Alipaşa Fegani

(Şamhor, 1912 - Şamhor, 1975)

Asıl adı Elipaşa Feğani Demirov'dur. Bir dört-
lüğünde de söylediği gibi, 1912 yılında Şamhor
bölgesinin Garacaemirli köyünde doğmuştur.
Genç yaşlarında şiire merak saran Feğani, öm-
rünün büyük bir kısmını şiir yazmakla geçirmiştir.
O'nun geraylı, koşma, divani ve tecnisleri ba-
şarılıdır. Şair, 1975 yılında doğduğu köyde vefat et-
miştir.
Şiirlerinde daima iyiliği, doğruluğu, güzelliği
işleyen Feğani, şiir sahasında da üstad olarak, 19.
yüzyılın ünlü âşığı Elesger'i kabul etmiştir.
Kan-i gövherlerin dürr, incilerin,
Elesger'den başqa soltanı kimdi?
Kaynak:
Azerbaycan Aşıqlan ve El Şairleri II, Bakı 1984, 386-394.
Azerbaycan Edebiyyatı İncileri, Bayat/ QoşnW Tccnis, Bakı 1986,
504-552.

b) Goşmalar Hamının6 qelbine girib seçilen,

Sözüm şirin ola su tek7 içilen,
Divanlarda günahlardan keçilen,
OLA Ne kederim, ne de ah-zarım ola.

Halal zehmetimle, alın terimle, Ne qeder ki, sağam, gelir nefesim,

Özüme1 yetesi2 az varım ola. Dünya ne'metinden bu olar besim8,
Dolanıb dünyanı "Allah kerimli", Yazıb yaratmağa çoxdur hevesim.
Temkinim, sebirim, qerarım ola. Her yeri gezmeyi güzarım9 ola.

Şeytan da almaya qelbimi elden, Adım Elipaşa Fegani menem,

Zehmetim bar3 vere xeyir emelden, Qaracaemirli'de sakin meskenem,
Nitqim4 zülal5 süzüle dilden, Haşa yalan deyem, sözümden dönem,
Gözel sercemliyim, efkarım ola. Dost aşna10 yanında ilqanmn ola.

1. kendime 2. yetecek kadar 3. meyve, ürün 4. konuşmam 5. soğuk, güzel, tatlı, saf; hafif su 6. herkesin, 7. gibi,
kadar 8. bana yeterlidir, kâfidir 9. geçme, geçişim 10. bildik, tanıdık 11. verilmiş sözüm
ZEYNEB
Gence bazarmda görende seni,
Bilirsen mi aldım ne hali Zeyneb!
Danışanda1 gören oldu mu bizi,
Amandı tapanq2 zavalı, Zeyneb!
Gözlerin qemzesi, dodağm balı,
Güzel edalısan, şirin nevalı3
Xaliqin4 neqqası4 üzünde6 xalı7
Uydurub xub8 çekib camalı Zeyneb!
Gözellik resmini görmüşem sende,
Şöhretin yayılıb sehere, kende,
Danışıram men de yeri gelende,
Diller ezberisen sedalı Zeyneb!
Didelerin9 qumral, qaşm ay para,
Dağılıb üzüne, zülfünü dara,
Paltarın10 endama11, endam paltara,
Ne qeşeng12 yaraşır, sefalı Zeyneb!
Xezanlar13 esmesin ömrüm bağına,
Rexine14 yetmesin bir yarpağına,
Feğani'dir dözen hicran dağına,
İltifat etsene vüsalı15, Zeyneb!
1. konuştuğumuzda 2. buluruz
3. sesli, sadalı 4. Halk edenin, Yaratanın Allah'ın
5. nakış yapma, süsleyeni 6. yüzünde 7. beni
8. güzel 9. gözlerin 10. elbisen 11. güzeldeki boy
pos 12. hoş görünüşlü, güzel, yakışıklı, ince
13. sonbaharlar, sonbahar rüzgarları 14. yakına
15. kavuşmayı
BİLMİREM
Xesteyem, yatıram xeyli müddetdi,
Elim qelem tutmur, yazabilmirem.
Başım macarah, sinem de dolu,
Ne isteyir menden qezaı/ bilmirem.
Derin düşünerdim, uzax görerdim,
Var yoxum demezdim, olsa vererdim,
Yoldan azanlara yol göstererdim,
İndi2 öz3 yuxumu4 yozabilmirem5.
Nefs deyir düzlüye çox olma mayii,
Bax alıb veren yuxudan ayıl,
Vicdanım dillenib dedi, "Ay Zayii",
Getdim düzö yoldan azabilmirem.
Feğani, dünyam derk eyle özün,
Cananda her şeyi görübdü gözün,
Aşıq meclisinde oxunsa sözün,
Uyarı olaram saza, bilmirem.
1. sefer 2. şimdi 3. kendi, kendisi 4. rüyamı
5. yorumlayamıyorum, tefsir edemeem 6. doğru
BES NEDEN OLDU
"Sen ölme men ölüm" deyen bî-vefa1,
Aranı kesmeyin bes neden oldu?
Yaralı könlüme vermemiş sefa,
Qefleten küsmeyin bes2 neden oldu?
Derdin meni etdi deli, divana,
Bu qeder zülm etmez insan insana,
Su kimi meyi edib, axır her yana,
Yel kimi3 esmeyin bes neden oldu?
Dedin, hara4 getsen, seni izlerem,
Sirrimizi reqiblerden gizlerem,
Feğani'ye söz vermişem, gözlerem,
Bele5 telesmeyin6 bes neden oldu?
1.zavallı, vefasız 2. peki 3.gibi 4. nereye 5. böyle
6. acele etmen
AYALANMIŞAM
Deyirler, "bal tutan barmağm yalar",
Şahidiyem özüm1, a yalanmışam.
Oxuyub kitablar, nece ayalar2,
Sinem tamam dolub, ayalanmışam.
Seyyah olan gezer dağı, aranı3,
Arif meclisinde sözüm aranı,
Yar ülfetin4 qınb kesse aranı,
Onda feraq5 odun6 ay alanmışam.
Doğru sözüm eğer keçse heyata,
Sinem6 hedef, yar oxunu hey ata,
Feğani'yem, hesret qalsam heyata,
Güya olmamışam, a yalanmışam.
1. kendim 2. ayetler 3. düzü, ovayı 4. alışma, anlaşma,
dostluk 5- ayrılık 6. ateşin 7. göğsüm
___ ________

İŞARE QIL
Deli könlünı, qafil olma, başına bir çare qıl,
Her yetene1 sirrin açma, derdin dildare2 qıl.
Deyirler ki, alçaq, rezil, pis3 tamahdı4 dünyada,
Emeyi sev, işden qorxma, zehmet çek midare5 qıl.
Mala mülke bel bağlayıb çoh da uçma yeline,
Haqq işlere "nahaq"6 deye qadağa7 ver diline,
Axırında kor8 olacaq xor baxanlar eline,
Nadan9 sözden ne anlayır, arife işareî0 qil.
Gece gündüz yalan deyil, doğulub ölmek haqdı,
Zülm eliyen zülmkarm çoxdan uçubdu taxtı,
Derk eliyib düşünmeyen delidi, ya uşaxdı,
Ey Fegani annamaza duz yolu dübare11 qıl.

1 .yetişene, ulaşana 2, göniildaşa, gönül alan sevgiliye

3. kötü, çirkin, fena, ayıp 4. cimri, açgözlü 5. yüzü gülme,
dost gibi görünme 6. haksız 7. yasak 8. kör 9. cahil,
bilgisiz 10. işaret 11. tekrar, ikinci defa