Veri Haberlemesi

Konular
Giri
Haberleme modeli
protokoller, standartlar, standardizasyon kurulular
A gereklilii
OSI referans modeli
Veri iletimi
Temel Kavramlar
Analog ve saysal veri iletimi
letim Bozukluklar
letim Ortamlar
Klavuzlanm iletim ortamlar
Kablosuz letim
Veri aretlerinin Kodlanmas
Temel band Hat kodlama teknikleri (dev)
Saysal Modlasyon teknikleri
Yayl Spektrum
Fiziksel seviye:Veri iletiim arayzleri
Senkron ve asenkron iletiim
letiim trleri
Hata Alglama ve Dzeltme
Hata alglama yntemleri (dev)
Hata alglama ve Dzeltme yntemleri
Veri sktrma
Basit ve Sembole Dayal kodlama (dev)
statistiksel kodlama
Veri aktarm Katman
Ak Kontrolu (dev)
Veri Aktarm Kontrol Protokolleri
HDLC, LAPD, LAPB
LAPF,LLC,ATM
oullama
FDM
Senkron TDM
statistiksel TDM
Birleik Teknikler
DSL
Geni Alan Alar: Devre Anahtarlama
Uzay blmeli anahtarlama
Zaman Blmeli anahtarlama
Devre Anahtarlamal alar
Devre anahtarlamal alarda ynlendirme
Ortak kanal haberlemesi
aretleme sistemi 7
Geni Alan Alar: Paket Anahtarlama
Temel prensipler
Ynlendirme, ynlendirme algoritmalar
X.25
Frame Relay
ATM
ISDN
ISDN kavram
Standartlar
ISDN Kanallar: D kanal, LAPD protokolu
Eriim Arayzleri: BRI, PRI
ISDN Hizmetleri
Yerel Alan Alar
A yaplar
IEEE 802 Protkolleri
Ethernet (CSMA/CD)
Token Ring, FDDI
Kablosuz LAN
IP zerinden Ses iletiimi (VoIP)
VoIP ve VoIP sisteminin genel yaps
Band genilii ve kodekler
Kontrol ve aretleme Protokolleri
H323, SIP
Medya Tama Protokolleri
RTP, RTCP
VoIP de gvenlik
Alar Aras Haberleme, Internet
Balantsz haberleme
IP Protokolu, IPV6
Ynlendirme protokolleri
Balantya dayal tama protokol mekanizmalar
TCP (dev)
UDP
Uygulamalar
SNMP
SMTP ve MIME
HTTP
Kaynaklar
Data & Computer Communications, seventh
edition, William Stallings,Prentice-Hall, 2002
ISDN Concepts, Facilities and Services
Gary C. Kessler, Peter Southwick, McGrawHill
Broadband Telecommunications Technology
B. Lee, Artech House, 1997
Internetworking with TCP/IP Volume I, II, III
Douglas E. Comer, David L. Stevens,
PrenticeHall, 2000
www.protocols.com
Veri Haberlemesinin Tarihi
Baudot Code (Emile Baudot) 1875
1900 balar AT&T nin Teletypewriterlar, Baudot kodlamasna
dayanyordu. lk asenkron haberleme burada kullanld.
Delikli kartlar, programlar kaydetmek ve altrmak iin kullanld.
lk Geni yaylml alar telefon haberlemesi iin kuruldu.
1961 de ilk paket haberlemesi kavram MIT de ortaya atld. Leonard
Kleinrock
1962 ,MIT den Licklider bir galactic a kavram ortaya att. Daha
sonrasnda DARPA bakan seildiinde, L. Roberts a kavramnn nemine
ikna etmitir.
1962 de IBM 8 bitlik Extended Binary-Coded-Decimal Interchange Code,
ksaca EBCDIC kod sistemini tantt.
1965 de , Roberts, bilgisayarlar devre anahtarlamal biimde birbirine
balam ve bilgisayarlar iin devre anahtarlama yerine Kleinrockun paket
haberlemesi fikrine gre allmas gerektiini ortaya koymutur.
1967 de Roberts DARPA kapsamnda, ARPANET fikrini ortaya koymutur.
ASCII kodlamas, 1968 de ANSI Standard X3.4 olarak
ortaya koyuldu. Daha sonra CCITT IA5 ve ISO 636
olarak 1973 te uluslararas standartlara ekledi.
1967 de IBM Bisync Protokolu ile kendi aygtlar arasnda
iletiim salayan ilk protokolu gelitirdi.
Geni alan alar ile ilgili ilk yap 1969 ylnda ortaya
karlan ARPANET di. ARPANET bugnk internetin
temelini oluturmutur.
1968 ilk paket anahtarlatclar (IMP , Interface Message
Processors) gelitirildi. 1969 da deneysel olarak
uyguland. (UCLA)
1972 ARPANET zerinde ilk a kontrol protokolu (NCP)
uyguland.
NCP Alar adresleyemiyordu. Bu amala Robert Kahn
yeni bir protokol yaps ortaya kard (TCP/IP)
RFC675,Aralk 1974
NCP bir aygt srcs gibiyken, TCP/IP bir haberleme
protokolyd.
1973 Ethernet Xerox tarafndan gelitirildi.(Metcalfe,
Boggs) 3 Mbits
Internet 1980 li yllarn ortalarndan itibaren hzla geliti.
X25 paket anahtarlamal a yaps 1970 lerin
sonlarndadr.
1980 li yllarn sonlarnda SS7, PSTN zerinde saysal
anahtarlama protokolu olarak kullanlmaya baland.
1990 l yllarn balarnda, SS7 ile VPN uygulamalar
balad. Frame Relay kavram ortaya kt. Benzer
tarihlerde ISDN uygulamalar santraller zerinde
yaygnlat.
Gnmz WAN zmleri ATM, BISDN, SMDS, MPLS,
MetroEthernet
Giri
Haberleme Modeli
Kaynak
Gnderilecek veriyi retir
Gnderici
Bilgiyi gnderilebilecek iaret ekline evirir
Gnderme Sistemi
Veri tar
Alc
Alnan iareti veriye evirir
Hedef
Gelen veriyi alr
Haberleme leri
letim sisteminin verimli kullanm
Arayz salama
aret retimi
Senkronizasyon
Veri deiimi ynetimi
Hata alglama ve dzeltme
Ak kontrol
Adresleme
Ynlendirme
Kurtarma/yeniden elde etme
Mesaj kodlamas
Gizlilik
A ynetimi
Basitletirilmi Haberleme
Modeli
Basitletirilmi Veri
Haberlemesi Modeli
A Gereklilii
Noktadan noktaya dorudan balant her zaman
pratik deildir
Haberlemek isteyen aygtlar ok uzakta olabilir
Aygt says arttka dorudan balant mmkn deil
Haberleme A zmleri
Geni Alan A (WAN)
Yerel Alan A (LAN)
Basit A Modelleri
A yaplar
Anahtarlamal
Alar
Yayn
Alar
Geni Alan A (WAN)
Byk corafik alanlarda
Kamusal ihtiyalar karlamada
Anahtarlama teknolojileri
Devre Anahtarlama
Paket Anahtarlama
Tama teknolojileri
X25
Frame relay(ereve aktarc)
Asenkron Transfer Modu (ATM)
ISDN ve B-ISDN
MPLS, Metro Ethernet
Devre Anahtarlama
Haberleen istasyonlar arasnda, a balant noktalar
zerinden geen, grme boyunca o grmeye zel
haberleme yollarnn kurulmasn salar.
rnek: telefon ebekesi
Avantajlar
Veri ak hz sabittir.
Balant salandktan sonra gecikmeler kk ve kestirilebilirdir.
Dezavantajlar
Balant kurulmas gecikmesi
Patlama trndeki veri aklarnda verimsiz
Paket Anahtarlama
Veriler dizi olarak gnderilir
Tm veri kk paketlere ayrtrlarak gnderilir
Paketler kaynak ile hedef arasnda noktadan noktaya
ilerler
Kanal kapasitesi, srekli veri ak olmamas durumunda
ok daha etkin kullanlr.
Terminal - bilgisayar ve bilgisayar - bilgisayar
haberlemesi iin kullanlr
Gnmzde sanal devre yaps kullanlan Voip, Video
konferans gibi uygulamalarda sz konusudur.
Frame Relay
Paket anahtarlamal sistemler hatalar telafi
edecek balk bilgileri kullanrlar. (X25)
Modern sistemler daha gvenilirdir
Sistemde hata yakalanabilir. Hatalarn
giderilmesi u birimlere braklmtr.
Birok hata kontrol iin kullanlan birok balk
iptal edilmitir
Hat hzlar 64 Kbps 45 Mbps
Asenkron Transfer Modu
ATM (Cell Relay)
Frame relay n gelimiidir
Hata kontrol iin kk balklar vardr
Sabit paket (Hcre- cell) uzunluu
10Mbps den Gbps a kadar
Paket anahtarlamal teknikte sabit veri hz
salayabilme
MPLS (Multi Protocol Label
Swithcing)
2 ve 3. katmanlar arasnda yer alr
IP adreslerinin basit sabit uzunluklu etiketler araclyla farkl paket
aktarm ve anahtarlama teknolojileri ile iletilmesini salar.
ATMin , IP uyumluluu yoktur. IP paketlerinin aktarlmas, dier
yardmc protokollerle gereklenir. MPLS bu konuda zm salar.
IP Anahtarlama ve Anahtarlayclar tanmlar. Etiket Anahtarlamal
yollar (LBS) ve Etiket Datm protokol (LDP) kullanr.
u an iin IP Datagramlar ve Ethernet trafiinin anahtarlanmasnda
kullanlmaktadr
Gb zerinde hzlar
IP , ATM ve FRAME RELAY Layer -2 protokollerini destekler.
ISDN ve B-ISDN
Utan uca saysal bir ebekedir.
ISDN mevcut kamu haberleme ann (PSTN)
yerini almak zere tasarlanmtr
Dar band ISDN, Devre anahtarlama tabanldr.
Gnmz ihtiyalar iin yetersiz kalr.
B-ISDN, ATMe alternatiftir. 100 Mbps 1Gbps
Ortak Arayzler
ISDN PRI 2.048 Mbps
ISDN BRI 144 Kbps
Metro Ethernet
Optik yaplar zerinde alr.
100Mb, 10G , 100Gb hzlar szkonusudur.
Optik alar zerinde, ucuz uyumlu zmler
ortaya kartr.
Klasik Ethernet, SDH zerinde Ethernet, MPLS
zerinde Ethernet gibi uygulamalar
szkonusudur.
MAN uygulamarnda karmza kar.
Yerel Alan A (LAN)
Kk alanlarda
Binalarda veya kk kampslerde
Genellikle tek bir ileticisi vardr.
Veri hz WAN lara gre daha yksektir
Genellikle broadcast sistemi kullanlr (hub
yaps)
Ancak, son yllarda anahtarlamal sistemlerin
yerel alan alarnda kullanlmas yaygnlamtr.
Dier LAN yaplar
Anahtarlama
Anahtarlanm Ethernet
Tek veya oklu anahtarlama olabilir
ATM LAN
Fiber Kanallar
Kablosuz
Tanabilir
Kurulum kolayl
Kentsel Alan A
MAN
LAN ile WAN arasnda bir byklktedir
zel veya yerel a
Yksek hz
LAN alarna gre ok daha byk alan
Yksek hz, dk maliye oluturmak iin
gelitirilmitir.
A
Konfigrasyonu
Standartlarn ortaya k
Bilgisayarlar gelitike, ayn ve farkl reticilerden birok aygtlar
ortaya kt
A kavram, gelitiinde kurulular bu aygtlar a zerine kurmak
istediler.
lk Ayn reticilerin farkl aygtlarn birbirine balamak bile olduka
zordu. Farkl reticilerin aygtlarn birbirine balamak ise neredeyse
imkanszd.
lk standartlar IBM tarafndan kendi bilgisayarlarnn birbirine
balamak iin gelitirildi.
Bunlar zel standartlard.
Aadakilerden hangileri sizce zel standartlardr.
Bell 212, V32, SNA, DecNet, OSI
Standartlar, kablonun fiziksel zelliklerinden, bir e-postann
gnderilmesine kadar deiik yerlere uygulanabilir
Standartlar
Standartlarn snflandrlmas
zel standartlar, kullanclar ayn reticinin rnlerine
balarken, ak standartlar kullancya daha fazla
seenek sunar.
Burada hangi reticinin yazlmn yada donanmn
kullandn nemli olmaz.
Ak standartlar zellikle a haberlemesinde ve geni
alan alarnda olduka nemlidir.
reticiler ak standartlar kullanmak istemezler, ancak
Teknoloji olduka hzl gelimektedir ve reticiler ortaya kan
yeni aygtlar sisteme tam olarak entegre edebilecek hzda
gelitirme yapamamaktadr.
Gnmzde kullanclar baka reticilerin aygtlarn da
kullanabilecekleri ak sistemleri tercih etmektedir.
Standartlarn snflandrlmas
Standartlar diere bir ekilde de
snflandrabiliriz
Fiili (uygulamadaki) standartlar (de facto)
Kullanm ve genel istekler dorultusuna oluan standartlar
Resmi standartlar (de jure)
Standardizasyon kurulular tarafndan dokmante edilmi
standartlar
Standartlar, Bir haberleme aygtnn elektriksel, fiziksel
ve ilemsel karakteristiklerinin tanmlanmasn salarlar.
Temel avantajlar
Deiik reticilerin deiik aygtlar standartlar sayesinde
birbirleri ile haberleebilir. Bylece kullanc seme zgrlne
sahip olacaktr.
Standartlar zel bir aygt yada yazlm iin byk bir pazar
oluturur. Buda youn retimi ortaya kararak maliyetleri
drr
Temel Dezavantajlar
Komiteler yava alrlar. Standart oluturulduunda, yeniden
gzden geirilmeleri, yada tamamen eskimi olabilirler. Yeni ve
daha etkin tekniklerin olumu olmas mmkndr.
Teknolojideki gelimeler kat standartlar nedeniyle,yavalayabilir.
Veri Haberlemesi alanndaki
nemli Standardizasyon
kurulular
Haberleme ve zelliklede veri haberlemesi
alanndaki nemli standardizasyon kurular
Internet Topluluu (Internet Society- ISOC)
ISO
ITU-T
ATM Forum, Frame Relay Forum
IEEE
EIA
ETSI
Internet Standartlar ve
Internet Topluluu (1992)
Internet standartlarn oluturmak ve gelitirmek
zere kurulmu, profesyonel yelik gerektiren
bir kurulutur.
IAB (Internet Architecture Board)
nternetle ilgili tm yapsal tanmlamlar, ynlendirmeler
IETF (Internet Engineering Task Force)
Internetin gelitirici tarafdr.
Gnll yelik
IESG (Internet Engineering Steering Group)
IETF nin faaliyetlerini ve Internet standardizasyon ilevlerinin
teknik ynlendirmesini salar
ISO (International Standarts
Organization
1946 da kuruldu
ISO dorudan bir devletler kuruluu olmamasna ramen, yelerinin %70i
standardizasyon zerine alan kamu kurululardr. Geri kalanlarn ouda,
kamu ile yakn ibirlii iinde olan kurulardr.
12000 in zerinde standart
Bilgi Teknolojisi konusunda IEC ile ortaklk (JTC)
ISO standardizasyon ilemi 6 temel evreden oluur
neri
Hazrlk
Komite
Sunum
Onaylama
Yaynlama
ISO nun veri haberlemesindeki en byk katks, OSI olmutur. OSI, IEEE
802 standartlarnn temelini oluturur.
ITU-T
ITU Birlemi milletlerin bir zel bir kuruluudur.
yeleri, devletlerdir.
ITU-T, CCITT nin Mart 1993 de ITU ierisine alnmasyla
olumutur.
ITU-T 14 alma grubundan oluur. Bunlar arasnda
A ve Hizmet operasyonlar
Tarifeler ve Hesaplama yntemleri
A ynetimi ve bakm
Veri alar ve ak sistemler haberlemeleri
aretleme ihtiyalar ve protokoller
Alarn utan-uca iletim performans
Genel a zellikleri
Tayc alar, zellikleri ve aygtlar ...
Konferans 4 ylda bir toplanr
Protokoller ve Protokol Mimarisi
Veri haberlemesinde protokol, verilerin a zerinde
tanmas iin gerekli kurallar dizisi olarak tanmlanabilir.
Bir protokol, farkl sistemler zerinde farkl haberleen
birimlerin arasndaki iletiimi salamak iin kullanlr.
haberleen birimler (entity)
Kullanc uygulamalar
E-posta gnderme alma,
Dosya transfer sistemleri
Database ynetim sistemleri vs.
Sistem
Bilgisayarlar ve terminaller
Uzaktan alglayclar vs.
Protokollerin Temel eleri
Szdizim
Veri yaplar
aret seviyeleri
Anlam
Kontrol bilgileri
Hata alglama ve dzeltme yaplar
Zamanlama
Hz e zamanlama
Sralama
Protokol Karakteristikleri
Dorudan yada dolayl
Dorudan
Sistemler Noktadan noktaya,yada ok noktal bir balanty
paylar.
Veri bir aktif bir arac olmakszn paylalr.
Dolayl
Anahtarlanm alar yada internet
Veri Transferi dier haberleen birimlere baldr.
Protokol mimarisi - Tekpara yada yaplandrlm
Simetrik yada asimetrik
Edeer
Sunucu/stemci
Standart yada Standart olmayan
Protokol mimarisi
Haberleme ii modllere ayrlabilir
ki bilgisayar arasndaki haberleme yksek seviyede
koordinasyon gerektirir. Btn bu ii tek bir modlde yapmak
yerine paralara ayrmak daha iyidir.
Yazlm gelitirmeye benzer biimdedir.
Bir takm avantajlar vardr
rnein dosya transferi modl kullanr.
Dosya transfer uygulamas
Haberleme servis modl
A eriim modl
Modlerliin yan sra, katmanlama da ok nemli bir
kavramdr.
Protokol Mimarisi ve Alar:
-Katmanl model
A Eriim katman
Bilgisayar ve a arasnda veri deiimi
Gnderen bilgisayar, hedef sistemin adresini
salamal
ncelik , hizmet kalitesi (QoS) gibi zel a
hizmetlerini balatma
Kullanlan aa baml (LAN, paket anahtarlama
vs.)
letim (Tama) Katman
Gvenilir veri deiiminden sorumlu
Utan uca bir protokol
Kullanlan alardan bamsz
Haberleen uygulamalardan bamsz
Uygulama Katman
A zerinde haberlemek isteyen farkl kullanc
uygulamalarn desteklemek
rnek : e-posta, Dosya aktarma vs.
Adresleme Gereksinimi
Bu protokol yapsnda 2 seviyeli adresleme
gereklidir.
Her bir bilgisayar farkl bir a adresine ihtiya
duyar.
Her bir bilgisayar uygulamas, ok-ili alan bir
bilgisayarda farkl bir tekil adrese ihtiya duyar
Servis Eriim noktalar (SAPs) veya portlar (Port iin OSI
isimlendirmesi SAP dr, TCP de ise soket dir.) uygulama
adresleme olarak adlandrlr.
Protokol Veri Birimleri PVB
(PDU)
Her bir katmanda haberleme iin protokoller kullanlr
Her bir katmandaki kullanc verisine kontrol bilgisi
eklenir
Tama katman kullanc verisini kk paralara
ayrabilir
Herbir paraya tama katmanna ait balk eklenir
Hedef SAP (port)
Dizi numaras
Hata alglama kodu
Tama katman protokolu bu ekilde oluturulur.
Katmanlar
arasndaki
geiler
yandaki
benzerlikle
ifade
edilebilir.
A Protokol Veri Birimi
A eriim katmannda, yeni bir protokol veri
birimi yaratlr.
Teslim iin bulunmas gerekli a balklar tama
PVB sine eklenir.
Hedef bilgisayarn a adresi
Senkronizasyon ve hata alglama
zel istekler
ncelik
Dier zel istek bilgileri QoS vb..
PPROTOKOL MMARSNN LEY
Standart protokollerin kullanm
Veri haberlemesinde nemli
protokol mimarileri
Telekomnikasyon ve alar aras haberlemede
iki nemli protokol mimarisi kullanlmaktadr.
TCP/IP protokol yt
ISO protokol yt (OSI modeli)
Temel protokol ilevleri
Paketleme Encapsulation
Paralama ve yeniden birletirme
Balant kontrol
Sralanm teslim
Ak Kontrol
Hata Kontrol
Adresleme
oullama
Aktarm hizmetleri
Paketleme (Encapsulation)
Veriye kontrol bilgisinin eklenmesidir
Adres bilgisi
Hata alglama kodu
Protokol kontrol
Protokol fonksiyonlarn uygulamak iin
eklenmesi gereken bilgiler.
Paralama ve yeniden birletirme
Veri bloklarnn uzunluklar snrlanmtr.
Uygulama katman mesajlar, an kabul edebileceinden daha
uzun olabilir.
A paketleri genellikle daha kk boylardadr
Byk bloklar kk bloklara ayrmaya paralama denir.
(OSI segmentation, TCP/IP fragmentation)
ATM bloklar sabit 53 byte (424 bit) uzunlukludur.
Ethernet bloklar 1526 bytea kadar kabilir.
Avantajlar
Hata kontrolleri daha etkin olur. Hata olutuunda daha az
sayda verinin yeniden alnmas sz konusudur.
Yksek ncelikli veriler iin daha az gecikme sz konusudur.
Daha kk tampon bellekler ile allabilir.
Dezavantajlar
Bloklar kldke balk bilgilerini yzdesi artar
Kesmeli yaplarda daha fazla sayda alma kesmesi oluur
Paralama ve Yeniden oluturma ilemleri daha fazla zaman alr.
Balant kontrol
Balant tabanl veri transferinde evre vardr.
Balantnn kurulmas
Veri transferi
Balantnn sonlandrlmas
Balant kesilmesi ve yeniden kurulmas
salanmaldr.
Dizi numaralar
Sral teslim
Ak kontrol
Hata kontrol
iin kullanlr
Balant-tabanl veri transferi
Sral teslim
PVB ler byk alar ve internet zerinde farkl
yollardan gidebilir.
Bu durumda PVB lerin sralar gnderme
sralarndan farkl olabilir.
PVB lerin ardl olarak numaralandrlmas,
yeniden sralandrlmas iin gereklidir.
Dizi numarasnn boyu, ayn anda gnderilebilecek
PVB saysn snrlayabilir
Ak Kontrol
Alc haberleme birimi tarafndan yaplr (Utan
-uca)
Veri ak hzn snrlar
Dur bekle en basit yntemdir.
HDLC de de kullanlan Kayan pencereler daha
etkin bir alternatiftir
A katmanlarnda da, uygulamada da gereklidir.
Hata kontrol
Veri kayplar yada bozulmalarna kar korur.
Hata alglama
Gnderici hata alglama bitleri ekler
Alc bu bitleri kontrol eder.
Eer doruysa veri uygulamaya gnderilir
Eer hatalysa, paket iptal edilir yada hatalar
dzeltilebiliyorsa dzeltilir.
Yeniden aktarm
Eer belirli bir sre iinde onaylanmazsa, veri yeniden
gnderilir.
eitli protokol katmanlarnda gerekletirilir.
Adresleme
Adreslemede 4 ana balk vardr
Adresleme seviyesi
Adresleme kapsam
Balant tantclar
Adresleme modu
Adresleme seviyesi
Haberleen birimin isimlendirildii haberleme
protokol mimarisindeki seviyedir
Her bir u sistem (Bilgisayar) ve router iin tek
bir adres gereklidir.
A seviyesi adresler
IP ve internet adresi (TCP/IP)
A hizmet eriim noktas yada NSAP (OSI)
Sistem iindeki ilemler
Port numaras (soket numaras) (TCP/IP)
Hizmet eriim noktas yada SAP (OSI)
Adreslemenin kapsam
Evrensel teklik
Evrensel adresler tek bir sistemi tanmlar
Adres X e sahip tek bir sistem vardr.
Bir sistem birden fazla adrese sahip olabilir
Evrensel uygulanabilirlik
Herhangi bir sistemde, dier bir sistemi adresini
kullanarak tanmlamak mmkndr
Adres X a zerinde herhangi bir yerdeki aygt
tanmlayabilir.
rnein IEEE 802 alarndaki MAC adresi
Balant tantclar
Balant tabanl veri aktarm (sanal devre)
Aktarm srasnda dinamik olarak bir balant ad
yada tantcs atama
Balant tantclar evrensel adreslerden daha ksa
olduu iin balklar azaltlr.
Balantsz mod evrensel adresleri kullanr.
Ynlendirme, balant adn yada tantcsn
kullanarak sabit yaplabilir
Haberleen birimler birden fazla balant isteyebilir
Adresleme modu
ounlukla bir adres tek bir sistemi gsterir
TekYayml adresler
Bir makineye yada bir kiiye gnderilir
Bir domendeki tm haberleen birimlerin
adreslenmesi
GeniYaym
Tm makineler yada kullanclar
Bir domendeki haberleen birimlerin alt
kmelerinin adreslenmesi
okluYaym
Baz makineler yada kullanclar
oullama
Bir makinede birden fazla balanty destekleme
Bir seviyedeki oklu balanty dier bir
seviyedeki tek bir balantya ynlendirme
Yukar ve Aa oullama
Yukar oullama , oklu yksek seviyeli balantnn,
tek bir alak seviyeli balant zerinden
gnderilmesidir.
Aa oullama, tek bir yksek seviyeli balantnn
birden fazla alak seviyeli balant zerinden
gnderilmesidir.
Aktarm Hizmetleri
ncelik
rnein kontrol mesajlar (Balant sonlandr.)
Hizmet kalitesi (QoS)
Kabul edilebilir en kk k hz
Kabul edilebilir en byk gecikme
Gvenlik
Eriim snrlamalar
Bu hizmetlerin salanabilmesi alt seviye
katmanlara ve aktarm sistemine de baldr.
OSI Modeli (ISO 7498)
ISO tarafndan gelitirilmi 7 katmanl model
Her bir katman gerekli haberleme fonksiyonlarnn bir
alt kmesini gerekletirir
Herbir katman bir nceki dk katmann salayaca
fonksiyonlar daha ilkel fonksiyonlar kullanr
Herbir katman bir sonraki yksek katmana fonksiyonlar salar
Bir katmandaki deiim dier katmanlar etkilememelidir
Pratik uygulamalardan ok, teorik bir klavuz olarak ok
faydal olan olduka karmak bir model olarak grlr.
X.25, frame relay, Ethernet, ATM
OSI Ortam
Her bir seviyedeki Standardizasyon
Elemanlar
ana maddede snflandrlabilir.
Protokol zellikleri
ki sistem arasnda ayn katmanlarda ilem yaplr
Farkl iletim sistemleri olabilir.
Protokol zellikleri ok belirgin bir biimde tanmlanmaldr.
Veri birimlerinin yaplar
Tm alanlarn anlamlar
zin verilebilir PDU dizileri
Hizmet tanmlamalar
Salanan fonksiyonlarn verdii hizmetler ve zellikleri
Adresleme
Herbir katman bir st dzeyde haberleen birimlere hizmet
sunar. Her bir birim bir Hizmet eriim noktas (SAP) ile belirtilir.
OSI ye dayal standartlatrma
Katmana zel standartlatrma modeli
Hizmet bileenleri ve parametreleri
Bitiik katmanlar arasndaki hizmetler, fonksiyon
ve parametreler ile salanr
Onayl Hizmet Fonksiyonlar
stek
Gnderme
Yant
Onay
Onaysz Hizmet Fonksiyonlar
stek
Gnderme
OSI Katmanlar(1)
Fiziksel
evre arabirimleri aras Fiziksel arayz
Mekanik (rnein kablo balant soketleri)
Elektriksel (Gerilim seviyeleri, bit ak hz vs)
Fonksiyonel (Devreler tarafndan gerekletirilen fonksiyonlar)
lemsel (olaylar dizisi tanmlar, rnein start bit sonra veri vs
EIA 232, ISDN NT, LAN PHY, USB vs..
Veri Aktarm (Data link)
Gvenli bir balantnn, kurulmas, devamllnn salanmas ve
sonlandrlmas
Hata alglama ve kontrol
Daha st katmanlara hatasz bir iletim olduunu salama
HDLC, LAPB, LAPD (Q921), MAC-LLC (Ethernet, FDDI,MPLS,
DSL), PPP, ARP, RARP vs.
OSI Katmanlar (2)
A (Network)
Bilginin Alar arasnda tanmas
st katmanlarn alt katmanlardaki teknolojiyi bilmeye ihtiyac
yoktur
Direk balantlarda bu katmana ihtiya yoktur
X.25
Tama (Transport)
U sistemler arasnda ver deiimi
Balant tabanl
Kaypsz
Sral
Balantsz
Hatasz
Servis kalitesi (Salanacak minimum hz, Maksimum gecikme vs.)
TCP, UDP, RSVP, DCCP, OSI/X25 Transport Protocols (Q931)
OSI Katmanlar (3)
Oturum (Session)
Uygulamalar arasndaki mesajlamann kontrol
mesajlama kurallar (rnein half duplex)
Gruplama (farkl birimlere gidecek verilerin gruplanmas)
Kurtarma (mesajlamaya kalnan noktadan devam edilmesi yada yeniden
alnmas
Pek ok durumda gerekli olmaz (uygulama iinde yaplr)
Oturum katman, protokollerden ok, eitli fonsiyonlar salayan API ler,
(Soket API leri, MAPI, NetBios, vs..) gibi alt seviye yazlm paracklar
olarak dnlebilir. RTP, RTCP, PPTP (VPNler iin) , SNMP dier baz
rneklerdir.
Sunum (Presentation)
Veri formatlama, kodlama, eviri (AS400, McInstosh, Unix vs..)
Veri sktrma (zellikle yaz, Huffman vs..)
Gvenlik (ifreleme, yetkilendirme)
ounlukla opsiyoneldir.
X.25 PAD, Packet Assembler/Disassembler Protocol
Uygulama (Application)
Uygulama katman OSI yapsna eriim iin kullanlan protokoller yada
yazlmlardr. Uygulamann kendisi deildir. rnein bir web taraycsn
kulland HTTP gibi. (HTTP, FTP, SMTP, Telnet, DHCP, SIP vs.)
OSI tama sisteminin kullanm
TCP/IP Protokol Mimarisi
US Savunma Gelimi Aratrma Projesi Ajans (DARPA)
tarafndan kendi paket anahtarlamal a (ARPANET)
iin gelitirilmitir
Genel Internet kullanm iin kullanlr. u anda en ok
kullanlan protokol yapsdr.
OSI modelinden nce standartlatrld ve etkin biimde
kullanlyordu (savunma bakanl kendi sistemlerinde
kulland iin byk bir pazar yaratt .)
Resmi bir model deildir ama fiili 5 katmanl bir
standartdr.
Uygulama katman
U Birimler aras veya tama katman
Internet katman
A eriim katman
Fiziksel katman
Fiziksel Katman
Veri iletim sistemi ile (Bilgisayar vs. )letim
ortam yada a arasndaki fiziksel arayzdr.
letim ortam karakteristikleri
aret seviyesi
Veri hz
Konnektr zellikleri
A Eriim Katman
A ile u birim arasnda veri deiimi
Yerel ada hedef adresi salar
ncelik ve Servis Kalitesi Quality of Service
(QoS) gibi a hizmetleri salama
Internet Katman (IP)
TCP/IP deki anahtar katmandr
Sistemler farkl alara balanabilir.
Birden ok a zerinde ynlendirme
fonksiyonlar
Internet zerinde tm u sistemler ve
ynlendiriciler zerinde uygulanr
Evrensel bir adres kmesi oluturur.
Tama Katman (TCP)
Verini gvenli bir ekilde ulatrlmasn salar
Hataszdr
Eksi yada tekrarlanm veri yoktur.
Veriyi gnderilen srada ulatrr.
Balant-Tabanldr (Connection-Oriented)
Bir dier tama katman protokolu UDP
Balantsz
Ulatrma garantisi yok
Srasz, tekrarlanm veri olabilir
Minimum balk
rnek: SNMP
Uygulama Katman
Kullanc uygulamalarna destek salar
rnek
E-mail (SMTP)
Web (HTTP)
Dosya Transferi (FTP)
Uzak terminal eriimi (TELNET)
TCP/IP Protokol Mimarisi Modeli
TCP/IP deki PDUs
Adresleme seviyesi
Her bir sistem sonu ve router iin tek bir adres
A adres seviyesi
IP veya internet adresi (TCP/IP)
Sistemin ierisindeki ilem
Port numaras (TCP/IP)
OSI ve TCP/IP
TCP/IP de baz protokoller
TCP/IP haberleme rnei
5 seviyeli TCP/IP modeline ait baz protokoller
5. Uygulama Katman
DHCP DNS FTP HTTP IMAP4 IRC NNTP XMPP MIME POP3 SIP SMTP
SNMP SSH TELNET BGP RPC RTP RTCP TLS/SSL SDP SOAP
4. Tama Katman
TCP UDP GTP DCCP RSVP
3. A katman
IP (IPv4 IPv6) ARP RARP ICMP IGMP
2. Veri balant Katman
ATM DTM Ethernet FDDI Frame Relay GPRS PPP (L2TP, L2TPv3)
1. Fiziksel Katman
Ethernet physical layer ISDN Modems RS232 SONET/SDH G.709 Wi-Fi