Izlazni modul

- Izlazni modul osigurava vezu izmeu CPU jedinice PLC ureaja i izvrnih elemenata
- U izvrne elemente spadaju starteri motora, zavojnice, ventili itd.
- Izlazni moduli mogu raditi s istosmjernim ili izmjeninim naponima a izlazni signali
mogu biti u digitalnom ili analognom obliku
- Ako izlazni modul daje digitalni izlazni signal, tada izlazni modul djeluje kao prekida iji
izlazni signal ima status ON ili OFF
- Izlazni modul moe davati i analogni izlazni signal kao npr. u sluaju kada se izlazni
analogni signal u obliku elektrinog napona koristi za regulaciju brzine elektromotora
- Izlazni moduli mogu dolaziti u razliitim konfiguracijama od po 8, 16 i 32 izlaza
- Izlazni moduli s vie od 8 izlaza jo se nazivaju i izlazni moduli visoke gustoe i esto su
istog oblika kao i 8-izlazni moduli ali imaju vie komponenta u samom modulu
1
Slika 192. Izlazni modul PLC ureaja Slika 192. Izlazni modul PLC ureaja
- Na slici 192. prikazano je kako binarna oznaka u memoriji kreira vrijednost stvarnog
izlaznog signala
- CPU jedinica sadri dio koji se zove output image table i koji sadri vrijednosti stanja
svih izlaznih signala
- Ako je vrijednost stanja (binarna oznaka) izlaznog signala 1, izlazni signal biti e
postavlje u stanje ON
2
- Ako je vrijednost stanja 0 tada je i izlazni signal u stanju OFF
- Neke od moguih vrsta izvrnih elemenata PLC ureaja prikazani su na slici 193.
Slika 193. Izvrni elementi PLC ureaja: hidrauliki kliza, elektromotor, starter i ventil
3
Input/output (Ulazno/izlazna) indentifikacija
- Program PLC ureaja mora imati mogunost identifikacije ulaznih i izlaznih signala
- Openito signal se identificira prema fizikoj lokaciji ulaznih ili izlaznih modula na
policama PLC-a, identifikaciji poloaja same police u kojoj je smjeten modul, te
brojem ulaza ili izlaza na ulaznom ili izlaznom modulu u koji je spojen ulazni signal s
senzora odnosno izlazni signal prema izvrnom elementu
- Na slici 194. prikazana je identifikacija signala na jednom PLC ureaju
- Kao to se vidi na slici 194. izvrni element (relej) je spojen u izlazu br. 5 izlaznog
modula br. 6 police br. 2
- Prema standardnoj shemi oznaka PLC proizvoaa spoj izvrnog elementa moe se
saetije napisati: O: 26/05
- Takoer iz slike 194. granini prekida (kao generator ulaznog signala) spojen je na
ulaz br. 2, ulaznog modula br. 5 police br. 3 PLC ureaja
- To se saetije pie: I: 35/02
4
Slika 194. Identifikacija ulaznih i izlaznih signala na PLC ureaju tvrtke Allen Bradley
5
Sustav povezivanja pomou elektrinih ravnih ploa (backplane bus system)
- Sustav elektrinih ravnih ploa nalazi se na stranjem dijelu polica PLC ureaja i
grafiki je prikazan na slici 195.
- Elektrine ravne ploe osiguravaju elektrinu poveznicu izmeu razliitih modula koji
se ukljuuju u pojedinu policu PLC ureaja
- Prednosti elektrinih ravnih ploa su mnogostruke jer omoguavaju standardizaciju,
koritenje istih modula za razliite police i za razliite PLC ureaje istog proizvoaa
- Naalost nedostatak je da svaki proizvoa izrauje module svojih specifikacija pa
moduli razliitih proizvoaa najee se nemogu spojiti u istu policu
- Razlog nemogunosti spajanja modula razliitih proizvoaa je da svaki proizvoa
koristi podatke prikazane u obliku 8 ili 16 ili 32 bita (razliiti proizvoai koriste prikaz
podataka u razliitoj kombinaciji bitova)
6
Slika 195. Povezivanje modula u polici pomou elektrinih ravnih ploa
- Koritenje kombinacije razliitih bitova za prikaz podataka uzrokuje razliite izvedbe
konekcijskih kontakata i konektora za spajanje modula i elektrinih ravnih ploa u PLC
polici
7
Prednosti upotrebe PLC ureaja
- Prednost upotrebe PLC-a moe se uoiti ve kod planiranja sustava automatizacije
nekog procesa
- Upotrebom PLC ureaja potreban nam je PLC ureaj odeenih performansi i poznavanje
koliko I/O modula je potrebno tj. koliko e biti ulaznih signala i izlaznih signala na izvrne
elemente
- Konstrukcija samog regulatora temeljenog na PLC-u je takoer vrlo jednostavno
- Uvijek se uzimaju police s dodatnim mjestom za nadogradnju modula u budunosti, jer
treba pretpostaviti da e se potrebe procesa iriti, a sam PLC se izrauje spajanjem
standardnih dijelova tj. standardnih modula odreenog proizvoaa
- Ulazni i izlazni moduli su dosta jeftini pa je vrlo lagano poveavati broj ulaznih signala iz
procesa ili broj izlaznih signala na izvrne elemente
- Modifikacija PLC ureaja je dosta jednostavnija jer je laka izmjena PLC programa pomou
runog programera ili mikroraunala
8
- Odravanje je takoer olakano uporebom mikroraunala ili runih prenosnih programera,
pomou kojih se lako ulazi u izvrni program PLC-a i nadziru se postavljeni parametri rada
procesa
Upotreba PLC ureaja
- Kao to je ve naglaeno PLC ureaji se danas koriste u automatizaciji veine industrijskih
procesa kao zamjena za relejnu logiku ili za zamjenu jo starijih izvedbi hidraulikih i
pneumatskih sustava automatske regulacije
- Bitno je napomenuti da upotreba PLC ureaja na takvim starijim izvedbama industrijskih
ureaja moe poveati brzinu rada takvih ureaja te se performase takvih ureaja
poveavaju na razinu novih izvedbi
- Vrlo iroka upotreba PLC ureaja je kod regulacije brzine vrtnje (npr. brodski dizelski
motori), te su ovakve izvedbe znatno preciznije i bre nego mehanike ili hidraulike
izvedbe sustava regulacije
9
- Danas je npr. u upotrebi elektroniki sustav nadzora ubrizganja goriva u cilindar tzv.
common rail sustav ijom se upotrebom smanjiva potroak goriva, omoguuje bolje
izgaranje te ii ispuh plinova iz cilindra
- Sustavi elektronike regulacije imaju prednost to se njihovi dijelovi ne troe mehaniki
kao npr, brijegovi brijegaste osovine ili zupanici te se vremenom ne gube na tonosti i
brzini rada
- Dananjom savrenijom izradom elektronikih dijelova eliminiraju se nedostaci
elektronikih dijelova kao to su bili esti kvarovi i neotpornost na okoline uvjete elektronikih dijelova kao to su bili esti kvarovi i neotpornost na okoline uvjete
- esta je upotreba PLC ureaja u regulaciji rada alatnih strojeva kao to su tokarski
strojevi, glodalice, builice, prese i sl.
- Primjer industrijske prese upravljane PLC ureajom dat je na slici 196.
10
Slika 196. PLC upravljana industrijska prea
11
Osnove programiranja kod regulacije u stvarnom vremenu (real time control)
- Programski jezici kao to su Basic, Fortran, Pascal, C, C+, C++ su projektirani za openitu
upotrebu ili za koritenja u znanstvenim istraivanjima
- Navedni programski jezici ne osiguravaju funkcije regulacije u stvarnom vremenu
- Raunalni program za regulaciju mora osiguravati odgovore (izlazne signale) na parametre
iz reguliranog procesa i na operatorove ulazne instrukcije (ulazne signale) u razumnom
vremenu
- Jedan od naina postizanja takvih performansi PLC raunalnog programa je da se napie - Jedan od naina postizanja takvih performansi PLC raunalnog programa je da se napie
krajnje jednostavna verzija PLC raunalnog programa:
Slika 197. Jednostavni PLC raunalni program
12
- Ovako napisan PLC program moe biti zadovoljavajui za jako male sheme regulacijskih
sustava ali kod velikih i sloenih shema regulacije je dosta neupotrebljiv
- Npr. neke programske instrukcije se moraju obavljati pri razliitim vremenskim
intervalima pa se tako provjera razine vode u tanku vode obavlja u intervalima od 60
sekundi, provjera razine ulja, tlaka ulja i stanja filtera u intervalima od 2 sekunde itd.
- Mogunost pojednostavljenja velikih i sloenih shema regulacije ostvaruje se dijeljenjem
na vie manjih i jednostavnijih shema
- Sve te manje sheme nastale podjelom iz jedne vee i sloenije upravljaju se zajednikim - Sve te manje sheme nastale podjelom iz jedne vee i sloenije upravljaju se zajednikim
programskim instrukcijama kojima PLC ureaj upravlja cijelom sloenom shemom
regulacije
- Na isti nain mogu se PLC raunalni programi za regulaciju podijeliti u niz manjih i
jednostavnijih podprograma (svaki podprogram obavlja funkcije jedne pojednostavljene
sheme regulacije) koji su upravljani zajednikim programskim instrukcijama
- Primjer takvog niza podprograma prikazan je na slici 198.
13
Slika 198. PLC raunalni program podijeljen u posebne podprograme
- Ovakva podjela glavnog PLC raunalnog programa na niz manjih i jednostavnijih
podprograma (od kojih svaki obavlja odreenu regulacijsku funkciju) je vrlo praktina te
omoguuje da regulacijski proces ne gubi vrijeme zbog potreba razliitih vremenskih
intervala
- Takoer podprogrami obavljaju svoje zadae koje su odvojene od drugih podprograma
14
- Svaki od ovih podprograma se moe napisati ili korigirati neovisno od ostalih podprograma
to olakava proces odravanja i ispravljanja eventualnih pogreaka
Raunalna grafika i grafiki displej ureaji
- Displej ureaji mogu biti posebno dizajnirani za prikaz podataka operatoru s PLC ureaja
- Takvi ureaji su raunalni displej ureaji koji imaju prednosti i nedostatke
- Prednosti takvih ureaja je to daju grafiki prikaz cijelog procesa koji se regulira to daje
bolju preglednost i lake razumjevanje izloenih parametara procesa bolju preglednost i lake razumjevanje izloenih parametara procesa
- Daljna prednost je to raunalni displej ureaji modu zamjeniti cijeli panel pun prekidaa i
indikatora jer se sve to moe prikazati na ekranu
- Raunalni displej ureaje karakterizira i jednostavnost instalacije i fleksibilnost
- Nedostaci su u tome da je limitiran broj informacija koji se moe prikazati na jednom
raunalnom ekranu
15
- Takoer vrlo je lako prekrcati raunalni displej ekran s podacima te na taj nain oteati
operatoru detekciju informacija o kritinim vrijednostima procesa
- Pravilo je da se ne ispunjava podacima vie od 25-30 % displej ekrana
- Kada je prisutno vie podataka nego to se moe prikazati na jednom ekranu koristi se
tzv. hijerarhija ekrana
- Hijerarhija ekrana podrazumjeva da se mogu mjenjati nizovi ekrana s razliitim
podacima na raunalnom displeju
- Najee glavni ekran (top screen) prikazuje sadraj ostalih ekrana koji se mogu prikazati,
dok ekrani na kraju niza prikazuju sve detaljnije i detaljnije podatke procesa (lower screen)
- Odreeni problem predstavlja potrebno vrijeme za mjenjanje niza ekrana s podacima na
raunalnom displej ureaju
- Prebacivanje prikaza razliitih ekrana moe se obavljati pozivanjem na brojeve kojima su
oznaeni pojedini ekrani (zahtjeva ovakav pristup dobru memoriju operatora)
16
- Jednostavniji nain biranja ekrana je putem biranja s glavnog ekrana koji prikazuje
sadraj svih ekrana u raunalnom displej ureaju
- Na slikama 199. , 200. i 201. prikazani su raunalni displej ureaji u brodskim
strojarnicama (engine control room)
Slika 199. Raunalni displej ureaji na upravljakom pultu u kontrolnoj sobi
17
Slika 200. Displej ureaji na upravljakom pultu
Slika 201. Operator displej ureaja
18
Slika 202. Prikaz podataka na displej ureaju
19
Slika 203. Alarmni paneli na
zapovjednikom mostu
20
Slika 204. Alarmni paneli u kabinama
asnika stroja
21
Slika 205. Blok dijagram sustava sutomatske regulacije na brodu
22
Slika 206. PLC moduli u kontrolnoj sobi strojarnice Slika 206. PLC moduli u kontrolnoj sobi strojarnice
23