Sie sind auf Seite 1von 21

MIZORAM PRESBYTERIAN CHURCH

KRISTIAN |HALAI PAWL


( Christian Youth Fellowship )

MIHRING HMANGA SUMDAWNNA


(HUMAN TRAFFICKING)
HNA LEH ZIRNA
KAWNGAH ENG TIN NGE KAN HIM ANG?

www.mizoramsynod.org

KRISTIAN |HALAI PAWL


Mihring hmanga sumdawnna (Human
Trafficking), hna leh zirna kawngah eng
tin nge kan him ang?

Published by
Central Kristian |halai Pawl
Aizawl, Mizoram

No. of Copies - 1,500

www.mizoramsynod.org

THUHMAHRUAI
Kristian |halai Pawl General Conference vawi 55na (2014), Khawzawla neih chuan, Human Trafficking
chungchangah leh Mizoram pawna Mizo \halai hna leh
zirna avanga chhuakte, hna leh zirna him tawk lo laka an
him theih nan leh harsatna an tawh loh nan fimkhur a
\ulzia inzirtirna CK|P hmalaknain neih ni rawh se, tih a
rel a (2014 K|P General Conference Thurel No. 3).
Hemi thu bawhzuiin Central K|P Committee meeting vawi 663-na chuan a bawhzuitu tur Sub Committee a
ruat a, member-te chu: Dr. Julie Remsangpuii (Convener),
Pu Lalthangvunga Sailo, T.Upa T. Lalawmpuia, Pu V.
Lalrinmawia, Pu Lalchhuanliana leh Pu Ngurhmingliana
te an ni a {CK|P 663:IV(2)}. Anni hian ruahmanna tlangpui
an rawn siam a, CK|P Committee meeting vawi 665-naah
an ruahmanna thlir ho a ni a, ruahmanna pahnih an
chhawpchhuahte pawm a ni a, chungte chu - Paper (booklet)
zir tur buatsaih leh Media lama puanzar a ni a. Media
lama puanzar kawngah hian Kristian |halai chanchinbu
hman \angkai leh AIR leh DDK, Aizawl-a hemi chungchang
sawihona (group discussion) neih te rel a ni (CK|P 663:VI).
Booklet zir tur thu ziak tur hian Tv. T. Lalnunsiama,
Bethlehem Venglai ruat a ni a, ani hian kan ruatna lawm
taka lo pawmin a bawhzui nghal a, Sub Committee te nen
inrawn tlang zelin vawi eng emaw zat an \hutkhawm leh
hnuah thuziak chu peih fel a lo ni ta a ni. Sub Committee
te hmalakna a fakawm a, Resource person tura kan ruatin
rawngbawlna pawimawh tak a ni tih hriain \hahnemngai
tak leh phur takin paper \ha tak min buatsaihsak bawk a, a
www.mizoramsynod.org

lawmawm takzet a ni. He booklet hi \awngtaina nen ngun


takin zir \heuh ila, hman \angkai tum \heuh bawk ila, kan
General Conference thurel bawhzuitu \ha nih tum \heuh
bawk ila, harsatna tawk mk leh tawk thei dinhmuna dingte
chhanchhuaktu \angkai tak a ni thei ngei ang.

Dated Aizawl
August 11, 2014

( UPA ZONUNMAWIA )
General Secretary
Central Kristian |halai Pawl

www.mizoramsynod.org

THUHMA
Khawvel hmasawnna hian keini Mizote hi chak takin
min rawn hrut tel zel a, chutih lai chuan suahsualna chim chin
pawh hi a sang ve tial tial zel bawk. Tun hma lama kan la
hmelhriat lem loh, mahni mihringpuite lei leh hralh ngei pawh
eizawn nana hmang an awm chho ta hial a! Mizote zingah
pawh hetiang pawikhawihnaa inhnamhnawih, mahni
Mizopuite ngei hralh duh pawh an awm ta nuk mai.
Chutih rual chuan hnathawhna hmun him lova inhruai
luhna avang te, zirna in rintlak lo leh belhchiandawl lova kan
indah \hin avangtein tun laiah \halaiten harsatna kan tawk chho
mk bawk a. Hnathawhna leh zirna te hi Human Trafficking
kalkawng langsar ber ber an nih tak avangin chutiang kaltlanga
Mizote min run mk dante leh pawikhawihna laka inven dan
turte kan zirho ang a, a kaikuang ber Human Trafficking hi
kan luhchilh thuk zual deuh ang. Amaherawhchu, a tawi thei
anga sawi kan tum dawn avangin tun \uma kan zirhona hi chu
a kamkeuna ang lekah ngaiin mahni theihna zawn \heuhah
chiang lehzuala hriat chian tuma ke kan pen chhunzawm zel a
\ul dawn a ni.
HUMAN TRAFFICKING AWMZIA
Human Trafficking hi ruihhlo leh ralthuama sumdawnna
tih lovah chuan sumdawnna lian leh pawikhawihna rapthlak
ber a ni mek a, he pawikhawihna hi intiam ruala pawikhawihna
(organized crime) an tih ang chi hi niin pawikhawihtute chu
maimawmril ang deuh hian an inthlung kual thluah a, a hlawkna
teltu pawh mi engemawzat an awm ta \hin.
United Nations-in a hrilhfiah dan chuan, Bumna te, vauthaihna te, tharum te, thuneihna hman sualna te leh chak lo
zawk an nih avanga mite chhiatna tura hna lak, hnathawk
tura \hawn, chhawr, dawnsawnte leh tawktarh leh lawmman
engemaw siama mi dangte tihchhiatna zawng zawng hi Human
Trafficking chu a ni.
www.mizoramsynod.org

IPC Section 370-na pawhin UN hrilhfiahna ang deuh chiah


hian hetiang hian a sawi a, Mite tihchhiat tum ran chunga
hna lak, hnathawktu tur thawn (transport), chhawr, sawn kual
leh dawnsawnte hi phal a ni lo a, chutiang chu miin vau\haihna emaw, tharum leh tihluihna hmang emaw, ruk bo leh
bum chhuah hmangin emaw, thuneihna hmangin emaw,
tawktarh engemaw hmanga a ti a nih chuan mihring hmanga
sumdawnna (offence of trafficking) a ni.
Immoral Traffic Prevention Act, 1956 (Section 5A) chuan
hetiang hian a hrilhfiah a, Nawhchizawrhna khura inhnuh
luh hi mihring hmanga sumdawnna (traffic in person) tih a
ni a; invauna hmang te, inbumna hmang te, tharum hmang te,
thuneihna hman khawloh luih avang te, hamthatna leh
lawmman tawktarh avangtea nawhchizawrhna khura mite lak
luh, thawn, hruai leh chhawrte hi mihring hmanga
sumdawnna tih hian a huam vek a ni.
A chunga hrilhfiahna kan tarlan takte a\ang khian sum
leh pai leh hlawkna dang engemaw neih tumna avanga rilru
fim hmanga duh thlang thei lova mi dangte siam emaw, hman
\angkai emaw, tihchhiat emaw hi Human Trafficking chu a ni
kan ti thei ang a, mihring hmanga sumdawnna tiin a sawi
theih bawk ang.
HUMAN TRAFFICKING CHI HRANG HRANGTE
Human Trafficking hi hlawm lian tak tak pali-ah a then theih
a, chungte chu:1. Hnathawk tura lei leh hralh (trafficking for forced
labour): Hetiang pawikhawihna hi ram thang mek, India
ram ang chi-ah te hian a hluar hle. Inbumna leh tihluihna
hmangin mi dangte chu lei leh hralh a, chhawr luih an ni
\hin. United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC)
Report, 2012-in a tarlan dan chuan Human Trafficking zinga
zaa 36 (36%) hi hnathawk tura lei leh hralhte an ni. Thil
www.mizoramsynod.org

siam chhuahna hmun, In sakna hmun, lo neihnaah leh


inchhungkhura hna \hawk tur tein mi tam tak chu tihluihna
leh bumna hmangin hren beh mek an ni.
2. Nawhchizawrhna (trafficking for sexual exploitation):
Mipat hmeichhiatna lam kawng zawh tura pawikhawihna
hi a hluar hle a, UNODC-in a tarlan dan chuan Human
Trafficking zinga zaa 58 (58%) hi Sexual Exploitation tura
tih an ni. Hmeichhiate chu nawhchizawrhna khura nawr
luih an ni a, sex video siam tur te, nupuia neih luih (forced
marriage) te leh thlalak dukdaklo siam turtein tih luih leh
nawr luih an ni ta \hin. Thil mak tak mai chu, Human
Trafficking-a inhnamhnawih, pawikhawihtu hi mipa aiin
hmeichhia an tam zawk!
3. Naupang lei leh hralh (trafficking of children): Naupang
hralh leh bum chhuah hi a hluar hle a, UNODC tarlan dan
chuan Human Trafficking tuartute zinga zaa 27 (27%) hi
naupangte niin chung zinga hmun thuma \hena hmun hnih
chu hmeichhe naupangte an ni. Naupangte chu mipathmeichhiatna kaihhnawiha humsual dai (sexual
exploitation) tura lei leh hralh an ni fo a, naupang hralh
zawng zawng zinga zaa 1.5 (1.5%) hi kutdawh tura tih an
ni thung. Naupangte chu circus show atan te hman an ni fo
bawk.
4. Taksa bung hrang lei leh hralh (trafficking of organs):
I purse/wallet kha rukru lakah a him lo fo a ni tiraw? Tun
lai khawvelah hi chuan nangmah ngei pawh kha rukru lakah
i him ta lo! Chu chauh a ni lo, i taksa peng- mit, kal (kidney),
etc. ngei pawh kha a him ta lo asin! Mihring ruk hmang
(traffickers) te hian an mi ruk leh bum chhuahte chu an
taksa peng an laksak fo. Dam lohna avanga taksa peng thlak
(transplant) ngai te hian thawktu indaih tawk lohna avangte
leh chhan dang tam tak avangin hun rei tak an nghah a ngai
fo a, chu hun \ha chu pawikhawihtute chuan hman \angkai
www.mizoramsynod.org

an tum fo a, doctor lem leh phuahchawp thil hmangin taksa


peng petu tur (donor) te chu bum chhuah an tum \hin.
Khawvel ram hrang hrang 16-ah taksa peng lei leh hralh a
ni tih hi hriat chhuah tawh a ni.
HNATHAWHNA HMUN
Kan Pathian chuan thlan tui fara rim taka hna \hawk turin min
ti a, kan dam khawchhuahna atan eizawnna kawng kan dap a
\ul \hin. Hei tak mai hi pawikhawihtuten hmanraw remchang
ber pakhat atan an rawn hmang ta chiah mai. Chanchinbu leh
media hrang hrang kaltlangin mi tam takin hna an tarlang
(advertise) fo a, chung hna chu hna \ha leh hlawk tak niin a
lang \hin. Phai lam Company, Hotel leh Restaurant-a \hawk
tur duh ang tea insawiin hlawh \ha tak hmuh theihna niawm
takin an rawn sawi fo a, ram dang (foreign) ah hna \hawh tur
\ha tak a awm thu an sawi fo bawk. Mi tam tak chuan thil
awmzia hrechiang mang lovin kan bawh leh mai \hin a, hei hi
thil pawi tak a ni. Eizawnna chungchanga kan hriat tur
pawimawh zualte chu a tawi fel thei angin lo sawi ila:1. Ram dang (foreign) a hnathawh: Tun lai hian Singaporeah hna \ha tak awm niawm takin sawi a ni a, Mizo \halai
tam takin kan intihhmuh nasa hle. Hna him a nih leh nih
loh kan chian hmasak a \ul takzet a ni. Mi tam tak chuan
Singapore kal awlsam zawkna tur nia ngaiin Myanmar
Passport an siamtir a, chutianga ram dang Passport nei te
chuan India mi an nihna kha an hloh der dawn tihna a lo ni
a, an kalna hmunah chuan tawhsual lo va tawkin, thihna
hialte lo thleng pawh ni se la, Myanmar mi anga ngaih an
nih dawn avangin anmahni tanpui tur pawhin an chhungte
tan thil harsa a ni ngei dawn a, lo boral palh ta pawh ni se
an ruang chu Myanmar ramchhungah bak zalh theih a ni
kher lo mai thei bawk.
Passport lem siama eizawng an awm nia sawi a ni bawk
a, chutiang Passport lem siamte chuan anmahni dawrtute
chu lo chhinchhiahin an zin veivahna hmunah harsatna tawk
www.mizoramsynod.org

ngei turin pawikhawihna kawnga an thurualpui mi dangte


chu an hrilh hre vat a, ruahman lawk ang ngeia harsatna an
han tawh chuan a tuartu tan hmalak ngaihna a awm ta \hin
lo a, mihring hmanga sumdawnna khurah loh theih lohin
an luh a ngaih phah \hin nia sawi a ni. Tin, Mizote hian
Passport dil nan document belhchiandawl lo theh luh kan
ching hle mai a, hei hi a pawi tak zet a, hnam dangte hmuha
Mizote hmel tibaltu kan nih phah fo.
2. Beauty Parlour leh Security Guard kal tlanga
pawikhawihna: Mizorama Human Trafficking
pawikhawihna thleng tawh zingah hian a tam ber chu Beauty
Parlour leh Spa Therapy-a \hawk tura lakte an ni tlangpui
a. Heng bakah hian Security Guard atana lak, intiamna anga
hna pek leh si loh an awm nual bawk a, chung mi vanduai
\henkhatte chu a tira sawi ang ni lo hna dang daih thawk
tura chhawr an ni thung a, kan fimkhur a ngai takmeuh a ni.
Spa Treatment pawh la zir ngai reng reng lo te pawh thawktu
tura lak an ni fo! Chung hmeichhia, Beauty Parlour leh Spa
Therapy-a \hawk tura lakte chuan nawhchizawrhna khura
lut tura thlem leh nawr luih an tawk nasa hle.
Hetianga phai lama hnathawk tura kalte hi a tira an
thawhna hmun chu hmun him leh tha pawh ni mahse
tawktarh eng eng emaw hmanga hmun danga thlem chhuah
an ni fo bawk a, kawng tha lo zawh tura nawr luih an tawk
duh hle. Kum 2010 khan Goa-a Beauty Parlour-a \hawk
tura kal, nawhchizawrhna khura lut tura thlemna tawk leh
si Mizo nula pali leh Naga nula pasarihte pawh kan Mizo
Police chhuanawm tak takte chuan an zu chhanchhuak tawh
a. Kum 2011 pawh khan Mizo nuin a bum chhuah hnua
Mumbai nawhchizawrhna khura a hralh zui tak Mizo nula
pahnihte chu kan Mizo Police-te bawkin June 20 zanah Indra
Nagar, Mumbai a\angin an zu chhanchhuak a, July 2011
khan Mizo nula dang pahnih te pawh chhanchhuah zui nghal
an ni bawk.
www.mizoramsynod.org

Kum 2011 vek khan Aizawl veng pakhata Nepali


hmeichhe naupang, kum 15 mi chu a hmelhriat hnaivai takin
bum chhuakin hna \ha tak thawhtir tur angin a insawi a,
chu naupang chu Sumo-in Guwahati-ah thawn thlak a ni a,
Guwahati-ah chuan mi dangin lo hmuakin rel (train) ah
thawn thlak a ni a, hna awzawng zawnpui lovin chu
hmeichhe naupang khawngaihthlak tak chu Haryana-ah vai
nupui atan hralh a ni ta zawk a! Nimahsela, vanneihthlak
takin kan Mizo Police chhuanawm tak takten an zu
chhanchhuak ta hlauh a ni.
Hnathawhna leh eizawnnate hi kan thlan thiam a \ul hle
mai a, eizawnna \ha zawk leh awlsam zawk hmuh beiseina
avang hian kan \halai pui tam takte chuan nghaisak an tawk
mek zel a, eizawn an tumna chuan anmahni ngei chu ei
ral a lo tum \hin avangin Pathian rawn chung zela rilru fim
tak hmanga eizawnna kawng kan dap thiam a \ul hle.
ZIRNA CHUNGCHANG
Zirna hi a pawimawh hle a, Mizorama Kristianna thehdarhna
hmanraw pawimawh ber pakhat pawh zirna hi a ni. Thiamna
leh finna kan neih theih nan zirna hi thil pawimawh hmasa a
nih avangin sum leh pai sen ral pawh kan hreh lo hle \hin.
Amaherawhchu, ke kan pen fimkhur tawk loh avang erawh
chuan mi tam tak chu kan tal buai fo a, sum leh pai tam tak
kan sen ral phah \hin. Tun laiah mihring kan pun chhoh ve zel
avangin hna \ha hmu tur chuan mi dangte aia nasa zawka kan
zir a lo \ul a, mi dangte zir ve loh thiam thil eng eng emaw te
kan zir a \ul \hin. Hengte hi hre reng ila:1. Zirna in dik leh rintlak kan thlan thiam a pawimawh:
Engineer te, medicine lam te, zirna peng dang (vocational
studies) zir turte leh thiamna dang eng eng emaw zir turin
zirlai tam takte chuan phai lam an pan \hin a, chutiang hunah
chuan zirna in lem (fake institution) ah mi \henkhat chuan
an zir fo a, an hmun-hma leh inenkawlnate a\ang ringawt
www.mizoramsynod.org

chuan sawrkar pawmpui loh an ni tih a hriat theih bik hauh


lo. Nimahsela, sum leh pai bakah tha leh zung kan sen ralna
tur a nih avangin zirna in te chu sawrkar pawmpui an nih
leh nih loh kan finfiah hmasa \hin tur a ni.
Sawrkar pawmpui ni si lova zirte chuan an Certificate
chu hna zawn nan an hmang \angkai thei hauh lo a, rim tak
leh hah taka an zirnate chu a lo thlawnah a chang fo. Tin,
degree hrang hrangah a hmuna kal kher lova zirna (Distance
Education) a rawn awm chho zel bawk a. Hetiang hmuna
admission ti turte pawh hian fimkhur taka admission kan
tih \hin a \ha. Hmun tam takah chuan zirlaite hnena inzuar
a, admission leh thil \ul dang tihsak thei nia insawi
(commission) an awm fo a, ngaih \ha taka kan awm laiin
kan insensona chu a lo thlawnah a chang thei a ni tih kan
hriat a \ul hle. Media kaltlangin phai lama zirna in tam tak
chu an inzuar mek bawk a, kan kawt kaiah ngei pawh hian
anmahni mi leh sa an rawn kal ta fo mai. Zirna sang zawk
beih tuma kal si hi bumna \hangah kan tal awk hlauh thei
tih kan hriat a \ha.
2. Pathian thu hmanga inbumna : Phai lama Pathian thu
zirna hmun \henkhat ngei pawh hi belhchiandawllo fe fe an
awm ta nuk mai. Kumin kum laihawl vel khan mi pakhat
chu Hyderabad-ah Pathian thu zir tura hruai thlak a ni a, chu
hmunah chuan a thlawna zir tura sawm a ni. Nimahsela, a
hmun a zu thlen meuh chuan an lo sawi lawk ang thil reng
reng a lo ni lo a, admission fee atan sum tam tham tak an han
dil ta phawt a, monthly fee pek a lo ngai reng bawk chu niin!
Pathian thu zir tura kal si kha zingkarah minute 15 vel Bible
chang an zirtir a, chumi zawh chuan huan an sam faitir a,
chawhnu lamah minute 15 vel bawk thusawi an ngaithla leh
bawk. Pathian thu zir dan dangdai tak chu a ni phawt mai!
Chu vang chuan kan rin Pathian ngei pawh hi miin kawrah
hmangin mite bum nan leh eizawn nan an hmang hreh reng
reng lo tih kan hriat a \ul a, kan fimkhur a \ul hle a ni.
www.mizoramsynod.org

Thiamna leh finna neih tuma ke pen mekte hian kan zirna
hmun chu zirna in rintlak a ni nge ni lo tih hre tur tal chuan
finna kan neih hmasak a pawimawh! Engpawhnise, zirna
hmanga khawvel thiamna leh finna kan zawn rual hian
Lalpa \ih hi Finna bul a ni tih kan hriat reng a \ul.
MIZORAM DINHMUN
Mizoram CID (Crime) in a tarlan dan chuan kum 2000 a\anga
2013 inkarah khan Mizoramah Human Trafficking thubuai hi
sawm pakua (19) ziah luh a ni a, chung zinga sawmpahnih
chu Aizawl District-a ziah luh niin Kolasib District-ah thubuai
pali ziah luh a ni. Champhai District-ah pahnih ziah luh niin
Lunglei District-ah thubuai pakhat ziah luh a ni bawk. Heng
thubuai 19-te hi nawhchizawrhna leh mipat hmeichhiatna
kaihhnawih (trafficking for sexual exploitation) vek an ni!
Kolasib District-a thubuai palite hi Vairengte Police Station-a
ziah luh te an ni a, Mizoram luhna leh chhuah-ka ber a nih
avangin pawikhawihtute tan hmun remchang tak a ni tih a hriat
theih a, a bikin ramri depa chengte hi kan fimkhur lehzual a
\ul hle.
Police hnen thleng lo pawikhawihna engemawzat a awm
ngei dawn tih kan hriat reng a \ha a, Police hnen thleng tawh
chin hi chu loh theih lohnain a nawr tawh, tal chhuahna kawng
dang awm tawh ngang lo a ni tlangpui a, pawikhawihtute hian
a tuartute chu an vau beh tlat \hin avangin Police-te emaw, an
chhungte emaw hrilh hre tur pawha hun remchang hmu thei
hauh lo engemawzat an awm bawk ang tih kan hriat a \ha.
Hnam dang pasal neih chungchangah te pawh hian kan
fimkhur lehzual a pawimawh. Tun lai hian Mizoram chhung
ngeia kan chenpui, kan hnam dang unau- a bikin Gorkhali
hmeichhe \henkhatte hian nupui pasal inneih chungchangah
hian harsatna an tawk chho mek a. Gorkha hmeichhiate chu
vaiho chuan nupuiah neiin hun engemawchen an chenho hnuah
an ram lama awm tur leh zin turin an chhukthlakpui a, chu
veleh hmeichhiate chu mi dang nupui atan hralh an ni ta \hin!
www.mizoramsynod.org

Hetiang pawikhawihna hian zung a rawn kaih mek a, hnam


dang nupui pasala neih pawh hi a him lo zual hle tih kan hriat
a pawimawh.
ENGTIN NGE KAN HIM ANG?
Eizawnna him lo te, zirna in him lo te leh chu mi kaihhnawih
Human Trafficking laka kan him theihna atana kan hriat tur
pawimawh zualte lo sawi ila:1. Hna latu tur chu eng mi nge a nih a, sawrkar hriatpui
society/body a ni em tih te leh hna \hawhna hmun boruak
(work environment) chu eng ang nge a nih tih hriat chian
kan tum hmasa \hin tur a ni a, chinchang hre zawkte kan
zawh fiah hmasak fo a \ul.
2. Sawrkar laipui leh state sawrkar pawhin kum tinin hna
\ha tak tak engemawzat (UPSC/CDS/MPSC, etc.) exams
a buatsaih fo a, chutiang hna \ha leh zahawm vuan thei
ngei tura intuai hriam chu kan tum hmasak a \ul fo.
3. Tui zawng inan lohna avangte leh remchan zawkna avanga
sawrkar hna ni lo hna dang kan zawng a nih pawhin kan
hna beisei chu eng hna nge a nih a, hna him a ni em tih hi
kan chian hmasa \hin tur a ni.
4. Thawkrim tan chuan Foreign leh phai thlen kher a lo \ul
bik lo, mahni ram chhung ngeiah hian mi taima tan chuan
eizawnna tur a la tam hle a ni tih kan hriat nawn fo a \ul.
5. Phai lama damdawiin leh doctor pan turte chuan kan pan
tur chu an rintlak ngei em tih kan chian hmasa zel \hin tur
a ni.
6. Phai lam zirna in tam tak, advertisement siama inzuar an
awm \hin. Zir man tlawm leh senso hautak lo nia insawi
tam takte hi belhchian an dawl lo fo a, chu vang chuan a
taka finfiah hmasak zel a \ul.
7. Sawrkar pawmpui zirna in chauh kan bel \hin tur a ni.
www.mizoramsynod.org

8. Hostel-a awm turte pawhin hostel dinhmun chiang takin


kan thlithlai hmasa \hin tur a ni.
9. Thil hrechiang hmasa lova hnam dang mi lo thawhpui
ngawt mai te, hnathawk tur lo zawnsak te, lo puihbawmte
hi ka chin loh a \ha, rin loh takin hremna kan tawk ve thei
tih kan hriat a pawimawh.
10. Social media kaltlangin miin pawikhawih an tum fo a,
Birthday/Anniversary lawmpuina thilpek pek tum anga
insawiin address kimchang leh phone number te miin min
dil a nih pawhin pek loh a him fo. Chutianga inlaichinna
kan siampui \hin avanga sum leh pai nuai tam tak hloh ta
Mizo zingah pawh kan awm ta nual a, Human Trafficking
lama min hruai luttu hlauhawm tak a ni thei tih kan hriat
tel a pawimawh.
11. I thlan tui far ngeia i thawhchhuah ni lo chu neih tum lo
la, mahni intodelh hi Human Trafficking pumpelh nana
hmanraw \ha ber pakhat a ni tih theihnghilh suh.
12. Pawikhawihna ni ngeia rinhlelh i neih phawt chuan a rang
thei ang berin Police Station hnai berah hriattir vat ang
che.
13. Mipat-hmeichhiatna hman sual hi thil pawi tak a ni a, ngun
taka ngaihtuah chuan pawikhawihna leh suahsual dang
hrim hrim pawh hi mipat hmeichhiatna hman khawloh
duhna rilru a\anga piang chhuak a ni deuh zel a; chu vang
chuan Pathian duh dan ang ngeia nupui pasal neih hmaa
mipat hmeichhiatna hmang lo tur leh nupui pasalte lerhsan
lo tura kan intiam nawn fo a \ul hle a ni.
14. P pathum (3 Ps) an tih mai- Prevention (pawikhawihna
thleng thei lo dan chah), Protection (buma awm turte
venhim) leh Prosecution (pawikhawihtute hremna) hi
Human Trafficking chungchanga kan hriat tur pawimawh,
zir miten an rawn chhawp chhuah a ni a; chutiang bawk
www.mizoramsynod.org

chuan R pathum (3Rs) an tih- Rescue (chhanchhuahna


hnathawh), Rehabilitation (a tuartute chhawmdawlna) leh
Re-integration (nunphung pangngaia let lehna,
endawngna laka chhanhim) te pawh hi kan hriat reng a
pawimawh.
15. Eng hun leh khawi hmunah pawh ni se, LALPA \ih hi
finna bul a ni (Thufingte 1:7) tih hi theihnghilh lo la; i
thian tha ni bawk, nangmah phatsan ve ngai lo tu chu
berawn hreh lo la, khawvel finna leh thiamna zawng zawng
hi a ta a nih avangin Amah a\anga finna hmu tur leh humsual dai lo turin a aw chu ngaithla fo la, chu chu i himna
tur a ni tih theihnghilh ngai suh.
DAN HMANGA KHUAHKHIRHNA
Mihring hmanga sumdawnna leh tihluihnaa hnathawka
inchhawr hi Fundamental Rights (Article 23 of Indian
Constitution) bawhchhiatna a ni a, pawikhawihna tuartute
chuan an zualkona thu chu Supreme Court-ah pawh an thlen
thei hial a ni. Pawikhawihtute chu Indian Penal Code, 1860
(IPC) te, Immoral Traffic Prevention Act, 1956 (ITPA) te,
Transplantation of Human Organs Act, 1994 te leh dan dangte
hmangin a hrem theih a, chung dan hnuaia pawikhawihna awm
thei te leh a hremnate chu keini \halaite hian kan phak ang
tawkah hriat kan tum pawh a \ul hle. IPC leh ITPA hnuaia
pawikhawihna \henkhatte leh a hremnate chu Appendix-I leh
Appendix-II ah tarlan a ni. Tin, Mizoram Victim of Crime
Compensation Scheme, 2011 hnuaiah mihring hmanga
sumdawnna tuartute chuan sawrkar a\angin zangnadawmna
Rs. 20,000/- (Cheng singhnih) an dawng thei a, he
zangnadawmna hi District Legal Services Authority kaltlanga
dil tur a ni.
HNUKHARNA
He khawvela kan awm chhung hi chuan eizawnna ngelnghet
kan neih a \ul a, hna \ha leh hlawk zawk nei thei tur chuan
www.mizoramsynod.org

intuai hriamna tur zirna \ha kan neih ngei a \ul. Chu vang
chuan mihringin a mamawh bulpui ber zirna leh eizawnna
a\ang vekin pawikhawihtute chuan hma an la ta \hin. Chu vang
chuan keini \halai rualte hian keimahni chauh kan invenhim
hi a tawk ta lo a, hetiang pawikhawihna rapthlak taka kan naute
leh kan chhehvela chengte hruai luh an nih loh nan mahni
theihna ang chin zela ke kan pen a pawimawh a ni.
Keini Kristian \halaite hi ring lo mite leh Pathian tih nachang
pawh hre ve lo te entawna nun kan tum tlat tur a ni a, kan
hnathawhna kawng engkimah a \hawk rim leh taima ber nih
kan tum zel a \ul. Chutih lai chuan eng tik lai pawha kan hriat
reng tur chu: Pathian hian kan duh chu a hria a, nimahsela he
khawvela cheng ve tura min duhtu hian a duh chu keimahni
kal tlanga a tihpuitlin hmasak theihnan a tan kawng kan hawn
hmasak zel a \ul.
Mihring hmanga sumdawng thinte kutah kan lei taksa, Pathian
siam hlu tak hi kan hlan phal tur a ni lo a; kan thlarau,
chatuana thi ve tawh lo tur hi thlarau hmanga sumdawng \hin
setana kutah kan hlan phal ngai tur a ni hek lo!

Sawiho tur:
(1) Mihring hmanga sumdawnna chungchanga a taka kan thil
tawnte leh thil thleng ngei kan hriat tawhte sawiho ni se.
(2) Mizoramah hnathawh tur a awm lo kan tih \hinna chhan
hi kan thatchhiat vang nge ni ang a, hnathawh tur awm
loh tak tak vang ni ang?
(3) Zirlai ni chunga rinawm taka Pathian hnungzuitu kan nih
theih dan tur sawiho ni se?

www.mizoramsynod.org

References:
1. Anti-Human Trafficking Initiatives in Mizoram 2011, compiled by CID
(Crime), Mizoram
2. Child Trafficking in India: A concerned Dr. (Mrs.) Intezar Khan, Dept. Of
Social Work, Jamia Millia Islamia, New Delhi.
3. Combating Human Trafficking in India: How the United States can Serve as
Catalyst for Change -Misty Button, mbutton@pittstate.edu ECON 827:
Seminar in Economics Winter/Fall 2007
4. Crime in India 2013 Statistics, National Crime Records Bureau, Ministry of
Home Affairs.
5. Global Report on Trafficking in Persons 2012- UNODC (http://
w w w. u n o d c . o r g / d o c u m e n t s / d a t a - a n d - a n a l y s i s / g l o t i p /
Trafficking_in_Persons_2012_web.pdf)
6. http://www.unodc.org/unodc/en/human-trafficking/what-is-humantrafficking.html
7. http://www.interpol.int/Crime-areas/Trafficking-in-human-beings/
Trafficking-in-human-beings
8. http://www.interpol.int/Crime-areas/Trafficking-in-human-beings/Types-ofhuman-trafficking
9. Immoral Traffic Prevention Act, 1956 (Act No. 104 of 1954 dt. 30th December,
1956)
10. Indian Penal Code, 1860 (Act No. 45 of 1860 dt. 6th October, 1860)

www.mizoramsynod.org

APPENDIX- I
Indian Penal Code, 1860 hnuaia pawikhawihtu hremna
\henkhatte:(1) Mi rubotu chu kum 7 thleng tantir theih niin pawisa chawitir
bawk tur a ni [Section 363 of IPC]
(2) Kutdawhtir tura mipa naupang kum 16 hnuai lam leh
hmeichhe naupang kum 18 hnuai lam ru botu chu kum 10
tantir theih niin pawisa chawitir bawk tur a ni a, ru botu
hian naupang chu kutdawhtir tuma a taksa peng a
tihchhiatsak (maiming) a nih chuan pawikhawihtu chu dam
chhung tantir tur a ni a, pawisa chawitir bawk tur a ni
[Section 363A of IPC].
(3) Pasal neih luihtir tum avanga hmeichhia ru botu chu kum
10 thleng tantir theih niin pawisa chawitir bawk tur a ni
[Section 366 of IPC].
(4) Hmeichhe naupang kum 18 hnuai lam mi dang nena mipat
hmeichhiatna thila inkawm tura hruai chhuaktu chu kum
10 thleng tantir theih niin pawisa chawitir bawk tur a ni
[Section 366A of IPC].
(5) Human Trafficking-a inhnamhnawih chu hrehawm taka kum
7 a\anga kum 10 thleng tantir tur niin pawisa chawitir bawk
tur a ni [Section 370 (2) of IPC].
(6) Human Trafficking-ah hian mi pakhat aia tam thawn leh
sawngbawl an nih chuan pawikhawihtu chu hrehawm taka
kum 10 aia tlem lo tantir tur niin damchhung tantir theih a
ni bawk a, pawisa chawitir bawk tur a ni [Section 370(3) of
IPC].
(7) Pawikhawihna tuartu hi kum tling lo a nih chuan
pawikhawihtu chu hrehawm taka kum 10 aia tlem lo tantir
tur niin damchhung tantir theih a ni bawk a, pawisa chawitir
bawk tur a ni [Section 370(4) of IPC].
(8) A tuartu hi naupang kum tling lo pakhat aia tam an nih
chuan pawikhawihtu chu hrehawm taka kum 14 aia tlem lo
tantir tur niin, dam chhung tantir theih a ni a, pawisa chawitir
bawk tur a ni [Section 370(5) of IPC].
www.mizoramsynod.org

(9) Kum tling lo laka Human Trafficking pawikhawihna avanga


hremna pek tawh, hrem nawn ngai an awm a nih chuan
pawikhawihtu chu dam chhung, a thih thlengin tantir tur a
ni a, pawisa chawitir bawk tur a ni [Section 370(6) of IPC].
(10) Sawrkar hnathawk emaw, Police Officer emaw hetiang
pawikhawihnaa inhnamhnawihte chu dam chhung, thih
thlengin tantir tur a ni ang a, pawisa chawitir bawk tur a ni
[Section 370(7) of IPC].
(11) Human Trafficking tuartu kum tling lote chu hre reng chung
emaw, pawikhawihna tuartu an ni tih ringhlel chung emawa
mipat hmeichhiatna lam (Sexual Exploitation) a miin a lo
chhawr a nih chuan a chhawrtu chu hrehawm takin kum 5
a\anga kum 7 tantir tur niin pawisa chawitir tur a ni bawk
[Section 370A(1) of IPC].
(12) Human Trafficking tuartute chu hre reng chung emaw
ringhlel chung emawa miin mipat hmeichhiatna lam (Sexual
Exploitation) a miin a lo chhawr a nih chuan a chhawrtu
chu hrehawm takin kum 3 a\anga kum 5 tantir tur a ni a,
pawisa chawitir bawk tur a ni. [Section 370A(2) of IPC].
(13) Chhiahhlawh leh sal atana mi lei leh hralh \hin (habitual)
chu dam chhung tantir theih a ni [Section 371 of IPC].
(14) Nawhchizuar tura naupang kum 18 hnuai lam hralh leh
zuartu chu kum 10 thleng tantir theih a ni a, pawisa chawitir
bawk tur a ni [Section 372 of IPC].
(15) Nawhchizuar tura naupang kum 18 hnuai lam lei emaw
hmang (hire) tu chu kum 10 thleng tantir theih niin pawisa
chawitir bawk tur a ni [Section 373 of IPC].
(16) An duhna ang baka hnathawk tura mi dang nawr luitu chu
kum khat thleng tantir emaw, pawisa chawitir emaw, a
pahnih emawa hrem kawp theih a ni [Section 374 of IPC].

www.mizoramsynod.org

APPENDIX- II
Immoral Traffic (Prevention) Act 1956 hnuaia hremna
\henkhatte:He dan hian nawhchizawrh leh a kaihhnawih dan bawhchhiatna
chi hrang hrangte chu khapin chutiang tih chingte chu lung in
tan leh pawisa chawitir theih a nih thu a rawn sawi a,
amaherawhchu he dan ang hi chuan nawhchizuar (hmeichhia)
ai chuan a lo dawrtute leh nawhchizawrhna kawnga lo
puibawmtute chu hremna pek an ni hlauh zawk.
He dan hnuaia kan hriat tur pawimawh zualpuite chu:(1) Nawhchizuar hmanga sum la luttu te, hotel leh pindan man
chawia lo hmantirtu te, nawhchizuar dawrtu mipate leh lo
zawnsaktute chu vawikhat tihsualah kum 2 aia tlem lo, kum
thum thleng tantir leh cheng sing khat thleng chawitira hrem
theih a ni a, chutiang thil sual tinawntu chu hrehawm taka
kum thum aia tlem lo, kum 7 thleng tantir theih a ni a, cheng
nuai hnih thleng chawitir theih a ni bawk [Section 3(1)].
(2) Hre reng chunga mahni In leh lo nawhchizawrhna
hmanruaa lo hmantirtu chu vawi khat pawikhawihnaah kum
2 thleng tantir leh pawisa cheng sanghnih chawitir theih a
ni a, a vawi hnihnaah erawh chuan emaw kum 3 aia tlem
lo lung hrehawm taka kum 5 thleng tantir theih niin pawisa
chawitir bawk tur a ni [Section 3(2)].
(3) Nawhchizuar sum thawh chhuah ringa khawsa emaw,
nawhchizawrhna a\anga hlawkna lo teltu emaw chu kum 2
thleng tantir emaw, cheng sangkhat chawitir emaw, a
pahnih emaw a hrem kawp theih a ni a, chutianga
nawhchizuar chu kum tling lo a nih erawh chuan hlawkna
lo teltu chu kum 7 a\anga kum 10 thleng tantir theih a ni
[Section 4(1)].
(4) Mi tu pawh, nawhchizuar tura mi dangte hruai luttu chu
kum 3 a\anga kum 7 thleng tantir theih a ni a,
nawhchizawrhna khura a hruai luhnaah chuan tihluihna a
hmang a nih phei chuan kum 14 thleng tantir theih a ni.
Tin, nawhchizuar tura a hruai luh chu kum tling lo a nih

www.mizoramsynod.org

phei chuan thil sual titu chu dam chhung tantir theih niin a
tlem berah kum 7 tantir tur a ni [Section 5].
(5) Sawrkarin a khapna hmunah emaw, Biak In, zirna In,
damdawi In leh hetiang lam chi vantlang hmun pawimawh
a\anga teha meter zahnih huam chhunga nawhchizawrhna
kalpuitu leh anmahni dawrtute chu thla thum thleng tantir
theih a ni a, hmeichhia chu kum tling lo a nih erawh chuan
a dawrtu chu kum 7 aia tlem lo tantir tur niin dam chhung
tantir theih a ni bawk [Section 7].
(6) Nawhchizawrhna khura inhnuh luh hi mihring hmanga
sumdawnna (traffic in person) tih a ni a; invauna hmang
te, inbumna hmang te, tharum hmang te, thuneihna hman
khawloh luih avang te, hamthatna leh lawmman tawktarh
avang tea nawhchizawrhna khura mite lak luh, thawn, hruai
leh chhawrte hi mihring hmanga sumdawnna tih hian a
huam vek a [Section 5A]. Chutianga pawikhawihtute chu
vawi khat pawikhawihnaah hrehawm taka kum 7 aia tlem
lo lungin tantir tur a ni a, pawikhawih vawi hnihnaah phei
chuan dam chhung lungin tantir tur a ni [Section 5B (1)].
Mihring hmanga sumdawnna hi miin tih a tum (attempt) a
nih chuan pawikhawihna chu la ti hman chiah lo pawh ni
se ti anga ngaih tur niin a chunga hremna tarlan tak ang
tho khian hremna pek tur a ni a, pawikhawihna puibawmtu
(abettor) pawh chutiang chiaha hremna pek ve tur a ni
[Section 5B(2)].

www.mizoramsynod.org

Das könnte Ihnen auch gefallen