T.C.

MLL ETM BAKANLII

NAAT TEKNOLOJS









TA YAPILARDA TEMZLEME






















Ankara, 2013







Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.


i



AIKLAMALAR
GR
RENME FAALYET 1
1. TA TEMZLEME
1.1.Tanm
1.2.Tehis
1.3.Temizleme Teknik ve Yntemleri
1.3.1. Atomize Su ile Temizlik
1.3.2. Kimyasal Temizlik
1.3.3. Mekanik Temizlik
1.3.4. Dier Yntemler
1.4. Temizlik Yntemlerinin Seiminde Dikkat Edilecek Hususlar
1.5. Analitik Rlve zerinde Temizlik Tekniinin Belirlenmesi
UYGULAMA FAALYET
KONTROL LSTES
LME VE DEERLENDRME
RENME FAALYET 2
2.TA TEMZL YAPMAK
2.1. Hazrlk
2.2. Temizlik Teknik ve Yntemini Belirlemek
2.2.1 Atomize Su Pskrtme Yolu ile Temizlik Yapmak
2.2.2. Kimyasal Temizlik Yapmak
2.2.2.1. Temizleyici Jel ile temizlik
2.2.2.2. Kat Hamuru ile temizlik uygulamas
2.2.3. Kk el Aletleri ile Mekanik Temizlik Yapmak
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
LME VE DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
CEVAP ANAHTARLARI
KAYNAKA
NDEKLER

ii



ALAN naat Teknolojisi
DAL/MESLEK Restorasyon
MODLN ADI Ta Yaplarda Temizleme
MODLN TANIMI
Ta yzeylerde oluan kirlilik ve oluum nedenleri ile
eitli ta temizlii yntemlerini anlatan renme
materyalidir.
SRE 40/32 +
N KOUL Tan Mimaride Kullanm, Doal Talar
Snflandrma ve Tespit Etme, Ta Bozulmalarn
Tehis Etme modllerini alm olmak.
YETERLK Ta yaplarda temizleme yapmak
MODLN AMACI
Genel Ama
Gerekli alma ortam salandnda tarihi yaplarda
grlen yzey kirlilikleri tespit edebilecek ve farkl
tekniklerle ta temizlii yapabileceksiniz.
Amalar
Tarihi eserlerde grlen yzey kirliliklerini
tehis edeceksiniz.
Temizleme teknik ve yntemlerini
reneceksiniz.
Belirlenen yntemle temizlik yapabileceksiniz.
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Ortam:
Derslik, Ktphane, Uygulama yaplacak restorasyon
antiyeleri
Donanm:
Sunum ve grsel anlatm aralar,
Konu ile ilgili kitap, dergi, rapor, makale, vb.
dokmanlar, Fotoraf makinelerinden aktarm yapmak
ve yanstmak iin gerekli bilgisayar ve projeksiyon
cihaz donanm
Temizlik uygulamalar iin gerekli olan ekipman,
kimyasal karmlar, uygulamalarda kullanlacak
kyafet, eldiven, gzlk vd.
LME VE
DEERLENDRME
Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen
lme aralaryla kazandnz bilgileri lerek, kendi
kendinizi deerlendirebileceksiniz.
retmeniniz, modl sonunda, hazrlanan lme aracn
uygulayarak kazandnz bilgi ve becerileri
deerlendirecektir.
AIKLAMALAR

i








Sevgili renci,

Kirlilik ve kirliliin yaratt bozulma sreleri tarihi yaplar - zellikle ta yaplar -
tehdit eden nemli unsurlardr. zellikle 19. yzyldan gnmze endstrileme hzyla
paralel olarak youn bir atmosferik kirlilik sz konusudur. Gnmzde eski eser
onarmlarnn nemli bir adm olarak temizlik uygulamalar ne kmaktadr.

Restorasyon mdahaleleri kapsamnda yaplacak olan temizlik almalarnda hangi
tekniin-yntemin uygulanaca nemli bir karardr. Ta bozulmalar modl kapsamnda
detayl olarak anlatlan bozulma sreleri ile tan snflandrlmas modlnde aktarlan ta
trleri, zellikleri ve seim kriterleri de dikkate alnarak temizleme modlnde anlatlan
temizlik yntemlerinden uygun olan seilecektir. Modlde uygulamalarda dikkat edilecek
hususlar hakknda da bilgi verilmektedir.

Ta Restoratt eitim paketinin beinci modl olan Ta Yaplarda Temizleme
modl ile tarihi yaplarda uygulanan farkl temizlik yntemlerine ilikin teorik bilginin yan
sra uygulama teknikleri hakknda da bilgi sahibi olabileceksiniz.





























GR

ii







Bu modl ile ta koruma ve restorasyon uygulamalar kapsamnda ta yzeylerde oluan
kirlilik ve oluum nedenlerini tanmlayabilecek, eitli ta temizlii yntemlerini
reneceksiniz.





Tarihi bir yapda kirli yzeyleri gzlemleyiniz. Kirliliin oluum nedenlerini
aratrnz.
1. TA TEMZLEME
1.1. Tanm
Tanmaz kltr varlklarnn (ant eserler) hava kirlilii, atmosfer etkileri, trafik, kullanm
ekli, kullanc etkisi ve malzemenin bozulma etkenleri (tuzlar, asit yamuru vb.) ile siyah
bir kabukla kaplanm olduu ska grlr. Temizlemenin amac znmeyen veya az
znen kabuk oluumlarnn, znebilir tuzlarn, eitli restorasyon tabakalarnn, is, toz,
mikro organizma, parazit bitkilerin ve ku veya hayvan pisliklerinin uzaklatrlmasdr
(Resim 1.1, Resim1.2).

Ta yaplarn yzeyinde oluan kirliliklerin uzaklatrlmas iin eitli yntemler
gelitirilmitir. Kullanlan her yntemin kendine zg kullanm koullar, yararlar ve
sakncalar bulunmaktadr.


Resim 1. 1: ve Resim 1. 2: stanbul niversitesi Kaps ve Mirahur Hasan Aa emesi Ta
Kirlilii rnekleri
RENME FAALYET1
ARATIRMA
AMA

2

1.2.Tehis
Temizlik ncesi ilk adm; tan mevcut durumunun ve kirliliin tehisidir. Uygun yntemi
belirlemek iin bu basamak ihmal edilmemelidir. Doru seim ancak malzemenin tannmas
(mineralojik, petrografik, kimyasal ve fiziksel zellikleriyle) ve evre mekanizmasnn (CO2,
SO, NH, NO2, is, toz gibi hava kirlilii, znebilir tuzlar, nem s deiiklii, biyolojik
etkenler, tan ilenme ekli ve kullanlan balayclar vs.) malzeme zerinde neden olduu
deiim veya bozulmalar belirledikten sonra mmkn olabilir.
1.3. Temizleme Teknik ve Yntemleri
Uygulanacak olan temizlik yntemi; tan trne ve mevcut durumuna, evresinde bulunan
dier yap malzemelerinin durumuna, uzaklatrlacak olan kirliliin trne ve miktarna
bal olarak seilir.
Tamamen zararsz ve kesin sonu veren bir temizlik yntemi yoktur. Bu nedenle doru
yntemin (en zararsz ve en etkili) belirlenmesi olduka nemlidir. Baz durumlarda iki veya
daha fazla temizlik yntemi bir arada kullanlabilir.

1.3.1. Atomize Su ile Temizlik
Atomize Su ile Temizlik; yzeydeki znebilir kirlilikleri ve ta ile tam olarak ba
kurmam kirlilikleri uzaklatrmak iin basit ve en ok kullanlan yntemdir. Bu yntemde
su yzeye atomize (zerrecikler halinde) pskrtlr (Resim 1.3). Atomize (zerrecikler
halinde) olarak ykanan yzey kk el fralar, di fras vb. aletlerle fralanr (Resim 1.4,
Resim1.5). Su zerreleri yzeye direkt olarak pskrtlmemeli ve bu yntem ok ypranm
talara uygulanmamaldr. Bu yntem zellikle souk hava artlarnda (+15C altnda)
uygulanmamaldr.

Resim 1. 3: Atomize su pskrtme yntemiyle temizlik


3


Resim 1. 4: Kirli yzeylerin fralanmas ve Resim 1. 5: Fra ve suyla temizlik
1.3.2. Kimyasal Temizlik
Kimyasal temizleme yntemleri genel olarak kontrol edilmesi zor uygulamalar olduklarndan
ok fazla nerilmeyen yntemlerdir. Burada anlatabileceimiz iki tr kimyasal yntem
vardr. Bunlar; Temizleyici Jeller ile Absorblayc Kil ve Kt Hamurlar ile yaplan
uygulamalardr.
Temizleyici Jeller, dik yzeylere uygulanmak iin kalnlatrc eklenmi ok zayf bazik
karmlardr. Bylece zelti halindeki aktif madde temizlenecek yzeyle devaml temas
halinde ama tan i ksmlarna nfus etmesi azaltlm ekilde olur (Resim 1.6). Phnn 7-8
(ntr veya ok az bazik) civarnda tutulmas, ypratc etkiyi azaltmak ve zararl yan
rnlerin olumasn nlemek iin gereklidir. Jelin etkinliini arttrmak iin, uygulama
esnasnda, zerinin ince plastik rt veya alminyum folyo ile kapatlarak zcnn
buharlamasna engel olunmas gerekir. Jel ta zerinden alnp, yzey su ve gerekirse
plastik fra ile temizlendikten sonra ta deiyonize suyla ykanarak bazik kimyasal maddeler
tamamyla uzaklatrlmaldr. Bu yntemi kimyasal maddelerin ykanarak uzaklatrmann
ok g olduu gzenekli talarda uygulamak sakncaldr.

Amonyum
bikarbonat
Amonyum karbonat

Paraloid B72
Resim 1. 6: Kimyasal temizlik uygulamasnda kullanlan malzemeler

4

Bir dier yntem de absorblayc kil ve kt hamurlar ile yaplan temizliktir. Killer arasnda
sepiolite ve attapulgite, en iyi sonu verenlerdir. Bunlarn bileimi ve yaps birbirine benzer
zelliktedir. Killer temizlenecek yzeye yerletirildiinde, yaplarndan dolay etkili olarak
istenmeyen kirlilikleri alrlar. Bu yntemi tuz, ya, mum, benzeri sorunlar olan yzeylerin
temizlenmesinde kullanmak olduka faydaldr. Fazlaca kullanlan kt hamuru zellikle
znebilir tuzlar gibi inorganik kirliliklerin temizlenmesinde kullanlr (Resim 1.7,
Resim1.8)

Resim 1. 7: Kimyasal temizlik uygulamas

Resim 1. 8: Kimyasal temizlik uygulamas

5

Kimyasal temizlik sonrasnda uygulama yaplan yzeyden kimyasaln tamamen
uzaklatrlmas gerekmektedir. Yzeyde kimyasal kalnts kesinlikle braklmamaldr.

1.3.3. Mekanik Temizlik

Mekanik temizlik genel olarak iki balk altnda toplanr. Bunlardan ilki; kk el aletleri
(spatl, bisturi vb.) (Resim 1.9, Resim 1.10). ile yzeydeki kir tabakasnn hassas bir ekilde
sklmesidir (Resim 1.11, Resim 1.12).


Resim 1. 9: ve Resim 1. 10: Bisturi ve spatl rnekleri



Resim 1. 11: ve Resim 1. 12: Bisturi ile mekanik temizlik

Dier mekanik temizlik yntemi ise zellikle geni ta yzeylerde olduka etkili bir temizlik
yntemi olan kontroll kumlamadr. Bu yntemde zel olarak tasarlanm kontroll
kumlama cihaz ile uygulama gerekletirilir. Cihazn alma prensibi; haznesindeki mikro
cam kre, kum veya almina gibi andrclar hortum ve zel bir balk araclyla,
istenilen basnta yzeye pskrtmektir. Pskrtme hortumunun az ap ve pskrtme
basnc (hz) ayarlanabilmektedir. Kontroll kumlamada basncn 1,5 3atm arasnda
olmas ve uygulamann zel eitim alm kiiler tarafndan gerekletirilmesi gerekmektedir
(Resim 1.13, Resim 1.14).

6


Resim 1. 13: ve Resim 1. 14: Kontroll kumlama uygulamas

Bina cephesinde ileme ve ssleme olan yzeylerde form kaybna sebep olmas nedeniyle
mekanik temizlikten kanlmaldr.

1.3.4. Dier Yntemler
Teknolojinin geliimine paralel olarak gelitirilen cihazlar, yeni teknik ve yntemler temizlik
uygulamalarnda kullanlmak zere arge almalar yaplmaktadr. Bu kapsamda ne kan
tekniklerden biri lazer n ile temizlik dieri de kuru buz ile temizliktir. Lazer n ile
temizleme; zellikle kk tanr objelerin temizliinde ve tablo restorasyonlarnda sklkla
kullanlmaktadr. Olduka pahal bir yntem olmas sebebiyle tarihi yaplarn cephe
temizliinde ok tercih edilen bir yntem deildir. Bir dier teknik olan kuru buz yntemi
tarihi yaplarn ta, tula, ahap gibi farkl malzemeye sahip yzeylerinde denenmektedir.
Teknik yzeye zarar vermeden temizlii salamaktadr ancak kullanlan cihazlarn ve ham
maddenin maliyeti geni alanlarda kullanm asndan pahaldr.
1.4. Temizlik Yntemlerinin Seiminde Dikkat Edilecek Hususlar

Su emme deeri yksek, gzenekli yapya sahip olan talarda, anm yzeylere kuru
temizlik yntemlerinin seilmesi ve mmkn olduu kadar kk el aletleri ile mdahale
edilmesi uygundur.
Zararl temizlik yntemleri;
Asit- baz kullanlarak yaplan temizleme,
Kontrolsz kuru ya kumlama ile temizleme,
Tarak, tel fra, spiral veya zmpara ile mekanik temizlik
Yksek basnl su veya buharla temizleme,
Yakarak temizleme
Zararl yntemler olup ok zel durumlar haricinde eski eser restorasyonu kapsamnda
uygulanmas sakncaldr.


7

1.5. Analitik Rlve zerinde Temizlik Tekniinin Belirlenmesi

Analitik rlve almalar; tarihi yaplarda malzeme, bozulma vb. tespit
almalarnda ve uygulamaya ynelik mdahale kararlarnda nemli bir yere sahiptir.
Temizlik tekniini belirlenmesinde de analitik rlveler zerinde mdahale yntemleri ifade
edilmelidir.
Ta yzeylerin temizliinde; ncelikle yzeydeki kirliliin tr, miktar, younluu
ve nitelii belirlenmelidir. Ardndan kirlilik miktarna ve niteliine gre uygun temizlik
yntemi seilir. Seilen yntemler haritalama (mapping) yntemiyle yapya ait krokiler
zerinde gsterilmelidir. zellikle cephelerde yaplan ve kullanlacak yntemi ayrntl
olarak ifade eden grn krokileri uygulamada yol gstericidir.

Temizlik tekniini analitik rlvede gsterilmesi;
Temizlik uygulamas yaplacak olan tarihi yapnn cephe krokileri izilir.
Krokisi izilen cephelerde grlen kirlilikler tespit edilir.
Kirlilik trleri iin lejant hazrlanr. (Bknz. Ta Bozulmalarn Tehis Etme Modl)
Lejanta bal olarak ta yzeyde grlen kirlilikler kroki zerinde iaretlenir.
Temizlik uygulamas iin mdahale krokisi hazrlanr.
Ta yzeyde kullanlacak temizlik yntemleri kirliliin miktarna ve niteliine bal
olarak belirlenir.
Temizlik yntemleri lejant ile ya da uygulama notu olarak kroki zerine ilenir.
Kfeki ta silmelerde kontroll kumlama
yntemiyle temizlik yaplacaktr.
Mermer plastr yzeylerinde sulu temizlik
yaplacaktr.
Mermer eme aynasnda AB 57 temizleyici
jel ile temizlik yaplacaktr.
Resim 1. 15: izim zerinde ifade edilen uygulama notu rnei








8




Resim 1. 16: izim zerinde uygulama notu rnei












9




Resim 1. 17: Temizlik mdahalelerinin lejantta farkl renklerle gsterimi

Resim 1. 18: Temizlik mdahalelerinin lejantta farkl renklerle gsterimi

10


Resim 1. 19: Temizlik mdahalelerinin lejantta farkl tarama ekilleri ile gsterimi




Resim 1. 20: Temizlik mdahalelerinin lejantta farkl tarama ekilleri ile gsterimi



11


retmeniniz tarafndan belirlenecek olan bir eski eserde; analitik rlve zerinde ta
temizlii gerektiren yzeyleri iaretleyiniz.

lem Basamaklar neriler (lemin Yaplmasna likin
neriler)

Tarihi yapnn retmeniniz tarafndan
belirlenen cephesinin krokisini iziniz.
Krokisini izdiiniz cephede grdnz
kirlilikleri tespit ediniz.
Kirlilik trleri iin lejant hazrlaynz.
Lejanta bal olarak ta yzeyde grlen
kirlilikleri kroki zerinde iaretleyiniz.
Temizlik uygulamas iin mdahale krokisi
hazrlaynz.
Ta yzeyde kullanlacak temizlik
yntemlerini belirleyiniz.
Temizlik yntemlerini lejant ile ya da
uygulama notu olarak kroki zerine
ileyiniz.


antiyedeki gvenlik kurallarna uyunuz.
Temiz, dzenli ve dikkatli alnz.
Zaman ve malzemeyi iyi kullannz.
Tan cinsi ile kirliliin miktarn ve tipini
doru olarak tanmlaynz.









UYGULAMA FAALYET

12

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri
Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1 Tarihi yapnn retmeniniz tarafndan belirlenen cephesinin krokisini izdiniz mi?
2 Krokisini izdiiniz cephede grdnz kirlilikleri tespit ettiniz mi?
3
Kirlilik trleri iin lejant hazrladnz m?
4 Lejanta bal olarak ta yzeyde grlen kirlilikleri kroki zerinde iaretlediniz mi?
5
Temizlik uygulamas iin mdahale krokisi hazrladnz m?
6 Ta yzeyde kullanlacak temizlik yntemlerini belirlediniz mi?
7
Temizlik yntemlerini lejant ile ya da uygulama notu olarak kroki zerine ilediniz
mi?



DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

























13

Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru
ise D, yanl ise Y yaznz.


1. (..) Atomize su ile temizlik zellikle souk hava artlarnda (+15C altnda)
uygulanmaldr.

2. (..) Atomize su yzeye dik al olarak uygulanmaldr.

3. (..) Kimyasal temizliin; kimyasal maddelerin ykanarak uzaklatrmann ok g
olduu gzenekli talarda uygulamak sakncaldr.

4. (..) Mekanik raspa uygulamas dier raspalara gre ksa sreli bir uygulama olup;
malzeme maliyeti ve iilik maliyeti azdr.

5. (..) Temizleyici killer; tuz, ya, mum vb. sorunlar olan yzeylerin temizlenmesinde
olduka etkilidir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saysn belirleyerek kendinizi
deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla
ilgili konular ilgili faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.
























RENME FAALYET2
LME VE DEERLENDRME

14




Bu modl ile ta koruma ve restorasyon uygulamalar kapsamnda; gerekli ortam
salandnda farkl yntemlerle ta temizlii yapabileceksiniz.




Tarihi eser restorasyonu yaplan bir antiyeyi ziyaret ederek kullandklar ta
temizlik yntemleri hakknda bilgi alnz.

Temizlik uygulamasnda kullanlan malzeme, ara ve gereleri maddeler halinde
yaznz.
2. TA TEMZL YAPMAK
2.1. Hazrlk

Yaplacak olan tm Restorasyon uygulamalar ncesinde alma tulumlar giyilir. Temizlik
uygulamas sresince mutlaka eldiven, koruyucu i gzl ve maskesi ile baret
kullanlmaldr (Resim 2.1).


Resim 2. 1: Uygulama ncesi hazrlk; alma tulumu, eldiven, koruyucu i gzl ve
baret

2.2. Temizlik Teknik ve Yntemini Belirlemek

Temizlik uygulamas yaplacak olan tan cinsi, fiziksel ve kimyasal zellikleri belirlenir.
Ta zerindeki kirliliin cinsi ve miktar belirlenir. Analitik rlve zerinde lejant ile ya da
bilgi notu eklinde belirlenmi olan temizlik tekniine gre uygulamaya balanr. Yapya ait
restorasyon - koruma projesi hazrlanmamsa alanda temizlik uygulamasnn yntemi
AMA
ARATIRMA

15

belirlenebilir. Ta yzey zerinde farkl teknikler ksmi olarak denenir. En etkili sonucu
veren yntem seilerek uygulamaya balanr.

2.2.1 Atomize Su Pskrtme Yolu ile Temizlik Yapmak

Kirliliin bulunduu ta yzeye atomize (zerrecikler halinde) olarak su pskrtlr.
Suyun yzeye direkt uygulanmasndan kanlmal, su yzeye al olarak
pskrtlmelidir.
Uygulama srasnda ta yzeyin ar su emmesi engellenmeli, yaplan alma
dzenli kontrol edilmelidir.
2.2.2. Kimyasal Temizlik Yapmak

2.2.2.1. Temizleyici Jel ile temizlik;
Kullanlacak olan temizlik jeli (AB 57, Amonyum bikarbonat vb.) uygulama
yaplacak yzey alanna yetecek miktarda hazrlanr.
Hazrlanan jel kvamna gre yzeye fra ya da elle srlerek uygulanr.
Kurumasn engellemek iin uygulamann st stre film ile hava almayacak
ekilde kapatlr. Uygulama alma ncesinde belirlenen sre boyunca bekletilir.
Stre film alarak temizleyici jel yzeyden alnr, hibir kalnt kalmayacak
ekilde yzey ykanr. Gerekli grlmesi durumunda uygulama tekrar edilir.


2.2.2.2. Kat Hamuru ile temizlik uygulamas;

Uygulamada kullanlacak temizlik zeltisi (Amonyum bikarbonat, AB57 vd.)
hazrlanr. (Resim2.2)

Resim 2. 2: Kimyasal temizlik zeltinsin hazrlanmas

Kirli ta yzeyine kat hamuru uygulanr.


16


Resim 2. 3: ve Resim 2. 4: zeltinin yzeye uygulanmas

Hazrlanan zelti frayla srlerek kat hamuruna iyice emdirilir (Resim 2.3,
Resim 2.4).


Resim 2. 5: ve Resim 2. 6: Kimyasaln kapatlmas

Kurumasn engellemek iin uygulamann st stre film ile hava almayacak
ekilde kapatlr (Resim 2.5, Resim 2.6).
Uygulama alma ncesinde belirlenen sre boyunca bekletilir.
Stre film alarak hamur yzeyden alnr, bol suyla yzeyde kimyasal kalnts
kalmayacak ekilde yzey ykanr (Resim 2.7).


17


Resim 2. 7: Uygulamann yzeyden alnmas
Gerekli grlmesi durumunda uygulama tekrar edilir.

2.2.3. Kk el Aletleri ile Mekanik Temizlik Yapmak

Uygulamada kullanlacak olan kk el aletleri (spatl, bisturi vb.) hazrlanr.
Ta yzeyindeki kir tabakas (zellikle siyah kabuk oluumlar), niteliksiz har ve
svalar kk el aletleri kullanlarak hassas mekanik yntemle temizlenir (Resim 2.8,
Resim2.9)

Resim 2. 8: ve Resim 2. 9: Bisturi ile mekanik temizlik uygulamas

18


Uygulama 1: retmeniniz tarafndan belirlenecek olan bir eski eserde atomize su
pskrtme yolu ile temizlik yapnz.


lem Basamaklar neriler (lemin Yaplmasna likin
neriler)

Temizlik ncesi hazrlk yapnz.
Ta cinslerini belirleyiniz.
Kirlilik miktarn ve tipini belirleyiniz.
Kullanlacak ara gereleri hazrlaynz.
Yzeye atomize su pskrtnz.
Plastik Fralar ile yzeyi fralayarak
kirleri kartnz.


Uygulama yaplacak olan tarihi eserin
rlve analitik rlve, restitsyon ve
restorasyon projelerinin hazrlanm, ilgili
koruma kurulu tarafndan onaylanm
olmaldr.
Restorasyon uygulamas ncesi gerekli
izinlerin alnm olduundan emin olunuz.
Uygulama balamadan nce alma
tulumunuzu giyiniz.
Uygulama esnasnda eldiven, gzlk vb.
ekipmanlar kullannz.
antiyedeki gvenlik kurallarna uyunuz.
Uygulamada kullanlacak ekipmanlarn
temizlik ve bakmlarn yapnz.
Temiz, dzenli ve dikkatli alnz.
Zaman ve malzemeyi iyi kullannz.
Tan cinsi ile kirliliin miktarn ve tipini
doru olarak tanmlaynz.







UYGULAMA FAALYET

19

Uygulama 2: retmeniniz tarafndan belirlenecek olan bir eski eserde kimyasal yntemle
temizlik yapnz.

lem Basamaklar neriler (lemin Yaplmasna likin
neriler)

Temizlik ncesi hazrlk yapnz.
Ta cinslerini belirleyiniz.
Kirlilik miktarn ve tipini belirleyiniz.
Kullanlacak kimyasal karm
hazrlaynz.
Yzeye kimyasal karm uygulaynz.
Kimyasal karm uygulanm yzeyi hava
almayacak ekilde kapatnz.
Uygulama yaplan yzeyi aarak kimyasal
yzeyden uzaklatrnz.
Su ve fra ile yzeyi fralaynz.


Uygulama yaplacak olan tarihi eserin
rlve analitik rlve, restitsyon ve
restorasyon projelerinin hazrlanm, ilgili
koruma kurulu tarafndan onaylanm
olmaldr.
Restorasyon uygulamas ncesi gerekli
izinlerin alnm olduundan emin olunuz.
Uygulama balamadan nce alma
tulumunuzu giyiniz.
Uygulama esnasnda eldiven, gzlk vb.
ekipmanlar kullannz.
antiyedeki gvenlik kurallarna uyunuz.
Uygulamada kullanlacak ekipmanlarn
temizlik ve bakmlarn yapnz.
Temiz, dzenli ve dikkatli alnz.
Zaman ve malzemeyi iyi kullannz.
Tan cinsi ile kirliliin miktarn ve tipini
doru olarak tanmlaynz.










UYGULAMA FAALYET

20

Uygulama 3: retmeniniz tarafndan belirlenecek olan bir eski eserde kk el aletleri ile
mekanik temizlik yapnz

lem Basamaklar neriler (lemin Yaplmasna likin
neriler)

Temizlik ncesi hazrlk yapnz.
Ta cinslerini belirleyiniz.
Kirlilik miktarn ve tipini belirleyiniz.
Kullanlacak ara gereleri hazrlaynz.
Bisturi vb. aletler ile kk hamlelerle
yzeydeki kirlilii kazynz.


Uygulama yaplacak olan tarihi eserin
rlve analitik rlve, restitsyon ve
restorasyon projelerinin hazrlanm, ilgili
koruma kurulu tarafndan onaylanm
olmaldr.
Restorasyon uygulamas ncesi gerekli
izinlerin alnm olduundan emin olunuz.
Uygulama balamadan nce alma
tulumunuzu giyiniz.
Uygulama esnasnda eldiven, gzlk vb.
ekipmanlar kullannz.
antiyedeki gvenlik kurallarna uyunuz.
Uygulamada kullanlacak ekipmanlarn
temizlik ve bakmlarn yapnz.
Temiz, dzenli ve dikkatli alnz.
Zaman ve malzemeyi iyi kullannz.
Tan cinsi ile kirliliin miktarn ve tipini
doru olarak tanmlaynz.

Uygulama yaparken zgn taa zarar
vermeyiniz.







UYGULAMA FAALYET

21


Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. (..) Uygulanacak olan temizlik yntemi; tan trne ve mevcut durumuna,
evresinde bulunan dier yap malzemelerinin durumuna, uzaklatrlacak olan kirliliin
trne ve miktarna bal olarak seilir.
2. (..) Atomize su pskrtme yolu ile temizlikte tan suyu iyice emmesi istenir.
3. (..) Kimyasal temizlik esnasnda ta yzeye uygulanan temizleyici jelin hava almas
gerekir.
4. (..) Ta yzeyinin kimyasal temizlikte kullanlan temizleyici jelin uygulama
sonrasnda arndrlmas gerekir.



DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru Modl Deerlendirmeye geiniz.
















LME VE DEERLENDRME

22



Aadaki performans testi ile modlle kazandnz yeterlii lebilirsiniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1 Tarihi eser restorasyonu yaplan bir antiyeyi ziyaret ederek
kullandklar ta temizlik yntemleri hakknda bilgi aldnz m?

2 Temizlik uygulamasnda kullanlan malzeme, ara ve gereleri
belirlediniz mi?

3 Analitik rlve krokisi izdiniz mi?
4 Analitik rlve krokisi zerinde lejant ile temizlik mdahalelerini
gsterdiniz mi?

5 Atomize su pskrtme yolu ile temizlik yaptnz m?
6 Kimyasal yntemle temizlik yaptnz m?
7 Kk el aletleri ile mekanik temizlik yapnz m?

DEERLENDRME

Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi
aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.


















MODL DEERLENDRME

23



RENME FAALYET-1'N CEVAP ANAHTARI
1. Y
2. Y
3. D
4. Y
5. D


RENME FAALYET-2'NN CEVAP ANAHTARI
1. D
2. Y
3. Y
4. D














CEVAP ANAHTARLARI

24


AHUNBAY Zeynep, Tarihi evre Koruma ve Restorasyon, YEM Yaynlar, stanbul,
2007.
ASHURST John, DIMES Francis, Conservation of Building and Decorative Stone,
Volume 1 Butterworth-Heinemann.
ASHURST John, DIMES Francis, Conservation of Building and Decorative Stone,
Volume 2 Butterworth-Heinemann.
ERSEN Ahmet, GLE Ahmet, ALKAN Nimet, KUDDE Esra, Konservasyon
Raporunun nemi, erii ve Hazrlanma Admlar, Restorasyon Konservasyon
almalar, Say 2, BB KUDEB, stanbul, s.3-16, 2009.
FEILDEN Bernard, Conservation of Historic Buildings, Elsevier, Oxford, 2003.
AKSOY Pnar, Ta leme Sanat, Kgir Yaplarda Koruma ve Onarm Semineri
Bildiri Kitab, BB KUDEB, stanbul, 2009.
BRANDI Cesare, Theory of Restoration, Nardini Editore, Firenze, Italy, 2005.
HASOL Doan, Ansiklopedik Mimarlk Szl, YEM Yaynlar, stanbul, 2005.
SZEN Metin, TANYEL Uur, Sanat Kavram ve Terimleri Szl, Remzi Kitabevi,
stanbul, 1986.
TAYLA Hsrev, Geleneksel Trk Mimarisinde Yap Sistem ve Elemanlar I ve II,
Trkiye Ant evre T.De.Kor.Vakf, stanbul, 2007.
ULUENGN Fatin, ULUENGN Blent, ULUENGN Mehmet Beng, Osmanl Ant
Mimarisinde Klasik Yap Detaylar, YEM Yayn, stanbul, 2007.

KAYNAKA