ADVERTENCI AS

PRECEPTOS TILES
i PARA LA CLASE / pl f
DE (-v;'-
MENORE&.
M i *
* 4- i *
*gF l i l i l l i . - . - * - x ^ u u v w
CON PRI VI LEGI O REAL DE S. M.
^ ( Q. D ^ G ) '
"* O en la Puebla de los Angeles/ en la
Oricina de D. Pedro de la Rosa.
Ao. de 1&07.
G19-61
G
Oleftivo es el que en el nmero singular signi
ka multitud , como Vnjulus, Gens, Turba.
y
Piiniitxvo, el pnn. eranente inventado para sigmficalf
la .cosa, como Vrbt, Ager, Domus.
Deripafivo, que se deriba de otro, como de Urbt,
Urbatius: de Ager, Agestris; de Domus Domsucut.
Posesivo, que sigbifica lo rcus^o que el Genitivo
de su' primitivo, T i l o de ( cero, (' iCeronianus: de
Fater, Fternus: de Uirjanii Jlts^anus,
* Verbal que se deriba de verbo, corro de Amo*
.Amator; Amabilir. de Lego, LeSor, letlfo: de Ef*
ficio, Effeus, Efficax, Efficcita*, Efjicientia.
Di mi nut i vo, que disminuye la significacin de su
pri mi t i vo, guardando su gnero como de ,
Jomsculus, Homuncio: de Sror, Sorireula: de
M.unus, Munsculum,
Rel at i vo, que hace relacin del antecedente subs
tantivo, y concierta con l en gnero y nmero,
como Qui, , quod: 2s, ea, id, dem, lite. Lega
Ciceronenij quifuit elojuentissimus.
Se lia de advertir que el adietivr, de Plural quiere
el mas noble gnero, como Pater MaierniQrtui
sunt; porque el masculino es'mas noble que el ie me
nino Y porque es tambin nas noble que el neutro
dixo bien el Poeta; Cos/otjue rfortant, almonetri
fuerm,/edatique ora Gulesi, El neutro se prefiere
al femenino, mayormente en cosas inanimadas! Ut
,divitie, decu, glr'a, in citlis sita Sunt.
Con substantivos de cosas inanimadas las mas Ve
ces v al nmero plural: Ut ira (y avaftta imfe
rio otentiora erant. 1 Quaa
Quando,Jay^muchos substanti vos, conci erta bi en
el adjeti vo eoa el mas cercano, en gnero, nmero,
y caso: Muliorum superbia, niultorum odia, ac 10
igstia $rceferenda est.
:
"
Muci os substanti vos perteneci entes una mi sni a
cosa, conci ertan eri cat, aunque en gnero y nme-
ro desconci erten: Vi v,ir sapiens est ornamentata,
gloria,-delicia, atque solati uni sui generiti
Qui, quce, quod, entre dos substanti vos conci erta
con qualqui era: Vt est locus in carcere, quod Ty*
llianum affellatur, vel qui.
Antepuesto Qui, quee q uod a su antecedente, con-
ci erta con en gnero, mi mer y caso elegantemen-
t e : Quam quisque norit artem, in hac se exerceaU
ANMALOS.
' WTOmbr es Anmalos llama el Arte los que falta
t J ^N - "alguno de-i os nmeros, mudan el gnero,
decli naci n, carecen de algn caso, de otro at r i '
bur de nombre. Pnense aqui la copi a de muchos
par
1
? que el Estudi ante conozca lo que le falta.
P
-opri a 's-qnt tantum . nmero fle&enda pri ori ,
:
Ut Tr oya, Anchi les; si plura ut Gali a Ca?sar.
!
Nmi na si gni fi cant, nmero etantur utroque.
Et cum pro nmero numerorum assmi tur alter. '
Se cum pmpri etas rerum gnatur ut i l l a:
Si nt Mcecenates non derunt Fl ace Marones,
QUB quodam i n Lat i pi urali a feci t ri go,
1
Tai i a semper erunt, ut Delphi , Cumas & Athena?<
Pl ural i careant Fruvnenta, Met al l a, Li quores,
Iq-speei ei t Sranum, Mi um. Sap. a, Ne&ar, & UTUTO,
Di ci tdMella tamen, Far r a, Hordea, Defruta, Mus a.
Vi na, El et ra-&' moma, r i c aka, Balsama & Aera,
Mas-
' tyaicuUna fturali Cdrentt ^
Mascul a plurali qui dam vi duanda leguntUrV
Hesperus, Sc Li mus, nemo cum Sangui ne Vi scusv
Et Muscus, qui bus ddet Aetsr cum Vespere, Ponto**
Vomina fiutati Carntiti
Foemi nea i n numer tantum usurpanda pri ori *
Fama, .Sene&a, Luce?, & Plebs, Fuga, Vespera, Tabes
Adde'Strues, Ci i oltr, adde Salus, Sapi enti a, Proles,
Bi i li s, 'Humus, Si ti s, atque Famus, Clemnti a, Tellus
"Nuttd plurali c4rehtd*
'Habe ti bi , neutro damUs numer spoli anda seti nctoy
Ver, Ardor, atque Penum, Vi rus, cum Fel l e Barathfuffl*
Et ni hi lum, Fs, atqe Nefas', Ni l adde Macellut
Hi s Jbar, atque Salum Lanum#cufnque HepateFsBn
In'sti ti um, Ni hi l adde Hei d cum Gluti ne Vi srffti .
Man. Crocum Tabum, Seni um, Pasch* addi f oNi t f iittt
'Cumque Lut o, Pelagus, cum Cseno, Vulgus, Hal eci
f furiti taniuft dct'.midi
Ma l t a fc'e'sni 'r nmero tfurjcata pfi cr*
Ut quJBcumque gerunt (dem'pto.Un)a cardi ne fi rneti *
Seri Duo, Tres, Quator numerosa tprba sequentun
Et qui Bus at li bros, Ludosv, aut Festa otamj *
Eti li ca i n exemplum, Di onysi a,. Olympi a sumpto.
Maskulina Cafenn'a iir.gulrt'i
' Masculum' sorti ta gemi s pluf ali a tantum, '-'
Si nt. ti bi Canceli , Lemvjres, cum Mani bus, Arfu*
Et ' loculi , &' prcere, Cani quey & li beri , $t;ApAal*
Cocli ti bus, Speros, Fstos, Majori bu* adete"*
0
' . "
ti s pugi lari s',-gmi nesque, dhecYe Mi nores. : '
: > i
Posteri , &-i nferi erunt, i lli s adjunge; Penate,
Artus^aut i n pri mo di cas, & Cceli te sexto.
> :
Famipea earenta singular!.
De grege fnemi neo tantum plurali a fleftes.
Excubi as, Nonas, Idus, .reensi sque Calendas.
''"Inferas, cam Reli qui a adjungi to Cunas:
Pri mi ti as, Scopas, Di tas, nocjsque tenebras.
Et Tri cas, Termas, Pri mas cum la&i bus adde.
Insi di as commi tentur Opes, adscri bi to Nugas,
Exequi as & Cli teli s, super adji ce val vas.
Mani buque Mi nas, Induci , numquam.
Nundi ne fletatur, nmero eque Nupt i s pri mo. -
.Nevtra carenila singular!.
Pri ma ti bi nmero careant Sponsali a pri mo.
Haec i nder careant Bona Lustra, Crepundi a, Cete.
' . Munj a cum Fi abri s, i i st i va, Ci bari a, Tesqua.
' Pvstra. Stati va, qui bus Par apherna, Gbli vi a Castra.
- ' Ext a, Hi berna adhi be Prascordi a, Mceni bus Arma.
Campi ta. Tuxta,
r
lli s herent Eellari a, Tempe.
"Hi s tarndem cum prole sua Canabula junget.
Tftasculna in singular?, in plurali neutra,
. Pi ndymus i n nmero plurali Bi hdyma sumi t.
Taygentus di scri men i dem, Pangeus Avernus.
Tartrus acci pi ui i t &: Masci cus Ismatus adde.
' Menal us, ac generi se S'i bi lus aptat utri que,
Et Jccus, atque Leculos ni l dedi gnantur utrumque.
FaetJiinea in singulari, neutra in plurali*
Pergamus H neutrum pl ural i , & Carbasus optant.
Hoc Solyma, hoc proles, eti am peti t, atque Supellex,
Sttigittar neutra, p1uraT"
t
matcntina.
Sunt nmero Ma Coelum, Argos Rastru.'rrque|secundo
Mascula sed Frcenum, fraenos, & i raena recepi i -
Declinati ene in&qudli
Vas vasi s tense ad plurali v's secunda;.
Jugerum. 8c ut Templum, plurali a* Tempora habetur;. .
Jugeri s ad mi mer datur i l Li & jugre pri mo.
Gnere smul, (y rfeclinatione invqualia.
Deli ri um vul
f
deli ti as, Epulumq e li benter:
Fert Epulas, neutrum plurali Bulnea donat,
Balneum & est pri ma? numero, vel'ut Il l a secundo. .
Indeclinabili a.
Tal i a sunt Presto, Ni hi l , Ni l , Pondo, Pi napi ,
Tot , Quod, ex i lli s, ori enti a, Gausape Gummi .-
Caparri , & hi s adhi be Frugi , ni qui l, atque ncesse..'
Caepeque, cum Tempe, Cete, Frenesi e Reatas.
Quatuor & Centum, St medi s i n^er utrumque reperta.
Adde qui bus Danaum nota si gni eatur ut Alpha.
Vari't canbus Carenti a.
Ut Jovi s, atque preci s, i 'e&u-n, casumaue vocandi .
Si c opi s, atque vi ci s, nmeri renaer
1
Pdori .
ZEs,Mare.Thus &Hyems St Rus, Far. Melque :ecusant.
In nmero Patnum, T
e
r nun, Sexumque secundo.
Hi s quoque tolle Di es, & Rex dabi s omni a qui nt s.
Tant undem i n refto, tanti deni Ft ri us extant,
Ex qurtum a.9si duus tantundem amplefti tur usus.
Cum Reft o Quartum tstar habet, casumque vocandi .
Qus eti am nmero Grates habuefe secundo.
Imperi s & .Sponti s, dumfaxat: Jr hi pere, ' spnte
Et repetndarum, repeti i ndi s fleftsre solum.
la patri o & sexto veterutn sententi a cavi t. Dat
5t reftum mi meri s, & qui ntum Maf t e dobus,
{puppeti a dat suppti as, & plura recusat.
Quartum i i abeat i nfi ci as, habeant Jussu, atque Rogat u.
Jn jussus & natu casu contenta Lati no'
jAdjeftiva neutra plurali terminati one carenti a*
Deseruere gertus aeutrum plurale su ei stes
41es, Habes, Lopuplex cum Sospi te, Pauper St Uber,
Pi Vesi Inops, Memof, Suppeles, Terres atque Tri cuspi s.
Pl us Pi ures, & plura l t r i x, ultri ti a, fertque.
Ui tri Pes, Vjei rjx, se fi ni bus apt aei sdera.
GENERO.
N
O pone el Arte por exemplo de los comunes de
dos, mas que Vates y Hacrdos; y para que
no se eche menos copi a bastante de cslos nombres se
aaden los si gui entes:
Affi ni s, C'ustos, Index. Bos, Pr ces & Hosti s.
Obses, 8c Antsfes, Juveni s, Comes, atque Satelles.
Dax, Ci ni s, atque Farens, Ci vi s, Populan? & Hosbes.
Cuni que Tubernali s, Vi ndex, Sus, Exul , &c Autora
Mi lle-S & nterpre;, cum Judi ce, Tei ti s & -usper.
Arti fi ci , Pri nceps, i eres, Patrueli s & Infans.
Muni ci pi (. on}us, Adolescens, Augur, di i srent,
Quoque adjecti vi pars IS Sni tur ut omni s.
i u t i n OR ut brevi or, Vi gli .hunc 8f pervi gi l addes.
Tuque U Ego, ast Lat ro, Pgi l , & cum Cocli te Pra;sul.
Fur , Homo, Eques mari bus tantum jungantur & i lli s,
Composi ta ex Vgrbo, ut Collega, Auri ga, Propheta.
COMPARATI VO Y SUPERLATI VO.
A
los Anmalos de nombres comparati vos y su-
perlati vos, que pone el Arte, se pueden aa-
di r otros para que sepa el Estudi ante su formaci n,
y asi se |>qnsa aqu todos juntos. Bo-
Bami s, Mel i or, Opti mus. Malus, Pejor, Pessi rous. Mags
us, Major, Mxi mas. Parvi i s, Mi oor, Mi ni rous. Mufc
tum, Plus, Pluri muni . Nequam, Nequi or, Nequi ssi rnus.
Maturi us, Mat ador , Matari ssi mas. Senex, Sni or. J r
Veni .us. Juveni or. Vetus, Veteri or, Veteni mus. Dexter,
Dexteri or, Dexterri mus. Si ni ster, Si ni steri or, Si ni ssi masi
Deteri or, Deterri mus. Poti or, Potjssi mus- Ext ra, Ex-
teri or, Exti mus. Intra, Interi or, Inti mas. Ul t r a Ul t e-
ri or, Ulti mus. Infra, Inferi or, Infi mus. Ci t ra, Gi teri cc,
Pti mas. Supra, Superi or, Supremuf.'Prope, Propri oi -*
Prxi mus, y si se toma como posesi vo forma compa-
rati vo Proxi mi or. Post, posteri or, Postremus. Ante,
Anteri or. Pri dem, Pri or, Pri mus. Oc yor , Ocyssi mus.
Peni tus, Peni ti or, Peni ti ssi mus,
VE RBO.
V
Erbo i mpersonal, es el que ti ene solo las terce-
ras personas de si ngular, como en a&i va Tudet,
Peni tea en pasi va curri tur, puni tur.
Neut ro es el que se acaba en o, y no ti ene pasi -
va en or, como sto, servio. -.
Deponente es el que se acaba en or, y . no ti ene
acti va en o, y ti ene la si gni fi caci n, de a<3i va
neutro, como sequor, utr, morior.
Comn es el que se acaba en or, y no ti ene ac-
t i va en a, y si gni fi ca acci n y pasi n, pri nci pal-
mente en los perfectos, y los. que de i se forman,
como exterior, utescer, con los otros que se con-
ti enen en los verbos si gui entes:
Talla sunt fruor, populor, conestor tortor,
Ulciscor, patior, commtor, compleElo?, $y illis.
Testor, 0 * aggredior, dlargitor,.atqite,p,acisc.am
Adele imitar, morlor, (temedor, hit adifitcor.
Aseyuor, entor, consolar, abominar liistis.
Tutor, jf feriar inierireior addi tio di gnor.
Et verbo personaL de modo uni to ,'quiere antes
de s Nominativo de persona que hace ciara
encubiertamente, como il vales bene est, ego jt<>
dem vaho. \ . ..
La primera y segunda persona no se expresan, sino
e? quando significamos diversidad de intentos, ac
ciones. Ego Fairiafn liberavit vos liberali esse non
curati s. quando queremos signifear mas de lo que
,el Verbo significa sin ella, como Tu heee ausus est
dicere;.donde el ausus est con aqul tu, tiene mayor
gnificacion, nfasis o misterio. Y. por eso el modo
potencial con gracia y elegancia expresa estas dos
personas por el. eeflo que i ncl uye: Ego te onsu
lem futem. cum me non futes Senaiorem
7
Qu os
he de tener yo por Consul, no tenindome vos por
Senador?
El infinitivo del Verbo se suele poner lugar
de Nominativo, como on est mentiri metan voeere
cutpa magnum est solaU'um.
Muchos nombres de singular juntos, quieren ver
bo de plural, como Arinteles, Scrates, Catn,
ftuderunt Philosofhta. Aunque tambin /puede ser
el verbo de singular, concertando con el tUtimc: ut
tnens ratio, concili um in sensi bus est.'
El verbo de plural' sigue la mas noble personarla
primera es mas noble que la segunda y tercera: y l a
seaunda se antepone la tercera: Ut si tu, ff T'u
Via 'tur nostra valetisse; ego, <ty suavissimus Ci
cero nalemus.'. Porque los verbos vocativos, substanti
vos* indicativos, suelen trae* un Nomi nat i vo antes,
ri ..
- y otro despus: Se hetce- acVerti r qm~quando" e i que
est despus fuere substanti vo, ha de concertar e l ve r -
-bo con el que esta antes, como Catti juvenet sunt
-ornamentavi lieipuhlicce: y no di r* est ornamentimi,.
C/iwicuf vfiutWJi. s^lertia?, ma.vmut tempe? ha-
^bilafiJ.: y no haien est- Afstol fundamenta
Ecclesia mrito commettati Sunti y o di ra' om-
pelata sunU
ADVE RBI O.
E
L adverbi o d adorn y hermosura la Ora-
ci n, y muchas veces si n l- no puede deci rse
1
c i.tiQ: se ver en algunas que aqu s -ponen.
; Deseaf;;
:
Uti n, si , , ;.
Preguntar. Cur, quare, qui ddi a, quorsm.
Afi rmar. Eti am, i ta, maxi me, sanes com s l pr-
;
na. el -Maestro: Reci tasti me carmi na? Respfldgr*
el Estudi ante: Eti am, vel. maxi me, neququam* ;,-
. Ex hor t a r . Er a, age, agedum.
Most r ar . En, ecce.
Dudar. An rrsarn, mi tri nUmqud.
FORMACI N' *
S
Alet rmuchos adverbi os, en dei Adjeti vo en usi
como!.Peri t4, peri t.,-.peri ti ssi me. Pf s c l a r us , pr * -
- clar pr^alarssi m. Salen algunos en y eri fon*
como Necessari o, necessari m: raro, rarm ni mi o
ni mi m: garito tantum.' .
- ' En. ter, salen del Nomi nat i vo de i os" axabadoS eri
y . mudando la S; en ter, como Pruderi s, pr-
dentr: , P! 4gens, di li genfer y del Dat i vo de l osen
nadi erdo tet;: ;como Fel i x, feli ci , fec-
-J&>; Brevi s, brevi , brevi tr. % En
n us, deL Nomi nat i va neutro de los; Comparati -
vos: corro Dudi s, Saj i enti s, i uc ul ent i s .
Sabi exi do L -'Estudi ante sacar estos adverbi os, ten-
fk copi a bastante para no usar si empre de un mi s-
i no adverbi o, como mul t m, val d, para engran-
decer; pues sacar para el mi smo i ntento: dmodm,
fcmgni tr-, 'egregi , i llustrs. -
L
A Interjecci n si rve de mucho para expresar los
vari os a&dlos del ni mo de l a oraci n, CCE C
l o muestran los versos' si gui entes:
Af'etus 'vai i os ani mi Interjeli o pr omi t-'- ' -
Kei ni i hi ! vas nobi s! ji n-i ndurr.l li di r cupi do!
Prohdol or! htu ni ser vah quanta i nsani s; menti s!
'
1
CONJ UNCI N" .
G
Opulati vas: Et , quae, at que, qui n, quoque, eti a-ffl,
tem, i t-err.que, c un, tm, i bi , si n, ni si . ' -
-Oi sjuncti vai : / ud, vel , si -ve, seu, ut, an, nec, eque,
/.dvers.-.ti vr.s: Ad, ast-, sed, sedeti am, verumeti aro,
porro, tamen, attari i eri , tarr.etsi , etsi , li cet, quam\*i s,
quamonare, autem.
CcLe&i vas: Ergo', i gltur, i taque, quapropter, i d-
ci rco, i deo, proi nde.
Causales: Nam, namqe, ' ei n, eteni m, t , qui a,
quoni am, si qui dem, quandoqui d-m, quod; 'propterea,
eapropter, proprre&quod/ q^ti pp, utpdt'^J'" sedeni m-r
Vero-,- verumeni raver." "
advi rtase, que te suelen d-ci r machas"'cosas si n
conjuncfcn alg'.nvj, ' ve'ees^c^n' mcli as'ebri jnci o-!
nes; como Or a t w Fo-'i ca Phi lsophi a-i llusfratur.
Et clari sfi '.s j udi ci o, ' &
:
-ma'si -rr?i s qui defli
:
i retms
prcbanti ssi msv 8i onmi "'xi sti rnali o
f
ne Wnati ssJmus.
I RE Vl ORE S QUAE DAM, AG FAGI LI ORES
Ciceroni Ei'istolae.
Ci c. Basilic. S. 13. Li b. 6 . Epist. 6 . . ' >
T
ibi gratulor, amici gaudco te amo, tua ttieor
te amari, & qui i agas, quid.que istic agat ur ,
ceruor fieri vol o. Vai e.
M . T. Ter. SUT. S. D. Li b. 1 4 . Epirt. 9 .
A
D cameras meas miserias acessit dolor: Dol l a
.bclla? valetudine, Sl . Tul l i x o tvnino de omnibus
rcoa , nec quid coaci l i j cnpian), noe ci. itd faciani scio.
Tu velini tuam, &c Lite valetudinem cure. Vale,.
M. T. Tc r c . S. S, D. Lib. 1 4 . Epist. 2 2 .
N
Os quotidie tabellarios spoetarmi?, qui si vene
ris fortasse, erimus certiores, quid vbis facien
dum sit, iaciemus te statini ccrtiorem. Valetudinem
tuam cura diligenter. Calend. Septmb.
M. T. Te r c ' S . S. D. Li b. 1 4 . E p t o d i ? .
Q
Uod scripsi ad te proximis litteris denuntio re
mittendo: quss sit, itius vis hoc tempore &C
qu* concitarlo multitudinis ianoro:si metuendus ira
tus est, quies tarnen ab ilio t or t al e na' cetur. Tot um
judicabis quale sit, Sc quod in misterri^ns rebus mi
nime miserum putabis id . facies. Vale vi Id. Quint.
M. . Ter. S. S. D. Li b. 1 4 . Epist. 8 .
Q V. . E. E. Q. V. valetudinem tuam vel l i m
cure? diligentissim. Nani mihi, t scriptum Se
nuhhatum est, te in febretn subito i nci di l o. Guod
celeritr me fecisti de Cl ar i s litteris certicrem* fe
cisti mihi gratuffl. Item post hac, si quid opus crit,.
si quid acciderit ftovit facies, ut scialli Cura ut va
leas Dat um vi tioMS Junius.
M. T . ' t e r . S. Si D. Li b, 1 4 . Epi st. 2 0 .
Q
U* d fi eri placert, seri osi as Pmponi urrt seri s,
.quarti oportui t cum eo, si Li e.i f.i e'ri s i nteli ge,
qu.i tt fi eri veli i m aperti us scrjpsi , quando ad i lluni
scri pseras necesse non lui t. De ea re, Se de casteri s
rebus; quam pri mum veli i m nobi s i tteras mi tas. Va*
letudi aem tuarn cura di i i genter. Val e vji Id. Qui nt ,
M, T, Ter. Sux. S. D. Li b, 1 4 , Epi st. 1 7 . -
S
I haberem, quod ad te seri berem tacerem, jd &E
pluri bus verbi s Se sajpi s: nunc qua? sunt nego-
ti a vi des. Ego autem quomedo si nt af lecus, Se Lepta
Se Trebati o poteri s cogrjoscere. Fac ut tuam, Se Tu-
1133 valetudi nem cures. Val e,
M. T. Terc. S, S. D. Li b. 1 4 . Epi st. 2 0 .
N Tusculanum nos venturu* putamus, aut noni s,
aut postri di e. Ibi faci ut si nt omni a parata; plures
eni m fortasse nobi leum erui t, Se arbi tror di utjus i bi
commorabi mur. Labrum si i n t al neo non est, i ae ut
sic i tem coner, sunt ad vi t t um Se valetudi nem
necessari a. Vi lle K. l end. Oftob. di e-venusi no.
M. T. Ter. Su. S. D. l i b . 14 / Epi s t . 2 1 -
vales bene est, egn qui dem vai eo. Da operam
C/
u t
convalesca?; quod opus eri t ut res, tempusque
postu at provdeas, atque admi ni stres, Se ad tre de
omni bus rebus, emani sopi ssi mo li tteras mi tas. Val e.
M. T. Ci eer. IB. P. S. -D. Li b. 1 4 . Epi st. I O.
F
Castroni us Prst us long? Pri nceps Muni ci pi
Lucensi s, est honestus, gravi s plenus offi ci i ,
b^nu-i plane vi r, St cum vi rtuti bus, cum eti am fortuna,
si qi ai d hoc ad rem perti net, ornatus", meus autem
est fani Ui ari ssi mus, si c prorsus, ut nottri ~ordi ni s ob-
sejvet nemi nem ' di i i genti us, quare Se ti t meum ami -
cum,
cum, & ut tua di gmi m amci ti a , ti bi cofntri endo cui
qui buscumque rebus commodaveri s, ti bi pr of et o j u-
cufldum nahi certum ri t eratum Val e.
M. T. Ter . S. S . D. Li b. 1 4 . EpLst. 2 3 .
S
I vak-s bene est, ego valeo. Neque de Cassari s ad-
ven'.u, neque de li tteri squas Phi loti mus habere di -
ci tur, qui dquam adhuc certe ha-bemus, si qui d eri t certi
fci am te stati ni certi orem. Valetudi nem tuam fac ut
eures. Val e i n i d. sexti l.
- Ci c. Atti co S. D. Li b. 3 . Epi st. 1. 6.
L
It t ers mi hi a qui nto Ir atre cum S. C. quod de
me est f'acum, ali ata; sunt mi hi i n ani mo U
legum lati onei i spe&are si obtre&abi tur utar au&o-
ri tate Senatus; Se pofi us vi t i , quam Fntri a-carebo. Tu
quaeso festi na ud nos veni ri . Val e vi K.eji d. Januar.
Ci c. Atti co S. D. Li b. 3 Epi st. 27.
E
X t
u
i s Htteri s, Se ex re i .-sa nos fundi tus peri i sse
.vi de Te oro, ut qui bus i :i rebus mti s tui i ndi ge-
bunt nostri * mi sseri s, ne dt i s . Vi l e .
Ci c. Atti co S. D. Li b, 4"., Epi st. 1 4 .
E
G-O vero utar prorrogati o i e di ei : tuque hu-rnani s-
si me feci sti , qui me certi srem feceri s, atque i ta
ut eo tmpore acci petem li tteras, quo non expea-
rem, tuque ad Judi ces scri bere-. Sunt omni no -mi hi
quxdam agenda Roma;, sed consequemur bi duo post.
M. C. Ti t o L. F. Rufo Praet. Ur b. S. Fam. L. 1 3 .
Eoi st. 1 6 .
L
Custi di us es tri buls, 8c muni ceps Se fami li ari s
* mens. Is causam habet, emam causam at te
dei ert: commendo ti bi tua fi de'. & meus pudor postu-
l ar, tantum ut faci les ad te adi tus habeant, q'.i ^.wrt
acqua
equa postulabi t, . ut Hbsnter i mpetret; sentjamque
fneam si bi ami ci ti am
r
eti am cum longi ssi m absi m
I>ro-e?se i n pri mi s apud te. Val e.
M. T. . Ter . S. S. D. Fam. Li b. 1 . Epi st. 1 1 .
S
V. B. E. E. V, Tul l i a nostra veni t ad me pri -
di e Id. Jun- cujus summa vi rt ut e, &: si ngulari
humani tate gravi ore eti am suum dolore afffcusj nos-
t ra fa&um esse. negli genti a, ut longe ali a i n fortuna
esset, atque ejus pi etas, ac di gi tas postulabat. Nobi s
erat i n ani mo Ci ceronem ad Ossrem mi ttere, & cum
eo celi Salusti u.m si proltftum eri m i aci am te certi o-
rem. Valetudi nem tuam cura di li genter. Vat e vi i
K: l end. Qui nt.
M. T. C. Terc. S. S. D. Li b. I 4 . Epi st. 1 2 .
O
' J OD nos i n Itali ani salvos veni sse gaudes, perpe-
ao gaudeas vel l i m, sed pei turbati dolore ani mi
rru^ .'a i njuri i s me tuo, ne i d conci li j casperi mus; quod
non faci le espli care possi mus. Quare quantum potest
adjuva. Qui d autem possi s mi hi i n mentem non veni t .
In vi am quod te dest hoc tempore ni hi l est & longutn
est i ter. Se non tantum, 8c non vi deo, qui d prodesse pos-
si s si veneri s. Datum pri d Nonas Novemb. Brundusi o.
M. T. Ter c. S. S. D. Li b. 1 4 . Epi st. l .
S
T
vales bene e;t, ego valeo Rtdi ttas mi hi jam tandem
sunt a Cassare li tterae sati s li berales, .& i pse opi -
ni one celeri us venturus esse di ci tur. Cui utrum ob-
yi am an li i c cum speftem cum consti tuero faci am te
certi orem, TabslUrtos mi hi velli m qyam pri mumre-
mi ttas. Valetudi nem tuam cura di li genter. Val e pri d.
Id. Sest.
M. T. C. Ti roai i S. D. Li b. 1 6 . Epi st. 1 9 .
E
.'Ipecto tuas li tteras de multi s rebus Rei p. te i p-
sufh ri mi ro mgi sDni etri ti ri j recde nostrum, 8c
. ali -
ali ud,-6t qui d
:
potest vani . De Ansi di ano ni ri i ne ni ji
; i
t e hcrt r sci o ti bi cura esse, sed confi ce, & si ob
,eam rem morara, acci pi p causam, si te i d non tena
advoi a. Li i eras
;
tuas valde, experto. Val e. ' \
M. T . C. Ti rn. S. D. Li b. 1 6 . Epjst. 2 O.
S
Oci t at i ta vi vam me tua, mi Ti t o, Valetudo,
1
sed eoftdp, si di li genti aro, quam i nsti tui sti ad-
hi bueri s, ci to te fi rmum bre Li bros compone, jndi -
cenv cum Met t oJ or o lubobi t, quandp ejus abi tratp.
'v'der. .'.um est . ' Cum-ol i t ore, ut vi detur, t u potest
' KUend s empeare Gladi atores, postri di e reddi re : &
:
i t a censeo verum ut vi det ur. Cura te s'Lme amas di -
. li genter. Val e. .
M. T. C Q. V. Q. F. O. S. D. P.
. T^' J bl c us Corneli us, qui ti bi li as li t te ras reddi di t,
, fl k; i s lni li i P. Caspi o commend atus, cujus causa
qjantopere cupfrem, dbrmque''proi 'tfto,' ex me fa-
cerle cognvi stl. Vehementer te rogo, ut cures ex hac
commendati bne'T-ni hi Cpspi us, quam maxi r'as,- qpani
pri mun:, quam saspi nsi me grati as agt . ' Va[ e.
T. . Ter. S. S, D. Li b. 1 4 . Epi st. 1 6 . ' .
^
V. R E . E. V. Et si huJHsmodi tmpora no**
e tr sunt, ut ni hi l hi heam, apt ad te i i t t er a-
un eXpeftemj aut i pso- t e scri bam, tarnen ne<ci o qpo
medo, &;-i pi e ' vestras li ttei as exr efto, 5r cri bo ati
vos, purn habeo qui fe rat. Voi pmi na dt bu' t . j te
offi ci osor esse, quam fpi t, &. i d i pspm fluad feci t;
potui t di li gep.ter facer, & capti us, qqa.n quam ali a
sunt quE'ni agi s'Qurcm'ps, magnlsque doleatnus, qp
.ri q i ta 6'orfi 'c'U"t, ti 'ti 'vb"lFur,t-, qui me-dea hi e sr-
-t ent ai detrusJcrunt, cpra pt valeas. Prjd, Nc n. Jannar.
VALENTIS
ARNOLDO SAL U . j
^Eo msseram npef me ti b Co turni ces,
QUA* ipse verrus essem, mi ssurum.
BAS; capere (ut l i o rna venandi i nsuetus) cmn
no n po ssem, ad venati o nem meam^ i d.est,
ad Utreras meas me co n verri . Ut to rte ai
marius- venir; irbe'tus Grajeus ex Prasi a Na-
"vv,lr, JEso pi Fbul as co nti nens, has o mrjes
BCIUI l abo re vetatus sum. Mi tr i gi tr ad.
te,- SIV'e Fbul as, si y' magh Co turni ces,
quii>us & te: po ssi s, ad Iuti ere.
DE VOLPE, ET PARDO.
T Upes, & Par'ds de pi chri tdi ne al *
Y Cercaban tur; & Pardo suam pel l em
versi co l prem exro l enfe Vupes suam cura
no l i polder prapnere, nqui t: Ar quanto
ego speci o ci o r qua? no n co rpus, sd tni murn
4'crsi ^dr'em stTt'ta.'s'rfa t
' HFC Fbul a i nno i t
ani mi aatecel i er pul chri tudi nenj $rppri s.

: * DE PASTORE, ET MARI. /;
- ' i
P
Astor in loco martimo gregem pas*
cebat,cui cum videret mare tranquillum;
incesit cupido navigationem faciendi. Itaque
venundatis ovibus, emptisqu sarcinis pal-
rnarum navigata orta autem vehementi
tempestate, & Navi mergi periclitante, omne
pondus Navis in mare ejecit, vixque evasit
exonerata Navi. Paucis post diebus, veniente
quodam, & tranquilitatera maris admirante
(erar, enim sane . trnquilium ) responden?
inquit: Palmas iterm vult, quantum in-?
.telligo, ideoque immotum sesse ostendit. .
Hai; Fbula innuit eruditiores fieri, ho-
mines, damno, atque periculo.
DE HOMINE, ET SATYRO.
TI R quidam cum Satyro amidtiam inie-
V rat, qui cum edendi gratia sederenr,
esorta Coeli tempestate. Vir manus adosad*
movens anhelitu refocilabat, quod intueris^
Satyrus interrogai quamobrem id faceret?
Ille inquit: calore oris algentes maims refo-
cillo. Pauloque post calidiore edulio allato,
cum Vir, terum manus ad os adrnovens,
jcalorem cibi tenui inspiratione refrigeraret,
IN.
Interrogar Satyrus, quaraobrem & illud fa-
vCi at? Rispondente autem Viro, ut refrige-
fret eduum. Atque ego, inquit Satyrs,
tecum post hac amicitiam non excercebo,fqui
ex uno ore, & calidum promis, & frigidum.
Ha;c Fbula innuit, debitamdam esse
ejus amicitiam, cujus anceps vita est & non,
simplex sermo.
; DE AUCUPE.
J$L ^
c e
P
s
quidam sumptis aucupatoribus
X\. retibus ad venahdum processit, viso*
que Palumbo in cacumine arboris sedente,
compositas artificiose arundines cum retibus,
ad avem clculum admovebat, sperans illam,
se vnari posse, Quod cum agit in altura
intuens, jacentem viperam pedibus prassi^
que exsperata dolore hominem momordit.
At ille jam defficiens: Me miserum, inquit,
qui cum alterum venati volo ipse ad al-
tero captus pereo !
lssc Fbula innuit, quod aemuli alios
arte sua nkentes decipere, sape in laqiieos,
quos tendunt incidunt.
DE FI LI O, ET MAI RE, t
"iH^UER quidam in Schola Condiscipuli fa-
ratus Xabellam alphabetariam attuili*
Mairi su, qua non castigaitis qaotidie
magis furabarur. Procedente autem tempora*
najora ci Bpi furari. Tandem Magistrata
deprehensus* ducebatur ad suplicium, Marre
VERO seguente, ac vociferante, rogavit sa-
tellites, ut paulisper ciim ea ad aurem loqui
permitterent, quibus annucntibus, & Maire
festinabunda aurem ad os filij admovente
ILLE auriculam Maternam dentibus amorsam
evulsit, & cura Maier casterique increparent
gipn modo ut ftirem* sed etiam ut in paren?
tetn suarn impium, inquit ; Haec mini ut
perderer extitic causa, s enim me ob Ta-
(beliarn alpha betariaro castigasse*, nequaquarn,
adulteriora progrcssus ad supliciumduceret
- Fabula hfEc innuit, quod qui inter. init/ia
peccandi non coercentur, ad graviora ila
gitia cyadunt.
"|P^ ANJE dtias in palude pascebantur sta
te, aurem, siccata palude, illa derecla
quairebant aiiam; cxterum prefundum inve-
oerunt pteum, quo viso, altera alteri in-
quii: Descenda mus, bes tu, in hunc pu-
teum^ illa respondens ait: Si igitur, &h c
aruerit aqua, quomodo ascendemus ? ( -"
Fbula dechrat non oportere inconsi-
derate res aggred* AVA-
AVARUS.
j. Vanis quidam cum omnia sua bona
j\; vendidisset, & a urea m gleba m fecis-
set, in loc quodam etbdit una defoso llic,
'& anim suo , & mente , atque qtidi
eundo, ipsam videbat. Id autem ex opera-
riis quidam observando cognovit, & reffo-
sam glebam abstulit. Post haec, & ill pro-
fedtus, & vcum locum videns.lugere coepit;
& capillos evelere. Hunc Cura quidam vi-
dsset sic plorntem, & causar, audivisset
sic, air. 6 tu tiistare, neque enim habens
aurum, habes lapidam igitur pro auro
aceptum recond. & puta tibi aurum esse,
undem enim tibi usum prajstabit nam, ut
Video, neque cum aurum erat utebare. "
Fabula significai, qui,injuria benefac-
tores afficiunt, Deo puniri.
MUSCiE.
"g^N cella qiarlam melle effuso, Miras ad-
LCL ''volantes' cmedebant, implicitis autem
eariirn pdibus, evOlare non poterant,
:
curii
^ver suffocarntur dicebat: Mseras nos-,
quia ob modicum cibum primus!
Fabula significat, multis gulam mul-
triim malorum esse casam. CAN-
CANCER E J VULPES.
^OAncer mari cum ascendisset, in j oco
quodam pascebatur. Vulps essuriens
ut vidit, accsit, aceum rapuit; I He devo?
Tante ait: sed ego condigna patior, qui ma*
linus cum sim terrestris esse volai.
Fbula significat, homines etiam* qnf
propriis derelictis exercitiis, ea, qua; nihil
convenient; aggcediuntur,7 merit infortu*
natos esse.
. ., LEPORES, - , . -
v
Epores pllim beligerantes cum &$$ir
' % lis invpcarunt in auxiUum Vujpes.
Jtx autem dixerunt: Vpbis. auxiliarmu,
nisi sciremus, qui vos esris, & cum quib,i|s
praUiamini.
, , Fbula' signifecat, eos qui, cum pxa;s
tantipribus certaht, sum sautem conten -
nere. ,
FRMICA.
Q
Ui E nunc Formica homo olim
;
fpit*
hie agriculturaassidue, inc^mberil,
non erat prppiis laboribus contentos,
sed & vicinorum rrucr,us surripiebat,. Jupi-
ter altera indignata hujus avaritia,. trans.
tmtavit m in tioc animal, qus iitnc For-
mina appeilaiur. Veruni cum muasset. fpr-
tea.rn,' non &'affectum mutavit* nam sqtfe
jruc arva circumeundo aliorum labores
surript, & sibi recondir. - '
:

7
' Fbul a significat, natura pravos; etsl
.mxime spciem'transmutavefit, mores non
mutare.
GALLINA AURIPARA.
;
^ " \ Alinam qiis habens ova aurea p-
rientem,ratus intra ipsam auri mas-
%};inessej' cci-ftm alus <3allinis similm
'epeVt.
! l i
' ^ '
x
"
:
'
;Hic fnulrurrt -. sperans invenir/e divida-
' m & exigiiis'iHis privtus est.
Fbuia. signicat, opporfent contentum
" esse pix^mimsi & fugere inexplebilrtatem.
LUPUS,, ET VETULA. .
l
"
IF yp
l
J
s
, esturens circubat qua?rendo ,c-
;
$ i btm l
r
' Proftls atm ad locum
qucmdm,audivit lugntm puernlnm,ei^ue
dicentem a^um; decine plorare, sine ..minus
ih hac hora trdatr) LrJo^RatusigtrLTi-
pus serio lqUi- ahiifani, expetebar. ad
v
: - caul-
multam horam. Sed 'cum aclvenisset ves*
pera, audivit rursus anum blandientem pue*
rulo, ac dicentem: si veneris hue Lupus
inferiidermis eum fill- His auditis, Lupus
eundo dicebat: in hoc tuguno aliud dicuntj
& aliud faciunt.
Fabula est in homines, quorum facia
vervis non respondet.
If Upo voranti Overn forte ossa hasscrere,
JL in gua, ambit, ora opem opitulatur
nemo, omnes dicunt tullise eum pretium
voracitatis. Tandem blanditiis mukis, pia*
ribusque promissis Gruem inducit, ut collo
languissimo in gulam inserte , os nfixiim
eximeret: perenti autem premium , iilud:
inepta inquit, abi non sat habes quod vivis ?
Vitam debes mihi, si libuiset, iicuit pras-
mordere Collum tum.
Titum est perire, quod facis ingrato.
DE MURE URBANO, ET MURE RUS-
TICO.
rus, vi di t hue Mas Rusti cus, i nvi tt,
DE LUPO, ET GRUE.
Urbano Muri deambulare
apparai r, itr, coenatr. Depromit Rusts-
cus quidquid posuerat in hyemem,-.& ex-
haurit omne perni, ut tanti hospitis expea
li Bti ti m, Urbanus frontem corni gans,.ruris
^anriat.inopiam. Remeans .ducit secum ist
urbem Rusticum, ut qi x verbis j a&karat.re-
tjoiprobarety ineunt cnvivium, quod Ur-
banus splendide comparis-, Inter epulan-
dum audinn in sera murmur cavis, trepi-
dare illi,.'Sv fiigitre; fgic'andd
:
R_usticus, Sc
insuetus, & oci ignatus aegre se tueri.Des-
cendente famulo, reddk Urbanus ad meli-
'sarrij vocat Rusticum; iile vx tamdem me-
tu iteppsiio. porrpit. Invtamete ad pocu-
lai : Uxbanum percontatur: num hoc peri-
fclum crebum sit? Respondit ille quotidia
jnum esse oportere contemniv Tum Rusti-
:cus,, quotidianum ? i nqui t, mehercle i ste
dapes plus felis,, quam mllis.sapium. Equi*
dtm .malo cum securita'te meam inopim,
quam cum tali anxietate stam copiam, ;
. ~ ; Ji'.'itiae preveferunt quidem voluma-
tem: sed si into-picias habent pericula, &
'amaritdinero. Eutiapelliiis. quidem fulit,-qui
cum inimicis sui s quam maxime nocere
velier, diviies eos faciebat dicens, ita se eos
u lei sei, qui d p.e. -aceptur cum divitiisingea-
iem >arcinam cuarura.
DE LEONE SNECTUTE CONFECTO.
L
EO, qui juventute compores sua fe-
rocitate fecerat inirnkos, in senedute
exotvit poenas, reddunt tailionem bestia;,
dente Aper, cornu petit Taurus, in primis
Asselus vtus ingnaviae nomen cupiens abo-
1re, verbis, & celcibus strenue insultt. Tum
gemebundus Leo. Hi quibus olim nocui,
jam vicissim nocent, & merit; sed quibus
aliquando profui, jam vtcissim non prossunt,
immo etiam immerit obsum. Stuitus fui,
qui rnultus fecerim inimicos, stuitior, qui
falsis amicis confisus fuerim.
In secundis rebus non efraris, non
sis ferox; nam si vultum mutaverit fortuna,
ulciscentr quos lanisti.
Et inter amicos sic habere discrimen.
Sunt enim quidem amici non tui, sed men?
s%tuse
LAUS DEO.