Sie sind auf Seite 1von 80

.-,.-.,.

,f ,ri;;-i-;
t-tr!
(;r{)l
r"ulmu
ViA<: nltdtt ttglt[tt t:|'t I y|n cldn,
()udtt
diAfu pliot lrititc lo trt? bao.
'l'tq, 11r'rrr1t
1,etr
t:ti l.tic k,hdc nhau,
A'Ia ltoo hiit k)tottg bact gid thiAu...
May cAu tht1 irro tLirr ljirrlr Nti ltai Crio crich nay 56.1 irArrr { 1427)
da ghi 16 l.i'uybn thong h:)to hirng ciia cliin tOc ViQt; Nam. ]vIOt l.r5rlr
nlut nay, nliAir dan ta clh n(ii tirili tnr;rcn t.h6ng ndi trdn de clhnh tirioi
bon ,Je ,1uor: xArrr l5ng, giiii
lrlrting
tlit ntrrlc, giinh ldr dQc l4ip, trf cl,r.
Trorrg tdp sach nlio nAy, i:lrring tfii clii rn6i btrdc dbu nirdc toi m6t
so chidn cdug ctia nrCrt so clrin vi llirrdc c6c hlc ldiJng vri lrang nhArr
dAn hoqt dQng o thanh pho Srri Giu - Ch<r Ldn - Clia Dinh tronir t.hiii
chong Phdp. Dny ln nrot, vii,c i:iir:
1:,hii
lAui llgay vi nlnr ihitng, Lr"oi
qua, cd.r: chiilrt t:fir-g ay se cliint vito rlrrii klirl. Ntrr--rtrg ti'an6 5ft,vd virng
lirrrt hdnir cli6n rliring ni;i Aj, nlri'l clinh phii cltrclc t6n vinh nhu nliuxg
tdm gtrrlng s{ng clro ngUoi cung {}rdi crir-rg nhr/
phllng
tlld he r:rai sau.
SOtqC ntat V(ii I)O'fiIANII lir nliung chioir
"6ng ",,,,
phiin k1n
cdc chidir si d:1 n)rirr xriong tlorrgr sri n6lhrep giii ph6ug dAn tdc, rlo ciii:
ban clbng cloi cLia ho hoiic chinlr ho ]ie lai blong tinh tharr dong cho
xt?ng ddng vtii r:iiL: cliiiir hirLr clri h1,.'1,r1r. finl: chAn rhat In tidu cliud'it
hhng darr cria clr1c.'j:ul niy. [)o tli0t. Cd t.en trong nguydn t5c bi nitit
l.t'otig colti; tiic gitiir lirng di.:lr lr,rir.: rlo irgtiit cli|, tlong t;rrrrn h ilirri
vi0c, nhi'6rr chi tiCi, cliien cr)rrg citrrtc gir-T kfr; va rn6i tdi ngny na.y, gau
nta thd kj; tloi ilrr;r, cric 'ho stl niat Aj, rrroi clhn cl'zin cIUOc nrE lh6nr ra.
Satr na1,, nhLing nliii vi0i sii nrrrOii di ngrtctc l,hdi gian rl6. ve lai
ban db irhrirng 1r":.rrr,lrlulr virrrpS tl,)i ,.l 3ai
('dn
- Chd Lon - Gia l)inh
trotrg thcli clnu klriing chierr, lti.r ,.ro tlre.
5,i-n
t,iirir pliAn riio ti'ong vi0c
srru tAm trr lieu [l'ol]g rlrlc sirn nrr
(lrirr
lrtc b0 Truy'6n thong Vri tlzrng
thlnh piro llo Cllii hiirrh bieri r.onn r,.r plrat harih vio lA ki ni6nr l'lanr
B0 I(hdng
( l)1ii'-'1i
l);irr) rrirv.
T.ii uhi0rt i:iir oorl tiricrr rilrir.u, xin r:iic brin [-,o suug v:) clorir;;Jop
tltdnt y lii*.n dci l.,iii tr'ii Iriitr..;t: rl:riy tlri ]icin, hohn chinh lrcln
"l'irtr"i'irrg
t.r'tt'c Catt Iac tiO
'{'t"ttybtr [htlrlg
\/tt li"iittg
't'lii)nh
1:h<l
Ilb t]iri I\litr]t
\:t
ii
i'r
I
I
I
Ph6t bf,6u c0a dbng chi
TONG BI THU
X rr,
NGUYEN VAN LINH
Ngly 6.1.1991 CAu lac b6 truYEn
thSng luc luong v[ trang Thhnh ph6 h6 Chf
Minh & t6 chfc cu6c hop mit truybn thdng
ki nigm tsn thti 45 ngby thhnh lAp luc lugng
BiQt d0ng - Ddc cOng Khu Shi Gbn ' Clrg
L6n - Gia Dinh (6.1.1946 - 6.1.19s1). C6c
dbng chi NguyEri V&n [.iiil'i, iiirig B[ Thu
BCH1U DAng COnl; Siir Vi0i t',Llrr,; Nguy6n
Htiu Tho, Chil tich UBn,f h{l-fu Vr0t Nam;
Nguy6r"r VAn Hanh, Ch0 iir;h llil I O I lrhnh
ph6; Thugng tr.lcing
'l
Bn VAn T'rh, Chir tich
[16i Cuu ehi6n binh Thhnh ph6; nlril't'r rfOng
chilAnh dao kl,ric, cirng gbn 1,000 d6ng chi
c6n b0 uicli mang ldo thirrili, huu tri, cac gia
dirrh anh hirng, li0t si uh arrn chi em nguyOn
Itr cAn bQ chi0ri si cr{c hrc luong v0 trang
trong cac thdi ki k116rrg ulii6n ch6ng Ph6p,
ch6ng My da ddn dtr. Sau dAy lh bhi luoc
ghi ph6t bi6u ctia dhrig chi Nguy0n Vrn Linh
hi
cu6c hop mdt rrhy' :
Tltta cot bd mg chitin si ed mQt h6nr. tuoy !
Thta tdl cd con dbng cht thdn ntdn !
Vdi tu cach lh nggili han er)ng chidn ddu vr3i cac tlbng chi, tr} gin mQt
nua thd kf qua, hom nay t6i xin trtidc hdt chtic mtlng c6c tlbng chi sfc
khge; lhd c6c d'6ng chi h6i tham srlc kh6e cac dbng chi kh6ng c6 rn{t, hOm
nay vh grli ldi chtic n[m mdi tdt ca gia dinh cric dbng chi.
Thta cac dbng cht thdn mdn,
Nghe theo Idi kQu gqi cria Bdc lfd 'Kh$rtg c6 gr quy hon tloc ll;i
tt/ do", 'ThA chdt ch6 kh6ng chiu lhm n6 l$", td1 ca nhAn tlAn ViQt
Nam cria chung ta d5 dblg tAm nhdt tri ndi riay chcing k1i bgn dd
qudc hbng d4t l4i trgn dbu cd ngUdi Viet Nam cai dch nO lA ut(Ii, trong
d6 c6'nhAn dAn thhrrh phd Sii Gbn - Gia Dinh ciia chdng tR, ngey
nay lh thhnh phd ttugc vinh dg mang t6n BAc'
Lric d6, *f1ing ta hhu hdt cbn ld tfuanh ni6n, cria mqi rbng ldp,
nrpi giai c6ip de dring rngi cdch dd dann l4i quan thir, d{c bi0t lh viec
hhirnh lqlp cac ban cdng tdc, sau d6 t). cac dOn vi quy6t trl, c6c rlQi
bigt clQng vh dflr c6ng. P]rAi n6i rhng chi cd nrtdc ViQt hlam r:tia chring
2
ta nrdi .c6
loqi binh chring dAr: bict nhtr thd. Biuh chung nAy la c:ic
ddn vi xual ph6t tfi tam lbng
1,i:u
rlrrdc rr'6ng nan, cluyet kh6lg chiu
liru n6 lQ, n6n da titu di nroi ciii:lr rlriuh dich, nrr2i phtrong phrip cliinh
dich. Drinh bdng dltc cong, biet tliing
lh nr0t phtrclng phAp, niot chi":1
thu$t tro[g chidir ltrr:c chiOir trirnlr nlrAn clAn Vigt Nanr ctia chting ig.
Nghy na;' no dA dugc cac ntlo,:, r:ric tlAn tdc ngridng m6 va c1i 1gui,i
sang hgc, Dac biQt l6nr cric db,i; chi * ! Th4t la.X*ai. cluy nhap tlian,,!
Vdi nhrlng v{ khf th6 scl, c6c rJbng chi bigt dQng,clftc t:ong cla.l6t nhrilr
cric cd sfr dich, tt nhtlng dbn bot cho dbn nhtirlg n..ti ddng rlua1 drlc
biQt, nhung dinh thrl, nhring cAn i:r'r, nhthig sE clii iruy, d Lfiorr 11tr6 r,a
d{c biQt A trong thhnh phd ciiiu n6o ciia clich, d{ g:ing
cho cliriri61
nhtrng tlirn chi tti'. Chting ta sii cii co nhring doi clrrfln nhtr t.h{ t 16iii:
hot l* di'r liing anli hung clung cirri r:lrrel diir, lilrr)rr;1 s..r lry:;irrh;;iiirr
kho cua caic rlong chf !Thu h:ii ln clo oc thorrg rrrinli snng-. t;.lo. Lipr
mgi r:iich rli0t dich, h0i sLi'c tial nga, r,a uiiiing lrli IIonr na)., Lr:i
pSrj
lai ba,-r lihiEu trin c'lanli nrh vrla rbi dc.,rrg ch[ Tlin illi l)hqpfl
rla pir,le
l+i vi
tdi cr-lng cliing
I'r"6i
dong chi l;lii kai, lrriin li
"chrri;,'f,i"
'l,oi
IIlollg rhng r:ric hatl
stftt tirrr lich sir chiiir r,lAu crla Llulntr ptrfi clrtipli
t'a, sd co gdng ghi h0i. t.Ar, c:a l.r';irr cltrrrh va ten tuui r:;rr: vI iririr ]rirrr13,
da hy sinh cung nhtr cirn s6itg, r,iii) srl s;ir-:h, r:oi lAnr silo rJeru laj rrhrlli;
tni liQu d6 gido duc clto cdc Lli0 hi: t.hanh niOn hion nay ctrrg nhrr rnai
silu, nhd lai clta ltie ong bi trrrrl: clii.y cJir vi nudc aph clirng l1'siplr
nhu the t,hi rninh lh c'orr r:hdu,
1,hii
noi theo nhttng gr/c1ng cld, clern h6t
stlc nriuh xa;, clrlng va bao vg 'l'o iluoi ViQt
Nani xa hQi chii nghiri.
NhAn dAy co dbng chi Thri t,r'iiclng; llQ Lao rlQng - Thtrrrrrg lrirrli
Xe hOi, dbng chi
Qutilrg
cd tttit lir)nr nay, toi rAi. nloug clbng r:hi se
d6ng g6p vr)o viQc suu taru vii birrr hiinh nhung chinh sach cho cdr:
chieir si dA tital, gia dinh c0ng nlrrl ciic dbng chi hiqn ntiy cliirrg i:bn
song. ICr0ng nOtt vi [iari t'grt rtlri..,u r-jr.rtrU
vir.,r: qu6, rnh l<6o riti5,. clrtir ho[c:
b6 s6t.. Toi rA1 lltong nlttt Lhs !.. i\irrdc: ctia chting ta cbn nghbo. Ngo.),
chfing ta tl6y gicl, diri s(xrg cttrrg r:drr cltrii nlii'6u vat vA. C[o uel
p]orlg
rhng c6c rlbug chi cri utilL h0ru niiy, t;i.rn cri sric lirnt viQc, cring'
phd
cric dbng chi G hutt, pluii gidri dr.rr: con cliau cria nrinh, ban bir i:r.iii
minh, phAi co gring t.ht{t: hi0n cic n;;hi iluyei clO'i rrrdi r:iia Diirrg il0'rlay.
nrnnh ba chrrrlng l.r'irth kinh t.e. J\liit la v'0 ltontj nghii,p. lloitg tlr-r cri
lrrong thrtc thrlc phir'nt; thri hai lir tlrry rrri.uth sin xuiil. liiilg Lietr rlirirg;
thf ba la hz)lrg xuat liltArr. 'f;r lirnr irit drtr;c cii dti va dring thali t.ir
dQng vien diing lltttc'r;hri NlrLr rriirlt: tlii co r:di ctrl clro ciir: vir.u r:an
ttii6t, cdc tthu ciitt xii lr$i, troirg ilLi r:d tl'ong lrrc,rlg r:iirr chring rir.
(l(i
nhibu ngrrdi lhm Sn khdrn khd l5nr, nhung tron thue lAu thu6, trong
khi d6 chring ta li nhring ngrrdi ho{c dd v'6 huu, holc rlang lhnr vi6c,
nhrrng dbng lrrong thi th6ip qrr6. Cho n6n chring ta ph&i tich ct{c ch6ng
gi{c nghbo. Muou nhtr vl}v thi phai c1Qng vi6n clbng
}'ho
chdttg t;r ddy
tnanh sin xuAt l6n.
'I'ht'r hai lh bey git, trunq xri hQi, clai da sd nhAn clAn vr'r c:in bO
l) tdt;. Nhung da c6 chfnh quy'0rr rbi khOng phni nhtr lfc chring ta cbtr
chien dau ai cring hy sinh, ai cring dem.ly tttong cria nrinh, vi cloc l6p
tU do nrl chidl d{u, nhrr lric ta chtfa c6 chfnh cluy'On. MQt so d6ng
cbn tc,t, gAn dAn, lo clro <lAtr. nhUng nrir co rnQt so xa dAn, nrtic bOnh
quan li6u hrich diclr, hcing hAch v6i nhAn dAn, vh khi girrc cho nhiQm
vu, nhdt lh lhm kinh tq thi da 5n c6p cfia cdng, siuh ra nhrfrtg ti6u
c{c. Sd nguili niry song phb phfin trong khi dai da scf crin b0 chliu
chinh vi nhAn dAn .cria chring t.a cbn s6ng:kh6 lihert, uhAi; lh giin clay
grd gAo, gi6 thtlc phAm tdlg nrh diOrig luong lqi kh6ng t.5ng l6n drcrc.
Cho n6n chring ta ptrai chien ctdiu chong lAl bon ti6u cuc cl6.
'Ihtt ba la, biy giil bqn de qudc vA-tay sai phAu Cl6ng c0, cl trtltlc ngoai,
ha1, vfrr, cbn tron t.rdnh E trong ntldc, cbn cltlong clrong ph6 ta. Chtirrg l6tr
lfit dtra vri.khi, cltta ngui,i, drta tibn bqc vb, hbng gAy ra. trhting cttoc bao
loan. I!I{c dir nrert sdd6ng de bi trt}ng tri dich ddng, nhurg clrting vrin tiep
tuc drinh ta, c6. bang kinh tq vln h6a, chfnh tr!...
ViQt Nanr chting ta cla c6 trr,rybn thong anh dung trortg chiC,n cldu,
bA-v grd c0ng cd trulbn thrfng arrh dting troug xAy dgng... Chting ta Ii
nhtlng ngudi chidn si d:1c cOng biOt dQng da tung chie.rr dlrtr t.rong r:hidn
tranh, thi bAy gid chtlng ta clang phrii tidp tuc chie,n clau, r:zic dr,rrg chi
q ! Chidn dau bhng cr1^h ni\o ? Chi6ir dau bhng chch kl-ruy6n di)ng bho
chring ta vi ban thlin gi:r dinh ctia chLing ta ph.ii chong lai nhtrng bon
buon ldu, nht?ng hon ti6u crjc [r, ciip, hdng, ]riclt, ha t'rti xuSirg,
lx'it. c'.i
no O cUrlng vi nlo !
Mudn v?J, thi chring ta phAi doln kdt l+i. Cdc d'Ong clii tr(rtt viio
FIQi Cuu chion binh cli !
l
Cudi cing, t0i hoan ngh6nh tat. cii c6c diing chi dll tirng ]rl sirr]r
chidn dau, gdn suot ddi nritrh, ng:'r1'ua1, cdch nl?ng Vi6t N:rrrl th,'ing
lgi, ngiy nay ta mdi cltrQc g4p gd n6i chrrv6n rdng khrii v(li trltatt ti II6i
trudng nhtr thd nny, chti t,rtrdc kia ta phai n6i chrryGn l6n ltit. thAni
t,hi bi nr6t vdi nhau th6i ! Crii c6ng d<i k'r ciitr ai ? tr,tl ctia cii,.: dbng
chi, cria cdc dbng c10i cua chfrng ta.
Xin hoan nghonh r:6c clbng chi ! Xin chlo tAt cit ci'tt.: dbn51 chi !
"DQc rAp
vi coM r,\to Ao
AM"
-
Lryt su Nguy6n Huu Tho, chu tich tJBl t MTT0 Viril Nam, trong kh6ng ctri6n
chdng Phap da hing blro chua chotrrriEu obng chi cich rn+"g ui'Ji";l;";;.;;;
1:,:n".ig.:,11T,
1ss0, hdt sr d6 ain ctbu Doiur bidu linh lxr6c hai chi6n tranr cua My
phAi mt kh6i sii Gon, NhAn dip tham dr crxic hop rpit ky ni6m t}n rlrrf +s trig;y rruyE'
ttr{ne
1"
oi" lrc lugng.bi6t d6ng d;ic c6ng SG*CL-G0 crr, 6-t-1991, LuAi su rta ph6t
Ui& ngin, sar dAy t!r. phbn tucrc
jni
:
*
^*
,
yqi
F:,t,ra
finh
cAru ctia ngrriri tlu Lirng soirg vir chieir cl;.ru tai Siri Llorr
::,.
tui
:it
I:"
dOng vh vitih cltl cltrot: nriti clqr f,uoi trqp nrirt ttrrin nral 1ii5,.
Toi ttl hho dttoc trghu nhlc liri trlrrrng chieir c6ng
",i^
tr/r: ltltrrrg vrl tr.ir.rlj
Sai Gbn. ThSng lr]i vi d;ri t:ttit r:uoc r:lri:n dAir ciia nhan tlan lii noi l<hop6;
Pro
gid hoi.
Qrryei
t.6nr dAnh giilc: clc'gianh dQc lap ay vAn t.iqi tuc r.rgpg
hba
binh vi'nhrr loi l}ric IIb tnng rrh,ic nh6, phAi choirg "ntli
xar6,,.
.i.di
to
ia,g'kinh'phgc
tAi'ca cdc Chidir sI cl6 tham gia hai cuoc khdng chioir, giil
clay vAtr dung cAnl hy sinh chiu dtrng, vdn gifi tinh thiin cdch nrapg, co y
fhfc
thanr
51,1
xev drrng clAi ntlor:. I)ong gop lon cria cac r:hien si cri t r.o6g
cdng cuQc deii nrdi rlai cling hoa:r ,ghc'h, dii,h ki,h phuc.
'
Ka tht bon trong nrru thtrnr nhting, ciia quybn... tio-p tay clio kai
thi bdrl' hgohi, ch{ing xArrr phqtrt tiri sun, ti'on bac ctia
phAl
dal; tiel
bac,cria
nhan dan
la ruiiu, n,o-u nrau Jf tiep tuc chay thi co t.lri rlai
llrJdp
lAnt.saq sqng, clrlclc ?
PhAi xri ly thet 1;-hi6pr ryinh bo,
,,noi
xdrrl,,.
'I'6i
aip n0u cao tinft thAn xriy clrrng cria ciic chien sI crr tr'ollg
vlgc donq
s6p t,
kidn vio cudng lr,h ctia bang, Nhibu y kion rai hay,
r1h xay dqng.'Mong
nru6, lhm sao r)a,g thtJc hiQn nhfng
;i
kieL*hy,
g6p. phhn
dga dar'nrldc ra kh6i crror: l<iiing hoa,g hio. nay.
,
T6i xin nhiic thi tal rh ch0 'i'ich ,
"Gianh
clEc 1qp rbi, ma
phAp
clan
hhdng c6 cdm no,.6o'ai.rr thi doc lap ay lth6ng c6;f nghia gi h6i !,,
'Tdi xih"t6 lbng l<fnh phgc cric clbng chita tham gia hai'cu6c lcSzipg
chiln n1a-ibay gio vdn tiirp tue cliiu clr{ng dili s6ng cd cqc. f)ing vr\ chinir
quy'6n phii c6 cdc chinh i;rich tlioa clrrng il'an drip
"O,rg
lao cac A'ong chf riz'ry.
Tdi nrong nruoir rjhan ttip l)ai hoi Dang siip t6i, nhting y
kieir
cl6ng g6p quy bdu cua r:rir: ilbrrg r:hf t:[, gqi y cho Diing va chiph rlgy'On
ihnr c[i gi
thidt thqc vh lchdn l,r.trrrng, pha.i dn ctinh rie! xay clulg dat
nudc. Nhtrnlg dn clinh nrh khong'r:o c<Jnr no 6o diri nhtr loi Udc lib dA
rr6i thi khdng'c6
f
nghi;r gi ci
.
Cu6i cting, t6i xin ilartli nhthig linh cdnl triu nreri nhAi cho 1ho1g
gbng
chi dq hy sinh trong r:r"r6c chiiin c-lau gianh doc lap, va ti,p'tqc
hy sinh trong hba binh, vin tich r:.rc dilng gop
v
kien xay cltlpg
cho
Iling
rvai0hfnh Phii. LIqI ldn ntla xin hoan nghenh va t6 lirpg kilh
phuc cric chi6n si hy sinh glan kho vi sq nghigp giar:h clQc lep.
MQr LI/c LUqNG
\?\{
LAM KE THU KHIEP
DAM
Satt ttd1, ttl
!
kitn ctlta ctbng chi Nguyln l'inh NgltiAp, Ctut tich 0)' bn, Nhirt
rldn thrinlt pl6 I16 Chi Minh ghi trong 56 vdng ouyhn rhdng CI.BT'IV| nliin ngdy
Td chttc vh ho4t dQng ciia Lgc lrrgng BiQt D$ng-D{c C6rrg
Sii Gbn - Gia Dinh lh nrQt s6rig tao ctia D6ng bQ rrh nhan clan
Sil Girn.
Ltlc ltrgng BiQt Dong Dr,,: Cdng Sbj Gbn da lflp nhibu chidn
c6ng to l6n lay ltng, 116 1i,,. cho k6 thn A ngay t+i clau n,io sio
huyQt cria chring cring pl'
.,
kinh holng khidp d&1r, 5r' khCrng
ngon, ngu kh6ng y6n. NhA''
'JAn
tidn bQ trOn thd gat
'hoan
u6h6rrh
vi cArn phUc. Thhnh tich tr6n di g6p phb- ^49'*i
lgng vho srr
nghiQp dau tranh giii ph6n[ dAn '"'e. thbrrB nhat cifit nudc.
Td chtlc CAu lac bQ BiCt DQng-E[c Cdng Sei Gbn - Gia
Dinh le sdng kif tdt dd phdi huy truy6n thdng dep do vh
dQc d6o tr6n.
Uy ban Nhdn dAn Thhnh phd hoan nghdnh vh ring hd tnuc
dich'ho4t dQng ctia Cau lqc bQ BiQt EQng-D{c Cdng Shi Gbn.
Chdc c6c dbng chi thgc hiQn tdt nhiQm lnl cao cA c0a milrh.
Ngdy 6 thdng 7 ncint, 1991
Th,[ UBND P. IICM
Chfi tich
,6
NGIIYON VINH NGHIEP
T'ft,'tJY[:N
'['I
i{
q
}Nq:;
45 NA tvu
(Luoc giri Lliri n;i clrityctl ciia ll,r''.it 111'-)rr1J ltari ll;'i l/irLr i
',
tr"rr11
ngby hgp mat ky tti0rrr ''15 liir,i i'i1.1i,y trir!r-rr tirr)rrg li-rr' lrr"'riJ iJI'.'I
D6ng D{c C0ng Sai Grrl(,lt,.r IrJrir"ii'r trlrrir ti'I
'i
:'vl)'
I
.,i
C4Ch dey 45 nAm, nLfdc ViQt flarrr [)irr
(ihti (].,,rg,
1li,tr i,,,ri r.,
'riii
,!..
phAi dtfOpgdAu vdi hidm hqa bi xiiiir liug t.rd lr1i. I'ii1r,y.,').ltlltlltrilr,
,rlit,...r,
itfng
qufln Anh-An, th{c din Phiilt eltirrlr ,:l,iiirrr trtr ;,,'t [)',' l,i,rr llr.,,l, i,:.,,i,
Nam b6, girfa tfUng LAm Sai
(lirri
trr0 rrtirll r:ttoc t;1,i",.,i rr.irili ;'i,rrr li, .: l.-,,
th1f hai. CA Sni Gb1 - Chg Ldn -
(liri
Dirrlr tli)ng clrir,i; l.,ii l,hiriti; t:Iii,,,, !,i.r,;
lUgng vii tralg c6ch trt4trg coll riit rt vrr t,ii rr.t(i ulrtli,l; l, l,t tltr; t
',
.
'1,,, Itrrr,,.
hqq.
NgoAi c6c lgc ltrgng Thanh niin tii,n
1,lrtir,11
v;,
()r,ri11
lli,ir \/.: i,iirir Li:,ii,
v0 Cdc?rOrg
SA, ta chi c6 khoiing 6.00()
'l'rI \/t2 Xtrrilr lllr,irr.;
{'ir,ri; l)r'iiirt,
2.000 Thanh ni6n Xupg phong vr\ O0rr1; tirt Xtt,ig
i.ili.,rr1;
ti)'t.;lr.i,: tlii.r,ir:J:{i
dQi xung phong chi,61 dau. Vu klrr r:iii cri viri lt'.tl,t l'Itrtrr rtirii;,
r.'i,i ,,i,i.rl !{;rr
drtr1, Cbir ifli la gfly g0r:, clero trtiic:. 'l'it tilurlilr r:liorrli rririril.ltt tir rriii,,,,i
',,
1,..',
vAybdn rn{{,, d61h pliri c;ic h}rrr vrr-r: tr,ri tiilrirlr, t:iie trr.t(;
Ui.rl
{[i,)rrii, r'..':
'i;L,L
chu theq chdt
r-r-r.g
llio Sai gorr
(llrr.i
l,,lri
- (iii'
liirili stlr: ,i,,i t ti,'t tl,ti
plro'i hgp cirlg,.,, dgii ,,..f..h giilt: rlorrg tlrili ,lirrlr t;iir,;, [,,,r il,i, [,.,t 1,,,i, rrr
"Oi
Oi"t'r, h6o iahUng fu]riingcltiirrr
1)it:lr tioriij t]riii,ir iiri.irr iiL,triil tlri1,' .li..rr.
nt/dc, hri.t srlc khdii eloir. Cho clerr lilri.,i r'i,.;rt lriJrlt
!!i
I'lriilr i.,iriij
i;iii'
l'i;ii1'
mdi bung ra cldn[ c]riclr cac t.iirh liliail 1]i)rri1 va r,ii,tt'l'iti''.
{l;i.:1rr' lri,"iii1i
vti trang Cdl La bi ilrlt t'a ngt;li it, ciit: lit;r.rt, rlr;i, i,,lti: tit.ri lil r:rr,lr l'1 ii,.'u,
Chd. TrUdc tinh hitrh'dti, Khu llo t.t'tluri;; lil,rt'/ I
.irr1",,
lji"lr
':lr'rri '.'
r'l'
vA tdchr-'fc [;i cdc lUc lrfgpg, li0n hrit r'li liin,rl, x.ii. iilirl, rilti.:ri1
i'i..,
l,litll',rri:'
thrlc hoqt dQng vi c[idp dCrr
lrhir
holr riii lirih l,irlr r,.,ir;f tlt; ii,i l'i tli':1,
ciriSpr, biing cdch thhnl'r lql: ciit; iJitti O,,ri13 'f iii; 'l'lil,,,l, I lltri r,t ,,r t:lrlrrh rr
I
cria Bau COng T6c Thalh lir cluy tli difLj,: stJ uri liiilt r:Liir ttr il itiii
'i.lrli,rlt,
ilitr
uy the cdch riqng trong nhan clatr,
1;iLr
li;t;1,, tilt \',ii lili;irri;.:lriir,'. I,ll,r' rrr '. r.r
quen stJ ciia Ban COng'liic'['ltatrlr
lii tirlin .ilult, tli,.r lrtr lrtrrt i'1,'t
,'ilrr
\''r
bgn thqc cJdl crio giir, dtinlr
ltltii
t:iic tiri ,,t) rlir.itr it1
,
['irii, til', tri,tr..ii t ri t:ii,,
dich, lhlf chg h$u phrfOng ciiu t:littrr11 urll .rir l,,itti, i,liirrrlj drr tll11[1 1[rit.ir).
"
1l
Nghy 6ll119,16 Bap C6trg l:it:,;u I t;r,tui ttrrriri irr.i1,
,.',ti ,ri',,1 i'.rtr i.i!
Qudc
Hqi nrfOc ViQt l.Linr Dan
(llrtr (1.,,^,i,,
ll(,,,.'l'i,'1, llr..,, 1,. ,:.., 1i,.,,
r ,:,,{;
T6C
sd
?,
pO 3, Sd 4, sd 5, sd 6, so ?.
(Jurrg
lfrc dij lu,: Itir.itrg 'l'u \/t
'lhjirrir
xay d+nfi
ih"o cliebbn ciic ii$, xi ngiriili, iltri'rn11
1rlio,
rit tliii dtf,li ;itl t l,i lrit;'
cfiq Bhn=chi huy Thhnir bQ'I'r.r v6. Ngur,i I'it, r;irlt iriiit sri liiirt t:i)tr1i i;i' tltr,rrt
b6o, nr6t vU clrfdi nrqt clanh COn;J tiic 1)r1i: liiirt, ll,rrt'l'lti)ri14'l'itt.'l';i"t
I ri tlirrr
d
d5t dudi srr.lSnh dao,ctia'iin
fiy vh chi huy cria Kl''r ?' Do l'hieu sg lSnh
;;;;,ildia
phuong non
",1
,h.rrg
hoqt dQng kh61g
,rr
khd[],
"Bltgj\g"
nhau, Anh htrdng tJi
,ydn
dL .tohn t dt gi.l, cdc lqc luq,ng. Thdng 10147, Uy
ban Kh6ng chiCil Hhnh'ch6nh Nam BQ thdng nhdt tohn bQ lgc ltrgng C6ng
t6c thhnh, T,t va thhnh, Dan quan thhnh. Tdt ca gom l?i
lhenh
mt/di d+i
r10i dq kich trgc thuoc Thlnh
_uy
vh uy ban
196"g
chidn Hlnh ch6nh
'firantr. C6q clOn vi Li6n t6c chien quAn 6 ven dO
LuO"
bd sung thhnh trung
dohn tfp trung ldy t6n Trung doan Ph+m }Ioug Th6i cria Thhnh pho.
On" tf,arr-g
gTaS
ae thich nghi vdi tinh hinh, cac dai dOi drr kfch lqi
iltrgc chuydn thanh 10 Ban c6ng T5c trgc thuQc Trr linh bi) Khu 7' Ban
C6ng t5c D{c biCt 145 aO'i thanh Ban C6ng T6c so 11. Ri6ng Trung dohn
Phair Flbng Thdi drfgc gom ggn thhnh Tidu dohn dd^cring-':6c
-tidu
dohn
khi,c trong"Chi'd6,i 6'thAnh Tr,rrg
9e.r,,
306 Pham llong Thai ho4t dqng
vtng lr"r, do
'vh
h6 trQ cho ThapJr
fhd ..
:1
'
,
-Ndm,
lg4g;:thdt b4i tron chidn'trddng mibn Bdc-, dich dbn stic vho
mibl Narn" Shi Gdn - Gia Dinh trA thanh vr)ng trgng didm binh dinh. Trtrdc
tinh hinh m6i Khu b0 Khu 7 gom 11 Ban Cdng
Tdc Thdnh lai thhnh ba td
chtlc clbu mdi, d6nh so 18, lg, 20 dd tien c6ng dich c6 hiQu qua holt' Lfc
nhy Khrr ? c0ng chia nh6, vh lAp th6nr, Khu Sai Gbn bao g'6nr bhhnh Shi
Girn - Chg L6-n
lvh
cdc'tinh Gia'Dinh;'Jlhr#Lfrr,
Tey Ninh,' hinh thhnh mQt
chien'trudng thong uhat gbm ca db thi'vh'sic tinh xurlg
Quanh
de dOi ph6
v<li trqng clidnr birih ainn cria gi{c. Thdngilll49 Khu Sai Girn quye't' clinh
cring
"g-a
chuydn'cec'Ban COng'T6c 18, 19, 20 thhnh ba cl+i dQi de thbnh
''-
Thdng 8i1950, D4c Khu SIi Gbn - Clq Ldr tntc thugc PhAn_li6n khu
mi6n EOng dttgc thhnh lflp. Cirngrv6i c6c Biet dQng doi 2763
(Gb Vap, TAn
Binh), Ri-el dEng tlqi 2?66
(Tht
Dfc, Thl xd Gia Dinh), BiQt dQng cIQi so
2-Quyet Tti Dtrong Ven Drrong
(Nhe
Bb,'TAn Thu6n), don v{ Xung phong
Vu ttang ctia Cdng an, Tidu'Duhn'Quyd"t Tfi 950 UtrQ_9 d{t dudi stg lSnh d4o
th6'ng rhait vh trgc tidp cria D{c Khu Uy Sai gbn - Chq Ldn vir sg chi huy
cria Ban'chi huy quAn sU D6c Khu. C6c dcrn vl tr6n de h6 trd chrlt ch6
phong trio ddu tranh cfra sinh vi6n;'hgc sinh ngly 9i0U1950 vd phortg trio
quhr,
"f,,ing
xudng dttdng Oudi My ngey 19/3/1950. Li6n tgc sau d6 chc ltlc
lugng BiQt Dong-O4" COr.g,
Quydt
Tri bdnr trs nQi ngo{ thinh,
86n
b6 vdi
rlbngbao;,chiSnddu iho ddn nghy ki kdt hiQp dinh' Gidnevd tr954 lap th6m
nhi6u chidn c6ng vang dQi.
,]:
j
M6 mhn cho nhtTng chien c6ng li tieng sdng trrl gian ngtry 12131L946
cria mQt nr1 sinh via rdi kh6i ghdnhirtrttdng, Lan M0 Linh 17 tudi cr Ban
COng Tdc sd 1,. trtlng tri t6n ViQt gian IIi'6n Si, chfi bdt ti, b5o phArt clQrtg
Phgc Hurtg ngal t+i khu'vtrc chg Ben Thinh.
i'urrai'uny'ngey
dau; ngiy 2913, hai chien sI cam ttr Hohng l{hat Khdn
vi D6rMinh Eudng vi,i srl ydnr trg'cria hai dbng dQi Bho vi Ba IVIti trrlng
tri t6n b6c si'ViQt gian TrAn Ten Ph6t'tnJdc khi quan th'ay PhAp dtra i6n
lhm thri trrdng'ch6nh phfi bri nhin Nanl Ki, tU tri.
,
..
j:,
,:i, i r :l
m
8
Mtrrli ng:\y satr, ngiry Bl,lltt:, khi tLrdng Valltry vtYa t6i Shi Gbn, clii6'n
s[ cfrm t* ddt c]r{y k}rci dqn'l'lii I'{ghi:, nti.suot ritay ngay d6m rfrng dQng
cA thhnh phtf.
Nghy 1l7l47,lric 1'7 gid t;i,ii:ir, chiel siTtJVe Thhnh, Kliu Tey II^6, 1B
tuoi, V6 [lbng I'Arii dirug dno
(iiirr
t,lid lia sirt tOn drti td tinh lirio PhAp lnrfelt
giira'ban rrghy, trong pht;ng so':Jtl, khiii:li stlir lIotel cles Nations
(68,{
Chat'ttct'
nay lh Ngrry5n IIue)
l\{ay ngiry seru r:lricn s[ lJi,,r Oi)rrg'i'6c so {i cl6nh tniii sAp BiCt t}rtl La
Rosette clict tiirn si tlttitrr
1,lti
i ..,,,i; Plrrip.
Ngity 2115147, tiia iin qirii,r s,i l(lrLr 7 xit ving nrilt t6tt dtii Vi0t. gitrt
I*[gtry6n \lAu S6rrr, lil,Ar,r L;iii rli,ri llriirl ilietr dittir ve t.gi pirirr tltroc. i'Jirrr rin
clttrlc chi0ir si Phtirir Vair irll;..; tl,i lrilili lgiry l0/10/.1'7 rtri
96c
duilrrg Oiiy
hlai - Tor,g cldi: I'htiting
(Ngri;,1rt'!'r';ii - ClrAu VArt 1,i0nr),
'l'iep tlreo'la ciiu vtr trilrrg tr
i
.;iii; terr briir ntfdc Vrlrlng
Quirng
Nlrttiing,
bQ i,r'rrdng Ciiio dtic r:h(nh phii
1,li'iir
ricrrg, D6 Vrtn Nhng, thir lrinh 'l'hliirir
ni6rr Ilrio
(lurii:
l)olrt.
D0nr 2ill3/4iJ c:irien s[ rlrr)ci. tri llreo dtlbng r:crng nghrlt clot nhrip lclro
dan E ltdy tii0n ciirrrg ruin phii tio ll00 cltri bortr hang n{ng.
Ngir1, l0l$l'|ti vao 20 gicl tt;i, lrtjn i:irien s[ trutrgdQi
ntl IVIinh l(hrri: Biri
Thi IIue, 2? t,ridi vir Lir rru sirrlr 1{1 t,udi Ilo}ng Thi Thart}i, Ngrrl,o1r Thl }finl
1)ung va ft4lr:'i'lii l,irn
(tri'r;
lltri: nhii) urt(u t,ri ddt nhap rap chie'rr b6ng
I\{ajestic LrOn cLIiJng Catinal
(l}'r'rrig'li}rili)
nenr lia t,r'6i luu diln vao giii'rrdiim
sI cluarL ['lai rluan Phrilt tlongl lric t:liIii[I xonl pliinr Adieu ch6rie
(Vinh
bi0t;
enr y6Lr) ili(:t tqi r:hd 2t) tOn
(rr'{rri[; cl6 cti hai qtian trAtn vi t6u tritrrt ntdt,
t,hanr Ali;,crt.), lilrtr Li Llirrdng l,iit,iing i'i0 t0n hh6c. Chien cOng ciiu ltoir co
g:ii Sr)i Gbn laru ch.rn d6ng cii rrtitic 1'li5p.
Nghy 76112148, vr)o 10 giil:;ting, chicn si l.igtr5,6n Varr'l'hd bhng liy
thtrAt d5c c6ng titliJc, c10i. c:hii5,,rir0t ti)u Plirip ch8 300.000 lit xAng riep te
len Nanr Vang
(t.;ri
lrdn ll:ic:h ltiiul3 ngary niry). 'liu chriy dLr clQi, ltia I.roC clio
hhien chiec du thulbn Ilu(Jng
(lilng
cii,r llao l)ai va chidn lrqtnt Belfast cdm
cd Anh dtirr gan do thho clia;,.
DOtl 1E/3/50 hai t.lrr chiiirr Irl.i SLickell vh Andel'sorl clell Shi Gbn diOu
nhArr clin St\i
vo drrdng oai l-li sr-urg cdi t.u i;rirt. ,:lta.y ra bi6.n citrg ltir: 'r.'di
Gbn xuong tlrrdng rloi hly r:tit lliliiy l9/3 Ay clA trA t,hhnlt
chorrg My.
nghy t,oan clAu
Ngdy 14l,IllU, i:liier', si \/i,
(iiir
I)l,uc {jiioc tr"ortg viri clu hoc sinit, thi
hirnh bin 6n t* liinh L0tr Vi0i
1;irt,i
I'lgtryin Phirttg 1l'An tai thil do Paris.
Day lh nrOl. canh ciio:bon phriii tltriic rli cltay trou tlirdi ghm trdi ttho ciitrg
kh6ng trdnh kh6i str trirng tli L:iii, rilrAn ciAn.
Th6ng
,!l5A,ltl
ba 1)tiuh,
'l'irrrl,
l)inli, duoi si1 chi htry cuzr 'Irinli lft5c
PhUcIng
('J'ir
Son) iirurir: [Jon11 ,\rr Xutig l)irong theo doi t6n tharih tt';r rtrAt
th6nr kh6t tieng Bazin. 'l'dnr giil srirrg rr;;rr5r 281,1 50, anh l)turh cla brin ch6t
t6n ]lazin gran nga i"( Culinat-l)'|)spirgnc
(Dbng
l{hili - Le ThAnh'l'on) lhln
chAir dQng bon tttiiL tlt:inr.
Circ tf:n nril l.litirtr Ilivcl'i,r, l[:n tlrtrc tlau ]lonvicini cftrrg lin ltrilt cl'On
tQi t,r"ut1c ruiii s(rng diQt thn criir ,:lriott si ta.
Ngny 12 1l5l ti)'ti'riiiirg l,.r \/itn Viull da lay xe
jr:cp
cria Stt qtrrin h'[y
duO'i theo xe t6n chti b6o L'Union Francaise vh La D6p6che lh t6n c,io gia
Henri de Lachewotibre dd clhng dQi lh NgO Ven Nam n6m hai trdi lqu d4n
vO xe, kdt li6u t6n thrlc dAn lqi hql tql ng6 tu Richaud-Eyriaud des Vergrres
(Nguy6n
Dinh Chidu-Trhn
Qude
ThAo).
Girta ntrm 1951, ta tdn c6ng dbng loqt cric cd sE dich trn dudng Albert
Ier
(Dhrh
Tin Holng) vh dhu nam 52 kho bom An HOi
(Ten
Sou Nhdt) bi
,'1kZ,td
dgc c0ng L6 VAn Thq d6nh min nd tung, diQt gqn to6n lirrh B6c Phi girl
l4dkho nhy"
ffi, u{
Thdng 4t52 dgccdng nu6c d6nh c}rim thu vfn t6i nhh binh Saint Louvert
I
hry.
tr6n s0ng Lbng Tiu.
lci
"iet
Ngay 318152 ta cldt kho x[ng ?00.000 thring t+i Phf Thq. Lfa ch6y tr]
3.00 gid s6ng tdi 19.00 gid tdi.
Th6ng 9152, chi6'n si Dqi dQi 3721 tdn c6ng CAu lgc bQ Iilrdng quArr
Phap g6c Mayer-Mac Mahon
(VO
Thi $6u-Nam I!i' I{lriii Nghln) tlifl lilrorlng
60 tlich,
Dt:m i).i,15['t4,
dQl l,rlnh slt, !)ly: c\ng da ditttrll t:ltl llu lltt!trh t,lti
ltuy
v{ti rAe chi6n aI Phqm van llnl,Ililt v&n tia aann uU *nu lxttl drtrn l(ttt nhAL
cfia dich trong vr/dn cao su
phti
?hq.H ba. Ti6ng,g
prr,r
,nn'rr* k6.t thtic
chin nA*r clicn ddu chong
phdp
dbng thdi cong ra c6i mot chuyeh ;;;
giai do4n mdi.
Hip dinh Gionevo 7llg54 chdm dt?t cugc khdng chidn
g
na,r. Lrrc
lrrgng
Quvdr.
tf, Bict dglg, sdi gdn - chq r6n - Gia aiirtmghicm
rtlc chdp
hanh sg lanh clqo. cria Dang trong tinh hinh mdi. MQt bQ phfn
tap r.Ji .I
mibn B{c, g6p plhn
xey duing nt?i nudc dd dugc giii ph6ng,
ati,rf[r;i;;
shng tu thd cho cdch nrang nlibn Nam, mQt s6;a,iqc ur t"i? ,{.ai mib, Nam
tiop tuc chuydn sarlg cuQc dau tranh
"rri"i,
ti trong nanh vuot ctia qu6n
tht nrdi, dblq thdi c0ng s5n sh,g tr6 lai vi td chidn- ddu vf trang.
Quan
thn de phin
bgi HiQp airn. Nnan dan ta phai rdm rq^i cuQc chiGir
tranh giii ph6ng.
Cdn bQ chi6'n s[ v0- trang ctia SAi Gbn - Cig Ld, ne,r
xua, tr} nribn Bdc tr6 vb da kh6ng dd mdt"thdi
,;;,
,0",
",:ng
c6c db,g
chf, dbng bho co sd
qich
m+ng cri, cli rar tqr
"116',
r.& trrjrrrr-*ot
khoi dd
xay dtlng l4i ltre ltrgng tdn c6ng quan tht vh de lgp n6n nhrrnj chie, c6ng
vang dQi
;
da
?ung
cho qudn
tht nhfing ddn tidn cong
"h;#g
v6,g, d{c
biQt trong chidn dich MSu than xuan tg6s vi chidn aic[ rS ijtri tvtiln
Ucn
sri.
ry
K6t thtic s0 nrm chidn tranh giii ph6ng,
euoe
HQi vi Nhir Ntrirc tuy6,
d.ttong Don vi anh htng cho todn ub ru" ruq,g bigt o6rrg shi Gdn. vinh drr
nhv thuQc vb cril
gbre
chr dbng a'oi cria
"r,i"g
i" d6 ;xni *uong ;;'#
nttdc vudn
l6n. chring ta quydt
n6u cao truybn it r"g bdt khudt c,ii aon
.,ri,
!t_ch:Uc
tham gra xAy dqng vi b6o vQ ctdt nudc,
*i,r
gi,, OOJilO, * do vi
Hqnh phdc cho tohn dAn.
10
\
,.,
\l\
r nre, e
"l
BAr HOffi f;tl CAN DUqC oN LAI
LtrQt stt NGUTfN
',I',IIANI{ \'7N'}I
nU
kf liQn lhl thri 45 lgay 'frtry'6p tli6'1g BiQt DQpg DOi Sai Gdri -
IJCno" L6ri - Gia Dinli, toi nghe nhdc lai nhi'0t{ ttrAnh tlch ltin nh6
cfia Biet Dong Doi de g5p pl,)ill rluan troug vatt th6ng lqi ctia hai cu6c khang
chidn
"l,a1,g
lhgc tlau 1a A. tltroc xArn luQc. C6 didrn chua dtrgc nou
phtnrg
theo t6i ,,ghi ,O c6 tird iii tlici su c6 tdc dr.rng girio dgc. Dd le tlnh Li6tu
KhiSt cfra anh clii enr iliQt t)ong DQi nri, troug bhdi ki'
.tlalg
chidn
thong
thgc dA' Ph6p chti.g t6i rii,rir ,a g<,i lA CfiNG TAC THANII.
T6i l:idt ro phari l6n anh i:iti ern thanr gia c6ng tdc nby dcu xuat than tt}
trong gia dinh lau aOng nghEu, ci,ri tr6, c6 ngrrdi chda c6 vd con, cd ngUoi rla lflp
giu ;'ilh. Dau tralh'"i,,Oiig lie thi hung bqo tuy g{p nhi'6u kh6 khan gian khd
,hung aph chi epr lliet DQng Doi vtrt-it
{ua'hh6ng
hh6 l5ni. Cdn ddu trari}r khdc
phgc?u,r" tinh ciur ti1 nhiAn
"iu ",,i",
ngudi, rdi b6 gia dinh, lao vAo cu6c chidir
aA,, ut dAn tQc - kh6ng tnAy uiity vi cltry'6n lgi riOrig tu - la vd cing kh6 khin' Ciri
dtfoc trang bi mQt li-,n[ tin viii-i br"rdng lai cira td qudc mi thdi, an]r chl erir virn vtttlt
qua moi tt,i'tha"t', giin lao. 'l'ir:h tilrhn cao cA dy ,5n cdn lir biri hoc thdi sr.r.
'
liion nay diit ltrr1c ta, clrting ta luy cdn ngl"rbo, ct n thidu thon, nhtrng vfur
hon trur3c rlhiAu lhn, tai sao vArt t:dl"i ktiong It ngUoi xArrr ph4m cua c6ug, lanr dgng
quybn luc doat tii sAn cfiil tlAu
'/
IIdy hge lai Lipli tliAri li0rr, khiot cira atrh chi etrr BiQt DQng DQi COng Tdc
Thdnh trtr6c dAy.
Drroc ph6.1cor-rg lo liQu crilt iio gao piOn cho td chrlc hAnh chdnh kd cA qtran str 0
chidn khu Narn I30, lgoii 1gut.,n tl'iau lhud it 6i tror-rg ving giAi ph6ngcdn.he|. t6i c6
tr6ch nhiQrn cung tfirg-"ti6n-x;,i,1r
" (
ri6rr l)ong Dr.rong }dgdn l{ang) cho nhu chu tltrAn stt
vi nhi6u ph.rong ticrf tdc chien r:lri nrr.ra drJtrc & vttng t4tn bi chidm bing ti6n DOng
Duong ngal hnrig. i'IrO,rg qul t:iic to clitic ltdrt chn, cdc quAu hhu ?, 8, 9 y6u cittr cung
c{p ti6, xarrh dd
"O
tti'e,, kiQ' ,r,i *hi'6u cirid, dich. 'fi,,r dAu ra ?
Til ttr&rrg vio ldr-rg Lhiit thii
1,err
nrrtic cita <1'6ng b5o SAi Gdn - Chg l,on - Gia
Dlph, tdi nghi trli vi0c lirai tl,,ic,,g.u,,', vrin nAy. Ai s6 tiip xt'rc vdi bA con ct)tr nhni
drrdi su l<idrn soat t;ilrir rt:.3t tii;'ittr
'7
Li6r.r liic Ni,iti IJo tiep xLic r:iit: itnlr clri eni COngTdc Thinh hEtn theo vai niiit hiQu
va chd clrri. I(h6ng iaLiNani li6 rrlrarr drttir: titip viQn cd IAlr g6n nta triQu d'Ong'ctra anh
ctr! em Copg Tric 'l'1ra1|i. LLic ilij ,rilr ci,i cru trJ lo liQu-cudc s,ing hhng ngity vdi
Phl
tdn
,ai
"d"
ur6t igly. NgSdo thtr viiy riirr,np; ciic ctrien si thArn l4rig nby khOng hb xAttt phal'r
tlen d'6pg xu Ie" fr+L ti'O11 viQn ,.,, .l',,, ,ii,ng irao cl6ng gdp cho khring chien. Tinir th'An
trong sach dy latn siit.r lihong dc ,::.,o .10 lroc lAp noi
$-rdng
?
-Cl,i
didni tluf gid hh6c ririr rt, ngrrJi bidt ddn. Ai lh rrg-;di cung cap sd tiOn ldn
Iao dd phlc v1 ,,i,,r,rg tt'{rr thrirrg Ciil' Stlt"r, IvI6c ILla, La Bang, fArn Vu v'v" Ngoiii
ur6t sd bA col co ciia ati ciia
.'tO,
l,hhn
lt1n ti?n vi0n tro li cua anh chi,eur trghbo,
nhung trgrrrli Luorl grinlt bdil l.,Ltrrg
Li11 soo qr.r6p"cltrrJc rlhurrg ir lii*n licli sit thi6i tht{c nhu vqy c16 to lt rrg bii
On, d'6t.rg tlrrli clJ itrrc trllt ttoi
l,iitirtg.
'l',ri tighi ciia cii vAt chat 11 chrl cho c.otr ugttrli,
nhrnrg iilh tiian ri,,. iiO,,, liirn eirintr, clti cOng vo ttl ciia )rd ddi vir c:il bo Ct3 Iio
klt6ri[ sao thie'u tittrJc, chtr tl Lr,.r.: Iiiltti n6ng ul6i ngiy'
"Ni]ar",
ky lignt trgdy'l'i'iry"Lrtt
tlttrtrg cfra lli6t D6ng Dqi Sai Gdn - Cho Ldn"
Gia Diph, tdi xip pt,Ol,, giil ti,,rr i,ulr i:lri etn 10 Ilrur Cerr:g'Iic'lhAnh ldng lt[n]r
phuc cria t.0i t10i vtii rllrrhrg.:i,ii'n
"i
iirrli hr-)ng v6 clauh'
1t
NAM THANG TRO[
QUA,
NHLTT{G GI CONLAI
:
HAN, ky niQnl
llhn
thtt 45 Ngly Truybn
thOng cfia ctori vi, xin cho ph6p t6i, mQt
nt1 chien sI binh thudng cria rlqc ltlgng vri trang
Nh6c lzri nhrtng'ngey dy khdng chi li,nhd , ,
lq"i mQt qu5 khrl dhy y nghia, cting khdng ph6i
chi dd ngqi carnhfing chidn c6ng hay, 16 hbng
nrOt giai doan lich st? cria thhnh phd thAn thtrong,
nrQt giai doqn do chinh chring ta,
'eic
Ban cdng
I
tdc thhnh, TrI v6
'thlnh,
Cdng an xullg phong;, DAn quAn thhnh,' Ban
!!6"g
tin,
rBi6t'
dQng 2763, 2166,' BiQt:clQng aOi
,!
,thuQc
ilrung doin
300, sau
'nhy
Ia EOi quydt tr? Duong van Dtrong v.v... tibn thfin cria
cdc hlc ltrgng biQt dQng, da cuug vdi dbng bho'Sai gbn- Chrl ldn - Gia
dinh cti biing xudng nr6u, tinh rnang vh ca cuQc ddi, de g6p phirn viet
16rr nhrlrrg trang sri nhem kh?ing dinh nr6t le sohg. Doi vdi chring La,
d6 la thdi
{,ep
nh-at cfr? c& cuQc ddi dau tranh,
; ,:
j
i ,
Nam thdng'da vh s6 qua rii, cbn lai nhrlng gi ? i
Trtrdc het cho ph6p, chdng: t6i.cing nhau,dot: n6n nhang tudng
nhd nhrlng clbpg. bao, ,dbng doi de ng6. xudn g,', tuong nhd nhting
.ngudi
xa vattg tpng budi, hop m4! hdm na;.,, vi
,
nhdt, ld tir)nh kinh
r
tuang
nhd Bdc F,f6; rnggdi,cha tinh
'thhn
ctia'don,tvi.ivri trang chti,.- ta.,Chinh
Bdc, vdi,ldi
ithb' dOc l4p,ngey, 2-g-1g45 cla thdp,s6ng"trong
inr5i,
chring
ta nggn h?a y6u nt/6ci nbng nhrl,,ngen hia soi'sdrrg rrh,trrg
-"tr4rg
cludn[
t5m .
t6-i,i girip
-chring;
,ta
.vuqti'biet
:bao
thri thrichi'gran tao .
aA", hOnr nay
cdn c6 dip ngbi,.l4i,:ciing"nhau.
suy,nghi.vb
,chfnh;bau
than,chring,il*-,
Chring ta. lh.'ai ? DA lhm gi ? CAc dbng,'chi c5 clibu ki,.:-n vh dtrgc
phiin c6ng vidt ,vb i
lich 'sti' c6c lgc' ltrqng vri'-trang, ujit aQng se
:,tra
ldi
th6a d6ng
lnhrlng'c6u''lh6i ;nhy.
''
.' '
'.-:"'i'i,,''r'i
. . -
Ri6ng chring.ta, tuy da hon 45 n5rn qua, nhrrng m6i Ian hbi t.tlong,
Trong chring ta, c6 nhfng
"g,riri
sanh ra hay I6n lOn E thhnh pho
nay, c5 nhrtng ngudi vi hoiir cinh .song.
tt nhi'6u mi'6n ddt ntroc- dd
den ddy. Doi:v6i chdng ti,,nhrlng t6n cXudng,'nhrlng gdc pho, rrhrlng
ns6i trtrdng thd! pi6n, t\icu,' nhrtng nhh nrdy, c6ng xuong, nhtrng sap
cho, nhrrng mAnh vudn vtng ven, nhfng con
flb
ben nudc,... ktroug.uiel
trl baq gid de gdn b6
,thhnh m6u thit cria m6i chring ta.
R'Oi mia thu dy,.,theo tioirg ggi cria "Sdn he. nguy bidn", chring ta
d6
-l6n
dttdng tU nhi'6u
lghnh
nghb ,khdc nhau,
,rhibu
hohri canh-gia
dinh, nhibu thng ldp tudi tric,
i
chting ta cla grp nhau trorrg ciic Ban
c6ng tdc, TtI v0 thhnh, Cdng an
,xung
phong,,DAn qudn, Brn l.h6ng
tin,
Quyet
tri Duong,vln Duong, BiQt d6ng 2768, 2766...
Nhin mQt ern b6 ddnh'grhy, bdn b5o, mQt chi budn g:inh tr.{rr btrng,
mdt anh d4p xich 16, m6t lai xe, mQt thQ h6t t6c, m6t c6ng nhdn, nr6t
t2
ttrd ccl hhf, ki sr{, biic sI, litiit, stl, vi0n chfc, hQc siuh, chri grin}r trr6t,
dien vien dohn xiec, mQt vfi tirI, nlia I;6o, nhi vdn
,Y,t.'.
trrl nhritng
16o drJilng thAnh pho, ai rJrirr r:ti ngil, phrit choc trd thirih li6n lat:, czin
lt6, chien si biQt dOng xuat i1L,i nhip thhn, ctng vdi nhAn dAn lip u6n
nhtlng ctridn c6niJ vrrng clOi rrili s6ng vit vUtJt trirng dutlng tle'tr t.?n
rrhrilng nrfdc xa xOi.
Tdlg thoug |lIy l(enricrly, khi cirn lh thrrQng nghi si,
rlA phrri th(r
nhAn : "Chfrng tri tngrrdi lVIy) Iilrong t.hd chdirg lqi nlttrng lr$IaJi clu kich
cing nigt lrlc cti trrit E klrrip tlcli va khdng 6 noi trho cA".
Chir:1 si L.ri(,1 tlong r:liLing la lu nrQt loni du lifch thi\nh plrii nhru
tr.ong ldng ddn. '1'r'ollg chilrrg ta ch{c c}rdn h}r6ng ai cd tli6 qtren dtrqc
nhfilg rrr6i Atri tlri c:hr: chrl nlril'ng cilu hhur, rthtrng gdc x61l nhtirlg ndi
cdt gieu t.r\i lidu,
r.,ti klti bi trrat, rtltrlng bii[ chrio n,6ng sau cdll nltfa,
1|tipg vicp t.hutx: lihi bi drrrr iirrr cria nhr--tng nrii Girio o dtrilng N;;uydn
Ilinh Cliinh, nui'l'hu 6 Phri Nhuin, cg Ifinr duong Thii l{hcr:r IIuAu,
vI cr-ia l-ridt bao r:tj sil ciiclr ntirllg lihdc ntra. Chring t.a xtti,:1. phit' tfi
lirng yeu r)rrdc
r.,il chi clru tliir ilttng lOn chiOir dau. Mqc tieu c6 thd th
mQt LOn t.hdc clAn cdo gia, rnrit ton ViQt gian phin dQng, tu6t crilth szit
6c on, rn0t, phbng Lhong tirr, urot, tlu sd bao phiirt c.lQpg, tn6L hho dnn,
tnQt l<ho rlrran til'rLt, irtol tiru t:ltiotr v.v... Chting ta da gop pliau gleo
rr6i hinh hoaqrg clro Ii6 tliir vir gay nibur phan khoi, tin tt(dtrg, ttI hlo
r:lro dbng lrrro tlurrrlr phfi tl,,rt1i lrrro Nrtttt bo vi ci rrtr6c.
Th.utr thorit cl5 hdn
,lIt
ttittt, r:o le ngay chdrlg ta ra di rlAm dy
ai c6 ngo clau, dir c:hting trt t:ri t.ri ttrilirg tUrlrlg phong phfi den mAy
cfing hho hiuh tlLrng rlui;c rring.15 nlrtt sau cirfing ta hgp tnflt tiii dAy,
llgay tnrr-rg'tAnr tliinh pho.
'Tdt
rJiiorr thiii giari g)irr clirr,, troug nr6i chung ta l<h6ng tranh hh6i
ttroring rlrra nhrrnll giiy
1;hiit
lriirr lihotrn cho sd phdn ciia'ttng cttr',c ddi,
ci'ra tiI4g con ltijlraji. I)u r:rrrlr: sOir;1 li6m ntly cotr ruu6u vdtr hho lih5n
vh uiurin "c,Ji tlrii" cli l0n
,
r:lrtra n(,i la cat c:iinli btty cao, ta ciln pliii
vtltJt, qua nltUtrg r;lrtrdttg tt11,,i tlliy chong gai, day gian khO. Nhtrng
vdi
tirrh thhri cliinr "(,)rr5,iit.
tt r:irr:'l'ii'rltrrx: rluyct, siltlt", "ch(trg t.a hii.1'lu6n
luon dqlt cho nrinh triictr rrlrii:rn thiip siing nrii trortg nr5i cliting ta
ngorl liirr t.r'Lry'cn thoirg thi,,n11 li0n11 ay vil truy'6n I:1i cho cdc thd h9
nrai sau. Lirnr srr,r ctl nt6i lrrror srirrg thrlc clriy
l,li
viutg l0u tlorlg m6i
'i
chfing trr tiicp klirt.,:
i
't'tl'tJc
s,]tt Lttitt tt'ii tittt tttiy,
;
:
Dtot c'it tlteo 13,ir-' rrgo.1, ngd.y ut[dll lAtL.
Xin ctinr rltr t:tic vi vit t:iic bltt
Chitc sLic liltrlu t:iic c.lt',rr1; t:lti, t:iic vi clrli biOir.
. , -,
' :
ITOANC TIII I'IIANII
13
Khutrunng Nguy6n Binh
dQt nh$p SAi Gbn
Anh
'hup
tqi chin k:hu lldng dhu t* phdi qua rrdi : Kltu tnrthrlq,
rVgrn'irr Rlnh, I-ufit su Ngy-En Thdnh Wnh, Chlnh ilv Khu 9 I'han
'frory
Tu4, Ltfit gia LA Dtnh Chi
lmang
Hnh)
UOI nam 1945, Lu6t gia L6 Dinh Chi drra Khu truEng I(hu ?
ttl chidn Khu An Phri D6ng v'e Thi NghA gidi thiQu vdi LuSt
stt Nguy6n Thinh Vinh : "Anh Ba Binh mudn thi s6t Shi Gbn clo niim
tinh hinh clich. Tdi nghi lh anh c6 thd gitip anh Ba Binh trong
;i
ctinh
nhy, er,r thd le tim cho anh Ba mQt ndi an toin trong vhj ba ngiy',.
Ong Vinh bhn.vdi Khu tr.udng Nguy6n Binh : "Ng6i nha t6i hi6n darrg
b6 kh6ng. D6 la mQt biQt rhg sd Bb dtrdng
pierre
(nay
lh drrdng
ph4rn
DAng I{ung) khu Dakao. T6i b6 nh} ttl ngey %pl41. C6 16 bey gid
bgn Tay khdng cbn dbm ng6 ruIa. Anh Ba c6 thd bi mqt vb ao vai ba
ngay. Ndu thdy clugc thi toi b6o
"sdp phcl" Hai Danh ldy xe dua anh
Ba vb d6 a, di clau thi Hai Danh dua anh Ba di. chi bdp T6m strong
cring s6 lo cdm nddc cho anh Ba. FIai ngudi nby cring nhu ngrrdi nhi
ctia toi, xin anh Ba y6n tam". Eugc su grfp dd cria Lugt str, Khu
trtrEng Nguy6n Binh thgc hiQn chuydn dQt nhsp Sai Gbn cirng viri anh
Nguy6n Einh Chinh.
Anh tai xd Hai Danh kd l?,i cho 6ng vinh bidt le trong ba ngdy
Khu tnrdng Nguy6n Binh & ng6i nhh Bb dtrdng
pierre,
anh da ddnh
xe drra anh Ba di nhibu noi trong thlnh phq d{c biQt le c6 ldn chay
sudt con dttdng Catinat tt
b6t Mat thdm kd nhi thd Dtic Ba xudng
nhi hing Mqjestic sdt m6 s6ng. Anh Ba xuong xe v6 tiQm c,6t t6c tr61
drrdng catinat.., Ong vinh nghe mh gift minh. 0rrg kh6ng Io cho 6ng
vi 6ng da b6 nhi ra di khdng chidn vi dugc giao c6ng t6c li6n lr.rc vdi
cac gpdi trf thfc, tr/ sin vi c6ng gi6o, vfn d0ng c6c gidi nhy ting hQ
khdng chidn. Ong chi lo cho Khu trudng. Nlgbi
"Xt
to" chi c6ch trirm
14
m6t
th6nr
Bqzil
c6 nrdy traui thttoc, cing urOt con dudng vdi crii b6t
duqc l5em nhu lir Dia ng]c trn giarl !
' ]V[gc'dich
ctia chqy1 d(it nhap SAi Gbn cu6i n6m 1945 Ih tim
hidu
{htr
n6o
qufln thrl vir 1d chfc dAuh v}o dbu n6o d6. Chuy$n thi
s6t t6o
bqo d6 dA dem lgi niQt het quA cg thd : NgAy 6-1-1946 llnu
Trinh sdt
QuAn
Chinh duqtc l.liinh lqp. DQi vi6u vila t6t nghiQp khda
hqc fr,Lr1c An
(Chieh
Khrr }J) do anh XuAn DiQu phg. tr6ch' 'V6
sau
Ban nby dtrgc gei lA l3an
Oong- 'l'du sd 1; chi huy li hai anh Nguydn
Ngqc $dm
vi Nguy6n Dinh Olrintr'
LuAt
gia Ld Dinli Chi cri ldc lirm Trtrong Ban
Q,rql
Phap Natn
80, cbn Luflt str Ngtryan t'hirnh Vinh dA trrng Ih Uy vi6n Uy ban Kh6ng
chidn
llanh
chdnh Natu l1Q phq tldch llan Thi ch6nh.
Nguy(:tt [Iuttg
iA.\
NGUYEN
DI
Tti TQI TIIANII
Ql
IAN
'l'OA
NIII C]I lTNTI
AN Sbi
(iirn
-
(lliu
Lorr Gia Dinh vh cA dbng bio Ntutr llqt
lihdng tfie lthc, quig \'(]
'['ba
iiti thqrc dAn SAi Gbn xti arth
Ngrry6n t)inh Chfnh, trrfdrrl; lt.rrr C6ng 1'6c sd 1 dting vho ngAy sinh
nhdt Chfi tic[ Ilb Chi Minh 19/5/1948. Khdng thd nAo qu6n dugc vi
th6i d0 hi6n ugarrg, xeru r:iii chet nhg tfl l6ng hbng cira ngrtdi ttr tQi.
Khdng thd nAo qu6n cltfQc vi ngrlili tft tQi h6a thhnh quan tba vach tQi
bQn thgc dAq cudl: nrrdc. Iilrirng thd nAo qu6n duqc vi bAn
"nr6nioire
de d6fense"
(bAu
di6u trAn dei t,t1 biro ch0a) cria
ttl tOi dqc tru6t: phien
tba lh bzin c6o t,rr,rng tQi 6c thr.Ic dfrtr Ph6p ddng li$t viro hhng "huug
vArt" lAnr ngUi-li lit cAnr pltu.:.
Anh Nguy6n Dintr Chfnh sinh riarn 1923
(tuffi
l{q,i, nguiri dflnr dh, n6n
anh ern gei dria lh Ctrinh lleo) tr.ri x6 Nguy6n X6,
phfi Ti6n Hung, tinh Thdi
Binlr, Ldn l6u auh lh cdng irhan nhh utdy
gray Ddp Cau
(tttr
B6c), NAnr
1942 anh hai lhn td chtlc &rrh eni cring nhAn d6nh bqn cai 6n ch$n vh hiep
r16p thg. Sau rld anh vao ILii clurin Phdp. Cung 6 khdng lAu vi anh c.iutg
anh etn lirrh thq diirth thbrrg
r-lr'ii
'fAy xAt 16o nhtr tfi, Sau nghy Nhat d.{o
chdnh PhriP
(0/3/.15)
anh cirrrg uh6nr tirfiy binh thoo ViQt Minh tham gia
khdng
phien
nga)' 1s
rt111ta
l.Lrr r"Oi, ngt)y lt[nr ba". D'Au nlm 46 Khu trtrdng
Nguy6n lliuh giao cho anh clri huy llarr
,C0ng
TAc sd 1 sau khi auh Ngrry6n
Ngg" Sdur bi dich bdt, tluOi
srr r:hi huy cfia ar1h, Batr Cdng T6c so t
htr
ntri6u thauh
lfch rliinh hidnr
khiin 'lAy trong nQi thhnh miit An rnai ngt'r.
Cluing trer: giAi thtirlng ctro rri r:hi'liiit Nguy6n Dinh Chfnh, tg Chinh Ileo,
rirh chring rilrin ilh{n c6 tai "xtriir qtiy nhflp th'An". D6h nrirng
sritt Tet Dirrh
I{r:i
(194?)
anh
Clrfnli sa ltrtri,'lt'uitng hqp anh tri bdt, nhu sau ;Snu Tet
I5
Einh Hgi, co s6 bi lQ, clttdng dAy bi dft, anh Chinh vO khu cld xin
th6m v6 khi, chudn bi d6nh l6n gihnh lqi thanh thd. Tdi Bh
Qugo
anh
g{p em HiQp li trinh sdt cria Ban c6ng tile L bi thuong. Vit thrrong
nhi6m t,rring c6n clibu tri gdp. HiCp md'i 14 tudi rdt dting c&m vh muu
tri, anh Chinh phii hoSn chuydn ra Khu, dtta HiQp trd vd nQi thinh
dibu tri.iTdi Phf Nhuin anh bi dich phqc kich b6t dtrgc.
Chring dua ra toii6n lhn thd nhdt ngdy'10-10-1947 vd, kdt 6n
tt? hinh vb,t't0i b6 Hai quAn Phdp theo ViQt Minh". Ddn nghy 19-5-
1948, chring I4i dtra anh ra tda 6n lbn tht1 hai v6i mQt lo4t "tQi" kh6c.
Hay nghe t6n dai uy Avaz6ri kd ttng vu hoat dQng trong hon 50 vg
cria anh Chinh trong bin c6o tr4ng tnrdc tba 6n :
- Gidt t6n Nguydn ThtISng Hi'6n cirng ndrn t6n dbng bqn t4i
nhi sd 218 Lagrandibre
(Lf
TU Trgng)
,
- Mrtu sdt dd ddc D'Argenlieu, Cao Uy Ph6p 6 Ddng Dttdng
t4i dinh thdng so6i thdn g 3146.
- Mtru toan d{t min cl5nh d6m chidn h4m Suffren bXng birrh
vqn tlQi Thang.
- Td chfc dua Khu trtrdng Nguy6n Binh vho n6i thinh Sli
Gbn - Chg Ldn...
B5o chi Shi gbn tut ng thudt lhn xtl thf hai nhy vh t;rich bin
rlibu trAn anh Chinh dgc tntdc tba. Bin dibu tr'An cria anh da rlrrgc
hai anh Hohng XuAn Binh vh Vri.Ttng bd sung trong Khdm'Lon.
Hohng XuAp,
Fi"h
ld chi huy tnr6ng b9 dQi hAi ngo+r
Quang
Trung
tt ThAi T.an.v'6
nu6c, bi dich bdt khi qua 16 A C1i Rsrg sau Dai hOi
sinh vi6n Nam B0. Anh Vu Ting li chri bft.. td Justice
(COng
ly) a
Sii Gbn vh sau le Chfi tich,HQi
Nhh 86o grii, ph6ng lvlibn Nam. Sau
d6 bin cli6u trhn dtrgc c6c ludt stl y6u nddc nang l6n vdi c6c td ngl
Ph6p vrrn chfnh *a" ion. Tro;; fan aibu trhn, rri, Cnirrt l6n 5n thgc
dAn Phdp dd hbn nhdt dAng Ddng Drrong cho phdt xft Ntrqt trong
khi nhring ngudi Phdp 6 ch6nh qudc theo khdng chidn chong bon Drlc
qudc x57,grli ph6ng qu6
huong. Ngudi ViQt Nam,cfing lhm nghia vg
cdng ddn c{ng nhrr ngrrdi Phdp kh6ng chi6:n, bio vQ Td quoc. Anh
n6u ba tlidm dd kdJ thtic bAn dibu trbn : Thtt nhat, pht r:h4n tinh
chAt hgp phdp cria tba 6n. Thf hai, llri td cao "lhm mat tinh than
quAn dQi, t6c hai cho.nbn,qudc phdng'l li v6 nghia. Thd ba, nhrlng
gi t6i lhn1, tdt cA nhrlng ngudi y6u ntldc crja bat ctl quoc gia niro cung
dbu,phAi lhm., Nay.t6i dang E trong ru6ng s6t cria cdc 6ng, t6i biSt
xt? srl nhtr nhh v5n Corneille da vidt : "Chgt cho TO quoc lh so phqn
dgp nhdt, vh mgi nggdi tranh nhau de! duqc chdt dgp nhtr thd'.
Aqh Chinh bi clich kdt 5n trl hinh, clhy ra C6n D6o. Den
t[5ng 2149 chring riua anh vb Chi FIba vh sau Tdt Ky fit?u clenr
anh ra bfn 6 bai bdn Chi l{ba. D6 le ngey
glzlLg4g.
Luat str NgO S:ich Vinh, ngudi bdo chtla cho anh Chinh tai
tba 5n, c6 trdch nhiOnr chtlng kidn cuQc hhnh hinh, de kd l+i :
16
z
t-.r
<(J
e
z
i-
U)
r{
a
n
rC
\el
A
U
z
a
z
F
I
I
TrUoc ltic tii tlern xt? l)iiu, ilnL
(-)lri,rh
tlA yOu c:Au ba dibu ;
- Drri.lc hi4t qrriic ca,
- Khdng b! tr[t nr{t:
- Klrring bi tloi trry.
llqn lfnh kir6rrg rLinr
(1,;
.rrrll tlrir.jc coi l.r.tii, r:hi r:hzr1l nhdn
hai di6u l.i'etr. [(lii iinh Chir,l, l,,ii, g)rn xollg doan rirot, b,ai qrrdir
cd, t6n cloi i.nrEng d\)i Llril, tlrrysi rri lQrrh c:liua'rr lrl lrrin. IVIrir
rihirr thdrrg rltrarr Iii(r, [,dt tl,rr,; r,iii rltlirrr nrqL, irrrlr lro lrlrr :
Viqt I.Jarrr rl,.;,; lAp nirroi, rriiril !
IIb tilri Mirrlr i,ir.i()ll rtrarr, !
VA it,rlr irgii grr,:j xrrirng bi,rr li,iJt, ,.l..rn. l,tr{t srr Viuh binh luan :
'o'l'lt$t Iir rrriit. corr rrijrliii dIrrg uiir,r 1". lti)i dng ntii tidp bhng t,ieng,
[]lrrip : "Ju l'i tllrrir'.: !" ('l'oi
Iilriiru
lrhric
anh Ay)
'l'lr6i ili) t;fiii irnlr
(.llrirrh
ti:r
1liiy
(lrf{c
drr tttr.ltrg lrei sri'c sAu sdc
r:loi voi nliting nijrli,ii r:hring liidrr l(e ca vien quiur hai lrh6p, rjau do
da lai xe
jucl)
di:ri rrlra nrd
(lr.ir.i
ton lI lUaria Nguy6n llqch Tuyet
Ilrrclng, ngrri]i r:rlrri3
1;iiio,
Ifii: tlii. ti l'liri I'{htr4n, 16 ph61r chuydn clro bii
bfc thr/ cuoi r:irng .:ria arrh Clriirlr, trguyett vAn rrltrl sau :
.
Khdrtt Cht Ili,tt, 6 gid s.itii; 9 l|euriar. lg tg
'l'ltttu
rttd
(iiuit,
snU lit: r:c.trt uiJ't tlttt tti'ry' ,:1,<t rrtri rlti c,.trt ytltdi hdttlt, linlt.
(]ott
udn suttg $Lt''tittt;, t:hting,:lr.it att lfin gi, Con g&i tbi uA De
cott ud hui ettt t'tttt r.i lrung rtttt ttltb rtui trltttlg ub giitrt con ruhe.
t\nlt gdi l,.ti liti r:ltiio utttlt t.tii:t uii ltui ent T'otlli ud'l'rr.tng.'l'Qng
tttti nh{trtg ctii ltott tlnn ttle;t outLg ltui ent.
'l'hU goi rnp clc uht{ sarr :
'l'ltttu
t)i,
Il6nt hty
gs11
tla tra tL(i 1iltL
uttg dung ngbt uie't tlr{ ndy t'ittlt
pltfil slu
(:utL
trtit litth ltbtt.
,\rth goi loi ttirtll lmi ettt llittlt t,a Ounh, nhtTttg cdi hdn nbng
lxil. Anlt phdi utrtlt ltigt rlhu.ttp trtilx: cbn.
'l'hdi chio uirLlt bii:l t:tirt;; l.ri rr,) hrti enr. Cott cdtt clttic De
uo lmi ettt tlttor: rrtttttlt gidi.
Khtittt Cht IIda.Nant Bi
9l:ll.tg - 6
sid
l0 philt
Cort ciu Di.
Cr;p r:liei rlu li.ri ,lu, nU,ui,l t,i"r:lir:l tlrf l4i l.ieirg. Nguy6n ili1h
Clrirtlr da Itt giii cr.;i ilili vai; lrtroj s,irr11 ngay
gl2llg,
nhUng t0tr
tuiii anlr vAn s6itg r,rai. Vir tlr.:rr rliiri;; trArr tlr2ng hon lA crii hhf
phiich
hi6rr rgdlig i,Lia anll rrirri.: t:iii chi:i,. Cdi khi plirich "s6irg
uuh liung, t:hdt li(:t. r,.rrrh" Iir ritiyii.l, tlidirg tti ngiitr xua vrji
,l,rhrr
sdng tlt<ii lan durt. Con udn
biet cirtg ile de rbi
hut
nlffui
f*I'r
t),
, <1"
,-L.
[--i
()
l: i.-)
.1)
-,>"
f
)'..*n
<l
\1
U
.7
TLJ
Lt)
ts'rt
F.\-t
,Z
,<\
l-r-i
r-.].n
[,*
LJ
fi
!-.*{
'I)
n
'(.-)
Lf)
|-^-l
I <"1
\<.(
F:{
I',
Binh Trgng d6ng d4c tuy6n trd "I'hh liun quf ntldc Natn,
liun vr-(dng dat ll{c".
Ilibu thri vi th khi phdch dy da tdc clQng mqnh tarn hbn ki!
thi. T6n dqi tiy Avaz6ri trlng khodc .{o cong to vi6n kel; tQi tti
hinh anh Ngrry6n Dinh Chinh trong phiOn tba ng.ry 19/5/1948 l+i
Ih ng.rtri '{sdnt hoil t.nrirc tiOn. FIay nghe anh Ilohng Xufin Binir
kd
"t
sg chtry6n htrdng quarr trqng trong cldi hiin ta :
"cudi rr6n: 1951 t6i ra ti. Trong khi chd lion lac ra l;ilttpJ,
tOi cbn f i+i tr.ong t,hhnh phd shi Gbn. MQt h6rn cli tr'6n rltrdng'
tdi 196 iu Paul Blanchy-Chasseloup
(ILai Ilir 'frung-X0
vitlt lrlghi
'J',irrh), tOi g{B Avaz6ri. TOi ctlnh tr6nh nhtrrrg anh ta d6 gqri t0tt
t,Oi. Avazt6ri dA ttrrg buQc tQi t$i vh anh TrUclng C0ng Phbng
tnldc 'I'ba 6n Sni Gbn git1a ndur 1948, rlcu vin cbn nhd nxlt"
Chtry$rr btrt ugir lir anh t,a lthoe ngay viti tOi :
- Iif,1, gii, t6i kh6ng cbn gitl chtlc riy vion ch/urh p,{rii ntTa.
TOi hiQn tray la luflt stl. Tr) buQc tQi, t6i clruydrr s,rlrg bio t:lirla'
Anh ta ciltt nhin rtratth :
- Toi sAn silg bouh vuc lhfng ngtldi khdng chien circ zrnh !
Tdt nhi6n lh toi chi ctrdi xA giao cho qua. Lhtrt sao t.in rluOc
kA dfr gii hhm kio khdu tlbi xri tti bqn khdng chiefi trttdc tba !
Nhrrng sau 116 tdi clq h6i gi6i luqrt str thi qui th{i ki Avaz6ri cl[
chuydn htrdng vh chuydn ngl6. Cni
91
khidn anh ta xoay 180 clQ
vfly ? Phrii ch5ng nht?rrg ngudi bat khuat vi song nrii nhtt Nguy6n
Dinh Chinh ?
Bsin diou trhn t4"i 'I'ba 61 quArl sg cria Nguyou Dinh Chinh
in cudi tfp tliic san tthy chng lirnr kr hidu 16 hon vb anh. tsi k6t
6n t,ii hinh tili hai lhtr, Nguyon Dinh Chinh d5 kh6ng cbn ittla'
Nhr.(ng chidn c6ng rtlc rd, hinh dQng ki6n crrdng, tinh then bzrt,
khuit, th6i dO hi6n ngang, lbng y6u nt{dc nong nhn cria Ngrryan
Dinh Chfnh, ciing nhU cua cdc liQt sI anh hing,
'ctia
dbng dQi,
dbng bao cria anh v6n song vh tiep tgc sdng Mai vdi D6 Thinh
Shi Gbn - Clrg L6n - Gia Dl1h, vili ithhnh pho l-fd Chi Minh,
sdirg nriri trolrg lbng nhAn dfln ci nufrc.
ViAi ilrco tdi h\u cila Trhu Llinh Vlin,
ttic giri Nguii ,ti: ti Khont khr,
ud ctia nfit sti'cthng doi Anh NSiul',jn ilitth Chirtlt
coll ItcJn
18
--1
F*
f+)
r<f'
e
(.)
z
'a;
a
t-,
1
d
t-.
.C
m
,>
tl
z,
()
>v
a
'(nay li:, qu&ng trtrdng 6|uiir:Ir 't'lri
,l,r,irufi)
la
'trung ,tAm thhnh pho Sii
t1(lr.
'J'r,rurg tAm
rriry' da!,cht?ngr l<iOir [-iict ba,, litril,: t,liirr,g f,,.'an,
cria nhAn dAn thanh pluf ttr rrliri) tlrfrlc xAy
c*
fii nay cd {;rrin nrot trilri lr;rrit. [lQt trong
nhrlngfjsr.r kign cl;irig ghi rrii., r,ii.), r.a sdt b6n
chtl lbi'vt1 ntdt; nri sinh iririoi lliy tri6i tling
st'rng Igc tr.tng t.ri tdn Vi0t
lriaii
lliurr Si, tric
Drfdng Viln Sf, r:lrri bdt.r lrlru,: Ilrrir1l ngtry
121311946. Cd nfi .";inh nii.y lir Ng,ryOn Thi
Lan, bi clanh Me Linh, ncn l.r rtr{qtc tiiei cludi
cdi t6n dLi tlrAnli
(luc11
thut),; li'r [,arr M6 Linh.
tlrrlt clrtrlt l9 ltt
I",att i\'16 {,iriir sirtlt ttILn t{)lp, tirt,o gia dinh trI IJiic vao sinli sriirl;
tqi SAi
(iiru.
Chi sirirg vt'li rr1;rIiIi r:6 ti:ir la Cu Nhi, r:htryon ngl,i) lirril
biiuh l1gol,, nhA ii tluilug lluilrs,
(uri1,
11, Le COug l{i'err). Cu Nhi i:6 s;11r
blinh l
eo
trrrng rrlir.i ll6'tr 'l'li;rrih, rrliiry ilrfcli thrip dilng llb. CAp t16 ,:ui
siJll db dii' l)o liiirrg llgay
tlilli
trhi,rr tlong chd nra Lan rril L61 qgcr,
nhatr. Ctrig nrSt Itiir t.troi, l..ri t:irrrg ti ngrtbi ll:ic tha htrrrlg n61 .'a 6iii
tr.ii [hanli liqrn tlia,r Ngiy 'lii1,
ri;irrl, r:hienr shi Gbn, ci 1ai cirrrg ;o
nhi t'a biiilg1, rihtrnll nr6i lrtirri,i di rudt, nge.ilai chi ern g{p li.ri vii.r
di]rl n5tn 1946 trii irtlilng
(luiilr
c:hinh l{hu'/ ii rrtrtlp'l'hopr, Lair 10 r*i.,
ban nghe la trtrdc d,i rlri hor: rrrill, hh6a rluArr chinh A l.,di 'l'hi6u r:,';i lAr,i
liOrr l:1c clro rnQt rltrir vi bQ tlrri. 'l'fiil,g mQt chriydn cli, l.,an lii dlr:5 bfil.
6 An ScJrr.'l'iriiug
xep lrirt, tl,i1, Liiu:iirrh tlcp du c6 lArn vq. [,rrn vrl
ddn tlo suy ngh[, tlr.\ng xeir 1,,',t t,r/6rrg co rtng thuqn klr6ng gianr, lih6irg
tr'6i. I-,an t.hrla liit: t:lizrng vi.urlj toi t,r'6ir vd r.tlng.'firn don vi r:ir rrriii
nta lrhdng du{Jc, ttt)tt l,an tt1;li,: }rii arrh NgLry6n XrrAn f)iQu ghi tirp lrqlt:
thdnr nrQt lihtia rlrriirr r:hiuh ,rir ,nlr phu trdch"
Cd4.:hl [,6c rlri liiur r:rtu tlrilrlrili tr,i chien lihr"r An Pirti Do1r1; Sirg
d6 L6c xirr ht2c li.lrti;t tlttiitr ,liirrlr rlirnh lieng t:lio r:tic rrrT sirrlr ,i Siri
Gbn dd nrtin khtlrr i.liinr nhirr t:iirrg tdc r.r.cing rioi t,lianh.
Bol1 c;hien si rrrrli nrrtiii ijirri Li.rc, 13rlng, 'l'liiiur, ]fting drtr.)t gitrti
nhiQm vq ve thhnh tnrdi:, tli xiuy drrng nrji an chon d - gqi lh,'rli ti6ir
tr4lm". cbrr r,an thi cii,g vL lirirrrh rihung cli
'i0,g.
NAnt r:hi enr
1ir11r
L.ri nrli lrir'rrr hdt. ioc: Vtln
,'l-'lrri1,
sd 7,1 [{ayor,(\rij
,l,Li
Sdu)' Anh Van'l'trrriy
ciing tiJ ilrirrn gia khiing cl,idn nhrlug vi Lrdng ti'eo,
ttrtii r:ao, r:ii n1;rfbi rri,;il la ta3, l,,i rrrrlt, llri'rrrr n0rr iuili tliirrh
lllrrri
t.r'rl ,,,! rr,,ri
t ii
thhnh. GAp 1A Loc vh nghe trinh bly cong t5c cfia ci nhtim, anh VAtr
Thriy vui lbng mdi tdt cA trg lrli nhi anh "c6 g1 en ndy". Khi vb th[nr
mg t6n crl 6 Ngd NAm Rinh l{ba, chi LQc drrqc mq cho m$t sgi dAy
chuybn vhng Ad fan khi chn. LQc bdn ngay dd chia cho mriy chi enr
m6i ngudi mot lt "dhrr
tlii" cbn phhn ldn thi giao cho Lan mua chanh
drrdnj rerE qu6n giAi khdt, tru6c nhh Vdn Thriy, tuldc lh kiem tibn
ghg, sau dd che mdt bgn nrflt th6nr.
Sau khi &r dinh ch5 E, cfuc chi em h6o htlc chd c6ng tdc.
Mot h6m anh Nguy6n Dinh chinh tdi giao nhiQm vg : n6tn lgu
dan t?i hiu 5n Coq 6'9,
(Gh vhng) tBr g6c Catinat-D'Ormay
(Dbng KhAi - M?c Thi Btrai). Noi dAy bgn TAy thudug 5:n udng.
Mdy chi em d6u tranh nhau di. Anh Chinh chi dinh Lan vh Bdng.
B6ng qu6 6 Each Ddp vh thich di c{p vdi Larr. Trfln dhu ti6n sj
hai deu hbi hQp : T6y trong tiQm rdt d6ng, ctrdi n6i bn io. [Iai
ehi 16m m6i ngUdi mQt trdj. CA hai d'Cu nd dbn. Thta col h6n
loqn hai chi rtit lui an tohtr,
Sau t'U nby tet ca cl'6u lOn tinh thbn. Anh Chinh l+i grao
rrhiQnr vu mdi : diqt
id6
d6'c D'Argenlieu, cao riy Ddng Duorrg.
Thhng nby li thhy tulrdit nhibu tham veng chinh tri, c6 dAu 6c
tht/c dAn h4ng n{ng, quy6t tai chidm Nanr Ky lAm thuQc dia n}rrr
xrJa, Gi6t rdn ph&i. cl{p dbu. V}ri nghy tdi dAy n6 n6i chr.ryQn vdi
ddrn c6ng chtfc cao c6ip tq.i dinh th6'ng so6i. Day l}r dip t6t rld ta
tr'at trdn vd d6nr r16ng. n6rn lgu dan. Mdy chi enr. ph6.i trang didm
that lQng ldy, [1 nr{c th{t s'ang eld qua drrgc hing rho nrSt th6rrr.
N6m lq:u d4n rbi ptrii nhd lau tay trong mr)-soa tdm nudc hoa
cld x6a miri ten cria lgrr d4n".. Ba ngudi drrgc lanh nhiQnr vg nhy
lh : B6ng, LQc vh Lan" Ba chi vO tdi udi nhung drlng pihia sau,
c6ch xa t6n d6 ddc,
,kh6ng
thd n6m lgu dan tdi n6 du-qtc, dimh
mang l{u d4n vb.
.Dgc
dtrdng, di ngang chg TAn Dinh, thdy mQt
tiQm An c6 nh[6u TAy, Lan dinh n6m lgu d4n, nhttng B6ng vh
LQc ngAn lqi vi thidu chudn b[.
COng t6c kd le , t..tng tri t6n Vi+t gran Hibn Si, chri b6o
Phqc Flung. Bdo rrhy h6 hiio ring hQ chri trudng chia c5t vigt
Nanr, lflp ntrdc NamiKI trl tri cria trgn thr,rc d6n Ph6p. Ta vi61
thtr cinh c6o nhibu lbn nhrrng Hi6n S[ ng]y cing di s&u viro 6nt
nruu chia cdt cldt nddc, chri tnrdng Nanr I$ cfia ngUdi Nam Kj'.
Anh Chinh giao nhi$m vr1 rr6nr lgu d4n vho tda so;1n b6o Phgc
HUng cho La1 vd em Tdn, phdt m6i nguili nQt trdi lgu r1qn.
Didm xuat ph6t lh tiem hdt t<ic v[n Thriy. Tdi gid tla dinh, chcr
m5i khdng th6iy Lan tdi. Sg trO
$d,
LQc xung phong xin thay
Lan. Ve sau m<3i biet Lan bi bgn linh kfn bdm theo n6n phii cli
quanh co dd "c{t r1u0i" bgn ch6 san, thhnh tht tdi noi thi LOc
z
,s
F
.C
n
z
F
{3
r{
H
e
o
z
ro
a
.C
n
ri
a
c
z
'<c
a
1
va
tfiu
d5 di rbi, Khong nray LQr: vh 'IAur bi tr5t trong vg nhy,
LanlrAt 6n h{n vil xin duit: i.rnh Chfnh giao uhiQm vg cho nrinh,
lhn nhy quydt tiir"n trrfng [ri chinli ban thAn llibn Sf. Chi dd cri
tuhn
16
theo doi llibn Sf.
'l'{'r:r
soi.ul b6o Phrlc Htrng nhrn tr6rr
dUdng llonnard-Vi{:not
(LO
l,tii - }rhan I}Qi ChAtr) bdn h6ug chrl
Ben Thirrrh. Hi6n Sr lu6n hrrin i:6 hLri vQ si tlieo srit nr6i khi hdn
rdi tba. soiln di v'6 nhA,
L,an chnr vi dAm trong giAir kheu sdng- 6,35 ly, 6n nt{c trang
nh6,5o clAi rrrhu tfnr hoa cA, iruiin ti.{ng nhtr urQt cd gdi cri hgn vcti
ngudi ydu, Cd ngbi tlerr bflng tLi
lihia
Lirudr: tba biio Phgc Flrtng. Chiec
rio dhi ntati hoa ch la rlua ciiir uril, Cliinh cho cdc c6 trong Ban Cdng
tdc sd L; I"Qc vh l.,iin cirrrg rti irlratr rurry dd cliQu irhi di c6ng tric. Sau
nby, khi ttiirn trotrg lihrinr n'roi tlftry str ngiy thcl ciia k6 mdi vho rrgher
trinh s6t,. itdt gid lanr viQi:, llii)u tii xrrong lbu, budc ra dudng di L.ri
xe hoi d4u ke ben. IIai t6n ve si theo siit nhr( b6ng vdi hinh. Lan li'err
drlug l6n, di ngay l4i r:hiec xc, r'rit. sring bdn dtrgc ba phdt thi sting
kgt. IIi6n Si hoin toln bdt irgil. Ilzin dang lio d6o. Lan cbnr sring
ddnh ttdi vlo nrat hlin. IIdn tlirrh bo chiry v'e phia chq lldn Thhnh.
Bdy gid lrai t6u vQ si mrli phiin ring" Chring nhho t,di chUp Lan, ghi
hai tay clii lqii, Ngry sau d5 l;orr
'l'ii5,
Sp
tdi. Chr'rng dtra Lan v'C b6t
Catinat. Chtrypn xriy ra th{t rrhair}r, uhrrng di dirgc dAn ctrring tr6n
dudng Bcinnarcl trong thdy tArr rltit. Kh6ng nrAy chdc, cA chq Ben
Thhnh xdtr x:ro v'6 vu nrQt cd giii trrAc aio dai nrAu tinr hoa ci bdn chri
bao Phgc Iltrng tlieir SI.
Ddrn
do, LQc crirng bi giirrn tqi b5t Catinat ttl tuan tru6c, co
lel tdi chd Lan dd t.hanr, sau lthi nghe cai ngqc cho biet c6 mQt
cd tdn Lan, tfc I\[d Linh, bi titit khi rinr sdt ch0 h6o Phtlc Hrrng.
Hai chi enr 6nr nhau kh6c., Lgr: bi ddnh ddp thn nh6n, hai chAn
dgp n6t l<hdng di clttqlc, Lan vA LQc lrrio nhau nhdt dinh sE khdng
khai b6o, qrryEi lieu clrOt r.li.r' Liio vir crl sE.
Sdng hdm saLr, dich clru htri chi enl ddi chat. CA hai deu
kh6ng nh+n c6 biet nlrau. I'lhrrng rljch tlua ra liai chiec rio dhi
cing mQt thri iring va ctinl3 rii0t nrr\u hria r:h. Ch{ng lAi ddnh
LQc lhn'nfia. Ke tdi Lan. Cair:h tra tdir ciia Catinat thflt dA ntan:
chfng IQt hO1 quAu 6o t,Qi nlr;rrr clirirg roi qu0t l.hiing tay vho khdp
thAn nrinh,
Lah bi bdt ngiry l2ilJ, r,ii rnriy tuArr sau bi dr-ra ra t,oa. Lu4t
sU Ng6,Sdclr Vinh
liiQrr lig t:lir.r l,rrti th1it trt)ng horr.Oug r.:hr-r hhnh
cIQng cria Liin lir yorr nrfrlc:, r:lr,irrg r:lri;r t:tit clai nut1c, cltftJc trltArt
FJ-r
tZ
*i"
H-{
F-
c
l'-|-{
,7
ro
(t)
,{
'\-{
Z
Fi
F*.
.o
ffi
.t)
r<t'
k:*{
.">
0
\c)
LN
2l
tlfi.rr rl'6rrg t.i1h, crilg nh11 1f{rfiri P|hp d. dri'rrg l6p hh6ng r:hidrr
chr;'ng bon ljr-lrc
Qudc
xd x6rn l[ng.
I.ihil h.r{t sd Vinh br\o c:htla ldn tinh rn] b&n 6n tt? lrirrh
fr.,. viOn chfrnh ptrtr ti: nghi ilugc giinl xuorlg cbn 20 nAnr
sni. Nhtrng bgn thgc dAn Phirp
vir bb lu bn nhin chi "ilr'[ttg" duoc
c6 chin nitrrn. Lan IvI6 l,inh drrgc trao tra tt binh theo FIiQp clinh
Genbve 1954.
sau hiia binh I
g5,1,
chi Nguyan
Thi Lau - M6 Linh, ngrldi
phu nff cl6rr ti6n &m stlng m& rnhn cho phong trho bi rnat diet
gifc tr.rl gian t,+i noi thirnlr. shi Gbn trong kh6ng chidn chong
Phdp, clii clrrgc tr'fr l+i t{ rlo. Nnm 1975 chi tr6 lai c6ng t5c E
rhinh
phd IIb ctri Miuh vh d5 rndt ngiry 01-2-1985.
'l'heo \-an l!trO Linh ud ildry r16i cia chi l;4^'
clo
lih6'
W:
?,.?#il#Tnu *.,*rn
'*'i..;'
rtIIIbU
chi'ou, ngbi lai r,i lcrrrr
,f;,':TF"
t-tt,o cri kipu tti cot cd Thii
ItiL
NgU lh thd vui crla "tao nhfltr rtrtrc
"{lm
*uffiii,
kli6ch,,. Nghy TAy tr6 lai Siri Clb,, bs,
m{rt thdm 1""g lbn nr{t
phong luu rien
chdn nay dd hZng
gi6 sOng c'ii vh "rira
''''::*1;,pffirl
nrdt" : irdn bdn Thri Thi6m "d{p diu
ffiffi."'1't'
/['','i, gi.i nltirt". D6 le nhrtng
cO g6i,. qu]ill
,fiffi,,'
,
i
,',
i'arrh rlerr, 6o bi ba dri trtlu
ph{
5r"nr1i
-\
' trong
Ei6
chibu' Tidrrg rao- lanh li.nh
tr'On sdng nhtr tidng "nr! uhAn ngd" :
t.i: rhi
'l'tuttrh
{).to'
Ch6o ca gib heo dAy... cha gib ilenl
inh chrrlt 1e5\
rrr/6ng dai... h4n vit lqn dey... D6__ lh
nhrlng mdn nh{u v6i rLrqu de
.Bai
Xho
hay rt{ctu ndp tharr Gb l)en, to.\n lh nhrlng t}rtt "rtfQu udng trGnl
,rrii
"tr,
,,g tlriy, cay". tti,i
rtdn cdc tntirt lrgot : ai iltr't'io thunpl
rl5.,r xnnlr,'fOt
'k},oni,
britt t;iru, ntf(Ic cltfa, dttitng cht' h0ttg"'
1V[0t .tr:ong c6c c0 giri k,rin l'ring trOn brn sOng, nny 11
th!
Lj
Tlri T1a.5
e"y.
[)ri*r if*, r:hfi tll^r ng6 c]ri .]ribu 5tlrt het vi
c5i' r:6
p6t
kirdc te,
"O
sftc ndp
rl5* ruqirh : cli l) co1 giri l{trf:
mi til rrghy'rit{n cir: n5o sinii clir 1116 m6t : "IIgc
l.r:il xtt Ng!'i
Ji tt,i, il,rty co
rqr,i
l6fi c1A1 rli kh6ng
clhuh"..'l'hnnir-Quy.nhir
iigf
',f,i'
ptrfl[ cXi liilir tht,A it rrrrltl. t$1 fr]n13 xattlt
tl{t tlri' I{h6ng
i,f,i,i ,,rii qU li,\ Siii!,.r cirn, f;,,n clii tlhrr
,libir t,rh, clri tr'nn r;0 liii
(
).1
t
'T{
F-,
m
E
U
A
\o
a
.o
m
z
,1
F
r{
e
0
/
\c
(/)
Gbn kidnr sdng. MQI; hdirr rl,ng liing t.hang tr6n hb al+i lQ De la
Sclmme
(IIAm
it{ghi), chi r,rny nriin gAp n$rdi hio tAnr rrhrin lirnr
con ntroi. D6 la hh I'u
(,lrry
ti '['liri
T'lrir0n1 ct5 segp brin tap hda'<i
Chgtcii, ilhng ngly 1'hui,lr t.,1uy t,hbo xubng tanr ti6n dtra rtrdc:
mg pudi, ndn th6ug thqro r:lrLo cliung trdn sdug.
iCaich
lilar)g thdng Tdrrt ruti i'a r:liAn
trdi mdi cho nrr2i n$riJi. Thanh
lQufjthant
gia IJan r:6ng tiir; noi thauh trong nrdt; drtn vi thuqc Clhi
d0i l' do dbng clif Nguydn \/iirr 'l'hi r:lri hiry. Cong vi0c ciia chi lA chbo
tailr bArr brin cl'cr tthAu cho i:,i,: sii-Lin clr6 sring rJqrn cria Tey dd IAn
la
mua'tiep tdcho quan ta. [)i)rrg dQi cfia chi lh Be vi Bich cfing tr6
dgp duydn cling nhU c;hi. Iilrong; lrao IAu, bq,n TAy t,r.On c6c sA-lan tlAu
tr6n s6rtg Sai Girn dbu quen triet bO ba kh6 6i niiy. 86 lhrn th6ng dir;h,
Bich giri tarn lrriti, cirtt 'lharrl
Qtry
lOn sh lan rir{c cii ntua llSn k|i
bgn lfnlr .la ngii ngA. Chting vr'ra gat, k) Thanh
Quy
lirn hi6u cho anfr
em ta cltp xu'6rrg r,6 sa-lan ":,rrorrg lrr)rng" lrlp t.rtc. c6 lan 'rhanh
Qtry
nrtta dtltti: 1160 lrttr dan cirtr tluug tlrirng, ch6 ngay den clienr hr,n k)
nhh thar ll'llri 'l'lri0rii. Chi drrtit: Iilru lio I(hu 7 t{ng BXng Ishen va 200
dbng tierl thuong. Dti lh nrQt ky ni0rrr hh6 r1uen. I)ugc nrtirl ti6n ld1,
ba chi cni libn nrrii cdc anh tlrr tiQt: [n rnrrng: nrdt brta rn "lAm vd'
c6 la-ve rtt?a, Lanr vci lb nitirr iln "sang" cfia gidi lao clQng Sli Girn.
Dd lA trlrring kharr plr'An nhii l,inh l)iriip cbn t,h*a, nlrri thAu brin re
clto cdc r:lrri qtrrin cunr binh,li'irr.'l'ay grJi li "l.illliot". Gr;i IA t.hfc *n
t,hrfa, nlrdng chtla ai dqng trri, vin ci.rn t.hdnr llgon.
Ngohi cdng tric ruua sring cli.ru vh h.ru dqn, Thanh
Quy
cr:n
dur.lc gitro nhiQrii vq. kh6 lilrarr rlguy hidm hon : tim cdch rlq
ulrr?ng tOn ac 6u hiio silc. "(lon cii" dhu tien'I'hanh
Quy
cau drIijc
lA tdn diii Chh.'['err nii1, tt]rrg brtt rifiibu ctrien si ta c6ng tdc vtrng
berr t,hu trt Kharrh IIfii t.rii l,irng'l't). PhAi diQt t0n lqri tr4i niy r,;\
t6i nhft li bdt soirg nd. cl,i 'l
lrarili
Quli
cd thuiln lgi la t6n Clri
ithy mo chi. Sau nhi'eu lhn "r:rriri ci1r,", chi nrili n6 qua nlii chrli.
TEn ChI do dt1 :'lhfi Thit,nr ttry chi crich sai Gbn c6 con song
c6i, nhrtng l+i l5 vting kh6ng tin t,oirn cho nhrlng ngudi lhnr vigc
clro Phd1r. l,lhrrng dhrr dhn srtr: rlrryi:'n r'(i cria c6 gdi Hud t,r6n b6ir
Thfi Ttrienr
{d
ldn 6[ trinlr tla rrglri rl'0 phbng, t6n ChA chiu btrric
xuOirg tiirrr b6n cfia 'l'hanh
(Jtry
dr! ur6t cli lh hh6ng
tro l4i.
Con r,,i thrl lriii ciia Tli,inlr
()rr1'
la t,On quan ba xdp b6t & Thri
Dfc,
Qua
tlung
13ian
ciia anlr tlrtr ky terr Chrinh, chi Thanh
euf
lirrp
quen
vdi t6n qtltru lta vi'satr nlriOu lhn tie,p xtic, chi mdi t0n nay cli
ntQt vbri64 tlgoai o tlr.to nrtit. viro lrtr(ii t:lrhu. Xc chay
.toi
ngfr lra Thri
Thi6nr"- Cat Ldi la ncli anh urir ru dii
lihr.rc
kic:h,'i''hanh
Qui
nQn 116
sring_vAo clari thi xecl"0rrg thrli r;liirr sring lrrit sOirg t0n d+i uf Ph6p viii
sg hd trr.t ciia,lbng dQi da
l,lrrir:
lrirrlr ti,ri "llu0 l)urig l)so".Sair.,r,.,
rriry, anl, l.hrr ky Oirrinh r'r l,,rirtg i;hilrlg r:hi0u,
I
)l
I
;l
,
.ti
tsi
F
P.* i
,*I1
{(
-
l-+
i'r
P'
U
tl{.*
'.il
(.fr
.o
ft
'()
F*{
,.(
i*-,1
t.1"r
,.,t
Fri
rJ,r
F*,
(_)
t-y
\(:)
V1
2iJ
CuOi 1946, do c6 ngudi khai, Thanh
Quy
bi "bdt nguQi". Dich
dtra chi ra tba. Chdng dE xr? tr,l hinh vi can 6n gidt it nhdt lh hai
ngu8i ctla nhh binh Ph5p. Hai luflt srJ Nguy6n Hrlu Thg v). Ng6 S6ch
Vinh bi6n h0 cho chi. Rdt cuQc chting kdt 6n mudi nfim khd sai, mtfili
n[rn biQt xrf.
llrong hoAn c6nh nho, chi Thanh
Qui'
cung girl dtrgc b6n linh
cria minh. Trong tir, chi t6p hqp dtrgc cdc chi em 6 khdm
(Salle)
14
ddu tranh chdng c{p rhn S6u Hidn, dbng thdi ddu tranh v6i chri
}ggc
dbi cai rhiQn ddi sdrrg trong tn. c{p rln B6y sinh 6 kh6m 15 thudng
n6m d6 vho khritu 14 vh hhnh hung cac chi em ti chfrrh tri. Chi
Thanh
Quf
mQt minh sang khdm 15 thuydt phqc Biy Sinh. Mq nby
vdn lA tay "anh chi" o Chu Mu6i n6n quen th6i hung hlirrg. Trudc
dAy mrtr ta dd d$p vho cd Lan MO Linh. Thanh
Quf
cring Mai VAn tla
x6ng tdi giai v6y cho c6 nrl sinh dm ydu. Sau trfn "6c cldu" tay rl6i,
Biy SAnh lhn dhu ti6n ndm mti thdt ba.i vh bdt hung hdng.
Thdnh tich trong tri cfia Thanh
Quf
lA xrl tt? mQt k6 clidm
chi nguy hidm rlich dtra vho kh6m dd do th6m. Do hhnh clqng
can df,m nhy, Thanh
Quf
phii ra tba lbn thrl hai vi lSnh th6nt
b6n 6n'chung th6n khd sai. Nhttng chi dd duqc tr.r do sau HiQp
dinh 1954, tiep tuc cOng tdc c6eh mang. Eia chi hiQn nay cia
chi : Sd 389 EiQn Bi6n Phri,
Qu6n
3 T.P. ffO Cfri Minh.
Theo Nguy6n Tlr! Hang
ud cdc ttbng dQi ctia chi h6'
z
F
.O
e
.5
r{
z
c
z
\o
(t)
'F
z
F
.C
a
t3
r.(
\-{
z
t)
z
rc
U)
DIPT CHIEN I(HU MA
BINH
QUCTT
TAY
alAM
L947, Ph6p nit qu&n chti
I\ tUc ra Bdc duong tthu vdri chidn
clieh Thu-D0ng cta ta. d N"n, B$, chring
xtic tidn lflp ngUy qu8n clO tidp tqc cOng
viQc binh tlinh. Dbng thdi chring dring
giai ph6p BAo Dai, l6i k6o m$t scf phhn
tr? trong lgc lugng kh6ng chidn. Thfi
doqn thdm dQc cria Phbng Nhi ln lap
ra efuc "chidn khu qudc gra" dq quing
c6o cho Cgu hohng Bio E?i. Thi didm
ctia k- ho4ch nhy li "chidn khu qudc
gia" Binh
Qudi
TAy nlm sdt Shi Gbn
rvring
Thanh D4 quSn Binh Thanh).
"Thfi ttrdng" Nam kj, L6'Van Flo4ch
clrra mQt rlai ctQi lfnh Cao Dhi vd trang
24
Dlc lldng Cia
i;
't
ii
ti
day d,ir trdn thri chidn khu riAy. Nhh binlr Ph6p khu1,6i11 khfch
l$p ngqy. binh rrit tr} cdc ltlc luglng kh6ng chi6h c6c vtng phtl
cAu cia Binh
Qudi
TAy nhu 'l'hfi ilfc, I,iii
l['hi6tr.
Thdng 3147, anh etu tt'inh s6t Ban C6ng Tdc
QuAn
86o Chi
dQi 1
'biet
tin nhy, lap ttlc lirio c6o vdi B0 chi huy Chi dQi l.
CAc dQrrg chf Nglrydn Van
'['hi (Narn
Thi), chi dQi tntdng, L0
Dfc Aqh, chinh tri vi6n, hOi y vdi chrinh fiy Khu 7 Ngrry6n VAn
Tri
(H?i
Trf), quyet dinh "ttrcrrtg k6 tgu kS' : dua ngrrdi cfia ta
vd dd,irhd tan chidn khu ura Binlt
Qudi
TAy. Nguai dtrgc giao
nhiQm 1lg
cqc kj' quan trgng ndy lh' dbng chf llohng Cria, Trtr8ng
ban
QuAu
b5o Chi dQi I. Anh Ba Cfra lA can bQ cdch mqng dbtr
th{p ni6n 40, qud CAn Giu6r:, c5 li6n hQ vdi Cao Dai. Nhd moi
li6n hQ d5 nrh anh Ba Cria quan he tdt vdi dich vh dttgc giao
chtlc tharrt mtlu trtr6ng Khu Binh
Qudi
TAy, c6 nhiQnr vg I6i k6o
du kich Viet Minh
,rO
"Chi6'n hhtr qudc gia" ISinh
Qudi
TAy, LAnh
dqo Khu vA Chi clQi 1 chgn du lifch cAn cf Thu$n An IIda
(ba
xd Thu4u Giao, An Phd, Binh IIba) vh Binh NhAnr dd dtra di
lAm c6ng tdc d{c biQt nby. tlidnr kh6 khdn nhat lh ph6i ntii cho
kh6o dd anh enl du kich chiu ra virng dich kidm so6t. Nhung
trong li0n hoan xudt quAn, 120 du kfch thAy c6 ede
{bng
chi
l6nh dao nhu NArn Thi, vi nhAt lA dgi dOi tntdng I,6i
Thidtr
Lrrong Dubng Minh tdi df vtli ttr c6r:h lA ngudi phq trdch chuydn
c6ng tdc d{c bi$t nhy, anh enr th6nr tin ttrEng. Mrrdi hai glaJ
khuyq anh Ba Cria cho xe tdi chu l3rrng Bd glrn chq Ldi lfhi6u
rudc anh em dua thfng vb ilinh
Qudi
TAy.
Theo y6u c{u cfia dlch, ta l+i dt1a thdm hai dgt utla, lbn nhy
c6 chin c6n b0 ts7i clQi vdi vu khf b6n, nhu tdm -. x6ng vh lttu
d4n My, ctef kien hhn khung dai dQi, s5n shng drrong dbu vdi clqi
clQi nggy quAn trdin thii chien khu hhi chn. Do cdng t6c ttl tuong
nQi b0 t6i, n6n anh eni tin l6nh d4o. Cbn dich cung tin ta, nhd
chl huy ta bidt cdch giao ti6p nhu td chti'c 6n nhfrr, dd banh giao
.huu
v,v.,, Trong thUi gian nriy, ta cd thqc hiQn ba viQc : vqclt
phuong 6n tdc chidn bhng tci chdc dri barrh dd tdn cdng cd quatt
chl huy tlich, dbng thdi cuop hiio stit:g. Thf hai bd tri tAng viQu
nr6 dtrdng vb Thu4n An lli.ru, va thf ba td chd'c ghe xubng de
vtfQt s6ng. Trong c6ng t6c sitit, be Md Chin E Ap Phri }{ba xe
Binh Chudn dA d6ng vai trb li6i. srit: tich cr.fc. Cdc xu'6ng ghe ctia
bA con ta giA lh ghe xullng thtldng hb l6n xudng thudng xuy6tr
dd cric tr4m gric quen nr{t..
Ngily 9112, d'6ng chi Ltrong Dudng Minh dtra mQt trung ddi
m4nh 6m ,.tng itoi diQn llintr
Quoi,
s6t bd sdng cld hd trQ cho
anh enr ta trong chiOin khrr niri. Dbng bAo Binh
Qrrdi
vui nrilng
khi drrgc lxio tin bq dQi vb trung tri trc.rn ngqy quAn trong chiOir
khu Binh
Qudi
TAy. BA con phan lih8i cho bi6t "Ilglt linh b6rr
il-.r
Z
,"a{
"r!
iJ-"1
F*u
.c
m
U
Z
\o
CN
r<L
\<.,i
.O
(a
.i)
\
r{
\<{
(J
z
\C)
a
f*r{
z
Fl"{
i*
25
<16 ph6 phdch dfi qu6." Bh corr fiinh
Qudi
Io cdttt ndtJc cho trurtg
dQi, dbng thdi gitt bi nr$t cho anh em trgn nghy hdm snu, tttc
nghy rc112. M6 Chin qua Ilirrh
Qu(li
Tfiy b5o cho anh }]a Ctia
bidt lA bO dQi r15 6ur b6n s6rrg cld anh em vrltrg lbng d6nlt ct16;r
chien khu rna nhrf r1a dirrh.
Gid G lh 4 gid chibu. Nghy N lA ngiry l0ll2ll947. Chibu e'y
hai alQi banh ra sAn. Cdrc chi huy cring di theo dd xenr vi ting
hO ilQi
'nhh.
Ddn hiQp nhi, cldi sAn, quAn ta ngbi s6t cd quatr r:hi
huy vh kho sfing dich. 'la b6rr chi huy dich chdt tai trfrr, t6rr
chi huy ph6 b6 ch4y, ta diQt not. LSp ttlc ta chiem kho st'rng.
Trong vbng 15 phrit, ta lhnr chri tinh hinh. Kdt qui ta cliQt nrQt
tidu dohn. Chidrr lqri ph,iln gbrn mQt clai li6n, chin trung li0rt, 20
rui, 50 nrtit., nrQl; c5 60 ly, dri t,r:ang bi mQt dai dQi cfngJ.
Nhd ph6i hcrp khit khao trottg ngoiri
,.,h
ddu tri v6i dich su6i,
chfn thdng md kd hoqch phd tan "chi6n khu qudc gia" Ilinh
Qudi
'IAy thinh c0ng tdt ilgp. Ntnrng chuyen rft vb cr:in ctl Thr:An An
Ilba lh mQt didm son dtlng kd. Ta vila cudp "sdn tt'4i" Birrh G)udi
TAy, dich l{p t(c dtra quAn tr} I'ht Etlc bd tri trn qudc lCr I ttl
Thti Dfc tdi cdu llinh Lqi'chfln dudng nit cfia ta: Trinh sdt. cho
bidt kh6 bhd qua cltttlng tri l<hi ta quydt tri cft duilng trrdu. Ban
chi huy trung dQi bAu tinh vh chd tili 4.00 gid sdng <Iua qufitr
l6n sdt thi t,rin Thti Dfc - bAy gid de ft linh vi clich tr.rng ltlc
Itrgng rii qu5n t$n lQ sd I - nit vb hu6ng Tam IIiQp. CuQc rtit
qu6n viti tohn b0 chidn lgi phe'm v'6 tdi chidn khu an tohn. Vari
chidn lq,i phA'm nhy trang bi cho cdc don vi vh l$p n6n 1 Dai
rlQi luu dQng sau thhnh nbng cdt trong Tidu clohn 301. DiSng chf
IIoAng Cua vdn'tiep tr.rc chi huy
QuAn
b6o D4c khu Sai Gdn.
Chien cOng rriy lh nhd tinh th'An rloin ket quAn dlin nhdi.
tri mQt ldng vi nt(dc.
I
Vi6t tlrco hbi tc cua
Lrfcnrg Du"orrg &Iittlt
2$
ll"
F
.o
G)
c
/-
rc
a
r{
A
.c
m
r{
e
U
l|-
\c
co
*'V
i-1
,4
F"
Anhthghdt
{;ot:
'n
a&t, cti"
Dai t6 Inrttll C;
*-" AO chf Sii [lbn d5ng m6t tin c]rdjr dong;
IB Nghy 111147 tt?i td l{a.s l,rfelt, liv
vie n Cong IIha llhrip tqi Llo bi nrQt thc.r hdt' tdt:
i:.4t, t:tf trong phirng khrich s4n IIotel des Nirt,iotts,
iitli.rrrg Cltarner'
(68A
Nguy6n Huq), gitta thhnlr
lihn
Siri Cbrr. Tin nay lAnr cho thr.rc tlAtt [)l'ii1'
va [ii: lu ViQ[ gian lo sc1, vi ViQt Min]r cli xirri
irlralr Sii Gbn thi liinh bin 6n diQt 5c trtY gian
Arilr thql hirt toc Ay le ai ? Dtrdi dAy lI
i,'iti chi
t iei. vb cliidn c6ng n6i tr6n.
AIh VO Ilotrg Tant, rlrrO
(ltrAng
Natrt, v6 SAi Grin hqc tt'tr'rin11
Nguydn VA1 Kliud vho nilrrr l{)4(). Anh E trg tiQm hdt; t6c ghn trrriinll
n6l hr-rc clr{Qc nglG hcit, t,tir: Nhil uii ngh nriy rnA ktri thanr gia '1'tt vt,
thirnh lpI l,i0] t:An ilt/flc t:iii::;[
(ltlill]
r:ao c6ip Phdp. Ron nAy lchnttg vr"
ti6nt lirit t6c 1rh c[o bdi l,lt,i,:h ,;rit1 cli uiili thQ tdi phbng cao t'iitt cdl
trii:. Nlrcl c6 tlinh d0 v[r: li6a, iiiili'lAtn clrfrlc p]rAn c6ng dqrc lriio Siri
Llbl - l;.{o Phap vh ViQt lhnr biio cdo gcli vd l(hu. Anh dang t}rco doi
l.6tr ltfrirrg Vallriy, ph6 t;tfdriij'(:(ia ti:n 1)6 r16L ll'Argettlieu,
Cao fr.y l<i6rrL
'l',rug tri lQph l)l'rrip o })tinil l)ifrlrr11', Liri lirnt qtleu tOn dtli td Inrli'll, l')1'
vien CQng Hba Phdp E Laii, nhrtrrg tliqit. ra li nhAn vi6tt cao cAlr 'f in[,
liao ci'rir My - c(, rlu;ul OSI;
(Oifit:r,
ol'slratcgic Sorvic:e), ti'6tr tltiitr t:iii,
CIA - trft: Cd rluall'l'irrh l,iiu'l'r'rirri; ILlng. Siru rrhfbu lhn hdt tric, i,trl,
'l'A1r dtdrlc bi6l llrfelt {6 chi hrry ciir: t,r'An cldntr l6n A Viei Bdc vi datt1,;
vqrr:ft ko hoqrch Liin cdng 1)iing'l'hiip lV{rrili, tlinh cliQt rlbu trflo l<hdn1;
chiel l.tranr IlQ. Anh 'lAnr lriio ciio r,6 lrutrg vA dugc lQnh gi6t t6n [nr['elt
I
Anh d[ vilr:]i 1ir 1hi0u p[rfrtug tirr nlrtr giel bXng dQc dtloc, gi't bhnl;
sfrng lqrc, nhdng sall cirng t:hr.iu c:iir:h git:t biing dao. Jntfelt
cla &ttr thjirl
cli6u tra a1h t[tl lir]t. toc r.llrr !'rJ Vilrt lldtrg, t,0n gii ciia Vo Ilbtlg'-l'dtr,
tqi tiQrn IIt/ong Son, 20
(
)liii:r' ('['on '['hAt, 'l'hiep), I)o T'Anr lilr6o tl6il11
vai mgl, h6 cArl i.hir Viqt i\,liulr vi Viit Illinh dA gi61 het gia tlintr atrl,
o
Quiug
Nant. lmft,lt, dinlr tlirrrg
'l'arn
tr'oug Attt tut/u tlui diQli victt v.ii
Irfng. '['dcl1g l<o tr.rri [ei 'l ,rr,, irtrtrlr thir cltftlt: sr/. tirt rlhi$ru ciin ltrrli:li,
drrqtc tr.f do len
lrlibng
riir,g r;ria lrirlult, d lthat;h uqn Ivlajestic vh ti,i sit,,
ti lclrdr;lr $Lrn lltittrl tlug l.,l.rtiorrs. [,lgir1, ll"ll't't 'l'Attr xrit:h t:4p d,i ttglr.
Arth l/i llbtg
'l'arn
27
hdt t6c vh mQt con dao nh6 - lo4i dao con ch6 xdp ggn tdrn phAn
dugc miri b6r: nhtr dao cao. Anh mili Imfelt dn di xa li vh mcl
dao con ch6 ra x6 di. Inrfelt clang dgc bdo. L{p td'c anh TAnr
dAm ngay chdn thfiy. Inrfelt hoirn toAn bdt rtgd, dfng b{t l6n t}reo
phfln fng tg nhi6n. TAm ghit mgnh cho con dao thgc sdu xudng
bUng. Im{'elt toan 6m vft TAm, nhtrng bi TArn vd con dao rgc
gldy tr6n bhn d&m v0 lung thdu tim. HEn la l6n trong khi gi6y
ehdt. TArn rdt dao con ch6 ra, xdp lgi vI n6m xudng dudng. Nghe
tidng k6u, llnh g6c b6o clQng. CAnh s6t phd et?a x6ng vho biit
T6m dt{a vb b0t
Quan
Nhdt.
Vs trtng phqt nAy tidn hhnh c6 kd hoqch khidn Phdp mAt
nhibu thl gid dibu tra. Anh TAm v6n girl nguyOn ldi khai ban dhu
"d6y lh mQt vu csi v5 bdt ngU Imfelt ndi n6ng chti tOi. T6i chrii
l+i, Ong d6nh t6i, t6i d6nh lai. Thdy con dao rgc grdy trdn bhn
tdi chr.rp ldy vh dAm vio bgng 6ng ta".
DAi M phdp y x6c nhsn c6c vdt thuong kh6ng thd rlo dao
rgc grdy g6y ra. PhAi li con dao b6n mdi gAy thrrong tiph chdt
nguUi. Nhung con dao b6n dy 6 d6u ? Con dao cgo ctia anh TAnr
v6n nhm trong bao da. ThBm mQt nghi vdn thrJ hai : nrQt nrlnh
V6 Ffdng TAm lthdng thd gidt dtrgc d+i td Imfelt vi tOn d+i t6
to cao 1,90 m, rr{ng tr0n B0 kI 16 cbn anh thq hdt t6c chi cao
1,58 m vh nflng 42 k1 l0 86o vQ ctia Imfelt vh bbi phbng rlbu
x6c nhflrr trong phdng chi c6 hai ngui,i : Imfelt vd V6 lfong
I'Arn...
Dd tr{n an drt lugn v'O c6i chdt gAy chSin dQng cria ctai td
Imfelt, ngay
ddm d6 Phrip
flem
mgt nguUi ra gidt tai Phd Lam,
cdt rn{t dbu rbi loan tin df, xt rQi hung tht d6 gidt liy vi6n
CQng Hba Ph6p tqi LAo. Tin nAy tAm cho phfa Kh6ng ch,idn lo
) ngsl Ph6p
tlm cdch thri [iOu anh
n6n dtta lOn b6o 6 ngo]ri'
klru : "vd Ilbng Tam, dQi vin Tu v0 inann Khu Tay I{6 clti'
hohn thhnh xudt sdc srt rnqng". Dugc tin ney bgn Mgt thrlm mrlng
khOn xidt. chdng d5 dibu tra 11 ngay mi ram v6n cf khai minh
lh thg h6t t6c v6 v6n Hung, ngudi dtrgc ilai t6 Imfelt tin nhiQm
gqi t6i phbng cgo rAu c{t t6c thudng xuy6n. ChuyQn 6n mqng chi
li do cai v6 rbi ddnh lQn mh th6i. Ddn khi Mai HtIu xuan tlun
td b6o khdng chiSn ra, Tam rnili nhin nhfln minh lI chidn si
trong Tu vC thanh. Nhuug anh ctrdng quydt kh6ng khai th6m vb
td chrlc, vb rlbng d0i. Anh n6i : "Toi de ldy'cdi chdt llnr e6i gid
trong cdng tac trrr gian diQt 5c. car chdt lh c6i gi6 cao nhal. Tat
z
t-"
.C
n
r-f
\F(
A
u
z
rc
V)
z
).L
F
.C
m
.13
r{
\<{
a
o
z
\c
U)
cA hinh, thrlc tra tAn &u khdng bhng cal ch6t. Tdi rd6y kd nhu
de kdi thric r'Oi. Ndu cric antr ctl ti6p tgc'thi kd nhu c6c
Bnh
se
rhdt b+i ntla rh6i"
Dich dAnh dda Vo lfdng TAm ra tba. NAm lu6t su l6nh bAo cht1a
cho Vf, lfdng TAur. FIg dua ra l;i 16 Vo FIOng TAm tr6 ngudi non dq,
bi dq d6, l4p tttc aulr kh6ng nh.1n s{ gltip dd cfra hg vA tq bAo chrla
laiy. Anh ddng dqc n6i trtr6c tba : "Chring t6i lirnr viQc nby cung y
nhrt cdc ngudi Phrip t,heo De Gaulle ch6irg bgn Eric qudc x6 b6n chdrth
qu6c cdc 6ng, IIoAn toAn klrong tlo ai dg d6".
t'hgc dAn tuy6n 5n anh ttl hinh. Sau d6 dtta ra tba xr? lbn nfa,
grAm xtrong ctrn 20 nAnr lihd sai, dhy ra Con D6o. Sau Higp dinh
Genbve 1954, auh duqlc trao trA tir binh vb micn Bdc. Anh tidp tuc
nhln nlri$m vq mdi & nhfbtr cd quan, don vi vh nay dA nghi huu tqi
nhh 8/6 Ctt x6 An Kh6nh - 'l'hii Thidru huyQn Thri Dric, T.p, IfO Ctri
Minh"
Theo Yd lf6ng TArn fte
Ft"l
F-.q
V
,4
ry
Frr
F*
<L/
l-+-l
'6
U
v
<()
V)
t-/
F-r
t-'
*Z
,{
t*-
(LJ
t+l
.1)
\-
1"..-l
,
r{
\'t
&
i
ci
7^t
'.C
l
U1
t
2{}
VtJ NHIII LUU ffAN HAP MAJHSTIC
NguySn Th! Xim Durrg
lri Nguy6n f)anh Khfii
,
lldttg tht.'lhuth rtl Ngtg'itr rhj Kim Dwry
*rCUOt
clan SAi Gbn da solg thdi Phdp thuQc, nr6i lhn di
I\ ngang ,1ua rqp cliieu ldtrg lvlajestic tr6n dudng Catinat.
(nay
lh nhb hhng Bach l)iing, dudng Dbrtg Klr8i,
Qpfln
I) ludn
lu6n
nh6 tdi vt; nenr ba t.r'6i lrfu tligu OF do 4 c6 g6i Sbi Gbn
thqfc hiQn, dE gAy thuong vorlg nflng nd cho
gi{c. Trong c15 c6 2
quan NAur, t0n nr{t thdm Albcrt vir t0n qu6u ly Ph6p I{oa NgArr
HAng v.v..,
R."?p N{ajest.ic lh rap sang nhdt Sii Girn ltic c16, c(r nuiy dietr
hba kh6ng khf vA tl5c biQt cri rnCrt tieu d6i rluAn cinh Ph6p
(Plvlr
canh gric trong nhtlng giu r:hierl phinr. IIhu het kh.{n gifr le rrg"rdi
Ph6p, lh sI quan trung c4jt, cao ct'p, li nhtlng ngtfili c6ng l,U chtlc
ctia Phdyr. Nhrrng nam diiu kh6ng chi0n, rqp nhy lh noi chi6ir ctni
bgn si quan ddn thtrdng thtlc nhtlng phirn mdi phdt hhnh.
Sau khi tinh b6o cho bidt bgu thiy quAn Phdp s6 tdi clAy
xenr bQ phim "Adieu_ Ch6rie"
(Vinh
biQt em y6u).- Ban c6ng tdc
sd 10 do Anh NGUYEN DANI{ K}IOI
(tllc
NGIffEN VAN NAMI
lim Tru8ng Ban vh Anh lILl'ilt{I"I vAN Id}IAI lim Ph6 I}an quyer
dinh : ph6i ddnh' 1 trArr ldn dd gAy thiQt h4i cho dich ng:ry trong
nQi thhnh. NhiQm vq nry dtrgc giao cho nit Trung cl6i MII{II
IGIAI tJr{c hiQn nrh Trung dQi Tru8ng lh Chi DU T}II LAIvI
(NGUYEN
TIII IIAIIII), ctrinh tri vien le Chi NGU-IiN Tfrl
HU0
(I{UE
ldn) cirng 4 chidn si clugc chon li :
1. LluI TFII HUFI (t{
LAN) ngudi ld, rudi nhar rro*g T'urig
clQi
(27
tu6'i), thd nray, sd60 dtrdng Ld D4i llilrh,
QuAn
11.
2, IIOANG TI{I TTIANII (t6N
tlrdt TIJ TIII DAO) hr.:C SirrIr I6P
nhfit, trtrUng L'6n I'ho 'l'trdng, sd 12 dudng NgO
Quj6n, QuAn
I.
3. UCUynm TI{l KI[,I DUNiG, 1b ru6i, toc-sinh ctO r,hat 0d1r
6112 hiQu giil) cfra trtrdng LO BA Cang, sd li\7ll4C cltrirrrll
Ngrry6n Cu Trinh,
Qur;n
I.
Ba chi m6i n-gudi l:inh I trrii lgu d+n OF, do li rlur\ cti:r
Anh ITti'iNlI TIIE PHUONG, Trung doirn ph6 Trung clohr lzo
Iay trong sd chi0n loi phdrrr thrr dugc tq,i trfn hq clbn MQc lki:r
6 Dbng llh.{p Mudi, t{ng:D/c Tru8ng Ban c6ng tdc s6 10.
4. Ngr:hi ra''cbn cr5 chi HUII nh6
(trlc
MAC,THI LAN) cli rheo
lhm trinh sdt.
Chi NGLTTEN THI HUI}
([IUE
l6n) lh ngudi rrgc tidp ctrinr
trdch vige db la
jdtrdng
di nrrdc bttdc, cach b6' trf canh ghc cua
dich, nghi6n crlu ch6 ngbi, sich n6m luu d4rr nhu the n:\o clo'
gAy nhi6u thi6t hai nhlit.
Nhtr ke ho4ch dA tlinh truirr:, chibu thf S ngAy 10-G-lg4B cic
chi tap trung tai nhh Chi MIMI thq, nrav i, gtir: <ltrdng IUayer
(V6
'flri
Sdu) vh Garcerie (Phanr
Ngq" 'I'h4ch) cld chuan bi nr6i ruJuili 1 vii,
an mdc sallg trgrrg, trang sti'c dep d6, ntf(tc hoa ngio llgat. I-,rJu darr
duoc bsc l.ronggiay triirrg, chi lirllvl DUNG vI chi lt[]t rlII ItUli
dd dr-rdi cldy bcip clanr, chi i{oANCl TI{I TIIANI{ dd du(ri g6i keo. chi
IItrQ ldn, ch{nh tri vi6n; dtra nrSi nguUi 1 v6 }rrit vri cliin rlr) cCl t.fiAp.
Chudn bi xong, 2 ngrdi cli I xfctr 16 cdch nhau vrri phtit den rap
chietr b6ng. Chi I{tlB vii 'IIIANII di chung 1 cl.ridc, Chi }IUII nha)
dAn theo I em b6 trai khoing l0 tudi ddlinh gdc khOngddi di ctng
I xfch 16 vdi chi KII\{ t)uNG. xich 16 ngung ghn rqp, cdc crri v:\o
tiOnr Chi
(An
DO) ghn d6 nrua kgo vtla [,, vr]a chuyQ, t.rd th.fln nrAt
30
z
t--r
2
c
Z
a
Z
F
.o
m
.o
ril
|]
a
()
z
a
Qdn
gid vho t'ayr, 4 chi.t;l,i;r li cu1r, Clti I{tL'l DIING vh IIIID nlrii
di ph$ b6p nr{r, c}ri }llJIl oir'l'[IANII di phia bon [rrii. D6n r:li6
khdnr i6t, c,:rc Clri r:lrho lrtii r',ri. t11'tthitrn va lich st.r. Chi TIIANII crtili
xa gial, rrriti chring Ali ligo ri,i lrilrli vc vao ctta. f(trfrrlg ddr:]rting hiii,
c6i b6p tlbur darig xirclt bett lrr)rrg', Lfl,i l(lM DUNG iAnr ngay l6n, tir.y
tg dQng tti t6r:h lilrcia, nriQ,rig [,$lr r,rE t,tutg, rbi birth tinh lay v6 clrrr
n6 xenl, I tay nAn15 tLiy bqr
(t:hr,i
tliing chd de! t,rdi h1u dqn) phia trOn
lh ti6u vh db trirng srii: cria
1,lru
irti.
L)ir r:anh
lllrorrg
t:lin tliir. ,;,iii l,ieir binh nriit vr.r Phdp, cli hhtirn
x6t ky h{itng ctia rrgrirti giit: i:riii, s,l'rg [r'tfdc vp th&n tthiOn ciia ciic:
Chi, chfirrg n5 llhong lghi rrilii, r,a lrltr tlarr dua viro rqtp dtrrTc au l,oirtt.
Odu t:hi qr.rt l;htii criu r,i, rigi,i tlfrrg sd ghe ctia nrinlr
(n1;ili
ngc;ai bir. khofrrig g'Arr l/iJ i..,t; tir titirrt Atrh xrrotrtl). Bqn si qrtatt,
llirrir lfnli Ilh61r ngiii liaug rril!l cur; tlAy phia silu.
'l'ht,o tlui rttii:, Iilrodng iilr ltit: rltrtig chietr phinr phtr, cdc chi
lay lrJu tlirtt I'iI, t'til, t:ltoi r;;iri.,,i,i, r:lrAt tt'oug tu the s6n sArrg.
I)dng giir hiirrh dong, derr t:l,,ip toi rle chuyen ti6p qua phAn phirri
chinh
(chi
tlong tit:h t.'ii:)
(;lri
l(lNI t')tiNG tratih thii nhanh ciitirrg
n6m tat t,r'6i ltlu dqttt vlo t li.ing, lirji lr.ich vb phin sau, tid-ng 116'
clhu ti6n li tnii lrrrr r.lrin r:rri, [(ftvl DtJNG, lien tri"c lihdc t,r'rii tlitt
2 ciia Chi Bt)I'llll illJli, .;i llrii thrt l'l ciia Chi IIOANG TIIANII
th(iJc nO lierr t.iiilr currg o vr lli rrlrrf vfy.
lla ti6irg nO iini iinr liirri luiig r:lrrr3ren rap hiil,, tieng l<eu ltr
nao lr:arr, tqo nen I r:6nh li6ir don. Nirnr xong hIu dqn cdc Chi
lart tay vixr kliAn tanr nr(dr) lrt,ir ri'li l,oi lerr tiit: clio ltay tttiti
'titttlt
ciia gang. I(hoiingt vai phtit sirtr tlri tli;tr ti'ottg r?p b.?t s6ng. Thilrr
Itic xdn xao lon xon, Chi 'l-llr\l:lll lirin IiQ st1 hdi tidrn vho l pitu
nr} vh tlieo r:ha c()n rlgrl(ii lir1, lhodt ra ngohi 1,rr/rlc vh hq
Bt:i
xich 16 t:lio TIIANII v'6 rilri'
(siiu
nay clfrJc biit ngtrOi dd lh t0n
mflt thdnr cfia ilir:lr). Chi Iltilil nli6 lri midng lr.ru dr.rn trting ghn
mrit cd lriii cfing
11ii
vil Iilro,:, l6i ilria em di, bgn chting klidng
tinh nglri cho t'a tA. Chi lril-'l I)l"lNC cung l6n vao clhnr d6trg,
chEly ra deu liui tlri t:tinh cLiii riilL
1,lr[u
ngoiri cla dong ch4t L.ri,
C&nh srit bao vii1, l'i.rlr, br.rr, ,:itrrh sril. d{r: t}i0t tui'tt Ddrrg PlilI
(Police
speciiile tlc l'li:;l) ir,i,
(:uoc
rlii;rr ti'a tr.ii ch5. Nhrr vav Clri
IIUE vh 0hi IilN'l DtING [,] [i"t:L li,ri t,r'oug ritpr. Cric Chi qui u6c
vdi ttltatr la srru rir'ri vrJ x.r),r,r,i;i, llri khdrrg iri rrhin nhau nrJ.r.
Sau khi xe crirr tliri(,ltg, ;.r::iir:lr.lo ch6 het thttOr)g vollg
vho c:iic
bQuh vi0n Grall, Clir.t l(.{1, v.v .
,
..lir:h hrrOc nir.;i u$rili ngbi dfng clis
ciia nrinh de t.it:n liiruli xtit liri r irrrlg rrgrr'iti. Ciri I{tM Dtl}'IG ultarrh
tri ltlQnr I ve hhrii: r,a tloi ciro rr1;i;r
lrliirr
sau gArr chd lrlu dan no.
Qtur
vAi cdu'xdt hoi clir:h lihong lirrlr irglri vii cho I{lM DIIItIG ra vb. Clri
IIUI TI-II IlU0 ngOi lqri c]rd c,r, l,i bdt. "tli t,rAlt" cittig nrAy chuc n$f(Ji
tinh nghi drra v'0 lrril
(lirliirat
il liitr r;irtr, I sfichi onr tr.otrg'l't'urrg rkii
.c.i
trl
"o
r-d,
t,
7
OLJ
(./
I
l-r",
ll"
,)
r'.-r
l*..
Fl-.
F"
I
i.--.
r-y
,{_,
,O..1
r"f
,
l,J,
[*,
'u;
fft
. ._,1
r.(l
\:'
U
t-/-
.(._.,/
U)
li1
MINH KFIAI lhu ltr-gt bi "b{t nguQi" nhrr Chi NGLIYEN THI DAO
(tt?c
NGA), NGUy6N ist HUb
frrun
ronl, NcuviN tni mrur
DUNG, HU0 nh6
(tfc
MAC THI LAI,,I)...U chiHO.\NG THI THANH
c6 t6n DAO n6rr khi clich bdt dtrqc NGLIIEN THI DAO n6 lhrn ttr8ng
Ih mQt, n6n buQc chi DAO lA ngudi trgc tiSp tham gra vu n6m lgu
dan t4i rqp Majestic. Thft ra Chi
pAO
kh6ng c6 trong tr{n d6nh niy
nhung trrrdc d6 chi OAO lh rnQt trong nhfng chi trqc tidp rr6m lgu
dan tai cdc r4p chidu b6ng Asam dtrdng Albert ler nay lb dudng Dinh
Ti6n Hohng, Phtrdng Dakao
Qudn
I vA rqp Cathay 6 g6cdudng Nguy6n
Cdng Trrl vh Nanr Ky KhAi Nghia, c0ng gAy nhibu thiet h+i cho gi{c.
Qu.r
nhfEu ngly b! tra tdnrdti cgc hinh tq.i b6t Catinat, cdc
Chi vdn girl dugc khi tidt, rbi chring gia:i cac chi qua Khdm ldn
Shigbn
(da
xAy dgng l1i thhnh Thrr viQn Khoa hgc t0'ng hgp) da'
chd Tba An x6t xtl.
Sau nhibu lhn h6i cun!, th6ng 6-1949 dich dua nQi vr.r ra xt :
- Chi BUI THI HUE bi kdt 6n tt?.hinh.
- Chi NGIIYEN TI{I DAO, 20 nlm ti khd sai.
- Chi NGUYBN THI KIM TDUNG 10 nrm tri khd sai.
C6c Chi &u chdng dn
;
vB phfa dich cring chOng 6n vi cho
rhng xt? nhrr thd la qu6 nhg. Th6ug 9 n6m Lg4rg chring xri l4i,
lhn nhy ci ba Chi cl'Cu bi kdt 5n trl hinh.
Qua
bin 6n nhy, c6c doirn thd, dbng bho Thhnh rdt phAn
udt, c5c b6o chi Siigbrr cring ph6n d6i vi lbn dhu tidn Tba An
Phdp "xt? tri" n41,"lUc 3 ph,l nrf, nhdt lir trong d6 c6 c.hi KIM
DUNG cbn vi thhn!' ni0n.
Hay tin nhy, Cht
''eh
IJy
Ban Khdng Chidn hinh chdnh Shi
Gbn - Chg L6rr, Ta, Nhq; T,? thay m{t Chinh phri c6 thrr an tii
khen ngqi vh khfch lQ. Tr.rng tttdng NGLIYEN BiNH t{ng hinh
vi tibn cho 3 Chi. BO Tu lQnh Khu
Trung dQi MINH KHA[, Giay tuydn
15-11-1948 vdi cbo Ly cria Ttr lQnh
chrinh riy NGUTEN VAN TRi.
Sau hon 1 nlm bi giam biQt lfrp
Chi tlugc grim dn trl hinh.
7 tuyn dtrong cdng trqng
dtrong s6' lQlAtSKT ngey
HIIiNH VAN NGHE v}
t4i Kh6m ldn Shi Gbn c6c
Hai Chi BUI TIII HUE, NCUYIITV TFII EAO xudirg cbn
chung t,h6n khd sai.
Chi KIM DUNG cbn 20 nlm ti khd sai.
Tdt ca d6u chuydn qua khdm Chi IIba.
Thdng 7-L954, sau IIiQp dinh clinh chien Genbve,'+ra chi dugc
trao tri tai SAm Son, Thanh H<ia.
Chi Bii thi IIui dang d 60 LA Dil lldntt, quQrt. 11. Chi l{odng th[
Tlnnh dt.x st dqi hgc, nay 0 12 NgO
Quybn,
qu|c 10. Chi Nguydn
tlt[ Kint Dung, dury si - Gidng uiAn btrdng dgi hgc, hiQru 0
j,gfl4g
dtrdttg Nguydn Ct Trinlt, quQn,1, TP. Hb Cht M;nh.
32
Z
F
.O
a
.13
rd
z
z
ro
a
?
z
F!
F
.o
m
oc
rd
r<.,(
i\
CI
7i
rc
U)
rTAI AI
I}AI{ NG
'fr'AC
L2
r'TADAME
Cent Treltt, thi
(lli
131) le nrQt chi huy Vigt, lllirrli
IYIf.f',At tie,ng trong vuril{ [[iir: N[6n, I]h Didttr nrh bgn'l'iiy t.t",,,t
gi6 khh cao cho nhrlng ai t,dt ,;orig hay bdn chet. Nhtrng Bh llll vAtt
r:am binh d6nh gihc diri cliri t ti ii.ti 'l'Ay qua tdi dili My. I(i! thir t:ir vil
ru6i
&u nh61 trf ggi Bh llll lir "rr[t'h6 trtilng" llhu nhi brio Ililrrile rlu
Rerrieil cla viet nr6t clidrlnll v'e lrA lrong quyiin llackground t.o llelt'ir.yt,l
xuAt bin A My.
Nhrrng BA 131 lh ai ? 'l'i.,i sno liii co c6i tdn gi6ng nhtr bi sd nrQt dipp
vi6n ? Srt th{t rAi. dorr girin dcir btion r:udi : nhAn v{t mir bgtr 'l'iiy dting
dbn E H6c lltdn nhrlng ndnr kli6ng l)hrip coi lA dich thri lgi hpi lthong iii
khric bh NAnt Ri
(ll'o'i-hi
IJi). lta Nanr lh n6ng i-lAn rAc, nhir nghio khorLg
dtrc;c 5n hoc, ndn chi biet, liy ti:rr nguQch rrgoqc bhng ba n6t nhtr chtT iir -
mQt g4cli dri'ng, rrrQt n6t cong giring trltr.r sd ba vA ntQt grlch dt?ng ' Dd la
chf BI trra vi ba nel rili lqu: rrcii giring con so 131.
Ili NAnr lli ciri hrry Bun Cong'l'iic 12 nhnr t,roug Chi dQi 12 ctiii dng
lta To Ky. II6c I{6u, Ila Dierri rrhru ii n6;o4ri vi t,hiuh pho SaigAn. Vr)ng niiy
br;n TAy gpi lh "La ceinturc r oulie rlc Saigon"
(vhnh
dai dii ctja Siriginr) vi
d6n f day stirrg lliin cOng l.rirrr rr)rrg, trgiry nria linr ruQng, lric rAnh t'u6rri;
nudng vd Shigirn, OhrJ Ldn lrrrrr nrt(ou lrong cdc hAn'; xtf8ng. f)o cio nrir
thinr nhuAn tu tttrirrg c6ng nliAn. 'lrcing 13an Cdng tx ,12 c6 nhfuu doi vien
nrl. Chi xin viei iie hrri c6
iliii
rrra lrh Nrlnr cunr] irait, Ngut,i thf nha-t la
nipt c6 g6i mrlrli lanr tuoi.
:l
Enr Ky lA con orrg Srirr'l'rftJt:, r1u6 Pht;r'$JIba l)6ng
(nay
thuoc Cii
Chi), NAru 14 tuiii crlr xirr l)i Nilur vO bd dOi. Cbn quri nh6 ndn eui
cluoc phau cOng laur li6u li.r.;. hlot. Lhcli gian sau enl bi TAy bdt dtrn vir
bot sE cao su llrrlnh Cdng'l'r'i.'lhhng xq; b5t t6n La-lrqrc noi tieng
khdt ntiiu, bdt d((uc Viet Nlirrlr thi tr, t.r-ry n6 cdb i:d nr6'br1ng. The utri
n6 cho clon cdnr nrdi em Ari dii t.iur r-:dch khai tli6c tin trlc tr"ong lnrng.
Ky Arr ldi t,{ rrlrierr. l,ir-lr;r,: lr.,i i
- MAy lA lien lrlc cfra ilir 131 plrai ktrdng ?
- PhAi"
- Tao lanr t:h'dng I1a
I{y ct1 ngay :
lltl ,-ltlt.lc khOng ?
CO
CO
G
- Ong lA thtrc dan, !jl,r
Ttr.\ng La-#,i.rc du :
"''
- Ivfuy theo Vi+t ldinl,
suo lrii Nilm uug 6ng ?
lirirr chi r:lto cr.r(j. Mhy theo 6ng Itin thi
sUdng hrln nhi'r3rr.
Tdi s<ing ViQt lr'{inh, r:li(it cfrng ViQt hlinh, dilng c6 du nrat t:oni4
Qhirng
thhng La-lr4r: tirrir l(y xrr6ng phc.rng gianr, anh enr phi, lrinli
I(v :
33
- Sao nrhy An cdrn crfa thhng La-b4c ?
I(y l:inh tirrh n6i :
- Cria minh chrl clAu phdi,i cria n6. Ctia nrinh thi rniuh ilrr
chil. An nrir kh6ng ldrai thi thiri !
V:\i ngiy sau TAy tli rubng trong x6m bi phqc kfch, t,hhng
La-bqc !:iit Ky d[rr v0 khu di! dinh tra thi. Ky nhat, dinh khOrrg
,1ua.
Th&ng La-bqc cho, liuh dAp Lrd lu ldy midng br6n nhon cti'rr
cd rlga r:ho em sg. Nhtrng Ky k6u to l6n :
- Gidt con nit. i(h6ng anh htng !
Bi cotr nit chd ntiqo, thIng La-bqc 5c 6n dd ququ ctit cCr
thift, ri:i ch4t rlhu em n6m vO kh6nr giam th[ uy an]r chi ern tu.
.
I$ lq thay mdt; enl vArr rn6, nriQpg v6n ctfiri. Anh er)l t.tr
vrrdt nrrit ern nr6i chiu uh6rn mdt. 1'h6i dO hi6n ngang cfin cd b6
dQng vi6n anh enr trnng kh6nr. Nhi'6u ngudi n6i : "136 I(y ngolr
l;\nh lrc,n tui minh". h,lAy nf,ay siau, anh em ph6 khdm r.tfclt ngrc.
llon 50 n$riri clr6y thodt ra burng. Niirn dy lh nilnr 1948.
*
{r+
C0 gdi thrl lrai lh Knr Anh, LO Kim Anh.
I'r-inr Anh lir corr
,
cfia cO lVtudng E Nge ttl Xudn Thdi. Cha
l;lrnr nglr6 cl{nh xe nm.ra. Kinr Anh'gia nhf,p Ban C0ng T.{c 12
k\nr hai nhiQm vr; : chidrr dau nQi thinh vh binh v;irr.
I'roug nrOt l;r'{n ddnh, Kini Anh bi trdng'dan 0 ngin chirrr
cfi. Chi chiu clatr rld y si'cdt ng<in chAn'cho mau l:\nh, ti,{p trrr.
chiOit clatr. Do hlng h.{i n6n nrdi nrt/ili tdm Kim Anh tla cltroc
gi;ro clri huy tidu d[i rrtf sirrh, hoat rlQng o vtng ven.
VO binh vAn, Kiur Anh n5rn dtrgc anh linh Ddu E Clrg tJhu.
Arrlr I)Au t,hay Kim Anh "hap nhdn" nn t6 y ra btrng vrii hai
lihAu siting, nrot tidu li6n torn-:i6ng vi mot trung li6n FM dhrr
I:ac, vdi dibu kiQn lh dtrgc crrrii Kim Anh lhm vg.
:
I(inr Anh lCrdng trng nnh DSu, nhung Di Nenr Bi khuyFn
em nOn gidp cld' mQt ngdiri lhm dtrdng mu6n tr8 vb vdi khring
r:hiOn. Cdng t6c binh van ctia Kinr Anh ri{t quan trgng, vtra clenr
,'4
cho don vi cir nglrdi ldn sdng. Mh nhrlng hai cAy trung vr\
lie,u lien la thf hi6in qr.ry trong' hic r;hy.
I{im Arrh nghe liJi Di Ndm, bnn ke ho4ch dtta anh lJar-r
'h
hai
si'tttg ra bung. Chi cdn thAn bio arrh Ddu ttrra hai sting t,rt{t'ic cho r:hrjc:
lu. [)ua anh DAu ,6 tdi khu, Ifim Anh ]rdo cdo vdi Di NAnr :
- Nhi0rrr vu t6i dd xong. Xin giao anh Ddu cho Di.
Di l{f,nr lli nEhi0nr nghi trao :
- Chrla diiu em ! NhiQm vu cii;r ta dAu phii lh nrliy ciiy
iititt11. Ivlr'r lh cftr gitip. nhrlng con nguili ihnr tltrilng la..c l6i.' Enr
pluu girip anh IJAu trorrg khi anh cbn bd ng6.
I.[ghe IiJi Di NIm, Kinr r\nh xcm anh D$u le llgr_rili r.rnh kOi
i],1
,e
rr
[-<
<11
rD
()
7^
U)
,a{
.1"
,ii
nChla. tyt6i trtti cli cOttg tdt: ri..ii t[ap[ r'e, Kili An[ ludn ltrol co
.rii nrop qui nlrri lAng arrh, l;[,i lht rrtot l.tAnli xh bong t]rdtrl, khi
't.I-,i
i-,.,0i'goi th'udc Cotah. Ntii.,rr llin anh I)qu rrhiic t<ii chtrv6n crri'i
ih6i,
Ki.r, Anh cuili nrii : lll1,
iliil
drirrh gr{c dri. Ci:u chul'cn tl'i
,xin hgn ngav chi(in t,lriing.
Chi dm viirlr vi6p trhpr xudirl; t i'ottg 1rQt, chtr}'&n di cc'ng tric' Nrli
chi gia biQt chidrr trtlilng la lior' tluj'nh C6ng'l'ri' Phuc kfr:h
bar
si:ng dut.it: ngrtiti l,ierr clQi tyriiilg crirt Bh 131, thhng Tay nghi r';r
nrQi r:6cli lrhai thdc dA ntan
'
,1c,i. lta t,hi6u song ViQt Minh' Nhrrnll
hdn dii rlrAi b+i: Kilr Arih lili6ng he khai. NgQn ltia thn
[)it"
lclrolg t}ieu noi khi pfiich ctiri ttly.rdi cott gai IISc Md1 a1h ]rurr11
'I'in iltI [ra1, 1is t:f l]m tnli l){ru buon l'lrihn lth6n ngu6i' Anlr
qrr5ri.i1, l;Ar,r t|A t,lir) t:lto ngrtiii
r,'rl klt0tr$ [rtto
11iil
crrdi. Arrli tliiltlr
gr{ir: hifir1; Iirlp rrii trorrg 1r'riit rrgli ba 'ftrdi '['d', anh bi t'hrltlirl;
n{ng. Trrlilc khi rrlt{rrt tir,it, itttlt k}rolg qtt$n giao sfipg lrri i:lto
d'ong ttQi"
Stu
giiy,
t,rurrg trlrrltrg di:rrr Iitri tt':-ii, cdr: d-cilg dQi trong I]trrr
Cdrtg'l'iir;
12 kd r:llo ttltau liliiic cAri r:|tt-yQn tirrh l)qu - Ifi1r Arllr
nhrr li rirrit. inrng tinli sii
(:;to (li:p
t.l'olllJ thdi I<hring Phrip'
'l'heo
dlc II'O
"t'hi Ili lti
I$A T:OC
tm0t'tnilrh tr"0ll
6'utitt
trilrt
hoc"
..:tilrig
1g1y l3iB/19.18 ti,':rr t:lrier: trriiy [a1' [1t Fratrce
satrg^Calcuttu
Ii..i*rn,it tl,,rrrrh rri0rr
\,'r,.i
l.lirnr vtfa tt'irtt trai nlu(ri turii. Tlorig
pricfu An tii.]t: ngU(Ji t:r cloiitr irtilt la rrr$t sin]r vi6tr, nh{ng khdng, cl6 la
Ba COc, rrr(rL
gtru
bQ ddc ltii; r:tiii ll;in'l'hdng. tin Phbng Mqt vt1 tlttror;
.Ran
Q.pi,,,
s11 Niim,R0. I_l.r.tlrii;
t:hi lnry Batr'l'lr6ng
t.in Shigon, Clhtlltin
,,;
,t,Au
lfif
,i tlang tl0 tlinh lr-,,: trrtoug
-rlich .- !,,
(lttiilr
nAy vtfa rtrili siit'
:nhqp','*rho
Plioug X4. t vt1
,l.tri,r,r
l]0, t,hi atrh cltrqlr: girro-cfirtg tdr: nroi :
nghidn r:tirr tinr loai narn tllt: trri1,'t:tt nhiSnr ttharrh d6'
lllrti
hrini <:iitl
,,Ii,,, .,a(r:iy,1 r1i01 Dolg II;rr,r llo.'l'rrti'lt: tlily, r:iic: tirlI Ri0n IItirr.'l'lrri
Iihu
Mbt,
va'l'iry Ninlr phii i,,,ai kilrh t.di clich bhrrg crich cho bd rltii vir
.lap qtiAp v1t'v6 i:iiry
(iilo
su, il;i1,.'liirn tlt{ttg rr}ti, hr:?1t: gi)ttr lri lthr: cliil'
Lryc h/Qng t,Ap.ll'riil11 I;lrii rlL;rii1, t:orrfi srir; [16 rit tlttd trhii'Lt, ]ry siilh tlrrti
Itin, ntlrfng tiig.l q,rii.l,t,u,tij ritn,Jr; lrirti nhi0u. l'hii tinr txich hhrrt' hiirr
hieu hgp,
-\ra
dny la l.in cliiir tir:)n lrottg lich sri l<h.{ng
i:hii,tr, }lrru l}i)
da 1.i6it'Ithp[ ,rrirt
(]tl\)(: "(:lri,:lt tritltlt ltrilr hqit:"' 'l'tr2ltg triit:lt rii.y giiii;
clrrr tidrt l,rriyrrg Ila
(,'6,:,
nlltri
tl,i rlrinll hai trtrl'1i
'l'lr,,at, ii0rr Ilfl
()tit:
tli''rr
h6a
ii
il
i;
fr
t,;
.1;)
Anh lla Clx (ngrti cd diu x)
l,htr viOn Canh N0rrg, drrdng Docteur Angier
(Nguy6n
llinh Khi6m)
nghiOn ctlu vb cdy cao su vh tim ra c6c lo?i nAnr dQr: tr\n phd
cAy cao su. Nghy dm ghn hai tuhn dpc h61 sdch nhy ctdn srich
r19, anh tim ra clu<rc t6n cdc loq.i ndrn
(da
clrrqc clbng chi Ng6
TSir Nhor,'(iy vi6n Iiy Ban Khdng chiOn hhnh chdnh Nanr BQ,
nguyOn Ie I(i stl n6ng nghigp t.{n thinh). Nhtrng nrudn c6 nlfiu
thi phii sang An D0 vi chi c6 ViQn Cao su 6 New l)ellri, thir dd
An mili c6. Khi Ba C6c b6o c:{o v'0 Nam B0 thi ctCrng chf 'I'hanh
Son, Nguy6n VUn TAy phU trich Ban
QuAn
sqt Nam IIQ vh trtrdng
Phbng MAt vU PhAm Ngq" 'llhf,o chi rlinh Ba C6c saxrg An D0
tinr cho rluqc m6u nAin clQc dcnr v'6 nttdc phd s4ch cric cliin cli6n
oao su nribn DOng Nam BO. TAr sao l?i chgn Ba C6c ?
Ba C6c le bl danh ctia Cao Vdn 'fAy, mQt thanh ni6n c6 hai
elbng nrriu An - Viet. Cha Ih ngudi An, *9 ViQt, qu6 E Ben Cdt;.
Ba C6c hpc rdt gi6i, rndi nrrlili biy ele d{u Efp-l6m thtlong mdi.
Chtfdng trinh nbry cung hgc b6n nAm nhung hai nlm ch6t hgc
th6m cdc m6n Anh vln, k6'l;odn, d6nh mdy chrl v.v...
Tdi Calcutt,a rlrrgc ba nghy thl va - li bi kA bi nr4t luc so5t.
V{y le Phbng Nhi cria PhAp d5. clirnh hoi drrqrc sf nrang bi nr4t
cua Ba C6c. Lflp tfc Ba C6c b6 kh6ch sr3n elbng t,hUi crlng bo
lot sinh vi0n dd trrinh sr/ theo d6i cria bon nrSt thdrr Do vi
ddng nh6, anh d6ng vai nrQt c{u be bdn b6o vh ngiy lr"i YffiE
chira An 6n cdm chta. TtI Calcutta anh l6n Nerv Delhi, tdi ViQn
nghiOn ctlu Canh N0rrg An DQ. Lai d6ng vai sinh vi6n nghi0n
crlu i0 cao Su. YiQn truBng rh cfic q\)arl c}ltlc cic sin-h vin Alr
z
F
.c
n
r{
\r<
e
t)
z
\o
U)
Fl<
z
F
.c
n
.1)
r{
e
z
\c
U)
dCU r6-t c6 crlnr tilfi vdi Vipt Nalr lir ntltlc di d'Au trong dau
tranh giAi ph6ng ddn tQc, tt0tr v1i lbng gitip cld an[ nghiEtt cftt,
suu tbm, Nhung An D0 r::irirg lrhopll c6 mdu ua-rn doc ViQt Narrr
dang cdn nghidn ctiu. ViQn t
ytro,1g
A,, vi61 thu sang ViQn cao srr
A Mi xip dirm lla Coc, IJd lraiilr thu thdi
8r4tr,
Ba C6c cho dia
chl cria chi ruQt E Sirigbn tlo ruAu lApr dQc clu{c g6i thAng v'e
ntldc. Cbl arth ttri nhAn c(, li(ii rtgi)n nilrn mQt thu8, v'6 tham'trh
nQi tqi Allahabacl, girra ch.]rrg rltrdgl; Calcutl.a-New |)elhi' Te! dAy
Ba C6c dtfQc tlrrr ttr lihigr-,rr l;iiti liit dich dA t.ruy tim lJa C6c va
d{n Ba C6c hh6ng dt{r/c v'0 Saigirn. 'l'1-(6c tirih t}re d6, Bn Coc
di Bombay tim chri ruQt, clrri trl lvlahak Chan dd tfnh ci{ch xoiiy
s6. Flbng trghy chri 'ltt di l,ri* vii trii chQ Dadar nhh qud drrui
chAn
ntii
Matunga. Chi tr.ii rriot taltr vAi b4t rbi bii.y uic khdc:
hbng vAi ra nrdi chbo lthAr;lr. iJa Cnc cung lAuh nrQt bAnh hAng
vii ng'6i b6n ke bn chri 'I'u.
()dng
viQc ti6n hillh tlugc nrQt tuAn
thi m$t thdm Anh Ldi nha h,3i v"e t6n Cao VAn TAy tt Shigbn
sang. Chring hgn sring sau se t,r'o lqii. I(h6ng tr6nh nti dtrgc, nghy
Ay Ba Cdc nghi trdn, nr{c tluiin dt)i, E trAn n6 dia vdi ddnr tr"e
trong xcrm. CA bgn cli4y nhay t.r0n cdc dong cat. kd b6n cic lbu
dhnh cho dAn di ct/ til Cat:lrettrire strng. Ilr;n nrAt thdnr Att t gd,,
ngd khi dtrqlc n$Iti nhh Cliti'1'rI clti Ba C,6c. Chfng tu8ng diQp
vi0n Ba C6r: phrli lA nrQt tr.y ghO gom l6nr, nlo ngd trttdc mdt
chring chi Ia ntQt, thitng nliiir:, 't'lie lA chring bft ctrdi rbi bo v'6.
Bq C6c l$p ttic ddi dia diorri vi birt the nbo chdng cring tr& lrli.
Anh rg }3on1!ay tinr viQc lain. \/6i nglt'6 kd tr:xin, auh dtrgc nhAn
lhm tlrtt ki
\gen
hbng vdi [idn ltiilrrg kh6 cao. Trong s6u thdng
anh dAnh dgnr dfi tiOn dd di tiru tr8 vb lrudc ticp tUc kh6ug
chidn. Trong thili gian rrAy an| nh{,n dtrqc ttirt tr} Shi gbn cho
bi6t da nhfln drlqc nr5u n{r,r dq)c tt IUy gdi v0. V{y la sr'r mqng
cfia anh dA hoAn ttrhnh. Arrh cirng quydt tAm vb ntrdc.
troug thdi
gian 6 Boniliuy, Ra COc cluqc mQt c6 g6i An ydu,
C0 mudn sang ViSt llam voi lJu C6c dir biOt lh cu$c sOng nhfng
ngUtri kh6ng chi6n rAt'gian klid. 'llnh y6u vA tirrh lang mqn cdch
mqng lA ttQng cd thric ddy r:d rlait btrdc phi0u luu, nhr1ng Ba Cric
tinh t6o hon. Anh l:iet con iltfitng trd v'0
.nudc
cria anh rdt khO
kh[n, Dri lQ nr{t, anh phfri di tltrirng bf m{t, nrQt minh dA kh6,
lhm sao k6o theo c0 bqn diing y6u 6y. V$y le phAi cdn rAng n6i
ldj,gie biCt. VC ttli llangouir, tlrri dd Midn DiQn, tba l6nh srl t4
cho 84 C6c hay Ih li[6p ip 1r'uyii1 do1 c6 A1[r Ba C6c, hrl'a t]lrrEng
200.000 dbng chc.r ai bdt s6ng liay chi b{t cliQp
vi0n
Ba C6c. Ban
QuAn
sg Nam B0 gi6i thi$u IJa Coc sang Drlc hqc nglnh tinh
b6o,;'4hung Ba Cdc xin duqc v0 nrldc chi6n dAu: Tdi Bangkok,
anh.'tim duoe li6n l+c vdi rlic d'0ng chf lSnh dao
dang dU hOi
nshi M6t tr{n Mi6n Tey. Anh drrrJc dtra vb nddc tr0n ghe hhu
.()
ffi
t'Tr
F4
,7
,4
FT4
,
J"{
[-*
\<{
.,
(J
t-T
\c)
Ul
l-rr
f-L..{
*y
F_l
,{.
If,
[-*r
'"f^)
\.
.o
t"d
t)
'.>
,--t'
rq'{
.'>
13
*sr
ll-l
\()
(f)
3?
chii vu khi ntua til Thai Lan vb ti6'p td chiQin trtfdng I'larn i-]'1.
'I't d6 ila C6c li$n tgc chi6n Cldu tr$l liAt trfl1 trui1c b,?rr.
lJa C6c cl6 hohn thlltr <lUgc nhiQrn vg vh md tlAu cfio cu$c
chien trauh hr5a hr;c, rrhrlng kdt qu& tim dtrgc b! t,am dinh chi
vi t.a tlang chuy6n sang giai do4n 'I$ng
phin c6ug, cao srl s0 la
thi sin quy ciia ta. Vtly lh mau ndm dQc crla Ba C'5c dtrgc tltra
v0 viQn brio thng lich sfi.
s0'nhh 64 tltrdng Ton That Thiop
Quf,n
1, TP. 116 Chi Minir
lh rlia chi hiQn na;, cria anh,
|'lrco tu lidu cila CAu lEc
,bQ
truyOn thdirg vfi trirnS
thdnh
1th6"I{b
chi Minh.
TUAN TRANG IV{AT
JA
SAO MA CAY T}AN'G
n
-INII
IIOANG clrl li hf danh. 'I0rr
lVlt,'org gi{y t,ir lh Iioiinll 'Ihi i,iOn'
'f6tt "cfng cdnl" lh Nguy6n Le Linh, rltrir FIai
Duong. Ivlinh llohpg vho Nattt ltir: nltri'i
'siitt
tu0i, theo c{u lh 'Iriln Dinh llatrh, chti g;inh
xidc Flttng Long. Thco
Qttlr
11.,6 thi gtinh llung
Long ttttng sau griuh'xiet llla I)u1' lli('rr. Ci
hai ginh de di bidu di6u klriip nut1c, tir lrlanr
chf l}ic. IvIinh Iloirrrg xirrlr
(lq'p
tluyOri drirrg
n6n drrqlc c{u dho tgo thirnh cli0n vi0n xidc
r,6i ciic mern udn d6o, pli6ng dao vh phi lrgua.
G6nlr xidc I{trng Long lai k\ cd sci chr:lt
nrAnlJ. 'fhili gran trq b0 1,ai f)ai Thd [li(ii,
gdnh llung l,ong lir "nr{t ctl" ciia arlh Ngtry6n
Dinh Chinh vh cric dbng dQi tr'rng Ban C6ng TAc 1. Sau hn" tiu1ng theo
doi, uhd mrlt bdo, bon linh kin bao vAy D+i Thd Gidi, quy"t, Lrit cho
rlttcic anh Nguy6n Dinh Chfnh. I)o hQ'thong b5o clOng cliil, ngal' cr{ng
D.?.i Tho Gi6i, anh eru C6rrg Tric sd 1 nhanh ch0n t.hodt. khoi vdtrg viry.
Di vAy dich vAn bdt 6ng chri gAnh tra kh&o khai thhc hai ngiry-. Iilr6rrg
ket r1uir, chring rleur 6ng llqrrh b6n b6 & b5t Rirrli DOng.'
Grinh xidc Flung Long r5, IVlinh llohng vb h6ru nQi Cl6. Phri Nhrrirr
sotrg v(li ngh'6 dan len thu0. It1tQi hOnr dem 5o len gino cho chti l.i0nr
6 drrung Catinat
(D'Ong
KhEi), Minh l{oirng lgt vho tn.'it xanh ttrrit ltoa
si Phrirp. Ong nay d'0 rrghi cO t.hg dnrr llm ngrttli nrAu. Sau hai tluitrg,
hga si dd ve xong bdc chdn clung thicrr ntt Shigbn. Ilohng tr'il lai ngh'6
datr thi du<lc gi6i thiQu vO Bau Cdng Trirc
-"o
l. DOng rlQi v(ri <:lri l;)
anh Ilirrrg, Phnrr TAir IIilng, rpr6 An Sch, l,6i'l'hi6rt. C{p trhi trirng
38
'
'
i' -''-"
"11i1
l.
. :
.1.:lr r ;'
t
-
,,,1 I
lvlfurlr llo,itrg
lling - Ilrrirtrg drir.tc giiio r:orr11 t.r'ic tliirt t,i0tr Ir tlreo d6i vii
{ift
t0rr t:o ll'liy t,iiL
()hrt
Qrtritr.'l'..-,lr
lrri5, 1ti tlroi rlrrt:rt cl0trr nho cring
di "l-ou'r (tuAn
ti'a) virttg tliriir '1'Arr ,l(i[ing. IIurrg vir ]{oarrg gili
lhnr <-4p vq chbng rlrini tuy niiiiu di rlqo nr6t st.tu brla An iiii, vir
rldn dinh,le xetrr [rdt,. "Sd'tr;rl t:o'l'Ay cirtt dti,
Iren
ddt'n i-lci lrfrl
,:lair Icholrg rro !
C0ng lric kd i'lri lii lAulr li*l srirrg ierr t:o ritat, thdnr
(iast.orr
Itiv*r'a
(tlrrrrg
terr vrii t.lriirrg ru l(ivenr lii ta cliit, trottg nhtr hhng
[,a l)agoclr:),'l'heo di0rr trir llir t0r,
(irrslun
dettr rrao cftng di nhi1,
t4i vrl trt{itrrg f alilrrin
(VAn { linlr). l(e ho4ch
'vz}ch
ra n}ttr sau :
Or'ip lling llohng ctrng t,ii vu trrrdrrg vdi dbng tlQi ten
Quy
Quy
tr6 dcp, Ltftrg la'lhiiy l,irrh troi tieirg Ph6p troi i:lriy vii rthAl,
dhm ciiug lil Irrdt.'l'ai 'l'abiilirr, iJrty briL trO vdi Gagt,t:tr vd t'ti vo
Cho l,dn tJii t,hay eloi lih6ng l;lii. Cat:'vit [ruilng trong Ch,i LrJir
co g;ii ntri,y tfi lfong l(ong !,iiirlj
14r,;i
la "taxi-git'I", lQirg ldy tlong
kidrr tlo clitiirg"sirrn b.i srit ilgrliri rrhrtrrg lrli hcl viii vi diri nrQl.,r:iir:lr
lchetr gqli, titislori tlor)S y n6r,.;'
(juy
hgn d0ni sirt-t se cletil xt; lr.ii
dorr. I{ilng vh }loatrg tirt{dtt };,, ld r;r)ng tti vdi
Quy.
Drrric
Qrry
giili
t,hiQu, Iloirrrg ltlii ttliiirili clrilr ii,f i;h.,
(.lirslort
lrill r;r:i cing
fcrl
xc
Nang ngbi bAng l.r'r(rIc rlgali6 i;,i x0, c('irr
Quli
va IIirag nlirrt)nEt
(iaston
,ngi;i
girta it birng sir.r h,; L,,ir l.rtrn tri,li cliii
l0
Grrllitlni
(Trhn
Ilrlrrg Drio) r e hUdrrl;
( jint;
l,iiu.
'liii drrdng ltuc rlc lit
ILei,iistarrcr:
(Ftrguydn
lli6'u) hlir,lr 1lr.riir,11 r:lri'a srltr6l var: lrrul; tiii xi'
I'il linh qut)o'tt'iii, lrr/cing l0ri iriiu rrl,rt,
'\',
Xe {ltlgo grit larrt terr
(iasLorr
g;rr.it. nrinti 'l'hAy xe .1.;i l,) irirrh, hiin u;rrh tighi, rrlrtltrll
virtl md nrieng thi ilirng vh
(Jrr!
lir.p t:Irirt..Xr.: ttii dot cAu. lJdn
rtt{t c5 hring dinir ,:;iia nhr\ l,itilr .l)lrrilr
'l'(lrt
cir lret to lAn "Att
$ecours !"
(r:fu
toi l). l,{ay tlrirnll lirrlr'l'Ay clui,g ngbi
frdrlt:
sAtr
vgt dd'ng lerr rdi i:lii.ry v6 lrilrrg i'lhrrng xe clii vqt, 16tr ctiu 1l0n
hia lA virng []i'nh Xuy0n, lric .lti il]i,t, l,l,tltg clrien.
,'lr1i tr.tlru g;ic rtau tierr, htirrh Iliilrug giao tdri r:ir TAy t:l,o liarr
chi huy. Ohi .r:rriri rroi r
. ,
- Sf titallg <:lrtittg tOi tlir lr,rirrl tlriiulr !
,. ,,
Ilinh sr lJinh Xrr1,[11 chitr,l; tl.r nr..ii i,ici co grii xinh dr:1r lurng
nghy qua lli cau chtt Y la r:hii,,,
"i
liliiing r:hiOir. I\Irit, ngrfili li0ri li,n :
-'l'hii:ir t;hilt, nr{a ttii lrii l,lrri l,ir riri !'l'}ii1y bh giao tltr voi
TAy, tui t.ui trrong liir la Viirt
liirrrr.
.f+
D6ng ntai vai trei rr{ r:lr.,ii1{, Ilrrnll
,,'a
I{oiing nrdn lrltitrt vi,
di ttii hOn rrhAn. IIt)ng drra ll.,airg lid r\n Scln ra nrCt ur*, ilirr
dirrh I'Iing ctr bg arih cru derr l.lrtu liirang clridrr, rrte E nlrh
tr.6n11
coi lb drrdng. Nltrrr l{}47 la nnrrr hai lxrn dbng clQi trr3 l,hanlr rloi
bqru diti. I{ohng rai vui vi "liin lrrrig" lh rrhien si "lri0tr htrn'p1" c:iut
;
i.;
t. ,.
I
r i. I
!',-1
t..i ,
[',
((
.J
rli)
i:r
(":)
t-.)
.(.
J
U)
r.<i
\"i
t.
lr
/-;
/
"i.i
)" ;'1
,
.l-.i
[...r
F -1
't.:,
r
ts--
v'*
"(-.,)
frl
l.i
. ."{
, .-.1
,
t'-, I
(
lr
t-- y
'"n
(.f)
i{{i
Ilirng thi hdnh diQn c6 "tan giai rrhan" xinh dep ttng lh di6n
vi6n xi0'c vrl ngrrdi rnArr hQi hga, Ttrrit cldng nhU ca dao tqc ttgtl:
,ntrai
1ftring tim vrJ chrl dong, gdi klr6n tim chbng
girla d6nr br,
quAn". Thd ilhrrng dbng ddi kh6ng m A ddi vdi doi v<J ch6ng
son. 'Iuln trilrtg mft chtra qua, llfinh ]{ohng dugc lQnh dtra ntQt
kf srr Dtlc v0 btrng. Rdc rdi m$t dibu lh ky su Dtlc n'Ay nrrrdn
crldi vS ViCt dd c6 b4n trong cuQc ddi miri mb atrh ta bidt trudc
s6 v0 cirng gian lao vi nguy hidm. Khi ra bung anh ta
s6 nlang
theo khdu FM <Ihu b4c vi m6y m6c ch6 luu d4n. Lric d6 kh6ng
chidn thidu sting. Hai cAy sting m6y lh mQt m6n qui vd gi6 cua
anh ki str D(c...
Minh Hohng phan van : khi di kh6ng chidn, chi dd trJ htla
l}rrn bdt cti c0ng tdc nho cld nharrh ch6ng cltta ntr(lc nhh tdi dQc
lap tU do vh henh phtic. Nhung lhm sao th6a man rlugc yeu cdu
o6i o[m ctia ngrrdi kf str Dtlc rrhy.
TAt nhi6n l& Htng khdng dbng y hy sinh cO vQ y6u qui.
Nhtrng llohng vAn crl
.ray
rttt gitia hqnh phdc gia dinh nh6 b6
vb hquh phtic cria tohn dAn. Bao nhi6u chidn si tlfl anh dting
vung gudm ra sa trt(dng, "lAy da ng{a bqc thay" lA nibrn vui cao
c{ cbn minh thi... D6nr d6m thao thrlc, l0 nh6 hai hhng. Thd rbi
gifia nhrlng tidng ndc nghen ngAo, Minh Holng quy61; tlinh hy
sinh hq4h phric gia dinh cho non' s6ng, chi llm'bhi tho Tubn
trfng nr{t t{ng anh }hing khi dft 6o ra di vi nghia ldn.
Tudn trdng ntQt sao nr.d caY ddng,
Ruou giao bdi chta Lqn da
Phdi
xa,
h)nt buhc sang ngang ui nghta uu,
I{ing oi, nhdnt ntdt ti6.n ent di.
Lhn. di n$t chuyn ui non ntdc
IIay nh\n nrti ent. nhtng tidng ta tt.
Vq cltbng ta hd nhu dd chAt,
DuyAn nt! trdnl. ndnt chi c6 ntQt tluht'.
tlu,3c
"ni
cti trd.nr. dudttg uon nio
CuQa ddi em dhy btoc chdng goi
Anh hdy ddo ntb ch6n. ki niLnt
Ldng ddt hia ch6n cluit tinh ta.
EAnt. nay dAnt cu.6'i tuhrt trdng ntQt
Moi ddy anh ti6n ent. ldy cltbng
Ngttdi cltbng hia, mdt xanh nuii 16
Ngudi cltbng, hltdttg chiAh cudi cho ent !
Xin nit ngdrr vE "bi hring kich". Minh Hohng dtra ky srr
Dfc v<1i khdu sring FM viro chiSn khu Dfc [Ibq hohn thhnh xudt
sdc stl mang drra chidn si qudc td vh vri khi vb hhng rrgri khdng
chidn. Anh lry stf Dfc nhy d5 chidn dAu dong oirn xd'ng d6ng
vdi stf hy sinh cia Minh llohng. MQt n6nr sau, anh hy sinh trong
40
z
F
.O
m
.13
1
z
c
z
ro
a
z
r
i*
.C
n
rC
e
c
z
rc
a
ru0l trfln,:hiittg catt. Obl llrrirg t.:iiri11 hy sinh [rotlg bdt Catinat
klri trph cliitrh br2l Cl'Air [r&tr trrirt. ttgrjg l,rr:ng phbng tra tr{1' Dti
la rrgay 2';ll5l4$ lrla hhlig niitrr c[i r'ti:tr Iatn gi6 anh'
Nghy
piiy
clti Min[ If,iirrg uorrg vcri c61 giii vir Ch6u lgoai'
VEt "gia tlAo" rltry llii.lt dili t:lri lh ,.1uy6u I.,uu trtit ghi cliel: thtr
vd6 cdc dbrrg dQi vh c:tia cLi,rli r:hi. llii thcl 'l'u'Atr trbng uriit
cat:
btln vrfa xeur rlttrlt: chel: t'a rit tiip l,uu brit i1y'
'l'ltet,
dlc Nguydrr f)anh l{hdi ea'
rr-rltoN(i
tidu sri vdn tlit, ciia '1't'ri6ng
I Br,, c6rrg tric so B lJ.,ti \/Att
'l'htlc c6
gtri" nrQf chi tiet : biy l6rn bi .tich lidt,
(trortg
khring i'lap anh bi btit bon ldn, t,r'titig r:h&rg
IVIy anh lii bdt ba l'An), Vir .:ir [rAy liin, attlr
Th{c d6u vtrot ngr.lc, CAu clitrl'Qit vtl{lt' ltgqc
COn DAo ciiit atth dang ghi L.ri d0 httu thd
chidm llgrfdng
$rdllg
bat khtrAi.
:J1#lil,l I'.J ll',lli,f'?,1["i:,:;]1,11fl'1,ffi
m
Dho VAn 'l'ht.rc, ten thf,t la Nguy0n f)rlc
l$X,
"l-
.
.:*:ri
Ilnrlt, sinh narn 1922 te! Iln l)ong. Anh lA
"1,,i$!4t..
.
,,,,
ii "
thrJ th6u, sau hoc th6nr nglrd tlirJ cliic, nAtn
,'i'idffi
.,1r,i$,',;i.,;i
1944 linr trong PhAn xtrEng l)tlt: hang Ba
- rctr' M-;iil*l
An) bdt tai Sad6c, anh troir tlt(i;c r''b Saigbn
gia nlrqp dQi Ki
(lort.
Sau L.ri iri b.'it day len
Dlc Dlo vitn
'l.htn'
Ri6n IIi,a vh L.ri tt'ol duQc' l"iarrr I947 anh
bi dir:h b6t E Bau 'l-t'iii lqli tr'0ir dtltlc:, v'6 vdi
Uirerrg chien dern theo hai lirrh l0 tlr(rltrg vA liai tieu li6n' Sar'r cl6 unh
dtrqc giao nhiQnt vtl 'i'rtfotril l;art cotrg 16c sd B. CuOi 48 auh bi biit cliiy
r.a C61 D6o. Dich {dri allt , i, ljiJ Ciii 6 An l}ii, An HQi' l\{6i ngay }rd
ngrldi tn phAi cloii niQt trrel. ciii
(ngri1g bon tac). A"1h Thtlc tg bt'ra v0
1,li61 lrinh,tti [iliong lanr tir l<lio,;iri. l]6r: si liiet anh trJ gAy thtrUng
ticlr phqt 15 ngdy giarn xi liiri
(crri:hcit.) va 15 ngay deo trrii dtfa sdt',
trA v'0 So Crii tii4r tuc don L;ili.
Quyef
chi vtlclt ng'uc, anli trrp h,1p l:dn anh ti r:hinh t.ri TrAn Ngc;c
Irhi, Nguy6n Vtin 'lhanh, Ns.,,yiri Vari Cinh, Ly Van Mudn cld chtrdn bi
llnr bE. Vi t.trid., vai nan nhorri rinli li0rt hr:t vdi nh6nr ba ngrldi lhuong philtu
clo l.udng ctrop Vri'l'hanh Tirn13 ciirrr iliiu. IIai ngucli l<ia lb Trhn No vi Ilung'
Xub,tg bclc bitug vAi sOri tllii liou nl6t, ngang rnQt mt6t, sAu sdtt tAc,
cliE trilr lrgrrdi ttri lihrinr. Xtrirrrg vrfa t-a khoi thi bi hai thu loiri dragueur'
4l
tr] xa phdt, hiQn. Anh enr c8i rlrrhn lim bubm s.inh 6n ch4.,, t.horil.
Nhrrng thuy'6n lai cli lqc, kh6ng vb nriQt ghnh l{iro nrh sang vinh
'Ih6i
Lan. Ddn nflhy thtt siru, t6n 't't)ng cf0 nghi n6ru mOt, ngrrdi
xudng bidn cho nhg n6iu kh6ng xubrrll s6. r:hina. Kh6ng ai rnn ctinr
nhiy xudng bidn. Anh L;f VAn Mu6n n6i vrJi I'hrlc :
j'Anh
di, enr
chirr kh6ng nOi trr1a rbi. Anh gidt eur lh anh cfu or)r". Iliy gio
t,irrh the thqt, nguy kich, hdt ci t,hrlc 5n vh nudc uting. Phai r"rfing
nudc dr'ri. Xubng tr6c sdil nuirc v0, ciri cbn nrQt tic l.) chinr.
Kherng ai drinr cii' dQng, ddi thd ngpi. Dhnh phiri qitil; I\,lrrdn cli
truitc. Vua thri Nfu6n xudng tridn lh cd rnSp tdp. Cir t:ip liin t,htf
hai thi thi thd Mu6n chim rnAt, d4urg. Den ngAy l.hrl Ldnr, xu0ng
miri tdp v0 l{bn Cau. Di ng}y nrr)ng ndm, tdi d6o ngay 12. I{dn
dio nAy khOng c6 ngUdi cring khOng c6 thrfc 5n. Anh em bao lai
xubng d6 qua hbn Thd Chu. Tai d6y rngt. tinh huong clirc birit :
t,6n Tdng tr6 rndt dinh giet l.ir chfnh tli lirnr ltfrlng thuc
qiti
Xi0nr
(T'h:ii
Lzur). I)o anh 'fhatrh
nrqt bio tin
1Oy, nh6nr clrinh tri
lrhlii
ra ta1, trtl(tc. 'ft'ong nr6t cu(rc t.hanh t.o6n .{c li0t, hai an}r Thtrr:
vir Phi giot duqrc hai t6n Tdng vh llrrng. CuQc s6irg c16i kh{1, k6o
clai hai thdng. Nguy6u Ven Cinh chet vi dtii...
Bon anh em cbn l+i d6i qud mdt stlc chi l6t, kh6ng n6i clur:c.
'l'tr3ng phii chdt dtii nhu Crinh, nhung rua1, c6 ghe di l,ry yOir
chqy ngang. Arrh em tl6t hia lAnr hiQu cho ghe gh6 v0, Nhd vA;,
nrh duoc dua vb ddt libn & An I3idn, R+ch Gid. Lric dd L\ cu,)i
1949.-Lflp trft: ThUc vidt ttrtr cho trung tudrrg NguySn l3inh b6j,
giil lh Tu lnh Nam"BQ. Arrh Ba Binh cdp tdc cho ghe b6ir chbo
di d6n brfn anh enr tt Ll0n DAo v'a Hdc I{6a. Ttr tr{6c, arrh I}a
Ilirrh cld d6nh gi6 Dho VAn ThUc, Tnr8ng Ban cOng t/1c srr 8, lh
tnOt chidn s[ ngoarl cudng. Khi g{p l+i, anh y6u &u Thgc k6'
lrgay chuy$n vtfQ[ nguc c6u Drio. I'hr,rc kd tdt ca, chi giiiu chuyon
anh enr buQc lbng phai clirng thit ng-troi. Iftri nghe ai t.iot 16 ctruydn
rriiy, anh Ila trrich 'I'huc r "Sno chri kh0ng kd chi t;iOi i16 ?".
chuyon gh6 gdm d6 cung li mQt hinh tht?c cldu tranh vdi I<6 thu,
.bon
ph.{n bQi.
Anh Ba bln
ngin bqrc cld b,bi
vdi chdnh fiy Drrcrng
8*0c
Chinh cdp anh enr ba
dtt(lng, lAy lqi stic trong ba thdng, tnrdc khi lfinh
c6ng tdc nr.6i...
IliQn nay anh Thgc linr riy va chiln rrr:Oi o c/l.y s6 l 14 I)inh
Qu6n,
huy0n TAn Phri, t;iuh fliing Nai.
?heo l)*io VAra i['hr&: ftd.
4,
4
,4
\i
tT<
F"
r.C
z
o
m
u
z
ro
a
Fr
z
F
F"
.e
n
e
e
U
l-ar
n1
ro
U)
,t , /
pnAo
rciclt IIAI ctlttlr.r
IISM
MY
^l\\'
TITE,I{ BIIhI SAIGOFJ
ry-ttf
1l)45 cleir 1950, iiioi rrriur l'lriip t.on
I lltrtl ty rluan cld nutri diirtng lro nriiy
chien tranh xAm luqc ViQt l\Jtnr, lihong thd
keo dAi ctiien phi niy, [']rri1, xirr ful.j; vien t,r'{
quAn sq. My kh6ng ao ttdc gi lirln rltitli: uhAy
vho D6ng Dtfrlng. 'l'fi d6 Illy l,rit tlritr i:rrn thiQp
viro chidn cuQc ViEt. Natrt il}trrg t:ii, ti t:tlng ciip
tibn bgc, vii l<hf cho
l'1,5p.
Nghy 17i311950, I\4y drrii lrai r-liic:n hant
Andelson va Sticlit,ll vd Saigr"n, rliirr tlirdc lren
Bqch Dlug. Linh lirly l(:n bi, rlr,r
1,lii),
tlrrii clQ
ttiL'l'r;ilt '\'tnt
tt;tt
qghenh rlgang. I)an chring liirigirr tlang cirn
cAnr ptrAn vb vu tliii
hiO'n 'l'riiu \,,tn ilttu diin
rip cuQc bidu tinlr ciia lrgc sirrlr t:ut;'i
fhring
I l/l()19, giet chet ht;t: sinh
Trbn VAn dn'rrgiry 911150. I\lgiry 12,'1i1956, nrdy trApr ngan d'orrg lrlo
dtra
fl6rtr
tang 1'r'iin Van On, rl,in cliirr la hai lrrdt str Ngrry6n IItlrt
"l'iro,
Trinh Dirih 'lhiio, ltj sd Lrrrr \/arr I,ang...
Trpng khi the ay, c-lbng l,iro ltfr.rt dtirrh bon lfnh IvIy trn c.ic cltrilng
ph6 Bonnard
(Le
Lgi), CaLiruit
(l)ilng
t{hai), Pitul Blanchy
(l
Iai Be
Tijung).,.
i
'
c6ch phrio kich hai t:hien hi.rur rroi tli,n. Anh'['ratr Son Ti6u, thalii trrutt
trtlrlng T,',,r',g cloan 300 chi da,r cu,'rc phiirr kft:h lir:h sti nhy. Ilon vi
phtl trriCh phdo liit;h lh trurrg cli)i plrdo c:iia Trung dodn 300 giint hai
khdti cOi At ty voi 20'lui })oi Riit DQng 2 Tdn Tlruqn do anh Ba
Flohng,'tttc Tren \r?tn ilohrrg rlri hrr;,
(sau
thirnh DQi qrryei tfr Duong
Van l)uong) c6 nhicnr vu 116 lr'..r hrrtlng ddn nro atlang ttl clin ctt den
Thfi Thi6ru vh drrilng riit lrri.,\rth,(ltln f iOu vh irtrng
{Qi
trtrSrig ph6o
nghiOn cfu
bAn
cJb'['hti 'Ihi0nr. tinr ndi clAt sting coi, tinh ctt li ttl <1o
qua ndi hrri r:hiiin l)i.un I\ly tl;rrr tr'r(.1: llQ ttr l!nh IIrii qrrAn Phrip.
Ddchiic An, lnrng tldi coi thr{r: ta1r. D;a diOnr Ciry Rhn Ddng git-ra x6nr
Ti'Cri ,4''Li Nhon lrr lrlii ih,i'o,,n11 r:riir'frrrng doan. \4
qfng crii clo ta chd
th'eo m6u cdi r:ria Chi dQi 12, di.rn t:ttng tlo Binh crlng xtlong ta che nirn phii
rI kf v'C tArn sdng, liflr thttcx:, liti<i tliil' tlo crr li 1000 trtrit...
Nhd chudn bi r:hu rliio nr':n vu
lilrrio
kich hai nltr(li quA 81 rrli clting
nrgc ti6u gey thuoirg vong nrol sri lrinh si trdn tiiu. Ngry lich stt do ln ngay
lB/3/1950. Sdirg hdnr sarr, hai clri(,ir hrrtrr u.ly cuorr r:il chay dai. VO rttht quatt
43
sU thl khOng ddng, nhung dey li lhn dhu ti6n trong lich stl Nam 80, I{Ai
quAn Mg ndm mfii ciqn'c6i cfia Vigt, Minh. Vh d0y c0ng lh sg phdi hqp tuyQt
clgp giita ddu tranh vii trang vh ddu tranh chfnh tri. Trfln ph6o kich cl6 h6
tr{ mqnh rn6 cho cuQc bidu tinh khdng Ib chdng Mf nghy 19-3-1950 6 Shigbn.
Uy thd My bi h4 nhr,rc girla Hbn ngqc Vi6n D6ng. Iftf thd ddu tranh cfia
nhAn d$n Shigbn brlng l6n ngdt trdi.
'Theo hii fin cia dlc TnnN scrN TItu
CONG AN XUNG PHONG
diet tOn Bazin
T5RONG
danh sdch ben mgt th6m c6 nhibu ngl mdu vdi cr{ch
I *ar',g ViQt Nanr, t6n cb Bazin dfng dhu. DAy lh tOn cb v6 ctng
nguy hidm, dugc xem nhu IA cudn tq didn sdng bi6't it lai lich tdt ca
nhrlng ngudi ho4t rlQng chdng thgc d6n 6 Narn Kj, luc tirrh. I'Qi dc
cfia Bazin l6n tdi cao didm trong cirEc ddu tranh cfia dbng brio cac gidi
suc sOi c{tn phen tnrdc vq dhn 6p hgc sinh Pr5trrrs Ki, bdn chet trb
Trhn Viln Orr. TY COng An Shigbn ra linh trrlng tri Bazin. BAn 6n
grao cho n6m ngubi ngtriOn cttu thi hhnh : La V[n Lidrn
(Biy
Li6m),
V6
-Th
Lung, Trhn Ngq" Phf, Nguy6n'V[n Vinh vh Trinh Khiic Phuong
(Trr
Son). Trr Son qu6 Thri Thrla, TAn An ttlng hgc P6tr'ms Ki n6n rdt
rirnh thhnh phd pAigbn. Anh l6nh phbn nghidn ctlu quy lu$t
4i
dfng
cria Bazin. T6n ridy 6 tba rrhl s6' 213 Catinat
(D'6ng
KhAi), ng6 qua
nldn hoa Chi L[rrg ngay nay, vh m6i s6ng xudng lhu dj b0 mQt queng
dudng tri, Catinat qugo D'Espagne
(L0
Thdnh TOn) l6n xe hoi ctau kE
xa TAy
(Uy
ban NhAn dAn thdnh ph$. Anh Ttr Son ehgn DQi 168 gbm
ba anh A.16, 8.16 vd C.l6 ttlc c6c anh Dinh, Tem vi Danh l6nh nhiQm
vu thi hhnh'bin 6n. Anh Danh ngudi Binh DAng, Chq Ldn trhrn tinh,
linh etQng rlng ph6, dttgc giao vai chdnh, ndm khdu Renrington 12 ly.
Anh TAm thri vai h6 trg dtrng khdu Browning ?,65 trdn dp tii xd cria
Bazin cbn Dinh thi giit tidu lin vi hai lgu dgn 6m trong chidc traction
l6gbre
(mOt
lo+i xe du lich cia h6ng Citnien) mlu nAu den cua anh
Tu Son mang's0' gi6. Sudt ca th6ng, c6c anh tim hidu Bazin, trtr6c
tin nh{n diQn' hiin
'tr6n
bric inh rgi ldn, dgc b6o, k lh theo doi gid
giAc chidc xe vi tii xd cria Bazin. Tai xd ki6m bio v0 lh mQt "6ch"
(acljuttant)
ngudi ViQt to *o. Kd hoqch hhnh clOng cluqc v4ch ra nhtt
sau : Trr Son dttng trtfdc hiu Alfan4 deii diQn v6i nhA hlng La Pagode
cld chi huy. Danh dfng trUrJc Pharnracie M6tropole, ghn xe cia Bazin
cl$u trutlc xA TAy. TAm dting gbn chidc xe nhy dd liht} tOn tii xe. Cbn
Dinh thi 6
Wdn hoa trudc nhh Bazin, IJii hdn brrdc ra dutlng lir llm
hiQu blng cach gi8 n6n mhu nAu quat tr0n cthu. Chidc l;raction. l6gbre
44
cfia td thi do anh. s6u Nghitr lrii, diirr s6r1 t$i bai trtldc x6 TAy,
nrdy dd nd s6n. ilei chdc &ri, rrghy 2?-4-1950 anh em thrJc tap
trtl,6c m$t nghy. llAu do ddtr d(irg tlieo kd hoqch. Tat cA d-'u tin
ttlang ndrn chdc thhn[ cdng. Diom tnn n]ran mqnh lh trtnlc day
hai anh Danh" vh 'llAnr clttla lre biet, bdn vh phAi tAp biin t,rong
phbng t6rn bict thr.r llohng llr)rrg cria don vi ubtn trn drrilng
Frlre Louis
(Nguydu
Trai)' Irlgny I'{ la ugdy 2814' }rai nghy tt'tloi:
ngAy
Qudc
td Lao clQng l/5/1950. Ir'{at tinh huong bat ngo xiiy t'a
: Bazin thay
vi di mQt nrinlt thi gilp dai fy Roger thuQc trinh
c\ring Kh0ng quan. Dinh liuu arn hiQu quay n6n hai vbng.
Danh nhin Ttr Son chd llrr[ ]r]ri thAy Bazin di c{p vdi Roger, Ttr
Son dua crinft tay nr{t chflt i,ii.rnh rinr r:lii "crf nd stitlg". Bazin di sht,
bd ttrdng, Roger,Ji t-ren llgoai. l)irrrh vtra tri5c s(rrg thi dQi nhiOn Baziu
vb R,oger tltrng lqi 15i chuyQrr, Roger vtla thAiy Danh lhm dQng t5c
lit sring gi6t trong litgng thi ph,ing tt1i, f)anh btip.cb sfng b?in li6n
h1i phdt qua ldp rio sctrni khi(iu ltogt:r' te nhiio, Danh quay lqti Ilazin
vA h6 to : I{aut les niains !
(dua
t.riy len). Rbi b5n ludu n[nt phdt vho
ngqc. Ngg" t6n nAy ndt bdy, rryirr ttrou
ya
clgpg v01g ghn bhng chiet:
"triOu.
BSn het [:Ay vi6n, sring cki h6i, rlau, I)anh banr dd thay sqc-girr
nhrrng vi niing hdi t.L,rn nCItr klrting nhiy. Vqy lA danh x6ch sring kh6ng
ctray
"'e
xe tra6tion dang nd nrtiy chd. Trong ldc cl6 thl TAm b{n t6n
thi xd cria l-Jazin, nlirlng l+i bain t.r'4t vi tOn nay nghe sirng nd nr& ctia
nhin ra, clqn xgt ng{}ng dhtr. Ti0irg nd lanr hdn het hon nhho
ldn xuong
dUdng. Danh, TArn vh Dinh LOtt xe, Siru Ngltia cho xe vot nhanh tr6n
cludnt l)'Espagne,
qugo Pellerin
(vila
cloi lai lA Pasteur) vbng qua Botr-
nartl
(116
I.Oi) bgc chrl Ben Thanh thing llrLre Lottis v'e bigt thtl l{oing
lh)ng. Vq 6n chi di6n ra txittg vollg 20 ph[t, C]tri6u hfrm d6 anh ent
auqc atra ra khu
lud1. Vi do lrQt stl tirth cd, m$t thhng Tey cung sE
vdi Dinh tr6ng t.[Ay anh vh ciiiec xe tltx:tion clua dbngdQi tdu thodt,'
L{p ttlc h{n b6o canh s6t va inpt ticng ,lnrrg h'o sau, anh anh Dinh
duQc phting d.1i vir ddn E ciic t:tia ra r'6 Sirigbn'
c{ ba anh l)anh, T'anr, I)inh c;ip tic ra hhu. IIai anh T6rtr
vh Diuh chUa vql c6n, cbtt l)1ir[ t,lii vqt nldi salh mQt tudn' }]Q
ba nay la hinh rinh ctia dai uuric ViQt Nam, tuy chia lam ba kj'
nhrrng v{n lh nrQt lilroi. '['iittt r1rr0 trti'0rt IJ{c, Dinh
nli'6n
Trung
vh Danh nribn Nanr, ci ba con c6 nrQt didm cao quY lh kh6ng
ai chiu ldnh clifc td t,rtrong uri r;hi.llnr dQi vien thoi.
Hbng nant, cf derl trgal' 2El4 la cric anh troqg td cr)ng anh
'lU SOn cl'Au
hefr
1r5t. dd l<j' nii,nr chien c6trg diet tdn tt"r)nr rtr'?t
thrinr nguy hidnr nhAf cria lJi'ii1;iitt uta cfing lh cfia cd nri6n
Nattt
nrdir yAu cria chring ta.
'I'heo dlc Trf Strn fte
ry
|tr{
tl
A
z{
Y
i*.,
r{
\tl
&
.c)
fi
(J
7,
\0
V)
F
F-l-.t
w
nI*
[.*,
,.C
m
s
&
U
Z
\O
a
't)
,15
KII{H KHA VIET T{/&MI sang Faris
GAY 16i4l1950 tdt ci'tr6o chf tai Paris dbu loan' tin v'0 r,u 5.r1
nr?rlg tAi biet thg so 197 drrdng De Gaulle vultg Ilerreux, ngoai
6 Paris. D*c biQt td France Soir da
;;h6ng
nrQt uii t.ft btxr cot "Les
Viet IVIinh sont. i I)aris"
(Vigt
Ivlinh xuAt hiQn tai Paris). Brin tin cho
biC;t nitn nlriin IA rnQt ngrrtli Saigon qua I'luip rJu<,lc hai ntrl"u, t0n lh
Itlgrrl'en Phong TAn. []0rr cr.rnh xAc chii c6 nr0t b:in rin cr]a Vi0t ilIinh.
Nguiri thi hanh barr'in la'nrQt tharqh ,JiOn de bi blit trrrrJc c6'rrg nh}
llall tthritr. Anh t.a trr Saigi>rr nrdi lrii I'a,'is kh6ng tliiy nrOt. thrirrg. Vi
l.'i thtldng r-t ta1, vh d clrirn, arrh khdng tAu thoat, liilt, ditnh plvii chiu
bi bril.
'['t,tt
anh Lr \i)
(.li:r
I'huc
Quiic.
Vr)o ttlttrng ngrrl' d)ru khring ,chien
(thring
9l4f), gir'rr: ))hrip r1uyO-t
tArtr rhp dung ki ba.i cu rfch nhung hel sdc htu hi('u ln chia rlri tri.
Chdng lAp Nanr }ij,
()utx:,
cdr clrit ]Nanr B0 ra khoi ntrtlc ViOt Nam.
C6ng cu cl5c lgc t:riu tlrtry'i;t phiin Iy ln Phorrg t;r'iro lJinh dAn rrr;r chi
tich l:\ Nguy0n
,Phorrg
'l'rin.
IihAu hiQu ctia phong triro niy le
"Nal])
I(j, ctia nglJi,i Natu I{j'"
'Chdng
thrrrlng vdy rdp ii chc ngi ttr iong
ngrroi qua la.i. x6t giriy tt'r,, nhrlng q
."6
ve kh6ng phrii la nguiri Nanr
I(j, t.hi chting b.{t denr r.e trg srl o'Ten Dinh, cl'rnh drjp cLi r}ran.
I)hfa khring chiiin cluf ii. dinh trrr khri trOn Vi.t gian ngu)' lriOnr
nhy. Lai lich ciia hlin uhu s;ru,:'Nguy6n Phong T:in lr) con cua Ng'uy0n
Phong Ciinh, qu0 TAn
'l'lrrii
I Ii6p,' II6c l!1,3n, Cinh xuong Saigon nxl
qudrr nhdu giilt cl,o Bi,n Thanh, sau urc khdch s4n l3bng Lzri o tlttong
Aviateur Garros
(Thu
lihoa IltrArr )
Nguy0n Phong TAn ltln l0rr, Iroc nglrd uray c?it,, nrd tiQrn nrrr;' gbn
cho BCin Thlnh. I(hi l'Ay trd qtra, TAn bo ngh'O'may rld lhnr quair theo
cotr dtrirttg trit Ih lhnr ViOt gian. Sau khi Phong trho llinh dAn cli lhnr
xotUJ nhiOm vr; ltic'dhu, I'An rluoc riuirn I'h6p tirr rrhidnr
,:ho
lanr thAu
cung cfrlr quAn nhu cho rluAn dQi vii,1r clrinh Phip gei h TF'EO
(Troupcs
irt'attgaises etr Extr6nre Oridnt).' S5n c6 vOir, 'Ifln trting thhu, plr;ii rat
ttltrrttlr. Ngay czi nhfng llgudi Phrip d:in chri c0ng liql. T'iin vt\o hrtrrg
IIOF
(Beume,
Oeuf, Fromage) chi bon Ph.{p gian s0irg vdi lld, stta, phir
ntdt trortg khi dAn Phdp s6irg dtii r6t. d'.rdi thli Dtic clricnr dtirrg nudc:
Phdp. Bi khdng chidn ling bdt, il'irn vot rlua Ph:ip, s,,inr
',,,i-la,
tiip tur.:
lirrn giiu vdi ngh'6 thhu quAn nhu cho cluAn dQi Ph;ip d ViOt N;rnr.
v0 ctA
pHUc
oucic LA r\t ?
:
Qu6'c
lh con th'iiy gi;io Vo VAn l\[ong,
Qrr0
l![trrli t,rinr lhCrn Vtrilrr Trdu,
Ikic I\ICrn, D0ng ho Vo nury'doi cffru In rrhfrtrg ngrr(',i
;'r:ru
nutl: cholrg qufilr
xAm ltfdc. Ong ndi cria
()troc
lh cU Vo Vin 'I'hcrnr
lh t try l.trrJng cirlr l)harr
C6ng IIdn, ngudi lirnh dqo cuQc khcri rrghia E II6c M6n dir bOu clhu tr.n Doc
yrhri Ca i5m xtra. Thhy gi[o Mdng c6 ba n$riJi con t,r'ai, Vd
1,r'5n
'fhiri rrlnr
46
1945 le chinir t,ri.vi0ri'l't'ttttg dtiiirr {il) ri ll6u'lt'e, Vo'l'hittltt Sd t'titr
tl6 Chi dQi l2 ve'Vri
(.lia
l'huc
(|,rir.
Qudc
'clang
hgc r-rAru tlrtl hrri tt'riilng truttg ltoc
'fabct'tl c,
Shigirn thi"C6ch mqng thring'l'.irn ltitng tr,i. Ci gia dinh cl'dtr therr
kh6ng chidn.'fhhy girio tvtdng trtiti. vao thiing 10/19'{5.
Quob
hor'
trttilng
QuArr
chinh l(hu 8'Satr khi;a hoc,
()uoc
drJdc grtt l4i lanl
IirOn l4c thdnh, mun s;iini rluAtr rtliu r:htt 1{}rtr 8.
DuQr: biet Cdng An Xtrttg l'lti;tg da tltryet dinh tring tri Ngrrydn
Ptrong TAn vii
dapg Linr ngrr<)i cti rlrt ,ir'err kigtr dd sang I'hAp thi hanh
birn rin,
Qyoc
tintt ngrryerr liirth t:rirril tii..r ilo. Anh tinl tdi g{p dbng
chi Cao D6pg; C\ieinr t.r'inh liay qu5'et ritnt ctia nrintr. Satr lrhi h6i c[uyQp
lcy, thay
Quoc
c6 kh& ttilrrg, d'6ripJ t:lii Cao llitng Chiein ldc d6 lA I']hri
Gidrrr ddc Cdugan,Nrrrrt Lo kiern'l'r'ri,'Itig Congrln Saigiirl - Chcl Lon,
giao cdng tdr: san! l'lriip llrco diri
,"'rr
tlii lrlrrh bdn 6n. Nanr d6
Qu6i:
dting hAln br, tudi. 'I'ifi lri
iriAy
tii xtriit nSuili ctia
Qum
cleu clo anh Vo
'flranli Sq lo, Cfrng klronl; klio vi
Q.roc
c:i.,u girl, tlie hoc sitrh vh hgc
b4r tnrong Tutlerd cqr cliitr nien l,h,.ii t 44 -
.11i.
I-tic dtl I']lrr:rp khuyOir
lcirich
hOq
sinh Nanr Ii.i'srrng Phiilr lroc: rlti t:hAtr phortg trio hoc sinh
ra l<hu kh6ng chi6:n.
Saq r,rrriy turin Iirnh d0nh rli)rr lriiin,
Qrrclc
tiii Nfarseillc vir
clUrJc atrh etrr ViQt liit:tr hrroirli tLiir l0n thu
dp
Par"is.
TFlr.ry
lAu rf:rr
pt
l,{r{ tlrloc
:
Vua tdi llariS,
()uot:
lao vAtr \'r(ic trri,y tirnr Ngryen l'hotrg'l'iitt.
Dia chi cfiahdn la l$7, dt(irng I)c
(iriulle,
r'ilng I'eI'reux, ngorli 6 Palis.
Quoc
tdi. noi. Nhung liut sarl r,(r
'/
'l'hli trtay, anli gip tran cti clatr
II6c MOn lranh Phnn V.fur'Ih6,
('r)ir (:Liii
ciii Long Lu lA ngudi c6 ba
con vdi gia dinh N61.r.yert i)lrong'l'iiri. l(iit lilteo ler:,
Quo'c
thar-n do
crich s6ng piia 'fin vA nliil
'lhri
I'ri
(ron 'l'iirr ili coi hiit, vao ddng ddrn
v8 cliong Tdlr khdng t:ti o nhit lli,r'rr fiy,
(ltrilr:
il6L rrhap tlhi1 1s11,
r'ao
t{n phbng lam viQc xr:rrr lro srJ
11ra!,
iil. l)ririg la lchi clA silttg I']hrip.
Tan vAn'tiqr tqc ctr0irg
11116
klriirig r:lrir,:n trhng nglie lhriu cung cAir
quen nhu cho quAn dOi Pluip. Vay la attli irrt tAtn tlii hanh b{n::6n,
Cdng
yiQc can thi0.t. lh Ir)uil riirlr stittg. Iliil rrlay la,& Ph6p
sdng trdn tg do
Dring" 22 git, ng;r.y 1fi/,1/ltirro,
(Jrroi:
h.ri cl0r nlrtip nhi) 'l'att.
Vdn nhtr
lhn
trtrdc, iirih nlril 'l'lre' r'ii t;ort 'l'An cli coi hdt. Trong
nhA chi dpn hai vq thbng Ngrr5,tivi l)lrong 'l'iitt dang uhnr tt'etl
giudng.
Qii6C
xuAt hiSn lrrii n11ir lrrrrr r:a hai giAt rrrinh. TAn cht/:t
kip phin rlng thi
Qudb
tk:c liiitt rirt.'l'rtn lt6ttl
11oi
vd rrt{t
Quoc,
clbng tnAi|lnniy dai vril,
(lu6i:.
t;triir: t'trl srin11 I'ir vtla bdp i:d lhi
atth bi v0 1'Atr ndtrt gr)i rgiry Iuut sdrtg. Ilgng sdrtg t:ltrii xutxtg,
vi6n tlrln trting chAn {]rr6c" }liri lr.:rr gliirrg co, rthil sr,1r.: trti,
Qrroi:
*7
,{
t"-.
I <',!'
\<'.r
.C
ffi
r)
U
Z
\o
a
F7
F4
[*r
.C
n
.13
rJ
\-(
a
c
,7
rc
a
j)
ll
I
47
cldy Tan ra vh b6n li6n rn6iy ph6t. Tan chdt t;ai trfn cbn v0 bi
thuong n4ng.
Qu6c
d{t bin 6n kd ban TAn truclc khi rlit lui.
ChAn anh bi thtrong, kh6ng cli dtrgc, chi 16 ttlng tiudc. Ra tdi
cdng nhh thi xe c&nh sdt c15 trii do nhh b6n c4nh dtng cliQn thoqri
b6o tlQng khi nghe sring nd trong d6m.
Qu6'c
chi kip dfit gidy td
tnjdc khi canh s6t
$p
tdi. Anh n4p khdu sring, c?lrr d{n : "Faites
,
attention ! Le pistolet est charg6!'(cdn th$n !sting c6 nqp d4n!)
CAu chuyQ, "I(itrh Kh, Vi*t.;nl" sang Paris trrlng tri t.n Viet
gran g8y tdn ntribu gidy mgc. CuQc di-6u tra k6o dai ba rtilm. Ddn rrhnr
1953, tba D+i hinh Phirp mili deur ra xri. DAy lh mQt nghy llch st?, vi
vg dn khdng nhm trong cd nhAn V5 Gia Phqc
Qudc
nrh tr6 thhnh
chuyQn qudc
$a $rta
thgc d6n Phdp vh kh6ng chidn ViQt Nant. N6
ddnh thrlc lrrong tdrn nhtlng ngudi Ph6p ddn cht trlng tham gia khdng
chi6h chdng phdt xft Ettc. IIai lu{t srr t6n tudi 6 Paris lh Andr6 IJlutncl
vi Yves Jouffa, Chti tich IIQi 86o vQ NhAn quybn, rltlng ra b6nh v{c
cho V6 Gia Phqc
Qudc.
Gidi tri thtic tidn b0 Phdp c0ng nh&y vO vbng
chio^r chdng thuc ddn. Nhh bdo Jean Lacouture, nhh b.{o P}rilippe
Devillers dtlng ra lim nhAn chtlng. Gidi trf thfc Phdp - ViQt rti:u c6
rlgc l{istoire du Vietnam de 1940
jusqu'h
1951
(Lich
st Vi$t Nam tt}
1940 tldn 1952) cria 6119 Devillers, nguyOn lh dA riy trong qufin clQi
I'hdp A ViCt Nanr.
Thiri ilidm ngiry xtr cta tba D+i hinh c6 lgi cho
Qudc
: 1953
ih n[m ta chudn bi Tting phin c6ng. DAn chring Phrip diri chdirr
dttt "cu$c chidn tranh do bA'n"
(la
sale guerre). Tba kOu rin 10
:
n[m khd sai.
Qudc
mdi hlnr sdu. Mtrdi nlm nfa, anh chi mdi
blm sdu. Cbn tr6 ad tam lai cuQc ddi. Nhung anh chi 6 trong
kh6m La Sant,6 c6 tdm ndnt, drrgc.grim hai n[m.
IIiQn nay anh
Qucfc
Ih nhAn vi6n Vietnam Diffttsion, mQt td
chfrc kinh doanh cua Vi6t kibu tai Marseille.
Theo dlc Y6 VAn Thtli Ai
TRi.TNG TR!
TEN NCT LEO CHHO
U
trirng tri t6rr
Lachewotibre, chu b6o
xAy ra ngey WYL9\L.
DAy li
cdrrg cria Ban c6ng tdc I do td
Cdng Ilqp, Nguy6n Vdn I{r,16
Vinh thiJc hiQn.
furh L6 Vdn Vinh lh tai xe
ciro grh De
La D6p0che
nrQt chien
ba anh Vu
'vh
L0 Van
hSng Denis
48
t)/c I.t l/dtr\inh
l
i
i
l
I'rbres, dAn Shigbn chifurh hiQri. 'llring
,t/1946
anh td chtlc 30 tdi
xd lbm viQc tq"i c6c hAng 6 Cliir Cti Shigbn. Nh5m nay hrr&ng tlng
chri trtfcrng p[{ ho4i kinh td ,licli, dd a-xit v6 nrriy c6c xe tlong
h6ng. Th6ng 10150 td anh ctuor: lerrh trtfng tri t01 thtJc dAn Henri
de Lachevrotibre. Rrio chi th6lg n[Ai; clA hich t61 nhy vh gqi hdn
Ie Dd Leo Cheo. Dd l,eo Cheo li01 he i:h$t che vdi Mqt thSm n6n
lu6n ludn c6nh gi6c trong viQc di dtftig, d'6 phbng ViQt Minh trrlng
tri. Td ba anh viuh, [Iu6, llrilr ,1rryet, t.$1r theo doi vh ndrn dtrqc
quy lu{t di dtlng cfla Dd l,eo
(lht,o.
Illin di xe Ilochiss d6capotable
. .| :,
(nlul val co tne krlo 101 hay xiip xui:ng) so CM 183, sdn den' Xe
nhy s6ug nho.'cring dqu g6c drtilng Frbre Denis-Catinat
(Ng6
Drlc
I(6 - D6ng KhAi). Dd L,o Cheo lbm viQc tai tba soqn b6o La
D6pdche sO' 25 - 27 Catitrat,, ct)ng uiQt day phd vdi khdch s+n
Majestic
(Ctiu
Long). IIdn lanr viQc ttY 9 gid tdi 12 gid 30, xtrdng
lbu l6i xe v'6 nhh. Anh em qtrye.t dinh d6uh bhng nhibu phudrlg
dn, sau cing chon phtrclug 6rr tdi uu li dirng xe htli chqy l;heo
xe Dd Leo Cheo, n6m lt/u di11 vao dd diet gqn. Nhttng xe hcli ldy
"
E dAu ? Sarr hai th6ng dibu tra, anh eut thay cci hai xe dqu bdri*
lrdng nhe h6t Tdy trl s6ng Ldi 12 gid chfi xe mdi lAy. D6 lh chidc
Ford Mercury xanh sO 444 va t;ro1 c[i6,c Jeep CD 0019 NG ciia
nhAn vi6n Tba
pAi
sd My larir viOc tiri Phbng thdng tin My tr6n
LAu I, ngay tr6n dbu nhh thuoc 'l'ay Solirbne. Mttdi I{u6 lhm chia
lih6a giA r;liidc lrord Mi:rcury, cbn i:liiex: Jeep thi kh6ng c'An chia
khoa gi6. Mtrili I{u6 cring xin rii(irr,: hai lttu dan OF b6 trong chiec
vd len nhh
binh Phdp
(lo?i v,i dai lico len t,di ong quydu). I{qp
c6 nhiQnr vu b5o tin ddng ltic ten'Ild [,eo Cheo l6n xe vb nhh,
dd Vinh doat chiec xe Ford |ay Jeep tirrdi theo. C6ng viQc n6nr
hai trdi lgu d4n giao cho anlt tlg6 VAn ltlanr
Sau hai lhn trgc tr{c lry thuit,, ridn [An thf ba mdi thhnh
c6rrg. E6 le tp-fa 12lll5l. Ddng 1'2 gd 13 chiec llockiss den CM
183 chqy tcli vh ngung t,r.udc rrhir hhug Contiuental. Dd Leo Cheo
n6i chuyQn vtli mQt thhng 'li.y tt'ortg hai phft rbi t.iep ttlc chqy
tren dudng Catinat v'6 phia N[irr thtl. I,qp trlc Vinh l5i xe Jeep
dudi theo, Nanr ngbi phia b6n trry rrrf,L. '['6i ngA tu Richaud-Eryaud
des Vergnes
(NgrryOn
Dinh
(lhierr
- 'l'tu
Qtroc
1'h6o) Vinh vQt
qua xe Hockiss
cho Nanr nern cji hni t.r'rii vO ngzry tay lai
Dd L,eo
Cheo,'
IIai
tiang nfi kinh h'6n liet. t lnic clili t6n cliii b6o phAn dong
chdng ph6 kh6ng chieu,
M$q chidc xe nrlu d6 ctr4y phfa sau tr{ing thay Dd Leo Cheo
chdt'ggci tr6n tay ldi, lap t.rfc dudi theo chidc Jeep. Anh Vinh
chpy tdi pgA tu Richaud-Verdul
(Nguv61
I)i1[ Chitlu - Cdch msng
th6ng II{nt) g.p linh ciinh siit r:lrirn dtfilng r:ho tnQt tloAn xe trlth
binh tfi
J.{ge
SAu Shigbn chqy li:n Anh lai chi6c Jeep qugo dtrdng
Verdun ihay vb Ngd Sr'nr, i'0
(liirlplj
[it'rrnt
(Ngrrydn
Thi Nghirr)
.O
0
/
r-y
H
t-"
U
t-Z
/--4
\c
(rt
ry
7,
t-*
r)
F\
r</
\:(
,a-Z
U
,Z^
\O
a
rt
4g
(li!(*'()
nrItl. thc:l-t cJrrijltt{ Ilotrr,Lrntrnl,
(L6
L,,ii r--}r,.:n, t.t"li {l}r'J'L'trr:ii lil}yrlr
{lt-rc{) Lt'{ti l.}rt:o dtfiJng At't'os
(C:0irg
{}1,j:nh.}
({rr,,tr:
lr.r5l rrfli r-trtr'tutr4
Lotttnl't (Cari
Rd NhA). T(li tlliy rr,nh b6 :rqr rhir,. l,rry nntrr l'I,anr, rrrdi
lry{r{i,i rtit rn$t ngfr. Arrh lOn .rfch l0 t{1i tlur'lng
j.o,Tgrr,r6il
'1'#.n l{ghi0m
(T'rhn
Eirrh Xu), t<1i l-,e["]bvre
1lrtrgrr1,.5rr
C0ntr1 Tl"r.'ri r']i I;g rrrrgfi khfic
I4.i l6n Nich l0 di t,il A]sace - l-,oi'r"aine
(l'ir6
llt'rc Chfuh) xuirrg di
t)0 riii l6n xfch ld thf Lra tfi l)'A;lrt
(i\lgr.ryOri '.i'h/:i Rirrlr) rt
IJ'Ot'nrav
Orl4r: l'hi tlrriti). Ilidt r:h,,(.: rlri "chirt, rlrfric ulrrlrrg crii
clrrili" (linh
lifn) arrh
.yOn
t,{m ihr c<tnr. r}glri llg{1; ild l.;e?
.iuc
di
li\rn nhrt kh6ng cri viqc gi xiy ra.. h{Qt sq kiQn b.{t, ngr) lhnr arrh
"16rr ru6t". Chi6u do
(rrghy
1211151) arrh lei:re
jecp
ciia h6rrg
Uenis Fr"bres nrhu g,7ch cua ss Co 1'l3 chir thqr hhn vh thd mgc
cSra h6ng Chargeurs R,6unis E lilro 5 sri'a t.hu 116 Ihiu Vi. Vtya
qua ftrr
Quoy
thi bi cinh sdt clign drra l'b b6t quAn 6
(nay
Ii
C0ng an .Qrr6.n 4). Criuh s6t c<i lOnh b:it t.at c6. xe
jocP
dtra v'G
lrril. t.rrrrrg rrr,ng ghi l-rrng l6i xe rti t,hi. Lric dci lh i4 pfrt. An]r
\/irrlr liri xe vb hirng vi hic l5
5;iil
l.hi rlr.rcc tin r:frnh s:it iki l.irn
rn ciri('l: xe
jr:c1l
CD 0019 l.lG lrri dtroirg Lenran
(Cao
Bd I'lha).
*t/rn6J ngiry l:jlUrt[., l,dt cA bdo chi lir)igbn loa.n tin "Vi+t L4inli
;itrt sr'rt r:hu bio La IJ6poc:he v0 cinrg t,6r: bao gitra. thirrrli phd". 86o
t:iing rhia tin Cirrh sdt treo giii thtr8ng cho ai cung cffp tin trlc v0
vu itn lllallg n6i trdn. DAu ddu thi0n ha cring bhn tirrr sOi nrji. Ri6ug
att}l I,$
v:'irr v'inh chi crriri t,hflnr vi ng\' i'lg:ily v5rr di lilrr l.ai lr.irrg
I )
,lris
lrr }rcs.
'l'h,ca rllc X-,0
I/irm
liinh ftd'
$\lE{}T'
r\IffiUffiI ItffA
trmm63 tidu ef,m*trn qn,x-rrdt trk Ssff
A
I\III [,Atn lli'ri IIr;c lh r:on Oug L,-4m L0
phurlng,
/-hCuclng, tinh
({uing
D0ng, nrc iurh t6n Dho Thi
I"Jirrh Binh. Alrh sinh r"a vir k'ln l0n {.ai
T
Ie Nqi, trong
tlirrrg nldu FIo;r ViQt
qu6 tai Long
1'hufin. ngudi
ngdili cri hi,ri
l'J5rrr 19'12, alth srttg
(lao
rrriOir lf,6r irrihiirl:i, l.rii I {},15 arrh Lri Phrip
triit t4i l'lzrtn Vitttg, r.llri'ri
nlillr,t gilil, r:iirl r:rfiic
r:riil I.lh lllgi. /rph trdp
"b
sel
(Iirn,
trong lric lihi ti,0. crich
'iia.i),{'r
r',r1ig
})trdyr r:rugl
sgc s6i.
Qu,
lttrdtrg clta atrlt, virug
Qrrirng
D0r,g hic t16 r-lnng
chinr ciiint
t,rottg ttrlttlt vttdt ciia
Qu(ic
dliir lliug, ct)n quo hr{dng n}e arr}r clat nttilc
ViQt Narn, ciitrg clang l,ri llqln t,huc ddn Fhip Arrr nrr{rr trii chidrn. IIai
lltf(rc r16u cri chung nrQt tri6 thri ti.n bao. Do c16, k-hOrrg rl6n rlo su;' nghl
Itth l,U rtgtr1,Q11 thaln gia vho rlolrr quAt Cinr tr? r-:rilr
'l'Jrinh pho Sai
50
girn.
AIh
ua tr6i qua nhi'6u li'tirr .liitih, chiu d{n$ uhi6u
gian kh6,
IUieo tric phai ld,i trcr1, triirrh .,,/ t'tibril1 bii ciia trr;n P55p
vh tay
,J. Una
n6i tie'g ViQt chttr, l'Irrh, iirrlt dii thc;6t hidrn, ,6 tr'5nlr
drrgc nhtrng cuQc litro vay, ;.,:i. l,iii i:,ia l)gIl rirqtt. v..t linh kin' vii
anh d5 tiranr drr uhhu tr{n iitliili clit:}i, c6 het qui, trhrl vr.r l}'5ziat
ch8ng hr.in.
shigiru hic dd c5 lra terr lJ, kLet. t.ieirg; trong hhng ngri-thqt:
clan PhSp : IJazin trilm nrr.ti
i.li,rinl Iiet, lrattg, li)lrvicini
chii btit'
b6o Fopulaire
vh lJ6ziat chii tiulr l.,rtrit str l)rrau, cliri d61 dien ctr
r:han troilg Thuqrlg HQi D'ori6 r,iitJc diiir Ptrap t.+i viet Nam. Har
t6n Bazin vi.Bottvicini dd iri ti" 1rirlrg tri, ri@iig t6q B6ziat kh6ri
ilgoan vh xAo quyQt ltcftl, ta t:ltt'iil t'iep cqn duq,lc
;
ntrl
l!
^cll6ng
IlZziat 6 g6c a.iairg Taherd
(i'{11,11,611
I-)u) vir Verdtttr
(CMT8)' di'r
the ktr6 dot kich, hhong cd ciriring rtit ail toirn. IlOn ntra, troug
nfia y cbn co stittg, ltJU dqrrr, t:lrd ]iet'gei'
I
lltttru tiin c6ng B6ziat,
phAi chiem cho clugc so v6 l,hf,
1,hAi
tidttr vtlug s\f bd tri vh trang
Li, lrai cd thd bdt y d"61 tc,i. A*h l{r.ir:
rlr-(Qc phAn c6ng-di6u.rret
tinr hidu tlich tin6, c6gg vi(,r: k161g dd claug, uhtttrg atth vui vi
nh4n phbn trrich r.ihiQur kho IiLArr uiy. lilit tay vao
viQc, anh ddn
(luail
s6t trqn dia.
Nhb l]6ziat clua thrJc L, nrr.;L phiio dbi, c|"ta lu6n lu6n hh'31r
kin. Il6n rlgoiti cri mot cArrlr siit. giic, lAng ving ghn d6 crl vli
tdn ur$t vu. HA"t it ngiliti rlrra l'.ri'
'lrtfrJc nha lleziat, liOn liiri rlrlorll; la vrfdrr
fl'ao
i)hn, r:6 dtlt.fng
cho ngga r,qp ch..iy nre,i brroi sri,rg. Dtiy lh didm quan s6t rat tot'
Ilhrrg ngey, anh an 111i1,; driltl1 hieu
"xi thdu"
(Ba
Thu) d6l
xem ngur. COng viec k6o diri cA tliang
;
dhn dbn anh ndrn dugc
gid gid* sinh hor,it, cfia gia tlinh 136ziat,
giil nho chi bdp di chQ,
gii,
nao
canh srit d6i g6c, qrry lu+t di dring cfia B6ziat. Trudc lrhi
di dAu, B6ziat thuong t6n iai,, ttJ tltran sdt chung quanh, rbi mdi
cho tai xe nr& ciirr ph6ng xc i'it.
(iid
gitic cria y thdt thut'ug, rAit
kh6 theo s6t, nhttng anh khiilg ,iArt, trhift dinh b6m ridt' S{ ki6n
tri cda anh cri kei qufr, so lir i.rii ltii rrhieu lbn, nhtf ngdbi shnh
xem ngua, alth qrren nrft br.,rr t:iinir siit. I]qn nhy drtng g6c nrai,
cflng.b-rbn, thdy anh kh6ng cti ve llguy hidm, non bdt chuyQn
lArn quer1, trc,ng so d6, c6 atrh
'l'rinli
[gt/ili nri'6n I'rung, c6rlh srit
cria b6t Paul llert, hhrrg ngiry
gac t:ii"a
phh
"Bdziat.
Nay diel thudc,
.
nraiididu
thudc, ,ii,.r d[r, ar,h nroi 'l6nh ve
1[a
atrh choi, rbi
;ca
vg T64h, hai gia dirrtr trE tliirrh thdl1 iliat, nhieu k]ri cbn t'o ch(rc
an u6flg: ntla, Nhd v{y a,lr lthii,r
,1ti
ra vg 'lii,lt, t6u lh IIir:'
,dfi con
cho B6ziat, DAy lh rrrot, fufi:in ph6 ]ret sr'ic bAt ngcr, v6
"tng
quy
gla, nlril chi IIAt-r, arrli
!lOL
r"6-r:at:lt
b6 tri ben trong
nhiriB&ziatl" i phbng An, phi;ng ngii, nrli lani viQc, nhtlug phbng
bbi bdp, nOi hd sfng, va clro iiii:h t:ho Ilelgcr" I)idm d{c biQt lir
'#l
,$l
Fl
.fi1
nl
._,1
.ol
>l
,--l
$l
UI
'vl
*-4 I
\fi1
,,
I
,l
r-rt
I
,HI
frl
F,
I
.cl
^l
,--l I
.13
I
>l
,rl
El
ml
'2"
I
'.C)
I
ffil
I
5l
ban ngay ho{c khi di v&:ng, I}6ziat ctro xich ch6, rld ch5 khong
chay rong ra ngoh.i dtrdng. Ndnr vtlrtg tiuh hinh, trl chi tidt n[ro,
anh b6o e^,{o ra rlon vi vh d6 nghi kd hoach
gbm nhrlng tr6t chinh
l. Chd lric Blziat vdng nhh, dQt kich th{t mau lg, cO lflP
tidng ddng, tl6nh thSt
tOn g6c, ph6 kho lAy sring d4n, tr'6trh
gdy
bAt ngd, ttd
ei{c
kh6ng kip ddi
Ph6.
2. LUc ltrgng ho4t dQng ctri &n mQt td, phai c6 xe, dd viQc
tdn c6ng vh nit lui th6t mau lg.
3. Ndu 'hai viQc tr6n thuc hien tdt, c6 thd ph\rc kich, d6n
B6ziat vb, dd trrlng phat y, ngay khi y xudng xe.
4. Bbng mgi gra, phii chuydu ngay sd sring 6ng do4t, drrgc
ra khu.
Kd hoach dtrgc tlcln vi bd sung th6m vh dd gitl kh6i bi l0
phii tim mgi cSch mau ch6ng th{c hieir. Anh clang cd g{ng t,heo
doi sU di lAi cfia B6ziat thi sdng 18/311951 anh rlrrgc 'fdnh mdi
rli 6n cdnr vho budi chibu. 'I6nh cho bidt B'ziat vh vQ vho hgp
vh 5n cclur trottg Cao Uy Phfi, Tdnh cltrqlc nghi
gdc'
Anh
.IIqc
mrlng qu6, dip may dd tdi. furh c6ur dn 'I'5nh, vQi
vb tim sd anh chi ern dd ttugc dcln vi bd td s6n dhnh cho c6ng
t6c d4c bi6t nhy. DAy Id nhtlng chidn si rdt gan dq, c6 rrhiou
kinh nghiQrn chien dau, gfim anh Nguy6l Sriu, atrh Ba
Quang
vh
chi I'I4nh
;
sau khi cr)ng nhau t:hn chi tidt, thqc hiQn kd lto4ch,
chi Hqnh clrrqlc phAn c6lg rli ntua b6 hoq anh Ba
Quing
cbn cir
t6n li Ba 'Iaxi, di kidm thu6, [o{c [n trQm mQt xe du lic]r. A.nh
Sdu t{ trang bi nrdt; sring lgc, kdnr theo hai bAo vQ vtli 2 ltlu
dqn. C6ng viQc chudn bi tidn hhnh gdp nit.
Ddng 19 gid, anh vh td chien dau xuat quAtr, 6 ngrrUi tr6n
mQt chidc xe Peugeot <len, tidn thdurg trli nhh B6ziat. DAn drrdng
ph6'da b4t s6ng. Tuy da dQng vi6u nhau, nhtlng v6n hbi hQp. Xe
ngung b6nh trtldc nhh B6ziat hic 19g30. Chi Hanh xtrdng xe dhu
ti6n, tha thudt troug bg db tr6n1J, tay cbm b6 hoa, tli thdrrlg den
ch6 t6n gic ctta, y6u chu cho vho t{ng hoa cho vd B6ziat, TOn
g6c cho bidt vg Blziat vi chbng khdng cri nhh. Chi }Ianh xin gdi
hoa lqi. Trong hic t6n gric dua tay ra c16n b6 hoa, nhanh nhtr
chdp, anh Ba
Qu6ng
di sting vho h6ng, tuirc ngay hhdu sring lgc
ctia h{n, cbrr anh S6u ddy ngay t6n gdc vho tt'ong trhh. Anh enr
mau lg xudng xe, tr'6i t6n g6c uhrSt nru-soa vlo miQng, biit y nhrn
rrgt?q 2 chAn phrii dap li6n tuc vho c{p p6dale crla chidc xe dap
cring det nlinr ngt?a, s6ng kidn nay ctia anh Sdu, nrgc dfch khdng
cho t6n g\c c6 thi gii, suy tfnh phAn tlng. 'f6n. niy sQ run, ti d
xin tha n1+ng song.
Bn nhi ngoai nhrl v{y, nhttng bOn t,r'ong anh chi em bbi
lrdp vAn cht/a biSt
(nhh
Blziat khri sAu)
;
tdi ldc cdc atrh trhn
52
z
F
.O
n
{3
rd
\
e
U
z
rc
a
.C
n
.13
r{
a
c
z
'<c
a
z
,4
F
F
v6, lia mpi ngrrdi vao mQt phirlrg khoa tr6i cfia lai hq ngan rigd,
lidc mdt nlin nhau,
girt inr lql.g
;
cii 16 1p ctrlg drirrh
gi6 drrqc
sU nguy hidm, riSu hq hdtt ctttr.
CA td mau cfiong p[6 k[u *;riri14, noi la k|o, t;lrt{c td chi lh cAn
bubng nh6 trong c6 mQt hbrn tlilrr li l-r hui tidu li6n St tty., 2 c6y s1ing
h1c I ly, vh mot sd lgu cl4n. Arrh ent iihuan ra nhir ngohi, vi tiq: ttlc
phd ctla phbng laur viQc ctia lJcriat.. lLit [gcJ c6 tieng k6u ct'rtt, la ]rr5t
iOn nguai. Bidt co bi6n, anh ctit voi chttyerr hdt sting dan l6n xe, hhtlng
quon cAy sring luc ciia ten gui: \/iec phtrc lor:h dtin ll6ziat irhdng thd
thtlc hiQn, vi dA lQ, ph&i fllurt r:l,otrg thorit thAn. 'f'lli ra, c6 chi bep
ctia ll6ziat tli choi vb, vUa btr.i,: i:iiittt vo ttha, thay khong khi khac la,
dA nhanh chAn cltq,y ra ugtliri tlridtig, heu cfu
;
anli gdc cria ci'ra ttt
kh6lg kip git1 chi. CA tO pll,ing xe cltay [|eo drrdng Verdun
(CMT8)
l6u Nge IlAy,
"h,1y
len I'hd
'l'lrtt l'ltrit. ltgn Phfp cho b6o dQng hhrin
cAp, ch{n xe cdc ngfi tt1 dg<'t,ti1, ile [trdnr x6t. Xe l]eugeot ctl phdng
btr4 xe bgn c6nh sdt brim tlr.;,; lru ebi inh 6i. Khong dudi kip, cli{ng
:
biin theo, xe Peugeot bdn li,i. Olruy qtta trdcltrg dua Phd ThQ, xe bi
trfrng dan b6ntl sau,
pd
lolr, rrlrt{ttg vSrr cliqry. Ddn drfdng di Birlh
Thdi; trdi tdi dert, kliu vtrc ttal; lrhong cd diQn, xe c6nh s6t khdng
dudi kip.
Tdi Nhi Tj,
Quiing
i)i)rrg, i:ii '['o [16 xe, v6c theo sdng dqn.
nudng qLla nhring nro niA di vd fthu arl toan. Kidm didnr l4i,
kh6ng ai bi thrrdlg, chien ltli p[einr kiroug t.hat tho6t. I(d hoqch
tuy khong thgc hiQn trgn
r,,q:u, nhttng dot kich vAo nhh ton trritn
thuc dan, ldy dugc vri k[i,
,r'iit
lui un fgiln, [o.?t d$1g girla trung
tAm th2rnh
,h6,
cach Cao t)1, I'hii hluiug xa, li mQt thdng lQi l6n
v'6 chilh tri, lept cho Lrql tliilc tlrin cliErn cl'&u, khdng kip doi ph6'
Axh lIQc rdt vui v6 vi triin
flrinh
rtity, trfln mh anh d6ng g6p
rat nhi"au
.c6ng
sfc, g5p phair ldrr Vao thdng lgi cfia dou vi.
Nhrrng vu hoilt dong ie ti; tii, *,rt, r'al phong pht'r da dang.
Anh cbn chri trtiong vh sriug t.trtr rrrQt vu ltoat dong vb kinh t'hi
c6 hat qua, dUit 1a hhu liui i t'ilitr lgan tt'dgg ti'n Dong DrfOng
(trrong thfcrng vrii 200 tri(:tr ti,.n bay gid, ca ph6 hic d6 I ly c6
1 xu,
phO 5 xu nrot. td), rn(jl sn tion hlt6 ldn
griy drr luAn btio
chi' xOn xao tt'ottg ttrinh
lrlri)
lJgrrS't111
t'0rt Plran Vdn Gi6r-r' 'fltii
hidn ,lfrung ViQt ,n ti'o,, goi I )iiilg f)tfdng NgAn Flhng t4i Shi Gbn,
m6i lhn
"Jthi,nt,
p50, Cirio t,5rtil.g t:lt. eul trg6i t6n NprySn
TAng
di laUh tion. I'ang li hd t,,tin lii*ilr tlrtl lqi
-ri6ng
cria Girio, dugc
GiSo tin
c4y. Tang co ngttiii [Iin t,hiirt t6n NgAn. Anh nay t]rtrdng
tuil t6i
,.hi,
,Ta,.,g,
nhidu l'ari ,:irirpl- rli vdi 'l'rlng
tldn NgAn Fllng
lanh tibn. Ngdn
c6 quan lr0'r,i.ii,,,,1,
tlgc, biet. IIqc lh ugtfdi
t:fia
c6ch ruang, Ngan thrrilng l,r iio iliii vrii I itic ve sitrh hoat ciia
Qiiio'
h-r
F/{
*"/
)
r<1,
Fin
F,
'L-/
ffi
.o
.t
\'r
r)
"((1
(ft
I
i"l *
3,
-a
r <{.
F-r-r
r-l i
[-*,
.c)
fi)
F-"1
'L_)
f*--l
.,1
r"{
\{
C)
ry
U)
53
Dgc biQt NgAn c6 th-i 1[r/ri chtl ky crSn nplft'ri hhric, gidng nhtr itr'
Ngtre NgAn n6i ctnyQn vb Gi6o, Anh IIqc nay ra s:'rng kien:
rlirrrg bhn tny NgAn rtit sd tibn cira Gi6o, phqc vrr kh6np; ctridn'
Murir v$y, l{gAn chn t.r}p }ri ther.r chtl kf cria Gi6o vh Tling cho
th$t rrhuhn nlmy6n. Ngfln rrghe theo, vb nhh
mp
ky, siiltr rt?a
thfilg, atrh
(IUa
cfio anh Hgte cfr c]rgc chtT ky, lhir p[A1 biQt cfu)1r
chrl ki nho lh gi6, chfi ki nDo lh that
;
anh l{gc chho thtta,
kh0ng phan biQt ndi. Tidp theo Ngan phai sang rrhh T6ng, titrr
cfrcli ldy mfiy tdm s6c mdi. C6 s6c rili, NgAn ky thf mQt tdnr
xin liinh 22.000d. Cdng viQc su0n s6. CO phdt ngan rdt nibtn rr3,
cho Ngan lSnh tibn, kh6ng nrQt chdt nghi ngd. Tuhq sau, hai anh
quydt clinh lhrn mQt vr; 1t1,, cld lau, c6 thd bi 10. La1 1hy hai
anh nr4uh tlAn liy s6c, xin lanh 200.000d
(glin
hdt sd t,i'6n Gi6o
gtli), c0 p[6t nglin v6n vui v6 lhm thri tuc cho lirnh tion, chUa
bao gitl hai anh chm sd ti6rr l6n nhrr vfiy. Tay x6ch ti6tt t'tr cfia-,
nrh tirn dqp li6n hbi, kdt qufr ngo:ii nrohg rr(rc. Anh lIQc td chtlc
Irylay viQc dtrn anh h{gArr vi giri toirn bQ s6 ti0n ra tltltr vi C1;1721
t4i llirih I'Iira Nam vAo kho.{ng tl-rdng 5 ttirm 195t.
Anh NgAn theo lr"r6n c6ch mapg, rli tSp kdt, nay clirue hrlu, sdtrg
hqnh phtic tai Thhnh ph6 bOn ca.nh c0 vrl tr6 B6c sf sin phu.
Ift6i vidt nlriOu srr vui rniln51 cfra anh l{qc. Anh tIfl h}rr{m phlr
drloc khi n6ng c10c d5o cria anh l.IgAn, c6 sdng ki0n sri clulrg "sii
tnlilng thi6n phd" nay, c1d phgc vu c:iclt lnang vh t15, tlrinh c6lrg.
Chi c6 Ciiro lh tlau kh6", brJc b0i. Bao nhieu ti'6n cfia. do Girio
cttrlp b6c cria tlbng biro rtriOtt I'rung, Gi6o Cla cdn [hSn denl gOi
vO tri sirt D6ng l)ucrng NgAn llhng, ydl trf lh bio diur, khdng
ngd vfln bi cach m?ng trtrng phA1. ThAt cl6ng rldi cho t01 tay sai
birn nudc,
Theo anh LSm I[6i Itrgc ,td
V6Th i
z
,1
Frr
l-ir
[-*
,Q
6l
a
r)
{"
\c
U)
r.{
e
.C
rfr
Y
H-{
,n
F!
F,
rC
e
u
4-
\c
w
"1)
fi2,
Tfiffiil,$
ffiil$Y H-{Affi
{
1LC
Ran C0ng '['6c Thhnh cri niQt "bin]r chfing" cr.fc ]* lqi
\*,,lrr1i
nrh "TAy th" ngdn nhdt vi 6 cl$.u l:irrlt chiirrg rr6y crirrtg
thJinr nhf.p <iur;c cld trinlr sf-l-t ,.r urirr tlrr.rin t,iOn thi r:r,ing 'ii\ l'as:rattt"
(xdp
ctri6ir) 1}tf ngdiri l(r1. Dti lh "bitrh chfrng': Tidu
Quy.
C6c enr
thidu 1i61 rnddi ba nrrfdi bdrr tu6i b;in brio" clirnh gi,ry ngiry r-l0m lrlOn
l6ch khi'ip ng$ ngrich thhnh ph<f. Cric
pni
rir1ng l4p nhi6u clritin c6ng
rrhtf cdc anh cric chi trong cldn vi, Ilan C$ntr; Tdc 1CI c6 elu l[$o xr'rng
ddrrg lil con chdu I'rilrr
('Judc
I'ofirl.
$4
1
f
I
I
1
Ilio xudt t,hArr nhh ngheo,
t:ha latn l.hq^ tnay, m9 b6u c('Il)
binh dan. HAo r.a tliti t,rong xorrr IIba l{dng
(Qrlf,n 10) nAm 1937,
cha k56ng lhrl 11ai s3uli. IIot: tr,ii lirp trlti, cha [i6t hi2c lhr'I tlray'
nhu*g IIio
kh6*g t.hicl cdi lrglr&
gy, (){,
ngh6u
ngao hdt
hhi
"Nh,J chien khu" ,h ,rrn Urlc tlttr'Ji; nhtrrr
vbo lJilrt C6ng T6c Thhnh
dd danh TAy tr6n
rlrrcrrrg phr'. hlct rrdc d6 dtft.lr: thhnh
s{ thqt :
cgu drrgc
grdi thiQu ,o ltan cdrrg 'llric sd 10. Enr lam lion lqrc
vtrrg ven, NgAy
2513149. trerrrg
t
An
chn hai ugaY, em bi
_trdt
o
B;ng Trhrrr. TAy clrra enr v-e irl,iit E b6t Gb De,, TAy thAy nho
qua;cn tha. Bnr ti6p tgc hix,rt
'l6ttg
deu th6ng 9/49 thi cti nt6t
anh bi b6t 0 b6r lr)olo
(chq l,iin) clii tr6t. xdp b5t lh cir My che
enr lh con nit nrh cring hgc tlbi larrr ViQt Miilh. Di vay TAy van
dua em ra tba h,ou 6n nAtrt ttAl,:t ttir giirnr 6 ong YQm, nOi nhdi
ln
vi thlnrr ni6p. I,trhan ['rr: rli litttl "t:ot"v6e", IIAo tr6n v0 rilrl5;
Caosu,chiud6ivhlqrrlttrraS,irgav'ldi;,rtcirrrgirngqurlgiatrgxtl
hhng v'c tdi chg l3err '.l'lyin|. vitir [t{it.: xtrolig xe, ]lao bi lr91 drr
tlang uic balg m6c
t,ri xt'ttrt liii diirrfi vi ttffrng IIio tran]r
gihnh
dia bhn.,lhn1 [n" criil clrrin1i. l)i:nt do llio phii xuong chg catr
$ng Li,h ngu. I(5ong ddrn
,''O
rrSa vi sty li6, lqy
gia di15' Lai
tiei trJc hroqt. rlQng, t,,,,i t,i tr,,i latl t,lrf ba t.qri Phrl LAnr hai lh6ntr1
sau, nghy 25111/.19.
Cap lqi [rii rrhy, []b IvIy da qu6 quen nl{t, t6rr
"tifi, qri" cti ctii ton lh II;io u,h li;ri thu6c t,hirnh ph'en bat'hao
tal
nfriAri la bai hfro vfii Tay). tl6u biit, t,ay:
"Bonjour mon petit
courageux"
(chhtl t:f,rt b6 cari diinr). I)o lirlh
giic xcnt thtfiJtrg t'ir
vi thiqh ni6n, IIAo k1i t.rori
tlritit:.'['t'qtt cltinh crr6i cing ciia enr
ta aanh l{u dqn ntra hhng lrrrpti,riirl
o gi:c hai dirilng catirrat
vh
I)'Ornray
(D'ong
Khiii
- M+c'l hi llttiii). l)d la nghy 2UlZlll''l'rtrdi:
16 Noel, Tay tlri nhau di ntuit sarrlr va vao nhA hhng rrby
[n uortg'
N,?a nAnr tr"rfric d6, tlrirnlr pho'Sr\igbn
vdng rrdlng lqtr dtlrr
16n TAy r:hti qrtirtt Ng,ly Ay, l lll,r trltf(Jll xe rlalr cfia 6ng chri tiQnr
tri
pfrdt
'ld 6
'l'a, Dinh rlr;r rj* ii ttiitr, r'rit t:hdt vft l<troett cl6
quydt tAnr [oh1 t]ii\1ir t:frlg liit:, rrrQt ttry trdtlr ghi-cl6n15 xe d+p
*6t tuy nlinr triii lrJu di.rn rlA r iit clifit trnng tfri qu'au, ]Iio d'?1r
xe tdi
ndi
dA clinfu.
(][U1
tlri .ri,, ,le tftip xe trht( ngyiJi liin, Ilitr
tin
"hAn
cltfdi "dirrt tl6ng" tl,1i cil t:lrr,t til 1'An Di,h xtrd,g BO'
tbur Dang clrgy [ren clrttlng
(
)utinat, cbu rnQt day phd nr?a thi trJi
nhh hiine Inrp6r'ial
bdng trl,i0rt c6 tlrhrrg TOt nhAy ra ch{n xe'
Tdt
f;ri;;
theo kli,irrg chicu r,nrt'ig
il tlqri lihdc. tq:..di,l IihrrE,.vrr
dAn m6t] thdru rirrh biit. aiil, t:lit t:irtt ho4t clQng. hl6 li6u : ILio,
nrOt tii
chUp tay cAnr )io {li}lr, rnot. ttry chqp lihn tay IIAo dlng
ndnr tifri tU,, Aufri t..o,g ttii rlriiirr : "Ciii gi dey ?" II&o l6t' chst
trSi lup
dr}lr trorrg
trii, hhdrrg
t:lio '['6i crttlp. Trong ]r]ri gihng cc;,
*" tl*p" ng6 xudn[ aft, rn$i, i:]r6n IIAo bi k*t dudi eud, xe. T6t
tntra ibd ugt
lqi
"tiu
l{ao, 50 t:iiiih tuy cfia lltlo.
Lfc d6 trl ,5i0n
I,*"{
I
ts*1,-
.t
z <1.,
|h'l
P_"_q
F-,
<L,J
ril
)---1
i*.1.*
<-1
r)
r-V
,{.t
"\,
_J
t/1
I
l'Io
i.!{
{-'t
.
',1
/<J
|'i.(
l-
l-{
F.
.o
It)
t,,-"1
{)
|'
F-"-l
.{
!<ir-{
;:l
L/
'r{,
'"c)
uf)
hri
()(.}
IIio mu6n buOng tay ra cho luu dan nd "cua hai", nhung em lai
nghi k[p lh lhm vAy minh chdt trtrirc, cbn thhng TOt thi chtra
chdc c15 chdt. C6 thd n6 chi bi thrrong th6i. Nhrr vfly, rnang cltii
mang thi minh 16. Bq,n m$t th6m ta t6i. Tdt k6o drrgc c6nh tay
116o ra kh6i tfi quhn. Chtlng d6 HAo mdi bu6ng tay ra. Nhanh
nhtr chdp Tdt hdt tr6i OF ra b6n kia drrdng. MQt tiSng nd long
trdi. Kh6i mt mit. Tdt ca &u nhm xudng kip. Thhng Tdt vdn
n[m db I6n minh H6o, tay n6 v6n ndm ch{t tay H6o. V}i phrit
sau xe canh s6t hg cdi vang rhn chqy tdi. H6o bi cbng ta1' giii
vb b6t Catinat."Tai dey chring dua giAy bdt bdt IIAo khai. Hio
khai vdn tdt vh dring stl th4t : TOn hg, cha thd may, mg b6n
conr binh dAn, lhnr li6n Iqc Ban C0ng'I6c sd 10. Dang tr6n dtrdng
n6m lgu dqn nhh hhng Imp6rial thi bi b6t.
M{t thSm buQc H6o phii k}rai rd hon, chi huy lh ai, c6 bao
nhifiu rlbng dQi trong thhrrh phd. I{6o khai chi "dQc l{p tdc chidn".
Cht'rng khOng tin, nghl lh IIAo "[rao che'dbng clQi" n6n rl6nh su6i
d6ru. Khi ch(ng dtra xudng xh lim, anh em tir hdt lbng s5n s6c,
bi mft nh6t mudi vio cho em thoa b6p rJd tan mdu bhm. N6i
thf,t dich khdng tin, buOc ldng H6o phAi khai 16o. CAu khai c6
hai dbrrg dQi, hgn nhau tai ng6 tu D'Espagne-A.nriral Roze
(LO
Thduh TOn - Trrrong Dinh), Bgn mgt th6m dSc chi, dtra H6o t6i
ndi hgn. Nhung chd tr} sSng tdi trtra kh6ng thdy gi, chring dtra
Iliro vb d6nh. H6o n6i : T6i da bi bdt thi c6 ai rli6n mdi t6i noi
hgn. Tgi mdy Ong bdt khai thi tOi ph6i khai. BAy giil ndu mAy
0ng mudn t6i khai nrla thi t$i d6n mdy 6ng t<li nhi ba nr6 t6i
kidrn tra coi tOi n6i c6 sai kh6ng, Ho{c le tOi clua mdy 6ng ra
khu dd cdc 6ng bdt ban chi huy cfia t0i. Bgrr mgt thdm kh6ng
ddm v0 khu, chi drra IIio vb ti6m nray md 6ng pA em lirrn c0ng.
Thdy Ong thQ may chi Io llm An n6n chring kh6ng thbm bdt
"nu6i tdn ct m". Dir kh6ng khai thdc dtrgc gi, chring v6n giAi IIio
v0 lilr6m ldn rbi elua ra tba. DAy lh Tribunal sp6cial
(tba
6n clac
biQt) xr? IIio trl, trinh. Trtrdc phi6n tba vhi tuhn, c6 luat stf vd
khSrn bhn c6ch biQn h0. Luqrt su n6i : "Ra tba em n0n khai'l:\
tdi cbn nh6 d+i, chda bidt gi" dd tba khoan hbng. Nhtrng Hao
ldc rlbu : TOi kh6ng nh6n cbn nh6 dAi. TOi xin 6119 nhd r'6 clAy
lh lbn thf tu toi bi b6t. Khai nh6 dai chura bidt
S,
rhi kh6ng ai
tin. T6i chi rnuOir 6ng cdi cho t6i nhrr thd nhy : "T0i chrra dri
tutii rld lanh 6n rt? hinh. Chi c6 vfy thoi !"
IYI{c dhu lu$t str nhA'n nr4nh llio nrdi rnuili lllm, tba vdn k6u 5n
tt? hinh, Dfng li phi6n tba d{c biet. Ca phi6n xri chi c6 vai ba ngudi,
ch6nh 6n, tt tQi vi ludt stf. 'l'u;,Qt dOi kh6ng c6 ct? toa.
Khi drrgc drta vho khdm tt? hinh, ll&o mdi bidt le qu6 lgu tlqn
cria minh dA gAy thiQt mqng chn vhi thhng TAy cli tr6n drrilng Catinat.
Chinh vi vay mh tba k6u 6n tdi da. Nhd thhy chti cho xenr til bdo
56
t-V
/--1
F
.C
R
rd
z
()
z
'<c
a
z
r
F.<
.O
n
tl)
x-
n
,{
a
o
7,
\o
U)
DiQn Tin dAnglitr "n6trl lt.Itl tli.rrr t.t'tlrli'nlih hhngImp6rial"
IIio nrdi
bidt.,chi6l c6ng" r:[ii.t milir,
(]rrir
ili.ry th6a rtlatt voi bin 6n tti hinh
:
,,it
ra m?ng ct'ra ntiilh CLrrr,l dcii tlUttc vhi ba tlrhrrg'l'6y".
Th6ng sau, ll6c.r dtrqc triii dri;r rd cotr l)ao. llttilng
'rhd
bi.rtt
thAy chri lgohi .llio clUgc tlrilrrg biitl tt6tr "garder de pl'bs"
(t:oi
ch,tng
"ar.,
ihqin) t[hng 'f ierr tlLry tra5,, tt6rt sttot chfng duilng tt]
ben tAu tdi trqi giant, clrririU rtf lriltrt "nta-tr'6c"
tli6ru nriit IIao.
HAo cg thi nrQt. t.lihng'la3r t,r'iilg tyi71 :"[ci, t:'est,
poulo
Corttlur,
ce n'est pas Sirigotr !"
(t)tiy
lir
(jort
lliio, khOrrg
lihii
Shigbn)'
Sau HiQp rlirrh Gicln\ii) ltttil, arih ern ti
(lon
l)tio ciurJc tlu'['ay
dUa r.a Sbnr SOn li'tio trA t,ii l,i,rh.
'l'r'tlttii clrtryerr rray c6 Tidu quy Iliio'
Nay "'I'idu
quy" liAo chirrlr l:. lrh,.'i rietr si Ngtry6n Vdn Giiril, giim
rtOcXi lg5igp sliir xe GII)1(itr <i
t,Jrran lJinh Thanh,'i'.P I{6 Chi ]VIirrli
'l'lieo ttlc NgtrY6tr VAn Gani At:
Fr"
f.
i.-1
,v
I
r u(.i.
"
f
i-r
l-/-1
F.-,
l'--.'l
..1
l<t
,.y
Ll I
Y,
(..)
{-t
'.c.-)
I
i-r,
l-r-i
t-/'
tsr'{
f.l-{
[*i
.(:)
t-l"l
r-- 1
.(_
t
l--. {
I
l(-I_
\'{
F:^
C;
?
.[.")
V)
5,
MQt tdrn lcrng s$rl
lItJ thudrlg le, stirrg scim lJil lll.rclr\]cl tlgil hhng ra si3p i]
Ctro Cau C6irg. orrg lltf('iNc
Jrhu
i'ay rnay c6i thAur cltYa'
toan ttrrt ket bQ, birng xtl tlriir
'tii
rrrau sdc tt.f lllii6ll, c5d khd'g
co nhugnr xanh tlA gi ca G'a,r rrgi\y giiil', 'i'trt,, rl$n hhng b6n co
lihd hcln rigey thudng,
Den tt't/rt, Ila kiy lon
(jt)rrI
'Jrtng
tlolrg
gi6 r&, sdp
tlri llh co ciur gi6,t: ai dtrrig iiliip lritth, BA drfa nrdt
phia, thay cdch d6 l6i trtt{rli thuctc tnQt etn b6 gAy gb
dang uhin Ba, lury dfng litln lir nhin cliStn cham vho
'['tI nhi6n, BA c:rinr thA'y xrii: cldng.'l't'tll"tg riflh nrlit cfta
c6 hhlr chtla cbu xi1 va llisrr rrrrit gi d6. Ita vay tay :
l4ri phU gifp ntQt clttit. cui", liirl rrlrii ddir giru llh'
-D;i!
Ba dua piizlIl cti,ttl tt'r{ri r':lro oltl nlro' linr lie r:ho ]ld
hohn crinh gia dinh. Sdnr niry rriot, u1;ticti ba cott dtra em
n6i ngbi dr.li nr6t. l5t, cr' tlt.ii lit;iri lilr0.g l,llriy t,r'o lr1i. Ba
dA mat khi ern ct)1 trlto. l)i(r.J.; rliitfili Lra c:ott dtfa v'e nu6i,
hoc hei ldp [rir.
Toi do eui uh6 phr.r llii llt/(II'J(-i t:itttg tlqru
Be A trong
xont lao clQng 1(liriirli llii' llI kiOin
cti dtla cho enr thay sau lilti rir,r rii'r,.
Tr.I cl,i, erl A v(li 0,,g llir lltJ(.llJU,
clt(tlc dr1y v'e kOt, thiirtr
clila, Eru rdt s6ng da, r:lti satt LcJtr ruQt, ttrtin em di hgc dtlrlc c;ich
bQn ciii: xd dtJa va lanr lilrtrrtg hJt. Oirng llnr viQc vdi ettr co Ong
sr?a An,
dAo mAy
deu diii
lon cdrll.
dtta rrho
"0 nhii,
nghe v'e
tdi cho
mii r:nt
vd l.lreo
hing v'6 rihh Ong
may c:iii tltttitl titi
BIIilNIG vh haj cltln
rrh6 cirtrg xtitl, 'l'lrirrh
l.lroi'lng cri nr0t anh tdi
gi t16 rtlt6 ttlte, clli vrfa
giip Ong Ill.IdNC+. Iiai nglriri niri chtry0rt
clri rrghr:. NI6i lhn nhrr vAy, thi t.hA.y []h llutil\ic biic ghi'nlr6 ra
rrgbi rlltu ng6, t'a
i,
canh clrrlng.
flr.rip lh top ong I]h llt/tING clAt, cfio eru.
'i qi-rp elt t"I'tt6c :[',0-t.
- r-5i,
lilrrr
y tri.'l'uy $,1,r I-t,\ IltidNG
phdne
c6rr cl,;' si,
nhtritg etrl vf,tt
viOc blrrh thtrrlrrg vh nghi kdt thim tr0rr cqnh BA BUdNIG'
tvi6t tdi, $ng Rh nUfJrvC
vh a,h
l.Satrh ni6tr trg g,rli XUAN
rrg.oi t.rOp b0 vdtr.^ $ng IlfICIt.lG chi anh th,anh ni6n n6i :
- DA-v lh arrh mfiif'l ! 'tilrAy- cnrr larrh lqli m*\ b6 hr;c An]r r{t
t.iec. Ndtr con mtt0n, inh s6 day th6m cho cotr.
- Ila ! - XIJAN
giong xiic c16ng, 'l'rong nixt eru long [anh,
rA.rr rdrt.
- lJhu v{y lh. tCit ! An}r v6 nlrg tt'Arr v:ri XUAN.
ilir cl6, nrQt tu0n lrrri liiu. nuh I{lli}{ rlt'ri ri}rh, v*\o budi
,Jqry
hqrc cho X[IAN. M6i liur satr kli: lror:, ntitr tf6u k0 chr-ry0rl
x[,r11g h,,.v t6p hrit. Anlr ..liiil l(t"lAl{, cti ru{3, lrli }r6t. hi crinr"
r:r-r hirt l{ln ughe !
lvti)t, tr)i, anh nghi0rtt tt'attg hoi X' r\l'{ :
- Lirrr c6 nttri.,u theo Cilr:h rllilltg ktr0ng ?
'J'1it'Jr: Cfui, alh IIIfif.f rla kd trhi0u I'b nrAy llgtriri ch6rtlg Phrip,
chdirg }.llrAt.., vi nh6i lh ghn r.lAy l<hi 'f6y tr'3 lqi xAnr r:hienr n[(rc ta.
XilnN
lrhCIug f,ui L)i ngn"y rnh hiri lai ;rtrlr tIiBNT rat nlri0rr
tht'r vb C6ch nlang. Ctrdi ctrn vb Crich nlang. Ctrdi ctrn6J otu trtii :
- 'l'ir khi ddqc Ong I1h IltJdNC+ ck:nr v ck:rn vE nudi rlcn rlay erll rit bit:t
on Ong tlA. Enr. clri nroni{ l(rn IOn tli liurr cl{rrg cfOn on. Iinr lt}'r6ng bidl
n0ir rli theo Cdclt r)rang, 0rrg l3ri c(r t:hrrg"lirng kliOng ?
- Dtrqtc ! Cdi Cl6 dd anh n<ii viri ong Bi cho ! liauL cl6 anh
gr)p riarrg 0n61 Rh I]IJCING. MAy nggili rr6i gi
(16
r'Ct lnu. Rbi Bh
BIJdNG ddrr ghn XIlAll, xoa tlhu om, n(ri rAt, clitr dhrrg :
- Cprr v'0 vrli 0rrS Iln rlrfrfc rrriil'llrrinq ]ra)'. Ong liir rrii, tlrrrtlng
colr. Ilii1, giitAnh IIf [lJ\f
y.in
cho corr di l.lrero Crich nr?ng. ClngBir rat
1rrIng,'Ccrrt rrirtg c0 gigg ! Iilri ni,r.,:r liltlt, v'6 l.fulrli Ong i]r\..
X.LfAN rrtnt rrJnr le. T'r] nh6 tlein gir), eut chtfll cliin t;ry viti
ai ci. Iilri lla m6 nr{t thi enr r:r\n qui nll6.
lirru khi clrrqrc anh IIltlN chi bio the nho lh liOrt l;ec, trinh
sft... XIIAN d,rg" circ c0 c.irri. vir rniy anh chi kfit r:ap vho DQi
T'0 Ili6rr, rtt$t tltn vi 'l'U'i',)'l-'ltilttlt tltr-tflc virrtg I(hrinh I10i. I)6
lir vr\o
,:llAu
rriLtn 19,i7. I,ric clitr ei;r tluric gincl vi6c lxin b6o tAi
trdn xe lili Giln - Chq Ldn, Khoing g!#a t.h:ing 5, ni6t rt,oi l,r'ong
bu0i hqp cria D$i T'0 ITi6u, elu dudc phAl c0ng I'ai 100 tr:uybn
tltln vho s6rrg s6ut h6nr satt tai trdn xe.
M(ii hai tra gii, sirng, tr} nhri em 0ur g6i'l,ru1'bn dr.ln
Srdu
tl'orrg nrd b6o. ildn
.bfirr xo, enl kidpr rn$t r:$t tlirre ghrr tl6, r'0i
I-r8
t(ii
cho
':lr6
rd
e
z
,4^
F-l
O
6)
{.
(LJ
U)
,/_,
F".
.fi
r*
4
&
o
z
\c
U)
.C
m
I
,,i
l:fr
ril
,]
,ri
i;i
iI
i;l
nhiri ddo tldc xullg illlallll, I'lioir13, rltliy tri, etil thoAn tlroiit, leo
th{t, lg l6n cao, I'bi rdilg hdt .itrr: urit ttltts b6 trtry:6n dtltt' 'f'rong
lrting d6nr, lil nid, eltl stli]g stlrtrtpl illaS' loaug
ludng ril'rrlng tlotu
t.rdng truy6n tldtr lrtry liQng, [(lrtirlrrlS rrtlrrt gid siitrg, eill tt'A ltri lrtiir
xu vrla brin biio vfia nghe ng.)llg,
N{6t bA dgi:rc vt}. dgc }oIIg tit trrryb* do*, 1&u l6n:
-
,Irili
I Vigt Minh gi6i rltrri ! I .riit
guo
v0 t$n $iiri Gi:n li$ng
t.rrry'On dtln.
- Ift'rm ! MAy 6ng 6 rrg,ry t|oilll niry lSil ! Chd & dAu m]
"dd" vrli "l'4" !
XUAN vrla theo dtii vitr \.r[()i iliilu. Ai cd biet dArr "VieL
N1inh"
clfr:I le tui dAy ! llrrr sul)g srir)rl1j klri t,lr.qy trtttth hohn thhirL
irhiArn vq dtfdc
fiao,
.i
)i )i
'frtrf:c'['t{[ 1948 Xl)Ahl dri,.r,: r'ti uiru11 giii
1,l,tirrg.'['hili
gi*ii tti'ty
c1r dr-fgJc rrglri ngOi. Sau cl6, errr tlu..J.: lrtii: vrj tlitrat, lioc cdch sii dr.1ng'
v(i fihl1]rt7. Ilrir liit figpr cLTc siiclr. lt)ttt .iiii: lreL ctr(irr "liitih thu"'l'rtli]rt1;
t(,y Khdng Ll[id1 nhat. clinh tliiirrg loi.
(]dc
l;qiti cttrtg trang ltla gfii
clrg efi1 "Ly ttruydt gia cu [o11" r'i trirt ltuy noi v'e rlli6ng digu hqc trong
sdch. Em c6ug lh cqtr bd rdt, viri iirrh, r:tit; thich t,hiSir ni6u anh hirng
Ifiur D'6ng, Anh etrl 'ltl vQ tharrlr gt.ri c,rI lii "'lidu quy X.uAn Dbng. Enr
crirlg cbn ciic bi danh khdc :trrrl
()ili,
trrl'"|'t'iqu.'.
XUAN Dbt'fc lh cotr r:lrirrr ,Iiirr d.lu triit:g s6tt eut cita cldtr
vi I3an coug t6c 18.
I(hi t,rE vb 'I'Iianh hoqrt tlorrg, c6 t,lid I}6i )iUAN nht'lc lii
liiQn thAtr llarr ngay ci'ra t,6i. Ciit, l,rirt rl0trt, liai ailh elll 6 t;liuntr4
clrrili gAnr chAn chu t.hang,
- Ohring tdi ggi lh l,anr bi nrl.it "lloi"-
ciia dAy
1;lici
l'Arr tchn lA ngrioi llti., tai duclng Li:lLbVre
(nay
lir
I'lguy6n dOrrg ll-r'rl) clo dbng t,lri
6iii
t0rr 'l'LI Ilt)fl, ngUili
gric rl0nr
t.rii-c'Au t[illg 1iry, l-i6 tri clro r.:litiiiii tdi. Ctl siilrg sdur, I] r:lidng
l.6i i'tit, di, bien rrriii.
Suot lra r1Alr r:fiug tric tir 1tl]'/ rlen l[)49, c6 ltic d6i 6n, ltit:
ridi cOnt ngu(1i ciiii crl s6, s;rlt, viiit ilr,ly ngoll liillh; nhUllg
y chi
chi6r clau thi ltrorr luon nuulj lla'u.
Ihn la nguili l-liit chiert tliti,
(:trrrg
la trrot ir{ lV rdt di{r: lUr:
cdng t,6c giao lierr, lirtlr 1,.,,r, tti.)it tt'i,t ughiell cttu v[ti nhi'Ou vai
':ruAt
s5r:.
[,6n tld,
ct)irg ci'ta r:iir:
cil nhigm vLl
tr qng khdt:,
vii
l. r'ir
Cdi dOm hui auli etrl t"lti.,
Ub]tic tArn stf : Suu I,"lri lttrir.:
rlohtr r:iia r.ltJrt 1;i lir lilrrt l,ir; uiio tIiirtrlr l[ctr vh t:lti0rr
,;hir:6 sI tl"e trglri ,'irl, tr, ti ttt!drr 6rti1511. XIIAt"i nbltfl
E L1i 'l'lriitrli ti,,li litC tliirtt tra trt0t. titqc ti0tt quali
it y tliriug 6 uiltrr 1949, XIIAI'J
rrlr& lroart tohtt .1$.: lflp, ent lllollU
|-y-{
,_L,
t?'
n)
z
"t-i .
ir-l
[*i
.()
ffi
{o
l*--4
J
l<'.
\(, ,-l
')"
l.--(
()
ty
"'fi
(,r')
Iri
l--t
&1
,,
"i;
f"l'l
Ir-i
[,
( ("'
")
rlit
i--r
.(:)
\
V'
i---i
.,
1
"[,
i. I
r" l
c
*,t
rl_ {
'L/
(.{)
iit)
nrudn drfqrc tidp tUq di hgc, thhnh sinh viOn. EAu c6 ngir c16 L)
lhu chia tny vinh vi6n.
Sau tI6, em bi dich h)ng l:dt, tra tdn dd nran vh t&rg vho
uie trgi giarn I Ebrr binh llhri LAm, Cdt LAi, Thhnh Tuy IIq.
'l'hdng 811949 tOi ciing bi vho tri vh ltlu dhy khdp cric trai
giaur t,t binh tr rni6n 'I'Ay Nam BQ.
Nitm 1954, nghy hba binh tltrgc lfp Ifl, Tidu dohn quydt ttr
950 tli t$p kdt ra Bdc. TOi drrgr: bd tri 3 lai nQi thhnh. Trong
thdi gran ch6trg Mf - Ngvy toi cd
i
tirn kidm XUAN nbNC
nhtrng rli mai chilng t,lr.{y ddu vdt crja enr.
Sau ngey 3014175, g4p lai dtrng chi TU LAN[{ ttlc l} VO
I\,IINII LONG vd tlbng chf NGUYI;X nttrutl B0I cung chung don
vi 3927, nr(ri dtrqlc biet v'6 sq hy sinh anh dfing cria XUAN OONC.
Ctrdi 1950, ba anh em cing bi giarn 6 Dbn binh Cdt Lei.
V.io nrr)t budi chibrr, l(nh gdc ltl lir. dA dei cho XUAI"+ nbNC ai
dai tiQn cauh chAn ruQng, lgi dqng cd hQi nhy em chay tr.On,
trhurrg dai li6n tr6n chiri cao dA bin trdng enr. Ern gUQng chay,
r'Oi cr.rdi ctng rrgd guc. Trtr(lc khi chdt, em cbn hO kln : "IIb Chf
Illinh mudn nitnln. chinh c+ic clbng chi LANI{ v} B0I 6nr ldy x6c
enr vr\ vrrot miit cho em vdi lDng dau x6 rrrQt.
"... TiAb ilrtortg mdt ttlirt. ldng sort.
I\fdu xtortll ddttg cd ntfic nort, cltdng si]n.-."
T'heo ldi k' cila dbng cht
lla IIfiu Ni ttlc Nguy6n Dlnh llidu,
nguy4n Trung DQi T'rtong -
Chinh tri uiirt 8.356, C.39.22,
T'i'u Dodn
Quydi
Tt 950.
Thdng 4 - 1991 Phing l]6 I'ho.
Hdho
honn Fhfu
'Hho
X{ila
4r-ruN(l
hic vdi chidn trau DiOn Bi0n Phfi, Tidu dohn
euyci
Tt
\,950 grao rrhiOnr vu tdn cOrrg kho born
phti
rhq llira cho td
tr"inh srit dtrc cdng gpnr ba anh Ilui Vdn lla, Phanr Viln IIai vi Ngir1,51
vnn Lob. NSrn 1952, auh lliri vdn Ra tla cring hai tlbng clQi Ctilg vd
Ilirrrg cl6nh cau l+c bQ sI
(luan
phi cOng
phirp.
cau lac b6 nhy Ia mOt
biQt th{ I6n c6 wirn hoa Lr0n bb grfrp b6n con clrrilng l\{ayer, Mac lllahorr,
GO
Thev6net, Barb6
(Vo
Le
Qu:i
D6n), nay lir
d6nh
s6u trdi p6tard
an tohn.
Sdu, I'{iinr I(y Ift6i Nghi.\ Tri Xtrong,
lac bQ t.hietr nhi thhnh phd. Ba anh dA
thtrong vong cho 50 s[ quan vh rrit lui
Kho born Irhri Thq IIba nLrll trong rilng cao su tt Nga 'ltr
BAy llibn ch?y l6n hudng Bi
Qrrqo,
dli Zhm, ngang l,i-rkm, Chung
quanh c6 riro vi linh girc. BQ lru IIai, Ba vh L6p cirng mQt nQi
tuyerr lA
|tguy6n
VAn lloalh - lrQt c6ng nhAl l,rorlg kho - dA
ti6n hhnh cuQc di'6u tra vtYa bi nr6t vqa c6ng khai' Cdch bd trf
cria dich ld bom d! dudi hhnr, clan d! tlong kho. Tat c6 c6 32
kho vA hhm. Cdng viQc dang tierr hiinh thi urot doi vi6n bat nran
dbu TAy khai brio. Lap tfc dich tdng crldng phbng
fhri
nhrr gdn
th6m dbn pha, lim th$rn t'ho miif ctin, thdur bhy ch6 berger' D0nr
c6 dQi n16-t6 cing xe bgc th6p rli tuAn. Dt v4y, anh em v6n thal'
drrgc cdc sO h6 cfia dich nhrr rigohi szing trong t6i, xe tuAn ti6tr
ch4y c5 gid nhat dinh. Dudng xarn nh{p ve dn nfrp lh c6c conil
thndt nudc
(hd ga). Do phAi iut hdi kfn tieng, thiti gian dg dinh
da trdi qua. DiQn Bi6n I'hri dir ket thtic thdng lqi. Dn vqy
anlr
em q.,ye[ dinh d6nh, gqi li "dii.1 tr'6i" c5o dich xidng nidng. Vdi
cdc th6ng tin thu lUgnr dttgc, llirrlr cotrg xrt8ng ctlllg cap vfi hhf
thich hgp nhU thuoc 1d, ch6t deo, lirlr thti cho atrh em xertr dfi
them tin tU8ng noi v5 ifti tniitlt s6 sti dqng. Dd ch{c 5tt, atrh
eur lhm sa ban 6 IIOi D'6ng Sartr cld ddnh p6tard.
Nghy N le 3015154, sau r:hien tliring Rion llion Phri Ql5l54t
23 nghy. Nhd 6m a bi, ru6ng czi tiepg vi bat ngil clqng xe cho
linh rAi quAn ndn khi vho trottg vblg rao kho d4n, anh em kh6ng
bi 6ey ch6 berger sdu c6n d6n[ hdi. DA thqc t4p thuhn thtrc ri6n
anh em hoAn thlnh nhiQnr vtt, cl{[ nril c6c ndi dA chqn, r'6i rut
an toirn. v6 tdi vinh Loc thi l-ia con dri dqn ch6o gh. Dang 6n
thi bom nd.
Day
!e
tr$n pha hoai ldn nhat ti tnJdc ddn'nay : 10'000
tdir bonr, 2 triQu lit xAng. MQt drli dr)i linh Au-P[i thtrclng vorlg.
Kho d4n vA bbn xApg nd vi ghiiy srrot nghy 3l/5 doir ngAy UGl54,
Phdp ph6'i cho mhy bay Dakota cli6 crit t6i dap t6t cric d6m ch6y.
Ilon
t
dtrgc thrrtng lluan chrtdng qu6n c6ng hang
!.
Ri6ng
anh Ilui VAn Ba, HuAl chUdpg qrra6 cong hang nhat. Ndnr 1955
anh tlt{Crc
tuy6n
dUcllg Alli ltirrrg lr.r,: lrrgpg vu tlatrg. Nay atrh
nghi
hrru tqi xa TAn
Qui,
htrv('n Nhrl Bb, T'P. If6 Chf Minh'
'l'heo rllc tliii VAn Ba Ad'
'lhi
CAU
gev
ry
tl..i
7.,
ry
t*
.C
ffi
\<<
U
,7
{-4
\O
(n
T'
>7
*1
Fl
.L)
n
r3
r{
\c
,e
U
7"
\c
U7
61
fl\ff{}t flnmht sffi" nlHlr*}t [inrHn
r;hn"ix tap r &Er${'i'fi khd.ls'agg
r;H
a7r\
fi.)a# v#
.r{
IE0$?
t. .1
i.-1
|--1
r -IL
|j*
[*
.(.)
fi)
r
l-r
Fy
/-,
<tt
(/)
I
il.
lr- {
,1.-,
F"
m ,sny
nghy It'tItlc klti Lnrt I\{0 J,irrh l'a tr'rrt
It,Gl,;1',r"
v(r lzlr.{rrr r;r.-rp clri :
- Toi tlii rrghiOrr cdu hb srl ci'tn clr:itt. 'I'Oi crittg tin l,'(lrg rrghc cltt
In'jn v(i vt,]c liltn cria clr,'iu, Ilirrrh tlQrlg t:tia cltritt fi1[r,rl s'oi Ili
J'0r.t
trrf(lr:
r'i 1]111ra; crr rrggi. .116 ln l.lruAn lqi lilu clro clti'tu. Iiilrtrrrg ,lf{lr'i,i 1}1161l t.hi
s'ir lruiir: l,rii <:luiu
;;iril
rrgrrrili vh s0 kOu ;in n:1rrg. 'l'Oi :ri; c0'gfrlig hi6n
Ir/l r:ho r.:luirt. Cjhriu
|hii
littr t,heo nhiing lili clri tl"{rr rrri:r l0i"
]'r{r't} cltiittt clrfi lfirrg rrglre vh r;irlr 11g11[ tlhi4''' vb vi lrrril 3tI
nril c"lri nriri g;)p liirr tlhrr. Cfrrn giric dAu ti6u crin r:lri rb s'rr griP
t{"\
n;\.y lri 6ng l,t'artg stI p}rfrc lrAu, niri t:huy6tr vdi r:lr! rtlitf rrrii
r:lrrrt.0lr vr",i r:r.rrr r:luirr. 1)ir v0y, I,an r:ring bf rn;it. hiii cirtt lrllr li tllr
rlro l.r',uuI hlrdrrr r;4 i'l ltuil. stt lrit,.
Arilr I'lrrr,r"t'i:rr I)irrh Clrinh nh{n viro r:}ro l.riel. hri.t, str N1;ri firir:}r
Virrir l;r "rrgrtili iilr11 lrQ tn", t:tl t.in LUilng vir lirtrt llrco lr'li kllrl3,f111
r:iirr lufl. r;t.f. I-,atr r'fll[ vrti trrirrr6,; vb tirr nAy. Lhn
6111;
l.lrrl' lrni, [,rllt
lrlr6rrgr.:ilrrpi.iill,6tli':r]5lrrIrtrtl'tfdr':.CtrrgVirr}ttrr,,i
-
()hrirr
plrii r:hu6'rr Li tirrh lhhrr.'I'Ay si: Ir(rrr ritt fiti tlrr. ci;
tlrri li fr? Irinh.'l'rrrilrrg lrct;r ki-,rr.{rr tt hirrlr
lrlrr-l
rrr.i r'.{t. lridrrr.
nlnilufl lu,: rrli.!', t,hrlc rlArr r.,ilr r11, 11i{p l.,hAng clrii:ir... I'llrrirtll r:lxirr
J.0rI
ti\rrr. [)tf lrrirr lri'!rr lrHoiri ting lr0 clrfu, thrjc tlritr ]rlrdrtg tlrirrr
cl-r1r l0n drr lrr.iu rllirr.'i'0i r;': hdf sric c:ii clto cluiLr.
]rllrr.IrrB lr)i lihrrS'0rr ciin luit, srr rrhd nhrJug lirr
11i6
rrr;il ilrrli tntr
illrriug li,ltg tttij, ttrir {t'ortg trlrfitrg llgl;, 1'1,; tlOi 1a tiril t:i;r I,lrtt.
'l'lre rbi ngir.y
trrlrii
tl6ir tlir r10rr.IIi lh ngr\y 211:ll,l$.l,rr.1t srr l'trgt)
Ii;ir:h Virrlr dii girl rlring lili lrri'a viii J,:rrr.
(lhi
rrhd truii grltltrg trrirl ti:rtrlt
tlrii1,. gi(-)rlg rrrii lrin'it lrilrrt lrlti riing
lrhiii;
tay 6o r'0n11 rrlriir lttattlt ttrttg
ti,.r'ug: "lJdrr cri ai tirr:lr nrr:l 1'1,,rt, nl)r-r ciilr rttJdc PhriP t:lrfrrrg It:.tn ttltrt
viirrll I)l,r'(lnd:es lipr ruQl. 111.f,.{t) l,r/ t.ri. chrir: chiirl ngrt}i I,tluipr si; clritlr
rl;ii,r trli r:irug dt! txi,r vi :irJ loirrr
r,,orr
lfrnlr t,lrd vh chii rlr,l-ltn tl,tl itiir'rr.:.
'[']rAtr ,.:lrri
cira l6i crirrg vfi1,. [,iriu sro r:ii l.hd charr trlrirt i'Jatrr ll(i t,:it:lr
lilroi'l'ii qrrdc liiirl Narn? t'lgrriri Vii't, llnnr lronu lrf, r:,1 l-,rut I,l;" Lirrlr
lir cl1q.1'4,1, lii't. nlri0n, rnir r:,i nqrriii I'lrdp chfltt c:ltfttlt r:riril; cl0rrr; {irrlr
vrlti r:6. Vi.y t.lli lrirrrh tl0rrg r:ria r.:i' li'r 1,r'rr!
ttr{ilc, li clrirrlr rl;irrp;. klrt)n1_1
Ih0 buiit: 1.r)i drrrJc:".
'I't"trr'Jc 14p hr4n r:hj.it, che vir trf t,hr!hir,r hiuii4 ciia 01t11 V'irrlr. lba
lr.r Lh:5, y0u <:Au xtr t.di rla t.tit: tr? Ilirrh cii;r,.'r"y viOrr r:h/rirlr
1:lrti,
li tlrr:i
tliug vr) tuyOn 6rr J,nn NI6 Linlr h;ri rrrr{cti rrArn l<}rd s:li.
i(hdlrg phii r:lri c:o rrhting lili hiirrg bi0n l-rirrh vt/tl rrrth ct])
kluirrg r:hirlrr sa c<l bi l,rrry t,d lrirdc
1ilr5;r
tlinlr, nth lu.i{. str ldg,-r
[irir:lr Vinh t:bu thtlc su rlritrg rlrip vir: r:Ong ctr,]'r: l,l'attit clriir cri,r
$2,
F
*.-,t
(r )
r)
f
F.. l
I r.i
f{<
(:
'.f f
(/)
toirn dAn. O tron11 til lAu lr;ji.ir, l.iirr rrrrii tlury r'ir "lrtqt{; sr{ Vi:rh
qr,ra l& ngrfdi rpif trit". ltAl ril,ii,it tii.l, tlrr\ l,r'uiri; l,it Cho lriel ila
dd{c 6r'rg Virr['r:iii liitt)rrg liri,(ir;,i".
t],tg Iri(:u lro cliU an]i ctlt vi
lj'tuitrj'l'iit
cA nlrrrri6 rrljril, l;i,,Irr; t:iiirttr,letr lir.trilt t-lii t:tlii
Ong, Ma d,r sd lir aph ,;lri er,i I ! r)rll. t.:i|i: iJrrir tr)itg tiic tliiurL'
llm rriQt dng Virrh, l'ig6
(it'i'nl'
Ii
1'
tirrir" gij tihdrrg chiCIu \/a t)i
hiit, vO K[rdrrr Ldn. ltoi ttii vri
(,,:i,,
l,ir i]iirrg'l'hi [,$c, viitt lir nr(rt' t;5
dd lri0m nlih giito culg lii,trt. dd,,,i r;l,oi,;1 lllti.; tlAtt i'i. Li tidt. Vo l(hdrn
[,Orr, Irir LQi; laru li0tr l..it.: gitla lt,.t i,,r vi. r:.It: itllll t.i()tig liarr cditg t;ir:,
vqn dQng Nin tirutic rri.jlr) Li$rr i,,..,:
i:iti1,
rltl rittlt chi ettr i,roirg tii.
Nhfifrg t:lii e,r,r,jitrl, tl.i ll.,,r1, ttr rlt;ti irltr'I tlr, trA tr'irtt$ SrI t'[git
Sdch Vinh tla I116t. tay girip Li.). lJi. itirn r[ia,
11iA[
IA, cliqil'tinr
$rfa Cho ciic chdtt LLi <:iii: l)lririrl r,Iqi
(liitI titii rriili. siii:,"
NArn r[ii1g di t1ua, r,l,riug i,rlli ;it,l, hai vt1 t:]r,rrtglrt4t, srty6u nttiit: I"lgt:
Srir:[ Vilh va ll4n{] Tlii l,gr: srirrg iirrii ti'utri1 t.iirrr l,ott u,ic atih c}ri t,r"r rrhiirr
I{[5t1 Lilp Liai {ibp, llrtilg uilr,r .lutr klriittg r;ltitlit. )iin il,51l neil lirtrirrll lirIig
tttEng niQril 6ng lra lrt4t irtf, bi.rrr t:titr Il.tir uotlg tar: tlriitrlr.
'.i'lico 'l'r'hrr l)iirli Ytirl
\rt
' t/
VH L;B-flt\l-
h/dOI.' CI I[ JVHId VIHhl
e
u/ ,.j' \ l,
"
t/
r{c vA vtj }tt"{l
i{
.*
.n"(j'l'
t.h:i19 $iul ChrU.;.rr vc ,,rr(,.; ciia lry oit 1)hqim
Qrrtrrig
i-i
IV[-(1,t.,'['r'A1 l)11i Ng]iiir)
i:irirl ,iili
lrlriii
tltiirn llo chii tit:h tltr lrr)i
iltjhi
pont.iri,,t,lrleari
ilii liy si( l\li;tr','i.,, ll;' Ilicu
(tric [,e 'll{I111) cr-ttig
1;tri
til kiuh thiiuh Allr ,,iirtg cle rie llir,, rr1;,.r,; \'i5n I)orit4. LA TAnr ti)t lr1;liii'1'
liy st^[ [lAtr I ]tirlilg
(l"t;rrts
et
( llrirti,,jr.i::.j) ilrtrJr: iri6l ttAtn IUdi tlii lrtfiirt;:
rlng lOi kr:u ggi trf ihiit: c, l'iiiilr vi, ri\iJc IiLiirrg clri6xr thet, I}i': llii'
Nltrn ay anh t'trdi Iriirrl IiIt,r x,rti.,.
'lh1 Felix Itotr";.,1 i:iip l;cr. ilt,a t,i()rrij, irrtlt l,e 'l'Attt da drftic
"tlgtfoi
cria nrinh" don clrl* r,d IrrIrrg.'l',)'i.lrti,] riir.], dirI LlrriJi st/ chi titry cii,i lliir;
sI Nguy6n \/an Ilrittrry,
(si,rr
rrr lrirrr
1,lrt"l
t,t'tit;li trgirriii y te' l'{atrr 1t0t
il'j lI ngit51 22l12l'lt;, bit ilga1' r'ttr 'i'l,trtr
(itl6t
Iiriiilg chidn'
A1[ 1,0'I'Ar,r rirf..jr.: t-lr(ir rrriilrl; i,ti
'r,.Iri
lrliiirrg
l{.litr trtfoi}g Niltly0ri
llirrh. I)do,: ruQt. ky sii t,ol rr1;iiit,1, 1,. rl l)lriiii v0 liqr sd'c, attli llri lJirrh
rA1
1l[dn
l;lioi, girl lr.ti glirilr t:iir: liir,lr curil; xtiiirrl; tlartg ihn vii h]ii i-liinh
giac.
Ap[ 1-,e'i'a1r l;lititrli r-hr11,.rri
,.o,;lttt ,i0 r,ilt,irg tiitit tltrf i.ri, tiiitl lttl.:
lgliti lrAy vi iilrtr cau ltl,ilrrg r:l,i.yri. \i.)i rrrl)t, rrrti saiclr ilith liii. lJitrlr t:ltir
ng6i;i v'e tliirrrl, iltuii) rrrrh [,i,'l'trrrr r,1;l.tirrtr t:riti ,rg,ity,i6rtt
l'A tilioril; lttrt'
lau tro tliiirili clrrr;,{,ir
yi01
\r: ,,fl l,lii Arrh r;iii i,iaii h} t[Ilrat cliii ttro
dqn nritr, giril.; llinlr t:oirg xtiu,,1; llii,,i liij vii Ili,,lt
i:,t,r11'xtfr'lrr6 i:;ir: lirilr
(;J
SU
l(i
thi
NlQt; h0nt anh Ra Rinh gi<1i thigtr nrQt t,rtrirng ban COng kic
t,hhnh bhn kd hoqch phd nr6t. r.hu chii;n ltr<;c t.r'6n 16 sd 4 rrdi li6n
Sai Girn vdi c6c tinh trrhn 'IlrV.
- Anh nghe trinh bhy kd hoach rOi gOp y
"'e
ky thu6t.
Sau khi nglte, anh L 'l'Am cho bidt cu thd sd ltrgng chdt nd chn
thidt dd <15nh s$p chiec ehu vi phii d4t clfng ch6 nhtrgc nrt6i bio rlinr
thhnh cdug. Anh trd8rtg ban Cdng Lic thhnh c6 hoi phdn v6n vi k6'
ho4ctr cua LO Tiinr cri vhi didnr ngohi d{ tinh. Ld TArn n6i :
- IIay lh ad toi llnr cong vi6c dqlt chat n6 vho dirng ch6
nhrlgc cfia chidc chu.
Anh Ba llinh v6i nrii :
- Kh0ng cltrgc. IIai tlhu c:ru cI0u c6 vgng g6c. O girla cau
ctlng c6 linh giic. [,hrn sao tdi drrqlc tru chu ?
- 1'6i s6 nrip trong cdc gi6 IUc binh. TOi boi cring kh6. L6 TAnr
chrra dft liri, anh IJa da
,:6t
ngang :
- I{h6ng cltrclc. Thdiy lgc binh lir linh gdc cAu biin ngay. TOi
lih6ng chdp nhAn nrOt su li'Ou linh nhtf vAy. Anh en) dflc c6r:g
da lrh6 kiem, nrQt ky su cd viir cua anh eur d5c cOrrg r.:dtt klr(r
kidnr hrln.
Auh truEng ban C0ng t.{c t.hr\nh vOi n6i :
- Chring teii cri anh enr ctruy6n nr6n phd cArr, d6u dd 6ng k5;
phiri lfn lQi trong lgc binh nhu vAy. Chring t6i ifur tri thtit:
thu{t, lh di'Ou chfrng t6i <laug thicu. C6 ki str co vr.ru phzi hoai
anh enr vfng ibng l.'ir,,.
Trong thdi gian o ch,rng nhh vdi anh Ba Binh trong Dbng
Th6p Mtrdi, Ld TAnr tlrliy ro vi Uy vi6n quAn srr Nanr I-tQ h6i
sfc quatr t6tn cldn Ilinh c6rrg xtrirng. Anh dinh chi phi rat, kln
trong ngAn sirch cho viOc chd tao vd khi d6nh
Ei[c.
C6c Barr
C6ng tirc thhrrtr ldt dugc anh IJa cl{c biQt ch5m sric. .Anh t}rudng
theo doi s6c hoal, rlQng crja anh eru vh s6n shng vidt thtr hhuy6ir
khich, hhen ngoi ur6i khi anh enr l{p cftrrlc chidn c6ng. N}rdt li
Trunpl dQi lvIinh l{hai, nr0t trung dQi g'6m tohn nrt chien si. Thhnh
tich cl6nh bgn si quan IIii quAn Phrip trong r?p chieu b6ng
N{ajest,ic rl6m 1016148 ciia br:n chi enr trong d<i c6 }ia ngrtoi cbn
vi thhnh rri6n duoc anh Ba tuy6n dtrong. Cdc chi dbu nlrAn dttdc
thd cira anh Ra g6i d6ir vh cAl girl lhm ky niQrn.
ltiGng vdi kf su L0 'I'Arn thi vi0c nnh Ba llinh cuclng quydt kh6trg
cho anh xung phong tham gia phd chu chfng t6 vi tu lQrrh rAt qulf
tri thfc trong tlQi ngfi khdng chi6ir. DAy kh6ng chi t,rdilng hgp ch
bi6t nth bric si'frhn Nanr lltrng, plru trrir:h mQt vi6n <1r-rdin y 0 Gibng
Nhh 'I'huong g)in
Qu6o
I3a cfing cirng nrQt quan didnr vtti kf su LO
'fAnr v6 tuCfi qr-rtrtr t.Arn cr.ia anh lla llinh vdi anh ern t;r'i tht?c.
64
Theo I{.s L0 'I'dIn lri
f
z
F.
.LJ
m
:
c
/-
ro
a
F1,<
Z
4
F-,r
.o
ffi
.1)
',>
rd
z
U
z
c
(n
',rr{
CHU GANI{ XIEffi I.IL'}IG LONG
^fiAC
Ban c6ng t6c hoilt dong nranh ddn mfc Tay hoang nlang,
ll-nr6i
hhi ra dtrilng thi tr6ng tNdc trdng sau, sQ ttl dfa b6 d6nh
gihy, tt} anh b6n b6o cho deu c6c anh xlch 10. C6c qudn An, nhh hirng,
vfi trudng ch{ng lui tdi deu dugc rio dAy kem
gai d0 phang l{u dqn
Mqrc tiOu s0- mQt cfia bqn M$t th6m lA cdc chi6n si cAm tti crir
cdc Ban qdng t6c mh 13an c6ug t6c s0 I cria Chinh Heo ddng dhu. Cdc
b6t canh' sei deu
c5 Anh cfia Ch(nh I-Ieo. Chring nghi Chinh lieo dn
n6u t+i TAn Dinh n6n thudrrg bo r6p chg TAn Dinh, lia thanh nien
lqi mQt ndi dd nhiu nt{t. Nhrrng khdng bao gid cht'urg bdt duqc l<6 t}rfi
sd I. VAy thi Chinh lleo o dAu ? Co sd cria anh lh mQt vi-la satrg
trr2ng sO 49 dtfilng Eyriaud di:s Vergnes
(T1hn
Qu6c
ThAo). DAy la nhh
mQt ngUdi Ph6p. Trong nhi rAt nlii'eu b'Oi bep, gi{t rii, gifi em, khAu
dan, l6i xe. Nt?a tidu dQi gia nhAn nAy li "nguiti ctia ta"; Chinli IIgc,
drrgc anh em mdi v'6 dAy ctl llgq an todn. Khi dQng thi nit xuong hAm
rt/du. Tiri liQu, vri khi cung gidu drrdi h'Am, Nhung Chinh FIeo kh6ng
bao gid 6 mQt ndi qud lAu. Anh cldi dia didm lu6n, MQt trong nhfng
noi dn n6u sd 2 cfra anh lh giilh xi6c IItrnS Inn$' Dbu thap nidn 40
c6 nhi6u g6nh xiec ldn di luu cli6n trr Bdc chi Nam. Gd,nh ldn nhAt lir
xidc T4 Duy Flien, c6 cop, voi, gau, khi, ngga... GSnh Htrng Long dfug
viro hhng thrl hai. Chri g6nh IA 619 Trbn Dinh Hqnh. Ong Hrlnh la
mQt nhb trr s6n y0u nt16c. Ong hat lbng fing hQ khdng chien' Chriu
ruQt 6ng, chi Hohng duqc 6ng dbo t4o thhnh di6n viOn xiec lh nrQt dQi
vi6n trong Ban c6ng tdc sd I.
Trolg thdi chien, di ltru di6n c6c tinh kh6 lth[n, nguy hidur, 6ng Hanh
kV hqp tlbng dai hqn vdi giai tri trridug Dqi The Gidi Chg Ldn
(nay- lh CAU
lqc b0
Quan
5). Bqn MAt thSm khong ngd ndi vui choi tdp nap lai lh crr so
bi m4t *riu B"n c6ng tdc so I. Anh em dQi vi6n s6hg chan hda vdi cic di6n
'vi6n,
tl6i khi girip dd hg trong nhibu tiot nruc nhtr dc.rn cAnh, d6ng vai phq'
Nggdi ngohi kh6 phAn biQt dAu lh di6n vi6n, ddu lh chien si trinh sdt trtY
gia1. Trong mQt thoi gian dhi, griuh xiec l{trng l,ong lh mQt t6 dnt cua arl}r
Cnirrt l{eo vh cdc d'ong dQi. Nhuug roi bgn Mqt thdnr crlng d6nh hcli duc.lc,
MQt s6ng tinh srlc,lg
hai xe ch8 cl'Ay linh tdi bao vAy Dql Thd Gidi' Chring
hing hd-lao tdi gan[ xi6c Htrng Long, quydt biit cho dttgc Chfnh l{e'o. Tu
hu;.it thdi vang r'6n, chring drlnh thfc iugi ugrrdi, lila vd g6c kidnr tra. Nhtrng
chring hohn tobn that vQng, Iflrdug c6 Chinh Heo vA dbng dQi ctia anh.
Qhfng
cqt van bqn didm chi. llgn nAy cA quyet d5 theo d6i t& lAu vh bi6it
ch6c Chinh Ifeo thuilrrg vb dAy. Nhung chring kh6ng bidt lA Chinh IIeo d6
bo tri mQt hQ thong b6o dQng ngay cdng chinh DAi Thd Gidi, Xe cAnh s6t
vfra tdi lb
ngUili cris ta da nhqn clru6ng b6o dQng. Anh em chtron rlgiry.
Bdt kliOng cluqc Chinh lleo, chrirtg bdt ong chil g6nh deur vb
Catinat tra khAo. Ong H4nh chiu cldn t,rgu lini nghy kh6ng hhai bdo:
65
I{h0ug khai th6c dtrgc gi, chring dem Ong llqnh l6n chu Chi V}
(n6i
Ch., Ldrn vdi X6m Crii) bdn b6.
fi6rrh
xidc Htrng Long mdt 6ng Flanh nhrt r{n mdt clbu, d}nh
gitii t6n. Nhtrng md thi 116 anh em qtrydt tri. Kh0ng bao ldu sau,
chi IIohnB,
Bai
6ng FI4nh bXng cSu, dd ctng dbng dQi
(sau
rrhy ta
ch6ng) lh I'}han TAn l{r)ng trong Ban c6ng tdc I lSp chidn cOng b6t
sdng vi6rr xdp M{t th6m t6n lh Ilivera giai vb ,ring giai ph6ng.
C6i chdt ctia nhh td s&n y6u nrrdc Trhn Dinh FI4nh
(ludc
anh
crtt c,{c Ban COng tdc nhd rndi vi xern d6 lh mQt chtlng nrinh r}ng
cric lla.n COng t6c thinh kh6ng don dQc nri dugc srl ring h0 vd che
cfiit cria mt ca cdc thrrg ldp nhAn dAn trong nQi thirnh. D6 lh mQt
khich lQ quan trgng cho anh chi em hohn thlnh st'f nrang mh lich sri
vA nhAn dAn giao ph6.
Theo hbi *c ctiu Miuh, Iloiing,
chdu 6ng T'rhn Dinh llqnlt
CHU TRAI IIOM
QUANG
TII
rgrROl'IG
thsp ni6n 40, dAn TAn Dinh kh6ng ai hhdng biet tigm
A Uen hbrn
Quing
T6 tr6n cltrdng Mayer
(V6
Thi Sdru). Chu nhAn
lA ngudi Bdc, nhh gihu ldn, giao thiQp rQng. Trong hic cdng ttr chtlc
tli xe d:lp - ai sang thi di Alcyon de luxe - 6ng bh
Quing
Te di xe
hcii l-r5ng l6ng. Bi chti l4i dgp, 5x m{c rl(ng thdi trang. IIn NQi 5n
diOrr ra sao, thdi trang kiilu gi thi be
QuAng
Td cring theo ddug thdi
traug dy.
QuAn
6o cria bd tohn nhung lga thugng hio hzrng.
Bqn dich trong ving rlbu kinh nd gia dinh ttr sin rihy. C6 ai ngd
cria hi6u
Quang
Td lai lh crl
.s6
nrpi thqnh cua Ban c6ng t6c so I.
Chung ta hay lim quen viti hq.
icht
nhAn le 6n,*j Phanr HtTu
(iiao,
vg lh bd l;tran Thi GAi. Ca hai
fl'e"
lh nguiri ling Nguy6n X4
tinh Thdi Binh, cung qu6 viri Nguy6n birrf, Chinh. 'Iinh ctCrng hrroug
cQng v<1i lbng y6u nu6c g{n b6 hq vdi nhau. Anh c}{
Quang
Td le
urqtrh thrrdng quAn cria Ilan cdng t,aic sd I, thudng xuy6n tirg h0
ti0n b?c, thudc men. Nhibu lhn anh chi dd dirng xe hdi ctia nrinh
tlua cile anh em trong IJan cOng tdc tt bung v6 thlnh hay tr}
lhhnh ra bung.
Vrli stj giao thiQp rQng trong giiri cb b6t, anh chi cla curUJ cAp tin
l,rft:, tli li6u vb tinh hinh dich cho anh em bidt trudc drf kip thdi ddi
phir. I(hi nho c6 anh enr bi bdt thi anh chi chqy ti'6n lo hdi t0 bon chi
huy cld chring thir anh em ra.
C6 ttruyQn bubn ct/di : mQt thiing cb "trbn g cay si" lrh
Quling
Tq crl
r-ldn
nhd la ci, ngbi li nhtl moc r5, ai cring tht'y cirudrng, nhttnrg chi Gai vAn
tiibtn n6 tri thudc dd "moi ruQt nroi gan" n6, tirn cho cltlttc t,in t,oi nr4t rld
fi{i
th6ng
b6o cho anh ern ta. Trong c6ng t6c binh v$n nhy, chi G6i chi
;sS
c6 mQt ngrrdi : alh Giao. Chblg rnh ndi cdn ghen thi h6ng dAr stl.
Nhrrng
anh Giao rat 'digu nghe" :"'Bh crl Io viQc cfia bq cbn t6i lo
vi$c cria t$i". Thd lh viQc ai nAy lanr, Trong khi vfl hhai th6c nrAy "t6n
tt binh" thi ch'6ng l6i xe drta dtin auh em tr6n drrdng cdng t6c,
R"dt nhieu chidn c6ng thbnr l{ng trong mdy ndm kh6ng Phdp,
Nhtr nghy 2017147, doi vi6n vo Thi lf6ng Th6m bi b6t 6 b6t Cbu
Mudi, kd b6n Chu ong L6nh. Via hay tin, anh Giao dem ti'6n t6i
"l6t
tay" t6n xdp b6t, sau d6 cbn th6m mhn "l6t lttdi"
([n
nhau)
dd t6n nhy lhm giay th6 chi I'hdm.
Do giao du vdi ViQt gian cd ldn nrh nhh b6n hbm
Qu6ng
Te
l?i lA
"tg nghia dttdng' cria anh ern Ban cdng tdc sd I.
Ngny nay, hai vg chbng ntqnh thudng quAn nhy sdhg rdt thanh
b?ch... Tdt ca thi san deu dOng g6p cho cuQc khdng chidn, nhung hai
vQ chbng trbn dhy hqnh phric vdi nibm
tU
heo dA lAm trbn nghia v1r
cdng ddn vdi Td qudc. Sg thoAi niii vb tAm h6n lh nrQt
phbn thtrang
kh6ng gi sdnh kip.
- Theo d/c NguYOu XuAn DiQu i'd
nFt,-
LAI LICH MQT TAM ANH
lFi.
;'
' ,,r
la
.ir:
ril
Tff,
tdm Anh
nhir bAo thng thAnh pho tlb Chf Minh,
hien vat quy briu, c6 nrdt tam Anh kh6
chqp nrQt, ngrrdi r:iii triin, rtr[c qu'An diri,
cing vdi nhieu
c6 thd c6 dugc.
nr{t t,t(cli ctrrli,
tei
D6
t,ay
67
tlang chrn brit, chAn bi kh6a trong cirm s6t : d6 li Arrh Nguy6n
l)iuh Chinh, mQt chidn sI Cdch m+ng bi clich kdt tQi tr? hinh.
MQt tdm 6nh y nhtr v{y, ciing dA wgt qua bao ch{ng drrduLg kh6
ldrAn n$ry hidm, tr} Khdm Ldn Shi Gbn tldn Chidn khu ViQt I35c dAng
l6n Bdc llb vho khoing cud n5m 1949
(vh
dugc in tr6n b6o Ct?u qtt6a,
cd quarr trung udng M{t tr{n Td quOc ViQt Nam nghy 17 - 5 - 1970,
sd kf niQm B0 nAm nghy sinh Chir tich FfO Chf Minh).
Trong vbng kidm sodt hdt srtc nghiEm ng{t ctia nhh tr) rte
qudc, lhm thd niro c6 thd dem ttttgc m6y 6nh vho t{n khdm tti
hinh; lhrn th6'nho chup tltrgc 6nh mQt nggiri tdi hai lbn bi dich
kdt tQi chdt; ai lA $c glir dich th(c ctia tdm 6nh d{c biQt nly ?
'frong quydn 'NgUdi tt tt KhAm Ldn'
(irlhh
xuAt b6n thinh phd
IfO Cht Minh xudt b&n nem 1985) cria t6c giA Trhn Dinh V&n
vidt theo ldi kd cta bh m6 Gi6o - mg nu6i anh Chinh - cting
nhtr trong ldi chri thfch cria Nhh bio thng thanh phq thi tdnr
6nh d6 do "MQt ngui,i chh gdc nggcn rlem mdy 6nh ttI b6n ngoii
vho chgp. Cdc nrAu chuyQn, crlc chi tidt trong quydn sdch n6i
tr6n, &u li nhrlng tii liQu dugc srlu thm c6ng phu. Iti6ng chi
tidt n6i vb ngttdi chup 6nh, t6i dA c6 dip n6i l+i cho ilfng vili
tric gii Trbn Dinh VAn, vh rray xin cltrgc ph6p kd lai nht/ sau :
I(hdrn Ldn Sii Gbn, tt} khoing n[m 1946 den 1950, trurlc khi
bi x6a b6 cld chuydrr vb khdnr Chi Hba, nhAt lh trong cric nfim 1947,
19,18, 1949, ltic anh Chinh bi giam gr,l tqr d6y, li thdi kj, dfr di6n ra
nhibu cuQc ddu tranh m4nh rn6 cria anh chi em tt
inhAn, dAn ctbu ih
tti nhdrr chfnh tri. Cing vdi th6ng lgi nghy ciurg l6n cria qudn vh dAn
cfr nrrdc, stlc manh dohrr kdl. dAu tranh cria anh chi em tt nhAn trong
116 c6 nhibu cuQc tuyQt thrXe ddi nghy, c6 cuQc k6o dii 13 nghy rudi,
cl6 buQc chinh quyen dich vi bgn cai tt phii ttng brrdc nhtrgng bQ,
ch6ip nhfln mQt sdy6u sdch cfia tri nh6n. Chring kh6ng thd d6nh dAp
btfa bdi, trtlng ph4t qud khdb nghiQt tt nh6n. Anh chi em du'Qc [n
tqm dti no, di quanh nlm cliri ydu chi lh g4o ltlc vd c6 kh6 mqc;
hdng ttrhn drrgc mQt lhrr ra s6n tap thd dgc; drrgc nhfln qud cria gia
elinh vlo thrm nu6i. "Li6n clodn ti nhan'
(td
chfc nOi b0 cria anh chi
em ra ddi vi trlng btrdc ki6n toin, da d{p tan chd d0 "c{p rhn" cta
bgn ti anh chi; c15 c6 nhrlng ngudi l6nh tl4o gi6i khi6h bgn cai tr)
ki6ng ud, anh chi ern nh6 mdi kh6ng qu6n. D6 le edc anh Fluj,nh Tan
Phdt, Trinh Vdn Hh, Trtrong C6ng Phbng, Holng XuAn Binh, 'Irhn
iloli Narn v.v... MQt loqt cdc td bdo nhtr Tidng tri, Chudng ttr, .Kh6nr
cluirng, D6m kh6rn ldn, Ddi sdng tt, S6ng, CO'g6ng... cltrgc phdt hhnh
rQng khfp nrAy chgc khdrn tttc phbng giam (gqi
IA Salle, Cabanon,
Cachot...). C6 ruQt sd td b5o cbn dtrgc viet bhng mgc p6-li c6-pi, in
bdt m5i sd in dtrgc bdn n[m chgc bin. Ban d6m, anh chi em nrQt so
kh6ru cbn dugc xem tubng, kich tU bi0n tU di6n. Hhng r4,,ay rltrc,lc
c'6ng khai hqc vAn h6a, ngoAl ngr3, chinh tri, quAn st{.
68
Fr'{
llF
A
F
.o
n
U
z
'<c
a
r.(
z
.C
n
t)
7
k:,(
a
c
z
V)
z
t--.r
Kh6nr Ldn Siri Gbn trttdc dAy 6 sd 69 dudng Lagrandibre,
nhm
gitla bon con dudug Lag|andibre
(I-,i
TU TrQng), l'ilippini
(NgUy6n Trung TnJc), I)'Espagle
(Ld
Th{nh TOn), Mac Mahon
(Nam Ky Khai Ngh1ri). Nam 1952 no bi dep b6 hdrn dd xay dqng
lql. Nay lh khu vgc Thu viQn Khoa hqc tdng hqrp thhnh phd.
Ydi citc thhnh quA dqt dtlrlc qua dau tranh n5i tr6n, c5 ngudi
d6 coi Kh6m Ldn lfrc d6 nhu "mot khu dQc lap' ctia ta 6 gitra
Shi-Gbn. Ri6ng tdn girinr ddc nhh ti, thieu t6 Pastinelli, trong ltic
cay ci vi kh6ng d6 dhn rip duqlc anh chi em ta, d5 cao giQng vdi
mot anh de,i bidu tir nhAn trong
Ban chAp hhnh I,i6n dohn : "T6i
dA phAi dd cdi nhir ti nhy thArth nrQt trtldng quAn chiuh cria nray
nglrdi r"6i, cirn dbi h6i gi nfa !'.
Dd Kh6nr Ldn Sii Gbn c6 sri'c song cria n6, Lin dohn tir
nhAn, cing vdi anh chi em, trolg khi pir&i dilng trAm mtlu nghn
kd ddi ph6 vdi bgn cai tu he khdc, de het sri'c chri
f
tlen mqch
m5u giao th6ng, tti'c m4ng ludi liCn l?c thdng tin cria minh' D5
lh mQt
dQi
ngti kli6 ddng, bao
g'dm pric ti nhAn hhng nghy
':o
dibu ki6n di t,1 khd,r
(phbng giam) nQ tdi hhdm kia. Nhtr cric
anh enr
.
ihnr lao cdng qu6t clon
(Corv6e), auh etu nAu bep, phtt
b6n cAng-tin v.v.,. VA c6 16 co dibu kiQn thu4n l,,Ji nhat la nhtlng
anh enr ti nhAn linr y t6 ho{c phq y t6 6 Nlih thrrong Kh6nr
Ldn Sai Gbn, Ph6rn ddng citc y t.ti
- tu nhAn
(infirmier
"
d6tenu.r
nay lir nhong ngudi it nhibu hi6u bidt v'6 y tg dttgc nhh tri y6tr
cdu vir dugc td chfc cria ta phAn c6ng vrla dd chAnr s6c anh chi
em dnr dau, vtla cle lbm sQi dAy lien lgc, rA't &n thidt girta c6c
phbng giam girla tn nhAn vdi gia dinh, vdi gi6i bdo chi Shi Gdn
vh vdi td chri'c kharlg chien ctia ta 6 'ngodi ddi'.
MQt so grrlnr thi
(surveillant) vi phan d6ng c6c y tri - vi6n
chtlc iria nhh ti lh nli0ng n$rdi tot, c6 cinr tinh vdi khdng chidn,
s6n sirng gidp dd tu nhAn. Cdc vi6n chrlc y t6 hbi d6 nhtr e6c
6ng Chin Minh, flng 'l'6m, 6ng Satth, 619 VInh, vh c6 bric s[
Luong.., dA g6p stic ddc lgc c[o circ y t6 - tir nhAn nhrr c.dc anh
Phuong, The, Ten, S6u
Qufing,
'fhufl1, B6t, Vfi... trong viQc thudc
men chqy chrla, cring nhg trong viQc li6n lqc dua thrl trl b6o chi
cho anh chi em ti nhAn. MOt td brio & trong tt, td 'S6ng" t+i
Nhir thrfong Kh6m Ldn ,vdi sr1 gitip tld ctia mQt sd c6c vi6n chttc
n6i t14p, cbn nh$n duqc c6 cric lr&n tin chidn stf ctia viet Nam
ieo
Unoang
gitta n6m 1948, khi anh Nguy6u Dinh
Chfnh c6
kd hoach
t6o bqo
"t,,lp
&nh tqii hh6nr trl hinh dd gt}i lon Bric [f0,
cring lh hic drrdng ttAy li6n klc girla khdm trl hinh l8A vdi Nhh
tfutrJng
]ft6m
ldn
vh vdi nhi lrA nrd'Girio
f b6n ngoiri,- trd n6n
"ao
#ti tuy v64 ktrdng k6nr th6n trsng vh kin d6o. $ng y t6
Minh,
'iir"arrg
sai
la 'it*,
(-11i,
Mitth", nrQt ,gudi gudng m{t
F'*{
r.t
1,
F-
.O
ttl
$
z
\O
U)
r{
,"5
;4
t.,
,<:
F.r
.C
ffi
ql
r.{
k{
e
z
rc
a
6t)
plrric hAr.r
',6i
nriQng ctrdi dd l0 chidc r'[ng ving, thi thii.o to nho
chuyQn gi 116 vdi anh 'I'huAn, mQt y tA - tti trh6n, ddrtg nguiri cao
ceo thanh tri.
MQt h6m T'hufln b6o VO :
- I"Idrn nay cAu vh ntinh cing vfii thliy Chfn Minh tldn khdnr
tri hinh khdnr bQnh cho flng Chinh IIeo ddy ! Ifti nritrh vt)o ti6nt
thr.rdc vh xoa b6p cho 6ng dy, t:Au chiu kh6 n6i chuyQn lflu lliu tl
n11ohi ct?a vtli ttrhng TAy den gdc hhdm tr? hinh rrh6 !
Nhtr clodn t"a tn6l. viQc
Si
d6, Vri vui v6 nhfn lr)i. T'hd r'6i
chibu h6rn d6, trong nrQb budi rli thdm bnh thtrdng lQ, Thu6n vh
Vri cing 6trg Minlt, 6o bil-lu dhi trdng, k6 dem b6ng bxng khay
thu0c bQt, ngtrili xdch thr)ng thudc ntfdc, k6o nhau ttl Nhi thUdng
d:n khu vrtc hai kh6rn tt hinh, li6n tidp 18A vh 1813, chqy dhi
song song vdi bfc ttrilng cao ngdt phla sau Kh6m Ldn
(clrrdng
L6
'I')rdnh TOn nghy nay).
Atrh etn thudng ggi kh6nt 18A, 188 lA "hhll" trl hinh, vi n6
dtrqc xAy th6'p sdt m{t dit, ttrilng dby ki6n c6, rndi hhdnr c}ri c6
nr,ry ct?a silt nh6 thdng h<Ii,'dbn diQn thdp s6ng sudl. ngiy ddnr.
Urrg Chin Minh vAo trr16c, ttii 6o bd-lu cbrn cQm, T'6n linh gdc
clttong rrlrtr hh0ng quall tAttt, vi cirng li vi6n cltrlc, dbug srr vdi
nliau. Thu{n vr) Vri xdc}r thudc vho sau. TOn linh g6c nhirt ltrdt
qua, vh nhtr thtrdng lC d6i v<li ci'rc tthAn vi6n y tq y khdng lth.4nr
x6t gi.
Cfr ba n$ri,i di vho dfng b6n anh Chinh, quay ltrng ra phfa
ctla. Lanh lg, Thudn nit tr) trii 5o bd-lu cfia 6ng l\Iinh ra rtr6t
chidc mdy 6nh nh6
vh ngbi xudng nhrr c6 v6 loay hoay vdi g6i
b0ng b[ng, thing thudc. Ong Minh vh Vri ra cfa, ngbi xung quanh
chidc bhn
96
nhir, tdn chuyQn vdi tOn linh gdc da clen. VOn cirng
nhau quen bidt trong nhibu lhn di kh6rn bQnh, cho thudt) lx,i dey,
l4i cing n6i thf tid-ng Phrip "l<h6ng mdy chn ngrl phirp" cria nhtlng
ngttili khdng phii goc Phhp, cAu chuy6n xern ra cfrng kh"{ vui v6,
r6rn r&. Trong khdm tt? hinh 1BB, m6t gigrrg hdt lrr)o hring, nr6t
bhi ca khdng chidn. Phia b6n kia trrdng, rlttdng 1,6 Th6nh 'L'6n,
tiOhg xe 6 t0, chuOng xe tlap, tidng bn ho cria nhtrr)g rlguili qua
l4i trong cuQc sdng "td d0"...
Alg chtlng viOc chUp 6nh cira 'I'huAn dfl xong, Ong LTinll bAo
Vti : "'IhOi ta v0 xeln u)n gi ntta kli0ng rbi cli vb' ! Ci tra ll$ri,i
dA I?i rlfng bOn anh Chinh. Anh rninr crrdi chdp hai bhn tay gio
cao :
nXin
cAm dn ! Cirn dn". Thufn nh6t vQi chidc rndy inh
viro ttii 5o bd-lu khd rQng cria Ong Minh. MQt giqng n6i nh6 nhe
ci'ra Ong niy : "Coi chrlng ! N6 thdy !". Nhrlng, "n6", ttlc t6n linh
gflc d:r den 6
.mdi phia ngoli ct?a, hohn tohn kh6ng bidt gi ci.
Khi chidc ct?a s6t n{ng nb sfp nrarrh vho ct?a hAnr 1BA cring
lh ltic r:ri. ba n$riri rio chohrrg trr{ng tI6 t,tli chAn cAu thang, l-rt(crr:
70
z
t".
.c
m
r4f
14
u
/-
\o
w
.O
m
r{
e
c
z
a
FJr
z
FJ<
F,
i.
fr
$
$
r$
l6n hhnh lang thng tr6n, rli v'0 phia Nha thuong, ad lai trong
hhm ttl liinh anh Chfnh rl.l$t rtrinh im l{ng, drrdng nhrr vdi hy
vqng ke ho4ch chqrp anh s6 ch6t lgt hohn tohn. Dting nhtt vsy,
pfri* chgp rlqrt li6t quA hhri, di 6ng kinh dd m6 het cd, nhtrng
6nh s6ng'vAn hoi non. MA Gi6o vh con trai bh, anh L6
Quang
Trgng
(hien
nay 6 sd nhb 4.1
,Juil,g Nguy6, Dinh Chinh, quan
Phri Nhu$n, mQt co s6 hsu chn vb li6n lqc trudc day cria anh
Chinh
vh cria kh6ug chidn), ctti td ctrfc trdng phim Anh, grli tro
lAi Khdm Ldn tld anh Chirrh ,Sn n6t viet nhfng dbng chtl sau
tam Anh, chuydn ra ngohi vd grii l6n B6c llb. Ngrryen v6n nhU
sau :
"Ktnh
tQng IIb Chti T'iclt
'Thtro
Cha,
fldy ld nfit ctinlt dnt. cung trdn duong the con chryp duoc
goi
hinh trin.g clru c6ng b6'clto thd gioi thdy bang c6 xdm ldn,g ctio
nttu Phdp nfii.
Lbrt tht? nhti1 cltfing ha't an tli linh con uao ngay 10-1A'1947'
cctn s6itg h.ong c,inh ndy dait ngiy 19.5.1948,
chtirug dta con ra tnt6c
c6ng l! xdrn lang lbn tht? ltili, ttlng th,nt, cho nt6t dn tt hinh nto.
Cor, ,6r, cttdi dol: bdn dibtt trdn "lulLrnoire de ddfense",
gidi rd
!
niLtrt
tronh thit ctdc ldp cila lliAt Ilrtrrt ua rttta cdi cdng li' xdnt ldng clia
ching ru dnh ,a,rg. Ka't luQn c:ort tuyan b6'trxoc rudt chilng : T6i rdi
sung st.r6ng ud ldy lant uinlt dt.r dtroc chat cho tludc t6i. chrtng fii tirt
tdi,lic chAi, ntto<: Viil Nortt sd doc lQp-
Viet Nam ttQc lflp vh tlidirg nhft mu6n n[m !u
Mil dlln con
Ytt
ctia Cha
I'IguY6n Dinh Chinh tu Chinh Heo
]tam ttl hinh lBA Khdm Ldn Sdi Gdn
Nam BQ ' 22.5.1948".
Anh Thu4rr da bam tlrtiJc r,r.{y 6nh trong lAn chgp 6nh c6'
mQt kh6ng hai niry cho afih cliinh ? Tra ldi cau h6i tr6n cfia
anh Vu Uat {cung
la y ti'r - t'tr nltAtr v6i anh Thufln, hiQn nay o
258 drrdng Ng6
Q,,y'c,,
C)trAi1 5), anh Thu4n khEng dinh :
- FIai "p6" , ! Chi cldr;t; tlting hai
npO"
!
Hai "phim
goc" nlA ni6
(iiAo
va anh Trgng dA trAn trgng ltru trtr
suoi lrdy
"t
q" ,5rrr, chinh L,r lrai p6 Anh mh anh Thu6n dd bdm nrit
mQt lrich
rlirug r:Anl, trong.lroi'iir
canfu hdt srlc ngflt nghbo'
Trao d6i
vdi anh
Su,r
euAng
(trlc Vo '['r,ing.QuAng, mQt y td - ti nh6n kh6c,
cirng thili
,rli anh Thurin, lriQn nay 6 sd 300A dtldng Nguyfin Ven
Dau, phudng
I l.
quAn Bilh
'l'hqtth), anh n5i : "Thttfln
n5 ndi chi chgp
dgqct"i a"f, la tlrilg dqy.
(i
tllpg hohn cf,nh Ay, lhm drrgc nhtr v4y
le gi6i l6m rbi !" Tiei. rhng, hai phim goc d6 nay kh6ng cbn nf/a, do
kh6ng chiu n6'i stlt- lr\n phri cria khi h$tr vh thdi gian.
,-T*
t-;y
/\
F..L,{
[-*r
C)
l.
,r.l
t"(a
\:r
\.J
,{.
(t I
cr)
*f'
,-*{
t'l''{
)-r. {
F-"
.(-)
t-tl
r..*-{
tr)
,'"},
t.-,.{
A
rd.
r3
7
'-c)
A-t
?r
Tr0n dAy lh lai lich tim frnh anh
Nguy6n Dinh Chfnh t4i khrinr tri hinh.
Anh Thu$n le tuc gid d{clt thr1c ciia
tAm Anh d6. Anh t6n thet le lrlguy6n
,,
"),.
,:,i,
V[n T]ruAn, thtrdng gai lh 'I'hu{n r'au,
\ .,,=, ;;
bft danh Tnic Mai, Thu An, sinh nlnr
I i;,1,;
1921 tai l{ii Phbng. A.n}r dd nrrit nlnr
,i1f;ffi{
1976, sau nhfng ngay c6ng tric cAt lrrc
;
-fitr$
cho Cdch nrang, dd lai vd li ch[ Trhn I l altt
rr;*','J
;}',i;;;i)fuf,;;:**;*,:
phrrdng 9, quAn Phri Nhu4n. 1'h6y Chin
IVIinh, t6n
lhat
li Nguy6n VAn Minlr.
sau nghy giAi ph6ng IVIibn Nanr. t.ii1r
Irigra,in vdtt 77ttta,
l;uc llm y t6 trtr8ng tai kh:im Chr IIb:r;
"it,h
chrtt ottrlc ngdt' gdi phriry tlia chi : Sd nhh 294A, dtrilng Nguyon
Vlin DAu phttilng II, rluAn llinh '['hanh.
Ngny 2{'t.7.1981, Ong rla rlrrc,c Nhi nuric
ta r:ho di rJinh cu cung vdi gia rlinh, tai C0ng hba Li6n bang
I)tic, rrrli con trai 6ng r15 sang du hQc, bio linh dirn
(ing.
Anh
Vri, hiOrr tlang trong
QuAn
dQi nhAn dAn, c6ng tzic tai 63 clrrr)rr61
Lv 'l'u 'frong, qu6n I, r,h lh tzic gia hrri nhy.
Vii tr,irrh
"{dtn
lupc hiln fg' hdo chua
frr.rdc Toa 6n hinh Sdi Gdn
cria fnrrSng
lliur cOng tirc sd I
1\guy6m
Dinh Chfnh
rrIIuA Ong chSnh rirr cing quy vi hQi thdm 'l'ba r'rn quAn
-x-su
thuirng trgc srri Gbn (phi6n
xri ,ghy lglsllg4s)
chdc cdc 6,9 ngac nhi6n vb c6ch t6i trl bio cht1a, hay rlting
hon lh tdi tri,h bhy y kidn c6 nhan cria t6i vb vi6c xtr 6n ctia
r:dc 6ng dr.ri vdi cdc hoat d6ng cria t6i rnh sdc 6ng cho lh khdt
turiu, rl8my hai cho tinh than quan rIQi c0ng nhtr cho qudc phbng
l,i,i td crio tron khdng cltlng ritng vi ndu cla sd clAn
ph.{p
}riet sqr
thqt lh ch,i quybn Phdp da mdt trong thdi kj, 1940-4s. xgui,i
ph6p
rr D6ng Dttong cta giao D6ng Dtrong cho dd qudc l{hat rni kh6ng lx,
r:hiel ddu. IIon thd nrra, hq cl6 c0ng t6c vtri Nh{t dd tiou cliQt plrcng
l,r'io giii ph6ng cria nhAn dan Vi0t Nanr. Do th6i d6 chii bai 116 nri
llio Dai hiiy b6 tdt cA hiQp urlc de ki tnl6c dri vrji Ph6p. Nhrr vay
nhiic [t]i chri quybn Ph6p dring lh t;rb ctrdi.
72
ff
T'
F!
,1_,
F&
F.
r{
E
r)
F-
1,
.LJ
l,{)
lad
t-l-
,7
,"t
f-T"{
FJ-.r
F-,
;>
.fl\
[-r]
,{'
e
r1
,Z
IQ
rf)
I
I
1
d
ia
li
,1
i
ii
:
,
.
l
Thtl hai, ngui;i Phdp da chiur ddu anh drirng chong quAn Dttc
xAm l[ng nudc Ph6p, hdnh dQng c16 dttgc xem lA 6'i qu6c. Th6'
thi t4i sao lqi l6n r{n n}rrlng hhnh dQng ttrdng tg nhu thd cria
ngUdi
YiQt Nam ? Tinh thari c6ng lj' 6 deu ?
Sau cing, t6i chi lhnr rihiQm vg mQt c6ng dAn klri Td qudc
t6i lAm nguy. T6i bidt xt stt dd xrlng d6ng ld mQt chidn si ViQt
Nam be't ky 6 dAu vh trong tinh hu6hg nho. Rdt tidc le mi chua
hohn thhnh stl mirng cria t6i. VA ndu drrqc lAm lqi, thi thtra vdi
c6c 6ng, tdi se lhm hon the nrla.
T6m l4i, thri' nhAl, tba rin nhy kh6ng c6 thdm
Quybn
xt tOi
n6u e6e 6ng kh6ng mudn t.hiet lflp mQt chd dq phdt xft 6 dAy.
Thf hai, tdi thdy viQc c6c 6ng to cdo hAnh dQng cfia t6i lhm h4i
tinh thbn quAn dQi vir quot phbng lh vd nghia. Thtl ba, nhfng
gi t6i d6 lhm, nhrlng ngrrdi y6u nttdc cria bdt ct? ntrdc nho ciing
t^
oeu lam, neu cung trong mQt tiuh thd. T6i d6 hhnh dQng v6i tAt
cd sdng suot, binh tlnh vb hidu biet sAu xa. Vir bAy gid dAy trong
m6ng vuot cria c6c 6ng, t6i bi6i chfng t6 nhtr nhh thd Corneille
tnl danh cua c6c 6ng di viei. : "Chet vi Td quoc lh sd ph$n vinh
quang mh thi6n ha tranh nhau dfi gienh lay". Sau cr)ng tdi xirt
n6i th6nr lh nrJdc Phdp se khong dugc gr khi theo mQt ch6nh
sAch mAc c6, nrb m6m, thiorr thiQn chf, khdng nhin nhqn chrinh
quy'6n ctia Chri tich IIo Chi l\Iinh md ngAy sinh nhqt h6m nay
dttgc crr hhnh tr'grig thd tr6n khSp nr/6c ViQt Nam.
Nrrdc Viet Nam DAn Clrri CQng IIba rrrudn n[m !
CuQc khdng chien ViQt Nanr nru6n n5ur !
,
Chri tich Hb Chf Minh muon nam !
Nguy0n Dirrh Chinh tq Chinh IIrc.
36'dtnh bdi : 1912 CAM
Dinh Chfnh
le Pr6sident et les menrbres du
jury
du Tribunal
de SAigiru. S6ance du 19 Mai 1948.
73
Meryoire de ddfense
de Nguy0n
A ,""rieurs
nrilitaire pennanent
Messieurs,
Vous vous 6tonnez peut-6tre de la fagon avec laquelle
je
prencls moi-
m6rue ma d6fense, ou plus exactement,
j'expose
des id6es personnellcs sttr
votre proc6dure de
jugement et sur lnes propres actes qu'on a qu.alifi6s de
sanguinaires, de ntrisilikrs au nroral de l'arm6e contnte d la ddfenie nationale.
En premier lieu, l'accusution sus-cit6e d'a plus de raison d'6tre si,
d'une part, la gr.ande ntajor.ite des Francais de la Fratrce nouvellrt,
nrettarlt h part leur pr'5sclmption et lettr amour propre exag(:r6s,
corrnaissent I'affreuse r6alitrS sur la disparition de la souverainet6
fi'angaise en Indochine pendant la pr5riode tragique de 1ff40-4fr et,,
d'autre part, ni ott a voulu bien cottsentir sans arriEre-pens6e d
laisser le peuple vietttatrtien h se disposer de lui-nr6tne.
En effet, en est-il un spectacle de plus d6solant que I'attitude
perr h6roique de la part des Frangais d'Indochine durant Ia p6riode
1940- 45 Ils ont lirrr'6 sans conrbat l'Indochine h I'itup6rialisrne
nipporr. Bien plus, ils ont 6troitetnent collabor6 avec ce derttier
pour rrSprimer atroceruent tout nrouvelnent d'6matrcipation l6gitime
du peuple vietnamien et toutes les contributions au Front anti-f'trs-
ciste. Ils ont capitul5 devattt quelques poign6es de soldats
japonais.
Ils ont perdtt le rtroral, r'efusattt de s'unir avec les troupes viet-
natnienues dans la zotre lib6r6e du Notrl Vietnam pout' lutter plus
e{'{icacement contre l'ettnenri conrtnun.
C'est ainsi que, devaut ce d6fail.isltte, devattt cet,t.e historirlue
trahisop du 'I'rait6 de protectorat de 1884, Bio Dai a solenltelletuetrt
annulfr toutes les sigrrat,ures reconnaissant l'autorit6 de [a Fratrce
sur le Viet.nanr.
Et ose-t-on ellcore parler grandiloquenrnrent de "la souveraitretd,
tle la .France en Indochine" h nroins qu'on ne veuille plerisanter ?
"Ilnt,r'eprise de d6moralisat.ion de l'artn6e, action nuisible h la
d6fense nationale", en voik\ dcs phrases cl'une parfzrite ironie ! La
triste r6alit6 saute aux yeux, m6me d'un enfant de quat;re ans, et
pourtant, que d'6minetrts politiciens franpais I'ignorent, ou plus
exactenrent, feignerrt rie l'ignorer.
En deuxibrne licu, c'est horrteux pour la France, nation civilis6e
r6put6e par ses id6es lil;6rales et humanitaires, de d6former le vrai
serrs de la
justice.
Iln e{'fet k:s Frangais cle la
'ft6sistanc:e,
lutl,ant
vaillarrrnrent cnntre lers IJochers envahisseurs petrdartt la p6riocle
1940-45, out bien nr6r'it,6 de la Patt'ie. 'I'ous les ll]oyells ell vue
de senler partout du d6sordre, cles pr6judices dans les canrps
ennenris ont 6ti. enrploy6s: attenl.ats, actes de sal,;otuge, incetrdies
des d6p6ts de uruuitiorrs et d'annes, alttaques cles convois rnilit.aires
allemarrds, kidnnpings, machines infenralcs, etc...
Ces act,es,
Jrris
ell eux-nl6mes, sont entibrernerrt r6prouv6s par
les conscierlces les plus dout,euses. Mais dict6s par un icl6al noble, celui
de la Litl6ration de la Natiorr, ils forcent l'adruiralion et susicitetrt
I'r5loge de tout le nronde. 'I'out ce que les R6sist,ants {iangais ont sacrifi6
pour leur
llays
en danger, les citoyens vietnanrietrs l'ottt fait, et cela,
au tnoins i un ur6ure clegr6 tle perfection. Et pourtattt, les mdnres
act,es sont
jugf:s
dif{'6renrurent. I)ans le prernier ca^s, ils sont glorili6s.
Dans le second cas, ils sont consid6r6s colnlue du brigandage, du ban-
rlil,i.qnre... Oir est donc alors l'Esprit de Justice ? Est-ce vrai que seule,
74
/-n
F-
c
n
.fi
Q
z
\o
(n
z
r
F
.O
n
e
r,c
e
U
z
\c
a
la Justice du loup, rnangeant l' iuttocent agneau, compte dans le monde
?
On parle partout de la cotrclamnation de l'immoralit6 de ce
d6tournernent de la Justice, of les vainqueurs, les plus forts imposent
leurs lois illogiques aux plus ltribles, Bux vaincus. Ceux-ci regoivent
des qualificatifs des plus abjects, des plus d6shonorants. Parfois ils
n'6galent pas, ni en cruaut6, ni en bassesse les vainqueurs, les plus
forts. C'est ainsi que dans utre certaine mesure, Ie plus barbare et le
plus cruel cles deux, entre l'Axe et les Alli6s, n'est pas totrjours celui
qu'on pense. Mais peu de gelis pellsent comme le g6n6ral Montgomery
lorsqu'il prend la d6fense du nrar6chal Kesselring, ex-corllmandant'
en chef de l'armde allemande en Italie !
Les Franqais de la ll6sistance et les citoyens vietnamiens
d6fendent la m6tne cause. Iit pourtant, cette comparaison,
quoique
bien fond6e, n'est point arlntise par la plupart des Franqais
qui,
eux, se croyant d'une essence sup6rietrre et destin6s e aglr en
maitres, ne souffrent pas qu'un peuple courbe sous leur
joug ait
le droit de s'affi'anchir et lc droit de demander h 6tre trait6 d'6gal
d 6gal avec eux.
En derlier lieu, en cotunre ttaut ces actes que vous avez
qualifi6s de bandl[isme, de piraterie et de... que sais-je encore,
je
ne fais que rentltlir mes devoirs de citoyen quand mon pays est
en danger. Je s'aurais paltcittt et en tout,e$ circottstances, n1e
ntontrer
Cign"
de l'hotrnettr d'utt nrilitant
vietnamien. Dofnmage
que
je
n'ai pu,achever nra nrission : Et s',il fallait recomnlencer,
eh bien messieuts,
je
recon)ll)ellcel'ais
encore mieux !
Il ne me reste donc a conclure
eU,
tenant compte des
consid6rations sus-nrenliotttr6es :
Primo,
je
nie la l6gitiniite de la comprStance de ce tribunal
pour me
juger, a moins qtlc] vous ne vouliez appliquer un r6ginre
fasciste ici,
Secondo,
je
trouve que l'accusatiou "d6moralisation
de l'arm6e.'.
acte nuisible h la defense ttatitltrale" n'a aucun sells.
Tierso, tout ce que je
fttis, tous les wais patriotes de n'itrlpot'te
quel pays, nris clans la nrOttie situation, l'auraient fait. Tout ce
que
j'ai
fait,
je
l'ai fait avcc I'espt'it lucide, avec une conscience
calme et clairvoyante. Et'nte voici en vos Serres,
je
saurais montrer,
comlrle l'a dit l'illustre Cor"neiller que:
"Mourir
pour Lr pays cst ttn si digne sort
Et qu'on briguerail erl fbtrle une si belle mort !'
Etrlitt, qu'tri-je clotrc ir irjotrtcr si ce n'est, avant d'etrlctltlt'c
votre verdict, pour vous tlire que la France ne gagnerait, en rien
A suivre une politiquc de rnusrguirl nrarchatrditge, de tatotrttetDent
r"T'
z,
t--*
.o
G
FI.{
z
#
rLr
t--l
{)
c
Z
\C
(n
r{
&
.c
(il
g
r<f
\<{
A
c
t--/
*-4
(f)
75
allinl6 d'tttte ntauvaise
fcri, A vouloir
rn6connaitre
l'autorit6 de notre
Pr;6sicie.t
Ilb chi Minh dont l'anniversaire
de la naissamce
est
c6l6br6 aujourcl'hui
avec pompe
dans tout le pays du vietnarn. Je
ne serais m'ernp6cher,
i l'heure prrSse,te
,t'6,rlque"
I'6mouvarrte
oval.io,, tandis qu'au
ciel pur
et brillant,
flotte allbgreme,t
au
ve,t le clrapeau
rouge pourprc
h l'6toile jaune.
vision d,u,e scbrre
sublirlre
ori j'aurais
eu I'occasion
cle crier a plei's poumons
:
vive la
jeu,e
R.fublique
D6mocratique
du vietnarn
!
Vive la R6sist,ance
tlu Vietnarn
!
Vive notre Fr6sident
llb Chl Minh !
Fait a la r'laison
ce,trale de saigo. re 19 Mai rg4g
Nguy6n
Dhft Chiuh clit Chinh trIeo
Num|rc
d'doou
: lg12 CAM
Chef du Corniti
d,Actiort
No I
de la Rgion Saigon-Ch,,lon,Cochinchine,
htdochine
i6
ry
z
\
FJ*
F"
c
m
rd
t-(
e
c
z
ro
V)
z
,1
F-,
.C
m
D
rd
e
o
z
a
NGdI CA CONG TAC THANH
sAIGoN
-
cHd r,dNI
6-I"t'^ral"li%*
/t--
'-zl-
l_
o_
lc"
p.J5
|ri,{
'a"
Ity
fry.
JAn
3'fi'lef
da
1
,- *)
hrdan
rXy
.
flI sin|.ifn
"iJ
igt
+.-t^_
5-.-6[ Sao
o nh,iq
++',.o
''
-E=t
---o'-
l.h^i
1"ii+ J-*aU
sJ,,
.,iic- b,.o
1^i,
7i^n
w
ruA,r
2rt5
-^*,
J'i"g
"^d
c6g t'G
+h^;r b^
_{
+;
l_ --J'
-;g-=f-
----=-t O
Jr,anl" MEt
1i.+
h;f
B^..
.& t{
"
r\fr.r
U
rij-
9K rT-
.o
thin{.
+
-
-A.-
**g+'"i:*a
-il
r-j-
+,trr
1-n
thnt ,
-{+.r"\ ,^i1
lf
t-_I}'
o-
h(,
aryn
).
lv\/r^ ?trw\
f,i"
g,4 .**,.,*,
t
O(r*
_b^^
t
+^i +^L
?La-r.{"
?h;*.
-&h;-\
\ h:r,' r,.i Lili cii.r
sdng tzic thring 1
UDA
(Nguydrr
vbn Dua)
- 1948.
MSt lcn" r;- n';;
br,o
I'J
r;
F,^
cey
-+^i
-tv
\5-
'J^*
,h6/h
ill
1,
ll
SU'A tat C}"IO
.DUNG
Riri Lan M6 Linh trtrrg tri Hibn SI tr. 21, dbng
tr6n xu6hg xin dqc lh : 'Iba so4n b6o Phgc lltrng
cluilng Ilonnard (L6
Lqri) ghn nhh thudc Nguydn
rrhh thudc nhy 6 g6c dtrilng Bonnarcl - Vi6not
Phan BQi ChAu), b6n h6ng chg Bdrr ThAnh.
thti tu tt]
niim trOn
Vdn Cao;
(1,0
Lq,i
Muc
1 Ldi gidi thiQu
2 Ph6t bidu cria Dbng ch( 1"5ng Ri thu Ngtry6n
VAn Linh
5 "DQc l{p vh cdm no 6o 6iu,'
t,.s. Ngrryen Hrlu Tho
6 MOt lgc ltrgng lAm k6 thu khiep drim Nguy$n
Vinh NghiQp
7 Truy'6n th6'ng 45 nam
Trhn tlii Ilhung
11 Be.i hq:c cri chn dtrgc 6. lqi
L.S. NgUy$n
T'trirnh
Vinh
12 N[rn th6ng tr6i qua, nhit[g gi cbn lrf
Iloing Thi
'['hanh
14 Khu trtrang Nguyon Binh dQt nhqp sai Gori Nguyon
llirng
15 Ngrrycn Dinh Chfnh, tt toi thhnh quan tba
19 Lan MO Linh trtlng tri Ilibn Si
22 CA g5i Hue trOn bdn Thti '['hi6rn
24 DiQt chien khu ma Binh
Qudi
TAY
2? Anh thq hdt t6c "cdt
cd" d4i tri Imfelt
29 VU n6m lgu dan rqP Majtstic
Ngrry6n thi l{im Dung vir Nguy6n
Dantr
Kirdi
33 Hai c6 g6i Ban c6ng tdc L2
35 lla C6c mdt minh tr6n "ttrflt tr{n h6a hg';"
38 Tuhn tr5rtg niqt sao mh t:lry ddng
4l Ngui,i bAy l'An vuqt ngqc
43 Phqc kich hai chien h4nr My tr6n ben Sli Gbn
44 Diet t6n Bazin
46 Kiuh Kha ViQt Nam sang Paris
48 Tnrng tri tOn Dd Leo Cheo
50 Mgt ngrrdi Hoa trotrg Tilu dohn
qtry61 tt 950
Vo ThAi
54 Tidu quy HAo
5? Mqt tdrn lbng son
Phting
Rd Thq
60 Tr0n d6nh kho bom Phfr 'Ihg IIda
, .^.
62 MOt luqt stl nhiQt tinh bio
1'9 uhrl nhrlng ngrrdi hh6ng
chi6n
63 MOt chuyOn
viOn vO chat nfi vh vri hhi
65 Cht gdnh xiec lIung Long
66 Chfi trqi hbm
QuAng
Te
6? Lai'lictr mQt tam Anh
Vti Linh
?2 T6ur ltrqlc B&n t{ beo chfa l.r'trdr:
tba 6n biilh shi Gbn
cria Trtrdne t;, ;"g1a;-tr
r
Nguy6n Dinh
chinh
77 Nggi
.ca Ban c6ng 1.6c T'hAnh siri Gbl1 chqi Ldn
(nhac)
luc
,ii
ri
l,,l
L
)i
.'l
',fi
r{.
r!{
.
ill
,h
Ir
filr
n"'
m
{t;
t,
ll
sor{c MAr vol n0 mmun
Chiu trdq.h nhi\nr. xudlt bcin:
Trhn II&i Phgng
IIQi dbng [i?n t$p:
Nglyfrn Ihing, Nguy6n Dnrrh I(hOi,
Yri Linh, Vfr lliii Son, Vd I'h;ii,
I'hfing Bri, Thg, Dinh Thu XuAn
Bi1tt sofin :
Nguy0n Ilirng
lli\tt dinlt :
Vfi Linh
Stlto. bdn in :
Phing Bd Tlto
T'rinh bdy :
T'r:hn Vdn Nhanh, LOru
Quarrg
Ndti
hi 2.000 cudn, khd 16 x 24, t?r XI nghiQp In sd 4, tliay ph6p
xuat bin sd 28-91 nghy 21-8-1991 cria Cuc Xuat bAn
QuAn
clQi
I{hfin dAn ViQt Nam. In xong t,l"rdng 9r'1991.
inTQp lrrrr chidu thfrrg
9/1991
ll
,r,
!
il'
j,i
#t
11
t:'
:i
;l
tl
1
i:
!i,
i,l
ili
.,,
jl
rl
l,
.
ir
, i'l
1l
:1.
j:
\,{

Das könnte Ihnen auch gefallen