Bn thm v phng php k ton chi ph theo hot ng (ABC)

Trn c Nam (University of Oregon, USA) (tapchiketoan.info)

Khi qt v phng php ABC
S di y trnh by khi qut quy trnh v nguyn tc c bn ca phng php !"#
!n th$ v% phng php k& t'n chi ph( th)' h'*t +ng
!c ,- .'n b+ chi ph( pht /inh tr'ng k0 1c t2p h1p v phn b3 ch' t4ng h'*t +ng th)' $5c
tiu ha' chi ph( th(ch h1p#
!c 6- "7n c5 v' $5c + tha$ gia ca t4ng h'*t +ng v' qu trnh /n 8u9t: kinh d'anh /n
ph;$ < phn b3 chi ph( cc h'*t +ng v' gi thnh /n ph;$#
=h v2y: v% c bn phng php !" khc vi phng php truy%n th>ng ? hai i<$#
Th nht, gi thnh /n ph;$ th)' !" ba' g$ t'n b+ cc chi ph( pht /inh tr'ng k0: k< c cc
chi ph( gi ti&p nh chi ph( bn hng: chi ph( qun @A d'anh nghiBp#
Th hai, phng php !" phn b3 chi ph( pht /inh v' gi thnh $Ci /n ph;$ dDa trn $5c chi
ph( thDc t& ch' $Ci h'*t +ng v $5c + Eng gEp ca $Ci h'*t +ng v' qu trnh /n 8u9t v tiu
thF /n ph;$# =Ei cch khc: phng php !" phn b3 chi ph( v' gi thnh /n ph;$ dDa trn
$>i quan hB nhn qu giGa chi ph( H h'*t +ng H /n ph;$# I&t qu @ gi thnh /n ph;$ phn nh
ch(nh 8c hn $5c chi ph( thDc t& k&t tinh tr'ng $Ci n vJ /n ph;$#
!h"ng #$t c%p t&ong phng php k ton chi ph t&'n th(ng
.h)' phng php k& t'n chi ph( truy%n th>ng: gi thnh /n ph;$ chK ba' g$ chi ph( nguyn v2t
@iBu trDc ti&p: chi ph( nhn cLng trDc ti&p: v chi ph( /n 8u9t chung# .r'ng E: chi ph( /n 8u9t chung
thMng 1c phn b3 ch' t4ng /n ph;$ dDa trn $+t tiu th5c phn b3 c> Jnh Nv( dF- phn b3 th)'
tO @B chi ph( nhn cLng trDc ti&pP# )i*c ph+n #, ton # chi ph chng theo mt ti th-c ph+n #,
c( .nh nh v%' / kh0ng ph1 h2p #3i chi ph chng #4o g5m nhi kho6n m7c c8 #6n ch$t
khc nh49 c8 v4i t&: v th4m gi4 v;i m-c khc nh4 vo q t&<nh =6n >$t v ti th7 =6n
ph?m# Q( dF- chi ph( kh9u ha' $y $Ec: chi ph( kh?i +ng dy chuy%n /n 8u9t: chi ph( nghin c5u
pht tri<n /n ph;$ khLng tO @B thu2n vi chi ph( nhn cLng trDc ti&p# Q v2y: p dFng $+t tiu th5c
phn b3 c> Jnh ch' t'n b+ chi ph( chung khi&n ch' gi thnh thDc t& ca /n ph;$ bJ phn nh /ai
@Bch#
Q9n % th5 hai >i vi phng php k& t'n chi ph( truy%n th>ng @ khi ni*m gi thnh =6n ph?m
ch@ 2c hiA theo nghB4 hCp / Dgi thnh =6n >$tE9 theo 8 cc chi ph gin tip nh chi ph
q6n /F9 chi ph #n hng kh0ng 2c tnh vo gi thnh =6n ph?mG H&n thIc t cc Jo4nh
nghi*p khi tnh Dgi thnh ton #E c8 ph+n #, cc chi ph q6n /F v chi ph #n hng vo gi
thnh =6n ph?mG H' nhin9 ti th-c ph+n #, thKng JI4 t&n =6n /2ng ti th79 t5c @ cRng
khLng phS h1p nh phn t(ch ? trn#
=g'i ra: tr'ng cc phn t(ch cE =L J7ng th0ng tin v gi thnh =6n ph?m th< cc Jo4nh nghi*p
thKng =L J7ng gi thnh =6n >$t ch- kh0ng =L J7ng gi thnh ton #G
"Sng vi /D pht tri<n ca /n 8u9t hng h' v dJch vF: ca kinh t& thJ trMng: phng php k& t'n
chi ph( truy%n th>ng vi hai Tc i<$ nu trn U tV ra khLng cWn phS h1p: @$ gi$ gi trJ ca thLng
tin k& t'n >i vi cLng tc qun @A kinh d'anh# .r'ng n%n kinh t& cWn kX$ pht tri<n: chi ph( trDc
ti&p c9u thnh phYn @n gi trJ /n ph;$# Z' E: viBc phn b3 chi ph( gin ti&p dS khLng h1p @A: th2$
ch( bV qua khLng phn b3 v' gi thnh /n ph;$ cc chi ph( bn hng: chi ph( qun @A cRng khLng
nh h?ng @n &n gi thnh /n ph;$# =gy nay: cSng vi /D pht tri<n ca kinh t& thJ trMng: /D
5ng dFng kh'a h[c cLng nghB v' /n 8u9t kinh d'anh: chi ph( gin ti&p ny cng Eng vai trW quan
tr[ng v chi&$ tO tr[ng ca' tr'ng h'*t +ng /n 8u9t kinh d'anh ca cc d'anh nghiBp# Q( dF- chi
ph( nghin c5u pht tri<n ca cc cLng ty d1c: chi phi qung c' ca cc cLng ty nc gii kht: cc
nh /n 8u9t phi$# Z' $5c + tr[ng y&u ca cc chi ph( gin ti&p ny: viBc khLng phn b3 hay phn
b3 khLng h1p @A /\ khi&n ch' gi thnh /n ph;$ bJ phn nh /ai @Bch: cn tr? viBc ra quy&t Jnh t>i
u ca cc nh qun @A#
.h5 hai: tr'ng $+t n%n kinh t& cha pht tri<n: c*nh tranh cha gay gt: cc d'anh nghiBp NTc biBt @
cc d'anh nghiBp cE /n ph;$ Tc thSP cE th< ch +ng tr'ng viBc 8c Jnh gi bn ca' hn nhi%u /'
vi gi thnh /n ph;$# ]5c @1i nhu2n ca' E khi&n ch' thiBt h*i d' nhGng quy&t Jnh kinh d'anh
khLng t>i u tr? nn khE nh2n bi&t hn# Q( dF: d' 8c Jnh gi thnh khLng ch(nh 8c nn $+t d'anh
nghiBp cE th< Jnh gi bn th9p hn gi thnh thDc t& ch' $+t /n ph;$# .uy nhin $5c @C d' Jnh
gi /ai E /\ 1c bS p b?i $5c @Ui ca' ca cc /n ph;$ khc# I&t qu @ thiBt h*i 1c gi$ i
ng k<# =g1c @*i: tr'ng $+t n%n kinh t& thJ trMng pht tri<n: $5c + c*nh tranh kh>c @iBt khi&n
ch' cc d'anh nghiBp khLng th< tD d' 8c Jnh gi bn /n ph;$ Ntr4 $+t /> (t d'anh nghiBp +c
quy%nP# .hay v' E: thJ trMng /\ quy&t Jnh $5c gi bn# .r'ng i%u kiBn E: nhGng /ai /Et tr'ng
viBc 8c Jnh gi thnh /n ph;$ cE th< khi&n ch' cc d'anh nghiBp phi tr gi t# ^< $inh h'*
ch' i%u ny tLi 8in /_ dFng @*i v( dF v% hai /n ph;$ ` v Q tr'ng bi vi&t ca tc gi ah*$ `in-
Z'anh nghiBp /n 8u9t 6 $Tt hng ` v Q# bi thnh thDc t& Nt(nh th)' !"P v gi thnh t(nh th)'
phng php truy%n th>ng nh /au-
M6n ph?m N
(OGPPP)
M6n ph?m )
(OGPPP)
bi thnh thDc t& N!"P cd Nefg6hg66P ih N6fg6hgefP
bi thnh th)' phng php truy%n th>ng if df
=h v2y phng php t(nh gi thnh truy%n th>ng U @$ ch' gi thnh /n ph;$ ` bJ phn nh ca'
hn thDc t& c#hhh ng: ng thMi gi thnh /n ph;$ Q bJ phn nh th9p hn thDc t& ,f#hhh ng#
^i%u ny /\ nh h?ng nh th& n' &n chi&n @1c kinh d'anh ca Z'anh nghiBp j bi /_ gi thJ
trMng ca hai /n ph;$ ` v Q @Yn @1t @ i6#hhh ng v cf#hhh ng# =&u dDa trn thLng tin v%
gi thnh /n ph;$ NkhLng ch(nh 8cP th)' phng php truy%n th>ng th Z'anh nghiBp cE th<
quy&t Jnh /ai @Y$- ng4ng /n 8u9t /n ph;$ cE @Ui @ ` v t2p trung /n 8u9t /n ph;$ thDc ch9t
khLng cE @Ui @ Q Ngi Jnh hai @'*i /n ph;$ /_ dFng ngun @Dc gi>ng nhauP# I&t qu @ cng /n
8u9t Z'anh nghiBp cng bJ @C#
!h"ng iAm cQ4 phng php ABC
ahng php !" 1c gii thiBu Yu tin v' giGa th2p kO ch: b?i `'b)rt Iap@an v `'bin "''p)r:
trc h&t nhk$ gii quy&t hai nh1c i<$ ca phng php k& t'n chi ph( truy%n th>ng nu trn#
Hheo phng php ABC9 gi thnh =6n ph?m kh0ng ch@ #4o g5m chi ph =6n >$t m / ton
# chi ph =6n >$t kinh Jo4nh9 #4o g5m c6 cc chi ph gin tip nh chi ph #n hng9 chi ph
q6n /FG =h trnh by ? trn: d' tO tr[ng chi ph( gin ti&p ngy cng @n: viBc khLng phn b3 cc
chi ph( ny v' gi thnh /n ph;$ cE th< dln ti nhGng ng+ nh2n v% $5c @1i t5c /n ph;$ v d' E
/ai @Y$ tr'ng ra quy&t Jnh kinh d'anh# Q( dF: $+t /n ph;$ $i cE th< cE gi thnh cLng 8?ng nhV
hn cc /n ph;$ hiBn t*i: nhng Wi hVi $+t kh'n chi ph( $ark)ting @n < a ra thJ trMng# =&u
chK c7n c5 v' gi thnh cLng 8?ng th cE th< th9y /n 8u9t /n ph;$ E /\ $ang @*i @1i nhu2n ca'
hn: nhng n&u phn b3 c chi ph( $ark)ting t7ng th$ th cE th< /n ph;$ E /\ bJ @C#
"Sng vi viBc phn b3 t'n b+ cc chi ph( v' gi thnh /n ph;$: phng php !" /_ dFng $+t
hB th>ng cc tiu th5c phn b3 1c 8y dDng trn c /? phn t(ch chi ti&t m(i q4n h* nh+n q6
gi"4 chi ph pht =inh cho tRng hot ng v m-c th4m gi4 cQ4 tRng hot ng vo q
t&<nh =6n >$t v kinh Jo4nh =6n ph?m9 th4' v< ch@ =L J7ng mt ti th-c ph+n #, (v J7 chi
ph nh+n c0ng t&Ic tip) nh phng php t&'n th(ng# "c tiu th5c phn b3 d' E phn nh
ch(nh 8c hn $5c + tiu ha' ngun @Dc thDc t& ca t4ng /n ph;$# .h)' E: !" /\ gimp cc nh
qun @A trnh 1c nhGng quy&t Jnh /ai @Y$ d' /_ dFng thLng tin khLng ch(nh 8c v% gi thnh nh
trnh by ? trn# =g'i ra: bn c*nh viBc cung c9p thLng tin ch(nh 8c v% gi thnh: !" cWn cung
c9p thLng tin chi ti&t v% c c9u chi ph( ca t4ng /n ph;$: gimp ch' nh qun @A cE th< @inh h'*t hn
tr'ng viBc @2p k& h'*ch ngn /ch cRng nh i%u chKnh cc ch(nh /ch: chi&n @1c /n ph;$ ca
d'anh nghiBp tr'ng i%u kiBn thJ trMng @uLn bi&n +ng#
=h v2y: cE th< th9y phng php !" cung c9p thLng tin gi thnh ch(nh 8c v h1p @A hn /' vi
phng php k& t'n chi ph( truy%n th>ng# .uy nhin: E chK @ $+t tr'ng nhGng $Fc tiu ca !"#
QiBc p dFng !" cWn t*' i%u kiBn nng ca' hiBu qu cLng tc qun @A d'anh nghiBp thLng qua cc
5ng dFng /au#
^< 8y dDng 1c hB th>ng cc tiu th5c phn b3 chi ph(: yu cYu Yu tin @ phi 8c Jnh 1c
t'n b+ cc h'*t +ng dinn ra tr'ng d'anh nghiBp tr'ng $+t chu k0 /n 8u9t kinh d'anh# !c th5
hai: d'anh nghiBp cYn 8c Jnh $5c chi ph( ch' $Ci h'*t +ng tr'ng t4ng k0# "u>i cSng: $5c Eng
gEp ca t4ng h'*t +ng v' t4ng /n ph;$ 1c 8c Jnh# Qi nhGng thLng tin chi ti&t nh v2y: cc
nh qun @A cE th< dn dng ph+n /oi cc hot ng t&ong Jo4nh nghi*p theo cc nh8mS cc hot
ng c8 m-c 8ng g8p c4o vo gi t&. =6n ph?m (high v4/e 4JJing 4ctivitie=)9 cc hot ng c8
m-c 8ng g8p th$p (/oT v4/e 4JJing 4ctivitie=)9 v cc hot ng kh0ng 8ng g8p9 th%m ch /
nh+n t( c6n t&3 q6 t&<nh =6n >$t kinh Jo4nh (nonUv4/e 4JJing 4ctivitie=Vcon=t&4int=)G H&n
c =3 hiA &W tXm q4n t&Yng cQ4 cc hot ng9 nh q6n /F c8 thA 4 &4 cc #i*n php n+ng
c4o hi* q6 hot ng cQ4 Jo4nh nghi*p #Zng cch /oi #[ nh"ng hot ng kh0ng c8 8ng
g8p vo gi t&. =6n ph?m9 t, ch-c /i cc hot ng c8 m-c 8ng g8p th$p nhZm n+ng c4o hn
m-c 8ng g8p cQ4 cc hot ng n'G !g4' (i v;i cc hot ng c8 m-c 8ng g8p c4o9 !"
cRng cung c9p thLng tin v% qu trnh pht /inh chi ph(: nguyn nhn pht /inh chi ph( ch' cc h'*t
+ng: qua E t*' c h+i ct gi$ chi ph( kinh d'anh# "Yn @u A viBc ct gi$ chi ph( kinh d'anh ?
y 1c 8Xt trn ph*$ vi t3ng th<# .5c @ nh qun @A cE th< t7ng ch( ph( ch' $+t h'*t +ng cF th<
n' E nhk$ nng ca' $5c Eng gEp ca h'*t +ng E v' qu trnh /n 8u9t kinh d'anh: qua E
gi$ gi thnh /n ph;$#
=gy nay: tr'ng $+t n%n kinh t& thJ trMng pht tri<n: $+t 8u hng kh ph3 bi&n @ viBc cc d'anh
nghiBp khLng cWn tD $nh thDc hiBn t'n b+ cc h'*t +ng /n 8u9t kinh d'anh nGa $ chK t2p trung
v' $+t /> khu cE hiBu qu nh9t# "c cLng '*n khc /\ 1c thu ng'i N'ut/'urc)P# Q( dF: n7$
6hhf hUng /n 8u9t $y bay irbu/ cLng b> 'ut/'urc) dho cc cLng '*n tr'ng qu trnh /n 8u9t
$y bay# ^< ra quy&t Jnh 'ut/'urc): cc d'anh nghiBp cYn cE cc thLng tin chi ti&t v% t'n b+ cc
h'*t +ng ca $nh: chi ph( ch' t4ng h'*t +ng: vai trW ca t4ng h'*t +ng tr'ng t'n b+ qu trnh
/n 8u9t kinh d'anh# .rn c /? E cc nh qun @A cE th< 8c Jnh 1c cc h'*t +ng n' khLng
th< thu ng'i v @A d' b' $2t cLng nghB h'Tc v E @ cc h'*t +ng cE t(nh ch9t />ng cWn nn
d'anh nghiBp phi @uLn ch +ng ki<$ /'t: cc h'*t +ng d'anh nghiBp cE @1i th& /' /nh nn tD
thDc hiBn /\ hiBu qu hn thu ng'i: v cc h'*t +ng thu ng'i /\ hiBu qu hn# "E th< th9y rkng
phng php !" cung c9p t'n b+ cc thLng tin ny vi $5c + tin c2y ca' hn nhi%u /' vi
phng php truy%n th>ng#
]+t u i<$ nGa ca phng php !" /' vi phng php truy%n th>ng @ tr'ng khi phng php
truy%n th>ng chK cung c9p thLng tin v% m-c chi ph( th phng php !" cWn cung c9p thLng tin v%
q t&<nh v ng'n nh+n pht /inh chi ph(# QiBc hi<u rp qu trnh v nguyn nhn pht /inh chi ph(
khLng chK gimp t$ ra biBn php th(ch h1p < ct gi$ chi ph( $ cWn gimp ch' nh qun @A cE th<
8y dDng 1c $+t c ch& nh gi v khuy&n kh(ch nhn vin phS h1p: gEp phYn quan tr[ng nng
ca' hiBu /u9t @$ viBc ca nhn vin: qua E ci thiBn hiBu qu /n 8u9t kinh d'anh ca d'anh
nghiBp# "F th<: cc thLng tin d' !" cung c9p ch' phXp nh qun @A cE th< th9y rp $>i @in hB giGa
ba y&u t>- chi ph( pht /inh H $5c + h'*t +ng H $5c + Eng gEp v' /n ph;$# QiBc hi<u rp $>i
@in hB ny /\ @$ thay 3i t duy qun @A t4 chC t$ cch c\t gi6m chi ph /ang n+ng c4o gi t&.
d'anh nghiBp# .h)' E: $+t /D t7ng chi ph( /\ khLng phi @ khLng t>t n&u nh @1i (ch t7ng th$
Nincr)$)nta@ b)n)qitP ca' hn chi ph( t7ng th$ Nincr)$)nta@ c'/tP: v d' E t*' ra gi trJ t7ng th$
Nincr)$)nta@ va@u)P# .h)' phng php k& t'n truy%n th>ng: $>i @in hB ny @ khLng rp rng: th)'
E cc d'anh nghiBp cE 8u hng 8y dDng c ch& khuy&n kh(ch gn vi viBc gi$ chi ph(: gin ti&p
h*n ch& cc c h+i @$ t7ng gi trJ d'anh nghiBp d' nhn vin chK trm tr[ng ti&t kiB$ chi ph( thay v
t$ cch t*' ra gi trJ gia t7ng# QiBc p dFng phng php !" /\ ch' phXp d'anh nghiBp cE th< 8y
dDng $+t c ch& nh gi v khuy&n kh(ch nhn vin dDa trn $5c + t*' ra gi trJ gia t7ng thay v
dDa trn ch( ph(: qua E nng ca' hiBu qu h'*t +ng chung ca d'anh nghiBp#
"u>i cSng: viBc p dFng phng php !" cWn gEp phYn hC tr1 h'*t +ng $ark)ting tr'ng viBc 8c
Jnh c c9u /n ph;$ cRng nh ch(nh /ch gi# ^Tc biBt tr'ng trMng h1p d'anh nghiBp cE nhi%u $Tt
hng th viBc $ phn vi khch hng hay 8_ @A n hng $+t cch nhanh chEng Wi hVi phi cE
thLng tin chi ti&t v% gi thnh cRng nh c c9u chi ph( ca t4ng /n ph;$: qua E cE th< 8c Jnh cc
$5c gi t>i u ch' cc n hng khc nhau vi c c9u /n ph;$ khc nhau# =$ 1c cc thLng tin
chi ti&t v ch(nh 8c v% chi ph( ch' cc /n ph;$ cWn gimp d'anh nghiBp dn dng hn tr'ng viBc ci
ti&n Ncu/t'$irati'nP /n ph;$ ca $nh nhk$ t7ng kh n7ng c*nh tranh trn thJ trMng bkng cch
a th$ v' /n ph;$ nhGng gi trJ gia t7ng tr'ng i%u kiBn chi ph( cWn ch' phXp# ^ng thMi: d'anh
nghiBp cRng cE th< ch +ng 8y dDng chi&n @1c $ark)ting < Jnh hng nhu cYu khch hng v'
cc $Tt hng cE @1i nhu2n ca': thay th& ch' cc $Tt hng $ d'anh nghiBp khLng cE @1i th&#
.E$ @*i: t(nh u viBt ca !" /' vi phng php truy%n thLng khLng chK ? viBc cung c9p thLng tin
v% gi thnh /n ph;$ ch(nh 8c hn: $ hn th& nGa !" cWn cung c9p thLng tin hGu (ch ch' cLng
tc qun @A d'anh nghiBp# "F th<: cc thLng tin d' !" cung c9p gimp d'anh nghiBp cE th< qun @A
t>t hn chi ph( /n 8u9t kinh d'anh: ra quy&t Jnh 'ut/'urc): 8y dDng hB th>ng nh gi v qun @A
nhn /D phS h1p: hC tr1 8y dDng ch(nh /ch gi: 8c Jnh c c9u /n ph;$: chi&n @1ng $ark)ting#
Z' viBc p dFng !" tr'ng thDc t& kh ph5c t*p v t>n kX$: kinh nghiBp t4 cc nc pht tri<n ch'
th9y !" thMng 1c p dFng thnh cLng b?i cc d'anh nghiBp quy $L @n nhM kh n7ng ti ch(nh
di d' v nhGng @1i (ch t7ng th$ d' p dFng !" tr'ng cc d'anh nghiBp @n: ph5c t*p thMng @n
hn /' vi tr'ng cc d'anh nghiBp nhV: n gin#