Sie sind auf Seite 1von 1161

1

ŒAid•pˆu S˜kÿ •

j“gí si] Xr Zr¨ ŒAelAÙil ib•ezx sB˜A* Zr¨ k•rAr ib•ezx ib•ezx
öTm id•nÑŒAelA sMek•t ih•eseb• b•Yb•h•ät h•eb•. ŒAr id•n o b•Cr
Zr¨et/ ö½Vr ŒAk•Az o p]iTb•I s]iX k•reln. eb•AJ“Ab•Ar j“‘ Ž” ŒAelAÙil b•Yb•h•ät h•eb•. 15Ž”
1 öTem p]iTb•I sµpU,R zU‘ iCl; p]iTb•Iet ik•C¢”
iCl n•. 2 ŒÞ“k•Aer ŒAb•]t iCl j“lrAiz ŒAr ö½Verr
ŒAelAÙil ŒAk•Aez TAk•eb• p]iTb•Iek• ŒAelA ed•oyùAr
j“e‘.® Žb•M tA-” h•l.
16
ŒA ™• es” j“lrAizr Ÿpr id•eyù eB˜es eb•¼Ai•Cl. tKn ö½Vr éiw mh••ej“YAit b•AnAeln. ö½Vr id•enr
3
tArpr ö½Vr b•leln/ "ŒAelA Pu•w¦k•?® tKn” ŒAelA eb•l• rAj“ ׈ k•rAr j“e‘ b•¼iw ŒAr rAi^eb•l• rAj“ ׈
Pu•wet Zr¨ k•rl. 4 ŒAelA ed•eK ö½Vr b•uJ“eln/ ŒAelA k•rAr j“e‘ eCAwiw b•AnAeln. ö½Vr tArk•ArAij“o
B˜Al. tKn ö½Vr ŒÞ“k•Ar eTek• ŒAelAek• p]Tk• s]iX k•reln. 17p]iTb•Iek• ŒAelA ed•oyùAr j“e‘ ö½Vr
k•reln. 5 ö½Vr ŒAelAr nAm id•eln "id•n/® Žb•M Ž” ŒAelAÙilek• ŒAk•Aez S˜îApn k•reln . 18id•n o
ŒÞ“k•Aerr nAm id•eln "rAi^.® rAi^ek• k•t$] ׈ ed•b•Ar j“e‘ ö½Vr Ž” ŒAelAÙilek••
sÞ“YA h•l Žb•M esKAen sk•Al h•l. Ž” h•l öTm ŒAk•Aez sAj“Aeln. Ž” ŒAelAÙil ŒAelA ŒAr
id•n. ŒÞ“k•Arek• p]Tk• k•er id•l Žb•M ö½Vr ed•Keln
b•Yb•S˜îAw• B˜Al h•eyùeC.
iþ ˆtIyù id•nÑŒAk•Az 19
sÞ“YA h•l Žb•M sk•Al h•l. ŽB˜Aeb• c•&u“TR id•n
6
tArpr ö½Vr b•leln/ "j“lek• éB˜Ag k•rb•Ar h•l.
j“‘ ŒAk•AzmØelr b•Yb•S˜î• eh•Ak•?® 7tA” ö½Vr
ŒAk•AzmØelr s]iX k•er j“lek• p]Tk• k•reln. Žk• pÇ•ˆm id•nÑmAC o pAKI
B˜Ag j“l ŒAk•AzmØelr Ÿper ŒAr Œ‘ B˜Ag j“l 20
tArpr ö½Vr b•leln/ "b•æ ök•Ar j“Ib••–˜ÿ öA,Iet
ŒAk•AzmØelr nIec• TAk•l. 8ö½Vr ŒAk•AzmØelr j“l pU,R eh•Ak• ŒAr p]iTb•Ir oper ŒAk•Aez o¼b•Ar
nAm id•eln "ŒAk•Az.® sÞ“YA h•l ŒAr tArpr sk••l j“‘ b•æ pAKI eh•Ak•.®•21sutrAM ö½Vr b•¼ b•¼ j“lj“•–˜Þ
h•l. ŽwA• h•l iþˆtIyù id•n. Žb•M j“el ib•c•r, k•reb• Žmn smˆS˜ÿ öA,I s]iX k•reln•.
Œenk• ök•Ar sAmui@•k• j“Ib• reyùeC Žb•M es sb•”
ïtIyù id•nÑZk•enA j“im o gACpAlA ö½Verr s]iX? yt rk•m pAKI ŒAk•Aez oe¼ es”sb•o
9
tArpr ö½Vr b•leln/ "ŒAk•Aezr nIec•r j“l ö½Vr b•AnAeln. Žb•M ö½Vr ed•Keln b•Yb•S˜îAwA B˜Al
Žk• j“AyùgAyù j“m• eh•Ak• yAet Zk•en• fA[˜• ed•K• h•eyùeC.
yAyù.® Žb•M tA-” h•l. 10ö½Vr Zk•en• j“imr nAm 22
ö½Vr Ž” smˆS˜ÿ öA,Ied•r ŒAzIb•RAd• k•reln.
id•eln/ "p]iTb•I® Žb•M Žk• j“AyùgAyù j“m• j“elr ö½Vr sAmui@•k• öA,Ied•r sMKYAb•]i ß“ k•er smu@• B˜ireyù
nAm id•eln "mh•AsAgr.®• ö½Vr ed•Keln b•Yb•S˜îAwA B˜Al &u“let• b•leln. ö½Vr p]iTb•Iet pAKIed•r sMKYAb•]iß“
h•eyùeC. 11tKn ö½Vr b•leln/ "p]iTb•Iet G•As eh•Ak•/ k•ret b•leln. 23sÞ“Y• h•eyù egl Žb•M tArpr sk•Al
zs´d•AyùI gAC o P•elr gACpAl• eh•Ak•. P•elr h•l. ŽB˜Aeb• pÇ•ˆm id•n ek•ew egl.
gACÙilet P•l ŒAr P•elr eB˜ter b•Ij“ eh•Ak•.
öetYk• Ÿi•¶“õd• ŒApn ŒApn j“Aetr b•Ij“ s]iX k•r¨k•. xþ id•nÑfA[˜Ar j“•–˜Þ j“AenAyAù r o mAnxu
Ž”sb• gACpAl• p]iTb•Iet eb•e¼ ŸW¦k•.® ŒAr tA”-” 24
tArpr ˆ ö½Vr b•leln/ "nAnArk•m öA,I p]iTb•Iet
h•l. 12p]iTb•Iet G•As ŒAr zs´d•AyùI Ÿi•¶“õd• Ÿíp å Ÿípå eh•Ak•. nAnArk•m b•¼ ŒAk•Aerr j“•–˜Þ-j“AenAyùAr
h•l. ŒAb•Ar P•ld•AyùI gACpAlAo h•l/ P•elr eB˜ter ŒAr b•uek• eh•¡ew c•lAr nAnArk•m eCAw öA,I eh•Ak• Žb•M
b•Ij“ h•l. öetYk• Ÿi•¶“õd• ŒApn ŒApn j“Aetr b•Ij“ öc•¢r sMKYAyù tAed•r sMKYAb•]i ß“ eh•Ak•.® tKn eymn
s]iX k•rl Žb•M ö½Vr ed•Keln/ b•Yb•S˜îAw• B˜Al h•eyùeC. itin b•leln sb•ik•C¢ sµpå h•l.
13
sˆÞ“YˆA h•l Žb•M sk•Al h•l. ŽB˜Aeb• h•l ïtIyù id•n.

c•&“u TR id•nÑsy
U /R c•A¡ d• o tArA ib•ezx sB˜• k•eb• mAs Žb•M b•Cr Zr¨ h•eb• t• inßR“ArŠ k•rAr
14 j“‘ ”•S•óˆAeyùlIyùr• sUyR Žb•M c•eÛ•r b•Yb•h•Ar k•rt Žb•M b•æ ”æd•Iyù
tArpr ö½Vr b•leln/ "ŒAk•Aez ŒAelA Pu•w¦k•.
C¢iwr id•n Žb•M ib•ezx sB˜•smUh• pUi,Rm• Žb•M ŒmAb•s´Ar smyù
Ž” ŒAelA id•n eTek• rAi^ek• p]Tk• k•reb•. Ž” Zr¨ h•t.
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 1:25-2:22 2
25
su t rAM ö½V r sb• rk•m j“•–˜Þ - j“AenAyù A r qtrI k•reln Žb•M es” mAnuexr nAek• P<•u id•eyù öA,b•Ayùu
etmnB˜Aeb• qtrI k•reln. b•‘ j“•–˜Þ/ epA` j“•–˜Þ ŒAr öeb•z k•rAeln Žb•M mAnuxiw j“Ib••–˜ÿ h•eyù ŸWl. 8 tKn
b•uek• h•¡AwAr sb•rk•emr eCAw eCAw öA,I ö½Vr b•AnAeln öBu˜ ö½Vr pUb•Rid•ek• Žk•iw b•AgAn b•AnAeln ŒAr es”
Žb•M ö½Vr ed•Keln öitiw ij“inx” eb•z B˜Ael• b•AgAniwr nAm id•eln Žd•n Žb•M öBu˜ ö½Vr t¡Ar s]iX
h•eyùeC. k•r• mAnuxiwek• es” b•AgAen rAKeln. 9 Žb•M es”
26
tKn ö½Vr b•leln/ "ŽKn Žs/ ŒAmr• mAnux b•AgAen öBu ˜ ö½V r sb•rk•emr su ª •r b•] ( • Žb•M
s]iX k•ir. ŒAmAed•r ŒAd•el ŒAmr• mAnux s]iX k•rb•. KAe†ApeyAá P•l ed•yù Žmn öitiw b•](• erApŠ
mAnux h•eb• iWk• ŒAmAed•r mt. tAr• smue@•r smˆS˜ÿ k•reln. b•AgAenr mAJ“KAniwet öBu˜ ö½Vr erApŠ
mAeCr oper ŒAr ŒAk•Aezr smˆS˜ÿ pAKIr oper k•reln j“Ib•n b•](•iw y• B˜Al Žb•M mª• ib•xeyù |•An
k•t$] ׈ k•reb•. tAr• p]iTb•Ir smˆS˜ÿ b•¼ j“AenAyùAr ed•yù.
ŒAr b•uek• h•¡AwAr smˆS˜ÿ eCAw öA,Ir Ÿper k•t$] ׈ 10
Žd•n h•et Žk• nd•I öb•Aih•t h•eyù es” b•AgAn
k•reb•.® j“lis)˜ k•rl. tArpr es” nd•I ib•B˜)˜ h•eyù c•Ariw
27
tA” ö½Vr inej“r metA” mAnux s]iX k•reln. eCAw eCAw D•ArAyù pir,t h•l. 11öTm D•ArAiwr nAm
mAnux h•l t¡Ar C<Aec• g¼• j“Ib•. ö½Vr tAed•r pur¨x o pIezAn. Ž” nd•ID•Ar• puerA h•b•Il• ed•ziwek• iG•er
S˜¤Iräep s]iX k•reln. 28ö½Vr tAed•r ŒAzIbR•Ad• k•er öb•Aih•t. 12:es ed•ez esAn• reyùeC ŒAr t• Ÿ<c•¢
b•leln/ "etAmAed•r b•æ s•–˜ÿAns•–˜ÿit eh•Ak•. mAnuex mAenr. ŽCA¼• Ž” ed•ez gÞ“@•b•Y/ ÙgaÙla ŒAr mUlYb•An
mAnuex p]iTb•I pirpU,R k•erA Žb•M etAmr• p]iTb•Ir egAemd•k•mi, pAoyù• yAyù.ò
13
inyù–˜¤e,r B˜Ar nAo. smue@• mAeCed•r Žb•M b•AtAes iþˆtIyù nd•Ir nAm gIeh•An/ Ž” nd•Iiw smˆS˜ÿ kU•z
pAiKed•r zAsn k•erA. mAiwr opr y• ik•C¢ ne¼c•e¼/ ed•ziwek• iG•er öb•Aih•t. 14ïtIyù nd•Iiwr nAm
yAb•tIyù öA,Iek•• etAmr• zAsn k•erA.® ih•e£•k•l. Ž” nd•I ŒzUiryù• ed•ezr pUb•R id•ek• öb•Aih•t.
29
ö½Vr b•leln/ "ŒAim etAmAed•r zs´d•AyùI smˆS˜ÿ c•&u“TR nd•Iiwr nAm P•rAí.
gAC o smˆS˜ÿ P•ld••yùI gACpAl• id•i•C. Ïsb• gAC 15
öBu˜ ö½Vr k]•ixk•Aj“ ŒAr b•AgAenr r(•,Aeb•(•e,r
b•Ij“yu)˜ P•l ŸípAd•n k•er. Ž” smˆS˜ÿ zs´ o P•l j“e‘ mAnuxiwek• Žd•n b•AgAen rAKeln. 16öBu˜ ö½Vr
h•eb• etAmAed•r KA†. 30Žb•M j“AenAyùAred•r• sm•S˜ÿ sb•j
u “ mAnuxiwek• Ž” ŒAed•z id•eln/ "b•AgAenr ey ek•Ano
gACpAl• id•i•C. tAed•r KA† h•eb• sb•uj“ gACpAl•. b•]e(•r P•l &u“im eKet pAer•. 17ik••–˜Þ ey b•]( B˜AelA
p]iTb•Ir smˆS˜ÿ j“•–˜Þ-j“AenAyùAr/ ŒAk•Aezr smˆS˜ÿ pAiK ŒAr mª• ib•xeyù |•An ed•yù es” b•]e(•r P•l k•Kno
Žb•M mAiwr Ÿper b•uek• h•¡Aew eysb• k•Iw sb•A” Ï eKeyù• n•. yid• &u“im es” b•]e(•r P•l KAo/ etAmAr
KA† KAeb•.® Žb•M Ž” sb•ik•C¢” sµpå h•l. m]&u“Y h•eb•?®
31
ö½Vr y• ik•C¢ s]iX k•ereCn essb• ik•C¢ ed•Keln.
Žb•M ö½Vr ed•Keln smˆS˜ÿ s]iX” Kub• B˜Al h•eyùeC. öTm nArI
sÞ“YA h•l/ tArpr sk•Al h•l. ŽB˜Aeb• xþ id•n h•l. 18
tArper öBu˜ ö½Vr b•leln/ "mAnuexr in>sÒ˜
TAk•A B˜Al nyù. ŒAim oek• sAh•AyY k•rAr j“e‘ or
sˆ¹ˆm
ÿ id•nÑ ib•šAm mt ŒAr Žk•iw mAnux qtrI k•rb•.®
sutrAM p]iTb•I/ ŒAk•Az Žb•M tAed•r ŒAB˜Y•–˜ÿrI, 19
öBu˜ ö½Vr p]iTb•Ir oper smˆS˜ÿ pZ ŒAr
2 yAb•tIyù ij“ins sµpU,R h•l. 2ey k•Aj“ ö½Vr Zr¨
k•eriCeln tA ezx k•er sˆ¹ˆÿm id•en itin ib•šAm
ŒAk•Aezr smˆS˜ÿ pAiK qtrI k•rb•Ar j“‘ m]i%k•Ar
D•U i l b•Yb•h•Ar k•eriCeln. öBu ˜ ö½V r Ï smˆ S ˜ÿ
ineln. 3sˆ¹ˆÿm id•niwek• ŒAzIbR•Ad• k•er ö½Vr esiwek• pZpAKIek• mAnuxiwr k•AeC ineyù Želn ŒAr mAnuxiw
pib•^ id•en pir,t k•reln. id•niwek• ˆö½Vr Žk• tAed•r öetYek•r ŒAlAd•• ŒAlAd•• nAm id•l. 20mAnuxiw
ib•ezx id•n k•reln k•Ar, Ï id•niwet p]iTb•I s]iXr smˆS˜ÿ g]h•pAilt pZ/ ŒAk•Aezr smˆS˜ÿ pAiKr Žb•M
smˆS˜ÿ k•Aj“ eTek• itin ib•šAm ineln. Œre,Yr smˆS˜ÿ b•‘öA,Ir nAmk•r, k•rl. mAnuxiw
ŒsMKYA• pZ-pAKI ed•Kl ik••–˜Þ es tAr eyAgY
mAnb• j“Aitr Zr¨ sAh•AyYk•ArI k•AŸek• ed•Ket epl n•. 21tKn öBu˜
4
Ž” h•l ŒAk•Az o p]iTb•Ir ”ith•As. ö½Vr yKn ö½Vr es” mAnuxiwek• Kub• gB˜Ir G•eu m ŒA•Cå k•reln.
p]iTb•I o ŒAk•Az s]iX k•eriCeln/ tKn yA ik•C¢ G•ewiCl mAnuxiw yKn G•eu mAi•Cl tKn öBu˜ ö½Vr tAr p<Aj“err
ŽwA tAr” g˜¯. 5 p]iTb•Iet tKn ek•Ano gACpAl• Žk•w• h•A¼ eb•r k•er ineln. tArpr öBu˜˜ ö½Vr
iCl n•. mAeW tKn ik•C¢” j“›˜åAetA n•. k•Ar, öBu˜ eyKAn eTek• h•A¼iw eb•r k•eriCeln esKAnw• c•Am¼•
tKno p]iTb•Iet b•]iX pAWAn in Žb•M e(•et c•Axb•As id•eyù eFek• id•eln. 22öBu˜˜ ö½Vr mAnuxiwr p<Aj“err
k•rAr j“‘ tKn ek•Ÿ iCl n•. 6 p]iTb•I eTek• j“l* es” h•A¼ id•eyù !tir k•reln Žk•j“n S˜¤I. tKn es”
ŸeW c•ArpAezr j“imet Ci¼eyù p¼l. 7tKn öBu˜
ö½Vr mAiw eTek• D•UelA &u“el ineyù Žk•j“n mAnux j“l ŒTb•• "Žk• imih• ku•yùAz•.®
3 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 2:23-3:22
S˜¤Iek• öBu˜ ö½Vr mAnuxiwr sAmen ineyù Želn. 23Žb•M P•l eKet ŒAim b•ArŠ k•eriClAm &u“im ik• es” ib•ezx
es” mAnuxiw b•ll/ gAeCr P•l eKeyùCˆÀ®
12
"Œb•ezex ŒAmAr s#z Žk•j“n h•l. ŒAmAr p<Aj“r• es” pur¨x b•ll/ "ŒAmAr j“‘ ey nArI ŒApin
eTek• tAr h•A¼/ zrIr eTek• tAr ed•h• qtrI h•eyùeC. qtir k•eriCeln es” nArI gACw• eTek• ŒAmAyù P•l
eyeh•&u“ nr eTek• tAr s]iX h•eyùeC/ eseh•&u“ 'nArI¾ id•eyùiCl/ tA” ŒAim esw• eKeyùiC.®
b•el Žr pirc•yù h•eb•.® 13
tKn öBu˜ ö½Vr es” nArIek• b•leln/ "&u“im Ž
24
Ž”j“‘ pur¨x ipt••mAtAek• tYAg k•er S˜¤Ir ik• k•erCÀ®
seÒ˜ imilt h•yù Žb•M Ž”B˜Aeb• éj“en Žk• h•eyù yAyù. es” nArI b•ll/ "sApwA ŒAmAr seÒ˜ c•AlAik•
25
tKn nrnArI ŸlÒ˜ iCl/ ik••–˜Þ esj“e‘ tAed•r k•ereC. sApw• ŒAmAyù Bu˜ileyù id•l ŒAr ŒAimo P•lw•
ek•An lÆï“Aeb•AD• iCl n•. eKeyù eP•llAm.®
14
sutrAM öBu˜ ö½Vr sApwAek• b•leln/

pAepr Zr¨ "&u“im B˜IxŠ KArAp k•Aj““ k•erC; tAr P•el etAmAr
öBu˜ ö½Vr yt rk•m b•‘ öA,I s]iX k•eriCeln es KArAp h•eb•. Œ‘A‘ pZr ec•eyù etAmAr pe(• eb•zI
3 sb•ÙelAr meD•Y sAp sb•ec•eyù c•AlAk• iCl. sAp
es” nArIr seÒ˜ Žk•w• c•AlAik• k•ret c•A”l. Žk•id•n
KArAp h•eb•. smˆS˜ÿ j“Ib•n &u“im b•uek• eh•¡ew c•leb• ŒAr
mAiwr D•uelA KAeb•.
15
sApw• es” nArIek• ij“e|•s k•rl/ "nArI/ ö½Vr ik• etAmAr Žb•M nArIr meD•Y ŒAim• z^¨tA ŒAnb
b•AgAenr ek•Ano gAeCr P•l n• eKet sitY” ŒAed•z Žb•M tAr s•–˜ÿAns•–˜ÿit Žb•M etAmAr s•–˜ÿAn s•–˜ÿitr
id•eyùeCnÀ® meD•Y Ž” z^¨t• b•eyù c•leb•. &u“im k•Am¼ ed•eb• tAr
2
tKn nArI sApwAek• b•ll/ "n•? ö½Vr t• b•eln s•–˜ÿAenr pAeyù ik••–˜Þ es etAmAr mAT• c•Ý,R k•reb•.®
in? b•AgAenr sb• gACÙelA eTek• ŒAmr• P•l eKet
pAir. 3ZD•u Žk•iw gAC ŒAeC yAr P•l ik•C¢et” eKet 16
tArpr öBu˜ ö½Vr nArIek• b•leln/
pAir n•. ö½Vr ŒAmAed•r b•eliCeln/ 'b•AgAenr "&u“im yKn gB˜$b•tI h•eb•/ ŒAim es” d•zAwAek•
mAJ“KAen ey gACw• ŒAeC/ tAr P•l ek•Anmet” KAeb é•>sh• k•er &u“lb•/ &u“im Œsç b•YTAet s•–˜ÿAenr j“›˜å
•n•. Žmn ik• Ï gACw• eC<Aeb•o n•Ñ C¡¢el” mreb•.®¾ ed•eb•. &u“im etAmAr S•ˆV AmIek• ŒAku•lB˜Aeb• k•Amn• k•reb•
4
ik••–˜Þ sApw• nArIek• b•ll/ "n•/ mreb• n•. 5ö½Vr ik••–˜Þ es• etAmAr Ÿper k•t$] ׈ k•reb.®
j“Aenn/ yid• etAmrA Ï gAeCr P•l KAo tAh•el
etAmAed•r B˜AelA ŒAr meª•r |•An h•eb•. ŒAr etAmr• 17
tArpr öBu˜ ö½Vr pur¨xek• b•leln/
tKn ö½Verr mt h•eyù yAeb•?® ''ŒAim etAmAyù Ï gAeCr P•l eKet b•Ar,
6
es” nArI ed•Kl gACw• suª•r Žb•M Žr P•l k•eriClAm. tb•u &u“im nArIr k•T• Zen inixß“• gAeCr
suS•VˆAé/ ŒAr Ž” eB˜eb• es Ÿe%ij“t h•l ey Ï gAC P•l eKeyùC. tA” etAmAr k•AreŠ ŒAim Ž” BU˜imek•
tAek• |•An ed•eb. tA” nArI gACwAr eTek• P•l ineyù zAp ed•b•. BU˜im etAmAed•r ey KA† ed•eb• tAr j“e‘
eKl. tAr S•VˆAmI esKAen” iCl/ tA” es S•VˆAmIek•o ŽKn eTek• sArAj“Ib•n etAmAyù Œit k•iWn piršm
P•elr Žk•w• w¦k•erA id•l ŒAr tAr S•VˆAmIo esw• k•ret h•eb•.
18
eKl. BU˜im etAmAr j“‘ k<•Aw•eJ“Ap j“›˜å ed•eb• Žb•M
7
tKn es” nArI o pur¨x éj“enr meD•Y” Žk•w• etAmAek• b•uenA gACpAl• eKet h•eb.*
19
pirb•t$n G•wl. eyn tAed•r ec•AK Kuel egl ŒAr etAmAr KAe†r j“e‘ &u“im k•eWAr piršm k•reb•
tAr• sb• ik•C¢ Œ‘B˜Aeb• ed•Ket Zr¨ k•rl. tArA ey pyR•–˜ÿ n• muK G•Aem B˜er yAyù. &u“im mr, py$•–˜ÿˆ
ed•Kl tAed•r ek•Ano j“AmAk•Ap¼ en”. tAr• ŸlÒ˜. piršm k•reb• tArpr punrAyù D•Uil h•eyù yAeb•. ŒAim
tA” tAr• k•eyùk•w• f¦muerr pAt• ej“AgA¼ k•er D•Uil eTek• etAmAyù s]iX k•eriC Žb•M yKn m]&u“Y h•eb•
esÙelAek• ju“e¼ ju“e¼ eslA” k•rl Žb•M esÙelAek• punrAyù &u“im• D•Uilet pir,t h•eb•.®
epAzAk• ih•eseb• prl.
8
öBu˜ ö½Vr ib•ek•l eb•l• b•AgAen eb•¼Ai•Celn. 20
ŒAd•m tAr •S˜¤Ir nAm rAKl h•b•A/ k•Ar, es smˆS˜ÿ
t¡Ar pAeyùr z€• Zen es” pur¨x o nArI b•AgAen j“Iib•t mAnuexr j“nnI h•l.
gACÙilr mAJ“KAen igeyù luek•Al. 9 ik••–˜Þ öBu˜ ö½Vr 21
öBu˜ ö½Vr pZr c•Am¼• id•eyù ŒAd•m o h•b•Ar
pur¨xiwek• fAk•eln/ "&u“im ek•ATAyùÀ® j“‘ epAzAk• b•Aineyù tAed•r pireyù id•eln.
10
pur¨xiw b•ll/ ''ŒApnAr pAeyùr z€• Zen B˜yù 22
öBu˜ ö½Vr b•leln/ "ed•K/ or• ŽKn B˜AelA
eplAm. ŒAim ey ŸlÒ˜. tA” ŒAim luik•eyù ŒAiC.® ŒAr mª• ib•xeyù ej“en ŒAmAed•r mt h•eyù egeC.
11
öBu˜ ö½Vr mAnuxiwek• b•leln/ "ek• b•ll ey
&u“im ŸlÒ˜À etAmAr •lÆï“• k•reC ek•nÀ ey gACwAr B˜U im ÖÖÖ h•eb• ŒAid• 1É18-29
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 3:23-4:24 4

ŽKn mAnuxw• jIb•nb•]e(•r P•l epe¼o eKet pAer. B˜A”ek• &u“im h•tY• k•erCÀ tAr r)˜ mAiwr nIec• eTek•
ŒAr t• yid• KAyù tAh•el or• ic•rj“Iib• h•eb•.® ŒAmAr Ÿe£•e• ic•ík•Ar k•reC. 11&u“im etAmAr B˜A”ek•
23
sutrAM öBu˜ ö½Vr mAnuxek• Žd•n b•AgAn tYAg h•tY• k•erC Žb•M etAmAr h•At eTek• tAr r)˜ enoyùAr
k•ret b•AD•Y k•reln. ey BU˜im eTek• ŒAd•mek• !trI j“e‘ p]iTb•I ib•d•I,R h•eyùeC. tA” ŽKn/ ŒAim Ž”
k•r• h•eyùiCl/ b•AD•Y h•eyù es es” BU˜imet” k•Aj“ k•ret BU˜imek• ŒiB˜zAp ed•b•. 12ŒtIet/ &u“im gACpAl•
TAk•l. 24öBu˜ ö½Vr mAnuxek• Ï b•AgAn eTek• tAi¼ˆeyù lAigeyùC Žb•M etAmAr gACpAlAr B˜Al” b•A¼b•]iß“••
id•eln. öBu˜ k•räb• dU•tedr b•AgAenr öeb•z peT h•eyùeC. ik••–˜Þ ŽKn &u“im gACpAl• lAgAeb• Žb•M mAiw
pAh•ArAyù rAKeln Žb•M itin ŒAÙenr Žk•w• etAmAr gACpAl• b•A¼et ŒAr sAh•AyY k•reb• n•. Ž”
trb•Airek•o esKAen rAKeln. j“Ib•nb•]e(•r k•AeC p]iTb•Iet etAmAr ek•Ano b•A¼I TAk•eb• n•/ &u“im Žk•
yAb•Ar pTiw pAh•Ar• ed•b•Ar j“‘ Ï trb•Airiw c•Arid•ek• j“Ayùg• eTek• ŒAr Žk• j“AyùgAyù G•uer G•uer eb•¼Aeb•.®
13
‰ˆl‰ˆl k•riCl. tKn k•iyùn b•ll/ "Ž” zAiS˜ÿ ŒAmAr pe(• Kub•
eb•zI? 14ed•K/ &u“im ŒAmAyù inb•RAsen eyet b•AD•Y k•rC.
öTm pirb•Ar ŒAim etAmAr k•AeCo ŒAset pArb• n•/ etAmAr seÒ˜
ŒAd•m o tAr S˜¤I h•b•Ar meD•Y eyQn sµpkR• h•l. ŒAr ŒAmAr ed•KAo h•eb• n•? ŒAmAr ek•Ano G•rb•A¼I
4 h•b•• Žk•iw izZr j“›˜å id•l. izZiwr nAm rAK•
h•l k•iyùn.• h•b•• b•ll/ "öBu˜r sh•AyùtAyù ŒAim Žk•iw
TAk•eb• n•? ŒAim p]iTb•I ju“e¼ Žk• j“Ayùg• eTek•
ŒAr Žk• j“AyùgAyù G•uer eb•¼Aet b•AD•Y h•b• Žb•M ŒAmAyù
mAnuexr räp id•eyùiC?® ey ed•Keb• es” h•tY• k•reb•.®
2
per es ŒAr Žk•iw izZ ösb• k•rl. Ž” izZiw 15
tKn ˆöBu˜ k•iyùnek• b•leln/ "n•/ ŒAim t•
h•l k•iyùenr B˜A” eh•b•l. eh•b•l h•l emxpAlk• ŒAr G•wet ed•b• n••? etAmAyù yid• ek•Ÿ h•tY• k•er tAh•el
k•iyùn h•l k]•xk•. tAek• ŒAro eb•zI zAiS˜ÿ ed•b•.® tKn öBu˜ k•iyùenr
gAeyù Žk•w• ic•H id•eln yAet ek•Ÿ tAek• h•tY• nA
öTm Knu k•er.
3-4
P•sl k•AwAr smyù öBu˜r j“e‘ k•iyùn ik•C¢ Ÿph•Ar
ineyù Žl. k•iyùn e(•et y• P•ileyùiCl tAr eTek• k•iyeù nr pirb•Ar
ik•C¢ P•sl ineyù Žl. ŒAr eh•b•l öBu˜r j“e‘ tAr 16
k•iyùn öBu˜r k•AC eTek• c•el Žl Žb•M Žd•enr
emxpAl eTek• b•ACA” k•r• esr• emxÙelAr esr• pUb•Rid•ek• enAd• •nAmk• Žk• ed•ez b•As k•ret lAgl.
17
ŒMz ineyù Žl.* k•iyùenr seÒ˜ eyQn sµpek$•r P•el tAr S˜¤I
öBu˜ eh•b•l o tAr Ÿph•Ar ýh•, k•reln/ 5 ik••–˜Þ Žk•iw pue^r j“›˜å id•l. tAr nAm rAK• h•l h•enAk•.
öBu˜ k•iyùn o tAr Ÿph•Ar ötYAKYAn k•reln. Žet k•iyùn Žk•iw ngr p%n k•er tAr nAmo pue^r nAem
k•iyùenr B˜IxŠ é>K ŒAr rAg h•l. 6öBu˜ k•iyùnek• rAKl h•enAk•.
18
ij“e|•s k•reln/ "&u“im rAg k•rC ek•nÀ etAmAr muK h•enAek•r örd• nAem Žk•iw pu^ h•l. öred•r
ib•x²ø ek•nÀ 7&u“im yid• B˜Al k•Aj“ k•r/ tKn ŒAim pue^r nAm mh•y Ý Aù eyùl. ŒAr tAr pue^r nAm mTUzAeyùl.
etAmAyù ýh•Š k•rb•. ik••–˜Þ yid• Œ‘Ayù k•Aj“ k•erA es ŒAr tAr pue^r nAm elmk•.
19
pAp TAk•eb• etAmAr j“Ib•en. etAmAr pAp etAmAek• elmek•r éj“n S˜¤I iCl. Žk•j“enr nAm ŒAd••/
ŒAyùe% rAKet c•Ayù/ ik••–˜Þ etAmAek•” es” pApek• ŒAr Žk•j“enr nAm is˜ñ•. 20ŒAd•Ar geB˜$ j“›˜å h•l
ŒAyùe% rAKet h•eb•.®* yAb•elr. yAr• t¡Ab•uet•b•As k•er Žb•M pZpAln k•er
8
k•iyùn tAr B˜A” eh•b•lek• b•ll/ "c•elA/ mAeW es” j“Aitr j“nk• h•l yUb•l. 21ŒAd•Ar Œ‘ pue^r
yAoyùA yAk•.® tKn k•iyùn ŒAr eh•b•l b•A”er mAeW nAm yUb•l. tAr s•–˜ÿAns•–˜ÿit eTek• ey j“Aitr s]iX
egl. tKn k•iyùn tAr B˜A” eh•b•elr Ÿpr J“<Aipeyù h•l tAr• b•I,• o b<•Aiz b•Aj“Ayù. 22elmek•r Œ‘ S˜¤I
pe¼ tAek• h•tY• k•rl. is˜ñ• Žk• pue^r o Žk• k•‘Ar j“›˜å id•l. pue^r nAm
9
per öBu˜˜ k•iyùnek• ij“e|•s k•reln/ "etAmAr &U“b•l-k•iyùn ŒAr k•‘Ar nAm nyùm•. &U“b•l-k•iyùenr
B˜A” eh•b•l ek•ATAyùÀ® s•–˜ÿAns•–˜ÿit iptl o elAh•Ar k•Aej“ d•(•.
23
k•iyùn b•ll/ "ŒAim j“Ain n•. B˜A”eyùr Ÿpr elmk• tAr é” S˜¤Ir Ÿe£•e• b•ll/
nj“rd•Air k•r• ik• ŒAmAr k•Aj“À® "ŒAd•• ŒAr is˜ñ•/ Žid•ek• k•An d•Ao. elmek•r
10
tKn öBu˜ b•leln/ "&u“im ik• k•erCÀ etAmAr ˆS˜¤Ir•/ ŒAmAr k•T• ezAenA? Žk•w• elAk• ŒAmAyù
emeriCl/ tA” tAek• ŒAim h•tYA k•eriC. Žk•j“n
eh•b•l ÖÖÖ Žl ŒA(•irk• ŒeTR/ ''eh•b•l tAr öTmj“At emxed•r
tr¨, ŒAmAyù ŒAG•At k•eriCl/ tAr b•d•el ŒAim tAek•
meD•Y eTek• k•eyùk•iw ŽeniCl/ ib•ezx k•er tAed•r c•ib•R.®
h•tYA k•eriC.
ik••–˜Þ ÖÖÖ h•eb• ŒTb•• ''&u“im yid• Ÿic•t k•Aj“ nA k•r teb• pAp 24
k•iyùnek• h•tYAr zAiS˜ÿ iCl sAt ÙŠ/ elmk•ek•
etAmAr ed•AregA¼Ayù G•Apiw emer TAek•. es etAmAek• c•Ayù/ ik••–˜ÿ
etAmAek•” tAek• zAsn k•ret h•eb•.®
h•tYAr zAiS˜ÿ sAtA%r ÙŠ eb•zI?®
5 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 4:25-6:9
ŒAd•m o h•b•Ar n&“u n p^
u lAB˜ ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘• h•yù. 23sutrAM h•enAk•
25
ŒAd•emr seÒ˜ eyQn sµpekR•r P•el h•b•• ŒAr emAw 365 b•Cr eb<•ec•iCeln. 24Žk•id•n h•enAk• ö½Verr
Žk•iw pue^r j“›˜å id•elA. tAr• tAr nAm rAKelA seÒ˜ pd•c•Ar,• k•ret k•ret Œ#• h•eyù egeln.
ezT. h•b•• b•leln/ "ö½Vr ŒAmAyù ŒAr Žk•iw pu^ ö½Vr t¡Aek• ineyù ineln.
25
id•eyùeCn. k•iyùn eh•b•lek• emer eP•lelA/ ik••–˜Þ ŒAmAr mTUezlh•r yKn 187 b•Cr b•ys ù tKn t¡Ar elmk•
ŽKn ezT ŒAeC.® 26ezeTro Žk•iw pu^ h•elA. es nAem Žk•iw pu^ h•y.ù 26elmek•r j“e›˜år pr mTUezlh•
tAr nAm rAKl ”enAz. es” smyù elAek•r• öBu˜r 782 b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘•
k•AeC öATRn• k•ret Zr¨ k•relA.* h•yù. 27sutrAM mTUezlh• emAw 969 b•Cr eb<•ec•iCeln.
tArpr t¡Ar m]&u“Y h•yù.
28
ŒAd•m pirb•Aerr ”ith•As elmek•r yKn 182 b•Cr b•yùs tKn t¡Ar Žk•iw
Ž” b•” h•¾l ŒAd•m•pirb•Aerr ib•xeyù. ö½Vr inej“r pu^ h•elA. 29elmk• pue^r nAm rAKeln enAh•. itin
5 C¡Aec• mAnuxek• s]iX k•eriCeln. 2ö½Vr mAnuxek• b•leln/ "ö½Vr BU˜imek• ŒiB˜zAp id•eyùeCn b•el
pur¨x o S˜¤I räep s]iX k•eriCeln. Žb•M es” s]iXr k]•xk•räep ŒAmAed•r k•eWAr piršm k•ret h•yù. ik••–˜Þ
id•en ö½Vr ŒAzIb•AR d• k•er tAed•r nAm id•eln ''ŒAd•m.® enAh• ŒAmAed•r ib•šAm ed•eb•.®
3 30
ŒAd•emr yKn 130 b•Cr b•yùs tKn tAr ŒAr enAeh•r j“e›˜år per elmk• 595 b•Cr eb<•ec•iCeln.
Žk•iw pu^ h•l. pu^iwek• ed•Ket æb•æ ŒAd•emr metA. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘• h•yù. 31sutrAM elmk•
ŒAd•m tAr nAm rAKeln ezT. 4 ezeTr j“e›˜år pr emAw 777 b•Cr eb<•ec•iCeln. tArpr t¡Ar m]&u“Y h•yù.
32
800 b•Cr ŒAd•m eb<•ec•iCeln. Ž” smeyù ŒAd•emr enAh•r 500 b•Cr b•yùes ezm/ h•Am Žb•M eyP•í
ŒAro pu^k•‘• h•elA. 5 sutrAM ŒAd•m emAw 930 b•Cr nAem itniw pu^ h•elA.
eb<•ec•iCeln. tArpr t¡Ar m]&u“Y h•elA.
6
ezeTr yKn 105 b•Cr b•ys ù h•yù tKn t¡Ar Žk•iw elAek•r• mª• eh•Al
pu^ h•yù. tAr nAm rAK• h•yù ”enAz. 7”enAezr j“e›˜år
per ezT 807 b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y ezeTr
8
6 p]iTb•Iet mAnuexr sMKY• ß*mz> eb•e¼ c•lelA.
Œenek•r Œenk• k•‘A h•elA. 2-44ö½Verr pue^r•
ŒAro pu^k•‘• h•yù. sutrAM ezT eb<•ec•iCeln emAw ed•KelA ey tAr• suª•rI. sutrAM ö½Verr pue^r• yAr
912 b•Cr. tArpr t¡Ar m]&u“Y h•yù. yAek• pCª• es tAek• ib•eyù k•relA.
9
”enAezr yKn 90 b•Cr b•yùs tKn t¡Ar !k•nn Ž” nArIr• s•–˜ÿAenr j“›˜å id•elA. es” smyù Žb•M
10
nAem Žk•iw pu^ h•yù. qk•nenr j“e›˜år pr ”enAz prb•tI$ k•Ael p]iTb•Iet eniP•ilm j“AtIyù mAnuxrA b•As
815 b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘• k•rt. öAc•Ink•Al eTek•” eniP•ilmr• mh•Ab•Irräep
h•yù. 11sutrAM ”enAz emAw 905 b•Cr eb<•ec•iCeln. ib•KYAt iCl.
tArpr t¡Ar m]&u“Y h•yù. tKn öBu˜ b•leln/ "mAnux enh•At” r)˜mAMesr
12
qk•nenr 70 b•Cr b•yùes t¡Ar mh•lell nAem j“Ib• mA^. oed•r þˆArA ŒAim ŒAmAr ŒA ™Aek• ic•rk•Al
Žk•iw pu^ h•yù. 13mh•lelelr j“e›˜år pr qk•nn 840 pIi¼t h•et ed•b• n•. ŒAim oed•r 120 b•Cr k•er
b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y qk•nenr ŒAro pu^k•‘• ŒAyùu ed•b•.®
h•yù. 14sutrAM qk•nn emAw 910 b•Cr eb<•ec•iCeln. 5
öBu˜ ed•Keln ey p]iTb•Iet elAek• ZD•u mª• k•Aj“”
tArpr t¡Ar m]&u“Y h•yù. k•reC. öBu˜ ed•Keln ey elAk• sArA(•, mª• ij“inesr
15
mh•lelelr yKn 65 b•Cr b•ys ù tKn t¡Ar eyrd• k•TA” ic••–˜ÿ• k•reC. 6 p]iTb•Iet mAnux s]iX k•rAr j“e‘
nAem Žk•iw pu^ h•yù. 16eyred•r j“e›˜år pr mh•lell öBu˜r ŒnuezAc•n• h•l Žb•M t¡Ar h•äd•yùek• eb•d•nAyù pU,R
830 b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡•r ŒAro pu^k•‘• k•rl.
h•yù. 17sutrAM mh•lell emAw 895 b•Cr eb<•ec•iCeln. ˆ sutrAM öBu˜ b•leln/ "p]iTb•Iet yt mAnux s]iX
7

tArpr t¡Ar m]&u“Y h•yù. k•eriC sb•A”ek• ŒAim Db•Ms k•rb•. •öetYk• mAnux/
18
eyred•r yKn 162 b•Cr b•yùs tKn t¡Ar h•enAk• öetYk•• j“AenAyùAr Žb•M p]iTb•Ir Ÿper y• ik•C¢ c•el
nAem Žk•iw pu^ h•yù. 19h•enAek•r j“e›˜år pr eyrd• iP•er eb•¼Ayù sb• ik•C¢ek• ŒAim Db•Ms k•rb•. b•AtAes
800 b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘• yt pAKI oe¼ esÙelAek•o ŒAim Db•Ms k•rb•. ek•nÀ
h•yù. 20sutrAM eyrd• emAw 962 b•Cr eb<•ec•iCeln. k•Ar, Ž” sb•ik•C¢ s]iX k•eriC b•el ŒAim é>iKt.®
tArpr t¡Ar m]&u“Y h•yù. 8
p]iTb•Iet ZD•u Žk•j“n mAnuexr öit öBu˜ s•–˜ÞX
21
h•enAek•r yKn 65 b•Cr b•yùs tKn mTUezlh• iCelnÑ es h•l enAh•.
22
nAem t¡Ar Žk•iw pu^ h•yù. mTUezlh•r j“e›˜år pr
h•enAk• ŒAro 300 b•Cr ö½Verr seÒ˜ pd•c•Ar,• k•ern. enAh• o j“l¹Añ b•n
9
Ž” h•l enAeh•r pirb•Aerr b•]%A•–˜ÿ. enAh• tAr
elAek•rA ÖÖÖ k•relA ŒA(•irk• ŒeTR/ "elAek•r• iyeh•Ab•A nAm
inet Zr¨ k•eriCl.®
öj“e›˜år Žk•j“n B˜Al o sí mAnux iCeln Žb•M
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 6:10-7:22 6

itin sb•Rd•A ö½Vrek• ŒnusrŠ k•retn. 10enAeh•r itn nAo. Ž” smˆS˜ÿ pZpAKIed•r &u“im Ï enQek•Aet etAmAr
pu^ iClÉ ezm/ h•Am ŒAr eyP•í. seÒ˜ eneb•. 3 smˆS˜ÿ rk•m pAKIr sAtiw k•er ej“A¼•
11-12
ö½Vr nIec• p]iTb•Ir id•ek• #iXpAt k•reln eneb•. Žr P•el p]iTb•Ir Œ‘A‘ smˆS˜ÿ pZpAKI ŒAim
Žb•M ed•Keln ey mAnux t• Db•Ms k•ereC. sbR•^ Db•Ms k•er eP•lAr pero Ž”sb• pZpAKI sµpU,B R ˜Aeb•
4
ih•Ms• ™k• iß*yùAk•lAp. mAnux éX Žb•M inþur h•eyù b•MzelAepr h•At eTek• r(•A pAeb•. ŽKn eTek• iWk•
egeC Žb•M inej“ed•r j“Ib•n nX k•ereC. sAtid•n per ŒAim p]iTb•Iet öb•l b•xR, G•wAeb•A. 40
13
sutrAM ö½Vr enAh•ek• b•leln/ "smˆS˜ÿ elAk• eß*AD• id•n 40 rAt D•er b•]iX h•eb•. ŒAim p]iTb•Ir smˆS˜ÿ
ŒAr ih•Ms• id•eyù p]iTb•I pirpU,R k•ereC. tA” ŒAim j“Ib••–˜ÿ öA,I Db•Ms k•er ed•b•. y• ik•C¢ ŒAim s]iX
smˆS˜ÿ j“Ib••–˜ÿ öA,Ied•r Db•Ms k•rb•. p]iTb•I eTek• k•eriC/ sb• iniü‚H h•eyù yAeb•.® 5 öBu˜ y• y• k•ret
sb•ik•C¢ mueC eP•leb•A. 14egAP•r k•AW id•eyù Žk•w• b•leln/ enAh• es smˆS˜ÿ” k•reln.
6
enQek•• b•AnAo. enQek•Ar eB˜ter Œenk•Ùil k•(• qtrI yKn es” b•xR, Zr¨ h•l tKn enAeh•r b•yùs 600
k•reb• Žb•M b•A”er k•AW sMr(•e,r j“e‘ ŒAlk•Atr• b•Cr. 7 enAh• Žb•M t¡Ar pirb•Ar mh•A¹ñAb•n eTek•
lAgAeb•. pir^Ae,r j“e‘ enQek•Aet öeb•z k•reln. enAeh•r
15
"enQek•Aw• 300 h•At lµ•Vˆ•/ 50 h•At c•o¼• ŒAr seÒ˜ t¡Ar S˜¤I/ t¡Ar pue^r• o pu^b•D•r U A sb•A” enQek•Aet
30 h•At Ÿ<c•¢ k•er qtrI k•reb•. 16CAed•r eTek• öAyù 8
iCeln. smˆS˜ÿ Zic• o ŒZic•• pZpAKI Žb•M mAiwet
18 ”iÇ•ˆ nIec• Žk•w• j“AnAl• qtrI k•reb•. enQek•Ar yAr• b•uek• eh•¡ew c•el es”sb• öA,I 9 enAeh•r seÒ˜
pAezr id•ek• Žk•w• d•rj“• qtrI k•reb•. Ÿperr enQek•Aet igeyù ŸWl. ö½V r eymniw ŒAed•z
tl•/ mAeJ“r tl• ŒAr nIec•r tl• Ñ Ž”B˜Aeb••enQek•Ar k•eriCeln iWk• etmnB˜Aeb• S˜¤I o pur¨ex ju“iw eb<•eD•
itnew tl• TAk•eb•. smˆS˜ÿ pZpAKI enQek•Aet c•¼el/ 10sAt id•n per
17
"Žb•Ar y• b•liC/ mn id•eyù ezAenA. p]iTb•Ir Zr¨ h•l ¹ñAb•n. p]iTb•Iet Zr¨ h•elA b•x$A.
11-13
Ÿper ŒAim Žk• mh•A¹ñAb•n G•wAeb•A. ŒAk•Aezr nIec• enAh•r 600 tm b•Cerr iþˆtIyù mAesr 17 tm
yt j“Ib••–˜ÿ öA,I ŒAeC/ sb• Db•Ms k•reb•A. p]iTb•Ir id•en smˆS˜ÿ BU˜gB˜$S˜î ö•S•óˆb•n eP•ew eb•ireyù Žl Žb•M
smˆS˜ÿ ik•C¢r m]&u“Y h•eb•. 18ik••–˜Þ etAmAr seÒ˜ ŒAmAr mAiw eTek• j“l b•”et Zr¨ k•rl. Ïid•n muxlD•Aer
Žk•w• ib•ezx c•¢i)˜ h•eb•. &u“im/ etAmAr S˜¤I/ etAmAr b•]iX Zr¨ h•l/ b<•AD• eB˜e[˜˜ egl Žb•M smˆS˜ÿ p]iTb•I
pue^r•/ etAmAr pu^b•D•r U • Ñ etAmr• sb•A” Ï enQek•Aet j“l¹ñAib•t h•elA. es” Žk•” id•en muxlD•Aer b•]iXpAt
ŸWeb•. 19ŒAr p]iTb•Ir smˆS˜ÿ öA,Ir eTek• &u“im Žk•iw Zr¨ h•l/ eyn ŒAk•Aezr smˆS˜ÿ j“AnAlA Kuel egelA.
k•er pur¨x ŒAr Žk•iw k•er S˜¤I eb•eC eneb•. &u“im 40 id•n ŒAr 40 rAt D•er smAen b•]iX h•elA. es”
Œb••” tAed•r enQek•Aet &u“el eneb• Žb•M etAmAed•r id•niwet” enAh• o t¡Ar S˜¤I Žb•M t¡Aed•r itn pu^Ð
seÒ˜ tAed•ro b<•Aic•eyù rAKeb•. 20smˆS˜ÿ rk•m pAKIr ezm/ h•Am/ eyP•í ŒAr tAed•r itn S˜¤I sk•el” enQek•Ayù
Žk•iw k•er ej“A¼•/ smˆS˜ÿ rk•m pZr Žk•iw k•er öeb•z k•ern. 14Ï sb• mAnux ŒAr p]iTb•Ir yAb•tIyù
ej“A¼• Žb•M mAiwet b•uek• eh•¡ew c•el esrk•m sb• pZpAKI enQek•Ar meD•Y ŒAšyù inelA. sb• rk•emr
öA,Ir Žk•-Žk• ej“A¼• K<uej“ eb•r k•erA. p]iTb•Iet g]h•pAilt j“•–˜Þ Žb•M p]iTb•Iet yt rk•emr pZpAKI
yt rk•m j“Ib•j“•–˜Þ ŒAeC es sb•ÙelAr Žk• ej“A¼• c•el iP•er ŒAr Ÿe¼ eb•¼Ayù sb•A” enQek•Ar eB˜ter
S˜¤I pur¨x ej“AgA¼ k•er etAmAr enQek•Aet tAed•r inrAped• TAk•elA. 15smˆS˜ÿ j“•–˜Þ j“AenAyùAr/ pAKI
b<•Aic•eyù rAKeb•. 21etAmAed•r j“‘ ŒAr Œ‘A‘ pZpAKIr ”tYAid• enAh•r seÒ˜ enQek•Aet ŸWelA. öA,b•Ayùu ib•izX
j“‘ smˆS˜ÿ rk•m KAb•Aro Œb••” ej“AgA¼ k•er smˆS˜ÿ rk•m pZpAKI enQk•Aet ej“A¼Ayù ej“A¼Ayù TAk•l.
16
rAKeb•.® ö½Vr eymn ŒAed•z id•eyùiCeln/ enAh• es” ŒnusAer
22
Ž” smˆS˜ÿ ik•C¢” enAh• k•reln. ö½Vr eymn p]iTb•Ir yAb•tIyù öA,Ir Žk• Žk• ej“A¼• enQek•Aet
ŒA|•• id•eyùiCeln/ enAh• sb•ik•C¢ iWk• esB˜Aeb•” pAln ŸWAel/ öBu˜ b•A”er eTek• enQek•Ar d•rj“• b•Þ“ k•er
k•reln. id•eln.
17
p]iTb•Iet 40 id•n D•er b•‘• c•lelA. j“elr mA^•
b•‘Ar Zr¨ ß*mz> Ÿ<c•¢ h•et• lAgl ŒAr es” enQek•• mAiw eCe¼
tKn öBu˜ enAh•ek• b•leln/ "&u“im ey Žk•j“n ˆsí j“elr Ÿper B˜Aset•TAk•elA. 18j“l b•A¼et” TAk•l
7 mAnux t• ŒAim l(•Y k•eriC. Žmnik• Ž” yuegr
éX elAek•ed•r meD•Yo &u“im inej“ek• sí ereKC. sutrAM
ŒAr enQek•A mAiw eTek• Œenk• Ÿ<c•¢et B˜Aset lAgl.
19
j“l Žt b•A¼elA ey sb•ec•eyù Ÿ<c•¢ pbR•tÙelA pyR•–˜ÿ
etAmAr pirb•Aerr sb•A”ek• ineyù &u“im igeyù enQek•Aet f¦eb• egelA. 20pbR•tÙelAr mAT• CAipeyù j“l b•A¼et
oeWA. 2p]iTb•Ir smˆS˜ÿ Zic• pZpAKIr* sAt sAt lAgelA. sb•ec•eyù Ÿ<c•¢ pbR•etr Ÿpero 20 Pu•ewr eb•zI
ej“A¼• Žb•M Œ‘A‘ öetYk• pZr Žk• Žk• ej“A¼• j“l d¡•A¼Al.
21-22
p]iTb•Ir smˆS˜ÿ j“Ib• mArA egl. öitiw pur¨x
Zic• pZpAKIr pAKIr• Žb•M pZr• yAr• b•ilr j“‘ b•Yb•h•ät
h•et pAer b•el ö½Vr b•eliCeln.
o S˜¤I Žb•M p]iTb•Ir smˆS˜ÿ j“•–˜Þ j“AenAyùAr mAr• p¼l.
7 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 7:23-9:7
smˆS˜ÿ b•‘ öA,I/ srIs]p Db•Ms h•eyù egl. S˜îlc•r yt 15
ö½Vr tKn enAh•ek• b•leln/ 16"enQek•A eTek•
öA,I ½VAs ö½VAs enyù tArAo mAr• egl. 23Ž”B˜Aeb• enem Žs. &u“im/ etAmAr S˜¤I/ etAmAr pu^r• ŒAr
ö½Vr p]iTb•Iek• Žek•b•Aer pirâ•Ar k•er eP•leln. tAed•r b•D•Ur• enQek•A eTek• Žb•Ar b•A”er yAo.
17
ö½Vr p]iTb•Ir smˆS˜ÿ j“Ib••–˜ÿ ij“ins Db•Ms k•er etAmAed•r seÒ˜ enQek•Ar smˆS˜ÿ pZpAKI ineyù b•A”er
eP•leln. smˆS˜ÿ mAnux/ smˆS˜ÿ j“•–˜Þ j“AenAyùAr/ b•uek• yAo. smˆS˜ÿ pAKI/ smˆS˜ÿ j“•–˜Þ j“AenAyùAr Žb•M b•uek
h•A¡ w• smˆS˜ÿ öA,I Žb•M smˆS˜ÿ pAKI Ž” sb•ik•C¢” p]iTb•I eh•¡ew c•el Žrk•m smˆS˜ÿ öA,I ineyù b•A”er ŽesA.
eTek• iniü‚H h•eyù egl. enAh• ŒAr enAeh•r pirb•Ar- Ïsb• pZpAKI ŒAro Œenk• pZpAKIr j“›˜å ed•eb•
pirj“n Žb•M enQk•Aet ŒAšyù pAoyù• pZpAKI Ñ ŒAr es seb• ŒAb•Ar p]iTb•I B˜er yAeb•.®
ZD•u Žw¦ku•” öAe,r Œb•ezx p]iTb•Iet eb<•ec• TAk•elA. 18
sutrAM enAh•/ t¡Ar S˜¤I/ pu^ o pu^b•D•Ued•r ineyù
24
Žk•wAn• 150 id•n p]iTb•I• ib•pul j“lrAizet f¦eb• enQek•• eTek• mAiwet nAmeln. 19smˆS˜ÿ j“•–˜Þ
TAk•elA. j“AenAyùAr/ smˆS˜ÿ öA,I y• b•uek• h•¡Aew Žb•M smˆS˜ÿ pAKI
enQek•• eCe¼ b•A”er eb•ireyù Žl. enQek•A eCe¼ Žl
b•‘Ar ezx ej“A¼Ayù ej“A¼Ayù smˆS˜ÿ pZpAKI.
20
tKn enAh• öBu˜r j“e‘ Žk•w• eb•d•I !tir k•reln.
8 ik••–˜Þ ö½Vr enAh•r k•T• Bu˜el yAnin. enAh• Žb•M
enAeh•r enQek•Ayù ŒAšyù pAoyùA sb• j“Ib•j“•–˜Þr enAh• k•eyùk•iw Zic• pZ o k•eyùk•iw Zic• pAKI ö½Verr
k•TA” ö½Verr men iCl. p]iTb•Ir Ÿpr id•eyù ö½Vr Ÿe£•e• ineb•d•n k•er es” eb•d•Iet eh•Am k•reln.
Žk• b•AtAs b•eyù id•eln. Žb•M smˆS˜ÿ j“l ser eyet 21
öBu˜ eh•Aemr gÞ“ ŒAç•A, k•er öIt h•eln. ŒApn
Zr¨ k•rl. men öBu˜ b•leln/ "mAnuxek• zAiS˜ÿ ed•oyùAr j“e‘
2
ŒAk•Az eTek• Œib•šA•–˜ÿ b•xR, b•Þ“•• h•l. BU˜gB˜$S˜î ŒAim ŒAr k•Kno m]i%k•Aek• ŒiB˜zAp ed•eb•A n•.
ö•S•óˆb•,Ùil eTek• j“l ingRt h•oyù• b•Þ“ h•l. 3- k•Ar, b•AlYk•Al eTek•” mAnuexr S•VˆB˜Ab• mª•. sutrAM
4
p]iTb•Ir Ÿpr eTek• j“lrAiz ß*mz> enem eyet• Ž”mA^ ŒAim eymniw k•eriClAm ŒAr k•Kno esB˜Aeb•
lAgl. 150 id•n per j“l Žtw•” enem egl ey p]iTb•Ir smˆS˜ÿ öA,Ied•r Db•Ms k•reb•A n•. 22ytid•n
enQek•Aw• ŒAb•Ar mAiw SpzR k•relA. enQk•• igeyù eWk•l p]iTb•I TAk•eb• ttid•n zes´r c•Ar• erApe,r ŒAr
ŒrArewr Žk•w• pbR•et. esw• iCl sˆ¹ˆÿm mAesr 17 P•sl k•AwAr inid•RX smyù TAk•eb•. ttid•n WAØA ŒAr
tm id•n. 5 j“l ß*mAgt> enem eyet lAgelA Žb•M grm/ zItk•Al ŒAr ýIÅ•åk•Al Žb•M id•n ŒAr rAt
d•zm mAesr öTmˆ id•en pbR•etr mATAÙelA j“elr h•eyù c•leb•.®
Ÿper ej“eg ŸWelA.
6
ŒAro 40 id•n per enAh• inej“r qtrI enQek•Ar n&“u n k•er Zr¨
j“AnAlAw• Kuleln. 7 tArpr itin enQek•• eTek• Žk•w•
d¡•A¼k•Ak• Ÿi¼eyù id•eln. Žb•M ytid•n n• j“l enem
igeyù Zk•enA fA[˜• ed•K• id•l ttid•n es” d¡•A¼k•Ak•w•
9 ö½Vr enAh• ŒAr t¡Ar pu^ed•r ŒAzIb•RAd• k•reln.
ö½Vr tAed•r b•leln/ "etAmAed•r b•æ s•–˜ÿAn eh•Ak•.
etAmAed•r Ÿ%rpu r ¨xr• p] i Tb•I pirpU , R k•r¨k•.
2
enQek•• eTek• Ÿe¼ igeyù Žk• j“AyùgA eTek• ŒAr Žk• p]iTb•Ir smˆS˜ÿ j“•–˜Þ j“AenAyùAr/ ŒAk•Aezr smˆS˜ÿ pAKI/
j“AyùgAyù Ÿe¼ eb•¼Aet lAgl. 8enAh• Žk•w• pAyùrAo ytrk•emr j“Ib• mAiwr Ÿper b•uek• eh•¡ew c•el Žb•M
Ÿi¼eyù id•eln. pAyùrAw• Zk•enA fA[˜• K<uej“ pAyù j“elr smˆS˜ÿ mAC öetYek• etAmAed•r B˜yù k•reb•.
ik•n• t• enAh• j“Anet c•A”iCeln. itin j“Anet smˆS˜ÿ öA,Ig,” etAmAed•r zAsen TAk•eb•. 3 ŒtIet
c•A”iCeln ey p]iTb•I ŽKno j“el f¦eb• ŒAeC ik• n•. ZD•u sb•uj“ Ÿi•¶“õd• ŒAim etAmAed•r KA† ih•eseb•
9
p]iTb•I tKno j“el FAk••/ tA” pAyùrAw• b•sAr id•eyùiClAm. ŽKn eTek• smˆS˜ÿ j“AenAyùAr” etAmAed•r
j“Ayùg• n• epeyù iP•er Žl enQek•Aet. enAh• h•At KA† h•eb•. p]iTb•Ir smˆS˜ÿ ik•C¢” ŒAim etAmAed•r id•i•C.
b•Ai¼eyù pAyùrAwAek• D•er enQek•Ar iB˜ter ewen ineln. sb• ik•C¢” etAmAed•r. 4 ey mAMesr meD•Y tKen• tAr
10
sAt id•n per enAh• ŒAb•Ar pAyùrAw• Ÿi¼eyù öA, :r)˜ò ŒAeC es” mAMs k•Kno KAeb• n•. 5 ŒAim
id•eln. 11Žb•M esid•n ib•ek•el pAyùrAw• j“lpA”eyùr etAmAed•r j“Ib•enr j“e‘ etAmAed•r r)˜ d•Aib• k•rb•.
Žk•w• k•ic• pAt• eW<Aew ineyù iP•er Žl. p]iTb•Iet ŒTRAí yid• ek•Ano j“AenAyùAr ek•Ano mAnuxek• h•tY•
ey ŒAb•Ar fA[˜• ej“eg ŸWet Zr¨ k•ereC Ï k•ic• k•er tAh•el ŒAim tAr öA, d•Ab•I k•rb•. Žb•M yid•
pAtAiw tAr” ic•H. 12sAt id•n per enAh• ŒAb•Ar ek•An mAnux Œ‘ ek•Ano mAnuexr öA, enyù ŒAim
pAyùrAw• Ÿi¼eyù id•eln. ik••–˜Þ Žb•Ar pAyùrAw• ŒAr tAro öA, d•Ab•I k•rb•.
iP•er Žl n•.13tArpr enAh• enQek•Ar d•rj“Aw• 6
"ö½Vr mAnuxek• ŒApn C¡Aec• qtrI k•ereCn. tA”
Kuleln. enAh• tAik•eyù Zk•en• fA[˜• ed•Ket epeln. ey mAnux Œpr mAnuxek• h•tY• k•er tAr Œb••”
esw• iCl b•Cerr öTm mAesr öTm id•n. enAh•r mAnuexr h•Aet m]&u“Y h•eb•.
b•yùs tKn 601 b•Cr. 14iþˆtIyù mAesr 27 tm id•enr 7
"enAh•/ &u“im o etAmAr pu^ed•r Œenk• s•–˜ÿAns–˜ÿit
meD•Y fA[˜• sµpU,R Zk•en• h•eyù egl. eh•Ak•. ŒApn pirj“ned•r id•eyù p]iTb•I pirpU,R k•erA.®
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 9:8-10:12 8
8
tArpr ö½Vr enAh• o t¡Ar pu^ed•r b•leln/ 9"ŒAim @•A(•Aresr öB˜Aeb• enAh• G•uimeyù pe¼iCeln.
24

ŽKn etAmAek• Žb•M etAmAr elAek•ed•r yAr• etAmAr itin yKn G•um eTek• ŸWeln tKn j“Anet pAreln
per eb<•ec• TAk•eb• tAed•r öitš¨it id•i•C. 10enQek•Ar t¡Ar tr¨Š pu^ h•Am t¡Ar öit ik• k•ereC. 25tKn
meD•Y eTek• etAmAr seÒ˜ eysb• pAKI/ eysb• g]h•pAilt enAh• b•leln/
j“•–˜Þ Žb•M Œ‘A‘ eysb• j“AenAyùAr enemeC tAed•r "ŒiB˜zAp k•nAenr Ÿper p¼uk•? tAek• tAr
sb•A”ek• ŒAmAr öitš¨it idi•C. p]iTb•Ir smˆS˜ÿ öA,Ir B˜A”ed•r ic•rk•Al d•As h•eyù TAk•et h•eb••.®
k•AeC ŒAmAr öitš¨it id•i•C. 11etAmAed•r k•AeC ŒAmAr
öitš¨it h•l Ž”É p]iTb•Ir smˆS˜ÿ öA, b•‘• id•eyù 26
enAh• ŒAro b•leln/
Db•Ms k•r• h•eyùiCl. ik••–˜Þ Žmn G•wnA ŒAr k•Kno "ezemr öBu˜ ö½Verr özMs• k•r?•k•nAn eyn
h•eb• n•. ek•Ano b•‘• ŒAr k•Kno p]iTb•I eTek• smˆS˜ÿ ezemr d•As h•yù.
öAŠ iniü‚H k•reb• n•.® 27
ö½Vr eyP•íek• ŒAro j“im id•n/ ö½Vr ezemr
12
ö½Vr ŒAro b•leln/ "ŒAr ŒAim ey Ž” t¡Ab•uet Œb•S˜îAn k•r¨n Žb•M k•nAn tAed•r d•As h•Ÿk•.®
öitš¨it id•lAm Žr ömA,S•Vräp ŒAim etAmAed•r 28
b•‘Ar per enAh• 350 b•Cr eb<•ec•iCeln. 29enAh•
Žk•w• ij“ins ed•b•. Ž” ömAŠ eTek• sk•el j“Aneb• eb<•ec•iCeln emAw 950 b•Cr; tArpr t¡Ar m]&u“Y h•yù.
ey ŒAim etAmAr seÒ˜ Žb•M p]iTb•Ir smˆS˜ÿ j“Ib••–˜ÿ
ij“inesr seÒ˜ c•¢i)˜b•ß “•. Ž” c•¢i)˜ ic•rk•AlIn. ib•iB˜å j“Aitr b•i] ß“ o ib•ˆS˜Aÿ r
13
ömA,w• Ž” ey/ ŒAk•Aez ŒAim emeG• emeG•
sAtre[˜r Žk• r[˜D•nu b•AineyùiC. Ï r[˜D•n”
14
u h•l ŒAmAr
ŒAr p]iTb•Ir meD•Y c•¢i)˜r ic•H. ŒAim yKn p]iTb•Ir
10 ezm/ h•Am o eyP•í•Ž” itnj“n iCl enAh•r
pu^. b•‘Ar per Ž” itnj“enr ŒAro b•æ
s•–˜ÿAn-s–˜ÿitr j“›˜å h•elA. ezm/ h•Am o eyP•etr
Ÿper emG•mAl• Ci¼eyù ed•eb••/ tKn etAmr• emeG• Ÿ%rpur¨exr•É
Ï r[˜D•nu ed•Ket pAeb•. 15ŒAr ŒAim yKn Ï r[˜D•nu
ed•Ket pAeb•A•/ ŒAmAr tKn etAmAr o p]iTb•Ir yAb•tIyù eyP•etr Ÿ%rpru ¨x
2
j“Ib••–˜ÿ ij“inesr seÒ˜ c•¢i)˜r k•T• men p¼eb•. Ž” eyP•etr pu^g, h•¾lÉ egAmr/ mAegAg/ mAd•yù/
c•¢i)˜r mmR h•l ey p]iTb•Iet ŒAr k•Kno smˆS˜ÿ öA, yb•n/ &U“b•l/ emzk• Žb•M tIrs.
Db•Ms k•er ed•eb• Žmn b•‘• h•eb• n•. 16ŒAim yKn 3
egAmerr pu^g, h•¾lÉ ŒiSˆð˜ns/ rIP•í Žb•M
emeG•r meD•Y Ï r[˜D•nu ed•Keb•A tKn ic•rk•Aelr j“e‘ etAgmR.
4
sµpå Ï c•¢i)˜r k•T• ŒAmAr men pe¼ yAeb•. ŒAmAr yb•enr pu^g, h•¾lÉ ”lIz•/ tzRIz/ ik•%Im Žb•M
ŒAr p]iTb•Ir öetYk• öA,Ir meD•Y Ï c•¢i)˜r k•T• ed•Ad•AnIm.
5
ŒAim men rAKb•.® BU˜mD•YsAgr ŒÇ•ˆel eysk•l mAnuexr b•As tAr•
17
tArpr öBu˜ enAh•ek• b•leln/ "p]iTb•Ir smˆS˜ÿ sk•el” eyP•etr s•–˜ÿAns•–˜ÿit. öetYk• pue^r inj“S•ˆV
öA,Ir seÒ˜ ŒAim ey Žk•w• c•¢i)˜ k•eriC Ï r[˜D•nu” BU˜im iCl. smˆS˜ÿ pirb•Ar” b•]iß“• epet epet Žk•iw
tAr ömAŠ.® j“Aitet pir,t h•yù. öetYk• j“Aitr inj“S•Vˆ B˜Ax•
iCl.
pnu rAyù sms´Ar Zr¨
18
enAh•r seÒ˜ tAr pue^rAo enQek•• eTek• eb•ireyù h•Aemr Ÿ%rpru ¨x
6
ŽelA. tAed•r nAm ezm/ h•Am ŒAr eyˆP•í. :h•Am” h•Aemr pu^g, h•¾lÉ kU•z/ imzr/ pUw Žb•M k•nAn.
k•nAenr iptA.ò 19Ï itnj“n h•l enAh•r pu^. Ï 7
kU•ezr pu^g, h•¾lÉ sb••/ h•b•IlA/ sˆ¹ˆÿ•/ ryùm•
itn pue^r eTek•” p]iTb•Ir smˆS˜ÿ mAnux ŽeseC. Žb•M sˆ¹ˆÿk••.
20
mAiwet enem enAh• k]•ixk•Aj“ Zr¨ k•reln. Žk•w• ryùmAr pu^g, h•¾lÉ izb•• Žb•M d•d•An.
j“imet itin @•A(•A c•Ax k•reln. 21es” @•A(•• eTek• 8
ineˆèAd• nAemo kU•ezr Žk• pu^ iCl. k•Alß*em
enAh• @•A(•Ars b•AnAeln/ tArpr es” @•A(•Ars pAn ineèAd• d•Ar¨, zi)˜mAn pur¨ex pir,t h•yù. 9öBu˜r
k•er enzAyù c•¢r h•eyù t¡Ab•ur iB˜ter Zeyù p¼eln. sµ•åeu K ineèAd• Žk•j“n b•¼ izk•ArI h•eyù ŸWl. esj“e‘
enAh•r gAeyù ŒAb•r,•TAk•l n•. 22k•nAenr ipt• h•Am tAr seÒ˜ Œ‘A‘ elAek•ed•r &u“ln• k•er sk•el b•letA/
es” ŸlÒ˜ Œb•S˜îAyù inej“r iptAek• ed•eK eP•lelA. "Ï mAnuxiw ineèAed•r mt/ Žmn ik• öBu˜r sAmeno
t¡Ab•ur b•A”er igeyù esk•T• B˜A”ed•r b•lelA. 23tKn d•Ar¨, izk•ArI.®
10
ezm ŒAr eyP•í Žk• KØ b•ˆS˜¤ ineyù inej“ed•r ipeWr ineèAed•r rAj“ ׈ b•Aib•l eTek• izinyùr ed•ez
Ÿpr Ci¼eyù inelA. tArpr ipCn id•ek• eh•¡ew eh•¡ew ] h•eyùiCl. 11ineèAd•
Žrk• ŒO•d• Žb•M k•lanI pyR•–˜ÿ ib•S˜ÿt
t¡Ab•ur iB˜ter F¦ek• Ï b•S˜¤KØ id•eyù iptAek• eFek• ŒzUe ro igeyùiCl. ineèAd• ŒzUr ed•ez nInb•I/
id•l. Ž”B˜Aeb•/ tAed•r muK ib•prIt id•ek• iCl b•el reh•Aeb•Aí-purI/ ek•lh• Žb•M 12erx,. :nInb•I Žb•M
tAed•r iptAr n©Ít• tArA ed•eKin. ek•leh•r mD•Yb•tI$ BU˜B˜Aeg erx, mh•Angerr p%n h•y.ù ò
9 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 10:13-11:19
13
imzr iCl lUd•Iyù/ ŒnAmIyù/ lh•Ab•Iyù•/ nˆ¹ˆÿuh•Iyù•/ ¹ñAb•enr per smˆS˜ÿ p]iTb•I Žk• B˜AxAet k•T•
14
peTœAxIyù/ k•salUh•Iyù ŒAr k•ˆeˆ¹ˆÿArIyù ŒÇ•ˆlÙilr
ŒiD•b•AsIed•r j“nk•. :pelXIyùr• k•salhU •Iyù ed•z eTek•
11 b•lt. smˆS˜ÿ mAnux Žk•” z€•Ab•il b•Yb•h•Ar
k•retA. 2es” elAek•rA pUb•R id•k• eTek• G•uret G•uret
ŽesiCl.ò izinyùr ed•ez Žes smtl BU˜im epl. tAr• esKAen
15
k•nAn iCl sIed•Aenr ipt•. sIed•An k•nAenr b•sb•As Zr¨ k•relA.
öTm s•–˜ÿAn. k•nAn ih•%Iyùed•r pUb•Rpur¨x 'eh•etro¾ 3
tAr• b•ll/ "ŒAmr• mAiw id•eyù ”<w qtrI k•rb•/
ipt• iCeln. eh•í eTek• ih•%Iyùed•r Ÿ•¶“õb•. 16k•nAn tArpr ŒAro z)˜ k•rAr j“e‘ ”<wÙelA epA¼Ab•.®
iCeln iyb•UxIyù/ ”emArIyù j“negAþI/ iggRAzIyùed•r tKn mAnux pATerr b•d•el ”<w id•eyù b•A¼I qtrI k•rl.
ipt•. 17ih•bb•Iyù j“negAþI/ Œk•RIyù j“negAþI/ sInIyù ŒAr g<ATin z)˜ k•rAr j“e‘ isemeôr b•d•el
j“negAþI/ 18Œb•dR •Iyù j“negAþI/ smArIyù j“negAþI Žb•M •ŒAlk•AtArA b•Yb•h•Ar k•relA.
4
h•mAtIyù j“negAþI k•nAn eTek• Ÿ•¶“õt¦ h•y.ù per k•nAnIyù tAr• b•ll/ "Žs ŒAmr• ŒAmAed•r j“e‘ Žk•
egAþIÙil p]iTb•Ir ib•iB˜å ŒMez Ci¼eyù p¼l. b•¼ zh•r b•AnA”. ŒAr Žmn Žk•iw Ÿ<c•¢ ˆS˜ÿ•µ˜õ b•AnA” y•
19
k•nAnIyùed•r ed•z Ÿ%er sIed•An eTek• d•i(•e, ŒAk•Az SpzR k•reb•. tAh•el ŒAmr• ib•KYAt h•b• Žb•M
grAr pyR•–˜ÿ/ piü‚em G•sA eTek• pUeb•R sed•Am o G•emArA ŽwA ŒAmAed•r Žk• seÒ˜ D•er rAKeb•. sAr• p]iTb•Iet
pyR•–˜ÿ Žb•M Œda•m• o seb•AyùIr eTek• lAz• pyR•–˜ÿ ŒAmr• Ci¼eyù TAk•b• n•.®
ib•ˆS˜ÿ]t iCl. 5
es” ngr ŒAr es” Ÿ•c•gh] • ed•Ket öBu˜ p]iTb•Iet
20
Ž” smˆS˜ÿ mAnux” iCl h•Aemr Ÿ%rpur¨x. Ž”sb• enem Želn. mAnux ik• ik• qtrI k•ereC essb• öBu˜
pirb•ArÙilr inj“S•V ˆ B˜Ax• o inj“S•Vˆ ed•z iCl. ed•Keln. 6 öBu˜ b•leln/ "sb• mAnux Žk•” B˜AxAet
tAr• ß*em ß*em p]Tk• p]Tk• j“Ait h•eyù oWl. k•T• b•leC. ŒAr ed•Ket pAi•C ey Žsb• k•Aj“ k•rAr
j“e‘ tAr• Ïk•Yb•ß“. tAr• ik• k•ret pAer Ž etA
ezemr Ÿ%rpru ¨x seb• tAr Zr¨. zIç•” tAr• y• c•Ayù tA” k•ret pAreb•.
21 7
eyP•etr b•¼ B˜A” iCl ezm. ezemr Žk•j“n tAh•el Žs ŒAmr• nIec• igeyù oed•r Žk• B˜AxAek•
Ÿ%rpur¨x h•l Žb•r Žb•M Žb•r smˆS˜ÿ ih•º•¨ j“negAþIr nAnArk•m B˜Ax• k•er id•”. tAh•el tAr• prSprek•
j“nk• räep piric•t.* b•uJ“et pAreb• n•.®
22
ezemr pue^r• h•lÉ Žlm/ ŒzUr/ ŒP•Rka•xd•/ lUd• 8
sutrAM öBu˜ smˆS˜ÿ elAek•ed•r •sAr• p]iTb•Iet
Žb•M ŒrAm. Ci¼eyù id•eln. P•el elAek• ŒAr es” zh•r qtirr
23
ŒrAemr pue^r• h•lÉ ¬x/ h•Ýl/ egTr Žb•M mz. k•Aj“ ezx k•ret pArl n•. 9 Ž” es” S˜îAn eyKAen
24
ŒP•Rka•xed•r pu^ ezlh•/ ezleh•r pu^ Žb•r. öBu˜ smˆS˜ÿ p]iTb•Ir Žk• B˜AxAek• Œenk• B˜AxAet ib•‹A•–˜ÿ
25
Žb•err é” pu^. Žk• pue^r nAm eplg.• tAr k•reln. tA” Ž” S˜îAniwr nAm h•elA•b•Aib•l. Ž”B˜Aeb•
ŒAmel p]iTb•I ib•B˜)˜ h•yù b•el tAr Ï nAm h•yù. Œ‘ öBu˜ t¡Aed•r es” S˜îAn eTek• p]iTb•Ir ib•iB˜å S˜îAen
pue^r nAm y)˜n. Ci¼eyù id•eln.
26
y)˜enr pu e ^r• h•l Œla e mAd•d•/ ezlP•/
h•ísmRAb•í/ eyrh•/ 27h•ed•ArAm/ ¬xl/ id•ûL•/ 28ob•l/ ezemr pirb•Aerr k•Aih•nI
Œb•ImAeyùl/ izb••/ 29oP•Ir/ h•b•Il• Žb•M eyAb•b•. Žr• 10
Žw• h•l ezemr pirb•Aerr k•Aih•nI. ¹ñAb•enr é
sb•A” iCl y)˜enr pu^. 30pUb•R id•ek•* emxA Žb•M b•Cr per/ yKn ezemr b•yùs 100 b•Cr tKn tAr
pAb•RtY ed•ezr mD•Yb•t$I BU˜B˜Aeg tAr• b•As k•ret•. ŒP•Rka•xd• nAem pu^iwr j“›˜å h•yù. 11tArper ezm
emxA iCl sP•Ar ed•ezr id•ek•. 500 b•Cr eb<•ec•iCeln. t¡Ar ŒAro pu^k•‘• iCl.
31 12
Žr• sb•A” iCl ezemr pirb•Aerr Œ•–˜ÿgRt. ŒP•Rka•xed•r 35 b•Cr b•yùes t¡Ar pu^ ezleh•r
pirb•Ar/ B˜Ax•/ ed•z o j“Ait ŒnusAer” tAed•r j“›˜å h•yù. 13ezleh•r j“e›˜år per ŒP•Rka•xd• 403 b•Cr
sAj“AenA h•eyùeC. eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘• h•yù.
32 14
Ž” sb•ÙelA” enAeh•r pu ^ ed•r pirb•Ar. yKn ezleh•r b•yùs 30 b•Cr tKn Žb•r nAem
pirb•ArÙilr tAilk•• tAed•r j“Ait ŒnusAer öˆˆS˜Þt t¡•r Žk• pu^ h•yù. 15Žb•err j“e›˜år per ezlh• 403
k•r• h•eyùeC. ¹ñAb•enr per Ž” pirb•ArÙil eTek•” b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘• h•yù.
16
sAr• p]iTb•Iet mnu`smAej“r ib•ˆS˜ÿAr h•eyùeC. Žb•err yKn 34 b•Cr b•yùs tKn eplg nAem
t¡Ar Žk• pu^ h•yù. 17eplegr j“e›˜år per Žb•r 430
pi] Tb•Ir ib•B˜Aj“n b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘• h•yù.
18
eplegr yKn 30 b•Cr b•yùs tKn iryùU nAem
e z e m r Ö Ö Ö p i r i c • t ŒA(•irk• ŒeTR/ "Žb•err pu^ed•r iptA
ezemr pu^ h•eyù j“e›˜åiCl.®
t¡ A r Žk• pu^ h•yù. 19iryùUr j“e›˜år per eplg ŒAro
209 b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘•
pbU •R id•ek• ŒTRAí wA”iýs o P•rAí nd•Ir mD•Yb•t$I BU˜B˜Ag eTek•
pArs´ ŸpsAgr py$•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t ŒÇ•ˆl.
h•eyùiCl.
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 11:20-12:20 10
20
iryùUr yKn 32 b•Cr b•yùs tKn sräg“ nAem t¡Ar k•nAn ed•ezr mD•Y id•eyù iziKm zh•er egeln Žb•M
Žk• pu^ h•yù. 21sräegr j“e›˜år per iryùU 207 b•Cr tArper emAiret Žk• ib•zAl gAeCr k•AeC egeln.
eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘• h•eyùiCl. es” smyù k•nAnIyùr• esKAen b•As k•retA.
22
sräegr yKn 30 b•Cr b•yùs tKn nAeh•Ar nAem 7
ˆ öBu˜ Œº•Aemr sk•Aez ŒA ™ök•Az k•reln. öBu˜
t¡Ar Žk• pu^ h•yù. 23nAeh•Aerr j“e›˜år per sräg b•leln/ "etAmAr Ÿ%rpur¨xed•r ŒAim Ž” ed•z ed•b•.®
200 b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro pu^k•‘• öBu˜ eyKAen Œº•Amek• d•zRn id•eyùiCeln esKAen
h•eyùiCl. Œº•Am öBu˜r Ÿe£•e• ŸísgR sµpAd•enr j“e‘ pATerr
24
nAeh•Aerr yKn 29 b•Cr b•yùs tKn etrh• nAem Žk•w• eb•d•I inm$A, k•reln. 8tArpr Œº•Am es” S˜îAn
t¡Ar Žk• pu^ h•yù. 25etreh•r j“e›˜år per nAeh•Ar tYAg k•er egeln qb•eTelr pUb•Rid•ek• Œb•iS˜ît pb•Ret
ŒAro 119 b•Cr eb<•ec•iCeln. ”itmeD•Y t¡Ar ŒAro Žb•M esKAen t¡Ar izib•r S˜îApn k•reln. qb•eTl
pu^k•‘• h•eyùiCl. 26etrh• 70 b•Cr b•yùes yTAß*em ngr iCl piüc•m id•ek• ŒAr Œyù iCl pUb•R id•ek•.
Œº•Am/ nAeh•Ar o h•Ar, nAem pu^ed•r j“›˜å id•eln. esKAen Œº•Am ŒAr Žk•iw eb•d•I inm$A, k•reln Žb•M
öBu˜r ŸpAsn• k•reln. 9 Œt>pr itin punrAyù t¡Ar
etreh•r pirb•Aerr k•Aih•nI yA^• Zr¨ k•reln. itin enegeB˜r id•ek• Œýsr
27
Žw• h•l etreh•r pirb•Aerr k•Aih•nI. etrh• h•l h•eln.
Œº•Am/ nAeh•Ar o h•Are,r iptA. h•Ar, iCl elAewr
iptA. 28ik••–˜Þ etreh•r j“Ib•£•zAet” ŒApn j“›˜åS˜îAn imzer Œº•Am
k•lad•Iyù ed•ezr ¬er h•Are,r m]&u“Y h•yù. 29Œº•Am o 10
tKn ed•zw• iCl Kub• Zâ•. ŒnAb•i] Xr j“e‘ ek•Ano
nAeh•Ar éj“en” ib•b•Ah• k•ern. Œº•Aemr S˜¤Ir nAm sArI zs´ ŸípAd•n s•µ˜õb• iCl n•. tA” Œº•Am b•sb•Aesr
ŒAr nAeh•Aerr S˜¤Ir nAm imlak••. imlak•• iCl h•Are,r j“‘ ŒAro d•i(•e, imzer egeln. 11itin eKyùAl
k•‘•. h•Ar, iCeln imlak•• o iyÅk•Ar iptA. 30sArI k•reln ey t¡Ar S˜¤I sArI k•t suª•rI. tA” imzer
b•Þ“Y• iCl tA” t¡Ar ek•Ano s•–˜ÿAn h•yùin. öeb•ezr iWk• ŒAeg sArIek• b•leln/ "ŒAim j“Ain
31
etrh• t¡Ar pirb•Ar ineyù k•lad•Iyù ed•ezr ¬r &u“im suª•rI. 12imzrIyù pur¨xr• etAmAyù ed•Keb•. tAr•
pirtYAg k•reln. t¡Aed•r pirk•Â˜¯n• iCl k•nAn ed•ez b•leb•/ 'Ž” mih•l• Ï elAk•wAr S˜¤I.¾ tAr• tKn
y•oyùAr. etrh• t¡Ar pu^ Œº•Am/ t¡Ar epQ^ elAw etAmAek• pAoyùAr j“e‘ ŒAmAyù emer eP•leb•. 13tA”
Žb•M pu^b•D•U sArIek• seÒ˜ ineln. t¡Ar• h•Ar, nAem sb•A”ek• b•leb• ey &u“im ŒAmAr eb•An. tAh•el tAr•
Žk•w• zh•er ep<QeC esKAen” b•As k•rAr isß“A•–˜ÿ ineln. ŒAr ŒAmAyù h•tYA k•reb• n•. tAr• ŒAmAyù etAmAr
32
etrh• 205 b•Cr eb<•ec•iCeln Žb•M h•Are,” t¡Ar m]&u“Y B˜A” B˜Ab•eb•/ ŒAmAr seÒ˜ B˜Al b•Yb•h•Ar k•reb•. Ž”B˜Aeb•
h•yù. &u“im ŒAmAr öAŠ b<•Ac•Aeb•.®
14
tKn Œº•Am imzer egeln. imzrIyù pur¨xr•
ö½rV Œº•Amek• fAk• ed•n ed•Kl ey sArI k•t•suª•rI. 15imzerr entAr• ek•Ÿ
öBu˜ Œº•Amek• b•leln/ "&u“im Ž” ed•z/ inej“r ek•Ÿ t¡Aek• ed•Keln. sArI ey k•t suª•rI es k•T•
12 |•Aitku•w¦µ•Vˆ Žb•M iptAr pirb•Ar tYAg k•er/ t¡Ar• S•VˆyùM P•erQe,r k•Aen &u“leln. t¡Ar• sArIek•
ŒAim ey ed•ezr pT ed•KAb• es” ed•ˆez c•l. P•erQe,r öAsAed• ineyù egeln. 16Œº•Amek• sArIr
2
etAm• h•et ŒAim Žk• mh•Aj“Ait Ÿípå k•rb•. B˜A” men k•er P•erQ, Œº•Aemr öit sd•yù b•Yb•h•Ar
etAmAek• ŒAzIb•AR d• k•rb• Žb•M &u“im ib•KYAt h•eb•. Œ‘ek• k•reln. Œº•Amek• P•erQ, emx/ gb•Aid• pZ Žb•M eb•AJ“•
ŒAzIb•RAd• j“AnAet elAek• etAmAr n•m eneb•. b•”b•Ar j“e‘ gAD•• id•eln. es” seÒ˜ Œº•Am d•Asd•AsI
3
yAr• etAmAek• ŒAzIb•RAd• k•reb•/ es” elAek•ed•r Žb•M Ÿwo epeln.
17
ŒAim ŒAzIb•RAd• k•rb• Žb•M yAr• etAmAek• ŒiB˜zAp ŒAr P•erQ, Œº•Aemr S˜¤Iek• ineln. Ž” k•Are,
ed•eb•/ es” elAek•ed•r ŒAim ŒiB˜zAp ed•b•. etAmAr P•erQ, Žb•M t¡Ar öAsAed•r sb• elAek•ed•r öBu˜ B˜yù¿•r
mAD•Yem ŒAim p]iTb•Ir sb• elAek•ed•r ŒAzIb•AR d• k•rb•.® ŒsuK id•eln. 18tKn P•erQ, Œº•Amek• efek• b•leln/
"&u“im ŒAmAr öit Kub• Œ‘Ayù k•erC? sArI ey etAmAr
Œº•Aemr k•nAn yA^A S˜¤I es k•T• ŒAmAyù b•elAin ek•nÀ 19&u“im ek•n b•eliCel
4
Œt>pr Œº•Am öBu˜r ŒA|•A pAln k•reln. itin ey sArI etAmAr eb•AnÀ etAmAr eb•An men k•er ŒAim
h•Ar, tYAg k•reln Žb•M elAw t¡Ar seÒ˜ egeln. oek• ŒAmAr S˜¤I k•rb• b•el ŽeniClAm. ik••–˜Þ ŽKn
Œº•Aemr b•yùs tKn 75 b•Cr. 5 Œº•Am seÒ˜ ineln S˜¤I etAmAyù etAmAr S˜¤I eP•rt id•i•C. oek• ineyù &u“im
sArI/ ‹A&u“Åpu^ elAw Žb•M h•Are, t¡Aed•r y• ik•C¢ iCl c•el yAo?® 20tArpr P•erQ, t¡Ar elAk•j“ned•r ŒAed•z
es sb•” ineyù egeln. h•Are, Œº•Aemr eysb• d•Asd•AsI k•reln/ "Œº•Amek• imzerr b•A”er ineyù yAo.® sutrAM
iCl tAed•ro itin seÒ˜ ineln. d•lb•l semt h•Ar, Œº•Am o tAr S˜¤I es” ed•z tYAg k•reln. Žb•M seÒ˜
tYAg k•er Œº•Am k•nAn ed•ez yA^• k•reln. 6Œº•Am t¡Aed•r smˆS˜ÿ ij“insˆp^o•ineyù egeln.
11 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 13:1-14:13
Œº•Aemr k•nAen ötYAb•tn$ ŒAim etAmAyù id•lAm.® 18tKn Œº•Am t¡Ar t¡Ab•u ŸiWeyù
Œt>pr Œº•Am imzr tYAg k•reln. t¡Ar S˜¤I ineln. itin mièr Ÿ•c• b•](•Ùilr k•AeC b•As k•ret
13 Žb•M t¡Aed•r smˆS˜ÿ ij“insp^ ineyù Œº•Am
enegeB˜r meD•Y id•eyù Œýsr h•eln. t¡Ar seÒ˜ tKn
egeln. S˜îAniw iCl ih•eº•A, ngerr k•AeC. esKAen
Œº•Am öBu˜r ŸpAsnA k•rAr j“e‘ Žk•iw eb•d•I inm$A,
elAwo iCl. 2Ž” smyù Œº•Am Kub•” D•nI. t¡Ar öc•¢r k•reln.
pZ Žb•M öc•¢r esAn• o räp• iCl.
3
Œº•Am t¡Ar yA^• Œb•YAh•t rAKeln. enegB˜ tYAg elAw b•ª•I h•l
k•er itin !b•eTel iP•er egeln. esKAn eTek• qb••eTl izinyùerr rAj“• iCeln ŒèAP•l. ŒireyùAk•
ngr ŒAr Œyù ngerr mD•Yb•tIR S˜îAen egeln. ŽKAen”
Œº•Am o t¡Ar pirb•Ar ŒAeg Žk•b•Ar izib•r S˜îApn
14 iCeln ”˜ñAserr rAj“•. Žlemr rAj“• iCeln
k•d•lAeyùAmr Žb•M egAyùIemr rAj“• itid•yùl. 2 Ž”sb•
k•eriCeln. 4Ž” ˆ ˆS˜îAniwet” Žk•iw eb•d•I•inm$A, rAj“•/ sed•Aemr rAj“• ib•r•/ G•emArAr rAj“• ib•zR•/
k•eriCeln. tA” Œº•Am Ž” S˜îAniwet” öBu˜r ŸpAsn• Œda•mAr rAj“• iznAb•/ seb•Aiyùemr rAj“• izemb•r Žb•M
k•reln. ib•lAr•:ib•l• esAyùr nAemo piric•t iClò rAj“Ar seÒ˜
yuß “ k•reln.
3
Œº•Am ŒAr elAewr meD•Y CA¼ACAi¼ Ž” smˆS˜ÿ rAj“Aed•r !s‘b•Aih•nI is£•Im ŸptYk•Ayù
5
Ž” pyRwenr smyù Œº•Aemr seÒ˜ elAwo iCl. imilt•h•l. :is£•Im ŸptYk•• b•t$mAen lb•, smu@•.ò
elAewr Œenk• pZ o t¡Ab•u iCl. 6 Œº•Am ŒAr elAewr 4
Ž” rAj“Ar• b•AerA b•Cr D•er k•d•l$AeyùAmerr Œnugt
Žt pZ iCl ey tAed•r ŸB˜yùek• KA† eyAgAb•Ar j“‘ iCl. ik••–˜Þ 13tm b•Cer tAr• sb•A” k•d•l$AeyùAmerr
es” ed•z ŒsmTR iCl. 7 Ž” smyù k•nAnIyù Žb•M pirxIyù ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•rl. 5sutrAM 14tm b•Cer rAj“•
j“AitrAo es ed•ez b•As k•rt. Œº•Aemr pZpAlk•ed•r k•d•l$AeyùAmr o t¡Ar im^ rAj“Aedr seÒ˜ ib•e@•Ah•I
seÒ˜ elAewr pZpAlk•ed•r ib•b•Ad•• h•et lAgl. rAj“Aed•r yuß“•• h•l. k•d•lRAeyùAmr o t¡Ar im^ rAj“Ar•
8
tKn Œº•Am elAwek• b•ll/ "etAmAr ŒAmAr meD•Y ŒˆS˜ÿerAí k•,Riyùemr ŒiD•b•AsI rP•AyùIyù nAmk• j“Aitek•
ek•Ano ib•b•Ad• TAk•et pAer n•. etAmAr elAek•ed•r prAˆS˜ÿ k•reln. t¡Ar• h•emr suxIyùed•ro prAS˜ÿ k•reln
seÒ˜ ŒAmAr elAek•ed•r ek•Ano ib•b•Ad• h•oyù• Ÿic•í Žb•M zAib•-ik•iryùATiyùemr ŒiD•b•AsI ŽmIyùed•r prAˆS˜ÿ
nyù. ŒAmr• sb•A” prSperr ŒApnj“n. 9ŒAmAed•r k•reln. 6tArpr t¡Ar• eh•ArIyùed•r prAˆS˜ÿ k•reln.
p]Tk• h•eyù yAoyù• Ÿic•í. etAmAr ey j“Ayùg• pCª• eh•ArIyù r • esyù I rù eTek• ŽlÐpAr, :ŽlÐpAr,
es” j“AyùgAet” yAo. &u“im b<•• id•ek• egel ŒAim fAn mr¨BU˜imr k•AeC Œb•iS˜îtò pyR•–˜ÿ pAbR•tY ed•ez b•As
id•ek• yAb•. yid• &u“im fAn id•ek• yAo/ ŒAim b<•• id•ek• k•rt. 7tArpr rAj“• k•d•lA$ eyùAemr Ÿ%r id•ek• egeln
yAb•.® Žb•M ÏnimÅpew ŒTR A í k•Aed•ez igeyù smS˜ÿ
10
elAw ec•AK &u“el ed•Kl/ sAmen ib•ˆS˜ÿ]t y£•$n ŒmAelk•Iyùed•r prAˆS˜ÿ k•reln. itin h•ísesAn
ŸptYk••. elAw ed•Kl j“AyùgAw• py$Aˆ¹ˆÿ j“el srs. tAmerr ŒiD•b•AsI ”emArIyùed•ro prAˆS˜ÿ k•reln.
:Žw• öBu˜ k•%]k$ • sed•Am o G•emAr• Db•Ms k•rAr ŒAegr 8
es” smyù sed•Aemr rAj“•/ G•emArAr rAj“•/ Œda•mAr
G•wn•. tKn esAyùr py$•–˜ÿ y£•$n ŸptYk•• iCl öBu˜r rAj“•/ seb•Aiyùemr rAj“• Žb•M ib•lAr rAj“• t¡Aed•r
b•AgAenr mt. ŽKAnk•Ar mAiw iCl•imzerr mAiwr zߨed•r ib•r¨eß“•• siµ•åiltB˜Aeb• is£Im ŸptYk•Ayù
mt B˜Al j“Aetr mAiw.ò 11tA” elAw y£•n $ ŸptYk•Aet yuß “• k•ret egeln. 9 Ž” yueß“ Œpr pe(• iCeln
b•As k•reb• b•el iWk• k•rl. éj“en p]Tk• h•eyù egl Žlemr rAj“• k•d•lA$ eyùAmr/ egAyùIemr rAj“• itid•yl ù /
Žb•M elAw pUb•R id•ek••Žigeyù c•ll. 12Œº•Am k•nAen” izinyùerr rAj“• ŒèAP•l Žb•M ”lAserr rAj“•
eTek• egeln Žb•M elAw ŸptYk•Ar j“npd•Ùilet ŒireyùAk•. ŒTRAí yuß “w• iCl p<Ac•j“n rAj“Ar ib•r¨eß“••
b•As k•ret lAgeln. elAw ŸptYk•Ar sudU•r d•i(•e, c•Arj“n rAj“Ar.
10
sed•Aem c•el egeln Žb•M esKAen” t¡Ab•u pAteln. is£•Im ŸptYk•Ayù ŒAlk•AtArAyù pU,R Œenk• gt$
13
öBu˜ j“Anetn ey sed•Aemr ŒiD•b•AsIr• mh•ApApI. iCl. sed•Am Žb•M G•emArAr rAj“• Žb•M tAed•r !s‘r•
14
elAw c•el egel öBu˜ Œº•Amek• b•ll/ "etAmAr yuß “e(•^ eTek• pAileyù egl. Œenk• !s‘ Ïsb• KAet
c•Arid•ek• tAik•eyù ed•K. Ÿ%r d•i(•, pUb•R piü‚m p¼l. ik••–˜Þ ŒiD•k•AMz” pAh•Ae¼ pbR•et pAileyù egl.
c•Arid•ek••tAk•Ao. 15yt j“imj“Ayùg• ed•Ket pA•C/ sb• 11
sutrAM sed•Am Žb•M G•emArAr smˆS˜ÿ srã•Am/
ŒAim etAmAyù Žb•M etAmAr b•MzD•red•r ed•b•. Ž” tAed•r smˆS˜ÿ KA†s•µ˜õAr/ b•S˜¤Aid• Žb•M Œ‘A‘ sb•
ed•z ic•rk•Aelr j“e‘ etAmAr h•eb•. 16p]iTb•Ir D•UelAr ij“insp^ öitp(•rA ineyù c•el egl. 12Œº•Aemr
mt ŒAim etAmAr •Ÿ%rpur¨xed•r sMKYAb•]iß“ k•rb•. ‹A&u“Åpu^ elAw tKn sed•Aem b•As k•riCl Žb•M
yid• elAek• p]iTb•Ir sb• D•UelA Ù,et pAer tAh•el sed•Aemr zߨrAˆ elAwek• b•ª•I k•rl/ elAewr y• ik•C¢
etAmAr elAek•ed•r egAn• yAeb•. 17ŒtŽb• Žigeyù yAo/ iCl sb• ŒiD•k•Ar k•rl. 13elAewr Žk•iw elAk•ek•
etAmAr inej“r ed•ez &u“im eh•¡ew eb•¼Ao. Ž” ed•z tAr• b•ª•I k•ret pAerin. es pAileyù igeyù y• y•
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 14:14-15:13 12

G•eweC smˆ S ˜ÿ Œº•Amek• j“AnAl. Œº•Am tKn ŒAenr/ ”eâ•Al Žb•M mièek• id•eyù yAn. Žr• yueß“
”emArIyùed•r mièr gACÙilr k•AeC izib•er b•As ŒAmAyù sAh•AyY k•ereCn.®
k•riCeln. miè/ ”eâ•Al Žb•M ŒAenerr meD•Y
prSprek• sAh•AyY k•rAr Žk• c•i¢ )˜ iCl. tAr• Œº•Amek• Œº•Aemr seÒ˜ ö½eV rr c•i¢ )˜
sAh•AyY k•rAr Žk•w• c•¢i)˜o k•eriCl. Ž”sb• G•wnAb•ilr per Œº•Am d•zRenr meD•Y

Œº•Am elAwek• Ÿß“Ar k•reln


15 öBu˜r k•T• Znet epeln. ö½Vr b•leln/
"Œº•Am ic•–˜ÿ• ek•AerA•n•. ŒAim etAmAyù r(•• k•rb•.
14
elAw b•ª•I h•eyùeC j“Anet eper Œº•Am pirb•Aerr ŒAim etAmAyù Žk• mh••purSˆð˜Ar ed•b•.®
2
sb•A”ek• efek• pAWAeln. tAed•r meD•Y 318 j“n izi(•t ik••–˜Þ Œº•Am b•leln/ "öBu˜ ö½Vr/ ŒAmAyù KuzI
!s‘ iCl. Œº•Am t¡Ar elAek•ed•r pirc•Aln• k•er k•rAr mt ŒApin ik•C¢” id•et pAreb•n n•. ek•nÀ
zߨed•r dU•er d•An ngr Œb•iD• tAi¼eyù ineyù egeln. k•Ar, ŒAmAr ek•Ano pu^ en”. tA” ŒAmAr m]&u“Yr
15
es” rAe^ itin o t¡Ar !s‘r• ŒtikR•et zߨed•r per ŒAmAr d•eµ•åzk•Iyù d•As ”lIeyùxr ŒAmAr smˆS˜ÿ
ŒAß*m, k•reln. t¡Ar• zߨed•r prABU˜t k•er sµpi%r Ÿ%rAiD•k•ArI h•eb•.® 3Œº•Am b•leln/ "ŒApin
d•eµ•åzek•r Ÿ%er eh•Ab•• pyR•–˜ÿ ib•tAi¼t k•reln. ŒAmAyù pu^ ed•nin. tA” ey d•As ŒAmAr G•er j“›˜å
16
tArpr zߨr• y• y• ŒiD•k•Ar k•eriCl/ es” smˆS˜ÿ lAB˜ k•ereC es-” pAeb• ŒAmAr smˆS˜ÿ D•nsµpi%.®
punr¨ß“Ar k•reln. elAw/ elAewr smˆS˜ÿ nArI o 4
tKn öBu˜ Œº•Aemr seÒ˜ k•T• b•leln. ö½Vr
Bˆ]•tYed•r pyR•–˜ÿ Œº•Am iP•ireyù ŒAneln. b•leln/ "Ï d•As etAmAr smS˜ÿ D•nsµped•r
17
tArpr Œº•Am k•d•lAeyù A mr o t¡ A r seÒ˜ Ÿ%rAiD•k•ArI h•eb• n•. etAmAr inej“r pu^ h•eb•. Žb•M
eyAgd•Ank•ArI rAj“Aed•r prAˆS˜ÿ k•er t¡Ar ŒAegr etAmAr Îrsj“At pu ^ ” etAmAr smS˜ÿ ik•C¢ r
j“AyùgAyù iP•er Želn. itin iP•er Žel sed•Aemr Ÿ%rAiD•k•Ar pAeb•.®
5
rAj“• t¡Ar seÒ˜ zAb•I ŸptYk•Ayù :ŽKn Ž” S˜îAn tKn ö½Vr Œº•Amek• b•A”er efek• ineyù egeln.
rAj“Ar ŸptYk•• nAem piric•tò ed•K• k•ret ö½Vr b•leln/ "ŒAk•Aezr id•ek• tAk•Ao. ed•K/ esKAen
egeln. k•t tAr•. Žt tAr• ey &u“im Ù,et” pAreb• n•.
B˜ib•`et etAmAr b•MzD•errAo Ïrk•m ŒÙ,it h•eb•.®
6
m˜˜ð Iexd•k• Œº•Am ö½Vrek• ib•½VAs k•reln. Žb•M ö½Vr
18
zAelemr rAj“• m˜ð˜Iexd•k•o Œº•Aemr seÒ˜ Œº•Aemr ib•½VAsek• tAr D•Aim$k•tA ih•eseb• ib•eb•c•n•
7
sA(•Aí k•ret egeln. m˜ð˜Iexd•k• iCeln prAípr k•reln. Žb•M ö½Vr Œº•Amek• b•leln/ "ŒAim” es”
ö½Verr Žk•j“n yAj“k•. m˜ð˜Iexd•k• ineyù Želn r¨iw öBu˜/ iyin etAmAyù b•Aib•elr ¬r eTek• ineyù ŽesiClAm/
o @•A(•Ars. 19Œº•Amek• ŒAzIb•RAd• k•er m˜ð˜Iexd•k• yAet Ž” ed•zw• ŒAim etAmAyù id•et pAir. Ž” ed•z
b•leln/ &u“im pAeb•.®
8
"eh Œº•Am/ prAípr ö½Vr etAmAek• ŒAzIb•RAd• ik••–˜Þ Œº•Am b•leln/ "öBu˜ ŒAmAr Ùr¨/ Ž” ed•z
k•r¨n. ö½Vr S•VˆgR o mtRY •s]iX k•ereCn . ey ŒAim pAb• tAr inü‚yùt• ik•À®
20
ŒAmr• prAípr ö½Verr özMs• k•ir. itin 9
ö½Vr Œº•Amek• b•leln/ "ŒAmr• Žk•w• c•i¢ )˜ k•rb•.
zߨed•r prAS˜ÿ k•ret etAmAek• sAh•AyY k•ereCn.® ŒAmAyù Žk•w• itn b•Cerr b•AC¢r/ itn b•Cerr CAgl
ŒAr itn b•Cerr emx Žen d•Ao. Žk•w• b•A•c•• pAyùr•
Œº•Am yueß“r smyù y• y• epeyùiCeln tAr eTek• ŒAr Žk•w• G•uG•upAKIo Žen d•Ao.®
Žk•-d•zmAMz m˜ð˜Iexd•k•ek• id•eln. 21sed•Aemr rAj“• 10
Œº•Am Ž” smˆS˜ÿ ö½Verr k•AeC Žen id•eln.
b•leln/ "ŒApin inej“r j“e‘ sb• ereK id•n. zߨr• Œº•Am öA,IÙil h•tY• k•er Žb•M öitiwr éiw k•er
ey elAek•ed•r ineyù egeC ZD•u ŒAmAr es” elAk•ed•r KØ k•er Ï KØÙil TAka•-TAka• k•er sAij“eyù rAKeln.
ŒAmAek• id•n.® ik••–˜Þ pAKIÙilek• Œº•Am éKØ k•ern in. 11per Ïsb•
22
ik•–˜Þ sed•Aemr rAj“Aek• Œº•Am b•leln/ "prAípr öA,Ir mAMsKeØr j“e‘ b•¼ b•¼ pAKI eC¡• emer
ö½Vr/ iyin S•VˆgR mt$Y s]iX k•ereCn es” öBu˜r k•AeC ŽelA. ik••–˜Þ Œº•Am esÙil tAi¼eyù id•eln.
ŒAim zpT k•riC. 23y• ik•C¢ ŒApnAr tAr ik•C¢” 12
eb•l• b•A¼et TAk•l/ Fel p¼et lAgl sUyR.
ŒAim rAKb• n•. ŒAim öitš¨it k•riC ey ŒAim ik•C¢” Œº•Aemr B˜Ix, G•m u epl Žb•M ezx pyR•–˜ÿ itin G•iu meyù
rAKb• n•. Žmnik• Žk•w• suet• ŒTb•• ju“etAr iP•eto p¼eln. tKn enem Žl Žk• B˜Ix, ŒÞ“k•Ar. 13tKn
n•. ŒAim c•A” n• ey ŒApin b•leb•n/ 'Œº•Amek• ŒAim öBu˜ Œº•Amek• b•leln/ "etAmAr k•eyùk•w• k•T• ej“en
b•¼ elAk• b•AineyùiC.¾ rAK• Ÿic•í. etAmAr Ÿ%rpur¨xrA ey ed•ez b•As k•reb•
24
ŒAim ZD•u esw¦ku•” enb• y• ŒAmAr eyAß“•Ar• es” ed•z tAed•r nyù/ esKAen tAr• ib•ed•zI•b•el g,Y
eKeyùeC. ik••–˜Þ Œ‘ed•r ŒApin t¡Aed•r B˜Ag id•n. h•eb•. Žb•M es” ed•ezr ŒiD•b•AsIr• 400 b•Cr D•er
yueß“•• y• ij“etiC t• ŒApin ineyù yAn/ ik••–˜Þ ik•C¢ etAmAr Ÿ%rpur¨xed•r d•As k•er rAKeb• Žb•M tAed•r
13 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 15:14-17:4
Ÿpr nAn• ŸípI¼n k•reb•. 14ik••–˜Þ tArpr ey j“Ait tAek• etAmAr k•AeC pAiWeyùiClAm. es gB˜$b•tI h•l.
etAmAr Ÿ%rpur¨xed•r d•As k•er ereKiCl tAed•r ŽKn es inej“ek• ŒAmAr ec•eyù B˜Al men k•er. öBu˜˜
ŒAim zAˆiS˜ÿ ed•b•. etAmAr Ÿ%rpur¨xr• es” j“Ait ib•c•Ar k•r¨n ey ek•Anw• iWk•.®
tYAg k•reb• Žb•M tAed•r seÒ˜ ineyù yAeb• b•æ B˜Al 6
ik•–˜Þ Œº•Am sArIek• b•ll/ "&u“im” h•AgAerr g]h•k•^RI
ij“ins. . etAmAr ey rk•m ”e•C es rk•m B˜Aeb•” &u“im h•AgAerr
15
''&u“im inej“ b•æk•Al j“Iib•t TAk•eb•. zAi•–˜ÿet b•Yb•S˜î• k•reb•.® P•el sArI t¡Ar d•AsI h•AgArek• é>K
&u“im ezx in>½VAs tYAg k•reb•. etAmAr smAiD• h•eb• id•eln. Žb•M h•AgAr esKAn eTek• pAileyù egl.
etAmAr pirb•Aerr meD•Y. 16c•Ar öj“›˜å per etAmAr
ŒA ™IyùS•Vˆj“nr• ŒAb•Ar Ž” ed•ez ŒAseb•. tKn tAr• h•AgAerr p^ u ”½åAeylù
ŽKAnk•Ar ŒiD•b•AsI ”emArIyùed•r prAˆS˜ÿ k•reb•. etAmAr 7
mr¨BU˜imr meD•Y Žk• j“lpU,R kU•epr pAez öBu˜r
ŒA ™IyùS•Vˆj“ned•r mAD•Yem ŒAim ”emArIyùed•r zAiS˜ÿ dU•t h•AgArek• ed•Ket epl. j“lAzyùiw iCl zUr yAoyùAr
ed•b•. Žw• B˜ib•`et G•web•. k•Ar, ”emArIyùr• ŽKno peT. 8es” dU•t b•ll/ "h•AgAr/ &u“im etA sArIr
ŒAmAr k•AeC zAiS˜ÿ pAoyùAr mt KArAp h•yùin.® pirc•Airk••. &u“im ŽKAen ek•nÀ &u“im ek•ATAyù yAe•CAÀ®
17
sUyR ŒˆS˜ÿ egel gA⠌ޓk•Ar G•nAl. éKØ k•rA h•AgAr b•ll/ "ŒAim sArIr k•AC eTek• pAlAi•C.®
m]t pZÙil tKno mAiwr Ÿper pe¼ ŒAeC. es” 9
öBu˜r dU•t h•AgArek• b•ll/ "sArI etAmAr g]h•k•^RI.
smyù ˜Œ•Ùn o eD•<AyùArˆ ˆS˜ÿ•µ˜õ m]t pZÙilr ŒeD•Rk• tAr k•AeC iP•er yAo. tAr b•AD•Y h•o.® 10h•AgArek•
KØÙilr mD•Y id•eyù c•el egl.* öBu˜r dU•t ŒAro b•ll/ "etAmAr eTek• ib•zAl j“nsmiX
s]iX h•eb•. Žt ib•pul j“nsMKY• h•eb• ey tAed•r Ùen
18
sutrAM Ïid•n öBu˜˜ Œº•Amek• Žk•w• öitš¨it ezx k•r• yAeb• n•.®
id•eln Žb•M es” ŒnusAer Œº•Aemr seÒ˜ Žk•w• c•¢i)˜ 11
öBu˜r dU•t ŒAro b•ll/
k•reln. öBu˜ b•leln/ "Ž” ed•z ŒAim etAmAr "h•AgAr/ ŽKn &u“im gB˜$b•tI/ &u“im h•eb• Žk• pue^r
Ÿ%rpur¨xed•r ed•b•. imzr nd• Žb•M P•rAí ned•r j“nnI. pue^r nAm ed•eb• ”½åAeyùl/ k•Ar, öBu˜ ZeneCn
mD•Yb•t$I ib•zAl BU˜B˜Ag ŒAim tAed•r ed•b•. 19Žw• h•l etAmAr Ÿpr éb•RYb•h•Ar h•eyùeC/ itin etAmAek• sAh•AyY
ek•nIyù/ k•inxIyù/ k•da•emAnIyù/ 20ih•%Iyù/ pirxIyù/ k•reb•n.
rP•AyùIyù/ 21”emArIyù/ k•nAnIyù/ iggRAzIyù Žb•M iyb•UxIyù 12
"”½åAeyùl b•‘ gAD••r mt S•VˆAD•In Žb•M Ÿ£•Am
b•MzÙilr ed•z.® h•eb•. es sb•Ar ib•r¨eß“• d¡•A¼Aeb• Žb•M sb•A” h•eb• tAr
öitp(•. es S˜îAn eTek• S˜îAnA•–˜ÿer G•uer eb•¼Aeb• Žb•M
d•AsI k•‘• h•AgAr B˜A”ed•r b•sitr k•AeC t¡Ab•u gA¼eb•. ®
sArI iCl Œº•Aemr S˜¤I. tAr o Œº•Aemr ek•Ano
16 s•–˜ÿAnAid• iCl n•. •sArI imzr eTek• Žk•j“n
d•AsI ŽeniCl. tAr nAm h•AgAr. 2 sArI Œº•Amek•
13
öBu˜ h•AgAerr seÒ˜ k•T• b•leln. h•AgAr ö½Verr
Žk• n&u“n nAm id•l. es t¡Aek• b•ll/ "ŒApin h•eln
b•leln/ "öBu˜ ŒAmAyù s•–˜ÿAn D•Are,r (•mt• ed•n in. 'ö½Vr iyin ŒAmAyù ed•eKn.¾¾¾ es Ž” k•T• b•ll
tA” &u“im ŒAmAr d•AsI h•AgAerr k•AeC yAo. ŒAmAek• k•Ar, es B˜Ab•l/ "Žrk•m j“AyùgAeto ö½Vr ŒAmAyù
Žk•iw s•–˜ÿAn d•Ao Žb•M ŒAim es” s•–˜ÿAnek• inej“r ed•Ket pAe•Cn/ ŒAmAr B˜Almeª•r k•TA ic••–˜ÿ•
b•el ýh•, k•reb•A.® k•reCn?® 14sutrAM Ï kU•epr nAm h•l eb•r-lh•y-ù erAyùI.
Œº•Am sArIr ined$•z Œnusr, k•reln. 3 Œº•Am k•Aed•z Žb•M eb•rd• ŒÇ•ˆelr meD•Y Ï kU•epr Œb•S˜îAn.
15
k•nAen d•z b•Cr b•As k•rAr per Ž” G•wnA G•ew. sArI h•AgAr Œº•Aemr pue^r j“›˜å id•l. es Œº•Am
h•AgArek• t¡Ar S•VˆAmI Œº•Aemr k•AeC pAWAeln. :h•AgAr pue^r nAm id•l ”½åAeyùl. 16yKn hAgAerr geB˜$
iCl t¡Ar imzrIyù d•AsI.ò ”½åAeyùelr j“›˜å h•yù tKn Œº•Aemr b•yùs 86 b•Cr.
4
Œº•Aemr þˆArA h•AgAr gB˜$b•tI h•el•. yKn es
Žk•T• j“Anet pArl es Kub• gib•Rt• h•eyù ŸWl Žb•M såu etr c•i¢ )˜r ömA,
es B˜Ab•l tAr minb• p ͈I sArIr ec•eyù B˜Al. 5ik••–˜Þ Œº•Aemr 99 b•Cr b•yùs h•el öBu˜ t¡Ar sAmen
sArI Œº•Amek• b•leln/ "ŒAmAr d•AsI ŽKn ŒAmAek•”
itrSˆð˜Ar k•er Žb•M Žr j“e‘ &u“im d•AyùI. ŒAim”
17 ŒAib•B$ U t h•eln. öBu ˜ b•leln/ "ŒAim
sb•Rzi)˜mAn ö½Vr. ŒAmAr j“e‘ Ž” k•Aj“Ùil k•erAÉ
ŒAmAr k•TAmt c•elA Žb•M sípeT j“Ib•nyApn k•erA.
2
mt ] ÖÖÖ egl Žr eTek• eb•AJ“• yAyù ey ö½Vr Œº•Ah•Aemr seÒ˜ k•r• Žw• yid• k•erA tAh•el ŒAmAed•r meD•Y Žk•w• c•¢i)˜r
c•¢i)˜et "s” k•reln® ŒTb•• ''sIl¾¾ k•reln. tKnk•Ar id•en b•Yb•ˆS˜î• k•rb•. ŒAim öitš¨it k•riC ey etAmAr
yAr• Œe‘r seÒ˜ c•¢i)˜ k•retn t¡Ar• m]t öA,Ied•r ed•eh•r ŒeD•Rk• b•MzD•red•r ŒAim Žk• mh•An j“Aitet pir,t k•rb•.®
KØAMezr meD•Y id•eyù eh•¡ew igeyù eb•AJ“Aetn ey t¡Ar• inþAb•An 3
tKn Œº•Am ö½Verr sAmen ö,Aem nt h•eln.
Žb•M b•letn/ "yid• ŒAim c•¢i)˜ B˜Ò˜ k•ir teb• ŒAmAro eyn
Žk•” pir,it h•yù.®
ö½Vr t¡Aek• b•leln/ 4"ŒAmAed•r c¢i)˜et Žiw ŒAmAr
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 17:5-18:7 14

ŒMz. ŒAim etAmAek• b•æ j“Aitr ipt• k•rb•. 5ŒAim 19


ö½Vr b•leln/ "n•? ŒAim b•eliC ey etAmAr S˜¤I
etAmAr nAm pirb•t$n k•rb•. etAmAr nAm Œº•Aemr sArAr Žk•iw pu^ h•eb•. &u“im tAr nAm ed•eb• ”sah•Ak•.
pirb•et$ Œº•Ah•Am h•eb•. ŒAim etAmAyù Ž” nAm id•i•C tAr seÒ˜ ŒAim ŒAmAr c•¢i)˜ sµpAd•n k•rb•. tAr
k•Ar, ŒAim etAmAyù b•æ j“Aitr ipt• k•riC. 6 ŒAim seÒ˜ Ï c•¢i)˜ Žmn h•eb• y• tAr Ÿ%rpur¨xge,r
etAmAr b•Mz Œitzyù b•]iß“• k•rb•. etAmAr eTek• n&u“n seÒ˜o ic•rk•Al b•j“Ayù TAk•eb•.
n&u“n j“Aitr Žb•M rAj“Ar j“›˜å h•eb•. 7 Žb•M etAmAr 20
"&u“im ”½åAeyùelr k•T• b•elC Žb•M ŒAim es
o ŒAmAr meD•Y Žk• c•¢i)˜ sµpå h•eb•. etAmAr smˆS˜ÿ k•T• ZeniC. ŒAim tAek• ŒAzIbR•Ad• k•rb•. tAr b•æ
Ÿ%rpur¨xge,r j“‘o Ž” Žk•” c•¢i)˜ öeyAj“Y h•eb•. s•–˜ÿAns•–˜ÿit h•eb•. es b•AerAj“n mh•An• entAr ipt•
Ž” c•¢i)˜ ic•rk•Al b•h•Al TAk•eb•. ŒAim etAmAr o h•eb•. tAr pirb•Ar eTek• s]iX h•eb• Žk• mh•An j“Aitr.
etAmAr Ÿ%rpur¨xge,r j“‘ ö½Vr TAk•b•. 8ŒAim 21
ik••–˜Þ ŒAim ”sah•Aek•r seÒ˜ c•¢i)˜b•ß“•• h•b•. sArAr ey
etAmAek• Žb•M etAmAr sb• Ÿ%rpur¨xed•r Ž” k•nAn pu^ h•eb• es-” h•eb• ”sah•Ak• Ð perr b•Cr iWk• Ž”
ed•z ed•b• yAr mD•Y id•eyù etAmrA yA^• k•rC. ŒAim smyù es” pue^r j“›˜å h•eb•.®
22
etAmAek• Ž” ed•z ic•rk•Aelr j“‘ ed•b•. Žb•M ŒAim Œº•Ah•Aemr seÒ˜ k•T• ezx k•er ö½Vr Ÿper
h•b• etAmAr ö½Vr.® S•VˆegR c•el egeln. 23ö½Vr Œº•Ah•Amek• t¡Ar pirb•Aerr
9
Žb•M ö½Vr Œº•Ah•Amek• b•leln/ "ŽKn etAmAr smˆS˜ÿ pur¨x o b•Alek•r suåetr k•T• b•eliCeln.
id•k• eTek• Ž” c•i¢ )˜ h•eb• Ž” rk•m. &u“im Žb•M etAmAr sutrAM Œº•Ah•Am ”½åAeyùl Žb•M t¡Ar g]eh• j“›˜å h•eyùeC
Ÿ%rpur¨xg, ŒAmAr c•¢i)˜ mA‘ k•reb•. 10Žw•” c•¢i)˜ Žmn smˆS˜ÿ d•Ased•r Žk•e^ smeb•t k•reln. yAed•r
yA &u“im emen c•leb•. etAmAr o ŒAmAr meD•Y ŽwA” ŒTR id•eyù ß*yù k•r• h•eyùiCl/ es” ß*Itd•Ased•ro
h•l c•i¢ )˜. etAmAr Ÿ%rpur¨xge,r j“e‘o ŽwA” c•i¢ )˜É itin smeb•t k•reln. Œº•Ah•Aemr b•A¼Ir öetYk• pur¨x
yt pu^s•–˜ÿAn h•eb• öetYk•ek• suåí k•ret h•eb•. o b•Alk•ek• Žk•^ k•r• h•l. Žb•M öetYk•ek• suåí
11
etAmAr ŒAr ŒAmAr meD•Y c•¢i)˜ ey &u“im emen c•leb•/ k•r• h•l. tAed•r sk•lek• Žk•” id•en suåí k•r• h•l.
Ž” suåí h•eb• tAr ömA,S•Vˆräp. 12izZpue^r b•yùs 24
Œº•Ah•Amek• yKn suåí k•rA h•l tKn t¡Ar b•yùs
ŒAw id•n h•el &u“im t¡Aek• suåí k•reb•. etAmAr pirb•Aer 99 b•Cr. 25Žb•M t¡Ar pu^ ”½åAeyùelr suåetr smyù
yt eCelr Žb•M etAmAr d•Ased•r meD•Y yt eCelr 13 b•Cr b•yùs iCl. 26Œº•Ah•Am o t¡Ar pu^ek• Žk•”
j“›˜å h•eb•/ etAmAr b•MzD•r nyù Žmn ib•ed•zIed•r k•AC id•en suåí k•rA h•yù. 27es” Žk•”id•en Œº•Ah•Aemr
eTek• etAmAr ŒTR id•eyù &u“im ey d•Ased•r ik•eniCel b•A¼Ir smˆS˜ÿ pur¨exro suåí h•yù. eysb• d•Ased•r ŒTR
tAed•r ey eCelrA j“›˜åAeb•/ sk•elr Œb••” suåí id•eyù ß*yù k•r• h•eyùiCl• Žb•M eysb• d•Aesr t¡Ar
k•r• h•eb•. g]eh•” j“›˜å h•eyùiCl sk•elr” suåí k•rA h•l.
13
sutrAM etAmAr j“Aitr öetYk• izZpu^ek• su åí
k•r• h•eb•. etAmAr pirb•Aerr ŒTb•• d•Ased•r sb• itnj“n ŒitiT
pu^ed•r ŽB˜Aeb• suåí k•rA h•eb•. 14Œº•Ah•Am/ etAmAr per öBu˜ punrAyù Œº•Ah•Aemr sAmen ŒAib•B$U˜t
o ŒAmAr meD•Y ŽwA” c•¢i)˜; suåí k•r• h•yùin Žmn
ek•An pur¨x TAk•el es h•eb• tAr inej“r elAek•ed•r
18 h•eln. mièr ok• b•](•Ùilr k•AeC Œº•AhAm
b•As k•riCeln. Žk•id•n Œº•Ah•Am inej“r t¡Ab•ur öeb•z
S•Vˆj“Aitr eTek• ib•i•Cå. k•Ar, es b•Yi)˜ ŒAmAr c•¢i)˜ peT b•esiCeln. tKn id•enr sb•ec•eyù c•¼• gremr
B˜Ò˜k•ArI.® smyù. 2 Œº•Ah•Am ec•AK &u“el ed•Keln ey t¡Ar sAmen
itnj“n ŒAg•–˜Þk• d¡•Ai¼eyù. t¡Aed•r ed•eK Œº•Ah•Am t¡Aed•r
öitš¨t p^ u ”sha •Ak• k•AeC igeyù ŒiB˜b•Ad•n jAnAeln. 3 Œº•Ah•Am b•leln/
15
ö½Vr Œº•Ah•Amek• b•leln/ "etAmAr S˜¤I sArIek• "mh•Azyùg,/ ŒAim ŒApnAed•r esb•k•/ ŒAmAr ŽKAen
ŒAim Žk• n&u“n nAm ed•b•. tAr n&u“n nAm h•eb• sAr• ŒApnAr• ik•C¢(•, Œb•S˜îAn k•r¨n. 4 ŒApnAed•r p•
ŒTRAí rAnI. 16ŒAim tAek• ŒAzIb•AR d• k•rb•. ŒAim tAek• eD•AyùAr j“e‘ ŒAim j“l Žen id•i•C. ŒApnAr• gAeCr
Žk•iw pu^ ed•b• Žb•M &u“im h•eb• es” pue^r ipt•. CAyùAyù ib•šAm k•r¨n. 5 ŒAim ŒApnAed•r KAb•Aerr b•Yb•ˆS˜î•
sAr• h•eb• b•æ n&u“n j“Aitr mAt•. sAr• eTek• ŒAseb• k•riC Žb•M ŒApnAr• ”•CAmt ŒAh•Ar k•er ŒAb•Ar
b•æ j“Aitr b•æ rAj“•.® ŒApnAed•r g–˜ÿb•Y ŒiB˜mueK yA^• k•ret pAern.®
17
ö½Vrek• ey itin mA‘ k•ern Ž” k•T• eb•AJ“AbAr Ï itnj“n b•leln/ "eb•z B˜AelA k•T•. ŒApin
j“e‘ Œº•Ah•Am ŒABU˜im mATA nt k•reln. ik••–˜Þ itin eymn b•leln ŒAmr• etmn” k•rb•.®
6
inej“r men eh•es b•leln/ "ŒAmAr 100 b•Cr b•yùs. Œº•Ah•Am tA¼AtAi¼ t¡Ab•ur eB˜ter egeln.
ŒAmAr ŒAr s•–˜ÿAn h•et pAer n•. Žb•M sArAr 90 Œº•Ah•Am sArAek• b•ll/ "c•w k•er itnj“enr mt r¨iwr
b•Cr b•yùs. es s•–˜ÿAenr j“›˜å id•et pAreb• n•.® b•Yb•S˜î• k•erA.®
18 7
tKn Œº•Ah•Am ö½V r ek• b•ll/ "ŒAz•k•ir tArpr Œº•A•hAm t¡Ar egAyùAel ed•Qe¼ egeln.
”½åAeyùl eb<•ec• eTek• ŒApnAr esb•• k•reb•.® sb•ec•eyù B˜Al b•AC¢rw• eb•eC ineln. Œº•Ah•Am tKn”
15 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 18:8-32
Žk• Bˆ]•tYek• owAek• emer rAåA k•rAr j“e‘ b•leln. ik••–˜Þ Œº•Ah•Am öBu˜r sAmen d¡•Ai¼eyù r”eln. 23Œº•Ah•Am
8
tArpr Œº•Ah•Am es” mAMs ŒAr KAink•w• éD• o öBu˜r k•AeC Želn Žb•M ij“e|•s k•reln/ "öBu˜/ ŒApin
pnIr Žen ŒitiT itnj“enr sAmen rAKeln. ik• B˜Al elAk•ed•ro Db•Ms k•reb•n eymn ŒApin mª•
pireb•zn k•rAr j“e‘ Œº•Ah•Am sAmen d¡•Ai¼eyù TAk•eln elAk•ed•r Db•Ms k•ernÀ 24sed•Am nger yid• 50 j“no
Žb•M t¡Ar• gAeCr CAyùAyù b•es eB˜Aj“n k•reln. B˜Al elAk• TAek• tAh•el ŒApin ik• k•reb•nÀ tAh•elo
9
tArpr t¡Ar• ij“|•AsA k•reln/ "etAmAr S˜¤I sAr• ik• ŒApin ngrw• Db••Ms k•reb•nÀ inü‚yù” ŒApin Ï
ek•ATAyùÀ® ngrb•AsI 50 j“n B˜Al elAek•r j“e‘ ngrw• r(••
Œº•Ah•Am b•leln/ "oKAen Ï t¡Ab•ur meD•Y.® k•reb•nÀ
10
tKn öBu˜˜ b•leln/ "ŒAim ŒAb•Ar b•s•–˜ÿk•Ael 25
tAh•el ŒApin inü‚yù” Ï ngrw• b•• Ï KArAp
ŒAsb•. tKn etAmAr S˜¤I sArAr Žk•iw pu^ h•eb•.® elAek•ed•r Db•Ms k•ret igeyù Ï 50 j“n B˜Al
t¡ A b•u r eB˜tr eTek• sAr• smS˜ÿ k•TAb•At$ • elAk•ed•ro Db•Ms k•reb•n n•À yid• t• k•ern tAh•el
ZniCeln. 11Œº•Ah•Am o sAr• tKn rIitmt b•] ß“-b•]ß“•. B˜Al Žb•M mª• elAek•ed•r Žk•” pir,it h•eb•. tAr
s•–˜ÿAn j“›˜å ed•oyùAr b•yùs sAr• Œenk•id•n ŒAeg pAr ŒTR/ B˜Al Žb•M mª• j“AtIyù ŸB˜yù elAk•ed•r” m]&“u Yd•Ø
h•eyù ŽeseCn. 12S•ˆV B˜Ab•t>” sAr• y• Zneln t• ib•½AV s ed•oyù• h•eb•. ŒApin smˆS˜ÿ p]iTb•Ir ib•c•Ark•. ŒAim
k•reln n•. inej“r men men sAr• eh•es b•leln/ j“Ain ŒApin iWk• ib•c•Ar” k•reb•n.®
"ŒAim b•]ß “A h•eyùiC ŒAr ŒAmAr S•VˆAmIo b•]ß “. s•–˜ÿAn 26
tKn öBu˜ b•leln/ "ŒAim yid• sed•Am nger 50
öseb•r pe(• ŒAmAr Œenk• eb•zI b•yùs h•eyùˆeC.® j“n B˜Al elAk• pA” tAh•el ŒAim smý ngrwAek•”
13
tKn öBu˜˜ Œº•Ah•Amek• b•leln/ "sAr• h•AseC. r(•• k•rb•.®
27
sArA B˜Ab•eC ey s•–˜ÿAenr j“›˜å ed•oyùAr pe(• tAr tKn Œº•Ah•Am b•leln/ "öBu˜ ŒApnAr &u“lnAyù
Œenk• eb•zI b•yùs h•eyùeC. 14ik••–˜Þ öBu˜r pe(• ik• ŒAim enh•At” D•UelA ŒAr CA”. ik••–˜Þ Žk•w• ö½Í k•er
ek•Ano k•Aj“ Kub• k•iWnÀ n•? ŒAim eymn b•eliC/ ŒAb•Ar ŒApnAek• ib•r)˜ k•riCÉ
28
ŒAb•Ar b•s•–˜ÿk•Ael/ etmn” ŒAsb•. Žb•M etAmAr S˜¤I yid• B˜Al elAk•ed•r eTek• 5 j“nek• K<uej“ n•
sArAr tKn s•–˜ÿAn h•eb•.® pAoyù• yAyù tKn ik• k•reb•nÀ nger yid• mA^ 45
15
ik••–˜Þ sAr• b•ll/ "ŒAim h•Ais in?® :Žk•T• j“n B˜Al elAk• TAek•À mA^ 5 j“nek• pAoyù• egl n•
b•leln k•Ar, itin B˜yù epeyùiCeln.ò b•el ik• ŒApin egAw• ngr Db•Ms k•er eP•leb•nÀ®
ik••–˜Þ öBu˜ b•leln/ "n•. ŒAim j“Ain/ t• sitY tKn öBu˜ b•leln/ "yid• ŒAim 45 j“n B˜Al
nyù. &u“im eh•esiCel?® elAk•ek•o pA” tAh•el Ï ngr Db•Ms k•rb• n•.®
16 29
tArpr es” itnj“n ŒAg•–˜Þk• yAoyùAr j“e‘ Œº•Ah•Am ŒAb•Ar b•leln/ "esKAen igeyù ŒApin
ŸeW d¡•A¼Aeln. sed•Aemr id•ek• #iX ine(•p k•reln yid• mA^ 40 j“n B˜Al elAk•ek• pAn tAh•el ik•
Žb•M sed•Am ŒiB˜mueK c•let Zr¨ k•reln. t¡Aed•r ŒApin puerA ngr Db•Ms k•reb•nÀ®
Žigeyù ed•oyùAr j“‘ Œº•Ah•Amo tAed•r seÒ˜ seÒ˜ öBu˜ b•leln/ "ŒAim yid• 40 j“n B˜Al elAk•ek•o
h•¡Awet Zr¨ k•reln. pA” tAh•el ŒAim ngrw• Db•Ms k•rb• n•.®
30
Œº•Ah•Am b•leln/ "öBu˜ d•yù• k•er ŒAmAr opr
ö½eV rr seÒ˜ Œº•Ah•Aemr d•rAd•ir rAg k•reb•n n•. Žk•w• ö½Í k•irÉ yid• nger mA^ 30
17
öBu˜ ŒApn men b•leln/ "ŽKn ŒAim ik• k•rb• j“n B˜Al elAk•ek• pAn tAh•elo ik• ŒApin Ï ngr
t• ik• Œº•Ah•Amek• b•lb•À 18Œº•Ah•Am eTek• j“›˜ålAB˜ Db•Ms k•reb•nÀ®
k•reb• Žk• mh•An o zi)˜zAlI j“Ait. Žb•M Œº•Ah•Aemr tKn öBu˜˜ b•leln/ "ŒAim yid• 30 j“n B˜Al
j“e‘” p]iTb•Ir smˆS˜ÿ mAnux ŒAzIb•RAd• öAˆ¹ˆÿ h•eb•. elAk• pA” tAh•el ngrw• Db•Ms k•rb• n•.®
19 31
ŒAim Œº•Ah•Aemr sAeT Žk• ib•ezx c•¢i)˜ k•eriC. tKn Œº•Ah•Am b•leln/ "öBu˜ ŒApnAek• ik• ŒAr
öBu˜r ”•C• ŒnusAer j“Ib•nyApenr j“e‘ yAet Žk•b•Ar ib•r)˜ k•ret pAirÀ yid• esKAen mA^ 20
Œº•Ah•Aemr s•–˜ÿAns•–˜ÿit o Ÿ%rpur¨xg,• Œº•Ah•Aemr j“n B˜Al elAk• pAn tAh•el ik• k•reb•nÀ®
ŒA|•A pAln k•er tA” Ž” b•Yb•S˜î• k•eriC. Žw• k•eriC• öBu˜ b•leln/ "ŒAim yid• 20 j“n B˜Al elAk• pA”
yAet tAr• ‘AyùprAyù, o sí j“Ib•nyApn k•er. tAh•el tAh•el ŒAim ngrwA Db•Ms k•reb•A nA.®
ŒAim öBu˜/ öitš¨t ij“insÙil id•et pArb•.® 32
tKn Œº•Ah•Am b•leln/ "öBu˜ d•yù• k•er rAg
20
tArper öBu˜ b•leln/ "ey ind•Ar¨Š pAp esKAen k•reb•n n• ik••–˜Þ ezxb•Aerr mt ŒAr Žk•iw ö½Í
sMG•iwt h•e•C tAr j“‘ ŒAim sed•Am Žb•M G•emArAr id•eyù ŒApnAek• ib•r)˜ k•ir. ŒApin yid• esKAen
ib•r¨eß“ tIº• ŒAt$nAd• ZeniC. 21yt KArAp b•el ZeniC mA^ 10 j“n B˜Al elAk• pAn tAh•el ŒApin ik•
tA sitY” tt KArAp ik•n• t• ŒAim inej“ igeyù k•reb•nÀ®
ed•Kb•. tAh•el ŒAim iniü‚tB˜Aeb• sb• j“Anb•.® 22tKn öBu˜ b•leln/ "Ï nger 10 j“n B˜Al elAk• epelo
t¡Ar• itnj“n sed•Am ŒiB˜mueK h•¡Awet Zr¨ k•reln. ŒAim t• Db•Ms k•rb• n•.®
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 18:33-19:20 16
33
öBu˜r Œº•Ah•Amek• y• b•lAr iCl/ sb• b•l• h•eyù eB˜ter ewen ineyù egl Žb•M eB˜tr eTek• d•rj“•
egl. Žb•Ar öBu˜ t¡Ar peT c•el egeln Žb•M Œº•Ah•Am b•Þ“ k•er id•l. 11tArpr t¡Ar• b•A”err mArmueKA
inej“r b•AsS˜îAen iP•er egeln. j“ntAr j“e‘ ik•C¢ Žk•w• k•rl. P•el yub•k•/ b•]ß “•/
sb• b•d•mAz elAek•r• ŒÞ“ h•eyù egl. Žr• P•el yAr•
elAewr ŒitiTg, b•Ai¼r eB˜tr ej“Ar k•er eFAk•Ar ecX• k•riCl tAr•
esid•n sÞ“YAyù sed•Am nger éj“n dU•t Želn. eB˜ter eFAk•Ar d•rj“A” K<uej“ epl n•.
19 tKn elAw ngerr öeb•z peT b•esiCeln•.
itin dU•ted•r ŒAset ed•Keln. elAw B˜Ab•eln ey sed•Am h•et plAynù
12
tAr• sAD•Ar, piTk•/ ngerr mD•Y id•eyù ek•ATAo yAe•C. ŒitiT éj“n elAwek• ij“e|•s k•reln/ "etAmAr
elAw ŸeW igeyù t¡Aed•r ŒiB˜b•Ad•n k•er 2 b•leln/ pirb•Aerr ŒAr ek•Ÿ ik• Ž” zh•er b•As k•erÀ etAmAr
"mh•Azyùg,/ Œnuýh• k•er Žk•b•Ar ŒAmAr b•A¼Iet ŒAsun j“AmA”/ eCel/ emeyù ik•Mb•• pirb•Aerr ŒAr ek•Ÿ ik•
Žb•M ŒApnAed•r esb•• k•rAr sueyAg id•n. esKAen ŽKAen ŒAeCÀ yid• TAek• tAh•el tAed•r ŽKn” Ž”
ŒApnAr• h•At-p• D•ueyù rAi^b•As k•ret pAern. j“Ayùg• eCe¼ c•el yAoyùAr j“‘ b•elA. 13ŒAmr• Ž”
tArper k•Al sk•Ael ŒAb•Ar ŒApnAed•r g•–˜ÿb•Y ngr Db•Ms k•er ed•b•. Ž” ngr ey k•t KArAp t•
ŒiB˜mueK yA^• k•ret pAreb•n.® öBu˜ ZeneCn. tA” Ž” ngr Db•Ms k•er ed•oyùAr
dU•t éj“n b•leln/ "n•/ ŒAmr• c•ek•” rAi^b•As j“‘ itin ŒAmAed•r pAiWeyùeCn.®
14
k•rb•.® tKn elAw eb•ireyù igeyù t¡Ar Œ‘A‘ emeyùed•r
3
ik••–˜Þ elAw inej“r b•A¼Iet t¡Aed•r ineyù yAoyùAr yAr• ib•eyù k•ereC es” emeyùed•r S•VˆAmIed•r ŒTRAí
j“e‘ pI¼ApIi¼ k•ret lAgeln. tA” dU•tr• ezx j“AmA”ed•r seÒ˜ k•T• b•leln. elAw b•ll/ "tA¼AtAi¼
py$•–˜ÿ elAewr b•A¼Iet eyet rAj“I h•eln. t¡Ar• elAewr k•erA? Ž(u•in Ž” ngr eCe¼ c•el yAo? öBu˜ zIç•”
b•A¼Iet egeln. elAw t¡•ed•r ik•C¢ pAnIyù id•eln. Ž” ngr Db•Ms k•reb•n?® ik••–˜Þ tAr• B˜Ab•l/ elAw
elAw t¡Aed•r r¨iw b•Aineyù id•eln Žb•M t¡Ar• es” r¨iw eb•AD•h•yù tAmAz• k•reCn.
15
eKeln. prid•n eB˜Aer es” dU•etrA elAwek• tA¼• id•eln.
4
esid•n sÞ“YAyù G•eu mAet yAoyùAr iWk• ŒAeg/ ngerr t¡ A r• b•leln/ "Ž” ngrb•AsIed•r zAiS˜ÿ ed•oyù• h•eb•.
nAn• öA•–˜ÿ eTek• nAn• b•yeù sr b•æ elAk• elAewr b•Ai¼et sutrAM &u“im/ etAmAr S˜¤I Žb•M ey éj“n emeyù etAmAr
Žl. sed•Aemr es”sb• elAek•r• elAewr b•A¼I iG•er k•AeC TAek• tAed•r ineyù zIç•” Ž” j“Ayùg• eCe¼ c•el
eP•ll Žb•M elAwek• ic•ík•Ar k•er fAk•et lAgl. yAo. tAh•el Ž” ngerr seÒ˜ etAmr• ŒAr Db•Ms
5
tAr• b•ll/ "ŒAj“ sÞ“YAyù yAr• ŽeseC/ ek•ATAyù h•eb •n•.®
16
tAr•À tAed•r b•A”er ineyù ŽsÐ ŒAmr• tAed•r sAeT ik••–˜Þ elAewr sb• Ùileyù egl Žb•M itin ngr
eyQn sh•b•As k•ret c•A”.® eCe¼ yAoyùAr b•YApAer tA¼• k•reln n•. sutrAM Ï
6
elAw b•A”er eb•ireyù Žes d•rj“• b•Þ“ k•er id•l. éj“n elAw Žb•M t¡Ar S˜¤Ir Žb•M é” emeyùr h•At ec•ep
7
es” j“ntAr Ÿe£•e• elAw b•ll/ "n•? b•Þu“r•/ ŒAim D•rl. Ï éj“n elAw Žb•M t¡Ar pirb•Arek• inrAped•
imnit k•riC/ Žmn KArAp k•Aj“ ek•AerA n•. 8 ed•K/ ngerr b•A”er ineyù egeln. elAw Žb•M tAr pirb•Aerr
ŒAmAr éiw emeyù ŒAeCÐ ek•Ano pur¨x tAed•r SpzR öit öBu˜ d•yùAlu iCeln•. 17tA” Ï éj“n elAw Žb•M
k•erin. etAmAed•r j“e‘ ŒAim inej“r k•‘Aed•r ed•b•. t¡Ar pirb•Arek• ngerr b•A”er ineyù Želn. t<Ar•
etAmr• tAed•r ineyù y• KuzI k•ret pAerA. ik••–˜Þ d•yù• ngerr b•A”er c•el Žel es” éj“n dU•etr Žk•j“n
k•er Ž” ŒitiT éj“enr öit ik•C¢ ek•AerA n•. Ž” b•leln/ "Žb•Ar öA, b<•Ac•Ab•Ar j“e‘ etAmr• ed•Q¼
éj“n ŒAmAr G•er ŽeseC Žb•M ŒAmAr Œb••” Žed•r d•Ao? ŒAr epCenr id•ek• tAk•Aeb• n•. ŸptYk•Ar
r(•• k•rA Ÿic•í.® ek•Ano j“AyùgAet d¡•A¼Aeb• n•. yt(•, n• Ï pbR•et
9
eysb• elAek•r• elAewr b•A¼I iG•er ereKiCl tAr• ep<QCeb••tt(•, ZD•u” ed•Q¼eb•. TAmel/ ngerr seÒ˜
Ÿ%r id•l/ "ŒAmAed•r pT eTek• ser yAo?® tArpr etAmr•o Db•Ms h•eyù yAeb•?®
18
tAr• inej“ed•r meD•Y b•lAb•il k•rl/ "Ž” elAk•w• ik••–˜Þ elAw Ž” éj“nek• b•leln/ "mh•Azyùg,/
Žk•id•n ŒitiT ih•eseb• ŒAmAed•r nger b•As k•ret d•yù• k•er ŒAmAyù Œt dU•er ed•Qe¼ eyet b•leb•n n•?
ŽesiCl. ŽKn |•An id•e•C/ ŒAmr• ik• k•rb• n• k•rb•?® 19ŒAim ŒApnAed•r esb•k•mA^/ tb•u ŒAmAr öit
tKn es” elAek•r• elAwek• b•ll/ "ŽKn etAmAr ŒApnAed•r ŒsIm d•yù•. d•yù• k•er ŒAmAr j“Ib•n r(••
öit oed•r ec•eyù ŒAro eb•zI KArAp b•Yb•h•Ar k•rb•.® k•ereCn. ik••–˜Þ Ï pbR•t pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ pT ed•Qe¼Ab•Ar
ŒtŽb• es” j“nt• elAewr id•ek• Žigeyù eyet TAk•l. (•mt• ŒAmAr en”. yid• ŒAim Kub• D•Ier yA” teb•
ß*em d•rj“• eB˜eÒ˜ eP•lAr Ÿpß*m. ib•pd• G•web• Žb•M ŒAim inh•t h•b•? 20ed•Kun/ ŽKAen
10
ik••–˜Þ ey éj“n pur¨x elAewr b•Ai¼et ŒAšyù k•AeC” Žk•w• Kub• eCAw zh•r ŒAeC. ŒAim es” zh•r
ineyùiCl t¡Ar• h•WAí d•rj“• Kuel eb•ireyù Žes elAwek• py$–˜ÿ ed•Qe¼ eb<•ec• eyet pAir.®
17 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 19:21-20:8
21 34
dU•t ŒAwek• b•leln/ "B˜Ael• k•TA ŒAim etAmAr prid•n eCAw eb•Anek• b•¼ eb•An b•ll/ "gt rAet
ŒnuerAD• S•VˆIk•Ar k•eriC. ŒAim etAmAek• esw• k•ret ŒAim iptAr seÒ˜ Žk• ib•CAnAyù ZeyùiC. ŒAj“ rAet
ed•b•. ŒAim Ï zh•r Db•Ms k•rb• n•. 22ik••–˜Þ esKAen ŒAb•Ar t¡Aek• @•A(•Ars pAn k•ireyù eb•æ<z k•er ed•b•.
zIç•” ed•Qe¼ yAo. yt(•, n• inrAped• Ï zh•er &u“im tAh•el &u“im t¡Ar seÒ˜ eyQnsÒ˜m k•ret pAreb•.
ep<QeCA•C tt(•, sed•Am Db•Ms k•ret pArb• n•.® ŽB˜Aeb• ŒAmr• s•–˜ÿAnAid• epet ŒAmAed•r iptAr sAh•AyY
:Ï zh•err nAm esAyùr k•Ar, zh•riw Kub• eCAw.ò enb•. Žet ŒAmAed•r b•MzD•Ar• Œb•YAh•t TAk•eb•.®
35
sutrAM es” rAe^ é emeyù ŒAb•Ar iptAek• enˆzAet
sed•Am o G•emAr• Db•Ms h•l eb•æ<z k•er id•l. tArpr eCAw emeyù iptAr ib•CAnAyù
23
sUeyRAd•eyùr seÒ˜ seÒ˜ elAw esAyùer ep<ÚCeln. igeyù iptAr seÒ˜ eyQnsÒ˜m k•rl. Žb•Aero elAw
24
Žk•” smeyù öBu˜ sed•Am o G•emAr• Db•Ms k•r• Zr¨ Žmn enzAýˆS˜ÿ iCeln ey j“Anet pAreln n• ek•
k•reln. öBu˜ ŒAk•Aˆz eTek• ŒAÙn ŒAr ‰ˆl•–˜ÿ gÞ“k• tAr ib•CAnAyù Žl/ ek• egl.
b•xR, Zr¨ k•reln. 25ŒTRAí öBu˜ Ï ngrÙil Db•Ms 36
elAewr é emeyù” gB˜$b•tI h•l. tAed•r iptA”
k•reln. smS˜ÿ gACpAl•/ smS˜ÿ elAk•j“n/ smý tAed•r s•–˜ÿAnAid•r ipt•. 37b•¼ emeyùr h•l Žk• pu^
ŸptYk•AwA” öBu˜ Db•Ms k•reln. s•–˜ÿAn. tAr nAm h•l emAyùAb•. b•t$mAen ey emAyùAb•Iyù
26
elAw yKn S˜¤I o é” emeyùek• ineyù ed•Qe¼ j“Ait ŒAeC tAed•r ŒAid•pur¨x h•eln emAyùAb•. 38eCAw
pAlAi•Celn tKn elAewr ˆ S˜¤I inexD• Bu˜el Žk•b•Ar emeyùo Žk• pu^ s•–˜ÿAenr j“›˜å id•l. tAr nAm ib•na-
epCen ngerr id•ek• tAk•Aeln Žb•M tKn” lb•e,r Œiµ•å. b•t$mAen ey Œeµ•åAn j“Ait ŒAeC tAed•r
mUi%$ h•eyù egeln. ŒAid•pur¨x h•eln ib•na-Œiµ•å.
27
Kub• sk•Ael Œº•Ah•Am ŒAeg eyKAnwAet öBu˜r
sAmen d¡•Ai¼eyùiCeln es” S˜îAniwet itin ŒAb•Ar igeyù Œº•Ah•Aemr grAr yA^A
d¡•A¼Aeln. 28Œº•Ah•Am sed•Am Žb•M G•emArAr id•ek• Œº•Ah•Am pUeb•Rr b•AsS˜îAn tYAg k•er enegeB˜
tAik•eyù ed•Keln. smý ŸptYk•Ar opr #iXpAt
k•er Œº•Ah•Am ed•Keln ey smˆS˜ÿ ŸptYk•• eTek• eD•A< yù•
20 egeln. itin k•Aed•z Žb•M zUerr mD•Yb•t$I
grAr nger b•As k•ret Zr¨ k•reln. 2grAer b•As
ŸWeC. ed•eK men h•l ib•zAl Œi©Ík•AeØr P•lS•Vˆräp k•rAr smyù Œº•Ah•Am sk•lek• b•leln ey sAr• t¡Ar
Ï eD•<Ayù•. eb•An. grAerr rAj“• Œb•Iemlk• es k•T• Zneln.
29
ö½Vr ŸptYk•Ar smˆS˜ÿ ngr Db•Ms k•reln. ik••–˜Þ Œb•Iemlk• sArAek• k•Amn• k•reln/ tA” sArAek• ineyù
ö½Vr Ï ngrÙil Db•Ms k•rAr smyù Œº•Ah•Aemr k•T• ŒAsAr j“‘ k•eyùk•j“n Bˆ•] tYek• pAWAeln. 3 ik••–˜Þ rAe^
men ereKiCeln Žb•M itin Œº•Ah•Aemr ‹A&u“Åpu^ek• ö½Vr S•Vˆe¹÷ Œb•Iemlek•r k•AeC Želn. ö½Vr b•leln/
Db•Ms k•ern in. elAw Ï ŸptYk•Ar ngrÙilr meD•Y "etAmAr mr, G•ineyù ŽeseC. ey nArIek• &u“im ŽenC
b•As k•riCeln. ik••–˜Þ ngrÙil Db•Ms k•rAr ŒAeg es ib•b•Aih•t•.®
4
ö½Vr elAwek• Œ‘^ pAiWeyù id•eyùiCeln. ik••–˜Þ Œb•Iemlk• tKn pyR•–˜ÿ sArAek• zyYAr siÒ˜nI
k•ern in. tA” Œb•Iemlk• b•leln/ "öBu˜/ ŒAim etA
elAw Žb•M tA¡ r é” emeyù ŒprAD• k•irin. ŒApin ik• Žk•j“n inrprAD•ek• h•tYA
30
esAyùer b•As k•ret elAewr B˜yù k•riCl. tA” k•reb•nÀ 5Œº•Ah•Am inej“ ŒAmAyù b•eleC ey/ 'Ž”
itin o t¡Ar é” emeyù pbR•et b•As k•ret c•el egeln. nArI tAr eb•An.¾ ŒAr Ï nArIo b•eleC ey/ 'Ï pur¨x
esKAen t¡Ar• Žk•w• Ùh•Ar meD•Y b•As k•ret lAgeln. tAr B˜A”.¾ ŒAim etA ek•Ano ŒprAD• k•irin. ŒAim
31
éj“enr meD•Y ey emeyù b•¼ es Žk•id•n eCAw eb•Anek• etA j“AntAm” n• ey ŒAim ik• k•riC.®
6
b•ll/ "p]iTb•Iet sbR•^ S˜¤I o pur¨x ib•eyù k•er Žb•M tKn ö½Vr S•Vˆe¹÷r meD•Y Œb•Iemlk•ek• b•leln
tAed•r s•–˜ÿAnAid• h•y.ù ik••–˜Þ ŒAmAed•r iptA b•]ß“ h•eyùeCn ey/ "ç<•/ ŒAim j“Ain &u“im ined$•Ax. Žb•M ŽwAo j“Ain
Žb•M ŒAmAed•r s•–˜ÿAnAid id•et pAer Žmn Œ‘ pur¨x ey &u“im ik• k•rC t• &u“im j“Anet n•. etAmAyù ŒAim
ŽKAen en”. 32tA” ŒAmr• iptAek• öc•¢r @•A(•Ars b<•Aic•eyù id•eyùiC. ŒAim etAmAek• ŒAmAr ib•r¨eß“ pAp
pAn k•ireyù eb•æ<z k•ireyù ed•b•. tArpr t¡Ar seÒ˜ k•ret id•”in. ŒAim” etAmAyù Ï nArIek• zyYAyù ineyù
ŒAmr• eyQnsÒ˜m k•rb•. ŒAmAed•r pirb•Ar r(•• k•rAr eyet id•”in. 7 sutrAM &u“im Œº•Ah•Am o tAr S˜¤Iek•
j“e‘ ŒAmr• Ž”B˜Aeb• ŒAmAed•r iptAr sAh•AyY enb•?® iP•ireyù d•Ao. Œº•Ah•Am Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•I. es etAmAr
33
es” rAe^ é emeyù tAed•r iptAr k•AeC egl j“e‘ öATRn• k•reb• Žb•M &u“im tAet j“Ib•n lAB˜
Žb•M t¡Aek• öc•¢r @•A(•Ars pAn k•ret id•l. tArpr k•reb•. ik••–˜Þ &u“im yid• Œº•Ah•Am o tAr S˜¤Iek• iP•ireyù
b•¼ emeyù iptAr ib•CAnAyù igeyù t¡Ar seÒ˜ eyQn sÒ˜m n• d•Ao tAh•el ŒAim iniüc•t ey etAmAr m]&u“Y ŒAså.
k•rl. elAw Žmn enzAýˆS˜ÿ iCeln ey t¡Ar ib•CAnAyù Žb•M etAmAr smˆS˜ÿ pirb•Aerro m]&u“Y h•eb•.®
8
ek• k•Kn Žl Žb•M ek• k•Kn egl ik•C¢” b•Ju “et pAreln sutrAM prid•n Kub• sk•Ael Œb•Iemlk• t¡Ar
n•. Bˆ]•tYed•r efek• t¡Ar S•Vˆe¹÷r k•T• b•leln. t¡Ar S•Vˆe¹÷r
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 20:9-21:21 18

k•T• Zen Bˆ]•tYr• Kub• B˜It h•eyù p¼l. 9tKn k•ereCn. ey Zneb• es” ŒAmAr sueK suKI h•eb•. 7ek•Ÿ
Œb•Iemlk• Œº•Ah•Amek• efek• pAiWeyù ij“|•AsA k•reln/ B˜Aeb•in ey ŒAim Œº•Ah•Aemr pue^r j“›˜å ed•b•. ik••–˜Þ
"ek•n ŒApin ŒAmAed•r öit Žk•rm b•Yb•h•Ar k•relnÀ Ž” b•ß] “ b•yeù so ŒAim Œº•Ah•Amek• pu^ id•et eperiC.®
ŒAim ŒApnAr ˆöit ik• Œ‘Ayù k•eriCÀ ek•n imeTY
b•leln ey Ï nArIiw ŒApnAr eb•AnÀ ŒAmAr rAj“e ׈ G•err meD•Y ŒzAi•–˜ÿ
ŒApin Œenk• ib•pyRyù efek• ŽeneCn. ŒAmAr öit 8
”sah•Ak• ß*mz> b•¼ h•et lAgl. zIç•” es z)˜
Žsb• k•r• ŒApnAr Ÿic•í h•yùin. 10ŒApin ik•esr KAb•Ar KAoyùAr mt b•¼ h•l. tKn Œº•Ah•Am Žk•w•
B˜yù pAi•CelnÀ ek•n ŒApin ŒAmAr seÒ˜ Žrk•m mˆS˜ÿ eB˜Aj“ id•eln. 9Œº•Ah•Aemr öTm s•–˜ÿAenr j“›˜å
b•Yb•h•Ar k•relnÀ® 11tKn Œº•Ah•Am b•leln/ "ŒAim id•eyùiCl h•AgAr nAem imzrIyù d•AsI. sAr• ed•Keln
B˜yù epeyùiClAm. ŒAim eB˜eb•iClAm/ ŽKAen ek•Ÿ h•AgAerr es” pu^ ”sah•Ak•ek• ineyù mj“A k•reC. tA”
eb•AD•h•yù ö½Vrek• šß“A k•er n•. tA” eB˜eb•iClAm/ sAr• ib•c•ilt h•eln. 10sAr• Œº•Ah•Amek• b•leln/ "Ï
sArAek• pAoyùAr j“e‘ ŒAmAek• ek•Ÿ h•tYA k•reto d•AsI ŒAr tAr pue^r h•At eTek• ŒAmAed•r b<•Ac•Ao.
pAer. 12sAr• ŒAmAr S˜¤I/ ŒAb•Ar ŒAmAr eb•Ano b•ew. oed•r ib•d•Ayù k•er d•Ao? yKn ŒAmAed•r m]&u“Y h•eb•
sAr• ŒAmAr iptAr k•‘• b•ew/ ik••–˜Þ ŒAmAr mAtAr tKn ŒAmAed•r y• ik•C¢ D•n-sµpd•• ”sah•Ak•” pAeb•.
k•‘• nyù. 13ö½Vr ŒAmAek• ipïg]h• eTek• dU•er ek•ATAo ŒAim c•A” n• ey ŒAmAr pu^ ”sah•Aek•r seÒ˜ ŒAmAr
ineyù yAe•Cn. ö½Vr ŒAmAek• Œenk• ed•ez ineyù egeCn. d•AsIr pu^o sb•ik•C¢r B˜Ag pAk•?®
11
yKn Žrk•m h•l tKn ŒAim sArAek• b•llAm/ 'ŒAmAr Žet Œº•Ah•Am Kub• ib•c•ilt h•eln. itin t¡Ar
j“‘ ik•C¢ k•er•; eyKAen” ŒAmr• yAb•/ sb•A”ek• b•leb• pu^ ”½åAeyùelr j“e‘ Ÿiþˆ©Í h•eln. 12ik••–˜Þ Œº•Ah•Amek•
ey &u“im ŒAmAr eb•An.¾¾¾ ö½Vr b•leln/ "Ï pu^ ŒAr d•AsIr j“e‘ i‚•–˜ÿ• ek•AerA
14
tKn Œb•Iemlk• ŒAsl b•YApArw• b•uJ“eln. tA” n•. sAr• y• c•Ayù t•-” k•erA. etAmAr Žk•mA^
Œb•Iemlk• Œº•Ah•Aemr h•Aet•sArAek• iP•ireyù id•eln. Ÿ%rAiD•k•ArI h•eb• ”sah•Ak•. 13ik••–˜Þ etAmAr d•AsI
es” seÒ˜ Œb•Iemlk• Œº•Ah•Amek• ik•C¢ d•As/ emx o pu^ek•o ŒAim ŒAzIb•AR d• k•rb•. es etAmAr pu^ sutrAM
gb•Aid• pZo id•eln. 15Žb•M Œb•Iemlk• b•leln/ tAr pirb•Ar eTek•o ŒAim Žk• mh•An j“Ait s]iX
"c•Arid•ek• tAik•eyù ed•Kun. Žsb•” ŒAmAr j“im. k•rb•.®
14
ŒApnAr eyKAen KuzI/ esKAen TAk•et pAern.® prid•n Kub• eB˜Aer Œº•Ah•Am ik•C¢ KA† o pAnIyù
16
ŒAr Œb•Iemlk• sArAek• b•leln/ "etAmAr B˜A” j“l Žen h•AgArek• id•eln. t•” sµ•Vˆl k•er h•AgAr
Œº•Ah•Amek• ŒAim 1/000 erQpYmu@•• id•eyùiC. y• ik•C¢ pu^ek• ineyù c•el egl. h•AgAr es” ˆS˜îAn tYAg k•er
G•eweC esseb•r j“e‘ ŒAim é>iKt Žw• eb•AJ“Aet” eb•ra-ezb•A mr¨BU˜imr meD•Y G•uer eb•¼Aet lAgl.
15
Ž” erQpYmu@••. sb•A” j“Anuk• ey ŒAim ‘Ayù emen ik•C¢(•, per sb• j“l Pu•ireyù egl. ippAs•
k•Aj“ k•eriC.® emwAb•Ar j“e‘ ŒAr ik•C¢ TAk•l n•. tKn h•AgAr tAr
17-18
Œb•Iemlek•r pirb•Aerr smS˜ÿ nArIr pu^ek• Žk•w• eJ“Aepr nIec• rAKl. 16h•AgAr KAink•w•
gB˜$D•Are,r (•mt• ö ˆ Bu˜ h•r, k•eriCeln. Œb•Iemlk• dU•er eh•e¡ w egl. tArpr esKAen” b•es p¼l. h•AgAerr
sArAek• ŒiD•k•Ar k•eriCeln b•el ö½Vr Ž” B˜yù h•l/ j“elr ŒB˜Aeb• tAr pu^ eb•AD•h•yù mAr• yAeb•.
k•Aj“ k•eriCeln. ik••–˜Þ Œº•Ah•Am ö½Verr k•AeC pue^r m]&u“Y es ed•Ket pAreb• n•. tA” esKAen b•es
öATRn• k•reln Žb•M ö½Vr Œb•Iemlk•/ Œb•Iemlek•r b•es es k<•Ad•et lAgl.
17
S˜¤I o d•AsIed•r s•–˜ÿAenr j“›˜å ed•oyùAr (•mt• iP•ireyù ö½Vr es” pue^r k•Aå• Znet epeln Žb•M S•VˆgR
id•eln. eTek• ö½Verr dU•t h•AgArek• b•ll/ "ik• h•eyùeCÀ B˜yù
epo n•? öBu˜ etAmAr pue^r k•AåA Znet epeyùeCn.
18
Œb•ezex sArAr s•–˜Aÿ n lAB˜ yAo/ pu^ek• igeyù ed•K. or h•At D•er Žigeyù c•elA.
öBu˜ sArAr j“e‘ ey öitš¨it id•eyùiCeln/ ŒAim tAek• Žk• b•]h•í j“Aitr ipt• k•rb•.®
21 t• r(•• k•reln. öBu˜ sArAr j“e‘ ed•oyù•
öitš¨it pAln k•reln . 2sAr• gB˜$b•tI h•eln Žb•M
19
tKn h•AgAr ö½Verr k]•pAyù Žk•w• kU•p ed•Ket
epl. tArpr h•AgAr es” kU•epr j“el inej“r j“lpA^
Ž” b•]ß “ b•yùes Œº•Ah•Aemr j“e‘ Žk•iw pu^ s•–˜ÿAn pU,R k•rl. tArpr es” j“l ineyù igeyù pu^ek• pAn
ösb• k•reln. ö½Vr eyB˜Aeb• öitš¨it id•eyùiCeln k•rAl.
esB˜Aeb•” sb• sµpå h•l. 3 sAr• Žk•iw pue^r j“›˜å 20
es” pu^ b•¼ h•et lAgl ŒAr ö½Vr sArA(•,
id•eln Žb•M Œº•Ah•Am tAr nAm rAKeln ”sah•Ak•. tAr seÒ˜ TAk•eln. ”½åAeyùl es” mr¨BU˜imr meD•Y”
4
”sah•Aek•r ŒAw id•n b•yùs h•el/ ö½Vr eymn ŒA|•A b•¼ h•et lAgl. ß*em ß*em es h•l Žk•j“n izk•ArI.
b•eriCeln iWk• es”B˜Aeb• Œº•Ah•Am t¡Aek• suåí k•reln. tIrD•nuek• es h•eyù ŸWl Kub• d•(•. 21tAr m• Žk•
5
ù iCl 100
”sah•Aek•r j“e›˜år smyù Œº•Ah•Aemr b•ys imzrIyù k•‘Ar seÒ˜ tAr ib•eyù id•l. tAr• es” pAr,
b•Cr. 6Žb•M sAr• b•leln/ "ö½Vr ŒAmAek• ŒAniª•t nAemr mr¨BU˜imet” b•As k•ret lAgl.
19 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 21:22-22:13
2
Œb•Iemlek•r seÒ˜ Œº•Ah•Aemr d•rAd•ir tKn ö½Vr b•leln/ "etAmAr Žk•mA^ pu^ yAek•
22
tArpr Œb•Iemlk• o P•IeKAl Œº•Ah•Aemr seÒ˜ &u“im B˜Alb•As es” ”sah•Ak•ek• emAiryù• ed•ez ineyù
k•TA b•leln. P•IeKAl iCeln Œb•Iemlek•r yAo. esKAen pbR•tÙilr meD•Y Žk•iwr oper tAek•
!s‘b•Aih•nIr öD•An. t¡ A r• Œº•Ah•Amek• b•leln/ ŒAmAr Ÿe£•e• eh•Amb•il ih•eseb• b•il d•Ao . ŒAim
"etAmAr sb• k•Aej“et” ö½Vr etAmAr seÒ˜ ŒAeCn•. etAmAek• b•lb• ek•An pb•Retr opr &u“im tAek• b•il
23
sutrAM ö½Verr sA(•Aet &u“im ŒAmAyù Žk•w• öitš¨it ed•eb•.®
d•Ao. öit|•• k•erA ey &u“im ŒAmAr o ŒAmAr 3
prid•n sk•Ael G•um eTek• ŸeW Œº•Ah•Am yA^Ar
s•–˜ÿAns•–˜ÿitr öit ‘AyùprAyùŠ TAk•eb•. öitš¨it d•Ao j“e‘ gAD•Ar ipeW ij“n sAj“Aeln. seÒ˜ ”sah•Ak•ek•
ey &u“im ŒAmAr öit Žb•M ey ed•ez b•As k•rC es” ineln/ ŒAr ineln éj“n Bˆ]•tYek•. Œº•Ah•Am eh•Aemr
ed•ezr öit d•yAù prAyùŠ h•eb•. öitš¨it d•Ao ey ŒAim j“e‘ k•AW k•Aweln. tArpr ö½Vr eyKAen eyet
etAmAr öit eyrk•m d•yùAprAyùŠ/ &u“imo ŒAmAr öit b•eliCeln es” S˜îAenr Ÿe£•e• ron• id•eln.
4
esrk•m d•yùAprAyùŠ h•eb•.® itnid•n c•lAr per Œº•Ah•Am dU•er #iXpAt k•reln
24
Žb•M Œº•Ah•Am b•leln/ "ŒAim öit|•• k•riC ey ŒAr g•–˜ÿb•YS˜îl ed•Ket epeln. 5tKn Bˆ]•tY éj“enr
ŒApin ŒAmAr öit eyrk•m ŒAc•r, k•ereCn Ÿe£•e• Œº•Ah•Am b•leln/ "gAD•Aw• ineyù etAmr•
ŒAimo ŒApnAr öit esrk•m ŒAc•r, k•rb•.® 25tArpr ŽKAen Œep(•• k•erA/ ŒAim eCelek• ineyù inid$•X
Œº•Ah•Am Œb•Iemlek•r k•AeC Žk•w• ŒiB˜eyAg k•reln. S˜îAniwet yAb• Žb•M ŸpAsn• k•rb•. per etAmAed•r
Œº•Ah•Am Œb•Iemlek•r k•AeC ŒiB˜eyAg k•reln ey k•AeC iP•er ŒAsb•.®
6
t¡Ar d•Aesr• Žk•w• pAnIyù j“elr kU•p ŒiD•k•Ar Œº•Ah•Am eh•Aemr j“e‘ ek•ew ŒAn• k•AW eCelr
k•er ereKeC. es” kU•piw Œº•Ah•Aemr d•Aesr• Knn k<••eD• id•eln. Žb•M seÒ˜ ineln K<A¼• o ŒAÙn.
k•eriCl. tArpr Œº•Ah•Am o t¡Ar eCel éj“en” ŸpAsn•
26
ik••–˜Þ Œb•Iemlk• b•leln/ "ek• Žrk•m k•ereC sµpAd•n k•rAr j“e‘ inid$•X S˜îAniwet egeln.
7
ŒAim j“Ainn•. ŒApin etA Žr ŒAeg Ž b•YApAer ”sah•Ak• ipt• Œº•Ah•Amek• b•ll/ "iptA?®
k•Kno ik•C¢ b•eln in?® Œº•Ah•Am Ÿ%r id•eln/ "b•elA/ pu^?®
27
sutrAM Œº•Ah•Am ŒAr Œb•Iemlk• éj“en c•¢i)˜b•ß“ ”sah•Ak• b•ll/ "iptA? eh•Aemr j“e‘ sb• ŒAeyùAj“n
h•eln. Œb•Iemlk•ek• c•¢i)˜r ömA, ih•eseb• Œº•Ah•Am ed•Ket pAi•C/ ik••–˜Þ eh•Aemr ŒAeg b•il ed•oyùAr j“e‘
k•eyùk•w• emx ŒAr gb•Aid• pZ id•eln. 28Œº•Ah•Am emxzAb•k• ek•ATAyùÀ®
8
Œb•Iemlek•r sAmen sAtw• emx p]Tk• k•er rAKeln. Œº•Ah•Am b•leln/ "ŒAmAr pu^/ S•VˆyùM ö½Vr b•ilr
29
Œb•Iemlk• Œº•Ah•Amek• ij“e|•s k•reln/ j“e‘ emxzAb•ek•r b•Yb•S˜î• k•reb•n.®
"ŒAmAr sAmen Ž” sAtw• emx p] T k• k•er
rAKeln•ek•nÀ® ”sha •Ak• r(•• epeln
30
Œº•Ah•Am Ÿ%r id•eln/ "ŒApin yKn Ž” sAtw• sutrAM Œº•Ah•Am ŒAr ”sah•Ak• éj“en imel inid$•X
emx ŒAmAr k•AC eTek• eneb•n tKn ömAi,t h•eb• ey S˜îAniwet egeln. 9t¡Ar• es” S˜îAniwet ep<QCeln
ŒAim Ž” kU•p Knn k•eriClAm.® eyKAen ö½Vr eyet b•eliCeln. esKAen Œº•Ah•Am Žk•iw
31
tArpr eTek• Ï kU•epr nAm h•l eb•ra-ezb•A. eb•d•I !tir k•reln. eb•d•Ir Ÿper Œº•Ah•Am k•AWÙelA
k•ArŠ Ï S˜îAen éj“en prSperr k•AeC öitš¨it sAj“Aeln. tArpr Œº•Ah•Am t¡Ar pu^ ”sah•Ak•ek•
id•eyùiCeln. b<•AD•eln Žb•M eb•d•Ir Ÿper sAj“AenA k•AWÙelAr Ÿpr
32
ŒtŽb• eb•ra-ezb•Aet Œº•Ah•Am o Œb•Iemlk• tAek• ezAyùAeln. 10Žb•Ar Œº•Ah•Am K<A¼• eb•r k•er
éj“en Žk•w• c•¢i)˜ sµpAd•n k•reln. tArper ”sah•Ak•ek• b•il ed•oyùAr j“e‘ !trI h•eln.
Œb•Iemlk• t¡Ar qs‘AD•(•Yed•r ineyù pelXIyùed•r ed•ez 11
ik••–˜Þ tKn öBu˜r dU•t Œº•Ah•Amek• b•AD•• id•eln.
iP•er egeln. es” dU•t S•ˆV gR eTek• "Œº•Ah•Am/ Œº•Ah•Am® b•el fAk•eln?
33
eb•ra-ezb•Aet Œº•Ah•Am Žk•w• ic•rh•irí J“AŸgAC Œº•Ah•Am eTem igeyù sA¼• id•eln/ "b•lun.®
erAp, k•reln. esKAen itin öBu˜ zA½Vt ö½Verr 12
dU•t b•leln/ "etAmAr pu^ek• h•tY• ek•AerA n•/
k•AeC öATRn• k•reln. 34Œº•Ah•Am pelXIyùed•r ed•ez tAek• ek•An rk•m ŒAG•At id•eyù• n•. ŽKn ŒAim
b•æk•Al b•As k•reln. ed•Ket pAi•C/ &u“im ö½Vrek• B˜i)˜ k•erA Žb•M t¡Ar
ŒA|•A pAln k•erA. öBu˜r j“e‘ &u“im etAmAr Žk•mA^
Œº•Ah•Am/ etAmAr p^u ek• b•il d•Ao? pu^ek• pyR•–˜ÿ b•il id•et öS˜Þt.®
13
Ž” smˆS˜ÿ ik•C¢r per ö½Vr iWk• k•reln ey tKn Œº•Ah•Am Žk•w• emx ed•Ket epeln. Žk•w•
22 itin Œº•Ah•Aemr ib•½VAs prI(•• k•reb•n. tA” eJ“Aep tAr izM ŒAwek• egeC. sutrAM Œº•Ah•Am es”
ö½Vr fAk•eln/ "Œº•Ah•Am?® emxw• D•er Žen b•il id•eln. Ï emxwA” h•l ö½Verr
Žb•M Œº•Ah•Am sA¼• id•eln/ "b•lun?® j“e‘ Œº•Ah•Aemr b•il. ŒAr r(•• epl Œº•Ah•Aemr
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 22:14-24:2 20

pu^ ”sah•Ak . 14sutrAM Œº•Ah•Am Ï S˜îAniwr Žk•w• 8


Œº•Ah•Am tAed•r b•leln/ "ŒApnArA sitY” yid• ŒAmAr
nAm id•eln/ "iyeh•Ab••-iyir.®* Žmnik• ŒAj“o m]t S˜¤Iek• k•b•r edoyùAr b•YApAer sAh•AyY k•ret c•An
elAek•r• b•el/ "Ž” pbR•et öBu˜ek• ed•K• yAyù.® tAh•el ŒAmAr h•eyù esAh•err pu^ ”e•Pó•Ae,r seÒ˜
15
S•VˆgR eTek• öBu˜r dU•t iþˆtIyùb•Ar Œº•Ah•Amek• k•T• b•lun. 9”e•Pó•Ae,r e(•etr ezex ey mka•eplAr
16
efek• b•leln/ "ŒAmAr j“e‘ &u“im etAmAr Žk•mA^ Ùh•Aw• ŒAeC esw• ŒAim ik•net c•A”. ”e•Pó•A, Ï
pu^ek•o b•il id•et öS˜Þt iCel. ŒAmAr j“e‘ &u“im Ùh•Ar mAilk•. y• d•Am h•yù/ sb•wA” ŒAim ed•b•. ŒAim
Žt b•¼ k•Aj“ k•erC b•el ŒAim etAmAr k•AeC öitš¨it c•A” ey ŒAmAr S˜¤Ir k•b•err j“e‘ ey Ï j“Ayùg•
id•i•CÉ ŒAim/ öBu˜ inej“r” id•b•Y k•er öitš¨it k•riC ik•niC ŒApnArA sb•A” tAr sA(•I TAku•n.®
ey/ 17ŒAim etAmAek• Œb••” ŒAzIb•RAd• k•rb•. ŒAk•Aez 10
y¡Aed•r seÒ˜ Œº•Ah•Am k•T• b•liCeln t¡Aed•r meD•Y
yt tAr•/ ŒAim etAmAr Ÿ%rpur¨xed•ro sMKYAyù tt ”e•Pó•A, Ÿpib•X iCeln. ŽKn ”e•Pó•A, Œº•Ah•Amek•
k•rb•. smu@•tIer yt b•Ail/ etAmAr Ÿ%rpur¨xr•o b•leln/ 11"n•/ mh•Azyù/ ŽKAen” Ï e(•t Žb•M Ùh•Aiwo
tt h•eb•. Žb•M etAmAr b•Mz tAed•r smˆS˜ÿ zߨed•r ŒAim ŒAmAr elAek•ed•r sAmen ŒApnAek• ed•b•. ŒApin
prAˆS˜ÿ k•reb•. 18p]iTb•Ir öetYk• j“Ait etAmAr yAet ŒApnAr ”•C• mt ŒApnAr S˜¤Iek• smAiD•S˜î k•ret
Ÿ%rpur¨xed•r mAD•Yem ŒAzIb•RAd• pAeb•. &u“im ŒAmAr pAern esj“e‘ Ï j“im/ Ùh•• ŒAim ŒApnAek• ed•b•.®
12
ŒA|•A pAln k•erC b•el etAmAr Ÿ%rpur¨xed•r j“e‘ tKn Œº•Ah•Am smeb•t eh•etr elAk•ed•r sib•nyù
ŒAim Žk•Aj“ k•rb•.® nmSˆ ð ˜ Ar k•reln. 13sk•elr ŸpiS˜î i tet itin
19
tKn Œº•Ah•Am t¡Ar Bˆ•] tYed•r k•AeC iP•er egeln. ”e•Pó•A,ek• b•leln/ "ik••–˜Þ ŒAim Ï j“imr puerA d•Am
t¡Ar• sk•el eb•ra-ezb•Aet iP•er Želn Žb•M Œº•Ah•Am ŒApnAek• id•et c•A”. ŒAmAr ed•oyù• d•Am ŒApin d•yù•
eb•ra-ezb•Aet” eTek• egeln . k•er ýh•, k•r¨n/ ŒAim iniþRD•Ayù ŒAmAr S˜¤Iek• k•b•r
20
Ž”sb• G•wnAr per ŒºAh•Aemr k•AeC Ž” Kb•r id•”.®
14
Žl/ "ezAenA/ etAmAr B˜A” nAeh•Ar Žb•M tAr S˜¤I Ÿ%er ”e•Pó•A, Œº•Ah•Amek• b•leln/ 15"mh•Azyù/
im˜ð˜Aro ŽKn s•–˜ÿAnAid• h•eyùeCÉ 21öTm pue^r nAm ŒAmAr k•T• Znun. ŒApnAr o ŒAmAr k•AeC 10 pAŸØ
¬x/ iþˆtIyù pue^r nAm b•Ux/ ïtIyù pu^ k•mUeyùl h•l oj“enr räepAr etA ek•An d•Am en”? sutrAM ŒApin
ŒrAemr iptA. 22tArper ŒAeC ek•xd•/ h•es•/ iplad•z/ j“imw• inn Žb•M esKAen iniüc•e•–˜ÿ ŒApnAr S˜¤Iek•
ixda•lP• Žb•M b•TUeyùl.® 23b•TUeyùl h•l irib•k•Ar iptA. smAiD•S˜î k•r¨n.®
16
Ž” ŒAw pue^r mAtA h•l im˜𘕠Žb•M iptA h•l nAeh•Ar. Œº•Ah•Am b•uJ“et pAreln ey ”e•Pó•Ae,r k•TAr
ŒAr nAeh•Ar h•e•C Œº•Ah•Aemr B˜A”. 24tACA¼• d•AsI meD•Y” j“imwAr mUlY Ÿi˜ñiKt h•eyùeC. sutrAM Œº•Ah•Am
rämAr eTek•o nAeh•Aerr ŒAro c•Arj“n pu^•iCl. Ž” Ï mUlY” ”e•Pó•A,ek• id•eln. ”e•Pó•Ae,r j“e‘ Œº•Ah•Am
c•Ar pue^r nAm ewb•h•/ gh•m/ th•z Žb•M mAK•. 10 pAŸØ räep• oj“n k•reln Žb•M es” räep•
b•i,k•ek• id•eln.
17-18
sArAr m& ] “u Y su t rAM ”e•Pó • Ae,r j“imr S•V %ÑAiD•k•ArIr
sAr• 127 b•Cr eb<•ec•iCeln. 2 k•nAn ed•ezr pirb•t$n h•l. mièr pUbR•id•ek• mka•epAlAyù Ï j“im
23 ik•iryùT Œb•R ŒTRAí ih•eº•A, nger t¡Ar m]&u“Y
h•yù. Œº•Ah•Am B˜Ix, é>K epeln/ sArAr j“e‘ Œenk•
Œb•iS˜ît. ŽKn Ï j“imr S•Vˆ%ÑAiD•k•ArI h•eln Œº•Ah•Am.
itin Ï j“imr Œ•–˜ÿgRt Ùh•• Žb•M smˆS˜ÿ b•](•Aid•r
k<•Ad•eln. 3 tArpr S˜¤ I r m] t ed•h• ereK eh•etr S•V%ÑA iD•k•ArI h•eln. smˆ S ˜ÿ ngrb•AsI ”e•Pó • A, o
j“negAþIr seÒ˜ k•T• b•let egeln. 4 itin b•leln/ Œº•Ah•Aemr meD•Y Ï c•¢i)˜ sµpAd•n ötY(• k•reln.
19
"ed•z pyRwn k•ret k•ret ŒApnAed•r ed•ez Žes tArpr Œº•Ah•Am mièr :ih•eº•Ae,ò ink•wS˜î j“imet
ŒAim prb•AsI ih•eseb• b•As k•riC. P•el ŒAmAr m]t ŒTRAí k•nAn ed•ezr Žk• Ùh•Ar meD•Y t¡Ar S˜¤I sArAek•
S˜¤Iek• k•b•r ed•oyùAr mt ŒAmAr ek•Ano j“Ayùg• en”. smAiD•S˜î k•reln. 20Œº•Ah•Am eh•etr j“negAþIr k•AC
ŒAim yAet S˜¤Iek• k•b•r id•et pAir tAr j“e‘ d•yù• eTek• Ï j“im o j“imr meD•Yk•Ar Ùh•• ik•neln.
k•er ŒAmAyù KAink•w• j“Ayùg• id•n.® ŽKn Ï j“im-Ùh•• h•l Œº•Ah•Aemr sµpi% Žb•M Ï
5
eh•etr• Ÿ%er b•ll/ 6 "mh•Azyù/ ŒAmAed•r meD•Y j“Ayùg• itin smAiD•S˜îl ih•eseb• b•Yb•h•Ar k•ret
ŒApin ö½Verr mh•An entAed•r Žk•j“n. ŒAmAed•r lAgeln.
ešþ j“imet ŒApin ŒApnAr m]t S˜¤Iek• smAiD•S˜î
k•ret pAern. ŒApnAr S˜¤Iek• ŒApin ŒApnAr ”sha •Aek•r S˜I¤
pCª•mt j“AyùgAet smAiD•S˜î k•rel ek•Ÿ ŒApnAek• Œº•Ah•Am ŒtY•–˜ÿ b•]ß“• b•yùs pyR•–˜ÿ j“Iib•t
b•AD•• ed•eb• n•.®
7
Œº•Ah•Am ŸeW d¡•Ai¼eyù t¡Aed•r nmSˆð˜Ar k•reln.
24
ŒAzIb•R A
iCeln. Œº•Ah•Am o t¡Ar k]•t smˆS˜ÿ k•em$ öBu˜r
d• iCl. 2 Œº•Ah•Aemr smS˜ÿ sµpi% ed•KAezAnAr
j“e‘ Žk•j“n purAen• Bˆ•] tY iCl. Œº•Ah•Am es” Bˆ•] tYek•
iyeh•Ab••-iyir Žr ŒTR/ "öBu˜ ed•eKn® ŒTb•• "öBu˜ ed•n.®
Žk•id•n efek• b•leln/ "ŒAmAr ¬r¨r nIec• h•At d•Ao.
21 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 24:3-30
3
ŽKn ŒAmAr k•AeC &u“im Žk•w• öit|•A k•erA. S•VˆgR o ŒApnAr ŸwÙelAek•o ŒAim j“l id•i•C.¾ Žrk•mw•
met$Yr ö½Vr öBu˜r sA(•Aet ŒAmAyù k•TA d•Ao ey yid• G•ew tAh•el ŒAim b•uJ“b• ŒApnAr k•AC h•et ŒAs•
k•nAenr ek•An k•‘Aek• ŒAmAr pu^ ib•eyù k•reb•/ eswA” öˆmA, ey Ï emeyù” ”sah•Aek•r j“e‘ siWk•
Žrk•mw• &u “ im k•Kno h•et ed•eb• n•. ŒAmr• pA^I. Žb•M ŒAim j“Anb• ey ŒApin ŒAmAr minb•ek•
k•nAnIyùed•r meD•Y b•As k•ir b•ew/ ik••–˜Þ ŒAmAr pue^r d•yù• k•ereCn.®
seÒ˜ ek•Ano k•nAnIyù k•‘Ar ib•eyù h•et ed•eb• n•.
4
ŒAmAr ed•ez ŒAmAr S•Vˆj“Aitr k•AeC iP•er yAo. Žk•iw p IÍ pAoy•ù egl
esKAen ŒAmAr pu^ ”sah•Aek•r j“e‘ pA^I K<uej“ eb•r 15
Bˆ]•tY öATRn• ezx k•rAr ŒAeg” irib•k•• nAem
k•er tAek• ŽKAen ineyù Žs.® Žk•iw tr¨,I kU•epr k•AeC Žl. irib•k•A b•TUeyùelr
5
Bˆ]•tYiw t¡Aek• b•ll/ "Žmn et• h•et pAer ey k•‘•. b•TUeyùl iCl Œº•Ah•Aemr B˜A” nAeh•Ar o tAr
ek•Ano pA^I ŒAmAr seÒ˜ Žed•ez ŒAˆset rAj“I h•l S˜¤I im˜ð˜Ar pu^. j“l enoyùAr k•lsI k<•AeD• ineyù irib•k••
n•. tAh•el ik• ŒAim ŒApnAr pu^ek• ŒAmAr seÒ˜ kU•epr k•AeC Žl. 16irib•k•• ŒsAD•Ar, suª•rI. es
ineyù ŒApnAr j“›˜åBU˜imet yAb•À® k•Ken• ek•An pur¨exr seÒ˜ G•m u Ayù in; es iCl ku•mArI.
6
Œº•Ah•Am tAek• b•ll/ "n•? ŒAmAr pu^ek• Ï kU•epr D•Aer igeyù es k•lsI B˜er j“l inl. 17tKn
ed•ez ineyù eyo n•. 7 S•VˆegRr öBu˜ S•VˆyùM ö½Vr ŒAmAr es” Bˆ]•tY tA¼AtAi¼ tAr k•AeC igeyù b•ll/ "d•Ar¨,
S•ˆV ed•z eTek• spirb•Aer ŒAmAyù ŽKAen ineyù ŽeseCn. ï\••/ d•yù• k•er etAmAr k•lsI eTek• Žk•w¦ j“l
Ï ed•z ŒAmAr iptAr o pirb•Aerr S•Vˆed•z iCl. d•Ao.®
ik••–˜Þ öBu˜ k•T• id•eyùeCn ey Ž” n&u“n ed•z h•eb• 18
irib•k•• seÒ˜ seÒ˜ k<•AD• eTek• k•lsI nAimeyù
ŒAmAr pirb•Aerr S•Vˆed•z. öBu˜ etAmAr ŒAeg t¡Ar tAr Œ¡Aj“lAyù j“l eFel id•eyù• b•ll/ "Ž” inn/
dU•t pAWAeb•n yAet &u“im ŒAmAr pue^r j“e‘ Žk•iw ï\•A emwAn.® 19tAek• j“l pAn k•ret ed•oyùAr per
pA^I pCª• k•er tAek• ŽKAen ŒAnet pAr. 8 ik••–˜Þ irib•k•• b•ll/ "ŒApnAr ŸwÙelAek•o ŒAim j“l
yid• es” pA^I etAmAr seÒ˜ Ž” ed•ez ŒAset n• id•i•C.® 20tKn irib•k•• k•lsI KAil k•er sb•w• j“l
c•Ayù tAh•el &u“im etAmAr zpT eTek• mui)˜ pAeb•. eFel id•l• Ÿewed•r pAnpAe^. tArpr ŒAb•Ar kU•p
ik••–˜Þ &u“im k•Kno ŒAmAr pu^ek• es” ed•ez iP•ireyù eTek• ŒAro j“l ŒAnet egl. ŽB˜Aeb• es sb•ÙelA
ineyù yAeb• n•.® Ÿwek•” j“l pAn k•ret id•l. 21es” Bˆ]•tY nIreb•
9
sutrAM Bˆ]•tYiw tAr mineb•r Ÿr¨r nIec• h•At irib•k•Ar smˆS˜ÿ k•Aj“ l(•Y k•ret lAgl. es iniü‚t
id•eyù es” rk•m” zpT k•rl. h•et c•A”iCl ey öˆBu˜ tAr öATRn• ZeneCn ik•n• Žb•M
”sah•Aek•r j“e‘ pA^I sÞ“An sP•l h•eyùeC ik•n•.
sÞ “Aenr Zr¨ 22
ŸwÙelAr j“lpAn ezx h•el es irib•k•Aek• Žk•w•
10 1
Bˆ]•tYiw Œº•Ah•Aemr d•ziw Ÿw•ineyù es” S˜îAn /4 ŒAŸ›s oj“enr esAnAr ŒAMiw id•l. tACA¼• es
tYAg k•rl. seÒ˜ ineyù egl nAn• D•re,r suª•r Žk•-Žk•iw 5 ŒAŸ›s oj“enr éKAn• esAnAr b•AlAo
su ª •r Ÿph•Ar. es egl nAeh•Aerr ngr irib•k•Aek• id•l. 23Bˆ]•tYiw irib•k•Aek• ij“e|•s k•rl/
emesApewimyùAet. "etAmAr ipt• ek•À etAmAr iptAr g]eh• ik• ŒAmAr
11
ngerr b•A”er es” Bˆ]•tY j“elr kU•epr id•ek• elAek•ed•r rAˆe^ TAk•Ar ek•Ano b•Yb•S˜î• h•et pAerÀ®
24
egl. sÞ“YAr smyù ngerr emeyùr• es” kU•ep j“l irib•k•• Ÿ%r id•l/ "b•TUeyùl ŒAmAr ipt•. itin
inet eb•ireyù Žl. Bˆ]•tYiw ŸwÙelAek• esKAen h•¡Aw¦ im˜𘕠o nAeh•Aerr pu ^ .® 25tArpr es b•ll/
ege¼ b•sAl. "ŸwÙelAek• eKet ed•oyùAr mt K¼ ŒAr ŒApnAed•r
12
Bˆ]•tYiw b•ll/ "öˆBu˜/ ŒApin ŒAmAr minb• G•eu mAet ed•oyùAr mt j“Ayùg• éewA” ŒAmAed•r ŒAeC.®
Œº•Ah•Aemr ö½Vr. ŒAj“ ŒAmAr mineb•r pue^r j“e‘ 26
Bˆ]•tYiw sAXAeÒ öi,pAt k•er öBu˜r ŸpAsn•
Žk•iw eyAgY pA^I inb•RAc•en ŒApin ŒAmAyù sAh•AyY k•rl. 27es b•ll/ "D•‘ öBu˜/ ŒAmAr minb• Œº•Ah•Aemr
k•r¨n. Œnuýh• k•er ŒAmAr minb• Œº•Ah•Amek• Ž” d•yù• ö½Vr. ŒAmAr mineb•r öˆit öˆBu˜ d•yùA o ib•½VˆS˜ÿtAr
k•r¨n. b•Yb•h•Ar k•ereCn. öBu˜ ŒAmAek• ŒAmAr mineb•r
13
ŽKAen kU•epr D•Aer ŒAim d¡•Ai¼eyù ŒAiC. ngerr ŒA ™Iyùed•r b•A¼Iet ineyù ŽeseCn ŒAmAr mineb•r
tr¨,I rm,IrA Ž” kU • epr j“l inet ŒAseC. pue^r j“‘ eyAgY pA^I K<uej eb•r k•rAr j“‘.®
14 28
”sah•Aek•r j“e‘ ek•An pA^Iiw Ÿpyu)˜ t• j“AnAr tKn irib•k•• C¢ew igeyù y• y• G•eweC essb•
Žk•w• ib•ezx ”iÒ˜t ed•Ket pAb• b•el ŽKAen ŒAim tAr pirb•Aerr sb•A”ek• b•ll. 29-30irib•k•Ar Žk• B˜A”
Œep(•• k•riC. es” ib•ezx ”iÒ˜tiw h•l Ž”É ŒAim iCl. tAr nAm lAb•n. es” ŒAg•–˜Þk• y• ik•C¢ b•eleC/
emeyùiwek• b•lb•/ 'etAmAr k•lsI eTek• ŒAmAyù Žk•w¦ es”sb• irib•k•• yKn b•liCl tKn lAb•n mn id•eyù
j“l d•Ao.¾ es” emeyùiw” ey Ÿpyu)˜ t• ŒAim b•Ju “et sb• ZniCl. Žb•M lAb•n yKn tAr id•id•r ŒA[u˜el
pArb• yid• es b•el/ 'inn/ Ž” j“el etX• emwAn. ŒAMiw ŒAr h•Aet b•Al• ed•Kl tKn C¢ew eb•ireyù igeyù
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 24:31-58 22

es” kU•epr D•Aer Žl. es” elAk•iw tKn kU•epr pA^I Žk•w• ib•ezxB˜Aeb• Ÿ%r ed•eb•. es b•leb•/ ''Ž”
D•Aer ŸwÙelA ineyù d¡•Ai¼eyù iCl. 31lAb•n b•ll/ j“l ŒApin pAn k•r¨n ŒAr ŒApnAr ŸwÙelAek•o
"mh•Azyù/ ŒApnAek• ŒAmAed•r ŒAleyù S•VˆAgt j“AnA”. ŒAim j“l pAn k•ret ed•b•.® ey emeyù Ž”B˜Aeb• Ÿ%r
ŒApnAr ŽKAen d¡ • Ai¼eyù TAk•Ar d•rk•Ar en”. ed•eb•/ ŒAim j“Anb•/ es-” ŒAmAr mineb•r pue^r j“e‘
ŒApnAed•r ib•šAemr j“e‘ ŒAim smˆS˜ÿ b•eª•Ab•ˆS˜ÿ k•riC Ÿpyu)˜ pA^I yAek• öBu˜ inb•RAc•n k•ereCn.¾
Žb•M ŒApnAed•r ŸwÙelAr j“e‘ ŒAmAed•r b•A¼Iet 45
"ŒAmAr öATRn• ezx k•rAr ŒAeg” irib•k•• j“l
j“Ayùg• ŒAeC.® enoyùAr j“e‘ ku•eyùAtlAyù Žl. j“elr k•lsIw• tAr
32
tA” Œº•Ah•Aemr Bˆ•] tY tAed•r b•A¼Ir eB˜ter egl. k<•AeD• iCl. ŒAim tAr k•AeC ï\•A inb•Are,r j“e‘
ŸwÙelAr eTek• eb•AJ“• nAmAet lAb•n tAed•r sAh•AyY j“l c•A”lAm. 46Œmn” es k<•AD• eTek• k•lsI nAimeyù
k•rl Žb•M ŸwÙelAek• KAb•Aerr j“‘ K¼o id•l. ŒAmAr Œ¡Aj“lAyù KAink•w• j“l eFel id•l. tArpr
lAb•n tArpr es” Bˆ•] tY o tAr elAek•ed•r p• eD•AoyùAr es b•ll/ 'Ž” j“l ŒApin pAn k•r¨n ŒAr ŒApnAr
j“e‘ j“l id•l. 33tArpr lAb•n tAed•r KAoyùAr j“e‘ ŸwÙelAr j“e‘ ŒAim ŒAro j“l id•i•C.¾ tKn ŒAim
KAb•Ar id•l. ik••–˜Þ Bˆ]•tYiw eKet rAj“I h•l n•. es es” j“l pAn k•rlAm Žb•M emeyùiw ŸwÙelAek•o
b•ll/ "ŒAim ek•n ŽesiC t• n• b•el ŒAim KAb• n•.® j“l pAn k•ret id•l. 47tKn ŒAim tAek• ij“e|•s
tKn lAb•n b•ll/ "tAh•el ŒAmAed•r b•lun.® k•rlAm/ 'etAmAr ipt• ek•À¾ es b•ll/ 'b•TeU yùl ŒAmAr
ipt•. itin im˜𘕠o nAeh•Aerr pu^.¾ tKn ŒAim
irib•k•Ar j“e‘ d•rAd•ir tAek• ŒAMiw ŒAr b•AlA ej“A¼A id•lAm. 48ŒAr öˆi,pAt
34
tKn es” Bˆ]•tY b•ll/ "ŒAim Œº•Ah•Aemr Bˆ]•tY. k•er ŒAim öBu˜ek• D•‘b•Ad• j“AnAlAm. ŒAim öBu˜ek•/
35
öˆBu˜ smˆS˜ÿ ib•xeyù” ŒAmAr minb•ek• ŒAzIbR•Ad• ŒAmAr minb Œº•Ah•Aemr ö½Vrek• özMsA k•rlAm.•
k•ereCn. ŒAmAr minb• ŽKn Žk• mh•An b•Yi)˜. ŒAmAyù esAj“• ŒAmAr mineb•r B˜A”eyùr nAtinr k•AeC
Œº•Ah•Amek• öBu˜ Œenk• emexr pAl Žb•M öˆc•¢r gb•Aid• ep<QeC ed•oyùAr j“e‘ öBu˜ek• D•‘b•Ad• j“AnA”. 49ŽKn
pZ id•eyùeCn. Œº•Ah•Aemr ŽKn Œenk• esAn•/ räp•/ ŒAmAyù b•lun/ ŒApin ik• ŒAmAr mineb•r öit sd•yù
Œenk• d•Asd•AsI. Œº•Ah•Aemr Œenk• Ÿw o gAD•• ŒAeC. Žb•M ib•½VˆS˜ÿ h•eyù t¡Aek• ŒApnAr k•‘Aiwek• ed•eb•nÀ nA
36
ŒAmAr mineb•r ˆS˜¤I iCeln sAr•. b•]ß“ b•yùes itin ik• grrAj“I h•eb•nÀ ŒApin Kuel b•lun yAet ŒAim ik•
Žk•iw pue^r j“›˜å id•eln. Žb•M ŒAmAr minb• t¡Ar k•rb•/ n• k•rb•/ iWk• k•ret pAir.®
smˆS˜ÿ D•n-sµpd• t¡Ar Ž” pu^ek• id•eyùeCn. 37ŒAmAr 50
tKn lAb•n Žb•M b•TUeyùl Ÿ%r id•eln/ "ŒAmrA
minb• ŒAmAyù Žk•w• zpT inet “b•AD•Y k•ereCn. ŒAmAr ed•Ket pAi•C/ sb•” öBu˜r ”•C• ŒnusAer h•e•C. sutrAM
minb• ŒAmAyù b•leln/ 'ŒAmAr pu^ek• &u“im k•nAenr etAmAek• ŒAmr• Žiw b•d•lAb•Ar j“‘ ik•C¢” b•let
ek•Ano k•‘Aek• ib•eyù k•ret ed•eb• n•. ŒAmr• k•nAenr pAir n•. 51tA” irib•k•Aek• id•lAm. oek• ineyù yAo.
elAek•ed•r meD•Y b•As k•ir b•ew/ ik••–˜Þ ŒAim c•A” n• ey or seÒ˜ etAmAr mineb•r pue^r ib•eyù d•Ao. öBu˜r
es k•nAenr ek•Ano k•‘Aek• ib•eyù k•r¨k•. 38sutrAM ŽwA” ”•C•.®
&u“im zpT k•erA ey &u“im ŒAmAr iptAr ed•ez yAeb•. 52
yKn Œº•Ah•Aemr Bˆ]•tY Ž k•T• Znl es öBu˜r
ŒAmAr ŒA ™IyùS•ˆV j“ned•r k•AeC yAo Žb•M ŒAmAr pue^r sAmen BU˜imet öi,pAt k•rl. 53tKn es eysb•
j“e‘ Žk•j“n pA^I•inb•AR c•n k•erA.¾ 39tKn ŒAim ŒAmAr Ÿph•Ar sAmýI ŽeniCl essb• irib•k•Aek• id•l. es
minb•ek• b•llAm/ 'es” pA^I ŒAmAr seÒ˜ Ž” ed•ez tAek• Kub• suª•r suª•r j“AmAk•Ap¼ Žb•M esAn• o
ŒAset n• c•A”eto pAer.¾ 40ik••–˜Þ ŒAmAr minb• räpAr nAn• Œl¿•Ar id•l. tAr B˜A” Žb•M mAek•o es
b•leln/ 'ŒAim öˆBu˜r esb•• k•eriC Žb•M es” Žk•” id•l b•æ rk•m mUlYb•An sAmýI. 54tArpr tAr•
öˆB˜u t¡Ar dU•t pAWAeb•n etAmAr seÒ˜ etAmAr sAh•AeyYr KAoyùAd••oyù• eser esKAen rAi^yApn k•rl. prid•n
j“‘. ŒAmAr ŒA ™IyùS•Vˆj“ned•r meD•Y” &u“im ŒAmAr Kub• sk•Ael ŸeW tAr• b•ll/ "ŽKn ŒAmAr mineb•r
pue^r j“e‘ pA^I K<eu j“ pAeb•. 41ik••–˜Þ &u“im yid• ŒAmAr k•AeC ŒAmAed•r iP•er eyet h•eb•.®
55
iptAr ed•ez yAo ŒAr t¡Ar• yid• ŒAmAr pue^r j“e‘ tKn irib•k•Ar m• o B˜A” b•ll/ "irib•k•• ŒAro
emeyù id•et ŒS•VˆIk•Ar k•ern/ tAh•el &u“im Ž” zpeTr ik•C¢id•n ŒAmAed•r k•AeC TAku•k•. ŒAr d•z id•n ŒAmAed•r
d•Ayù eTek• mu)˜ h•eb•.¾ k•AeC TAk•. tArpr es eyet pAer.®
42
"ŒAj“ ŒAim Ž” kU•epr pAe¼ Žes öATRn• 56
ik••–˜Þ Bˆ]•tY tAed•r b•ll/ "ŒAmAyù ed•rI k•ireyù
k•rlAm/ 'öˆBu˜/ ŒApin ŒAmAr minb• Œº•Ah•Aemr ö½Vr/ ed•eb•n n•. öBu˜ ŒAmAr yA^• sP•l k•ereCn. Žb•Ar
d•yù• k•er ŒAmAr Ž” yA^Aek• sP•l k•r¨n. 43ŒAim ŒAmAr öBu˜r k•AeC tA¼AtAi¼ iP•er yAoyù• d•rk•Ar.®
57
Ž” kU•epr pAez d¡•Ai¼eyù j“l enoyùAr j“e‘ ŒAs• irib•k•Ar m• o B˜A” b•ll/ "irib•k•Aek• efek•
Žk•iw emeyùr j“e‘ Œep(•• k•rb•. es j“l inet ŒAinÐ o ik• b•el ezAn• yAk•.® 58t¡Ar• irib•k•Aek•
Žel ŒAim b•lb•/ "d•yù• k•er etAmAr k•lsI eTek• efek• ij“e|•s k•rl/ "&u“im ik• Ž¡r seÒ˜ ŽKn”
ŒAmAyù Žk•w¦ j“l pAn k•ret d•Ao.® 44Žet Ÿpyu)˜ eyet c•AoÀ®
23 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 24:59-25:26
irib•k•• b•ll/ "ç<•/ ŒAim yAb•.® id•l. esAh•err pu^ ”e•Pó•Ae,r j“imet Ï Ùh••.
59
sutrAM t¡Ar• Œº•Ah•Aemr Bˆt
] Y o tAr elAk•j“enr j“AyùgAw• iCl mièr pUb•R id•ek•. 10Ž” es” Ùh•• eyw•
seÒ˜ irib•k•Aek• eyet id•eln. irib•k•Aek• eCAweb•l• Œº•Ah•Am eh•etr s•–˜ÿAned•r k•AC eTek• ik•eniCeln.
eTek• ey d•AsI mAnux k•ereC es-o tAed•r seÒ˜ c•ll. esKAen S˜¤I sArAr k•b•err pAez Œº•Ah•Amek• k•b•r
60
yKn irib•k•• yA^• Zr¨ k•rl t¡Ar• tAek• b•leln/ ed•oyù• h•l. 11Œº•Ah•Aemr m]&u“Yr per ö½Vr ”sah•Ak•ek•
"ŒAmAed•r eb•An/ &u“im h•o l(• l(• j“enr j“nnI. ŒAzIb•RAd• k•reln. ”sah•Ak• eb•ra-lh•yùa-erAyùIet b•sb•As
etAmAr Ÿ%rpur¨xg, •zߨed•r prAij“t k•er d•Kl k•ret TAk•eln.
12
k•r¨k• tAed•r ngrÙil.® ”½åAeyùelr b•Mz b•% ] A•–˜ÿ Ž”. Œº•Ah•Am o h•AgAerr
pu^ iCeln ”½åAeyùl. :h•AgAr iCeln sArAr imzrIyù
61
tArpr irib•k•• o tAr d•AsI Ÿewr ipeW c•e¼ d•AsI.ò 13”½åAeyùelr pu^ed•r nAmÙelA h•lÉ öˆTm
Œº•Ah•Aemr Bˆ]•tY o tAr elAk•j“ned•r Œnusr, k•rl. pu^ iCl nb•AeyùAí/ tArpr j“›˜åAyù ek•d•r/ tArper
sutrAM es” Bˆ]•tY irib•k•Aek• ineyù mineb•r g]eh•r peT yTAß*em Œda•eb•l/ imb•s a m/ 14imzam/ dU•m•/ ms•/ 15h•d•d•/
yA^• k•rl. etm•/ iywàr/ nAP•Iz Žb•M ek•d•m•. 16Ž”Ùil h•l
62
”sah•Ak• tKn eb•r-a lh•y-aù erAyùI tYAg k•er enegeB ”½åAeyùelr pu^ed•r n•m. öetYek•r Žk•-Žk•w• eCAw
b•As k•eriCeln. 63Žk•id•n sÞ“YAyù Žk•Ae•–˜ÿ D•YAn k•rAr b•sit iCl Žb•M öetYk•iw b•sit ŒAeˆS˜ÿ ŒAeS˜ÿ zh•er
j“e‘ ”sah•Ak• inj$“n öA•–˜ÿer eb•¼ˆAet igeyùiCeln. pir,t h•yù. b•AerAiw pu^ eyn b•AerA j“n rAj“pu^
”sah•Ak• ec•AK &u“el ed•Keln•ey dU•r eTek• Ÿewr sAir Žb•M öetYek•r inj“S•Vˆ j“nb•l. 17”½åAeyùl 137 b•Cr
ŒAseC. eb<•ec•iCeln. tArpr t¡Ar m]&u“Y h•yù Žb•M t¡Aek• t¡Ar
64
irib•k•Ao ”sah•Ak•ek• ed•Ket epeln. tKn es pUb•Rpur¨xed•r k•AeC ineyù yAoyù• h•yù. 18”½åAeyùelr
Ÿewr ipW eTek• lAiP•eyù enem p¼l. 65Bˆ]•tYek• Ÿ%rpur¨xr• smý mr¨BU˜im ŒÇ••el b•sit S˜îApn k•er.
ij“e|•s k•rl/ "ek• Ï tr¨, mAeWr meD•Y id•eyù ŒAmAed•r Ž” ŒÇ•ˆliw iCl imzerr k•AeC h•b•Il• eTek• zUr
id•ek• Žigeyù ŒAseCÀ® pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿt
] . Žb•M ŽKAn eTek• t• ib•S˜ÿt] iCl ŒzUiryù•
Bˆ]•tY Ÿ%r id•l/ "Ï ŒAmAr mineb•r pu^.® Zen pyR•–˜ÿ. ”½åAeyùelr Ÿ%rpur¨xr• öAyù” tAr B˜A”eyùr
irib•k•• o¼n• id•eyù tAr muK FAk•l. elAek•ed•r ŒAß*m, k rt.
66
es” Bˆ]•tY y•-y• G•eweC sb• ”sah•Ak•ek• b•ll.
67
tKn ”sah•Ak• emeyùiwek• t¡Ar mAeyùr t¡Ab•uet ineyù ”sha •Aek•r pirb•Ar
19
egeln. esid•n eTek• irib•k•• h•l ”sah•Aek•r S˜¤I. Žb•Ar ”sah•Aek•r k•Aih•nI. ”sah•Ak• nAem Œº•Ah•Aemr
”sah•Ak• tAek• Kub• B˜Alb•Aseln. tAek• B˜Aleb•es Žk• pu^ iCl. 20yKn ”sah•Aek•r b•yùs 40 h•l tKn
”sah•Ak• mAeyùr m]&u“Yr ezAek• sA•–˜ÿvn• epeln. itin irib•k•Aek• ib•eyù k•reln. irib•k•• iCeln p£•na
ŒrAm ŒÇ•ˆelr emeyù. t¡Ar iptA b•TeU yùl Žb•M ŒrAmIyù
Œº•Ah•Aemr pirb•Ar lAb•n iCeln t¡Ar B˜A”. 21”sah•Aek•r S˜¤Ir s•–˜ÿAnAid•
Œº•Ah•Am ŒAb•Ar ib•b•Ah• k•reln. t¡Ar n&u“n h•i•Cl n•. tA” itin öBu˜r k•AeC tAr •S˜¤Ir j“e‘
25 S˜¤Ir nAm k•wàr•. 2Œº•Ah•Aemr Îres k•wàr• öATRn• k•reln Žb•M öBu˜ t¡Ar öATRn• Znel irib•k•A
isè,/ yka•x,/ md•An/ imid•yùn/ iyzab•k• Žb•M zUh•err gB˜$b•tI h•eln.
j“›˜å ed•n. 3 yka•x, iCeln izb•• o d•d•Aenr iptA. 22
gB˜$b•tI Œb•S˜îAyù irib•k•• y–˜¤,• eB˜Ag k•riCeln
ŒzUrIyù/ ilyùµU •åIyù ŒAr lwàzIyù ŒiD•b•AsIr• iCl d•d•Aenr k•Ar, t¡Ar geB˜$ éiw izZ Žek• Œprek ej“Aer
•Ÿ%rpur¨x. eWlAeWil k•riCl.• gB˜$S˜î izZr j“e‘ irib•k•A
4
ÏP•A/ ŽP•r/ h•enAk•/ Œb•Id• Žb•M ”lad•Ayù• iCl Œenk• k•X epet TAek•n. itin öBu˜r k•AeC öATRn•
imid•yùenr s•–˜ÿAns•–˜ÿit. Œº•Ah•Am o k•wàrAr• ib•b•Aeh•r k•er j“Anet c•A”eln/ "ŒAmAr ek•n Žmn h•e•CÀ®
P•el Ž”sb• pu^ed•r j“›˜å h•y.ù 5-6m]&“u Yr ŒAeg Œº•Ah•Am 23öBu˜ Ÿ%er b•leln/ "etAmAr geB˜$r meD•Y éiw j“Ait
t¡Ar ri(•t d•AsIed•r gB˜$j“At pu^ed•r nAn• rk•m ŒAeC. &u“im é” mh•An b•Mezr zAsk•ed•r j“›˜å ed•eb•.
Ÿph•Ar id•eyù tAed•r pUb•R ed•ez pAWAn. itin tAed•r tAed•r meD•Y ib•e•Cd• G•web•. Žk• pue^r Œep(•• Œ‘
”sah•Aek•r k•AC eTek• dU•er pAiWeyù id•eyù t¡Ar y• ik•C¢ pu^ zi)˜zAlI h•eb•. eCAw pue^r esb•A k•reb• b•¼
iCl sb• ”sah•Ak•ek• ed•n. pu^.®
7 24
Œº•Ah•Am 175 b•Cr b•yùs py$•–˜ÿ eb<•ec• iCeln. yTAsmeyù irib•k•• éiw ymj“ s•–˜ÿAenr j“›˜å
8
tArpr Œº•Ah•Am ß*mz> éb•Rl h•eyù Œb•ezex ezx id•eln. 25
öˆTm s•–˜ÿAenr gAeyùr rM iCl lAl. gAeyùr
in>½VAs tYAg k•reln. sud•IG•R o suKI j“Ib•n iCl ׈k• iCl elAmz b•eS˜¤r mt. tA” tAr nAm rAK• h•l
t¡Ar. itin mAr• egeln Žb•M t¡Aek• t¡Ar ŒApnj“enr ŽexÚ. 26tArper yKn iþˆtIyù s•–˜ÿAniwr j“›˜å h•l
k•AeC•ineyù yAoyù• h•elA. 9 t¡Ar é” pu^. ”sah•Ak• ŒAr tKn tAr z)˜ mueWAr meD•Y ŽexQr pAeyùr egA¼Ail
”½åAeyùl imel t¡Ar m]ted•h• mka•eplAr Ùh•Aet k•b•r D•r• iCl. tA” tAr nAm rAK• h•l yAek•Ab•. ŽexÚ
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 25:27-26:20 24

Žb•M yAek•Aeb•r j“e›˜år smyù ”sah•Aek•r b•yùs iCl 60 b•leln/ "o ŒAmAr eb•An.® irib•k•Aek• tAr S˜¤I ih•eseb•
b•Cr. pirc•yù id•et ”sah•Ak• B˜yù epl. ”sah•Aek•r B˜yù h•l ey
27
eCel éiw b•¼ h•et lAgl. ŽexÚ h•l Žk•j“n irib•k•Aek• pAoyùAr j“e‘ tAr• tAek• h•tY• k•ret
d•(• izk•ArI. es j“Ò˜el öA•–˜ÿer G•uer eb•¼Aet pAer.
B˜Alb•Ast. ik••–˜Þ yAek•Ab• iCl zA•–˜ÿ öˆk]•itr. es 8
tArpr ”sah•Ak• esKAen b•æid•n eTek•iCeln.
t¡Ab•uet” TAk•t. 28”sah•Ak• ŽexQek• B˜Alb•Asetn. Žk•id•n Œb•Iemlk• j“AnAl• id•eyù ”sah•Ak• o tAr S˜¤I
ŽexQr izk•Ar k•r• pZr mAMs eKet itin irib•k•Aek• eKlA k•ret ed•Keln. 9 tKn Œb•Iemlk•
B˜Alb•Asetn. ik••–˜Þ irib•k•• yAek•Ab•ek• B˜Alb•Asetn. ”sah•Ak•ek• efek• pAWAeln. Œb•Iemlk• b•leln/ "Ž”
29
Žk•b•Ar ŽexÚ izk•Ar eTek• iP•er Žl. (u•D•Ayù nArI ŒAsel etAmAr S˜¤I. ŒAmAyù ek•n imeTY k•er
es iCl ûL•A•–˜ÿ o éb•Rl. tKn yAek•Ab• Žk• h•¡Ai¼ izm b•eliCel ey Ž etAmAr eb•AnÀ®
esß“• k•riCl. 30ŽexÚ yAek•Ab•ek• b•ll/ "i(•eD•r ”sah•Ak• b•ll/ "ŒAim B˜yù epeyùiClAm ey Žek•
‰ˆAlAyù ŒAim ûL•A•–˜ÿ. ŒAmAyù Ž” lAl b•In ik•C¢ eKet S˜¤I b•el pirc•yù id•el oek• pAoyùAr j“e‘ ŒApin
d•Ao.® :esj“e‘ sb•A” tAek• ”ed•Am b•el.ò ŒAmAyù h•tY• k•reb•n.®
31
ik••–˜Þ yAek•Ab• b•ll/ "tAh•el &u“im ŒAj“ b•¼ 10
Œb•Iemlk• b•leln/ "ŒAmAed•r öit ŒtY•–˜ÿ
pue^r ŒiD•k•Ar ŒAmAyù ib•iß* k•erA.® Œ‘Ayù Œib•c•Ar k•erC. ŒAmAed•r meD•Y ek•Ÿ yid• etAmAr
32
ŽexÚ b•ll/ "i(•eD•r ec•Aew ŒAim Žminet” S˜¤Iek• zyYAsiÒ˜nI k•retA tAh•el es mh•ApAepr B˜AgI
ŒAD•mr• h•eyù egiC. mer” yid• yA” tAh•el iptAr h•t.®
sb• sµpi% ŒAmAr ek•Ana k•Aej“ lAgeb•À tA” ŒAmAr 11
sutrAM Œb•Iemlk• t¡Ar smˆS˜ÿ öj“Aed•r sAb•D•An
B˜Ag ŒAim etAmAyù ed•b•.® k•er id•eln. itin b•leln/ "ek•Ÿ Ž” elAk•iwr b••
33
ik••–˜Þ yAek•Ab• b•ll/ "ŒAeg öit|•A k•erA ey Žr S˜¤Ir ek•Ano (•it k•reb• n•. yid• ek•Ÿ Žed•r
etAmAr B˜Ag ŒAmAyù ed•eb•.® ŒtŽb• yAek•Aeb•r k•AeC ek•Ano (•it k•er tAh•el tAr zAiS˜ÿ h•eb• m]&u“Y.®
ŽexQ öit|•A k•rl. ŽexÚ iptAr sµpi% eTek• inej“r
B˜Ag yAek•Ab•ek• ib•iß* k•rl. 34tKn yAek•Ab• ŽexQek• ”sha •Ak• D•nI h•eln
12
r¨iw o KAb•Ar id•l. ŽexÚ eKeyùed•eyù pirˆÿ h•eyù ”sah•Ak• t¡Ar e(•et c•Ax k•reln. Žb•M es b•Cr
c•el egl. sutrAM ŽexÚ ömA, k•rl ey b•¼ pue^r Kub• B˜Al P•sl h•l. öˆB˜u t¡Aek• Kub• ŒAzIb•AR d• k•reln.
13
ŒiD•k•Ar ineyù tAr ek•Ano mATAb•YT• en”. ”sah•Ak• D•nI h•eln. itin ŒAro Œenk• D•n ŸpAj$“n
k•reln. ŽB˜Aeb• itin Žk•j“n ŒtY•–˜ÿ D•nb•An b•Yi)˜
Œb•Iemlek•r k•AeC ”sha •Aek•r imTYAB˜Ax, h•eln. 14itin öˆc•¢r emxpAl o egA-pAelr mAilk•
Žk•b•Ar éiB˜$(• h•l. Œº•Ah•Aemr smyù eymn h•eln. t¡Ar Œenk• d•As-d•AsI iCl. smˆS˜ÿ pelXIyù
26 h•eyùiCl Ž” éiB˜$(•w• etmn” iCl. tKn
”sah•Ak• pelXIyùed•r Œb•Iemlek•r seÒ˜ ed•K• k•rAr
elAek•r• t¡Aek• öxR• k•ret lAgl. 15P•el Œenk•
k•Al ŒAeg Œº•Ah•Am o t¡Ar elAk•j“n eysb• kU•p
j“e‘ grAer egeln. 2öˆBu˜ ”sah•Ak•ek• d•zRn id•eln Knn k•eriCeln esÙelA pelXIyùr• b•uij“eyù eP•ll•.
16
Žb•M b•leln/ "imzer eyo n•. ŒAim etAmAyù ey Žmnik• Œb•Iemlk• pyR–˜ÿ ”sah•Ak•ek• b•leln/
ed•ez b•As k•rAr prAmzR id•i•C es” ed•ez b•As k•erA. "ŒAmAed•r ed•z eCe¼ c•el yAo. &u“im ŒAmAed•r Œep(••
3
es” ed•ez TAek•A Žb•M ŒAim etAmAr seÒ˜ TAk•b•. Œenk• eb•iz zi)˜zAlI h•eyù egC.®
17
ŒAim etAmAyù ŒAzIb•AR d• k•rb•. Ž” yt j“imj“m• ed•KC/ sutrAM ”sah•Ak• es” S˜îAn tYAg k•er eCAw grAr
sb• ŒAim etAmAyù o etAmAr pirb•Arek• ed•b•. etAmAr nd•Ir D•Aer Žes izib•r ˆS˜îApn k•reln. ”sah•Ak• esKAen
iptA Œº•Ah•Amek• ŒAim y•-y• öˆit|•A k•eriClAm es Œb•S˜îAn k•er esKAen” b•sb•As k•ret lAgeln. 18Žr
sb• k•T• ŒAim rAKb•. 4ŒAk•Aezr tArAr mt etAmAr b•æk•Al ŒAeg Œº•Ah•Am öc•¢r kU•p b•• j“lAzyù Knn
Ÿ%rpur¨xr• h••eb• ŒsMKY Žb•M etAmAr pirb•Ar Ž” k•eriCeln. Œº•Ah•Am mAr• egel pelXIyùr• es”sb•
smˆS˜ÿ j“imr mAilk• h•eb•. etAmAr Ÿ%rpur¨xed•r kU•p mAiw id•eyù b•uij“eyù eP•eliCl. 19tKn ”sah•Ak•
mAD•Yem p]iTb•Ir smˆS˜ÿ j“Ait ŒAmAr ŒAzIb•RAd• p•eb•. iP•er igeyù ŒAb•Ar es” kU•pÙil Knn k•reln.
5
etAmAr iptA ŒºAh•Am ŒAmAr k•T•/ ŒAmAr ŒAed•z/ ”sah•Aek•r Bˆ]•tYrAo eCAw nd•Iiwr k•AeC Žk•w• kU•p
ŒAmAr ib•iD•/ ŒAmAr inyùm sb• ik•C¢ pAln k•eriCl Knn k•rl Žb•M tAr• es” kU•epr meD•Y Žk•iw j“elr
Žb•M ŒAim tAek• y• y• k•ret b•eliClAm sb• k•eriCl J“,RA ed•Ket epl.
20
b•el ŒAim Žw• k•rb•.® grAr ŸptYk•Ayù yAr• emx c•rAt tAed•r seÒ˜
6
su t rAM ”sa h •Ak• grAer eTek• egeln Žb•M ”sah•Aek•r elAk•j“ned•r ib•b•Ad• b•AD•l. tAr• b•ll/
esKAen” b•As k•ret lAgeln. 7”sah•Aek•r S˜¤I irib•k•• "Ž” j“l ŒAmAed•r.® tA” ”sah•Ak• Ï kU•piwr nAm
iCl ŒpUb•R suª•rI. grAerr b•Aisª•Ar• irib•k•Ar id•eln Žxk•. itin kU•piwr Ï nAm id•eln/ k•ArŠ
sµpekR• ”sah•Ak•ek• ij“|•AsAb•Ad• k•ret lAgl. ”sah•Ak• ÏKAen” tk$•Atik•Rw• h•eyùiCl.
25 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 26:21-27:17
21
”sah•Aek•r elAek•r• ŒAr Žk•iw kU•p Knn k•rl. iyh•Ýd•Ií. Œ‘j“n iCl Žlenr k•‘• b•Asmí. 35Ž”
es” kU•p ineyù ”sah•Aek•r elAek•ed•r seÒ˜ S˜îAnIyù ib•b•Ah• éiwet ”sah•Ak• Žb•M irib•k•• mAnisk• B˜Aeb•
elAek•ed•r ŒAb•Ar ib•b•Ad• b•AD•l. tA” ”sah•Ak• Ï kU•piwr ib•pyRS˜ÿ h•eyùiCeln.
nAm id•eln iswan•.
22
esKAn eTek• ser igeyù ”sah•Ak• ŒAb•Ar Žk•iw Ÿ%rAiD•k•Ar sms´A
kU•p Knn k•reln. Žb•Ar Ï kU•p ineyù ek•Ÿ ib•b•Ad• ”sah•Ak• ß*mz> b•]ß “• h•eln/ (•I, h•l t¡Ar
k•ret Žl n•. tA” ”sah•Ak• Ï kU•piwr nAm id•eln
reh•Aeb•Aí. ”sah•Ak• b•leln/ "Žb•Ar öˆBu˜ ŒAmAed•r
27 #iXzi)˜Ð ŒAr ik•C¢ B˜Al ed•Ket pAn n•.
Žk•id•n itin b•¼ pu^ek• fAk•eln/ "ŽexÚ?®
j“e‘ Žk•w• j“Ayùg• epeyùeCn. ŽKAen” ŒAmr• b•æÙŠ ŽexÚ Ÿ%r id•l/ "ŒAim ŽKAen.®
h•b• o sP•l h•b•.® 2
”sah•Ak• b•leln/ "ŒAim b•]ß“ h•eyùiC. zIç••” mArAo
23
esKAn eTek• ”sah•Ak• egeln eb•r-a ezb•Aet. 24es” eyet pAir? 3 tA” etAmAr tIrD•nuk• ineyù izk•Aer
rAe^ öˆB˜u ”sah•Aek•r seÒ˜ k•T• b•leln. öBu˜ b•leln/ yAo. ŒAmAr KAoyùAr j“e‘ Žk•w• ik•C¢ izk•Ar k•er
"ŒAim etAmAr ipt• Œº•Ah•Aemr ö½Vr. B˜yù epeyù• ŒAenA. 4ŒAim B˜Alb•Ais Žmn ek•Ano KAb•Ar qtrI
n•. ŒAim etAmAr seÒ˜ ŒAiC Žb•M etAmAyù ŒAzIbR•Ad• k•r. ŒAmAyù KAb•Ar Žen d•Ao/ ŒAim KA”. m]&u“Yr ŒAeg
k•riC. etAmAr pirb•Arek• ŒAim Žk• mh•An pirb•Aer etAmAyù ŒAzIb•RAd• k•er yA”.® 5 tKn ŽexÚ izk•Ar
pir,t k•rb•. ŒAmAr ib•½VˆS˜ÿ esb•k• Œº•Ah•Aemr j“e‘ k•ret eb•ireyù egl.
ŒAim Žk•Aj“ k•rb•.® 25sutrAM ”sah•Ak• Žk• eb•d•I
inm$A, k•er esKAen öˆBu˜r ŸpAsn• k•reln. ”sah•Ak• ”sha •Aek•r seÒ˜ yAek•Aeb•r c•AlAik•
es” j“AyùgAyù t¡Ab•u S˜îApn k•reln ŒAr t¡Ar Bˆ]•tYrA Žsb• k•T• ”sah•Ak• yKn ŽexQek• b•liCeln tKn
esKAen kU•p Knn k•relA. irib•k•• sb• ZniCeln. 6irib•k•• t¡Ar iöyù pu ^
26
grAr eTek• Œb•Iemlk• Želn ”sah•Aek•r seÒ˜ yAek•Ab•ek• b•ll/ "ezAn/ etAmAr iptA etAmAr B˜A”
ed•K• k•ret. Œb•Iemlek•r seÒ˜ t¡•r Ÿped•X• Œh•x ŽexQek• ik• b•liCeln sb• ZeniC. 7etAmAr iptA
Ý í
Žb•M t¡Ar !s‘AD•Y(• P•Iek•Alo Želn. b•leln/ 'ŒAmAr KAoyùAr j“e‘ Žk•w• j“AenAyùAr
27
”sah•Ak• ij“|•AsA k•reln/ "ŒAmAr k•AeC ŽeseCnizk•Ar k•er ŒAenA. ŒAmAyù er<eD• d•Ao/ ŒAim KA”.
ek•nÀ ŒAeg ŒApin ŒAmAr seÒ˜ b•Þu“r mt b•Yb•h•Ar tAh•el ŒAim m]&u“Yr ŒAeg etAmAyù ŒAzIbR•Ad•• k•rb•.¾
8
k•ern in. Žmnik• ŒApnAr rAj“Y eTek• ŒApin ŒAmAyù ŽKn ezAn b•Ab••/ ŒAim y• b•il t• k•erA. 9 ŒAmAed•r
tAi¼eyù id•eyùiCeln.® CAgelr eK<AyùAe¼ yAo/ éew• CAgl CAn• ineyù Žs.
28
Ÿ%er t¡Ar• b•leln/ "ŽKn ŒAmr• ej“eniC ey etAmAr iptA eymn mAMs eKet B˜Alb•Aes etmn
öBu˜ ŒApnAr seÒ˜ ŒAeCn. ŒAmr• men k•ir ey k•er ŒAim er<eD• ed•b•. 10tArpr es” KAb•Ar iptAr
ŒAmAed•r meD•Y Žk•w• c•¢i)˜ h•oyù• Ÿic•í. ŒAmr• c•A” k•AeC ineyù yAeb•. m]&u“Yr ŒAeg itin etAmAyù ŒAzIb•RAd•
ŒApin ŒAmAed•r k•AeC zpT inn. k•reb•n.®
29 11
ŒAmr• ŒApnAek• k•Kno ŒAG•At k•irin. ik••–˜Þ yAek•Ab• m• irib•k•Aek• b•ll/ "ŒAmAr B˜Aeyùr
ŒApino id•b•Y k•r¨n• ey ŒAmAed•r k•Kno ŒAG•At g•-B˜it$ elAm. ik••–˜Þ ŒAmAr zrIerr ˆ× k• ms]Š. 12iptA
k•reb•n n•. ŒAmr• ŒApnAek• b•ih•Sˆð˜Ar k•eriClAm ŒAmAyù C¡¢el” ewr pAeb•n ey ŒAim ŽexÚ n”. tAh•el
b•ew/ ik••–˜Þ ŒAmr• zAi•–˜ÿpU,RB˜Aeb• ŒApnAek• b•ih•Sˆð˜Ar
iptA ŒAmAyù ŒAzIb•RAd• ed•eb•n n•. b•rM ŒiB˜zAp
k•eriClAm. ŽKn Žw• pirÅk•Ar ey öBu˜ ŒApnAek• ed•eb•n? ek•nÀ ek•nn• ŒAim t¡Ar seÒ˜ c•AlAik• k•ret
ŒAzIb•RAd• k•ereCn.® igeyùiClAm.®
30 13
su t rAM ”sa h •Ak• ŒB˜YAgted•r j“e‘ Žk• sutrAM irib•k•• tAek• b•ll/ "yid• itin ŒiB˜zAp
eB˜Aj“sB˜Ar ŒAeyùAj“n k•reln. sb•A” pirïiˆ¹ˆr ÿ seÒ˜
ed•n teb• t• ŒAmAr opr ŒAsuk•. ŒAim eymn b•liC
pAn eB˜Aj“n k•reln. 31prid•n Kub• sk•Ael t¡Ar• etmniw k•erA. yAo/ ŒAmAr rAåAr j“e‘ CAgl ineyù
Žek• Œperr k•AeC Žk•iw öit|•• k•reln. tArpr Žs.®
t¡Ar• z•i•–˜ÿp, R ˜Aeb• ib•d•Ayù ineln. 32es”id•n ”sah•Aek•r
U B 14
tKn yAek•Ab• éew• CAgl ineyù Žes tAr mAek•
Bˆ]•tYrA Žes tAr• ey kU•p Knn k•eriCl tAr k•T• esÙil id•l. tAr m• iWk• eyB˜Aeb• ”sah•Ak• eKet
j“AnAl. tAr• b•ll/ "Ï kU•epr meD•Y j“l pAoyù• B˜Alb•Aesn es” ib•ezxB˜Aeb• CAgl éewA rAåA
egeC.® 33tA” ”sah•Ak• Ï kU•epr nAm id•eln izib•yùA k•reln. 15tArpr irib•k•• b•¼ pu^ ŽexQr iöyù
Žb•M ŽKno Ï ngrI eb•ra-ezb•• nAem piric•t. j“AmAk•Ap¼ ineln. es” j“AmAk•Ap¼ pireyù id•eln
eCAw pu^ yAek•Ab•ek•. 16ŒAr yAek•Aˆeb•r h•Aet o
ŽexQr p ˆÍ Ig, glAyù lAigeyù id•eln CAgelr c•Am¼•. 17tArpr
34
ŽexQr yKn 40 b•Cr b•yùs h•l tKn es éj“n irib•k•• es” rAåA k•r• mAMs ineyù Žes yAek•Ab•ek•
ih•%Iyù rm,Iek• ib•b•Ah• k•rl. Žk•j“n iCl ebirr k•‘• id•eln.
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 27:18-42 26
18
yAek•Ab• iptAr k•AeC igeyù fAk•l/ "iptA.® c•el egl Œmin ŽexÚ izk•Ar eTek• iP•er Žl.
31
tAr ipt• sA¼• id•eln/ "&u“im ek• b•Ab•AÀ® iptA iWk• eymn eKet B˜Alb•Aes iWk• esB˜Aeb••
19
yAek•Ab• b•ll/ "ŒAim etAmAr b•¼ pu^•ŽexQ. ŽexÚ mAMs r<AD•l. tArpr KAb•Arw• ineyù Žl iptAr
&u“im eymn b•eliCel ŒAim sb• etmnB˜Aeb• k•er ŽeniC. k•AeC. iptAek• es b•ll/ "iptA/ ŒAim etAmAr pu^.
ŽKn ŸeW b•esA/ etAmAr j“e‘ y• izk•Ar k•eriC/ oeWA/ etAmAr j“e‘ izk•Ar k•er ŒAim mAMs er<eD•
KAo ŒAeg. ŒAmAyù per ŒAzIb•RAd• ek•AerA.¾¾ ineyù ŽesiC/ KAo/ tArper ŒAmAyù ŒAzIb•RAd• k•erA.®
20 32
ik••–˜Þ ”sah•Ak• t¡Ar pu^ek• ij“e|•s k•reln/ "&u“im ik••–˜Þ ”sah•Ak• ij“e|•s k•reln/ "&u“im ek•À®
ik• k•er Žt tA¼AtAi¼ j“AenAyùAr izk•Ar k•relÀ® es Ÿ%r id•l/ "ŒAim etAmAr pu^Ð etAmAr b•¼
yAek•Ab• Ÿ%r id•l/ "k•Ar, öBu˜/ etAmAr ö½Vr pu^ ŽexÚ.®
33
ŒAmAek• j“AenAyùArÙil tA¼AtAi¼ K<eu j“ epet sAh•AyY tKn ”sah•Ak• mh•• Ÿiþˆ©Í h•eyù ij“e|•s k•reln/
k•ereCn.® "tAh•el &u“im ŒAsAr ŒAeg ek• mAMs rAåA k•er Žen
21
tKn ”sah•Ak• yAek•Ab•ek• b•leln/ "k•AeC Žs/ id•l ŒAmAyùÀ ŒAim smˆS˜ÿ mAMs eKeyù tAek• ŒAzIb•RAd•
b•Ab••/ ŒAim etAmAyù C¡¢eyù ed•iK/ &u“im sitY” ŒAmAr k•rlAm. ŽKn es” ŒAzIb•AR d• iP•ireyù enoyùAr pe(•o
pu^ ŽexÚ ik•n•.® eFr ed•rI h•eyù egeC.®
22
sutrAM yAek•Ab• tAr iptA ”sah•Aek•r k•AeC egl. 34
ŽexÚ tAr iptAr k•T• Znl. es Kub• ß*uß“ o
”sah•Ak• tAr gAeyù h•At b•uileyù b•ll/ "etAmAr glAr it)˜ h•eyù ŸWl. es ic•ík•Ar k•er ek<•ed• ŸWl. iptAek•
S•ˆV r yAek•Aeb•r mt ezAnAe•C. ik••–˜Þ etAmAr h•At ŽexQr b•ll/ "tAh•el ŒAmAek•o ŒAzIb•RAd• k•erA/ iptA?®
mt” elAmz.® 23”sah•Ak• b•uJ“et pAreln n• ey Ž 35
”sah•Ak• b•leln/ "etAmAr B˜A” ŒAmAr seÒ˜
ŒAsel yAek•Ab•. k•Ar, tAr h•At ŽexQr h•Aetr mt” c•AlAik• k•ereC? es Žes etAmAr ŒAzIb•RAd• ineyù
elAmz. sutrAM ”sah•Ak• yAek•Ab•ek• ŒAzIbR•Ad• k•reln. egeC?®
24 36
”sah•Ak• in>seª•h• h•b•Ar j“e‘ ŒAb•Ar ij“e|•s ŽexÚ b•ll/ "tAr nAm yAek•Ab•. or j“e‘ Ï
k•rl/ "&u“im sitY” ŒAmAr pu^ ŽexQ etAÀ¾¾ nAm” iWk•. ŒAmAr seÒ˜ B˜A” éb•Ar• c•AlAik• k•rl.
yAek•Ab• Ÿ%r id•l/ "h•¡Y•/ ipt•/ ŒAim” ŽexÚ.® öTmb•Ar ek•Qzel es öTm s•–˜ÿAn ih•eseb• ŒAmAr y•
ŒiD•k•Ar iCl tAr eTek• b•iÇ•t k•ereC. Žb•M Žb•Ar
yAek•Ab•ek• ŒAzIb•AR d• ŒAmAr öApY ŒAzIb•RAd• eTek• ŒAmAek• b•iÇ•ˆt k•rl.®
25
tKn ”sah•Ak• b•leln/ "ŒAmAek• ŒAmAr pue^r tArpr ŽexÚ ij“e|•s k•rl/ "ŒAmAr j“e‘ ik• etAmAr
izk•Ar k•r• pZÙilr eTek• KAb•Ar Žen d•Ao. ŒAim ŒAr ek•An ŒAzIb•RAd• Œb•izX en”À®
37
esw• eKeyù etAmAyù ŒAzIb•RAd• k•reb•A.® tKn yAek•Ab• ”sah•Ak• Ÿ%r id•eln/ "n•/ tAr j“e‘ b•¼ ed•rI
KAb•Arw• id•l Žb•M ”sah•Ak• t• eKeln. tArpr yAek•Ab• h•eyù egeC. ŒAim etAmAyù zAsn k•rAr ŒiD•k•Aro
ik•C¢ @•A(•Ars id•el ”sah•Ak• t• pAn k•reln. yAek•Ab•ek• id•eyù eP•eliC. ŒAmAr ŒAzIb•RAed• es
26
tArpr ”sah•Ak• tAek• b•leln/ "k•AeC Žs/ pAeb• tAr smˆS˜ÿ B˜A”ed•r esb••. ŒAr ŒAim
ŒAmAyù c•¢mu d•Ao.® 27sutrAM yAek•Ab• tAr iptAr k•AeC tAek• öc•¢r zs´ ŒAr @•A(•Aresr j“e‘ ŒAzIb•RAd•
igeyù t¡Aek• c•¢µ•Vˆn k•rl. tKn ”sah•Ak• yAek•Aeb•r id•eyùiC. etAmAyù ŒAzIb•RAd• k•rAr j“e‘ ŒAr •ik•C¢
j“AmAk•Ape¼ ŽexÚr j“AmAk•Ape¼r gÞ“• epl Žb•M b•Aik• en”.®
38
tAek• ŒAzIb•RAd• k•reln. ”sah•Ak• b•leln/ ik••–˜Þ ŽexÚ ŒAzIb•AR ed•r j“e‘ iptAek• pI¼ApIi¼
"ey öA•–˜ÿr öˆBu˜r ŒAzIbR•Ad•-D•‘/ ŒAmAr s•–˜ÿAn k•er b•ll/ "iptA etAmAr k•AeC ik• ZD•umA^ Žk•iw”
es” öA•–˜ÿerr gÞ“• b•eh•. ŒAzIb•RAd• ŒAeCÀ® ŽexÚ k<•Ad•et Zr¨ k•rl.
28
etAmAek• öBu˜ öc•¢r b•]iX id•n yAet öc•¢r P•sl 39
tKn ”sah•Ak• b•leln/
ŒAr @•A(•Ars h•yù. "&u“im k•Kno ŸbR•r j“im pAeb• n•/ &u“im k•Kno
29
&u“im sk•elr esb•• pAeb•. b•æ j“Ait etAmAyù pyRAˆ¹ˆÿ b•x$A pAeb• n•.
esb•• k•reb• Žb•M etAmAr öit nt TAk•eb•. 40
etAmAek• l¼et h•eb• j“Ib•enr j“e‘ Žb•M ‹AtAr
B˜A”|•Aited•r oper etAmAr öBu˜ ˆ× b•h•Al h•eb•. etAmAr Bˆ]tY h•eb• &u“im. ik••–˜Þ le¼ &u“im h•eb• sµpU,R S•VˆAD•In.
mAtAr pu^g, etAmAr ŒD•In h•eb• Žb•M tAr•• etAmAr mui)˜ pAeb• etAmAr ‹AtAr zAsn eTek•.®
ŒAed•ez c•leb•. etAmAek• yArA zAp ed•eb• tArA h•eb•
41
ŒiB˜zˆ¹ˆ/ÿ yAr• etAmAek• ŒAzIb•AR d• k•reb• tAr• ŒAzIb•AR d• tArpr Ž” ŒAzIb•RAed•r j“e‘ ŽexQ yAek•Ab•ek•
pAeb•.® G•,
] • k•ret Zr¨ k•rl. men men ŽexÚ B˜Ab•l/ "ŒAmAr
iptA zIç•” mAr• yAeb•n•. tAr j“‘ ezAk• k•rAr
ŽexQr j“‘ "ŒAzIb•AR d•® smyù ezx h•b•Ar per ŒAim yAek•Ab•ek• h•tYA k•rb•.®
30 42
”sah•Ak• yAek•Ab•ek• ŒAzIb•RAd• k•r• ezx k•reln. irib•k•• j“Aneln ey ŽexÚ yAek•Ab•ek• h•tY• k•rAr
tArpr ey” yAek•Ab• iptAr k•AC eTek• ŒAzIb•AR d• ineyù k•T• B˜Ab•eC. itin yAek•Ab•ek• efek• pAWAeln.
27 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 27:43-29:2
yAek•Ab•ek• itin b•leln/ "ezAn/ etAmAr B˜A” ŽexÚ ö½eV rr gh] • qb•eTl
etAmAyù h•tYA k•rAr k•T• B˜Ab•eC. 43tA” ŒAim y• b•il 10
yAek•Ab• eb•ra-ezb•• eCe¼ h•Are, egl. 11h•Are,
t•-” k•erA. ŒAmAr B˜A” lAb•n b•As k•er h•Are,. tAr yAoyùAr peT sUyRAˆS˜ÿ h•l. tKn yAek•Ab• rAt k•AwAb•Ar
k•AeC igeyù &u“im luik•eyù TAek•A. 44tAr k•AeC &u“im j“e‘ Žk•w• j“AyùgAyù egl. esKAen Žk•w• pATr
ik•C¢id•n TAek•A ytid•n n• etAmAr B˜A”eyùr rAg pe¼. ed•Ket epeyù es• tAr oper mAT• ereK G•uimeyù
45
ik•C¢id•n per etAmAr B˜A”/•&u“im tAr öit ik• k•erC p¼l. 12G•uemr meD•Y yAek•Ab• Žk•w• S•Vˆ¹÷ ed•Kl. es
n• k•erC sb• Bu˜el yAeb•. tKn ŒAim etAmAyù iP•ireyù ed•Kl/ mAiw eTek• Žk•w• is¡i¼ egeC S•VˆegR. yAek•Ab•
ŒAnAr j“e‘ Žk•iw Bˆ]•tY pAWAb•. ŒAim Žk•” id•en ed•Kl ey ö½Verr dU•tr• Ï is¡i¼ id•eyù oWAnAm•
ŒAmAr é pu^ek• h•ArAet c•A” n•.® k•reC. ŒAr yAek•Ab• ed•Kl ey öBu˜ is¡i¼et d¡•Ai¼eyù
46
tArpr irib•k•• ”sah•Ak•ek• b•leln/ "etAmAr pu^ ŒAeCn.
ŽexÚ ih•%Iyùed•r k•‘Aek• ib•eyù k•ereC. Ž ŒAmAr 13
öBu˜ b•leln/ ''ŒAim” öBu˜/ etAmAr iptAmh•
emAew B˜Al lAegin. ek•nn• tAr• ŒAmAed•r ŒApnj“n Œº•Ah•Aemr ö½Vr. ŒAim ”sah•Aek•r ö½Vr. ey j“imet
nyù. yAek•Ab•o yid• Ï emeyùed•r k•AŸek• ib•eyù k•er &u“im ŽKn Zeyù ŒAC t• ŒAim etAmAek• ed•b•. Ž”
tAh•el ŒAim inG•RAt mAr• yAb•.® j“im ŒAim etAmAek• Žb•M etAmAr b•Mzek• ed•b•.
14
etAmAr b•æ sMKYk• Ÿ%rpur¨x h•eb•. tArA p]iTb•Ir
yAek•Aeb•r p ˆÍ I sÞ“An D•UelAr met• ŒsMKY h•eb•. tAr• pUb•R/ piü‚m/ Ÿ%r
”sah•Ak• yAek•Ab•ek• efek• pAWAeln Žb•M tAek• o d•i(•e, Ci¼eyù p¼eb•. p]iTb•Ir sb• j“AitrA
28 ŒAzIb•RRAd• k•reln. tArpr ”sah•Ak• yAek•Ab•ek•
Žk•iw ŒA|•A k•reln. itin b•leln/ "&u“im k•Kno
etAmAr Žb•M etAmAr Ÿ%rpur¨xed•r mAD•Yem ŒAzIb•RAd•
pAeb•.
15
k•nAenr emeyù ib•eyù k•reb• n•. ''ŒAim etAmAr seÒ˜ ŒAiC. &u“im ey ek•An
2
tA” Ž” j“Ayùg• eCe¼ p£•na-ŒrAem c•el yAo. j“AyùgAyù yAo n• ek•n ŒAim etAmAek• r(•A k•rb• Žb•M
etAmAr d•Ad•AmzAyù b•TeU yùelr k•AeC yAo. etAmAr mAm• Ž” ed•ez ŒAb•Ar iP•ireyù ŒAnb•. ŒAim etAmAr k•AeC
lAb•enr k•‘Aed•r ek•An Žk•j“nek• ib•eyù k•erA. 3 öATRn• y• öit|•A k•eriC t• pU,R n• k•r• pyR•–˜ÿ ŒAim etAmAyù
k•ir ey sb•Rzi)˜mAn ö½Vr etAmAyù ŒAzIb•RAd• k•reb•n tYAg k•rb• n•.®
Žb•M etAmAyù b•æ s•–˜ÿAns•–˜ÿit ed•eb•n. &u“im yAet Žk• 16
yAek•Ab• G•um eTek• ŸeW b•ll/ ''ŒAim j“Ain öBu˜
mh•An j“Aitr j“nk• h•o tAr j“e‘ ŒAim öATRn• Ž” j“AyùgAyù reyùeCn. ik••–˜Þ ŒAim n• G•umenA pyR•–˜ÿ
k•ir. j“AntAm n• ey itin ŽKAen reyùeCn.® 17yAek•Ab• B˜yù
4
eyB˜Aeb• ö½Vr Œº•Ah•Amek• ŒAzIb•RAd• k•eriCeln epl. es b•ll/ ''Ž Žk• mh•An j“Ayùg•. Ž” h•l
esB˜Aeb• itin eyn etAmAyù o etAmAr s•–˜ÿAns•–˜ÿitek• ö½Verr g]h•. Ž” h•l S•VˆegRr þˆAr.®
ŒAzIb•RAd• k•ernÐ Ž” öATRn• k•ir. Žb•M ŒAim öATRn• 18
yAek•Ab• Kub• eB˜Aer ŸeW p¼l. ey pATer mAT•
k•ir ey ey ed•ez &u“im b•As k•reb• es” ed•z etAmAr ereK es ZeyùiCl t• d¡•A¼ k•ireyù S˜îApn k•rl. tArpr
h•eb•. ö½Vr Ž” ed•z Œº•Ah•Amek• id•eyùiCeln.® es es” pATerr Ÿpr etl FAll. Ž”B˜Aeb• es es”
5
tKn ”sah•Ak• yAek•Ab•ek• p£•n-a ŒrAm nAmk• S˜îAen pATrek• ö½Verr S•år,AeTR S•å]it ic•H S•Vˆräp k•rl.
19
pAWAeln. yAek•Ab• egeln irib•k•Ar B˜A” lAb•enr k•AeC. es” j“AyùgAr nAm iCl lUs ik••–˜Þ yAek•Ab• tAr nAm
b•TUeyùl lAb•n o irib•k•Ar j“nk•. Žb•M yAek•Ab• o qb•eTl rAKl.
ŽexQr m• h•eln irib•k••. 20
Žrpr yAek•Ab• Žk• öˆit|•A k•er b•ll/ ''yid•
6
ŽexÚ j“Anet pArl ey tAr iptA ”sah•Ak• ö½Vr ŒAmAr sh•Ayù TAek•n/ yid• itin ŒAmAek• Ž
yAek•Ab•ek• ŒAzIb•AR d• k•ereCn. ŽexÚ j“Anl ey ”sah•Ak• yA^Ayù r(•• k•ern•/•yid• itin ŒAmAr KA† o prenr
yAek•Ab•ek• p£•na-ŒrAem pAiWeyùeCn esKAen ib•eyù k•Ap¼ eyAgAn/ 21ŒAr yid• ŒAim zAi•–˜ÿet ŒAmAr iptAr
k•rAr j“e‘. ”sah•Ak• ey yAek•Ab•ek• k•nAenr emeyù g]eh• iP•ret pAir/ yid• ö½Vr Ž” smˆS˜ÿ ik•C¢” sAD•n•
ib•eyù n• k•rAr ŒAed•z id•eyùeCn•es k•TAo ŽexQ j“Anl. k•ern tAh•el öBu˜” ŒAmAr ö½Vr h•eb•n. 22Ž” pATr
7
ŽexÚ j“Anl ey yAek•Ab• iptAmAtAek• emen c•eleC ŒAim S•å]itS˜ÿ•µ˜õräep S˜îApn k•riC. ŽwA” ömA, k•reb•
Žb•M p£•na-ŒrAem egeC. ey Ž j“Ayùg• ö½Verr Ÿe£•e• Žk• pib•^ j“Ayùg•.
8
Žseb•r eTek• ŽexÚ b•Ju “l ey tAed•r iptA ”sah•Ak• Žb•M ö½Vr ŒAmAek• y• ik•C¢ ed•eb•n tAr d•z B˜Aegr
c•A”etn n• ey pu^r• ek•Ÿ k•nAenr emeyùed•r ib•eyù Žk• B˜Ag ŒMz ŒAim ö½Vrek• ed•b•.®
k•er. 9ŽexQr tKn” éj“n S˜¤I iCl. ik••–˜Þ es
”½åAeyùelr k•AeC igeyù ŒAro Žk•iw ib•eyù k•rl. yAek•Aeb•r seÒ˜ rAeh•elr sA(•Aí
Žb•Ar es ”½åAeyùelr k•‘A mh•líek• ib•eyù k•rl. tArpr yAek•Ab• ŒAb•Ar tAr yA^• peT c•ll.
Œº•Ah•Aemr ŒAr Žk• pu^ ”½åAeyùl. mh•lí nb•AeyùAetr
eb•An.
29 es pUb•Rid•ek•r ed•ez egl. 2 yAek•Ab• tAik•eyù
ed•Kl mAeW Žk•w• kU•p reyùeC. kU•epr D•Aer iCl itn
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 29:3-33 28
17
pAl emx. emexr• Ž” kU•epr j“l” pAn k•rt. rAeh•l suª•rI iCl. elyùAr ec•AK éiw zA•–˜ÿ iCl.*
Žk•w• b•¼ pATr id•eyù kU•epr muKw• FAk•• iCl. 3 pAelr 18
yAek•Ab• rAeh•lek• B˜AelAb•Asl. yAek•Ab• lAb•nek•
sb• emx j“¼ h•el emxpAlek•r• kU•epr muK eTek• b•ll/ ''ŒAim sAt b•Cr k•Aj“ k•rb• yid• ŒApin ŒAmAek•
pATrw• gi¼eyù id•etA. tKn sb• emexr• j“l pAn ŒApnAr k•inþA k•‘A rAeh•lek• ib•eyù k•ret ed•n.®
19
k•rt. emexed•r j“l pAn ezx h•el emxpAlek•rA lAb•n b•leln/ ''Œ‘ k•Aro seÒ˜ ib•eyù h•oyùAr
es” pATrw• ŒAb•Ar yTAS˜îAen gi¼eyù id•t. eTek• etAmAr sAeT ib•eyù h•oyùAw• or pe(• mÒ˜l
4
esKAnk•Ar emxpAlk•ed•r yAek•Ab• b•ll/ h•eb•. tA” ŒAmAed•r seÒ˜ eTek• yAo.®
20
''B˜A”eyùr•/ etAmr• ek•AT• eTek• ŽesCÀ® tA” yAek•Ab• eTek• egl Žb•M lAb•enr j“‘ sAt
tAr• Ÿ%er b•ll/ ''ŒAmr• hAerA, eTek• ŽesiC.® b•Cr k•Aj“ k•rl. ik••–˜Þ rAeh•lek• es B˜Alb•Ast b•el
5
tKn yAek•Ab• b•ll/ ''etAmr• ik• nAeh•Aerr pu^ Ž” sAt b•Cr smyù tAr k•AeC ŒÂ˜¯ b•el men h•l.
21
lAb•nek• ec•nÀ® sAt b•Cr pr yAek•Ab• lAb•nek• b•ll/ ''rAeh•lek•
emxpAlek•r• Ÿ%er b•ll/ ''ŒAmr• t¡Aek• ic•in.® ŒAmAyù id•n/ ŒAim tAek• ib•eyù k•rb•. ŒApnAr k•AeC
6
tKn yAek•Ab• b•ll/ ''itin ek•mn ŒAeCnÀ¾¾ piršm k•rAr emyùAd• ezx h•eyùeC.®
22
tAr• b•ll/ ''itin B˜Al ŒAeCn. sb• ik•C¢ iWk•WAk• tA” lAb•n esKAnk•Ar smˆS˜ÿ elAk•ek• eB˜Aej“
reyùeC. ed•Kun/ t¡Ar k•‘A rAeh•l ŽKn emxpAl ineyù inmiˆ–˜¤t• k•reln. 23es” rAe^ lAb•n t¡Ar k•‘• elyùAek•
ŒAseCn.® yAek•Aeb•r k•AeC ineyù Želn. yAek•Ab• o elyù• eyQn
7
yAek•Ab• b•ll/ ''ed•K/ ŽKno id•enr ŒAelA reyùeC sh•b•As k•reln. 24:lAb•n tAr d•AsI is˜¯Aek• tAr
Žb•M sUy$ f¦b•et ŽKno ed•rI. emx j“e¼A k•rAr k•‘Ar d•AsI h•b•Ar j“‘o id•eln.ò 25sk•Al eb•l•
smyù etA ŽKn nyù. tA” tAed•r j“l pAn k•ireyù yAek•Ab• ed•Keln itin elyùAr sAeT rAt k•AiwˆeyùeCn.
mAeW ŒAb•Ar c•ret d•Ao.® yAek•Ab• lAb•nek• b•ll/ ''ŒApin ŒAmAr seÒ˜ c•AlAik•
8
ik••–˜Þ emxpAlek•r• b•ll/ ''sb• emxpAl Žk• k•ereCn. rAeh•lek• ib•eyù k•rAr j“‘ ŒApnAr j“‘
j“AyùgAyù j“e¼A n• h•oyù• pyR•–˜ÿ ŒAmr• t• k•ret k•t k•eWAr piršm k•eriC/ teb• ek•n ŒApin ŒAmAr
pAir n•. tArpr ŒAmr• kU•epr muK eTek• pATr seÒ˜ Ž” c•AlAik• k•relnÀ®
sireyù ed•b• ŒAr sb• emx j“l pAn k•ret pAreb•.® 26
lAb•n b•leln/ ''ŒAmAed•r ed•ezr öˆT• ŒnuyAyùI
9
ey smyù yAek•Ab• emxpAlk•ed•r seÒ˜ k•T• b•liCl/ b•¼ k•‘Ar ŒAeg eCAw k•‘Ar ib•eyù ŒAmr• id•” n•.®
27
rAeh•l tAr iptAr emxpAl ineyù Žl. :rAeh•elr ik••–˜Þ ib•b•Ah• Ÿíseb•r puerA sˆ¹ˆÿAh•w• k•AwAo•ŒAr
k•Aj“ iCl emexed•r y ͈ enoyù•.ò ŒAim rAeh•elr seÒ˜ etAmAr ib•eyù ed•b•. ik••–˜Þ &u“im
10
rAeh•l iCl lAb•enr k•‘•. lAb•n iCeln ŒAro sAtb•Cr ŒAmAr esb•• k•reb•.®
28
yAek•Aeb•r mAtAr ŒTRAí irib•k•Ar B˜A”. yAek•Ab• su t rAM yAek•Ab• tA” k•reln Žb•M ib•b•Ah•
rAeh•lek• ed•eK Žigeyù igeyù pATr sireyù tAr mAmAr ŒnuþAenr sˆ¹ˆÿAh•iw ezx k•reln. tKn lAb•n tAr
emexed•r j“l id•l. 11per yAek•Ab• rAeh•lek• c•¢mu k•‘• rAeh•lek• yAek•Aeb•r S˜¤I h•et id•eln. 29:lAb•n
eKeyù Ÿ<c•¢ glAyù k<•Ad•et lAgl. 12yAek•Ab• rAeh•lek• tAr d•AsI ib•lah•Aek• rAeh•elr d•AsI ih•eseb• id•eln.ò
30
b•ll ey es tAr iptAr pirb•Aerr id•k• id•eyù ŒA ™Iyù. sutrAM yAek•Ab• rAeh•elr• seÒ˜o eyQn sh•b•As
irib•k•Ar pu^. tA” rAeh•l ed•Qe¼ b•A¼I igeyù tAr k•reln. ŒAr yAek•Ab• rAeh•lek• elyùAr eTek•o eb•zI
iptAek• t• j“AnAl. B˜Alb•Asl. yAek•Ab• lAb•enr j“‘ ŒAro sAt b•Cr
13
lAb•n tAr eb•Aenr pu^ yAek•Aeb•r k•T• Zneln. piršm k•rl.
Žb•Ar tA” lAb•n ed•Qe¼ tAr seÒ˜ ed•K• k•ret egeln.
lAb•n tAek• j“i¼eyù D•er c•¢mu eKeln Žb•M inej“r yAek•Aeb•r pirb•Ar b•i] ß“• epl
b•A¼Iet ineyù Želn. y• G•ewiCl tAr sb• ik•C¢ yAek•Ab• öBu˜ ed•Keln ey yAek•Ab• elyùAr eTek• rAeh•lek•
31

lAb•nek• b•ll. 14tKn lAb•n b•leln/ ''&u“im ey eb•zI B˜Alb•Aes. tA” öBu˜ elyùAek• s•–˜ÿAn öseb•r
ŒAmAr pirb•Aerr Žk•j“n Ž b•¼” ŒAneª•r?® tA” j“‘ s(•m k•reln. ik••–˜Þ rAeh•elr s•–˜ÿAn h•l n•.
32
lAb•n yAek•Aeb•r seÒ˜ Žk• mAs k•AwAeln. elyù• Žk• pue^r j“›˜å id•eln. itin tAr nAm
rAKeln räeb•,. elyù• tAr Ž” nAm id•eln k•Ar,
yAek•Aeb•r seÒ˜ lAb•enr c•AlAik• itin b•leln/ ''öBu˜ ŒAmAr k•X sk•l ed•eKeCn.
15
Žk•id•n lAb•n yAek•Ab•ek• b•leln/ ''pAiršimk• ŒAmAr S•ˆV AmI ŒAmAyù B˜Alb•Aesn n•. tA” Žb•Ar ŒAmAr
ib•n• ŒAmAr j“e‘ etAmAr Ž” piršm k•rAw• iWk• S•VˆAmI ŒAmAyù B˜Alb•Aseto pAern.®
33
h•e•C n•. &u“im ŒAmAr ŒA ™Iyù/ d•As no. ŒAim etAmAyù elyù• ŒAb•Ar gB˜$b•tI h•eln Žb•M t¡Ar ŒAr Žk•iw
ik• pAiršimk• ed•b•À® pu^ h•l. itin tAr nAm rAKeln izimeyùAn. elyù•
16
lAb•enr éiw k•‘A iCl. b•¼iwr nAm elyù• Žb•M
e l y ùA r Ö Ö Ö i C l Žiw ib•nèB˜Aeb• b•lAr Žk•iw ŸpAyù ey elyù•
eCAwiwr nAm rAeh•l. ed•Ket Kub• suª•rI iCl n•.
29 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 29:34-30:31
b•leln/ ''ŒAim ey B˜Alb•As• eTek• b•iÇ•ˆt t• öBu˜ 16
e(•t eTek• rAet yAek•Ab• b•A¼I iP•rl. elyù•
ZeneCn tA” itin ŒAmAek• Ž” pu^ id•eyùeCn.® tAek• ed•eK tAr seÒ˜ sA(•Aí k•ret b•A”er Želn.
34
elyù• ŒAb•Ar gB˜$b•tI h•eln Žb•M t¡Ar ŒAr Žk•iw itin b•leln/ ''ŒAj“ rAet &u“im ŒAmAr seÒ˜ ezAeb•.
pu^ h•l. itin Ž” pue^r nAm elib• rAKeln. elyù• ŒAim etAmAr j“‘ mUlY ih•sAeb• ŒAmAr pue^r Pu•l
b•leln/ ''Žb•Ar Œb••” ŒAmAr S•V ˆ A mI ŒAmAyù id•eyù id•eyùiC.® tA” es” rAet yAek•Ab• elyùAr seÒ˜
B˜Alb•Aseb•n. ŒAim tAek• itniw pu^ id•eyùiC.® zyùn k•rl.
35 17
Žrpr elyù• ŒAr Žk•iw pue^r j“›˜å id•eln. Žrpr ö½Verr d•yAù yù elyù• ŒAb•Ar gB˜$b•tI h•eln.
itin Ž” pue^r nAm rAKeln iyh•Ýd•A. elyù• tAr Ž” itin pÇ•ˆm pue^r j“›˜å id•eln. 18elyù• b•leln/
nAm rAKeln k•Ar, itin b•leln/ ''ŽKn ŒAim öBu˜r "ŒAim ŒAmAr d•AsIek• ŒAmAr S•VˆAmIr k•AeC pAWAenAyù
öˆzMs• k•rb•.® Žb•Ar elyùAr ŒAr s•–˜ÿAn h•l n•. eb•tn ih•sAeb• ö½Vr ŒAmAek• Ž” s•–˜ÿAn id•eln.®•

30 rAeh•l ed•Kl ey es yAek•Ab•ek• ek•An s•–˜ÿAn


id•et pAer in. rAeh•l tA” tAr eb•An elyùAr
öit öxRAi–•Vˆt h•l. tA” rAeh•l• yAek•Ab•ek• b•ll/
itin es” pue^r nAm ”xAKr rAKeln.

20
19
elyù• ŒAb•Ar gB˜$b•tI h•eyù xˆþ pue^r j“›˜å id•eln.
elyù• b•leln/ ''ö½Vr ŒAmAek• ŒpUb•R Ÿph•Ar id•eln.
"ŒAmAyù s•–˜ÿAn id•n n&u“b•A ŒAim mAr• yAb•?® ŽKn inü‚yù” yAek•Ab• ŒAmAek• ýh•, k•reb•n k•Ar,
2
yAek•Ab• rAeh•elr öit ß*uß“ h•l. es b•ll/ ''ŒAim ŒAim tAek• Ciw pu^ id•eyùiC.® tA” elyù• es” pue^r
ö½Vr n”. ö½Vr” etAmAr gB˜$ r¨ß“ k•er ereKeCn.® nAm sb•UlUn rAKeln.
3 21
tArpr rAeh•l b•ll/ ''ŒApin ŒAmAr d•AsI per elyù• Žk•iw k•‘Ar j“›˜å id•eln. itin tAr
ib•lah•Aek• inn. tAr sAeT zyùn k•r¨n Žb•M es ŒAmAr nAm rAKeln d•I,A.
j“‘ s•–˜ÿAn ösb• k•reb•. tAh•el ŒAim tAr mAD•Yem 22
Žb•Ar ö½Vr rAeh•elr öATRn• Zneln. ö½Vr
m•tA h•et pArb•.® rAeh•elr gB˜$ mu)˜ k•reln. 23-24rAeh•l gB˜$b•tI h•eyù
4
tA” rAeh•l ib•lah•Aek• yAek•Aeb•r k•AeC pAWAl. Žk• pue^r j“›˜å id•l. rAeh•l b•ll/ ''ö½Vr ŒAmAr
yAek•Ab• ib•lah•Ar seÒ˜ eyQn sh•b•As k•rl. 5 ib•lah•• lÆï“A dU•r k•ereCn Žb•M Žk• pu^ id•eyùeCn.® tA”
gB˜$b•tI h•eyù yAek•Aeb•r j“‘ Žk• pue^r j“›˜å id•l. rAeh•l ö½Vr ŒAmAek• ŒAr Žk•iw pu^ id•n/ Žk•T•
6
rAeh•l b•ll/ ''ö½Vr ŒAmAr öATRn• ZeneCn. b•el tAr nAm rAKl eyAexP•.
itin tA” ŒAmAyù Žk• pu^ id•et mnS˜î k•reln.®
tA” rAeh•l Ž” s•–˜ÿAenr nAm d•An rAKl. lAb•enr seÒ˜ yAek•Aeb•r c•AlAik•
7 25
ib•lah•• ŒAb•Ar gB˜$b•tI h•eyù iþˆtIyù pue^r j“›˜å eyAexeP•r j“e›˜år pr yAek•Ab• lAb•nek• b•ll/
id•l. 8rAeh•l b•ll/ ''ŒAim ŒAmAr eb•Aenr seÒ˜ B˜ArI ''Žb•Ar ŒAmAek• ŒAmAr b•A¼I iP•ret id•n. 26ŒAmAek•
öitþˆi›þt• k•eriC Žb•M ŒAim ij“etiC.® tA” es ŒAmAr S˜¤I o pu^ed•r ineyù•eyet id•n. ŒAim 14 b•Cr
es” pue^r nAm id•l nˆ¹ˆÿAil. piršm k•er tAed•r ŒApnAr k•AC eTek• lAB˜• k•eriC.
9
elyù• ed•Keln ey tAr ŒAr s•–˜ÿAn h•b•Ar sµ˜õAb•n• ŒApin j“Aenn ŒAim B˜AlB˜Aeb•” ŒApnAr esb••
en”. tA” itin tAr d•AsI is˜¯Aek• yAek•Ab•ek• id•eln. k•eriC.®
10
Žb•Ar is˜¯Ar Žk• pu^ h•l. 11elyù• b•leln/ "ŒAim 27
lAb•n tAek• b•leln/ ''ŽKn ŒAmAyù ik•C¢ b•let
Kub•” esQB˜AgYb•tI.¾¾ tA” itin Ž” pue^r nAm gAd• d•Ao? ŒAim j“Ain etAmAr j“‘” öBu˜ ŒAmAyù ŒAzIbR•Ad•
rAKeln. k•ereCn. 28ŒAmAyù b•l etAmAr pAiršimk• ih•sAeb• ik•
12
is˜¯• ŒAr Žk•iw pue^r j“›˜å id•l. 13elyù• id•et h•eb• ŒAr ŒAim etAmAyù t• ed•b•.®
29
b•leln/ ''ŒAim ŒtY•–˜ÿ ŒAniª•t? ŽKn h•et S˜¤I yAek•Ab• Ÿ%er b•ll/ ''ŒApin j“Aenn ey ŒAim
elAek•r• ŒAmAyù D•‘• b•leb•.® tA” itin tAr nAm ŒApnAr j“‘ k•eWAr piršm k•eriC. ŒAmAr t%шAb•D•Aen
ŒAezr rAKeln. ŒApnAr pZd•l B˜Al” reyùeC Žb•M b•]iß“ epeyùeC.
14 30
gm k•AwAr smyù räeb•, e(•et igeyù Žk•iw ib•ezx yKn ŒAim ŽesiClAm tKn ŒApnAr ŒÂ˜¯” iCl.
D•re,r Pu•l* ed•Ket epeln. räeb•, es” Pu•lÙil ik••–˜Þ ŽKn ŒApnAr öc•¢r h•eyùeC. öˆitb•Ar ŒAim
tAr m• elyùAr k•AeC ineyù Žl. ik••–˜Þ rAeh•l elyùAek• ŒApnAr j“‘ ik•C¢ k•Aj“ k•rel öBu˜ ŒApnAek• ŒAzIbR•Ad•
b•ll/ ''etAmAr pue^r ŒAn• Ï Pu•elr ik•C¢ ŒAmAek• k•ereCn. ŽKn ŒAmAr inej“r j“‘ k•Aj“ k•rAr smyù
d•Ao.® ŽeseC. smyù ŽeseC ŒAmAr inej“r g]h• inm$Ae,r.®
15 31
elyù• Ÿ%er b•leln/ ''&u“im Žr meD•Y” ŒAmAr lAb•n ij“|•AsA k•reln/ ''tAh•el ŒAim etAmAyù
S•VˆAmIek• ineyù ineyùC. ŽKn &u“im ŒAmAr pue^r ik• ed•b•À®
Pu•lÙilo inet c•A”CÀ®
ik••–˜Þ rAeh•l b•ll/ ''&u“im etAmAr pue^r ŒAn•
ib•ezx ÖÖÖ P•u l ŒTb•• ''ib•xA)˜ Ÿi¶“õd.¾¾ Ž” ih•º•¨ z€•iwr ŒTR
Pu•l ŒAmAyù id•el ŒAj“ rAet ŒAmAr S•VˆAmIr seÒ˜
''eöm Ÿi•¶“õd•.¾¾ elAek• men k•rt Ž” Ÿi•¶“õd•Ùil S˜¤IelAek•r
sh•b•As k•ret pAeb•.® s•–˜ÿAn lAeB˜ sAh•AyY k•er.
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 30:32-31:16 30

yAek•Ab• Ÿ%er b•ll/ ''ŒAim ŒApnAr k•AC eTek• ŒtIetr mt ŒAr b•Þu“menAB˜Ab•Apå nyù . 3 öBu˜
ik•C¢ c•A” n•. ek•b•l c•A” ŒApin ŒAmAr šemr eb•tn yAek•Ab•ek• b•leln/ ''etAmAr pUb•Rpur¨exr• ey ed•ez
id•n. ek•b•l Ž” Žk•iw k•Aj“ k•r¨nÉ ŒAim iP•er igeyù b•As k•retn/ etAmAr es” inej“r ed•ez iP•er yAo.
ŒApnAr emxpAelr y ˆÍ enb•. 32ik••–˜Þ ŒAj“ek• ŒAmAek• ŒAim etAmAr seÒ˜ seÒ˜ TAk•b•.®
4
ŒApnAr smˆS˜ÿ pZpAelr meD•Y id•eyù eyet id•n Žb•M tA” yAek•Ab• rAeh•l o elyùAek• es” mAeW ed•K•
ey smˆS˜ÿ emexr gAeyù egAl egAl d•Ag Žb•M efAr• k•ret b•ll. eyKAen es tAr emxpAl o CAgpAl
k•Aw• d•Ag reyùeC tAed•r öetYk•ek• inet id•n. ŒAr“ ereKiCl. 5yAek•Ab• rAeh•l o elyùAek• b•ll/ ''ŒAim
smˆS˜ÿ k•AelA CAg izZo ŒAmAek• inet id•n. Žb•M ed•KiC ey etAmAed•r ipt• ŒAmAr opr ereg egeCn.
egAl egAl CAp o efAr• k•Aw• d•Ag reyùeC Žmn ŒtIet sb• smyù itin ŒAmAr seÒ˜ b•Þ“u e ˆ× r menAB˜Ab•
smˆS˜ÿ S˜¤I CAg izZo ŒAmAr eh•Ak•. es” h•eb• ŒAmAr epAx, k•retn ik••–˜Þ itin ŒAr esrk•m nn. ik••–˜Þ
eb•tn. 33tAh•el ŒAim ŒApnAr öit ib•½VˆS˜ÿ ik•n• t• ŒAmAr iptAr ö½Vr ŒAmAr seÒ˜ reyùeCn. 6 etAmr•
sh•ej“” b•Ju “et pAreb•n. ŒApin Žes ŒAmAr pZpAl ŸB˜eyù” j“An ŒAim etAmAed•r iptAr j“‘ ŒAmAr
ed•Ket pAern. yid• ek•An CAg ic•^ ib•ic•^ n• h•yù sAD•Ymt k•eWAr piršm k•eriC. 7ik••–˜Þ etAmAed•r ipt•
Žb•M emx k•AelA re[˜r n• h•yù tAh•el” ŒApin b•uJ“et ŒAmAek• Wik•eyùeCn. Ž” ineyù d•zb•Ar itin ŒAmAr
pAreb•n ey ŒAim c•¢ir k•eriC.® eb•tn b•d•eleCn. ik••–˜Þ Ž” sk•l smyù ö½Vr lAb•enr
34
lAb•n b•leln/ ''Žet ŒAmAr sµ•åit reyùeC. smˆS˜ÿ c•AlAik• h•et ŒAmAek• r(•A k•ereCn.
&u“im y• c•A”el ŒAmr• es” mt k•rb•.® 35ik••–˜Þ es” 8
''Žk•b•Ar lAb•n b•leln/ 'ib•ª•iu c•iHt smˆS˜ÿ CAgl
id•n lAb•n smˆS˜ÿ ic•^ ib•ic•^ puM CAgl Žb•M ic•^l S˜¤I&u“im rAKet pAr. tA” h•eb• etAmAr eb•tn.¾ itin
CAglÙilek• luik•eyù eP•leln Žb•M k•AelA emxÙilek• Ž” k•T• b•lAr pr smˆS˜ÿ pZr ib•ª•uic•iHt zAb•k•
luik•eyù eP•leln. lAb•n tAr pu^ed•r es” smˆS˜ÿ j“›˜å•l. tA” essb• ŒAmAr” h•l. ik••–˜Þ tKn lAb•n
pAh•Ar• id•et b•leln. 36tA” tAr pue^r• ic•^ ib•ic•^ b•leln/ 'sb• ib•ª•uic•iHt CAgl ŒAmAr. &u“im efAr•
es” sk•l pZ ineyù tAed•r Œ‘ Žk• j“AyùgAyù c•ireyù k•Aw• CAgÙil rAKet pAr. es” h•eb• etAmAr eb•tn.¾
ineyù itn id•n peTr dU•r ׈ b•j“Ayù rAKeln. b•Ak•I pZ itin Žk•T• b•lAr pr smˆS˜ÿ pZ efArAk•Aw• zAb•ek•r
y• pe¼ r”l yAek•Ab• tAr y ͈ inl. ik••–˜Þ es” pAel j“›˜å id•l. 9 sutrAM ö½Vr” pZÙilek• etAmAr iptAr
ic•^ ib•ic•^ ŒTb•A r[˜In ek•An pZ” iCl n•. k•AC eTek• ineyù ŒAmAyù id•eyùeCn.
37 10
tA” yAek•Ab• J“AŸ o b•Ad•Am gAeCr k•ic• fAlpAl• ''Žk•iw S•Vˆe¹÷ ŒAim ed•KlAm/ d•elr seÒ˜ sÒ˜m
k•Awl Žb•M fAelr CAl ik•C¢w• k•er CA¼Al yAet k•reC ey pur¨x CAglr•/ tAed•r” gAeyù efArAk•Aw•
efAr• k•Aw• ed•KAyù. 38yAek•Ab• es” fAlÙil pZed•r Žb•M ib•ª•uic•Ht. 11ö½Verr dU•t es” S•Vˆe¹÷ ŒAmAr
j“l KAoyùAr j“AyùgAr sAmen rAKl. pZr• es”S˜îAen seÒ˜ k•T• b•leln/ 'yAek•Ab•?¾
j“l pAn k•ret Žel 39sÒ˜mo k•rl. Žrpr es” "ŒAim Ÿ%r id•lAm/ 'ŒAe|••?¾
12
fAelr sAmen sÒ˜m k•r• pZed•r ic^ ib•ic•^/ "dU • t ŒAmAek• Ÿ%r id•eln/ 'ed•K ek•b•l
efArAk•Aw• ŒTb•• k•AelA zAb•k• j“›˜åAl. efArAk•Aw• o ib•ª•uic•iHt CAglrA” sÒ˜m k•reC.
40
pZpAelr Œ‘ smˆS˜ÿ pZr meD•Y eTek• yAek•Ab• ŒAim” t• G•wAi•C. lAb•n etAmAr öit ey smˆS˜ÿ
ic•^ ib•ic•^ o k•AelA pZed•r p]Tk• k•rl. yAek•Ab• Œ‘Ayù k•ereCn tAr smˆS˜ÿ” ŒAim ed•eKiC. ŒAim
tAr pZed•r lAb•enr pZed•r eTek• ŒAlAd•• k•er Žmnw• k•riC yAet smˆS˜ÿ n&u“n CAg zAb•k• etAmAr”
rAKl. 41ey ek•An smyù b•lb•An pZr• sÒ˜m k•rel h•yù. 13ŒAim” es” ö½Vr iyin !b•eTel etAmAr k•AeC
yAek•Ab• es” fAlÙil tAed•r sAmen rAKt. b•lb•An ŽesiClAm. es”S˜îAen &u“im Žk• eb•d•I S˜îApn k•eriCel.
pZr• es” fAlpAlAr sAmen sÒ˜m k•rt. 42ik••–˜Þ &u“im es” eb•d•Iet oilB˜ etl eFeliCel. Žb•M ŒAmAr
éb•Rl pZr• sÒ˜m• k•rel yAek•Ab• esKAen fAlÙil k•AeC Žk• öit|•• k•eriCel. ŽKn ŒAim c•A” ey &u“im
rAKt•n•. tA” éb•Rl pZed•r zAb•k•Ùil lAb•enr h•l. ey ed•ez j“e›˜åiCel es” ed•ez iP•er yAb•Ar j“‘
ŒAr b•lb•An pZed•r zAb•k•Ùil h•l yAek•Aeb•r. öS˜Þt h•o.¾®
43 14-15
Ž”B˜Aeb• yAek•Ab• eb•z D•nI h•eyù ŸWl. tAr Œenk• rAeh•l o elyù• yAek•Ab•ek• Ÿ%er b•leln/
pZ/ Bˆ]•tY/ Ÿw Žb•M gAD•• h•l. ''ŒAmAed•r ipt• tAr m]&u“Yr smyù ŒAmAed•r j“‘
ik•C¢ ereK yAeb•n n•. itin ŒAmAed•r seÒ˜ Žmn
öS˜Aî enr smy-ù yAek•Aeb•r plAynù b•Yb•h•Ar k•ern eyn ŒAmr• ib•ed•zI. itin ŒAmAed•r

31 Žk•id•n yAek•Ab• Znl ey lAb•enr pu^r• etAmAr k•AeC ib•ß*I k•ereCn Žb•M tArpr ey ŒTR
k•T•b•At$A b•leCn. tAr• b•ll/ "ŒAmAed•r ŒAmAed•r pAb•Ar k•TA t• itin Krc• k•er eP•eleCn?
iptAr sb•ik•C¢” yAek•Ab• ineyù ineyùeC. yAek•Ab• Kub•” 16ö½Vr Ž” smˆS˜ÿ D•nsµpd• ŒAmAed•r iptAr k•AC
D•nI h•eyùeC. or Ž” D•enr sb•wA” es ŒAmAed•r iptAr eTek• ineyùeCn yAr mAilk• ŽKn ŒAmr• Žb•M ŒAmAed•r
k•AC eTek• ineyùeC.® 2yAek•Ab• l(•Y k•rl ey lAb•n s•–˜ÿAenr•. es”j“‘ ö½Vr eymniw b•eleCn es”mt”
31 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 31:17-44
ŒApnAr k•Aj“ k•r• Ÿic•í?¾¾ 17es”j“‘ yAek•Ab• yA^Ar h•eb•. ŒApnAr y• ik•C¢ t• ŒApin K<eu j“ ed•Ket pAern.
j“‘ öS˜Þt h•l. es tAr sb• pu^ed•r o •ˆS˜¤Ied•r y• ŒApnAr t• ineyù inn.® :yAek•Ab• j“Anetn n• ey
Ÿewr ipeW oWAl. 18tArpr tArA k•nAn ed•ez iP•er rAeh•l lAb•enr WAku•rÙelA c•¢ir k•ereC.ò
33
egl. eyKAen yAek•Aeb•r ipt• b•As k•retn. yAek•Aeb•r tA” lAb•n igeyù yAek•Aeb•r t¡Ab•u Žb•M tArpr
smˆS˜ÿ pZpAl tAr sAmen sAmen eh•¡ew c•ll. p£•na- elyùAr t¡Ab•u K<uej“ ed•Keln. tArpr es” é” d•AsIr
ŒrAem TAk••k•AlIn es ey smˆS˜ÿ ik•C¢ Œj$“n k•eriCl t¡Ab•o
u K<eu j“ ed•Keln. ik••–˜Þ es” WAku•rÙelAek• tAed•r
tAr sb• ik•C¢ ineyù c•ll. 19es” smyù lAb•n emexed•r G•er K<uej“ epeln n•. tArpr lAb•n rAeh•elr t¡Ab•ur
elAm CAwet egeln. itin es” k•Aej“ egel per id•ek• egeln. 34rAeh•l WAku•rÙelAek• Ÿewr gid•r
rAeh•l tAr G•er F¦ek• tAr iptAr WAku•rÙelAek• c•¢ir tlAyù luik•eyù tAr oper b•es iCeln. lAb•n smˆS˜ÿ
k•rl. t¡Ab•u tå tå k•er K<eu j“o WAku•rÙelAek• K<eu j“ epeln
20
yAek•Ab• ŒrAmIyù lAb•enr seÒ˜ c•AlAik• k•rl n•.
35
k•Ar, tAr c•el yAb•Ar ib•xeyù es t¡Aek• j“AnAl n•. rAeh•l tAr iptAek• b•ll/ ''ipt• ŒAmAr Ÿpr
21
yAek•Ab• tAr pirb•Ar o smˆS˜ÿ sµpi% ineyù Ët rAg k•reb•n n•. ŒAim ŒApnAr sAmen ŸeW d¡•A¼Aet
eb•ireyù p¼l. tAr• P•rAí nd•I pAr h•eyù pb•Rtmyù pAriC n• k•Ar, ŒAmAr mAisk• c•leC.® tA” lAb•n
öed•z igilyùed•r• id•ek• ron• id•eln. t¡Ab•ur iB˜ter ed•Keln ik••–˜Þ t¡Ar WAku•rÙelA K<uej“
22
itn id•n per lAb•n j“Anet pAreln ey yAek•Ab• epeln n•.
pAileyù egeC. 23tA” lAb•n t¡Ar elAk•j“n j“e¼A 36
tKn yAek•Ab• Kub• ereg igeyù b•ll/ ''ŒAim ik•
k•er yAek•Aeb•r epCen D•Aoyù• k•er c•leln. sAt ed•Ax k•eriCÀ ek•An ŒA”n eB˜e[˜iCÀ ik• ŒiD•k•Aer
id•n pr lAb•n yAek•Ab•ek• pAb•t R Y igilyùd• ed•ezr k•AeC ŒApin ŒAmAek• tA¼• k•er TAmAet ŽeseCnÀ 37ŒAmAr
ed•Ket epeln. 24es” rAet ö½Vr S•Vˆe¹÷ lAb•enr y• ik•C¢ reyùeC tAr sb•ik•C¢” ŒApin K<uej“ ed•eKeCn.
k•AeC egeln. ö½Vr b•leln/ ''sAb•D•An? yAek•Aeb•r ik••–˜Þ ŒApnAr ik•C¢” K<uej“ pAn in ŒAr yid• epeyù
seÒ˜ eB˜eb• ic•e•–˜ÿ k•T• eb•AelA.® TAek•n teb• t• ed•KAn. esw• ŽKAen” rAKun yAet
ŒAmAed•r elAek•r• t• ed•Ket pAyù . ŒAmAed•r
c•i¢ r yAoy•ù ö½eV rr eKA< j“ elAek•rA” ib•c•Ar k•r¨k• ŒAmAed•r meD•Y k•ArA iWk•.
25 38
perr id•n sk•Al eb•l• lAb•n yAek•Ab•ek• ed•Ket ŒAim 20 b•Cr ŒApnAr j“‘ k•Aj“ k•eriC. Ž”
epeln. yAek•Ab• pbR•etr Ÿper tAr t¡Ab•u KAiweyùiCl. smyù ŒApnAr ek•An emxzAb•k• b•• CAgizZ j“›˜åAb•Ar
tA” lAb•n o tAr elAk•j“n pb•Rtmyù öed•z igilyùed• smyù mAr• yAyù in. ŒAr ŒAim ŒApnAr pAelr ek••n
t¡Aed•r t¡Ab•u KAwAeln. emx emer KA” in. 39ek•An smyù b•‘ pZr þˆAr• ek•An
26
lAb•n yAek•Ab•ek• b•leln/ "&u“im ek•n ŒAmAr emx mAr• egel ŒAim sb•smyù inej“ es” pZiwr
seÒ˜ c•AlAik• k•relÀ ek•n &u“im ŒAmAr k•‘Aed•r yuß“ mUlY id•eyùiC. ek•An m]t pZ ineyù ŒApnAr k•AeC
b•ª•Ied•r mt D•er ineyù egelÀ 27&u“im ŒAmAek• n• Žes b•ilin ey ŒAmAr ed•Aex Žw• h•yù in. ik••–˜Þ id•n
j“Aineyù ek•n pAlAelÀ yid• ŒAmAyù b•let teb• ŒAim rAt ŒAim (•it S•VˆIk•Ar k•eriC. 40id•enr eb•l• sUy$
Žk•w• eB˜Aej“r ŒAeyùAj“n k•rtAm. b•Aj“nAr sAeT eyn ŒAmAr zi)˜ in[˜e¼ int Žb•M rAet zIet G•um
nAc• gAenr b•Yb•S˜îAo k•rtAm. 28&u“im Žmn ik• ŒAmAr ŒAmAr ec•AK eTek• ŸD•Ao h•eyù eyt. 41ŒAim 20 b•Cr
nAit nAtined•r c•m D•er ŒApnAr k•AeC d•Aesr mt k•Aj“ k•eriC. öˆTm
¢ u eKet o k•‘Aed•r ib•d•Ayù j“AnAb•Aro
sueyAg id•el n•. Ž”B˜Aeb• &u“im Kub• Œe|•r mt k•Aj“ 14 b•Cr ŒAim ŒApnAr é” k•‘• lAB˜ k•rAr j“‘
k•erC. 29etAmAek• ŒAG•At k•rAr (•mt• ŒAmAr reyùeC. eKewiC. ezx 6 b•Cr ŒAim ŒApnAr pZ lAB˜ k•rAr
ik••–˜Þ gt rAet etAmAr iptAr ö½Vr ŒAmAr S•Vˆe¹÷ j“‘ eKewiC. Žb•M Ž” smyù ŒApin d•z b•Ar ŒAmAr
ŒAmAr k•AeC Želn. itin ŒAmAek• sAb•D•An k•er id•eln eb•tn b•d•eleCn. 42ik••–˜Þ ŒAmAr pUb•Rpur¨exr ö½Vr/
yAet etAmAr ek•An (•it n• k•ir. 30ŒAim j“Ain &u“im Œº•Ah•Aemr ö½Vr Žb•M ”sah•Aek•r B˜yù* ŒAmAr seÒ˜
etAmAr b•A¼I iP•er eyet c•Ao ŒAr es”j“‘” &u“im iCeln. ö½Vr ŒAmAr seÒ˜ n• TAk•el ŒApin ŒAmAek•
c•el ŽesC. ik••–˜Þ ek•n &u“im ŒAmAr G•r eTek• KAil h•Aet ib•d•Ayù id•etn. ik••–˜Þ ö½Vr ŒAmAr k•X
WAku•rÙelAek• c•¢ir k•relÀ® sk•l o ŒAmAr piršm ed•Keln. Ž” j“‘” gt
31
yAek•Ab• Ÿ%er b•ll/ "ŒAim B˜yù epeyùiClAm rAet ö½Vr ömA, k•ereCn ey ŒAim iWk•.®
tA” ŒApnAek• n• b•el c•el ŽesiC? ŒAim eB˜eb•iClAm
ŒApin h•yùetA ŒAmAr k•AC eTek• ŒApnAr k•‘Aed•r yAek•Ab• o lAb•enr c•i¢ )˜
32 43
iCineyù eneb•n. ik••–˜ÿ ŒAim ŒApnAr WAku•rÙelA c•¢ir lAb•n yAek•Ab•ek• b•leln/ ''Ž” mih•lAr• ŒAmAr”
k•ir in. yid• ŽKAen ŒAmAr seÒ˜r ek•An b•Yi)˜ Ï k•‘A. Ž” s•–˜ÿAenrA o Ž” pZrAo ŒAmAr”. y• ik•C¢
WAku•rÙelAek• ineyù TAek• teb• tAek• h•tYA k•ret ed•KC Ž sb•” etA ŒAmAr”/ ik••–˜Þ ŒAmAr k•‘Aed•r o
h•eb•. ŒApnAr elAek•rA” Ž” ib•xeyù ŒAmAr sA(•I nAit nAtined•r ŒAmAr k•AeC rAKAr j“‘ ik•C¢” k•ret
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 31:44-32:21 32

pAir n•. 44es”j“e‘ ŒAim etAmAr seÒ˜ c•¢i)˜ k•ret 6


b•At$Ab•Ah•ek•rA yAek•Aeb•r k•AeC iP•er Žes b•ll/
öˆS˜Þt. ŒAmAed•r Ž” c•¢i)˜r ömA,S•Vˆräp ŒAmr• Žk• ''ŒAmr• ŒApnAr B˜A” ŽexQr k•AeC igeyùiClAm. itin
pATerr TAm S˜îApn k•rb•.® ŒApnAr sAeT ed•K• k•ret ŒAseCn. t¡Ar sAeT 400
45
c•¢i)˜r ömA, ih•sAeb• yAek•Ab• Žk•w• b•¼ pATr j“n elAk• reyùeC.¾¾
K<uej“ Žen esw• S˜îApn k•rl. 46es tAr inej“r 7
Ž” b•At$Ayù yAek•Ab• B˜It h•l. es tAr elAk•j“ned•r
elAk•ed•ro pATr Žen rAiz k•er rAKet b•ll. tArpr é” d•el B˜Ag k•rl. es tAr emxpAl/ pZpAl o
es” pATerr rAizr D•Aer b•es KAoyù• d•Aoyù• k•rl. Ÿewr pAlek• é” B˜Aeg B˜Ag k•rl. 8 yAek•Ab• B˜Ab•l/
47
lAb•n es” S˜îAenr nAm rAKeln iygra sAh•dU•T•. ''yid• ŽexÚ Žes Žk• d•lek• Db•Ms k•r teb• Œpr
ik••–˜Þ yAek•Ab• es” S˜îAenr nAm id•l gla-Žd•. d•l inü‚yù pAileyù r(•• pAeb•.®
48 9
tKn lAb•n b•leln/ ''pATerr Ž” rAiz ŒAmAed•r yAek•Ab• b•ll/ "eh• ŒAmAr iptA Œº•Ah•Aemr ö½Vr/
c•i¢ )˜ S•år, k•ret sAh•AyY k•reb••.® Ž” k•Are, yAek•Ab• ŒAmAr ipt• ”sah•Aek•r ö½Vr? öBu˜ &u“im” ŒAmAek•
es” S˜îAenr nAm gla-Žd• rAKl. ŒAmAr ed•ez ŒAmAr pirb•Aerr k•AeC iP•er eyet
49
Žrpr lAb•n b•leln/ ''ŒAmr• prSperr eTek• b•eliCel. &u“im b•eliCel ŒAmAr mÒ˜l k•reb•. 10&u“im
dU•er c•el egel öBu˜ eyn ŒAmAed•r pAh•Ar• ed•n.® ŒAmAr öit k•t k•r¨,• k•erC. ŒAmAr k•t mÒ˜l
es”j“e‘ es” S˜îAenr nAm imSpA rAK• h•l. k•erC. öTmb•Ar yKn ŒAim y£•n $ pAr h•i•ClAm tKn
50
tArpr lAb•n b•leln/ ''men ereKA &u“im yid• ek•b•l pT c•lAr lAiW CA¼• ŒAmAr k•AeC ik•C¢” iCl
ŒAmAr k•‘Aed•r ŒAG•At k•r teb• ö½Vr etAmAek• n•. ik••–˜Þ ŽKn ŒAmAr sb• ik•C¢ öc•¢r b•el éewA d•l
zAiS˜ÿ ed•eb•n. &u“im yid• Œ‘ ŒAr ek•An S˜¤I elAk•ek• h•eyùeC. 11d•yùA k•er ŒAmAyù ŒAmAr B˜A” ŽexQeyùr h•At
ib•eyù k•r teb• men ereKA ö½Vr l(•Y rAKeCn. eTek• r(•A k•r¨n. ŒAm•r B˜yù h•yù ey es ŒAmAed•r/
51
ŒAmAed•r meD•Y S˜îAipt S˜ÿµ˜õ o Ž” rAiz k•r• Žmnik• s•–˜ÿAned•r seÒ˜ mAeyùed•ro h•tYA k•reb•. 12öBu˜
pATrÙelA S•år, k•ireyù ed•eb• ŒAmAed•r c•¢i)˜r k•T•. &u“im ŒAmAyù b•eliCel/ 'ŒAim etAmAr mÒ˜l k•rb•.
52
ŒAim k•Kn” Ž” pATrÙelA pAr h•eyù etAmAr sAeT ŒAim etAmAr b•MzD•red•r sMKYAyù smue@•r b•Ailr mt
l¼A” k•ret yAeb•A n• Žb•M &u“imo Œb••” pAr h•eyù k•rb• y• Ùen ezx k•r• yAyù n•.®¾
ŒAmAr seÒ˜ l¼A” k•ret ŒAseb• n•. 53ŒAmr• yid• 13
es” S˜îAen yAek•Ab• rAt k•AwAl. ŽexQek• Ÿph•Ar
Ž” c•i¢ )˜ l[G•n k•ir teb• Œº•Ah•Aemr ö½Vr/ nAeh•Aerr ih•sAeb• ed•b•Ar j“‘ ij“ins egACAl. 14yAek•Ab• 200iw
ö½Vr Žb•M tAed•r pUb•Rpur¨exr ö½Vr ŒAmAed•r ib•c•Aer CAgI/ 20iw CAg/ 200iw emxI o 20iw emx inl.
15
ed•AxI•k•r¨n.® ŒAro inl 30iw Ÿw Žb•M tAed•r b•A•c••/ 40iw gr¨/
yAek•Aeb•r ipt• ”sah•Ak• ö½Vrek• "B˜yù® b•el 10iw x¡A¼/ 20iw g£•$B˜I o 10iw g£•$B˜. 16yAek•Ab•
fAk•etn. tA” yAek•Ab• es” nAm b•Yb•h•Ar k•er öˆit|•• öˆitiw pZpAl tAr d•Ased•r h•Aet id•l. tArpr
k•rl. 54tArpr yAek•Ab• es” pb•eR t Žk•w• pZ b•ild•An yAek•Ab• tAr d•Ased•r b•ll/ ''öitiw pZr pAl p]Tk•
räep ŸísgR k•rl. ŒAr tAr ŒApnj“ned•r eB˜Aej“ k•r. ŒAmAr ŒAeg ŒAeg yAo ŒAr öitiw pAelr
inmˆ–˜¤, k•rl. KAoyù• d•Aoyù• ezx h•el tAr• es” meD•Y ik•C¢w• dU•r ׈ ereKA.®
rAtw• pAh•Ae¼” k•AwAl. 55perr id•n eB˜Aer lAb•n 17
yAek•Ab• tAr d•Ased•r ŒA|•A id•l. öTm d•elr
t¡Ar nAit nAtined•r o k•‘Aed•r c•¢mu eKeyù ib•d•Ayù pZ ey d•Aesr h•Aet tAek• es b•ll/ ''yKn ŒAmAr
j“AnAeln. itin tAed•r ŒAzIb•R•d• k•er G•er iP•er B˜A” ŽexÚ Žes etAmAek• ij“|•As• k•reb•/ 'Ž sb•
egeln. pZ k•ArÀ &u“im ek•ATAyù yA•CÀ &u“im k•Ar d•AsÀ¾ 18tKn
&u“im b•leb•/ 'Ž”sb• pZ ŒApnAr d•As yAek•Aeb•r.
ŽexQr sAeT pnu imlR n yAek•Ab•” Ž”sb• Ÿph•Ar ih•sAeb• ŒApnAr k•AeC
yAek•Ab•o es” S˜îAn h•et ŸeW c•ll. peT es pAiWeyùeCn. ŒAr yAek•Ab• inej“o epCn epCn
32 ö½Verr dU•tge,r ed•K• epl. 2tAed•r ed•eK
yAek•Ab• b•ll/ ''Ž ö½Verr izib•r?® es” j“e‘ es
ŒAseCn.®¾
19
yAek•Ab• iþˆtIyù/ ïtIyù Žb•M Œ‘ sb• d•Ased•ro
es” S˜îAenr nAm mh•niyùm rAKl. Ï Žk•” k•Aj“ k•ret b•ll. es b•ll/ ''ŽexQr seÒ˜
3
yAek•Aeb•r B˜A” ŽexÚ TAk•t esyùIer. Ž” j“AyùgAw• ed•K• h•el etAmrAo sb•A” Ï Žk•” k•Aj“ k•reb•.
20
iCl pAh•A¼I ed•z ”ed•Aem. yAek•Ab• ŽexQr k•AeC etAmr• b•leb•/ 'Ž” Ÿph•Ar ŒApnAr j“e‘/
b•At$Ab•Ah•k•ed•r Ž” b•el pAWAl/ 4"Ž” sb• k•T• ŒAmAr ŒAr ŒApnAr d•As yAek•Ab• ŒAmAed•r epCen”
minb• ŽexQek• igeyù b•elA. ŒApnAr d•As yAek•Ab• b•elÉ ŒAseCn.¾¾¾ yAek•Ab• B˜Ab•l/ ''yid• ŒAim Ž” elAk•ed•r
'ŒAim ŽtÙil b•Cr lAb•enr k•AeC k•AiweyùiC. 5 ŒAmAr Ÿph•Ar semt ŒAmAr ŒAeg pAWA” teb• h•yeù tA ŽexÚ
Œenk• gr¨/ gAD••/ emxpAl/ elAk•j“n o d•AsI reyùeC. ŒAmAyù (•mA k•er ýh•, k•reb•n.® 21tA” yAek•Ab•
mhAzyù ŒAim Ž” b•At$A pAiWeyù ŒnuerAD• k•riC/ ŒApin ŽexQek• Ÿph•ArÙil pAWAl. ik••–˜Þ es” rAet yAek•Ab•
ŒAmAed•r ýh•, k•r¨n.®¾ t¡Ab•uet r”l.
33 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 32:22-33:16
22
per es” rAet ŸeW yAek•Ab• esKAn eTek• c•el tAr B˜A”eyùr id•ek• eh•¡ew yAb•Ar smyù sAtb•Ar ŒABU˜im
egl. es tAr sAeT tAr é” S˜¤I/ é” d•AsI o tAr ö,t h•l.
4
ŽgAerAiw s•–˜ÿAnek••ineyù yebb•Ak• nd•I pAr h•l. ŽexÚ yAek•Ab•ek• ed•Ket epeyù tAr sAeT ed•K•
23
yAek•Aeb•r pirb•Ar nd•I pAr h•eyù egel es tAr k•rAr j“‘ ed•Qe¼ egeln. ŽexÚ yAek•Aeb•r gl• j“i¼eyù
smˆS˜ÿ ij“inxp^o pAr h•b•Ar j“‘ pAWAl. D•er c•¢mu eKeln. tArpr tAr• éj“en” k<•Ad•eln.
5
ŽexÚ tAik•eyù es” S˜¤IelAk• o izZed•r ed•Ket epeyù
ö½eV rr sAeT yß
u “ b•leln/ ''etAmAr sAeT Ï elAk•j“enr• k•Ar•À®
24
Œb•ezex yAek•Ab• nd•I pAr h•b•Ar j“‘ r”•l. yAek•Ab• Ÿ%er b•leln/ ''ö½Vr Œnuýh• k•er ŒAmAek•
ik••–˜Þ es Žk•• pAr h•b•Ar ŒAeg Žk•j“n pur¨x Žes Ž”sb• s•–˜ÿAns•–˜ÿited•r id•eyùeCn.®
tAr seÒ˜ m˜ñyß u “ k•reln. sUy$ oWAr ŒAeg pyR•–˜ÿ 6
tArpr s•–˜ÿAned•r ineyù é” d•AsI ŽexQr seÒ˜
es” pur¨xiw tAr seÒ˜ yuß“• k•reln. 25pur¨xiw yKn ed•K• k•ret egl. tArA t¡Ar sAmen sšß“A öi,pAt
ed•Keln itin yAek•Ab•ek• prAij“t k•ret pAreCn k•rl. 7 Žrpr elyù• o tAr s•–˜ÿAenr• ŽexQr seÒ˜
n• tKn yAek•Aeb•r pAeyù ŒAG•At k•reln; tAet ed•K• k•er t¡Ar sAmen sšß“B˜Aeb• Ÿpu¼ h•eyù t¡Aek•
yAek•Aeb•r pAeyùr h•A¼ ser egl. ö,Am k•rl. ezex rAeh•l o eyAexP• ŽexQr seÒ˜
26
tArpr es” pur¨xiw yAek•Ab•ek• b•leln/ ''ŒAmAyù ed•K• k•er Ÿpu¼ h•eyù ö,Am k•rl.
8
eyet d•Ao. sUy$ ŸWeC.® ŽexÚ b•leln/ ''ŒAim ŽKAen ŒAsAr smyù ey
ik••–˜Þ yAek•Ab• b•ll/ "ŒApin ŒAmAek• ŒAzIbR•Ad• n• j“nsmAerAh• ed•Ket eplAm t• Žb•M Ž”sb• pZ” b••
k•rel ŒAim ŒApnAek• eyet ed•b• n•.® ik•esr j“‘À®
27
es” pur¨xiw tAek• ij“|•As• k•reln/ ''etAmAr yAek•Ab• b•ll/ ''Ï sb• ŒApnAr j“‘ ŒAmAr
nAm ik•À® Ÿph•Ar. eyn ŒApin ŒAmAek• ýh•, k•ern.®
9
yAek•Ab• Ÿ%r id•l/ ''ŒAmAr nAm yAek•Ab•.® ik••–˜Þ ŽexÚ b•leln/ ''etAmAek• Ÿph•Ar id•et
28
tKn es” pur¨xiw b•leln/ ''etAmAr nAm h•eb• n•/ B˜A” ŒAmAr yeTX reyùeC.®
10
yAek•Aeb•r pirb•et$ ”•S•óˆAeyùl h•eb•. ŒAim etAmAr Ž” yAek•Ab• b•ll/ ''tA n•/ ŒAmAr ib•nit Ž” yid•
nAm rAKlAm k•Ar, &u“im ö½Verr seÒ˜ o mAnuexr sitYsitY ŒApin ŒAmAek• ýh•, k•er TAek•n teb•
ˆseÒ˜ yuß“• k•erC ik••–˜Þ prAij“t h•o in.® ŒAim ey Ÿph•Ar ŒApnAek• id•” t• ýh•, k•r¨n.
29
tKn yAek•Ab• tAek• ij“e|•s k•rl/ ''d•yù• k•er ŒAim ŒAb•Ar ŒApnAr muK ed•Ket epeyù ŒAniª•t.
b•lun ŒApnAr nAm ik•À® eyn ö½Verr” muK d•zRn k•rlAm. ŒApin ey ŒAmAek•
ik••–˜Þ es” pur¨xiw b•leln/ "ik• j“‘ ŒAmAr nAm ýh•, k•reln Žet” ŒAim Kub• KuzI. 11es”j“‘ ib•nyù
ij“e|•s k•rCÀ® es” smyù” pur¨xiw yAek•Ab•ek• k•ir ŒAim ey ey Ÿph•Ar ŒApnAr j“‘ ŽeniC t•
ŒAzIbR•Ad• k•reln. ýh•, k•r¨n. ö½Vr ŒAmAr öit Œnuýh• k•ereCn tA”
30
tA” yAek•Ab• es” j“AyùgAr nAm pnUeyùl rAKl. ŒAmAr öeyùAj“enr Œitir)˜” reyùeC.® Ž”B˜Aeb•
yAek•Ab• b•ll/ ''Ž” S˜îAen” ŒAim ö½Vrek• mueKAmuiK yAek•Ab• tAr Ÿph•ArÙil S•VˆIk•Ar k•rAr j“‘ ŽexQr
ed•KlAm ik••–˜Þ tAo öAe, b<•Ac•lAm.® 31es pnUeyùl k•AeC ib•nit k•rl. es”j“‘ ŽexÚ Ÿph•ArÙil S•ˆV Ik•Ar
pAr h•el sUy$ ŸWl. yAek•Ab• pAeyùr j“‘ eK<A¼Aet k•reln.
eK<A¼Aet c•ll. 32es”j“‘ ŒAj“o ”•S•óˆAeyùlIyùr• 12
tArpr ŽexÚ b•leln/ ''Žb•Ar &u“im etAmAr yA^•
¬r¨siÞ“r epzI eB˜Aj“n k•er n•/ k•Ar, yAek•Aeb•r peT c•let pAr. ŒAim etAmAr seÒ˜ yAb•.®
13
es” epzI” ŒAh•t h•eyùiCl. ik••–˜Þ yAek•Ab• tAek• b•ll/ ''ŒApin j“Aenn ey
ŒAmAr izZr• éb•Rl Žb•M ŒAmAek• ŒAmAr pZpAl
sµpekR• sAb•D•An h•et h•eb•. yid• ŒAim tAed•r Žk•id•en
yAek•Ab• sAh•esr pirc•yù id•eln ŽtdU•r eyet b•AD•Y k•ir teb• sb• pZ” mAr• p¼eb•.
14
yAek•Ab• tAik•eyù ed•Keln ŽexÚ ŒAseCn. ŽexÚ es”j“e‘ ŒApin ŒAeg ŒAeg yAn. ŒAim ŒAˆeS˜ÿ
33 tAr seÒ˜ 400 j“n elAk• ineyù ŒAsiCeln.
yAek•Ab• tAr pirb•Arek• c•Ariw d•el B˜Ag k•rl. elyù•
ŒAˆeS˜ÿ ŒApnAr epCen yAb•. gb•Aid•pZ Žb•M ŒnA‘
pZed•r inrAp%• iniü‚t k•ret Žb•M s•–˜ÿAenr•
Žb•M tAr s•–˜ÿAenr• Žk•iw d•el/ rAeh•l o eyAexP• yAet Kub• ûL•A•–˜ÿ n• h•eyù pe¼ es” id•k• ed•eK ŒAim Kub•
ŒAr Žk•iw d•el/ Žb•M é” d•AsI o tAed•r s•–˜ÿAenr D•Ir gitet yAb•. ŒAim esyùIer ŒApnAr seÒ˜ ed•K•
ŒAro éiw d•el iCl. 2 yAek•Ab• tAr d•AsIed•r s•–˜ÿAned•r k•rb•.®
15
sAmen rAKl. elyù• Žb•M tAr s•–˜ÿAned•r es tAed•r tA” ŽexÚ b•leln/ ''teb• etAmAek• sAh•AyY k•rAr
epCen rAKl. yAek•Ab• rAeh•l o eyAexP•ek• sb•ezex j“‘ ŒAmAr ik•C¢ elAk• etAmAr k•AeC ereK yA”.®
rAKl. 3yAek•Ab• inej“ ŽexQr id•ek• Žigeyù egl. Žr ik••–˜Þ yAek•Ab• b•ll/ ''ŒApin b•¼” d•yùAlu ik••–˜Þ
P•el ŽexQr sAeT” öˆTem tAr sA(•Aí h•l. yAek•Ab• esw•r” b•• öeyùùAj“n ik•À® 16esid•n ŽexÚ esyùIerr
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 33:17-34:30 34

peT yA^• Zr¨ k•reln. 17ik••–˜Þ yAek•Ab• sueO•Aet Ž” j“G•‘ k•Aj“ k•eriCeln. 14tA” B˜A”eyùr• t¡Aek•
egl. es” j“AyùgAyù es inej“r j“‘ Žk•w• g]h• qtrI b•ll/ ''ŒApin suåí nn b•el ŒApnAr seÒ˜ ŒAmAed•r
k•rl ŒAr tAr pZpAelr j“‘ CAŸin qtrI k•rl. eb•Aenr ib•eyù id•et pAir n•. yid• ŒAmrA ŒAmAed•r
Ž”j“‘ es” j“AyùgAr nAm rAK• h•l sueO•Aí. eb•Anek• ŒApnAek• ib•eyù k•ret id•”Ð t• h•eb• ŒAmAed•r
18
yAek•Ab• inrAped• p£•na-ŒrAm h•et yA^• k•er pe(• Žk• ŒpmAn. 15ik••–˜Þ ŒApin Ž” Žk•iw k•Aj“
k•nAn ed•ezr iziKm nger Žes ŸpiS˜ît h•l. es” k•rel ŒAmr• tAr seÒ˜ ŒApnAr ib•eyù id•et pAir.
zh•err k•AeC Žk• mAeWr meD•Y es izib•r S˜îApn k•rl. ŒApnAr zh•err öetYk•iw pur¨xek•o ŒAmAed•r mt
19
iziKemr ipt• h•emAerr k•AC eTek• yAek•Ab• Ï mAWiw suåí h•et h•eb•. 16tAh•el ŒApnAed•r pue^r• ŒAmAed•r
100 erQpY KØ id•eyùù ik•eniCl. 20yAek•Ab• es” j“AyùgAyù k•‘Aed•r Žb•M ŒAmAed•r k•‘Ar• ŒApnAed•r pu^ed•r
ö½Verr ŸpAsn• k•rAr j“‘ Žk• eb•d•I !trI k•er ib•eyù k•ret pAreb•. tAh•el ŒAmr• Žk• j“Ait h•b•.
tAr nAm rAKl/ ''Žla ”elAeh/• ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr.® 17
yid• ŒApin suåí h•et ŒS•VˆIk•Ar k•ern teb• ŒAmr•
d•I,Aek• ineyù yAb•.®
18
d•I,Ar opr b•lAík•Ar Ž” c•¢i)˜ h•emAr Žb•M iziKmek• Kub• ŒAniª•t
d•I,• iCl yAek•Ab• Žb•M elyùAr k•‘•. Žk•id•n k•rl. 19d•I,Ar B˜A”eyùr• y• k•ret b•ll tAet iziKm
34 d•I,• es” j“AyùgAr emeyùed•r seÒ˜ ed•K• k•ret KuzI h•eyù rAj“I“ h•eln.
egl. 2h•emAr iCeln es” ed•ezr rAj“•; t¡Ar pu^
iziKm d•I,Aek• ed•Ket epeln. iziKm d•I,Aek• D•er öitezAD•
ineyù igeyù b•lAík•Ar k•reln. 3 iziKm d•I,Ar eöˆem iziKm iCeln t¡Ar pirb•Aer sb•ec•eyù sµ•åAint
pe¼ tAek• ib•eyù k•rAr j“‘ Œnunyù k•ret lAgeln. b•Yi)˜. 20h•emAr o iziKm t¡Aed•r zh•err smAgm
4
iziKm t¡Ar iptAek• b•leln/ ''d•y•ù k•er oek• ŒAmAr S˜îAen egeln. t¡Ar• zh•err pur¨xed•r seÒ˜ k•T•
j“e‘ Žen d•Ao eyn ŒAim ib•eyù k•ret pAir.® b•leln. 21t¡ArA b•leln/ ''”•S•óˆAeyùelr Ž” elAek•r•
5
yAek•Ab• j“Anet pArl ey eCeliw tAr k•‘Ar ŒAmAed•r b•Þu“ h•et c•Ayù. tAr• ŒAmAed•r ed•ez b•As
sAeT Ï mArA ™k• KArAp k•Aj“iw k•ereC. ik••–˜Þ eyeh•&“u k•r¨k• o ŒAmAed•r seÒ˜ b•Yb•sA k•r¨k•. ŒAmAed•r
tAr sb• k•iw pu^” mAeW pZ c•rAet igeyùiCl/ es” sk•elr j“‘ yeTX j“Ayùg• ŒAmAed•r reyùeC. tAed•r
j“‘ tAr• G•er iP•er n• ŒAs• pyR•–˜ÿ itin ik•C¢” seÒ˜ ŒAmAed•r pArSpirk• ib•b•Ah•o h•et pAer.
k•reln n•. 6 es” smyù iziKemr iptA h•emAr ŒAmAed•r eCelr• tAed•r emeyùed•r ib•eyù k•ret pAer
yAek•Aeb•r seÒ˜ k•T• b•let Želn. Žb•M tAed•r emeyùr• ŒAmAed•r eCeled•r ib•eyù k•ret
7
yAek•Aeb•r pue^r• mAeW” j“Anet pArl ik• G•eweC. pAer. 22ik••–˜Þ Žk•iw ib•xyù ŒAmAed•r sb•A”ek• emen
G•wn• Zen tAr• Kub•” ereg egl k•Ar, iziKm inet h•eb•. ŒAmAed•r sb• pur¨xek•• suåí h•et h•eb•/
yAek•Aeb•r k•‘Aek• b•lAík•Ar k•er ”•S•ˆó Aeyùlek• lÆï“Ayù eymniw ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• h•eyù reyùeC. 23Ž k•Aj“
eP•eliCeln. iziKemr k•r• Ž” B˜yù¿•r G•wn• Znet k•rel ŒAmr• tAed•r egA-emxAid•r pAl o pZr
epeyù” B˜A”eyùr• e(•t eTek• iP•er Žl. þˆAr• Žb•M sµpi%r þˆArA D•nI h•b•. sutrAM tAed•r
8
ik••–˜Þ h•emAr B˜A”ed•r b•leln/ ''ŒAmAr pu^ iziKm seÒ˜ ŒAmAed•r Ž” c•¢i)˜ k•r• Ÿic•í/ tAh•el tAr•
d•I,Aek• Kub•” c•Ayù. Œnuýh• k•er oek• ib•eyù k•ret ŽKAen ŒAmAed•r seÒ˜ TAk•eb•.® 24smeb•t smˆS˜ÿ elAk•
d•Ao. 9 Ž” ib•b•Ah• eb•AJ“Aeb• ey etAmAed•r seÒ˜ ŒAmAed•r h•emAr o iziKemr k•T• Zen sµ•åit j“AnAl. ŒAr
Žk• ib•ezx c•¢i)˜ h•eyùeC. tKn ŒAmAed•r pu^r• sb• pur¨exr• es”smyù suåí h•l.
etAmAed•r k•‘Aed•r Žb•M etAmAed•r pu^r• ŒAmAed•r 25
itn id•n pero suåí h•oyù• elAek•r• tKno
10
k•‘Aed•r ib•eyù k•ret pAreb•. etAmr• ŒAmAed•r seÒ˜ pIi¼t iCl. yAek•Aeb•r é” pu^ izimeyùAn o elib•
Ž” Žk•” ed•ez TAk•et pAreb•. etAmr• ŽKAnk•Ar j“Ant ey Ï elAek•r• Ž” smeyù ébR•l TAk•eb•. tA”
j“imr mAilk• h•et o b•Yb•s• k•ret pAreb•.® tAr• zh•er F¦ek• esKAnk•Ar smˆS˜ÿ elAk•ek• h•tY•
11
iziKm inej“o yAek•Ab• o B˜A”eyùed•r seÒ˜ k•T• k•rl. 26d•I,Ar B˜A” izimeyùAn o elib• Ž” éj“en
b•leln. iziKm b•leln/ ''d•yù• k•er ŒAmAyù ýh•, imel h•emAr o tAr pu^ iziKmek•o h•tY• k•rl.
k•r. etAmr• ŒAmAek• y• k•ret b•leb• tA”-” k•rb•. tAr• iziKemr b•A¼I eTek• d•I,Aek• b•Ar k•er ineyù
12
yid• etAmrA ŒAmAyù ek•b•l d•I,Aek• ib•eyù k•ret Žl. 27yAek•Aeb•r pu^r• zh•err sb• ik•C¢ luW k•rl.
d•Ao/ teb• etAmAed•r c•Aoyù• ey ek•An Ÿph•Ar ŒAim iziKm tAed•r eb•Aenr seÒ˜ ‹XAc•Ar k•rAr j“‘ tAr•
etAmAed•r ed•b•. etAmrA y• c•A”eb• tA”-” ed•b•/ ek•b•l tKno ereg iCl. 28tA” B˜A”eyùr• smˆS˜ÿ pZ/ gAD••
d•I,Aek• ib•eyù k•ret d•Ao.® Žb•M zh•er o e(•et y• ik•C¢ iCl tAr sb•” ineyù
13
yAek•Aeb•r pu^r• iziKm o tAr iptAek• imTY• inl. 29es” elAek•ed•r sb•RS•Vˆ Žmnik• tAed•r S˜¤I o
b•lb• b•el iWk• k•rl. B˜A”eyùr• tAed•r rAg sAmlAet izZed•r ŒiD•k•Ar k•rl. 30ik••–˜Þ yAek•Ab• izimeyùAn o
pAriCl n• k•Ar, iziKm tAed•r eb•An d•I,Ar öit elib•ek• b•ll/ "etAmr• ŒAmAyù Œenk• ib•ped• eP•elC.
35 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 34:31-35:27
Ž” Œ•Ç•ˆelr• smˆS˜ÿ elAk• ŽKn ŒAmAyù G•],• k•reb•. nAm h•eb• ”•S•óˆAeyùl.® tA” ö½Vr tAr nAm rAKeln
k•nAnIyù o pirxIyù smˆS˜ÿ elAek•r• ŒAmAr ib•r¨eß“• ”•S•óˆAeyùl.
11
ŸeW d¡•A¼Aeb•. ŒAmr• ŽKAen ŒÂ˜¯ k•eyùk•j“n reyùiC. ö½Vr tAek• b•leln/ ''ŒAim” sb•Rzi)˜mAn ö½Vr
yid• Ž” j“AyùgAr elAek•r• Žk•e^ ŒAmAed•r seÒ˜ Žb•M ŒAim etAmAyù Ž” ŒAzIb•AR d• k•riCÉ etAmAr Œenk•
yuß “• k•ret ŒAes/ teb• ŒAim etA Db•Ms h•eb•A” Žmnik• s•–˜ÿAn-s•–˜ÿit eh•Ak•/ Žk• mh•Aj“Ait h•eyù eb•e¼ oeWA.
ŒAmAr smˆS˜ÿ elAk•o ŒAmAr seÒ˜ Db•Ms h•eb•.® etAmAr eTek•” Œ‘ Œenk• j“Ait Žb•M rAj“Ar• Ÿípå
31
ik••–˜Þ B˜A”eyùr• b•ll/ ''Ï elAek•r• ŒAmAed•r h•eb•. 12ŒAim Œº•Ah•Am o ”sah•Ak•ek• ey ed•z id•eyùiClAm
eb•Aenr seÒ˜ eb••Ar mt ey b•Yb•h•Ar k•ereC eswAo es” ed•z” ŽKn etAmAyù id•i•C. etAmAr per etAmAr
ik• Ÿic•í iClÀ n•? Ï elAek•r• ŒAmAed•r eb•Aenr b•MzD•red•r ŒAim es” ed•z id•i•C.® 13Žrpr ö½Vr
öit Œ‘Ayù k•ereC.® es” j“AyùgA eTek• c•el egeln. 14-15Ž” S˜îAen yAek•Ab•
Žk•iw S•år,S˜ÿ•µ˜õ S˜îApn k•rl. es” pATerr Ÿper
yAek•Ab• !b•eTel @•A(•Ars o etl eFel yAek•Ab• esw• pib•^ k•rl.
ö½Vr yAek•Ab•ek• b•leln/ ''!b•eTl zh•er yAo. Žw• iCl Žk• ib•ezx j“Ayùg• k•Ar, ŽKAen” ö½Vr
35 esKAen b•As k•r ŒAr ŸpAsnAr j“‘ Žk•w• yAek•Aeb•r seÒ˜ k•T• b•eliCl. Žb•M yAek•Ab• Ž”
eb•d•I !trI k•r. S•år, k•r Žlaek•. &u“im yKn etAmAr j“AyùgAr nAm rAKl qb•eTl.
B˜A” ŽexQr k•AC eTek• pAileyù yAi•Cel tKn esKAen
Ž” ö½Vr” etAmAyù d•zn R id•eyùiCeln.® esKAen etAmAr rAeh•l öseb•r pr mAr• egeln
16
ö½Verr ŸpAsnAr j“‘ eb•d•I !trI k•r. yAek•Ab• Žb•M tAr d•l !b•eTl tYAg k•rl. tAr•
2
tA” yAek•Ab• tAr pirb•Ar o tAr smˆS˜ÿ d•Asek• ”•Pó•AeT ep<QCAb•Ar ŒAeg” rAeh•elr öseb•r smyù Žl.
b•ll/ ''etAmAed•r k••eC k•AW o D•A&u“r ey smˆS˜ÿ pu&u“l 17ik••–˜Þ Ž”b•Ar ösb•k•Ael rAeh•elr B˜IxŠ k•X eh•Al/
WAku•r reyùeC tAr smˆS˜ÿ” Db•Ms k•r. inej“ed•r pib•^ ösb•eb•d•n• tIº• h•eyù ŸWl. rAeh•elr D•A^I Ž” ed•eK
k•r Žb•M pirâ•Ar k•Ap¼ pr. 3 ŒAmr• Ž” j“Ayùg• b•leln/ "B˜yù epeyùA n• rAeh•l. &u“im ŒAerk•iw pue^r
eCe¼ !b•eTel yAb•. esKAen” ŒAim ŒAmAr ö½Verr j“›˜å id•et c•elC.®
Ÿe£•e• Žk•iw eb•d•I !trI k•rb•/ Ž” ö½Vr” s¿•ewr 18
rAeh•l pu^iw ösb• k•rAr smyù” mAr• egl.
smyù ŒAmAyù sAh•AyY k•eriCeln. ŒAim eyKAen” igeyùiC mAr• yAb•Ar ŒAeg rAeh•l pu^iwr nAm rAKl ib•enAnI.
esKAen” Ž” ö½Vr ŒAmAr seÒ˜ egeCn.® ik••–˜Þ yAek•Ab• tAr nAm rAKl ib•‘AmIn.
4 19
es”j“‘ elAek•r• ib•ed•ezr smˆS˜ÿ WAku•rÙelAek• rAeh•lek• ”•Pó•ATa yAb•Ar peT” k•b•r ed•oyù• h•l.
yAek•Aeb•r k•AeC Žen id•l. tAr• yAek•Ab•ek• tAed•r :”•Pó•ATa” qb•íelh•m.ò 20rAeh•lek• sµ•åAn j“AnAet
k•Aenr élÙil Žen id•l. yAek•Ab• Žsb• ik•C¢ iziKm yAek•Ab• tAr k•b•er Žk•iw S˜ÿ•µ˜õ S˜îApn k•rl. es”
zh•err k•AeC Žk•w• ŽlA gAeCr tlAyù p<uet rAKl. ib•ezx ˆS˜ÿ•µ˜õiw ŒAj“o esKAen reyùeC. 21Žrpr
5
yAek•Ab• ŒAr tAr pu^r• es” j“Ayùg• pirtYAg ”•S•óˆAeyùl ŒAb•Ar tAr yA^• peT c•leln. itin
k•rl. es” S˜îAenr elAek•r• tAed•r tA¼• k•er h•tY• imgad•lÐŽd•r d•i(•e, t¡Ar t¡Ab•u KAwAeln.
22
k•ret ec•eyùiCl ik••–˜Þ tAr• B˜IxŠ B˜yù epeyù yAek•Ab•ek• ”•S•ˆó Aeyùl Ž” S˜îAen ŒÂ˜¯k•Al r”eln. Ž” S˜îAen”
6
ŒAr Œnusr, k•rl n•. Žrpr yAek•Ab• ŒAr tAr räeb•, tAr iptAr d•AsI ib•lah•Ar k•AeC egl Žb•M tAr
elAek•r• lUes egl. lUesr b•t$mAn nAm !b•eTl. Žiw sAeT zyùn• k•rl. ”•S•óˆAeyùl Ž” Kb•r j“Anet eper
k•nAn ed•ez Œb•iS˜ît. 7 yAek•Ab• es” j“AyùgAyù Žk•iw Œ•tY•–˜ÿ ß*uß“• h•eln.
eb•d•I !trI k•er tAr nAm rAKl "Žla !b•eTl.® yAek•Ab•
Ž” nAm eb•eC•inl k•Ar, B˜A”eyùr k•AC eTek• pAileyù ”•S•ˆó Aeyl
ù pirb•Ar
yAb•Ar smyù Ž”KAen ö½Vr t¡Ar sAmen ŒAib•B$U˜t yAek•Aeb•r 12 iw pu^ iCl.
23
h•eyùiCeln. yAek•Ab• Žb•M elyùAr pue^r• eh•AlÉ yAek•Aeb•r
8
irib•k•Ar d•A” d•eb•ArAr es”KAen” m]&u“Y h•l. tAr• öTm j“At pu^ räeb•,/ izimeyùAn/ elib•/ iyh•dÝ ••/ ”xAKr
tAek !b•eTel Žk•w• ŒelAn gAeCr nIec• k•b•r id•l. o sb•UlUn.
24
Žb•M es” j“AyùgAyù nAm rAKl ŒelAna b•AKuí . yAek•Ab• Žb•M rAeh•elr pue^r• h•l eyAexP• o
ib•‘AmIn.
25
yAek•Aeb•r n&“u n nAm ib•lha •• iCeln rAeh•elr d•AsI. yAek•Ab• o ib•lha •Ar
9
p£•na-ŒrAm eTek• yAek•Ab• yKn iP•er Žl ö½Vr pu e ^r• eh•Al d•An Žb•M nˆ¹ˆÿAil.
26
t¡Aek• ŒAb•Ar d•zRn id•eln Žb•M ö½Vr tAek• ŒAzIbR•Ad• is˜¯A iCeln elyùAr d•AsI. yAek•Ab• Žb•M is˜¯Ar
k•reln. 10ö½Vr yAek•Ab•ek• b•leln/ ''etAmAr nAm pue^r• «h•Al gAd• o ŒAezr.
yAek•Ab• ik••–˜Þ ŒAim etAmAr Œ‘ nAm rAKb•. ŽKn p£•na-ŒrAem yAek•Aeb•r Ž” k•iw pue^r j“›˜å h•yù.
27
eTek• etAmAek• yAek•Ab• b•el fAk•• h•eb• n•/ etAmAr yAek•Ab• ik•iryùT Œbb•Ryù iS˜ît miè nAmk• S˜îAen
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 35:28-36:43 36

tAr ipt• ”sah•Aek•r k•AeC egeln. Ž” j“AyùgAyù” o ek•Areh•r j“›˜å id•eln. Ï itnj“n iCeln tAed•r
Œº•Ah•Am o ”sah•Ak• b•As k•retn. 28”sah•Ak• 180 b•ísr pirb•Aerr ipt•. 19ŽexÚ h•et Ÿípå Ï pur¨exr•/
eb<•ec• iCeln. 29Žrpr ”sah•Ak• b•]ß “• o pu,RAyùu h•eyù öetYek• iCeln t¡Aed•r inj“ pirb•AregAþIr ent•.
20
mAr• egeln. tAr é” pu^ ŽexÚ o yAek•Ab• tAr eh•ArIyù esyùIerr Ž” pue^r• es” ed•ez b•As
iptAek• ey S˜îAen k•b•r ed•oyù• h•eyùiCl es”KAen” k•rt. Žr• h•l elAwn/ ezAb•l/ izib•eyùAn/ Œn•/
tAek• k•b•r id•eln. id•ezAn/ Žísr o d•Izn. 21Ž” pue^r• iCl ”ed•Am
ed•ez esyùIr h•et ŒAs• eh•ArIyù pirb•Aerr egAþIrù
ŽexQr pirb•Ar ent•sk•l.
] A•–˜ÿ Ž”. 2 ŽexÚ k•nAn
ŽexQr :”ed•Amò b•Mz-b•% 22
elAwn iCeln eh•Air Žb•M eh•memr ipt•. :itî•
36 ed•ezr Žk• S˜¤IelAk•ek• ib•eyù k•ern. ŽexQr
S˜¤Ir• iCelnÉ ih•%Iyù/ ŽelAenr k•‘• ŒAd••/ ŒnAr
iCeln elAw•enr eb•An.ò
23
ezAb•l iCeln Œlab•n/ mAnh•í/ Žb•l/ zeP•• o
k•‘• Œh•lIb•Am•/ Œn• iCeln ih•bb•Iyù isib•eyùAenr onemr ipt•.
epQ^I . 3 Žb•M ”½åAeyùelr k•‘• b•Asmí/ b•Asmetr 24
isib•eyùAenr é” pu^ iCl Œyù• o Œn•. :ŒnA”
eb•Aenr nAm nb•AeyùAt. 4ŽexÚ Žb•M ŒAd•Ar pue^r nAm es” j“n iyin t¡Ar iptAr gAD•Aed•r c•rAb•Ar smyù
”lIP•s. b•Asmetr pu e ^r nAm iCl räeyù l . mr¨BU˜imet Ÿ\ ö•S•óˆb•, K<uej“ epeyùiCeln.ò
5 25
Œh•lIb•AmAr itniw pue^r nAm iyyùz U / yAlm o ek•Arh•. Œn• iCeln id•ezAn o Œh•lIb•AmAr ipt•.
26
ŽexQr Ž” pue^r• k•nAn ed•ez j“e›˜åiCeln. id•ezAenr c•Ar pu^ iCl. tAed•r nAm É ih•mad•n/
6-8
ŽexÚ Žb•M yAek•Aeb•r öc•¢¢r sµpi% Žb•M b•æ ”zab•n/ iy^, o k•rA,.
27
elAk•j“n h•eyù yAb•Ar j“‘ tAed•r pe(• Žk•seÒ˜ Žíserr itn pu^ iCl. tAed•r nAm ib•lah•n/
TAk•• Œs•µ˜õb• h•eyù ŸWl. tAed•r öc•¢r pZpAl iCl sAb•n o ŒAk•n.
b•el es” j“imiw/ eyKAen tArA TAk•t/ tAed•r öeyùAj“n 28
d•Izenr é” pu^ iCl. tAed•r nAm ¬x o ŒrA,.
29
emwAet pArt n•. tA” ŽexÚ tAr B˜A” yAek•Aeb•r eh•ArIyù pirb•ArÙilr d•lpited•r nAmÙil
k•AC eTek• c•el egeln. ŽexÚ tAr S˜¤I/ pu^/ k•‘•/ Ž”rk•mÉ elAwn/ ezAb•l/ isib•eyùAn/ 30Œn•/ id•ezAn/
smˆS˜ÿ d•As d•AsI/ gr¨ Žb•M Œ‘A‘ pZ Žb•M k•nAn Žísr o d•IezAn. esyùIr ed•ez ey pirb•ArÙil b•As
ed•ez tAr ŒAr y• ik•C¢ iCl sb• ineyù pb•Rtmyù öed•z k•rt/ Ž” elAek•r• iCl tAed•r d•lpitg,. 31es”
esyùIer c•el egeln. :ŽexÚ ”ed•Am nAemo piric•t smyù ”ed•Aem rAj“Ar• rAj ׈ k•retn. ”•S•óˆAeyùel rAj“
Žb•M ”ed•Am esyùIr ed•ezr Œpr nAm.ò zAsn c•Alu h•b•Ar b•æpUeb•R” ”ed•Aem rAj“Ar• rAj“ ׈
9
ŽexQ h•eln ”ed•AmIyùed•r pUb•p
R ru ¨x. pAb•t
R Y esyùIr k•retn.
:”ed•Amò öˆed•ez b•sb•Ask•ArI ŽexQr pirb•AregAþIr 32
ib•eyùAerr pu^ eb•l• ”ed•Am ed•ez rAj“ ׈ k•ern/
nAmÙilÉ tAr rAj“D•AnIr nAm id•nah•Ab••. 33eb•lAr m]&u“Yr pr
10
ŽexQ Žb•M ŒAd•Ar pu^ ”lIP•s. ŽexÚ Žb•M eyAb•b• rAj“• h•eln. eyAb•b• iCeln b••S•ˆó • inb•AsI esreh•r
b•Asmetr pu^ räeyùl. pu^. 34eyAb•eb•r m]&“u Yr pr h•z Ý m rAj“ ˆ× k•reln. h•z Ý m
11
”lIP•esr p<Ac•iw pu^ iClÉ !tmn/ omAr/ seP•A/ iCeln !tmn ed•zIyù. 35h•Ýzemr m]&u“Yr pr eb•d•ed•r
giyùtm o k•ns. 12itî• nAem ŽexQr Žk•j“n d•AsIo pu^ h•d•d• es” ngr zAsn k•reln. :h•d•d•” emAyùAb•
iCl. itî• o ”lIP•esr pue^r nAm ŒmAelk•. ed•ez imid•yù n ed•r prAij“t k•eriCeln.ò h•d•d•
13
räeyùelr c•Ar pue^r nAm nh•í/ esrh•/ zµ•å o ŽesiCeln Œb•Ií zh•r eTek•. 36h•d•ed•r m]&u“Yr pr
ims•. Žr• iCl ŽexQr S˜¤I b•Asmetr nAit. smL es” ed•z zAsn k•ret TAek•n. smL ŽesiCeln
14
ŽexQr ïtIyù S˜¤Ir nAm iCl Œh•lIb•Am•; ”in me•S•óˆk•• eTek•.
37
iCeln ŒnAr k•‘•. :Œn• iCeln isib•eyùAenr pu^.ò semLr m]&u“Yr pr ezQl es” ed•z zAsn k•ret
ŽexÚ Žb•M Œh•lIb•AmAr s•–˜ÿAenr• eh•AlÉ iyyùuz/ yAlm TAek•n. ezQl• ŽesiCeln P•rAí nd•Ir D•Aer iS˜ît
o ek•Arh•. reh•Aeb•Aí eTek•. 38ezQelr m]&u“Yr pr b•Alah•Ann es”
15
ŽexÚ h•et Ÿípå pirb•AregAþIÙil h•l inîräpÉ ed•ez rAj“ ˆ× k•ern. b•Alah•Ann iCeln Œka•eb•Aerr pu^.
ŽexQr öTm pu^ ”lIP•s eTek• ŸípåÉ !tmn/ 39
b•Alah•Anenr m]&“u Yr pr h•d•r• es” ed•ez rAj ˆ× k•ern.
omAr/ seP•A/ k•ns/ 16ek•Arh•/ giyùtm o ŒmAelk•. h•d•r• iCeln pAyùU zh•err elAk•. h•d•err S˜¤Ir nAm
Ž” smˆS˜ÿ pirb•AregAþI ŽexQr S˜¤I ŒAd•• eTek• meh•web•l; ”in iCeln me˜wêed•r k•‘•. :me˜wêed•r iptAr
Ÿípå. nAm emxAh•eb•r.ò 40-43ŽexÚ iCeln ”ed•Am
17
ŽexQr pu^ räeyùl iCeln nhí/ esrh•/ zµ•å o pirb•ArÙilr ipt•. ”ed•Am pirb•ArÙil h•l itî/
imsAr ipt•. Œlab••/ iyeTí/ Œh•lIb•AmA/ Žl•/ pIenAn/ k•ns/
Ž” smˆS˜ÿ pirb•Aerr m• iCeln ŽexQr S˜¤I b•Asmí. qtmn/ imb•s a b•/ mgd•Ieyùl o örm. Ž” pirb•ArÙilr
18
ŽexQr S˜¤I Œh•lIb•Am•/ ŒnAr k•‘•/ iyyùz U / yAlm nAm ŒnusAer” tAed•r b•sit S˜îAenr nAm h•l.
37 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 37:1-30
S•ˆV ¹d÷ •zkR • eyAexP• eyAexeP•r ipt• tAek• ih•eº•A, ŸptYk•• eTek• iziKem
yAek•Ab• k•nAn ed•ez” b•As k•ret lAgl. Ž” pAWAeln. 15iziKem eyAexP• pT h•ArAel Žk•j“n
37
2
es” ed•z eyKAen pUeb•R tAr ipt• b•As k•retn.
yAek•Aeb•r pirb•Aerr b•]%A•–˜ÿ Ž”rk•m.
elAk• t¡Aek• mAeW G•uer eb•¼Aet ed•Kl. es” elAk•iw
b•ll/ ''&u“im ik• K<uej“ eb•¼A•CÀ®
16
eyAexP• tKn 17 b•Cr b•yùSˆð˜ yub•k•. tAr k•Aj“ eyAexP• Ÿ%r id•l/ ''ŒAim ŒAmAr B˜A”ed•r eK<Aj“
iCl emx/ CAgelr t%ÑAb•D•An k•r•. eyAexP• Ž” k•Aj“ k•riC. b•let pAern tAr• tAed•r emx ineyù ek•ATAyù
k•retn tAr B˜A”eyùed•r seÒ˜ ŒTRAí ib•lah•• o is˜¯Ar egeCÀ®
17
s•–˜ÿAned•r seÒ˜. :ib•lha •• o is˜¯• t¡Ar sí m• iCeln.ò es” elAk•iw b•ll/ ''tAr• etA c•el egeC. ŒAim
B˜A”eyùrA mª• k•Aj“ k•rel eyAexP• t• t¡Ar iptAek• tAed•r ed•ATen yAb•Ar k•T• b•let ZeniClAm.® tA”
Žes j“AnAetn. 3eyAexP• iCeln ”•S•ˆó Aeyùelr b•]ß“Ab•S˜îAr eyAexP• tAr B˜A”ed•r K<uj“et egeln Žb•M ed•ATen
s•–˜ÿAn. Ž” j“‘ ”•S•óˆAeyùl tAr Œ‘A‘ pu^ed•r ec•eyù tAed•r K<uej“ epeln.
eyAexP•ek•” eb•zI B˜Alb•Asetn. yAek•Ab• tAek• Žk•w•
ib•ezx j“Am• Ÿph•Ar id•eyùiCl. j“AmAiw iCl lµ•Vˆ• eyAexP• d•As ih•sAeb• ib•ß*It h•eln
Žb•M eb•z suª•r. 4 eyAexeP•r B˜A”eyùr• ed•Kl ey 18
eyAexeP•r B˜A”eyùr• tAek• dU•r eTek• ŒAset
tAed•r ipt• tAed•r c•A”et eyAexP•ek•” eb•zI ed•eK tAr• tAek• h•tY• k•rAr pirk•Â˜¯n• k•rl.
19
B˜Alb•Aesn. Ž”j“‘ tAr• tAek• G•],A k•ret lAgl. B˜A”eyùr• inej“ed•r meD•Y b•lAb•il k•rl/ ''Ï ed•K
tArA eyAexeP•r sAeT b•Þ u“B˜Aeb• k•T• b•leto c•A”l S•Vˆ¹÷d•zRk• eyAexP• ŒAseC. 20tAek• emer eP•lAr Ž”
n•. etA sueyAg. tAek• ŒAmr• ey ek•An Žk•w• KAil kU•epr
5
Žk•id•n eyAexP• Žk•w• S•Vˆ¹÷ ed•Keln. per itin meD•Y eP•el id•eyù iptAek• igeyù b•let pAir ey Žk•
tAr B˜A”ed•r es” S•¹ V w÷ • b•leln. Žrpr tAr B˜A”eyùr• b•uenA j“•–˜Þ tAek• emer eP•eleC. Ž”B˜Aeb• ŒAmr•
tAek• ŒAro G•],• k•ret TAk•l. oek• ed•KAb• ey tAr S•V¹÷ÙelA ŒsAr.®
6
eyAexP• b•leln/ ''ŒAim Žk•w• S•V¹÷ ed•eKiC. 21
ik••–˜Þ räeb•, eyAexeP•r öA, b<•Ac•Aet c•A”l. 22es
7
ed•KlAm ŒAmr• sk•el e(•et k•Aj“ k•riC. ŒAmr• b•ll/ "ŒAmr• tAek• h•tY• k•rb• n•. Žs/ ŒAmr•
sk•el gemr Œ¡Aiw b<•AD•iClAm/ Žmn smyù ŒAmAr tAek•• h•tY• n• k•er b•rM ib•n• ŒAG•Aet Ï Zk•enA
Œ¡Aiww• ŸeW d¡•A¼Al. ŒAr ŒAmAr Œ¡Aiwr c•ArpAez kU•epr meD•Y eP•el id•”•.® räeb•e,r pirk•Â˜¯n• iCl
egAl k•er iG•er TAk•• etAmAed•r Œ¡AiwÙelA Žek• eyAexP•ek• Ž”B˜Aeb• Ÿß“Ar k•er tAr iptAr k•AeC
Žek• ŒAmAriwek• ö,Am j“AnAl.® eP•rt pAWAenAr. 23eyAexP• tAr B˜A”ed•r k•AeC Žel
8
tAr B˜A”eyùr• b•ll/ ''&u“im ik• men k•r Žr ŒTR tAr• tAek• ŒAß*m, k•er tAr suª•r lµ•Vˆ• j“AmAw•
&u“im ŒAmAed•r rAj“• h•eyù ŒAmAed•r Ÿpr rAj“ ׈ iC¡e¼ eP•ll. 24Žrpr tAr• tAek• D•er C¡ue¼ id•l
k•reb•À® tAr B˜A”eyùr• tAed•r sµ•ˆV eÞ“• ed•K• Ž” S•ˆV e¹÷r Žk• Zk•enA kU•epr meD•Y.
25
j“‘ tAek• ŒAro G•],• k•ret lAgl. eyAexP• yKn kU•epr meD•Y/ es” smyù tAr
9
Žrpr eyAexP• ŒAerk•iw S•Vˆ¹÷ ed•eK es” S•Vˆ¹÷ B˜A”eyùr• eKet b•sl. Ž”smyù tAr• Žk•d•l b•i,k•ek•
sµ•VˆeÞ“ tAr B˜A”eyùed•r b•ll/ ''ŒAim ŒAerk•iw S•Vˆ¹÷ ed•Ket epl yAr• igilyùd• eTek• imzer yA^• k•riCl.
ed•eKiC. ed•KlAm sUyR/ c•¡Ad• Žb•M ŽgAerAiw tAr• tAed•r ŸwÙelA b•h•n k•riCl b•æ rk•m mzl• o D•n
ŒAmAek• ö,Am k•reC.® ed•Qlt. 26tA” iyh•dÝ •• tAr B˜A”eyùed•r b•ll/ ''ŒAmAed•r
10
eyAexP• t¡Ar iptAek•o Ž” S•V¹÷iw sµ•VˆeÞ“ B˜A”ek• h•tY• k•er ŒAr tAr m]&u“Yr sMb•Ad• egApn
b•leln. ik••–˜Þ t¡Ar iptA Žr smAelAc•n• k•er b•leln/ k•er ŒAmAed•r ik• lAB˜ h•eb•À
27
''Ž ik• D•re,r S•Vˆ¹÷À &u“im ik• ib•½VAs k•r ey etAmAr Žr eTek• lAB˜ h•eb• yid• ŒAmr• tAek• Ž”
m•/ etAmAr B˜A”eyùr•/ Žmnik• ŒAimo etAmAyù ö,Am b•i,k•ed•r k•AeC ib•ß*I k•er id•”. ŽB˜Aeb• ŒAmr•
k•rb•À® 11eyAexeP•r B˜A”eyùr• t¡Aek• öxRA k•rt. ik••–˜Þ ŒAmAed•r inej“r B˜A”eyùr m]&u“Yr j“‘ ed•AxIo h•b
eyAexeP•r iptA essb• men rAKeln ŒAr eB˜eb• Œb•Ak• •n•.® Œ‘ B˜A”eyùrAo sµ•åit j“AnAl. 28imid•yùnIyù
h•eln Žr ŒTR ik• h•et pAer. b•i,ek•r• k•AeC ŒAset” B˜A”eyùr• eyAexP•ek• kU•p
12
Žk•id•n eyAexeP•r B˜A”eyùr• tAed•r iptAr emx eTek• &u“el ŒAnelA. tAr• tAek• 20 iw erQpYmu@•Ar
c•rAet iziKem egl. 13yAek•Ab• eyAexP•ek• b•ll/ ib•inmeyù ib•ß*I k•er id•l. b•i,k•r• Žb•Ar tAek• imzer
''iziKem yAo. esKAen etAmAr B˜A”eyùr• ŒAmAr emx ineyù c•ll.
29
c•rAe•C.® Ž” smyù räeb•, esKAen tAr B˜A”eyùed•r seÒ˜
eyAexP• Ÿ%r k•reln/ ''ŒAim yAeb•A.® iCl n•. es j“AnetAo n• ey tAr• eyAexP•ek• ib•ß*I
14
eyAexeP•r ipt• b•leln/ ''yAo igeyù ed•K k•er id•eyùeC. räeb•, kU•epr D•Aer iP•er Žes ed•Kl
etAmAr B˜A”eyùr• inrAped• ŒAeC ik•n•. tArpr iP•er eyAexP• esKAen en”. tKn es é>K ök•Az k•rAr
Žes ŒAmAyù j“Aino emxed•r Œb•S˜î• ek•mn.® Ž”B˜Aeb• j“‘ inej“r k•Ap¼ iC¡e¼ eP•ll. 30B˜A”eyùed•r k•AeC
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 37:31-38:25 38

iP•er igeyù räeb•, b•ll/ "eCelw• esKAen en”/ ŽKn emxed•r elAm C¡Awet itîAyù egl. 13tAmr j“Anet
ŒAim ik• k•rb•À® 31B˜A”eyùr• tKn Žk•w• CAgl emer pArl ey tAr ½VZr itîAyù tAr emxed•r elAm C¡Awet
tAr re)˜ eyAexeP•r suª•r zAlw• rAiÒ˜eyù inl. yAe•Cn. 14tAmr ib•D•b•• b•el ey k•Ap¼ prt t• Kuel
32
Žrpr tAr• es” zAlw• tAed•r iptAek• ed•KAl. eP•el Œ‘ k•Ap¼ prl o tAr muK o¼n• id•eyù
B˜A”eyùr• b•ll/ ''ŒAmr• Ž” zAlw• epeyùiC/ ed•Kun FAk•l. tArpr es itî•r k•AeC Œb•iS˜ît Ïniyùm
etA Žw• eyAexeP•r” ik•n•À®. zh•err id•ek• ey rAˆS˜ÿ• c•el egeC tAr D•Aer b•sl.
33
tAed•r iptA zAlw• ed•eK ic•net pAreln ey tAmr j“Ant ey iyh•Ýd•Ar eCAw pu^ ezl• ŽKn b•¼
esw• eyAexeP•r”. iptA b•leln/ ''ç<A/ ŽwA etA h•eyùeC ik••–˜Þ tb•u ezlAr sAeT tAr ib•eyù ed•b•Ar ek•An
tAr”? h•yùetA ek•AenA b•‘ j“•–˜Þ tAek• emer eP•eleC. pirk•Â˜¯nA” iyh•Ýd•A k•erin. 15iyh•Ýd•• es” peT eyet
ŒAmAr pu^ eyAexP•ek• Žk• ih•M•S•ˆó pZ eKeyù eP•eleC?® eyet tAek• ed•eK B˜Ab•l eb•AD• h•yù eb••A. :eb•••r
34
pu^ ezAek• yAek•Ab• tAr k•Ap¼ iC¡e¼ eP•ll/ tArpr mt tAr muK o¼n• id•eyù FAk•• iCl.ò 16iyh•Ýd•• tAr
c•w b••S˜¤ per d•IG•R smyù tAr pue^r j“‘ ezAk• k•rl. k•AeC igeyù b•ll/ ''Žs ŒAmAr sAeT ezAo.® :iyh•Ýd••
35
yAek•Aeb•r pu^ k•‘ArA tAek• sA•–˜ÿvn• id•et c•A”l. j“Ant n• ey Ž” iCl tAmr/ tAr pu^b•D•U.ò
ik••–˜Þ yAek•Ab•ek• sA•–˜ÿvn• ed•oyù• egl n•. es b•ll/ es b•ll/ ''ŒAmAyù k•t ed•eb•nÀ®
17
''ŒAmAr m]&u“Y id•n pyR•–˜ÿ ŒAim ŒAmAr pue^r j“‘ iyh•Ýd•• Ÿ%r k•rl/ ''ŒAmAr pZpAl eTek•
é>K k•er yAb•.®* tA” yAek•Ab• eyAexeP•r j“‘ é>iKt etAmAr j“‘ Žk•w• b•A•c•• CAgl pAiWeyù ed•b•.®
h•eyù r”l. 36imid•yùnIyù b•i,ek•r• per eyAexP•ek• es b•ll/ ''iWk• ŒAeC. ik••–˜Þ CAglw• ep<QCAb•Ar
imzer ineyù igeyù P•erQe,r r(•k• esnApit ŒAeg ŒAmAr k•AeC ik•C¢ b•Þ“k• rAKun.®
18
epAwIP•err k•AeC ib•ß*I k•er id•l. iyh•dÝ •• ij“e|•s k•rl/ ''etAmAek• ey CAgl pAWAb•
tAr ömA, ih•sAeb• &u“im ŒAmAr k•AeC ik• c•AoÀ®
iyh•dÝ •• o tAmr tAmr b•ll/ ''ic•iWet mArb•Ar etAmAr Ï emAh•r/
es” smyù iyh•Ýd•• tAr B˜A”eyùed•r eCe¼ h•Ir• o tAr suetA Žb•M h•¡AwAr Ci¼wAo ŒAmAyù d•Ao.®
38 nAem Žk•iw elAek•r seÒ˜ b•As k•ret egl.
h•Ir• iCeln Œé˜ñmIyù zh•err elAk•. 2esKAen iyh•Ýd••
iyh•Ýd•• tAek• Ï ij“inxÙelA id•l. tArpr iyh•Ýd•• o
tAmr sh•b•As k•rel tAmr gB˜$b•tI h•l. 19tAmr
Žk• k•nAnIyù S˜¤IelAk•ek• ed•Ket epeyù tAek• ib•eyù G•er iP•er igeyù mueKr o¼n•w• Kuel eP•el ib•D•b•Ar
k•rl. emeyùiwr iptAr nAm iCl zUy.ù 3k•nAnIyù emeyùiw sAej“ sAj“l.
Žk•iw pue^r j“›˜å id•eyù tAr nAm rAKl Žr. 4 per 20
per iyh•Ýd•• tAr b•Þu“ h•IrAek• Ïniyùem pAWAl
es ŒAerk•iw pue^r j“›˜å id•eyù tAr nAm rAKl onn. es” eb••Aek• CAglw• id•et. iyh•Ýd•• h•IrAek• ŒAro
5
per tAr ezl• nAem ŒAerk•iw pu^ h•l. ïtIyù b•ll eyn es tAr k•AC eTek• es” emAh•r o Ci¼w•
pue^r j“e›˜år smyù iyh•Ýd•• k•xIeb• b•As k•riCl. ineyù ŒAes. ik••–˜Þ h•Ir• tAek• K<uej“ epl n•. 21h•Ir•
6
iyh•Ýd•• tAmr nAem Žk• k•‘Aek• Žen tAr seÒ˜ Ïniyùm zh•err elAek•ed•r ij“|•AsA k•rl/ ''rAˆS˜ÿAr
öTm pu^ Žerr ib•eyù id•l. 7 ik••–˜Þ Žr Œenk• mª• D•Aer b•es TAk•• eb••Aw• ek•ATAyùÀ®
k•Aj“ k•rAyù öBu˜ tAr öit Œs•–˜ÞX h•eln Žb•M tAek• elAek• Ÿ%r id•l/ ''ŽKAen k•Kn” ek•An eb•••
h•tY• k•reln. 8 tKn iyh•dÝ •• Žerr B˜A” onnek• b•ll/ iCl n• etA.®
''yAo etAmAr m]t B˜A”eyùr S˜¤Ir seÒ˜ zyùn k•r. tAr 22
tA” iyh•Ýd•Ar b•Þu“ iP•er Žes b•ll/ ''es”
S•VˆAmI h•o. inej“r B˜A” Žerr j“‘ b•Mz Ÿípå k•r.¾¾ S˜¤IelAk•ek• K<uej“ eplAm n•. esKAnk•Ar elAk•j“n
9
onn b•uJ“l imlenr P•el s•–˜ÿAns•–˜ÿit h•el t• b•ll• esKAen ek•An eb••• k•Kn” iCl n•.®
23
tAr h•eb• n•. onn tA” eyQn sÒ˜m k•rl. es tAr tA” iyh•Ýd•• b•ll/ ''es”sb• ij“inx tAr k•AeC”
zrIerr ŒB˜Y•–˜ÿer b•IyRY tYAg k•rl n•. 10Ž” k•Aej“ TAku•k•. ŒAim c•A” n• ey elAek• ŒAmAed•r ineyù h•Aes.
öˆBu˜ ß*uß “ h•eln Žb•M onnek•o emer eP•leln. ŒAim CAglw• tAek• id•et ec•eyùiClAm ik••–˜Þ K<uej“
11
tKn iyh•dÝ •• tAr eb•Qm• tAmrek• b•ll/ ''yAo/ etAmAr eplAm n•. ŽwA” yeTX.®
iptAr b•A¼I iP•er yAo. ey pyR•–˜ÿ n• ŒAmAr eCAw
pu^ ezl• b•¼ h•yù es pyR•–˜ÿ ib•eyù n• k•er esKAen” tAmr gB˜b$ •tI h•l
24
TAk•.® iyh•Ýd•• ŒAsel B˜yù epeyùiCeln/ eB˜eb•iCeln itn mAs per ek•Ÿ Žk•j“n iyh•Ýd•Aek• b•ll/
Œ‘ B˜A”eyùed•r metA h•yùetA ezlAo mAr• yAeb•. ''etAmAr pu^b•D•U tAmr eb••Ar k•Aj“ k•ereC ŒAr
tAmr tAr iptAr b•A¼I iP•er egl. ŽKn es gB˜$b•tI h•eyùeC.®
12
per iyh•dÝ •Ar S˜¤I/ zUeyùr k•‘Ar m]&“u Y h•l. ezAek•r tKn iyh•dÝ •• b•ll/ ''tAek• b•A”er ineyù Žes pui¼eyù
smyù egel iyh•Ýd•• tAr Œé˜ñmIyù b•Þ u“• h•IrAr sAeT d•Ao.®
25
es” elAk•iw tAmrek• h•tY• k•ret Žel es
ŒAmAr ÖÖÖ yAb• ¾¾ ŒA(•irk• ŒeTR/ "ŒAim é>eK pAtAel ŒAmAr

pue^r k•AeC yAb•.¾¾
tAr ½V Zrek• Žk• Kb•r pAWAl. tAmr b•ll/ ''ey
39 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 38:26-40:3
elAk•iw ŒAmAyù gB˜$b•tI k•ereC Ž” ij“inxÙil tAr. seÒ˜ Zet pAir n•. Žw• mArA ™k• Bu˜l k•Aj“? ö½Verr
Ž” ij“inxÙilr id•ek• ed•K. ŽÙelA k•ArÀ Ž” emAh•r ib•r¨eß“• pAp k•Aj“.®
10
o suetA k•ArÀ Ž” Ci¼w• k•ArÀ® S˜¤I elAk•iw erAj“” eyAexP•ek• Ž k•T• b•lt/
26
iyh•Ýd•• es” ij“inxÙelA ic•net eper b•ll/ ik••–˜Þ eyAexP• rAj“I h•etn n•. 11Žk•id•n eyAexP•
''es” iWk•. ŒAmAr” Bu˜l h•eyùeC. ŒAim ŒAmAr inej“r k•Aj“ k•ret b•A¼Ir eB˜ter egeln. es”
pu^ ezlAek• ed•b• b•el ˆöit|•A k•ero tAek• id•” smyù es” b•A¼Iet ek•b•l Žk•• itin” iCeln. 12tAr
in.® Žrpr iyh•Ýd•• ik••–˜Þ tAr sAeT ŒAr sh•b•As mineb•r S˜¤I es”smyù tAr k•Ap¼ ewen D•er b•ll/
k•rl n•. ''ŒAmAr seÒ˜ ib•CAnAyù Žs.® ik••–˜Þ eyAexP• es” b•A¼I
27
tAmerr öseb•r smyù ŸpiS˜ît h•el tArA ed•Kl eTek• Žt Ët ed•Qe¼ pAlAl ey j“AmAw• S˜¤IelAk•iwr
tAr ymj“˜ s•–˜ÿAn h•et c•eleC. 28öˆseb•r smyù Žk•w• h•Aet” reyù egl.
13
b•A•c•• tAr h•At eb•r k•rel D•A”m• tAr h•Aet Žk•w• S˜¤IelAk•iw ed•Kl ey eyAexP• tAr h•Aet” j“AmAw•
lAl suetA b<•AD•l ŒAr b•ll/ ''Ž” b•A•c•Aw• ŒAeg eP•el b•A¼Ir b•A”er ed•Qe¼ eb•ireyù egeC. tA” es
j“›˜åAeb•.® 29ik••–˜Þ b•A•c•Aw• tAr h•At Ùiweyù inel Œ‘ ic••–˜ÿ• k•er iWk• k•rl y• G•eweC es sµ•VˆeÞ“• imTY•
b•A•c•Aw• öTem j“›˜åAl. tA” es” D•A”m• b•ll/ ''&u“im k•T• b•leb•. 14es tAr b•A¼Ir Bˆ]•tYed•r efek• b•ll/
öTem eWel eb•ireyù ŒAset eperC?® tA” tAr• "ed•K? Ž” ”º•Iyù ß*Itd•Asek• ik• ŒAmAed•r ineyù WA·A
tAr nAm eprs rAKl. 30Žrpr Œ‘ izZiwr j“›˜å k•rAr j“‘ ŽKAen ŒAn• h•eyùeCÀ es iB˜ter Žes
h•l/ yAr h•Aet lAl suetA b•AD•• iCl. tAr• Žr nAm ŒAmAek• ŒAß*m, k•rAr ec•X• k•eriCl/ ik••–˜Þ ŒAim
rAKl esrh. ec•¡ic•eyù ŸWlAm. 15ŒAmAr ic•ík•Aer es B˜yù epeyù
pAlAl. ik••–˜Þ es tAr j“AmAw• eP•el egeC.® 16tArpr
eyAexP•ek• imzer epAwIP•err k•AeC ib•ß*I k•r• h•l tAr S•VˆAmI ŒTRAí eyAexeP•r minb• ŒAs• pyR–˜ÿ es
b•i,ek•rA yAr• eyAexP•ek• ik•eniCl/ tAr• es” j“AmAw• tAr k•AeC ereK•id•l. 17S•VˆAmIek•o es Ï
39 tAek• imzer ineyù egl Žb•M P•erQe,r
r(•k•ed•r esnApit epAwIP•err k•AeC ib•iß* k•er
Žk•” G•wn••b•ll. es b•ll/ ''ey ”º•Iyù d•Asiwek•
&u“im ŽKAen ŽenC/ es ŒAmAek• ŒAß*m, k•rAr ec•X•
id•l. 2ik••–˜Þ öBu˜ eyAexP•ek• sAh•AyY k•reln. eyAexP• k•eriCl? 18ik••–˜Þ es ŒAmAr k•AeC ŒAset” ŒAim
sP•lk•mR• h•eln. eyAexP• es” imzrIyù epAwIP•err ic•ík•Ar k•er ŸWlAm. es ed•Qe¼ pAlAl b•ew ik••–˜Þ
ŒTRAí tAr mineb•r b•A¼Iet” b•As k•retn. tAr j“AmAw• eP•el egl.®
3
epAwIP•r ed•Keln ey öBu˜ eyAexeP•r sAeT
reyùeCn Žb•M eyAexP• y• ik•C¢ k•ern tAet” itin eyAexP• k•ArAgAer
tAek• sP•l h•et ed•n. 4 es”j“‘ epAwIP•r KuzI h•eyù 19
eyAexeP•r minb• tAr S˜¤Ir sb• k•T• Zen ß*uß“•
eyAexP•ek• tAr inej“r b•A¼Ir ŒD•Y(• k•er tAr” h•l. 20tA” rAj“Ar zß*ed•r ey k•ArAgAer rAK• h•t/
h•Aet sb• ik•C¢r B˜Ar id•eln. epAwIP•r eyAexP•ek• es”KAen rAKl. eyAexP• esKAen
5
eyAexP•ek• es” b•A¼Ir ŒD•Y(• k•r• h•el öBu˜ r”eln.
epAwIP•err b•A¼I Žb•M tAr sb• ik•C¢ek• ŒAzIbR•Ad• 21
ik••–˜Þ öBu ˜ eyAexeP•r seÒ˜ iCeln. öBu˜
k•reln. eyAexeP•r j“‘” öBu˜ Žk•Aj“ k•reln. ŒAr eyAexeP•r öit d•yù• k•er c•leln. ik•C¢id•n per es”
itin epAwIP•err e(•et y• j“›˜åAt tAek•o k•ArAgAerr r(•k•ed•r öD•Aenr k•AeC itin iöyù h•eln.
ŒAzIb•RAd•yu)˜ k•reln. 6tA” epAwIP•r tAr b•A¼Ir sb• 22
es” k•ArAgAerr smˆS˜ÿ b•ª•Ied•r B˜Ar eyAexeP•r h•Aet
ik•C¢r B˜Ar” eyAexeP•r h•Aet id•eyù id•eln/ ek•b•l id•eln. es” ped• ŒiD•iþt ey ek•An pd•AiD•k•ArI
inej“r KAb•Arw• CA¼• ŒAr ik•C¢r” j“‘ itin ic•i•–˜ÿt S•VˆAB˜Aib•k•B˜Aeb• y• k•ern/ eyAexP• tA” k•retn.
23
iCeln n•. su t rAM eyAexeP•r ŒD•Ienr ek•An k•Aj“”
k•ArAiD•k•ArIek• t%ÑAb•D•An k•ret eh•At n•. Žw•
eyAexP• epAwIP•err S˜I¤ ek• ötYAKAn k•reln h•eyùiCl k•ArŠ öBu˜ tAr seÒ˜ iCeln Žb•M tAek• sb•
eyAexP• iCeln ŒtY•–˜ÿ räpb•An o sud•zRn pur¨x. k•Aej“ sP•l k•eriCeln.
7
ik•C¢ smyù per eyAexeP•r mineb•r S˜¤Io tAek• pCª•
k•ret Zr¨ k•rl. Žk•id•n es tAek• b•ll/ "ŒAmAr eyAexP• éiw S•ˆV e¹r÷ b•YAKYA k•reln
seÒ˜ ez•o.® per P•erQe,r é” Bˆ]•tY P•erQe,r öˆit ik•C¢
8
ik••–˜Þ eyAexP• ötYAKAn k•er b•ll/ ''ŒAmAr minb• 40 Œ‘Ayù k•Aj“ k•rl. Ž” Bˆ]•etYr• iCl tAr
j“Aenn tAr b•A¼Ir öitiw ib•xeyùr öit ŒAim ib•½ˆV S˜ÿ. r¨iwoyùAl• o @•A(•Ars pireb•znk•ArI. 2P•erQ, öD•An
itin ŽKAnk•Ar sb• ik•C¢r d•Ayù d•Aiyù ׈” ŒAmAek• r¨iwoyùAl• o @•A(•Ars pireb•znk•ArIr Ÿpr ß*uß ““•
id•eyùeCn. 9ŒAmAr minb• ŒAmAek• Ž” b•A¼Iet öAyù h•eyùiCeln. 3tA” P•erQ, tAed•r eyAexeP•r sAeT Žk•”
tAr smAn S˜îAen” ereKeCn. ŒAim k•Kn” tAr S˜¤Ir k•ArAgAer rAKeln. epAwIP•r/ P•erQe,r k•ArAr(•k•ed•r
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 40:4-41:13 40

öD•An es” k•ArAgAerr d•Aiyù e × ˆ iCeln. 4 öˆD•An eyAexeP•r k•T• men r”l nA
k•Ar•r(•k• es” é” b•ª•Iek• eyAexeP•r pirc•yAR r ŒD•Ien 20
ïtIyù id•nw• iCl P•erQe,r j“›˜åid•n. P•erQ,
rAKeln. es” é”j“n elAk•” ik•C¢smyù es” k•ArAgAer t¡Ar sb• d•Ased•r j“‘ eB˜Aej“r ŒAeyùAj“n k•reln.
r”l. es” smeyù P•erQ, r¨iwoyù A l• o @•A(••rs
5
Žk•id•n rAe^ é” b•ª•I” S•Vˆ¹÷ ed•Kl. :Ž” é” pireb•zk•ek• k•ArAgAr eTek• mui)˜ id•eln. 21P•erQ,
b•ª•I iCl imzerr rAj“Ar r¨iwoyùAl• o @•A(•Ars pAnpA^ b•Ah•k•ek• mui)˜ id•eyù punrAyù tAek• tAr k•Aej“
pireb•znk•ArI.ò öetYk• b•ª•I” iB˜å iB˜å S•Vˆ¹÷ ed•Kl ineyùAg k•reln. ŒAr es” pAnpA^ b•Ah•k• ŒAb•Ar
Žb•M öitiw S•Vˆe¹÷r inj“S•Vˆ ŒTR iCl. 6perr id•n P•erQe,r h•Aet pAnpA^ id•et lAgl. 22ik••–˜Þ P•erQ,
sk•Ael eyAexP• tAed•r k•AeC igeyù ed•Keln ey tAr• r¨iwoyù A lAek• P< • Ais id•eln. eyAexP• eymniw
é>iü‚•–˜ÿAýˆS˜ÿ. 7 eyAexP• ij“|•AsA k•reln/ ''etAmAed•r b•eliCeln esrk•m B˜Aeb•” sb• G•wn• G•wl. 23ik••–˜Þ
Žt ib•x²ø ed•KAe•C ek•nÀ® es” pAnpA^b•Ah•ek•r eyAexP•ek• sAh•AyY k•rAr k•T•
8
elAk• éiw Ÿ%r k•rl/ ''gt rAet ŒAmr• S•Vˆ¹÷ men r”l n•. es eyAexeP•r ib•xyù P•erQ,ek• ik•C¢”
ed•eKiC ik••–˜Þ S•Vˆe¹÷r ŒTR b•uJ“iC n•. es” S•Vˆe¹÷r ŒTR b•ll n•/ eyAexeP•r k•T• Bu˜el egl.
b•lAr b•• t• b•uiJ“eyù ed•b•Ar ek•Ÿ en”.®
eyAexP• tAed•r b•leln/ ''ö½Vr” Žk•j“n iyin P•erQe,r S•ˆV ¹÷
eb•AeJ“n o S•Vˆe¹÷r ŒTR b•let pAern. tA” ŒAmAr é b•Cr pr P•erQ, Žk•w• S•V¹÷ ed•Keln.
ŒnuerAD•/ etAmAed•r S•Vˆ¹÷ÙelA b•l.® 41
2
ed•Keln itin nIl nd•Ir D•Aer d¡•Ai¼eyù reyùeCn.
S•Vˆe¹÷ nd•I eTek• sAtw• gr¨ ŸeW Žes G•As eKet
@•A(•Ars pireb•zek•r S•ˆV ¹÷ lAgl. gr¨ÙelA iCl h•äXpuX/ ed•Keto B˜AelA. 3Žrpr
9
sutrAM @•A(•Ars pireb•zk• eyAexP•ek• tAr S•Vˆ¹÷ nd•I eTek• ŒAro sAtw• gr¨ ŸeW Žes pAe¼r h•äXpuX
b•ll/ ''ŒAim S•Vˆe¹÷ Žk•w• @•A(•AltA ed•KlAm. 10es” gr¨ÙelAr g• eG<•ex d•A¼Al. ik••–˜Þ o” gr¨ÙelA erAgA
ltAyù itnew zAK• iCl. ŒAim ed•KlAm zAK•Ùilet iCl/ ed•Keto ŒsuS˜î. 4 es” sAtw• ŒsuS˜î gr¨ sAtwA
Pu•l h•l Žb•M @•A(•A P•ll. 11ŒAim P•erQe,r pAnpA^ h•äXpuX gr¨ÙelAek• eKeyù eP•ll. tKn” P•erQe,r
D•eriClAm/ tA” es” @•A(•AÙelAek• es” k•Aep in[˜e¼ G•um eB˜eÒ˜ egl.
5
inlAm. tArpr es” pAnpA^ P•erQ,ek• id•lAm.® P•erQ, ŒAb•Ar Zet egeln; ŒAb•Ar S•ˆV ¹÷ ed•Keln.
12
tKn eyAexP• b•leln/ ''es” S•Vˆe¹÷r ŒTR ŒAim Ž”b•Ar• ed•Keln Žk•w• gAeC sAtw• zIx eb•e¼ ŸWeC.
etAmAyù b•liC. itniw zAKAr ŒTR itn id•n. 13itnid•n zIxÙelA puX Žb•M zes´ B˜r•. 6 tArpr ed•Keln
ezx h•b•Ar ŒAeg” P•erQ, etAmAyù (•m• k•er ŒAb•Ar• ŒAro sAtw• zIx ŸWeC. ik••–˜Þ zIxÙelA ŒpuX ŒAr
etAmAyù k•Aej“ b•hAl k•reb•n. &u“im P•erQe,r j“‘ pUeb•r b•AtAes J“les egeC. 7 Žrpr Ï erAg• erAgA
ŒAeg ey k•Aj“ k•ret tA”-” k•reb•. 14ik••–˜Þ &u“im sAtw• zIx puX sAtw• zIxek• eKeyù eP•ll. P•erQe,r
CA¼• epel ŒAmAyù S•år, ek•Ar. ŒAmAr öit d•yù• G•um ŒAb•Ar eB˜eÒ˜ egl. itin b•uJ“eln ey itin S•Vˆ¹÷
ek•Ar. P•erQ,ek• ŒAmAr sµ•VˆeÞ“• eb•Al yAet ŒAim ed•KiCeln. 8perr id•n sk•Ael rAet ed•K• S•ˆV ¹Ù ÷ elAr
k•ArAgAr eTek• eb•ireyù ŒAset pAir. 15ŒAmAek• ej“Ar j“‘ P•erQe,r mn ŒiS˜îr h•eyù ŸWl. tA” itin imzerr
k•er ŒAmAr inej“r j“AyùgA/ ”º•Iyùed•r ed•z eTek• smˆS˜ÿ yAék•r o |•AnI elAk•ed•r efek• pAWAeln.
ineyù yAoyùA h•eyùeC. k•ArAgAer TAk•Ar mt ek•An P•erQ, tAr S•Vˆ¹÷ tAed•r b•leln ik••–˜Þ ek•Ÿ tAr ŒTR
Œ‘Ayù” ŒAim k•irin.® b•let pArl n•.

r¨iwoyAù lAr S•ˆV ¹÷ Bˆ•] tYiw eyAexeP•r k•T• b•ll


16 9
r¨iwoyùAlA ed•Kl Œ‘ Bˆ•] etYr S•ˆV ¹w÷ • B˜Al. tKn tKn pAnpA^b•Ah•ek•r eyAexeP•r k•T• men p¼l.
es eyAexP•ek• b•ll/ ''ŒAimo Žk•w• S•Vˆ¹÷ ed•eKiC. Bˆ]•tYiw P•erQ,ek• b•ll/ ''ŒAmAr sAeT y• G•ewiCl
ed•KlAm ŒAmAr mATAyù r¨iwr itnew Jui¼ reyùeC. t• men p¼eC. 10ŒApin ŒAmAr o r¨iwoyùAlAr Ÿpr
17
Ÿperr Ju“i¼et sb• rk•emr es¡k•• KAb•Ar iCl. es” ereg igeyùiCeln Žb•M ŒAmAed•r b•ª•I k•eriCeln.
11
KAb•Ar rAj“Ar j“‘ iCl ik••–˜Þ pAKIr• Ï KAb•Ar eKet tArpr Žk• rAet es o ŒAim S•V¹÷ ed•KlAm.
lAgl.® öetYk•iw S•Vˆe¹÷r ŒAlAd•• ŒTR iCl. 12ŒAmAed•r sAeT
18
eyAexP• b•leln/ ''ŒAim etAmAek• S•Vˆe¹÷r ŒTR k•ArAgAer Žk• ”º•Iyù yub•k• iCl. es iCl r(•Ied•r
b•liC. itnew Ju“i¼r ŒTR itn id•n. 19itn id•enr ŒiD•k•ArI Bˆ]•tY. ŒAmr• tAek• ŒAmAed•r S•Vˆ¹÷ b•lel
meD•Y rAj“• etAmAek• k•ArAgAr eTek• mui)˜ ed•eb•n.• es tAr mAen b•el id•l. 13ŒAr es y• b•ll b•AˆS˜ÿeb•
itin etAmAr izre•Cd• k•er Žk•w• b<•Aezr mATAyù tA”-” G•wl. es b•eliCl ey ŒAim mui)˜ epeyù ŒAb•Ar
Ju“ileyù ed•eb•n. ŒAr pAKIr• etAmAr ed•eh•r mAMs puerAenA k•Aj“ iP•er pAb•Ð G•wlo tA”. r¨iwoyùAl•
KAeb•.® sµ•VˆeÞ“ b•eliCl ey es mAr• yAeb•Ð G•wlo tA”?®
41 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 41:14-49
S•ˆV e¹r÷ b•YAKYA k ret eyAexeP•r fAk• p¼l G•wAeb•n? 33tA” P•erQ,/ ŒApnAr Ÿic•í Žk•j“n sub•iu ß“•
14
tA” P•erQ, eyAexP•ek• efek• pAWAel éj“n o |•Anb•An elAk• K<uej“ tAek• imzr ed•ezr j“‘
r(•I Ët tAek• k•ArAgAr eTek• «b•r k•er ŒAnl. inyu)˜ k•r•. 34tArpr ŒApin Œ‘ elAk•ed•r ineyùAg
eyAexP• d•Ai¼ k•AmAeln/ pirâ•Ar j“Am• preln. k•r¨n eyn tAr• KA† sMýh• k•er. sAtiw B˜Al b•Cerr
tArpr P•erQe,r seÒ˜ ed•K• k•ret egeln. 15P•erQ, öetYk•iw elAk• tAed•r Ÿípå zes´r Žk• pÇ•ˆmAMz
eyAexP•ek• b•leln/ ''ŒAim Žk•w• S•Vˆ¹÷ ed•eKiC ik••–˜Þ es” elAek•ed•r id•k•. 35Ž”B˜Aeb• Ï elAek•r• Ï sAtiw
ek•Ÿ tAr b•YAKYA k•ret pAreC n•. ŒAim ZeniC ey B˜Al b•Cer öc•¢r KA† sMýh• k•er öeyùAj“n n• p¼•
&u“im S•Vˆ¹÷ Znel tAr b•YAKYA k•ret pAr.® pyR•–˜ÿ zh•er zh•er sMýh• k•er rAKeb•. Ž”B˜Aeb• P•erQ,/
16
Ÿ%er eyAexP• b•leln/ ''ŒAim pAir n•? ik••–˜Þ ŒApnAr ŒD•Ien Ï KA† ŒAseb•. 36tArpr éiB˜$e(•r
h•yùetA P•erQe,r j“‘ ö½Vr tAr ŒTR b•el ed•eb•n.® sAt b•Cer imzr ed•ezr j“‘ KA† TAk•eb•. ŒAr
17
tKn P•erQ, eyAexP•ek• b•let lAgeln/ ''ŒAmAr éiB˜Re(• imzr Db•Ms h•eyù yAeb •n•.®
ed•K• S•eV ¹÷ ŒAim nIl nd•Ir D•Aer d¡•Ai¼eyùiClAm. 18tKn 37
Ž” pirk•Â˜¯nA P•erQe,r mnput> h•l ŒAr t¡Ar
nd•I eTek• sAtw• gr¨ ŸeW Žes G•As eKet Zr¨ ŒAiD•k•Airk•rAo emen inl. 38tArpr P•erQ, tAed•r
k•rl. gr¨ÙelA iCl h•äXpu X/ ed•Keto suª•r. b•leln/ ''Ï k•Aj“ k•rAr j“e‘ men h•yù n• ŒAmr•
19
tArpr ŒAim nd•I eTek• ŒAro sAtiw gr¨ ŸeW eyAexeP•r eTek• ŒAr B˜Al k•AŸek• pAb•? ö½Verr
ŒAset ed•KlAm. ik••–˜Þ Ž” gr¨ÙelA erAg• erAg•/ ŒA ™• tAr seÒ˜ reyùeC ŒAr es” j“‘” es |•Anb•An?®
39
ed•Keto ŒsuS˜î. Ïrk•m ibÁ gr¨ ŒAim imzer k•Kno tA” P•erQ, eyAexP•ek• b•leln/ "ö½Vr etAmAek•
ed•iKin. 20tArpr erAg• ŒsuS˜î gr¨ÙelA öTem ŒAs• Ž” smˆS˜ÿ yKn j“AineyùeCn tKn etAmAr mt |•AnI
h•äXpuX gr¨ÙelAek• eKeyù eP•ll. 21ik••–˜Þ tAo tAed•r ŒAr ek• h•et pAerÀ 40ŒAim etAmAek• ŒAmAr inyùˆ–˜¤enr
ec•h•Ar• erAg• ŒAr ŒsuS˜î” r”l. ed•eK men” h•eb• n• j“‘ inyu)˜ k•rlAm/ smˆS˜ÿ elAk• etAmAr ŒAed•z
ey tAr• es” emAw• esAw• gr¨ÙelA eKeyùeC. tArpr pAln k•reb•. (•mtAr id•k• eTek• ek•b•l ŒAim etAmAr
ŒAmAr G•um eB˜eÒ˜ egl. ec•eyù b•¼ TAk•b•.®
22 41
"ŒAmAr perr S•Vˆe¹÷ ŒAim ed•KlAm Žk•w• gAeC P•erQ, eyAexP•ek• ib•ezx ŒnuþAenr mAD•Yem
sAtw• zIx eb•e¼ ŸWeC. zIxÙelA puX zes´r d•AnAyù rAj“YpAl k•reln. P•erQ, eyAexP•ek• b•leln/ ''ŒAim
B˜r•. 23tArpr esÙelAr per sAtw• ŒAro zIx etAmAek• smý imzerr rAj“YpAl ih•eseb• inyu)˜
ŸeW ŽelA. ik••–˜Þ ŽÙelA erAgA ŒAr pUeb•r b•AtAes k•rlAm.®
J“lsAenA iCl. 24Žrpr es” ŒpuX zIxÙelA puX 42
tArpr P•erQ, t¡Ar ŒAMiw Kuel eyAexeP•r h•Aet
zIxÙelAek• eKeyù eP•ll. pireyù id•eln. es” ŒAMiwet• rAj“k•Iyù CAp iCl.
''ŒAmAr yAék•red•r ŒAim Ž” S•Vˆ¹÷ÙelA b•llAm P•erQ, tAek• imih• k•ApRAesr epAzAk• id•eln Žb•M
b•ew ik••–˜Þ tAr• tAr ŒTR b•let pArl n•. S•Vˆ¹÷ÙelAr tAr glAyù esAnAr h•Ar pireyù id•eln. 43P•erQ,
ŒTR ik•À® eyAexP•ek• iþˆtIyù reT c•¼et id•eln. r(•k•r•
eyAexeP•r rˆeTr ŒAeg ŒAeg eyet eyet elAek•ed•r
eyAexP• S•ˆV e¹r÷ b•YAKYA k•reln b•let TAk•l/ ''eyAexeP•r sAmen h•¡Aw¦ gAe¼A.®
25
tKn eyAexP• P•erQ,ek• b•leln/ ''Ž” é” S•ˆV e¹÷r Ž”B˜Aeb• eyAexP• smý imzerr rAj“YpAl h•eln.
44
ib•xyùw• Žk•.•ö½Vr zIç•” y• k•ret c•eleCn t• P•erQ, tAek• b•leln/ ''ŒAim rAj“• P•erQ,/ sutrAM
ŒApnAr k•AeC ök•Az k•ereCn. 26ŸB˜yù S•Vˆe¹÷r ök]•t ŒAim y• c•A” tA” k•rb• ik••–˜Þ imzerr ŒAr ek•Ÿ
ŒTR Žk•. sAtw• B˜Al gr¨ Žb•M sAtw• B˜Al zIx etAmAr ŒA|•A CA¼• h•At ŒTb•A p• &u“let pAreb•
sAtw• B˜Al b•Crek• eb•AJ“Ae•C. 27ŒAr sAtw• erAg• n•.®
45
gr¨/ sAtw• ŒpuX zIx eb•AJ“Ayù sAtw• éiB˜$e(•r b•Cr. P•erQ, eyAexeP•r ŒAr Žk• nAm sAP•níÐpAenh•
sAtw• B˜Al b•Cerr pr éiB˜$e(•r sAt b•Cr ŒAseb•. rAKeln. P•erQ, eyAexP•ek• ŒAsní nAem Žk• k•‘Ar
28
zIç• y• G•wet celeC ö½Vr tA”-” ŒApnAek• seÒ˜ ib•eyùo id•eln. es iCl on nAmk• zh•er yAj“k•
ed•iKeyùeCn. ey B˜Aeb• ŒAim b•llAm• ö½Vr es”B˜Aeb•” epAwIP•err k•‘•. Ž”B˜Aeb eyAexP• smˆS˜ÿ imzr
Žsb• G•wAeb•n. 29sAt b•Cr imzer öc•¢r zs´ Ÿípå ed•ezr rAj“YpAl h•eln.
h•eb•. 30ik••–˜Þ tArpr ŒAseb• éiB˜$e(•r sAtw• b•Cr. 46
eyAexeP•r 30 b•Cr b•yùes itin imzr ed•ezr
imzerr elAek•r• Bu˜el yAeb• ŒtIet kt zs´” n• rAj“Ar esb•• k•ret Zr¨ k•reln. itin smˆˆS˜ÿ imzr
h•t. Ž” éiB˜$e(• ed•z nX h•eb•. 31elAek•r• Bu˜el yAeb ed•z G•r u eln. 47sAt b•Cr imzer Kub• B˜Al zs´ Ÿípå
zes´r öAc•¢y$Y b•let ik• eb•AJ“Ayù. h•l. 48ŒAr Ï sAt b•Cr D•er eyAexP• imzer KAb•Ar
32
''P•erQ,/ ŒApin Žk•iw ib•xyù ineyù éiw S•Vˆ¹÷ sÇ•ˆyù k•reln. öetYk• zh•er zh•er eyAexP• es”
ed•eKeCn. k•Ar, ö½Vr ey sitY” t• G•wAet c•eleCn zh•err ŒAezpAezr e(•et y• j“›˜åAt tAr eTek•
t• ŒApnAek• ed•KAet c•A”eln. ŒAr itin zIç•” t• sMýh• k•retn. 49eyAexP• smue@•r b•Ailr mt Žt
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 41:50-42:21 42

zs´ sMýh• k•reln ey t• mAp• egl n• k•Ar, t• tAed•r seÒ˜ k•k$•zB˜Aeb• k•T• b•leln. itin b•leln/
mAp• s•µ˜õb• iCl n•. ''etAmr• ek•ATA eTek• ŽesCÀ®
50
eyAexeP•r S˜¤I ŒAsní iCeln on zh•err B˜A”eyùr• Ÿ%r id•l/ ''ŒAmr• k•nAn ed•z eTek•
yAj“ek•r k•‘•. éiB˜$e(•r öTm b•Cr ŒAsAr ŒAeg” ŽKAen KA† ik•net ŽesiC.®
eyAexP• Žb•M ŒAsnetr éiw pu^ h•l. 51öTm pue^r 8
eyAexP• j“Anetn ey Ž” elAek•rA” tAr B˜A”
nAm rAK• h•l mn>iz. eyAexP• Ž” nAm id•eln k•Ar, ik••–˜Þ tAr• eyAexP•ek• ic•nl n•. 9ŒAr B˜A”eyùed•r
itin b•leln/ ''ö½Vr ŒAmAr smˆS˜ÿ k•X o ŒAmAr ineyù eyAexP• ey S•Vˆ¹÷Ùil ed•eKiCeln t• t¡Ar men
b•A¼Ir smˆS˜ÿ ic••–˜ÿ• Bu˜el eyet id•eln.® 52eyAexP• pe¼ egl.
iþˆtIyù pue^r nAm rAKelm ”•Pó•iyùm. eyAexP• Ž”
nAm rAKeln k•Ar, itin b•leln/ "ŒAmAr mh•Ak•eXr eyAexP• tAr B˜A”eyeù d•r Ùˆ¹ˆcÿ •r b•el ŒAKY• id•eln
meD•Yo ö½Vr ŒAmAek• P•lb•An k•ereCn.® eyAexP• t¡Ar B˜A”ed•r b•leln/ ''etAmr• ŽKAen
zs´ ik•net ŒAsin? etAmr• Ùˆ¹ˆÿc•r. etAmr•
éiB˜e$ (•r smyù Žl ŒAmAed•r éb•Rl j“Ayùg•ÙelA j“Anet ŽesC.®
53
sAt b•Cr elAek•r• KAe†r j“‘ öc•r ¢ zs´ epl. 10
ik••–˜Þ tAr B˜A”eyùr• b•ll/ ''t• nyù mh•Azyù?
tArpr es” b•CrÙelA ezx h•l. 54Žb•Ar éiB˜$e(•r ŒAmr• ŒApnAr d•As. ŒAmrA ek•b•l KA† ik•net
sAtw• b•Cr Zr¨ h•l iWk• eymniw eyAexP•• b•eliCeln. ŽesiC.® 11ŒAmr• B˜A”eyùr• Žk• iptAr s•–˜ÿAn. ŒAmr•
es” ŒÇ•ˆelr ek•An ed•ez ek•ATAo ek•An KA† zs´ síelAk•/ ŒAmr• ek•b•l KA† ik•net ŽesiC.®
12
j“›˜åAelA n•. ik••–˜Þ imzerr elAek•ed•r j“‘ yeTX tKn eyAexP• tAed•r b•leln/ ''t• nyù/ ik••–˜Þ
KA† iCl? k•Ar, eyAexP• zs´ j“m• k•er ereKiCeln. etAmr• ŒAmAed•r ek•ATAyù éb•l R t• tA” ed•Ket ŽesC.®
55 13
éiB˜$e(•r smyù Zr¨ h•el elAek•r• KAe†r j“‘ ŒAr B˜A”eyùr• b•ll/ ''n•? ŒAmr• sb•A” B˜A”
P•erQe,r k•AeC Žes k•AåAk•Aiw k•rl. P•erQ, B˜A”. ŒAmAed•r pirb•Aer ŒAmr• b•AerA B˜A”. ŒAmAed•r
imzrIyùed•r b•leln/ ''yAo eyAexP•ek• igeyù ij“e|•s sk•elr ipt• Žk•j“n”. eCAw B˜A” ŽKno ŒAmAed•r
k•r ik• k•ret h•eb•.® iptAr k•AeC reyùeC. Œ‘ B˜A”iw b•æ b•Cr ŒAeg mAr•
56
sb• j“AyùgAyù éiBR˜(• ed•K• id•el eyAexP• Ùd•Am egeC. ŒAmr• ŒApnAr d•As/ k•nAn ed•z eTek• ŽesiC.®
14
eTek• elAek•ed•r zs´ ib•ß*I k•ret Zr¨ k•reln. ik••–˜Þ eyAexP• tAed•r b•ll/ ''n•? ŒAim ed•KiC
éiB˜$(• imzero B˜yùAb•h• räp inl. 57sb•^ R ” es” éiB˜$(• ŒAmAr k•TA” iWk•. etAmr• Ùˆ¹ˆÿc•r” b•ew.® 15ik••–˜Þ
öˆb•l h•l/ P•el imzerr ŒAezpAezr ed•z eTek•o etAmr• ey stY b•lC t• ŒAim etAmAed•r ömA,
elAek•r• zs´ ik•net ŽelA. k•ret ed•b•. P•erQe,r nAem id•ib•Y id•eyù b•liC/ ey
pyR•–˜ÿ n• etAmAed•r eCAw B˜A” ŽKAen ŒAes ŒAim
S•ˆV ¹÷ sitY h•elA etAmAed•r eyet ed•b• n•.
k•nAn ed•ezo öb•lB˜Aeb éiB˜$(• h•l. yAek•Ab• 16
ŒAim etAmAed•r Žk•j“nek• eyet ed•b• ey eC•w
42 j“Anet pArl ey imzr ed•ez zs´ reyùeC.
tA” yAek•Ab• tAr pu^ed•r b•ll/ ''ŒAmr• ik•C¢ n•
B˜A”ek• ŒAmAr k•AeC ineyù ŒAseb•/ es” smeyù etAmr•
k•ArAgAer TAk•eb•. ŒAmr• ed•Kb• ey etAmAed•r k•T•
k•er ek•n ŽKAen b•es reyùiC•À 2ZnlAm imzr ed•ez sitY ik•n•/ yid•o ŒAmAr ib•½AV s ey etAmr• Ùˆ¹ˆcÿ •r.®
17
zs´ ib•ß*I h•e•C. c•l esKAen igeyù ŒAmr• zs´ ik•in. tArpr eyAexP• tAed•r itnid•enr j“‘ k•ArAgAer
tAh•el ŒAmr• b<•Ac•b•. mrb• n•?® rAKeln.
3
tA” eyAexeP•r d•z B˜A” imzer zs´ ik•net
egeln. 4 yAek•Ab• ik••–˜Þ ib•‘AmInek• pAWAeln n•. izimeyAù nek• b•Þ“k•räep rAK• h•l
18
:ek•b•l ib•‘AmIn” eyAexeP•r seh•Ad•r B˜A” iCeln.ò itn id•n per eyAexP• tAed•r b•leln/ ''ŒAim
yAek•Ab• B˜yù epeln pAeC ib•‘AmIenr KArAp ik•C¢ ö½Vrek• B˜yù k•ir? Ž” k•Aj“ k•rel etAmr• b<•Ac•eb•.
19
G•ew. etAmr• yid• sitY” síelAk• h•o teb• etAmAed•r
5
k•nAeno éiB˜$(• B˜yùAb•h• räp inl P•el k•nAn Žk• B˜A” ŽKAen Ž” k•ArAgAer TAku•k•. Œ‘r• zs´
ed•ezr b•æ elAk• imzer zs´ ik•net egl. tAed•r b•h•n k•er ŒApnj“enr k•AeC ineyù eyet pAer. 20ik••–˜Þ
meD•Y ”•S•óˆAeyùelr s•–˜ÿAnrAo iCeln. etAmr• Œb••” eCAw B˜A”ek• ŽKAen ŒAmAr k•AeC
6
es” smyù eyAexP• imzr ed•ezr rAj“YpAl iCeln. ineyù ŒAseb•. tAh•el ŒAim j“Anb• ey etAmr• stY
ŒAr ey sb• elAk• imzer zs´ ik•net ŒAst tAed•r b•lC Žb•M etAmr• öAe, b<•Ac•eb•.®
Ÿpr eyAexP• nj“r rAKetn. tA” eyAexeP•r B˜A”eyùr• Žet sµ•åit j“AnAl. 21tAr• Žek•
B˜A”eyùrAo tAr k•AeC Žes eh•¡w h•eyù ö,Am k•rl. Œprek• b•ll/ ''ŒAmrA eyAexeP•r öit ey Œ‘Ayù
7
eyAexP• t¡Ar B˜A”eyùed•r ed•eK ic•net pAreln/ ik••–˜Þ k•Aj“ k•eriClAm tAr j“‘ Ž” zAiS˜ÿ pAi•C. ŒAmr•
Žmn B˜An k•reln eyn tAed•r ec•enn” n•. itin tAr k•X ed•eKo tAr öAe,r j“‘ ib•nit Znet
43 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 42:22-43:9
35
ŒS•VˆIk•Ar k•eriClAm/• ŒAr ŽKn tA” ŒAmr• Ž” tArpr B˜A”eyùr• tAed•r b•ˆS˜ÿ• eTek• zs´ eb•r
sms´Ayù pe¼iC.® k•ret Zr¨ k•relA. ŒAr öetYk• B˜A” inej“r inej“r
22
tKn räeb•, tAed•r b•ll/ ''ŒAim etAmAedr b•ˆS˜ÿAyù inej“r inej“r wAk•• K<uej“ epeln. B˜A”eyùr•
b•eliClAm Ï eCelwAr öˆit ek•An Œ‘Ayù ek•Ar n•. o tAed•r iptA es” wAk•• ed•eK B˜It h•l.
36
ik••–˜Þ etAmr• ŒAmAr k•T• Znet c•ˆAo in. tA” ŽKn yAek•Ab• tAed•r b•leln/ ''etAmr• ik• c•Ao ŒAim
tAr m]&u“Yr j“‘ ŒAmr• zAiS˜ÿ pAi•C.® ŒAmAr sb• s•–˜ÿAned•r h•ArA”À eyAexP• c•el egeC.
23
eyAexP• B˜A”eyùed•r seÒ˜ k•T• b•lAr j“‘ izimeyùAno en”. ŒAr ŽKn etAmr• ib•‘AmInek•o
Œnub•Ad•k• b•Yb•h•Ar k•riCeln. tA” B˜A”eyùr• b•uJ“l n• ineyù eyet ŽesC•.®
37
ey eyAexP• tAed•r B˜Ax• b•Ju “et pAreCn. ik••–˜Þ eyAexP• ik••–˜Þ räeb•, tAr iptAek• b•ll/ ''iptA/ yid•
y• •ZniCeln tAr sb• ik•C¢” b•Ju “eln. tAed•r k•TAb•At$A ŒAim ib•‘AmInek• etAmAr k•AeC iP•ireyù n• ŒAin
eyAexP•ek• é>iKt k•rl. 24tA” eyAexP• tAed•r eTek• teb• &u“im ŒAmAr é” s•–˜ÿAnek• h•tY• ek•Ar.®
38
dU•er igeyù k<•Ad•eln. ik•C¢(•, per eyAexP• ŒAb•Ar ik••–˜Þ yAek•Ab• b•leln/ ''ŒAim ib•‘AmInek•
tAed•r k•AeC iP•er Želn. itin izimeyùAnek• D•er etAmAed•r seÒ˜ eyet ed•b• n•. tAr B˜A” m]t ŒAr
tAed•r sAmen” b<•AD•eln. 25eyAexP• tAr Bˆ]•tYed•r ŒAmAr S˜¤I rAeh•elr pu^ed•r meD•Y es” Œb•izX. imzer
b•leln eyn tAed•r b•ˆS˜ÿ•ÙelA zesY B˜er ed•yù. yAb•Ar peT tAr yid• ik•C¢ h•yù teb• t• ŒAmAek• emer”
B˜A”eyùr• zes´r j“‘ eyAexP•ek• wAk•• id•l. ik••–˜Þ eP•leb•. t•h•el Ž” é>eK etAmr• ŒAmAek•/ Ž” b•]ß “
eyAexP• es wAk•• n• ineyù tAed•r b•ˆS˜ÿAet” eP•rt mAnuxek• emer eP•leb•.®
rAKeln. tArpr itin tAed•r pT yA^Ar j“‘
öeyùAj“nIyù ij“inxÙilo id•eln. ib•‘AmIenr imzer yAoyAù r j“‘ yAek•Aeb•r s›˜åit
26
tA” B˜A”eyùr• gAD•Ar ipeW zs´ c•Aipeyù ron• éiB˜$e(•r smyùw• es” ed•ezr pe(• KArAp
h•l. 27es” rAe^ B˜A”eyùr• rAt k•AwAenAr j“‘ Žk•
j“AyùgAyù Žes TAml. Žk• B˜A” gAD•Ar KAb•Ar zs´
43 h•¾l. 2imzr eTek• ŒAn• sb• zs´” elAek•r•
eKeyù ezx k•er eP•ll. yKn es”sb• zs´ ezx h•l/
eb•r k•rAr j“‘ b•ˆS˜ÿ• Kulet” b•S˜ÿAyù tAr wAk•• ed•Ket yAek•Ab• tAr éiw pu^ek• b•ll/ ''imzer igeyù KAb•Ar
epl. 28es Œ‘ B˜A”ed•r b•ll/ ''ed•K/ zs´ ik•net j“‘ ŒAro zs´ ik•en ŒAenA.®
3
ey wAk•• id•eyùiClAm t• eP•rt ŽeseC.® ek•Ÿ b•ˆS˜ÿAyù ik••–˜Þ iyh•Ýd•• yAek•Ab•ek• b•ll/ ''ik••–˜Þ es” ed•ezr
wAk•• eP•rt ereKeC? Žet B˜A”eyùr• Kub• B˜yù epeyù rAj“YpAl ŒAmAed•r sAb•D•An k•er id•eyù b•eleCn/
egl. tAr• Žek• Œ‘ek• b•ll/ ''ö½Vr ŒAmAed•r öit 'etAmr• etAmAed•r B˜A”ek• ineyù n• Žel ŒAim
Ž ik• k•ereCnÀ® etAmAed•r seÒ˜ k•T• b•lb• n•.¾ 4 ŒApin ib•‘AmInek•
ŒAmAed•r seÒ˜ pAWAel ŒAmr• ŒAb•Ar zs´ ik•net
B˜A”eyrù • yAek•Ab•ek• G•wnAr ib•b•r, id•l eyet pAir. 5 ik••–˜Þ ib•‘AmInek• n• pAWAel ŒAmr•
29
B˜A”eyùr• tAed•r k•nAn ed•ez ipt• yAek•Aeb•r yAb• n•. es” rAj“YpAl ŒAmAed•r sAb•D•An k•er id•eyù
k•AeC iP•er egl. y• G•eweC tAr sb• ik•C¢ tAr• b•eleC tAek• n• ineyù ŒAs• c•leb• n•.®
yAek•Ab•ek• b•ll. 30tAr• b•ll/ ''es” ed•ezr rAj“YpAl 6
”•S•óˆAeyùl b•leln/ ''ek•n etAmr• tAek• b•lel
ŒAmAed•r seÒ˜ k•kR•zB˜Aeb• k•T• b•leln. itin B˜Ab•eln ey etAmAed•r ŒAerk• B˜A” reyùeCÀ ek•n etAmr• ŒAmAr
ŒAmr• Ùˆ¹ˆcÿ •r? 31ik••–˜Þ ŒAmr• tAek• b•llAm ey ŒAmr• Ž” rk•m ib•pd• Žen id•el.®
Ùˆ¹ˆcÿ •r n”/ ŒAmr• sí elAk•. 32ŒAmrA tAek• ŒAmAed•r 7
B˜A”eyùr• Ÿ%er b•ll/ ''elAk•iw Œenk• ö½Í
iptAr k•T• Žb•M eCAw ey B˜A” k•nAn ed•ez iptAr ij“|•AsA k•riCeln. itin ŒAmAed•r o ŒAmAed•r
seÒ˜ b•A¼Iet reyùeC•tAr k•TA Žb•M Žk• B˜A” ey pirb•Ar sµ•VˆeÞ“• sb•ik•C¢ j“Anet c•A”iCeln. itin Žo
mArA egeC tAr k•TAo b•llAm. ij“|•AsA k•reln/ 'etAmAed•r ipt• ik• ŽKno j“Iib•t
33
''tKn es” ed•ezr rAj“YpAl ŒAmAed•r Ž” k•T• ŒAeCnÀ etAmAed•r b•A¼Iet ik• ŒAr ek•An B˜A” reyùeCÀ¾
b•leln/ 'etAmr• ey ˆsíelAk• tAr öˆmA, ed•b•Ar ŒAmr• ek•b•l tAr öe½Ír Ÿ%r id•eyùiC. ŒAmr•
Žk•w• pT reyùeCÉ ŒAmAr ŽKAen etAmAed•r Žk• j“AntAm n• ey itin eCAw B˜A”ek• ineyù ŒAset
B˜A”ek• ereK yAo. etAmAed•r zs´ etAmAed•r b•leb•n.®
pirb•Aerr• k•AeC ineyù yAo. 34tArpr etAmAed•r eCAw 8
tKn iyh•Ýd•• tAr ipt• ”•S•óˆAeyùlek• b•ll/
B˜A”ek• ŒAmAr k•AeC ineyù ŽesA. tAh•el ŒAim b•uJ“b• ''ib•‘AmInek• ŒAmAr seÒ˜ eyet id•n. ŒAim tAr y ͈
etAmr• ˆsíelAk•/ ŒTb•• etAmr• Ùˆ¹ˆcÿ •r h•eyù ŒAmAed•r enb•. ŒAmAed•r imzer eyet” h•eb•/ n• egel ŒAmr•
Db•Ms k•ret ŽesC ik•n•. etAmr• yid• sitY b•lC sb•A” mAr• yAb•/ Žmnik• ŒAmAed•r s•–˜ÿAnrAo mreb•.
ömA, h•yù teb• ŒAim etAmAed•r B˜A”ek• eP•rt ed•b• 9
ŒAim iniü‚tB˜Aeb• tAr inrAp%Ar id•ek• nj“r rAKb•.
ŒAr etAmr• ŒAb•Ar S•Vˆ•Ceª• Ž” ed•z eTek• zs´ ŒAim” tAr d•Aiyù ׈ enb•. ŒAim yid• tAek• eP•rt n•
ik•net pAreb•.¾¾¾ ŒAin teb• ic•rk•Al etAmAr k•AeC ŒprAD•I TAk•b•.
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 43:10-44:2 44
10
ŒAmAed•r yid• ŒAeg eyet id•et teb• ŒAmr• ineyù egl. es tAed•r j“l id•el tAr• p• D•ueyù inl.
iþˆtIyùb•Ar KAb•Ar ineyù ŒAset pArtAm.® tArpr es tAed•r gAD•Aed•r KAb•Ar eKet id•l.
11 25
tKn tAed•r ipt• ”•S•óˆAeyùl b•leln/ ''Ž” yid• B˜A”eyùr• Znet epl ey tAr• eyAexeP•r seÒ˜
sitY h•yù teb• ib•‘AmInek• etAmAed•r seÒ˜ nAo. KAeb•.• tA” tAr• épur pyR•–˜ÿ tAed•r Ÿph•Ar sAj“Al.
26
ik••–˜Þ rAj“YpAelr j“‘ ik•C¢ Ÿph•Ar ineyù eyo. es” eyAexP• b•A¼I iP•rel B˜A”eyùr• tAed•r seÒ˜
smˆS˜ÿ ij“inx y• ŒAmr• ŒAmAed•r ed•ez sMýh• k•eriC k•er ŒAn• Ÿph•Ar tAek• id•l. tArpr tAr• h•¡Aw¦
t• ineyù yAo. tAr j“‘ mD•u/ epS˜ÿ•/ b•Ad•Am/ D•uenA ege¼ tAek• ö,Am k•rl.
ŒAWA/ Žb•M sugÞ“@•b•Y Ž”sb• ineyù yAo. 12Ž”b•Ar 27
eyAexP• tAr• ek•mn ŒAeC ij“e|•s k•reln.
etAmAed•r seÒ˜ iþˆÙ, wAk•• ino. gtb•Ar d•Am emwAb•Ar tArpr b•leln/ ''etAmAed•r b•]ß “ ipt• yAr sµ•VˆeÞ“
pr ey wAk•• etAmAed•r k•AeC eP•rt ŽesiCl t• ŒAmAek• b•eliCel itin ek•mn ŒAeCnÀ itin ik• ŽKno
seÒ˜ nAo. h•et pAer rAj“YpAelr Bu˜l h•eyùiCl. j“Iib•t ŒAeCnÀ®
13
ib•‘AmInek• ineyù” tAr k•AeC yAo. 14ŒAmAr öATRn• 28
B˜A”eyùr• Ÿ%r id•l/ ''ç<• mh•Azyù/ ŒAmAed•r
etAmr• yKn rAj“YpAelr sAmen d¡•A¼Aeb• tKn eyn iptA ŽKno j“Iib•t ŒAeCn.® tArpr tAr• ŒAb•Ar
sb•Rzi)˜mAn ö½Vr etAmAed•r sAh•AyY k•ern. öATRn• eyAexeP•r sAmen h•¡Aw¦ ege¼ tAek• ö,Am k•rl.
k•ir es eyn ib•‘AmIn o izimeyùAnek• inrAped• iP•er
ŒAset ed•yù. yid• t• n• h•yù teb• ŒAim pu^ h•ArAenAr eyAexP tAr B˜A” ib•‘AmInek• ed•Keln
29
ezAek• ŒAb•Ar muxe¼ p¼b•.® tKn eyAexP• ib•‘AmInek• ed•Ket epeln.
15
tA” B˜A”eyù r • rAj“YpAlek• ed•b•Ar j“‘ :ib•‘AmIn o eyAexP• iCeln Žk• mAeyùr s•–˜ÿAn.ò
Ÿph•ArÙelA inl ŒAr seÒ˜ ŒAeg y• ineyùiCl tAr eyAexP• b•leln/ ''Ž” ik• etAmAed•r eCAw B˜A” yAr
iþˆÙ, wAk•Ao inl. Ž”b•Ar ib•‘AmIno tAr B˜A”eyùed•r sµ•VˆeÞ“ etAmr• ŒAmAyù b•eliCelÀ® tArpr eyAexP•
sAeT imzer egl. ib•‘AmInek• b•leln/ ''b•ís/ ö½Vr etAmAyù ŒAzIbR•Ad•
k•r¨n?®
30
B˜A”eyeù d•r eyAexeP•r b•A¼Iet inmˆ–˜, ¤ j“AnAn h•l es” smyù” eyAexP• G•r eTek• ed•Qe¼ eb•ireyù
16
imzer eyAexP• ib•‘AmInek• tAr B˜A”eyùed•r seÒ˜ egeln. eyAexP• t¡Ar B˜A” ib•‘AmInek• ey B˜Alb•Aesn
ed•Ket epeyù Bˆ]•tYed•r b•leln/ ''Ï elAk•ed•r ŒAmAr t• ök•Az k•ret c•A”eln. t¡Ar k•AåA epl/ ik••–˜Þ
b•A¼I ineyù Žs. pZ emer rAåA k•r. Ž” elAek•r• itin c•A”eln n• ey t¡Ar B˜A”eyùr• tAek• k<•Ad•et
ŒAj“ épuer ŒAmAr seÒ˜ KAeb•.® 17Bˆ]•tYiw k•T• mt ed•Kuk•. tA” eyAexP• ed•Qe¼ t¡Ar G•er igeyù k<•Ad•et
k•Aj“ k•rl. es Ï elAk•ed•r eyAexeP•r b•A¼Ir iB˜tr lAgeln. 31tArpr eyAexP• t¡Ar muK D•ueyù b•A”er
ineyù Žl. eb•ireyù Želn. inej“ek• sAmel ineyù itin b•leln/
18
eyAexeP•r b•A¼I yAb•Ar smyù B˜A”eyùr• B˜yù epeyù''ŽKn KAb•Ar smyù h•eyùeC.®
32
egl. tAr• b•ll/ ''gtb•Ar ey wAk•• ŒAmAed•r b•ˆS˜ÿAyù Bˆ]•etYr• eyAexeP•r j“‘ Žk•w• ewib•el b•Yb•S˜î•
eP•rí ed•oyù• h•eyùiCl tAr j“‘” eb•AD•h•yù ŒAmAed•r k•rl. Œ‘ ewib•el tAr B˜A”ed•r b•sAr b•Yb•S˜î• h•l.
ŽKAen ŒAn• h•e•C. Ï ib•xyùiwek•” ŒAmAed•r ib•r¨eß“ ŽCA¼• imzrIyùed•r j“‘ ŒAlAd•• ŒAerk•w• ewib•el
ömA, ih•eseb• b•Yb•h•Ar k•er tAr• ŒAmAed•r gAD•• ek•e¼ b•Yb•ˆS˜î• k•r• h•l. imzrIyùrA men men ib•½VAs k•rt
ineyù ŒAmAed•r d•As k•er rAKeb•.® ey ”º•Iyùed•r seÒ˜ b•es tAed•r KAoyùAw• Ÿic•t k•Aj“
19
tA” B˜A”eyùr• eyAexeP•r b•A¼Ir öD•An Bˆ]•etYr nyù. 33eyAexeP•r B˜A”eyùr• tAr sAmenr ewib•el”
k•AeC egl. 20tAr• b•ll/ ''sitY b•liC gtb•Ar ŒAmr• b•sl. B˜A”eyùr• eCAw eTek• b•¼j“n prpr b•esiCl.
zs´ ik•net ŽesiClAm. ik• G•wiCl tA” eB˜eb• B˜A”eyùr• ib•S•åeyù Žek• Œperr
21-22
b•A¼I eP•rAr peT ŒAmr• b•ˆS˜ÿ• Kuel öetYk• id•ek• c•A”l. 34Bˆ•] etYr• eyAexeP•r ewib•l eTek• KAb•Ar
b•ˆS˜ÿAyù ŒAmAed•r wAk•• K<uej“ eplAm. ŒAmr• j“Ain n• Žen tAed•r id•i•Cl. teb• Bˆ]•etYr• ib•‘AmInek•
wAk•A esKAen ik• k•er ŽelA. ik••–˜Þ ŒAmr• es” wAk•• Œ‘ed•r c•A”et p<Ac•Ù, eb•zI KAb•Ar id•l. B˜A”eyùr•
eP•rí ed•b•Ar j“‘ ineyù ŽesiC. ŒAr Žb•Aerr zs´ eyAexeP•r seÒ˜ eKl/ pAn k•rl ey pyR•–˜ÿ n• tAr•
ek•nAr j“‘o wAk•• ŽeniC.® öAyù m% h•eyù egl.
23
ik••–˜Þ es” Bˆ]•tY b•ll/ ''B˜yù epo n•/ ŒAmAyù
ib•½VAs k•r. etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r iptAr ö½Vr eyAexP• P•< Ad• pAteln
inüc•yù” Ÿph•Ar ih•sAeb• es” wAk•• etAmAed•r b•ˆS˜ÿAyù tArpr eyAexP• t¡Ar Bˆ]•tYed•r Žk• ŒAed•z
eP•rí id•eyùeCn. ŒAmAr men ŒAeC etAmr• gtb•Ar
zes´r j“‘ d•Am id•eyùiCel.®
44 id•eyù b•leln/ ''oed•r öetYek•r b•ˆS˜ÿ• b•”b•Ar
(•mt• ŒnusAer zs´ B˜it$ k•er d•Ao. ŒAr öetYek•r
tArpr es” Bˆ]•tYiw izimeyùAnek• k•ArAgAr eTek• wAk•Ao tAed•r zes´r seÒ˜ ereK d•Ao. 2 ŒAmAr eCAw
eb•r k•er ŒAnl. 24Bˆ]•tYiw tAed•r eyAexeP•r b•A¼I B˜A”eyùr b•ˆS˜ÿAyù tAr wAk•Aw• erK Žb•M tAr seÒ˜
45 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 44:3-34
ŒAmAr ib•ezx räepAr epyùAlAw•o rAK.® Bˆ]•etYr• ŒAmAr d•As h•eb•. b•Ak•I etAmr• etAmAed•r iptAr
eyAexeP•r k•T• mt k•Aj“ k•rl. k•AeC zAi•–˜ÿet iP•er yAo.®
3
perr id•n eB˜Areb•l• B˜A”eyùed•r gAD•Ayù k•er ed•ez
eP•rAr j“‘ ib•ed•yù k•r• h•l. 4tAr• zh•r eCe¼ eb•erAel iyh•dÝ •• ib•‘AmIenr j“‘ imnit k•reln
18
eyAexP•• tAr Bˆ]•tYek• b•leln/ ''yAo/ oed•r ipC¢ tKn iyh•Ýd•• eyAexeP•r k•AeC igeyù b•leln/
nAo. oed•r TAimeyù b•l/ 'ŒAmr• etAmAed•r öit ik• ''mh•Azyù/ d•yù• k•er ŒAmAek• sb• k•T• pirâ•Ar k•er
B˜Al b•Yb•h•Ar k•ir inÀ teb• etAmr• ek•n ŒAmAed•r ŒApnAek• b•let id•n. d•yù• k•er ŒAmAr öit rAg
seÒ˜ KArAp b•Yb•h•Ar k•relÀ ek•n etAmr• ŒAmAr k•reb•n n•. ŒAim j“Ain ŒApin P•erQe,r sm•n.
mineb•r räepAr epyùAlA c•¢ir k•relÀ 5 ŒAmAr minb• 19
ŒAmr• ŒAeg yKn ŽKAen ŽesiClAm tKn ŒApin
es” epyùAlA eTek• pAn k•ern Žb•M g,nAr j“‘o ij“e|•s k•eriCeln/ 'etAmAed•r Žk•j“n ipt• ŒAr
b•Yb•h•Ar k•ern. etAmr• y• k•erC t• Œ‘Ayù k•Aj“.¾¾¾ B˜A” ŒAeC ik•À¾ 20ŒAmr• ŒApnAek• Ÿ%r id•eyùiClAm/
6
Bˆ]•tYiw es” mt k•Aj“ k•rl. es esKAen ep<QeC 'ŒAmAed•r Žk• ipt• ŒAeCn/ itin b•]ß“•. ŒAmAed•r
B˜A”eyùed•r TAmAelA. eyAexP• y• b•let b•eliCeln/ Žk• eCAw B˜A” reyùeC. ŒAmAed•r iptA tAek• B˜Alb•Aesn
Bˆ]•tYiw es” mt k•T• b•ll. k•Ar, es tAr b•]ß “ b•yùesr s•–˜ÿAn. ŒAr es” eCAw
7
ik••–˜Þ B˜A”eyùr• Bˆ]•tYiwek• b•ll/ "rAj“YpAl ek•n B˜A”eyùr inej“r Žk• B˜A” mAr• egeC. tA” tAr mAeyùr
Ž” rk•m k•T• b•leCnÀ ŒAmr• es”rk•m ek•An k•Aj“ pu^ed•r meD•Y Žk•mA^ es” eb<•ec• ŒAeC Žb•M tAr
k•ret” pAir n•? 8 ŒAmr• ŒAmAed•r b•ˆS˜ÿAyù ey wAk•• iptA tAek• Kub• B˜Alb•Aesn.¾ 21tArpr ŒApin b•leln/
ŒAegr b•Ar epeyùiClAm t• iP•ireyù ŽeniClAm. 'teb• es” B˜A”ek•” ŒAmAr k•AeC ineyù Žs. ŒAim
tAh•el inü‚yù” ŒAmr• etAmAr mineb•r b•A¼I eTek• tAek• ed•Ket c•A”.¾ 22ŒAr ŒAmr• ŒApnAek• b•llAm/
esAn• ik• räp• ik•C¢” c•¢ir k•ret pAir n•. 9&u“im yid• 'es” eCAw B˜A” iptAek• eCe¼ ŒAset pAer n•. ŒAr
es” räepAr epyùAlA ŒAmAed•r k•Aro b•ˆS˜ÿAyù K<uej“ iptA tAek• h•ArAel ezAek•et mArA” yAeb•n.¾ 23ik••–˜Þ
pAo teb• tAr m]&u“Y eh•Ak•. &u“im tAek• tAh•el h•tY• ŒApin ŒAmAed•r b•leln/ 'etAmAed•r Œb••” es”
k•ret pAerA Žb•M ese(•e^ ŒAmrAo etAmAr d•As B˜A”ek• ŒAnet h•eb• n&u“b•• ŒAim zs´ ib•ß*I k•rb•
h•b•.® n•.¾ 24tA” ŒAmr• iP•er igeyù ŒApin y• b•eliCeln
10
Bˆ]•tYiw b•ll/ ''ŒAmr• etAmAed•r k•T• mt” t• ŒAmAed•r iptAek• j“AnAlAm.
25
k•Aj“ k•rb•. ik••–˜Þ ŒAim es” j“nek• h•tY• k•rb• n•. ''per ŒAmAed•r iptA b•leln/ 'yAo/ igeyù ŒAro
ŒAim räepAr epyùAlA K<uej“ epel es” j“n ŒAmAr ik•C¢ zs´ ik•en ŒAenA.¾ 26ŒAr ŒAmr• iptAek• b•llAm/
d•As h•eb•/ Œe‘r• c•el eyet pAer.® 'ŒAmr• eCAw B˜A”ek• n• ineyù eyet pAir n•. rAj“YpAl
b•eleCn eCAw B˜A”ek• n• ed•Kel itin ŒAmAed•r k•AeC
ib•‘AmIn P•< Aed• D•r• p¼l zs´ ib•ß*I k•reb•n n•.¾ 27tKn ŒAmAed•r iptA b•leln/
11
tKn öetYk• B˜A” tA¼AtAi¼ mAiwet inej“ed•r 'etAmr• j“An ŒAmAr S˜¤I rAeh•elr éiw s•–˜ÿAn h•yù.¾
b•ˆS˜ÿ• Kuel eP•ll. 12Bˆ]•tYiw b•ˆS˜ÿAÙil ed•Ket lAgl. 28
tAed•r Žk•j“nek• ŒAim eyet id•el b•‘j“•–˜Þ tAek•
ej“Yþ eTek• Zr¨ k•er k•ineþr b•ˆS˜ÿ• K<uej“ ed•Kel emer eP•ll. es” eTek• ŒAr k•Kno tAek• ed•iKin.
29
ib•‘AmIenr b•ˆS˜ÿ•yù es” epyùAlA K<uej“ pAoyùA egl. etAmr• yid• Œ‘ j“nek•o ŒAmAr k•AC eTek• ineyù
13
B˜A”eyùr• Žet ŒtY•–˜ÿ é>iKt h•l. tAr• tAed•r yAo ŒAr tAr yid• ik•C¢ G•ew tAh•el ŒAim ezAek•
ezAk• öˆk•Az k•ret j“Am• iC¡e¼ eP•ll. inej“ed•r mAr• yAb•.¾
30
b•ˆS˜ÿ• ŒAb•Ar gAD•Ayù c•Aipeyù zh•er iP•er c•ll. ŽKn eB˜eb• ed•Kun eCAw B˜A”ek• ineyù b•A¼I n•
14
iyh•Ýd•• tAr B˜A”eyùed•r ineyù eyAexeP•r b•A¼I iP•rel ik• G•web•Ð Ž” eCAw B˜A” iptAr öAe,r j“‘
egl. eyAexP• tKno b•A¼Iet iCeln. B˜A”eyùr• tAr ŒtY•–˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R? 31eCAw B˜A”ek• ŒAmAed•r seÒ˜ n•
sAmen mAiwet pe¼ tAek• ö,Am k•rl. 15eyAexP• ed•Kel ŒAmAed•r iptA mArA” yAeb•n ŒAr ed•Axw•
tAed•r b•leln/ "etAmr• ek•n Ž k•Aj“ k•erC. etAmr• h•eb• ŒAmAed•r”? tAh•el ŒAmr• ŒAmAed•r b•ß ] “ iptAek•
ik• j“Anet n• ey ŒAim g,n• k•ret pAir. Ž k•Aej“ Ž” é>eKr k•AreŠ emer eP•lb•.
32
ŒAmAr eTek• B˜AelA ek•Ÿ en”.® ''Ž” eCAw B˜A”eyùr d•Aiyù ׈ ŒAim” ineyùiClAm.
16
iyh•Ýd•• b•ll/ ''mhAzyù/ ŒAmAed•r b•lb•Ar ik•C¢” ŒAim iptAek• b•eliClAm/ 'ŒAim yid• tAek• etAmAr
en”? b•YAKY• k•rAro pT en”. ŒAmr• ey ined$•Ax t• k•AeC iP•ireyù n• ŒAin teb• sArAj“Ib•n ŒAim ŒprAD•I
ömA, k•rAro pT en”. Œ‘ ek•An Œ‘Ayù k•Aej“r h•eyù TAk•b•.¾ 33tA” ŽKn ŒAmAr Ž” iB˜(••/ d•yù•
j“‘ ö½Vr ŒAmAed•r ib•c•Aer ed•AxI k•ereCn. es”j“‘ k•er eCAw B˜A”ek• tAr B˜A”eyùed•r seÒ˜ iP•ret id•n.
ŒAmr• sb••” Žmnik•/ ib•‘AmIno/ ŒApnAr d•As h•b•.® ŒAr ŒAim ŽKAen ŒApnAr d•As h•eyù TAik•. 34Ï eCAw
17
ik•–˜Þ eyAexP• b•leln/ ''ŒAim etAmAed•r sb•A”ek• B˜A” n• iP•rel ŒAim iptAek• muK ed•KAet pAreb•A
d•As k•rb• n•? ek•b•l ey epyùAlA c•¢ir k•ereC es” n•. eB˜eb• B˜yù pAi•C ŒAmAr iptAr ik• h•eb•.®
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 45:1-28 46
eyAexP• inej“r pirc•yù id•eln oW/ yt tA¼AtAi¼ s•µ˜õb• ŒAmAr iptAek• ŽKAen
eyAexP• ŒAr inej“ek• sAmel rAKet pAreln ineyù Žs.® 14Žrpr eyAexP• ib•‘AmInek• b•eu k• j“i¼eyù
45 n•. itin esKAen ŸpˆiS˜ît smˆS˜ÿ elAek•r
sAmen ek•<ed• ŸWeln Žb•M b•leln/ ''sb•A”ek• c•el
D•er éj“en” k<••d•et lAgeln. 15eyAexP• Œ‘A‘
B˜A”ed•ro c•¢mu eKeyù k<•Ad•eln. Žrpr B˜A”eyùr• tAr
eyet b•elA.® tA” sb• elAk• c•el egl. ek•b•l seÒ˜ k•T• b•let Zr¨ k•rl.
16
eyAexeP•r B˜A”eyùr• eyAexeP•r seÒ˜ r”l. tKn P•erQ,o j“Anet pAreln ey eyAexeP•r B˜A”r•
eyAexP• inej“r pirc•yù id•eln. 2 eyAexP• Kub• Ÿ•c•S•ˆV er tAr k•AeC ŽeseC. Ž” Kb•r P•erQe,r sAr• G•er
k<•Ad•iCeln/ ŒAr P•erQe,r b•A¼Ir smˆS˜ÿ imzrIyùr• Ci¼eyù p¼el P•erQ, o t¡Ar d•Aesr• ŒtY•–˜ÿ s•–˜ÞX
t• Znet epl. 3 eyAexP• t¡Ar B˜A”ed•r b•leln/ h•eln. 17P•erQ, eyAexP•ek• b•leln/•''etAmAr B˜A”ed•r
''ŒAim etAmAed•r B˜A” eyAexP•. ŒAmAr iptA B˜Al b•l tAed•r ey pirmA, zes´r öeyùùAj“n t• ineyù
ŒAeCn etAÀ® ik••–˜Þ B˜A”eyùr• ek•An Ÿ%r id•l n• eyn k•nAn ed•ez yAyù•. 18ŒAro b•l eyn tAr• tAed•r
k•Ar, tAr• h•tb•uiß“• h•eln Žb•M•B˜yù epeln. ipt• Žb•M tAed•r pirb•Aerr sb•A”ek• ineyù ŒAmAr
4
tA” eyAexP• ŒAb•Ar t¡Ar B˜A”ed•r b•leln/ k•AeC Ž”KAen iP•er ŒAes. ŒAim etAmAed•r b•As
''ŽKAen ŒAmAr k•AeC Žs. d•yù• k•er ŽKAen Žs.® k•rAr j“‘ imzer sb• c•A”et B˜Al j“im ed•b•. ŒAr
tA” B˜A”eyùr• eyAexeP•r k•AeC egl. eyAexP• tAed•r etAmAr pirb•Ar ŽKAnk•Ar sb• ec•eyù B˜Al KAb•Ar eKet
b•ll/ ''ŒAim etAmAed•r B˜A” eyAexP•. ŒAim” es”/ pAeb•.®
19
yAek• etAmr• d•As ih•sAeb• imzerr j“‘ ib•iß*• tArpr P•erQ, b•leln/ ''ŒAmAed•r mAlb•Ah•I
k•eriCel.® 5ŽKn ic••–˜ÿ• ek•Ar n•. etAmr• y• k•eriCel gA¼IÙelAr meD•Y eyÙelA B˜AelA tAr ik•C¢ etAmAr
tAr j“‘ rAgo ek•Ar n•. ö½Verr pirk•Â˜¯n• ŒnusAer” B˜A”ed•r d•Ao. tAed•r b•elA eyn/ tAr• k•nAn ed•ez
ŒAim ŽKAen ŽesiC. ŒAim etAmAed•r öAŠ b<•Ac•Aet” igeyù tAed•r iptA Žb•M inej“r inej“r S˜¤I o pu^
ŽKAen ŽesiC. 6éiB˜$e(•r ek•b•l éewA b•Cr” ek•eweC. k•‘A ineyù gA¼I k•er iP•er ŒAes. 20esKAn eTek•
ŽKno ŒAro p<Ac• b•Cr ek•An c•Ax h•eb• n•/ P•slo tAed•r smˆS˜ÿ sµpi% ineyù ŒAsAr b•YApAer tAr• eyn
P•leb• n•. 7 sutrAM ö½Vr ŒAmAek• etAmAed•r ŒAeg” ic••–˜ÿ• n• k•er/ k•Ar, imzerr smˆS˜ÿ Ÿ%m ij“inx
ŽKAen pAiWeyùeù Cn yAet ŒAim etAmAed•r elAk•j“ned•r tAed•r.®
Ž” ed•ez Žen b•A<c•Aet pAir. 8 ŒAmAek• ey ŽKAen 21
”•S•ˆó Aeyùelr s•–˜ÿAnr• tA” k•reln. P•erQ, eymn
pAWAenA h•eyùeC tAet etAmAed•r ed•Ax en”. Ž iCl ŒAed•z k•eriCeln es” metA eyAexP• tAed•r B˜AelA
ö½Verr pirk•Â˜¯n•. ö½Vr” ŒAmAek• P•erQe,r iptAr ik•C¢ mAlb•Ah•I gA¼I id•eln ŒAr yA^Ar j“‘ yeTX
S˜îAen b•iseyùeCn. ŒAim tAr smˆS˜ÿ b•A¼Ir smˆS˜ÿ imzr KAb•Aro id•eln. 22eyAexP• t¡Ar öetYk• B˜A”ek• suª•r
ed•ezr rAj“YpAl h•eyùiC.® j“AmA ej“A¼Ao id•eln. ik••–˜Þ eyAexP• ib•‘AmInek•
id•eln p<Ac• ej“A¼A j“Am• ŒAr 300 erQpY mu@••.
23
”•S•ˆó Aeyl
ù imzer ŒAmˆi–˜t
¤ h•eln eyAexP• t¡Ar iptAr j“‘o Ÿph•Ar pAWAeln. itin
9
eyAexP• b•ll/ ''etAmr• tA¼AtAi¼ ŒAmAr iptAr d•zw• gAD•Ar ipeW b•ˆS˜ÿ• B˜er imzerr b•æ Ÿ%m ij“inx
k•AeC yAo. t¡Aek• b•l tAr pu^ eyAexP• Ž” b•At$• pAWAeln. ŒAr tAr iptAr eP•rb•Ar peT yA^Ar j“‘
pAiWeyùeC.® ŒAro d•ziw S˜¤I gAD•Ar ipeW k•er zs´/ r¨iw Žb•M
ö½Vr ŒAmAek• imzerr rAj“YpAl•k•ereCn. tA” Œ‘A‘ KAb•Ar pAWAeln. 24tArpr eyAexP• t¡Ar
ŽKAen ŒAmAr k•AeC c•el ŒAsun. ed•rI k•reb•n B˜A”ed•r ib•d•Ayù id•eln. ŒAr tAr• yKn peT yAe•C
n•. ŽKn” c•el ŒAsu n . 10ŒApin ŒAmAr eyAexP• tAed•r b•leln/ ''esAj“• b•A¼I yAo. peT
k•ACAk•AiC egAzn öed•ez TAk•et pAern. J“g¼• ek•Ar n•.®
25
ŒApin/ ŒApnAr s•–˜ÿ A nr•/ ŒApnAr tA” tArA imzr ed•z eCe¼ tAed•r iptAr k•AeC
nAitnAtinr• Žb•M ŒApnAr smˆS˜ÿ pZed•ro k•nAn ed•ez igeyù ep<QCAl. 26B˜A”eyùr• b•ll/ ''iptA
ineyù ŒAsun. 11éiB˜$e(•r•perr p<Ac• b•Cr ŒAim eyAexP• ŽKen• j“Iib•t? ŒAr itin” smˆS˜ÿ imzerr
ŒApnAr y ͈ enb•. P•el ŒApin Žb•M ŒApnAr inyu)˜ rAj“YpAl.® tAed•r iptA Ž” Zen h•tb•uiß“•
pirb•Aerr y• ŒAeC tAr ik•C¢” h•Aireyù yAeb• h•eyù r”eln; öTem etA t¡Ar ib•½VAs” h•l n•. 27ik••–˜Þ
n•. tArpr tAr• eyAexP• y• b•eliCeln t• b•ll. ŒAr
12 eyAexP• t¡Aek• imzr ed•ez ineyù yAb•Ar j“‘ ey mAlb•Ah•I
eyAexP• tAr B˜A”ed•r b•ll/ ''ŒAim ey sitY
sitY” eyAexP• t• etAmr• ec•AeK” ed•KC. ŽKn ŒAmAr gA¼IÙelA pAiWeyùiCeln t• yKn yAek•Ab• ed•Keln/
B˜A” ib•‘AmIno j“Aen ey ŒAim etAmAed•r B˜A”/ tKn itin ŒAneª• Ÿe%ij“t h•eyù ŸWeln. 28”•S•óˆAeyùl
etAmAed•r seÒ˜ k•T• b•liC. 13ŒAim imzr ed•ez ey b•leln/ ''Žb•Ar ŒAim etAmAed•r k•T• ib•½VAs k•riC.
sµ•åAn Œj$“n k•eriC es sµ•ˆV eÞ“• iptAek• eb•Al. ŽKAen ŒAmAr pu^ eyAexP• ŽKno eb<•ec• ŒAeC? ŒAh••/ m]&u“Yr
etAmr• y• y• ed•KC es sµ•VˆeÞ“ t¡Aek• eb•Al. Žb•Ar ŒAeg ŒAim tAek• ed•Ket pAb•?®
47 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 46:1-32
17
ö½rV ”•S•ˆó Aeyl
ù ek• ŒA½AV s id•eln ŒAezerr pue^r• iCeln iyî•/ iyzab••/ iyzaib•/
”•S•óˆAeyùl imzr ed•ezr Ÿe£•e• yA^• Zr¨ b•iryù Žb•M tAed•r eb•An esrh•. b•ireyùr pue^r• ŒTRAí
46 k•reln. öTem itin eb•ra-ezb•Aet egeln.
esKAen ”•S•óˆAeyùl t¡Ar ipt• ”sah•Aek•r ö½Verr
eh•b•r o m˜ð˜Ieyùlo iCeln. 18yAek•Aeb•r Ž” pue^r•
iCeln•tAr S˜¤Ir d•AsI is˜¯Ar. :is˜¯A” es” d•AsI yAek•
ŸpAsn• k•reln Žb•M b•il id•eln. 2 rAe^ ö½Vr S•Vˆe¹÷ lAb•n tAr k•‘• elyùAr sAeT id•eyùiCeln.ò tAr
yAek•Aeb•r seÒ˜ k•T• b•leln. ö½Vr b•leln/ ''yAek•Ab•/ pirb•Aerr emAw sd•s´ iCeln 16 j“n.
19
yAek•Ab•.® ib•‘AmIno yAek•Aeb•r seÒ˜ iCeln. ib•‘AmIn
”•S•óˆAeyùl Ÿ%r id•eln/ ''Ž” ey ŒAim.® iCeln yAek•Ab• o rAeh•elr pu^. :eyAexP•o rAeh•elr
3
tKn ö½Vr b•leln/ ''ŒAim ö½Vr/ etAmAr iptAr pu^. ik••–˜Þ eyAexP• ”itmeD•Y imzer iCeln.ò
20
ö½Vr. imzer eyet B˜yù ek•Ar n•. imzer ŒAim imzer eyAexeP•r é” pu^ h•y.ù tAed•r nAm mn>iz
etAmAek• Žk• mh••j“Aitet pir,t k•rb•. 4ŒAim o ”•Pó•iyùm. :eyAexeP•r S˜¤Ir nAm iCl ŒAsní. itin
etAmAr seÒ˜ imzer yAb• ŒAr etAmAek• esKAn eTek• iCeln on zh•err yAj“k• epAwIP•r Žr k•‘A.ò
21
iP•ireyù ŒAnb•. &u“im imzer mAr• yAeb• ik••–˜Þ eyAexP• ib•‘AmIenr pue^r• h•l eb•l•/ eb•Kr/ Œsaeb•l/
etAmAr seÒ˜ TAk•eb•. &u“im mAr• egel eyAexP•” tAr egr•/ nAmn/ Žh•I/ erAz/ mupapIm/ æpapIm o Œd$•.
22
inej“r h•At id•eyù etAmAr• ec•AK b•uij“eyù ed•eb•.® Ž¡r• iCeln yAek•Ab• o tAr S˜¤I rAeh•elr s•–˜ÿAn.
pirb•Aerr emAw sd•s´ sMKY• 14 j“n.
23
”•S•ˆó Aeyl
ù imzer egeln d•Aenr pu^ iCeln h•ÝzIm.
5 24
tArpr yAek•Ab• eb•ra-ezb•• eCe¼ imzerr id•ek• nˆ¹ˆÿAilr pu^ iCeln yh•iseyùl/ gUin/ eyísr o
yA^• k•reln. ”•S•óˆAeyùelr pue^r• inej“ed•r ipt• ize˜ñm.
yAek•Ab•ek• Žb•M öetYek• inej“r pu^ k•‘A o S˜¤Ied•r 25
Ž¡r• iCeln yAek•Ab• o ib•lha •Ar s•–˜ÿAn. :ib•lha ••-”
ineyù imzer c•leln. P•erQ, ey mAlb•Ah•I gA¼IÙelA es” d•AsI yAek• lAb•n tAr k•‘A rAeh•elr sAeT
pAiWeyùiC•eln es”ÙelA k•er” t¡Ar• egeln. 6 t¡Ar• pAiWeyùiCeln.ò Ž” pirb•Aerr emAw sd•s´ sMKY•
t¡Aed•r pZpAl Žb•M k•nAn ed•ez tAed•r y• y• iCl iCl sAt.
26
sb• ineyù c•leln. sutrAM ”•S•óˆAeyùl imzer tAr smˆS˜ÿ srAsir yAek•Ab• h•et Ÿípå Ÿ%rpur¨xed•r emAw
s•–˜ÿAn Žb•M tAed•r pirb•Ar ineyù” egeln. 7 t¡Ar seÒ˜ 66 j“n tAr seÒ˜ imzer igeyùiCeln. :Ž” sMKYAr
iCl t¡Ar pue^r• Žb•M nAitr•/ t¡Ar k•‘Ar• Žb•M meD•Y yAek•Aeb•r pu^ed•r S˜¤Ied•r g,n• k•rA h•yùin.ò
27
nAtinr•. sutrAM t¡Ar smˆS˜ÿ pirb•Ar t¡Ar sAeT imzer ŒAb•Ar eyAexeP•ro é” s•–˜ÿAn iCeln y¡Ar• imzer
egeln. j“e›˜åiCeln. sutrAM imzer yAek•Aeb•r pirb•Aerr emAw
sds´ sMKY• h•l 70 j“n.
yAek•Aeb•r pirb•Ar
8
”•S•óˆAeyùelr pue^r• Žb•M tAr b•MzD•errA yAr• ”•S•ˆó Aeyl
ù imzer epQ< CAeln
28
t¡Ar seÒ˜ imzer igeyùiCeln tAed•r nAmÙil Ž” É eyAexeP•r seÒ˜ k•T• b•lAr j“‘ yAek•Ab• iyh•dÝ •Aek•
räeb•, iCeln ej“Yþ pu^. 9 räeb•e,r pue^r• iCeln t¡Ar ŒAeg pAWAeln. Žr per yAek•Ab• Žb•M t¡Ar
h•enAk•/ plalu/ ih•e•xœA, o k•imR. pue^r• egAzn öed•ez ep<QeCAeln. iyh•Ýd•• egAzn
10
izimeyùAenr pue^r• iCeln iymUeyùl/ yAmIn/ öed•ez eyAexeP•r seÒ˜ k•T• b•let egeln. yAek•Ab•
oh•d•/ yAKIn/ esAh•r ŽCA¼• ezQl. :ezQelr m• iCeln Žb•M t¡Ar pirb•Aerr elAk•j“n Žrpr es” öed•ez
Žk•j“n k•nAnIyù S˜¤IelAk•.ò ep<QCAeln. 29eyAexP• yKn Zneln ey t¡Ar ipt•
11
elb•Ir pue^rA iCeln egezRAn/ k•h•Aí o mrAir. ŒAseCn tKn itin rT öˆS˜Þt k•er egAzn öed•ez
12
iyh•Ýd•Ar pue^r• iCeln Žr/ onn/ ezl•/ eprs t¡Ar iptA ”•S•óˆAeyùelr seÒ˜ ed•K• k•ret egeln.
o esrh•. :Žr o onn k•nAn ed•ez” mAr• igeyùiCl.ò eyAexP• t¡Ar iptAek• ed•eK gl• j“i¼eyù D•er b•æ(•,
epresr pue^r• h•eln ih•e•xœA, o h•AmUl. k<•Ad•eln.
13 30
”xAKerr pue^r• iCeln etAlyù/ pUyù/ eyAb• o tKn ”•S•ˆó Aeyùl eyAexP•ek• b•leln/ ''ŽKn ŒAim
izeèA,. 14sb•UlUenr pue^r• iCeln esrd•/ ŽelAn o zAi•–˜ÿet mret pArb•. ŒAim etAmAr muK ed•KlAm
yh•ell. Žb•M j“AnlAm ey &u“im ŽKno j“Iib•t.®
15 31
räeb•,/ izimeyùAn/ elib•/ iyh•dÝ ••/ ”xAKr o sb•l
U n
U eyAexP• t¡Ar B˜A”ed•r Žb•M iptAr pirb•Aerr
ŽnAr• iCeln yAek•Ab• o elyù A r s–˜ÿ A ng,. b•Ak•Ied•r b•leln/ ''ŒAim P•erQ,ek• b•let yAi•C ey
p£•naÐŒrAem elyùAr Ž” s•–˜ÿAnr• j“e›˜åiCl. tAr etAmr• ŽKAen ŽesC. ŒAim P•erQ,ek• b•lb•/ 'ŒAmAr
d•I,• nAem Žk•iw k•‘Ao iCl. tAr pirb•Aer emAw B˜A”eyùr• Žb•M iptAr pirb•Aerr b•Ak•I sbA” k•nAn
sd•s´ sMKY• iCl 33 j“n. 16gAed•r pue^r• iCeln ed•z eCe¼ ŽKAen ŒAmAr k•AeC ŽeseCn. 32pirb•Aerr
isiP•eyùAn/ h•ig/ zUnI/ ”xaeb•An/ Žir/ ŒerAd•I o ŒerlI. sb•A” emxpAlk•. tAr• b•rAb•r” emxpAl o egA-pAl
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 46:33-47:26 48

ereK TAek•n. tAr• tAed•r pZ o ŒAr y• ik•C¢ eyAexP• P•erQe,r j“‘ j“im ik•neln
tAed•r iCl sb•” tAed•r seÒ˜ ineyù ŽeseCn.¾ 33P•erQ, 13
éiB˜$(• ŒAro B˜yùAb•h• h•eyù ŸWl. P•el ed•ez
etAmAed•r fAk•el ij“e|•s k•reb•/ 'etAmr• ik• k•Aj“ ek•AT•o ek•An KA† r”l n•. Ž” d•Ar¨Š éiB˜$e(•r
k•rÀ¾ j“e‘ imzr Žb•M k•nAn ed•z d•ir@• h•eyù p¼l. 14ed•ezr
34
etAmr• tAek• b•leb•/ 'ŒAmr• emxpAlk•. elAek•r• ŒAro zs´ ik•net TAk•l ŒAr eyAexP•
sArAj“Ib•n D•er” ŒAmr• emx pAln k•er ŒAsiC. es” ŒTR j“imeyù P•erQe,r k•AeC ineyù Žl. 15ik•C¢
ŒAmAed•r ŒAeg ŒAmAed•r pUbR•pur¨exr• emxpAlk• per imzrIyù Žb•M k•nAnIyùed•r sb• ŒTR ezx h•eyù
iCeln.¾ P•erQ, etAmAed•r egAzn öed•ez TAk•et egl. k•Ar, tAr• smˆS˜ÿ ŒTR” zs´ ik•net b•Yyù
ed•eb•n. imzrIyùr• emxpAlk•ed•r pCª• k•ern n•/ k•eriCl. tA” imzrIyùrA eyAexeP•r k•AeC igeyù b•ll/
es”j“‘ etAmAed•r egAzn öed•ez TAk•AwA” B˜Al h•eb•.® ''ŒAmAed•r KA† id•n. ŒAmAed•r ŒTR ezx h•eyù egeC.
ŒAmr• eKet n• epel ŒApnAr ec•AeKr sAmen mArA
”•S•ˆó Aeyl
ù egAzen b•As k•ret lAgeln yAb•.®
16
eyAexP• P•erQe,r k•AeC igeyù b•leln/ ''ŒAmAr ik••–˜Þ eyAexP• Ÿ%r id•eln/ ''etAmAed•r egA-pAl
47 ipt•/ ŒAmAr B˜A”eyùr• Žb•M tAed•r pirb•Aerr
sb•A” ŽKAen ŽeseCn. tAr• tAed•r pZ o sb•RS•Vˆ
d•Ao/ ŒAim etAmAed•r KAb•Ar ed•b•.® 17Ž”B˜Aeb• KA†
ek•nAr j“‘ elAek•r• tAed•r egA-pAl/ eG•A¼• Žb•M
ineyù k•nAn ed•z eTek• c•el ŽeseCn. t¡Ar• ŽKn Œ‘A‘ pZr b•Yb•h•Ar k•reln. es” b•Cer eyAexP•
egAzn öed•ez reyùeCn.® 2P•erQe,r sAmen yAb•Ar pZr b•d•el tAed•r KA† id•eln. 18ik••–˜Þ perr b•Cer
j“‘ B˜A”ed•r meD•Y p<Ac•j“nek• menAnIt k•reln. elAek•ed•r KAb•Ar ek•nAr j“‘ pZ Žb•M Œ‘ ik•C¢
3
P•erQ, B˜A”ed•r ij“e|•s k•reln/ ''etAmr• ik• iCl nA. tA” elAek•r• eyAexeP•r k•AeC igeyù b•ll/
k•Aj“ k•rÀ® ''ŒApin j“Aenn ŒAmAed•r k•AeC ŒAr ek•An ŒTR en”.
B˜A”eyùr• P•erQ,ek• b•ll/ ''mh•Azyù/ ŒAmr• ŒAr ŒAmAed•r sb• pZo ŽKn ŒApnAr”. sutrAM
emxpAlk•. ŒAr ŒAmAed•r ŒAeg ŒAmAed•r ŒApin y• ed•KeCn ŒAmAed•r es” ed•h• o ŒAmAed•r
pUbR•pur¨xrAo emxpAlk• iCeln.® j“im CA¼• ŒAmAed•r k•AeC ŒAr ik•C¢” en”. 19sitY”
4
tAr• P•erQ,ek• b•ll/ ''k•nAn ed•ez B˜yùAb•h• éiB˜$(• ŒAmr• ŒApnAr ec•AeKr sAmen mAr• yAb•. ik••–˜Þ ŒApin
h•eyùeC. tA” pZed•r KAb•Ar G•Aesr ŒB˜Ab• h•eyùeC. ŒAmAed•r KA† id•el ŒAmr• P•erQ,ek• ŒAmAed•r j“im
tA” ŒAmr• Ž” ed•ez b•As k•rb• b•el ŽKAen ŽesiC. ed•b• Žb•M ŒAmr• tAr d•As h•b. ŒAmAed•r b•pn k•rAr
d•yù• k•er ŒAmAed•r egAzn öed•ez TAk•et id•n.® b•Ij“ id•n. tAh•el ŒAmr• mrb• n•. ŒAr j“imet
5
tKn P•erQ, eyAexP•ek• b•leln/ ''etAmAr iptA ŒAb•Ar ŒAmAed•r j“‘ zs´ h•eb•.®
o etAmAr B˜A”eyùr• etAmAr k•AeC ŽeseCn. 6 tAed•r 20
tA” eyAexP• imzerr smˆS˜ÿ j“im P•erQe,r j“‘
TAk•b•Ar j“‘ &u“im imzer ey ek•An j“Ayùg• eb•eC ik•en ineln. elAek•r• (u•D•Ar j“‘ imzerr smˆS˜ÿ
inet pAerA. etAmAr iptA Žb•M etAmAr B˜A”ed•r sb• j“im P•erQe,r k•AeC ib•ß*I k•er id•l. 21ŒAr imzerr
c•A”et B˜Al j“imw• id•o. tAed•r egAzn öed•ez b•As sb•R^ elAek•r• P•erQe,r d•As h•l. 22eyAexP• ek•b•l
k•ret d•Ao. ŒAr tAr• yid• d•(• emxpAlk• h•yù teb• yAj“k•ed•r j“im ik•neln n•. yAj“k•ed•r j“im ib•ß*I
tAr• ŒAmAr pZpAelro y ͈ inet pAer.® k•rAro öeyùAj“n iCl n• k•Ar,/ P•erQ, tAed•r k•Aej“r
7
tKn eyAexP• t¡Ar iptAek• P•erQe,r seÒ˜ ed•K• j“‘ pAiršimk• id•etn ŒAr tAr• es” ŒTR id•eyù
k•rb•Ar j“‘ efek• ŒAneln. yAek•Ab• P•erQ,ek• KA† ik•nt. 23eyAexP• elAek•ed•r b•leln/ ''ŽKn
ŒAzIb•RAd• k•reln. 8P•erQ, tAek• ij“|•AsA k•reln/ ŒAim etAmAed•r Žb•M etAmAed•r j“im P•erQe,r j“‘
''ŒApnAr b•yùs k•tÀ® ik•en ineyùiC. tA” ŒAim Žrpr etAmAed•r j“imet
9
yAek•Ab• P•erQ,ek• b•leln/ ''ŒAmAr ŒAyùur Ž” b•pn k•rAr b•Ij“ ed•b•. ŒAr etAmr• t• b•pn k•ret
ŒÂ˜¯ smeyù ŒAmAek Œenk• sms´Ar sµ•åuKIn h•et pAr. 24zs´ eCd•enr smyù etAmr• Œb••” Ÿípå
h•eyùeC. ŒAim ek•b•l 130 b•Cr b•yùSˆð˜. ŒAmAr ipt• zes´r p<Ac• B˜Aegr Žk• B˜Ag P•erQ,ek•• ed•eb•. b•Ak•I
Žb•M ŒAmAr pUbR•pur¨xr• ŒAmAr c•A”eto eb•zI b•Cr p<Ac• B˜Aegr c•Ar B˜Ag zs´ etAmAed•r h•eb•. etAmr•
eb<•ec•eCn.® etAmAed•r KAe†r j“‘ es” rAK• zes´r b•Ij“ perr
10
yAek•Ab• P•erQ,ek• ŒAzIb•RAd• k•reln Žb•M t¡Ar b•Cr b•pn k•rAr j“‘ b•Yb•h•Ar k•ret pAreb•. ŒAr
sAmen eTek• ib•d•Ayù ineln. tAet etAmAed•r pirb•Ar o s•–˜ÿAned•r j“‘o KA†
11
P•erQe,r k•TAmt eyAexP• t¡Ar iptA o B˜A”ed•r TAk•eb•.®
imzer j“imj“m• id•eln. rAimexx zh•err k•AeC iS˜ît 25
elAek•r• b•ll/ ''ŒApin ŒAmAed•r öA,
es” j“im imzerr sb• j“imr ec•eyù esr• iCl. 12ŒAr b<•Aic•eyùeCn. ŒAmr• P•erQe,r d•As h•eyù KuzI.®
26
eyAexP• t¡Ar iptA/ t¡Ar B˜A”ed•r Žb•M tAr smˆS˜ÿ tA” eyAexP• es” smyù j“imr b•YApAer ŒA”n
pirj“ned•r tAed•r öeyùAù j“nIyù KA† srb•rAh• k•reln. !trI k•reln/ ŒAr es” ŒA”n ŒAj“o b•lb•í reyùeC.
49 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 47:27-48:18
es” ŒA”n ŒnuyAyùI j“imet Ÿípå sb•ik•C¢r p<Ac• j“n pu^ ŒAmAr” eh•Ak•. tAr• ŒAmAr sb• ik•C¢r
B˜Aegr Žk• B˜Ag P•erQe,r. yAj“k•ed•r j“im CA¼• ŒMzId•Ar h•eb•. ik••–˜Þ etAmAr yid• ŒAr ek•An pu^
smˆS˜ÿ j“im P•erQe,r. TAek• teb• t• etAmAr” eh•Ak•. ŒAr tAr• ”•Pó•iyùm o
mn>izr k•AeC s•–˜ÿAenr mt” eh•Ak•Ð ŒTRAí B˜ib•`et
"imzer k•b•r ny®ù tAr• ”•Pó•iyùm o mn>izr ŒiD•k•ArBu˜)˜ sb• ik•C¢r”
27
”•S•óˆAeyùl imzerr egAzn öed•ez” S˜îAyùI h•eln. ŒMzId•Ar h•eb•. 7 p£•n-a ŒrAm eTek• ŒAsAr smyù rAeh•l
t¡Ar pirb•Ar sMKYAyù b•]iß“ epl Žb•M ib•zAl h•eyù mAr• egeln. Ž” G•wnAyù ŒAim ŒtY•–˜ÿ é>K eplAm.
ŸWl.•imzr ed•ez t¡Ar• ik•C¢ j“im epeln Žb•M sP•l ŒAmr• yKn ”•Pó•AeTr id•ek• yAi•ClAm tKn k•nAn
h•eln. ed•ez itin mAr• egeln. ŒAim tAek• esKAen ”•Pó•AT
28
yAek•Ab• imzer 17 b•Cr eb<•ec• iCeln sutrAM yAb•Ar peTr D•Aer k•b•r id•lAm. :”•Pó•AT !b•íeleh•emr
t¡Ar b•yùs h•l 147•b•Cr. 29smyù h•l yKn ”•S•óˆAeyùl Œpr nAm.ò®
8
b•uJ“eln ey itin zIç•” mAr• yAeb•n. tA” itin t¡Ar tKn ”•S•óˆAeyùl eyAexeP•r pu^ed•r ed•eK ij“|•AsA
pu^ eyAexP•ek• inej“r k•AeC fAk•eln. itin b•leln/ k•reln/ ''Ž” b•Alek•r• k•Ar•À®
9
''yid• &u“im ŒAmAyù B˜Alb•As teb• ŒAmAr Ÿr¨r nIec• eyAexP• t¡Ar iptAek• b•leln/ ''Žr• ŒAmAr
h•At rAK Žb•M öit|•• k•r. öit|•• k•r ey &u“im pu^r•/ ö½Vr” Žed•r ŒAmAyù id•eyùeCn.®
etAmAr k•TAyù ib•½VˆS˜ÿ h•eb•. ŒAim mAr• egel ŒAmAyù ”•S•óˆAeyùl b•leln/ ''etAmAr pu^ed•r ŒAmAr k•AeC
30
imzer k•b•r id•o n•. ey j“Ayù g Ayù ŒAmAr ineyù Žs. ŒAim tAed•r ŒAzIb•RAd•• k•rb•.®
pUb•Rpur¨xed•r k•b•r ed•oyù• h•eyùeC esKAen” ŒAmAyù 10
”•S•óˆAeyùl b•]ß“• h•eyùiCeln Žb•M ecAeKo B˜AelA
k•b•r id•o. ŒAmAek• imzr eTek• b•eyù ineyù igeyù ed•Ket epetn n•. tA” eyAexP• é” pu^ek• iptAr
ŒAmAed•r pAirb•Airk• k•b•er k•b•r id•o.® Kub• k•AeC ineyù Želn. ”•S•óˆAeyùl tAed•r gl• j“i¼eyù
eyAexP• Ÿ%r id•eln/ ''ŒAim öit|•A k•riC c•¢mu eKeln. 11tArpr ”•S•óˆAeyùl eyAexP•ek• b•leln/
ŒApnAr k•T• metA” k•Aj“ k•rb•.® "ŒAim B˜Ab•et” pAirin ey k•Kno etAmAr muK ed•Ket
31
tArpr yAek•Ab• b•leln/ ''ŒAmAr k•AeC id•b•Y pAb•. ik••–˜Þ ed•K? ö½Vr ŒAmAek• etAmAr Žmnik• etAmAr
k•r.® tKn ”•S•ˆóAeyùl ib•CAnAyù tAr mAT• nAimeyù ö½Verr pu^ed•ro ed•Ket id•eln.®
12
ŸpAsn• k•reln.* tArpr eyAexP• ”•S•óˆAeyùelr ek•Al eTek• tAr
pu^ed•r ineln Žb•M tAr• ”•S•óˆAeyùelr sAmen mAT•
mn>iz o ”•P•ó iyeù mr j“‘ ŒAzIb•AR d• nt k•rl. 13eyAexP• ”•Pó•iyùmek• tAr fAnid•ek• Žb•M
ik•C¢ smyù per eyAexP• j“Anet pAreln ey mn>izek• tAr b<•• id•ek• rAKeln. :sutrAM ”•Pó•iyùm
48 t¡Ar iptA Kub• ŒsuS˜î. tA” eyAexP• t¡Ar é” ”•S•ˆó Aeyùelr b•Am id•ek• o mn>iz tAr fAn id•ek• r”l.ò
pu^ mn>iz o ”•Pó•iyùmek•• ineyù t¡Ar iptAr k•AeC 14ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùl t¡Ar h•At ŒA¼AŒAi¼ B˜Aeb• ereK
egeln. 2 eyAexP• esKAen ep<QCAel ”•S•óˆAeyùlek• tAr fAn h•At eCAw pu^ ”•Pó•iyùùemr mATAyù rAKeln.
ek•Ÿ Kb•r id•eln/ ''ŒApnAr pu^ eyAexP• ŒApnAek• ”•S•óˆAeyùl tAr b•Am h•At b•¼ pu^ mn>izr mATAyù
ed•Ket ŽeseCn.® ”•S•ˆó Aeyùl Kub• éb•l R h•eyù pe¼iCeln/ rAKeln. mn>iz öTmj“At h•elo itin b•Am h•At
ik••–˜Þ itin Kub• ec•X• k•er ek•An met ib•CAnAyù ŸeW tAr Ÿper rAKeln. 15”•S•óˆAeyùl eyAexP•ek• ŒAzIb•RAd•
b•seln. k•er b•leln/
3
tKn ”•S•ˆó Aeyùl eyAexP•ek• b•leln/ ''k•nAn ed•ezr "ŒAmAr pUb•Rpur¨x Œº•Ah•Am o ”sah•Ak• ŒAmAed•r
lUs nAmk• j“AyùgAyù sb•Rzi)˜mAn ö½Vr ŒAmAr sAmen ö½Verr ŸpAsn• k•retn. ŒAr es” ö½Vr” sAr•
ŒAib•BRU˜t h•eyùiCeln. esKAen ö½Vr ŒAmAyù ŒAzIbR•Ad• j“Ib•n ŒAmAyù b•h•n k•ereCn.
k•eriCeln. 4ö½Vr ŒAmAyù b•eliCeln/ 'ŒAim etAmAek• 16
itin” es” ed•b•dU•t iyin ŒAmAyù sb• sms´•
b•æ b•Mz k•rb•. etAmAr Œenk• s•–˜ÿAns•–˜ÿit h•eb• Žb•M eTek• r(•• k•ereCn. ŒAmAr öATRn•/ itin” Ž” pu^ed•r
tAr• mh•An h•eb•. Ž” ed•z etAmAr b•MzD•err• ŒAzIb•AR d• k•reb•n. ŽKn Ž” pue^r• ŒAmAr Žb•M ŒAmAr
ic•rk•Aelr j“‘ tAed•r ŒiD•k•Aer rAKeb•.¾ 5ŒAr ŽKn pUb•Rpur¨x Œº•Ah•Am o ”sah•Aek•r nAem ŒAKYAt eh•Ak•.
etAmAr é” pu^/ ŒAmAr ŒAsAr ŒAeg” imzr ed•ez ŒAmAr öATRn• tAr• eyn p]iTb•Iet b•]iß“• epeyù b•æ
Žed•r j“›˜å h•eyùiCl. etAm•r é” pu^ mn>iz o ”•Pó•iyùm b•Mz o b•æ j“Ait h•yù.®
ŒAmAr k•AeC inej“r pue^r mt” eh•Ak•. tAr• ŒAmAr
k•AeC räeb•, o izimeyùAenr mt eh•Ak•. 6 sutrAM Ï é” 17
eyAexP• yKn ed•Keln t¡Ar iptA fAn h•At
”•Pó•iyùemr mATAyù ereKeCn/ tKn itin KuzI h•eln
tKn ÖÖÖ k•reln ŒTb•A "tKn ”•S•óˆAeyùl t¡•r lAiWr mATAyù pUj“A n•. eyAexP• iptAr h•At ”•Pó•iyùemr mAT• eTek• &u“el
k•reln.® "lAiWr® ih•º•¨ öitz€•iw "zyY•® o eb•AJ“Ayù. Žb•M
D•er mn>ˆizr mATAyù rAKet c•A”eln. 18eyAexP• tAr
"pUj“Ar® ih•º•¨ öitz€•iw "nt h•oyù•® ŒTb•A "eh•lAn ed•oyù•®
Žrk•mo eb•AJ“Ayù.®
iptAek• b•leln/ ''ŒApin ŒApnAr fAn h•At Bu˜l
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 48:19-49:20 50

j“enr mATAr Ÿpr ereKeCn. mn>iz” öTmj“At. 7


tAed•r eß*AD• Žk• ŒiB˜zAp. k•Ar, t• öc•Ø.
tAr Ÿper” fAn h•At rAKun?® Ÿ›˜å% h•eyù ŸWel tAr• inþurtAyù pU,R h•yù. tAr•
19
ik••–˜Þ t¡Ar iptA tk$• k•er b•leln/ ''ŒAim j“Ain yAek•Aeb•r ed•ez tAed•r ŒMz pAeb• n•. tAr• smˆS˜ÿ
b•ís/ ŒAim j“Ain. mn>iz öTmj“At es mh•An h•eb•/ ”•S•óˆ•eyùel Ci¼eyù p¼eb••.®
b•æelAek•r ipt• h•eb• ik••–˜Þ eCAw j“n b•¼j“enr ec•eyùo
mh•An h•eb• ŒAr tAr b•Mz ŒAro Œenk• h•eb•.® iyh•dÝ •A
20
tA” ”•S•óˆAeyùl es” id•n Ž” b•el ŒAzIb•RAd• 8
''iyh•Ýd•• etAmAr B˜A”eyùr• etAmAr özMs• k•reb•.
k•reln/ &u“im etAmAr zߨed•r prAij“t k•reb•. etAmAr
''”•S•óˆAeyùl k•AŸek• ŒAzIb•RAd• k•ret etAmAed•r” B˜A”eyùr• etAmAr k•AeC j“Anu pAteb•.
9
nAm b•Yb•h•Ar k•reb•. tAr• b•leb•/ "ö½Vr etAmAek• ŒAmAr b•AC•/ &u“im izk•Aerr opr d•Ai¼eyù TAk••
eyn mn>iz o ”•Pó•iyùemr metA k•ern.® isMeh•r mt. es ib•šAm k•rel tAek• ib•r)˜ k•rAr
sAh•s k•Ar ŒAeC.
10
Ž”B˜Aeb• ”•S•óˆAeyùl mn>izr c•A”et ”•Pó•iyùmek• b•¼ iyh•Ýd•Ar b•Mz eTek•” rAj“Ar• ŸWeb•. tAr b•Mz
k•reln. ey zAsn k•reb• Ž” ic•H ök]•t rAj“A n• ŒAsA pyR•–˜ÿ
21
tArpr ”•S•óˆAeyùl eyAexP•ek• b•leln/ ''ed•K r”eb•. per b•æ elAk• b•AD•Y h•eyù tAr esb•• k•reb•.
11
ŒAmAr m]&u“Yr smyù k•AeC Žes egeC. ik••–˜Þ ö½Vr es @•A(•Alt• id•eyù tAr gAD•• b<•AD•eb•. gAD•Ar
etAmAr seÒ˜ TAk•eb•n. itin” etAmAek• ŒAb•Ar etAmAr zAb•k•ek• Ÿ%m @•A(•AltAyù b<•AD•eb•. Ÿ%m @•A(•Ares
pUb•Rpur¨xed•r ed•ez ineyù yAeb•n. 22ŒAim etAmAek• y• inej“r b•S˜¤ eD•Qt k•reb•.
12
id•lAm t• etAmAr B˜A”ed•r id•” in. ”emArIyùed•r h•At tAr ec•AK @•A(•Ars pAn k•¾er lAl/ tAr d¡•At
eTek• ey pAh•A¼ ŒAim j“yù k•er ineyùiClAm t• etAmAyù éD• pAn k•er sAd••.®
id•i•C. ŒAim es” pAh•A¼ j“yù k•ret ŒAmAr trb•Air•
o D•nu k • b•Yb•h•Ar k•eriClAm Žb•M ŒAim j“yù I sb•lU n
U
13
h•eyùiClAm.® ''sb•U l U n smu e @•r k•AeC b•As k•reb•. tAr
smue@Apku•l j“Ah•Aej“r pe(• h•eb• inrApd•. sIed•An
yAek•Ab• tA¡ r p^
u ed•r ŒAzIb•AR d• k•reln pyR•–˜ÿ ib•ˆˆS˜ÿ]t h•eb• tAr ed•z.®
Žrpr yAek•Ab• t¡ A r pu ^ ed•r tAr k•AeC
49 fAk•eln Žb•M b•leln/ ''ŒAmAr b•ACAr• ŽKAen
ŒAmAr k•AeC Žs. B˜ib•`et ik• G•web• t• ŒAim 14
”xAKr
"”xAKr K•c••err mt k•iWn piršm k•ereC.
etAmAed•r b•liC. B˜ArI eb•AJ“• b•h•n k•rAr pr es ib•šAm k•reb•.
2 15
''yAek•Aeb•r pue^r• Žs/ Žk•sAeT Žes ezAn es ed•Keb• tAr ib•šAm S˜îAn Ÿ%m. tAr ed•z
etAmAed•r ipt• ”•S•óˆAeyùl ik• b•leCn.® h•eb• menAh•r. tKn es B˜ArI eb•AJ“• b•”et sµ•åt
h•eb•. d•As ih•sAeb• k•Aj“ k•ret sµ•åit j“AnAeb•.®
räeb•,
3
"räeb•, ŒAmAr öTm j“At/ &u“im” etA ŒAmAr d•An
öTm s•–˜ÿAn/ pur¨x ih•sAeb• ŒAmAr zi)˜r öTm ömA,. 16
''d•An ”•S•óˆAeyùelr Œ‘ b•Mezr metA” inej“r
&u“im ŒAmAr s•–˜ÿAned•r meD•Y sb•ec•eyù sµ•åAint Žb•M öj“Aed•r ib•c•Ar k•reb•.
17
zi)˜mAn. d•An h•eb• peTr D•Aerr sAepr mt. es peT
4
ik••–˜Þ b•‘Ar mt etAmAr k•Aem•CA/ &u“im t• d•mn Zeyù TAk•• ib•xD•r sAepr mt” h•eb•. es” sAp/ ey
k•erA in. es”j“‘ &u“im sµ•åAint s•–˜ÿAn ih•sAeb• etAmAr eG•A¼Ar pAeyù d•Mzn k•er c•Alk•ek• mAiwet eP•el
öAD•A‘ h•ArAeb•. &u“im etAmAr iptAr zyYAyù ŸeWiCel ed•yù.
ŒAr tAr Žk• S˜¤Ir sAeT ZeyùiCel. &u“im es” zyYAyù 18
eh öBu˜/ ŒAim etAmAr pir^Ae,r Œep(••
G•uimeyùùC Žb•M es” zyYAek• Œpib•^ k•erC.® k•riC.®

izimeyAù n o elib• gAd•


5 19
"izimeyùAn o elib• B˜A” B˜A”. tAr• eyAß“A Žb•M ''Žk•• d•l d•suY gAd•ek• ŒAß*m, k•reb•. ik••–˜Þ
tAr• tAed•r trb•Air ineyù yuß “ k•ret B˜Alb•Aes. gAd• tAed•r ipCen tA¼• k•reb•.®
6
tAr• egApen mª• ib•xyù ineyù pirk•Â˜¯n• k•rl.
ŒAmAr ŒA ™A tAed•r pirk•Â˜¯nAyù ŒMz eneb• n•. tAed•r ŒAezr
20
egApn sB˜A ŒAim S•VˆIk•Ar k•rb• n•. tAr• rAeg mAnux ''ŒAezerr ed•ez Ÿ%m KA† Ÿípå h•eb•. rAj“Ar
h•tYA k•rl•. ek•b•l WA·• k•ret pZed•r ŒAG•At k•rl. Ÿpyu)˜ KA†” es eyAgAeb•?®
51 ŒAid•pˆu S˜kÿ • 49:21-50:15
nˆ¹ˆAÿ il j“i¼eyù D•er c•m¢ u eKeln. 2eyAexP• t¡Ar Bˆ•] tYed•r iptAr
21
"nˆ¹ˆÿAil mu)˜ h•ir,Ir metA/ ŒAr tAr b•Ak•Y ed•h• öˆS˜Þt k•ret b•leln. :Ž” Bˆ]•etYr• ic•ik•ísk•
tAed•r suª•r izZr metA.® iCl.ò ic•ik•ísek•r• imzrIyùr• ey ib•ezxB˜Aeb• ed•h•
öˆS˜Þt k•er es”B˜Aeb• yAek•Aeb•r ed•h• k•b•r ed•b•Ar
eyAexP• j“‘ öˆS˜Þt k•rl. 3 ed•h• ib•ezxB˜Aeb• öˆS˜Þt k•rAr
22
"eyAexP• k]•tk•Ay$Y h•eyùeC. es P•el FAk•• ltAr smyù k•b•r ed•b•Ar ŒAeg tAr• 40 id•n pyR•–˜ÿ Œep(••
metA. b•se•–˜ÿ eb•e¼ oW• zAKAr metA. eb•¼Ar gAeyù k•rl. tArpr 70 id•n D•er imzrIyùr• yAek•Aeb•r j“‘
eb•e¼ oW• ltAr metA. ezAk• pAln k•rl.
23 4
Œenk• elAk• tAr ib•r¨eß“• egeC Žb•M tAr seÒ˜ ezAek•r 70 id•n ezx h•el eyAexP• P•erQe,r
yuß “ k•ereC. D•nuk•D•ArIr• tAr zߨ h•eyùeC. ŒAiD•k•Airk•ed•r b•leln/ 5 'P•erQ,ek• d•yùA k•er Ž”
24
ik••–˜Þ es tAr prAß*mI D•nu o d•(• b•Aær sAh•AeyY k•T• b•lunÉ "ŒAmAr ipt• yKn m]&u“YzyYAyù iCeln
yuß “ j“yù k•ereC. es (•mtA pAyù yAek•Aeb•r Žk• tKn ŒAim t¡Ar k•AeC öˆit|•• k•eriClAm ey t¡Aek•
zi)˜mAn ö½V e rr k•AC eTek•/ Žk• emxpAlk• k•nAn ed•ez Žk• Ùh•Ayù smAih•t k•rb•. Ž” Ùh•• itin
”•S•óˆAeyùelr !zelr k•AC eTek•. inej“r j“‘ öˆS˜Þt k•eriCeln. tA” d•yùA k•er ŒAmAr
25
etAmAr ipt•r ö½Verr k•AC eTek• ö½Vr etAmAyù iptAek• k•b•r id•et id•n. tArpr ŒAim ŒAb•Ar ŒApnAr
ŒAzIb•RAd• k•r¨n. sb•Rzi)˜mAn ö½Vr etAmAyù ŒAzIb•RAd• k•AeC iP•er ŒAsb•.®¾
k•r¨n/ Ÿperr ŒAk•Az h•et ŒAzIb•RAd• b•xRAn/ ŒAr 6
P•erQ, b•leln/ ''etAmAr öit|•• pAln k•r.
gB˜Ir j“l eTek•o ŒAzIb•RAd• k•r¨n. itin etAmAek• yAo etAmAr iptAek• k•b•r d•Ao.®
7
ˆS˜ÿn o gB˜$ h•eto ŒAzIb•RAd• k•r¨n. tA” eyAexP• t¡Ar iptAek• smAih•t k•ret
26
ŒAmAr pUb•Rpur¨exr• Œenk• ŒAzIb•RAd• eB˜Ag c•leln. P•erQe,r smˆS˜ÿ ŒAiD•k•Airk•/ P•erQe,r
k•ereCn. ik••–˜Þ etAmAr iptA ŒAim ŒAro eb•zI entAr• Žb•M imzerr öb•Ie,r• eyAexeP•r sAeT
ŒAzIb•AR d• epeyùiC. etAmAr B˜A”eyùr• etAmAyù sb• eTek• egeln. 8 eyAexeP•r pirb•Aerr sb•A”/ t¡Ar B˜A”eyùr•
b•iÇ•ˆt k•rl; ik••–˜Þ ŽKn ŒAim pb•Retr smAn Ÿ<c•¢ o t¡Ar iptAr pirb•Aerr sb•A” tAr seÒ˜ egeln.
ŒAzIb•RAd• etAmAr mATAyù rAizk]•t k•rlAm.® egAzn öed•ez ek•b•l tAed•r s•–˜ÿAns•–˜ÿit o pZr•
eTek• egl. 9 es” Žk• ib•rAw d•l h•l Žmnik• Žk•
ib•‘AmIn d•l !sink•o reT o eG•A¼Ayù c•e¼ c•ll.
27 10
"ib•‘AmIn (u•D•At$ enk•e¼. sk••el es izk•Ar tAr• y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek• egAern ŒAwed•r*
k•er eKet b•es. sÞ“YAeb•lA y• pe¼ TAek• t• B˜Ag KAmAer Želn. Ž” S˜îAen tAr• ”•S•óˆAeyùelr j“‘ d•IG•R
k•er enyù.® smyù D•er ezAk• sB˜• k•reln. es” ezAk• sB˜• sAt
28
Ž” h•l ”•S•óˆAeyùelr b•AerA b•Mz. ŒAr Ž” id•n D•er c•ll. 11k•nAn ed•ezr elAek•r• egAern
k•TAÙelA tAed•r ipt• tAed•r b•eliCeln. itin ŒAwed•r es” Œe•–˜ÿ Y iX iß*yù • ed•eK b•leln/
öetYk•iw s•–˜ÿAnek• tAed•r Ÿpyu)˜ ŒAzIb•AR ed• ŒAzIb•AR d• ''imzrIyùed•r Ž d•Ar¨, ib•xAd•myù ezAek•r ŒnuþAn?®
k•reln. 29tArpr ”•S•óˆAeyùl tAed•r Ž” ined$•z id•eyù es”j“‘ y£•$n nd•Ir pAerr es” j“AyùgAr nAm h•l
b•leln/ ''m]&u“Yr pr ŒAim c•A” ŒAmAr elAk•ed•r seÒ˜ ŒAeb•la-im•S•óˆyùIm. 12sutrAM yAek•Aeb•r pue^r• tAed•r
punimRilt h•et/ sutrAM•eh•tIyù ”e•Pó•Ae,r e(•et ey iptAr k•TAnu•sAer k•Aj“ k•reln. 13tAr• t¡Ar ed•h•
Ùh•• ŒAeC esKAen ŒAmAr pUbR•pur¨xed•r es” Ùh•Ayù k•nAn ed•ez b•h•n k•er Žen mka•eplAr Ùh•Aet k•b•r
ŒAmAyù k•b•r id•o. 30es” k•b•r k•nAn ed•ez mièr id•l. Œº•Ah•Am eh•tIr ”e•Pó•Ae,r k•AC eTek• mièr
k•AeC mka•epl• e(•et reyùeC. es” e(•t Œº•Ah•Am k•AeC ey e(•t ik•eniCeln Ž” k•b•r esKAen” iCl.
”e•Pó•Ae,r k•AC eTek• ik•eniCeln eyn es k•b•r id•et Œº•Ah•Am k•b•r ed•b•Ar j“‘” Žw• ik•eniCeln.
pAer. 31Œº•Ah•Am o tAr S˜¤I sArAo es” k•b•er smAih•t 14eyAexP• t¡Ar iptAek• k•b•r ed•b•Ar pr t¡Ar d•elr
h•eyùiCeln. ”sah•Ak• o tAr S˜¤I irib•k•Aek•o es” k•b•er sb•A” imzer iP•er egeln.
smAih•t k•r• h•eyùiCl. ŒAim ŒAmAr S˜¤I elyùAek•o
esKAen smAih•t k•eriC. 32es” Ùh•• eh•tIyùùed•r k•AC B˜A”eyrù • tb•o u eyAexP•ek• B˜yù k•er c•ll
eTek• ek•n• es” e(•etr meD•Y reyùeC.® 33yAek•Ab• 15
yAek•Ab• mAr• egel eyAexeP•r B˜A”eyù r •
tAr pu^edr seÒ˜ k•T• b•l• ezx k•er Zeyù p¼eln. é>iü‚•–˜ÿ•ýˆS˜ÿ h•l. tAr• Ž” eB˜eb• B˜It h•l ey b•æ
ib•CAnAyù p• ŸiWeyù rAKeln/ tArpr mAr• egeln. b•Cr ŒAeg tAr• eyAexeP•r öˆit y• k•eriCl/ eyAexP•
ù tAr öitP•l ed•eb•. tAr• b•ll/ ''h•yeù tA eyAexP•
h•yt
yAek•Aeb•r Œe•–˜Yÿ iXiß*yAù ŽKno ŒAmr• y• k•eriClAm tAr j“‘ ŒAmAed•r

50 ”•S•óˆAeyùl mAr• egel eyAexP• ŒtY•–˜ÿ é>iKt


h•eln. itin k<•Ad•eln Žb•M t¡Ar iptAek• egAern ŒAwed•r Žr ŒTR "ŒAwed•r zs´ J“A¼A” k•rAr KAmAr.®
ŒAid•pˆu S˜kÿ • 50:16-26 52

G•],• k•er.® 16Ž”j“‘ B˜A”eyùr• eyAexP•ek• Ž” b•el B˜Ael• B˜Ael• k•T• b•lel tAr• B˜Ael• eb•AD•
pAWAlÉ k•rl. 22eyAexP• t¡Ar iptAr pirb•Aerr seÒ˜
imzer r”eln. eyAexP• 110 b•Cr b•yùes mAr•
iptA mAr• yAb•Ar ŒAeg ŒApnAek• Ž” b•At$A egeln. 23eyAexeP•r j“Ib•nk•Ael” eyAexP• Žo
id•et b•eliCeln. 17itin b•leln/ 'eyAexP•ek• ed•Keln ey t¡Ar pu^ mn>izr mAKIr nAem
ŒAmAr Ž” ŒnuerAD•/ es eyn d•yù• k•er tAr Žk•iw pu^ h•¾l. eyAexeP•r j“Ib•nk•Ael”
B˜A”ed•r Œ‘Ayù k•Aj“ (•m• k•er ed•yù.¾ es” j“‘ mAKIerr pu^r• j“›˜åAl Žb•M eyAexP• tAo ed•eK
ŒAmr• ŽKn ŒAmAed•r etAmAr öit k•r• es” eyet pAreln.
Œ‘Ayù k•Aej“r (•m• c•A”. ŒAmr• es” ö½Verr
d•As iyin etAmAr iptAro ö½Vr. Ž” Kb•er eyAexeP•r m&
] “u Y
eyAexP• Kub• é>K epeln Žb•M k<•Ad•eln. 18t¡Ar 24
Œi•–˜ÿm zyYAyù eyAexP• t¡Ar B˜A”ed•r b•leln/
B˜A”eyùr• t¡Ar sAmen igeyù öˆ,Am k•reln Žb•M ''ŒAmAr m]&u“Yr smyù ink•w/ ik••–˜Þ ŒAim j“Ain ö½Vr
b•leln/ ''ŒAmr• ŒApnAr d•As h•b•.® 1 9tKn etAmAed•r y ͈ eneb•n Žb•M Ž” ed•z eTek• eb•r k•er
eyAexP• tAed•r b•leln/ "B˜yù ek•Ar n•/•ŒAim ineyù yAeb•n es” ed•ez/ ey ed•z itin Œº•Ah•Am ”sah•Ak•
ö½Vr n”?® zAiS˜ÿ ed•b•Ar ŒiD•k•Ar ŒAmAr en”. o yAek•Ab•ek• ed•eb•n b•el öit|•A k•eriCeln.®
20 25
Žw• sitY ey etAmr• ŒAmAr ŒinX k•rAr tArpr eyAexP• t¡Ar elAk•ed•r Žk•iw zpT
pirk•Â˜¯n• k•eriCel/ ik••–˜Þ ök]•tpe(• ö½Vr” inet b•leln ey ö½Vr tAed•r yKn n&u“n ed•ez ineyù
ŒAmAr j“‘ B˜Al ik•C¢ pirk•Â˜¯n• k•riCeln. yAeb•n/ tKn tAr• eyn t¡Ar ŒiS˜î b•h•n k•er ineyù
ö½Verr ŒAmAr mAD•Yem Œenek•r öAŠ b<•Ac•AenAr yAyù.
pirk•Â˜¯n• iCl. 21ŒAr G•wl o t•-”? tA” B˜yù 26
eyAexP• 110 b•Cr b•yùes imzer mAr• egeln.
epo n•. ŒAim etAmAed•r Žb•M etAmAed•r ic•ik•ísek•r• t¡Ar ed•eh ÎxD• id•eyù imzer Žk•
s•–˜ÿAned•r ˆsh•Ayù h•b•.® Ž”B˜Aeb• eyAexP• B˜A”ed•r zb•AD•Aerr meD•Y rAKeln.
53

yA^Apˆu S˜kÿ •

imzer yAek•Aeb•r pirb•Ar gAd•• gAd•• B˜ArI FAlA” Žr imš, b•h•n k•ret Žb•M

1 yAek•Ab• tAr pu^ed•r ineyù imzerr peT c•leln.


pu^ed•r seÒ˜ tAed•r inj“ inj“ pirb•Aro iCl.
mAeW lA[˜l c•AlAet b•AD•Y k•eriCl. tAr•
”•S•óˆAeyùlIyùed•r sb• rk•emr k•iWn k•Aj“ k•ret b•AD•Y
”•S•ˆó Aeyùelr pu^r• h•lÉ 2 räeb•,/ izimeyùAn/ elib•/ iyh•dÝ •• k•eriCl.
3
”xAKr/ sb•UlUn/ ib•‘AmIn/ 4d•An/ nˆ¹ˆÿAil/ gAd• Žb•M
ŒAezr. 5 yAek•Aeb•r sb•Zß“ 70 j“n Ÿ%rpur¨x iCl. ö½rV ek• Œns
u r,k•ArI D•A”mAg,
eyAexP• t¡Ar b•AerAj“n pue^r Žk•j“n/ ik••–˜Þ es ŒAeg 15
”•S•óˆAeyùlIyù mih•lAed•r s•–˜ÿAn öseb• sAh•AyY
eTek• imzer iCl. 6 per eyAexP•/ t¡Ar B˜A”eyùr• k•rb•Ar j“‘ éj“n D•A”m• iCl. tAed•r éj“enr nAm
Žb•M Ï öj“e›˜år öetYek•” mAr• egelo 7”•S•óˆAeyùelr iCl iz•Pó•• o pUyù•. 16S•VˆyùM rAj“• Žes es” é”
elAek•ed•r ŒsMKY s•–˜ÿAn iCl. tAed•r elAk•sMKY• D•A”mAek• b•leln/ ''ed•KiC etAmr• b•rAb•r ih•º•¨
Kub• tA¼•tAi¼ eb•e¼ igeyùiCl. P•lS•ˆV räp/ imzr ed•ziw mih•lAed•r s•–˜ÿAn öseb•r smyù sAh•AyY k•er c•eleCA.
”•S•óˆAeyùlIyùet B˜er igeyùiCl. ed•K/ yid• ek•Ÿ k•‘A s•–˜ÿ•n ösb• k•er tAh•el iWk•
ŒAeC/ tAek• b<•Aic•eyù erK/ ik••–˜Þ pu^ s•–˜ÿAn h•el seÒ˜
”•S•ˆó Aeyeù lr elAek•ed•r sms´A seÒ˜” es” se†Aj“At pu^ s•–˜ÿAnek• h•tY• k•reb•.®
8
es”smyù Žk•j“n n&u“n rAj“• imzr zAsn k•ret 17
ik••–˜Þ D•A”mAr• ö½Verr öit ib•½VAs ereK rAj“Ar
lAgeln. Ž” rAj“• eyAexP•ek• ic•netn n•. 9 rAj“A ŒAed•z ŒmA‘ k•er pu^ s•–˜ÿAned•r b<•Aic•eyù rAKl.
t¡ A r öj“Aed•r Ÿe£•e• b•leln/ ''”•S•ó ˆ A eyù e lr 18
rAj“• Žb•Ar tAed•r efek• pAiWeyù b•leln/
elAek•ed•r id•ek• ec•eyù ed•K/ orA sMKYAyù ŒsMKY ''etAmrA Žw• ik• k•relÀ ek•n etAmr• ŒAmAr Œb•AD•Y
Žb•M ŒAmAed•r eTek• eb•zI zi)˜zAlI? 10tAed•r h•eyùC Žb•M pu^ s•–˜ÿAned•r b<•Aic•eyù ereKCÀ®
zi)˜b•]iß“ b•Þ“ k•rb•Ar j“‘ Œ•mAed•r ik•C¢ Žk•w• 19
D•A”mAr• rAj“Aek• b•ll/ ''eh• rAj“A/ ”•S•óˆAeyùlIyù
c•&u“rtAr sAh•AyY inet” h•eb•. k•Ar,/ ŽKn yid• yuß“ mih•lAr• imzerr mih•lAed•r eTek• Œenk• eb•zI
lAeg tAh•el or• ŒAmAed•r prAij“t k•rb•Ar j“‘ o zi)˜zAlI. ŒAmr• tAed•r sAh•AeyYr j“‘ ep<QCb••r
ŒAmAed•r ed•z eTek• eb•r k•er ed•b•Ar j“‘ ŒAmAed•r ŒAeg” ”•S•ˆó AeyùlIyù mih•lAr• s•–˜ÿAn ösb• k•er eP•el.®
zߨed•r seÒ˜ h•At emlAet pAer.® :20-21ö½Vr Ï D•A”mAed•r Ž” ŒAc•re, KuzI h•eln.
11
imzerr elAek•rA tA” ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r tA” ö½Vr D•A”mAed•r ŒAzIb•RAd• k•reln Žb•M tAed•r
j“Ib•nek• éibR•xh• k•er etAlAr P•iª• Œ¡Awl. sutrAM inej“ed•r pirb•Ar b•AnAet id•eln. ”•S•óˆAeyùlIyùr•
”•S•óˆAeyùlIyùed•r t%ÑAb•D•An k•rb•Ar j“‘ imzrIyùr• sMKYAyù ŒAro b•A¼et TAk•l Žb•M ŒAro zi)˜zAlI
ß*Itd•As minb•ed•r ineyùAg k•rl. Ž” d•As zAsek•r• h•eyù ŸWl.ò
22
”ædIed•r id•eyù ej“Ar k•er rAj“Ar j“‘ ipeTAm o per P•erQ, inj“S•ˆV elAek•ed•r Ž” ŒAed•z id•eln/
rAimexx nAem éiw ngr inmRA, k•rAl. Ž” é” ngerr ''etAmr• k•‘A s•–˜ÿAn b<•Aic•eyù rAKet pAerA. ik••–˜Þ pu^
rAj“• zs´ Žb•M Œ‘A‘ ij“insp^ mju“t k•er s•–˜ÿAn h•el tAek• nIlned• C¡¢e¼ eP•let h•eb•.®
rAKeln.
12
imzrIyùr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r k•iWn piršm k•ret izZ emAiz
b•AD•Y k•rl. ik••–˜Þ tAed•r yt eb•zI k•iWn piršm
k•rAenA h•et TAk•l tt” ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
sMKYAb•]iß“• Žb•M ib•ˆS˜ÿAr Gwet TAk•l. P•el imzrIyùr•
2 elib• pirb•Aerr Žk•j“n pur¨x elib• pirb•Aerr”
Žk• k•‘Aek• ib•eyù k•eriCl. 2 es s•–˜ÿAns•µ˜õb•• h•l
Žb•M Žk•w• suª•r Pu•wPu•ew pu^ s•–˜ÿAenr j“›˜å id•l.
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ŒAro eb•zI B˜yù epet Zr¨ pu^ s•–˜ÿAn ed•Ket Žt suª•r h•eyùiCl ey tAr m•t•
k•rl. 13ŒAr es”j“‘ tAr• Ÿiþˆ©Í h•eyù ”•S•óˆAeyùelr tAek• itn mAs luik•eyù ereKiCl. 3 itn mAs per
elAek•ed•r öit ŒAro eb•zI ind$•yù h•eyù ŸWl. sutrAM yKn es tAek• ŒAr luik•eyù rAKet pAriCl n•/ tKn
imzrIyùr• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ŒAer• k•iWn piršm k•rAet es Žk•iw Ju“i¼et ŒAlk•Atr• mAKAelA Žb•M tAet
b•AD•Y k•rl. izZiwek• ereK nd•Ir tIer lµ•ˆV • GAsb•en ereK ŽelA.
14 4
imzrIyùr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r j“Ib•n éib•Rxh• k•er izZiwr b•¼ eb•An tAr B˜A”eyùr ik• Œb•S˜îA h•et pAer
&u“ll. tAr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ”<w !tir k•rb•Ar j“‘ ed•Kb•Ar j“‘ dU•er d¡•Ai¼eyù B˜A”eyùr Ju“i¼r id•ek• l(•Y
yA^Apˆu S˜kÿ • 2:5-3:3 54

rAKiCl. 5iWk• tKn” P•erQe,r emeyù nd•Iet S•÷ˆAn imid•yeù n emAiz


k•ret ŽesiCl. es ed•Ket epl GAsb•en Žk•iw imid•yùen Žes Žk•iw ku•eyùAr sAmen emAiz b•es
Ju“i¼ B˜AseC. tAr sh•c•rIr• tKn nd•I tIer Guer p¼l. 16esKAen Žk• yAj“k• iCl. tAr iCl sAtiw
eb•¼Ai•Cl. tA” es tAr sh•c•rIed•r Žk•j“nek• Ju“i¼w• emeyù. ku•eyùA eTek• j“l &u“el iptAr epAx• emxpAlek•
&u“el ŒAnet b•ll. 6tArpr rAj“k•‘• Ju“i¼w• Kuel j“l KAoyùAenAr j“‘ es” sAtiw emeyù ku•eyùAr k•AeC
ed•Kl ey tAet reyùeC Žk•iw izZpu^. izZiw tKn Žl. tAr• emexed•r j“l pAenr pA^iw B˜it$ k•rAr
k<•Ad•iCl. ŒAr t• ed•eK rAj“k•nYAr b•¼ d•yùA h•l. ec•X• k•riCl. 17ik••–˜Þ ik•C¢ emxpAlk• ŽesiCl Žb•M
B˜Al k•er izZiwek• l(•Y k•rAr pr es b•uJ“et pArl tr¨,Ied•r tAi¼eyù id•eyùiCl. tA” emAiz tAed•r sAh•AyY
ey izZiw ih•º•¨. k•ret Žel• Žb•M tAed•r pZr pAlek• j“l pAn
7
Žb•Ar izZiwr id•id• ŒA¼Al eTek• eb•ireyù Žes k•rùAel•.
18
rAj“k•‘Aek• b•ll/ ''ŒAim ik• ŒApnAek• sAh•AeyYr tKn tr¨,Ir• tAed•r iptA räeyùelr k•AeC iP•er
j“‘ ek•Ano ih•º•¨ D•A^Iek• efek• ŒAnb• ey Œ•–˜ÿt egl. es b•ll/ "etAmr• ŒAj“ tA¼AtAi¼ iP•er ŽesC
izZiwek• éD• KAoyùAet pAreb•À® ed•KiC?®
8 19
rAj“k•‘• b•ll/ ''eb•z yAo.® tr¨,Ir• Ÿ%r id•l/ "h•¡YA? oKAen ku•eyù• eTek•
sutrAM emeyùiw egl Žb•M izZiwr mAek• efek• j“l etAlAr smyù ik•C¢ emxpAlk• ŒAmAed•r tAi¼eyù
ŒAnl. id•l. ik••–˜Þ Žk•j“n Œec•n• imzrIyù Žel• Žb•M
9
rAj“k•‘• tAek• b•ll/ "ŒAmAr h•eyù &u“im Ž” ŒAmAed•r sAh•AyY k•rl. es ŒAmAed•r j“‘ j“lo
izZiwek• éD• pAn k•r•o. Žrj“‘ ŒAim etAmAek• &u“el id•l Žb•M ŒAmAed•r emexr pAlek• j“l pAn
wAk•• ed•b•.® k•rAel•.® 20räeyùl tAr emeyùed•r b•ll/ ''es” elAk•iw
tAr” m• izZiwek• y ͈ k•er b•¼ k•er &u“let ek•ATAyùÀ etAmr• tAek• oKAen eCe¼ Žel ek•nÀ
lAgl. 10izZiw b•¼ h•eyù ŸWel mih•lAiw tAr s•–˜ÿAnek• yAo tAek• ŒAmAed•r seÒ˜ KAb•Ar enm•–˜ÿå k•er ŽesA.®
21
rAj“k•‘Aek• id•eyù id•l. rAj“k•‘• izZiwek• inej“r emAiz räeyùelr seÒ˜ TAk•b•Ar j“‘ KuzIr seÒ˜
eCelr metA” ýh•, k•er tAr nAm id•l emAiz. izZiwek• rAj“I h•l. räeyùl tAr emeyù ise¹¯Ar•r seÒ˜ emAizr
es j“l eTek• epeyùiCl b•el tAr nAmk•rŠ k•r• h•l ib•eyù id•l. 22ib•eyùr pr ise¹¯Ar• Žk•iw pu^ s•–˜ÿAenr
emAiz. j“›˜å id•l. emAiz tAr nAm id•l egezRAm k•ArŠ es
iCl öb•Aes TAk•• Žk•j“n Œpiric•t b•Yi)˜.

emAiz tAr elAek•ed•r sAh•AyY k•rl ù ek• sAh•AyY k•rAr isß“A•–˜ÿ ineln
ö½rV ”•S•ˆó Aeyl
11 23
Žk•id•n/ emAiz b•¼ h•eyù yAb•Ar pr/ es tAr ed•Ket ed•Ket Œenk• b•Cr epireyù egl.
inej“r elAek•ed•r ed•Kb•Ar j“‘ b•A”er egl Žb•M imzerr rAj“Ao ”itmeD•Y” mAr• igeyùeC. ik•–˜Þ
ed•Kl tAed•r B˜IxŠ k•iWn k•Aj“ k•ret b•AD•Y k•r• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tKno ej“Ar k•er k•Aj“ k•rAenA
h•e•C. es Žo ed•Kl ey Žk•j“n imzrIyù Žk•j“n h•i•Cl. tAr• sAh•AeyYr j“‘ k•AåAk•Aiw Zr¨ k•rl.
ih•º•¨ eCAk•rAek• öc•Ø mArD•r k•reC. 12emAiz c•Airid•ek• Žb•M es” k•AåA S•VˆyùM ö½Vr Znet pAi•Celn. 24ö½Vr
tAik•eyù ed•Kl ek•Ÿ b•YApArw• l(•Y k•reC n•. tKn tAed•r gB˜Ir ŒAt$nAd• Zneln Žb•M itin S•år,
emAiz es” imzrIyùek• h•tY• k•er tAek• b•Ailet p<uet k•reln es” c•¢i)˜r k•T• y• itin Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak•
id•l. Žb•M yAek•Aeb•r seÒ˜ k•eriCeln. 25ö½Vr
13
prid•n emAiz ed•Kl éj“n ”•S•ˆó AeyùlIyù inej“ed•r ”ˆ•S•óˆAeyùlIyùed•r ed•eKiCeln Žb•M itin j“Anetn itin
meD•Y mArAmAir k•reC. tAed•r meD•Y Žk•j“n Œ‘AyùB˜Aeb• ik• k•ret yAe•Cn. Žb•M itin iS˜îr k•reln ey zIç•”
ŒAerk•j“nek• mAreC. emAiz tKn es” Œ‘Ayùk•ArI itin t¡Ar sAh•AeyYr h•At tAed•r id•ek• b•Ai¼eyù ed•eb•n.
elAk•iwr Ÿe£•e• b•ll/ ''ek•n &u “ im etAmAr
öiteb•zIek• mAreCAÀ® ‰ˆl•–˜ÿ eJ“Ap
14
elAk•iw Ÿ%er j“AnAl/ "etAmAek• ek• ŒAmAed•r
zAiS˜ÿ id•et pAiWeyùeCÀ b•elA/ &u“im ik• ŒAmAek• mAret
ŽesC eymnB˜Aeb• &u“im gtk•Al Ï imzrIyùek• h•tY•
3 räeyùl CA¼Ao emAizr ½VZerr ŒAr Žk• nAm iCl
iyeTƒA. iyeTƒA imid•yùnIr Žk•j“n yAj“k•. emAiz
iyeTƒAr emexr pAelr ed•KAezAnAr d•Aiyù ˆ× inl. emAiz
k•eriCelÀ® emexr pAl c•rAet mr¨BU˜imr piü‚m öAe•–˜ÿ eyt.
tKn emAiz B˜yù epeyù men men b•ll/ ''tAh•el Žk•id•n es emexr pAl c•rAet c•rAet ö½Verr pbR•t
ŽKn b•YApArw• sb•A” ej“en egeC.® eh•Aereb• :isnyùò igeyù ŸpiS˜ît h•l. 2Ï pbR•et es
15
Žk•id•n rAj“• P•erQ, emAizr k•Iit$ j“Anet ‰ˆl•–˜ÿ eJ“Aepr iB˜ter öBu˜r dU•etr d•zn
R epl. emAiz
pAreln; itin tAek• h•tY• k•ret c•A”eln. ik••–˜Þ ed•Kl•eJ“Aep ŒAÙn lAgelo tA pue¼ CA” h•eyù yAe•C
emAiz imid•yùn ed•ez pAileyù egl. n•. 3 tA” es Œb•Ak• h•eyù ‰ˆl•–˜ÿ eJ“Aepr ŒAr Žk•w¦
55 yA^Apˆu S˜kÿ • 3:4-4:2
15
k•AeC Žigeyù egl. men men B˜Ab•l ik• ŒAü‚yR b•YApAr/ ö½Vr emAizek• ŒAro b•leln/ ''&u“im Œb••”
eJ“Aep ŒAÙn elegeC/ ŒTc• eJ“Apw• pue¼ nX h•e•C tAed•r Žk•T• b•leb•É 'iyeh•Ab•• h•eln etAmAed•r
n•? pUb•Rpur¨xed•r ö½Vr/ Œº•Ah•Aemr ö½Vr/ ”sah•Aek•r ö½Vr
4
öBu˜ l(•Y k•riCeln emAiz ß*mz> eJ“Aepr id•ek• Žb•M yAek•Aeb•r ö½Vr. ŒAmAr nAm sbR•d•• h•eb• iyeh•Ab••.
#iXpAt k•ret k•ret k•AeC Žigeyù ŒAseC. tA” Ž” nAem” ŒAmAek• elAek• b•MzprµprAyù ic•neb•.¾
ö½Vr Ï eJ“Aepr iB˜tr eTek• fAk•eln/ "emAiz/ elAek•ed•r eb•AelA/ 'iyeh•Ab•• etAmAek• pAiWeyùeCn?®¾
emAiz?® 16
öBu˜ ŒAro b•leln/ ''yAo/ ”•S•ˆó Aeyùelr öb•I,ed•r
Žb•M emAiz Ÿ%r id•l/ "h•¡Y• öBu˜.® Žk•^ k•er tAed•r b•elA/ 'iyeh•Ab••/ etAmAed•r
5
tKn öBu˜ b•leln/ ''ŒAr k•AeC ŽesA n•. pAeyùr pU b •R p u r ¨xed•r ö½V r ŒAmAek• d•zR n • id•eyù e Cn.
c•iw Kuel nAo. &u“im ŽKn pib•^ BU˜imet d¡•Ai¼eyù Œº•Ah•Aemr/ ”sah•Aek•r Žb•M yAek•Aeb•r ö½Vr ŒAmAek•
ŒAeCA. 6 ŒAim etAmAr pUb•Rpur¨xed•r ö½Vr. ŒAim b•eleCnÉ etAmAed•r seÒ˜ imzer y• GweC t• sb•”
Œº•Ah•Aemr ö½Vr/ ”sah•Aek•r ö½Vr Žb•M yAek•Aeb•r ŒAim ed•eKiC. 17ŒAim isß“A•–˜ÿ ineyùiC ey imzerr
ö½Vr.® éd$•zA eTek• etAmAed•r Ÿß“Ar k•rb•. ŒAim etAmAed•r
emAiz ö½Verr id•ek• tAk•AenAr B˜eyù tAr muK eFek• Ÿß“•Ar k•rb• Žb•M etAmAed•r k•nAnIyù/ ih•%Iyù/ ”emArIyù/
eP•ll. pirxIyù/ ih•bb•Iyù o iyb•x U Iyùed•r ed•ez ineyù yAb•. ŒAim
7
tKn öBu˜ b•leln/ ''imzer ŒAmAr elAek•ed•r etAmAed•r b•æ B˜Al ij“ines B˜r• BU˜KeØ ineyù yAb•.¾
18
éd$•z• ŒAim inej“r ec•AeK ed•eKiC•. Žb•M yKn tAed•r ''öb•I,r• etAmAr k•TA Zneb• Žb•M tKn &u“im
opr ŒtYAc•Ar k•r• h•yù tKn ŒAim tAed•r ic•ík•Ar öb•I,ed•r ineyù imzerr rAj“Ar k•AeC yAeb•. &u“im
ZeniC. ŒAim tAed•r yˆ–˜¤,Ar k•T• j“Ain. 8ŽKn Œb••” yAeb• Žb•M rAj“Aek• b•leb• ey iyeh•Ab•A/
smtel enem igeyù imzrIyùed•r h•At eTek• ŒAmAr ”ˆS•óˆAeyùlIyùed•r ö½Vr ŒAmAed•r sAmen ŒAib•B$U˜t
elAek•ed•r ŒAim r(•• k•rb•. ŒAim tAed•r imzr eTek• h•eyùiCeln. ŽKn ŒAmAed•r itnid•n D•er mr¨BU˜imet
Ÿß“Ar k•er ineyù yAb• Žb•M ŒAim tAed•r Žmn Žk• ‹mŠ k•ret d•Ao. esKAen ŒAmr• iyeh•Ab•A/ ŒAmAed•r
suª•r ed•ez ineyù yAb• ey ed•ez tAr• S•VˆAD•InB˜Aeb• ö½Verr Ÿe£•e• ŸísgR d•An k•rb•.¾
zAi–˜ÿet b•As k•ret pAreb•. es” ed•z h•eb• b•æ B˜Al 19
''ik••–˜Þ ŒAim j“Ain ey imzerr rAj“• etAmAed•r
ij“ines B˜r• BU˜KØ.* nAn• D•re,r mAnux es ed•ez esKAen eyet ed•eb• n•. ek•b•lmA^ Žk•iw mh•An zi)˜”
b•As k•erÉ k•nAnIyù/ ih•%Iyù/ ”emArIyù/ pirxIyù/ ih•bb•Iyù etAmAed•r yAoyùAr e(•e^ tAek• b•AD•Y k•rAet pAer.
o iyb•UxIyù egAþIr elAek•r• esKAen b•As k•er. 9ŒAim 20
tA” ŒAim ŒAmAr mh•An (•mt• id•eyù imzrIyùed•r
”•S•óˆAeyùlIyùed•r k•AåA ZeniC. ed•eKiC/ imzrIyùr• ŒAGAt k•rb••. ŒAim Ï ed•ez ŒAüc•yR sb• k•AØ GwAb•.
ik•B˜Aeb• tAed•r j“Ib•n éib•Rxh• k•er &u“eleC. 10sutrAM ŒAmAr Ïsb• ŒAü‚y$ k•AØ GwAenAr per” ed•Keb• ey
ŽKn ŒAim etAmAek• P•erQe,r k•AeC pAWAi•C. yAo? es etAmAed•r eyet id•e•C. 21Žb•M ŒAim
&u“im ŒAmAr elAk• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r imzr eTek• eb•r ”ˆ•S•óˆAeyùlIyùed•r öit imzrIyùed•r d•yùAlu k•er &u“lb•.
k•er ŒAenA.® P•el etAmr• yKn imzr tYAg k•reb• tKn imzrIyùr•
11
ik••–˜Þ emAiz ö½Vrek• b•ll/ ''ŒAim ek•Ano mh•An etAmAed•r h•At Ÿph•Aer B˜er ed•eb•.
b•Yi)˜ n”? sutrAM ŒAim ik• k•er P•erQe,r k•AeC yAb• 22
öetYk• ”ˆS•ˆó AeyùlIyù mih•l• inej“r inej“r imzrIyù
Žb•M ”æd•Ied•r imzr eTek• Ÿß“Ar k•er ŒAnb•À® öiteb•zIr b•A¼I yAeb• Žb•M imzrIyù mih•lAr k•AeC
12
ö½Vr b•leln/ ''&u“im pAreb•/ k•Ar, ŒAim igeyù Ÿph•Ar c•A”eb•. Žb•M imzrIyù mih•lAr• tAed•r
etAmAr seÒ˜ TAk•b•? ŒAim ey etAmAek• pAWAi•C tAr Ÿph•Ar ed•eb•. etAmAr elAek•r• Ÿph•Ar ih•sAeb• esAn•/
ömA, h•eb•É &u“im ”•S•óˆAeyùlIyùed•r imzr eTek• Ÿß“•Ar räepA Žb•M imih• o ms], epAzAk• pAeb•. tArpr
k•er ŒAnAr pr Ž” pbR•et Žes ŒAmAr ŸpAsn• yKn etAmr• imzr tYAg k•reb• tKn es” Ÿph•ArÙil
k•reb•.® inej“r inej“r eCelemeyùed•r gAeyùù pireyù ed•eb•.
13
tKn emAiz ö½Verr Ÿe£•e• b•ll/ ''ik••–˜Þ ŒAim Ž”B˜Aeb• etAmr• imzrIyùed•r sµpd• ineyù ŒAset
yid• igeyù ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù e d•r b•il ey/ 'etAmAed•r pAreb•.®
pUbR•pur¨xed•r ö½Vr ŒAmAek• pAiWeyùeCn/¾ tKn tAr•
ŒAmAek• ij“|•As• k•reb•/ 'tAr nAm ik•À¾ tKn ŒAim emAizr j“‘ ömA,
tAed•r ik• b•lb•À®
14
tKn ö½Vr emAizek• b•leln/ ''tAed•r b•elA/
'ŒAim ŒAim”.¾ yKn” &u“im ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r k•AeC yAeb•
4 tKn emAiz ö½Vrek• b•leln/ ''ik•–˜Þ ŒApin
ŒAmAek• pAiWeyùeCn b•lelo ”S•óˆAeyùelr elAek•rA
t• ib•½VAs k•ret c•A”eb• n•. b•rM tAr• ŸeÂw b•leb•/
tKn” tAed•r b•leb•/ 'ŒAim”¾ ŒAmAek• pAiWeyùeCn.® 'öBu˜ etAmAek• d•zRn ed•nin.®¾
2
ik••–˜Þ öBu˜ emAizek• ij“|•As• k•reln/ ''etAmAr
b•æ Ö Ö Ö B U˜ K Ø ŒA(•irk• ŒeTR/ "ey ed•ez éD• Žb•M mD•u b•eyù
yAe•C.®
h•Aet ow• ik•À®
yA^Apˆu S˜kÿ • 4:3-23 56

emAiz Ÿ%r id•l/ ''Žw• ŒAmAr pT c•lAr lAiW.® 14


tKn emAizr öit öBu˜ ß*uß“• h•eyù b•leln/
3
tKn öBu˜ b•leln/ "Ï lAiWek• mAiwet C¡¢e¼ ''eb•z? tAh•el etAmAek• sAh•AyY k•rAr j“‘ ŒAim
eP•l.® etAmAr B˜A” h•AerA,ek• etAmAr seÒ˜ id•i•C. h•AerA,
öBu˜r k•TAmet• emAiz tAr h•Aetr pT c•lAr elb•Iyù pirb•Aerr s•–˜ÿAn Žb•M es eb•z B˜Al b•)˜•.
lAiWek• mAiwet C¡¢e¼ eP•let” Ï lAiW tí(•,Aí h•AerA, ”itmeD•Y” etAmAr seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘
sAep pir,t h•l. emAiz t• ed•eK B˜eyù pAlAet ŒAseC. Žb•M es etAmAek• ed•eK KuzI” h•eb•. 15h•AerA,
c•A”l. 4 öBu˜ emAizek• b•lelnÉ ''yAo k•AeC igeyù etAmAr seÒ˜ P•erQe,r k•AeC yAeb•. etAmAed•r ik••
sApiwek• elej“r id•k• eTek• D•erA.® b•let h•eb• t• ŒAim b•el ed•b•. ik• k•ret h•eb• t•
sutrAM emAiz sApiwr elj“ D•er eJ“AlAet” ed•Kl ŒAim etAmAed•r iziKeyù ed•b• Žb•M &u“im t• h•AerA,ek•
sApiw ŒAb•Ar lAiWet pir,t h•l. 5 tKn öBu˜ b•leln/ b•el ed•eb•. 16etAmAr h•eyù h•AerA, elAek•ed•r seÒ˜
''lAiW id•eyù Ž” c•mík•Air ˆ× ed•KAel” elAek•r• ib•½AV s k•T• b•leb•. &u“im h•eb• tAr k•AeC ö½Verr met•. ŒAr
k•reb• ey &u“im öBu˜/ etAmAr pUb•pR r
u ¨exr ö½Verr ed•K• h•AerA, h•eb• etAmAr muKpA^.* 17sutrAM yAo Žb•M
epeyùC. ed•K• epeyùC Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• Žb•M yAek•Aeb•r seÒ˜ etAmAr pT c•lAr lAiW nAo. ŒAim ey etAmAr
ö½Verr.® seÒ˜ ŒAiC t• ömA, k•rAr j“‘ elAek•ed•r Ž”
6
tArpr öBu˜ emAizek• b•leln/ ''ŒAim etAmAek• ic•H-k•Ay$YÙil ed•KAo.®
ŒAro Žk•iw ömA, ed•b•. ŒAlKA˜ñAr inec• h•At
rAeKA.® emAizr imzer ötYAb•tn$
18
tA” emAiz ŒAlKA˜ñ• Kuel h•At eB˜ter rAKelA. emAiz tKn tAr ½VZr iyeTœAr k•AeC iP•er egl.
tArpr es tAr h•At eb•r k•er ed•Kl h•Atiw e½VtIet emAiz tAr ½VZrek• b•ll/ ''Œnuýh• k•er ŒAmAek•
B˜erù egeC. imzer iP•er eyet id•n. ŒAim ed•Ket c•A” ŒAmAr
7
tKn öBu˜ b•leln/ ''Žb•Ar ŒAb•Ar ŒAlKA˜ñAr elAek•r• ŽKno esKAen eb<•ec• ŒAeC ik•n•.®
eB˜ter h•At F¦ik•eyù d•Ao.® tA” emAiz ŒAb•Ar tAr iyeTœA tAr j“AmAtA emAizek• b•ll/ ''inü‚yù”?
h•At ŒAlKA˜ñAr eB˜ter F¦ik•eyù id•l Žb•M t• eb•r ŒAzA k•ir &u“im esKAen B˜AelAB˜Aeb•” ep<QCAeb•.®
k•er ŒAnAr pr emAiz ed•Kl tAr h•At ŒAb•Ar ŒAegr 19
imid•yùen TAk•Ak•AlIn öBu˜ emAizek• b•leln/
metA” S•VˆAB˜Aib•k• suª•r h•eyù egeC. ''imzer iP•er yAoyùA ŽKn etAmAr pe(• B˜Al. k•Ar,
8
tArpr öBu˜ b•leln/ ''yid• elAek•r• lAiWek• yAr• etAmAyù h•tY• k•ret ec•eyùiCl tAr• ŽKn ek•Ÿ
sAp b•AnAenAr k•Iit$ ed•KAr pro etAmAek• ib•½VAs n• eb<•ec• en”.®
20
k•er tAh•el h•Aetr b•YApAriw ed•KAeb•. tKn etAmAek• sutr•AM emAiz tKn tAr S˜¤I o eCelemeyùed•r
tAr• ib•½VAs k•reb•. 9 yid• Ž” éewA ömA, ed•KAenAr gAD•Ar ipeW c•Aipeyù imzer ötYAb•t$n k•rl.
pro elAek•r• etAmAek• ib•½AV s n• k•er tAh•el nIlnd• seÒ˜ es tAr pT c•lAr lAiWo inl. Žw• es”
eTek• sAmA‘ j“l eneb•. es” j“l mAiwet FAleb• pT c•lAr lAiW yAet reyùeC ö½Verr ŒelQik•k•
Žb•M j“l mAiwek• SpzR k•rAr seÒ˜ seÒ˜ t• re)˜ zi)˜.
pir,t h•eb•.® 21
imzer ŒAsAr peT öBu˜ emAizr seÒ˜ k•T•
10
ik••–˜Þ emAiz öBu˜r Ÿe£•e• b•leln/ ''öBu˜/ ŒAim b•eliCeln. itin b•eliCeln/• ''ŒAim etAmAek•
sitY Žk•j“n c•&u“r b•)˜• n”. Œ•im ek•AenAk•Ael” ŒelQik•k• k•Aj“ ed•KAenAr ey sb• zi)˜ id•eyùiC
sAij“eyù ÙiCeyù k•T• b•let pAir n•. Žb•M ŽKno esÙelA sb• P•erQe,r seÒ˜ k•T• b•lAr smyù tAr
ŒApnAr seÒ˜ k•T• b•lAr pero ŒAim sub•)˜• h•et sAmen k•er ed•KAeb•. ik••–˜Þ ŒAim P•erQ,ek• Žk•Ù¡eyù
pAir in. ŒApin j“Aenn ey ŒAim D•Ier D•Ier k•T• Žb•M ej“d•I k•er &u“lb•. es elAek•ed•r ik•C¢et” eCe¼
b•il Žb•M k•T• b•lAr smyù B˜Al B˜Al z€• c•yùn ed•eb• n•.
k•ret pAir n•.® 22
tKn &u“im P•erQ,ek• b•leb•É 23öBu˜ b•eleCn/
11
tKn öBu˜ tAek• b•leln/ ''mAnuexr muK ek• s]iX '”•S•óˆAeyùl h•l ŒAmAr öTmj“At pu^ s•–˜ÿAn. Ž”
k•ereCÀ Žb•M ek• Žk•j“n mAnuxek• eb•Ab•• o k•Al• öTmj“At s•–˜ÿ A n Žk•iw pirb•Aer j“e›˜åiCl.
!tir k•erÀ ek• mAnuxek• ŒÞ“ !tir k•erÀ ek• mAnuxek• ŒtItid•en Ž” öTmj“At s•–˜ÿAenr Ùr¨ ˆ× iCl ŒsIm.
#iXzi)˜ ed•yùÀ ŒAim iyeh•Ab••. ŒAim” Žk•mA^ Ž”sb• Žb•M ŒAim etAmAek• b•liC ŒAmAr pu^ek• ŒAmAr
k•ret pAir. 12sutrAM yAo. yKn &u“im k•T• b•leb• ŸpAsnAr j“‘ eCe¼ d•Ao. &u“im yid• ”•S•óˆ•eyùlek•
tKn ŒAim etAmAyù k•T• b•let sAh•AyY k•rb•. ŒAim” eCe¼ id•et ŒS•VˆIk•Ar k•erA tAh•el ŒAim etAmAr
etAmAr mueK z€• ej“AgAb•.® öTmj“At pu^ s•–˜ÿAnek• h•tY• k•rb•.®¾
13
ik••–˜Þ emAiz b•ll/ ''eh• ŒAmAr öBu˜/ ŒAmAr
Žk•wA” ŒnuerAD• ŒApin Ž” k•Aej“r j“‘ Œ‘
&“u im ÖÖÖ mK
u pA^ ŒA(•irk• ŒeTR/ ''es h•eb etAmAr muK ŒAr &u“im
Žk•j“nek• menAnIt k•r¨n/ ŒAmAek• nyù.® h•eb• tAr ö½Vr.¾¾
57 yA^Apˆu S˜kÿ • 4:24-5:16
emAizr peu ^r så
u ík•r, öc•Ø ß*uß “ h•eyù ŒAmAed•r Db•Ms k•er ed•eb•n. ŒAmAed•r
24
imzer eP•rAr peT emAiz Žk•iw pA–˜îzAlAyù mh•AmArI ŒTb•• yueß“r öek•Aep emer eP•leb•n.®
rAi^yApn k•riCl. tKn öBu˜ tAek• h•tYA k•ret 4
ik••–˜Þ tKn imzerr rAj“• tAed•r Ÿ%r id•eln/
ec•X• k•reln.* 25ik••–˜Þ ise¹¯Ar• Žk•w• D•ArAelA ''emAiz o h•AerA,/ etAmr• k•Aej“r elAek•ed•r ib•r)˜
pATerr C¢ir id•eyù tAr pue^r suåí k•rl. Žb•M su åí- k•rC. oed•r k•Aj“ k•ret d•Ao. igeyù inej“r k•Aej““
Žr c•Am¼• :c•Am¼Aiw ileÒ˜r mu K eTek• iC¡ e ¼ mn d•Ao. 5ed•K/ ed•ez ŽKn öc•¢r k•mRI ŒAeC Žb•M
eb•ireyùiCl.ò emAizr pAeyù eC<AyùAl. tArpr es etAmrA tAed•r k•Aj“ k•r• eTek• ib•rt k•rC.®
emAizek• b•ll/ ''ŒAmAr k•AeC &u“im re)˜r S•VˆAmI.®
26
ise¹¯Ar• Žk•T• b•eliCl k•Ar, tAr pue^r suåí P•erQ, elAek•ed•r zAiS˜ÿ id•eln
tAek• k•ret” eh•At. tA” es tAed•r k•AC eTek• ser 6
Žk•” id•en ß*Itd•As öBu˜ed•r Žb•M ”•S•óˆAeyùlIyù
Žl. t%ÑAb•D•Ayùk•ed•r P•erQ, ŒAed•z id•eln ”•S•óˆAeyùlIyù
elAek•ed•r ŒAer• ik•C¢ k•iWntr k•Aj“ id•et. 7P•erQ,
ö½eV rr sµ•åeu K emAiz Žb•M h•AerA, tAed•r b•leln/ ''”<w !tirr j“‘ Žtid•n etAmr•
27
öBu˜ h•AerA,ek• b•leln/ ''mr¨öA•–˜ÿer igeyù K¼ srb•rAh• k•ereCA. ik••–˜Þ oed•r b•elA/ ŽKn eTek•
emAizr seÒ˜ ed•K• k•erA.® öBu˜r k•TAmetA h•AerA, ”<w !tirr j“‘ öeyùAj“nIyù K¼ or• inej“rA” eyn
ö½Verr pb•Ret igeyù emAizr seÒ˜ ed•KA k•er tAek• K<uej“ ŒAen. 8ik••–˜Þ K¼ K<uej“ ŒAnet h•eb• b•el ”<ewr
c•¢µ•Vˆn k•rl. 28öBu˜ ey sb• k•TA b•lb•Ar j“‘ emAizek• ŸípAd•n eyn n• k•em. ŒAeg or• sArAid•en ey
pAiWeyùiCeln Žb•M öBu˜” ey tAek• pAiWeyùeCn t• pirmA, ”<w !tir k•retA inej“rA K¼ ej“AgA¼ k•er
ömA, k•rb•Ar j“‘ ey sb• ŒelQik•k• k•Aj“ k•ret ŒAnAr pro oed•r ŒAegr metA Žk•” pirmAŠ ”<w
b•eliCeln tAr sµ•ˆV eÞ“/ sb•” emAiz h•AerA,ek• j“AnAl. !tir k•ret h•eb•. ŒAj“k•Al or• B˜Ix, Œls h•eyù
öBu˜ y• b•eleCn tAr sb•ik•C¢ emAiz h•AerA,ek• Kuel egeC. Žb•M esj“‘” or• ŒAmAr k•AeC mr¨öA•–˜ÿer
b•ll. yAoyùAr CA¼p^ c•A”eC. oed•r h•Aet ib•ezx k•Aj“
29
sutrAM emAiz Žb•M h•AerA, ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r en” tA” or• oed•r ö½Vrek• !neb•† ŸísgR k•ret
meD•Y öb•I, b•Yi)˜ed•r Žk•^ k•rAr j“‘•egl. 30tKn eyet c•Ayù. 9 tA” Ž” elAek•ed•r ŒAro k•iWn piršm
h•AerA, es” k•TAÙelA b•ll eyÙelA öBu˜ emAizek• k•rAo yAet or• b•YˆS˜ÿ TAek•. tAh•el oed•r ŒAr
b•let b•eliCeln. ŒAr emAiz elAek•ed•r sAmen es” ötAr,•mUlk• k•T• ezAnb•Ar smyù h•eb• n•.®
sk•l ic•H-k•AyRY k•er ed•KAl. 31tAr P•el elAek•r• 10
tA” imzerr ß*Itd•As öBu˜ Žb•M ”•S•óˆAeyùlIyù
ib•½AV s k•rl ey öBu˜ emAizek• pAiWeyùeCn. pAzApAiz/ t%ÑAb•D•Ayùk•r• ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r k•AeC igeyù b•ll/
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• j“Anl ey/ ö½Vr tAed•r é>K ''P•erQ, isß“A•–˜ÿ ineyùeCn ey ”<w !tirr j“‘ etAmAed•r
éd$•z• ed•eK tAed•r sAh•AeyY Žigeyù ŽeseCn. tA” ŒAr K¼ srb•rAh• k•r• h•eb• n•. 11Žb•Ar eTek• etAmr•
tAr• sk•el ntj“Anu h•eyù ö½Verr ŸpAsn• k•ret inej“r• K¼ ej“AgA¼ k•er ŒAneb•. sutrAM yAo igeyù
lAgl. K¼ ej“AgA¼ k•erA. ik••–˜Þ ”<w !tirr pirmA, ŒAegr
metA” rAKet h•eb•. K¼ ej“AgAe¼r nAm k•er k•m ”<w
P•erQe,r sµ•åeu K emAiz Žb•M hAerA, !tir k•rel c•leb• n•.®
12

5 elAek•ed•r seÒ˜ k•T• b•lAr pr emAiz Žb•M


h•AerA, P•erQe,r k•AeC igeyù b•ll/ ''öBu˜
”•S•óˆAeyùelr ö½Vr b•eleCn/ 'ŒAmAr sµ•åAnAeTR Ÿísb•
sutrAM elAek•r• imzerr c•Airid•ek• Ke¼r eK<Aej“
egl. 13ß*Itd•As öBu˜r• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ŒAerA k•iWn
k•Aj“ k•rAel• Žb•M tAed•r Žk•id•en smAn sMKYk• ”<w
k•rAr j“‘ ŒAmAr elAek•ed•r mr¨öA•–˜ÿer yAoyùAr !tir k•ret b•AD•Y k•rl y• tAr• K¼ TAk•Ak•AlIn
CA¼p^ d•Ao.®¾ k•rt. 14imzrIyù ß*Itd•As öBu˜r• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r id•eyù
2
ik••–˜Þ P•erQ, b•ll/ ''ek• öBu˜À ŒAim ek•n tAek• Ž” h•A¼B˜AÒ˜A piršm k•rAenAr d•Aiyù ׈ c•ApAelA
mAnb•À ek•n ”•S•óˆAeyùlek• eCe¼ ed•b•À Žmnik• Ž” ”•S•óˆAeyùlIyù t%ÑAb•D•Ayùk•ed•r opr. imzrIyù ß*Itd•As
öBu˜ ek• ŒAim tA” j“Ain n•. sutrAM ŒAim ŽB˜Aeb• öBu˜r• ”•S•óˆAeyùlIyù t%ÑAb•D•Ayùk•ed•r mArl Žb•M tAed•r
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r eCe¼ id•et pAir n•.® b•ll/ ''ek•n etAmr• ŒAegr metA ”<w !tir k•rAet
3
tKn h•AerA, Žb•M emAiz b•ll/ ''”•S•óˆAeyùlIyùed•r pAreCA nAÀ etAmr• ŒAeg y• k•ret pAret ŽKno
ö½Vr ŒAmAed•r seÒ˜ k•T• b•eleCn. tA” ŒAmr• itn etAmAed•r tA” pAr• Ÿic•í.¾¾
id•enr j“‘ mr¨öA•–˜ÿer ‹me,r Œnumit öATRnA k•riC/ 15
tKn ”•S•óˆAeyùlIyù t%ÑAb•D•Ayùk•r• P•erQe,r k•AeC
esKAen ŒAmr• ŒAmAed•r öBu˜/ ö½Verr Ÿe£•e• !neb•† nAilz j“AnAet egl. tAr• P•erQ,ek• b•ll/ ''ŒAmr•
ŸísgR k•rb•. ŒAmrA yid• tA n• k•ir tAh•el itin etA ŒApnAr Œnugt Bˆ]•tY/ tAh•el ŒAmAed•r seÒ˜
ek•n Žrk•m b•Yb•h•Ar k•reCnÀ 16ŒApin ŒAmAed•r K¼
tKn ÖÖÖ k•reln Že(•e^ h•tYAr ŒTR s•µ˜õb•t> ö½Vr emAizek•
suåí k•ret c•A”iCeln•.
srb•rAh• b•Þ“• k•ereCn. ŒAb•Ar b•leCn ŒAegr metA”
yA^Apˆu S˜kÿ • 5:17-6:19 58

”<ewr ŸípAd•n c•Alu rAKet h•eb•. ”<w !tirr pirmA, ed•ziw ik••–˜Þ tAed•r inj“S•Vˆ ed•z iCl n•. 5 ŽKn ŒAim
k•m h•el” ŒAmAed•r minb•r• ŒAmAed•r mAreD•Ar k•reC. ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ib•lAp ZeniC yAed•r imzrIyùr• tAed•r
ŒApnAr elAek•r• ŽwA et• Œ‘Ayù k•reC.® ß*Itd•As k•er ereKiCl Žb•M ŒAim ŒAmAr c•¢i)˜ek•
17
Ÿ%er P•erQ, j“AnAeln/ "etAmr• k•Aj“ k•ret men rAKb• Žb•M ŒAim y• öitš¨it k•eriClAm tA”
c•Ao n•. etAmr• Œls h•eyù egC. esj“‘” etAmrA k•rb•. 6sutrAM ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r igeyù b•elA ŒAim
öBu˜r Ÿe£•e• !neb•† ŸísgR k•ret yAb•Ar b•YApAer tAed•r b•eliC/ 'ŒAim h•lAm öBu˜. ŒAim etAmAed•r
ŒAmAr Œnumit ec•eyùeCA. 18yAo/ ŽKn ŒAb•Ar k•Aej“ r(•• k•rb•. ŒAim” etAmAed•r mu)˜ k•rb•. etAmrA
iP•er yAo. ŒAmr• etAmAed•r ek•Ano K¼ srb•rAh• ŒAr imzrIyùed•r ß*Itd•As TAk•eb• n•. ŒAim ŒAmAr
k•rb• n•. Žb•M• etAmAed•r ŒAegr metA” smpirmA, mh•An zi)˜ b•Yb•h•Ar k•rb• Žb•M imzrIyùed•r B˜yù¿•r
”<w !tir k•ret h•eb•.® zAˆiS˜ÿ ed•b•. tKn ŒAim etAmAed•r Ÿß“Ar k•rb•. 7ŒAim
19
tKn ”•S•óˆAeyùlIyù t%ÑAb•D•Ayùk•rA b•uJ“et pArl ey etAm•ed•r ŒAmAr elAk• k•er inlAm Žb•M ŒAim h•b•
tAr• gB˜Ir• s¿•ew pe¼eC. tAr• j“AnetA ey ik•C¢et” etAmAed•r ö½Vr. etAmr• j“Aneb• ey ŒAim h•lAm
tAr• ŒAegr pirmA, metA ”<w ŒAr !tir k•ret etAmAed•r öBu˜/ ö½Vr ey etAmAed•r imzr eTek• mu)˜
pAreb• n•. k•ereC. 8ŒAim Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• Žb•M yAek•Aeb•r k•AeC
20
P•erQe,r seÒ˜ ed•K• k•er eP•rAr peT emAiz Žk•iw mh•An öitš¨it id•eyùiClAm. ŒAim tAed•r Žk•iw
Žb•M h•AerAe,r seÒ˜ tAed•r ed•K• h•l. emAiz o ib•ezx ed•z d•An k•rAr öitš¨it id•eyùiClAm. tA”
h•AerA, Œb•• tAed•r seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘” Œep(•• etAmAed•r Ï ed•ez ineyù eyet ŒAim” enï ׈ ed•b•.
k•riCl. 21sutrAM ”•S•óˆAeyùlIyù t%ÑAb•D•Ayùk•r• emAiz o ŒAim etAmAed•r Ï ed•ziw id•eyù ed•b•. es” ed•ziw
h•AerA,ek• b•ll/ ''ŒAmAed•r yAoyùAr CA¼p^ c•AoyùAr Žk•A•–˜ÿB˜Aeb• etAmAed•r” h•eb•. ŒAim” h•lAm öBu˜.®¾
9
b•YApAer P•erQe,r seÒ˜ k•T• b•el etAmr• Žk•wA emAiz Ž” k•TAÙelA ”•S•óˆAeyùlIyùed•r b•ll/ ik••–˜Þ
mArA ™k• Bu˜l k•ereCA. öBu˜ eyn etAmAed•r zAiS˜ÿ tAed•r qD•y$Yh•IntA o k•eWAr piršemr d•r¨Š tAr•
ed•n. k•Ar, etAmAed•r j“‘” P•erQ, o tAr zAsek•r• tAr k•T• Znet ŒS•VˆIk•Ar k•rl.
ŒAmAed•r ŽKn G],• k•er. etAmrA” tAed•r h•Aet 10
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ 11''yAo imzerr
ŒAmAed•r h•tY• k•rAr Œju“h•At &u“el id•eyùC.® rAj“A P•erQ,ek• b•elA ey ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tAr ed•z
eTek• tAr mui)˜ ed•oyù• Ÿic•í.®
12
ö½rV ek• emAizr nAilz ik•–˜Þ emAiz Ÿ%er j“An•l/ ''”S•ó ˆ A eyù e lr
22
tKn emAiz öBu˜r k•AeC iP•er egl Žb•M b•ll/ elAek•rA” ŒAmAr k•T• Znet ŒS•VˆIk•Ar k•reC/
''öBu˜ ek•n ŒApin ŒApnAr elAek•ed•r öit Žmn ese(•e^ P•erQ, ŒAr ik• Zneb•? eso ŒAmAr k•T•
ŒmÒ˜l k•relnÀ ek•n ŒApin ŒAmAyù ŽKAen Znet rAij“ h•eb• n•. Ž b•YApAer ŒAim Žk•rk•m
pAiWeyùiCelnÀ 23ŒApin y• b•let b•eliCeln ŒAim iniü‚t. tAr Ÿpr ŒAim B˜Ael• B˜Aeb• "k•TA b•leto
esk•TAÙelA b•let” P•erQe,r k•AeC igeyùiClAm. ŒTc• pAir n•.®
es” smyù eTek•” P•erQ, ŒApnAr elAek•ed•r öit 13
ik••–˜Þ öBu˜ emAiz Žb•M h•AerAe,r seÒ˜ k•T• b•leln
ŒtY•–˜ÿ KArAp b•Yb•h•Ar k•reC. Žb•M ŒApin Ïsb• Žb•M tAed•r ”•S•óˆAeyùlIyùed•r seÒ˜ o P•erQe,r seÒ˜
elAek•ed•r sAh•AeyYr j“‘ ek•Ano ik•C¢” k•reCn n•.® k•T• b•let ŒAed•z id•eln. öBu˜ tAed•r ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r
öBu˜ tKn emAizek• b•leln/ "P•erQe,r ŽKn ŒAim
6 ik• Œb•S˜îA k•rb• t• &u“im ed•Ket pAeb•. ŒAim tAr
ib•r¨eß“• ŒAmAr mh•An (•mtA b•Yb•h•Ar k•rb• Žb•M es
imzr eTek• Ÿß“Ar k•er ŒAnet ŒAed•z id•eln.

”•S•ˆó Aeyeù lr k•eykù •iw pirb•Ar


14
ŒAmAr elAek•ed•r c•el eyet b•AD•Y k•reb•. es ey ZD•u ”S•ó ˆ Aeyù l Iyù pirb•ArÙilr entAed•r nAm
ŒAmAr elAek•ed•r eCe¼ ed•eb• t• nyù/ es tAr ed•z ß*mAnusAer Ž”räpÉ ”•S•óˆAeyùelr ej“Yþ pue^r nAm iCl
eTek• tAed•r ej“Ar k•er pAiWeyù ed•eb•.®* räeb•,. tAr pu^rA iClÉ h•enAk•/ p˜ñu/ ih•e•xœA, o
2
ö½Vr tKn emAizek• ŒAro b•leln/ 3 ''ŒAim” k•iµ•åR. 15izimeyùAenr pu^r• iClÉ iymUeyùl/ yAmIn/
h•l•m öBu˜. ŒAim Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• Žb•M yAek•Aeb•r oh•d•/ yAKIn/ esAh•r Žb•M ˆezQl ey iCl Žk• k•nAnIyùA
sAmen inej“ek• ök•Az k•rtAm. tAr• ŒAmAyù Žlasd•A” mih•lAr gB˜$j“At s•–˜ÿAn. 16elib• 137 b•Cr j“Iib•t
:sbR•zi)˜mAn ö½Vrò b•el fAk•t. ŒAmAr nAm ey iCeln. elib•r pu^ed•r nAm h•l egezRAn/ k•h•Aí o
iyeh•Ab•• t• tArA j“Ant n•. 4 ŒAim tAed•r seÒ˜ mrAir. 17egezRAenr ŒAb•Ar é” pu^ iCl ilb•ain o
Žk•iw c•i¢ )˜ k•eriClAm. ŒAim tAed•r k•nAn ed•z ed•b•Ar izimiyù. 18k•h•Aí 133 b•Cr pyR•–˜ÿ j“Iib•t iCl. k•h•Aetr
öitš¨it id•eyùiClAm. Ï ed•ez tAr• b•As k•relo pue^r• h•l Œèm/ iyxah•r/ ih•eº•A, Žb•M ŸxIeyùl.
19
mrAirr é” pu^ h•l mh•il o mUiz. Ž” öetYk•iw
Œ A i m Ö Ö Ö e d • e b • ŒA(•irk• ŒeTR/ zi)˜zAlI h•Aetr k•Are, es
pirb•Aerr öTm pUb•Rpur¨x iCl ”•S•óˆAeyùelr s•–˜ÿAn
oed•r eCe¼ ed•eb••. Žb•M Žk•iw z)˜ h•Aetr k•Are, es tAek•
oed•r eCe¼ id•et b•AD•Y k•reb••.
elib•.
59 yA^Apˆu S˜kÿ • 6:20-7:21
20
Œèm 137 b•Cr eb<•ec• iCl. Œèm tAr ŒApn emAizr pT c•lAr lAiW sAep pir,t h•l
ipis eyAek•b•d•ek• ib•eyù k•eriCl. Œèm o eyAek•b•ed•r 8
emAiz Žb•M h•AerA,ek• öBu˜ b•leln/ 9"P•erQ,
é” s•–˜ÿAn h•l yTAß*em h•AerA, Žb•M emAiz. 21iyxah•err etAmAed•r zi)˜r pirc•eyùr ömA, ih•sAeb• ek•Ano
pu^r• h•l ek•Arh•/ enP•g o isˆiKœ. 22ŒAr ŸxIeyùelr ŒelQik•k• k•Aj“ Giweyù ed•KAet b•leb•. tKn h•AerA,ek•
s•–˜ÿAn h•l mIzAeyùl/ ”lasAP•n o isiTœ.ˆ b•leb• etAmAr pT c•lAr lAiWiw mAiwet C¡e¢ ¼ eP•let.
23
h•AerA, Œµ•åInAd•eb•r k•‘A/ neh•Azenr eb•An P•erQe,r ec•AeKr sAmen mAiwet pe¼ TAk•• Ï lAiW
”lIezb•Aek• ib•eyù k•eriCl. h•AerA, o ”lIezb•Ar inemexr meD•Y sAep pir,t h•eb•.®
s•–˜ÿAnr• h•l nAd•b•/ Œb•Ih•Ý/ ”ilyùAsr o öTAmr. 10
tA” emAiz Žb•M h•AerA, öBu˜r k•TAmetA P•erQe,r
24
ek•Areh•r pu^ ŒsIr/ ”lak•An• o Œb•IyùAsP• h•l k•AeC egl. h•AerA, tAr sAmen lAiWiw mAiwet C¡¢e¼
ek•Arh•Iyù egAþIr pUb•Rpur¨x. eP•eliCl. P•erQ, Žb•M tAr sB˜Asd•ed•r ec•AeKr
25
h•AerAe,r pu^ ”ilyùAsr pUwIeyùelr Žk• k•‘Aek• sAmen” lAiW sAep pir,t h•l.
11
ib•eyù k•rAr per tAed•r ey s•–˜ÿAn h•yù tAr nAm ed•oyù• rAj“• Ž” Gwn• ed•eK tAr |•AnIÙ,I b•Yi)˜ o
h•yù pInh•s. Žr• öetYek•” ”•S•óˆAeyùelr pu^ elib•r yAék•red•r fAk•eln. rAj“Ar inj“S•Vˆ yAék•rr• tAed•r
b•Mzj“At. mAyùAb•el h•AerAe,r metA tAed•r lAiWiwo sAep
26
h•AerA, Žb•M emAiz iCl Ž” pirb•AregAþIr. öBu˜ pir,t k•er ed•KAl. 12es”sb• yAék•errAo inej“r
tAed•r éj“enr seÒ˜ k•T• b•eliCeln Žb•M b•eliCeln/ inej“r h•Aetr lAiWek• mAiwet C¡¢e¼ eP•el mUæet$
"ŒAmAr elAek•ed•r imzr eTek• d•el d•el eb•r k•er lAiWÙilek• sAep räpA•–˜ÿirt k•er ed•K•l. ik••–˜Þ
ineyù Žes•.® 27h•AerA, Žb•M emAiz ŸB˜eyù” imzerr h•AerAe,r lAiW tAed•r lAiWÙelAek• ýAs k•er inl.
rAj“• P•erQe,r seÒ˜ k•T• b•eliCl. tArA” P•erQ,ek• 13
tb•uo P•erQ, Ÿß“t h•eyù r”l. öBu˜r B˜ib•`íb•A,I
b•eliCl ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r imzr eTek• eCe¼ ŒnuyAyùI rAj“• emAiz Žb•M h•AerAe,r k•TAyù k•An id•l
ed•oyù• eh•Ak•. n•.

ö½rV pnu rAyù emAizek• ŒAhb•An j“AnAeln j“l re)˜ pir,t h•l
28
imzer eyid•n öBu˜ emAizr seÒ˜ k•T• b•leln/ 14
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ "P•erQ, elAek•ed•r
29
itin tAek• b•eliCeln/•''ŒAim” h•lAm öBu˜. ŒAim eCe¼ n• ed•b•Ar ej“d• D•er r”l. 15sk•Ael P•erQ,
etAmAek• y• ik•C¢ b•eliC tA imzerr rAj“A P•erQ,ek• nd•Ir id•ek• yAyù. &u“imo tAr seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘
igeyù b•el•.® nIl ned•r tIer d¡•A¼Aeb•. sAep pir,t h•yù Ï lAiWek•
30
ik••–˜Þ emAiz Ÿ%r id•l/•''ŒAim B˜Ael•B˜Aeb• k•T• seÒ˜ eneb•. 16P•erQ,ek• b•leb•É 'öBu˜/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r
b•let pAir n•. rAj“• ŒAmAr k•T• Zneb• n•.® ö½Vr ŒAmAek• pAiWeyùeCn. öBu˜ ŒAmAyù ŒApnAek•
öBu˜ tKn emAizek• b•leln/ ''ŒAim etAmAek•
7 P•erQe,r k•AeC Žk•j“n ö½Vr k•er &u“eliC. ŒAr
b•let b•eleCn ey t¡Ar elAek•ed•r eyn t¡Ar ŸpAsnAr
j“‘• mr¨öA•–˜ÿer eyet ed•oyù• h•y.ù •ŽKno pyR•–˜ÿ Œb••
h•AerA, etAmAr B˜A” h•eb• etAmAr B˜Ab•b•Ad•I. 2etAmAr ŒApin öBu˜r k•T• ezAenn in. 17tA” öBu˜ ŒApnAr
B˜A” h•AerA,ek• ŒAmAr smˆS˜ÿ ŒAed•zÙelA b•elA. sµ•åueK inej“r S•Vˆräp ömAe,r Ÿe£•e• ik•C¢ k•AØ
tAh•el h•AerA, rAj“Aek• ŒAmAr k•T•ÙelA j“AnAeb•. GwAeb•n. Žb•Ar ed•Kun ŒAim ŒAmAr pT c•lAr lAiWek•
P•erQ, ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tAr ed•z eTek• c•el eyet nIl ned•r j“el ŒAGAt k•rb• Žb•M seÒ˜ seÒ˜ nd•Ir
Œnumit ed•eb•. j“l re)˜ pir,t h•eb•. 18nd•Ir smˆS˜ÿ mAC mAr• yAeb•
3-4
ik••–˜Þ ŒAim P•erQ,ek• ej“d•I k•er &u“lb•. tA” Žb•M nd•Ir j“el égRÞ “ C¼Aeb•. P•el imzrIyùr• ŒAr
es etAmAed•r k•T• mAneb• n•. tKn ŒAim inej“ek• Ž” nd•Ir j“l pAn k•ret pAreb• n•.®¾
ömAe,r Ÿe£•e• imzer nAnArk•m ŒelQik•k• o Œ•¶“õt ¦ 19
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''h•AerA,ek• b•elA Ž”
k•Aj“ k•reb•A. tb•uo es etAmAed•r k•T• Zneb• n•. lAiW ineyù es eyn imzerr smˆS˜ÿ j“lAzeyù/ nd•I/
sutrAM tKn ŒAim imzrek• k•iWn ˆ zAiS˜ÿ ed•b• Žb•M KAl ib•l/ ôd• öetYk•iw j“AyùgAr j“el SpzR k•er.
ŒAim imzr eTek• ŒAmAr elAek•ed•r eb•r k•er ŒAnb•. lAiWr SpezR smˆS˜ÿ j“lAzeyùr j“l re)˜ pir,t
5
yKn ŒAim tAed•r ib•r¨eß“ yA” tKn imzerr h•eb•. Žmnik• k•AW o pATerr pAe^ sMýh• k•er rAK•
elAek•rAo j“Anet pAreb• ey ŒAim” h•lAm öBu˜. pAnIyù j“lo re)˜ pir,t h•eb•.®
es” mUæe%R ŒAim ŒAmAr elAek•ed•r imzrIyùed•r ed•z 20
sutrAM emAiz Žb•M h•AerA, öBu˜r ŒAed•z k•AyRk•r
eTek• eb•r k•er ŒAnb•.® k•rl. h•AerA, P•erQ, o tAr sB˜Asd•ge,r sAmen”
6
öBu˜ tAed•r y• b•eliCeln emAiz Žb•M hAerA, t• tAr h•Aet lAiW Ÿ<ic•eyù D•er nIl ned•r j“el ŒAGAt
emen c•eliCl. 7 yKn tAr• P•erQe,r seÒ˜ k•T• k•rl. ŒAr seÒ˜ seÒ˜ nd•Ir j“l re)˜ pir,t h•l.
b•eliCl es” smeyù emAizr b•yùs iCl 80 Žb•M 21
nd•Ir smˆS˜ÿ mAC mAr• egl Žb•M nd•Ir j“el égRÞ “•
h•AerAe,r b•yùs iCl 83 b•Cr. C¼Aet Zr¨ k•rl. P•el imzrIyùr• ŒAr es” nd•Ir
yA^Apˆu S˜kÿ • 7:22-8:22 60
10
j“l pAn k•ret pArl n•. imzerr smˆS˜ÿ j“lAD•Aerr Ÿ%er P•erQ, j“AnAeln/ ''ŒAgAmIk•Al.®
j“l” re)˜ pir,t h•l. emAiz b•ll/ ''eb•z ŒApnAr k•T• metA tA” h•eb•.
22
h•AerA, o emAizr metA rAj“Ar yAék•errAo teb• Žb•Ar inü‚yù” ŒApin b•uJ“et epereCn ey
tAed•r mAyùAb•el Žk•” Gwn• Giweyù ömA, k•rl tArAo ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr metA ŒAr ek•An ö½Vr ŽKAen
k•m j“Aen n•. P•el öBu˜r B˜ib•`íb•A,I Œnuy•yùI P•erQ, en”. 11b•YAe[˜r• ŒApnAek•/ ŒApnAr Gr Žb•M ŒApnAr
ŒAb•Ar emAiz o h•AerAe,r k•T• Znet ŒS•ˆV Ik•Ar k•rl. sB˜Asd•g, o öj“Aed•r sb•A”ek• eCe¼ iP•er yAeb•.
23
P•erQŠ emAiz o h•AerAe,r Ï k•TAyù menAeyAg nA ek•b•lmA^ nd•Iet” tAr• Žb•Ar eTek•• b•As k•reb•.®
id•eyù inej“r öAsAed• F¦ek•• egeln. 12
Žrpr emAiz Žb•M h•AerA, P•erQe,r k•AC eTek••
24
imzrIyùr• nd•Ir j“l pAn k•ret n• eper tAr• iP•er ŽelA. P•erQe,r ib•r¨eß“ pAWAen• smS˜ÿ b•YAe[˜ed•r
pAnIyù j“elr sÞ“Aen nd•Ir ˜c•ArpAez ku•eyù• K<u¼et sireyù enb•Ar j“‘ emAiz öBu˜r k•AeC öATRn• k•rl.
TAk•l. 13
emAizr öATRn•yù sA¼• id•eyù öBu˜ Ger/ b•A”er/ mAeW
GAewr smˆS˜ÿ b•YA[˜ek• emer eP•leln. 14ik••–˜Þ m]t
b•YAe[˜rA b•YAe[˜r ˆS˜ÿàp pc•et Zr¨ k•rl Žb•M sAr• ed•z égReÞ“•
25
öBu˜r nIlned•r j“lek• re)˜ pir,t k•rAr B˜er ŸWl. 15b•YAe[˜ed•r Ÿp@•b• eTek• mui)˜ pAoyùAr
pr sAtid•n pAr h•l. pr” P•erQ, ŒAb•Ar Žk•Ù¡eyù o ej“d•I h•eyù ŸWl.
öBu˜ tKn emAizr Ÿe£•e• b•leln/ ''P•erQ,ek•• öBu˜r B˜ib•`íb•A,I ŒnuyAyùI emAiz o h•AerA,ek• ed•oyù•
8 igeyù b•elA ey öBu˜ b•eleCn/ 'ŒAmAr elAek•ed•r öitš¨it rAj“• pAln k•rl n•.
ŒAmAek• ŸpAsnAr j“‘ eCe¼ id•et? 2 yid• &u“im
oed•r eCe¼ n• d•Ao tAh•el ŒAim imzr b•YAe[˜ B˜it$ Ÿku n
k•er ed•b•. 3nIl nd• b•YAe[˜ B˜it$ h•eyù ŸWeb•. nd•I 16
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ ''h•AerA,ek• b•elA
eTek• b•YAe[˜r• ŸeW Žes etAmAr Ger• zyYAk•e(• tAr h•Aetr lAiW id•eyù mAiwr D•UelAyù ŒAGAt k•ret/
öeb•z k•er ib•CAnAyù ŸeW b•seb•. etAmAr Ÿnuenr Žb•M tArpr es” D•Uel• imzerr sbR•^ Ÿku•en pir,t
c•¢ i ˜ñ / j“elr pA^ b•YAe[˜ B˜er yAeb•. etAmAr h•eb•.®
sB˜Asd•ge,r Gro b•YAe[˜ pirpU,R h•eyù ŸWeb•. 17
h•AerA, öBu˜r k•T• metA D•UelAet tAr lAiW
4
etAmAed•r c•Airid•ek• b•YAe[˜r• Guer eb•¼Aeb•. etAmAr ŒAGAt k•ret” imzerr sb•R^ D•UelA Ÿku•en pir,t
sB˜Asd•gŠ/ etAmAr elAek•ed•r Žb•M etAmAr gAeyùo h•l. ik••–˜Þ es” Ÿku•nÙel• mAnux o pZed•r gAeyùr
b•YA[˜ eC¡ek• D•reb•.®¾ opr c•e¼ b•sl.
5
öBu˜ Žrpr emAizek• b•leln/ ''&u“im h•AerA,ek• 18
rAj“Ar yAék•err• Žb•Aro Žk•” ij“inx k•er
b•elA es eyn tAr h•Aetr pT c•lAr lAiW nd•I/ KAlib•l ed•KAenAr ec•X• k•rl ik••–˜Þ tAr• ik•C¢et” D•UelAek•
o ôed•r opr ib•ˆS˜ÿAr k•er imzr ed•ez b•YA[˜ Žen Ÿku•en pir,t k•ret pArl n•. ik••–˜Þ es” Ÿku•nÙelA
B˜ireyù ed•yù.® mAnux o pZed•r zrIer reyù egl. 19yAék•err• Žb•Aer
6
h•AerA, imzerr j“elr opr tAr lAiW semt b•YTR h•eyù igeyù rAj“• P•erQ,ek• b•ll ey ö½Verr
h•At ib•ˆS˜ÿAr k•ret” nd•I/ KAlib•l o ôd• eTek• rAiz zi)˜” ŽwAek• s•µ˜õb• k•ereC. ik••–˜Þ P•erQ, tAed•r
rAiz b•YA[˜ ŸeW imzerr mAiw eFek• eP•ll. k•TAet k•An id•eln n•. öBu˜r B˜ib•`íb•A,I ŒnusAer”
7
h•AerAe,r seÒ˜ pA˜ñ A id•et igeyù rAj“Ar Œb•• Ž” Gwn• Gwl.
yAék•errAo tAed•r mAyùAj“Al ib•S˜ÿAr k•er Žk•” k•AØ
Giweyù ed•KAl. P•el imzerr mAiwet ŒAro ŒsMKY mAiC
b•YA[˜ ŸeW ŽelA. 20
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''sk•Ael ŸeW P•erQe,r
8
P•erQ, Žb•Ar b•AD•Y h•eyù emAiz Žb•M h•AerA,ek• k•AeC yAeb•. P•erQ, nd•Ir tIer yAeb•. tKn tAek•
efek• pAiWeyù tAed•r b•leln/ ''öBu˜ek• b•elA itin b•leb• öBu˜ b•eleCn/ 'ŒAmAr ŸpAsnAr j“‘ ŒAmAr
eyn ŒAmAek• Žb•M ŒAmAr elAek•ed•r Ž” b•YAe[˜r elAek•ed•r eCe¼ d•Ao. 21yid• &u“im tAed•r eCe¼ nA
Ÿp@•b• eTek• erh•A” ed•n. ŒAim öBu˜ek• !neb•† ŸísgR d•Ao tAh•el etAmAr Ger mAiCr J“<Ak• F¦k•eb•. ZD•u
k•rAr j“‘ elAek•ed•r yAb•Ar CA¼p^ ed•b•.® etAmAr Ger” nyù etAmAr sB˜Asd•g, o etAmAr
9
emAiz P•erQ,ek•• b•ll/ ''b•lun/ ŒApin k•Kn c•An öj“Aed•r Gero mAiCr J“<Ak• F¦k•eb•. imzerr öetYk•iw
ey Ž” b•YAe[˜r• iP•er yAk•. ŒAim ŒApnAr j“‘/ Gr mAiCr J“<Aek• pirpU,R h•eyù ŸWeb•. imzerr mAeW
ŒApnAr sB˜Asd•g, o öj“Aed•r j“‘ tAh•el öATRnA GAew sb•^ R ZD•u J“<Aek• J“<Aek• mAiC Ÿe¼ eb•¼Aeb•? 22ik••–˜Þ
k•rb•. tArpr” b•YAe[˜r• ŒApnAek• Žb•M ŒApnAr Gr imzrIyùed•r metA ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ŒAim Ž”
eCe¼ nd•Iet iP•er yAeb•. b•YAe[˜r• nd•Iet” TAek•. sms´• eB˜Ag k•rAeb•A n•. egAzn öed•ez/ eyKAen
b•lun ŒApin k•eb• Ž” b•YAe[˜ed•r Ÿp@•b• eTek•• ŒAmAr elAek•r• b•As k•er/ esKAen Žk•iwo mAiC
Œb•YAh•it c•AnÀ® TAk•eb• n•. k•Ar, esKAen ŒAmAr elAek•r• b•As k•er.
61 yA^Apˆu S˜kÿ • 8:23-9:19
Žr P•el &u“im b•uJ“et pAreb• ey Ž” ed•ez ŒAim” 6
prid•n/ öBu˜ eymn b•eliCeln etmn k•reln.
h•lAm öBu˜. 23sutrAM ŒAgAmIk•Al eTek•” &u“im ŒAmAr imzrIyùed•r smˆS˜ÿ g]h•pAilt pZ mAr• egl. ik••–˜Þ
Ž” ib•eB˜d• nIitr ömA, pAeb•.®¾ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ek•Ano pZ mAr• egl n•.
24
sutrAM öBu˜ tA” k•reln y• itin b•eliCeln. 7
”•S•óˆAeyùlIyùed•r ek•Ano pZ mAr• egeC ik•n• t•
J“<Aek• J“<Aek• mAiC imzer Žes egl. P•erQe,r b•A¼I ed•eK ŒAset P•erQ, tAr k•m$c•ArIed•r pAWAelA Žb•M
Žb•M t¡Ar sB˜Asd•ge,r b•A¼I mAiCet B˜er egl. es j“Anet pArelA ey ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Žk•iw pZo
mAiCÙelAr j“‘ smý imzr Db•Ms h•l. 25P•erQ, mAr• yAyùin. ik••–˜Þ tb•uo P•erQ, ej“d•I h•eyù r”l Žb•M
emAiz Žb•M hAerA,ek• efek• b•ll/ "etAmrA etAmAed•r elAek•ed•r eyet id•l n•.
ö½Vrek• Ž” ed•ezr meD•Y” !neb•† ŸísgR k•erA.®
26
ik••–˜Þ emAiz b•ll/ ''n•/ t• ŽKAen k•r• iWk• eP•< A¼A
h•eb• n•. k•Ar, öBu˜/ ŒAmAed•r ö½Verr Ÿe£•e• pZ 8
öBu˜ emAiz Žb•M h•AerA,ek• b•leln/ ''Žk•wA Ÿnun
b•ild•An imzrIyùed•r ec•AeK B˜yù¿•r b•YApAr. ŒAmr• eTek• Žk• mueWA CA” nAo. emAiz &u“im es” CA”
yid• ŽKAen t• k•ir tAh•el imzrIyùr• ŒAmAed•r ed•Ket P•erQe,r sAmen b•AtAes C¡e¢ ¼ d•Ao. 9Ž” CA” D•iU lk•,•
epeyù pATr C¡¢e¼ h•tY• k•reb•. 27tA” itnid•enr j“‘ h•eyù sAr• imzer Ci¼eyù p¼eb•. Žb•M yKn” Ž”
ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr Ÿe£•e• !neb•† ŸísgR k•rAr D•UelA imzerr ek•Ano mAnux b•• pZr gAeyù p¼eb•
j“‘ ŒAmAed•r mr¨öA•–˜ÿer eyet id•n. öBu˜” ŒAmAed•r tKn” tAed•r gAeyù eP<•A¼• eb•r h•eb•.®
10
Žw• k•ret b•eleCn.® tA” emAiz o h•AerA, c•¢i˜ñ eTek• CA” ineyù
28
sb• Zen P•erQ, b•ll/ ''eb•z ŒAim etAmAed•r P•erQe,r sAmen d¡•A¼Al. emAiz es” CA” ŒAk•Aez
mr¨öA•–˜ÿer yAb•Ar CA¼p^ id•i•C. etAmAed•r öBu˜ C¡ue¼ id•l ŒAr pZ o mAnuexr gAeyù eP<•A¼• eb•r h•et
ö½Verr Ÿe£•e• !neb•† ŸísgR k•rAr j“‘. ik••–˜Þ lAgl. 11yAék•rrA emAizr seÒ˜ öiteyAgItA k•ret
men ereKA etAmr• ik••–˜Þ eb•zI dU•r c•el yAeb• n•. pArl n•. k•Ar, tAed•ro sAr• gAeyù eP<•A¼• iCl.
ŽKn yAo Žb•M ŒAmAr j“‘ öATRnA k•erA.® imzerr öitiw j“AyùgAyù Ž” erAg ed•K• id•l. 12ik••–˜Þ
29
tKn emAiz P•erQ,ek• b•ll/ "ed•Kun/ ŒAim yAb• Žet öBu˜ P•erQ,ek• ŒAro Ÿß“t k•er &u“leln.
Žb•M öBu˜ek• ŒnuerAD• k•rb• yAet ŒAgAmIk•Al itin tA” P•erQ, tAed•r k•T• Znet ŒS•ˆV Ik•Ar k•rl. öBu˜r
ŒApnAr k•AC eTek•/ ŒApnAr elAek•ed•r k•AC eTek• k•TAmetA” Žsb• GewiCl.
Žb•M ŒApnAr sB˜Asd•ge,r k•AC eTek• mAiCÙel•
sireyù enn. ik••–˜Þ ŒApin eyn ŒAb•Ar ŒAegr metA izlAb•i] X
öBu˜ek• !neb•† ŸísgR k•rAr ib•ˆxyùiw ineyù per ŒApi% 13
Žrpr öBu˜/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ö½Vr emAizek•
k•reb•n n•.® b•leln/ "sk•Ael ŸeW P•erQe,r k•AeC igeyù b•leb•/
30
Ž” k•T• b•el emAiz P•erQe,r k•AC eTek• iP•er öBu˜ ö½Vr b•eleCn/ 'ŒAmAr elAek•ed•r ŒAmAr ŸpAsn•
Žl Žb•M öBu˜r k•AeC öATRnA k•rl. 31Žb•M emAizr k•ret eyet d•Ao. 14yid• &u“im t• nA k•r/ teb• ŒAim
öATRnAyù sA¼• id•eyù öBu˜ P•erQ,ek•/ sB˜Asd•g, o etAmAr ib•r¨eß“/ etAmAr smˆS˜ÿ rAj“k•mRc•ArIed•r Žb•M
öj“Aed•r mAiCr Ÿp@•b• eTek• r(•• k•reln. imzr elAek•ed•r ib•r¨eß“ smˆS˜ÿ rk•emr éeB˜$Ag pAWAeb••.
eTek• mAiCed•r eb•r k•er id•eln. ŒAr Žk•iw mAiCo tKn &u“im j“Aneb• ey Ž” p]iTb•Iet ŒAmAr metA
esKAen r”l n•. 32ik••–˜Þ P•erQ, ŒAb•Ar ej“d•I h•eyù ö½Vr ŒAr en”/ 15ŒAim ŒAmAr (•mt• id•eyù etAmAed•r
egeln Žb•M elAek•ed•r eyet id•eln n•. Žmn erAg id•et pAir y• etAmAed•r p]iTb•I eTek•
mueC ed•eb•. 16ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r Žk•w• k•Are,
gb•Aid• pZed•r ŒsK u ŽKAen ereKiC. ŒAim etAmAek• ŒAmAr (•mt•
tArpr öBu˜ emAizek• b•leln/ P•erQ,ek• igeyù
9 b•l/ ''öBu˜/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ö½Vr b•eleCn/ 'ŒAmAr
elAek•ed•r ŒAmAr ŸpAsn• k•rAr j“‘ eCe¼ d•Ao.¾
ed•KAenAr j“‘• ereKiC. yAet sAr• p]iTb•Ir elAk•
ŒAmAr k•T• j“Anet pAer. 17&u“im ŽKenA ŒAmAr
elAek•ed•r seÒ˜ ib•erAiD•t• k•rC Žb•M tAed•r eyet
2
&u“im yid• tAed•r D•er rAeKA Žb•M eyet b•AD•• d•Ao id••C n•.
3
tAh•el öBu˜ etAmAr gb•Aid• pZed•r ib•r¨eß“• t¡Ar 18
"tA” ŒAgAmIk•Al Ž” smeyù ŒAim Žk• B˜yù¿•r
(•mt• öeyùAg k•reb•n. etAmAr smˆS˜ÿ eGA¼•/ gAD••/ izlAb•]iX GwAeb•A. imzerr Zr¨ eTek• ŒAj“ pyR•–˜ÿ Ž”
Ÿw/ gr¨ o emexr pAl öBu˜r ek•Aep Žk• B˜yù¿•r rk•m B˜yù¿•r izlAb•]iX ŒAr k•KenA h•yù in. 19ŽKn
erAegr izk•Ar h•eb•. 4ik••–˜Þ öBu˜ imzerr pZed•r &u“im etAmAr pZed•r Žk•iw inrApd• S˜îAen ineyù yAo.
metA ”•S•óˆAeyùelr pZed•r éd$•z•ýˆS˜ÿ k•reb•n n•. etAmAr e(•et y• ik•C¢ ŒAeC sb• Žk•iw inrApd•
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ek•Ano pZ mAr• yAeb• n•. S˜îAen ineyù yAo. ek•nÀ k•Ar, ek•An elAk• yid• e(•et
5
öBu˜ ŒAgAmIk•Al Ž” Gwn• GwAb•Ar j“‘ smyù inb•AR c•n pe¼ TAek•/ teb• es mAr• yAeb•; yid• ek•An pZ mAeW
k•ereCn.® pe¼ TAek• es mAr• yAeb•. etAmAr b•A¼Ir b•A”er y•
yA^Apˆu S˜kÿ • 9:20-10:12 62

ik•C¢ pe¼ TAk•eb• es sb• ik•C¢r oper” izlAb•]iX k•er &u“eliC yAet ŒAim ŒAmAr ŒelQik•k• zi)˜ tAed•r
h•eb•.¾® ed•KAet pAir. 2 ŒAim ŽwA Ž” k•Are,o k•eriC yAet
20
P•erQe,r es” k•m$c•ArIr• yAr• öBu˜r b•At$Aek•
etAmr•/ etAmAed•r s•–˜ÿAn Žb•M nAit nAtined•r ŒAim
Ùr¨ ׈ id•eyùiCl tArA tAed•r pZ o ß*Itd•Ased•r imzrIyùed•r ib•r¨eß“ ik• ik• k•eriClAm Žb•M imzer
e(•t eTek• ineyù Žel• Žb•M Ger ereK id•l. 21ik••–˜Þ ek•mn k•er ic•H-k•Ay$YÙil k•eriClAm tAr sµ•VˆeÞ“
ey sb• k•mRc•ArIr• öBu˜r b•At$• ŒýAç k•eriCl tAr• b•let pAer•. tAh•el etAmrA sb•A” j“Anet pAreb•
tAed•r ß*Itd•Ased•r o pZed•r mAeW ereK id•l. ey ŒAim” öBu˜.®
22
öBu˜ emAizek• b•leln/ "etAmAr h•At ŒAk•Aezr 3
tA” emAiz o h•AerA, P•erQe,r k•AeC egl Žb•M
id•ek• etAl/ tAh•el imzerr opr izlAb•]iX Zr¨ h•eyù b•ll/ ''öBu˜/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ö½Vr b•eleCn/ '&u“im
yAeb•. imzerr smˆS˜ÿ e(•etr mAnux/ pZ o gACpAlAr ŒAr k•tid•n öBu˜ek• ŒmA‘ k•reb••À ŒAmAr elAek•ed•r
opr Ž” izlAb•]iX h•eb•.® ŒAmAr ŸpAsn• k•ret eyet d•Ao. 4 &u“im yid• ŒAmAr
23
tA” emAiz tAr h•Aetr Ci¼ ŒAk•Aezr id•ek• ŒAed•z ŒmA‘ k•r teb• ŒAgAmIk•Al ŒAim etAmAed•r
&u“ll/ tArpr öBu˜ BU˜imr opr b•“jƒ“ineGRAx/ izlAb•]iX
Ž” ed•ez pÒ˜pAl ineyù ŒAsb•. 5pÒ˜pAelrA sAr•
o Œzin GwAeln. sAr• imzer izlAb•]iX h•l. ed•z eFek• eP•leb•/• c•Airid•ek• Žt pÒ˜pAl ŒAseb•
24
ey etAmrA mAiw ed•Ket pAeb• n•. izlAb•]iXr h•At
izlAb•]iX h•i•Cl Žb•M c•Airid•ek• ib•éYí c•mk•Ai•Cl.
Ž” D•re,r B˜yù¿•r izlAb•]iX imzerr Zr¨ eTek• ŒAj“ eTek• y• ik•C¢ eb<•ec• igeyùeC essb• pÒ˜pAelr• eKeyù
pyR•–˜ÿ ŒAeg k•KenA h•yùin. 25Ž” izlAb•]iX imzerr eP•leb•/ mAeWr öetYk•iw gAeCr smˆS˜ÿ pAt• Ž”
e(•etr smˆS˜ÿ ik•C¢/ elAk•j“n o pZsh• gACpAl• pÒ˜pAelr• eKeyù eP•leb•.
6
Db•Ms k•er id•l. Ž” izlAb•]iXet mAiwr smˆS˜ÿ gAC etAmAr smˆS˜ÿ Gr/ etAmAr k•m$c•ArIed•r Gr Žb•M
eB˜eÒ˜ pe¼iCl. 26Žk•mA^ ”•S•óˆAeyùelr elAk•ed•r imzerr sb• Gr pÒ˜pAel B˜er yAeb•. Žt pÒ˜pAl
b•AsS˜îAn egAzn öed•ez izlAb•]iX h•l n•. h•eb• y• etAmAr iptAmAtA ŒTb•• etAmAr iptAmh•r•
27
k•Ken• ed•eKin. imzer j“nb•sit ge¼ oWAr smyù
P•erQ, emAiz o h•AerA,ek• efek• b•ll/ ''Ž”b•Ar
ŒAim pAp k•eriC. öBu˜” iWk• iCeln. ŒAim o ŒAmAr eTek• ŒAj“ pyR•–˜ÿ Žt pÒ˜pAl ŒAr k•KenA ek•Ÿ
elAek•r• Bu˜l k•eriC. 28öBu˜r ed•oyù• izlAb•]iX o ed•eKin.®¾ tArpr emAiz ipCn iP•er P•erQ,ek• eCe¼
b•“jƒ“pAt ŒAr sç h•e•C n•. ö½Vrek• igeyù Ž” J“¼ c•el egl.
7
TAmAet b•l. tAh•el ŒAim etAmAed•r eyet ed•b•/ Žrpr P•erQe,r• k•mRc•ArIr• tAek• ij“|•As• k•rl/
etAmAed•r ŒAr ŽKAen TAk•et h•eb• n•.® ''ŒAr k•tid•n ŒAmr• Ž” elAek•ed•r P<•Aed• pe¼
29
TAk•b•À Žed•r ö½Vr/ öBu˜r ŸpAsn• k•ret eyet
emAiz P•erQ,ek• b•leln/ ''ŒAim yKn zh•r tYAg
k•er yAeb•• tKn ŒAim öBu˜ek• öATRn•r B˜Ò˜Iet ŒAmAr id•n/ ŒApin yid• t• n• k•ern teb• ŒApnAr eb•AJ“Ar
h•AtÙel• oper &u“lb•. Žb•M tArpr b•“jƒ“pAt o ŒAeg” imzr CArKAr h•eyù yAeb•.®
8
izlAb•]iX TAmeb•. tKn &u“im j“Aneb• ey Ž” p]iTb•I tKn P•erQ, tAr k•mRc•ArIed•r b•leln emAiz o
öBu˜r ŒiD•k•Aer. 30ik••–˜Þ ŒAim j“Ain ey &u“im Žb•M h•AerA,ek• iP•ireyù ŒAnet. tAr• Žel P•erQ, tAed•r
etAmAr k•mRc•ArIr• ŽKenA öBu˜ek• šß“• k•erA n•.® b•leln/ ''yAo/ etAmr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr
31
yb• o zn gAeC Pu•l Žes igeyùiCl. tA” Ž” ŸpAsn• k•r. ik••–˜Þ ŒAmAek• b•el yAo iWk• k•Ar•
smˆS˜ÿ zs´ nX h•eyù egl. 32ik••–˜Þ eyeh•&u“ gm o k•Ar• yAe•CÀ®
9
j“nAr b•¼ h•l n• tA” esÙel• nX h•l n•. emAiz Ÿ%r id•l/ ''ŒAmAed•r smˆS˜ÿ elAk• yub•k•
33
o b•]ß“• sk•el” yAeb•. ŒAmr• ŒAmAed•r pu^ed•r/
emAiz P•erQe,r k•AC eTek• zh•err b•A”er egeln/
öBu˜ek• öATRn• k•rAr B˜Ò˜Iet t¡Ar h•AtÙel• oper k•‘•ed•r/ emx/ gb•Aid• pZ Žb•M öetYk•iw ij“inx
&u“leln Žb•M tí(•,Aí b•“jƒ“/ izlAb•]iX Žmnik• b•]iXoŒAmAed•r seÒ˜ ineyù yAb•. k•Ar, öBu˜ ŒAmAed•r
eTem egl. sk•lek•” Ÿíseb• ŒAmˆ–˜¤, k•ereCn.®
34 10
yKn P•erQ, ed•Kl b•]iX/ b•“jƒ“pAt o izlAb•]iX P•erQ, tAed•r b•leln/ ''ŒAim etAmAed•r o
eTem igeyùeC tKn es ŒAb•Ar Bu˜l k•rl. es o tAr etAmAed•r s•–˜ÿAned•r imzer eCe¼ eyet ed•oyùAr ŒAeg
k•mRc•ArIr• ej“d•I h•eyù egl. 35P•erQŠ Ÿß“t h•l Žb•MöBu˜ek• sitY” etAmAed•r seÒ˜ TAk•et h•eb•? ed•K
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r eyet id•et ŒS•VˆIk•Ar k•rl.etAmAed•r inü‚yù” ek•An ku•-mtlb• ŒAeC. 11ZD•umA^
Žsb•” h•eyùiCl iWk• öBu˜ eymn emAizek• b•eliCeln pur¨xrA” öBu˜r ŸpAsn• k•ret pAreb• k•Ar, öTem
es”rk•m B˜Aeb•”. etAmr• Žk•TA” b•eliCel. ik••–˜Þ etAmAed•r sb• elAk•
eyet pAreb• n•.® Žrpr P•erQ, emAiz o h•AerA,ek•
pÒ˜pAl ib•d•Ayù id•eln.
tArpr öBu˜ emAizek• b•leln/ ''P•erQe,r k•AeC 12
öBu˜ Žb•Ar emAizek• b•leln/ ''&u“im imzerr
10 yAo/ ŒAim tAek• o tAr k•mRc•ArIed•r ej“d•I opr etAmAr h•At emel d••o. tAet pÒ˜pAelr•
63 yA^Apˆu S˜kÿ • 10:13-11:10
ŒAseb•. sAr• imzr pÒ˜pAel B˜er yAeb•. izlAb•]iXet 27
öBu˜ ŒAb•Ar P•erQ,ek• ej“d•I k•er &u“leln Žb•M
ey sb• gAC nX h•yiù n esÙil pÒ˜pAl eKeyù eP•leb•.® P•erQ, tAed•r eyet b•AD•• id•eln. 28P•erQ, emAizek•
13
emAiz tAr h•Aetr Ci¼ imzerr opr &u“el b•leln/ ''ŽKAn eTek• dU•r h•eyù yAo/ ŒAr k•KenA
D•rl. Žb•M öBu˜ pUbR• id•k• eTek• Žk• öb•l b•AtAs eyn ŽKAen etAmAek• n• ed•iK/ yid• &u“im ŽKAen
pAWAeln. sAr• id•n sAr• rAt D•er es” h•Aoyù• b•eyù ŒAmAr k•AeC ed•K• k•ret ŒAesA teb• etAmAyù mret
egl. Žb•M sk•Aleb•l• es” h•AoyùAyù pÒ˜pAlrA Žes h•eb•.®
imzer F¦ek• p¼l. 14pÒ˜pAelr• Ÿe¼ Žes imzerr 29
tKn emAiz b•ll/ ''&u“im Žk•w• k•T• iWk•”
mAiwet b•sl. Žt pÒ˜pAl ”itpUeb•R k•KenA imzer b•eleCA/ ŒAim ŒAr k•KenA etAmAr k•AeC ŒAsb• n•.®
ed•K• yAyù in ŒAr prb•t$I k•Aelo k•KenA ed•K• yAeb•
n•. 15pÒ˜pAelr• mAiw eFek• eP•ll Žb•M sAr• ed•z öTm j“Atek•r m& ] “u Y
öBu˜ tKn emAizek• b•leln/ ''imzr Žb•M
ŒÞ“k•Aer eFek• egl. izlAb•]iX y• Db•Ms k•er in es
smˆS˜ÿ gAC Žb•M gAeCr P•l pÒ˜pAl eKeyù eP•ll/
imzerr ek•ATAo ek•Ano gAC b•• ltA-pAtAo Œb•izX
11 P•erQe,r ib•r¨eß“ ŒAim ŒAerk•iw ib•pyRyù b•eyù
ŒAnb•. tArpr•/ es etAmAed•r sb•A”ek• pAiWeyù ed•eb•.
r”l n•. b•ˆS˜Þt/ es etAmAed•r c•el eyet b•AD•Y k•reb•.* 2&u“im
16
P•erQ, tA¼AtAi¼ emAiz o h•AerA,ek• efek• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Ž” b•At$• pAWAeb•É 'nArI o
pAiWeyù b•leln/ "ŒAim etAmAed•r o etAmAed•r öBu˜ pur¨x inib•eR zex etAmr• inej“r inej“r öiteb•zIed•r
ö½Verr k•AeC pAp k•eriC. 17Žb•Ark•Ar metA ŒAmAr k•AC eTek• esAn• o räepAr Œl¿•Ar c•A”eb•. 3öBu˜
ŒprAD• (•m• k•er d•Ao. etAmAed•r öBu˜ek• b•l Ž” imzrIyùed•r etAmAed•r öit d•yùAlu k•er &u“leb•n.
pÒ˜pAlÙelAek• sireyù inet.® imzerr elAek•r•/ Žmnik• P•erQe,r k•m$c•ArIrA
18
emAiz P•erQe,r k•AC eTek• c•el egl Žb•M öBu˜r emAizek• Žk• mh•An b•Yi)˜r my$Ad•• ed•eb•.®¾
k•AeC tAr j“‘ öATRn• k•rl. 19öBu˜ h•AoyùAr id•k• 4
emAiz elAek•ed•r j“AnAl/ ''öBu˜ b•eleCn/ 'ŒAj“
pirb•t$n k•er piü‚m id•k• eTek• b•AtAs pAWAeln/ mD•YrAt nAgAd• ŒAim imzerr meD•Y id•eyù yAb•. 5 Žb•M
Ž” öb•l h•AoyùAyù smˆS˜ÿ pÒ˜pAl imzr eTek• eb•ireyù tAr P•el imzrIyùed•r smˆS˜ÿ öTmj“At pu^r• mArA
igeyù sUP• sAger p¼l. imzer ŒAr Žk•iwo pÒ˜pAl yAeb•. rAj“• P•erQe,r öTmj“At pu^ eTek• Zr¨ k•er
r”l n•. 20ik••–˜Þ öBu˜ ŒAb•Ar P•erQ,ek• ej“d•I k•er y¡AtAk•el zs´ epx,k•Air,I d•AsIr öTmj“At pu^
&u“leln Žb•M P•erQ, ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r eyet pyR•–˜ÿ sb•A” mAr• yAeb•. Žmnik• pZed•ro öTm zAb•k•
id•eln n•. mArA yAeb•. 6tArpr/ smˆS˜ÿ imzer Žmn ej“Aer k•AåAr
erAl ŸWeb• y• ŒtIet k•Kno h•yùin Žb•M yA
ŒÞ“k•Ar B˜ib•`eto k•Kno h•eb• n•.
21
tArpr öBu˜ emAizek• b•leln/ ''etAmAr h•At 7
ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ek•Anrk•m (•it h•eb•
Ÿper ŒAk•Aezr id•ek• etAl yAet sAr• imzr ŒÞ“k•Aer n•. Žmnik• ek•AenA ku•ku•r pyR•–˜ÿ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ŒTb•A
eFek• yAyù. ŒÞ“k•Ar Žt gAâ h•eb• ey etAmr• t• tAed•r pZed•r id•ek• eGŸ eGŸ k•er ic•ík•Ar k•reb••n•.
ŒnuB˜b• k•ret pAreb•.® Žr P•el/ etAmrA b•uJ“et pAreb• ŒAim imzrIyùed•r
22
tA” emAiz ŒAk•Aezr id•ek• h•At &u“ll/ tKn eTek• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r seÒ˜ k•tKAin Œ‘rk•m ŒAc•rŠ
k•AelA emG Žes imzrek• eFek• eP•ll. itnid•n k•ir. 8tKn etAmAed•r smˆS˜ÿ :imzrIyù k•mRc•ArIr•ò
D•er Ž” ŒÞ“k•Ar r”l. 23ek•Ÿ k•AŸek• ed•Ket epl ntj“Anu h•eb• Žb•M ŒAmAr ŸpAsn• k•reb•. tAr• b•leb•/
n• b•• ek•Ÿ ŸeW ek•ATAo eyet pArl n•. ik••–˜Þ ''&u“im etAmAr smˆS˜ÿ elAk•ek• etAmAr seÒ˜ ineyù
”•S•óˆAeyùlIyùrA eyKAen b•As k•rt esKAen ŒAel• iCl. c•el yAo.¾¾ tKn emAiz eß*AeD• P•erQ,ek• eCe¼ c•el
24
ŒAb•Ar P•erQ, emAizek• efek• pAiWeyù b•leln/ egl .¾®
''yAo igeyù etAmAed•r öBu˜r ŸpAsn• k•r? etAmr• 9
öBu˜ Žrpr emAizek• ŒAro b•leln ey/ ''P•erQŠ
etAmAed•r s•–˜ÿAned•r ineyù eyet pAreb• ik••–˜Þ gr¨ b•• etAmAr k•T• ezAenin. ek•n ezAeninÀ ezAenin b•el”
emexr d•l inet pAreb• n•/ ŽKAen ereK yAeb•.® etA ŒAim imzerr opr ŒAmAr mh•Azi)˜r öB˜Ab•
25
emAiz b•ll/ "n•/ ŒAmAed•r öBu˜ ö½Vrek• ŸísgR ed•KAet eperiClAm.® 10emAiz o h•AerA, P•erQe,r
Žb•M eh•Amb•il ed•oyùAr j“‘ etAmAek• ŒAmAed•r k•AeC igeyùiCl Žb•M Ž” smˆS˜ÿ ŒelQik•k• k•Aj“Ùel•
pZsmUh• id•et h•eb•. 26ç<• ŒAmr• ŒAmAed•r pZsmUh• k•eriCl. ik•–˜Þ öBu ˜ P•erQe,r h•äd•yù e k• Ÿß“t
öBu˜r ŸpAsnAr j“‘ ineyù yAb•. ŒAmrA Žk•w• (u•ro
eP•el yAb••n•. k•Ar, ŒAmr• j“Ain n• ŒAmAed•r öBu˜ tArpr•ÖÖÖ k•reb• ŒTb•• "tArpr es etAmAed•r Ž” j“Ayùg•
ö½Verr ŸpAsnAr j“‘ iWk• ik• ik• lAgeb•. Žk•T• eTek• pAiWeyù ed•eb••. eymn Žk•j“n pur¨x tAr S˜¤Iek• pirtYAg
k•er/ es etAmAed•r eyQ&u“k•sh• pAiWeyù ed•eb••. öAc•In ”•S•óˆAeyùel/
ŒAmr• ŒAmAed•r g–˜ÿb•YS˜îel ep<QeC j“Anet pArb•.
yid• Žk•j“n pur¨x ib•b•Ah• ib•e•Cd• k•rt tAek• tAr S˜¤I ib•eyùet y•
tA” ŒAmr• Ž sb•ik•C¢” seÒ˜ ineyù yAb•.® ŒTR ŽeniCl esw• Œb••” eP•rí id•et h•et•.®
yA^Apˆu S˜kÿ • 12:1-30 64

k•eriCeln yAet es ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tAr ed•z eTek• KAeb• n•. yid• ek•Ÿ eswA KAyù teb• es” b•Yi)˜ek•
eyet n• ed•yù. ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r eTek• ŒAlAd•• k•er ed•oyù• h•eb•. 16Ž”
C¢iwr öTm o ezx id•en pib•^ smAgm Œnuiþt h•eb•.
inˆS˜Aÿ rpb•R etAmr• Ž” id•nÙelAet ek•An k•Aj“ k•reb• n•. etAmr•
emAiz o h•AerA, imzer TAk•Ar smyù öBu˜ tAed•r Ž” id•nÙilet Žk•mA^ etAmAed•r ŒAh•Aerr j“‘
12 b•leln/ 2 ''Ž” mAs h•eb• etAmAed•r j“‘ b•Cerr KA† !trI k•ret pAreb•. 17etAmr• KAimrib•h•In r¨iwr
öTm mAs/ 3-5 Ž” ŒAed•z smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlb•AsIr j“‘É Ÿíseb•r k•T• men rAKeb•. ek•nÀ k•Ar, Ž” id•n
Ž” mAesr d•zm id•en öetYek• tAr b•A¼Ir j“‘ ŒAim etAmAed•r sb• elAk•ek• d•el d•el imzr eTek•
Žk•iw k•er pZ ej“AgA¼ k•reb•. pZiw Žk•iw emx eb•r k•er ŽeniClAm/ tA” etAmAed•r sb• Ÿ%rpur¨x
ŒTb•• Žk•iw CAglo h•et pAer. yid• tAr b•A¼Iet Ž” id•niw S•år, k•reb•/ Ž” inyùm ic•rk•Al TAk•eb•.
Žk•iw egAw• pZr mAMs KAoyùAr metA yeTX elAk• 18tA” öTm mAesr c•&u“d$•z id•n ib•ek•el etAmr•
n• TAek• teb• es tAr ik•C¢ öiteb•zIek• mAMs B˜Ag KAimrib•h•In r¨iw KAoyù• Zr¨ k•reb•. etAmr• Ï r¨iwiw
k•er KAoyùAr j“‘• inmˆ–˜¤, k•reb•. öetYek•r KAoyùAr Ï mAesr Žk•ib•Mz id•enr sÞ“YA pyR•–˜ÿ KAeb•. 19sAtid•n
j“‘ yeTX mAMs TAk•eb•. pZiwek• h•et h•eb• Žk•iw D•er etAmAed•r Ger ek•An KAimr TAk•eb• n•/ ey ek•An
Žk• b•Cerr puMzAb•k• Žb•M sµpU,Rräep S•VˆAS˜îYb•An. b•Yi)˜ es ”•S•óˆAeyùelr nAgirk• eh•Ak• b•• ib•ed•zI/ ey
6
mAesr c•&“u d$•z id•n pyR•–˜ÿ Ž” pZiwr opr etAmAed•r Ž” smeyù KAimr KAeb• tAek• ”•S•óˆAeyùelr b•Aik•
nj“r rAKet h•eb•. es”id•n ”•S•óˆAeyùlIyù mØlIr smˆS˜ÿ elAek•ed•r eTek• ŒAlAd•• k•er ed•oyù• h•eb•. 20Ž”
elAek•rA Ž” pZiwek• egAD•Uil eb•lAyù h•tY• k•reb•. C¢iwet etAmr• Œb••” KAimr KAeb• n•/ etAmr•
7
etAmr• Ž” öA,Ir r)˜ sMýh• k•reb•/ ey b•A¼Iet eyKAen” TAk• n• ek•n KAimrib•h•In r¨iw KAeb•.®
elAek•r• eB˜Aj“ KAeb• es” b•A¼Ir d•rj“Ar k•AWAemAr 21
tA” emAiz ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r smˆS˜ÿ öb•I,ed•r efek•
oper o pAez Ž” r)˜ lAigeyù ed•eb•. b•ll/ ''etAmAed•r pirb•Aerr j“‘ emxzAb•k• ej“AgA¼
8
''Ž” id•n rAet etAmr• emxiwek• pui¼eyù tAr k•r Žb•M inˆS˜ÿArpeb•Rr j“‘ emxzAb•k•iwek• h•tY• k•r.
mAMs KAeb•. etAmr• et¡etA zAk• o KAimrib•h•In r¨iwo 22Žk• Œ¡Aiw k•er ŽesAb• ineyù pAe^ rAK• re)˜ f¦ib•eyù
KAeb•. 9emxiwek• k<•Ac•• ŒTb•A j“el isß“ k•r• Œb•S˜îAyù t• id•eyù d•rj“Ar k•AWAemAr opr o pAezr id•k• r[˜
etAmAed•r KAoyù• Ÿic•í h•eb• n•/ ik••–˜Þ ŒAÙenr tAep k•erA. sk•Aelr ŒAeg ek•Ÿ inej“r b•A¼I tYAg k•reb•
es¡k•eb•. emxzAb•k•iwr mAT•/ p• Žb•M iB˜terr ŒMz n•. 23Ž” smyù/ öBu˜ imzerr eB˜tr id•eyù imzrIyùed•r
sb•ik•C¢” Œ(u•å TAk•eb•. 10etAmr• sb• mAMs rAetr h•tY• k•ret yAeb•n. yKn itin d•rj“Ar k•AWAemAr
meD•Y” eKeyù ezx k•reb•. yid• prid•n sk•Ael ik•C¢ pAez o oper re)˜r öelp ed•Keb•n/ tKn itin
Œb•izX TAek• teb• t• pui¼eyù eP•leb•. es” d•rj“AÙelAr opr id•eyù yAeb•n. öBu˜
11
''yKn etAmr• ŒAh•Ar k•reb• tKn etAmr• yA^Ar Db•Msk•ArIek• etAmAed•r b•A¼Iet Žes ŒAGAt k•ret
j“‘ puerApuir öS˜Þt h•eyù TAk•Ar epAzAek• TAk•eb•. ed•eb•n n•. 24etAmr• Œb••” Ž” ŒAed•z men rAKeb•/
etAmAed•r pAeyù ju“etA TAk•eb•/ h•Aet Ci¼ TAk•eb• Ž” ib•iD• etAmAed•r o etAmAed•r Ÿ%rpur¨xed•r j“‘
Žb•M etAmr• tA¼Aæe¼• k•er KAeb•. k•Ar, Ž h•l ic•rk•Al TAk•eb•. 25yKn etAmr• öBu˜r öitš¨it mt
öBu˜r inˆS˜ÿArpb•R. t¡Ar ed•oyù• BU˜KeØ yAeb• tKn etAmAed•r Ž”
12
''ŒAim imzrIyùed•r öTmj“At izZÙilek• Žb•M ij“inxÙil Œb••” men rAKet h•eb•. 26yKn etAmAed•r
tAed•r smˆS˜ÿ pZr öTmj“At zAb•k•Ùilek• h•tY• s•–˜ÿAenr• ij“|•As• k•reb•/ 'ŒAmr• ek•n Ž” Ÿísb•
k•rb•. Ž”B˜Aeb•/ ŒAim imzerr smˆS˜ÿ ed•b•tAed•r opr k•riCÀ¾ 27tKn etAmr• b•leb•/ 'Ž” inˆS˜ÿArpb•R öBu˜ek•
rAyù ed•b• yAet tAr• j“Anet pAer ey ŒAim” öBu˜. sµ•åAn j“AnAb•Ar j“‘. ek•nÀ k•Ar, yKn ŒAmr• imzer
13
ik••–˜Þ etAmAed•r d•rj“Ayù lAgAenA r)˜ Žk•iw ib•ezx iClAm tKn öBu ˜ ŒAmAed•r ”•S•ó ˆ A eyù l b•AsIed•r
ic•eHr k•Aj“ k•reb•. yKn ŒAim o” r)˜ ed•Kb• tKn b•A¼IÙilek• inˆS˜ÿAr id•eyùiCeln. öBu˜ imzrIyùed•r h•tY•
ŒAim etAmAed•r b•A¼IÙelAr opr id•eyù c•el yAb•. k•eriCeln ik••–˜Þ ŒAmAed•r elAek•ed•r b•A¼IÙel• r(••
ŒAim ZD•u imzerr elAek•ed•r (•it k•rb•. ik••–˜Þ Ž” k•eriCeln. sutrAM elAek• nt h•eyù öBu˜r ŸpAsn•
sb• mArA ™k• erAeg etAmAed•r ek•An (•it h•eb• n•. k•rl.®¾
14
''tA” etAmr• sb•smyù men rAKeb• ey/ ŒAj“ 28
öBu˜ emAiz o h•AerA,ek• Ž” ŒAed•z id•eyùiCeln
etAmAed•r Žk•iw ib•ezx C¢ i wr id•n. etAmAed•r tA” ”•S•óˆAeyùlb•AsI öBu˜r ŒAed•zmetA k•Aj“ k•rl.
Ÿ%rpur¨xr• Ž” C¢iwr id•enr mAD•Yem öBu˜ek• sµ•åAn 29
mD•YrAet imzerr smˆS˜ÿ öTm nb•j“Atk• pu^ed•r
j“AnAeb•. 15Ž” C¢ i wet etAmr• sAtid•n D•er öBu˜ h•tY• k•eriCeln. P•erQe,r öTmj“At pu^ eTek•
KAimrib•h•In r¨iw KAeb•/ C¢iwr öTm id•en etAmr• ej“elr b•ª•Ir öTmj“At pu^ pyR•–˜ÿ. smˆS˜ÿ pZr
etAmAed•r b•A¼I eTek• smˆS˜ÿ KAimr sireyù eP•leb•. öTmjAt zAb•k•ek•o h•tY• k•r• h•l. 30es” rAet
Ž” C¢iwet puerA sAt id•n D•er ek•Ÿ ek•An KAimr imzerr öetYk• Ger ek•Ÿ n• ek•Ÿ mAr• egl. P•erQ,/
65 yA^Apˆu S˜kÿ • 12:31-13:9
tAr k•mRc•ArI o imzerr smˆS˜ÿ elAk• Ÿ•c•S•Vˆer k•AåA tAr inˆS˜ÿArpb•R eB˜Aj“ KAoyù• Ÿic•í nyù. Ž” inˆS˜ÿArpb•R
Zr¨ k•rl. ZD•umA^ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“‘.
46
''öetYk• pirb•Ar Žk•iw b•A¼Iet” ŒAh•Ar k•reb•.
”•S•ˆó Aeyl
ù Iyeù d•r imzr tYAg ek•Ano KAb•Ar b•A¼Ir b•A”er yAeb• n•/ emx zAb•ek•r
31
tA”/ es” rAet P•erQ, emAiz o h•AerA,ek• efek• ek•An h•A¼ B˜AÒ˜eb• n•. 47smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùl öj“Aitr
b•leln/ ''ŸeW p¼/ ŒAmAed•r elAek•ed•r eCe¼ d•Ao mAnux Ž” Ÿísb• pAln k•reb•. 48yid• ”S•óˆAeyùlIyù
Žb•M c•el yAo. &u“im o etAmAr ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• CA¼• Œ‘ ek•An Ÿpj“Aitr elAk• etAmAed•r seÒ˜
y• ”•C• tA” k•ret pAr. etAmrA eymn b•eliCel/ TAek• Žb•M etAmAed•r KAb•Aer B˜Ag b•sAet c•Ayù teb•
igeyù öBu˜r ŸpAsn• k•r. 32etAmAed•r c•Aih•d•• metA tAek• Žb•M tAr pirb•Aerr öetYk• pur¨xek• suåí
smˆS˜ÿ gr¨ o emexr d•l etAmrA ineyù eyet pAer•. k•rAet h•eb•. tAh•el es Œ‘A‘ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r smk•(•
yAo? yKn etAmrA yAeb• ŒAmAyù ŒAzIbR•Ad• k•rAr j“‘ h•eyù yAeb• Žb•M tAed•r seÒ˜ KAb•Ar B˜Ag k•er eKet
öBu ˜ r k•AeC öATR n • k•er•.® 33imzrIyùr• tAed•r pAreb•. ik••–˜Þ yid• ek•An b•Yi)˜r suåí n• k•rAenA h•yù
tA¼AtAi¼ c•el yAb•Ar j“‘ imnit k•rl. ek•nÀ k•Ar, teb• es Ž” KAb•Ar ŒAh•Ar k•ret pAreb• n•. 49Ž”
tAr• b•ll/ ''etAmr• n• c•el egel ŒAmr• sk•el inyùm sk•elr j“‘” öeyAj“Y. Ž” inyùmiw ”•S•ˆó AeyùlIyù
mAr• yAb•?® ŒTb•• Œ-”•S•ó ˆ A eyù l Iyù sk•elr j“‘ smAnB˜Aeb•
34
öeyAj“Y.®
”•S•óˆAeyùlIyùrA tAed•r r¨iwet KAimr ed•b•Ar smyù
epl n•. tAr• iB˜ej“ myùd•Ar tAelr pA^ k•Ape¼ 50
tA” öBu ˜ emAiz o h•AerA,ek• y• ŒAed•z
j“i¼eyù k<•AeD• b•eyù ineyù c•ll. 35tArpr ”•S•óˆAeyùelr id•eyùiCeln smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùelr elAk• t• pAln k•rl.
elAek•r• emAizr k•TAmetA tAed•r imzrIyù 51
tA” es” id•n öBu ˜ Ž”B˜Aeb• d•el d•el
öiteb•zIed•r k•AeC igeyù k•Ap¼ o esAn•-räpAr !trI ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIed•r imzr ed•z eTek• eb•r k•er ŒAneln.
ij“inx c•A”l. tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 ''”•S•óˆAeyùelr
36

&u “ leln yAet imzrIyù r A tAed•r D•nsµpd•


13
öBu˜ imzrIyùed•r ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r öit d•yAù lu k•er öitiw nArIr öTmj“At pu^ s•–˜ÿAnek• ŒAmAr
Ÿe£•e• d•An k•r. Žmnik• öetYk•iw pZr öTm
”S•ó ˆ A eyù l b•AsIed•r h•Aet &u “ el ed•yù ? Ž”B˜Aeb•/ pur¨x zAb•k•iwo ŒAmAr h•eb•.®
3
”•S•óˆAeyùlIyùrA imzrIyùed•r luãn k•rl. emAiz elAek•ed•r b•ll/ ''Ž” id•niwek• men
37
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• rAimexx eTek• sueO•Aet ereKA. etAmr• imzerr ß*Itd•As iCel. ik••–˜Þ öBu˜
yA^• k•rl. izZr• CA¼•” esKAen öAyù 6/00/000 t¡Ar mh•An zi)˜ id•eyù Ž” id•en etAmAed•r d•Ase ׈r
elAk• iCl. 38esKAen öc•¢r emx/ gb•Aid• pZ Žb•M z]žl eTek• mu)˜ k•ereCn. etAmr• KAimrib•h•In r¨iw
ij“inxp^ iCl. tAed•r seÒ˜ Œenk• Œ-”•S•óˆAeyùlIyù KAeb•. 4ŒAj“ ŒAb•Ib• mAesr :b•s•–˜ÿk•Aelrò Ž” id•en
elAk• igeyùiCl. 39eyeh•&“u tAed•r imzerr b•A”er eyet etAmr• imzr tYAg k•erC. 5 öBu ˜ etAmAed•r
b•AˆD•Y k•r• h•eyùiCl/ es”eh•&u“ tAr• mAK• myùd•Ayù/ eywA pUb•Rpur¨xed•r k•AeC k•nAnIyù/ ih•%Iyù/ ”emArIyù/ ih•bb•Iyù
tAr• imzr eTek• ŽeniCl/ KAimr emzAb•Ar smyù o iyb•UxIyùed•r ed•z etAmAed•r ed•oyùAr öitš¨it
pAyùin. Žb•M yA^Ar j“‘ ek•An ib•ezx KAb•Ar öˆS˜Þt id•eyùiCeln. öBu˜ etAmAed•r b•æ B˜Al ij“ines B˜r•
k•rAro smyù h•yùin. tA” tAr• KAimrib•h•In r¨iw” BU˜KeØ ineyù ŒAsAr pr etAmr• Œb••” öit b•Cr
es¡ek• ineyùiCl. öTm mAesr Ž” ib•ezx id•en ŸpAsn• k•reb•.
40 6
”•S•óˆAeyùlb•AsIr• 430 b•Cr D•er imzer b•As ''sAtid•n D•er etAmr• KAimrib•h•In r¨iw KAeb•.
k•eriCl. 41öBu˜r qsnYrA * 430 b•Cr pr es” ib•ezx sAtid•enr id•n eB˜Aj“n Ÿísb• k•reb•. Ž” mh•AeB˜Aj“
id•en imzr tYAg k•eriCl. 42tA” esw• iCl Žk•iw Ÿísb• h•eb• öBu˜ek• sµ•åAn j“AnAenAr Ÿe£•e•. 7tA”/
ib•ezx rAi^ k•ArŠ öBu˜ tAed•r imzr eTek• eb•r k•er sAtid•n D•er etAmr• KAimrib•h•In r¨iw KAeb•. etAmAed•r
ŒAnAr j“‘ l(•Y rAKiCeln. es”B˜Aeb•/ smˆS˜ÿ ed•ezr ek•ATAo ek•An KAimrib•izX r¨iw Œb••” TAk•eb•
”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• öBu˜ek• s›˜åAn j“AnAenAr j“‘ ic•rk•Al n•. 8 es”id•n etAmr• etAmAed•r s•–˜ÿAned•r b•leb•/
Ž” ib•ezx rAtiwr öit l(•Y rAKeb•. 'öBu˜ ŒAmAed•r imzr ed•z eTek• Ÿß“•Ar k•er ŽeneCn
43
öBu˜ emAiz o h•AerA,ek• b•leln/ ''Ž” h•l b•el ŒAmr• Ž” mh•AeB˜Aj“ Ÿísb• pAln k•ir.¾
9
inˆS˜ÿArpebR•r b•ilr inyùmAb•lIÉ ek•An ib•ed•zI Ž” ''Ž” ib•šAemr id•niwek• ek•Ano ib•ezx id•en h•Aet
inˆS˜ÿArpebR• ŒAh•Ar k•reb• n•. 44ik••–˜Þ yid• ek•An b•Yi)˜
b<•AD•• suetAr met• etAmAed•r men rAK• Ÿic•í.* men
ek•An d•As ek•en Žb•M tAek• suåí k•rAyù tAh•el es”
d•As inˆS˜ÿArpb•R eKet pAreb•. 45ik••–˜Þ ey elAk• etAmAr Ž” ÖÖÖ Ÿic•í ŒA(•irk• ŒeTR/ "etAmAr h•Aet Žk•iw d•Ag Žb•M
ed•ezr Žk•j“n sAmiyùk• b•Aisª•• b•• B˜A¼•k•r• k•mRI etAmAr c•(u•þˆeyùr mAJ“KAen Žk•iw S•åArk•-ic•H.® Žk•j“n ”æd•I
tAr sµ•VˆeÞ ö½Verr ib•iD•Ùil men rAKAr j“‘ tAr h•Aet Žb•M
k•pAel ey ib•ezx ij“insiw b<•AeD• ŽKAen s•µ˜õb•t> es k•TAr”
öB˜u r qsnY ”•S•óˆAeyùelr elAek•r•. Ÿe˜ñK k•r• h•e•C.
yA^Apˆu S˜kÿ • 13:10-14:10 66

rAKeb• é” ec•AeKr mAJ“KAen k•pAel lAgAenA itlek•r eyAexP• Ger egl


metA. Ž” C¢iwr id•niw etAmAed•r öBu˜r iz(•AmAlAek• 19
emAiz eyAexeP•r ŒiS˜î b•eyù ineyù c•ll. :eyAexP•
men rAKet sAh•AyY k•reb•. ŽwA etAmAed•r sAh•AyY mAr• yAb•Ar ŒAeg ”•S•ˆó Aeyùelr pu^ed•r Ž” k•Aj“ k•rAr
k•reb• öBu˜r mh•An zi)˜ek• men rAKet iyin etAmAed•r öitš¨it k•ireyù ineyùiCl. eyAexP• b•eliCl/ ''ö½Vr
imzr eTek• mu)˜ k•ereCn. 10sutrAM öit b•Cr C¢iwr etAmAed•r yKn r(•• k•reb•n tKn etAmr• imzr
id•niwek• etAmr• siWk• smeyù S•år, k•reb•. ed•z eTek• ŒAmAr ŒiS˜î sk•l b•eyù ineyù Žes•.®ò
11
''etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r Žb•M etAmAed•r k•AeC
öitš¨itmt öBu˜ etAmAed•r k•nAnIyùed•r ed•ez ineyù öB˜u tA¡ r elAek•ed•r en ï ˆ× id•eln
yAeb•n. ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r k•AeC 20
”•S•ˆó AeyùlIyùrA sueO•Aí eCe¼ ŽesiCl Žb•M ŽTem/
öitš¨it id•eyùiCeln ey etAmAed•r itin Ž” ed•z eywA mr¨BU˜imr k•AeC iCl/ esKAen t¡Ab•u gA¼l. 21öBu˜
id•eyù ed•eb•n. ö½Vr etAmAed•r Ž” ed•z ed•oyùAr pr/ es” smyù tAed•r pT ed•iKeyù ineyù Želn. es”
12
etAmr• ik••–˜Þ t¡Aek• etAmAed•r öTm pu^ s•–˜ÿAn yA^Ar smeyù öBu˜ pT ed•KAenAr j“‘ id•enr eb•lAyù
Žb•M BU˜imþ h•oyùA öTm pur¨x zAb•k•ek• öBu˜r Ÿe£•e• lµ•Vˆ• emG S˜ÿ•µ˜õ Žb•M rAetr eb•lAyù ŒAÙenr izK•
d•An k•reb•. b•Yb•h•Ar k•retn. Ï ŒAÙenr izK• rAetr eb•lAyù
13
öitiw gAD•Ar öTmj“At pur¨x zAb•k•ek• öitiw tAed•r pT c•lAr ŒAelA ej“AgAetA. 22lµ•VˆA emG S˜ÿ•µ˜õ
emx zAb•ek•r ib•inmeyù öBu˜r k•AC eTek• ik•en mu)˜ sArAid•n tAed•r seÒ˜ TAk•t Žb•M rAet TAk•t ŒAÙenr
k•er ŒAnet pAreb•. yid• mu)˜ k•ret n• pAerA tAh•el izK•.
tArpr öBu˜ emAizek• b•leln/ 2''oed•r b•elA/
gAD•Ar zAb•k•iwek• GA¼ mwek• h•tY• k•reb•. Žb•M eswA”
h•eb• öBu˜r öit !neb•†. ik••–˜Þ mAnuexr öTmj“At
pu^ s•–˜ÿAned•r Œb••” öBu˜r k•AC eTek• eP•rt ineyù
14 imga e d•Al Žb•M sU P • sAgerr mAJ“KAen
b•AlaseP•Aenr sAmen rAi^yApn k•ret. 3tAh•el
ŒAset h•eb•. P•erQ, B˜Ab•eb• ey ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA mr¨BU˜imet
14
''B˜ib•`et etAmAed•r s•–˜ÿAnr• ij“|•As• k•reb•/ h•Aireyù egeC. oed•r ŒAr ek•ATAo yAb•Ar j“Ayùg•
etAmr• ŽÙelA ek•n k•rel/ 'ŽÙelAr mAen” b•• en”. 4 tKn ŒAim P•erQ,ek• sAh•sI k•er &u“lb• yAet
ik•À¾ tKn etAmr• b•leb•/ 'ŒAmr• imzer d•Aˆs ׈ es etAmAed•r tA¼• k•er. ik••–˜Þ ezxpyR•–˜ÿ ŒAim P•erQ,
k•rtAm. ik••–˜Þ öBu˜” t¡Ar mh•An zi)˜ öeyùAg k•er o tAr esnAed•r prAij“t k•rb•. Žw• ŒAmAr sµ•åAn
ŒAmAed•r imzr ed•z eTek• Ÿß“Ar k•er ŽeniCeln. b•A¼Aeb•. Žb•M imzerr elAek•rA tKn j“Anet pAreb•
15
imzer P•erQ, iCl B˜Ix, ej“d•I•. es ik•C¢et” ey ŒAim” öBu˜.® ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ö½Verr
ŒAmAed•r mui)˜ id•i•Cl n•. tA” öBu˜ tKn es ed•ezr k•TAmetA” k•Aj“ k•rl.
öetYk• öTmj“At s•–˜ÿAned•r h•tY• k•eriCeln. öBu˜
mAnux o pZ ŸB˜eyùr” öTmj“At pur¨xs•–˜ÿAned•r P•erQŠ ”•S•ˆó Aeyl
ù Iyeù d•r tA¼• k•reln
h•tY• k•eriCeln. es”j“‘” ŒAmr• smˆS˜ÿ öTmj“At 5
imzerr rAj“A Kb•r epeln ey ”•S•óˆAeyùlIyùrA
puM pZed•r öBu˜r k•AeC ŸísgR k•ir Žb•M öBu˜r pAileyùeC. Ž” Kb•r Zen P•erQ, o t¡Ar sB˜Ased•r•
k•AC eTek• ŒAmAed•r öTmj“At pu^ s•–˜ÿAned•r ŒAegr mt mn pirb•t$n k•reln. P•erQ, b•leln/
ik•en in”.¾ 16Žr” ic•H ih•sAeb• etAmAed•r h•Aet "ŒAmr• ek•n ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r eyet id•lAmÀ ek•n oed•r
suetA b<•AD•• Žb•M é” ec•AeKr mAJ“KAen itlk•. yAet pAlAet id•lAmÀ ŽKn ŒAmr• ŒAmAed•r ß*Itd•Ased•r
etAmr• men rAKet pAr ey öBu˜ t¡Ar prAß*m zi)˜ h•ArAlAm.®
öeyùAg k•er ŒAmAed•r imzr ed•z eTek• Ÿß“Ar k•er 6
sutrAM P•erQ, t¡Ar reT c•e¼ elAk•j“n semt
ŽeneCn.® iP•er egeln. 7 P•erQ, t¡Ar sb• ec•eyù B˜AelA 600 j“n
sArTIek• ineln. öetYk•iw reT Žk•j“n k•er ib•izX
imzr ed•z tYAg k•rAr yA^ApT sB˜Asd• iCl. 8”•S•óˆAeyùlIyùr• tAed•r yuß “ j“eyù Ÿ<c•¢
17
P•erQ, yKn elAek•ed•r c•el eyet id•eln/ ö½Vr k•rA ŒS˜¤zS˜¤ ineyù eCe¼ yAi•Cl. ik••–˜Þ imzerr rAj“A
tAed•r pelXIyù ed•ezr meD•Y id•eyù BU˜mD•YsAgr b•rAb•r P•erQ,/ y¡ A r h•äd•yù öBu ˜ r þˆ A r• Ÿß“t h•eyùiCl
sh•j“ smu@• pT b•Yb•h•Ar k•ret ed•nin/ yid•o eswA ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tA¼• k•reln.
iCl. ö½Vr b•eliCeln/ "Ï id•k• id•eyù egel yuß“• 9
imzrIyù !s‘rA tAed•r tA¼• k•rl. P•erQe,r
k•ret h•eb•. tKn elAek•r• mt pirb•tn $ k•er ŒAb•Ar smˆS˜ÿ Œ½VAerAh•I/ rTAerAh•I Žb•M !s‘ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r
imzer” iP•er eyet pAer.® D•er eP•ll yKn tAr• sUP• sAgerr k•AeC b•AlaseP•Aenr
18
tA” ö½Vr tAed•r sUP• sAgerr id•k•b•tI$ mr¨BU˜imr pUeb•R pI-h•h•IerAet izib•r k•eriCl.
10
meD•Y id•eyù ineyù ŽesiCeln. imzr tYAg k•rAr smyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ed•Ket epl P•erQ, Žb•M
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• yueß“•r epAzAek• inej“ed•r t¡Ar esnAr• tAed•r id•ek• Žigeyù ŒAseC. tKn tAr•
siÆï“t k•rl. B˜yù epeyù öBu˜r k•AeC sAh•AeyYr j“‘ ic•ík•Ar k•er
67 yA^Apˆu S˜kÿ • 14:11-15:7
ŸWl. 11tAr• emAizek• b•ll/ "ek•n &u“im ŒAmAed•r k•reln. tKn öBu˜ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r p(• ineyù imzrIyù
imzr eTek• eb•r k•er ŒAnelÀ•ek•n mrAr j“‘ &u“im !s‘b•Aih•nIek• ŒAte¿• eP•el id•eln.
25
ŒAmAed•r Ž” mr¨BU˜imet ineyù ŽelÀ ŒAmr• Œ•–˜ÿt reTr c•Ak•• ŒAwek• igeyù rT c•AlAenA k•iWn
imzer etA zAi•–˜ÿet mret pArtAm. esKAen ŒAr h•eyù d¡•A¼Al. imzrIyùr• ic•ík•Ar k•er ŸWl/ "c•elA
ik•C¢ TAk• n• TAk• öc•¢r k•b•r iCl. 12Žrk•m ey ŽKAn eTek• eb•ireyù yA”. öBu˜” ”æd•Ied•r h•eyù ŒAmAed•r
Gwet pAer t• ik••–˜Þ ŒAmr• ŒAeg” b•eliClAm. ŒAmr• ib•r¨eß“• l¼A” k•reCn.®
b•eliClAm/ 'Œnuýh• k•er ŒAmAed•r ib•r)˜ ek•AerA n•. 26
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ ''smue@•r opr
ŒAmAed•r ŽKAen” TAk•et d•Ao/ imzrIyùed•r esb•• etAmAr h•At &u“el D•r. ed•Keb• tIº• j“elA•CÑAs
k•ret d•Ao.¾ Ž” mr¨BU˜imet Žes mrAr eTek• imzrIyùed•r rT o Œ½VAerAh•I esnAed•r ýAs k•reC.®
27
imzrIyùed•r d•As ׈ Œenk• B˜Al iCl.® emAiz tAr h•At smue@•r opr emel D•relA.
13
ik••–˜Þ emAiz Ÿ%er b•ll/ ''B˜yù epeyù pAileyù tA” id•enr ŒAelA eP•AwAr iWk• ŒAeg smu@• tAr
eyo n•? ed•eKA/ öBu˜ ik•B˜Aeb• ŒAj“ etAmAed•r r(•A S•VˆAB˜Aib•k• Œb•S˜îAyù iP•er egl. imzrIyùr• j“elA•CÑAs
k•reb•n. etAmr• ŒAr ek•Ano id•n imzrIyùed•r ed•Ket eTek• b<•Ac•Ar tAiged• öA,pe, ed•Q¼et lAgl. ik••–˜Þ
pAeb• n•. 14etAmAed•r ik•C¢” k•ret h•eb• n•. ZD•u zA•–˜ÿ öBu˜ tAed•r smue@•r j“el eWel id•eln. 28j“elA•CÑAs
h•eyù ed•eK yAo ik• GweC. öBu˜” etAmAed•r h•eyù yuß “• rT o Œ½VAerAh•I esnAed•r ýAs k•rl. P•erQe,r ey
k•reb•n.® smˆS˜ÿ esnAr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tA¼• k•er ŒAsiCl
15
es” smyù öBu˜ emAizek•• b•leln/ ''&u“im ŽKenA tAr• sb• Db•Ms h•l. ek•Ÿ eb<•ec• TAk•l n•.
29
ek•n ŒAmAr sAmen k<•Ad•eCA? ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Žigeyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• smue@•r mAJ“KAen !tir
eyet b•elA. 16yKn &u“im sUP• sAgerr opr etAmAr h•oyù• pT id•eyù sUP• sAgr epireyù egl. tAed•r
h•Aetr lAiW &u“el D•reb• sUP• sAgr éB˜Ag h•eyù yAeb•. peTr épAez iCl j“elr ed•oyùAl. 30sutrAM es”id•n
tKn elAek•r• smue@•r mAJ“KAen !tir h•oyù• es” Ž”B˜Aeb• öBu˜ imzrIyùed•r h•At eTek• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r
Zk•enA pT id•eyù pAeyù eh•¡ew eyet pAreb•. 17ŒAim” r(•• k•reln. per ”•S•óˆAeyùlIyùr• sUP• sAgerr tIer
imzrIyùed•r sAh•sI k•er &u“eliC. tA” or• etAmAed•r imzrIyù e d•r m] t ed•eh•r sAir ed•Ket epl.
31
tA¼• k•reC. ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r ed•KAb• ey ŒAim imzrIyù e d•r es” pir,it ed•KAr pr eTek•
P•erQ,/ tAr smˆS˜ÿ !s‘/ tAr Œ½VAerAh•IsmUh• Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA öBu˜r zi)˜ sµpekR• in>seª•h•
sArTIed•r ec•eyù Œenk• eb•zI zi)˜zAlI. 18tKn h•l. tAr• öBu˜ek• B˜yù o sµ•åAn k•ret Zr¨ k•rl.
imzro j“Aneb• ey ŒAim” öBu˜. imzrIyùrAo ŒAmAek• tAr• öBu˜ek• Žb•M t¡Ar d•As emAizek• ib•½VAs k•ret
sµ•åAn j“AnAeb• yKn ŒAim P•erQ,/ tAr Œ½VAerAh•Ig, Zr¨ k•rl.
Žb•M sArTIed•r prAij“t k•rb•.®
emAizr sÒ˜It
öB˜u imzerr esnAed•r prAij“t k•reln Žrpr emAiz Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA öBu˜r
19
Žrpr öBu˜r dU•t ey sAmen eTek• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r 15 Ÿe£•e• Ž” gAniw gA”lÉ
enï ׈ id•i•Cl/ es ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ipCn id•ek• c•el
ŽelA. tA” Žk• lµ•Vˆ• emGS˜ÿ•µ˜õ mUæet$r meD•Y” ''ŒAim öBu˜r Ÿe£•e• gAn gA”b•? itin mh•An
elAek•ed•r sAmen eTek• ipCen c•el Žl. k•Aj“ k•ereCn. itin eGA¼• Žb•M eGA¼soyùAred•r
20
Ž”B˜Aeb• Ï emGS˜ÿ•µ˜õ imzrIyùed•r mAJ“KAen ib•rAj“ smue@• C¡¢e¼ eP•el id•eyùeCn.
k•ret TAk•l. tKn imzrIyù e d•r j“‘ ŒÞ“k•Ar 2
öBu˜” ŒAmAr zi)˜. itin ŒAmAr pir^At•. Žb•M
TAk•elo ”•S•óˆAeyùlIyùed•r j“‘ ŒAelA iCl. tA” Ï ŒAim t¡Ar özMsAr gAn gA”b•. öBu˜ ŒAmAr ö½Vr/
rAe^ imzrIyùr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r k•AeCù ŒAset pArl ŒAim t¡ A r özMsA k•rb•. öBu ˜ h•eln ŒAmAr
n•. pUb•Rpur¨xed•r ö½Vr. Žb•M ŒAim t¡Aek• sµ•åAn k•rb•.
21
emAiz sUP• sAgerr opr tAr h•At emel D•rl. 3
öBu˜ h•eln mh•An eyAß“•. t¡Ar nAm h•l öBu˜.
öBu˜ pUbR•id•k• eTek• öb•l J“e¼r s]iX k•reln. Ž” 4
P•erQe,r rT Žb•M esnAed•r itin smue@• C¡¢e¼
J“¼ sArArAt D•er c•let lAgl. é¾B˜Ag h•eyù egl eP•el id•eyùeCn. P•erQe,r esr• qs‘r• sUP• sAger
smu@•. Žb•M b•AtAs mAiwek• Zk•en• k•er id•eyù smue@•r f¦eb• egeC.
mAJ“KAn b•rAb•r peTr s]iX k•rl. 22”•S•óˆAeyùelr 5
j“elr gB˜Ier tAr• tileyù egeC. pATerr metA
elAek•r• Ï pT id•eyù eh•¡ew sUP• sAgr epireyù egl. tAr• j“el f¦eb• egeC.
tAed•r éid•ek• iCl j“elr ed•oyùAl. 6
''öBu˜ ŒApnAr fAn h•At Œs•µ˜õb• zi)˜zAˆlI. öBu˜
23
ipCen P•erQe,r smˆS˜ÿ Œ½VAerAh•I esn• o rT ŒApnAr fAn h•At zߨb•Aih•nIek• c•¢rmAr k•er id•eyùeC.
D•Aoyù• k•rl. 24prid•n sk•Ael emGS˜ÿ•µ˜õ o Œi©ÍizKAr 7
ŒApin ŒApnAr mh•An rAj“k•Iyù Fe[˜“ ŒApnAr
opr eTek• öBu˜ imzrIyù esnAed•r id•ek• #iXpAt ib•r¨ß“Ac•ArIed•r Db•Ms k•ereCn. ŒAÙenr izKA eymn
yA^Apˆu S˜kÿ • 15:8-16:5 68
22
k•er K¼ pui¼eyù ed•yù/ etmin ŒApnAr eß*AD• tAed•r ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r sUP• sAgr eperAet emAiz
Db•Ms k•er id•eyùeC. enï ׈ id•eyùiCl. itn id•n D•er zUr mr¨BU˜im Œitß*m
8
ŒApnAr in>½VAesr Žk•iw sej“Ar Pu•ík•Aer j“l k•ret k•ret tAr• j“elr sÞ“An epl n•. 23itnid•n
j“em ŸeWiCl. es” j“elA•CÑAs Žk•iw inerw ed•oyùAel pr tAr• mArAet Žes ep<QCAelA. mArAet j“elr
pir,t h•eyùiCl Žb•M smue@•r gB˜IrtAo Gn h•eyù sÞ“An imlelo es” j“l Žt etetA iCl ey t•
ŸeWiCl. pAenr ŒeyAgY. (Žrj“‘ Ž” j“AyùgAr nAm rAK•
9
zߨr• b•eliCl/ 'ŒAim tAed•r tA¼• k•er D•er h•eyùiCl mAr• b•• it)˜t•.)
24
eP•lb•. ŒAim tAed•r smˆS˜ÿ D•n-sµpi% luW k•rb•. elAek•r• emAizr k•AeC“ Žes nAilz j“AnAelA.
ŒAim trb•Air b•Yb•h•Ar k•er sb• luW k•er enb•. sb•ik•C¢ tAr• b•ll/ ''ŽKn ŒAmr• ik• pAn k•rb•À®
ŒAmAr inej“r j“‘ ineyù yAb•.¾ 25
emAiz öBu˜r k•AeC ek<•ed• p¼l. öBu˜ tAek• Žk•
10
ik••–˜Þ ŒApin ŒApnAr in>½VAs id•eyù smu@•ek• gAeCr sÞ“An id•eln. emAiz es” gAC Ï etetA j“el
Ÿi¼eyù id•eyùiCeln Žb•M tAed•r eFek• id•eyùiCeln. f¦eb•Aet” es” j“l suS•VˆAé h•eyù ŸWl.
tAr• sIsAr metA es” ß*uß “ smue@•r nIec• c•el egeC. Ï S˜îAen öBu˜ elAk•ed•r ib•c•Ar k•er tAed•r j“‘
11
öBu˜r metA ŒAr ik• ek•Ano ˆed•b•tA ŒAeCÀ n•? Žk•iw ib•iD• ö,yù n o k•eriCeln. öBu ˜ tAed•r
ŒApnAr metA ŒAr ek•Ano ö½Vr en”. ŒApin ŒtY•–˜ÿ ib•½VAesro prI(•• ineln. 26öBu˜ b•leln/ ''etAmr•
pib•^. ŒApin ŒAü‚yRj“nk• zi)˜zAlI. ŒApin mh•An Œb••”/ etAmAed•r öBu˜ ö½Vrek• emen c•leb•. itin
ŒelQik•k• Gwn• GwAn. eyw• siWk• men k•reb•n eswA” etAmr• k•reb•. etAmr•
12
ŒApin ŒApnAr fAn h•At ösAirt k•eriCeln/ yid• öBu˜r smˆS˜ÿ ined$•z o ib•iD• emen c•el• tAh•el
tA” p]iTb•I tAed•r igel eP•eliCl. etAmr• imzrIyùed•r metA ŒsuS˜î TAk•eb• n•. ŒAim/
13
ŒApin ŒApnAr mh•An k•r¨,A id•eyù elAek•ed•r öBu˜ etAmAed•r imzrIyùed•r metA ŒsuS˜î k•er &u“lb•
r(•• k•ereCn. Žb•M ŒApnAr zi)˜ id•eyù Ï elAek•ed•r n•.•ŒAim” es” öBu˜ iyin etAmAed•r ŒAerAgY d•An
ŒApnAr pib•^ o suª•r ed•ez ŒApin ineyù ŽeseCn. k•ereCn.®
14 27
''Œ‘A‘ ed•z Ž” k•Aih•nI Zen B˜yù pAeb•. tArpr elAek•r• ŽlIem Žes ŸpiS˜ît h•l.
pelXIyùr• B˜eyù ek<•ep ŸWeb•. esKAen b•AerAiw j“elr J“,RA Žb•M 70iw tAl gAC
15
”ed•Aemr entAr• B˜eyù k<•Apeb•. emAyùAeb•r entAr• iCl. tAr• es” j“AyùgAyù j“elr D•Aer tAed•r izib•r
B˜eyù k<•Apeb•. k•nAnb•AsIr• Ÿ†m h•ArAeb•. !tir k•rl.
16
Ï zi)˜zAlI elAek•rA yKn ŒApnAr (•mtAr
ömAŠ pAeb• tKn tAr• B˜yù epeyù yAeb•. or• pATerr 16 tArpr ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ j“nmØlI ŽlIm
CA¼l Žb•M sInyù mr¨BU˜imet Žl eywA iCl
metA Œn¼ h•eyù TAk•eb• yt(•, n• ŒApnAr elAek•rA ŽlIm o sIneyùr mAJ“KAen. imzr ed•z eCe¼ ŒAsAr
c•el yAyù; ç<•/ eh• öBu˜/ yt(•Š iþˆtIyù mAesr 15 id•enr mATAyù tAr• esKAen ep<QCAelA.
n• ŒApnAr elAk• yAed•r ŒApin ik•eniCeln/ c•el 2tArpr ”S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ j“nmØlI mr¨BU˜imet emAiz
yAyù. o h•AerAe,r k••eC nAilz k•rl. 3Ž”sb• elAek•r•
17
tAed•r ŒApnAr pbR•et ineyù yAn eyKAen ŒApnAr b•ll/ ''öBu˜ yid• ŒAmAed•r imzr ed•ez emer eP•letn
b•AsS˜îAn Žb•M esKAen tAed•r S˜îApn k•r¨n. ŒAmAr tAh•elo B˜Al iCl. Œ–˜ÿt esKAen etA KAb•Ar eptAm.
öBu˜/ Ï j“AyùgAwA” h•e•C es” j“AyùgA eywA ŒApin ŒAmAed•r ”•CAmetA KAb•Ar esKAen mju“t iCl. ik••–˜Þ
!trI k•ereCn. pib•^ S˜îAn eywAek• ŒApnAr h•At ŽKn etAmr• ŒAmAed•r Ž” mr¨BU˜imet Žen eP•lel.
öitþ• k•ereC. ŽKAen etA ŒAmr• KAb•Aerr ŒB˜Aeb•” mArA yAb•.®
18
öBu˜ ic•rk•Aelr j“‘ yueg yueg zAsn k•reb•n.® 4
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ ''ŒAim etAmAed•r
19
yKn P•erQe,r smˆS˜ÿ eGA¼A/ rT o Œ½VAerAh•I j“‘ ŒAk•Az eTek• KAb•Ar eP•lb•Ar b•Yb•S˜î• k•rb•. es”
smue@•r nIec• c•el egl/ tKn öBu˜ ŒAb•Ar smue@•r KAb•Ar etAmAed•r KAb•Ar eyAgY h•eb•. elAek•r• öitid•n
j“l tAed•r opr eP•rí ŒAneln. ik••–˜Þ ”•S•ˆó AeyùlIyùr• b•A”er eb•ireyù Žes tAed•r öeyùAj“nmetA •sArAid•enr
smue@•r mAJ“KAn id•eyù Zk•enA peT eh•¡ew igeyùiCl. KAb•Ar ku•i¼eyù ineyù ŒAseb•. ŒAim y• b•liC etAmr•
20
tArpr h•AerAe,r eb•An miryù m / mih•l• t• k•rC ik•n• ZD•u t• ed•KAr j“‘” ŒAim Žw• k•rb•.
B˜Ab•b•Aid•nI/ h•Aet Žk•iw Kã•nI &u“el inl. miryùm o 5öetYk•id•n tAr• ek•b•lmA^ Žk•id•enr metA pyRAˆ¹ˆÿ
tAr mih•lA sÒ˜Ir• nAc•et o gA”et Zr¨ k•rl. KAb•Ar sMýh• k•reb•. ik••–˜Þ Zß*b•Ar yKn tAr• KAb•Ar
gAenr ey k•TAÙelA miryùm Ÿ•c•Ar, k•riCl t• h•lÉ !tir k•reb•/ tKn tAr• ed•Keb• ey éid•enr mt py$Aˆ¹ˆÿ
KAb•Ar siÇ•ˆt ŒAeC.®*
21
"öBu˜r Ÿe£•e• gAn k•r? itin mh•An k•Aj“
k•ereCn. itin eGA¼• Žb•M eGA¼AsoyùArIed•r smue@•
Zß*b•Ar ÖÖÖ ŒAeC Žiw GewiCl yAet elAek•ed•r zinb•Ar :ib•šAemrò
C¡¢e¼ eP•el id•eyùeCn.® id•en k•Aj“ k•ret n• h•yù•.
69 yA^Apˆu S˜kÿ • 16:6-32
6
emAiz Žb•M h•AerA, ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r b•ll/ 17
Žk•T• Zen ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• öetYek• Ï KA†b•ˆS˜Þ
''rAet etAmr• öBu˜r zi)˜r ömA, pAeb•. etAmr• ku•i¼eyù inl/ ek•Ÿ ek•Ÿ ŒAb•Ar Œ‘ed•r eTek• eb•zI
j“Aneb• ey itin” etAmAed•r imzr eTek• Ÿß“Ar k•er ku•e¼Al. 18per oj“en ed•K• egl ey yAr• eb•zI
ineyù ŽeseCn. 7 etAmr• öBu ˜ r k•AeC nAilz sMýh• k•eriCl tAed•r k•AeC Œitir)˜ pirmA, iCl
j“AineyùeCA•Žb•M itin t• ZeneCn. tA” ŒAgAmIk•Al n• Žb•M yAr• k•m sMýh• k•ret eperiCl tAed•ro
sk•Ael etAmr• öBu˜r mih•m• S•Vˆc•e(• ed•Ket pAeb•. KAb•Aer k•m pe¼in. öetYek•r pirb•Ar” pyRAˆ¹ˆÿ
etAmr• ŒAmAed•r k•AeC ek•b•l nAilz” j“Aineyù yA•C. pirmAe, KAb•Ar epl.
19
ŽKn ik• ŒAmr• KAink•w• ib•šAm epet pAirÀ® emAiz tAed•r b•ll/ ''perr id•enr j“‘ Ï KAb•Ar
8
Žb•M emAiz b•ll/ ''etAmr• nAilz j“AineyùeCA mju“t k•er ereKA n•.® 20ik••–˜Þ k•eyùk•j“n emAizr
Žb•M öBu˜ etAmAed•r ŒiB˜eyAg ZeneCn. tA” ŒAj“ k•T• n• Zen perr id•enr j“‘ Ï KAb•Ar ereK id•l.
rAet öBu˜ etAmAed•r mAMs ed•eb•n. Žb•M k•Al sk•Aelr ik••–˜Þ mju“t k•r• KAb•ArÙelAyù epAk•• D•er égRÞ“ Ci¼eyù
meD•Y etAmr• etAmAed•r c•Aih•d•AmetA r¨iwo epeyù yAeb•. egl. tA” emAiz Ïsb• elAek•ed•r opr ß*uß “ h•l.
etAmr• ŒAmAr k•AeC Žb•M h•AerAe,r k•AeCo nAilz 21
öitid•n sk•Ael öetYek• Ï KAb•Ar pyRAˆ¹ˆÿ
j“Aineyù ŽesC. ik••–˜Þ ŒAmrA ŽKn éj“en ik•C¢ smeyùr pirmAe, j“m• k•rt. ik••–˜Þ épuerr meD•Y Ï KA†b•ˆS˜Þ
j“‘ ib•šAm inet pArb• b•el men h•yù. men ereKA/ gel ŸD•Ao h•eyù eyt.
22
etAmr• ŒAmAr ib•r¨eß“ ik•Mb•• h•AerAe,r ib•r¨eß“ nAilz Zß*b•Aer mAnuexr• iþˆÙ, KAb•Ar j“m• k•rt.
j“AnAoin/ etAmr• S•V ˆ y ù M öBu ˜ r ib•r¨eß“ nAilz tAr• mAT• ipC¢ é¾epAyù• k•er KAb•Ar j“mAt. tA”
j“AineyùeCA.® ed•eK ib•iB˜å d•elr entAr• Žes emAizek• t• j“AnAl.
9 23
tArpr emAiz h•AerA,ek• b•ll/ ''”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ emAiz tKn tAed•r b•ll/ ''öBu ˜ ” oed•r
elAk•ed•r b•elA/ 'öBu˜r sAmen ŸpiS˜ît h•et.¾ k•Ar, b•eliCeln Žw• k•ret. k•Ar, ŒAgAmIk•Al h•l öBu˜ek•
öBu˜ etAmAed•r nAilz ZeneCn.®¾ sµ•åAn öd•zRenr j“‘ ib•ezx ib•šAemr id•n. etAmr•
10
h•AerA, ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r• es k•T• ŒAj“ sb• KAb•Ar rAåA k•er ŒAj“ek• KAb•Ar per Œb•izX
b•ll. tKn tAr• sb•A” Žk•seÒ˜ Žk• j“AyùgAyù Žes KAb•Ar k•Alek•r j“‘ mju“t k•er rAKet pAerA.®
24
j“e¼A h•l. h•AerA, yKn sb•Ar seÒ˜ k•T• b•liCl emAizr ŒAed•zmt/ elAek•r• esid•nk•Ar
tKn sb•A” ipCn iP•er mr¨BU˜imr id•ek• tAik•eyù ed•Ket Œitir)˜ KAb•Ar perr id•enr j“‘ sÇ•ˆyù k•er ereK
TAk•l emeGr iB˜tr id•eyù öBu˜r mih•m• ök•Aizt id•l. ik••–˜Þ Ï KAb•Ar Žtw¦ku• nX eh•Al n•. tAr meD•Y
h•e•C. Žk•wAo epAk•• iCl n•.
11
öBu˜ emAizek• b•leln/ 12''ŒAim ”•S•óˆAeyùelr 25
zinb•Ar emAiz elAek•ed•r b•ll/ "ŒAj“ h•l öBu˜r
elAk•ed•r nAilz ZeniC. sutrAM oed•r b•elA/ 'ŒAj“ öit sµ•åAn öd•zRenr j“‘ ib•ezx ib•šAemr id•n.
rAet etAmr• mAMs eKet pAerA. Žb•M sk•Ael etAmr• tA” ŒAj“ ŒAr ek•Ÿ etAmr• mAeW yAeb• n•. gtk•Aelr
ytKuiz r¨iw eKet pAerA. tKn etAmr• b•uJ“eb• ey mju“t k•r• KAb•Ar ŒAj“ KAeb•. 26sˆ¹ˆAÿ eh•r b•Aik• Cyùid•n
etAmr• etAmAed•r öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek• ib•½VAs KAb•Ar sMýh• k•relo öit sAtid•enr id•n h•eb•
k•ret pAr.®¾ ib•šAemr id•n. tA” ib•šAemr id•en mAeW ek•Ano KAb•Ar
13
rAet/ ititr pAKIrA ŽesiCl Žb•M izib•err pAoyù• yAeb• n•.¾¾
27
c•ArpAez b•esiCl. elAek•r• es” pAKIÙelAek• D•er Žk•T• b•l• se%Ño zinb•Ar k•eyùk•j“n KAb•Aerr
tAr mAMs eKl. sk•Ael izib•err c•ArpAez izizr sÞ“Aen b•A”er egl. ik••–˜Þ ed•Kl ek•Ano KAb•Ar mAeW
pe¼iCl. 14izizr Zik•eyù egel &u“xAr k•,Ar sr¨ pe¼ en”. 28tKn öBu˜ emAizek•• b•leln/ ''ŒAr
•ˆS˜ÿerr metA Žk• b•ˆS˜Þ mAiwet pe¼ TAk•l. 15t• k•tid•n Ž” elAek•r• ŒAmAr ined$•z o iz(•Aek• ŒmA‘
ed•eK ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• Žek• Œprek• ij“|•As• k•ret k•reb•À 29ed•K/ öBu˜ Ž” ib•šAemr id•niw etAmAed•r
Zr¨ k•rl/ ''ŽwA ŒAb•Ar ik• ij“insÀ®* tAr• j“Ant Œb•serr j“‘ inid$•X k•ereCn. tA” öBu˜ Zß*b•Ar
n• esw• ik•. tA” tAr• Žek• Œprek• ek•Q&u“h•lI h•eyù etAmAed•r éid•enr j“‘ pyRAˆ¹ˆÿ KAb•Ar id•eyù ed•n. sutrAM
ij“|•As• k•riCl. tKn emAiz tAed•r b•ll/ "Žw• ey eyKAen” TAek•A n• ek•n zinb•Ar ib•šAemr id•en
Žk• D•re,r KA†b•ˆS˜Þ y• öBu˜ etAmAed•r KAb•Ar j“‘ etAmrA sk•el ib•šAm eneb• o ŒArAm k•reb•.® 30tA”
id•eyùeCn. 16öBu˜ b•eleCn/ 'öetYek•” tAr öeyùAj“n elAk•j“n öBu˜r k•TAmetA ib•šAemr id•en ŒArAm k•ret
metA Žw• ku•i¼eyù eneb•. Žb•M öetYk•ek• tAr lAgl.
pirb•Aerr öetYek•r j“‘ Œ•–˜ÿt é¾epAyù• k•er inet 31
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• o” KA†b•ˆS˜Þr nAm id•l
h•eb•.®¾ "mAåA.® mAåAek• ed•Ket sAd•• re[˜r D•en b•Iej“r metA
h•elo Žr S•VˆAd• Œenk•w• mD•u id•eyù !tir k•r• ipeWr
metA. 32emAiz b•ll/ ''öBu˜ b•eleCnÉ 'prb•%$I
ŽwA ÖÖÖ ij“ins ih•º•¨et Žiw h•e•C es” ze€•r mt yAr ŒTR
''mAå•.¾¾
Ÿ%rpur¨exr j“‘ etAmAed•r é¾epAyù• k•er mAå• sÇ•ˆyù
yA^Apˆu S˜kÿ • 16:33-18:7 70

k•er rAKet h•eb•. tAh•el per tAr• ed•Ket pAeb• ŒAim etAmAek• pT c•lAr lAiW eywAet ö½Verr prAß*m
Ž” ib•ezx KAb•Ar y• ŒAim etAmAed•r imzr ed•z ib•†mAn/ es”wA ineyù pAh•Ae¼r opr eTek• l(•Y
eTek• Ÿß“Ar k•er Žen mr¨BU˜imet id•eyùiC.®¾ k•rb•.®
33
tA” emAiz h•AerA,ek• b•ll/ ''Žk•w• pA^ nAo 10
prid•n iyeh•AzUyù emAizr ŒAed•z emen yuß“• k•ret
Žb•M tAet éepAyù• mAåA rAeKA. öBu˜r sAmen ŒAmAed•r egl. Žk•” smeyù emAiz/ h•AerA, Žb•M h•Ýr pAh•Ae¼r
Ÿ%rpur¨xed•r j“‘•Ž” mAåA rAeKA.® 34emAizr öit c•Ý¼Ayù ŸWl. 11yt(•Š pyR•–˜ÿ emAiz tAr h•At &u“el
öBu˜r ined$•z met• h•AerA, Žk•iw pAe^ mAåA B˜rl r”l/ ”•S•óˆAeyùlIyùrA yuß “ ij“tiCl/ yKn es tAr h•At
Žb•M sA(•Yisª•uek•r eB˜tr rAKl. 35”•S•óˆAeyùlIyùr• 40 nAimeyùiCl tKn tAr• eh•er yAi•Cl.
12
b•Cr D•er mAåA eKeyùiCl. k•nAn ed•ezr sImAe•–˜ÿ Žes ik•C¢ smyù per h•At &u“el TAk•et TAk•et emAiz
n• ep<QCAenA pyR•–˜ÿ tAr• mAåA eKeyùiCl. 36(mAåA mAp• ûL•A•–˜ÿ h•eyù ŸWl. tKn h•AerA, o h•Ýr Žk•w• ib•zAl
h•t epAyù• ih•eseb•. Žk• epAyù• 8 k•Aepr smAn.) pATer emAizek• b•iseyù tAr• ŸB˜eyù emAizr éid•ek•

17 smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyùrA Žk•seÒ˜ sIn mr¨BU˜im


eTek• tAed•r yA^• Zr¨ k•rl. öBu˜ eymnB˜Aeb•
tAed•r enï ׈ id•eln tAr• es”B˜Aeb• Žk• j“Ayùg•
igeyù tAr h•At &u“el D•rl. sUy$ n• efAb•• py$•–˜ÿ tAr•
Ž”B˜Aeb•” emAizr h•At éewAek• &u“el D•er r”l. 13ŒAr
iyeh•AzUyù ŒmAelk•ed•r yueß“• prAij“t k•rl.
eTek• ŒAr Žk• j“AyùgAyù eyet Zr¨ k•rl. Guret 14
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ ''Ž” yuß “• ineyù
Guret tAr• rP•Id•Iem igeyù izib•r S˜îApn k•rl. esKAen Žk•w• b•” elK yAet elAek•rA men rAeK ŽKAen ik•
ek•Ano pAnIyù j“l iCl n•. 2 tA” Ïsb• elAek•rA GewiCl. Žb•M iyeh•AzUeyùr k•AeC ŽwA ej“Aer pe¼
ŒAb•Ar emAizr seÒ˜ tkR• Zr¨ k•rl Žb•M b•ll/ ezAnAo yAet es j“Anet pAer ey ŒAim ŒmAelk•ed•r
''ŒAmAed•r pAnIyù j“l d•Ao.® Ž” p]iTb•I eTek• sµpU,Rräep iniü‚H k•er ed•b•.®
15
emAiz tAed•r b•ll/ ''etAmr• ek•n ŒAmAr Žrpr emAiz Žk•iw eb•d•I• !trI k•rl. es”
ib•erAiD•t• k•reCAÀ ek•n” b•• etAmr• öBu˜ek• prI(•• eb•d•Ir nAm h•l "öBu˜” ŒAmAr ptAk••.® 16emAiz b•ll/
k•reCAÀ® "ŒAim öBu˜r isMh•Asenr id•ek• h•At b•Ai¼eyùiClAm
3
ik••–˜Þ elAek•r• tKn öc•Ø ï\•At$ iCl. tA” b•el” öBu˜ ŒmAelk•ed•r ib•r¨eß“ yu ß“• k•eriCeln/ eymn
tAr• punrAyù emAizr k•AeC nAilz j“AnAet Zr¨ k•rl. itin sb•Rd•• k•ern.®
tAr• b•ll/ ''ek•n &u“im ŒAmAed•r imzr eTek• eb•r
k•er ŒAnelÀ &u“im ik• ŒAmAed•r/ ŒAmAed•r s•–˜ÿAned•r emAizr ½Z V err prAmzR
Žb•M gb•Aid• pZed•r pAnIyù j“elr ŒB˜Aeb• mArAr
j“‘ imzr eTek• eb•r k•er ineyù ŽeseCAÀ® 18 emAizr ½VZr iyˆeTœ• iCl imid•yùnIyùr yAj“k•.
ö½V r ey Žk•AiD•k•B˜Aeb• emAizek• Žb•M
4
tArpr emAiz öBu˜r k•AeC ek<•ed• p¼l Žb•M b•ll/ ”S•óˆAeyùe lr elAek•ed•r sAh•AyY k•ereCn t• es
''ŒAim Žed•r ineyù ik• k•irÀ yid• ŽKuin ik•C¢ n• k•r• ZeniCl. iyˆeTœ• ZeniCl ey öBu˜ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r imzr
yAyù tAh•el Žr• etA sitY sitY ŒAmAek• pATr id•eyù eTek• eb•r k•er ŽeneCn. 2 tA” iyˆeTœ• emAizr S˜¤I
emer eP•leb•.® ispepArAek• inl Žb•M emAizr seÒ˜ ed•K• k•ret
5
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''ik•C¢ öb•I, entAed•r egl. emAiz tKn ö½Verr pb•Retr k•AeC izib•r k•er
ineyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•r sAmen igeyù d¡•A¼Ao. seÒ˜ reyùeC. emAizr S˜¤I ispepAr• tKn b•Aepr b•A¼Iet
etAmAr pTc•lAr lAiWek•o eneb• ey lAiW id•eyù &u“im TAk•t k•Ar, emAiz” tAr •S˜¤Iek• b•Aepr b•A¼I pAiWeyù
nIlned• ŒAGAt k•eriCel. 6 ŒAim etAmAr sAmen id•eyùiCl. 3 iyˆeTœ• ZD•u seÒ˜ emAizr S˜¤Iek•” nyù emAizr
eh•Aerb• pbR•etr :sInyù pb•t R ò opr d¡•A¼Ab•. pT c•lAr é” pu^ek•o ineyù igeyùiCl. öTm pue^r nAm egezRAm
lAiW id•eyù Ï pATer ŒAGAt k•erA ŒAr tKn” ed•Keb• k•Ar, es yKn j“›˜åAyù tKn emAiz b•eliCl/ "ŒAim
pATr eTek• j“l eb•ireyù ŒAseC. Ï j“l elAek•r• pred•ez öb•AsI.® 4 iþˆtIyù pue^r nAm ”lIeyùxr.
pAn k•ret pAreb•.® nAmk•re,r k•Ar, ih•eseb• iþˆtIyù pue^r j“e›˜år smyù
emAiz tA” k•rl Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr öb•I, entArAo emAiz b•eliCl/ "ŒAmAr ipt•r ö½Vr/ ŒAmAek• sAh•AyY
t• S•Vˆc•e(• ed•Ket epl. 7 emAiz Ï S˜îAenr nAm id•l k•ereCn Žb•M P•erQe,r trb•Air eTek• r(•• k•ereCn.®
5
m>s• o mrIb•A•/ k•Ar, Ï S˜îAen” ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA sutrAM iyeTƒA emAizr S˜¤I o é” pu^ek• ineyù emAizr
tAr ib•erAiD•t• Žb•M ö½Verr prI(•• ineyùiCl. izib•er ep<QCelA. emAiz tKn ö½Verr pb•Retr k•AeC
elAk•j“n öBu˜ tAed•r seÒ˜ ŒAeCn ik•n• t• prI(•• mr¨BU˜imet izib•er iCl.
6
k•er ed•Ket ec•eyùiCl. iyeTƒA emAizr Ÿe£•e• Žk• b•At$Ayù b•el pAWAl/
8
es”smyù ŒmAelk• egAþIr elAek•r• Žel• Žb•M "ŒAim etAmAr ½VZr iyeTƒA. ŒAim etAmAr S˜¤I o é”
rP•Id•Iem ”•S•ˆó Aeyùelr elAk•ed•r seÒ˜ yuß“• b•AiD•eyù id•l. pu^ek• seÒ˜ k•er ineyù ŽesiC.®
9 7
tKn emAiz iyeh•AzUyùek• b•ll/ "ik••C¢ elAk•ek• eb•eC tKn emAiz tAr t¡Ab•u eTek• eb•ireyù Žes ½VZrek•
ineyù ŒAgAmIk•Al eTek• ŒmAelk•ed•r seÒ˜ yuß “• k•erA. h•<Aw¦ ege¼ ö,Am o c•¢µ•Vˆn k•rl. éj“en éj“enr zrIr
71 yA^Apˆu S˜kÿ • 18:8-19:6
o S•VˆAeS˜îYr eK<Aj“ Kb•r ineyù emAizr t¡Ab•uet öeb•z ''ik•C¢ B˜Al mAnux yAed•r &u“im ib•½VAs k•ret pAerA
k•rl. 8 ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r j“‘ öBu˜ yA y• k•ereCn tAed•r inbR•Ac•n k•erAÑ Ï mAnuxr• ö½Vrek• sµ•åAn
emAiz t• ib•ˆS˜ÿAirtB˜Aeb• iyeTƒAek• b•ll. emAiz j“AnAl/ k•reb•. tAed•r” inb•RAc•n k•reb• yAr• ŒeTRr j“‘
öBu˜ P•erQ, o imzerr elAek•ed•r ik• h•Al k•ereCn. inej“ed•r isß“A•–˜ÿ b•d•l k•reb• n•. Žb•M Žed•r mAnuxed•r
yA^ApeT s›˜åuKIn h•oyù• smˆS˜ÿ sms´Ar k•TAo es zAsk• ih•sAeb• !tir k•erA. 1/000 j“n öit/ 100
b•ll. öetYk•iw sms´Ar e(•e^ öBu˜ ik•B˜Aeb• j“n öit/ 50 j“n öit Žb•M 10 j“n öit zAsk•
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r r(•• k•ereCn tAo es ½VZrek• menAnIt k•erA. 22Žb•Ar Ï elAek•ed•r zAsenr B˜Ar
Kuel b•ll. Ž” zAsk•ed•r h•Aet eCe¼ d•Ao. yid• ek•Ano Ùr¨ ˆ× p, U R
9
imzrIyùed•r h•At eTek• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Ÿß“Ar mAml• TAek• tAh•el es” zAsek•r• isß“A•–˜ÿ ýh•e,r
k•rb•Ar smyù öBu˜ tAed•r öit ey smˆS˜ÿ B˜Al k•Aj“Ùil j“‘•etAmAr k•AeC ŒAseb•. ik••–˜Þ sAD•Ar, mAmlAr
k•eriCeln es sµ•VˆeÞ“ Zen iyeTƒA KuzI h•l. 10iyeTƒA isß“A•–˜ÿÙil Œb•• tAr• inej“rA” k•er eneb•. Ž”B˜Aeb•
b•ll/ etAmAr eb•z ik•C¢ k•Aej“r B˜Ar tAr• b•h•n k•reb• Žb•M
''öBu ˜ r özMsA k•erA? itin” etAmAed•r tAr P•el elAek•ed•r enï ׈ id•et etAmAro suib•D••
imzrIyùed•r k•b•l eTek• mu)˜ k•ereCn. P•erQe,r h•At h•eb•. 23yid• &u“im ŽB˜Aeb• ŽegAet pAerA/ ŒAr ö½Vr
eTek•o öBu˜ etAmAed•r r(•• k•ereCn. yid• c•An tAh•el &u“im etAmAr d•Aiyù ׈ pAlen s(•m
11
ŽKn ŒAim j“Ain sk•l ed•b•tAr eTek• öBu˜” h•eb•. Žb•M Žk•”B˜Aeb• elAek•rAo tAed•r sms´Ar
mh•An? tAr• B˜Ab•t tArA” Žk•mA^ (•mtAr ŒiD•k•ArI smAD•An k•er Ger iP•er eyet pAreb•.®
24
ik••–˜Þ ed•K ö½Vr ik• k•er ed•KAeln?® iyeTƒA yA b•ll emAiz tA” k•rl. 25”•S•óˆAeyùelr
elAek•ed•r eTek• ik•C¢ B˜Al elAk•ek• es menAnIt
12
emAizr ½VZr iyeTƒA ö½Verr öit sµ•åAnAeTR k•rl. tArpr es tAed•r ent• ih•eseb• &u“el D•rl.
!neb•† o b•il id•l. tKn h•AerA, o ”•S•óˆAeyùelr emAiz öit 1/000 j“enr j“‘/ öit 100 j“enr
Œ‘A‘ öb•I,r• Žes ö½Verr sAmen emAiz o iyeTƒAr j“‘/ öit 50 j“enr j“‘/ Žmnik• öit 10 j“enr
seÒ˜ Žk•seÒ˜ ŒAh•Ar k•rl. j“‘o zAsk• inyu)˜ k•rl. 26Žrpr eTek• es”
13
prid•n emAiz elAk•ed•r ib•c•Ar k•ret b•sl. öD•AnrA” sAD•Ar, elAek•ed•r zAsn k•ret Zr¨ k•rl.
ib•c•Ar sB˜Ayù Žt elAk• h•eyùiCl ey sk•lek• sk•Al elAek•ed•r meD•Y ib•b•Ad• ed•K• id•el tAr• sms´•
eTek• sÞ“Y• pyR•–˜ÿ d¡•Ai¼eyù TAk•et h•l. smAD•Aenr j“‘• inej“r inej“r ŒÇ•ˆelr inid$•X
14
emAizek• elAek•ed•r ib•c•Ar k•ret ed•eK iyeTƒA öD•Aenr k•AeC eyet lAgl. ek•b•lmA^ Ùr¨ ˆ× p, U R ek•An
tAek• ij“e|•s k•rl/ "&u“im ek•n Žk•• ib•c•Arek•r d•Aiyù ˆ× sms´• b•• mAml•r isß“A•–˜ÿ ýh•, k•ret h•t emAizek•.
27
pAln k•reCAÀ Žb•M sb•A” sArAid•n D•er ek•n” b•• ZD•u ik•C¢id•n pr emAiz tAr ½VZr iyeTœAek• ib•d•Ayù
etAmAr k•AeC” ŒAseCÀ® j“AnAl Žb•M iyeTœA tAr ed•ez iP•er egl.
15
tKn emAiz tAr ½VZrek• b•ll/ ''elAek•r• ŒAmAr
k•AeC ö½Verr isß“A•–˜ÿ j“Anet ŒAes. 16yKn mAnuxed•r
meD•Y ek•An ib•b•Ad• !tir h•yù tKn tAr• ŒAmAr k•AeC ”•S•ˆó Aeyeù lr seÒ˜ ö½eV rr c•i¢ )˜
imzr eCe¼ ŒAsAr ‹me,r ïtIyù mAes
ŒAes. ŒAim” iWk• k•er id•” ek• siWk• ŒAr ek•
eb•iWk•. Ž” ŸpAeyù ŒAim mAnuxed•r meD•Y ˆö½Verr
ib•iD• o iz(•AmAlAek• Ci¼eyù id•”.®
19 ”S•ó ˆ Aeyù e lr elAek•rA sInyù mr¨BU ˜ imet
ep<QeCAl. 2tAr• rP•Id•Im eTek• sInyù pyR•–˜ÿ ‹mŠ
17
ik••–˜Þ emAizr ½VZr tAek• b•ll/ ''ŽwA” Ï k•Aej“r k•eriCl Žb•M pbR•etr k•AeC t¡Ab•u eP•eliCl. 3tArpr
siWk• ŸpAyù nyù. 18Žw• etAmAr Žk•Ar k•Aj“ nyù. emAiz pbR•et ŸWl ö½Verr seÒ˜ sA(•Aí k•rAr
&u“im Žk•• Ž” k•Aj“ k•ret pAreb• n•. ŽB˜Aeb• &u“imo Ÿe£•ezY. es” pbR•et ö½Vr emAizek• efek• b•leln/
Ÿ†m h•ArAeb• Žb•M elAek•rAo ûL•A•–˜ÿ h•eyù p¼eb•? 19ŽKn ''”•S•óˆAeyùelr elAk•j“n o mh•An yAek•Ab• pirb•Aerr
mn id•eyù ŒAmAr k•T• ezAn. ŒAmAr ik•C¢ Ÿped•z elAk•j“nek• Žk•T•Ùil b•elAÉ 4 'etAmr• inej“rA”
ýh•, k•erA. Žb•M ŒAim öATRn• k•ir ö½Vr eyn sbR•d•A ed•eKC ŒAim imzrIyùed•r ik• k•eriC. etAmr• ed•eKeCA
etAmAr seÒ˜ TAek•n. &u“im sb•Rd•• elAek•ed•r sms´• ŒAim ik•B˜Aeb• ögl pAKIr metA imzr eTek• etAmAed•r
Zen yAeb• Žb•M esÙelA ineyù &u“im sb•Rd•• ö½Verr eb•r k•er ŒAmAr k•AeC ŽKAen ineyù ŽesiC. 5 tA”
k•AeC b•leb•. 20&u“im ö½Verr ib•iD• o iz(•AmAlAek• ŽKn ŒAim etAmAed•r ŒAmAr ined$•zÙelA emen c•let
elAek•ed•r meD•Y j“Aigeyù &u“leb•. tAed•r b•leb• tArA b•liC. ŒAmAr c•¢i)˜ pAln k•erA. etAmr• yid• t•
eyn ö½Vr öd•% ib•iD•ek• n• B˜AeÒ˜. tAed•r b•leb• k•erA tAh•el etAmr• h•eb• ŒAmAr ib•ezx elAk•. Ž”
siWk• peT c•let. tAed•r ik• k•r• Ÿic•í tAo b•el puer• p]iTb•IwA” ŒAmAr; ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r ŒAmAr
ed•eb•. 21ik••–˜Þ etAmAek• ik•C¢ mAnuxek• ib•c•Ark• ih•sAeb• ib•ezx elAk• ih•eseb• menAnIt k•eriC. 6etAmr•
Žb•M ent• ih•eseb• inb•RAc•n k•ret h•eb•. yAj“k•ed•r Žk•iw ib•ezx rAj“Y h•eb•.¾ emAiz &u“im ik••–˜Þ
yA^Apˆu S˜kÿ • 19:7-20:10 72

ŒAim y• b•eliC t• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Œb••” 21


öBu˜ emAizek• b•leln/ ''nIec• igeyù elAek•ed•r
b•leb•.® b•elA orA eyn ŒAmAr k•AeC n• ŒAes. ŒAmAek• eyn
7
tA” emAiz ŒAb•Ar pbR•t eTek• nIec• enem Žes n• ed•eK. yid• t• k•er tAh•el Œenek• mArA p¼eb•.
”•S•óˆAeyùelr öb•I,ed•r öBu˜r smˆS˜ÿ ined$•z j“AnAl. 22
ŒAr ey sk•l yAj“k• ŒAmAr k•AeC ŒAseb• tAed•r
8
tAr• sb•A” smS•Vˆer j“AnAl/ ''öBu˜r sb• k•T• ŒAmr• b•elA tAr• eyn Ž” ib•ezx sB˜Ar j“‘ inej“ed•r
emen c•lb•.® qtir k•er ŒAes. yid• tAr• t• n• k•er tAh•el
tKn emAiz öBu˜ek• b•ll ey öetYek•” t¡Aek• ŒAim tAed•r zAiS˜ÿ ed•b•.®
emen c•leb•. 9 Žb•M öBu˜ emAizek• b•leln/ ''Gn 23
emAiz öBu˜ek• b•ll/ ''ik••–˜Þ elAek• pbR•et c•¼et
emeGr meD•Y id•eyù ŒAim etAmAr k•AeC ŒAsb• Žb•M pAreb• n•. k•Ar, ŒApin” etA b•eliCeln Žk•iw
etAmAr seÒ˜ k•T• b•lb•. Žb•M etAmAr seÒ˜ ŒAmAr erKA wAnet Žb•M es” erK• l[Gn k•er ek•Ÿ eyn
b•Ak•YAlAp öetYk•iw elAk• Znet pAeb•. elAek•ed•r pib•^ BU˜imet n• ŒAes.®
k•AeC etAmAr ib•½VAseyAgYt• b•A¼AenAr j“‘” ŒAim 24
öBu˜ tAek• b•leln/ ''nIec• mAnuexr k•AeC yAo.
Ž” ŸpAeyù etAmAr seÒ˜ k•T• b•lb•.® igeyù h•AerA,ek• etAmAr seÒ˜ ineyù ŽesA. ik••–˜Þ ek•An
tKn emAiz elAek•ed•r yAb•tIyù b•)˜b•Y ö½Vrek• sAD•Ar, mAnux o yAj“k•ek•• ŒAmAr k•AeC ŒAset
j“An•l. id•o n•. yid• tAr• ŒAmAr Kub• k•AeC ŒAes tAh•el
10
Žb•M öBu ˜ emAizek• b•leln/ ''ŒAj“ Žb•M ŒAim tAed•r zAiS˜ÿ ed•b•.®
25
ŒAgAmIk•Al &u“im Žk•w• ib•ezx sB˜Ar j“‘ elAek•ed•r sutrAM emAiz elAek•ed•r Ž” k•T•Ùil b•lAr
öS˜Þt k•erA. tAed•r Œb••” tAed•r epAzAk• D•ueyù j“‘ nIec• nAml.
inet h•eb•. 11Žb•M ïtIyù id•en ŒAmAr j“‘ qtrI
TAk•et h•eb•. ïtIyù id•en öBu˜ sInyù pb•Rt eTek• d•ziw ŒA|•A
nIec• enem ŒAseb• Žb•M öetYk•iw mAnux ŒAmAr d•zRn tKn ö½Vr Ž” sb• k•T• b•lelnÉ 2 ''ŒAim”
pAeb•. 12-13ik••–˜Þ &u“im öetYk•ek• b•leb• pb•Rt eTek•
dU•er ser• TAk•et. Žk•iw erK• ewen es” erK• oed•r
20 öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr. ŒAim” etAmAed•r
imzerr d•Aˆs ׈ eTek• mu)˜ k•eriC. tA” etAmr• Ž”
pAr h•et b•Ar, k•reb•. ek•An elAk• b•A öA,I yid• ined$•zÙil mAneb•É
3
pb•Rtek• SpzR k•er tAh•el tAr m]&u“Y h•eb•. tAek• ''ŒAmAek• CA¼• etAmrA ŒAr ek•Ano ed•b•tAek•
Œb••” pATr id•eyù ŒTb•• tIr ib•ß “ k•er emer eP•let ŸpAsn• k•reb• n•.
4
h•eb•. tAek• ek•Ÿ eC¡Aeb• nA. iz[˜A eb•ej“ n• oW• ''etAmr• Œb••” Œ‘ ek•An mUi%$ g¼eb• n•
pyR•–˜ÿ öetYek• Œep(•• k•reb•. tArpr tArA pbR•et eyÙel• ŒAk•Aezr/ BU˜imr ŒTb•• j“elr nIec•r
ŸWet pAreb•.® ek•An öA,Ir mt ed•Ket. 5ek•An mUi%$r ŸpAsn•
14
sutrAM emAiz pbR•t eTek• nIec• enem Žes b•• esb•• k•reb• n•. k•Ar,/ ŒAim” öBu˜/ etAmAed•r
elAk•ed•r ib•ezx sB˜Ar j“‘ öˆS˜Þt k•rl. elAek•r• ö½Vr. yAr• Œ‘ ed•b•tAr ŸpAsn• k•reb• tAed•r
tAed•r epAzAk• pirâ•Ar k•er inl. ŒAim G],• k•ir. ŒAmAr ib•r¨eß“• yAr• pAp k•reb•
15
tKn emAiz elAek•ed•r b•ll/ "ïtIyù id•en tAr• ŒAmAr zߨet pir,t h•eb•. Žb•M ŒAim
ö½Verr seÒ˜ ib•ezx sB˜Ar j“‘ öˆS˜Þt h•o. Ïid•n tAed•r zAiS˜ÿ ed•b•. ŒAim tAed•r s•–˜ÿAns•–˜ÿit Žb•M
py$•–˜ÿ ek•An pur¨x nArIek• SpzR k•reb• n•.® prb•tI$ öj“›˜åek•o zAiS˜ÿ ed•b•. 6 ik••–˜Þ yAr• ŒAmAyù
16
ïtIyù id•n sk•Ael/ pbR•etr c•Ý¼A eTek• Gn emG B˜Alb•Aseb• o ŒAmAr ined$•z mA‘ k•reb• tAed•r
nIec• enem Žl. emG gj$“n o ib•éYí erKAyù Ÿ•c•S•Vˆer öit ŒAim sbR•d•A d•yùAlu TAk•b•. ŒAim tAed•r
iz[˜A eb•ej“ ŸWl. izib•err öetYek• B˜yù epeyù egl. h•Aj“Ar öj“›˜å pyR•–˜ÿ d•yù• öd•zRn k•rb•.®
17
tKn emAiz sb•A”ek• izib•r eTek• eb•r k•er pb•eR tr 7
''etAmrA etAmAed•r öBu˜ ö½Verr nAm Bu˜l
k•AeC ö½Verr seÒ˜ sA(•Aetr j“‘ ineyù Žl. 18sInyù B˜Aeb• b•Yb•h•Ar k•reb• n•. yid• ek•Ÿ t• k•er tAh•el
pbR•t eD•<AyùAyù eFek• egl. c•¢Â˜ñIr metA eD•<•yù• pAik•eyù es ed•AxI Žb•M öBu˜ tAek• ined$•Ax sAb•YˆS˜ÿ k•reb•n
pAik•eyù opr ŸWet lAgl. smˆS˜ÿ pbR•t k<•Apet n•.
Zr¨ k•rl. ŒAÙenr izKAyù öBu˜ pbR•t eTek• nIec• 8
''ib•šAemr id•niwek• ib•ezx id•n ih•sAeb• men
enem Želn b•el” Ž” Gwn• Gwl. 19iz[˜Ar z€• rAKeb•. 9 sˆ¹ˆÿAeh• Cyù id•n k•Aj“ k•erA. 10ik••–˜Þ
ß*mz> ej“ArAelA h•et TAk•l. emAiz ytb•Ar ö½Verr sˆ¹ˆm ÿ id•niw h•eb• ib•šAemr. öBu˜/ etAmAed•r ö½Verr
seÒ˜ k•T• b•ll ttb•Ar” b•e“jƒ“r metA k•iWn S•Vˆer öit sµ•åAn öd$•zenr id•n. sutrAM es” id•en
ö½Vr Ÿ%r id•et TAk•eln. ek•Ÿ k•Aj“ k•reb• n•Ñ &u“im nyù/ ŒTb•A etAmAr
20
öBu˜ sInyù pb•Ret enem Želn. Žrpr öBu˜ eCelr• Žb•M emeyùr•/ ŒTb•• etAmAr S˜¤I/ ŒTb••
emAizek• pb•Rt z]eÒ˜ t¡Ar k•AeC eyet b•leln. tKn «tAmAr ß*Itd•AsÐd•AsIr• ek•Ÿ nyù. Žmnik•
emAiz pbR•et c•¼l. etAmAed•r g]h•pAilt pZ Žb•M etAmAed•r zh•er
73 yA^Apˆu S˜kÿ • 20:11-21:13
b•As k•r• ib•ed•zIrAo ib•šAemr •id•en ek•An k•Aj“ ek•An elAh•Ar ŒS˜¤ id•eyù k•Aw• pATerr P•lk• id•eyù
k•reb• n•. 11k•Ar, öBu˜ sˆ¹ˆÿAeh• Cyù id•n k•Aj“ es” eb•d•I qtrI k•reb• n•. yid• t• k•erA tAh•el es”
k•er Ž” ŒAk•Az-mØl/ p]iTb•I/ smu@• Žb•M Žr eb•d•I ýh•,eyAgY h•eb• n•. 26Žb•M ŒAmAr eb•d•Iet ek•An
mD•YiS˜ît sb• ik•C¢ b•AineyùeCn Žb•M sˆ¹ˆÿmid•en is¡i¼ qtrI k•reb• n•. yid• eb•d•Iet is¡i¼ TAek• tAh•el
itin ib•šAm ineyùeCn. Ž”B˜Aeb• ib•šAemr id•niw Ï is¡i¼ id•eyù mAnux yKn ŸWeb• tKn nIec•r elAek•ed•r
öBu˜r ŒAzRIb•Ad• D•‘Ñ C¢iwr id•n. öBu˜ Ž” id•niwek• k•AeC tAed•r n©Ít• ök•Az pAeb•.®
ib•ezx id•n ih•sAeb• s]iX k•ereCn.
12
''&u“im Œb••” etAmAr ipt•mAtAek• sµ•åAn Œ‘ ib•iD• o ŒA|•A
k•reb•/ tAh•el etAmr• etAmAed•r ed•ez d•IGR
j“Ib•nyApn k•reb•. eyw• öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr 21 2
tArpr ö½Vr emAizek• b•leln/ ''&u“im Œ‘
Ž” sb• inyùemr k•TAo elAek•ed•r b•leb•.
etAmAed•r id•e•Cn. ''&u“im yid• ”º•Iyù d•As ß*yù k•erA teb• es Cyù
13
''k•AŸek• h•tYA ek•AerA n•. b•Cr d•Aˆs ׈ k•rAr pr ib•nAmUelY mui)˜ pAeb•. 3 yid•
14
''b•YiB˜c•Ar ek•AerA n•. etAm•r d•As TAk•Ak•AlIn es ib•b•Aih•t n• h•yù tAh•el
15
''c•¢ir ek•AerA n•. mui)˜r smeyùo es Žk•A” mui)˜ pAeb•. ik••–˜Þ yid• es
16
''Œ‘ed•r sµ•VˆeÞ“ imTY• eb•Al n•. ib•b•Aih•t h•yù tAh•el es sS˜¤Ik• mui)˜ pAeb•. 4 yid•
17
''etAmAed•r öiteb•zIr Grb•A¼Ir öit elAB˜ d•Asiw ib•b•Aih•t n• h•yù tAh•el tAr minb• tAek• ib•eyù
k•erA nA. tAr •S˜¤Iek• eB˜Ag k•ret ec•o n•. Žb•M id•et pAer. es yid• pu^ ŒTb•A k•nYA D•ArŠ k•er
tAr d•As-d•AsI/ gb•Aid• pZ ŒTb•• gAD•Aed•r tAh•el es Žb•M tAr eCelemeyù r A mineb•r
ŒA ™sAí k•ret ec•o n•. Œ‘ed•r ek•An ik•C¢r ŒiD•k••rBu˜)˜ h•eb•. Žb•M es inej“ Ï mineb•r k•AeC
öit elAB˜ ek•AerA n•.® TAk•eb• Žb•M d•Aesr inej“r k•mRk•Al ezx h•b•Ar pr
es Žk•• mui)˜ pAeb•.
5
elAek•r• ö½rV ek• B˜yù epl ''ik••–˜Þ yid• d•Asiw b•el/ 'ŒAim ŒAmAr minb•ek•/
18
Ï smeyù/ elAk•j“n b•“jƒ“ ineGRAx Znet epl ŒAmAr p ÍIek• Žb•M eCel-emeyùed•r B˜Alb•Ais/ tA”
Žb•M ib•éYí ed•Ket epl. tAr• iz[˜Ar z€• Znet ŒAim mu)˜ h•et c•A” n•/¾ 6yid• Žrk•m h•yù tAh•el
epl Žb•M ed•Kl eD•<Ayù• opr id•ek• ŸWeC. Ž” ed•eK tAr minb• d•Asiwek• ö½Verr k•AeC ineyù ŒAseb•. tArpr
elAek•r• B˜eyù ku•<k•e¼ egl. pbR•t eTek• dU•er d¡•Ai¼eyù tAr minb• tAek• Žk•iw d•rj“• b•• d•rj“Ar k•AeWr
tAr• Ž” Gwn• ed•Ket lAgl. 19tKn elAek•r• k•AWAemAr k•AeC ineyù yAeb•. tArpr C¡uc•AelA Žk•iw
emAizek• b•ll/ ''&u“im yid• ŒAmAed•r seÒ˜ k•T• b•let y•–˜¤ id•eyù minb• tAr• d•Aesr k•Aen Žk•iw Pu•ew• k•reb•.
c•Ao tAh•el t• ŒAmr• Znb•. ik••–˜Þ ö½Vr eyn ŒAmAed•r tAh•el es” d•As sArAj“Ib•n tAr mineb•r esb•• k•reb•.
7
seÒ˜ k•T• n• b•eln. itin k•T• b•lel ŒAmr• B˜eyù ''ek•An b•Yi)˜ yid• tAr k•nYAek• d•As ih•eseb• ib•ß*I
mAr• yAb•.® k•ret c•Ayù tAh•el tAr mui)˜ pAoyùAr inyùm pur¨x
20
tKn emAiz tAed•r b•ll/ ''B˜yù epo n•? öBu˜ d•Ased•r inyùemr eTek• ŒAlAd•• h•eb•. 8 yid• es” mih•lAr
etAmAed•r prI(•• k•ret ŒAib•B$U˜t h•eyùeCn. itin minb• tAr öit Œs•–˜ÞX hyù tAh•el es tAr mih•l•
c•An etAmr• t¡Aek• sµ•åAn k•r/ yAet etAmr• pAp d•Asiwek• tAr iptAr k•AeC eP•rí pAWAet pAer. yid•
k•Aj“ n• k•r.® minb•iw tAek• ib•eyùr öitš¨it id•eyù TAek•/ tAh•el
21
elAek•r• pbR•t eTek• dU•er d¡•Ai¼eyù TAk•l/ ŒAr Œ‘ elAek•r k•AeC es tAek• ib•iß* k•ret pAreb• n•
tKn emAiz ŒÞ“k•Ar emeGr eB˜tr ö½Verr k•AeC k•ArŠ eswA h•eb• Œ‘Ayù. 9yid• tAr minb• mih•l•
egl. 22tKn öBu˜ emAizek•/ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r d•Asiwek• tAr pue^r seÒ˜ ib•eyù ed•eb• b•el öitš¨it
Ž” k•T•Ùil b•lAr j“‘ b•lelnÉ ''etAmrA ed•eKeCA ed•yù teb• tAek• d•Aesr metA n• ereK emeyùr metA
ey ŒAim S•VˆgR eTek• etAmAed•r seÒ˜ k•T• b•eliC. rAKet h•eb•.
23 10
sutrAM etAmr• ŒAmAr seÒ˜ &u“ln• k•er esAn• ''yid• minb• Œ‘ ek•Ano S˜¤IelAk•ek• ib•eyù k•er
ŒTb•• räepA id•eyù Œ‘ ek•An mUi%$ g¼eb• n•. tAh•el es tAr öTm •S˜¤Iek• k•m KAb•Ar b•• k•m
24
''ŒAmAr j“‘ Žk•iw ib•ezx eb•d•I qtrI k•erA. j“AmAk•Ap¼ id•et pAreb• n•. es tAr S˜¤Ir öit
eb•d•I qtrIr smyù mAiw b•Yb•h•Ar k•reb•. ŒAmAr öit ib•b•Aeh•r ŒiD•k•Ar ih•eseb• sb• k•t$b•Y k•reb•. 11minb•
ŸísgR ih•eseb• Ï eb•d•Ir opr eh•Amb•il o mÒ˜l yid• Ž” itniw ij“inx n• k•er tAh•el tAr S˜¤I
!neb•† ineb•d•n k•reb•. b•ilet etAmAed•r g]h•pAilt ib•nAmUelY tAr k•AC eTek• mui)˜ pAeb•.
12
emx ŒTb•A gb•Aid• pZ b•Yb•h•Ar k•reb•. eyKAen eyKAen ''yid• ek•Ano b•Yi)˜ k•AŸek• ŒAGAt k•er h•tY•
ŒAim etAmAed•r ŒAmAek• men rAKet b•eliC es” sb• k•er tAh•el es” b•Yi)˜ek•o h•tY• k•r• h•eb•. 13ik••–˜Þ
S˜îAen etAmr• Ž” b•ilÙil ed•eb•. tKn ŒAim Žes yid• Žk•iw éGRwnAyù ek•An b•Yi)˜ mArA yAyù tAh•el
etAmAed•r ŒAzIb•AR d• k•rb•. 25pATerr eb•d•I qtrI k•rel esw• ö½Verr ŒiB˜öAyù b•el D•er enoyù• h•eb•. ŒAim
yA^Apˆu S˜kÿ • 21:14-22:4 74

k•tÙil ib•ezx j“Ayùg• eb•eC ed•b• eyÙil elAek•r• h•eb•. o” x¡A¼ek• KAoyùAo yAeb• n•. ik••–˜Þ x¡Ae¼r•
inrApd• ŒAšyù ih•eseb• b•Yb•h•Ar k•reb•. 14ik••–˜Þ ek•Ano mAilk• ed•AxI h•eb• n•. 29ik••–˜Þ yid• x¡A¼iw ”itpUeb•R
b•Yi)˜ yid• eß*AD• b•• G],• eTek• k•AŸek• h•tY• k•er k•AŸek• ŒAGAt k•er TAek• Žb•M tAr mAilk•ek• stkR•
teb• es zAiS˜ÿ pAeb•. tAek• ŒAmAr eb•d•I eTek• sireyù k•er ed•oyù• h•eyù TAek•/ tAh•el es” mAilk•ek• ed•AxI
ineyù igeyù h•tY• k•r• h•eb•. sAb•YˆS˜ÿ k•rA h•eb•. ek•nn• es j“An• se%Ño x¡A¼iwek•
15
''ey b•Yi)˜ ipt• b•• mAtAek• ŒAGAt k•reb• tAek• yTAS˜îAen eb<•eD• b•• ŒAwek• rAeK in. ŒAr yid• Žrk•m
h•tY• k•r• h•eb•. x¡A¼ek• eCe¼ rAKAr P•el k•AerA öA, yAyù tAh•el
16
''yid• ek•Ano b•Yi)˜ k•AŸek• c•i¢ r k•er d•As ih•eseb• es” x¡A¼ o tAr mAilk• éj“nek•” pATr id•eyù ŒAGAt
ib•iß* k•ret c•Ayù b•• inej“r d•As k•er rAKet c•Ayù k•er emer eP•l• h•eb•. 30ik••–˜Þ m]t b•Yi)˜r pirb•Ar
tAh•el tAek• h•tY• k•r• h•eb•. yid ŒTR ýh•, k•er tAh•el x¡Ae¼r mAilk•ek• mAr•
17
''ey b•Yi)˜ tAr ipt• b•• mAtAek• ŒiB˜zAp h•eb• n•. ik••–˜Þ es ib•c•Ark•ed•r inD•RAirt wAk•Ar Œ¿••
ed•yù/ tAek• h•tY• k•r• h•eb•. j“irmAn• ed•eb•.
18 31
''prSpr J“g¼A k•rb•Ar smyù yid• Žk•j“n Œpr ''Ž” Žk•” inyùm TAk•eb• yid• x¡A¼iw ek•Ano
b•Yi)˜ek• pATr ŒTb•• tAr muiX id•eyù ŒAGAt k•er/ elAek•r pu^ b•• k•‘Aek• h•tY• k•er. 32ik••–˜Þ x¡A¼iw
tAh•el t•r zAiS˜ÿ pAoyù• Ÿic•í. ey ŒAh•t es yid• yid• ek•Ano d•Asek• h•tY• k•er teb• tAr mAilk•ek•
mAr• n• yAyù teb• ey ŒAGAt k•ereC tAek• h•tY• k•r• 30 w¦k•erA räep• id•et h•eb• mUlY ih•eseb• Žb•M x¡A¼iwek•
h•eb• n•. 19ŒAh•t b•Yi)˜ yid• ik•C¢ smeyùr j“‘ zyYAzAyùI pATr id•eyù mAr• h•eb•. Ž” inyùm •S˜¤I o pur¨x d•Aesr
TAek• tAh•el ey ŒAGAt k•ereC es tAr smeyùr e(•e^ Žk•” h•eb•.
33
(•itpUr, ed•eb•/ ytid•n n• ŒAh•t b•Yi)˜ suS˜î h•eyù ''ek•Ano b•Yi)˜ k<•u eyùAr operr FAk•• sireyù id•et
oeW. pAer b•• gB˜Ir gt$ K<ue¼ FAk•• n• id•eyù rAKet pAer.
20
''k•KenA k•KenA minb• tAr pur¨x b•• ˆS˜¤I d•Ased•r yid• ek•An b•Yi)˜r epAx• j“•–˜Þ Žes Ž” get$ pe¼
öh•Ar k•er TAek•/ yid• Ž” öh•Aer d•Asiw mAr• yAyù yAyù teb• get$r mAilk•ek• d•AyùI k•r• h•eb•. 34get$r
teb• tAr GAtk• zAiS˜ÿ pAeb•. 21ik••–˜Þ yid• d•Asiw mAr• mAilk•ek• j“•–˜Þiwr mUlY id•et h•eb• ik••–˜Þ mUlY ed•oyùAr
n• igeyù k•eyùk•id•n b•Aed• eser oeW teb• tAr minb•ek• pr es j“•–˜Þiwr ed•h• inej“r k•AeC rAKAr ŒiD•k•Ar
ik•C¢ b•l• h•eb• n• k•Ar, es tAr d•Aesr j“‘ ŒTR b•Yyù pAeb•.
35
k•er TAek• Žb•M es d•Asiw tAr sµpi%. ''yid• Žk• b•Yi)˜r x¡A¼ ŒAerk• b•Yi)˜r x¡A¼ek•
22
''éiw mAnux J“g¼• k•rAr smyù yid• ek•Ano h•tY• k•er tKn j“Iib•t x¡A¼iwek• ib•iß* k•er id•et
gB˜$b•tI mih•lAek• ŒAGAt k•er Žb•M Žr P•el yid• h•eb•. ŸB˜yù b•Yi)˜ es” ib•ß*yù mUelYr ŒeD•Rk• B˜Ag
tAr gB˜$pAt h•eyù yAyù Žb•M ek•An (•it n• h•yù tAh•el pAeb• Žb•M m]t x¡A¼iwr ed•eh•r ŒeDR•k• B˜Ag pAeb•.
36
ey ŒAGAt k•ereC es ZD•u tAek• j“irmAn• id•eyù CA¼• yid• k•AerA x¡A¼ Œ‘ k•AerA b•Yi)˜r j“•–˜Þed•r Ù¡iteyù
epeyù yAeb•. Ï mih•lAr S•VˆAmI j“irmAnAr wAk•Ar ŒMz emer eP•lAr j“‘ piric•t TAek•/ teb• es” x¡Ae¼r
iWk• k•er ed•eb•. ib•c•Arek•r• Ž” b•YApAer tAek• sAh•AyY mAilk•ek• tAr j“‘ d•AyùI k•r• h•eb•. yid• x¡A¼iw Œ‘
k•reb•. 23ik••–˜Þ yid• es” mih•lAr ŒAGAetr P•el ek•An x¡A¼ek• emer eP•el/ tAh•el tAr mAilk•ek•” d•AyùI
(•it h•yù tAh•el ey tAek• ŒAGAt k•reb• tAek• zAiS˜ÿ k•r• h•eb• k•Ar, es x¡A¼iwek• eCe¼ ereKeC. tAek•
ed•oyù• h•eb•/ ey Œ‘ek• h•tY• k•reb• tAek•o mret Œb••” m]t x¡Ae¼r mUlY id•et h•eb• ik••–˜Þ m]t x¡A¼iw
h•eb•. Žk•j“enr j“Ib•enr b•d•el Œe‘r j“Ib•n enoyù• es inej“r j“‘ rAKet pAer.
h•eb•. 24&u“im ec•AeKr b•d•el ec•AK eneb•/ d¡•Aetr b•d•el
d¡•At/ h•Aetr b•d•el h•At/ pAeyùr b•d•el p• eneb•.
25
22 ''ey b•Yi)˜ x¡A¼ b•• emx c•¢ir k•ereC tAek•
ik•B˜Aeb• zAiS˜ÿ ed•eb•À yid• es öA,Iiwek• h•tY•
epA¼Ar b•d•el epA¼Aeb•/ ec•Aewr b•d•el ec•Aw ed•eb•/ k•er b•• ib•iß* k•er ed•yù teb• es esw• eP•rí id•et
k•AwAr b•d•el k•Aweb•. pAreb• n•/ tA” tAek• Žk•w• c•¢ir k•r• x¡Ae¼r b•d•el
26
''yid• ek•An b•Yi)˜ tAr d•Aesr ec•AeK ŒAGAt p<Ac•w• x¡A¼ ik•en id•et h•eb• b•• Žk•w• emexr b•d•el
k•er tAek• ŒÞ“• k•er ed•yù tAh•el es” d•Asek• mui)˜ c•Ariw emx id•et h•eb•. tAek• c•¢irr j“‘ j“irmAn•
id•eyù id•et h•eb•. tAr ec•AK h•l tAr mui)˜r mUlY/ S˜¤I id•et h•eb•. 2 -4yid• tAr k•AeC ik•C¢ n• TAek• tAh•el
b•• pur¨x d•Aesr e(•e^ Ž” Žk•” inyùm h•eb•. 27yid• tAek• d•As ih•eseb• ib•iß* k•er ed•oyù• h•eb•. yid• &u“im
ek•Ano minb• tAr d•Asek• mueK ŒAGAt k•er tAr d¡•At elAk•iwr k•AeC j“•–˜Þiwek• ed•Ket pAo/ teb• ec•Arek•
eP•el ed•yù teb• tAek• mui)˜ id•et h•eb•/ tAr d¡•At Œb••” c•¢ir k•r• j“•–˜Þiwr mUelYr iþˆÙ, mUlY id•et
h•eb• tAr mui)˜r mUlY/ Ž” inyùm S˜¤I o pur¨x ŸB˜yù h•eb•. öA,Iiw x¡A¼ b•• gAD•• b•A emx yA” eh•Ak• n• ek•n
d•Aesr e(•e^” öeyAj“Y h•eb•. inyùm Žk•” TAk•eb•.
28
''yid• ek•Ano b•Yi)˜r x¡A¼ ek•An S˜¤I b•• pur¨xek• ''yid• is¡d• ek•ew c•¢ir k•rAr smyù ek•Ano ec•Ar
emer eP•el tAh•el o” x¡A¼ek• pATr emer mAret mAr• yAyù teb• ek•Ÿ” ed•AxI h•eb• n•. ik••–˜Þ yid• Žw•
75 yA^Apˆu S˜kÿ • 22:5-23:2
16
id•enr eb•lAyù h•yù tAh•el ey h•tY• k•reb• es d•AyùI ''yid•/ ek•Ano b•Yi)˜ Žk•j“n Œb•Agd•%A ku•mArI
h•eb•. emeyùr seÒ˜ eyQn sµpekR• ilˆ¹ˆÿ h•yù tAh•el es Œb••”
5
''yKn Žk•iw b•Yi)˜ tAr g]h•pAilt j“•–˜Þed•r tAr tAr iptAek• puer• eyQ&u“k• ed•eb• Žb•M tAek• ib•eyù
inej“r e(•et ŒTb•• @•A(•Ae(•et c•ret ed•yù/ ik••–˜Þ k•reb•. 17yid• tAr ipt• emeyùiwek• es” b•Yi)˜r seÒ˜
tAr• yid• ib•peT igeyù Œ‘ k•Aer• e(•et ŒTb•• ib•eyù id•et nAo c•An tAh•elo tAek• emeyùiwr j“‘
@•A(•Ae(•et c•er eb•¼Ayù tAh•el tAek• tAr e(•etr puerA ŒTR id•et h•eb•.
18
ŒTb•• @•A(•Ae(•etr sb•ec•eyù B˜Ael• P•sl id•eyù ''yid• ek•An S˜¤IelAk• éX ku•h•k• k•er teb• tAek•
(•itpUr, id•et h•eb•. b<•Ac•et id•o n•.
6
''ek•Ÿ yid• tAr öiteb•zIr zes´r gAd•• ŒTb•• 19
''ek•An mAnux yid• ek•An pZr seÒ˜ eyQn sµpkR•
ey zs´ k•Aw• h•yùin t• ŒTb•• puer• e(•tiw pui¼eyù k•er teb• tAek• Œb••” h•tY• k•reb•.
20
eP•el/ tAh•el y• ik•C¢ pue¼ egeC tAr •(•itpUr, ''yid• ek•An b•Yi)˜ mUi%$ek• qneb•† ed•yù teb• tAek•
tAek• id•et h•eb•. h•tY• k•reb•. etAmrA Œb••” ek•b•lmA^ öBu˜r k•AeC”
7
''ek•Ano b•Yi)˜ tAr wAk•• b•• Œ‘ ik•C¢ tAr !neb•† ŸísgR k•reb•.
öiteb•zIr k•AeC rAKet id•et pAer. ik••–˜Þ yid• 21
''men rAKeb• etAmr• ”itpUeb•R imzer ib•ed•zI
öiteb•zIr b•Ai¼ eTek• es” ij“inx c•¢ir h•eyù yAyù iCel tA” etAmr• ek•An ib•ed•zIek• Wk•Aeb• n• b••
teb• ik• k•reb•À ec•Arek• K<uej“ eb•r k•rAr ec•X• k•reb•. ŒAGAt k•reb• n•.
22
yid• ec•Arek• pAo teb• ec•Ar c•i¢ r k•r• ij“inexr mUelYr ''ek•An ib•D•b•• b•• ŒnAT izZr k•KenA ek•Ano
iþˆÙ, j“irmAn• ed•eb•. 8yid• ec•Arek• K<uej“ pAoyù• n• (•it ek•Ar n•. 23yid• &u“im Ïsb• ib•D•b•• o ŒnATed•r
yAyù/ tAh•el ö½Vr ib•c•Ar k•reb•n eyKAn eTek• c•¢ir inyRAtn k•r tAh•el ŒAim tAed•r éd$•zAr k•T• ej“en
h•eyùeC es” b•Ai¼r mAilk• ed•AxI ik• n•. b•Ai¼r mAilk• yAb•. 24Žet ŒAim ereg igeyù etAmAek• h•tY• k•rb•
ö½Verr k•AeC yAeb• Žb•M ö½Vr ib•c•Ar k•reb•n ey es yAr P•el etAmAr S˜¤I ib•D•b•• Žb•M etAmAr s•–˜ÿAenr•
ik C¢ c•¢ir k•ereC ik• n•. ŒnAT h•eb•.
9 25
''yid• ek•Ano é” b•Yi)˜ ŸB˜eyù” ek•Ano x¡A¼ b•• ''yid• ŒAmAr elAek•ed•r meD•Y ek•Ÿ d•ir@• h•yù
gAD•• b•• emx b•• b•S˜¤ b•• ek•Ano h•ArAenA b•ˆ S˜Þek• inej“r Žb•M tAek• &u“im ik•C¢ wAk•• D•Ar d•Ao/ tAh•el Ï wAk••r
b•el d•Ab•I k•er tAh•el tAr• éj“en” ˆö½Verr k•AeC opr ek•An sud• d•Ab•I k•er• n• ŒTb•• tAek• sud• id•et
yAeb•. ö½Vr yAek• ed•AxI k•reb•n es Œpr b•Yi)˜ek• b•AD•Y k•er• n•. sud• ineyù ey wAk•• ed•yù tAr met•
es” ij“inxiwr mUelYr iþˆÙ, ed•eb•. b•Yb•h•Ar ek•Ar n•. 26yid• ek•Ano b•Yi)˜ etAmAr k•AeC
10
''ek•Ano b•Yi)˜ tAr öiteb•zIek• tAr ek•An D•Ar ezAD• k•rAr ömA, ih•eseb• tAr gAeyùr zItb•ˆS˜¤
öA,Ir r(•,Aeb•(•e,r ŒÂ˜¯ smeyùr j“‘ B˜Ar id•et b•Þ“k• rAeK teb• &u“im sUy$AeS˜ÿr ŒAeg tAek• esw•
pAer. eswA gAD•• b•• x¡A¼ b•• emx h•et pAer ik••–˜Þ iP•ireyù ed•eb•. 27yid• tAr zItb•S˜¤ n• TAek• teb• es
yid• es” öA,I ŒAh•t h•yù b•• mAr• yAyù b•• k•AerA zIet k•X pAeb• Žb•M tAr k•AåA ŒAim Znet pAeb•A
Œle(•Y c•¢ir h•eyù yAyù tAh•el ik• k•reb•À 11tKn es” ek•nn• ŒAim d•yùAlu.
öiteb•zIek• öBu˜r nAem zpT k•er b•let h•eb• ey 28
"ö½Vr b•• j“nge,r entAed•r k•KenA ŒiB˜zAp
es c•¢ir k•erin. tKn öA,Ir mAilk• es” zpT ýAç id•o n•.
k•reb• Žb•M öiteb•zIek• es” m]t öA,Ir j“‘ ek•An 29
"P•sl k•AwAr smyù öTm zes´r d•An• o öTm
j“irmAn• id•et h•eb• n•. 12ik••–˜Þ yid• es” öiteb•zI P•elr rs b•Cerr ezx pyR•–˜ÿ Œep(•A n• k•er”
c•¢ir k•er TAek• teb• tAek• j“irmAn• id•et h•eb•. ŒAmAek• ed•eb• .
13
yid• ek•An b•‘ j“•–˜Þ öA,Iiwek• emer eP•el teb• "etAmAed•r öTm s•–˜ÿAnek• ŒAmAr k•AeC ŸísgR
tAr ed•h• ömA, ih•eseb• ed•KAet h•eb•. tAh•el k•reb•.ˆ 30etAmAed•r öTmj“At gr¨ b•• emxo ŒAmAek•
öiteb•zIek• j“irmAn• id•et h•eb• n•. ed•eb•. öTm nb•j“Atk•ek• tAr mAeyùr k•AeC sAt id•n
14
''yid• ek•Ano b•Yi)˜ tAr öiteb•zIr k•AC eTek• ereK ŒXm id•en Œ•mAek• id•eyù ed•eb•.
D•Ar k•er teb• es tAr j“‘ d•AyùI TAk•eb•. yid• ek•An 31
"etAmr• ŒAmAr ib•ezx elAk•/ ek•An b•‘ öA,Ir
öA,I ŒAh•t h•yù b•• mAr• yAyù teb• öiteb•zI öA,Ir emer eP•l• pZr mAMs KAeb• n•. es” mAMs ku•ku•rek•
mAilk•ek• j“irmAn• ed•eb•. öiteb•zI” d•AyùI k•Ar, eKet ed•eb•.
mAilk• esKAen ŸpˆiS˜ît iCl n•. 15ik••–˜Þ yid• öA,Ir
mAilk• esKAen ŸpiS˜ît TAek• tAh•el öiteb•zIek•
j“irmAn• id•et h•eb• n•. yid• öiteb•zI öA,Iiwek•
23 ''Œ‘ed•r ib•r¨eß“• imeTY Œpb•Ad• riwo n•.
yid• &u“im ŒAd•Alet sA(•I id•et yAo tAh•el
Žk•j“n KArAp elAk•ek• sAh•AeyYr j“‘ imTY• sA(•Y
b•Yb•h•Aerr j“‘ wAk•• ed•yù tAh•el tAek• öA,Iiw ŒAh•t id•o n•.
2
h•el b•• mAr• egel j“irmAn• id•et h•eb• n•. es Ï ''sb•A” y• k•reC &u“imo tA” k•ret eyo n•.
öA,Iiw b•Yb•h•Aerr j“‘ y• mUlY id•eyùeC tA” yeTX. yid• Žk•iw egAþIr mAnux Œ‘Ayù k•er tAh•el &u“imo
yA^Apˆu S˜kÿ • 23:3-24 76
14
tAed•r d•el igeyù iB˜e¼ eyo n• b•rM &u“im tAed•r ''etAmAed•r j“‘ b•Cer itniw ib•ezx C¢iwr id•n
k•Aej“ ”Þ“n n• ju“igeyù y• siWk• Žb•M ‘Ayù tA” TAk•eb•. etAmAed•r ŒAmAek• ŸpAsnAr j“‘ inid$•X
k•erA. S˜î A en ŒAset h•eb•. 15öTm C¢ i wr id•niw h•eb•
3
''ek•An mAml•-mk•£•mAyù ek•An d•ir@• elAk•ek• KAimrib•h•In r¨iwr Ÿísb•. ŒAmAr ined$•z metA t•
etAmAr ib•ezx Œnuýh• k•r• Œb••” Ÿic•í nyù. pAln k•r• h•eb•. Ž” smyù etAmr• ey r¨iw KAeb• t•
4
''yid• ek•Ano b•Yi)˜r b•ld• ŒTb•• gAD•• h•Aireyù h•eb• KAimrib•h•In. sAt id•n Ž” B˜Aeb• c•leb•. etAmr•
yAyù ŒAr t• yid• &u“im K<uej“ pAo tAh•el seÒ˜ seÒ˜ Ž” ined$•z pAln k•reb• ŒAb•Ib• mAes. k•Ar, Ž”
&u“im h•Aireyù yAoyù• b•ld• b•• gAD•Aiwek• tAr mAilek•r smeyù” etAmr• imzr eTek• iP•er ŽesiCel. Ž”
k•AeC iP•ireyù ed•eb•. Žmnik• es yid• etAmAr zߨ ŒAb•Ib• mAes etAmr• öetYek• ŒAmAek• ŸísgR k•rAr
h•yù tAh•elo &u“im ŽwA” k•reb•. j“‘ ik•C¢ n• ik•C¢ ineyù ŒAseb•.
5 16
"yid• ek•Ano mAlb•Ah•I pZ mAelr B˜Aer ŒAr ''iþˆtIyù C¢iwr id•niw h•eb• P•sl k•AwAr Ÿísb•.
c•let n• pArAr mt Œb•S˜îAyù ep<QeC yAyù tAh•el &u“im ýIeÅ•år öTmid•ek• Ž” iþˆtIyù C¢iwr id•n h•eb•. es
es” pZiwr B˜Ar lAGb• k•ret sec•X h•eb•. es” pZiw smyù etAmr• e(•t eTek• P•sl k•Aweb•.
yid• etAmAr zߨo h•yù tAh•elo &u“im t• k•reb•. ''ïtIyù C¢iwr id•niw h•eb• P•sl etAlAr Ÿísb•.
6
''ek•Ano d•ire@•r seÒ˜ ek•Anork•m Œ‘Ayù h•et b•Cerr ezex yKn etAmr• j“im eTek• sb• zs´ Ger
id•o n•. sAD•Ar, mAnuxed•r metA” Žk•” ib•D•Aen es” &u“leb• tKn” Ž” Ÿísb• pAilt h•eb•.
d•ire@•ro ib•c•Ar h•oyù• Ÿic•t. 17
''sutrAM öetYk• b•Cer itnid•n sk•el es” inid$•X
7
"k•AŸek• ed•AxI ih•eseb• ic•iHt k•rAr ŒAeg sec•tn ib•ezx S˜îAen j“e¼• h•eyù etAmAed•r öBu˜r seÒ˜ k•AwAeb•.
eTek•A. k•Ar¨r ib•r¨eß“• imTY• Œpb•Ad• id•o n•. ek•Ano 18
"yKn etAmr• pZ b•il id•eyù tAr r)˜ öBu˜r
ined$•Ax mAnuxek• zAˆiS˜ÿ epet ed•Kel tAr ib•r¨eß“ Ÿe£•e• ŸísgR k•reb• tKn ŒAr KAimr ed•oyù• r¨iw
r¨eK d¡•Ai¼eyù Œ‘Aeyùr öitb•Ad• j“AnAeb•. ey Žk•j“n ŸísgR k•reb• n•. Žb•M Ï b•ilr mAMs etAmr• Žk•id•en
ined$•Ax mAnuxek• h•tY• k•er es Žk•j“n pApI Žb•M eKeyù eneb•/ perr id•enr j“‘ j“imeyù rAKeb• n•.
19
ŒAim k•KenA” tAek• (•m• k•rb• n•. ''e(•t eTek• P•sl etAlAr smyù sb• P•sl
8
"yid• ek•Ÿ etAmAek• tAr Œ‘Ayù k•Aj“k•emRr sÒ˜ &u“el öTem ineyù ŒAseb• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr
ed•oyùAr j“‘ Gux id•et c•Ayù tAh•el &u“im es” b•Yi)˜r g]eh•.
öˆS˜ÿAb• ýh•, k•reb• n•. k•Ar, Guexr ŒTR stYek• ''ek•An CAg izZek• tAr mAeyùr éeD• Pu•iweyùA nA.®
ed•KAr #iX eFek• ed•yù Žb•M Ž” D•re,r Guexr ŒTR
B˜Al mAnuxed•ro imTY• b•let öluÝ“• k•reb•. ”•S•ˆó Aeyl
ù ek• tAr S•ˆV ed•z iP•ireyù id•et
9
"ek•Ano ib•ed•zIr seÒ˜ KArAp b•Yb•h•Ar k•reb• n• ö½rV sAh•AyY k•reb•n
20
k•Ar, Žk• smyù etAmr• yKn imzer iCel etAmr•o ö½Vr b•leln/ ''ed•K etAmAed•r j“‘ ŒAim Žk•
tKn es ed•ez ib•ed•zI ih•eseb•” b•As k•ret. dU•t pAWAi•C. ŒAim etAmAed•r j“‘ ey S˜îAn inbR•Ac•n
k•eriC etAmAed•r es”KAen ineyù yAoyùAr j“‘ ŒAmAr
ib•ezx Ci¢ wr id•n pAWAenA dU•t etAmAed•r enï ˆ× ed•eb•. Ï dU•t etAmAed•r
10
''Cyù b•Cr D•er j“imet c•Ax k•erA/ b•Ij“ eb•AenA/ r(•• k•reb•. 21Ï dU•tek• ŒmA‘ n• k•er tAek• Œnusr,
P•sl P•lAo. 11ik••–˜Þ sˆ¹ˆm ÿ b•Cer ŒAr inej“r j“imek• k•erA. tAr ib•r¨eß“• k•KenA Œse•–˜ÿAx ök•Az ek•Ar
c•Aexr j“‘ b•Yb•h•Ar k•reb• n•. sˆ¹ˆÿm b•Criw h•eb• n•. Ï dU•etr zrIer ŒAmAr zi)˜ ŒAeC; sutrAM es
j“imr ib•ezx ib•šAemr smyù. tA” j“imet es b•Cr ek•Anrk•m Œ‘Ayù b•rd•AˆS˜ÿ k•reb• nA. 22etAmr• tAr
ŒAr ek•Ano c•Ax k•reb• n•. tb•u yid• es” j“imet sb• k•T• emen c•leb•. ŒAmAr sb• k•TAo Œ(•er
ek•Ano P•sl P•el tAh•el es” P•sl grIb• mAnuxed•r Œ(•er pAln k•reb•. yid• etAmr• t• k•erA tAh•el
id•eyù id•et h•eb• Žb•M b•Ak•I y• pe¼ TAk•eb• t• eKet ŒAim etAmAed•r seÒ˜ TAk•b•. etAmAed•r zߨed•r
ed•eb• b•‘ öA,Ied•r. etAmAed•r @•A(•Ae(•t o j“lpA” ib•erAiD•t• k•rb• Žb•M yAr• etAmAr ib•r¨eß“ yAeb• ŒAim
gACÙilr e(•e^o Ž” Žk•” inyùm KAwAeb•. tAed•ro zߨet pir,t h•b•.®
12 23
''sˆ¹ˆÿAeh• C¾id•n k•Aj“ k•rAr pr sˆ¹ˆÿm id•niw ö½Vr b•leln/ ''ŒAmAr eöirt dU•t etAmAed•r
C¢iwr id•n ih•sAeb• eGAx,• k•erA. C¢iwr id•n ZD•u ib•šAemr ŒAeg ŒAeg yAeb•. es etAmAed•r enï ׈ ed•eb•Ñ
j“‘ &u“el rAKeb•. &u“im Œb••” etAmAr ß*Itd•Ased•r ”emArIyù/ ih•%Iyù/ pirxIyù/ k•nAnIyù/ ih•bb•Iyù o
Žb•M ib•ed•zIed•r Žb•M Žmn ik• etAmAr g]h•pAilt iyb•UxIyùed•r ib•r¨eß“•. ik•–˜Þ ŒAim tAed•r öetYk•ek•
x¡A¼ Žb•M gAD•Aed•ro sAmiyùk• Œb•k•Az ed•eb•. prAij“t k•rb•.
13 24
"Ž” smˆS˜ÿ inyùmÙelA &u“im sAb•D•Aen emen c•leb•. ''tAed•r ed•b•tAed•r etAmr• pUj“A k•reb• n•.
Œ‘ ed•b•tAed•r nAmo Ÿ•c•ArŠ k•er• n•; etAmAr etAmr• es”sb• ed•b•t•ed•r k•AeC ntj“Anu h•eb• n•.
mueK eyn oÙel• n• Znet pAoyù• yAyù. tAed•r j“Ib•nyApenr seÒ˜ etAmr• inej“ed•r j“¼Aeb•
77 yA^Apˆu S˜kÿ • 23:25-24:16
n•. etAmr• tAed•r mUi%$ed•r Db•Ms k•reb• Žb•M etAmr• b•ll. tKn sb•A” rAj“I h•l Žb•M b•ll/ ''ŒAmr•
tAed•r ed•b•tAek• men rAKAr smˆS˜ÿ S˜ÿ•µ˜õ eB˜eÒ˜ eP•leb•. öBu˜r smS˜ÿ ined$•z emen c•lb•.®
25
etAmr• sb•Rd•• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr esb•• Œb••” 4
sutrAM emAiz Žk•iw KAtAyù öBu˜r smˆS˜ÿ ined$•z
k•reb•. ŒAim etAmAed•r r¨iw o j“lek• ŒAzIb•RAd• ileK rAKl. prid•n sk•Ael es ej“eg ŸWl Žb•M
k•rb••. ŒAim etAmAed•r k•AC eTek• smS˜ÿ erAg sireyù pb•Retr pAd•ed•ez Žk•iw eb•d•I Žb•M ”•S•óˆAeyùelr þˆAd•z
enb•. 26etAmAed•r mih•lAr• s•–˜ÿAn D•Are, s(•m h•eyù pirb•AregAþI ŒnusAer b•AerAiw S˜ÿ•µ˜õ inm$AŠ k•rl.
ŸWeb•. tAed•r ek•Ÿ” s•–˜ÿAn ösb•k•Ael mAr• yAeb• 5
tArpr emAiz ”•S•óˆAeyùelr yub•k•ed•r pAWAl öBu˜r
n•. ŒAim etAmAedr d•IGR j“Ib•n ed•b•. eb•d•Iet ik•C¢ ŸísegRr j“‘. Ž” yub•ek•r• eh•Amb•il
27
''etAmr• yKn etAmAed•r zߨed•r seÒ˜ yuß“• o mÒ˜l !neb•† S•Vˆräp öBu˜r k•AeC x¡A¼Ùil ŸísgR
k•reb• tKn ŒAim etAmAed•r zi)˜ ej“AgAeb•A. ŒAim k•rl.
6
etAmAed•r zߨed•r h•ArAet sAh•AyY k•rb•. etAmAed•r pZ b•ilr smyù emAiz pA^Ùilet ŒeD•Rk• r)˜
zߨr• h•tc•ik•t h•eyù yuß“e(•^ eTek• pAlAet Zr¨ rAKl Žb•M b•Ak•I r)˜ eb•d•Ir opr eFel id•l.
k•reb•. 28ŒAim etAmAed•r ŒAeg Žk•w• B˜Imr¨l* 7
emAiz tKn KAtAiw ineyù tAet elK• c•¢i)˜Ùil
pAWAb•. es” etAmAed•r zߨed•r ej“Ar k•er tAi¼eyù ec•¡ic•eyù p¼et TAk•l. elAek•rA t• Zen b•el ŸWl/
ed•eb•. ih•bb•Iyù/ k•nAnIyù o ih•%Iyùr• etAmAed•r ed•z ''ŒAmr• öBu˜r ed•oyùA ib•iD•Ùil ZeniC Žb•M t• mAnet
tYAg k•er pAlAeb•. 29ik•–˜Þ ŒAim zI•Góˆ” Ï smS˜ÿ rAij“.®
8
mAnuxÙelAek ej“Ar k•er etAmAed•r ed•z eTek• tA¼Ab• tKn emAiz elAek•ed•r mAeJ“ ŸeW d¡•A¼Al Žb•M
n•. Œ•–˜ÿt Žk• b•Cr ŒAim oed•r tA¼Ab• n•. k•Ar, Ï pA^Ùilet rAK• r)˜ iCiweyù id•l. es b•ll/
tAh•el Kub• tA¼•tAi¼ etAmAed•r ed•z j“nmAnb• zU‘ ''ed•K/ Ž” h•e•C es” r)˜ y• etAmAed•r seÒ˜ öBu˜r
h•eyù p¼eb•. P•el essmyù b•‘ öA,Ir• F¦ek• pe¼ c•i¢ )˜r sUc•n• k•er. c•i¢ )˜iwek• b•YAKY• k•rAr j“‘” ö½Vr
b•Mzb•]iß“r þˆAr• ed•zwAek• d•Kl k•er eneb• Žb•M tKn etAmAed•r j“‘ ib•iD• ö,yùn k•ereCn.®
es” smˆS˜ÿ öA,IrA” etAmAed•r sms´• s]iX k•reb•. 9
Žrpr emAiz/ h•AerA,/ nAd•b•/ Œb•Ih•Ý Žb•M
30
tA” ŒAim Kub• D•Ier D•Ier Ï mAnuxÙelAek• etAmAed•r ”•S•óˆAeyùelr 70 j“n öb•I, enïb•]ª• es” pbR•et c•¼l.
10
ed•z eTek• tA¼Ab•. etAmrAo ß*mz> ed•ezr ŒB˜Y•–˜ÿer pbR•etr opr tAr• ”•S•óˆAeyùelr ö½Vrek• ed•Ket
öeb•z k•ret TAk•eb• ŒAr ŒAimo oed•r Žek• Žek• epl. ö½Vr nIl ŒAk•Aezr metA S•Vˆ•C nIlk•A•–˜ÿ mi,r
tA¼Aet TAk•b•. rAˆS˜ÿAr oper d¡•Ai¼eyù iCeln. 11”•S•óˆAeyùelr öb•I,ed•r
31
''sUP• sAgr eTek• P•rAí nd•I pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ j“im öetYek• ö½Vrek• ed•Ket epl. ik••–˜Þ ˆö½Vr tAed•r
etAmAed•r id•eyù ed•b•. etAmAed•r ed•ezr piü‚m sImA•–˜ÿ Db•Ms k•ern in.* pirb•e%$ tAr• sb•A” Žk•e^ eB˜Aj“n
h•eb• pelXIyùed•r smu@• pyR•–˜ÿ. ŒAr pUb•R id•ek•r sImA•–˜ÿ o pAn k•rl.
h•eb• ŒArb• ed•ezr mr¨BU˜im. Ž” sImAnAr meD•Y
b•sb•Ask•ArI öetYk•ek• ŒAim etAmAed•r id•eyù ” emAiz ö½eV rr ib•iD•r j“‘ egl
prAij“t k•er tAi¼eyù CA¼b•. öBu˜ emAizek• b•leln/ ''pbR•etr opr ŒAmAr
12

32
''etAmr• Ï smˆS˜ÿ elAek•ed•r seÒ˜ ŒTb•• tAed•r k•AeC ŽesA Žb•M oKAen TAek•A. ŒAim elAek•ed•r
ed•b•tAed•r seÒ˜ ek•Anork•m c•i¢ )˜ k•reb• n•. 33tAed•r j“‘ ŒAmAr iz(•AmAl• o ib•iD•Ùil éewA öS˜ÿr P•lek•
etAmAed•r ed•ez Žk•d•m TAk•et ed•eb• n•. yid• TAk•et ileK ereKiC. ŒAim Ž” öS˜ÿr P•lk•Ùil etAmAek•
d•Ao tAh•el tAed•r P<•Aed• p• id•eyù etAmr• ŒAmAr id•et c•A”.®
13
ib•r¨eß“ pApek• sMGiwt k•reb•. Žb•M etAmr• Ï tKn emAiz o tAr pirc•Ark• iyeh•AzUyù ö½Verr
elAek•ed•r ed•b•tAed•r pUj“A k•ret b•AD•Y h•eb•.® k•AeC yAoyùAr j“‘ pbR•et c•¼elA. 14emAiz öb•I,ed••r
b•ll/ ''ŽKAen etAmr• ŒAmAed•r éj“enr j“‘ Œep(••
ö½rV Žb•M ”•S•ˆó Aeyeù lr c•i¢ )˜ k•erA. ŒAmr• etAmAed•r k•AeC iP•er ŒAsb. ŒAim
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''&u“im h•AerA,/ nAd•b•/ yAb•Ar pr etAmAed•r k•AerA ek•An sms´• h•el h•AerA,
24 Œb•Ih•Ý Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr 70 j“n öb•I, pbR•etr o h•Ýerr k•AeC yAeb•.®
opr ŸeW Žes dU•r eTek• ŒAmAr ŸpAsn• k•erA.
2
ik••–˜Þ emAiz Žk•A” öBu˜r k•AeC ŒAseb•. Œ‘r• eyn emAiz ö½eV rr sA(•Aí epl
öBu˜r k•AeC n• yAyù. Žmnik• b•Ak•I elAek•r• emAizr 15
emAiz yKn pbR•et ŸWl tKn pbR•t emeG ŒA•Cå
seÒ˜ pbR•et ŸWeb• n•.® iCl. 16sInyù pbR•et öBu˜r mih•m• S˜îAyùI h•l. Cyù id•n
3
öBu˜r smS˜ÿ ined$•z o smS˜ÿ ib•iD• emAiz elAek•ed•r
”•S•ˆó Aeyeù lr ÖÖÖ k•ern in b•A”eb•l b•el ey elAek• ö½Vrek• ed•Ket
B˜Imr¨l Žiw Žk•iw emQmAiCr mt ptÒ˜. Žiw Žk•iw sitY pAer n••. ik••–˜Þ ö½Vr ec•eyùiCeln ey Ž” entAr• j“Anuk• itin ik•
B˜Imr¨l h•et pAer ŒTb•• ö½Verr dU•t ŒTb•• t¡Ar mh•An (•mtA rk•m•. esj“‘ itin tAed•r t¡Aek• Žk•iw ib•ezx ŸpAeyù ed•Ket
h•et pAer. id•eyùiCeln.
yA^Apˆu S˜kÿ • 24:17-25:35 78
18
pbR•t emeG eFek• r”l Žb•M sˆ¹ˆÿmid•en ö½Vr emeGr ''epwAen• esAn• id•eyù é”iw k•räb• dU•t b•AnAo Žb•M
eB˜tr eTek• emAizr seÒ˜ k•T• b•leln. 17ŒAr tKn esAnAr ŒA•CAd•enr é” öAe•–˜ÿ tAed•r rAeKA.
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA öBu˜r mih•mA ed•Ket epl. eyn 19
ŒA•CAd•enr é” ek•A,Ayù tAed•r ereK Žk•”
Žk• ŒAÙenr egAl• ‰ˆliCl pbR•etr c•Ý¼Ayù. ŒA•CAd•enr nIec• oed•r S˜îApn•k•reb•. Žrpr dU•ted•r
18
tKn emAiz emeGr meD•Y id•eyù” pbR•etr c•Ý¼Ayù Žb•M ŒA•CAd•niwek• Žk•iw ŒKØ b•ˆS˜Þ k•rb•Ar j“‘
ŸWet lAgl. emAiz o” pbR•et 40 id•n o 40 rAt tAed•r yu)˜ k•er•. 20dU•ted•r fAn• éiwek• Œb••”
k•AiweyùiCl. ŒAk•Aezr id•ek• ib•ˆS˜ÿ]t k•er id•et h•eb•. Žb•Ar fAn•
semt dU•etr mUi%$ek• isª•uek• ŽmnB˜Aeb• rAKeb• eyn
pib•^ ib•xeyù Ÿph•Ar éj“en” mueKAmuiK ŒA•CAd•enr id•ek• tAik•eyù TAek•.
öBu ˜ emAizek• b•leln/ 2 "”•S•óˆAeyùelr 21

25 elAek•ed•r b•elA ŒAmAr j“‘ Ÿph•Ar ineyù


ŒAset. tAr• b•Yi)˜gtB˜Aeb• inej“ed•r men men iWk•
''ŒAim etAmAed•r c•¢i)˜iw ed•b• Žb•M etAmr• t•
isª•uek• B˜er rAKeb• Žb•M isª•uek•r opr Ï FAk•n•iw
id•eyù ed•eb•. 22ŒAim yKn etAmAed•r seÒ˜ sA(•Aí
k•er eneb• tAr• ŒAmAek• ik• id•et c•Ayù. ŒAmAr h•eyù k•rb• tKn ŒAim prSpr mueKAmuiK Ï k•räb• dU•ted•r
&u“im es” Ÿph•ArÙil ýh•, k•erA. 3 Ž” h•l tAr P•d$• mAJ“KAen ŒA•CAd•enr opr eTek• k•T• b•lb•.
y• y• &u“im tAed•r eTek• ýh•, k•reb•É esAn•/ räepA ”•S•óˆAeyùlb•AsIek• ed•b•Ar j“‘ ŒAim etAmAed•r ŒAmAr
Žb•M iptl/ 4nIl/ eb•ÙnI Žb•M lAl suetA o ms], smˆS˜ÿ ŒAed•zsmUh• ed•b•.
zenr k•Ap¼ Žb•M CAgelr elAm/ 5emexr lAl re[˜r
c•Am¼•/ ms], c•Am¼•/ b•Ab•l• k•AW/ 6öd•Iepr etl/ ewib•l
23
ŒiB˜exek•r etl/ sugiÞ“• mzl•/ sugiÞ“• D•Up !tirr ''b•Ab•l• k•AeWr Žk•iw ewib•l qtrI k•reb•.
mzl•. 7ŽÙil CA¼Ao ŒlIk• mi, Žb•M Œ‘A‘ ewib•liw qd•eGRY h•eb• 2 h•At/ öeS˜î 1 h•At Žb•M Ÿ•c•tAyù
mi,mAi,k•Y eyÙelA yAj“k• þˆAr• pirih•t ŽeP•Ad• Žb•M 1.5 h•At. 24ewib•liw K<Aiw esAnA id•eyù emA¼• TAk•eb•
b•(•Ab•re,r opr b•Yb•h•ät h•eb• tA ýh•Š k•er•.® Žb•M ewib•elr c•Arid•ek• esAnAr inek•l k•r• TAk•eb•.
25
tArpr ewib•elr c•Airid•ek• 1 h•At c•o¼A Žk•iw
pib•^ tAb< •u k•AeWr k•AWAemA qtrI k•reb• Žb•M Ï k•AeWr k•AWAemAet
8
ö½Vr ŒAro b•leln/ ''elAek•rA ŒAmAr j“‘ Žk•iw esAnAr inek•l k•r• TAk•eb•. 26ewib•elr c•Ar pAyùAyù
pib•^ S˜îAn !tir k•reb•. tKn ŒAim tAed•r meD•Y c•Ariw esAnAr k•¼• !tir k•er rAKeb•. 27pAyùAyù esAnAr
TAk•et pArb•. 9ŒAim etAmAed•r pib•^ t¡Ab•u Žb•M tAr k•¼• c•Ariw ewib•elr opr rAK• k•AWAemA b•rAb•r esAj“•
ŒAsb•Ab•p^Aid• ek•mn ed•Ket h•oyù• Ÿic•í ed•KAb•. &u“el ŒAneb•. Žb•Ar c•Ariw k•¼Ayù d•Ø F¦ik•eyù ewib•liwek•
Žb•M ŒAim eymniw ed•KAb• iWk• etmin Žk•iw t¡Ab•u b•h•n k•r• yAeb•. 28b•Ab•l• k•AeWr” d•Ø !tir k•er
qtrI k•reb•. esÙil esAnArpAet mue¼ ewib•liwek• b•h•n k•reb•.
29
esAnAr TAl•/ c•Amc•/ mg o pA^ !tir k•reb•. mg
sA(•Yisª•ku • o pA^ epyù !neb•†r j“‘ b•Yb•h•Ar k•rA h•eb•. 30ewib•elr
10
''Žk•iw ib•ezx isª•uk• qtrI k•reb•. isª•uk•iw opr ŒAmAr j“‘ ib•ezx r¨iw rAKeb•. Žb•M t• eyn
etAmrA b•Ab•l• k•AW id•eyù qtrI k•reb•. pib•^ isª•ku •iwr sb•R(•,” ŒAmAr sAmen rAK• TAek•.
qd•GRY h•eb• 2.5 h•At/ öS˜î 1.5 h•At/ Žb•M Ÿ•c•tAyù 1.5
h•At. 11puerA isª•uk•iwr eB˜ter b•A”er esAn• id•eyù d•Ipd•An
31
mue¼ ed•eb•. etAmrA Œb••” tAr c•ArD•Aer esAnAr ''Žrpr Žk•iw d•Ipd•An b•AnAeb•. K<Aiw esAnAek•
J“Alr ed•eb•. 12etAmrA isª•uk•iwek• b•eyù enoyùAr j“‘ ipiweyù Žk•iw su#• d•Ipd•An !tir k•reb•. Ž”
c•Ariw esAnAr ŒAMw• isª•uk•iwr c•Arid•ek• lAgAeb•. dIpd•Aenr k•AØ/ zAK•/ egAlAD•Ar/ öBˆ]•it sb• ŒKØ
éid•ek• éew• k•er esAnAr k•¼• b•• ŒAMw• TAk•eb•. h•eb•.
13 32
Žrpr isª•uk•iwek• b•h•n k•rAr j“‘ éewA b•Ab•l• ''Ž” d•Ipd•Aen Œb••” Cyùiw zAK• TAk•et h•eb•.
k•AeWr d•Ø b•AnAeb•. Ž” d•Øiwo esAn• id•eyù emA¼• itniw zAK• Žk•id•ek• ösAirt TAk•eb• Žb•M Œ‘id•ek•
TAk•eb•. 14Žrpr isª•uk•iwr é öAe–˜ÿr ŒAMwAr meD•Y TAk•eb• itniw zAK•. 33öetYk• zAKAyù itniw Pu•l
d•ØÙil eFAk•Aeb• Žb•M isª•uk•iwek• b•eyù ineyù yAoyùAr TAk•eb•. Ï d•Ipd•Aenr Pu•lÙil b•Ad•Am Pu•elr metA
k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•reb•. 15Ž” d•ØÙil Œb••” isª•ku •iwr h•eb• Žb•M tAet muku•lo TAk•eb•. 34d•Ipd•Aenr j“‘
h•AtAr eB˜trid•ek• #â h•eyù TAk•eb• Žb•M esÙelA ŒAro c•Arew Pu•l !tir k•reb•. Ž” Pu•lÙil h•eb•
k•KenA Kuel enoyù• h•eb• n•.® b•Ad•Am Pu•elr metA seÒ˜ muk•u lo TAk•eb•. 35d•Ipd•Aenr
16
ö½Vr b•leln/ ''ŒAim etAmAed•r c•¢i)˜iw ed•b•. Cyùiw zAK• TAk•eb•. h•Atelr b•• d•Ipd•Aenr k•AeØr
t• Ï isª•uek• ereK ed•eb•. 17ŒA¼•” h•At lµ•VˆA o éid•k• eTek• yTAß*em itniw k•er zAK• eb•ireyù
ed•¼ h•At c•o¼A Žk•iw esAnAr ŒA•CAd•n qtrI k•reb•. ŒAseb•. k•AeØr eyKAen zAK•Ùil imzeC esKAen
79 yA^Apˆu S˜kÿ • 25:36-26:36
Pu•l o muku•l !tir k•er lAgAeb•. 36puerA d•Ipd•Aniw Žk•” ŒAk•Aerr h•eb•. 18pib•^ t¡Ab•ur d•i(•, id•ek•r
Žmnik• zAK• Pu•lÙilo K<Aiw esAnAr h•oyù• c•A”. j“‘ 20iw k•AWAemA•b•AnAeb•. 19k•AWAemAÙilr nIec•
Žb•M puerAwA” Žk•C¡Aec• ŒTRAí ŒKØ h•et h•eb•. lAgAenAr j“‘ räepA id•eyù 40iw BU˜immUl !tir k•reb•.
37
Žrpr sAtiw öd•Ip b•AnAeb• d•Ipd•Aen rAKAr j“‘. öetYk•iw k•AWAemAr egA¼Ayù éiw k•er räepAr pAyù•
Ž” ödIpÙil” d•Ipd•Aenr sAmen ŒAelAik•t k•er b•• BU˜immUl TAk•eb•. 20Ÿ%r id•ek•r j“‘ ŒAro 20iw
rAKeb•. 38öd•Iepr ic•mwAiwo esAnAr h•oyù• c•A”. ey k•AWAemA !tir k•reb•. 21Žk•”rk•mB˜Aeb• ku•i¼iw
TAlAiwet d•Ipd•Aniw rAK• h•eb• esiwek•o esAnAr h•et k•AWAemAr éiw k•er pAyùAr j“‘ ŒAro 40iw räepAr
h•eb•. 39Ï d•Ipd•An o d•Ipd•Aenr ŒAnuxiÒ˜k• ŒMz pAyù• !tir k•er lAgAeb•. 22pib•^ t¡Ab•ur ipCnid•k•
qtrI k•ret Œb••” 75 pAŸØ esAn• b•Yb•h•Ar k•ret ŒTRAí piü‚m id•ek•r j“‘ ŒAro CyùKAin k•AWAem•
h•eb•. 40pbR•etr opr ŒAim etAmAed•r y• y• ed•iKeyùiC b•AnAo. 23pib•^ t¡Ab•ur ipCnid•ek• é” ek•Ae,r j“‘
t• !tir k•rAr smyù sb•Rd•• st$k• eTek•A/ eyn ek•An éKAin k•AWAemA b•AnAeb•. 24é” ek•A,•r k•AWAemA éKAin
Bu˜l n• h•yù.® prSperr seÒ˜ nIec•r id•ek• yu)˜ TAk•eb•. oper
Žk•iw k•¼• Ž” éKAin k•AWAemAek•• Žk•e^ D•er rAKeb•.
pib•^ tA¡ b•u é id•ek•r ek•A,Aet” Žk•”rk•m h•eb•. 25Ž”rk•m emAw
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''pib•^ t¡Ab•uiw qtrI ŒAwiw k•AWAemA TAk•eb• Žb•M 16iw räepAr pAyù• TAk•eb•.
26 k•reb• 10iw pd$•• id•eyù. pd$••Ùil qtrI h•eb•
ms], zenr k•Ape¼ Žb•M nIl/ eb•ÙnI o lAl suetAyù.
26
"pib•^ t¡Ab•r
u k•AWAemAÙil ej“A¼• lAgAenAr j“‘
b•Ab•l• k•AW b•Yb•h•Ar k•reb•. pib•^ t¡Ab•ur öTm id•ek•
Žk•j“n d•(• k•Airgr pd$•Aiw b•uneb• Žb•M tAet es p<Ac•iw ej“A¼• t)˜• TAk•eb•. 27Œ‘id•ek•o p<Ac•iw t)˜•
k•räb• dU•etr ic•^ eslA” k•reb•. 2öetYk•iw pd$•A Žk•” ej“A¼• ed•oyù• TAk•eb•. Žb•M ipCnid•ek•o p<Ac•iw ej“A¼•
rk•m ŒAk]•itr qtrI k•reb•. öetYk•iw pd$•A qd•eGRY t)˜• TAk•eb•. 28t)˜AÙilr mAJ“KAen Žk•iw ek•ÛiS˜ît
28 h•At o öeS˜î 4 h•At h•eb•. 3 Žk• B˜Ag k•rb•Ar j“‘ æ¼ek•A lAgAet h•eb•.
29
5iw pd$•Aek• yu)˜ k•erA. pd$••Ùil smAn é B˜Aeg B˜Ag ''k•AWAemAÙil tArpr esAn• id•eyù mue¼ ed•eb•.
k•reb•. 4 Žk• B˜Aegr ezx pd$••iwr D•Ar ju“e¼ P<•As t)˜AÙil ŒAwk•AenAr j“‘ ŒAMw• b•Yb•h•Ar k•reb•.
qtrI k•rb•Ar j“‘ nIl k•Ap¼ b•Yb•h•Ar k•r. 5 é” B˜Aegr ŒAMw•Ùilo Œb••” esAnAr h•eb•. k•Ilk•Ùilek• esAn•
ezx pd$•• éiwet 50iw nIl k•Ape¼r J“Alr TAk•eb•. id•eyù eFek• d•Ao. 30Ž”B˜Aeb• pbR•etr opr ed•KAen•
6
pd$••Ùilek• Žk•e^ yu)˜ k•rb•Ar j“‘ 50iw esAnAr pirk•Â˜¯n• ŒnuyAyùI Œb••” etAmAed•r pib•^ t¡Ab•uiw
ŒAMwA qtrI k•r. Žw• pib•^ t¡Ab•uiwek• Žk•seÒ˜ yu)˜ !trI k•ret h•eb•.
k•reb• Žk•iw ŒKØ t¡Ab•u k•rb•Ar j“‘.
7
''Žk•iw t¡Ab•u qtrI k•rb•Ar j“‘ CAgelr elAm pib•^ tA¡ b•ru ŒB˜Y•–˜rÿ
31
id•eyù !trI ŽgAerAiw pd$•• b•Yb•h•Ar k•r. Ž” t¡Ab•uiw ''pib•^ t¡Ab•r
u eB˜tr ib•B˜Aj“enr j“‘ ms], zenr
h•eb• ŒAegr pib•^ t¡Ab•r u ŒA•CAd•n. 8Ž” smˆS˜ÿ pd$•AÙil k•Ape¼r pd$•• b•AnAeb•. Ï pd$••r opr Œb••” k•räb•
Œb••” Žk•” ŒAk]•itr h•eb•. öetYk•iw pd$•• h•eb• 30 dU•etr ec•h•Ar• TAk•et h•eb•. lAl/ nIl/ eb•ÙnI suetAr
h•At lµ•VˆA Žb•M 4 h•At c•o¼•. 9ŽgAerAw• pd$•• éB˜Aeg k•Ar¨k•Aey$ t• Pu•ew ŸWeb•. 32b•Ab•l• k•AeWr c•Ariw K<uiw
B˜Ag k•er Žk• B˜Aeg p<Ac•w• o Œ‘ B˜Aeg Cyùiw pd$•• !tir k•er esAn• id•eyù tAo mue¼ ed•eb•. c•Arew K<uiwet
rAKeb•. pib•^ t¡Ab•ur sAmen xþ pd$•Aiw B˜¡Aj“ k•er esAnAr ŒAMw• lAgAeb•. K<uiwr nIec• räepAr pAyù•
rAKeb•. 10öiˆtiw B˜Aegr ezex pd$••r nIec• 50iw P<•As lAgAeb•. Žb•Ar pd$••iw esAnAr ŒAMw•yù lAigeyù wAiÒ˜eyù
lAgAo. 11Žb•Ar pd$••Ùil Žk•^ k•rAr j“‘ 50iw ed•eb• K<uiwr seÒ˜. 33pd$•Aiw esAnAr ŒAMwAÙilr nIec•
iptl ŒAMw• qtir k•rAeb• Žb•M Žk•seÒ˜ esÙil wAi[˜eyù d•Ao. tArpr iWk• pd$•Ar ipCen sA(•Yisª•uk•
wAÒ˜Aeb•. 12Ž” t¡Ab•ur ezx pd$•Aiwr ŒeD•Rk• Œb••” rAKeb•. wA[˜AenA pd$•• id•eyù pib•^ S˜îAn Žb•M Œit
pib•^ t¡Ab•ur ipCnid•ek• Ju“el TAk•eb•. 13Œ‘ id•ek•o pib•^ S˜îAenr meD•Y ib•B˜Aj“n k•reb•. 34Œit pib•^
1 h•At k•er pd$•• pib•^ t¡Ab•ur BU˜imed•z eTek• nIec•r S˜îAn ih•sAeb• sA(•Yisª•uek•r opr Žk•iw ŒAb•r,
id•ek• Ju“el TAk•eb•. Ž”B˜•eb• pib•^ t¡Ab•uek• prb•t$I rAKeb•.
35
t¡Ab•iu w c•Airid•k• eTek• ŒA•CAd•enr metA iGer TAk•eb•. ''pib•^ S˜îAen pd$•Ar ŸeÂw• id•ek• inimRt ib•ezx
14
eB˜terr t¡Ab•u eTek• b•A”err t¡Ab•uet yAoyùAr j“‘ ewib•liw rAKeb•. ewib•liw b•sAenA•h•eb• pib•^ t¡Ab•ur
éKAin c•Am¼Ar CAd• !tir k•reb•. Žk•iw h•eb• puM emexr Ÿ%r id•ek•. Žb•Ar d•Ipd•Aniwek• b•sAeb• d•i(•, id•ek•
pAk•A c•Am¼Ar !trI Žb•M Œ‘iw h•eb• Ÿík]•X c•Am¼Ar. ewib•elr eTek• KAink•w• dU•er.
15
''pib•^ t¡Ab•uiwek• KA¼• k•er rAKAr j“‘ b•Ab•l•
k•AeWr Žk•iw k•AWAemA qtir k•reb•. 16o” k•AWAemAiw pib•^ tA¡ b•ru d•rj“A
10 h•At Ÿ<c•¢ o 1.5 h•At c•o¼A. 17öetYk•iw k•AWAemAr ''Žb•Aer Žk•iw pd$•A id•eyù pib•^ t¡Ab•ur öeb•z
36

nIec• éewA pAyù• TAk•eb•. pib•^ t¡Ab•r u öetYk•iw k•AWAemA pT eFek• ed•eb•. pd$•Aiw b•AnAeb• lAl/ nIl/ eb•ÙnI
yA^Apˆu S˜kÿ • 26:37-28:6 80

suetA o ms], zenr k•Ap¼ id•eyù. Žb•M tAet ic•^ o c•Ariw pAyù• TAk•eb•. 17ŸeWAenr c•Airid•ek•r smˆS˜ÿ
Pu•iweyù &u“leb•. 37Ž” pd$•• wAÒ˜AenAr j“‘ esAnAr K<uiw pd$•Ar räepAr d•Ø id•eyù yu)˜ h•eb•. K<uiwr opr
ŒAMwA b•AnAeb•. Žb•M b•Ab•l• k•AeWr p<Ac•iw K<iu w b•AnAeb•.• pd$•• wAÒ˜AenAr ŒAMw•Ùil h•eb• räepAr Žb•M K<uiwr
esÙilo esAnAr pAet emA¼• TAk•eb•. p<Ac•iw K<uiwr nIec• pAyùAÙil h•eb• iptelr. 18ŒAd•Alt c• ׈riw h•eb•
pAyù•• iptl id•eyù b•AnAeb.® 100 h•At lµ•Vˆ• o 50 h•At c•o¼•. ŒAd•Alt c ׈err
c•Airid•ek• 5 h•At Ÿ•c•tAr wAn• pd$•Ar ed•oyùAl TAk•eb•.
eh•Amb•ilr j“e‘ eb•d•I pd$•Aiw h•eb• imih• msInA k•Ape¼r. K<iu wr nIec•r pAyùAÙil
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''b•Ab•l• k•AeWr Žk•iw h•eb• iptelr. 19pib•^ t¡Ab•u !trIr yAb•tIyù ij“insp^
27 eb•d•I b•AnAeb•. eb•d•IKAn• h•eb• ec•Qek•A ŒAk•Aerr. h•eb• iptelr. ŸeWAenr c•Airid•ek•r/ pd$•Ayù b•Yb•h•Aerr
eb•d•Ir Ÿ•c•t• h•eb• 3 h•At/ lµ•VˆAyù h•eb• 5 h•At Žb•M j“‘ k•Ilk•Ùil iptelr !trI h•eb•.
c•o¼Ayù h•eb• 5 h•At. 2 eb•d•Ir c•Ar ek•A,Ar öetYk•iwr
j“‘ Žk•iw k•er izKr b•AnAo Žb•M öetYk•iw izKr öd•Ip ‰ˆAlAenAr etl
20
eb•d•Ir ek•AnAyù yu)˜ k•r yAet t•rA ŒKØ h•y.ù tArpr ''”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r ŒAed•z k•erA/ tAr• eyn
oiwek• iptelr pAt id•eyù mue¼ d•Ao. öetYk• sÞ“YAyù ey öd•Ip ‰ˆAlAenA h•eb• tAr j“‘ sb•
3
''eb•d•Ir smˆS˜ÿ yˆ–˜¤pAit Žb•M b•Asn-ek•Asn iptl eTek• B˜Al j“lpA”eyùr etl ineyù ŒAes. 21h•AerA,
id•eyù !trI k•r. eb•d•I eTek• CA” &u“el enoyùAr j“‘ o tAr pu^ed•r k•Aj“ h•l öit sÞ“YAyù öBu˜r sAmen
pA^/ tAr eb•lc•AsmUh•/ isÇ•ˆnk•ArI pA^smUh•/ Œ¡Ak•iz öd•Ip ‰ˆAlAenAr j“‘ öd•Ipek• öˆS˜Þt k•er rAK•.
Žb•M Ÿnun !trI k•r. b•Yb•h•Aerr pr eb•d•Ir eh•Amb•ilr ŒAr sA(•Yisª•uek•r Gerr b•A”er pd$•• id•eyù ib•B˜Aj“n
CA” id•eyù ŽÙelA pirâ•Ar k•reb•. 4 eb•d•Ir j“‘ CAk•nIr k•r• Œ‘ Žk•iw Ger b•• smAgm t¡Ab•ur Ger tAr•
ŒAk•Aerr Žk•iw J“<AJ“ir rAKeb•. J“<AJ“irr c•Arek•A,Ar sÞ“Y• eTek• sk•Al py$•–˜ÿ sbR•d•• öBu˜r sAmen öd•Ip
j“‘ iptelr ŒAMwA b•AnAeb•. 5 eb•d•Ir nIec• Ž” J“<AJ“ir ‰ˆAileyù rAKeb•. ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA Žb•M tAed•r
rAKeb•. ik••–˜Þ Žr Ÿ•c•t• h•eb• eb•d•Ir mD•YB˜Ag pyR•–˜ÿ. prb•t$I Ÿ%rpur¨xrA Ž” ic•rS˜îAyùI ib•iD• emen c•leb•.®
6
''eb•d•Ir j“‘ iptel emA¼• b•Ab•l• k•AeWr K<uiw
b•Yb•h•Ar k•reb•. 7eb•d•Ir épAez lAgAen• ŒAMwAr meD•Y yAj“ek•r epAzAk•
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''etAmAr B˜A” h•AerA,
K<uiw F¦ik•eyù eb•d•Iek• eyKAen ”e•C b•eyù ineyù eb•¼Ao.
8
KAil D•ArÙilet k•AeWr t)˜A b•Yb•h•Ar k•er eb•d•Iiw 28 o tAr pu^g, nAd•b•/ Œb•Ih•Ý/ ”lIyùAsr Žb•M
Žk•iw zUnY isª•uek•r ŒAk•Aer b•AnAo. Žb•M pbR•et öTAmrek• etAmAr k•AeC ŒAset•b•elA. tArA” yAj“k•
ŒAim eyB˜Aeb• ed•KAlAm iWk• es”B˜Aeb• b•AnAeb•. ih•sAeb• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r h•eyù ŒAmAek• esb••
k•reb•.
pib•^ tA¡ b•ru öAÒ˜e, ŒAd•Alt c• ˆ×r 2
''etAmAr B˜A” h•AerAe,r j“‘ Žk•iw ib•ezx D•re,r
9
''pib•^ t¡Ab•r u j“e‘ Žk•iw ŒAd•Alt c ˆ× r b•AnAeb•. epAzAk• b•AnAeb•. Ï epAzAk• h•AerA,ek• ib•ezx s›˜åAn
d•i(•, id•ek• 100 h•At lµ•Vˆ• pd$•• ed•oyù• ed•oyùAl o egQrb• Žen ed•eb•. 3k•eyùk•j“n d•(• d•ij$“ es”
TAk•eb•. Ž” pd$•• ms], zenr k•Ape¼r qtrI h•oyù• epAzAk• !tir k•reb•. ŒAim es” d•ij$“ed•r ib•ezx
c•A”. 10ku•i¼iw K<iu w Žb•M K<iu wÙelAr nIec• 20iw iptelr |•An b•• d•(•tA öd•An k•eriC. es” d•ij$“ed•r b•elA
iB˜i% qtrI k•r. ŒAMwA Žb•M pd$•Ar d•ØÙil räep• h•AerAe,r j“‘ ib•ezx epAzAk• !trI k•ret. Ž”
id•eyù qtrI k•r. 11Ÿ%rid•ek•o Žk•”B˜Aeb• 100 h•At epAzAk•” ömA, k•reb• es” yAj“k• ŒAmAek• ib•ezx
lµ•Vˆ• Žk•iw pd$•Ar ed•oyùAl TAk•eb•. Žrj“‘ Œb••” B˜Aeb• esb•• k•reC. tKn es ŒAmAek• yAj“ek•r metA”
20iw K<iu w o 20iw iptelr iB˜i% TAk•eb•. Ž” K<iu wÙilr esb•• k•reb•. 4 tAed•r ey epAzAk•Ùil b•AnAet h•eb•
j“‘ ŒAMwAsmUh• o pd$•Ar d•ØÙil h•eb• räepAr qtrI. t• h•l Ž”É Žk•iw b•(•Ab•r,/ Žk•iw ŽeP•Ad•/ Žk•iw
12
''ŒAd•Alt c• ׈err piü‚m id•ek• 50 h•At lµ•Vˆ• nIlre[˜r pir•Cd• Žb•M Žk•iw sAd•• eb•AnA b•S˜¤/ Žk•iw
pd$•• TAk•eb•. ŒAr Žr j“‘ c•A” d•ziw K<uiw o pAyù•. pAgi¼ Žb•M Žk•iw ek•Amr b•Þ“nI. Ž” ib•ezx epAzAk•
13
pUb•R id•ek•o 50 h•At lµ•Vˆ• pd$•• TAk•eb•. 14Ž” pir•Cd•Ùil b•AnAenA h•eb• h•AerA, o tAr pu^ed•r
pUb•Rid•k•iw” h•eb• öeb•z pT. öeb•z peTr Žk•id•ek• j“‘. Ž” epAzAk• prAr per” or• ŒAmAyù yAj“k•
TAk•eb• 15 h•At lµ•Vˆ• pd$••. tAr j“‘o c•A” itniw ih•eseb• esb•• k•ret pAreb•. 5 epAzAk•Ùilet b•Yb•h•Ar
K<uiw o pAyù•. 15Œ‘id•ek•o es” 15 h•At lµ•Vˆ• pd$•• h•eb• esAnAr j“ir/ ms], msIn• Žb•M lAl/•nIl/ eb•ÙnI
o tAr j“‘ c•A” 3iw K<uiw o 3iw pAyù•. suetA.
16
''ŒAd•Alt c• ׈err pTiw •FAk•et b•AnAeb• 20 h•At
lµ•Vˆ• pd$••. pd$•• !trI h•eb• imih• msInA b•eS˜¤r Žb•M ŽeP•Ad• Žb•M ek•Amr b•Þ“nI
6
lAl/ nIl/ eb•ÙnI o lAl suetAr Žb•M tAet suª•r ''ŽeP•Ad• b•AnAet esAnAr j“ir/ ms], zenr k•Ap¼
ic•^ Pu•iweyù &u“leb•. pd$•Aiw wAÒ˜AenAr j“‘ c•Ariw K<uiw o lAl/ nIl/ eb•ÙnI suetA b•Yb•h•Ar k•reb•. d•(•tAr
81 yA^Apˆu S˜kÿ • 28:7-41
seÒ˜ Œit ye ͈ t• !trI k•ret h•eb•. 7 ŽeP•Aed•r Ž” ŒAMw• S˜îApn k•ret h•eb•. 28b•(•Ab•r, eTek• ŽeP•Ad•
öitiw k<•AeD• Žk•iw k•er k<•AD• pi· TAk•eb•. ŽeP•Aed•r yAet Kes pe¼ n• yAyù tAr j“‘ b•(•Ab•re,r ŒAMwAr
é” ek•A,Ar seÒ˜ k•<AD• pi· sMyu)˜ h•eb••. seÒ˜ ŽeP•Aed•r ŒAMw• nIl re[˜r iP•et id•eyù eb<•eD•
8
''ŽeP•Aed•r j“‘ ek•Amr b•Þ“nI !tirr smyù eneb•. Ž”B˜Aeb• b•(•Ab•r, ek•Amr b•Þ“nIr k•ACAk•AiC
d•ij$“ed•r stkR• TAk•et h•eb•. ŽeP•Aed•r metA ek•Amr eTek• ŽeP•Ad•ek•o D•er rAKet s(•m h•eb•.
b•Þ“nIeto esAnAr j“ir/ ms], zenr k•Ap¼ o lAl/ 29
''h•AerA, pib•^ S˜îAen öeb•z k•rel tAek•
nIl/ eb•ÙnI suetA b•Yb•h•Ar k•rA h•eb•. b•(•Ab•r, pret” h•eb•. Ž”B˜Aeb•/ es tAr b•e(•r opr
9
''éewA egAemd•k• mi, nAo Žb•M tAr opr S•åArk• ih•eseb• ”•S•óˆAeyùelr b•AerAj“n s•–˜ÿAenr nAm
”•S•óˆAeyùelr pu^ed•r nAm eKAd•A” k•r. 10Cyùj“enr nAm preb• yKn es öBu˜r sAmen d¡•A¼Aeb•. 30ŒAr es”
Žk• mi,et o Œ‘ Cyù j“enr nAm Œpr mi,et b•(•Ab•re,r ŒB˜Y•–˜ÿer ¬rIm o &u“µ•åIm rAKeb•. öBu˜r
eKAd•A” k•reb•. nAm eKAd••” k•rAr smyù b•yùs ŒnuyAyùI sAmen egel sb•Rd•• esÙil h•AerAe,r h•äd•eyùr opr
b•¼ eTek• eCAw Ž”B˜Aeb• pr pr sAj“Aeb•. TAk•eb•. Ž”B˜Aeb• h•AerA, sb•R d •• öBu ˜ r sAmen
11
zIlemAh•err metA nAmÙelA eKAd•A” k•er esAn• ”•S•ˆó Aeyùelr s•–˜ÿAned•r ib•c•Ar öitinyùt inej“r h•äd•eyùr
id•eyù b<•AiD•eyù eneb•. 12Žb•Aer Ï éiw mi, ŽeP•Aed•r opr b•eyù ineyù eb•¼Aeb•.
é” k<•AeD• lAgAeb•. h•AerA, yKn öBu˜r sAmen d¡•A¼Aeb•
tKn es ”•S•óˆAeyùelr pu^ed•r nAemr S•åArk• ih•eseb• yAj“k•ed•r Œ‘A‘ epAzAk•
Ï ib•ezx ŒA•CAd•niw preb•. 13ŽeP•Aed•r é” k<•AeD• 31
''ŽeP•Aed•r j“‘ Žk•iw sµpU,Rräep nIl re[˜r
yAet eKAd•A” k•r• mi, éiw siWk•B˜Aeb• ŒAwek• TAek• ŒAlKA˜ñ• !tir k•reb•. 32ŒAlKA˜ñAr mAJ“KAn id•eyù
tAr j“‘ K<Aiw esAn• b•Yb•h•Ar k•reb•. 14K<Aiw esAnAr mAT• eFAk•AenAr j“‘ Žk•iw iC@• k•reb• Žb•M Ž”
éiw izk•l !trI k•r/ öetYk•iw d•i¼r mt pAk•Aen• iC@•iwr c•ArD•Ar ju“e¼ Žk•iw eb•AnA k•Ape¼r w¦k•erA
Žb•M tAed•r Ï mi, éiwr seÒ˜ ŒAwek• d•Ao. eslA” k•er d•Ao yAet Žiw iC¡e¼ n• yAyù. Ž” k•Ap¼
iC@•iwr c•Arid•ek• glb•Þ “nIr k•Aj“ k•reb•/ P•el t•
b•(•Ab•r, iC¡e¼ yAeb• n•. 33lAl/ nIl/ eb•ÙnI suetA id•eyù fAilemr
15
''mh•AyAj“ek•r j“‘ b•(•Ab•r, !tir k•reb•. d•(• metA suetAr egAl• qtrI k•r Žb•M ŒAlKA˜ñAr nIec•
d•ij$“r• ŽeP•Aed•r metA” y ͈ k•er b•(•Ab•r, !tir Ju“ileyù ed•eb• ŒAr suetAr b•elr mAJ“KAen mAJ“KAen
k•reb•. b•(•Ab•r, !tir h•eb• esAnAr j“ir/ ms], msIn• esAnAr eCAw eCAw G›w• lAgAeb•. 34puerA ŒAlKA˜ñAr
k•Ap¼ o lAl/ nIl/ eb•ÙnI su e tA id•eyù . nIec•r c•Airid•ek• Ž” rk•m Žk•w• k•er suetAr egAl•
16
b•(•Ab•r,iwek• c•Arek•A,• k•rb•Ar j“‘ Œb••” éb•Ar o Žk•w• k•er esAnAr Gô• lAgAenA h•eb•. 35yAj“k•
B˜¡Aj“ k•ret h•eb•. Žr !d•GRY h•eb• 1 ib•Gt o öS˜î h•eb• ih•eseb öBu ˜ ek• esb•• k•rAr smyù h•AerA, Ž”
1 ib•Gt. 17b•(•Ab•re, c•Ar sAiret mi,mAink•Y b•sAo. ŒAlKA˜ñAiw preb•. öBu˜r sAmen d¡•A¼AenAr j“‘ h•AerA,
öTm sAiret TAk•eb• c•, ¢ I/ pItmi, o mrk•t. 18iþˆtIyù pib•^ S˜îAenr id•ek• ŽegAel Ï Gô•Ùil b•Aj“eb• Žb•M
sAiret TAk•eb• pëårAg/ nIlk•A•–˜ÿ o pAåA. 19ïtIyù/ pib•^ S˜îAn eCe¼ eb•renAr smyùo Gô•Ùil b•Aj“eb•.
sAiret TAk•eb• epAKrAj“/ iyS•å o k•wAeh•l•. 20c•&u“TR Ž”B˜Aeb• h•AerA, k•KenA mAr• yAeb• n•.
36
sAiret TAk•eb• !b•dU•yRY/ egAemd•k• o sUyRYk•A•–˜ÿ mi,. ''inmRl esAnAr P•lk• b•Aineyù tAet zIlemAh•err
Ž” mi,Ùil inej“r inej“r sAiret esAnAyù Œ¡Aw• metA j“nge,r Ÿe£•e• eKAd•A” k•reb• Ž” k•TAÙilÉ
TAk•eb•. 21b•AerAiw mi,r opr ”•S•óˆAeyùelr s•–˜ÿAned•r Žiw öBu˜r k•AeC ŸísgRIk]•t. 37esAn•r P•lk•iwek•
nAm ŒAlAd•• ŒAlAd•• k•er eKAd•A” TAk•eb•. sIlemAh•err nIl iP•etet ŒAb•ß“• k•reb•. pAgi¼r opr c•Airid•ek•
metA Ï mi,Ùilet b•AerAj“enr nAm eKAd•A” k•r• nIl iP•et b<••D•• TAk•eb•. pAgi¼r sAmenr id•ek• TAk•eb•
TAk•eb•. esAnAr P•lk•iw. 38h•AerA, pAgi¼ semt o” esAnAr
22
''b•(•Ab•re,r operr ŒMziwr j“‘ K<Aiw esAn• P•lk•iw mATAyù preb•. ŒAr t• sb•smyù h•AerAe,r
id•eyù öetYk•iwek• d•i¼r mt pAik•eyù ezk•l !trI mATAyù TAk•eb• t•r P•el ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA öBu˜ek•
k•r. 23éewA esAnAr ŒAMw• lAgAenA TAk•eb• b•(•Ab•re,r ey smˆS˜ÿ ŸpeFQk•n ed•eb• h•AerA, tA ed•Ax mu)˜ k•er
é” ek•Ae,. 24éewA esAnAr ec•n b•(•Ab•re,r épAezr sb•ik•C¢ pib•^ k•er &u“leb• yAet es” smˆS˜ÿ ŸpeFQk•n
ŒAMwAyù lAgAeb•. 25pAk•AenA ezk•l éiwr Œ‘ öA–˜ÿ öBu˜ ýh•, k•ret pAern.
39
ŽeP•Aed•r k<•AeD•r pi·ÙelAr seÒ˜ Œb••” sAmen id•eyù ''ms], sAd•• msIn• suetA id•eyù ŒAro Žk•w•
ej“A¼• TAk•eb•. 26ŒAro éewA esAnAr ŒAMw• b•Aineyù ŒAlKA˜ñ• b•uneb••. pAgi¼o b•AnAeb• ms], msIn•
b•(•Ab•re,r Œ‘ é” öAe•–˜ÿ lAgAeb•. ŽeP•Aed•r per k•Ape¼r. ic•i^t ek•Amr b•Þ “nI b•AnAeb•. 40h•AerAe,r
b•(•Ab•re,r iB˜tr B˜Aeg Ž” ŒAMw• TAk•eb•. 27ŒAro pu^ed•r j“‘o gAeyùr epAzAk•/ ek•Amr b•Þ“nI o pAgi¼
éewA esAnAr ŒAMw• ŽeP•Aed•r sAmenr id•ek• k<•AeD•r b•AnAeb•. Ž” epAzAek•” tAed•r egQrb• o sµ•åAn Žen
pi·r nIec• lAgAeb•. ŽeP•Aed•r ek•Amr b•Þ “nIr oper ed•eb•. 41Ž” epAzAk•Ùil etAmAr B˜A” h•AerA, o tAr
yA^Apˆu S˜kÿ • 28:42-29:27 82

pu^ed•r prAeb•. yAj“k• ih•eseb• ŒiB˜exek•r j“‘ d•Ao. b•Aik• r)˜ eb•d•Ir nIec• Ci¼eyù ed•eb•. 13Žb•Ar
tAed•r gAeyù ib•ezx sugiÞ“• etl eCwAeb•. Ž”B˜Aeb• b•il ed•oyù• es” b•led•r zrIerr smˆS˜ÿ c•ib•R/ yk]•í
tAr• pib•^ h•eb• Žb•M öBu˜r esb•• k•rAr eyAgY yAj“k• Žr c•ib•R Žb•M éewA mU^ý–˜îI o tAr c•ArpAezr c•ib•R
h•eyù ŸWeb•. j“e¼A k•er eb•d•Ir opr ‰ˆAlAeb•. 14Žb•Ar Ï b•led•r
42
''yAj“k•ed•r n©Ít• FAk•Ar j“‘ zrIerr eB˜terr mAMs/ c•Am¼• Žb•M egAb•r t¡Ab•ur b•A”er ineyù yAo
epAzAk• ms], msIn• k•Ape¼ !tir h•eb•. Ž” eB˜terr Žb•M tA ŒAÙen pui¼eyù d•Ao. yAj“k•ed•r pApemAc•enr
epAzAk• tAed•r j“[GA eTek• ek•Amr pyR•–˜ÿ eFek• rAKeb•. eh•Amb•il h•eb• Ž” pß“it.
43
smAgm t¡Ab•eu t öeb•ezr smyù h•AerA, o tAr pu^ed•r 15
''Žb•Ar h•AerA, o tAr pu^ed•r b•elA Žk•iw
Œb••” Ž” epAzAk•Ùil pret h•eb•. pib•^S˜îAen öBu˜r emexr opr h•At rAKet. 16Ï emxiwek• ek•ew eP•l.
esb•Ar Ÿe£•e• eb•d•Ir k•AeC ŒAset h•el tAed•r Ž” tAr Žb•M b•ilr r)˜ sMýh• k•r Žb•M Ï r)˜ eb•d•Ir
epAzAk• pret h•eb•. tAr• yid• Ž” epAzAk• n• per c•ArpAez lAigeyù d•Ao. 17Žrpr emxiwek• KØ KØ
tAh•el tAed•r mret h•eb• k•Ar, tAr• ŒprAD•I. Ž” k•er k•AewA. emexr ŒB˜Y•–˜ÿr B˜Ag Žb•M pA-Ùil eD•Ao.
epAzAk• prAr ib•iD• h•AerA, o tAr prb•tIR b•MzD•red•r Ž” ŒMzÙil Œ‘A‘ ŒMezr seÒ˜ Žb•M mATAr seÒ˜
ic•rS˜îAyùI B˜Aeb• emen c•let” h•eb•.® rAeK•. 18Žb•Ar esÙil eb•d•Iet Žen pui¼eyù ed•eb•.
eb•d•Iet epA¼Ael t• h•eb• eh•Amb•il. öBu˜r Ÿe£•e•
yAj“k• ineyAù egr Ÿísb• ŒAÙenr Ÿph•Ar. öBu˜ Žr geÞ“ KuzI h•eb•n.
öBu˜ emAizek• b•leln/ "ŽKn ŒAim etAmAek• 19
''Žb•Ar Œ‘ Žk•iw emx ineyù ŽesA Žb•M h•AerA,
29 b•lb• ŒAmAr esb•Ayù ib•ezx yAj“k• ih•eseb•
ineyùAg k•rAr j“‘ h•AerA, o tAr pu^ed•r ik• ik•
o tAr pu^ed•r b•el• mATAyù h•At rAKet. 20CAgliwek•
b•il d•Ao o tAr Žk•w¦ r)˜ nAo Žb•M esiw h•AerA,
k•ret h•eb•. Žk•iw ined$•Ax eCAw b•ld• o éiw emxzAb•k• o tAr pu^ed•r fAn k•Aenr litet lAigeyù d•Ao.
ej“AgA¼ k•er ŒAenA. 2 tArpr Ÿík]•X mAenr gemr Žk•w¦ r)˜ lAgAo fAn h•Aetr b•ue¼A ŒA[u˜el Žb•M
ŒAw• eTek• KAimrib•h•In r¨iw !tir k•reb•. Žb•M Žk•” ik•C¢ r)˜ lAgAeb• fAn pAeyùr b•ue¼A ŒA[u˜el. Žrpr
ŒAw• b•• myùd•• id•eyù j“lpA”eyùr etl imizeyù ipeW b•Ak•I r)˜ eb•d•Ir c•Arid•ek• eFel ed•eb•. 21Žb•Ar eb•d•I
!tir k•reb•. etel B˜Aj“• sr¨c•Ak•lI ipeWo b•AnAeb•. eTek• Žk•w¦ r)˜ &u“el nAo Žb•M Žk•iw ib•ezx
3
Ž” r¨iw o ipeWÙil Ju“i¼et B˜reb•. Žb•Ar Ž” ŒiB˜exek•r etelr seÒ˜ imizeyù h•AerA, o tAr
Ju“i¼iw Žb•M x¡A¼ o emx éiw smAgm t¡Ab•uet ineyù pu^ed•r opr o tAed•r epAzAek•r opr iCiweyù ed•eb•.
Žes•. Žw• eb•AJ“Aeb• ey h•AerAŠ o tAr pu^ed•r epAxAk•Ùil
4
''Žrpr h•AerA, o tAr pu^ed•r smAgm t¡Ab•ur öBu˜r k•AeC ŸísgRIk]•t.
22
d•rj“Ayù ineyù ŒAseb•. pirâ•Ar j“el tAed•r S•÷ˆAn ''Žrpr es” emexr c•ib•R CAi¼eyù eneb•. (Ž”
k•rAeb•. 5ib•ezxB˜Aeb• b•AnAenA epAzAk•iw h•AerA,ek• es” CAgl b•• emx y• ik•n• h•AerAe,r mh••yAj“k•
prAeb•. tAek• eb•AnA sAd•• epAxAk•iw Žb•M nIl b•S˜¤ ih•eseb• ŒiB˜exek•r smyù b•Yb•h•ät h•eyùeC.) b•il ed•oyù•
semt ŽeP•Ad• prAeb•. ŽeP•Aed•r seÒ˜ yu)˜ k•reb• CAgelr elej“r Žb•M zrIerr eB˜terr c•ib•R CAi¼eyù
b•(•Ab•r,. Žrpr su#• ek•Amrb•Þ“nI lAigeyù ed•eb•. eneb•. yk]•í o mU^ý–˜îIr operr c•ib•R Žb•M fAn pAeyùr
6
tAr mATAyù pAgi¼ prAo Žb•M pAgi¼iw iGer ib•ezx c•ib•Ro sMýh• k•reb•. 23Žb•Ar öBu˜r sAmen rAKAr j“‘
pib•^ muku•wiw prAo. 7Žb•Ar ŒiB˜exek•r etl• KAimrib•h•In r¨iw Žb•M etel B˜Aj“• ipeW B˜it$
h•AerAe,r mATAyù iCiweyùù ed•eb.• Ž”B˜Aeb• h•AerA, yAj“k• Ju“i¼iwek• ŒAneb•. Ju“i¼ eTek• Žk•iw r¨iw/ Žk•iw
ih•eseb• ŒiB˜ix)˜ h•eb•. etelB˜Aj“• ipeW o Žk•iw eCAw sr¨c•Ak•lI ipeW
8
''Žrpr h•AerAe,r pu^ed•r Ï S˜îAen ineyù Žes eb•r k•reb•. 24Ž” ij“inxÙil h•AerA, o tAr pu^ed•r
sAd•• ŒAlKA˜ñ• prAeb•. 9tAed•r ek•Amer b<•AD•eb• d•Ao Žb•M oed•r b•el• Ž”Ùil h•Aet inet Žb•M
ek•Amrb•Þ “nI. tAed•r mATAyù prAeb• izerABU ˜ x,. öBu˜r sAmen esÙil ed•AlAet. Žw• h•eb• ed•AlnIyù
Ž”B˜Aeb• tAr• yAj“k• ih•sAeb• ic•iHt h•eb•. ic•rS˜îAyùI !neb•†. 25Žb•Ar Ž” ij“inxÙil tAed•r k•AC eTek•
ŒiD•k•Ar ib•iD• ŒnuyAyùI tAr• yAj“k• ped• Ÿ%I,R h•eb•. ineyù nAo Žb•M tAed•r eb•d•Ir opr rAeK• Žb•M Ž”Ùil
Ž”B˜Aeb• &u“im h•AerA, o tAr pu^ed•r yAj“k• ih•sAeb• emexr seÒ˜ pui¼eyù d•Ao. Žiw Žk•iw eh•Amb•il. Žr
ŒiB˜ix)˜ k•reb•. gÞ“ öBu˜ek• KuzI k•er.
10 26
''Žb•Ar es” b•ld•ek• smAgm t¡Ab•r
u sAmen ŒAenA. ''Žrpr b•il ed•oyù• emxiwr b•(• ek•ew eneb•.
h•AerA, o tAr pu^r• es” b•led•r opr tAed•r h•At (h•AerAe,r mh•AyAj“ek•r ped• ŒiB˜exk• Ÿíseb• Ž”
rAKeb•. 11smAgm t¡Ab•r u öeb•zpeT Ï b•ld•iwek• öBu˜r emxiwek• b•Yb•h•Ar k•r• h•eyùiCl.) emxiwr b•(• öBu˜r
ŸpiS˜îitet b•il d•Ao. öBu˜ t• ed•Keb•n. 12es” b•ld• sAmen ed•AlnIyù !neb•†r mt ed•AlAo Žb•M tArper
b•ilr ik•C¢ pirmA, r)˜ nAo Žb•M etAmAr ŒAÒu˜l ereK d•Ao. Žiw etAmAr KAb•Ar j“‘ TAk•eb•. 27h•AerAe,r
id•eyù eb•d•Ir z]Ò˜Ùilr oper Ïiwr öelp lAigeyù mh••yAj“k• ih•sAeb• ŒiB˜exek•r izXAc•Aer b•Yb•h•ät
83 yA^Apˆu S˜kÿ • 29:28-30:10
CAgelr p• o S˜ÿn Ž” ib•ezx ŒÒ˜ éiw pib•^ h•l. 42
''öBu ˜ r öitid•enr !neb•†ÙelAek•” pui¼eyù
Žb•Ar Ï éiw ŒÒ˜ h•AerA, o tAr pu^ed•r id•eyù ed•eb•. eP•let h•eb•. smAgm t¡•b•ur d•rj“Aet” Žw• k•reb•.
28
Žrpr eTek• sb•Rd•• ”•S•óˆAeyùelr j“ng, öBu˜ek• öBu˜ek• !neb•† ed•b•Ar smyù sb•Rd•• ŽwA” k•reb•. ŒAim/
yAj“ek•r mAD•Yem Ï ib•ezx ŒÒ˜ éiw ŸísgR k•reb•. öBu˜ etAmAed•r seÒ˜ k•T• b•lAr j“‘ oKAen” d•zRn
tAr• yKn yAj“k•ek• Ï ŒÒ˜ éiw ed•eb• tA h•eb• öBu˜ek• ed•b•. 43”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r seÒ˜ sA(•Aí k•rb• Ï
ed•oyùAr” smAn. S˜îAen” Žb•M ŒAmAr mih•m• Ï S˜îAnek• pib•^ k•er
29
"ib•ezxB˜Aeb• qtir k•r• ib•ezx epAzAk•ÙelA &u“leb•.
44
h•AerAe,r j“‘ qtir k•r• h•elo esÙelA y ͈ k•er ''tA” smAgm t¡Ab•uek• ŒAim pib•^ k•er &u“lb•.
ereK ed•eb•. k•Ar, h•AerAe,r pr ey mh•AyAj“k• h•eb• Žb•M eb•d•Iek• o pib•^ k•er &u“lb•. h•AerA, o tAr
es Ï epAzAk•ÙelA” per öBu˜r esb•A k•reb•. pu^r• yAet ŒAmAek• yAj“k•räep esb•• k•ret pAer
30
h•AerAe,r pr tAr pu^ed•r meD•Y eTek•” Žk•j“n tAr j“‘ ŒAim oed•ro pib•^ k•er &u“lb•. 45”•S•óˆAeyùelr
mh•AyAj“ek•r d•AyùB˜Ar sAmlAeb•. es yKn smAgm elAek•ed•r seÒ˜” ŒAim TAk•b•. ŒAim” h•b• tAed•r
t¡Ab•uet pib•^ S˜îAenr esbAyù ineyùAij“t h•eb• tKn es ö½Vr. 46elAek•rA j“Aneb• ŒAim” tAed•r öBu˜ Žb•M
sAtid•n o” epAzAk•ÙelA preb•. ö½Vr. tAr• j“Anet pAreb• ey ŒAim” 'es” j“n¾ ey
31
"h•AerAe,r mh•AyAj“k• ih•eseb• ŒiB˜exk• Ÿíseb• tAed•r enï ׈ id•eyù imzr eTek• eb•r k•er ŽeniC
b•Yb•h•ät emexr mAMs esß“ k•r. pib•^ ˆS˜îAen” Ï tA” ŒAim tAed•r mAeJ“” b•As k•rb•. ŒAim” tAed•r
mAMs rAåA h•eb•. 32smAgm t¡Ab•ur sAmenr d•rj“Ayù öBu˜/ ŒAim” tAed•r ö½Vr.®
b•es h•AerA, o tAr pu^r• Ï rAåA k•r• mAMs KAeb•.
Ju“i¼r r¨iw id•eyù tAr• mAMs KAeb•. 33Ž” pß“•itet D•p
U ‰ˆAlAb•Ar eb•d•I
tAed•r pApemAc•n h•eb• Žb•M tAr• öAyùiü‚e%r mAD•Yem öBu˜ emAizek• b•leln/ ''b•Ab•l• k•AeWr Žk•w•
yAj“k• ih•eseb• ŒA ™ök•Az k•reb•. ŒAr k•AŸek•
oÙel• eKet ed•oyùA h•eb• n•/ k•ArŠ esÙil pib•^.
30 eb•d•I qtrI k•reb•. D•Upd•An ih•sAeb• Ž” eb•d•I
b•Yb•h•Ar k•reb•. 2eb•dIiw h•eb• c•Arek•A,A. eb•d•Ir qd•GRY
34
yid• ek•An KAb•Ar r¨iw b•• mAMs Œb•izX TAek• tAh•el o öS˜î h•eb• 1 h•At Žb•M Ÿ•c•t• h•eb• 2 h•At. eb•d•Ir
prid•n sk•Ael esÙelA pui¼eyù eP•let h•eb•. ek•Ÿ Ž” z]Ò˜Ùil eb•d•Ir seÒ˜ Žk•iw ŒKØ w¦k•er• h•eb•.
3
Ž KAb•Ar KAeb• n• k•Ar, Ž” KAb•Ar ib•ezx ŸpAeyù oiwek• K<Aiw esAnA id•eyù mue¼ d•Ao Ð Žr ŸpirB˜Ag/
ib•ezx smeyù eKet h•yù. eb•d•Iek• iGer tAr c•Ar D•Ar Žb•M tAr z]Ò˜Ùil eb•d•Ir
35
"ŒAmAr ŒAed•z metA &u“im h•AerA, o tAr pu^ed•r c•ArD•Aer esAnAr inek•l d•Ao. 4esAnAr inek•elr nIec•
ŽÙil k•rAeb•. ŒAim y• y• b•eliC &u“im tAed•r j“‘ eb•d•Ir ib•prIt éid•ek• éewA esAnAr ŒAMw• lAgAeb•.
iWk• tA” tA” k•reb•. tAed•r yAj“k• ih•sAeb• Ž” ŒAMwAyù d•Ø F¦ik•eyù eb•d•Iek• b•eyù ineyù yAoyù•
ŒiB˜exek•r izXAc•Ar sAt id•n D•er c•leb•. 36sAtid•n h•eb•.
D•er &u“im öetYk•id•en Žk•iw k•er b•ld• b•il ed•eb•. 5
d•Øo b•Ab•lAk•AeWr h•eb• Žb•M d•Øek• esAn• id•eyù
h•AerA, o tAr pu^ed•r pApemAc•enr j“‘ Ž” ŸpAyù mue¼ ed•eb•. 6D•Upeb•d•Iiw ib•ezx pd$•Ar sAmen b•sAo.
Œb•lµ•ˆV n k•ret h•eb•. Ž” öAyùiü‚% eb•d•Iek• pu,Y k•rAr Ï pd$•Aiw sA(•Yisª•uek•r opr ey ŒA•CAd•n ŒAeC
j“‘ k•ret h•eb•. Žb•M eb•d•Iek• pib•^ k•rAr j“‘ tAr sAmen TAk•eb•. Ž” es” S˜îAn eyKAen ŒAim
j“lpA”eyùr etl FAleb. 37&u“im sAt id•n D•er öAyùiü‚% etAmAed•r seÒ˜ sA(•Aí k•rb•.
7
k•er sAtid•n D•er eb•d•Iek• pu,Y o pib•^ k•er &u“leb•. ''öit sk•Ael h•AerA, eb•d•Iet sugiÞ“•• D•p
U ‰ˆAlAeb•
es smyù eb•d•Iiw Œit pib•^ S˜îAn h•eyù ŸWeb•. eb•d•Ir yKn es•b•AitÙil iWk• k•ret ŒAseb•. 8sÞ“YAyù yKn
sMSpezR y• ŒAseb• tA”-” pib•^ h•eyù yAeb•. es öd•Ip ‰ˆAlAet ŒAseb• tKno tAek• eb•d•Iet D•Up
38
"öetYk•id•n &u“im eb•d•Iet ik•C¢ n• ik•C¢ !neb•† ‰ˆAlAet h•eb•. ŽKn eTek•/ Ž” D•Up inyùimtB˜Aeb•
ed•eb•. etAmAek• Žk• b•Cr b•yùesr éewA emx b•il öBu˜r sAmen ŒpR, k•ret h•eb•. 9Ž” eb•d•Ir opr
id•et” h•eb•. 39Žk•w• emxek• sk•Ael o Œ‘iwek• Œ‘ ek•An D•Up ŒTb•A eh•Amb•il ŸísgR k•reb• n•.
sÞ“YAyù b•il ed•eb•. 40yKn &u“im öTm emxiwek• b•il ek•An rk•m zs´ !neb•† o epyù !neb•†r j“‘ Ž”
ed•eb• tKn tAr seÒ˜ Žk• epAyùA K<Aiw j“lpA”˜ etl eb•d•I b•Yb•h•Ar k•r• h•eb• n•.
ŒAr itn epAyù• @•A(•Aresr seÒ˜ ŒAw b•Aiw B˜Al 10
''b•Cer Žk•b•Ar h•AerA, öBu˜r öit Žk•iw ib•ezx
gemr ŒAw•o ŸísgR k•er•. 41Žb•Ar iþˆtIyù emxiw pZ ŸísgR k•reb•. mAnuexr pApemAc•enr Ÿe£•e•
egAD•Uil eb•lAyù b•il ed•eb•. Žiwr zs´ !neb•† Žb•M es pApb•ilr r)˜ id•eyù öAyùiü‚% k•reb•. pApemAc•enr
Žiwr epyù !neb•† h•eb• sk•Aelr !neb•†r mt”. ŽwA !neb•†r r)˜ id•eyù Ž” öAyùiü‚% k•ret h•eb•. Žiw
h•eb• Žk•iw sugÞ“ esQrB˜/ öBu˜ek• ineb•id•t Žk•iw öBu˜r k•AeC sb•ec•eyù pib•^. Ž” id•niw ic•iHt h•eb•
eh•Amb•il. Žb•M öBu˜ t• in>½VAes ýh•, k•reb•n Žb•M öAyùiü‚e%r id•n ih•eseb•. Ž” id•niw h•eb• öBu˜r k•AeC
Žr gÞ“ öBu˜ek• KuzI k•reb•. Žk•iw ib•ezx id•n.®
yA^Apˆu S˜kÿ • 30:11-31:6 84
miª•err k•r eh•Amb•ilr j“e‘ b•Yb•h•ät smˆS˜ÿ pAe^ Žb•M h•At p•
11
öBu˜ emAizek• b•leln/ 12''”•S•ˆó Aeyùelr j“nsMKY• eD•AyùAr es” pA^ o pAe^r nIec• rAK• pAyùAeto Ï
g,n• k•erA tAh•el b•uJ“et pAreb• k•tj“n ”•S•óˆAeyùel etl•iCiweyù d•Ao. 29öBu˜r esb•Ar j“‘ Ž” smˆS˜ÿ
b•sb•As k•er. tAed•r öetYek• öBu˜ek•• ik•C¢ n• ik•C¢ ij“inxÙelAek• etAmAek• pib•^ k•er &u“let h•eb•.
ŒTR d•An k•reb•. yid öetYek• Žw• emen c•el tAh•el tAh•el” tAr• pib•^ h•eyù ŸWeb•. Ž” ij“inxÙelAek•
tAed•r j“Ib•en ek•An B˜yù¿•r Gwn• Gweb• n•. 13Ž” Œ‘ ik•C¢ SpzR k•rel esÙelAo pib•^ h•eyù ŸWeb•.
elAek•ed•r öetYk•ek• ŒAml•tAi–˜¤k• mAn ŒnuyAyùI 1/2 30
''yAj“k• ih•eseb• ib•ezx ŸpAeyù ŒAmAek• esb•Ar
ezk•l id•et h•eb•. Ž” ŒAml•tAˆi–˜¤k• ezk•elr oj“n j“‘ h•AerA, o tAr pu^ed•r gAeyùo Ï etl iCiweyù
h•l 20 egrA. Ž” 1/2 ezk•l öBu˜r ˆöit Žk•iw ed•eb•. 31”•S•ó ˆ A eyù e lr elAek•ed•r b•elA ey Ž”
qneb•†. 14ku•i¼ b•Cr h•el tAek• g,nAr ŒAotAyù ŒiB˜exek•r etl h•l pib•^. ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
ŒAn• h•eb•. Žb•M g,nAr ŒAotAyù c•el ŒAs• öetYek• b•l ey Ž” etl Œb••” etAmAed•r b•Mz prµprAyù
Ž” !neb•† ed•eb• öBu˜r öit. 15b•¼elAek•r• 1/2 Žk•mA^ ŒAmAr j“‘” b•Yb•h•ät h•eb•. 32sAD•Ar, sugiÞ“•
ezk•elr eb•zI ed•eb• n• ŒAb•Ar grIb•r• 1/2 ezk•elr ih•eseb• ek•Ÿ eyn Ž” etl b•Yb•h•Ar nA k•er. Ž” sU^
k•m ed•eb• n•. öBu˜ek• tAed•r j“Ib•enr öAyùiü‚e%r ŒnusAer Œ‘ ek•An etl !trI k•reb• n•. Ž” etl
j“‘ öetYk•ek• Œb••” smpirmA, !neb•† id•et h•eb•. pib•^ Žb•M etAmAed•r k•AeC Žr ib•ezx ŒTR ŒAeC.
16
öAyùiü‚% qneb•†r smˆS˜ÿ ŒTR j“mA k•r Žb•M Ï ŒTR 33
yid• ek•Ÿ Ž” pib•^ etl sAD•Ar, sugiÞ“• ih•sAeb•
smAgm t¡Ab•ur yAb•tIyù Krec•r j“‘ b•Yb•h•Ar k•r. Ž” !tir k•er ŒTb•• Žiw k•Aer• opr ŒAerAp k•er/
!neb•† Žrk•mB˜Aeb• öBu˜ek• t¡Ar elAek•ed•r k•T• men tAr elAek•ed•r eTek• tAek• ib•tAi¼t k•er ed•oyùA
rAKAb•Ar j“‘. tAr• tAed•r inej“ed•r j“Ib•enr j“‘ h•eb•.®
mUlY ed•eb•.®
D•p
U
pirÅk•Ar k•rAr pA^ 34
Žrpr öBu˜ emAizek• b•leln/ ''Ž” sugiÞ“•
17
öBu˜ emAizek• b•leln/ 18"iptelr Žk•iw pAyù• mzlAÙelA ej“AgA¼ k•er ŒAenAÉ D•uenA/ nKI/ ÙgaÙl/
!tir k•er tAr opr Žk•iw iptelr pA^ b•sAeb•. ku•ª•ur¨. men rAKeb• öetYk•iw mzlAr pirmA, h•eb•
Ž” pAe^ Œ‘ sb• ik•C¢ pirÅk•Ar k•er eD•Ayù• h•eb•. smAn. 35pirâ•Ar lb•enr seÒ˜ Ž” sugiÞ“ mzlAÙelA
smAgm t¡Ab•u o eb•d•Ir mAJ“KAen Ï pA^ b•iseyù tAet emzAo Žb•M sugiÞ“ !tir k•rAr metA sugiÞ“• D•Up
j“l B˜it$ k•reb•. 19h•AerA, o tAr pu^r• Ï pAe^r b•AnAo. Ž” öiß*yù• D•upek• K<Aiw Žb•M pib•^ k•reb•.
j“el tAed•r h•At p• eD•Aeb•. 20yKn” tAr• smAgm 36
KAink•w• pAŸfAerr met• D•Uepr g<ue¼A k•er ineyù
t¡Ab•uet öeb•z k•reb• ŒTb•• öBu˜r k•AeC !neb•† es” imih• k•r• D•Uepr Ù¡e¼A ey smAgm t¡Ab•uet ŒAim
epA¼Ab•Ar j“‘ eb•d•Ir k•AeC ŒAseb• tKn” tAed•r Ï etAmAed•r d•zRn ed•b• tAr meD•Y rAK• sA(•Yisª•uek•r
pAe^r j“l id•eyù inej“ed•r pirâ•Ar k•ret h•eb• yAet sAmen rAKeb•. ib•ezx öeyùAj“en” ZD•umA^ Ž” D•Uepr
tAr• mAr• n• yAyù. Žw• emen c•lel tAr• mAr• yAeb• Ù¡e¼A b•Yb•h•Ar k•reb•. 37öBu˜r j“‘ ib•ezx öeyùAj“n
n•. 21yid• tAr• mret n• c•Ayù tAh•el Ž” ib•iD• tAed•r CA¼• Žr b•Yb•h•Ar h•eb• n•. 38sugiÞ“• D•Uepr gÞ“• ŒnuB˜b•
emen c•let h•eb•. Ž” ib•iD• h•AerA, Žb•M tAr k•ret ek•Ÿ yid• inej“r j“‘ Ž” D•Uepr Ù¡e¼A ineyù
Ÿ%rpur¨xed•r ic•rk•Al emen c•let h•eb•.® yAyù tAh•el es smAj“c•¢Yt h•eb•.®

ŒiB˜exek•r etl b•ísell Žb•M Œh•lIyAù b•


22
öBu˜ emAizek• b•leln/ 23"sugiÞ“• msl• K<uej“ tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ 2''ŒAmAr ib•ezx
ŒAenA. 12 pAŸØ oj“enr trl mˆS˜ÿik•/ 6 pAŸØ
oj“enr sugiÞ“• d•Ar¨ic•in/ 6 pAŸØ oj“enr sugiÞ“
31 k•Aej“r j“‘ ŒAim iyh•Ýd•• pirb•AregAþIr Žk•
j“nek• inb•RAc•n k•eriC. tAr nAm h•l b•ísell.
Žb•M 24b•AerA pAŸØ oj“enr sU»ˆ™ D•re,r d•Ar¨ic•in b•ísell h•l h•Ýerr epQ^ Žb•M ¬irr pu^. 3 ŒAim
ineyù Žes•. ŽÙilek• öc•ilt ezk•elr mAn ŒnuyAyùI b•ísellek• ö½Verr ŒA ™A/ pw¦t•/ d•(•t• Žb•M smˆS˜ÿ
oj“n k•r. 1 gYAln j“lpA”eyùr etlo ŽenA. rk•emr k•l• o ize˜¯r |•An id•eyù B˜er id•eyùiC.
25 4
''sugiÞ“• ŒiB˜exek•r etl !tir k•rb•Ar j“‘ b•ísell Žk•j“n B˜Al iz˜¯k•Ar. Žb•M es esAn•/
Ž” ij“inxÙil ib•ezxe|•r mt emzAo. 26smAgm räepA o iptl eTek• nAn• ij“inxˆp^ qtrI k•ret
t¡Ab•ur opr o sA(•Yisª•uek•r opr o” etl iCiweyù pAer. 5b•ísell nAn• mi, mAi,k•Y k•Awet o tAet
d•Ao. Žr P•el o” ij“inxÙelAr ib•ezx ׈ ök•Az eKAd•A” k•er suª•r Œl¿•Ar qtrI k•ret pAer.• es
pAeb•. 27ewib•l Žb•M ewib•elr opr rAK• e¹ñew o” k•AeWr iz˜¯k•emRo pArd•zIR . b•ísell sb• D•re,r k•Aj“
etl iCewAeb•. d•Ipd•An o tAr sk•l pA^ o D•p
U eb•d•Iet k•ret pAer. 6 b•íselelr seÒ˜ k•Aj“ k•rAr j“‘
o Ï etl iCewAeb•. 28eh•Amb•ilr eb•d•Iet Žb•M ŒAim Œh•lIyùAb•ek• inb•RAc•n k•eriC. Œh•lIyùAb• h•l d•An
85 yA^Apˆu S˜kÿ • 31:7-32:12
pirb•AregAþIr Œh•IxAmek•r pu ^ . ŒAim b•Ak•I esAnAr b•ACr¢
k•ArIgred•r sb• rk•m d•(•t• id•eyùiC yAet or• pbR•t eTek• emAizr nAmet ed•rI h•e•C ed•eK
etAmAek• ed•oyù• ŒAmAr ined$•zÙelA pAln k•ret
pAerÉ
32 elAek•r• Ÿiþˆ©Í h•eyù h•AerA,ek• iGer D•rl.
tAr• b•ll/ ''emAiz ŒAmAed•r pT ed•iKeyù imzr ed•z
7
smAgm t¡Ab•/u sA(•Yisª•ku •/ sA(•Yisª•eu k•r operr eTek• eb•r k•er ŽeneC ik••–˜Þ ŒAmr• etA ŽKAn eTek•
ŒA•CAd•n Žb•M smAgm t¡Ab•ur smˆS˜ÿ ŒAsb•Ab•p^. ik•C¢” b•ueJ“ ŸWet pAriC n• ey emAizr ik• h•eyùeC.
8
ewib•l o tAr opr rAK• yAb•tIyù sb• ik•C¢/ sutrAM ŽesA/ ŒAmr• ŒAmAed•r enï ׈ ed•b•Ar j“‘
ŒAnuxiÒ˜k• ŒMzsh• K<Aiw esAnAr b•AitˆS˜ÿ•µ˜õiw Žb•M ed•b•tAed•r !trI k•ir.®
2
D•Upeb•d•I. h•AerA, tKn Ï elAek•ed•r b•ll/ ''etAmr• ŒAmAr
9
eh•Amb•ilr eb•d•I Žb•M eb•d•Iet b•Yb•h•ät ij“inxˆp^. k•AeC etAmAed•r S˜¤I/ pu^/ k•‘Aed•r k•Aenr esAnAr él
h•At-p• eD•AyùAr pA^ o pAe^r nIec•r pAyù•. Žen d•Ao.®
10 3
yAj“k• h•AerAe,r j“‘ eb•AnA ib•ezx epAzAk• sutrAM sb•A” tAed•r ˆS˜¤I/ pu^ o k•‘Aed•r k•Aenr
pir•Cd• Žb•M h•AerAe,r pu^r• yKn yAj“ek•r k•Aj“ él Žen h•AerA,ek• id•l. 4 h•AerA, sb•Ar k•AC eTek•
k•reb• tKn tAed•r j“‘ eb•AnA ib•ezx epAzAk• pir•Cd•. esAnAr élÙelA ineyù esÙelA gileyù Žk•iw b•AC¢err
11
sugiÞ“• ŒiB˜exek•r etl/ pib•^ ˆS˜îAen b•Yb•h•Aerr mUi%$ g¼l. h•AerA, b•AwAil id•eyù b•AC¢err mUi%$ g¼l
sugiÞ“• D•Up. Žb•M esAn• id•eyù mUi%$iwr ŒA•CAd•n !tir k•rl.
tKn elAek•r• b•ll/ "eh• ”•S•óˆAeyùl Ž” etAmAr
ŒAim etAmAek• iWk• eyB˜Aeb• ined$•z id•eyùiC iWk• ed•b•t• iyin etAmAek• imzr ed•z eTek• eb•r k•er
esB˜Aeb•” tAed•r Ž” ij“inxÙelA !tir k•ret h•eb•.® ŽeneCn.® 5 sb• ed•KAr pr h•AerA, b•AC¢err mUi%$r
sAmen Žk•iw eb•d•I !tir k•rl. Žrpr h•AerA, eGAx,•
ib•šAemr id•n k•er j“AnAl/ ''ŒAgAmIk•Al öBu˜r sµ•åAnAeTR Žk•iw
12
öBu˜ emAizek• b•leln/ 13''”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r ib•ezx c•¼u” B˜Ait Ÿísb• pAln k•rA h•eb•.®
6
Ž” k•TAÙil b•elAÉ 'etAmr• Œb••” ŒAmAr prid•n Kub• eB˜Aer elAek•r• ŸeW ik•C¢ pZek•
ib•šAemr id•n ib•iD• ŒnusAer pAln k•reb•. etAmr• emer eh•Amb•il o mÒ˜l !neb•† id•l. tArpr tAr•
Žw• Œb••” k•reb• k•Ar, öj“eµ•år pr öj“µ•å Žw• b•es pAt epe¼ KAoyù• d•Aoyù• k•er ŒAnª• PU•it$et
etAmAr Žb•M ŒAmAr meD•Y Žk•iw ic•H ih•sAeb• ib•rAj“ emet ŸWl.
k•reb•. Ž” ic•H ed•KAeb• ey/ ŒAim” öBu˜/ etAmAed•r 7
iWk• es” smeyù öBu˜ emAizek• b•leln/ ''etAmAr
pib•^ k•eriC. elAek•r•/ yAed•r &u“im imzr ed•z eTek• eb•r k•er
14
'''Ž” ib•šAemr id•nek• Žk•iw ib•ezx id•enr ŽeneCA/ tAr• mArA ™k• pAp k•Aej“ ilˆ¹ˆÿ h•eyùeC.
8
myRAd•• ed•eb•. yid• ek•Ÿ Ž” ib•ezx ib•šAemr id•nek• ŒAmAr ined$•z sµpU,$räep ŒýAç k•er esAn• gileyù
Œ‘ Žk•iw sAD•Ar, id•enr metA pAln k•er tAh•el tArA Žk•iw b•AC¢err mUi%$ qtrI k•ereC. tAr• gl•
tAek• Œb••” h•tYA k•ret h•eb•. yid• ek•Ÿ Ž” ib•šAemr esAnA id•eyù !trI Žk•iw b•AC¢err mUi%Rek• pUej“• k•reC
id•eno k•Aj“ k•er/ tAh•el tAek• tAr elAek•ed•r eTek• Žb•M tAek• !neb•† id•e•C. ŒAb•Ar tAr• b•leC/
ib•tAi¼t k•ret h•eb•. 15k•Aj“ k•rAr j“‘ sˆ¹ˆÿAeh•r '”•S•óˆAeyùl/ Ž” h•e•C etAmAr ed•b•tA iyin etAmAek•
b•Aik• Cyùid•n inid$•X TAk•eb• ik••–˜Þ sˆ¹ˆÿm id•niw h•eb• imzr eTek• eb•r k•er ŽeneCn.®¾
ib•ezx ib•šAemr id•n. Ž” id•niw etAl• TAk•eb• öBu˜r 9
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''ŒAim o” elAek•ed•r
öit sµ•åAn öd•zeR nr id•n ih•eseb•. Ž” ib•ezx ib•šAemr B˜Al k•er ic•in. or• B˜Ix, ej“d•I o Ÿß“t. 10sutrAM
id•en ek•Ÿ k•Aj“ k•rel tAr m]&“u Y Œinb•AyR. 16ib•šAemr ŒAmAek• Žk•• TAk•et d•Ao. ŒAim tAed•r opr ß*uß “/
id•niwek• sb•Rd•• men ereK ”•S•óˆAeyùelr mAnux ib•ezx ŒAim tAed•r Db•Ms k•rb•. tArpr ŒAim etAmAek•
id•n ih•eseb• pAln k•reb•. tAr• sb•Rd•• Žw• emen id•eyù Žk•wA b•¼ j“Aitr s]iX k•rb•.®
c•leb•. Žw• h•l ŒAmAr o tAed•r meD•Y Žk• ic•rS˜îAyùI 11
ik••–˜Þ emAiz ib•neyùr seÒ˜ öBu˜/ tAr ö½Vrek•
b•eª•Ab•ˆS˜ÿ. 17ib•šAemr id•niw Žk•iw ic•rS˜îAyùI ic•H ŒnuerAD• k•relA/ ''ŒApin eß*AD• id•eyù ŒApnAr
ih•eseb• eb<•ec• TAk•eb• ŒAmAr o ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r elAek•ed•r Db•Ms k•reb•n n•. ŒApin ŒApnAr zi)˜
meD•Y. öBu˜ sˆ¹ˆÿAeh•r Cyùid•n piršm k•er Ž” ŒAk•Az- o prAß*m id•eyù o” mAnuxed•r imzr ed•z eTek• eb•r
mØl o p]iTb•I qtrI k•ereCn. ik••–˜Þ s¹ˆÿmid•en itin k•er ŽeniCeln. 12ik••–˜Þ ŒApin yid• oed•r Db•Ms
ib•šAm o Œb•serr meD•Y k•AiweyùeCn.®¾ k•ern tAh•el imzrIyùr• b•let pAer ey/ 'öBu˜ inej“r
18
sInyù pb•R e t Žrpr öBu ˜ emAizr seÒ˜ elAek•ed•r j“‘ KArAp ik•C¢ k•rAr pirk•Â˜¯ n •
k•eTApk•Tn ezx k•reln. tArpr itin b•eª•Ab•eS˜ÿ k•eriCeln. tA” itin Ï elAek•ed•r imzr eTek•
elK• éewA smA••–˜ÿrAl pATr P•lk• emAizek• id•eln. eb•r k•er ineyù igeyùiCeln. itin ec•eyùiCeln pbR•etr
ö½Vr inej“r h•Aet Ï é” pATr P•lek• ileKeCn. opr ineyù igeyù tAed•r h•tY• k•ret. itin ec•eyùiCeln
yA^Apˆu S˜kÿ • 32:13-33:3 86

tAed•r p]iTb•I eTek• sireyù id•et.¾ tA” ŒApin tAed•r þˆAer d¡•Ai¼eyù b•el ŸWl/ ''ek•Ÿ yid• öBu˜ek• Œnusr,
opr rAg k•reb•n n•. d•yùA k•er ŒApnAr mnek• k•ret c•Ao tAh•el ŒAmAr k•AeC ŽesA.® Žb•M elib•
b•d•lAn. ŒApnAr j“ng,ek• Db•Ms k•reb•n n•. b•Mzj“At elAek•r• sb•A” ed•Qe¼ emAizr k•AeC c•el
13
ŒApnAr d•Asg, Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• Žb•M yAek•Ab•ek• Žl.
27
S•årŠ k•r¨n. Žb•M ŒApin tAed•r k•AeC inej“r nAem tKn emAiz tAed•r b•ll/ ''öBu˜ ”•S•Aó eyùelr ö½Vr
zpT ineyù b•eliCelnÉ 'ŒAim öit|•A k•riC ey ik• b•eln tA ŒAim etAmAed•r b•lb•É 'öetYek• tAr
ŒAk•Aezr tArAed•r metA etAmAed•r b•Mzb•]iß“ •h•eb••. inej“r inej“r trb•ArI h•Aet &u“el ineyù izib•err Ž
Ž” ed•z etAmAed•r b•MzD•red•r id•eyù ed•b•. or• ŽKAen öA•–˜ÿ eTek• o öAe–˜ÿ igeyù smˆS˜ÿ elAek•ed•r h•tY•
ic•rk•Aelr j“‘ TAk•eb•.®¾ k•er tAed•r zAiS˜ÿ d•Ao. öetYek• tAr b•Þ u“-B˜A” Žb•M
14
tA” öBu˜ t¡Ar mn pirb•t$n k•reln Žb•M t¡Ar öiteb•zIek•o h•tY• k•reb•.®¾
elAek•ed•r Db•Ms k•rb•Ar B˜Iit öd•zRn pAln k•reln 28
elib•• b•Mzj“At öetYk• mAnux emAizr ined$•z
n•. pAln k•rl. es” id•n Œ•–˜ÿt 3/000 ”•S•óˆAeyùlb•AsIek•
15
tKn emAiz Guer d¡•A¼Al Žb•M pbR•etr nIec• nAml. h•tY• k•r• h•eyùiCl. 29tKn emAiz b•ll/ ''ŒAj“ eTek•
tAr h•Aet iCl b•eª•Ab•ˆS˜ÿ elK• é” pATr P•lk•. o” öBu˜ etAmAed•r t¡Ar esb•Ar j“‘ ŸísgR k•ereCn Žb•M
é” pATr P•lek•r épAez” elK• iCl öBu˜r ŒAj“ itin etAmAed•r ŒAzIbR•Ad• k•ereCn k•ArŠ etAmr•
ined$•zÙil. 16ö½Vr inej“r h•Aet o” é” pATr P•lk• öetYek• etAmAed•r pu^ed•r Žb•M B˜Aeyùed•r ib•r¨eß“
!tir k•er inej“” Ï ined$•zÙil ileKeCn. J“g¼• k•erC.®
17 30
iyeh•AzUyù izib•err gB˜Ier elAk•j“enr ek•AlAh•l prid•n sk•Ael emAiz sb•A”ek• b•ll/ ''etAmr•
Znet epl Žb•M emAizek• b•ll/ "men h•e•C izib•err mArA ™k• pAp k•Aj“ k•ereCA ik••–˜Þ ŽKn ŒAim öBu˜r
elAek•r• yuß“ k•reC.® k•AeC yAb• Žb•M ec•X• k•rb• yAet•itin etAmAed•r Ž”
18
Ÿ%er emAiz b•ll/ ''Ž” ek•AlAh•l ek•An yuß “ pApek• (•m• k•er ed•n.® 31sutrAM emAiz ŒAb•Ar öBu˜r
j“eyùr ŸÂ˜ñAs nyù ŒAb•Ar prAj“eyùr k•AåAo nyù. ŒAim k•AeC iP•er igeyù b•ll/ öBu˜ Œnuýh• k•er Znun. or•
ik••–˜Þ gAn b•Aj“n• Znet pAi•C.® esAnAr ed•b•tA !tir k•er mArA ™k• pAp k•ereC.
19 32
emAiz es” izib•err k•AeC egl. es ed•Kl esAnAr ŽKn ŒApin oed•r Ž” pApek• (•m• k•er id•n.
b•AC¢err mUi%$iw Žb•M elAek•rA t• ineyù nAc•AnAic• k•reC. yid• ŒApin oed•r (•m• n• k•ern tAh•el ŒApnAr
Žsb• ed•eK emAiz ereg egl/ rAegr ec•Aew h•At eTek• elK• puˆS˜ÿk•* eTek• ŒAmAr nAm mueC id•n.®
pATr P•lk•Ùil nIec «P•el id•l Žb•M pbR•etr 33
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''ey ŒAmAr ib•r¨eß“ pAp
pAd•ed•ez tAed•r eB˜eÒ˜ c•Ý,R-ib•c•Ý,R k•er id•l.• 20emAiz sMgiWt k•ereC ŒAim ek•b•l tAr nAm” ŒAmAr puˆS˜ÿk•
es” esAnAr b•AC¢err mUi%$ek• ŒAÙen C¡¢e¼ eP•el id•l. eTek• ek•ew eP•lb•. 34tA” ŽKn &u“im nIec• igeyù
tArpr ŒAÙen es” mUi%$ gel egel es” CA” j“el elAek•ed•r ey ed•ez ineyù eyet b•eliC es” ed•ez
imizeyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r es” j“l eKet b•AD•Y ineyù yAo. ŒAmAr dU•t etAmAed•r ŒAeg pT ed•KAet
k•rl. ed•KAet yAeb•/ pApIr yKn ib•nAezr smyù h•eb• tKn
21
emAiz h•AerA,ek• b•ll/ ''Ž” elAek•rA etAmAr es zAiS˜ÿ pAeb•”.® 35tA” öBu˜ elAk•ed•r opr Žk•iw
seÒ˜ ik• k•eriCl ey &u“im oed•r Žmn pAepr id•ek• mh•AmArI GwAeln k•Ar, tAr• h•AerA,ek• b•AC¢err mUi%$
eWel id•elÀ® qtrI k•ret b•AD•Y k•eriCl.
22
h•AerA, Ÿ%r id•l/ "mh•Azyù/ rAg k•erA n•. &u“im
etA j“AenA Žr• sb• smyù” Bu˜l peT p• b•A¼Ayù. "ŒAim etAmAr seÒ˜ yAb• n•®
23
or• ŒAmAyù b•eliCl/ 'emAiz ŒAmAed•r imzr ed•z tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ ''&u“im Žb•M
eTek• enï ׈ id•eyù eb•r k•er ŒAnelo ŽKn ik••–˜Þ
tAr ek•An Kb•r pAoyù• yAe•C n•. tA” ŒAmAed•r
33 etAm•r elAek•ed•r/ yAed•r &u“im imzr eTek•
ŽeniCel tAed•r Œb••” ŽKAn eTek• c•el eyet
j“nY Žmn «d•b•tAsmUh• qtrI k•er d•Ao yArA ŒAmAed•r h•eb•. Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• o yAek•Ab•ek• ŒAim ey ed•z
enï ׈ ed•eb•.¾ 24tKn ŒAim oed•r b•eliClAm/ 'yid• ed•b• b•el öit|•A k•eriClAm es” ed•ez c•el yAo.
etAmAed•r ek•An esAnAr él TAek• tAh•el ŒAmAek• ŒAim öit|•A k•eriClAm ey ŒAim oed•r prb•t$I
sb• d•Ao.¾ or• ŒAmAek• esAnAr él id•el ŒAim esÙelA Ÿ%rpur¨xed•r Ï ed•z id•eyù yAb•. 2 tA” ŒAim etAm•r
ŒAÙen eP•el id•el ŒAÙn eTek• Ï b•AC¢riw eb•r ŒAeg Žk•j“n dU•t pAWAb• Žb•M k•nAnIyù/ ”emArIyù/
h•l.® ih•%Iyù/ pirxIyù/ ih•bb•Iyù o iyb•x
U Iyùed•r prAij“t k•er•
25
emAiz ed•Kl h•AerA, elAek•ed•r opr inyùˆ–˜¤, Ï ed•z eTek• tAi¼eyù ed•b. etAmr• es” b•æ B˜Al
3

h•AireyùeC Žb•M tAr• eS•ˆV •CAc•ArI h•eyù ŸeWeC. elAek•r• ij“ines B˜r• BU˜KeØ yAo/ esKAen sb• ik•C¢ suª•r.
b•‘ h•eyù ŸeWeC. Žb•M tAed•r smˆS˜ÿ zߨr• Ž” eb•Ak•AmI
pˆu S˜kÿ • Žiw h•l ''j“Ib•n puˆS˜ÿk•/¾¾ ö½Verr sb• elAek•ed•r nAm
ed•Ket epeyùeC. 26tA” emAiz es” izib•err öeb•z Žet elK• ŒAeC.
87 yA^Apˆu S˜kÿ • 33:4-34:7
ik••–˜Þ ŒAim etAmAr seÒ˜ yAb• n•. etAmr• B˜Ix, ŒApin yid• ŒAmAed•r seÒ˜ yAn tAh•el b•uJ“b• ŒApin
Žk•Ù¡eyù o ej“d•I. etAmr• ŒAmAek• ß*uß“ k•erC. yid• ŒAmAed•r opr s•–˜ÞX h•eyùeCn. ŒApin yid• ŒAmAed•r
ŒAim etAmAed•r seÒ˜ yA” tAh•el h•yùetA ŒAim seÒ˜ n• ŒAesn/ tAh•el ŒAmAr Žb•M ŒApnAr
etAmAed•r Db•Ms k•ret pAir.® 4Ž” é>sMb•Ad• ezAnAr elAek•ed•r meD•Y Žb•M p]iTb•Ir Œ‘ j“Aitr meD•Y ŒAr
pr elAek•r• B˜Ix, h•tAz h•eyù p¼l Žb•M tAr• ek•An pATRk•Y TAk•eb• nA.®
mi,mAi,k•Y prA b•Þ“ k•er id•l. 5 ek•nÀ k•ArŠ emAizek• 17
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ "eb•z ŒAim etAmAr
öBu˜ b•eleCn/ ''”•S•óˆAeyùlb•AsIek• b•elA/ 'etAmr• ”•CA pUr, k•rb•. k•Ar, ŒAim etAmAr opr s•–˜ÞX
Žk•Ù¡eyù ej“d•I ök]•itr mAnux. Kub• k•m smeyùr j“‘o Žb•M ŒAim etAmAek• B˜Al k•er j“Ain.®
18
ŒAim yid• etAmAed•r seÒ˜ ‹m, k•ir tAh•el etAmAed•r tKn emAiz b•ll/ ''d•yù• k•er ŒApnAr mih•m•
ib•nAz h•et pAer•. sutrAM yKn ŒAim iS˜îr k•rb• ŒAmAyù ed•KAn.®
”•S•óˆAeyùlek• ik• k•ret h•eb• tKn etAmr• inej“ed•r 19
tKn öBu˜ Ÿ%r id•eln/ ''ŒAim ŒAmAr smˆS˜ÿ
ed•h• eTek• Œl¿•ArAid• Ku e l eP•l.®¾ 6sutrAM Ù,Ab•lIek• etAmAr sAmen id•eyù gmn k•rAeb••. ŒAim”
”•S•óˆAeyùlb•AsIrA eh•Aerb• pbR•t eTek• tAed•r yA^ApeT öBu˜ Žb•M etAmr• yAet Znet pAo es”j“‘ ŒAim
inej“ed•r Œl¿•ArAid• Kuel eP•ll. ŒAmAr nAm eGAx,• k•rb•. k•Ar, ŒAmAr yAek• Kuiz
ŒAim ŒAmAr k•r¨,• o B˜Alb•As• ed•KAet pAir. 20ik••–˜Þ
ŒS˜Aî yIù smAgm tA¡ b•u etAmr• ŒAmAr muK ed•Ket pAeb• n•. ŒAmAek• ed•KAr
7
emAiz izib•err Žk•w¦ dU•er Œ‘ Žk•iw t¡Ab•u S˜îApn pr/ ek•Ÿ b<•Ac•et pAreb n•.
21
k•rl. emAiz Ž” t¡Ab•ur nAm id•l ''smAgm t¡Ab•u.® "ŒAmAr Kub• k•AeC” Žk•iw pATr ŒAeC etAmr•
öBu˜ek• ek•Ÿ yid• ik•C¢ ij“|•As• k•ret c•Ayù tAh•el es” pATerr opr d¡•A¼Aet pAerA. 22Ï •S˜îAn id•eyù”
es izib•err b•A”er Ï smAgm t¡Ab•uet eyet pAer. ŒAmAr mih•m• ök•Az pAeb•. ŒAim etAmAed•r Ï pATerr
8
yKn Kuiz emAiz Ï smAgm t¡Ab•uet eyt. sb•A” Žk•iw ib•zAl P•Awel ereK ed•b• Žb•M ŒAim yKn
tAek• l(•Y k•rt. sk•el inj“S•ˆV t¡Ab•r u d•rj“Ayù d¡•Ai¼eyù oKAn id•eyù yAb• tKn ŒAmAr h•At etAmAed•r eFek•
emAizr smAgm t¡Ab•ur ŒB˜Y•–˜ÿer yAoyù• ed•KetA. ed•eb•. 23Žrpr ŒAim etAmAed•r opr eTek• h•At
9
emAiz yKn” Ï smAgm t¡Ab•eu t öeb••z k•retA tKn” sireyù enb• Žb•M etAmr• ŒAmAr ipCn id•k• ed•Ket
t¡Ab•ur d•rj“Ayù emGˆS˜ÿ•µ˜õ enem ŒAst Žb•M öBu˜ tKn pAeb• ik••–˜Þ ŒAmAr muK ed•Ket pAeb• n•.®
emAizr seÒ˜ k•T• b•letn. 10elAek•r• smAgm t¡Ab•ur
d•rj“Ayù emGˆS˜ÿ•µ˜õ ed•Ket epel” tAr• inej“r inej“r n&“u n öˆS˜rÿ P•lk•
t¡Ab•ur meD•Y h•¡Aw¦ ege¼ ö½Verr ŸpAsn• k•retA. tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ ''pUb•Rb•%$I éiw
11
ŽB˜Aeb•” öBu˜ emAizr seÒ˜ mueKAmuiK k•T•
b•letn. öBu˜ b•Þu“r metA emAizr seÒ˜ k•T• b•letn.
34 öˆS˜ÿr P•lek•r met•/ ey éiw &u“im eB˜eÒ˜iCel/
ŒAer• éiw öˆS˜ÿr P•lk• !trI k•r. öTm P•lk• éiwet
öBu˜r seÒ˜ k•T• ezx k•rAr pr emAiz izib•er iP•er eysb• k•T• elK• h•eyùiCl es”sb• k•T• ŒAim ŒAb•Ar
eyetA ik••–˜Þ emAizr pirc•Ark• nUenr pu^ iyeh•AzUyù Ž” P•lk• éiwet ilKb•. 2k•Al sk•Ael öS˜Þt h•eyù
t¡Ab•ur b•A”er eb•erAt n•. ino Žb•M ŒAmAr seÒ˜ ed•K• k•rb•Ar j“‘ sInyù pbR•etr
c•Ý¼Ayù Žes•. 3 ŒAr ek•Ÿ etAmAr seÒ˜ ŒAseb• n•.
emAiz öB˜u r mih•m• d•znR k•rl Œ‘ k•AŸek• eyn pb•Retr ek•ATAo n• ed•K• yAyù.
12
emAiz öBu˜ek• b•leln/ ''ŒApin Ž” elAek•ed•r Žmnik• ek•Ano pZr d•l b•• emexr pAlek•o pb•eR tr
enï ׈ id•et b•eliCeln ik••–˜Þ ŒAmAr seÒ˜ ŒApin nIec• c•ret ed•oyù• yAeb• n•.®
k•Aek• pAWAeb•n t• ik••–˜Þ b•eln in. ŒApin b•eleCn/ 4
tA” emAiz öTm pATerr P•lek•r metA ŒAro
'ŒAim etAmAek• B˜Al k•er ic•in Žb•M etAmAr opr éiw P•lk• qtrI k•rl. tArpr prid•n sk•Ael ŸeW
ŒAim s•–˜ÞX.¾ 13ŒAim yid• sitY” ŒApnAek• s•–˜ÞX sInyù pb•eR tr Ÿpr egl. emAiz öBu˜r ŒAed•z ŒnusAer
k•er TAik• tAh•el ŒAmAek• ŒApnAr iz(•• o |•An sb•ik•C¢ k•rl. es pATerr P•lk• éiw seÒ˜ k•er
id•n. ŒAim ŒApnAek• j“Anet c•A”. tAh•el ŒAim ineyù egl. 5 Œt>pr öBu˜ emeGr meD•Y emAizr k•AeC
ŒApnAek• b•rAb•r s•–˜ÞX k•ret pArb•. men rAKeb•n enem Želn Žb•M tAr seÒ˜ d¡•A¼Aeln Žb•M emAiz
ey tAed•r sb•A” ŒApnAr el•k•.® öBu˜r nAm eGAx,• k•reln.
14
öBu˜ Ÿ%er b•leln/•''ŒAim inej“ etAmAr seÒ˜ 6
öBu˜ emAizr sAmen id•eyù egeln Žb•M b•leln/
yAb•/ ŒAim etAmAek• ib•šAm ed•b•.® ''iyeh•Ab••/ öBu˜ h•eln d•yAù lu o k•r¨,Amyù. itin eß*AeD•r
15
tKn emAiz öBu˜ek• b•leln/ ''ŒApin yid• ib•xeyù !D•yYR zIl. itin prmeS•ˆ÷ eh• pirpU,R Žb•M ib•½ˆV S˜ÿ.
ŒAmAed•r seÒ˜ n• yAn tAh•el ŒAmAed•r Ž” S˜îAn 7
h•Aj“Ar h•Aj“Ar pur¨x D•er öBu˜ t¡Ar k•r¨,A ed•KAn.
eTek• srAeb•n n•. 16ŽCA¼•/ ŒAmr• ik• k•er b•uJ“b• itin Bu˜l k•Aj“/ Œb•AD•Yt• Žb•M pAp (•m• k•er ed•n.
ŒApin ŒAmAr Žb•M ŒApnAr elAek•ed•r opr s•–˜ÞXÀ ik••–˜Þ tb•u itin ed•AxIed•r zAiS˜ÿ id•et eB˜Aeln nA.
yA^Apˆu S˜kÿ • 34:8-34 88

itin ek•b•lmA^ ed•AxIed•r” zAiS˜ÿ ed•n n•/ tAed•r s•–˜ÿ•ned•r ŒAmAr k•AC eTek• eP•rt inet h•eb•. ik••–˜Þ
d•ØnIyù ŒprAeD•r j“‘ tAed•r ïtIyù o c•&“u TR pur¨exr ek•Ano elAk•” Ÿph•Ar CA¼• ŒAmAr k•AeC ŒAseb• n•.
21
Ÿ%rpur¨xed•ro zAiS˜ÿ ed•n.® "etAmr• Cyùid•n yAb•í piršm k•reb• o sˆ¹ˆÿm
8
tKn emAiz seÒ˜ seÒ˜ h•A¡ w¦ ege¼ b•sl o ŒABU˜im id•en ib•šAm eneb•. c•Aexr b•Ij“ erApn o P•sl k•AwAr
mAT• nt k•er öBu˜r k•AeC öATRn• k•rl Žb•M b•ll/ smyù etAmr• Œb••” ib•šAm eneb•.
9
''öBu˜/ ŒApin yid• ŒAmAr öit s•–˜ÞX h•n tAh•el 22
"sAt sˆ¹ˆÿAeh•r Ÿísb• pAln k•reb•. gm k•AwAr
ŒAmAed•r seÒ˜ c•lun. ŒAim j“Ain ŒAmr• ej“d•I• ik••–˜Þ pr öTm k•Aw• P•selr d•AnAÙelA Ž” Ÿíseb•r j“‘
ŒAmAed•r ŒprAD• (•m• k•er id•n. ŒAmAed•r ŒApnAr b•Yb•h•Ar k•reb•. Žb•M b•Cerr ezex P•sl k•AwAr Ÿísb•
inej“r ŒiD•k•Ar b•el men k•r¨n Žb•M ŒAmAed•r ýh•, pAln k•reb•.
23
k•r¨n.® "b•Cer itnb•Ar etAmAed•r smS˜ÿ elAk•
10
tKn öBu˜ b•leln/ "ŒAim etAmAr elAek•ed•r sb•Rzi)˜mAn öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr sAmen tAed•r
seÒ˜ Ž” c•¢i)˜ k•ir ey ŒAim etAmAr elAek•ed•r ŸpiS˜ît k•reb•.
24
sAmen Žmn sb• ŒAü‚yRY k•Ay$Y k•rb• y• ”itpUeb•R ''etAmr• yKn etAmAed•r ed•ez yAeb• tKn ŒAim
p]iTb•Ir ek•Ano ed•ez h•yù in. tKn etAmAed•r etAmAed•r zߨed•r esKAn eTek• ib•tAi¼t k•ret
c•ArpAezr smˆS˜ÿ j“AitsmUh• ed•Ket pAeb• ŒAim k•t b•AD•Y k•rb•. ŒAim etAmAed•r ed•ezr sIm• ib•ˆS˜ÿAr k•er
mh•An. tAr• Ž”sb• ŒAü‚yRY ij“ins ed•Keb• y• ŒAim ed•b• yAet etAmr• ŒAro eb•zI j“im pAo. etAmAed•r
etAmAed•r j“‘ k•rb•. 11ŒAim y• ŒAed•z id•i•C/ ŒAj“ Œb••” öit b•Cer itnb•Ar öBu˜/ etAmAed•r ö½Verr
t• pAln k•r tAh•el ŒAim etAmAed•r zߨed•r sAmen eyet h•eb•. Žb•M tKn ek•Ÿ etAmAed•r ed•z
etAmAed•r ed•z tYAg k•ret b•AD•Y k•rb•. ŒAim ”emArIyù/ ŒiD•k•Ar k•rAr ec•X• k•reb••n•.
25
k•nAnIyù/ ih•%Iyù/ pirxIyù/ ih•bbˆIyù o iyb•UxIyùed•r "yKn etAmr• ŒAmAek• qneb•† ih•sAeb• r)˜
ib•tA¼n k•rb•. 12sAb•D•An? etAmr• eyKAen yAe•CA ŸísgR k•reb• tKn tAr seÒ˜ KAimr ed•eb• n•.
esKAnk•Ar elAek•ed•r seÒ˜ ek•Ano c•¢i)˜ ek•AerA n•. "inˆS˜ÿArpebR• ŸísgRIk]•t mAMs prid•n sk•Al pyR•–˜ÿ
tAh•el etAmr• ib•ped p¼eb•. 13tAed•r eb•d•I• Db•Ms rAK• Ÿic•í h•eb• n•.
k•r. ey pATrek• tAr• pUej“A k•er t• eB˜eÒ˜ eP•l. 26
"etAmAed•r e(•etr öTm P•sl öBu˜ek• ed•eb•.
tAed•r pib•^ d•ØÙil Db•Ms k•r. 14Œ‘ ek•Ano Ï P•sl öBu˜/ etAmAed•r ö½Verr g]eh• ineyù ŒAseb•.
ed•b•tAek• pUej“A k•erA n• k•Ar, ŒAmAr nAm "öxRA.® "k•Kno ek•Ano CAgizZek• tAr mAeyùr éD• id•eyù
ŒAim h•lAm öx$AprAyùŠ ö½Vr. rAåA k•reb• n•.®
15
"Ï ed•ezr elAek•ed•r seÒ˜ ek•Ano c•¢i)˜ n• 27
tArpr öBu˜ emAizek• b•leln/ ''etAmAek• ŒAim
k•rAr b•YApAer sAb•D•An eTek•A. k•Ar, etAmrA tAed•r y• b•eliC sb•ik•C¢ ileK rAeKA. Ž”Ùil” h•l etAmAr
ed•b•tAed•r pUej“• k•er Žb•M tAed•r !neb•† ŸísgR Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r meD•Y c•¢i)˜r d•ill.®
k•er b•YiB˜c•Ar k•reb•. tAr• tAed•r !neb•† B˜(•, k•ret 28
emAiz esKAen öBu˜r seÒ˜ 40 id•n o 40 rAt
etAmAed•r inmˆ–˜¤Š k•reb•. 16etAmr• yid• tAed•r b•As k•eriCl. emAiz 40 id•n o 40 rAt ek•An eB˜Aj“n
k•nYAed•r pu^b•D•Uräep ýh•, k•er• tAh•el Ï mih•lArA b•• j“l pAn k•rl nA. emAiz éiw pATerr P•lek•r
etAmAed•r pu^ed•r tAed•r Ï ed•b•tAed•r pUej“• k•rAeb• opr c•¢i)˜r k•TAÙil ileKiCl.
Žb•M tAr• etAmAed•r pu^ed•r öBu˜r öit Œib•½VˆS˜ÿ
k•er &u“leb•. emAizr ŸÆ‰ˆl mK u
17 29
"ek•Ano mUi%$ qtrI k•reb• n•. tArpr emAiz sInyù pb•Rt eTek• enem Žl. es
18
"KAimrib•h•In r¨iwr Ÿísb• pAln k•reb•. ŒAim es” c•¢i)˜ elK• pATerr P•lk• éiw b•eyù ineyù Žl.
etAmAed•r eymn ŒAed•z id•eyùiClAm es” metA sAtid•n öBu˜r seÒ˜ k•T• b•lAr pr emAizr muK ‰ˆl‰ˆl
D•er KAimrib•h•In r¨iw KAeb•. etAmr• Žw• ŒAb•Ib• mAes k•riCl. ik•–˜Þ emAiz inej“ t• j“Ant n•. 30h•AerA,
k•reb• k•Ar, Ï mAes etAmr• imzr eCe¼ eb•ireyù o ”•S•óˆAeyùelr Œ‘ sb• elAek•rA tAr ŸÆ‰ˆl muK
ŽesiCel. ed•eK tAr k•AeC eyet B˜yù pAi•Cl. 31tKn emAiz
19
"ek•Ano nArIr öTm gB˜$j“At pu^ s•–˜ÿAn h•eb• tAed•r efek• pAWAl. emAiz h•AerA, Žb•M d•lpitr
ŒAmAr. Žmnik• gb•Aid• pZr ŒTb•A emexr öTmj“At seÒ˜ k•T• b•ll. 32tArpr smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlb•AsI
pur¨xzAb•k•o ŒAmAr ŒiD•k•ArBu˜)˜. 20etAmr• yid• emAizr k•AeC Žl. sInyù pb•Ret öBu˜ eysb•
gAD•Ar öTmj“At pur¨xzAb•k•ek• rAKet c•Ao/ teb• ŒAed•z id•eyùeCn emAiz es” ŒAed•ezr k•T• tAed•r
etAmr• Žk•iw emxzAb•ek•r ib•inmeyù t• rAKet pAerA. ezAnAl.
33
ik••–˜Þ &u“im yid• Ï gAD•Ar zAb•k•iwek• Žk•iw emexr emAiz tAr k•T• ezx k•er inej“r muK ŒAb•r,
ib•inmeyù n• ek•enA tAh•el etAmAek• Ï gAD•Ar GA¼ id•eyù eFek• eP•ll. 34ik••–˜Þ emAiz yKn” öBu˜r seÒ˜
mwk•Aet h•eb•. etAmAed•r smˆS˜ÿ öTmj“At pu^ k•T• b•let eyt tKn es yt(•Š n• b•A”er ŒAst
89 yA^Apˆu S˜kÿ • 34:35-35:34
tt(•Š es” ŒAb•r, Kuel rAKt. emAiz yKn öBu˜r preb•. tAr• yKn yAj“k• h•eb• tKn tAr• Ž” b•ˆS˜¤
sAiåD•Y eTek• eb•ireyù ŒAst Žb•M ”•S•ó ˆ A eyù e lr preb•.®
elAek•ed•r öBu˜r ŒAed•zsmUh• b•lt/ 35tKn tAr•
emAizr muKmØelr opr Žk•iw d•Iiˆ¹ˆÿ ed•Ket ept. elAek•ed•r mh•An !neb•†
20
tA” es ŒAb•Ar tAr muK eFek• eP•lt/ perr b•Ar tArpr ”•S•óˆAeyùelr smý mØlI emAizr k•AC
öBu˜r seÒ˜ k•T• b•let n• yAoyù• pyR•–˜ÿ es ÏB˜Aeb•” eTek• c•el egl. 21öetYek• yAed•r h•äd•eyù öb•]i% o
muK eFek• rAKt. men ”•C• h•l tAr• öBu˜r j“‘ Ÿph•Ar ineyù ŽelA.
Ž” Ÿph•Ar sAmýIÙil smAgm t¡Ab•ur j“‘/ t¡Ab•ur
ib•šAemr id•n sMß*A•–˜ÿ inymù eB˜terr öeyùAj“nIyù ij“ins Žb•M ib•ezx b•S˜¤ !trIr
k•Aej“ lAgAenA•h•l. 22pur¨x/ S˜¤I yAr• ”•C¢k• iCl öBu˜r
35 emAiz smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlb•AsIek• Žk•^ k•rl. es
tAed•r b•ll/ ''öBu˜ etAmAed•r y• ŒAed•z
k•ereCn t• ŒAim etAmAed•r b•lb•É
j“‘ Ÿph•Ar sAmýI ineyù Žel•. tAr• ipn/•él/ ŒAMiw
o Œ‘A‘ gyùn• ineyù Žl Žb•M smˆS˜ÿ öBu˜ek• id•eyù
2
''etAmr• Cyùid•n D•er k•Aj“ k•reb• ik••–˜Þ s•¹ˆÿm id•l. Žw• iCl öBu˜r j“‘ ib•ezx !neb•†.
23
id•niw ib•ezxB˜Aeb• ib•šAemr j“‘ TAk•eb•. etAmr• ey smˆS˜ÿ elAek•r k•AeC imih• zenr k•Ap¼ iCl
Ïid•n ib•šAm eneb• Žb•M Ž”B˜Aeb• öBu˜ek• sµ•åAn Žb•M nIl/ eb•ÙnI o lAl suetA iCl tAr• t• ineyù
j“AnAeb•. ey b•Yi)˜ sˆ¹ˆÿm id•n k•Aj“ k•reb• tAek• h•tY• öBu˜r k•AeC Žel•/ yAed•r k•AeC CAgelr elAm/ b••
k•r• h•eb•. 3''Ï ib•šAemr id•n etAmAed•r b•A¼Ir ek•ATAo/ lAl r[˜ k•r• emexr c•Am¼• b•• ms], c•Am¼• iCl
Žmnik• ŒAÙno ‰ˆAilo n•.® tAr• inl Žb•M öBu˜ek• id•l. 24yAr• öBu˜ek• räepA b••
iptl id•et c•A”l tAr• esw• ineyù Žl. yAed•r
pib•^ tA¡ b•ru j“‘ ij“insp^ k•AeC b•Ab•l• k•AW iCl y• smAgm t¡Ab•u inmRAe,r k•Aej“
4
emAiz ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ mØlIek• b•ll/ ''Ž”Ùil b•Yb•h•Ar k•r• eyet pAer tAr• esw• ŒAnl Žb•M tA
h•l öBu˜r ŒAed•zsmUh•É 5 öBu˜r j“‘ ib•ezx Ÿph•Ar öBu˜ek• id•l. 25öitiw d•(• mih•l• tAed•r h•At id•eyù
sMýh• k•r. öetYek• men men iWk• k•er eneb• etAmr• suet• ek•ew imih• zenr k•Ap¼ b•unl Žb•M lAl/ nIl
ik• ed•eb•. tArpr etAmr• öBu˜r k•AeC Ÿph•ArsmUh• o eb•ÙnI suet• k•Awl. 26Ï d•(• mih•lAr• yAr• sAh•AyY
ŒAneb•. esAn•/ räepA/ iptl; 6nIl/ eb•ÙnI o lAl k•ret c•A”l/ tAr• CAgelr elAm eTek• k•Ap¼ !trI
suetA o sU»ˆ™ msIn• b•S˜¤; CAgelr elAm; 7 lAl r[˜ k•rl.
k•r• emx c•mR o ms], c•mR; b•Ab•l• k•AW; 8 öd•Iepr 27
”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r d•lpitr• egAemd• o Œ‘A‘
j“‘ etl/ ŒiB˜exek•r etelr j“‘ mzl•pAit Žb•M mi,mAi,k•Y ineyù Žl eyÙil ŽeP•Ad• o yAj“ek•r
sugÞ“I D•Upk•AiWr j“‘ mzl• Žen etAmr• öBu˜ek• b•(•Ab•re,r Ÿpr lAgAenA h•eb•. 28tAr• mzl• o
ed•eb•. 9 ŽeP•Ad• o b•(•Ab•re,r j“‘ egAemd•k• o Œ‘A‘ j“lpA” etlo ineyù Žl/ ŽÙil sugiÞ“• D•Up/
mUlYb•An mi,mAi,k•Yo seÒ˜ ŽenA. ŒiB˜exek•r etl o öd•Iepr etl ih•eseb• b•Yb•h•ät
10
etAmAed•r meD•Y yAr• d•(• k•Airgr tAr• Žes h•eb•.
öBu˜r ŒAed•zmetA ij“ins qtrI k•erAÉ 11pib•^ t¡Ab•u/ 29
smˆS˜ÿ pur¨x o nArI/ yAr• sAh•AyY k•ret c•A”iCl
tAr b•A”err t¡Ab•/u tAr ŒAS˜ÿr,/ ŒAMw•Ùil/ t)˜•smUh•/ tAr• öBu˜r j“‘ Ÿph•Ar sAmýI ineyù Žl. tAr•
ŒAgl/ K<uiwÙil o iB˜i%Ùil; 12pib•^ isª•uk•/ tAr inej“ed•r ”•CAyù S•Vˆt>S•¸U•t$B˜Aeb•” Ž” Ÿph•ArsAmýI
K<uiwÙil/ ŒAS˜ÿr, Žb•M pd$•• y• pib•^ isª•uk• eyKAen öd•An k•rl. öBu˜ emAiz o tAr elAek•ed•r eysb•
rAK• ŒAeC es” j“Ayùg• eFek• ed•yù. 13es” ewib•l o ij“ins b•AnAet ŒAed•z k•eriCeln es”sb• ij“ins”
tAr pAyù•Ùil/ ewib•elr operr smˆS˜ÿ ij“ins Žb•M Ž” Ÿph•Ar sAmýIr sAh•AeyY• qtrI k•r• h•l.
ewib•elr operr ib•ezx r¨iw. 14b•Aitr j“‘
b•Aitd•AnsmUh•/ tAr ŒAnuxiÒ˜k• ŒÒ˜ Žb•M b•Aitr j“‘ b•ísell o Œh•lIyAù b•
etl. 15D•Up eb•d•I• Žb•M tAr K<uiwsmUh•; ŒiB˜exek•r 30
tArpr emAiz ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r b•ll/ ''ed•K/
etl Žb•M sugÞ“•I D•Up; ey pd$•• pib•^ t<Ab•ur öeb•zþˆAr öBu˜ iyh•dÝ •• b•Mezr h•eÝ rr epQ^/ ¬irr pu^ b•ísellek•
eFek• rAKeb•. 16eh•Amb•ilr j“‘ eb•d•I Žb•M tAr menAnIt k•ereCn. 31itin tAek• ϽVirk• (•mt•
iptelr j“Al/ K<uiwÙil Žb•M tAr b•Asn-ek•Asn/ id•eyùeCn. itin tAek• |•Aen o sb•ö R k•Ar ib•†Ayù pArd•zIR
iptelr pA^ o tAr d•An; 17öAÒ˜e,r ˜cArid•ek•r 32
k•er &u“eleCn. es esAn•/ räepA o iptelr ij“ins
pd$ • •/ tAed•r K< u i w o iB˜i%smU h • Žb•M öAÒ˜e,r qtrI k•er tAr opr k•Ar¨k•Ay$Y k•ret pAer. 33es
öeb•zþˆAerr pd$•• 18smAgm t¡Ab•ur j“‘ Žb•M öAÒ˜e,r mUlYb•An pATr o mi,mAi,k•Y ek•ew b•sAet pAer. es
j“‘ k•Ilk•Ùil Žb•M tAed•r d•i¼Ùil; 19pib•^ S˜îAen k•AW id•eyùo sb•Rök•Ar ij“ins qtir k•ret pAer.
prAr j“‘ yAj“ek•r ib•ezx b•S˜¤ Ñ Žsb•” etAmr• 34
öBu˜ b•ísell o Œh•lIyùAb•ek• iz(•Ad•An k•rAr ib•ezx
ŒAneb•. Ž” ib•ezx b•S˜¤ yAj“k• h•AerA, o tAr pue^r• (•mt• id•eyù e Cn. Œh•lIyù A b• h•l d•An b•MzIyù
yA^Apˆu S˜kÿ • 35:35-36:38 90

Œh•IxAmek•r pu^. 35öBu˜ Ž” éj“nek•” sb•Rök•Ar k•Aj“ ŒAMw• qtrI k•rl é” B˜Aegr pd$•AÙil ju“e¼ Žk•iw
k•rAr j“‘• ib•ezx d•(•t• id•eyùeCn. tAr• C¢etAr t¡Ab•u b•AnAenAr j“‘. 19tArpr tAr• pib•^ t¡Ab•ur j“‘
Žb•M D•A&u“r k•Aej“o d•(•. tAr• imih• zenr k•Ap¼/ ŒAerA éiw ŒA•CAd•n !trI k•rl. Žk•iw b•AnAenA h•elA
nIl/ eb•ÙnI Žb•M lAl suetAr sAh•AeyY k•Ape¼ lAl r[˜ k•r• eB˜¼Ar c•Am¼• id•eyù ŒAr Œ‘iw b•AnAen•
k•Ar¨k•Ay$Y k•er o k•Ap¼ eb•Aen. tAr• pzm id•eyùo h•l ms], c•Am¼• id•eyù.
20
k•Ap¼ b•unet pAer. tArpr k•Airgrr• pib•^ t¡Ab•uek• d¡•A¼ k•rAenAr
j“‘• b•Ab•l• k•AeWr k•AWAemA b•AnAeln . 21öitiw
36 ''ŒtŽb• b•ísell/ Œh•lIyùAb• o Œ‘A‘ sb•
d•(• k•Airgred•r Œb••” öBu ˜ r ŒAed•z
ŒnusAer k•Aj“iw k•ret h•eb•. öBu˜ Žed•r |•An o b•uiß“
k•AWAemA iCl 10 h•At lµ•ˆV A o 1.5 h•At c•o¼•. 22öitiw
k•AWAemA pAzApAiz éiw t)˜• ej“A¼• id•eyù !tir
id•eyùeCn yAet Žr• pArd•izRtAr seÒ˜ pib•^ ˆS˜îAn h•eyùiCl. öitiw k•AWAemA iCl Žk•”rk•m. 23Ž”B˜Aeb•
!tirr k•Aj“ k•ret pAer.® tArA pib•^ t¡Ab•ur k•AWAemAÙel• qtrI k•rl. tAr•
2-3
tArpr emAiz b•ísell/ Œh•lIyùAb• Žb•M eysb• pib•^ t¡Ab•ur d•i(•, id•ek•r j“‘ 20 iw k•AWAemA qtrI
elAek•ed•r öBu˜ ib•ezx d•(•t• id•eyùiCeln tAed•r efek• k•rl. 24tArpr Ï k•AWAemAr j“‘ 40 iw räepAr
”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r ŒAn• Ÿph•Ar sAmýIÙil tAed•r pAyù• qtrI k•rA h•l. öetYk•iw k•AWAemAet éiw k•er
h•Aet &u“el id•l. Ž” sb• elAek•r• pib•^ S˜îAn !trIr pAyù• iCl. öitiw t)˜Ar D•Aer Žk•iw k•er pAyù•.
25
k•Aej“ sAh•AyY k•rAr j“‘” ŽesiCl Žb•M tAr• Ž” t¡Ab•ur Ÿ%r id•ek•r j“‘o tAr• 20 iw k•AWAemA
Ÿph•ArÙil ö½Verr pib•^ S˜îAn !trIr k•Aej“ lAgAl. !trI k•rl. 26tArA 40 iw räepAr iB˜i% !trI k•rl/
elAek•r• öetYk• id•n sk•Ael” Ÿph•Ar ineyù ŒAst. öetYk• k•AWAemAr j“‘ éiw k•er iB˜i%. 27t¡Ab•r u ipCen
4
ezxk•Ael Ïsb• k•Airgrr• pib•^ S˜îAenr k•Aj“ eCe¼ piü‚m id•ek•r j“‘ tAr• ŒAerA Ciw k•AWAemA qtrI
emAizr k•AeC Žl. tAr• b•ll/ 5''ŒAmAed•r t¡Ab•ur k•rl. 28pib•^ t¡Ab•ur ipCen ek•AnAr id•ek•r j“‘o
k•Aj“ ezx k•rAr j“‘ y• öeyùAù j“n tAr ec•eyù elAek•r• tAr• éiw k•AWAemA qtrI k•rl. 29Ž” k•AWAemAÙilek•
Œenk• eb•zI ij“ins ŽeneC.® Žk•^ k•er nIec•r id•ek• ej“A¼• ed•oyù• h•l. Žb•M
6
tKn emAiz izib•err c•Arid•ek• Kb•r pAWAlÉ opr id•ek• Žk•w• ŒAMwA id•eyù éid•ek•r ek•AnAr
''ek•Ano nArI b•• pur¨x pib•^ S˜îAenr j“‘ ŒAr ek•Ano k•AWAemAÙil ej“A¼• h•l. 30pib•^ t¡Ab•r u piü‚m id•ek•r
Ÿph•Ar !trI k•reb• n•.® tA” elAek•ed•r Ÿph•Ar n• j“‘ emAw ŒAwiw k•AWAemA iCl. esKAen 16iw räepAr
id•et b•AD•Y k•r• h•l. 7 tAr• öeyùAj“enr ec•eyù Œenk• pAyùAo iCl y• öitiw k•AWAemAet éiw k•er lAgAenA
eb•zI ij“ins ŽeniCl. h•l.
31
tArpr k•Airgrr• b•Ab•l• k•AW id•eyù k•AWAemAr
pib•^ tA¡ b•u ŒAgl !trI k•rl. t¡Ab•ur öTm pAez p<Ac•iw ŒAgl/
8 32
tArpr d•(• k•Airgrr• pib•^ t¡Ab•u qtrI k•rb•Ar tArA Œ‘ id•ek• p<Ac•iw ŒAgl lAgAelA Žb•M
k•Aj“ ŒAr•µ˜õ k•rl. tAr• imih• zenr k•Ap¼/ eb•ÙnI/ epCnid•ek• ŒTRAí piü‚m id•ek• p<Ac•iw ŒAgl lAgAel•.
33
nIl o lAl suetA id•eyù d•ziw pd$•• !tir k•rl. tAr• mAeJ“r ŒAgliwek• rAK• h•l k•AWAemAr Žk•öA•–˜ÿ
tAr opr suetA id•eyù ö½Verr ib•ezx fAnAyu)˜ k•räb• eTek• ŒAerk•öA•–˜ÿ ju“e¼. 34k•AWAemAÙilek• esAnAyù
dU•etr Cib• b•sAl . 9öetYk•iw pd$•A” iCl smAn mAepr mue¼ ed•oyù• h•l. tArpr tAr• esAnAr ŒAMw• qtrI
Ñ 28 h•At lµ•ˆV A o 4 h•At c•o¼•. 10tArpr k•Airgerr• k•rl ŒAglÙil D•er rAKAr j“‘ Žb•M ŒAglÙilo
es” pd$•AÙil ju“e¼ éB˜Aeg B˜Ag k•rl. p<Ac•iw k•er esAn• id•eyù mue¼ ed•oyù• h•l.
pd$•• ineyù Žek•k•iw B˜Ag h•elA. 11tAr• nIl k•Ap¼ 35
tAr• imih• zenr k•Ap¼ id•eyù pd$•AsmUh• qtrI
id•eyù öetYk• B˜Aegr pd$•Ar ik•nArAyù Žk•iw P<•As qtrI k•rl Žb•M tAr• ib•ezx pd$•Aiw qtrI k•rb•Ar j“‘
k•rl. 12öitiw B˜Aegr pd$•Ar D•Aer 50iw k•er P<•As nIl/ eb•ÙnI o lAl suet• qtrI k•rl. tAr• esÙelAr
iCl. P<•AsÙil iCl Žek• Œperr ib•prIet. 13tAr• opr k•räb• dU•ted•r ec•h•Ar• eslA” k•rl. 36c•Ariw
éiw pd$•Aek• ej“A¼• ed•b•Ar j“‘ 50iw esAnAr ŒAMw• b•Ab•l• k•AeWr K<uiw b•Aineyù esAn• id•eyù mue¼ ed•oyù•
!tir k•rl. Ž”B˜Aeb• pib•^ t¡Ab•iu wek• Žk•seÒ˜ Žk•iw h•l. tAr• K<uiwr j“‘ esAnAr ŒAMw• qtrI k•rl•Žb•M
KeØ yu)˜ k•r• h•l. c•Ariw k•er räepAr pAyù• qtrI k•rl. 37tArpr tAr•
14
tArpr k•Airgrr• es” pib•^ t¡Ab•ur ŒA•CAd•enr t¡Ab•uet eFAk•Ar j“‘ d•rj“Ar pd$•• b•AnAl imih• zenr
j“‘ ŒAerk•iw t¡Ab•u !tir k•rl. tAr• CAgelr elAm k•Ap¼ Žb•M nIl/ eb•ÙnI o lAl sut• b•Yb•h•Ar k•er.
id•eyù ŽgAerAiw pd$•• b•AnAl. 15sb•Ùil pd$•A” iCl Žr opr tAr• sUtAr k•Aj“o k•rl. 38tArpr tAr•
smAn mAepr Ñ 30 h•At lµ•Vˆ• o 4 h•At c•o¼•. Ž” eFAk•Ar d•rj“Ar pd$•Ar j“‘ p<Ac•iw K<uiw o ŒAMwA
16
tArpr p<Ac•iw pd$•• ju“e¼ Žk•iw o Cyùiw pd$•A ju“e¼ !tir k•rl. tArpr Ž” K<uiwr o pd$•Ar ŒAMwAr
ŒAerk•iw B˜Ag k•r• h•l. 17é” B˜Aegr pd$•Ar D•Aer” mATAÙil esAn• id•eyù mue¼ ed•oyù• h•l. tArpr K<uiwr
50 iw k•er P<•As lAgAenA h•l. 18tAr• 50 iw iptelr j“‘ p<Ac•iw k•er iptelr pAyù• öˆS˜Þt k•rA h•l.
91 yA^Apˆu S˜kÿ • 37:1-38:8
sA(•Yisªku • h•l. öit ej“A¼A fAlÙilr nIec•/ eyÙil ib•ˆS˜ÿ]t

37 b•ísell b•Ab•l• k•AW id•eyù pib•^ isª•ku • qtrI


k•rl. isª•ku •iw 2.5 h•At lµ•ˆV •/ 1.5 h•At c•o¼•
ŒAr •1.5 h•At Ÿ<c•¢. 2 tArpr es K<Aiw esAn• id•eyù
pAd•Ainr seÒ˜ yu)˜ iCl/ esKAen k<u•i¼ o pApi¼sh•
Žk•iw Pu•l iCl. 22puerA b•Aitd•Aniw K<Aiw esAnAyù
Pu•lpAtAsh• Žk•sAeT ej“A¼• id•eyù !tir k•r• h•l.
isª•uek•r eB˜tr o b•A”err id•k• mue¼ id•l. es 23
Ž” b•Aitd•Aenr j“‘ sAtiw ödIp !tir k•r• h•l.
isª•uek•r c•Airid•ek• esAnAr j“ir id•eyù iGero id•l. tArpr es K<Aiw esAn• id•eyù sletr ic•mw• o zIxd•AnI
3
Žrpr es isª•uk•iw b•eyù ineyù yAoyùAr j“‘• c•Ariw pA^ !trI k•rl. 24es emAw 75 pAŸØ K<Aiw esAn•
esAnAr ŒAMw• c•Arek•A,Ayù rAKl. Žr Žk•id•ek• éiw b•Yb•h•Ar k•er Ž” b•Aitd•An o tAr ŒAnuxiÒ˜k• ij“insp^
ŒAMw• lAgAenA iCl Žb•M éiw ŒAMw• lAgAen• iCl !tir k•rl.
Žr Œ‘ id•ek•. 4isª•uk•iw b•eyù ineyù yAoyùAr j“‘
b•Ab•l• k•AeWr K<uiw !trI k•er es esÙil K<Aiw esAnAyù D•p
U ‰ˆAlAb•Ar eb•d•I
mue¼ id•l. 5 tArpr es pib•^ isª•uek•r öitiw D•Aer 25
Žrpr D•Up-D•un• epA¼Ab•Ar j“‘ es b•Ab•l• k•AW
ŒAMwAÙilr iB˜tr id•eyù K<iu wÙil F¦ik•eyù id•l. 6 tArpr id•eyù Žk•iw D•Upd•AnI !trI k•rl. Žw• iCl 1 h•At
es K<Aiw esAn• id•eyù ŒA•CAd•niw qtrI k•rl. Žw• l•µ•Vˆ•/ 1 h•At c•o¼• Žb•M 2 h•At Ÿ•c•t• ib•izX Žk•iw
iCl 2.5 h•At lµ•Vˆ• o 1.5 h•At c•o¼•. 7 tArpr es ec•Qek•An• ij“inx. D•Upd•Aenr c•Arek•Ae,r öitiwet
epwAen• esAnA id•eyù éiw k•räb• dU•t !trI k•rl Žb•M Žk•iw k•er izM iCl. Ž” z]Ò˜Ùil o D•Upeb•d•I Žk•iw
esÙel• ŒA•CAd•enr éD•Aer ereKiCl. 8 tArpr es ŒKØ w¦k•er• iCl. 26es D•Upd•Aenr opr c•ArpAz
k•räb• dU•etr mUi%$éiw pApemAc•n S˜îAenr ŒA•CAd•enr Žb•M izM K<Aiw esAn• id•eyù mue¼ id•l. tArpr D•p U d•Aenr
seÒ˜ ju“e¼ Žk•^ k•rl. 9dU•etr fAn• ŒAk•Aez Ci¼eyù 27
c•ArpAz esAnAr j“ir id•eyù mue¼ id•l. Ž” j“irr
pib•^ isª•uk•iwek• eFek• id•l. dU•etr• prSpr nIec• éD•Aer ŒAMw• lAgAenA h•l. Ž” ŒAMw• lAgAenA
mueKAmuiK h•eyù pApemAc•n S˜îAenr id•ek• tAik•eyù r”l. h•l b•eyù ineyù yAoyùAr K<uiw D•er rAKAr j“‘. 28es
Ž” K<uiwÙil b•Ab•l• k•AW id•eyù !tir k•er esAn• id•eyù
ib•ezx ewib•l mue¼ id•l.
10
b•ísell b•Ab•l• k•AW id•eyù Žk•iw 2 h•At lµ•Vˆ•/ 29
tArpr es Žk•j“n sugiÞ“ öS˜Þtk•Ark• eymn
1 h•At c•o¼• o 1.5 h•At Ÿ<c•¢ ewib•l b•AnAl. 11ewib•elr k•er sugÞ“ !trI k•er es”B˜Aeb• pib•^ ŒiB˜exek•r
c•ArD•Ar K<Aiw esAnAr pAt id•eyù es mue¼ id•l Žb•M etl Žb•M K<Aiw o sugiÞ“ D•Up-D•Un• qtir k•rl.
tAr c•ArD•Aer Žk•iw esAnAr J“Alr lAigeyù id•l.
12
tArpr es Žk•iw 1 h•At c•o¼A k•AWAem• k•rl eh•Amb•ilr eb•d•I
ewib•elr sb• D•Ar iGer Žb•M k•AWAemAr c•ArpAez esAnAr
J“Alr lAgAel•. 13tArpr es ewib•elr c•Arek•A,Ayù
14
38 tArpr b•ísell b•Ab•l• k•AW id•eyù eh•Amb•ilr
eb•d•I qtrI k•reln. Žw• iCl 5 h•At lµ•Vˆ•/ 5
c•ArpAyù A yù c•Ariw esAnAr ŒAMw• lAgAl. es h•At c•o¼• o 3 h•At Ÿ•c•t• ib•izX ec•Qek•An• ŒAk•Aerr.
ewib•lwAek• b•”b•Ar j“‘ ŒAMwAÙelA k•AWAemAr Kub• 2tArpr es eb•d•Ir öetYk•iw ek•Ae,r j“‘ Žk•iw
k•AeC ŒAwek• id•l. 15tArpr es ewib•liw b•eyù ineyù z]Ò˜ b•AnAel• Žb•M tAed•r ek•A,Ayù ju“e¼ id•l yAet
yAoyùAr j“‘ b•Ab•l• k•AeWr K<uiw !tir k•rl. K<Aiw t• ŒKØ h•yù Žb•M eb•d•Iiw iptl id•eyù eFek• id•l.
esAn• id•eyù K<iu wÙilo mue¼ id•l. 16Žrpr es ewib•el 3es eb•d•Iet b•Yb•h•Aerr sb• srã••m iptl id•eyù qtrI
b•Yb•h•Aerr j“‘ esAnAr e¹ñw/ c•Amc•/ b•Aiw o k•lsI k•rl. es pA^/ eb•lc••/ b•Aiw/ k<•Aw• c•Amc•/ c•Aw¦ ”tYAid•
b•An•l. epyù !neb•† FAlAr j“‘ b•Aiw o k•lsI b•Yb•h•Ar qtrI k•rl. 4 tArpr es iptl id•eyù j“Aelr metA
k•r• h•l. Žk•iw J“<AJ“ir qtrI k•rl. eb•d•Ir eb•e¼r nIc• eTek•
mAJ“KAn pyR–˜ÿ Ž” J“<AJ“ir b•sAenA h•l. 5tArpr es
b•Aitd•An eb•d•Iiw b•eyù ineyù yAoyùAr K<uiw lAgAb•Ar j“nY J“<AJ“irr
17
tArpr es esAnAr b•Aitd•Aniw !tir k•rl. es c•Arek•A,Ayù c•Ariw ŒAMw• lAgAl. 6tArpr es b•Ab•l•
K<Aiw esAn• h•A&u“i¼ id•eyù epwAel• Žb•M !tir k•rl k•AW id•eyù K<uiw qtrI k•er iptl id•eyù mue¼ id•l.
b•Aitd•Aenr ib•ˆS˜ÿ]t pAd•AnI. es Pu•l/ pAt•/ k<u•i¼ id•eyù 7eb•d•Iiw b•eyù ineyù yAoyùAr j“‘ K<uiwÙelA ŒAMwAr
k•Ar¨k•Ay$Y k•er sb•ik•C¢ Žk•e^ ju“e¼ id•l. 18b•Aitd•Aenr iB˜ter F¦ik•eyù ed•oyù• h•l. eb•d•Ir D•ArÙelA qtrI
Cyùiw ˆzAK•/ Žk•id•ek• itniw Œprid•ek• ŒAro itniw. k•r• h•l t)˜• id•eyù. Žw• iCl Žk•w• KAil isª•uek•r
19
öitiw fAel TAk•l itniw k•er Pu•l. esÙil k•AW metA P<•Ap•.
8
b•Ad•Aemr Pu•elr metA tAet k<u•i¼ o pAt• rAK• h•l. tArpr es iptl id•eyù• pA^ Žb•M pAe^r pAyù•
20
b•Aitd•Aenr d•eØ ŒAro c•Ariw Pu•l rAK• h•l k<u•i¼ o qtrI k•rl. Žw• mih•lAed•r ed•oyù• iptelr ŒAyùn•
21
pApi¼ semt y• ed•Ket b•Ad•Am Pu•elr metA. tAet eTek• enoyù• h•eyùiCl. Ž” mih•lAr• smAgm t¡Ab•ur
Žek•k• id•ek• itniw k•er emAw Cyùiw fAlo rAK• öeb•z d•rj“Ayù esb•• k•rAr j“‘ ŽesiCl.
yA^Apˆu S˜kÿ • 38:9-39:8 92
pib•^ tA¡ b•ru c•Airid•ek•r öAÒ˜, egA,• h•eyùiCl. emAw 6/03/550 j“n pur¨x iCl Žb•M
9
tArpr es öAÒ˜e,r c•Airid•ek• pd$•Ar Žk•iw öetYk•ek• ŒAml•tAiˆ–˜¤k• pirmAp ŒnusAer 1.5
ed•oyùAl qtrI k•rl. d•i(•, id•ek• es 100 h•At l•µ•Vˆ• ŒAŸ›s räepA k•r ih•eseb• id•et h•eyùiCl. 27tAr•
pd$•Ar Žk•iw ed•oyùAl qtrI k•rl. Ž” pd$•AÙelA 3.75 wn räepA b•Yb•h•Ar k•er öBu˜r pib•^ ˆS˜îAn Žb•M
iCl imih• zenr k•Ap¼ id•eyù qtrI. 10ku•i¼iw K<uiwr pd$•Ar j“‘ 100iw iB˜i% qtrI k•eriCl. tAr• pib•^
sAh•AeyY Ž” pd$•AÙilet Œb•lµ•Vˆn ed•oyù• iCl. S˜îAenr iB˜i%r j“‘ Žb•M pd$•Ar pAyùAr j“‘ 3.75 wn
K<uiwÙelA iCl 20iw iptelr iB˜i%r Ÿpr. K<uiwr räep• b•Yb•h•Ar k•eriCl. emAw 100iw iB˜i% k•r•
ŒAMw• o pd$•Ar b•Þ“•nI iCl räepAr qtrI. 11Ÿ%r h•eyùiCl. tAr• öitiw iB˜i%r j“‘ 75 pAŸØ räep•
id•ek•r öAÒ˜e,o iCl 100 h•At lµ•Vˆ• pd$•Ar Žk•iw b•Yb•h•Ar k•eriCl. 28b•Aik• 50 pAŸØ räepA id•eyù ŒAMw•
ed•oyùAl. esKAen 20iw iptelr iB˜i%r opr 20iw pd$•Ar b•Þ“nI qtrI k•eriCl Žb•M K<uiwr mAT• mue¼
K<uiw iCl. K<uiwr ŒAMw• o pd$•Ar b•Þ “nI iCl räepAr. id•eyùiCl.
12
piü‚mid•ek•r öAÒ˜e, TAk•l 50 h•At lµ•Vˆ• pd$•Ar 29
öBu˜ek• 26.5 wenro eb•zI iptl qneb•† ed•oyù•
ed•oyùAl. ŒAr TAk•l 10iw K<uiw o 10iw iB˜i%. K<uiwr h•eyùiCl. 30Ï iptl id•eyù smAgm t¡Ab•ru öeb•z d•rj“Ar
ŒAMw• o pd$•Ar b•Þ “nI qtrI k•r• h•l räepA id•eyù. pAyù• qtrI k•r• h•eyùiCl. iptl id•eyù/ eb•d•I o J“<AJ“ir
13
öAÒ˜e,r pUb•Rid•k• 50 h•At c•o¼•. öAÒ˜e, qtrI h•eyùiCl. eb•d•Iet öeyùùAj“nIyù smˆS˜ÿ ij“insp^
öeb•ezr d•rj“• rAK• h•l Ž” id•ek•”. 14öeb•z d•rj“Ar iptl id•eyù • qtrI k•r• h•eyù i Cl. 31öAÒ˜e,r
id•ek•r pd$•• iCl•15 h•At lµ•Vˆ•. Ž”id•ek• itniw K<uiw c•Airid•ek•r pd$•• o öeb•z d•rj“Ar pd$•Ar pAyùAo iptl
o itniw iB˜i% iCl. 15Œ‘id•ek•r öeb•z d•rj“Ao u K<iu w Žb•M öAÒ˜e,r
id•eyù b•AnAenA h•eyùiCl. pib•^ t¡Ab•r
iCl 15 h•At lµ•Vˆ•. Ïid•ek• itniw K<uiw o itniw c•Arid•ek•r pd$•Ar j“‘ iptl b•Yb•h•Ar k•r• h•eyùiCl.
pAyù• iCl. 16öAÒ˜e,r c•Airid•ek•r sb• pd$•A” iCl imih•
zenr k•Ape¼r qtrI. 17K<iu wr iB˜i%ÙelA iCl iptelr yAj“ek•r ib•ezx b•S˜¤
qtrI. d•ØÙilr ŒAMw• o pd$•Ar b•Þ “nI iCl räepA yAj“k•r• yKn öBu˜r pib•^ S˜îAen esb•• k•reb•
id•eyù qtrI. K<uiwr mATAÙelA iCl räepA id•eyù emA¼A.
öAÒ˜e,r sb• K<uiwet” iCl räepAr pd$•Ab•Þ “nI.
39 tKn tAr• ey ib•ezx epAzAk• preb•/• esw•
nIl/ eb•ÙnI o lAl suet• id•eyù k•Airgrr• !tir
18
öAÒ˜e,r öeb•z d•rj“Ar pd$•• qtrI k•r• h•l k•rl. tAr• emAizek• ed•oyù• öBu˜r ŒAed•z ŒnuyAyùI
imih• zenr k•Ap¼ id•eyù. Žb•M nIl/ eb•ÙnI o lAl h•AerAe,r j“‘ ib•ezx epAzAk• !tir k•rl.
suetA id•eyù. pd$•Ar opr suetAr k•Ar¨k•Ay$Yo k•r•
h•l. pd$•Aiw iCl 20 h•At lµ•Vˆ• Žb•M 5 h•At Ÿ<c•¢. ŽeP•Ad•
ŽÙelA öAÒ˜e,r c•Airid•ek•r pd$•Ar smAn Ÿ<c•¢. 19pd$•• 2
tAr• imih• zenr k•Ap¼/ esAnAr j“ir/ nIl/ eb•ÙnI
eWk•• ed•oyù• h•l c•Ariw K<uiw o c•Ariw iptelr pAyù• o lAl suet• id•eyù ŽeP•Ad• qtir k•rl. 3 tAr• esAn•
id•eyù. K<uiwr ŒAMw• !tir k•r• h•l räepA id•eyù. K<uiwr ipiweyù sr¨ pAt qtir k•er tArpr t• eTek• esAnAr
operr id•k• ŒAr pd$•Ar b•Þ“nI räepAr. 20pib•^ t¡Ab•ur j“ir b•AnAl. tArpr tAr• es” esAnAr j“ir nIl/
smS˜ÿ k•Ilk•ÙelA Žb•M öAÒ˜e,r c•Airid•ek•r pd$••Ùel• eb•ÙnI/ lAl suet• o zenr k•Ape¼r sAeT Žk•ˆsAeT
iCl iptelr !trI. u l. Žw• Kub•” d•(• k•Airgerr k•Aj“. 4tAr• ŽeP•Aed•r
b•n
21
emAiz elb•Iyùed•r ŒAed•z id•l pib•^ t¡Ab•u b•• j“‘ k<•AeD•r k•Ap¼ b•AnAl eyw• ŽeP•Aed•r é” ek•Ae,
sAe(•Yr t¡Ab•u !tirr k•Aej“ y• ik•C¢ b•Yb•h•Ar k•r• eb<•eD• ed•oyù• h•l. 5 tAr• ek•Amrb•Þ“nI b•uen ŽeP•Aed•r
h•eyùeC t• Žk•iw tAilk•Ayù ileK rAKet. Ž” tAilk•Ar sAeT ju“e¼ id•l. emAizek• ed•oyù• öBu˜r ŒAed•z
d•Aiyù ׈ ed•oyù• h•l yAj“k• h•AerAe,r pu^ öTAmrek•. ŒnuyAyùI ŽwAo ŽeP•Aed•r mt” imih• zenr k•Ap¼/
22
iyh•dÝ •• b•MzIyù h•eÝ rr epQ^ o ¬irr pu^ b•ísell nIl/ eb•ÙnI o lAl suetA Žb•M•esAnAr j“ir id•eyù
emAizek• ed•oyù• öBu˜r ŒAed•z ŒnusAer sb•ik•C¢ !tir eb•An• h•l. 6k•Airgrr• ŽeP•Aed•r j“‘ esAnAr opr
k•rl. 23d•An b•MzIyù Œh•IxAmek•r pu^ Œh•lIyùAb• tAek• egAemd•k• b•sAelA. tAr• Ï pATrÙelAr opr
Ž” k•Aej“ sAh•AyY k•rl. es Žk•j“n d•(• k•Airgr o ”•S•óˆAeyùelr pu^ed•r nAm eKAd•A” k•rl. 7 tArpr tAr•
k•Ar¨iz˜¯I. es imih• zenr k•Ap¼/ nIl/ eb•ÙnI o Ž” mi,ÙelA ŽeP•Aed•r opr b•iseyù id•l. Ž”
lAl suetA eb•AnAyù pArd•zRI iCl. ŒlMk•ArÙil ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“‘ Žk•iw
24
Ž” pib•^ ˆS˜îAn inm$Ae,r j“‘ 2 wenro eb•zI S•åArk• h•eyù TAk•eb•. Žsb•” k•r• h•eyùiCl emAizek•
esAn• ed•oyù• h•eyùiCl. Žw• iCl srk•Air ih•sAb•• ed•oyù• öBu˜r ŒAed•z Œnu•sAer.
ŒnuyAyùI oj“n.
25
ytj“n elAk•ek• egA,• h•eyùiCl tAr• sb•A” b•(•Ab•r,
8
ŒAml•tAiˆ–˜¤k• pirmAp ŒnusAer 3.75 wn räepA tArpr tAr• b•(•Ab•r, !trI k•rl. iWk• ŽeP•Aed•r
id•eyùiCl. 26ku•i¼ b•Cr b•• tAr eb•iz b•yeù sr elAek•ed•r metA” ŽwAo iCl Žk•j“n d•(• k•Airgerr k•Aj“.
93 yA^Apˆu S˜kÿ • 39:9-43
Žw• !trI k•r• h•l esAnAr j“ir•/ imih• zenr k•Ap¼ k•rA h•l. öBu˜r esb•• k•rAr smyù yAj“ek•r prAr
Žb•M nIl/ eb•ÙnI o lAl k•Ap¼ id•eyù. 9 b•(•Ab•r,iwek• j“‘.
27
ŒeD•Rk• k•er B˜¡Aj“ k•er c•Arek•A,• Žk•iw pek•ewr d•(• k•Airgrr• h•AerA, o tAr pu^ed•r j“‘
ŒAk•Ar ed•oyù• h•l. Žw• iCl 9 ”iÇ•ˆ• lµ•Vˆ• ŒAr 9 imih• zenr k•Ape¼r j“Am• qtrI k•rl. 28tAr• imih•
”iÇ•ˆ• c•o¼•. 10tArpr k•Airgrr• b•(•Ab•r,iwr opr zenr k•Ap¼ id•eyù Žk•iw pAgi¼/ mATAyù b<•AD•Ar iP•et
c•Ar sAir mi,mAi,k•Y b•sAelA. öTm sAiret iCl o eB˜ter prAr epAzAk• qtrI k•rl. 29emAizek•
¢ I/ pItmi, o mrk•t. 11iþˆtIyù sAiret iCl pëårAg/
c•, ed•oyù• öBu˜r ŒAed•zmet• tAr• imih• zenr k•Ap¼
nIlk•A•–˜ÿ o pAåA/ 12ïtIyù sAiret iCl eperAj“/ Žb•M nIl/ eb•ÙnI o lAl suet• id•eyù k•Ape¼r opr
iyS•å o k•wAeh•l•. 13c•&u“TR sAiret iCl !b•dU•yRY/ s¡Uec•r k•Aj“ k•er b•Þ“nI qtir k•rl.
30
egAemd•k• o sUyRk•A•–˜ÿmi,. Ž”sb• mi, esAnAr opr tArpr tAr• K<Aiw esAn• eTek• esAnAr pAt
b•sAenA h•l. 14b•(•Ab•r,iwr opr emAw b•AerAiw mi, qtrI k•rl pib•^ muku•ewr j“‘. tAr• esAnAr opr
iCl. ”•S•óˆAeyùelr öetYk• pue^r j“‘ iCl Žk•iw Ž” k•TAÙil eKAd•A” k•rlÉ 'pib•^ öBu˜r
k•er mi,. öetYk• Œl¿•Aerr opr zIlemAh•err k•AeC.¾•31tArpr tAr• Ž” esAnAr pAtiwek• Žk•iw
metA ”•S•óˆAeyùelr b•AerAiw pirb•AregAþIr Žk•iw k•er nIl iP•etr seÒ˜ eb<•eD• id•l. tAr• emAizek• ed•oyù•
nAm eKAd•A” k•r• iCl. öBu˜r ŒAed•z ŒnusAer nIl iP•etiwek• pAgi¼r seÒ˜
15
k•Airgrr• b•(•Ab•re,r j“‘ K< A iw esAnAr j“i¼eyù eb<•eD• id•l.
ezk•lsmUh• b•AnAelA. Ž” ezk•lÙil d•i¼r mt
pAk•Aen• iCl. 16k•Airgrr• éiw esAnAr ŒAMw• b•Aineyù emAizr þˆAr• pib•^ tA¡ b•u pyeR b•(•,
32
b•(•Ab•re,r é” ek•Ae, ŒAwek• id•l. tAr k<•AeD•r j“‘ Œb•ezex pib•^ t¡Ab•u b•• smAgm t¡Ab•ur k•Aj“
éiw esAnAr S˜îAlIo !tir k•rl. 17tAr• esAnAr ezx h•l. emAizek• öBu˜ y• y• ŒAed•z id•eyùiCeln
ec•néiwek• b•(•Ab•re,r ek•Ae,r ŒAMwAr sAeT eb<•eD• ”•S•ˆó Aeyùlb•AsI iWk• es”B˜Aeb•” sb•ik•C¢ k•rl. 33tArpr
id•l. 18tAr• ŒAer• éiw esAnAr ŒAMw• b•Aineyù tAr• pib•^ t¡Ab•u o tAr eB˜terr sb• ij“inx emAizek•
b•(•Ab•re,r Œpr éiw ek•Ae, ŒAwek• id•l. Žw• iCl efek• ed•KAl. tAr• emAizek• ŒAMw•/ k•AWAemA/ ŒAgl/
b•(•Ab•re,r iB˜terr id•ek• ŽeP•Aed•r iWk• per”. K<uiw Žb•M pAyù• ed•KAl. 34tAr• tAek• t¡Ab•ur lAl r[˜
tAr• esAnAr ezk•elr Œpr öA•–˜ÿÙil sAmenr id•k• k•r• emexr c•Am¼Ar qtir ŒAb•r, ed•KAl. tAr• tAek•
id•eyù ŽeP•Aed•r k<•AeD•r pi·r esAnAr Œl¿•Aerr seÒ˜ ms], c•Am¼ˆAr qtrI ŒAb•r,o ed•KAl. tAek• seb•RA•c•
yu)˜ k•eriCl. 19tArpr tAr• ŒAer• éiw esAnAr pib•^tm S˜îAenr öeb•z d•rj“Ar pd$•Ao ed•KAn• h•l.
35
ŒAMw• qtrI k•rl Žb•M esÙil ŽeP•Aed•r pAez/ emAizek• sA(•Yisª•ku •iwo ed•KAen• h•l. isª•ku •iw
b•(•Ab•re,r eB˜trid•ek•r D•Aer ŒAwek• id•l. 20tAr• b•h•n k•rAr j“‘ K<uiw o isª•uk•iwr ŒAb•r,o tAr•
ŒAerA éiw esAnAr ŒAMw• b•sAl k<•AeD•r pi·r nIec• edKAl. 36tAr• tAek• ewib•l o tAr Ÿper rAK•
ŽeP•Aed•r sAmen. Ž” ŒAMwAÙil iCl b•Þ“nIr k•AeC/ ij“ins Žb•M ib•ezx r¨iwo ed•KAl. 37tAr• tAek•
ek•Amrb•Þ “nIr opr. 21tArpr tAr• Žk•iw nIl iP•etr K<Aiw esAnAr !trI d•Ipd•An o tAr d•IpÙilo ed•KAl.
sAh•AeyY b•(•Ab•r,Ir ŒAMw•r ˆsAeT ŽeP•Aed•r ŒAMw• tAr• d•Iepr j“‘ b•Yb•h•ät etl o d•Iepr ŒAnuxiÒ˜k•
eb<•eD id•l. Ž”B˜Aeb• öBu˜r ŒAed•z ŒnuyAyùI b•(•Ab•r,iw ŒMzÙilo ed•KAl. 38emAizek• esAnAr eb•d•I
ŽeP•Aed•r sAeT z)˜B˜Aeb• b<•AD•• TAk•l. ŒiB˜exek•r etl/ sugÞ“I D•Up-D•un• Žb•M t¡Ab•ur öeb••z
d•rj“Ar pd$•Ao ed•KAen• h•l. 39tAr• iptelr eb•d•I
yAj“k•ed•r Œpr epAzAk• o iptelr KurA ed•KAl. tAr• eb•d•I b•h•n k•rAr K<uiw
22
tArpr tAr• ŽeP•Aed•r j“‘ sµpU,Rräep nIl o eb•d•Iet b•Yb•h•Ay$ sb• ij“ins ed•KAl. pA^ Žb•M
k•Ap¼ id•eyù Žk•iw epAzAk• b•unl. 23tAr• ŒAlKA˜ñAr pAe^r pAyùAo ed•KAl.
mAJ“KAen Žk•iw Pu•ew• k•rl Žb•M Ž” Pu•ewAr c•ArD•Ar 40
tAr• emAizek• öAÒ˜e,r c•Airid•ek•r pd$••/ tAr
id•eyù Žk•w¦k•erA k•Ap¼ eslA” k•er id•l/ •Pu•ewAiw K<uiw Žb•M pAyù•o ed•KAl. öAÒ˜e,r öeb•z d•rj“Ar
yAet n• eC¡e¼ tAr j“‘. pd$••/ d•i¼/ t¡Ab•ur K<uiw Žb•M pib•^ t¡Ab•u b•• smAgm
24
tArpr tAr• imih• zenr k•Ap¼ Žb•M t¡Ab•ur smˆS˜ÿ ik•C¢” emAizek• ed•KAn h•l.
41
nIl/ eb•ÙnI o lAl suetA id•eyù eb•d•An• qtrI tAr• pib•^ S˜îAen esb•Ar j“‘ yAj“k•ed•r epAzAk•/
k•rl. Ž” eb•d•AnAÙil tAr• ŒAlKA˜ñAr nIec•r D•Aer h•AerA, Žb•M tAr pu^ed•r j“‘ !tir ib•ezx epAzAk•
Ju“ileyù id•l. 25tAr• K<Aiw esAnAr Gô• qtrI k•rl emAizek• ed•KAl. Ž” epAzAk• h•AerAe,r pu^r•
Žb•M esÙil ŒAlKA˜ñAr nIec•r D•Aer eb•d•AnAr mAeJ“ yAj“ek•r k•Aj“ k•rAr smyù preb•.
mAeJ“ lAigeyù id•l. 26Œ•lKA˜ñAr nIec•r D•Aer öetYk•iw 42
”•S•óˆAeyùlb•AsIr• emAizek• ed•oyù• öBu˜r ŒAed•z
eb•d•AnAr mAJ“KAen Žk•iw k•er Gô• lAgAenA h•l. metA” smˆS˜ÿ k•Aj“ k•eriCl. 43emAiz sb•ik•C¢ B˜Al
emAizek• ed•oyù• öBu˜r ŒAed•zmt” epAzAk• !tir k•er py$eb•(•, k•er ed•Kl ey sb•ik•C¢” æb•æ öBu˜r
yA^Apˆu S˜kÿ • 40:1-38 94
20
ŒAed•z metA” h•eyùeC. tA” emAiz tAed•r ŒAzRIb•Ad• emAiz c•¢i)˜p^ ineyù pib•^ isª•uek• rAKl.
k•rl. K<uiwÙel• isª•uek•r opr ereK esiwek• ŒAb•r, id•eyù
eFek• id•l. 21tArpr emAiz pib•^ isª•uk•iw pib•^
emAiz pib•^ tA¡ b•u S˜Aî pn k•rl t¡Ab•uet rAKl. es iWk• j“AyùgAyù pd$•• wAÒ˜Ael•
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 "öTm mAesr isª•uk•iwr sur(•Ar j“‘• Žb•M ŽB˜Aeb•” es öBu˜r
40 öTm id•en pib•^ t¡Ab•u ŒTRAí smAgm t¡Ab•u
S˜îApn k•r. 3sA(•Yisª•uk•iw pib•^ t¡Ab•uet rAeKA Žb•M
ŒAed•z met• sA(•Yisª•uk•iwr sur(•Ar b•Yb•S˜î• k•rl.
22
tArpr es pib•^ t¡Ab•ur Ÿ%rid•ek• pib•^ S˜îAenr
ŒAb•r, id•eyù eFek• d•Ao. 4 ewib•liw ineyù Žes• Žb•M pd$•Ar sAmen ewib•liw rAKel•. 23öBu˜r ŒAed•z
oper ey sb• ij“ins TAk•Ar k•T• esÙil rAeK•. ŒnusAer emAiz öBu˜r sAmen ewib•elr opr r¨iw
tArpr d•Ipd•Aniw t¡Ab•uet ineyù Žes d•IpÙil iWk• rAKl. 24tArpr es t¡Ab•uiwr d•i(•, id•ek• ewib•elr
j“AyùgAmet• rAeK•. 5Žrpr t¡Ab•uet !neb•† ed•oyùAr ib•prIt id•ek• d•Ipd•Aniw rAKl. 25öBu˜ eymniw ŒAed•z
j“‘ esAnAr eb•d•Iiw ineyù Žes•. sA(•Yisª•uk•iwr k•eriCeln es”met• emAiz d•IpÙil S˜îApn k•rl
sAmen eb•d•Iiw rAeKA. pib•^ t¡Ab•ur öeb•z d•rj“Ayù Žb•M tAed•r öBu˜r sAmen rAKl.
26
pd$•• wAi[˜eyù d•Ao. Žrpr emAiz smAgm t¡Ab•r u pd$•Ar sAmen esAnAr
6
"eh•Amb•il ed•oyùAr j“‘ eb•d•Iiw pib•^ t¡Ab•ur eb•d•Iiw rAKl. 27öBu˜r ŒAed•zmetA emAiz tAr eB˜ter
öeb•z d•rj“Ar sAmen rAeKA. 7 h•AtmuK eD•AoyùAr j“‘ sugiÞ“ D•pU -D•eu nA epA¼Al. 28tArpr emAiz pib•^ t¡Ab•r
u
pA^iwet j“l ereK esiw smAgm t¡Ab•u o eb•d•Ir öeb•z d•rj“Ayù pd$•• wA[˜AelA.
mAJ“KAen rAeK•. 8 öAÒ˜e,r c•Airid•ek• pd$•Ar ed•oyùAl 29
emAiz eh•Amb•ilr eb•d•Iiw smAgm t¡Ab•ur öeb•z
wAi[˜eyù d•Ao. tArpr öAÒ˜e,r öeb•z d•rj“Ayù pd$•• d•rj“Ar sAmen rAKl. tArpr emAiz es” eb•d•Iet
lAigeyù d•Ao. Žk•iw eh•Amb•il id•l. es öBu˜ek• zs´ !neb•†o id•l.
9
"ŒiB˜exk• etl b•Yb•h•Ar k•er pib•^ t¡Ab•u o tAr es sb•ik•C¢” öBu˜r ŒAed•z met• k•rl.
30
eB˜terr sb•ik•C¢r ŒiB˜exk• k•er•. &u“im yKn Ïsb• emAiz Žrpr smAgm t¡Ab•u o eb•d•Ir mAJ“KAen
ij“inesr opr etl eCwAeb• tKn sb•ik•C¢ pib•^ h•At muK eD•AoyùAr j“‘ j“l B˜it$ pA^iw rAKl.
h•eyù yAeb•. 10eh•Amb•ilr j“‘ eb•d•Iiw ŒiB˜exk• k•er• 31
h•At o p• eD•AoyùAr j“‘ emAiz/ h•AerA, o tAr
Žb•M ŒiB˜exek•r etl id•eyù eb•d•Ir smˆS˜ÿ ij“inx pu ^ r• Ž” pAe^r j“l b•Yb•h•Ar k•rl. 32tAr•
ŒiB˜ix)˜ k•er•. Žet eb•d•Iiw Kub• pib•^ h•eyù ŸWeb•. ˆöetYk•b•Ar t¡Ab•uet eFAk•Ar smyù Žb•M eb•d•Ir k•AeC
11
pA^ o pA^ d•Anek• pib•^ k•rb•Ar j“‘ tAed•r yAoyùAr smyù tAed•r h•At p• D•ueyù inl. Žsb• ik•C¢”
ŒiB˜exk• k•er•. k•r• h•l öBu˜r ŒAed•z ŒnusAer.
12
"h•AerA, o tAr pu^ed•r smAgm t¡Ab•ur öeb•z 33
tArpr emAiz pib•^ t¡Ab•ur öAÒ˜e,r c•Airid•ek•
d•rj“Ayù ineyù ŽesA. tAed•r j“l id•eyù ˆS•÷ˆAn k•rAo. pd$•• id•eyù id•l. es eb•d•Iiw öAÒ˜e, ereK öAÒ˜e,r
13
tArpr h•AerA,ek• ib•ezx epAzAk• prAo. tAek• öeb•z d•rj“Ayù pd$•• lAgAl. Ž”B˜Aeb•” emAiz tAr
etl id•eyù ŒiB˜exk• k•er pib•^ k•er•. tAh•el es sb• k•Aj“ ezx k•rl.
yAj“k•räep ŒAmAr esb•A k•ret pAreb•. 14tAr pu^ed•r
epAzAk• prAo. 15tAr pu^ed•r iWk• esB˜Aeb• ŒiB˜exk• öB˜u r mih•mA
34
k•rAo eyB˜Aeb• tAed•r iptAek• k•erC. tAh•el tArAo Žrpr” emG Žes pib•^ smAgm t¡Ab•u eFek•
yAj“k• ih•eseb• ŒAmAr esb•• k•ret pAreb•. yKn eP•ll. Žb•M öBu˜r mih•mAyù pib•^ t¡Ab•u pirpU,R h•l.
35
&u“im tAed•r ŒiB˜exk• k•reb• tKn tAr• yAj“k• h•eyù emAiz smAgm t¡Ab•uet F¦k•et pArl n•. k•Ar, t•
yAeb•. Žb•M Ž” pirb•Ar ŒAgAmI id•eno ic•rk•Aelr emeG eF•ek• iCl Žb•M öBu˜r mih•mAyù iCl pirpU,R.
mt yAj“ek•r k•Aj“ k•reb•.® 16emAiz öBu˜r ŒAed•z 36
Ž” emG” ”•S•ó ˆ A eyù e lr elAek•ed•r ed•iKeyù
emen t¡Ar ined$•z metA sb•ik•C¢ k•rl. id•eyùiCl ey k•Kn yA^• Zr¨ k•ret h•eb•. yKn pib•^
17
tA” iWk• smeyù pib•^ t¡Ab•u S˜îApn k•r• h•l. t¡Ab•ur opr eTek• emG ser yAeb• tKn” ”•S•óˆAeyùelr
tAr• imzr eCe¼ yAb•Ar iþˆtIyù b•Cerr öTm mAesr elAek•r• yA^• Zr¨ k•ret pAreb•. 37ik••–˜Þ yKn emG
öTm id•n t¡Ab•u S˜îApn k•r• h•eyùiCl. 18emAiz t¡Ab•ur pib•^ t¡Ab•ur opr iCl tKn elAek•r• tAed•r yA^•
iB˜i%Ùel• j“AyùgAmt S˜îApn k•rl. tArpr es Zr¨ k•rAr ec•X• k•erin. yt(•, n• emG oper ŸeWiCl
iB˜i%Ùel•r opr k•AWAemAiw b•sAl Žb•M ŒAgl id•eyù tt(•Š tAr• esKAen” iCl. 38tA” öBu˜r emG id•enr
Ku<iwÙel• b•sAl. 19tArpr emAiz pib•^ t¡Ab•ur opr eb•l•yù iCl smAgm t¡Ab•ur oper Žb•M rAet ŒAÙn
b•A”err t¡Ab•u b•sAl. Žb•M tAr opr ŒA•CAd•n id•l. iCl emeGr eB˜ter. tA” ”•S•óˆAeyùelr smý pirb•Ar
es sb•ik•C¢” öBu˜r ŒAed•z met• k•rl. tAed•r puer• yA^ApeT emGiw ed•Ket pAi•Cl.
95

elb•Iyù pˆu S˜kÿ •

eh•Amb•il o qneb•dYsmhU • 14
''yKn ek•An elAk• öBu˜ek• eh•Amb•il ih•eseb•
öBu˜ ö½Vr emAizek• fAk•eln Žb•M smAgm t¡Ab•u
1 eTek• tAr seÒ˜ k•T• b•leln/ 2''”•S•óˆAeyùelr
elAk•ed•r b•lÉ yKn öBu˜r k•AeC etAmr• ek•An !neb•†
Žk•iw pAKI Ÿph•Ar ed•yù/ tKn es” pAKIiw eyn
Žk•iw G•uG•u ik•Mb•• Žk•iw k•ic• pAyùr• h•yù. 15yAj“k•
Œb••” qneb•†iwek• eb•d•Ir k•AeC ŒAneb•. tArpr es
ineyù ŒAseb•/ es” !neb•† eyn etAmAed•r” ek•An Žk•iw pAKIr mATAiw ewen iC¡e¼ eneb• Žb•M eb•d•Ir opr
g]h•pAilt öA,I h•yù/ t• Žk•iw gr¨/ emx b•• CAglo pAKIiwek• epA¼Aeb•. pAKIiwr r)˜ eb•d•Ir pAez eP•el
h•et pAer. ed•eb•. 16yAj“k• Œb••” pAKIiwr glAr Tilw• ewen
3
''yKn ek•An b•Yi)˜ tAr egA-pAl eTek• eh•Amb•il eneb•/ pAlk•Ùilo srAeb• Žb•M esÙilek• eb•d•Ir pUb•R
ed•yù/ tKn esw• eyn x¡A¼ h•yù/ yAr meD•Y ek•An ed•Ax id•ek• C¡¢e¼ eP•el ed•eb•. eb•d•I eTek• CA” sireyù rAKAr
en”. smAgm t¡Ab•uet eFAk•Ar mueK es öA,Iiwek• ŽwA” h•l j“Ayùg•. 17yAj“k• pAKIiwr fAnAr j“AyùgAw•
ŒAneb•. tArpr öBu˜ es” qneb•† ýh•, k•reb•n. iC¡e¼ eP•leb• ik••–˜Þ pAKIiwek• éB˜Ag k•reb• n•. tArpr
4
öA,Iiwek• h•tY• k•rAr smyù es Œb••” öA,Iiwr pAKIiwek• eb•d•Ir Ÿpr k•AeWr oprk•Ar ŒAÙen
mATAyù tAr h•At rAKeb•. öBu˜ es” b•Yi)˜ek• pAp epA¼Aeb•. Žw• h•l eh•Amb•il/ ŒAÙen öS˜Þt qneb•†.
eTek• mu)˜ k•rAr j“‘” öAyùiü‚%räep eh•Amb•il ýh•, Žr sugÞ“ öBu˜ek• KuzI k•er.
k•reb•n. 5'öBu˜r sAmen” es es” Ž¡e¼ b•AC¢riwek•
h•nn k•reb•. tArpr h•AerAe,r pue^r• ŒTRAí yAj“k•rA zs´ qneb•†smhU •
smAgm t¡Ab•uet eFAk•Ar mueK Œb•iS˜ît eb•d•Ir k•AeC ''yid• ek•Ÿ öBu˜˜ ö½Vrek• zs´ qneb•† d•An k•er/
Œb••” es” r)˜ ŒAneb• Žb•M eb•d•Ir oper Žb•M
c•ArpAez t• iCiweyù ed•eb•. 6 yAj“k• Œb••” öA,Iiwr
2 teb• tAr qneb•† eyn Ù¡e¼A myùd•• eTek• !trI
h•yù. Ž” myùd•Ar opr elAk•iw Œb••” etl FAleb•
ed•h• eTek• c•Am¼• CA¼Aeb• Žb•M tArpr öA,Iiwek• Žb•M tAr opr ku•ª•ur¨ rAKeb•. 2 tArpr es esw•
ek•ew w¦k•er• w¦k•er• k•reb•. 7h•AerAe,r pue^r• ŒTRAí h•AerAe,r pu^ed•r k•AeC ŒTRAí yAj“k•ed•r k•AeC ŒAneb•.
yAj“k•rA Œb••” eb•d•Iet ŒAÙn ‰ˆAleb• Žb•M tArpr es etl ŒAr sugiÞ“ emzAen• Žk•mueW• myùd•Ar Ù¡e¼•
ŒAÙenr opr k•AW c•ApAeb•. 8tArpr tAr• eb•d•Ir eneb•. yAj“k• tKn eb•d•Ir oper Ž” S•åArk• !neb•†
operr ŒAÙen j“e¼• k•r• k•AeWr opr Œb••” epA¼Aeb•. Ž” qneb•† ŒAÙen öS˜Þt. Žr sug Þ“ öBu˜ek••
w¦k•er•Ùel• :mAT• ŒAr c•ib•y u ˜ mAMsò rAKeb•. 9yAj“k•
R ) KuzI k•er. 3 h•AerA, Žb•M tAr pu^ed•r j“‘ TAk•eb•
j“l id•eyù Œb••” j“•–˜Þiwr pAÙil ŒAr ed•eh•r iB˜terr b•Aik• pe¼ TAk•• zs´ qneb•†. öBu˜ek• ed•oyù• ŒAÙen
ŒMzÙil D•ueyù eneb•. tArpr yAj“k• eb•d•Ir oprk•Ar !tir Ž” qneb•† ŒtY–˜ÿ pib•^.
j“•–˜Þiwr smˆˆS˜ÿ ŒMz pui¼eyùù eneb•. Ž h•l eh•Amb•il/
ŒAÙen öS˜Þ& Žk•iw qneb•†. Ž” qneb•†r sugÞ“ öBu˜ek• esk¡ •• zs´ qneb•†smhU •
KuzI k•reb•. 10'yKn ek•Ÿ eh•Amb•il ih•eseb• Žk•w• 4
''yKn ek•An elAk• Ÿnuen es¡k•• zs´ qneb•†
emx b•• Žk•w• CAgl Ÿph•Ar ed•y/ù tKn es” öA,Iiwek• Ÿph•Ar ed•yù tKn t• eyn Œb••” KAimrib•h•In r¨iw
Œb••” pur¨x öA,I h•et h•eb•/ yAr meD•Y ek•An ed•Ax h•yù y• imih• myùd•• o etl id•eyù !trI/ ŒTb•• eyn
b•• K<ut en”. 11öBu˜r sAmen eb•d•Ir Ÿ%r id•ek• es etl emzAenA sr¨c•Aka•lI h•yù. 5 yid• &u“im es¡k•ApAe^
öA,Iiw h•tY• k•reb•. tArpr h•AerAe,r pue^r• ŒTRAí es¡k•• zs´-qneb•† ŒAen•/ t• h•el t• eyn Œb••”
yAj“k•rA öA,Iiwr r)˜ eb•d•Ir oper Žb•M c•ArpAez etl emzAen• K•Aimrib•h•In Ù¡e¼• myùd•Ar !trI h•yù.
iCiweyù ed•eb•. 12yAj“k• tArpr öA,Iiwek• w¦k•er• 6
&u“im Œb••” esw• w¦k•er• w¦k•erA k•reb• Žb•M tAr
w¦k•er• k•er k•Aweb•. tArpr es w¦k•erAÙel• :mAT• opr etl FAleb••. Žiw h•l zs´ qneb•†. 7 yid• &u“im
o c•ib•Ryu)˜ mAMsò eb•d•Ir ŒAÙen rAK• k•AeWr opr k•¼Ayù B˜Aj“• zs´ qneb•† ineyù ŒAes•/ tKn eyn t•
rAKeb•. 13yAj“k• j“l id•eyù öA,Iiwr pAÙil ŒAr etl emzAen• Ù¡e¼A myùd•• id•eyù !trI h•yù.
8
ed•eh•r iB˜terr ŒMzÙil D•eu yù eneb•. yAj“k•ek• Œb••” ''&u“im Œb••” Ž” sb• ij“ins eTek• !trI zs´
pZiwr smˆS˜ÿÿ ŒMz” ŸísgR k•ret h•eb•. es eb•d•Ir qneb•†Ùil öBu˜r k•AeC ŒAneb•. yAj“ek•r k•AeC esÙil
opr öA,Iiwek• pui¼eyù eneb•. Ž h•l eh•Amb•il/ ŒAÙen ineyù yAeb• Žb•M es esÙilek• eb•d•Ir opr rAKeb•.
öS˜Þt qneb•†. Ž” sug Þ“ öBu˜ek• KuzI k•er. 9
tArpr yAj“k• zs´ qneb•†r ik•C¢ ŒMz eneb• Žb•M
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 2:10-4:5 96

Ž” S•åArk• qneb•†/ eb•d•Ir opr epA¼Aeb•. Ž” qneb•† pue^r• eb•d•Ir c•ArpAez öA,Iiwr r)˜ iCwAeb•. 9ŒAÙen
ŒAÙenr !trI. Žr sugÞ“ öBu˜ek• KuzI k•er. 10pe¼ öS˜Þt qneb•†r mt k•er elAk•iw mÒ˜l qneb•†r Žk•w•
TAk•• zs´ qneb•† h•AerA, o tAr pu^ed•r j“‘. öBu˜ek•• ŒMz öBu˜r öit ŸísgR k•reb•. elAk•iw Œb••” c•ib•R/
ed•oyù• Ž” ŒAÙen !trI qneb•† ŒtY•–˜ÿ pib•^. smý c•ib•Ryu)˜ elj“ Žb•M ey c•ib•R öA,Iiwr iB˜tr
11
''&u“im Œb••” KAimr emzAenA ek•An zs´ qneb•† ŒMezr smˆS˜ÿ ŒÒ˜ÙelAek• eFek• rAeK t• ŸísgR
öBu˜ek•• ed•eb• n•. &u“im KAimr b•• mD•u •ŒAÙen J“les k•rùeb•. :ipCenr h•Ae¼r Žek•b•Aer lAegAyùA ŒMz eTek•
öBu˜ek• !neb•† ih•eseb• ed•eb• n•. 12öTm P•sl eTek• elj“wA es ek•ew ed•eb•.ò 10k•iwr k•AeCr éiw b•]O• o
ŒAn• qneb•† ih•eseb• &u“im KAimr o mD•u• öBu˜r k•AeC tAed•r eFek• rAK• c•ib•Rek• elAk•iw eyn d•An k•er.• es
ŒAnet pAer•/ ik••–˜Þ KAimr o mD•u sugÞ“ h•eyù Ÿeb• Œb••” yk]•etr c•ib•R ŒMzw¦k•u o d•An k•reb. es Œb••”
yAoyùAr j“‘• eb•d•Ir opr eyn epA¼Aen• n• h•yù. b•]O• semt esiwek• sireyù eneb•. 11tArpr eb•d•Ir
13
etAmAr ŒAn• öitiw zs´ qneb•e† &u“im Œb••” opr yAj“k• esÙilek• epA¼Aeb•. öBu˜r öit ŒAÙenr
lb•, ed•eb•. ö½Verr inyùemr lb•, eyn etAmAr zs´ qneb•†” h•l mÒ˜l qneb•† ik••–˜Þ Žw• sAD•ArŠ mAnux
qneb•† eTek• b•Ad• n• pe¼. etAmAr smˆS˜ÿ qneb•†r KA† ih•sAeb• ýh•Š k•ret pAreb•.
seÒ˜ Œb••” lb•, ŒAneb•.
mÒ˜l qneb•† ih•eseb• Žk•iw CAgl
öTm P•sl eTek• zs´ qneb•†smhU • 12
''yid• qneb•†iw• Žk•iw CAgl h•yù t• h•el elAk•iw
14
''yKn &u“im öTm P•sl eTek• zs´ qneb•† öBu˜r tAek• öBu˜r sAmen ŒAneb•. 13elAk•iw CAgliwr mATAyù
k•AeC ŒAneb•/ tKn Œb••” ŒAÙen J“lsAen• zes´r tAr h•At rAKeb• Žb•M tAek• smAgm t¡Ab•ur sAmen
mAT• ŒAneb•. Ž”Ùil Œb••” wAwk•• zes´r c•Ý,R k•r• h•tY• k•reb•. tArpr h•AerAe,r pu^ eb•d•Ir c•ArpAez
mAT• h•eb•. Ž” h•eb• etAmAr öTm P•sl eTek• ŒAn• CAgelr es r)˜ iCwAeb•. 14öBu˜r öit ŒAÙenr qneb•†
zs´ qneb•†. 15&u“im Œb•zY” etl ŒAr sugiÞ“ tAr ih•eseb• elAk•iw mÒ˜l qneb•†r ik•C¢ ŒMz Œb••”
opr FAleb•. Ž” h•l zs´ qneb•†. 16yAj“k• Œb••” d•An k•reb•. öA,Iiwr iB˜terr ŒMzÙilr operr o
Ù¡e¼• zes´r ik•C¢ ŒMz/ etl Žb•M smˆS˜ÿ D•Un• öBu˜r c•ArpAezr c•ib•R elAk•iw Œb••” ŸísgR k•reb•. 15elAk•iw
k•AeC S•åArk• !neb•† ih•eseb• epA¼Aeb•. nIec•r ipCenr id•ek•rù mAMsepzIr k•ACAk•AiC éiw b•]O•
o tAed•r c•ib•Rr ŒA•CAd•n Œb••” ŸísgR k•reb•. es
mÒ˜l qneb•†smhU • yk]•etr c•ibR• ŒMzo ed•eb•. es Œb••” ŽwAek• b•]O•sh•
''mÒ˜l qneb•† ih•eseb• yKn ek•Ÿ ö½Verr k•AeC sireyù ed•eb•. 16Žrpr yAj“k• Œb••” ŽÙil eb•d•Ir
3 ŸísgR ed•yù tKn öA,Iiw Žk•iw pur¨x b•• S˜¤I gr¨
h•et pAer. ik••–˜Þ öA,Iiwr Œb••” eyn ek•An ed•Ax n•
opr epA¼Aeb•. mÒ˜l qneb•† h•l ŒAÙen öS˜Þt Žk•
qneb•†. Žr sugÞ“• öBu˜ek• KuzI k•er. Žiwo sAD•ArŠ
TAek•. 2elAk•iw öA,Iiwr mATAyù h•At rAKeb•• Žb•M mAnux KA† ih•sAeb• ýh•Š k•ret pAer; ik••–˜Þ ešþ
smAgm t¡Ab•uet eFAk•Ar mueK öA,Iiwek• h•tY• k•reb•/ ŒMzÙil ŒTR A í c•ib•R öBu ˜ r j“‘ inid$ • X.
17
tArpr eb•d•Ir oper ŒAr tAr c•ArpAez h•AerAe,r b•MzprµprAyù Ž” inyùm ic•rk•Aelr j“‘ etAmAed•r
pue^r• ŒTRAí yAj“k•r• r)˜ iCwAeb•. 3mÒ˜l qneb•† meD•Y c•let TAk•eb•. eyKAen” etAmr• TAk• etAmr•
h•l öBu˜r öit ŒAÙen öS˜Þt Žk• qneb•†. öA,Iiwr Œb••” k•Kno c•ib•R b•• r)˜ KAeb• n•.®
ed•eh•r iB˜ter o b•A”er ey c•ib•R ŒAeC/ yAj“k• t•
Œb••” ŸísgR k•reb•. 4 elAk•iw éiw b•]O• Žb•M ey c•ib•R Œj“Ae•–˜ÿ G•ew yAoyAù pApk•emrR j“‘ qneb•†smhU ••
inteµ•Vˆr nIec• tAed•r eFek• ereKeC esÙel• ŸísgR öBu˜ emAizek• b•leln/ 2''”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
k•reb•. es ey c•ib•R yk]•íek• eFek• ereKeC esiwo
ŸísgR k•reb• Žb•M b•e] O•r seÒ˜ Žiwek• sireyù rAKeb•.
4 b•el•É yid• ek•An b•Yi)˜ Œj“Ae•–˜ÿ pAp k•er eP•el
Žb•M öBu˜ y• k•ret b•Ar, k•ereCn etmn ek•An k•Aj“
5
tArpr h•AerAe,r pue^r• eb•d•Ir opr c•ib•R epA¼Aeb•. k•er/ tKn es” b•Yi)˜ Œb••” Ž” k•Aj“Ùil k•reb•É
3
ŒAÙenr oprk•Ar k•AeW rAK• ‰ˆl•–˜ÿ qneb•†r opr ''yid• ŒiB˜ix)˜ yAj“k• Žmn Žk•w• Bu˜l k•er
t• tAr• rAKeb•. Žw• h•l ŒAÙen öS˜Þt qneb•†. Žr b•es yAet elAek• tAr pAep ed•AxI h•eyù yAyù/ tKn
sugÞ“ öBu˜ek• KuzI k•er. 6 yKn ek•An elAk• öBu˜r yAj“k• tAr pAepr j“‘ Œb••” öBu˜r k•AeC Žk•iw
öit mÒ˜l qneb•† ih•eseb• Žk•iw emxˆ b•• Žk•iw qneb•† d•An k•reb•. yAj“k• Œb••” ek•An ed•Ax en”
CAgl d•An k•er/ tKn öA,Iiw pur¨x ŒTb•• S˜¤I•j“AtIyù Žmn Žk•iw Ž¡e¼ b•AC¢r ŸísgR k•reb•. pAp qneb•†
h•et pAer; ik••–˜Þ tAet eyn Œb••” ek•An ed•Ax nA ih•eseb• es Ž¡e¼ b•AC¢riw öBu˜ek• ŸísgR k•reb•.
TAek•. 7yid• es tAr !neb•† ih•eseb• Žk•iw emxzAb•k• 4
ŒiB˜ix)˜ yAj“k• Ž¡e¼ b•AC¢riwek• smAgm t¡Ab•r u öeb•z
ŒAen teb• es t• öBu˜r sAmen ŒAneb•. 8es Œb••” peT ŒAneb•. tArpr tAr h•At x¡Ae¼r mAT•yù rAKeb•
tAr h•At öA,Iiwr mATAr opr rAKeb• ŒAr smAgm Žb•M öBu˜r sAmen x¡A¼wAek• h•tY• k•reb•. 5es” yAj“k•
u sAmen öA,Iiwek• h•tY• k•reb•. tArpr h•AerAe,r
tA<b•r b•AC¢riw eTek• ik•C¢w• r)˜ ineyù tA smAgm t¡Ab•ur
97 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 4:6-35

eB˜ter ineyù ŒAseb•. 6 per tAr ŒA[u˜l re)˜r meD•Y x¡A¼ek• pui¼eyùiCl. smý sµˆöd•Aeyùr pe(• ŽwA”
efAb•Aeb• Žb•M pib•^tm j“AyùgArù ŒA•CAd•enr sAmen h•l pAp emAc•enr qneb•†.
öBu˜r sAmen ˆsAtb•Ar es” r)˜ eCwAeb••. 7yAj“k• ik•C¢w• 22
''Žk•j“n zAsk• Œj“Ae•–˜ÿ pAp k•ret pAer Žb•M
r)˜ sugÞ“I eb•d•Ir ek•Ae, lAgAeb•. :Ž” eb•d•Iiw smAgm tAr öBu˜ ö½Vr y• y• k•ret Œb••” inexD• k•eriCeln/
t¡Ab•uet öBu˜r sAmen reyùeC.ò x¡Ae¼r sb• r)˜wA” tAr meD•Y ek•An Žk•w• es k•er eP•let pAer. Ž”
tAek• eh•Am eb•d•Ir nIec• eFel id•et h•eb•. :Ž” eb•d•Iiw pAp k•rAr j“‘ zAsk• ed•AxI h•eb•. 23yid• zAsk• tAr
smAgm t¡Ab•uet eFAk•Ar mueKr eb•d•I.ò 8 pAepr j“‘ pAp sµ•VˆeÞ“• b•uJ“et pAer/ t• h•el es Œb••” ek•An
qneb•†r b•AC¢riwr smˆS˜ÿÿ c•ib•R es eb•r k•er eneb•. ed•Ax en” Žmn Žk•iw pur¨x CAgl ŒAneb•. eswA”
eB˜terr ŒMzÙilr oprk•Ar o ˜cArpAezr c•ib•Ro h•eb• tAr qneb•†. 24zAsk•iw Œb••” tAr h•At CAgliwr
es ineyù eneb•. 9es Œb••” b•]O• Žb•M k•iwr nIec• ey mATAyù rAKeb• ŒAr öBu˜r sAmen eyKAen eh•Amb•il
c•ib•R tAed•r eFek• rAeK t• eneb•. es yk]•etr c•ib•Ro h•tY• k•r• h•yù esKAen” tAek• h•nn k•reb•. CAgliw
Œb••” eneb•. es Žw• b•]eO•r sAeT” eb•r k•er eneb•. h•l ed•AxemAc•enr b•il. 25pAp qneb•†r ik•C¢w• r)˜
10
mÒ˜l qneb•†r x¡A¼iwr ŸísgRIk•re,r mt” yAj“k• yAj“k•• Œb••” tAr ŒA[u˜el eneb• Žb•M ‰ˆl•–˜ÿ qneb•†r
Œb••” Ž” smS˜ÿ ŒMzÙel• ŸísgR k•reb•. eh•Am eb•d•Ir ek•A,ÙelAyù t• eP•leb•. b•Aik• r)˜w¦ku• yAj“k•
qneb•†r j“‘ ey eb•d•I/ tAr opr yAj“k• Œb••” Œb••” eb•d•Ir emeJ“et eFel eP•leb•. 26ŒAr CAgliwr
öA,Iiwr ŒMzÙel• epA¼Aeb•. 11-12ik••–˜Þ yAj“k• Œb••” smˆS˜ÿÿ emd• yAj“k• Œb••” eb•d•Ir opr epA¼Aeb•;
x¡A¼iwr c•Am¼•/ eB˜terr ŒMzÙel• Žb•M zrIerr mÒ˜l qneb•† d•Aenr emd• eymnB˜Aeb• es epA¼Ayù
b•j$“Y pd•ATR Žb•M mATA o pAeyùr smˆS˜ÿÿ mAMs sireyù es”B˜Aeb• yAj“k• Œb••” t• epA¼Aeb•. Ž”B˜Aeb• yAj“k•
eneb•. yAj“k• es” sb• ŒMz t¡Ab•ur b•A”er ib•ezx es” zAsk•ek• tAr pAp emAc•enr öAyùiü‚% k•reb•
j“AyùgAyù Ð eyKAen CA”Ùel• eFel rAK• h•yù/ esKAen Žb•M ö½Vr tAek• (•m• k•reb•n.
27
b•eyù ineyù ŒAseb•. esKAen Œb••” es k•AeWr opr ''sAD•Ar, elAek•ed•r ek•Ÿ yid• Œj“Ae•–˜ÿ pAp
es” sb• ŒMz ereK epA¼Aeb•. eyKAen CA”Ùel• FAl• k•er Žb•M öBu˜ y• inixß“ k•ereCn Žmn ik•C¢ yid••
ŒAeC esKAen” x¡A¼iwek• epA¼Aet h•eb•. k•er tAh•el es tAr ŒprAeD•r j“‘ ŒA”enr k•AeC
13
''Žmno h•et pAer ey smý ”•S•óˆAeyùl jAit n• d•Ayùb•ß “ TAk•eb•. 28yid• es” b•Yi)˜iwr inej“r pAp
ej“en pAp k•reC. tAr• h•yùetA Žmn Œenk• k•Aj“ ib•xeyù D•Ar,• j“e›˜å/ teb• es inü‚yù” ed•Ax en” Žmn
k•er b•eseC eyÙil tAed•r n• k•ret” öBu˜ ŒA|•A Žk•iw S˜¤I CAgl ŒAneb•. Ž”iw” h•eb• elAk•iwr pAepr
id•eyùeCn. yid• tA” G•ew tAr• ed•AxI h•eb•. 14yid• j“‘ qneb•†. pAp k•ereC b•el es Œb••” Ž” CAgliw
tAr• es” pAp sµ•VˆeÞ“• b•uJ“et pAer/ teb• tAr• smý ŒAneb•. 29es tAr hAt öA,Iiwr mATAyù rAKeb• Žb•M
j“Aitr j“‘ pAepr qneb•† ih•eseb• Žk•w• Ž¡e¼ b•AC¢r eh•Amb•ilr j“AyùgAyù tAek• h•tYA k•reb•. 30tArpr
ŸísgR k•reb•. tAr• Œb••” Ž¡e¼ b•AC¢riwek• smAgm yAj“k• CAgliwr ik•C¢w• r)˜ tAr ŒA[u˜el eneb• Žb•M
t¡Ab•uet• ineyù ŒAseb•. 15elAek•ed•r meD•Yk•Ar öb•I,rA eh•Amb•ilr eb•d•Ir ek•A,ÙelAet es” r)˜ eP•leb•.
öBu˜r sAmen x¡A¼iwr mATAyù h•At rAKeb• Žb•M tKn Žrpr yAj“k• CAegr b•Aik• r)˜w¦ku• Œb••” eb•d•Ir
Žk•j“n öBu˜r sAmen Ž¡e¼ b•AC¢riwek• h•tY• k•reb•. emeJ“et eFel ed•eb•. 31eymnB˜Aeb• mÒ˜l qneb•† eTek•
16
ŒiB˜ix)˜ yAj“k• ey tKn k•%Rb•Yrt iC•l/ es emd• ed•oyù• h•yù/ es”B˜Aeb yAj“k• Œb••” CAgliwr
ik•C¢w• r)˜ smAgm t¡Ab•uet ineyù ŒAseb•. 17yAj“•k•iw smˆS˜ÿÿ emd• ŸísgR k•reb•. yAj“k• Œb••” öBu˜r Ÿe£•e•
tAr ŒA[u˜l re)˜r meD•Y efAb•Aeb• Žb•M t• sAtb•Ar sugiÞ“ ih•eseb• eb•d•Ir opr t• epA¼Aeb•. Ž”B˜Aeb•
öBu˜r sAmen pd$•Ar sµ•åKu B˜Aeg iCiweyù ed•eb•. 18tArpr yAj“k• es” b•Yi)˜ek• tAr pAp
yAj“k• ik•C¢w• r)˜ eb•d•Ir ek•A,ÙelAyù eP•leb•. :Ž” emAc•enr öAyùiü‚% k•reb•. Žb•M ö½Vr es” b•Yi)˜ek•
u meD•Y öBu˜r sAmen reyùeC.ò yAj“k•
eb•d•I smAgm t¡Ab•r (•m• k•reb•n.
32
smˆS˜ÿ r)˜ ‰ˆl•–˜ÿ qneb•†r eb•d•Ir emeJ“yù FAleb•. ''pAepr qneb•† ih•eseb• yid• es” elAk•iw Žk•iw
:Ž” eb•d•I smAgm t¡Ab•ur meD•Y eFAk•Ar mueK reyùeC.ò emxzAb•k• ŒAen t•h•el tAek• Œb••” ek•An ed•Ax
19
Žrpr yAj“k• öA,Iiwr smˆS˜ÿÿ c•ib•R eneb• Žb•M t• en” Žmn Žk•iw S˜¤I zAb•k• ŒAnet h•eb•. 33elAk•iw
eb•d•Ir opr epA¼Aeb•. 20yAj“k• pAp qneb•† eymnB˜Aeb• Œb••” tAr h•At öA,Iiwr mATAyù rAKeb• Žb•M eyKAen
x¡A¼iwek• ŸísgR k•eriCl es”B˜Aeb•” Ž” smˆS˜ÿÿ tAr• eh•Amb•il h•tY• k•er esKAen” ed•Ax emAc•enr
ŒMzÙel• ŸísgR k•reb•. Ž”B˜Aeb• yAj“k• elAek•ed•r qneb•†ek• h•tY• k•reb•. 34yAj“k• tAr ŒA[u˜el Œb••”
Zic• k•er &u“leb•* Žb•M ö½Vr ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r es” pApemAc•enr qneb•† eTek• ik•C¢w• r)˜ eneb•
(•m• k•reb•n. 21yAj“k• Œb••” Ž” x¡A¼iwek• izib•err Žb•M eh•Amb•ilr eb•d•Ir ek•A,Ùilet t• lAgAeb•.
b•A”er ŒAneb• Žb•M t• epA¼Aeb•/ eymnB˜Aeb• es öTm Žrpr yAj“k• emxzAb•k•wAr b•Ak•I sb• r)˜ eb•d•Ir
emeJ“yù FAleb•. 35eymnB˜Aeb• mÒ˜l qneb•†Ùilr meD•Y
e l A e k • e d • r Ö Ö Ö & u“ l e b • ŒTb•• ''öAyùiü‚%k•rŠ.¾¾ ih•º•¨ z€•iwr
emxzAb•ek•r emd•mAMs ŸísgR k•r• h•yù/ yAj“k•
ŒTR ''FAk•• ed•oyù•/¾¾ "luk•Aen•® ŒTb•• "pAp mueC ed•oyù•.®
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 5:1-6:4 98

es”B˜Aeb• emxzAb•k•iwr•smˆS˜ÿÿ emd• ŸísgR k•reb•. es Œb••” 8 k•Ap g<ue¼• myùd•• ŒAneb•. ŽwA” h•eb•
eswAek• yAj“k• eymnB˜Aeb• ek•An eh•Amb•il öBu˜ek• tAr pAepr j“‘ qneb•†. elAk•iw ek•Anß*em” myùd•Ayù
ed•oyù• h•yù/ es”B˜Aeb• eb•d•Ir opr tAek• epA¼Aeb•. ek•An etl ed•eb• n•. t• pAp emAc•enr qneb•† b•el
Ž”B˜Aeb• yAj“k• es” b•Yi)˜ek• tAr pAp emAc•enr es Žet ku•ª•ur¨ ed•eb• n•.
öAyùiü‚% k•reb• Žb•M ö½Vr es” b•Yi)˜ek• (•m• k•reb•n. 12
elAk•iw Œb••” myùd•Ar Ù¡e¼• yAj“ek•r k•AeC
ŒAneb•. yAj“k• t• eTek• Žk• mueW• myùd•• eneb•. Ž
ib•iB˜å D•re,r ŒAk•iS•åk• pAp h•eb• Žk• S•år,ATRk• qneb•†. eb•d•Ir opr yAj“k• Ù¡e¼•
myùd•• epA¼Aeb•. Ž h•l ö½Verr öit ŒAÙen epA¼Aen•
5 ''ek•An mAnux Žk•iw stk•Rb•A,I Znet pAer/ ŒTb••
Žk•j“n mAnux Žmn ik•C¢ Zen b•• ed•eK TAk•et
pAer y• Œ‘ elAk•ed•r b•l• Ÿic•í. yid• es” elAk•iw
Žk• qneb•†. Ž pAepr j“‘ ŸísgR qneb•†. 13Ž”B˜Aeb•
yAj“k• mAnuxiwek• ezAD•n k•reb• Žb•M ö½Vr es”
y• ed•eKeC b•• ZeneC• t• n• b•el/ t• h•el es Ž” mAnuxiwek• (•m• k•reb•n. eyw¦ku• zs´ qneb•† pe¼
pAepr j“e‘ ed•AxI h•eb•. 2ŒTb•• elAk•iw h•yùt ŒZic• TAk•eb•/ t• sAD•ArŠ zs´ qneb•†r mt” yAj“ek•r
ek•An ik•C¢ SpzR k•ret pAer. eymn g]h•pAilt ek•An j“‘ h•eb•.®
öA,Ir m]ted•h• ŒTb•• ek•An ŒZic• öA,Ir m]ted•h•. 14
öBu ˜ emAizek• b•leln/ 15''ek•An b•Yi)˜
o” elAk•iw nAo j“Anet pAer ey es Ïsb• ŒAk•iS•åk•B˜Aeb• öBu˜r pib•^ ij“inesr sAeT ek•An
ij“ins•SpzR k•ereC; ik••–˜Þ tb•u es Bu˜l k•rAr k•Are, ed•Ax k•ret pAer. ese(•e^ es” b•Yi)˜ ek•An K<ut
ed•AxI h•eb•. 3Žmn Œenk• ib•xyù ŒAeC y• mAnuexr en” Žmn Žk•iw pur¨x emx Œb••” ŒAneb•. ŽwA”
k•AC eTek• ŒAes Žb•M mAnuxek• ŒZic• k•er. Žk•j“n h•eb• öBu˜r öit ed•Aexr j“‘ ed•oyù• !neb•†. &u“im
mAnux n• ej“en” Œ‘ Žk•j“enr k•AC eTek• Žseb•r Œb••” pib•^ S˜îAenr mAp k•AiW b•Yb•h•Ar k•reb• Žb•M
ey ek•An Žk•w• SpzR k•ret pAer. yKn es” mAnux pur¨x emxiwr Žk•iw mUlY iWk• k•reb•. 16pib•^
j“Anet pAer ey es ŒZic• ij“ins SpzR k•ereC/ ij“inesr seÒ˜ es ey pAp k•ereC tAr j“‘ elAk•iw
tKn es ed•AxI h•eb•. 4Žk•j“n mAnux B˜Al ŒTb•A mª• Œb••” tAr j“irmAn• ed•eb•. es y• ed•eb• b•el öitš¨it
ik•C¢ ic••–˜ÿ• n• k•er” h•Wk•ArI öit|•• k•er eP•let id•eyùiCl t• ed•eb• o tAr seÒ˜ mUelYr Žk• pÇ•ˆmAMz
pAer Žb•M Žsµpek$• Bu˜el eyet pAer ik••–˜Þ yKn eyAg k•reb• Žb•M es” mUlY yAj“k•ek•• ed•eb•. Ž”B˜Aeb•
tAr öit|•Ar k•TAw• men pe¼/ tKn” es h•eb• ed•AxI pApemAc•enr !neb•†r emxiw ŸísgR k•er yAj“k• es”
k•Ar, es tAr öitš¨it r(•• k•erin. 5sutrAM yid• b•Yi)˜r öAyùiz% k•reb• Žb•M ö½Vr Ï b•Yi)˜ek• (•m•
ek•An mAnux ŽÙilr meD•Y ek•An Žk•iw ib•xeyù ed•AxI k•reb•n.
h•yù t•h•el/ es ey k•Aj“w• Bu˜l k•er k•ereC t• 17
''yid• ek•An b•Yi)˜ pAp k•er TAek• Žb•M öBu˜r
Œb••” S•VˆIk•Ar k•reb•. 6es Œb••” tAr k]•t ed•Aexr ŒA|•AÙilr ek•An Žk•iw l[G•n k•er TAek•/ Žmnik
j“‘ öBu˜r k•AeC ŒAseb•. es Œb••” Žk•w• S˜¤I yid• es t• n• ej“en k•er TAek•/ es ed•AxI Žb•M tAr
emxzAb•k• b•• S˜¤I CAgl pApemAc•enr !neb•† ih•eseb• pAepr j“‘ d•AyùI. 18es” b•Yi)˜ek• yAj“ek•r k•AeC
ŒAneb•. tArpr yAj“k• es” mAnuxiwek• k]•t pApk•mR ek•An K<ut en” Žmn Žk•iw pur¨x emx ŒAnet h•eb•.
eTek• mu)˜ k•rAr j“‘ y• ik•C¢ k•rAr k•reb•. es” pur¨x emx h•eb• ed•AxemAc•enr qneb•†. Ž”B˜Aeb•
7
''yid• elAk•iw emxzAb•k• id•et smTR n• h•yù teb• Œj“Ae•–˜ÿ esiw ey pAp k•eriCl• t• eTek• yAj“k•
es Œb••” éiw G•uG•u pAKI b•• éiw pAyùr• ˆö½Verr tAek• mu)˜ k•reb•• Žb•M ö½Vr es” b•Yi)˜ek• (•m•
k•AeC ŒAneb•. ŽÙel• h•l tAr k]•t pAepr j“‘ k•reb•n. 19Žmn ik• es ey pAp k•reC Žw• n• j“Anelo
qneb•† . Žk•iw pAKI h•eb• Œb••” tAr pAepr qneb•† elAk•iw ed•AxI sutrAM es öBu˜ek• Œb••” tAr ed•AxATRk•
Žb•M Œpriw h•eb• eh•Aemr qneb•†. 8 elAk•iw Œb••” qneb•† d•An k•reb•.®
esÙil yAj“ek•r k•AeC ŒAneb•. öTem yAj“k• pAp
qneb•† ih•eseb• Žk•iw pAKIek• ŸísgR k•reb•. yAj“k• Œ‘A‘ pAepr j“‘ ed•AxATkR •• qneb•†smhU •
öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 ''Žk•j“n b•Yi)˜ h•yùet•
pAKIr G•A¼ eTek• mATAwA ŒAlAd•• k•er eneb•/ ik••–˜Þ
pAKIiwek• éB˜Aeg B˜Ag k•reb• n•. 9yAj“k• Œb••”
eb•d•Ir pAez pAepr j“‘ ŸísgRIk]•t Ž” qneb•†r
6 Ž”sb• pAepr meD•Y ek•An Žk•w• k•er öBu˜r
ib•r¨ß“Ac•r, k•ret pAer. k•AerAr ek•An ib•xyù
r)˜ek• iCiweyù ed•eb•. tArpr b•Aik• r)˜ eb•d•Ir tled•ez ed•KAezAnA k•rArù smyù es b•YApAer ik• G•eweC es
eFel ed•eb•. Ž” h•l k]•t pAepr j“‘ qneb•†. 10Žrpr sµ•VˆeÞ“• imTY• k•T• b•let pAer. es ik•C¢ c•¢ir k•ret
yAj“k• iþˆtIyù pAKIiwek• Œb••” eh•Amb•ilr pAer ŒTb•• k•AŸek• Wk•Aet pAer. 3 Œe‘r h•Aireyù
inyùmAnuyAyùI ŸísgR k•reb•. Ž”B˜Aeb• yAj“k• es” yAoyù• ij“ins epeyù imeTY b•let pAer/ ŒTb•• tAr
b•Yi)˜ek• tAr k]•t pAp emAc•enr öAyùiz% k•reb• Žb•M öitš¨it ŒnuyAyùI k•Aj“ n•o k•ret pAer. ŒTb••
ö½Vr es” b•Yi)˜ek• (•m• k•reb•n. 11yid• mAnuxiw éiw ek•An b•Yi)˜ Œ‘ ek•An rk•emr Œ‘Ayù k•er TAk•et
G•uG•u pAKI b•• éiw pAyùr• id•et s•mTR n• h•yù t•h•el pAer. 4 ik••–˜Þ es Ž” D•re,r ek•An k•Aj“ k•rel
99 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 6:5-28

pAepr ed•Aex ed•AxI h•eb•/ sutrAM es y• ik•C¢ c•¢ir !trI Žk• D•re,r r¨iw” h•l zs´ qneb•†. ek•Aen•
k•eriCl/ es y• ik•C¢ Œ‘ek• Wik•eyù ineyùiCl t• es pib•^ S˜îAen yAj“k•rA Œb••” Ž” r¨iw KAeb•; smAgm
Œb••” iP•ireyù ed•eb•. ŒTb•• Œ‘ elAek•r• tAek• y• t¡Ab•ur öAÒ˜e,r meD•Y” Žw• KAeb•. 17zs´ qneb•†iw
ik•C¢ t%ÑAb•D•An k•rAr j“‘ id•eyùiCl ŒTb•• eysb• ij“ins Œb••” eyn KAimr id•eyù qtrI k•r• n• h•yùù. ŒAÙn
es epeyùo imeTY b•eliCl/ sb•ik•C¢ es Œb••” iP•ireyù id•eyù !trI ŒAmAek• ed•oyù • qneb•†smU h • ŒAim
ed•eb•. 5es y• ik•C¢ imTY• öitš¨it id•eyùiCl tAr yAj“k•ed•r ŒMz ih•eseb• id•eyùiC. Žw• ŒtY•–˜ÿ pib•^/
puerA d•Am ed•eb• Žb•M tArpr es ij“inxiwr Œitir)˜ d•An k•rA pAp qneb•† Žb•M ed•Ax qneb•†r mt.
Žk• pÇ•ˆmAMezr mt d•Amo Œb••” eP•rt ed•eb•. es 18
h•AerAe,r smˆS˜ÿÿ s•–˜ÿAned•r meD•Y öetYk•iw pur¨x
ök]•t ŒiD•k•ArIr k•AeC” es” ŒTR ed•eb•. eyid•n es s•–˜ÿAn ŒAÙen öS˜Þt öBu˜r öit ineb•id•t qneb•†smUh
tAr ed•AxATRk• b•il ineyù ŒAseb• esid•n es Ž” k•Aj“iw eKet pAer. Žw• etAmAed•r b•MzprµprAyùB˜Aeb•
k•reb•. ic•rk•Aelr inyùm. Ž” smˆS˜ÿ qneb•† SpezRr þˆArA”
6
''Ï b•Yi)˜ Œb••” yAj“ek•r k•AeC ed•AxATRk• b•il es” sb• mAnuxed•r pib•^t• ŒAes.®
ineyù ŒAseb•. t• Œb••” h•eb• emexr d•l eTek•
ŒAn• Žk•w• pur¨x emx. es” pur¨x emexr meD•Y yAj“k•ed•r zs´ qneb•†
eyn ek•An K<ut n• TAek•. yAj“k• y• b•leb• Žr d•Am 19
öBu˜ emAizek• b•leln/ 20"h•AerA, ŒAr tAr
h•eb• tA”. Žw• h•eb• öBu˜r k•AeC öd•% Žk• ed•AxATRk• pu^ed•r ŒAmAr k•AeC Ž”sb• qneb•† ŒAnet h•eb•.
b•il. 7 Žrpr yAj“k• öBu˜r k•AeC yAeb• Žb•M t¡Ar eyid•n tAr• h•AerA,ek• öD•An yAj“k• b•el ŒiB˜ix)˜
pApemAc•enr j“‘ öAyùiz% k•reb• Žb•M eyÙilr j“‘ k•reb•/ esid•n” tAr• Žw• k•reb•. zs´ qneb•†r j“‘
es d•AyùI iCl öBu˜ t¡Ar smˆS˜ÿ k•Aj“ (•m• k•er ed•eb•n.® tAr• Œb••” 8 k•Ap Ù¡e¼• myùd•• ŒAneb•. :öitid•enr
qneb•† d•Aenr smeyù” Žw• ed•oyù• h•eb•.ò tAr• Žr
eh•Amb•il ŒeD•Rk• ŒAneb• sk•Ael/ b•Aik• ŒeD•Rk• ŒAneb• sÞ“YAr
8
öˆB˜u emAizek• b•leln/ 9 ''h•AerA, Žb•M tAr pu^ed•r smyù.
21
Ž” ined$•z d•AoÉ ŽwA h•l eh•Amb•ilr inyùm. eb•d•Ir Ù¡e¼• myùd•Ar seÒ˜ etl emzAen• h•eb• Žb•M
Œi©Íku•eØr opr eh•Amb•il sk•Al n• h•oyù• py$•–˜ÿ es¡k•Ar pAe^ tAek• es¡k•• h•eb•. !tir h•eyù egel &u“im
sAr• rAt D•er TAk•eb•. eb•d•Ir ŒAÙn Œb••” Žk•wAnA Œb••” t• eB˜ter ŒAneb•. &u“im qneb•†iwek• w¦k•er•
eb•d•Iiwr oper ‰ˆlet TAk•eb•. 10yAj“k• Œb••” w¦k•er• k•er B˜AÒ˜eb•. Žr gÞ“ öBu˜ek• KuzI k•reb•.
22
msIn•r Œ•–˜ÿb•RAs preb• Žb•M tAr Ÿpr preb•• msIn• ''h•AerAe,r S˜î A en b•sAr j“‘ h•AerAe,r
b•eS˜¤ r epAzAk•. eb•d•Ir opr ŒAÙen d•ÿ“ ey Ÿ%rpur¨xed•r eTek• ŒiB˜ix)˜ yAj“k• Ž” zs´ qneb•†
qneb•†smUh• CA” h•eyù igeyùiCl yAj“k• es” pirtY)˜ Œb••” öBu˜r k•AeC ŒAneb•. Ž inyùm ic•rk•Al D•er
CA”• &u“el ineyù es” smˆS˜ÿÿ CA” eb•d•Ir pAez rAKeb•. c•leb•. öBu˜r j“‘ zs´ qneb•† Œb••” sµpU,RB˜Aeb•
11
Žrpr yAj“k• Ž” epAzAk• eCe¼ Œ‘ epAzAk• preb•/ Œi©Íd•ÿ“ k•ret h•eb•. 23yAj“ek•r öetYk•iw zs´ qneb•†
tArpr es t¡Ab•ur b•A”er Œ‘ Žk• ib•ezx j“AyùgAyù Œb••” sµpU,Rräep epA¼Aet h•eb•. t• ek•An met”
CA”Ùilek• ineyù yAeb•. 12ik••–˜Þ eb•d•Ir ŒAÙn Œb••” ŒAh•Ar k•r• c•leb• n•.®
eb•d•Ir opr ‰ˆlet TAk•eb•. tAek• ek•An ß*em”
iniB˜eyù ed•oyù• c•leb• n•. yAj“k• öitid•n sk•Ael pApb•ilr inym ù
eb•d•Ir oper k•AW id•eyù ‰ˆAlAeb•. es eb•d•Ir oper 24
öBu˜ emAizek• b•leln/ 25"h•AerA, o tAr pu^ed•r
k•AW sAij“eyù mÒ˜l qneb•† smUeh•r c•ib•R Œb••” b•el•É Ž” h•l pAp qneb•† d•Aenr inyùm. eyKAen
epA¼ˆAeb•. 13eb•d•Ir opr ŒAÙn Œib•rAm ‰ˆlet öBu˜r sAmen eh•Amb•ilr b•il h•tY• k•r• h•eyùiCl/
TAk•eb•/ t• eyn ek•An ß*em” n• ineB˜ yAyù. esKAen” pAp qneb•†r b•ilek•o h•tY• k•ret h•eb•.
ŽwA ŒtY•–˜ÿ pib•^. 26ey yAj“k• pAp qneb•† ŸísgR
zs´ qneb•†smhU • k•reC es Œb••” esw• KAeb•; ik••–˜Þ es Žw• Žk•w•
14
"Žw• h•l zs´ qneb•† d•Aenr b•Yb•S˜îAÉ eb•d•Ir pib•^ j“AyùgAyù KAeb• Ð j“AyùgAwA eyn smAgm t¡Ab•ur
sAmen öBu˜r k•AeC hAerAe,r pue^r• Ž” qneb•† Œb••” c•ArpAezr ŸWAenr meD•Y h•yù. 27pAp qneb•†r mAMs
ŒAneb•. 15zs´ qneb•† smUeh•r meD•Y eTek• yAj“k• SpezR” Žk•j“n mAnux b•• ek•An ib•xyù pib•^ h•eyù
Žk• mueW• B˜it$ Ù¡e¼• myùd•• eneb•. es” zs´ qneb•†r oeW.
sAeT eyn etl Žb•M sugÞ“I iniü‚tB˜Aeb• TAek•. yAj“k• "yid• iCwAenA re)˜r Žk•w¦o ek•An mAnuexr
eb•d•Ir opr zs´ qneb•†ek• epA¼Aeb•. Žw• h•eb• öBu˜r k•Ape¼r opr pe¼ tKn Œb••” ek•An pib•^ S˜îAen
öit Žk• S•årA,ATRk• qneb•†/ Žr gÞ“ öBu˜ek• KuzI eyn es” k•Ap¼ k•Ac•• h•yù. 28mAiwr pAe^ yid• pAp-
k•reb•. 16 zs´ qneb•†r Œb•izX y• pe¼ TAk•eb• h•AerA, qneb•†ek• isß“ k•rAen• h•yù/ tAh•el pA^wAek• Œb••”
Žb•M tAr pue^r• Œb••” t• KAeb•. KAimr n• id•eyù eB˜eÒ˜ eP•let h•eb•. yid• pAp qneb•†ek• iptelr
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 6:29-7:30 100

!tir pAe^ eP•AwAen• h•yù/ t•h•el pA^iwek• Œb••” qneb•† ih•eseb• ŒAneb•. 14Ž” smˆS˜ÿˆ r¨iwr Žk•iw
mAj“et h•eb• Žb•M per j“el D•ueyù inet h•eb•. es” yAj“ek•r/ ey mÒ˜l qneb•†r r)˜ iCewAyù. 15mÒ˜l
29
''yAj“k• pirb•Aerr ey ek•An pur¨x pAp emAc•enr qneb•†r mAMs eyid•n ŸísgR k•r• h•eb•/ es” id•en”
qneb•† eKet pAreb•; Žw• Kub•” pib•^. 30ik••–˜Þ yid• tA eKet h•eb•. Žk•j“n b•Yi)˜ Ž” Ÿph•Ar ö½Verr
pAp emAc•enr qneb•†r r)˜ smAgm t¡Ab•ur meD•Y ŒAn• öˆit k]•t|•t• j“AnAet” ed•y;ù ik••–˜Þ perr id•n sk•Aelr
h•yù Žb•M es” pib•^ S˜îAen mAnuxed•r•Zic• k•rAr j“‘ j“‘ mAMesr Žk•w¦o eyn pe¼ n• TAek•.
16
b•Yb•h•Ar k•r• h•yù/ t•h•el es” pAp emAc•enr qneb•† "ek•An b•Yi)˜ mÒ˜l !neb•† ŒAnet pAer k•Ar,
ŒAÙen pui¼eyù inet h•eb•. yAj“k•r• es” pAp qneb•† es h•yùt ö½Vrek• Ÿph•Ar id•et c•Ayù ŒTb•• es h•yùt
Œb••” KAeb• n•. ö½Verr k•AeC ib•ezx mAnt k•eriCl. yid• Žw• stY
h•yù t•h•el eyid•n es qneb•† ed•yù/ es” id•en” öd•%
ed•AxATkR • b•il qneb•† eKeyù inet h•eb•. yid• ik•C¢ pe¼ TAek• t•
"ed•Ax emAc•enr b•il ŸísegRr ŽÙil h•l inyùm; perr id•n Œb••” eKet h•eb•. 17ik••–˜Þ yid• Ž” qneb•†r
7 Ž ŒtY•–˜ÿ pib•^. 2 Žk•j“n yAj“k• ed•Ax emAc•enr
b•il Œb••” es” j“AyùgAyù h•tY• k•reb•/ eyKAen eh•Aemr
ek•An mAMs ïtIyù id•eno pe¼ TAek• t• ŒAÙen
pui¼eyù eP•let h•eb•. 18yid• ek•An b•Yi)˜ ïtIyù id•n
b•il h•tY• k•r• h•yù; tArpr ed•Ax emAc•enr b•ilr tAr mÒ˜l qneb•†r ek•An mAMs B˜(•, k•er/ t•h•el
r)˜ eb•d•Ir sb•id•ek• iCiweyù ed•eb•. öBu˜ es” b•Yi)˜r öit s•–˜ÞX h•eb•n n•. tAr qneb•†
3
"yAj“k• ed•Ax emAc•enr b•ilr smˆS˜ÿÿ emd• Œb••” öBu˜ ýh•, k•reb•n n•;•es” qneb•† h•eb• ŒZic•. ŒAr
ŸísgR k•reb•/ emd•sh• elj“ Žb•M iB˜tr ŒMezr yid• ek•An b•Yi)˜ es” mAMesr ik•C¢ B˜(•, k•er tA
opr Ci¼eyù TAk•• emd• ŸísgR k•reb•. 4 yAj“k• qneb•†r h•el es” b•Yi)˜ inej“ tAr ed•Aexr j“‘ d•AyùI h•eb•.
19
éiw b•]O• Žb•M ey c•ib•R k•iwed•ezr nIec• tAed•r eFek• "ŒZic• Žmn ek•An b•ˆS˜Þr eC¡AyùA lAgA mAMs Œb••”
rAeK t• ŸísgR k•reb•/ yk]•etr emd• ŒMzo qneb•† eyn ek•Ÿ n• KAyù; ŒAÙen Ž” mAMs epA¼ˆAeb•.
ih•sAeb• ed•eb•. mU^ýi–˜îÙilr seÒ˜ es t• CAi¼eyù öetYk•iw Zic• b•Yi)˜•mÒ˜l qneb•† eTek• mAMs eKet
ŒAneb•. 5Ï smˆS˜ÿÿ ij“ins yAj“k• eb•d•Ir opr epA¼Aeb•. pAer. 20ik••–˜Þ yid• ek•An ŒZic• b•Yi)˜ öBu˜r j“‘
Ž h•eb• öBu˜r öit ŒAÙen öS˜Þt Žk• qneb•†. Žw• inid$•X mÒ˜l qneb•†r mAMs KAyù/ t• h•el es” b•Yi)˜ek•
h•l Žk• ed•Ax emAc•enr qneb•†. Œb••” tAr elAk•ed•r eTek• ib•i•Cå k•ret h•eb•.
6 21
"yAj“ek•r pirb•Aerr ey ek•An pur¨x ed•Ax "yid• ek•An b•Yi)˜ ek•An ŒZic• ij“ins/ y• mAnuexr
emAc•enr b•il B˜(•, k•ret pAer. Ž qneb•† Kub•” zrIerr þˆAr• ŒZic• h•eyùeC b•• ek•An ŒZic• j“•–˜Þ b••
pib•^/ tA” Žw• Œb••” ek•An pib•^ S˜îAen eKet öBu˜ inexD• k•ereCn Žmn ek•An ij“ins SpzR k•er/
h•eb•. 7ed•Ax emAc•enr qneb•† pAp emAc•enr qneb•†r” tAh•el es” b•Yi)˜ ŒZic• h•eb•. Žb•M yid es• mÒ˜l
met•. Ž” é” qneb•†r j“‘ Žk• inyùm. ey yAj“k• !neb•†r mAMs KAyù/ tAh•el tAek• Œb••” tAr
b•ilr b•Yb•S˜î• k•er es KA† ih•eseb• mAMs pAeb•. 8 ey elAek•ed•r eTek• ŒAlAd•• k•ret h•eb•.®
yAj“k• b•ilr b•Yb•S˜î• k•er es d•ÿ“• qneb•† eTek• c•Am¼•o 22
öBu ˜ emAizek• b•leln/ 23"”•S•óˆAeyùelr
pAeb•. 9öd•% öetYk• zs´ qneb•† es” yAj“ek•r elAek•ed•r b•el•; etAmr• gr¨/ emx b•• CAgelr ek•Aen•
ŒiD•k•Aer ŒAseb•/ iyin t• ŸísgR k•eriCeln. yAj“k• c•ib•R Œb••” KAeb• n•. 24ey j“•–˜Þ S•VˆAB˜Aib•k• B˜Aeb• mAr•
pAeb• zs´ qneb•†smUh•• y• Ÿnuen es¡k•• b•• B˜Aj“b•Ar egeC ŒTb•• Œ‘ j“•–˜Þed•r þˆAr• iCå-ib•i•Cå h•eyù egeC/
pAe^ ŒTb•• es¡k•Ar TAlAyù rAåA k•r•. 10h•AerAe,r etAmr• es j“•–˜Þr c•ib•R b•Yb•h•Ar k•ret pAr; ik••–˜Þ
pu^edr ŒiD•k•Aer TAk•eb• zs´ qneb•†smUh•/ esÙil etAmr• k•KenA” t• KAeb• n•. 25ŒAÙen epA¼A j“•–˜Þ
Zk•enA b•• etl emzAen• h•et pAer. h•AerAe,r pue^r• öBu˜r öit öd•% yid• ek•An b•Yi)˜ tAr c•ib•R K•yù/
sk•el Ž” KAe†r ŒMz eneb•. t•h•el es” b•Yi)˜ek• tAr sMi½ñX elAek•ed•r eTek•
ib•i•Cå h•et h•eb•.
26
mÒ˜l qneb•†smhU • "etAmr• eyKAen” b•As k•erA n• ek•n k•Ken•
11
"öBu˜r k•AeC mÒ˜l qneb•†smUh• d•Aenr b•Yb•S˜îA. ek•An pAiKr b•• ek•An j“•–˜Þr r)˜ pAn k•reb• n•.
12 27
ek•An b•Yi)˜ k]•t|•tA j“AnAet mÒ˜l qneb•† ŒAnet yid• ek•An b•Yi)˜ r)˜ KAyù/ t•h•el es” b•Yi)˜ek•
pAer. yid• es k]•t|t• j“AnAet qneb•† ŒAen teb• Œb••” tAr elAek•ed•r eTek• ib•i•Cå h•et h•eb•.®
tAr KAimrib•h•In etl mAKAen• r¨iw/ oper etl
ed•oyù• pAtl• ik•C¢ r¨iw Žb•M etl emzAen• Ù¡e¼• ed•AlnIyù qneb•†r inym
ù Ab•lI
myùd•Ar ik•C¢ egAw• p<AŸr¨iw ŒAn• Ÿic•í. mÒ˜l13 28
öBu˜ emAizek• b•leln/ "”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r
29

qneb•†smUh• h•l es” qneb•† y• ek•An b•Yi)˜ ö½Vrek• b•elAÉ yid• ek•An b•Yi)˜ öBu˜r k•AeC mÒ˜l qneb•†
D•‘b•Ad• j“AnAet” ŒAen. es” qneb•†r seÒ˜ b•Yi)˜iw ineyù ŒAes/ tAh•el es” b•Yi)˜ Ï qneb•†r ŒMz
KAimr id•eyù !trI k•r• egAw• p<AŸr¨iwÙilo Œ‘ Œb••” öBu˜ek• ed•eb•. 30Ÿph•Aerr es” ŒMz ŒAÙen
101 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 7:31-8:23

epA¼Aen• h•eb•. es inej“r h•Aet es” Ÿph•Aerr ŒMz itin b•(•Ab•re,r eB˜ter ¬rIm o &u“µ•åIm rAKeln.
9
b•h•n k•reb•. es” j“•–˜Þiwr c•ib•R Žb•M b•(•ed•z yAj“ek•r emAiz h•AerAe,r mAT• lµ•Vˆ• k•Ap¼ j“¼Aen• pAgi¼
k•AeC ŒAneb•. öBu˜r sAmen j“•–˜Þiwr b•(•ed•ziw &u“el id•eyù eFek• id•eln. Žk• w¦k•er• esAn• pAgi¼r
D•reb•. ŽwA” h•eb• ed•AlnIyù qneb•†. 31tArpr yAj“k• sAmenwAyù b•iseyù id•eln. Ž” esAnAr w¦k•erAw• h•l
eb•d•Ir opr c•ib•R epA¼Aeb•; ik••–˜Þ j“•–˜Þr b•(•ed•z h•AerA, pib•^ muk•u w. öBu˜r ŒA|•A mt” emAiz Žw• k•eriCeln.
Žb•M tAr pu^ed•r ŒiD•k•Aer TAk•eb•. 32etAmr• mÒ˜l 10
Žrpr emAiz ŒiB˜exek•r etl ineln Žb•M
qneb•†r fAn id•ek•r Ÿr¨iwo yAj“k•ek• ed•eb•. 33mÒ˜l pib•^ t¡Ab•ur opr o tAr meD•Yk•Ar smˆS˜ÿÿ ij“inesr
qneb•†r fAn id•ek•r Ÿr¨iw TAk•eb• es” yAj“ek•r opr tA iCiweyù id•eln. Ž”B˜Aeb• emAiz tAed•r pib•^
:h•AerAe,r pu^ed•rò d•Kel/ ey mÒ˜l qneb•†r r)˜ k•reln. 11emAiz eb•d•Ir opr Ï etelr ik•C¢w•
ŒAr c•ib•R ŸísgR k•er. 34ŒAim ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r sAtb•Ar iCiweyù id•eln. emAiz eb•d•Ir opr Žb•M
k•AC eTek• ed•AlnIyù qneb•†r b•(•ed•z Žb•M mÒ˜l tísMl©Í TAlA/ gAmlAyù Žb•M tAr tled•ez etl
qneb•†r fAn ¬r¨ ini•C Žb•M es” b•ˆS˜ÞÙil ŒAim iCiweyù tAed•r pib•^ k•reln. 12tArpr ik•C¢w•
h•AerA, o tAr pu^ed•r id•eyù id•i•C. ”•S•óˆAeyùelr ŒiB˜exek•r etl ineyù itin h•AerAe,r mATAyù FAleln/
elAek•rA Œb••” Ž” inyùm ic•rk•Aelr j“‘ emen Ž”B˜Aeb• emAiz h•AerA,ek• pib•^ k•reln. 13emAiz
c•leb•.® Žrpr h•AerAe,r pu^ed•r ineyù Žes tAed•r eb•An•
35
ÏÙil h•l öBu˜ek• öd•% ŒAÙenr !trI qneb•†r ŒÒ˜ri(•,I prAeln. per tAed•r gAeyù k•iwb•Þ“• j“i¼eyù
ŒMz y• h•AerA, o tAr pu^ed•r ŒiD•k•Ar. yKn” id•eln. tArpr tAed•r mATAyù eP•i· b<•AD•eln. öBu˜r
h•AerA, Žb•M tAr pue^r• öBu˜r yAj“k• h•eyù esb•• ŒA|•Amt” emAiz Žsb• k•reln.
k•er tAr• ŸísgRÙilr ŒMzo pAyù. 36yAj“k•ed•r 14
Žrpr emAiz pAp emAc•n qneb•†r x¡A¼iwek•
menAnIt k•rAr smyù eTek•” öBu˜ Ï sb• ŒMz ineyù Želn. pAp emAc•n qneb•†r x¡Ae¼r mATAr opr
yAj“k•ed•r ed•oyùAr j“‘ ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r ined$•z h•AerA, o tAr pue^r• h•At rAKeln. 15tArpr emAiz
ed•n. elAek•rA Œb••” eyn es” ŒMz ic•rk•Aelr x¡A¼iwek• h•tY• k•er tAr r)˜ sMýh• k•reln. emAiz
j“‘ yAj“k•ed•r ed•yù. tAr ŒA[u˜l id•eyù ik•C¢ r)˜ eb•d•Ir sb• ek•Ae, lAgAeln.
37
ÏÙil h•l eh•Amb•il/ zs´ qneb•†/ pApemAc•enr Ž”B˜Aeb• emAiz eb•d•Iiwek• b•ilr ŸpeyAgI k•er !trI
qneb•†/ ed•AxemAc•enr b•il/ mÒ˜l !neb•† Žb•M yAj“k• k•reln. tArpr itin eb•d•Ir emeJ“yù r)˜ eFel id•eln.
inb•RAc•n sµpekR• b•Yb•S˜îA. 38sInyù pb•Retr opr öBu˜ elAek•ed•r pAp mu)˜ k•rAr j“‘ Ž”B˜Aeb• emAiz
emAizek• Ž” ŒA|•AÙil ed•n. eyid•n öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr eb•d•Iiwek• b•ilr j“‘ !trI rAKeln. 16itin yk]•í
elAek•ed•r sInyù mr¨BU˜imr meD•Y öBu˜r k•AeC tAed•r eTek• sb• c•ib•R eb•r k•er ineln Žb•M•es” seÒ˜ éiw
qneb•†smUh• ŒAnet ŒAed•z id•eyùiCeln/ esid•n” itin b•]O• o tAed•r oprk•Ar sb• c•ib•Rw¦ku• ineyù es” eb•d•Ir
Ï ib•iD•Ùil j“Aineyù ed•n. opr tAed•r epA¼Aeln. 17ik••–˜Þ emAiz x¡Ae¼r c•Am¼•/
tAr mAMs Žb•M zrIerr b•j$“Y pd•ATRek• t¡Ab•ur b•A”er
emAiz yAj“k•ed•r iny) u ˜ k•reln ineyù Želn. t¡Ab•ur b•A”er ŒAÙen emAiz esÙilek•
öBu˜ emAizek• b•leln/ "h•AerA, o tAr pu^ed•r
2
epA¼Aeln. öBu˜r ŒA|•Amt” emAiz Žsb• k•reln.
8 seÒ˜ nAo. es” seÒ˜ nAo epAzAk•-pir•Cd•/
ŒiB˜exek•r j“e‘ etl/ pApemAc•enr qneb•†r x¡A¼/
18
Žrpr emAiz eh•Amb•ilr j“‘ pur¨x emxek• ineyù
Želn. h•AerA, Žb•M tAr pue^r• es” pur¨x emexr
éiw pur¨x emx Žb•M KAimrib•h•In r¨iwr Ju“i¼. 3 tArpr mATAyù tAed•r h•At rAKeln. 19emAiz tArpr pur¨x
elAek•ed•r Žk•seÒ˜ smAgm t¡Ab•ur öeb•z mueK ineyù emxiwek• h•tY• k•reln. itin eb•d•Ir c•ArpAez o
ŽesA.® oper pur¨x emxiwr r)˜ iCiweyù id•eln. 20-21emAiz
4
öBu˜r ŒAed•z mt” emAiz sb• k•Aj“ k•reln. pur¨x emxiwek• w¦k•er• w¦k•er• k•er k•Aweln. itin
elAek•rA smAgm t¡Ab•ur öeb•z mueK Žk•seÒ˜ ed•KA iB˜terr ŒMzÙil o p• j“l id•eyù D•ueyù id•eln/
k•rl. 5 tKn emAiz elAek•ed•r b•leln/ "öBu˜ y• tArpr eb•d•Ir opr egAw• pur¨x emxiwek• epA¼Aeln.
ŒAed•z k•ereCn Ž h•l tA” Žb•M t• Œb•• k•t$b•Y.® emAiz mAT• o zrIerr w¦k•er•Ùel• Žb•M c•ib•R
6
tArpr emAiz/ h•AerA, o tAr pu^ed•r ineyù epA¼Aeln. Ž h•l ŒAÙenr !trI eh•Amb•il. Žr gÞ“•
Želn. j“l id•eyù itin tAed•r eD•Qt k•reln. 7 Žrpr öBu˜ek• KuzI k•er. öBu˜r ŒA|•Amt emAiz ÏÙil
emAiz h•AerA,ek• eb•An• ŒÒ˜ri(•,I prAeln Žb•M tAr k•reln.
ek•Amerr c•ArpAez k•iwb•Þ“ j“¼Aeln. tArpr emAiz 22
tArpr emAiz Œ‘ pur¨x emxiwek• ineyù Želn.
h•AerAe,r gAeyù epAzAk• pireyù gAeyù ŽeP•Ad• j“¼Aeln h•AerA, ŒAr tAr pu^ed•r yAj“k• ih•sAeb• inid$•X k•rAr
Žb•M eb•An• pw¦k•Aet g• eb•Xn k•er tA b<•AD•eln. j“‘” Ž” pur¨x emxiw b•Yb•h•Ar k•r• h•eyùiCl. tAr•
Ž”B˜Aeb• emAiz h•AerAe,r gAeyù ŽeP•Ad• prAeln. Ž” pur¨x emxiwr mATAyù tAed•r h•At ereKiCeln.
8 23
emAiz h•AerAe,r b•eu k• b•(•Ab•r, pireyù id•eln. tArpr Žrpr emAiz pur¨x emxiwek• h•tY• k•reln. Žr
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 8:24-9:14 102

ik•C¢wA r)˜ itin h•AerAe,r k•Aenr litet/ t¡Ar fAn tA” hAerA, o tAr pue^r• öBu˜ emAizek• y• y•
36

h•Aetr b•eu ¼A ŒA[u˜el Žb•M h•AerAe,r fAn pAeyùr b•eu ¼• k•ret ŒA|•A id•eyùiCeln essb•” k•reln.
ŒA[u˜elr mATAyù eC¡AyùAeln. 24tArpr itin h•AerAe,r
pu^ed•r eb•d•Ir k•ACAk•AiC ineyù Želn. re)˜r ik•C¢w• ö½rV yAj“k•ed•r ýh•, k•reln
t¡Aed•r fAn k•Aenr litet/ fAn h•Aetr b•eu ¼• ŒA[u˜el
Žb•M fAn pAeyùr b•eu ¼• ŒA[u˜elr mATAyù lAigeyù id•eln.
Žrpr itin eb•d•Ir c•ArpAez r)˜ iCwAeln. 25Žrpr
9
2
ŒAw id•enr id•n emAiz h•AerA, o tAr pu^ed•r
Žb•M es” sAeT ”•S•ˆó Aeyùelr öb•I,ed•ro fAk•eln.
emAiz h•AerA,ek• b•leln/ "Žk•w• x¡A¼ Žb•M Žk•w•
emAiz c•ib•R/ elj“/ iB˜terr smˆS˜ÿ ŒMzÙelAr c•ib•R/ pur¨x emx ineyù ŽesA. es”sb• j“•–˜Þed•r meD•Y Œb••”
yk]•í FAk•• c•ib•R/ b•]O• éiw Žb•M tAed•r c•ib•R Žb•M fAn eyn ek•An K<ut n• TAek•. x¡A¼wA h•eb• pApemAc•enr
id•ek•r ¬r¨ ineln. 26öetYk•id•n öBu˜r sAmen Žk• qneb•† ŒAr emxw• h•eb• eh•Amb•ilr qneb•†. Ïsb•
Ju“i¼ B˜i%R KAimrib•h•In r¨iw rAK• h•t. emAiz Ž” j“•–˜Þed•r öBu ˜ r k•AeC ineb•d•n k•r. 3”•S•óˆAeyùelr
r¨iwÙilr Žk•iw/ etl mAKAen• r¨iwr Žk•iw o Žk•iw elAek•ed•r b•el•/ 'pApemAc•enr qneb•†r j“‘ Žk•iw
KAimrib•h•In pAtl• r¨iw ineln. es” sb• r¨iwr pur¨x CAgl nAo Žb•M eh•Amb•ilr j“‘ Žk•iw b•AC¢r
w¦k•erAÙel• emAiz c•ib•Rr opr Žb•M pur¨x emexr o Žk•iw emxzAb•k• nAo. b•AC¢r o CAg izZ öetYk•iwr
fAn ¬r¨r opr rAKeln. 27tArpr emAiz es” smˆS˜ÿÿ b•yùs eyn Žk• b•Cr h•yù. o” smˆS˜ÿÿ j“•–˜Þed•r meD•Y
ik•C¢ h•AerA, o tAr pu^ed•r h•Aet id•eyù id•eln. Œb••” eyn ek•An K<ut n• TAek•. 4Žk•w• x¡A¼ o
w¦k•er•ÙelAek• emAiz ed•AlnIyù qneb•†räep öBu˜r Žk•w• pur¨x emx mÒ˜l qneb•†r j“‘ nAo. Ïsb•
sAmen ed•AlAeln. 28tArpr h•AerA, o tAr pu^ed•r j“•–˜Þ CA¼•o nAo etl emzAen• zs´ qneb•† Žb•M
h•At eTek••esÙilek• ineyù emAiz eb•d•Ir eh•Amb•ilr Žsb• öBu˜r k•AeC ineb•d•n k•r/ k•Ar, ŒAj“ öBu˜
opr epA¼Aeln. h•AerA, o tAr pu^ed•r yAj“k• ih•sAeb• etAmAed•r k•AeC ŒAib•B$U˜t h•eb•n.®¾
5
ineyùAg k•rAr j“‘” Ž” qneb•†. Ž qneb•† ŒAÙenr sutrAM smˆS˜ÿÿ elAk• smAgm t¡Ab•ur k•AeC Žel•.
þˆAr• !trI qneb•†. Žr gÞ“• öBu˜ek• KuzI k•er. 29emAiz emAiz eymn ŒAed•z id•eyùiCeln tAr• sk•el• es”
b•(•ed•zw• ineyù öBu˜r sAmen t• ed•AlnIyù qneb•† mt ij“ins ŒAnel•. smˆS˜ÿÿ elAk• öBu˜r sAmen d¡•A¼Al.
6
ih•eseb• ed•AlAeln. yAj“k•ed•r ineyùAg k•rAr b•YApAer emAiz b•leln/ "öBu˜r ŒA|•A mt” etAmr• ŽÙil
pur¨x emexr Ž” ŒMz h•l emAizr ŒMz. emAiz k•reb• ŒAr tKn öBu˜r mih•m• etAmAed•r k•AeC ök•Aizt
öBu˜r ŒA|•Amt” Žsb• k•Aj“ k•reln. h•eb•.®
30
emAiz eb•d•Ir opr pe¼ TAk•• ŒiB˜exek•r 7
tArpr emAiz h•AerA,ek• b•leln/ "yAo öBu˜r
etelr ik•C¢wA o ik•C¢w• r)˜ ineyù h•AerA, Žb•M t¡Ar ŒA|•A met• k•Aj“Ùil k•er•. eb•d•Ir k•AeC yAo Žb•M
epAzAek•r opr iCwAeln. h•AerAe,r seÒ˜ esb•Art pApemAc•enr qneb•† o eh•Amb•ilr qneb•†Ùil ineb•d•n
eCeled•r Žb•M tAed•r epAzAek•r opero ik•C¢w• k•er•/ yAet &u“im Žb•M etAmAr elAek•rA Zic• h•o.
iCiweyù id•eln. Ž”B˜Aeb• emAiz h•AerA,/ tAr epAzAk•/ elAek•ed•r qneb•†Ùilo nAo Žb•M es”sb pb•RAid•
tAr eCeled•r Žb•M eCeled•r epAzAk• Zic• k•reln. pAln k•r eyÙil tAed•r Zic• k•er.®
31 8
tArpr emAiz h•AerA, o tAr pu^ed•r ij“|•As• es”j“‘ h•AerA, eb•d•Ir sAmen Žes pApemAc•enr
k•reln/ "ŒAmAr ŒAed•z etAmAed•r men pe¼ et•À !neb•†r j“‘ x¡A¼wAek• h•tY• k•relA. Ž” pApemAc•enr
ŒAim b•eliClAm/ 'h•AerA, Žb•M tAr pue^r• Ž” smˆS˜ÿÿ qneb•† tAr inej“r” j“e‘. 9 tArpr h•AerAe,r pue^r•
ij“ins Œb••” ŒAh•Ar k•reb•.¾ sutrAM yAj“k• inb•AR c•enr h•AerAe,r k•AeC r)˜ ŒAnel•. h•AerA, tAr ŒA[u˜l
ŒnuþAn eTek• r¨iwr Ju“i¼ ŒAr mAMs ineyù•nAo. smAgm re)˜ f¦ib•eyù tAr eb•d•Ir ek•A,ÙelAyù Ci¼eyù id•eln/
t¡Ab•ur öeb•z mueK mAMswAek• isß“ k•er•. es”KAen” tArpr eb•d•Ir emeJ“et r)˜ eFel id•eln.
10
mAMs ŒAr r¨iw KAo. ŒAim y• b•liC es”met• Žw• pApemAc•enr qneb•† eTek• h•AerA, inl c•ib•/R b•O] •Ùel•
k•er•. Žb•M yk]•etr c•ib•R ŒMzw•/ öBu˜ eymn eymn emAizek•
32
yid• mAMs b•• r¨iwr ek•An ik•C¢ pe¼ TAek• teb• ŒA|•A k•eriCeln es”B˜Aeb• es Ï ij“insÙel• eb•d•Ir
t• pui¼eyù eP•l. 33yAj“k• inb•RAc•enr ŒnuþAn c•leb• opr epA¼Ael•. 11h•AerA, Žrpr izib•err b•A”er
sAtid•n D•er. es” ŒnuþAn ezx n• h•oyù• pyR•–˜ÿ etAmr• ŒAÙen mAMs ŒAr c•Am¼• epA¼ˆAeln. 12per eh•Amb•ilr
Œb•ˆ•” smAgm t¡Ab•ur öeb•z pT CA¼eb• n•. 34ŒAj“ j“‘ h•AerA, j“•–˜Þiwek• h•tY• k•er w¦k•er• w¦k•er• k•er
y• k•r• h•l/ öBu˜ es”sb• k•ret” ŒA|•A id•eyùeCn. k•Aw•eln. h•AerAe,r pue^r• h•AerAe,r k•AeC r)˜ ineyù
etAmAed•r Zic• k•ret” itin Ž” sb• ŒA|•A id•eyùeCn. Žel h•AerA, es” r)˜ eb•d•Ir c•ArpAez iCiweyù id•eln.
35
etAmr• Œb•ˆ•” smAgm t¡Ab•ur öeb•z mueK sAtid•n 13
h•AerAe,r pue^r• h•AerA,ek• eh•Amb•ilr w¦k•erAÙel•
D•er id•nrAt TAk•eb•. yid• etAmr• öBu˜r ŒA|•A n• ŒAr mATAw• id•el itin esÙelA eb•d•Ir opr
mAen• t•h•el etAmr• mAr• yAeb•. öBu˜ ŒAmAek• Ïsb• epA¼Aeln. 14eh•Amb•ilr iB˜terr ŒMzÙel• ŒAr pA
ŒA|•A id•eyùeCn.® Ùilo D•ueyù eP•el es”sb• eb•d•Ir opr epA¼Aeln.
103 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 9:15-10:16
15
tArpr h•AerA, elAek•ed•r qneb•†Ùil ŒAneln. b•eyù ineyù egel•. nAd•b• o Œb•Ih•Ý tKno ib•ezx
itin elAek•ed•r pAepr j“‘ !neb•† ih•eseb• CAgliwek• D•re,r suetAr j“Am• periCl.
h•tY• k•er öTmwAr mt” Žiwek• ineb•d•n k•reln. 6
tKn emAiz h•AerAe,r Œ‘ pu^ ”lIyùAsr• o
16
öBu˜r ined$•zmt itin d•ÿ“ qneb•†iwek• ineyù Žes öTAmrek• b•leln/ "ek•Aen• ib•x²øt• ed•iKo n•?
ineb•d•n k•reln. 17eb•d•Ir k•AeC zs´ qneb•† ineyù etAmAed•r epAzAk• iC¡e¼A nA ŒTb•• mATAr c•¢l
Žes itin Žk• mueW• zs´ ineln Žb•M t• erAj“ ŒegACAel• ek•Ar n•. ib•x²øtA n• ed•KAel etAmrA
sk•Ael eb•d•Ir opr ey b•il ed•oyùA h•t tAr sAeT h•t h•eb• n•. Žb•M öBu˜ b•Ak•I sk•elr opr ß*u ß“•
ineb•d•n k•reln. h•eb•n n•. ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ mAnux etAmAed•r ŒA ™Iyù.
18
itin x¡A¼ Žb•M pur¨x emxiwek•o h•tY• k•reln. öBu˜ nAd•b• o Œb•Ih•Ýek• d•ÿ“ k•ereCnÐŽ ineyù tAr•
Žsb• h•l elAek•ed•r mÒ˜l qneb•†. h•AerAe,r pue^r• ezAk• k•ret pAer. 7ik••–˜Þ etAmr• Œb••” smAgm
h•AerAe,r• k•AeC r)˜ ŒAnel itin Ž” r)˜ eb•d•Ir t¡Ab•u Žmnik• tAr öeb•z pT tYAg k•reb• n•. etAmr•
c•ArpAez Ci¼eyù id•eln. 19tAr• x¡A¼ ŒAr emexr yid• tYAg k•r etAmr• mAr• yAeb•. k•Ar, öBu˜r
c•ib•R/ elej“r c•ib•R/ •iB˜terr ŒMez FAk••-ed•oyù• c•ib•R/ ŒiB˜exek•r etl etAmAed•r opr FAl• h•eyùeC.® tKn
b•]O•Ùil Žb•M yk]•etr c•ib•R ŒMz ŒAneln. 20Ž”sb• h•AerA,/ ”lIyùAsr Žb•M öTAmr emAizek• mA‘ k•rl.
c•ib•RÙel• x¡A¼ ŒAr pur¨x emexr b•uek•r opr rAK• 8
tArpr öBu˜ h•AerA,ek• b•leln/• 9 "yKn etAmr•
h•el•h•AerA, c•ib•R ŒMzÙel• eb•d•Ir opr epA¼Aeln. smAgm t¡Ab•ur meD•Y ŒAseb• &u“im ŒAr etAmAr pue^r•
21
h•AerA, emAizr ŒA|•AmetA b•(•ed•zÙil Žb•M fAn Œb••” @•A(•Ars pAn k•reb• n•. yid• etAmr• Ïsb•
Ÿr¨ öBu˜r sAmen ed•AlnIyù qneb•† ih•sAeb• ed•Al•eln. ij“ins pAn k•r/ t•h•el etAmr• mAr• yAeb• . Ž”
22
tArpr elAek•ed•r Ÿe£•e• tAr h•At oper ib•iD• etAmAed•r b•MzprµprAyù ic•rk•Aelr j“‘ c•let
&u “ el tAed•r ŒAzIb•R A d• k•reln. pApemAc•enr TAk•eb•. 10etAmAed•r Œb••” pib•^ o Œpib•^ Žb•M
qneb•†/•eh•Amb•il Žb•M mÒ˜l qneb•† ezx k•rAr pr Zic• o ŒZic• ib•xeyùr meD•Y pirâ•ArB˜Aeb• pATRk•Y
h•AerA, eb•d•I eTek• enem Želn. k•er inet h•eb•. 11öBu˜ emAizr mAD•Yem elAek•ed•r
23
emAiz Žb•M h•AerA, smAgm t¡Ab•r
u iB˜ter Želn. es”sb• ib•iD• j“Aineyù id•eln/ &u“im elAek•ed•r Ïsb•
per b•A”er Žes elAek•ed•r ŒAzIb•AR d• k•reln. tArpr ib•iD• sµpekR• Œb••” Œb•ih•t k•reb•.®
öBu˜r mih•mA• smˆS˜ÿÿ elAek•r sAmen ŒAib•B$U˜t h•l. 12
h•AerAe,r é” pu^ ”lIyùAsr o öTAmAr tKno
24
öBu˜r k•AC eTek• Œi©Í ingRt h•eyù eb•d•Ir oprk•Ar j“Iib•t iCeln. emAiz/ h•AerA, o tAr é” pu^ek•
eh•Amb•il o c•ib•R d•ÿ“ k•rl. tKn smˆS˜ÿÿ elAk• es” b•leln/ "ŒAÙen epA¼Aen• Ÿph•ArÙilr meD•Y ik•C¢
qneb•† d•h•n ed•eK c•Iík•Ar k•er ŸWel• Žb•M mAiwr zs´ qneb•† pe¼ ŒAeC. etAmr• zs´ qneb•†r es”
id•ek• muK nIc•¢ k•rel•. ŒMz ŒAh•Ar k•reb•/ ik••–˜Þ Œb••” tAet KAimr eyAg
k•reb• n•. eb•d•Ir k•AeC” esw• KAo/ k•Ar, es” qneb•†
ö½rV nAd•b• o Œb•Ih•eÝ k• Db•Ms k•reln ŒtY•–˜ÿ pib•^. 13qneb•†r Ž” ŒMz öBu˜r Ÿe£•e•

10 tArpr h•AerAe,r pue^r•/ nAd•b• o Œb•Ih•Ý D•up


‰ˆAlAb•Ar D•upd•AnI inel•. Žb•M iB˜å ŒAÙn
b•Yb•h•Ar k•er es” sugÞ“I ö‰ˆilt k•relA. emAiz
ŒAÙen epA¼Aen• h•eyùiCl/ Žb•M ey ŒA|•• ŒAim
etAmAed•r id•eyùiC t• ezKAyù ey Ž” ŒMz etAmAr o
etAmAr pu^ed•r j“‘”; ik••–˜Þ Œb••” etAmr• Žk•w•
tAed•r ey ŒAÙn b•Yb•h•Ar k•ret ined$•z id•eyùiCeln pib•^ ˆS˜îAen t• ŒAh•Ar k•reb•.
es” ŒAÙn tAr• b•Yb•h•Ar k•erin. 2 tA” öBu˜r k•AC 14
"tACA¼• &u“im etAmAr eCelemeyùr• ed•AlnIyù
eTek• ŒAÙn enem Žes nAd•b• o Œb•Ih•Ýek• Db•Ms qneb•†smUeh•r b•(•ed•z Žb•M ¬r¨r ŒMz ŒAh•Ar k•ret
k•rl. öBu˜r sAmen” tAr• m]&u“Y b•r, k•rl. pAreb•. Žsb• etAmAed•r pib•^ j“AyùgAyù eKet h•eb•
3
tKn emAiz h•AerA,ek• b•leln/ "öBu˜ b•eln/ 'ey n•. ik••–˜Þ t• Œb••” pir•Cå j“AyùgAyù eKet h•eb• .
smˆS˜ÿÿ yAj“k• ŒAmAr ink•ew ŒAes/ tAr• Œb••” k•Ar, esÙil ŒAes mÒ˜l qneb•†smUh• eTek•.
ŒAmAek• šß“A k•reb•. ŒAim Œb••” tAed•r k•AeC pib•^ ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ö½Vrek• ey Ÿph•Ar ed•yù t•
ih•eseb• mA‘ h•eb•••Žb•M smˆS˜ÿÿ mAnuexr k•AeC Œb••” eTek• Ž” ŒMz etAmAr o etAmAr s•–˜ÿAned•r öApY
mih•mAiµ•ˆV t h•eb••.®¾ tA” tAr pu^ed•r m]&“u Y ineyù h•AerA, b•el D•r• h•eyùeC. 15elAek•rA Œb••” ŒAÙen epA¼Aen•
nIrb• r”eln. b•ilr ŒMz ih•eseb• j“•–˜Þed•r c•ib•R/ mÒ˜l qneb•†r
4
h•AerAe,r k•Ak•• ŸxIeyùelr éiw pu^ iCl. tArA ¬r¨ Žb•M ed•AlnIyù qneb•†r b•(•ed•z ineyù ŒAseb•.
h•l mIzAeyùl o ”lIxAP•,ˆ. emAiz es” é” pu^ed•r öBu˜r sAmen ed•AlAenA h•el qneb•†r es” ŒMz öBu˜r
b•leln/ "pib•^ S˜îAniwr sAmen ig•eyù etAmAed•r ŒA|•• Œnu s Aer ic•rk•Al etAmAr o etAmAr
j“YAW&u“et• B˜A”ed•r ed•h• izib•err b•A”er ineyù yAo.® s••–˜ÿAns•–˜ÿited•r ŒiD•k•Aer yAeb•.®
5 16
sutrAM mIzAeyùl o ”lIxAP•, emAizek• mA‘ emAiz pApATRk• qneb•† CAgelr eK<Aj“ k•reln/
k•rel•. tAr• nAd•b• o Œb•Ih•Ýr ed•h• izib•err b•A”er ik••–˜Þ t• ”itmeD•Y epA¼ˆAen• h•eyù• igeyùiCl. Žet
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 10:17-11:32 104

emAiz h•AerAe,r pu^ ”lIyùAsr o öTAmerr opr b•Aj“ pAKI. 15smˆS˜ÿ j“Aetr k•Ael• pAKI/ 16Ÿw pAKI/
ŒtY•–˜ÿ ß*uß “• h•eln. emAiz b•leln/ 17"etAmAed•r es” rAetr b•Aj“ pAKI/ zžic•l/ sb• j“Aetr e•n pAKI/
17
CAgiwek• pib•^ S˜îAen KAoyù• Ÿic•í iCl. Žw• ŒtY•–˜ÿ ep<c••/ ilˆ¹ˆÿpd•• sAmui@•k• pAKI/ b•¼ ep<c•• 18h•MsI/
pib•^. ek•n etAmr• öBu˜r sAmen t• eKel n•À öBu˜ j“lc•r pYAineB˜lA/ zb•Bu˜k• zku•in/ 19s•rs/ smˆS˜ÿÿ
etAmAed•r t• id•eyùiCeln elAek•ed•r ed•Aexr öAyùˆiü‚% j“Aetr sArs/ Ju“<iwoyùAl• pAKI Žb•M b•Aé¼.
k•rAr j“e‘/ elAek•ed•r pib•^ k•rAr j“‘. 18es”
CAgelr r)˜ pib•^ j“AyùgAyù :t¡Ab•ur meD•Yk•Ar pib•^ ptÒ˜Aid• B˜(•, sµpek•R inym ù Ab•lI
G•erò ŒAn• h•yùin. tA” etAmAed•r Ÿic•í iCl ŒAim 20
"b•uek•-h•¡AwA (u•@• ek•An öA,Ir yid• fAn• TAek•/
eymn ŒAed•z id•eyùiClAm/ es”B˜Aeb• pib•^ j“AyùgAyù tAh•el esÙilek• etAmr• KAeb• n• k•Ar, öBu˜ t•
mAMs ŒAh•Ar k•r•.® inexD• k•ereCn. Ï smˆS˜ÿ epAk•AmAk•¼ eKeyùA n•.
19 21
ik••–˜Þ h•AerA, emAizek• b•leln/ "ed•Kun ŒAj“ ik••–˜Þ etAmr• es”sb• epAk•AmAk•¼ eKet pAr• yAr•
tAr• pApemAc•enr qneb•† o eh•Amb•ilr qneb•† öBu˜r siÞ“pd• Žb•M lAP•Aet pAer. 22smˆS˜ÿ rk•m pÒ˜pAl/
k•AeC ŽeniCl. ŒAr ŒApin j“Aenn ŒAj“ ŒAmAr smˆS˜ÿÿ rk•emr fAn•oyùAl• pÒ˜pAl/ smˆS˜ÿÿ rk•emr
B˜AegY ik• G•eweC. ŒApin ik• men k•ern ŒAim ŒAj“ iJ“<iJ“ epAk•A ŒAr sb• j“Aetr gÒ˜A P•i¼M etAmr•
pApemAc•enr qneb•† eKel t• öBu˜ek• KuzI k•ret•À eKet pAer•.
n•?® 20emAiz t• Zneln Žb•M emen ineln. 23
"ik••–˜Þ Œ‘ ŒAr sb• (u•@• öA,I yAed•r fAn•
ŒAeC ik••–˜Þ b•uek• eh•¡ew c•el/ etAmr• Œb••” essb•
mAMs KAoyAù r inym ù Ab•lI KAeb• n•/ k•Ar, öBu˜ t• inixß“ k•ereCn. 24es”smˆS˜ÿÿ
öBu˜ emAiz o h•AerA,ek• b•leln/ 2 "”•S•óˆAeyùelr (u•@• öA,IrA etAmAed•r ŒZic k•reb•. ey tAed•r m]t
11 elAek•ed•r b•elAÉ Ž” smˆS˜ÿ j“•–˜Þ etAmr• ŒAh•Ar
k•ret pAerA. 3ey sb• j“•–˜Þr pAeyùr Kur é¾B˜Aeg B˜Ag
ed•h• SpzR k•reb•/ sÞ“YA n• h•oyù• pyR•–˜ÿ es ŒZic••
TAk•eb•. 25yid• ek•An b•Yi)˜ es” m]t epAk•AmAk•¼ed•r
k•r•/ es”sb• j“•–˜Þ yid• j“Ab•r k•Aew t• h•el etAmr• SpzR k•er/ tAh•el es Œb••” tAr k•Ap¼-ec•Ap¼
es” j“•–˜Þr mAMs eKet pAerA. eD•Qt k•reb•. sÞ“YA n• h•oyù• py$–˜ÿ es ŒZic•• h•eyù
4-6
"ik••C¢ j“•–˜Þ ŒAb•Ar j“Ab•r k•Aew ik••–˜Þ tAed•r TAk•eb•.
pAeyùr Kur é¾B˜Ag k•r• nyù/ etAmrA es sb• j“•–˜Þ
KAeb• n•. Ÿw/ pAh•Ae¼r zAP•n Žb•M KregAz h•l es” öA,Ied•r sµpek•R ŒAro inym ù Ab•lI
rk•m. tA” tAr• etAmAed•r pe(• ŒZic• . 7Œ‘ ik•C¢ 26-27
"ik•C¢ öA,Ir pAeyùr Kur éB˜Aeg B˜Ag k•r•
j“•–˜Þed•r pAeyùr Kur é¾B˜Ag k•r•/ ik••–˜Þ tAr• j“Ab•r ik••–˜Þ KurÙil sitYk•Aerr éiw ŒMz nyù. ŒAb•Ar tArA
k•Aew n•/ Ïsb• j“•–˜Þ KAeb• n•. zUk•r es” D•re,r j“Ab•r k•Aew n• Žsb• öA,I etAmAed•r pe(• ŒZic•.
sutrAM tAr• etAmAed•r pe(• ŒZic••. 8 Ïsb• öA,Ir ey ek•An b•Yi)˜ tAed•r SpzR k•rel ŒZic• h•eb•. sÞ“YA•
mAMs KAeb• n•? Žmnik• tAed•r m]t ed•h•o SpzR n• h•oyù• pyR•–˜ÿ es” b•Yi)˜iw ŒZic• TAk•eb•. 28yid•
k•reb• n•/ tA etAmAed•r pe(• ŒZic• . ek•An b•Yi)˜ tAed•r m]t ed•h• srAyù/ es Œb••” tAr
epAzAk•-ŒAzAk•• D•ueyù eneb•. es” mAnuxiw sÞ“YA n•
sAmiu @•k• KA† ib•xeyù inym
ù Ab•lI h•oyù• pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•. Ï smˆS˜ÿÿ öA,I etAmAed•r
9
"yid• ek•An öA,I smue@• b•• nd•Iet b•As k•er k•AeC ŒZic•.
Žb•M yid• öA,Iiwr pAKn• o Œ¡Az TAek•/ t•h•el
etAmr• es” öA,I eKet pAer•. 10-11ik••–˜Þ smue@• b•• b•eu k•-h•A¡ w• öA,Ied•r sµpek•$ inymù Ab•lI
nd•Iet b•As k•er Žmn ek•An öA,Ir yid• fAn• o Œ¡Az 29
"Ž” smˆS˜ÿÿ b•uek• h•¡Aw• öA,Ir• etAmAed•r k•AeC
n• TAek• tKn es” öA,I etAmr• Œb••” KAeb• n•. ŒZicÉ C¡¢ec••/ ”<ér/ smˆS˜ÿ j“Aetr b•¼ iwka•iwik•.
Ž” D•renr öA,I ŒAh•Aerr pe(• Œnupyu)˜. es” 30
egAsAp/ ku•imr/ iwka•iwik•/ b•Ailr srIs]p Žb•M
öA,Ir mAMs etAmr• KAeb• n•/ Žmn ik• tAr m]t igrigiw. 31Ï smˆS˜ÿ b•eu k•-h•A¡ w• öA,Ir• etAmAed•r k•AeC
zrIro SpzR k•reb• n•. 12j“lc•r ey ek•An öA,I yAr ŒZic•. ek•An mAnux tAed•r m]ted•h• SpzR k•rel sÞ“YA•
pAKnA Žb•M Œ¡Az en”/ tAek• öBu˜ ŒAh•Aerr j“‘ n• h•oyù• pyR•–˜ÿ es ŒZic• TAk•eb••.
Œnupyu)˜ b•eleCn b•el” men k•ern.
ŒZic• öA,Ied•r sµpek•R inym
ù Ab•lI
ŒKA† p(•IsmhU • 32
"yid• Ï smˆS˜ÿ ŒZic• öA,Ied•r ek•An Žk•w•
13
"ö½Vr ey sb• pAKI KAoyù•r pe(• Œnupyu)˜ mer ek•An ik•C¢r opr pe¼/ t•h•el es” ij“insiwo
b•eleCn/ etAmr• Œb••” es”sb• pAKIed•r ŒKA† ŒZic• h•eb•. es” ij“insiw k•AeWr !trI ek•An pA^/
b•el g,Y k•reb•. Ž” pAKIÙil etAmr• KAeb• nAÉ k•Ap¼/ c•Am¼•/ ezAek•r epAzAk• id•eyù !trI k•Aej“r
ögl/ zku•in/ izk•ArI pAKI/ 14ic•l Žb•M sb• D•re,r ek•An h•AityùAr h•et pAer. Žw• yA”eh•Ak• t• Œb••”
105 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 11:33-13:5

j“el D•uet h•eb•. sÞ“YA n• h•oyù• pyR•–˜ÿ t• ŒZic• n&“u n mAeyeù d•r j“‘ inym ù Ab•lI
TAk•eb•. tArpr t• ŒAb•Ar Zic• h•eb•. 33yid• o” smˆS˜ÿ öBu˜ emAizek• b•leln/ 2"”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r
ŒZic• öA,Ied•r ek•An Žk•w• mAr• yAyù Žb•M mAiwr
!trI pAe^r opr pe¼/ t•h•el pAe^r eB˜terr ey
12 b•elAÉ yid• Žk•j“n ˆ S˜¤IelAk• Žk•iw izZ pue^r
j“›˜å ed•yù/ t•h•el es” S˜¤IelAk•iw sAtid•n D•er ŒZic•
ek•Aen• ij“ins ŒZic• h•eyù yAeb• Žb•M etAmr• Œb••” TAk•eb•. tAr mAisek•r r)˜ pAetr ŒZic• smeyùr
pA^wAek• eB˜eÒ˜ eP•leb•. 34yid• ŒZic• mAiwr pAe^r mt” h•eb• Ž” ŒZic•tA. 3ŒXm id•en Œb••” izZ
j“l ek•An KAe†r opr pe¼/ t•h•el es” KAb•Ar pu^iwek• suåt k•ret h•eb•. 4tArpr tAr r)˜(•yù
ŒZic h•eb•. ŒZic• pAe^r ey ek•An pAnIyù ŒZic•. eTek• es Zic• h•eb• 33 id•n pr. yA ik•C¢ pib•^
35
yid• m]t ŒZic• öA,Ir ek•An ŒÒ˜ ek•An ik•C¢r opr Œb••” tAr ek•Aen• ik•C¢” es SpzR k•ret pAreb•
pe¼/ t•h•el es” ij“insw• ŒZic• h•eb•. Žw• mAiwr n•. yt(•, n• tAr Zc•Ik•r, ezx h•e•C/ es Œb••”
Ÿnun ŒTb•• r¨iw es¡k•Ar mAiwr pA^ h•el t• Œb••” ek•An pib•^ S˜îAen F¦k•et pAeb• n•. 5 ik••–˜Þ yid• S˜¤IelAk•iw
eB˜eÒ˜ w¦k•erA k•ret h•eb•. es” smˆS˜ÿ ij“ins ŒAr Žk• izZk•‘Ar j“›˜å ed•y/ù t•h•el tAr mAisk• smeyùr
Zic• k•r• yAeb• n•. esÙil etAmAed•r k•AeC sb•smeyù” r)˜pAetr mt” ésˆ¹ˆÿ •h• D•er es ŒZic• TAk•eb•.
ŒZic•. tAr r)˜(•yù eTek• 66 id•n pyR•–˜ÿ k•Aiweyù es Zic•
36
"ek•An J“,RA b•• j“l j“em Žmn ek•An kU•p Zic• h•eb•.
TAk•elo ey mAnux ek•An ŒZic• öA,Ir ed•h• SpzR 6
"Zc•Ik•re,r smyù ezx h•el Žk•iw izZ k•‘• b••
k•er es ŒZic• h•eyù yAeb•. 37yid• m]t ŒZß“• öA,Ied•r pue^r n&u“n ösUit/ smAgm t¡Ab•uet Œb••” ib•ezx
ek•Aen• ŒMz b•pn k•rAr ek•An b•Iej“r opr pe¼/ D•re,r ŸísgR ŒAneb•. es smAgm t¡Ab•ur öeb•z peT
t•h•el es” b•Ij“ tKno Zic•” TAk•eb•. 38ik••–˜Þ etAmr• yAj“k•ek• Œb••” Ïsb• ŸísgR b•ˆS˜ÞÙil ed•eb•. d•ÿ•
yid• b•Iej“r opr j“l FAel• Žb•M tArpr yid• ŒZic• qneb•†r j“‘ ŒAnet h•eb• Žk• b•Cr b•yùsI emxzAb•k•
öA,Ied•r ek•An ŒÒ˜ Ï sb• b•Iej“r opr pe¼ t• Žb•M Žk•iw G•uG•u pAKI b•• b•A•c•• pAyùr• ŒAneb• pAp
h•el etAmAed•r pe(• Ï smˆS˜ÿ b•Ij“ ŒZic•. 39tACA¼• emAc•enr qneb•†r j“e‘. 7 -8yid• •S˜¤IelAk•iw Žk•iw
&u“im KA† ih•eseb• b•Yb•h•Ar k•er• Žmn ek•An öA,I yid• emx id•et Œ(•m h•yù teb• es éiw G•uG•u b•• éiw b•A•c••
mAr• yAyù/ t•h•el ey tAr m]t zrIr SpzR k•reb•/ pAyùr• ŒAnet pAer. Žk• pAKI h•eb• eh•Amb•ilr j“‘
sÞ“YA n• h•oyù• pyR•–˜ÿ es ŒZic• r”eb•. 40Žb•M ey Ž” inid$•X ŒAr Žk•iw pAp emAc•enr qneb•e†r j“‘. yAj“k•
öA,Ied•h• eTek• mAMs KAyù tAek• Œb••” tAr k•Ap¼ o” smˆS˜ÿ qneb•† öBu˜r k•AeC ineb•d•n k•er tAek•
ec•Ap¼ D•uet h•eb•. sÞ“Y• n• h•oyù• pyR•–˜ÿ Ž” b•Yi)˜iw pApmu)˜ k•reb•. Žb•M es tAr r)˜(•eyùr eTek• Zic•
ŒZic• eTek• yAeb•. ey b•Yi)˜ öA,Iiwr m]ted•h• etAel h•eb•. ŽÙil h•l Žk•j“n nArIr j“‘ inid$•X inyùmAb•lI/
tAek• Œb•zY” tAr epAzAk•-ŒAzAk• D•uet h•eb• Žb•M ey nArI Žk•iw izZ pu^ b•• Žk• izZ k•‘Ar j“›˜å
es” elAk•iw sÞ“Y• n• h•oyù• pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•. ed•yù.®
41
"ey sb• öA,I mAiwr opr b•eu k• eh•e¡ w yAyù/ es”sb•
öA,Ied•r etAmr•• ŒAh•Ar k•reb• n•. etAmr• es öA,I c•meR rAg sMß*A•–˜˜ÿ inym
ù Ab•lI
Œb••” KA† ih•eseb• ýh•, k•reb• n•.® 42etAmr• epewr öBu˜ emAiz o h•AerA,ek• b•leln/ 2 "ek•An
opr B˜r id•eyù h•¡AwA ŒTb•• c•Ar p• id•eyù h•¡Aw• srIs]p
b•• ey smˆS˜ÿ öA,Ir Œenk•Ùel• p• tAed•r Œb••”
13 elAek•r c•Am¼A yid• Pu•el TAek• b•• t•et eKAs-
p<Ac•¼• ŒTb•A c•ka•c•ek• d•Aegr met• ik•C¢ TAek•/ yid•
ŒAh•Ar k•reb• n•. 43Ï smˆS˜ÿ öA,I etAmAed•r eyn (•t ŒMzw• ku•þ erAegr G•Aeyùr met• ed•Ket h•yù/
enAMrA n• k•er. etAmr• ŒZic• h•eyùA n•/ 44k•Ar, tAek• Œb••” yAj“k• h•AerA, b•• tAr yAj“k• pu^ed•r
ŒAim” etAmAed•r öBu˜ ö½Vr? ŒAim pib•^/ tA” k•AeC ŒAnet h•eb•. 3c•Am¼Ar (•t S˜îAniwek• yAj“k•
etAmrAo etAmAed•r inej“ed•r pib•^ ereK•. o” smˆS˜ÿ Œb••” ed•Keb•. yid• (•etr meD•Yk•Ar elAm sAd•• h•eyù
b•uek• h•¡Aw• öA,Ied•r sMSpezR inej“ed•r ŒZic• ek•Ar oeW Žb•M yid• c•Am¼Ar opr eTek• (•tS˜îAniwek•
n•. 45ŒAim etAmAed•r imzr eTek• ŽeniC yAet etAmr• get$r met• men h•yù/ teb• t• ku•þerAg. yAj“k•
ŒAmAr ib•izX elAk•j“n h•et pAer• Žb•M ŒAim elAk•iwek• ed•K• ezx k•er tAek• ŒZic• b•el eG•Ax,•
etAmAed•r ö½Vr h•et pAir. ŒAim pib•^ tA” etAmrAo k•reb•.
4
Œb••” pib•^ h•eb•.® "ik••–˜Þ c•Am¼•yù sAd•• d•Ag yid• gB˜Ir n• h•yù Žb•M
46
Ž” smˆS˜ÿ inyùmAb•lI pZ/ pAKI/ smue@•r smˆS˜ÿ (•tS˜îAenr elAm yid• sAd•• n• h•yù tAh•el sAt id•enr
öA,I Žb•M mAiwr opr b•uek• h•¡Aw• smˆS˜ÿ öA,Ied•r j“e‘ yAj“k• es” mAnuxiwek• Œ‘ sb• elAek•ed•r
e(•e^ öeyAj“Y. 47Ï smˆS˜ÿ Ÿped•z sAD•Ar, mAnuxek• eTek• ŒAlAd•• k•reb•. 5sAt id•enr id•n yAj“k• Œb••”
Zic• öA,Ied•r eTek• ŒZic• öA,Ied•r ŒAlAd•• k•ret elAk•wAek• ed•Keb•. yAj“k• yid• ed•eK eb•AeJ“ ey
sAh•AyY k•reb• eyn tArA j“Anet pAer ek•An öA,Ied•r (•tS˜îAenr ek•Aen• pirb•t$n h•yùin Žb•M tA c•Am¼Ar
ŒAh•Ar k•rA Žb•M ek•An öA,Ied•r ŒAh•Ar nA k•r• Ÿic•í. opr Ci¼eyù pe¼in/ t•h•el ŒAro sAt id•enr j“‘
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 13:6-37 106

elAk•wAek• ŒAlAd•• k•er rAKeb•. 6sAt id•enr pr ŒAlAd•• k•er rAKeb•. 22yid• c•Am¼Ar ŒAro ŒMez
yAj“k• elAk•iwek• ŒAb•Ar ed•Keb•. yid• (•tS˜îAniw d•Ag C¼Ayù t• h•el yAj“k• es” elAk•iwek• Œb••”
Zik•eyù yAyù Žb•M c•Am¼Ar opr n• C¼Ayù/ tKn yAj“k• ŒZic• eG•Ax,• k•reb•. Žw• h•l G•A. 23ik••–˜Þ yid• c•k•a c•ek•
es” elAk•iwek• Zic• b•el eG•Ax,• k•reb•. Že(•e^ d•Agiw Žk• j“AyùgAet” TAek• Žb•M n• C¼Ayù t• h•el
(•tS˜îAniw ZD•u h•l eKAs-p<Ac•¼ˆAr/ sutrAM elAk•iw b•uJ“et h•eb• t• purAen• eP<•A¼Ar” (•tic•H. yAj“k•
Œb••” tAr k•Ap¼-ec•Ap¼ pirâ•Ar k•er Zic• h•eb•. Œb••” tAek• Zic• eG•Ax,• k•reb•.
7 24-25
"ik••–˜Þ yid elAk•iw yAj“ek•r k•AeC inej“ek• Zic• "ek•An b•Yi)˜r c•Am¼• ŒAÙen pue¼ eyet pAer.
ed•KAenAr per (•tS˜îAniw c•Am¼Ayù ŒAro Ci¼eyù p¼et yid• c•Am¼Ar k<•Ac•• ŒMziw sAd•• ŒTb•• lAl efArAk•Aw•
ed•eK t• h•el elAk•iw Œb••” yAj“ek•r k•AeC ŒAb•Ar sAd•• ŒMz h•yù/ yAj“k• Œb••” t• ed•Keb•. yid• sAd••
ŒAseb•. 8 yAj“k• ŒAb•Ar ed•Keb• ey (•tS˜îAniw c•Am¼Ar ŒMzw• c•Am¼•yù get$r met• h•yù Žb•M o” j“AyùgAw•r
opr Ci¼eyù egeC ik•n•/ ŒAr t•h•el yAj“k• tAek• elAm sAd•• h•eyù yAyù t•h•el t• ku•þerAg. epA¼•
ŒZic• b•el eG•Ax,• k•reb•. esw• tAh•el ku•þerAg. ŒMez ku•þ Ci¼eyù pe¼eC. yAj“k• Œb••” o”
9
"yid• ek•Aen• b•Yi)r ku•þerAg TAek• tAek• Œb••” elAk•iwek• ŒZic• eG•Ax,• k•reb•. Žw• h•l ku•þerAg.
yAj“ek•r k•AeC ŒAnet h•eb•. 10yAj“k• Œb••” 26
ik••–˜Þ yid• es” c•ka•c•ek• j“AyùgAyù ek•Aen• sAd•A elAm
elAk•iwek• ed•Keb• ey c•Am¼ˆAr opr ek•An sAd•• eP•Al• n• TAek• Žb•M (•tS˜îAnw• c•Am¼Ayù gt$ s]iX n• k•er
ŒMz ŒAeC ik•n••Žb•M elAmwAo sAd•• h•eyù egeC ik•n•/ imileyù yAyù/ tAh•el yAj“k• Œb••” sAt id•enr j“‘
yid• c•Am¼Ar elAm sAd•• h•eyù yAyù Žb•M c•Am¼Ar eP•AlA elAk•wAek• ŒAlAd•• k•reb•. 27sAtid•enr idn yAj“k•
j“AyùgA k<•Ac•• h•eyù oeW/ 11t•h•el t• ku•þerAg. d•IG•R elAk•wAek• ŒAb•Ar ed•Keb•. yid• (•tS˜îAnw• c•Am¼Ar
id•n D•er y• elAk•iwr c•Am¼•yù eTek• egeC/ yAj“k• opr Ci¼eyù yAyù/ t•h•el yAj“k• eG•Ax,• k•reb• ey
Œb••” tAek• ŒZic• b•el eG•Ax,• k•reb•. tAek• Œ‘ elAk•w• ŒZic•. Žw• ku•þerAg. 28ik••–˜Þ yid• c•ka•c•ek•
elAek•ed•r eTek• ŒÂ˜¯ smeyùr j“‘ ŒAlAd•• k•rAr d•Agiw c•Am¼Ayù nA C¼Ayù Žb•M imileyù yAyù tAh•el
öeyùAj“n en”/ k•Ar, elAk•iw ŒZic•. epA¼Ar j“e‘” Pu•eleC b•uJ“et h•eb•. Žw• ek•b•lmA^
12
"k•Ken• k•Ken• mAT• eTek• p• pyR•–˜ÿ sAr• epA¼Ar (•tic•H. yAj“k• Œb••” es” b•Yi)˜ek• Zic•
zrIer c•mRerAg C¼ˆAet pAer. sutrAM yAj“k• Œb••” b•el eG•Ax,• k•reb•.
elAk•iwr sAr• zrIr ed•Keb•. 13yid• yAj“k• ed•eK ey 29
"ek•An b•Yi)˜r mATAr c•Am¼Ayù b•• d•Ai¼et G••
c•mRerAg smˆS˜ÿ zrIer Ci¼eyù egeC Žb•M elAk•w•r h•el/ 30yAj“k• c•Am¼Ar Ž” sMß*m, Œb••” ed•Keb•.
c•Am¼ˆA sAd•• h•eyù igeyùeC/ tAh•el yAj“k• Œb••” tAek• yid• c•Am¼• eTek• sMß*me,r j“AyùgAw• get$r met•
Zic• b•el eG•Ax,• k•reb•. 14ik••–˜Þ yid• elAk•iwr c•Am¼• h•yù Žb•M yid• tAr c•ArpAezr elAm h•yù pAtlA o
k<•Ac•• h•yù t•h•el es Zic• nyù. 15yKn yAj“k• ek•Aen• h•led•/ t•h•el yAj“k• es” b•Yi)˜ek• Œb••” ŒZic•
mAnuexr c•Am¼• k<••c•• ed•eK/ es Œb••” elAk•iwek• eG•Ax,• k•reb•. Žw• d•Ad•/ KArAp c•meR rAg. 31yid• erAgw•
ŒZic• eG•Ax,• k•reb•. k<•Ac•• cAm¼• Zic• nyù. Žw• h•l c•Am¼Ar eTek• gt$ h•oyùAr met• men n• h•yù/ ik••–˜Þ
ku•þerAg. esKAen ek•Aen• k•Ael• elAm n• TAek•/ tKn yAj“k•
16
"yid• k<•Ac•• c•Am¼• b•d•lAyù Žb•M sAd•• h•eyù Œb••” elAk•iwek• sAt id•enr j“e‘ ŒAlAd•• k•er
y•yù/•t•h•el elAk•iwek• yAj“ek•r k•AeC ŒAset h•eb•. ed•eb•. 32sAtid•enr mATAyù yAj“k• sMß*Aimt j“AyùgAw•
17
yAj“k• elAk•iwek• Œb••” ed•Keb•. yid• sMß*Aimt ed•Keb•. yid• erAgw• n• C¼Ayù Žb•M esKAen ek•An
j“Ayùg• sAd•• h•yù/ t•h•el yAj“k• elAk•iwek• Œb••” h•led• elAm n• j“›˜åAyù Žb•M erAgw• c•Am¼• eTek•
Zic• b•el eG•Ax,• k•reb•. Ï elAk•iw Zic•. get$r met• n• h•y/ù 33tAh•el elAk•w• inü‚yù” inej“ek•
18
"ek•An b•Yi)˜r c•Am¼Ar opr eP<•A¼• h•et pAer k•Aimeyù eneb•; ik••–˜Þ es erAegr j“AyùgAw• k•Kno
Žb•M es eP<•A¼• eser eyet pAer. 19per es” eP<•A¼•r k•AmAeb• n•. yAj“k• Œb••” elAk•iwek• ŒAro sAtid•n
S˜îAen sAd•• re[˜r eP•AlA b•• d•gad•eg lAl efAr• wAn• ŒAlAd•• k•er rAKeb•. 34sAt id•enr mATAyù yAj“k•
sAd•• d•Ag h•et pAer. elAk•iw Ï d•Ag tKn yAj“k•ek• Œb••” erAgwAek• ed•Keb•. yid• egAw• c•Am¼•yù erAgw•
Œb••” ed•KAeb•. 20yAj“k• Œb••” t• ed•Keb•. yid• n• C¼Ayù Žb•M yid• c•Am¼• eTek• eswAek• get$r mt
eP<•A¼ˆAw• c•Am¼• eTek• get$r met• h•yù Žb•M Žr men n• h•yù/ t•h•el yAj“k• elAk•iwek• Zic• b•el
oprk•Ar elAm sAd•• h•yù/ t•h•el yAj“k• elAk•iwek• eG•Ax,• k•reb•. elAk•iw Œb••” tAr k•Ap¼-ec•Ap¼
Œb••” ŒZic• eG•Ax,• k•reb•. ic•iHt j“AyùgAw•yù ku•eþr eD•Qt k•reb• Žb•M Zic• h•eb•. 35ik••–˜Þ Zic• h•b•Ar pr
G•• Zr¨ h•eyùeC. c•Am¼Ayù Ž” eP<•A¼AwAr eB˜tr eTek• elAk•iwr erAg yid• c•Am¼Ayù C¼Ayù/ 36tKn yAj“k•
ku•þ erAg Ci¼eyù pe¼eC. 21ik••–˜Þ yid• yAj“k• j“AyùgAwAyù elAk•iwek• ŒAb•Ar ed•Keb•. yid• erAgw• c•Am¼Ayù Ci¼eyù
ek•An sAd•• elAm n• ed•eK ŒAr j“AyùgAw• c•Am¼Ar yAyù yAj“k• h•lud• re[˜r elAm ed•KAr öeyùAj“n eb••D•
meD•Y gt$ n• k•er TAek• b•rM yid• ed•K• yAyù Zik•eyù k•reb• n•. elAk•w• ŒZic•. 37ik••–˜Þ yid• yAj“k• men
yAe•C/ tAh•el yAj“k• elAk•wAek• sAt id•enr j“e‘ k•er ey erAgw• eser egeC Žb•M tAr meD•Y k•Ael•
107 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 13:38-14:9

elAm gj“Aet Zr¨ k•ereC/ t•h•el erAgw• eser egeC. ŒAed•z ed•eb• es” c•Am¼• b•• k•Ape¼r w¢k•er• D•ueyù
elAk•w• Zic•. yAj“k• Œb••” eG•Ax,• k•reb••ey elAk•w• eP•let. tArpr yAj“k• ŒAer• sAtid•enr j“‘
Zic•. k•Ap¼-ec•Ap¼ ŒAlAd•• k•er rAKeb•. 55Žrpr yAj“k•
38
"yid• ek•An elAek•r c•Am¼Ayù sAd•• sAd•• d•Ag Œb••” ŒAb•Ar ed•Keb•. yid• es” ŒMziw tKno C^Ak•
TAek•/•39t•h•el yAj“k• Œb••” Ï sb• d•Aegr þˆAr• sMß*imt h•eyù ŒAeC b•el men h•yù/ tKn Ci¼eyù
j“Ayùg•Ùel• ed•Keb•. yid• elAk•wAr c•Am¼•r oprk•Ar nA TAk•A se%Ño t• ŒZic• h•eb• Žb•M etAmAek• t•
d•AgÙel• ek•b•lmA^ ŒnuƉˆl sAd•Aew h•yù•t•h•el tA ŒAÙen epA¼Aet h•eb•.
56
ZD•umA^ Pu•sku•i¼ y• (•itk•Ark• nyù. Ï D•re,r elAk• "ik••–˜Þ yid• CAt• p¼• ŒMziw mLAn h•eyù igeyù
Zic•. TAek• t•h•el yAj“k• Œb••” c•Am¼• b•• k•Ape¼r w¦k•er•
40
"ek•An mAnuexr mATAr c•¢l pe¼ eyet pAer; es eTek• sMß*Aimt ŒMziw iC¡e¼ b•Ad• ed•eb•. t¡Aet b••
Zic•/ Žw• ZD•u wAk• p¼•. 41ek•An mAnuexr mATAr h•Aet eb•An• k•Ap¼ h•elo ik•C¢ ŒAes yAyù n•. 57ik••–˜Þ
épAz eTek• c•¢l ŸeW eyet pAer; es Zic•. Žw• es” c•Am¼Ar b•• k•Ape¼r w¦k•erAyù CAt• p¼• ŒMz
ZD•umA^ ŒAr Žk• D•re,r wAk• p¼•. 42ik••–˜Þ yid• tAr ŒAb•Ar ed•K• id•et pAer. yid• tA” G•ew tKn CAt•
mATAr wAk p¼A c•Am¼Ayù ek•An lAl Žb•M sAd•• CAp p¼• ŒMzw• Ci¼eyù p¼eC. ese(•e^ etAmAek• es”
TAek•/ tAh•el t• c•Am¼Ar” ek•An erAg b•uJ“et h•eb•. CAt• p¼A ij“inx pui¼eyù eP•let h•eb•. 58ik••–˜Þ eD•AyùAr
43
Žk•j“n yAj“k• Œb••” tAek• ed•Keb•. yid• sMß*Aimt per yid• CAt• p¼A ŒMz n• ed•K• ed•yù t•h•el es”
eP<•A¼•w• lAl Žb•M sAd•• h•y/ù ŒAr yid• zrIerr Œ‘sb• c•Am¼Ar b•• k•Ape¼r w¦k•er• Zic•. es k•Ap¼ t¡Aet b••
ŒMez ku•þ erAegr met• ed•KAyù. 44t•h•el elAk•iwr h•Aet eb•An• ik•n• esw• ek•An b•YApAr” nyù. es” k•Ap¼
mATAr Kuilet ku•þ h•eyùeC elAk•w• ŒZic•. yAj“k• Zic•.®
59
Œb••” elAk•iwek• ŒZic• eG•Ax,• k•reb•. ÏÙil h•l c•Am¼Ar b•• k•Ape¼r w¦k•erAÙilr
45
"yid• Žk• b•Yi)˜r ku•þ erAg TAek•/ t•h•el es” oper CAt• p¼Ar b•YApAer inyùmAb•lI. k•Ap¼ t¡Aet
b•Yi)˜ Œ‘ elAek•ed•r sAb•D•An k•er ed•eb•. es” elAk•iw b•• h•Aet eb•An• h•et pAer; ik••–˜Þ tAet ik•C¢ ŒAes
ec•¡ic•eyù b•leb•/ "ŒZic•/ ŒZic•.® elAk•iwr k•Ape¼r yAyù n•.
é” D•Aerr ej“A¼A Œb••” iC¡e¼ eP•l• h•eb•. es tAr
c•¢l Œib•‘ˆS˜ÿ k•reb• Žb•M muK FAk•eb•. 46yt(•, tAr k•u þerAgI Zic•k•r, inym
ù Ab•lI
öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 "ŽÙil c•mRerAg iCl
sMß*Amk• b•YAiD• TAk•eb• tt(•Š elAk•iw h•eb• ŒZic•.
es Œb••” Žk•• TAk•eb•. tAr b•A¼I Œb••” izib•err
b•A”er TAk•eb•.
14 ik••–˜Þ suS˜î h•eyùeC/ Žmn b•Yi)˜ek• Zic• k•rAr
inyùmAb•lI.
47-48
"ik•C¢ epAzAek•r opr CAt• p¼et pAer. "ey mAnuxiwr ku•þ iCl tAek• Žk•j“n yAj“k• Œb••”
k•Ap¼w• msIn• suetAyù ŒTb•• Ÿel !trI/ t¡Aet ed•Keb•. 3yAj“k• Œb•ˆ•” izib•err b•A”er igeyù es”
eb•AnA b•• h•Aet eb•An• h•et pAer. Žk• w¦k•erA c•Am¼Ar b•Yi)˜r c•meR rAg eser egeC ik•n• t• ed•Keb•. 4 elAk•iw
opr b•• c•Am¼• eTek• !trI ek•An ij“inesr opero suS˜î h•eyù T•k•el yAj“k• tAek• éiw j“Ib••–˜ÿ• Zic• pAKI/
CAt• p¼et pAer. 49yid• Ï C^Aek•r r[˜ sb•uj“ b•• Žk• KØ Žrs b•]e(•r k•AW/ Žk• w¦k•er• lAl k•Ap¼
lAl h•yù t•h•el Žw• Œb••” Žk•j“n yAj“k•ek• ed•KAet Žb•M Žk•iw ŽesAb• gAC ŒAnet ŒAed•z k•reb•. 5 tArpr
h•eb•. 50yAj“k• Œb••” CAtA p¼• ŒMzw• ed•Keb• Žb•M yAj“k• Œb••” ŒAed•z ed•eb• mAiwr pAe^ j“elr eFŸeyù
es” ij“inswAek• ŒAlAd•• j“AyùgAyù sAtid•n D•er eP•el Žk•iw pAKIek• h•tY• k•rAr j“‘. 6yAj“k• Œb••”
rAKeb•. 51-52sAt id•enr mATAyù yAj“k• Œb••” CAtA Œ‘ ey pAKIiw eb<•ec• ŒAeC esw•r sAeT Žrs b•]e(•r
p¼A ŒMziw ed•Keb•. CAtA p¼• ŒMzw• c•Am¼Ar b•• k•AeWr KØ/ lAl k•Ape¼r w¦k•er• Žb•M ŽesAb• gAC
k•Ape¼r opr eh•Ak• tAet etmn ik•C¢ yAyù ŒAes eneb•. Žrpr j“elr eFŸeyù ey pAKIiwek• mAr•
n•. yid• epAzAk• t¡Aet eb•An• b•• h•Aet eb•An• h•yù h•eyùeC•/ tAr re)˜r meD•Y es j“Ib••–˜ÿ pAKIwAek• Žb•M
tAeto ik•C¢ yAyù ŒAes n•/ c•Am¼• ik•es b•Yb•h•ät Œ‘ ij“insÙelAek• efAb•Aeb•. 7ey mAnuxiwr ku•þ erAg
h•e•C eswAo ek•An b•YApAr nyù. yid• CAtA p¼• ŒMzw• h•eyùiCl tAr gAeyù sAtb•Ar r)˜w• iCiweyù ed•eb•.
C¼Ayù t•h•el es” k•Ap¼ b•• c•Am¼• ŒZic•. sMß*Am,iw tArpr yAj“k• elAk•wAek• Zic• b•el eG•Ax,• k•reb•.
ŒZic•. yAj“k• Œb••” es” k•Ap¼ o c•Am¼• pui¼eyù Žb•M per eKAlA mAeW igeyù pAKIwAek• eCe¼ ed•eb•.
8
eP•leb•. "tArpr elAk•iw tAr epAzAk• pir•Cd• D•ueyù
53
"yid• yAj“k• ed•eK ey CAt• p¼• ŒMziw Ci¼eyù eP•leb•/ tAr mATAr smˆS˜ÿ c•¢l k•Aimeyù eP•leb Žb•M
pe¼in/ tKn k•Ap¼ b•• c•Am¼• Œb••” D•uet h•eb•. S•÷ˆAn k•er Zic• h•eb• . elAk•iw Žb•Ar izib•err meD•Y
c•Am¼• b•• k•Ap¼ yA” eh•Ak• n• ek•n ek•An b•YApAr nyù. eyet pAreb•; ik••–˜Þ es Œb••” sAtid•n tAr t¡Ab•ur
ŒTb•• yid• k•Ap¼ h•Aet eb•An• b•• t¡Aet eb•An••h•yù b•A”er k•AwAeb•. 9 ˆsAtid•enr id•n es tAr mAT•/ d•Ai¼
tAeto ik•C¢ ŒAes yAyù n•. 54yAj“k• elAek•ed•r Œb••” Žb•M Bu˜r¨ ŒTARí tAr smˆS˜ÿ c•¢l k•AmAeb•. tArpr es
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 14:10-38 108

tAr k•Ap¼-ec•Ap¼ eD•Aeb• Žb•M j“el ˆS•÷ˆAn k•er Zic• éiw b•A•c•• pAyùr•; yAr Žk•iw h•eb• pApemAc•enr qneb•†
h•eb• . Žb•M Œ‘iw h•eb• eh•Amb•ilr qneb•†.
10 23
"ŒAw id•enr id•n/ ey elAk•wAr c•mR erAg iCl "ŒAw id•enr id•n elAk•iw Zic• h•b•Ar j“‘ smAgm
es Œb••” yAr meD•Y ek•An KArAp ik•ˆC¢ en” Žmn éiw t¡Ab•ur öeb•z mueK öBu˜r sAmen yAj“ek•r k•AeC o”
emxzAb•k• Žb•M Žk•iw Žk• b•Cr b•ys ù I S˜¤I emxzAb•k•o ij“insÙil ŒAneb•. 24ed•AxATRk• qneb•†r emxzAb•k•
ŒAneb•. es Œb••” zs´ qneb•†r j“‘ 24 k•Ap etl Žb•M etl ineyù yAj“k• t• öBu˜r sAmen ed•AlnIyù
emzAen• Ù¡e¼• myùd•A ŒAneb•. ŽCA¼Ao elAk•iw eyn qneb•† ih•sAeb• ŸísgR k•reb•. 25tArpr elAk•iwek•
Žk• elAg ŒilB˜ etl ineyù ŒAes. 11Zic•k•ArI yAj“k• Zic• k•rAr j“‘ ed•AxATRk• qneb•†r emxzAb•k•iwek•
Œb••” ey elAk•iw Zic• h•e•C tAek• Žb•M tAr h•tY• k•er yAj“k• Ž” re)˜r ik•C¢w• elAk•iwr fAn
qneb•†Ùil smAgm t¡Ab•ur öeb•z mueK öBu˜r sAmen k•Aenr litet ed•eb•/ ik•C¢wA tAr fAn h•Aetr b•ue¼•
ŒAneb•. 12yAj“k• pur¨x emxzAb•k•Ùilr meD•Y Žk•iwek• ŒA[u˜el Žb•M ik•C¢w• r)˜ tAr fAn pAeyùr b•eu ¼• ŒA[u˜el
ed•AxATRk• qneb•†räep Ÿph•Ar ed•eb•. tArpr es” elep ed•eb•. 26yAj“k• es” etelr ik•C¢w• tAr b<••
emxiw o Žk• elAg etl ed•AlnIyù !neb•† ih•sAeb• h•Aetr tAluet FAleb•. 27tAr b<•• h•Aet ey etl reyùeC/
öBu˜r sAmen ed•AlAeb•. 13tArpr ey pib•^ ˆS˜îAen tAr• tAr opr yAj“k• tAr fAn h•Aetr ŒA[u˜l id•eyù öBu˜r
pAp emAc•enr qneb•† o eh•Amb•ilr qneb•† b•il ed•yù/ sAmen sAtb•Ar Ž” etl iCiweyù ed•eb•. 28tArpr
es” ˆS˜îAen” yAj“k• pur¨x emxzAb•k•iwek• b•il ed•eb•. yAj“k• tAr h•Aetr ik•C¢w• etl pApemAc•enr b•ilr
ed•Ax emAc•enr qneb•† h•l pAp emAc•enr qneb•†r r)˜ eyKAen lAigeyùiCl es”sb• j“AyùgAyù lAigeyù
met•. Žw• yAj“ek•r k•AeC TAk•eb•. Žw• ŒtY•–˜ÿ pib•^. ed•eb•/ ŒTRAí ey mAnuxiw Zic• h•e•C tAr fAn k•Aenr
14
"ed•Ax emAc•enr qneb•†r r)˜ ineyù yAj“k• Ž” litet/ fAn h•Aetr b•ue¼• ŒA[u˜el Žb•M fAn pAeyùr
re)˜r ik•C¢w• ey elAk•iwek• Zic• k•r• h•e•C tAr fAn ŒA[u˜el ed•eb•. b•Ak•I etelr ik•C¢w• elAk•iwr mATAyù
k•Aenr litet/ ik•C¢w• r)˜ tAr fAn h•Aetr b•ue¼A ed•eb•. 29Ž”B˜Aeb• yAj“k• öBu˜r sAmen elAk•iwek• pib•^
ŒA[u˜el Žb•M ik•C¢w• r)˜ es” elAek•r fAn pAeyùr k•reb•.
b•ue¼A ŒA[u˜el lAigeyù ed•eb•. 15yAj“k• es” Žk• elAg 30
"tArpr yAj“k• qneb•† ih•sAeb• ed•oyù A
etelr ik•C¢w• ineyù tA b<•• h•Aetr tAluet FAleb•. G•Gu •Ù
u el•r Žk•iw b•• b•A•c•• pAyùrAÙelAr Žk•iw ŸísgR
16
tArpr yAj“k• fAn h•Aetr ŒA[u˜l b<•• h•Aet rAKA k•reb•. :es Œb••” b•Yi)˜r sÒ˜it ŒnusAer ŸísgR
etelr meD•Y f¦ib•eyù öBu˜r sAmen sAtb•Ar etelr k•reb•.ò 31ŒTRAí sÒ˜it ŒnusAer es zs´ !neb•†r
ik•C¢w• iCiweyù ed•eb•. 17ŒAr h•Aetr tAlur ik•C¢w• etl sAeT pAKIÙelAr meD•Y Žk•wAek• ŸísgR k•reb•
ey mAnuxiwek• Zic• k•r• h•e•C tAr opr eFel ed•eb•. pApemAc•enr b•il ih•eseb•/ ŒAr Žk•iwek• ŸísgR k•reb•
ed•Ax emAc•enr !neb•†r r)˜ eyKAen eyKAen lAgAenA eh•Amb•ilr• qneb•† ih•eseb•. é”B˜Aeb• öBu˜r sAmen
h•eyùiCl/ es” Žk•” j“AyùgAet” yAj“k• etl lAigeyù yAj“k• elAk•iwek• Zic• k•rAr j“‘ öAyùiü‚% k•reb•.®
32
ed•eb• ŒTRAí elAk•iwr fAn k•Aenr litet/ fAn h•Aetr Zß“ h•oyùAr j“‘ ey smˆS˜ÿ mAnux inyùimt qneb•†
b•ue¼• ŒA[u˜el Žb•M ik•C¢w• etl elAk•iwr fAn pAeyùr sµöd•Aen ŒpArg/ c•m$erAg eTek• eser oWAr pr
b•ue¼• ŒA[u˜el ed•eb•. 18elAk•iwek• Zic• k•rAr j“‘ Zic• h•b•Ar j“‘ Ï inyùmAb•lI tAed•r j“‘” inid$•X.
yAj“k• h•Aetr tAluet pe¼ TAk•• b•Aik• etlw¦ku•
elAk•iwr mATAyù ed•eb•. Ž”B˜Aeb• yAj“k• öBu˜r sAmen CAt• p¼• gh] • ib•xeyù inym
ù Ab•lI
elAk•iwek• pib•^ k•reb•. 33
öBu˜ emAiz Žb•M h•AerA,ek• ŒAro b•leln/
19 34
"tArpr yAj“k• elAk•iwek• Zic• k•rAr j“‘ "ŒAim etAmAed•r ŒiD•k•Ar k•rAr j“‘ ey k•nAn
öAyùiü‚% ih•sAeb• pAp emAc•enr qneb•†iwek• ŸísgR ed•z id•eyù id•eyùiC es” ed•ez etAmrA öeb•z k•rel
k•reb•. Žrpr eh•Amb•ilr qneb•†r j“‘ yAj“k• ŒAim ek•An elAek•r b•A¼Iet C^Ak• Ÿípå k•ret
öA,Iiwek• h•tY• k•reb•. 20tArpr yAj“k• eb•d•Ir opr pAir. 35Žrk•m h•el es” b•A¼Iiwr mAilk• Œb••”
eh•Amb•ilr qneb•† Žb•M zs´ qneb•† ŸísgR k•reb•. ŒAseb• Žb•M yAj“k•ek• b•leb• ŒAmAr b•A¼Iet ŒAim
Ž”B˜Aeb• yAj“k• Ï elAk•iwr j“‘ öAyùiü‚% k•rel C^Aek•r mt ik•C¢ ed•KiC.¾
36
elAk•iw Zic• h•eb•. "yAj“k• b•A¼Iet F¦ek• C^Ak• prI(•• k•rAr ŒAeg
21
"ik••–˜Þ yid• elAk•iw grIb• h•yù Žb•M Ï smˆS˜ÿ b•A¼I eTek• sb•ik•C¢ eb•r k•rAr j“‘ ŒAed•z ed•eb•.
qneb•†d•Aen Œ(•m h•yù t•h•el es ed•AxATRk• qneb•†r yAj“k• C^Ak• ed•Ket yAoyùAr ŒAeg elAek•r• Žk•Aj“
j“‘ Žk•iw pur¨x emxzAb•k• ŒAneb•. Žw• ed•AlnIyù k•rel G•err smˆS˜ÿ ik•C¢ ŒZic• h•eb• n•. Žrpr yAj“k•
qneb•† h•eb• yAet k•er yAj“k• es” elAk•iwek• pib•^ B˜Al k•er prI(•A k•rAr j“‘ b•A¼Ir meD•Y F¦k•eb•.
37
k•ret pAer. ŽCA¼A zs´ !neb•†r j“‘ etl•emzAen• yAj“k• prI(•A k•er yid• ed•eK ey b•Ai¼r
8 k•Ap Ù¡e¼• myùd•• o Žk• elAg ŒilB˜ etl elAk•iw ed•oyùAlÙilr oprk•Ar C^Ak• sb•uj“ ŒTb•• lAl
ŒAneb•. 22Žb•M sÒ˜it ŒnusAer ŒAneb• éewA G•uG•u b•• re[˜r Žb•M tA ed•oyùAelr g•eyù gt$ k•ereC/ 38t•h•el
109 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 14:39-15:15

yAj“k• Œb••” b•A¼Ir b•A”er ŒAseb• Žb•M sAtid•enr Žb•M ek•An ij“insÙil ŒZic•. ÏÙil Ïsb• erAegr
j“‘ b•A¼Iiwet tAl• lAgAeb•. inyùmAb•lI.
39
"ˆsAt id•enr id•n yAj“k• Œb••” iP•er Žes
b•A¼Iiwek• prI(•• k•reb•. yid• b•A¼Ir ed•oyù•lÙilet zrIr eTek• ingt R ib•xyÙ ù ilr inym ù Ab•lI
C^Ak• Ci¼eyù pe¼/ 40tAh•el yAj“k• elAek•ed•r ŒAed•z öBu˜ emAiz ŒAr h•AerA,ek• ŒAro b•lelnÉ
ed•eb• C^Ak• j“¼Aen• pATerr w¦k•er•ÙelAek• ewen
eb•r k•rAr Žb•M esÙilek• C¡e¢ ¼ eP•el ed•oyùAr. zh•err
15 2
"”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ŽwA b•el•/ yKn ek•An
pur¨x tAr zrIr eTek• trl pd•ATR ingRt k•er tKn
b•A”err ek•An ib•ezx D•re,r ŒZic• j“AyùgAyù tArA es” b•Yi)˜ ŒZic•. 3tAr zrIr eTek• esw• sAb•lIlB˜Aeb•
Œb••” Ï sb• pATrÙel• rAKeb•. 41tArpr yAj“k• eb•erAk• b•• öb•Ah• b•Þ“ eh•Ak• tAet ik•C¢ ŒAes yAyù n•.
4
egAw• b•A¼Iiwr eB˜trw• ec•¡ec• eP•lAr ŒAed•z ed•eb•. "ingRmn h•eyùeC Žmn b•Yi)˜ yid• ek•An ib•CAnAyù
elAek•rA c•A¡ c•• G•xA öelp zh•err b•A”err ek•An ŒZic• ezAyù teb• t• ŒZic• h•eyù p¼eb• ŒAr es y• ik•C¢r
j“Ayù g Ayù j“m• k•reb•. 42tArpr es” elAk•iw opr b•es tAo ŒZic• h•eyù pe¼. 5 yid• ek•An b•Yi)˜/
ed•oyùAlÙelAr opr n&u“n pATr b•sAeb• Žb•M n&u“n yAr ingRmn h•eyùeC tAr ib•CAn• SpzR k•er/ tAh•el
öelp id•eyù ed•oyùAlÙel• eFek• ed•eb•. es Œb••” tAr j“AmAk•Ap¼ eD•Aeb• Žb•M j“el S•÷ˆAn
43
"yid• purAen• öelp ec•¡ec• eP•el n&u“n pATr o k•reb•/ teb• es sÞ“Y• py$•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•. 6 yid•
öelp lAgAenAr pr o” b•A¼Iiwet ŒAb•Ar C^Ak• ek•An b•Yi)˜ yAr ingRmn h•eyùeC tAr j“AyùgAyù b•es/
ed•K• ed•yù/ 44tKn yAj“k• Œb••” ŒAseb• Žb•M tAh•el es Œb•zY” tAr j“AmAk•Ap¼ eD•Aeb• Žb•M j“el
b•A¼Iiwek• prI(•• k•reb•. yid• sMß*Am, b•A¼Ir meD•Y S•÷ˆAn k•reb•. eso sÞ“YA pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•. 7 ŒAro
Ci¼eyù yAyù/ tAh•el Žw• Žk•wA erAg y• tA¼AtAi¼ yid• ek•An b•Yi)˜ ingRmn h•eyùeC Žmn k•AŸek• C¡¢eyù
Œ‘ j“AyùgAyù Ci¼eyù yAyù. sutrAM b•A¼Iiw ŒZic•. eP•el/ t•h•el es Œb••” tAr j“AmA k•Ap¼ eD•Aeb•
45
es” b•Yi)˜ Œb••” b•A¼Iiwek• eB˜eÒ˜ eP•leb•. zh•err Žb•M j“el S•÷ˆAn k•reb•• ŒAr es sÞ“Y• pyR•–˜ÿ ŒZic•
b•A”er inid$•X ŒZic• j“AyùgAyù pATrÙil/ öelp o TAk•eb•.
k•AeWr w¦k•erAÙil ineyù igeyù eP•leb•. 46b•A¼Iiw yKn 8
"yAr ingRmn h•eyùeC es yid• ek•Aen• Zic• b•Yi)˜r
tAlAb•Þ“/ es” smyù yid• ek•Aen• b•Yi)˜ o” b•A¼Ir opr Tu&u“ eP•el t•h•el Zic• b•Yi)˜iw Œb••” j“AmA
meD•Y yAyù/ teb• es sÞ“YA py$–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•. 47yid• k•Ap¼ eD•Aeb• Žb•M j“el ˆS•÷ˆAn k•reb•. Ž” b•Yi)˜iw
ek•Aen• b•Yi)˜ es” b•A¼Ir meD•Y KAoyù•-d•Aoyù• k•er sÞ“YA pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb••. 9yAr ingRmn h•eyùeC es”
ŒTb•• esKAen ezAyù t•h•el es” b•Yi)˜ Œb••” tAr b•Yi)˜ yid• ek•An ij“enr opr b•es tAh•el esiwo
k•Ap¼-ec•Ap¼ eD•Aeb•. ŒZic• h•eb•. 10sutrAM yid• ek•Ÿ ingRmn h•eyùeC Žmn
48
"b•A¼Iet n&u“n pATr Žb•M öelp lAgAenAr pr ek•An b•Yi)˜r nIec• TAk•• ek•An ik•C¢ SpzR k•er b•• Ž”
yAj“k• Œb••” b•A¼Iiwek• prI(•• k•reb•. yid• C^Ak• ij“insÙil b•h•n k•er/ tAh•el es Œb••” tAr
b•A¼IwAyù Ci¼eyù n• pe¼/ t•h•el yAj“k• eG•Ax,• k•reb• j“AmAk•Ap¼ eD•Aeb• Žb•M j“el S•÷ˆAn k•reb•. es sÞ“Y•
ey b•A¼Iiw Zic•. k•Ar, C^Ak• mer egeC. pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•.
49 11
"tKn b•A¼Iiwek• Zic• k•rAr j“‘ yAj“k•• Œb••” "yid• Žmn h•yù ey ek•An b•Yi)˜ yAr ingRmn
éiw pAiK/ Žk• KØ Žrs k•AW; Žk• w¦k•er• lAl h•eyùeC es tAr h•At eD•Ayùin ik••–˜Þ Œ‘ Žk•j“nek•
k•Ap¼ Žb•M Žk•iw ŽesAb• gAC eneb•. 50mAiwr b•¼ SpzR k•ereC/ tAh•el es” Œpr b•Yi)˜ Œb••” tAr
pAe^ j“elr e•S•óAetr meD•Y yAj“k• Žk•iw pAKIek• j“AmAk•Ap¼ eD•Aeb• Žb•M j“el S•÷ˆAn k•reb•. es sÞ“Y•
h•tY• k•reb•. 51tArpr yAj“k• Žrs k•AW/ ŽesAb• pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•.
12
gAC/ lAl k•Ape¼r KØ o j“Ib••–˜ÿ pAKIiwek• eneb• "ingRmn h•eyùeC Žmn ek•An b•Yi)˜ yid• mAiwr
Žb•M j“elr e•S•óAet h•tY• k•r• pAKIr re)˜ yAj“k• gAml• eC¡Ayù/ t•h•el es” gAmlAiw Œb••” B˜A[˜et
Ïsb• ij“ins efAb•Aeb•. Žrpr yAj“k• sAtb•Ar es” h•eb•. ŒAr es ek•An k•AeWr gAml• C¡¢eyù eP•lel es”
r)˜ b•A¼Iiwr opr iCwAeb•. 52yAj“k• Ï sb• ij“ins gAml• Œb••” j“l id•eyù D•uet h•eb•.
b•Yb•h•Ar k•er b•A¼Iiwek• Ž”B˜Aeb• Zic• k•reb•. 53yAj“k• 13
"yKn ingRmn h•eyùeC Žmn b•Yi)˜ eser oeW/
zh•err b•A”er Žk•iw P•<Ak•• j“AyùgAyù yAeb• Žb•M j“Ib••–˜ÿ tKn tAek• Ziß“k•r, sµpU,R h•b•Ar j“‘ sAt id•n
pAKIiwek• eCe¼ ed•eb•. Ž”B˜Aeb••yAj“k• b•A¼Iiwr j“‘ Œep(•• k•ret h•eb•. tArpr es tAr j“AmA k•Ap¼
öAyùiü‚% k•reb• Žb•M b•A¼Iiw Zic• h•eb•.® eD•Aeb• Žb•M e•S•óAetr j“el zrIrek• S•÷ˆAn k•rAeb•. t•
54
ÏÙil ey ek•An sMß*Amk• ku • þ erAegr h•el es Zic• h•eb•. 14ŒAw id•enr id•n es” b•Yi)˜iw
55
k•Ap¼-ec•Ap¼ ŒTb•• b•A¼Ir meD•Yk•Ar ŒMez lAg• tAr inej“r j“‘ éiw G•G u •u b•• éiw b•A•c•• pAyùrA ŒAneb•.
C^Aek•r inyùmAb•lI. 56oÙel• c•Am¼Ar oprk•Ar smAgm t¡Ab•ur eFAk•Ar mueK öBu˜r sAmen Žes es
eP<•A¼•/ eKAs-p<Ac•¼• b•• d•gad•eg d•Aegr inyùmk•Anun. es” pAKI éiw yAj“k•ek• ed•eb•. 15yAj“k• pAKIÙilr
57
Ï smˆS˜ÿ inyùm b•YAKYA k•er ek•An ij“insÙil Zic• Žk•iwek• pAp emAc•enr qneb•† ih•eseb• Žb•M ŒAr
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 15:16-16:10 110

Žk•iwek• eh•Amb•ilr qneb•† ih•eseb• ŸísgR k•reb•. mueK yAj“ek•r k•AeC esÙil ŒAneb•. 30tKn yAj“k•
Ž”B˜Aeb• yAj“k• öBu˜r sAmen elAk•iwek• pib•^ k•reb•. Žk•w• pAKIek• pAp emAc•enr qneb•† ih•eseb• Žb•M
Œ‘iwek• eh•Amb•ilr qneb•† ih•eseb• Ÿph•Ar ed•eb•.
pru ¨xed•r j“‘ inym ù Ab•lI Ž”B˜Aeb• yAj“k• öBu˜r sAmen tAek• Zic• k•reb•.
16 31
"yid• ek•An pur¨x mAnuexr b•IyRpAt G•ew/ es "sutrAM ŒZic• h•oyù• ib•xeyù Œb••” etAmr•
tAr sAr• zrIr S•÷ˆAenr j“el eD•Aeb•/•ik••–˜Þ sÞ“Y• pyR•–˜ÿ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r sAb•D•An k•reb•. t•h•el tAr•
es ŒZic• TAk•eb•. 17yid• k•Ap¼ b•• ek•An c•Am¼Ar tAed•r mAeJ“ ŒAmAr pib•^ t¡Ab•uek• ŒZic• k•er tAed•r
opr b•IyR pe¼ TAek•/ t• h•el es k•Ap¼ b•• c•Am¼• ŒZic•tAyù mAr• p¼eb• nA.
32
Œb••” j“l id•eyù D•ueyù eP•leb•. Žw• sÞ“Y• pyR•–˜ÿ ÏÙil yAed•r ingRmn h•eyùeC Žmn elAek•ed•r
ŒZic• TAk•eb•. yid• ek•An pur¨x ek•An mih•lAr seÒ˜ sµ•VˆeÞ“ inyùmAb•lI. Ï sb• inyùm h•l b•IyR ptenr
18

G•umAyù Žb•M b•IyRpAt G•ew/ t•h•el pur¨x o rm,I P•el ŒZic• mAnuxed•r j“‘. 33Žb•M ÏÙil h•l ey
éj“en” j“el S•÷ˆAn k•reb•. tAr• sÞ“Y• pyR•–˜ÿ ŒZic• smˆS˜ÿ S˜¤IelAk• tAed•r mAisk• r)˜•S•óˆAeb•r smyù ŒZic•
TAk•eb•. h•yù tAed•r j“‘. ŒAro Ï smˆS˜ÿ inyùmAb•lI es”
b•Yi)˜r j“‘ ey Œpr Žk• ŒZic• S˜¤Ir seÒ˜ eyQn
S˜I¤ elAk•ed•r j“‘ inymù Ab•lI sMsgR k•er.
19
"mAisk• r)˜pAetr smyù ek•An S˜¤IelAk• sAt
id•n ŒZic• TAk•eb•. yid• ek•An b•Yi)˜ tAek• SpzR öAyiù ü‚e%r id•n
k•er/ sÞ“Y• pyR•–˜ÿ es” b•Y•i)˜ ŒZic• TAk•eb•. 20mAisk• h•AerAe,r é” pu^ öBu˜r k•AeC ŸpiS˜ît h•eyù
r)˜pAetr smyù es” S˜¤IelAk• y• ik•C¢r opr ezAeb•/ 16 mAr• egel pr öBu˜ emAizek• b•leln/ 2"etAmAr
öetYk•iw h•eb• ŒZic• Žb•M es y• ik•C¢r opr b•seb• B˜A” h•AerAe,r seÒ˜ k•T• b•elA/ tAek• b•elA ey es
eswAo h•eb• ŒZic•. 21yid• ek•An b•Yi)˜ S˜¤IelAk•iwr tAr ”•C• mt ey ek•An smeyù pd$•Ar ipCen pib•^tm
ib•CAn• eC¡Ayù/ es” b•Yi)˜ Œb••” tAr j“AmA k•Ap¼ j“AyùgAyù eyet pAer n•. c•¢i)˜r pib•^ isª•uk•iw Ï
eD•Aeb• Žb•M j“el S•÷ˆAn k•reb•. eso sÞ“Y• pyR•–˜ÿ ŒZic• pd$•Ar ipCenr G•er ŒAeC. Ï pib•^ isª•uk•iwr mATAyù
TAk•eb•. 22mih•lAiw y• ik•C¢r opr b•eseC/ esÙil ŒAeC ib•ezx D•re,r ŒA•CAd•n. ŒAim Ï ib•ezx
yid• ek•An elAk• eC¡Ayù/ es” elAk•iw Œb••” j“AmA ŒA•CAd•enr opr emeG•r meD•Y ŒAib•B$U˜t h•”. yid•
k•Ap¼ eD•Aeb• o j“el S•÷ˆAn k•reb• ik••–˜Þ es sÞ“Y• h•AerA, Ï G•er eFAek• es mAr• eyet pAer.
pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•. 23elAk•iw S˜¤IelAek•r ib•CAn• C¡uk• 3
"pAepr öAyù i ü‚e%r id•n h•AerA, Œb••”
b•• ˆS˜¤IelAk•iw yAet b•eseC tAr ek•An ik•C¢ C¡¢k•/ es” pApemAc•enr qneb•†r j“‘ Žk•iw x¡A¼ Žb•M eh•Amb•ilr
elAk•iw sÞ“Y• pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•. j“‘ Žk•iw pur¨x emx ŸísgR k•reb•. pib•^tm
24
"yid• ek•An b•Yi)˜ ek•An mih•lAr sAeT mAisk• j“AyùgAyù öeb•z k•rAr ŒAeg” h•AerA, Žw• k•reb•.
r)˜pAetr meD•Y” eyQn sMsgR k•er/ t•h•el 4hAerA, Œb••” tAr ed•h• j“el eD•Qt k•reb•. tArpr
S˜¤IelAk•iwr ŒZic•t• tAr meD•Y öeb•z k•reb• Žb•M es Ž” smˆS˜ÿ epAzAk• preb•É h•AerA, Œb••” pib•^
elAk•iw sAtid•n D•er ŒZic• TAk•eb•. elAk•iw ZeyùeC ilenn j“Am• preb•. ilenenr Œ•–˜ÿb•AR ssmUh• tAr ed•eh•
Žmn öetYk•iw ib•CAn• ŒZic• h•eb•. TAk•eb•. es tAr c•ArpAez ilenenr eb•Âw b•Yb•h•Ar
25
"yid• ek•An mih•lAr Œenk• id•n D•er r)˜(•r, k•reb• Žb•M ilenenr pAg¼I preb•. ÏÙil h•l
h•yù/ Žiw yid• tAr mAisk• r)˜•S•óAeb•r smeyù n• h•yù/ pib•^ epAzAk•.
5
ŒTb•• yid• tAr mAisk• r)˜pAetr per r)˜(•r, "”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r k•AC eTek• h•AerA, éiw
h•yù/ t•h•el es mAisk• r)˜•S•óˆAeb•r mt” ŒZic• h•eb•. pur¨x CAgl pApemAc•enr qneb•†r j“‘ Žb•M Žk•iw
ytid•n tAr r)˜•S•óˆAb• TAk•eb•/ ttid•n es ŒZic• pur¨x emx eh•Amb•ilr j•‘•eneb•. 6 tArpr h•AerA,
TAk•eb•. 26smˆS˜ÿ r)˜•S•óˆAeb•r smyù ey ek•An ib•CAnAyù x¡A¼iwek• pAp emAc•enr qneb•† ih•eseb• Ÿph•Ar ed•eb•.
mih•lAiw ezAeb•/ t• h•eb• tAr mAisk• r)˜•S•óˆAeb•r pAp emAc•enr qneb•†iw tAr inej“r j“‘. inej“ek•
smyùk•Ar ib•CAnAr mt”. y• ik•C¢r opr emeyùiw b•seb• Žb•M tAr pirb•Arek• pib•^ k•rAr j“‘ h•AerA, Œb••”
t• ŒZic• h•eb•. eymn tAr mAisk• r)˜•S•óˆAeb•r smyù Žw• k•reb•.
es ŒZic• TAek•. 27yid• ek•An b•Yi)˜ es”sb• ij“ins 7
"tArpr h•AerA,• CAgl éiw eneb• Žb•M tA smAgm
eC¡Ayù/ es” b•Yi)˜ h•eb• ŒZic•. elAk•iw tAr epAzAk• t¡Ab•ur eFAk•Ar d•rj“Ar mueK öBu˜r sAmen ŒAneb•.
ŒAzAk• eD•Aeb• Žb•M j“el S•÷ˆAn k•reb•/ ik••–˜Þ sÞ“Y• 8h•AerA, CAgl éiwr j“‘ G<u•iw c•Alel Žk•w• h•eb•
pyR•–˜ÿ es ŒZic• TAk•eb•. 28S˜¤IelAk•iw r)˜•S•óˆAb• b•Þ “ öBu˜r j“‘/ Œpriw h•eb• Œj“Aej“elr j“‘.
h•oyùAr pr Œb••” sAt id•n Œep(•A k•reb•; tArpr 9
"tArpr G<u•iw ec•el ey CAgliw öBu˜r j“‘ h•yù
es Zic••h•eb•. 29ŒAw id•enr id•n S˜¤IelAk•iw éiw G•uG•u h•AerA, Œb••” esiwek• pAp emAc•enr qneb•† ih•sAeb•
ŒTb•• éiw b•A•c•• pAyùr• ŒAneb•. smAgm t¡Ab•ur ˜öeb•z ŸísgR k•reb•. 10Œj“Aej“elr j“‘ G<uiw ec•el ey
111 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 16:11-34

CAglwAek• eb•eC enoyù• h•eyùeC tAek• Œb••” j“Ib••–˜ÿ k•r• h•eb• Žb•M es CAgliwek• ineyù yAoyùAr j“‘
Œb•ˆS˜îAyù öBu˜r k•AeC ŒAneb•. tArpr Ž” CAgliwek• !trI TAk•eb•. 22sutrAM CAglw• inej“r opr smˆS˜ÿ
Œj“Aej“elr j“‘ mr¨BU˜imet pAWAet h•eb•. Žw• mAnuexr pAp b•eyù eKAl• mr¨BU˜imet ineyù yAeb•. ey
elAek•ed•r pib•^ k•rAr j“‘” d•rk•Ar. mAnuxiw CAgliwek• ineyù yAeb• es tAek• mr¨BU˜imet
11
"tArpr tAr inej“r j“‘ pAp emAc•enr qneb•† eCe¼ id•eyù ŒAseb•.
23
ih•eseb• h•AerA, Žk•iw x¡A¼ ed•eb• Žb•M Ž”B˜Aeb• inej“ek• "tArpr h•AerA, smAgm t¡Ab•uet F¦k•eb•. pib•^
o tAr pirb•Arek• pib•^ k•reb•. h•AerA, tAr inej“r ˆS˜îAen ŒAsAr smyù es ey ilenenr k•Ap¼-ec•Ap¼
j“‘ pAp emAc•enr qneb•† räep x¡A¼iwek• h•tY• k•reb•. periCl esÙil es Kuel eP•leb•. k•Ap¼Ùil es
12
tArpr es Œb••” öBu˜r k•AeC eb•d•I eTek• &u“el Œb••” esKAen eCe¼ rAKeb•. 24Žk•iw pib•^ j“AyùgAyù
ŒAn• ‰ˆl•–˜ÿ k•yùl• B˜it$ pA^iw ŒAneb•. sugÞ“I D•uepr es tAr sAr• zrIr j“l id•eyù D•ueyù eneb•. tArpr es
imih• k•r• Ù¡e¼• éh•At B˜it$ k•er eneb• h•AerA,. h•AerA, tAr Œ‘A‘ ib•ezx epAzAk• preb•. es b•A”er ŒAseb•
pd$•Ar ipCenr G•er Œb••” es” imiX geÞ“r Ù<e¼• Žb•M tAr eh•Amb•il o elAek•ed•r eh•Amb•il ŸísgR
ŒAneb•. 13h•AerA, Œb••” öBu˜r sAmenr ŒAÙen es” k•reb•. es inej“ek• Žb•M elAek•ed•r Zic• k•reb•.
imiX geÞ“r D•uepr Ù¡e¼A rAKeb•. tArpr sugÞ“ Ù¡e¼Ar 25
tArpr es eb•d•Ir opr pAp emAc•enr qneb•†r c•ib•R
emG• c•¢i)˜r isª•uek•r ib•ezx ŒA•CAd•nek• eFek• ed•eb• epA¼Aeb•.
P•el h•AerA, mAr• yAeb• n•. 14h•AerA, Œb••” x¡A¼iw 26
"ey elAk•iw CAgliwek• Œj“Aej“elr j“‘ ineyù
eTek• ik•C¢w• r)˜ ineyù tAr ŒA[u˜l id•eyù tA pUb•Rid•ek• igeyùiCl/ es tAr j“AmAk•Ap¼ D•ueyù eneb• Žb•M j“el
ib•ezx ŒA•CAd•n pyR•–˜ÿ˜ iCiweyù ed•eb•. es r)˜w• es” S•÷ˆAn k•reb•. tArpr es t¡Ab•ur meD•Y ŒAset pAer .
27
ib•ezx ŒA•CAd•enr sAmen tAr ŒA[u˜l id•eyù sAt b•Ar "pApemAc•enr qneb•†r x¡A¼ o CAgliwek•
iCwAeb•. izib•err b•A”er ŒAnet h•eb•. :Ï smˆS˜ÿ öA,Ir r)˜
15
"tArpr h•AerA, elAek•ed•r j“‘ pApemAc•enr pib•^ ij“insÙilek• pib•^ j“AyùgAyù Zic• k•rAr j“‘
qneb•†r CAgliwek• h•tY• k•er es” r)˜ pd$•Ar ŒAnA h•eyùiCl.ò yAj“k•r• Œb••” Ï smˆS˜ÿ öA,Ir
ŒA¼Aelr G•riwet ŒAneb•. x¡Ae¼r r)˜ ineyù y• c•Am¼•/ zrIr Žb•M zrIerr b•j$“Y ŒMzÙil ŒAÙen
k•eriCl/• CAgliwr r)˜ ineyù h•AerA, iWk• t•” k•reb•. epA¼ˆAeb•. 28tArpr ey b•Yi)˜ tAed•r epA¼Ayù es Œb••”
h•AerA, Œb••” CAgelr r)˜ ib•ezx ŒA•CAd•enr opr tAr epAzAk•-ŒAzAk• D•ueyù eP•leb• Žb•M tAr smˆS˜ÿ
Žb•M ŒA•CAd•enr sAmen iCiweyù ed•eb•. 16Ž”B˜Aeb• es zrIr j“el eD•Aeb•. tArpr es t¡Ab•uet öeb•z k•ret
Ï pib•^tm j“AyùgAiwek• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r pAer.
29
ŒZic•t•/ ib•r¨ß“Ac•r, Žb•M tAed•r k]•t smˆS˜ÿ pAp "etAmAed•r e(•e^ Ž” ib•iD• sb•Rd•A” c•leb•É sˆ¹ˆÿm
eTek• Zic• k•reb•. h•AerA,ek• smAgm t¡Ab•ur j“‘ Ž” mAesr d•z id•enr id•n etAmr• Œb••” KA† KAeb• n•
smˆS˜ÿ ik•C¢ k•ret h•eb•/ k•Ar, Žw• ŒZic• elAek•ed•r Žb•M ek•An k•Aj“ k•reb• n•. etAmAed•r ed•ez b•As k•r•
mAJ“KAen ŒAeC. 17yKn h•AerA, pib•^tm j“AyùgAiwek• ek•An ‹m,k•ArI b•• ib•ed•zI ek•An k•Aj“ k•ret pAreb•
Žb•M elAek•ed•r Zß“ k•rAr j“‘ yAyù/ tKn es esKAn n•. 30k•Ar, Ž” id•en yAj“k• etAmAed•r pib•^ k•rAr
eTek• eb•ireyù n• ŒAs• py$•–˜ÿ smAgm t¡Ab•uet ek•An j“‘ etAmAed•r pAepr öAyùiü‚% k•reb•. tKn etAmr•
elAk• TAk•eb• n•. sutrAM h•AerA, inej“ek• Žb•M tAr öBu˜r k•AeC Zic• h•eb•. 31etAmAed•r j“‘ Ž” id•niw
pirb•Arek• Žb•M ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r Zic• ŒtY•–˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R ib•šAemr id•n. etAmr• Œb••”
k•reb•. 18"tArpr h•AerA, eb•ireyù Žes öBu˜r sAmen KAoyù•-d•Aoyù• k•reb• n•.* Ž” ib•iD• ic•rk•Al c•leb•.
eb•d•Ir k•AeC yAeb• Žb•M eb•d•IwAek• Zic• k•reb•. h•AerA, 32
"sutrAM öD•An yAj“k• ih•sAeb• menAnIt b•Yi)˜iw
ik•C¢w• x¡Ae¼r r)˜ o ik•C¢w• CAgelr r)˜ eneb• Žb•M ij“insp^ pib•^ k•rAr j“‘ Ž” pb•AR id• pAln k•reb•.
t• eb•d•Ir sb•id•ek•r ek•A,Ùilet eP•leb•. 19Œt>pr Ž” öD•An yAj“k•/ yAek• tAr iptAr” S˜îAen ineyùAg
h•AerA, ˆsAtb•Ar tAr ŒA[u˜l id•eyù ik•C¢w• r)˜ eb•d•Ir k•r• h•eyùeC/ pib•^ ilenenr epAzAk•-pir•Cd• preb•.
33
opr iCiweyù ed•eb•. Ž”B˜Aeb• h•AerA, eb•d•Iiwek• es Œb••” pib•^tm S˜îAn smAgm t¡•b•u Žb•M eb•d•I
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r ŒZic•t• eTek• Zic• k•er pib•^ Zic• k•reb•. Žb•M es Œb•••” yAj“k•ed•r o ”•S•ˆó Aeyùelr
k•reb•. elAek•ed•r Zic• k•reb•. 34”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r pib•^
20
"pib•^tm S˜îAn/ smAgm t¡Ab•u Žb•M eb•d•Iek• pib•^ k•rAr Ï ib•iD• ic•rk•Aelr j“‘ c•leb•. ”•S•óˆAeyùelr
k•rAr pr h•AerA, j“Ib••–˜ÿ CAgliw öBu˜r k•AeC ŒAneb•.® elAek•ed•r tAed•r pAp eTek• Zic• k•rAr j“‘ etAmr•
21
h•AerA, tAr h•At éiw j“Ib••–˜ÿ CAgelr mATAyù rAKeb• öetYk• b•Cer Žk•b•Ar Žsb• k•reb•.®
Žb•M tAr opr ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r pAp o tA” emAizek• ed•oyù• öBu˜r ŒAed•z met• tAr•
ŒprAD•Ùil S•ˆV Ik•Ar k•reb•. Ž”B˜Aeb• h•AerA, elAek•ed•r Ž”sb• k•eriCl.
pApsmUh•ek• CAgelr mATAyù c•ApAeb•. tArpr es
CAglwAek• mr¨BU˜imet pAWAeb•. Žk•j“n mAnux inyu)˜
KAoy•ù ÖÖÖ n• ŒA(•irk• ŒeTR/ ''inej“ed•r nt k•reb••.¾¾
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 17:1-18:14 112
öA,I h•tY• o öA,I eB˜Aj“n ib•xykù • inym ù Ab•lI ek•An öA,Ir þˆAr• h•t öA,I B˜(•, k•er/ Œb••” tAr
öBu˜ emAizek• b•leln/ 2"h•AerAŠ ŒAr tAr k•Ap¼ec•Ap¼ eD•Aeb• Žb•M j“l id•eyù tAr egAw• ed•h•
17 pu^ed•r Žb•M ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r
b•el•/ öBu ˜ Ž” ŒAed•z k•ereCn. 3yid• Žk•j“n
D•ueyù eP•leb•. es” b•Yi)˜ sÞ“Y• pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•.
tArpr Zic• h•eb•. es” b•Yi)˜iw ”•S•óˆAeyùelr nAgirk•
”•S•óˆAeyùlIyù Žk•iw x¡A¼ ŒTb•• Žk•iw emx b•• Žk•iw eh•Ak• b•• b•Yi)˜iw etAmAed•r meD•Y b•sb•Ask•ArI Žk•j“n
CAgl izib•err meD•Y b•• t¡Ab•ur b•A”er h•tY• k•er/ ib•ed•zI eh•Ak• tAet ik•C¢ yAyù ŒAes n•. 16yid• es”
4
ik••–˜Þ es” öA,Iiwek• Œb••” smAgm t¡Ab•ur öeb•z b•Yi)˜ tAr k•Ap¼ec•Ap¼ eD•Qt n• k•er ŒTb•• zrIrek•
peT nA ŒAen Žb•M es” öA,Ir Žk•w• ŒMz Ÿph•Ar S•÷ˆAn n• k•rAyù/ t•h•el es inj“ ŒprAD• b•h•n k•reb•.®
ih•eseb• öBu˜ek• ineb•d•n nA k•er/ teb• es” b•Yi)˜
r)˜pAt G•iweyùeC b•el ed•AxI g‘ h•eb•. es” b•Yi)˜ek• eyQn sMsgR ib•xeyù inym ù Ab•lI
elAek•ed•r eTek• Œb••” ib•i•Cå k•ret h•eb•. 5 Ž” öBu˜ emAizek• b•leln/ "”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r
2

inyùm Ž” j“‘ yAet ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ey sb•


öA,Ied•r mAeW h•tY• k•rt tAed•r smAgm t¡Ab•r u öeb•z
18 b•elAÉ ŒAim etAmAed•r öBu˜ o ö½Vr. 3 "ŒtIet
etAmr• imzer b•As k•ret. es” ed•ez y• y• k•r•
mueK öBu˜r k•AeC Žb•M tAed•r mÒ˜l !neb•† ih•sAeb• eh•At/ etAmr• Œb••” esÙil k•reb• n•. ŒAim
öBu˜r k•AeC ŸísgR k•er. 6tArpr yAj“k• o”sb• etAmAed•r k•nAn ed•ez ineyù yAi•C. Ï ed•ezo y•
öA,Ied•r r)˜ smAgm t¡Ab•ur öeb•z mueK öBu˜r eb•d•Ir k•r• h•yù etAmr• Œb••” esÙil k•reb• n•? tAed•r
opr ine(•p k•reb• Žb•M yAj“k• eb•d•Ir opr Ïsb• rIitnIit Œnusr, k•reb• n•. 4"etAmr• Œb••” ŒAmAr
öA,Ir emd• d•ÿ“ k•reb•. Žr sug Þ“ öBu˜ek• KuzI k•reb•. inyùmAb•lI mA‘ k•reb• Žb•M ŒAmAr ib•iD• sk•l Œnusr,
7
tAr• Œb••” ŒAr ek•An b•il tAed•r 'CAg ed•b•tAr¾ k•reb•. es”sb• inyùmAb•lI Œnusre, iniü‚t h•o? k•Ar,
k•AeC •ŸísgR k•reb• nA. tAr• eb••Aed•r mt Œ‘ ŒAim” etAmAed•r öBu˜ o ö½Vr. 5 sutrAM etAmr•
ed•b•tAr ipCen C¢eweC. Ž” smˆS˜ÿ inyùm ic•rk•Al D•er Œb••” ŒAmAr ib•iD•sk•l o inyùmAb•lI mA‘ k•reb•.
c•leb•. yid• ek•An b•Yi)˜ ŒAmAr ib•iD•sk•l o inyùmAb•lI mA‘
8
"elAek•ed•r b•el• ”•S•ˆó Aeyùelr ku•lj“At ek•An b•Yi)˜ k•er/ es j“Iib•t TAk•eb•? ŒAim” öBu˜?
6
b•A tAed•r meD•Y b•sb•Ask•ArI ek•An ib•ed•zI yid• eh•Amb•il "etAmr• k•Ken• etAmAed•r G•inþ ŒA ™Iyùed•r
Ÿph•Ar ed•yù/ 9 ik••–˜Þ tA smAgm t¡Ab•ur öeb•z mueK nA seÒ˜ eyQn sMsgR k•reb• n•. ŒAim etAmAed•r öBu˜.
ŒAen Žb•M öBu˜ek• ineb•d•n n• k•er teb• es” b•Yi)˜ek• 7
"etAmr• Œb••” etAmAed•r iptAr ŒpmAn k•reb•
tAr elAek•ed•r eTek• Œb••” ib•i•Cå k•ret h•eb•. nA. ipt• b•• mAtAr seÒ eyQn sMsgR k•reb• nA. es”
10
"ek•An b•Yi)˜ r)˜ eKel ŒAim tAr ib•r¨eß“•. mih•l• etAmAr m•/ sutrAM tAr seÒ˜ etAmAr Œb••”
es” b•Yi)˜ ”•S•ˆó Aeyùelr nAgirk• eh•Ak• ŒTb•• etAmAed•r eyQn sMsgR TAk•eb• n•. 8 etAmAed•r iptAr S˜¤I Žmn
meD•Y b•As k•r• ib•ed•zI eh•Ak• n• ek•n tAet ik•C¢ ik• yid• es etAmAed•r m• nAo h•yù tAr seÒ˜ eyQn
ŒAes yAyù n•. ŒAim tAek• t•r elAek•ed•r eTek• sµpek•R yAeb• n•. ek•nÀ k•Ar, t•h•el etAmAr iptAek•
ib•i•Cå k•reb••. 11k•Ar, ed•h•iwr j“Ib•n re)˜r meD•Y Œsµ•åAn k•r• h•eb•.
9
reyùeC. ŒAim es” r)˜ eb•d•Ir opr eFel etAmAed•r "etAmr• Œb••” etAmAed•r eb•Aenr seÒ˜ eyQn
inej“ed•r Zic• k•rAr j“e‘ id•eyùiC. re)˜ öAŠ ŒAeC sMsgR k•reb• n•. yid• es etAmAed•r iptAr b•• mAtAr
b•el” t• öAyùiü‚% sAD•n k•er. 12tA” ŒAim ”•S•ˆó Aeyùelr k•‘• h•yù/ tAet yAyù ŒAes n• Žb•M yid• etAmAed•r
elAek•ed•r b•ilÉ etAmAed•r ek•An b•Yi)˜” r)˜ eKet eb•An etAmAed•r b•A¼Iet b•• Œ‘ j“AyùgAyù b•¼ h•yù
pAerA n•. etAmAed•r meD•Y b•As k•r• ek•An ib•ed•zIo tAeto yAyù ŒAes n•.
10
r)˜ eKet pAer n•. "etAmr• Œb••” etAmAed•r nAtnIr seÒ˜ eyQn
13
"yid• ek•An b•Yi)˜ KAoyù• eyet pAer Žmn Žk•iw sMsgR k•reb• n•. tAr• etAmAed•r” Žk•w• ŒMz.
b•‘ öA,I b•• Žk•iw pAKI izk•Ar k•er D•er t•h•el 11
"yid• etAmAed•r iptA Žb•M tAr S˜¤Ir Žk•iw
es” b•Yi)˜ Œb••” r)˜ mAiwet eP•leb• Žb•M t• k•‘• TAek•/ tAet es h•yù etAmAr eb•An. etAmr•
D•Uel• id•eyù eFek• ed•eb•/ k•ArŠ öitiw öA,Ir re)˜ Œb••” tAr seÒ˜ eyQn sMsgR k•reb• n•.
12
tAr j“Ib•n reyùeC. yid• es” b•Yi) ”•S•óˆAeyùlIyù ŒTb•• "etAmr• Œb••” etAmAed•r iptAr eb•Aenr seÒ˜
etAmAed•r meD•Y b•sb•Ask•ArI Žk•j“n ib•ed•zI h•yù tAet eyQn sµpk•R k•reb• n•. es h•l etAmAed•r iptAr
ik•C¢ ŒAes yAyù n•. 14öitiw öA,Ir re)˜” tAr j“Ib•n G•inþ ŒA ™IyùA. 13"etAmr• Œb••” etAmAed•r mAtAr
reyùeC. tA” ŒAim ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r• Ž” ŒAed•z eb•Aenr seÒ˜ eyQn sµpk•R k•reb• n•. es etAmAed•r
idi•CÉ tAr• eyn ek•An öA,Ir r) n• KAyù? ek•An mAtAr G•inþ ŒA ™IyùA. 14"etAmr• Œb••” etAmAed•r
b•Yi)˜ ey r)˜ KAyù Œb••” es elAek•ed•r eTek• ib•i•Cå b•Ab•Ar B˜A”ek• ŒpmAn k•reb• n•. etAmAed•r k•Ak•Ar
h•eb•. 15ŒAro yid• ek•An b•Yi)˜ Žmn öA,I B˜(•Š S˜¤Ir k•AeCo eyQn sMsegRr j“‘ yAeb• n•. es etAmAed•r
k•er yA inej“ inej“” mer egeC/ ŒTb•• yid• Œ‘ k•Ak•Im•.
113 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 18:15-19:13
15
"etAmr• Œb••” etAmAed•r pu^b•D•Ur seÒ˜ eyQn eymn t• etAmAed•r sAmen j“AitÙilek• eb•r k•er
sMsgR k•reb• n•. es et•mAed•r eCelr S˜¤I. etAmAed•r id•eyùiCl. 29yid• ek•An b•Yi)˜ Ï smˆS˜ÿ B˜yù¿•r pApÙilr
Œb••” tAr seÒ˜ eyQn sµpk•R TAk•eb• n•. ek•Aen• Žk•iw k•er/ t•h•el es” b•Yi)˜ek• tAr inej“r
16
"B˜A”eyùr S˜¤Ir seÒ˜ Œb••” etAmAed•r eyQn elAek•ed•r k•AC eTek• Œb••” ib•i•Cå k•r• h•eb•.
30
sµpk•R TAk•eb• n•. t• etAmAr B˜A”ek• ŒpmAn k•rAr etAmr• Œb••” ŒAmAr ib•iD• mAneb•? etAmr• Œb••”
mt h•eb•. Ïsb• B˜yù¿•r pApsmUeh•r ek•An Žk•iwo k•reb• n• y•
17
"Žk•j“n m• Žb•M tAr emeyùr seÒ˜ etAmAed•r etAmAed•r pUebR• esKAen öc•ilt iCl. o”sb• B˜yù¿•r
eyQnsMsgR Œb••” TAk•eb• n•. es” mih•lAr nAtnIr pAp id•eyù etAmr• inej“ed•r Œb••” k•luixt k•reb•
seÒ˜o eyQn sµpk$• ereKA n•. yid• Ž” nAtnI Ž” n•. ŒAim etAmAed•r öBu˜ o ö½Vr.®
S˜¤IelAek•r pue^r b•• k•‘Ar k•‘• h•yù tAet yAyù ŒAes
n•. tAr nAtnIr• tAr G•inþ ŒA ™Iyùj“n. tAed•r ö½eV rr ŒiD•k•Aer ”•S•ˆó Aeyl
ù
öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 "”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ
seÒ˜ eyQnsµpkR• TAk•• Œ‘Ayù.
18
"etAmAr ˆ S˜¤Ir j“Iib•t Œb•S˜îAyù/ &u“im Œb••”
tAr eb•Anek• ib•eyù k•reb• nA. Žet eb•Aenr• zߨ h•eyù
19 elAek•ed•r b•elAÉ ŒAim etAmAed•r öBu˜ ö½Vr.
ŒAim pib•^ sutrAM etAmr• Œb••” pib•^ h•eb•?®
ŸWeb•. etAmr• Œb••” etAmAed•r ˆS˜¤Ir eb•Aenr seÒ˜ 3
"etAmAed•r meD•Y öetYk•iw b•Yi)˜ tAr iptA Žb•M
eyQn sµpk$• rAKeb• n•. mAtAek• sµ•åAn ed•eb• Žb•M ŒAmAr ib•šAemr ib•ezx
19
"mAisk• r)˜(•re,r smyù Žk•j“n mih•lAr k•AeC id•nÙil* pAln k•reb•. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr.
4
etAmr• Œb••” eyQn sMsegRr j“‘ yAeb• n•. Ž” "mUi%$ pUej“• k•reb• n•. etAmAed•r inej“ed•r j“‘
smyùwAyùù es ŒZic•. gilt D•A&u“ id•eyù ed•b•tAr mUUi%$ !trI k•reb• n•. ŒAim
20
"Žb•M etAmAed•r öiteb•zIr S˜¤Ir seÒ˜ etAmr• öBu˜ etAmAed•r ö½Vr?
5
Œb••” eyQn sMsgR k•reb• n•. Žw• etAmAed•r Œpib•^ "yKn etAmrA ö½Vrek• mÒ˜l qneb•† Ÿph•Ar
k•reb•. d•Ao/ etAmr• Œb••” t• siWk•B˜Aeb• ed•eb• yAet t•
21
"etAmr• Œb••” etAmAed•r• izZed•r ek•An ýAç h•yù. 6 etAmr• eyid•n qneb•† ed•eb• esid•n Žb•M
Žk•j“nek• ŒAÙenr mD•Y id•eyù emAlk• ed•b•tAr Ÿe£•e• perr id•no t• ŒAhAr k•ret pAreb•; ik••–˜Þ yid• es”
ŸísgR k•reb• n•. Žk•Aj“ k•er etAmr• Œb••” qneb•†r ek•An ŒMz ïtIyù id•eno pe¼ TAek•/ tAh•el
etAmAed•r ö½Verr nAmek• Œpib•^ k•reb• n•? ŒAim t• Œb••” ŒAÙen pui¼eyù eP•leb•. 7 "etAmr• es”
etAmAed•r öBu˜? qneb•†r ek•Aen• ŒMz” ïtIyù id•en ŒAh•Ar k•reb• n•;
22
"Žk•j“n pur¨exr Œ‘ Žk•j“n pur¨exr seÒ˜ esw• h•eb• ŒZic•/ esw• ŒýAç h•eb•. 8 "Žk•j“n b•Yi)˜
S˜¤IelAek•r ‘Ayù eyQn sµpk•R Œb••” TAk•eb• n•. tA yid• t• k•er teb• es es” pAepr k•Are, ed•AxI h•eb•.
h•elA B˜yù¿•r pAp. k•Ar, es öBu˜r pib•^ ij“insÙilek• šß“A k•erin.
23
"ek•An D•re,r öA,Ir seÒ˜ etAmAed•r eyQn es” elAk•iw tAr elAek•ed•r eTek• Œb••” ib•i•Cå
sµpkR• Œb••” TAk•eb• n•. Žw• etAmAed•r ek•b•l h•eb•.
enAMr• k•reb•. Žk•j“n S˜¤IelAek•ro Žk• öA,Ir seÒ˜ 9
"yKn etAmr• zs´ k•Aew•/ tKn etAmAed•r
Œb••” eyQn sµpkR• TAk•eb• n•. Žw• ök]•it ib•r¨ß“•. e(•e^r ek•A, pyR•–˜ÿ zs´ ek•ewA n•. zs´ yid• mAiwet
24
"Ïsb• Bu˜l ib•xeyùr ek•An Žk•iw id•eyù etAmAed•r pe¼ yAyù/ etAmr• t• ku•i¼eyù ino n•. 10"etAmAed•r
inej“ed•r ŒZic• ek•Aer• n•. ey sb• j“Aitg,ek• ŒAim @•A(•A b•AgAenr sb• @•A(•A &u“leb• n• Žb•M eyÙil
etAmAed•r sAmen tAed•r ed•z eTek• dU•r k•er ed•b• mAiwet pe¼ TAek• esÙilo &u“el eneb• n•. ek•nÀ
tArA Ž” smˆS˜ÿ k•m$ þˆAr• inej“ed•r ŒZic• k•ereC. k•Ar, esÙil etAmr• grIb• Žb•M etAmAed•r ed•ezr
25
tA” ed•z Œpib•^ h•eyù egeC. tA” Žr pAepr j“‘ meD•Y id•eyù ‹AmYmA, mAnuxed•r j“‘ eP•el rAKeb•.
ŒAim zAiˆS˜ÿÿ ed•b• Žb•M es” ed•z oKAen b•sb•Ask•ArI ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr?
11
es” sb• mAnuxed•r b•im k•rAr mt eb•r k•er ed•eb•. "etAmr• Œb••” c•¢ir k•reb• n•. etAmr• Œb••”
26
"su t rAM etAmr• Œb••” ŒAmAr ib•iD• o elAk•ed•r Wk•Aeb• n• Žb•M prSperr k•AeC imeTY
inyùmAb•lI mA‘ k•reb•. etAmr• Œb••” Ïsb• B˜yù¿•r k•T• b•leb• n•. 12imeTY öitš¨it id•et etAmr• Œb••”
pAepr ek•An Žk•iwo k•reb• n•. es” sb• inyùmAb•lI ŒAmAr nAm b•Yb•h•Ar k•reb• n•. t• k•rel ö½Verr
”•S•ˆó Aeyùelr nAgirk•ed•r j“‘” Žb•M esÙil etAmAed•r nAemr Œsµ•åAn k•r• h•yù. ŒAim” etAmAed•r öBu˜?
meD•Y b•Ask•ArI elAek•ed•r j“‘”. 27etAmAed•r ŒAeg 13
"etAmAed•r öiteb•zIr öit etAmr• Œb••” mª•
Ï sb• ed•ez yArA b•sb•As k•rt/ tArA Ï smˆS˜ÿ B˜yù¿•r b•Yb•h•Ar k•reb• n•/ etAmr• Œb••” tAek• luW k•reb•
pAp k•er ed•zw•ek• enAMr• k•eriCl. 28yid• etAmr•
Ž” B˜yù¿•r ij“insÙil k•er•/ t•h•el etAmr• ed•zek• ib•šAemr ÖÖÖ id•n ŒTb•• ''sAb•AT.¾¾ Žiw h•yùt zinb•Ar eb•AJ“Ayù
ŒTb•• Žiw smˆS˜ÿ ib•ezx id•nÙil eb•AJ“Ayù eyid•n elAek•ed•r k•Aj“
k•luixt k•reb•. Žb•M t• etAmAed•r eb•r k•er ed•eb•/
k•rAr k•T• nyù.
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 19:14-20:3 114
26
nA. etAmr• sk•Al n• ŒAs• pyR•–˜ÿ sAr• rAt D•er "r)˜ eleg TAk•A Œb•S˜î•yù ek•An mAMs etAmr•
Œb••” Žk•j“n B˜A¼A k•rA šimek•r eb•tn ŒAwk•Aeb• Œb••” KAeb• n•.
n•. "etAmr• Œb••” yAéib•†A Žb•M g,k• ib•†Ar b•Yb•h•Ar
14
"etAmr• Œb••” Žk•j“n b•iD•r mAnu x ek• k•ret ec•X• k•reb• n•.
27
ŒiB˜zAp ed•eb• n•. ŒÞ“ mAnuexr sAmen Žmn ik•C¢ "etAmr• Œb••” etAmAed•r mATAr pAez gj“Aen•
ereK• n• yAet es pe¼ yAyù. etAmr• Œb••” ö½Vrek• ek•zÙil egAl k•er egAwAeb• nA. etAmr• Œb••”
•šß“A k•reb•. ŒAim” etAmAed•r öBu˜? etAmAed•r d•Ai¼r ek•An k•Aweb• n•. 28"m]t b•Yi)˜ed•r
15
"ib•c•Aerr b•YApAer etAmr• Œb••” p(•pAth•In S•åre, rAKAr j“‘ etAmrA Œb••” etAmAed•r ed•eh•
h•eb•. etAmr• Œb••” d•ir@• mAnuxed•r öit ib•ezx k•Aw•AeC¡¼• k•reb• n•. etAmr• Œb••” inej“ed•r opr
p(•pAit ׈ ed•KAeb• n•. Žb•M etAmr• Œb••” Œit ek•An Ÿi˜ð˜ rAKeb• n•. ŒAim” öBu˜?
29
Ùr¨ ׈pU,R elAek•ed•ro ib•ezx sµ•åAn ed•KAeb• n•. "etAmAr k•‘Aek• eb••• h•et id•o n•. t• k•rel
etAmrA yKn öiteb•zIr ib•c•Ar k•r tKn Œb••” tAek• Œsµ•åAn k•r• h•yù. ed•ezr mAnuxj“no tAh•el
Œ‘Ayù k•reb• n•. 16Œ‘ elAek•ed•r ib•r¨eß“ etAmr• eb••Ar mt ŒTRAí ö½Verr öit Œib•½ˆV eS˜ÿr mt ŒAc•rŠ
Œb••” imTY• g˜¯• riweyù eb•¼Aeb• n•. Žmn ik•C¢ k•reb• nA Žb•M ed•z meª• pU,R h•eb• n•.
k•reb• n• yAet etAmAed•r öiteb•zIr j“Ib•n ib•på 30
"ŒAmAr ib•šAemr ib•ezx id•nÙilet etAmr•
h•yù. ŒAim” etAmAed•r öBu˜? Œb••” k•Aj“ k•reb• n•. etAmr• Œb••” ŒAmAr
17
"etAmr• etAmAed•r B˜A”ek• Œb••” men men pib•^S˜îAnek• sµ•åAn ed•eb•. ŒAim” öBu˜?
G•],A k•reb• n•. yid• etAmAed•r öiteb•zI Bu˜l k•er/ 31
"Bu˜&u“i¼yùAed•r b•• mAyùAb•Ied•r k•AeC mˆ–˜¤,Ar j“‘
tAh•el tAr sAeT es ib•xeyù k•T• b•l/ ik••–˜Þ tAek• yAeb• n•. tAed•r k•AeC eyo n• tAr• ZD•u etAmAek•
(•m• k•er•; tAh•el &u“im tAr ed•Aexr B˜AgId•Ar h•eb• ŒZic• k•reb•. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr?
n•. 18"etAmAr öit elAek•rA KArAp yA ik•C¢ k•ereC/ 32
"b•ySù ˆ˜ð b•Yi)˜ed•r sµ•åAn ed•KAeb•; yKn t¡Ar• G•er
tA Bu˜el yAo; öitezAD• enoyùAr ec•X• ek•Ar n•. eFAek•n ŸeW d¡•A¼Aeb•. etAmAed•r ö½Verr öit šß“A
etAmAed•r öiteb•zIek• inej“ed•r mt k•er öd•zRn k•reb•. ŒAim” öBu˜?
B˜AelAb•AesA. ŒAim” etAmAed•r öBu˜? 33
"etAmAed•r ed•ez b•As k•r• ib•ed•zIed•r öit
19
"etAmr• Œb••” ŒAmAr ib•iD•sk•l mA‘ k•reb•. KArAp b•Yb•h•Ar k•reb• n•. 34"etAmAed•r inej“ed•r
etAmr• Œb••” éD•re,r öA,Ir meD•Y s¿•r öj“nn nAgirk•ed•r mt” ib•ed•zIed•r öit smAn b•Yb•h•Ar
k•reb• n•. etAmr• Œb••” etAmAed•r e(•et éD•re,r k•reb•. etAmAed•r inej“ed•r eymn B˜AelAb•As/
b•Ij“ b•pn k•reb• n•. éD•re,r suetA id•eyù !trI epAzAk• ib•ed•zIed•r etmin B˜AelAb•Aseb•. k•Ar, Žk•smyù
etAmr• Œb••” preb• n•. etAmr• imzer ib•ed•zI iCel. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r
20
"Žmn G•wet pAer ey Žk• b•Yi)˜/ Œe‘r k•AeC ö½Vr?
35
d•AsI Žmn Žk•j“enr seÒ˜ eyQn sMsgR k•ereC; ik••–˜Þ "etAmr• ib•c•Aer Œ‘Ayù k•reb• n• Žb•M ij“insp^
Ž” d•AsI mih•lAiw ib•iß*t h•yiù n b•• tAek• tAr S•ˆVAD•Int• mApAr o oj“n k•rAr b•YApAer sí h•eb•. 36"zs´
ed•oyù• h•yù in. yid t• G•ew/ tAh•el ese(•e^ Œb••” oj“n k•rAr j“‘ Žb•M trl pd•ATR mApAr j“‘
zAˆiS˜ÿ h•eb•; ik••–˜Þ tAed•r m]&u“Yd•Ø h•eb• n•/ k•Ar, etAmAed•r oj“n pA˜ñ•/ b•AwKAr•/ Ju“i¼ o pA^Ùil
S˜¤IelAk•iw S•VˆAD•In nyù. 21"elAk•iw öBu˜r j“‘ smAgm siWk• h•oyù• Ÿic•í. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr?
t¡Ab•ur öeb•zmueK Œb••” tAr ed•Ax emAc•enr qneb•† ŒAim etAmAed•r imzr ed•z eTek• b•A”er ŽeniC.
ih•sAeb• Žk•iw pur¨x emxzAb•k• Œ•neb•. 22"yAj“k• 37
"etAmr• Œb••” ŒAmAr smˆS˜ÿ ib•iD• Žb•M
elAk•iwek• Zic• k•rAr j“‘ pur¨x emxzAb•k•iwek• inyùmAb•lI men rAKeb• Žb•M esÙil mA‘ k•reb•. ŒAim”
ed•AxATRk• qneb•† ih•eseb• öBu˜r sAmen ŸísgR k•er öBu˜?®
tAr pAepr öAyùiü‚% k•reb•. tArpr elAk•iwek• tAr
k]•t pAp smUeh•r j“‘ (•mA k•rA h•eb•. öitm• pj U “Ar ib•r¨eß “• inexD•A|•A
23
"B˜ib•`et etAmr• etAmAed•r ed•ez öeb•z k•er öBu ˜ emAizek• b•leln/ 2 "&u “ im Œb••”
yKn KAe†r j“‘ ek•An j“Aetr gAC lAgAeb•/ tKn Ï
gAeCr P•l b•Yb•h•Aerr ŒAeg Œb••” itn b•Cr Œep(••
20 ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ŒAro Ž” ib•xyùÙil
b•elAÉ etAmAed•r ed•ezr ek•An b•Yi)˜ yid• emAlek•r
k•reb•. Ž” smyù es” P•l ŒZic• b•el g,Y ek•Ar mUi%$r sAmen tAr izZed•r meD•Y Žk•iwek• ŸísgR
Žb•M t• eKo n•. 24"c•&u“TR b•Cer gAeCr P•l h•eb k•er/ teb• es” b•Yi)˜r Œb••” öAŠd•Ø h•eb•. yid•
öBu˜r. öBu˜r öit özMs• ih•eseb• Žw• h•eb• pib•^ es” b•Yi)˜ ”•S•óˆAeyùelr nAgirk• h•yù b•• ”•S•óˆAeyùel b•As
qneb•†. 25"tArpr pÇ•ˆm b•Cer etAmr• es” gAC k•r• Žk•j“n ib•ed•zI h•yù tAet ik•C¢ yAyù ŒAes nA.
eTek• P•l epet pAer• Žb•M Ž”B˜Aeb• gACiw etAmAed•r etAmr• Œb••” es” b•Yi)˜ek• pATr C¡e¢ ¼ h•tY• k•reb•.
j“‘ ŒAer• P•l ed•eb•. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr? 3
"ŒAim es” b•Yi)˜r ib•r¨eß“ yAb• Žb•M tAek• t•r
115 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 20:4-26

elAek•ed•r eTek• ib•i•Cå k•rb•/ k•Ar, es tAr izZek• o öA,Iiwek• h•tY• k•reb•. tAr• Œb••” öA,d•eØ
emAlek•r Ÿe£•ezY id•eyùeC. es ŒAmAr pib•^ nAmek• d•iØt h•eb•. tAr• tAed•r inej“ed•r m]&u“Yr j“‘ d•AyùI.
17
šß“• k•erin Žb•M ŒAmAr pib•^ S˜îAnek• ŒZic• k•ereC. "yid• ek•Ÿ tAr eb•An tAr sí m•tA b•• sí
4
"ik••–˜Þ sAD•Ar, elAk• es” b•Yi)˜ek• Ÿep(•• k•er iptAr emeyùek• ib•b•Ah• k•er Žb•M Žek• Œperr seÒ˜
Žb•M ey tAr izZed•r emAlk•ek• id•eyùeC tAek• h•tY• eyQn sµpekR• ilˆ¹ˆÿ h•yù teb• Žw• lÆï“Aj“nk• ib•xyù.
n• k•er/ 5"tAh•el ŒAim es” b•Yi)˜ Žb•M tAr pirb•Aerr tAr• Œb••” ök•Ae• zAiS˜ÿ• pAeb•. tAr• Œb••” tAed•r
ib•r¨eß“ yAb• Žb•M tAek• tAr elAek•ed•r eTek• ib•i•Cå elAek•ed•r eTek• ib•i•Cå h•eb•. ey mAnux tAr eb•Aenr
k•rb•. yArA es” b•Yi)˜ek• ŒnusrŠ k•er emAlek•r seÒ˜ eyQn sMsgR k•er/ es Œb••” tAr pAepr j“‘
ipCen yAyù ŒAim tAed•ro ib•i•Cå k•rb•. zAˆiS˜ÿ• pAeb•?
6 18
"yid• ek•An b•Yi)˜ Bu˜&u“i¼yùA Žb•M mAyùAb•Ied•r k•AeC "mAisk• r)˜•S•óˆAeb•r smyù ek•An rm,Ir seÒ˜
Ÿped•ezr j“‘ yAyù ŒAim tAr ib•erAD•I h•eb••. es” yid• ek•An pur¨exr eyQn sMsgR h•yù/ t•h•el pur¨x
b•Yi)˜ ŒAmAr öit Œib•½VAsI/ tA” ŒAim tAek• tAr Žb•M rm,I éj“n” tAr elAek•ed•r eTek• Œb••” ib•i•Cå
elAek•ed•r eTek• ib•i•Cå k•rb•. h•eb•. tArA pAp k•ereC k•Ar, es” pur¨x re)˜r
7
"etAmr• p]Tk• h•o? inej“ed•r pib•^ k•er•. k•ArŠ Ÿísek• ök•Az k•ereC Žb•M es” S˜¤I tAr re)˜r
ŒAim pib•^? ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr. 8 ŒAmAr Ÿísek• ŒnAb•]]t k•ereC.
ib•iD•Ùil S•åreŠ rAeK• Žb•M emen c•el•. ŒAim öBu˜ 19
"etAmAed•r mAtAr eb•An b•A etAmAed•r iptAr
Žb•M ŒAim” es” iyin etAmAed•r pib•^ k•ern. eb•Aenr seÒ˜ Œb••” eyQn sµpkR• k•reb• n•. esw•
9
"yid• ek•Aen• mAnux tAr iptA ik•µ•VˆA mAtAek• h•l Œj“Ac•Ar. etAmAed•r pApsmUeh•r j“‘ etAmr•
ŒiB˜zAp ed•yù/ tAr öAŠd•Ø h•eb•. iptAmAtAek• Œb••” zAˆiS˜ÿ pAeb•.
20
ŒiB˜zAp id•eyùeC b•el es tAr inej“r m]&u“Yr j“‘ "Žk•j“n pur¨x Œb••” tAr k•Ak•Ar S˜¤Ir seÒ˜
d•AyùI? eyQn sµpk•R k•reb• n•. Ž k••j“ tAr k•Ak•Aek• ŒpmAn
k•er. es” pur¨x Žb•M tAr k•Ak•Ar S˜¤I tAed•r
eyQn pApAid•r j“‘ zAiS˜sÿ mhU • pApsmUeh•r j“‘ zAiS˜ÿ• pAeb•. tAr• s•–˜ÿAns•–˜ÿith•In
10
"yid• ek•An pur¨exr tAr öiteb•zIr •S˜¤Ir seÒ˜ eTek•” mAr• yAeb•.
21
eyQn sµpkR• TAek•/ t•h•el es” pur¨x Žb•M mih•l• Žk•j“n pur¨exr pe(• tAr inej“r ‹Aïb•D•Uek•
éj“en” b•YiB˜c•Aerr ed•Aex ed•AxI h•eb•. es” pur¨x ib•b•Ah• k•r• Œ‘Ayù. Ž k••j“ tAr B˜A”ek• Œsµ•åAn
Žb•M mih•l• éj“enr Œb••” eyn öA,d•Ø h•y.ù 11"yid• k•er. tAed•r s•–˜ÿAns•–˜ÿit TAk•eb• n•.
22
ek•An pur¨exr tAr iptAr S˜¤Ir seÒ˜ eyQn sMsgR "etAmrA Œb••” ŒAmAr smˆS˜ÿ ib•iD•smUh• Žb•M
TAek•/ t•h•el pur¨x Žb•M rm,I éj“nek• Œb••” eyn inyùmk•AnunÙil men rAKeb• Žb•M esÙil mA‘ k•reb•.
emer eP•l• h•yù. tAr• inej“r• tAed•r m]&u“Yr j“‘ ŒAim etAmAed•r ey ed•ez ineyù yAi•C/ es” ed•ez
d•AyùI/ k•ArŠ Ž k•Aj“ tAr iptAr ŒpmAn k•er. b•sb•Ask•Ael etAmr• ŒAmAr ib•iD•smUh• Žb•M inyùmAb•lI
12
"yid• Žk•j“n pur¨exr tAr pu^b•D•Ur seÒ˜ eyQn mA‘ k•er•/ t•h•el es” ed•z etAmAed•r ib•tAi¼t
sMsgR TAek•/ tAed•r éj“nek• Œb••” eyn emer eP•l• k•reb• n•. 23etAmAed•r sAmen ey sb• j“Aitek• ŒAim
h•yù. Ž Œj“Ac•Ar/ tArA tAed•r inej“ed•r m]&u“Yr j“‘ es” ed•z eTek• dU•r k•er id•i•C/ tAed•r mt j“Ib•nyApn
d•AyùI. ek•Ar n•. tArA Ï smˆS˜ÿ pAp k•Aj“ k•rt ŒAr tA”
13
"yid• ek•An pur¨exr Œ‘ Žk• pur¨exr seÒ˜ ŒAim tAed•r G•],• k•rlAm.
24
Žk•j“n ˆS˜¤IelAek•r mt eyQn sµpkR• TAek• teb• Ž” "ŒAim etAmAed•r b•eliC ey etAmr• tAed•r j“im
éj“n pur¨x Žk• B˜yù¿•r pAp k•ereC. tAed•r Œb••” pAeb•. ŒAim tA etAmAed•r ed•b•. ”h•A b•æ B˜Al ij“ines
eyn emer eP•l• h•yù.•tAr• tAed•r inej“ed•r m]&u“Yr B˜r• BU˜KØ. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr?
j“‘ d•AyùI. "ŒAim etAmAed•r Œ‘ j“Aitr eTek• p]Tk• k•er
14
"ek•An pur¨exr pe(• Žk•”sAeT ek•An S˜¤IelAk• ŒAmAr ib•ezx elAk•j“n k•er &u“eliC. 25"sutrAM
Žb•M tAr mAtAek• ib•eyù k•rA ŒtY•–˜ÿ mª• k•Aj“. elAek•rA etAmr• Œb••” ŒZic• öA,Ied•r eTek• Zic• öA,Ied•r
es” mAnuxiwek• Œb••” epA¼Aeb• Žb•M éj“n S˜¤IelAk•ek• Žb•M ŒZic• pAKIed•r eTek• Zic• pAKIed•r ŒAlAd••
ŒAÙen ed•eb• eyn Ž” D•re,r ku•k•m$ etAmAed•r meD•Y k•er eneb•. o” sb• ŒZic• pAiK/ öA,I Žb•M ey
ŒAr n• h•yù. ij“insÙil mAiwet b•uk• id•eyù h•¡Aew/ tA ŒAh•Ar k•er
15
"yid• Žk•j“n mAnux Žk• öA,Ir seÒ˜ eyQn inej“ed•r ŒZic• ek•Ar n•. ŒAim Ïsb• ij“insÙilek•
sµpekR• ilˆ¹ˆÿ h•yù teb• es” mAnuxiw Œb••” öA,d•eØ ŒZic• b•el inid$•X k•eriC. 26ŒAim etAmAed•r Œ‘
d•iØt h•eb• Žb•M etAmr• Œb••” öA,Iiwek•o h•tY• j“Aitr eTek• ŒAlAd•• k•er ŒAmAr inj“S•Vˆ k•eriC
k•reb•. 16yid• Žk•j“n S˜¤IelAek•r Žk• öA,Ir seÒ˜ tA” etAmr• Œb••” pib•^ h•eb•? ek•nÀ k•ArŠ ŒAim
eyQn sµpkR• TAek•/ tAh•el etAmr• Œb••” S˜¤IelAk• öBu˜ Žb•M ŒAim pib•^?
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 20:27-22:3 116
27 13
"ek•An pur¨x ŒTb•A S˜¤IelAk• yid• Bu˜&u“i¼yùA b•• "öD•An yAj“k• Œb••” Žk•j“n rm,Iek• ib•b•Ah•
mAyùAb•I h•yù tAek• Œb••” öA,d•eØ d•iØt h•et h•eb•. k•reb• ey ku•mArI. 14öD•An yAj“k• Žmn ek•An rm,Iek•
elAek•rA tAed•r pATr id•eyù h•tY• k•reb•. tAr• Œb••” ib•b•Ah• k•reb••n• yAr seÒ˜ Œ‘ pur¨exr eyQn
inej“rA” inej“ed•r m]&u“Yr j“‘ d•AyùI h•eb•.® sµpkR• iCl. öD•An yAj“k• Œb••” Žk•j“n b•Arb•int•/
S•VˆAmI-pirtY)˜A rm,I ŒTb•• Žk•j“n ib•D•b•Aek• ib•b•Ah•
yAj“k•ed•r j“‘ inym ù Ab•lI k•reb• n•. öD•An yAj“k• Œb••” tAr inej“r elAek•ed•r
öBu˜ emAizek• b•leln/ "h•AerAe,r pu^ed•r meD•Y eTek• Žk•j“n ku•mArIek• ib•eyù k•reb•. 15Ž”B˜Aeb•
21 ŒTRAí yAj“k•ed•r Ž” ib•xyùÙil b•elAÉ Žk•j“n elAek•rA tAed•r s•–˜ÿAns•–˜ÿited•r öit šß“• j“AnAeb•.*
yAj“k• Œb••” ek•An m]t b•Yi)˜ek• SpzR k•er inej“ek• ŒAim öBu˜/ öD•An yAj“k•ek•• tAr ib•ezx k•Aej“r j“‘
ŒZic• k•reb• n•. 2 ik••–˜Þ yid• m]t b•Yi)˜iw tAr G•inþ p]Tk• k•eriC.®
ŒA ™Iyùed•r Žk•j“n h•yù t•h•el es m]ted•h• SpzR 16
öBu˜ emAizek• b•leln/ 17"h•AerA,ek• b•elAÉ
k•ret pAer. yid• m]t b•Yi)˜ tAr m•tA ik• iptA/ pur¨xAnuß*em etAmAr b•Mezr meD•Y k••ro !d•ih•k• ek•An
tAr pu^ b•• k•‘•/ tAr B˜A” b•• 3tAr Œib•b•Aih•t eb•An ed•Ax TAk•el tAr• Œb••” ö½Verr k•AeC ib•ezx r¨iw
:Ž” eb•An G•inþ k•ArŠ tAr S•VˆAmI en”/ es mArA egel b•eyù ineyù yAeb• n•. 18ek•An b•Yi)˜ yAr meD•Y ik•C¢
t¡Ar j“‘ yAj“k• inej“ek• ŒZic• k•ret pAer.ò h•yù/ zArIirk• ߨiw ŒAeC/ Œb••” yAj“k• ih•eseb• esb••
teb• yAj“k• inej“ek• ŒZic• k•ret pAer. 4ik••–˜Þ ek•b•l k•ret pAreb• n• Žb•M ŒAmAr k•AeC qneb•†smUh• ŒAnet
!b•b•Aih•k• k•Are, sµpk$•yu)˜ mAnu•exr j“‘ yAj“k• pAreb• n•.
19
inej“ek• ŒZic• k•ret pAer n• Žb•M inej“ek• Œpib•^ ŒÞ“ ik• eK<•¼•/ ik• mueK KArAp d•Ag yu)˜ elAek•r•
k•ret pAer n•. b•A lµ•Vˆ• h•At pA oyùAl• elAek•r•/
5 20
"yAj“k•r• tAed•r mAT• wAek•r mt k•AmAeb• n•/ ipeW k<u•j“oyùAl• elAek•r• ik• b•Amenr•/ yAed•r
tAed•r d•Ai¼ k•AmAeb• n•. yAj“k•r• tAed•r zrIer ec•AeKr ed•Ax ŒAeC/ (•t ŒAeC Žmn elAek•r•/ KArAp
Œb••” ek•An k•Aw• eC¡¼• k•reb• n•. 6yAj“k•ed•r tAed•r c•mRerAgyu)˜ elAek•r• Žb•M (•itýˆS˜ÿ ŒØek•AxoyùAl•
ö½Verr j“‘ Œb••” pib•^ h•et h•eb•. tAr• Œb••” elAek•r• yAj“k• ih•sAeb• esb•• k•ret pAreb• nA.
ö½Verr nAmek• šß“• j“AnAeb•/ k•Ar, tAr•” r¨iw Žb•M
ŒAÙenr þˆAr• !trI qneb•†smUh• öBu˜r k•AeC b•eyù 21
h•AerAe,r Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y k•AerAr yid• ik•C¢
ineyù yAyù; tA” tAr• Œb••” pib•^ h•eb•. ed•Ax TAek•/ tAh•el es öBu ˜ r k•AeC ŒAÙenr
7
"Žk•j“n yAj“k• Œb••” Žk•j“n eb••• ŒTb•• qneb•†smUh• id•et pAreb• n•. Žb•M es” b•Yi)˜ ˆö½Verr
Žk•j“n ‹XA rm,Iek• ib•b•Ah• k•reb• n•. es Žk•j“n k•AeC ib•ezx r¨iw ineyù eyet pAreb• n•. 22es” b•Yi)˜
ib•b•Ah• ib•e•Cd• rm,Iek• ib•b•Ah• k•reb• n•. k•ArŠ es yAj“k•ed•r pirb•Aerr tA” es pib•^ r¨iw ŒAh•Ar k•ret
ö½Verr Ÿe£•e• pib•^. 8etAmr• Œb••” yAj“k•ek• pAer. es Œit pib•^ r¨iwo eKet pAer. 23ik••–˜Þ es
sµ•åAn k•reb• k•Ar, es ö½Verr k•AeC pib•^ r¨iw pd$•Ar eB˜tr id•eyù pib•^tm S˜îAen eyet pAreb• n•
ineyù yAyù. es etAmAed•r k•AeC pib•^ b•el g,Y h•eb•/ Žb•M eb•d•Ir k•AeC yAeb• nA k•Ar, tAr meD•Y ik•C¢ ed•Ax
k•Ar, ŒAim pib•^? ŒAim” öBu˜ Žb•M ŒAim etAmAed•r ŒAeC. es ŒAmAr pib•^ S˜îAnÙilek• Œb••” ŒZic•
pib•^ k•ir? k•reb• n•. ŒAim ö½Vr es” smˆS˜ÿ S˜îAnsmUh•ek• pib•^
9
"ek•An yAj“ek•r emeyù b•Arb•int• h•eyù inej“ek• k•ir.®
24
ŒZic• k•rel/ es tAr iptAr lÆï“Ar k•Ar, h•yù tArpr emAiz Ž” smˆS˜ÿ ib•xyù h•AerA, Žb•M
sutrAM tAek• Œb••” ŒAÙen d•ÿ“ h•et h•eb•. h•AerAe,r pu^ed•r• Žb•M ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r
10
"öD•An yAj“k•/ yAek• tAr B˜A”ed•r meD•Y eTek• b•leln.
öBu˜ ö½Vr emAizek• b•leln/ 2 "h•AerA, Žb•M
b•AC• h•eyùeC/ ŒiB˜exek•r etl yAr mATAyù FAl• h•eyùeC
Žb•M ib•ezx epAzAk• prAr j“‘ yAek• b•AC• h•eyùeC 22 tAr pu^ed•r b•elAÉ ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA
es ök•Ae• tAr ib•xAd• eb•AJ“Aet eyn tAr mATAr c•¢l ŒAmAek• ey Ÿph•Ar ed•yù tA pib•^. yAj“ek•r• eyn
ŽelAemelA n• k•er Žb•M tAr k•Ap¼-ec•Ap¼ n• eC¡e¼. es” Ÿph•ArÙilek• Œsµ•åAn n• k•er/ k•ArŠ t• tAr•
11
m]ted•h• SpzR k•er es inej“ek• ŒZic• k•reb• n• ŒAmAr Ÿe£•ezY ŸísgR k•ereC. t• nyùetA etAmr•
Žb•M ek•An m]t ed•eh•r k•AeC yAeb• n•/ yid• t• tAr ey ŒAmAr pib•^ nAmek• šß“•• k•er• n• eswA” SpX
inej“r iptA b•• mAtAro h•yù. 12öD•An yAj“k• ö½Verr h•eb•. ŒAim” öBu ˜ ? 3ŽKn eTek• yid• etAmAr
pib•^ ˆS˜îAenr b•A”er Œb••” yAeb• n•. tAet es ŒZic• Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y eTek• ek•An b•Yi)˜ ŒZic• Œb•S˜îAyù
h•et pAer Žb•M tKn es ö½Verr pib•^ S˜îAnek• ŒZic• es” smˆS˜ÿ ij“ins SpzR k•er/ t•h•el es” b•Yi)˜
k•ret pAer. k•Ar, ŒiB˜exek•r etl öD•An yAj“ek•r Œb••” ŒAmAr eTek• ib•i•Cå h•eb•. ŒAim” öBu˜?
mATAyù eFel tAek• b•Ak•I elAk•ed•r eTek• ŒAlAd•A k•rA
elAek•rA ÖÖÖ j“AnAeb• ŒTb•• "tAr s•–˜ÿAenr• elAek•ed•r eTek•
h•eyùiCl. ŒAim” öBu˜? ŒZic• h•eyù yAeb• n•.®
117 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 22:4-29
4
"yid• h•AerAe,r Ÿ%rpur¨xed•r k•AerA ek•An KArAp yAj“k•r• es” smˆS˜ÿ pib•^ !neb•†Ùilek• Œpib•^
c•mRerAg TAek• b•• yAr ingRmn h•eyùeC/ es pib•^ n• ih•eseb• ib•eb•c•n• k•er Žb•M esÙil KAyù/ tAh•el t•
h•oyù• pyR•–˜ÿ pib•^ KA† eKet pAreb• n•. Ï inyùm pAp ih•eseb• D•r• h•eb•. ŒAim öBu˜ tAed•r pib•^ k•ir.®
ey ek•An yAj“ek•r pe(• ey ŒZic• TAek•. 5m]ted•h• 17
öBu˜ ö½Vr emAizek• b•leln/ 18"h•AerA, Žb•M
þˆAr• ŒZic• h•eyùeC Žmn ik•C¢ yid• ek•Ÿ SpzR k•er tAr pu^ed•r Žb•M ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r b•el•É
ŒTb•• yid• tAr b•IyRpAt h•yù ŒTb•• es yid• b•uek• h•¡Aw• ”•S•ˆó Aeyùelr Žk•j“n nAgirk• b•• Žk•j“n ib•ed•zI qneb•†
ŒZic• ek•An öA,Iek• SpzR k•er b•• ŒZic• ek•An b•Yi)˜ek• ineyù ŒAset pAer. h•et pAer elAk•iw ey ib•ezx
SpzR k•er yid• es ŒZic• h•yù teb• ik k•er es” b•Yi)˜ öit|•A k•eriCl es” Ÿph•Ar tAr j“‘/ ŒTb•• ek•An
ŒZic• h•eyùeC esw• Ùr¨ ׈pU,R nyù. 6ey b•Yi)˜ Ï smˆS˜ÿ ib•ezx qneb•† elAk•iw ŒAnet ec•eyùiCl. 19-20Ï
ik•C¢r ey ek•An Žk•w• SpzR k•er/ es sÞ“Y• n• h•oyù• Ÿph•ArÙil elAek•rA ŒAen k•Ar, tAr• sitY” ö½Vrek•
py$•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb•. es” b•Yi)˜ pib•^ KAe†r ek•An Ÿph•Ar id•et c•Ayù. ik••–˜Þ ek•An qneb•† yAet ek•An
ik•C¢ Œb••” KAeb• n•. Žmn ik• es yid• j“el eD•Qt ed•Ax ŒAeC t• etAmr• Œb••” ýh•, k•reb• n•. ŒAim
h•yù/ es pib•^ KA† eKet pAreb• n•. 7ek•b•lmA^ sUyR es” Ÿph•Aer Kuiz h•eb•• n•. yid• es” Ÿph•Ar Žk•iw
efAb•Ar pr es Zic• h•eb•. tKn es pib•^ KA† ŒAh•Ar x¡A¼ ŒTb•• Žk•iw emx b•• Žk•iw CAgl h•yù/ t•h•el
k•ret pAreb•. k•Ar, sUy$AˆeS˜ÿr pr es Zic• Žb•M es” es” öA,I Œb••” pur¨x h•eb• Žb•M tAr meD•Y eyn
KA† tAr” j“‘. ek•An ed•Ax n• TAek•.
8
"yid• Žk•j“n yAj“k• ed•eK ey Žk•iw öA,I inej“ 21
"mAnt pU,R k•rAr j“‘ ŒTb•• eS•Vˆ•CAyù yKn
inej“” mAr• egeC b•• b•‘ öA,Ied•r •þˆAr• inh•t h•eyùeC/ ek•An b•Yi)˜ öBu˜r k•AeC mÒ˜l qneb•† ŒAen es”
es Œb••” es” m]t öA,Iiwek• B˜(•, k•reb• n•. yid• qneb•† Žk•iw x¡A¼ b•• emx h•et pAer; ik••–˜Þ esw•
es” b•Yi)˜ es” öA,Iiwek• B˜(•, k•er es ŒZic• eyn S•VˆAS˜îYb•An h•yù. es” öA,Iiwr meD•Y Œb••” eyn
h•eb•. ŒAim” öBu˜? ek•An ed•Ax n• TAek•. 22etAmr• Œb••” ˆöBu˜ek• Žmn
9
"yAj“k•ed•r ŒAmAek• esb•• k•rAr ib•ezx smyù ek•An öA,I ed•eb• n• eyw• k•An•/ yAr h•A¼B˜AÒ˜• b••
TAk•eb•. tAr• Œb••” es”sb• smyù ib•xeyù stk$• pÒu˜ ŒTb•• gilt G•A ol• b•• KArAp c•meR rAg smˆi–•t V .
TAk•eb•. tAr• pib•^ ij“insÙilek• Œpib•^ n• k•rAr öBu˜r eb•d•Ir oprk•Ar ŒAÙenr opr etAmr• Œb••”
ib•xeyù Œb••” sAb•D•An h•eb•. yid• tAr• sAb•D•An h•yù ŒsuS˜î öA,I ed•eb• n•.
23
tAh•el tArA mAr• yAeb• n•. ŒAim ö½Vr Ž” ib•ezx "k•Ken• k•Ken• Žk•iw x¡ A ¼ b•• Žk•iw
k•Aej“r j“‘ tAedr p]Tk• k•eriC. 10ek•b•lmA^ emxzAb•ek•r Žk•w• p• TAek• y• Kub• lµ•Vˆ• ŒTb••
yAj“k•ed•r pirb•Aerr elAek•rA” pib•^ KA† ŒAh•Ar Žk•w• pAeyùr ˆpAt• y• iWk• mt gj“Ayù in. yid•
k•ret pAer. yAj“ek•r seÒ˜ b•sb•Ask•ArI Žk•j“n ek•An b•Yi)˜ es” öA,Iek• öBu˜r k•AeC ib•ezx Ÿph•Ar
öb•AsI ŒTb•• Žk•j“n B˜A¼Aew k•m$I Œb••” ek•An ih•eseb• id•et c•Ayù/ tAet Žw• g]h•It h•eb•/ ik••–˜Þ Žw•
pib•^ KA† eKet pAer n•. 11ik••–˜Þ yid• yAj“k• tAr elAk•iwr ib•ezx öitˆš¨itr ŒpR, ih•eseb• g]h•It h•eb•
inej“r ŒeTR Žk•j“n elAk•ek• Bˆ]•tY ih•eseb• ek•en/ n•.
es” b•Yi) tKn pib•^ ij“insÙilr ik•C¢w• ŒAh•Ar 24
"ek•An öA,Ir k•Alizer p¼•/ c•, Ý R b•• iCå-ib•i•Cå
k•ret pAer. Bˆ]•etYr• yAr• yAj“ek•r b•A¼Iet j“›˜åAyù ŒØek•Ax TAk•el tA etAmr• öBu˜r öit ŸísgR k•reb•
tArA yAj“ek•r KAe†r ik•C¢w• eKeto pAer. 12yAj“ek•r n•.
k•‘• yAj“k• nyù Žmn k•AŸek• ib•eyù k•rel pib•^ 25
"etAmr• ib•ed•zIed•r k•AC eTek• öBu˜r öit
qneb•†smUeh•r ek•An ik•C¢ eKet pAer n•. 13yAj“ek•r qneb•† ih•sAeb• Œb••” ek•An öA,I ýh•, k•reb• n•/
emeyù ib•D•b•• h•el ŒTb•• es S•VˆAmI pirtY)˜A h•el/ k•Ar, öA,IÙil ek•AnB˜Aeb• (•itýˆS˜ÿ h•et pAer/ tAed•r
yid• tAek• sAh•AyY k•rAr mt ek•An s•–˜ÿAns•–˜ÿit n• meD•Y ek•An ed•Ax TAk•et pAer; tAr• g]h•It h•eb• n•.®
TAek• Žb•M es eyKAen b•AlYk•Al k•AiweyùeC es” 26
öBu˜ emAizek• b•leln/ 27"yKn Žk•iw b•AC¢r b••
ip^Aleyù iP•er ŒAes/ t•h•el es tAr iptAr KA† Žk•iw emx ŒTb•• Žk•iw CAgl j“›˜åAyù/ es Œb••”
ik•C¢w• eKeto pAer. t•CA¼• ek•b•lmA^ yAj“ek•r tAr mAeyùr seÒ˜ sAt id•n TAk•eb•. tArpr ŒAw
pirb•Aerr elAek•rA Ž” KA† eKet pAreb•. id•enr id•n Žb•M per Ž” öA,I öBu˜r k•AeC Œi©Í
14
"Žk•j“n mAnux Bu˜l k•er pib•^ KAe†r ik•C¢w• öd•% qneb•† ih•eseb• ýh•Š eyAgY h•eb•. 28ik••–˜Þ etAmr•
eKet pAer. es” b•Yi)˜ Œb••” es” pirmA, yAj“k•ek• Œb••” öA,Iiwek• Žb•M Žr mAek• Žk•” id•en h•tY•
ed•eb• Žb•M es Œb••” KAe†r d•Aemr opr pÇ•ˆmAMz k•reb• n•? Ž” inyùm gAB˜I Žb•M emx ŸB˜eyùr e(•e^
ed•eb•. öeyAj“Y. 29yid• etAmrA ik•C¢ ib•ezx D•re,r
15
"”•S•óˆAeyùelr elAek•rA öBu˜ek• ey sb• Ÿph•Ar D•‘b•Ad•scU •k• qneb•† öBu˜ek•• id•et c•Ao/ t•h•el etAmr•
d•An k•er t• h•eb• pib•^; sutrAM yAj“k• Œb••” es” es” Ÿph•Ar d•Aenr b•YApAer S•VˆAD•In. ik••–˜Þ Œb••”
pib•^ ij“insÙilek• Œpib•^ k•reb• n•. 16yid• etAmr• Žw• ŽmnB˜Aeb• k•reb• y• ö½Vrek• KuzI k•er.
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 22:30-23:25 118
30
etAmr• esid•n Œb••” egAw• öA,Iiwek• B˜(•, k•reb•. etAmr• Œb••” ŒilB˜ etl emzAenA 16 k•Ap imih•
perr id•enr sk•Aelr j“‘ Œb••” ek•An mAMs eP•el myùd•• zs´ qneb•† ih•sAeb• ed•eb•. Žr sAeT ed•eb• 1
rAKeb• n•. ŒAim” öBu˜? ek•AyùAw$ @•A(•Ars. es” qneb•†r gÞ“ öBu˜ek• KuzI k•reb•.
31 14
"ŒAmAr ŒAed•zÙil men ereK• Žb•M esÙil ö½Verr k•AeC t• !neb•† ih•sAeb• n• ŒAn• pyR•–˜ÿ
mA‘ k•er•. ŒAim” öBu˜ ? 32ŒAmAr pib•^ nAmek• etAmr• Œb••” ek•An n&u“n zs´ ŒTb•• P•l b•• n&u“n
etAmr• •šß“• ed•KAeb•. ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA Œb••” zs´ eTek• !trI r¨iw KAeb• n•. etAmr• eyKAen”
eyn ŒAmAek• tAed•r pib•^ ih•eseb• mA‘ k•er. ŒAim” b•As k•r n• ek•n Ž” ib•iD• etAmAed•r b•Mz prµprAyù
öBu˜ iyin etAmAed•r pib•^ k•ern. 33ŒAim etAmAed•r c•leb•.
ö½Vr h•b•Ar j“‘ imzr eTek• ŽeniC. ŒAim” öBu˜?®
P•slk•AwAr Ÿísb•
15
ib•ezx Ci¢ wr id•nÙil "es” rib•b•Aerr sk•Al eTek• ŒTRAí :ed•AlnIyù
öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 "”S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r
23 b•elAÉ öBu˜r menAnIt Ÿísb•Ùilek• etAmr•
pib•^ sB˜A b•el eG•Ax,• k•r. Ž”Ùil h•l ŒAmAr
qneb•†r j“‘ ŒAnIt zes´r Œ¡Aiw ŒAnAr id•n eTek•ò
sAt sˆ¹ˆÿAh• Ùen nAo. 16sˆ¹ˆÿ m sˆ¹ˆÿAh• per rib•b•Aer
:ŒTRAí 50 id•n però etAmr• öBu˜r k•AeC Žk•iw
ini£•$X C¢iwr id•nÉ n&u“n zs´ qneb•† ŒAneb•. 17Ï id•en etAmAed•r b•A¼I
eTek• éKØ r¨iw ineyù ŒAseb•. Ï r¨iw ed•AlnIyù
ib•šAmpb•R qneb•†r j“‘ inid$•X h•eb•. o” r¨iw !trI k•rAr j“‘
3
"Cid•n D•er k•Aj“ k•r/ ik••–˜Þ sˆ¹ˆm
ÿ id•n k•m$ib•ritr KAimr Žb•M 16 k•Ap myùd•• b•Yb•h•Ar k•r. ŽwA” h•eb•
j“‘ inid$•X ib•šAmpbR• h•eb• ib•šAemr ib•ezx id•n. etAmAed•rˆ öTm zs´ eTek• öBu˜r k•AeC ed•oyù•
etAmr• Œb••” ek•An k•Aj“ k•reb• n•. Žw• etAmAed•r Ÿph•Ar.
sk•elr b•A¼Iet” öBu˜r j“‘ ib•šAemr id•n h•eb•. 18
"elAek•rA zs´ !neb•†r seÒ˜ Žk•iw x¡A¼/ Žk•iw
emx Žb•M sAtiw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ pur¨x emxzAb•k•
inˆS˜Aÿ rpb•R ed•eb•. Ïsb• öA,Ir meD•Y Œb••” ek•An ed•Ax TAk•eb•
"ŽÙil h•l öBu˜r menAnIt inˆS˜ÿArpb•R. etAmr•
4
n•. tAr• öBu˜r k•AeC eh•Amb•ilr qneb•† h•eb•. zsY
ŽÙilr j“‘ menAnIt smeyù pib•^ sB˜Ar k•TA eG•Ax,• !neb•† o epyù !neb•†r sAeT h•eb• ö½Verr Ÿe£•e•
k•reb•. 5 öBu˜r inˆS˜ÿArpeb•Rr id•n h•l öTm mAesr 14 Œi©Ír þˆAr• öˆS˜Þt qneb•†. Žr gÞ“• öBu˜ek• KuzI
id•enr id•n sUyRAˆeS˜ÿr smyù. k•reb•. 19ŽCA¼•o etAmr• pApATRk• qneb•†r j“‘
Žk•iw pur¨x CAgl Žb•M mÒ˜l qneb•† ih•eseb• éiw
KAimrib•h•In r¨iwr Ÿísb• Žk• b•Cr b•yùsI pur¨x emxzAb•k• ŒAneb•.
6
"KAimrib•h•In r¨iwr Ÿísb Ï Žk•” mAesr 15 20
"yAj“k• tAed•r öTm zs´ eTek• !trI r¨iw sh•
id•enr id•n. etAmr• sAt id•n D•er KAimrib•h•In r¨iw ed•AlnIyù qneb•†r éiw emxzAb•k• öBu˜r sAmen
KAeb•. 7 Ž” C¢iwr öTm id•en etAmAed•r Žk• ib•ezx ed•AlAeb•. tAr• öBu˜r k•AeC pib•^. tAr• TAk•eb•
sB˜• h•eb•. etAmr• Œb••” Ï id•niwet ek•An k•Aj“ yAj“ek•r ŒiD•k•Aer. 21Ï Žk•” id•en etAmr• Žk•
k•reb• n•. 8 sAtid•n D•er etAmr• öBu˜r k•AeC Œi©Íöd•% pib•^ sB˜• fAk•eb•. etAmr• Œb••” ek•An k•Aj“ k•reb•
ŸísgRÙil ŒAneb•. tArpr sˆ¹ˆÿmid•en ŒAr Žk•iw n•. etAmAed•r sk•elr b•A¼Iet Ž” ib•iD• ic•rk•Aelr
pib•^ sB˜A h•eb•. etAmr• Œb••” o” id•en ek•An j“‘ c•leb•.
22
k•Aj“ k•reb• n•.® "ŒAro yKn etAmr• etAmAed•r j“imet zs´
b•pn k•reb•/ tKn etAmAed•r• e(•etr ek•A,Ùilr
öTm zs´ eCd•enr Ÿísb• zs´ k•Aweb• n•. mAiwr opr pe¼ TAk•• z•s´ etAmr•
öBu˜ emAizek• b•leln/ 10"”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
9
&u“leb• n•. es” ij“insÙil grIb•ed•r j“‘ Žb•M
b•elAÉ ŒAim etAmAed•r ey ed•z ed•eb•• tAet etAmr• etAmAed•r ed•ez ‹m,k•ArI ib•ed•zIed•r j“‘ ereK
öeb•z k•reb•. etAmr• Žr zs´ eCd•n k•rel zes´r ed•eb•. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr?®
öTm Œ¡Aiw yAj“ek•r k•AeC ŒAneb•. 11yAj“k• öBu˜r
sAmen es” Œ¡Aiw ed•AlAeb• eyn etAmAed•r j“‘ t• eB˜rIsmeU h•r Ÿísb•
ýAç h•yù. yAj“k• rib•b•Ar sk•Ael es” zes´r Œ¡Aiw 23
öBu˜ ŒAb•Ar emAizek• b•leln/ 24"”•S•óˆAeyùelr
ed•AlAeb•. elAek•ed•r b•lÉ sˆ¹ˆÿm mAesr öTm id•n etAmrA
12
"ey id•n etAmr• zes´r Œ¡Aiw ed•AlAeb•/ esid•n ib•šAemr ib•ezx id•n ih•eseb• pAln k•reb•. es” pib•^
etAmr• Žk•iw Žk• b•Cr b•yùsI pur¨x emx Ÿph•Ar sB˜• elAek•ed•r S•årŠ k•rAb•Ar j“‘ eB˜rI b•Aj“Aeb•.
25
ed•eb•. es” emexr meD•Y eyn ek•An ed•Ax n••TAek•. esid•n etAmr• Œb••” ek•An k•Aj“ k•reb• n• Žb•M
o” emxiw öBu˜r k•AeC eh•Amb•ilr qneb•† h•eb•. 13ŽCA¼A Œi©Í öd•% Žk•iw qneb•† etAmr• öBu˜r k•AeC ŒAneb•.®
119 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 23:26-24:14

öAyiù ü‚e%r id•n Ž” pbR• öBu˜r j“‘ pAln k•reb•. Ž” ib•iD• ic•rk•Al
26
öBu˜ emAizek• b•leln/ 27"sˆ¹ˆÿ m mAesr d•zm c•leb•. sˆ¹ˆÿm mAes etAmr• Ž” pbR• pAln k•reb•.
id•niw öAyùiü‚e%r id•n/ esid•n Žk• pib•^ sB˜• h•eb•. 42
etAmrA sAtid•n D•er ŒS˜îAyùI ku•iwer b•sb•As k•reb•.
esid•n etAmr• Œb••” ek•An KA† ýh•, k•reb• n• ”•S•ˆó Aeyùel j“›˜å enoyù• smˆˆS˜ÿ elAek•rA Ï smˆˆS˜ÿ ŒAb•Aes
Žb•M Œi©Íet öˆS˜Þt Žk•iw !neb•† öBu˜r k•AeC ŒAneb•. b•As k•reb•. 43yAet etAmAed•r smˆS˜ÿ Ÿ%rpur¨xr•
28
etAmr• Œb••” Ï id•n ek•An k•Aj“ k•reb• n•/ k•Ar, j“Aen ey tAed•r imzr• eTek• eb•r k•er ŒAnAr smyù
Žw• h•l öAyùiü‚e%r id•n. Ï id•n yAj“k•r• öBu˜r ŒAim ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•edr ŒS˜îAyùI ŒAb•Aes b•sb•Aesr
k•AeC yAeb• Žb•M y• etAmAed•r Zic• k•er es” b•Yb•S˜î• k•eriClAm. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr?®
•ŒAc•ArAnuþAn k•reb•. 44
sutrAM emAiz ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r öBu˜r
29
"Ž” id•n yid• ek•An mAnux Ÿpb•As k•ret ŒS•ˆVIk•Ar pbR•Ùilr k•TA b•leln.
k•er es Œb••” tAr elAek•ed•r eTek• ib•i•Cå h•eb•.
30
Ž” id•n yid• Žk• b•Yi)˜ ek•An k•Aj“ k•er/ ŒAim tAr b•Aitd•An Žb•M pib•^ r¨iw
elAek•ed•r meD•Y es” b•Yi)˜ek• Db•Ms k•rb•. 31esid•n öBu ˜ emAizek• b•leln/ 2 "”•S•óˆAeyùelr
etAmr• Œb••” ŒAed•Ú ek•An k•Aj“ k•reb• n•. etAmr•
eyKAen” b•sb•As k•er• n• ek•n/ etAmAed•r j“‘ Žw•
24 elAek•ed•r ŒA|•A k•r in[˜¼ˆAen• ŒilB˜ eTek•
K<Aiw etl etAmAr k•AeC ŒAnet. es” etl b•AitÙilr
h•l ic•rk•Aelr ib•iD•. 32Žw• etAmAed•r j“‘ h•eb• ib•ezx j“‘. eyn sb•smyù esÙil ‰ˆel. 3 h•AerAŠ öBu˜r
ib•šAemr id•n. etAmr• esid•n Œb••” KA† ýh•, k•reb• sAmen sÞ“YA eTek• sk•Al pyR•–˜ÿ˜ smAgm t¡Ab•ur meD•Y
n•. ib•šAemr Ž” ib•ezx id•n etAmr• ŒAr•µ˜õ k•reb• b•Ait ‰ˆAileyù rAKeb•. pd$•Ar b•A”er sA(•Y isª•uek•r
mAesr nb•m id•enr sÞ“YAyù. Žb•M tA c•leb• es” sÞ“Y•A sAmen es” b•Aitiw TAk•eb•. Ž” ib•iD• ic•rk•Al D•er
eTek• perr sÞ“Y•A n• ŒAs• pyR•–˜ÿ˜.® c•leb•. 4 öBu˜r sAmen K<Aiw esAnAr b•AitˆS˜ÿeµ˜õr opr
rAK• b•AitÙilek• h•AerA, inyùimt ‰ˆAileyù rAKeb•.
5
k•u iwr Ÿísb• "imih• myùd•• nAo Žb•M t• id•eyù b•AerAiw r¨iw
33
öBu˜ ŒAb•Ar emAizek• b•leln/ 34"”•S•óˆAeyùelr es¡ek• nAo. öit r¨iwr j“‘ 16 k•Ap k•er myùd••
elAek•ed•r b•el•É sˆ¹ˆÿm mAesr 15 id•enr id•n h•l b•Yb•h•Ar k•r. 6 öBu˜r sAmen esAnAr ewib•elr opr
ku•iwr Ÿísb• pAlenr id•n. öBu˜r Ÿe£•e• Ž” Ÿísb• esÙil éiw •sAiret rAeK•. öit sAiret TAk•eb• Ciw
sAt id•n D•er c•leb•. 35öTm id•en Žk•iw pib•^ sB˜• k•er r¨iw. 7öit sAiret ku•ª•ur¨ FAleb•. Žw• öBu˜r
h•eb•. etAmr• Œb••” esid•n ek•An k•Aj“ k•reb• n•. k•AeC ed•oyùA d•ÿ“ qneb•† d•Aenr S•å]it r(•Ayù öBu˜ek•
36
sAtid•n D•er etAmr• öBu˜r k•AeC Œi©Íet öˆS˜Þt sAh•AyY k•reb•. 8öitiw zinb•Aer inyùimtB˜Aeb• h•AerA,
Žk•iw k•er qneb•† ŒAneb•. ŒAw id•enr id•n etAmAed•r öBu˜r sAmen r¨iw sAij“eyù rAKeb•. ”•S•óˆAeyùelr
ŒAr Žk•w• pib•^ sB˜• h•eb•. etAmr• öBu˜r k•AeC elAek•ed•r seÒ˜ Ž” c•¢i)˜ ic•rk•Al c•leb•. 9Ï r¨iw
Œi©Í þˆAr• öˆS˜Þt Žk•iw qneb•† ŒAneb•. Žw• h•eb• h•AerA, Žb•M tAr eCeled•r ŒiD•k•Aer TAk•eb•. tAr•
Žk•w• pib•^ sB˜•. etAmr• Œb••” esid•n ek•An k•Aj“ ek•An pib•^ j“AyùgAyù Ï r¨iw KAeb•/ k•Ar, es” r¨iw
k•reb• n•. öBu˜r öit Œi©Ík]•t qneb•†smUeh•r Žk•iw. es” r¨iw
37
"ÏÙil h•l öBu ˜ r pbR • . Ï smˆ S ˜ÿ pebR • r ic•rk•Aelr j“‘ h•AerAe,r ŒMz.®
id•nÙilet pib•^ sB˜• Œnuiþt h•eb••. etAmr• öBu˜r
k•AeC eh•Amb•il•/ zs´ qneb•†smUh•/ b•ilÙil Žb•M epyù ö½eV rr öit ŒiB˜zAp d•At• mAnx u
10
qneb•†smUh• ŒAneb•. etAmr• iWk• iWk• id•en o” smˆS˜ÿ Žk•j“n ”•S•óˆAeyùlIyù mih•lAr Žk•iw eCel iCl/
Ÿph•Ar ŒAneb•. 38Ï smˆS˜ÿ pebR•r id•nÙilr seÒ˜ yAr iptA iCl Žk•j“n imzrIyù. es” eCel ”•S•ˆó Aeyùelr
öBu˜r ib•šAemr id•nÙil S•år, k•er etAmr• pAln elAek•ed•r meD•Y G•eu r eb•¼Aet egl. Žmn smyù t¡Ab•r u
k•reb•. Ž” smˆS˜ÿ !neb•†Ùil etAmr• öBu˜r k•AeC ey meD•Y tAr sAeT Žk• ”•S•óˆAeyùelr pur¨exr l¼A” Zr¨
ib•ezx !neb•† id•et c•Ao Žb•M ib•ezx öitš¨itr h•l. 11”•S•óˆAeyùlIyù S˜¤IelAek•r s•–˜ÿAniw öBu˜r nAem
j“‘ ey Ÿph•Ar id•et c•Ao tAr seÒ˜ eyAg h•eb•. inª•A k•er ŒiB˜zˆAp id•et Zr¨ k•rel elAek•rA tAek•
39
"sˆ¹ˆÿm mAesr 15 id•en/ yKn etAmr• j“imr emAizr k•AeC ineyù Žl. :eCeliwr mAeyùr nAm iCl
zs´ sMýh• k•r tKn etAmr• sAtid•n D•er öBu˜r zAelAmIí/ id•iº•r emeyù/ d•An Žr pirb•AregAþI eTek•
Ÿísb• pAln k•reb•. etAmr• öTm id•n o sˆ¹ˆÿm ŒAgt.ò 12elAek•r• eCeliwek• eýP•tAr k•er öBu˜r
id•en ib•šAm k•reb•. 40öTm id•niwet etAmrA suª•r SpX ŒAed•ezr j“‘ Œep(•• k•rl.
gACÙil eTek• P•l Žb•M nd•Ir tIrb•tI$ tAlgACÙilr/ 13
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ 14"ey ŒiB˜zAp
J“AŸgACÙilr Žb•M b•A”sI gACÙilr fAlÙil eneb•. id•eyùiCl tAek• t¡Ab•ur b•A”er ineyù Žes•. yAr• t¡Aek•
etAmr• sAtid•n D•er etAmAed•r öBu˜ ö½Verr sAmen ŒiB˜zAp id•et ZeniCl/ tArA tAed•r h•At eCeliwr
Ÿísb• k•reb•. 41öit b•Cer sAt id•n D•er etAmr• mATAyù rAKeb•/ Žb•M tKn smˆS˜ÿ mAnux tAr id•ek•
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 24:15-25:20 120

pATr C¡¢¼eb• Žb•M tAek• h•tY• k•reb•. 15”•S•óˆAeyùelr Žb•M mih•l• Bˆ]•tYed•r KAb•Ar j“‘ öc•¢r KA† TAk•eb•.
elAek•ed•r b•elAÉ yid• ek•An b•Yi)˜ tAr ö½Vrek• etAmAed•r j“nKAw• B˜A¼Aew šimk•ed•r j“‘/ etAmAed•r
ŒiB˜zAp ed•yù/ t•h•el es Œb••” zAiS˜ÿ pAeb•. 16ey ed•ez b•sb•As k•r• ib•ed•zIed•r j“‘. 7Žb•M etAmAed•r
ek•An b•Yi)˜ ey öBu˜r nAemr ib•r¨eß“• k•T• b•el es pZed•r o etAmAr ed•ezr b•‘ pZed•r KAb•Ar mt
Œb••” inh•t h•eb•. smˆS˜ÿ mAnux tAek• pATr mAreb•. öc•¢r KA† TAk•eb•.
”•S•óˆAeyùel j“›˜åýh•, k•r• mAnuexr mt ib•ed•zIrAo
yid• ö½Verr nAmek• ŒiB˜zAp ed•y/ù t•h•el es Œb••” j“u ib•lI miu )˜r b•Cr
8
m]&u“YmueK pitt h•eb•. "etAmr• sAt b•Cr ˆsAtb•Ar g,n• k•reb•. Ï
17
"yid• ek•An b•Yi)˜ Œpr Žk• b•Yi)˜ek• h•tY• k•er smeyùr meD•Y j“imr j“‘ TAk•eb• sAt b•Cerr ib•rit.
teb• es Œb••” m]&u“Yd•eØ d•iØt h•eb•. 18ek•An b•Yi)˜ Žw• h•eb• 49 b•Cr. 9tKn sˆ¹ˆÿm mAesr d•zm id•niwet
yid• k•AerA pZ h•tY• k•er teb• es tAr j“AyùgAyù ŒTRAí öAyùiü‚e%r id•en etAmr• Œb••” emexr izM
ŒAr Žk•iw pZ ed•eb•. b•Aj“Aeb•/ •sAr• ed•zmyù Ž” emexr izM b•Aj“Aeb•.
19
"ek•An b•Yi)˜ tAr öiteb•zIek• ŒAG•At k•rel 10
etAmr• 50 b•Crek• Žk•iw ib•ezx b•ˆCr k•reb•.
iWk• es” D•re,r ŒAG•At id•eyù elAk•iwek• zAi•ˆS˜ÿ id•et etAmAed•r rAej“Y b•As k•r• smˆS˜ÿ mAnuexr j“‘ etAmr•
h•eb•. 20B˜AÒ˜• h•Ae¼r b•d•el B˜AÒ˜Aˆ h•A¼; ec•AeKr b•d•el mui)˜ eG•Ax,• k•reb•. Ž” smyùiwek• b•lA h•eb• 'ju“ib•lI¾
ec•AK Žb•M d¡•Aetr b•d•el d¡•At. elAek• Œ‘ek• ey etAmAed•r öetYek• ey yAr inj“S•ˆV sµpi% iP•er pAeb•
D•re,r ŒAG•At ed•yù/ iWk• es” D•re,r ŒAG•At id•eyù Žb•M etAmr• öetYek•” ey yAr inej“r pirb•Aer
tAek• zAiS˜ÿ id•et h•eb•. 21sutr•M yid• ek•An b•Yi)˜ iP•er yAeb•. 11etAmAed•r pe(• 50tm b•Criw h•eb•
Žk•iw öA,I h•tY• k•er/ t•h•el es” b•Yi)˜ Œb••” ju“ib•lIr b•Cr. etAmr• b•Ij“ b•pn k•reb• n•. ey
öA,Ir j“‘ (•itpUr, ed•eb•; ik••–˜Þ yid• ek•An b•Yi)˜ smˆS˜ÿ zs´ inej“ inej“” h•yù/ esÙil k•Aweb• n•. ey
Œpr ek•An b•Yi)˜ek• h•tY• k•er/ t•h•el es Œb••” sb• @•A(•Alt• C¡Aw• h•yùn•/ tAed•r eTek• @•A(•A P•l
m]&u“Yd•eؘ d•iØt h•eb•. sMýh• k•reb• n•. 12Ï b•Crw• h•l ju“ib•lI b•Cr. Žw•
22
"ib•ed•zIed•r j“‘ Žb•M etAmAed•r inej“r ed•ezr etAmAed•r pe(• pib•^ smyù. ey smˆS˜ÿ zs´ e(•t
elAek•ed•r j“‘ Žk•rk•m zAsn h•eb•. ek•nÀ k•Ar, eTek• ŒAes/ etAmr• esÙil ŒAh•Ar k•reb•. 13ju“ib•lI
ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr.® b•Cer öetYk• b•Yi)˜ tAr inej“r ib•xyù ŒAzeyùr meD•Y
23
tKn emAiz ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r b•leln/ ey iP•er yAeb•.®
elAk•w• t¡Ab•r u b•A”err j“AyùgAyù ŒiB˜zAp id•i•Cl tAek• 14
"yKn etAmr• öiteb•zIr k•AeC etAmAed•r j“im
ineyù ŽesA. tArpr tAr• elAk•wAek• pATr emer ib•iß* k•er• b•• tAed•r k•AC eTek• t• ek•en• tKn
h•tY• k•rl. su t rAM öBu ˜ emAizek• ey ŒAed•z prSprek• Wik•o nA. 15yid• etAmr• etAmAed•r
id•eyùiCeln ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA es” ŒnusAer” k•Aj“ öiteb•zIr j“im ik•net c•Ao/ tAh•el ib•gt ezx
k•rl. ju“ib•lI b•Cr eTek• b•CrÙel• Ùen nAo Žb•M siWk•
mUlY in,Reyù es” sMKYAw• b•Yb•h•Ar k•r. k•Ar, es
ed•ezr j“‘ ib•šAemr smyù etAmAr k•AeC ek•b•lmA^ perr ju“ib•lI b•Cr ŒAs•
sInyù pb•R e t öBu ˜ emAizek• b•leln/ pyR•–˜ÿ zs´ eCd•enr ŒiD•k•Ar ib•ß*yù k•reC. 16yid•
25 2
"”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r b•elAÉ ŒAim ey ed•z
etAmAed•r id•i•C/ esKAen öeb•z k•rel etAmr•
perr ju“ib•lI ŒAset Œenk• ed•rI TAek• ese(•e^
d•Am h•eb• Œenk• eb•zI. yid• b•CrÙil k•m h•yù/ tAet
j“imiwek• ib•šAemr smyù ed•eb•. öBu˜ek• sµ•åAn ed•oyùAr d•Am k•m h•eb•. ek•nÀ k•Ar, etAmAed•r öiteb•zI
j“e‘ Ž” ib•šAemr ib•ezx smyù. 3 etAmr• C¾b•Cr ök]•tpe(•/ etAmAr k•AeC ju“ib•lIr ytÙil b•Cr b•Aik•
D•er etAmAed•r j“imet b•Ij“ b•pn k•reb•/ etAmAed•r ŒAeC ttÙil P•sl ib•iß* k•reC. prb•t$I ju“ib•lI
@•A(•A e(•tÙilet gACÙilek• C¾b•Cr C¡Aweb• Žb•M b•Cer es” j“im ŒAb•Ar tAr pirb•Aerr ŒiD•k•Aer
P•l ineyù ŒAseb•. 4ik••–˜Þ sˆ¹ˆÿm b•Cr öBu˜ek• sµ•åAn yAeb•. 17etAmr• prSpr prSprek• k•Kno Wik•o
j“AnAenAr j“‘ etAmr• j“imek• ib•šAm ed•eb•. Ž” n• ik••–˜Þ ö½Vrek• B˜yù ek•Ar. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r
smyù etAmr• etAmAed•r e(•et b•Ij“ b•pn k•reb• n• ö½Vr?
18
ŒTb•• etAmAed•r @•A(•A e(•et gACÙil C¡Aweb• n•. "ŒAmAr ib•iD•smUh• Žb•M inyùmAb•lI men ereK•/
5
P•sl k•AwAr pr ey smˆS˜ÿ zs´ inej“rA” j“e›˜åeC/ esÙil mA‘ ek•Aer•/ t•h•el etAmr• inB˜$eyù etAmAed•r
etAmr• Œb••” tAed•r k•Aweb• n•. ey smˆS˜ÿ @•A(•Alt• ed•ez b•As k•reb•. 19etAmAed•r j“‘ j“im B˜Al zes´r
C¡Aw• h•yùin esKAn eTek• etAmr• Œb••” @•A(•A sMýh• P•ln ed•eb•. tKn etAmAed•r öc•¢r KA† h•eb• Žb•M
k•reb• n•. j“im Žk• b•Cr ib•šAem• TAk•eb•. etAmr• ed•ez inB˜$eyù b•As k•reb•.
6 20
"ik••–˜Þ j“im Žk• b•Cerr ib•šAem TAk•Ak•AlIn y• "ik••–˜Þ h•yùt etAmr• b•leb•/ 'yid• ŒAmr• b•Ij“
Ÿípå k•er tAet etAmAed•r j“‘/ etAmAed•r pur¨x b•pn n• k•ir ŒTb•• ŒAmAed•r zs´smUh• sMýh• n•
121 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 25:21-47

k•ir/ tAh•el sˆ¹ˆÿm b•Cer KAb•Ar mt ŒAmAed•r ik•C¢” b•A¼I ŒAb•Ar elb•Iyù b•MzD•red•r k•AeC iP•er ŒAseb•.
TAk•eb• n•.¾ 21zi¿•t h•eyùA n•. xþ b•Cer ŒAim ŒAmAr k•Ar, ”•S•óˆAeyùelr mAnuexr meD•Y elb•Iyùed•r zh•err
ŒAzIbR•Ad• etAmAed•r k••eC pAWAeb••. itn b•Cr D•er b•A¼IÙil elb•IegAþIr pirb•Aerr elAek•ed•r ŒiD•k•Aer”
j“im zs´ j“›˜åAet TAk•eb•. 22ŒXm b•Cer erApn k•rAr TAek•. 34elb•Iyùed•r zh•rsmUh•/ iG•er rAK• mAWsmUh•
smyùo etAmAed•r purAen• zs´ eKeyù ezx h•eb• n•. o öA–˜ÿrsmUh• ib•ß*yù k•r• yAeb• n•. Ï mAWÙil elb•Iyù
ŒXm b•Cer c•Ax k•r• zs´ ŒAsAr ŒAeg nb•m b•Cr b•MzD•red•r ic•rk•Aelr ŒiD•k•Ar.
pyR•–˜ÿ etAmr• purAen• zs´ eKet pAeb•.
d•As-mAilk•ed•r inym ù Ab•lI
35
sµpi% ib•xykù • ib•iD•smhU • "etAmAed•r inej“ed•r ed•ezr ek•An Žk• b•Yi)˜
23
"j“im ŒAmAr/ tA” etAmr• S˜îAyùIB˜Aeb• t• ib•iß* yid• ŒAiTRk•B˜Aeb• inej“r B˜Arb•h•n k•rAr b•YpAer Kub•”
k•ret pAerA n•. ŒAmAr j“imet ŒAmAr seÒ˜ etAmr• Œ(•m h•eyù pe¼/ teb• etAmr• Œb••” tAek• etAmAed•r
ek•b•lmA^ ib•ed•zI Žb•M ‹m,k•ArI ih•eseb• b•sb•As seÒ˜ Žk•j“n ib•ed•zI o öb•AsIr mt b•sb•As k•ret
k•rC. 24ib•iß* h•elo j“imr purAen• mAilk• eyn t• ed•eb•. 36tAek• etAmr• D•Ar id•et pAer• Žmn ek•An
ŒAb•Ar ik•en inet pAer. Ž” öTA eyn ed•ez TAek•. ŒeTRr opr sud• tAr k•AC eTek• ino n•. etAmAed•r
25
etAmAed•r ed•ezr ek•An b•Yi)˜ yid• Kub• grIb• h•eyù ö½Vrek• šß“•• k•r Žb•M etAmAed•r B˜A”ek• etAmAed•r
yAyù/ es Žt eb•zI grIb• ey es tAr sµpi% ib•iß* seÒ˜ b•As k•ret d•Ao. 37t¡Aek• D•Ar id•eyùC Žmn
k•er id•eyùeC. sutrAM Že(•e^ tAr G•inþ ŒA ™Iyù ŒeTRr Ÿpr ek•An sud• tAr k•AC eTek• ino n• Žb•M
ŒAseb• Žb•M tAr ŒA ™Iyùek• iP•ireyù ed•b•Ar j“‘ tAek• ib•iß* k•erC Žmn KA† eTek• lAB˜ k•rAr ec•X•
smˆS˜ÿ sµpi% ik•en eneb•. 26ek•An b•Yi)˜r G•inþ Žmn ek•Aer• n•. 38ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr. k•nAn
ŒA ™Iyù nAo TAk•et pAer/ ik••–˜Þ es yid• inej“r ed•z ed•oyùAr j“‘ Žb•M etAmAed•r ö½Vr h•oyùAr j“‘
j“im punrAyù ik•en enb•Ar j“‘ D•nb•An h•yù/ 27t•h•el ŒAim etAmAed•r imzr ed•z eTek• ŽeniClAm.
39
es Œb••” j“im ib•ß*Ir smyù eTek• b•CrÙel• g,n• "etAmAed•r inej“ed•r ed•ezr ek•An b•Yi)˜ yid•
k•reb•. j“imr j“‘ k•t id•et h•eb• tAet isß“•A•–˜ÿ Žt grIb• h•eyù pe¼ ey es inej“ek• d•As ih•eseb•
inet es” sMKY• k•Aej“ lAgAeb•. tArpr es es” etAmAed•r k•AeC ib•iß* k•ret b•AD•Y h•yù/ tKn etAmr•
j“im ik•en inet pAer. Žrpr j“im ŒAb•Ar tAr Œb••” tAek• Bˆ•] etYr mt k•Aej“ lAgAeb• n•. 40ju“ib•lI
sµpi% h•eb•. 28ik••–˜Þ yid• Ž” b•Yi)˜ tAr inej“r j“‘ b•Cr n• ŒAs• pyR•–˜ÿ/ es etAmAed•r k•AeC j“n KAwAr
j“im eP•rt epet öeyùAj“nIyù ŒTR ej“AgA¼ k•ret k•mRI Žb•M Žk•j“n ib•ed•zIr metA h•eb•. 41tArpr es
pAer n•/ t•h•el es y• ib•iß* k•ereC t• ju“ib•lI etAmAed•r eCe¼ tAr s•–˜ÿAns•–˜ÿited•r ineyù inej“r
b•Cr n• ŒAs• pyR•–˜ÿ ey ik•eniCl tAr h•Aet” TAk•eb•. pirb•Aer Žb•M tAr pUb•R pr u ¨xed•r ib•xyù ŒAzeyù iP•ret
tArpr es” ju“ib•lI b•Cer j“im eP•rt yAeb• öTm pAer. 42k•Ar, tAr• ŒAmAr d•As. ŒAim imzerr d•As ˆ×
S•Vˆ ׈AiD•k•ArIr k•AeC. sutrAM sµpi% ŒAb•Ar siWk• eTek• tAed•r ineyù ŽesiC. tAr• Œb••” ŒAb•Ar d•As
pirb•Aerr ŒiD•k•Aer yAeb•. h•eb• n•. 43etAmr• Ž” b•Yi)˜r Žk•j“n ind$•yù öBu˜
29
"yid• ek•An b•Yi)˜ öAc•Ier eG•r• zh•err meD•Y Œb••” h•et pAerA n•. etAmr• Œb••” etAmAed•r
ek•An b•A¼I ib•iß* k•er/ tAh•el tAr ib•iß*r pr Žk•iw ö½Vrek• •šß“• k•reb•.
44
b•Cr pU,R n• h•oyù• pyR•–˜ÿ esw• eP•rt pAoyùAr ŒiD•k•Ar "etAmAed•r c•ArpAezr Œ‘A‘ j“Aited•r eTek•
tAr ŒAeC. Ž” ŒiD•k•Ar Žk• b•Cr py$•–˜ÿ TAk•eb•. pur¨x Žb•M nArI Bˆ]tYed•r etAmr• epet pAerA.
30 45
ik••–˜Þ Žk• b•Cr pU,R h•oyùAr ŒAeg yid• mAilk• b•A¼Iiw etAmr• izZed•ro d•As ih•eseb• inet pAr yid• tAr•
ik•en eP•rt n• enyù/ t•h•el öAc•Ier eG•r• zh•err etAmAed•r ed•ez b•sb•Ask•ArI ib•ed•zIed•r pirb•ArsmUh•
b•A¼Iiw ey ik•eniCl/ t• tAr Žb•M tAr Ÿ%rpur¨xed•r eTek• ŒAes. es”sb• izZ Bˆ•] tYr• etAmAed•r ŒiD•k•Aer
ŒiD•k•Aer eTek• yAeb•. b•A¼Iiw ju“ib•lIr smyù öTm TAk•eb•. 46etAmr• Žmnik• etAmAed•r m]&u“Yr ŒAeg
mAilek•r k•AeC eP•rt yAeb• n•. 31c•ArpAez öAc•Ir n• Ž” smˆS˜ÿ ib•ed•zI d•Ased•r etAmAed•r eCelemeyùed•r
ed•oyù• eCAw zh•r b•• ýAmÙilek• eKAl• mAeWr mt eh•P•Aj“et id•eyù eyet pAerA/ yAet tAr• etAmAed•r
D•r• h•eb•. sutrAM es”sb• eCAw zh•rÙilet inimRt eCelemeyùed•r ŒiD•k•Aer TAek•. tAr• ic•rk•Aelr j“‘
b•A¼IÙil ju“ib•lIr smyù öTm mAilk•ed•r k•AeC eP•rt etAmAed•r d•As h•eb•. etAmr• Ž”sb• ib•ed•zIed•r d•As
yAeb•. b•AnAet pAerA; ik••–˜Þ etAmr• Œb•zY” etAmAed•r
32
"elb•Iyùed•r zh•r sµpek$•É elb•Iyù b•MzD•err• inej“ed•r B˜A”ed•r/ ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r ind$•yù minb•
ey zh•rÙilr ŒiD•k•ArI/ esKAen tAed•r b•A¼IÙil ey h•eb• n•.
ek•An smeyù tArA ik•en eP•rt epet pAer. 33ek•An 47
"etAmAed•r meD•Yk•Ar ek•An ib•ed•zI b•• d•zRnATRI
b•Yi)˜ yid• Žk•j“n elb•I b•MzD•err k•AC eTek• b•A¼I D•nI h•et pAer. Œ‘id•ek• etAmAed•r ed•ezr Žk• b•Yi)˜
ek•en/ teb• ju“ib•lI b•Cer elb•Iyùed•r zh•err es” grIb• h•eyù eyet pAer Žb•M inej“ek• d•As ih•eseb•
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 25:48-26:20 122

etAmAed•r meD•Y b•sb•Ask•ArI ib•ed•zIr k•AeC b•• öA,Ied•r etAmAed•r ed•ezr b•A”er rAKeb••. ŒAr
ib•ed•zIed•r pirb•Aerr ek•An sd•es´r k•AeC ib•iß* k•ret etAmAed•r ed•ez zߨ !s‘rA ŒAseb• n•.
pAer. 48es” elAk•iwr ŒiD•k•Ar ŒAeC ß*eyùr meD•Y 7
"etAmr• etAmAed•r zߨed•r tA¼• k•er prAij“t
id•eyù iP•er• ŒAsAr Žb•M S•VˆAD•In h•oyù•r. tAr B˜A”ed•r k•reb•• Žb•M trb•Air id•eyù tAed•r h•tY• k•reb•.
ek•An Žk•j“n tAek• ik•en eP•rt epet pAer. 49ŒTb•• 8
etAmAed•r p<Ac• j“n tAed•r 100 j“nek• D•Aoyù• k•reb•
tAr k•Ak•A b•• Ku¼&u“et• B˜A” tAek• ik•en eP•rt epet Žb•M 100 j“n D•Aoyù• k•reb• 10/000 j“nek•. etAmr•
pAer. ŒTb•• tAr pirb•Aerr G•inþ ŒA ™Iyùed•r Žk•j“n etAmAed•r zߨed•r prAij“t k•reb• Žb•M etAmAed•r
tAek• ik•en eP•rt epet pAer. b•• yid• elAk•iw ŒS˜¤ id•eyù tAed•r h•tY• k•reb•.
öc•¢r ŒTR pAyù/ es inej“ ŒTR ezAD• k•er ŒAb•Ar 9
"ŒAr ŒAim etAmAed•r öit öså h•b•. ŒAim
S•VˆAD•In h•et pAer. etAmAed•r Œenk• s•–˜ÿAns•–˜ÿit id•eyù ŒAzIbR•Ad• k•rb•
50
"etAmr• ek•mnB˜Aeb• mUlY yAc•A” k•reb•À ib•ed•zIr Žb•M etAmAed•r sMKY• b•]iß“ k•rb•. ŒAim etAmAed•r
k•AeC tAr inej“ek• ib•iß* k•rAr smeyùr b•CrÙil seÒ˜ ŒAmAr c•¢i)˜ r(•• k•reb••. 10Žk• b•Cerr eb•zI
eTek• perr ju“ib•lI b•Cr pyR•–˜ÿ etAmr• Œb••” g,n• smyù D•er etAmr• etAmAed•r j“m• k•r• zs´ KAeb•.
k•reb•. mUlY iWk• k•ret etAmr• sMKYAw• b•Yb•h•Ar etAmr• n&u“n zs´Aid• eCd•n k•reb•/ tArpr n&u“n
k•reb•. k•Ar, ök]•tpe(• elAk•iw k•eyùk• b•Cerr j“‘ zs´Ùil rAKAr mt j“AyùgAr j“‘ purAen• zs´Ùilek•
tAek• 'B˜A¼•¾ k•eriCl. 51yid• ek•An e(•e^ ju“ib•lI eP•el ed•eb•. 11"ŽCA¼•o ŒAim etAmAed•r meD•Y ŒAmAr
b•Cerr ŒAeg ŒAro Œenk• b•Cr eTek• yAyù/• tKn pib•^ izib•r b•sAeb••. ŒAim etAmAed•r eTek• ser
elAk•iw mUelYr emAw• ŒMz Œb••” eP•rt ed•eb•. yAeb•• n•.
Žw• inB˜$r k•er b•Cerr sMKYAsmUeh•r opr. 52ju“ib•lI 12
"ŒAim etAmAed•r seÒ˜ oW• b•s• k•rb•/ etAmAed•r
b•Cr ŒAsAr yid• ek•b•lmA^ sAmA‘ k•eyùk• b•Cr TAek•/ ö½Vr h•eb•• Žb•M etAmr• h•eb• ŒAmAr elAk•j“n.
t•h•el elAk•iw Œb••” mUl mUelYr sAmA‘ ŒMz eP•rt 13
ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr . etAmr• imzer
ed•eb•. 53ik••–˜Þ es” elAk•iw öit b•Cr ib•ed•zIr seÒ˜ d•As•iCel/ ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r imzerr b•A”er
B˜A¼• k•r•/ elAek•r mt b•sb•As k•reb•. es” elAk•iwr ŽeniC. d•As h•eyù etAmr• B˜ArI oj“enr ij“ins b•h•en
öit ib•ed•zIek• ind$•yù öBu˜ h•et id•o n•. nueyù TAk•et. ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r k<•AeD•r eyAyùAlIr
54
"es” elAk•iwek• mu)˜ k•rAr j“‘ yid• ek•Ÿ” k•AW eB˜eÒ˜ id•eyùiC. Œ•im etAmAed•r ŒAb•Ar esAj“A
d•Am id•et n• cˆAyù tAh•elo ju“ib•lIr b•Cer es S•VˆAD•In h•eyù h•¡Awet id•eyùiC.
h•eb•. ju“ib•lI b•Cer es Žb•M tAr s•–˜ÿAns•–˜ÿitr• S•AV ˆD•In
h•eb•. 55k•Ar, ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ŒAmAr d•As. tAr• ö½rV ek• n• mAnAr zAˆiˆS˜ÿ
14
ŒAmAr d•As eyeh•&u“ ŒAim tAed•r imzerr d•Ase ׈r "ik••–˜Þ yid• etAmr• ŒAmAek• Žb•M ŒAmAr smˆS˜ÿ
b•A”er ineyù ŽesiC. ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr? ŒA|•AÙil mA‘ n• k•er•/ t•h•el Ž” smˆS˜ÿ KArAp
ij“insÙil G•web•. 15yid• etAmr• ŒAmAr• ib•iD•smUh•
ö½rV ek• mA‘ k•rAr pru Sˆ˜ð Ar Žb•M ŒA|•AÙil mAnet ŒS•ˆV Ik•Ar k•r/ tAr ŒTR etAmr•
"etAmAed•r inej“ed•r j“‘ öitmUi%$ g¼eb• ŒAmAr c•¢i)˜ B˜Ò˜ k•ereCA. 16yid• etAmr• t• k•er•/
26 n•. tAed•r ö,Am k•rb•Ar j“e‘ etAmAed•r
ed•ez mUi%$ b•• S•å]itP•lk• smUh• g¼eb• n•. ek•nÀ
ese(•e^ ŒAim B˜yù¿•r sb• ib•xyù G•wAeb••/ ŒAim
etAmAed•r meD•Y ŒAneb•• erAg Žb•M ‰ˆr. esÙil
k•Ar, ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr? etAmAed•r ec•AK nX k•reb• Žb•M etAmAed•r öA, eneb•.
2
"ŒAmAr ib•šAemr ib•ezx id•nÙil men ereK• etAmr• b•]TA” b•Ij“ b•pn k•reb•/ k•Ar, etAmAed•r
Žb•M ŒAmAr pib•^ S˜îAnek• sµ•åAn id•o. ŒAim” öBu˜? zߨr• etAmAed•r zs´smUh• eKeyù eneb•. 17ŒAim
3
"ŒAmAr ib•iD•smUh• o ŒA|•AsmUh• men ereK• Žb•M etAmAed•r ib•r¨eß“ yAb•/ tA” etAmAed•r zߨr•
tAed•r mA‘ ek•Aer•. 4 yid• etAmr• esÙil k•er• tAh•el etAmAed•r prAij“t k•reb•. es”sb• zߨr• etAmAed•r
ey smeyù b•i] X“• ŒAs• Ÿic•í/ ŒAim es smeyù etAmAed•r G•],• k•reb• Žb•M zAsn k•reb•. Žmn ik• etAmAed•r
b•]iX“• ed•eb••. j“imet zs´ Ÿípå h•eb• Žb•M mAeWr ek•Ÿ tA¼• n• k•relo etAmr• pAlAet TAk•eb•.
b•](•Ùilet P•l D•reb•. 5@•A(•A P•lÙil sMýh• k•rAr 18
"Ž” smˆS˜ÿ ik•C¢r pro yid• etAmr• Œ•mAek•
smyù n• ŒAsA pyR•–˜ÿ˜ etAmAed•r zs´Aid• mA¼A” c•let mA‘ n• k•er•/ teb• ŒAim etAmAed•r pApsmUeh•r
TAk•eb• Žb•M erApenr smyù n• ŒAsA py$•–˜ÿ˜ etAmAed•r j“‘ sAtÙ, eb•zI zAiˆS˜ÿ• ed•eb••. 19Žb•M y• etAmAed•r
@•A(•A sMýh• c•let TAk•eb•. sutrAM KAb•Ar j“‘ gibR•t k•er es” zh•rÙilek•o Œ•im Db•Ms k•er ed•eb••.
etAmAed•r öc•¢r KAb•Ar TAk•eb• Žb•M etAmr• inB˜$eyù ŒAk•Az b•]iX• ed•eb• n• Žb•M mAiwo zs´ j“›˜åAeb• n•.
etAmAed•r ed•ez b•As k•reb•. 6ŒAim etAmAed•r ed•ez 20
etAmr• k•iWn piršm k•reb•/ ik••–˜Þ t• etAmAed•r
zAi•–˜ÿ b•j“Ayù rAKeb••. etAmr• zAi•–˜ÿet TAk•eb•. ek•An sAh•AyY k•reb• n•. etAmAed•r j“im ek•An zs´ ed•eb• n•
mAnux etAmAed•r B˜It sˆ–˜¤ˆS˜ÿ k•reb• n•. ib•pÆï“nk• Žb•M etAmAed•r gACÙilet P•l P•leb• n•.
123 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 26:21-46
21
"yid• t• se%Ño etAmr• ŒAmAr ib•r¨eß“• TAek•• zߨr ed•ez inej“ed•r sAh•s h•ArAeb•. tAr• öetYk•
Žb•M Œ•mAek• mA‘ k•rAr b•YApAer ŒS•VˆIk•Ar k•er•/ ib•xeyù ŒAti¿•t h•eb•. b•AtAes n¼• pAtAr z€•”
ŒAim etAmAed•r sAtÙ, k•iWn ŒAG•At k•rb•. etAmr• tAed•r C¢ew pAlAenAr pe(• yeTX h•eb•. tAr• ŽmnB˜Aeb•
yt pAp k•reb•/ tt zAiS˜ÿ pAeb•. 22ŒAim etAmAed•r ed•Q¼Aet TAk•eb• eyn ek•Ÿ tAed•r trb•Air ineyù tA¼•
ib•r¨eß“• b•uen• j“•–˜Þed•r pAWAeb••. tAr• etAm•ed•r k•AC k•reC. Žmn ik• ek•Ÿ tA¼• n• k•relo tAr• ŸeÂw
eTek• eCelemeyùed•r iCineyù eneb•/ etAmAed•r öA,Ied•r p¼eb•. 37ek•Ÿ ipCen n• tA¼• k•relo trb•Airr
Db•Ms k•reb• Žb•M etAmAed•r Œenk•ek• h•tY• k•reb•. B˜eyù öAŠ b<•Ac•Aet tAr• Žek• Œperr gAeyù ŸeÂw
elAek•r• h•¡AwAc•l• k•ret B˜yù pAeb• Ñ rAˆS˜ÿAG•Aw P<•Ak•• p¼eb•.
h•eyù yAeb•. "zߨed•r ib•r¨eß“• d¡•A¼AenAr met• zi)˜•etAmAed•r
23
"Ï smˆS˜ÿ ik•C¢r pro etAmr• yid• Ÿic•í iz(•• h•eb• nA. 38Œ‘ ed•zÙilr meD•Y etAmr• h•Aireyù yAeb•.
n• pAo Žb•M tArpro yid• ŒAmAr ib•r¨eß“ yAo/ etAmAed•r zߨed•r ed•ez etAmr• mueC yAeb•. 39öAe,
24
tAh•el ŒAimo etAmAed•r ib•r¨eß“• yAeb••. ŒAim inej“ eb<•ec• yAoyùA Œb•izX elAek•rA zߨed•r rAj“YÙilet
etAmAed•r pApsmUeh•r sAtÙ, zAiˆS˜ÿ ed•b•. 25c•¢i)˜B˜Ò˜ tAed•r inej“ed•r pAep Žb•M pUb•Rpur¨xed•r pAep (•eyù
k•rAr zAiˆS˜ÿ id•et ŒAim etAmAed•r ib•r¨eß“ !s‘ed•r yAeb•.
ŒAneb••. etAmr• etAmAed•r inrAp%Ar j“‘ zh•er
yAeb•; ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r meD•Y mh•AmArI ŒAneb•• ŒAz• B˜rsAr k•TA
40
Žb•M etAmAed•r zߨr• etAmAed•r prAij“t k•reb•. "ik••–˜Þ h•et pAer elAek•rA tAed•r pApsmUh•
26
ŒAim etAmAed•r KA† eyAgAen• b•Þ“ k•er id•el Žk•iw S•VˆIk•Ar k•reb• Žb•M h•yùetA tAr• tAed•r pUb•Rpur¨xed•r
mA^ Ÿnuen d•zj“n mih•l• tAed•r smˆS˜ÿ r¨iw es¡k•et pApsmUh•ek• S•ˆV Ik•Ar k•reb•. tAr• h•yeù tA S•ˆV Ik•Ar k•reb•
pAreb•. tAr• etAmAyù emep eKet ed•eb• tA” etAmr• ey tArA ŒAmAr öit Œib•½VˆS˜ÿ h•eyùiCl Žb•M ŒAmAr
ŒAh•Ar k•reb• ik••–˜Þ tb•u (u•D•At$ TAk•eb•. ib•r¨eß“• igeyù pAp k•eriCl. 41Žb•M tA” ŒAim o
27
"t• se%Ño etAmr• yid• ŒAmAr k•T• Znet tAed•r ib•r¨eß“• igeyùiClAm Žb•M zߨed•r rAej“Y tAed•r
ŒS•VˆIk•Ar k•er• Žb•M yid• tb•u ŒAmAr ib•r¨ß“Ac•ArŠ ŽeniClAm. Žrpr yid• tAr• nè h•yù Žb•M tAed•r
k•erA/ 28t•h•el ŒAim sitY” etAmAed•r öit ß*uß“• pAepr j“‘ ed•oyù• zAiˆS˜ÿek• ýh•, k•er/ 42t•h•el
h•eb•• Žb•M etAmAed•r pApsmUeh•r j“‘ sAtÙ, zAiˆS˜ÿ• yAek•Aeb•r seÒ˜ ŒAmAr k•r• es” c•¢i)˜ek• ŒAim S•år,
ed•b•. 29etAmr• Žt eb•zI (u•D•At$ h•eb• ey etAmr• k•rb•. ŒAim ”sah•Aek•r seÒ˜ k•r• c•¢i)˜ek• S•år, k•rb•
etAmAed•r eCeled•r Žb•M emeyùed•r B˜(•, k•reb•. Žb•M Œº•Ah•Aemr seÒ k•rA˜ c•¢i)˜ek• S•år, k•rb•. ŒAim
30
ŒAim etAmAed•r Ÿ•c• S˜î A nÙilek•/* mU i %$ r ed•zek• S•år, k•rb•.
S˜îAnsmUh•ek• D•b•Ms k•rb•. ŒAim sugÞ“I ŸísgR k•rAr 43
"ed•z zU‘ h•eyù yAeb• Žb•M Db•MsS˜îAn tAr ib•šAemr
eb•d•IÙil nX k•er ed•b•. ŒAim etAmAed•r smyù ŸpeB˜Ag k•reb•. tKn Œb•izX j“Iib•tr• tAed•r
m]ted•h•Ùilek• etAmAed•r mUi%$r opr eP•el ed•b•. pAepr zAiˆS˜ÿek• emen eneb•. tAr• b•uJ“eb• ey tAr•
ŒAmAr k•AeC etAmr• h•eb• ind•Ar¨, ib•ri)˜k•r. 31ŒAim ŒAmAr ib•iD•smUh•ek• G•],• k•eriCl Žb•M ŒAmAr
etAmAed•r zh•rÙil Db•Ms k•rb•/ etAmAed•r pib•^ inyùmAb•lIek• mAnet ŒS•VˆIk•Ar k•eriCl b•el zAiˆS˜ÿ•
S˜îAnÙilek• P<•Ak•• k•er ed•eb••. ŒAim etAmAed•r epeyù i Cl. 44ik••–˜Þ Žr pero zߨed•r ed•ez
qneb•†smUeh•r sugeÞ“r gÞ“ ŒAr eneb•A n•. 32ŒAim TAk•Ak•AlIn tAr• yid• ŒAmAr k•AeC sAh•AeyYr j“‘
etAmAed•r ed•zek• P<•Ak•• k•rb• Žb•M etAmAed•r zߨr• iP•er ŒAes ŒAim tAed•r eTek• muK iP•ireyù enb• n•.
yAr• esKAen b•sb•As k•ret ŒAes tAr• tA” ed•eK ŒAim tAed•r k•TA Zneb••. ŒAim tAed•r sµpU,R Db•Ms
c•mek• ŸWeb•. 33ŒAim etAmAed•r j“AitÙilr meD•Y k•rb• n•. ŒAim tAed•r seÒ˜ ŒAmAr c•¢i)˜ B˜Ò˜ k•rb•
Ci¼eyù ed•b• Žb•M ŒAmAr terAyùAl eb•r k•er etAmAed•r n• k•Ar, ŒAim” öBu˜ tAed•r ˆö½Vr? 45tAed•r B˜AelAr
Db•Ms k•rb•. etAmAed•r ed•z Db•MsS˜îAen pir,t h•eb• j“‘” ŒAim tAed•r pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ k•r• c•¢i)˜
Žb•M zh•rÙil Ÿíseå yAeb•. S•år, k•rb•. ŒAim Œ‘ j“Aited•r sAmen” imzr ed•z
34
"etAmr• etAmAed•r zߨr ed•ez ŒAnIt h•eb•. eTek• tAed•r pUb•Rpur¨xed•r ŽeniClAm/ yAet ŒAim
etAmAed•r ed•z h•eb• zU‘/ sutrAM etAmAed•r j“im tAed•r ö½Vr h•et pAir. ŒAim” öBu˜.®
inyùm ŒnuyAyùI t•r ib•šAm pAeb•. j“im tAr ib•šAm 46
ÏÙil h•l ib•iD•/ inyùm Žb•M iz(•AmAlA y• öBu˜
smyùek• ŸpeB˜Ag k•reb•. 35ib•iD• b•el öit •sAt b•Cer ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r id•eyùiCeln. öBu˜ sInyù pb•Ret
j“im Žk• b•Cr ib•rAm pAeb•. j“im zU‘ TAk•Ar smeyù Ï ib•iD•Ùilek• id•eyùiCeln Žb•M emAiz esÙil
ib•rAm pAeb• y• esKAen etAmr• b•As k•rAr smyù elAek•ed•r j“AineyùiCeln.
tAek• d•Ao in. 36öAeŠ eb<•ec• yAoyù• b•Yi)˜r•* tAed•r
öAe, ÖÖÖ b•Yi)˜r• elAek•r• yAr• Db•Ms eTek• r(•• pAyù•. ŽKAen
Ÿ•c• S˜Aî nÙilek• ö½Vr ŒTb•• mUi%$r ŸpAsnAr j“AyùgA•. ŽÙil Žr ŒTR ”æd•I elAek•r• tAed•r j“im Db•Mesr smyù r(•• epeyùiCl
sAD•Ar,t> pAh•A¼ b•• pbR•etr opr h•t•. Žb•M tAed•r zߨed•r ed•ez b•ª•I ih•eseb• ineyù yAoyù• h•eyùiCl•.
elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 27:1-27 124
öitš¨itsmhU • Ùr¨ ˆ× p,U R t•h•el t• h•eb• b•A¼Iiwr d•Am. 15ik••–˜Þ d•AtA yid• t•
öBu ˜ emAizek• b•leln/ 2 "”•S•óˆAeyùelr eP•rt epet c•Ayù/ t•h•el es Œb••” Ï d•Aemr opr
27 elAek•ed•r b•elAÉ Žk• b•Yi)˜ öBu˜r k•AeC ib•ezx
mAnt ih•sAeb• ek•An b•Yi)˜ek• ed•oyùAr öitš¨it id•et
d•Aemr p<Ac• B˜Aegr Žk•B˜Ag eyAg k•reb•. tAet b•A¼Iiw
elAk•iwr ŒiD•k•Aer yAeb•.
pAer. Ï elAk•iw tKn ib•ezx pß“•itet öBu˜r esb••
k•reb•. Ï elAk•iwr j“‘ yAj“k• Œb••” mUlY iWk• sµpi%r ml U Y
k•reb•. elAk•iwek• eP•rt epet h•el Ž” d•Am id•et 16
"yid• Žk• b•Yi)˜ öBu˜r k•AeC tAr j“imr ŒMz
h•eb•. 3ku•i¼ eTek• xAw b•Cr b•yùesr meD•Yk•Ar Žk•j“n ŸísgR k•ret c•Ayù/ teb• Ï j“imr mUlY inB˜$r k•reb•
pur¨exr d•Am räepAr 50 ezek•l. :etAmr• Œb••” t• c•Ax k•ret ik• pirmA, b•Iej“r öeyùAj“n h•yù tAr
pib•^ •S˜îAenr mAp ŒnusAer räepAr mAp b•Yb•h•Ar opr. öit eh•AmAr* Žk• b•¼ Ju“i¼ yeb•r b•Iej“r
k•reb•.ò 4Žk•j“n S˜¤IelAek•r mUlY ŒTRAí 20 eTek• j“‘ Žr mUlY h•eb• räepAr 50 ezek•l. 17yid• b•Yi)˜iw
60 b•Cr b•yùsIr d•Am 30 ezek•l. 5 p<Ac• eTek• ku•i¼ ju“ib•lI b•Cerr meD•Y tAr j“im ö½Vrek• ed•yù/ t•h•el
b•Cr b•yùsI Žk•j“n pur¨exr d•Am 20 ezek•l. 5 eTek• tAr d•Am yAj“k• y• iWk• k•reb• t•” h•eb•. 18ik••–˜Þ yid•
20 b•Cr b•yùsI Žk•j“n S˜¤IelAek•r d•Am 10 ezek•l. elAk•iw ju“ib•lIr per ed•yù/ t•h•el yAj“k• Œb••”
6
Žk•mAs eTek• pA<c• b•Cr b•yùsI Žk• eCAw eCelr d•Am tAr ök]•t d•Am g,n• k•reb•. prb•t$I ju“ib•lI pyR•–˜ÿ
5 ezek•l. Žk•iw eCAw emeyùr d•Am h•l 3 ezek•l. b•Cerr sMKY• g,n• k•er d•Am in,Ryù k•ret es”
7
xAw b•Cerr b•]ß“• b•• tAr eTek• eb•zI b•yùesr mAnuexr sMKY• Œb•zY” b•Yb•h•Ar k•reb•. 19yid• elAk•iw t• ik•en
d•Am h•l 15 ezek•l. Žk•j“n S˜¤IelAek•r mUlY 10 eP•rt epet c•Ayù/ t•h•el es Ï d•Aemr opr p<Ac•
ezek•l. B˜Aegr Žk• B˜Ag eyAg k•reb•. t•h•el j“im ŒAb•Ar
8
"yid• ek•An mAnux Žt grIb• h•yù ey d•Am id•et es” b•Yi)˜r ŒiD•k•Aer yAeb•. 20yid• b•Yi)˜iw j“im ik•en
Œ(•m/ t•h•el es” elAk•iwek• yAj“ek•r k•AeC ineyù eP•rt n• enyù teb• tA yAj“k•ed•r d•Kel TAk•eb•.
Žes•. k•t ŒTR elAk•iw id•et s(•m h•eb•/ t• yAj“k• yid• j“im Œpr k•AŸek• ib•ß*yù k•r• h•yù/ t•h•el
iWk• k•reb•. öTm b•Yi)˜ j“im ik•en eP•rt epet pAreb• n•.
21
yid• b•Yi)˜iw j“im ik•en eP•rt n• ineyù TAek•/
öB˜u r öit Ÿph•ArsmhU • tAh•el ju“ib•lI b•Cer j“imiw öBu˜r k•AeC pib•^ h•eyù
9
"yid• ek•An b•Yi)˜ tAr pZÙilr meD•Y ek•An TAk•eb• Ð Žw• yAj“ek•r k•AeC ic•rk•Aelr j“‘ eTek•
Žk•iwek• öBu˜r öit ŸísgR ih•sAeb• ineyù ŒAes/ tAh•el yAeb•. Žw• h•eb• öBu˜r k•AeC sµpU,Rräep öd•% j“imr
es” D•re,r sb• pZ h•eb• pib•^. 10elAk•iw öBu˜ek• mt.
ey öA,Iiw ed•oyùAr öitš¨it id•eyùiCl tAr j“AyùgAyù 22
yid• ek•An b•Yi)˜ tAr ek•n• j“im öBu˜ek• ŸísgR
Œ‘ öA,I eyn n• rAeK/ KArAp pZr j“AyùgAyù Žk•w• k•er Žb•M yid• t• tAr pAirb•Airk• sµpi%r ŒMz n•
B˜Al pZ id•eyù b•• B˜Al pZr j“AyùgAyù Žk•w• KArAp h•yù/ 23t•h•el yAj“k• Œb••” ju“ib•lI b•Cr pyR•–˜ÿ b•Cr
pZ id•eyù es eyn b•d•lAb•Ar ec•X• n• k•er. yid• Ž” g,n• k•er j“imr d•Am iWk• k•reb•. Ž” mUlY es”
b•Yi)˜ öA,IsmUh• b•d•elr ec•X• k•er/ t•h•el éiw öA,I” id•n” elAk•iwek• id•et h•eb• Œ•r Ž” ŒTR öBu˜r Ÿe£•ezY
pib•^ h•eb. éiw öA,I öBu˜r ŒiD•k•Aer yAeb•. pib•^. 24ju“ib•lI b•Cer j“im ŒAid• mAilek•r k•AeC
11
"ŒZic• b•el ey sb• öA,I ö½Verr öit qneb•† ŒTRAí ey pirb•Ar j“imr mAilk• tAr k•AeC iP•er
ih•eseb• öd•% h•et• pAer n•/ yid• ek•An b•Yi)˜ es”sb• yAeb•.
ŒZic• öA,Ied•r Žk•iw öBu˜r k•AeC ŒAen/ tAh•el 25
etAmrA Œb••” es” sb• d•Am emwAet pib•^
es” öA,Iiwek• Œb••” yAj“ek•r k•AeC ŒAnet h•eb•. ˆS˜îAenr mAp b•Yb•h•Ar k•reb•. es” mAep Žk• ezek•elr
12
yAj“k• es” öA,Iiwr j“‘ Žk•iw d•Am inid$•X k•reb•. oj“n h•l 20 egr•.
öA,Iiw yid• B˜Al b•• mª• h•yù/ tAet ek•An ŒAes yAyù
n•. yid• yAj“k• Žk•iw mUlY iWk• k•er tAet esw• öA,Ied•r ml U Y
h•eb• öA,Iiwr mUlY. 13yid• elAk•iw öA,Iiwek• ik•en 26
"öTmj“At öA,I/ es egAr¨ b•A emx eh•Ak• tAek•
eP•rt inet c•Ayù/ tAh•el es Œb••” d•Aemr p<Ac•B˜Aegr öBu˜r Ÿe£•ezY ŸísgR k•rAr öeyùAj“n en”/ k•Ar,
Žk• B˜Ag Ï d•Aemr seÒ˜ eyAg k•reb•. t• etA öBu˜r”. 27ik••–˜Þ es” öTmj“At öA,I Žk•iw
Œpib•^ öA,I h•el elAk•iw Œb••” Ï öA,Iek• ik•en
b•A¼Ir mlU Y eP•rt eneb•. yAj“k• öA,Ir d•Am inß$“Ar, k•reb•• Žb•M
14
"yid• ek•An b•Yi)˜ pib•^ ib•xyù ih•eseb• tAr b•A¼Iiw b•Yi)˜iw Œb••” es” d•Aemr seÒ˜ d•Aemr p<Ac• B˜Aegr
öBu˜r öit ŸísgR k•er/ t•h•el yAj“k• Œb••” tAr Žk• B˜Ag eyAg k•reb•. yid• b•Yi)˜iw es” öA,Iiwek•
d•Am iWk• k•reb•. b•A¼Iiw B˜AelA b•• KArAp/ tAet ik•C¢
eh•AmAr Žk• eh•AmAr öAyù 18 ek•ij“. Zk•enA ij“inexr oj“n y•
yAyù ŒAes n•. yid• yAj“k• ek•An d•Am inid$•X k•er ed•yù öAyù 6 b•uezelr smAn.
125 elb•Iyù pˆu S˜kÿ • 27:28-34

ik•en eP•rt n• enyù tAh•el yAj“k• öA,Iiwr ey d•Am gAC eTek• ŒAn• P•l P•lAid•/ Žseb•r d•zmAMz öBu˜r
inid$•X k•ereC es” d•Aem Œb••” ib•ß*yù k•er ed•eb•. ŒiD•k•ArBu˜)˜. 31sutrAM yid• Žk•j“n elAk• tAr
d•zmAMz eP•rt epet c•Ayù/ teb• es Œb••” Žr
ib•ezx Ÿph•ArsmhU • d•Aemr p<Ac• B˜Aegr Žk•B˜Ag eyAg k•reb• Žb•M tArpr
28
"Žk• ib•ezx D•re,r Ÿph•Ar* ŒAeC• y• elAek•rA t• ik•en eneb•.
öBu˜ek• ed•yù. es” Ÿph•Ar Žk•mA^ öBu˜r• ŒiD•k•Aer” 32
"yAj“k•rA öetYk• b•Yi)˜r egAr¨ b•• emxed•r
TAek•. es” Ÿph•Arek• ik•en enoyù• b•• ib•ß*yù k•r• meD•Y eTek• öit d•ziwr j“‘ Žk•iw k•er öA,I eneb•
yAeb• n•. es” Ÿph•Ar TAek• öBu˜r• ŒiD•k•Aer. es” Žb•M t• h•eb• öBu˜r Ÿe£•ezY pib•^. 33pCª• k•r•
D•re,r Ÿph•Aerr meD•Y pe¼ mAnux/ öA,I Žb•M öA,Iiw B˜Al nA KArAp Ž” sb• prI(•• c•leb• n• Žb•M
pAirb•Airk• sµpi% eTek• ŒAgt j“im. Žk•iwr pirb•et$ Œ‘ öA,I ed•oyù• yAeb• n•. yid• es
29
"öBu˜r öit ib•ezx D•re,r Ÿph•Ar yid• ek•An Œ‘ öA,I id•eyù t• b•d•lAet mnS˜î k•er/ tAh•el éiw
b•Yi)˜ h•yù t• h•el tAek• mu)˜ k•r• yAeb• nA. es” öA,I” öBu˜r ŒiD•k•Aer TAk•eb•. Ï öA,Iek• ik•en inet
b•Yi)˜ek• Œb••” h•t h•et h•eb•. pAreb• n•.®
30
"smˆS˜ÿ zes´r d•zmAMz öBu˜r ŒiD•k•Aer TAek•. 34
Ž”Ùil ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r j“‘ sInyù pb•t
R
Žr ŒTR h•el•/ j“im eTek• ek•ew ŒAn• zˆs´ Žb•M eTek• emAizek• ed•oyù• öBu˜r ŒAed•zsmUh•.

ib•ezx ÖÖÖ Ÿph•Ar Žw• sAD•Ar,t> yueß“ pAoyù• ij“insp^ek•


eb•AJ“Ayù•. Ï ij“insÙil :Ÿph•ArÙilò ZD•umA^ öBu˜r”/ sutrAM
esÙil ŒAr ek•An ik•C¢r j“e‘” b•Yb•h•Ar k•rA eyt n•.
126

g,nApˆu S˜kÿ •ˆ

16
emAiz ”•S•ˆó Aeyeù lr elAk•sMKY• g,nA k•reln oper Ÿi˜ñiKt b•Yi)˜r• tAed•r egAþIr entA.
öBu˜ smAgm t¡Ab•eu t emAizr seÒ˜ k•TA b•eliCeln.
1 sInyù mr¨BU˜imet esw• Œb•iS˜ît iCl. ”•S•óˆAeyùelr
tAed•r pirb•AregAþIr sb•Rmyù k•t$• ih•eseb• elAek•rA
tAed•r” menAnIt k•eriCeln. 17yAr• sb•Rmyù k•t$•
elAek•rA imzr tYAg k•rb•Ar pr iþˆtIyù b•Cerr iþˆtIyù ih•eseb• menAnIt h•eyùiCeln/ emAiz Žb•M h•AerAŠ
mAesr öTm id•niwet Ž” sA(•Aí h•eyùiCl. öBu˜ tAed•r” eb•eC ineln. 18Žb•M emAiz o h•AerA,
emAizek• b•lelnÉ ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r Žk•seÒ˜ j“e¼• k•reln.
2
''”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAk•sMKY• g,n• k•er•. tKn elAek•ed•r tAed•r pirb•Ar Žb•M pirb•AregAþI
öetYk• b•Yi)˜r nAemr sAeT tAr pirb•Ar Žb•M ŒnusAer tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•l. 20 b•Cr ŒTb•• tAr
pirb•AregAþI tAilk•ABu˜)˜ k•er•. 3 &u“im Žb•M h•AerAŠ oper öetYk• pur¨exr nAm tAilk•ABu˜)˜ h•eyùiCl.
”•S•ˆó Aeyùelr pur¨xed•r meD•Y yAed•r b•ys ù 20 b•Cr ŒTb•• 19
öBu ˜ y• ŒAed•z k•eriCeln emAiz iWk• tA”
tAr eb•zI tAed•r sk•lek•” g,n• k•reb. :ŽrA” k•eriCeln. elAek•rA yKn sInyù mr¨BU˜imet iCl
es”sb• mAnux yAr• ”•S•óˆAeyùelr esnAb•Aih•nIet k•Aj“ emAiz tKn” tAed•r g,n• k•eriCeln.
20
k•ret pAer.ò tAed•r egAþI ŒnuyAyùI tAilk•ABu˜)˜ tAr• räeb•e,r pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl.
k•er•. :räeb•, iCeln ”•S•óˆAeyùelr ej“Yþ pu^.ò 20 b•Cr b•yùSˆð˜
4
öetYk•iw pirb•AregAþI eTek• Žk•j“n b•Yi)˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ pur¨x yAr• esnAb•Aih•nIet
etAmAek• sAh•AyY k•reb. Ž” b•Yi)˜iw” h•eb• tAr k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r nAm tAed•r
pirb•AregAþIr sb•Rmyù k•t$•. 5Ž” nAmÙil h•e•C pirb•Ar o pirb•AregAþI ŒnusAer” tAilk•ABu˜)˜ k•r•
es”sb• elAek•r yAr• etAmAr pAez TAk•eb• Žb•M h•eyùiCl. 21räeb•e,r pirb•AregAþIr emAw pur¨exr
etAmAek• sAh•AyY k•reb•É sMKY• iCl 46/500 j“n.
22
räeb•e,r pirb•AregAþI eTek• zed•yù U err pu^ tAr• izimeyùAenr pirb•AregAþI g,n• k•eriCl.
”lIxUr; 20 b•Cr b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ˜ pur¨x yAr•
6
izimeyùAenr pirb•AregAþI eTek• sUrIz£•eyùr pu^ esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r
zlumIeyùl. nAm tAed•r pirb•Ar Žb•M pirb•AregAþI ŒnusAer
7
iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþI eTek• Œµ•åInAd•eb•r pu^ tAilk•ABu ˜ )˜ k•r• h•eyù i Cl. 23izimeyùAenr
nh•ezAn; pirb•AregAþIr emAw pur¨exr sMKY• iCl 59/300 j“n.
8 24
”xAKerr pirb•AregAþI eTek• sU y ù A err pu ^ tAr• gAed•r pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl. 20
nTenl. b•Cr b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ˜ pur¨x yAr•
9
sb•UlUenr pirb•AregAþI eTek• eh•elAenr pu^ esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r
”lIyùAb•; nAm tAed•r pirb•Ar o pirb•AregAþI ŒnusAer”
10
eyAexeP•r Ÿ%rpur¨x ”•Pó•iyùemr pirb•AregAþI tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•eyùiCl. 25gAed•r pirb•AregAþIr
eTek• Œµ•åIh•Ýed•r pu^ ”lIzAm•; emAw pur¨exr sMKY• iCl 45/650 j“n.
26
mn>izr pirb•AregAþI eTek• pd•Ah•sUerr pu^ tAr• iyh•Ýd•• pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl. 20
gmlIeyùl; b•Cr b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ pur¨x yAr•
11
ib•‘AmIenr pirb•AregAþI eTek• igid•eyùAinr pu^ esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r
Œb•Id•An; nAm tAed•r pirb•Ar o pirb•AegAþI Œnu s Aer”
12
d•Aenr pirb•AregAþI eTek• Œµ•åIz£•eyùr pu^ tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•eyùiCl. 27iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþIr
Œh•Ieyùxr; emAw pur¨exr sMKY• iCl 74/600 j“n.
13 28
ŒAezerr pirb•AregAþI eTek• Œß*e,r pu^ tAr• ”xAKerr pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl.
pgIeyùl; 20 b•Cr b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ˜ pur¨x yAr•
14
gAed•r pirb•AregAþI eTek• dU • Yeyù e lr pu ^ esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r
”lIyùAsP•; nAm tAed•r pirb•Ar o pirb•AegAþI Œnu s Aer”
15
nˆ ¹ ˆ ÿ A lIr pirb•AregAþI eTek• Ïnenr pu ^ tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•eyùiCl. 29”xAKerr pirb•AregAþIr
Œh•Ir>.® emAw pur¨exr sMKY• iCl 54/400 j“n.
127 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 1:30-2:10
30
tAr• sb•UlUenr pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl. Œnu s Aer” tAilk•ABu ˜ )˜ k•rA h•eyù i Cl. 46gi,t
20 b•Cr b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ˜ pur¨x yAr• elAek•ed•r emAw pur¨exr sMKY• iCl 6/03/550 j“n.
esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r 47
”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ elAek•ed•r seÒ˜ elb•Iyù
nAm inj“ inj“ pirb•Ar o pirb•AregAþI ŒnusAer” pirb•AregAþIBu˜)˜ pirb•Ared•r g,n• k•r• h•yù in. 48öBu˜
tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•eyùiCl. 31sb•UlUenr pirb•AregAþIr emAizek• b•lelnÉ 49''elib•r pirb•AregAþIr elAek•ed•r
emAw pur¨exr sMKY• iCl 57/400 j“n. g,n• k•reb• n• ŒTb•• ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ elAek•ed•r
32
tAr• ”•Pó•iyùemr pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl. seÒ˜ Œ•–˜ÿB$u˜)˜ k•reb• n•. 50elb•Iyùed•r c•¢i)˜r pib•^
:”•Pó•iyùm iCeln eyAexeP•r• pu^.ò 20 b•Cr b•yùSˆð˜ t¡Ab•ur Žb•M tAr smˆS˜ÿ ij“inesr d•Aiyù ׈ rAK. tAr•
ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ pur¨x yAr• esnAb•Aih•nIet Œb••” pib•^ t¡Ab•ur sAeT tAr sb• ij“insp^ b•h•n
k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r nAm inj“ inj“ k•reb• o tAr y ͈ eneb• Žb•M pib•^ t¡Ab•ur c•ArpAez”
pirb•Ar o pirb•AregAþI ŒnusAer” tAilk•ABu˜)˜ k•r• izib•r S˜îApn k•reb. 51yKn” pib•^ t¡Ab•u S˜îAnA•–˜ÿirt
h•eyùiCl. 33”•Pó•iyùemr pirb•AregAþIr emAw pur¨exr h•eb•/ elb•IyùrA” ŽwAek• S˜îAnA•–˜ÿirt k•reb. yKn”
sMKY• iCl 40/500 j“n. ib•ritr smyù pib•^ t¡Ab•ur öitþ• k•r• h•eb• tKn
34
tAr• mn>iz pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl. Œb••” elb•Iyùr• Žiwek• öitþ• k•reb. Žk•mA^ tArA”
:mn>iz iCeln eyAexeP•r Œpr Žk• pu^.ò 20 b•Cr pib•^ t¡Ab•ur r(•,Aeb•(•, k•reb. elb•Iyù pirb•AregAþI
b•yù S ˆð ˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ ˜ pu r ¨x yAr• b•ih•B$U˜t ek•Aen• b•Yi)˜ yid• t¡Ab•ur ye ͈r b•YApAer sec•X
esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r h•y/ù tAh•el t•r m]&“u Y Œinb•Ay$. 52”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA
nAm inj“ inj“ pirb•Ar o pirb•AregAþI ŒnusAer” tAed•r ŒAlAd•• egAþIet izib•r S˜îApn k•reb. öetYk•
tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•eyùiCl. 35mn>iz pirb•AregAþIr b•Yi)˜ t•r pAirb•Airk• ptAk•Ar k•ACAk•AiC TAk•eb.
53
emAw pur¨exr sMKY• iCl 32/200 j“n. elb•Iyùr• c•¢i)˜r pib•^ t¡Ab•ur c•ArpAez tAed•r izib•r
36
tAr• ib•‘AmIn pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl. S˜îApn k•reb. tAh•el ”•S•óˆAeyùelr j“negAþIr öit
20 b•Cr b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ pur¨x yAr• ö½Vr t¡Ar eß*AD• ök•Az k•reb•n nA. tAr• pib•^ t¡Ab•r u
esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r d•Aiyùe ׈ TAk•eb• Žb•M tA pAh•Ar• ed•eb.®
nAm inj“ inj“ pirb•Ar o pirb•AregAþI ŒnusAer” 54
sutrAM öBu˜ emAizek• y• ŒAed•z k•eriCeln/
tAilk•ABu ˜ )˜ k•r• h•eyù i Cl. 37ib•‘AmIenr ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA es” ŒnusAer sb• ik•C¢ k•eriCl.
pirb•AregAþIr emAw sMKY• iCl 35/400 j“n.
38
tAr• d•Aenr pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl. 20 izib•err b•Yb•S˜Aî
öBu˜ emAiz Žb•M h•AerA,ek• b•lelnÉ 2 "”•S•óˆ AeyùlIyùrA
b•Cr b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ˜ pur¨x yAr•
esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r 2 smAgm t¡Ab•ur c•ArpAez ik•C¢w• dU•r ׈ ereK tAed•r
nAm inj“ inj“ pirb•Ar o pirb•AregAþI ŒnusAer” izib•r qtrI k•reb. öetYk• b•Yi)˜ tAr egAþIr inj“S•Vˆ
tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•eyùiCl. 39d•Aenr pirb•AregAþIr ptAk•Ar k•AeC izib•r S˜îApn k•reb.®
3
emAw pur¨exr sMKY• iCl 62/700 j“n. "pUb•Rid•ek• eyid•ek• sUeyRAd•yù h•yù/ esid•ek• TAk•eb•
40
tAr• ŒAezr pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl. 20 iyh•Ýd•Ar izib•err ptAk••. iyh•Ýd•Ar elAek•r• Ž”
b•Cr b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ pur¨x yAr• ptAk•Ar k•AeC” izib•r S˜îApn k•reb. Œµ•åInAd•eb•r
esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r pu^ nh•ezAn h•eln iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r entA. 4tAr
nAm inj“ inj“ pirb•Ar o pirb•AregAþI ŒnusAer” d•el pur¨exr sMKYA 74/600 j“n.
tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•eyùiCl. 41ŒAezr pirb•AregAþIr 5
"iyh•Ýd•• pirb•AregAþIr iWk• per” ”xAKerr
emAw pur¨exr sMKY• iCl 41/500 j“n. pirb•AregAþI izib•r S˜îApn k•reb. sUyAù err pu^ nTenl
42
tAr• nˆ¹ˆÿ Ailr pirb•AregAþIr g,n• k•eriCl. ”xAKerr elAek•ed•r entA. 6 tAr d•el pur¨exr sMKYA
20 b•Cr• b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper smˆS˜ÿ˜ pur¨x yAr• 54/400 j“n.
esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•ret s(•m/ tAed•r öetYek•r 7
"iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþIr iWk• per” sb•UlUenr
nAm inj“ inj“ pirb•Ar o pirb•AregAþI ŒnusAer” pirb•AregAþIo izib•r S˜îApn k•reb. eh•elAenr pu^
tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•eyùiCl. 43nˆ¹ˆÿ Ailr pirb•AregAþIr ”lIyùAb• sb•lU eU nr elAek•ed•r entA. 8 tAr d•el pur¨exr
emAw pur¨exr sMKY• iCl 53/400 j“n. sMKYA 57/400 j“n.
44 9
emAiz/ h•AerA, Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr b•Aer•j“n sb•m
R yù "iyh•Ýd•Ar izib•err emAw elAk•sMKY• 1/86/400
k•t$A Ž” elAk•sMKY• g,n• k•eriCeln. :öetYk•iw j“n. Žed•r ib•iB˜å pirb•AregAþIet ib•B˜)˜ k•r•
pirb•AregAþIr eTek• Žk•j“n k•er sb•Rmyù k•t$• h•eyùeC. S˜îAnA–˜ÿer ‹m, k•rAr smyù iyh•Ýd•Ar egAþI
iCeln.ò 45tAr• 20 b•Cr b•yùSˆð˜ ŒTb•• tAr oper öTem Œýsr• h•eb.
öetYk• pur¨exr g,n• k•eriCl/ yAr• esn•b•Aih•nIet 10
"pib•^ t¡Ab•ur d•i(•, id•ek• räeb•e,r izib•err
k•Aj“ k•ret s(•m. öetYk• b•Yi)˜ek• tAr pirb•Ar ptAk•• TAk•eb. öetYk• egAþI tAr ptAk•Ar k•AeC
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 2:11-3:10 128

izib•r S˜îApn k•reb. zed•yùUerr pu^ ”lIxUr h•eln sk•elr ezex TAk•eb. öetYk• b•Yi)˜ tAr pAirb•Airk•
räeb•e,r elAk•ed•r entA. 11Ž” d•el pur¨exr sMKYA ptAk•Ar seÒ˜ TAk•eb.®
32
46/500 j“n. sutrAM ŽrA” h•eln ”•S•ˆó Aeyùelr j“ng,. pirb•Ar
12
"räeb•e,r pirb•AregAþIr iWk• per” izimeyùAenr ŒnusAer tAed•r g,n• k•r• h•et•. izib•er egAþI
pirb•AregAþI izib•r S˜îApn k•reb. sUrIze£•eyùr pu^ ŒnusAer g,nAk]•t ”•S•óˆAeyùelr emAw pur¨exr sMKY•
zlumIeyùl h•eln izimeyùAenr elAek•ed•r entA. 13Ž” 6/03/550 j“n. 33emAiz öBu˜r k•T• mA‘ k•reln
d•el pur¨exr sMKYA 59/300 j“n. Žb•M ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ elAek•ed•r seÒ˜ elb•Iyù
14
"räeb•e,r elAek•ed•r izib•err iWk• per” gAed•r elAek•ed•r g,n• k•reln n•.
pirb•AregAþI izib•r S˜îApn k•reb. dU•Yeyùelr pu^ 34
öBu˜ emAizek• y• y• b•eliCeln/ ”•S•óˆAeyùelr
”lIyùAsP• h•eln gAed•r elAek•ed•r entA. 15Ž” d•el elAek•rA tAr öetYk•iw” pAln k•eriCeln. öetYk•
pur¨exr sMKYA 45/650 j“n. egAþI tAr inj“S•Vˆ ptAk•Ar k•AeC” izib•r S˜îApn k•rt
16
"räeb•e,r izib•err Ž” egAþIÙilr emAw pur¨exr Žb•M öetYk• b•Yi)˜ tAr pirb•Ar o pirb•AregAþIr
sMKYA 1/51/450 j“n. S˜îAnA•–˜ÿer ‹m,k•Ael räeb•e,r seÒ˜” yA^A k•rt.
izib•err elAek•rA iþˆtIyù ˆS˜îAen TAk•eb.
17
"‹m,k•Ael elb•Iyù elAek•r• räeb•e,r elAek•ed•r h•AerAe,r yAj“k• pirb•Ar
iWk• per” TAk•eb. Œ‘A‘ izib•err mAJ“KAen smAgm Ž h•l h•AerA, Žb•M emAizr pAirb•Airk• ”ith•As/
t¡Ab•u tAed•r seÒ” TAk•eb. Žmnik• ‹me,r smeyùo
elAek•r• tAed•r izib•rÙil Žk•” ß*mAnusAer S˜îApn
3 ey smeyù sInyù pb•Retr opr öBu˜ emAizr seÒ˜
k•T• b•eliCeln.
k•reb. öetYk• b•Yi)˜ tAr pAirb•Airk• ptAk•Ar k•AeC 2
h•AerAe,r c•Ar pu^ iCl. nAd•b• iCeln ej“Yþ pu^.
TAk•eb. b•Ak•I itnj“n h•eln Œb•Ih•Ý/ ”lIyùAsr Žb•M öTAmr.
18 3
"”•Pó•iyùm izib•err ptAk•• piü‚m id•ek• TAk•eb. Ž” c•Arj“n pu^” yAj“k• ih•eseb• menAnIt h•eyùiCeln.
”•Pó•iyùemr pirb•AregAþI Ž” ptAk•Ar k•AeC” izib•r yAj“k• ih•eseb• öBu˜ek• esb•• k•rAr ib•ezx d•Aiyù ׈
S˜î A pn k•reb. Œµ•åIh•Ý e d•r pu ^ ”lIzAm• h•eln Žed•r ed•oyù• h•eyùiCl. 4ik••–˜Þ öBu˜ek• esb•• k•rAr
”•Pó•iyùemr elAek•ed•r entA. 19Ž” d•el pur¨exr sMKYA smyù pAp k•rAr d•r¨, nAd•b• Žb•M Œb•Ih•rÝ m]&“u Y h•eyùiCl.
40/500 j“n. ŸísegRr smyù öBu˜ ey ŒAÙn b•Yb•h•Ar k•rAr Œnumit
20
"”•Pó • iyù e mr pirb•Aerr iWk• per” mn>iz ed•n in tArA es” ŒAÙn b•Yb•h•Ar k•eriCl. Ž” k•Are,”
pirb•AregAþI izib•r S˜îApn k•reb. pd•Ah•sUerr pu^ sInyù mr¨BU˜imet nAd•b• Žb•M Œb•Ih•Ýerr m]&u“Y h•eyùiCl.
gmlIeyùl h•eln mn>iz elAek•ed•r entA. 21Ž” d•el tAed•r ek•Aen• pu^ iCl n•/ Ž” k•Are, ”lIyùAsr
pur¨exr sMKY• 32/200 j“n. Žb•M öTAmr tAed•r ˆS˜îAn ineyùiCeln Žb•M yAj“k•
22
"”•Pó•iyùemr pirb•Aerr iWk• per” ib•‘AmIenr ih•eseb• öBu˜r esb•• k•eriCeln. tAed•r ipt•
pirb•AregAþIo izib•r S˜îApn k•reb. igid•eyùAinr pu^ h•AerAe,r j“Ib•£•zAet” Ž” sk•l G•wn• G•ewiCl.
Œb•Id•An h•eln ib•‘AmIenr elAek•ed•r d•lpit. 23Ž”
d•el pur¨exr sMKY• 35/400 j“n. elb•Iygù , yAj“k•ed•r sh•Aykù •
24
"”•Pó•iyùemr izib•er esnAd•l ih•sAeb• yAed•r g,n• 5
öBu˜ emAizek• b•leln/ 6 ''elib•r pirb•AregAþIek•
k•r• h•eyùiCl tAed•r emAw pur¨exr sMKY• 1/08/100 ineyù Žes•. tAed•r sb•A”ek• yAj“k• h•AerAe,r k•AeC
j“n. S˜îAnA•–˜ÿer ‹m,k•Ael Žed•r pirb•Ar ïtIyù ˆS˜îAen ineyù Žes•. tArA” h•AerA,ek• sAh•AyY k•reb. 7 smAgm
TAk•eb. t¡Ab•uet yKn h•AerA, ö½Verr esb•• k•reb•n es” smyù
25
"d•Aenr izib•err ptAk•• t¡Ab•ur Ÿ%r id•ek• Ž” elb•Iyùr• tAek• sAh•AyY k•reb. pib•^ t¡Ab•uet
TAk•eb. d•Aenr pirb•AregAþI Ž” izib•er” TAk•eb. ŸpAsnA k•ret ŒAs• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Ž” elb•Iyùr•
Œµ•åIz£•eyùr pu^ Œh•Ieyùxr h•eln d•Aenr elAek•ed•r sAh•AyY k•reb. 8”•S•óˆAeyùlIyùrA smAgm t¡Ab•ur öetYk•iw
entA. 26Ž” egAþIr pur¨exr sMKY• 62/700 j“n. ij“ins r(•A k•reb•/ ŽwA” tAed•r k•t$b•Y. Ž” sk•l
27
"ŒAezr pirb•AregAþIr elAek•r• d•Aenr @•b•YsAmýIr r(•Ar meD•Y id•eyù ” elb•Iyù r A
pirb•AregAþIr iWk• per” izib•r ˆS˜îApn k•reb. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r sAh•AyY k•reb. pib•^ t¡Ab•uet ŽwA”
Œß*e,r pu^ pgIeyùl h•eln ŒAezerr elAek•ed•r h•eb• tAed•r ŸpAsnAr pß“it.
entA. 28Ž” d•el pur¨exr sMKY• 41/500 j“n. 9
''h•AerA, Žb•M tAr pu^ed•r k•AeC elb•Iyùed•r d•Ao.
29
"nˆ¹ˆÿ Ailr pirb•AregAþI d•Aenr pirb•AregAþIr ”S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r mD•Y eTek• Žk•mA^ elb•Iyùed•r”
iWk• per” izib•r ˆ S˜îApn k•reb. Ïnenr pu^ Œh•Ir> h•AerA, Žb•M tAr pu^ed•r sAh•AyY k•rAr j“‘ menAnIt
h•eln nˆ¹ˆÿAilr elAek•ed•r entA. 30Ž” d•el pur¨exr k•r• h•eyùeC.
sMKY• 53/400 j“n. 31d•Aenr izib•err emAw pur¨exr 10
''yAj“k• ih•eseb• h•AerA, Žb•M tAr pu^ed•r ineyùAg
sMKY• 1/57/600 j“n. S˜îAnA•–˜ÿer ‹m,k•Ael Žr• k•er•. tAr• Œb••” tAed•r k•t$b•Y pAln k•reb• Žb•M
129 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 3:11-43
yAj“k• ih•eseb• k•Aj“ k•reb. Œ‘ ey ek•AenA b•Yi)˜ eb•zI b•yùSˆð˜ 8/300 j“n pur¨x* Žb•M eCel Ž”
yid• pib•^ @•b•YsAmýIr k•ACAk•AiC ŒAset ec•X• k•er pirb•AregAþIet iCl. pib•^ S˜î A enr @•b•YsAmýI
teb• tAek• Œb••” h•tY• k•ret h•eb.® ed•KAezAnAr d•Aiyù ׈ k•h•Aetr elAek•ed•r opr iCl.
11
öBu˜ emAizek• ŒAro b•leln/ 12''ŒAim etAmAek• 29
k•h•Aetr pirb•AregAþIÙilek• pib•^ t¡Ab•ur d•i(•,
b•eliClAm ey ”•S•óˆAeyùelr öetYk• pirb•Ar tAed•r id•ek•r S˜îAnˆ ed•oyù• h•eyùiCl. Ž” S˜îAen” tAr• izib•r
ej“Yþpu^ek• Œb••” ŒAmAr k•AeC ed•eb• ik••–˜Þ ŽKn S˜îApn k•eriCl. 30ŸxIeyùelr pu^ ”lIxAP•, k•h•Aetr
ŒAim elb•Iyùed•r” ŒAmAr esb•• k•rAr j“‘ menAnIt pirb•AregAþIr ent• iCeln. 31pib•^ S˜î a A enr
k•riC/ tAr• ŒAmAr” h•eb. sutrAM ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ pib•^isª•uk•/ ewib•l/•b•AitˆS˜ÿ•µ˜õ/ eb•d•IÙil Žb•M pA^
elAek•ed•r ŒAr tAed•r ej“Yþpu^ed•r ŒAmAr k•AeC sk•elr r(•,Aeb•(•e,r d•Aiyù ׈o tAed•r iCl. tAr•
id•et h•eb• n•. pd$•• Žb•M pd$•Ar seÒ˜ b•Yb•h•Aerr ŸpeyAgI Œ‘A‘
13
''imzerr smˆS˜ÿ˜ öTm j“Ated•r h•tY• k•rAr ŒAnuxiÒ˜k• ij“inspe^r oy ͈ int.
smyù ŒAim ”•S•óˆAeyùelr sk•l öTm j“Ated•r inej“r 32
elb•Iyùed•r yAr• ent• iCeln/ tAed•r opr enï ׈
k•er ineyùiClAm. ej“Yþ s–˜ÿAnr• Žb•M öTm j“At id•etn yAj“k• h•AerAe,r pu ^ ”lIyù A sr. pib•^
pZr• sk•el” ŒAmAr. ik••–˜Þ ŽKn ŒAim etAmAr @•b•YsAmýIr ye ͈r d•Aiyù ׈ yAed•r Ÿpr ‘ˆS˜ÿ iCl/
ej“Yþ s•–˜ÿAned•r etAmAr k•AeC eP•rt id•i•C Žb•M tAed•r ed•KAezAnAr B˜Ar iCl ”lIyùAserr opr.
elb•Iyùed•r ŒAmAr j“‘ qtrI k•riC. ŒAim” öBu˜.® 33-34
mh•lIyù Žb•M mU z Iyù pirb•AregAþI mrAir
14
öBu˜ ŒAb•Ar sIneyùr mr¨BU˜imet emAizr seÒ˜ pirb•Aerr ŒMz iCl. mh•lI Žb•M mUzI pirb•AregAþIet
k•T• b•leln. öBu˜ b•leln/ 15"elib•egAþIr öetYk• Žk• mAs ŒTb•• tAr eb•zI b•yùesr 6/200 j“n pur¨x
pirb•Ar Žb•M pirb•AregAþIr g,n• k•er•. Žk• mAs Žb•M eCel iCl. 35Œb•Ih•iyùelr pu^ sUrIeyùl iCeln
ŒTb•• tAr eb•zI b•yS ù ˆ˜ð öetYk• pur¨xek• g,n• k•reb.® mrAir pirb•AregAþIr ent•. Ž” pirb•AregAþI pib•^
16
sutrAM emAiz öBu˜r k•T• pAln k•reln. itin tAed•r t¡Ab•ur Ÿ%r id•ek• izib•r S˜îApn k•eriCl. 36pib•^
sk•lek• g,n•• k•reln. t¡Ab•ur k•AWAemAr y ͈ o r(•,Aeb•(•e,r k•Aj“ mrAir
17
elb•Iyùed•r itn pu^ iCl/ tAed•r nAm h•l egezRAn/ pirb•Aerr elAek•ed•r ed•oyù• h•eyùiCl. pib•^ t¡Ab•ur
k•h•Aí Žb•M mrAir. 18öetYk• pu^ ib•iB˜å pirb•AregAþIr k•AWAemAr b•Þ “nI/ S˜ÿ•µ˜õ/ iB˜i% Žb•M k•AWAemAr•seÒ˜
entA iCl. b•Yb•h•ät Œ‘A‘ öeyùAj“nIyù ij“inspe^r y ͈o tAr•
egezRAenr pirb•AregAþIet iClÉ ilb•ain Žb•M int. 37pib•^ t¡Ab•ur c•ArpAz iG•er ey öAÒ˜, tAr
izimiyù. smˆS˜ÿ S˜ÿ•µ˜õ t¡Ab•ur K<uiwÙil Žb•M d•i¼r y ͈o tAr•
19
k•h•Aetr pirb•AregAþIet iCl ŒèAm/ iyxah•r/ int.
38
ih•eº•A, Žb•M ŸxIeyùl. smAgm t¡Ab•ur sAmen ŒTRAí pUbR•id•ek• emAiz/
20
mrAirr pirb•AregAþIet iCl mh•il Žb•M mUiz. h•AerA, Žb•M tAr pu^r• pib•^ t¡Ab•u S˜îApn k•eriCl.
sb• pirb•Ar elb•Iyù pirb•AregAþIr Œ–˜ÿB$u˜)˜˜ iCl. tArA ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“‘ pib•^ ŒÇ•ˆliw
21
egezRAenr pirb•Aerr Œ–˜ÿB$u˜)˜ iCl ilb•ain Žb•M r(•,•eb•(•, k•rt. Œ‘ ey ek•AenA b•Yi)˜ pib•^ ˆS˜îAenr
izimiyùr pirb•Ar. tAr• egezRAenr pirb•AregAþIet k•AeC ŒAsel tAek• h•tY• k•r• h•t. 39elb•Iyù
iCl. pirb•AregAþIet smˆS˜ÿ pur¨x Žb•M Žk• mAs ŒTb••
22
Ž” éiw pirb•AregAþIet 7/500 j“n pur¨x Žb•M t•r eb•zI b•yùesr sb• eCelr sMKY• g,n• k•rAr
eCel iCl yAed•r b•yùs Žk• mAesr eb•zI. 23egezRAenr j“‘ emAiz Žb•M h•AerA,ek• ö½Vr ŒAed•z id•eyùiCeln.
pirb•AregAþI smAgm t¡Ab•r u ipCen piü‚m id•ek• izib•r tAed•r emAw elAk•sMKY• iCl 22/000 j“n.
S˜îApn k•eriCl. 24egezRAnIyùed•r pirb•AregAþIr ent•
iCeln lAeyùelr pu^ ”lIyùAsP. 25smAgm t¡Ab•uet elb•Iyrù • ej“Yþ s•–˜Aÿ ned•r S˜Aî n inelA
egezRAenr elAek•ed•r k•Aj“ iCl pib•^ t¡Ab•u/ b•A”err 40
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''”•S•óAeyùùelr sk•l
t¡Ab•u Žb•M ŒA•CAd•enr ed•KAezAnA k•r•. smAgm t¡Ab•ur öTmj“At pur¨x Žb•M eCelr sMKY• g,n• k•er yAed•r
öeb•z peTr pd$•Aro tAr• y ˆÍ int. 26tAr• öAÒ˜e,r b•yùs k•mpe(• Žk• mAs/ tAed•r nAm tAilk•ABu˜)˜
pd$•Ar y ͈ int Žb•M öAÒ˜e,r öeb•z peTr pd$•Aro k•er•. 41ŒAim öBu˜/ ŒAmAr j“‘ ”•S•óˆAeyùelr sk•l
y ͈ int. pib•^ t¡Ab•u Žb•M ŸpAsn• eb•d•Ir c•ArpAz öTmj“At b•Yi)˜r pirb•et$ elb•Iyùed•r ýh•, k•r Žb•M
iG•er Ž” öAÒ˜,iw iCl Žb•M tAr• pd$•Ar j“‘ b•Yb•h•Ar ”•S•óˆAeyùl s•–˜ÿAned•r öTmj“At pZed•r pirb•et$
k•r• h¾t Žmn d•i¼ Žb•M Œ‘A‘ ij“inspe^ro y ͈ elb•Iyùed•r pZed•r ýh•, k•er•.®
int. 42
sutrAM emAiz öBu˜r ŒAed•zAnuyAyùI ”•S•óˆAeyùelr
27
k•h•Aetr pirb•Aerr Œ•–˜ÿB˜u$ )˜ iCl ŒèAm/ iyxah•r/ ej“Yþ s–˜ÿAned•r sMKY• g,n• k•reln. 43itin Žk•
ih•eº•A, Žb•M ŸxIeyùelr pirb•Ar. tAr• k•h•Aetr
8//300 j“n pr u ¨x öAc•In ýIk• sMSˆð˜re,r ik•C¢ ik•C¢ nk•el ŒAeC
pirb•AregAþIet iCl. 28Žk• mAs ŒTb•• tAr eTek• 8/300 ih•º•¨ nk•el ŒAeC 8/600•.
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 3:44-4:19 130

mAs ŒTb•• tAr eb•zI b•yùesr sk•l öTmj“At pur¨x 8


Ž” smˆS˜ÿ ij“inspe^r Ÿper &u“im Œb••” Žk•iw
Žb•M eCelr nAm tAilk•ABu˜)˜ k•reln. es” tAilk•Ayù lAl k•Ap¼ ib•iCeyù ed•eb. Žrper Ž” smˆ S ˜ÿ
22/273 j“enr nAm iCl. ij“insÙilek• ms], c•Am¼• id•eyù eFek• rAeK•. Žrper
44
öBu˜ emAizek• ŒAro b•leln/ 45''”•S•óˆAeyùelr ewib•elr ŒAMwAr meD•Y K<uiwÙel• prAeb. 9Žrper
Œ‘A‘ öTmj“At b•Yi)˜ed•r pirb•et$ elb•Iyùed•r nAo tAr• Œb••” b•AitS˜ÿ•µ˜õ Žb•M tAr b•AitÙilek• Žk•iw
Žb•M Œ‘A‘ elAek•ed•r pZed•r pirb•et$ elb•Iyùed•r nIl k•Ap¼ id•eyù eFek• ed•eb. b•AitÙelAek• öƉˆilt
pZed•r” nAo. elb•Iyùr• ŒAmAr/ ŒAim öBu˜ Ž” k•T• Œb•S˜îAyù rAKAr j“‘ y• y• ij“inspe^r öeyùùAj“n
b•eliC. 46esKAen 22/000 j“n elb•Iyù ŒAeC ik••–˜Þ h•yù/ es” smˆS˜ÿ ik•C¢ek• Žb•M b•Aitr j“e‘ öeyùAj“nIyù
Œ‘A‘ pirb•Aerr ej“Yþ s•–˜ÿAned•r sMKY• 22/273 etelr pA^ÙelAek•o tAr• Œb••” eFek• rAKeb.
10
j“n ŒTRAí elb•Iyùed•r eTek• ”•S•óˆAeyùelr ŒAr Œ‘ tArpr smˆS˜ÿ ij“insÙelAek• ms], c•Am¼Ar meD•Y
pirb•ArÙilet emAw 273 j“n ej“Yþ s–˜ÿAn eb•zI ŒAeC. mu¼eb. Žrper tAr• Œb••” Ž” smˆS˜ÿ˜ @•b•YsAmýIek•
47
sutrAM tAed•r mu)˜ k•ret ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r K<uiwet prAeb•/ ey K<uiwÙel• b•h•n k•rAr j“‘ b•Yb•h•ät
k•AC eTek• pib•^ miª•err ŒnuemAid•t oj“enr h•t.
pirmAp ŒnusAer 273 j“enr öetYek•r j“e‘ p<Ac• 11
''tAr• Œb••” esAnAlI eb•d•Ir opr Žk•iw nIl
ezk•l räep• sMýh• k•er•. :pib•^ ˆ S˜îAenr oj“nAnusAer k•Ap¼ ib•CAeb• Žb•M eswAek• Žk•iw ms], c•Am¼• id•eyù
Žk• ezk•l h•el• 20 ij“erAh.ò 48es” räep• h•AerA, ŒAb•t ] k•reb. tArpr tAr• b•h•enr j“‘ eb•d•Ir oper
Žb•M tAr pu^ed•r id•eyù d•Ao. ”•S•óˆAeyùelr 273 j“n ŒAMwAr meD•Y K<uiwÙel• prAeb.
12
elAek•r j“‘ Ž” mUlY id•et h•eb.® ''Žrper tAr• pib•^ S˜îAen ŸpAsnAr j“e‘ ey
49
Œ‘A‘ pirb•AregAþIr 273 j“n pur¨exr b•d•el sb• ib•ezx D•re,r ij“insp^ b•Yb•h•ät h•yù/ esÙilek•
j“Ayùg• enoyùAr met• elb•Iyùed•r sMKY• yeTX iCl Žk• j“AyùgAyù j“e¼• k•reb. Žk•i^t ij“insp^Ùilek•
n•. sutrAM emAiz es” 273 j“enr j“e‘ ŒTR sMýh• tAr• Œb••” Žk•iw nIl k•Ape¼ mu¼eb. tArpr tAr•
k•reln. 50”•S•ˆó Aeyùelr öTmj“At b•Yi)˜ed•r k•AC eTek• Ïsb• ij“insÙilek• ms], c•Am¼• id•eyù FAk•eb. tArpr
emAiz räep• sMýh• k•reln. itin pib•^ S˜îAenr ŽÙelAek• b•h•enr j“e‘ Žk•iw k•AWAemAr opr rAKeb.
13
ŒnuemAid•t oj“n ŒnusAer 1/365 ezk•l räep• sMýh•“ ''tAr• Œb••” iptelr eb•d•Ir opr eTek• CA”
k•eriCeln. 51emAiz öBu˜r ŒAed•z met• h•AerA, o pirâ•Ar k•reb• Žb•M eb•d•Ir opr Žk•iw eb•ÙnI k•Ap¼
tAr pu^ed•r es” räep• id•eyùiCeln. pAteb. 14Žrper tAr• ŸpAsnAr j“e‘ ey sb•
ij“insp^ b•Yb•h•ät h•t es”ÙelAek• eb•d•Ir Ÿper
k•h•Aí pirb•Aerr k•Aj“Ùil Žk• j“AyùgAyù Žk•i^t k•reb. ŽÙel• h•l ŒAÙn
öBu˜ emAiz Žb•M h•AerA,ek• b•leln/ 2 ''k•h•Aí egAþIr
4 pirb•ArÙilr elAk•sMKY• g,n• k•er•. :k•h•Aí
rAKAr pA^/ k<•Aw• cAmc•/ eb•lc•• Žb•M b•Aiw. tAr• Œb••”
Ž” sk•l @•b•Y sAmýI iptelr eb•d•Ir opr rAKeb.•
pirb•AregAþI elib• pirb•AregAþIr” Žk•iw ŒMz.ò Žrpr eb•d•Iiw Žk•iw ms], c•Am¼Ar ŒA•CAd•n id•eyù
3
i^z eTek• pÇ•ˆ A z b•Cr b•yù S ˆ ð ˜ ey sb• pu r ¨x FAk•eb. eb•d•Ir Ÿperr ŒAMwAr meD•Y id•eyù tAr• b•h•enr
esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•eriCl tAed•r sk•elr sMKY• j“‘ K<uiwÙelAek• prAeb.
g,n• k•er•. Žr• smAgm t¡Ab•eu t k•Aj“ k•reb. 4smAgm 15
''h•AerA, Žb•M tAr pu ^ r• pib•^ S˜î A enr
t¡Ab•ur eB˜terr pib•^tm ij“inspe^r y ͈ o ij“insp^ eFek• ed•oyùAr k•Aj“ sµpU,R k•reb. Žrper
r(•,Aeb•(•,” h•eb• tAed•r k•Aj“. k•h•Aí pirb•Aerr elAek•r• iB˜ter• eyet pAreb• Žb•M
5
''yKn ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• ek•AenA n&u“n j“AyùgAyù Ï sb• ij“insp^ b•h•enr k•Aj“ Zr¨ k•reb. Ž”B˜Aeb•
‹me, yAeb•/ tKn h•AerA, Žb•M tAr pu^r• Œb••” tAr• pib•^ ˆS˜îAn SpzR k•reb• n• Žb•M tAed•r m]&u“Y
smAgm t¡Ab•uet yAeb• Žb•M pd$•• nAimeyù es” pd$•• h•eb• n•. 16yAj“k• h•AerAe,r pu^ ”lIyùAsr/ pib•^
id•eyù ö½Vr Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r c•¢i)˜r pib•^ t¡Ab•r
u d•Aiyùe ˆ× TAk•eb. es” pib•^ ˆS˜îAn Žb•M esKAnk•Ar
isª•uk•iwek• FAk•• id•eyù rAKeb. 6Žrper tAr• Ž” sk•l ij“inspe^r d•Aiyù ׈ tAr. b•Ait ‰ˆAlAb•Ar j“e‘
smˆS˜ÿ ij“insÙilek• Žk•iw ms], c•Am¼Ar qtrI öeyùùAj“nIyù etl/ D•upD•UenA/ qd•niª•n ŸísgRIk]•t
ŒA•CAd•n id•eyù eFek• ed•eb. Žrper tAr• Œb••” Ž” ij“insp^ Žb•M ŒiB˜exek•r etelr d•Aiyùe ׈o es
c•Am¼ˆAr opr id•eyù Žk•iw z)˜ nIl k•Ap¼ smAnB˜Aeb• TAk•eb.® 17Žrpr öBu˜ emAiz Žb•M h•AerA,ek• b•leln/
18
Ci¼eyù ed•eb• Žb•M pib•^ isª•uek•r ŒAMwAr meD•Y ''sAb•D•An? Ž” k•h•Aetr pirb•Aerr elAek•ed•r Ÿe•Cd•
K<uiwÙel• prAeb. ek•AerA n•. 19&u“im inü‚yù” Ž” k•Aj“Ùel• k•reb• yAet
7
''Žrper tAr• Œb••” pib•^ ewib•elr Ÿpr k•h•Aetr pirb•Aerr elAek•r• pib•^tm ˆ S˜îAenr k•AeC
Žk•iw nIl k•Ap¼ ib•CAeb. tArpr tAr• TAl•/ c•Amc•/ eyet pAer Žb•M yAet tAed•r m]&u“Y n• h•yù. h•AerA, o
b•Aiw Žb•M epyù qneb•†Ùilrù pA^ ewib•elr opr tAr pu^r• eB˜ter öeb•z k•er k•h•Aí pirb•Aerr
rAKeb. ewib•elr oper ib•ezx D•re,r r¨iwo rAKeb. öetYk•iw elAk•ek• tAed•r ik• k•ret h•eb• Žb•M ik•
131 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 4:20-49
b•”et h•eb• tA ediKeyù ed•eb. 20yid• &u“im Ž” k•Aj“ n• yAj“k• h•AerAe,r pu^ öTAmerr ined$•z ŒnusAer Ž”
k•er•/ tAh•el k•h•Aetr elAek•r• h•yeù t• eB˜ter öeb•z k•Aj“Ùil k•reb.®
k•er pib•^ @•b•YAid• ed•Ket pAer. yid• tAr• (•i,ek•r
j“e‘o Ïsb• ij“insp^ ed•eK/ tAh•el tAed•r Œb••” elb•Iyù pirb•ArÙil
34
mret h•eb.® emAiz h•AerA, Žb•M ”•S•óˆAeyùelr d•lentAr•
k•h•Aetr elAek•ed•r tAed•r pirb•Ar Žb•M pirb•AregAþI
egezAR n pirb•Aerr k•Aj“Ùil ŒnusAer” g,n• k•eriCeln. 35i^z eTek• pÇ•ˆAz b•Cr
21
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''egezRAn pirb•Aerr b•yùSˆð˜ eysb• pur¨x smAgm t¡Ab•uet ib•ezx k•Aej“r
22

sk•l elAek•r sMKY• g,n• k•er•. pirb•Ar Žb•M d•Aiyùe ׈ iCl tAed•r sMKYA g,n• k•eriCeln.
36
pirb•AregAþI ŒnuˆsAer tAed•r tAilk•ABu˜)˜ k•er•. k•h•Aí pirb•Aerr 2/750 j“n pur¨x Ž” k•Aej“r
23
esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•eriCl Žmn 30 eTek• 50 j“‘ Ÿpyu)˜ b•el ib•eb•ic•t h•eyùiCl. 37sutrAM smAgm
b•Cr b•yùSˆð˜ sk•l pur¨exr sMKY• g,n• k•er•. smAgm t¡Ab•ur j“‘ ib•ezx D•re,r k•Aej“r d•Aiyù ׈ k•h•Aí
t¡Ab•ur r(•,Aeb•(•,” h•eb• tAed•r k•Aj“. pirb•AregAþIek• ed•oyù• h•eyùiCl. öBu˜ emAizek• ey
24
"ŽÙelA egezRAn pirb•Aerr k•Aj“. tAr• Ž” B˜Aeb• k•Aj“ k•ret b•eliCeln/ emAiz Žb•M h•AerA,
sk•l @•b•YAid• b•h•n k•reb•É 25tAr• smAgm t¡Ab•ur iWk• esB˜Aeb•” essb• k•Aj“ k•eriCeln.
38
pd$•AÙel•/ pib•^ t¡Ab•/u Žr ŒA•CAd•n Žb•M ms], c•Am¼Ar egezRAenr egAþIek•o g,n• k•r• h•eyùiCl.
ŒA•CAd•nÙelAek• b•h•n k•reb. tAr• pib•^ t¡Ab•ur 39esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•eriCl Žmn 30 eTek• 50
öeb•zpeTr pd$•Ao b•h•n k•reb. 26pib•^ t¡Ab•u Žb•M b•Cr b•yS ù ˆ˜ð sb• pur¨xek•” tArA g,n• k•eriCl. tAed•r
eb•d•Ir c•&u“id$•ek• ey öAÒ˜, tAr pd$•AÙelAek•o tAr• smAgm t¡Ab•ur j“e‘ ib•ezx k•Aej“r d•Aiyù ׈ ed•oyù•
b•h•n k•reb. tAr• öAÒ˜e,r öeb•zpeTr pd$•A Žb•M h•eyùiCl. 40egezRAn pirb•AregAþIr 2/630 j“n pur¨x
pd$•Ar seÒ˜ b•Yb•h•Aerr ŸpeyAgI smˆS˜ÿ d•i¼ Žb•M Œ‘A‘ Ž” k•Aej“r j“‘ Ÿpyu)˜ b•el ib•eb•ic•t h•eyùiCl.
ij“insp^o b•h•n k•reb. Ž” sk•l ij“inspe^r 41smAgm t¡Ab•ur j“e‘ ib•ezx k•Aej“r d•Aiyù ׈ egezRAn
seÒ˜ Œ‘A‘ y• y• k•Aj“k•em$r öeyùAj“n h•eb• tAr pirb•AregAþIr Ž”sb• b•Yi)˜r oper” ed•oyù• h•eyùiCl.
d•Aiyùe ׈o TAk•eb• egezRAn pirb•Aerr elAek•r•. 27ey öBu˜ emAizek• eyB˜Aeb• k•Aj“ k•ret b•eliCeln/ emAiz
sk•l k•Aj“ k•r• h•eb• h•AerA, Žb•M tAr pu^r• tAr Žb•M h•AerA, iWk• esB˜Aeb•” essb• k•Aj“ k•eriCeln.
öit l(•Y rAKeb. egezRAenr elAek•r• ey sb• 42
mrAir pirb•AregAþIr sb• pirb•Ar Žb•M egAþIr
ij“insp^ b•h•n k•reb• Žb•M ey sb• k•Aj“ k•reb•/ tAr pur¨xed•r g,n• k•r• h•eyùiCl. 43esnAb•Aih•nIet k•Aj“
öetYk•iwr öit h•AerA, Žb•M tAr pu^r• l(•Y rAKeb. k•eriCl Žmn 30 eTek• 50 b•Cr b•yS ù ˆ˜ð sk•l pur¨exr
ey sb• ij“insp^ tAr• b•h•n k•reb• tAr d•Aiyù ׈o sMKYA” g,n• k•r• h•eyùiCl. tAed•r smAgm t¡Ab•ur
&u“im tAed•r ed•eb. j“‘ ib•ezx k•Aej“r d•Aiyù ׈ ed•oyù• h•eyùiCl. 44mrAir
28
"yAj“k• h•AerAe,r pu^ öTAmerr ined$•z ŒnusAer pirb•AregAþIr 3/200 j“n pur¨x Ž”sb• k•Aej“r j“e‘
smAgm t¡Ab•ur j“e‘ egezRAn pirb•AregAþIr elAek•r• Ÿpyu)˜ b•el ib•eb•ic•t h•eyùiCl. 45sutrAM mrAir
Ž” k•Aj“ÙelA” k•reb.® pirbAregAþIr Ž”sb• b•Yi)˜r oper” ib•ezx k•Aej“r
d•Aiyù ׈ ed•oyù• h•eyùiCl. öBu˜ emAizek• ey B˜Aeb• k•Aj“
mrAir pirb•Aerr k•Aj“Ùil k•ret b•eliCeln/ emAiz Žb•M h•AerA, iWk• esB˜Aeb•”
29
''mrAir pirb•AregAþIr sk•l pirb•Ar Žb•M k•Aj“ k•eriCeln.
46
pirb•AregAþIr sk•l pu r ¨xed•r g,n• k•erA. sutrAM emAiz/ h•AerA, Žb•M ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘
30
esnAb•Aih•nIet k•Aj“ k•eriCl Žmn 30 eTek• 50 d•lentAr• elb•Iyù pirb•AregAþIr j“nsMKY• g,n•
b•Cerr b•yùSˆð˜ sb• pur¨exr sMKY• g,n• k•er•. smAgm k•eriCeln. tAr• öetYk• pirb•Ar Žb•M pirb•AregAþIr
t¡Ab•ur j“e‘ tAr• Ž” ib•ezx D•re,r k•Aj“ k•reb. elAk•sMKY• g,n• k•eriCeln. 47esnAb•Aih•nIet k•Aj“
31
yKn &u“im ‹m, k•reb• tKn tAed•r k•Aj“ h•l smAgm k•eriCl Žmn 30 eTek• 50 b•Cr b•yùSˆð˜ sb• pur¨exr
t¡Ab•ur k•AWAem• b•h•n k•r•. tAr• Œb••” pib•^ t¡•b•ur sMKYA” g,n• k•r• h•eyùiCl. tAed•r smAgm t¡Ab•ur
b•Þ“nI/ ˆS˜ÿ•µ˜õ Žb•M iB˜i%ÙelAek• b•h•n k•reb. 32öAÒ˜e,r j“‘ ib•ezx k•Aej“r d•Aiyù ׈ ed•oyù• h•eyùiCl. Žr•
c•ArpAezr ˆS˜ÿ•µ˜õÙil/ iB˜i%Ùil/ t¡Ab•ur K<uiwÙil/ smˆS˜ÿ S˜îAn••–˜ÿer ‹me,r smyù smAgm t¡Ab•u b•h•enr k•Aj“
d•i¼ Žb•M öAÒ˜e,r c•ArpAezr K<uiwr j“e‘ y• ik•C¢ k•eriCl. 48emAw elAk•sMKY• iCl 8/580 j“n.
b•Yb•h•ät h•yù sb•ik•C¢ tAr• Œb••” b•h•n k•reb. nAemr 49
sutrAM öBu˜ emAizek• eyB˜Aeb• ŒAed•z k•eriCeln
tAilk•A qtrI k•er öetYk• b•Yi)˜ek• iniü‚t k•er es”B˜Aeb• öetYk• elAk•ek• g,n• k•r• h•eyùiCl.
b•el d•Ao tAek• ek•An ek•An ij“ins b•h•n k•ret h•eb. öetYk• b•Yi)˜ek• tAr inej“r k•“Aj“ ed•oyù• h•eyùiCl
33
smAgm t¡Ab•ur k•Aej“ esb•• k•rAr j“e‘” mrAir Žb•M b•l• h•eyùiCl tAek• Œb••” ek•Aen• n• ek•An
pirb•Aerr elAek•ed•r Ž” sb• k•Aj“ k•ret h•eb. tAr• ij“insp^ b•h•n k•ret h•eb. öBu˜ eyB˜Aeb• k•Aj“ sµpå
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 5:1-22 132

k•rAr ŒAed•z id•eyùiCeln es”B˜Aeb•” Ž”sb• k•Aj“ tAr k•AeC ib•½VˆS˜ÿ nAo h•et pAer. 13Œ‘ ek•Aen•
sµpAid•t h•eyùiCl. pur¨exr seÒ˜ tAr eyQn sµpk$• TAk•et pAer Žb•M
Ž” b•YpAriw es tAr S•VˆAmIr k•AeC luek•Aet pAer. es
pirâ•Ar pir•C åtAr inym ù k•Annu ey pAp k•Aj“ k•ereC es sµpekR• tAr S•ˆV AmIek• Œb•ih•t
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''ŒsuS˜ît• Žb•M erAg eTek• k•rAr j“e‘ esKAen ek•Ÿ nAo TAk•et pAer. tAr
2

5 tAed•r izib•r mu)˜ rAKAr j“‘ ŒAim ”•S•óˆAeyùelr Œ‘Ayù k•Aj“k•mR sµpekR• tAr S•ˆV AmI ek•AenAid•n” ek•Aen•
elAek•ed•r ŒAed•z k•riC. elAek•ed•r b•el• c•mRerAg ik•C¢” nAo j“Anet pAer• Žb•M es” ˆS˜¤IelAk• tAr
ŒAeC Žmn b•Yi)˜ek• izib•r eTek• eyn eb•r k•er pApk•m$ sµpekR• tAr S•VˆAmIek• Œb•ih•t nAo k•ret
ed•oyù• h•yù. yAr zrIr eTek• ik•C¢ eb•r h•e•C tAek• pAer. 14ik••–˜Þ S˜¤I ey pAp k•AyRY k•eriCl es” b•YApAer
dU•er pAiWeyù id•et b•elA Žb•M tAed•r b•el d•Ao m]ted•h• S•VˆAmI seª•h• k•ret Zr¨ k•ret pAer. es öxRAi–•Vˆt
SpzR k•ereC Žmn ey ek•AenA b•Yi)˜ek•o izib•r eTek• h•eyù ŸWet pAer. tAr men Ž” ib•½VAs h•et pAer ey
eb•r k•er id•et. 3es pur¨x” eh•Ak• ŒTb•• S˜¤I eh•Ak• tAr S˜¤I tAr k•AeC ŒAr pib•^ Žb•M sí en”. 15yid•
tAet ik•C¢ ŒAes yAyù n•/ tAek• izib•r eTek• eb•r tA” h•yù/ tAh•el es Œb••” tAr S˜¤Iek• yAj“ek•r
k•er d•Ao yAet tAed•r ey izib•err meD•Y Œ•im b•As k•AeC ineyù yAeb. es” S•VˆAmI Œb••” 8 k•Ap• yeb•r
k•ir esKAen ŒsuS˜ît• Žb•M ŒZß“tA Ci¼eyù n• pe¼.® myùd•• qneb•† ih•sAeb• öd•An k•reb. es es” yeb•r
4
sutrAM ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA ö½Verr ŒAed•z pAln myùd•Ar meD•Y ek•Aen• etl b•• D•upD•Un• ed•eb• n•. k•ArŠ
k•eriCl. tAr• es” smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r izib•err b•A”er Žiw Žk• öx$Ai–•Vˆt S•VˆAmIr ŒAn• zs´ qneb•†. Ž”
pAiWeyù id•eyùiCl. öBu˜ emAizek• y• y• ŒAed•z qneb•† öd•An Ï S˜¤IelAek•r ed•Ax S•årŠ k•rAyù.
id•eyùiCeln tAr• es”ÙelA” k•eriCl. 16
''yAj“k• es” S˜¤Iek• öBu˜r sAmen ineyù yAeb•n
Žb•M esKAen d¡•A¼ k•ireyù rAKeb•n. 17Žrper yAj“k•
B˜u l k•Aej“r eKˆsArt pib•^ j“l ineyù ŒAseb•n Žb•M Žk•iw mAiwr pAe^
5
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r tA rAKeb•n. yAj“k• pib•^ t¡Ab•ur emeJ“r ik•C¢ D•UelA
6

Ž k•T• b•el d•AoÉ Žk•j“n b•Yi)˜ h•yùetA ŒAerk•j“n es” j“el rAKeb•n. 18tArpr yAj“k• Ï S˜¤IelAk•ek•
b•Yi)˜r (•it k•ret pAer. yKn ek•Ÿ Œ‘ed•r ik•C¢ öBu˜r sAmen d¡•A¼ k•rAeb•n. Žrper yAj“k• es” S˜¤Ir
(•it k•er tKn es ŒAsel ö½Verr ib•r¨eß“” pAp c•¢l ŒAlgA k•er ed•eb•n Žb•M tAr h•Aet es” qneb•†
k•Aj“ k•er. es” b•Yi)˜iw ŒprAD•I. 7sutrAM es tAr rAKeb•n. Ž” qneb•†iw es” yeb•r myùd•• y• tAr
inej“r pAp S•VˆIk•Ar k•reb. es” b•Yi)˜iw Œb••” tAr S•VˆAmI öxRAi–•Vˆt h•eyùiCl b•el” id•eyùiCl. Ž” Žk•”
Bu˜l k•Aej“r j“‘ puer• eKsArt id•et b•AD•Y TAk•eb. smeyù yAj“ek•r h•Aet es” it)˜ j“l TAk•eb• y•
ŽCA¼Ao es tAr eKsAretr Žk• pÇ•ˆmAMz pirmA, ŒiB˜zAp ineyù ŒAes.
19
mUlY es” b•Yi)˜ek• Œb••” ed•eb•/ yAr es (•it k•ereC. ''Žrper yAj“k• es” S˜¤Iek• id•b•Y k•ireyù b•leb•n
8
ik••–˜Þ h•yùt Žmno h•et pAer ey/ es ey b•Yi)˜r eyÉ 'yid• &u“im Œ‘ ek•Aen• pur¨exr seÒ˜ n• Zeyù
(•it k•ereC es mAr• egeC Žb•M Žmno h•et pAer TAek•• Žb•M &u“im yid• etAmAr ib•b•Aih•t j“Ib•enr smeyù
ey tAr h•eyù eKsAretr mUlY ýh•, k•rAr met• ek•AenA S•VˆAmIr ib•r¨eß“ ek•Aen• pAp n• k•er TAek•• tAh•el
ink•w ŒA ™Iyù en”. es e(•e^ ey b•Yi)˜iw KArAp ŒiB˜zAp b•h•nk•ArI Ž” it)˜ j“l etAmAr ek•Aen•
k•Aj“ k•eriCl/ es öBu˜ek• es” mUlY ed•eb. es” mUelYr (•it k•reb• n•. 20ik••–˜Þ &u“im yid• etAmAr S•VˆAmI nyù
puerAwA” tAek• yAj“k•ek• id•et h•eb. yAj“k• es” Žmn ek•AenAo purexr seÒ˜ eyQn sµpkR• k•er etAmAr
mAnuxek• Zic• k•rAr j“‘ Œb••” Žk•iw puM emx b•il S•VˆAmIr ib•r¨eß“ eyQn pAp k•er TAk•/ tAh•el &u“im Zic•
ed•eb. ey b•Yi)˜ Œ‘Ayù k•Aj“ k•ereC/ tAr pApek• no. 21yid• t• sitY h•yù/ tAh•el Ž” ib•ezx j“l
FAk•• ed•oyùAr j“‘” Ž” emx b•il ed•oyù• h•eb. ik••–˜Þ pAn k•rel etAmAek• öc•¢r sms´Ar sµ•åuKIn h•et
yAj“k• b•Ak•I mUlY ereK id•et pAer. 9yid• ”•S•óˆAeyùelr h•eb. &u“im ek•Aen• s•–˜ÿAenr j“›˜å id•et pAreb• n•.
elAek•ed•r meD•Y ek•AenA Žk•j“n ö½Vrek• ek•AenA ib•ezx Žb•M &u“im yid• ŽKn s•–˜ÿAns•µ˜õb•• h•eyù TAek••/ tAh•el
Ÿph•Ar ed•yù/ tAh•el iyin es” Ÿph•Ar ýh•, k•reCn/ etAmAr s•–˜ÿAn mAr• yAeb. tAh•el etAmAr elAek•r•
es” yAj“k• esiw ereK id•et pAern/ Žiw t¡Ar. etAmAek• tYAg k•reb• Žb•M etAmAr sµpek$• KArAp
10
ek•Aen• b•Yi)˜r pe(• ib•ezx D•re,r Ÿph•Ar ed•oyù• k•T• b•leb.¾
b•AD•YtAmUlk• nyù. ik••–˜Þ yid• es ek•Aen• Ÿph•Ar ed•yù "Žrper yAj“k• Œb••” es” S˜¤Iek• öBu˜r• k•AeC
teb• es” Ÿph•Ar yAj“ek•r öApY h•eb.® Žk• ib•ezx öitš¨it k•rAr j“‘ b•leb•n. yid• S˜¤I
imeTY k•T• b•el tAh•el tAr pe(• Ž” KArAp
seª•höb•, S•ˆV AmI sµpek•$ G•wnAÙel• ey G•web• es b•YApAer tAek• Œb••” sµ•åt
11
Žrpr öBu˜ emAizek• b•leln/ ''”•S•óˆAeyùelr h•et h•eb. 22yAj“k• Œb••” b•leb•/ '&u“im Œb••” Ž”
12

elAek•ed•r Žk•T• b•el d•AoÉ Žk•j“n pur¨exr S˜¤I j“l pAn k•reb• y• sms´Ar s]iX k•er. yid• &u“im pAp
133 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 5:23-6:14
k•er TAek••/ tAh•el &u“im b•Þ“YA h•eyù yAeb•/ ŒAr yid• TAk•Ar Ž” ib•ezx smyù @•A(•A eTek• qtrI ek•AenA
&u“im s•–˜ÿAns•µ˜õb•• h•o/ tAh•el etAmAr geB˜$r izZ ik•C¢” es KAeb• n•. Žmnik• @•A(•Ar b•Ij“ ŒTb•• eKAsAo
j“e›˜år ŒAeg” mAr• yAeb.¾ Žb•M es” S˜¤I b•leb•É nyù.
5
'&u“im y• b•leb• ŒAim es” met• k•Aj“ k•ret sµ•åt ''nAsrIyù h•eyù TAk•Ar Ž” ib•ezx• smeyù es”
TAk•lAm.¾ b•Yi)˜ tAr c•¢lo k•Aweb• n•. Ž” ib•ezx smyùiw ezx
23
''yAj“k• tKn es” ŒiB˜zApÙel• Žk•iw n• h•oyù• pyR•–˜ÿ˜ es Œb••” pib•^ TAk•eb. es tAr
egAwAenA p<uiTet ileK rAKeb•n. Žrper itin j“l c•¢lek• b•¼ h•et ed•eb. es” b•Yi)˜r c•¢l h•e•C ö½Verr
id•eyù es” b•A,IÙel• D•ueyù eP•leb•n. 24Žrpr es” k•AeC tAr zpeTr Žk•iw ib•ezx ŒMz. ö½Verr k•AeC
S˜¤Iek• es” j“l pAn k•ret h•eb• y• sms´Ar s]iX Ÿph•Ar ih•eseb• es tAr c•l ¢ d•An k•reb. sutrAM ŒAlAd••
k•er. Ž” j“l tAr meD•Y öeb•z k•reb• Žb•M yid• es TAk•Ar Ž” ib•ezx smyùiw ezx n• h•oyù• pyR•–˜ÿ˜ es”
ed•AxI h•yù tAh•el Žiw tAr pe(• Kub•” yˆ–˜¤,Ad•Ayùk• b•Yi)˜ tAr c•¢lek• lµ•Vˆ• h•et ed•eb.
6
h•eb. ''p]Tk• TAk•Ar Ž” ib•ezx smeyù Žk•j“n nAsrIyù
25
''Žrper yAj“k• es” S˜¤Ir k•AC eTek• ey qneb•† ek•Aen• m]ted•eh•r k•AeC Œb••” yAeb• n•. k•Ar,/ es”
ed•oyù• h•eyùiCl esiw eneb•n :öxRAr j“‘ qneb•†ò b•Yi)˜ ˆöBu˜r k•AeC inej“ek• sµpU,R smpR, k•ereC.
Žb•M öBu˜r sµ•åueK ŸpS˜îAipt k•reb•n. Žrpr itin 7
Žmn ik• yid• tAr inej“r ipt•mAtA ik•Mb•• B˜A”
esiwek• eb•d•Ir Ÿper ineyù yAeb•n. 26yAj“k• Žk• ŒTb•• eb•An mAr• yAyù/ tAh•elo es Œb••” tAed•r
mueW• zs´ ineyù esiwek• eb•d•Ir Ÿper d•ÿ“ k•reb•n. SpzR k•reb• n•. Žw• tAek• ŒZic• k•er ed•eb. tAek•
Žrper itin es” S˜¤Iek• j“lpAn k•ret b•leb•n. Œb••” ed•KAet h•eb• ey/ es p]Tk• Žb•M sµpU,RB˜Aeb•
27
yid• es” ˆS˜¤I tAr S•VˆAmIr ib•r¨eß“ eyQn pAp k•er es inej“ek• özVerr k•AeC smpR, k•ereC. 8 p]Tk•
TAek•/ tAh•el Ž” j“l tAek• ib•ped• eP•leb. j“l TAk•Ar Ž” puer• smeyù es Œb••” sµpU,RB˜Aeb•
tAr zrIer öeb•z k•er tAek• öc•¢r yˆ–˜¤,• eB˜Ag inej“ek• öBu˜r k•AeC ineb•d•n k•reb.
9
k•rAeb. ek•Aen• s•–˜ÿAn yid• tAr meD•Y TAek•/ tAh•el ''Žo h•et pAer ey/ nAsrIyù Žmn Žk•j“enr
j“e›˜år ŒAeg” tAr m]&“u Y h•eb• Žb•M es ŒAr ek•AenAid•n” seÒ˜ ŒAeC ey Œk•S•åAí mAr• egeC. yid• nAsrIyù Ž”
ek•AenA s•–˜ÿAenr j“›˜å id•et pAreb• n•. sk•el” tAr m]t b•Yi)˜ek• SpzR k•er teb• es Œpib•^ h•eyù yAeb.
ib•r¨ß“Ac•r, k•reb. 28ik••–˜Þ es” S˜¤I yid• tAr S•VˆAmIr yid• tA” h•yù/ teb• nAsrIyù Œb••” mATAr smˆS˜ÿ˜ c•¢l
ib•r¨eß“ eyQn pAp n• k•er TAek• Žb•M es yid• Zic•” ek•ew eP•leb. :Ï c•¢l tAr ib•ezx öit|•Ar Žk•iw
eTek• TAek•/ ese(•e^ Ž” ib•c•Ar b•el ed•eb• ey es ŒMz iCl.ò es Œb••” sˆˆ¹ˆÿm id•en tAr c•¢l k•Aweb•/
ed•AxI nyù. tKn” es S•VˆAB˜Aib•k• h•eb• Žb•M s–˜ÿAenr k•Ar, Ï id•en tAek• Zic• k•r• h•eb. 10Žrpr ŒXm
j“›˜å id•et pAreb. id•en es” nAsrIyù Œb••” éiw G•uG•u Žb•M éiw pAyùrAr
29
''sutrAM ŽwA” h•l öxRA sMß*A•–˜ÿ˜ ib•iD• y• b•el b•A•c•• yAj“ek•r k•AeC ineyù ŒAseb. smAgm t¡Ab•ur
etAmAr ik• k•r• Ÿic•í yKn ib•ezx k•er ek•Aen• S˜¤I öeb•zpeT” es yAj“ek•r k•AeC ŽÙilek• id•eyù ed•eb.
tAr sAeT ib•b•Aeh• ŒAb•ß“• S•VˆAmIr ib•r¨eß“• pApk•emR 11
tKn yAj“k• Žed•r Žk•iwek• pAp eTek• Zic• h•b•Ar
ilˆ¹ˆÿ h•yù. 30ŒTb•• Žk•j“n pur¨exr ik• k•r• Ÿic•í j“‘ ŸísgR k•reb. Œpriwek• es d•Ah• k•rAr j“‘
yid• es tAr S˜¤Ir öit öxRAi–•Vˆt h•yù Žb•M seª•h• k•er ŸísgR k•reb. Ž” d•Ah• k•r• ŸísgR” h•eb• nAsrIyùr
ey tAr S˜¤I t•r ib•r¨eß“• pApk•emR ilˆˆ¹ˆÿ h•eyùeC. pAepr öitd•An. :es pApI k•Ar, es Žk•iw m]ted•eh•r
yAj“k• es” S˜¤Iek• Œb•ˆ•” öBu˜r sAmen d¡•A¼AenAr k•AeC iCl.ò Ï smeyù es” b•Yi)˜ ö½Verr k•AeC Ÿph•Ar
j“‘ b•leb•n. Žrper yAj“k• Ï smˆS˜ÿ k•Aj“Ùil ih•sAeb• tAr mATAr c•¢l ed•b•Ar j“e‘ ŒAb•Ar zpT
sµpå k•reb•n. ŽwA” ib•iD. 31tAh•el ek•AenArk•m k•reb.
12
Œ‘Aeyùr j“e‘ S•VˆAmI ed•AxI h•eb• n•. ik••–˜Þ yid• S˜¤I ''Žr ŒTR h•l/ es” b•Yi)˜ ŒAb•Ar ŒAlAd•• eTek•
ek•Aen• eyQn pAp k•er TAek• tAh•el tAek• k•XeB˜Ag ö½Verr k•AeC inej“ek• Œb••” smpR, k•reb. Œb•••”
k•ret h•eb.® es Žk•iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ pur¨x emx ineyù ŒAseb.
Žb•M Ž” emx ed•AxATRk• b•il ih•sAeb• ŸísgR k•reb.
nAsrIyeù d•r b•Yb•S˜Aî tAr p]Tk• TAk•Ar öTm pyRAyùek• g,n• k•r• h•eb• n•.
öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 ''”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
6 b•el• ek•An pur¨x b•• S˜¤I nAsrIyù h•b•Ar j“‘ ŒTRAí
öBu˜r j“‘ inej“ek• p]Tk• k•er teb•/ 3Ï smeyù es”
es n&u“n k•er p]Tk• TAk•et Zr¨ k•reb. Žw• Œb••”
k•ret h•eb• k•Ar, es tAr öTm p]Tk• TAk•Ar smeyù
Žk•iw m]ted•h• SpzR k•rAyù ŒZic• h•eyùiCl. 13tAr
b•Yi)˜ eyn ek•AenA @•A(•Ars b•• Œ‘ ek•AenA k•¼• p]Tk• TAk•Ar inid$•X smyù ezx h•oyùAr per nAsrIyù
pAnIyù pAn nA k•er. es” b•Yi)˜ @•A(•Ars b•• Œ‘ Œb••” smAgm t¡Ab•ur öeb•z peT yAeb. 14Žb•M öBu˜r
ek•AenA k•¼• pAnIyù eTek• qtrI israk•Ao pAn k•reb• k•AeC tAr y• ik•C¢ ŸísgR k•rAr t• k•reb. tAr
n•. Žb•M tAj“• @•A(•A ik•Mb•• ik•zaimza KAeb• n•. 4ŒAlAd•• ŸísgR Œb••” h•eb•É
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 6:15-7:83 134

Žk•iw inK<ut Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ pur¨x emxzAb•k• y• Žrpr öBu˜ b•leln/ ''”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
27

eh•Amb•ilr j“e‘ ŸísgR k•r• h•eb. Žk•iw inK<ut Žk• ŒAzIb•RAd• k•rAr j“e‘ h•AerA, Žb•M tAr pu^r• ŒAmAr
b•Cr b•yùSˆð˜ ˆS˜¤I emxzAb•k• y• pApATRk• b•ilr j“e‘ nAm b•Yb•h•Ar k•reb• Žb•M ŒAim tAed•r ŒAzIb•AR d• k•reb••.®
ŸísgR k•r• h•eb. Žk•iw inK<t u emx y• mÒ˜l qneb•†r
j“e‘ ŸísgR k•r• h•eb. pib•^ tA¡ b•ru ŸísgIR k•r,
15
Žk• Ju“i¼ r¨iw y• KAimrib•h•In qtrI :etelr
seÒ˜ Kub• B˜Ael• myùd•• imileyù qtrI ek•k•ò. Ž”sb•
ek•ek•r oper Œb••” etl C¼AenA TAk•eb. Ž”sb•
7 emAiz pib•^ t¡Ab•ur S˜îApenr k•Aj“ sµpå k•er
Žiwek• öBu˜r k•AeC ŸísgR k•reln. pib•^ t¡Ab•u
Žb•M tAr eB˜terr smˆS˜ÿ• @•b•YsAmýIek• emAiz
Ÿph•Aerr seÒ˜” zs´ qneb•† Žb•M epyù qneb•† ŸísgR ŒiB˜exk• k•reln. eb•d•I Žb•M tAr seÒ˜ b•Yb•h•Ay$Y
k•r• h•eb. Œ‘A‘ @•b•YsAmýIek•o emAiz ŒiB˜exk• o pib•^
16
''yAj“k• Ž” sk•l @•b•YsAmýI öBu˜r sAmen k•reln. Žet eb•AJ“AenA h•l ey/ Ž”sb• @•b•YsAmýI
ŸpiS˜ît k•er tKn” pApSKAlenr j“e‘ b•il Žb•M ek•b•lmA^ öBu˜r ŸpAsnAr j“e‘” b•Yb•h•ät h•eb.
eh•Amb•il ŸísgR k•reb•n. 17yAj“k• KAimrib•h•In qtrI 2
Žrpr ”•S•ˆó Aeyùelr entAg, öBu˜ek• tAed•r qneb•†
Žk• Ju“i¼ r¨iw öBu˜ek• ed•eb•n. tArpr itin öBu˜r öd•An k•reln. Ž”sk•l entAr• iCeln tAed•r”
k•AeC mÒ˜l qneb•† ŸísegRr j“e‘ es” puM emxiwek• pirb•Aerr k•t$A Žb•M tAed•r egAþIr ent•. Ž”sb•
h•tY• k•reb•n. yAj“k• Žiwek• zs´ qneb•† o epyù elAek•r• h•l tArA” yAed•r elAk•sMKY• g,n• k•rAr
qneb•†r sAeT” öBu˜ek• ŸísgR k•reb•n. d•Aiyù ׈ iCl. 3 Ž”sb• elAek•rA öBu˜r k•AeC Ÿph•Ar
18
''Žrpr nAsrIyù smAgm t<Ab•r u öeb•z peT yAeb. ŽeniCeln. tAr• Cyùiw ŒA•CAid•t zk•w Žb•M es”
esKAen es tAr Ž” ŸísgR k•rA c•¢l ek•ew eP•leb• zk•wÙilek• c•AlAenAr j“e‘ b•AerAiw gr¨ ŽeniCeln.
Žb•M ey ŒAÙn mÒ˜l qneb•†r j“‘ ŸísgRIk]•t :öetYk• ent• Žk•iw k•er gr¨ id•eyùiCeln. öetYk•
qneb•†r nIec• ‰ˆleC tAet es” c•¢l eP•el ed•oyùA ent• Œpr ŒAerk• entAr seÒ˜ Žk•seÒ˜ Žk•iw
h•eb. k•er zk•w id•eyùiCeln.ò pib•^ t¡Ab•uet” entAr•
19
''nAsrIyù tAr c•¢l ek•ew eP•lAr per yAj“k• öBu˜ek• Ž”sb• @•b•YsAmýI id•eyùiCeln. 4 öBu˜ emAizek•
tAek• puM emexr Žk•iw esß“ k•r• Sˆð˜ Þ“ Žb•M Žk•iw b•leln/ 5 ''entAed•r k•AC eTek• Ž”sb• Ÿph•ArsAmýI
ipeW ŒAr Žk•iw sr¨c•Ak•lI Ju“i¼ eTek• ed•eb•n. Ž” ýh•, k•er•. smAgm t¡Ab•r u k•Aej“ Ž”sb• Ÿph•ArsAmýI
éiw” KAimr CA¼A qtrI k•r• h•eb. 20Žrpr yAj“k• b•Yb•h•Ar k•r• yAeb. elb•Iyùed•r Ž”sb• ij“insp^ id•eyù
Ž”sb• @•b•YsAmýI öBu˜r sAmen ed•AlAeb•n. Žiw h•l d•Ao. Ž” ij“insÙil tAed•r öeyùAj“n h•eb.®
6
ed•AlnIyù qneb•†. Ž”sb• @•b•YsAmýI pib•^ Žb•M sutrAM emAiz zk•wÙil Žb•M gr¨ÙelAek• ýh•,
ŽÙel• sb•” yAj“ek•r. ŽCA¼Ao emexr b•uk• Žb•M k•er ÏÙel• elb•Iyù pirb•ArBu˜)˜ed•r id•eyù id•eyùiCeln.
¬r¨o öBu˜r sAmen ed•AlAn h•eb. Ž”sb• @•b•YsAmýIo 7
emAiz egezRAn egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r éiw gA¼I Žb•M
yAj“ek•r. Žrper nAsrIyù b•Yi)˜iw @•A(•Ars pAn c•Ariw gr¨ id•eyùiCeln. 8Žrpr emAiz mrAir egAþIBu˜)˜
k•ret pAer. elAek•ed•r c•Ariw gA¼I Žb•M ŒAwiw gr¨ id•eyùiCeln.
21
"ey b•Yi)˜ nAsrIyù zpT k•reb• b•el mnS˜î k•ereC tAed•r k•Aej“r j“‘ Ž” zk•w o gr¨r tAed•r öeyùAj“n
tAr j“e‘ ÏÙelA” h•l inyùm. Ï b•Yi)˜ Œb••” iCl. yAj“k• h•AerAe,r pu^ öTAmr Ž”sb• b•Yi)˜ed•r
öBu˜ek• Ïsb• Ÿph•Ar ed•eb. ŽCA¼Ao yid• ek•Aen• k•Aj“k•em$r j“‘ d•Ayùb•ß“ iCeln. 9 emAiz k•h•Aetr
b•Yi)˜ ŒAro ik•C¢ eb•zI id•et s(•m h•yù Žb•M t• pirb•AregAþIek• Žk•iwo gr¨ ŒTb•• gAi¼ ed•n in/
ed•b•Ar j“‘ zpT k•er TAek•/ t•h•el tAek• Œb••” k•Ar, tAed•r k•Aj“ iCl pib•^ @•b•YsAmýI inej“ed•r
tAr zpT rAKet h•eb. teb• tAek• Œb••” k•mpe(• k<•AeD•” b•h•n k•r•.
10
Ïsb• ij“insp^ id•et” h•eb• y• nAsrIyù zpeTr emAiz eb•d•Iek• ŒiB˜exk• k•eriCeln. Ï Žk•”
inyùem tAilk•ABu˜)˜ h•eyùeC.® id•en eb•d•Iiwek• ŸísgR k•rAr j“‘ entAr• tAed•r
qneb•† ineyù ŽesiCeln. tAr• eb•d•Iet öBu˜ek• tAed•r
yAj“ek•r ŒAzIb•AR d• qneb•† öd•An k•eriCeln. 11öBu˜ emAizek• b•leln/
22
öBu˜ emAizek• b•leln/ 23''h•AerA, Žb•M tAr ''eb•d•Iiwek• ŸísgR k•rAr j“e‘ öetYk•id•n Žk•j“n
pu^ed•r b•el d•Ao ey/ ŽB˜Aeb•” tAr• ”•S•óˆAeyùelr k•er ent• tAr Ÿph•Ar ineyù ŒAseb.®
elAek•ed•r ŒAzIb•RAd• k•reb. tAr• b•leb•É 12-83
b•AerAj“n entAr öetYek• tAed•r Ÿph•Ar ineyù
24
öBu˜ etAmAed•r ŒAzIb•RAd• k•r¨n Žb•M r(•A k•r¨n. ŽesiCeln. Ž”Ùil h•l Ÿph•Ar sAmýIÉ* öetYk•
25
öBu˜ etAmAed•r öit sd•yùù eh•An“ Žb•M etAmAed•r ent• 3 1/4 pAŸØ oj“enr Žk•iw k•er räepAr TAl•
k•r¨,A öd•zRn k•r¨n.
26
öBu˜ etAmAed•r öATRnAr Ÿ%r id•n Žb•M etAmAed•r pd• 12ÐÐ 83 ih•º•¨ puˆS˜ÿek• öetYk• entAr Ÿph•Ar ŒAlAd••B˜Aeb•
tAilk••Bu˜)˜ k•r• ŒAeC•. ik••–˜Þ öetYk• Ÿph•Aerr ib•b•rŠ” Žk••.
zAi•–˜ÿ id•n.® sutrAM sh•j“tr pAeWr j“‘ ŽÙilek• Žk• k•er ed•oyù• h•eyùeC•.
135 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 7:84-8:8
86
Žb•M 1 3 /4 pAŸØ oj“enr Žk•iw k•er räepAr b•Aiw pib•^ S˜îAenr mApk•AiW ŒnusAer sugiÞ“• D•eU nAyù pirpU,R
ŽeniCeln. Ž” érk•emr Ÿph•Ar” pib•^ S˜îAenr 12 iw esAnAr c•Amec•r öetYk•iwr oj“n iCl öAyù 4
mApk•AiW ŒnusAer oj“n k•r• h•eyùiCl. öetYk•iw pAŸØ. 12 iw esAnAr c•Amec•r emAw oj“n iCl öAyù
b•Aiw Žb•M TAl• etl imišt sU»ˆ™ myùd•Ayù pU,R iCl; 3 pAŸØ.
Žiw zs´ qneb•†r j“e‘ b•Yb•h•ät h•t. öetYk• ent• 87
eh•Amb•il ŸísegRr j“e‘ pZr emAw sMKY• iCl
4 ŒAŸ›s oj“enr Žk•iw k•er b•¼ esAnAr c•Amc•o 12 iw x¡A¼/ 12 iw emx Žb•M 12 iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜
ŽeniCeln. Ž” c•Amc•Ùil sugiÞ“• D•eU nAyù pirpU,R iCl. pur¨x emxzAb•k. Ïsb• @•b•YsAmýIr ŸísegRr seÒ˜
ŽCA¼Ao t¡ArA öetYek• Žk•iw k•er Ž¡e¼ b•AC¢r/ ey zs´ qneb•†r j“e‘ ŒAb••k•/ tAo iCl Žb•M
Žk•iw emx Žb•M Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ Žk•iw puM emxzAb•k• esKAen 12 iw pur¨x CAglo iCl y• öBu˜r k•AeC
ŽeniCeln. Ž” pZÙil eh•Amb•ilr j“‘ ŒAn• pApATRk• b•il ih•sAeb• ŸísegRr j“e‘ b•Yb•h•ät h•eyùiCl.
h•eyùiCl. pAp k•emRr ŸísegRr j“e‘ t¡ArA öetYek• 88
ŽCA¼ˆAo entArA mÒ˜l qneb•e†r j“‘ b•il ih•sAeb•
Žk•iw k•er pur¨x CAgl ŽeniCeln . öetYek• 2iw ŸísegRr j“‘ pZo id•eyùiCeln. Ž” sb• pZed•r
gr¨/ 5iw puM emx/ 5iw puM CAgl Žb•M Žk• b•Cr emAw sMKY• iCl 24 iw x¡A¼/ 60 iw emx/ 60 iw pur¨x
b•yùSˆð˜ 5iw puM emxzAb•k•o ŽeniCeln. Ž” sk•l CAgl Žb•M 60 iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ pur¨x emxzAb•k.
@•b•YsAmýI mÒ˜l qneb•† ih•sAeb• ŸísgRIk]•t Ž”B˜Aeb• emAiz ŒiB˜exk• k•rAr per tAr• eb•d•Iiwek•
h•eyùiCl. ŸísgR k•eriCeln.
öTm id•n/ iyh•Ý d •• pirb•AregAþIr ent• 89
emAiz yKn” öBu˜r sAeT k•T• b•lAr j“‘ smAgm
Œµ•åInAd•eb•r pu^ nh•ezAn t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. t¡Ab•uet eyetn/ itin öBu˜r k•ãS•Vˆr Znetn/ öBu˜
iþˆtIyù id•n/ ”xAKerr egAþIr ent• sUyùAerr pu^ t¡Ar seÒ˜ k•T• b•letn. es” s•(•Yisª•uek•r ib•ezx
nTenl tAr Ÿph•Ar ŽeniCeln. ŒA•CAd•enr operr éj“n k•räb• dU•etr mAJ“KAn eTek•
ïtIyù id•n/ sb•l U n
U pirb•AregAþIr ent• eh•elAenr es” k•ãS•Vˆr ezAn• eyt. Ž”B˜Aeb• ö½Vr emAizr seÒ˜
pu^ ”lIyùAb• t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. k•T• b•letn.
c•&u“TR id•n/ räeb•, egAþIr ent• zed•yùUerr pu^
”lIxur t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. b•AitˆS˜•ÿ µ˜õ
öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 ''h•AerA,ek• b•el•/ es
pÇ•ˆm id•n/ izimeyùAn egAþIr ent• sUrIz£•eyùr
pu^ zlumIeyùl t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. 8 b•AitÙel• ‰ˆAˆlAel b•AitÙel•r ŒAelAyù eyn
xþ id•n/ gAd• egAþIr ent• dU•Yeyùelr pu^ ”lIyùAsP• b•AitˆS˜ÿe•µ˜õr sAmenr j“AyùgAw• ŒAelAik•t h•yù.®
3
t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. h•AerA, tA” k•eriCeln. siWk• j“AyùgAet” itin
s¹ˆÿm id•n/ ”•Pó•iyùm egAþIr ent• Œµ•åIh•Ýed•r pu^ b•AitÙel• ereKiCeln Žb•M ŽmnB˜Aeb• ereKiCeln
”lIzAm• t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. ey/ b•AitS˜ÿeµ˜õr sAmenr j“AyùgAw• ŒAelAik•t h•eyùiCl.
ŒXm id•n/ mn>iz egAþIr ent• pd•Ah•sUerr pu^ öBu˜ emAizek• y• ŒAed•z k•eriCeln tA itin pAln
gmlIeyùl t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. k•eriCeln. 4 Ž”B˜Aeb• b•AitˆS˜ÿ•µ˜õiw qtir k•r• h•eyùiCl.
nb•m id•n/ ib•‘AmIn egAþIr ent• igid•eyùAinr pu^ Žiw ipwAenA esAn• id•eyù qtrI k•r• h•eyùiCl/
Œb•Id•An t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. b•AitˆS˜ÿe•µ˜õr egA¼Ar esAnAr iB˜t eTek• Ÿperr esAnAr
d•zm id•n/ d•An egAþIr ent• Œµ•åIz£•eyùr pu^ Pu•l pyR•–˜ÿ puerAwA”. öBu˜ emAizek• iWk• eyrk•m
Œh•Ieyùxr t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. ed•iKeyùiCeln Žiw esrk•m” ed•Ket h•eyùiCel•.
Žk•Ad•z id•n/ ŒAezr egAþIr ent• Œß*e,r pu^
pgIeyùl t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. elb•Iyeù d•r ŸísgIR k•r,
þˆAd•z id•n/ nˆ¹ˆAÿ il egAþIr ent• Ïnenr pu^ Œh•Ir> öBu˜ emAizek• b•leln/ 6 ''”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘
5

t¡Ar Ÿph•Ar ŽeniCeln. elAek•ed•r eTek• elb•Iyùed•r p]Tk• k•er•. es”


84
su t rAM Ïsb• @•b•YsAmýI iCl ”•S•ó ˆ A eyù e lr elb•Iyùed•r Zic• k•er•. 7tAed•r Zic• k•rAr j“‘ etAmAr
elAek•ed•r entAed•r k•AC eTek• pAoyù• Ÿph•ArsAmýI. y• y• k•r• Ÿic•í t• Ž”rk•mÉ pApATRk• b•ilr j“‘
emAiz eb•d•Iiwek• ŒiB˜exk• k•er ŸísgR k•rAr smyù ey ib•ezx j“l ŒAeC esw• tAed•r opr iCiweyù d•Ao.
tAr• Ž” sk•l @•b•YsAmýI ineyù ŽesiCeln. tAr• Ž” j“l tAed•r Zic• k•reb. Žrpr tAr• tAed•r
12 iw räepAr TAl•/ 12 iw räepAr b•Aiw Žb•M 12 iw zrIr k•Aimeyù pirâ•Ar k•reb•/ b•S˜¤Aid• eD•Aeb• Žb•M
esAnAr c•Amc• ŽeniCeln. 85öetYk•iw räepAr zrIrek• pirâ•Ar k•reb.
TAl• öAyù 3 1/4 pAŸØ oj“enr iCl. Žb•M 8
''elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•r• tArpr pAelr meD•Y
öetYk•iw b•Aiwr oj“n iCl öAyù 1 3 /4 pAŸØ. eTek• Žk•iw ŒÂ˜¯b•yùSˆð˜ x¡A¼ eneb• y•r seÒ˜” zsY
pib•^ ˆS˜îAenr mApk•AiW ŒnusAer smˆS˜ÿ räepAr TAl• qneb•† ŸísgR k•r• h•eb. qneb•†r Ÿe£•e• Ž” zs´
Žb•M räepAr b•Aiwr emAw oj“n iCl öAyù 60 pAŸØ. h•eb• etl emzAen• myùd••. Žrpr pApATRk• b•il
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 8:9-9:7 136

ŸísegRr öeyùùAj“en &u“im ŒAro Žk•iw ŒÂ˜¯b•yùSˆð˜ x¡A¼ k•ACAk•AiC Želo tArA ek•Aen• b•¼ rk•emr ŒsuS˜ît•
eneb. 9smAgm t¡Ab•ur sAmenr ŽlAk•Ayù elb•Iyù b•A sms´Ar sµ•åuKIn h•eb• n•.®
20
egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r ineyù Žes•. Žrpr ”•S•óˆAeyùelr sutrAM emAiz/ h•AerA, Žb•M ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ
sk•l elAek•ed•r Žk•seÒ˜ Ï j“AyùgAyù ineyù Žes•. elAk• öBu˜r ŒAed•z pAln k•reln. öBu˜ emAizek• y•
10
öBu˜r sAmen elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r ineyù Žel ŒAed•z k•eriCeln/ ”•S•óˆAeyùlIyùrA elb•Iyù egAþIBu˜)˜
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA tAed•r h•At elb•Iyùed•r oper elAk•ed•r öit t• sµpå k•rl. 21elb•Iyùr• tAed•r
rAKeb. 11Žrpr h•AerA, elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r inej“ed•r Žb•M tAed•r epAzAk• pir•Cd• pirâ•Ar k•rel
”•S•ˆó Aeyùl s•–˜ÿAned•r k•AC eTek• öBu˜r k•AeC ŒAn• ib•ezx h•AerA, tAed•r öBu˜r k•AeC ed•AlnIyù qneb•†r met•
Ÿph•Ar ih•sAeb• id•eyù ed•eb. Ž”B˜Aeb• elb•Iyù egAþIBu˜)˜ ŒpR, k•reln. h•AerA, ey qneb•† ineb•d•n k•reln
elAek•r• öBu˜r Ÿe£•e• tAed•r ib•ezx k•Aj“ k•rAr t• tAed•r pApmu)˜ Žb•M Zic• k•rl. 22Žrpr elb•IyùrA
j“e‘ öˆS˜Þt h•eb. tAed•r inD•RAirt k•Aj“ k•rAr j“e‘ smAgm t¡Ab•uet
12
''Žrpr elb•IyùrA x¡Ae¼r mATAyù h•At rAKeb•/ Žl. tArA h•AerA, Žb•M tAr pu^ed•r ŒD•Ien iCl.
tAr meD•Y Žk•iw x¡A¼ pApATRk• b•il ih•sAeb• Žb•M öBu˜ emAizek• y• b•eliCeln elb•Iyùed•r öit tA”
Œ‘iw eh•Amb•il ih•sAeb• öBu˜r k•AeC ŸísgR k•r•r k•r• h•eyùiCl.
j“‘ b•Yb•h•Ar k•rA h•eb. Ž”sb• ŸísgR elb•Iyù egAþIBu˜)˜ 23
Žrpr öBu˜ emAizek• b•leln/ 24"Žiw elb•Iyùed•r
elAek•ed•r pib•^ k•reb.* 13elb•Iyù egAþIBu˜)˜ j“‘ Žk• ib•ezx ŒAed•zÉ 25 b•Cr ŒTb•• tAr eb•zI
elAek•ed•r h•AerA, Žb•M t•r pu^ed•r sAmen d•A¼¡Aet b•yùSˆð˜ öetYk• elb•Iyù pur¨x smAgm t¡Ab•uet Œb••”
b•el•. Žrpr öBu˜r k•AeC elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r ŒAseb• Žb•M smAgm t¡Ab•ur k•Aj“k•emR ŒMz eneb.
id•eyù d•Ao. tAr• ed•AlnIyù qneb•†r met• h•eb. 14&u“im 25
ik••–˜Þ yKn k•AerAo b•yùs 50 b•Cr tKn es Œb••”
elb•Iyùed•r ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ elAek•ed•r eTek• p]Tk• B˜ArI k•Aj“k•mR eTek• Œb•sr eneb. 26pÇ•ˆAz b•Cr
k•reb. elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•r• ŒAmAr h•eb. ŒTb•• tAr eb•zI b•yùSˆð˜ es” sk•l b•Yi)˜r• smAgm
15
''sutrAM elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r Zic• k•er• t¡Ab•uet pAh•Ar• id•eyù tAed•r B˜A”ed•r k•Aej“ sAh•AyY
Žb•M tAed•rek• öBu˜r k•AeC id•eyù d•Ao. tAr• ed•AlnIyù k•ret pAer. ik••–˜Þ tAr• eyn ek•An B˜ArI k•Aj“ n•
qneb•†r met• h•eb. &u“im Žw• k•rAr per tAr• smAgm k•er. yKn &u“im elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r tAed•r
t¡ A b•u e t tAed•r inD•R A irt k•Aj“ k•ret pAreb. k•Aej“r j“e‘ menAnIt k•ereC• tKn &u“im Ž”
16
”•S•óˆAeyùlIyù elAek•rA elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r k•Aj“Ùil Œb••” k•reb.®
ŒAmAr k•AeC id•eyù ed•eb. tAr• ŒAmAr h•eb. ŒtIet
ŒAim öetYk• ”•S•ˆó AeyùlIyù pirb•Arek• tAed•r öTmj“At inˆS˜Aÿ rpb•R
pu^ ŒAmAek• id•eyù id•et b•eliClAm. ik••–˜Þ ŽKn ŒAim
”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ pirb•Aerr öTmj“At pu^ed•r
pirb•et$ elb•Iyù egAþIBu ˜ )˜ elAek•ed•r ini•C.
9 ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA imzr eCe¼ c•el ŒAsAr per
iþˆtIyù b•Cerr öTm mAes öBu˜ sInyù mr¨BU˜imet
emAizr sAeT Ž” k•T• b•leln/ 2 "”•S•óˆAeyùelr
17
”•S•óˆAeyùelr öetYk• puMilÒ˜D•ArI öTmj“At ŒAmAr. elAek•ed•r iWk• smeyù inˆS˜ÿArpeb•Rr pib•^ id•n
yid• esiw mAnux ŒTb•• pZ h•yù/ tAet yAyù ŒAes n•/ Ÿda•yApn k•ret b•el d•Ao. 3 tAr• Œb••” Ž” mAesr
esiw ŒAmAr”. k•Ar, eyid•n ŒAim imzerr smˆS˜ÿ 14 tAireKr egAD•Uil eb•lAyù Ÿß“Aerr pib•^ id•enr
öTmj“At pu^ Žb•M pZed•r h•tY• k•eriClAm/ ŒAim KA† ýh•, k•reb. tAr• Œb••” inD•RAirt smeyù Ž”
ŒAmAr j“‘ öTmj“At pu^ed•r b•ACA” k•eriClAm. k•Aj“ k•reb• Žb•M inˆS˜ÿArpeb•r R sk•l inyùm tAr• Œb••”
18
ik•–˜Þ ŽKn ŒAim tAed•r pirb•et$ elb•Iyù egAþIBu˜)˜ pAln k•reb.®
4
elAek•ed•r” enb. ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ pirb•Aerr sutrAM emAiz ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r inˆS˜ÿArpb•R
öTmj“At pu^ed•r pirb•et$ ŒAim elb•Iyù egAþIBu˜)˜ Ÿda•yApn k•ret b•eliCeln. 5”•S•óˆAeyùelr elAek•rA
elAek•ed•r” enb. 19”•S•ˆó Aeyùelr sk•l elAek•ed•r eTek• öTm mAesr 14 tAireK egAD•Uil eb•lAyù sInyù
ŒAim elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r eb•eC ineyùiClAm. mr¨BU˜imet inˆS˜ÿArpb•R pAln k•eriCl. öBu˜ emAizek•
Žb•M ŒAim tAed•r h•AerA, Žb•M tAr pu^ed•r k•AeC eyB˜Aeb• ŒAed•z k•eriCeln ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù r • iWk•
Ÿph•Ar ih•eseb••ed•b. ŒAim c•A” smAgm t¡Ab•uet tAr• esB˜Aeb•” k•Aj“ k•eriCl.
6
k•Aj“ k•r¨k. tAr• ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ˜ elAek•r j“e‘ ik••–˜Þ ik•C¢ elAk• Ï id•niwek• inˆS˜ÿArpeb•Rr pib•^
esb•Ak•AyR k•reb. tAr• tAed•r Ziß“k•re,r b•il ŸísgR id•n ih•eseb• Ÿda•yApn k•ret pAerin. tArA ŒZic•
k•ret sAh•AyY k•reb• y• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Zic• iCl/ k•Ar, tAr• Žk•w• m]ted•h• SpzR k•eriCl. sutrAM
k•reb. tAh•el ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA pib•^ S˜îAenr tAr• Ï id•en emAiz Žb•M h•AerAe,r k•AeC egl. 7 tAr•
emAizek• b•ll/ ''ŒAmr• Žk• b•Yi)˜r m]ted•h• SpzR
elb•Iyù ÖÖÖ k•reb• ŒA(•irk• ŒeTR ''Zic•k•rŠ k•reb••.¾¾ Ž” ih•º•¨
k•er ŒZic• h•eyùiC. inD•RAirt smeyù öBu˜ek• Ÿph•Ar
z€•iwr ŒTR/ "FAk•• ed•oyù•/® "luk•Aen•® ŒTb•• ''pAp mueC
ed•oyù••.®
id•et ŒAmAed•r b•AD•• ed•oyù• h•e•C. sutrAM ŒAmrA
137 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 9:8-10:10
”•S•ó ˆ A eyù e lr Œ‘A‘ elAek•ed•r seÒ˜ inˆ S ˜ÿ A rpb•R emG• c•let Zr¨ k•rt/•tKn tArAo es” emG•ek•
Ÿda•yApn k•ret pAriC nA. ŒAmr• ik• k•rb•À® Œnusr, k•rt. 21ek•Aen• smeyù ŒAb•Ar mA^ Žk• rAi^r
8
emAiz tAed•r b•leln/ ''ŒAim öBu˜ek• ij“e|•s j“‘ emG• ˆS˜îAyùI h•t prid•n sk•Ael” ŒAb•Ar c•let
k•reb•• itin Ž b•YApAer ik• b•eln.® Zr¨ k•rt. sutrAM elAek•r• tAed•r ij“insp^ •Žk•
9
tKn öBu ˜ emAizek• b•leln/ 10''&u “ im Ž” j“AyùgAyù j“e¼• k•er emG•ek• Œnusr, k•rt. id•enr
k•TAÙel• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r b•elAÉ Ž” inyùm eb•lAyù ŒTb•• rAi^et yKn” emG• c•let Zr¨ k•rt
etAmAed•r Žb•M etAmAed•r Ÿ%pur¨xed•r j“e‘”. tKn” elAek•r• tAek• ŒnusrŠ k•rt. 22yid• es”
ek•Aen• Žk•j“enr pe(• inD•RAirt smeyù inˆS˜ÿArpbR• emG• éid•n ŒTb•• Žk• mAs ŒTb•• Žk• b•Cerr j“‘
Ÿda•yApn k•r• s•µ˜õb•˜ nAo h•et pAer. h•yùet• es” pib•^ t¡Ab•ur Ÿper S˜îAyùI h•t tKno elAek•r• öBu˜r
b•Yi)˜ m]ted•h• SpzR k•er ŒZic• ŒTb•• dU•r ed•ez yA^A ŒAed•z pAln k•rt. tAr• es” j“AyùgAyù TAk•t Žb•M
k•eriCl. 11tb•u es” b•Yi)˜ Œ‘ ek•AenAo smeyù es” ˆS˜îAn eTek• emG• n• ser yAoyù• pyR•–˜ÿ es” S˜îAn
inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn k•ret pAreb. iþˆtIyù mAesr 14 tAr• tYAg k•rt n•. Žrpr emG• es” j“Ayùg• eTek•
tAireK egAD•iU l eb•lAyù Œb••” es inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn ŸeW c•let Zr¨ k•rel/ elAek•r•o c•let Zr¨ k•rt.
k•reb. Ï smeyù tArA Œb•ˆ•” inˆS˜ÿArpebR•r emx/ 23
sutrAM elAek•r• öBu˜r ŒAed•z pAln k•rt. öBu˜
KAimr CA¼• qtrI r¨iw Žb•M ik•C¢ etet• zAk•pAt• b•lel tAr• izib•r S˜îApn k•rt Žb•M öBu˜ b•lel
id•eyù KAeb. 12tArA perr id•n sk•Al pyR•–˜ÿ Ï KAb•Aerr tAr• c•let Zr¨ k•rt. elAek•r• Kub• stkR•B˜Aeb• nj“r
ek•AenA ik•C¢” Œb•izX rAKeb• n• Žb•M Œb••” es” rAKt Žb•M öBu˜ emAizek• y• ŒAed•z k•retn t•
emexr ek•AenA h•A¼ B˜©Í k•reb• nA. es Œb••” tAr• pAln k•rt.
inˆS˜ÿArpebR•r sb• inyùm ŒnusrŠ k•reb•; 13ik••–˜Þ ey
elAk•iw Zic• Žb•M eb•¼Aet yAyùin es yid• inid$•X smeyù räepAr iz[˜•
öBu˜ emAizek• b•lelnÉ 2 "éiw räep•r iz[˜A
inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn nA k•er/ tAh•el tAek• Œb••”
tAr elAek•ed•r k•AC eTek• ŒAlAd•• k•er ed•oyù• h•eb.
es ed•AxI Žb•M zAiS˜ÿr eyAgY k•Ar, es inid$X smeyù
10 qtrI k•r. iz[˜A éiw qtrI k•rAr j“‘ epwAenA
räep• b•Yb•h•Ar k•r. elAek•ed•r Žk•seÒ˜ fAk•Ar j“e‘
öBu˜ek•• tAr Ÿph•Ar ed•yùin. Žb•M izib•r S˜îAnA•–˜ÿerr smyù b•lAr j“‘ Ž” iz[˜•
14
"etAmAed•r seÒ˜ ŒAeC Žmn ek•Aen• ib•ed•zI éiw b•Yb•h•Ar k•r• h•eb. 3 yid• iz[˜A éiw Žk• sAeT
yid• öBu˜r inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApenr j“‘ ”•C¢k• h•yù tAh•el d•IG•sR eu r ej“Aer b•Aj“Ao/ tAh•el sb• elAk• eyn smAgm
es Œb••” t• k•reb• ik••–˜Þ es Œb••” inˆS˜ÿArpeb•Rr t¡Ab•ur öeb•z peT etAmAr sAmen •ŒAes. 4 ik••–˜Þ yid•
sk•l ib•iD• Œnusr, k•reb. Žk•” inyùm sk•elr j“‘ &u“im etAmAr seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘ entAed•r ŒTRAí
öeyAj“Y.® ”•S•óˆAeyùelr b•AerAiw pirb•AregAþIr öD•Aned•r j“e¼•
k•ret c•Ao/ tAh•el ek•b•lmA^ Žk•iw iz[˜Aek•” d•IG•R
emG• Žb•M ŒAÙn suer b•Aj“Aeb.
15 5
eyid•n smAgm t¡Ab•u ŒTRAí c•i¢ )˜r es” t¡Ab•u S˜îAipt "iz[˜A éiwek• ŒÂ˜¯(•e,r j“‘ b•Aj“Aen• h•el
h•l/ esid•n sÞ“Ayù ö½Verr emG• esiwek• ŒAb•]t k•rl eb•AJ“Aeb• ey izib•rek• sireyù ineyù eyet h•eb. tKn
Žb•M sk•Al py$•–˜ÿ pib•^ t¡•b•ur Ÿperr emG•ek• iWk• smAgm t¡Ab•ur pUb•Rid•ek• ey pirb•AregAþI izib•r S˜îApn
ŒAÙenr met• ed•KAi•Cl. 16emG•iw sArA(•, pib•^ k•ereC tAr• Œb••” ˆ c•let Zr¨ k•reb. 6 iþˆtIyùb•Ar
t¡Ab•u ŒAb•]t k•rt Žb•M rAe^ eswAek• ŒAÙenr met• iz[˜A éiwek• ŒÂ˜¯(•e,r j“‘ b•Aj“Ael smAgm t¡Ab•ur
ed•KAetA. 17emG•iw pib•^ t¡Ab•ur opr eTek• S˜îAn d•i(•,id•ek• ey pirb•AregAþI izib•r S˜îApn k•ereC tAr•
pirb•tn $ k•rel/ ”•S•ˆó AeyùlIyùr• esiwek• Œnusr, k•rl. c•let Zr¨ k•reb. 7 ik••–˜Þ yid• ib•ezx sB˜Ar j“‘
yKn emG•iw TAmt tKn ”•S•ˆó AeyùlIyùrA esKAen” izib•r elAek•ed•r Žk•j“AyùgAyù Žk•i^t k•ret c•Ao/ tAh•el
S˜îApn k•rt. 18k•Kn yA^• Zr¨ k•ret h•eb•/ k•Kn iz[˜A éiwek• d•IG•R smyù D•er ik••–˜Þ Œ‘B˜Aeb• b•Aj“Aeb.
8
TAmet h•eb• Žb•M k•Kn izib•r S˜îApn k•ret h•eb• es ek•b•lmA^ h•AerAe,r pu^r• Žb•M yAj“k•rA iz[˜A éiwek•
b•YApAer ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r öBu˜ Ž” rAˆS˜ÿA” b•Aj“Aeb. Ž” ib•iD• etAmAed•r Žb•M etAmAed•r prb•t$I
ed•iKeyùiCeln. yt(•, pyR•–˜ÿ pib•^ t¡Ab•r u Ÿper emG• b•MzD•red•r j“e‘ ic•rk•AlIn ib•iD.
9
TAk•t/ tt(•, pyR•–˜ÿ elAek•r• es” Žk•” j“AyùgAyù ''yid• &u“im etAmAr ek•Aen• zߨr seÒ˜ etAmAr
izib•r S˜îApn k•er b•sb•As k•rt. 19ek•Aen• ek•Aen• inej“r ed•ez yuß“ k•ret yAo/ tAh•el &u“im tAed•r
smeyù pib•^ t¡Ab•ru oper d•IG•R smyù D•er emG• TAk•et•. seÒ˜ yuß“ k•ret yAoyùAr ŒAeg iz[˜A éiwek• ŒÂ˜¯
”•S•óˆAeyùlIyùr• öBu˜r ŒAed•z pAln k•rt Žb•M es” smeyùr j“‘ ej“Aer b•Aj“Ao. öBu˜ etAmAr ö½Vr/
S˜îAn tYAg k•rt n•. 20ek•Aen• smeyù ŒAb•Ar ŒÂ˜¯ etAmAr iz[˜Ar ŒAoyùAj“ Znet pAeb•n Žb•M itin
k•eyùk•id•enr j“e‘ pib•^ t¡Ab•ur Ÿper emG• TAk•et•. etAmAek• etAmAr zß*ed•r h•At eTek• b<•Ac•Aeb•n.
sutrAM elAek•r• öBu˜r ŒAed•z pAln k•rtÐ yKn 10
ŽCA¼Ao etAmAr ib•ezx sB˜Ar smyù/ ŒmAb•s´Ar
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 10:11-11:3 138

id•nÙelAet Žb•M etAmAed•r sk•elr sueKr smAeb•ez k•rl. öTm egAþIiw iCl d•Aenr pirb•AregAþI.
Ž” iz[˜A éiwek• b•Aj“Aeb. &u“im yKn etAmAr eh•Amb•il Œµ•åIz£•eyùr pu^ Œh•Ieyùxr iCeln Ž” egAþIr
Žb•M mÒ˜l qneb•† öd•An k•reb• es” smeyùo iz[˜A d•lent•. 26Žrper Žl ŒAezerr pirb•AregAþI.
éiwek• b•Aj“Aeb. öBu˜ •etAmAr ö½Vr etAmAek• eyn Œß*e,r pu^ pgIeyùl iCeln Ï egAþIr d•lent•.
27
men rAeKn/ es j“e‘” Ž” ib•ezx pß“it. Žiw Žrper Žl nˆ¹ˆÿAil pirb•AregAþI. Ïnenr pu^
k•rAr j“e‘ ŒAim etAmAek• ŒAed•z k•riC; ŒAim” Œh•Ir> iCeln Ï egAþIr d•lent•. 28ˆS˜îAnA•–˜ÿer
öBu˜ etAmAr ö½Vr.® yAb•Ar smyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA Ž”B˜Aeb•” Žk•sAeT
eyetn.
29
”•S•ˆó Aeyeù lr elAek•rA tAed•r tA¡ b•“u S˜Aî nA–˜iÿ rt k•rl imid•eyùAnIyù räeyùelr pu^ iCeln eh•Ab•b. :räeyùl
11
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA imzr tYAg k•rAr per/ iCeln emAizr ½VZr.ò emAiz eh•Ab•b•ek• b•leln/
iþˆtIyù b•Cerr iþˆtIyù mAesr 20 tm id•en c•¢i)˜r ''ŒAmr• es” ed•ezr Ÿe£•e• yA^• k•riC eyw• ö½Vr
t¡Ab•ur opr eTek• emG• ŸWl. 12tA” ”•S•óˆAeyùelr ŒAmAed•r ed•eb•n b•el öitš¨it k•eriCeln. ŒAmAed•r
elAek•rA tAed•r yA^• Zr¨ k•rl. tAr• sInyù mr¨BU˜im seÒ˜ Žes• ŒAmr• etAmAr seÒ˜ B˜Ael• b•Yb•h•Ar k•reb••.
tYAg k•er pAr, mr¨BU˜imet emG• TAm• pyR•–˜ÿ ‹m, öBu˜ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r pe(• mÒ˜l öit|•A k•ereCn.®
k•rl. 13Ž” öTm elAek•r• tAed•r izib•r ˆS˜îAnA•–˜ÿr 30
ik••–˜Þ eh•Ab•b• Ÿ%r id•eln/ ''n•/ ŒAim etAmAed•r
k•rl. öBu˜ emAizek• eymn ŒAed•z k•reln/ es” seÒ˜ yAeb•• n•. ŒAim ŒAmAr j“›˜åBU˜imet/ ŒAmAr
B˜Aeb•” tAr• Žiwek• S˜îAnA•–˜ÿr k•rl. 14iyh•Ýd•Ar izib•r inej“r elAk•ed•r k•AeC iP•er yAeb••.®
eTek• öTem itniw egAþI egl. tAr• tAed•r ptAk•• 31
tKn emAiz b•leln/ ''d•yù• k•er ŒAmAed•r eCe¼
ineyù” ‹m, k•rl. öTm egAþIiw iCl iyh•Ýd•Ar yAeb•n n•. ŒApin mr¨BU˜im sµpek$• ŒAmAed•r eTek•o
pirb•AregAþI. Œµ•åInAd•eb•r pu^ nh•ezAn iCeln Ï eb•zI j“Aenn. ŒApin ŒAmAed•r pT öd•zRk• h•et
egAþIr d•lent•. 15Žrper Želn ”xAKerr pAern. 32ŒApin yid• ŒAmAed•r seÒ˜ ŒAesn tAh•el
pirb•AregAþI. sUyùAerr pu^ nTenl iCeln Ï egAþIr öBu˜ ŒAmAed•r ey sk•l Ÿ%m ib•xeyùr ŒiD•k•ArI
d•lent•. 16tArper Želn sb•UlUenr pirb•AregAþI. k•reb•n/ esw• ŒAmr• ŒApnAr seÒ˜ B˜Ag k•er enb.®
eh•elAenr pu^ ”lIyùAb• iCeln Ï egAþIr d•lent•. 33
Žet eh•Ab•b• rAj“I h•eln Žb•M tAr• öBu˜r
17
Žrper pib•^ t¡Ab•uiwek• etAl• h•l. egezRAn pAh•Ae¼r c•Ý¼• eTek• yA^• Zr¨ k•reln Žb•M itnid•n
Žb•M mrAir pirb•Aerr elAek•r• pib•^ t¡Ab•uiwek• b•h•n peT c•leln. yAj“k•g, öBu˜r seÒ˜ c•¢i)˜risª•uk•iw
k•riCl. sutrAM Ž” pirb•Aerr elAek•r• sAiret iWk• ineyù elAek•ed•r ŒAeg ŒAeg h•¡Aweln. izib•err j“‘
tAr per” iCl. ˆS˜îAn Œe–•Vˆxe, tAr• itnid•n pib•^isª•uk•iwek• b•h•n
18
Žrpr räeb•e,r izib•r eTek• itniw egAþI tAed•r k•reln. 34öetYk• id•n” öBu˜r emG• tAed•r oper”
ptAk••sh• ‹m, k•rl. öTm egAþIiw iCl räeb•e,r TAk•t Žb•M öetYk• id•n sk•Ael tAr• yKn izib•r
pirb•AregAþI. zed•yeUù rr pu^ ”lIxUr iCeln Ž” egAþIr tYAg k•retn/ tKn emG• tAed•r pT öd•zRn k•rt.
d•lent•. 19Žrper izimeyùAenr pirb•AregAþI Žl. 35
izib•r ˆS˜îAnA•–˜ÿerr j“‘ elAek•r• yKn” pib•^
sU r Iz£•eyù r pu ^ zlu m Ieyù l iCeln Ž” egAþIr isª•uk•iwek• oWAetA/ emAiz tKn” öetYk•b•Aerr mt
d•lent•. 20Žb•M tArper ŽesiCl gAed•r b•letn
pirb•AregAþI. dU•Yeyùelr pu^ ”lIyùAsP• iCeln Ž” ''öBu˜/ &u“im oW•? etAmAr zߨr• Ci¼eyù iCiweyù
egAþIr d•lent•. 21k•h•Aí pirb•Ar/ yArA pib•^ t¡Ab•u yAk. etAmAr zߨr• etAmAr k•AC eTek• pAileyù yAk.®
b•h•n k•rt/ Žrpr tAr• yA^• Zr¨ k•rl k•Ar, n&u“n
36
j“AyùgAyù ŒAs• mA^” tAed•r t¡Ab•uiw S˜îApn k•ret yKn” pib•^ isª•uk•iwek• tAr inej“r j“AyùgAyù
h•eb. rAKA h•t/ emAiz tKn” öetYk•b•Aerr mt b•letn/
22
Žrpr ”•Pó•iyùemr izib•r eTek• itniw egAþI ''öBu˜ &u“im/ ek•Aiw ek•Aiw ”•S•óˆAeyùlIyùed•r k•AeC•
Žl. tAr• tAed•r ptAk••sh• ‹m, k•eriCl. öTm iP•er Žes•.®
egAþIiw iCl ”•Pó•iyùemr• pirb•AregAþI. Œµ•åIh•eÝ d•r pu^
”lIzAm• iCeln Ï egAþIr d•lent•. 23Žrpr ŽesiCl elAek•r• pnu rAyù ŒiB˜eyAg k•rl
mn>izr pirb•AregAþI. pd•Ah•sUerr pu^ gmlIeyùl
iCeln Ž” egAþIr d•lent•. 24Žrpr Žl ib•‘AmIenr 11 elAek•r• tAed•r sms´• sµpekR• ŒiB˜eyAg k•r•
Zr¨ k•rel öBu˜ tAed•r ŒiB˜eyAg Zneln Žb•M
pirb•AregAþI. igid•eyùAinr pu^ Œb•Id•An iCeln Ï (u•Ý“ h•eln. öBu˜r k•AC eTek• ŒAÙn Žes elAk•ed•r
egAþIr d•lent•. meD•Y ‰ˆel ŸWl. ŒAÙn izib•err b•A”err id•ek• ik•C¢
25
ezx itniw pirb•AregAþI iCl Œ‘A‘ sk•l ik•C¢ ŽlAk•A ýAs k•rl. 2tKn elAek•r• emAizr k•AeC
pirb•AregAþIr pü‚Ad•B˜Agr(•I. tAr• iCeln d•Aenr sAh•AeyYr j“‘ ß*ª•n k•rl. emAiz öBu˜r k•AeC öATRn•
izib•err egAþIBu˜)˜. tAr• tAed•r ptAk•• ineyù ‹m, k•reln Žb•M ŒAÙn ineB˜ egl. 3sutrAM tArA Ï
139 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 11:4-27
j“AyùgAiwr nAm rAKl teb•r•/ k•Ar, öBu˜r ŒAÙn t¡Ab•uet ineyù Žes•. oKAen” oed•r etAmAr seÒ˜
tAed•r izib•err meD•Y ‰ˆel ŸeWiCl. d¡•A¼Aet d•Ao. 17tKn ŒAim nIec• enem ŒAsb• Žb•M
oKAen” etAmAr seÒ˜ k•T• b•leb••. etAmAr oper
70 j “ n b • ySù ˆ˜ð e n t A ey ŒA ™• ŒAeC tAr ik•C¢w• ŒMz ŒAim tAed•ro
4
ib•ed•zIr• yAr• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r seÒ˜ ed•eb••. tKn tAr• elAek•ed•r ed•KAZen• k•rAr j“‘
eyAgd•An k•eriCl/ tAr• Œ‘A‘ KAb•Ar eKet c•A”l etAmAek• sAh•AyY k•reb. tAh•el etAmAek• Žk•• Ž”sb•
Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA punrAyù ŒiB˜eyAg k•ret elAek•ed•r ed•K•Zen• k•rAr B˜Ar b•h•n k•ret h•eb•
Zr¨ k•rl. tAr• b•ll/ ''ek• ŒAmAed•r mAMs eKet n•.
ed•eb•À 5ŒAmr• imzer ey mAC eKtAm t• men p¼eC. 18
''elAek•ed•r b•elAÉ etAmr• ŒAgAmIk•Aelr j“‘
ŒAmAed•r Ï mAeCr j“‘ ek•Aen• d•Am” id•et h•t n•. inej“ed•r qtrI k•er•. ŒAgAmIk•Al etAmr• mAMs
ŽCA¼Ao ŒAmAed•r Kub• B˜Ael• zAk•sb•aij“ iCl eymn KAeb. öBu˜ etAmAed•r k•AåA ZeneCn. öBu˜ etAmAed•r
zz•/ Pu•iw/ ep<yùAj“ j“AtIyù P•l/ ep<yùAj“ Žb•M rsun. k•T• ZeneCn/ k•ArŠ etAmr• ek<•ed• b•elC/ 'KAoyùAr
6
ik••–˜Þ ŽKn ŒAmr• ŒAmAed•r zi)˜ h•Aireyù eP•eliC. j“‘ ŒAmAed•r ek• mAMs ed•eb•À ŒAmAed•r j“‘ imzr”
Ž” mAå• CA¼• ŒAr ek•An ik•C¢” ŒAmr• ec•AeK ed•Ket B˜Ael• iCl.¾ sutrAM ŽKn öBu˜ etAmAed•r mAMs ed•eb•n
pA” n•.® 7:Ž” mAåA iCl D•inyùA b•Iej“r mt Žb•M Žb•M etAmr• tA KAeb. 19Žk•id•n ŒTb•• é”id•n ŒTb••
Žr rM iCl ÙgaÙelr met•. 8elAek•r• Ž” mAåA p<•c•id•n ŒTb•• d•zid•n Žmnik• ku•i¼id•enro eb•zI
Žk• j“AyùgAyù j“e¼A k•rt. Žrpr tAr• pATerr smyù D•er etAmr• es” mAMs KAeb. 20ik••–˜Þ etAmr•
sAh•AeyY esÙelAek• Ù¡e¼• k•er pAe^ esiw rAåA k•rt. tA Žk• mAs D•er KAeb. eG•åA n• ŒAsA pyR•–˜ÿ etAmr•
ŒTb•• Žiwek• epx, ye–˜¤ imih• k•er Ù¡e¼• k•er t• Ï mAMs KAeb. ŽwA” etAmAed•r B˜ib•tb•Y k•Ar, etAmr•
id•eyù ipeW qtir k•rt. ipeWÙelAr S•VˆAd• iCl ŒilB˜ öBu˜ek• ŒýAç k•erC iyin etAmAed•r meD•Y” ŒAeCn
etl id•eyù qtir k•r• ipeWr met•. 9 öetYk• rAe^ Žb•M etAmr• ek<•ed• t¡Ar sAmen ŒiB˜eyAg k•er b•elC/
yKn izizr pe¼ izib•r iB˜ej“ eyt es” smyù Ž” 'ek•n ŒAmr• ŒAed•Q imzr tYAg k•rlAmÀ®¾
21
mAåA mAiwet p¼et•.ò emAiz b•leln/ ''öBu˜ ŽKAen 6/00/000 pur¨x
10
emAiz elAek•ed•r ŒiB˜eyAg k•ret Zneln. G•u e r eb•¼Ae•C ŒAr &u“im b•leC•/ 'ŒAim tAed•r Žk•
öetYk• pirb•Aerr elAek•r• tAed•r t¡Ab•ur d•rj“Ayù mAs D•er KAoyùAr j“‘ yeTX pirmAe, mAMs ed•b•?
b•es Ž” ŒiB˜eyAg k•riCel•. öBu˜ Žet Kub• (u•Ý“• 22yid• ŒAmr• smˆS˜ÿ gr¨ Žb•M emxed•r h•tY• k•ir
h•eln Žb•M Žw• emAizek•o mn>(u•²ø k•rl. 11emAiz tAh•elo Žk• mAs D•er Ž” smˆS˜ÿ elAk•ed•r KAoyùAenAr
öBu˜ek• ij“e|•s k•reln/ ''öBu˜/ &u“im ek•n ŒAmAek• j“‘ t• yeTX h•eb• n•. Žb•M ŒAmr• yid• smue@•r
Ž”sb• sms´Ayù j“i¼eyùeC•À ŒAim etAmAr esb•k. smˆS˜ÿ mAC D•er in”/ tAh•elo tA tAed•r j“‘ yeTX
ŒAim Žmn ik• k•eriC ey &u“im Œs•–˜ÞX h•eyùCÀ Ž” h•eb• n•?®
smˆS˜ÿ˜ elAek•r d•Aiyù ׈ &u“im ek•n ŒAmAr Ÿpr id•eyùCÀ 23
ik••–˜Þ öBu˜ emAizek• b•leln/ ''öBu˜r (•mtA ik•
12
ŒAim ik• elAk•ed•r geB˜$ D•ArŠ k•eriC/ ŒAim ik• sIimtÀ &u“im ed•Ket pAeb• ey/ ŒAim y• b•il esw•
Žed•r j“›˜å id•eyùiCÀ ik••–˜Þ ŒAmAek• tAed•r y ͈ inet etAmAr k•AeC P•el ik• nA.®
24
h•yù/ iWk• eymnB˜Aeb• Žk•j“n esib•k•• tAr é” b•Aær sutrAM emAiz elAek•ed•r seÒ˜ k•T• b•lAr j“‘
meD•Y Žk•iw izZek• y ͈ k•er. &u“im ek•n ŒAmAek• eb•ireyù egeln. öBu˜ y• y• b•eliCeln emAiz tAed•r
Žiw k•rAr j“e‘ b••D•Y k•reC•À pUb•Rpur¨xed•r k•AeC ey tA” b•leln. tKn emAiz öb•I,ed•r mD•Y eTek• 70
j“AyùgAw• ed•b•Ar j“e‘ &u“im öit|•A k•eriCel tAed•r j“nek• Žk• j“AyùgAyù j“e¼• k•er tAed•r t¡Ab•r u c•Arid•ek•
es” j“AyùgAyù ineyù yAoyùAr j“e‘ ek•n &u“im ŒAmAyù d¡•A¼Aet b•leln. 25tKn öBu˜ emeG•r meD•Y enem
b•AD•Y k•ereC•À 13Ž”sb• elAk•ek• KAoyùAb•Ar• j“e‘ Žes emAizr sAeT k•T• b•leln. emAizr opr ŒA ™•
ŒAim ek•ATAyù mAMs pAb•À tAr• smAen ŒAmAr k•AeC iCl/•öBu˜ es” ŒA ™Ar ik•C¢ ŒMz ineyù 70 j“n
ŒiB˜eyAg k•er b•leC/ 'ŒAmAed•r KAb•Ar j“‘ mAMs öb•I,ed•r opero rAKeln. ŒA ™• tAed•r oper
d•Ao?¾ 14ŒAim Žk•• Ž” smˆS˜ÿ elAek•r ed•KAZen• enem ŒAsel per tAr• B˜ib•`þˆA,I k•ret Zr¨
k•ret pAreb•• n•. Ž” d•Aiyù × ˆ ŒAmAr k•AeC k•reln. ik••–˜Þ Žrpr tAr• ŒAr B˜Ab•b•A,I b•elnin.
Ùr¨B˜ArS•ˆV räp. 15&u“im yid• mnS˜î k•er TAek•• ey ŒAmAr 26
öb•I,ed•r meD•Y éj“n/ ”lad•d• Žb•M emd•d• tAed•r
öit Ž”rk•m b•Yb•h•Ar k•reb• tAh•el ŒAmAek• ŽKn” t¡Ab•ur b•A”er yAnin. tAed•r nAm öAc•Ined•r tAilk•Ayù
h•tY• k•er•. &u“im yid• etAmAr esb•k• ih•eseb• ŒAmAek• iCl/ ik••–˜Þ tAr• izib•er” iCeln. ik••–˜Þ tAed•r opero
ýh•, k•er• tAh•el ŒAmAek• ŽKn” mret d•Ao.® ŒA ™• Žel tAr• izib•err meD•Y” B˜ib•`þˆA,I k•ret
16
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''”•S•óAeyùelr öAc•Ined•r Zr¨ k•reln. 27Žk•j“n yub•k• ed•Qe¼ igeyù emAizek•
mD•Y eTek• 70 j“nek• ŒAmAr k•AeC ineyù Žes•. yAed•r Ž” Kb•r id•eln. es” b•Yi)˜ b•leln/ "”lad•d• Žb•M
&u“im Ž” elAek•ed•r ent• b•el j“An tAed•r smAgm emd•d• izib•err meD•Y” B˜ib•`þˆA,I k•reCn.®
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 11:28-13:2 140
28
nUenr pu^ iyeh•AzUyù :iyin ik•ezAr b•yùs eTek•” b•leln/ ''etAmrA itnj“n ŽKn smAgm t¡Ab•uet
emAizr sh•k•ArI iCelnò emAizek• b•leln/ ''eh• ŒAmAr Žes•.®
Ùr¨ emAiz ŒApin tAed•r TAmAn?® sutrAM emAiz/ h•AerA, Žb•M miryùm pib•^ t¡Ab•uet
29
ik••–˜Þ emAiz Ÿ%r id•eln/ ''&u“im ik• B˜yù pAe•C• egeln. 5 öBu˜ emG• ˆS˜ÿe•µ˜õr meD•Y enem Želn Žb•M
ey elAek•r• B˜Ab•eb• ŒAim ŽKn ŒAr ent• n”À ŒAmAr pib•^ t¡Ab•r u öeb•z peT Žes d¡•A¼Aeln. öBu˜ fAk•eln/
”•C• öBu˜r sb• öj“•” eyn B˜ib•`þˆA,I k•ret s(•m ''h•AerA, Žb•M miryùm?® h•AerA, Žb•M miryùm tKn
h•yù. ŒAmAr ”•C• öBu˜ eyn sk•elr meD•Y” t¡Ar eb•ireyù Želn. 6ö½Vr b•leln/ ''ŒAmAr k•T• ezAen•?
ŒA• ™Aek• rAeKn.® 30Žrpr emAiz Žb•M ”•S•óˆAeyùelr etAmAed•r meD•Y B˜Ab•b•Ad•I TAk•eb. ŒAim öBu˜ d•zRen
entAr• izib•er iP•er egeln. tAed•r ed•K• ed•eb••. ŒAim tAed•r seÒ˜ S•Vˆe¹÷ k•T•
b•leb••. 7 ik••–˜Þ ŒAmAr d•As emAiz esrk•m nyù. emAiz
B˜Ar¨” pAKIr• ŽelA ŒAmAr ib•½VˆS˜ÿ esb•k. ŒAmAr b•A¼Ir öetYek•” tAek•
31
Žrpr öBu˜ J“e¼r s]iX k•reln y• smu@• eTek• ib•½VAs k•er. 8ŒAim yKn tAr seÒ˜ k•T• b•il/ tKn
h•WAí Žes h•Aij“r h•l. J“¼ esKAen h•WAí” B˜Ar¨” tAr seÒ˜ mueKAmuiK k•T• b•il. ŒAim Žmn ek•Aen•
pAKIed•r ineyù Žl. B˜Ar¨” pAKIrA izib•err c•ArD•Aer D•<AD•Ar sAh•AyY in” n• yAr eB˜ter ek•Aen• ŒTR luik•eyù
Ÿe¼ eb•¼Aet lAgl. Žet• eb•zI B˜Ar¨” pAKI iCl ŒAeC; ŒAim tAek• ey ij“ins j“AnAet c•A” esw•
ey es” j“AyùgAr mAiw eFek• egl. B˜Ar¨” pAKIÙel• ŒAim tAek• pirâ•ArB˜Aeb• ed•iKeyù id•”. Žb•M emAiz
mAiwr oper itn Pu•w ˆ S˜ÿr qtrI k•rl. Žk•j“n öBu˜r es” öitmUi%$r id•ek• tAik•eyù TAk•et pAer.
mAnux Žk•id•en ytdU•r pyR•–˜ÿ h•¡Awet pAer/ ttdU•r sutrAM ŒAmAr esb•k• emAizr ib•r¨eß“ k•T• b•lAr sAh•s
pyR•–˜ÿ B˜Ar¨” pAKIÙel• Ci¼eyù iCl. 32tAr• igeyù etAmAed•r ik• k•er h•lÀ®
sArAid•n Žb•M sAr•rAt D•er B˜Ar¨” pAKIÙelAek• j“e¼A 9
öBu˜ tAed•r öit ß*uß ““• h•eln/ tA” tAed•r tYAg
k•rl. perr id•no •sAr•id•n D•er tAr• B˜Ar¨” k•reln. 10pib•^ t¡Ab•u eTek• emG• Ÿper ŸWel ed•K•
pAKIÙel• j“e¼A k•rl. Žk•j“n b•Yi)˜ sb•ec•eyù nUYntm egl miryùemr c•Am¼• ih•emr mt sAd•A. h•AerA, G•uer
60 b•eu zl sMaýh• k•rl. Žrpr elAek•r• B˜Ar¨” pAKIr miryùemr id•ek• tAik•eyù ed•Keln/ tAr zrIerr c•Am¼•r
mAMs izib•err c•Arid•ek• Ci¼eyù rAKl. rM &u“xAerr met• sAd••. tAr mArA ™k• c•Am¼Ar erAg
33
yKn elAek•r• mAMs KAoyù• Zr¨ k•rl tKn h•eyùeC.
öBu˜ Kub• ß*uß “ h•eln. es” mAMs tAed•r mueK TAk•et 11
tKn h•AerA, emAizr k•AeC Œnunyù k•er b•leln/
TAk•et” Žb•M tAed•r mAMs KAoyù• ezx k•rAr ŒAeg” ''mh•Azyù/ d•yù• k•r¨n/ ŒAmr• mUeKRr met• ey k•Aj“
öBu˜ tAed•r Ùr¨trB˜Aeb• ŒsuS˜î k•er id•eln. Œenk• k•eriClAm tAr j“‘ ŒAmAed•r (•m• k•r¨n. 12m]t
elAk• mAr• egl Žb•M Ï j“AyùgAet” tAed•r k•b•r Œb•ˆS˜îAyù j“›˜å h•eyùeC Žmn Žk•iw izZr met• tAek•
ed•oyù• h•l. 34Ž” k•Are,” elAek•r• Ï j“AyùgAr nAm tAr zrIerr c•Am¼• h•ArAet ed•eb•n n•.® :k•Kno
rAKl ik•eº•AíÐh•%Ab••. tAr• Ï j“AyùgAr Ï nAm id•l k•Kno Žk• Žk•iw izZr j“›˜å h•yù yAed•r zrIerr
k•Ar, yAed•r mAMesr j“‘ Kub• ŒAk•AžA iCl tAed•r” ŒeD•Rk• c•Am¼• (•eyù egeC.ò
oKAen k•b•r ed•oyù• h•eyùiCl. 13
Ž” k•Are, emAiz ö½Verr k•AeC öATRn• k•reln/
35
ik•eº•AíÐh•%Ab•• eTek• elAek•r• h•íeserAetr ''ö½Vr/ d•yù• k•er miryùmek• Ž” ŒsuS˜ît• eTek•
id•ek• yA^• k•rl Žb•M esKAen” TAk•l. ŒAerAgY k•r¨n?®
14
öBu˜ emAizek• Ÿ%r id•eln/ ''yid• tAr iptA
mirymù Žb•M h•AerA, emAizr ib•r¨eß“• tAr mueK TuTu eP•el/ tAh•el es sAtid•enr j“e‘
ŒiB˜eyAg k•reln liÆï“t TAk•t n•À•sutrAM tAek• sAtid•enr j“‘

12 miryùm Žb•M h•AerA, emAizr ib•r¨eß“ k•T• b•let


Zr¨ k•reln. k•Ar, emAiz Žk•j“n kU•zIyùA
mih•lAek• ib•b•Ah• k•eriCeln. tAr• men k•eriCeln
izib•err b•A”er rAeK•. Ï smeyùr per/ es suˆS˜î h•eyù
ŸWeb. tKn es izib•er iP•er ŒAset pAer.®
15
su t rAM tAr• miryù m ek• sAtid•enr j“e‘
ey emAizr pe(• Žk•j“n kU•zIyù• mih•lAek• ib•b•Ah• izib•err b•A”er ineyù egl Žb•M elAek•r•o es” j“AyùgA
k•r• iWk• h•yùin. 2tAr• inej“ed•r meD•Y b•lAb•il eTek• ŒAr ŽegAel• n•/ yt(•, pyR•–˜ÿ tAek• ŒAb•Ar
k•reln/ ''öBu˜ elAek•r seÒ˜ k•T• b•lAr j“‘ ik• izib•er iP•ireyù n• ineyù ŒAs• h•l. 16Žrper elAek•r•
ek•b•l emAizek•” b•Yb•h•Ar k•ereCn. öBu˜ ik• Œ•mAed•r h•íeserAí tYAg k•er pAr, mr¨BU˜imr Ÿe£•e• gmn
mAD•Yemo k•T• b•eln•inÀ® k•rl Žb•M Ï mr¨BU˜imet” izib•r S˜îApn k•rl.
öBu˜˜ Ž” k•TAÙel• Zneln. 3 :emAiz Kub• nè
iCeln. p]iTb•Iet ey ek•Aen• mAnuexr eTek•o itin k•nAn ed•ez Ùˆ¹ˆcÿ •r egl
eb•zI nè iCeln.ò 4 h•WAí” öBu˜ Želn Žb•M emAiz/ öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 ''k•nAn ed•ezr j“im
h•AerA, Žb•M miryùemr seÒ˜ k•T• b•leln. öBu˜ 13 ŒnusÞ“Aenr j“‘ ik•C¢ elAk• pAiWeyù d•Ao.
141 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 13:3-14:2
23
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Œ•im Ž” ed•ziw” ed•eb••. Žrpr tAr• ”eÅk•Al ŸptYk•Ayù igeyù esKAen Žk•iw
b•AerAiw pirb•AregAþIr öetYk•iwr eTek• Žk•j“n k•er @•A(•• gAeCr zAK• k•Awl. zAKAiwet Žk• eTAk•• @•A(••
ent• pAiWeyù d•Ao.® iCl. tAr• es” zAKAiwek• Žk•iw K<iu wr mAJ“KAen ereK
3
sutrAM pArŠ mr¨BU˜imet b•As k•rAr smyù emAiz éj“n imel es” K<uiw b•h•n k•rl. ŽCA¼Ao tAr•
öBu˜r ŒAed•z ŒnusAer ”•S•óˆAeyùelr Ž”sb• entAed•r fAilm P•l Žb•M f¦mru o ineyù ŽesiCl. 24Ï j“AyùgAiwr
pAiWeyù id•eyùiCeln. 4 Ïsb• entAed•r nAmÙel• h•l n•m iCl ”eÅk•Al ŸptYk••/ k•Ar, Ï j“AyùgAet”
Ž”É ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• @•A(••r eTAk•AÙel• ek•ewiCl.
räeb•e,r pirb•AregAþI eTek• sOU•err pu^ zµ•åuyùA. 25
40 id•n D•er Ùˆ¹ˆcÿ •errA es” ed•z Œnus Þ“An k•rl.
5
izimeyùAenr pirb•AregAþI eTek• ehAirr pu^ Žrpr tAr• izib•er iP•er egl. 26”•S•óˆAeyùelr
zAP•w. Ùˆ¹ˆÿc•errA es”smyù k•Aed•ezr k•AeC pArŠ mr¨BU˜imet
6
iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþI eTek• iyPu•iår pu^ k•Aelb. izib•r S˜îApn k•eriCl. Ùˆ¹ˆÿc•errA emAiz h•AerAŠ Žb•M
7
”xAKr pirb•AregAþI eTek• eyAexeP•r pu^ iygAl. ”•S•óˆAeyùelr sb• elAek•ed•r k•AeC igeyù tAr• y• y•
8
”•Pó•iyùm pirb•AregAþI eTek• nUenr pu^ eh•Aezyù.* ed•eKeC es sµpekR••b•ll Žb•M tAed•r es” ed•ezr
9
ib•‘AmIn pirb•AregAþI eTek• rAPU•r pu^ plaiw. P•lo ed•KAl. 27tArA emAizek• b•ll/ ''ŒAmr• es”
10
sb•lU n U pirb•AregAþI eTek• esAid•r pu^ g£•Ieyùl. ed•ez eglAm eyKAen ŒApin ŒAmAed•r pAWAeln. es”
11
eyAexeP•r pirb•AregAþI eTek• :mn>izò sUixr ed•ziw h•eb• b•æ B˜Ael• ij“ines B˜r• BU˜KØ. ŽKAen
pu^ gi£. Žmn ik•C¢ P•l ŒAeC y• oKAen P•el. 28ik••–˜Þ oKAen
12
d•An pirb•AregAþI eTek• gmi˜ñr pu^ Œµ•åIeyùl. yAr• b•sb•As k•er tAr• Kub•” zi)˜zAlI. zh•rÙel•
13
ŒAezr pirb•AregAþI eTek• mIKAeyùelr pu^ Kub•” b•e¼•. Kub•” mj“b•utB˜Aeb• esÙil suri(•t.
sTur. Žmnik• ŒAmr• esKAen ŒnAek•r k•eyùk•j“n elAk•ek•
14
nˆ¹ˆÿ Ail pirb•AregAþI eTek• b•i¹sr pu^ nha•ib. ed•eKiC. 29ŒmAelek•r elAek•r• enegeB˜ b•As k•er.
15
gAed•r pirb•AregAþI eTek• mAiKr pu^ gUYeyùl. ih•%Iyù/ iyb•UxIyù Žb•M ”emArIeyùr• pAb•RtY zh•er b•As
16
emAiz Ÿi˜ñiKt b•Yi)˜ed•r es” ed•z ed•Ket Žb•M k•er. k•nAnIeyùr• smue@•r k•AeC y£•$n nd•Ir pAez
j“AyùgAiw sµ•VˆeÞ“ D•Ar,• Œj$“n k•ret pAiWeyùiCeln. b•As k•er.® 30emAizr k•AeC yAr• b•esiCl/ k•Aelb•
:emAiz nUenr pu^ eh•Aezyùek• Œ‘ ŒAerk•iw nAem tKn tAed•r c•¢p k•ret b•ll. tArpr k•Aelb• b•ll/
fAk•etn. emAiz tAek• iyeh•AzUyù b•el fAk•etn.ò ''ŒAmr• oper yAeb•• Žb•M Ï j“Ayùg• ŒAmAed•r j“e‘
17
emAiz tAed•r k•nAn ed•z ŒnusÞ“An k•ret pAiWeyù ŒiD•k•Ar k•rb. ŒAmr• sh•ej“” Ï j“Ayùg• ŒiD•k•Ar
b•eliCeln/ ''öTem enegeB˜r mD•Y id•eyù yAo Žb•M k•ret pAreb••.®
tArper pAh•A¼I ed•ez F¦ek• pe¼•. 18ed•eK•/ j“AyùgAiw 31
ik••–˜Þ tAr seÒ˜ Œ‘ yAr• igeyùiCl tAr• b•ll/
ek•mn ed•Ket. oKAen yAr• b•sb•As k•er tAed•r sµ•ˆV eÞ“ ''ŒAmr• Ï elAek•ed•r seÒ˜ l¼A” k•ret pAreb••
eK<Aj“ nAo tAr• k•etAKAin zi)˜zAlI ŒTb•• éb•RlÀ n•. tAr• ŒAmAed•r eTek• Œenk• eb•zI zi)˜zAlI.®
tAr• sMKYAyù k•m nA eb•zIÀ 19tArA eyKAen b•sb•As• 32
Žb•M Ï elAek•r• ”•S•ˆó Aeyùelr Œ‘A‘ smˆS˜ÿ elAek•ed•r
k•reC es” j“AyùgAiw sµ•VˆeÞ“ j“Aen•. esKAnk•Ar j“im b•ll ey Ï ed•ezr elAek•ed•r prAˆS˜ÿ k•rAr pe(•
ik• B˜AelA n• KArApÀ ik• D•re,r zh•er tAr• b•As tAr• yeTX zi)˜zAlI nyù. tAr• b•ll/ ''ŒAmrA ey
k•erÀ tAed•r sur(•Ar j“e‘ ik• zh•er ek•Aen• öAc•Ir ed•z ed•eKiClAm es ed•ziw zi)˜zAlI•elAek• pirpU,R.
ŒAeCÀ zh•rÙel• ik• mj“b•ut B˜Aeb• suri(•tÀ 20Žb•M yArA oKAen igeyùeC Žmn ey ek•Aen• b•Yi)˜ek•”
ed•ziwr sµpekR• Œ‘A‘ ib•xyùo ej“en nAo Ð eymn oKAnk•Ar ŒiD•b•AsIr• Kub• sh•ej“” prAˆS˜ÿ k•ret
esKAnk•Ar j“im Ÿb•Rr n• Œnub•RrÀ esKAen gAC ŒAeC pAreb. Žmn zi)˜ tAed•r ŒAeC. 33ŒAmr• esKAen
ik• nAÀ ŽCA¼Ao es” j“Ayùg• eTek• iP•er ŒAsAr qd•tYAk•Ar eniP•ilm elAek•ed•r ed•eKiC. :ŒnAek•r
smyù esKAn eTek• ik•C¢ P•l ineyù ŒAsAr ec•X• k•er•.® Ÿ%rpur¨xr• eniP•ilm elAk•ed•r eTek•” ŽesiCl.ò
:Žw• iCl es” smyù yKn gAeC öTm @•A(•• pAek.ò tAed•r k•AeC ŒAmAed•r P•i¼M-Žr metA ed•KAi•Cl.
21
sutrAM tAr• es” ed•z ŒnusÞ“An k•ret c•el h•¡Y•/ ŒAmr• tAed•r k•AeC P•i¼M-Žr met•?®
egl. tAr• sIn mr¨BU˜im eTek• reh•Ab• Žb•M eleb••
h•mAt pyR•–˜ÿ j“Ayùg• ŒnusÞ“An k•rl. 22tAr• enegeB˜r elAek•r• pnu rAyù ŒiB˜eyAg k•rl
mD•Y id•eyù ed•ez öeb•z k•er ih•eº•Ae, egl. :imzerr es” rAe^ smˆS˜ÿ˜ elAek•r• izib•err meD•Y öb•l
esAyùn zh•r qtrIr ˆsAt b•Cr ŒAeg ih•eº•A, zh•r
qtrI h•eyùiCl.ò Œh•ImAn/ ezzyù Žb•M tlamyù oKAen
14
2
ic•ík•Ar Zr¨ k•rl Žb•M k•AåAk•Aiwo k•rl.
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• emAiz o h•AerAe,r ib•r¨eß“
b•As k•retn. tAr• iCeln ŒnAek•r Ÿ%rpur¨x. ŒiB˜eyAg k•ret lAgeln. smˆS˜ÿ mAnux Žk• j“AyùgAyù
Žk•i^t h•eyù emAiz o h•AerA,ek• b•ll/ ''ŒAmAed•r
eh•Aezyù ŒTb•• ''iyeh•AzUyù•.¾¾
imzer ŒTb•• mr¨BU˜imet mer yAoyù• Ÿic•í iCl.
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 14:3-29 142

Ž” n&u“n ed•ez Žes h•t h•oyùAr eTek• eswA” b•rM 17


''sutrAM ŽKn eh• öBu˜ &u“im etAmAr b•Ak•Y ŒnusAer
B˜Ael• iCl. 3yueß“• h•t h•oyùAr j“e‘” ik• öBu˜ ŒAmAed•r etAmAr zi)˜ öd•zRn k•er•. 18&u“im b•eliCel/ 'öBu˜
Ž” n&u“n ed•ez ineyù ŽelnÀ zߨr• ŒAmAed•r h•tY• D•Ier ß*uß“ h•n Žb•M eöem mh•An.¾ pApI Žb•M ib•iD•
k•reb• Žb•M ŒAmAed•r S˜¤I o s•–˜ÿAned•r ineyù yAeb. B˜Ò˜k•ArIed•r itin (•m• k•ern; ik••–˜Þ itin Œb••”
imzer iP•er yAoyùA” ik• ŒAmAed•r pe(• B˜Ael• nyùÀ® ed•AxIed•r zAˆiˆS˜ÿ˜ ed•n. öBu˜ Ïsb• elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ
4
tKn elAek•r• inej“ed•r meD•Y ŒAelAc•n• k•er ed•n Žb•M ŽCA¼Ao tAed•r pu^ed•r/ tAed•r epQ^-
b•ll/ ''ŽKn ŒAmr• Žk•j“n n&u“n entAek• inbR•Ac•n epQ^Ied•r Žmnik• tAed•r öepQ^ öepQ^Ied•ro Ž”
k•reb•• Žb•M imzer iP•er yAeb••.® 5emAiz Žb•M h•AerA, sk•l KArAp k•Aej“r j“‘ zAiS˜ÿ ed•n?¾ 19tA” ŽKn
esKAen ”•S•óˆAeyùelr smeb•t sk•elr sAmen mAiwet &u“im Ž”sb• elAek•ed•r etAmAr mh•í B˜AelAb•As•
Ÿb•¼u h•eyù p¼eln. 6nUenr pu^ iyeh•AzUyù Žb•M iyPU•iår ed•KAo. tAed•r pApek• (•m• k•er d•Ao. imzr tYAg
pu^ k•Aelb•/ yAr• es” ed•z ŒnusÞ“An k•er ed•Ket k•rAr pr eTek• ŽKn pyR•–˜ÿ &u“im tAed•r eyB˜Aeb•
igeyùiCeln/ Ž” G•wnAyù ib•c•ilt h•eyù inej“ed•r k•Ap¼ (•m• k•er ŽeseC• es”B˜Aeb•” ŽKno &u“im tAed•r
iC¡¼eln. 7 esKAen ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•r sAmen (•m• k•er d•Ao.®
Ï é”j“n b•ll/ ''ŒAmr• ey ed•ziw ed•eKiC esiw 20
öBu˜ Ÿ%r id•eyù b•leln/ ''ç<•/ &u“im ey B˜Aeb•
Kub•” B˜AelA. 8 öBu˜ yid• ŒAmAed•r Ÿpr KuzI h•eyù b•eleC•/ es”B˜Aeb•” ŒAim tAed•r (•m• k•er ed•eb••.
21
TAek•n/ tAh•el itin” ŒAmAed•r enï ׈ id•eyù Ï ik••–˜Þ ŒAim etAmAek• stY k•TA” b•liC. ŒAim eymn
j“AyùgAyù ineyù yAeb•n. Žb•M öBu˜ ŒAmAed•r es” sm]ß “ iniü‚tB˜Aeb•” eb<•ec• ŒAiC Žb•M ŒAmAr mih•mAyùù eymn
Žb•M ŸbR•r ed•ziw id•eyù ed•eb•n? 9sutrAM öBu˜r ib•r¨eß“• sAr• p]iTb•I iniü‚tB˜Aeb•” pirpU,R/ etmin inü‚yùtAr
eyo n•. Ï ed•ezr elAek•ed•r B˜yù epo n•. ŒAmr• seÒ˜” ŒAim etAmAr k•AeC zpT k•riC. 22imzr eTek•
tAed•r sh•ej“” prAˆS˜ÿ k•rb. tAr• ŒAr suri(•t nyù/ ŒAim yAed•r ineyù ŽesiClAm/ tAed•r ek•Ÿ” k•nAn
t• tAed•r eTek• sireyù ed•oyù• h•eyùeC. ik••–˜Þ ŒAmAed•r ed•z ed•Ket pAeb• n•. k•Ar, Ïsb• elAk•” ŒAmAr
seÒ˜ öBu˜ ŒAeCn. sutrAM B˜yù epo n•?® mih•m• Žb•M imzer o mr¨BU˜imet ŒAim ey sb•
10
sk•el” yKn iyeh•AzUyù Žb•M k•Aelb•ek• pATr ŒelQik•k• k•Aj“ k•eriClAm esÙel• ed•eKiCl. ik••–˜Þ
id•eyù h•tY• k•rAr k•T• b•liCl/ es” smyù smAgm tAo tAr• ŒAmAek• ŒmA‘ k•ereC Žb•M ŒAmAek• Ž”
t¡Ab•ur oper tKn” öBu˜r mih•m• ök•Aizt h•l Žb•M ineyù d•zb•Ar prI(•A k•ereC. 23ŒAim tAed•r
sk•el” esw• ed•Ket epl. 11öBu˜ emAizek• tKn” pUb•Rpur¨xed•r k•AeC öitš¨it k•eriClAm. ŒAim zpT
b•leln/ ''Ž”sb• elAek•r• ŒAr k•tid•n ŒAmAr k•eriClAm ey ŒAim tAed•r Ï j“Ayùg• id•eyù ed•b.
ib•r¨ß“Ac•r, k•reb•À tAed•r meD•Y ŒAim ey sb• nAnA ik••–˜Þ yAr• ŒAmAr ib•r¨ß“Ac•r, k•ereC/ tAed•r ek•Ÿ”
ŒAelQik•k• k•Aj“ k•eriC t• ed•K• se%Ño Žr• k•tid•n es” j“AyùgAyù ek•AenAid•n öeb•z k•reb• n•. 24teb•
ŒAmAek• Œib•½VAs k•reb•À 12ŒAim tAed•r B˜yù¿•rB˜Aeb• ŒAmAr esb•k• k•Aelb• Žk•w¦ ŒAlAd•• rk•emr; es
ŒsuS˜î k•er id•eyù h•tYA k•reb••. ŒAim tAed•r Db•Ms ŒAmAek• puerApuir Œnusr, k•ereC. sutrAM es ey
k•reb•• Žb•M etAmAek• Žed•r ec•eyù b•]h•í Žb•M b•lb•An j“Ayùg• Žr meD•Y” ed•eK ineyùeC/ ŒAim tAek• es”
j“Aitet pir,t k•reb••.® j“AyùgAet” ineyù ŒAsb• Žb•M tAr b•Mz es” j“Ayùg•
13
tKn emAiz öBu˜ek• b•leln/ ''&u“im yid• tA k•er• ŒiD•k•Ar k•reb. 25ŒmAelk•Ieyùr• Žb•M k•nAnIeyùr•
teb•/ imzrIyùr• es sµpekR• j“Anet pAreb. tAr• ŸptYk•Ayù b•As k•reC. sutrAM ŒAgAmIk•Al &u“im
j“Aen ey etAmAr elAek•ed•r imzr eTek• eb•r k•er Œb••” Ž” j“Ayùg• tYAg k•reb. sUP• sAger yAoyùAr
ŒAnAr smyù &u“im etAmAr (•mt• öeyùAg k•eriCel. pT D•er &u“im mr¨BU˜imet iP•er yAo.®
14
Žb•M imzerr elAek•r• Ž sµpekR • k•nAenr
elAek•ed•r k•AeCo b•leb. tAr• Žr meD•Y” ej“en öB˜u elAek•ed•r zAˆiˆS˜ÿ id•eln
egeC ey &u“im” öBu˜. tAr• j“Aen ey &u“im etAmAr 26
öBu˜ emAiz Žb•M h•AerA,ek• b•leln/ 27''Ž” sb•
elAek•ed•r seÒ˜ ŒAeC•. k•ArŠ tAr• etAmAyù ed•Ket éX elAek•r• ŒAr k•tid•n D•er ŒAmAr ib•r¨eß“• ŒiB˜eyAg
pAyù Žb•M etAmAr emG• tAed•r Ÿpr Œb•iS˜ît. tAr• k•reb•À ŒAim tAed•r ŒiB˜eyAg o Œse•–˜ÿAx ZeniC.
28
Žo j“Aen ey id•enr eb•lAyù emG•ˆS˜ÿ•eµ˜õ eTek• Žb•M sutrAM tAed•r b•el d•Ao/ 'etAmr• ey sb• b•YApAer
rAi^eb•l• Œi©ÍˆS˜ÿ•eµ˜õ eTek• tAed•r ŒAeg ŒAeg yAo. ŒiB˜eyAg k•eriCel/ öBu˜ iniü‚tB˜Aeb•” etAmAed•r
15
sutrAM &u“im yid• Žed•r sk•lek• Žk•sAeT h•tY• es”sb• ŒiB˜eyAgÙelAr b•YApAer b•Yb•ˆS˜î• eneb•n.
k•er•/ tAh•el es” sb• j“Ait/ yArA etAmAr (•mtA etAmAed•r y• h•eb• t• h•l Ž”É 29mr¨BU˜imet” etAmr•
sµpek$• ZeneC/•tAr• b•leb•/ 16'öBu˜ Ž”sb• elAek•ed•r mAr• yAeb. 20 b•Cr ŒTb•• tAr eb•zI b•yùSˆð˜ öetYk•
Ž” ed•ez ŒAnet s(•m h•nin/ yAr smeÞ“ itin tAed•r b•Yi)˜/ yAr• öetYek• ŒAmAr elAek•ed•r Žk•j“n b•el
k•AeC öit|•A k•eriCeln. Ž” k•Are,” öBu˜ tAed•r g,Y iCl/ tAr• mAr• yAeb. k•Ar, etAmr• ŒAmAr
mr¨BU˜imet h•tY• k•ereCn.¾ ib•r¨eß“• ŒTRAí öBu˜r ib•r¨eß“ ŒiB˜eyAg k•eriCel.
143 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 14:30-15:15
30
sutrAM ey ed•z ŒAim etAmAed•r ed•eb•• b•el öit|•A 44
ik••–˜Þ elAek•r• emAizek• ib•½VAs k•erin. tAr•
k•eriClAm esKAen etAmAed•r ek•Ÿ” ek•AenAid•n öeb•z pb•Re tr c•Ý¼ Ar id•ek• Žigeyù egl. ik••–˜Þ öBu˜r
k•ret Žb•M b•As k•ret pAreb• n•. ek•b•lmA^ iyPU•iår sA(•Yisª•ku • Žb•M emAiz tAed•r seÒ˜ yAn in. 45Žrpr
pu^ k•Aelb• Žb•M nUenr p^ iyeh•AzUyù es ed•ez öeb•z Ÿ<c•¢ pb•Retr oper b•sb•Ask•ArI ŒmAelk•Iyùr• Žb•M
k•ret pAreb. 31etAmr• B˜yù epeyùiCel Žb•M ŒiB˜eyAg k•nAnIeyùr• nIec• enem Žes tAed•r Ÿpr ŒAG•At
k•eriCel ey n&u“n ed•ez etAmAed•r •zߨr• etAmAed•r h•Anl Žb•M Kub• sh•ej“” tAed•r prAˆS˜ÿ˜ k•er h•mR•
k•AC eTek• etAmAed•r s•–˜ÿAned•r iCineyù ineyù yAeb•; pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ˜ rAˆS˜ÿ• tA¼• k•rl.
ik••–˜Þ ŒAim b•liC/ ŒAim Ï s•–˜ÿAned•r es” ed•ez ineyù
ŒAseb••. etAmr• y• ýh•, k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•ereC•/ ŸísegrR inym ù Ab•lI
tAr• es” ij“insÙelAek•” ŸpeB˜Ag k•reb. 32ik••–˜Þ öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 ''”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r
etAmr• Ž” mr¨BU˜imet” mAr• yAeb.
33
15 seÒ˜ k•T• b•el• Žb•M tAed•r b•elAÉ ŒAim
''etAmAed•r s•–˜ÿAnr• 40 b•Cr D•er mr¨BU˜imet etAmAed•r Žk•iw ed•z id•i•C y• etAmAed•r b•AsBU˜im
emxpAlk• h•eyù TAk•eb. etAmAed•r Œib•½VˆS˜ÿtAr j“‘ h•eb. yKn etAmr• es” ed•ez öeb•z k•reb•/ 3 tKn
tAr• zAiS˜ÿ˜ eB˜Ag k•reb. tAr• Œb••” Ž” k•X eB˜Ag etAmr• Œb••” öBu˜ek• ŒAÙen qtrI Žk• ib•ezx
k•reb• yt(•, pyR•–˜ÿ˜ n• etAmr• sb•A” mr¨BU˜imet qneb•† öd•An k•reb. tAr sugÞ“• öBu˜ek• KuzI k•reb.
mAr• yAe•C•. 34etAmr• 40 b•Cr D•er etAmAed•r pAepr etAmr• eh•Amb•il qneb•†/ ib•ezx öitš¨it/ ib•ezx
j“‘ zAiˆS˜ÿ eB˜Ag k•reb. :ŒTRAí 40 id•n D•er elAek•r• Ÿph•Ar/ mÒ˜l qneb•† Žb•M ib•ezx C¢iwr j“‘ etAmAed•r
ey j“AyùgAiw ŒnusÞ“An k•eriCel• tAr öitid•enr egAr¨/ emx Žb•M CAgl b•Yb•h•Ar k•reb.
j“‘ Žk• b•Cr k•er.ò tKn etAmrA b•uJ“et pAreb• 4
''Ÿph•Ar ŸísgRk•ArI b•Yi)˜ es” S˜îAen öBu˜ek•
ŒAim etAmAed•r ib•r¨eß“• egel ik• h•et pAer. ed•b•Ar j“e‘ eyn zs´ qneb•†o ineyù ŒAes. Ž”
35
''ŒAim öBu˜ Žb•M ŒAim” zpT k•riC/ Ž” mª• zes´r qneb•† h•eb• 1 ek•AyùAw$ ŒilB˜ etel imišt 8
elAek•r• yArA Žk•e^ ŒAmAr ib•r¨ß“Ac•rŠ k•ereC tAed•r k•Ap imih• myùd••. 5öetYk• smeyù eh•Amb•ilr j“‘
ib•r¨eß“ ŒAim Ž” k•Aj“Ùel• k•reb••. tAr• sk•el” Žk•iw k•er emxzAb•k• qneb•† ed•eb•/ ŽCA¼Ao &u“im
Ž” mr¨BU˜imet mAr• yAeb.® epyù qneb•†r j“e‘ 1 ek•AyùAw$ @•A(•Ars ŸísgR k•reb.
36
emAiz yAed•r n&u “ n ed•z Œnu sÞ“An k•ret 6
''&u“im yid• emx d•Ao tAh•el &u“im Œb••” zes´r
pAiWeyùiCeln tAr•” iP•er Žes ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ qneb•†o qtrI k•reb. Ž” zes´r qneb•† h•eb• 1 1 /4
elAek•ed•r meD•Y ŒiB˜eyAg Ci¼eyù id•eyùiCl. tAr• ek•AyùAw$ ŒilB˜ etel imišt 16 k•Ap imih• myùd••.
b•eliCl/ ey elAek•r• Ï ed•ez öeb•z k•rAr pe(• 7
Žb•M &u“im Œb••” epyù qneb•†r j“‘ 1 1 /4 ek•AyùAw$
yeTX zi)˜zAlI nyù/ 37es” ed•ezr ŒKYAitk•ArI Ž” @•A(•Ars• ŸísgR k•reb. Žr sugÞ“• öBu˜ek• KuzI k•reb.
elAek•rA” mh•AmArIet mAr• p¼lÐ öBu˜r ”•C• 8
''&u“im eh•Amb•il qneb•†/ mÒ˜l qneb•† ŒTb•• öBu˜r
ŒnusAer” t• h•l. 38ik••–˜Þ yAr• ed•z ŒnusÞ“An k•ret k•AeC ib•ezx öitš¨it r(•AeTR Žk•iw ŒÂ˜¯ b•yS ù ˆ˜ð b•e] xro
igeyùiCl tAed•r meD•Y ek•b•l nUenr pu^ iyeh•AzUyù b•Yb•ˆS˜î• k•ret pAer•. 9Ï smeyù &u“im b•]exr seÒ˜
Žb•M iyPU•iår pu^ k•Aelb• j“Iib•t TAk•eln. Œb••” zes´r qneb•† ineyù ŒAseb. es” zes´r
qneb•† h•eb• 2 ek•AyùAw$ ŒilB˜ etel imišt 24 k•Ap
elAek•rA k•nAen öeb•z k•rAr j“•‘ ec•XA k•rl imih• myùd••. 10ŽCA¼•o epyù qneb•†r j“‘ 2 ek•AyùAw$
39
emAiz ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Ž”sb• k•TA b•lel @•A(•Arso ineyù ŒAseb. Ž” qneb•† h•eb• ŒAÙn id•eyù
”•S•óˆAeyùelr sAD•ArŠ elAek•r• ezAek• eB˜e[˜ p¼l. qtrI. Žr sugÞ“ öBu˜ek• KuzI k•reb. 11öetYk•iw b•]x/
40
prid•n Kub• sk•Ael ŸeW elAek•r• pb•Retr c•Ý¼Ar emx/ emxzAb•k• ŒTb•• CAgl/ y• &u“im öBu˜ek• id•e•CA/
id•ek• ŽegAl. tAr• b•ll/ ''Ž” ŒAmr•/ öBu˜ ey t• ŽB˜Aeb•” qtrI h•eb. 12&u“im ey pZÙel• id•e•CA
ed•ezr k•T• b•eleCn c•el• ŒAmr• esKAen yA” k•ArŠ tAr öetYk•iwr j“e‘” Žiw ek•Aer•.
ŒAmr• pAp k•eriC.® 13
"öBu˜ek• KuzI k•rAr j“e‘ ”•S•óˆAeyùelr öetYk•
41
ik••–˜Þ emAiz b•leln/ ''etAmrA öBu˜r ŒAed•z nAgirk• Ž” pß“itet ŒAÙenr sAh•AeyY qtrI qneb•†
pAln k•rC n• ek•nÀ etAmr• sP•l h•eb• n•. 42etAmr• öd•An k•reb. 14ŒAr ŽKn eTek• ib•ed•zIr• yArA
Ï ed•ez eyo n•. öBu˜ etAmAed•r seÒ˜ en”/ Ž” etAmAed•r seÒ˜” b•As k•er/ yid• tAr• öBu˜ek• KuzI
k•Are, zß*r• sh•ej“” etAmAed•r prAˆS˜ÿ k•ret pAreb. k•rAr j“e‘ ŒAÙenr sAh•AeyY qtrI ek•Aen• qneb•†
43
esKAen etAmAed•r ib•r¨eß“• ŒmAelk•Ieyùr• Žb•M öd•An k•er/ tAh•el tAr•o etAmAed•r metA” Žk•”
k•nAnIeyùr• yuß “• k•reb. etAmr• öBu˜r pT eTek• ser pß“it Œnusr, k•er es” qneb•† öd•An k•reb. 15Ž”
ŽeseC•. sutrAM etAmr• yKn tAed•r seÒ˜ yuß “• k•reb• Žk•” ib•iD• sk•elr j“e‘ h•eb•/ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
tKn itin etAmAed•r seÒ˜ TAk•eb•n n• Žb•M etAmr• j“e‘ Žb•M etAmAed•r meD•Y b•sb•Ask•ArI ib•ed•zIed•r
sk•el” yueß“• mAr• yAeb.® j“e‘o. Ž” ib•iD• ic•rk•Al c•leb. &u“im Žb•M etAmAed•r
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 15:16-16:1 144

meD•Y b•sb•Ask•ArI öetYek•” öBu˜r k•AeC smAn. 16Žr Žb•M ey pAp k•reb. ”•S•óˆAeyùelr pirb•Aer j“At
ŒTR h•l etAmrAo Žk•” ib•iD• Žb•M inyùm Œnusr, öetYek•r j“e‘ Žb•M etAmAed•r seÒ˜ b•sb•Ask•ArI
k•reb. Ï ib•iD• Žb•M inyùm etAmAed•r j“e‘ Žb•M ib•ed•zIed•r j“e‘o Ž” Žk•” ib•iD• b•lb•í TAk•eb.
30
etAmAed•r meD•Y b•sb•Ask•ArI ib•ed•zIed•r j“e‘o ''ik••–˜Þ yid• ek•Aen• b•Yi)˜ ej“enZen Bu˜l k•er
öeyAj“Y.® tAh•el es öBu˜r ib•r¨eß“• egeC. es” b•Yi)˜ek• Œb••”
17
öBu˜ emAizek• b•leln/ 18"”S•óˆAeyùelr elAek•ed•r tAr elAek•ed•r k•AC eTek• p]Tk• rAK• h•eb. ”•S•ˆó Aeyùelr
Ž” k•TAÙel• b•elAÉ ŒAim etAmAed•r Œ‘ ed•ez ineyù pirb•Aer j“At ek•Aen• b•Yi)˜ ŒTb•• tAed•r seÒ˜
yAi•C. 19etAmr• yKn es” ed•ez ep<QeC es” ed•ezr b•sb•Ask•ArI ib•ed•zIed•r j“e‘o Ž” Žk•” inyùm. 31es”
ek•Aen• KA† ýh•, k•reb•/ tKn Œb••” öBu˜ek• es” b•Yi)˜ öBu˜r b•Ak•Y Œb•|•• k•ereC Žb•M es” ŒA|••
KAe†r ik•C¢ ŒMz Ÿph•Ar ih•sAeb• ŸísgR k•reb. l[G•n k•ereC sutrAM es etAmAr egAþI eTek• ŒAlAd••
20
etAmr• zs´ Ù¡e¼• k•er r¨iwr j“‘ myùd•Ar tAl TAk•eb. es” b•Yi)˜ ed•AxI Žb•M Œb••” zAiˆS˜ÿ pAeb•?®
qtrI k•reb• Žb•M es” myùd•Ar tAelr öTmw• öBu˜ek•
Ÿph•Ar ih•eseb• öd•An k•reb. zs´ mA¼AenAr j“Ayùg• ib•šAemr id•en Žk• b•Yi)˜ k•Aj“ k•rl
32
eTek• ŒAs• zs´ eyB˜Aeb• ŸísgR k•r• h•yù Žiwo ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• mr¨BU˜imet TAk•Ak•AlIn
es”B˜Aeb•” ek•Ar. 21Ž” inyùm ic•rk•Al c•leb. etAmr• Žk•j“nek• ib•šAmb•Aer k•AW j“e¼• k•ret ed•Kl. 33ey
Œb••” Ï myùd•Ar tAelr öTmw• öBu˜ek• Ÿph•Ar elAek•r• tAek• k•AW j“e¼• k•ret ed•eKiCl tAr•
ih•eseb• öd•An k•reb. tAek• emAiz Žb•M h•AerAe,r k•AeC ineyù• Žl Žb•M
22
''ŽKn etAmr• yid• ek•Aen• Bu˜l k•er• Žb•M smˆS˜ÿ˜ elAk• c•Arid•ek• Žk•i^t h•l. 34tAr• es”
öBu˜ emAizek• ey ŒAed•z k•ereCn tAr ek•Aen•w• pAln elAk•iwek• pAh•ArAyù rAKl k•Ar, tAr• j“Anet• n•/
k•ret Bu˜el yAo/ tAh•el etAmr• ik• k•reb•À 23öBu˜ tAr• ik•B˜Aeb• tAek• zAiS˜ÿ˜ ed•eb.
emAizr mAD•Yem Ž” ŒAed•zÙel• id•eyùiCeln. eyid•n 35
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ "elAk•iwek• Œb••”
öBu˜ Ž” ŒAed•zÙel• id•eyùiCeln esid•n eTek•” mret h•eb. izib•err b•A”er smˆS˜ÿ elAk• tAr opr
ŒAed•zÙilr k•AyR k •AirtA Zr¨ h•eyù i Cl Žb•M pATr C¡¢¼eb.® 36Ž” k•Are, elAek•r• tAek• izib•err
ŒAed•zÙel• ic•rk•Al c•leb. 24sutrAM yid• etAmr• b•A”er ineyù•egl Žb•M tAek• pATr emer h•tY• k•rl.
ek•An Bu˜l k•r Žb•M Ž” ŒA|•AÙel• pAln k•ret öBu˜ emAizek• eyB˜Aeb• ŒA|•A k•eriCeln/ tAr• iWk•
Bu˜el yAo tAh•el ik• k•reb•À yid• ”•S•óˆAeyùelr sb• esB˜Aeb•” Žiw k•rl.
elAk•” Bu˜l k•er/ tAh•el sb•A” Žk•e^ öBu˜ek• Žk•iw
ŒÂ˜¯b•yùsI b•]x eh•Amb•ilr qneb•† ih•eseb• öd•An k•reb. inymù men rAKet ö½rV tA¡ r elAek•ed•r
tAr sugÞ“• öBu˜ek• KuzI k•reb. ŽCA¼•o b•]exr seÒ˜ sAh•AyY k•reln
qneb•† ih•eseb• ed•b•Ar j“e‘ zs´ Žb•M epyù qneb•† 37
öBu˜ emAizek• b•leln/ 38''”•S•Aó eyùelr elAek•ed•r
öd•Aenr k•T• men rAKeb. etAmr• Œb••” pAepr b•el• tArA eyn suet• id•eyù J“Alr qtrI k•er t•
j“e‘ Žk•iw pur¨x CAglo qneb•† ih•eseb• öd•An k•Ape¼r ek•AeŠ lAgAyù Žb•M ŽKn eTek• b•MzprµprAyù
k•reb. tAr• eyn Ž” inyùm pAln k•er. Ž” egAC•ÙelAr
25
''Ž”B˜Aeb• yAj“k• ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAk•ek• Zic• öetYk•iwet tAr• eyn Žk•iw k•er nIl suet• rAeK.
k•reb•n eyn tAr• pAepr (•m• lAB˜ k•er k•Ar, 39
Ž” suetAr egACAÙelAr id•ek• tAk•Ael etAmr• öBu˜r
tAr• Bu˜l k•er es” k•Aj“ k•ereC. sutrAM tAr• yKn ed•oyù• ŒA|•AÙel• men k•ret pAreb. ŒAr tKn”
Ž sµ•VˆeÞ“• j“Anet pArl/ tKn” tAr• öBu˜r k•AeC ŒA|•AÙel• etAmr• pAln k•reb. ŒA|•AÙelA Bu˜el
ŒAÙen qtrI qneb•† Žb•M k]•t pAepr j“e‘ qneb•† igeyù/ etAmAed•r zrIr o ec•AK y• c•Ayù/ tA” k•er
ŒAnl. 26”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ˜ elAk• Žb•M tAed•r seÒ˜ Œib•½VˆS˜ÿ h•eb• n•. 40ŒAmAr sb• ŒA|•AÙel• pAln
b•sb•Ask•ArI Œ‘A‘ sk•lek•” (•m• k•er ed•oyù• h•eb. k•rAr k•T• etAmr• men rAKeb. tAh•el etAmr• ö½Verr
tAed•r (•m• k•r• h•eb• k•Ar, tAr• Bu˜l b•zt> Ï #iXet pib•^ h•eb. 41ŒAim öBu˜ etAmAed•r ö½Vr. ŒAim”
k•Aj“ k•eriCl. es” iyin etAmAed•r imzr eTek• ineyù ŽesiClAm.
27
''ik••–˜Þ yid• ek•b•lmA^ Žk•j“n b•Yi)˜ Bu˜l k•er etAmAed•r öBu˜ h•oyùAr j“‘” ŒAim Žw• k•eriClAm.
pAp k•er/ tAh•el es Œb••” Žk•iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ ŒAim” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr.®
S˜¤I CAgl ineyù ŒAseb. es” CAgliw h•eb• pAepr
j“‘ qneb•†. 28es” b•Yi)˜ek• Zic• k•rAr j“e‘ yAj“k• k•eykù •j“n ent• emAizr ib•erAiD•t• k•reln
Œb••” öeyùùAj“nIyù b•Yb•S˜î• eneb. es” b•Yi)˜iw Bu˜l
k•eriCl Žb•M öBu˜r sAmen pAp k•eriCl. yAj“k•
es” b•Yi)˜r j“‘ öAyùiü‚% k•rel tAek• (•m• k•r•
16 ek•Arh•/ d•ATn/ Œb•IrAm Žb•M on emAizr ib•r¨eß“
egl. :ek•Arh• iCl iyxah•err pu^. iyxah•r iCl
k•h•Aetr pu^ Žb•M k•h•Aí iCl elib•r pu^. d•ATn Žb•M
h•eb. 29Ž” ib•iD•iw öetYek•r j“‘”/ ey Bu˜l k•reb• Œb•IrAm iCl é” B˜A” Žb•M ”lIyùAeb•r pu^. on iCl
145 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 16:2-30
epletr pu^. d•ATn/ Œb•IrAm Žb•M on iCeln räeb•e,r k•AC eTek• ek•Aen• ik•C¢” in”in/ Žk•iw gAD•• pyR•–˜ÿo
Ÿ%rpur¨x.ò 2Ï c•Arj“n b•Yi)˜ ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ nyù. öBu˜ ŒApin Žed•r Ÿph•Ar ýh•, k•reb•n n•?®
16
250 j“n pur¨xek• Žk•i^t k•er emAizr ib•r¨eß“ egl. Žrpr emAiz ek•Arh•ek• b•ll/ ''ŒAgAmIk•Al &u“im
tAr• iCl elAek•ed•r inbR•Aic•t ent•. smˆS˜ÿ elAk• Žb•M etAmAr Œnusr,k•ArIr• öBu˜r sAmen d¡•A¼Aeb.
tAed•r ic•nt. 3tAr• emAiz Žb•M h•AerAe,r ib•r¨eß“ esKAen h•AerA,/ &u“im o etAmAr elAek•rA TAk•eb.
k•T• b•lAr j“e‘ Žk•sAeT Žl. tAr• emAiz Žb•M 17
etAmr• öetYek• Žk•iw k•er D•n u iu c• Žen tAet sugiÞ“
h•AerA,ek• b•ll/ "ŒApin b•Äf eb•zI b•A¼Ab•Ai¼ k•reCn. u D•eU n• rAKeb• Žb•M t• ö½Vrek• öd•An k•reb. esKAen
D•p
”•S•ˆó Aeyùelr sk•l elAk• pib•^ Žb•M öBu˜ ŽKno tAed•r entAed•r j“‘ 250 iw D•unuic• TAk•eb• Žb•M Žk•iw pA^
meD•Y” b•As k•ern. öBu˜r Œ‘A‘ elAek•ed•r eTek• etAmAr j“‘ o Žk•iw pA^ h•AerAe,r j“‘ TAk•eb.®
ŒApin inej“ek• Œenk• eb•zI Ùr¨ ˆ× p, U R k•er &u“eleCn.® 18
sutrAM öetYek• Žk•iw D•unuic• ineyù tAr opr
4
emAiz Ž” k•TA Zen mAiwet Ÿpu¼ h•eyù p¼eln. ‰ˆl•–˜ÿ˜ k•yùl• o sugiÞ“• D•upD•UenA rAKl. Žrpr tAr•
5
ŒAr itin ek•Arh• Žb•M tAr Œnusr,k•ArIed•r b•leln/ emAiz o h•AerAe,r sAeT smAgm t¡•b•ur öeb•zpeT
''ŒAgAmIk•Al sk•Ael öBu˜ ed•iKeyù ed•eb•n ek•An b•Yi)˜ igeyù d¡•A¼Ael•. 19ek•Arh•o smAgm t¡Ab•ur öeb•zpeT
ök]•t” t¡Ar Žb•M ek• ök]•t” pib•^. ŒAr es” b•Yi)˜ek• tAed•r ib•r¨eß“ smˆS˜ÿ˜ elAk•ek• j“e¼• k•eriCl. Žr
öBu˜ t¡Ar k•AeC ineyù ŒAseb•n. öBu˜ yAek• eb•eC eneb•n iWk• pr es” j“AyùgAyù sk•elr sAmen öBu˜r mih•mA
tAek• t¡Ar k•AeC ineyù ŒAseb•n. 6 sutrAM ek•Arh• &u“im ök•Aizt h•l.
Žb•M etAmAr Œnu s r,k•ArIr• Ž” k•Aj“ k•reb•É 20
öBu˜ emAiz o h•AerA,ek• b•leln/ 21''Ž” sk•l
7
ŒAgAmIk•Al D•unuic• ineyù tAet sugiÞ“ D•upD•Uen• rAKeb. elAek•ed•r eTek• dU•er ser yAo. ŒAim ŽKn” tAed•r
tArper es” D•unuic•Ùel• öBu˜r sAmen ineyù ŒAseb. Db•Ms k•ret c•A”?®
öBu˜ es” b•Yi)˜ek• eb•eC eneb•n ey stY” pib•^. 22
ik••–˜Þ emAiz Žb•M h•AerA, mAiwet ntj“Anu h•eyù
etAmr• elb•Iyùr• Œenk• dU•er c•el egeC•Ð etAmr• Œnunyù k•er b•ll/ ''eh• ö½Vr/ &u“im j“Aen• elAek•rA
Bu˜l k•reC•?® tAed•r men ik• B˜Ab•eC.* Žk•j“n pAp k•rel ik•
8
emAiz ek•Arh•ek• Žo b•leln/ ''elb•Iyùr• d•yù• &u“im smˆS˜ÿ mØlIr öit ß*uß “ h•eb•À®
k•er ŒAmAr k•T• ezAen•. 9ŽwA” ik• yeTX nyù ey 23
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ 24''ek•Arh•/ d•ATn
”•S•óˆAeyùelr ö½Vr etAmAed•r ”•S•óˆAeyùelr mØlI eTek• Žb•M Œb•IrAemr t¡Ab•u eTek• elAek•ed•r ser eyet
ŒAlAd•• k•er öBu˜r pib•^ t¡Ab•ur esb•• k•rAr j“‘ b•el•.®
25
Žb•M mØlIr sAmen d¡•Ai¼eyù t¡Ar esb•• k•rAr j“‘ emAiz ŸeW d¡•A¼Aeln Žb•M d•ATn o Œb•IrAemr
etAmAed•r t¡Ar k•AeC ineyù ŽeseCnÀ 10yAj“k•ed•r k•AeC egeln. ”•S•óˆAeyùelr sk•l öb•Ie,r• :entAr•ò
k•Aej“ sAh•AyY k•rAr j“e‘ ö½Vr etAmAed•r ŒTRAí t¡Aek• Œnusr, k•rl. 26emAiz elAek•ed•r sAb•D•An k•er
elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r ineyù ŽesiCeln. ik••–˜Þ id•eyù b•leln/ ''Ž” sk•l mª• elAek•ed•r t¡Ab•u eTek•
etAmrA ŽKn yAj“k• h•oyùAr ec•X• k•reC•. 11&u“im ser yAo. tAed•r ek•Aen• ij“ins SpzR ek•AerA n•.
Žb•M etAmAr Œnusr,k•ArIr• Žk•i^t h•eyù öBu˜r yid• etAmr• esw• k•er•/ tAh•el tAed•r pAepr j“e‘
ib•erAiD•t• k•ereC•. h•AerA, ik• ek•Aen• Bu˜l k•Aj“ etAmr• Db•Ms h•eb.®
27
k•ereC ey t¡Ar ib•r¨eß“• etAmrA ŒiB˜eyAg k•reC•À® es” k•Are, ek•Arh•/ d•ATn Žb•M Œb•IrAemr t¡Ab•u
12
Žrpr emAiz ”lIyù A eb•r pu ^ d•ATn Žb•M eTek• elAek•r• ser egl. ŒAr d•ATn Žb•M Œb•IrAm
Œb•IrAmek• fAk•eln. ik••–˜Þ Ï é” b•Yi)˜ b•leln/ eb•r h•eyù tAed•r S˜¤Ied•r/ s•–˜ÿAned•r Žb•M eCAew• izZed•r
''ŒAmr• yAeb•• n•. 13ŽwA” ik• yeTX nyù ey ŒApin ineyù t¡Ab•ur öeb•z peT d¡•Ai¼eyù r”l.
Ÿ%m ij“ines pirpU,R zs´ •AmlA ed•z eTek• ŒAmAed•r 28
tKn emAiz b•leln/ ''ŒAim etAmAed•r ömA,
ineyù ŽeseCn. yAet mr¨BU˜imet h•tY• k•ret pAernÀ k•er ed•KAeb•• ey öBu˜” ŒAmAek• Ž” sb• k•Aj“ k•rAr
ŒAr ŽKn ŒApin ŒAmAed•r Ÿpr k•%$] ׈o k•reb•nÀ j“‘ pAiWeyùeCn Žb•M ŒAim Žsb• inej“r ”•CAnusAer
14
ŒAmr• ek•n ŒApnAek• Œnusr, k•reb••À Ÿ%m k•irin. 29Ž” elAek•r• ŽKAen mAr• yAeb. ik••–˜Þ tAr•
ij“ines• pirpU,R Žmn ek•Aen• ed•ez et• ŒApin yid• S•VˆAB˜Aib•k•B˜Aeb• mAr• yAyù/ ey B˜Aeb• elAek•r•
ŒAmAed•r ineyù ŒAesn in. ŒApin ŒAmAed•r ö½Verr sb•smyù mAr• yAyù tAh•el t• ömA, k•reb• ey/ öBu˜
zpT k•r• es” ed•zo ed•n in Žb•M ŒAmAed•r c•Ar,BU˜im ŒAmAek• ök]•t” pAWAn in. 30ik••–˜Þ yid• öBu˜ Ž”
ŒTb•• @•A(•Ae(•to ed•n in. ŒApin ik• Ž”sb• elAek•ed•r m]&u“Y Žk•w¦ iB˜åB˜Aeb• G•wAn ŒTRAí Žk•w¦
elAek•ed•r ß*Itd•As k•reb•nÀ n•/ ŒAmr• ŒAseb•• n&u“n B˜Aeb•/ tAh•el etAmr• j“Aneb• ey Ž” elAek•r•
n•.® stY” öBu˜ek• Œb•|•A k•eriCl. ŽwA” h•l ömAŠÉ D•r,I
15
Ž” k•Are, emAiz Kub•” ß*uß“ h•eln. itin öBu˜ek• ib•d•I,R h•eyù yAeb• Žb•M Ž” smˆS˜ÿ˜ elAk•ek• ýAs k•reb.
b•leln/ ''ŒAim Ž”sk•l elAek•ed•r seÒ˜ ek•AenAid•n
e h • ö ½ Vr Ö Ö Ö B ˜ A b • e C ŒA(•irk• ŒeTR/ "ö½Vr/ smˆS˜ÿ elAek•ed•r
ek•An Œ‘Ayù k•ir in. ŒAim ek•Aen• smeyù” tAed•r ŒA ™Ar ö½Vr•.®
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 16:31-17:8 146

tAr• j“Iib•tAb•ˆS˜îAyù tAed•r k•b•er enem yAeb. Žb•M ö½Verr mih•mA ök•Aizt h•e•C. 43tArpr emAiz Žb•M
Ž”sb• elAek•ed•r ŒiD•k]•t yAb•tIyù ij“insp^ tAed•r h•AerA, smAgm t¡•b•ur sAmen egeln.
seÒ˜” tileyù yAeb.® 44
öBu˜ emAizek• b•leln/ 45''Ï elAek•ed•r eTek•
31
yKn emAiz Ž” k•TAÙel• b•l• ezx k•reln/ dU•er ser yAo/ yAet ŒAim ŽKn” tAed•r Db••Ms k•ret
elAk•ed•r pAeyùr tlAr mAiw eP•ew egl. 32men h•l pAir.® sutrAM emAiz Žb•M h•AerA, mAiwet Ÿpu¼ h•eyù
eyn p]iTb•I tAr muKiw Kuel tAed•r ýAs k•rl. ek•Areh•r p¼eln.
46
sk•l elAek•r•/ tAed•r pirb•Ar Žb•M tAed•r ŒiD•k]•t tKn emAiz h•AerA,ek• b•leln/ ''D•niu c• ineyù tAet
yAb•tIyù @•b•YsAmýI p]iTb•Ir nIec• c•el egl. 33Ïsb• eb•d•I eTek• ŒAÙn rAeK•. Žrpr Žet sugiÞ“• D•p u D•eU nA
elAek•rA j“Ib••–˜ÿ Œb•S˜îAet” tAed•r k•b•er egl. tAed•r d•Ao Žb•M Ï elAek•ed•r k•AeC tA¼AtAi¼ igeyù tAed•r
ŒiD•k]•t sk•l @•b•YsAmýI” tAed•r seÒ mAiwr tlAyù pib•^ k•erA.•k•Ar, öBu˜ tAed•r öit Kub•” ß*uß“ h•eyù
c•el egl. Žrpr p]iTb•I tAed•r oper muK b•Þ “• ŒAeCn. ”itmeD•Y” erAg C¼Aet Zr¨ k•ereC .®
47-48
k•rl. tAr• ib•nX h•l Žb•M smAj“ eTek• ic•rk•Aelr su t rAM h•AerA, emAizr k•TAmet• k•Aj“
j“e‘” c•el egl. k•reln. h•AerA, sugiÞ“• D•upD•UenA o ŒAÙn Žen
34”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• Ž” mre,A›˜åuK mAnuxÙelAr elAek•ed•r mAJ“KAen ed•Qe¼ egeln. ik••–˜Þ elAek•ed•r
ŒAt$nAd• Znet epl. es” k•Are, tAr• ib•iB˜å id•ek• meD•Y Žr meD•Y” ŒsuS˜ît• Zr¨ h•eyù igeyùiCl. Ž”
C¢ew pAlAet pAlAet b•ll/ ''p]iTb•I ŒAmAed•ro ýAs k•Are, h•AerA, m]t elAk• Žb•M yAr• j“Iib•t ŒAeC
k•reb•?® tAed•r mAJ“KAen igeyù d¡•A¼Aeln. elAek•ed•r Zic• k•rAr
35
Žrpr öBu˜r k•AC eTek• Žk• ŒAÙn Žes yAr• j“e‘ y• d•rk•Ar h•AerA, iWk• tA” k•reln Žb•M tAed•r
sugiÞ“• D•upD•UenAr qneb•† öd•An k•riCl/ es” 250 j“n ŒsuS˜ît• ŒAr b•A¼l n•. 49ek•Areh•r k•Are, yAed•r
pur¨xek• Db•Ms k•rl. m]&“u Y h•eyùiCl tAed•r CA¼Ao ŒAro 14/700 j“n elAk•
36
öBu˜ emAizek• b•leln/ 37-38''yAj“k• h•AerAe,r ŒsuS˜îtAr j“‘ mAr• egl. 50sutrAM Ï B˜yù¿•r ŒsuS˜ît•
pu^ ”lIyùAsrek• b•el•/ ey ŒAÙn ŽKno izKAh•In ŒAr ŽegAelA n• Žb•M per h•AerA, pib•^ t¡Ab•ur
h•eyù ‰ˆleC tAr eTek• smˆ S ˜ÿ su g iÞ“ D•upD•UenAr öeb•zpeT emAizr k•AeC iP•er egeln.
pA^Ùel• ineyù Žes•. Ž” sugiÞ“ D•upD•UenAr pA^Ùil
ŽKn pib•^. pA^Ùel• pib•^ k•Ar, tAr• Ž” ö½rV ömA, k•reln h•AerA,” mh•AyAj“k•
pA^Ùel• ö½Vrek• öd•An k•eriCl. tAed•r D•unuic•Ùel• öBu˜ emAizek• b•leln/ 2 ''”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r
ineyù h•A&u“i¼r sAh•AeyY smtl pAet pir,t k•r.
Žrpr Ž” D•Atb• c•Ad•riw eb•d•Ir ŒA•CAd•enr k•Aej“
17seÒ˜ k•T• b•el•. b•AerAiw pirb•AregAþIr
öetYk• entAr k•AC eTek• Žk•iw k•er emAw b•AerAiw
b•Yb•h•Ar k•er•. ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“‘ Žiw ic•H/h•¡AwAr lAiW b•• Ci¼ ineyù Žes•. öetYk• b•Yi)˜r nAm
yAet t•rA stk$• h•yù.® tAr lAiWr oper eleK•. 3elib• egAþIr lAiWr oper
39
sutrAM yAj“k• ”lIyùAsr iptelr qtrI es” h•AerAe,r nAm eleK•. b•AerAiw pirb•AregAþIr öetYk•
D•unuic•Ùel• ineln. ey mAr• igeyùiCl/ tArA” Ï entAr j“‘ Œb••” Žk•iw k•er lAiW TAk•eb. 4 Ž”
pA^Ùel• ŽeniCl. ŒAr tAr• t• ipiweyù eb•d•Iek• lAiWÙelAek• sA(•Yisª•uek•r sAmen smAgm t¡Ab•uet
FAk•b•Ar j“‘ pAt öˆS˜Þt k•reln. 40emAizr mAD•Yem rAeK•. ŽwA” es” j“Ayùg• eyKAen ŒAim etAmAr seÒ˜
öBu˜ ey B˜Aeb• ŒA|•A id•eyùiCeln/ itin iWk• esB˜Aeb•” ed•K• k•ir. 5sitYk•Aerr yAj“k• h•oyùAr j“‘ ŒAim
t• k•reln. Žiw Žmn Žk•iw ic•HS•Vˆräp h•l y• Žk•j“nek• menAnIt k•rb. ŒAim ey b•Yi)˜ek• menAnIt
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r men rAKet sAh•AyY k•reb• ey k•rb• tAr h•¡AwAr lAiWet n&u“n pAt• gj“Aet Zr¨
ek•b•lmA^ h•AerAe,r pirb•Aerr ek•Aen• b•Yi)˜” öBu˜r k•reb. Ž”B˜Aeb• ŒAim etAmAr Žb•M ŒAmAr ib•r¨eß““•
sAmen sugiÞ“• D•upD•UenA ŸísgR k•ret pAer. ŽCA¼• elAek•ed•r ŒiB˜eyAg k•r• b•Þ“• k•er ed•eb••.®
Œ‘ ek•AenA b•Yi)˜ yid• öBu˜ek• sugiÞ“ D•p u D•eU nAr qneb•† 6
sutrAM emAiz ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r seÒ˜ k•T•
öd•An k•ern tAh•el eso ek•Arh• Žb•M tAr b•leln. entAr• öetYek•” tAek• lAiW id•eln.
Œnusr,k•ArIed•r metA” mAr• yAeb. esKAen emAw b•AerAiw lAiW h•l. öetYk• pirb•AregAþIr
öetYk• entAr k•AC eTek• pAoyù• Žk•iw k•er lAiW
h•AerA, elAek•ed•r r(•• k•reln esKAen iCl. lAiWÙelAr meD•Y Žk•iw iCl h•AerAe,r.
41
prid•n ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•r• emAiz Žb•M 7c•¢i)˜r t¡Ab•uet öBu˜r sAmen emAiz lAiWÙel• ereK
h•AerAe,r ib•r¨eß“ ŒiB˜eyAg k•er b•ll/ ''ŒApnArA id•eln.
öBu˜r elAek•ed•r h•tYA k•ereCn.® 8
prid•n emAiz t¡Ab•eu t öeb•z k•er h•AerAe,r lAiWiw
42
ŒAr ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA emAiz o h•AerAe,r ed•Keln. elib• pirb•Aerr k•AC eTek• pAoyù• Ž”
ib•r¨eß“ Žk•^ h•eyù yKn smAgm t¡Ab•ur id•ek• tAk•Al/ lAiW” iCl Žk•mA^ lAiW yAet n&u“n pAt• gij“eyùiCl.
tKn ed•Kl emG• esiwek• eFek• id•eyùeC Žb•M esKAen es” lAiWiwet zAKA özAK• gij“eyùiCl Žb•M b•Ad•Amo
147 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 17:9-18:18
P•eliCl. 9 es” k•Are, emAiz öBu˜r es” ˆ S˜îAn eTek• ŒB˜Y–˜ÿer Žk•mA^ &u“im” öeb•z k•ret pAer•. ŒAim
smˆS˜ÿ lAiWÙel• ineyù Želn. emAiz ”•S•óˆAeyùelr d•Anräep yAj“k• ׈ pd• etAmAed•r id•eyùiC. Œ‘ ey
elAek•ed•r es” lAiWÙel• ed•KAeln. tAr• sk•el” ek•Ÿ” ŒAmAr pib•^ ˆS˜îAenr k•AeC ŒAseb• tAek• Œb••”
lAiWÙel• ed•Kl Žb•M öetYk• b•Yi)˜ tAed•r lAiWÙel• h•tY• k•r• h•eb.®
iP•ireyù ineyù egl. 8
Žrpr öBu˜ h•AerA,ek• b•leln/ ''ed•K ”•S•ˆó Aeyùelr
10
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ "c•¢i)˜ isª•uek•r elAek•r• ŒAmAek• ey ib•ezx Ÿph•ArÙel• id•eyùeC/
sAmen pib•^ t¡Ab•ur eB˜ter epCnid•ek• h•AerAe,r tAr r(•,Aeb•(•e,r d•Aiyù ׈ ŒAim inej“” etAmAek•
lAiWiwek• rAeK•. Ž” ey sb• elAk•/ yAr• sb• smeyù” id•eyùiC. ŒAim etAmAek• sb• pib•^ Ÿph•ArsAmýI ed•b•
ŒAmAr ib•erAiD•t• k•er tAed•r j“e‘ Žiw Žk•iw y• ”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒAmAek• ed•yù. &u“im Žb•M etAmAr
stk$•Ik•r,.• Žet ŒAmAr ib•r¨eß“• ŒiB˜eyAg k•r• pue^r• Ž”sb• Ÿph•Ar sAmýI B˜Ag k•er eneb. esÙel•
b•Þ“ h•eyù yAeb• yAr P•el ŒAim tAed•r Db••Ms k•rb• ic•rk•Al etAmAed•r” TAk•eb. 9elAek•r• ŸísegRr j“‘
nA.® 11sutrAM emAiz öBu˜r ŒA|•A ŒnusAer” k•Aj“ ij“insp^/ zs´ qneb•†/ pApATRk• b•il Žb•M ed•AxATRk•
k•reln. b•ilr qneb•† ineyù ŒAseb. Ïsb• qneb•† sb•eTek•
12
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA emAizek• b•leln/ ''ed•K/ pib•^. sb•eTek• pib•^ qneb•† ey ŒMz epA¼Aen•
ŒAmr• mAr• p¼et b•esiC. ŒAmr• ezx h•eyù yAb. h•yùin/ esKAn eTek•” etAmAr ŒMz ŒAseb. Ïsb•
ŒAmr• sk•el” Db•Ms h•eyù yAb. 13ey ek•AenAo b•Yi)˜ @•b•YsAmýI etAmAr Žb•M etAmAr pu^ed•r j“‘.
öBu˜r pib•^ ˆ t¡Ab•ur k•AeC ŒAes es mAr• yAyù. teb• 10
ek•b•lmA^ Œit pib•^ S˜î A en” etAmr• Ïsb•
ik• ŒAmr• sk•el” mAr• yAeb••À® •@•b•YsAmýI B˜(•, ek•AerA. etAmAr pirb•Aerr öetYk•
pur¨x Ïsb• @•b•YsAmýI eKet pAreb•/ ik••–˜Þ &u“im Œb••”
yAj“k•ed•r Žb•M elb•Iyeù d•r k•Aj“ men rAKeb• ey/ Ï sb• qneb•†Ùel• pib•^.
öBu˜ h•AerA,ek• b•leln/ ''pib•^ ˆS˜îAenr ib•r¨eß“ 11

18 ey ek•AenArk•m Bu˜l k•Aej“r j“‘ &u“im/ etAmAr


pue^r• Žb•M et•mAr iptAr pirb•Aerr sk•l b•Yi)˜
''Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ed•AlnIyù qneb•†
S•Vˆräp ey sb• Ÿph•ArsAmýI ŒAmAek• ed•yù/ esÙelAo
etAmAed•r. ŒAim etAmAek•/ etAmAr pu^ed•r Žb•M
d•AyùI TAk•eb. yAj“k•ge,r ib•r¨eß“• ey ek•AenArk•m etAmAr k•‘Aed•r ŽÙel• id•lAm. Žiw etAmAr ŒMz.
Bu˜l k•Aej“r j“e‘ &u“im Žb•M etAmAr pue^r• d•AyùI etAmAr pirb•Aerr öetYk• b•Yi)˜/ ey Zic•/ es ŽÙel•
TAk•eb. 2&u“im etAmAr pirb•AregAþI eTek• Œ‘A‘ eKet pAreb.
elb•Iyù elAek•ed•ro ineyù Žes• yAet tAr• etAmAr 12
''tAed•r e(•et Ÿípå öTm sb•ec•eyù Ÿík]•X
sAeT eyAg id•et pAer. &u“im etAmAr pu^ed•r sAeT ŒilB˜ etl/ n&u“n @•A(•Ars/ zs´ y• tAr• ŒAmAr
yKn c•¢i)˜r isª•uek•r sA(•Aet ŸpiS˜ît TAk•eb• tKn Ÿe£•zY ŸísgR k•er t• ŒAim etAmAed•r id•lAm.
tAr• etAmAed•r sAh•AyY k•reb. 3elib• pirb•Ar eTek• 13
ed•ezr smˆS˜ÿ öTm P•selr y• tArA öBu˜r Ÿe£•ezY
ŒAs• Ïsb• elAek•r• etAmAr ŒD•Ien TAk•eb. pib•^ ineyù ŒAes t• etAmAed•r h•eb. etAmAr pirb•Aerr
t¡Ab•uet öeyùAj“nIyù sb• k•Aj“” tAr• k•reb. ik••–˜Þ öetYk• b•Yi)˜/ ey Zic• es Žiw eKet pAreb.
tAr• ek•Aen• smeyù” pib•^ ˆS˜îAenr @•b•YsAmýIr k•AeC 14
''”•S•óˆAeyùel ey sk•l @•b•YsAmýI öBu˜ek• ed•oyù•
ŒTb•• eb•d•Ir k•AeC yAeb• n•. yid• tAr• esw• k•er/ h•eb• esÙel• etAmAr”.
tAh•el tAr• mAr• yAeb• Žb•M &u“imo mAr• yAeb. 4tAr• 15
''S˜¤IelAek•r öTm s–˜ÿAn Žb•M pZr öTm s•–˜ÿAn
etAmAek• sÒ˜ ed•eb• Žb•M etAmAr seÒ˜ k•Aj“ k•reb. Œb••” öBu˜ek• d•An k•ret h•eb. es” s•–˜ÿAn etAmAr
smAgm t¡Ab•ur t%ÑAb•D•Aenr j“‘ tAr• d•AyùI TAk•eb. h•eb. yid• öTmj“At pZiw ŒZic• h•yù tAh•el esiwek•
pib•^ t¡Ab•uet Œb•• k•r,Iyù k•Aj“Ùel• tAr• k•reb. eP•rt ineyù yAoyù• h•eb. yid• qneb•†iw izZ h•yù/
Ž CA¼• Œ‘ ek•Ÿ” Ï j“AyùgAyù ŒAset pAreb• n• tAh•el es” izZiwek•o Œb••” eP•rt ineyù ŒAset
eyKAen &u“im ŒAeC•. h•eb. 16yKn izZiwr b•yùs Žk• mAs/ tKn tAr•
5
''pib•^ S˜îAn Žb•M eb•d•Ir t%ÑAb•D•An k•rAr j“e‘ Œb••” tAr d•Am ed•eb. Krc• h•eb• 2 ŒAŸ›s räep•.
&u“im d•Ayùb•ß“ k•Ar, ŒAim ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r oper &u“im Œb••” srk•ArI mApk•AiW ŒnuyAyùI räep• oj“n
ŒAr ß*uß“ h•et c•A” n•. 6 ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r mD•Y k•reb. srk•ArI mApk•AiW ŒnusAer Žk• ezk•l h•l
eTek• ŒAim inej“ Žk•mA^ elb•Iyù egAþIBu˜)˜ed•r” 20 ij“rAh.
eb•eC ineyùiC. tAr• etAmAed•r k•AeC Ÿph•ArS•Vˆräp. 17
''ik••–˜Þ &u“im öTmj“At egAr¨ emx ŒTb•• CAgelr
öBu˜r esb•• k•rAr j“e‘ Žb•M smAgm t¡Ab•uet k•Aj“ mui)˜r j“e‘ ek•Aen• mUlY ed•eb• n•. Ï pZr• pib•^.
k•rAr j“e‘ ŒAim etAmAed•r k•AeC tAed•r id•eyùiC. eb•d•Ir oper tAed•r r)˜ iCiweyù d•Ao Žb•M tAed•r
7
ik••–˜Þ h•AerA,/ ek•b•lmA^ &u“im Žb•M etAmAr pu^rA” c•ibR• epA¼Ao. Ž” qneb•† ŒAÙenr sAh•AeyY qtir.
yAj“k• ih•sAeb• esb•• k•ret pAer•. ek•b•lmA^ &u“im” Žr sugÞ“ öBu˜ek• KuzI k•er. 18ik••–˜Þ Ïsb• pZr mAMs
eb•d•Ir k•AeC eyet pAer•. pib•^tm S˜îAenr pd$•Ar etAmAr. eymn ed•AlnIyù qneb•†r b•(•>S˜îl Žb•M Œ‘A‘
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 18:19-19:10 148

qneb•†r d•i(•Š ¬r¨ etAmAr. 19elAek•r• pib•^ Žb•M pib•^tm ŒMziw eb•eC eneb. Ïiw” es” Žk•
Ÿph•ArS•Vˆräp ey sb• @•b•YsAmýI öd•An k•er/ ŒAim d•zmAMz y• &u“im Œb••” öBu˜ek• öd•An k•reb.
öBu˜ ih•sAeb• es sb•” etAmAek• id•lAm. Žiw etAmAr 30
''sutrAM elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r b•elA/
öApY ŒMz. ŒAim Ž”Ùel• etAmAek•/ etAmAr pu^ed•r "”•S•óˆAeyùelr elAek•rA P•sl k•AwAr per zes´r Žb•M
Žb•M etAmAr k•‘Aed•r id•lAm. Ž” ib•iD• ic•rk•Al c•leb. @•A(•Aresr Žk• d•zmAMz etAmAed•r ed•eb. Žrpr
Žiw öBu˜r seÒ˜ Žk•iw c•¢i)˜/ y• ek•AenA smeyù” B˜Ò˜ etAmr• tAr eTek• sb•RAep(•• Ÿík]•X ŒMziw öBu˜ek•
k•r• yAeb• n•. ŒAim etAmAr k•AeC Žb•M etAmAr ed•eb. 31b•Ak•I ŒMziw &u“im Žb•M etAmAr pirb•Aerr
Ÿ%rpur¨xed•r k•AeC Ž” öitš¨it k•rlAm.® sd•s´r• eKet pAreb. smAgm t¡Ab•uet &u“im ey k•Aj“
20
öBu˜ h•AerA,ek• Žo b•leln/ ''&u“im j“imr ek•Aen• k•er• tAr j“‘ Žiw etAmAr pAiršimk . 32Žb•M yid•
ŒMz” pAeb •n•. Œ‘A‘ elAek•r• y• ŒiD•k•ArBu˜)˜ &u“im sb• smeyù” sb•eTek• Ÿík]•X ŒMziw öBu˜ek••
k•er TAek• Žmn ek•AenA ik•C¢” &u“im ŒiD•k•ArBu˜)˜ id•eyù d•Ao/ tAh•el &u“im ek•AenA smeyù” ed•AxI h•eb•
k•ret pAreb• n•. ŒAim/ öBu˜ etAmAr” h•eb••. n•. &u “ im ”•S•ó ˆ A eyù e lr elAek•ed•r ed•oyù A pib•^
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• es” ed•z pAeb• y• ŒAim tAed•r Ÿph•ArsAmýI k•Kno Œpib•^ ek•AerA n•/ tAh•el &u“im
k•AeC öitz¨it k•eriClAm. ik••–˜Þ ŒAim” etAmAr ŒMz mAr• yAeb• n•.®
o ŒiD•k•Ar.
21
''”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA tAed•r y• ik•C¢ ŒAeC tAr lAl egAr¨r CA”
öBu ˜ / emAiz Žb•M h•AerA,ek• b•leln/
Žk• d•zmAMz ŒAmAek• ed•eb. sutrAM es” Žk• d•zmAMz
ŒAim elib•r sk•l Ÿ%rpur¨xed•r id•eyù idi•C. smAgm
t¡Ab•uet tAr• ey esb•Ak•AyR k•ereC tAr j“e‘ Žiw
19 2
''”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ö½Vr ey iz(••
id•eyùiCeln/ tAr eTek•” ŒAseC Ž” ib•iD•Ùil.
tAed•r pAiršimk . 22ik••–˜Þ ŽKn eTek• smAgm t¡Ab•ur ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r b•el• tAr• eyn etAmAed•r k•AeC
k•AeC ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ elAek•rA Œb••” yAeb• n•. Žk•iw inK<ut lAl egAr¨ ineyù ŒAes. egAr¨iwr zrIer
yid• tArA esw• k•er/ teb• tAed•r Œb••” m]&u“Yd•Ø eyn Œb••” ek•Aen• rk•m ŒAG•Aetr ic•H n• TAek•
ed•oyù• h•eb. 23elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•r•/ yAr• smAgm Žb•M esiw eyn ek•AenAid•n ej“AyùAl b•eyù n• TAek.
3
t¡Ab•uet k•Aj“ k•er tAr• Žr ib•r¨eß“ ey ek•AenArk•m es” egAr¨iwek• yAj“k• ”lIyùAserr k•AeC id•eyù d•Ao.
pAp k•Aej“r j“e‘ d•AyùI. Žiw” ib•iD. Ž”iw” ic•rk•Al ”lIyùAsr es” egAr¨iwek• izib•err b•A”er ineyù yAeb•
c•leb. ŒAr Ž” elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•r• ”•S•ˆó Aeyùelr Žb•M esKAen Žiw h•tY• k•reb. 4tKn yAj“k• ”lIyùAsr
elAek•ed•r meD•Y ek•AenA ed•z” pAeb• n•. 24ik••–˜Þ ik•C¢w• r)˜ tAr ŒA[u˜el ineyù t• pib•^ t¡Ab•ur id•ek•
”•S•ˆóAeyùelr elAek•rA tAed•r y• ik•C¢ ŒAeC tAr sb•ik•C¢r sAtb•Ar iCiweyù ed•eb. 5Žrpr egAw• egAr¨iwek• tAr
Žk• d•zmAMz ŒAmAek• ed•eb. Žb•M ŒAim es” Žk• sAmen epA¼Aen••h•eb. gr¨iwr c•Am¼•/ mAMs/ r)˜ Žb•M
d•zmAMz elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r ed•eb••. es” Œˆ–˜¤• sµpU,r R äep epA¼Aet h•eb. 6 Žrpr yAj“k• Žk•iw
k•Are,” elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r sµpekR• Ž” Žrs k•AeWr k•AiW/ Žk•iw ŽesAb•* Žb•M ik•C¢ lAl
k•TAÙel• ŒAim b•eliClAmÉ Ïsb• elAek•r• ek•Aen• suet• eneb. eyKAen egAr¨iw pu¼eC es” ŒAÙen Ïsb•
ed•z pAeb• n• y• ŒAim ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ elAek•ed•r @•b•YsAmýI C¡¢e¼ ed•eb. 7 Žrpr yAj“k• S•÷ˆAn k•reb•
k•AeC öitš¨it k•eriC.¾¾ Žb•M inej“r b•S˜¤Aid• j“el D•ueyù eP•leb. Žrpr es
25
öBu˜ emAizek• b•leln/ 26''elb•Iyù egAþIBu˜)˜ izib•er iP•er ŒAset pAreb. yAj“k• sÞ“YA pyR•–˜ÿ˜
elAek•ed•r b•el•/ ”•S•ó ˆ Aeyù elr elAek•rˆ A/ tAed•r ŒZic• TAk•eb. 8ey b•Yi)˜ egAr¨iw pui¼eyùeC eso S•÷ˆAn
ŒiD•k•Aer y• ŒAeC/ tAr sb•ik•C¢r Žk• d•zmAMz öBu˜ek• k•reb• Žb•M inej“r b•S˜¤Aid• j“el D•ueyù eP•leb. eso
ed•eb. es” Žk• d•zmAMz elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•ed•r sÞ“YA pyR–˜ÿ˜ Œpib•^ TAk•eb.
h•eb. ik••–˜Þ etAmr• Œb••” tAr Žk• d•zmAMz öBu˜ek• 9
''Žrpr Žk•j“n Zic• b•Yi)˜ es” egAr¨r CA”
t¡Ar qneb•†S•Vˆräp öd•An k•reb. 27P•sl k•AwAr pr sMýh• k•reb. es izib•err b•A”er pirâ•Ar j“AyùgAyù
eymn zs´ Žb•M yˆe–˜¤r• sAh•AeyY @•A(•Ar rs eb•r k•rA es” CA” rAKeb. yKn elAek•r• Zic• h•oyùAr j“‘
h•yù es”rk•mB˜Aeb•” etAmAr d•An etAmAr pe(• g,n• Žk• ib•ezx ŒnuþAenr ŒAeyùAj“n k•reb•/ es smyù Ž”
k•r• h•eb. CA” b•Yb•h•ät h•eb. ek•AenA b•Yi)˜r pAp dU•rIk•re,r
28
''Ž”B˜Aeb• ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ elAek•ed•r met•/ j“e‘o Ž” CA” b•Yb•h•ät h•eb.
etAmrAo öBu ˜ ek• etAmAr qneb•† öd•An k•reb. 10
''ey b•Yi)˜ egAr¨r CA” sMýh• k•eriCl es Œb••”
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA öBu˜ek• y• ed•n es” Žk• d•zmAMz tAr b•S˜¤Aid• D•ueyù eP•leb. eso sÞ“Y• py$•–˜ÿ ŒZic•
&u“im pAeb. Žb•M tArpr &u“im yAj“k• h•AerA,ek• tAr TAk•eb.
Žk• d•zmAMz ed•eb. 29yKn ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA tAed•r
ŒiD•k•ArBu˜)˜ sb•ik•C¢r Žk• d•zmAMz etAmAek• ed•yù/
ŽesAb• sr¨ zAK• özAKA Žb•M pAt• smi–•ˆV t Žk•iw Ÿi•¶“õd•/ Zic•k•rŠ
tKn &u“im Œb••” tAr mD•Y eTek• sbR•Aep(•• Ÿík]•X ŒnuþAen y• j“l ŒTb•• r)˜ iCewAenAr j“‘ b•Yb•h•ät h•t•.
149 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 19:11-20:12
''Ž” inyùm ic•rk•Al c•leb. ”•S•ˆó Aeyùelr nAgirk•ed•r SpzR k•reb• es sÞ“Y• py$•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb. 22yid•
j“e‘ Ž” inyùm. Žb•M etAmAed•r seÒ˜ ey ib•ed•zIr• ek•Aen• ŒZic• b•Yi)˜ Œ‘ k•AŸek• SpzR k•er/ tAh•el
b•As k•reC tAed•r j“e‘o Ž” Žk•” inyùm b•lb•í es” b•Yi)˜o ŒZic• h•eyù yAeb. es” b•Yi)˜ sÞ“Y• pyR•–˜ÿ
TAk•eb. 11yid• ek•Aen• b•Yi)˜ ek•Aen• m]ted•h• SpzR ŒZic• TAk•eb.®
k•er/ tAh•el es sAtid•n pyR•–˜ÿ ŒZic• TAk•eb. 12es
Œb••” ïtIyù id•en Žb•M punrAyù s¹ˆÿm id•en ib•ezx mirym
ù mAr• egeln
”•S•ó ˆ A eyù e lr elAek•rA öTm mAes sIn
j“el inej“ek• pirâ•Ar k•reb. yid• es t• n• k•er/
tAh•el es ŒZic•” eTek• yAeb.• 13yid• Žk•j“n b•Yi)˜ 20 mr¨BU˜imet ep<QCAel•. öTem tAr• k•Aed•ez
ek•Aen• m]ted•h• SpzR k•er teb• es” b•Yi)˜ ŒZic. ep<QCAl/ esKAen miryùm mAr• egeln Žb•M tAek•
yid• es” b•Yi)˜ inej“ek• Zic• n• k•er pib•^ t¡Ab•uet esKAen” k•b•r ed•oyù• h•eyùiCl.
yAyù/ tAh•el es” t¡Ab•uiwo ŒZic• h•eyù yAeb. sutrAM
es” b•Yi)˜ek• Œb••” ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ elAek•ed•r emAiz B˜u l k•reln
2
eTek• p]Tk• k•er rAK• h•eb. yid• ek•Aen• ŒZic• b•Yi)˜r es” j“AyùgAyù elAek•ed•r j“‘ pyRAˆ¹ˆÿ pirmA,
oper pib•^ j“l eFel n• ed•oyù• h•yù/ tAh•el es” j“l iCl n•/ sutrAM emAiz Žb•M h•AerAe,r k•AeC
b•Yi)˜ ŒZic•” eTek• yAeb. ŒiB˜eyAg k•rAr j“e‘ elAek•r• Žk• j“AyùgAyù imilt
14
"Ž” inyùm mAnet h•eb• yKn tArA tAed•r t¡Ab•eu t h•eyùiCl. 3elAek•r• emAizr seÒ˜ tkR• k•er b•ll/
mAr• yAyù. yid• ek•Aen• b•Yi)˜ tAr t¡Ab•uet mAr• yAyù ''Žo h•el B˜Al h•et• yid• ŒAmrA ŒAmAed•r B˜A”ed•r
tAh•el t¡Ab•ur öetYk• b•Yi)˜ ŒZic• h•eb. tAr• met• öBu˜r sAmen mAr• eytAm. 4ŒApin ek•n öBu˜r
sAtid•enr j“e‘ ŒZic• TAk•eb. 15Žb•M FAk•• n• ed•oyù• elAek•ed•r Ž” mr¨BU˜imet ineyù ŽesiCelnÀ ŒApnAr
öetYk•iw b•yùAm ŒTb•• pA^ ŒZic• h•eyù yAeb. 16yid• ”e•C ik• Žw•” ŒAmAed•r Žb•M ŒAmAed•r seÒ˜ TAk••
ek•Aen• b•Yi)˜ m]ted•h• SpzR k•er/ tAh•el es” b•Yi)˜ pZed•r ŽKAen” m]&u“Y eh•Ak•À 5ŒApin ek•n ŒAmAed•r
sAtid•n ŒZic• TAk•eb. m]ted•h•iw yid• b•A”er mAeW imzr eTek• Ž” KArAp j“AyùgAyù ineyù ŽeseCnÀ
TAek• ŒTb•• es” b•Yi)˜ yid• yueß“• mAr• igeyù TAek• ŽKAen ek•Aen• zs´ en”. ŽKAen ek•Aen• f¦mur/ @•A(••
tAh•elo Žiw öeyAj“Y. ŽCA¼Ao yid• ek•An b•Yi)˜ ŒTb•• fAilm P•l en” Žb•M pAenr j“‘ ek•Aen•
m]t b•Yi)˜r h•A¼ SpˆzR k•er/ tAh•el es” b•Yi)˜ j“lo en”.®
6
sAtid•enr j“‘ ŒZic• TAk•eb. sutrAM emAiz Žb•M h•AerA, elAek•ed•r k•AC eTek•
17
''sutrAM es” b•Yi)˜ek• ŒAb•Ar Zic• k•rAr j“e‘ ib•d•Ayù ineyù smAgm t¡Ab•ur öeb•z peT egeln. tAr•
&u“im Œb••” epA¼Aen• egAr¨r CA” b•Yb•h•Ar k•reb. mAiwet Ÿpu¼ h•eyù p¼el öBu˜r mih•m• tAed•r sAmen
Žk•iw b•yùAemr meD•Yk•Ar CA”eyùr opr id•eyù wAwk•• ök•Aizt h•l.
e•S•Aó etr j“l B˜er•. 18Žk•j“n Zic• b•Yi)˜ Žk•iw ŽesAb• 7
öBu˜ emAizek• b•leln/ 8''h•¡AwAr ib•ezx lAiWiw
ineyù esiwek• j“el efAb•Aeb. Žrpr es Žiwek• t¡Ab•r u ineyù Žes•. h•AerA, Žb•M elAek•ed•r ineyù es” izlAr
opr/ t¡Ab•r u pA^Ùilet Žb•M t¡Ab•eu t ey sb• elAek•r• sAmen ŽesA. sb•Ar sAmen Ï izlAek• b•el•/ tKn
ŒAeC tAed•r oper iCiweyù ed•eb. ey ek•Ÿ” m]t Ï izlA eTek• j“l öb•Aih•t h•eb. &u“im es” j“l
b•Yi)˜r zrIr SpzR k•er tAr öit &u“im Œb••” Žiw elAek•ed•r Žb•M tAed•r pZed•r id•et pAreb.®
k•reb. ey ek•Ÿ yueß“• m]t ek•Aen• b•Yi)˜r zrIr SpzR 9
lAiWiw pib•^ t¡Ab•uet öBu˜r sAmen iCl. öBu˜
b•A ek•Aen• m]t b•Yi)˜r h•A¼ SpzR k•er tAed•r e(•e^o eyB˜Aeb• b•eliCeln/ emAiz es”B˜Aeb•” lAiWiw ineyù
&u“im Œb••” Žiw ek•Ar. Želn. 10emAiz Žb•M h•AerA, izlAr sAmen smˆS˜ÿ
19
''Žrpr ïtIyù id•en Žb•M ŒAb•Ar s¹ˆÿˆm id•en elAek•ed•r smeb•t h•et b•leln. tKn emAiz b•leln/
Žk•j“n Zic• b•Yi)˜ Œb••” Žk•j“n ŒZic• b•Yi)˜r ''etAmrA sk•l smeyùù” ŒiB˜eyAg k•rC. ŽKn ŒAmAr
oper Ž” j“l iCiweyù ed•eb. sˆ¹ˆÿm id•en es” b•Yi)˜ k•T• ezAen•. ŒAmr• ik• etAmAed•r j“‘ Ž” izlA
Zic• h•eb. es Œb••” j“el tAr k•Ap¼ec•Ap¼ eD•Aeb. eTek• j“l eb•r k•reb••.® 11Žrpr emAiz tAr h•At
sÞ“YAeb•lAyù es Zic• h•eb. &u“leln Žb•M izlAet éb•Ar ŒAG•At k•reln. izlA
20
''yid• ek•Aen• b•Yi)˜ ŒZic• h•eyù yAyù•Žb•M inej“ek• eTek• j“l eb•erAet Zr¨ k•rl. elAek•r• Žb•M tAed•r
Zic• n• k•er/ teb• es” b•Yi)˜ek• Œb••” ”•S•óˆAeyùelr pZr• j“l pAn k•rl. 12ik••–˜Þ öBu˜ emAiz o h•AerA,ek•
Œ‘A‘ elAek•ed•r eTek• p]Tk• rAK• h•eb• k•ArŠ es b•leln/ ''”•S•Aó eyùelr sb• elAek•r sA(•Aet &u“im ŒAmAr
ö½Verr pib•^ S˜îAnek• ŒZic• k•ereC. es” b•Yi)˜r öit sµ•åAn ed•KAoin. &u“im ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
oper es” ib•ezx j“l iCewAen• h•yùin tA” es Zic• ed•KAoin ey j“l eb•r k•rAr (•mt• ŒAmAr eTek•”
h•yùin. 21Ž” inyùm etAmAed•r j“e‘ ic•rk•Al c•leb. ŽeseC. &u“im elAek•ed•r ed•KAoin ey &u“im ŒAmAr
ey b•Yi)˜ es” ib•ezx j“l iCewAyù es Œb••” tAr öit ib•½VAs ereKeC•. ŒAim Ïsb• elAek•ed•r es”
b•S˜¤Aid•o eD•Aeb. ey ek•Aen• b•Yi)˜ es” ib•ezx j“l ed•ziw ed•b• ey ed•ziw ŒAim tAed•r ed•b b•el zpT
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 20:13-21:5 150

k•eriClAm/ ik••–˜Þ &u“im tAed•r es” ed•ez ineyù eyet k•AeC. ŽKAen” öBu˜ emAiz Žb•M h•AerA,ek• b•leln/
24
enï ׈ ed•eb• n•?® ''h•AerAe,r m]&“u Yr smyù h•eyùeC Žb•M t¡Ar pUb•p
R r
u ¨xed•r
13
Ž” j“AyùgAiwek• b•l• h•etA mrIb•Ar j“l. Žiw” k•AeC yAoyùAr smyù h•eyùeC. ey ed•zw• ŒAim ”•S•ˆóAeyùelr
es” j“Ayùg• eyKAen ”•S•óˆAeyùlIyùr• öBu˜r seÒ˜ ib•b•Ad• elAek•ed•r ed•b• b•el öitš¨it k•eriClAm/ h•AerA,
k•eriCl Žb•M Žiw” es” j“Ayùg• eyKAen öBu˜ tAed•r es” ed•ez öeb•z k•reb• n•. emAiz/ ŒAim Žk•T•
ed•iKeyùiCeln ey itin pib•^. etAmAek•o b•llAm/ k•Ar, &u“im Žb•M h•AerA, éj“en”
mrIb•Ar j“elr D•Aer ed•oyù• ŒAmAr ŒA|•Ar ib•r¨ß“Ac•rŠ
”ed•Am ”•S•ˆó Aeyl
ù ek• eyet b•AD•• id•l k•eriCel.
14 25
k•Aed•ez TAk•Ak•AlIn emAiz ”ed•AmIyù rAj“Ar k•AeC ''ŽKn h•AerA, Žb•M tAr pu^ ”lIyùAsrek• eh•Ar
b•At$Ash• k•eyùk•j“n elAk•ek• pAWAeln. b•At$Ayù b•l• pb•Retr oper ineyù Žes•. 26h•AerAe,r ib•ezx b•S˜¤
iClÉ ''ŒApnAr B˜A”eyùr• ŒTRAí ”S•óˆAeyùelr elAek•rA/ tAr k•AC eTek• ineyù Žes• Žb•M es” b•S˜¤Aid• tAr
ŒApnAek• b•leCÉ ŒAmAed•r ey sb• sms´• ŒAeC es pu^ ”lIyùAsrek• pireyù d•Ao. esKAen pbR•etr oper
sµpekR• ŒApin sb•” j“Aenn. 15b•æ b•Cr ŒAeg h•AerAe,r m]&u“Y h•eb. es tAr pUb•Rpur¨xed•r k•AeC c•el
ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xr• imzer igeyùiCeln Žb•M ŒAmr• yAeb.® 27emAiz öBu˜r ŒA|•A pAln k•reln. emAiz/
esKAen b•æ b•Cr b•As k•eriClAm. imzerr elAek•rA h•AerA, Žb•M ”lIyùAsr eh•Ar pb•Retr oper egeln
ŒAmAed•r ipïpur¨xed•r öit inþur iCeln. 16ik••–˜Þ Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr sk•l elAek•rA tAed•r esKAen eyet
ŒAmr• öBu˜r k•AeC sAh•AeyYr j“‘ öATRn• k•eriClAm. ed•Kl. 28emAiz h•AerAe,r ib•ezx epAzAk• Kuel ineln
öBu˜ ŒAmAed•r öATRn• ZeniCeln Žb•M ŒAmAed•r Žb•M h•AerAe,r pu^ ”lIyùAsrek• es” sb• epAzAk•
sAh•AeyYr j“e‘ Žk•j“n dU•t pAiWeyùiCeln. öBu˜ pireyù id•eln. Žrpr pbR•etr c•Ý¼ˆAyù h•AerA, mAr•
ŒAmAed•r imzr eTek• ineyù ŽeseCn. ŽKn ŒAmr• egel emAiz Žb•M ”lIyùAsr pb•t R eTek• enem Želn.
ŒApnAr ed•ezr öAe•–˜ÿ k•Aed•ez ŒAiC. 17d•yù• k•er 29
”•S•ˆó Aeyùelr sk•l elAk• h•AerAe,r m]&“u Yr Kb•r j“Anl.
ŒApnAr ed•ezr mD•Y id•eyù ŒAmAed•r eyet id•n. ŒAmr• Ž” k•Are, ”•S•óˆAeyùelr öetYk• b•Yi)˜ 30 id•n ezAk•
ek•Aen• zs´e(•t ŒTb•• ek•Aen• @•A(•Ae(•etr mD•Y pAln k•rl.
id•eyù yAeb•• n•. ŒAmr• ŒApnAed•r ek•Aen• j“lAzyù
eTek• j“l pAn k•reb•A n•. ŒAmr• rAj“pT b•rAb•r k•nAnIyeù d•r seÒ˜ yß
u “
yAtAyùAt k•reb•A. ŒAmr• Ï rAˆS˜ÿ• eTek• ek•Aen• smeyù”
fAnid•ek• ŒTb•• b<•Aid•ek• yAeb•• n•. yt(•, pyR•–˜ÿ
ŒAmr• ŒApnAr ed•ezr mD•Y id•eyù yAi•C/ tt(•,
21 k•nAnIyù rAj“Ar nAm iCel• ŒrAd. itin
enegeB˜ b•As k•retn. rAj“• ŒrAd• ZeniCeln
ey/ ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ŒTArIm yAoyùAr pT D•er
pyR•–˜ÿ ŒAmr• Ž” rAˆS˜ÿAr oper” TAk•eb••.® Žigeyù ŒAseC. Ž” k•Are, rAj“• eb•ireyù Žes
18
ik••–˜Þ ”ed•AmIyù rAj“• Ÿ%r id•eln/ ''etAmr• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r opr ŒAß*m, k•reln. ŒrAd•
ŒAmAr ed•ezr mD•Y id•eyù eyet pAreb• n•. •etAmr• k•eyùk•j“n elAk•ek• b•ª•I k•er rAKeln. 2tKn
ŒAmAr ed•ezr mD•Y id•eyù yAb•Ar ec•X• k•rel ŒAmr• ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA öBu˜r k•AeC Žk• ib•ezx zpT
trb•Air ineyù etAmAed•r seÒ˜ yuß “ k•reb••.® k•er b•lelnÉ ''öBu˜ d•yù• k•er Ž”sb• elAek•ed•r
19
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA Ÿ%r id•l/ ''ŒAmrA öD•An prAij“t k•ret ŒAmAed•r sAh•AyY k•r¨n. yid• &u“im
rAˆˆS˜ÿ• id•eyù yAeb••. yid• ŒAmAed•r pZr• ŒApnAed•r Žw• k•er• tAh•el ŒAmr• tAed•r zh•rÙelA etAmAek•
ek•Aen• j“l pAn k•er/ ŒAmr• tAr j“‘ mUlY ed•eb••. ed•eb••. ŒAmr• tAed•r sµpU,R Db•Ms k•reb••.®
ŒAmr• ek•b•lmA^ ŒApnAr ed•ezr mD•Y id•eyù pAeyù 3
öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r k•T• Zneln Žb•M
eh•¡ew eyet c•A”. ŒAr ik•C¢ nyù.® k•nAnIyù elAek•ed•r prAij“t k•rAr j“‘ öBu˜
20
ik••–˜Þ ”ed•Am ŒAb•Ar Ÿ%r id•l/ ''ŒAmr• etAmAed•r ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r sAh•AyY k•reln. ”•S•óˆAeyùlIyùr•
ŒAmAed•r ed•ezr mD•Y id•eyù ŒAsAr Œnumit ed•eb•• k•nAnIyùed•r Žb•M tAed•r zh•rÙelA sµpU,R Db•Ms
n•.® k•eriCl. Ž” k•Are, Ï j“AyùgAiwr nAm rAK• h•l
Žrpr ”ed•AmIyù rAj“• Žk• ib•zAl Žb•M zi)˜zAlI h•mRA.
qs‘b•Aih•nI j“e¼• k•rl Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
ib•r¨eß“ yueß“r j“‘ egl. 21”ed•AmIyù rAj“• tAr ed•ezr iptelr sAp
4
mD•Y id•eyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r yAoyù• inexD• k•rl. ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA eh•Ar pb•Rt tYAg k•er sUP•
tA” ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA G•uer Œ‘ peT egl. sAger yAoyùAr pT D•er ŽegAel•. ”ed•Aemr c•Arid•ek•
eG•ArAr j“‘ tAr• Žw• k•rl. ik••–˜Þ elAek•r• ŒqD•y$Y
h•AerA, mAr• egeln h•l. 5 tAr• öBu˜ Žb•M emAizr ib•r¨eß“• ŒiB˜eyAg k•ret
22
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA k•Aed•z eTek• eh•Ar pb•eR tr Zr¨ k•rl. elAek•r• b•ll/ ''ek•n &u“im ŒAmAed•r
id•ek• yA^• k•rl. 23eh•Ar pb•Rt iCl ”ed•Am sImAnAr imzr eTek• eb•r k•er ineyù ŽeseC•À ŒAmr• ŽKAen
151 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 21:6-30
mr¨BU˜imet mAr• yAeb••. ŽKAen ek•Aen• r¨iw en”? Ž” k•Are, elAek•r• es” ku•eyùAr nAm id•l/
j“l en”? ŒAr ŒAmr• Ž” sAMG•Aitk• KA†ek• G•],• ''m%AnAyù.® 19elAek•r• m%AnAyù eTek• nh•lIeyùl pyR•–˜ÿ˜
k•ir.® egl. Žrpr tAr• nh•lIeyùl eTek• b•AemAí pyR•–˜ÿ˜
6
Ž” k•Are, öBu˜ elAek•ed•r meD•Y ib•xA)˜ sAp egl. 20b•AemAí eTek• tAr• emAyùAeb•r ŸptYk•• pyR•–˜ÿ
pAWAeln. sApÙel• elAek•ed•r d•Mzn k•rel egl. ŽKAen ipsag• pbR•etr c•Ý¼• mr¨BU˜imr oper
”•S•óˆAeyùelr b•æ elAk• mAr• egl. 7 tKn elAek•r• ed•K• yAyù.
emAizr k•AeC Žes b•ll/ ''ŒAmr• j“Ain ey ŒAmr•
öBu˜r ib•r¨eß“• Žb•M ŒApnAr ib•r¨eß“ k•T• b•el pAp sIeh•An Žb•M og
k•eriC. öBu ˜ r k•AeC öATR n • k•r¨n eyn itin 21
”emArIyùed•r rAj“• sIeh•Aenr k•AeC ”•S•óˆAeyùelr
sApÙelAek• iP•ireyù ineyù yAn.® sutrAM emAiz elAek•rA k•eyùk•j“n b•At$Ab•Ah•k•ek• pAWAl. es”
elAek•ed•r j“‘ öATRn• k•reln. 8öBu˜ emAizek• elAek•r• rAj“Aek• b•ll/ 22''ŒAmAed•r ŒApnAr ed•ezr
b•leln/ ''Žk•iw iptelr sAp qtrI k•er• Žb•M Žiwek• mD•Y id•eyù ‹m, k•rAr Œnumit id•n. ŒAmrA ek•Aen•
Žk•iw K<uiwr oper rAeK•. ek•Aen• b•Yi)˜ek• sAep zs´ ŒTb•• @•A(•Ar e(•etr mD•Y id•eyù yAeb•• n•.
k•Am¼Ael yid• es” b•Yi)˜ K<uiwr operr iptelr ŒAmr• ŒApnAr ek•Aen• ku•eyù• eTek• j“l pAn k•reb••
sApiwr id•ek• tAk•Ayù tAh•el es b•Yi)˜ mAr• yAeb• n•. ŒApnAr ed•ezr sIm• Œitß*m n• k•r• pyR•–˜ÿ
n•.® 9 sutrAM emAiz öBu˜r ŒAed•z pAln k•reln. ŒAmr• rAj“pT CA¼• Œ‘ ek•An rAˆS˜ÿ• id•eyù” yAeb••
itin Žk•iw iptelr sAp qtrI k•er esiwek• K<uiwr nA.®
23
oper rAKeln. Žrpr yKn” ek•An mAnuxek• ik••–˜Þ rAj“• sIeh•An tAr ed•ezr mD•Y id•eyù
sAep d•Mzn k•rt/ tKn” es K<uiwr operr iptelr elAek•ed•r yAoyùAr Œnumit id•eln n•. rAj“• tAr
sApiwr id•ek• tAk•Aet• ŒAr eb<•ec• eyet•. qs‘b•Aih•nIek• Žk•j“AyùgAyù Žk•i^t k•er ”•S•óˆAeyùelr
elAek•ed•r ib•r¨eß“ yuß “ k•rAr j“‘ mr¨BU˜imr id•ek•
emAyAù eb•r peT ‹m, Œýsr h•eln. rAj“Ar qs‘r• yh•s nAem Žk•iw
10
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA Ï j“Ayùg• eCe¼ oeb•Aet j“AyùgAyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ib•r¨eß“ yuß“ k•rl.
izib•r ˆS˜îApn k•rl. 11Žrpr tAr• oeb•At tYAg 24
ik••–˜Þ ”ˆS•óˆAeyùelr elAek•rA rAj“Aek• h•tY• k•rl.
k•er emAyùAeb•r pUb•Rid•ek•r mr¨BU˜imet ”yù Œb•ArIem Žrpr Œe,RAn nd•I eTek• yebb•Ak• nd•I py$–˜ÿ j“Ayùg•
izib•r S˜îApn k•rl. 12tAr• es” j“AyùgAo pirtYAg tAr• ŒiD•k•Ar k•rl. ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• Œeµ•åAn
k•er esrd• ŸptYk•Ayù izib•r S˜îApn k•rl. 13Žrpr sImAn• pyR•–˜ÿ˜ ŒiD•k•Ar k•rl. Œeµ•åAnIyùed•r þˆAr•
tAr• ser igeyù mr¨BU˜imet Œe,RAn nd•Ir Œpr pAer sImAn• Kub•” z)˜B˜Aeb• suri(•t TAk•Ar j“e‘ tAr•
izib•r ˆS˜îApn k•rl. Ž” nd•Iiw Œeµ•åAnIyù sImAe•–˜ÿ es” sImAn• pyR•–˜ÿ igeyù eTem egl. 25”•S•óˆAeyùelr
Zr¨ h•eyùiCl. ŸptYk•Aiw h•l emAyùAb• Žb•M ”emArIeyùr elAek•r• ”emArIyùed•r smˆˆS˜ÿ zh•rÙelAek• d•Kl k•rl
meD•Y sImAerK•. 14Ž” k•Are, Ž” k•TAÙel• elK• Žb•M esÙilet b•sb•As k•ret Zr¨ k•rl. Ÿpr•–˜Þ˜
h•eyùeC öBu˜r yuß“ sMß*A•–˜ÿ˜ puˆS˜ÿek•É tAr• ih•xaeb•An zh•r Žb•M tAr ŒAezpAezr eCAew•
eCAew• zh•rÙelAek•o ŒiD•k•Ar k•rl. 26”emArIyùed•r
''ÖÖÖŽb•M zU P •Aet b•Aeh•b•/ ŒAr Œe,R A enr rAj“• sIeh•An ih•xaeb•An zh•er” b•As k•retn. ŒtIet
ŸptYk••Ùil 15Žb•M ŸptYk••Ùilr pAezr emAyùAeb•r rAj“Ar seÒ˜ sIeh•An yuß“• k•er Œe,RAn nd•I
pbR•tmAl•/ y• ŒAr zh•err id•ek• c•el egeC. Ž” py$•–˜ÿ smˆS˜ÿ j“Ayùg• ŒiD•k•Ar k•eriCl. 27Ž” k•Are,”
j“AyùgAÙel• emAyùAeb•r sImAe•–˜ÿ Œb•iS˜ît.® gAyùk•r• egeyù TAek•nÉ

16
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA es” j“Ayùg• eCe¼ eb•err ih•xaeb•Aen Žs Žb•M ih•xaeb•An zh•rek• ŒAb•Ar qtrI
id•ek• yA^• k•rl. Ž” j“AyùgAiwet ku•eyùA iCl. Žiw” k•r. sIeh•Aenr zh•riwek• z)˜ k•r?
es” j“Ayùg• eyKAen öBu˜ emAizek• b•leln/ ''smˆS˜ÿ˜ 28
ih•xaeb•Aen Žk• ŒAÙn Zr¨ h•eyùiCl. es” ŒAÙn
elAek•ed•r Žk•e^ ŽKAen ineyù Žes•/ ŒAim tAed•r sIeh•Aenr zh•ero Ÿ•¶“õt ¦ h•eyùiCl. emAyùAeb•r ŒAr nAem
j“l ed•eb••.® 17tKn ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA Ž” gAniw zh•riw es” ŒAÙen B˜S•åIBU˜t h•eyùiCl. Œe,RAn nd•Ir
gA”lÉ operr pb•Rtiwek•o es” ŒAÙn pui¼eyù id•eyùeC.
29
''ku•eyùA &u“im J“,RA h•eyù oeW•. etAmr• Ž” ineyù emAyùAb•/ iD•k• etAmAek•? k•emAz ed•b•tAr elAek•rA/
gAn D•er•. etAmrA eh•er egC? tAr eCelr• pAileyù egl.
18
mh•An mAnuexrA ku•eyùAiw K<ue¼iCeln. Ùr¨ ׈pU,R ”emArIyùed•r rAj“• sIeh•An tAr k•‘Aed•r ej“el b•ª•I
entAr• ku•eyùAiw K<ue¼iCeln. t¡Aed•r inej“ed•r d•Ø k•rl.
30
ŒAr h•¡AwAr lAiW id•eyù ku•eyùAiw K<ue¼iCeln. ku•eyùAiw ik••–˜Þ ŒAmr• es” ”emArIyùed•r prAij“t k•rlAm.
mr¨BU˜imet Žk•iw Ÿph•Ar.® ih•xaeb•An eTek• d•Ieb•An pyR•–˜ÿ/ emd•b•Ar k•AeC nAizm
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 21:31-22:17 152

eTek• enAP•> pyR•–˜ÿ˜ tAed•r zh•rÙel•ek•o ŒAmr• k•r¨n. Ž” elAek•ed•r ŒiB˜zAp id•n k•ArŠ Žr• ŒAmAr
Db•Ms k•eriC. ec•eyù zi)˜zAlI. ŒAim j“Ain ŒApin yid• ek•Aen•
b•Yi)˜ek• ŒAzIb•RAd• k•ern tAh•el es ŒAzIbR•Ad• pAyù
31
Ž” k•Are, ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ”emArIyùed•r Žb•M ŒApin yid• ek•Aen• b•Yi)˜ek• ŒiB˜zAp ed•n teb•
ed•ez tAed•r izib•r S˜îApn k•rl. es zApýˆS˜ÿ h•yù. sutrAM ŒApin ŒAsun Žb•M Ž”
32
emAiz yAesr zh•riwek• Œnu sÞ“Aenr j“‘ smˆS˜ÿ elAek•ed•r ŒiB˜zAp• id•n. h•et pAer/ ŒAim
k•eyùk•j“n Ùˆ¹ˆÿc•r pAWAeln. tArper ”•S•óˆAeyùelr h•yùet• tAed•r ŒAG•At k•er ŒAmAr ed•z eTek• dU•r
elAek•r• Žiwek• d•Kl k•rl. tAr• zh•riwr k•er id•et pAreb••.®
7
ŒAezpAezr eCAwKAew• zh•rÙelAek•o ŒiD•k•Ar k•rl. emAyùAb• Žb•M imid•yùenr entAr• ib•ilyùemr seÒ˜
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• esKAen b•sb•Ask•ArI ”emArIyùed•r k•T• b•let egeln. tAr k•Aej“r pAiršimk• ih•eseb•
es” j“Ayùg• tYAg k•ret b•AD•Y k•rl. tAed•r seÒ˜ wAk•• ineyù egeln Žb•M tAek• b•AlAek•r
33
Žrpr ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA b•Azenr ŒiB˜mueK eöirt b•At$Aiw b•leln.
8
s¼k•peT ‹m, k•rl. b•Azenr rAj“• og tAr qs‘ed•r ib•ilyùm tAed•r b•leln/ ''ŽKAen Žk• rAi^r
seÒ˜ ineyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r sµ•åuKIn h•oyùAr j“‘ TAek••. ŒAim öBu˜r seÒ˜ k•T• b•leb•• Žb•M
j“‘ ku•c•k•AoyùAj“ k•er Œýsr h•eln. ”i@•yùI nAem itin ŒAmAek• ey Ÿ%r ed•eb•n t• ŒAim etAmAed•r
Žk•iw j“AyùgAyù itin tAed•r ib•r¨eß“• yuß“• k•reln. b•leb••.® su t rAM es” rAe^ emAyù A eb•r entAr•
34
ik••–˜Þ öBu˜ emAizek• b•leln/ ''Ï rAj“• sµpekR• ib•ilyùemr seÒ˜” esKAen TAk•eln.
9
B˜It h•eyù• n•. ŒAim tAr smˆS˜ÿ qs‘ Žb•M tAr ö½Vr ib•ilyùemr k•AeC Žes ij“e|•s k•reln/
sµpU,R ed•z etAmAr h•Aet &u“el ed•b. ”emArIyùed•r ''etAmAr seÒ˜r Ž” smˆS˜ÿ˜ elAek•r• k•Ar•À®
10
rAj“• sIeh•An/ iyin ih•xaeb•Aen b•As k•retn tAr seÒ˜ ib•ilyùm ö½Vrek• b•leln/ ''emAyùAeb•r rAj“•/
&u“im y• k•eriCel Ž” rAj“Ar seÒ˜o &u“im eswA” ise¹¯Aerr pu^ b•AlAk• ŒAmAek• Žk•iw sMb•Ad• ed•oyùAr
k•er•.® j“‘ Žed•r pAiWeyùeCn. 11Ž” es” b•At$AÉ ''imzr
35
sutrAM ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• og Žb•M tAr eTek• Žk• nUtn j“Ait ŽeseC. esKAen tAed•r sMKY•
qs‘ed•r prAij“t k•rl. tAr• tAek• tAr pu^ed•r Žet• eb•zI ey tAr• smˆS˜ÿ ed•zwAek• B˜er ed•eb.
Žb•M tAr qs‘ed•r h•tY• k•rl. Žrpr ”•S•óˆAeyùelr sutrAM ŒApin ŒAsun Žb•M Ž” smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r
elAek•rA tAr ed•z ŒiD•k•Ar k•rl. ŒiB˜zAp id•n. tAh•el h•yùet• ŒAim tAed•r seÒ˜
yuß “• k•ret s(•m h•eb•• Žb•M tAed•r ŒAmAr ed•z
ib•ilymù Žb•M emAyAù eb•r rAj“• tYAg k•ret b•AD•Y k•ret pAreb••.®
12
Žrpr ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• emAyùAeb•r y£•$n ik••–˜Þ ö½Vr ib•ilyùmek• b•leln/ ''&u“im Œb••”
22 ŸptYk•Ar id•ek• ŽegAet Zr¨ k•rl. iyrIeh•• Žed•r seÒ˜ yAeb• n•. osb• elAek•r ib•r¨eß“• etAmAr
eTek• ŒprpAer y£•$n nd•Ir k•AeC tAr• izib•r S˜îApn k•T• b•l• Ÿic•í h•eb •n• k•Ar, tAr• ŒAmAr ŒAzIbR•Ad•
k•rl. öAˆ¹ˆÿ elAk .®
2-3 13
”emArIyù e d•r elAek•ed•r seÒ˜ ”•S•ó ˆ A eyù e lr prid•n sk•Ael ŸeW ib•ilyùm b•AlAek•r eöirt
elAek•r• y• y• k•eriCl/ ise¹¯Aerr pu^ b•AlAk• tAr entAed•r b•leln/ ''etAmrA etAmAed•r inej“ed•r ed•ez
smˆS˜ÿwA” ed•eKiCeln. emAyùAeb•r rAj“• Kub•” B˜yù iP•er yAo. öBu˜ ŒAmAek• etAmAed•r seÒ˜ eyet ed•eb•n
epeyùiCeln/ k•Ar, esKAen ”•S•óˆAeyùelr elAk•sMKY• n•.®
iCl öc•¢r. emAyùAb• Ÿiþˆ©Í h•l. 14
sutrAM emAyùAeb•r entAr• b•AlAek•r k•AeC iP•er
4
emAyùAeb•r rAj“• imid•yeù nr entAed•r b•leln/ "gr¨ igeyù tAek• Ž”sb• k•T• j“AnAeln. tAr• b•leln/
eyB˜Aeb• mAeWr smˆS˜ÿ G•As eKeyù eP•el/ iWk• esB˜Aeb•” ''ib•ilyùm/ ŒAmAed•r seÒ˜ ŒAset ŒS•ˆV Ik•Ar k•ereCn.®
Ž” ib•zAl j“negAþI ŒAmAed•r c•ArpAezr smˆS˜ÿ ik•C¢” 15
sutrAM b•AlAk• ib•ilyùemr k•AeC öTmb•Aerr
Db•Ms k•er ed•eb.® eTek•o eb•zI elAk• pAWAeln. öTmb•Ar itin yAed•r
Ž” smyù ise¹¯Aerr pu^ b•AlAk• emAyùAeb•r rAj“• pAiWeyùiCeln tAed•r eTek•o Žb•Aerr entAr•
iCeln. 5ib•eyùAerr pu^ ib•ilyùmek• fAk•Ar j“‘ itin iCeln Œenk• eb•zI Ùr¨ ˆ× p, U .R 16tAr• ib•ilyùemr k•AeC
k•eyùk•j“n elAk• pAWAeln. P•rAí nd•Ir k•AeC peTAr igeyù b•lelnÉ ''ise¹¯Aerr pu^ b•AlAk• ŒApnAek• Ž”
nAem Žk•iw j“AyùgAyù ib•ilyùm iCeln. Ž”KAen” k•T• b•eleCnÉ d•yù• k•er ŽKAen ŒAsun Žb•M ek•An
ib•ilyùe mr S•V ˆ j “AtIeyù rA b•As k•ret•. Ž” iCl ik•C¢” eyn ŒAmAr k•AeC ŒApnAr ŒAsA TAimeyù n•
b•AlAek••r b•At$AÉ ''imzr eTek• Žk• n&u“n j“Aitr ed•yù. 17ŒAim ŒApnAek• öc•¢r pAiršimk• ed•eb•• Žb•M
elAek•rA ŽeseC. esKAen tAed•r sMKY• Žet• eb•zI ŒApin y• b•leb•n ŒAim tA”-” k•rb. ŒAmAr j“e‘
ey smˆS˜ÿ ed•zw• B˜er yAeb. tAr• ŒAmAed•r per” ŒApin ŒAsun Žb•M Žes Ž” elAek•ed•r ib•r¨eß“ k•T•
izib•r ˆS˜îApn k•ereC. 6 ŒApin Žes ŒAmAek• sAh•AyY b•lun.®
153 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 22:18-40
18
ib•ilyùm b•AlAek•r eöirt dU•tek• tAr Ÿ%r igeyùeCn ek•nÀ ŒAim ŒApnAr ik• (•it k•eriC ey
j“Aineyù id•eyù b•leln/ ''ŒAim ŒAmAr öBu˜ ö½Vrek• Ž” ineyù ŒApin ŒAmAek• itnb•Ar ŒAG•At k•relnÀ®
29
Œb••” mA‘ k•reb••. ŒAim t¡Ar ŒAed•ezr ib•r¨eß“• ib•ilyù m gAD•Aiwek• b•ll/ ''&u “ im ŒAmAek•
ek•Aen• k•Aj“ k•ret pAir n•. ŒAim b•¼ b•• eCAw h•As´Spd• k•er &u“elC. yid• ŒAmAr h•Aet Žk•iw
ek•Aen• k•Aj“” k•reb•A n• yid• n• öBu˜ ŒAmAek• es” trb•Air TAk•et•/ tAh•el ŒAim ŽKn” etAmAek• h•tY•
k•Aj“ k•rAr Œnumit ed•n. rAj“• b•AlAk• yid• tAr k•rtAm.®
räep• Žb•M esAnAKic•t suª•r öAsAd•iw ŒAmAek• id•eyù 30
ik••–˜Þ gAD•Aiw ib•ilyùmek• b•ll/ ''ŒApin sAr•
ed•n tAh•elo ŒAim öBu˜r ŒAed•ezr ib•r¨eß“• ek•Aen• j“Ib•n D•er yAr Ÿper c•e¼ ‹m, k•ereCn ŒAim ik•
k•Aj“ k•reb•• n•. 19ik••–˜Þ etAmr• Œ‘A‘ed•r metA” ŒApn•r es” gAD•• n”À ŒAim ik• ŒApnAr öit
ŒAj“ek•r rAi^w• ŽKAen TAk•et pAer•. tAh•el Ž” Žmn b•Yb•h•Ar k•er TAik•À®
rAi^k•Aelr meD•Y” öBu˜ ŒAmAek• y• b•let c•An t• ib•ilyùm b•ll/ ''eswA stY.®
j“Anet pAreb••.® 31
tKn öBu˜ ib•ilyùmek• tAr dU•tek• ed•Ket id•eln.
20
es” rAe^ ö½Vr ib•ilyùemr k•AeC Žes b•leln/ öBu˜r dU•t h•Aet Žk•iw trb•Air ineyù rAˆS˜ÿAr oper
''Ž” smˆS˜ÿ elAek•r• tAed•r seÒ˜ yAoyùAr k•TA b•lAr d¡ • Ai¼eyù i Celn. ib•ilyù m mAiwet ntj“Anu h•eyù
j“‘ punrAyù ŽeseC. sutrAM &u“im tAed•r seÒ˜ eyet ŒiB˜b•Ad•n j“AnAeln.
pAer•. ik••–˜Þ ŒAim etAmAek• y• k•ret b•leb•• &u“im 32
tKn öBu˜r dU•t ib•ilyùmek• ö½Í k•rl/ ''&u“im
ek•b•lmA^ es” k•Aj“” k•reb.® etAmAr gAD•Aek• itnb•Ar ŒAG•At k•ereC• ek•nÀ
ŒAim” ŽesiClAm etAmAek• TAmAet. ik••–˜Þ iWk•
ib•ilymù o tAr gAD•A smeyù 33etAmAr gAD•• ŒAmAek• ed•Ket epeyù
21
prid•n sk•Ael ib•ilyùm ŸeW tAr gAD•• sAij“eyù itnb•Ar ŒAmAr k•AC eTek• ser igeyùiCl. yid•
emAyùAeb•r entAed•r seÒ˜ egeln. 22ib•ilyùm tAr gAD•Ayù gAD•Aiw ser n• eyet•/ tAh•el ŒAim h•yùet•
c•e¼” yAi•Celn. tAr seÒ˜ tAr éj“n Bˆ]•tY iCl. Žt(•e, etAmAek• h•tY• k•rtAm/ ik••–˜Þ etAmAr
ik••–˜Þ ib•ilyùemr gmen ö½Vr (u•Ý“ h•eln. tA” gAD•Aek• b<•Aic•eyù rAKtAm.®
ib•ilyùemr sAmen rAˆS˜ÿAr oper öBu˜r dU•t d¡•A¼Aeln/ 34
tKn ib•ilyùm öBu˜r dU•tek• b•leln/ ''ŒAim pAp
eyn•ib•ilyùemr yAoyù• b•Þ“ k•r• yAyù. k•eriC. ŒAim j“AntAm n• ey ŒApin ŒAmAr giterAD•
23
ib•ilyùemr gAD•• öBu˜r dU•tek• rAˆS˜ÿAyù trb•Air k•rAr j“‘ rAˆS˜ÿAr oper d¡•Ai¼eyùiCeln. ŒAmAr oKAen
h•Aet d¡•Ai¼eyù TAk•et ed•Kl. es”j“e‘ gAD•Aiw rAˆS˜ÿ• yAoyùAet ŒApin yid• KuzI n• h•n/ tAh•el ŒAim G•er
eTek• ser Žes mAeWr meD•Y c•el egl. ib•ilyùm iP•er yAeb••.®
ik••–˜Þ dU•tek• ed•Ket pAnin. es”j“e‘ itin tAr 35
tKn öBu˜r dU•t ib•ilyùmek• b•leln/ ''n•? &u“im
gAD•AwAr oper” ereg igeyù tAek• ŒAG•At k•reln Ž” elAek•ed•r seÒ˜ eyet pAer•. ik••–˜Þ sAb•D•An/ ŒAim
Žb•M rAˆS˜ÿAr oper iP•er eyet tAek• b•AD•Y k•reln. etAmAek• y• b•let b•leb•• &u“im ek•b•l tA” b•leb.®
24
per öBu˜r dU•t Žmn Žk• j“AyùgAyù igeyù d¡•A¼Aeln sutrAM b•AlAek•r eöirt entAed•r seÒ˜ ib•ilyùm c•el
eyKAen rAˆS˜ÿAiw ŒAro sr¨ h•eyù ŽeseC. j“AyùgAiw egeln.
36
iCl éiw @•A(•Ae(•etr mAJ“KAen. esKAen rAˆS˜ÿAr é” b•AlAk• ZeniCeln ey ib•ilyùm ŒAseCn. tA”
D•Aer” ed•oyùAl iCl. 25gAD•Aiw ŒAb•Ar öBu˜r dU•tek• Œe,RAn nd•Ir k•AeC emAyùAeb•r zh•er tAr seÒ˜ ed•K•
ed•Ket epeyù ed•oyùAelr g• eG<•ex h•¡Awl. tAet k•rAr j“‘ b•AlAk• c•el egeln. j“AyùgAiw iCl tAr
ib•ilyùemr p• ed•oyùAel ŒAG•At eleg Ce¼ egl. ed•ezr Ÿ%r sImAnAyù. 37b•AlAk• ib•ilyùmek• ed•Ket
es” j“e‘ ib•ilyùm ŒAb•Ar tAr gAD•Aiwek• ŒAG•At epeyùù b•leln/ ''ŒAim ŒAeg” ŒApnAek• ŒAset
k•rl. b•eliClAm. b•eliClAm/ Žiw Kub•” j“r¨rI/ ik••–˜Þ ŒApin
26
per öBu ˜ r dU • t ŒAerk•iw j“Ayù g Ayù igeyù ŒAmAr k•AeC ek•n ŒAesn inÀ ŒApnAek• pAiršimk•
d¡•A¼Aeln. Ž”KAen rAˆS˜ÿAiw sr¨ h•eyù ŽesiCl/ P•el id•et ik• ŒAmAr sAmTRY en”À®
38
Žmn ek•Aen• j“Ayùg• iCl n• eyKAn id•eyù gAD•Aiw ib•ilyùm Ÿ%r id•eln/ ''ed•Kn u ŒAim ŽKn ŽKAen.
t¡Aek• pAz k•Aiweyù c•el eyet pAer. gAD•Aiw b<•Aid•k• ŒAim ŽesiC ik••–˜Þ ŒApin y• b•eleCn eswA k•ret
ŒTb•• fAnid•k•/ ek•AenA id•k• id•eyù” pAz k•AwAet pArl ŒAim s(•m nAo h•et pAir. öBu˜ ö½Vr ŒAmAek• y•
n•. 27gAD•Aiw öBu˜r dU•tek• ed•eK ib•ilyùmek• tAr ipeWr b•let b•leb•n/ ŒAim ek•b•lmA^ es k•TA” b•let
oper ineyù” Zeyù p¼l. tAet ib•ilyùm gAD•Aiwr pAreb••.®
oper öc•Ø (u•Ý“ h•eyù tAr h•A¡ wAr lAiWiw id•eyù gAD•Aiwek• 39
tKn ib•ilyùm b•AlAek•r seÒ˜ ik•iryùí-æexAet
ŒAG•At k•reln. egeln. 40b•AlAk• ik•C¢ gb•Aid• pZ Žb•M emx b•ild•An
28
tKn öBu˜ gAD•Aiwek• id•eyù k•T• b•lAeln. gAD•Aiw k•er es” mAMesr ik•C¢w• ib•ilyùmek• Žb•M tAr sÒ˜I
ib•ilyùmek• b•ll/ ''ŒApin ŒAmAr oper ereg entAed•r id•eln.
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 22:41-23:23 154
41
prid•n sk•Ael b•AlAk• ib•ilyùmek• ineyù b•YAemAT ŒAim ŒApnAek• ŽKAen ŽeniClAm. ik••–˜Þ ŒApin
b•Ael egel esKAn eTek• t¡Ar• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r izib•err tAed•r ek•b•lmA^ ŒAzIb•RAd• k•reln?®
12
ik•C¢w• ed•Ket epeln. ik••–˜Þ ib•ilyùm Ÿ%r id•eln/ ''öBu˜ ŒAmAek• ey
k•T• b•eleCn/ ŒAim Œb••” es” k•T• b•leb••.®
ib•ilyeù mr öTm b•AtA$ 13
tKn b•AlAk• tAek• b•leln/ ''tAh•el ŒAmAr

23 ib•ilyùm b•AlAk•ek• b•ll/ ''ŽKAen sAtiw eb•d•I seÒ˜ ŒAerk•iw j“AyùgAyù ŒAsun. es” j“AyùgA eTek•
qtrI k•er• Žb•M ŒAmAr j“‘ sAtiw x¡A¼ ŒApin tAed•r ed•Ket pAeb•n. ŒApin tAed•r sk•lek•
Žb•M sAtiw emxˆ qtir rAeK•.® 2ib•ilyùemr k•TAmet• ed•Ket pAeb•n n•/ ek•b•l öA•–˜ÿB˜Ag ed•Ket pAeb•n.
b•AlAk• k•Aj“Ùel• k•reln. Žrpr b•AlAk• Žb•M es” j“Ayùg• eTek• ŒAmAr j“e‘ tAed•r ib•r¨eß“
ib•ilyùm öetYk•iw eb•d•Ir oper Žk•iw k•er emx ŒApnAr pe(• k•T• b•l• s•µ˜õb•• h•et pAer.® 14sutrAM
Žb•M Žk•iw k•er x¡A¼ ŸísgR k•reln. b•AlAk• ib•ilyùmek• esAP•Im e(•e^r oper ineyù
3
tKn ib•ilyùm b••lAk•ek• b•leln/ ''ŒApin ŒApnAr egeln. Ž” j“AyùgAiw iCl ipsag• pbR•etr oper.
eh•Amb•ilr k•AeC d¡•Ai¼eyù TAku•n. ŒAim Œ‘ j“AyùgAyù es” j“AyùgAyù b•AlAk• sAtiw eb•d•I qtrI k•er öetYk•iw
yAeb••. h•yùetA öBu˜ ŒAmAr k•AeC ŒAseb•n Žb•M ŒAmAr eb•d•Ir oper ŸísgRS•ˆV räp Žk•iw k•er x¡A¼ Žb•M Žk•iw
y• b•l• Ÿic•í esw• Ÿin ŒAmAyù b•el ed•eb•n.® Žrpr k•er emx ŸísgR k•reln.
15
ib•ilyùm Žk•iw Ÿ<c•¢ j“AyùgAyù c•el egeln. ib•ilyùm b•AlAk•ek• b•leln/ ''Ž” S˜îAen ŒApnAr
4
ö½Vr es” ˆS˜îAen ib•ilyùemr k•AeC Žel ib•ilyùm eh•Amb•ilr pAez TAku•n. ŒAim ö½Verr seÒ˜ ed•K•
b•leln/ ''ŒAim sAtiw eb•d•I qtir k•eriC Žb•M ŸísgR k•ret yAeb••.®
ih•eseb• öetYk•iw eb•d•Ir oper Žk•iw x¡A¼ Žb•M 16
sutrAM ö½Vr ib•ilyùemr k•AeC Želn Žb•M ik•
Žk•iw emx h•tYA k•eriC.® b•let h•eb• t• ib•ilyùmek• b•el id•eln. Žrpr öBu˜
5
tKn öBu˜ ib•ilyùmek• t¡Ar y• b•l• Ÿic•í t• ib•ilyùmek• b•AlAek•r k•AeC iP•er igeyù es” k•TAÙel•
b•leln. ŒAr b•leln/ ''b•AlAek•r k•AeC iP•er yAo/ b•let b•leln.
17
Žb•M ŒAim etAmAek• y• b•let b•eliC es” k•TAÙel• sutrAM ib•ilyùm bAlAek•r k•AeC iP•er egeln.
b•elA.® b•AlAk• tKno pyR•–˜ÿ˜ eh•Amb•ilr k•AeC d¡•Ai¼eyùiCeln.
6
sutrAM ib•ilyùm b•AlAek•r k•AeC iP•er egeln. emAyùAeb•r entAr• tAr seÒ˜ esKAen” iCeln.
b•AlAk• tKno es” eh•Amb•ilr k•AeC d¡•Ai¼eyùiCeln. b•AlAk• ib•ilyùmek• ŒAset ed•eK b•leln/ ''öBu˜ ik•
emAyù A eb•r smS˜ÿ entArAo t¡ A r seÒ˜ esKAen b•eleCnÀ®
d¡•Ai¼eyùiCeln. 7 tKn ib•ilyùAm• Ž” k•TAÙel• b•lelnÉ
ib•ilyeù mr iþˆtIyù b•At•$
18
emAyùAeb•r rAj“• b•AlAk• ŒrAemr pUb•Rid•ek•r pb•Rt ib•ilyùm tKn Ž” B˜Ab•b•A,I b•lelnÉ
eTek• ŒAmAek• ŽKAen ineyù ŽeseCn. b•AlAk• ŒAmAek• ''d¡•A¼Ao b•AlAk• Žb•M ŒAmAr k•T• ezAen•. ŒAmAr
b•leln/ ''ŒAsun/ ŒAmAr j“‘ yAek•Aeb•r ib•r¨eß“ b•ln u . k•T• ezAen•/ ise¹¯Aerr pu^ b•AlAk .
19
ŒAsun/ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ib•r¨eß“• b•lun.® ˆö½Vr mAnux nn; itin imeTY b•leb•n n•. ö½Vr
8
ik••–˜Þ ö½Vr Ž”sb• elAek•ed•r ib•r¨eß“• nn/ sutrAM mAnu x nn; t¡Ar isß“Ae•–˜ÿr pirb•t$n h•eb• n•. yid• öBu˜
ŒAimo tAed•r ib•r¨eß“• ik•C¢ b•let pAreb•• n•. ö½Vr b•eln ey itin ek•AenA k•Aj“ k•reb•n/ tKn itin
tAed•r KArAp eh•Ak• Žmn ik•C¢ c•An nA. sutrAM ŒAimo Œb••” es k•Aj“ k•reb•n. yid• öBu˜ ek•AenA öit|•A
esw• k•ret pAreb•• n•. k•ern tAh•el itin öit|•A met• k•Aj“iw k•reb•n.
9
ŒAim pbR•etr opr eTek• Ï elAek•ed•r ed•KiC. 20
öBu˜ ŒAmAek• Ï smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r ŒAzIb•AR d• k•ret
ŒAim Ÿ<c•¢ pb•Rtz]Ò˜ eTek• tAed•r ed•KiC. Ï smˆS˜ÿ b•eleCn. öBu˜ tAed•r ŒAzIb•AR d• k•ereCn/ sutrAM ŒAim
elAek•r• Žk•A” b•As k•er. tAr• Œ‘ ek•Aen• j“Aitr esw• pirb•t$n k•ret pArb• •n•.
21
ŒMz nyù. ö½Vr yAek•Aeb•r elAek•ed•r meD•Y ek•Aen• Œ‘Ayù
10
yAek•Aeb•r elAek•ed•r ek• g,n• k•ret pAreb•À ed•eKn in. ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r meD•Yo itin ek•Aen•
tAr• D•UelAr k•,Ar metA” sMKYAyù öc•¢r. ”•S•óˆAeyùelr pAp ed•eKn in. öBu˜ tAed•r ö½Vr Žb•M itin tAed•r
Žk• c•&u“TRAMz elAk•ek•o ek•Ÿ g,n• k•ret pAreb• seÒ˜ ŒAeCn. mh•An rAj“• tAed•r seÒ˜ ŒAeCn?
22
n•. Žk•j“n B˜Ael• elAek•r met• ŒAmAek• mret ö½V r Ïsb• elAek•ed•r imzr eTek• ineyù
d•Ao. tAed•r met• sueK ŒAmAr j“Ib•n ezx h•et ŽeseCn. itin tAed•r pe(• b•uen• x¡Ae¼r metA”
d•Ao. zi)˜zAlI.
23
yAek•Aeb•r elAek•ed•r prAij“t k•ret pAer Žmn
11
b•AlAk• ib•ilyùmek• b•leln/ ''ŒApin ŒAmAr j“‘ ek•AenA (•mtA en”. ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r TAmAet
ik• k•relnÀ ŒAmAr zߨed•r ib•r¨eß“• k•T• b•lAr j“e‘ pAer Žmn ek•AenA mˆ–˜¤o en”. yAek•Ab• sµpekR• Žb•M
155 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 23:24-24:17
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r sµpek$• elAek• Ž” k•T• b•leb•É yAeb. rAj“• ŒgAegr eTek• etAmAed•r rAj“• Œenk•
'ö½Vr ey sb• mh•í k•Aj“ k•ereCn/ t• ed•eK•?¾ mh•An h•eb•n. etAmAed•r rAj“Y Œenk• ešþtr h•eb.
24 8
Ž”sb• elAek•r• isMeh•r met•” ŸeW d¡•A¼Ayù Žb•M ''ö½Vr Ï smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r imzr eTek• ineyù
ey py$•–˜ÿ n• tAr izk•Ar KAyù o tAr r)˜ pAn k•er ŽeseCn. tAr• b•uen• xA<e¼r met• zi)˜zAlI. tAr•
es pyR•–˜ÿ ib•šAm k•er n•.® tAed•r smˆS˜ÿ zß*ed•r prAij“t k•reb. tAr• tAedr
h•A¼ eB˜eÒ˜ ed•eb• Žb•M tIr ib•ß “ k•reb.
25 9
tKn b•AlAk• ib•ilyùmek• b•leln/ ''ŒApin oed•r "”•S•óˆAeyùl Žk•iw isMeh•r met•/ Ù¡i¼ emer Zeyù
zApo ed•eb•n n•/ ŒAzIbR•Ad•o k•reb•n n•.® ŒAeC. ç<•/ tAr• etj“I isMeh•r met•/ Žb•M ek•Ÿ”
26
ib•ilyùm Ÿ%r id•eln/ ''ŒAim ŒApnAek• ŒAeg” tAek• j“AgAet c•Ayù n•. yid• ek•Aen• b•Yi)˜ etAmAek•
b•eliClAm ey öBu˜ ŒAmAek• y• b•let b•leb•n/ ŒAim ŒAˆzIbR•Ad• k•er teb• es inej“o ŒAzIbR•Ad• pAeb• Žb•M
ek•b•l es” k•TA” b•let pAreb••.® yid• ek•AenAo b•Yi)˜ etAmAr ib•r¨eß“ k•T• b•el tAek•
27
tKn b•AlAk• ib•ilyùmek• b•leln/ ''tAh•el ŒAmAr Œenk• sms´Ar sµ•åuKIn h•et h•eb.®
seÒ˜ ŒApin ŒAerk•iw j“AyùgAyù ŒAsun. Žmn h•et
pAer ey•/ ö½Vr KuzI h•eb•n Žb•M es” ˆ S˜îAn eTek• 10
b••lAk• ib•ilyùemr oper öc•Ø ß*uß “ h•eyù inej“r
ŒiB˜zAp ed•oyùAr j“e‘ ŒApnAek• Œnumit ed•eb•n.® h•At W¦k•eln. b•AlAk• ib•ilyùmek• b•leln/ ''ŒAim
28
sutrAM b•AlAk• ib•ilyùmek• ineyù ipeyùAr pb•Retr ŒApnAek• Žes ŒAmAr zߨed•r ib•r¨eß“ k•T• b•let
oper egeln. es” pb•Retr opr eTek• mr¨BU˜im b•eliClAm. ik••–˜Þ ŒApin tAed•r Ž” ineyù itnb•Ar
ed•K• yAyù. ŒAzIb•RAd• k•ereCn. 11ŽKn Œib•leµ•Vˆ ŒApin Ž” ˆS˜îAn
29
ib•ilyùm b•leln/ ''ŽKAen sAtiw eb•d•I qtrI tYAg k•er G•er pAlAn? ŒAim b•eliClAm ey ŒAim
k•r¨n. tArpr es” eb•d•Ir j“‘ sAtiw x¡A¼ Žb•M ŒApnAek• Kub• B˜Ael• pAiršimk• ed•b. ik••–˜Þ ed•Kun/
sAtiw emxek• qtrI rAKun.® 30ib•ilyùm y• k•ret öBu ˜ ŒApnAek• ŒApnAr pu r Sˆ ð ˜ Ar eTek• b•iÇ•ˆ t
b•eliCeln b•AlAk• iWk• tA” k•reln. b•AlAk• k•reln.®
12
eb•d•IÙelAr oper x¡A¼ o emxÙelAek• ŸísgR ib•ilyùm b•AlAk•ek• b•leln/ ''S•årŠ k•er ed•Kun
k•reln. ŒApin ŒAmAr k•AeC elAk• pAiWeyù yKn ŒAmAek• ŒAsAr
j“‘ b•eliCeln/ tKn” ŒAim tAed•r b•eliClAm/
ib•ilyeù mr ï tIyù b•At•$ 13
'b•AlAk• tAr räep• Žb•M esAnAyù B˜r• sb•eTek• suª•r
ib•ilyùm ed•Keln ey öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùlek• ŒAzIb•AR d•
24 k•ret eper s•–˜ÞX. es” k•Are, ib•ilyùm
b•A¼Iiw ŒAmAyù id•et pAern/ ik••–˜Þ tb•uo ŒAim ek•b•l
es” k•TA” b•leb•• y• öBu˜ ŒAmAek• b•lAr j“‘ ŒAed•z
ŒAegr mt mˆ–˜¤ pAb••r j“‘ ec•X• k•reln n•. ik••–˜Þ k•reb•n. ŒAim B˜Ael• ik•Mb•• KArAp ek•Aen• ik•C¢”
itin mr¨BU˜imr id•ek• iP•er tAk•Aeln. 2 ib•ilyùm ec•AK inej“ k•ret pAreb•• n•. öBu˜ y• ŒAed•z k•reb•n/
&u“el mr¨BU˜imr Žk•öA•–˜ÿ eTek• ŒpröAe•–˜ÿr id•ek• ŒAim Œb••” es” k•T• b•leb••.¾ 14ŽKn ŒAim ŒAmAr
tAik•eyù ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ˜ elAk•ek• ed•Keln. tAr• inej“r elAek•ed•r k•AeC iP•er yAi•C/ ik••–˜Þ ŒAim
pirb•AregAþIr seÒ˜ ib•iB˜å S˜î A en izib•r S˜î A pn ŒApnAek• stk$•b•At$A ed•eb••. ”•S•óˆAeyùelr Ž” smˆS˜ÿ
k•eriCl. tKn ib•ilyùemr k•AeC ö½Verr ŒA ™• Želn elAek•r• B˜ib•`et ŒApnAr Žb•M ŒApnAr elAek•ed•r
Žb•M tAek• inyùˆ–˜¤, k•reln. 3 tKn ib•ilyùm Ž” seÒ˜ ik• k•reb• esw• ŒAim b•el ed•eb••.®
B˜Ab•b•A,I b•lelnÉ
''ib•eyùAerr pu^ ib•ilyùemr k•AC eTek• Ž” b•At$•. ib•ilyeù mr ezx b•AtA$
15
ŒAim y• ik•C¢ SpX ed•KlAm es sµpek$• b•liC. tKn ib•ilyùm Ž” B˜Ab•b•A,I k•er b•lelnÉ
4
ŒAim ö½Verr k•AC eTek• Ž” b•At$A ZeniC. ''ib•eyùAerr pu^ ib•ilyùemr k•AC eTek• Ž” b•At$A/
sb•Rzi)˜mAn ö½Vr ŒAmAek• y• ed•iKeyùeCn t• ŒAim ŒAim y• SpX ed•eKiC es sµpek$•” b•liC.
16
ed•eKiC. ŒAim y• ed•eKiC esw• ib•neyùr seÒ˜ b•liC. ŒAim ö½Verr k•AC eTek• Ž” b•At$• ZeniC.
5
"eh• yAek•Aeb•r elAek•r•/ etAmAed•r t¡•b•uÙel• prAípr ŒAmAek• y• iziKeyùeCn t• ŒAim izeKiC.
ik• suª•r? ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA/ etAmAed•r G•rÙel• sb•Rzi)˜mAn ö½Vr ŒAmAek• y• ed•iKeyùeCn t• ŒAim
k•etA suª•r? ed•eKiC. ŒAim y• SpX ed•eKiC es sµpekR• ib•neyùr
6
etAmAed•r t¡Ab•uÙel• tAlgAeCr sAirr met•/ seÒ˜ b•liC.
nd•Ir D•Aerr k•nAenr met•. etAmr• öBu˜r þˆAr• erAipt 17
''ŒAim ed•KlAm öBu˜ ŒAseCn/ ik••–˜Þ ŽKn nyù.
h•oyù• suimX gÞ“Ùe˜år met•/ j“elr pAez eb•e¼ ŒAim ed•KlAm itin ŒAseCn/ ik••–˜Þ tA¼•tAi¼ nyù.
oW• Žrs b•](•r met•. yAek•Aeb•r pirb•Ar eTek• Žk•j“n n(•^ ŒAseb.
7
etAmAed•r j“elr ŒB˜Ab• h•eb• nA/ Ž” j“l ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r mD•Y eTek• Žk•j“n n&u“n
etAmAed•r b•Iej“r eb•e¼ oWAr k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•r• zAsnk•t$• ŒAseb•n. es” zAsnk•t$• emAyùAeb•r
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 24:18-26:2 156
6
elAek•ed•r mAT• c•, Ý iR b•c•,
Ý R k•er ed•eb•n. es” zAsnk•t$• ŒAr ed•K iWk• es” smyù Žk•j“n ”•S•óˆAeyùlIyù
k•leh•r sk•l pu^ed•r mAT• c•Ý,Rib•c•Ý,R k•er ed•eb•n. Žk• imid•yùnIyù• S˜¤IelAk•ek• b•A¼Iet tAr pirb•Aerr
18
”•S•óˆAeyùl ”ed•Am ed•z ŒiD•k•Ar k•reb• Žb•M es k•AeC ineyù Žl. esKAen emAiz Žb•M Œ‘A‘ entAr•
tAr zߨr/ esyùIr ed•ziwo ŒiD•k•Ar k•reb. yAet Ž sb• ed•Ket pAn es”j“e‘” es Žiw k•rl.
19
"yAek•Aeb•r pirb•Ar eTek• Žk•j“n n&u “ n es” smyù emAiz Žb•M Œ‘A‘ ”•S•óˆAeyùlIyùr• smAgm
zAsnk•t$• ŒAseb•n. es” zAsnk•t$A es” zh•err t¡Ab•ur öeb•z peT k<•Ad•iCeln. 7”ilyùAserr pu^ Žb•M
Œb•izX elAek•ed•r Db•Ms k•reb•n.® yAj“k• h•AerAe,r epQ^ iCeln pInh•s. pInh•s
”•S•ˆó AeyùlIyù elAk•iwek• S˜¤IelAk•iwek• seÒ˜ ineyù izib•er
20
Žrpr ib•ilyùm ŒmAelk•Iyùed•r ed•Ket epeyù ŒAset ed•eKiCeln/ esj“e‘ itin smAeb•z tYAg
Ž” B˜Ab•b•A,I b•lelnÉ k•er tAr b•zAR ineln. 8tArpr ”•S•ˆó AeyùlIyù elAk•iwek•
''sk•l j“Aitr meD•Y ŒmAelk• h•e•C sb•eTek• Œnusr, k•er t¡Ab•uet igeyù t¡Ar b•zRAr sAh•AeyY es”
zi)˜zAlI. ik••–˜Þ ezex tArAo Db••Ms h•eyù yAeb•?® ”•S•ó ˆ Aeyù l Iyù elAk•iwek• Žb•M es” imid•yù n Iyù •
21
Žrpr ib•ilyùm ek•nIyù elAek•ed•r ed•eK Ž” S˜¤IelAk•iwek• h•tY• k•reln. itin tAed•r éj“enr
k•TAÙel• b•lelnÉ epewr iB˜ter b•zRAiwek• F¦ik•eyù id•eln. tAet
''etAmr• ib•½VAs k•er• ey pbR•etr operr pAKIr ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r meD•Y ey sAMG•Aitk• mh•AmArI
b•AsAr metA” etAmAed•r ed•ziwo inrApd. Zr¨ h•eyùiCl t• eTem egl. 9emAw 24/000 elAk•
22
ik••–˜Þ öBu˜ eyB˜Aeb• ek•nIyùek• Db•Ms k•eriCeln/ Ž” mh•AmArIet mAr• igeyùiCl.
ek•nIyù elAek•r•o Db•Ms h•eyù yAeb. ŒzUr etAmAed•r 10
öBu ˜ emAizek• b•leln/ 11''ŒAim ŒAmAr
b•ª•I k•reb•n.® elAek•ed•r Œ•–˜ÿ‰ $AlAyù ‰ˆliC; ŒAim c•A” tArA
ek•b•lmA^ ŒAmAr TAk•eb. yAj“k• h•AerAe,r epQ^
23
Žrpr ib•ilyùm Ž” B˜Ab•b•A,I b•lelnÉ ”ilyùAserr pu^ pInh•s ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r ŒAmAr
''ö½Vr yKn Žiw k•ern tKn ek• b<•Ac•eb•À ŒAeß*Az eTek• b<•Aic•eyùeC. sutrAM ŒAim eyB˜Aeb•
24
ik•%Iemr eTek• Œenk• j“Ah•Aj“ ŒAseb. tAr• ec•eyùiClAm es B˜Aeb• tAed•r h•tY• k•rb• n•. 12pInh•sek•
ŒzUrek• Žb•M Žb•rek• prAij“t k•reb. ik••–˜Þ es” b•el• ey/ ŒAim tAr seÒ˜ zAi•–˜ÿr c•¢i)˜ k•reb••. 13Žiw
j“Ah•Aj“ÙelAo Db•Ms h•eyù yAeb.® h•el• c•¢i)˜É es Žb•M tArper tAr pirb•Aerr sd•s´r•
sk•l smeyù” yAj“k• h•eb•/ k•Ar, ö½Vr sµpek$• tAr
25
Žrpr ib•ilyùm ŸeW b•A¼Iet iP•er egeln. Žb•M Žk• tIº• wAn ŒAeC Žb•M es Žmn k•Aj“ k•ereC yAet
b•AlAk• tAr inej“r peT iP•er egeln. ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• pib•^ h•yù.®
14
imid•yùnIyù• S˜¤IelAk•iwr seÒ˜ ey ”•S•óˆAeyùlIyù
ipeyAù er ”•S•ˆó Aeyl
ù elAk•iw h•t h•eyùiCl es iCl sAlUr pu^ isiè. es

25 izwIemr k•AeC ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• izib•r


ˆ S ˜î A pn k•eriCl. es” smyù ”•S•ó ˆ A eyù e lr
izimeyùAenr pirb•AregAþIr Žk•iw pirb•Aerr ent•
iCl. 15ey imid•yùnIyù• S˜¤IelAk•iw h•t h•eyùiCl tAr
elAek•r• emAyùAeb•rù S˜¤IelAk•ed•r seÒ˜ eyQn pAep ilˆ¹ˆÿ nAm iCl k•sab•I. es iCl sUerr k•‘A. sUr Žk•iw
h•eyùiCl. 2-3emAyùAeb•r S˜¤IelAek•r• elAek•ed•r esKAen pirb•Aerr k•t$ A iCeln Žb•M Žk•iw imid•yù n Iyù
ŒAsAr j“e‘ Žb•M tAed•r mUi%$ed•r k•AeC ŸísegR pirb•AregAþIr ent• iCeln.
eyAgd•Aenr j“‘ ŒAmˆ–˜¤, j“AnAel•. es” k•Are, 16
öBu˜ emAizek• b•leln/ 17''imid•yùnIyù elAek•ed•r
”•S•óˆAeyùlIyùr• mUi%$ed•r pUj“Ayù eyAgd•An k•rl. tAr• öit zߨ menAB˜Ab• epAx, k•r Žb•M tAed•r h•tY•
ŸísgRIk]•t @•b•YsAmýI eKeyù es” mUi%$ed•r pUj“Ao k•erA. 18k•Ar, tAr• etAmAr sAeT zߨtA k•ereC.
k•rl. Ž”B˜Aeb• ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• b•Ala-ipeyùAerr tAr• etAmAek• ipeyùAer ötAirt k•eriCl. Žb•M tAr•
mUi%$r pUj“A Zr¨ k•rl. tA” öBu˜ tAed•r opr öc•Ø k•sab•I nAmk• Žk•j“n •S˜¤IelAek•r þˆ•rA etAmAek•
ß*uß“ h•eln. ötAirt k•eriCl. es iCl Žk• imid•yùnIyùA entAr
4
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''Ž”sb• elAek•ed•r smˆS˜ÿ k•‘A. ik••–˜Þ yKn ”•S•óˆAeyùlIyùed•r meD•Y ŒsuS˜îtA ed•K•
entAed•r ineyù Žes• Žb•M tAed•r öBu˜r sAmen h•tY• ed•yù es” smyù tAek• h•tY• k•rA h•eyùiCl. yKn elAek•r•
k•r yAet smˆS˜ÿ elAek•r• ed•Ket pAyù. tAh•el öBu˜ ötAirt h•eyù ipeyùAerr b•Aelr mUi%$ pUj“A k•eriCl
”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r ib•r¨eß“ t¡Ar eß*AD• ök•Az es” smeyù tAed•r meD•Y ŒsuS˜ît• ed•K• id•eyùiCl.®
k•reb•n n•.®
5
es” k•Are, emAiz ”•S•ó ˆ Aeyù elr ib•c•Ark•ed•r elAek ed•r g,n• k•r• h•l
b•leln/•''etAmrA öetYek• etAmAed•r pirb•AregAþI es” sAMG•Aitk• ŒsuS˜ît•r per/ öBu˜ emAiz
eTek• es” elAk•Ùilek•• K<uej“ h•tY• k•erA yAr•
ipeyùAerr b•Aelr mUi%$ pUj“A k•ereC.®
26 Žb•M yAj“k• h•AerAe,r pu^ ”ilyùAserr seÒ˜
k•T• b•leln. 2itin b•leln/ ''”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r
157 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 26:3-30
17
g,n• k•r. 20 b•Cr ŒTb•• tAr eb•zI b•yùSˆð˜ sk•l ŒAerAd• h•et ŒAerAd•Iyù pirb•Ar. Œeril h•et
pur¨exr sMKY• g,n• k•er• Žb•M tAed•r pirb•Ar ŒerlIyù pirb•Ar.
ŒnuyAyùI tAilk•ABu˜)˜ k•erA. Ž” pur¨exrA ”•S•óˆAeyùelr
18
esnAb•Aih•nIet esb•• k•rAr eyAgYtAsµpå.® Ï pirb•ArÙil iCl gAed•r pirb•AregAþIr
3
Ž” smyù elAek•r• emAyùAeb•r y£•$n ŸˆptYk•Ayù Œ•–˜ÿB$u˜)˜. esKAen emAw 40/500 j“n pur¨x iCeln.
19-20
izib•r ˆS˜îApn k•eriCl. Ž” ˆS˜îAniw iCl iyrIeh•Ar Ž” pirb•ArÙil iCl iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþIr
Œpr pAer y£•$n nd•Ir k•AeC. sutrAM emAiz Žb•M Œ•–˜ÿBu˜$ )˜É
yAj“k• ”ilyùAsr elAek•ed•r b•leln/ 4''etAmrA Œb••”
20 b•Cr ŒTb•• tAr eb•zI b•yùSˆð˜ pur¨xed•r sMKYA ezl• h•et ezlAyùIyù pirb•Ar. eprs h•et eprsIyù
g,nA k•reb. imzr ed•z eTek• eb•ireyù ŒAsAr smyù pirb•Ar.
öBu˜ emAizek• Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r eyB˜Aeb• esrh• h•et esrh•Iyù pirb•Ar. iyh•Ýd•Ar pu^ed•r
ŒA|•• k•eriCeln/ esB˜Aeb•” k•er•. meD•Y éj“n/ Žr Žb•M onn k•nAn ed•ez mAr•
5
Ž”sb• elAek•r• iCl räeb•e,r pirb•Aerr igeyùiCeln.
Œ•–˜ÿB˜u$ )˜. :räeb•, iCeln ”•S•ˆó Aeyùelr öTmj“At pu^.ò
21
pirb•ArÙel• iClÉ Ž” pirb•ArÙel• h•l epresr b•MzD•rÉ
ih•e•xœAŠ h•et ih•e•xœA,Iyù pirb•Ar. h•AmUl h•et
h•enAk• h•et h•enAk•Iyù pirb•Ar. p˜ñu h•et p˜ñuyùIyù h•AmUlIyù pirb•Ar.
pirb•Ar.
6 22
ih•e•xœA, h•et ih•e•xœA,Iyù pirb•Ar. k•iµ•åR h•et Ï pirb•ArÙil iCl iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþIr
k•µ•åRIyù pirb•Ar. Œ•–˜ÿB˜u$ )˜. esKAen pur¨xed•r emAw sMKY• iCl 76/500
j“n.
7 23
Ï pirb•ArÙel• iCl räeb•e,r pirb•AregAþIr ”xAKerr pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ pirb•ArÙel•
Œ•–˜ÿB$u˜)˜. esKAen emAw 43/730 j“n pur¨x iCl. iClÉ
8
p˜ñur pu^ iCeln ”lIyùAb. 9”lIyùAeb•r itn pu^
nmUeyùl/ d•ATn Žb•M Œb•IrAm. d•ATn Žb•M Œb•IrAm etAlyù h•et etAlyùIyù pirb•Ar. pUyù h•et pUnIyù
iCeln es” éj“n ent•/ yAr• emAiz Žb•M h•AerAe,r pirb•Ar.
ib•erAiD•t• k•eriCeln. ek•Arh• yKn öBu˜r ib•r¨eß“ 24
yAzUb• h•et yAzUb•Iyù pirb•Ar. izeèA, h•et
igeyù i Celn es smyù tAr• ek•Arh•ek• Œnu s r, izeèA,Iyù pirb•Ar.
k•eriCeln. 10es” smyù p]iTb•Ir mAiw ib•d•I,R h•eyù
25
ek•Arh• o tAr Œnusr,k•ArIed•r ýAs k•eriCl. Žb•M Ï pirb•ArÙil ”xAKerr pirb•AregAþIr
250 j“n pur¨x mAr• igeyùiCl. esiw ”•S•óˆAeyùelr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ iCl. esKAen pur¨xed•r emAw sMKY• iCl
elAek•ed•r öit Žk•iw stk$ • b•A,I iCl. 11ik••–˜Þ 64/300 j“n.
26
ek•Areh•r s•–˜ÿAenr• mAr• yAn in. sb•UlUenr pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ pirb•ArÙil
12
Ž” pirb•ArÙil h•l izimeyùAenr pirb•AregAþIr iClÉ
Œ•–˜ÿB$u˜)˜É
esrd• h•et esrd•Iyù pirb•Ar.
nmUeyùl h•et nmUeyùlIyù pirb•Ar. yAmIn h•et ŽelAn h•et ŽelAnIyù pirb•Ar.
yAmInIyù pirb•Ar. yAKIn h•et yAKInIyù pirb•Ar. yh•ell h•et yh•ellIyù pirb•Ar.
13
esrh h•et esrh•Iyù pirb•Ar. ezQl h•et ezQlIyù
27
pirb•Ar. Ï pirb•ArÙil iCl sb•UlUenr pirb•AregAþIr
Œ•–˜ÿB˜u$ )˜. esKAen pur¨xed•r emAw sMKY• iCl 60/500
14
Ï pirb•ArÙil iCl izimeyùAenr pirb•AregAþIr j“n.
28
Œ•–˜ÿB$u˜)˜. esKAen emAw 22/200 j“n pur¨x iCeln. eyAexeP•r é” pu^ iCl mn>iz Žb•M ”•Pó•iyùm.
15
Ž” pirb•ArÙel• h•l gAed•r pirb•AregAþIr öetYk• pu^” tAed•r inej“ed•r pirb•Ared•r ineyù Žk•iw
Œ•–˜ÿB$u˜)˜É egAþI h•eyù ŸeWiCeln. 29mn>iz pirb•ArÙil iClÉ

iseP•An h•et iseP•AnIyù pirb•Ar. h•ig h•et h•gIyù mAKIr h•et mAKIrIyù pirb•Ar. :mAKIr iCeln
pirb•Ar. zUin h•et zUnIyù pirb•Ar. igilyùed•r ipt•.ò
16
oi\ h•et o\•Iyù pirb•Ar. Žir h•et ŽrIyù igilyùd• h•et igilyùd•Iyù pirb•Ar.
30
pirb•Ar. igilyùed•r pirb•ArÙel• iClÉ öeyùxr h•et
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 26:31-59 158

öeyù x rIyù pirb•Ar. eh•lk• h•et eh•lk•Iyù iyî h•et iyîIyù pirb•Ar. iysaib• h•et iysab•Iyù
pirb•Ar. pirb•Ar. b•iryù h•et b•iryùIyù pirb•Ar.
31
Œ•S•ˆó Ieyùl h•et Œ•S•ˆó IeyùlIyù pirb•Ar. ezKm h•et
45
ezKmIyù pirb•Ar. b•ireyùr pirb•ArÙil iClÉ
32
izmId•• h•et izmId•AyùIyù pirb•Ar. eh•P•r h•et eh•b•r h•et eh•b•rIyù pirb•Ar. m˜ð˜Ieyùl h•et
eh•P•rIyù pirb•Ar. m˜ð˜IeyùlIyù pirb•Ar.
33
slP•Ad• iCeln eh•P•err pu^. ik••–˜Þ tAr ek•Aen•
46
pu^ iCl n•. ek•b•l k•‘Ar• iCl. :ŒAezerr sArh• nAemr Žk• k•‘Ao iCl.ò 47Ï
tAr k•‘Aed•r nAm iClÐ mh•l•/ enAyù•/ h•galA•/ pirb•ArÙil iCl ŒAezerr pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜.
imlak•• Žb•M it•sR•. esKAen pur¨xed•r emAw sMˆKY• iCl 53/400 j“n.
48
nˆ¹ˆÿ Ail pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ pirb•ArÙil
34
Ï pirb•ArÙelAr sb•ÙelA” iCl mn>iz iClÉ
pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜. esKAen pur¨xed•r emAw yh•sIeyùl h•et yh•sIeyùlIyù pirb•Ar. gUin h•et
sMKY• iCl 52/700 j“n. gUnIyù pirb•Ar.
35 49
”•Pó•iyùemr pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ pirb•Ar- eyísr h•et eyísrIyù pirb•Ar. ize˜ñm h•et
Ùel• iClÉ ize˜ñmIyù pirb•Ar.

50
zUTlh• h•et zUTlh•Iyù pirb•Ar. eb•Kr h•et eb•KrIyù Ï pirb•ArÙel• nˆ¹ˆÿ Ail pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB˜u$ )˜
pirb•Ar. th•n h•et th•nIyù pirb•Ar. iCl. esKAen pur¨xed•r emAw sMˆKY• iCl 45/ 400
36
zUTleh•r pirb•Ar eTek• Žr, ŽesiCl ŒAr j“n.
51
Žr, eTek• ŽesiCl Žr,Iyù pirb•Ar. sutrAM ”•S•óˆAeyùlIyù pur¨xed•r emAw sMKY• iCl
6/01/730 j“n.
37
Ï pirb•ArÙel• iCl ”•Pó•iyùm pirb•AregAþIr 52
öBu˜ emAizek• b•leln/ 53''ed•z B˜Ag k•r• h•eb•
Œ•–˜ÿB$u˜)˜. esKAen emAw 32/500 j“n pur¨x iCeln. Žb•M Ž” elAek•ed•r esÙel• ed•oyù• h•eb. öetYk•
Ïsb• elAek•ed•r sk•el” iCeln eyAexeP•r pirb•AregAþI tAed•r sMKY• ŒnusAer j“im pAeb. 54b•¼
pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜. pirb•Ar eb•zI j“im pAeb• Žb•M eCAw pirb•Ar k•m j“im
38
ib•‘AmIenr pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ pirb•Ar- pAeb. yAr yt elAk• tAek• ttwA ŒiD•k•Ar d•Ao.
55
Ùil iClÉ ik••–˜Þ ek•An pirb•Ar j“imr ek•An ŒMz pAeb• esiw
iWk• k•rAr j“e‘ &u“im Œb••” G<•uiw c•Aleb. öetYk•
eb•l• h•et eb•lAyùIyù pirb•Ar. pirb•AregAþI tAr ŒMezr ey j“im pAeb•/ es” j“imek•
Œsaeb•l h•et Œsaeb•lIyù pirb•Ar. es” pirb•AregAþIr nAm ed•oyù• h•eb. 56j“im b•¼ b•A
Œh•IrAm h•et Œh•IrAmIyù pirb•Ar. eCAw yA” eh•Ak• n• ek•n &u“im isß“A•–˜ÿ enoyùAr j“‘
39
zUP•m eTek• zUP•mIyù pirb•Ar. h•ÝP•m eTek• G<•uiw c•Aleb.®
57
h•ÝP•mIyù pirb•Ar. tAr• elb•Iyù egAþIek•o g,n• k•eriCl. elb•Iyù
40
eb•lAr pirb•ArÙil iClÉ Œd$• h•et Œd$•Iyù pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ pirb•ArÙil h•lÉ
pirb•Ar. nAmAn h•et nAmAnIyù pirb•Ar.
egezRAn h•et egezRAnIyù pirb•Ar. k•h•Aí h•et
41
Ï pirb•ArÙelAr sb•A” iCl ib•‘AmIn k•h•AtIyù pirb•Ar. mrAir h•et mrArIyù pirb•Ar.
pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜. esKAen pur¨xed•r emAw
58
sMKY• iCl 45/600 j“n. Ž” pirb•ArÙelAo elb•Iyù pirb•Aerr Œ•–˜ÿB$u˜)˜É
42
d•Aenr pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ pirb•ArÙel• ilb•anIyù pirb•Ar.
iClÉ ih•e•b•œA,Iyù pirb•Ar.
zUh•m h•et zUh•mIyù egAþI. mh•lIyù pirb•Ar.
mUzIyù pirb•Ar.
Ï pirb•AregAþIiw iCl d•Aenr pirb•AregAþIr ek•Arh•Iyù pirb•Ar.
Œ•–˜ÿB$u˜)˜. 43zUh•mIyù pirb•AregAþIet Œenk• pirb•Ar
iCl. esKAen pur¨xed•r emAw sMKY• iCl 64/400 ŒèAm iCeln k•h•Aí pirb•Aerr Œ•–˜ÿ B $ u ˜ )˜.
59
j“n. ŒèAemr S˜¤Ir nAm iCl eyAek•b•d. itin inej“o
44
ŒAezerr pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ pirb•ArÙil iCeln elb•Iyù pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜. tAr j“›˜å
iClÉ h•eyùiCl imzer. ŒèAm Žb•M eyAek•b•ed•r é” pu^ iCl
159 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 26:60-27:23
h•AerA, Žb•M emAiz. tAed•r miryùm nAem Žk•iw k•‘Ao TAek• Žb•M es mAr• yAyù/ tAh•el tAr y• ik•C¢ ŒAeC
iCl. es sb• ik•C¢” tAr emeyùek• ed•oyù• h•eb. 9 yid• tAr
60
h•AerA, iCeln nAd•b•/ Œb•Ih•Ý/ ”ilyùAsr Žb•M ek•Aen• emeyù n• TAek•/ tAh•el tAr smˆS˜ÿ˜ ik•C¢” tAr
öTAmerr ipt•. 61ik••–˜Þ nAd•b• Žb•M Œb•Ih•Ý mAr• B˜A”ed•r ed•oyù• h•eb. 10yid• tAr ek•Aen• B˜A” n•
igeyùiCeln k•Ar, tAr• öBu˜ek• ey D•re,r ŒAÙn TAek•/ tAh•el tAr smˆS˜ÿ˜ ik•C¢” tAr iptAr B˜A”ed•r
id•eyù qneb•† öd•An k•eriCeln t• k•r• b•Ar, iCl. ed•oyù• h•eb. 11yid• tAr iptAr ek•Aen• B˜A” n• TAek•
62
elb•Iyù pirb•AregAþIr pur¨xed•r emAw sMKY• iCl tAh•el tAr y• ik•C¢ ŒAeC es smˆS˜ÿ”˜ tAr pirb•Aerr
23/000 j“n. ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ elAek•ed•r G•inþ ŒA ™Iyùek• ed•oyù• h•eb. ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
seÒ˜ Žed•r g,n• k•r• h•yùin. öBu˜ Œ‘A‘ elAek•ed•r j“‘ Žiw” ŒA”n. öBu˜ emAizek• Ž” ŒAed•z id•eln.®¾
ey j“im id•eyùiCeln tAr ek•Aen• ŒMz tAr• pAn in.
63
emAyùAeb•r y£•$n ŸptYk•Ayù TAk•Ak•AlIn emAiz iyeh•Azy
U ù n&“u n ent• h•eln
Žb•M yAj“k• ”ilyùAsr ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r g,n• 12
tKn öBu˜ emAizek• b•leln/ "y£•$n nd•Ir
k•eriCeln. Ž” j“AyùgAiw iCl iyrIeh•Ar Œpr pAer pUb•iR d•ek•r mr¨BU˜imet ey ek•Aen• Žk•iw pbR•etr oper
y£•$n nd•Ir k•AeC. 64ik••–˜Þ b•æ b•Cr ŒAeg sInyù yAo. ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ŒAim ey ed•z id•i•C
mr¨BU˜imet emAiz Žb•M yAj“k• h•AerA, yKn ”•S•ˆó Aeyùelr esw• &u“im ed•Ket pAeb. 13es” ed•z ed•KAr per &u“im
smˆS˜ÿ elAek•ed•r g,n• k•eriCeln tKn yAr• gi,t etAmAr B˜A” h•AerAe,r met• mAr• yAeb. 14men k•er
h•eyùiCl tAed•r Žk•j“no Žr meD•Y iCl n•. Ï sb• ed•eK• yKn elAek•r• sIn mr¨BU˜imet ï\•Ayù ib•c•ilt
elAek•ed•r ŒAr ek•Ÿ” j“Iib•t iCeln n•. 65ek•nÀ h•eyùiCl tKn &u“im Žb•M h•AerA, éj“en” ŒAmAr ŒA|•A
k•Ar, öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr Ï smˆS˜ÿ elAek•ed•r ib•xeyù pAln k•ret ŒS•ˆV Ik•Ar k•eriCel. &u“im ŒAmAek• sµ•åAn
b•eliCeln ey/ tAr• sk•el” mr¨BU˜imet mAr• yAeb. d••oin Žb•M elAek•ed•r ed•KAo in ey ŒAim pib•^.®
ek•b•l éj“n b•Yi)˜ eb<•ec• iCeln. tAr• h•eln iyPU•iår :sIn mr¨BU˜imr k•Aed•ezr k•AeC mrIb•Ar j“elr k•AeC
pu^ k•Aelb• Žb•M nUenr pu^ iyeh•AzUyù. Ž” G•wn• G•ew.ò
15
emAiz öBu˜ek• b•leln/ 16''öBu˜ ö½Vr &u“im sk•l
slP•Aed•r k•‘ArA mAnuexr ic••–˜ÿ• j“An. ŒAim öATRn• k•ir eyn &u“im Ž”

27 slP•Ad• iCeln eh•P•err pu^. eh•P•r iCeln


igilyùed•r pu^. igilyùd• iCeln mAKIerr pu^.
mAKIr mn>izr pu^. mn>iz eyAexeP•r pu^ iCeln.
smˆS˜ÿ elAek•ed•r j“‘ Žk•j“n ent• menAnIt k•r.
17
iyin tAed•r Ž” ed•z eTek• eb•r k•er n&u“n ed•ez
ineyù yAeb•n. tAh•el öBu˜r elAek•r• emxpAlk•h•In
slP•Aed•r p<Ac• k•‘A iCl. tAed•r nAm iCl mh•l•/ emexr met• h•eb• n•.®
enAyù•/ h•gal•/ im˜ð˜A Žb•M itsR•. 2 ŽrA smAgm t¡Ab•ur 18
sutrAM öBu˜ emAizek• b•leln/ ''nUenr pu^
öeb•z peT emAiz/ yAj“k• ”ilyùAsr/ Œ‘A‘ entArA iyeh•AzUyù n&u“n ent• h•eb. es Kub•” |•AnI.* tAek•
Žb•M ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r sAmen d¡•Ai¼eyù n&u“n ent• k•er•. 19tAek• yAj“k• ”ilyùAsr Žb•M
b•ll/ 3''ŒAmr• yKn mr¨BU˜imr mD•Y id•eyù ‹m, sk•l elAek•r sAmen d¡•A¼Aet b•el•. Žrpr tAek•
k•riClAm es smyù ŒAmAed•r ipt• mAr• igeyùiCeln. n&u“n ent• k•er•.
20
itin ek•Arh• d•el eyAgd•Ank•ArI elAek•ed•r meD•Y iCeln ''elAek•ed•r ed•iKeyù d•Ao ey &u“im tAek• ent•
n•. :ey ek•Arh• öBu˜r ib•erAiD•t• k•eriCelnò ik••–˜Þ k•rC. tAh•el smˆS˜ÿ˜ elAk• tAek• mA‘ k•reb.
ŒAmAed•r iptA inj“ pAep mArA igeyùiCeln. ŒAmAed•r 21
iyeh•AzUyù yid• ek•Aen• isß“A•–˜ÿ enoyùAr öeyùAj“n
iptAr ek•AenA pu^ en”. 4 Žr ŒTR h•l Ž” ey/ ŒAmAed•r ŒnuB˜b• k•er teb• es yAj“k• ”ilyùAserr k•AeC yAeb.
iptAr nAm elAp pAeb. Žw• iWk• nyù ey ŒAmAed•r ”ilyùAsr öBu˜r Ÿ%r j“AnAr j“‘ ¬rIemr sAh•AyY
iptAr ek•Aen• pu^ en” b•el tAr nAm ezx h•eyù eneb. tKn ö½V e rr k•TAmet• iyeh•AzU y ù Žb•M
yAeb. sutrAM ŒAmAed•r iptAr B˜A”r• ey j“im pAeb• ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•r• k•Aj“ k•reb. yid• itin
tAr ik•C¢wA Œ•–˜ÿt> yAet ŒAmr• pA” tAr j“‘ ŒAmr• b•eln/ 'yueß“• yAo¾ tAh•el tAr• yueß“• yAeb. Žb•M
ŒApnAed•r k•AeC öATRn• k•riC.® yid• itin b•eln/ 'G•er yAo¾ tAh•el tAr• G•er yAeb.®
5
es” k•Are, emAiz öBu˜ek• ij“e|•s k•eriCeln 22
emAiz öBu ˜ r ŒA|•A pAln k•reln. emAiz
ey tAr ik• k•r• Ÿic•í h•eb. 6 öBu˜ tAek• b•leln/ iyeh•AzUyùek• yAj“k• ”ilyùAsr Žb•M ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ
7
''slP•Aed•r emeyùr• iWk• b•eleC. tAed•r iptAr elAek•ed•r sAmen d¡•A¼Aet b•leln. 23Žrpr iyeh•AzUyù
B˜A”ed•r j“imr ŒMz B˜Ag k•er enoyùA” tAed•r Ÿic•í ey n&u“n ent• esiw ed•KAenAr j“‘ emAiz tAr oper
h•eb. sutrAM ey j“imw• &u“im tAed•r iptAek• id•et/ é¾h•At rAKeln. öBu˜ tAek• ey B˜Aeb• b•eliCeln
es” j“imw• &u“im oed•r id•eyù d•Ao. esB˜Aeb•” itin Ž” k•Aj“iw k•reln.
8
''sutrAM ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r j“‘ Žiwek• ib•iD•
neU nr ÖÖÖ |•AnI ŒA(•irk• ŒeTR/ "nUenr pu^ iyeh•AzUyùek• nAo yAr
k•er nAo. 'yid• ek•An b•Yi)˜r ek•Aen• pu^ s•–˜ÿAn n• meD•Y ŒA ™• ŒAeC•.®
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 28:1-28 160
qd•ink• qneb•† 14
öetYk•iw x¡Ae¼r seÒ˜ 2 ek•AyùAw$ k•er @•A(•Ars/
Žrpr öBu˜ emAizek• b•leln/ 2''”•S•óˆAeyùelr emexr seÒ˜ 1 1/ 4 ek•AyùAw$ @•A(•Ars Žb•M öetYk•iw
28 elAek•ed•r Ž” ŒA|•A k•r. tAed•r b•el• ey emxzAb•ek•r seÒ˜ 1 ek•AyùAw$ k•er @•A(•Ars epyù qneb•†
iWk• smeyù zes´r qneb•† Žb•M ŸísgR ed•oyùAr b•YApAer ih•eseb• id•et h•eb. b•Cerr öetYk• mAes eh•Amb•il
tAr• eyn iniü‚t h•y.ù Ï qneb•†Ùil ŒAÙenr sAh•AeyY ih•eseb• ÏÙil Œb••” ŸísgR k•ret h•eb. 15inyùimt
qtrI k•ret h•eb. tAed•r sugÞ“• öBu˜ek• KuzI k•reb. qd•ink• eh•Amb•il Žb•M epyù qneb•† CA¼Ao &u“im Œb••”
3
tAr• Œb••” ŒAÙenr sAh•AeyY qtrI k•er Ž” öBu˜ek• Žk•iw pur¨x CAgl ed•eb. Ï CAgliw h•eb•
qneb•†Ùil öBu˜ek• ed•eb. öetYk•id•n Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ pApATRk• qneb•†.
2iw emxzAb•k• ed•eb. es” emxzAb•k• 2iwr eyn ek•Aen•
K<ut n• TAek . 4Ï emxzAb•k• éiwr meD•Y Žk•iwek• inˆS˜Aÿ rpb•R
sk•Ael Žb•M Œpriwek• egAD•Uil eb•lAyù ŸísgR k•er•. 16
''öTm mAesr 14tm id•niw h•eb• öBu˜r inˆˆS˜ÿArpbR•
5
ŽCA¼Ao 1 ek•AyùAw$ ŒilB˜ etelr seÒ˜ 8 k•Ap Kub• Ÿda•yApenr id•n. 17Ï mAesr 15tm id•en KAimrib•h•In
B˜Ael• myùd•• imišt k•er d•AnAzes´r qneb•†o d•Ao.® r¨iwr Ÿísb• h•eb. Ž” sAt id•n D•er etAmr•
6
:sInyù pb•Retr oper tAr• tAed•r qd•ink• qneb•† KAimrib•h•In r¨iw KAeb. 18Ž” C¢iwr öTm id•niwet
ed•oyù• Zr¨ k•rl. es” qneb•†Ùil ŒAÙenr sAh•AeyY Œb••” etAmAed•r Žk•iw ib•ezx sB˜• h•eb. Ï id•en
qtrI h•l Žb•M tAed•r sugÞ“ öBu˜ek• KuzI k•rl.ò etAmr• ek•Aen• šmsAD•Y k•Aj“ k•reb• n•. 19etAmr•
7
elAek•r• ŽCA¼Ao Œb••” epyù qneb•† öd•An k•reb• öBu ˜ ek• eh•Aemr j“‘ qneb•† ed•eb. eh•Amb•ilr
eyw• ŒAÙenr sAh•AeyY qtrI qneb•†r seÒ˜” KAeb. qneb•†Ùel• h•eb• 2 iw x¡A¼/ 1 iw emx Žb•M 7 iw Žk•
tAr• Œb••” öetYk•iw emxzAb•ek•r seÒ˜••1 ek•AyùAw$ b•Cr b•yùSˆð˜ emxzAb•k. tAed•r Œb••” eyn ek•Aen•
k•er @•A(•Ars ed•eb. pib•^ S˜îAen eb•d•Ir oper es” K<ut n• TAek. 20-21ŽCA¼Ao etAmr• Œb••” öetYk•iw
epyù qneb•† eFel• ed•eb. Žiw öBu˜r k•AeC Žk•iw x¡Ae¼r seÒ˜ zs´ qneb•† ih•sAeb• ŒilB˜ etel imišt
Ÿph•Ar. 8iþˆtIyù emxzAb•k•iwek• egAD•iU l eb•lAyù ŸísgR 24 k•Ap Kub• imih• myùd••/ emexr seÒ˜ zs´ qneb•†
k•er•. Žiwek• zs´ qneb•† o epyù qneb•†r sAeT ih•sAeb• etel imišt 16 k•Ap Kub• imih• myùd•• Žb•M
sk•Aelr qneb•†r metA” ŸísgR k•er•. Ž” qneb•† öetYk•iw emxzAb•ek•r seÒ˜ zs´ qneb•† ih•sAeb• etel
ŒAÙenr sAh•AeyY qtir h•eb. Žr sugÞ“ öBu˜ek• KuzI imišt 8 k•Ap Kub• imih• myùd•A ed•eb. 22ŽCA¼Ao etAmr•
k•reb.® Œb••” 1iw pur¨x CAgl ed•eb. etAmAed•r pib•^ k•rAr
j“‘ CAgliw pAepr qneb•† ih•eseb• ed•oyù• h•eb.
ib•šAemr id•enr qneb•† 23
öitid•n sk•Ael etAmr• epA¼AenAr j“‘ ey qneb•†
9
''ib•šAemr id•n &u“im Œb••” Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ 2 iw d•Ao esw• CA¼Ao etAmr• Œb••” Ï qneb•†Ùel•
emxzAb•k• ed•eb. tAed•r eyn ek•Aen• K<ut n• TAek. ed•eb.
ŽCˆA¼•o &u“im Œb••” ŒilB˜ etel imišt 16 k•Ap 24
"Ž” Žk•”B˜Aeb• sAtid•enr öetYk•id•n etAmr•
Kub• B˜Ael• myùd•Ar sAh•AeyY qtrI zes´r qneb•† Žb•M Œb••” ŒAÙenr sAh•AeyY qtir qneb•† Žb•M tAr
epyù qneb•† ed•eb. 10Žiw Ž” ib•šAemr id•enr j“‘ seÒ˜ epyù qneb•† öBu˜ek• ed•eb. Ž” smˆS˜ÿ qneb•†r
ib•ezx qneb•†. inyùimt ey qneb•† Žb•M epyù qneb•† sugÞ“• öBu˜ek• KuzI k•reb. öetYk•id•enr eh•Amb•ilr
ed•oyù• h•yù tAr sAeT Žiw Œitir)˜ qneb•† ih•eseb• sAeT Ž” qneb•†Ùel• etAmr• Œb••” ed•eb.
25
g,Y h•eb.® "ŒAr sˆ¹ˆÿm id•en etAmAed•r ŒAerk•iw ib•ezx
sB˜• Œnuiþt h•eb. Ï id•en etAmr• ek•Aen• k•Aj“
mAisk• sB˜AÙil k•reb• n•.
11
''öetYk• mAesr öTm id•niwek• &u“im öBu˜ek•
Žk•iw ib•ezx eh•Amb•il ŸísgR k•reb. Ž” qneb•†iw sˆAˆ¹ˆAÿ ih•k• Ÿísb• :P•sl k•AwAr Ÿísb•ò
h•eb• Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ 2 iw x¡A¼/ 1 iw emx Žb•M 7 iw ''sAt sˆ¹ˆAÿ eh•r Ÿísb• c•lAk•AlIn öTm P•selr
26

emxzAb•k . tAed•r eyn Œb••” ek•An K<ut n• TAek. id•n yKn etAmrA öBu˜r k•AeC n&u“n P•selr zs´
12
öetYk•iw x¡Ae¼r seÒ˜ &u“im Œb••” ŒilB˜ etel qneb•† ineyù ŒAes• es” smyù Žk•iw pib•^ sB˜•
imišt 24 k•Ap Kub• imih• myùd•Ar zs´ qneb•† ŸísgR h•eb. Ï id•en etAmr• Œb••” ek•Aen• k•Aj“ k•reb•
k•reb•• Žb•M emexr seÒ˜ &u“im Œb••” ŒilB˜ etel n•. 27etAmr• Œb••” eh•Amb•il ŸísgR k•reb. Ž”
imišt 16 k•Ap Kub• imih• myùd•A id•eyù qtrI zes´r qneb•†iw ŒAÙenr sAh•AeyY qtir h•eb. Žr sugÞ“
qneb•† ed•eb. 13ŽCA¼Ao öetYk•iw emxzAb•ek•r seÒ˜ öBu˜ek• KuzI k•reb. etAmr• Œb••” 2 iw x¡A¼/ 1 iw
ŒilB˜ etel imišt 8 k•Ap Kub• imih• myùd•A id•eyù emx Žb•M 7iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ emxzAb•k• ŸísgR
qtrI d•An• zes´r qneb•† ed•eb. Ž” qneb•†iw ŒAÙenr k•reb. tAed•r eyn ek•Aen• K<ut n• TAek. 28etAmr•
sAh•AeyY qtrI h•eb. Žr sugÞ“ öBu˜ek• KuzI k•reb. Œb••” öetYk•iw x¡Ae¼r seÒ˜ etel emzAen• 24
161 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 28:29-29:28
k•Ap Kub• imih• myùd••/ öetYk•iw emexr seÒ˜ 16 k•Ap k•u iwrb•As pb•R•
Žb•M 29öetYk•iw emxzAb•ek•r seÒ˜ 8 k•Ap Kub• imih• 12
''sˆˆ¹ˆÿm mAesr 15tm id•en Žk•iw ib•ezx sB˜•
myùd•• ed•eb. 30inej“ed•r pib•^ k•rAr j“‘ etAmrA Œnuiþt h•eb. Žiw” ku•iwrb•As pb•R. Ï id•en etAmr•
Œb••” 1iw pur¨x CAgl ŸísgR k•reb. 31qd•ink• ek•Aen• šmsAD•Y k•Aj“ k•reb• n•. etAmr• Œb••” öBu˜r
eh•Amb•il Žb•M zs´ qneb•† CA¼Ao etAmr• Ï sµ•åAnAeTR Ï sAtid•n D•er Ÿísb• pAln k•reb.
qneb•†Ùel• Œb••” ed•eb. Ž b•YApAer Œb••” iniü‚t 13
etAmr• eh•Amb•il öd•An k•reb. Ï qneb•†Ùel•
h•eb• ey/ ey öA,IÙil b•il ed•eb• esÙilr meD•Y eyn ŒAÙenr sAh•AeyY qtir h•eb. tAed•r sugÞ“ öBu˜ek•
ek•AenA K<ut n• TAek• Žb•M esÙilr sAeT eyn epyù KuzI k•reb. etAmr• 13iw x¡A¼/ 2iw puM emx Žb•M
qneb•† ed•oyù• h•yù. 14iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ emxzAb•k• qneb•† ed•eb. tAed•r
Œb•zY” eyn ek•Aen• K<ut n• TAek. 14etAmr• Œb••”
iz[˜Ar Ÿísb• 13iw x¡Ae¼r öetYk•iwr j“‘ etel imišt 24 k•Ap
''sˆ¹ˆÿm mAesr öTm id•niwet Žk•iw pib•^ Kub• imih• myùd••/ 2iw emexr öetYk•iwr j“‘ 16 k•Ap
29 sB˜• Œnuiþt h•eb. Ï id•en etAmr• ek•Aen• k•er 15Žb•M 14iw emxzAb•ek•r öetYk•iwr j“‘ 8
šmsAD•Y k•Aj“ k•reb• n•. iz[˜A b•Aj“AenAr* j“‘ Ï k•Ap k•er qneb•† ed•eb. 16ŽCA¼Ao etAmrA 1iw pur¨x
id•niw inid$•X h•eyùeC. 2 etAmr• eh•Amb•il ŸísgR k•reb. CAglo qneb•† ed•eb. Žiw Œb••” qd•ink• ŸísgR
tAed•r sugÞ“ öBu˜ek• Kuiz k•reb. etAmr• 1 iw x¡A¼/ zes´r qneb•† Žb•M epyù qneb•†r sAeT Œitir)˜
1 iw emx Žb•M 7 iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ emxzAb•k• ŸísgR ih•sAeb• eyAg k•r• h•eb. 17Ž” Ÿíseb•r iþˆtIyù id•en
k•reb. tAed•r eyn ek•Aen• K<ut n• TAek . 3etAmr• etAmr• Œb••” 12iw x¡A¼/ 2iw puM emx Žb•M 14iw
x¡Ae¼r seÒ˜ 24 k•Ap etl emzAenA Kub• imih myùd••/ Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ emxzAb•k• qneb•† ed•eb. tAed•r eyn
puM•emexr seÒ˜ 16 k•Ap 4 Žb•M 7iw emxzAb•ek•r ek•Aen• K<t u n• TAek. 18ŽCA¼Ao etAmr• Œb••” x¡A¼/
öetYk•iwr seÒ˜ 8 k•Ap k•er zs´ qneb•† ŸísgR emx Žb•M emxzAb•ek•r seÒ˜ iWk• pirmAe, z•es´r
k•reb. 5 ŽCA¼Ao inej“ed•r pib•^ k•rAr j“‘ pAepr qneb•† Žb•M epyù qneb•† ed•eb. 19ŽCA¼Ao etAmr•
qneb•†S•ˆV räp 1iw pur¨x CAgl ŸísgR k•r. 6ŒmAb•s´Ar Œb••” pAepr ŸísegRr j“‘ 1iw pur¨x CAgl qneb•†
id•enr ŸísgR Žb•M tAr zes´r qneb•† CA¼Ao Ž” ih•eseb• ed•eb. Žiw qd•ink• ŸísgR Žb•M tAr j“‘
qneb•†Ùel• Œitir)˜. Žb•M qd•ink• ŸísgR Žb•M d•AnAˆzes´r qneb•† Žb•M epyù qneb•† Œitir)˜ h•eb.
tAr zes´r qneb•† Žb•M epyù qneb•† CA¼Ao ŽÙel• 20
''Ž” Ÿíseb•r ïtIyù id•en etAmr• Œb••” 11iw
Œitir)˜. ÏÙel• Œb••” inyùmAnuyAyùI k•ret h•eb. x¡A¼/ 2iw puM emx Žb•M 14iw Žk• b•Cr b•ySù ˆ˜ð emxzAb•k•
Ï qneb•†Ùel• Œb••” ŒAÙenr sAh•AeyY qtir k•r• qneb•† ed•eb. tAed•r eyn Œb••” ek•Aen• K<ut n•
h•eb. tAed•r sugÞ“• öBu˜ek• KuzI k•reb. TAek. 21ŽCA¼Ao etAmr• Œb••” x¡A¼/ emx Žb•M
emxzAb•ek•r seÒ˜ iWk• pirmAe, zes´r qneb•† Žb•M
öAyiù ü‚e%r id•n epyù qneb•† ed•eb. 22ŽCA¼Ao pAepr ŸísegRr j“‘
7
''sˆ¹ˆÿ m mAesr d•zm id•niwet Žk•iw ib•ezx sB˜• 1iw pur¨x CAgl ed•eb. qd•ink• ŸísgR zes´r qneb•†
h•eb. Ï id•niwet etAmr• Œb••” ek•Aen• KAb•Ar KAeb• Žb•M epyù qneb•†r sAeT Žiwo eyAg k•reb.
23
n• Žb•M etAmr• Œb••” ek•Aen• šmsAD•Y k•Aj“ k•reb• ''Ž” Ÿíseb•r c•&u“TR id•en etAmr• Œb••” 10
n•. 8 etAmr• eh•Amb•il ŸísgR k•reb. tAed•r sugÞ“ iw x¡A¼/ 2iw puM emx Žb•M 14iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜
öBu˜ek• KuzI k•reb. etAmr• Œb••” 1iw x¡A¼/ 1iw puM emxzAb•k• qneb•† ed•eb. tAed•r eyn ek•Aen• K<ut n•
emx Žb•M 7iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ emxzAb•k• qneb•† TAek. 24ŽCA¼Ao etAmr• Œb••” x¡A¼/ emx Žb•M
ed•eb. tAed•r eyn Œb••” ek•Aen• K<ut n• TAek. emxzAb•ek•r seÒ˜ ˆ iWk• pirmAe, zes´r qneb•† Žb•M
9
etAmr• Œb••” x¡Ae¼r seÒ˜ ŒilB˜ etel imišt epyù qneb•† ed•eb. 25ŽCA¼Ao etAmr• pAepr ŸísegRr
24 k•Ap Kub• imih• myùd••/ emexr seÒ˜ 16 k•Ap Žb•M j“‘ 1 iw pur¨x CAglo qneb•† ih•eseb• ed•eb. qd•ink•
10
sAtiw emxzAb•ek•r öetYk•iwr seÒ˜ 8 k•Ap k•er ŸísgR zes´r qneb•† Žb•M pAnIyù qneb•†r sAeT
qneb•† ed•eb. 11ŽCA¼Ao pAepr qneb•†S•Vˆräp 1iw Œb••” Žiwo eyAg k•reb.
pur¨x CAglo ŸísgR k•reb. öAyùiü‚e%r id•enr pAepr 26
''Ž” Ÿíseb•r pÇ•ˆm id•en etAmr• Œb••” 9iw
ŸísegRr sAeT Žiwo eyAg k•reb. qd•ink• ŸísgR x¡A¼/ 2iw puM emx Žb•M 14iw Žk• b•Cr b•yS ù ˆ˜ð emxzAb•k•
zs´ qneb•† Žb•M epyù qneb•†r sAeT Œitir)˜ ih•eseb• qneb•† ed•eb. tAed•r eyn ek•Aen• K<ut n• TAek .
27
Ž” qneb•†iwo ed•oyù• h•eb. ŽCA¼Ao etAmr• x¡A¼/ emx Žb•M emxzAb•ek•r seÒ˜
iWk• pirmAe, zes´r qneb•† Žb•M epyù qneb•† ed•eb.
28
etAmr• pAepr ŸísegRr j“‘ 1iw pur¨x CAglo
qneb•† ed•eb. Žiw qd•ink• ŸísgR/ zes´r qneb•†
iz[˜• b•Aj“An ŒTb•• ''ic•ík•Ar k•r•¾¾ Žw• s•µ˜õb•t> eb•AJ“Ayù ey
Žiw Žk•w• qh•-h•Â˜ñA k•rAr Žb•M suKI h•b•Ar id•n•.
Žb•M epyù qneb•†r sAeT Žiwo eyAg k•reb.
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 29:29-30:15 162
29 3
''Ž” Ÿíseb•r xþ id•en etAmr• 8iw x¡A¼/ 2iw "ek•An yub•tI S˜¤IelAk• tAr iptAr b•A¼Iet TAk•Ar
puM emx Žb•M 14iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ emxzAb•k• qneb•† smyù öBu˜ek• ib•ezx ik•C¢ ed•oyùAr j“‘ ek•Aen• ib•ezx
ed•eb. tAed•r eyn Œb••” ek•AenA K<ut n• TAek . öit|•A k•ret pAer. 4yid• tAr ipt• Ž” öit|•A
30
ŽCA¼Ao etAmr• x¡A¼/ emx Žb•M emxzAb•ek•r seÒ˜ sµpekR• ej“en TAek• Žb•M Žk•mt h•yù/ tAh•el es”
iWk• pirmAeŠ zes´r qneb•† Žb•M epyù qneb•† ed•eb. yub•tI S˜¤IelAk•iw tAr öit|•A ŒnusAer Œb••”
31
pAepr ŸísegRr j“‘ etAmr• 1iw pur¨x CAglo öetYk•iw k•Aj“ k•reb. 5 ik••–˜Þ yid• tAr ipt• Ž”
qneb•† ih•eseb• ed•eb. Žiw qd•ink• ŸísgR Žb•M tAr öit|•Ar k•T• ej“en TAek• Žb•M es Ž” b•YApAer
seÒ˜ d•AnAzes´r qneb•† Žb•M epyù qneb•† Œitir)˜ Žk•mt n• h•yù/ tAh•el es ey öit|•A k•eriCl tAr
h•eb. eTek• es mu)˜/ es” smˆS˜ÿ k•Aj“k•mR tAek• ŒAr k•ret
32
''Ž” Ÿíseb•r sˆ¹ˆÿ m id•en etAmr• Œb••” 7 h•eb• n•. tAr ipt• tAek• es” k•Aj“ k•ret inexD•
iw x¡A¼/ 2 iw puM emx Žb•M 14 iw Žk• b•Cr b•yùSˆð˜ k•eriCl sutrAM öBu˜ tAek• (•m• k•reb•n.
emxzAb•k• qneb•† ed•eb. tAed•r eyn ek•Aen• K<ut n• 6
"ek•An S˜¤IelAk• öBu˜ek• ik•C¢ ed•oyùAr j“‘ ek•Aen•
TAek . 33ŽCA¼Ao etAmr• x¡A¼/ emx Žb•M emxzAb•ek•r ib•ezx öit|•A k•rAr pr yid• tAr ib•b•Ah• h•yù/ 7yid•
seÒ˜ iWk• pirmAe, qneb•† Žb•M epyù qneb•† ed•eb. tAr S•VˆAmI tAr öit|•Ar k•T• j“Anet pAer Žb•M
34
pAepr ŸísegRr j“‘ etAmr• Œb••” 1iw pur¨x ek•Aen• öitb•Ad• n• k•er/ tAh•el es” S˜¤IelAk• y•
CAglo qneb•† ih•eseb• öd•An k•reb. qd•ink• ŸísgR öit|•A k•eriCl es” k•Aj“Ùel• Œb••” k•reb. 8 ik••–˜Þ
Žb•M tAr j“‘ zes´r qneb•† Žb•M epyù qneb•†r yid• tAr S•VˆAmI tAr öit|•Ar k•T• j“Anet pAer Žb•M
sAeT Žiwo eyAg k•reb. tAek• tAr öit|•A pAln k•ret id•et Œsµ•åt h•yù/
35
''Ž” Ÿíseb•r ezx id•en ŒTRAí ŒXm id•n tAh•el es” S˜¤I y• öit|•A k•eriCl es” smˆS˜ÿ k•Aj“
etAmAed•r j“‘ Žk• ib•ezx sB˜• ŒAeyùAij“t h•eb. Ï tAek• ŒAr k•ret h•eb• n•. tAr S•VˆAmI tAr öˆit|•A
id•en etAmr• ek•Aen• šmsAD•Y k•Aj“ k•reb• n•. 36etAmr• B˜Ò˜ k•eriClÐ es” S˜¤Iek tAr öit|•AnusAer k•Aj“
Œb••” esid•n eh•Amb•il öd•An k•reb. ŒAÙenr sAh•AeyY k•ret ed•yù in sutrAM öBu˜ tAek• (•m• k•reb•n.
qtrI qneb•†r sugÞ“• öBu˜ek• KuzI k•reb. etAmr• 9
"Žk•j“n ib•D•b•• ŒTb•• Žk•j“n S•VˆAmI pirtY)˜A
Œb••” 1iw x¡A¼/ 1iw puM emx Žb•M 7iw Žk• b•Cr S˜¤IelAk• ek•Aen• ib•ezx öit|•A k•er TAk•et pAer.
b•yùSˆð˜ emxzAb•k• qneb•† ed•eb. tAed•r eyn Œb••” yid• es t• k•er/ tAh•el es tAr öit|•AnusAer smˆS˜ÿ˜
ek•Aen• K<ut n• TAek . 37ŽCA¼Ao etAmr• x¡A¼/ emx ik•C¢” siWk•B˜Aeb• k•reb. 10Žk•j“n ib•b•Aih•t• S˜¤IelAk•
Žb•M emxzAb•ek•r seÒ˜ iWk• pirmAe, d•AnAzes´r öBu˜ek• ik•C¢ ed•oyùAr j“‘ ek•Aen• ib•ezx öit|•A
qneb•† Žb•M epyù qneb•† öd•An k•reb. 38pAepr k•er TAk•et pAer. 11yid• tAr S•VˆAmI tAr öit|•Ar
ŸísegRr j“‘ 1iw pur¨x CAglo ed•eb. qd•ink• k•T• j“Anet pAer Žb•M tAek• tAr öit|•• pAln
eh•Amb•il Žb•M tAr sAeT z•es´r qneb•† Žb•M epyù k•ret id•et sµ•åt h•y/ù tAh•el es tAr öit|•AnusAer
ey qneb•† ed•oyù• h•yù esÙilr sAeT Žiwo eyAg smˆS˜ÿ k•Aj“ Œb••” yTAyTB˜Aeb• pAln k•reb. es y•
k•reb. öit|•A k•eriCl es” ŒnusAer smˆS˜ÿ˜ ik•C¢ es Œb••”
39
''Ž” Ÿíseb•r id•nÙilet etAmr• Œb••” ed•eb. 12ik••–˜Þ yid• tAr S•VˆAmI tAr öit|•Ar k•T•
eh•Amb•il/ zes´r qneb•†/ epyù qneb•† Žb•M mÒ˜l j“Anet pAer/ Žb•M tAek• tAr öˆit|•A pAln k•ret
qneb•† ineyù ŒAseb• Žb•M Ï qneb•†Ùil öBu˜ek• öd•An id•et Œsµ•åt h•yù/ tAh•el es y• öit|•A k•eriCl
k•reb. ey ek•Aen• ök•Ar ib•ezx Ÿph•Ar/ y• etAmr• es” smˆS˜ÿ k•Aj“ tAek• ŒAr k•ret h•eb• n•. es ik•
öBu˜ek• öd•An k•ret c•Ao Žb•M ey ek•AenA ök•Ar öit|•A k•eriCl tAet ik•C¢ yAyù ŒAes n•/ tAr S•VˆAmI/
qneb•† y• etAmAed•r ib•ezx öit|•Ar Žk•iw ŒÒ˜/ tAr öit|•A B˜Ò˜ k•ret pAer. yid• tAr S•ˆV AmI öit|•A
tAr Œitir)˜ h•eb Ï qneb•†Ùel•.® B˜Ò˜ k•er/ tAh•el öBu˜ tAek• (•m• k•reb•n. 13Žk•j“n
40
öBu˜ emAizek• y• y• ŒA|•A k•eriCeln/ emAiz ib•b•Aih•tA S˜¤IelAk• öBu˜ek• ek•Aen• ik•C¢ ed•oyùAr j“‘
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r smˆˆS˜ÿ” b•leln. öit|•A k•er TAk•et pAer ŒTb•• ek•Aen• ib•xeyù
inej“ek• b•iÇ•ˆt k•rAr j“‘ öit|•A k•er TAk•et pAer
ib•ezx öitš¨it ŒTb•• es ö½Verr k•AeC Œ‘ ek•Aen• ib•ezx öit|•A
”•S•ˆó AeyùlIyù pirb•AregAþIr sk•l entAed•r seÒ˜ k•er TAk•et pAer. tAr S•VˆAmI tAr öit|•AÙelAr
30 emAiz Ž” k•T• b•leln/ "ŽÙel• öBu˜r ŒA|•AÉ meD•Y ey ek•Aen• Žk•iwr e(•e^ b•AD•• id•et pAer
2
"yid• ek•An b•Yi)˜ ö½Vrek• ib•ezx ik•C¢ ed•oyùAr ŒTb•A Ï öit|•AÙel•r meD•Y ey ek•Aen• Žk•iwek•
j“‘ öit|•A k•er ŒTb•A ek•An ik•C¢ eTek• inej“ek• pAln k•ret id•et pAer. 14S•VˆAmI yid• öit|•AÙelAr
ib•rt rAKAr öit|•• k•er tAh•el es eyn tAr öit|•• sµpekR• j“Anet eper esÙelAr pAlen b•AD•• n•
n• B˜Ae[˜. es” b•Yi)˜ eyn Œb•zY” y• öit|•A k•eriCl ed•y/ù tAh•el es” S˜¤I Œb••” öit|•Anu•sAer öetYk•iw
t• siWk•B˜Aeb• pAln k•er. ij“ins siWk•B˜Aeb• pAln k•reb. 15ik••–˜Þ yid• S•VˆAmI
163 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 30:16-31:35
öit|•Ar k•T• j“Anet pAer Žb•M esÙelAr pAlen 18
&u“im smˆS˜ÿ˜ yub•tI emeyùed•r b<•Ac•et id•et pAer•.
b•AD•• ed•y/ù tAh•el es öit|•AB˜eÒ˜r j“‘ d•AyùI TAk•eb.® ik••–˜Þ ek•b•l tKn” yid• tAed•r seÒ˜ ek•Aen• pur¨exr
16
öBu ˜ emAizek• Ï ŒA|•AÙel• id•eln. Ï eyQn sµpkR• n• eTek• TAek. 19Žrpr etAmr• yAr•
ŒA|•AÙel• h•l Žk•j“n pur¨x Žb•M tAr S˜¤Ir sµpekR•/ Œ‘A‘ elAek•ed•r h•tY• k•erC tAed•r öetYek• Œb••”
Žk•j“n ipt• Žb•M tAr k•‘Ar sµpekR•/ ey k•‘• izib•err b•A”er sAtid•n TAk•eb. etAmr• yid•
yub•tI Œb•S˜îAyù iptAr b•A¼Iet reyùeC. ek•b•lmA^ m]ted•h• SpzR k•er TAek• • tAh•elo
etAmAed•r izib•err b•A”er TAk•et h•eb. ïtIyù id•en
”•S•ˆó Aeyl
ù Iyrù • imid•ynù Iyeù d•r pAÂw• ŒAß*m, k•rl etAmr• Žb•M etAmAed•r b•ª•Ir• Œb••” inej“ed•r
öBu˜ emAizek• b•leln/ 2''ŒAim ”•S•óˆAeyùelr
31 elAek•ed•r imid•yù n Iyù e d•r prAij“t k•er
pib•^ k•reb. sˆ¹ˆÿm id•en etAmr• punrAyù Œb••” Ž”
Žk•” k•Aj“ k•reb. 20etAmr• Œb••” etAmAed•r smˆS˜ÿ˜
öitezAD• inet sAh•AyY k•reb••. tArper emAiz &u“im pireD•yù b•S˜¤ eD•Aeb. c•Am¼•/ pzm/ ŒTb•• k•AeWr qtrI
mAr• yAeb.® ey ek•Aen• ij“ins” etAmr• Œb••” eD•Aeb• Žb•M Zic•
3
sutrAM emAiz elAek•ed•r b•leln/ ''etAmAed•r h•eb.®
21
pur¨xed•r mD•Y eTek• qs‘ h•b•Ar j“‘ k•eyùk•j“nek• Žrpr yAj“k• ”ilyùAsr qs‘ed•r b•ll/ ''Ï
eb•eC nAo. imid•yùnIyùed•r ib•r¨eß“• l¼A” k•rAr j“‘ inyùmÙel• öBu˜ emAizek• id•eyùeCn. Ï inyùmÙel•
öBu˜ Ï smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r b•Yb•h•Ar k•reb•n. 4 ”•S•óˆAeyùelr es”sb• qs‘ed•r j“e‘/ yAr• yuß “ eTek• iP•er ŒAseC.
öetYk•iw pirb•AregAþI eTek• 1/000 elAk• eb•eC nAo. 22-23
ik••–˜Þ ŒAÙen ed•oyù• yAeb• Žmn @•b•YsAmýIr
5
esKAen ”•S•ˆó Aeyùelr pirb•AregAþI eTek• emAw 12/000 sµpekR• inyùm ŒAlAd••. etAmr• Œb••” esAn•/ räep•/
qs‘ TAk•eb.® iptl/ elAh••/ iwn ŒTb•• sIs• ŒAÙenr meD•Y id•eyù
6
emAiz es” 12/000 qs‘ek• yue ß“ pAWAeln. itin ineyù yAeb• Žb•M tArpr Ï ij“insÙelAek• j“l id•eyù
tAed•r seÒ˜ yAj“k• ”ilyùAserr pu^ pInh•sek• pirâ•Ar k•reb• tAh•el esÙel• pib•^ h•eb. yid• ek•Aen•
pAWAeln. pInh•s tAr seÒ˜ pib•^ @•b•YsAmýI/ iz[˜• @•b•YsAmýIek• ŒAÙen rAK• n• yAyù/ tAh•el etAmr•
o eB˜rI ineln. 7öBu˜r ŒAed•zmetA” ”•S•óˆAeyùelr Œb••” esÙelAek• j“l id•eyù pirâ•Ar k•reb. 24sˆ¹ˆÿ m
elAek•r• imid•yn ù Iyùed•r seÒ˜ yuß “ k•er smˆS˜ÿ˜ imid•yn
ù Iyù id•en etAmr• etAmAed•r smˆS˜ÿ˜ j“AmAk•Ap¼ pirâ•Ar
8
elAek•ed•r h•tY• k•rl. tAr• ey smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r k•reb• Žb•M tKn etAmr• Zic• h•eb. Žrper etAmr•
h•tY• k•eriCl tAed•r meD•Y iCeln ”ib•/ erk•m/ sUr/ izib•err meD•Y ŒAset pAreb.®
h•r
Ý Žb•M erb•• imid•yeù nr p<Ac•j“n rAj“•. tAr• trb•Airr 25
Žrper öBu˜ emAizek• b•leln/ 26''&u“im yAj“k•
sAh•AeyY ib•eyùAerr pu^ ib•ilyùmek•o h•tY• k•rl. ”ilyùAsr Žb•M smˆS˜ÿ entAr• smˆS˜ÿ b•ª•Ied•r/ pZed•r
9
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• imid•yùnIyù ˆS˜¤Ied•r Žb•M Žb•M qs‘r• yueß“• eysb• @•b•YsAmýI ineyù ŽesiCl
b•A•c•Aed•r b•ª•I k•er ineyù Žl. ŽCA¼Ao tAr• tAed•r esÙelA g,n• k•reb. 27Žrpr Ïsb• @•b•YsAmýI
emx/ egAr¨ Žb•M Œ‘A‘ ij“insp^o ineyù Žl. qs‘ed•r meD•Y/ yAr• yueß“ igeyùiCl Žb•M ”•S•óˆAeyùelr
10
Žrpr tAr• tAed•r smˆˆS˜ÿ zh•r Žb•M ýAm pui¼eyù b•Ak•I Œ‘A‘ elAek•ed•r meD•Y smAn B˜Aeg B˜Ag k•er
id•l. 11tAr• smˆS˜ÿ elAek•ed•r/ pZed•r Žb•M yue ß“ yA ed•eb. 28yueß“• igeyùiCl Žmn qs‘ed•r k•AC eTek•
epeyùiCl tA ineyù 12izib•er emAiz/ yAj“k• ”ilyùAsr Ïsb• @•b•YsAmýIr ik•C¢ ŒMz k•r ih•sAeb• ineyù nAo;
Žb•M ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ smˆS˜ÿ elAek•ed•r k•AeC Žl. es” ŒMziw h•eb• öBu˜r. öetYk• 500 iw @•b•YsAmýIr
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• Ž”smyù emAyùAeb•r y£•$enr j“e‘ Žk•iw k•er @•b•YsAmýI öBu˜r h•eb. Ž”sb•
ŸptYk•Ayù izib•r ˆ S˜îApn k•eriCl. Žiw iCl iyrIeh•Ar @•b•YsAmýIr Œ•–˜ÿB˜u$ )˜ h•l mAnux/ gr¨/ gAD•• Žb•M emx.
Œpr pAer y£•n $ nd•Ir pUb•iR d•ek. 13ŒAr emAiz/ yAj“k• 29
qs‘r• yuß“ eTek• luW k•er •eysb• @•b•YsAmýI ineyù
”ilyùAsr Žb•M ”•S•óˆAeyùelr entAr• qs‘ed•r seÒ˜ ŽesiCl tAr ŒeD•kR • B˜Ag @•b•YsAmýI ineyù nAo. Žrpr
ed•K• k•rAr j“e‘ izib•r eTek• eb•ireyù Želn. Ïsb• @•b•YsAmýI yAj“k• ”ilyùAsrek• id•eyù d•Ao. Ï
14
emAiz 1/000 qse‘r esnApit Žb•M 100 qse‘r ŒMziw h•eb• öBu ˜ r. 30Žb•M tArpr ”•S•óˆAeyùelr
esnApit/ yAr• yuß “ eTek• iP•er ŽesiCl tAed•r elAek•ed•r ŒMezr ŒeD•Rk• eTek•/ öetYk• 50 iw
öit ß*u ß“ h•eyùiCeln. 15emAiz tAed•r b•ll/ ''etAmr• •@•b•YsAmýIr j“‘ Žk•iw k•er ij“ins nAo. Ž”sb•
ek•n S˜¤IelAk•ed•r eb<•ec• TAk•et id•eyùeC•À 16ipeyùAer @•b•YsAmýIr meD•Y mAnux/ gr¨/ gAD••/ emx ŒTb•• Œ‘
ib•ilyùemr G•wnAr smyù Ž”sb• S˜¤IelAek•rA” öBu˜r ey ek•AenA pZ Œ•–˜ÿB˜u$ )˜ TAk•eb. Ï ŒMziw elb•Iyùed•r
k•AC eTek• ”•S•óˆAeyùlIyù pur¨xed•r dU•er sireyù id•eyùiCl id•eyù d•Ao k•Ar, elb•Iyùr• öBu˜r pib•^ t¡Ab•ur y ͈
Žb•M es”j“‘” öBu˜r elAek•ed•r meD•Y mh•AmArI k•er.®
h•eyùiCl. 17ŽKn smˆS˜ÿ imid•yùnIyù eCeled•r h•tY• 31
öBu˜ emAizek• y• ŒA|•A k•eriCeln emAiz Žb•M
k•er•. smˆS˜ÿ imid•yn ù Iyù S˜¤IelAk•ed•r h•tY• k•er• yAed•r ”ilyùAsr iWk• es” metA” k•Aj“ k•reln. 32qs‘r•
ek•Aen• nA ek•Aen• pur¨exr seÒ˜” eyQn sµpk$• iCl. 6/75/000 emx/ 3372/000 gr¨/ 3461/000 gAD••/ 35Žb•M
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 31:36-32:15 164

32/000 S˜¤IelAk• seÒ˜ ineyù ŽesiCl. :orA es”sb• j“imiw tAed•r pZed•r pe(• Kub•” ŸpeyAgI. 2 es”
S˜¤IelAk• yAed•r ek•Aen• pur¨exr seÒ˜ eyQn sµpk$• k•Are, räeb•, Žb•M gAed•r pirb•AregAþIr elAek•r•
iCl n•.ò 36ey sb• qs‘r• yueß“• igeyùiCl tAed•r emAiz/ yAj“k• ”ilyùAsr Žb•M elAek•ed•r entAed•r
-
öAepYr ŒeD•Rk• ŒMz h•l 3/37/500 iw emx. 37tAr• seÒ˜ k•T• b•ll. 3 4tAr• b•ll/ ''ŒAmAed•r ŒTRAí
öBu˜ek• 675 iw emx id•eyùiCl. 38qs‘r• 36/000 iw ŒApnAed•r esb•k•ed•r Œenk• gb•Aid• pZ ŒAeC Žb•M
gr¨ epeyùiCl. tAr• 72 iw gr¨ öBu˜ek• id•eyùiCl. ey j“im öBu˜ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r j“‘ j“yù k•eriCeln
39
qs‘r• 30/500 iw gAD•• epeyùiCl. tAr• öBu˜ek• esiw pZed•r pe(• Kub•” ŸpeyAgI. Ž” ed•ezr
61 iw gAD•• id•eyùiCl. 40qs‘r• 16/000 •S˜¤IelAk• Œ•–˜ÿB$u˜)˜ j“AyùgAÙel• iCl ŒXAerAí/ d•Ieb•An/ yAesr/
epeyùiCl. tAr• öBu˜ek• k•r ih•eseb• 32 j“n S˜¤IelAk•
inè•/ ih•xaeb•An/ ”ilyùAlI/ esb•Am/ neb•• o ib•eyùAn.
id•eyùiCl. 41öBu˜ emAizek• eymn ŒAed•z k•eriCeln 5
tAr• b•ll/ "yid• ŒApnAr KuzI h•yù tAh•el Ž”
es” ŒAed•zmetA” itin yAj“k• ”ilyùAsr öBu˜r j“‘ j“AyùgAiw ŒAmAed•r id•eyù id•et pAern. ŒAmAed•r y£•n $
Ï sk•l Ÿph•Ar sAmýI id•eyùiCeln. nd•Ir Œpr pAez ineyù yAeb•n n•.®
42
qs‘ed•r þˆArA luiãt @•eb•Yr ŒeD•Rk•/ y• emAiz 6
emAiz räeb•, Žb•M gAed•r pirb•AregAþIr
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“‘ ŒAlAd•• k•eriCeln tA elAek•ed•r b•leln/ ''etAmrA yKn ŽKAen ˆS˜îAyùIB˜Aeb•
g,n• k•er ed•KA egl. 43elAek•r• 3/37/500 iw emx/ b•sb•As k•reb• tKn ik• etAmr• etAmAed•r B˜A”ed•r
44
yueß“• eyet ed•eb•À 7etAmr• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
36/000 gr¨/ 4530/500 gAD••/ 46Žb•M 16/000 S˜¤IelAk•
epeyùiCl. 47emAiz öBu˜r j“‘ öetYk• 50 iw @•b•YsAmýI
inr¨ísAh• k•rAr ec•X• k•rC ek•nÀ etAmr• tAed•r
ipC¢ Žk•iw k•er ij“ins ineyùiCeln. Žr meD•Y pZ inr¨ísAh• k•rC yAet tAr• nd•I pAr n• h•yù Žb•M
Žb•M mAnux Œ•–˜ÿB$u˜)˜ iCl. Žrpr itin Ï sk•l @•b•Yö½Vr tAed•r ey ed•z id•eyùeCn es” ed•z ŒiD•ýh•, nA
sAmýI elb•Iyùed•r id•eyùiCeln/ k•Ar, tAr• öBu˜r pib•^
k•er? 8 etAmAed•r iptArAo ŒAmAr seÒ˜ iWk• Žk•”
t¡Ab•ur r(•,Aeb•(•, k•retn. öBu˜ eymn ŒAed•z b•Yb•h•Ar k•eriCl. k•Aed•z-b•e,Ryù ed•ziw ed•KAr j“nY
k•eriCeln emAiz iWk• esB˜Aeb•” Ž” k•Aj“iw k•reln. ŒAim ik•C¢ Ùˆ¹ˆÿc•r esKAen pAiWeyùiClAm. 9Ï smˆS˜ÿ
48
Žrpr qs‘ed•r entAr• :1/000 j“n pur¨exr elAek•r• ”eÅk•Aelr ŸptYk•• py$•–˜ÿ igeyùiCl. tAr•
Ÿß$“tn entAr• Žb•M 100 j“n pur¨exr Ÿß$“tn ed•ziw ed•eKiCl Žb•M Ï smˆS˜ÿ elAek•r• ”•S•óˆAeyùelr
entAr•ò emAizr k•AeC Želn. 49tAr• emAizek• elAek•ed•r ŽtwA” inr¨ísAh k•eriCl ey öBu˜ tAed•r
b•leln/ ''ŒAmr• ŒApnAr esb•k•r•/ Œ•mAed•r ey j“Ayùg• id•eyùiCeln/ esKAen eyeto tAr• ŒS•ˆV Ik•Ar
qs‘ed•r g,n• k•eriC. ŒAmr• tAed•r k•AŸek•” b•Ad• k•eriCl. 10öBu˜ Ï elAek•ed•r öit öc•Ø ß*u ß“ h•eyù
id•” in. 50sutrAM ŒAmr• öetYk• qs‘r k•AC eTek• öit|•A k•eriCelnÉ
öBu˜r Ÿph•Ar ineyù ŽesiC. ŒAmr• esAn•r qtrI 11
'imzr eTek• ŽeseC Žmn 20 b•Cr ŒTb•• tAr
b•Aæ-b•Þ“nI/ k•iÃï“r ŒlMk•Ar/ ŒAMiw/ mAk•i¼ Žb•M eb•zI b•yùSˆð˜ ek•Aen• elAk•” es” ed•z ed•KAr Œnumit
k•ãh•Ar ineyù ŽesiC. ŒAmAed•r Zic• k•rAr j“‘ öBu˜ek•
pAeb• n• ey ed•z ŒAim Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• Žb•M yAek•Aeb•r
Ž” sk•l Ÿph•Ar ed•oyù• h•e•C.® k•AeC ed•b• b•el ˆöit|•A k•eriClAm. ik••–˜Þ tAr•
51
sutrAM emAiz esAn• id•eyù qtrI Ï smˆS˜ÿ˜ siWk•B˜Aeb• ŒAmAek• Œnusr, k•erin. sutrAM k•Aelb•
@•b•YsAmýI ineyù esÙelA yAj“k• ”ilyùAsrek• id•eln.Žb•M iyeh•AzUyù CA¼• ŒAr ek•Ÿ Ž” ed•z pAeb• n•.
52 12
1/000 j“n pur¨exr Ÿß$“tn entAr• Žb•M 100 j“n k•Ar, k•insIyù egAþIBu˜)˜ iyPU•iår pu^ k•Aelb• Žb•M
pur¨exr Ÿß$“tn entAr• ey• esAn• id•eyùiCeln tAr nUenr pu^ iyeh•AzUyù öBu˜ek• siWk•B˜Aeb• Œnusr,
emAw oj“n iCl öAyù 420 pAŸØ. 53qs‘r• yuß “• k•eriCl?¾
eTek• ey sk•l @•b•YsAmýI ineyù ŽesiCl tAr b•Ak•I 13
''”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ˆöˆit öBu˜ öˆc•Ø ß*uß“
ŒMz tAr• inej“ed•r k•AeC ereK id•eyùiCl. 54öit h•eyùiCeln. es” k•Are, öBu˜ Ï elAek•ed•r 40 b•Cr
1/000 j“n pur¨exr Ÿß$“tn entAed•r k•AC eTek• mr¨BU˜imet b•As k•ret b•AD•Y k•eriCeln. yAr• öBu˜r
Žb•M öit 100 j“n pur¨exr Ÿß$“tn entAed•r k•AC ib•r¨eß“ pApk•AyRY k•eriCl tAed•r sk•lek•” öBu˜
eTek• esAn• ineyù emAiz Žb•M yAj“k• ”ilyùAsr es” tAed•r m]&u“Y py$•–˜ÿ mr¨BU˜imet G•uer eb•¼Aet b•AD•Y
esAn• smAgm t¡Ab•uet rAKeln. öBu˜r sAmen Ž” k•eriCeln. 14etAmAed•r iptAr• ey k•Aj“ k•eriCeln
Ÿph•Ar ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r j“e‘ S•åi] tic•H ih•sAeb•
ŽKn etAmr• es” Žk•” k•Aej“r punrAb•]i% k•reC•.
iCl. etAmr• pApI elAek•r•/•etAmr• ik• c•Ao ey/ öBu˜
tAr elAek•ed•r ib•r¨eß“• ŒAegr eTek•o ŒAro eb•zI
y£•n$ nd•Ir pbU •iR d•ek•r pirb•AregAþI ß*uß“ h•nÀ 15etAmr• yid• öBu˜ek• Œnusr, k•r• eCe¼
räeb•, Žb•M gAed•r pirb•AregAþIet Œenk• d•Ao/ tAh•el öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ŒAro
32 gb•Aid• pZ iCl. Ï elAek•r• yAesr o d•IG•Rid•enr j“‘ mr¨BU˜imet TAk•et b•AD•Y k•reb•n.
igilyùed•r k•AeC j“im ed•eKiCl. tAr• ed•Kl ey/ Ž” Ž”B˜Aeb• etAmr• Ž” smˆS˜ÿ elAek•ed•r Db•Ms k•reb.®
165 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 32:16-33:6
16
ik••–˜Þ räeb•e,r Žb•M gAed•r pirb•AregAþIr öitš¨it k•eriC. 32ŒAmr• öBu˜r sAmen y£•$n nd•I
elAek•r• emAizr k•AeC igeyù b•ll/ ''ŒAmr• ŒAmAed•r pAr h•eyù k•nAn ed•ez yAb•/ ik••–˜Þ y£•n
$ nd•Ir pUb•iR d•ek•r
s•–˜ÿAned•r j“e‘ ŽKAen zh•r qtrI k•reb•• Žb•M ed•z” h•l ŒAmAed•r ŒˆMz.®
ŒAmAed•r pZed•r j“‘ eK<AyùA¼ ge¼ &u“leb••. 17tAh•el 33
sutrAM gAed•r elAek•ed•r/ räeb•e,r elAek•ed•r
ŒAmAed•r s•–˜ÿAnr• Ž” ed•ez b•sb•Ask•ArI Œ‘A‘ Žb•M mn>iz pirb•AregAþIr ŒeD•Rk• elAk•ek• emAiz
elAek•ed•r eTek• inrAped• TAk•et pAreb. ik••–˜Þ ŒAmr• es” ed•z id•eyùiCeln. :mn>iz iCeln eyAexeP•r pu^.ò
Kub• KuzI men” Žigeyù Žes ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ ”emArIyùed•r rAj“• sIeh•Aenr rAj“Y Žb•M b•Azenr rAj“•
elAek•ed•r sAh•AyY k•rb• ey py$•–˜ÿ nA tAed•r inej“ed•r oegr rAj“Y es” ed•ezr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ iCl. Ï j“AyùgAr
ed•ez ineyù ŒAsb. 18”•S•óˆAeyùelr öetYek• tAr j“imr ŒAezpAezr smˆS˜ÿ˜ zh•r Ï ed•ezr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ iCl.
ŒMz nA pAoyù• pyR•–˜ÿ ŒAmr• b•A¼I iP•reb•• n•. 19y£•$n 34
gAed•r elAek•r• d•Ieb•An/ ŒwAerAí o ŒerAeyùr
nd•Ir piü‚m id•ek•r ek•Aen• j“im ŒAmr• eneb•• n•. Žb•M 35ŒwaAerAí-ezAP•n/ yAesr o ygaib•h• Žb•M 36qb•í-
y£•$n nd•Ir ek•b•lmA^ pUb•Rid•ek•r j“im” ŒAmAed•r.® inè• o qb•í-h•Ar, zh•rÙil Kub• z)˜ öAc•Ir id•eyù
20
sutrAM emAiz tAed•r b•ll/ ''etAmrA yid• ge¼ &u“eliCl Žb•M pZed•r j“‘ eK<AyùA¼ qtir
ŽÙelAr sb•wA” k•er•/ tAh•el Ž” j“im etAmAed•r k•eriCl.
h•eb•; ik••–˜Þ etAmAr qs‘ed•r Œb••” öBu˜r sAmen 37
räeb•e,r elAek•r• ih•xa e b•An/ ”ilyù A lI/
yueß“• eyet h•eb. 21etAmAed•r qs‘r• Œb••” y£•$n ik•iryùATiyùm/ 38neb••/ b•Ala-imeyùAn Žb•M isb•am• zh•r
nd•I pAr k•reb• Žb•M zߨed•r ed•ztYAg k•ret b•AD•Y ge¼ &u“eliCl. tAr• tAed•r punRgiWt zh•rÙelAr
k•reb. 22öBu˜ ŒAmAed•r sb•A”ek• j“im ŒiD•ýh•Š k•ret ŒAegr nAmÙelA” ereKiCl ik••–˜Þ neb•• Žb•M b•Ala-
sAh•AyY k•rAr per/ etAmr• b•A¼I iP•er eyet pAer•. imeyùAenr nAm pirb•t$n k•eriCl.
tKn öBu˜ Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• etAmAed•r ed•AxI 39
mn>izr pu^ mAKIerr pirb•AregAþIr elAek•r•
men k•reb• n•. tKn öBu˜ etAmAed•r Ž” j“im inet igilyùed• igeyù esKAen b•sb•Ask•ArI ”emArIyùed•r
ed•eb•n. 23ik••–˜Þ etAmr• yid• Ž”Ùel• n• k•er•/ tAh•el prAij“t k•eriCl. 40es” k•Are, emAiz mn>iz
etAmr• öBu˜r ib•r¨eß“• pAp k•reb• Žb•M Žw• iniü‚t pirb•AregAþIr mAKIrek• igilyùd• id•eln Žb•M tAed•r
ej“en rAeK• ey/ etAmr• etAmAed•r pAepr j“‘ zAiˆS˜ÿ˜ pirb•Ar esKAen S˜îAyùIB˜Aeb• b•sb•As Zr¨ k•rl. 41mn>iz
pAeb. 24etAmrA etAmAed•r ˆs•–˜ÿAned•r j“‘ zh•r Žb•M egAþIr yAyùIr esKAenr eCAew• eCAew• ýAmÙelAek•
etAmAed•r pZed•r j“‘ eK<AyùA¼ qtrI k•er•; ik••–˜Þ ŒiD•k•Ar k•rl. Žrpr es Ï ýAmÙel•r nAm id•eyùiCl
etAmr• y• zpT k•eriCel esÙelAo Œb••” yAyùIerr zh•r sk•l. 42k•nAí Žb•M Žr k•AeCr eCAew•
ek•Aer•.® eCAew• zh•rÙelAek• enAb•h• prAij“t k•eriCl. Žrpr
25
tKn gAed•r Žb•M räeb•e,r pirb•AregAþIr es inej“r nAmAnu s Aer es” j“Ayù g Arù nAmk•r,
elAek•r• emAizek• b•ll/ ''ŒAmrA ŒApnAr esb•k•/ k•eriCl.
ŒApin ŒAmAed•r Ùr¨/ sutrAM ŒApin y• b•leb•n
ŒAmr• eswA” k•rb. 26ŒAmAed•r S˜¤Ir•/ s•–˜ÿAnr• Žb•M
ŒAmAed•r smˆS˜ÿ˜ pZ igilyùed•r zh•rÙelAet TAk•eb. imzr eTek• ”•S•ˆó Aeyeù lr yA^A
27
ik••–˜Þ ŒAmr• ŒApnAr esb•k•r• y£•$n nd•I pAr h•b.
ŒAmAed•r öBu˜r k•T•met• ŒAmr• öBu˜r sAmen yueß“r 33 emAiz Žb•M h•AerA, imzr eTek• ”•S•óˆAeyùelr
elAek•ed•r enï ׈ id•eyù ib•iB˜å d•el B˜Ag k•er
j“‘ Žigeyù yAeb••.® ineyù igeyùiCeln. 2tAr• ey j“AyùgAÙelAet ‹m,
28
sutrAM emAiz/ yAj“k• ”ilyùAsr/ nUenr pu^ k•eriCl/ öBu˜r ŒA|•• ŒnuyAyùI emAiz es j“AyùgAÙel•
iyeh•AzUyù Žb•M ”•S•óˆAeyùelr pirb•AregAþIÙelAr smˆS˜ÿ sµpekR• ileKiCeln. tAed•r yA^Ar pyRAyùÙil ŽKAen
entAed•r tAed•r ib•xyù Ž” ined$•z id•eln. 29emAiz ed•oyù• h•lÉ
tAed•r b•ll/ ''gAd• Žb•M räeb•e,r mAnuexrA y£•$n nd•I 3
öTm mAesr 15tm id•en tAr• rAimexx tYAg
pAr h•eb• Žb•M öBu˜r sAmen eTek• yueß“ yAeb. tAr• k•eriCl. es”id•n sk•Ael inˆS˜ÿ A rpeb•R r per
etAmAed•r es” ed•z inet sAh•AyY k•reb• Žb•M tAed•r ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• j“eyùr ˜B˜Ò˜Iet tAed•r h•At Ÿ<c•¢
ed•ezr ŒMz ih•eseb• &u“im igilyùed•r ed•z id•eyù ed•eb. k•er imzr eTek• eb•ireyù ŽesiCl. imzerr smˆS˜ÿ
30
tAr• öit|•A k•ereC ey k•nAn ed•z ŒiD•k•Ar k•ret elAk• tAed•r ed•eKiCl. 4 öBu˜ yAed•r h••tY• k•eriCeln
tAr• etAmAed•r sAh•AyY k•reb. ik••–˜Þ yid• tArA es” öTmj“Ated•r imzrIyùr• es” smyù k•b•r id•i•Cl.
etAmAed•r qs‘ed•r seÒ˜ pAr n• h•yù tAh•el tAr• imzerr ed•b•ge,r ib•r¨eß“o öBu ˜ t¡ A r ib•c•Ar
ek•b•lmA^ k•nAen Žk•iw Œep(•Ak]•t eCAw j“imr ŒMz ed•iKeyùiCeln.
5
pAeb.® ”•S•ó ˆ A eyù e lr elAek•r• rAimexx tYAg k•er
31
gAd• Žb•M räeb•e,r elAek•r• Ÿ%r id•l/ "öBu˜ sueO•Aetr Ÿe£•e• yA^• k•eriCl. 6sueO•Aí eTek• tAr•
y• ŒAed•z k•ereCn iWk• esw• k•rAr j“‘ ŒAmr• ŽTemr id•ek• yA^• k•eriCl. elAek•r• esKAen
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 33:7-52 166

mr¨BU˜imr öAe•–˜ÿ izib•r ˆS˜îApn k•eriCl. 7 tAr• ŽTm 30


h•zaemAn• tYAg k•er emAexerAet izib•r ˆS˜îApn
tYAg k•er pI-h•h•IerAetr id•ek• yA^• k•eriCl. Ž” k•eriCl.
31
j“Ayù g Aiw b•Al-seP•Aenr k•AeC iCl. elAek•r• emAexerAí tYAg k•er b•enyùAk•en izib•r ˆ S˜îApn
imgaed•Aelr k•AeC izib•r S˜îApn k•eriCl. 8 elAek•r• k•eriCl.
32
pI-h•h•IerAt tYAg k•er smue@•r mD•Y id•eyù eh•¡ewiCl. b•enyùAk•n tYAg k•er eh•Ara-h•igda•ged• izib•r ˆS˜îApn
tAr• mr¨BU˜imr id•ek• igeyùiCl/ Žrpr itnid•n D•er k•eriCl.
33
ŽTm mr¨BU˜imr mD•Y id•eyù eh•¡ewiCl. elAek•r• mArA eh•Ara-h•igda•ged• tYAg k•er ywab•ATAet izib•r
nAmk• ˆS˜îAen izib•r ˆS˜îApn k•eriCl. ˆS˜îApn k•eriCl.
9 34
elAek•r• mArA tYAg k•er ŽlIem igeyùiCl Žb•M ywab•AT• tYAg k•er Œeº•A,Aet izib•r ˆS˜îApn
esKAen” izib•r ˆS˜î•pn k•eriCl. esKAen 12 iw J“,RA k•eriCl.
35
Žb•M 70 iw eKju“r gAC iCl. Œeº•A,• tYAg k•er ”íiseyùAn-egb•er izib•r
10
elAek•r• ŽlIm tYAg k•er sUP• sAgerr k•AeC S˜îApn k•eriCl.
36
izib•r ˆS˜îApn k•eriCl. ”íiseyùAn-egb•r tYAg k•er sIn mr¨BU˜imr
11
sUP• sAgr tYAg k•rAr per elAek•r• sIn k•Aed•ez izib•r ˆS˜îApn k•eriCl.
37
mr¨BU˜imet izib•r ˆS˜îApn k•eriCl. k•Aed•z tYAg k•er eh•Aer izib•r ˆS˜îApn k•eriCl.
12
Žrpr sIn mr¨BU˜im tYAg k•er d•pak•Aet izib•r ”ed•Am ed•ezr sImAe–˜ÿ Ž” pb•Rtiw iCl. 38yAj“k•
S˜îaApn k•eriCl. h•AerA, öBu˜r k•T• mA‘ k•er eh•Ar pb•Retr oper
13
d•pka •• tYAg k•er ŒAlUez izib•r S˜îApn k•eriCl. igeyùiCeln. es” j“AyùgAyù pÇ•ˆm mAesr öTm id•en
14
ŒAlUz tYAg k•er rP•Id•Iem izib•r ˆS˜îApn h•AerA, mAr• igeyùiCeln. ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• imzr
k•eriCl. es” ˆS˜îAen elAek•ed•r p•n k•rAr ŸpeyAgI tYAg k•rAr per es”iw iCl 40 tm b•Cr. 39eh•Ar
ek•Aen• j“l iCl n•. pb•Retr oper mAr• yAoyùAr smyù h•AerAe,r b•yùs
15
elAek•r• rP•Id•Im tYAg k•er sInyù mr¨BU˜imet iCl 123 b•Cr.
40
izib•r ˆS˜îApn k•eriCl. k•nAn ed•ezr enegeB˜ ŒrAd• nAem Žk•iw zh•r
16
sInyù mr¨BU˜im tYAg k•er ik•eº•Aí-h•%Ab•Aet izib•r iCl. es” zh•er k•nAenr rAj“• ZeniCeln ey
S˜îApn k•eriCl. ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ŒAseC. 41elAek•r• ˆeh•Ar pb•Rt
17
elAek•r• ik•eº•Aí-h•%Ab•• tYAg k•er h•íeserAet tYAg k•eriCl Žb•M sla e mAnAet izib•r ˆ S ˜î A pn
izib•r S˜îApn k•eriCl. k•eriCl.
18 42
h•íeserAt tYAg k•rAr per irímAet izib•r elAek•r• slaemAn• tYAg k•er pUenAen izib•r
S˜îApn k•eriCl. ˆS˜îApn k•eriCl.
19 43
irím• tYAg k•er ireµ•åA,-epres izib•r ˆS˜îApn pUenAn tYAg k•er oeb•Aet izib•r ˆS˜îApn k•eriCl.
44
k•eriCl. oeb••í tYAg k•er ”yùI-Œb•ArIem izib•r S˜îApn
20
ireµ•åA,-eprs tYAg k•er ilb•n a Aet izib•r ˆS˜îApn k•eriCl. Ž” j“AyùgAiw emAyùAb• ed•ezr sImAe•–˜ÿ
k•eriCl. Œb•ˆiS˜ît iCl.
21 45
ilb•an• tYAg k•er irsa s Aet izib•r S˜îApn elAek•r• ”yùIm :”yùI-Œb•ArIemò tYAg k•er
k•eriCl. d•Ieb•An-gAed• izib•r ˆS˜îApn k•eriCl.
22 46
irsas• tYAg k•er k•eh•lATAyù izib•r ˆS˜îApn d•Ieb•An-gAd• tYAg k•er ŒlaemAn-id•b•LATiyùem
k•eriCl. izib•r ˆS˜îApn k•eriCl.
23 47
k•eh•lATA tYAg k•er ezP•r pb•Ret izib•r S˜îApn ŒlaemAn-id•b•LATiyùm tYAg k•er neb•Ar k•AeC
k•eriCl. Œb•ArIm pb•Retr oper izib•r ˆ S˜îApn k•eriCl.
24 48
ezP•r pb•Rt tYAg k•er h•rAd•Aet izib•r S˜îApn Œb•ArIm pb•Rt tYAg k•er emAyùAeb•r y£•$n
k•eriCl. ŸˆptYk•Ayù izib•r ˆS˜îApn k•eriCl. iyrIeh•Ar Œpr
25
h•rAd•A• tYAg k•er meKelAet izib•r ˆS˜îApn pAer y£•$n nd•Ir k•AeC Ž” j“AyùgAiw iCl. 49tAr•
k•eriCl. emAyùAeb•r y£•$n ŸptYk•Ayù y£•$n nd•I b•rAb•r izib•r
26
meKelAí tYAg k•er th•et izib•r ˆS˜îApn ˆS˜îApn k•eriCl. tAed•r izib•r qb•í-iyzIemAí eTek•
k•eriCl. ŒAeb•l-izwIm py$–˜ÿ˜ ˜ib•ˆS˜ÿ]t iCl.
27
th•í tYAg k•er etrh•et izib•r S˜îApn k•eriCl. 50
es”ˆ S˜îAen öBu˜ emAizek• b•leln/ 51''”•S•óˆAeyùelr
28
etrh• tYAg k•er imík••et izib•r ˆS˜îApn elAek•ed•r Ž” k•TAÙil b•elAÉ etAmr• y£•$n nd•I
k•eriCl. pAr h•eyù k•nAenr ŒB˜Y•–˜ÿer öeb•z k•reb. 52esKAnk•Ar
29
imík•• tYAg k•er h•zaemAnAet izib•r S˜îApn ŒiD•b•AsIed•r etAmrA dU•r k•er ed•eb. etAmr• tAed•r
k•eriCl. smˆS˜ÿ eKAd•A” k•r• mUi%$ o öitmAed•r Db•Ms k•reb•
167 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 33:53-35:5
Žb•M tAed•r pUj“Ar smˆS˜ÿ Ÿ•c•ˆS˜îAnÙel• Db•Ms k•reb. meD•Y BU˜imiwek• B˜Ag k•er ed•oyùAr j“‘ etAmr• G<•uiw
53
etAmr• es” j“Ayù g • ŒiD•k•Ar k•er esKAen” c•Aleb. 14räeb•, o gAed•r pirb•AregAþI Žb•M mn>iz
ˆS˜îAyùIB˜Aeb• b•sb•As k•reb•/ k•Ar, ŒAim” es” j“•yùgAiw pirb•AregAþIr ŒeD•Rk• tAed•r ed•z eb•eC ineyùeC. 15Ï
etAmAed•r idi•C. Ž” j“AyùgAiw ek•b•lmA^ etAmAed•r éiw Žb•M ŒeD•Rk• pirb•AregAþI iyrIeh•Ar k•AeCr ed•z
egAþIÙilr h•eb. 54etAmAed•r egAþIr öetYek• Ž” ineyùiCl. tAr• y£•n $ nd•Ir pUb•R id•ek•r j“im ineyùiCl.®
ed•ezr ŒMz pAeb. etAmr• G<•uiw ec•el isß“A•–˜ÿ eneb• 16
Žrpr öBu˜ emAizek• b•leln/ 17''ed•z B˜Ag k•er
ek•An pirb•Ar ed•ezr ek•An ŒˆMz pAeb. b•¼ pirb•Ar ed•oyùAr k•Aej“/ Ž” smˆS˜ÿ elAek•r• etAmAek• sAh••yY
ed•ezr b•¼ ŒMz pAeb. eCAew• pirb•Ar ed•ezr eCAw k•reb•É yAj“k• ”ilyùAsr/ nUenr pu^ iyeh•AzUyù Žb•M
ŒMz pAeb. c•Al• G<•uiw ed•iKeyù ed•eb• ek•An pirb•Ar 18
smˆS˜ÿ pirb•AregAþIr entAr•. esKAen öetYk•
ed•ezr ek•An ŒMz pAeb. öetYk• pirb•AregAþI ed•ez pirb•AregAþI eTek• Žk•j“n k•er ent• TAk•eb•n. Ï
tAr ŒMz pAeb. smˆS˜ÿ elAek•r• ed•z B˜Ag k•reb. 19Ž”Ùel• h•el•
55
"etAmr• yid• Ï ed•ezr ŒiD•b•AsIed•r ed•z CA¼et entAed•r nAmÉ
b•AD•Y n• k•r teb• yAed•r etAmrA TAk•et ed•eb•/ tAr• iyh•Ýd•• pirb•AregAþI eTek• iyPU•iår pu^ k•Aelb.
etAmAed•r sAmen öc•¢r smˆs´• ineyù ŒAseb. tAr• 20
izimeyùAenr pirb•AregAþI eTek• Œµ•åIh•Ýed•r pu^
h•eb• etAmAed•r ec•AeK b•Ailr metA Žb•M etAmAed•r zmUeyùl.
21
pAez k<•AwAr met• h•eb. etAmr• eyKAen b•As k•reb• ib•‘AmIn pirb•AregAþI eTek• ik•zaelAenr pu^
esKAen tAr• öc•¢r sms´• ineyù ŒAseb. 56etAmr• ”lId•d.
22
yid• Ï smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r etAmAed•r ed•ez TAk•et d•Aenr pirb•AregAþI eTek• ygailr pu^ b•uiO.
d•Ao/ tAh•el ŒAim tAed•r öit y• k•ret ec•eyùiClAm 23
eyAexeP•r Ÿ%rpur¨xed•r mD•Y eTek• mn>izr
t• etAmAed•r öit k•reb••.® pirb•AregAþI eTek• ŽeP•Aed•r pu^ h•åIeyùl.
24
”•Pó•iyùm pirb•AregAþI eTek• izˆˆ¹ˆÿenr pu^
k•nAenr sImA•–˜ÿ k•mUeyùl.
öBu ˜ emAizek• b•leln/ 2 ''”•S•óˆAeyùelr 25

34 elAek•ed•r Ž” ŒAed•z d•Ao. etAmr• k•nAn


sb•U l U n pirb•AregAþI eTek• p,R e k•r pu ^
”lIxAP•,.
26
ed•ez ŒAseC•. etAmr• Ž” ed•zek• prAij“t k•reb. ”xAKr pirb•AregAþI eTek• Œsa s enr pu ^
etAmr• smˆý k•nAn ed•ziwek• ŒiD•ýh•, k•reb. 3d•i(•, plaiweyùl.
27
id•ek• etAmr• ”ed•Aemr k•AeC sIn mr¨BU˜imr ik••C¢ ŒAezr pirb•AregAþI eTek• zelAimr pu^ Œh•Ih•dÝ .
ŒMz pAeb. lb•, sAgerr d•i(•, öAe–˜ÿ etAmAed•r 28
nˆ¹ˆÿAil pirb•AregAþI eTek• Œµ•åIh•Ýed•r pu^
d•i(•, sImA•–˜ÿ Zr¨ h•eb. 4 Žiw Œß*bb•Iemr d•i(•, pd•eh•l.®
id•k• Œitß*m k•reb. Žiw sIn mr¨BU˜imr mD•Y id•eyù
29
yAeb• k•Aed•z-b•e,Reyùr Žb•M tArper h•ísr-Œd• Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r meD•Y k•nAenr j“im B˜Ag
tArper Žiw ŒsaemAenr mD•Y id•eyù yAeb. 5ŒsaemAn k•er ed•oyùAr j“‘ öBu˜ Ï smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r menAnIt
eTek• Ž” sImA•–˜ÿ imzerr nd•I pyR•–˜ÿ˜ ib•ˆS˜ÿ]t h•eb• k•eriCeln.
Žb•M Žiw ezx h•eb• BU˜mD•YsAger. 6 etAmAed•r piü‚m
sImA•–˜ÿ h•eb• BU˜mD•YsAgr. 7 etAmAed•r Ÿ%r sImA•–˜ÿ˜ elb•Iyeù d•r zh•r
öBu˜ emAizr seÒ˜ k•T• b•leln. Žiw h•eyùiCl
Zr¨ h•eb• BU˜mD•YsAgr eTek• Žb•M Žiw ib•ˆS˜ÿ]t h•eb•/
eh•Ar pbR•t ilb•AenAn py$–˜ÿ. 8 eh•Ar pb•Rt eTek• Žiw
eleb•A h•mAt py$–˜ÿ yAeb• Žb•M tArper sd•Ad• py$–˜ÿ˜.
35 iyrIeh•Ar Œpr pAer y£•$n nd•Ir k•AeC
emAyù A eb•r y£•$ n ŸptYk•Ayù . öBu ˜ b•leln/
9 2
Žrpr es” sImA•–˜ÿ ise•Pó•A, py$–˜ÿ yAeb• Žb•M Žiw ''”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r b•el•/ tAed•r j“imr ŒMz
ezx h•eb• h•ísr-Ïnen. sutrAM esiw” etAmAed•r Ÿ%r eTek• ik•C¢ zh•r elb•Iyùed•r id•et. ”•S•óˆAeyùelr
sImA•–˜ÿ˜. 10etAmAed•r pUb•R sImA•–˜ÿ Zr¨ h•eb• h•ísr-Ïnen elAek•ed•r Ÿic•í Ï smˆS˜ÿ zh•r Žb•M tAr ŒAezpAezr
Žb•M Žiw zP•Am pyR•–˜ÿ yAeb. 11zP•Am eTek• sImA•–˜ÿiw pZc•Are,r ŸpeyAgI j“imÙil elb•Iyùed•r id•eyù
Ïenr pUb•R eTek• irb•LA pyR–˜ÿ yAeb. sImA•–˜ÿiw ik•eårí ed•oyù•. 3elb•Iyùr• Ï smˆS˜ÿ zh•er b•As k•ret s(•m
ôed•r pAez pAh•Ae¼r sImA•–˜ÿ b•rAb•r ib•ˆS˜ÿ]t h•eb. h•eb. ŒAr elb•Iyùed•r smˆS˜ÿ egAr¨ Žb•M Œ‘A‘ pZ
12
Žrpr sImA•–˜ÿiw y£•$n nd•Ir sImA•–˜ÿ b•rAb•r ib•ˆS˜ÿ]t Ï zh•err ŒAezpAezr c•Are,ApeyAgI BU˜im eTek• KAd•Y
TAk•eb. Žiw lb•, sAger igeyù ezx h•eb. ÏÙelA” sMýh• k•ret s(•m h•eb. 4ey pirmA, j“im etAmr•
h•l etAmAr ed•ezr c•ArD•Aerr sImAn•.® elb•Iyùed•r ed•eb•/ t• h•l zh•err öAc•Ierr eTek• 1/500
13
es” k•Are, emAiz ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Ž” Pu•w b•A”err smˆS˜ÿ˜ j“im. 5 ŽCA¼Ao zh•err pUb•Rid•ek•r
ŒAed•z id•eyùiCeln/ "Ž” es” ed•z eyiw etAmr• 3/000 Pu•w dU•r ׈ pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ j“im/ zh•err d•i(•,
pAeb• Žb•M nyùiw egAþI o mn>izr egAþIr ŒeD•Rek•r id•ek•r 3/000 Pu•w dU•r ׈ pyR•–˜ÿ˜ smˆS˜ÿ j“im/ zh•err
g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 35:6-33 168

piü‚m id•ek•r 3/000 Pu•w dU•r ׈ pyR•–˜ÿ˜ smˆS˜ÿ j“im/ k•er tAh•el es Žk•j“n KunI. tAek• Œb••” h•tY•
Žb•M zh•err Ÿ%r id•ek•r 3/000 Pu•w dU•r ׈ py$–˜ÿ˜ k•r• Ÿic•í. m]t b•Yi)˜r pirb•Aerr ey ek•Aen• Žk•j“n
smˆS˜ÿ j“im elb•Iyùed•r h•eb. :Ï smˆˆS˜ÿ j“imr mAJ“KAen sd•s´ es” h•tYAk•ArIr pü‚Aß“Ab•n k•er tAek• h•tY•
zh•riw TAk•eb.ò 6 Ï zh•rÙelAr meD•Y Cyùiw zh•r k•ret pAer.
22
h•eb• inrAp%Ar j“‘. yid• ek•Aen• b•Yi)˜ G•wnAc•eß*• ''ik••–˜Þ Žk•j“n b•Yi)˜ éB˜$AgYb•zt> Œ‘ ek•AenA
k•AŸek• h•tY• k•er/ tAh•el es” b•Yi) tAr inrAp%Ar b•Yi)˜ek• h•tYA k•ret pAer. es” b•Yi)˜ inh•t b•Yi)˜ek•
j“‘ Ï smˆS˜ÿ zh•er pAileyù eyet pAer. Ï Cyùiw G•],• k•rt n•/ Žiw ek•b•lmA^ Žk•iw éG•Rwn• iCl.
zh•r CA¼Ao/ etAmr• elb•Iyùed•r ŒAro 42 iw zh•r ŒTb••/ Žk•j“n b•Yi)˜ ek•Aen• ik•C¢ C¡¢¼et pAer Žb•M
ed•eb. 7sutrAM etAmr• emAw 48 iw zh•r elb•Iyùed•r éG•RwnAß*em Œ‘ ek•AenA b•Yi)˜ek• h•tY• k•ret pAerÐ
ed•eb. Ï zh•rÙelAr c•ArD•Aerr j“imo etAmr• tAed•r es k•AŸek• h•tYA k•rAr j“‘ pirk•Â˜¯n• k•er in.
ed•eb. 8 ”•S•óˆAeyùelr b•¼ pirb•ArÙil j“imr b•¼ ŒMz 23
ŒTb•• yAr þˆAr• mAr• yAyù Žmn ek•An pATr n•
pAeb. eCAew• pirb•AregAþIÙel• j“imr eCAew• ŒMz ed•eK k•AerAr Ÿper eP•el Žb•M es” pATrKØiwr
pAeb. sutrAM b•¼ pirb•AregAþIÙil eb•zI zh•r Žb•M ŒAG•Aet yid• b•Yi)˜iw Kun h•yù ŒTc• es” b•Yi)˜ k•AŸek•
eCAw pirb•AregAþIÙil k•m zh•r elb•Iyùed•r ed•eb.® h•tY• k•rAr j“‘ pirk•Â˜¯n• k•erin. 24yid• esiw h•yù/
9
Žrpr öBu˜ emAizek• b•leln/•10''elAek•ed•r b•lÉ tAh•el mØlIek• Œb••” ˆiS˜îr k•ret h•eb• ik• k•r•
etAmr• y£•$n nd•I pAr h•eyù yKn k•nAn ed•ez öeb•z Ÿic•í. mØlIr ŒAd•Alt Œb••” isß“A•–˜ÿ eneb• ey
k•reb•/ 11tKn sur(•Ar zh•r ih•sAeb• etAmr• Œb••” m]t b•Yi)˜r pirb•Aerr ek•AenA sd•s´ es” b•Yi)˜ek•
ik•C¢ zh•r eb•eC eneb. yid• ek•Aen• b•Yi)˜ G•wnAc•eß* h•tY• k•ret pAer ik• n•. 25mØlI yid• m]t b•Yi)˜r
Œ‘ k•AŸek• h•tYA k•er/ tAh•el es tAr sur(•Ar j“‘ pirb•Aerr k•AC eTek• KunIek• r(•• k•rAr isß“A•–˜ÿ˜
Ï zh•rÙelAr ey ek•Aen• Žk•iwet pAileyù eyet enyù/ tAh•el •mØlI Œb••” tAek• tAr sur(•Ar zh•er
pAer. 12m]t b•Yi)˜r pirb•Aerr yAr• öitezAD• inet iP•ireyù ineyù yAeb• Žb•M pib•^ etelr þˆAr• ŒiB˜ix)˜
c•Ayù Žmn ey k•AerA k•AC eTek• es inrAped• TAk•et mh•AyAj“k• mAr• yAoyù• pyR•–˜ÿ h•tYAk•ArI Œb••” esKAen
pAreb. ŒAd•Alet tAr ib•c•Ar h•oyù• py$•–˜ÿ˜ es inrAped• TAk•eb.
TAk•eb. 13esKAen Cyùiw sur(•Ar zh•r TAk•eb. 14Ï 26-27
''es” b•Yi)˜ t¡Ar zh•err sur(•Ar sImAnAr
zh•rÙelAr meD•Y itniw zh•r y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek• b•A”er Œb••” yAeb• n•. yid• es es” sImAnAÙelAr
TAk•eb• Žb•M itniw TAk•eb• y£•$n nd•Ir piü‚em k•nAn b•A”er yAyù/ Žb•M yid• m]t b•Yi)˜r pirb•Aerr ek•Aen•
ed•ez. 15”•S•óˆAeyùelr nAgirk•ed•r j“e‘ Žb•M ib•ed•zI sd•s´ tAek• D•ret pAer Žb•M tAek• h•tY• k•er/ tAh•el
o pyRwk•ed•r j“‘ Ï zh•rÙel• h•eb• inrApd• j“Ayùg•. es” sd•s´ Ž” h•tYAr j“‘ ed•AxI h•eb• n•. 28ey b•Yi)˜
Ï smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r meD•Y ek•Aen• b•Yi)˜ yid• G•wnAc•eß* éG•RwnAß*em ek•AenA Žk•j“nek• h•tY• k•eriCl/ es
k•AŸek• h•tY• k•er/ teb• es Ï zh•rÙelAr ey ek•Aen• mh•AyAj“k• mAr• yAoyù• py$•–˜ÿ Œb••” tAr sur(•Ar
Žk•iwet pAileyù eyet s(•m h•eb. zh•er TAk•eb. mh•AyAj“k• mAr• yAoyùAr per es tAr
16
''yid• ek•Aen• b•Yi)˜ elAh•Ar ŒS˜¤ b•Yb•h•Ar k•er inej“r j“Ayù g Ayù iP•er eyet pAer. 29etAmAr
k•AŸek• Žmn ŒAG•At k•er ey es” b•Yi)˜ mAr• yAyù/ elAek•ed•r smˆS˜ÿ˜ zh•er ic•rk•Aelr j“‘ Ï ÙelA”
teb• es” b•Yi)˜ek• Œb••” mret h•eb. 17yid• ek•Aen• ib•c•Ar ib•iD• h•eb.
b•Yi) Žmn ek•Aen• öS˜ÿrKØ enyù Žb•M t• id•eyù yid• 30
''yid• esKAen k•eyùk•j“n sA(•I TAek• tAh•el”
es k•AŸek• h•tY• k•er/ tAh•el es” b•Yi)˜ek• Œb••” Žk•j“n h•tYAk•ArIek• m]&u“Yd•Ø ed•oyù• Ÿic•í. Žk•j“n
mret h•eb. :ik••–˜Þ öˆS˜ÿrKØiw eyn Œb••” es” sA(•I TAk•el ek•Aen• b•Yi)˜ek•” m]&u“Yd•Ø ed•oyù• yAeb•
pirmAepr h•yù eyiwek• elAek•ed•r h•tY• k•rAr k•Aej“ n•.
sAD•Ar,B˜Aeb• b•Yb•h•Ar k•r• eyet pAer.ò 18yid• ek•Aen• 31
''yid• ek•Aen• b•Yi)˜ KunI h•y/ù tAh•el tAek• Œb••”
b•Yi)˜ k•AŸek• h•tYA k•rAr j“e‘ ek•Aen• k•AeWr w¦k•er• m]&u“Yd•Ø ed•oyù• Ÿic•í. ŒTR ýh•, ek•Aer tAr zAˆiS˜ÿr
b•Yb•h•Ar k•er/ y• id•eyù h•tY• k•r• yAyù/ tAh•el es” ek•Aen• ök•Ar pirb•tn $ ek•AerA n•. es” KunIek• Œb••”
b•Yi)˜ek• Œb••” mret h•eb. :k•AeWr w¦k•erAiw eyn h•tY• k•r• Ÿic•í.
32
Œb••” Žk•iw ŒS˜¤ h•yù eyiwek• elAek•r• sAD•Ar,t> ''yid• ek•Aen• b•Yi)˜ k•AŸek• h•tYA k•er sur(•Ar
elAek•ed•r h•tY• k•rAr k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•er.ò 19m]t zh•err ek•Aen• Žk•iwet pAileyù yAyù/ tAh•el tAek•
b•Yi)˜r pirb•Aerr Žk•j“n sd•s´ es” h•tYAk•ArIr b•A¼Iet iP•er eyet ed•oyùAr j“‘ ek•Aen• ŒTR ýh•,
epCen tA¼• k•er tAek• h•tY• k•ret pAer. k•er• n•. mh•AyAj“k• mAr• yAoyù• py$•–˜ÿ es” b•Yi)˜
20-21
''ek•An b•Yi)˜ yid• tAr h•At id•eyù k•AŸek• Œb••” es” zh•er TAk•eb.
33
Žmn ŒAG•At k•er ey t•r m]&u“Y h•yù ŒTb•• yid• es ''inrprAeD•r re)˜ etAmAr ed•ezr sb•RnAz h•et
k•AŸek• D•AO•A id•eyù h•tY• k•er b•• yid• ek•AenA ik•C¢ id•o n•. yid• ek•Aen• b•Yi)˜ k•AŸek• h•tYA k•er/ tAh•el
C¡¢e¼ tAek• h•tY• k•er Žb•M htYAk•ArI esiw G•],Ab•zt> es” ŒprAeD•r Žk•mA^ zAiS˜ÿ h•l es” KunIr m]&“u Yd•Ø.
169 g,nApˆu S˜kÿ •ˆ 35:34-36:13
Œ‘ ek•Aen• ök•Ar zAiˆS˜ÿ” ed•zek• es” ŒprAD• eTek• id•eyùiCeln. Ž” ŒAed•ziw iCl öBu˜r k•AC eTek•
mu)˜ k•ret pAreb• n•. 34ŒAim öBu˜? ŒAim ”•S•ˆó Aeyùelr pAoyù•. "eyAexeP•r pirb•Aerr elAek•rA yA b•leC t•
elAek•ed•r seÒ˜ b•As k•ir. ŒAimo es” ed•ez TAk•eb••/ iWk. 6 slP•Aed•r k•‘Aed•r öit öBu˜r ŒAed•z h•l
sutrAM inrprAD• elAek•ed•r re)˜ Žiwek• Œpib•^ Ž”É yid• etAmr• k•AŸek• ib•eyù k•ret c•Ao/ tAh•el
k•er• n•.® etAmr• Œb••” etAmAed•r inej“ed•r egAþIr k•AŸek•
ib•eyù k•reb. 7Ž” ök•Aer” ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
slP•Aed•r emeyeù d•r j“im meD•Y Žk• pirb•AregAþI eTek• Œ‘ pirb•AregAþIet
j“im h•ˆS˜ÿA–˜ÿirt h•eb• n•. öetYk• ”•S•óˆAeyùlIyù tAr
36 mn>iz iCeln eyAexeP•r pu^. mn>izr pu^
iCeln mAKIr. mAKIerr pu^ iCeln igilyùd.
emAiz Žb•M ”•S•óˆAeyùelr pirb•AregAþIr entAed•r seÒ˜
pUb•Rpur¨exr ŒiD•k•ArBu˜)˜ j“im rAKeb•. 8 Žb•M yid•
ek•Aen• S˜¤IelAk• tAr iptAr j“im pAyù/ tAh•el es
k•T• b•lAr j“‘ igilyù d • pirb•Aerr entAr• Œb••” tAr inej“r egAþIr k•AŸek• ib•b•Ah• k•reb.
igeyùiCeln. 2tAr• b•leln/ ''G<u•iw ec•el j“im inet Ž”ök•Aer öetYk• b•Yi)˜ tAr pUb•p R r
u ¨exr ŒiD•k•ArBu˜)˜
öBu˜ ŒAmAed•r ŒAed•z k•eriCeln. mh•Azyù/ öBu˜ j“im rAKeb•.
9
ŒAmAed•r ŒAed•z k•eriCeln ey slP•Aed•r j“im tAr "sutrAM/ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r meD•Y Žk• egAþI
k•‘ArA” pAeb. slP•Ad• ŒAmAed•r” B˜A” iCeln. 3h•et eTek• Œ‘ pirb•AregAþIet j“im Œb••” h•ˆS˜ÿA•–˜ÿirt
pAer/ Œ‘A‘ pirb•AregAþIr ey ek•AenA Žk•iwr eTek• h•eb• n•. öetYk• ”•S•óˆAeyùlIyù tAr inej“r pUb•Rpur¨exr
Žk•j“n b•Yi)˜ slP•Aed•r k•‘Aed•r meD•Y ek•AenA ŒiD•k•ArBu˜)˜ j“im rAKeb•.®
Žk•j“nek• ib•eyù k•reb. es” j“im ik• tAh•el ŒAmAed•r 10
slP•Aed•r k•‘Ar• emAizek• ed•oyù• öBu˜r ŒAed•z
pirb•Aerr b•A”er c•el yAeb•À es” Œ‘ pirb•AregAþIr mA‘ k•eriCl. 11es” k•Are, slP•Aed•r k•‘Ar• mh•l•/
elAek•r• ik• es” j“im pAeb•À G<•uiw ec•el ŒAmr• ey itsRA/ h•galA/ im˜ð˜•/ Žb•M enAyù•Ð pirb•Aer tAed•r
j“im epeyùiClAm/ esiw ik• ŒAmr• h•ArAeb•A•À 4 elAek•r• iptAr id•ek•r/ |•Ait B˜A”ed•r ib•b•Ah• k•eriCl. 12tAed•r
tAed•r j“im ib•ß*I k•ret pAer. ik••–˜Þ ju“ib•lI S•VˆAmIr• iCl mn>iz pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿB$u˜)˜/ es”
b•Cer•smˆS˜ÿ j“im es” pirb•AregAþIr k•AeC iP•er ŒAes k•Are, tAed•r j“im tAed•r iptAr pirb•Ar Žb•M
yAr• ök]•t” esiwr mAilk. es” smyù/ slP•Aed•r pirb•AregAþIr ŒiD•k•Aer” iCl.
13
k•‘Aed•r j“im ek• pAeb•À ŒAmAed•r pirb•Ar ik• es” sutrAM ÏÙelA” h•l ŒA”n Žb•M ŒAed•z y•
j“im ic•rk•Aelr j“‘ h•ArAeb•À® iyrIeh•Ar Œpr pAer/ y£•$n nd•Ir pAez emAyùAeb•r
5
emAiz ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Ž” ŒAed•z y£•$n ŸptYk•Ayù öBu˜ emAizek• id•eyùiCeln.
170

i þ tIyù ib•b•r,

12
emAiz ”•S•ˆó Aeyeù lr elAek•ed•r seÒ˜ k•T• b•leln ik••–˜Þ ŒAim Žk•• etAmAed•r d•Aiyù ׈ inet pAreb••

1 emAiz ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r Ž” b•At$• id•eyùiCeln.


Ž” smyù tAr• y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek•r mr¨BU˜imet/
n• Žb•M etAmAed•r sk•l sms´Ar smAD•An k•ret
pAreb•• n•. 13es” k•Are, etAmrA öetYk• pirb•AregAþI
y£•$n ŸptYk•Ayù iCl. Žiw iCl sUeP•r Œpr pAer/ eTek• k•eyùk•j“n elAk•ek• eb•eC nAo/ ŒAim tAed•r
yAr Žk•id•ek• pAr, mr¨BU˜im ŒAr Œ‘id•ek• etAP•l/ etAmAed•r ent• ih•sAeb• menAnIt k•rb•. ib•|••
lAb•n/ h•íeserAí Žb•M d•IxAh•b• zh•rÙelA. elAek•ed•r eb•eC nAo yAed•r eb•AD•zi)˜ Žb•M ŒiB˜|t•
2
esyùIr pb•RtmAlAr mD•Y id•eyù eh•Aerb• :sInyùò ŒAeC.¾
14
pbR•t eTek• k•Aed•z b•e,Ryù pyR•–˜ÿ eyet mA^ ŽgAer• ''etAmr• b•eliCel/ 'ŒApin y• b•eleCn eswA
id•n lAeg. 3ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r imzr tYAg k•rA” B˜Ael• h•eb•.¾
15
k•rAr pr eTek• t¡Aed•r Ž” ˆ S˜îAen ŒAs• py$•–˜ÿ 40 ''su t rAM etAmAed•r pirb•AregAþI eTek•
b•ísr Œitß*A•–˜ÿ h•eyùeC. 40 tm b•íserr Žk•Ad•z etAmAed•r inbR•Aic•t |•AnI Žb•M sµ•åAint elAek•ed•r
mAesr öTm id•en emAiz elAek•ed•r seÒ˜ k•T• b•leln. ineyù ŒAim t¡Aed•r etAmAed•r ent• h•b•Ar j“‘ inyu)˜
öBu˜ y• ŒA|•A k•eriCeln/ emAiz tAr smˆS˜ÿwA” tAed•r k•eriClAm. Ž” öˆk•Aer/ ŒAim etAmAed•r 1000 j“n
b•leln. 4Ž h•l öBu˜r sIeh•An Žb•M ogek• prAij“t elAek•r j“‘ ent•/ 100 j“n elAek•r j“‘ ent•/ 50
k•rAr perr G•wnA. :sIeh•An iCeln ”emArIyùed•r j“n elAek•r j“‘ ent•/ 10 j“n elAek•r j“‘ entAr
rAj“•/•itin ih•xaeb•Aen b•As k•retn. og iCeln b•Yb•ˆS˜î• k•eriClAm. ŽCA¼Ao ŒAim etAmAed•r öetYk•
b•Azenr rAj“•/ itin ŒXAerAí Žb•M ”i@•yùIet b•As pirb•AregAþIr j“‘ Ÿ•c•pd•AiD•k•ArI b•Yi)˜ ineyùAg
k•retn.ò 5 ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek• k•eriClAm.
16
emAyùAeb•• TAk••k•AlIn emAiz ö½Verr ŒAed•zÙilr ''es” smyù/ ŒAim o” sk•l ib•c•Ark•ed•r
ib•S˜ÿAirt b•YAKY• k•ret Zr¨ k•reln. itin b•lelnÉ b•eliClAm/ 'inej“r elAek•ed•r meD•Y ey sb• yui)˜tekR•r
6
''eh•Aerb• pbR•et öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr ŒAed•z k•er ŒAd•An öd•An h•eb• esÙel• B˜Ael• k•er ZenA. öetYk•iw
b•eliCeln/ 'etAmr• yeTX smyù Ž” pb•Ret b•As G•wn• ib•c•Ar k•rAr smyù inrep(• h•eb•. smsYAiw éj“n
k•ereC•. 7”emArIyù elAek•r• eyKAen b•As k•er es” ”•S•óˆAeyùlIyù elAek•r meD•Y” eh•Ak• ŒTb•• Žk•j“n
pAh•A¼I ed•ez yAo. esKAen ŒAezpAezr smˆS˜ÿ ”•S•ˆó AeyùlIyù Žb•M Žk•j“n ib•ed•ˆzIr meD•Y” eh•Ak•/ tAet
j“AyùgAet” yAo. y£•$n ŸptYk••/ pAh•A¼I ed•z/ Œb•S˜îAr ek•Aen• öeB˜d• h•eb• n•. etAmr• Œb••”
piü‚emr FAlu ŒÇ•ˆl/ enegB˜ Žb•M smu@•tIer yAo. öetYk•iw G•wn• inrep(•B˜Aeb• ib•c•Ar k•reb•. 17ib•c•Ar
k•nAn Žb•M ilb•AenAenr mD•Y id•eyù b•]h•í nd•I P•rAí k•rAr smyù k•Kn” Žk•j“n b•Yi)˜ek• Œe‘r eTek•
pyR–˜ÿ yAo. 8ed•eK•/ ŒAim etAmAed•r es” ed•z id•i•C. eb•zI Ùr¨ ׈pU,R men k•reb• nA. öetYk• b•Yi)˜r smAn
yAo Žb•M es” ed•ziw ŒiD•k•Ar k•r. ŒAim zpT ib•c•Ar k•reb•. ek•Aen• b•Yi)˜r sµpekR•” B˜It h•eb• n•/
k•eriClAm ey es” j“im etAmAed•r pUbR•pur¨xed•r k•Ar, etAmAed•r isß“A•–˜ÿ ö½Verr k•AC eTek• ŒAs•
Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• Žb•M yAek•Ab•ek• ed•b•. ŒAim zpT isß“A•–˜ÿ. ik••–˜Þ yid• ek•Aen• G•wn• ib•c•Ar k•r• etAmAed•r
k•eriClAm ey es” j“im ŒAim t¡Aed•r Žb•M t¡Aed•r pe(• Kub•” k•iWn h•yù/ tAh•el esiw ŒAmAr k•AeC ineyù
Ÿ%rpur¨xed•r ed•eb••.¾¾¾ Žes•; Žb•M ŒAim esiwr ib•c•Ar k•reb••.¾ 18es” Žk•”
smyù/ ŒAim etAmAed•r Œb•• k•r,Iyù Œ‘A‘ k•t$b•Y
emAiz entAed•r eb•eC ineln sµpekR•o b•eliClAm.
9
emAiz b•leln/ ''es” smyù ŒAim b•eliClAm ey
ŒAmAr Žk•Ar pe(• etAmAed•r B˜Ar enoyù• s•µ˜õb• nyù. c•err• k•nAen egl
10
öBu˜ etAmAed•r ö½V r elAk•sMKY• ŒAro b•]iß“ 19
''tKn ŒAmr• ŒAmAed•r öBu˜ ö½Vrek• mA‘
k•ereCn/ ŒAr tA” ŒAj“ etAmAed•r sMKY• ŒAk•Aezr k•eriClAm. ŒAmr• eh•Aerb• pb•Rt tYAg k•eriClAm
Œgi,t tArAr met•. 11öBu˜/ etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r Žb•M ”emArIyù elAek•ed•r pAbR•tYed•z ŒiB˜mueK yA^•
ö½Vr etAmAed•r sMKY• ŽKn y• reyùeC tAr eTek• k•eriClAm. etAmr• ey b•¼ Žb•M sAMG•Aitk• Žk•iw
1/000 Ù, b•]i ß“ k•r¨n. itin iWk• eymn zpT mr¨BU˜im ed•eKiCel/ tAr mD•Y id•eyù” ŒAmr• k•Aed•z-
k•eriCeln/ esB˜Aeb•” etAmAed•r ŒAzIb•RAd• k•r¨n. b•e,Reyù ŽesiClAm. 20tKn ŒAim etAmAed•r b•eliClAm/
171 iþ ˆtIyù ib•b•r, 1:21-44
'etAmrA ŽKn ”emArIyùed•r pAb•RtY ed•ez ŽeseC•. esiw öd•zRenr j“‘ itin” rAe^ ŒAÙenr mD•Y id•eyù
öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr ŒAmAed•r Ž” ed•z öd•An k•reb•n. Žb•M id•enr eb•lAyù emeG•r mD•Y id•eyù etAmAed•r sAmen
21
ed•eK•/ oiw oKAen” ŒAeC? oper yAo Žb•M igeyùiCeln.
inej“ed•r j“‘ etAmr• o” ed•ziwek• ŒiD•k•Ar k•er•?
öBu˜ etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r ö½Vr˜/ etAmAed•r Žiw elAek•r• k•nAen öeb•ezr Œnm u it epl nA
k•ret b•eliCeln; sutrAM B˜yù epo n•/ ek•Aen• ik•C¢r 34
''etAmAed•r ŒiB˜eyAg öBu˜ ZeniCeln Žb•M itin
sµpekR•” Ÿiþˆ©Í h•eyù• n•?¾ Žet öc•Ø (u•Ý“ h•eyùiCeln. itin Žk• k•iWn öit|•A
22
''ik••–˜Þ etAmr• sk•el ŒAmAr k•AeC Žes k•er b•eliCeln/ 35'etAmAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r k•AeC ŒAim
b•eliCel/ 'öTem ed•ziwek• Œnus Þ“An k•er ed•KAr ey öit|•A k•eriClAm/ es” Ÿ%m ed•ez etAmr• mª•
j“‘ ik•C¢ elAk•ek• ŒAmr• pAWA”. Žrpr tAr• iP•er elAek•r• yAr• ŽKn eb<•ec• ŒAeC•/ tAr• ek•Ÿ” öeb•z
Žes ŒAmAed•r ek•An peT ron• id•et h•eb• Žb•M k•reb• n•. 36ek•b•lmA^ iyP•iår pu^ k•Aelb•• es”
ek•An ek•An zh•er eyet h•eb• tAr sÞ“An ed•eb•.¾ ed•z ed•Ket pAeb•. k•Aelb• ey j“Ayùg• id•eyù eh•¡ew
23
''ŒAmAr Ž” öˆS˜ÿAb• B˜Al elegiCl. es” k•Are, igeyù i Cl es” j“Ayù g • ŒAim tAek• Žb•M tAr
ŒAim etAmAed•r öetYk• pirb•AregAþI eTek• Žk•j“n Ÿ%rpur¨xed•r ed•eb••. k•Ar,/ ŒAmAr ined$•zmet•
k•er emAw b•AerAj“n elAk•ek• eb•eC ineyùiClAm. k••elb• sb• k•Aj“ k•eriCel•.¾
24
Žrpr tAr• es” j“AyùgA tYAg k•er pAb•RtY ed•ezr 37
"etAmAed•r j“‘ öBu˜ ŒAmAr opero ß*uß“
oper ŸeWiCl Žb•M t¡Ar• ”eÅk•Al ŸptYk•Ayù Žes h•eyùiCeln. itin ŒAmAek• b•eliCeln/ 'emAiz &u“imo
Žiwr ŒnusÞ“An k•eriCl. 25tAr• es” ed•z eTek• Ž” ed•ez öeb•z• k•ret pAreb• n•. 38ik••–˜Þ etAmAr
ik•C¢ P•l sMýh• k•er esÙel• ineyù ŒAmAed•r k•AeC sh•Ayùk•/ nUenr pu^•iyeh•AzUyù o” ed•ez öeb•z k•ret
iP•er Žes Ž” sMb•Ad• id•eyù b•ll/ 'öBu˜ ŒAmAed•r pAreb•. iyeh•AˆzUyùek• ŸísAih•t k•er•/ k•Ar, ed•ziwek•
ö½Vr ey ed•z id•e•Cn/ es Ÿ%m ed•z?¾ ŒiD•k•Ar k•rAr j“‘ es” ”•S•óˆAeyùelr elAk•ed•r enï ׈
26
''ik••–˜Þ etAmr• es” ed•ezr ŒB˜Y•–˜ÿer eyet id•eyù Žigeyù ineyù yAeb•.¾
ŒS•VˆIk•Ar k•eriCel. etAmr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr 39
"Žb•M öBu˜ ŒAmAed•r b•eliCeln/ 'etAmr•
ŒA|•Ar ib•r¨ß“Ac•Ar, k•eriCel. 27etAmr• etAmAed•r b•eliCel/ etAmAed•r s•–˜ÿAnr• etAmAed•r zߨed•r þˆAr•
t¡Ab•uet ŒiB˜eyAg k•er b•eliCel/ 'öBu˜ ŒAmAed•r G•],• Œph•ät h•eb•; ik••–˜Þ o” s•–˜ÿAnr• o” ed•ez öeb•z
k•ern? itin ŒAmAed•r imzr eTek• eb•r k•er ineyù k•reb•. etAmAed•r Bu˜elr j“‘ ŒAim etAmAed•r
ŽesiCeln yAet ”emArIyùr• ŒAmAed•r Db•Ms k•ret s•–˜ÿAned•r ed•AxAerAp k•ir n•/ k•Ar, ek•Anw• iWk•
pAer? 28ŒAmr• ŽKn ek•ATAyù eyet pAir. ŒAmAed•r Žb•M ek•AnwA Bu˜l esw• eb•AJ“Ar pe(• tAr• ŽKno
B˜A”eyùr• :b•AerAj“n c•rò tAed•r teTYr þˆAr• ŒAmAed•r Œenk• izZ. es” k•Are, ŒAim tAed•r o” ed•z ed•b•
B˜It k•ereC. tAr• b•eliClÉ esKAnk•Ar ŒiD•b•AsIr• Žb•M tAr• tA ŒiD•k•Ar k•reb•. 40ik••–˜Þ etAmr• sUP•
ŒAmAed•r &u“lnAyù Œenk• b•¼ Žb•M lµ•Vˆ•. zh•rÙel• sAger yAoyùAr rAˆS˜ÿ• D•er mr¨BU˜imet iP•er yAo.¾
b•¼ Žb•M tAed•r öAc•IrÙel• ŒAk•Aezr smAn Ÿ<c•¢• 41
"tKn etAmr• b•eliCel/ 'emAiz/ ŒAmr• öBu˜r
Žb•M ŒAmr• esKAen !d•tYAk•Ar elAk•o ed•eKiClAm?¾ ib•r¨ß“Ac•r, k•er pAp k•eriC; ik••–˜Þ ŽKn ŒAmr• yAb•
29
''tKn ŒAim etAmAed•r b•eliClAm/ 'etAmr• Žb•M yuß“ k•reb••/ iWk• eymniw ŒAmAed•r öBu˜ ö½Vr/
mn>(u•²ø h•eyù• n•? Ï sk•l elAek•ed•r sµpekR• B˜It ŒAmAed•r ŒAeg ŒA|•A k•eriCeln.¾ tKn etAmr•
heyù• n•? 30öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r ŒAeg öetYek• etAmAed•r ŒS˜¤ &u“el ineyùiCel. eB˜eb•iCel
ŒAeg yAeb•n Žb•M etAmAed•r h•eyù yuß“ k•reb•n. imzer ey/ es” pAb•RtY ed•ez igeyù esiwek• ŒiD•ýh•, k•r•
etAmAed•r ec•AeKr sAmen itin y• k•eriCeln/ ŽKAeno Kub•” sh•j“ k•Aj“ h•eb•.
itin es” Žk•” k•Aj“ k•reb•n. 31etAmr• esKAen 42
''ik••–˜Þ öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'elAek•ed•r
Žb•M mr¨BU˜imet t¡Aek• etAmAed•r sµ•åueK eyet oper eyet Žb•M esKAen igeyù yuß“ k•ret b•Ar,
ed•eKiCel. etAmr• ed•eKiCel eyB˜Aeb• Žk•j“n ipt• k•er•/ k•Ar, ŒAim tAed•r seÒ˜ TAk•eb•• n• Žb•M
tAr pu^ek• b•h•n k•er ineyù yAyù/ iWk• esB˜Aeb• öBu˜ tAr• tAed•r zߨed•r k•AeC prAij“t h•eb•?¾
43
etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r b•h•n k•eriCeln. Ž” ˆS˜îAen ''ŒAim etAmAed•r es” k•TA b•llAm/ ik••–˜Þ etAmr•
ep<QeCAen• pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ rAˆS˜ÿA” öBu˜ etAmAed•r inrAped• ezAenAin. etAmr• öBu˜r ŒA|•A pAln k•ret ŒS•ˆV Ik•Ar
ineyù ŽesiCeln.¾ k•eriCel. etAmr• eyAgY n• h•eyù es” k•Aej“ h•At
32
''ik••–˜Þ t• se%vo etAmr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr id•eyùiCel Žb•M operr pAb•t R Y ed•ezr ŒB˜Y•–˜ÿer öeb•z
oper ŒAˆS˜î• rAKet pAerAin? 33ŒTc• etAm•ed•r 44
k•eriCel. ik••–˜Þ esKAen b•sb•Ask•ArI ”emArIyù
‹me,r smyù etAmAed•r izib•r ˆS˜îApenr Ÿpyu)˜ elAek•rA etAmAed•r ib•r¨eß“• yuß “• k•rAr j“‘ eb•ireyù
j“Ayùg• K<uej“ eb•r k•rAr j“‘ itin” etAmAed•r ŒAeg ŽesiCl. tAr• etAmAed•r epCen tA¼A k•r• Žk•
igeyùiCeln. ey rAˆS˜ÿ• id•eyù etAmAed•r yAoyù• Ÿic•í J“<Ak• emQmAiCr met• iCl. esyùIr eTek• h•mR• py$–˜ÿ
iþ ˆtIyù ib•b•r, 1:45-2:25 172

smˆS˜ÿ rAˆS˜ÿ• tAr• etAmAed•r tA¼A k•eriCl. 45tKn tAed•r Db••Ms k•er ed•ez” S˜îAyùIB˜Aeb• b•sb•As Zr¨
etAmr• iP•er ŽesiCel Žb•M öBu˜r k•AeC sAh•AeyYr k•eriCl. ”S•óˆAeyùelr elAek•rAo iWk• Ž”rk•mwA”
j“‘ ek<•ed•iCel. ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r k•AåAyù mn id•eln k•eriCl/ öBu˜ tAed•r ey ed•z id•eyùiCeln es” ed•ezr
nA/ etAmAed•r ek•Aen• k•T• Zneln nA. 46ŒAr etAmr• elAek•ed•r öit Ž” Žk•” k•Aj“ k•eriCl.ò
13
k•Aed•ez d•IG•R smyù Œitb•Aih•t k•eriCel. ''öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'ŽKn etAmr• esrd•
ŸptYk•Ar Œpr pAez yAo.¾• es” k•Are, ŒAmr•
”•S•ˆó Aeyeù lr elAek•rA mr¨B˜U imet d•IG•iR d•n esrd• ŸptYk•• pAr k•eriClAm. 14k•Aed•z b•e,Ryù
D•er G•eu riCl tYAegr pr eTek• esrd• ŸptYk•• Œitß*m k•r•
''tArpr öBu˜ ŒAmAek• y• k•ret b•eliCeln/ es” py$•–˜ÿ mAJ“KAen 38 b•Cerr b•Yb•D•An iCl. Ž” smeyùr
2 ŒnusAer ŒAmrA sUP• sAger yAoyùAr rAˆS˜ÿ• id•eyù
mr¨BU˜imet iP•er igeyùiClAm. esyùIr pb•RtmAlAek•
meD•Y ŒAmAed•r izib•err sb• pur¨x eyAß“Ar•” mAr•
igeyùiCl. öBu˜ etmn” zpT k•eriCeln. 15izib•err
c•ß*Ak•Aer eb•Xn k•er ŒAmr• d•IG•Rid•n D•er ‹m, meD•Y tAed•r sk•elr m]&u“Y n• h•oyùA pyR•–˜ÿ öBu˜ tAed•r
k•eriClAm. 2 tKn öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 3'Ž” ib•r¨eß“• iCeln.
pb•RtmAlAek• iG•er etAmr• b•æid•n D•er ‹m, k•erC. 16
''ŒAmAed•r smˆS˜ÿ eyAß“Ar• mAr• yAoyùAr pr/
Ÿ%r id•ek• G•uer yAo. 4elAek•ed•r Ž” k•TAÙel• 17
öBu˜ ŒAmAek• Ž” k•TA b•eliCeln/ 18'ŒAj“ etAmr•
b•lÉ etAmr• esyùIr ed•ezr mD•Y id•eyù yAeb•. Ž” Œb••” ŒAra-Ž sImA•–˜ÿ pAr k•reb• Žb•M emAyùAeb• öeb•z
ed•ziw etAmAed•r ŒA ™Iyù ŽexÚ-Žr Ÿ%rpur¨exr. k•reb•. 19etAmr• Œeµ•åAnIyùed•r k•AeC ŸpiS˜ît h•el
tAr• etAmAed•r B˜yù pAeb•. tA” etAmr• sAb•D•An h•eb•. tAed•r ib•r)˜ k•reb• n•. tAed•r seÒ˜ yuß “• k•er• n•/
5
tAed•r seÒ˜ yuß“• k•er• n•. tAed•r ed•ezr ek•Aen• k•Ar, ŒAim tAed•r ed•z etAmAed•r d•An k•reb•• n•.
ŒMz” ŒAim etAmAed•r ed•eb•• n•Ð Žmn ik• Žr Žk• k•Ar, tAr• elAewr Ÿ%rpur¨x Žb•M ŒAim” tAed•r
Pu•w pirmA,o nyù. k•Ar, ŒAim ŽexQek• esyùIerr o” ed•z id•eyùiC.¾¾¾
pAb•RtY öed•ziw tAr inej“r ed•z ih•sAeb• id•eyùiC. 20
:es” ed•z rP•AyùIeyùr ed•z b•elo piric•t.
6
etAmr• tAed•r k•AC eTek• wAk•• id•eyù KAb•Ar ik•en ŒtIet rP•AyùIyù elAek•r• esKAen b•As k•ret•.
KAeb• Žb•M j“l ik•en pAn k•reb•. 7men rAKeb• ey Œeµ•åAenr elAek•r• tAed•r smasuµ•åIyù b•el fAk•t.
etAmr• y• k•ereC• tAr öetYk•iw k•Aej“ öBu˜ 21
esKAen b•æ smasuµ•åIyù iCl Žb•M tAr• iCl yeTX
etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ŒAzIb•RAd• k•ereCn. Ž” zi)˜zAlI. ŒnAk•Iyù elAek•ed•r met• tAr• Ÿ•c•tAyù
b•]h•í mr¨BU˜imr mD•Y id•eyù etAmAed•r h•¡AwAr Kb•r itin lµ•Vˆ• iCl. ik••–˜Þ smasuµ•åIyùed•r Db•Ms k•ret öBu˜
j“Aenn. Ž” 40 b•Cr D•er öBu˜ etAmAed•r ö½Vr Œeµ•åAn elAek•ed•r sAh•AyY k•eriCeln. Œeµ•åAn
etAmAed•r seÒ˜ ŒAeCn. tA” etAmAed•r ek•An ik•C¢r” elAek•r• es” ed•z ŒiD•ýh•, k•er esKAen” b•As k•reC.
ŒB˜Ab• h•yiù n.¾ 8es” k•Are, ŒAmr• esyùIer b•sb•Ask•ArI 22
ŽexÚ Žr elAek•ed•r j“‘ ö½Vr Ž” Žk•” k•Aj“
ŽexÚ-Žr elAek•ed•r ŒTRAí ŒAmAed•r ŒA ™Iyùed•r k•eriCeln. ŒtIet eh•ArIyù elAek•r• esyùIer :”ed•Amò
sAmen id•eyù c•el eglAm. y£•n $ ŸptYk•• eTek• Žlí b•As k•rt; ik••–˜Þ ŽexÚ Žr elAek•r• eh•ArIyùed•r Db•Ms
Žb•M ”íiseyùAn egb•err zh•er yAoyùAr rAˆS˜ÿ• tYAg k•er ŒAj“ py$–˜ÿ ŽexÚr Ÿ%rpur¨x esKAen” b•As
k•er ŒAmr• emAyùAeb•r mr¨BU˜imet yAoyùAr rAˆS˜ÿAr k•reC. 23k•e¹ˆÿArIyù Žr ik•C¢ sMKYk• elAek•r j“‘o
id•ek• G•ueriClAm. ö½Vr Ž” Žk•” k•Aj“ k•eriCeln. G•sAr c•&u“id$•ek•r
zh•er Œbb•Iyù elAek•r• b•As k•rt. ik••–˜Þ ik•C¢ sMKYk•
ŒAr-a Ž ”•S•ˆó Aeyl
ù elAk• k•e¹ˆAÿ rIyù eTek• Žes Œbb•Iyùed•r Db•Ms k•eriCl.
9
''öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'emAyùAeb• elAek•ed•r iß*wa eTek• ŒAgt o” sk•l elAek•r• es” ed•z
k•X id•o n•/ tAed•r ib•r¨eß“• yuß“• Zr¨ k•er• n•/ ŒiD•ýh•, k•er esKAen” b•As k•rl.ò
tAed•r ed•ezr ek•Aen• ŒMz” ŒAim etAmAed•r ed•eb••
n•. tAr• elAewr Ÿ%rpur¨x Žb•M ŒAim” tAed•r ŒAra ”emArIyù elAek•ed•r seÒ˜ yß
u “
24
zh•r d•An k•eriClAm.®¾ ''öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'Œe,RAnˆ ŸptYk••
:10ŒtIet/ ŒAra-Ž ŽmIyù elAek•r• b•As k•ret•. Œitß*m k•er yAoyùAr j“‘ !tir h•o. ih•xaeb•Aen
tAr• Kub• zi)˜zAlI iCl Žb•M esKAen tAed•r sMKYAo ”emArIyùed•r rAj“• sIeh•Anek• prAij“t k•ret ŒAim
iCl öc•¢r. ŒnAk•Iyù elAek•ed•r met• tAr• Ÿ•c•tAyù etAmAedr sAh•AyY•k•reb••. tAr ed•z ŒiD•ýh•, k•ret
iCl eb•z lµ•Vˆ•. 11ŒnAk•Iyù iCl rP•AyùIyù elAek•ed•r” ŒAim etAmAed•r sAh•AyY k•reb••. sutrAM tAr ib•r¨eß“
ŒMz ib•ezx. elAek•r• eB˜eb•iCl ey ŽmIyùr•o yueß“ ilˆ¹ˆÿ h•o Žb•M tAr ed•z ŒiD•ýh•, k•er•. 25ŒAj“
rP•AyùIyù; ik••–˜Þ emAyùAeb• elAek•r• tAed•r ŽmIyù b•lt. ŒAim smˆS˜ÿ j“AyùgArù sk•l elAek•r meD•Y etAmAed•r
12
ŒAeg esyùIer eh•ArIyù elAek•r•o TAk•t/ ik••–˜Þ sµpekR• B˜Iitr sÇ•ˆAr k•reb••. tAr• etAmAed•r Kb•r
ŽexÚ-Žr elAek•r• eh•ArIyùed•r tAi¼eyù id•eyùiCl Žb•M ej“en B˜eyù ŒAti¿•t Žb•M k•iµpt h•eb•.¾
173 iþ ˆtIyù ib•b•r, 2:26-3:12
26
''k•ed•emAí-Žr mr¨BU˜imet TAk•Ak•AlIn ŒAim eb•ireyù ŽesiCl. 2öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'og
ih•xaeb•Aenr rAj“• sIeh•Aenr k•AeC k•eyùk•j“n dU•t sµpekR• B˜It h•eyù• n•. ŒAim ˆiS˜îr k•eriC ey tAek•
pAiWeyùiClAm. dU•etr• sIeh•Anek• zAi•–˜ÿr öˆS˜ÿAb• id•eyù ŒAim etAmAed•r k•AeC smpR, k•rb•. tAr smˆS˜ÿ
b•eliCl/ 27'ŒApnAr ed•ezr mD•Y id•eyù ŒAmAed•r eyet elAek•ed•r Žb•M tAr ed•z ŒAim etAmAed•r ed•b•.
id•n. ŒAmr• rAˆS˜ÿAyù” TAk•eb••. ŒAmr• rAˆS˜ÿAr fAnid•k• ih•xea b•Aen iyin zAsnk•AyR c•AlAetn es” ”emArIyù rAj“•
ŒTb•• b•Amid•k• ek•AenAid•ek•” G•urb• n•. 28ŒAmr• sIeh•Anek• etAmr• eyB˜Aeb• prAij“t k•eriCel/ iWk•
ŒApnAed•r k•AC eTek• KAb•Ar o j“l räepA id•eyù esB˜Aeb•” etAmr• Žek•o prAij“t k•reb•.¾
ik•en KAb•. ŒAmr• ZD•umA^ ŒApnAr ed•ezr mD•Y id•eyù 3
''es” k•Are, öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr b•Azenr rAj“•
pd•º•ej“ ‹m, k•ret c•A”. 29öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr ey ogek• prAij“t k•ret sAh•AyY k•eriCeln. ŒAmr•
ed•z id•e•Cn/ y£•$n nd•I Œitß*m k•er es” ed•ez tAek• Žb•M tAr smˆS˜ÿ elAek•ed•r prAij“t k•eriClAm.
ep<QeCAen• py$–˜ÿ ŒAmAed•r ŒApnAr ed•ezr mD•Y id•eyù tAed•r ŒAr ek•Ÿ” b•Ak•I iCl n•. 4 es” smyù oegr
eyet id•n. esyùIer b•sb•Ask•ArI ŽexQyù elAek•r• Žb•M ŒiD•k•Aer ey smˆS˜ÿ zh•r iCl tAr sb•ÙelA” ŒAmr•
ŒAra-Ž b•sb•Ask•ArI emAyùAb•Iyù elAek•r• tAed•r ed•ezr ŒiD•k•Ar k•eriClAm. oegr elAk•ed•r k•AC eTek•
mD•Y id•eyù ŒAmAedr eyet id•eyùeCn.¾ ŒAmr• sb• zh•rÙel•” ŒiD•k•Ar k•eriClAmÑ Žr
30
''ik••–˜Þ sIeh•An/•ih•xaeb•Aenr rAj“•/ ŒAmAed•r tAr meD•Y iCl b•Azenr rAj“• oegr rAj“Y/ ŒegRAb• nAmk•
ed•ezr mD•Y id•eyù eyet ed•n in. k•Ar, öBu˜ etAmAed•r ŒÇ•ˆelr 60 iw zh•r. 5Ž” smˆS˜ÿ zh•rÙel• Kub•”
ö½Vr tAr mn k•iWn o Žk•Ù¡eyù k•reln eyn itin zi)˜zAlI iCl. tAed•r ed•oyùAlÙil iCl Ÿ<c•¢/ d•rj“•
tAek• etAmAed•r h•Aet smpRn k•ern/ eymn ŒAj“ Žb•M d•rj“•r oper iKl iCl Kub• z)˜. esKAen
py$•–˜ÿ reyùeC? ŒAro b•æ Žmn zh•r iCl eyÙelAr ek•AenA öAc•Ir
31
''öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'ŒAim rAj“• sIeh•An iCl n•. 6ih•xaeb•Aenr rAj“• sIeh•Aenr zh•rÙilek•
Žb•M tAr ed•z etAmAed•r id•i•C. ŽKn yAo tAr ed•z ŒAmr• eyB˜Aeb• Db•Ms k•eriClAm/ esB˜Aeb•” Žed•ro
ŒiD•ýh•, k•er•?¾ Db•Ms k•eriClAm. öetYk•iw zh•rek• Žb•M esKAen
32
''Žrpr yh•s nAmk• ˆS˜îAen rAj“• sIeh•An Žb•M b•sb•Ask•ArI smˆS˜ÿ elAek•ed•r Žmnik• smˆS˜ÿ
tAr smˆS˜ÿ elAek•r• ŒAmAed•r ib•r¨eß“ yue ß“r j“‘ ˆS˜¤IelAk•ed•r Žb•M izZed•ro ŒAmr• sµpU,r R äep Db•Ms
eb•ireyù ŽesiCl. 33ik•–˜Þ öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr sIeh•Anek• 7
k•eriClAm. i•k••–˜Þ o” smˆS˜ÿ zh•err smˆS˜ÿ egAr¨
ŒAmAed•r h•Aet &u“el id•eyùiCeln. ŒAmr• rAj“• sIeh•An/ Žb•M smˆS˜ÿ mUlYˆb•An @•b•YsAmýI ŒAmr• inej“ed•r j“‘
tAr pu^ed•r Žb•M tAr smˆS˜ÿ elAek•ed•r prAij“t ereK id•eyùiClAm.
k•eriClAm. 34es” smyù rAj“A sIeh•Aenr sb• 8
''es” ök•Aer/ ŒAmr• éj“n ”emArIyù rAj“Ar k•AC
zh•rÙelA” ŒAmr• ŒiD•k•Ar k•eriClAm. öetYk• eTek• tAed•r ed•z ŒiD•ýh•, k•eriClAm. y£•$n nd•Ir
zh•err smˆS˜ÿ elAek•ed•r sk•l pur¨xed•r/ ˆS˜¤IelAk•ed•r pUb•Rid•ek• Œe,RAn ŸptYk•• eTek• mAŸô h•emRA, pbR•t
Žb•M eCAew• eCAew• izZed•r ŒAmr• sµpU,Rräep Db•Ms py$•–˜ÿ ed•z ŒAmr• ŒiD•ýh•, k•eriClAm. 9:sIed•Aenr
k•eriClAm. ŒAmr• k•AŸek•” j“Iib•t eCe¼ id•” in? elAek•r• h•em$A, pbR•tek• b•el isireyùA,/ ik••–˜Þ
35
o” smˆS˜ÿ zh•rÙel• eTek• ŒAmr• ek•b•lmA^ ”emArIyùr• Žiwek• b•let• snIr.ò 10Ÿ<c•¢ smtlBU˜imr
gb•Aid•pZ Žb•M mUlYb•An @•b•YsAmýI ineyùiClAm. smS˜ÿ zh•rÙelAek• Žb•M igilyùd• ŒiD•ýh•, k•eriClAm.
36
Œe,RAn ŸptYk•Ar D•Aerr ŒerAeyùr nAem Žk•iw b•Azenr smˆS˜ÿ ŒÇ•ˆl/ slaK• Žb•M ”i@yùI py$–˜ÿ smˆS˜ÿ
zh•rek• Žb•M o” ŸptYk•Ar mAJ“KAenr ŒAerk•iw ŒAmr• ŒiD•k•Ar k•eriClAm. slaK• Žb•M ”i@•yùI
zh•rek• ŒAmr• prAij“t k•eriClAm. Œe,RAn ŸptYk•• b•Azenr rAj“• og-Žr rAej“Yr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ iCl.®
Žb•M igilyù e d•r mAJ“KAenr smS˜ÿ zh•rÙelAek• :11Œb•izX rP•AyùIyùed•r meD•Y ek•b•lmA^ b•Azenr
prAij“t k•ret öBu˜ ŒAmAed•r sAh•AyY k•eriCeln. rAj“• og iCeln. og-Žr KAw iCl elAh•• id•eyù
ŒAmAed•r k•AeC ek•Aen• zh•r” Kub• zi)˜zAlI iCl n•. !tir. Žiw 13 Pu•ewro eb•zI lµ•Vˆ• Žb•M 6 Pu•w c•o¼•
37
ik••–˜Þ Œeµ•åAenr elAek•ed•r ŒiD•k•ArBu˜)˜ ed•ezr k•AeC iCl. KAwiw ŽKno rbb•• zh•er ŒAeC/ eyKAen Œeµ•åAn
etAmr• yAo in. yebb••Ak• nd•Ir ŸpkU•el ŒTb•• pAb•t R Y elAek•rA b•As k•er.ò
ŒÇ•ˆelr zh•rÙelAr k•AeCo etAmr• yAo in. etAmr•
es” smˆS˜ÿ S˜îAen yAo in eyKAen eyet öBu˜ ŒAmAed•r y£•n$ nd•Ir pbU •iR d•ek•r ed•z
12
ö½Vr inexD• k•eriCeln. ''es” k•Are, ŒAmr• es” ed•z ŒAmAed•r j“‘
ŒiD•k•Ar k•eriClAm. räeb•, Žb•M gAed•r
b•Azenr elAek•ed•r seÒ˜ yßu “ pirb•AregAþIed•r ŒAim Ž” ed•ezr ŒMz ib•ezx d•An

3 ''ŒAmrA iP•eriClAm Žb•M b•Azenr rAˆS˜ÿ• D•er k•eriClAm. Œe,RAn ŸptYk•Ar ŒAerAyùAr nAmk• j“Ayùg•
igeyùiClAm. ”i@•yùIet b•Azenr rAj“• og Žb•M eTek• igilyùed•r pAb•RtY ed•z pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ ed•z Žb•M
tAr smˆS˜ÿ elAek•r• ŒAmAed•r ib•r¨eß“ yuß“ k•rAr j“‘ Žr •Œ•–˜ÿgt
R smˆS˜ÿ zh•r ŒAim tAed•r öd•An k•eriClAm.
iþ ˆtIyù ib•b•r, 3:13-4:6 174

igilyùed•r pAb•RtY ed•ezr ŒeD•Rk• tAr• epeyùiCl. ŒMz” ŒAmAek• ed•iKeyù C . &u “ im ey mh•í Žb•M
13
mn>izr pirb•AregAþIr ŒeDR • k•AMzek• ŒAim zi)˜sµpå k•Aj“ k•erC/ etmn k•Aj“ k•ret pAer
igilyùed•r Œpr ŒeD•Rk• Žb•M b•Azenr sµpU,R ŒÇ•ˆl Žmn ek•Aen• ö½Vr S•ˆV egR ŒTb•• p]iTb•Iet en”. 25k]•p•
öd•An k•eriClAm.® k•er ŒAmAek• y£•$n nd•I pAr h•et Žb•M es” Ÿ%m
:b•Azn iCl oegr rAj“Y. b•Azenr ik•C¢ ŒMzek• ed•z ötY(• k•ret d•Ao. ŒAmAek• suª•r pAb•RtY ed•z
b•l• h•et• ŒegRAb•. Žiwek• rP•AyùIyù edzo b•l• h•et•. Žb•M ilb•AenAn d•zRn k•ret d•Ao.¾
14
mn>izr pirb•AregAþIr yAyùIr/ ŒegRAeb•r smˆS˜ÿ 26
''ik••–˜Þ etAmAed•r j“‘ öBu˜ ŒAmAr oper (u•Ý“
ŒÇ•ˆl ŒiD•ýh•, k•eriCeln. gzUrIyù elAek•ed•r Žb•M h•eyùiCeln. itin ŒAmAr k•T• Znet ŒS•VˆIk•Ar
mAKATIyù elAek•ed•r sImAn• py$–˜ÿ es” ŒÇ•ˆl ib•ˆS˜ÿ]t k•eriCeln. öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'ŽwA” yeTX?
iCl. es” ŒÇ•ˆliw yAyùIr nAem ŒiB˜ih•t h•eyùiCl. Ž” öseÒ˜ ŒAr ek•Aen• k•T• eb•AelA n•. 27ipsag•
es” k•Are, ŒAj“o elAek•r• b•Aznek• yAyùIerr zh•r pbR•etr sebR•A•c• izKer yAo. Žr piü‚m id•k•/ Ÿ%r
b•el.ò id•k•/ d•i(•, id•k• Žb•M pUb•Rid•k• ötY(• k•r. &u“im Ž”
15
''ŒAim mAKIrek• igilyùd• öd•An k•eriClAm. sb• ec•AeK ed•Ket pAeb•/ ik••–˜Þ k•Kn” y£•n
$ ndI Œitß*m
16
Žb•M räeb•e,r pirb•AregAþIek• Žb•M gAd•-Žr k•ret pAreb• n•. 28&u“im Œb••” iyeh•AzUyùek• ined$•z
pirb•AregAþIek• ŒAim es” ed•z öd•An k•eriClAm/ ed•eb•. &u“im Œb••” tAek• ŸísAih•t k•reb• Žb•M tAek•
eyiw igilyùed• Zr¨ h•eyùeC. Ž” ed•ziw Œe,RAn ŸptYk•• sb•l k•reb•. k•Ar, y£•$n nd•I Œitß*m k•rAr k•Aej“
eTek• yebb•Ak• nd•I py$–˜ÿ ib•ˆS˜ÿt
] . ŸptYk•Aiwr mD•YAÇ•ˆl iyeh•AzUyù elAek•ed•r enï ׈ ed•eb•. &u“im ek•b•l ed•ziw
h•l Žk•iw sImAn•. yebb•Ak• nd•Iiw h•l Œeµ•åAnIyù ed•Ket pAeb•/ ik••–˜Þ iyeh•AzUyù tAed•r o” ed•ez ineyù
elAek•ed•r sImAn•. 17mr¨BU˜imr k•AeCr y£•$n nd•I iCl yAeb•. es tAed•r o” ed•ziwr ŒiD•ýh•e, Žb•M esKAen
tAed•r piü‚m sImAn•. Ž” ŒÇ•ˆelr Ÿ%er gAill b•As k•ret sAh•AyY k•reb•.¾
ôd• Žb•M d•i(•e, reyùeC m]etr smu@• :lb•, smu@•ò. 29
"es” k•Are,/ qb•í-ipeyùAerr Œpr id•ek•r
Žiw pUbR•id•ek•r ipsag•r pAh•A¼Ùilr nIec• Œb•iS˜ît. ŸptYk•Aet” ŒAmr• eTek•iClAm.®
18
''es” smyù / ŒAim etAmAed•r Ž” ŒAed•z
id•eyùiClAmÉ 'öBu˜ etAmAedr ö½Vr etAmAed•r y£•$n emAiz elAek•ed•r ö½eV rr ib•iD• mA‘ k•ret b•leln
nd•Ir pUb•Rid•ek•r ed•z b•As k•rAr j“‘ id•eyùeCn. ik••–˜Þ
ŽKn etAmAed•r eyAß“Ar• Œb••” tAed•r ŒS˜¤ &u“el
eneb• Žb•M Œ‘A‘ ”•S•óˆAeyùlIyù pirb•AregAþIek• nd•I
4''ŽKn eh• ”•S•ˆó AeyùlIyùrA/ ŒAim etAmAed•r ey ib•iD•
Žb•M ŒAed•z ezKAb• esÙel• Kub• mn id•eyù ezAn.
esÙel• mA‘ k•rel etAmr• Db••Mesr h•At eTek•
Œitß*m k•rAr k•Aej“ enï ˆ× ed•eb•. 19etAmAed•r S˜¤Ir•/r(•• pAeb•. tAh•el” öBu˜ etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r
etAmAed•r s•–˜ÿAnr• Žb•M etAmAed•r smˆS˜ÿ gb•Aid•pZ ö½Vr etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn/ es” ed•ez etAmr•
:ŒAim j“Ain etAmAed•r Œenk• gb•Aid•pZ ŒAeCò öeb•z k•ret pAreb• Žb•M es” ed•z ŒiD•k•Ar k•ret
Œb••” Ž” zh•rÙilet TAk•eb•/ eyw• ŒAim etAmAed•r pAreb•. 2 ŒAim etAmAed•r ey ŒAed•z id•eyùiC tAr
id•eyùiC. 20ik••–˜Þ etAmr• Œb••” etAmAed•r ”•S•óˆAeyùlIyù
seÒ˜ etAmr• ek•An ik•C¢ eyAg ek•Ar n• Žb•M tAr
ŒA ™Iyùb•gRek• sAh•AyY k•reb•/ yt(•, pyR•–˜ÿ n• tAr• eTek• ek•Aen• ik•C¢ b•Ad• id•o n•. etAmr• Œb••”
y£•$n nd•Ir Œpr pAer tAed•r öBu˜r ed•oyù• ed•z etAmAed•r öBu˜/ ö½Verr ŒAed•z mA‘ k•reb•/ y• ŒAim
ŒiD•ýh•, k•er. öBu˜ tAed•r esKAen zAi•–˜ÿ ed•oyùA etAmAed•r id•eyùiC.
py$–˜ÿ tAed•r sAh•AyY k•er•/ iWk• eymn itin ŽKAen 3
''etAmr• ed•eKC/ öBu ˜ b•Al ipeyù A er ik•
etAmAed•r j“‘ k•eriCeln. Žrpr ŒAim etAmAed•r k•eriCeln. es” S˜îAen etAmAed•r ey sb• elAek•r•
ey ed•z id•eyùiC esKAen iP•er ŒAset pAr.¾ b•Aelr mUi%$r ŒnugAmI h•eyùiCl/ tAed•r sk•lek• öBu˜/
21
''tKn ŒAim iyeh•AzUyùek• b•eliClAm/ 'öBu˜ etAmAed•r ö½Vr Db••Ms k•eriCeln. 4ik••–˜Þ etAmr•
etAmAed•r ö½Vr Ž” éj“n rAj“Ar ik• d•zA k•ereCn sk•el yAr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr ŒnugAmI h•eyù”
esw• &u“im S•Vˆc•e(• ed•eKC. &u“im ey rAej“Y” öeb•z eTek•iCel/ tAr• ŒAj“o eb<•ec• ŒAC.
k•reb•/ esKAen” ö½Vr Ž” Žk•” k•Aj“ k•reb•n. 22Ž” 5
''öBu˜ ŒAmAr ö½Vr ŒAmAek• ey ŒA|•A id•eyùiCeln/
sk•l ed•ezr rAj“Aed•r B˜yù epo n•/ k•Ar, öBu˜ es” ib•iD• Žb•M zAsn sµpek$• ŒAim etAmAed•r
etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r j“‘ yuß “• k•reb•n.¾ iziKeyùiClAm. Ž” ib•iD•Ùel• ŒAim Ž” k•Are,
iziKeyùiClAm yAet etAmr• ey ed•ez öeb•z k•ret
emAiz k•nAen öeb•ezr Œnm u it epeln nA yA•C Žb•M inej“ed•r j“‘ ŒiD•ýh•, k•rC/ esKAen
23
''Žrpr ŒAmAr ib•ezx ik•C¢ k•rAr j“‘ ŒAim Ž”Ùel• emen c•let pAr. 6 Kub• stk$•B˜Aeb• Ž”
öBu˜r k•AeC öATRn• k•eriClAm. ŒAim b•eliClAm/ ib•iD•Ùel•ek• emen c•leb•. Žr eTek• Œ‘ egAþIr
24
'öBu˜ ŒAmAr minb•˜/ ŒAim etAmAr esb•k•. ŒAim elAek•r• b•uJ“et pAreb• etAmr• k•tw• |•AnI Žb•M
j“Ain ey &u“im etAmAr c•mík•Aire ˆ×r Žb•M zi)˜r sAmA‘ b•uiß“mAn. Ž” sk•l ib•iD• sµpek$• j“Anet eper tAr•
175 iþ ˆtIyù ib•b•r, 4:7-31
b•leb•/ 'sitY Ž” j“Aitr :”•S•óˆAeyùlò elAek•r• |•AnI 20
ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r elAh•• glAenAr grm c•¢Â˜ñI es”
Žb•M b•uiß“mAn.¾ imzr eTek• eb•r k•er Žen t¡Ar inej“r ib•ezx elAk•
7
''k•Ar, Žmn ek•An mh•An j“Ait reyùeC yAed•r ih•eseb• menAnIt k•eriCeln. eymn ŒAj“ etAmr•
ö½Vr ink•ew” TAek•n Žb•M ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr reyùC? 21öBu˜ etAmAed•r k•Are, ŒAmAr oper (u• Ý“•
mt fAk•el” k•AeC ŒAesnÀ 8ŒAj“ ŒAim etAmAed•r h•eyùiCeln Žb•M öit|•• k•eriCeln ey ŒAmAek• y£•$n
ey iz(•AmAl• id•i•C/ esrk•m B˜Al o ‘AyY ib•iD• o nd•I Œitß*m k•er eyet ed•eb•n n•. itin ŒAmAek•
inyùmAb•lI ek•An j“Aitr ŒAeCÀ 9 ik••–˜Þ sAb•D•An/ inej“r b•eliCeln ey ŒAim es” Ÿ%m ed•ez öeb•z k•ret
ib•xeyù stk$• #iX ereK• pAeC etAmrA y• ed•eKC tAr pAreb•A n• eyw• öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r id•et
ek•Aen• ik•C¢” Bu˜el y•o Žb•M pAeC t• etAmAed•r yAe•Cn. 22sutrAM ŒAim ŽKAen Ž” ed•ez Œb••”
j“Ib•nk•Ael mn eTek• mueC yAyù. etAmr• Œb••” mAr• yAb•. ŒAim y£•$n nd•I Œitß*m k•rb• n•/ ik••–˜Þ
etAmAed•r s•–˜ÿAned•r Žb•M nAit-nAtnIed•r o”Ùel• etAmr• zIç•” y£•$n nd•Ir Œpr pAer yAeb• Žb•M es”
iz(•• ed•eb•. 10men k•er• esid•enr k•T•/ eyid•n eh•Aerb• Ÿ%m ed•z ŒiD•ýh•, k•er esKAen b•As k•reb•. 23es”
pbR • et etAmr• etAmAed•r öBu ˜ ö½V e rr sµ•åu e K n&u“n ed•ez/ etAmr• Kub•” stk$• TAk•eb• ey etAmAed•r
d¡•Ai¼eyùiCel. öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'ŒAim y• b•il/ öBu˜ ö½Vr etAmAed•r seÒ˜ ey c•¢i)˜ k•eriCeln esiw
esÙel• ezAnAr j“‘ smˆS˜ÿ elAek•ed•r Žk• j“AyùgAyù etAmr• Bu˜leb• n•. etAmr• Œb••” öBu˜r ŒA|•A mA‘
j“e¼• k•er•. tKn/ tAr• ytid•n Ž” p]iTb•Iet b<•Ac•eb• k•reb•. öBu˜r inexD• mt ek•Aen• ŒAk•Aerr ek•Aen•
ttid•n ŒAmAek• sµ•åAn k•ret izKeb• Žb•M tAr• mUi%$ !tir k•reb• n•. 24k•Ar, öBu˜ etAmAed•r ö½Vr
tAed•r s•–˜ÿAned•r ŽÙel• ezKAeb•.¾ 11etAmr• k•AeC ýAsk•ArI ŒAÙenr met•/ itin inej“r egQrb• r(••
ŽesiCel Žb•M pAh•Ae¼r pAd•ed•ez d¡•Ai¼eyùiCel. k•ret Ÿe†AgI?
25
pAh•A¼iw ŒAÙen ‰ˆliCl ŒAr es” ŒAÙn ŒAk•Az ''etAmrA d•IG•R smyù ed•ez b•As k•reb•. esKAen
py$•–˜ÿ ösAirt h•eyùiCl. esKAen G•n k•Ael• emG• yKn etAmAed•r s•–˜ÿAn Žb•M nAit nAtnI h•eb• Žb•M
Žb•M G•n ŒÞ“k•Ar iCl. 12tKn öBu˜ ŒAÙenr meD•Y etAmr• esKAen b•]ß“ h•eb•/ tKn yAb•tIyù ök•Aerr
eTek• etAmAed•r seÒ˜ k•T• b•eliCeln. etAmr• k•T• mUi%$ !tir k•er etAmr• ZD•u etAmAed•r j“Ib•n” nX
b•lAr rb• ZeniCel/ ik••–˜Þ etAmr• ek•Aen• ök•Ar k•reb•? 26sutrAM ŒAim etAmAed•r ŽKn” sAb•D•An
ŒAk]•it ed•Ket pAoin. ek•b•l glAr rb• ezAn• k•riC. S•VˆgR Žb•M p]iTb•I ŒAmAr sA(•I. yid• etAmr•
yAi•Cl. 13öBu˜ t¡Ar c•¢i)˜r k•TA etAmAed•r b•eliCeln o” sk•l KArAp k•Aj“ k•er•/ tAh•el etAmr• Kub•
Žb•M d•ziw ŒA|•A id•eyù etAmAed•r esÙel• emen c•let ˆzIç•” Db••Ms h•eb•. es” ed•z ŒiD•ýh•, k•rAr j“e‘
b•eliCeln. es” ib•iD•Ùel• öBu˜ éiw pATerr P•lek•r etAmr• ŽKn y£•n $ nd•I Œitß*m k•reC•. ik••–˜Þ etAmr•
oper ileKiCeln. 14es” smyù etAmr• ey ed•ez yid• ek•Aen• ök•Ar öitmUi%$ qtrI k•er•/ tAh•el
öeb•z k•ret Žb•M ŒiD•ýh•, k•ret yA•C/ esKAen etAmr• esKAen eb•zI id•n b<•Ac•et pAreb• n•. n•/
emen c•lAr j“‘ ib•iD• Žb•M inyùm sµpek$•o etAmAed•r etAmr• sµpU,R Db•Ms h•eb•. 27öBu˜ etAmAed•r ib•iB˜å
iz(•• ed•oyùAr j“‘ öBu˜ ŒAmAek• ŒAed•z k•eriCeln. j“Aitr meD•Y Ci¼eyù ed•eb•n• Žb•M öBu˜ etAmAed•r
15
''eh•Aerb• pbR•et ŒAÙenr mD•Y eTek• eyid•n öBu˜ eyKAen pAWAeb•n es” ed•zÙelAet yAoyùAr j“‘
etAmAed•r seÒ˜ k•T• b•eliCeln/ esid•n etAmr• t¡Aek• etAmAed•r Kub• ŒÂ˜¯sMKYk•” j“Iib•t TAk•eb•. 28esKAen
ed•Ket pAoinÐ esKAen ö½Verr ek•Aen• ŒAk]•it iCl etAmr• pur¨xed•r !tir ed•b•tAed•r esb•• k•reb•Ð
n•. 16sutrAM Kub• sAb•D•An? j“Iib•t ek•Aen• ik•C¢r k•AeWr ŒTb•• pATerr !tir @•b•YsAmýI y• ed•Ket/
ŒAk]•itet mUi%$ ŒTb•• eKAd•A” k•r• öitmA qtrI k•er Znet/ eKet ŒTb•• ç•A, inet pAer n•? 29ik••–˜Þ
etAmr• pAp k•er• n• Žb•M inej“ed•r Db•Ms k•er• esKAen o” Œ‘A‘ ed•zÙelAet etAmr• etAmAed•r
n•. Žk•j“n pur¨x ŒTb•• Žk•j“n S˜¤IelAek•r met• öBu˜ ö½Verr Œnus Þ“An k•reb•• Žb•M etAmr• yid•
ed•Ket ek•Aen• öitmUi%$ qtir ek•Aer• n•. 17p]iTb•Ir sbR•A•–˜ÿ>k•re, Žb•M sµpU,R ŒA ™• id•eyù t¡Ar ŒnusÞ“An
ek•Aen• pZr metA ŒTb•• ŒAk•Aez oe¼ Žmn ek•Aen• k•er•/ tAh•el t¡Aek• K<uej“ pAeb•. 30yKn etAmr•
pAiKr met• ed•Ket ek•Aen• öitmUi%$ qtir ek•Aer• sms´Ar mueKAmuiK h•eb•/ yKn etAmr• ib•ped• p¼eb•/
n•. 18mAiwr opr b•uek• B˜r id•eyù c•el Žmn ek•Aen• yKn• o” sk•l G•wn• etAmAed•r öit G•web•Ñ tKn
ik•C¢r metA ŒTb•• smue@•r ek•Aen• mAeCr met• etAmr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr k•AeC iP•er ŒAseb•
öitmUi%$ qtir ek•Aer• n•. 19etAmr• ŒAk•Aezr id•ek• Žb•M t¡Ar ŒAed•z pAln k•reb•. 31etAmAed•r öBu˜
tAik•eyù sUyR/ cÛ•/ tArA Žb•M ŒAk•Aezr smˆS˜ÿ b•Aih•nI ö½Vr h•eln (•mAprAyù, •ö½Vr. itin etAmAed•r
ed•Ket epel stk$• TAk•eb•. Kub• sAb•D•An/ o” sk•l esKAen pirtYAg k•reb•n n•. itin etAmAed•r
@•b•YsAmýIr pUj“A o esb•• k•rAr j“‘ etAmr• eyn sµpU,Rräep Db•Ms k•reb•n n•. etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r
öluÝ “• n• h•o. öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ p]iTb•Ir Œ‘A‘ seÒ˜ itin ey inyùm k•eriCeln esiw itin Bu˜leb•n
elAek•ed•r Ž” ij“inxÙil pUj“• k•ret id•eyùeCn. n•.
iþ ˆtIyù ib•b•r, 4:32-5:5 176
ö½eV rr mh•An k•Aj“Ùilr k•TA S•årŠ k•erA emAiz sru (•Ar zh•r eb•eC ineln
32 41
''Žrk•m mh•í ek•Ano ik•C¢r k•T• ik• ek•Ÿ k•Ken• Žrpr emAiz y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek•r itniw zh•r
ZeneCÀ n•? ŒtIetr id•ek• iP•er tAk•Ao. etAmAed•r eb•eC ineln. 42yid• ek•Aen• b•Yi)˜ éG•Rwn•ß*em Œpr
j“e›˜år ŒAeg y• y• h•eyùiCl esÙel• sµpek$• B˜Aeb••. ek•Aen• Žk• b•Yi)˜ek• h•tY• k•er/ tAh•el es o”
ö½Vr yKn p]iTb•Iet mAnuexr s]iX k•eriCeln es” itniw zh•err ey ek•Aen• Žk•iwet pAileyù eyet
smeyù iP•er yAo. Ž” p]iTb•Iet eyKAen y• y• h•eyùeC pAer Žb•M tAek• m]&u“Yd•Ø ed•oyù• h•eb• n•. ik••–˜Þ es
esÙelAr id•ek• iP•er tAk•Ao. Žr met• mh•í ek•Aen• inrApd• h•eb• yid• es Œpr b•Yi)˜iwek• G•],• n• k•er
ik•C¢ sµpek$• ek•Ÿ ik• k•Kno ZeneCÀ n•? 33etAmr• TAek• Žb•M yid• tAr tAek• h•tY• k•rAr ŒiB˜öAyù n•
ö½Vrek• ŒAÙenr mD•Y eTek• etAmAed•r seÒ˜ k•T• eTek• TAek•. 43emAiz ey itniw zh•r eb•eCiCeln
b•let ZeniCel Žb•M etAmr• ŽKno eb<•ec• ŒAC. esÙel• iClÉ räeb•e,r pirb•AregAþIr j“‘
Œ‘ ek•An ed•ezr seÒ˜ ik• esrk•m ek•Aen• ik•C¢ Ÿ•c•smBU˜imet Œb•iS˜ît eb•ísr/ gAed•r pirb•Ar egAþIr
k•Kno h•eyùiCel•À•n•? 34Žb•M Œ‘ ek•AenAo ed•b•tA j“‘ igilyùed• Œb•iS˜ît rAemAí/ mn>izr pirb•AregAþIr
ik• k•Kno ŒAerk•iw j“Aitr eB˜tr eTek• inej“r j“‘ b•Azen Œb•iS˜ît egAln.
j“‘ Žk•iw j“Aitek• enb•Ar ec•X• k•ereCÀ n•? ik••–˜Þ
etAmr• inej“r• ed•eKC ey etAmAed•r öBu˜ ö½Vr Ž” emAizr ib•iD•b•Yb•ˆS˜Aî r B˜U imk•A
44
sk•l c••mík•Ar k•Aj“ k•eriCeln? itin etAmAed•r emAiz ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r ö½Verr b•Yb•S˜îAÙil
(•mt• Žb•M zi)˜ ed•iKeyùiCeln. etAmr• ŒelQik•k• ideyùiCeln. 45elAek•r• imzr eTek• eb•ireyù ŒAsAr
o ŒAü‚yR ij“insÙil ed•eKC. etAmr• yuß“ Žb•M B˜yù¿•r per emAiz öBu˜r Ž” iz(•AmAl•/ inyùmAb•lI Žb•M
b•YApArÙil y• öBu˜ imzerr opr G•iweyùeCn t• ŒA|•AÙil tAed•r id•eyù i Celn. 46yKn tAr•
ed•eKC. qb•íipeyùAerr Œ‘ pAer y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek•r
35
''öBu˜ etAmAed•r Ï sb• ed•iKeyùiCeln yAet ŸptYk•Ayù iCeln/ es” smyù emAiz tAed•r Ž”
etAmr• j“Anet pAr ey itin h•eln •ö½Vr . t¡Ar ib•iD•Ùel• id•eyù i Celn. ih•xa e b•Aen b•sb•Ask•ArI
met• ek•Ano ed•b•tA en”? 36itin etAmAed•r S•VˆgR ”emArIyùed•r rAj“• sIeh•Aenr ed•ez tAr• iCeln. imzr
eTek• t¡Ar k•ãS•Vˆr ezAnAeln yAet etAmAed•r iz(•A eTek• eb•ireyù ŒAsAr smyù :emAiz Žb•M ”•S•óˆAeyùelr
id•et pAern. p]iTb•Iet itin etAmAed•r t¡Ar ŒAÙn elAek•r• sIeh•Anek• prAij“t k•eriCeln. 47tAr•
ed•iKeyùeCn Žb•M tAr mD•Y eTek• etAmAed•r seÒ˜ sIeh•An ŒiD•k•Ar k•eriCeln. ŽCA¼Ao tAr• b•Azenr
k•T• b•eliCeln. rAj“• oegr ed•z ineyùiCeln. Ž” éj“n ”emArIyù
37
''öBu˜ etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r B˜AelAb•Asetn/ rAj“• y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek• b•As k•retn. 48Ž” j“im
tA” etAmAed•r ŒTRAí tAed•r Ÿ%rpur¨xed•r menAnIt Œe,RAn ŸptYk•Ar sImAnAyù ŒerAyùAr eTek• sIon
k•eriCeln. Žb•M es” k•Are,” öBu˜ etAmAed•r seÒ˜ :h•em$A,ò pbR•t pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t iCl. 49y£•$n nd•Ir
eTek• Žb•M t¡ A r mh•AprAß*emr sAh•AeyY itin pUbR•id•ek•r smý y£•$n ŸptYk•• Ž” ed•ezr Œ•–˜ÿB$u˜)˜
etAmAed•r imzr eTek• eb•r k•er ŽeniCeln. 38yKn iCl. d•i(•Š id•ek• Ž” ed•z m]t sAgr py$•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t
etAmr• ŒAro ŽegAi•Cel es” smyù öBu˜ etAmAed•r iCl. pUb•Rid•ek• Ž” ed•z ipsag• pbR•etr pAd•ed•z
eTek• b•]h•í Žb•M ŒAro eb•zI zi)˜zAlI j“AitÙilek• py$–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t iCl.ò
tAi¼eyù id•eyùiCeln. öBu˜ etAmAed•r tAed•r ed•ezr
ŒB˜Y•–˜ÿer öeb•ez enï ׈ id•eyùiCeln. esKAen b•As d•ziw ŒA|•A
k•rAr j“‘ itin tAed•r ed•z etAmAed•r id•eyùiCeln
Žb•M ŒAj“o itin es” k•Aj“” k•er c•eleCn.
39
5 emAiz ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAk•ek• ŒAhb•An k•er
tAed•r b•eliCeln/ "”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA/ etAmr•
''sutrAM ŒAj“ etAmr• Œb••” men k•reb• Žb•M Œb••” Ž” ib•iD•Ùil izKeb• Žb•M esÙil Œnusr,
emen eneb• ey öBu˜” h•eln ö½Vr . itin oper k•reb•. Ž” ib•iD•smUh• ezAenA Žb•M esÙel• emen
S•VˆegRr Žb•M nIec• p]iTb•Ir ö½Vr. esKAen Œ‘ ek•AenA c•lAr b•YApAer iniü‚t eTek••. 2 öBu˜/ ŒAmAed•r ö½Vr
ö½Vr en”? eh•Aerb• pbR•et ŒAmAed•r seÒ˜ Žk•w• c•i¢ )˜ k•eriCeln.
40
''Žb•M ŒAj“ ŒAim etAmAed•r t¡Ar ey ib•iD• Žb•M 3
öBu˜ Ž” c•¢i)˜ ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ k•ern
ŒA|•AsmUh• id•lAm esÙel• etAmr• Œb••” emen in/ ik••–˜Þ k•eriCeln ŒAmAed•r seÒ˜. ç<•/ ŒAj“ ŒAmr•
c•leb•. tAh•el smˆS˜ÿ ik•C¢” etAmAed•r seÒ˜ Žb•M yAr• j“Iib•t ŒAiC/ Ž” ŒAmAed•r sk•elr seÒ˜”
etAmAed•r per etAmAed•r ey s–˜ÿAnr• TAk•eb• tAed•r k•eriCeln. 4es” pb•eR t öBu˜ etAmAed•r seÒ˜ mueKAmuiK
seÒ˜ B˜Ael•B˜Aeb• c•leb• Žb••M öBu˜ etAmAed•r ö½Vr k•T• b•eliCeln. itin etAmAed•r seÒ˜ ŒAÙenr mD•Y
etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn esKAen etAmr• d•IG•Rid•n eTek• k•T• b•eliCeln. 5ik••–˜Þ etAmr• ŒAÙn eTek•
b•As k•ret pAreb•Ñ Žiw ic•rid•enr j“‘ etAmAed•r” B˜It iCel Žb•M pb•Retr oper yAoin b•el öBu˜ y•
h•eb•?® b•eliCeln esiw etAmAed•r b•lAr j“‘ ŒAim öBu˜ o
177 iþ ˆtIyù ib•b•r, 5:6-27
etAmAed•r mAJ“KAen d¡•Ai¼eyùiClAm. öBu˜ b•eliCelnÉ itin etAmAed•r mu)˜ k•eriCeln. es” k•Are,
6
ŒAim öBu˜ etAmAed•r •ö½Vr . etAmr• eyKAen ß*Itd•As öBu˜ etAmAed•r ˜ö½Vr/ ib•šAemr id•niwek• Žk•
h•eyùiCel es” imzr eTek• ŒAim etAmAed•r pT ed•iKeyù ib•ezx id•n ih•eseb• pAln k•rAr j“‘ ŒAed•z
eb•r k•er ineyù ŽesiClAm. sutrAM etAmr• Œb••” k•ereCn.
16
Ž” ŒA|•AÙel• mAneb•É ''ö½Verr ŒA|•• mt etAmrA Œb••”
etAmAed•r iptAmAtAek• sµ•åAn j“AnAeb•.
7
''etAmrA Œb••” ŒAmAek• CA¼• Œ‘ etAmr• Ž” ŒAed•z Œnusr, k•rel d•IG•Rj“Iib•
ek•AenAo ed•b•tAr pUj“A k•reb• n•. h•eb• Žb•M öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r ey
8
''etAmrA Œb••” ek•Aen• öitm• !tir ed•z id•eyùeCn es” ed•ez etAmAed•r mÒ˜l h•eb•.
17
k•reb• n•. ŒAk•Aezr operr ek•Aen• ik•C¢r ''etAmr• nr h•tY• ek•Ar n•.
18
ŒTb•• p]iTb•Ir operr ek•Aen• ik•C¢r ŒTb•• ''etAmr• b•YAiB˜c•Ar ek•Ar n•.
19
j“elr nIec•r ek•Aen• ik•C¢r mUi%$ ŒTb•• Cib• ''etAmrA c•¢ir ek•Ar n•.
etAmrA qtrI k•reb• n•. 9etAmr• Œ‘ ek•AenAo 20
''etAmrA öiteb•zIr ib•r¨eß“ imeTY sA(•Y
ök•Ar mUi%$r pUj“A ŒTb•• esb•• k•reb• n•. id•o n•.
ek•nÀ k•Ar, ŒAim öBu˜ etAmAed•r •ö½Vr. ŒAmAr 21
''etAmrA Œb••” Œ‘ ek•Aen• b•Yi)˜r
elAek•ed•r Œ‘ ek•AenA ed•b•tAr pUj“• k•rAek• S˜¤Iet elAB˜ k•reb• n•. etAmr• Œb••” tAr
ŒAim G•],• k•ir.* ŒAmAr ib•r¨eß“ eysb• b•A¼I/ tAr zs´e(•^/ tAr pur¨x d•As ŒTb•A
elAek•r• pAp k•Aj“ k•er tAr• ŒAmAr zߨet S˜¤I d•AsIek•/ tAr gr¨ed•r b•A gAD•Aed•r/ ŒTRAí
pir,t h•yù Žb•M ŒAim o” smˆS˜ÿ elAek•ed•r öiteb•zIr ŒiD•k]•t ek•Aen• @•b•YsAmýIet”
zAiS˜ÿ ed•b•. ŒAim tAed•r s•–˜ÿAned•r/ tAed•r elAB˜ k•reb• n•.®
epQ^ o epQ^Ied•r Žb•M Žmnik• tAed•r öepQ^/
öepQ^Ied•ro zAiS˜ÿ ed•eb••. 10ik••–˜Þ ey sb• elAek•r• ö½rV sµpek•R B˜It iCl
22
elAek•r• ŒAmAek• B˜AelAb•Aes Žb•M ŒAmAr emAiz b•eliCeln/ ''yKn etAmr• sk•el pb•Ret
ŒA|•AÙelA emen c•el/ h•Aj“Ar h•Aj“Ar pur¨x Žk•seÒ˜ ŽesiCel/ es” smeyù öBu˜ etAmAed•r
D•er ŒAim tAed•r pirb•Aerr öit ŒAmAr ib•½ˆV S˜ÿ sk•lek• Ž” ŒAed•zÙel• id•eyùiCeln. öBu˜ mh•Areb•
B˜Alb•AsA öd•zRn k•rb•? ŒAÙenr mD•Y eTek•/ emeG•r mD•Y eTek• Žb•M eG•Ar
11
''etAmrA Œb••” Bu˜lB˜Aeb• etAmAed•r öBu˜ ŒÞ“k•Aerr mD•Y eTek• k•T• b•eliCeln. ŒAmAed•r Ž”
ö½Verr nAm b•Yb•h•Ar k•reb• n•. yid• ek•Aen• ŒAed•zÙel• ed•oyùAr per itin ŒAr ik•C¢” b•eln
b•Yi)˜ Bu˜lB˜Aeb• öBu˜r nAm b•Yb•h•Ar k•er/ tAh•el in. itin t¡Ar k•TAÙel• éiw pATerr P•lek•r oper
es” b•Yi)˜ ed•AxI Žb•M öBu˜ tAek• inrprAD•I ileKiCeln Žb•M es”Ùel• ŒAmAek• id•eyùiCeln.
b•el men k•reb•n n•. 23
''yKn pb•RtmAl• ŒAÙen ö‰ˆilt h•i•Cl/ es”
12
''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr eyrk•m ŒA|•A smyù etAmr• ŒÞ“k•Aerr mD•Y eTek• glAr rb• Znet
k•eriCeln/ es” ŒnusAer etAmr• Œb••” epeyù i Cel. es” smyù öb•I,rA Žb•M etAmAed•r
ib•šAemr id•niwek• Žk•iw ib•ezx id•n ih•eseb• pirb•AregAþIr Œ‘A‘ entAr• ŒAmAr k•AeC ŽesiCl.
pAln k•reb•. 13k•mRS˜îAen etAmr• sˆ¹ˆAÿ eh• Cyùid•n 24
tAr• b•eliCl/ 'öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr ŒAmAed•r t¡Ar
k•Aj“ k•reb•. 14ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek• mih•m• Žb•M t¡Ar mh• ׈ ed•iKeyùeCn? ŒAmr• t¡Aek•
sµ•åAn öd•zeR nr j“‘ sˆ¹ˆm ÿ id•niw h•l ib•šAemr ŒAÙenr mD•Y eTek• k•T• b•let ZeniClAm? ö½Vr
id•n/ sutrAM es” id•en ek•Aen• b•Yi)˜r k•Aj“ mAnuexr sAeT k•T• b•lAr pero es ey eb<•ec• TAk•et
k•r• Ÿic•í nyù. etAmr•/ etAmAed•r pu^r• Žb•M pAer t• ŒAj“ ŒAmr• ed•KlAm. 25ik••–˜Þ ŒAmr• yid•
k•‘Ar•/ etAmAed•r zh•er b•sb•Ask•ArI ib•ed•zIr• ŒAb•Ar öBu˜/ ŒAmAed•r ö½Vrek• ŒAmAed•r seÒ˜ k•T•
ŒTb•• etAmAed•r pur¨x ŒTb•• ˆS˜¤I/ ß*Itd•Asr• b•let Zin/ iniü‚t ŒAmr• mAr• yAeb••? es” B˜yùMk•r
ek•Ÿ” k•Aj“ k•reb• n•. Žmnik• etAmAed•r ŒAÙn ŒAmAed•r Db•Ms k•reb•. ŒAmr• mret c••” n•.
26
gr¨ed•r/ gAD•Aed•r Žb•M Œ‘A‘ pZed•ro ek•AenAo b•Yi)˜ ŒAÙenr mD•Y eTek• j“Ib••–˜ÿ ö½Verr
ek•Aen• k•Aj“ k•r• Ÿic•í h•eb• n•. iWk• etAmAed•r k•ãS•ˆVr ezAenin/ eymn ŒAmr• ZeniC Žb•M Zen ŽKno
metA” etAmAed•r ß*Itd•Asr• ib•šAm k•reb•. eb<•ec• ŒAiC?
15
Bu˜el• n• ey imzer etAmr• ß*Itd•As iCel. 27
emAiz &u“im k•AeC yAo Žb•M öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr
ˆöBu˜ etAmAed•r ö½Vr t¡Ar mh•Azi)˜r þˆAr• y• b•eln tAr smˆS˜ÿw• ezAen•. Žrpr öBu˜ ŒAmAed•r
etAmAed•r imzr eTek• eb•r k•er ŽeniCeln. ö½Vr etAmAek• y• ik•C¢ b•eln ŒAmAed•r b•el•. ŒAmr•
etAmAr k•T• Znb• Žb•M etAmAr k•TAmet• smˆS˜ÿ k•Aj“
ŒAmAr ÖÖÖ k•ir ŒTb•• ''ŒAim Žla k•AnAha•Ð öxRAprAyùŠ ö½Vr.¾¾
k•rb•.¾
iþ ˆtIyù ib•b•r, 5:28-6:20 178
öB˜u emAizr seÒ˜ k•T• b•leln ŒAelAc•n• k•reb•. yKn etAmr• Zeyù TAk• Žb•M yKn
28
''etAmrA y• b•eliCel öBu˜ esÙel• Zen ŒAmAyù etAmr• G•um eTek• oeW• es”smyù o”Ùel• ineyù
b•eliCeln/ 'elAek•r• y• b•leC/ esÙel• ŒAim ZeniC ŒAelAc•n• k•reb•. 8 Ž” ŒA|•AÙil men rAKAr suib•D•Ar
Žb•M tAr• B˜Al” b•eleC. 29ŒAmAr ”•CA tAr• eyn j“‘ esÙilek• etAmAed•r h•Aet Žb•M k•pAel eb<•eD•
h•äd•eyùr mD•Y eTek• sbR•d•A” ŒAmAek• sµ•åAn k•er Žb•M rAeK•. 9 etAmAed•r b•Ai¼Ùilr d•rj“Ar K<uiwr oper
ŒAmAr smˆS˜ÿ ŒAed•zÙel• emen c•el. tAh•el tAed•r Žb•M• etAmAed•r P•wk•Ùilr oper esÙelAek• ileK
Žb•M tAed•r Ÿ%rpu r ¨xed•r pe(• smˆ S ˜ÿ ik•C¢ ” rAeK•.
10
ic•rk•Aelr j“‘ B˜Ael• h•eb•. "öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r pUbR•pur¨x
30
'"yAo/ elAek•ed•r b•el• tAed•r t¡Ab•uet iP•er Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• Žb•M yAek•Aeb•r k•AeC öˆit|•A
eyet. 31ik••–˜Þ &u“im/ emAiz ŽKAen ŒAmAr k•AeC d¡•Ai¼eyù k•eriCeln. etAmAed•r Ž” ed•z ed•oyùAr j“‘ öBu˜
TAek••. ŒAim etAmAek• ey smˆS˜ÿ ŒA|•A/ ib•iD• Žb•M öit|•• k•eriCeln. öBu˜ es” ed•z etAmAed•r ed•eb•n
inyùmsmUh• b•leb••/ esÙel• &u“im Œb••” tAed•r Žb•M• etAmr• eyÙel• qtrI k•erAin es” b•]h•í Žb•M
iziKeyù ed•eb•. ŒAim tAed•r b•As k•rAr j“‘ ey ed•z sµpd•zAlI zh•rÙelAo itin etAmAed•r ed•eb•n. 11öBu˜
id•i•C es” ed•ez tAr• Œb••” Ž” k•Aj“Ùel• k•reb•.¾ etAmAed•r Ÿ%m Žmn @•eb•Y pirpU,R b•A¼I ed•eb•n/ ey
32
''sutrAM öBu˜ etAmAed•r eymn ŒA|•A k•eriCeln/ @•b•Y etAmr• esKAen rAeKAin. öBu˜ etAmAed•r Žmn
es”Ùel• y ͈ sh•k•Aer pAln k•reb•/ tAr fAn id•ek• Œenk• kU•p ed•eb•n y• etAmr• Knn k•erAin. eKeyù
ik• b•Am id•ek• iP•reb• n•? 33öBu˜ etAmAed•r ö½Vr ey ed•eyù ˆÿ h•el pr öBu˜ etAmAed•r öˆc•¢r @•A(•Ar
B˜Aeb• ŒA|•A k•eriCeln/ etAmr• Œb••” iWk• esB˜Aeb•” e(•t Žb•M j“lpA”eyùr gAC ed•eb•n eyÙel• etAmr•
j“Ib•nyApn k•reb•. tAh•el” etAmr• d•IG•Rj“Iib• h•eb• erAp, k•rin.
Žb•M etAmAed•r pe(• sb• ik•C¢” B˜Ael• h•eb•. ey ed•z 12
''ik••–˜Þ Kub• sAb•D•An? öBu˜ek• Bu˜el• n•. men ereKA
etAmAed•r h•eb• es” ed•ez etAmr• d•IG•Rid•n eb<•ec• etAmr• imzer ß*Itd•As iCel/ ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r
TAk•eb•. imzr eTek• eb•r k•er ineyù ŽesiCeln. 13öBu˜
etAmAed•r ö½Vrek• sµ•åAn k•er• Žb•M ek•b•lmA^ t¡Ar”
sb•R d•A ö½rV ek• B˜AelAb•Aes• Žb•M ŒAed•z emen c•el•? esb•• k•er•. zpT k•rAr smyù etAmr• ek•b•lmA^

6 "öˆBu˜/ etAmAed•r ö½Vr ŒAmAek• etAmAed•r Ž”


ŒA|•AsmU h •/ ib•iD• Žb•M inyù m smU h • ezKAet
t¡Ar” nAm b•Yb•h•Ar k•reb•/ Œ‘ ed•b•tAr nAm b•Yb•h•Ar
k•reb• n•. 14Œ‘ ed•b•tAr Œnusr, k•reb• n•. etAmAed•r
b•eliCeln eyn ey ed•ez etAmr• b•sb•As k•ret yA•C c•&u“id$•ek• b•sb•Ask•ArI j“Aitge,r ed•b•tAed•r etAmr•
esKAen Ž” ib•iD•Ùel• emen c•let pAr. 2 eyn etAmr• Œnusr, k•reb• n•. 15öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ iyin
Žb•M etAmAed•r Ÿ%rpur¨xrA ytid•n b<•Ac•eb• ttid•n etAmAed•r seÒ˜ ŒAeCn itin inej“r egQrb• r(••
etAmAed•r öˆBu˜ ö½Vrek• sµ•åAn j“AnAet pAr. etAmr• k•ret Ÿe†Ag enn/ sutrAM yid• etAmr• o”sk•l
inü‚yù” t¡Ar smˆS˜ÿ ib•iD• Žb•M ŒA|•AsmUh• emen c•leb•/ Œ‘A‘ ed•b•tAr pUj“• k•er•/ tAh•el öBu˜ etAmAed•r
eyÙel• ŒAim etAmAed•r id•lAm. yid• etAmr• Žw• Ÿper öˆc•Ø (u•Ý“ h•eb•n. itin etAmAed•r Ž” p]iTb•I
k•er•/ tAh•el es” n&u“n ed•ez etAmAed•r d•IG•R j“Ib•n eTek• Db••Ms k•er ed•eb•n.
h•eb•. 3 ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA/ ezAen• Žb•M Ž” ib•iD•ÙelA 16
''m>sAet etAmr• eyB˜Aeb• öBu˜ etAmAed•r
y ͈ sh•k•Aer emen c•el•; tAh•el etAmAed•r mÒ˜l ö½Vrek• prI(•• k•eriCel/ esB˜Aeb• etAmr• t¡Aek•
h•eb•. etAmrA sMKYAyù b•]iß“ pAeb• Žb•M etAmr• es” prI(•• k•reb• n•. 17öBu˜ etAmAed•r ö½Verr ŒA|•AÙel•
ed•ziwek• öˆc•r ¢ B˜Ael• ij“ines pirpU,R Œb••S˜îAyù pAeb•* emen c•lAr b•YApAer etAmr• iniü‚t TAk•eb•. itin
iWk• eyB˜Aeb• öBu˜/ etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r ö½Vr etAmAed•r ey iz(•• Žb•M ib•iD•smUh• id•eyùeCn esÙel•
öˆit|•A k•eriCeln. etAmr• Œb••” Œnusr, k•reb•. 18eyÙel• iWk• Žb•M
4
''”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ezAen•? öBu˜/ ŒAmAed•r B˜Ael•/ esrk•m k•Aj“ etAmr• Œb••” k•reb•/ eyÙel•
•ö½Vr h•eln Žk•mA^ öBu˜? 5 etAmr• inü‚yù” öBu˜? öBu˜ek• KuzI k•er. tAh•el sb•ik•C¢et” etAmr• sP•l
etAmAed•r ö½Vrek• etAmAed•r smˆS˜ÿ h•äd•yù/ smˆS˜ÿ öA, h•eb• Žb•M etAmr• es” suª•r ed•ez öeb•z k•er tA
Žb•M etAmAed•r smˆS˜ÿ zi)˜ id•eyù B˜AelAb•Aseb•. 6ŒAj“ ŒiD•ýh•, k•reb• y• öBu˜ etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r k•AeC
ŒAim etAmAed•r ey ŒAed•zÙil id•lAm esÙel• öˆ i t|•A k•eriCeln. 19öBu ˜ eyB˜Aeb• b•eliCeln
etAmr• sb•smyù men rAKeb•. 7 etAmAed•r s•–˜ÿAned•ro esB˜Aeb•” etAmr• etAmAed•r smˆS˜ÿ zߨed•r ib•tAi¼t
o”Ùel• ezKAenAr b•YApAer iniü‚t TAk•eb•. yKn k•reb•.
etAmr• b•A¼Iet b•es TAek•• Žb•M yKn etAmr• rAˆS˜ÿAyù
h•¡Aw es” smyù etAmr• Ž” sk•l ib•iD•Ùel• ineyù ö½rV y• k•eriCeln esÙel• etAmAed•r
s•–˜Aÿ ned•r ezKAo
öˆ c • ¢r Ö Ö Ö p A e b • ŒA(•irk• ŒeTR "ey ed•ez éD Žb•M mD•u b•eyù 20
yAe•C.®
''B˜ib•`et/ etAmAr s•–˜ÿAn ij“e|•s k•ret pAer/
179 iþ ˆtIyù ib•b•r, 6:21-7:16
'öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey iz(••/ ib•iD• Žb•M h•b•Ar j“‘ eb•eC ineyùiCeln/ es elAek•r• ek•b•lmA^
inyùmsmUh• id•eyùiCeln esÙelAr ŒTR ik•À¾ 21tKn t¡Ar” h•eb•. 7etAmr• Œ‘ j“Aitr eTek• sMKYAyù ŒiD•k•
&u“im etAmAr s•–˜ÿAnek• b•leb•/ 'ŒAmr• imzer P•erQe,r iCel eb•Ael öBu˜ etAmAed•r B˜AelAeb•es eb•eC enn in/
ß*Itd•As iClAm/ ik••–˜Þ öBu˜ t¡Ar mh•An zi)˜r sAh•AeyY ik••–˜Þ etAmrA smˆS˜ÿ j“Aitr meD•Y sMKYAyù Kub•” k•m
ŒAmAed•r imzr eTek• eb•r k•er ŽeniCeln. iCel. 8mh•í zi)˜r sAh•AeyY öBu˜ etAmAed•r imzr
22
ŒAmAed•r ec•AeKr sAmen öBu˜ ic•H Žb•M ŒAü‚yRj“nk• eTek• eb•r k•er ineyù ŽesiCeln. ß*Itd•As Œb•S˜î•
k•Aj“ k•ereCn. ŒAmr• t¡Aek• imzerr elAek•ed•r öˆit/ eTek• Žb•M imzerr rAj“• P•erQe,r ŒD•Int• eTek•
P•erQe,r öˆit Žb•M P•erQe,r b•A¼Ir elAek•ed•r itin etAmAed•r mu)˜ k•eriCeln k•Ar, öBu˜ etAmAed•r
ib•r¨eß“ Ž” k•Aj“Ùel• k•ret ed•eKiClAm. 23Žb•M B˜•elAb•Aesn Žb•M itin etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r k•AeC
itin ŒAmAed•r pU b •R p u r ¨xed•r k•AeC ey öit|•A ey öˆit|•A k•eriCeln es” öˆit|•A rAKet c•An.
k•eriCeln es” ŒnusAer es” ed•z id•et ŒAmAed•r 9
''sutrAM men ereK•/ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr h•eln
imzr eTek• ineyù ŽesiCeln. 24Ž” iz(•AÙel• emen Žk•mA^ ö½Vr Žb•M etAmr• t¡Ar oper ŒAˆS˜î• rAKet
c•lAr j“‘ öBu˜ ŒAmAed•r ŒA|•A id•eyùiCeln. ŒAmr• pAer•. itin t¡Ar inyùm r(•• k•ern. yAr• t¡Aek•
inü‚yù” ŒAmAed•r öˆB˜u ö½Vrek• šß“• k•reb••. tAh•el” B˜AelAb•Aes Žb•M t¡Ar ŒA|•A emen c•el es” smˆS˜ÿ
ŒAj“ ŒAmr• eymn ŒAiC iWk• esB˜Aeb•” öBu˜ ŒAmAed•r elAek•ed•r öˆit itin t¡Ar B˜AelAb•As• Žb•M d•y•ù öˆd•ˆzRn
b<•Aic•eyù rAKeb•n Žb•M ŒAmAed•r B˜Ael• k•reb•n. 25öBu˜ k•ern. prb•t$I Žk• h•Aj“Ar b•Mezr mD•Y id•eyù itin
ŒAmAed•r ö½V r/ iWk• eyB˜Aeb ŒAmAed•r ŒAed•z t¡Ar B˜AelAb•As• Žb•M d•y•ù öˆd•ˆzn
R k•ern. 10ik••–˜Þ t¡Aek•
id•eyùiCeln• ŒAmr• yid• stk$•B˜Aeb• smˆS˜ÿ ib•iD• emen yAr• G•],• k•er/ öBu˜ es” smˆS˜ÿ elAek•ed•r zAiS˜ÿ
c•il/ tAh•el t• ŒAmAed•r D•Aim$k•t• h•eb•.¾ ed•n. itin tAed•r Db•Ms k•er ed•eb•n. t¡Aek• yAr•
G•,
] • k•er/ es” smˆS˜ÿ elAek•ed•r ˆzAiS˜ÿ ed•oyùAr b•YApAer
”•S•ˆó Aeyeù l ö½eV rr ib•ezx elAek•r• itin ed•rI k•reb•n n•. 11sutrAM ŒAim ŒAj“ etAmAed•r

7 ''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr yKn etAmAed•r enï ˆ× id•eyù


es” ed•ez ineyù yAeb•n/ ey ed•ez etAmr•
ŒiD•ýh•e,r j“‘ öeb•z k•reC•/ tKn öBu˜ etAmAed•r
eyÙel• id•lAm/ es” smˆS˜ÿ ŒAed•z/ ib•iD• Žb•M inyùm
emen c•lAr b•YApAer etAmr• Kub•” stk$• TAk•eb•.
12
''etAmrA yid• Ž” smˆS˜ÿ ib•iD•Ùel• emen c•el•
sAmen Œenk• j“Aitek• dU•r k•er ed•eb•nÐ eymn ih•%Iyù/ Žb•M esÙel• pAln k•rAr b•YApAer etAmr• yid• y ͈
iggRAzIyù/ ”emArIyù/ k•nAnIyù/ pirxIyù/ ih•bb•Iyù Žb•M nAo/ tAh•el öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r seÒ˜
iyb•UxIyù etAmAed•r eTek• Œenk• b•¼ Žb•M Œenk• eöemr inyùem c•leb•n/ yA itin etAmAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r
zi)˜zAlI sAtiw j“Ait. 2öBu˜ etAmAed•r ö½Vr Ž” k•AeC öˆit|•A k•eriCeln. 13itin etAmAed•r
j“AitÙelAek• etAmAed•r k•AeC smpRn k•rel per B˜AelAb•Aseb•n/ ŒAzIb•RAd• k•reb•n Žb•M etAmAed•r
etAmr• tAed•r prAij“t k•reb• Žb•M tAed•r sMKYAyù b•]iß“ k•reb•n. itin etAmAed•r s•–˜ÿAned•r
sµpU,Rräep Db••Ms k•reb•. tAed•r seÒ˜ ek•AenArk•m ŒAzIb•AR d• k•reb•n Žb•M etAmAed•r j“imÙelAek• Ÿík]•X
inyùm ek•Aer• n•. tAed•r (•mA öˆd•zRn k•er• n•. P•selr þˆAr• sm]ß“ k•reb•n. itin etAmAed•r zs´/
3
tAed•r meD•Y k•AŸek• ib•eyù k•er• n• Žb•M etAmAed•r n&u“n @•A(•Ars Žb•M etl ed•eb•n. itin t¡Ar ŒAzIbR•Aed•r
eCel emeyùr•o eyn Ïsb• Œ‘ j“Aitr k•AŸek• ib•eyù sAh•AeyY/ etAmAed•r gr¨ÙelAek• b•AC¢er sm]ß“ Žb•M
n• k•er. 4k•Ar,/ o” smˆS˜ÿ elAek•r• etAmAed•r etAmAed•r emxÙelAek• emxzAb•ek• sm]ß“ k•reb•n.
s•–˜ÿAned•r ŒAmAek• Œnusr, k•rA eTek• Œenk• dU•er itin etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r k•AeC ey ed•z ed•oyùAr
ineyù yAeb•. tKn etAmAed•r s•–˜ÿAnr• Œ‘ ed•b•tAed•r j“‘ öˆit|•A k•eriCeln es” ed•ez etAmr• Ž” smˆS˜ÿ
pUj“A k•reb• Žb•M öBu˜ etAmAed•r öˆit öˆc•Ø (u• Ý“ ŒAzIbR•Ad• eB˜Ag k•reb•.
14
h•eb•n. itin etAmAed•r Kub• tA¼AtAi¼ Db••Ms k•er ''smˆS˜ÿ j“Aitr eTek• etAmr• eb•zI ŒAzIb•RAd•
ed•eb•n. pAeb•. öetYk• S•VˆAmI-S˜¤Ir s•–˜ÿAn h•eb•. etAmAed•r
gr¨ÙelAro b•AC¢r h•eb• 15Žb•M öBu˜ etAmAed•r eTek•
miU %e$ d•r Db•Ms k•erA smˆS˜ÿ ŒsuK dU•r k•er ed•eb•n. öBu˜ etAmAed•r Œ•r
5
''o” j“AitÙilr öˆit etAmr• Œb••” ŽÙel• es” sAMG•Aitk• ŒsuKÙel• þˆArA ŒAß*A•–˜ÿ h•et ed•eb•n
k•reb•. etAmr• Œb••” tAed•r pUj“Ar eb•d•IÙelAek• nA/ eyÙel• etAmAed•r imzer h•t. ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r
eB˜e[˜ ed•eb• Žb•M tAed•r S•årŠˆS˜ÿ•µ˜õÙelAek• eB˜e[˜ zߨed•r meD•Y es” ŒsueKr sMß*Am, k•rAeb•n. 16öBu˜
w¦k•er• w¦k•er• k•er ed•eb•. etAmr• tAed•r ŒAezrAr etAmAed•r ö½Vr yAed•r prAij“t k•rAr j“‘ etAmAed•r
K<uiwÙil ek•ew eP•leb• Žb•M tAed•r mUi%$ÙelAek•o sAh•AyY k•ern/ etAmr• es” smˆS˜ÿ elAek•ed•r Œb••”
ŒAÙen pui¼eyù ed•eb•? 6 k•Ar, etAmr• öBu˜r inej“r Db•Ms k•reb•. tAed•r j“‘ é>iKt h•eyùA n• Žb•M tAed•r
elAk•. p]iTb•Ir operr smˆS˜ÿ j“Aitr mD•Y eTek• ed•b•tAr pUj“A k•er• n•/ k•Ar, t• etAmAed•r pe(•
öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r t¡Ar ib•ezx elAk• P<•Aed• p¼Ar met• h•eb•.
iþ ˆtIyù ib•b•r, 7:17-8:14 180
öB˜u tA¡ r elAek•ed•r sAh•AyY k•rAr j“‘ tAh•el etAmr• eb<•ec• TAk•eb•/ b•]iß“ pAeb• Žb•M öBu˜
öitš¨it k•reln etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r k•AeC ey ed•z ed•eb•n b•el
17
''etAmrA men men eb•Ael• n•/ 'Ž” smˆS˜ÿ ed•ezr zpT k•eriCeln es” ed•ez öeb•z k•reb•. 2öBu˜
elAek•r• ŒAmAed•r eTek• zi)˜zAlI. ŒAmr• tAed•r etAmAed•r ö½Vr/ 40 b•Cr D•er mr¨BU˜imet ey ‹me,r
ik• ök•Aer eb•ireyù eyet b•AD•Y k•reb••À¾ 18etAmr• enï ׈ id•eyùeCn/ eswAr k•T• etAmr• Œb••” men
tAed•r B˜yù ek•Ar n•. öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ P•erQ, rAKeb•. öBu˜ etAmAed•r prI(•• k•riCeln. itin
Žb•M imzerr smˆS˜ÿ elAek•ed•r öit ik• k•eriCeln etAmAed•r ib•nyùI k•ret ec•eyùiCeln. itin etAmAed•r
esÙel• etAmr• Œb••” men rAKeb•. 19tAed•r itin menr eB˜terr ij“ins j“Anet ec•eyùiCeln. itin
ey sAMG•Aitk• sms´Ayù eP•eliCeln Žb•M ey sb• ŒAü‚y$ j“Anet ec•eyùiCeln ey etAmr• t¡Ar ŒAed•z mAneb•
k•Aj“ k•eriCeln/ esÙel• etAmr• ed•eKiCel. etAmr• ik•n•. 3 öBu˜ etAmAed•r nè k•eriCeln Žb•M etAmAed•r
ed•eKiCel ey etAmAed•r imzr eTek• eb•r k•er ŒAnAr (u • D•At$ k•eriCeln. itin etAmAed•r mAåA
j“‘ öBu˜ ik•B˜Aeb• t¡Ar mh•An (•mt• Žb•M zi)˜ b•Yb•h•Ar KA”eyùiCelnÑ y• etAmr• ŒAeg k•Ken• j“Anet n•/
k•eriCeln. etAmr• yAed•r B˜yù pAo es” smˆS˜ÿ j“Aitr yA etAmAed•r pUb•Rpur¨xr• ŒAeg k•Ken• ed•eKin. Ž”
ib•r¨eß“o öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ es” Žk•” k•Aj“ k•Aj“Ùel• öBu˜ k•eriCeln yAet etAmr• j“Aen• ey
k•reb•n. ek•b•lmA^ r¨iw” mAnuxek• b<•Aic•eyù rAeK n•. mAnuexr
20
"ey smˆS˜ÿ elAek•r• etAmAed•r k•AC eTek• pAlAeb• j“Ib•n öBu˜r k•iTt smˆS˜ÿ b•Aek•Yr oper inB˜$r k•er.
Žb•M inej“ed•r luik•eyù rAKeb•/ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr 4
Ž” gt 40 b•Cer etAmAed•r j“AmAk•Ap¼ purAen•
tAed•r K<uej“ eb•r k•rAr j“‘ B˜Imr¨l pAWAeb•n eyn h•yùin Žb•M etAmAed•r p•o eP•Aelin/ k•Ar, öBu˜
Œb•izXrAo Db•Ms h•y.ù 21o” smˆS˜ÿ elAek•ed•r sµpek$• etAmAed•r r(•A k•eriCeln. 5etAmr• Œb••” men
B˜It h•eyù• n•. k•Ar, öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r rAKeb• ey öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r iz(••
seÒ˜ ŒAeCn. itin” Žk•mA^ mh•An Žb•M B˜yù¿•r ö½Vr•. id•i•Celn o sMezAD•n k•riCeln eymn Žk•j“n“ iptA
22
öBu˜ etAmAed•r ö½Vr o” smˆS˜ÿ ed•ezr elAek•ed•r tAr pu^ek• iz(•• ed•yù Žb•M sMezAD•n k•er.
D•Ier D•Ier etAmAed•r ed•z tYAg k•ret b•AD•Y k•reb•n. 6
''etAmrA Œb••” öBu ˜ etAmAed•r ö½V e rr
etAmr• tAed•r sk•lek• Žk•smeyù Db•Ms k•ret pAreb• ŒA|•AÙel• emen c•el t¡Aek• Œnusr, Žb•M šß“• k•reb•.
n•. yid• etAmr• tA” k•r/ tAh•el b•‘ j“•–˜Þr sMKY• 7
öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r Žk• Ÿ%m ed•ez
Žt eb•zI pirmAe, b•]iß“ pAeb• y• etAmAed•r pe(• ineyù eyet c•eleCnÐ ey ed•ez Œenk• nd•I Žb•M
(•itk•r h•eb•. 23ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ o” smˆS˜ÿ j“löb•Ah• ŒAeC. esKAen ŸptYk•A Žb•M
j“AitÙilek• etAmAed•r h•Aet smpR, k•reb•n Žb•M pAh•A¼ÙelAet BU˜imr eB˜tr eTek• j“l eb•ireyù Žes
tAr• yt(•, pyR•–˜ÿ n• Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•yù/ tt(•, py$–˜ÿ öb•Aih•t h•yù. 8es” ed•ez gm Žb•M b•AilR/ @•A(•Alt•/
itin yuß “ c•lAk•AlIn tAed•r ib•‹A•–˜ÿ k•reb•n. 24tAed•r f¦mur gAC Žb•M fAilm ŒAeC. es” ed•ez j“lpA”
rAj“Aed•r prAij“t k•ret öBu˜ etAmAed•r sAh•AyY etl Žb•M mD•u ŒAeC. 9 esKAen etAm•ed•r KAe†r ŒB˜Ab•
k•reb•n. etAmr• tAed•r h•tY• k•reb• Žb•M tAr• ey h•eb• n• Žb•M etAmAed•r öeyùAj“nIyù smˆS˜ÿ ik•C”¢ etAmr•
k•Kno j“Iib•t iCl es k•T• p]iTb•Ir elAk• Bu˜el pAeb•. es” ed•ezr pATrÙel• elAh••. esKAnk•Ar
yAeb•. tAed•r ib•nX k•r• py$•–˜ÿ ek•Ÿ etAmAed•r TAmAet pAh•A¼ K<¼ u el etAmrA tAm• pAeb•. 10etAmr• y• eKet
s(•m h•eb• n•. c•Ao t• epeyù ˆÿ h•eb• Žb•M es” suª•r ed•ziw
25
''etAmrA Œb••” tAed•r öitmAÙil ŒAÙen etAmAed•r ed•b•Ar j“‘ etAmr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr
pui¼eyù eP•leb•. o” öitmAr gAeyùr räep• ŒTb•• özMs• k•reb•.
esAn•yù etAmr• elAB˜ k•reb• n• Žb•M esÙil inej“ed•r
j“‘ eneb• n•. Œ‘TAyù Ž etAmAed•r k•AeC P<•Aed•r öB˜u y• k•eriCeln ŽÙel• B˜u el• nA
met• h•eb•Ñ tA etAmAed•r j“Ib•n Db••Ms k•er ed•eb•. ''stk$• h•o. etAmAed•r öBu˜ ö½Vrek• Bu˜el• n•?
11

k•Ar, öBu˜ etAmAed•r ˜ö½Vr/ öitmA G•],• k•ern. ŒAim ŒAj“ etAmAed•r ey ŒA|•A/ ib•iD• Žb•M inyùmsmUh•
26
etAmr• etAmAed•r b•A¼Iet Œb••” Ïrk•m ek•An id•lAm esÙel• emen clAr b•YApAer stk$• h•o.
12
sAMG•Aitk• mUi%$ ineyù ŒAseb• n•. Œ‘TAyù etAmrAo tAh•el etAmAed•r KAoyùAr j“‘ pyRAˆ¹ˆÿ pirmA, KAb•Ar
Db•Mesr j“‘ Ïrk•m ŒiB˜z¹ˆÿ h•eb•. o” smS˜ÿ TAk•eb• Žb•M etAmr• suª•r b•A¼I b•AnAeb• Žb•M tAet
sAMG•Aitk• ij“insÙelAek• etAmr• Œb••” G•, b•As k•reb•. 13etAmAed•r gr¨/ emx Žb•M CAglÙel•
] • k•reb•
Žb•M o” smˆS˜ÿ mUi%$ÙelAek• Œb••” Db•Ms k•reb•. sMKYAyù b•A¼eb•. etAmr• öc•r
¢ esAn• Žb•M räep• pAeb•.
smˆS˜ÿ ik•C¢” etAmr• öc•¢r pirmAe, pAeb•. 14yKn
öB˜u ek• men ereKA esÙel• h•yù/ essmyù yAet etAmr• Œh•¿•ArI n• h•o

8 ''etAmrA Œb••” smˆS˜ÿ ŒA|•AÙel• emen c•leb• es b•YApAer etAmr• Œb••” stk$• TAk•eb•. etAmr•
eyÙel• ŒAj“ ŒAim etAmAed•r id•lAm. k•Ar, Œb••” öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek• Bu˜leb• n•. etAmr•
181 iþ ˆtIyù ib•b•r, 8:15-9:16
imzer ß*Itd•As iCel; ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r mu)˜ tAed•r ed•z ŒiD•ýh•, k•rAr j“‘ esKAen yA•C/ tAr
k•er es” ed•z eTek• ineyù ŽesiCeln. 15es” ib•zAl k•Ar, etAmr• B˜Ael• Žb•M siWk•B˜Aeb• j“Ib•nyApn
Žb•M sAMG•Aitk• mr¨BU˜imr mD•Y id•eyù öBu˜ etAmAed•r k•r b•el nyù; ik••–˜Þ tAed•r éXtAr k•Are,” öBu˜
enï ׈ id•eyùiCeln. es” mr¨BU˜imet b•æ ib•xA)˜ sAp etAmAed•r ö½Vr/ o” smˆS˜ÿ elAek•ed•r eb•r k•er
Žb•M k<•Ak•¼Aib•eC iCl. j“im iCl Zk•en• Žb•M esKAen id•eyùiCeln/ yAet etAmrA Ï ed•ez öeb•z k•ret
ek•ATAo j“l iCl n•. ik••–˜Þ“ ö½Vr pATerr eB˜tr pAr. ŽCA¼A öBu˜ etAmAed•r pUb•p
R r
u ¨x Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak•
eTek• etAmAed•r j“l id•eyùiCeln. 16mr¨BU˜imet öBu˜ Žb•M yAek•Aeb•r k•AeC ey öit|•A k•eriCeln/ es”
etAmAed•r mAåA KA”eyù i CelnÐ eyw• etAmAed•r öit|•A r(•• k•ret c•An. 6öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/
pUb•p u ¨xr• ek•AenAid•n ed•eKin. öBu˜ etAmAed•r prI(••
R r etAmAed•r b•As k•rAr j“‘ es” Ÿ%m ed•z etAmAed•r
k•eriCeln/ ib•nyùI k•eriCeln yAet ezex smˆS˜ÿ ik•C¢ id•e•Cn/ etAmr• B˜Al b•el nyù/ etAmr• Kub•” Žk•Ù¡eyù
etAmAed•r B˜Ael• h•yù. 17etAmr• men meno eb•Ael• elAk• b•el?
n•/ 'ŒAim ŒAmAr inej“r zi)˜ Žb•M sAmeTRYr þˆAr•
Ž” smˆS˜ÿ sµpd• epeyùiClAm.¾ 18öBu˜ etAmAed•r öB˜u r eß*AeD•r k•T• men ereK•
ö½Vrek• S•år, k•er• k•Ar, itin” etAmAed•r o” sµpd• 7
''Bu˜el• n• ey mr¨BU˜imet etAmr•/ öBu˜ etAmAed•r
lAB˜ k•rAr j“‘ zi)˜ id•eyùiCeln/ eyn etAmAed•r ö½Vrek• eß*AD•Ai–•Vˆt k•eriCel? etAmr• eyid•n imzr
pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ itin ey c•¢i)˜ k•eriCeln esiwek• tYAg k•eriCel es” id•n eTek• Ž” S˜îAen ŒAsA py$•–˜ÿ
r(•A k•ret pAern/ iWk• eymn itin ŒAj“o k•reCn. etAmrA öBu˜ek• emen c•let ŒS•VˆIk•Ar k•erC. 8 eh•Aerb•
19
''öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek• k•Kno Bu˜el• n•. pbR•et etAmr• öBu˜ek• ß*uß ““• k•eriCel. etAmAed•r
k•Kno Œ‘ ed•b•tAed•r Œnusr, ek•Aer• n•? tAed•r Db•Ms k•rAr j“‘ öBu˜ yeTX ß*uß “ h•eyùiCeln? 9 pATerr
pUj“A Žb•M esb•• ek•Aer• n•. yid• etAmr• esw• k•er•/ P•lk•Ùil pAoyù A r j“‘ ŒAim pb•R e tr oper
tAh•el ŒAim ŒAj“ etAmAed•r sAb•D•An k•rlAmÉ etAmr• igeyùiClAm. öBu˜ etAmAed•r seÒ˜ ey c•¢i)˜ k•eriCeln
iniü‚t Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eb•. 20öBu˜ etAmAed•r j“‘ Œ‘A‘ esÙel• o” pATerr oper elK• iCl. 40 id•n
j“AitÙelAek• Db••Ms k•reCn; ik••–˜Þ t¡Ar k•T• n• Znel Žb•M 40 rAi^ ŒAim o” pb•Retr oper iClAm. ŒAim
etAmr•o iWk• tAed•r metA” Db••Ms h•eb•? ek•Aen• KAb•Ar KA” in ŒTb•• j“lo pAn k•ir in.
10
öBu˜ ŒAmAek• éiw pATerr P•lk• id•eyùiCeln. ö½Vr
öB˜u ”•S•ˆó Aeyeù lr seÒ˜ TAk•eb•n t¡Ar inej“r ŒA[u˜elr sAh•AeyY o” pATrÙel•r oper

9 ''”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA ezAen•? etAmr• ŒAj“ y£•n


nd•I Œitß*m k•er yAeb•. etAmAed•r eTek• b•]h•%r
Žb•M zi)˜zAlI j“AitegAþIr elAek•ed•r ej“Ar k•er
$ t¡Ar ŒAed•zÙil ileKiCeln. etAmr• sk•el yKn
pb•Ret Žk•i^t h•eyùiCel es” smyù itin ŒAÙenr
mD•Y eTek• etAmAed•r y• b•eliCeln es” smˆS˜ÿ” itin
eb•r k•er ed•oyùAr j“‘ etAmr• es” edez yAeb•. tAet ileKiCeln.
tAed•r zh•rÙel• b•¼ Žb•M ŒAk•Aezr met• Ÿ<c•¢ 11
''40 id•n Žb•M 40 rAi^r ezex/ öBu˜ ŒAmAek•
ed•oyùAel eG•rA? 2 esKAnk•Ar elAek•r• lµ•Vˆ• Žb•M pATerr P•lk• éiw id•eyùiCeln. 12tKn öBu˜ ŒAmAek•
zi)˜zAlI/ tAr• h•l ŒnAk•Iyù. etAmr• o” elAek•ed•r b•eliCeln/ 'oeW•/ tA¼AtAi¼ ŽKAn eTek• nIec• yAo.
sµpek$• j“Aen•. etAmr• ŒAmAed•r Ù¹ˆcÿ •red•r b•leto &u“im ey elAek•ed•r imzr eTek• ineyù ŽesiCel/
ZeniCel/ 'ŒnAk•Iyùed•r ib•r¨eß“ ek•Ÿ ij“tet pAer tArA inej“ed•r Db•Ms k•ereC. tAr• Kub• tA¼AtAi¼
n•.¾• 3 ik••–˜Þ etAmr• iniü‚t TAk•et pAer• ey öBu˜ ŒAmAr ŒAed•z pAln k•r• b•Þ“ k•er id•eyù• esAn•
etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r ŒAeg nd•I Œitß*m k•er gileyù inej“ed•r j“‘ Žk• mUi%$ !tir k•ereC.¾
yAeb•n Žb•M öBu˜ h•eln ŒAÙenr met• y• Db••Ms 13
''öBu˜ ŒAmAek• ŒAro b•eliCeln/ 'ŒAim Ž”
k•er? ö½Vr o” smˆS˜ÿ j“Aitr elAek•ed•r Db•Ms k•reb•n. smˆS˜ÿ elAek•ed•r l(•Y k•eriC. tAr• Kub•” Žk•Ù¡eyù?
14
itin tAed•r j“yù k•reb•n. etAmr• o” smˆS˜ÿ j“Aitr o” smˆS˜ÿ elAek•ed•r ŒAim Db•Ms k•rb•/ yAet ek•Ÿ”
elAek•ed•r eb•ireyù eyet b•AD•Y k•reb•. öBu˜ etAmAed•r tAed•r nAm py$•–˜ÿ n• men rAeK. Žrpr ŒAim etAmAr
k•AeC zpT k•ereCn es” ŒnusAer” etAmr• tAed•r eTek• ŒAerk•iw j“Ait !tir k•rb•/ yAr• Ž” smˆS˜ÿ
tA¼AtAi¼ Db•Ms k•reb•. elAek•ed•r eTek• zi)˜zAlI Žb•M b•]h•í h•eb•.¾
4
''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r j“‘” o” smˆS˜ÿ
j“Aitr elAek•ed•r eb•ireyù eyet b•AD•Y k•reb•n. tKn esAnAr b•ACr¢
15
etAmr• men meno k•Kno eb•Ael• n•/ 'öBu˜ ŒAmAed•r ''Žrpr ŒAim ron• h•eyù pb•Retr opr eTek•
Ž” ed•ez b•As k•rAr j“‘ ineyù ŽeseCn k•Ar, ŒAmr• enem ŽesiClAm. pb•Rtiw ŒAÙen pue¼iCel•; Žb•M
‘AyùprAyù, elAk•?¾ esw• ik••–˜Þ k•Ar, nyù. öBu˜ o” c•¢i)˜r es” P•lk• éiw ŒAmAr h•Aet iCl. 16ŒAim
smˆS˜ÿ j“Aitr elAek•ed•r eb•r k•er id•eyùiCeln/ tAed•r l(•Y k•er ed•eKiClAm ey etAmr• etAmAed•r öBu˜
én$Iitr j“‘/ etAmAed•r D•Aim$k•tAr j“‘ nyù. 5 etAmr• ö½Verr ib•r¨eß“• pAp k•erC. ŒAim es” b•AC¢ r
iþ ˆtIyù ib•b•r, 9:17-10:10 182

ed•eKiClAm eyw• glAen• esAn• id•eyù qtir k•eriCel. ineyù eyet itin pAern in• Žb•M itin tAed•r G•],•
etAmr• Kub• tA¼AtAi¼ öBu˜r ŒA|•A emen c•let k•retn/ es” k•Are, itin tAed•r h•tY• k•rAr j“‘
ŒS•ˆV Ik•Ar k•eriCel. 17es” k•Are, ŒAim pATerr P•lk• tAed•r mr¨BU˜imet ineyù igeyùiCeln.¾ 29ik••–˜Þ tAr•
éiwek• ineyù esÙelAek• nIec• C¡¢e¼ eP•eliClAm. etAmAr” elAk•/ öBu˜. tAr• etAm•r”. etAmAr mh•An
esKAen etAmAed•r ec•AeKr sAmen ŒAim P•lk• éiwek• (•mt• Žb•M zi)˜r sAh•AeyY &u“im tAed•r imzr eTek•
w¦k•er• w¦k•er• k•er eB˜eÒ˜ eP•eliClAm. 18Žrpr eb•r k•er ineyù ŽesiCel.
ŒAim ŒAeg eymn k•eriClAm iWk• esB˜Aeb• 40 id•n
Žb•M 40 rAi^ mAiwr id•ek• muK k•er öBu˜r sAmen nt n&“u n pATerr P•lk•ÙelA
h•eyùiClAm. ŒAim ek•Aen• ök•Ar KA† ýh•, k•irin ''es” smyù öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'öTemr
ŒTb•• ek•Aen• j“lo pAn k•irin/ k•Ar, etAmr• pAp
k•eriCel/ etAmr• Žmn k•Aj“ k•eriCel y• ö ˆ Bu˜r
10 éiw pATerr P•lek•r met• &u“im ŒAb•Ar pATr
ek•ew eb•r k•reb•. Žrpr &u“im pb•Retr oper ŒAmAr
k•AeC mª•/ Ž k•Aj“ k•er etAmr• t¡Aek• ß*uß “ k•eriCel. k•AeC ŒAseb•. ŽCA¼Ao Žk•iw k•AeWr b•Aò !tir k•r.
19
ŒAim öBu˜r B˜yùAnk• eß*AD• sµpek$• B˜It iClAm. 2
ŒAim pATerr P•lk•Ùilr oper es” Žk•” k•T•
itin etAmAed•r Db•Ms k•rAr pe(• yeTX eß*AD•Ai–•Vˆt ilKb• eyÙel• öTmiwr oper elKA iClÑ eyÙel•
h•eyùiCeln; ik••–˜Þ öBu˜ Žb•Aro ŒAmAr k•T• ZeniCeln. &u “ im eB˜eÒ˜iCel. Žrpr &u “ im Œb••” Ž”
20
h•AerAe,r oper ö½Vr öc•Ø (u•Ý“• h•eyùiCeln y• P•lk•Ùilek• b•Aeòr meD•Y rAKeb•.¾
3
tAek• Db•Ms k•rAr pe(• yeTX iCl. es” k•Are, ''es” k•Are, ŒAim izwIm k•AW id•eyù isª•ku • !tir
ŒAim es” smyù h•AerAe,r j“e‘o öATRn• k•eriClAm. k•eriClAm. öTm éew•r met• ŒAim éew• pATerr
21
ŒAim es” sAMG•Aitk• ij“insiwek• ŒTRAí etAmAed•r P•lk• ek•ewiClAm. Žrpr Ï éiw P•lk• h•Aet ineyù
!trI b•AC¢riwek• ineyù ŒAÙen pui¼eyùiClAm. ŒAim ŒAim pb•R e tr oper ŸeW igeyù i ClAm. 4 öBu˜
Žiwek• w¦k•er• w¦k•er• k•er eB˜eÒ˜iClAm Žb•M D•UelAyù pATrÙelAr oper Ï Žk•” k•T• ileKiCeln eyÙel•
pir,t n• h•oyù • pyR • –˜ÿ es” w¦ k •er•ÙelAek• itin ŒAeg ileKiCelnÐ es” d•z ŒA|••/ y• etAmAed•r
ipexiClAm. Žrpr pb•t R eTek• ey nd•I enem ŽeseC sk•elr sAmen pb•Retr oper ŒAÙenr mD•Y eTek•
tAr meD•Y es” D•UelA C¡¢e¼ eP•eliClAm. itin ŒAed•z k•eriCeln. Žrpr öBu˜ es” P•lk• éiw
ŒAmAek• id•eyùiCeln. 5ŒAim pb•eR tr opr eTek• nIec•
”•S•ˆó Aeyl
ù ek• (•m• k•er ed•oyAù r j“‘ emAiz iP•er Žes ŒAmAr qtrI isª•u e k•r meD•Y es”
ö½eV rr k•AeC öATnR • k•reln pATrÙelAek• ereKiClAm. öBu ˜ ŒAmAek• ŒA|•A
22
''ŽCA¼Ao tib•eyùrAet/ m>sAet Žb•M ik•eº•Aí- k•eriCeln oÙelAek• esKAen rAKet/ P•lk•Ùel•
h•%Ab•Aet etAmr• öBu˜ek• ß*uß ““ k•eriCel. 23öBu˜ yKn ŽKno es” isª•uek•” ŒAeC.®
etAmAed•r k•Aed•z-b•e,Ryù tYAg k•ret b•eliCeln es :6”•S•óˆAeyùelr elAek•r• eb•erAí-eb•enyù•-k•n Žr
smyù etAmr• t¡Ar k•T• mAenA in. itin b•eliCeln/ elAek•ed•r kU•pÙil eTek• yA^A k•er emAexer• py$•–˜ÿ
'oper yAo/ ŒAim etAmAed•r ey ed•z id•i•C es” ŽesiCl. esKAen h•AerA, mAr• igeyùiCeln Žb•M t¡Aek•
ed•z ŒiD•ýh•Š k•r.¾ ik••–˜Þ etAmr• öBu˜ etAmAed•r k•b•r ed•oyù• h•eyùiCl. h•AerAe,r j“Ayùg•yù h•AerAe,r
ö½Vrek• emen c•let ŒS•VˆIk•Ar k•eriCel. etAmr• pu^ ”ilyùAsr yAj“k• h•eyùiCeln. 7 Žrpr ”•S•óˆAeyùelr
t¡Ar oper ŒAS˜îA rAeKA in. etAmr• t¡Ar ŒAed•z elAek•r• emAexer• eTek• ÙD•egAd•Aeyùù igeyùiCl Žb•M
ezAn in. 24yKn eTek• ŒAim etAmAed•r j“Ain etAmr• ÙD•egAd•Ayù eTek• nd•Ib•æl ed•z ywab•ATAyù igeyùiCl.
sb•smyù öBu˜ek• emen c•let ŒS•VˆIk•Ar k•erC. 8
es” smyù öBu˜ t¡Ar ib•ezx k•Aej“r j“‘ Œ‘A‘
25
''es” k•Are, 40 id•n Žb•M 40 rAi^ ŒAim öBu˜r pirb•AregAþI eTek• elib• pirb•AregAþIek• ŒAlAd••
sAmen ntj“Anu h•eyùiClAm k•Ar, ö½Vr b•eliCeln k•eriCeln. öBu˜r sA(•Yisª•ku • b•h•n k•rA” iCl tAed•r
itin etAmAed•r Db••Ms k•reb•n. 26ŒAim öBu˜r k•AeC k•Aj“. tAr• öBu˜r sAmen yAj“k• ih•eseb• esb•• k•rt
öATRn• k•er b•eliClAmÉ öBu˜ ŒAmAr Ùr¨/ etAmAr Žb•M öBu˜r nAm k•er elAek•ed•r Œ•zIb•RAd• k•r• iCl
elAek•ed•r Db••Ms ek•Aer• n•. tAr• etAmAr”. &u“im tAed•r k•Aj“. tAr• ŒAj“o Ž” ib•ezx k•Aj“iw k•er.
9
tAed•r mu)˜ k•eriCel Žb•M etAmAr mh•í (•mt• Žb•M Ž” k•Are, elb•Iyù egAþIBu˜)˜ elAek•r• ed•ezr ek•Aen•
zi)˜r sAh•AeyY tAed•r imzr eTek• eb•r k•er ineyù ŒMz pAyù i n/ eyrk•m Œ‘A‘ pirb•AregAþIr•
ŽesiCel. 27etAmAr esb•k• Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• Žb•M epeyùiCl. elb•Iyù egAþIBu)˜ elAek•r• tAed•r ŒMz b••
yAek•Aeb•r k•AeC etAmAr öit|•Ar k•T• men k•r. Ž” ŒiD•k•Ar ih•sAeb• öBu˜ek• epeyùeC. öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/
elAek•ed•r Žk•Ù¡eyùim/ tAed•r mª• pT Žb•M pAepr tAed•r k•AeC Ž” öit|•A k•eriCeln.ò
id•ek• ed•eKA n•. 28yid• &u“im etAmAr elAek•ed•r zAiS˜ÿ 10
''öTmb•Aerr metA” ŒAim pb•Retr oper 40
d•Ao/ imzrIyùr• b•let pAer/ 'öBu˜ tAed•r k•AeC ey id•n Žb•M 40 rAi^ Œitb•Aih•t k•eriClAm. es” smyù
ed•z d•An k•rb•Ar öit|•A k•eriCeln es” ed•ez tAed•r öBu˜ ŒAb•Ar ŒAmAr k•T• ZeniCeln. öBu˜ etAmAed•r
183 iþ ˆtIyù ib•b•r, 10:11-11:13
Db•Ms n• k•r•r isß“A•–˜ÿ ineyùiCeln. 11öBu˜ ŒAmAek• k•ret b•eln esÙel• etAmr• Œb••” k•reb•. etAmr•
b•eliCeln/ 'yAo Žb•M elAek•ed•r tAed•r yA^ApeT inü‚yù” t¡Ar ib•iD•/ inyùm Žb•M ŒA|•Ask•l sb•smeyù
enï ׈ d•Ao. ey ed•z ŒAim tAed•r ed•b• b•el tAed•r emen c•leb•. 2ŒAj“ men k•r etAmAed•r iz(•• ed•oyùAr
pUb•Rpur¨xed•r k•AeC öit|•A k•eriClAm/ tAr• es” j“‘ öBu˜ etAmAed•r •ö½Vr ey smˆS˜ÿ mh•í k•Aj“Ùel•
ed•ezr ŒB˜Y•–˜ÿer yAeb• Žb•M esKAen b•As k•reb•.¾ k•ereCn. etAmAed•r s•–˜ÿAnr• nyù/ etAmrA” o” smˆS˜ÿ
ij“insÙel• G•wet ed•eKiCel Žb•M t¡Ar zAiS˜ÿ
öB˜u ök•] t” ik• c•An ed•eKiCel. etAmr• ed•eKiCel öBu˜ k•t mh•í/ k•t
12
''ŽKn eh• ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA/ ezAen•? öBu˜ zi)˜mAn. 3imzer itin imzerr rAj“• P•erQŠ Žb•M
etAmAed•r ö½Vr ök]•t” etAmAed•r k•AC eTek• ik• tAr smˆS˜ÿ ed•ezr öit ey sb• ŒelQik•k• k•Aj“
ŒAzA k•ernÀ ö½Vr c•An ey etAmr• t¡Aek• šß“• k•reb• k•eriCeln/ esÙel• etAmr• ed•eKiCel. 4 imzerr
Žb•M itin y• b•eln esw• k•reb•. ö½Vr c•An ey etAmr• !s‘ed•r öitÑ tAed•r eG•A¼AÙelAr Žb•M rTÙelAr
t¡Aek• B˜AelAb•Aseb• Žb•M etAmAed•r smˆS˜ÿ h•äd•yù Žb•M itin ik• k•eriCeln esÙel• etAmr• ed•eKiCel.
smˆS˜ÿ ŒA ™• id•eyù t¡Ar esb•• k•reb•. 13es” k•Are, tAr• etAmAed•r tA¼A k•eriCl/ ik••–˜Þ öBu˜ sUP• sAgerr
ŒAim ŒAj“ etAmAed•r eyÙel• id•i•C es” ib•iD•smUh• j“l tAed•r Ÿper b•h•Aeln. etAmr• öBu˜ek• tAed•r
Žb•M ŒA|•AsmUh• etAmr• emen c•el•. etAmAed•r B˜AelAr sµpU,R Db•Ms k•er id•et ed•eKiCel. 5 Ž” S˜îAen n•
j“‘” Ž” inyùmAb•lI Žb•M ŒA|•AsmUh•. ŒAs• pyR•–˜ÿ mr¨BU˜imet öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r
14
''ed•K/ smˆS˜ÿ ik•C¢” öBu˜ etAmAed•r •ö½Verr . j“‘ ik• k•eriCeln es” smˆS˜ÿ ij“ins etAmr•
S•VˆgR Žb•M Ÿ•c•tm S•VˆgR/ p]iTb•I Žb•M tAr operr ed•eKiCel. 6räeb•e,r pirb•AregAþIr ”lIyùAeb•r pu^
smˆS˜ÿ ik•C¢” öBu˜ etAmAr ö½Verr. 15öBu˜ etAmAed•r d•ATn Žb•M Œb•IrAemr öit öBu˜ ik• k•eriCeln esw•
pUb•Rpur¨xed•r Kub•” B˜AelAb•Asetn. itin tAed•r Žt” etAmr• ed•eKiCel/ yKn BU˜im mueKr met• Kuel igeyù
B˜AelAb•Asetn ey itin etAmAed•r ŒTRAí tAed•r o” smˆS˜ÿ elAek•ed•r ýAs k•eriCl/ es” G•wn•
Ÿ%rpur¨xed•r eb•eCiCeln. Œ‘A‘ j“Aitr meD•Y eTek• ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAk• ed•eKiCl. Žiw tAed•r
itin etAmAed•r menAnIt k•ereCn ŒAr etAmr• ŒAj“o pirb•Arb•geR d•r/ tAed•r t¡Ab•Ù
u elAek• Žb•M tAed•r smˆS˜ÿ
t¡Ar ib•ezx j“n. pirc•Ark•ed•r Žb•M pZed•r ýAs k•eriCl. 7 öBu˜ ey
16
''ej“d•I h•eyùA n•. etAmAed•r h•äd•yù sµpU,Rräep smˆS˜ÿ mh•í k•Aj“Ùel• k•eriCeln esÙel• etAmrA”
öBu˜ek• d•An k•r. 17k•Ar, öBu˜” h•eln etAmAed•r ö½Vr. ed•eKiCel/ etAmAed•r s•–˜ÿAnr• nyù.
itin h•eln sk•l ö½Verr ö½Vr Žb•M sk•l öBu˜r 8
''su t rAM ŒAim ŒAj“ etAmAed•r ey smˆ S ˜ÿ
öBu˜. itin h•eln mh•An/ b•Iy$Yb•An Žb•M B˜yù¿•r ö½Vr. ŒA|•AÙel• b•llAm/ esÙel• etAmr• Œb••” mAneb•.
öBu˜r k•AeC öetYk• b•Yi)˜” smAn. öBu˜ t¡Ar mn tAh•el” etAmr• zi)˜zAlI h•eb• Žb•M etAmr• y£•$n•
pirb•t$enr j“‘ Ÿíek•Ac• enn n•. 18ŒnAT Žb•M nd•I Œitß*m k•ret o ey ed•ez öeb•z k•ret c•elC
ib•D•b•ArA yAet ‘Ayù ib•c•Ar pAyù es id•ek• itin #iX es” ed•z ŒiD•ýh•, k•ret s(•m h•eb•. 9 tAh•el”
rAeKn ŒAr itin ib•ed•zIed•ro B˜AelAb•Aesn. itin etAmr• es” ed•ez Œenk•id•n eb<•ec• TAk•eb•. öBu˜ es”
tAed•r KA† Žb•M k•Ap¼ ed•n. 19sutrAM etAmr• Œb••” ed•z etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r Žb•M tAed•r smˆS˜ÿ
o” smˆS˜ÿ ib•ed•zIed•r B˜AelAb•Aseb•/ k•Ar, imzer Ÿ%rpur¨xed•r ed•oyùAr öit|•A k•eriCeln. Ž” ed•ziw
etAmr• inej“rA” ib•ed•zI iCel. 20etAmrA Œb••” Œenk• B˜Ael• ij“ines pirpU,R. 10etAmr• ey ed•z
öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek• šß“• k•reb• Žb•M ek•b•lmA^ ŒiD•k•Ar k•ret c•elC esiw es” imzr ed•ezr
t¡Ar” ŸpAsn• k•reb•. t¡Aek• k•Kno tYAg ek•Aer• mt nyù ey ed•z eTek• etAmr• eb•r h•eyù ŽesiCel.
n•. etAmr• yKn öit|•A k•reb•/ tKn Œb••” imzer etAmr• etAmAed•r d•AnA zs´ erAp, k•ret
ek•b•lmA^ t¡Ar” nAm b•Yb•h•Ar k•reb•. 21etAmr• ek•b•l Žb•M tArper j“l ed•oyùAr j“‘ etAmr• p•eyùr
t¡Ar” özMs• k•reb•. itin h•eln etAmAed•r ö½Vr. sAh•AeyY k]•i^m KAl eTek• esc• k•er j“l ŒAnet/
itin etAmAed•r j“‘ mh•í Žb•M ŒAü‚yRj“nk• k•Aj“ eyB˜Aeb• trk•Airr b•AgAen j“l id•et es”B˜Aeb•. 11ik••–˜Þ
k•ereCn. etAmr• inej“ed•r ec•AeK esÙel• ed•ˆeKC. etAmr• ey ed•z Kub• zIç•” ŒiD•k•Ar k•reb• tAet
22
etAmAed•r pUb•Rpur¨exr• yKn imzer enem igeyùiCl/ Œenk• pb•Rt Žb•M ŸptYk•• ŒAeC Žb•M ed•ziw tAr
tKn esKAen ek•b•lmA^ 70 j“n elAk• iCl. ŽKn öeyùùAj“nIyù j“l pAyù ŒAk•Aezr b•]iX eTek•. 12öBu˜
öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r elAk•sMKY• ŒAk•Aezr etAmAed•r ö½Vr es” ed•z sµpek•R y ͈b•An. öBu˜
ŒsMKY tArAr met• öc•¢r k•ereCn. etAmAedr ö½Vr b•Cerr öTm eTek• ezxpyR•–˜ÿ es”
ed•ezr Ÿper l(•Y rAeKn.
öB˜u ek• men ereKA 13
''öBu ˜ b•eln/ 'ŒAim ŒAj“ etAmAed•r ey
''su t rAM etAmr• Œb••” öBu˜ etAmAed•r
11 ö½Vrek•• B˜Alb•Aseb•. itin etAmAed•r eyÙel•
ŒA|•AÙel• id•lAm esÙel• etAmr• inü‚yù” Kub•
stk•RB˜Aeb• Zneb•. etAmr• Œb••” öBu˜ etAmAed•r
iþ ˆtIyù ib•b•r, 11:14-12:5 184

ö½Vrek•• B˜•elAb•Aseb• Žb•M etAmAed•r smˆS˜ÿ mn Žb•M ”•S•ˆó Aeyeù lr pCª•É ŒAzIb•AR d• ŒTb•• ŒiB˜zAp
smˆS˜ÿ öA, id•eyù t¡Ar esb•• k•reb•. 14yid• etAmr• 26
''ŒAj“ ŒAim etAmAed•r ŒAzIbR•Ad• ŒTb•• ŒiB˜zAp
Žiw k•er• tAh•el ŒAim iWk• smeyù etAmAed•r ed•ezr Ž éiwr meD•Y ey ek•Aen• Žk•iw pCª• k•ret id•i•C.
j“‘ b•]iX pAWAeb••. ŒAim zrík•Aelr b•]iX Žb•M 27
ŒAj“ ŒAim etAmAed•r eyÙel• b•eliC/ öBu˜
b•s–˜ÿk•Aelr b•i] X pAWAeb••. tAh•el” etAmr• etAmAed•r etAmAed•r ö½Verr es” ŒA|•AÙel• yid• etAmr• ezAn
d•AnA zs´/ n&u“n @•A(•Ars Žb•M etl sMýh• k•ret Žb•M mA‘ k•er• tAh•el etAmr• ŒAzIbR•Ad• pAeb•. 28ik••–˜Þ
pAreb•. 15Žb•M ŒAim etAmAed•r pZed•r j“‘ etAmAed•r etAmr• yid• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr ŒA|•A n• ezAn
mAWÙelAet G•As j“›˜åAb•/ tAet etAmAed•r yeTX Žb•M n• mAenA Žb•M ŒAim ŒAj“ etAmAed•r ey B˜Aeb•
pirmA, KAe†r sMS˜îAn h•eb•.¾ ŒAed•z k•rlAm esB˜Aeb• j“Ib•nD•Ar, n• k•er Œ‘A‘
16
''ik••–˜Þ sAb•D•An? eyn etAmAed•r h•äd•yù ‹A•–˜ÿ nA ed•b•tAed•r Œnusr, k•er•/ teb• etAmr• ŒiB˜zApýˆS˜ÿ
h•yù Žb•M etAmrA G•uer Œ‘A‘ ed•b•tAed•r esb•• Žb•M h•eb•.
pUj“• nA k•r. 17tA k•rel ö½Vr etAmAed•r öit B˜Ix, 29
''etAmr• ey ed•z ŒiD•k•Ar k•ret yA•C es”
ß*uß““ h•eb•n. itin ŒAk•Az r¨ß“ k•er ed•eb•n Žb•M ed•ez öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r enï ׈ id•eyù
ek•Aen• b•]iX h•eb• n•. j“imet ek•Aen• P•sl Ÿípå ineyù egel etAmr• girxIm pb•Retr izKer yAeb•
h•eb• n•. Žb•M öBu˜ etAmAed•r ey Ÿ%m ed•z id•e•Cn Žb•M esKAn eTek• elAek•ed•r Ÿe£•e• ŒAzIb•RAd b•A,I
es” ed•ez etAmr• Kub• zIç•” iniü‚H h•eyù yAeb•. p¼eb••Žb•M tArpr etAmr• Žb•l pb•Retr izKer
18
''ŒAim etAmAed•r ey ŒA|•AÙel• id•lAm esÙel• yAeb• Žb•M esKAn eTek• elAek•ed•r öit ŒiB˜zApsUc•k•
etAmr• men rAKeb•. esÙel• etAmr• etAmAed•r h•äd•eyù b•At$A p¼eb•. 30y£•$n ŸptYk•Ayù b•sb•Ask•ArI k•nAnIyù
ereK d•Ao. ŒA|•AÙelAek• elK/ esÙelAek• h•Aet elAek•ed•r ed•ez y£•n $ nd•Ir Œpr pAer Ž” pb•t R mAl•
eb<•eD• rAK Žb•M ŒAmAr ib•iD•Ùel• men rAKAr ŸpAyù Œb•iS˜ît. Ž” pb•t R mAl• piü‚mid•ek• Œb•iS˜ît/ iglagl
ih•eseb• tA etAmAed•r k•pAel eb<•eD• rAK. 19Ž” zh•err k•AeC emAirr ŽelAn b•enr eTek• Kub• dU•er
ib•iD•Ùel• etAmAed•r s•–˜ÿAned•ro ezKAo. yKn nyù. 31etAmr• y£•$n nd•I Œitß*m k•er yAeb•. öBu˜
etAmr• etAmAed•r b•A¼Iet b•es TAk•eb•/ yKn etAmr• etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn• etAmr•
rAˆS˜ÿAyù h•¡Aweb•/ yKn etAmr• Zeyù TAk•eb• Žb•M yKn es” ed•z ŒiD•ýh•, k•reb•. Ž” ed•z etAmAed•r h•eb•.
etAmr• ŸWeb• tKn ŽÙel• sµpekR• ŒAelAc•n• k•er•. yKn etAmr• Ž” ed•ez b•sb•As k•ret Zr¨ k•reb•
20
etAmAed•r b•Ai¼Ùilr d•rj“Ar ˆK<uiwr oper Žb•M tKn/ 32ŒAim ŒAj“ etAmAed•r eysmˆS˜ÿ ib•iD•smUh• Žb•M
P•wk•Ùilr oper Ž” ŒA|•AÙelAek• ileK rAK. inyùmsmUh• id•lAm es” smˆS˜ÿ etAmr• Œb••” Kub•
21
tAh•el öBu˜ etAmAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r k•AeC ey ed•ezr stk$•B˜Aeb• emen c•leb•.
j“‘ öit|•A k•eriCeln/ es” ed•ez etAmr• Žb•M
etAmAed•r s•–˜ÿAnr• ŸB˜eyù” d•IG•Rid•n eb<•ec• TAk•eb•. ö½eV rr ŸpAsnAr S˜Aî n
p]iTb•Ir oper ŒAk•Aˆz ytid•n TAk•eb• etAmrAo es”
ed•ez ttid•n TAk•eb•.
22
12 ''öBu˜ etAmAed•r ipïpur¨xed•r ö½Vr etAmAed•r
ey ed•z ŒiD•k•Ar k•ret id•e•Cn es” n&u“n
''ŒAim etAmAed•r ey ŒA|•AÙel• Œnusr, k•ret ed•ez etAmrA Ž” smˆS˜ÿ ib•iD•smUh• Žb•M inyùmsmUh•
b•eliClAm esÙel• emen c•lAr b•YApAer etAmr• Kub• Œb••” emen c•leb•. etAmr• ytid•n Ž” ed•ez b•As
stk$• h•eb•É öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek•• B˜AelAb•As/ t¡Ar k•reb• ttid•n py$–˜ÿ etAmr• Œb••” Ž” ib•iD•smUh•
ined$•izt sb• pTÙel• Œnusr, k•r Žb•M t¡Ar öit y ͈sh•k•Aer emen c•leb•. 2ŽKn esKAen ey j“Aitr•
ib•½SV ˜ÿ TAk•. 23tAh•el etAmr• yKn es” ed•ezr iB˜ter b•As k•reC tAed•r k•AC eTek• yKn etAmr• ed•ziw
yAeb•/ öBu˜ tKn Œ‘A‘ j“Aitr elAek•ed•r es” ed•z ŒiD•ýh•, k•reb•/ tKn Ï smˆS˜ÿ j“Aitr elAek•r•
eTek• tAi¼eyù ed•eb•n. ey j“AitÙil etAmAed•r eTek• eyKAen tAed•r ed•b•tAed•r pUj“A k•er es” j“AyùgAÙel•
b•]h•%r Žb•M zi)˜zAlI tAed•r k•AC eTek• etAmrA etAmr• Œb••” sµpU , R r äep Db•Ms k•reb•. Ž”
ed•ziw ineyù eneb•. S˜îAnÙel• h•¾l Ÿ<c•¢ pAh•Ae¼r oper Žb•M sb•uj“
24
''eyKAn id•eyù etAmr• h•¡Aweb• es” smˆS˜ÿ S˜îAn gACpAlAr nIec•. 3etAmr• Œb••” tAed•r ŒAezrAr
etAmAed•r h•eb•. etAmAed•r ed•z d•i(•e,r mr¨BU˜im S˜ÿ•µ˜õÙil pui¼eyù ed•eb• Žb•M tAed•r ed•b•tAed•r
eTek• Ÿ%er ilb•AenAn pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t h•eb•. Žiw ŒAb•Ar mUi%$Ùel• eB˜eÒ˜ ed•eb•. Ž”B˜Aeb• etAmr• Œb••” es”
pUbR•id•ek• P•rAí nd•I eTek• BU˜mD•YsAgr py$•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t S˜îAn eTek• tAed•r nAm elAp• k•er ed•eb•.
h•eb•. 25ek•Aen• b•Yi)˜ etAmAed•r ib•r¨eß“• d¡•A¼Aet s(•m 4
''o” smˆS˜ÿ elAek•r• eyB˜Aeb• tAed•r ed•b•tAed•r
h•eb• n•. etAmr• es” ed•ez eyKAen” yAeb•/ öBu˜ pUj“A k•er/ es”B˜Aeb• etAmr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr
etAmAed•r ö½Vr esKAnk•Ar elAek•ed•r etAmAed•r ŸpAsn• Œb••” k•reb• n•. 5öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/
sµpekR• B˜It k•er ed•eb•n. ŽÙelA” öBu˜ etAmAed•r etAmAed•r pirb•AregAþIÙelAr meD•Y Žk• ib•ezx ˆS˜îAn
k•AeC pUeb•R öit|•A k•eriCeln. pCª• k•reb•n. öBu˜ t¡Ar nAm esKAen rAKeb•n. esiw”
185 iþ ˆtIyù ib•b•r, 12:6-26
h•eb• t¡Ar inb•As S˜îAn. etAmr• Œb••” t¡Ar ŸpAsnAr öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ed•n. ey ek•AenAo
j“‘ es” ˆS˜îAen yAeb•. 6 esKAen etAmr• Œb••” b•Yi)˜ Ž” mAMs eKet pAerÐ elAek•ed•r meD•Y yAr•
etAmAed•r eh•Amb•ilr !neb•†/ etAmAed•r ŸísegRr Zic• Žb•M ŒZic•. 16ik••–˜Þ etAmr• Œb••” r)˜ KAeb•
ij“insp^/ etAmAed•r zes´r Žb•M pZr Žk• d•zmAMz/ n•. etAmr• Œb••” iWk• j“elr metA” r)˜wAek•
etAmAed•r ib•ezx Ÿph•ArsmUh•/ ey ek•AenAo Ÿph•Ar mAiwet eFel eP•leb•.
sAmýI eyw• etAmr• öBu˜r k•AeC öit|•A k•eriCel/ 17
''etAmr• eyKAen b•As k•rC es” ˆS˜îAen Ž”
ey ek•AenAo ib•ezx Ÿph•Ar y• etAmr• id•et c•Ao/ ij“insÙil Œb••” B˜(•, k•reb• nAÉ eymn etAmAed•r
Žb•M etAmAed•r pZpAelr meD•Y öTmj“At pZed•r zes´r Žk•-d•zmAMz/ etAmAed•r n&u“n @•A(•Ars Žb•M
ineyù ŒAseb•. 7 es”S˜îAen etAmr• etAmAed•r öBu˜ etl/ etAmAed•r pZpAelr ŒTb•A gb•Aid•pZr
ö½Verr ŸpiS˜îitr sAmen ŒAh•Ar k•reb• Žb•M ey sb• öTmj“At pZed•r/ ey ek•AenAo Ÿph•Ar eyw• etAmr•
Ÿ%m ib•xyù piršm k•er lAB˜ k•erC t• &u“im Žb•M ö½Verr k•AeC öit|•• k•eriCel/ ey ek•Ano ib•ezx
etAm•r pirb•ArÙilr sAeT B˜Ag k•er eneb•/ k•ArŠ Ÿph•ArsAmýI y• etAmr• ö½Verr k•AeC mAnt k•erC
öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ŒAzIbR•Ad• k•ereCn ŒTb•• ö½Verr j“‘ sireyù rAK• Œ‘A‘ ey ek•AenAo
Žb•M etAmAed•r o” smˆS˜ÿ B˜Ael• ij“insÙel• Ÿph•ArsAmýI. 18etAmr• Œb••” o” smˆS˜ÿ qneb•†
id•eyùeCn. ek•b•lmA^ es” ˆS˜îAen” ŒAh•Ar k•reb• eyKAen öBu˜
8
''ŒAmrA ey B˜Aeb• ŸpAsn• k•er ŒAsiClAm etAmAed•r ö½Verr ŸpiS˜îit TAk•eb• Žb•M es” ib•ezx
es”B˜Aeb• etAmr• Œb••” etAmAed•r ŸpAsn• c•Aileyù ˆS˜îAen/ eyiw öBu˜ etAmAed•r ö½Vr pCª• k•reb•n.
yAeb• n•. ŽKn py$–˜ÿ ŒAmr• yA B˜Al men k•eriC etAmr• Œb••” es” ˆS˜îAen yAeb• Žb•M etAmAed•r
es”B˜Aeb•” ö½Verr ŸpAsn• k•er ŒAsiClAm. 9k•Ar, pu ^ ed•r/ etAmAed•r k•‘Aed•r/ etAmAed•r smˆ S ˜ÿ
öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn es” pirc•Ark•ed•r/ Žb•M etAmAed•r zh•er b•sb•Ask•ArI
ib•šAmS˜îAen etAmr• ŽKno öeb•z k•rin. 10ik••–˜Þ elb•Iyùed•r seÒ˜ Žk•e^ ŒAh•Ar k•reb•. esKAen etAmr•
etAmr• zIç•” y£•$n nd•I Œitß*m k•er yAeb• Žb•M inej“r• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr ŸpiS˜îitr sAmen
es” ed•ez b•As k•reb•. es” ed•ez öBu˜ etAmAed•r ŒAnª• ŸpeB˜Ag k•er•. etAmr• ey j“e‘ k•Aj“
smˆS˜ÿ zߨed•r k•AC eTek• etAmAed•r ib•šAm ed•eb•n k•eriCel/ es” ij“insÙelAek• esKAen ŸpeB˜Ag
ŒAr etAmr• ib•pd•m) u ˜• h•eb•. 11Žrpr öBu˜ t¡Ar ib•ezx k•er•. 19ik••–˜Þ sAb•D•An/ etAmr• sb•smeyù” Ž” smˆS˜ÿ
S˜îAn pCª• k•reb•n/ es” ˆS˜îAen öBu˜ t¡•r nAm S˜îApn KA†@•b•Y elb•Iyùed•r seÒ˜ B˜Ag k•er eneb•. etAmr•
k•reb•n Žb•M ŒAim etAmAed•r ey ŒA|•A k•eriClAm ytid•n etAmAed•r ed•ez TAk•eb•/ ttid•n pyR•–˜ÿ etAmr•
es” smˆS˜ÿ ij“insp^ etAmr• Œb••” es” ˆS˜îAen Ž k•Aj“ k•reb•.
ineyù ŒAseb•. etAmAed•r eh•Amb•ilr qneb•†/ ŸísegRr 20-21
''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr yKn t¡Ar öitš¨it
ij“insp^/ ib•ezx Ÿph•Ar sAmýI/ ey ek•Ano Ÿph•Ar ŒnusAer ed•ezr sIm• ib•ˆS˜ÿAr k•reb•n; es” smyù itin
y• etAmr• etAmAed•r zes´r Žb•M pZr Žk• d•zmAMz t¡Ar nAm S˜îApnAeTR ey ˆ S˜îAniw inb•RAic•t k•ereCn tA
öBu ˜ r k•AeC öit|•A k•eriCel Žb•M etAmAed•r eTek• etAmr• h•yùet• Œenk• dU•er b•sb•As k•ret
pZzAlAr öTmj“At pZed•r ineyù Žes•. 12etAmAed•r pAr. yid• Žiw Œenk• dU•er h•yù Žb•M etAmr• mAMesr
smˆS˜ÿ elAk•ed•r ineyù es” S˜îAen Žs. etAmAed•r j“‘ (u•D•At$ h•o teb• öBu˜ etAmAed•r y• id•eyùeCn
s•–˜ÿAned•r etAmAed•r pirc•Ark•ed•r Žb•M etAmAed•r es” pZpAl eTek• etAmr• ey ek•Aen• pZek• h•tY•
zh•er b•sb•Ask•ArI elb•Iyùed•r ineyù Žes•. :k•ArŠ k•ret pAr. ŒAim etAmAed•r ey ŒAed•z k•eriC es”
etAmAed•r meD•Y Ž” smˆS˜ÿ elb•Iyùed•r inej“ed•r j“imr B˜Aeb•” Žiw k•er•. etAmr• etAmAed•r zh•er Ž” mAMs
ek•Aen• ŒMz b•• ŒiD•k•Ar en”.ò etAmr• esKAen öBu˜ yt ”•CA tt eKet pAr. 22etAmr• eyB˜Aeb• k]•\•sAr
etAmAed•r ö½Verr ŸpiS˜îitr sAmen sb•Ar sAeT ŒTb•• h•ire,r mAMs KAo esB˜Aeb•” etAmr• Ž” mAMs
ŒAnª• ŸpeB˜Ag k•er•. 13sAb•D•An/ ey ek•Aen• ˆ S˜îAn eKet pAer•. Zic• b•• ŒZic• ey ek•An b•Yi)˜” t•
ed•Kel” esKAen etAmAed•r eh•Amb•ilr !neb•† ŸísgR eKet pAer. 23ik••–˜Þ sAb•D•An/ r)˜ eKo n•/ k•ArŠ
k•er• n•. 14etAmAed•r pirb•AregAþIr meD•Y öBu˜ t¡Ar re)˜r meD•Y” j“Ib•enr ŒˆiS˜ÿ ׈. etAmr• es” mAMs
ey ib•ezx ˆS˜îAn pCª• k•reb•n/ ek•b•lmA^ es” S˜îAen” k•Kn” KAeb• n• yt(•, pyR•–˜ÿ tAr meD•Y öAe,r ŒˆiS˜ÿ ˆ×
etAmrA eh•Amb•ilr qneb•†smUh• Žb•M Œ‘A‘ @•b•YsAmýI ŒAeC. 24r)˜ eKo n•. j“elr metA” mAiwr oper
ŸísgR k•er• Žb•M ŒAim y• ŒAed•z k•riC esÙelA” r)˜ eFel eP•el ed•eb•. 25k•Aej“” r)˜ eKo n•.
pAln ek•Ar. öBu˜r #iXet y• nYAyY es” k•Aj“Ùel• k•rel etAmAed•r
15
''etAmrA eyKAen” TAek••/ etAmr• ey ek•Ano Žb•M etAmAed•r Ÿ%rpur¨xed•r mÒ˜l h•eb•.
26
pZed•r/ eymn•k]•\•sAr Žb•M h•ir, h•tY• k•ret pAr ''etAmAed•r pib•^ Ÿph•Ar Žb•M yid• etAmr•
Žb•M esÙel• eKet pAr. etAmr• ytw• c•Ao es” ö½Vrek• ib•ezx ik•C¢ ed•eb• b•el mAnt k•er TAk•/
pirmA, mAMs etAmr• ŒAh•Ar k•ret pAr/ ey pirmA, tAh•el t• ineyù öBu˜ etAmAed•r ö½Verr menAnIt
iþ ˆtIyù ib•b•r, 12:27-13:16 186

S˜îAen yAeb•. 27es” j“AyùgAyù etAmr• Œb••” etAmAed•r k•eriCeln es” elAk•iw etAmAed•r es” j“Ib•n eTek•
eh•Amb•il ŸísgR k•reb•. etAmr• Œb••” öBu˜ etAmAed•r sireyù ŒAnAr ec•X• k•eriCl. sutrAM etAmAed•r
ö½Verr eb•d•Ir oper etAmAed•r eh•Amb•ilr mAMs Žb•M elAek•ed•r mD•Y eTek• es” mª•ek• sireyù ed•oyùAr
r)˜ ŸB˜yù” ŸísgR k•reb•. etAmr• Œb••” etAmAed•r j“e‘ etAmr• Œb••” es” b•Yi)˜ek• h•tY• k•reb•.
öBu˜ ö½Verr eb•d•Ir oper r)˜ FAleb•. Žrpr etAmr• 6
''etAmAed•r G•inþ ek•Ÿ Œ‘ ed•b•tAed•r pUj“A
mAMs eKet pAr. 28ŒAim etAmAed•r ey ŒAed•zÙel• k•rAr j“e‘ etAmAed•r egApen öb•]i% id•et pAer.
id•lAm esÙel• emen c•lAr b•YApAer Kub• stk$• h•eb•. es etAmAed•r B˜A” h•et pAer/ etAmAed•r pu^ h•et
öBu˜ etAmAed•r ö½Verr ec•AeK y• B˜Al Žb•M nYAyY pAer/ etAmAed•r k•‘A h•et pAer/ yAek• B˜AelAb•Aes•
es” k•Aj“Ùil k•rel etAmAed•r Žb•M etAmAed•r es” S˜¤I h•et pAer ŒTb•• etAmAed•r G•inþtm b•Þ u“o
Ÿ%rpur¨xed•r ic•rid•n mÒ˜l h•eb•. h•et pAer. es” elAk•iw b•let pAer/ 'Žb•Ar ŒAmr•
29
''etAmrA ey ed•z ŒiD•k•Ar k•ret yA•C es” yA” Žb•M Œ‘A‘ ed•b•tAed•r esb•• k•ir.¾ :ŽrA” h•l
ed•ezr ŒiD•b•AsIed•r öBu˜ etAmAed•r ö½Vr Db•Ms es” ed•b•t• yAed•r etAmr• Žb•M etAmAed•r pUb•R pr
u ¨xr•
7
k•reb•n/ sutrAM etAmr• o” smˆS˜ÿ ŒiD•b•AsIed•r es” ek•Anid•n j“Ant n•. ŽrA” h•l etAmAed•r c•ArpAezr
ed•z eTek• eb•ireyù eyet b•AD•Y k•er esKAen b•As• Œ‘A‘ ed•ezr b•sb•Ask•ArI elAek•ed•r k•AerAr k•AeCr
k•reb•. 30tKn sAb•D•An/ etAmAed•r ec•AeKr sAmen b•• k•AerAr dU•err ed•b•t•.ò 8et•mr• es” b•Yi)˜r seÒ˜
tAed•r Db•Mesr pr tAed•r Œnuk•rŠ k•er P<•Aed• pe¼• Œb••” Žk•mt h•eb• n•. tAr k•T• Zneb• n•. tAr
n•. sAb•D•An/ sAh•AeyYr j“e‘ o” smˆS˜ÿ mUi%$r Œe–•ˆV x, j“e‘ é>iKt h•eb• n•. tAek• eCe¼ id•o n• Žb•M
k•er• n•/ k•Kno eK<Aj“ ino n•/ 'o” smˆS˜ÿ elAek•r• tAek• r(•A ek•Aer• n•. 9-10 n•? etAmr• Œb••” es”
Ï ed•b•tAed•r ik•B˜Aeb• pUj“A k•rt/ pAeC b•l/ ŒAimo b•Yi)˜ek• h•tY• k•reb•. etAmr• Œb••” tAek• pATr
Žk•”B˜Aeb• pUj“A k•rb•?¾ 31es”B˜Aeb• etAmr• etAmAed•r emer h•tY• k•reb•. &u“im” h•eb• öTm b•Yi)˜ ey pATr
öBu˜ ö½Verr ŸpAsn• ek•Ar n•. k•Ar, öBu˜ eyÙel• &u“leb• Žb•M tAr id•ek• C¡¢e¼ mAreb•. Žrpr smˆS˜ÿ
G•],• k•ern es” sb•rk•m KArAp k••j“” o” smˆS˜ÿ elAek•r• tAek• h•tY• k•rAr j“‘ Œb••” pATr C¡¼ ¢ eb•.
elAek•r• k•er. k•ArŠ tArA ed•b•tAed•r k•AeC b•il k•Ar, es” b•Yi)˜ etAmAed•r öBu˜ ö½Verr k•AC eTek•
ih•eseb• tAed•r s•–˜ÿAned•r epA¼Ayù? etAmAed•r dU•er sireyù ineyù ŒAsAr ec•X• k•eriCl;
32
''ŒAim etAmAed•r ey ŒAed•zÙel• k•rlAm ŒTc• es” imzr ed•z eTek• öBu˜” etAmAed•r d•Aˆs ׈
esÙel• pAln k•rAr b•YApAer etAmr• Kub• stk$• h•eb•. eTek• eb•r k•er ineyù ŽesiCeln. 11tKn ”•S•óˆAeyùelr
ŒAim etAmAed•r y• b•llAm esÙelAr seÒ˜ ek•Aen• smˆS˜ÿ elAek•r• Znet pAeb• Žb•M B˜yù pAeb• Žb•M
ik•C¢ eyAg ek•Ar n• Žb•M ek•Aen• ik•C¢ b•Ad•o id•o n•. tAr• ŒAr k•Kno o” smˆS˜ÿ KArAp k•Aj“ k•reb• n•.

imeTY B˜Ab•b•Ad•Ir d•l ey zh•rÙelAek• Œb••” D•b•Ms k•ret h•eb•


12

13 ''ek•An B˜Ab•b•Ad•I b•• S•Vˆ¹÷d•zRk•/ etAmAed•r k•AeC


Žes ek•Aen• ic•H b•• ŒelQik•k• ik•C¢ ed•KAet
pAer. 2ŒAr es etAmAed•r ey ic•H b•• ŒelQik•k•
''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r b•As k•rAr j“e‘
ey zh•rÙel• id•eyùeCn/ es” zh•rÙelAr meD•Y ek•Aen•
Žk•iwr sµpek$• yid• Žmn Kb•r pAo 13ey etAm•ed•r
ik•C¢r k•T• b•eliCl t• sP•l h•el es h•yeù tA etAmAed•r meD•Y eTek• ik•C¢ pAxØ elAk• zh•err Œ‘A‘ elAek•ed•r
b•let pAer/ 'Žs ŒAmr• Œ‘A‘ ed•b•tAed•r :ey sb• Ž” b•el ö½Vrib•muK k•rAr j“‘ öerAic•t k•reC ey/
ed•b•tAed•r etAmr• j“An n•.ò Œnusr, k•ir Žb•M 'Žb•Ar Žs ŒAmr• Žmn ed•b•tAed•r esb•• k•ir yAed•r
esb•• k•ir.¾ 3 es” S•Vˆ¹÷d•zRek•r k•T• Zen• n•. ek•nÀ etAmr• ŒAeg k•Kno j“Anet n•¾ 14tKn Ž” D•renr
k•Ar, öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r prI(•• k•reCn. ek•Aen• Kb•r stY ik•n• tA j“AnAr j“e‘ etAmr•
öBu˜ j“Anet c•A”eCn ey/ etAmr• t¡Aek• etAmAed•r Œb••” yTAsAD•Y ec•X• k•reb•. yid• etAmr• j“Anet
smˆS˜ÿ h•äd•yù Žb•M etAmAed•r smˆS˜ÿ öA, id•eyù B˜AelAb•As pAer• ey Žiw stY yid• etAmr• ömA, k•ret pAr
ik•n•. 4 etAmr• Œb••” etAmAed•r öBu˜ ö½Vrek• ey esrk•m sAMG•Aitk• G•wn• stY” G•ewiCl 15tAh•el
Œnusr, k•reb•? t¡Aek• šß“• k•reb•. öBu˜r ŒA|•AÙel• etAmr• Œb••” es” zh•err elAk•ed•r sk•lek•
emen c•leb• Žb•M itin etAmAed•r y• b•eln esÙel• trb•Air ¶VˆArA h•tY• k•reb• Žb•M etAmr• tAed•r smˆS˜ÿ
k•reb•. öBu˜r esb•• k•er• Žb•M t¡Aek• k•Kno pirtYAg pZed•ro h•tY• k•reb•. etAmr• Œb••” es” zh•riwek•
k•er• n•? 5 ŽCA¼Ao etAmr• Œb••” es” B˜Ab•b•Ad•I sµpU,Rräep Db•Ms k•reb•. 16Žrpr etAmr• Œb••”
ŒTb•• S•Vˆ¹÷d•zRk•ek• h•tY• k•reb•. k•Ar, es etAmAed•r smˆS˜ÿ mUlYb•An ij“insp^ Žk• j“AyùgAyù j“e¼• k•reb•
es” öBu˜ ö½Verr ib•r¨ß“Ac•r, k•ret b•eliCl ey öBu˜ Žb•M esÙelAek• zh•err ek•Û•S˜îel ineyù yAeb•. tArpr
etAmAed•r imzr ed•z eTek• eb•r k•er ineyù ŽesiCeln zh•riwek• Ï smˆS˜ÿ ij“insp^ semt pui¼eyù eP•leb•.
Žb•M d•As ׈ eTek• mui)˜ id•eyùiCeln. öBu˜ etAmAed•r Žiw h•eb• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr k•AeC eh•Amb•ilr
ö½Vr etAmAed•r eyB˜Aeb• j“Ib•nyApn k•rAr j“‘ ŒA|•A !neb•† . zh•riw eyn Œb••” ic•rk•Aelr met• pATerr
187 iþ ˆtIyù ib•b•r, 13:17-14:29
ˆ S˜ÿàep pir,t h•yù. es” zh•riwek• eyn Œb••” ŒAb•Ar l(•I ep<c••/ zž ic•l/ ey ek•AenAo rk•m b•Aj“pAiK/
!tir k•r• n• h•yù. 17es” zh•err öitiw ij“ins 16
eCAw ep<c••/ b•¼ ep<c••/ sAd•• ep<c••/ 17mr¨BU˜im ŒÇ•ˆelr
Db•Ms k•rAr j“e‘ ö½Vrek• d•An k•ret h•eb•/ sutrAM ep<c••/ sAmui@•k• ögl/ ilˆ¹ˆp ÿ Ad• sAmui@•k• pAiK/ 18sArs/
etAmr• o” ij“insÙelAr ek•Aniw” inej“ed•r j“‘ sArs j“AtIyù Œ‘A‘ ey ek•AenAo pAiK/ Ju“<iwoyùAl•
rAKeb• n•. etAmr• yid• Ž” ŒAed•z emen c•el•/ tAh•el pAiK ŒTb•• b•Aé¼.
öBu˜ etAmAed•r öit ŒAr Žet• (u•Ý“ h•eb•n n•. öBu˜ 19
''fAn•oyùAl• smˆS˜ÿ epAk•ArA” ŒZic•/ sutrAM
etAmAed•r öit k]•p• o k•r¨,A k•reb•n. itin etAmAed•r tAed•r eKeyù• n•. 20ik••–˜Þ etAmr• ey ek•Anoök•Ar
pUb•Rpur¨xed•r k•AeC ey öit|•A k•eriCeln/ es” Zic• pAiK eKet pAr.
21
ŒnuyAyùI itin etAmAed•r j“Aitek• b•]h•%r k•reb•n. "inej“r eTek• mAr• egeC Žmn ek•AenAo pZ
18
Ž”rk•mwA” h•eb• yid• etAmr• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr etAmr• eKeyù• n•. etAmr• m]t pZ KAb•Ar j“‘
k•T• ezAen•/ t¡Ar smˆS˜ÿ ŒA|•AÙel•/•eyÙel• ŒAj“ etAmAed•r zh•err ek•Aen• ib•ed•zIek• id•et pAer•.
ŒAim etAmAed•r id•lAm/ esÙel• sb• yid• emen c•el• ŒTb•• etAmr• t• tAr k•AeC ib•iß* k•ret pAer•.
Žb•M öBu˜r #iXet yTATR ŒAc•r, k•er•. ik••–˜Þ etAmr• inej“r• Œb••” ek•Aen• m]t pZ KAeb•
n•/ k•Ar, etAmr• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr. etAmr•
”•S•ˆó Aeyeù l ö½eV rr ib•ezx elAek•rA t¡Ar ib•ezx elAk•.
''etAmrA h•el öBu˜ etAmAed•r ö½Verr s•–˜ÿAn.
14 yKn ek•Ÿ mAr• yAyù tKn etAmr• n•.
ek•AenAB˜Aeb•” etAmAed•r inej“ed•r k•AwAeC¡¼• k•reb•
''Žk•iw CAgizZek• tAr” mAeyùr éeD• rAåA ek•Aer•

n• ŒTb•• mAT• k•Aimeyù etAmAed•r é>Kök•Aˆz k•reb• d•zB˜Aegr Žk• B˜Ag ed•oyAù
n•. 2 ek•nÀ k•Ar, etAmr• Œ‘A‘ elAek•ed•r eTek• 22
''etAmAed•r j“imet ey P•sl h•yù/ öit b•Cr
ŒAlAd••. etAmr• h•el öBu˜r ib•ezx elAk•j“n. p]iTb•Ir tAr d•z B˜Aegr Žk• B˜Ag ŒAlAd•A k•er rAKeb•. 23Žrpr
smˆS˜ÿ elAek•r mD•Y eTek• öBu˜ etAmAed•r ö½Vr t¡Ar öBu˜ ey j“AyùgAiwek• t¡Ar ib•ezx b•AsS˜îAn ih•eseb•
ib•ezx elAk• ih•eseb• etAmAed•r” inb•AR ic•t k•eriCeln. ic•iHt k•ereCn/ esKAen etAmr• yAeb•. es” ˆS˜îAen
etAmr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr ŸpiS˜îitet etAmAed•r
ey KAb•Ar KAoyAù r j“‘ ”•S•ˆó Aeylù Iyrù • d•An• zes´r/ etAmAed•r n&u“n @•A(•Aresr/ etAmAed•r
Œnmu it epeyiù Cl etelr Žb•M etAmAed•r pZr d•elr meD•Y öTmj“At
3
''öBu˜ eyÙel• G•, ] • k•ern esÙel• etAmr• eKo pZed•r Žk• d•zmAMz eB˜Aj“n k•reb•. Ž” ök•Aer
n•. 4etAmr• Ž” smˆS˜ÿ pZed•r eKet pArÑ gr¨/ etAmAed•r öBu˜ ö½Verr sµ•åAn ed•KAenAr k•T• sb•smeyù
emx/ CAgl/ 5h•ir,/ b•ArizÒ˜• h•ir,/ eCAw h•ir,I/ men rAKeb•. 24ik••–˜Þ j“AyùgAw• yid• dU•er h•yù teb•
b•uen• emx/ b•uen• CAgl/ k]•\•sAr h•ir, Žb•M pAb•RtY etAmAed•r zes´r d•zB˜Aegr Žk•B˜Ag etAmAed•r pe(•
emx. 6ey ek•Aen•o pZ yAed•r pAeyù éB˜Aeg ib•B˜)˜ b•h•n k•er ineyù yAoyù• s•µ˜õb• nAo h•et pAer. sutrAM
Kur ŒAeC Žb•M yAr• j“Ab•r k•Aew tAed•r etAmr• öBu˜ yKn etAmAek• ŒAzIbR•Ad• k•ern tKn ö½Vr inej“r
eKet pAerA. 7 ik••–˜Þ etAmr• Ÿw/ KregAz ŒTb•• nAm S˜îApenr j“‘ ey S˜îAn menAnIt k•ereCn t•
pAh•A¼I ½VAP•n pZed•r eKeyù• n•. Ž” smˆS˜ÿ pZr• dU•er h•el 25etAmAed•r zes´r es” ŒMzw¦ku• ib•iß*
j“Ab•r k•Aew ik••–˜Þ tAed•r pAeyù ib•B˜)˜ Kur en”/ sutrAM k•er ey wAk•• pAeb• t• seÒ˜ nAo Žb•M ö½Vr ey
o” smˆS˜ÿ pZr• Zic• KA† ih•eseb• etAmAed•r k•AeC j“AyùgA menAnIt k•ereCn es” ib•ezx j“AyùgAyù yAo.
ýh•,eyAgY nyù. 8etAmr• Œb••” ZeyùAr KAeb• n•. 26es” wAk•• id•eyù etAmr• y• c•Ao tA ek•enAÑ gr¨/
tAed•r pAeyùr KurÙel• ib•B˜)˜/ ik••–˜Þ tAr• j“Ab•r emx/ @•A(•Ars ŒTb•• sur• ŒTb•• ey ek•AenArk•m
k•Aew n•. sutrAM KA† ih•eseb• ZeyùAro etAmAed•r KA†. Žrpr es” j“AyùgAyù öBu˜ etAmAed•r ö½Verr
ýh•,eyAgY nyù. ZeyùAerr ek•Aen• mAMs KAeb• n•. seÒ˜ etAmr• Žb•M etAmAed•r pirb•Aerr elAek•r•
Žmnik• ZeyùAerr m]t zrIro SpzR ek•Ar n•. Œb••” KAeb• Žb•M ŒAnª• ŸpeB˜Ag k•reb•. 27ik••–˜Þ
9
"pAKn• Žb•M Œ¡Az ŒAeC Žrk•m ey ek•AenArk•m etAmAed•r zh•er b•sb•Ask•ArI elb•Iyùed•r Bu˜el• nA.
mAC etAmr• eKet pAer•. 10ik••–˜Þ j“el b•sb•Ask•ArI etAmr• tAed•r seÒ˜ etAmAed•r KA† B˜Ag k•er eneb•
j“Ib••–˜ÿ ek•Aen• ik•C¢/ yAed•r pAKn• ŒTb•A Œ¡Az en” k•Ar,/ etAmAed•r met• tAed•r j“imr ek•Aen• ŒMz
esÙelA etAmr• eKeyù• n•. ŽÙel• etAmAed•r pe(• en”.
28
Zic•• KA† nyù. ''öit itn b•Cerr ezex etAmr• Œb••” es”
11
''etAmrA ey ek•AenAo ök•Aerr Zic• pAiK eKet b•Cerr sMg]h•It P•selr Žk• d•zmAMz sMýh• k•reb•.
pAer•. 12ik••–˜Þ Ž” pAiKÙelA eKeyù• n•É ögl/ zku•n/ etAmAed•r zh•rÙelAet Ž” KA† j“m• k•er ereKA.
b•Aj“/ 13lAl ic•l/ b•Aj“ pAiK Žb•M ey ek•AenA ök•Ar 29Ž” KA† elb•Iyù elAk•ed•r j“‘ k•Ar, tAed•r
ic•l/ 14ey ek•An ök•Ar k•Ak•/ 15izM oyùAl• ep<c••/ inej“ed•r ek•Aen• j“im en”. Ž” KA† etAmAed•r zh•er
iþ ˆtIyù ib•b•r, 15:1-21 188

yAed•r KAe†r öeyùAj“n tAed•ro j“‘. es” KA† öetYk•iwet itin etAmAed•r ŒAzIbR•Ad• k•reb•n.
ib•ed•zIed•r/ ib•D•b•Aed•r Žb•M ŒnATed•r j“‘. yid• 11etAmAed•r ed•ez sb•smeyù” grIb• elAk• TAk•eb•;
etAmr• Žiw k•er• tAh•el öBu˜ etAmAed•r ö½Vr es” k•Are, ŒAim etAmAed•r ŒAed•z k•riC etAmr•
etAmAed•r smˆS˜ÿ k•Aej“ ŒAzIb•RAd• k•reb•n. Œb••” etAmAed•r B˜A”ed•r Žb•M etAmAed•r ed•ez ey
d•ir@• elAk•ed•r sAh•AeyYr öeyùAj“n tAed•r mu)˜ h•eS˜ÿ
ed•n• b•Aitl k•rAr ib•ezx b•ísr sAh•AyY k•reb•.

15 ''öit sAt b•Cerr ezex etAmr• Œb••” -,


(•mA k•reb•. 2 etAmr• Ž” ök•Aer tA k•reb•É
ek•An elAk• ey Œpr ”•S•ˆó AeyùlIyùek• wAk•• D•Ar id•eyùeC/ 12
ß*Itd•Ased•r m)u ˜ k•er ed•oyAù
''ß*Itd•As ih•eseb• etAmAed•r esb•• k•rAr j“e‘
es Œb••” es” -, (•mA k•reb•. es tAr öiteb•zIek• yid• ek•Aen• ih•º•¨ pur¨x ŒTb•• S˜¤IelAk• etAmAed•r
-, ezAD• k•ret b•AD•Y k•reb• nA/ k•Ar, ö½Verr sµ•åAnAeTR k•AeC inej“ek• ib•ß*I k•er teb• etAmrA tAek• C¾b•Cr
es” b•Cer ed•n• b•Aitl k•rAr b•Cr ih•sAeb• eG•Ax,A pyR•–˜ÿ ß*Itd•As ih•eseb• rAKet pAr; ik••–˜Þ sˆ¹ˆm ÿ b•Cer
3 13
k•r• h•eyùeC. etAmrA ek•An ib•ed•zIr k•AC eTek• -Š etAmr• Œb••” tAek• eCe¼ ed•eb•. ik••–˜Þ yKn etAmr•
ŒAd•Ayù k•ret pAr. ik••–˜Þ ŒAerk•j“n ”•S•óˆAeyùlIyùr etAmAed•r ß*Itd•Asek• S•VˆAD•In k•rC/ tKn tAek• KAil
etAmAr k•AeC ey ed•n• ŒAeC esw• etAmr• Œb••” h•Aet p•iWeyù• n•. 14etAmr• Œb••” es” b•Yi)˜ek•
b•Aitl k•reb•. 4 etAmAed•r ed•ez ek•Aen• grIb• elAk• mu)˜ h•eS˜ÿ etAmAed•r pZ/ dAnAzs´ Žb•M @•A(•Ars
TAk•• Ÿic•í nyù/ k•Ar, öBu˜ etAmAed•r ey ed•z id•eyùeCn ed•eb•. öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r eyB˜Aeb•
es” ed•ez etAmAed•r mh•íB˜Aeb• ŒAzIb•RAd• k•reb•n. ŒAzIb•RAd• k•ereCn es”B˜Aeb•” etAmr• etAmAed•r
5
ik••–˜Þ Žw• Žk•mA^ tKn” s•µ˜õb• yid• etAmr• öBu˜ ß*Itd•Asek• ed•eb•. 15men rAKeb•/ etAmr• imzer
etAmAed•r ö½Vrek• emen c•el•. ŒAim ŒAj“ etAmAed•r ß*Itd•As iCel Žb•M öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r
eyÙel• b•llAm es” ŒA|•AÙel• emen c•lAr b•YApAer mu)˜ k•eriCeln. es” k•Are,” ŒAim ŒAj“ etAmAed•r
etAmr• Œb••” stkR• TAk•eb•. 6 tAh•el itin eyrk•m Ž” ŒAed•z id•i•C.
öit|•A k•eriCeln es”met• etAmAed•r ŒAzIb•RAd• 16
''ik••–˜Þ •es” ß*Itd•As yid• b•el/ 'ŒAim etAmAed•r
k•reb•n. tKn etAmrA Œ‘A‘ j“Aitek• -, ed•eb•. eCe¼ yAeb•• n•.¾ es etAmAek• Žb•M etAmAed•r
ik••–˜Þ Œ‘ed•r k•AC eTek• -, enoyùAr öeyùAj“n pirb•Arek• B˜AelAb•Aes Žb•M etAmAed•r seÒ˜ es
etAmAed•r h•eb• n•. etAmr• b•æ j“Aitek• zAsn k•ret B˜AelAB˜Aeb• ŒAeC b•el Žw• b•let pAer. 17Žrk•m
pAreb•/ ik••–˜Þ o” s•mˆS˜ÿ j“Aitr ek•Ÿ” etAmAed•r h•el etAmrA es” ß*Itd•Asek• etAmAed•r d•rj“Ayù k•An
zAsn k•reb• n•. rAKet b•el• Žb•M Žk•iw D•ArAel• ye–˜¤r sAh•AeyY tAr
7
''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey ed•z id•eyùeCn/ k•Aen Pu•ew• k•er•. Žr eTek•” eb•AJ“• yAeb• ey es
esKAnk•Ar ek•An zh•er etAm•r ek•Ÿ yid• d•ir@• h•yù ic•rk•Aelr j“‘ etAmAed•r” ß*Itd•As. ey ß*Itd•AsI
teb• &u“im Œb••” S•ˆV ATRpr h•eb• n•/ es” d•ir@• b•Yi)˜ek• etAmAed•r seÒ˜ TAk•et c•Ayù tAr j“e‘o Ž” b•Yb•S˜î•.
18
sAh•AyY k•er•/ tAek• Œb••” sAh•AyY k•ret ŒS•VˆIk•Ar ''ß*Itd•Ased•r mu)˜ k•er ed•oyùAr b•YApAer mn
ek•Ar nA. 8 tAr sAeT Ÿd•ArB˜Aeb• B˜Ag k•er inet k•iWn ek•Aer• n•. men rAKeb•/ ek•Aen• B˜A¼• k•r•
etAmr• Œb••” rAij“ h•eb• Žb•M es” elAk•iwr y• elAk•ek• etAmAed•r ey wAk•• id•et h•t tAr ŒeD•Rk•
ik•C¢ öeyùùAj“n sb•ik•C¢ etAmr• tAek• D•Ar ed•eb•. wAk•Ayù es C¾b•Cr etAmAed•r esb•• k•ereC. ŒAr tAh•el
9
''s¹ˆÿm b•Cr/ ed•n• b•Aitl k•rAr b•Cr Žigeyù etAmAed•r öetYk• k•Aej“ öBu˜ ö½Vr etAmAed•r ŒAzIb•AR d•
ŽeseC b•el/ ZD•umA^ Ž” k•Are,” k•AŸek• sAh•AyY k•reb•n.
k•ret ŒS•VˆIk•Ar ek•Aer• n•. Ž” D•re,r ek•An KArAp
ic••–˜ÿ• etAmAed•r men öeb•z k•ret id•o n•. ey b•Yi)˜r öTmj“At pZed•r sµ•ˆVe Þ“ inym ù
sAh•AeyYr öeyùAj“n/ tAr sµ•ˆV eÞ“• etAmrA Œb••” ek•Aen• 19
''etAmAed•r pZpAelr smˆS˜ÿ öTmjAt pur¨x
KArAp menAB˜Ab• epAx, k•reb• n•. etAmr• Œb••” pZed•r etAmr• Œb••” öBu˜r Ÿe£•ezY p]Tk• k•reb•.
tAek• sAh•AyY k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•reb• n•. etAmr• yid etAmAed•r k•Aej“ o” pZed•r k•AŸek• b•Yb•h•Ar k•reb•
es” grIb• elAk•iwek• sAh•AyY n• k•er•/ tAh•el es n• Žb•M o” smˆS˜ÿ emexr eTek• ek•Aen• pzm C¡Aweb•
öBu˜r k•AeC etAmAed•r ib•r¨eß“• ŒiB˜eyAg k•reb• Žb•M n•. 20öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ ey S˜îAn pCª• k•reb•n
öBu˜ etAmAed•r Ž” pAepr j“‘ ŒiB˜yu)˜ k•reb•n. öetYk• b•Cr es” j“AyùgAyù etAmr• o” smˆS˜ÿ pZed•r
10
''etAmrA etAmAed•r yTAsAD•Y es” grIb• ineyù ŒAseb•. esKAen öBu˜r ŸpiS˜îitr sAmen etAmr•
elAk•iwek• d•Ao. tAek• ed•oyùAr smyù men ek•Aen• Žb•M etAmAed•r pirb•Aerr elAek•r• o” smˆS˜ÿ pZed•r
ku•ic••–˜ÿ• ereKA n•. ek•nÀ k•Ar, Ž” B˜Ael• k•Aj“ k•rAr KAeb•.
j“‘ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ŒAzIbR•Ad• k•reb•n. 21
''ik••–˜Þ yid• ek•Aen• pZr ek•Aen• K<ut TAek•Ñ
etAmAed•r smˆS˜ÿ k•Aej“ Žb•M etAmr• y• k•er• tAr yid• eK<A¼• h•yù ŒTb•• ŒÞ“ ŒTb•• Œ‘ ey ek•Anrk•m
189 iþ ˆtIyù ib•b•r, 15:22-16:19
K<t
u yid• TAek•/ tAh•el etAmr• Œb••” es” pZiwek•/ öBu˜ etAmAed•r ö½Verr j“‘ sˆ¹ˆAÿ eh•r Ÿísb• Ÿda•yApn
etAmAed•r öBu˜ ö½Verr k•AeC ŸísgR k•reb• n•. 22ik••–˜Þ k•er•. etAmr• y• ineyù ŒAset c•Ao es”rk•m ek•Aen•
etAmr• b•A¼Iet es” pZr mAMs eKet pAer•. ey ib•ezx Ÿph•Ar ineyù Žes Žiw k•er•. öBu˜ etAmAed•r
ek•AenAo elAk•” Žiw eKet pAerÑ es Zic•” eh•Ak• ö½Vr/ etAmAed•r k•tKAin ŒAzIb•RAd k•ereCn esw•
b•• ŒZic•” eh•Ak•. Ž” mAMs KAoyùAr inyùm k]•\•sAr ic••–˜ÿ• k•er ˆiS˜îr k•reb• etAmr• k•tw• ed•eb•. 11öBu˜
Žb•M h•ire,r mAMs KAoyùAr met•. 23ik••–˜Þ etAmr• t¡Ar ib•ezx b•A¼Ir j“e‘ ey j“Ayùg• pCª• k•reb•n
pZr r)˜ Œb••” KAeb• n•. etAmr• j“elr metA” esKAen yAo. esKAen etAmAed•r öBu˜ ö½Verr seÒ˜
es” r)˜ mAiwet eFel ed•eb•. etAmr• Žb•M etAmAed•r elAek•r• Žk•e^ ŒAnª•
ŸpeB˜Ag k•reb•. etAmAed•r smˆS˜ÿ elAk•ek• etAmAed•r
inˆS˜Aÿ rpb•R seÒ˜ nAoÑ etAmAed•r pu^ed•r/ etAmAed•r k•‘Aed•r
''etAmrA ŒAb•Ib• mAsek• men rAKeb•. es” smyù Žb•M etAmAed•r smˆS˜ÿ esb•k•ed•r. ŽCA¼• etAmAed•r
16 etAmr• Œb••” öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek• sµ•åAn zh•rÙelAet b•sbAsk•ArI elb•Iyùed•r/ ib•ed•zIed•r/
ed•KAenAr j“e‘ inˆS˜ÿArpbR• Ÿda•yApn k•reb•/ k•Ar, ŒnATed•r Žb•M ib•D•b•Aed•ro ineyù Žes•. 12men rAKeb•
es” mAes öBu˜ etAmAed•r ö½Vr imzr eTek• etAmAed•r etAmr• imzer ß*Itd•As iCel. sutrAM Ž” ib•iD•Ùel•
rAe^ eb•r k•er ineyù ŽesiCeln. 2 öBu˜ tAr nAm b•As emen c•lAr b•YApAer stk•R TAk•eb•.
k•rAr j“e‘ ey j“AyùgA pCª• k•reb•n etAmr• Œb••”
es” j“AyùgAyù yAeb•. esKAen etAmAed•r pZpAl eTek• k•u wIr Ÿísb•
pZ ineyù t• etAmr• inˆS˜ÿArpebR•r b•il ih•sAeb• öBu˜ek• 13
''zs´ mA¼AenAr j“Ayùg• eTek• zs´ sMýh• k•rAr
ŸísgR k•reb•. 3Ž” b•ilr seÒ˜ KAimryu)˜ ek•An r¨iw pr Žb•M @•A(•• mA¼Ar j“Ayùg• eTek• @•A(•Ars sMýh•
KAeb• n•. etAmr• sAtid•n KAimrib•h•In r¨iw KAeb•. k•rAr sAtid•n per etAmr• Œb••” ku•wIr Ÿísb•
Ž” r¨iwek• b•l• h•yù 'é>KAb•S˜îAr r¨iw.¾ imzer Ÿda•yApn k•reb•. 14Ž” Ÿíseb• etAmr• sk•el ŒAnª•
etAmAed•r eysb• sms´• iCl esÙel• men k•ret ŸpeB˜Ag k•er•ÑetAmr• etAmAed•r eCelr•/
Žiw sAh•AyY k•reb•. men k•er ed•K k•et• tA¼AtAi¼ etAmAed•r emeyùr•/ etAmAed•r smˆS˜ÿ esb•k•r• Žb•M
etAmAed•r es” ed•z tYAg k•ret h•eyùiCl. imzr etAmAed•r zh•er b•sb•Ask•ArI elb•Iyùr•/ ib•ed•zIr•/
eTek• eyid•n etAmr• eb•ireyù ŽesiCel esid•enr k•T• ŒnAeTr• Žb•M ib•D•b•Ar•. 15öBu˜ ey S˜îAn pCª• k•reb•n
etAmr• ytid•n eb<•ec• TAk•eb• ttid•n men rAKeb•. es” ib•ezx S˜îAen etAmr• sAtid•n D•er Ž” Ÿísb•
4
ed•ezr ek•ATAo ek•Ano b•Ai¼et sAt id•n D•er Œb••” Ÿda•yApn k•reb•. etAmAed•r öBu˜ ö½Vrek• sµ•åAn
KAimr TAk•eb• n•. ŽCA¼• öTm id•n sÞ“YAeb•lAyù etAmr• öd•zRenr j“‘ etAmr• Žiw k•r. zs´ sMýh• Žb•M
yt mAMs ŸísgR k•reb• esÙel• Œb••” sk•Aelr smˆS˜ÿ k•Aej“ eyeh•&u“ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r
ŒAeg eKeyù inet h•eb•. ŒAzIb•RAd• k•reb•n tA” etAmr• Kub• ŒAnª• k•reb•.
5 16
''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey zh•rÙel• ''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr ey ˆS˜îAn pCª• k•reb•n
id•eyù e Cn/•esKAen ek•ATAo etAmr• Œb••” es” ib•ezx S˜îAen t¡Ar seÒ˜ sA(•Aet b•Cer itnb•Ar
inˆS˜ÿArpebR•r pZ ŸísgR k•reb• n•. 6etAmr• ek•b•lmA^ etAmAedr pur¨xr• Œb••” ŒAseb•. KAimrib•h•In r¨iw
es” S˜îAen” inˆS˜ÿArpebR•r pZ ŸísgR k•reb• eyiwek• !tirr Ÿísb•/ sˆ¹ˆÿAeh•r Ÿísb• Žb•M ku•wIr Ÿíseb•r
öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ t¡Ar nAm b•As k•rAr j“‘ menAnIt j“‘o tAr• ŒAseb•. öBu˜r seÒ˜ sA(•Aetr j“‘
k•reb•n. ey smyù sUyR ŒˆS˜ÿ yAyù/ es” sÞ“YAeb•lAyù ŒAs• öetYk• b•Yi)˜ Œb••” Ÿph•Ar ineyù ŒAseb•/
etAmr• Œb••” inˆS˜ÿArpebR•r pZ ŸísgR k•reb•. ö½Vr KAil h•Aet ŒAseb• n•. 17öetYk• b•Yi)˜ ytw• pAreb•
ey -&u“et etAmAed•r imzr eTek• eb•r k•er ŽeniCeln ttw• Œb••” ed•eb•. öBu˜ tAek• k•tw• id•eyùeCn es”
es” -&u“et” Žw• k•reb•. 7 öBu˜ etAmAed•r ö½Vr ey pireöi(•et” es ˆ ˆiS˜îr k•reb• es ö½Vrek• k•tw•
j“Ayùg• pCª• k•reb•n es” j“AyùgAyù etAmr• Œb••” ed•eb•.
inˆS˜ÿArpebR•r mAMs rAåA k•reb• Žb•M esiw KAeb•. Žrpr
sk•Ael etAmr• b•A¼Iet iP•er eyet pAr. 8 Ž”id•n elAek•ed•r j“‘ ib•c•Ark• Žb•M pd•S˜î k•mcR •ArIg,
18
etAmr• inü‚yù” KAimrib•h•In r¨iw KAeb•. sˆ¹ˆÿm id•en ''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ ey zh•rÙel• etAmAed•r
etAmr• Œb••” ek•Aen• k•Aj“ k•reb• n•. Ž” id•n• id•et c•eleCn tAr öetYk•iwet etAmr• Œb•zY”
öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek• sµ•åAn ed•KAenAr j“‘ elAek•r• ib•c•Ark•ed•r Žb•M Ÿ•c•pd•AiD•k•ArI b•Yi)˜ed•r ineyùAg
Žk• ib•ezx sB˜Ayù Žes Žk•i^t h•eb•. k•reb•. öetYk• pirb•AregAþI Œb••” Žiw k•reb• Žb•M
elAek•ed•r ib•c•Aerr smyù Žr• Œb••” p(•pAth•In
sˆ¹ˆAÿ eh•r Ÿísb• :P•sl k•AwArò h•eb•. 19etAmr• Œb••” Œ‘Ayù ib•c•Ar k•reb• n• Žb•M
9
''eyid•n eTek• etAmr• zs´ k•Aw• Zr¨ k•eriCel sb•smyù p(•pAth•In h•eb•. rAyù ed•oyùAr smyù mn
es” id•n eTek• etAmr• sAt sˆ¹ˆAÿ h• egAen•. 10tArpr pirb•t$enr j“‘ k•Aro k•AC eTek• ŒTR ýh•, k•reb•
iþ ˆtIyù ib•b•r, 16:20-17:17 190

n•. ŒTR Œenk• |•A,I elAk•ek•o ŒÞ“• k•er ed•yù Žb•M ŒAd•Aletr pe(• ib•c•Ar k•r• Kub•” z)˜. Žiw ek•An
Žk•j“n B˜Ael• elAek• y• b•leb• tAo pirb•t$n k•er h•tYAr G•wnAo h•et pAer/ ŒTb•• éj“n b•Yi)˜r meD•Y
ed•yù. 20stt• Žb•M p(•pAth•Int•? sb• smyù sí ek•An ib•tk$•o h•et pAer. ŒTb•A Žiw ek•An sMG•xRo
Žb•M p(•pAth•In TAk•Ar j“‘ etAmAed•r Œb••” Kub• h•et pAer/•yAet ek•An Žk•j“n ŒAh•t h•eyùeC.
k•eWAr ec•X• k•ret h•eb•? tAh•el” öBu˜ etAmAed•r etAmAed•r zh•er yKn Ž”sb• G•wn•Ùel• ineyù ib•tk$•
ö½Vr etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn es” ed•ez etAmr• h•yù/ tKn esKAen ek•Anw• iWk• esiw etAmAed•r
TAk•et pAreb• Žb•M rAKet pAreb•. ib•c•Ark•r• iWk• k•ret s(•m nAo h•et pAern. Že(•e^
etAmAed•r öBu˜ ö½Vr ey S˜îAn pCª• k•reb•n es”
ö½rV miU %R G•,
] • k•ern ˆ S˜îAen etAmr• yAeb•.
21
''etAmr• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr j“‘ inimRt 9
yAj“k•r• sb•A” elib• pirb•AregAþIr. etAmr•
eb•d•Ir pAˆez ed•b•I ŒAezrAek• sµ•åAn k•rAr j“‘ Œb••” es” yAj“k•ed•r k•AeC yAeb• yAr• elb•Iyù
ek•Aen•o k•AeWr ˆS˜ÿ•µ˜õ S˜îApn k•reb• n•. 22Žb•M mUi%$ pirb•AregAþIr Žb•M ib•c•Ark•ed•r k•AeC yAeb• yArA es”
pUj“Ar j“‘ etAmr• ek•AenAo ib•ezx pATr S˜îApn smyù k•t$b•Yrt. es” sms´• ineyù ik• k•r• yAyù esw•
k•reb• n•. öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ o” ij“insÙelAek• t¡ArA” iWk• k•reb•n. 10esKAen öBu˜r ib•ezx S˜îAen
G•],• k•ern. t¡Ar• tAed•r isß“A•–˜ÿ etAmAed•r j“AnAeb•n. t¡Ar• y•
ik•C¢ b•leb•n/ etAmr• Œb••” esw• k•reb•. t¡Ar•
ek•b•lmA^ Ÿ%m pZÙelAek•” ŸísegrR etAmAed•r y• y• k•ret b•leb•n/ esÙel• smˆS˜ÿ k•rAr
j“e‘ b•Yb•h•Ar k•r b•YApAer etAmr• iniü‚t TAk•eb•. 11etAmr• tAed•r
''etAmrA etAmAed•r öBu˜ ö½Verr k•AeC K<ut
17 ŒAeC Žmn ek•Ano gr¨ b•• emx b•il ed•eb• n•.
ek•nÀ k•Ar, etAmAed•r öBu˜ ö½Vr Žiwek• G•,
] • k•ern?
isß“A•–˜ÿ S•VˆIk•Ar k•reb• Žb•M iWk• iWk• B˜Aeb• t¡Aed•r
ŒAed•z Œnusr, k•reb•. t¡Ar• etAmAed•r y• k•ret
b•leb•n etAmr• esÙel• iWk• metA k•reb•Ñ tAr
ek•Anik•C¢r pirb•t$n k•reb• n•?
miU %$ pj
U “Ar zAˆiS˜ÿ 12
''ek•An elAk• yid• es” smyù etAmAed•r öBu˜
2
''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn ö½Verr esb•Ayù rt ek•An ib•c•Ark• ŒTb•• yAj“ek•r
esKAen etAmrA etAmAed•r egAþIr Žmn ek•An pur¨x k•T• emen c•let ŒS•ˆV Ik•Ar k•er/ tAh•el es” b•Yi)˜ek•
ŒTb•• S˜¤IelAk•ek• epet pAr ey öBu˜r ib•r¨eß“ pAp etAmr• Œb••” zAiS˜ÿ ed•eb•. es” b•Yi)˜ek• Œb••”
k•ereC b•A öBu˜r inyùm B˜Ò˜ k•ereC 3Žb•M Œ‘A‘ mret h•eb•. ”•S•óˆAeyùl eTek• etAmr• es” éX elAk•ek•
ed•b•tAr pUj“A k•ereC/ Žo h•et pAer ey tAr• sUyR/ Œb••” srAeb•. 13smˆS˜ÿ elAk Ž” zAiS˜ÿr k•T• Zneb•
c•Û• ŒTb•• n(•e^r pUj“A k•ereC. ŽÙel• öBu˜r ŒA|•Ar Žb•M B˜It h•eb• Žb•M Žrpr tAr• ŒAr ej“d•I h•eb•
ib•r¨eß“ y• ŒAim etAmAed•r id•eyùiClAm. 4yid• etAmr• n•.
Ž” D•re,r ek•Aen• Kb•r ezAen•/ tAh•el etAmr•
Œb••” y ͈ sh•k•Aer eK<Aj“ Kb•r eneb•. Ž”rk•m ik•B˜Aeb• rAj“Ar inb•AR c•n h•eb•
14
sAMG•Aitk• G•wn• ”•S•óˆAeyùel yid• sitY” G•ew Žb•M ''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn
yid• tAr stYt• sµpek$• etAmr• iniü‚t h•o 5 tAh•el etAmr• es” ed•ez öeb•z k•reb•. etAmr• es” ed•z
ey b•Yi)˜ es” KArAp k•Aj“ k•eriCl tAek• etAmr• ŒiD•ýh•, k•er esKAen b•As k•rAr pr etAmr• b•let
Œb••” zAˆiS˜ÿ ed•eb•. zh•err d•rj“Ar k•AeC ek•Aen• pAr/ 'ŒAmAed•r c•Airid•ek•r Œ‘A‘ j“Aitr met•
ök•A• rAˆS˜ÿAyù es” pur¨x ŒTb•• S˜¤IelAk•ek• etAmr• ŒAmAed•r zAsn k•rAr j“‘o Žk•j“n rAj“A TAk••
Œb••” ineyù igeyù pATr id•eyù h•tY• k•reb•. 6ik••–˜Þ Ÿic•í.¾ 15yKn esw• G•ew tKn öBu˜ yAek• pCª•
yid• ek•b•lmA^ Žk•j“n sA(•I b•el ey es” b•Yi) k•reb•n iniü‚tB˜Aeb• t¡Aek•” rAj“• ih•eseb• inb•RAc•n
KArAp k•Aj“ k•ereC/ tAh•el es” b•Yi)˜ek• k•Kn” ek•Ar. etAmAed•r oper ey rAj“• h•eb• es Œb••”
m]&u“Yd•Ø ed•oyù• Ÿic•í nyù. ik••–˜Þ yid• éj“n ŒTb•• etAmAed•r elAek•ed•r” Žk•j“n h•eb•. etAmr• Œb••”
itnj“n sA(•I b•el ey Žiw sitY/ tAh•el es” b•Yi)˜ek• ek•Aen• ib•ed•zIek• etAmAed•r rAj“• k•reb• n•. 16rAj“•
Œb••” h•tY• k•r• Ÿic•í. 7 es” b•Yi)˜ek• h•tY• k•rAr tAr inej“r j“‘ k•KenA” öc•¢r eG•A¼A rAKeb• n•
j“‘ sA(•Ir• Œb••” öTem pATr C¡¢¼eb•. Žrpr Žb•M ŒAro eG•A¼A pAoyùAr j“‘ es k•KenA” elAek•ed•r
h•tYAr k•Aj“ sµpU,R k•rAr j“‘ Œ‘A‘ b•Yi)˜r• pATr imzer pAWAeb• n•. ek•nÀ k•Ar, öBu˜ etAmAed•r
C¡¢¼eb•. Ž”B˜Aeb• etAmr• es” mª•ek• etAmAed•r meD•Y b•eleCn/ 'etAmr• es” peT k•Kno” iP•er yAeb•
eTek• sireyù ed•eb•. n•.¾ 17ŽCA¼• rAj“A k•Kno eyn Œenk• S˜¤I ýh•, nA
k•er. ek•nÀ k•Ar, tAh•el t• tAek• öBu˜r k•AC eTek•
ŒAd•Aletr j“iwl isß“A•–˜ÿ sireyù ed•eb•; Žb•M rAj“• k•KenA” eyn inej“ek• räep•
8
''Žmn ik•C¢ sms´• TAk•et pAer y• etAmAed•r ŒAr esAnAyù D•nI k•er nA etAel.
191 iþ ˆtIyù ib•b•r, 17:18-18:20
18
''Žb•M rAj“• yKn zAsn k•ret Zr¨ k•reb• tKn j“Aitr elAek•r• ey sk•l sAMG•Aitk• k•Aj“ k•er
Žk•w• b•”eyù es Œb••” ib•iD•Ùil ileK rAKeb•. esÙel• etAmr• izeK• n•. 10etAmAed•r eb•d•Ir operr
yAj“k•r• Žb•M elb•Iyù pirb•AregAþIr elAek•r• ey b•” ŒAÙen etAmr• etAmAed•r pu^ed•r ŒTb•• k•‘Aed•r
rAeK/ es” b•” eTek• es Ž” öitilip ilKeb•. 19rAj“• ŸísgR ek•Ar n•. ek•An B˜Ab•b•Ad•Ir seÒ˜ k•T• b•el
tAr k•AeC Ž” b•”iw rAKeb• Žb•M sAr•j“Ib•n Œb••” ŒTb•• ek•An yAék•r/ ek•An fA”in ŒTb•• ek•An mAyùAb•Ir
es” b•”iw p¼eb•. k•Ar, öBu˜ tAr ö½Vrek• ik•B˜Aeb• k•AeC igeyù inej“ed•r B˜ib•`í j“AnAr ec•X• ek•Ar n•.
sµ•åAn j“AnAet h•yù t• rAj“Ar ezKA Ÿic•í Žb•M ib•iD•Ùil 11
k•AŸek• Œ‘A‘ elAek•ed•r oper yAémˆe–˜¤r öeyùùAg
puerApuir emen c•lAo rAj“Ar Œb•• k•t$b•Y. 20eyn k•rAr ec•X• k•ret id•o n•. etAmAed•r ek•AenA elAk•ek•
rAj“• Žmn n• B˜Aeb• ey es tAr inej“r elAek•ed•r Bu˜&u“i¼yùA ŒTb•• yAék•r h•et id•o n•; Žb•M m]t
eTek• B˜Ael•. Žb•M eyn es ib•iD•r pT eTek• ser n• elAek•r ŒA ™Ar seÒ˜ k•T• b•lAr ec•X• k•er• nA.
pe¼/ b•rM es Žiwek• iWk•B˜Aeb• Œnusr, k•reb•. 12
o” smˆS˜ÿ k•Aj“ yAr• k•er/ es”sb• elAek•ed•r öBu˜
tAh•el” es” rAj“• Žb•M tAr Ÿ%rpur¨xr• b•æid•n etAmAed•r ö½Vr G•],• k•ern. Ž” k•Are,” öBu˜ o”
pyR•–˜ÿ ”•S•óˆAeyùl rAj“Y zAsn k•reb•. smˆS˜ÿ j“Aitr elAek•ed•r etAmAed•r sAmen ed•z eCe¼
eyet b•AD•Y k•ereCn. 13etAmr• Œb••” öBu˜ etAmAed•r
yAj“k•ed•r Žb•M elb•Iyeù d•r smTnR k•rA ö½Verr k•AeC sµpU,Rräep ib•½VˆS˜ÿ TAk•eb•.

18 ''elib• pirb•AregAþIr elAek•r• ”•S•óˆAeyùel


j“imr ek•Aen• ŒMz pAeb• n•. o” elAek•r•
14
öB˜u r ib•ezx B˜Ab•b•Ad•I
yAj“k• ih•eseb• k•Aj“ k•reb•. ey sk•l ŸísgRIk]•t "etAmr• ey o” smˆ S ˜ÿ j“Aitr elAk•ed•r
Ÿph•Ar ŒAÙen rAåA k•r• h•yù Žb•M öBu˜ek• ineb•d•n etAmAed•r ed•z eCe¼ eyet b•AD•Y k•rC tArA tAed•r
k•r• h•yù/ esÙel• eKeyù tAr• j“Ib•nD•Ar, k•reb•. k•T• ezAen yAr• yAéib•†• c•c$•A k•er Žb•M B˜ib•`í
elib• pirb•AregAþIr elAek•ed•r Žiw” h•el• ŒMz. b•el. ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r Ž”
2
Œ‘A‘ pirb•AregAþIr met• elb•Iyù pirb•AregAþIr ij“insÙel• k•ret ed•eb•n n•. 15öBu˜ etAmAed•r ö½Vr
elAek•r• j“imr ek•Aen• ŒMz pAeb• n•. öBu˜ tAed•r etAmAed•r j“‘ Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•I pAWAeb•n. etAmAed•r
eymn b•eliCeln es” ŒnusAer elb•Iyùed•r ŒMz inej“r elAek•ed•r mD•Y eTek•” Ž” B˜Ab•b•Ad•I ŒAseb•.
ih•eseb•• öBu˜ inej“” ŒAeCn. es ŒAmAr” met• h•eb•. etAmr• Œb••” Ž” B˜Ab•b•Ad•Ir
3
''yKn etAmr• b•il ih•sAeb• egAr¨ ŒTb•• emx k•T• Zneb•. 16etAmr• ö½Verr k•AeC y• ec•eyùiCel
h•tY• k•er•/ tKn etAmr• yAj“k•ed•r Ž” ŒMzÙel• es” ŒnuyAyùI itin Ž” B˜Ab•b•Ad•Iek• etAmAed•r k•AeC
Œb••” ed•eb•É k<•AD•/ é” gAl Žb•M pAk•S˜îlI. 4 etAmAed•r pAWAeb•n. yKn etAmr• eh•Aerb• pbR•et sk•el Žk•i^t
sMg]h•It P•selr öTm ŒMz etAmr• yAj“k•ed•r h•eyùiCel/ tKn etAmr• ö½Verr rb• Zen Žb•M
Œb••” ed•eb•. etAmAed•r zes´r/ etAmAed•r n&u“n pb•RtmAlAr oper es” mh•í ŒAÙn ed•eK B˜It
@•A(•Aresr Žb•M etAmAed•r etelr öTm ŒMz etAmr• h•eyùiCel. esj“‘ etAmr• b•eliCel/ 'ŒAmAed•r öBu˜
tAed•r Œb••” ed•eb•. etAmAed•r emexr eTek• sMg]h•It ö½Verr rb• ŒAmAed•r punrAyù ŒAr ezAnAeb•n n•?
pzemr öTm ŒMz etAmr• elb•Iyùed•r Œb••” ed•eb•. ŒAmAed•r ŒAr es” mh•í ŒAÙn ed•Ket ed•eb•n n•/
5
ek•nÀ k•Ar, etAmAed•r öBu˜ ö½Vr etAmAed•r smˆS˜ÿ ed•Kel ŒAmr• mAr• yAb•?¾
17
pirb•AregAþIr k•TA ib•eb•c•nA k•eriCeln Žb•M ic•rk•Al ''öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'tArA y• b•eleC t•
yAj“k• ih•sAeb• t¡Ar esb•• k•rAr j“‘ itin elib• Žb•M yTATR. 18ŒAim tAed•r k•AeC etAmAr metA” Žk•j“n
tAr Ÿ%rpur¨xed•r menAnIt k•eriCeln. B˜Ab•b•Ad•I pAˆˆWAb•. Ž” B˜Ab•b•Ad•I tAed•r elAek•ed•r meD•Y”
6
''etAmAed•r zh•er b•Ask•ArI ek•An elb•Iyù yid• Žk•j“n h•eb•. es ey k•T• Œb••” b•leb• esw• ŒAim
tAr b•AsS˜îAn tYAg k•er/ öBu˜ ey S˜îAn menAnIt k•ereCn tAek• b•el ed•b•. ŒAim y• ŒAed•z k•ir tAr smˆS˜ÿ
Žmn ek•An S˜îAen b•As k•ret ŒAes/ tKn esKAen ik•C¢ es elAek•ed•r b•leb•. 19Ž” B˜Ab•b•Ad•I ŒAm•r
7
öBu˜r sAmen k•t$b•Yrt Œ‘A‘ elb•Iyù B˜A”ed•r metA” j“e‘” b•leb• Žb•M yKn es k•T• b•el/ yid• ek•An
Ž” elb•Iyùo tAr öBu˜ ö½Verr nAem esb•• k•ret b•Yi)˜ ŒAmAr ŒAed•z n• ezAen tAh•el ŒAim es”
pAreb•. 8 !pïk• ŒiD•k•Ar ib•ß*I k•er es ey mUlY b•Yi)˜ek• zAiS˜ÿ ed•b•.¾
epeyùeC esw• CA¼Ao es Œ‘A‘ elb•Iyùed•r seÒ˜
KAb•Aerr smAn ŒMz pAeb•. ik•B˜Aeb• imeTY B˜Ab•b•Ad•Iek• ic•neb•
20
''ik••–˜Þ Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•I Žmn ik•C¢ b•let pAer
”•S•ˆó Aeyl
ù Œb••” Œ‘A‘ j“Aitr met• y• ŒAim tAek• b•lAr j“‘ b•il in. Žb•M es elAek•ed•r
j“Ib•nyApn k•reb• nA Žo b•let pAer ey es ŒAmAr h•eyù” tA b•leC. yid•
9
''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn Žrk•m G•wn• G•ew tAh•el es” B˜Ab•b•Ad•Iek• Œb••”
es” ed•ez etAmr• yKn ŒAseb•/ tKn esKAen Œ‘A‘ h•tY• k•r• Ÿic•í. ŽCA¼Ao Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•I ŒAset
iþ ˆtIyù ib•b•r, 18:21-19:19 192

pAer ey Œ‘A‘ ed•b•tAr h•eyù k•T• b•el. es” k•reb•nÑ yid• etAmr• öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek•/
B˜Ab•b•Ad•Iek•o Œb••” h•tY• k•r• Ÿic•í. 21etAmr• B˜AelAb•AesA• Žb•M itin y• pCª• k•ern es”B˜Aeb•”
h•yùet• B˜Ab•et pAr/ 'ŒAmrA ik• k•er j“Anet pAreb•• yid• etAmr• b•As k•er•. Žrpr yKn öBu˜ etAmAed•r
ey B˜Ab•b•Ad•I y• b•leC esÙel• öBu˜r k•T• nyùÀ¾ ed•zek• b•]h•%r k•reb•n es” smyù etAmr• inrAp%Ar
22
yid• ek•Aen• B˜Ab•b•Ad•I b•el ey es öBu˜r j“e‘ b•leC/ zh•r ih•eseb• ŒAro itniw zh•rek• eb•eC eneb•. tAed•r
ik••–˜Þ y• b•leC t• n• G•ew/ tAh•el” etAmr• j“Aneb• öTm itniw zh•err seÒ˜ eyAg k•ret h•eb•. 10tAh•el
ey öBu˜ esiw b•eln in. etAmr• b•uJ“et pAreb• ey/ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn esKAen
Ž” B˜Ab•b•Ad•I tAr inej“r D•Ar,Ar k•TA” b•leC. etAmrA ek•An ined$•Ax elAk• inh•t h•eb• n• Žb•M etAmr• ek•Aen•
tAek• B˜yù epeyùA nA. ined$•Aexr m]&u“Yr j“‘ ed•AxI h•eb• n•.
11
''ik••–˜Þ ek•Ÿ yid• Œpr Žk•j“nek• G•],• k•er
inrAp%Ar zh•rÙil b•el luik•eyù tAek• h•tY• k•rAr j“‘ Œep(•• k•er
''ey ed•ez Œ‘ j“Aitr b•As/ es” ed•z” öBu
19 etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r id•e•Cn. öBu˜ o”
smˆS˜ÿ j“Aitr elAk•ed•r Db•Ms k•reb•n. o” sb•
Žb•M es” b•Yi)˜ek• ŒAß*m, k•er h•tYA k•rAr pr o”
inrAp%Ar zh•rÙelAr ey ek•Ano Žk•iwet ed•Qe¼
pAileyù yAyù/ 12tAh•el es” elAk•iw ey zh•er b•As
elAek•r• eyKAen b•As k•rt esKAen etAmr• b•As k•rt esKAnk•Ar öb•Ie,rA tAek• D•rAr j“‘ elAk•
k•reb•. etAmr• tAed•r zh•rÙel• Žb•M tAed•r pAWAeb• Žb•M tAek• inrAp%Ar zh•r eTek• ineyù ŒAseb•.
b•A¼IÙel• ŒiD•ýh•, k•reb•. 2-3es” BU˜imek• Œb••” Žrpr tAr• htYAk•ArIek• inh•etr ink•w ŒA ™Ieyùr
itnB˜Aeg B˜Ag k•reb•. Žrpr öetYk•iw ŒMez Žk•iw h•Aet &u“el ed•eb•. htYAk•ArIek• Œb••” mret h•eb•.
13
k•er zh•r pCª• k•r Žb•M es” zh•rÙelAet yAb•Ar etAmr• tAr j“‘ Œb••” é>iKt h•eb• n•. es Žk•j“n
rAˆS˜ÿ• !tir k•r. tAh•el ek•An elAk• ey Œpr ek•Ano inÅpAp b•Yi)˜r h•tYAr j“e‘ ed•AxI sAb•YˆS˜ÿ h•eyùiCl.•
b•Yi)˜ek• h•tY• k•ereC/ es es” zh•er inrAp%Ar j“‘ etAmr• Œb••” inrprAeD•r r)˜pAetr Ž” ed•Axek•
C¢ew eyet pAreb•. ”•S•óˆAeyùl eTek• dU•r k•reb•. tAh•el smˆS˜ÿ ik•C¢”
4
''ey b•Yi)˜ ek•An b•Yi)˜ek• h•tY• k•er o” itniw etAmAed•r j“‘ B˜Ael• c•leb•.
zh•err ey ek•An Žk•iwet inrAp%Ar j“‘ C¢ew yAyù/
tAr j“‘ Žiw h•l inyùmÉ es Œb••” Žmn Žk•j“n sµpi%r sImAr ic•H
b•Yi)˜ h•eb• ey Œpr b•Yi)˜ek• éG•RwnAb•zt> h•tY• ''ey pATrÙelAr sAh•AeyY etAmAed•r öiteb•zIr
14

k•ereC Žb•M h•t b•Yi)˜ek• G•],• k•rt n•. 5Žk•iw j“imr sImA ic•iHt h•yù esÙel• etAmr• k•KenA”
Ÿd•Ah•r, ed•oyù• h•lÉ Žk•j“n b•Yi)˜ k•AW k•AwAr j“‘ srAeb• n•. ŒtIet j“imr sImA ic•iHt k•rAr j“‘”
ŒAerk•j“n b•Yi)˜r seÒ˜ j“Ò˜el yAyù. elAk•iw Žk•iw o” pATrÙel• rAK• h•eyùiCl. öBu˜ etAmAed•r ö½Vr
gAC k•AwAr j“‘ tAr ku•WAriwek• ed•AlAyù/ ik••–˜Þ ku•WAerr ŒiD•k•Ar k•rAr j“‘ etAmAed•r ey ed•z id•eyùeCn Ž”
mATAiw h•Atelr eTek• ŒAlAd•• h•eyù Œpr b•Yi)˜ek• inyùm esKAnk•Ar j“‘.
ŒAG•At k•er Žb•M tAek• h•tY• k•er. ey b•Yi)˜
ku•WAriwek• éileyùiCel• es tKn o” itniw zh•err sA(•Ig,
15
ey ek•An Žk•iwet C¢ew eyet pAer Žb•M inej“ek• ''ib•iD• ib•r¨ß“• ek•AenA ik•C¢ k•rAr j“‘ yid• ek•Aen•
inrApd• k•ret pAer. 6ik••–˜Þ yid• zh•riw Kub• dU•er h•yù elAk• ŒiB˜yu)˜ h•yù/ tAh•el es” elAk•iw ed•AxI Žk•TA
tAh•el inh•t b•Yi)˜r ek•An ink•w ŒA ™Iyù tAek• tA¼• ömA, k•rAr j“‘ Žk•j“n sA(•I yeTX nyù. es”
k•er zh•er ep<QeCAenAr ŒAeg” D•er eP•let pAer. b•Yi)˜ ey stY” Bu˜l k•Aj“ k•eriCl esiw ömA, k•rAr
es” ink•w ŒA ™Iyù Kub• ß*uß “ h•et pAer Žb•M es” j“‘ esKAen Œb••” éj“n ŒTb•• itnj“n sA(•I
b•Yi)˜ek• h•tY• k•ret pAer. ŒTc• es” b•Yi)˜ h•tYAr TAk•et h•eb•.
16
eyAgY iCl n•. k•Ar, ey b•Yi)˜ek• es h•tY• k•ereC ''imeTY k•T• b•el Žk•j“n imTYA sA(•I Œpr
tAek• es G•],• k•rt n•. 7zh•rÙel• Œb••” sk•elr Žk•j“n elAk•ek• ŒAG•At k•rAr ec•X• k•ret pAer.
17
Kub• k•ACAk•AiC h•et h•eb•. es” k•Are,” ŒAim etAmAed•r yid• e•srk•m G•ew tAh•el o” éj“n b•Yi)˜ Œb••”
itniw ib•ezx zh•r pCª• k•rAr j“‘ ŒAed•z k•riC. öBu˜r ib•ezx b•A¼Iet yAeb• Žb•M es” smyù esKAen
8
''öBu˜ etAmAedr• ö½Vr/ etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r k•t$b•Yrt yAj“ek•rA Žb•M ib•c•Arek•r• tAed•r ib•c•Ar
k•AeC öit|•A k•eriCeln ey itin etAmAed•r ed•zek• k•reb•. 18ib•c•Arek•r• Œb••” sye ͈ ŒnusÞ“An k•reb•.
b•]h•%r k•reb•n. itin etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r k•AeC• ŒAr yid• ömAŠ h•yù ey sA(•I es” b•Yi)r ib•r¨eß“•
ey ed•z ed•oyùAr öit|•A k•eriCeln/•es” smˆS˜ÿ edz” imeTY k•T• b•eliCl/ 19tAh•el etAmr• tAek• Œb••”
itin etAmAed•r ed•eb•n. 9 ŒAim ŒAj“ etAmAed•r ey zAiS˜ÿ ed•eb•. es Œpr b•Yi)˜r öit y• y• k•ret
ŒA|•AÙil id•i•C/ t¡Ar es” smˆS˜ÿ ŒAed•zÙel• yid• ec•eyùiCl/ etAmr• tAr öit tA” k•reb•. Ž” ök•Aer
etAmr• sµpU,RB˜Aeb• emen c•l tAh•el itin Žiw etAmr• etAmAed•r j“Ait eTek• éXAc•Ar dU•r k•er ed•eb•.
193 iþ ˆtIyù ib•b•r, 19:20-21:3
20
Œ‘A‘ elAek•r• Ž” G•wn• Zen B˜yù pAeb• Žb•M tKn öTem esKAnk•Ar elAk•ed•r zAi•–˜ÿr ŒAeb•d•n
tAr• Ž”rk•m KArAp k•Aj“ ŒAr k•reb• n•. j“AnAeb•. 11yid• tAr• etAmAed•r öˆS˜ÿAb• S•VˆIk•Ar k•er
21
''ŒprAeD•r Ùr¨ ׈ ŒnuyAyùI zAiˆS˜ÿ h•eb•. ey b•Yi)˜ Žb•M d•rj“• Kuel ed•yù/ tAh•el es” zh•err smˆS˜ÿ
KArAp k•Aj“ k•ereC tAek• zAiS˜ÿ ed•oyùAr j“‘ é>iKt elAek•r• etAmAed•r ß*Itd•Aes pir,t h•eb• Žb•M
h•eyùA n•. yid• ek•An b•Yi)˜ k•Aro j“Ib•n enyù/ tAh•el etAmAed•r j“‘ k•Aj“ k•ret b•AD•Y h•eb•. 12ik••–˜Þ yid•
tAek• Œb••” inej“r j“Ib•n id•eyù ezAD• k•ret h•eb•. zh•err elAek•r• etAmAed•r zAi•–˜ÿr öˆS˜ÿAb• ötYAKYAn
inyùm h•lÉ Žk•iw ec•AeKr j“‘ Žk•iw ec•AK/ Žk•iw k•er Žb•M etAmAed•r ib•r¨eß“ yu ß“ k•ret ŒAes tAh•el
d¡•Aet•r j“‘ Žk•iw d¡•At/ Žk•iw h•Aetr j“‘ Žk•iw etAmr• Œb••” zh•riwek• c•Arid•k• eTek• iG•er eP•leb•.
h•At/ Žk•iw pAeyùr j“‘ Žk•iw p•. 13
Žb•M yKn zh•riwek• ŒiD•ýh•, k•ret öBu˜ etAmAed•r
ö½Vr etAmAed•r sAh•AyY k•reb•n/ tKn etAmr• Œb••”
yeu ß “r inym
ù smhU • esKAnk•Ar smˆS˜ÿ pur¨xed•r h•tY• k•reb•. 14ik••–˜Þ
''etAmr• zߨed•r ib•r¨eß“• yuß “ k•ret igeyù
20 yid• ed•K ey etAmAed•r eTek•o tAed•r Œenk•
eb•zI eG•A¼•/ rT Žb•M elAk• reyùeC/ teb• B˜yù epeyùA
etAmr• etAmAed•r inej“ed•r j“‘ S˜¤IelAk•ed•r/
izZed•r/ egAr¨ Žb•M zh•err yAb•tIyù ij“ins inet
pAr. etAmr• Ž” smˆS˜ÿ ij“insÙel• b•Yˆb•h•Ar k•ret
n•. ek•nÀ k•Ar, öBu˜ iyin etAmAed•r imzr eTek• pAr. öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r Ž” ij“insÙel•
eb•r k•er ŽeniCeln/ itin etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r id•eyùeCn. 15etAmAed•r eTek• Œenk• dU•err smˆS˜ÿ
seÒ˜ ŒAeCn. zh•rÙelAr öit etAmr• Ž” k•Aj“ k•reb•Ñ etAmr•
2
''yKn etAmr• yueß“ yAo tKn yAj“k• Œb••” ey ed•ez b•As k•r esKAnk•Ar zh•rÙel• b•Ad• ed•eb•.
!s‘ed•r k•AeC yAeb• Žb•M tAed•r seÒ˜ k•T• b•leb•. 16
''ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey ed•z
3
yAj“k• b•leb•/ '”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ŒAmAr k•T• id•e•Cn etAmr• yKn es” ed•ezr zh•rÙel• ŒiD•ýh•,
ezAn? ŒAj“ etAmr• etAmAed•r zߨed•r ib•r¨eß“• yueß“• k•reb•/ tKn etAmr• esKAen ½VAs enyù Žmn k•AŸek•
yA•C. etAmr• sAh•s h•Aireyù• n•? etAmr• ic•i•–˜ÿt j“Iib•t rAKeb• n•. 17etAmr• Œb••” öBu˜r ŒAed•z
Žb•M B˜It eh•AeyùA n•? zߨed•r sµpek$• B˜It h•eyù• ŒnusAerÐ ih•%Iyù/ ”emArIyù/ k•nAnIyù/ pirxIyù/ ih•bb•Iyù
n•? 4 ek•nÀ k•Ar, öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r seÒ˜ Žb•M iyb•UxIyùed•r puerApuir Db•Ms k•reb•. 18k•Ar, tA
yAe•Cn. itin etAmAed•r j“‘ etAmAed•r zߨed•r nA h•el tAr• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr ib•r¨eß“ pAp
ib•r¨eß“ yuß“ k•reb•n Žb•M etAmAed•r ib•j“yùI k•reb•n?¾ k•ret ezKAeb•; tAr• tAed•r ed•b•tAed•r pUj“A k•rAr
5
''o” elb•Iyù egAþIBu˜)˜ pd•AiD•k•ArIrA !s‘ed•r smyù ey sAMG•Aitk• k•Aj“Ùil k•er esÙel• etAmAed•r
b•leb•/ 'etAmAed•r meD•Y ik• Žmn ek•Ano b•Yi)˜ ŒAeC ezKAeb•.
ey n&u“n b•A¼I !tir k•ereC/ ik••–˜Þ esiwek• ŽKno 19
''yKn etAmr• Žk•iw zh•err ib•r¨eß“ yuß “ k•er•/
ineb•d•n k•erinÀ es” b•Yi)˜r Œb••” b•A¼I iP•er yAoyù• etAmr• d•IG•Rk•Al D•er es” zh•riwek• iG•er rAKet
Ÿic•í. nyù etA es yueß“ inh•t h•el Œ‘ Žk•j“n pAr. es” zh•err c•Arid•ek•r P•lgACÙel• etAmr•
b•Yi)˜ tAr b•A¼I ineb•d•n k•reb•. 6ŽKAen ik• Žmn k•KenA” k•Aweb• n•. etAmr• Ž” gACÙelAr P•l eKet
ek•Ano b•Yi)˜ ŒAeC ey e(•et @•A(••r c•Ar• erAp, pAr ik••–˜Þ etAmr• k•KenA” tAed•r k•Aweb• n•. Ž”
k•ereC/ ik••–˜Þ ŽKno pyR•–˜ÿ ek•An @•A(•• Žk•i^t gACÙel• zߨ nyù/ sutrAM tAed•r nX k•er• n•?
20
k•erinÀ es” b•Yi)˜r Œb••” b•A¼I iP•er yAoyù• Ÿic•í. ik••–˜Þ etAmr• ey gACÙel•ek• P•elr gAC nyù b•el
k•Ar, yid• es” b•Yi)˜ yueß“• mAr• yAyù/ tAh•el Œpr j“Aen•/ esÙelAek• k•Awet pAer•. es” zh•err ib•r¨eß“•
Žk•j“n b•Yi)˜ tAr e(•etr P•l eB˜Ag k•reb•. 7 ŽKAen yuß “• k•rAr j“‘ ŒS˜¤ !trIet Ž” gACÙel• b•Yb•h•Ar
ik• Žmn ek•Ano b•Yi)˜ ŒAeC ey ib•b•Aeh•r j“‘ b•Agad•%À k•ret pAer•. zh•riwr ptn n• h•oyù• pyR•–˜ÿ etAmr•
es” b•Yi)˜r Œb••” b•A¼I iP•er yAoyù• Ÿic•í. k•Ar, Ï ij“inxÙil b•Yb•h•Ar k•ret pAer•.
yid• es yueß“ mAr• yAyù/ tAh•el es yAr b•Agad•% iCl
es” S˜¤IelAk•ek• Œpr Žk•j“n b•Yi)˜ ib•b•Ah• k•reb•.¾ yid• ek•Aen• b•Yi)˜ek• inh•t pAoy•ù yAyù
8
''es” elb•Iyù pd•AiD•k•ArIrA qs‘ed•r Žk•TAo
ij“|•As• k•reb•/ 'etAmAed•r meD•Y ik• Žmn ek•An b•Yi)˜
ŒAeC ey ŸísAh• h•AireyùeC Žb•M B˜It h•eyùeCÀ es
21 ''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r ey ed•z
id•e•Cn/ esKAnk•Ar e(•et yid• etAmrA ek•Aen•
m]ted•h• pe¼ TAk•et ed•K/ ik••–˜Þ ek• h•tYA k•ereC t•
Œb••” b•A¼I iP•er yAeb•. tAh•el es Œ‘A‘ !s‘ed•ro yid• j“An• n• yAyù/ 2tKn etAmAed•r d•lentAr• Žb•M
inr¨ísAh• k•ret pAreb• n•.¾ 9per !s‘ed•r seÒ˜ ib•c•Arek•r• esKAen yAeb• Žb•M inh•t b•Yi)˜r c•Arid•ek•r
pd•AiD•k•ArIrA yKn k•TAb•At$• ezx k•reb• tKn tAr• zh•rÙelAr dU•r ׈ pirmAp k•reb•. 3 yKn etAmr•
Œb••” esnAD•Y(•ed•r inb•RAic•t k•reb•. yAr• !s‘ed•r j“Anet pAreb• ek•Ana zh•riw inh•t b•Yi)˜r sb•eTek•
enï ׈ ed•eb•. k•AeC/ tKn es” zh•err d•lentAr• tAed•r pZzAl•
10
''yKn etAmr• ek•An zh•r ŒAß*m, k•ret yAeb•/ eTek• Žmn Žk•iw egAb•ís ineyù ŒAseb• yAek• k•KenA”
iþ ˆtIyù ib•b•r, 21:4-22:4 194

ek•An k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•r• h•yù in Žb•M ey eyAyùAil tAr h•yù/ 16teb• es” b•Yi)˜ tAr s•–˜ÿAned•r meD•Y
b•h•n k•er in. 4es” zh•err d•lentAr• tKn sµpi%r B˜Ag k•er ed•b•Ar smyù tAr öTmj“At
egAb•ísiwek• Žmn Žk•iw ŸptYk•Ayù nAimeyù ŒAneb• s•–˜ÿAenr ŒMz k•KenA” es ey ˆS˜¤Iek• B˜AelAb•Aes tAr
eyKAen sb•smyù j“elr eS•óAt b•yù. Žiwek• Œb••” pu^ek• id•et pAreb• n•. 17es” b•Yi)˜ ey S˜¤Iek•
Žmn Žk•iw ŸptYk•• h•et h•eb• y• k•Ken• c•Ax k•r• B˜Alb•Aesn• tAr eTek• j“At tAr öTm pue^r smˆS˜ÿ
h•yùin b•• eyKAen ik•C¢ erAp, k•r• h•yùin. Žrpr ŒiD•k•ArÙil tAek• emen inet h•eb• Žb•M es tAr
entAr• es” ŸptYk•Ayù egAb•ísiwr G•A¼ B˜AÒ˜eb•. öTm pu^ek• Œb••” tAr sµpi%r é” ŒMz•ed•eb•/
5
yAj“k•r•/ elb•Ir Ÿ%rpur¨xr• Œb••” esKAen yAeb•. k•Ar, es” s•–˜ÿAn tAr öTm s•–˜ÿAn. öTmj“•t s•–˜ÿAn
:öBu˜ etAmAed•r ö½Vr t¡Ar esb•Ar j“‘ Žb•M t¡Ar ih•sAeb• smˆS˜ÿ ŒiD•k•Ar tAr ŒAeC.
nAem elAek•ed•r ŒAzIbR•Ad• k•rAr j“‘ Ž” yAj“k•ed•r
inbR•Aic•t k•ereCn. Žb•M smˆS˜ÿ ib•b•Ad• o ŒAG•Aetr Œb•AD•Y s•–˜Aÿ n
ib•c•Ar tArA” k•reb•n.ò 6inh•t b•Yi)˜r sb•eTek• k•AeCr 18
''ek•An b•Yi)˜r Žmn Žk• pu^ TAk•et pAer ey
zh•err smˆS˜ÿ entArA ŸptYk•Ayù ey egAb•íesr G•A¼ ej“d•I o ib•erAD•I Žb•M tAr iptAmAtAek• mAen n•.
B˜AÒ˜• h•eyùiCl tAr oper Œb••” tAed•r h•At eD•Aeb•. tAr• es” pu^ek• zAiS˜ÿ ed•yù ik•••–˜Þ es tb•uo tAed•r
7
Ž” entAr• b•leb•/ 'ŒAmrA Ž” b•Yi)˜ek• h•tY• k•irin k•T• Znet ŒS•VˆIk•Ar k•er. 19tAr iptA Žb•M mAtA
Žb•M ŒAmr• Žiw G•weto ed•iKin. 8 eh• öBu˜/ &u“im ey tKn tAek• zh•err sB˜AS˜îel zh•err entAed•r k•AeC
”•S•óˆAeyùlek• r(•• k•eriCel tAed•r” Zß“ k•er•. ineyù ŒAseb•. 20tAr• zh•err entAed•r b•leb•É
Žk•j“n inrprAD• elAk•ek• h•tY• k•rAr ed•Ax ŒAmAed•r 'ŒAmAed•r pu^ Œb•AD•Y Žb•M ek•An ik•C¢ emen c•let
opr c•Aipo n•.¾ Ž”B˜Aeb• Žk•j“n inrprAD• elAk•ek• ŒS•VˆIk•Ar k•er. ŒAmr• tAek• y• k•ret b•il tAr
h•tY• k•rAr j“e‘ o” smˆS˜ÿ elAek•ed•r ed•Ax (•m• ek•Ano ik•C¢” es k•er n•. es m†pAyùI Žb•M epw¦k•.¾
k•r• h•eb•. 9Ž”B˜Aeb• etAmr• öBu˜r ec•AeK y• yTATR 21
tKn zh•err elAek•r• pATerr ŒAG•Aet es” pu^ek•
tA” k•reb• Žb•M etAmAed•r j“Ait eTek• inrprAeD•r h•tY• k•reb•. Ž”B˜Aeb• etAmr• etAmAed•r mD•Y eTek•
r)˜pAetr ed•Ax dU•r k•reb•. Ž” éXek• sireyù ed•eb•. ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•rA
Ž” G•wn• sµ•VˆeÞ“ j“Aneb• Žb•M B˜It h•eb•.
yeu ß “ b•ª•I S˜I¤ elAek•rA
10
''etAmrA etAmAed•r zߨed•r ib•r¨eß“ yuß “ k•ret ŒprAD•Ied•r h•tY• k•r• Žb•M gAeC eJ“AlAenA sµpek•$
egel öBu˜ etAmAed•r ö½Vr tAed•r prAij“t k•ret 22
''m]&“u Yd•eØr Ÿpyu)˜ pAp k•ereC ey b•Yi)˜ tAek•
etAmAed•r sAh•AyY k•ret pAern Žb•M etAmr• h•tY• k•er tAr zrIriwek• ek•An gAeCr oper Ju“ileyù
etAmAed•r zߨed•r b•ª•I k•er ŒAnet pAer•. ed•oyù• h•eb•. 23etAmr• sAr• rAt D•er es” m]ted•h•ek•
11
b•ª•Ied•r meD•Y ek•Aen• suª•rI S˜¤IelAk•ek• ed•eK muÿ“ gAeC Ju“ileyù ereK• n• ik••–˜Þ iniü‚tB˜Aeb• es” Žk•”
h•eyù etAmAed•r S˜¤I ih•eseb• etAmr• c•A”et pAer•. id•en es” b•Yi)˜ek• k•b•r id•o. ek•nÀ k•Ar, gAeC
12
tKn tAek• etAmAr b•A¼Iet ineyù ŒAseb•. es Œb••” eJ“AlAen• es” elAk•iw ö½Verr þˆAr• ŒiB˜zˆ¹ˆÿ. öBu˜
tAr mAT• k•AmAeb• Žb•M nK k•Aweb•. 13es ey etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn es” ed•zek•
j“Am•k•Ap¼Ùil per ŒAeC yAr eTek• eb•AJ“• yAyù ey etAmr• k•KenA” ŒZic• k•reb• n•.
es yueß“ b•ª•InI iCl/ esÙil es Œb••” Kuel eP•leb•.
es Œb••” puer• Žk• mAs etAmAr b•A¼Iet TAk•eb• Œ‘A‘ ib•iD•Ùil
''yid• ed•K ey etAmAed•r öiteb•zIr b•ld• b•A
Žb•M b•Ab•• mAek• h•ArAenAr j“‘ ib•lAp k•reb•. Žrpr
&u“im tAr k•AeC eyet pAr Žb•M tAr S•VˆAmI h•et pAr.
es etAmAr S˜¤I h•eb•. 14yid• &u“im tAr seÒ˜ suKI n•
22
emxÙil pT h•Aireyù e C/ teb• etAmr•
ib•xyùiwek• Ÿep(•• k•reb• n•. esiwek• Œb••” tAr
h•o/ tAh•el &u“im tAek• tYAg k•reb• Žb•M tAek• mAilek•r k••eC iP•ireyù ŒAneb•. 2 yid• mAilk• k•ACAk•AiC
S•ˆV AD•InB˜Aeb• c•el eyet ed•eb•. &u“im tAek• ib•iß* k•ret
b•As n• k•er ŒTb•• yid• etAmr• n• j“Aen• ey Žiw
pAreb• n•. &u“im k•KenA” tAr seÒ˜ ß*Itd•Aesr met• k•Ar/ tAh•el etAmr• es” pZek• etAmAed•r b•A¼I
ŒAc•r, k•reb• n• k•Ar, tAr seÒ˜ etAmAr eyQn sµpk$• ineyù eyet pAer• Žb•M yt(•, pyR•–˜ÿ n• mAilk•
iCl. Žiwr eK<Aej“ ŒAes tt(•, py$•–˜ÿ etAmr• Žiwek•
rAKet pAr. per tAek• Žiw iP•ireyù ed•eb•. 3etAmAed•r
ej“YþAiD•k•Ar öiteb•zI yid• tAr gAD••/ j“AmAk•Ap¼ ŒTb•• Œ‘
15
''ek•An b•Yi)˜r é¾j“n S˜¤I TAk•et pAer Žb•M es ek•Aen• ik•C¢ h•ArAyù tAh•elo etAmr• Ï Žk•” k•Aj“
Žk•j“n S˜¤Iek• ŒAerk•j“enr eTek• eb•zI B˜AelAb•Aset k•reb•. etAmr• Ž” ib•xyùiw Ži¼eyù eyo n•.
pAer. ik••–˜Þ yid• é¾j“n S˜¤I” tAr j“‘ s•–˜ÿAn ösb• 4
''yid• etAmAed•r öiteb•zIr gAD•• ŒTb•• gr¨
k•er Žb•M öTm s•–˜ÿAniw es ey S˜¤Iek• B˜AelAb•Aesn• rAˆS˜ÿAyù pe¼ yAyù/ etAmr• esiwek• Œb•eh•l• k•reb•
195 iþ ˆtIyù ib•b•r, 22:5-30
n•. etAmr• Œb••” esiwek• punrAyù d¡•A¼ k•rAet es” wAk•• eyn emeyùiwr iptAek• ed•oyù• h•yù/ k•Ar,
sAh•AyY k•reb•. emeyùiwr S•ˆV AmI Žk•j“n ”•S•ˆó AeyùlIyù ku•mArIr Ÿpr énRAm
5
''S˜¤IelAk• k•KenA” pur¨xed•r epAzAk• preb• n• ŽeneC. ŒAr es” emeyùiw es” elAk•iwr S˜¤I h•eyù”
Žb•M pur¨x k•KenA” S˜¤IelAk•ed•r epAzAk• preb• n•. TAk•eb•. es” elAk•iw tAr j“Ib•nk•Ael tAek• ib•b•Ah•
ey ek•Ÿ Ž” k•Aj“ k•er es öBu˜ etAmAed•r ö½Verr ib•e•Cd• id•et pAreb• nA.
20
k•AeC G•],Ar pA^. ''ik••–˜Þ Žo h•et pAer ey emeyùiwr S•VˆAmI tAr
6
''etAmrA yid• gAeCr oper ŒTb•• mAeW ek•Aen• sµ•VˆeÞ“• y• b•eleC t• stY. S˜¤IelAk•iwr m•tA-iptAr
pAKIr b•As• ed•K eyKAen m• pAKI tAr zAb•k•ed•r k•AeC tAr ku•mArIe ˆ× r• ömA, nAo TAk•et pAer. 21yid•
seÒ˜ ŒTb•• ifemr oper b•es ŒAeC/ tAh•el etAmr• tA” G•ew teb• ngerr öb•Ie,rA es” emeyùiwek• ineyù
k•KenA” b•A•c•Aed•r seÒ˜ m• pAKIek• eneb• n•. 7etAmr• tAr iptAr b•A¼Ir d•rj“Ayù ŒAseb•. tArpr es”
etAmAed•r inej“ed•r j“‘ b•A•c•Aed•r inet pAer•. ik••–˜Þ ngerr elAek•r• emeyùiwek• pATr emer h•tY• k•reb•.
etAmr• m•ek• Œb••” eyet ed•eb•. yid• etAmr• Ž” k•Ar, ”•S•óˆAeyùelr meD•Y es lÆï“Aj“nk• k•Aj“ k•ereC.
ib•iD•Ùil emen c•l/ tAh•el etAmAed•r mÒ˜l h•eb• es iptAr b•A¼Iet eb••Ar mt b•Yb•h•Ar k•ereC. &u“im
Žb•M etAmr• b•æid•n eb<•ec• TAk•eb•. etAmAr elAek•ed•r meD•Y eTek• Ž”B˜Aeb• éXAc•Ar dU•r
8
''yKn etAmr• n&u“n b•A¼I !tir k•r/ etAmr• k•reb•.
CAed•r c•ArD•Aer Œb••” ed•oyùAl &u“leb•. tAh•el b•A¼I
eTek• pe¼ igeyù ek•An b•Yi)˜r m]&u“Yr j“‘ etAmr• eyQn pApsk•l
22
Œb••” ed•AxI h•eb• n•. ''yid• ek•An pur¨x Œperr ˆS˜¤Ir sAeT eyQn
sµpek$• ilˆ¹ˆÿ TAk•Ak•AlIn D•rA pe¼ teb• éj“nek•”
ey ij“insÙel• k•KenA” Žk•seÒ˜ rAK• yAeb• nA Œb••” mret h•eb•Ð es” S˜¤IelAk•iwek• Žb•M tAr
9
"etAmr• @•A(••e(•e^ é” D•re,r zes´r b•Ij“ seÒ˜ eyQn sµpek$• ilˆ¹ˆÿ pur¨xiwek• etAmr• Œb••”
b•pn k•reb• n•. ek•nÀ k•Ar, tAh•el etAmAr erApn ”•S•óˆAeyùelr meD•Y eTek• Ž” éXAc•Ar dU•r k•reb•.
23
k•r• smˆS˜ÿ zs´ Žb•M Žmnik• @•A(•Ae(•e^r @•A(•A ''ek•An elAk• Œperr b•Agad•%A ek•An ku•mArIek•
eTek•o &u“im b•iÇ•ˆt h•eb•. ngerr meD•Y ed•Ket epeyù tAr sAeT eyQn sh•b•Aes
10
''etAmrA Žk•” seÒ˜ Žk•iw gr¨ Žb•M Žk•iw ilˆ¹ˆÿ h•et pAer. 24Ž”rk•m G•wel &u“im Œb••” tAed•r
gAD•Ar sAh•AeyY c•Ax k•reb•• n•. éj“nek• ngerr þˆAer sk•elr sAmen ineyù Žes pATr
11
"pzm Žb•M msInAr sAh•AeyY eb•An• k•Ap¼ emer h•tY• k•reb•. elAk•iwek• h•tY• k•rAr k•Ar, es
etAmr• k•KenA” preb• n•. Œperr S˜¤Ir sAeT eyQn pAp k•ereC; Žb•M emeyùiwek•
12
"etAmr• ey ŒAlg• epAzAk• per• tAr h•tY• k•rAr k•Ar, es ngerr meD•Y TAk•elo sAh•AeyYr
c•Arek•Ae,r suetAr egAC• eb<•eD• eTAp id•o. j“‘ ic•ík•Ar k•erin. etAmr• Œb••” Ž”B˜Aeb•
elAek•ed•r mD•Y h•et Ž” éXAc•Ar dU•r k•reb•.
25
ib•b•Ah• ib•xykù • ib•iD• ''ik••–˜Þ ek•An elAk• yid• b•Agad•%• S˜¤IelAk•ek•
13
"Žk•j“n pur¨x ek•An S˜¤IelAk•ek• ib•b•Ah• k•er e(•etr meD•Y epeyù ej“ArpUb•kR • tAr sAeT eyQn sµpek$•
tAr sAeT eyQn sµpk$• ˆS˜îApn k•rAr per mnS˜î k•ret ilˆ¹ˆÿ h•yù teb• ek•b•l elAk•iwek•” mret h•eb•. 26etAmr•
pAer es tAek• ŒAr c•Ayù n•. 14es”j“‘ es imTY•B˜Aeb• Œb••” es” emeyùiwr öit ik•C¢ k•reb• n•. es m]&u“Yr
b•let pAer/ 'ŒAim Ž” S˜¤IelAk•iwek• ib•b•Ah• k•eriClAm eyAgY Žmn ek•An ŒprAD• k•erin. Ž” G•wn• öiteb•zIr
b•ew ik••–˜Þ eyQn sh•b•Aesr smyù ed•KlAm ey es ku•mArI ib•r¨eß“ ŸeW tAek• h•tY• k•rAr met•. 27elAk•iw e(•et
nyù.¾ Ž” b•el es es” S˜¤IelAk•iwr Ÿpr énRAm ŒAnet es” b•Agad•%• emeyùiwek• ed•eK tAek• ŒAß*m, k•rl.
pAer. 15Ž”rk•m G•wel emeyùiwr iptA-m•tA es” h•yùet• emeyùiw sAh•AeyYr j“e‘o ic•ík•Ar k•eriCl
emeyùiwr ku•mArIe ׈r ömA, ineyù ngerr öb•I,ed•r ik••–˜Þ sAh•AeyYr j“‘ ek•Ÿ iCl n•. sutrAM tAek• eyn
sAeT ngerr sB˜AS˜îel ŸpˆiS˜ît h•eb•. 16emeyùiwr iptA zAiS˜ÿ ed•oyù• n• h•yù.
öb•I,ed•r b•leb•n/ 'ŒAim ŒAmAr emeyùek• Ž” elAk•iwr 28
''Žk•j“n elAk• h•yùet• b•Agad•%• nyù Žmn ek•An
h•Aet tAr S˜¤I ih•sAeb• id•eyùiClAm ik••–˜Þ ŽKn es ku•mArIek• epeyù tAr sAeT eyQn sµpek$• ilˆ¹ˆÿ h•et
tAek• pCª• k•er n•. 17Ž” elAk•iw ŒAmAr emeyùr pAer. yid• Œ‘ elAek•r• t• G•wet ed•eK/ 29tAh•el
nAem imTY• b•eleC. es b•eleC/ ''etAmAr emeyù ku•mArI es emeyùiwr iptAek• 20 ŒAŸ›s räep• ed•eb• Žb•M
iCl n•.¾ ik••–˜Þ Ž” ed•Kun ŒAmAr emeyù ey ku•mArI es” emeyùiw elAk•iwr S˜¤I h•eb•. eyeh•&u“ es eyQn pAp
tAr ömA,.¾¾¾ Ž” b•el tAr• k•Ap¼iw ngerr öb•I,ed•r k•eriCl/ tA” tAr j“Ib•nk•Ael es tAek• tYAg k•ret
ed•KAeb•. 18tKn es” ngerr öb•Ie,r• Œb••” es” pAreb• n•. 30ek•An elAk• eyn tAr iptAr S˜¤I ŒTRAí
elAk•iwek• ineyù igeyù zAiˆS˜ÿ ed•eb•. 19tAr• Œb••” sí mAeyùr sAeT eyQn sµpek$• ilˆ¹ˆÿ h•eyù tAr iptAek•
elAk•iwr j“‘ 40 ŒAŸ›s erQpY j“irmAn• k•reb•. lÆï“Ayù n• eP•el.®
iþ ˆtIyù ib•b•r, 23:1-24:4 196
ey elAek•rA ŸpAsn•yù eyAg id•et pAer Œ‘A‘ ib•iD•sk•l
15

23 ''ey elAek•r ŒØek•Ax c•Ý,R ŒTb•• j“nnAÒ˜


iCå h•eyù egeC/ es ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r sAeT
öBu˜r ŸpAsn•yù eyAg id•et pAreb• n•. 2yid• ek•An
"yid• ek•An ß*Itd•As tAr mineb•r k•AC eTek•
pAileyù etAmAr k•AeC ŒAes/ teb• &u “ im es”
ß*Itd•Asek• tAr mineb•r k•AeC eP•rt pAWAeb• n•.
16
elAek•r m•tAiptA !b•D• B˜Aeb• ib•eyù n• k•er TAek• Ž” ß*Itd•As etAmAr sAeT tAr pCª•mt ey• ek•An
teb• es” elAk•iw ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r sAeT öBu˜r zh•er b•As k•ret pAer•. &u“im tAek• k•X id•o n•.
17
ŸpAsnAyù eyAg id•et pAreb• n• Žb•M tAr Ÿ%rpur¨exr "ek•An ”•S•óˆAeyùlIyù pur¨x b•• nArI k•Kno eyn
d•z pur¨x pyR•–˜ÿ ek•Ÿ ŸpAsnAk•ArIed•r d•el eyAg miª•err eb••A n• h•y.ù 18ek•An pur¨x b•• nArI eb••Ab•i] %r
id•et pAreb• n•. þˆAr• ŸpAij$“t ŒTR eyn etAmAr öBu˜ ö½Verr ib•ezx
3
"Œeµ•åAnIyù o emAyùAb•Iyù ek•Ÿ” ”•S•óˆAeyùelr g]eh• n• ŒAen. es” ŒTR id•eyù ek•Ÿ eyn ö½Verr
elAek•ed•r sAeT eyAg id•eyù öBu˜r ŸpAsn• k•ret k•AeC k•r• mAnt pU,R n• k•er. k•Ar, yAr• inej“r
pAreb• n•. tAed•r Ÿ%rpur¨exr• d•z pur¨x pyR•–˜ÿ ed•h•ek• eyQn pAepr j“‘ ib•iß* k•er ed•yù öBu˜
ek•Ÿ” es” d•el eyAg id•et pAreb• n•. 4k•Ar, imzr etAmAed•r ö½Vr tAed•r G•],• k•ern.¾¾
19
eTek• etAmAed•r eb•r h•eyù ŒAsAr smyù yA^• peT ''&u“im yKn ek•An ”•S•óˆAeyùlIyùek• ik•C¢ D•Ar d•Ao/
tAr• r¨iw o j“l ineyù etAmAed•r sAeT ed•K• k•erin. tKn sud• D•Ay$Y ek•AerA n•. wAk••/ KAb•Ar b•• Œ‘ y•
tAr• etAmAed•r ŒiB˜zAp ed•bAr j“‘ ib•ilyùmek• B˜A¼• ik•C¢” sud• ŒAd•Aeyù s(•m tAr Ÿper etAmr• sud•
k•rAr ec•X• k•eriCl. :ib•eyùAerr pu^ ib•ilyùm iCl D•Ay$Y k•reb• n•. 20etAmr• ek•An ib•ed•zIr k•AeC sud•
ŒrAm/ nh•riyùmAS˜î peTAr ngerr elAk•.ò 5 ik••–˜Þ öBu˜ inet pAr/ ik••–˜Þ etAmr• ek•An ”•S•ˆó AeyùlIyùr k•AC eTek•
etAmAed•r ö½Vr ib•ilyùemr k•T• ýAç k•ern in. öBu˜ sud• ino n•. etAmr• Ž” ib•iD•Ùel• emen c•lel
etAmAed•r j“e‘ es” ŒiB˜zAp ŒAzIbR•Aed• b•d•el etAmAed•r öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmr• ey ed•ez b•As
id•eln. k•Ar, öBu ˜ etAmAed•r ö½V r etAmAyù k•ret yA•C esKAen etAmr• y• ik•C¢ k•reb• tAet”
B˜Alb•Aesn. 6etAmr• k•Kn” Œeµ•åAnIyù o emAyùAb•Iyù ŒAzIb•RAd• k•reb•n.
elAek•ed•r sAeT zAi•–˜ÿ ˆS˜îApenr ec•XˆA k•reb• n•. etAmr• 21
"&u“im etAmAr öBu˜ ö½Verr k•AeC ik•C¢ mAnt
yt id•n eb<•ec• TAk•eb• tAed•r sAeT b•Þu“ ׈ ek•Ar n•. k•rel t• id•et ed•rI ek•Ar n• k•Ar, etAmAr öBu˜
ö½Vr t• etAmAr k•AC eTek• d•Ab•I k•reb•n. &u“im y•
”•S•ˆó Aeyl
ù Iyrù • yAed•r ýh•, k•reb• ed•eb• b•el öit|•A k•eriCel t• n• id•el etAmAr
7
''etAmrA Œb••” ek•An ”ed•AmIyùek• G•],• k•reb• pAp h•eb•. 22ik••–˜Þ yid• mAnt n• k•r tAh•el etAmAr
n•/ k•Ar, es etAmAr ŒA ™Iyù. etAmr• Œb••” ek•An pAp h•eb• n•. 23&u“im ey öit|•AÙil k•eriCel esÙil
imzrIyùek• G•,] • k•reb• n•/ k•Ar, etAmr• tAed•r ed•ez Œb••” rAKeb•. &u“im yid• ö½Verr k•AeC ek•An ib•ezx
ib•edzI o öb•AsI iCel. 8 ”ed•AmIyùed•rù ïtIyù pur¨exr öit|•• k•er TAk• tAh•el etAmAr Œb••” es” öit|••
b•MzD•errA Žb•M imzrIyùr• ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r sAeT r(•• k•r• Ÿic•í. k•ArŠ &u“im” es” öit|••Ùil
öBu˜r ŸpAsn•yù eyAg id•et pAer. k•eriCel. öBu˜ etAmAek• Žw• k•ret b•AD•Y k•ern in.
24
''&u“im k•Aro @•A(•• e(•et egel etAmAr yt
esn• izib•r Zic•• rAKAr ib•iD• ”•C• @•A(•A eKet pAr/ ik••–˜Þ etAmAr Ju“i¼et Žk•wAo
9
''yKn etAmAed•r !s‘r• zߨed•r sAeT yuß “ k•ret sMýh• ek•Ar n•. 25yKn &u“im ek•An elAek•r e(•et
yAyù/ tKn es”sb• ib•xyù eTek• dU•er eTek•• y• etAmAed•r yAo/ tKn h•Aet iC¡e¼ yt zIx eKet pAr eKo/
ŒZic• k•er. 10yid• rAetr S•Vˆe¹÷ ertpAetr P•el ik••–˜Þ k•AeˆS˜ÿ b•Yb•h•Ar k•er es” zIx ek•ew ineyù eyet
ek•Ÿ ŒZic• h•yù/ teb• es izib•err b•A”er yAeb•. es pAr n•.
izib•r eTek• dU•er TAk•eb•. 11per ib•ek•l h•el es”
b•Yi)˜ j“el S•ˆ÷ An•k•reb• Žb•M sUyR ŒˆS˜ÿ egel es ŒAb•Ar 24 "ib•eyù k•rAr pr yid• ek•An pur¨x tAr S˜¤Ir
meD•Y Žmn ik•C¢ lÆï“Ak•r ij“inx ed•eK yAr
izib•er iP•er ŒAset pAer. j“‘ es tAr öit s•–˜ÞX n• h•yù/ teb• es tYAg p^
12
''pAyùKAn• k•rAr j“‘ izib•err b•A”er Žk•w• ileK tAek• b•A¼I eTek• ib•d•Ayù k•er ed•eb•. 2es” G•r
j“Ayùg• iWk• k•er rAKeb•. 13etAmAed•r ŒeS˜¤r sAeT tYAg k•rAr pr es” S˜¤I igeyù Œ‘ ek•An pur¨exr S˜¤I
Žk•w• lAiWo erK; yAr sAh•AeyY gt$ k•er pAyùKAn• h•et pAer. 3-4ik••–˜Þ Žmn h•et pAer ey es” ˆn&u“n
k•rAr pr c•Ap• ed•eb•. 14ek•nÀ k•Ar, öBu˜ etAmAr S•VˆAmIo tAek• pCª• k•rl n• Žb•M b•A¼I eTek• ib•d•Ayù
ö½Vr etAmAed•r pir^A, k•ret Žb•M etAmAed•r k•rl. tArpr yid• iþtIyù S•VˆAmI tAek• ib•b•Ah•ib•e•Cd•
zߨed•r prAij“t k•rAr j“e‘ etAmAed•r izib•err ed•yù/ ŒTb•• yid• es mAr• yAyù teb• öTm S•VˆAmI ŒAr
meD•Y gmn•gmn k•ern. sutrAM izib•rek• Œb••” pib•^ tAek• t•r S˜¤I ih•sAeb• ýh•, k•ret pAreb• n•. es
rAKeb•. tAh•el öBu˜ ib•ri)˜k•r ik•C¢ ed•eK etAmAed•r tAr k•AeC ŒZic•/ tA” es yid• ŒAb•Ar ib•eyù k•er teb•
eCe¼ yAeb•n n•. es öBu˜ y• G•],• k•ern t•” k•reb•. öBu˜ etAmAr
197 iþ ˆtIyù ib•b•r, 24:5-25:11
ö½Vr ŒiD•k•Aerr j“e‘ ey ed•z id•e•Cn esKAen &u“im sMýh• k•rAr j“‘ ŒAb•Ar iP•er eyo n•/ esw• ib•ed•zI/
Œb••” ŽB˜Aeb• pAp k•reb• n•. ŒnAT b•• ib•D•b••ed•r j“‘ TAk•eb•. &u“im tAed•r j“‘
5
''seb• ib•eyù h•eyùeC Žmn elAek•r !s‘b••ih•nIet ik•C¢ zs´ rAKel etAmr• y• ik•C¢ k•r öBu˜ ö½Vr
ŒTb•• Œ‘ Žrk•m ek•An ib•ezx k•Aej“ eyAg ed•b•Ar tAet” etAmAed•r ŒAzIb•RAd• k•reb•n. 20&u“im yKn
öeyùAj“n en”. Žk• b•Cerr j“‘ es S•ˆV AD•InB˜Aeb• b•A¼Iet j“lpA” gAeCr P•l pA¼Ar j“‘ J“A¼ tKn ŒAb•Ar
eTek• tAr S˜¤Iek• KuzI k•ret pAer. öitw• zAK• K<eu j“ K<eu j“ ed•eKA n•. ey j“lpA” eP•el
6
''yKn etAmr• k•AŸek• D•Ar d•Ao/ tKn b•Þ“k• rAKel t• ib•ed•zI/ ipïh•In o ib•D•b•Aed•r j“‘ r”l.
21
ih•sAeb• y¡AtAr ek•Aen• ŒMz ino n•. k•Ar, t• k•rel &u“im yKn @•A(•A e(•etr @•A(•A sMýh• k•r tKn
t• tAr KAb•Ar ek•e¼ enoyùAr smAn h•yù. pe¼ TAk•A @•A(•A ŒAb•Ar ku•¼Ab•Ar j“‘ eyo n•. es”
7
''”•S•ˆó AeyùlIyù ek•An elAk• yid Œpr ek•An Žk•j“n @•A(•AÙel• ib•ed•zI/ ipïh•In Žb•M ib•D•b•Aed•r j“‘
”•S•ˆó AeyùlIyùek• c•i¢ r k•er tAek• d•As ih•sAeb• ib•ß*I k•er/ rAK. 22men ereK• &u“im imzer grIb• d•As iCel.
teb• es” ec•Arek• eyn h•tY• k•r• h•y.ù Ž”B˜Aeb• etAmr• es”j“‘ grIb•ed•r j“nY ŒAim etAmAek• Ž” k•Aj“Ùel•
etAmAed•r meD•Y eTek• éXAc•Ar dU•r k•reb•. k•ret b•il.
8
"etAmAr KArAp D•re,r ek•An c•meR rAg h•el elb•Iyù
yAj“k•rA y• k•ret b•el y ͈ sh•k•Aer tAr sb k•T•
pAln ek•Ar. ŒAim es” yAj“k•ed•r y• ŒA|•A k•eriC
25 "é” b•Yi)˜r meD•Y ib•b•Ad• h•el tAr• eyn
ŒAd•Alet y•yù. ib•c•Ark•t$Aed•r k•Aj“ h•l iWk•
k•r• ek• ed•AxI ŒAr ek• ined$•Ax. 2yid• ib•c•Ark•t$• iWk•
t• ye r Í sAeT pAln ek•Ar. 9men ereK• imzr eTek• k•ern ey ek•An b•Yi)˜ek• eb•t mAr• h•eb•/ teb• itin
eb•r h•eyù ŒAsAr smyù öBu˜ etAmAr ö½Vr miryùemr eyn tAek• mAiwr id•ek• muK k•er ezAyùAn. ib•c•Ark•t$Ar
öit ik• k•eriCeln. sAmen eyn ed•AxI b•Yi)˜ek• eb•t mAr• h•yù. ŒprAeD•r
10
"ek•An elAk•ek• ik•C¢ D•Ar ed•oyùAr smyù b•Þ “k• Ùr¨ ׈ ŒnusAer eyn ŒAG•At k•rAr sMKY• iWk• k•r•
enoyùAr j“‘ tAr b•A¼Iet F¦k•eb• n•. 11es b•Þ“k• h•yù. 3yid• &u“im ek•An b•Yi)˜ek• 40 b•Aerr eb•zI öh•Ar
ineyù tAr b•A¼I eTek• eb•ireyù ŒAsAr smyù &u“im tAr k•er TAk• tAr ŒTR ed•AxI b•Yi)˜iwr j“Ib•n etAmAr
b•A¼Ir b•A”er d¡•Ai¼eyù TAk•eb•. 12yid• es” elAk•iw k•AeC mUlYb•An nyù. 4 zs´ mA¼Ar j“‘ pZ b•Yb•h•Ar
grIb• h•yù teb• es h•yùetA b•Þ“k• ih•sAeb• tAr grm k•rel pZiwek• zs´ n• eKet ed•oyùAr j“‘ tAr muK
k•Ap¼ id•et pAer. Ž” D•re,r b•Þ“k• sUy$AeS˜ÿr pr eb<•eD• ed•oyù• Ÿic•í nyù.
etAmAr k•AeC rAKeb• n•. 13tAr Ž” b•Þ “k• erAj“ ib•ek•el 5
''é” B˜A” Žk•sAeT b•Ask•AlIn yid• tAed•r Žk•j“n
tAr k•AeC iP•ireyù id•o. tAh•el es ezAb•Ar j“‘ ek•An pue^r j“›˜å n• id•eyù mAr• yAyù teb• es” m]t
k•Ap¼ pAeb•. es etAmAek• ŒAzRIb•Ad• k•reb•/ ŒAr öBu˜ B˜A”eyùr S˜¤I eyn pirb•Aerr b•A”er ek•An ib•ed•zIek•
etAmAr ö½Vr Ž” k•Aj“ek• D•AimRk•tAr k•Aj“ ih•sAeb• ib•eyù n• k•er. ese(•e^ tAr S•VˆAmIr B˜A”-” tAek•
g,Y k•reb•n. tAr S˜¤I ih•sAeb• ýh•, k•er tAr sAeT eyQn sµpk$•
14
"d•ir@• Žb•M ŒB˜Ab•I šimk•ek• etAmr• mju“rIr S˜îApn k•reb•. es” ed•b•r tAr öit ed•b•err k•t$b•Y
b•YApAer Wk•Aeb• n•. es etAmAed•r ek•An nger b•Ask•ArI k•reb•. 6 ŒAr öTm pue^r j“›˜å h•el es” pu^ es”
”•S•óˆAeyùlIyù eh•Ak• b•• ib•ed•zI eh•Ak• tAet ik•C¢ Žes m]t B˜A”eyùr j“Ayùg• eneb•. tAh•el es” m]t B˜A”eyùr
yAyù n•. 15öitid•n sUyRAˆeS˜ÿr ŒAeg tAek• tAr eb•tn nAm ”•S•óˆAeyùl eTek• elAp pAeb• n•. 7yid• es” b•Yi)˜
imiweyù d•Ao/ k•Ar, es grIb• Žb•M Ï ŒeTRr Ÿper” tAr B˜A”eyùr ˆS˜¤Iek• ýh•, k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•er teb•
es inB˜$r k•er. yid• &u“im tAr eb•tn imiweyù n• d•Ao/ es” S˜¤I eyn Œb••” ngerr sB˜AS˜îel öAc•Ined•r
es etAmAr ib•r¨eß“ öBu˜r k•AeC ŒnueyAg k•reb• Žb•M k•AeC yAyù Žb•M tAed•r Ž” k•T• b•el/ 'ŒAmAr S•VˆAmIr
&u“im es” pAep ed•AxI h•eb•. B˜A” ”•S•ˆó Aeyùel tAr d•Ad•Ar nAm j“Iib•t rAKet ŒS•ˆV Ik•Ar
16
"s•–˜ÿAn ed•Ax k•rel iptAmAtAr b•• iptAmAt• k•reC. es ŒAmAr öit ed•b•err k•t$b•Y pAln k•reb•
ed•Ax k•rel tAr j“‘ s•–˜ÿAenr öA,d•Ø ed•oyù• yAeb• n•.¾ 8tKn es” ngerr öAc•Ienr• es” b•Yi)˜ek• efek•
n•. ek•An b•Yi)˜ek• ek•b•l tAr inej“r k•r• Œ‘Aeyùr tAr sAeT k•T• b•leb•. yid• es” b•Yi)˜ Žk•Ù¡eyù
j“e‘” öA,d•Ø ed•oyùA yAeb•. men•B˜Ab• ineyù b•el/ 'ŒAim tAek• ýh•, k•ret c•A”
17
"pred•zI Žb•M ŒnATed•r ib•c•Aer Œ‘Ayù ek•Ar n•.¾ 9teb• es” ˆS˜¤I öAc•Ined•r ŸpˆiS˜îitet tAr sAmen
n•. ŒAr b•Þ“k• ih•sAeb• k•Kno ek•An ib•D•b•Ar k•Ap¼ ŒAseb•. es” S˜¤I es” B˜A”eyùr pAeyùr ju“et• c•iw
ino n•. 18men ereK• etAmr• imzer grIb• o d•As Kuel ineyù t•r mueK Tu&u“ ed•eb• Žb•M b•leb•/ 'ey ek•Ÿ
iCel Žb•M öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r• es” Œb•S˜î• tAr B˜A”eyùr b•Mz r(•• n• k•er/ tAr öit Ž”rk•m
eTek• mu)˜ k•er ŒAneln. es” j“‘” grIb•ed•r öit k•r• h•eb•.¾ 10tKn ”•S•óˆAeyùel es” B˜A”eyùr pirb•Ar
ŒAim etAmAed•r Ž” k•Aj“ k•ret b•il. 'mu)˜ pAéek•r ku•l¾ b•el piric•t h•eb•.¾
19 11
"e(•et zs´ k•AwAr smyù &u“im yid• Bu˜el igeyù ''é” b•Yi)˜r meD•Y J“g¼• h•el ek•An Žk• b•Yi)˜r
ik•C¢ zs´ mAeW eP•el Žes TAek••/ tAh•el esÙil S˜¤I tAek• sAh•AeyYr j“‘ Žigeyù ŒAset pAer/ ik••–˜Þ
iþ ˆtIyù ib•b•r, 25:12-26:18 198

es eyn k•Kn” Œ‘ b•Yi)˜r eyQnAÒ˜• n• D•er. 12es” ŒiB˜eyAg k•rlAm. öBu˜ ŒAmAed•r k•T• Zneln/
k•Aj“ k•rel tAr h•At ek•ew eP•leb•/ tAr j“‘ é>K ŒAmAed•r sms´•/ k•iWn piršm o k•eXr öit tAr
epeyùA n•. nj“r p¼l. 8tKn öBu˜ t¡Ar mh••n (•mt• o zi)˜
13
''elAk•ek• Wk•Ab•Ar j“‘ é” D•re,r b•AwKArA ŒTRAí Žb•M nAn• ic•H o Œ•¶“õ¦t l(•n þˆAr• ŒAmAed•r imzr
Kub• B˜ArI o Kub• h•Alk•• b•AwKAr• b•Yb•h•Ar ek•Ar n•. eTek• eb•r k•er ineyù Želn. itin ib•S•åyùk•r• k•Aj“
14
etAmAr b•A¼Iet Kub• b•¼ b•• Kub• eCAw pirmA, pA^ ed•KAeln. 9Ž”B˜Aeb• itin ŒAmAed•r Ž” S˜îAen eb•r
ereKA n•. 15&u“im Œb••” siWk• mAepr oj“n b•AwKAr• k•er ŒAneln Žb•M Ÿ%m ib•xeyù pirpU,R Žmn Ž”
o pirmA, pA^ b•Yb•h•Ar k•reb•. tAh•el etAmAr öBu˜ ed•z id•eln. 10ŽKn eh• öBu˜ &u“im ey ed•z id•eyùC tAr
ö½Vr etAmAyù ey ed•z id•e•Cn/ es” ed•ez &u“im d•IGRj“Iib• öTm P•sl ŒAim etAmAr k•AeC ŽeniC.¾
h•eb•. 16k•Ar, yAr• Ž” D•re,r k•Aj“ k•er tAr• Œ‘Ayù "tArpr &u“im Œb••” öBu˜ etAmAr ö½Verr sAmen
k•er Žb•M etAmAr öBu˜ ö½Verr k•AeC G•],Ar pA^ h•yù. es” P•sl nAimeyù ereK nt h•eyù t¡Ar ŸpAsn• k•reb•.
11
tArpr &u“im Žk•seÒ˜ es”sb• Ÿ%m ij“inx ineyù
ŒmAelk•Iyeù d•r D•b•Ms k•r• Œb•• k•tb$ •Y KAoyùAd•Aoyù• o ŒAnª• k•reb• y• öBu˜ etAmAr ö½Vr
17
"men k•er ed•eK• etAmr• imzr ed•z eTek• etAmAyù o etAmAr pirb•Arek• id•eyùeCn. &u“im Œb••”
eb•r h•eyù ŒAsAr pr peT ŒmAelk•Iyùr• etAmAed•r es”sb• ij“inx elb•Iyùed•r seÒ˜ Žb•M etAmAed•r meD•Y
öit ik• k•eriCl. 18&u“im yKn ûL•A•–˜ÿ o éb•Rl es” b•Ask•ArI ib•ed•zIed•r seÒ˜ B˜Ag k•er eneb•.
smyù tArA etAmAek• ŒAß*m, k•rl. etAmAed•r meD•Y 12
"öetYk• ïtIyù b•Cer &u“im etAmAr Ÿípå @•eb•Yr
yAr• ipiCeyù pe¼ ŒAˆeS˜ÿ ŒAˆeS˜ÿ h•A< wiCl tAed•r sk•lek• Žk• d•zmAMz oj“n k•reb•/ tArpr es” d•zmAMz
tArA htY• k•eriCl. ŒmAelk•Iyùr• ö½Vrek• sµ•åAn elb•Iyùed•r/ etAmAr ed•ez b•Ask•ArI ib•ed•zIed•r Žb•M
k•er in. 19es”j“‘” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAyù ib•D•b•• o ipïh•Ined•r ed•eb•. tAh•el öetYk• zh•er
ey ed•z id•e•Cn/ es” ed•ezr c•Arid•ek•r smˆS˜ÿ zߨ Ï sb• elAek•ed•r yeTX KAb•Ar TAk•eb•. es” ïtIyù
h•et itin etAmAed•r ib•šAm id•el pr etAmr• p]iTb•I b•Crek• b•l• h•eb• d•zmAMz d•Aenr b•Cr. 13&u“im Œb••”
eTek• ŒmAelk•Iyùed•r S•å]it elAp k•reb•. Žk•Aj“ öBu˜ etAmAr ö½Vrek• b•leb•/ 'ŒAim ŒAmAr b•A¼I eTek•
k•ret Bu˜elA n•. Ÿípå @•eb•Yr pib•^ ŒMz ineyù Žes t• elb•I•yùed•r/
ib•ed•zIed•r/ ipïh•In o ib•D•b•Aed•r id•eyùiC. ŒAim
öTm P•sl etAmAr ŒA|•Ar ek•Aniw pAln k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•ir
in. ŒAim es sb• Bu˜elo yA” in. 14ezAek•r smyù
26 ''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr ey ed•z id•e•Cn es”
ed•ez etAmrA zIç•” öeb•z k•reb•. es” ed•z ŒAim es” KA† eB˜Aj“n k•ir in. es” KA† sMýh•
ŒiD•ýh•, k•rAr pr etAmr• esKAen b•As k•reb•. 2öBu˜r k•rAr smyù ŒAim ŒZic• iClAm n•. ŒAim Ž” KAb•Ar
ed•oyù• es” ed•ez zs´ sMýh• k•rAr smyù etAmrA m]t elAek•ed•r Ÿe£•e• ineb•d•n k•irin. eh• öBu˜ ŒAmAr
Œb••” öTm P•sl sMýh• k•er Ju“i¼et rAKeb•. tArpr ö½Vr/ ŒAim etAmAr b•Ak•Y pAln k•eriC Žb•M etAmAr
P•selr es” öTm ŒMz öBu˜ etAmAed•r ö½Vr inej“r smˆS˜ÿ ŒA|•A pAln k•eriC. 15etAmAr pib•^ ŒAb•As
j“‘ ey g]h• menAnIt k•ern es”KAen ŒAneb•. 3 es” S•VˆgR eTek• ed•K/ etAmAr öj“• ”•S•óˆAeyùlek• ŒAzIb•RAd•
smyù ey yAj“k• esKAen pircˆy$Ayù reyùeCn tAr k•AeC k•r Žb•M etAmAr ed•oyù• Ž” ed•zek• ŒAzIbR•Ad• k•rÑ
igeyù b•leb•/ 'öBu˜ ŒAmAed•r pUbRpur¨xed•r k•AeC Žk•iw iWk• eymn ed•z ŒAmAed•r ed•eb• b•el &u“im ŒAmAed•r
öit|•A k•eriCeln/ ey itin ŒAmAed•r Ž” ed•z id•et pub•Rpur¨xed•r k•AeC öitš¨it id•eyùiCel ŒTRAí Œenk•
c•eleCn. ŒAj“ ŒAim öBu˜ etAmAed•r ö½Verr k•AeC Ÿ%m ib•xeyù pirpUŠR• Žk• ed•z.¾
Ž” b•lAr j“‘ ŽesiC ey ŒAim es” ed•ez ŽesiC?¾
4
"tKn yAj“k• etAmAr h•At eTek• es” Ju“i¼ ineyù öB˜u r ŒA|•A pAln k•r
t• öBu˜ etAmAr ö½Verr eb•d•Ir sAmen rAKeb•n. 5 tKn 16
''ŒAj“ Ž”smˆS˜ÿ ib•iD• o inyùm pAln k•rAr
esKAen etAmAr öBu˜ o ö½Verr sAmen &u“im b•leb•É j“‘ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ŒAed•z k•reCn.
'ŒAmAr ipïpur¨x Žk•j“n ŒrAmIyù py$wk• iCeln. etAmAed•r smˆS˜ÿ mn o öA, id•eyù es sk•l pAln
itin imzer enem igeyù esKAen TAk•eln. esKAen k•rAr b•YApAer y ͈ ino. 17ŒAj“ etAmrA öBu˜ek•
yAb•Ar smyù tAr pirb•Aer ŒÂ˜¯ elAk• iCl. ik••–˜Þ etAmAed•r ö½V r b•el S•V ˆ I k•Ar k•erC Žb•M t¡ A r
imzer itin Žk• mh•An j“Ait h•eyù ŸWelnÑ b•æ ”•CAnusAer j“Ib•nyApn k•rAr öit|•A k•erC. etAmrA
elAek•r Žk• zi)˜zAlI j“Ait. 6 imzrIyùr• ŒAmAed•r t¡Ar zAsn emen c•lAr o t¡Ar ib•iD•/ ŒA|•A pAln
sAeT KArAp b•Yb•h•Ar k•rl. tAr• ŒAmAed•r d•As b•AnAl. k•rAr öit|•A k•erC. itin etAmAed•r y• b•eln es”
tAr• ŒAmAed•r ŒAG•At k•er k•iWn piršm k•ret ŒnusAer k•Aj“ k•rAr k•TAo b•elC. 18ŒAr ŒAj“ öBu˜
b•AD•Y k•rl. 7tKn ŒAmr• ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r öBu˜ o Ž” ŒÒ˜Ik•Ar k•reCn. itin eymn öit|•• k•ereCn
o ö½Verr k•AeC öATRn• j“AnAlAm Žb•M tAed•r ib•xeyù es” mt etAmr• h•eb• t¡Ar inj“S•Vˆ öj“A. itin ŒAro
199 iþ ˆtIyù ib•b•r, 26:19-28:1
b•eleCn ey t¡Ar sk•l ŒA|•AÙilr öit etAmr• pirb•AregAþIÙil ib•iD•puˆS˜ÿk• eTek• zAp p¼Ar j“‘
Œb••” b•AD•Y TAk•eb•. 19Žb•M öBu˜ t¡Ar s]X smˆS˜ÿ j“Aitr Žb•l pb•Ret d¡•A¼Aeb•.
meD•Y özMs•/ yz o sµ•åAenr id•k• eTek••etAmAek• 14
"ŒAr elb•Iyùr• smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyùek• ej“Aer
ešþ k•reb•n. ŒAr öBu˜ eyrk•m b•eleCn es”B˜Aeb•” ic•ík•Ar k•er b•leb•É 15'ey ek•Ÿ mUi%$ qtrI k•er Žb•M
&u“im t¡Ar pib•^ öj“• h•eb•.¾ esÙil egApn j“AyùgAyù rAeK/ es” ŒiB˜zˆ¹ˆÿ h•yù. Ï
mUi%$Ùil iz˜¯Ir þˆAr• eKAid•t b•• C¡Aec• FAlA mUi%$ CA¼•
elAek•ed•r j“‘ pATerr S•åi] tP•lk• ŒAr ik•C¢” nyù. öBu˜ ŽÙilek• G•],• k•ern.¾
emAiz Žb•M ”•S•óˆAeyùelr öb•Ie,r• elAek•ed•r
27 Ž” ŒA|•A k•er b•leln/ ''ŒAj“ ŒAim etAmAed•r
ey ŒA|•A id•” tAr sb• pAln k•reb•. 2 öBu˜ etAmAed•r
''tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
16
"elb•Iyùr• b•leb•/ 'ipt•mAtAek• ey ek•Ÿ Œsµ•åAn
k•er es zApýˆS˜ÿ?¾
ö½Vr etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn/ ey id•n y£•$n nd•I "tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
pAr h•eyù etAmr• es” ed•ez öeb•ˆz k•reb• esid•n 17
"elb•Iyùr• b•leb•/ 'ey b•Yi)˜ öiteb•zIr j“imr
Œb••” etAmrA b•¼ pATerr c•¡A” ˆS˜îApn k•er tAet ic•H S˜îAnA•–˜ÿr k•er es zApýˆS˜ÿ?¾
öelp ed•eb•. 3 tArpr Ž” pATrÙilr Ÿpr Ž” ''tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
18
smˆS˜ÿ ŒA|•A Œb••” ilKeb•. y£•$n nd•I pAr h•el ''elb•Iyùr• b•leb••/ 'ey b•Yi)˜ ek•An ŒÞ“ek• Bu˜l
etAmrA Œb••” Ž” k•Aj“ k•reb•. tArpr öBu˜ peT c•AlAyù es zApýˆS˜ÿ?¾
etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey ed•z id•e•Cn es” ed•ez "tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
öeb•z k•reb•. es” ed•z Œenk• Ÿ%m @•eb•Y pirpU,R. 19
"elb•Iyùr• b•leb•/ 'ey b•Yi)˜ ib•ed•zIr/ ŒnAT
öBu˜ etAmAed•r pUb•Rpur¨exr ö½Vr Ž” ed•z ed•eb•n ŒTb•A ib•D•b•Ar suib•c•Ar k•er nA es zApýˆS˜ÿ?¾
b•el” öit|•A k•eriCeln. "tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
4 20
"Žb•l pb•Ret d¡•Ai¼eyù ŒAj“ ŒAim pATr S˜îApenr ''elb•Iyùr• b•leb•/ 'iptAr S˜¤Ir ŒTRAí sí mAeyùr
ib•xeyù etAmAed•r ey ŒAed•z id•i•C/ y£•$n nd•I pAr sAeT eyQn sµpk•R k•er Žmn ey ek•An b•Yi)˜ zApýˆS˜ÿ•.¾
h•el etAmr• Œb••” t• pAln ek•Ar. es” sb• pATer k•ArŠ Ž”B˜Aeb• es tAr iptAek• Œsµ•åAn k•ereC?¾
etAmr• Œb••” c•¢n elpeb•. 5ŒAr esKAen etAmrA "tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
pATr id•eyù öBu˜ etAmAed•r ö½Verr j“‘ Žk• eb•d•I 21
"elb•Iyùr• b•leb•/ 'ey ek•An D•re,r pZr sAeT
inmRA, k•reb•. es” pATrÙil k•Awet elAh•Ar y–˜¤pAit eyQn sµpek$• ilˆ¹ˆÿ b•Yi)˜ zApýˆS˜ÿ?¾
b•Yb•h•Ar ek•Ar n•. 6 öBu˜ etAmAr ö½Verr Ÿe£•e• eb•d•I "tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
22
inmRA, k•rAr smyù ek•ew sA”j“ k•r• pATr b•Yb•h•Ar ''elb•Iyùr• b•leb•/ 'ey b•Yi)˜ tAr eb•Aenr sAeT
ek•Ar n•. es” eb•d•Ir Ÿper öBu˜ etAmAr ö½Verr ŒTRAí tAr ipt• ŒTb•• mAtAr k•‘Ar sAeT eyQn
Ÿe£•e• eh•Amb•il ŸísgR k•reb•. 7Žb•M es”KAen sµpek$• ilˆ¹ˆÿ hyù es zApýˆS˜ÿ?¾
etAmrA Œb••” b•il ih•eseb• mÒ˜l !neb•† d•An k•reb• "tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
Žb•M es”KAen” t• KAeb•. esKAen öBu˜ etAmAed•r 23
"elb•Iyùr• b•leb•/ 'zAZ¼Ir sAeT eyQn sµpk$•
ö½Verr sAmen &u“im ŒAnª• ek•Ar. reyùeC Žmn ey ek•An b•Yi)˜ zApýˆS˜ÿ?¾
8
''etAmrA ey pATr ˆS˜îApn k•erC tAet Œb••” "tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
Ž” smˆS˜ÿ iz(•• ilˆKeb•. esÙel• SpXB˜Aeb• ileK• 24
''elb•Iyùr• b•leb•/ 'egApen öiteb•zIek• h•tY•
yAet sh•ej“ p¼• yAyù.® k•er Žmn b•Yi)˜ zApýˆS˜ÿ?¾
"tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
25
ib•iD• b•Yb•ˆS˜Aî r ŒiB˜zAep elAek•ed•r sµ•åit ''elb•Iyùr• b•leb•/ 'ined$•Ax b•Yi)˜ek• h•tY• k•rAr
9
emAiz Žb•M yAj“k•r• ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r seÒ˜ j“‘ wAk•• enyù/ Žmn ey ek•An b•Yi)˜ zApýˆS˜ÿ?¾
k•TA b•leln/ ''eh• ”•S•óˆAeyùl/ zA•–˜ÿ h•eyù ezAn. ŒAj“ "tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾
etAmrA öBu˜ etAmAed•r ö½Verr öj“A h•el. 10sutrAM 26
''elb•Iyùr• b•leb•/ 'ek•An b•Yi)˜ ey Ž” b•Yb•S˜îAr
öBu˜ etAmAed•r ö½Vr y• y• b•eln tAr smˆS˜ÿ” pAln k•T• smˆTRn n• k•er Žb•M t• pAln k•ret sµ•åt n•
ek•Ar. ŒAim ŒAj“ t¡Ar ey sb• ŒA|•A o ib•iD• ŒAed•z h•yù/ es zApýˆS˜ÿ?¾
k•riC t• Œb••” pAln ek•Ar.® "tKn smˆS˜ÿ elAk• Ÿ%er b•leb•/ 'ŒAemn?¾¾
11
es” Žk•” id•en emAiz elAek•ed•r b•leln/
12
''etAmrA y£•$n nd•I pAr h•el per izimeyùAn/ elib•/ ib•iD• pAlenr ŒAˆzIb•R Ad•
iyh•Ý d ••/ ”xAKr/ eyAexP• o ib•‘AmIn Ž”
pirb•AregAþIÙilr elAek•ed•r ib•iD•pu ˆ S ˜ÿ k • eTek• 28
''ŒAim ŒAj“ etAmAed•r ey• sk•l ŒAed•z k•riC/
etAmrA yid• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr es”sb•
ŒAzIbR•Ad• p¼Ar j“‘ girxIm pAh•Ae¼ d¡•A¼Aeb•. ŒAr ŒA|•A ye ͈r sAeT pAln k•r teb• öBu˜ etAmAr ö½Vr
13

räeb•,/ gAd•/ ŒAezr/ sb•UlUn/ d•An o nˆ¹ˆÿAil Ž” p]iTb•Ir smˆS˜ÿ j“Aitr Ÿper etAmAed•r Ÿåt k•reb•n.
iþ ˆtIyù ib•b•r, 28:2-30 200
2
yid• etAmrA öBu˜ etAmAed•r ö½Verr b•AD•Y h•o teb• itin y• ŒAed•z k•reCn/ ŒAmAr ŒAj“ek•r b•l• es”sb•
Ž”sb• ŒAzIbR•Ad• etAmAed•r Ÿper ŒAseb•É ŒAed•z y ͈ sh•k•Aer pAln n• k•r teb• Ž” smˆS˜ÿ
3
"öBu˜ etAmAed•r nger Žb•M etAmAed•r e(•et ŒiB˜zAp etAmAr öit b•t$Aeb•É
ŒAzIbR•Ad• k•reb•n.
4
öBu˜ etAmAed•r geB˜$r P•l ŒAzIbR•Ad•yu)˜ k•reb•n. 16
''öBu˜ etAmAed•r nger Žb•M e(•et zAp ed•eb•n.
itin etAmAed•r j“imek•• ŒAzIbR•Ad• k•reb•n yAet B˜Ael• 17
öBu˜ etAmAed•r Ju“i¼ o pA^ zApýˆS˜ÿˆ k•reb•n.
P•sl h•yù. itin etAmAed•r pZed•r ŒAzIbR••Ad• k•reb•n Žb•M tAed•r meD•Y ek•An KA† TAk•eb• n•.
yAet tAed•r b•æ zAb•k• j“›˜åAyù. itin etAmAed•r gr¨ 18
öBu˜ etAmAed•r s•–˜ÿAns•–˜ÿited•r/ etAmAed•r
o emexed•r ŒAzIbR•Ad• k•reb•n. j“imek•/ etAmAed•r pZed•r Žb•M etAmAed•r gAB˜In
5
öBu˜ etAmAed•r Ju“i¼Ùil o pA^Ùilek•• ŒAzIbR•Ad• gA” o emxed•r zAp ed•eb•n.
k•reb•n Žb•M t• KAb•Aer B˜er ed•eb•n. 19
etAmrA y• ik•C¢ k•r n• ek•n sb• smyù öBu˜
6
etAmrA y• ik•C¢ k•r tAet” sb•Rsmeyù öBu˜ tAet zAp ed•eb•n.
etAmAed•r ŒAˆzIbR•Ad• k•reb•n.
20
''etAmrA y• ik•C¢ k•reb• tAet” ŒiB˜zAp/ h•tAz•
7
''etAmAed•r ib•r¨eß“• yuß“• k•ret ŽeseC Žmn Žb•M k•X ŒAseb•. etAmrA Ët sµpU,Rräep ib•nAz n•
zߨek• prAˆS˜ÿ k•ret öBu˜ etAmAed•r sAh•AyY k•reb•n. h•oyù• pyR•–˜ÿ itin Žsb• k•er” c•leb•n. itin Žsb•
etAmAed•r zߨr• etAmAed•r ib•r¨eß“• Žk• pT id•eyù k•reb•n k•Ar, etAmrA yA mª• tA” k•r Žb•M t¡Aek•
ŒAseb• ik••–˜Þ pAlAb•Ar smyù sAt pT id•eyù pAlAeb•? pirtYAg k•erC. 21ey• ed•z ŒiD•ýh•, k•ret yA•C
8
''öBu˜ etAmAed•r ŒAzIbR•Ad• k•reb•n o etAmAed•r esKAen Db•Ms n• h•oyù• pyR•–˜ÿ öBu˜ etAmAed•r B˜yùAnk•
egAlAG•r pU,R k•reb•n. &u“im y• ik•C¢ k•r tAet itin sb• erAeg erAgýˆS˜ÿ k•reb•n. 22öBu˜ erAg/ ‰ˆr Žb•M
ŒAzIbR•Ad• k•reb•n. öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r ey• eP•Al• þˆAr• etAmAed•r zAˆiS˜ÿ ed•eb•n. öBu˜ öc•Ø Ÿ%Ap
ed•z id•e•Cn/ esKAen etAmAed•r ŒAzIbR•Ad• k•reb•n. pAWAeb•n Žb•M ek•An b•]iX p¼eb• n•. Ÿ%Aep Žb•M
9
itin eymn öit|•A k•ereCn es” ŒnusAer” itin erAeg etAmAed•r P•sl nX h•eyù yAeb•. etAmrA Db•Ms
etAmAed•r t¡Ar inej“r ib•izX b•Yi)˜ k•er &u“leb•n. n• h•oyù• pyR•–˜ÿ Ž” KArAp ib•xyùÙil G•wet” TAk•eb•?
&u“im yid• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr smˆS˜ÿ ŒA|•A pAln 23
ŒAk•Aez ek•An emG• ed•K• yAeb• n•Ñ ŒAk•Az G•s•
k•r tAh•el” itin t• k•reb•n. 10tAh•el p]iTb•Ir iptelr mt Žb•M pAeyùr nIec•r j“im elAh•Ar mt
smˆS˜ÿ j“Ait j“Aneb• ey etAmrA öBu˜r nAem ŒiB˜ih•t z)˜ h•eb•. 24öBu˜ b•]iXr pirb•et$ ŒAk•Az eTek• ek•b•l
Žb•M tAr• etAmAed•r B˜yù k•reb•. D•Uel• b•Ail b•x$, k•reb•n. ey pyR•–˜ÿ etAmAed•r ib•nAz
11
''ŒAr öBu˜ etAmAed•r Œenk• Ÿ%m ib•xyù ed•eb•n. n• h•yù itin t• b•xR, k•reb•n. 25''öBu˜ etAmAed•r
itin etAmAed•r b•æ•s•–˜ÿAenr iptA k•reb•n Žb•M zߨed•r id•eyù etAmAed•r h•ArAeb•n. etAmrA Žk• pT
etAmAed•r pZr• sMKYAyù b•]iß“ epeyù Œenk• h•eb•. ey id•eyù etAmAed•r zß*ed•r ib•r¨eß“ •yuß “ k•ret yAeb•
ed•z etAmAed•r ed•eb•n b•el etAmAed•r pUb•Rpur¨exr ik••–˜Þ sAt pT id•eyù tAed•r sAmen eTek• pAlAeb•.
k•AeC öBu˜ öit|•A k•eriCeln/ es” ed•ez etAmAed•r etAmAed•r öit ey sb• KArAp ib•xyù G•web• t• ed•eK
B˜Al P•sl ed•eb•n. 12öBu˜ t¡Ar mh••n ŒAzIbR•Aed•r p]iTb•Ir elAek• B˜yù pAeb•. 26etAmAed•r m]ted•h• b•‘
B˜AØAr Kuel ed•eb•n. itin etAmAed•r j“imr j“‘ pZpAKIr KA† h•eb•. m]t ed•eh•r Ÿpr eTek• tAed•r
Ÿpyu)˜ smeyù b•]iX ed•eb•n. öBu˜ etAmAed•r smˆS˜ÿ tAi¼eyù edb•Aro ek•Ÿ TAk•eb• n•.
27
k•Aej“ ŒAzIbR•Ad• k•reb•n. Œenk• j“Aitek• etAmrA ''öBu ˜ imzrIyù e d•r k•AeC eymn eP•A¼•
D•Ar ed•eb• ik••–˜Þ tAed•r k•AC eTek• etAmAed•r D•Ar pAiWeyùiCeln es”rk•miw id•eyù” etAmAed•r zAiS˜ÿ
k•rAr öeyùAj“n h•eb• n•. 13öBu˜ etAmAed•r mˆS˜ÿk•• S•ˆV räp ed•eb•n. itin ŒAb•/ gilt G•A Žb•M sAer nA•Žmn
k•reb•n/ pu•C •S•Vˆräp k•reb•n n•. etAmrA Œb•nt n• c•¢lk•Ain id•eyù etAmAyù zAiS˜ÿ ed•eb•n. 28öBu˜ Ÿ›˜åAd•n•
h•eyù Ÿåt h•eb•. Ž” smˆS˜ÿ” G•web• yid• öBu˜ etAmAed•r þˆAr• etAmAek• zAiS˜ÿ ed•eb•n. itin etAmAek• ŒÞ“• Žb•M
ö½Verr ey sb• ŒAed•z ŒAim ŒAj“ b•liC tA etAmrA h•tb•uiß“• k•reb•n. 29id•enr ŒAelAyù h•Ate¼ h•Ate¼
ezAn Žb•M y ͈ sh•k•Aer Ž”sb• ŒAed•z pAln k•erA. ŒÞ“ elAek•r mt etAmAyù pT c•let h•eb•. etAmrA y•
14
ŒAj“ ŒAim etAmAed•r ey sb• ŒA|•A id•i•C tAr ik•C¢ k•r tAet ŒsP•l h•eb•. b•Ar b•Ar elAek• etAmAed•r
eTek• dU•er ser eyo n•. etAmrA tAr fAn id•ek• b•• ŒAG•At k•reb• Žb•M etAmAed•r ij“ins c•¢ir k•er eneb•.
b•Am id•ek• iP•er eyo n•. esb•• k•rAr j“‘ Œ‘ ŒAr etAmAed•r r(•A k•rAr ek•Ÿ TAk•eb• n•.
30
ed•b•tAr ŒnugAmI eh•AeyùA n•. ''etAmAed•r sAeT ek•An S˜¤IelAk• b•Agad•%A h•eb•
ik••–˜Þ Œpr ek•Ÿ tAr sAeT eyQn sµpek$• ilˆ¹ˆÿ h•eb•.
ib•iD•r Œb•AD•Yt• o ŒiB˜zAp etAmrA b•A¼I b•AnAeb• ik••–˜Þ tAet b•As k•ret pAreb•
15
''ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r ö½Verr k•T• yid• n• ezAnÑ n•. etAmrA e(•et @•A(•A lAgAeb• ik••–˜Þ tAr eTek•
201 iþ ˆtIyù ib•b•r, 28:31-56
ek•An ik•C¢” sMýh• k•ret pAreb• n•. 31elAek• etAmAed•r in. itin etAmAed•r ey smˆS˜ÿ ŒA|•A o ib•iD• id•eyùiCeln
sAmen” etAmAed•r gr¨Ùel• emer eP•leb• ik••–˜Þ es” t• pAln k•erA in. 46Ž” zApÙil h•eb• elAek•ed•r
mAMesr ek•An ŒMz” &u“im eKet pAeb• n•. elAek• k•AeC Žk•iw ic•H Žb•M tAr• b•uJ“eb• ey ö½Vr etAmAed•r
etAmAed•r gAD•Aed•r ineyù yAeb• ik••–˜Þ eP•rt ed•eb• n•. Žb•M etAmAed•r Ÿ%rpu r ¨xed•r ib•c•Ar k•ereCn.
etAmAed•r emx etAmAed•r zߨed•r ed•oyùA h•eb•. etAmAed•r öit ey• B˜yù¿•r ib•xyùÙil G•web• t• ed•eK
etAmAek• r(•• k•rAr j“‘ ek•Ÿ TAk•eb• n•. elAek• ŒAü‚y$ h•eyù yAeb•.
32 47
''Œ‘ j“Aitr elAek•rA etAmAed•r eCel emeyùed•r ''öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r Œenk• ŒAzIbR•Ad•
&u“el ineyù yAeb•. id•enr pr id•n tAed•r Œep(•Ayù k•eriCeln/ ik••–˜Þ etAmrA ŒAneª•r sAeT öPu•Â˜ñ men
ec•eyù ec•eyù &u“im ûL•A•–˜ÿ h•eyù p¼eb• ik••–˜Þ ik•C¢” k•ret t¡Ar esb•• k•erA in. 48tA” öBu˜ etAmAed•r ib•r¨eß“ ey
pAreb• n• Žb•M ö½Vr etAmAed•r sAh•AyY k•reb•n n•. zߨed•r pAWAeb•n etAmrA tAed•r” esb•• k•reb•.
33
"ey j“Aitek• etAmrA ec•enA nA tArA etAmAed•r etAmrA (u•D•At$/ ï\•At$/ ŸlÒ˜ Žb•M d•ir@• h•eb•. öBu˜
sb• zs´ Žb•M etAmAed•r k•eWAr piršemr P•l eKeyù etAmAed•r Ÿpr Žmn eb•AJ“• c•ApAeb•n y• sireyù eP•l•
eP•leb•. etAmrA ek•b•l smˆS˜ÿ j“Ib•n D•er pI¼n o yAeb• n•. etAmAed•r Db•Ms n• k•r• pyR•–˜ÿ &u“im es”
lAàn• eB˜Ag k•reb•. 34etAmAed•r ec•AK y• ed•Keb• t• eb•AJ“• b•”eb•.
etAmAed•r Ÿ›˜å% k•reb•? 35öBu˜ etAmAed•r Žmn k•Xk•r
eP<•A¼• þˆAr• zAiS˜ÿ ed•eb•n y• sAer nA. etAmAed•r h•¡Aw¦ zߨ j“Aitr ŒiB˜zAp
Žb•M pAeyù Ž” sb• eP<•A¼• h•eb•. pAeyùr tl• eTek• 49
"etAmAed•r ib•r¨eß“ yuß “• k•rAr j“‘ öBu˜ b•æ dU•r
mATAr tAlu pyR•–˜ÿ ed•eh•r sb• j“AyùgAet” Ž” eP<•A¼• eTek• Žk• j“Aitr ŒAgmn G•wAeb•n. etAmrA tAed•r
eb•r h•eb•. B˜Ax• b•uJ“eb• n•. ögl pAKI eymn ŒAk•Az eTek•
36
''öBu˜ etAmAed•r Žb•M etAmAed•r rAj“Aek• Žmn enem ŒAes etmin Ët tAr• ŒAseb•. 50es”sb• elAk•
j“Aitr k•AeC pAWAeb•n yAed•r &u“im j“An n•. &u“im inþur h•eb•. tAr• b•]ß“ed•r ib•xeyù ek•An ic••–˜ÿA k•reb• nA
Žb•M etAmAed•r pUb•Rpur¨xrAo k•Kno tAed•r ed•eKin. Žb•M izZed•r öito d•y•ù k•reb• n•. 51tAr• etAmAed•r
esKAen etAmr• k•AW o pATerr qtrI mUi%$r esb•• pZ o Ÿípå KA† ineyù eneb•. etAmAed•r Db•Ms n•
k•reb•. 37öBu˜ etAmAed•r ey• ed•zÙilet pAWAeb•n/ k•r• pyR•–˜ÿ tAr• etAmAed•r sb•RS•Vˆ ineyù yAeb•. tAr•
esKAnk•Ar elAek• etAmAed•r éd$•z• ed•eK Œb•Ak• h•eb•. etAmAed•r zs´/ @•A(•Ars/ etl/ gr¨/ emx o CAgelr
tAr• etAmAed•r ed•eK h•Aseb• Žb•M etAmAed•r sµ•VˆeÞ“• ik•C¢” eCe¼ yAeb •n•. etAmAed•r Db••Ms n• k•r• pyR•–˜ÿ
mª• k•T• b•leb•. tAr• etAmAed•r sb•RS•Vˆ ineyù yAeb•.
52
''es” j“Ait etAmAed•r ngerr c•Airid•k• iG•er
b•YTt
R Ar ŒiB˜zAp etAmAed•r ŒAß*m, k•reb•. etAmrA ik• men k•rC
38
"etAmAed•r e(•et &u“im b•æ b•Ij“ b•uneb• ik••–˜Þ ngerr c•AirD•Aerr z)˜ Ÿ<c•¢ öAc•Ir etAmAed•r r(••
ŒÂ˜¯” P•sl sMýh• k•reb•/ k•Ar, pÒ˜pAl P•sl eKeyù k•reb•À ik••–˜Þ tAr• eB˜eÒ˜ p¼eb•. öBu˜ etAmAed•r
eP•leb•. 39etAmrA @•A(•• e(•et k•X k•er @•A(•A c•Ax ö½Verr ed•oyù• es” ed•ezr sb•R^ smˆS˜ÿ ngrÙil
k•reb• ik••–˜Þ @•A(•A sMýh• b•• @•A(•Ars pAn k•ret zߨr• ŒAß*mŠ k•reb•. 53zߨr• ngr Œb•erAD• k•er
pAeb• n•/ k•Ar, epAk•Ayù t• eKeyù eP•leb•. 40etAmAed•r etAmAed•r k•X id•el &u“im Žt” (u•D•At$ h•eb• ey inej“r
ed•ezr sb•^ R j“lpA”eyùr gAC TAk•eb• ik••–˜Þ tAr eTek• eCel emeyùed•r eKet Zr¨ k•reb•Ñ öBu˜ etAmAed•r
Ÿípå ek•An etl &u“im b•Yb•h•Ar k•ret pAreb• n•/ ö½Vr ey• s•–˜ÿAned•r id•eyùiCeln &u“im tAed•r ed•h•
k•Ar, j“lpA” P•l mAiwet J“er pe¼ pec• yAeb•. eB˜Aj“n k•reb•.
41 54
etAmAed•r eCelemeyù TAk•elo tAed•r lAln pAln ''Žmnik• etAmAed•r meD•Y sb•ec•eyù d•yùAlu Žb•M
k•ret pAreb• n•/ k•Ar, tAed•r b•ª•I k•er ineyù yAoyù• zA•–˜ÿ elAk•iwo inþur h•eyù ŸWeb•. es Œe‘r öit
h•eb•. 42pÒ˜pAel etAmAed•r smˆS˜ÿ gAC o e(•etr inþur h•eb• Žmnik• ey S˜¤Iek• es ŒtY•–˜ÿ B˜Alb•Aes
zs´ Db•Ms k•er ed•eb•. 43etAmAed•r meD•Y b•Ask•ArI tAr öito inþur h•eb• Žb•M j“Iib•t izZedr öito
ib•ed•zIr• id•en id•en zi)˜zAlI h•eyù ŸWeb• ŒAr es inþur h•eb•. 55KAb•Ar ik•C¢ pe¼ n• TAk•Ar d•r¨, es
etAmAed•r y• zi)˜ iCl t• etAmrA h•ArAeb•. 44ib•ed•zIr• inej“r izZed•r KAeb• Žb•M es” mAMs es pirb•Aerr
etAmAed•r D•Ar ed•eb•/ ik••–˜Þ tAed•r D•Ar ed•b•Ar mt Œ‘ k•Aro sAeT B˜Ag n• k•er inej“” KAeb•. etAm•ed•r
wAk•• etAmAed•r k•AeC TAk•eb• n•. mAT• eymn ed•h•ek• zߨ Žes etAmAed•r ngr Œb•erAD• k•rel Ž” smˆS˜ÿ
inyùˆ–˜¤e, rAeK/ es”rk•mB˜Aeb•” tAr• mAT• h•eyù mª• ib•xyùÙil etAmAed•r öit G•web• Žb•M etAmAed•r
etAmAed•r inyùˆ–˜¤e, rAKeb• ŒAr &u“im h•eb• elj“ ib•ezx. k•X ed•eb•.
45 56
''Ž” smˆS˜ÿ zAp etAmAed•r Ÿpr ŒAseb•. tAr• ''Žmnik• etAmAed•r meD•Y b•Ask•ArI ek•Aml o
etAmAed•r D•Aoyù• k•er D•reb• ey pyR•–˜ÿ n• &u“im Db•Ms B˜@• mih•lA mAiwet yAr p• pe¼ n•/ eso inþur h•eyù
h•o/ k•Ar, etAmrA öBu˜ etAmAed•r ö½Verr k•T• ezAn ŸWeb•. tAr öAe,r iöyù S•VˆAmIr öit Žb•M inej“r
iþ ˆtIyù ib•b•r, 28:57-29:18 202

eCelemeyùr öito es inþur h•eyù ŸWeb•. 57es luik•eyù emAizek• ŒAerk•iw c•¢i)˜ k•rAr j“‘ ŒA|•A k•reln.
izZr j“›˜å id•eyù es” izZiwek• Žb•M tAr sAeT j“›˜å Ž” c•¢i)˜ emAyùAb• pb•Ret k•r• h•lÉ
2
ed•b•Ar smyù tAr ed•h• eTek• y• ik•C¢ eb•ireyù ŒAes emAiz smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Žk• j“AyùgAyù
tAo KAeb•. zߨ Žes etAmAed•r zh•r Œb•erAD• k•er Žk•^ k•er b•leln/ ''imzr ed•ez öBu˜ y• k•eriCeln
etAmAed•r sMk•ew eP•lel Ž” smˆS˜ÿ mª• ib•xyù tAr sb•” etAmr• ed•eKiCel. P•erQe,r öit tAr
etAmAed•r öit G•web•. k•mRc•ArI o tAr smˆS˜ÿ ed•ezr öit öBu˜ y• k•eriCeln/
58
''Ž” b•”et elK• smˆS˜ÿ ŒA|•• o iz(•• &u“im t• etAmr• ed•eKC. 3 itin tAed•r Ÿpr ey mh•Ak•X
Œb••” pAln ek•Ar Žb•M &u“im Œb••” öBu˜ etAmAr ŽeniCeln t• etAmr• ed•eKC. etAmr• smˆ S ˜ÿ
ö½Verr egQrb•Ai–•ˆV t Žb•M B˜yùAb•h• nAmek• sµ•åAn k•er•.
ŒelQik•k• o mh•A ŒAü‚y$ k•Aj“o ed•eKC eyÙil itin
59
yid• etAmr• t• pAln n• k•r teb• öBu˜ etAmAed•r k•ereCn.•4 etAmr• y• ZenC b•• ed•eKC t• ed•KAr
Žb•M etAmAed•r Ÿ%rpur¨xed•r Œenk• Œsuib•D•Ayù ec•AK o ök]•tB˜Aeb• b•ueJ“ ŸWAr mn ŒAj“o öBu˜
eP•leb•n. etAmAed•r sMk•w o erAgÙil h•eb• B˜yùAnk•? etAmAed•r ed•n in. 5 öBu˜ Ž” 40 b•Cr etAmAed•r
60
imzer etAmr• Œenk• ib•pi% o erAg ed•eK B˜It mr¨BU˜imr mD•Y id•eyù ineyù egeCn. Ž” smeyùr meD•Y
h•eyùiCel. öBu˜ Ï sb• mª• ib•xyùÙil etAmAed•r ib•r¨eß“etAmAed•r k•Ap¼ j“Am• o ju“et• iC¡e¼ yAyù in.
iP•ireyù ŒAneb•n? 61Ž” puˆS˜ÿek• elK• en” Žmn sb• 6
etAmAed•r ek•An KAb•Ar iCl n•. surA b•• Œ‘ ek•An
sMk•w o erAgo itin ŒAneb•n. etAmrA Db•Ms n• pAnIyù iCl n•. ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r y ͈ ineln yAet
h•oyùA pyR•–˜ÿ itin t• k•er” c•leb•n. 62ŒAk•Aezr etAmr• b•uJ“et pAr ey öBu˜” etAmAed•r ö½Vr.
tArAr mt etAmAed•r b•MzD•err• b•æsMKYk• h•et pAer/ 7
"etAmr• Ž” ˆS˜îAen ŒAsAr per ih•xea b•Aenr rAj“•
sIeh•An o b•Azenr rAj“• og ŒAmAed•r ib•r¨eß“ yuß “
ik••–˜Þ ek•b•l ŒÂ˜¯sMKYk•” Œb•izX TAk•eb•/ k•Ar, etAmrA
öBu˜ etAmAed•r ö½Verr k•T• ezAn in. k•rAr j“‘ ŽelA. ik••–˜Þ ŒAmr• tAed•r h•Aireyù id•lAm.
63 8
"öBu˜ etAmAed•r mÒ˜l k•er o etAmAed•r j“Aitr tArpr ŒAmr• tAed•r ed•z ŒiD•k•Ar k•er t• räeb•,/
b•]iß“ sAD•n k•er eymn ŒAnª• epetn/ es” Žk•”B˜Aeb• gAd• o mn>izr ŒeDR•k• pirb•AregAþIr elAek•ed•r id•eyù
itin etAmAed•r sb•n id•eyùiClAm. 9Ž” c•i¢ )˜r smˆS˜ÿ ŒAed•zÙil yid• etAmr•
R Az o Db•Ms ed•eK ŒAnª• pAeb•n.
&u“im ey ed•z ŒiD•k•Ar k•ret yA•C/ elAek• etAmAed•r pAln k•r/ teb• etAmr• y• ik•C¢ k•r/ tAet” k]•tk•AyR
es” ed•z eTek• eb•r k•er ed•eb•. 64ŒAr öBu˜ p]iTb•Ir h•eb•.
Žk• öA•–˜ÿ eTek• Œpr öA•–˜ÿ pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ j“Aitr meD•Y 10
''ŒAj“ etAmr• sb•A” öBu˜ etAmAed•r ö½Verr
etAmAed•r Ci¼eyù ed•eb•n. esKAen etAmr• k•AW/ sAmen d¡•Ai¼eyù reyùC. etAmAed•r entAr•/ k•mRk•t$Ar•/
pATerr qtrI Žmn mUi%$r pUj“A k•reb•/ yAed•r pUj“• öb•Ie,r• Žb•M etAmAed•r Œ‘A‘rAo ŽKAen” reyùeC.
11
etAmAed•r pUb•Rpur¨xr• k•Kno k•erin. etAmAed•r S˜¤I o izZr•/ etAmAed•r meD•Y b•Ask•ArI
65
"Ž” smˆS˜ÿ j“Aitr meD•Y etAmrA ek•An zAi•–˜ÿ ib•ed•zIr• yAr• etAmAed•r j“‘ k•AW ek•ew ed•yù o
pAeb• n• Žb•M ib•šAemr j“AyùgAo pAeb• n•. öBu˜ j“l &u“el ed•yù tArAo ŽKAen reyùeC. 12etAmr• sk•el
etAmAed•r mn éiü‚•–˜ÿAýˆS˜ÿ k•reb•n. tKn etAmAed•r ŽKAen öBu˜ etAmAed•r ö½Verr sAeT c•¢i)˜b•ß“ h•b•Ar
ec•AK ûL•A•–˜ÿ h•eyù p¼eb• Žb•M etAmrA ib•c•ilt h•eyù j“‘ reyùC. öBu˜ ŒAj“ etAmAed•r sAeT Ž” ŒAzIb•RAd•
p¼eb•. 66etAmrA ib•ped•r meD•Y b•As k•reb• Žb•M id•en o ŒiB˜zAepr c•i¢ )˜ k•reCn. 13Ž” c•i¢ )˜r sAeT sAeT”
ik• rAet sb•smyù B˜eyù B˜eyù TAk•eb•. j“Ib•n sµ•VˆeÞ“ öBu˜ etAmAed•r t¡Ar inj“S•Vˆ ib•ezx elAk• k•reb•n Žb•M
etAmAed•r ek•An inüc•yùt• eb•AD• TAk•eb• n•. 67sk•Ael itin etAmAed•r ö½Vr h•eb•n. itin etAmAed•r y• b•leln
tAr öit|•• itin etAmAed•r pUb•p
&u“im b•leb•/ 'h•Ayù? k•Kn sÞ“Y• h•eb•?¾ ŒAr sÞ“Y• h•el R r
u ¨x Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak•
b•leb•/ 'h•Ayù? k•Kn sk•Al h•eb•?¾ h•äd•eyùr z¿•• Žb•Mo yAek•Aeb•r k•AeC k•eriCeln. 14öBu˜ Ž” c•¢i)˜ o
B˜yù¿•r ib•xyù y• etAmrA ed•Keb•/ tAr j“‘” Ž”rk•m t¡Ar öit|•Ask•l ek•b•l etAmAed•r sAeT” k•reCn
h•eb•. n•. 15Ž” c•¢i)˜ itin ŒAmr• yAr• sk•el t¡Ar sAmen
68
"öBu˜ j“Ah•Aej“ k•er etAmAed•r imzer eP•rt ŒAj“ d¡•Ai¼eyù ŒAiC tAed•r seÒ˜ Žb•M ŒAmAed•r
pAWAeb•n. ŒAim b•eliClAm ey• etAmAed•r ŒAr esKAen Ÿ%rpur¨exrA yAr• ŒAj“ ŽKAen en” t¡Aed•r sAeTo
iP•er eyet h•eb• n•; ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r esKAen k•reCn. 16S•år, k•r imzr ed•ez ŒAmr• ek•mnB˜Aeb•
eP•rt pAWAeb•n. imzer etAmr• etAmAed•r zߨed•r b•As k•eriC Žb•M peT ey sb• ed•z pe¼eC tAr meD•Y
k•AeC inej“ed•r d•As räep ib•iß* k•ret c•A”eb• ik••–˜Þid•eyù ik•B˜Aeb• yA^• k•eriC. 17etAmr• G•]i,t mUi%$Ùil
ek•Ÿ etAmAed•r ik•neb• n•.® ed•eKCÐ ey mUi%$Ùil k•AW/ pATr/ esAn• o räpA id•eyù
!tir. 18Ž ib•xeyù iniü‚t heyù• ey etAmAed•r meD•Y
emAyAù eb• c•i¢ )˜ pur¨x/ nArI/ pirb•Ar o pirb•AregAþI yArA” ŒAj“
öBu˜ eh•Aerb• pb•Ret ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ŽKAen reyùeC/ tAed•r ek•Ÿ eyn öBu˜ ŒAmAed•r ö½Verr
29 sAeT c•¢i)˜ k•eriCeln. es” c•¢i)˜ CA¼Ao öBu˜ k•AC eTek• dU•er ser n• yAyù. ek•Ÿ eyn Œ‘ j“Aitr
203 iþ ˆtIyù ib•b•r, 29:19-30:13
ed•b•tAed•r pUj“A nA k•er. yAr• t• k•er tAr• es” meD•Y Ci¼eyù ed•eb•n/ esKAen yid• Ž” sb• ib•xeyù
gAeCr mt y• ib•xA)˜ etet• P•l Ÿípå k•er. ic••–˜ÿ• k•er 2&u“im o etAmAr s•–˜ÿAenrA öBu˜ etAmAed•r
19
''ek•An b•Yi)˜ Ž” smˆS˜ÿ zAepr k•T• Zeno ö½Verr k•AeC iP•er ŒAesA ŒTRAí yid• etAmrA t¡Aek•
inej“r mnek• s•–˜ÞX k•ret b•let pAer/ 'ŒAim y• etAmAed•r smˆS˜ÿ h•äd•yù Žb•M smˆS˜ÿ ŒA ™• id•eyù ŒnusrŠ
c•A” t•” k•rb•. KArAp ik•C¢” ŒAmAr öit G•web• n•.¾ k•r Žb•M t¡Ar sb• ŒA|•AÙilÐ y• ik•C¢ ŒAim ŒAj“
Ž” D•re,r elAk• ey ek•b•l tAr inej“r öit ŒmÒ˜l id•eyùiC/ etAmrA esÙilr öit sµpU,RB˜Aeb• b•AD•Y TAk•/
efek• ŒAneb• t• nyù/ Žmnik• B˜Al elAek•ed•r öito 3
teb• öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r öit k•r¨,•
t• efek• ŒAneb•. 20-21öBu˜ es” b•Yi)˜ek• (•m• k•reb•n k•reb•n. öBu˜ ŒAb•Ar etAmAed•r mu)˜ k•reb•n. itin
n•. öBu˜ es” b•Yi)˜r öit ß*uß“ o ib•r)˜ h•eb•n Žb•M etAmAed•r ey sb• j“Aitr meD•Y pAiWeyùiCeln esKAn
tAek• zAiS˜ÿ ed•eb•n. öBu˜ es” b•Yi)˜ek• ”•S•óˆAeyùelr eTek• ŒAb•Ar iP•ireyù ŒAneb•n. 4Žmnik• etAmr• yid•
smˆS˜ÿ pirb•AregAþI eTek• p]Tk• k•reb•n. öBu˜ tAek• p]iTb•Ir dU•rtm öAe•–˜ÿo igeyù TAek••/ öBu˜ etAmAed•r
sµpU,Rräep Db••Ms k•reb•n. Ž” puˆS˜ÿek• elK• smˆS˜ÿ ö½V r esKAn eTek• etAmAed•r sMýh• k•reb•n.
ŒmÒ˜l tAr Ÿpr ŒAseb•. b•Yb•ˆS˜îAr puˆS˜ÿek• ŒiB˜zAp 5
etAmAed•r pUb•p u ¨xed•r ey ed•z iCl/ öBu˜ es” ed•ez
R r
sµpek$• iliKt c•¢i)˜ ŒnusAer” ŒAseb•. etAmAed•r iP•ireyù ŒAneb•n Žb•M es” ed•z etAmAed•r
22
''B˜ib•`et etAmAed•r Ÿ%rpur¨exrA o dU•red•ezr ŒiD•k•Aer ŒAseb•. öBu˜ etAmAed•r mÒ˜l k•reb•n Žb•M
ib•ed•zIr• ed•Keb• ik•B˜Aeb• Ž” edz Db•Ms h•eyùeC. öBu˜ pU b •R p u r ¨xed•r c•A”eto etAmAed•r ŒiD•k• h•eb•.
ik•B˜Aeb• ib•iB˜å erAg ŽeneCn tAo tAr• ed•Keb•. etAmAed•r j“Aitr elAk•sMKYAo Žmn b•]iß“ pAeb• y•
23
smˆS˜ÿ ed•z ‰ˆl•–˜ÿˆ gÞ“k• o lb•e, eFek• yAoyùAyù ŒAeg k•Kno h•yùin. 6öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAr
ŒAr b•Yb•h•AreyAgY TAk•eb• n•. ed•ez ik•C¢” eb•An• h•eb• Žb•M etAmAed•r •Ÿ%rpur¨xed•r h•äd•yù b•AD•Y k•er
n•/ ik•C¢” eb•e¼ ŸWeb• n• Žmn ik• j“MlI gACo n•. &u“leb•n. Ž”B˜Aeb• etAmAed•r öBu˜ek• smˆS˜ÿ h•äd•eyùr
öBu˜ ß*uß“ h•eyù eyB˜Aeb• sed•Am/ G•emAr•/ Œda•m• o sAeT eöm k•er j“Ib•n lAB˜ k•reb•.
seb•Aiyùm zh•rÙil Db•Ms k•eriCeln es”B˜Aeb•” Ž” 7
''ŒAr tKn öBu˜ etAmAed•r ö½Vr zߨed•r öit
ed•z Db•Ms h•eb•. es” smˆS˜ÿ ŒmÒ˜l G•wAeb•n/ k•Ar, Ž” smˆS˜ÿ elAek•r•
24
"Œ‘A‘ sb• j“Aitr elAek•r• ij“e|•s k•reb•/ etAmAed•r G•, ] • k•er o k•X ed•y.ù 8 ŒAr etAmrA ŒAb•Ar
'öBu˜ Ž” ed•ezr öit ek•n Žmniw k•relnÀ ek•n öBu˜r b•AD•Y h•eb•. ŒAim ŒAj“ t¡Ar ey smˆS˜ÿ ŒAed•z
itin Žt ß*uß“• h•elnÀ¾ 25Ÿ%r Ž” h•eb•/ 'öBu ß*uß “ id•i•C t• pAln k•reb•. 9 etAmrA ey k•Aej“ h•At ed•eb•
k•Ar, ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• tAed•r öBu˜r ŒTRAí tAet” öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r k]•tk•AyR h•et
pUb•Rpur¨exr ö½Verr inyùm tYAg k•ereC. öBu tAed•r ed•eb•n. t¡Ar ŒAzIbR•Aed•• etAmrA b•æ s•–˜ÿAns•–˜ÿit lAB˜
imzr ed•z eTek• eb•r k•er ŒAnAr smyù ey c•¢i)˜ k•reb•. t¡Ar ŒAzIbR•Aed• etAmAed•r pZed•ro Œenk•
k•eriCeln t• tAr• ŒAr pAln k•er n•. 26öBu˜ ey• zAb•k• h•eb•. itin etAmAed•r e(•tek• ŒAzIbR•Ad•
smˆS˜ÿ ed•b•tAr pUj“A k•ret inexD• k•eriCeln/ yAed•r k•reb•n/•P•el Œenk• P•sl Ÿípå h•eb•. öBu˜
pUj“A tAr• ŒAeg k•Kno k•erin/ ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• etAmAed•r mÒ˜l k•reb•n. etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r
es” Œ‘A‘ ed•b•tAr esb•• k•ereC. 27es” k•Are,” mÒ˜l sAD•n k•er itin eyrk•m ŒAnª• epetn/
öBu˜ Ž” ed•ezr elAek•ed•r öit ŒtY•–˜ÿ ß*u ß““• h•eln. es”rk•m etAmAed•r öit mÒ˜l sAD•n k•er itin
ŒAr tA” itin Ž” puˆS˜ÿek• elK• smˆS˜ÿ ŒiB˜zAp ŒAnª• pAeb•n. 10ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr ŒAj“ y•
tAed•r Ÿpr ŒAneln. 28öBu˜ tAed•r öit ŒtY•–˜ÿ b•leCn t• Œb••” pAln k•ret h•eb•. etAmrA Œb••”
ß*uß“ o ib•r)˜ h•eln/ tA” itin tAed•r ed•z eTek• t¡Ar ŒA|•A sk•l Žb•M b•Yb•ˆS˜î•puˆS˜ÿek• elK• ib•iD•Ùel•
eb•r k•er id•eyù Œ‘ Žk• ed•ez rAKeln/ esKAen” pAln k•reb•. etAmrA Œb••” etAmAed•r h•äd•yù o
ŒAj“ tAr• reyùeC.¾ öAe,r sAeT öBu˜ etAmAed•r ö½Verr b•AD•Y h•eb•. tAh•el
29
"ik••C¢ ib•xyù reyùeC y• öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr egApn etAmAed•r öit Ž”sb• mÒ˜l G•web•.
ereKeCn/ ek•b•l itin” es sb• ib•xyù j“Aenn. ik••–˜Þ
öBu˜ ik•C¢ ib•xyù ŒAmAed•r k•AeC ök•Az k•ereCn Žb•M j“Ib•n ŒTb•• m& ] “u Y
11
es” iz(•Ask•l ŒAmAed•r o ŒAmAed•r Ÿ%rpur¨xed•r ''Ž” ŒA|•A y• ŒAj“ ŒAim etAmAed•r id•i•C t•
j“‘ ic•rk•Al TAk•eb•. es” ib•iD•r sb• ŒA|•AÙilr etAmAed•r pe(• Kub• k•iWn h•eb• n• ŒAr t• sAeD•Yr
öit ŒAmr• Œb••” b•AD•Y TAk•b•. b•A”ero nyù. 12Ž” ŒA|••Ùil S•VˆegR ereK ed•oyù•
h•yùin ey &u“im b•leb•/ 'ek• S•VˆegR igeyù t• ŒAmAed•r
”•S•ˆó Aeyl
ù Iyrù • tAed•r ed•ez iP•reb• j“‘ ineyù ŒAseb• yAet ŒAmr• t• Znet pAir Žb•M
''ŒAim etAmAed•r ŒAzIbR•Ad• o ŒiB˜zAp sµ•ˆV eÞ“ emen c•il.¾ 13Ž” ŒA|•• smue@•r Œpr pAero en”
30 y• y• b•llAm es”sb• yKn etAmAed•r öit ey &u“im b•leb•/ 'ek• smu@• pAr h•eyù ŒAmAed•r j“‘ t•
G•web• Žb•M öBu˜ etAmAed•r ey sb• ib•iB˜å j“Aitr ineyù ŒAseb• yAet ŒAmr• t• Znet pA” o es”
iþ ˆtIyù ib•b•r, 30:14-31:17 204

mt k•Aj“ k•ret pAir.¾ 14n•/ es b•Ak•Y etAmAed•r Kub• etAmAed•r seÒ˜ ŒAeCn. itin etAmAed•r eCe¼ yAeb•n
k•AeC/ etAmAed•r mueK o h•äd•eyù reyùeC y•et t• n••b•• h•tAz k•reb•n n•.®
7
pAln k•ret pAr. tKn emAiz smˆS˜ÿ ”•S•ˆó Aeyùelr sAmen iyeh•AzUyeù k••
15
''ŒAj“ j“Ib•n o m]&u“Y ŒTb•• B˜Al o meª•r efek• b•leln/ ''z)˜ h•o/ sAh•s k•r. ey ed•z öBu˜
meD•Y etAmAed•r Žk•iw menAnIt k•ret id•eyùiù C. 16öBu˜ Žed•r pUb•Rpur¨xed•r ed•eb•n b•el öit|•A k•eriCeln/
etAmAed•r ö½Vrek• B˜Alb•Aset/ t¡Aek• Œnusr, Žb•M &u“im tAed•r esKAen ineyù yAeb• Žb•M es” ed•z tAed•r
t¡Ar smˆS˜ÿ ŒA|•A/ ib•iD• o inyùmsk•l pAln k•ret ŒiD•k•Ar k•rAeb•. 8öBu˜ etAmAyù pT ed•KAeb•n/ itin
ŒAj“ ŒAim etAmAed•r ŒA|•A k•riC. tAh•el etAmrA inej“” etAmAr seÒ˜ ŒAeCn. itin etAmAek• CA¼eb•n
b<•Ac•eb• Žb•M etAmAed•r j“Ait ŒAro b•]iß“ pAeb•/ Žb•M n• b•• tYAg k•reb•n n•. éiü‚•–˜ÿ• ek•Ar n•/ B˜yù epeyùA
ey ed•z ŒiD•k•Ar k•ret yA•C/ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr n•.®
es” ed•ez etAmAed•r ŒAzIbR•Ad• k•reb•n. 17ik••–˜Þ yid•
etAmrA öBu˜r eTek• etAmAed•r h•äd•yù iP•ireyù nAo emAiz iz(•AÙil ilipb•ß “ k•reln
9
Žb•M t¡Ar k•T• Znet sµ•åt n• h•o/ yid• Œ‘ ed•b•tAr tArpr emAiz es” iz(•AÙil ileK yAj“k•ed•r
pUj“A o esb•• k•rAr j“‘ mniS˜îr k•er TAk•/ 18tAh•el h•Aet id•eln. yAj“k•r• iCl elib• egAþIr elAk•/ yAed•r
etAmrA Db•Ms h•eb•. ŒAim etAmAed•r sAb•D•An k•er k•Aj“ iCl öBu˜r c•¢i)˜r es” isª•uk• b•h•n k•r•. emAiz
id•i•C/ yid• etAmrA öBu˜r eTek• h•äd•yù iP•ireyù nAo ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ öb•I,ed•r k•AeCo iz(•AÙil id•eln.
teb• y£•n $ nd•Ir Œpr pAerr ey ed•ez etAmrA öeb•z 10
tArpr emAiz tAed•r Ž” ŒA|•A id•eyù b•leln/
k•rAr j“‘ öˆS˜Þt/ esKAen etAmr• d•IG•Rj“Iib• h•eb• ''öetYk• sAt b•Cerr ezex/ mui)˜r b•Cer ŒTRAí
n•. ku•iwrb•As Ÿíseb•r smyù/ 11ey smyù ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ
19
''ŒAj“ Ž” é” peTr meD•Y ey ek•An Žk•iw el•k• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr menAnIt ˆS˜îAen öBu˜r
eb•eC enoyùAr sueyAg etAmAed•r ed•oyù• h•eyùeC ŒAr sAeT sA(•Aí k•ret ŒAseb•/ es” smyù &u“im Œb••”
ŒAk•Az o p]iTb•Iek• ŒAim Ž” ib•xeyù sA(•I rAKiC. Ž” iz(••Ùil elAek•ed•r k•AeC pAW k•reb• yAet
etAmr• j“Ib•n• b•• m]&u“Y eb•eC inet pAer•. öTmiw tAr• t• Znet pAyù. 12sk•l pur¨x/ S˜¤IelAk•/
menAnIt k•rel etAmr• ŒAzIbR•Ad• pAeb•. yid• etAmrA izZed•r Žb•M etAmAed•r meD•Y b•Ask•ArI ib•ed•zIed•r
Œpriw menAnIt k•r tAh•el ŒAseb• ŒiB˜zAp. sutrAM Œb••” Žk•sAeT j“e¼• k•reb•. tAr• Ž”sb• iz(••
j“Ib•n menAnIt k•r/ tAh•el etAmrA Žb•M etAmAed•r Zneb• o etAmAed•r öBu˜ ö½V•rek• sµ•åAn k•ret izKeb•.
s•–˜ÿAenr• b<•Ac•eb•. 20etAmrA Œb••” etAmAed•r öBu˜ tKn tAr• b•Yb•S˜îAr ey ey ib•xyù ŒAeC tAr sb•”
ö½Vrek• B˜Alb•Aseb• o t¡Ar b•AD•Y h•eb•. t¡Aek• pirtYAg pAln k•ret pAreb•. 13Ÿ%rpur¨xrA yid• iz(•AÙil
ek•Ar n•/ k•Ar, öBu˜” etAmAed•r j“Ib•n; Žb•M öBu˜ n• ej“en TAek• teb• tArAo Zneb• Žb•M öBu˜
etAmAed•r pUb•Rpur¨x Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• Žb•M yAek•Ab•ek• etAmAed•r ö½Vrek• sµ•åAn k•ret izKeb•. tAr• ytid•n
ey ed•z id•et öit|•A k•eriCeln/ es” ed•ez itin etAmAr ed•ez b•As k•reb• ttid•n öBu˜ek• sµ•åAn k•reb•.
etAmAed•r d•IG•Rj“Iib• k•reb•n.® zIç•” etAmr• y£•$n nd•I pAr h•eyù es” ed•z ŒiD•k•Ar
k•reb•.®
n&“u n ent• iyeh•Azy U ù
öB˜u emAiz o iyeh•Azy
31 ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r Ž” sb• k•T•
b•l• ezx h•el/ 2emAiz b•leln/ ''ŒAmAr b•yùs
ŽKn 120 b•Cr. ŒAim ŒAr etAmAed•r pirc•Aln•
14
U eù k• fAk•eln
öBu˜ emAizek• b•leln/ ''ŽKn etAmAr m]&u“Yr
smyù h•eyù ŽeseC. iyeh•AzUyùek• ineyù smAgm t¡Ab•ur
k•ret pArb• n•. öBu˜ ŒAmAyù b•eleCnÉ '&u“im y£•$n k•AeC Žs. ŒAim b•lb• iyeh•AzUyùek• ik• k•ret h•eb•.®
nd•I pAr h•eyù yAeb •n•.¾ 3 ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r elAek•ed•r tA” emAiz o iyeh•AzUyù smAgm t¡Ab•uet egeln.
es” ed•ez pT ed•iKeyù ineyù yAeb•n. öBu˜ etAmAed•r 15
öBu˜ es” t¡Ab•ur k•AeC emG•ˆS˜ÿe•µ˜õr d•zRn id•eln.
j“‘ Ž” smˆS˜ÿ j“Aitek• Db•Ms k•reb•n Žb•M etAmr• es” emG•ˆS˜ÿ•µ˜õ t¡Ab•ur d•rj“Ayù d¡•Ai¼eyù r”el•. 16öBu˜
tAed•r ed•z iCineyù eneb•. öBu˜r öit|•• ŒnusAer emAizek• b•leln/ "&u“im zI•G•ó” mAr• yAeb• Žb•M &u“im
iyeh•AzUyù etAmAed•r pT ed•KAeb•n. etAmAr pUb•Rpur¨xed•r k•AeC egel pr Ž” elAek•r•
4
"öBu˜ sIeh•An Žb•M og Ž” ”emArIyù rAj“Aed•r ŒAmAr öit ib•ˆ½VS˜ÿ TAk•eb• n•. ŒAim tAed•r sAeT ey
Db•Ms k•er tAed•r öit Žb•M tAed•r ed•ezr öit y• c•¢i)˜ k•eriC t• tAr• eB˜eÒ˜ eP•leb•. tAr• ŒAmAyù
k•eriCeln Žed•r öito tA” k•reb•n. 5Ž” smˆS˜ÿ pirtYAg k•er ey ed•ez yAe•C es” ed•ezr mUi%$ed•r
j“Aitek• h•ArAet öBu˜ etAmAed•r sAh•AyY k•reb•n. ik••–˜Þ pUj“• k•reb•. 17es” smyù ŒAim tAed•r Ÿpr ŒtY•–˜ÿ
ŒAim etAmAed•r y• y• k•ret b•il tAr sb•” etAmr• ß*uß“ h•b• Žb•M tAed•r pirtYAg k•rb•. ŒAim tAed•r
tAed•r öit ek•Ar. 6#â Žb•M sAh•sI h•o/ Ï smˆS˜ÿ sAh•AyY k•ret ŒˆS•VˆIk•Ar k•rb• ŒAr tAr• Db•Ms h•eb•.
elAek•ed•r B˜yù epeyùA n•? k•Ar, öBu˜ etAmAed•r ö½Vr tAed•r öit b•æib•D• B˜yù¿•r G•wn• G•web•/ tAr• Œenk•
205 iþ ˆtIyù ib•b•r, 31:18-32:14
k•eXo p¼eb•. tKn tAr• b•leb•/ 'ŒAmAed•r öit emAizr gAn
30
Ž”sb• ŒmÒ˜l G•weC k•Ar, ŒAmAed•r ö½Vr ŒAmAed•r ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAk• Žk• j“AyùgAyù j“e¼•
seÒ˜ en”.¾ 18es” smyù ŒAim tAed•r sAh•AyY k•rb• h•el emAiz tAed•r j“‘ Ž” gAenr sb•wA” gA”elnÉ
nA•k•Ar, tAr• mª• k•Aj“ k•reb• Žb•M Œ‘ edb•tAed•r
pUj“A k•reb•.
19
''tA” Ž” gAnw• ileK nAo Žb•M ”•S•óˆAeyùelr
elAek•ed•r t• ezKAo. tAed•r Ž” gAn gA”et ezKAo/
32 2
''ŒAk•Az/ ŒAim y• b•il ezAn. p]iTb•I/ ŒAmAr
mueKr k•T• ezAn.
ŒAm•r Ÿped•z b•]iXr mt J“reb•/ eymn izizr
tAh•el Ž” gAn ”•S•óˆAeyùelr elAek•r ib•r¨eß“ ŒAmAr pe¼ mAiwr Ÿper/ b•]iXr D•ArA G•Aesr Ÿpr pe¼/
sA(•I h•eb•. 20ŒAim tAed•r pUb•Rpur¨xed•r ey ed•z ed•b• eymn sb•uj“ gACpAlAr Ÿpr b•]iX nAem.
b•el öit|•A k•eriClAm/ ŒAim tAed•r es” ed•ez 3
k•Ar, ŒAim öBu˜r nAm öc•Ar k•rb•. etAmr• ö½Verr
ineyù yAb•. es” ed•z Ÿ%m ib•xeyù pirpU,R ŒAr tAr• özMsA k•r?
4
y• c•Ayù tA”-” eKet epel tAr• h•äXpuX h•eb• ik••–˜Þ qzl :öBu˜ò Žb•M t¡Ar k•Aj“o ߨiwh•In? k•Ar,
tKn tAr• G•eu r b•seb• Žb•M Œ‘ ed•b•tAr esb•• k•reb•. t¡Ar pTsk•l ‘AyY? ö½Vr stY Žb•M ib•½VAs´. itin
tAr• ŒAmAr k•AC eTek• dU•er ser yAeb• Žb•M ŒAmAr mÒ˜lmyù o sí .
inyùm eB˜eÒ˜ eP•leb•. 21tKn tAed•r öit b•æ B˜yù¿•r 5
sitY etAmr• t¡ A r s•–˜ÿ A n no. etAmAed•r
G•wnA G•web•. tAr• Œenk• k•eX p¼eb•. es” smeyù pApsk•l t¡Aek• k•luixt k•er. etAmr• ib•pTgAmI
tAed•r elAek•ed•r Ž” gAn men p¼eb• Žb•M tAr• imeTYb•Ad•I.
tAed•r Bu˜l b•uJ“eb•. ŒAim tAed•r ey ed•z ed•b• b•el 6
Ž”B˜Aeb• ik• etAmrA öBu˜ etAmAed•r öit y• y•
öit|•A k•eriClAm es” ed•ez ŽKno ineyù yA”in/ k•ereCn t• pirezAD• k•rÀ etAmr• ˆS˜îÝlb•uiß“•/ eb•Ak••
ik••–˜Þ ŒAim j“Ain esKAen tAr• ik• k•rAr pirk•Â˜¯n• elAk•. öBu˜” etAmAed•r ipt•. itin etAmAek• qtrI
k•reC.® k•reln. itin” etAmAr s]iXk•t$•. itin” etAmAr
22
tA” es” id•en” emAiz es” gAn ilKeln Žb•M B˜Ar b•h•n k•ern.
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r t• ezKAeln. 7
S•år, k•r b•æ pUeb•R ik• G•ewiCl. b•æ b•Cr ŒAeg
23
tKn öBu˜ nUenr pu^ iyeh•AzUyeù k• b•leln/ ''z)˜ ey sb• G•wn• G•ewiCl tA men k•er ed•K. etAmAr
h•o/ sAh•s k•r. ŒAim ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ey ed•z ed•b• iptAek• ij“|•As• k•r/ itin etAmAek• b•leb•n. etAmAr
b•el öit|•A k•eriC/ es” ed•ez &u“im tAed•r ineyù öb•I,ed•r ij“e|•s k•r/ t¡Ar•o etAmAek• b•leb•n.
8
yAeb• ŒAr ŒAim etAmAr sAeT TAk•b•.® prAípr p]iTb•Iet elAek•ed•r p]Tk• k•ereCn.
itin öetYk• j“Aitek• t¡Ar inej“r ed•z id•eyùeCn.
emAiz ”•S•ˆó Aeylù Iyeù d•r stk•$ k•er id•eln es” sb• j“Aitr j“‘ ö½Vr” sImAerK• ini£•X$ k•ereCn/
24
Ž” smˆS˜ÿ iz(•• emAiz y ˆÍ sh•k•Aer Žk•iw b•”eyù ö½Verr s•–˜ÿAned•r sMKY• ŒnusAer” k•ereCn.
ilKeln. 25ŒAr t• elK• ezx h•el/ itin elb•Iyùed•r 9
öBu˜r elAek•rA” t¡Ar ŒiD•k•Ar? yAek•Ab• öBu˜r”.
Žk•iw ŒAed•z id•eln. :Ž” elb•Ieyùr• öBu˜r c•¢i)˜r 10
öBu˜ yAek•Ab•ek• mr¨BU˜imet Žk• b•AtAs tAi¼t
isª•u k • b•eyù ineyù eyt.ò emAiz b•leln/ ed•ez epeln. öBu˜ yAek•Aeb•r t%ÑAb•D•Aenr j“‘ tAek•
26
''b•Yb•S˜îApuˆS˜ÿk• b•” ineyù öBu˜ etAmAed•r ö½Verr eb•Xn k•reln. t¡Ar inej“r ec•AeKr tArAr mt tAek•
c•¢i)˜r isª•uek•r pAez rAK. tAh•el t• etAmAed•r r(•• k•reln.
ib•r¨eß“ sA(•I h•eb•. 27ŒAim j“Ain etAmr• Kub• 11
ögl pAKI tAr zAb•k•ed•r b•As• eTek• eWel
Žk•Ù¡eyù/ etAmr• etAmAed•r mt k•er j“Ib•n ed•yù eyn tAr• Ÿ¼et ezeK. zAb•k•ed•r r(•• k•ret
k•AwAet c•Ao. ed•K ŒAim etAmAed•r sAeT es tAed•r sAeT ŒAk•Aez oe¼. tAed•r D•ret es
TAk•Ak•AlIn” etAmr• öBu˜r b•AD•Y h•et ŒS•VˆIk•Ar tAr pAK• ib•ˆS˜ÿAr k•er/ tArA pe¼ egel es tAed•r
k•eriCel. tA” ŒAim j“Ain ey ŒAmAr m]&u“Yr pro fAnAr Ÿpr b•h•n k•er inrApd• ˆS˜îAen ineyù yAyù. öBu˜
etAmr• t¡Ar b•AD•Y h•et ŒS•VˆIk•Ar k•reb•. 28etAmAr iWk• es”rk•m h•eln.
pirb•AregAþIr smˆS˜ÿ Ÿ•c•pd•S˜î k•mRc•ArI o entAed•r 12
öBu˜ Žk•A” yAek•Ab•ek• pT ediKeyù ineyù egeln.
Žk• j“AyùgAyù j“e¼A k•er•. ŒAim tAed•r Ž” sb• ek•An ib•j“AtIyù ed•b•t• tAek• sAh•AyY k•erin.
13
ib•xyù b•lb• Žb•M tAed•r ib•r¨eß“ ŒAk•Az o p]iTb•Iek• pAb•RtY ed•z ŒiD•k•Ar k•ret itin yAek•Ab•ek•
sA(•I k•reb••. 29ŒAim j“Ain ŒAmAr m]&“u Yr pr etAmr• pirc•Aln• k•reln. yAek•Ab• e(•etr zs´ sMýh•
mª• h•eyù p¼eb•. ŒAim eyB˜Aeb• ŒA|•A k•eriC tAr k•reln. öBu˜ tAek• pATerr eTek• mD•u Žb•M z)˜
eTek• etAmr• dU•er ser yAeb•. B˜ib•`et etAmAed•r pATerr eTek• j“lpA”eyùr etl id•eln.
ŒmÒ˜l h•eb•. k•Ar, öBu˜ ey k•Aj“ mª• b•eln etAmr• 14
öBu˜ ”•S•óˆAeyùlek• id•eln egA-pAl h•et Ÿípå
es” sb•” k•ret c•Ao Žb•M etAmAed•r mª• k•Aej“r mAKn Žb•M emxpAelr éD•. itin ”•S•óˆAeyùlek• id•eln
þˆAr• t¡Aek• Œs•–˜ÞX k•r. emAw•-esAw• emx o CAgl; b•Azenr esr• emx Žb•M
iþ ˆtIyù ib•b•r, 32:15-42 206
28
imih• Ÿík]•X gemr ŒAwA. etAmr• ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• ''”•S•óˆAeyùelr• elAek•r• eb•Ak••/ tAr• eb•AeJ“ n•.
29
@•A(•Ars/ lAl re[˜r @•A(••rs pAn k•rel. yid ZD•u tAr• |•Anb•An h•t teb• b•uJ“t. tAr•
15
ik••–˜Þ iyZrä, h•äXpuX h•el x¡Ae¼r mt pd•AG•At b•uJ“t tAed•r öit ik• G•wet pAer?
30
k•rl. :ç<•/ etAmAed•r epw B˜er KAoyùAenA h•eyùiCl? Žk•j“n elAk• ik• k•Kno 1/000 elAk•ek• tAi¼eyù
etAmr• puX o emd•yu)˜ h•el.ò tKn es tAr inmRAtA/ id•et pAerÀ éj“n ik• k•Kno 10,000 elAk•ek• pAlAet
tAr ö½Vrek• pirtYAg k•rl. ey !zl tAek• pir^A, b•AD•Y k•ret pAerÀ Ž”sb• tKn” G•ew yKn öBu˜
k•eriCl tAr eTek• pAlAl. tAed•r zߨr h•Aet smpR, k•ern? Ž”sb• tKn”
16
öBu˜r elAek•rA” t¡Aek• öxRAi–•Vˆt k•rl. tAr• G•ew yid• qzl* tAed•r d•Aesr mt ib•ß*yù k•er ed•n?
31
Œ‘ ed•b•tAr pUj“A k•rl? es” sb• B˜yù¿•r ed•b•tAr ŒAmAed•r zߨed•r ey 'qzl¾ t• ŒAmAed•r qzelr
pUj“A k•er tArA ö½Vrek• ß*uß“ k•rl. mt b•lb•An nyù? Žmnik• ŒAmAed•r zߨrAo esw•
17
tAr• BU˜ted•r Ÿe£•e• b•ild•An ŸísgR k•rl/ j“Aen?
32
yAr• ö½Vr iCl n•. Ï ed•b•tAr• iCl n&u“n/ yAed•r tAed•r @•A(•Alt• sed•Aemr @•A(•Alt• h•et Žb•M
tAr• j“Ant n•. Ï sb• n&u“n ed•b•tAed•r tAed•r G•emArAr e(•t h•et Ÿípå. tAed•r @•A(•A P•l
pUb•Rpur¨xrAo j“Ant n•. öA,nAzk• ib•exr mt.
18 33
ey ö½Vr etAmAr inm$At• t¡Aek• &u“im pirtYAg tAed•r @•A(•Ars sAepr ib•exr mt.
k•rel/ ey ö½Vr etAmAyù j“Ib•n d•An k•reln t¡Aek•
34
Bu˜el egel. ''öBu˜ b•eln/ 'ŒAim es” zAˆiS˜ÿ sÇ•ˆyù k•er rAKiC.
19
öBu˜ Žsb• ed•Keln Žb•M tAed•r öit öc•Ø ŒAim t• ŒAmAr B˜AØAer b•Þ“ k•er ereKiC?
ß*uß“ h•eln. t¡Ar pu^ k•‘ArA” t¡Aek• ß*uß“ k•rl? 35
tAr• ey sb• mª• k•Aj“ k•ereC tAr j“‘ ŒAim
20
tA” öBu˜ b•leln/ 'ŒAim tAed•r eTek• muK tAed•r zAiS˜ÿ ed•b•. ik••–˜Þ ŒAim es” id•enr j“‘ zAˆiS˜ÿ
iP•ireyù enb•/ tArpr ed•K• yAeb• ik• G•ew? tAr• sÇ•ˆyù k•er ereKiC yKn tAed•r p• ipCel yAeb•.
ib•r¨ß“Ac•ArI. tAr• ib•½VAsG•Atk• s•–˜ÿAn. tAed•r k•eXr smyù siåk•w. zIG•ó” tAed•r zAiS˜ÿ enem
21
tAr• ŒnI½Vr þˆArA ŒAmAek• öxRAi–•Vˆt k•rl. tAr• ŒAseb•.¾
Ïsb• ŒTRh•In mUi%$ qtrI k•er ŒAmAek• ß*uß“ k•rl. 36
öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r ib•c•Ar k•reb•n. tAr• t¡Ar
tA” ŒAim tAed•r meD•Y öxRA j“›˜åAb• Žmn elAek•ed•r d•As Žb•M öBu˜ yKn ed•Keb•n ey ß*Itd•As Žb•M S•VˆAD•In
þˆAr• yAr• ök]•tpe(• j“Ait nyù. ŒAim tAed•r Žk•iw elAek•rA zi)˜h•In Žb•M sh•Ayùh•In h•eyùeC tKn itin
éX j“Aitr þˆArA ß*uß“ k•rb•. tAed•r Ÿpr k•r¨,• öd•zRn k•reb•n.
22
ŒAmAr eß*AD• ŒAÙenr mt ‰ˆleb•/ t• k•b•err* 37
tKn öBu˜ b•leb•n/ 'tAed•r es” ed•b•tArA
gB˜Irtm ˆS˜îAno ‰ˆAileyù ed•eb•/ t• p]iTb•I o p]iTb•Iet ek•ATAyùÀ ek•ATAyù es” '!zl¾ yAr k•AeC ŒAšeyùr j“‘
Ÿípå sb•ik•C¢ ‰ˆAlAeb•/ t• pbR•tÙilr mUel ep<QeC tAr• C¢ew igeyùiClÀ
38
eswAo ‰ˆAlAeb•. es” ed•b•tAr• etAmAed•r b•ilr c•ib•R eB˜Aj“n k•rt
Žb•M epyù !neb•e†r @•A(•Ars pAn k•rt. Ï sb•
23
"ŒAim ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r Ÿpr s¿•w ŒAnb•. ŒAmAr ed•b•tArA” ŸeW Žes etAmAed•r sAh•AyY k•r¨k•? tArA”
smˆS˜ÿ b•A, tAed•r id•ek• ˆC¡¢¼b•. etAmAed•r r(•• k•r¨k•?
24 39
tAr• (u•D•Ayù erAg• h•eyù yAeb•. B˜yù¿•r sb• erAg '"ŽKn ed•K ŒAim ek•b•l ŒAim” ö½Vr? ŒAr
tAed•r Db•Ms k•er eP•leb•. ŒAim tAed•r ib•r¨eß“• b•‘ ek•An ö½Vr en”? ŒAim” b•D• k•ir/ ŒAim” j“Ib•n d•An
j“•–˜Þ pAWAb•. ib•xA)˜ sAp þˆAr• tAr• d•Mizt h•eb•. k•ir/ ŒAim ŒAG•At k•ir/ ŒAim” ˆsuS˜î k•ir. ŒAmAr
25
peT !s‘r• tAed•r h•tY• k•reb•. b•A¼Ir meD•Yo h•At eTek• ek•Ÿ k•AŸek• Ÿß“Ar k•ret pAer n•?
40
mh•AB˜yù ib•n•z k•reb•. !s‘r• yub•k• yub•tIed•r h•tY• ŒAim ŒAk•Aezr id•ek• ŒAmAr h•At &u“el Ž”
k•reb•. tAr• izZ o b•ß ] “ed•ro h•tY• k•reb•. öit|•A k•ir/ ŒAmAr Œn•–˜ÿj“Ib•n eymn iniü‚t es”
26
ŒAim ”•S•ó ˆ Aeyù l Iyù e d•r Db•Ms k•rAr k•T• iniü‚tB˜Aeb•” ŽÙil G•web•?
eB˜eb•iClAm/ yAet elAek• tAed•r k•T• Žk•d•m Bu˜el 41
ŒAim öit|•A k•riC/ ŒAim ŒAmAr öd•Iˆ¹ˆÿ trb•Air
yAyù? D•ArAelA k•rb•. tAed•r Ÿic•í zAiS˜ÿ ed•b•. ŒAim t•
27
i•k••–˜Þ ŒAim j“Ain tAed•r zߨrA ik• b•leb•. tAed•r id•eyù zߨed•r zAiS˜ÿ ed•b• Žb•M yAr• ŒAmAyù G•],• k•er
zߨr• b•uJ“eb• n•. tAr• b•¼A” k•er b•leb•/ ''öBu˜ tAed•r öitP•l ed•b•.
42
”•S•ˆó Aeyùlek• Db•Ms k•ern in/ ŒAmrA” ŒAmAed•r zi)˜et ŒAmAr zߨr• h•t h•eb• Žb•M tAed•r b•ª•I ih•sAeb•
j“yùI h•eyùiC?®¾ ineyù yAoyù• h•eb•. ŒAmAr tIr tAed•r re)˜ rA[˜Ab•.
ŒAmAr trb•Air tAed•r esnAed•r mATAÙil ek•ew eneb•.¾
qzl ö½Verr ŒAerk• nAm•. Žr ŒTR itin Žk• égR b•• z)˜smTR
k•b•r ŒTb•• ''izol¾¾ m]&u“Yr ˆS˜îAn•. inrApd•S˜îAn•.
207 iþ ˆtIyù ib•b•r, 32:43-33:12
43 4
j“AitgŠ/ etAmrA ö½Verr elAek•ed•r j“‘ ŒAnª• emAiz ŒAmAed•r ib•iD• id•eln. es” sb• iz(••
k•r? k•Ar, itin tAed•r sAh•AyY k•ern. t¡Ar d•Ased•r yAek•Aeb•r elAek•ed•r j“‘.
5
h•tYAk•ArIek• itin zAiS˜ÿ ed•n. itin t¡Ar zߨed•r es” smyù ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• o tAed•r entAr•
Ÿic•í zAiS˜ÿ ed•n. ŒAr Ž”B˜Aeb• itin t¡Ar ed•z o Žk• sAeT j“e¼A h•l/ ŒAr öBu˜ iyZräe,r :”•S•ˆó Aeyùelrò
öj“Aed•r pib•^ k•ern.® rAj“A h•eln?

emAiz elAek•ed•r tAr gAn ezKAeln räeb•e,r ŒAzIb•R Ad


44 6
tArpr emAiz Žes ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r Zineyù ''räeb•, eb<•ec• TAku•k•/ mAr• n• yAk•. ik••–˜Þ tAr
Zineyù Ž” gAenr smˆS˜ÿ k•TAÙil b•leln. nUenr pirb•AregAþIr elAk•sMKY• ŒÂ˜¯ eh•Ak•?®
pu^ iyeh•Aˆzy U ù emAizr sAeT iCeln. 45emAiz elAek•ed•r
Ž” ib•xeyù iz(•• ed•oyù• ezx k•er b•leln/ 46"ŒAim iyh•dÝ •Ar ŒAzIb•R Ad•
ŒAj“ ey sb• ŒAed•z id•lAm tAr öit etAmr• Œb••” 7iyh•Ýd•Ar ib•xeyù emAiz Ž” k•TA b•lelnÉ
menAeyAg ek•Ar Žb•M s•–˜ÿAned•ro iz(•• id•o eyn
tAr• b•Yb•S˜îAr smˆS˜ÿ ŒA|•A pAln k•er. 47eB˜eb•A n• ''iyh•Ýd•Ar entA sAh•AeyYr j“‘ öATRn• j“AnAel
Ž” sb• iz(•• Ùr¨ ˆ× h•In. tAr• etAmAr j“Ib•n? Ž”sb• öBu˜ tAr öATRn• Znun. t¡Ar elAek•ed•r k•AeC tAek•
iz(•A ŒnusrŠ k•rel etAmr• y£•$n nd•Ir opAerr ineyù ŒAsun. tAek• zi)˜zAlI k•er tAr zߨed•r
ed•ez d•IG•RRj“Iib• h•eb•Ñ ey ed•z etAmr• ŒiD•k•Ar h•ArAet sAh•AyY k•r¨n.®
k•reb•.®
elb•Ir ŒAzIb•AR d
neb•• pb•eR t emAiz 8
elb•Ir sµ•VˆeÞ“ emAiz Ž” k•T•Ùil b•lelnÉ
48
es” Žk•” id•en öBu˜ emAizr seÒ˜ k•T• b•leln.
itin b•leln/ 49''&u“im Œb•ArIm pb•eR t yAo. iyrIeh•Ar ''elib• etAmAr ök]•t Œnusr,k•ArI/ ¬rIm o
sAmen Œb•iS˜ît emAyùAb• ed•ezr neb•• pbR•et oeW•. &u“µ•åIm tAr sAeT reyùeC. m>sAet &u“im elb•Ir prI(••
tAh•el ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r b•sb•Aesr j“‘ ey k•nAn k•eriCel. mrIb•Ar j“elr D•Aer &u“im tAed•r prI(••
ed•z ŒAim tAed•r id•i•C/ t• &u“im ed•Ket pAeb•. k•er ömA, k•eriCel ey tAr• etAmAr.
50
&u“im es” pbR•et mAr• yAeb•. etAmAr B˜A” h•AerA,/ 9
tAr• etAmAr ib•xeyù” eb•zI y ͈zIl eh• öBu˜/
ey eh•Ar pb•Ret mArA igeyùiCl Žb•M tArpr tAr Žmnik• inej“ed•r pirb•Aerr eTek•o. tAr• tAed•r
in•ej“r elAek•ed•r seÒ˜ imilt h•b•Ar j“‘ c•el m•tAiptAek• Ÿep(•• k•ereC/ inej“r B˜A”ed•ro
igeyùiCl. &u“imo es”B˜Aeb•” pUbR•pur¨xed•r sAeT S•ˆV Ik•Ar k•er in. tAr• Žmnik• tAed•r izZed•r ib•xeyùo
sMg]h•It h•eb•. 51k•Ar, etAmr• éj“en” ŒAmAr ib•r¨eß“ menAeyAg k•er in. ik••–˜Þ tAr• etAmAr ŒAed•zsk•l
pAp k•eriCel. etAmr• k•Aed•ezr k•AeC mrIb•Ar j“elr pAln k•ereC. tAr• etAmAr b•eª•Ab•ˆS˜ÿ Œnusr,
D•Aer iCel/ eyw• isn mr¨BU˜imet reyùeC/ esKAen k•ereC.
10
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r sAmen etAmr• ŒAmAek• sµ•åAn tAr• yAek•Ab•ek• etAmAr zAsn iz(•• ed•eb•.
52
k•r in Žb•M ŒAmAek• pib•^ b•el mA‘ k•r in. tA” etAmAr b•Yb•ˆS˜î• o ŒA|•• ”•S•ˆó Aeyùlek• ib•iD• ed•eb•. tAr•
ŽKn etAmr• es” ed•z ed•Ket pAr/ y• ŒAim etAmAr sAmen D•up ‰ˆAlAeb•. etAmAr eb•d•Iet tAr•
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r id•i•C/ ik••–˜Þ etAmr• es” ed•ez eh•Amb•il ŸísgR k•reb•.
öeb•z k•ret pAreb• n•.® 11
öBu˜/ elb•Ir zi)˜ek• ŒAzIbR•Ad• k•r. tAr h•Aetr
k•Aj“ ýh•, k•r. yAr• tAed•r ŒAß*m, k•er tAed•r
emAiz elAek•ed•r ŒAzIb•R Ad• k•reln Db••Ms k•r. tAr zߨed•r prAij“t k•r/ eyn zߨr•

33 m]&u“Yr pUeb•R ö½Verr elAk• emAiz/ ”•S•óˆAeyùelr ŒAr k•Kno iP•er ŒAß*m, k•ret n• pAer.®
elAek•ed•r Ž” sb• b•el ŒAzIbR•Ad• k•reln É
ib•‘AmIenr ŒAzIb•R Ad•
2
''öBu˜ sInyù pb•Rt h•et Želn/ esyùIerr egAD•Uil 12
ib•‘AmIenr sµ•VˆeÞ“• emAiz b•lelnÉ
eb•lAyù eyn ŒAel• Ÿid•t h•l. pAr, pb•Rt h•et eyn ''öBu˜ ib•‘AmInek• B˜Alb•Aesn. ib•‘AmIn inrAped•”
ŒAel• ‰ˆel ŸWel•. öBu˜ t¡Ar 10/000 pib•^ j“nek• t¡Ar k•AeC TAk•eb•. öBu˜ sb•smyù tAek• r(•Aˆ k•ern
t¡Ar seÒ˜ ineyù Želn. ö½Verr prAß*mI !s‘r• Žb•M öBu˜ tAr ed•ez b•As k•reb•n.® *
t¡Ar pAez iCl.
3
ç<A/ öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r B˜Alb•Aesn. smˆS˜ÿ pib•^ öB˜u ÖÖÖ k•reb•n ŒA(•irk• ŒeTR/ "Žb•M ŽKn itin t¡Ar é”
elAek•r• t¡Ar h•Aet reyùeC. tAr• t¡Ar c•r,tel b•es k<•AeD•r meD•Y b•As k•reb•n•.® Žiw s•µ˜õb•t> eb•AJ“Ayù ey ib•‘AmIn
Žb•M iyh•Ýd•Ar BU˜KeØr meD•Yr sImAe•–˜ÿ ej“r¨zAelem öBu˜r miª•r
t¡Ar iz(•Ask•l ezeK? h•eb••.
iþ ˆtIyù ib•b•r, 33:13-34:8 208
eyAexeP•r ŒAzIb•R Ad• "pu^ed•r meD•Y ŒAezr” sb•ec•eyù ŒAzIbR•Ad•öAˆ¹ˆÿ.
13
eyAexeP•r sµ•VˆeÞ“• emAiz b•lelnÉ es tAr B˜A”ed•r meD•Y iöyù eh•Ak•/ es tAr p• etel
''öBu˜ eyAexeP•r ed•zek• ŒAzIbR•Ad• k•r¨n. öBu˜ D•ueyù ink•.
25
tAed•r mATAr Ÿperr ŒAk•Az eTek• b•]iX b•x$An ŒAr etAmAr d•rj“Ayù elAh•Ar o tAmAr !trI tAl•
pAeyùr tlAr mAiw eTek• j“l id•n. Ju“leb•. etAmAr smˆS˜ÿ j“Ib•en &u“im h•eb• zi)˜mAn.®
14
sUy$ tAed•r eyn B˜Al P•l ed•yù. öetYk• mAes”
eyn Ÿ%m P•l h•yù. emAiz ö½eV rr özMs• k•reln
15 26
purAtn pb•Rt sk•l o igirmAl•Ùil eyn Ÿ%m ''eh• iyZrä,/ ö½Verr mt ŒAr ek•Ÿ en”? ö½Vr
Ÿ%m P•l ed•yù. etAmAek• sAh•AyY k•ret t¡Ar egQreb• emeG• ŒAerAh•Š
16
p]iTb•I eyn tAr Ÿík]•X ib•xyùÙil eyAexP•ek• k•er ŒAk•Aezr mD•Y id•eyù ŒAesn?
27
ed•yù. eyAexP•ek• tAr B˜A”eyùed•r eTek• ŒAlAd•• k•r• ö½Vr ic•rj“Iib•. itin” etAmAr inrApd• S˜îAn.
h•eyùiCl. tA” ‰ˆl•–˜ÿ eJ“Aepr öBu˜ t¡Ar Ÿík]•X ib•xyù ö½Verr prAß*m ic•rk•Al ˆS˜îAyùI? itin” etAmAek• r(••
sk•l eyAexP•ek• id•n. k•ern. ö½Vr etAmAr zߨek• etAmAr ed•z tYAg k•ret
17
eyAexP• zi)˜zAlI x¡Ae¼r mt. tAr é” pu^ b•AD•Y k•reb•n. itin b•leln/ 'zߨek• Db••Ms k•er•?¾
28
x¡Ae¼r é” ize[˜r mt. tAr• Œ‘ j“Aitr elAek•ed•r sutrAM ”•S•óˆAeyùl inrAped• b•As k•reb•/ yAek•Aeb•r
tA” id•eyù ŒAß*mŠ k•reb• Žb•M tAed•r p]iTb•Ir ezx kU•p tAed•r” ŒiD•k•Aer. tAr• zes´r o @•A(•Aresr
öA•–˜ÿ pyR••–˜ÿ eWel ineyù yAeb•. ç<A/ es” izM é”iw ed•z pAeb•. ŒAr es” ed•z pAeb• öc•¢r b•]iX.
”•Pó•iyùemr d•z h•Aj“Ar el•k• Žb•M mn>izr h•Aj“Ar 29
”•S•óˆAeyùl/ &u“im ŒAzIbR•Ad•öAˆ¹ˆÿ/ ŒAr ek•An j“Ait
elAk•.® etAmAr mt nyù. öBu˜ etAmAr pir^A, sAD•n k•reln.
öBu˜ FAelr mt etAmAek• r(•A k•ern. öBu˜ zi)˜zAlI
sb•l
U eU nr o ”xAKerr ŒAzIb•R Ad• trb•Airr mt. etAmAr zߨr• etAmAyù B˜yù pAeb• Žb•M
18
sb•UlUn sµ•VˆeÞ“• emAiz b•lelnÉ &u“im tAed•r pib•^ ˆS˜îAnÙil d•Kl k•reb•?®
''sb•UlUn/ ŒAniª•t h•o/ yKn &u“im b•A”er yAo.
”xAKr/ ŒAniª•t h•o/ etAmAr b•Aesr t¡Ab•uet. emAiz mAr• egeln
19
tAr• elAek•ed•r pbR•et efek• ineyù yAeb•. esKAen
tAr• yTAyT b•il ŸísgR k•reb•. tAr• smu@• eTek•
sµpd• Žb•M smu@•tw eTek• Ù¹ˆÿD•n ŒAh•r, k•reb•.®
34 emAiz neb•• pb•Ret ŸWeln. itin emAyùAeb•r
y£•n
$ ŸptYk•• eTek• ipsag•r c•¼ Ý Ayù ŸWeln.
Žw• iCl y£•$enr D•Aer iyrIeh•Ar Œpr pAer. öBu˜
emAizek• igilyùd• eTek• d•An pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ ed•z
gAed•r j“‘ ŒAzIb•AR d• ed•KAeln.
20
gAd• sµ•VˆeÞ“• emAiz b•lelnÉ 2
öBu˜ tAek• nˆ¹ˆÿAil/ ”•Pó•iyùm o mn>izr smˆS˜ÿ
''ö½Verr özMs• eh•Ak• iyin gAd•ek• Žk• ib•zAl ed•z ed•KAeln. itin BU˜mD•YsAgr pyR•–˜ÿ iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ
BU˜KØ id•eln? gAd• isMeh•r mt/ es Zeyù pe¼ Œep(•A ed•z ed•KAeln. 3öBu˜ emAizek• enegB˜ S˜îAniw Žb•M
k•er. tArpr ŒAß*m, k•er pZed•r iCå iB˜å k•er. esAr eTek• ey ŸptYk•• eKju“r gAeCr zh•r iyrIeh••
21
es inej“r j“‘ Ÿ%m ŒMz menAnIt k•er rAj“Ar •c•el egeC tAo ed•KAeln. 4 öBu˜ emAizek• b•leln/
mt inej“r ŒMz enyù. elAek•ed•r entAr• tAr k•AeC ''Ž” es” ed•z/ yAr ib•xeyù ŒAim Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• o
ŒAes. öBu˜ y• B˜Al b•eln es tA” k•er. es ”•S•ˆóAeyùelr yAek•Aeb•r k•AeC öit|•A k•eriClAm. ŒAim b•eliClAm/
elAek•ed•r j“‘ y• ‘AyY tA” k•er.® 'Ž” ed•z ŒAim etAmAr Ÿ%rpur¨xed•r ed•b•. ŒAim
etAmAyù es” ed•z ed•Ket id•eyùiC/ ik••–˜Þ &u“im esKAen
d•Aenr ŒAzIb•R Ad• eyet pAreb• n•.®
22
d•An sµ•VˆeÞ“ emAiz b•lelnÉ 5
tArpr öBu˜r d•As emAiz emAyùAb• ed•ez mAr•
''d•An isMh• zAb•k•/ es b•Azn eTek• lAP• ed•yù.® egeln. Ž” rk•m” ey G•web• t• öBu˜ emAizek•
j“AineyùiCeln. 6öBu˜ emAizek• emAyùAb• ed•ez k•b•r•
nˆ¹ˆAÿ ilr ŒAzIb•R Ad• id•eln. Žiw iCl qb•íipeyùAerr sAmenr ŸptYk••.
23
nˆ¹ˆÿAil sµ•VˆeÞ“ emAiz b•lelnÉ ik••–˜Þ ŒAj“o elAek• j“Aen n• emAizr k•b•rw• iWk•
''nˆ¹ˆÿAil &u“im Œenk• Ÿ%m ib•xyù pAeb•. öBu˜ stY ek•ATAyù reyùeC. 7mArA yAb•Ar smyù emAizr b•ys ù h•eyùiCl
stY” etAmAyù ŒAzIbR•Ad• k•reb•n. gAlIl ôed•r ed•z 120 b•Cr. itin ŒAegk•Ar mt” z)˜ smTR iCeln
&u“im” pAeb•.® Žb•M tAr ec•AKo (•I, h•eyù yAyùin. 8 ”•S•óˆAeyùelr
elAek•r• 30 id•n D•er emAizr j“‘ ezAk• k•eriCeln.
ŒAezerr ŒAzIb•R Ad• es” ezAek•r smyù ek•ew n• yAoyù• pyR•–˜ÿ tAr• emAyùAb•
24
ŒAezr sµ•VˆeÞ“• emAiz b•lelnÉ ed•ezr y£•$n ŸptYk•Ayù k•AwAeln.
209 iþ ˆtIyù ib•b•r, 34:9-12
iyeh•Azy
U ù n&“u n ent• h•eln n•. öBu˜ emAizr sAmn•sAmin ŒAlAp k•retn. 11öBu˜
9
emAiz iyeh•AzUeyùAr Ÿper tAr h•At ereK tAek• emAizek• imzr ed•ez mh•• prAß*emr ŒelQik•k• k•Aj“
n&u“n ent• ih•sAeb• menAnIt k•eriCeln. ŒAr tKn k•ret pAiWeyùiCeln. P•erQ,/ tAr Ÿ•c•pd•S˜î k•mRc•ArI
nUenr pu^ iyeh•AzUyù ö|•Ar ŒA ™Ayù pU,R h•eyùiCeln. o imzerr smˆS˜ÿ elAk• es” sb• ŒelQik•k• k•Aj“
tA” ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• iyeh•AzUeyùAr k•TAr b•AD•Y ed•eKiCl.
h•et lAgl. öBu˜ emAizek• y• ŒA|•A k•eriCeln tAr• 12
ŒAr ek•An B˜Ab•b•Ad•I emAizr mt Žt prAß*emr
es” mt k•Aj“ k•ret TAk•l. o ŒAü‚yR k•Aj“ k•ern in. ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ el•k•
10
emAizr mt ”•S•óˆAeyùel ŒAr ek•An B˜Ab•b•Ad•I iCl tAr mh•An k•Aj“Ùil ed•eKiCl.
210

iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ •

ù j“Aitek• enï ˆ× id•et ö½rV iyeh•Azy


”•S•ˆó Aeyl U eù k• ed•ez” yAb• ey ed•z S•ˆV yMù öBu˜ etAmAr ö½Vr etAmAed•r
menAnynù k•reln d•An k•ereCn.¾®
emAiz iCeln öBu˜rˆ d•As. t¡Ar sh•k•ArI iCeln 12

1 nUenr pu^ iyeh•AzUyù. emAizr m]&u“Yr pr öBu˜


tArpr iyeh•AzUyù räeb•, o gAd• pirb•AregAþIr
seÒ˜ Žb•M mn>ized•r ŒeDR•k• pirb•AregAþIr seÒ˜
iyeh•AzUyùek• b•leln/ 2"ŒAmAr d•As emAiz mAr• egeC. k•T• b•leln. itin b•leln/ 13''men ereKA •öBu˜r
ŽKn &u“im Ž”sb• elAek•ed•r ineyù y£•$n nd•I epireyù d•As emAiz etAmAed•r ik• b•eleCn. itin b•eliCeln/
yAo. etAmAed•r es” ed•ez eyet h•eb• eyw• ŒAim öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r TAk•Ar j“‘ j“Ayùg•
etAmAed•r ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r id•i•C. 3ŒAim emAizek• ed•eb•n. öBu˜” etAmAed•r es” ed•z d•An k•reb•n.®
eymn öitš¨it id•eyùiClAm/ es”rk•mB˜Aeb•” esKAen 14
b•ˆS˜Þt/ y£•$n nd•Ir pUb•R tIerr ed•ziw ”itmeD•Y”
etAmr• pd•ApR , k•reb•. es”sb• j“Ayù g • ŒAim emAiz etAmAed•r sµöd•An k•ereCn. etAmAed•r S˜¤I-
etAmAed•r ed•b•. 4ih•%Iyùed•r smˆS˜ÿ j“im/ mr¨BU˜im Žb•M pu^rA/ etAmAed•r pZr• esKAen TAk•eb•. ik••–˜Þ
ilb•AenAn eTek• Zr¨ k•er mh•And•I :P•rAí nd•Iò pyR•–˜ÿ etAmAed•r !s‘r• eyn Œb••” etAmAed•r B˜A”eyùed•r
etAm•ed•r h•eb•. ŽKAn eTek• piü‚em BU˜mD•YsAgr/ ineyù y£•$$n nd•I epireyù yAyù. yueß“•r j“‘ sk•el”
:eyKAen sUyR ŒˆˆS˜ÿAc•el nAemò Ð smˆS˜ÿ BU˜KØ” ej“en• !trI eTek•A. es ed•ezr d•Kl inet tAed•r sb•Rök•Ar
etAmAr h•eb•. 5 emAizr seÒ˜ ŒAim eymn iClAm sAh•AyY ek•AerA. 15öBu˜ etAmAed•r ib•šAemr j“‘ S˜îAn
etAmAr seÒ˜o ŒAim iWk• etmin TAk•b•. ek•Ÿ etAmAek• k•er id•eyùeCn. itin etAmAed•r B˜A”eyùed•r j“e‘o
ek•Anid•n r¨Ket pAreb• n•. ŒAim etAmAek• eCe¼ es” Žk•” b•Yb•S˜î• k•reb•n. ytid•n n• tArA tAed•r
k•KenA” yAb •n•. ŒAim etAmAek• k•KenA” tYAg k•rb• ö½Vr öd•% es” ed•z p•e•C etAmr• tAed•r sAh•AyY
n•. ek•AerA. tArpr etAmr• inej“ed•r b•AsBU˜imet ŒTRAí
6
"iyeh•AzUyù/ zi)˜mAn h•o/ sAh•sI h•o. &u“im Ž” y£•$n nd•Ir pUb•R tIerr es” ed•ez iP•er ŽesA.•öBu˜r
elAek•ed•r ŽmnB˜Aeb• enï × ˆ ed•eb•/ yAet tAr• d•As emAiz etAmAed•r Ž” ed•z id•eyùiCeln•.®
16
inej“ed•r ed•z ŒiD•k•Ar k•ret pAer. ŒAim ey tAed•r iyeh•AzUyùr k•TAr Ÿ%er elAek•r• b•ll/ "ŒApin
ipïpur¨xed•r k•AeC öitš¨it id•eyùiClAm ey Ž ed•z yA ŒAed•z k•reb•n/ ŒAmr• sb•” pAln k•rb•. eyKAen
tAed•r h•Aet &u“el id•eyù yAb•? 7 ik••–˜Þ ŒAr Žk•iw ib•xeyùo eyet b•leb•n yAb•? 17y• b•leb•n emen c•lb•/ eymnB˜Aeb•
etAmAek• z)˜ o sAh•sI h•et h•eb•. ŒAmAr d•As emAiz emAizr ŒAed•z ŒAmr• emen c•ltAm. ŒAmr• ZD•u
ey ined$•zÙil id•eyù egeC/ esÙil Œb••” etAmAek• öBu˜r k•AeC Žk•w• ij“ins” c•A”b•. ŒAmr• c•A” öBu˜
emen c•let h•eb•. &u“im yid• tAr nIit æb•æ emen ŒApnAr ö½Vr eyn ŒApnAr seÒ˜ sb•dR •A” ib•rAj“ k•ern/
c•el•/ teb• sb• k•Aej“” etAm•r sAP•lY iniü‚t. 8 ib•iD• eymn emAizr seÒ˜ itin inyùt” TAk•etn. 18yid•
puˆS˜ÿek• y•-y• elK• ŒAeC sb•Rd•A” essb• men ereKA. ek•Ÿ ŒApnAr ŒAed•z ŒmA‘ k•er ik•Mb•• ŒApn•r
Ï puˆS˜ÿk• id•nrAt pAW k•er•. tAh•el iliKt ined$•zÙil ib•r¨ß“Ac•r, k•er tAek• ŒAmr• htY• k•rb•”. ŒApin
&u“im inü‚yù” pAln k•ret pAreb•. yid• Ž” k•Aj“ ek•b•l b•lb•An o sAh•sI eh•An.®
sµpU,RB˜Aeb• k•ret pAr tAh•el &u“im b•uiß“pUb•Rk• c•leb•
o &u“im y• ik•C¢ k•reb• tAet” k]•tk•AyRY h•eb•. 9men iyrIeh•Ayù Ùˆ¹ˆcÿ •rb•Aih•nI
ereKA/ ŒAim etAmAek• zi)˜mAn o sAh•sI h•et b•eliC.
tA” b•liC B˜yù epo n•. &u“im eyKAen” yAo/ •öBu˜/
etAmAr ö½Vr etAmAr seÒ˜ reyùeCn.®
2 nUenr pu^ iyeh•AzUyù Žb•M Œ‘ sk•el izwIm zh•er
izib•r S˜îApn k•reln. tArpr iyeh•AzUyù sk•elr
Œ|•Aet éj“n Ùˆ¹ˆÿc•rek• pAWAeln. itin tAed•r
b•leln/ "ed•zw• B˜Al k•er G•uer ed•eK ŽesA/ ib•ezx
iyeh•Azy
U ù k•%•$ ] ˆ× ineln k•er iyrIeh•A zh•rwAr id•ek• nj“r ereKA.¾¾
10
tKn iyeh•AzUyù d•lpited•r ŒAed•z id•eln. itin tAr• iyrIeh•Ar id•ek• ron• id•l. esKAen tAr•
tAed•r b•leln/ 11''puer• izib•rw• G•uer Žes• Žb•M Žk• gi,k•Ag]eh• ŸWl. tAr nAm rAh•b•.
2
elAek•ed•r •öˆS˜Þt h•et b•elA. tAed•r b•elA/ 'KA† ek•An Žk•j“n igeyù iyrIeh•Ar rAj“Ar k•AeC b•ll/
eyn mju“t TAek•. b•elA ŒAr itnid•n pr ŒAmr• ''k•Al rAe^ ”•S•ˆó Aeyùl eTek• ik•C¢ elAk• ŒAmAed•r ed•ezr
y£•$n nd•I Œitß*m k•rb•. nd•I epireyù ŒAmr• es ek•ATAyù ik• ébR•lt• ŒAeC ed•Kb•Ar j“‘” ŽeseC.¾¾
211 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 2:3-3:5
3
tKn iyrIeh•Ar rAj“• rAh•eb•r k•AeC b•At$ • "piü‚em pAh•Ae¼r id•ek• etAmr• c•el yAo. tAh•el
pAWAeln/ ''yAr• etAmAr b•A¼Iet reyùeC tAed•r luik•eyù h•WAí k•er rAj“Ar !s‘r• etAmAed•r K<uej“ pAeb• n•.
ereKA n•. tAed•r eb•r k•er d•Ao. tAr• etAmAed•r oKAen itnid•n etAmr• ŒA ™egApn k•er TAek•A.
ed•ez Ùˆ¹ˆÿc•rb•]i% k•ret ŽeseC.¾¾ !s‘r• iP•er Žel etAmr• etAmAed•r peT iP•er
4
rAh•b• éj“nek• luik•eyù” ereKiCl. es b•ll/ "Žr• eyo.¾¾
ŽesiCl iWk•”/ ik••–˜Þ ek•AT• eTek• ŽesiCl t• j“Ain 17
tAr• b•ll/ "ŒAmr• etAmAek• öitš¨it id•eyùiC.
n•. 5 sÞ“YAeb•l• ngerr P•wk• b•Þ “ h•b•Ar smyù tAr• ik••–˜Þ etAmAek• ey Žk•w• k•Aj“ k•ret h•eb•/ n”el
éj“n c•el egl. ek•ATAyù egl tAo j“Ain n•. tA¼•tAi¼ k•T• rAKet n• pArel ŒAmr• d•AyùI h•b• n•. 18ŒAmAed•r
tAed•r epCen epCen yAo/ h•yùetA &u“im tAed•r D•er pAlAenAr j“‘ &u“im Ž” lAl d•i¼w• k•Aej“ lAigeyùC.
eP•leto pAerA.¾¾ 6:ŒAsel rAh•b• oed•r k•AeC yA” ŒAmr• etA Œb••” ŽKAen iP•er ŒAsiC. tKn ik••–˜Þ
b•luk•/ Ï éj“nek• es CAed•r Ÿpr misnAr f¡Aw•r Ž” d•i¼w• ŒAb•Ar j“AnAlAyù Ju“ileyù rAKeb•. etAmr•
meD•Y luik•eyù ereKiCl.ò Œb••” etAmAr b•A¼Iet etAmAr m•tA/ iptA/ B˜A”-
7
rAj“Ar elAek•r• ngerr b•A”er eb•ireyù egl. eb•Aned•r Žb•M etAm•r smˆS˜ÿ pirb•Arb•gRek• ineyù
ngerr smˆS˜ÿ P•wk• b•Þ“• k•er ed•oyù• h•l. tAr• ŒAseb•. 19Ž” b•A¼Iet yArA” TAk•eb• tAed•r öetYk•ek•
”•S•ˆó Aeyùl eTek• ŒAs• Ï éj“enr eK<Aej“ eb•ireyù y£•n $ ŒAmr• r(•• k•rb•. ek•Ÿ yid• ŒAh•t h•yù tAr j“‘
nd•Ir D•Aer Žes ep<QCAl ŒAr nd•Ir eyKAen eyKAen ŒAmr• d•AyùI TAk•b•. ik••–˜Þ ek•Ÿ yid• b•A¼Ir b•A”er
elAk• pArApAr k•er essb• j“AyùgAyù eK<Aj“ k•ret TAek• tAh•el es h•t h•et pAer/ ese(•e^ ŒAmr•
lAgl. d•AyùI h•b• n•. ese(•e^ ed•Ax tAr inej“r. 20etAmAr
8
Žid•ek• or• éj“n yKn G•m u Ab•Ar ŒAeyùAj“n k•reC seÒ˜ Ž” ŒAmAed•r c•¢i)˜ h•eyù r”l. ik••–˜Þ &u“im yid•
rAh•b• CAed• ŸeW ŽelA. 9 es tAed•r b•ll/ ''ŒAim k•AŸek• Žsb• P<•As k•er d•Ao tAh•el Ž” c•¢i)˜ ŒAr
j“Ain öBu˜ etAmAed•r elAek•ed•r Ž” ed•z id•eyùeCn. c•¢i)˜ TAk•eb• n•.®
21
etAmr• ŒAmAed•r B˜yù pA”eyù id•eyùC. Žed•ezr smˆS˜ÿ˜ S˜¤IelAk•iw b•ll/ ''&u“im yA y• b•elC sb• ŒAim•
mAnux etAmAed•r B˜yù k•er.¾ 10ŒAmr• B˜yù epeyùiC k•rb•.® es tAed•r ib•d•Ayù j“AnAl. tAr• tAr b•A¼I
k•Ar, ŒAmr• ZeniC ey ik•B˜Aeb• öBu˜ etAmAed•r sh•Ayù eTek• eb•ireyù egl. lAl d•i¼w• es j“AnAlAyù eb<•eD•
h•eyùiCeln. ŒAmr• ZeniC imzr eTek• ŒAsAr smyù id•l. 22tAr• b•A¼I eTek• eb•ireyù pAh•Ae¼r id•ek• yA^•
itin elAih•t sAgerr j“l Zik•eyù id•eyùiCeln. ŒAmr• k•rl. tAr• esKAen itnid•n r”l. rAj“öh•rIrA smˆS˜ÿ
Žo ZeniC sIeh•An ŒAr og nAemr éj“n ”emArIyù rAˆS˜ÿAyù nj“rd•Air k•ret lAgl. itnid•n ŽB˜Aeb• ek•ew
rAj“Aek• etAmr• ik• k•eriCel. ŒAmr• j“Ain y£•$enr yAb•Ar pr tAr• ŒAzA eCe¼ id•eyù nger iP•er ŽelA.
23
pUb•t R Ier Ï rAj“Aed•r etAmr• ik•B˜Aeb• Db•Ms k•eriCel. tArpr elAk• éiw pAh•A¼ epireyù/ nd•I epireyù
11
Ž”sb• b•]%A•–˜ÿ˜ Zen ŒAmr• ŒAti¿•t h•eyù ŒAiC. nUenr pu^ iyeh•AzUyùr k•AeC iP•er ŽelA. tArA y•-y•
ŒAmAed•r meD•Y Žmn b•Ir ek•Ÿ en” ey etAmAed•r ed•eKeC sb• t•ek• j“AnAl. 24iyeh•AzUyùek• tAr• b•ll/
seÒ˜ yuß“• k•er. Žr k•Ar, etAmAed•r öBu˜ ö½Vr oper ''öBu˜ yTATRˆ” smˆS˜ÿ ed•zw• ŒAmAed•r id•eyù egeCn.
S•VˆgR ŒAr nIec• Ž” ib•½VelAek•r zAsnk•t$•. 12ŒAim oed•ezr smˆS˜ÿ˜ elAk• ŒAmAed•r B˜eyù B˜It h•eyù ŒAeC.®
etA etAmAed•r öitš¨it id•eyùiC/ sAh•AyY k•eriC/ tA”
etAmAed•r k•AeC ŒAim Žk•w• k•T• id•et ŒnuerAD• y£•n$ nd•Iet ŒelQik•k• G•wnA
k•riC. öBu˜rˆ sAmen zpT k•er b•elA etAmr• ŒAmAr
pirb•Aerr öit d•yùA k•reb•. b•elA•k•reb• etAÀ 13k•T•
d•Ao ŒAmAr pirb•Aerr sk•lek• b<•Aic•eyù rAKeb•. ŒAmAr
3 prid•n Kub• sk•Ael iyeh•AzUyù ŒAr ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ
elAk• ŸeW izwIm eCe¼ c•el egl. tAr• y£•$enr
pAer igeyù ep<QCl. nd•I eperAb•Ar ŒAeg esKAen”
m•tA/ iptA/ B˜A”-eb•An ŒAr tAed•r sMsAerr sk•lek• t¡Ab•u KAwAl. 2itnid•n pr/ d•lpitr• izib•err sbR•^
b•A< ic•eyù ereKA. öitš¨it d•Ao m]&“u Yr h•At eTek• etAmr• G•uer ed•Keln. 3 tArpr t¡ArA sk•lek• b•leln/
ŒAmAed•r r(•• k•reb•.® ''etAmr• yKn yAj“k•ed•r Žb•M elb•Iyùed•r öBu˜/
14
or• éj“n sµ•åt hl. tArA b•ll/ ''j“Ib•n id•eyù etAmAed•r ö½Verr sA(•Yisª•uk• b•h•n k•ret ed•Keb•
ŒAmr• etAmAed•r r(•• k•rb•. ik••–˜Þ k•AŸek• b•leb• n• tKn etAmr• Œb••” tAed•r ŒnusrŠ k•reb•. 4 ik••–˜Þ
ŒAmr• ik• k•riC. öBu˜ yKn ŒAmAed•r inj“S•Vˆ ed•z ed•eKA eyn Kub• k•AeC eTek• Œnusr, ek•Aer• n•.•öAyù
ŒAmAed•r ed•eb•n tKn etAmAed•r et• k]•p• k•rb•”. 1/000 gj“ tP•Aet TAk•eb•. etAmr• ŽKAen ŒAeg
etAmr• ŒAmAed•r opr ib•½VAs rAKet pAerA.® ŒAesAin/ tA” yid• tAed•r Œnusr, k•erA/ j“Anet
15
S˜¤IelAk•iwr b•A¼I ngr öAc•Ierr gAeyù qtrI k•r• pAreb• ek•ATAyù etAmAed•r g•–˜ÿb•Y.¾¾
h•eyùiCl. ŽwA öAc•Ierr” Žk• ŒMz iCl. es j“AnAl• 5
tArpr iyeh•AzUyù tAed•r b•leln/ ''inej“ed•r
id•eyù Žk•w• emAw• d•i¼ Ju“ileyù id•l yAet esw• eb•eyù pib•^ k•erA. ŒAgAmIk•Al öBu˜ etAmAed•r ŸpiS˜îitet
eb•eyù or• eb•ireyù eyet pAer. 16S˜¤IelAk•iw b•ll/ ik•C¢ ŒAü‚y$Y k•Aj“ k•reb•n.®
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 3:6-4:14 212
6
iyeh•AzUyù yAj“k•ed•r b•leln/ ''sA(•Yisª•uk• ineyù
yAj“ek•rA d¡•Ai¼eyù ŒAeCn esid•ek• tAed•r tAk•Aet•
sk•elr sAmen id•eyù” nd•I epireyù yAo.¾¾ tAr• tA” b•elA. esKAen b•AerAiw izl• tAed•r K<eu j“ inet ined$•z
k•rl. d•Ao. Ï b•AerAiw izl• b•h•n k•erA. ŒAj“ rAe^ eyKAen
7
öBu˜ iyeh•AzUyùek• b•leln/ "ŒAj“ ŒAim etAmAek•
TAk•eb• esKAen ÏÙelA ereK ed•eb•.®
mh•Apur¨x k•er ge¼ etAlb•Ar k•Aej“ öb•]% h•b•. 4
es”mt iyehAzUyù •öit pirb•AregAþI eTek•
”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAk• etAmAr id•ek• tAik•eyù TAk•eb•.
Žk•j“n k•er elAk• eb•eC ineln. itin es”
tAr• j“Aneb• ey ŒAim etAmAr seÒ˜ ŒAiC/ eymn b•AerAj“nek• Žk•seÒ˜ fAk•eln. 5iyeh•AzUyù tAed•r
emAizr seÒ˜ iClAm. 8 yAj“k•r• sA(•Yisª•uk• b•h•n b•leln/ ''nd•Ir eyKAen etAmAed•r• öBu˜ ö½Verr pib•^
k•reb•. Žk•T• tAed•r eb•AelA/ 'ŒApnAr• y£•$n nd•Ir isª•uk• reyùeC esKAen yAo. etAmr• öetYek• Žk•iw
tIr pyR•–˜ÿˆ eh•¡ew yAeb•n Žb•M nd•Iet p• rAKAr iWk•k•er pATr K< u e j“ eneb•. ”S•ó ˆ Aeyù e lr b•AerAiw
ŒAeg” eTem yAeb•n.®¾ pirb•AregA•þIr öetYk• j“enr j“e‘ Žk•iw k•er pATr.
9
Ï pATr k<•AeD• &u“el nAo. 6 Ž”sb• pATr etAmAed•r
tArpr ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Ÿe£•e• iyehAzUyù
b•leln/ ''etAmr• sk•el ŽKAen Žes• Žb•M etAmAed•r k•AeC Žk• Žk•w• ötIek•r metA. B˜ib•xYet etAmAed•r
öBu˜/ ö½Verr b•At$A šb•, k•erA. 10ömA, ŒAeC j“Ib••–˜ÿ
s•–˜ÿAns–˜ÿitr• ij“|•AsA k•reb•/ 'Ž”sb• pATerr ŒTR
ö½Vr yTATR” etAmAed•r seÒ˜ ŒAeCn. ömA, ŒAeC/ ik•À¾ 7etAmr• tAed•r b•leb• öBu˜ y£•$n nd•Ir e•S•óˆAt
itin stY” etAmAed•r zߨek• prAij“t k•reb•n. itin b•Þ“ k•er id•eyùiCeln. yKn sA(•Yisª•uk•iwek• y£•$n
nd•I pAr k•rAen• h•i•Cl tKn j“l tAr öb•Ah• b•Þ “
k•nAnIyù/ ih•%Iyù/ ih•bb•Iyù/ pirxIyù/ iggRAzIyù/ ”emArIyù
Žb•M ixb•UxIyùed•r prAij“t k•reb•n. Ï BU˜KØ eTek• ereKiCeln. pATrÙelA ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r k•AeC
itin tAed•r c•el eyet b•AD•Y k•reb•n. 11Ž” h•l •ömA,.
Ž”sb• G•wnAr ic•rk•Aelr S•åArk• h•eyù TAk•eb•.®
etAmr• yKn y£•$n nd•I eperAeb•/ tKn öBu˜/ iyin 8
”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• es”mt iyeh•AzUyrù ŒAed•ˆz pAln
smˆS˜ÿ BU˜mØelr ŒiD•k•ArI/ t¡Ar sA(•Yisª•ku • etAmAed•r
k•rl. tArA y£•$n nd•Ir mAJ“KAn eTek• b•AerAKAn•
ŒAeg ŒAeg yAeb•. 12ŽKn etAmAed•r meD•Y eTek• pATr &u“el inl. b•AerAiw pirb•Arb•egRr öetYek•r
j“‘ Žk•iw k•er pATr iCl. eymnB˜Aeb• öBu˜
b•AerAj“nek• etAmr• eb•eC d•Ao. ”•S•óˆAeyùelr b•AerAiw
pirb•AregAþIr •öetYk•iw eTek• Žk•j“n k•er eb•eC iyeh•AzUyùek• b•eliCeln iWk• etminB˜Aeb•” elAek•r•
nAo. 13yAj“k•rA •öBu˜r sA(•Yisª•uk• b•h•n k•reb•n. pATr b•eyù ineyù c•ll. tArpr eyKAen tAr• t¡Ab•u
öBu ˜ ” smˆ S ˜ÿ BU ˜ mØelr rAj“AiD•rAj“. yAj“ek•r• ege¼iCl esKAen ÏÙelA rAKl. 9:iyehAzUyù y£•$n
etAmAed•r sAmen id•eyù sA(•Yisª•uk• b•h•n k•er y£•$nnd•Ir mAJ“KAeno b•AerAiw pATr ereKiCeln. iWk•
nd•Iet nAmeb•n. tAr• ndIet pd•ApR, k•r• m•^” es” j“AyùgAet” eyKAen yAj“ek•rA öBu˜r pib•^ isª•ku •
nd•Ir j“le•S•óAt ˆS˜ÿÝ“ h•eyù yAeb•. es” ˆ S˜ÿ Ý“IBU˜t j“l
k<•AeD• ineyù d¡•Ai¼eyùiCeln. ŒAj“o Ï j“AyùgAyù
nd•Ir ipCen pU,R h•eyù b<•AeD•r ŒAk•Aer pe¼ TAk•eb•.®
pATrÙelA ed•K• yAyù.ò
14
yAj“ek•r• sA(•Yisª•uk• b•h•n k•reln. elAek•r• 10
öBu˜ iyeh•AzUyùek• elAek•ed•r ik• k•ret h•eb• t•
eyKAen t¡Ab•u ege¼iCl esKAn eTek• eb•ireyù y£•$n j“AnAet ŒAed•z id•eln. esÙelA emAiz iyeh•AzUyùek•
nd•I eperAenAr j“e‘ ron• h•l. 15:P•sl etAlAr p•ln k•rAr j“‘ b•eliCeln. tA” pib•^ isª•uk•
smyù y£•$enr é” ku•l” ¹ñAib•t h•eyù yAyù. tA” nd•I b•h•nk•ArI yAj“ek•r• mAJ“nd•Iet d¡•Ai¼eyù r”eln yt(•Š
tKn k•AnAyù-k•AnAyù pU,R iCl.ò yAj“k•r• sA(•Yisª•uk•n• iyeh•AzUyù elAek•ed•r ined$•z ed•oyù• ezx k•reln.
b•h•n k•er nd•Ir D•Aer Žes ep<QCeln Žb•M nd•Iet p• elAek•r• Ët nd•I eperAet lAgl. 11tAr• nd•I
rAKeln. 16seÒ˜ seÒ˜ j“le•S•óˆAt eTem egl. sb• eperAenAr pAl• ezx k•rl. tArpr yAj“ek•rA tAed•r
j“l nd•Ir epCen b<•AeD•r metA j“m• h•eyù r”ˆl. es” sAmen id•eyù öBu˜r isª•uk• b•h•n k•er c•leln.
12
j“lrAiz nd•Ir D•Ar id•eyù esAj“A ŒAd•m pyR•–˜ÿˆ :s%Renr räeb•e,r elAek•rA/ gAd• pirb•AregAþI Žb•M
ink•wb•%IR Žk•iw zh•rò j“em r”l. iyrIeh•Ar k•ACAk•AiC
mn>izr pirb•AregAþIr ŒeD•kR • elAek•rA emAizr ined$•z
igeyù elAek•r• nd•I eperAl. 17es j“AyùgAr mAiw Zik•eyù
pAln k•rl. Žr• Œ‘A‘ elAek•ed•r ec•AeKr sAmen
nd•I eperAl. Žr• yueß“r j“‘ öˆS˜Þt iCl. ”•S•ˆó Aeyùelr
igeyùiCl. yAj“ek•r• öBu˜r sA(•Yisª•ku • mAJ“ nd•I py$•–˜ÿˆ
b•h•n k•rAr pr TAmeln. t¡Ar• Œep(•A k•reln. b•Ak•I elAek•ed•r tAr• sAh•AyY k•ret yAi•Cl yAet
y£•$enr Zâ• BU˜imr opr id•eyù ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ tAr• ö½Verr öitš¨t BU˜KeØr d•Kl inet pAer.
mAnux h•¡Awet lAgl. 13
öAyù 40/000 qs‘ yueß“r j“‘ öˆS˜Þt h•eyù öBu˜r
sAmen id•eyù c•el egl. iyrIeh•Ar smtlBU˜imr id•ek•
elAek•ed•r S•åre,r j“‘ izlAKØsmhU • tAr• ŒiB˜yAn k•eriCl.
sk•el y£•$n nd•I epireyù Žel öBu˜ iyeh•AzUyùek• 14
esid•n eTek• öBu˜ smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r j“‘
4 b•leln/ 2''b•AerAj“nek• Žb•Ar eb•eC nAo. öetYk• iyeh•AzUyùek• Žk•j“n mh•Apur¨ex pir,t k•reln.
pirb•AregAþI eTek• Žk•j“n k•er eneb•. 3nd•Ir eyKAen esid•n eTek• elAek•r• t¡Aek• sµ•åAn öd•zRn k•ret
213 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 4:15-6:1
Zr¨ k•rl. eymnB˜Aeb• tAr• emAizek• šß“A k•rt/ suåí k•r• h•eyùiCl. mr¨BU˜imet TAk•Ar smyù Œenk•
esB˜Aeb•” tAr• iyeh•AzUyùek• šß“A k•ret lAgl. eyAß“A” öBu˜r k•T• ezAen in. tKn öBu˜ tAed•r
15
isª•uk•b•Ah•I yAj“ek•r• nd•Iet d•<Ai¼eyù reyùeCn. öitš¨it id•eln ey tArA Ï ed•ziw suj“l•-suP•l•
öBu˜ iyeh•AzUyùek• b•leln/ 16''yAj“k•ed•r nd•I eTek• räep ed•Ket pAeb• n•. itin ŒAmAed•r pUbR•pur¨xed•r
c•el ŒAset b•elA.® k•AeC es” ed•z” id•eyù yAeb•n b•el öitš¨it
17
iyeh•AzUyù es”metA yAj“k•ed•r ŒAed•z id•eln. k•eriCeln/ ik••–˜Þ yAr• t¡Ar b•A,I ŒýAç k•eriCl
itin b•leln/ ''y£•$n nd•I eTek• ŒApnAr• eb•ireyù tAed•r ö½Vr 40 b•Cr mr¨BU˜imet G•uireyùiCeln ey
ŒAsun.® pyR•–˜ÿ n• Ï smˆS˜ÿ˜ eyAß“ArA ezx h•yù. tAr• mAr•
18
yAj“k•r• iyeh•AzUyùr ŒAed•z pAln k•reln. egel tAed•r s•–˜ÿAnr• tAed•r S˜îAn inl. imzr eTek•
isª•uk• b•h•n k•er tAr• nd•I eTek• ŸeW Želn. nd•Ir c•el ŒAsAr pr tAed•r s•–˜ÿAned•r mr¨BU˜imet j“›˜å
ŽpAer yKn tArA p• rAKeln tKn ŒAb•Ar nd•I h•eyùiCl. Žed•r k•AŸek• suåí k•rA h•yiù n. tA” iyeh•AzUyù
b•”et Zr¨ k•rl. ŒAb•Ar nd•I ŒAegr met•” ku•l¹ñAb•I tAed•r suåí k•eriCeln.
h•eyù ŸWl. 8
iyeh•AzUyù sk•elr suåík•r, ezx k•reln. tAr•
19
öTm mAesr d•zm id•en t¡Ar• y£•n $ nd•I Œitß*m esKAen” t¡Ab•u KAiweyù eTek• egl. ytid•n py$–˜ÿ sb•A”
k•reln. t¡Ar• iyrIeh•Ar pUbR• id•ek• iglagl nAmk• eser n• ŸWl ttid•n tAr• t¡Ab•uet ib•šAm inl.
Žk•iw j“AyùgAyù t¡Ab•u KAwAeln. 20t¡Ar• y£•n $ nd•I eTek•
pAoyù• b•AerAiw pATr b•eyù ineyù igeyùiCeln. iglagel k•nAen öTm inˆS˜Aÿ rpb•R Ÿísb•
iyeh•AzUyù es”sb• pATr S˜îApn k•reln. 21iyeh•AzUyù es”smyù öBu˜ iyeh•AzUyùek• b•leln/ ''imzer
9

tAed•r b•leln/ ''B˜ib•`et etAmAr s•–˜ÿAenrA tAed•r etAmr• sb•A” iCel ß*Itd•As. Ž” d•As ׈ etAmAed•r
mAtA-iptAr k•AeC ij“|•As• k•reb•/ 'Žsb• pATerr liÆï“t k•er ereKiCl. ŒAj“ etAmAed•r sb• lÆï“A-
ŒTR ik•À¾ 22etAmr• tAed•r b•leb•/ 'Žsb• pATr sMek•Ac• ŒAim h•r, k•rlAm.® iyeh•AzUyù es” j“AyùgAiwr
ŒAmAed•r men k•ireyù ed•yù/ ik•B˜Aeb• Zk•enA j“imr nAm id•eln iglagl. ŒAj“o es j“AyùgAr nAm iglagl
opr id•eyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• y£•$n nd•I epireyù eTek• egeC.
igeyùiCl. 23öBu˜ etAmAed•r ö½Vr/ y£•$n•nd•Ir öb•Ah• 10
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• inˆS˜ÿArpb•R Ÿísb• pAln
b•Þ“ k•er id•eyùiCeln yAet etAmr• Ï Zk•enA•j“imr k•rl. iyrIeh•Ar smtlBU˜imet iglagl eyKAen t¡Ab•u
opr id•eyù epireyù eyet pAer•; iWk• eymniw h•eyùiCl/ KAiweyùiCl esKAen” tArA Ÿísb• k•rl. es” mAesr
yKn öBu˜ elAih•t sAgerr j“löb•Ah• b•Þ“ k•er 14tm id•en sÞ“YAeb•l• es” Ÿísb• h•l. 11inˆˆS˜ÿArpb•R
id•eyùiCeln yAet ŒAmr• Ï ŒMziw Zk•en• j“imr Ÿíseb•r perr id•n tAr• es ed•ezr Ÿípå KA†
opr id•eyù epireyù eyet pAir.¾ 24öBu˜ Ž” k•Aj“ @•b•Y” eKeyùiCl. tAr• eKeyùiCl KAimrib•h•In r¨iw
k•eriCeln yAet Ž” ed•ezr smˆS˜ÿ sµöd•Aeyùr mAnux ŒAr B˜Aj“A d•AnAzs´. 12prid•n sk•Ael ŒAk•Az eTek•
j“Anet pAer itin k•tw• zi)˜mAn. tAh•el Ž” ed•ezr ŒAr ib•ezx D•re,r KA† b•xR, h•l n•. eyid•n eTek•
smˆS˜ÿ sµöd•Aeyùr mAnux öBu˜/ etAmAed•r ö½Verr ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• k•nAen Ÿípå KA† eKet Zr¨
mh••zi)˜ek• ic•rk•Al B˜yù k•er c•leb•.® k•rl/ esid•n eTek• S•VˆgR eTek• KA† ŒAs• b•Þ “• h•l.
tA” öBu˜ y£•$n nd•I Zik•eyù id•eln yt(•, n• 13

5 smˆS˜ÿ elAk• t• epireyù yAyù. y£•$enr piü‚em


b•sb•Ask•ArI ”emArIyù Žb•M BU˜mD•YsAgr tIrb•t$I
yKn iyeh•AzUyù iyrIeh•Ar k•ACAk•AiC egeln/ itin
tAik•eyù ed•Keln Žk•j“n mAnux trb•Air h•Aet t¡Ar
sAmen d¡•Ai¼eyù ŒAeCn. iyeh•AzUyù t¡Ar k•AeC igeyù
k•nAnIyùed•r rAj“ArA Žsb• Zen eb•z B˜yù epeyù egl. b•leln/ "ek• ŒApinÀ ŒAmAed•r zߨ n• im^À®
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r seÒ˜ l¼•” k•rAr metA sAh•s 14
mAnuxiw b•leln/ ''n• ŒAim zߨ n”. ŒAim öBu˜r
tAed•r r”l n•. !s‘b•Aih•nIr esnAD•Y(•. ŒAim Ž”mA^ etAmAr k•AeC
ŽesiC.®
ù Iyeù d•r så
”•S•ˆó Aeyl u ík•r, tKn iyeh•AzUyù t¡Aek• sµ•åAn j“AnAet mAT• nIc•¢
2
tKn iyeh•AzUyùek• öBu b•leln/ ''c•ka•mik• pATr k•er b•leln/ "ŒAim ŒApnAr Bˆ]•tY. öBu˜ ik• ŒAmAr
eTek• (u•r b•Aineyù nAo ŒAr es” (u•r id•eyù ”•S•ˆó Aeyùelr j“‘ ek•An ŒAed•z id•eyùeCnÀ®
pur¨xed•r suåí k•erA.® 15
öBu˜r esnAD•Y(• b•leln/ ''ju“etA eKAelA. eyKAen
3
es”metA iyeh•AzUyù c•ka•mik• pATr eTek• (u•r &u“im d¡•Ai¼eyù t• ŽKn pib•^ S˜îAn.® tA” iyeh•AzUyù
b•Aineyù ineyù ij“ib•T h•ArAelAeT ”•S•óˆAeyùlIyùed•r suåí t¡Ar ŒAed•z pAln k•reln.
k•reln.
4-7
”•S•óˆAeyùlIyùed•r suåí k•rAr epCen iyeh•AzUyùr iyrIeh•A ŒiD•k•] t
iyrIeh•A zh•err smˆS˜ÿ öeb•zpT b•Þ“ k•er ed•oyù•
Žk•w• k•ArŠ iCl.•”•S•óˆAeyùelr elAek•r• imzr eCe¼
c•el egel yAr• !s‘b•Aih•nIet iCl tAed•r sb•A”ek• 6h•eyùiCl. k•AeC” ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA/ es”j“‘
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 6:2-26 214

zh•err elAek•r• B˜yù epeyù igeyùiCl. zh•r eTek• tAr• zh•r öd•i(•, k•eriCl/ ik••–˜Þ esid•n tAr• sAtb•Ar
ek•Ÿ eb•erAt n•/ zh•er ek•Ÿ ŒAsto n•. zh•r •öd•i(•, k•rl. 16sˆ¹ˆÿmb•Ar tAr• zh•r pirß*m•
2
tKn öBu˜ iyeh•AzUyùek• b•leln/ ''eˆzAenA/ ŒAim k•rel yAj“k• iz[˜• b•Aj“Aeln. tKn iyeh•AzUyù ŒAed•z
etAmAed•r iyrIeh•A d•Kl k•ret id•i•C. etAmr• rAj“• id•eln/ ''Žb•Ar ic•ík•Ar k•erA. öBu˜ etAmAed•r Ž”
ŒAr zh•err smˆS˜ÿ eyAß“Aek• prAij“t k•reb•. 3id•en zh•r d•An k•ereCn. 17Ž” zh•r Žb•M zh•err sb•ik•C¢
Žk•b•Ar k•er smˆS˜ÿ zh•err c•Airid•ek• !s‘ed•r wh•l •öBu˜r. ZD•u gi,k•• rAh•b• Žb•M tAr b•A¼Ir elAek•rA
ed•oyùAeb•. Žrk•m Cyù id•n k•reb•. 4pib•^ isª•uk•iw eb<•ec• TAk•eb•. Žed•r etAmr• h•tY• ek•AerA n•/ k•Ar,
yAj“k•ed•r b•h•n k•ret b•leb•. sAtj“n yAj“k•ek• es ŒAmAed•r éj“n Ù¹ˆÿc•rek• sAh•AyY k•eriCl. 18ŒAr
emexr !trI iz[˜• inet b•leb•. es” isª•ku •iwr sAmen Žk•TAo men ereKA/ ŒAr y• sb• ŒAeC ŒAmr• Db•Ms
id•eyù yAj“k•ed•r eyet b•leb•. sˆ¹ˆÿm id•en zh•riwek• etA k•rb•”/ ik••–˜Þ etAmrA ek•An ik•C¢” ineyù eyet
sAtb•Ar öd•i(•, k•reb•. Ï id•n yAj“k•ed•r yAb•Ar pAreb• •n•. yid• etAmr• Ïsb• ij“ins seÒ˜ ineyù
smyù iz[˜• b•Aj“Aet b•leb•. 5 tAr• Žk•b•Ar Kub• ej“Aer ŒAmAed•r izib•er ŒAesA/ teb• etAmrAo Db•Ms h•eyù
iz[˜A b•Aj“Aeb•. es” iz[˜Ar z€• Znet epel” yAeb•. es”seÒ˜ etAmr•• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•ro
elAek•ed•r ic•ík•Ar k•ret b•leb•. etAmr• Ž” k•Aj“ ib•pd• efek• ŒAneb• . 19yt esAn•/ räp• ŒAr iptl
k•rel zh•err öAc•IrÙel• eB˜eÒ˜ p¼eb•/ ŒAr etAmAr o elAh•Ar qtrI ij“insp^ ŒAeC sb•” •öBu˜r sµpd•.
elAek•rAo esAj“• zh•er F¦ek• p¼et pAreb•.® es”sb• sµpd• öBu˜r ek•AxAgAer” TAk•eb•.®
6 20
nUenr pu^ iyeh•AzUyù es”mt yAj“k•ed•r sk•lek• yAj“k•r• iz[˜• b•Aj“Aeln. elAek•r• iz[˜Ar z€•
Žk•^ efek• b•leln/ ''öBu˜r pib•^ isª•uk• ŒApnAr• Zen ic•ík•Ar k•er ŸWl. öAc•IrÙelA eB˜eÒ˜ p¼l.
b•h•n k•r¨n. ŒApnAed•r meD•Y sAtj“nek• iz[˜A ineyù tAr• sk•el ed•Qe¼ zh•err meD•Y F¦ek• p¼l. Ž”B˜Aeb•
isª•uek•r sAmen id•eyù Žigeyù eyet b•lun.® ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• zh•r d•Kl k•er inl. 21zh•er
7
tArpr iyeh•AzUyù elAek•ed•r ŒAed•z id•eln/ y• ik•C¢ iCl sb• tAr• Db•Ms k•er eP•ll. j“Iib•t
''Žb•Ar yAo. zh•rek• öd•i(•, k•erA. szS˜¤ !s‘r• sb• ik•C¢ek•” tAr• emer eP•ll. yub•k•-yub•tI/ b•ß] “•-b•]ß“•
öBu˜r pib•^ isª•uek•r sAmen eTek• ŒiB˜yAn k•reb•.® k•AŸek•” b•Ad• id•l n•. gr¨/ emx/ gAD•A sk•lek• tAr•
8
iyeh•AzUyùr k•T• ezx h•el sAtj“n yAj“k• öBu˜r emer eP•ll.
22
sme(• yA^• Zr¨ k•reln. t¡Ar• sAtiw iz[˜A b•h•n iyeh•AzUyù Ù¹ˆÿc•r éj“enr seÒ˜ k•T• b•leln.
k•reln Žb•M c•let c•let b•Aj“Aet lAgeln. itin b•leln/ "es” gi,k•Ar g]eh• etAmr• yAo. tAek•
yAj“ek•r• tAed•r ipCen ipCen öBu˜r pib•^ isª•uk• Žb•M tAr seÒ˜ yAr• ŒAeC tAed•r eb•r k•er ineyù
b•eyù ineyù c•leln. 9ey smˆ S ˜ÿ yAj“k•r• iz[˜• ŽesA. etAmr• tAek• eymn öitš¨it id•eyùiCel/ es”
b•Aj“Ai•Celn szS˜¤ qsnYr• t¡Aed•r sAmen c•el egl. öitš¨it ŒnusAer k•Aj“ k•erA.®
23
b•Ak•I elAek•r• pib•^ isª•uek•r epCen h•¡AwiCl. t<ArA es”mt éj“n b•A¼Iet F¦ek• rAh•b•ek• eb•r k•er
iz[˜• b•Aj“Aet b•Aj“Aet zh•r pirß*m• k•rl. ŒAnl. tAr• tAr m•tA/ iptA/ B˜A”/ pirb•Aerr
10
iyeh•AzUyù tAed•r yuß “Db••in id•et b•Ar, k•reln. itin sk•lek•” eb•r k•er ŒAnl. tACA¼• ŒAr yAr• rAh•eb•r
b•leln/ ''ŽKn ic•ík•Ar ek•AerA n•. ŒAim etAmAed•r seÒ˜ iCl tAed•ro Ÿß“Ar k•rl. Žed•r sb•A”ek• tAr•
n• b•l• pyR•–˜ÿ Žk•w• k•TAo b•leb• n•. eyid•n b•lb• ”•S•óˆAeyùelr izib•err b•A”er Žk•w• inrApd• j“AyùgAyù
esid•n ec•¡ic•eyù•.® ereK id•l.
11
iyeh•AzUyrù k•TAmt yAj“k•r• öBu˜r pib•^ isª•ku • 24
tArpr ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• smˆS˜ÿ zh•r ‰ˆAileyù
ineyù Žk•b•Ar zh•r öd•i(•, k•reln. tArpr t¡Ar• id•l. esAn•/ räepA/ iptl ŒAr elAh•Ar !trI ij“ins
t¡Ab•uet iP•er igeyù rAi^ k•AwAeln. CA¼• ŒAr sb• ik•C¢” tAr• ‰ˆAileyù id•l. tAr• Ï
12
prid•n Kub• eB˜Aer iyeh•AzUyù G•um eTek• ŸWeln. ij“inxÙil öBu˜r ek•AxAgAer rAKl. 25gi,k•• rAh•b•
yAj“k•r• ŒAb•Ar öBu˜r pib•^ isª•ku • k<•AeD• &u“el ineln. tAr pirb•Aerr• sk•lek• Žb•M tAr seÒ˜ ŒAr yAr•
13
sAtj“n yAj“k• sAtiw iz[˜• ineyù eb•ireyù p¼eln. iCl iyeh•AzUyù tAed•r sb•A”ek• r(•• k•eriCeln. itin
t¡Ar• öBu˜r pib•^ isª•uek•r sAmen iz[˜A b•Aj“Aet tAed•r b<•Aic•eyùiCeln/ k•Ar, rAh•b• iyeh•AzUyùr pAWAenA
b•Aj“Aet Žigeyù c•leln. t¡Aed•r ŒAeg ŒAeg c•eleC Ùˆ¹ˆÿ c•red•r yAr• iyrIeh•Aet ŽesiCl tAed•r sAh•AyY
szS˜¤ !s‘r•. b•Ak•I elAek•r• öBu˜r pib•^ isª•uek•r k•eriCeln. ŒAj“o ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r meD•Y rAh•b• b•As
epCen epCen c•liCl Žb•M öitb•Ar öd•i(•e,r pr k•reC.
tAed•r iz[˜A b•Aj“Ai•Cl. 14iþˆtIyù id•n tAr• sk•el 26
es” smyù iyeh•AzUayù Žk•iw Ùr¨ ׈pU,R öitš¨it
Žk•b•Ar zh•r pirß*m• k•rl. tArpr izib•er iP•er id•eyùiCeln. itin b•eliCelnÉ
ŽelA. éid•n D•er tAr• öitid•n Ž”B˜Aeb•” k•AwAl.
15
sˆ¹ˆÿm id•en ŸxAk•Ael tAr• ŸeW p¼l. tAr• ''ey gi¼eb• punrAyù iyrIeh•A ngr/ öBu˜r erAxAnl
sAtb•Ar zh•r öd•i(•, k•rl. Žr ŒAeg ŽB˜Aeb•” pi¼eb• tAh•Ar Ÿpr. ngerr iB˜i% ey k•ireb• S˜îApn/
215 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 6:27-7:19
ej“Yþtm s•–˜ÿAn es eK•yùAeb• ŒApn. ey j“n inmRA, eP•leb•/ tKn etAmAr mh•AnAm r(•A k•ret &u“im ik•
k•er ngerr þˆAr/ k•inþ s•–˜ÿAn tAr h•”eb• sMh•Ar.® k•reb•À®
10
öBu˜ iyeh•AzUyeù k• b•leln/ ''ek•n etAmr• mAiwet
27
öBu˜ iyeh•AzUyùr seÒ˜ r”eln. ŒAr iyeh•AzUyù mAT• nu”eyù b•es ŒACÀ ŸeW d¡•A¼Ao. 11”•S•óˆAeyùelr
sAr• ed•ez ib•KYAt h•eyù egeln. elAek•rA ŒAmAr ib•räeß“ pAp k•ereC. ey c•¢i)˜ pAln
k•ret tAed•r ŒAed•z id•eyùiClAm tAr• t• B˜Ò˜ k•ereC.
ŒAKenr pAp eysb• ij“ins tAed•r Db•Ms k•ret ŒAed•z k•eriClAm/

7 ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ö½Verr ŒAed•z pAln tAr meD•Y eTek• ik•C¢ ij“ins tAr• ineyùeC. ŒAr
k•er in. iyh•Ýd•• pirb•AregAþIr Žk•j“enr nAm ŒAmAr sµpi% c•¢ir k•ereC. tAr• imTYAb•Ad•I. tAr•
iCl ŒAKn. tAr iptAr nAm k•iµ•åR/ iptAmeh•r nAm essb• inej“ed•r b•Yb•h•Aerr j“‘ ineyù igeyùeC.
ij“mir. ŒAKn ik•C¢ ij“ins ereKiCl/ eyÙelA nX 12es”j“‘ ”•S•ˆó AeyùlIyù !s‘ yuß“ eCe¼ pAileyù ŽeseC.
k•er ed•oyùA Ÿic•í iCl. es”j“‘ öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr k•Ar, tAr• Œ‘Ayù k•eriCl. tAed•r ezx k•er ed•oyùA”
elAek•ed•r Ÿpr ß*uß “ h•eln. Ÿic•í. ŒAim etAmAed•r ŒAr sAh•AyY k•rb• n•. yid•
2
tAr• iyrIeh•A d•Kl k•rAr pr iyeh•AzUyù k•eyùk•j“n etAmr• ŒAmAr ined$•zmt öetYk•iw ij“ins nX n•
elAk•ek• Œyùet pAWAeln. Œyù qb•eTelr pUb•Rid•ek• k•r/ tAh•el ŒAim etAmAed•r seÒ˜ TAk•b •n•.
13
qb•í-ŒAb•enr k•AeC Œb•iS˜ît. iyeh•AzUyù tAed•r b•leln/ "yAo? tAed•r pib•^ k•erA. tAed•r b•elA/
''etAmr• Œyùet yAo. es” j“AyùgAyù ik• ik• éb•Rl 'etAmr• inej“ed•r Zic• k•er•. ŒAgAmIk•Aelr j“‘
id•k• ŒAeC ed•eK ŽesA.® esk•T• Zen elAek•r• es” !trI h•o. ”•S•óˆAeyùelr öBu˜ ö½Vr S•VˆyùM b•eleCn ey
ed•ez Ùˆ¹ˆÿc•rb•]i% k•ret egl. ik•C¢ elAk• t¡Ar ined$•z metA ij“insÙelA nX nA k•er
3
ik•C¢id•n pr tAr• iyeh•AzUyùr k•AeC iP•er ŽelA. esÙelA ereK id•eyùeC. esÙelA eP•e•l nA id•el
tAr• b•ll/ ''Œyù eb•z ébR•l j“Ayùg•. d•Kl k•rAr ik•C¢et” etAmr• zߨed•r h•ArAet pAreb •n•.
j“‘ ŒAmAed•r sk•elr yAb•Ar d•rk•Ar en”. 2/000 14
"'k•Al sk•Ael etAmr• sb•A” öBu˜r sAmen
ŒTb•• 3/000 elAk• pAWAel” c•leb•. egAwA !s‘b•Aih•nI Œb••” d¡•A¼Aeb•. smˆS˜ÿ pirb•AregAþI öBu˜r sAmen
k•Aej“ lAgAb•Ar d•rk•Ar en”. Kub• k•m elAk•” esKAen d¡•A¼Aeb•. Žrpr itin Žk•iw pirb•AregAþI eb•eC
ŒAeC yAr• ŒAmAed•r seÒ˜ yuß“ k•reb•.® eneb•n. tArpr es” pirb•AregAþIiw öBu˜r sAmen
4-5
öAyù 3/000 elAk• Œyùet egl. Œeyùr elAek•r• d¡•A¼Aeb•. Žrpr öBu˜ es” pirb•AregAþIr öitiw b•Mz
öAyù 36 j“n ”•S•óˆAeyùelr elAk•ek• h•tY• k•eriCl Žb•M K<iu weyù ed•Keb•n Žb•M Žk•iw b•Mz eb•eC eneb•n. tArpr
”•S•óˆAeyùlIyùr• B˜yù epeyù pAileyù igeyùiCl. Œeyùr itin es” b•Mezr öitiw sd•s´ek• eb•eC eneb•n.
elAek•rA zh•err P•wk• eTek•” tAed•r tA¼• k•riCl. 15ey b•Yi)˜ Ï smˆS˜ÿ˜ ij“ins ereK id•eyùeC/ y•
tAr• pAileyù igeyùiCl eyKAen inerw izlAKØ eTek• ŒAmAed•r nX k•er ed•oyù• Ÿic•í iCl/ es D•r• p¼eb•.
pATr k•Aw• h•yù. Œeyùr elAek•r• tAed•r h•Aireyù tArpr tAek• pui¼eyù mAr• h•eb• Žb•M tAr seÒ˜ tAr
id•eyùiCl. yAb•tIyù ij“insp^ pui¼eyù eP•l• h•eb•. b•Yi)˜iw
Ž”sb• ed•eK ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• Kub• B˜yù epeyù öBu˜r seÒ˜ ey c•¢i)˜ h•eyùiCl t• B˜Ò˜ k•ereC.
egl/ tAr• sAh•s h•Aireyù eP•ll. 6iyeh•AzUyù yKn Ž” ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r öit es Kub• Œ‘Ayù
sMb•Ad• epeln tKn menr é>eK itin t¡Ar epAzAk• k•ereC.¾®
16
iC¡e¼ eP•leln. pib•^ isª•uek•r sAmen itin mAiwet prid•n Kub• eB˜Aer iyeh•AzUyù ”S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r
mAT• nu”eyù id•eln. sÞ“Y• pyR•–˜ÿ ŽB˜Aeb•” itin öBu˜r k•AeC ineyù egeln. smS˜ÿ˜ pirb•AregAþI öBu˜r
k•AwAeln. ”•S•óˆAeyùelr entArAo ŽB˜Aeb• mAT• eh•¡w sAmen d¡•A¼Al Žb•M öBu˜ iyh•dÝ •Ar puerA pirb•AregAþIek•
k•er b•es r”l. é>K-eb•d•n• ök•Az k•ret tArAo menAnIt k•reln. 17su t rAM iyh•Ý d •Ar smˆS˜ÿ ˜
inej“ed•r mATAyù D•UelA C¡¢¼elA. pirb•AregAþI öBu˜r sAmen d¡•A¼Al. itin esrh•Iyù
7
iyeh•AzUyù b•leln/ "eh• öBu˜/ ŒAmAr S•VˆAmI? &u“im b•Mzek• menAnIt k•reln Žb•M es” b•Mezr öitiw
ŒAmAed•r sk•lek• y£•n $ nd•I pAr k•ireyù ŽKAen ŽenC. pirb•Ar öBu˜r sAmen d¡•A¼•l. es” pirb•ArÙelAr
ek•n &u“im ŽtdU•r ewen ineyù Žes tArpr ”emArIyù mD•Y eTek• ij“mir pirb•Arek• eb•eC enoyù• h•l.
elAek•ed•r id•eyù ŒAmAed•r Ž” sb•RnAz k•relÀ ŒAmr• 18tArpr iyeh•AzUyù Ï pirb•ArBu˜)˜ smˆS˜ÿ˜ elAk•ek•
y£•$enr opAer” etA sueK-S•VˆA•Ceª•Y TAk•et öBu˜r sAmen d¡•A¼Aet b•ll. öBu˜ k•iµ•år R pu^ ŒAKnek•
pArtAm. 8 eh• öBu˜? ŒAim öAe,r zpT k•er b•liC•/ eb•eC ineln. :k•iµ•åR h•e•C ij“mirr pu^ ŒAr ij“mir
ŽKn ŒAr ŒAmAr b•lAr metA ik•C¢” en”. ”•S•óˆAeyùl h•e•C ej“rAr pu^.ò
tAr zߨr k•AeC eh•er• egeC. 9k•nAnIyùr• o Œ‘A‘ 19
tArpr iyeh•AzUyù ŒAKnek• b•leln/ ''b•AC•/
ŒiD•b•AsIr• sk•el” j“Anet pAreb•• ik• G•eweC. Žrpr ”•S•óˆAeyùelr öBu˜ ö½Vrek• sµ•åAn k•erA. t¡Ar k•AeC
tAr• ŒAmAed•r ŒAß*m, k•reb•/ ŒAmAed•r emer &u“im etAmAr pAp S•VˆIk•Ar k•erA. y• k•erC ŒAmAr
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 7:20-8:17 216

k•AeC b•elA. ŒAmAr k•AeC ek•An ik•C¢ luek•Aet eyo ineln. rAe^ itin tAed•r pAWAeln. 4 iyeh•AzUyù tAed•r
n•.® Ž” ŒAed•z id•elnÉ "etAmAed•r y• b•liC t• mn
20
ŒAKn Ÿ%r id•l/ ''Žw• sitY? ”•S•óˆAeyùelr öBu˜ id•eyù ezAn. zh•err epCn id•ek• etAmr• luik•eyù
ö½Verr k•AeC ŒAim pAp k•eriC. ŒAim y• k•eriC t• TAk•eb•. ŒAß*me,r j“‘ Œep(•• k•reb•. zh•r eTek•
Ž”É 21ŒAmr• iyrIeh•A zh•r Žb•M es” zh•err sb• eb•ˆzI dU•er yAeb• n•. sb•smyù l(•Y rAKeb• ŒAr qtrI
ik•C¢” d•Kl k•eriClAm.•ŒAim b•Aib•elr Žk•w• suª•r TAk•eb•. 5 ŒAim sk•lek• ineyù zh•err id•ek• yA^•
zAl/ öAyù 5 pAŸØ räep• ŒAr öAyù Žk• pAŸØ k•rb•. zh•err elAek•r• ŒAmAed•r seÒ˜ yuß“• k•ret
esAnAo ed•eKiClAm. ŒAim esÙel• ŒAmAr inej“r eb•ireyù ŒAseb•. iWk• ŒAegr metA” ŒAmr• C¢ew
j“e‘ ereK id•et ec•eyùiClAm. tA” ŒAim &u“el pAileyù ŒAsb•. 6 tAr• ŒAmAed•r zh•r eTek• tAi¼eyù
ineyùiClAm. esÙelA ŒAmAr t¡Ab•ur nIec• mAiwr tlAyù ed•eb•. tAr• B˜Ab•eb• ey ŒAmr• iWk• ŒAegr metA”
luik•eyù ereKiC. oKAen” esÙelA ŒApin pAeb•n. oed•r k•AC eTek• pAileyù yAi•C. es”B˜Aeb• ŒAmr•
ŒAr räepA ŒAeC zAelr nIec•.® pAileyù yAb•. 7tArpr etAmr• Ùˆˆ¹ˆS ÿ ˜îAn eTek• eb•ireyù
22
sutrAM iyeh•AzUyù ik•C¢ elAk•ek• t¡Ab•eu t pAWAeln. ŒAseb• ŒAr zh•r ŒiD•k•Ar k•reb•. öBu˜/ etAmAed•r
tAr• C¢ew t¡Ab•uet igeyù Ïsb• luek•AenA ij“ins K<uej“ ö½Vr S•VˆyùM etAmAed•r j“yù k•rAr zi)˜ d•An k•reb•n.
epl. räepA iCl zAelr tlAyù. 23tAr• t¡Ab•ur eB˜tr 8
"öBu˜ yA y• b•eln es” ŒnusAer k•Aj“ k•reb•.
eTek• smˆS˜ÿ ij“ins eb•r k•er ŒAnl. tAr• esÙelA ŒAmAr id•ek• l(•Y ereKA. ŒAim etAmAed•r zh•r d•Kelr
iyeh•AzUyù Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r k•AeC ineyù ŒAed•z ed•b•. zh•err d•Kl ineyù Žek• etAmr• ‰ˆAileyù
egl. öBu˜r sAmen tAr• esÙelA mAiwet eP•el ed•eb•.®
9
id•l. tArpr iyeh•AzUyù tAed•r luek•AenAr j“AyùgAyù
24
tArpr iyeh•AzUyù Žb•M smˆS˜ÿ elAk• esreh•r pu^ pAiWeyù id•eyù Œep(•A k•ret lAgeln. tAr• !b•eTl
ŒAKnek• ŒAeKAr ŸptYk•Ar id•ek• ineyù egl. tArA Žb•M Œeyùr mD•Yb•t$I Žk•iw j“AyùgAyù egl. j“AyùgAiw
esAn•/ räepA/ zAl/ ŒAKenr sb• eCelemeyù/ tAr Œeyùr piü‚m id•ek•. iyeh•AzUyù t¡Ar elAek•ed•r seÒ˜
gr¨/ emx/ gAD••/ t¡Ab•u ŒAr tAr yTAsb•RS•Vˆ h•ˆS˜ÿgt rAt k•AwAeln.
10
k•rl. tAr• Ž” smˆS˜ÿ ij“ins Žb•M ŒAKnek• ŒAeKAr prid•n Kub• sk•Ael iyeh•AzUyù sb• elAek•ed•r
ŸptYk•Ayù ineyù egl. 25per d•lpit iyeh•AzUyù Žk•seÒ j“e¼A k•reln. tArpr iyeh•AzUyù Žb•M
b•leln/ ''&u“im ŒAmAed•r Œenk• k•X id•eyùC. ŽKn ”•S•óˆAeyùelr d•lpitr• tAed•r Œeyùr id•ek• ineyù
öBu˜ etAmAek• k•X ed•eb•n?® tArpr sk•el ŒAKn egeln. 11iyeh•AzUeyùr seÒ˜ ey sb• qs‘ iCl/ tAr•
Žb•M tAr pirb•Aerr sk•lek• pATr C¡¢e¼ C¡¢e¼ emer Œyù ŒiB˜yAn k•rl. zh•err sAmen Žes tAr• d¡•A¼Al.
eP•ll. tAed•r tAr• pui¼eyù eP•ll. tAr seÒ˜ y• !s‘r• zh•err Ÿ%er t¡ A b•u KAwAl. Œyù Žb•M
ik•C¢ iCl esÙelAo pui¼eyù eP•ll. 26ŒAKnek• pui¼eyù !s‘b•Aih•nIr meD•Y iCl Žk•iw ŸptYk•A.
mArAr pr tAr• tAr m]ted•eh•r opr Œenk• pATr 12
tArpr iyeh•AzUyù öAyù 5/000 qs‘ eb•eC ineln.
c•Aipeyù id•l. es”sb• pATr ŒAj“o esKAen ed•K• itin tAed•r zh•err piü‚em qb•eTl Žb•M Œeyùr
yAeb•. ŽB˜Aeb•” ö½Vr ŒAKenr ib•nAz G•wAeln. Ž” mAJ“KAen lu i k•eyù TAk•Ar j“‘ pAiWeyù id•eln.
k•AreŠ Ï j“AyùgAiwek• b•l• h•yù ŒAeKAr ŸptYk••. 13
Ž”B˜Aeb• iyeh•AzUyù yueß“r j“‘ tAed•r öˆS˜Þt k•reln.
Žrpr ”•S•óˆAeyùelr opr öBu˜r eß*AD• özimt h•yù. zh•err Ÿ%er tAed•r •öD•An G<•Aiw. Œ‘A‘r• luek•Al
piü‚m id•ek•. es”rAe^ iyeh•AzUyù ŸptYk•Ayù egeln.
Œeyrù ib•nAz öAiˆ¹ˆÿ 14
per Œeyùr rAj“• ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘b•Aih•nIek•
öBu˜ iyeh•AzUyùek• b•leln/ ''B˜yù epo n•. ŒAz• ed•Ket epeln. ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘b•Aih•nIr ib•r¨eß“ yuß“
8 eCe¼A n•. etAmAr smˆS˜ÿ˜ eyAß“Aek• ineyù Œeyù
c•el yAo. Œeyùr• rAj“Aek• prAij“t k•rAr• j“‘ ŒAim
k•ret rAj“• Žb•M tAr elAek•r• eb•ireyù p¼l. Œeyùr
rAj“• y£•n $ ŸptYk•Ar k•AeC zh•err pUb•iR d•ek• egeln.
etAmAed•r sAh•AyY k•rb•. ŒA•im etAmAed•r k•AeC rAj“A/ tA” itin zh•err epCnid•ek• luik•eyù TAk•• ”•S•ˆó AeyùlIyù
rAj“Ar elAek•ed•r/ tAr zh•r Žb•M tAr ed•z sb•ik•C¢ !s‘ed•r ed•Ket epeln n•.
id•i•C. 2etAmrA iyrIehA ŒAr es ed•ezr rAj“Ar öit 15
Œeyùr !s‘b•Aih•nI iyeh•AzUyù Žb•M ”•S•óˆAeyùelr
yA k•eriCel iWk• es”rk•m” etAmr• Œyù Žb•M es” smS˜ÿ mAnuxek• tAi¼eyù id•l. tAr• eyKAen mr¨BU˜im
zh•err rAj“Ar öit k•reb•. ZD•u Ž”b•Ar etAmr• sb• es” pUb•Rid•ek• C¢w lAgAl. 16zh•err sk•el !h•-!h•
D•nsµpd• Žb•M pZsmUh• ineyù yAeb• Žb•M oÙel• k•er iyeh•AzUyù o t¡Ar qsnYb•Aih•nIek• tA¼• k•ret
etAmAed•r j“‘” rAKeb•. ŽKn etAmAed•r k•eyùk•j“n lAgl. sb• elAk• zh•r eCe¼ c•el egl. 17Œyù Žb•M
qs‘ek• zh•err ipCen luik•eyù TAk•et b•elA.® qb•eTelr sb• elAk• ”S•ˆó AeyùlIyù qs‘b•Aih•nIek• tAi¼eyù
3
tA” iyeh•AzUyù smˆS˜ÿ˜ qs‘b•Aih•nIek• Œeyùr id•ek• id•l. zh•r P<•Ak•• pe¼ r”l. zh•r r(•• k•rAr j“‘
ineyù egeln. itin t¡Ar esr• 30/000 eyAß“Aek• eb•eC ek•Ÿ r”l n•.
217 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 8:18-9:3
18
tArpr öBu˜ iyeh•AzUyùek• b•leln/ "Œyù zh•err egel iyeh•AzUyù tAed•r gAC eTek• ed•h•w•ek• nAmAet
id•ek• b•zR• Ÿ<ic•eyù D•erA. Ž” zh•r ŒAim etAmAed•r b•leln. zh•err P•wek•r k•AeC tAr• ed•h•wAek• C¡¢e¼
h•Aet &u“el ed•b•.® t¡Ar k•TAmetA iyeh•AzUyù Œyù zh•err id•l. tArpr •öc•¢r pATr id•eyù tAr• ed•h•wAek• c•Ap•
id•ek• b•zR• Ÿ<ic•eyù D•reln. 19”•S•óˆAeyùelr ey sb• id•l. es” pATerr ˆ ˆS˜ÿàp ŒAj“o ed•K• yAeb•.
elAek•r• luik•eyùiCl tAr• t• ed•Kl. tAr• tAed•r
luek•Ab•Ar j“AyùgA eTek• Ët eb•ireyù zh•err id•ek• ŒAzIb•AR d• ŒAr ŒiB˜zAp pWn
C¢ew egl/ zh•er F¦ek• p¼l ŒAr zh•rw• d•Kl k•er 30
tArpr iyeh•AzUyù ”•S•óˆAeyùelr öBu˜/ ö½Verr˜
inl. tArpr !s‘r• zh•r pui¼eyù ed•b•Ar j“‘ ŒAÙn S•åˆre, Žk•iw eb•d•I inm$A, k•reln. Žb•l pbR•etr
lAigeyù id•l. c•Ý¼Ayù itin Ž” eb•d•I qtrI k•eriCeln. 31öBu˜r d•As
20
Œeyùr elAek•r• epCen tAik•eyù ed•Kl tAed•r emAiz ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“AineyùiCeln ik•B˜Aeb•
zh•r ‰ˆleC. tArA ed•Kl zh•r eTek• ŒAk•Aezr id•ek• eb•d•I !trI k•ret h•eb•. emAizr ib•iD•puˆS˜ÿek• pirâ•Ar
eD•<AyùA ŸWeC. Ž” ed•eK tAr• éb•Rl h•eyù p¼l/ sAh•s k•er elK• iCl eb•d•Ir •öˆS˜Þt ö,AlI. es”B˜Aeb•”
h•Aireyù eP•ll. tAr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tA¼Ab•Ar öec••X• iyeh•AzUyù eb•d•I !trI k•reln. k•Aw• h•yùin Žmn pATr
eCe¼ id•l. ”•S•óˆAeyùlIyùrAo ŒAr eCAwAC¢iw n• k•er id•eyù” eb•d•I !trI h•eyùiCl. Ï pATrÙilr opr
iP•er d¡•A¼Al ŒAr Œeyùr elAek•ed•r seÒ˜ yuß“ k•ret ek•An elQh•yˆ–˜¤ k•Kno b•Yb•h•Ar k•rA h•yiù n. es” eb•d•Iet
lAgl. Œeyùr elAek•ed•r pAlAb•Ar metA ek•An inrApd• tAr• öˆBu˜r Ÿe£•e• eh•Amb•il ŸísgR k•rl. tAr•
j“Ayùg• iCl n•. 21iyeh•AzUyù Žb•M t¡Ar elAek•r• ed•Kl mÒ˜l !neb•†o ŸísgR k•rl.
32
ey Ï !s‘r• zh•r d•Kl k•er ineyùeC. tAr• ed•Kl ÏKAen iyeh•AzUyù pATrÙelAr oper emAizr
zh•r eTek• eD•A< yù• oper ŸWeC. Ž” smyù tAr• pAileyù ib•iD•ÙelA ileK id•eln. ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAk• yAet
n• igeyù G•uer d¡•A¼Al/ Œeyùr elAek•ed•r id•ek• C¢ew esÙelA pe¼ es”j“‘” itin ileK id•eyùiCeln.
igeyù yuß“ k•rl. 22tArpr yAr• luik•eyùiCl tArAo 33
öb•I,rA/ Ÿ•c•pd•S˜î k•mRIr•/ ib•c•Ark•r• Žb•M smˆS˜ÿ
iP•er Žes yueß“ sAh•AyY k•rl. Œeyùr elAek•ed•r mAnux pib•^ isª•uk•iwek• iG•er d¡•A¼Al. öBu˜r pib•^
sAmen ipCen sb• id•ek•” ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘b•Aih•nI. sA(•Yisª•uk• b•h•nk•ArI elb•Iyù yAj“k•ed•r sAmen tAr•
tAr• P•<Aed• ŒAwk•• p¼l. ”•S•óˆAeyùlIyùr• tAed•r d¡•Ai¼eyùiCl. ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAk• Žb•M Œ‘A‘rAo
prAij“t k•rl. Œeyùr smˆS˜ÿ elAk• iniü‚H n• h•oyù• esKAen d¡•Ai¼eyùiCl. ŒeDR•k• elAk• d¡•Ai¼eyùiCl Žb•l
py$•–˜ÿˆ tAr• yuß “ k•ret lAgl. zߨ pe(•r Žk•w• pbR•etr c•Ý¼Ar sAmen ŒAr b•Ak•I ŒeDR•k• d¡•Ai¼eyùiCl
elAk•o pAlAet pArl n•. 23ik••–˜Þ Œeyùr rAj“Aek• girxIm pbR•etr c•¼ Ý Ar sAmen. öBu˜r d•As emAiz tAed•r
b< • Aic•eyù rAK• h•l. iyeh•AzU e yù r elAek•r• tAek• ŽB˜Aeb•” d¡•A¼Aet b•eliCeln. tAr• yAet •öBu˜r
iyeh•AzUeyùr k•AeC ineyù Žl. ŒAzIbR•Ad• pAyù es”j“‘ itin tAed•r Ž” ined$•z
id•eyùiCeln.
yeu ß “r smI(•A 34
tArpr iyeh•AzUyù ib•iD•r öitiw k•TA pe¼
24
yueß“r smyù ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘b•Aih•nI Œeyùr ezAnAeln. itin smˆS˜ÿ˜ ŒAzIbR•Ad• ŒAr smˆS˜ÿ˜ ŒiB˜zAp
elAek•ed•r mAeWG•Aew mr¨BU˜imr meD•Y tAi¼eyù ineyù "ib•iD•puˆS˜ÿek•® eyB˜Aeb• elK• ŒAeC es”B˜Aeb•” pe¼
igeyùiCl. tArpr tAr• es”sb• j“AyùgAyù tAed•r h•tY• ezAnAeln. 35”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAk• esKAen j“e¼A
k•eriCl. tArpr tAr• Œeyù iP•er igeyù esKAen h•eyùiCl. smˆS˜ÿ S˜¤IelAk•/ izZ ŒAr tAed•r seÒ˜ b•As
eysb• elAk• tKno eb<•ec•iCl tAed•r h•tYA k•rl. k•rt eysb• ib•ed•zI mAnux tArAo esKAen iCl. emAizr
25
esid•n Œeyùr smˆS˜ÿ˜ elAk• mAr• egl. 12/000 pur¨x öitiw ined$•z iyeh•AzUyù pe¼ ezAnAeln.
o S˜¤IelAk• mAr• igeyùiCl. 26iyehAzUyù t¡Ar elAek•ed•r
zh•r Db•Ms k•rAr sMek•t id•et” Œyù zh•err id•ek• igib•eyAù enr elAek•r• iyeh•Azy U rù seÒ˜ c•AlAik• k•rl
b•Â˜ñm Ÿ<c•¢ k•er D•eriCeln. zh•err smˆS˜ÿ elAk• ib•nX
n• h•oyù• pyR•–˜ÿˆ iyeh•AzUyù ŽB˜Aeb•” d¡•Ai¼eyùiCeln.
27
9 y£•$n nd•Ir piü‚m tIerr yt rAj“Y iCl tAed•r
rAj“Ar• smˆS˜ÿ G•wn• ZeniCl. Ž”sb• rAj“A”
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• zh•err smˆS˜ÿ˜ j“Ib•j“•–˜Þ Žb•M ih•%Iyù/ ”emArIyù/ k•nAnIyù/ pirxIyù/ ih•bb•Iyù Žb•M
Œ‘A‘ ij“insp^ inej“ed•r b•Yb•h•Aerr j“‘ ereK iyb•UxIyù ed•ezr elAek•ed•r rAj“•. tAr• pAh•A¼I
id•eyùiCl. öBu˜ iyehAzUyùek• ined$•z ed•b•Ar smyù tAed•r j“Ayù g Ayù Žb•M smtl BU ˜ imet TAk•t. tArA
Ž”sb• ereK id•et” b•eliCeln. BU˜mD•YsAgerr D•Ar eG<•ex ilb•AenAn pyR•–˜ÿ Ci¼eyù TAk••
28
iyeh•AzUyù Œyù zh•rek• ‰ˆ•ileyù id•eln. zh•rw• ŒÇ•ˆelo b•As k•rt. 2 smˆS˜ÿ rAj“• Žk• h•l. t¡Ar•
k•tÙil pATerr ˆ S˜ÿàep pir,t h•l. ŒAr ik•C¢” iyeh•AzUyù Žb•M ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•r¨eß“• l¼A” k•rAr
esKAen iCl n•. ŒAj“o zh•rw• es”rk•m” pe¼ pirk•Â˜¯nA k•reln.
ŒAeC. 29iyeh•AzUyù Œeyùr rAj“Aek• Žk•w• gAeC P<•Ais 3
iyeh•AzU y ù ik•B˜Aeb• iyrIeh•A Žb•M• Œyù j“yù
id•eln. seÞ“Y pyR•–˜ÿ tAek• Ju“ileyù rAKeln. sUyR ŒˆS˜ÿ˜ k•eriCeln/ essb• igib•eyù A n zh•err elAek•r•
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 9:4-27 218

ZeniCl. 4 tA” tAr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ik•B˜Aeb• eb•Ak•• 14


elAk•ÙelA sitY k•T• b•leC ik•n• ”•S•óˆAeyùelr
b•AnAenA yAyù es ib•xeyù ic••–˜ÿ•B˜Ab•nA k•rl. tAed•r elAek•r• yAc•A” k•ret c•A”l. tA” tAr• r¨iwiw ec•eK
Ck•w• iCl Žrk•mÉ P•Aw•/ B˜AÒ˜A yt c•Am¼Ar eb•Atl ed•Kl/ ik••–˜Þ tAed•r öBu˜ek• ij“|•AsA k•rl n• ey
iCl sb• tAr• j“e¼A k•reb•. Ž”sb• @•A(•Aresr c•Am¼Ar ork•m e(•e^ tAed•r ik• k•r• Ÿic•í. 15iyeh•AzUyù tAed•r
eKAl pZed•r ipeW c•Aipeyù ed•eb•. tAr• purAenA seÒ˜ zAi•–˜ÿ c•¢i)˜ k•ret rAj“I h•eln. itin tAed•r
TelÙelAo pZed•r ipeW c•ApAeb• yAet men h•yù ey TAk•et id•et rAj“I h•eln. ”•S•óˆAeyùelr d•lpitr•
tAr• Œenk• dU•r eTek• ‹m, k•er ŽeseC. 5 elAek•r• iyeh•AzUeyùr öitš¨it rAKb•Ar zpT inl.
16
pAeyù purAenA ju“etA prl. tAed•r purAenA k•Ap¼ec•Ap¼ itnid•n pr ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• j“Anet pArl
prl. tAr• k•eyùk•iw Zk•enA Žb•M CAtAp¼• r¨iw ey or• tAed•r izib•err Kub• k•ACAk•AiC” b•As k•rt.
17
ej“AgA¼ k•rl. tA” elAk•Ùilek• ed•eK men h•i•Cl tA” ”•S•óˆAeyùlIyùr• oed•r b•sb•Aesr j“Ayùg• ed•Ket
eyn tAr• Œenk• dU•r eTek• ŽeseC. 6 tArpr Ž” egl. ïtIyù id•en tAr• igib•eyùAn/ k•P•Ir•/ eb•erAí
elAek•r• ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r t¡Ab•ur id•ek• Žigeyù egl. ŒAr ik•iryùí-iyyùArIm Ž”sb• zh•er Žl. 18ik••–˜Þ
Ž” izib•riw iCl iglagelr k•AeC. ”•S•óˆAeyùlIyù qs‘b•Aih•nI Ïsb• zh•er igeyù yuß “ k•ret
elAk•Ùil iyeh•AzUeyùr k•AeC egl Žb•M t¡Aek• b•ll/ c•A”l•n•. tAr• oed•r seÒ˜ zAi•–˜ÿ c•¢i)˜ k•eriCl.
''ŒAmr• Œenk• dU•err Žk•iw ed•z eTek• ŽesiC. ”•S•ˆó Aeyùelr d•lpitrA öBu˜/ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr sAmen
ŒAmr• ŒApnAed•r seÒ˜ Žk•iw zAi•–˜ÿ c•¢i)˜ S˜îApn igib•eyùAned•r k•AeC öitš¨it k•eriCl.
k•ret c•A”.® elAek•r• Œb•• d•lpited•r c•¢i)˜r ib•r¨eß“ nAilz
7
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• Ž” ih•bb•Iyùed•r b•ll/ k•eriCl. 19ik••–˜Þ d•lpitr• b•ll/ ''ŒAmr•
''h•eto etA pAer ey/ ŒApnAr• ŒAmAed•r eb•Ak•• igib•eyùAned•r öitš¨it id•eyùiC. ”•S•óˆAeyùelr öBu˜ o
b•AnAet c•A”eCn. ŒApnAr• h•yùetA ŒAmAed•r ed•ezr ö½Verr sAmen ŒAmr• k•T• id•eyùiC. ŒAmr• ŽKn
k•AeC” TAek•n. ik••–˜Þ ŒAmr• ŒApnAed•r seÒ˜ ek•An tAed•r seÒ˜ yuß “ k•rb• n•. 20ŒAmAed•r ŽB˜Aeb•” c•let
zAi•–˜ÿr c•¢i)˜ k•ret pAir n•/ yt(•, n• j“Anet h•eb•. tAed•r j“Iib•t TAk•et id•et” h•eb•. ŒAmr•
pAriC/ ŒApnAr• ek•AT• eTek• ŒAseCn.® tAed•r ŒAG•At id•et pAir n•; id•el/ ö½Vr öitš¨it
8
ih•bb•Iyùr• iyeh•AzUyùek• b•ll/ ''ŒAmr• ŒApnAr B˜AÒ˜Ar j“‘ ŒAmAed•r opr ß*uß“ h•eb•n. 21tAr• eb<•ec•
Bˆ]•tY.® TAku•k•. ik••–˜Þ tAr• ŒAmAed•r Bˆ]•tY h•eyù eb<•ec• TAk•eb•.
ik••–˜Þ iyeh•AzUyù ij“|•As• k•reln/ "etAmr• ek•À tAr• ŒAmAed•r k•AW ek•ew ed•eb•/ ŒAmAed•r sk•elr
etAmr• ek•AT• eTek• ŒAsCÀ® j“‘ j“l b•eyù ed•eb•.® tA” d•lpitr• oed•r seÒ˜
9
tAr• b•ll/ "ŒAmr• ŒApnAr Bˆ•] tY. ŒAmr• Œenk• zAi•–˜ÿ c•¢i)˜ B˜AÒ˜l n•. 22iyeh•AzUyù igib•eyùAned•r
dU•err Žk•iw ed•z eTek• ŒAsiC. ŒAmr• ŽKAen ŽesiC fAk•eln. itin b•leln/ ''ek•n etAmr• ŒAmAed•r k•AeC
k•Ar, ŒAmr• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr mh•Azi)˜ sµ•Vˆe Þ“• imTY• k•T• b•lelÀ ŒAmAed•r izib•err k•AeC” et•
ZeniC. ŒAmr• t¡Ar smˆS˜ÿ k•AyRk•l•p j“Anet etAmAed•r ed•z. ik••–˜Þ etAmrA b•eliCel ey etAmrA
eperiC. imzer itin ik• ik• k•eriCeln ŒAmr• ZeniC. dU•r ed•z eTek• ŽesC. 23ŽKn etAmAed•r Œenk• égRit
10
ŒAmr• ŒAerA ZeniC itin y£•$n nd•Ir pUb•RtIer ŒAeC. etAmr• sb•A” ŒAmAed•r ß*Itd•As h•eb•.
”emArIyù j“Aitr éj“n rAj“Aek• prAij“t k•eriCeln. etAmAed•r elAek•rA ŒAmAed•r k•AW ek•ew ed•eb•. ö½Verr
Žk•j“n ih•xaeb•Aenr rAj“• sIeh•An/ Œ‘j“n b•Azenr g]eh•r* j“‘ j“l b•eyù ŒAneb•.®
24
rAj“• og. ih•xaeb•An Žb•M b•Azn ŒXAerAí ed•ez igib•eyùAenr elAek•r• b•ll/ ''ŒAmr• imTYA k•T•
Œb•iS˜ît. 11tA” ŒAmAed•r öb•I,r• o Œ‘ sk•el b•eliClAm k•Ar, ŒAmAed•r B˜yù iCl. ŒApnAr•
b•eliCeln/ '‹me,r j“e‘ yeTX KA† ineyù eyo. ŒAmAed•r emer eP•leb•n. ŒAmr• ZeniC ö½Vr t¡Ar
”•S•ˆó Aeyùelr elAk•ed•r seÒ˜ ed•K••k•erA. •tAed•r eb•AelA/ d•As emAizek• ŒAed•z id•eyùiCeln Ž” ed•z ŒApnAed•r
"ŒAmr• etAmAed•r Bˆ]•tY. ŒAmAed•r seÒ˜ zAi•–˜ÿ c•¢i)˜ h•Aet &u“el id•et. ö½Vr ŒApnAek• Žed•ezr smˆS˜ÿ
k•erA.®¾ elAk•ek• h•tYA k•ret b•eliCeln. tA” ŒAmr• imTYA
12
"Ž” ed•K/ ŒAmAed•r r¨iw ik• rk•m Zk•en• h•eyù k•T• b•eliClAm. 25ŽKn ŒAmrA ŒApnAr d•As. y•
egeC. yKn ŒAmrA eb•ireyùiClAm essb• iCl grm B˜AelA b•uJ“eb•n tA” k•reb•n.®
26
ŒAr wAwk••. ik••–˜Þ ŽKn sb• Zik•eyù b•Ais h•eyù egeC. tA” igib•eyùAenr elAek•r• ß*Itd•As h•eyù egl.
13
Ž” ed•K/ ŒAmAed•r c•Am¼Ar @•A(•Aresr pA^ÙelA. iyeh•AzUyù tAed•r b<•Ac•et id•eln. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r itin
yKn eb•ireyùiClAm tKn ŽÙelA iCl n&u“n @•A(•Ares emer eP•let id•eln n•. 27iyeh•AzUyù igib•eyùAned•r
B˜it$. ik••–˜Þ ŒAj“ ed•K/ sb• eP•ew egeC/ b•Ais h•eyù ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ß*ItdAs k•er id•eyùiCeln. tAr• k•AW
egeC. ŒAmAed•r epAzAk•-ŒAzAk•; c•iwju“etA sb• ek•mn ek•ew ŒAnt/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r j“‘ j“l b•eyù ŒAnt.
h•eyù egeC ed•KC etA. ed•K/ Ž” lµ•Vˆ• sP•er ŒAmAed•r
ö½eV rr gh] • Žr ŒTR s•µ˜õb•t> ''ö½Verr pirb•Ar¾¾ :”•S•óˆAeyùlò
prenr k•Ap¼-ec•Ape¼r d•z•/ •öAyù j“rAj“I,R.® ŒTb•• h•yùet• pib•^ t¡Ab•u ŒTb•• miª•r•.
219 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 10:1-24
tAr•o öBu˜r eb•d•Ir j“‘ k•AW ek•ew ŒAnt Žb•M j“l zߨed•r igib•eyùAn eTek• qb•í-eh•AerAe,r id•ek• tAi¼eyù
b•eyù ŒAnt. öBu˜ eyKAen” eb•d•I S˜îApenr j“Ayùg• ineyù egl. ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘r• Œesk•• Žb•M meO•d••
pCª• k•retn esKAen” tAed•r j“l b•eyù ŒAnet py$•–˜ÿ yAb•Ar peT yt elAk•j“n iCl sb•A”ek• h•tYA
h•t. Ïsb• elAk• ŒAj“o ß*Itd•As h•eyù reyùeC. k•rl. 11tArpr tAr• qb•í-eh•AerAŠ eTek• Œesk••
pyR•–˜ÿ lµ•VˆA rAˆS˜ÿ•iw b•rAb•r zߨed•r epCen-epCen
eyid•n syU R iS˜rî h•eyù d•¡ A¼Al D•Aoyù• k•ret k•ret egl. tAed•r ŽB˜Aeb• tA¼• k•rAr
smyù öBu˜ ŒAk•Az eTek• izlAb•]iX J“rAeln. b•¼ b•¼
10 es”smyù ej“r¨zAelemr rAj“• iCl Œed•AnI-
exd•k•. rAj“• j“Anet eperiCl ey/ iyeh•AzUyù
Œyù zh•rek• prAˆS˜ÿ k•eriCeln Žb•M Db•Ms k•er
izlAr G•Aeyù Œenk• zߨ” mArA egl. ”•S•óˆAeyùlIyù
!s‘ed•r trb•Airr ˆG•Aeyù yt n• mAr• p¼l/ tAr
id•eyùeCn. es j“Anet pArl iyrIehA ŒAr es ed•ezr ec•eyù eFr eb•zI mAr• p¼l izlAb•]iXet”.
rAj“Aro Žk•” h•Al k•eriCeln iyeh•AzUyù. es ŽwAo 12
es”id•n öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr k•AeC ”emArIyùed•r
ej“eniCl/ igib•eyùAenr elAek•r• ”•S•óˆAeyùelr seÒ˜ prAj“yù G•wAeln. es”id•n iyeh•AzUyù öBu˜r k•AeC
zAi•–˜ÿ c•i¢ )˜ k•ereC. tAr• ej“r¨zAelemr Kub• k•ACAk•AiC” öATRn• k•reln Žb•M tArpr smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r
reyùeC. 2 Žsb ej“en Œed•AnI-exd•k• Žb•M tAr •öj“Ar• sAmen ŒAed•z k•relnÉ
eb•z B˜yù epeyù egl. Œeyùr metA igib•eyùAn etA ''eh sUyR/ &u“im igib•eyùAenr Ÿper TAemA. ŒAr eh•
eCAwKAw zh•r nyù. igib•eyùAn Kub• b•¼ zh•r/ Žek• c•Û/ &u“im ŒyùAelAn ŸptYk•Ayù c•¢p k•er TAek•A.®
mh•AngrI b•l• yAyù. es” ngerr sk•el” iCl eb•z
13
B˜AelA eyAß“•. es” ngerro Žrk•m Œb•S˜î• Zen tA” sUyR srl n•. c•Ûo n¼l n• yt(•, n•
rAj“• etA eb•z G•Ab•e¼ egl. 3ej“r¨zAelemr rAj“• elAek•r• zߨed•r h•ArAyù. Ž” k•Aih•nI yAezr ýe–˜î
Œed•AnI-exd•k• ih•eº•Ae,r rAj“A eh•Ah•emr seÒ˜ k•T• elK• ŒAeC. sUyR mD•Yggen iS˜îr h•eyù igeyùiCl/ egAw•
b•ll. tACA¼• ymURetr rAj“• iprAm/ lAKIezr rAj“• id•nw• es ŒAr G•url n•. 14Žrk•m ŒAeg k•KenA
yAiP•yù Žb•M ”e©ñAenr rAj“• d•b•Ir Ð Žed•r seÒ˜o es h•yiù n. pero k•KenA h•yiù n. esid•n öBu˜ Žk•iw elAek•r
k•TA b•ll. ej“r¨zAelemr rAj“• Žed•r k•AeC Œnunyù b•AD•Y h•eyùiCeln. sitY”/ öBu˜ esid•n ”•S•ˆó Aeyùelr pe(•
k•er b•ll/ 4''etAmr• ŒAmAr seÒ˜ c•elA. igib•eyùAned•r yuß “ k•eriCeln.
15
ŒAß*m, k•ret etAmr• ŒAmAek• sAh•AyY k•erA. Žrpr iyeh•AzUyù !s‘ed•r ineyù iglagelr izib•er
igib•eyùAenr elAek•r• iyeh•AzUyù o ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r seÒ˜ iP•er Želn. 16ik••–˜Þ yueß“•r smyù Ï p<Ac•j“n rAj“•
zAi•–˜ÿ c•¢i)˜ k•ereC.® pAileyù igeyùiCl. meO•d•Ar k•AeC Žk•w• Ùh•Ar meD•Y
5
es”j“‘ p<Ac•j“n ”emArIyù rAj“Ar !s‘b•Aih•nI Žk• tAr• luik•eyùiCl. 17teb• Žk•j“n tAed•r Ùh•Ayù
h•elA. :Ž” p<Ac•j“n h•elA ej“r¨zAelm/ ih•eº•A,/ ymRt U / luek•Aet ed•Ket epeyù igeyùiCl. iyeh•AzUyù sb• j“Anet
lAKIz Žb•M ”e©ñAenr rAj“•.ò !s‘d•l igib•eyùAenr pAreln. 18iyeh•AzUyù b•leln/ ''b•¼ b•¼ pATr id•eyù
id•ek• yA^• k•rl. tAr• zh•r iG•er eP•ll Žb•M yuß “ Ùh•AmuK b•Þ“ k•er d•Ao. ik•C¢ elAk•ek• Ùh•• pAh•ArAyù
Zr¨ k•rl. 6igib•eyùAnb•AsIr• iyeh•AzUyùr k•AeC Kb•r ereK d•Ao. 19ik••–˜Þ etAmr• esKAen” eyn eTem eTek•A
pAWAl. es” smyù iyeh•AzUyù iglagel t¡Ar izib•er n•. zߨed•r tA¼A k•ret” TAek•A. epCn eTek• tAed•r
iCeln. Kb•rw• Ž”É ''ŒAmr• ŒApnAr Bˆ]•tY. ŒApin ŒAß*m, k•ret” TAek•A. etAmr• zߨed•r ik•C¢et”
ŒAmAed•r eCe¼ c•el yAeb•n n•. ŒAmAed•r b<•Ac•An. tAed•r zh•er iP•er eyet ed•eb• nA.•öBu˜/ etAmAed•r
tA¼AtAi¼ ŒAsun. pAh•A¼I ed•z eTek• smˆS˜ÿ ”emArIyù ö½Vr tAed•r Ÿpr etAmAed•r j“yùI h•et id•eyùeCn.®
j“Aitr rAj“• !s‘sAm•–˜ÿ ineyù ŒAmAed•r seÒ˜ yuß“• 20
tArpr iyeh•AzUyù ŒAr ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• zߨed•r
k•ret ŒAseC.® h•tYA k•reln. ik••–˜Þ k•eyùk•j“n zߨ Ÿ<c•¢ öAc•Ir eG•r•
7
Kb•r epeyù iyeh•AzUyù sqse‘ iglagl eTek• k•eyùk•iw zh•er egl Žb•M es”KAen” inej“ed•r luik•eyù
eb•ireyù p¼eln. t¡Ar seÒ˜ iCl esr• !sinek•r d•l. rAKl. tAed•r ŒAr h•tY• k•r• egl n•. 21yueß“r pr
8
öBu˜ iyeh•AzUyùek• b•leln/ ''oed•r !s‘sAm•–˜ÿ ed•eK iyeh•AzUeyùr elAek•r• t¡Ar k•AeC meO•d•Ayù iP•er Žl.
B˜yù epo n•. ŒAim etAmAed•r ij“iteyù ed•b•. or• es” ed•ezr ek•An elAk•” ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ib•r¨eß“ Žk•w•
ek•Ÿ etAmAed•r prAij“t k•ret pAreb• n•.® k•TAo b•let sAh•s k•er in.
9 22
qs‘d•l ineyù iyeh•AzUyù sArArAt igib•eyùAen iyeh•AzUyù b•leln/ ''Ùh•AmuK eTek• pATrÙelA
ŒiB˜yAn c•AlAeln. zߨr• j“Anet pArl n•/ iyeh•AzUyù sireyù d•Ao. Ï p<Ac•j“n rAj“Aek• ŒAmAr k•AeC ŒAenA.®
23
ŒAseCn. tA” iyeh•AzUyù Žb•M t¡Ar !s‘r• h•WAí tAed•r tA” iyeh•AzUeyùr elAek•r• p<Ac•j“n rAj“Aek• Ùh•Ar
ŒAß*mŠ k•rl. eB˜tr eTek• eb•r k•er ŒAnl•. tAr• iCl ej“r¨zAelm/
10
yKn ”ˆ•S•óˆAeyùl ŒAß*mŠ k•rl tKn öBu˜ es” ih•eº•A,/ ymURt/ lAKIz Žb•M ”e©ñAenr rAj“A. 24tAr•
!s‘ed•r h•tb•Ak• k•er id•eln. tAr• prAij“t h•l. p<Ac•j“n rAj“Aek• iyeh•AzUeyùr sAmen h•Aij“r k•rl.
”•S•óˆAeyùlIyùed•r k•AeC Žw• Žk•w• mˆS˜ÿ b•¼ j“yù. tAr• iyeh•AzUyù t¡Ar elAek•ed•r esKAen ŒAset b•leln.
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 10:25-11:5 220

!s‘d•elr •öD•Aned•r itin b•leln/ ''etAmr• Žid•ek• elAk•ek• tAr• h•tY• k•rl. ek•Ÿ esKAen eb<•ec• r”l
ŽesA. Ž” rAj“Aed•r glAyù etAmAed•r pA d•Ao.® tA” n•. ”e©ñAenr metA ŽKAeno es” Žk•” G•wn• G•wl.
!s‘d•elr •öD•Aenr• k•AeC ser ŽelA Žb•M tAed•r tAr• zh•r Db•Ms k•er esKAnk•Ar sb• elAk•ek• h•tY•
p• Ž”sb• rAj“Aed•r glAyù rAKl. k•eriCl.
25 38
tArpr iyeh•AzUyù t¡Ar elAek•ed•r b•leln/ tArpr iyeh•AzUyù o ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• d•b•Ier iP•er
"etAmr• z)˜ h•o/ sAh•sI h•o. B˜yù epo n•. B˜ib•xYet Žes es” zh•riw ŒAß*m, k•rl. 39tAr• es” zh•r/
zߨed•r seÒ˜ yKn etAmr• yuß“ k•reb• tKn tAed•r zh•err rAj“• ŒAr d•b•Ierr lAegAyù• smˆS˜ÿ˜ eCAwKAw
•öit öBu˜ ik• k•reb•n t• ŒAim etAmAed•r ed•KAi•C.® zh•r sb• ik•C¢ d•Kl k•er inl. zh•err sb• elAk•ek•
26
tArpr iyeh•AzUyù p<Ac• j“n rAj“Aek• h•tY• k•reln. tAr• h•tY• k•rl. ek•Ÿ eb<•ec• r”l n•. ih•eº•A, ŒAr
p<Ac•w• gAeC p<Ac• j“nek•• Ju“ileyù id•eln. seÞ“Y py$•–˜ÿ tAr rAj“Aek• ineyù tAr• y• k•eriCl d•b•Ir o tAr
Ž”B˜Aeb•” itin tAed•r ereK id•eln. 27sUyRAeS˜ÿr smyù rAj“Aek• ineyùo tAr• es” Žk•” k•AØ k•rl. ilb•anA
iyeh•AzUyù t¡Ar elAek•ed•r gAC eTek• ed•h•ÙelAek• o es zh•err rAj“Ar b•YApAero tAr• Žk•” k•Aj“
nAmAet b•leln. tA” tAr• es”ÙelA Ï Ùh•Ar k•eriCl. 40Ž”B˜Aeb• iyeh•AzUyù pAh•Ai¼ ed•z enegeB˜r
eB˜ter” C¡¢e¼ id•l. ey Ùh•Aet rAj“Ar• luik•eyùiCl Žb•M piü‚m o pUb•R pAh•A¼tlIr smˆS˜ÿ zh•err sb•
tAr muKw• b•¼ b•¼ pATer eFek• id•l. es” ed•h•ÙelA rAj“Aed•r prAij“t k•rl. ”•S•óˆAeyùelr öBu˜ ö½Vr
ŒAj“ pyR•–˜ÿ Ùh•Ar eB˜ter ŒAeC. iyeh•AzUyùek• ined$•z id•eyùiCeln smˆS˜ÿ elAk•ek• h•tY•
28
esid•n iyeh•AzUyù meO•d•• zh•r j“yù k•reln. k•rAr j“‘. tA” iyeh•AzUyù Ï sb• ŒÇ•ˆelr ek•AenA
zh•err rAj“• o elAek•ed•r iyeh•AzUyù b•D• k•reln. elAk•ek•” b<•Ac•et ed•n in.
41
Žk•j“no eb<•ec• r”l n•. iyeh•AzUyù iyrIeh•Ar rAj“Ar iyeh•AzUyù k•Aed•z-b•e,Ryù eTek• G•sA pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ
ey d•z• k•eriCeln/ meO•d•Ar rAj“Aro esrk•m d•z• zh•r ŒiD•k•Ar k•eriCeln. imzerr egAzn eTek•
k•reln. igib•eyùAn pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ zh•r itin ŒiD•k•Ar k•eriCeln.
42
Žk•b•Aerr ŒiB˜yAen” iyeh•AzUyù Ïsb• zh•r o tAed•r
d•i(•e,r zh•rÙil d•Kl h•l rAj“Aed•r ŒiD•k•Ar k•ret eperiCeln. iyeh•AzUyù
29
tArpr elAek•ed•r ineyù iyeh•AzUyù meO•d•• eTek• Žmniw k•ret eperiCeln k•Ar, ”•S•óˆAeyùelr öBu˜
eb•ireyù p¼eln. tAr• ilb•anAet igeyù es” zh•r ö½Vr S•ˆV yMù ”•S•ˆó Aeyùelr pe(• yuß“ k•eriCeln. 43Žrpr
ŒAß*m, k•rl. 30öBu˜ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r es” zh•r o iyeh•AzUyù ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r ineyù iglagel tAed•r
zh•err rAj“Aek• prAij“t k•ret id•eln. es” zh•err izib•er iP•er Želn.
öetYk•w• elAk•ek• ”•S•ˆó AeyùlIyùr• h•tY• k•eriCl. ek•An
elAk•” eb<•ec• r”l n•. ŒAr elAek•r• iyrIeh•Ar rAj“Ar Ÿ%err zh•rÙilr prAj“yù
ey d•z• k•eriCl/ es” zh•err rAj“Aro es” d•z•
k•rl.
31
11 h•AíesAerr rAj“• yAb•In Ž”sb• G•wn• Znl.
es k•eyùk•j“n rAj“Ar !s‘sAm•–˜ÿed•r Žk•seÒ˜
tArpr ”•S•óˆAeyùelr elAk•ed•r ineyù iyeh•AzUyù j“e¼A k•rAr k•T• ic••–˜ÿ• k•rl. mAed•Aenr rAj“• eyAb•b•/
ilb•an• eCe¼ lAKIezr id•ek• egeln. ilb•anAr k•AeC Œka•xeP•r rAj“• o izeèAe,r rAj“Ar k•AeC Žb•M
t¡Ab•u KAiweyù tAr• zh•r ŒAß*mŠ k•rl. 32öBu˜ tAed•r 2Ÿ%rAÇ•ˆelr smˆS˜ÿ rAj“•/ pAh•A¼ o mr¨ ŒÇ•ˆelr
lAKIz j“yù k•ret id•eln. iþˆtIyù id•en tAr• zh•r smˆS˜ÿ rAj“Aek• yAb•In Kb•r pAW•l. yAb•In ik•eårt/
ŒiD•k•Ar k•rl. ”S•ˆó Aeyùelr elAek•r• zh•err •öetYk•w• enegB˜/ piü‚m pAh•A¼/ piü‚emr nApT ed•Aerr
elAk•ek• h•tY• k•rl. ilb•anAr met• ŽKAeno tAr• rAj“Aed•r k•AeC Kb•r pAWAl. 3 yAb•In pUb•R ŒAr piü‚emr
Žk•” k•Aj“ k•eriCl. 33egxerr rAj“• eh•Arm lAKIzek• k•nAn sµöd•Aeyùr rAj“Aed•r k•AeC Kb•r pAWAl. es
r(•Ar j“‘ ŽesiCl. ik••–˜Þ iyeh•AzU y ù tAek•o ”emArIyù/ ih•%Iyù/ pirxIyù Žb•M pAh•A¼I ed•ezr
!s‘sAm•–˜ÿ˜ semt h•Aireyù id•eln. tAed•r Žk•j“no iyb•UxIyùed•r k•AeCo Kb•r pAWAl. es imSpAr k•AeC
eb<•ec• r”l nA. h•emRA, pbR•etr nIec ey ih•bb•IyùrA TAek• tAed•r k•AeCo
34
tArpr iyeh•AzUyù ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r ineyù lAKIz Kb•r pAWAl. 4 Ž”sb• rAj“Ar !s‘r• j“e¼A h•l. ŒsMKY
eTek• ”e©ñAenr id•ek• yA^• k•reln. ”e©ñAenr k•AeC eyAß“•/ ŒsMKY eG•A¼• ŒAr ŒsMKY rT imel !trI
t¡Ab•u ege¼ tAr• ”e©ñAn ŒAß*m, k•rl. 35esid•n tAr• h•l Žk• ib•zAl b•Aih•nI. Žt elAk• esKAen j“e¼A
zh•r d•Kl k•er esKAnk•Ar sb• elAk•ek• emer eP•ll. h•eyùiCl ey men h•l tAr• eyn smue@•r D•Aerr b•Ailr
iWk• lAKIezr metA ŽKAeno es” Žk•” G•wn• G•wl. d•AnAr metA Œgi,t.
36 5
tArpr iyeh•AzUyù ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r ineyù ”e©ñAn emerAemr eCAw nd•Ir D•Aer Ž” smˆS˜ÿ rAj“• j“e¼A
eTek• ih•eº•Ae,r id•ek• c•leln. sk•el ih•eº•A, ŒAß*m, h•l. tAr• tAed•r !s‘b•Aih•nIek• Žk•” izib•err meD•Y
k•rl. 37Ž” zh•rw• CA¼Ao ih•eº•Ae,r lAegAyù• k•eyùk•w• smeb•t k•rl. ŒAr ik•B˜Aeb• ”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ yu ß“
eCAwKAw zh•ro tAr• ŒiD•k•Ar k•rl. zh•err öetYk•w• k•r• yAyù tAr pirk•Â˜¯n• k•rl.
221 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 11:6-12:5
6
tKn öBu˜ iyeh•AzUyùek• b•leln/ ''Žt !s‘ ed•eK itin prAij“t o inht k•reln. 18b•æ b•Cr D•er
B˜yù epo n•. ŒAim etAmAed•r ij“iteyù ed•b•. Ž”sb• rAj“Ar ib•r¨eß“• iyeh•AzUyù yuß “ k•eriCeln.
19
ŒAgAmIk•Al Ž” smeyùr meD•Y etAmr• tAed•r sk•lek• Žk•mA^ Žk•iw zh•r” ”•S•óˆAeyùelr seÒ˜ zAi•–˜ÿ ˜c•¢i)˜
emer eP•leb•. smˆS˜ÿ eG•A¼Ar pAeyùr izr• ek•ew k•eriCl. eswA h•e•C igib•eyùAn zh•r/ eyKAen ih•bb•Iyù
eP•leb•/ tAed•r smˆS˜ÿ rT pui¼eyù ed•eb•.® j“Aitr elAek•r• b•As k•er. Œ‘ smˆS˜ÿ zh•r prAij“t
7
iyeh•AzUyù Žb•M t¡Ar smˆS˜ÿ !s‘ h•WAí zߨed•r h•eyùiCl. 20öˆB˜u ec•eyùiCeln eyn Žsb• ed•ezr elAek•r•
ŒAß*mŠ k•rl. emerAm nd•Ir k•AeC tAr• zߨed•r inej“ed•r zi)˜zAlI B˜Aeb•. tAh•el tAr•
ŒAß*m, k•rl. 8 öBu˜ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ij“iteyù id•eln. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•r¨eß“ yu ß“ k•reb•. Ž”B˜Aeb•” eyn
”•S•óˆAeyùl !s‘b•Aih•nI tAed•r prAij“t k•er tAi¼eyù itin tAed•r öˆit d•yù• n• k•er ib•nAz k•ern. eyB˜Aeb•
ineyù egl b•]h•%r sIed•An/ imxœeP•Aí-miyùm ŒAr pUeb•Rr öBu˜ emAizek• ŒAed•z id•eyùiCeln/ es”B˜Aeb•” eyn
imSpIr ŸptYk•Ar id•ek•.• sb•k•iw zߨek• emer n• itin tAed•r ib•nAz k•ern.
eP•l• pyR•–˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘r• TAml n•. 9öBu˜ y• 21
ŒnAk• b•MzIyù elAek•r• ih•eº•A,/ d•b•Ir/ ŒnAb•
b•eliCeln iyeh•AzUyù tA” k•reln. eG•A¼AÙelAr pAeyùr Žb•M iyh•Ýd•• ŒÇ•ˆelr pAh•Ai¼ j“AyùgAyù b•As k•rt.
izr• ek•ew eP•leln Žb•M rTÙelA pui¼eyù id•eln. iyeh•AzUyù tAed•r ib•r¨eß“ yuß “ k•er tAed•r Žb•M tAed•r
10
tArpr iyeh•AzUyù iP•er igeyù h•AíesAr zh•r d•Kl zh•rÙelAek• ezx k•er id•eln. 22”•S•óˆAeyùl BU˜KeØ
k•reln. Žb•M h•AíesAerr rAj“Aek• h•tY• k•reln. ek•An ŒnAk• b•MzIyù elAk• eb<•ec• r”l n•. tAr• ZD•u
:”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“• eysb• rAj“YÙil iCl tAed•r eb<•ec• r”l G•sA/ gAt Žb•M Œsaed•Ad• ŒÇ•ˆel. 23iyeh•AzUyù
meD•Y h•AíesAr” iCl sb•RöD•An.ò 11”•S•óˆAeyùlIyù smý ”•S•óˆAeyùl BU˜KØ inej“r ŒAyù%ÑAD•Ien ŒAneln/
!s‘b•Aih•nI es” zh•err öetYk•ek• h•tYA k•rl. tAr• iWk• eyB˜Aeb• öBu˜ b•æk•Al ŒAeg emAizek• ined$•z
smˆS˜ÿ elAk•ek• Žek•b•Aer ezx k•er id•l. Žk•j“n id•eyùiCeln. öBu˜ es” ed•z t¡Ar •öˆitš¨it mt
elAk•o eb<•ec• r”l n•. tArpr tAr• zh•rw• ‰ˆAileyù ”•S•óˆAeyùlIyùed•r d•An k•eriCeln. Ž” ed•z iyeh•AzUyù
id•l. ”•S•óˆAeyùelr ib•iB˜å pirb•AregAþIr meD•Y B˜Ag k•er
12
iyeh•AzU y ù Ž”sb• zh•err sb•k•iw d•Kl id•eyùiCeln. Œb•ezex yuß “ ezx h•l Žb•M ed•ez zAi•–˜ÿ˜
k•eriCeln. itin zh•err smˆS˜ÿ˜ rAj“Aek• h•tY• iP•er ŽelA.
k•eriCeln. zh•err smˆS˜ÿ ik•C¢ek• itin Db•Ms k•er
id•eyùiCeln. öBu˜r d•As emAiz eymn ŒA|•• k•eriCeln ”•S•ˆó Aeyeù lr k•AeC prAij“t rAj“g,
es”metA itin Ž” k•Aj“ k•eriCeln. 13ik••–˜Þ
”•S•óˆAeyùlIyù esnAb•Aih•nI pAh•Ae¼r oper S˜îAipt ek•An
zh•r ‰ˆAileyù ed•yù in. h•AíesAr” iCl Žk•mA^ zh•r
12 ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek•r sb•
ed•zÙil j“yù k•eriCl. Œe,RAn ŸptYk•• eTek•
h•em$A, z]Ò˜ pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ BU˜KØ Žb•M y£•$n ŸptYk•Ar
eyiw pAh•Ae¼r opr inimRt iCl Žb•M iyeh•AzUeyùr pU b •R id•ek•r smˆ S ˜ÿ BU ˜ KØ tAr• j“yù k•eriCl.
ŒAed•ez eyiw tAr• pui¼eyù id•eyùiCl. 14zh•rÙelA ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• ey sb• rAj“Aed•r prAij“t k•eriCl
eTek• pAoyù• smS˜ÿ ij“insp^ ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• tAr tAilk•• ŽKAen ed•oyù• h•e•CÉ
2
inej“ed•r j“‘ ereK id•eyù i Cl. zh•err smˆ S ˜ÿ tAr• ”emArIyùed•r rAj“• sIeh•Anek• prAij“t
j“Ib•j“•–˜Þek• tAr• ereK id•eyùiCl/ yid•o esKAnk•Ar k•eriCl ey ih•xaeb•An zh•er TAk•t. sIeh•Aenr rAj“Y
smˆS˜ÿ elAk•ek•” tAr• emer eP•eliCl. ek•An elAk•ek•” iCl Œe,RAn ŸptYk•Ar ŒerAeyùr eTek• yebb•Ak• nd•I
tAr• b<•Ac•et ed•yù in. 15b•æk•Al ŒAeg öBu t¡Ar d•As pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿt
] . Ï ŸptYk•Ar mAJ“KAn eTek• tAr rAej“Yr
emAizek• Ž” k•Aj“ k•rb•Ar j“‘ ŒA|•A k•eriCeln. Zr¨. esw• iCl Œeµ•åAnIyù elAek•ed•r ŽlAk•Ar sImA•–˜ÿ.
tArpr emAiz Ž” k•Aj“ k•rAr j“‘ iyeh•AzUyeù k• ŒA|•A igilyùd• ed•ezr ŒeD•eR k•ro eb•zI ŒMez sIeh•An rAj“ ˆ×
k•eriCeln/ iyeh•AzU y ù ö½V e rr ŒAed•z pAln k•eriCl. 3y£•n $ ŸptYk•Ar pUb•tR Ier gAlIlI ôd• eTek•
k•eriCeln. öBu˜ emAizek• y• ŒA|•A k•eriCeln m]tsAgr :lb•,sAgrò pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t rAj“Y es zAsn
iyeh•AzUyù tAr smˆS˜ÿ” pAln k•eriCeln. k•rt. Ž” rAj“Yiw b•Aed• es qb••í-iyzIemAt eTek•
16
Ž”B˜Aeb• iyeh•AzUyù smý ed•ezr smˆS˜ÿ elAk•ek• d•i(•eŠ ipsag• pAh•A¼ pyR•–˜ÿ ed•zÙilo zAsn k•rt.
4
prAij“t k•eriCeln. pAh•Ai¼ ed•z enegB˜/ smý tAr• b•Azenr rAj“• ogek• prAij“t k•eriCl.
egAzn ŒÇ•ˆ l / piü‚mid•ek•r pAh•A¼til/ y£•$ n og iCl rP•Ayù b•Mezr rAj“•. es rAj“ ˆ× k•rt ŒXAerAí
ŸptYk••/ ”•S•óˆAeyùelr smS˜ÿ˜ pAh•A¼-pb•Rt Žb•M Žb•M ”i@•yùI ed•ez. 5 h•em$A, pb•Rtz]Ò˜/ slaK• Žb•M
esÙelAr k•ACAk•AiC smˆS˜ÿ pAh•A¼ Ž” sb•” t¡Ar ŒD•Ien b•Azenr smˆS˜ÿ˜ ŒÇ•ˆl og zAsn k•rt. eyKAen gzUr
ŽelA. 17h•Alk• pb•Rtz]Ò˜ eTek ˜esyùIerr k•AeC Žb•M mAKAT j“Aitr elAek•r• b•sb•As k•rt. eswA”
ilb•AenAn ŸptYk•Ar b•AlagAd• pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ ŒÇ•ˆl iCl tAr rAej“Yr sIm•. og igilyùd• ed•ezr ŒeD•Rk•
iyeh•AzUyùr d•Kel Žl. ilb•AenAn ŸptYk•Aiw h•Aem$A, ŒMezo rAj“ ׈ k•rt. Ž” j“AyùgAw• ezx h•eyùeC
pb•Rtz]eÒ˜r nIec• Œb•iS˜ît. es ed•ezr smˆS˜ÿ rAj“Aek• ih•xaeb•Aenr rAj“• sIeh•Aenr ed•ez.
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 12:6-13:12 222
6
öBu˜r Bˆ]•tY emAiz Žb•M ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• Ž”sb• 24
itsRRAr rAj“• 1
rAj“Aek• prAij“t k•eriCeln. emAiz räeb•, emAw rAj“Ar sMKY• 31
pirb•AregAþI/ gAd• pirb•AregAþI Žb•M mn>iz
pirb•AregAþIr ŒeD•Rk•ek• Ž” BU˜KØ d•An k•eriCeln. ŒniD•k•] t ed•z
iyeh•AzUyù yKn eb•z b•]ß“ h•eyù egeCn tKn•öBu˜
emAiz Ž” ed•z tAed•r S•ˆV ed•z ih•sAeb•” d•An k•eriCeln.
7
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• y£•$n nd•Ir piü‚m kU•elr 13 tAek• b•leln/ ''iyeh•AzUyù yid•o etAmAr eb•z
ed•ezr rAj“Aed•ro j“yù k•eriCl. iyeh•AzUyù Ž” ed•ezr b•yùs h•eyùeC/ ik••–˜Þ ŽKno ŒiD•k•Ar k•rAr j“‘ Œenk•
elAek•ed•r enï × ˆ id•eyù i Celn. itin Žiw j“yù ed•z reyù e C. 2&u “ im ŽKno gzU r rAj“Y ŒTb•A
k•eriCeln Žb•M per Ž” BU ˜ KØiw b•AerAiw pelXIyùed•r rAj“Y j“yù k•erA in. 3 imzerr sIeh•Ar
pirb•AregAþIr meD•Y B˜Ag k•er id•eyùiCeln. ö½Vr nd•I eTek• Ÿ%er ”eß*A, sImA•–˜ÿ pyR•–˜ÿ ŒÇ•ˆl &u“im
tAed•r Ž” ed•z d•An k•reb•n b•el öˆitš¨it ŽKno ŒiD•k•Ar k•erA in. j“AyùgAw• ŽKn k•nAnIyùed•r”
id•eyùiCeln. Ž” ed•z iCl ilb•AenAenr b•AlagAd• eTek• egeC. etAmAek• ŽKno G•sA/ Œsa e d•Ad•/
ŸptYk•• Žb•M esyùIerr k•AeC h•Alk• pb•Rtz]eÒ˜r ŒiSˆð˜elAn/ gAt Žb•M ”eß*Ae,r p<Ac•j“n pelXIyù
mAJ“KAen. 8 pAh•Ai¼ ŒÇ•ˆl/ piü‚emr pAh•A¼til entAek• prAij“t k•ret h•eb•. 4 ŽKno etAmAek•
ŒÇ•ˆl/ y£•n $ ŸptYk••/ pUb•iR d•ek•r pAh•A¼Ùil/ mr¨BU˜im k•nAned•r ed•ezr d•i(•e, Œbb•Iyùr elAek•ed•r prAij“t
Žb•M enegB˜ ŒÇ•ˆlÙil Žr Œ•–˜ÿB˜u$ )˜. ŽKAen ih•%Iyù/ k•ret h•eb•. etAmAek• imyùArA prAij“t k•ret h•eb•/
”emArIyù/ k•nAnIyù/ prIxIyù/ ih•bb•Iyù Žb•M iyb•xU b•MzIyù eyw• ŒeP•k• py$•–˜ÿ sIed•AnIyùed•r ŒiD•k]•t/ eyiw
elAek•r• b•As k•rt. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r þˆAr• prAij“t ”emArIyùed•r sImAn•. 5&u“im igb•l a I sµöd•Aeyùr ed•zwAo
rAj“Aed•r tAilk•Aiw Ž”rk•mÉ ŽKno d•Kl k•ret pAerAin. tACA¼Ao ŒAeC
b•AlagAed•r pUbR•id•ek• ilb•AenAn. j“AyùgAw• h•em$A,
9
iyrIeh•Ar rAj“• 1 pb•tR z]eÒ˜r pAd•ed•z eTek• eleb•A h•mAT pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿt] .
6
qb•eTelr k•AeC Œeyùr rAj“• 1 "sIed•Aenr elAek•r• ilb•AenAn eTek•
10
ej“r¨zAelemr rAj“• 1 im•xeœ P•AíÐmiyùm py$•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿt
] pAh•Ai¼ ed•ez b•As k•er.
ih•eº•Ae,r rAj“• 1 ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r S•VˆAeTR Ïsb• ed•ezr smˆS˜ÿ
11
ymUet$r rAj“• 1 elAk•ek• ŒAim eb•r k•er ed•b•. Ž” ed•ezr k•T• Œb••”
lAKIezr rAj“• 1 men rAKeb• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r k•AeC ed•z B˜Ag k•er ed•b•Ar
12
”e©ñAenr rAj“A 1 smyù yA b•llAm esrk•m k•reb•. 7niw pirb•AregAþI
egxerr rAj“• 1 Žb•M mn>izr pirb•AregAþIr ŒeD•Rek•r meD•Y ed•zw•
13
d•b•Ierr rAj“• 1 B˜Ag k•reb•.®
egd•err rAj“• 1
14
h•mR•r rAj“• 1 ed•zB˜Ag
8
ŒrAed•r rAj“• 1 ”itmeD•Y” räeb•,/ gAd•/ b•Ak•I ŒeD•Rk• mn>izr
15
ilb•anAr rAj“• 1 pirb•AregAþIr elAk• tAed•r j“im-j“Ayùg• d•Kl
Œé˜ñemr rAj“• 1 k•ereC. öˆBu˜r d•As emAiz y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek•r ed•z
16
meO•d•Ar rAj“• 1 tAed•r id•eyù egeCn. 9 Œe,RAn ŸptYk•Ar D•Aer ŒerAeyùr
qb•eTelr rAj“• 1 eTek• Zr¨ h•eyùeC tAed•r ed•z ŒAr t• ŸptYk•Ar
17
tpUeh•r rAj“A 1 mAJ“KAenr zh•r pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t. tACA¼• Ž” ed•ezr
eh•P•err rAj“• 1 meD•Y ŒAeC emd•b•• eTek• d•Ieb•An py$•–˜ÿˆ smˆS˜ÿ smtl
18
ŒeP•ek•r rAj“• 1 BU˜imo. 10”emArIyù rAj“• sIeh•An eysb• zh•err
lzAerAe,r rAj“• 1 zAsnk•t$• essb• zh•r Ï ed•ezr” meD•Y reyùeC. sIeh•An
19
mAed•Aenr rAj“• 1 zAsn k•rt ih•xaeb•An zh•r. es” BU˜KØiw eyKAen
h•AíesAerr rAj“• 1 ”emArIyùrA b•As k•rt es” ŽlAk•A pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t iCl.
20 11
izeèA,-merAe,r rAj“• 1 igilyùd• zh•rwAo esed•ezr meD•Y pe¼. tACA¼•
Œka•xeP•r rAj“• 1 gzUr Žb•M mAKAT ŒÇ•ˆelr elAek•r• eyKAen TAk•t
21
tAnek•r rAj“• 1 eswAo Ž” ed•ezr Œ•–˜ÿgt R . Žb•M puer• h•emRA, pb•t
R z]Ò˜
mige£•Ar rAj“A 1 o slaK• pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t puer• b•Azn Ï ed•ezr Œ•–˜ÿgRt
22
ek•d•ezr rAj“• 1 iCl. 12rAj“• oegr smˆS˜ÿ rAj“Y” es ed•ezr Œ•–˜ÿgt R .
k•iµ•åRlS˜î yiû‡•yùAemr rAj“• 1 og zAsn k•rt b•Azn. Žk•smyù es zAsn k•rt
23
ed•Ar pb•Rtz]eÒ˜r ed•Aerr rAj“• 1 ŒˆXAerAí Žb•M ”i@•yùI. es iCl rP•Ayù sµöd•Aeyùr
iglagelr egAyùIemr rAj“• 1 elAk•. ŒtIet emAiz Ï sµöˆd•Aeyùr elAek•ed•r h•Aireyù
223 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 13:13-14:7
tAed•r ed•z d•Kl k•eriCeln. 13”•S•óˆAeyùlIyùr• gzUr 30
ed•z Zr¨ h•eyùeC mh•niyùm eTek•. Žr meD•Y ŒAeC
Žb•M mAKAT ŒÇ•ˆelr elAek•ed•r tAi¼eyù ed•yù in. smˆS˜ÿ b•Azn yAr zAsnk•t$• rAj“• og. b•Azenr Œ•–˜ÿgt R
31
tAr• ŒAj“o ”•S•óˆAeyùlIyùed•r seÒ˜ b•sb•As k•reC. yAyùIerr smˆS˜ÿ˜ zh•r. :emAw 60 iw zh•rò Ž ed•ezr
14
Žk•mA^ elib• pirb•AregAþI” ek•AenA j“im- meD•Y ŒAeC igilyùed•r ŒeD•kR •w•/ ŒXAerAí Žb•M ”i@•yIù .
j“Ayùg• pAyù in. tAr b•d•el tAr• öBu˜/ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r :igilyùd•/ ŒXAerAí ŒAr ”i@•yùI zh•er rAj“• og b•As
ö½Verr k•AeC ey smˆS˜ÿ pZ ŒAÙen ed•oyù• h•eyùiCl k•rt.ò Ž”sb• j“Ayùg• ed•oyù• h•eyùiCl mn>izr pu^
esÙil ept. öBu˜ tAed•r k•AeC Ž”rk•m öitš¨it” mAKIerr pirb•Arek•. es” pirb•Aerr ŒeD•Rk• elAk•
k•eriCeln. Ž” j“Ayùg• epeyùiCl.
15
emAiz räeb•, b•Mezr öetYk• pirb•AregAþIek• 32
Ž”smS˜ÿ pirb•AregAþIek• emAiz Ž” j“im
ik•C¢ j“im j“Ayùg• id•eyùiCeln. tAr• Ž”sb• j“Ayùg• id•eyùiCeln. yKn emAyùAb• smtel elAek•r• t¡Ab•u
epeyùiClÉ 16Œe,RAn ŸptYk•Ar k•AeC ŒerAeyùr eTek• ege¼iCl tKn emAiz Ž” j“imiw d•An k•eriCeln.
emd•b•• zh•r py$•–˜ÿˆ. Žr meD•Y ŒAeC smˆS˜ÿ smtlBU˜im j“AyùgAw• h•e•C iyrIeh•Ar pUeb•R y£•n$ nd•Ir pAer. 33elib•
o ŸptYk•Ar mAJ“KAenr zh•r. 17ih•xea b•An pyR•–˜ÿˆ ib•ˆS˜ÿt
] pirb•AregAþIek• emAiz ek•An j“im-j“Ayùg• ed•nin.
Ž” ed•ez reyùeC smtelr smˆS˜ÿ zh•r. zh•rÙil ”•S•óˆAeyùelr öBu ˜ ö½V r k•T• id•eyù i Celn elib•
h•e•C d•Ieb•An/ b•AemAí-b•Al/ qb•í-b•Ala-imeyùAn/ 18yh•s/ pirb•AregAþIr j“‘ itin inej“” h•eb•n tAed•r
k•ed•emAí/ emP•Aí/ 19ik•iryùATiyùm/ •isb•ma •/ esrí zh•r ŒiD•k•Ar.
pAh•Ae¼r ŸpiriS˜î t ŸptYk•Ayù . 20qb•í-ipeyùAr/
ipsag• pAh•A¼ Žb•M qb•í-iyzIemAí/ 21”emArIyùed•r 14 yAj“k• ”lIyùAsr/ nUenr pU^ iyeh•AzUyù Žb•M
”S•ˆó Aeyùelr pirb•AregAþIr öD•Aenr• elAek•ed•r
rAj“• sIeh•An Ž” smS˜ÿ ŒÇ•ˆlÙilet Žb•M smtl meD•Y j“imiw B˜Ag k•er id•l. 2 b•æ k•Al ŒAeg öBu˜
BU˜imr zh•rÙilet rAj“ ׈ k•rt. sIeh•An ih•xaeb•An emAizek• ik•B˜Aeb• t¡Ar ”e•CmetA elAek•rA inej“ed•r
zh•r zAsn k•rt. ik••–˜Þ emAiz tAek• Žb•M imid•yn ù Iyùed•r j“im-j“Ayùg• eb•eC eneb• es ib•xeyù ined$•z id•eyùiCeln.
entAed•r prAij“t k•eriCeln. entAed•r nAmÙelA sAe¼-niw pirb•AregAþIr elAk• G<•uiw ec•el* j“im
h•e•C ”ib•/ erk•m/ sur/ h•Ýr Žb•M erb••. :Žr• sk•el” epeyùiCl. 3 emAiz ”itmeD•Y” ŒA¼A”iw pirb•AregAþIek•
sIeh•Aenr seÒ˜ eyAg id•eyù yuß“ k•eriCl.ò Ï sb• y£•$n nd•Ir pUb•RtIerr j“im d•An k•eriCeln. ik••–˜Þ
ŒÇ•ˆel” Žr• TAk•t. 22”•S•óˆAeyùlIyùr• ib•eyùAerr pu^ Œ‘A‘ed•r metA elib• pirb•AregAþI ek•AenA
ib•ilyùmek•o prAij“t k•eriCl. :ib•ilyùm yAéib•†Ayù j“imj“Ayù g • pAyù i n. 4 b•AerAiw pirb•AregAþIek•
B˜ib•`í b•el id•et pArt.ò ”•S•ˆó AeyùlIyùr• yueß“r smyù j“imj“Ayùg• ed•oyù• h•eyùiCl. eyAexeP•r pue^r• mn>iz
b•æelAk•ek• h•tY• k•eriCl. 23räeb•,ek• ey j“Ayùg• o ”•Pó•iyùm Ž” éiw pirb•AregAþIet B˜Ag h•eyù
ed•oyù• h•eyùiCl t•r ezx h•eyùeC y£•$n nd•Ir tIer. igeyùiCl. •öetYk• pirb•AregAþI” ik•C¢ j“im-j“Ayùg•
räeb•, pirb•AregAþIr sk•lek• ey j“Ayùg• ed•oyù• epeyùiCl. ik••–˜Þ elib• pirb•AregAþIr elAek•r• ek•An
h•eyùiCl esÙelA h•e•C tAilk•ABu)˜ Ž”sb• zh•r ŒAr j“imj“Ayùg• pAyù in. tAr• b•sb•Aesr j“‘ mA^ k•eyùk•iw
mAWG•Aw. zh•r epeyùiCl. öetYk• pirb•AregAþIr j“im-j“AyùgAr
24
Ž” es” j“AyùgA eyiw emAiz id•eyùiCeln gAd•• meD•Y” Ž”sb• zh•rÙil iCl. pZed•r j“‘ tAr•
pirb•AregAþIek•. itin öˆitˆ pirb•AregAþIek• Ž” j“im- mAWo epeyùiCl. 5”•S•óˆAeyùlIyù pirb•AregAþIr meD•Y ik•
j“Ayùg• id•eyùiCelnÉ k•er j“im B˜Ag b<•AewAyùAr• k•er id•et h•eb• öBu˜ emAizek•
25
yAesr Žb•M igilyùed•r smˆS˜ÿ zh•r. emAiz tAed•r t• b•el id•eyùiCeln. öBu˜ eymn ined$•z id•eyùiCeln
Œeµ•åAnIyù mAnuxed•r ŒeDR•k• j“imo id•eyù id•eyùiCeln/ es”B˜Aeb•” ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• j“im B˜Ag k•er ineyùiCl.
ey ŒÇ•ˆliw Ž”sb• rbb•Ar k•AeC ŒerAeyùr pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿt ] .
26
Ž” ŒÇ•ˆelr meD•Y ŒAeC ih•xea b•An eTek• rAmí-imsapI k•Aelb• tAr j“im epl
Žb•M b•ewAnIm/ mh•niyùm eTek• d•b•Ir Žb•M 27!b•í-h•Arm/ 6
Žk•id•n iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþIr k•eyùk•j“n elAk•
qb•í-inè•/ sueO•Aí o sAeP•An. ih•xea b•Aenr rAj“• sIeh•An iglagel igeyùiCl iyeh•AzUeyùr seÒ˜ ed•K• k•ret.
Œ‘ eysb• ŒÇ•ˆl zAsn k•retn esÙil Žed•ezr Žed•r meD•Y Žk•j“enr nAm k•Aelb•. es h•e•C k•insIyù
meD•Y. Ž” rAej“Yr sImAn• gAlIl ôed•r ezx pyR•–˜ÿ iyPu•iår pu^. k•Aelb• iyehAzUyùek• b•ll/ ''ŒApnAr
iCl. 28Ž”sb• j“imj“Ayùg• emAiz id•eyù igeyùiCeln men ŒAeC •öBu˜ k•Aed•z-b•e,Ryùet ik• ik• b•eliCeln.
gAd pirb•AregAþIek•. tAilk•ABu˜)˜ smˆS˜ÿ zh•r Ž” •öBu˜ t¡Ar d•As emAizek• ŒAmAr Žb•M ŒApnAr sµ•Vˆe Þ“
ed•ezr meD•Y ŒAeC. emAiz öetYk•iw pirb•AregAþIek• b•eliCeln. 7 öBu˜r d•As emAiz ŒAmr• ey ed•ez
Ž” ed•z d•An k•eriCeln. yAi•ClAm esw• ed•Kb•Ar j“‘ ŒAmAek• pAiWeyùiCeln.
29
mn>izr ŒeD•Rk• pirb•AregAþIek• emAiz Ž” ed•z tKn ŒAmAr b•yùs iCl 40. iP•er Žes j“AyùgAw•
id•eyù igeyùeCn. mn>izr ŒeD•Rk• pirb•Ar Ž” ed•z
G•u< iw c•AlA ŒA(•irk• ŒeTR/ lAiW/ pATr/ h•Ae¼r w¦k•erA ”tYAid•
epeyùiCl. es ed•ezr pirc•yù Ž”rk•mÉ pAzAr metA C¡¢e¼ B˜AgY inD•RAr, k•r••.
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 14:8-15:19 224

sµ•VˆeÞ“ ŒAmAr menAB˜Ab• ŒAim emAizek• b•eliClAm. h•eyù qb•í-ŒrAb•A pyR•–˜ÿ egeC. sIm• ŒAro egeC
8
ŒAmAr sÒ˜Ir• elAek•ed•r Žmn sb• k•T• b•ll ey eb•Ah•enr pATerr id•ek•. :eb•Ah•n h•e•C räeb•e,r pu^.ò
7
tAr• B˜yù epeyù egl. ik••–˜Þ ŒAim sitY” ib•½AV s k•rtAm Ÿ%err sIm• ŒAeKAr ŸptYk•• h•eyù d•b•Ir pyR•–˜ÿˆ
ey öBu˜ ŒAmAed•r es” ed•z enb•Ar Œnumit ed•eb•n. egeC. tArpr Ÿ%er b<•Ak• ineyù iglagl py$•–˜ÿ egeC.
9
tA” emAiz ŒAmAr k•AeC esid•n öitš¨it id•eyùiCeln. iglagl h•e•C es” rAˆS˜ÿAr opAer ey rAˆS˜ÿAiw Œéµ•åIm
emAiz b•leln/ 'ey ed•ez etAmr• Ùˆ¹ˆÿc•rb•]i% k•ret pb•Retr mAJ“KAn id•eyù egeC. esw• nd•Ir d•i(•e,.
igeyù i Cel es ed•z etAmAed•r” h•eb•. etAmAr Ïna-ezmz nd•I pyR•–˜ÿ sImAn• ösAirt. sImAr ezx
Ÿ%rpur¨exr• ic•rk•Al es ed•z eB˜Ag k•reb•. ŒAim h•e•C Ïna-erAegel. 8tArpr es” sImAn• ŒAer•
etAmAed•r es ed•z ed•b•/ k•Ar, &u“im sitY” ŒAmAr Žigeyù egeC iyb•x U ed•r zh•err d•i(•, eG•e< x eb•n ih•eåAm
öBu˜ ö½Vrek• ib•½VAs k•eriCel.¾ ŸptYk•• pyR•–˜ÿ. :Ï zh•riw ej“r¨zAelm nAem piric•t
10
"ŽKn •öBu˜ t¡Ar öitš¨it ŒnusAer ŒAmAek• iClò esKAen sImAn• egeC ih•eåAm ŸptYk•Ar piü‚em
45 b•Cr b<•Aic•eyù ereKeCn. Žtid•n ŒAmrA sk•el pAh•Ae¼r c•Ý¼A pyR•–˜ÿ. esw• rP••yùIm ŸptYk•Ar Ÿ%r
mr¨BU˜imet G•uer eb•¼Ai•ClAm. ŽKn ŒAmAr b•yùs 85 id•ek•. 9 esKAn eTek• sImAn• ŒAb•Ar egeC ine¹ˆÿAeh•r
b•Cr. 11ŒAj“o ŒAim esid•enr metA” z)˜ smTR J“,RA pyR•–˜ÿ. tArpr ”e•Pó•A, pbR•t c•Ý¼Ar k•ACAk•AiC
eyid•n emAiz ŒAmAek• b•A”er pAiWeyùiCeln. es” id•enr zh•rÙelA pyR•–˜ÿ. esKAn eTek• ow• b•<Ak• ineyùeC
metA ŒAj“o ŒAim yueß“r j“‘ !trI ŒAiC. 12tA” Žb•M b•AlAyù egeC. :b•AlAr Œpr nAm ik•iryùí iyyùArImò
b•liC b•æk•Al ŒAeg öBu˜ yA öitš¨it id•eyùiCeln 10
b•Al• eTek• sIm• piü‚em b<•Ak• ineyù pAh•A¼I ed•z
es” ŒnusAer pAh•A¼I ed•zw• ŒAmAek• id•n. ŒApin esyùIr pyR•–˜ÿˆ egeC. tArpr iyyùArIm pAh•A¼ c•Ý¼Ar
j“Anetn tKn esKAen zi)˜zAlI ŒnAk• b•MzIyù Ÿ%r id•k• eG<•ex nIec• qb•í-ezmez pyR•–˜ÿ. esKAn
elAek•r• b•sb•As k•rt. zh•rÙelA iCl eb•z b•¼ ŒAr eTek• esiw itîAr pAz id•eyù egeC. 11tArpr
suri(•t. ik••–˜Þ ŽKn öBu˜ ŒAmAr sh•Ayù Žb•M öBu˜r ”eß*Ae,r Ÿ%r id•ek•r pAh•A¼. pAh•A¼ eTek• izO•erA,
k•TAmetA es” ed•ezr B˜Ar ŒAim enb•.® ŒAr b•Al• pb•R e tr pAz id•eyù yb•a i neyù l h•eyù
13
iyPu•iår pu ^ k•Aelb•ek• iyeh•AzU y ù ŒAzIb•RAd• BU˜mD•YsAger ezx h•eyùeC. 12BU˜mD•YsAgr iyh•dÝ •Ar ed•ezr
k•reln. itin tAek• id•eln ih•eº•A, zh•r. 14es” piü‚m id•ek• Ž” ec•Qh•i£•r meD•Y” iyh•dÝ •Ar ed•z. iyh•dÝ •Ar
zh•er ŒAj“o k•ins b•MzIyù iyPu•iår pu^ k•Aeleb•r pirb•AregAþI Ž” ŒÇ•ˆel b•sb•As k•rt.
pirb•Aerr elAek•rA b•As k•reC. es” zh•r ŒAj“o 13
öBu˜ iyeh•AzUyùek• b•eliCeln/ iyPu•iår pu ^
tAr b•MzD•red•r j“e‘ eTek• egeC/ k•Ar, es k•Aelb•ek• iyh•dÝ •Ar ed•ezr Žk•w• ŒMz eyn itin id•eyù
”•S•óˆAeyùelr öBu˜ ö½Vrek• ib•½VAs k•rt. 15ŒAeg es” ed•n. tA” iyeh•AzUyù ö½Verr ŒAed•zmt tAek• es”
zh•rwAr nAm iCl ik•iryù í -Œb•R . ŒnAk• b•MzIyù j“Ayùg• id•eyù id•eln. iyeh•AzUyù tAek• ik•iryùí-Œb•R
elAek•ed•r meD•Y d•Anb•Iyù ec•h•ArAr b•]h•%m mAnux Œb•Rr :ih•eº•A,ò zh•r d•An k•reln. :Œb•R h•e•C ŒnAek•r
nAem” es” zh•err nAm rAK• h•eyùiCl. iptA•.ò 14ih•eº•Ae, b•sb•Ask•ArI itniw ŒnAk•
Žrpr esed•ez zAi•–˜ÿ ib•rAj“ k•rl. pirb•Arek• k•Aelb• tAi¼eyù id•eln. Ï itniw pirb•Ar
h•e•C ezzyù/ Œh•ImAn ŒAr tlamyù. Žr• sb•A” ŒnAk•Iyù
iyh•dÝ •Ar j“‘ j“imj“mA elAk•. 15tArpr k•Aelb• d•b•Ier b•sb•Ask•ArI elAek•ed•r
ib•r¨eß“ yuß“ k•rl. :ŒAeg d•b•Irek• ik•iryùí-esP•ro
15 iyh•Ýd•Aek• ey ed•z ed•oyù• h•eyùiCl t• tAr
pirb•AregAþIr meD•Y B˜Ag k•er ed•oyù• h•l. b•l• h•t.ò 16k•Aelb• b•ll/ ''ŒAim ik•iryùí-esP•r
ed•ziw ib•ˆS˜ÿ]t iCl Žk•id•ek• ”ed•Aemr sImAn• pyR•–˜ÿ ŒAß*m, k•ret c•A”. ŒAim ŒAmAr k•nYA Œka•xAr ib•eyù
Žb•M Œ‘id•ek• d•i(•eŠ itîAr D•Ar id•eyù isn mr¨BU˜im tAr” seÒ˜ ed•b• ey yueß“ j“yùlAB˜ k•er ŒAseb•.®
pyR•–˜ÿ. 2iyh•Ýd•• ed•ezr d•i(•e,r sIm• lb•, sAgerr 17
k•Aeleb•r B˜A” k•nexr pu^ ŒínIeyùl zh•r j“yù
d•i(•, id•k• eTek• Zr¨. 3es” sIm• d•i(•e, Œß*bb•Im k•rl. k•Aelb• ŒínIeyùelr seÒ˜ k•nYA Œka•xAr ib•eyù
igirpT h•eyù isn py$•–˜ÿˆ egeC. tArpr ŒAb•Ar d•i(•e, id•eln. 18Œka•x• ŒínIeyùelr seÒ˜ G•r k•ret lAgl.
k•Aed•z-b•e,Ryù pyR•–˜ÿˆ. Ž” sIm• ih•e•xœA, eTek• Œ£•r ŒínIeyùl Œka•xAek• b•ll tAr iptA k•Aeleb•r k•AC
pyR•–˜ÿ ed•z CAi¼eyù G•uer igeyù k•O$•A pyR•–˜ÿ egeC. eTek• ŒAro ik•C¢ j“Ayùg••c•A”et. Œka•x• iptAr k•AeC
4
imzerr nd•I ŒsaemAn Žb•M BU˜mD•YsAgr pyR•–˜ÿˆ Ž” egl. gAD•Ar ipW eTek• enem es iptAr k•AeC egel
sIm• ösAirt. Ï smˆS˜ÿ BU˜im tAed•r d•i(•Š sImAnAr k•Aelb• ij“|•AsA k•rl/ ''etAmAr ik• c•A”À®
19
opr iCl. Œka•x• b•ll/ "ŒAmAek• ŒAzIb•RAd• k•erA. &u“im
5
tAed•r pUbR•id•ek•r sImAn• iCl lb•Š ndIr tIr ŒAmAek• enegeB˜r •Zk•enA mr¨BU˜im id•eyùC. dyù• k•er
eTek• esKAn pyR•–˜ÿ eyKAen y£•n $ nd•I sAger imezeC. Žmn ik•C¢ j“Ayùg• d•Ao eyKAen j“l pAoyù• yAyù.®
Ÿ%err sImAn• Zr¨ h•eyùeC eyKAen y£•$n nd•I es” metA k•Aelb• esrk•m j“AyùgA” ŒTRAí es” ed•ezr
m]tsAger imezeC. 6 tArpr Ÿ%err sIm• qb•í-h•©ñA Ÿpr o nIec•r id•ek•r j“lABU˜imÙil emeyùek• id•l.
225 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 15:20-17:1
20
öˆBu˜ eymn k•T• id•eyùiCeln es”metA iyh•Ýd•Ar 58
iyh•Ýd•Ar ŒiD•b•AsIr• Ž” zh•rÙelAo epeyùiClÉ
pirb•AregAþI j“im-j“Ayùg• epeyùiCl. 21Ž” zh•rÙil h•lah•Ýl/ qb•í-sUr/ ged•Ar/ 59mArí/ qb•í-ŒenAí Žb•M
h•e•C iyh•Ýd•Ar es” ŒMez eyKAen iyh•Ýd•Ar d•i(•e,r ”latek•An/ emAw 6iw zh•r Žb•M tAed•r c•Airid•ek•r
sIm• b•rAb•r Žed•Aemr seÒ˜ yu)˜ h•eyùeC. esÙelA mAWÙelA.
h•e•CÉ k•b•aesl/ Žd•r/ yAÙr/ 22k•In•/ d•IemAn•/ Œd•Ad•• 60
iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r rbb•• Žb•M ik•iryùí-b•Al
23
ek•d•z/ h•AíesAr/ iyínn/ 24sIP•/ ewlm/ b•AelAí/ :ik•iryùí-iyyùArImò Ž” zh•r éiw ed•oyù• h•eyùiCl.
25 61
h•AíesAr h•d•%•/ ik•ireyùAí ih•e•xœA, :h•AíesArò/ mr¨BU ˜ imr zh•rÙelAo iyh•Ý d •Ar b•Aisª•Ar•
26
ŒmAm/ zm•/ emAld••/ 27h•ísr-g£•A/ ih•xea mAn/ qb•í- epeyùiCl. esÙelA h•e•CÉ qb•í-ŒrAb••/ im£In/ sk•AK•/
eplw/ 28h•ísyù-zUyùAl/ eb•ra-ezb••/ ib•ixeyùAiTyù•/ 62
inb•azn/ lb•, zh•r Žb•M Ïna-gd•I. emAw 6iw zh•r
29
b•Al•/ ”yùIm/ Žísm/ 30”laetAld•/ k•sIl/ h•mR•/ Žb•M tAed•r c•ArpAezr mAWÙelA. 63iyh•dÝ •Ar !s‘b•Aih•nI
31
isûL•g/ mda•måA/ snasåA/ 32lb•AeyùAí/ izlah•Im/ Ïn ej“r¨zAelem b•sb•Ask•ArI iyb•Ux elAek•ed•r tAi¼eyù
Žb•M ireµ•åA,. emAw 29 iw zh•r Žb•M esKAnk•Ar sb• id•et s(•m h•yù i n. tA” ŒAj“ ej“r¨zAelem
mAWG•Aw. iyh•Ýd•Ab•AsIed•r seÒ˜ iyb•UxrAo b•As k•reC.
33
iyh•Ý d •Ar pirb•AregAþIr• piü‚emr pAh•A¼I
ŒÇ•ˆelr zh•rÙil epeyùiCl. ”XAeyùAl/ sr•/ Œzan•/ ”•P•ó iymù Žb•M mn>izr j“‘ j“imj“Ayg ù A
34
sAenAh•/ Ïna-gåIm/ tpUh•/ Ïnm/ 35ym$uí/ Œé˜ñm/
esAeKA/ Œesk••/ 36zAriyùm/ Œd•ITiyùm/ Žb•M ged•r• 16 eyAexP• pirb•Ar ey ed•z epeyùiCl t• Zr¨
h•eyùeC iyrIeh•Ar k•AeC y£•$n nd•I eTek• ŒAr
:ged•erATiyùmò. emAw 14 iw zh•r Žb•M esKAnk•Ar iyrIeh•Ar pUb•Rid•ek•r nd•I pyR•–˜ÿ• c•el egeC. iyrIeh•A
sb• mAWG•Aw. eTek• qb•eTelr pAh•A¼I ed•z py$•–˜ÿˆ Žed•ezr sImAn•
37
iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþI ŒAb•Ar Ž”sb• zh•ro ösAirt. 2tArpr sImAn• egeC !b•eTl :lusò eTek•
epeyùiClÉ snAn/ h•d•Az•/ imý•la-gAd•/ 38id•ilyùn/ ŒwAerAet Œk$•Iyùed•r sIm• pyR•–˜ÿ. 3 tArpr sImAn•
imsapI/ ye)˜l/ 39lAKIz/ b•Sˆð˜í/ ”e©ñAn 40k•ebb•An/ egeC piü‚em yPa•elw b•MzIyù elAek•ed•r sImA pyR•–˜ÿ.
lh•mm/ ik•ílIz/ 41ged•erAí/ qb•í-d•AegAn/ nyùm• Žb•M tArpr inî qb•í-eh•AerA,/ egxˆr h•eyù BU˜mD•YsAgr
meO•d••. emAw 16 iw zh•r ŒAr tAr c•ArpAezr mAWG•Aw. pyR•–˜ÿ.
42 4
iyh•Ýd•Ar elAek•r• Ž”sb• zh•ro epeyùiClÉ mn>iz Žb•M ”•Pó•iyùemr elAek•rA j“imj“Ayùg•
ilb•a n •/ ŽTr/ ŒAzn/ 43iyˆ¹ˆÿh•/ Œzan•/ nísIb•/ epeyùiCl. :mn>iz ŒAr ”•Pó•iyùm h•l eyAexeP•r pu^.ò
44 5
ik•iyùl•/ Œka•xIb• Žb•M mAerz•. emAw 9 iw zh•r es” ed•ezr pU b •R sIm• eyw• ”•Pó • iyù e mr
Žb•M tAed•r c•ArpAezr mAWG•Aw. Ÿ%rpur¨xed•r ed•oyù• h•eyùiCl esiwr Zr¨ ŒwAerAí-
45
iyh•Ýd•Ar elAek•r• ”e•ß*A, Žb•M Œ‘A‘ eCAwKAw Œ£•r eTek• eyiw iCl Ÿ•c• qb•í-eh•AerAe,r k•AeC
zh•r Žb•M tAed•r c•ArpAezr mAWG•Awo epeyùiCl. piü‚m sImAnAr Zr¨ imka•mTAT eTek•. 6Ž” sImAn•
46
tAr• ”eß*Ae,r piü‚mid•ek•r j“Ayù g • Žb•M pUb•iR d•ek• b<•Ak• ineyùeC tAenAí-zIelAr id•ek• Žb•M ŒAer•
ŒsaedAed•r k•ACAk•AiC zh•r ŒAr mAWG•Awo epeyùiCl. pUb•Rid•ek• Žigeyù egeC yAenAh• py$•–˜ÿ. 7tArpr enem
47
Œsaed•Aed•r c•Arid•ek•r smˆS˜ÿ˜ j“Ayùg• Žb•M eCAwKAw igeyù yAenAh• eTek• ŒwAerAí Žb•M nAr> pyR•–˜ÿ.
zh•rÙelA iyh•Ýd•Ar Œ•–˜ÿgRt iCl. iyh•Ýd•Ar ŒiD•b•AsIr• Ž”B˜Aeb•” iyrIeh•A pyR•–˜ÿˆ sImAn• ösAirtˆ h•eyù y£•$n
G•sAr c•ArpAezr j“Ayùg•/ mAW o k•ACAk•AiC smˆS˜ÿ nd•Iet Žes eTemeC. 8 sImAnAiw tpU h • eTek•
zh•ro epeyùiCl. tAed•r ed•z imzerr nd•I Žb•M piü‚mid•ek• k•An• nd•Ir id•ek• egeC Žb•M ezx h•eyùeC
BU˜mD•YsAgerr ŸpkU•l pyR•–˜ÿˆ C¼AenA. BU˜mD•YsAger. Ž” smˆS˜ÿ˜ j“Ayùg• ”•Pó•iyùemr b•MzD•red•r
48
pAh•Ai¼ ed•ezr zh•rÙelAo iyh•Ýd•Ar ŒiD•b•AsIr• ed•oyù• h•eyùiCl. es” pirb•AregAþIr öetYk• pirb•Ar
epeyùiCl/ zh•rÙelA h•e•CÉ zAmIr/ y%Ir esAeKA/ Žk•w• k•er ŒMz epeyùiCl. 9 ”•Pó•iyùemr ŒiD•k•AMz
49
d•åA/ ik•iryùí-såA :d•b•Irò/ 50ŒnAb•/ ”iXemAyù/ ŒAnIm/ sImA–˜ÿ zh•r” ŒAsel mn>izr sImAnAyù / ik••–˜Þ
51
egAzn/ eh•AelAn Žb•M gIelA. emAw 11iw zh•r o ”•Pó•iyùemr b•MzD•err• Ž”sb• zh•r Žb•M mAWG•Aw
tAed•r c•Airid•ek•r mAWG•Aw. epeyùiCl. 10”•Pó•iyùm pirb•AregAþIr elAek•r• egxr
52
iyh•Ýd•Ar b•Aisª•Ar• Ž”sb• zh•ro epeyùiClÉ zh•r eTek• k•nAn b•MzIyù elAek•ed•r tAi¼eyù id•et
ŒrAb•/ dU•m•/ ”izyùn/ 53yAnIm/ qb•í-tpUh•/ ŒeP•k•• pAer in. tA” ”•Pó•iyùm b•MzIyù elAek•ed•r seÒ˜” tAr•
54
æmw•/ ik•iryùí-Œb•R :ih•eº•A,ò Žb•M sIeyùAr. 9iw zh•r ŒAj“o b•sb•As k•reC. ik••–˜Þ k•nAn b•Mˆ z Iyù r •
Žb•M c•ArpAezr mAWsmUh•. ”•Pó•iyùmed•r ß*Itd•As h•eyù” eTek• igeyùiCl.
55
iyh•Ýd•Ar elAek•r• Ž”sb• zh•ro epeyùiClÉ
mAeyùAn/ k•imRl/ sIP•/ yuw•/ 56iyi•xœeyùl/ yka•id•yùAm/ 17 tArpr mn>izr pirb•AregAþIek• j“imj“AyùgA
ed•oyùA h•l. mn>iz iCeln eyAexeP•r ej“Yþ
sAenAh•/ 57k•iyùn/ igib•yù• Žb•M itî•. emAw 10iw zh•r pu^. mn>izr ej“Yþ pu^ mAKIr igilyùed•r ipt•.
Žb•M tAed•r c•Airid•ek•r mAWÙil. mAKIr iCeln mˆS˜ÿ b•¼ eyAß“•/ tA” igilyùd• Žb•M
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 17:2-18:7 226

b•Azenr smˆS˜ÿ j“Ayùg• mAKIr pirb•Arek• ed•oyù• h•l. ŒAmr• Žt j“n. öBu˜r ed•oyù• ŽtKAin j“Ayùg• eTek•
2
mn>iz pirb•AregAþIr Œ‘A‘ pirb•Arek•o j“im d•An ŒApin ek•n ŒAmAed•r mA^ Žk• B˜Ag id•elnÀ®
k•r• h•eyùiCl. Ž”sb• pirb•Aerr k•t$• h•e•C Œb•Ieyùxr/ 15
iyeh•AzUyù b•leln/ ''eb•z etAmr• yid• öc•¢r
eh•lk•/ Œ•S•óˆ Ieyùl/ ezKm/ eh•P•r Žb•M zmId••. Žr• elAk•j“n h•o tAh•el operr Œre,Y FAk•• pAh•A¼I
sb• mn>izr Œ‘A‘ pu^ ŒAr mn>iz h•eln eyAexeP•r ed•ez c•el yAo/ esKAnk•Ar b•n ek•ew pirâ•Ar k•er
pu^. Žed•r pirb•ArÙil j“imr B˜Ag epeyùiCl. b•Yb•h•AreyAgY k•r. es j“AyùgAyù ŽKn pirxIyù ŒAr
3
slaP•Ad• h•e•C eh•P•err pu^. eh•P•err iptA rP•AyùIyùr• TAek•. ik••–˜Þ yid• pAh•A¼I ed•z ”•Pó•iyùm
igilyùd•. igilyùed•r iptA mAKIr ŒAr mAKIerr iptA etAmAed•r j“‘ yeTX n• h•yù tAh•el etAmr• ŒAer•
h•e•C mn>iz. slaP•Aed•r ek•An pu^ iCl n• b•ew/ ik••–˜Þ Ÿ•c• pAh•A¼I ed•ez yAo Žb•M esKAnk•Ar sb• j“Ayùg•
p<Ac•iw k•nYA iCl. tAed•r nAm mh•l•/ enAyù•/ h•gal•/ d•Kl k•er•.®
im˜ð˜A ŒAr its$A. 4 emeyùr• sb• egl yAj“k• ”ilyùAsr/ 16
eyAexeP•r elAek•r• b•ll/ ''Žw• sitY” ey
nUenr pu^ iyeh•AzUyù Žb•M Œ‘A‘ d•lpitr k•AeC. pAh•A¼I ed•z ”•Pó•iyùm eb•z eCAw j“Ayùg•. ik••–˜Þ esKAen
tAr• b•ll/ ''öBu emAizek• b•eliCeln/ B˜A”ed•r ey b•sb•Ask•ArI k•nAnIyùed•r k•AeC ŒAeC eb•z zi)˜zAlI
j“im ed•oyù• h•eb•/ emeyùed•ro eyn esrk•m j“im ŒS˜¤zS˜¤. tAed•r ŒAb•Ar elAh•Ar rTo ŒAeC. k•nAnr•
ed•oyù• h•yù.® sutrAM ”ilyùAsr öBu˜r ined$•z pAln iyi•xœeyùl ŸptYk•• qb•í-zAn ŒAr esKAnk•Ar sb•
k•reln. itin emeyùed•ro ik•C¢ j“im-j“Ayùg• id•eln. eCAwKAw zh•r d•Kl k•er reyùeC.®
17
&u“lnAyù emeyùrAo tAed•r k•Ak•Aed•r metA” j“im- tKn iyeh•AzUyù eyAexP•/ ”•Pó•iyùm Žb•M mn>izr
j“Ayùg• epl.® elAek•ed•r b•leln/ ''ik••–˜Þ etAmrAo sMKYAyù öc•¢r.
5
Œt^b• mn>izr pirb•AregAþI y£•n $ nd•Ir piüc•em ŒAr etAmrAo yeTX zi)˜zAlI. etAmAed•r j“imr
d•zw• j“im Žb•M y£•$n nd•Ir pUbR• pAerr ŒAerA éewA Žk• ŒMezr eb•zI B˜Ag pAoyùA d•rk•Ar. 18etAmrA
j“Ayùg• igilyùd• Žb•M b•Azn epl. 6 es”j“‘ mn>iz pAh•A¼I ed•zwA ineyù nAo. Žw• b•nj“Ò˜l h•elo
pirb•AregAþIr emeyùr• eCeled•r smAn j“Ayùg• epl. gACÙelA ek•ew b•sb•Aesr Ÿpyu)˜ k•er ino. smˆS˜ÿ
mn>iz pirb•Aerr b•Ad•b•Ak•Ied•r ed•oyù• h•l•igilyùd•. j“Ayùg• etAmr•” ino. esKAn eTek• k•nAnIyùed•r
7
mn>izr j“im j“Ayù g • ŒAezr Žb•M imka • mTí tAi¼eyù id•o. tArA yid• zi)˜zAlI h•yù Žb•M tAed•r
mAJ“KAen. esw• iziKemr k•AeC”. sImAn• esAj“A c•el k•AeC yid• eb•zI ŒS˜¤zS˜¤o TAek• tb•u etAmr• tAed•r
egeC d•i(•e, Ïna-tpUh• ŒÇ•ˆelr id•k• b•rAb•r. inü‚yù” prAij“t k•reb•.®
8
tpUh•ek• iG•er sb• j“im iCl mn>izr. ik••–˜Þ eKAd•
tpUh• zh•rw• ik••–˜Þ tAr inej“r iCl n•. tpUh• zh•rw• b•Ak•I j“imj“Ayg ù •r ib•B˜Aj“n
mn>iz ŽlAk•Ar D•Ar eG<•ex. zh•rwA iCl ”•Pó•iyùmed•r.
9
mn>izr sImAn• di(•e, k•AåA nd•I pyR•–˜ÿˆ egeC. Ž”
j“AyùgAw• mn>iz pirb•AregAþIr h•elo zh•rÙelA ik••–˜Þ
18 smˆS˜ÿ˜ ”•S•óˆAeyùlb•AsI zIelAet j“e¼A h•l.
esKAen tAr• Žk•w• smAgm t¡Ab•u öitþ• k•rl.
”•S•óˆAeyùlIyùrA” es” ed•zw• c•AlAt. es ed•ez smˆS˜ÿ
”•Pó•iyùmed•r d•Kel nd•Ir Ÿ%rid•ek• iCl mn>izr zߨek• tAr• h•AireyùiCl. 2ik••–˜Þ es” smyù sAtw•
sImAn• y• piü‚em BU˜mD•YsAgr pyR•–˜ÿˆ ösAirt. 10d•i(•, ”•S•óˆAeyùlIyù pirb•AregAþI tKno ö½Verr öitš¨it
id•ek•r j“im j“AyùgA iCl ”•Pó•iyùmed•r. Ÿ%rid•k•w• metA j“imj“Ayùg• pAyùin.
3
iCl mn>izr d•Kel/ piü‚m sIm• BU˜mD•YsAgr. Ž” tA” iyeh•AzUyù tAed•r b•leln/ ''j“imr j“‘
sImAn• Ÿ%r id•ek• ŒAezred•r ed•z pyR•–˜ÿ Žb•M pUb•iR d•ek• etAmr• Žtid•n Œep(•A k•er b•es ŒAC ek•nÀ
”xAKerr ed•z. 11”xAKr Žb•M ŒAezr ŒÇ•ˆelro etAmAed•r öBu˜ etAmAed•r ipïpur¨exr ö½Vr etAmAed•r
k•eyùk•iw zh•r iCl mn>izr pirb•AregAþIr ŒAyù%ÑAD•In. t• id•eyù” id•eyùeCn.® 4 tA” b•liC öetYk• pirb•AregAþI
tAr• !b•í-zAn/ iyb•ailyùm Žb•M ŒAez-pAezr k•eyùk•iw eTek• itnj“n k•er elAk• eb•eC nAo. ŒAim tAed•r
eCAw zh•ero b•As k•rt. tAr• ed•Ar/ Ïna-ed•Ar/ tAnk•/ j“AyùgAw• B˜AelA k•er ed•KAr j“‘ pAWAb•. tAr•
mige£•A Žb•M ŒAezpAezr eCAwKAw zh•rÙelAyù TAk•t. esKAnk•Ar b•,n R • ileK ineyù ŒAmAr k•AeC iP•er ŒAseb•.
5
nAeP•Aetr itnw• zh•ero iCl oed•r b•sb•As. tAr• j“AyùgAw• sAtB˜Aeg B˜Ag k•reb•. iyh•Ýd•Ar
12
mn>izr elAek•r• Ïsb• zh•r d•Kl k•ret pAer in. elAek•r• pAeb• d•i(•,AMz/ eyAexeP•r elAek•r• pAeb•
es”j“‘ k•nAnIyù elAek•rA Žsb• ŒÇ•ˆ•el b•sb•As k•rt. Ÿ%r ŒMz. 6 etAmr• Œb••” j“AyùgAwAr b•,Rn• k•er
13
ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• eb•z zi)˜zAlI h•eyù ŸWl. eswAek• sAt B˜Aeg B˜Ag k•reb•. mAnic•^w• ŒAmAr
tAr• ej“Ar k•er k•nAned•r tAed•r sb• k•Aj“k•mR k•er k•AeC ŒAneb•. tArpr ŒAmr• öBu˜/ ŒAmAed•r ö½Vrek•”
id•et b•lelA. teb• tAed•r ed•z eCe¼ c•el eyet t• iWk• k•ret b•lb• ek• ek•An j“im pAeb•.* 7 elb•Iyù
ej“Ar k•erin. yAj“ek•rA j“imr ek•An ŒMz pAeb• n•. yAj“k• ih•sAeb•
14
eyAexeP•r pirb•AregAþI iyeh•AzUyùek• b•ll/
Œ A m r • Ö Ö Ö j “ i m p A e b • ŒA(•irk• ŒeTR/ "ŒAim ŽKAen öBu˜
''ŒApin ŒAmAed•r ZD•u Žk•w• j“AyùgA” id•eyùeCn. ik••–˜Þ ŒAmAed•r ö½Verr sAmen G<u•iw c•Alb••.®
227 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 18:8-19:13
tAed•r k•Aj“ h•e•C öBu˜r esb•• k•r•. Ž” tAed•r ŸptYk•Ayù enem egeC. 19tArpr qb•í-h•©ñAr Ÿ%er
ŒMz. gAd•/ räeb•, Žb•M mn>izr ŒeDR•k• pirb•AregAþI ŒAr ezx h•eyùeC m]t sAgerr Ÿ%r ŸpkU•el. ŽKAen”
”itmeD•Y” öitš¨t j“imj“Ayùg• epeyù igeyùeC. tAr• y£•$n nd•I sAger pe¼eC. ŒAr Žw•” h•e•C d•i(•Š
b•As k•er y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek•. öBu˜r d•As emAiz sIm•.
20
”itmeD•Y” tAed•r j“imj“Ayùg• id•eyù id•eyùeCn.® y£•$n nd•I h•e•C pUb•R sIm•. sutrAM ŽwA” h•e•C
8
j“Ayùg• ed•KAr j“‘ menAnIt elAek•rA eb•r h•eyù ib•‘AmIenr pirb•AregAþIr j“‘ ib•il k•r• j“imj“Ayùg•.
egl yAet tArA j“imr b•,Rn• id•et pAer. iyeh•AzUyù Ž”sb• h•e•C Žed•r j“imj“AyùgAr sb•id•ek•r sImAnA.
tAed•r b•leln/ ''etAmr• es” j“AyùgAyù yAo/ B˜AelA 21
öetYk• pirb•Ar” j“imj“Ayùg• epeyùiCl. Ž”sb•
k•er ed•K ŒAr esKAnk•Ar Žk•w• b•,Rn• ileK ineyù h•e•C tAed•r zh•rÉ iyrIeh•A/ qb•í-h•©ñ•/ Žmk•-k•izˆz/
22
ŽesA. tArpr zIelAet ŒAmAr seÒ˜ ed•K• k•erA. qb•í-ŒrAb••/ smAriyùm/ !b•eTl/ 23Œbb•Im/ pAr•/
ŒAim tKn G<•uiw c•AlAr b•Yb•S˜î• k•rb•. eyn öBu˜” Œ•Pó••/ 24k•P•r-ŒAeµ•åAnI/ ŒPa•in Žb•M egb••. esKAen
etAmAed•r meD•Y j“im B˜Ag k•er ed•n.® 12 iw zh•r Žb•M tAed•r iG•er sb• mAWG•Aw iCl.
9 25
tA” elAek•rA es” ed•ez egl/ j“AyùgAw• G•uer ib•‘AmIenr pirb•AregAþI ŒAerA epeyù i Cl
iP•er tAr• ed•Kl Žb•M iyeh•AzUyùr j“‘ Žk•w• b•,Rn• igib•eyùAn/ rAm•/ eb•erAí/ 26imsapI/ k•P•Ir•/ emAís•/
27
tAr• ilKl. tArA Ï smS˜ÿÿ zh•rÙilr Žk•iw tAilk•A erk•m/ iyepRl/ trl•/ 28esl•/ ŽlP•/ iyb•Uxed•r
öˆS˜Þt k•rl Žb•M tArpr BU˜KØiwek• sAtB˜Aeg B˜Ag zh•r :ej“r¨zAelmò/ igib•yù•í Žb•M ik•iryùAí. mAWG•Aw
k•rl. mAnic•^ Ž¡ek• ineyù tAr• zIelAet iyeh•AzUyùr ineyù 14 iw zh•r. ib•‘AmIenr pirb•AregAþI Ž” smˆS˜ÿ
k•AeC iP•er egl. 10iyeh•AzUyù esKAen zIelAet öBu˜r j“Ayùg• epl.
sAmen tAed•r j“‘ G<•uiw c•Aleln. Ž”B˜Aeb•” itin
j“im B˜AgAB˜Aig k•er öetYk• pirb•AregAþIek• tAed•r izimeyAù enr j“‘ j“im j“Ayg ù A
ŒMz id•eln.

ib•‘AmIenr j“‘ j“imj“Ayg ù A


19 tArpr iyeh•AzUyù izimeyùAenr pirb•AregAþIr
öetYk• pirb•Arek• j“imj“Ayùg• id•eln . essb•
j“im iCl iyh•Ýd•Ar ŽlAk•Ar eB˜ter. 2tAr•
11
ib•‘AmIn pirb•AregAþIek• ed•oyù• h•eyùiCl iyh•dÝ •• epeyùiCl eb•ra-ezb•• :ezb••o b•l• eyet pAerò/
Žb•M eyAexeP•r j“AyùgAr mAJ“KAenr j“im. ib•‘AmIenr emAlAd••/ 3 h•ísr-zUyùAl/ b•Al•/ Žísm/ 4 ”laetAld•/
öetYk•iw pirb•AregAþI” inej“r inej“r j“Ayùg••epeyù b•TUl/ h•m$A/ 5isûL•g/ !b•í-mk$•Aeb•Aí/ h•ísr-sux•/ 6qb•í-
igeyùiCl. ib•‘AmIenr j“‘ menAnIt j“AyùgAÙelA h•lÉ lb•AeyùAí Žb•M zAräh•,. c•ArpAezr mAWG•Aw ineyù 13
12
y£•$n nd•I eTek• Zr¨ Ÿ%err sImAn•/ y• iyrIeh•Ar iw zh•r.
7
Ÿ%r id•k• eG<•ex igeyù piü‚em pAh•A¼I ŒÇ•ˆelr id•ek• tAr• ŒAro eysb• zh•r epeyùiCl esÙelA h•e•CÉ
c•el egeC. sImAnAiw qb•í-ŒAb•enr iWk• pUb•iR d•k• pyR•–˜ÿ Ïn/ ireµ•åA,/ ŽTr Žb•M ŒAzn. c•ArpAezr mAWG•Aw
Žigeyù egeC. ineyù c•Arew zh•r. ŽCA¼• tAr• b•Alí-eb•r :enegeB˜r
13
d•i(•e, lUs :qb•eTlò pyR•–˜ÿ sImAn• egeC. rAem•ò pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ zh•err c•ArpAezr mAW-G•Aw epl.
8
tArpr sIm• egeC ŒwAerAí-Œ£•err id•ek•. ŒwAerAí- tACA¼Ao b•Alí-eb•r pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ˜ zh•err c•&u“id$•ek•r
Œ£•r h•e•C inî qb•í-eh•AerAe,r d•i(•e, pAh•A¼I mAW. tAh•el Ž” h•e•C izimeyùAenr pirb•AregAþIr
j“AyùgAyù. 14qb•í-eh•AerAe,r d•i(•e, pAh•Ae¼ Žes ŽlAk••. öetYk• pirb•Ar” j“imj“Ayùg• epeyùiCl.
9
sImAn• d•i(•e, b<•Ak• ineyù pAh•Ae¼r piü‚mid•ek• c•el izimeyùAenr j“imr ŒMz iyh•Ýd•Ar ŽlAk•Ar meD•Y”
egeC. sImAn• igeyù e C ik•iryù í -b•Ael :ik•iryù í iCl. iyh•Ýd•Ar elAek•r• d•rk•Aerr ec•eyù Œenk• eb•zI
iyyùArImò. Ž” zh•rw• iyh•dÝ •Ar elAek•ed•r. Žw• piü‚m j“im epeyùiCl. tA” tAed•r j“imr ik•C¢ ŒMz
sIm•. izimeyùAenr elAek•rA epeyùiCl.
15
ik•iryùí iyyùArIm eTek• Zr¨ h•eyùeC d•i(•Š sIm•/
egeC inˆ e ˆ ¹ ˆ ÿ A h• nd•Ir id•ek•. 16tArpr rP•AyùIm sb•lU eU nr j“‘ j“imj“Ayg
ù A
10
ŸptYk•Ar Ÿ%er eb•n ih•eåAm ŸptYk•Ar k•AeC Žrpr j“imj“Ayù g • epeyù i Cl sb•U l U n
pAh•Ae¼r nIec• c•el egeC Ž” sIm•. sImAnAiw pirb•AregAþI. Ž” egAþIr •öetYk• pirb•Ar” pUb•R
U Iyùed•r zh•err iWk• d•i(•,id•ek• ih•eåAm ŸptYk••
iyb•x öitš¨it metA j“imj“Ayùg• epeyùiCl. sb•UlUenr
pyR•–˜ÿo ib•ˆS˜ÿt
] h•eyùeC. tArpr esiw egeC Ïna-erAegl sImAn• iCl sudU•r sArId• Œb•iD•. 11tArpr sImAnAiw
pyR•–˜ÿ. 17esKAn eTek• sIm• G•uer Ÿ%rid•ek• egeC piü‚m mueK mArAlAr id•ek• egeC Žb•M d•ebb•zí
Ïna-ezmez/ glIelAt :Œéµ•åIm igirj“eTRr k•AeCò C¡¢eyùeC. tArpr sIm• c•el egeC yiû‡•yùAemr
pyR•–˜ÿˆ. esKAn eTek• mh•AˆizlAr id•ek•; räeb•e,r pu^ ŸptYk•• b•rAb•r. 12tArpr sImAn• egeC pUb•iR d•ek•
eb•Ah•enr j“‘” Žr nAm rAK• h•eyùeC. 18Ž” sIm• eb<•ek• sArId• eTek• ik•zaelAí-tAeb•Ar pyR•–˜ÿˆ/
!b•í-ŒrAb•Ar Ÿ%rid•ek• KAi¼ pyR•–˜ÿ Žes y£•$n esKAn eTek• d•Ab•rí ŒAr yAiP•eyù. 13ŒAro pUb•Rid•ek•
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 19:14-51 228

gAí-eh•P•r Žb•M Ží-k•AísIen/ ezx h•eyùeC ireµ•åAe,. y£•$n nd•Iet ezx h•eyùeC. 34sImAiw ŒsaenAí-tAeb•Aer
tArpr sImAn• G•eu r egeC eneyùr id•ek•. 14eneyù eTek• Žes ŒAb•Ar piü‚mid•ek• eP•rí egeC. Žiw æeO•Aek•r
ŒAb•Ar eb<•ek• igeyù Ÿ%er h•åAeTAn h•eyù iyˆ¹ˆÿeh•l k•AeC ŸptYk•• eTek• eb•ireyù ŽeseC. sb•UlUn iCl
ŸptYk•Ar id•ek• c•el egeC. 15Ž” ec•Qh•i£•r meD•Y sImAiwr Ÿ%rid•ek•/ ŒAzn iCl piü‚em. iyh•Ýd•Aet
eysb• zh•r reyùeC esÙelA h•e•C k•wí/ nh•lAl/ y£•$n nd•I iCl sImAiwr pUbR•sIm•. 35Ž”sb• sImAnAr
izeèA,/ iyd•AlA Žb•M qb•íelh•m. mAWG•Aw ineyù emAw meD•Y k•eyùk•w• zi)˜zAlI zh•r reyùeC. esÙelA h•e•CÉ
12 iw zh•r. is£•Im/ esr/ h•µ•åí/ rO•í/ ik•eårí/ 36Œd•Am•/ rAm•/
16
Ž” h•l sb•UlUned•r zh•rsmUh• ŒAr mAWG•Aw. Ž” h•AíesAr/ 37ek•d•z/ ”i@•yùI/ Ïna-h•AíesAr/ 38iyerA,/
pirb•Aerr öetYek•” Ž”sb• j“AyùgAr B˜Ag epeyùiCl. imý•l-Žl/ eh•Aerm/ qb•í-ŒnAí Žb•M qb•í-ezmz emAw
19iw zh•r Žb•M c•ArpAezr mAWG•Aw. 39Ž”sb• zh•r
”xAKerr j“‘ j“imj“Ayg ù A ŒAr mAWG•Aw n¹ˆAÿ il pirb•AregAþIek• ed•oyù• h•eyùiCl.
17
ed•ezr c•&u“TR ŒMz ed•oyù• h•eyùiCl ”xAKr öetYk• pirb•AregAþI” j“imr B˜Ag epeyùiCl.
pirb•AregAþIek•. öetYk• pirb•Ar” j“imr B˜Ag
epeyù i Cl. 18Žed•r ed•oyù • h•eyù i Cl iyi•xœ e yù l / d•Aenr j“‘ j“imj“Aygù A
19 40
k•sue ˜ñAí/ zU enm/ h•P•Ariyùm/ zIeyùAn/ Œnh•rí/ Žrpr j“imj“Ayùg• ed•oyù• h•l d•An pirb•Ar-
20 21
rbb•Ií/ ik•izeyùAn/ Žb•s/ ermí/ Ïna-gåIm/ Ïna- egAþIek•. öetYk• pirb•AregAþI” j“im epeyùiCl.
41
h•£•• Žb•M qb•í-píess. tAed•r ed•oyùA h•eyùiCl Ž”sb• j“AyùgAÉ sr•/ ”XAeyùAl/
22
j“imr sImAn• h•e•C tAb•r/ zh•ísUm• Žb•M qb•í- öra -ezmz/ 42zAlb•In/ ŒyùAelAn/ iyíl•/ 43ŽelAn/
ezmz. ezx h•eyùeC y£•$n nd•Iet. emAw 16 iw zh•r itî•/ ”eß*A,/ 44”latk•I/ igbb•eTAn/ b•Alí/ 45iyh•Ýd•/
ŒAr tAed•r c•ArpAezr mAWG•Aw. 23Ž”sb• zh•r b•en-b•rk•/ gAí-ireµ•åA,/ 46emyùekR•An/ reO•An Žb•M
”xAKerr pirb•AregAþIek• ed•oyù• h•eyùiCl. öetYk• yAeP•Ar ink•wb•t$I j“AyùgAÙelA.
47
pirb•Ar” j“imr B˜Ag epeyùiCl. ik••–˜Þ d•Aenr elAek•ed•r j“Ayùg• epet J“AemlAyù
p¼et h•eyùiCl. zߨr• iCl zi)˜zAlI. tAed•r tArA
ŒAezred•r j“‘ j“imj“Ayg ù A sh•ej h•ArAet pAerin. es”j“‘ d•Aenr elAek•r•
24
ed•ezr pÇ•ˆm B˜Ag ŒAezr pirb•AregAþIek• elzemr seÒ˜ yuß“ k•eriCl. elzm j“yù k•er tAr•
ed•oyù• h•eyùiCl. sk•el” j“imr ŒMz epeyùiCl. esKAnk•Ar elAek•ed•r h•tY• k•er. Ž”B˜Aeb• tAr• elzm
25
tAed•r ed•oyù• h•eyùiCl ih•lka •í/ h•lI/ eb•wn/ Œka•xP•/ zh•er b•As k•eriCl. j“AyùgAwAr nAm pAeÂw rAKelA
26
Œleµ•ålk•/ ŒmAd• ŒAr imzAl. d•An. k•Ar, tAed•r pirb•AregAþIr ipïpur¨exr nAm
piü‚m sIm• egeC k•imRl pbR•t Žb•M zIeh•Ar-ilba•ní iCl d•An. 48Ž”sb• zh•r o mAWG•Aw d•An pirb•AregAþIek•
py$•–˜ÿ. 27tArpr sImAn• emA¼ ineyùeC pUb•R mueK. Žiw ed•oyù• h•eyùiCl. öetYk•“ pirb•Ar” j“imj“AyùgAr B˜Ag
egeC !b•í-d•AegAn pyR•–˜ÿ. Žiw sb•UlUn Žb•M iy¹ˆÿeh•l epeyùiCl.
ŸptYk•• C¡ueyùeC. tArpr Žiw !b•í-Žmk• Žb•M
nIeyùelr Ÿ%rid•ek• c•el egeC. sImAnAiw k•Ab•uelr iyeh•Azy
U rù j“‘ j“imj“Aygù A
Ÿ%rid•ek• CAi¼eyù egeC. 28sImAn• egeC Žeº•A,/ 49
Ž”B˜Aeb• d•lpitr• j“imj“Ayùg• B˜Ag b<•AewAyùAr•
reh•Ab•/ h•eµ•åAn/ Žb•M k•AåA. Ž”B˜Aeb• b•]h•%r sIed•An k•er ib•iB˜å pirb•AregAþIek• id•eyùiCl. B˜AgAB˜Aigr
ŒÇ•ˆ l pyR • –˜ÿ ib•ˆ S ˜ÿ ] t . 29Žrpr sImAn• rAmAr k•Aj“ ezx h•el smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlb•AsI nUenr pu^
d•i(•,id•ek• iP•er egeC. sImAnAiw Žigeyù egeC iyeh•AzUyùek• ik•C¢ j“im ed•eb• b•el iWk• k•relA. 50öˆBu
zi)˜zAlI esAr•zh•r pyR•–˜ÿ. tArpr G•eu r egeC piü‚m ŒAed•z id•eyùiCeln itin eyn Ž” j“imj“Ayùg• pAn.
id•ek• ehAxAyù/ ezx h•eyùeC Œka•xIeb•r k•AeC smue@•. tA” ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• iyeh•AzUyùek• id•l pAh•A¼I ed•z
30
tACA¼• Ÿµ•å•/ ŒeP•k• Žb•M reh•Ab• Ž”sb• ŒÇ•ˆl. ”•Pó•iyùemr itîí-esrh• nAmk• zh•r. Ž” zh•rw• iCl
emAw 22 iw zh•r ŒAr tAed•r c•ArpAezr mAWG•Aw. iyeh•AzUeyùr pCª•. tA” zh•rwAek• eb•z B˜AelA k•er
31
Ž”sb• zh•r ŒAr mAWG•Aw iCl ŒAezr pirb•AregAþIr mj“b•ut k•er qtrI k•er/ itin esKAen b•As k•ret
j“e‘. öetYk• pirb•AregAþI” j“imr ŒMz epeyùiCl. TAk•eln.
51
Ž”B˜Aeb• ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ pirb•AregAþIek•
nˆ ¹ˆÿ Ailr j“‘ j“imj“Ayg ù A Ž”sb• j“Ayùg• B˜AgAB˜Aig k•er ed•oyù• •h•l. yAj“k•
32
ed•ezr xþ ŒMz epl nˆˆ¹ˆÿAil pirb•AregAþI. ”ilyù A sr nU e nr pu ^ iyeh•AzU y ù Žb•M öetYk•
öetYk• pirb•Ar” j“imr ŒMz epeyùiCl. 33tAed•r pirb•AregAþIr öˆD•Anr• j“imj“Ayùg• B˜AgAB˜Aig k•rAr
j“AyùgAr sImAn• Zr¨ h•eyùeC sAnåIemr k•AeC Žk•w• j“‘ zIelAet Žk•^ h•eyùiCeln. smAgm t¡Ab•r u d•rj“Ayù
ib•rAw gAC eTek•. g•Cw• eh•leP•r k•AeC Œd•AmI-enk•b• öBu˜r sAmen t¡Ar• sk•el smeb•t h•eyùiCl. Ž”B˜Aeb•
Žb•M ybaineyùelr eB˜tr id•eyù sImAn• lOu•m h•eyù t¡ArA j“imj“Ayùg• B˜AgAB˜Aigr k•Aj“ ezx k•eriCeln.
229 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 20:1-21:19
inrAp%Ar zh•rsmhU • !b•Wk• h•l. elb•Iyù zAsk•r• tAed•r b•ll/ ''öBu˜
tArpr öˆBu˜ iyeh•AzUyùek• b•leln/ 2 "ŒAim
20 etAmAek• ŒAed•z ed•b•Ar j“‘• emAizek• b•Yb•h•Ar
k•eriClAm. emAiz etAmAek• k•eyùk•iw zh•r b•ACet
emAizek• ŒAed•z id•eyùiCeln ey itin eyn ŒAmAed•r
TAk•Ar j“e‘ ik•C¢ zh•err b•Yb•S˜î• k•ern. öBu˜ tAek•
ŒAro b•eliCeln ŒAmAed•r pZr• yAet c•er eKet
b•eliCeln eyÙel• ŒAšyù ed•b•Ar j“‘ ib•ezx zh•r pAer es rk•m ik•C¢ mAWo eyn itin ŒAmAed•r ed•n.®
ih•eseb• ŒiB˜ih•t h•eb•. 3yid• ek•An b•Yi)˜ Œ‘ k•AŸek• 3
sutrAM ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• öBu˜r Ž” ined$•z pAln
Œk•S•åAí Œin•CAk]•tB˜Aeb• h•tY• k•er tAh•el es Ï k•relA. tAr• elb•Iyùed•r Ž”sb• zh•r o pZed•r
inrApd• zh•rÙilr Žk•iwet igeyù luik•eyù TAk•et j“‘ mAWG•Aw id•l.
pAreb•/ eyn öitezAD• d•At• K<uej“ nA pAyù. 4
elib• pirb•AregAþIr yAj“k• h•AerAe,r Ÿ%r-
4
"elAk•iwek• y• k•ret h•eb• t• Ž”É yKn es Ï pur¨xrA h•l Ž” k•h•Aí pirb•Ar. k•h•Aí pirb•Aerr
D•re,r ek•An zh•er C¢ew pAileyù yAeb• tKn es” Žk•w• ŒMzek• ed•oyù• h•l 13iw zh•r. es” 13iw
zh•err öeb•zþˆAer tAek• TAmet h•eb•. eTem esKAnk•Ar zh•r iCl iyh•Ýd••/ izimeyùAn ŒAr ib•‘AmIned•r.
5
d•lpited•r k•AeC j“AnAet h•eb• G•wnAw• ik• h•eyùiCl. b•Ak•I k•h•At pirb•Ared•r d•ziw zh•r ed•oyù• h•l/
es”sb• Zen tAr• tAek• zh•er F¦k•et id•et pAer. es” ŒÇ•ˆel eyKAen ”•Pó•iyùm/ d•An Žb•M mn>iz
esKAen TAk•Ar j“‘ tAr• tAek• j“Ayùg• ed•eb•. 5 ik••–˜Þ pirb•AregAþIr ŒeD•Rek•r ŒD•Ien iCl•.
6
ey Ï b•Yi)˜iwr epCen D•Aoyù• k•reb• es h•yeù tA zh•er egezRAn pirb•Aerr elAk•ed•r ed•oyù• h•l 13iw
Žes tAr ipC¢ inet pAer. Žrk•m G•wel entAr• zh•r. Ž” zh•rÙil iCl es” ŒÇ•ˆl/ eyÙil b•Azen
eyn tAek• tA¼A k•rA b•Yi)˜iwr h•Aet D•ireyù n• ed•yù. b•sb•Ask•ArI ”xAKr/ ŒAezr/ nˆ¹ˆÿAil Žb•M ŒeD•Rk•
tAr• ŒAšyùöATRIek• inü‚yù” r(•• k•reb•. tAr• Ž” mn>iz pirb•AregAþIr ŒD•Ien iCl.
7
k•Are,” tAek• r(•• k•reb• ey/ es ”•C• k•er k•AŸek• mrAir pirb•Aerr elAek•r• epl 12iw zh•r.
h•tYA k•er in. esw• inCk•” Žk•w• éGR•wn•. es ereg räeb•,/ gAd• Žb•M sb•UlUned•r ŒÇ•ˆel iCl Ž”sb•
igeyù k•AŸek• h•tYA k•reb• b•el h•tYA k•er in. Žw• zh•r.
•h•WAí” G•ew egeC. 6 ytid•n n• zh•err ib•c•Ar sB˜Ayù 8
”•S•óˆAeyùelr ŒiD•b•AsIr• tAed•r c•ArpAezr Ž”sb•
tAr ib•c•Ar h•yù ttid•n es” b•Yi)˜ esKAen TAk•eb•. zh•r o mAWG•Aw elb•Iyùed•r id•eyùiCl. öˆBu˜ eyB˜Aeb•
•mh•AyAj“k• ytid•n eb<•ec• TAk•eb•n ttid•n es esKAen emAizek• ŒAed•z id•eyùiCeln/ t• pAln k•ret” tAr•
TAk•et pAreb•. tArpr es tAr inej“r zh•er ŒTRAí tAed•r Ž”sb• mAWG•Aw o zh•r id•eyùiCl.
9
eyKAn eTek• es pAileyù igeyùiCl/ esKAen inej“r iyh•Ýd•• Žb•M izimeyùAenr ŒÇ•ˆel ey sb• zh•r
b•A¼Iet iP•er yAeb•.® iCl Ž” h•l esÙelAr nAm. 10k•h•At pirb•ArBu˜)˜
7
tA” ”•S•óˆAeyùlb•AsIrA k•eyùk•w• zh•r iWk• k•er elb•Iyùed•r öTm eš,Ir zh•rÙil ed•oyù• h•l. 11tAr•
ineyùiCl. tAr• ŽÙelAr nAm id•l ''inrAp%Ar zh•r.® oed•r id•eyùiCl ik•iryùí-Œb•R :Žw• h•e•C ih•eº•A,.
zh•rÙelA h•e•CÉ ŒnAek•r iptA Œeb•Rr nAem” Žr nAmk•r, h•eyùiCl.ò
n¹ˆÿAil pAb•RtY ŒÇ•ˆelr gAlIelr Œ•–˜ÿgRt ek•d•z; pZed•r j“e‘ tAr• zh•err k•ACAk•AiC ik•C¢ mAWo
”•Pó•iyùemr pAb•RtY ŒÇ•ˆelr iziKm; iyh•Ýd•• pAb•RtY id•eyùiCl. 12ik••–˜Þ ik•iryùí-Œb•Rr c•ArpAezr eCAweCAw
ŒÇ•ˆelr ik•iryùí-Œb•R :ih•eº•A,ò; zh•r ŒAr mAWÙelA iCl iyPu•iår pu^ k•Aeleb•r.
8 13
räeb•e,r mr¨ ŒÇ•ˆelr Œ•–˜ÿgRt iyrIeh•Ar k•AeC es”j“e‘ tAr• h•AerAe,r Ÿ%rpur¨xed•r ih•eº•A,
y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek• eb•ísr; gAd•ed•ez igilyùed•r zh•rw• id•eyù id•eyùiCl. :ih•eº•A, iCl inrAped• b•As
Œ•–˜ÿgRt rAemAí; mn>izr ed•ez b•Azenr Œ•–˜ÿgRt k•rAr zh•r.ò ŽCA¼Ao tAr• h•AerAe,r Ÿ%rpur¨xed•r
egAln. id•eyùiCl ilb•n R zh•rÙelA/ 14y%Ir/ ”XemAyù/
a Ar Œ•–˜ÿgt
9 15
eh•AelAn/ d•b•Ir/ 16Ïn/ yuw• Žb•M qb•í-ezmz. tAr•
ey ek•An ”•S•ˆó Aeyùlb•AsI b•• tAed•r seÒ˜ b•sb•Ask•ArI
eyek•An ib•ed•zI h•WAí yid• k•AŸek• h•tY• k•er/ Ïsb• tAed•r pZed•r j“e‘ Ž”sb• zh•rÙelAr ŒAezpAezr
zh•er inrAp%Ar j“‘ pAileyù eyet pAreb•. esKAen ik•C¢ mAWo id•eyùiCl. Ž” éiw sµöˆd•Aeyùr j“e‘ 9 iw
es inrAped• TAk•et pAreb•. ey tAek• D•rb•Ar j“‘ zh•r id•eyùiCl.
17
C¢ew ŒAseC es tAek• h•tY• k•ret pAreb• n•. ib•‘AmIn pirb•AregAþIr zh•rÙelAo tAr•
ŒAšyùöˆATRIr ib•c•Ar h•eb• es” zh•err ib•c•ArsB˜Ayù. hAerAe,r Ÿ%rpur¨xed•r id•eyùiCl. zh•rÙil h•e•CÉ
igib•eyùAn/ egb••/ 18ŒnAeTAí Žb•M ŒlaemAn. tAr•
yAj“k• o elb•Iyeù d•r j“‘ ngrsmhU • tAed•r Ž” c•Ariw zh•r Žb•M tAed•r pZed•r j“‘
elb•Iyù pirb•AregAþIr öD•Aenr• yAj“k• zh•err ŒAzpAezr mAWG•Aw id•l. 19emAw 13 iw zh•r
21 ”ilyùAsr nUenr pu^ iyeh•AzUyù Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr tAr• yAj“k•ed•r d•An k•eriCl. :yAj“k•r• sk•el”
Œ‘A‘ pirb•AregAþIr öD•Aned•r k•AeC k•T• b•let h•AerAe,r •Ÿ%rpur¨x.ò tAr• pZed•r j“e‘ öetYk•
egelA. 2k•nAn ed•ezr zIelA zh•er Ž” ŒAelAc•nA zh•err lAegAyùA mAWo id•eyùiCl.
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 21:20-22:8 230
20 40
k•h•Aí egAþIr Œ‘A‘ed•r ed•oyù• h•eyùiCl ”•Pó•iyùm elb•Iyùed•r ezx pirb•Ar/ mrAir pirb•Ar emAw
pirb•AregAþIr ŽlAk•Ar zh•rÙelA. tAr• epeyùiCl 12 iw zh•r epeyùiCl.
Ž”sb• zh•rÉ 21pAh•A¼I ed•z ”•Pó•iyùemr iziKm zh•r 41
sutrAM elb•Iyù egAþI epeyùiCl emAw 48 iw zh•r
:Žk•iw ŒAšyù ed•b•Ar zh•rò. tAr• egxro epl. Žb•M öˆitiw zh•err lAegAyù• pZed•r j“‘ mAW. Ž”sb•
22
ik•b•siyùm Žb•M qb•í-eh•AerA,o epl. ”•Pó•iyùmr• iCl Œ‘A‘ pirb•AregAþIr. 42öetYk• zh•er” pZed•r
tAed•r id•eyùiCl c•Arew zh•r Žb•M pZed•r j“e‘ j“‘ ik•C¢ mAW iCl.
c•ArpAezr ik•C¢ mAW. 43
”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r k•AeC öBu ˜ ey öitš¨it
23
d•An pirb•AregAþI id•eyùiCl ”latk•I/ igbb•eTAn/ id•eyùiCeln t• itin pAln k•reln. itin t¡Ar
24
ŒyùAelAn Žb•M gAí-ireµ•åA,. emAw c•Arew zh•r öitš¨it metA” sb• j“imj“AyùgA id•eyùiCeln Žb•M
Žb•M zh•err lAegAyù• mAW d•AnegAþI tAed•r elAek•r• essb• j“AyùgAyù b•sb•As k•ret lAgl. 44öBu˜
id•eyùiCl. tAed•r ŒAezpAezr smˆ S ˜ÿ ed•zÙilet tAed•r
25
ŒeD•Rk• mn>iz pirb•AregAþI tAed•r id•eyùiCl pUb•Rpur¨xed•r k•AeC ed•oyù• öitš¨it ŒnusAer zAi•–˜ÿ
tAnk• Žb•M gAí-ireµ•åA,. Ž” ŒeD•R k • mn>iz b•j“Ayù rAKeln. ek•An zߨ” tAed•r prAij“t k•ret
pirb•AregAþI tAed•r emAw éiw zh•r Žb•M pZed•r pAerin. öetYk• zߨek• h•ArAb•Ar metA (•mt• öBu˜
j“‘ zh•err c•ArpAezr mAWG•Aw id•eyùiCl. tAed•r id•eyùiCeln. 45”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r k•AeC öBu˜ ey
26
tArpr/ k•h•Aí pirb•Aerr b•Ak•I elAek•r• öitš¨it id•eyùiCeln tAr sb•” itin ereKiCeln.
epeyùiCl emAw d•ziw zh•r Žb•M pZed•r j“e‘ zh•err ek•AenA •öˆitš¨it” b•YTR h•yù in. •öetYk• öˆitš¨it”
lAegAyù• mAWÙelA. b•AˆˆS˜ÿeb• pir,t h•eyùiCl.
27
egezRAn pirb•Aro elib• pirb•AregAþI eTek•
ŽeseC. tAr• epeyùiCl Ž”sb• zh•rÉ itniw pirb•AregAþI G•er iP•er egl
ŒeD•kR • mn>iz pirb•AregAþI eTek• b•Azenr Œ•–˜ÿgt R tArpr iyeh•AzUyù räeb•,/ gAd• Žb•M mn>iz
egAln. :egAln iCl inrAp%Ar zh•rò tArA tAed•r
b•IXr• zh•ro id•eyùiCl. sb• imileyù mn>izr Ž”
22 pirb•AregAþIr ŒeD•Rk• elAk•ed•r Žk•w• sB˜•
fAk•eln. 2 iyeh•AzUyù tAed•r b•leln/ ''emAiz iCeln
ŒeD•kR • pirb•AregAþI tAed•r emAw éiw zh•r Žb•M pZed•r öBu˜r d•As. emAiz etAmAed•r y• b•eleCn etAmr•
j“e‘ ik•C¢ mAW id•eyùiCl. tAr sb•” pAln k•erC. tACA¼• etAmr• ŒAmAr
28
”xAKˆr pirb•AregAþI id•eyùiCl ik•izeyùAn/ d•Ab•rí/ ined$ • zo sb• pAln k•erC. 3etAmr• sb•smyù
29
ymUí
R Žb•M Ïna-gåIm. emAw c•Ariw zh•r Žb•M pZed•r ”•S•óˆAeyùelr Œ‘ elAek•ed•r sAh•AyY k•erC. etAmAed•r
j“e‘ mAW. öBu˜ ö½Vr y• y• ŒAed•z id•eyùiCeln etAmrA tAr
30
ŒAezr pirb•AregAþI eTek• epeyùiCl imˆzAl/ sb•” ŒtY–˜ÿ inþAr seÒ˜ pAln k•erC. 4 etAmAed•r
ŒAe€•An/ ih•lak•í Žb•M 31reh•Ab•. emAw c•Ariw zh•r öBu˜ ö½Vr ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r zAi•–˜ÿ˜ ed•eb•n b•el
Žb•M pZed•r j“e‘ zh•err lAegAyù• mAW. öitš¨it id•eyùiCeln. ŒAr öBu˜ öitš¨it ereKeCn.
32
nˆˆ¹ˆÿAil pirb•AregAþI eTek• epeyùiCl gAlIelr sutrAM ŽKn etAmr• b•A¼I eyet pAr. öBu˜r d•As
•Œ•–˜ÿgtR ek•d•z. :ek•d•z iCl inrAp%Ar zh•r.ò tACA¼• emAiz etAmAed•r y£•$n nd•Ir pUb•RtIerr j“imj“Ayùg•
h•eµ•åí-ed•Ar/ k•%Rn/ emAw itniw zh•r Žb•M pZed•r id•eyùeCn. etAmr• ŽKn es ed•ez ŒTRAí etAmAed•r
j“e‘ mAW. b•A¼I yAo. 5 ik••–˜Þ emAiz etAmAed•r eysb• ib•iD• pAln
33
egezRAn pirb•Ar epeyùiCl emAw 13iw zh•r Žb•M k•ret b•eleCn essb• pAln k•er c•let Bu˜elA n•.
pZed•r j“e‘ zh•rÙelAr lAegAyù• mAWÙelA. etAmrA öBu˜ ö½Vrek• B˜AelAb•Aseb•. t¡Ar ŒAed•z pAln
34
elb•Iyù egAþIr Œ‘ zAK• h•e•C mrAir pirb•Ar. k•reb•. etAmr• sb•smyù t¡Aek• emen c•leb•. etAmAed•r
tAr• epeyùiCl Ž”sb• zh•rÉ ytdU•r sAD•Y es”B˜Aeb• etAmr• t¡Ar Œnusr, k•reb• o
sb•UlUn pirb•AregAþI eTek• epeyùiCl yiû‡•yùAm/ t¡Ar esb•• k•reb•.®
k•A%R•/ 35id•ˆî• Žb•M nh•elAl. sb•UlUn emAw c•Ariw zh•r 6
tArpr iyeh•AzUyù tAed•r ib•d•Ayù s•µ˜õAx, j“AnAeln.
Žb•M pZed•r j“e‘ mAW id•eyùiCl. tAr• b•A¼I c•el egl. 7 emAiz mn>izr ŒeD•Rk•
36
räeb•, pirb•AregAþI eTek• epeyùiCl eb•ísr/ pirb•AregAþIek• b•Azenr j“imj“Ayùg• id•eyùiCeln.
yh•s/ 37k•ed•emAí/ emP•Aí. räeb•, emAw c•Ariw zh•r b•Ak•I mn>izr ŒeD•kR • pirb•AregAþIek• itin id•eyùiCeln
Žb•M pZed•r j“e‘ mAW id•eyùiCl. y£•$n nd•Ir piü‚m tIr. iyeh•AzUyù tAed•r ŒAzIbR•Ad•
38
gAd• pirb•AregAþIr k•AC eTek• pAoyù• egl k•er inej“r j“AyùgAyù pAiWeyù id•eln. 8 itin b•leln/
igilyùed•r Œ•–˜ÿgRt rAemAí. :rAemAí iCl inrAp%Ar• ''eˆtAmr• ŽKn eb•z D•nI h•eyùC. etAmAed•r Œenk•
zh•r.ò tACA¼• mh•niyùm/ 39ih•xaeb•A, Žb•M yAesr. pZ ŒAeC. etAmAed•r ŒAeC Œenk• esAn•/ räepA Žb•M
gAd• emAw c•Ariw zh•r ŒAr pZed•r j“‘ zh•err lAegAyù• d•AmI d•AmI gyùnAgAiw. etAmAed•r ŒAeC suª•r suª•r
mAW id•eyùiCl. epAzAk•. zߨed•r k•AC eTek• Œenk• ik•C¢” etAmr•
231 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 22:9-28
epeyùC. Ž”sb• ij“ins etAmAed•r B˜A”ed•r seÒ˜/ yAr• ek•An eb•d•I qtrI ek•Ar n•. ŒAmr• etA ”itmeD•Y”
y£•$n nd•Ir pUb•Rid•ek• reyù egeC/ tAed•r seÒ˜ B˜Ag smAgm t¡Ab•uet ŒAmAed•r öBu˜ o ö½Verr Žk•w• eb•d•I
k•er ino.® epeyùiC.
9 20
sutrAM räeb•,/ gAd• o mn>iz pirb•AregAþIr "esreh•r pu^ ŒAKenr k•T• Žk•b•Ar men k•er
ŒeD•Rk• ”•S•óˆAeyùelr Œ‘ elAek•ed•r ereK c•el egl . ed•K. es b•ij$“t b•ˆS˜Þ sµ•VˆeÞ“ ö½Verr ŒA|•• mAenin.
tAr• k•nAenr zIelAet iCl. es j“Ayùg• eCe¼ id•eyù es” elAk•iw ö½Verr ib•iD• eB˜eÒ˜iCl/ ik••–˜Þ tAr j“‘
tAr• igilyùed• iP•er egl. tAr• iP•er egl emAizr ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAk•ek• zAiˆS˜ÿeB˜Ag k•ret h•eyùiCl.
ed•oyù• j“AyùgAyù. öBu˜ emAizek• tAed•r Ž” j“Ayùg• ŒAKn tAr pAepr j“‘ mAr• igeyùiCl/ ik••–˜Þ Žk•”
ed•b•Ar j“‘” ŒAed•z id•eyùiCeln. k•Are, ŒAer• Œenk• elAk• mAr• igeyùiCl.®
10 21
räeb•,/ gAd• o mn>izr pirb•AregAþIr ŒeD•Rk• tKn räeb•,/ gAd• o mn>izr elAek•r• Ï ŽgAer•
elAek•r• igilyùd• nAem Žk•iw j“AyùgAyù egl. j“AyùgAw• j“nek•• b•ll/ 22''öBu˜ h•eln ŒAmAed•r ö½Vr? ŒAb•Ar
k•nAenr Œ•–˜ÿgt R y£•n$ nd•Ir k•AeC”. esKAen elAek•r• b•liC öBu˜” h•e•Cn ŒAmAed•r ö½Vr? ek•n ŒAmr• eb•d•I
Žk•w• c•mík•Ar eb•d•I b•An•elA. 11”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ k•eriC t• itin j“Aenn. Žb•Ar etAmrAo t• ej“en
elAek•r• yAr• tKno zIelAet• iCl/ Znet epl ey rAeKA. ŒAmr• ik• k•eriC t• etAmr• ib•c•Ar k•er
Ž” itn pirb•AregAþI Žrk•m Žk•w• eb•d•I !trI ed•K. yid• etAmAed•r men h•yù ŒAmr• ik•C¢ Œ‘Ayù
k•ereC. tAr• Žo Znl ey eb•d•Iw• h•eyùeC k•nAenr k•eriC tAh•el ŒAmAed•r etAmr• emer eP•l. 23yid•
sImAe•–˜ÿ igilyù d • nAmk• Žk•iw j“Ayù g Ayù . esw• ŒAmr• ö½Verr ib•iD• B˜Ò˜ k•er TAik• tAh•el t¡•ek•
”•S•óˆAeyùelr id•ek•r y£•$n nd•Ir k•AeC”. 12Žsb• Zen b•l itin eyn inej“ ŒAmAed•r zAiS˜ÿ ed•n. 24etAmr•
”•S•óˆAeyùelr sb• elAk• Ž” itniw pirb•AregAþIr opr ik• men k•r ey ŒAmr• Ž” eb•d•I b•AineyùiC eh•Amb•il/
eb•z ereg egl. tAr• Žk•seÒ˜ imilt h•eyù Žed•r zs´ !neb•† o mÒ˜l !neb•† ŸísgR k•rAr j“‘À nA
ib•r¨eß“ yuß“ k•reb• b•el iWk• k•rl. emAew” tA nyù. ek•n eb•d•I b•AineyùiC j“AenAÀ ŒAmAed•r
13
es”j“‘ ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• k•eyùk•j“nek• B˜yù iCl B˜ib•`et etAmAed•r elAek•r• ŒAmAed•r emen
pAWAel• räeb•,/ gAd• Žb•M mn>izr elAek•ed•r seÒ˜ eneb• n• ey ŒAmrAo etAmAed•r” elAk•. ŒAmr•
k•T• b•let. Ž” sb• ”•S•ˆóAeyùlIyùed•r ent• iCl pInh•s. etAmAed•r” j“Ait. esid•n etAmAed•r elAek•rA” b•leb•
pInh•s h•e•C yAj“k• ”ilyù A serr pu ^ . ”•S•óˆAeyùelr öBu˜ ö½Vrek• ŸpAsn• k•rAr ŒiD•k•Ar
14
”•S•óˆAeyùlb•AsIr• ŽCA¼Ao tAed•r pirb•AregAþIr ŒAmAed•r en”. 25ö½Vr ŒAmAed•r y£•$n nd•Ir Œ‘
d•zj“n entAek• esKAen pAiWeyùiCl. •öitiw egAþI pAer TAk•et id•eyùeCn . Žr ŒTR y£•n $ nd•I” ŒAmAed•r
eTek• Žk•j“n k•er ent• pAWAenA h•eyùiCl. Žr• ŒAlAd•• k•er id•eyùeC/ ŒAmAed•r B˜yù iCl etAmAed•r
TAk•t zIelAet. s•–˜ÿAenr• b•¼ h•eyù yKn ed•z zAsn k•reb• tKn tAr•
15
es”j“‘ Ž” ŽgArj“n elAk• igilyùed••egl. meno k•reb• n• ey ŒAmr• etAmAed•r” elAk•. tKn
tAr• räeb•,/ gAd• o mn>izr elAek•ed•r b•ll/ tAr• b•leb•/ 'etAmrA räeb•, ŒAr gAed•r elAk•/ etAmr•
16
''”•S•ˆó Aeyùelr sb• elAk• etAmAed•r k•AeC j“Anet c•AyùÉ ek•Ÿ ”•S•óˆAeyùelr no?¾ tKn etAmAed•r s•–˜ÿAenr•
ek•n ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr ib•räeß“ etAmr• Ž” k•Aj“ ŒAmAed•r s•–˜ÿAns•–˜ÿited•r öBu˜r ŸpAsn• k•ret ed•eb•
k•relÀ ek•n etAmr• öBu˜r ib•r¨ß“Ac•r, k•erCÀ ek•n n•.
26
etAmr• inej“ed•r j“‘ eb•d•I !trI k•relÀ etAmr• "tA” ŒAmr• Ž” eb•d•I• !trI k•rAr sMk•Â˜¯
etA j“An ŽwA ö½Verr iz(•Ar ib•r¨ß“Ac•r,. 17ipeyùAer k•eriClAm. ŒAmr• eh•Amb•il ŒAr Œ‘A‘ ik•C¢ ŸísgR
ik• h•eyùiCl men pe¼À es” pAepr P•l ŒAj“o k•rAr j“‘ eb•d•I• b•AnA” in. 27ŒAsl k•T• h•e•C eb•d•I
ŒAmr• eB˜Ag k•eriC. es” mh•ApAepr j“‘ ö½Vr b•æ !trIr Ÿe£•• etAmAed•r j“AnAenA ey ŒAmr• es”
”•S•óˆAeyùlb•AsIek• öb•l ŒsueK ŒAß*A•–˜ÿ k•eriCeln. Žk•” ö½Verr ŸpAsn• k•riC ey ö½Vr etAmAed•r.
es” ŒsuˆS˜îtAr P•l ŒAj“o ŒAmr• eB˜Ag k•riC. Ž” eb•d•I” etAmAed•r k•AeC ŒAmAed•r k•AeC ŒAr
18
ŒAr ŽKn etAmr• es” Žk•” k•Aj“ k•reCA. etAmr• ŒAmAed•r B˜ib•`í b•MzD•red•r k•AeC ömA, k•reb• ey
öBu˜r ”e•Cr ib•r¨eß“ k•Aj“ k•rC. etAmr• ik• öBu˜r ŒAmrAo öBu˜r ŸpAsnA k•ir. ŒAmr• ŒAmAed•r !neb•†/
Œnusr, ŒýAç k•reb•À yid• ŽKno n• (•A•–˜ÿ h•o/ zs´ !neb•† Žb•M mÒ˜l !neb•† öBu˜ek• ŸísgR k•ir.
tAh•el ”•S•óˆAeyùelr öitiw mAnuexr Ÿpr” itin ß*uß “ ŒAmr• c•A” ey etAmAed•r s•–˜ÿAenr• b•¼ h•eyù j“Anuk•
h•eb•n. ey/ ŒAmrAo etAmAed•r metA” ”•S•ó ˆ A eyù l b•AsI.
19 28
"yid• etAmAed•r ed•zek• Œb•mAnn• k•r• h•yù B˜ib•`et yid• etAmAed•r b•MzD•err• b•el ŒAmrA
tAh•el ŒAmAed•r ed•ez c•el ŽesA. öBu˜r pib•^ t¡Ab•u ek•Ÿ ”•S•ˆó AeyùlIyù n” tKn ŒAmAed•r b•MzD•err• b•leb•/
ŒAmAed•r ed•ez reyùeC. etAmr• ŒAmAed•r ŽKAen ik•C¢ 'Ï ed•eKA ŒAmAed•r iptA Ž” eb•d•I• qtrI k•er id•eyùeCn.
j“imj“Ayùg• epet pAr. esKAen etAmr• b•sb•As Ž” eb•d•I pib•^ t¡Ab•uet öBu˜r ey eb•d•I ŒAeC æb•æ
k•ret pAr ik••–˜Þ k•Kno öBu˜r ib•r¨eß“ eyo n•. ŒAr tAr” metA. Ž” eb•dI ŒAmr• ek•An ik•C¢ ŸísgR
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 22:29-24:1 232

k•rAr j“‘ k•ir in/• ŒAmr• ey ”•S•óˆAeyùlb•AsI tAr” elAk• ŒAeC yAr• ”•S•óˆAeyùelr ek•Ÿ nyù. tAr• tAed•r
ömA, ih•sAeb• ŒAmr• Žiw inmRA, k•eriC.¾ inej“ed•r ed•b•tAr pUj“A k•er. etAmr• tAed•r
29
"sitY b•liC ŒAmr• öBu˜r ib•räß“Ac•r, k•ret ed•b•tAed•r esb•• ŒTb•• pUj“A k•reb• n•. öitš¨it
c•A” in. ŒAmr• t¡Aek• mAnet c•A”. ŒAmr• j“Ain pib•^ enb•Ar smyù tAed•r ed•b•tAed•r nAm etAmAed•r enoyù•
t¡ A b•u r sAmen ey eb•d•I• reyù e C eswA” Žk•mA^ Ÿic•í h•eb• n•. 8 etAmr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr Œnusr,
sitYk•Aerr eb•d•I•. es” eb•d•I” ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr k•er c•leb•. ŒAego etAmr• tA” k•eriCel/ sb•Rd•A”
eb•d•I•.® etAmr• tA” k•reb•.
30
yAj“k• pInh•s ŒAr t¡Ar sÒ˜IsATI entAr• räeb•,/ 9
"Œenk• b•¼ b•¼ zi)˜zAlI j“Aitr ib•r¨eß“ yue ß“
gAd• Žb•M mn>izr elAek•ed•r k•AC eTek• Ž”sb• j“yùI h•et•öBu˜ etAmAed•r sAh•AyY k•eriCeln. öBu˜
Zneln. tAr• Žed•r k•T• Zen KuzI h•eln/ b•uJ“et tAed•r ej“ArpUb•Rk• tAi¼eyù id•eyùeCn. ek•An j“Ait”
pAreln ey Žr• sitY k•TA” b•eleC. 31tA” pInh•s etAmAed•r prAij“t k•ret pAreb• n•. 10öBu˜r d•yùAyù
b•leln/ ''ŒAj“ ŒAmr• j“Ain ey öBu˜ ŒAmAed•r seÒ˜” ”•S•ˆó Aeyùelr Žk•j“n elAk•” zߨpe(•r 1/000 qs‘ek•
ŒAeCn Žb•M ŒAmr• Žo j“Ain ey ŒAmr• t¡Ar ib•r¨eß“ prAij“t k•ret pAreb•. Žr k•Ar, ik•À k•Ar, öBu˜
n”. Žb•M ŒAmr• j“Ain ey ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r p(• ineyù yuß “• k•ern.
•öBu˜ zAiS˜ÿ ed•eb•n n•.® 11
tA” b•liC sb•smyù öBu˜ etAmAed•r ö½Vrek• eöm
32
tArpr entAed•r seÒ˜ ineyù pInh•s esKAn k•er c•leb•.
eTek• inej“ed•r ed•ez iP•er egeln. räeb•, Žb•M 12
"öBu˜r Œnusr, k•r• b•Þ“ k•erA n•. yAr•
gAed•r ed•z igilyùd• eTek• tAr• k•nAen iP•er igeyù ”•S•óˆAeyùelr ek•Ÿ nyù tAed•r seÒ˜ b•Þu“ ׈ k•reb• n•.
”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r sb• ik•C¢ j“AnAeln. 33Zen tArAo tAed•r k•AerAr seÒ˜ ib•b•Ah• ek•Ar n•. 13yid• tAed•r
KuzI h•l. tAr• KuzI h•eyù ö½Vrek• D•‘b•Ad• j“AnAl. seÒ˜ b•Þ “u ˆ× k•erA tAh•el öBu˜ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r
räeb•,/ gAd• o mn>izr ed•z tAr• Db•Ms k•reb• n• zߨ d•menr k•Aej“ sAh•AyY k•reb•n n•. Ž”sb• elAk•”
b•el iS˜îr k•rl. h•e•C etAmAed•r mr, P<•Ad•. ec•AeK D•UelA b•• eD•<Ayù•
34
räeb•, Žb•M gAed•r elAek•r• eb•d•IwAr Žk•w• nAm eFAk•Ar metA Žr• etAmAed•r yˆ–˜¤,• ed•eb•. Ž” Ÿ%m
id•l. yAr ŒTR h•lÉ ''Ž” eb•d•I• h•e•C ŒAmAed•r öBu˜ ed•z eTek• ser eyet tKn etAmr• b•AD•Y h•eb•. öBu˜/
ö½Verr ib•½VAesr ötIk•.¾¾ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r Ž” ed•z id•eyùeCn. ik••–˜Þ
t¡Ar ŒAed•z n• mAnel Ž” ed•z etAmr• h•ArAeb.
14
j“ng,ek• iyeh•AzeU yrù ŸísAh •d•An "ŒAmAr m]&u“Yr smyù G•ineyù ŽeseC. etAmr•
öBu˜ ”•S•óˆAeyùlek• tAed•r c•ArpAezr zߨed•r j“An Žb•M stY” ib•½VAs k•erA ey öBu˜ etAmAed•r
23 eTek• ib•šAm id•eln. es ed•zek• inrApd•
k•reln. tArpr b•æ b•Cr ek•ew egl. iyeh•AzUyù eb•z
meD•Y k•etA mh•An k•Aj“ k•ereCn. etAmr• j“AenA t¡Ar
ed•oyù• ek•An öitš¨it” ib•P•l h•yiù n. ŒAmAed•r k•AeC
b•ß
] “ h•eln. 2 tArpr Žk•id•n itin smˆS˜ÿ öb•I, itin yA y• öitš¨it id•eyùiCeln tAr sb•” itin
entAed•r/ pirb•AregAþIr öD•Aned•r/ ”•S•óˆAeyùelr Ÿ•c• ereKeCn. 15etAmAed•r öBu˜ ö½Vr ey k•iw B˜AelA
pd•S˜î k•mRc•ArIed•r Žb•M ib•c•Ark•ed•r Žk•iw sB˜A öitš¨it k•eriCeln ŒAmAed•r k•AeC tAr öetYk•iw
fAk•eln. itin b•leln/ "ŒAmAr b•yùs h•eyùeC. ŒAj“ setY pir,t h•eyùeC. Žk•”B˜Aeb• itin t¡Ar
3
etAmr• ed•eKC öBu˜ ŒAmAed•r zߨed•r ik• Œb•S˜îA Œ‘A‘ •öˆitš¨ito sP•l k•er &u“leb•n. itin
k•ereCn. ŒAmAed•r Ÿpk•Ar k•rAr j“e‘” itin Žmn b•eliCeln yid• etAmr• Œ‘Ayù k•erA tAh•el etAmAed•r
k•Aj“ k•ereCn. öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr/ etAmAed•r h•eyù” ŒmÒ˜l h•eb•. itin öitš¨it k•er b•eliCeln/ Œ‘Ayù
k•Aj“ k•ereCn. 4men ŒAeC ŒAim etAmAed•r b•eliClAm/ k•rel itin etAmAed•r ej“Ar k•er Ž” suª•r ed•z
y£•$n nd•I ŒAr BU˜mD•YsAgerr meD•Y h•eb• etAmAed•r eTek• ib•tAi¼t k•reb•n. 16etAmr• etAmAed•r öBu˜
ed•zÀ es” ed•z ŒAim etAmAed•r ed•b• b•el öitš¨it ö½Verr seÒ˜ ey c•¢i)˜ k•erC t• B˜Ò˜ k•rel Ž”
id•eyùiClAm/ ik••–˜Þ etAmr• ŽKno t• ŒiD•k•Ar k•erAin. d•zA” h•eb•. yid• etAmr• Œ‘A‘ ed•b•tAr esb•A k•r
5
ik•–˜Þ öBu˜ etAmAed•r ö½Vr esKAnk•Ar elAk•ed•r es” tAh•el Ž” ed•z etAmAed•r h•ArAet h•eb•. Œ‘
j“Ayùg• eCe¼ id•et b•AD•Y k•reb•n. etAmr• es” j“Ayùg• ed•b•tAed•r etAmr• ik•C¢et” ŒArAD•n• k•reb• n•. yid•
ŒiD•k•Ar k•reb•. öBu˜ tAed•r esKAn eTek• b•lpUb•Rk• k•r öBu˜ etAmAed•r Ÿpr ŒtY•–˜ÿ ß*uß “ h•eb•n ŒAr Žr
ib•d•Ayù k•reb•n. öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr etAmAed•r j“e‘ P•el t¡Ar ed•oyù• ed•z eTek• Œic•er” etAmAed•r c•el
Ž” öitš¨it id•eyùiCeln. eyet b•AD•Y k•r• h•eb•.®
6
"öBu˜ etAmAed•r yA y• ŒAed•z id•eyùeCn essb•
etAmr• Œb••” pAln k•reb•. emAizr ib•iD• puS˜ÿek• iyeh•Azy
U ù ib•d•Ayù j“AnAeln
ey sb• elK• ŒAeC es”sb• pAln k•reb•. Ï ib•iD•
eTek• ib•c•¢Yt h•eyù• n•. 7ŒAmAed•r meD•Y ŽKno ik•C¢ 24 ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ pirb•AregAþIek• iyeh•AzUyù
Žk•seÒ˜ iziKem j“e¼A k•reln. öb•I,
233 iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 24:2-18
10
entAed•r/ pirb•Aerr k•t$Aed•r/ ib•c•Ark•ed•r Žb•M pd•S˜î ik••–˜Þ ŒAim•öBu˜/ b•AlAemr ŒiB˜zAp Znet
k•mRc•ArIed•r itin fAk•eln. tAr• sk•el” ö½Verr sµ•åt h•lAm n•. ŒiB˜zAepr b•d•el es
sAmen d¡•A¼AelA. etAmAed•r k•rl ŒAzIb•AR d•. Žk•b•Ar nyù/ b•Arb•Ar.
2
tArpr iyeh•AzU y ù sk•lek• b•leln/ ''öBu˜ ŽB˜Aeb•” ŒAim etAmAed•r b<•Aic•eyùiClAm. ŒAim
”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr etAmAed•r y•-y• b•leCn ŒAim essb• etAmAed•r ib•pd• eTek• r(•• k•eriClAm.
11
b•liCÉ tArpr etAmr• y£•$ n nd•I epireyù
b•æk•Al ŒAeg etAmAed•r pU b •R p u r ¨xr• iyrIeh•Ayù Žel. iyrIeh•Ar elAek•r• etAmAed•r
TAk•etn P•rAí nd•Ir opAer. ŒAim Œº•Ah•Aemr seÒ˜ yuß“ k•rl. tACA¼• ”emArIyù/ pirxIyù/
iptA/ nAeh•Aerr iptA Žb•M etrh• Žed•r met• k•nAnIyù/ ih•%Iyù/ iggRAzIyù/ ih•bb•ˆIyù ŒAr iyb•x
U Iyù
elAek•ed•r k•TA” b•liC. tKn tAr• Œ‘A‘ elAek•rAo etAmAed•r ib•r¨eß“ yuß“ k•eriCl.
ed•b•tAed•r ŒArAD•n• k•rt. 3ik••–˜Þ ŒAim•öBu˜ ik••–˜Þ smˆS˜ÿ yueß“” ŒAim etAmAed•r ij“iteyù
S•ˆV yMù etAmAed•r pUb•R pr
u ¨x Œº•Ah•Amek• P•rAí nd•Ir id•lAm. 12etAmAed•r !s‘r• yKn Žigeyù yAi•Cl
opAerr ed•z eTek• enï ׈ id•eyùiClAm Žb•M tKn ŒAim tAed•r ŒAeg ŒAeg B˜Imr¨l
tAek• k•nAenr eB˜tr id•eyù ineyù ŽesiClAm pAWAlAm. B˜Imr¨elr B˜eyù” elAek•r• pAileyù
Žb•M tAr b•Mzb•]iß“ k•eriClAm. tArpr tAek• egl. tA” trb•Air/ tIrD•nuk• CA¼• etAmr•
id•lAm ŒsMKY s•–˜ÿAn. Œº•Ah•Amek• ŒAim Žk•iw es” ed•z j“yù k•er inel.
s•–˜ÿAn id•lAm. tAr nAm ”sah•Ak•. 4 ”sah•Ak•ek• 13
ŒAim öBu˜ etAmAed•r es” j“imj“AyùgA
ŒAim Žk•iwr nAm yAek•Ab• Žb•M ŽexQ nAem éwI id•eyùiClAm. etAmr• Ïsb• zh•r !trI k•r in/
s•–˜ÿAn id•lAm. ŽexQek• id•lAm esyùIr pbR•etr ŒAim” essb• etAmAed•r h•Aet &u“el id•eyùiClAm.
c•Airid•ek•r j“im. esKAen yAek•Ab• ŒAr tAr ŒAj“ etAmr• es”sb• j“AyùgAyù ŒAr zh•er
pue^r• TAk•t n•. tAr• c•el igeyùiCl imzer. b•sb•As k•rC. @•A(•Ar b•AgAn/ j“lpA”gAC sb•”
5
tArpr ŒAim emAiz ŒAr h•AerA,ek• imzer etAmAed•r ŒAeC. ik••–˜Þ Žk•w• gAeCr c•ArAo
pAWAlAm. pAWAenAr Ÿe£•• imzr eTek• ŒAmAr etAmAed•r p<uet id•et h•yù in.®
elAek•ed•r eb•r k•er ŒAnA. ŒAim imzerr
14
elAek•ed•r B˜yù¿•r k•eXr mueK eP•eliClAm. ŒAr tKn iyeh•AzUyù elAk•ed•r b•leln/ ''ŽKn Znel
Ž”B˜Aeb•” ŒAim etAmAed•r elAek•ed•r imzr etA öBu˜r b•A,I. tA” b•liC etAmr• Œb••” öBu˜ek•
eTek• eb•r k•er ŒAnlAm. 6ŽB˜Aeb•” etAmAed•r šß“AB˜i)˜ k•reb• Žb•M ŒA•–˜ÿirk•B˜Aeb• t¡Ar esb•• k•reb•.
pU b •R p u r ¨xed•r ŒAim imzr eTek• ineyù etAmAed•r pUb•Rpur¨exr• ey sb• mUi%$r pUj“• k•eriCl/
ŽesiClAm. elAih•t sAgerr id•ek• tArA c•el tAed•r etAmr• C¢e¡ ¼ eP•el d•Ao. b•æk•Al ŒAeg Ž”sb•
ŽesiCl ŒAr tAed•r ipC¢ ineyùiCl imzrIyùr•. G•wn• G•ewiCl P•rAí nd•Ir opAer ŒAr imzer. ŽKn
tAed•r iCl k•t rT/ k•t eG•A¼• ŒAr k•t eTek• etAmr• ZD•u öBu˜r” esb•• k•reb•.
elAk•. 7tA” elAek•r• ŒAmAr k•AeC ŒTRAí öBu˜r 15
"ik••–˜Þ Žmno etA h•et pAer ey/ etAmr• c•Ao
k•AeC sAh•AyY iB˜(•• k•rl. ŒAim imzerr n• Ž” öBu˜r esb•• k•ret. tAh•el ŒAj“” etAmr•
elAek•ed•r eG•Ar k•eXr meD•Y eP•llAm. ŒAim inej“rA” iWk• k•erA k•Aek• etAmr• esb•• k•reb•. P•rAí
öBu˜ smu@• id•eyù tAed•r ŒA¼Al k•rlAm. etAmr• nd•Ir Œ‘pAer etAmAed•r pU b •R p u r ¨exr• eysb•
etA inej“rA” ed•eKiCel imzerr !s‘b•Aih•nIr ed•b•tAed•r pUj“• k•rt etAmr• ik• tAed•r esb•• k•reb•/
ik• Œb•S˜îA ŒAim k•eriClAm. nAik• Žed•ezr ”emArIyùr• eysb• ed•b•tAed•r ŸpAsn•
tArpr etAmr• b•æid•n mr¨BU ˜ imet k•rt tAed•r esb•• k•reb•À inej“rA” esw• iWk• k•erA.
k•AiweyùiCel. 8Žrpr ŒAim etAmAed•r ineyù ik••–˜Þ ŒAim ŒAr ŒAmAr pirb•Ar sµpek$• b•let pAir/
ŽesiClAm ”emArIyùed•r ed•ez. ed•zw• iCl ŒAmr• •öBu˜r” esb•• k•rb•.®
y£•$enr pUb•RtIer. or• etAmAed•r seÒ˜ yuß “ 16
tKn elAek•r• Ÿ%r id•l/ ''ŒAmr• öBu˜r esb•A
k•eriCl b•ew/ ik••–˜Þ ŒAim tAed•r h•ArAb•Ar j“‘ eTek• k•Kn” ib•rt h•eb•A n•. ŒAmr• k•Kn” Œ‘
etAmAed•r zi)˜ id•eyùiClAm. tAed•r ib•nAz k•rAr ed•b•tAed•r pUj“A k•reb•A n•. 17ŒAmr• j“Ain öBu˜
metA (•mtA ŒAim etAmAed•r id•eyùiClAm. ŒAmAed•r ö½Vr” imzr eTek• ŒAmAed•r eb•r k•er
tArpr etAmr• es” ed•ezr d•Kl inel. ŽeniCeln. es ed•ez ŒAmr• iClAm ß*Itd•As. ik••–˜Þ
9
tArpr emAyùAeb•r rAj“A b•AlAk• ise¹¯Aerr öBu˜ esKAen ŒAmAed•r j“‘ mh•Ak•Ay$ sAD•n k•eriCeln.
pu^ ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r ib•r¨eß“ yu e ß“r j“e‘ es ed•z eTek• itin” ŒAmAed•r Ÿß“Ar
etA¼ej“A¼ k•ret lAgl. es efek• pAWAl k•eriCeln.•Œ‘A‘ ed•ez yAb•Ar smyù itin” ŒAmAed•r
b•AlAmek•. b•AlAm h•e•C ib•eyùAerr pu^. es r(•• k•eriCeln. 18es”sb• ed•ez b•sb•Ask•ArI
b•AlAmek• etAmAed•r ŒiB˜zAp id•et b•ll. elAek•ed•r prAij“t k•ret öBu˜” ŒAmAed•r sAh•AyY
iyeh•AzeU yrù pˆu S˜kÿ • 24:19-33 234

k•eriCeln. ŒAmr• ŒAj“ eyKAen reyùiC esKAen pib•^ t¡Ab•ur k•AeC ok• gAeCr nIec• es” pATriwek•
”emArIyùed•r prAij“t k•ret itin” ŒAmAed•r sAh•AyY itin S˜îApn k•reln.
27
k•eriCeln. tA” ŒAmr• t¡Ar esb•• k•ret TAk•b•. tKn iyeh•AzUyù smˆS˜ÿ elAek•ed•r b•leln/ ''ŒAj“
ek•nÀ k•Ar, itin” ŒAmAed•r ö½Vr.® ŒAmr• etAmAed•r y• b•llAm Ž” p•Tr es sb•
19
iyeh•AzUyù b•leln/ ''imTY• k•T•. etAmr• öBu˜r etAmAed•r men k•ireyù ed•eb•. Ž” pATriw h•eb• es”
esb•• ic•rk•Al k•ret pAreb• n•. •öBu˜ ö½Vr prm b•ˆS˜Þ y• etAmAed•r men k•ireyù ed•eb• ŒAj“ ik• h•l
pib•^. öBu˜r elAek•r• yid• Œ‘ ed•b•tAr pUj“A k•er Žb•M Žiw etAmAed•r k•AeC etAmAed•r öBu˜/ ö½Verr
ö½Vr tAed•r G•, ] • k•ern. Ž”B˜Aeb• etAmr• yid• ö½Verr ib•r¨ß“Ac•r, k•ret ib•rt k•rb•Ar j“‘ Žk•iw sA(•I
”e•Cr ib•räeß“ yAo tAh•el itin etAmAed•r (•m• h•eyù TAk•eb•.®
k•reb•n n•. 20ik••–˜Þ etAmr• etA öBu˜ek• eCe¼ Œ‘A‘ 28
tArpr iyeh•AzUyù sk•lek• b•A¼I c•el eyet
ed•b•tAed•r” ŒArAD•n• k•reb•. tAh•el•öBu˜ etAmAed•r b•leln. sk•el ey yAr• j“AyùgAyù iP•er egl.
sAMG•Aitk• éeB˜$Ag ed•eb•n Žb•M itin etAmAed•r ib•nAz
k•reb•n. öBu˜ etAmAed•r mÒ˜l sAD•n k•ereCn/ ik••–˜Þ iyeh•AzyU rù m&
] “u Y
29
t¡Ar ib•r¨ß“Ac•r, k•rel itin etAmAed•r Db•Ms k•reb•n.® Žrpr nUe nr pu^ iyeh•AzUyù mAr• egeln.
21
elAek•r• iyeh•AzUyùek• b•ll/ ''n•? ŒAmr• t¡Ar m]&“u Yk•Ael t¡Ar b•ys ù h•eyùiCl 110 b•Cr. 30t¡Ar inej“r
ib•r¨eß“ yAb •n•. ŒAmr• öBu˜r” esb•• k•rb•.® j“Ayùg• itåí-esreh• t¡Aek• k•b•r ed•oyùA h•eyùiCl.
22
iyeh•AzUyù b•leln/ ''etAmr• inej“ed•r id•ek• gAz pb•eR tr Ÿ%er pAh•A¼I zh•r ”•Pó•iyùem Ž” itåí-
tAk•Ao. ŽKAen yAr• ŽeseC tAed•r id•ek tAk•Ao. esrh• Œb•iS˜ît.
31
etAmr• ik• sb• ej“en Zen sµ•åt ŒAC ey etAmr• iyeh•AzUyù ytid•n eb<•ec• iCeln ”•S•óˆAeyùlb•AsIr•
öBu˜r esb•A k•reb•À etAmr• sk•el Ž” eG•Ax,Ar sA(•I öBu˜r esb•• k•eriCl. Žmnik• iyeh•AzUyùr m]&u“Yr pro
ŒAC etAÀ® tArA öBu˜r esb•• c•Aileyù egl. ytid•n tAed•r entAr•
tAr• b•ll/ ''ç<• ŒAmrA sA(•I h•lAm. ŒAmr• eb<•ec•iCeln elAek•r• öBu˜r esb•• k•eriCl. Ž” entAr•
öBu˜r esb•• k•rb• b•el ey k•T• id•lAm/ t• yAet ”•S•ó ˆ A eyù e lr j“‘ öBu ˜ r smˆ S ˜ÿ k•mR k ••Ø sc•e(•
pAln k•ret pAir es ib•xeyù ŒAmr• l(•Y rAKb•.® ed•eKiCeln.
23
tKn iyeh•AzUyù b•leln/ ''sutrAM etAmAed•r meD•Y
ey mUi%$ÙelA ŒAeC t• etAmr• C¡¢e¼ eP•el d•Ao. eyAexeP•r ge] h••ötYAb•tn$
32
”•S•óˆAeyùelr •öBu˜ ö½Vrek• etAmAed•r smˆS˜ÿ Œ–˜ÿ>k•r, imzr eCe¼ c•el ŒAsAr smyù ”•S•óˆAeyùlb•AsIr•
id•eyù B˜AelAb•As.® seÒ˜ k•er ŽeniCl eyAexeP•r ŒiS˜î. tAr• iziKem
24
tAr• iyeh•AzUyùek• b•ll/ ''ŒAmr• ŒAmAed•r öBu˜ t¡Ar ŒiS˜îÙil smAih•t k•rl. tAr• es” j“AyùgAyù
ö½Verr esb•• k•rb•. ŒAmr• t¡Ar ŒAed•z pAln k•b•r id•l ey j“AyùgAiw yAek•Ab• 100iw K<Aiw räepAr
k•rb•.® mu@•• id•eyù iziKemr ipt• h•emAerr k•AC eTek•
25
tA” esid•n iyeh•AzUyù iziKm zh•er tAed•r seÒ˜ ik•eniCeln. Ž” j“AyùgAiwet eyAexeP•r s–˜ÿAn
Žk• c•¢i)˜ k•reln. iziKm zh•er Ž” c•¢i)˜ h•¾l s•–˜ÿitr• b•As k•reC.
33
tAed•r k•AeC inyùemr metA/ ey inyùm tAr• pAln h•AerAe,r pu^ ”ilyùAsr mAr• egel igib•yùAyù
k•reb•. 26iyeh•AzUyù essb• ö½Verr ib•iD•r puˆS˜ÿek• ileK t¡Aek• k•b•r ed•oyùA h•eyùiCl. igib•y•ù ”•Pó•iyùemr pAh•A¼I
rAKeln. tArpr iyeh•AzUyù Žk•w• ib•rAw pATr ed•Ket ŒÇ•ˆel Œb•iS˜ît. ”ilyùAserr pu^ pInh•sek• igib•yùA
epeln. es” pATrwA” h•e•C c•i¢ )˜r sA(•Y•ömA,. öBu˜r d•An k•r• h•eyùiCl.
235

ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r,

iyh•dÝ •A k•nAnIyeù d•r seÒ˜ yß


u “ k•rl k•Aelb• Žb•M tA¡ r k•‘A
11

1 iyeh•AzUyù mAr• egeln. ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• ö½Verr


k•AeC öATRn• k•er ij“|•As• k•rl/ "ŒAmAed•r
iyh•Ýd•Ar elAek•rA esKAn eTek• c•el egl. tAr•
d•b•Ir zh•err elAek•ed•r ib•r¨eß“ yuß“• k•ret egl/ ey
pirb•AregAþIed•r• meD•Y sb•ec•eyù ŒAeg ek• k•nAnIyùed•r zh•rek• ŒAeg b•l• h•t ik•ir•yí ù ÐesP•r. 12yueß“•r ŒAeg
seÒ˜ yuß“• k•ret yAeb•À® k•Aelb• iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r k•AeC öitš¨it k•er
2
öBu˜ tAed•r b•leln/ "sb•ec•eyù ŒAeg yAeb• iyh•Ýd•A b•eliCl/ "ŒAim ik•iryùíÐesP•r ŒAß*m, k•ret c•A”.
egAþI. ŒAim tAed•r” Ž” ed•z j“yù k•ret ed•eb•A.® ey Ž” zh•riw ij“tet pAreb• tAr seÒ˜ ŒAim ŒAmAr
3
iyh•Ýd•Ar pur¨xrA tAed•r izimeyùAn pirb•AregAþIr k•‘A Œka•xAerr ib•b•Ah• ed•b•.®
13
B˜A”ed•r k•AC eTek• sAh•AyY c•A”l. iyh•Ýd•Ar elAek•r• k•Aeleb•r eCAw B˜A”eyùr nAm iCl k•ns. k•nesr
b•ll/ "B˜A”eyùrA/ öBu˜ ŒAmAed•r öetYk•ek• ik•C¢ pu^ Œíineyùl ik•iryùí-esP•r d•Kl k•rl. sutrAM
j“imj“Ayùg• ed•eb•n b•el öitš¨it id•eyùeCn. yid• k•Aelb• Œíineyùelr seÒ˜ Œka•xAr• ib•b•Ah• id•l.
etAmr• yueß“r j“‘ ŒAmAed•r sAh•AyY k•ret Žigeyù 14
Œka•xA Œíineyùelr G•r k•ret c•el egl.
ŒAesA tAh•el ŒAmr•o k•nAnIyùed•r ib•r¨eß“ etAmAed•r Œíineyùl Œka•xAek• tAr iptAr k•AC eTek• ik•C¢
j“imr l¼A”eyù sAh•AyY k•ret Žigeyù ŒAsb•.® j“imj“Ayùg• c•A”b•Ar j“‘ b•eliCl. Œka•xA iptAr k•AeC
izimeyùAenr elAek•r• iyh•Ýd•Ar B˜A”ed•r yueß“ sAh•AyY egl. gAD•Ar ipW eTek• ey” es enemeC/ Œmin k•Aelb•
k•ret rAj“I h•l. ij“|•As• k•rl/ ''ik• h•eyùeCÀ¾¾
4
öBu˜r sAh•AeyY iyh•Ýd•Ar elAek•r• k•nAnIyù o 15
Œka•xA b•ll/ "ŒAmAyù Žk•iw Ÿph•Ar d•Ao. &u“im
pirxIyùed•r prAij“t k•rl. tArA eb•xk• zh•err ŒAmAek• enegeB˜r Zk•enA mr¨BU˜imw• id•eyùiCel. Žb•Ar
10/000 elAk•ek• h•tY• k•eriCl. 5 eb•xk• zh•er iyh•dÝ •Ar ŒAmAek• Žmn ik•C¢ j“Ayùg• d•Ao eyKAen j“l pAoyù•
elAek•r• esKAnk•Ar rAj“Aek• epeyù tAr seÒ˜ yuß“ yAyù.® k•‘Ar k•TAmt k•Aelb• tAek• es” ed•z id•l
k•eriCl. iyh•Ýd•Ar elAek•r• k•nAnIyù Žb•M pirxIyùed•r yAr oper nIec• j“elr J“,R• ŒAeC.
16
prAij“t k•eriCl. ek•nIyù sµöd•Aeyùr elAek•r• eKju“r gAeCr zh•r
6
eb•xek•r zAsk• pAlAb•Ar ec•X• k•eriCl. ik••–˜Þ˜ eyirek•A eCe¼ iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r seÒ˜ iyh•Ýd•• mr¨
iyh•dÝ •Ar elAek•r• tAr ipC¢ ineyù tAek• D•er eP•eliCl. ŒÇ•ˆelr id•ek• c•el egl. tArA ŒrAd• zh•err k•AeC
tAr• rAj“Ar h•At o pAeyùr b•ue¼• ŒAÒu˜l ek•ew enegeB˜r S˜îAyùI b•Aisª•• h•l. :k•nAnIyùrA emAizr
eP•eliCl. 7tKn eb•xek•r zAsk• b•ll/ "ŒAim inej“ ½VZrku•l eTek• ŽesiCl.ò
17
70 j“n rAj“Ar h•At o pAeyùr b•ue¼A ŒAÒu˜l ek•ew ik•C¢ k•nAnIyùr• sP•Aí zh•er b•As k•rt. tA”
id•eyùiClAm. ŒAm•r ewib•l eTek• eysb• KAb•Aerr esKAeno iyh•Ý d •A ŒAr izimeyù A n pirb•AregAþIr
w¦k•er• pe¼ eyt tA” tAed•r eKet eh•At. ŒAj“ elAek•rA k•nAnIyùed•r ŒAß*m, k•rl. tAr• zh•riw
ö½Vr ŒAmAr es” ŒD•em$r öitP•l id•eln.® iyh•Ýd•Ar sµpU,RB˜Aeb• Db•Ms k•er eP•ll• Žb•M tAr nAm rAKl
elAek•r• eb•xek•r zAsk•ek• ej“r¨zAelem ineyù egl. h•mR•.
18
esKAen” tAr m]&u“Y h•l. iyh•Ýd•Ar elAek•r• G•sA Žb•M G•sAr c•Arid•ek•r
8
iyh•dÝ •Ar elAek•r• ej“r¨z•elemr ib•r¨eß“ yuß “ k•er eCAwKAewA zh•rÙelAo d•Kl k•rl. tArA ŒiSˆð˜elAn/
t• ŒiD•k•Ar k•rl. ej“r¨zAelemr elAk•ed•r tAr• ”eß*A, ŒAr k•ACAk•AiC• sb• zh•r d•Kl k•rl.
trb•Air id•eyù h•tY• k•eriCl Žb•M h•tYAr pr 19
öBu˜ iyh•Ýd•Ar eyAß“Aed•r sh•Ayù iCeln. pAh•Ai¼
ej“r¨zAelm ‰ˆAileyù id•eyùiCl. 9tArpr tAr• ŒAro ed•ezr j“imÙelA tAr• ineyù inl. ik••–˜Þ ŸptYk••
ik•C¢ k•nAnIyùed•r seÒ˜ yuß“ k•ret enem igeyùiCl. ŒÇ•ˆelr j“im tAr• inet pArl n•/ k•Ar, esKAnk•Ar
Žr• enegeB˜r pAh•Ai¼ ŒÇ•ˆel ŒAr piü‚m pAh•A¼ ŒiD•b•AsIed•r elAh•Ar rT iCl.
20
tilet b•As k•rt. emAiz k•Aelb•ek• ih•eº•Ae,r k•ACAk•AiC j“im ed•eb•n
10
ih•eº•Ae, ey sb• k•nAnIyùr• b•As k•rt tAed•r b•el öitš¨it id•eyùiCeln. es”mt tAr pirb•Arek•
seÒ˜o iyh•Ýd•• yuß “ k•eriCl. :ih•eº•A,ek• b•l• h•t es” j“im ed•oyù• h•eyùiCl. k•Aeleb•r elAek•r•
ik•iryùí ŒbR•.ò tAr• ezzyù/ Œh•ImAn o tlamyù nAem ŒnAek•r itn pu^ek• esKAn eTek• tAi¼eyù
itnj“nek• prAij“t k•eriCl. id•eyùiCl.
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 1:21-2:7 236
ib•‘AmIenr elAek•ed•r ej“r¨zAelem b•sb•As es” j“AyùgAr k•nAnIyùed•r tAi¼eyù ed•yù in. sutrAM
21
ib•‘AmIn pirb•AregAþI iyb•UxIyùed•r ej“r¨zAelm tAr• k•nAnIyùed•r meD•Y b•As k•rt.
33
eCe¼ eyet ej“Ar k•erin. tA” ŒAj“o ej“r¨zAelem nˆ¹ˆÿAil pirb•AregAþIo qb•í-ezmz Žb•M qb•í-
iyb•UxIyùrA ib•‘AmIenr elAek•ed•r seÒ˜ b•sb•As k•reC. ŒnAetr eTek• elAk•ed•r sireyù ed•yù in. tA” nˆ¹ˆÿAilr
elAek•rA Žsb• zh•er elAk•ed•r seÒ˜ b•sb•As k•ret
eyAexeP•r elAek•r• !b•eTl d•Kl k•rl lAgl. k•nAnIyùr• nˆ¹ˆÿAilr elAek•ed•r ß*Itd•As
22-23
eyAexeP•r pirb•AregAþIr elAek•rA !b•eTl ih•eseb• eTek• egl.
34
zh•r ŒAß*m, k•ret egl. :ŒAeg !b•eTelr nAm ”emArIyù elAek•r• d•An pirb•AregAþIr elAek•ed•r
iCl lUs.ò öBu˜ eyAexeP•r pirb•AregAþIr elAk•ed•r pAh•A¼I ed•ez b•As k•ret b•AD•Y k•rl. d•An
sh•Ayù iCeln. tAr• eyAexeP•r pirb•Aerr k•eyùk•j“n pirb•AregAþIr Ž”sb• elAek•rA pAh•A¼I j“AyùgAyù
Ùˆˆ¹ˆÿc•rek• qb•eTl zh•rwA ik•B˜Aeb• d•Kl k•r• eyet b•sb•As k•ret b•AD•Y h•l/ k•Ar, ”emArIyùr• tAed•r
pAer tA ed•Kb•Ar j“‘ pAWAelA. 24Ùˆ¹ˆÿ c•rr• yKn ŸptYk•Ayù enem Žes b•As k•ret id•l n•. 35”emArIyùr•
!b•eTl zh•rw• K<uiweyù-K<uiweyù ed•KiCl tKn tAr• iWk• k•rl ey tArA eh•rs pbR•tz]eÒ˜/ ŒyùAelAen Žb•M
esKAn eTek• Žk•iw elAk•ek• eb•ireyù ŒAset ed•Kl. zAla b •Iem TAk•eb•. prb•t$ I k•Ael eyAexeP•r
tAr• elAk•iwek• b•ll/ "zh•er eFAk•Ar Ùˆ¹ˆÿ pTw• pirb•AregAþI zi)˜zAlI h•eyù ŸWl. tKn tAr•
ŒAmAed•r ed•KAo. ŒAmrA zh•r ŒAß*m, k•rb•/ ik••–˜Þ˜ ”emArIyùed•r ß*Itd•As k•er rAKl. 36”emArIyùed•r ed•z
&u“im ŒAmAed•r sAh•AyY k•rel etAmAek• ŒAmr• ik•C¢ Œß*bb•Am igirpT eTek• esl• py$•–˜ÿ Žb•M oper
k•rb• n•.® eslAek• CAi¼eyù pAh•Ai¼ ed•z ŒAeC.
25
elAk•iw zh•er öeb•ezr Ùˆ¹ˆÿpT ed•iKeyù id•l.
eyAexeP•r elAek•r• trb•Air id•eyù !b•eTlb•AsIed•r eb•AKIem öB˜U r d•U t
öBu˜r dU•t iglagl zh•r eTek• eb•AKIm zh•er
h•tY• k•rl. ik••–˜Þ sAh•AyYk•ArI Ï elAk•iwek• tAr•
ik•C¢ k•rl n•. elAk•iwr pirb•Arek•o ik•C¢ k•rl n•. 2 igeyùiCeln. ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r k•AeC dU•t öBu˜r
tAed•r eCe¼ id•l yAet tAr• eyKAen Kuiz esKAen Žk•iw b•At$A ZineyùiCeln. b•At$Aiw iCl Žrk•mÉ "ŒAim
eyet pAer. 26elAk•iw tKn ih•%Iyùed•r ed•ez c•el etAmAed•r imzr eTek• ineyù ŽesiC. ŒAim etAmAed•r
egl Žb•M esKAen Žk•iw zh•r qtir k•rl. zh•err pU b •R p u r ¨xed•r k•AeC ey j“imj“Ayù g Ar öitš¨it
nAm id•l lUs. ŒAj“o es” zh•riw ŒAeC. id•eyùiClAm es”KAen ŒAim etAmAed•r ineyù ŽesiC.
ŒAim b•eliClAm/ ŒAim k•Kn” etAmAed•r k•AeC
Œ‘A‘ pirb•AregAþIr seÒ˜ k•nAnIyeù d•r yß u “ c•¢i)˜B˜Ò˜ k•rb• n•. 2ik••–˜Þ tA” b•el etAmr• Œb••”
27
k•nAnIyùr• qb•ízAn/ tAnk•/ ed•Ar/ iyib•Lyùm/ es ed•ezr elAek•ed•r seÒ˜ k•Kno ek•An c•¢i)˜ k•reb•
mige£•A Žb•M Žed•r c•ArpAezr eCAweCAw zh•rÙelAet n•. tAed•r !tir smˆS˜ÿ˜ eb•d•I etAmAed•r eB˜eÒ˜ eP•let
b•As k•rt. mn>izr pirb•AregAþIr elAek•r• h•eb•. Žk•T• ŒAim etAmAed•r ŒAeg” b•eliC. ik••–˜Þ
k•nAnIyùed•r Žsb• j“Ayùg• eTek• sireyù id•et pAerin etAmrA ŒAmAr k•T• ezAn in. etAmrA k•erC ik•À
3
b•el” tAr• esKAen TAk•et eperiCl. tAr• esKAn "ŽKn ŒAim etAmAed•r b•liC/ 'ŒAim Ž” j“AyùgA
28
eTek• c•el eyet c•Ayù in. prb•tI$ k•Ael ”•S•ˆó AeyùlIyùr• eTek• Œ‘A‘ elAek•ed•r ŒAr tAi¼eyù ed•b• n•. Žr•
zi)˜zAlI h•eyù ŸWel tAr• k•nAnIyùed•r ß*Itd•As etAmAed•r k•AeC sms´Ar s]iX k•reb•. Žr• etAmAed•r
k•er rAeK. tAr• smˆS˜ÿ˜ k•nAnIyùed•r ed•z eCe¼ eyet k•AeC Žk•w• P<•Aed•r mt h•eb••. tAed•r Ïsb• ‹A•–˜ÿ
b•AD•Y k•ret pArl n•. ed•b•tArA” etAmAed•r k•AeC P<•Ad• h•eyù d¡•A¼Aeb•.®¾
29
”•Pó•iyùm pirb•AregAþIek• ineyùo Žk•” b•YApAr 4
”•S•ˆó Aeyùlb•AsIed•r k•AeC öBu˜r dU•t Ž” b•At$A eG•Ax,A
G•ewiCl. egxer TAk•t k•nAnIyùr•. ”•Pó•iyùm egAþIr k•rAr pr tAr• sk•el Ÿ•c•S•Vˆer k<•Ad•l. 5 ey j“AyùgAyù
elAek•r• k•nAnIyùed•r ed•z eTek• tAi¼eyù ed•yù in. tAr• k<•Ad•iCl es” j“AyùgAr nAm id•l eb•AKIm. eb•AKIem
tA” tAr• egxer ”•Pó•iyùmed•r seÒ˜ b•sb•As k•ret tAr• öBuu˜r Ÿe£•e• Œenk• ik•C¢ b•il ŸísgR k•rl.
TAk•l.
30
sb•UlUn sµpek$•o es” Žk•” k•T•. ik•waerA, ŒAed•z ŒmA‘ o prAj“yù
6
ŒAr nh•elAl zh•er ik•C¢ k•nAnIyù b•As k•rt. sb•UlUn iyeh•AzUyù tAed•r ey yAr inej“r j“AyùgAyù c•el
tAed•r esKAn eTek• tAi¼eyù ed•yù in. tArA sb•UlUenr eyet• b•eliCeln. es”mt öetYk• pirb•Ar inej“r
seÒ˜” TAk•t. teb• tAr• Žed•r ß*Itd•As h•eyù” TAk•t. inej“r j“imr sImAr meD•Y b•sb•As k•ret egl.
31
ŒAezr pirb•AregAþIr e(•e^o Žk•” G•wn• 7iyeh•AzUyù ytid•n eb<•ec•iCeln ttid•n ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr•
G•ewiCl. tAr• Œ‘A‘ j“Aitr elAk•ed•r ŒeO•A/ öBu˜r esb•• k•eriCl. iyeh•AzUeyùr m]&u“Yr pr ey
sIed•An/ Œh•lb•/ Œka•xIb•/ eh•lab••/ ŒP•Ik• Žb•M reh•Ab• öb•Ie,r• eb<•ec•iCeln t¡Aed•r j“Ib•nk•Ael tAr• smAen
ˆ zh•r eTek• tAi¼eyù ed•yù in. 32ŒAezerr elAek•r• öBu˜r esb•• k•eriCl. ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“‘
237 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 2:8-3:10
öBu˜ y• ik•C¢ mh•í k•Aj“ k•eriCeln/ Ž”sb• öb•Ie,r• 20
tA” öBu˜ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r opr ß*uß “ h•eln. itin
t• ed•eKiCeln. 8 nUenr pu^ öBu˜r esb•k• iyeh•AzUyù b•leln/ "Ž” ed•ezr pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ ŒAim ey
110 b•Cr b•yù es mAr• egeln. 9”•S•óˆAeyùlb•AsIr• c•¢i)˜ k•eriClAm Žr• t• eB˜eÒ˜eC. tAr• ŒAmAr k•T•
iyeh•AzUyùek• t¡Ar inej“r j“im gAz pb•Retr Ÿ%er ezAen in. 21tA” ŒAim ŒAr Œ‘A‘ j“Aitek• h•Aireyù
”•Pó•iyùemr pAh•A¼I ŒÇ•ˆel itîí-eh•res k•b•r id•l. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r pT pirâ•Ar k•rb• n•. Ž”sb• ib•ed•zI
10
Ï sµpU,R öj“›˜åiw mAr• yAb•Ar pr prb•tI$ öj“›˜å j“Ait iyeh•AzUyùr m]&u“Yr smeyùo Ž” ed•ez b•sb•As
eb•e¼ ŸWl. tArA öBu ˜ ek• j“Ant n•. öBu˜ k•rt. ŒAim tAed•r Žed•ez” TAk•et ed•b•.
22
”•S•ˆó Aeyùlb•AsIed•r j“e‘ ik• k•ereCn tAr• essb• j“Ant ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r prI(•A k•rAr j“‘ ŒAim Ï j“Aited•r
n•. 11tA” tAr• mª• k•Aj“ k•ret Zr¨ k•rl Žb•M k•Aej“ lAgAb•. ŒAim ed•Kb• ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA tAed•r
b•Aelr mUi%$r pUj“• k•ret lAgl. tAr• es”sb• k•Aj“ pUb•Rpur¨xed•r metA öBu˜r ŒA|•A mAen ik• n•.® 23es”
k•eriCl eyÙel• öBu˜r þˆAr• mª• ih•eseb• ib•eb•ic•t• k•TAmt öBu˜ ”S•óˆAeyùel Œ‘A‘ j“Aitr elAk•ed•r
iCl. 12öBu˜ ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r imzr ed•z eTek• eb•r TAk•et id•eln. itin tAed•r Žed•z eTek• seÒ˜ seÒ˜
k•er ŽeniCeln. Žed•r pUb•R pr u ¨exr• öBu˜r esb•A k•rt. c•el eyet b•AD•Y k•reln n•. itin iyeh•AzU y ù r
ik••–˜Þ ŽKn tAr• öBu˜ek• tYAg k•rl. tAed•r c•AirD•Aer !s‘b•Aih•nIek• zߨ d•mn k•ret sAh•AyY k•reln n•.
1-2
öBu˜ ”•S•óˆAeyùl eTek• Œ‘A‘ j“Aitr smˆS˜ÿ
b•sb•Ask•ArI elAek•rA mUi%$r pUj“• k•ret Zr¨ k•rl.
Ž” k•Are, öBu˜ ß*uß “ h•eln. 13”•S•óˆAeyùelr elAek•r• 3 elAek•ed•r sireyù id•eln n•. itin ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r
öBu˜ek• tYAg k•er b•Al o ŒXAerAtek• pUj“••k•ret prI(•• k•ret ec•eyù i Celn. Ž” smyù / ek•An
lAgl. ”•S•ˆóAeyùlb•AsI k•nAn ed•z d•Kl k•ret ek•An yuß“ k•erin.
14
öBu˜ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r Ÿpr ß*u ß“ iCeln tA” itin öBu˜ Žed•ez Œ‘A‘ ib•ed•zIed•r TAk•et Œnumit
”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r zߨed•r þˆAr• ŒAß*A•–˜ÿ h•et id•eln. id•eyùiCeln. :yAr• k•nAn d•Kelr yuß“Ùilet B˜Ag
zߨr• ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIed•r ŒAß*mŠ k•rel• Žb•M tAed•r enyù in es” ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r itin ek•mn k•er yuß“
ŒiD•k•Aerr sb•ik•C¢ ineyù inl. öBu ˜ tAed•r k•ret h•yù iz(•A ed•b•Ar j“‘” Žrk•m b•Yb•ˆS˜î•
”•S•ˆó Aeyùlb•AsIed•r prAˆS˜ÿ k•ret id•eln yAr• inej“ed•r k•eriCeln.ò Žed•ez itin eysb• j“Aitek• TAk•et
r(•• k•ret ŒsmTR iCl. 15yKn” ”•S•óˆAeyùlIyùr• yuß “• id•eyùiCeln tAed•r meD•Y iClÉ 3pelXIyù sµöd•Aeyùr
k•rt tAr• eh•er eyt. k•Ar, öBu˜ tAed•r id•ek• iCeln p<Ac•j“n zAsk•/ smˆS˜ÿ k•nAnj“Ait/ sIed•AnIyù elAek•rA
n•. itin etA tAed•r inexD• k•er b•eliCeln ey Žb•M ih•bb•Iyù elAek•rA TAk•t b•Ala-h•eµ•åR•, pbR•t eTek•
tAed•r iG•er ey sb• mAnux reyùeC tAed•r ed•b•tAed•r eleb•A-h•mAt py$•–˜ÿˆ C¼AenA ilb•AenAenr pb•RtÙilet.
pUj“A k•rel tAr• eh•er yAeb•. Žr P•el ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r 4
”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r prI(•A k•rAr j“‘ öBu˜ tAed•r
c•rm éd$•z• h•l. TAk•et id•eyùiCeln. tAr• t¡Ar ŒAed•z pAln k•er
16
tKn öBu˜ k•eyùk•j“n ent• iWk• k•reln. Žed•r ik• n• itin t• ed•Ket ec•eyùiCeln. emAizr mAD•Yem
b•lA h•t ib•c•Ark•. zߨr• yAr• ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r öBu˜ es”sb• ŒA|•A tAed•r pUb•Rpur¨xed•r id•eyùiCeln.
5
ŒAß*mŠ Žb•M luw k•ret• tAed•r h•At eTek• Žr• ”•S•óˆAeyùelr• elAek•r• k•nAnIyù/ ih•%Iyù•/ pirxIyù/
tAed•r r(•• k•retA. 17ik••–˜Þ tAr• Ž” ib•c•Ark•ed•r ih•bb•Iyù/ iyb•UxIyù Žb•M ”emArIyùed•r seÒ˜ pAzApAiz
k•T• k•Aen int n•. tAr• öBu˜r öit ib•½Vˆ S˜ÿ iCl n• b•As k•rt. 6tAr• Ž”sb• sµöd•Aeyùr emeyùed•r ib•eyù•
Žb•M Œ‘A‘ ed•b•tAed•r pUj“A k•retA. yid•o tAed•r k•rt. tAed•r emeyùr• tAed•r eCeled•r ib•eyù k•ret
pUb•Rpur¨exr• öBu˜r ŒA|•• Žb•M ined$•z pAln k•rt/ Zr¨ k•rl. ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù r • Ï smˆ S ˜ÿ elAek•ed•r
ik••–˜Þ ŽKn tAr• Œic•er” ib•muK h•eyù egl. tArA ed•b•tAed•r pUj“A k•ret Zr¨ k•rl.
öBu˜ek•• mAnet c•A”l n•.
18
b•Arb•Ar ”•S•óˆAeyùelr zߨr• tAed•r (•it sAD•n öTm ib•c•Ark• Ð ŒínIeyl ù
k•rt. ŒAr tA” ”•S•óˆAeyùlIyùr• sAh•AeyYr j“‘ öATRn• 7
öBu˜r• #iXet ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• mª• k•Aj“
k•rt. öetYk•b•Ar” öBu˜ tAed•r éd$•zAyù k•X epeyù k•eriCl. tAr• öBu˜/ tAed•r ö½Vrek• Bu˜el igeyù b•Al
tAed•r b< • Ac•AenAr j“e‘ Žk•j“n k•er ib•c•Ark• Žb•M ŒAezr•r mUi%$r pUj“A k•eriCl. 8öBu˜ tAed•r
pAiWeyùiCeln. itin sb•smeyù” Ž”sb• ib•c•Arek•r opr ß*uß “ h•eln. itin ŒrAm nh•riyùemr rAj“•
sh•Ayù iCeln. öetYk•b•Ar Žed•r sAh•AeyY” kU•zn-irizyùATiyùmek• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r h•Aireyù tAed•r
”•S•ˆó AeyùlIyùr• r(•• ept. 19ik••–˜Þ ib•c•Ark• mAr• egel” zAsn k•rb•Ar j“‘ pAiWeyù iCeln. ”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒAw
tAr• ŒAb•Ar tAed•r purAen• peT iP•er igeyù pAp b•Cr es” rAj“Ar ŒD•Ien iCl. 9ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùlIyùr•
k•rt Žb•M mUi%$ pUj“Ayù emet ŸWt. tAr• B˜Ix, öBu˜r k•AeC sAh•AeyYr j“‘ k<•Ad•l. tKn öBu˜ k•Aeleb•r
Žk•erAK• iCl• Žb•M tAr• pAepr pT tYAg k•ret k•inþ ‹At• k•nesr pu^ ŒínIeyùlek• tAed•r r(•Ar
ŒS•VˆIk•Ar k•rl. tAr• tAed•r pUb•Rpur¨xed•r eTek•o j“‘ pAWAeln. ŒínIeyùl ”•S•óˆAeyùlIyùed•r r(••
KArAp ŒAc•r, k•rt. k•reln. 10öBu˜r ŒA ™• ŒínIeyùelr opr Žl. itin
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 3:11-4:6 238

”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•c•Ark• h•eln. yueß“• tAed•r enï ׈ rAj“• Ÿperr G•err d•rj“• Kuleln n•. Žb•M ezx
id•eln. öBu˜r sAh•AeyY ŒínIeyùl ŒrAemr rAj“• py$•–˜ÿ tAr• B˜yù epeyù egl. c•Aib• ineyù tAr• d•rj“•
kU•znÐirizyùATiyùmek• prAij“t k•reln. 11Žrpr 40 Kuel ed•Kl rAj“• emeJ“r Ÿpr mer pe¼ reyùeCn.
26
b•Cr D•er ed•ez zAi•–˜ÿ˜ b•j“Ayù iCl. Ž” Œb•S˜î• iCl Bˆ•] etYrA yKn rAj“Ar j“‘ Œep(•A k•riCl/ tKn
k•nesr pu^ ŒínIeyùelr m]&u“Y py$•–˜ÿ. Žh•Ýd• pAileyù yAb•Ar yeTX smyù epeyùiCl. es
mUi%$ÙelAr pAz id•eyù eyet eyet isyùIrùAr id•ek•
ib•c•Ark• Žh•dÝ • pAileyù egl. 27es isyùIrùAyù ep<QeC ”•Pó•iyùemr pAh•A¼I
12
ŒAb•Ar ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• essb• k•Aj“ k•rl ŒÇ•ˆel igeyù iz[˜• b•Aj“Al. ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• iz[˜Ar
y• öBu˜r ib•eb•c•n•yù mª•. es”j“e‘ itin emAyùAeb•r z€• Zen pAh•A¼ eTek• enem Žl. Žh•Ýd• tAed•r
rAj“• ”e©ñAnek• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r prAij“t k•rb•Ar j“‘ enï ׈ id•i•Cl. 28Žh•Ýd• b•ll/ "ŒAmAek• Œnusr, k•r?
zi)˜ id•eln. 13”e©ñ An Œeµ•åAn Žb•M ŒmAelk• öBu˜ ŒAmAed•r zߨ emAyùAeb•r elAek•ed•r prAij“t
sµöd•Aeyùr elAek•ed•r k•AC eTek• sAh•AyY epl. tAed•r k•ret zi)˜ id•eyùeCn.®
ineyù ”e©ñAn ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ŒAß*m, k•rl. ”e©ñAn tA” ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIrA Žh•dÝ •ek• Œnusr, k•rl. tAr•
tAed•r h•Aireyù 'eKju“r gAeCr zh•r¾ b•• ej“irek•A eTek• es”sb• j“Ayùg• d•Kl k•rl eyKAn eTek• sh•ej“”
tAi¼eyù id•l. 14emAyùAeb•r rAj“• ”e©ñAn 18 b•Cr D•er y£R•n nd•I eprenA yAyù. es”sb• j“AyùgA emAyùAeb•r
”•S•óˆAeyùlIyùed•r zAsn k•eriCl. id•ek• igeyùeC. tAr• k•AŸek• y£R•n nd•I eperAet id•l
15
”•S•óˆAeyùlIyùr• öBu˜r k•AeC ek<•ed• p¼l. itin n•. 29tAr• emAyùAeb•r 10/000 sAh•sI o zi)˜zAlI
tKn tAed•r b<•Ac•AenAr j“‘ Žh•dÝ • nAem Žk•j“n elAk•ek• elAk•ek• h•tY• k•rl. tAed•r ek•Ÿ pAlAet pAer in.
30
pAWAeln. Žh•Ýd• iCl b<•Ah•Ait.• tAr iptAr nAm iCl esid•n eTek• ”•S•ˆó AeyùlIyùr• emAyùAeb•r elAk•ed•r zAsn
egr•/ ib•‘AmIn b•MzIyù elAk•. ”•S•ó ˆ A eyù l b•AsIr• k•ret lAgl. es ed•ez 80 b•Cr zAi•–˜ÿ˜ iCl.
emAyùAeb•r rAj“• ”e©ñAnek• Ÿph•Ar ed•b•Ar j“‘ Žh•dÝ •ek•
pAWAeln. 16Žh•Ýd• inej“r j“‘ Žk•iw trb•Air qtrI ib•c•Ark• zmg
a r
31
k•rl. trb•Airiwr éid•ek•” D•Ar iCl ŒAr esw• iCl Žh•Ýed•r pr ŒAro Žk•j“n elAk• ”•S•óˆAeyùl-
öAyù 18 ”iÇ•ˆ lµ•Vˆ•. Žh•Ýd• trb•Airiw fAnid•ek•r b•AsIed•r b<•Aic•eyùiCl. tAr nAm ŒnAetr pu^ zmagr.
¬r¨et eb<•eD• tAr epAzAek•r nIec• luik•eyù rAKl. zmagr Žk•w• gr¨ tA¼AenAr lAiW id•eyù 600 j“n
17
tArpr es emAyùAeb•r rAj“• ”e©ñAenr k•AeC Žes pelXIyùek• h•tYA k•eriCl.
Ÿph•Ar id•l•. ”e©ñAn iCl emAwAesAw• elAk•. 18Ÿph•Ar
ed•b•Ar pr Žh•Ýd• seÒ˜r elAek•ed•r b•A¼I pAiWeyù id•l. mih•l• ib•c•Ark• d•eb•ArA
Žr• Ÿph•Ar b•eyù ineyù tAr seÒ˜ ŽesiCl. 19tAr•
rAj“Ar öAsAd• eCe¼ c•el egl. Žh•Ýd• iglagl zh•er
izlA mUi%$ÙelAr k•AC eTek• iP•er Žes ”e©ñAnek•
4 Žh•Ýed•r m]&u“Yr pr/ elAek•r• ŒAb•Ar ey sb• k•Aj“
öBu˜r ib•eb•c•nAyù mª• tA” k•relA. 2tA” öBu˜
k•nAenr rAj“• yAb•Ienr k•AeC ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r prAij“t
b•ll/ "rAj“• etAmAr j“‘ Žk•w• egApn Kb•r ŒAeC.® h•et id•eln. yAb•In h•erAzí zh•er rAj“ ׈ k•rt. tAr
rAj“• b•ll c•¢p. tArpr es G•r eTek• Bˆ]•tYed•r !s‘b•Aih•nIr öD•An iCl sIxr•. sIxr• h•erAzí
sireyù id•l. 20Žh•Ýd• rAj“• ”e©ñAenr k•AeC ŽesiCl. h•AegAiyùm zh•er b•As k•rt. 3 sIxrAr 900 elAh•Ar
”e©ñAn tKn ýIÅ•åk•AlIn öAsAed•r Ÿ<c•¢tlAr Žk•w• rT iCl. sIxr• 20 b•Cr ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r opr
G•er Žek•b•Aer Žk••. ŒtY•–˜ÿ inþur iCl Žb•M es tAed•r ŸípI¼n k•eriCl.
tArpr Žh•dÝ • rAj“Aek• b•ll/ "etAmAr j“‘ ö½Verr Žr P•el tAr• sAh•AeyYr j“nY öBu˜r k•AeC öATRRn•
Žk•w• b•At$• ŒAeC.® Zen” rAj“• isMh•Asn eTek• k•rl.
ŸeW Žh•Ýed•r k•AC eG<•ex d¡•A¼•l. 21ŒAr iWk• Ž” 4
d•eb•Ar• nAemr Žk•j“n B˜Ab•b•Aid•nI iCeln. t¡Ar
smyù Žh•Ýd• b<•A h•At id•eyù fAn ¬r¨ eTek• trb•Air eb•r S•VˆAmIr nAm iCl l¹¯Ied•At. es” smyù d•eb•Ar•
k•er rAj“Ar epew ib<•iD•eyù id•l. 22rAj“Ar epewr eB˜tr ”•S•óˆAeyùelr ib•c•Ar k•retn. 5 Žk•id•n d•eb•Ar• eKju“r
trb•Airr b<•Aw Zß““ F¦ek• egl. rAj“Ar c•ib•Ret esw• gAeCr nIec• b•es iCeln. Ž” eKju“r gAeCr nAm
puerApuir F¦ek• egl. Žh•Ýd• rAj“Ar epew” trb•AirwA d•eb•ArAr eKju“r gAC. ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA t¡Ar k•AeC
ereK id•l. trb•Air ib•ß“ h•eyù rAj“• ”e©ñAn mltYAegr Žl. sIxrAek• ineyùù ik• k•r• yAyù es ib•xeyù tAr•
Ÿpr inyùˆ–˜¤Š h•Aireyù eP•ll Žb•M ml ingRt h•el•. t¡Ar prAmzR c•A”l. d•eb•ArAr eKju“r gACiw iCl
23
Žh•Ýd• G•r eTek• eb•ireyù d•rj“• b•Þ“ k•er id•l. ”•Pó•iyùemr pAh•Ai¼ ŒÇ•ˆel rAm• ŒAr !b•eTl zh•err
24
Žh•Ýd• c•el yAb•Ar pr Bˆ]•tYrA iP•er ŽelA. tAr• mAJ“KAen. 6 d•eb•Ar• b•Ark• nAemr Žk•j“n elAk•ek•
ed•Kl G•err d•rj“• b•Þ “•. tA” tArA inej“r• b•lAb•il Kb•r pAWAeln. itin tAek• ed•K• k•ret b•leln.
k•rl/ "rAj“• inü‚yù” G•err meD•Y mlmU^ tYAg b•Ark•/ Œb•IenAyùemr pu^ TAek• nˆ¹ˆAÿ ilr ek•d•z zh•er.
k•reCn.® 25tAr•• Œenk•(•, Œep(•• k•rl. ik••–˜Þ b•Ark• ed•K• k•ret Žel d•eb•Ar• tAek• b•leln/
239 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 4:7-5:8
"”•S•ˆó Aeyùelr öBu˜ ö½Vr etAmAek• ŒA|•A id•e•CnÉ 'nˆ¹ˆAÿ il seÒ˜ ed•K• k•relA. yAeyùl sIxrAek• b•ll/ "ŒAm•r
Žb•M sb•UlUn pirb•AregAþIr 10/000 elAk• ej“AgA¼ t¡Ab•uet ŒAsun. ek•An B˜yù en”.® sIxr• yAeyùelr
k•r Žb•M tAed•r tAeb•Ar pbR•et ineyù yAo. 7rAj“• t<Ab•eu t F¦k•elA. yAeyùl Žk•w• k•µ•ˆV l id•eyù eFek• id•elA.
yAb•Ienr esnApit sIxr• yAet etAmAr k•AeC ŒAes 19
sIxr• b•ll/ "ŒAim ï\•At$. d•yù• k•er ŒAmAyù
ŒAim tAr b•Yb•S˜î• k•rb•. ŒAim tAek• tAr rT ŒAr Žk• ©ñAs j“l id•n.® Žk•w• c•Am¼Ar eb•Atel yAeyùl
!s‘d•l ineyù k•IezAn nd•Ir D•Aer pAiWeyù ed•b•. tArpr éD• rAKt. sIxrAek• éD• KA”eyù yAeyùl ŒAb•Ar tAek•
etAmAed•r k•AeC es eh•er yAeb•. Ž b•YApAer ŒAim h•b• k•µ•Vˆl id•eyù eFek• id•l.
20
etAmAed•r sh•Ayù.¾® sIxr• yAeyùlek• b•ll•/ "t¡Ab•ur d•rj“Ar pAez
8
b•Ark• d•eb•ArAek• b•ll/ "ŒApin ŒAmAr seÒ˜ egel ŒApin d¡•Ai¼eyù TAk•eb•n. yid• ek•Ÿ ij“|•As• k•er/
yAb•/ y• b•leb•n k•rb•. ik••–˜Þ ŒApin n• egel ŒAimo 'eB˜ter ek•Ÿ ŒAeC ik• n•/ b•leb•n n• ek•Ÿ en”.®¾
21
yAeb•A n•.® ik••–˜Þ yAeyùl t¡Ab•u KAwAenAr Žk•w• eg<Aj“ ŒAr
9
d•eb•Ar• b•leln/ "ŒAim inü‚yù” yAb•.® ik••–˜Þ Žk•w• h•A&u“i¼ epeyù egl. tArpr c•¢ipc•¢ip sIxrAr
etAmAr menAB˜Aeb•r j“‘ sIxrAek• prAij“t k•rb•Ar k•AeC egl. sIxr• Kub•” ûL•A•–˜ÿ iCl/ tA” es G•m u Ai•Cl.
sµ•åAn etAmAr h•eb• n•. öBu˜ Žk•j“n mih•lAek•” yAeyùl eg<Aj“wA sIxrAr mATAyù h•A&u“i¼ id•eyù W¦ek• id•l.
sIxrAek• prAij“t k•rb•Ar j“‘ pAWAeb•n. eg<Aj“wA tAr mATAr meD•Y F¦ek• eb•ireyù Žes mAiwet
d•eb•Ar• b•Arek•r seÒ˜ ek•d•z zh•er egeln. F¦ek• egl. sIxr• mAr• egl.
10 22
ek•d•ez b•Ark• sb•UlUn Žb•M nˆ¹ˆÿAil pirb•AregAþIek• ŒAr iWk• tKn” b•Ark• sIxrAr eK<Aej“ yAeyùelr
efek• 10/000 elAk•ek• j“e¼A k•er tAr epCn epCn t¡Ab•ru k•AeC ŽelA. yAeyùl t¡Ab•r u b•A”er eb•ireyù b•Ark•ek•
eyet b•leln. d•eb•ArAo b•Arek•r seÒ˜ egeln. b•ll/ "eB˜ter ŒAsun. yAek• K<j u “eCn tAek• ed•KAi•C.®
11
ŽKn/ eh•b•r nAem ek•nIyù sµöd•Aeyùr Žk•iw elAk• b•Ark• yAeyùelr seÒ˜ eB˜ter Žl. ed•Kl sIxr•
iCl. es Œ‘ ek•nIyùed•r tYAg k•eriCl. :ek•nIyùr• mer mAiwet pe¼ ŒAeC. tAr mATAr eB˜tr eg<Aj“
iCl emAizr ½VZr eh•Ab•eb•r Ÿ%rpur¨x.ò eh•b•r ok• F¦ek• ŒAeC. 23esid•n ö½Vr ”•S•óˆAeyùelr elAk•ed•r h•eyù
gAeCr pAez sAnåIm nAem Žk•iw j“AyùgAyù b•As k•rt. k•nAned•r rAj“• yAb•Inek• prAij“t k•reln.
24
sAnåIm ek•d•z zh•err Kub• k•AeC” Œb•iS˜ît. ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• ß*em ŒAerA zi)˜zAlI h•eyù ŸWelA
12
sIxrAek• Žk•j“n Kb•r id•l/ Œb•IenAyùemr pu^ ey py$•–˜ÿˆ nA t• k•nAned•r rAj“• yAb•Inek• prAij“t
b•Ark• tAeb•Ar pbR•et reyùeC. 13Kb•r Zen sIxr• 900 k•rl. ezex tAr• yAb•Inek• ib•nX k•rl.
elAh•Ar rT ŒAr smˆS˜ÿ elAek•ed•r ineyù h•erAzí
h•AegAiyùm zh•r eTek• k•IezAn nd•Ir id•ek• ron• h•l. d•eb•ArAr gAn
14
d•eb•Ar• tKn b•Ark•ek• b•leln/ "ŒAj“ sIxrAek•
prAij“t k•rb•Ar j“‘ öBu˜ etAmAr sh•Ayù h•eb•n. öBu˜ 5 eyid•n ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• sIxrAek• prAij“t k•relA/
es id•n d•eb•Ar• ŒAr Œb•IenAyùemr pu^ b•Ark• Ž”
ey ”itmeD•Y” etAmAr j“‘ rAˆS˜ÿ• P<•Ak•• k•er id•eyùeCn gAniw egeyùiClÉ
t• &u“im inü‚yù” j“AenA.® tA” b•Ark• 10/000 elAk• 2
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA yueß“r öS˜ÿit k•rl. tAr•
ineyù tAeb•Ar pbR•t eTek• enem Žl. 15elAk•j“n ineyù eS•V•CAyù yuß“e(•e^ eyet c•A”l? öBu˜r nAm D•‘ eh•Ak•.
b•Ark• Žb•Ar sIxrAek• ŒAß*m, k•rl. yueß“r smyù 3
rAj“Ar• sk•el ezAn/ zAsek•r• mn id•eyù ezAn.
öBu˜ sIxr• ŒAr tAr rT/ elAk•j“n sb•ik•C¢r meD•Y ŒAim/ ŒAim” öˆBu˜r Ÿe£•e• gAn gA”b•/ ”•S•óˆAeyùelr
Žk•w• tAlegAl• pAik•eyù id•eln. elAk•j“n sb• ik• ö½Vr o öBu˜r Ÿe£•e• gAniw gA”b•.•
ey k•reb• b•uJ“et pAriCl n•. Ž” sueyAeg b•Ark• o 4
eh• öBu˜/ &u“im esyùIr eTek• ŽesiCel. etAmAr
tAr !s‘b•Aih•nI sIxrAr b•Aih•nIek• h•Aireyù id•l. ik••–˜Þ ŒiB˜yAn ”ed•Am ed•z eTek• Zr¨ h•eyùiCl. etAmAr
sIxr• rT eP•el id•ˆeyù pAeyù eh•¡ew pAileyù egl. pd•pAet ek<•ep ŸeWiCl p]iTb•I. ŒAk•Az eTek• ŒeJ“Aer
16
b•Ark• yuß “• c•Aileyù egl. es ŒAr tAr !s‘r• rT b•]iX p¼iCl. emeG•rA J“ireyùiCl j“l.
ŒAr b•Aih•nIek• h•erAzí h•AegAiyùm py$•–˜ÿ tAi¼eyù ineyù 5
öBu ˜ / sInyù pb•R e tr ö½V e rr sAmen/ öBu˜/
egl. tAr• sb• elAk•ek• trb•Air id•eyù ek•ew eP•ll. ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr sAmen pbR•tmAl• ek<•ep ŸeWiCl?
6
Žk•j“no eb<•ec• r”l n•. ŒnAetr pu^ zmagr Žb•M yAeyùelr smeyù smˆS˜ÿ
17
ik••–˜Þ sIxr• pAileyù egl. es Žk•w• t¡Ab•uet rAj“pT j“nmAnb•h•In b•i,ek•r• Žb•M piTek•r• Œ‘
ŽelA. es” t¡Ab•uet yAeyùl nAem Žk•j“n S˜¤IelAk• pT id•eyù yAtAyùAt k•rt.
7
b•As k•rt. tAr S•VˆAmIr nAm iCl eh•b•r. eh•b•r iCl esKAen ek•An qsnY iCl n•. d•eb•Ar• ytid•n &u“im
ek•nIyù sµöd•Aeyùr elAk•. tAr pirb•Ar h•AíesAerr ”•S•ˆó Aeyùelr m• h•eyù ŒAesA in ttid•n ”•S•ˆó Aeyùel ek•An
rAj“• yAb•Ienr seÒ˜ zAi•–˜ÿet b•sb•As k•rt. sIxr• !s‘ iCl nA.
yAeyùelr t¡Ab•ur id•ek• C¢ew yAi•Cl. 18sIxr•ek• C¢ew 8
ö½Vr n&u“n entAed•r inbR•Ac•n k•eriCeln. tAr•
ŒAset ed•eK yAeyùl tAr t¡Ab•u eTek• eb•ireyù tAr ngerr öeb•zþˆAer yueß“ rt iCl. ”•S•óˆAeyùel 40/000
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 5:9-6:5 240

qs‘ iCl. tAed•r meD•Y ek•Ÿ Žk•w•o FAl ŒTb•A d•Ao. tAr zh•rb•AsIed•r ŒiB˜zAp d•Ao? k•ArŠ tAr•
b•zR• K<uej“ pAyù in. !s‘b•Aih•nI ineyù öBu˜ek• sAh•AyY k•ret ŒAesin.®
9 24
ŒAmAr h•äd•yù ”•S•óˆAeyùelr es” esnApited•r seÒ˜ ek•nIyù eh•b•err p ˆÍI Ð yAeyùl
ù tAr nAm. seb•AR %m•
reyùeC. yAr• eS•Vˆ•CAyù yueß“ igeyùiCl. öBu˜r nAm D•‘ mh•IyùsI nArI/ ö,Am tAer ö,Am.
25
eh•Ak•? sIxr• c•A”l j“l; j“l nyù/ yAeyùl tAek• éeD•r
10
etAmrA yAr• sAd•• gd$•eB˜r ipeW c•e¼ k•µ•Vˆelr pA^ Žigeyù id•l. rAj“Ar” pe(• mAnAyù etmn pA^.
ij“en b•es ŒAeC• Žb•M yAr• rAˆS˜ÿAyù h•¡Aew•/ tAr• Ž tAet (•Ir nnI sAij“eyù id•l yAeyùl.
sµ•VˆeÞ“ gAn k•r. 26
yAeyùl tAr h•At b•A¼AelA/ t¡Ab•u KAwAenAr eg<Aj“
11
pZr• eyKAen j“l pAn k•er es” ec•Qb•A•c•Ayù h•Aet epelA. fAn h•At b•A¼Ael k•mRk•Aerr h•A&u“i¼
Zin r,d•AmAmAr mh•AsÒ˜It Db•in. elAek•rA gAyù öBu˜r ŸeW ŽelA. tArpr es sIxrAr mˆS˜ÿek• ŒAG•At h•Anl.
ib•j“yùgIit/ ”•S•óˆAeyùel t¡Ar !se‘r j“yùegQrb• gIit es h•A&u“i¼r ŒAG•Aet tAr k•pAelr é” pAezr mD•Y
yKn t¡Ar” b•Aih•nI ngrþˆAer k•ereC yuß“• ŒAr tAed•r” id•eyù Žk•w• iC@• k•rl.
27
ek•b•l ezAn j“yù-j“yùk•Ar. yAeyùelr pAeyù mAT• Ù¡ej“ id•eyù pe¼ egl.
12
j“AegA eh• m• d•eb•Ar•/ ej“eg oeWA/ gAo gAn? sIxr• BU˜tlzAiyùt h•eyù m]&u“Yr ek•Ael Fel p¼l
b•Ark• &u“imo j“AegA? eh• Œb•IenAyùemr pu^ etAmAr Žk• c•rm ib•pyRyù?
28
zߨid•gek• b•ª•I k•erA? sIxrAr mA j“AnAlA eTek• Ÿ<ik• ed•yù. sIxrAr
13
tArpr itin ”•S•óˆAeyùel yAr• eb<•ec• ŒAeC tAed•r mA pd$•• sireyù tAk•Ayù ŒAr k<•Aed•/ "sIxrAr rT iP•ret
zi)˜mAn elAek•ed•r oper ib•j“yù ed•n. öBu˜ ŒAmAyù ed•rI k•er ek•nÀ ek•n ŒAim ŽKn Œb•iD• tAr mAlgA¼Ir
eyAß“Aed•r opr zAsn k•ret id•eln. z€• ZniC n•À®
14
ŒmAelk•ed•r pAh•A¼I ed•z h•et ”•Pó•iyùemr 29
tAr ö|•Ab•tI d•AsI Ÿ%r id•l/ b•YAku•l• mAeyùr
elAek•r• ŽesiCl. eh• ib•‘AmIn/ tAr• etAmAyù o ed•K Ž” égRit.
etAmAr elAek•ed•r Žb•M mAKIr pirb•Ar eTek• ŒAs• 30
d•AsIiw b•ll/ "ŒAim iniü‚t tAr• yueß“• ij“eteC/
ŒD•Y(•g,ek• ŒnusrŠ k•eriCl. eh• sb•UlUn etAmAr Žb•M ŽKn tAr• tAed•r luewr öc•¢r @•b•YsAmýI
entAr• esnApitr d•Ø ineyù ŽesiCl. inej“ed•r meD•Y B˜Ag k•reC. öetYk• !s‘ eneb• é
15
”xAKerr entArA d•eb•ArAr seÒ˜ iCl. ”xAKerr Žk•iw k•er rm,I Žb•M ib•j“yùI sIxr• h•yùetA prb•Ar
elAek•rA b•Arek•r öit ib•½VˆS˜ÿ iCl. ed•K/ Ï elAek•r• j“‘ é-Žk•iw r[˜In suetAr k•Aj“ k•r• epAzAk• pAeb•.®
ku•c•k•AoyùAj“ k•er ŸptYk•Ayù nAmeC. räeb•,/ etAmAr 31
oegA öBu˜/ eyn ŽB˜Aeb•” mer etAmAr zߨrA?
esnAd•el öc•¢r sAh•sI !s‘ ŒAeC. yAr• etAmAyù B˜Alb•Aes tAr• eyn öB˜At sUys R m zi)˜
16
teb• ek•n etAmAed•r emxpAelr ŒAezpAez b•es Œj$“n k•er?
reyùCÀ räeb•, etAmAr sAh•sI esnAr• yuß “ sµpekR• Ž”B˜Aeb•” 40 b•Cr es ed•ez zAi•–˜ÿ˜ ib•rAj“ k•riCl.
Žt ic••–˜ÿ• k•eriCl. tb•u ek•n tAr• b•A¼Iet b•es
emxpAlek•r b<•AzIr b•Aj“n• ezAenÀ ù Iyeù d•r yß
imid•ynù Iyeù d•r seÒ˜ ”••S•ˆó Aeyl u “
17
y£•$n nd•Ir opAer igilyùd•b•AsI t¡Ab•uet” b•es
iCl. Žb•M etAmAr d•An Žr elAek•rA/ ek•n j“Ah•Aej“r
ŒAezpAez b•esiCl. ŒAezr egAþI sAgerr tIer
6 ŒAb•Ar ”•S•óˆAeyùlb•AsIrA pAp k•em$ emet ŸWl.
tA” sAt b•Cr D•er öBu˜ imid•yùned•r sh•Ayù h•eyù
r”eln yAet tAr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r d•imeyù rAKet
inrApd• b•ª•er menr mtn k•er t¡Ab•u ege¼iCl. pAer.
18 2
ik••–˜Þ smˆ S ˜ÿ sb•U l U n b•AsI/ nˆ ¹ ˆ ÿ A il ŒiD•b•AsI imid•yù n sµöd•Aeyù r elAek•r• iCl B˜Ix,
pAh•Ae¼r gAeyù j“Ib•enr b•Aj“I ereK öetYek• zi)˜zAlI. ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIed•r opr tAr• eb•z ŒtYAc•Ar
mh•AsMýAem emetiCl. k•rt. tA” ”•S•ˆó AeyùlIyùr• pbR•etr nAn• egApn j“AyùgAyù
19
k•nAenr rAj“Ar• yueß“ Želn/ tAnk• zh•er luik•eyù TAk•t. esKAen” KAb•Ar d•Ab•Ar luik•eyù rAKt.
mige£•Ar j“elr D•Aer yuß “ c•ll/ tb•u ek•An sµpd• n• essb• j“Ayùg• K<uej“ pAoyù• Kub• z)˜ iCl. 3tAr• ey
ineyù tAr• G•er iP•reln. Žrk•m sAb•D•An h•eyù igeyùiCl tAr k•Ar, imid•yùnIyù
20
ŒAk•Aezr yt tAr•/ inj“ inj“ pT h•et Žb•M ŒmAelk•Iyù sµöd•Aeyùr elAek•r• pUb•Red•z eTek•
emetiCl yueß“ esid•n sIxrAr ib•r¨eß“. sb•smyù ŒAß*m, k•retA Žb•M tAed•r P•sl nX
21
öAc•In k•Aelr k•Izn nd•I sIxr•r !s‘b•Aih•nIek• k•retA. 4ŒAß*m,k•ArIr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•r¨eß“ yuß“
B˜Aiseyù ineyù igeyùiCl. eh• ŒAmAr ŒA ™A/ zi)˜r izib•r ege¼iCl. tAr• Œenk• dU•er G•sA zh•r py$•–˜ÿ
seÒ˜ eb•ireyù Žs. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r smˆS˜ÿ zs´ nX k•er id•eyùiCl. tAr•
22
Œ½V (u•err ŒAG•Aet mAiw ek•<ep oeW. sIxrAr ”•S•óˆAeyùlIyùed•r KAb•Ar metA ik•C¢” Œb•izX rAKl n•.
prAß*mI Œ½Vr• sb• C¢ew yAo/ C¢ew yAo. tAr• tAed•r emx/ gr¨/ gAD•• Žsb•o ek•e¼ ineyù
23
öBu˜r dU•t b•ll/ "emerAs• zh•rek• ŒiB˜zAp igeyùiCl. 5imid•yùnIr• oed•r ed•ez t¡Ab•u ege¼iCl
241 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 6:6-26
Žb•M seÒ˜ ŽeniCl pirb•Aerr elAk•j“n/ j“Ib•j“–˜Þ. ŒAmAr pirb•Ar” h•e•C sb•ec•eyù éb•Rl. tACA¼• Ž”
pÒ˜pAelr J“<Aek•r metA ŒÙ,it mAnux tAr• Žb•M pirb•Aer ŒAim” sb•ec•eyù eCAw.®
tAed•r ŒAn• Ÿewr sMKYA egA,• Œsµ˜õb• iCl. ed•zwAek• 16
öBu˜ b•leln/ "ŒAim etAmAr seÒ˜ ŒAiC? sutrAM
or• Žek•b•Aer CArKAr k•er id•l. 6 imid•yùnIed•r imid•yùned•r &u“im sh•ej“” prAij“t k•ret pAreb•?
ŒtYAc•Aer ”•S•óˆAeyùlIyùr• Žek•b•Aer in>S•Vˆ h•eyù egl. Žt” sh•j“ ey/ men h•eb• &u“im eyn ZD•u Žk•j“enr
tA” tAr• öˆBu˜r d•yù• pAb•Ar j“e‘ ek<•ed• ŒAku•l h•eyù seÒ˜” yuß“ k•rC.®
ŸWl. 17
tKn igid•eyùAn öBu˜ek• b•ll/ "yid• ŒApin sitY”
7
imid•yùenr elAek•r• ŒtYAc•Aer emet ŸeWiCl. ŒAmAr opr öså h•n tAh•el ŒApin ey S•VˆyùM öBu˜
es” j“e‘ ”•S•óˆAeyùlIyùr• öˆBu˜r k]•pAr j“e‘ ek<•ed• tAr Žk•w• ömA, id•n. 18d•yùA k•er Žk•w¦ Œep(••
ŒAku•l h•eyù ŸWl. 8 tA” öBu˜ tAed•r k•AeC Žk•j“n k•r¨n. ŒAim iP•er n• ŒAs• pyR•–˜ÿˆ eyn c•el yAeb•n
B˜Ab•b•Ad•Iek• pAWAeln. BˆAb•b•Ad•I ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r n•. ŒAim ŒApnAr j“‘ !neb•† ŒAnet yAi•C. es”
b•leln/ "öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr ik• b•eln t• ezAn. !neb•† ŒApnAr k•AeC ineb•d•n k•rb•. ŒApin d•yù•
itin b•eleCn/ 'imzer etAmr• ß*Itd•As iCel. ŒAim k•er Œnumit id•n.®
etAmAed•r mu)˜ k•er es” ed•z eTek• ineyù ŽesiC. öBu˜ b•leln/ "ŒAim etAmAr iP•er ŒAs• pyR•–˜ÿˆ
9
ŒAim etAmAed•r imzerr Žb•M yAr• etAmAed•r Œep(•A k•reb•A.®
19
iny$Atn k•ereC/ tAed•r sk•elr h•At eTek• r(•• igid•eyùAn eB˜ter igeyù Žk•iw k•ic• p<AW• grm
k•eriC. ŒAim ŒAb•Ar es” elAek•ed•r tAi¼eyù eb•r j“el eP•AwAelA. tACA¼• es öAyù 20 pAŸØ myùd••
k•er id•eyùiC Žb•M tAed•r ed•z etAmAed•r id•eyùiC.¾ id•eyù KAimrib•h•In r¨iw !tir k•relA. tArpr mAMsw•
10
tArpr ŒAim etAmAed•r b•eliClAm/ 'ŒAim es Žk•w• Ju“i¼et ŒAr eJ“Alw• Žk•wA pAe^ rAKelA.
etAmAed•r öBu˜ ö½Vr. etAmr• ”emArIyùed•r ed•ez es mAMs/ eJ“Al ŒAr r¨iw ineyù ok• gAeCr nIec•
b•sb•As k•reb• b•ew/ ik••–˜Þ k•Kn” etAmr• tAed•r öBu˜ek• pireb•zn k•rl.
mUi%$r pUj“A k•reb• n•.¾ ik••–˜Þ etAmr• ŒAmAr k•T• 20
öBu˜r dU•t igid•eyùAnek• b•leln/ "mAMs/ r¨iw
ezAenAin.® ÏKAen pATerr opr rAeKA. eJ“Alw• eFel d•Ao.®
igid•eyùAn tA” k•relA.
öB˜u r d•U t igid•eyAù n d•znR k•reln 21
öBu˜r dU•etr h•Aet Žk•iw Ci¼ iCl. mAMs ŒAr
11
es” smyù/ öBu˜r dU•t Žk•j“n elAek•r k•AeC r¨iwr opr Ci¼wAr fg• eC¡AyùAet” pATr eTek• ŒAÙn
Želn. tAr nAm iCl igid•eyùAn. öBu˜r dU•t Œ•Pó•• iCwek• eb•rl. mAMs/ r¨iw Žek•b•Aer pue¼ egl. tArpr
nAmk• Žk•iw j“AyùgAyù Žk•iw ok• gAeCr nIec• b•seln. öBu˜r dU•t ek•ATAyù imileyù egeln.
22
ok• gACw• iCl eyAyùAz nAem Žk•j“n elAek•r. eyAyùAz/ tKn igid•eyùAn b•Ju “et pAreln ey itin Žt(•,
igid•eyùAenr iptA/ Œb•Ieyù•xœIyù b•Mezr elAk•• iCeln. öBu˜r dU•etr seÒ˜” k•T• b•liCeln. igid•eyùAn ec•¡ic•eyù
igid•eyùAn Žk•iw @•A(•• mA¼b•Ar j“AyùgAyù ik•C¢ gm ŸWl/ "sb•z R i)˜mAn öˆB˜u ? ŒAim öBu˜r dU•tek• mueKAmuiK
mA¼A” k•riCeln. öBu˜r dU•t igid•eyùAenr k•AeC ed•eKiC?®
b•seln. igid•eyùAn luik•eyùiCeln yAet imid•yùnr• 23
öBu˜ b•leln/ "zA•–˜ÿ h•o? Žr• j“e‘ B˜yù epeyù•
t¡Aek• ed•Ket n• pAyù. 12öBu˜r dU•t igid•eyùAenr sAmen n•/ &u“im mreb• n•?®
ed•K• id•eyù tAek• b•leln/ "eh• mh•Aqsink• öBu˜ etAmAr 24
Œt>pr igid•eyùAn es” j“AyùgAyù öBu˜r ŸpAsn•r
sh•Ayù?® j“e‘ Žk•iw eb•d•I qtrI k•reln. es eb•d•Ir nAm
13
igid•eyùAn b•leln/ "mh•Azyù ŒApnAek• Žk•w• k•T• id•eln/ ''öBu˜” zAi•–˜ÿ.¾¾ Œ•Pó•• zh•“er es” eb•d•I ŒAj“o
b•lb•. öBu˜ yid• sitY”ˆ ŒAmAed•r sh•Ayù/ tAh•el Žt reyùeC. ŽKAen” Œb•Ieyù•xœIyùed•r b•Mezr elAek•r•
é>K k•X ek•nÀ ŒAim ZeniC ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r b•sb•As k•er.
j“e‘ itin Œenk• ŒAü‚y$Y k•Aj“ k•eriCeln. t¡Ar•
b•eliCeln ey öBu˜ t¡Aed•r imzr eTek• sireyù igid•eyAù n b•Aelr eb•d•I eB˜eÒ˜ eP•leln
ŽeniCeln. ik••–˜Þ itin ŒAmAed•r eCe¼ c•el egeCn. 25
es” rAe^” öBu˜ igid•eyùAnek• b•leln/ "etAmAr
ek•b•lmA^ öBu˜r j“e‘” imid•yn ù r• ŒAmAed•r prAij“t iptAr Žk•w• sAt b•Cerr eb•z z)˜smTR x¡A¼ ŒAeC/
k•ret epereC.® tAek• seÒ˜ nAo. b•Aelr mUi%$ pUj“Ar j“e‘ Žk•iw
14
öBu˜ igid•eyùAenr id•ek• iP•er b•leln/ "etAmAr eb•d•I• ŒAeC/ eyw• etAmAr iptA qtir k•eriCeln.
inej“r zi)˜ek• k•Aej“ lAgAo. yAo/ imid•yn ù ed•r h•At eb•d•Ir pAez Žk•w• k•AeWr K<iu w reyùeC. K<iu ww• ŒAezrAr
eTek• ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r r(•A k•erA. Ž k•Aej“ ŒAim mUi%$ek• pUj“A k•rAr j“e‘. Žb•Ar Ï x¡A¼iwek• k•Aej“
etAmAek•” pAWAi•C?® lAg•o/ yAet es Ï b•Aelr eb•d•I/ ŒAezrAr K<iu w eB˜eÒ˜
15
igid•eyùAn b•ll/ "(•mA k•reb•n. ik• k•er ŒAim eP•let pAer. 26B˜AÒ˜Ar pr etAmAed•r öBu˜ ö½Verr
”•S•óˆAeyùlek• r(•A k•rb•À mn>iz pirb•AregAþIr meD•Y j“e‘ Ÿpyu)˜ eb•d•I !tir k•erA. Ž” Ÿ<c•¢ j“AyùgAet”
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 6:27-7:5 242
36
esw• !tir k•erA. tArpr Ž” eb•d•Iet” Ï x¡A¼iwek• tKn igid•eyùAn ö½Vrek• b•ll/ "ŒApin ŒAmAek•
b•il id•eyù pui¼eyù d•Ao. ‰ˆAl•enAr j“‘ ŒAezrAr sAh•AyY k•reb•n b•eliCeln yAet ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• r(••
K<uiwwAek• b•Yb•h•Ar k•erA.® pAyù. Ž k•T• ey sitY t• ömA, k•r¨n. 37ey j“AyùgAyù
27
igid•eyùAn öBu˜r k•TAmetA d•z j“n Bˆ]•tY ineyù zs´ J“A¼A” h•yù esKAen ŒAim Žk•w• emexr CAl
k•Aj“iw k•reln. ik••–˜Þ t¡Ar men B˜yù h•l ey/ b•Ai¼r ereK ed•b•. yid• ed•iK sb• j“AyùgA” Zk•enA ŒTc• es”
elAek•rA ŒAr zh•err sb•A” t¡Ar k•AØ ed•eK eP•leb•. emexr CAel izizr pe¼eC tAh•el b•uJ“b• ŒApin
ŒTc• öBu˜r ined$•z t¡Aek• pAln k•ret” h•eb•. k•Aj“w• ŒAmAek• id•eyù ”•S•óˆAeyùl r(•• k•reb•n. Žrk•m k•TA”
itin id•enr eb•lAyù nyù/ rAi^et” k•reln. etA ŒApin b•eliCeln.®
28 38
prid•n sk•Ael zh•err elAek•r• G•um eTek• ŸeW iWk• es rk•m” G•wl. prid•n Kub• eB˜Aer igid•eyùAn
ed•Kl/ b•Aelr eb•d•Iw• ezx h•eyù egeC. tAr• ŽwAo G•um eTek• ŸeW emexr CAl inMe¼ inel CAl eTek•
ed•Kl ey/ ŒAezrAr K<iu wo ek•ew eP•l• h•eyùeC. b•Aelr Žk• b•Aiw B˜it$ j“l eb•r h•l.
eb•d•Ir pAez” iCl es” K<uiw. es”seÒ˜ tAr• ed•KelA 39
igid•eyùAn ö½Vrek• b•ll/ "eh• öBu˜ ŒAmAr öit
igid•eyùAenr !tir es” eb•d•Iw•. eb•d•Ir Ÿpr b•il ß*uß“ h•eb•n n•. ŒAim ŒApnAr k•AeC ZD•u ŒAr Žk•iw
ed•oyù• x¡A¼iwo tAed•r ec•AeK p¼elA. ij“ins c•A”b•. emexr CAl ineyù ŒAr Žk•b•Ar ŒApnAek•
29
elAek•r• Ž-or id•ek• tAik•eyù ij“|•As• k•rl/ prI(•• k•ret id•n. Žb•Aer CAlw• eyn Zik•eyù yAyù
"ek• ŒAmAed••r eb•d•Iw• eB˜eÒ˜eCÀ ek• ŒAezrAr K<uiw ŒAr c•Airid•ek•r mAiw eyn izizer iB˜ej“˜ TAek•.®
40
ek•eweCÀ ek• Ž” nUtn eb•d•IwAyù x¡A¼ b•il id•eyùeCÀ® esid•n rAe^ ö½Vr es rk•m” k•reln˜. emexr
Ž”rk•m nAn• ö½Í tAr• inej“ed•r meD•Y k•ret TAk•l. CAlwA” ZD•u Zik•eyù egelA ŒAr c•ArpAezr smˆS˜ÿ•
Žk•j“n b•ll/ ''eyAyùAezr pu^ igid•eyùAn Žsb• mAiw izizer izizer eB˜j“• eB˜j“• h•eyù r”l.
k•ereC.®
30
tAr• eyAyùAezr k•AeC Žl. tAr• t¡Aek• b•ll/
"etAmAr pu^ek• ineyù ŽesA. es b•Aelr eb•d•I eB˜eÒ˜eC. 7 eB˜Areb•lA iyr¨bb•Al :igid•eyùAnò tAr elAk•j“n
ineyù h•AerAd• J“,RAr k•AeC izib•r S˜îApn k•reln.
es” eb•dIr pAez ŒAezrAr K<uiw es ek•ew eP•eleC. imid•eyùAenr elAek•r• emAir pbR•etr nIec• ŸptYk•Ayù
tAr mr, ek•Ÿ eWk•Aet pAreb• n•. tAek• mret t¡Ab•u KAwAl. j“AyùgAw• iCl igid•eyùAned•r izib•err
h•eb•”.® Ÿ%r id•ek•.
31
iG•er TAk•• elAek•ed•r sAmen eyAyùAz b•ll/ 2
tKn öBu˜ igid•eyùAnek• b•leln/ "imid•yùenr
"etAmr• ik• b•Aelr p(• inet yA•CÀ etAmr• ik• elAk•ed•r h•ArAb•Ar j“‘ ŒAim etAmAr elAek•ed•r
b•Alek• r(•• k•ret yA•CÀ yid• ek•Ÿ tAr p(• nAo sAh•AyY k•ret yAi•C. ik••–˜Þ Ž” k•Aej“r pe(••etAmAr
tAh•el k•Al sk•Aelr meD•Y” tAek• mret h•eb•. b•Al elAk•j“n Œenk• eb•iz. ”•S•óˆAeyùlIyùr•o ŒAmAek• Bu˜el
yid• sitY” ed•b•tA h•yù tAh•el ey tAr eb•d•I• eB˜eÒ˜eC TAku•k•/ ŒAr b•¼A” k•er b•luk• ey/ tAr• inej“rA”
tAr ib•r¨eß“• es inej“ek• r(•A k•r¨k•.® 32eyAyùAz inej“ed•r b<•Aic•eyùeC Ñ t• ŒAim c•A” n•. 3es” j“e‘
b•ll/ "yid• igid•eyùAn b•Aelr eb•d•I eB˜eÒ˜ TAek• teb• ŽKn tAed•r k•AeC j“Aineyù d•Ao/ 'ey B˜I&u“ es igilyùd•
b•Al tAr seÒ˜ ib•b•Ad• k•r¨k•.® esid•n eTek• eyAyùAz pbR•t eTek• c•el eyet pAer. es b•Ai¼ iP•er eyet
igid•eyùAenr Žk•w• n&u“n nAm id•eln. iyr¨bb•Al h•e•C pAer.®¾
es” n&u“n nAm. tKn 22/000 elAk• igid•eyùAnek• eP•el ereK G•er
iP•er igeyùiCl. 10/000 elAk• Œb•• tKno eTek•
igid•eyAù enr h•Aet imid•ynù Iyeù d•r prAj“yù egl.
33
imid•yùnIyù/ ŒmAelk•Iyù Žb•M pUb•Red•ezr Œ‘A‘ 4
tArpr öBu˜ igid•eyùAnek• b•leln/ "tb•o u etAmAr
elAek•r• Žk•seÒ˜ imel ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•r¨eß“ yuß“• seÒ˜ Œenk• eb•iz elAk• reyùeC. tAed•r j“elr id•ek•
k•ret egl. y£•$n nd•I• epireyù tAr• iyi•xœeyùl ineyù yAo/ etAmAr h•eyù ŒAim esKAen tAed•r prI(•A
ŸptYk•Ayù izib•r gA¼l. 34öBu˜r ŒA ™• igid•eyùAenr k•rb•. ŒAim yKn b•lb•/ 'Ž” elAk•w• etAmAr seÒ˜
opr B˜r k•reln. itin tAek• öc•Ø zi)˜ id•eln. yAeb•/¾ tKn es yAeb•. ŒAb•Ar yKn b•lb•/ 'Ï elAk•w•
igid•eyùAn Œb•Ieyù•xœIyù pirb•Arek• ŒAhb•An k•rAr j“‘ yAeb• n•/¾ tKn es yAeb• n•.®
iz[˜• b•Aj“Al. 35mn>iz pirb•AregAþIr sk•elr k•AeC 5
es”metA igid•eyùAn elAk•ÙelAek• j“elr id•ek•
es b•At$Ab•Ah•k• pAWAl. b•At$Ab•Ah•ek•rA tAed•r ŒS˜¤zS˜¤ ineyù egeln. es” j“elr k•AeC öBu˜ igid•eyùAnek•
ineyù yueß“•r j“‘ !tir h•et b•ll. tACA¼• igid•eyùAn b•leln/ "Ž”B˜Aeb• elAk•ÙelAek• ŒAlAd•• ŒAlAd••
ŒAezr/ sb•UlUn ŒAr nˆ¹ˆÿAil pirb•AregAþIr k•AeCo k•erAÉ yAr• ku•ku•err metA ij“B˜ id•eyù c•¢ka•c•¢ka• k•er
b•At$Ab•Ah•k• pAWAeln. Ž” k•T• b•At$Ab•Ah•ek•r• tAed•r j“l pAn k•reb• tAr• h•eb• Žk• egAþI/ ŒAr yAr•
b•lel tArAo igid•eyùAn o t¡Ar sÒ˜Ied•r seÒ˜ ed•K• mAT• nIc•¢ k•er j“l pAn k•reb• tAr• h•eb• Œ‘ Žk•iw
k•relA. egAþI.®
243 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 7:6-8:2
6
itnezA j“n elAk• h•At id•eyù mueKr k•AeC j“l etAmr• iG•er eP•leb•. ŒAmAr seÒ˜ yAr• ŒAeC tAed•r
ineyù ku•ku•err mt c•k¢ •a c•k¢ •a k•er j“l pAn k•rl. Œ‘A‘r• ineyù ŒAmr• iz[˜• b•Aj“Ab•. tKn etAmrAo iz[˜•
pAn k•rl mAT• eh•w¡ k•er. 7öBu˜ igid•eyùAnek• b•leln/ b•Aj“Aeb•. tArpr ic•ík•Ar k•er b•el ŸWeb•É 'j“yù öBu˜r
"imid•yùnIyùed•r prAij“t k•ret ŒAim Ï 300 j“n j“‘ o igid•eyùAenr j“‘?®¾
19
elAk•ek• k•Aej“ lAgAeb•• yAr• ku•ku•err mt c•¢ka•c•¢ka• igid•eyùAn 100 j“n elAk• ineyù zߨ izib•err
k•er j“l pAn k•eriCl. ŒAim tAed•r þˆArA” ”•S•ˆó Aeyùlek• sImAnAyù ep<QCeln. oKAen öh•rIed•r pAl• ezx h•b•Ar
r(•• k•rb•. b•Aik• elAek•r• b•Ai¼ c•el yAk•.® seÒ˜ seÒ˜” tAr• Žes p¼l. rAi^r mAJ“AmAiJ“
8
es”met• igid•eyùAn 300 j“n elAk•ek• inej“r pAh•ArAd•Airr smyù tAr• h•An• id•l. igid•eyùAn o tAr
k•AeC ereK b•Ad• b•Aik• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r b•Ai¼ pAiWeyù elAek•rA iz[˜• b•Aj“Ab•Ar pr G•wÙelA eB˜eÒ˜ eP•ll.
20
id•eln. es” 300 j“n elAk• yAr• b•Ai¼ iP•er yAi•Cl tArpr igid•eyùAenr itniw b•Aih•nIr sk•el” iz[˜A
es” sb• elAek•ed•r srb•rAh•k]•t ij“insp^ Žb•M b•Aij“eyù id•eyù G•wÙil eB˜eÒ˜ id•elA. elAek•r• b<•Ah•Aet
iz[˜AÙelA ereK id•l. mz•lÙelA ŒAr fAnh•Aet iz[˜A D•eriCl. iz[˜A
imid•yùenr elAek•r• igid•eyùAenr t¡Ab•ur nIec• b•Aj“Aet b•Aj“Aet tAr• Db•in id•lÉ "öBu˜r trb•Air/
ŸptYk•Ayù t¡Ab•u ege¼iCl. 9 rAe^ öBu˜ igid•eyùAenr igid•eyùAenr trb•Air?®
21
seÒ˜ k•T• b•leln. itin b•leln/ "oeW•? ŒAim igid•eyùAenr elAek•rA eyKAen iCl esKAen”
etAmAek• imid•yùn !s‘b•Aih•nIek• prAij“t k•ret r”l. ik••–˜Þ t¡Ab•ru eB˜ter imid•yeù nr elAek•r• ic•ík•Ar
ed•eb•A. tAed•r t¡Ab•ur id•ek• enem yAo. 10yid• Žk•• k•ret k•ret pAlAet lAgl. 22yKn 300 j“n elAk•
eyet B˜yù pAo tAh•el etAmAr Bˆ]•tY Pu•rAek• seÒ˜ iz[˜• b•Aj“Al/ öˆBu˜ imid•yùenr elAek•ed•r prSprek•
nAo. 11imid•yùned•r izib•err elAek•r• ik• sb• b•leC trb•Air id•eyù h•tY• k•rAeln. zߨ qs‘r• qb•í-iz·A
etAmr• tA Zneb•. Žsb• ezAnAr pr etAmrA ŒAß*m, ngerr id•ek• pAlAet lAgl. qb•í-iz·• serAr• ngerr
k•ret ŒAr B˜yù pAeb• n•.® k•ACAk•AiC iCl. elAk•ÙelA ed•Q¼Aet ed•Q¼Aet
tA” igid•eyùAn ŒAr tAr Bˆ]•tY Pu•r• zߨpe(•r Žek•b•Aer wbb•etr zh•err k•AeC ŒAeb•l-meh•Al•
izib•err Žek•b•Aer sImAnAr id•ek• c•el egeln. zh•err sImAn• py$•–˜ÿ c•el Žl.
12 23
imid•yùn/ ŒmAelk• ŒAr pUbR• ed•ezr elAek•rA es” tArpr n¹ˆÿ A il/ ŒAezr Žb•M mn>izr
ŸptYk•Ayù t¡Ab•u eP•ll. Žt elAk•j“n ey ed•eK men pirb•AregAþIr sb•A”ek• b•l• h•l imid•yùned•r h•iWeyù
eh•At pÒ˜pAelr J“<Ak•. ŒAr tAed•r Žt Ÿw ey men ed•b•Ar j“e‘. 24”•Pó•iyùemr pAh•Ae¼ ed•zÙelAyù
eh•At tAr• eyn smue@•r D•Aerr ŒsMKY b•Ailr k•,•. igid•eyùAn dU•t pAiWeyù id•eln. dU•etr• b•ll/ "etAmr•
13
igid•eyùAn zߨ izib•er Želn. itin Znet enem ŽesA. imid•yùned•r ŒAß*m, k•erA. qb•í-b•Ar•
epeln Žk•j“n b•Yi)˜ tAr b•Þu“ek• Žk•w• S•Vˆe¹÷r k•T• ŒAr y£•$n nd•I py$•–˜ÿ ey nd•I c•el egeC etAmr• tAr
b•leC. elAk•w• b•leC/ "ŒAim S•Vˆ¹÷ ed•KlAm Žk•w• d•Kl nAo. imid•yn ù r• esKAen yAb•Ar ŒAeg” Ž” k•Aj“w•
egAl r¨iw imid•yùned•r t¡Ab•ur opr enem Žes Žt etAmr• k•er nAo.®
ej“Aer D•AO•• id•l ey t¡Ab•u ŸeÂw igeyù D•UelAyù luiweyù Ž”B˜Aeb• ”•Pó•iyùm pirb•AregAþIr sb•A”ek• dU•etr•
egl.® ŒAhb•An k•rl. ey nd•I qb•í-b•ArA pyR•–˜ÿˆ b•eyù egeC
14
b•Þu“iw S•Vˆe¹÷r ŒTR b•uJ“et pArl. es b•ll/ es” nd•I t•rA ŒiD•k•Ar k•rl. 25”•Pó•iyùemr elAek•r•
"etAmAr S•Vˆe¹÷r Žk•iw” ŒTR h•yù. S•Vˆ¹÷iw h•e•C éj“n imid•yùn entAek• D•rl. Žed•r nAm oerb• ŒAr
”•S•óˆAeyùelr es” pur¨xiwek• ineyù. tAr nAm eyAyùAezr esb•. tAr• oerb•ek• "oereb•r izl•® nAem Žk•
pu^ igid•eyùAn. ŒTRAí imid•yùenr !s‘b•Aih•nIek• j“AyùgAet h•tYA k•rl. esb•ek• h•tY• k•rl eseb•r
prAij“t k•rAr j“‘ ö½Vr igid•eyùAnek• pAiWeyùeCn.® @•A(•• mA¼A” e(•e^. ”•Pó•iyùemr elAek•r• imid•yn ù ed•r•
15
igid•eyùAn tAed•r S•Vˆ¹÷ ineyù k•TAb•At$• Znel tAi¼eyù ed•b•Ar k•Aj“ c•Aileyù egl. öTem tAr• oerb
ö½Verr Ÿe£•e• mATA nu”eyù ö,Am j“AnAeln. tArpr ŒAr eseb•r mˆS˜ÿk•˜ ek•ew ineyù igid•eyùAenr k•AeC egl.
”•S•óˆAeyùlIyùed•r t¡Ab•uet iP•er igeyù tAed•r b•leln/ eyKAn eTek• elAek•r• y£•$n nd•I pAr h•yù igid•eyùAn
"oW? imid•yùned•r prAijt k•ret öBu˜ Œ•mAed•r esKAen” iCeln.
sAh•AyY k•reb•n.® 16igid•eyùAn 300 j“n elAk•ek• itniw
d•el B˜Ag k•er id•eln. öetYk•ek• Žk•iw k•er iz[˜A 8 ”•Pó•iyùemr elAek•r• igid•eyùAenr Ÿpr ereg egl.
igid•eyùAnek• ed•Ket epeyù tAr• ij“|•AsA k•rl/
ŒAr KAil G•w id•eln. G•ewr meD•Y iCl Žk•w• k•er "ŒAmAed•r seÒ˜ ek•n &u“im Žmn b•Yb•h•Ar k•relÀ
‰ˆl•–˜ÿ mzAl. 17tArpr igid•eyùAn b•leln/ "etAmr• imid•yùned•r seÒ˜ yuß“• k•ret yAb•Ar smyù ek•n &u“im
ŒAmAek• l(•Y k•reb•. ŒAim y• k•ir etAmr• tA” ŒAmAed•r fAek•AinÀ®
2
k•reb•. etAmr• ŒAmAr epCen epCen ˆ ˆzߨ-izib•err igid•eyùAn b•leln/ "ed•eKA etAmr• yA k•erC ŒAim
sImAnAr k•AeC c•el ŒAseb•. oKAen igeyù ŒAim y• t• k•ret pAirin. ŒAmAr Œb•Ieyùxerr egAþI yt
k•rb• etAmr•o iWk• tA” k•reb•. 18zߨ izib•rÙelA P•sl &u“eleC/ etAmr• ”•Pó•iyùmr• tAr ec•eyù Œenk•
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 8:3-26 244

eb•iz P•sl &u“elC. P•sl etAlAr smyù e(•et etAmr• ed•eKA esb•h• ŒAr slamuå. etAmr• ŒAmAyù ineyù WA·•-
yt @•A(•A eP•el ereK yAo/ ŒAmAr elAek•r• tAr tAmAz• k•er b•eliCel/ 'ek•n ŒAmr• etAmAr !s‘ed•r
ec•eyù k•m ku•¼Ayù. iWk• ik• n•À 3Žk•”B˜Aeb• etAmAed•r eKet ed•b•À etAmr• etA esb•h• ŒAr slamåu ek• D•ret
P•sl ŽKn d•Ar¨, B˜Ael• h•eyùeC. ö½Vr” etAmAed•r pArin.®¾ 16Ž” b•el/ igid•eyùAn sueO•Aí zh•err
h•Aet imid•yùn entA oerb• ŒAr esb•ek• prAij“t öb•I,ed•r ineln. tArpr mr¨BU˜imr k<•AwAeJ“Ap id•eyù
k•ret id•eyùeCn. etAmAed•r k•m$ sAP•elYr seÒ˜ ŒAmAr itin tAed•r Ÿic•í iz(•• id•eln. 17igid•eyùAn pnUeyùl
sAP•elYr ik• ek•AenA &u“ln• c•elÀ® igid•eyùAenr Ÿ%r zh•err imnAr eB˜eÒ˜ eP•leln. tArpr itin es”
Zen ”•Pó•iyùemr elAk•ed•r rAg“ pe¼ egl. zh•err nAgirk•ed•r h•tY• k•reln.
18
esb•h• o slamåu ek• igid•eyùAn b•leln/ "tAeb•Ar
igid•eyAù n imid•yeù nr é” rAj“Aek• D•reln pbR•et k•eyùk•j“nek• etAmr• h•tYA k•eriCel. tAed•r
4
igid•eyùAn 300 j“n elAk• ineyù y£•n $ nd•Ir opAer ek•mn ed•KetÀ®
egeln. or• Kub•” ûL•A•–˜ÿ˜ ŒAr (u•D•At$ iCl. 5igid•eyùAn tAr• b•ll/ "etAmAr mt” ed•Ket. öetYek•r
sueO•Aí zh•err ŒiD•b•AsIed•r b•leln/ "ŒAmAr !s‘ed•r ec•h•ArA” iCl rAj“pur¨exr metA.®
19
etAmr• ik•C¢ eKet d•Ao. or• Kub• piršA•–˜ÿ. ŒAmr• igid•eyùAn b•leln/ "or• ŒAmAr B˜A” iCl/ ŒAmAr
ŽKno imid•yn ù ed•r rAj“• esb•h• ŒAr slamåu ek• D•ret seh•Ad•r B˜A”? tAed•r etAmr• emer n• eP•lel ŒAim
pAirin.® ŒAj“ etAmAed•r h•tY• k•ret c•A”tAm n•.®
6 20
sueO•Aetr entAr• b•ll/ "ek•n ŒAmr• etAmAr igid•eyùAn tAr ej“Yþ pu^ eyTerr id•ek• iP•er
!s‘ed•r KAoyùAb•À etAmr• etA ŽKno esb•h• ŒAr b•leln/ "Ž” rAj“Aed•r h•tY• k•erA.® ik••–˜Þ˜ eyTr
slamå u ek• D•ret pAerAin.® Žk•iw eCAw eCel iCl b•el B˜yù epeyù egl. es
7
tKn igid•eyùAn b•leln/ "etAmrA ŒAmAed•r KAb•Ar trb•Air &u“ll n•.
id•o n•. esb•h• ŒAr slamåu ek• D•rb•Ar j“‘ öBu˜ S•VˆyùM 21
tArpr esb•h• o slamå u igid•eyùAnek• b•ll/ "&u“im
ŒAmAed•r sAh•AyY k•reb•n. tArpr ŒAmrA iP•er Žes inej“” ŒAmAed•r h•tY• k•erA. Ž” k•Aej“r pe(• etAmAr
mr¨BU˜imr k<•Aw•eJ“Ap id•eyù etAmAed•r CAl CA¼Ab•.® yeTX zi)˜ ŒAeC.® igid•eyùAn tAed•r emer eP•leln.
8
sueO•Aí zh•r eTek• eb•ireyù igid•eyùAn c•el egl itin oed•r Ÿewr G•A¼ eTek• c•¡Aed•r ŒAk•Aerr
pnUeyùl zh•er. sueO•Atb•AsIed•r k•AeC es eymn KA† sAj“sÆï“AÙil ineyù ineln.
ec•eyùiCl etmin pnUeyùlb•AsIed•r k•AeCo KA† c•A”l.
tArAo sueO•Aetr elAek•ed•r metA Žk•” k•T• b•ll. igid•eyAù n ŽeP•Ad• qtir k•reln
9
pnUeyùelr elAk•ed•r igid•eyùAn b•leln/ "yueß“ ij“et 22
”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• igid•eyùAnek• b•ll/ "imid•yn
ù ed•r
ŒAmAek• iP•er ŒAset d•Ao. tArpr etAmAed•r Ž” h•At eTek• &u“im ŒAmAed•r r(•A k•erC. ŽKn ŒAmAed•r
imnAr ŒAim eB˜eÒ˜ g<ui¼eyù ed•b•.® zAsn k•erA. ŒAmr• etAmAek• c•A”/ etAmAr eCel/
10
esb•h• ŒAr slamåu A ŒAr tAed•r !s‘ed•r izib•r etAmAr nAitÑ sb•A”ek• c•A”. etAmrA sb•A” ŒAmAed•r
iCl k•ekR•Ar zh•er. tAed•r !s‘r• sMKYAyù iCl 15/000 rAj“• h•o.®
j“n. pUb•Red•ezr !s‘ed•r meD•Y Žr•” ZD•u eb<•ec• iCl. 23
ik••–˜Þ igid•eyùAn b•leln/ "S•VˆyùM öBu˜” etAmAed•r
1/20/000 qs‘ ”itmeD•Y” h•t h•eyùiCl. 11igid•eyùAn rAj“•. ŒAim b•A ŒAmAr pu^ etAmAed•r zAsn k•rb•
sd•lb•el t¡Ab•ub•AsIed•r rAˆS˜ÿ• D•reln. rAˆS˜ÿAw• enAb•h• n•.®
24
ŒAr ygaib•h• zh•err pUb•Rid•ek•. k•ek•RAr zh•er Žes ”•S•óˆAeyùlIyùr• yAed•r prAij“t k•eriCl/ tAed•r
igid•eyùAn zߨed•r ŒAß*m, k•reln. zߨr• Ž” meD•Y ik•C¢ elAk• iCl ”½åAeyùl b•MzIyù. Žr• esAnAr
D•re,r ŒAß*me,r k•T• B˜Ab•et” pAerin. él prt. igid•eyùAn ”•S•óˆAeyùlIyùed•r b•leln/ "ŒAmAr
12
imid•yùned•r é” rAj“• esb•h• ŒAr slamå u pAileyù j“‘ etAmr• Žk•w• k•Aj“ k•erA. yueß“r smyù etAmr•
egl. ik••–˜Þ igid•eyùAn iWk• tAed•r D•er eP•leln. et• Œenk• ij“ins” epeyùiCel. tAr eTek• etAmr•
t¡Ar !s‘r• zߨ !s‘ed•r prAij“t k•rl. öetYek•” ŒAmAek• Žk•iw k•er k•Aenr él id•eyù d•Ao.®
13 25
tArpr eyAyùAezr pu^ igid•eyùAn iP•er Želn. ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• b•ll/ "&u“im y• c•A”C ŒAmr• tA
itin Žb•M t¡Ar elAek•rA eh•resr igirpT id•eyù iP•er Kuiz h•eyù” ed•b•.® Ž” b•el tAr• mAiwr opr Žk•w•
ŽesiCl. 14su eO•Aí zh•r eTek• Žk•iw yub •k•ek• k•Ap¼ epet id•l. öetYek• es” k•Ape¼r opr
igid•eyù A n D•er ŽeniCeln. yu b •k•iwek• es ik•C¢ Žk•iw k•er él eP•el id•l. 26es”sb• él j“e¼A k•rA
ij“|•AsAb•Ad• k•ret yub•k•iw sueO•Aí zh•err d•lpit h•el tAed•r oj“n h•l öAyù 43 pAŸØ. ŽCA¼Ao
ŒAr öb•I, elAek•ed•r imileyù emAw 77 j“enr nAm igid•eyùAnek• ”•S•óˆAeyùlIyùr• Œ‘A‘ Ÿph•Ar id•eyùiCl.
ileK id•l. c•A¡ ed•r metA/ Œš¨ib•ª•r u metA ed•Ket j“e¼Ayù• gyùnAo
15
Œt>pr igid•eyùAn sueO•Aí zh•er iP•er Želn. tAr• tAek• id•eyùiCl. ŒAr id•eyùiCl eb•ÙnI re[˜r
esKAnk•Ar ŒiD•b•AsIed•r k•AeC Žes b•leln/ "Ž” epAzAk•. imid•yùnr• Ž”sb• ij“ins b•Yb•h•Ar k•rt.
245 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 8:27-9:17
5
imid•yùn rAj“Aed•r Ÿewr ezk•lo tAr• tAek• Œb•Iemlk• Œ•Pó•Ayù tAr iptAr b•A¼Iet igeyù
id•eyùiCl. B˜A”ed•r h•tY• k•reln. igid•eyùAenr 70 j“n pu^ek•
27
igid•eyùAn es” esAn• id•eyù Žk•w• ŽeP•Ad• qtrI itin Žk•seÒ˜ h•tYA k•reln. ik••–˜Þ iyr¨bb•Aelr eCAw
k•reln. t¡Ar inej“r zh•r Œ•Pó•Aet es” ŽeP•Ad•ek• eCeliw luik•eyù iCl. es pAileyù egl. tAr nAm
itin S˜îApn k•reln. smˆS˜ÿ ”•S•ˆó AeyùlIyùr• ŽeP•Ad•iwek• eyATm.
pUj“A k•eriCl. Ž”B˜Aeb• tArA ö½Verr öit ib•½VˆS˜ÿ 6
tArpr iziKemr entAr• ŒAr ime˜ñAr elAek•r•
TAk•l n•/ k•ArŠ tAr• ŽeP•Aed•r pUj“A k•eriCl. Žw• sb• Žk•^ h•eyù iziKem Žk•iw ib•rAw gAeCr nIec•
igid•eyùAn Žb•M tAr pirb•Aerr k•AeC Žk•w• P<•Aed•r Œb•Iemlk•ek• rAj“• ih•sAeb• emen inl.
mt h•l Žb•M tAed•r id•eyù pAp k•Aj“ k•rAel•.
eyATemr k•Aih•nI
7
igid•eyAù enr m&] “u Y eyATm Znet epl ey/ iziKemr entAr•
28
imid•yùned•r b•AD•Y h•eyù” ”•S•óˆAeyùlIyùed•r öBu˜ ׈ Œb•Iemlk•ek• rAj“• k•ereC. tArpr es girxIm
emen inet h•l. or• ŒAr ek•An ŒzAi•–˜ÿ k•rl n•. pbR•etr mATAyù ŸeW igeyù icˆík•Ar k•er Ž” g˜¯iw
40 b•Cr D•er ed•ez zAi•–˜ÿ˜ iCl. ytid•n igid•eyùAn b•let lAglÉ
eb<•ec•iCl ttid•n py$•–˜ÿ zAi•–˜ÿ iCl.
29
eyAyùAezr pu^ iyr¨bb•Al ŒTRAí igid•eyùAn ed•ez ezAenA/ iziKemr yt entAr• ezAen•.
30
egeln. t¡Ar iCl 70 iw s•–˜ÿAn/ Œenk•Ùil ib•eyù ezAnAr per” etAmAed•r k•T• ö½Vr Zneb•n.
k•eriCeln b•el” t¡Ar ŽtÙelA•s•–˜ÿAn. 31iziKem 8
Žk•d•A b•enr smˆS˜ÿ gACpAl• B˜Ab•l j“lpA”
igid•eyùAenr Žk•j“n Ÿpp ͈I TAk•t. tAr geB˜$ gAC eh•Ak• n• tAed•r rAj“•. es” metA tAr•
igid•eyùAenr Žk•iw pu^ h•l. igid•eyùAn tAr nAm rAKeln j“lpA” gACek• b•ll/ "&u“im ŒAmAed•r opr
Œb•Iemlk•. rAj“ ׈ k•r.®
32
eyAyùAezr pu^ igid•eyùAn b•ß
] “ b•yeù s mAr• egeln. 9
j“lpA” gAC b•ll/ "ed•eKA/ mAnux/ ed•b•t•
eyAyùAezr smAiD•S˜îel” t¡Aek• k•b•r ed•oyùA h•l. es” sb•A” ŒAmAr etelr j“‘ ŒAmAek• özMs•
smAiD•iw Œ•Pó•• zh•er Œb•iS˜ît eyKAen Œb•Ieyùxr k•er. etAmr• ik• c•Ao ŒAim etelr öˆS˜Þit
33
pirb•Ar b•As k•er. igid•eyù A enr m] & u “ Yr pr b•Þ“• k•er i•d•” Žb•M Œ‘ gAeCed•r zAsn k•irÀ¾¾
10
”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒAb•Ar ö½Vrek• Bu˜el egl. tAr• b•Aelr gAeCr• tKn f¦mur gACek• b•ll/ ''h•o
B˜)˜ h•eyù egl. tAr• b•Ala b•rIíek• tAed•r ed•b•t• n• &u“im ŒAmAed•r rAj“•.¾¾
emen inl. 34tAr• tAed•r öBu˜ ö½Vrek• Bu˜el egl. 11
f¦mur gACiw b•ll/ ''ŒAim ik• f¦mur o
ŒTc• itin” tAed•r c•Airid•ek•r zߨed•r h•At eTek• imX P•l P•lAn b•Þ“ k•er ZD•u” Œ‘ gAeCed•r
r(•A k•eriCeln. 35iyr¨bb•Al :igide•yùAnò pirb•Aerr opr zAsn k•rb•À¾¾
12
Œnugt h•eyù tAr• ŒAr r”l n•. es tAed•r yeTX tArpr tAr• @•A(••ltAr k•AeC igeyù
Ÿpk•Ar k•relo tAr• tAek• men rAKl n•. b•ll/ "@•A(•Alt•/ ŒAmAed•r rAj“• h•o.¾¾
13
@•A(•Alt• b•ll/ "sk•el” ŒAmAr resr
Œb•Iemlk• rAj“• h•eln Ùe, Kuiz. es mAnux” eh•Ak• ŒTb•A ö½Vr. etAmr•
ik• c•Ao ŒAim resr ej“AgAn b•Þ “• k•er Œ‘
9 Œb•Iemlk• h•eln iyr¨bb•Aelr pu^. iziKm zh•er
t¡ A r k•Ak•• j“YAWAr• b•As k•retn. esKAen gAeCed•r zAsn k•irÀ®
14
Œb•Iemlk• c•el egeln. t¡Aed•r Žb•M mAmAr b•Ai¼r Œb•ezex tAr• k<•Aw• eJ“ApJ“Ae¼ igeyù
2
sk•elr k•AeC itin b•leln/ "Ž k•TAw• etAmr• b•ll/ "ŒAmr• etAmAek• rAj“• k•rb•.¾¾
15
iziKm zh•er entAed•r ij“|•As• k•rÉ 'iyr¨bb•Aelr tKn k<•AwAgAC tAed•r b•ll/ "sitY” yid
70 j“n pue^r zAsn B˜Al/ n• Žk•j“n elAek•r zAsn etAmr• ŒAmAek• etAmAed•r rAj“• k•r/ teb•
B˜AlÀ men ereKA ŒAim etAmAed•r ŒA ™Iyù.®¾ c•el Žes• ŒAmAr CAyùAyù/ ŒAšyù nAo ŽKAen.
3
Œb•Iemlek•r k•Ak•A iziKemr entAed•r Ž” ö½Í etAmrA yid• tA n• k•erA k<•AwAeJ“Ap eTek•
ij“|•As• k•reln. entAr• Œb•Iemlk•ek• ŒnusrŠ k•r• d•AŸd•AŸ k•er ŒAÙn eb•erAeb•. ŽwA ilb•AenAenr
iS˜îr k•rl. entAr• b•ll/ "yt” eh•Ak•/ Œb•Iemlk• Žrs gACÙilek•o pui¼eyù ed•eb•.¾¾
4
ŒAmAed•r B˜A”.® tAr• tAek• 70 KAn• räepAr KØ
d•An k•rl. tArA b•Ala-b•rIetr miª•r eTek• Ž”sb• 16
"ŽKn sitY” yid etAmr• men öAe,
räepA ŽeniCl. es” räep• id•eyù Œb•Iemlk• ik•C¢ Œb•Iemlk•ek• rAj“A• k•erA/ tAh•el tAek• ineyù sueK
elAk• B˜A¼• k•reln. Ž” elAk•ÙelA iCl Œpd•ATR/ TAek•A. ŒAr yid• etAmr• iyr¨bb•Al o tAr pirb•Aerr
eb•perAyùA D•re,r. Œb•Iemlk• eyKAen” eyetn tArAo öit suib•c•Ar k•erC b•el men k•erA es etA B˜Al”.
17
tAr seÒ˜ seÒ˜ eyt. ik••–˜Þ Žk•b•Ar eB˜eb• ed•eKA/ ŒAmAr iptA etAmAed•r
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 9:18-44 246

j“‘ ik• k•eriCeln. itin etAmAed•r j“‘ yuß “ Œb•Iemlk•ek• prAij“t k•rb•. ŒAim oek• b•lb•/ 'qs‘
k•eriCeln. imid•yn ù ed•r h•At eTek• etAmAed•r b<•Ac•AenAr sAj“Ao ŽesA/ yuß“ k•erA.¾®
j“‘ itin inej“r jIb•n ib•på k•eriCeln. 18ik••–˜Þ 30
iziKemr zAsnk•t$• h•l sb•Ul. Žb•ed•r pu^
ŒAj“ etAmr• ŒAmAr iptAr pirb•Aerr ib•r¨eß“ mAT• gAelr k•T• sb•Ul sb• Znl. Zen es Kub• ereg
&u“el d¡•Ai¼eyùC. etAmr• t¡Ar 70 j“n pu^ek• Žk•seÒ˜ egelA. 31es Œr¨m• zh•er Œb•Iemlek•r k•AeC
h•tY• k•erC. etAmrA Œb•Iemlk•ek• etAmAed•r rAj“• b•At$Ab•Ah•k• pAWAl. b•At$Aiw iCl Žrk•mÉ
k•erC. etAmr• tAek• rAj“• k•erC k•Ar, es etAmAed•r
ŒA ™Iyù. ik••–˜Þ es ŒAmAr iptAr ß*Itd•AsIr pu^/ Žb•ed•r pu^ gAl tAr B˜A”ed•r ineyù iziKm
ŽCA¼• ŒAr ik•C¢ nyù. 19tA” b•liC iyr¨bb•Al o t¡Ar zh•er c•el ŽeseC. tAr• ŒApnAr seÒ˜ Žk•wA
pirb•Aerr öit sitY” yid• etAmr• yTATR b•Yb•h•Ar J“g¼A b•AD•Aet c•Ayù. gAl sAr• zh•rek• ŒApnAr
k•er TAek•A/ tAh•el Œb•Iemlk•ek• rAj“• ih•eseb• epeyù ib•r¨eß“• eKipeyù &u“eleC. 32tA” ŒAj“ rAe^”
etAmr• suKI h•o. eso etAmAed•r ineyù suKI eh•Ak•. ŒApin Œb••” ŒApnAr elAek•ed•r ineyù zh•err
20
ik••–˜Þ yid• etAmr• tAr seÒ˜ yTATR b•Yb•h•Ar n• k•er b•A”er mAeWr meD•Y luik•eyù TAk•eb•n. 33tArpr
TAek•A tAh•el eh• iziKemr entAr•/ ime˜ñAr elAek•r• sk•Ael erAd• ŸWel” zh•r ŒAß*m, k•reb•n.
etAmAed•r Db•Ms k•reb•. es” seÒ˜ Œb•Iemlk• inej“o gAl tAr d•lb•l ineyù ŒApnAr seÒ˜ l¼A”
Db•Ms h•eb•.® k•ret Žel y• k•rb•Ar k•reb•n.
21
Ž” b•el eyATm eb•r nger pAileyù egl. esKAen
34
es TAk•et lAgl/ k•Ar, es tAr B˜A” Œb•Iemlk•ek• Žk•T• ezAnAr pr Œb•Iemlk• t¡Ar !s‘d•lsh•
B˜yù k•rt. rAe^ ŸeW zh•err id•ek• ron• h•eln. !s‘r• c•Arew
d•el B˜Ag h•eyù egl. tAr• iziKm zh•err k•ACAk•iC
iziKemr seÒ˜ Œb•Iemlek•r yß u “ Žk•iw j“AyùgAyù luik•eyù TAk•l. 35Žb•ed•r pu^ gAl
22
Œb•Iemlk• itn b•Cr ”•S•óˆAeyùlIyùed•r zAsn eb•ireyù igeyù iziKm zh•err P•wek•r mueK d¡•Ai¼eyù
k•eriCeln. 23-24Œb•Iemlk• iyr¨bb•Aelr 70 j“n pu^ek• r”l. gAl yKn esKAen d¡•Ai¼eyù tKn Œb•Iemlk• o
h•tY• k•eriCeln. tArA sk•el” iCl Œb•Iemlek•r t¡Ar !s‘d•l luek•AenAr j“AyùgA eTek• eb•ireyù Žl.
36
inej“r B˜A”. iziKemr entAr• tAr Ž” Œ‘Ayù k•Aj“ gAl oed•r ed•Kl.•es sb•Ulek• b•ll/ "tAik•eyù
smTRn k•eriCl. es”j“‘ ö½Vr Œb•Iemlk• o iziKemr ed•K/ elAek•r• pbR•t eTek• enem ŒAseC.®
entAed•r meD•Y ib•b•Ad• b•AiD•eyù id•eln. iziKemr entAr• ik••–˜Þ sb•Ul b•ll/ "&u“im ZD•u pbR•etr CAyùA” ed•KC.
ik•B˜Aeb• Œb•Iemlk•ek• j“Km k•r• yAyù tAr mtlb• CAyùAÙelAek• iWk• mAnuexr mt ed•Ket.®
k•riCl. 25tAr• ŒAr Œb•Iemlk•ek• c•A”iCl n•. 37
ik••–˜Þ gAl ŒAb•Ar b•ll/ "tAik•eyù ed•K/ ik•C¢
pAh•Ae¼r mATAyù tAr• elAek•ed•r d¡•A¼ k•ireyù id•l. elAk• oKAn eTek• nAeB˜l ed•ez enem ŒAseC. ŒAim
yAr• Ï pT id•eyù eyt tAed•r opr c•¼Ao h•eyù Ïsb• yAék•r b•e] (•r oper• k•Ar eyn mAT• ed•KlAm.® 38sb•Ul
elAk• sb•ik•C¢ ek•e¼ int. Œb•Iemlk• b•YApAriw b•Ju “et gAlek• b•ll/ "&u“im ek•n ŒAegr mt h•Amab•¼A” k•rC
pAreln. n•À &u“im b•eliCel/ 'Œb•Iemlk• ek•À ek•n ŒAmr•
26
Žb•ed•r pu^ g•l tAr B˜A”ed•r seÒ˜ ineyù iziKm tAek• mAnb•À¾ &u “ im Ž” mAnu x Ùilek• Ÿph•As
zh•er ŸeW egelA. esKAnk•Ar entAr• iWk• k•relA/ k•eriCel. ŽKn yAo/ oed•r seÒ˜ l¼A” k•erA.®
39
tAr• gAlek•” ib•½VAs k•reb• Žb•M emen eneb•. gAl iziKemr entAed•r• ineyù Œb•Iemlek•r seÒ˜
27
Žk•id•n iziKemr elAek•r• e(•t eTek• @•A(•A yuß “ k•ret egl. 40Œb•Iemlk• t¡Ar elAk•j“n ineyù
&u“let egl. @•A(•A inMe¼ tAr• @•A(•Ars !tir k•rl. gAl o tAr esnAb•Aih•nIek• tA¼• k•reln. gAelr
tArpr tAr• tAed•r ed•b•tAr miª•er Žk•w• ŒnuþAenr elAek•r• iziKm zh•err P•wek•r id•ek• pAileyù egl.
ŒAeyùAj“n k•rl. esKAen tAr• @•A(•Ars pAn k•er pAileyù yAb•Ar smyù tAed•r meD•Y Œenek• inh•t h•l.
41
Œb•Iemlk•ek• Kub• gAlmª• k•ret lAgl. tArpr Œb•Iemlk• Œr¨m• zh•er iP•er Želn.
28
Žb•ed•r pu^ gAl b•ll/ "ŒAmr• sb•A” iziKemr gAl o tAr B˜A”ed•r sb•l U iziKm zh•r eTek• tAi¼eyù
elAk•. ŒAmr• ek•n Œb•Iemlk•ek• mAnb•À inej“ek• id•eln.
42
es ik• men k•erÀ Œb•Iemlk• iyr¨bb•Aelr pu^ed•r prid•n iziKemr elAek•r• mAeW k•Aj“ k•ret
meD•Y Žk•j“nÀ ŒAr es sb•Ulek• k•ereC tAr mˆ–˜¤I/ egl. Œb•Iemlk• tA ed•Keln. 43itin t¡Ar elAek•ed•r
iWk• ik•n•À ŒAmr• Œb•Iemlk•ek• mAniC n•/ mAnb• itniw d•el B˜Ag k•reln. iziKemr ŒiD•b•AsIed•r itin
n•. ŒAmr• ŒAmAed•r inej“ed•r elAk•ek•” mAneb•A. h•WAí ŒAß*m, k•ret ec•eyùiCeln. es”j“‘ itin
ŒAmr• iziKemr iptA h•emAerr elAek•ed•r mAnb•. t¡Ar elAk•j“nek• mAeW luik•eyù rAKeln. yKn itin
k•ArŠ tAr• ŒAmAed•r inej“r elAk•. 29etAmr• yid• ed•Keln elAek•r• zh•r eTek• eb•ireyù p¼eC/ itin
ŒAmAek• esnApit b•el S•VˆIk•Ar k•erA tAh•el ŒAim tAed•r opr J“<Aipeyù p¼eln. 44Œb•Iemlk• sd•lb•el
247 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 9:45-10:14
ed•Qe¼ igeyù iziKemr P•wek•r k•AeC Žk•w• j“AyùgAyù ib•c•Ark• etAlyù
d¡•A¼•eln. Œ‘ é-d•elr elAek•r• mAeWr id•ek• C¢ew
igeyù elAk•ed•r emer eP•ll. 45sArAid•n D•er Œb•Iemlk
iziKemr seÒ˜ l¼A” k•reln. Œb•Iemlk• iziKm d•Kl
10 Œb•Iemlek•r m] & u “ Yr pr ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù e d•r
b<•Ac•AenAr j“‘ ö½Vr ŒAr Žk•j“n ib•c•Ark•ek•
pAWAeln. tAr nAm etAlyù. tAr iptAr nAm pUyù•.
k•reln ŒAr esKAnk•Ar elAk•ed•r h•tYA k•reln. pUyAù r iptAr nAm ed•Ad•y.ù etAlyù ”xAKr pirb•AregAþI
tArpr itin zh•riwek• tCnC k•er tAr opr lb•, eTek• ŽesiCl. TAk•t zAmIr zh•er. zh•rw•
iCiweyù id•eln. ”•Pó•iyùemr pAh•Ae¼r ed•ez Œb•iS˜ît. 2 etAlyù 23 b•Cr
46
iziKemr éegR ik•C¢ elAk• b•As k•rt. yKn D•er ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r ib•c•Ark• iCl. m]&u“Yr pr tAek•
tAr• iziKemr G•wnA Znl tKn tArA Žla-b•rIí zAmIr zh•er k•b•r ed•oyù• h•ˆeyùiCl.
ed•b•tAr miª•err meD•Y Žk•iw imnAer imilt h•l.
47
Œb•Iemlk• iziKm éegRr entAed•r j“e¼A h•b•Ar ib•c•Ark• yAyIù r
Kb•r j“Anet pAreln. 48tA” itin t¡Ar elAek•ed•r 3
etAleyùr m]&u“Yr pr ö½Vr yAyùIrek• ib•c•Ark• k•er
ineyù slaemAn pbR•et ŸeW Želn. Žk•w• ku•¼ul id•eyù pAWAeln. yAyùIr igilyùed• TAk•etA. 22 b•Cr yAyùIr
Œb•Iemlk• gAC eTek• k•eyùk•iw fAl ek•ew ineln. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•c•Ark• iCl. 4 t¡Ar 30 j“n pu^ iCl.
fAlÙelA k<•AeD• ineyù seÒ˜r elAek•ed•r Œb•Iemlk• tAr• 30iw gAD••yù c•e¼ eb•¼At. tArA igilyùed•r 30iw
b•leln/ "ŒAim y• k•rlAm etAmr• t• c•wapwa k•er zh•err ed•KAezAn• k•rt. Žmnik• ŒAj“o sb•A” Ž”
eP•l.® 49Ž” k•T• Zen t¡Ar ed•KAed•iK tArAo zh•rÙelAek• yAyùIerr zh•r b•el” j“Aen. 5 yAyùIr mArA
fAlÙelA ek•ew eP•ll. tArpr Žla-b•rIí miª•err egel tAek• k•AemAn zh•er k•b•r ed•oyù• h•l.
sb•ec•eyù inrApd• G•err gAeyù esÙelA tAr• j“e¼A
k•rl. ŒAÙn lAigeyù id•l fAlÙelAyù. esKAen yAr• Œeµ•åAnIyrù • ”•S•ˆó Aeyeù lr ib•r¨eß “ yß
u “ k•rl
iCl tAed•r pui¼eyù mArl. Ž”B˜Aeb• iziKm éegRr 6
öBu˜r #iXet y• mª• es” pApk•em$ ŒAb•Ar
k•AeC b•sb•Ask•ArI öˆAyù 1/000 nrnArI mAr• egl. ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• rt h•l. tAr• b•Al ŒAr ŒXAerAetr
mUi%$r pUj“A k•ret lAgl. es”seÒ˜ tAr• ŒrAm/
Œb•Iemlk• mArA egeln sIed•An/ emAyùAb•/ Œeµ•åAn Žb•M pelXIyù ed•b•tAed•r
50
tArpr sd•lb•el Œb•Iemlk• etb•s zh•er pUj“A k•rt. ”•S•óˆAeyùl tAed•r ök]•t öBu˜ek• tYAg
egeln. tAr• zh•riw d•Kl k•rl. 51zh•err meD•Y k•rl ŒAr t¡Ar esb•• b•Þ“ k•rl.
Žk•w• eb•z mj“b•ut imnAr iCl. zh•err elAek•rA 7
tA” öBu˜ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r opr ß*uß ““ h•eln. itin
ŒAr entAr• pAileyù igeyù esKAen ŒAšyù inl. pelXIyù o Œeµ•åAned•r ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r prAij“t
imnAerr d•rj“Ayù tAlAc•Aib• id•eyù tAr• CAed• ŸeW egl. k•rb•Ar j“‘ Œnumit id•eln. 8 Ï b•Cer” y£R•n nd•Ir
52
Œb•Iemlk• égR ŒAß*m, k•reln Žb•M égRw• ŒAÙn pUb•Rid•ek• igilyùd• ŒÇ•ˆel eysb• ”•S•óˆAeyùlIyù TAk•t
id•eyù ‰ˆAileyù ed•b•Ar j“‘ éegRr d•rj“Ar k•AeC egeln. tAed•r or• h•Aireyù id•l. Ž” ŒÇ•ˆ e l” iCl
53
ik••–˜Þ itin yKn d•rj“Ar egA¼Ayù d¡•Ai¼eyù/ es” smyù ”emArIyùed•r b•As. Ž”sb• ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• 18 b•Cr
éegRr CAd• eTek• Žk•j“n nArI t¡Ar mAT• l(•Y k•er é>K-k•X eB˜Ag k•eriCl. 9Œeµ•åAnr• tArpr y£•$n
Žk•w• epxA” k•rb•Ar pATerr c•¡A” eP•el id•l. epireyù iyh•Ýd•A/ ib•‘AmIn ŒAr ”•Pó•iyùemr ib•r¨eß“• yuß “
Œb•Iemlek•r mATAr Kuil es” pATerr G•Aeyù Ù¡i¼eyù k•ret egl. Œeµ•åAned•r ŸípI¼enr k•Are,
egl. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r öBu˜t é>K - k•X eB˜Ag k•ret
54
es” mUæet$ Œb•Iemlk• t¡Ar Bˆ]•tYek• b•leln/ h•eyùiCl.
"trb•Airw• eb•r k•er ŒAmAek• emer eP•l. etAmAek•” 10
ŽKn ”•S•ˆóAeyùlIyùr• sAh•AeyYr j“‘ öBu˜ek• fAk•et
Ž k•Aj“w• k•ret h•eb•. elAek• eyn n• b•el/ 'Žk•w• lAgl. tAr• b•ll/ "eh• ö½Vr/ ŒAmr• ŒApnAr ib•r¨eß“
S˜¤IelAk• ŒAmAek• emer eP•eleC.®¾ tA” h•l. Bˆ]•tYiw pAp k•eriC. ŒAmr• ŒAmAed•r öBu˜ek• tYAg k•er
t¡Aek• trb•Airr ek•Aep emer eP•ll. Œb•Iemlk• mAr• b•Aelr mUi%$ pUj“A k•eriC.®
egeln. 55Œb•Iemlk• mAr• egeC• ed•eK ”•S•óˆAeyùelr 11
öBu˜ tAed•r b•leln/ "yKn imzrIyù/ ”emArIyù/
elAek•r• sk•el ed•ez iP•er egl. Œeµ•åAnIyù Žb•M pelXIyù elAek•r• etAmAed•r emer
56
Œb•Iemlk•ek• t¡Ar Œsí k•emRr j“‘ ö½Vr eP•liCl/ etAmrA ŒAmAr k•AeC Žes ek<•ed•iCel. ŒAr
ŽB˜Aeb•” zAiˆS˜ÿ˜ id•eln. tAr 70 j“n B˜A”ek• h•tY• ŒAim etAmAed•r tAed•r h•At eTek• r(•• k•eriClAm•.
12
k•er Œb•Iemlk• t¡Ar iptAr ib•r¨eß“• pAp k•eriCeln. tArpr sIed•AnIyù/ ŒmAelk•Iyù ŒAr mAeyùAnIyùr• yKn
57
ö½Vr iziKm zh•err elAek•ed•ro Œ‘Ayù k•emRr j“‘ etAmAed•r ŒAß*mŠ k•rl/ tKno etAmAed•r ŒAim
zAiˆS˜ÿ id•eyùiCeln. ŽB˜Aeb•” eyATemr k•T• P•el b<•Aic•eyùiC. 13ik••–˜Þ tArpr etAmr• ŒAmAek• eCe¼ Œ‘
igeyùiCl. :eyATm iyr¨bb•Aelr k•inþ pu^. ŒAr ed•b•tAed•r pUj“Ayù emetiCel. tA” Žb•Ar ŒAr
iyr¨bb•Al” iCl igid•eyùAn.ò etAmAed•r k•T• Znb• n•. 14yAo tAed•r k•AeC” igeyù
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 10:15-11:21 248
11
sAh•AyY c•Ao. etAmAed•r ib•ped• Ïsb• ed•b•tA” Žb•Ar ŒgtY• iyˆ¹ˆÿh• tAed•r seÒ˜ c•el egelA. tAr•
etAmAed•r r(•• k•r¨k•.® iyˆ¹ˆhÿ •ek• tAed•r ent• o esnApit k•er id•el imsap•
15
ik••–˜Þ ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• öBu˜ek• b•ll/ "ŒAmr• pAp zh•er öBu˜r sAmen iyˆ¹ˆhÿ • ŒAr Žk•b•Ar tAr k•T•Ùel•
k•eriC. ŒApin ŒAmAed•r öit y• ”•CA h•yù k•r¨n. Zineyù id•elA.
ik••–˜Þ öBu˜ d•y•ù k•r¨n/ ZD•m u A^ ŒAj“ek•r j“‘ ŒAmAed•r
r(•• k•r¨n.® 16Ž” b•el tAr• smˆS˜ÿ mUi%$ C¡¢e¼ eP•el Œeµ•åAenr rAj“Ar k•AeC iyˆ¹ˆÿ h•r b•At•$
id•l. ŒAb•Ar tAr• öBu˜ ö½Verr ŸpAsn• k•ret Zr¨ 12
Œeµ•åAned•r rAj“Ar k•AeC iyˆ¹ˆÿh• k•eyùk•j“n
k•rl. ŒgtY• öBu˜ tAed•r k•X ed•Keln o eb•d•nAeb•AD• b•At$Ab•Ah•k• pAWAl. b•At$Ab•Ah•ek•rA rAj“Ar k•AeC Ž”
k•reln. b•At$• ezAnAl/ "Œeµ•åAnb•AsI ŒAr ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r meD•Y
sms´Aw• ik•À ek•n etAmr• ŒAmAed•r ed•ez yuß“ k•ret
iyˆ¹ˆÿ h• ent• menAnIt h•l ŽeseCAÀ®
17
Œeµ•åAnr• yueß“•r j“‘ qtir h•l. tAed•r izib•r 13
rAj“A tAed•r b•ll/ "”•S•óˆAeyùelr seÒ˜ ŒAmAed•r
iCl igilyùed•. ”•S•óˆAeyùlb•AsIrAo sb• Žk•j“AyùgAyù l¼A” j“Air reyùeC k•Ar, or• imzr eTek• c•el
j“e¼A h•l. tAed•r izib•r h•l imsa p • zh•er. ŒAsAr smyù ŒAmAed•r smˆS˜ÿ j“imj“Ayùg• ek•e¼
18
igilyùed•r entAr• b•ll/ "Œeµ•åAned•r ib•r¨eß“• yueß“• ineyùeC. Œe,RAn nd•I eTek• yebb•Ak• nd•I Žb•M y£•$n
ey ŒAmAed•r enï ׈ ed•eb• es” h•eb• igilyùd•b•AsIed•r nd•I pyR•–˜ÿ ŒAmAed•r yt j“im ŒAeC/ sb• or• ineyù
öD•An ent•.® ineyùeC. ŽKn yAo ”•S•óˆAeyùlIyùed•r igeyù b•elA/

11 igilyùd• pirb•AregAþIr Žk•j“n h•e•C iyˆ¹ˆÿh•.


es Kub• zi)˜zAlI eyAß“•. ik••–˜Þ es gi,k•Ar
ŒAmAed•r j“AyùgAÙelA eyn ek•AenA J“Aeml• nA k•er
iP•ireyù ed•yù.®
pu^. tAr iptAr nAm iCl igilyùd•. 2 igilyùed•r inej“r 14
dU•etr• iyˆ¹ˆÿh•r k•AeC Ž” k•T• ezAnAl. tArpr
S˜¤Ir Œenk•ÙelA pu^. pu^r• b•¼ h•eyù iyˆ¹ˆhÿ •ek• ed•Ket iyˆ¹ˆhÿ • ŒAb•Ar tAed•r Œeµ•åAned•r rAj“Ar k•AeC pAWAl.
15
pArt n•. tAr• tAek• zh•r CA¼• k•rl. tAr• iyˆ¹ˆhÿ •ek• tAr• ey b•At$• ineyù egl t• Žrk•mÉ
b•ll/ "&u“im ŒAmAed•r !pïk• sµpi%r Žk• k•AnAk•i¼o
pAeb• n•/ k•Ar, &u“im ŒAmAed•r mAeyùr epewr B˜A” iyˆ¹ˆÿh• Ž” k•T• b•elnÉ ”•S•óˆAeyùl emAyùAb• b••
no. &u“im Œ‘ nArIr s•–˜ÿAn.® 3 B˜A”ed•r k•TAyù iyˆ¹ˆÿ h• Œeµ•åAned•r ek•An j“Ayù g • enyù in.
16
zh•r eCe¼ c•el egl. es ewAb• ed•ez b•As k•rt. ”•S•óˆAeyùlIyùr• yKn imzr eTek• c•el ŒAes
ewAeb• ik•C¢ zi)˜zAlI elAk• iyˆ¹ˆÿ h•ek• ŒnusrŠ k•ret tKn tAr• mr¨BU˜imet iCl. esKAn eTek• egl
lAgl. elAih•t sAger. tArpr k•Aed•ez.
4
ik•C¢id•n pr Œeµ•åAnrA ”•S•óˆAeyùlIyùed•r seÒ˜ yuß“• 17
”•S•óˆAeyùlIyùr• ”ed•Aemr rAj“Ar k•AeC dU•t
c•AlAet lAgl. 5igilyùed•r entAr• iyˆ¹ˆÿeh•r k•AeC pAWAl. dU•etr• sAh•AyY c•A”l. tAr• b•ll/
egl• tAek• iP•er ŒAsAr j“‘ Œnunyù k•ret. tAr• "”•S•óˆAeyùlIyùed•r etAmAed•r ed•ezr opr id•eyù
iyˆ¹ˆÿh•ek• ewAb• eCe¼ igilyùed• iP•er ŒAset b•ll. eyet d•Ao.® ik••–˜Þ ”ed•Aemr rAj“• ŒAmAed•r
6
entAr• iyˆ¹ˆÿh•ek• b•ll/ "&u“im ŒAmAed•r k•AeC eyet id•l n•. emAyùAeb•r rAj“Ar k•AeCo ŒAmr•
Žes ŒAmAed•r ent• h•o. etAmAr enïe ׈ ŒAmr• Žk•”rk•m b•At$• pAWAlAm. eso tAr ed•ezr
Œeµ•åAned•r seÒ˜ l¼A” k•reb•A.® opr id•eyù ŒAmAed•r eyet id•l n•. ŒgtY•
7
iyˆ¹ˆÿh• tAed•r b•ll/ "etAmrA” et• ŒAmAek• ”•S•óˆAeyùlIyùr• k•Aed•ez” eTek• egl.
18
iB˜ewCA¼• k•eriCel. etAmr• etA ŒAmAyù G•],• k•r. tArpr ”•S•óˆAeyùlIyùr• mr¨BU˜im id•eyù ŒAr
tAh•el ŽKn ek•n ŒAb•Ar ib•ped• pe¼eCA b•el ŒAmAr ”ed•Am o emAyùAb• ed•ezr pAz id•eyù eyet lAgl.
k•AeC ŽesCÀ® tAr• emAyùAeb•r pUb•Rid•ek• igeyù Œe,RAn nd•Ir
8
tAr• b•ll/ "Ž” k•Are,” ŒAmr• etAmAr k•AeC opAer t¡Ab•u gA¼l. emAyùAeb•r sImAn• tAr•
ŽesiC. d•yù• k•erA. ŒAmAed•r meD•Y &u“im ŽesA/ eperAl n•. emAyùAeb•r D•Aer” Œe,RAn nd•I.
Œeµ•åAned•r ib•r¨eß“• yu ß“• c••lAo. &u“im” igilyùed•r 19
tArpr ”emArIyù rAj“• sIeh•Aenr k•AeC
ŒiD•b•AsIed•r esnApit h•eb•.® ”•S•ó ˆ Aeyù l Iyù r • dU • t pAWAl. sIeh•An iCl
9
iyˆ¹ˆÿh• b•ll/ "eb•z/ yid• etAmr• c•Ao ey ŒAim ih•xaeb•Aenr rAj“•. dU•etr• sIeh•Anek• b•ll/
igilyùed• iP•er ŒAis Žb•M Œeµ•åAnIyùed•r seÒ˜ yuß“ "etAmAed•r ed•ezr meD•Y id•eyù ”•S•óˆAeyùlIyùed•r
k•ir B˜Ael• k•TA. öBu˜r sh•AyùtAyù yid• ŒAim ij“it eyet d•Ao. ŒAmr• ŒAmAed•r ed•ez eyet c•A”.®
20
tAh•el ŒAim” h•eb•• etAmAed•r n&u“n ent•.® ik•–˜Þ ”emArIyù e d•r rAj“• sIeh•An
10
igilyùed•r entAr• b•ll/ "ŒAmr• ey sb• k•T• ”S•ó ˆ Aeyù l Iyù e d•r F¦ k •et id•l n•. sIeh•An
b•eliC öBu˜ sb•” ZneCn. ŒAmr• öitš¨it id•i•C/ elAek•ed•r ineyù yh•es t¡Ab•u KAwAl. tArpr
&u“im y• k•ret b•leb• ŒAmr• tA” k•rb•.® tAr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r seÒ˜ yuß“• k•rl. 21ik••–˜Þ
249 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 11:22-12:4
öˆBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr ”•S•óˆAeyùlIyùed•r sh•Ayù 34
iyˆ¹ˆÿ h• imsapAyù iP•er ŽelA. b•Ai¼ ep<QCet”
iCeln/ tA” sIeh•An o tAr !s‘r• prAij“t tAek• ed•Kb•Ar j“‘ tAr emeyù eb•ireyù Žl. emeyùiw
h•l. tA” ”emArIyùed•r ed•z h•l ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tb•lA b•Aij“eyù nAc•iCl. es iCl tAr Žk•mA^ emeyù.
sµpi%. 22tAr• ”emArIyùed•r sb• j“imj“Ayùg• iyˆ¹ˆÿh•ˆ tAek• Kub• B˜Alb•Ast. iyˆ¹ˆÿeh•r ŒAr ek•An
epeyù egl. ed•ziw Œe,RAn nd•I eTek• ib•ˆS˜ÿ]t eCelemeyù iCl n•. 35iyˆ¹ˆÿh• yKn ed•Kl tAr emeyù”
h•l. tACA¼• mr¨BU˜im eTek• y£•$n nd•I pyR•–˜ÿ˜ b•Ai¼ eTek• sb•ec•eyù ŒAeg eb•ireyù ŽeseC tKn es
ed•zw• b•¼ h•eyù egeC. ezAek• inej“r k•Ap¼ iC¡e¼ eP•ll. es b•ll/ "h•Ayù/
23
öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr inej“ ”emArIyùed•r oer ŒAmAr emeyù? &u“” ŒAmAr Žik• sbR•nAz k•ril?
tAed•r ed•z eTek• tAi¼eyù id•eyùeCn. es” ed•z &u“” ŒAmAyù ik• é>K id•il j“Ains n•? ŒAim ey öˆBu˜r
itin ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r h•Aet &u“el id•eln. etAmr• k•AeC öitš¨it id•eyùiC/ es etA eP•let pArb• n•?®
ik• men k•erA ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r etAmr• ed•z eTek• 36
emeyùiw iyˆ¹ˆÿh•ek• b•ll/ "iptA/ öBu˜r k•AeC ey
tAi¼eyù id•et pAreb•À 24Œb••” etAmAed•r öitš¨it id•eyùC t• etAmAyù rAKet” h•eb•. y• b•elC
ed•b•tA k•emAz etAmAed•r j“e‘ ey ed•z id•eyùeCn tA” k•erA. sb•ec•eyù b•¼ k•T• öBu˜r k]•pAyù &u“im zߨ
esKAen etAmr• TAk•et pAerA. Žb•M ŒAmrAo Œeµ•åAned•r prAij“t k•erC.®
ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr ed•oyù• BU˜KeØ TAk•b•. 37
tArpr iyˆ¹ˆeÿ h•r emeyù tAr iptAek• b•ll/ "ik••–˜Þ
25
&u“im ik• ise¹¯Aerr pu^ b•AlAek•r ec•eyù Ÿík]•XÀ tAr ŒAeg ŒAmAr j“‘ Žk•w• k•Aj“ k•erA. é-mAs
b•AlAk• iCl emAyù A eb•r rAj“•. es ik• ŒAmAyù Žk•l• TAk•et d•Ao. ŒAim pAh•Ae¼ pbR•et
”•S•ˆó AeyùlIyùed•r seÒ˜ tk$• k•eriClÀ es ik• b•ˆS˜Þt yAb•. ŒAim ib•eyù k•rb• nA/ eCelemeyùo h•eb• nA. Œnumit
tAed•r seÒ˜ yuß “• k•eriClÀ 26”•S•ˆó AeyùlIyùr• 300 d•Ao ŒAim sÒ˜Ied•r ineyù yA”. sk•el imel ŒAmr•
b•Cr D•er ih•xab•en ŒAr es” zh•err lAegAyù• k<•Ad•b•.®
38
k•eyùk•iw j“AyùgAyù b•As k•ereC. ŒerAeyùer Žb•M iyˆ¹ˆÿh• b•ll/ "eb•z tA” eh•Ak•.® iyˆ¹ˆÿh• emeyùek•
tAr pAezr zh•ero 300 b•Cr D•er b•As k•ereC. é-mAesr j“‘ pAiWeyù id•l. sÒ˜Ied•r ineyù emeyù
300 b•Cr D•er tAr• b•As k•ereC Œe,RAn nd•Ir pAh•A¼ pbR•et k•AwAl. es ib•eyù k•reb• n• ŒAr eCelemeyù
D•Aer smˆS˜ÿ zh•er. Žtid•n etAmr• ek•n Ž”sb• h•eb• n• Ž” é>eK sÒ˜Ir• ek<•ed• B˜AsAl.
zh•r d•Kl k•erAinÀ 27”•S•óˆAeyùlIyùr• etAmAed•r 39
é mAs ek•ew egel emeyù iptAr k•AeC iP•er
k•AeC ek•AenA ŒprAD• k•er in. ŒTc• etAmr• Žl. iyˆ¹ˆÿ h• öBu˜r k•AeC tAr öitš¨it r(•A k•rl.
tAed•r opr eG•Ar Œ‘Ayù k•erC. öBu˜” prm tAr emeyù k•Aro seÒ˜ k•Kn” ek•An !d•ih•k• sµpkR•
ib•c•Ark•. S•VˆyùM itin” ib•c•Ar k•r¨n/ ”•S•óˆAeyùl rAeK in. ŒAr Ž” G•wn• eTek•” ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r Žk•w•
ŒAr Œeµ•åAned•r meD•Y k•Ar• iWk• k•Aj“ k•ereC.® rIit c•Alu h•l. 40öit b•Cr ”•S•óˆAeyùlIyùed•r emeyùr•
28
Œeµ•åAenr rAj“A iyˆ¹ˆÿh• Ž”sb• k•T• Znet cA”l iyˆ¹ˆÿh•r emeyùiwek• S•år, k•er c•Arid•n D•er k<•Ad•t.
n•.
iyˆ¹ˆhÿ • o ”•P•ó iym
ù
iyˆ¹ˆeÿ h•r öitš¨it
29
tKn iyˆ¹ˆÿ h•r opr öˆBu˜r ŒA ™• B˜r k•reln.
igilyùd• Žb•M mn>iz öed•ezr eB˜tr id•eyù iyˆ¹ˆÿh•
12 ”•Pó•iyùm pirb•AregAþIr elAek•r• !s‘ed•r fAk••
id•l. tArpr nd•I epireyù tAr• sk•el sAeP•An
zh•er egl. tAr• iyˆ¹ˆÿh•ek• b•ll/ "ek•n &u“im
eh•¡ew egl. es igilyùed•r imsap• zh•er ep<QCAl. Œeµ•åAned•r seÒ˜ l¼A”eyù ŒAmAed•r sAh•AyY c•AoinÀ
esKAn eTek• es Œeµ•åAned•r ed•ez egl. ŒAmr• etAm•yù pui¼eyù mArb. etAmAr b•Ai¼o j“VAileyù
30
öBu˜r k•AeC iyˆ¹ˆÿh• Žk•iw öitš¨it k•eriCl. ed•b•.®
2
es b•eliCl/ "yid• Œeµ•åAned•r h•Aireyù ed•b•Ar k•Aej“ iyˆ¹ˆÿh• j“b•Ab• id•l/ "Œeµ•åAnr• ŒAmAed•r nAn•
&u“im ŒAmAed•r sh•Ayù h•o/ 31teb• yKn ŒAim ib•j“yùI sms´Ayù eP•eliCl. tA” ŒAmr• tAed•r seÒ˜ yuß“
h•eyù b•A¼I iP•rb• tKn ŒAmAek• ŒiB˜nª•n j“AnAet k•eriC. ŒAim etA etAmAed•r sAh•AyY ec•eyùiClAm. ik••–˜Þ
ey ŒAmAr b•Ai¼ eTek• öTem eb•ireyù ŒAseb•/ öBu˜ek• ek•Ÿ” ŒAmAyù sAh•AyY k•ret Žigeyù ŒAesin. 3 yKn
ŒAim t• eh•Amb•il räep ŸísgR k•rb•.® ed•KlAm etAmr• ek•Ÿ ek•An sAh•AyY k•reb• n•/ tKn
32
iyˆ¹ˆÿh• Œeµ•åAned•r ed•ez egl. tAed•r seÒ˜ yuß “• ŒAim j“Ib•enr Ju“<ik• ineyù nd•I epireyù Œeµ•åAned•r
k•rl; öBu˜r k]•pAyù es j“yùlAB˜ k•rl. 33ŒerAeyùr seÒ˜ yueß“• enem p¼lAm. oed•r h•ArAet öBu˜ ŒAmAyù
zh•r eTek• imåIt zh•r pyR•–˜ÿ yt Œeµ•åAn iCl iyˆ¹ˆÿh sAh•AyY k•reln. tAh•el ŒAj“ ek•n etAmr• ŒAmAr
sk•lek• prAij“t k•rl•. es 20iw zh•r j“yù k•rl. seÒ˜ yuß“ k•ret ŽesCÀ®
4
tArpr es ŒAeb•l o k•rAmIm zh•err Œeµ•åAned•r tArpr iyˆ¹ˆÿh• igilyùed•r sb• elAek•ed•r fAk•l.
prAij“t k•rl. ŽB˜Aeb• ”•S•óˆAeyùlIyùr• Œeµ•åAned•r tAr• ”•Pó•iyùm pirb•AregAþIr elAek•ed•r seÒ˜ yuß “•
prAij“t k•rl. Œeµ•åAned•r mˆS˜ÿ b•¼ prAj“yù h•l. k•rl. k•Ar, ”•Pó•iyùmr• igilyùed•r elAek•ed•r ŒpmAn
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 12:5-13:14 250

k•eriCl. tArA b•eliCl/ "etAmr• igilyùed•r elAek•r• izmea zAenr j“›˜å


ZD•umA^ ”•Pó•iyùm egAþIr eTek• eb<•ec• yAoyùA elAk•/
ŽCA¼• etAmAed•r ek•AenA pirc•yù en”. etAmAed•r 13 ŒAb•Ar ”•S•óˆAeyùlIyùr• pAp k•Aej“ emet ŸWl.
öˆBu ˜ tAed•r l(•Y k•reln. tA” öBu˜
TAk•Ar metA ek•An j“imj“Ayùg• en”. etAmr• ik•C¢w• pelXIyùed•r Ÿpr 40 b•Cr D•er ”•S•óˆAeyùlIyùed•r zAsn
”•Pó•iyùemr/ ik•C¢w• mn>izr.® igilyùed•r elAek•r• k•rAr B˜Ar id•elnˆ.
2
”•Pó•iyùemr elAek•ed•r h•Aireyù id•l. sr• zh•er mAenAh• nAem Žk•j“n elAk• iCl. es
5
ey-ey j“AyùgA id•eyù elAek•r• y£•$n nd•I Œitß*m iCl d•An pirb•AregAþIr elAk•. mAenAh•r S˜¤I iCl
k•rt igilyùed•r elAek•r• es”sb• j“Ayùg• d•Kl k•er in>s•–˜ÿAn. 3Žk•id•n öBu˜r Žk• dU•t tAr S˜¤Ir k•AeC
inl. Žsb• j“Ayùg• id•eyù ”•Pó•iyùmed•r ed•ez yAoyù• ed•K• id•eyù b•ll/ "&u“im b•Þ“Y• h•eyù reyùC. ik••–˜Þ &u“im
eyt. yKn” ”•Pó•iyùemr ek•An eb<•ec• TAk•• elAk• b•lt/ gB˜$b•tI h•eb•/ etAmAr s•–˜ÿAn h•eb•. 4@A(•Ars b•• ek•An
"ŒAmAyù nd•I pAr h•et d•Ao.® igilyùed•r elAk• k•¼• pAnIyù pAn ek•AerA n•. ŒZic• ek•An KA† KAeb•
ij“|•As• k•rt/ "&u“im ik• Žk•j“n ”•Pó•iyùmÀ® yid• es n•. 5 k•Ar, &u“im gB˜$b•tI h•eb• Žb•M Žk•iw pue^r j“›˜å
b•lt/ "n•/® 6tAh•el tArA b•lt/ "ŒA•CA/ teb b•elA ed•eb•. es” pu^ek• ö½Verr k•AeC Žk•w• ib•ezx ŸpAeyù
etA 'izebb•Aelí.®¾ ”•Pó•iyùemr elAek•r• z€•w• ŸísgR k•r• h•eb•. ŸpAyùw• h•e•C/ es h•eb• nAsrtIyù.
iWk•mt Ÿ•c•Ar, k•ret pArt n•. tArA Ÿ•c•Ar, tA” k•Kno tAr c•¢l k•Aweb• n•. es j“›˜åAb•Ar ŒAeg
k•rt "isebb•Aelí.® tA” tAed•r meD•Y ek•An elAk• eTek•” ö½Verr Žk•j“n ib•ezx b•Yi)˜ h•eb•. es-”
yid• b•lt/ "isebb•Aelí® tAh•el igilyùed•r elAek•r• pelXIyùed•r h•At eTek• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r r(•• k•reb•.®
6
b•uJ“et pAretA es Žk•j“n ”•Pó•iyùm. seÒ˜ seÒ˜ tAr• tKn es” S˜¤I tAr S•VˆAmIr k•AeC igeyù sb•ik•C¢
tAek• G•Aw pArApAerr j“AyùgAyù emer eP•letA. b•ll. es b•ll/ "ö½Verr k•AC eTek• Žk•j“n ŒAmAr
Ž”B˜Aeb• tAr• 42/000 ”•Pó•iyùemr elAk•ek• h•tYA k•AeC ŽesiCl. tAek• ed•Ket ö½Verr Žk• dU•etr
k•eriCl. metA. ŒAim eb•z B˜yù epeyùiClAm. Žmnik• ŒAim
7
C¾b•Cr iyˆ¹ˆhÿ • ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ib•c•Ark• iCl. tArpr tAek• ij“|•AsAo k•irin es ek•AT• eTek• ŽeseC. es
es mAr• egl. igilyùed• tAr zh•er tAek• or• k•b•r tAr nAm ik•C¢” b•ll n•. 7es ZD•u Žw¦ku•” b•llˆ/ '&u“im
id•l. gB˜$b•tI h•eb•. etAmAr pu^ h•eb•. @•A(•Ars b•• ek•An
J“<Aj“Al k•¼• pAnIyù pAn k•reb•• n•. ek•An ŒZß“•
ib•c•Ark• ”b•s
a n KAb•Ar KAeb• n•. k•Ar, etAmAr es” s•–˜ÿAnek• ö½Verr
8
iyˆ¹ˆÿh•r m]&u“Yr pr ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r ib•c•Ark• h•l k•AeC ek•An ib•ezx pß“itet ŸísgR k•r• h•eb•. es
”b•asn. tAr b•Ai¼ qb•íeleh•m zh•er. 9tAr 30 j“n j“›˜åAb•Ar ŒAeg eTek•” ö½Verr Žk•j“n ib•ezx b•Yi)˜
pu^ ŒAr 30 j“n k•‘A iCl. 30 j“n k•‘Aek• ”b•asn h•eb• Žb•M ŒAm]&u“Y es tA” TAk•eb•.®¾
b•ll yAr• ŒA ™Iyù nyù Žmn pur¨xed•r” ib•eyù k•ret. 8
tA” Zen mAenAh• öBu˜r k•AeC öATRn• k•rl. es
tAr 30 j“n pu^o ib•eyù k•rl ŒnA ™Iyù 30 j“n b•ll/ "eh• öBu˜/ d•y•ù k•er ŒApin ö½Verr es” b•Yi)˜ek•
k•‘Aek•. ”b•asn sAt b•Cr D•er ”•S•óˆAeyùelr ib•c•Ark• ŒAb•Ar ŒAmAed•r k•AeC pAWAn. ey izZ Œic•er” j“›˜åAeb•/
iCl. 10”b•asn mAr• egel tAek• qb•íelh•em k•b•r tAek• ŒAmr• ik•B˜Aeb• ge¼ &u“lb• b•el id•n.®
ed•oyù• h•l. 9
ö½Vr mAenAh•r öATRn• Zneln. ö½Verr dU•t ŒAb•Ar
tAr S˜¤Iek• ed•K• id•eln. es tKn mAeWr meD•Y Žk••
ib•c•Ark• ŽelAn b•esiCl. mAenAh• tAr seÒ˜ iCl n•. 10es C¢ew S•VˆAmIr
11
”b•asenr pr ib•c•Ark• h•l ŽelAn. sb•UlUn k•AeC igeyù b•ll/ "es” b•Yi)˜iw ey ŒAeg Žk•b•Ar
pirb•AregAþIr elAk•. es d•z b•Cr ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ŒAmAr k•AeC ŽesiCl/ ŒAb•Ar ŽeseC?®
ib•c•Ark• iCl. 12tArpr tAr m]&u“Y h•l. tAek• sb•UlUn 11
mAenAh• S˜¤Ir seÒ˜ tAr k•AeC Žl. es ij“|•As•
ed•ezr ŒyùAelAn zh•er k•b•r ed•oyù• h•eyùiCl. k•rl/ "ŒApin” ik• es”/ iyin Žr ŒAeg ŒAmAr S˜¤Ir
seÒ˜ k•T• b•eliCelnÀ®
ib•c•Ark• Œe€•An öBu˜r es dU•t b•leln/ "ç<A ŒAim”.®
13 12
ŽelAenr pr/ ih•e˜ñ e lr pu ^ Œe€•An mAenAh• b•ll/ "ŒAz• k•ir y• b•eleCn tA” h•eb•.
”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ib•c•Ark• h•l. Œe€•An ipiryùAeTAn zh•r Žb•Ar b•lun eCeliw ik•rk•mB˜Aeb• j“Ib•n k•AwAeb•À es
eTek• ŽesiCl. 14Œe€•Aenr 40 j“n pu^ ŒAr 30 ik• k•reb•À®
j“n epQ^ iCl. tAr• 70w• “gAD•Ar opr c•e¼ eb•¼At. 13
öBu˜r dU•t mAenAh•ek• b•ll/ "ŒAim y•-y• k•ret
Œe€•An ŒAw b•Cr ib•c•Ark• iCl. 15tArpr es mAr• b•eliC etAmAr S˜¤Iek• es sb• Œb••” k•ret h•eb•.
14
egl. tAek• ipiryùAeTAn zh•er k•b•r ed•oyù• h•l. ey sb• ij“ins @•A(•AltAyù j“›˜åAyù/ es sb• eyn es
zh•riw ”•Pó•iyùmed•r ed•ez Œb•iS˜ît. ŒmAelk•IyùrA Ž” nA KAyù. ek•An @•A(•Ars b•• c•¼• D•re,r ek•An pAnIyù
pAh•A¼I ed•ez b•As k•rt. eyn es ik•C¢et” n• pAn k•erù. ek•An ŒZic• KAb•Ar
251 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 13:15-14:15
elAk•ed•r Žmnik• suåí pyR•–˜ÿ h•yù in.® izmaezAn Žsb•
es ek•An met” KAeb• n•. iWk• y•-y• ŒAed•z id•eyùiC
es” rk•m” k•Aj“ eyn es k•er.® k•T• Znl n•.
15
tKn mAenAh• öBu˜r dU•tek• b•ll/ "d•yù• k•er es b•ll/ "Ï emeyùiwek•” ŒAmAr j“‘ Žen d•Ao?
ŒApin Žk•w¦ b•sun. ŒAmr• ŒApnAek• k•ic• p<AWAr tAek•” ZD•u ŒAim c•A”?® 4 :izmaezAenr iptAmAtA etA
mAMs rAå• k•er KAoyùAb•.® j“Ant n•/ ŽwA” iCl öBu˜r ŒiB˜öAyù. itin ik•B˜Aeb•
16
öBu˜r dU•t b•ll/ "etAmr• ŒAmAek• eyet n• pelXIyùed•r zAeyùˆS˜ÿ• k•r• yAyù es” rAˆS˜ÿA” K<j
u “iCeln.
es smyù ”•S•óˆ•eyùel oed•r” rAj“ ׈ iCl.ò
id•elo ŒAim etAmAed•r seÒ˜ KAeb•A n•. teb• Žk•A•–˜ÿ”
yid• ik•C¢ k•ret c•Ao tAh•el öBu˜r Ÿe£•e• eh•Amb•il 5
iptAmAtAek• ineyù izmaezAn itî• zh•er enem
ŸísgR k•erA.® :mAenAh• b•uJ“et pAerin ey elAk•iw Žl. zh•err k•ACAk•AiC @•A(•Ar e(•t py$•–˜ÿ tAr• c•el
sitY” öBu˜r dU•t.ò Žl. esKAen h•WAí Žk•w• yub• isMh• gej$“ ŸeW
17
mAenAh• öBu˜r dU•tek• ij“|•As• k•rl/ "ŒAim ik•
izmaezAenr Ÿpr J“<Aipeyù p¼l. 6öBu˜r ŒA ™•
ŒApnAr nAm j“Anet pAirÀ k•Ar, ŒApnAr k•TAmt mh••zi)˜et izmaezAenr Ÿpr enem Žl. KAil h•Aet”
sb•ik•C¢ h•el ŒAmr• ŒApnAek• sµ•åAn j“AnAb•.® izmaezAn isMh•wAek• iC¡e¼ é-w¦k•erA k•er eP•ll.
18
öBu˜r dU•t b•leln/ "ek•n &u“im ŒAmAr nAm j“Anet
ŒnAyùAes” es Žw• k•er eP•ll. Žk•w• k•ic• p<AWAek•
c•A”CÀ Žw• etA ŒAü‚yRY b•YApAr?® ic•er eP•lAr mt” k•Aj“w• eyn sh•j“ h•eyù egl
19
izmaezAenr k•AeC. ik••–˜Þ izmaezAn G•wnAiw iptAmAtAr
tArpr mAenAh• Žk•w• pATer Žk•w• k•ic• p<AWAek•
b•il id•l. es” seÒ˜ Žk•iw zs´ qneb•†o öBu˜r k•AeC b•ll n•.
7
Ÿe£•e• ŸísgR k•rl Žb•M es Žk•iw ŒAü‚yRY k•Aj“ izmaezAn zh•er igeyù pelXIyù emeyùiwr seÒ˜
k•rl. 20mAenAh• ŒAr tAr S˜¤I y• Ge•wiCl tAr sb• k•TAb•At$ • b•ll. emeyù i w tAek• Ku i z k•eriCl.
8
ed•Kl. eb•d•I eTek• ŒAÙenr izK• yKn ŒAk•Aezr k•eyùk•id•n pr izmaezAn iP•er Žes Ï pelXIyù
id•ek• ŸeW yAi•Cl tKn öBu˜r dU•t ŒAÙenr mD•Y emeyùek• ib•eyù k•ret Žel peT m]t isMh•iwek• es
id•eyù S•VˆegR c•el egl. ed•Kl. m]t isMh•iwr gAeyù emQmAiCr• J“<Aek• J“<Aek•
Ž” #• ed•KAr pr tAr• éj“n BU˜imet mAT• b•es. ik•C¢ mD•uo h•eyùeC. 9izmaezAn h•Aet ik•C¢w• mD•u
eWik•eyù ö,Am k•rl. 21öBu˜r es” dU•t ŒAr k•Kno &u“el inl. mD•u eKet eKet es h•¡Awet lAgl.
iptAmAtAr k•AeC Žes es tAed•ro Žk•w¦ mD•u id•l.
mAenAh• Žb•M tAr S˜¤Ir k•AeC ŒAib•B˜U$ t h•yiù n. Œb•ezex
mAenAh• b•uJ“et pArl ey elAk•iw sitY” öBu˜r dU•t.tAr• es” mD•u eKl. ik••–˜Þ izmaezAn b•ll n•/ es”
22
mAenAh• tAr S˜¤Iek• b•ll/ "ŒAmr• ö½Vr d•zn mD•u mr• isMeh•r g• eTek• pAoyù•.
R k•eriC?
10
ŽKn ŒAmr• iniü‚í mAr• yAb•?® izmaezAenr iptA pelXIyù emeyùiwek• ed•Ket
23
egl. ŽwA” iCl•öˆT• ey b•r es Žk•w• eB˜Aj“sB˜•
ik••–˜Þ tAr S˜¤I b•ll/ "öBu˜ ŒAmAed•r mAret c•An
nA. t• yid• h•t tAh•el itin ŒAmAed•r eh•Amb•il o k•reb•. es” ŒnuyAyùI izmaezAn Ž” ŒnuþAenr ŒAeyùAj“n
zes´r !neb•† ýh•, k•retn n•. itin ŒAmAed•r Ž”sb• k•ret egl. 11pelXIyùr• yKn ed•Kl izmaezAn Žrk•m
#• ed•KAetn n•. t• yid• h•t tAh•el itin ŒAmAed•r Žk•w• eB˜Aej“r b•Yb•S˜î• k•reC tKn tAr• or k•AeC
Ž”sb• k•T• b•letn n•.® 30 j“n pelXIyùek• pAWAl.
24 12
tArpr tAr Žk•iw s•–˜ÿAn h•l. es tAr nAm Ï 30 j“nek• izmaezAn b•ll/ "ŒAim etAmAed•r
id•l izmaezAn. izmaezAn b•¼ h•eyù ŸWl. öBu˜ tAek•Žk•w• D•<AD•• b•let c•A”. Ž” ŒAnª• ŒnuþAn sAtid•n
ŒAzIbR•Ad• k•reln. 25izmaezAn yKn mh•end•An zh•erD•er c•leb•. Žr meD•Y etAmAed•r Ž” D•<AD•Ar• Ÿ%r
iCl tKn tAr Ÿpr öBu˜r ŒA ™• B˜r k•rl. zh•riw id•et h•eb•. Ÿ%r id•et pArel ŒAim etAmAed•r 30iw
sr• ŒAr ”XAeyùAl zh•err mAJ“KAen Œb•iS˜ît. j“Am• ŒAr 30iw k•Ap¼ ed•eb•A. 13ik••–˜Þ Ÿ%r n• id•et
pArel etAmr• ŒAmAek• 30iw j“AmA ŒAr 30iw k•Ap¼
ed•eb•.® or• b•ll/ "b•l ik• etAmAr D•<AD••/ ŒAmr•
izmea zAenr ib•b•Ah• Znb•.®
14

14 izmaezAn itî• zh•err id•ek• enem Žl.


esKAen es Žk•j“n pelXIyù nArIek• ed•Ket
izmaezAn tKn Ž” D•<AD••w• b•lelAÉ
KAd•ek•r mD•Y eTek• KAd•Y ik•C¢ ej“Aew/ b•lb•An h•et
epl. 2b•Ai¼ iP•er izmaezAn tAr iptAmAtAek• b•ll/ imiX ik•C¢ oeW.
"ŒAim itîAyù Žk•j“n pelXIyù nArI ed•eKiC. etAmrA
tAek• ŒAmAr• k•AeC Žen d•Ao. ŒAim tAek• ib•eyù 30 j“n elAk• itnid•n D•er mAT• G•AmAl/ ik••–˜Þ
k•ret c•A”.® Ÿ%r ŒAr id•et pArelA nA.
3 15
tAr iptAmAtA b•ll/ "&u“im etA ”•S•óˆAeyùelr c•&u“TR id•en tAr• izmaezAenr S˜¤Ir k•AeC Žes
Žk•j“n emeyùek• ib•eyù k•ret pAerA. pelXIyùed•r b•ll/ "etAmr• ik• ŒAmAed•r in>S•ˆV k•rAr j“e‘ enm•–˜ÿå
emeyùek• ib•eyù k•ret etAmAr Žt ”e•C ek•nÀ Žsb• k•erCÀ etAmAr S•VˆAmIr k•AC eTek• k•Ayùd•• k•er D•<AD•Ar
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 14:16-15:14 252

Ÿ%rw• ej“en nAo. yid• Ÿ%r n• eb•r k•ret pAr éewA eb<•eD• ej“A¼• !tir k•rl. öetYk• ej“A¼• ezyùAelr
tAh•el ŒAmr• etAmAek• ŒAr etAmAr b•Aepr b•Ai¼r elej“ es Žk•iw k•er mzAl eb<•eD• id•l. 5 tArpr
sb•A”ek• pui¼eyù emer eP leb•A.® mzAlÙelA e‰ˆel id•l. pelXIyùed•r zs´e(•e^ es
16
ŒAr ek•An ŸpAyù n• epeyù es izmaezAenr k•AeC Ï ezyùAlÙelAek• C¢iweyù id•l. Ž”B˜Aeb•• n&u“n gj“An
igeyù k<•Ad•et Zr¨ k•relA. es b•ll/ "&u“im et• ŒAmAyù smˆS˜ÿ gAC ŒAr zes´r gAd•• es ‰ˆAileyù id•l. @•A(•Ar
ZD•u G•],A” k•erA? &u“im ŒAmAyù Žk•w¦o B˜Alb•As n•? e(•t ŒAr smˆS˜ÿ˜ j“lpA” gAC•‰ˆAileyù id•l.
6
&u“im ŒAmAr ed•ezr elAek•ed•r k•AeC D•<AD•A b•elC/ ik••–˜Þ pelXIyùrA ij“|•As• k•rl/ "ek• Žsb• k•Aj“
k•” ŒAmAek• etA &u“im es” D•<AD•Ar Ÿ%rwA b•elA in.® k•ereCÀ®
izmaezAn Ÿ%r id•l/ "ŒAmAr m•tAiptAek•o yKn ek•Ÿ Žk•j“n b•ll/ "izmaezAn k•ereC. itîAr
Ÿ%rw• b•ilin/ etAmAek• b•let yAb• ek•nÀ® ek•An Žk•j“enr j“AmAtA h•e•C Ž” izmaezAn. tAr
17
ŒnuþAenr b•Aik• id•nÙelAyù izmaezAenr S˜¤I ek<•ed•” Ž” k•Aej“r k•Ar, tAr ½VZr izmaezAenr S˜¤Iek• Œ‘
c•ll. ezx pyR•–˜ÿ sˆ¹ˆÿm id•en izmaezAn D•<AD•Ar Ÿ%riw Žk• esr• pAe^r seÒ˜ ib•eyù id•eyù id•eyùeC.® tA”
S˜¤Iek• b•el” eP•ll k•Ar, tAr S˜¤I Ž” ineyù tAek• pelXIyùr• izmaezAenr S˜¤I ŒAr ½VZrek• pui¼eyù emer
ib•r)˜ k•riCl. tArpr tAr S˜¤I ed•ezr elAek•ed•r eP•ll.
7
k•AeC es” Ÿ%riw b•el id•l. izmaezAn pelˆXIyùed•r b•ll/ "etAmr• ŒAmAr
18
sutrAM sAt id•enr id•n sUyAR ˆeS˜ÿr ŒAeg pelXIyùrA (•it k•erC; Žb•Ar ŒAimo etAmAed•r (•it k•rb•.
Ÿ%rw• epeyù egl. izmaezAnek• igeyù tAr• b•llÉ tArpr ŒAmAr etAmAed•r opr öitezAD• enoyù• b•Þ“
h•eb•.®
8
"mD•ur ec•eyù imX ik• ŒAeCÀ isMeh•r ec•eyù eb•zI tArpr izmaezAn pelXIyùed•r ŒAß*m, k•rl.
zi)˜zAlI ek•À® Œenk• elAk•ek• es h•tY• k•rl. tArpr es Žk•w•
Ùh•Ayù ŒAšyù inl. Ùh•Aiw iCl Ïwm izlA nAem Žk•iw
tKn izmaezAn b•llÉ j“AyùgAyù.
9
"yid• etAmrA ŒAmAr gr¨ seÒ˜ ineyù n• c•Ax k•ret pelXIyùr• iyh•Ýd•Ayù c•el egl. ilh•I nAemr Žk•iw
etAmr• ŒAmAr •D•<AD•Ar smAD•An k•ret” pAret n•.® j“AyùgAyù tAr• ib•šAm inl. tAed•r !s‘r• esKAen
t¡Ab•u gA¼l. tAr•• yueß“r j“‘ !tir h•l. 10iyh•Ýd••
19
izmaezAn Kub• ereg igeyùiCl. öBu˜r ŒA ™• öb•l pirb•AregAþIr elAek•r• tAed•r ij“|•As• k•rl/
zi)˜r sAeT tAr opr enem Žl. es ŒiSˆð˜elAn "etAmr• pelˆXIyùr• ek•n ŽKAen ŒAmAed•r seÒ˜ yuß“•
zh•er c•el egl. esKAen es 30 j“n pelXIyùek• k•ret ŽesCÀ®
h•tY• k•rl. tAed•r m]ted•h• eTek• es smˆS˜ÿ epAzAk• tAr• b•ll/ "ŒAmr• izmaezAnek• D•ret ŽesiC.
&u“el inl/ D•n ed•Qlt sireyù inl. tArpr yAr• tAr ŒAmr• tAek• b•ª•I k•ret c•A”. es ŒAmAed•r öit y•
D•<AD•Ar Ÿ%r id•eyùiCl/ tAed•r es sb• ib•ileyù id•l. Œ‘Ayù k•ereC tAr j“e‘ tAek• zAiS˜ÿ˜ id•et c•A”.®
Žrpr es iptAr b•Ai¼et c•el egl. 20S˜¤Iek• es 11
iyh•Ý d •A pirb•AregAþIr 3/000 elAk• tKn
inl n•. ib•eyùr j“‘ Žk•j“n esr• pA^ tAek• G•er izmaezAenr k•AeC egl. Ïwm izlAr Ùh•Ayù igeyù
&u“eliCl. tAr• tAek• b•ll/ "&u“im ŒAmAed•r Ž ik• k•relÀ &u“im
ik• j“AenA n• ey pelXIyùr• ŒAmAed•r zAsn k•reCÀ®
izmea zAn pelXIyeù d•r Œsiu b•D•Ayù eP•ll izmaezAn b•ll/ "tAr• ŒAmAr opr ey Œ‘Ayù
yKn gm etAlAr smyù h•l izmaezAn tAr k•Aj“ k•ereC ZD•umA^ tAr j“e‘” ŒAim tAed•r zAiS˜ÿ
15 S˜¤Ir seÒ˜ ed•K• k•ret egl. S˜¤Iek• ed•b•Ar
j“e‘ Žk•w• k•ic• p<AW• ineyù egl. ½VZrek• igeyù
id•eyùiC.®
12
or• tKn b•ll/ "ŒAmr• etAmAek• eb<•eD• ineyù
b•ll/ "ŒAim S˜¤Ir G•er F¦k•iC.® yAb•Ar j“‘ ŽesiC. etAmAek• pelXIyùed•r h•Aet &u“el
ik••–˜Þ emeyùr iptA izmaezAnek• F¦k•et id•elA n•. ed•b•.®
2
tAr iptA izmaezAnek•• b•ll/ "ŒAim eB˜eb•iClAm izmaezAn b•ll/ "öitš¨it d•Ao etAmr• ŒAmAek•
&u“im tAek• G•],A k•r. tA” tAr ib•eyù id•eyùiC Žk•iw mAreb• n•.®
13
esr• pAe^r seÒ˜. ŒAmAr eCAw emeyù ŒAro suª•rI. or• b•ll/ "iWk• ŒAeC. ŒAmr• ZD•u etAmAek•
&u“im tAek•” nAo.® eb<•eD• pelXIyùed•r k•AeC D•ireyù ed•b•. öitš¨it id•i•C/
3
izma e zAn b•ll/ "ŽKn etAmAed•r mAen ŒAmrA etAmAyù• h•tY• k•rb• n•.® Ž” b•el or• éewA
pelXIyùed•r opr ŒAG•At h•Anel ek•Ÿ ŒAr ŒAmAek• n&u“n d•i¼ id•eyù izmaezAnek• eb<•eD• eP•ll. Ùh•• eTek•
ed•Ax id•et pAreb• n•.® tAek• eb•r k•er ineyù c•ll.
4 14
Ž” b•el izmaezAn eb•ireyù egl. es 300 iw izmaezAn yKn ilh•Iet Žl/ pelXIyùr• tAek•
ezyùAl D•rl. es éewA k•er ezyùAl D•er tAed•r elj“ ed•Ket Žl. tAr• ŒAneª• ic•ík•Ar k•er ŸWl. tKn
253 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 15:15-16:15
öBu˜r ŒA ™• sb•el izmaezAenr opr Žl. d•i¼ÙelA inet ec•X• k•r. tAh•el tAek• ik• k•er D•er eb<•eD•
epA¼• suetAr metA plk•• men h•l Žb•M tAr h•At eP•lA yAyù t• ŒAmr• j“Anb•. tAh•el” tAek• ŒAmr•
eTek• Kes p¼l. eyn sb• gel pe¼eC. 15izmaezAn ”•CAmt c•AlAet pArb•. yid• Žw• k•ret pAr tAh•el
Žk•w• mr• gAD•Ar ec•AyùAelr h•A¼ ed•Ket epl. h•A¼w• ŒAmr• öetYek• etAmAek• 28 pAŸØ k•er räepA purSˆ˜ð Ar
ineyù tA” id•eyù es 1/000 j“n pelXIyùek• h•tYA k•rl. ed•b•.®
16 6
tKn izmaezAn b•llÉ es”metA d•lIl• izmaezAnek• b•ll/ "ŒA•C• b•elA
etA/ &u“im ik• k•er Žt zi)˜ epelÀ ik•B˜Aeb• etAmAek•
gAD•Ar Žk•iw ec•AyùAelr h•A¼ id•eyù” ŒAim 1/000 eb<•eD• eP•el eb•k•Ayùd•Ayù eP•lA yAyùÀ®
7
elAk• h•tY• k•eriC. Žk•iw gAD•Ar ec•AyùAelr h•A¼ id•eyù izmaezAn b•ll/ "n&u“n sAtw• D•nuk• b<•AD•• d•i¼/
ŒAim tAed•r m]ted•h•Ùil j“e¼• k•eriC. ey d•i¼ÙelA Zk•enA nyù/ tA” id•eyù ŒAmAyù eb<•eD•
eP•let h•eb•. yid• ek•Ÿ t• pAer tAh•el” ŒAim ŒAr
17
Ž” k•T• b•el ec•AyùAelr h•A¼w• izmaezAn C¡¢e¼ p<Ac•j“enr metA ébR•l h•et pArb•.®
8
eP•el id•l. es” j“AyùgAr nAm rAmí ilh•I. pelXIyùr• Žk•T• Zen sAtw• n&u“n D•nuk• b<•AD••
18
izmaezAenr Kub• ippAs• epeyùiCl. öBu˜r k•AeC d•i¼ d•lIlAek• Žen id•l. es” D•nuk• b<•AD•A d•i¼ tKno
es öATRn• k•rl. es b•ll/ "eh• öBu˜ ŒAim etAmAr Zik•eyù yAyù in. d•lIl• es” d•i¼ id•eyù izmaezAnek•
d•As. Ž” ey ŒAmAr ib•rAw j“yù h•l/ es etA etAmAr” eb<•eD• eP•ll. 9ik•C¢ elAk• pAezr G•er luik•eyù iCl.
d•yùAyù. ippAsAyù eyn ŒAim mArA n• yA”? tA” ŽKn d•lIl• izmaezAnek• b•ll/ "izmaezAn/ pelXIyùrA
d•yù• k•erA &u“im. d•yù• k•erA eyn or• ŒAmAyù D•er n• etAmAek• D•er eP•let yAe•C.® ik••–˜Þ izmaezAn sh•ej“”
eP•el/ yAed•r ŽKno suåí py$•–˜ÿ h•yùin?® d•i¼ÙelA Kuel eP•ll. ŒAÙenr izKAr Kub• k•AeC
19
ilh•Ir mAeW Žk•w• gt$ ŒAeC. ö½Vr es” gt$ Žel Žk•w• suet• eymn h•yù etmin k•er d•i¼ÙelA
P•Aiweyù J“,R A !trI k•reln. es” j“l pAn Kes p¼l. sutrAM pelXIyùr• izmaezAenr zi)˜r
k•er•izmaezAn tAj“• h•eyù ŸWl. es ŒAb•Ar zi)˜ rh•s´ eB˜d• k•ret pArl n•.
10
ŒnuB˜b• k•rl. es es” J“,RAr nAm id•l Žn-h•eO•ArI. d•lIl• izmaezAnek• b•ll/ "&u“im ŒAmAek• imeTY
ilh•I zh•er Ž” J“,RA ŒAj“o ŒAeC. k•T• b•elC? &u“im ŒAmAek• eb•Ak•• b•AineyùC. ŽKn
20
izmaezAn 20 b•Cr ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•c•Ark• iCl. b•elA etA/ ik• k•er elAek• etAmAek• eb<•eD• eP•let
esw• iCl pelXIyùed•r rAj“ ׈ k•Al. pAerÀ®
11
izmaezAn b•ll/ "ŒAmAek• n&u“n d•i¼ id•eyù b<•AD•et
izmea zAenr G•sA yA^A h•eb•. es” d•i¼ eyn ŒAeg ek•Ÿ b•Yb•h•Ar n• k•er.

16 Žk•id•n izmaezAn G•sA zh•er egl. esKAen


es Žk•j“n gi,k•Aek• ed•Ket epl. tAr k•AeC
Žk•rAi^ es TAk•et egl. 2ek•Ÿ Žk•j“n G•sAr
Žrk•m d•i¼ id•eyù ek•Ÿ ŒAmAek• b<•AD•el ŒAim ŒAr
p<Ac•j“enr met• ébR•l h•eyù yAeb••.®
12
d•lIl• k•eyùk•w• n&u“n d•i¼ id•eyù izmaezAnek•
b•Aisª•Aed•r b•ll/ "izmaezAn ŽKAen ŽeseC.® tAr• eb<•eD• eP•ll. pAezr G•er ik•C¢ elAk• luik•eyù iCl.
izmaezAnek• h•tY• k•ret ec•eyùiCl. tA” tAr• zh•rw• d•lIl• izmaezAnek• b•ll/ "izmaezAn pelXIyùr•
iG•er eP•ll. or• izmaezAenr j“‘ luik•eyù eTek• etAmAek• D•ret ŒAseC?® izmaezAn sh•ej“” d•i¼ Kuel
Œep(•A k•ret lAgl. sArArAt tAr• zh•err P•wek•r eP•ll. esÙelA es•suetAr metA iC¡e¼ eP•ll.
13
pAez c•p ¢ c•Ap ej“eg r”l. tAr• b•lAb•il k•ret lAgl/ d•lIl• izmaezAnek• b•ll/ "&u“im ŒAb•Ar imeTY
"sk•Al h•el” ŒAmr• izmaezAnek• b•D• k•rb•.® k•T• b•elC? &u“im ŒAmAek• eb•Ak•• b•AineyùC. Žb•Ar
3
ik••–˜Þ izmaezAn gi,k•Ar seÒ˜ mAJ“rAt pyR–˜ÿˆ b•elA etA ik• k•er etAmAek• eb<•eD• eP•l• yAyùÀ®
TAk•l. mAJ“rAet es ŸeW p¼l. zh•err P•wek•r izmaezAn b•ll/ "yid• &u“im t¡At id•eyù ŒAmAr mATAyù
d•rj“• ec•ep D•er es ed•oyùAl eTek• ewen d•rj“A c•¢elr sAtiw ib•nunI eb<•eD• Žk•iw ipn id•eyù ŒAwek•
ŒAlg• k•er id•l. tArpr es Kuel inl d•rj“•/ éewA d•Ao tAh•el ŒAim ŒAro p<Ac•w• sAD•Ar, elAek•r metA
K<uiw/ d•rj“• b•Þ“• k•rAr iKl. ŽÙelA es k<•AeD• ineyù éb•Rl h•eyù yAb•.®
ih•eº•A, zh•err k•AeC pAh•Ae¼r mATAyù ŸeW egl. per izmaezAn G•uemAet egl. d•lIl• tAr mATAr
c•¢elr sAtiw egACA ineyù t¡Aet b•unelA. 14tArpr
izmea zAn Žb•M d•lIlA t¡Ab•ur K<uiwr seÒ˜ es” eb•An• c•¢lÙilek• eb<•eD• mAiwet
4
per izmaezAn d•lIl• nAem Žk• nArIr eöˆem eg< e T eP•ll. ŒAb•Ar es izma e zAnek• fAk•l/
p¼l. d•lIl• TAk•t esAerk• ŸptYk•Ayù. "pelXIyùr• etAm•ek• D•ret ŒAseC?® izmaezAn t¡At
5
pelXIyù zAsek•r• d•lIlAr k•AeC igeyù b•ll/ ŒAr mAku• sb• Kuel eP•ll.
15
"izmaezAn ik•es Žt zi)˜zAlI h•yù ŒAmr• j“Anet d•lIl• izmaezAnek• b•ll/ "&u“im et• ŒAmAyù
c•A”. &u“im k•Ayùd•• k•er tAr Ž” egApn rh•s´w• ej“en ib•½VAs” k•erA nAÀ &u“im ik• k•er b•elA ey/ 'ŒAim
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 16:16-17:5 254

etAmAyù B˜Alb•Ais.¾ egApn b•YApArw• &u“im ŒAmAek• tAr• oek• ineyù mj“A k•ret lAgl. d•AegAenr miª•err
b•lel n•. Ž” ineyù itnb•Ar &u“im ŒAmAek• eb•Ak•• TAemr mAJ“KAen tAr• izmaezAnek• d¡•A¼ k•rAl.
26
b•AnAel. etAmAr zi)˜r egApn k•T• &u“im ŒAmAek• Žk•j“n Bˆ]•tY izmaezˆAenr h•At D•er iCl. izmaezAn
b•lel n•.® 16id•enr pr id•n d•lIl• izmaezAnek• tAek• b•ll/ "ey é” TAemr Ÿpr miª•err Ÿperr
rAigeyù &u“let lAgl. tAr G•YAnG•YAnAin Znet Znet ŒMezr B˜Ar reyùeC t• ŒAmAek• C¡¢et d•Ao. ŒAim
es ûL•A•–˜ÿ h•ˆeyù p¼l. ûL•Ai–˜ÿet es eyn mrmr Œb•S˜îAyù esKAen eh•lAn id•eyù d¡•A¼Aet c•A”.®
ep<QCl. 17es ŽwA ŒAr sç k•ret pArl n•. ezx 27
miª•er WAs• iB˜¼. pelXIyùed•r zAsk•r• esKAen
py$•–˜ÿ es d•lIlAek• sb•ik•C¢” b•el id•l. es b•ll/ sb• ŽeseC. miª•err CAed• öˆAyù 3/000 nrnArI. tAr•
"ŒAim k•Kno c•¢l k•Aiw n•. ŒAmAr j“e›˜år ŒAeg izmaezAnek• ineyù h•AsAh•Ais k•reC/ mj“A k•reC.
eTek•” ŒAmAek• ö½Verr k•AeC ŸísgR k•er ed•oyù• 28
izmaezAn öBu˜r k•AeC Ž” öATRn• k•reln/ "eh•
h•eyùeC. yid• ek•Ÿ ŒAmAr c•¢l ek•ew enyù/ tAh•el sbR•zi)˜mAn öBu˜ &u“im d•yù• k•er ŒAmAyù S•år, k•erA.
ŒAim Œ‘ p<Ac•j“n sAD•Ar, elAek•r metA ébR•l h•eyù ö½Vr/ ŒAr Žk•b•Ar &u“im ŒAmAyù zi)˜ d•Ao. Ž” Žk•w•
p¼b•.® k•Aj“ ŒAmAyù k•ret d•Ao/ ŒAim eyn Ž” pelXIyùed•r
18
d•lIl• b•Ju “et pArl• izmaezAn tAr egApn k•TAw• ŒAmAr é” ec•AK Ÿpe¼ enoyùAr j“‘ zAiS˜ÿ id•et
Žb•Ar stY” b•eleC. pelXIyù zAsk•ed•r k•AeC es pAir?® 29tArpr izmaezAn miª•err mAJ“KAen d¡•Ai¼eyù
Žk•w• Kb•r pAWAl. es b•el pAWAl/ "ŒAr Žk•b•Ar éewA TAmek• D•rl. TAm éewA smˆS˜ÿ miª•rwAek• D•er
iP•er Žes•/ izmaezAn ŒAmAyù sb• b•el id•eyùeC.® Ž” ereKiCl. éew• TAemr eB˜tr es inej“ek• #âB˜Aeb•
Kb•r epeyù tAr• ŒAb•Ar d•lIlAr k•AeC c•el Žl. S˜îApn k•rl. Žk•iw TAm tAr fAnid•ek•/ ŒAerk•w•
öˆitš¨itmt d•lIlAek• ed•b•Ar mt wAk•• ineyù Žl. b<•Aid•ek•. 30izmaezAn b•ll/ "Ž” pelXIyùed•r seÒ˜
19
d•lIlAr ek•Ael mAT• id•eyù izmaezAn yKn Zeyù ŒAmAr öA, yAk•?® tArpr yt ej“Aer pArl
iCl/ es” smyù d•lIl• tAek• G•m u pAi¼eyù id•l. tArpr TAméewAek• D•AO•• id•l. ŒAr seÒ˜ seÒ˜ ŸpiS˜ît
es Žk•j“n elAk•ek• izmaezAenr c•¢elr egACA ek•ew zAsk•ed•r o elAk•j“enr opr miª•rw• eB˜eÒ˜ pe¼
enb•Ar j“‘ fAk•l. Ž”B˜Aeb• d•lIl• izmaezAnek• egl. Ž”B˜Aeb• izmezAn eb<•ec• TAk•• Œb•S˜îAyù yt
zi)˜h•In k•er id•l. izmaezAenr zi)˜ c•el egl. pelXIyù h•tY• k•eriCl/ mer igeyù tAr ec•eyù eFr
20
d•lIl• izma e zAnek• efek• b•ll/ "izma e zAn/ eb•iz pelXIyù h•tY• k•rl.
31
pelXIyùr• etAmAek• D•rb•Ar j“‘ ŒAseC?® izmaezAn izmaezAenr B˜A” ŒAr pirb•Aerr elAek•rA sb•A”
ej“eg ŸeW B˜Ab•elA/ "ŒAim ŒAegr metA” inej“ek• tAr zb•ed•h• inet ŽelA. tAek• ineyù tAr• tAr iptAr
b<•Aic•eyù inet pArb•.® ik••–˜Þ es b•uJ“et pAerin ey smAiD•et k•b•r id•l. smAiD•w• reyùeC sr• ŒAr ”XAeyùAl
öBu˜ tAek• eCe¼ c•el egeCn. zh•err mAJ“KAen. 20 b•Cr D•er izma e zAn
21
pelXIyùr• izmaezAnek• D•er eP•ll. tArA tAr ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•c•Ark• iCeln.
ec•AK Kub•el ineyù tAek• G•sA zh•er ineyù egl Žb•M
yAet es pAileyù n• yAyù•esj“‘ ec•n id•eyù b<•AD•l. mIKAr miU %s R mhU •
tArpr k•ArAgAer tAek• F¦ik•eyù y¡AtAyù zs´ ipxet
b•AD•Y k•rl. 22ik••–˜Þ ŒAb•Ar izmaezAenr c•¢l gj“Aet
lAgelA.
17 pAh•Ae¼r ed•z ”•Pó•iyùem mIK• nAem Žk•j“n
elAk• iCl. 2 mIK• tAr mAek• b•ll/ "m• etAmAr
ik• men pe¼ ek•Ÿ Žk•j“n etAmAr 28 pAŸØ räepA
23
pelXIyùed•r zAsek•r• sb•A” Ÿísb• k•ret j“e¼A c•¢ir k•eriClÀ ŒAim ZnlAm &u“im Ž” ineyù ŒiB˜zAp
h•l. tAr• tAed•r ed•b•tA d•AegAenr k•AeC Žk•w• mˆS˜ÿ id•eyùiCel. ed•K/ ŒAmAr k•AeC” es” räepA ŒAeC.
b•¼ qneb•† ed•b•Ar b•Yb•S˜îA k•riCl. tAr• b•ll/ ŒAim” t• c•¢ir k•eriC•lAm.®
"ŒAmAed•r ed•b•tA” ŒAmAed•r izmaezAnek• h•Aireyù id•et tAr mA b•ll/ "b•ís/ öBu˜ etAmAr mÒ˜l k•r¨n.®
sAh•AyY k•ereC.® 24pelXIyùr• izmaezAenr id•ek• tAk•Al 3
mAeyùr k•AeC mIK• 28 pAŸØ räepA eP•rt id•eyù
Žb•M tAed•r ed•b•tAr özMsA k•ret Zr¨ k•rl. tAr• id•l. m• b•ll/ "öBu˜r k•AeC ŒAmAr Ž” räepA h•eb•
b•llÉ ib•ezx Žk•w• Ÿph•Ar. ŒAmAr pu^ek• Žw• ed•b•. es
Žk•w• mUi%$ ge¼ esw• räepA id•eyù mue¼ ed•eb•. tA”
Ž” elAk•w• ŒAmAed•r elAk•ek• h•tYA k•ereC Žb•M b•liC• b•AC•/ ŽKn Ž” räepA etAmAr h•Aet” iP•ireyù
ŒAmAed•r ed•z Db•Ms k•ereC. ŒAmAed•r ed•b•t• id•i•C.®
4
ŒAmAed•r zߨed•r ib•r¨eß“ j“yùI k•ereC? ik••–˜Þ mIK• esw• mAeyùr k•AeC id•eyù id•l. m•
tKn t• eTek• öˆAyù 5 pAŸØ räepA ineyù Žk•j“n
25
elAek•r• Ÿíseb• eb•z emet ŸWelA. tAr• b•ll/ S•Vˆ,Rk•Arek• id•l. S•Vˆ,Rk•Ar es” räepA id•eyù Žk•w• mUi%$
"izmaezAnek• eb•r k•er ŒAenA. ŒAmr• tAek• ineyù g¼l. mUi%$w• rAK• h•l mIKAr b•Ai¼et. 5 mIKAr Žk•w•
mj“• k•rb•.® k•ArAgAr eTek• izmaezAnek• ineyù Žes miª•r iCl. esKAen ib•iB˜å mUi%$r pUj“A eh•At. mIK•
255 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 17:6-18:19
Žk•w• ŽeP•Ad• !trI k•eriCl. es ŒAro k•eyùk•w• j“‘ ik•C¢ c••o. ŒAmr• j“Anet c•A” ŒAmAed•r j“im
pAirb•Airk• mUi%$ !trI k•eriCl. tArpr mIK• tAr pAb• ik• n•.®
6
Žk•j“n pu^ek• tAr yAj“k• ih•eseb• inbR•Ac•n k•rl. yAj“k• Ï p<Ac• j“nek• b•ll/ "ç<•/ j“im etAmr•
:6es”smyù ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ek•An rAj“• iCl n•. tA” pAeb•. etAmr• iniü‚e•–˜ÿ eyet pAerA. öBu˜ etAmAed•r
öetYek•” eKyùAl Kuiz metA y• B˜Al men k•rt tA” pT ec•nAeb•n.®
7
k•rt.ò tA” Ï p<Ac• j“n c•el egl. Žb•Ar Žl liyùz
7
iyh•Ýd•Ar qb•íelh•m zh•er Žk•j“n elb•Iyù iCl. zh•er. tArA ed•Kl zh•err elAek•rA eb•z inrAped•
es iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþIet TAk•t. 8 es qb•íelh•m reyùeC. sIed•Aenr elAek•r• tAed•r zAsn k•reC. ed•ez
eCe¼ Œ‘ Žk•iw j“AyùgAyù TAk•eb• b•el c•el egl. zAi•–˜ÿ reyùeC/ tAed•r ek•An ik•C¢r ŒB˜Ab• en”. k•AC•k•AiC
eyet eyet es Žes p¼l mIKAr b•Ai¼et. or b•Ai¼ ek•ATAo zߨ en” ey tAed•r ŒAß*m, k•reb•. tACA¼•
pAh•Ai¼ ed•z ••”•Pó•iyùem. 9 mIK• tAek• ij“|•As• k•rl/ sIed•An zh•r eTek• tAr• Œenk• dU•er reyùeC/ ŒAr
"&u“im ek•AT• eTek• ŒAsCÀ® ŒrAemr elAek•ed•r seÒ˜o tAed•r ek•An c•¢i)˜ en”.
8
yub•k•iw b•ll/ "ŒAim Žk•j“n elb•Iyù/ qb•íelh•m Ï p<Ac• j“n sr• o ”XAeyùAl zh•er• iP•er Žl.
iyh•Ýd•• eTek• ŒAsiC. b•sb•Aesr j“‘ j“Ayùg• ŒA ™IyùS•ˆV j“nr• tAed•r ij“|•As• k•rl/ "b•elA ik• ed•eK
K<uj“iC.®ˆ ŽelÀ®
10 9
mIK• b•ll/ "&u“im ŒAmAr k•AeC” TAek•A. &u“im Ï p<Ac• j“n b•ll/ "ŒAmr• Žk•w• j“Ayùg• ed•eKiC.
ŒAmAr iptA h•eyù/ yAj“k• h•eyù ŽKAen TAek•A. öˆit eb•z B˜Al. Žb•Ar ŒAmAed•r yuß“• k•ret h•eb•. b•es
b•Cr ŒAim etAmAek• 4 pAŸØ räepA ed•eb•A. tACA¼• TAk•el c•leb• n•. c•elA j“im d•Kl k•ir.® 10etAmr•
KAoyù•-pr• etA ed•b•”.® esKAen egel” ed•Keb• j“imr C¼ACi¼. ij“insp^
elb•Iyù yub•k•iw mIKAr k•TAmt k•Aj“ k•rl. 11es ŒeFl. tACA¼•/ &u“im ŒAr Žk•w• b•YApAro ed•Keb•
mIKAr seÒ˜ TAk•et rAij“ h•l. mIKAr inej“r pu^ed•r ey/ esKAen elAek•r• ek•Anrk•m ŒAß*me,r j“e‘
mt” es eTek• egl. 12es h•l mIKAr yAj“k•. es !tir nyù. iniü‚t ö½Vr ŒAmAed•r Ï j“imiw id•eyùeCn.®
mIKAr b•A¼Iet” eTek• egl. 13mIK• b•ll/ "ŒAj“ 11
tA” sr• ŒAr ”XAeyù A l zh•r eTek• d•An
b•Ju “lAm öBu˜ ŒAmAr opr öˆså h•eyùeCn; k•Ar, ŒAmrA pirb•AregAþIr 600 j“n yueß“r j“‘ öˆS˜ÿt h•eyù ronˆA
yAj“k• ih•eseb• Žmn Žk•j“nek• epeyùiC ey elib• h•l. 12liyùz zh•er yAb•Ar peT tAr• ik•iryùí-iyyùArIm
pirb•AregAþI eTek• ŽeseC.® zh•err k•ACAk•AiC TAml. j“AyùgAw• iyh•Ýd•Ar. esKAen
tAr• t¡Ab•u gA¼l. es”j“‘ ŒAj“o ik•iryùí-iyyùArIemr
d•Anr• liyz
ù zh•r d•Kl k•rl piü‚m ŒÇ•ˆlwAr nAm mh•en-d•An. ŒTRAí d•Aned•r
izib•r. 13esKAn eTek• 600 j“n elAk• pAh•Ai¼ ed•z
18 es”smyù ”•S•óˆAeyùelr ek•An rAj“• iCl n•.
tKno d•An pirb•AregAþI b•sb•Aesr j“AyùgA ”•Pó•iyùemr id•ek• yA^• Zr¨ k•rl. tAr• Žl mIKAr
K<uej“ pAyù in. tKno tAed•r inj“S•Vˆ ek•An j“im-j“m• b•Ai¼et.
iCl n•. ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ pirb•AregAþI ”itmeD•Y” 14
liyùz j“AyùgAiw ey p<Ac• j“n ŒAib•â•Ar k•eriCl/
j“Ayùg• epeyù igeyùiCl. d•Anr• pAyù in. tAr• inej“ed•r elAek•ed•r b•ll/ "ŽKAnk•Ar Žk•iw
2
tA” d•An pirb•AregAþI ed•ez Ùˆ¹ˆÿ•c•rb•]i%r j“‘ b•Ai¼et Žk•w• ŽeP•Ad• ŒAeC. t• CA¼• b•Ai¼et pUj“A
p<Ac•j“n !s‘ek• pAiWeyù id•l. Ï p<Ac•j“n sr• ŒAr k•rAr metA Œenk• ed•b•t•/ eKAd•A” k•r• mUi%$ ŒAr
”XAeyùAl zh•err elAk•. Žed•r eb•eC enb•Ar k•Ar, Žk•w• räepAr öitmA ŒAeC. b•Ju “et” pAriC ik• k•ret
Žr• d•Aned•r sb• pirb•Ar eTek•” ŽeseC. tAed•r h•eb•. Žsb• ineyù inet h•eb•. yAo/ osb• ineyù ŽesA.®
15
ed•ezr Ÿpr Ùˆ¹ˆÿ•c•rb•]i%r j“‘ b•lA h•l. tArpr tAr• mIKAr b•Ai¼et Žes ep<QCl. elb•Iyù
p<Ac• j“n pAh•A¼I ed•z ”•Pó•iyùem ep<QCl. tAr• yub•k•iw esKAen TAk•t. tAr• tAek• ek•mn ŒAeC
mIKAr b•Ai¼et Žl Žb•M es” rAtw• esKAen k•AwAl. ij“|•As• k•rl. 16d•An pirb•AregAþIr 600 j“n elAk•
3
tAr• yKn mIKAr b•Ai¼r eb•z k•ACAk•AiC ŽeseC/ P•wek•r k•AeC d¡•Ai¼eyùù ŒAeC. tAr• ŒS˜¤zS˜¤ ineyù yueß“r
tKn es” elb•Iyù yub•ek•r S•Vˆr Znet epl. tAr S•Vˆr j“‘ qtir. 17-18p<Ac• j“n Ùˆ¹ˆÿc•r b•Ai¼r eB˜tr egl.
Zen tAr• ic•net eperiCl. Žb•Ar d¡•Ai¼eyù egl mIKAr sd•r d•rj“Ar iWk• pAez” d¡•Ai¼eyù r”l yAj“k•. tAr
b•Ai¼r edAregA¼Ayù. yub•k•iwek• or• ij“|•As• k•rl/ pAez yueß“r j“‘ 600 j“n elAk•. elAk•Ùil G•er
"etAmAek• ŽKAen ek• efek• ŽeneCÀ ŽKAen &u“im ik• F¦ek• eKAd•A” mUi%$/ ŽeP•Ad•/ Œ‘A‘ mUi%$/ räepAr mUi%$
k•rCÀ ŽKAen etAmAr k•Aj“ ik•À® sb• ineyù inelA. elb•Iyù yAj“k•iw tAed•r ij“|•As•
4
yub•k•iw mIK• tAr j“‘ ik• ik• k•ereC b•ll. k•rl/ "Ž etAmr• ik• k•rCÀ®
19
yub•k•iw b•ll/ "mIK• ŒAmAek• k•Aej“ ereKeC. ŒAim p<Ac• j“n elAk• b•ll/ "c•¢p k•erA? Žk•iw k•TAo
tAr yAj“k•.® b•leb• n•. ŒAmAed•r seÒ˜ Žs. &u“im ŒAmAed•r ipt•
5
tKn tAr• b•ll/ "tAh•el ö½Verr k•AeC ŒAmAed•r o yAj“k• h•o. ŽKn iS˜îr k•r &u“im ik• k•reb•. eB˜eb•
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 18:20-19:11 256

ed•K/ Žk•j“enr yAj“k• h•oyù • B˜Al/ n• smý ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r b•ª•I k•er b•Aib•el ineyù yAoyù• h•eyùiCl
”•S•óˆAeyùlIyù pirb•AregAþIr yAj“k• h•oyù• B˜Al.® ttid•n py$•–˜ÿ tAr• yAj“k• iCl. 31mIKAr !trI
20
k•T• Zen elb•Iyù yub•k•iw Kuiz h•l. eKAd•A” mUi%$/ mUi%$ÙelA d•Anr• pUej“A k•retA. ytid•n zIelAet
Œ‘A‘ mUi%$/ ŽeP•Ad• Ž”sb• ineyù es d•Aned•r seÒ˜ ö½Verr g]h• iCl ttid•n sb•R(•,” tAr• Ïsb• mUi%$
c•el egl. pUej“A k•rt.
21
tArpr d•An pirb•AregAþIr 600 j“n elAk• elb•Iyù
yAj“k•ek• ineyù mIKAr b•Ai¼ eCe¼ eb•ireyù p¼l. tAed•r Žk•j“n elb•Iyù pru ¨x o tAr d•AsI
sAmen eCAw eCelemeyù / j“Ib•j“•–˜Þ ŒAr Œ‘A‘
ij“insp^ r”l.
22
19 es” smyù/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ek•An rAj“• iCl
n•.
esKAn eTek• tAr• Œenk• dU•er Žigeyù egl. pAh•A¼I ed•z ”•Pó•iyùemr sImAe•–˜ÿ Žk•j“n elb•Iyù
ik••–˜Þ mIKAr b•Ai¼r k•AC•k•AiC elAek•r• sb• Žk•j“AyùgAyù TAk•t. es” elAk•wAr Žk•j“n d•AsI iCl/ tAek•
j“e¼A h•l. tArpr tAr• d•Aned•r ipC¢ ineyù oed•r Žk•rk•m tAr S˜¤Io b•l• yAyù. es iCl iyh•dÝ •Ar !b•íelh•m
D•er eP•ll. 23mIKAr seÒ˜r elAek•rA d•Aned•r id•ek• zh•err. 2 ik••–˜Þ es :d•AsIiwò tAr öit Œib•½VˆS˜ÿ iCl.
ec•eyù ec•i¡ c•eyù ŸWl. d•Aenr• G•eu r d¡•Ai¼eyù mIKAek• b•ll/ es qb•íelh•em iyh•Ýd•Ayù tAr iptAr b•Ai¼ c•el egl.
"b•YApArwA ik•À etAmr• ec•¡c•A•C ek•nÀ® es esKAen c•ArmAs k•AwAelA. 3 tArpr tAr S•VˆAmI
24
mIK• tAed•r b•ll/ "etAmr• d•Anr• ŒAmAr tAr k•AeC egelA. es tAr seÒ˜ eb•z B˜AlB˜Aeb•”
mUi%$ÙelA ineyù egC. ŒAim inej“r j“‘ ÏÙelA !tir k•TAb•At$A b•leb• iWk• k•eriCl/ Ž” ŒAzAyù yid• S˜¤I
k•eriC. etAmrA ŒAmAr yAj“k•ek•o ineyù egC. ŒAmAr tAr k•AeC iP•er ŒAes. Žk•j“n Bˆ]•tY o éewA gAD•A
ŒAr ik•-” b•• ŒAeCÀ etAmr• ek•An mueK ŒAmAek• ineyù es emeyùiwr iptAr b•Ai¼ egl. tAek• ed•Ket
b•lC/ 'ik• h•eyùeCÀ®¾ epeyù emeyùiwr iptA eb•ireyù Žes tAek• ŒAd•r k•er
25
d•An pirb•AregAþIr elAek•r• b•ll/ "tkR• ek•Ar fAk•l. iptA etA eb•z KuzI h•l. 4 emeyùr iptA
n•/ c•¢p k•erA. ŒAmAed•r meD•Y ek•Ÿ ek•Ÿ eb•z rgc•w•. elb•Iyùiwek• tAr b•Ai¼et ineyù Žl. tAek• esKAen
ec•c¡ •Ael” Žr• etAmAyù ŒAß*m, k•ret pAer. etAmAek• TAk•b•Ar j“‘ b•ll. elb•Iyù esKAen itnid•n eTek•
Žb•M etAmAr pirb•Arek• h•tY• k•reto pAer.® egl. ½VZrb•Ai¼et es KAoyù•-d•Aoyù•/ pAn eB˜Aj“n
26
Ž” k•T• b•el tArA muK iP•ireyù c•let •Zr¨ ŒAr G•uimeyù id•n k•AwAl.
5
k•rl. mIK• j“Ant tAed•r zi)˜ Œenk• eb•iz. tA” c•&u“TR id•en tAr• Kub• eB˜Aer G•um eTek• ŸWl.
es b•Ai¼ c•el Žl. elb•Iyù elAk•iw c•el yAb•Ar j“‘ öˆS˜Þt h•l. ik••–˜Þ
27
mIKAr !tir mUi%$ÙelA d•Anr• ineyù inelA. mIKAr ½VZrmzA” j“AmAtAek• b•ll/ "ŒAeg ik•C¢ eKeyùed•eyù
k•AC eTek• yAj“k•ek•o tAr• ineyù egl. tArpr tAr• nAo/ tArpr eyo.® 6tA” elb•Iyù elAk•iw o ½VZrmzA”
liyùez Žl. tAr• esKAnk•Ar elAek•ed•r ŒAß*mŠ Žk•seÒ˜ eKet b•sl. KAoyùA h•eyù yAb•Ar pr ½VZr
k•rl. es” elAek•r• iCl zAi•–˜ÿiöyù. tAr• ek•An b•ll/ "ŒAj“ek•r rAtw• eTek• y•o. ŒArAm k•erA/
ŒAß*m, ŒAz• k•ret pAerin. d•AnrA trb•Air id•eyù ŒAnª• k•r. tArpr ib•ek•l h•el c•el eyo.® sutrAM
tAed•r h•tY• k•rl Žb•M zh•riwet ŒAÙn lAigeyù tAr• éj“n Žk•seÒ˜ KAoyù• d•Aoyù• k•rl. 7elb•Iyù
id•l. 28liyùezr elAek•r• Žmn k•AŸek• epl n• ey tArpr yAb•Ar Ÿe†Ag k•rel ½VZr tAek• ŒAr Žk•rAi^
tAed•r r(•• k•ret pAreb•. tAr• sIed•An zh•r eTek• TAk•et ŒnuerAD• k•rl.
8
Œenk• dU•er iCl/ sutrAM ised•AnIyùrA tAed•r r(•• pÇ•ˆm id•en eB˜Areb•l• elb•Iyù G•um eTek• ŸeW
k•ret C¢ew ŒAset pAerin. ŒrAm zh•err elAek•ed•r ronA h•b•Ar Ÿe†Ag k•rl. ik•–˜Þ ½VZr ŒAb•Ar j“AmAtAek•
seÒ˜o tAed•r ek•An B˜Ael• sµpk$• iCl n•/ tA” b•ll/ "ŒAeg etA ik•C¢ KAo. ŒAj“ ib•k•Al pyR–˜ÿ
esKAn eTek•o tAr• ek•An sAh•AyY epl n•. liyùz ib•šAm k•r.® ŒtŽb• tAr• éj“n Žk•seÒ˜ KAoyù•-
zh•rw• iCl qb•í-reh•Ab• zh•err k•AeC Žk•w• d•Aoyù• k•rl.
9
ŸptYk•Ayù. d•Aenr elAek•r• esKAen Žk•w• n&u“n b•sit tArpr elb•Iyù elAk•iw tAr d•AsI ŒAr Bˆ]•etYr
S˜îApn k•er es” j“AyùgAwAek•” tAr• inej“ed•r ed•z yAb•Ar Ÿe†Ag k•rel ½VZr b•ll/ "ŽKn ŒÞ“k•Ar h•eyù
b•el ge¼ &u“ll. 29tAr• es” zh•rwAr Žk•w• n&u“n egeC. id•n et• Žk•rk•m ezx h•eyù egeC. tA” b•liC
nAm id•l. liyùezr nAm h•l d•An. tAed•r pUb•Rpur¨x/ ik•/ ŒAj“ek•r rAtw• eTek•” yAo. B˜AlB˜Aeb• rAtw•
”•S•ˆó Aeyùelr pu^ed•r Žk•j“n/ d•Aenr nAmAnusAer” tAr• k•AwAo. k•Al sk•Al sk•Al ŸeW c•el eyo.®
10
Ž” nAm rAKl. Žb•Aer elb•Iyù elAk•iw ŒAr rAt k•AwAet c•A”l
30
d•An pirb•AregAþIr elAek•r• d•An zh•er mUi%$ÙelA n•. gAD•• éewA ŒAr d•AsIiwek• seÒ˜ ineyù es dU•er
öitþA k•rl. egezRAemr pu^• eyAnATnek• tAr• yAj“k• iyb•Ux zh•err id•ek• c•el egl. :iyb•Ux ej“r¨zAelemr
k•rl. egezRAm h•e•C emAizr pu^. eyAnATn o tAr ŒAr Žk•iw nAm.ò 11id•n öAyù ezx h•eyù egl. tAr•
pu e ^rA” iCl d•Aned•r yAj“k•. ytid•n n• iyb•Ux zh•err k•ACAk•AiC ep<QC•l. tKn Bˆ]•tYiw tAr
257 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 19:12-20:5
minb• elb•Iyù elAk•iwek• b•ll/ "Ž” iyb•x U zh•er ŒAj“ eyB˜Aeb• Ku i z Žek• b•Yb•h•Ar k•erA/ ŒAim tAr
rAt k•AwAenA yAk•.® Ÿpp ͈Iek•o etAmAed•r j“‘ eb•r k•er ŒAnb•. tAr
12
ik••–˜Þ tAr minb• elb•Iyù elAk•iw b•ll/ "n•/ ŒAmrA seÒ Žb•M ŒAmAr emeyùr seÒ˜ y• KuzI k•er• ŒApi%
Œpiric•t zh•err eB˜ter yAb• n•. or• et• k•rb• n•. ik••–˜Þ ŒAmAr ŒitiTr ib•r¨eß“• etAmr• Žmn
”•S•óˆAeyùelr elAk• nyù. ŒAmr• igib•yù• zh•er c•el j“G•‘ pAp k•Aj“ ek•Ar n•.®
yAb•.¾ 13es ŒAro b•ll/ "c•elA igib•yù• ik• rAm•Ñ 25
ik••–˜Þ b•d• elAk•ÙelA essb• k•TAyù k•An id•l n•.
Ž” éewA zh•err ey ek•An Žk•wAyù ŒAmr• igeyù esKAen ezx py$•–˜ÿ elb•Iyù elAk•iw tAr d•AsI b•• Ÿpp ͈Iek•
rAt k•Aiweyù id•et pAir.® b•Ai¼ eTek• eb•r k•er tAed•r k•AeC Žen id•l. tAr•
14
tA” elb•Iyù elAk•iw tAr sÒ˜Iek• ineyù Žigeyù tAek• ŒAG•At k•rl Žb•M sArArAt D•er D•xR, k•rl.
c•ll. igib•yùAyù ep<QCb•Ar seÒ˜ seÒ˜ sUyR ŒˆS˜ÿ egl. eB˜Ar eb•lAyù tAek• eCe¼ id•l. 26rAt epAyùAel emeyùiw
igib•yùA h•l ib•‘AmIn pirb•AregAþIr d•Kel. 15tAr• b•Ai¼et iP•er Žl. eyKAen tAr S•VˆAmI iCl. tAr
igib•yùAyù TAml. es” zh•er” tAr• rAt k•AwAeb• iWk• ed•AregA¼Ayù es Œ|•An h•eyù pe¼ egl. id•enr eb•l•
k•rl. zh•err Žk•w• eKAl• j“AyùgAyù tAr• b•es p¼l. py$–˜ÿˆ es esKAen Ž”B˜Aeb• pe¼ r”l.
27
ik••–˜Þ ek•Ÿ” tAed•r b•Ai¼et efek• Žen rAt k•AwAb•Ar prid•n Kub• sk•Ael elb•Iyù elAk•iw G•um eTek•
j“‘ b•ll n•. ŸWl. b•Ai¼ eyet h•eb• Žb•Ar. eb•reb• b•el d•rj“•
16
esid•n sÞ“YAyù e(•t eTek• Žk•j“n b•]ß “ elAk• Kull/ ŒAr esKAen ec•Qk•AeWr Ÿpr Žk•w••h•At Žes
zh•er Žl. tAr b•A¼I ”•Pó•iyùemr pAh•A¼I ŒÇ•ˆel p¼l. pe¼ reyùeC tAr d•AsI. d•rj“Ar egA¼Ayù es
h•elo igib•yAù et” es b•sb•As k•er. :igib•yAù r elAek•r• pe¼ ŒAeC. 28elb•Iyù elAk•iw tAek• b•ll/ "oeWA
sk•el” ib•‘AmIn pirb•AregAþIr.ò 17b•] ß“ elAk•iw ŒAmAed•r eyet h•eb•.® ik••–˜Þ ek•AenA sA¼A imll n•.
zh•err ek•Û•S˜îel Ï piTk• elb•Iyùek• ed•Ket epl. es mAr• igeyùiCl.
es ij“|•As• k•rl/ "etAmr• ek•ATAyù yAeb•À etAmr• gAD•Ar ipeW tAek• Z”eyù elb•Iyù elAk•iw b•Ai¼
ek•AT• eTek• ŒAsCÀ® c•el egl. 29b•Ai¼ iP•er es Žk•iw C¢ir id•eyù d•AsIiwr
18
elb•Iyù elAk•iw b•ll/ "ŒAmr• iyh•dÝ •Ar qb•íelh•m ed•h•ek• ek•ew 12iw w¦k•erA k•rl. tArpr ”•S•ˆó AeyùlIyùr•
zh•r eTek• ŒAsiC. ŒAmrA ”•Pó•iyùemr pAh•A¼I ed•ezr ey sb• j“AyùgAyù b•As k•rt es sb• j“AyùgAyù Ï 12iw
sImAnAyù b•Ai¼ yAi•C. ŒAim iyh•Ýd•Ar qb•íelh•em Žb•M w¦k•erA pAiWeyù id•l. 30yAr• ed•Kl tAr• öetYek•”
öBu˜r g]eh• igeyùiClAm. ŽKn ŒAim b•A¼I iP•er yAi•C. b•ll/ "Žrk•m k•AØ ”•S•óˆAeyùel ŒAeg k•Kno G•ewin.
ik••–˜Þ ŒAj“ rAe^ ek•Ÿ” ŒAmAek• tAr b•Ai¼et inmˆ–˜¤Š eyid•n ŒAmr• imzr eTek• c•el ŒAis esid•n eTek•
k•erin. 19gAD•AÙelAr j“‘ K¼ ŒAr KA† ŒAmAed•r ŒAj“ py$•–˜ÿ Žrk•m k•Aj“ k•Kno h•yùin Žb•M ed•KAo
seÒ˜ ŒAeC. Bˆ]•tY/ yub•tI S˜¤I ŒAr ŒAmAr j“‘ r¨iw yAyùin. Ž ib•xeyù ŒAelAc•n• k•ret h•eb•. iWk• k•ret
ŒAr @•A(•Arso reyùeC. ŒAmAed•r ek•An ik•C¢r ŒB˜Ab• h•eb• ŒAmAed•r ik• k•r• Ÿic•í.®
en”.®
20
b•ß
] “ elAk•iw b•ll/ "etAmr• ŒAmAr b•Ai¼et ”•S•ˆó Aeyeù lr seÒ˜ ib•‘AmIenr yß
u “
S•Vˆ•Ceª• TAk•et pAerA. etAmAed•r y• d•rk•Ar sb•
ed•eb•A. ZD•u Žk•wA” k•T•/ r•e^ Ï eKAl• mAeW eyn 20 sutrAM ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•rA Žk•^ h•l.
tAed•r Ÿe£•• h•l imsap• zh•er öBu˜r sAmen
etAmr• eTek•A n•.® 21Žrpr b•]ß “elAk•w• elb•Iyù o d¡•A¼AenA. tAr• d•An eTek• eb•r-a ezb•• pyR•–˜ÿ ”•S•ˆó Aeyùelr
tAr sÒ˜IsATIed•r tAr b•Ai¼ ineyù egl. es tAed•r sb• j“Ayùg• eTek•” ŽesiCl. Žmnik• ”•S•óˆAeyùlIyùr•
gAD•AÙelAek• KAoyùAl. tAr• p• D•ueyù pAnAh•Ar eser igilyù d • zh•r eTek•o ŽesiCl. 2”•S•óˆAeyùl
inl. pirb•AregAþIr smˆS˜ÿ öD•Aenr• ŸpiS˜ît iCl. özVerr
22
Žid•ek•/ sÒ˜Ied•r ineyù elb•Iyù elAk•iw yKn B˜)˜ed•r ök•A• j“nsB˜Ayù tAr• ŸpiS˜ît iCl. esKAen
ŒAemAd•-PU•it$ k•riCl/ tKn zh•err ik•C¢ b•d•elAk• 4/00/000 qs‘ trb•Air h•Aet sAiml h•eyùiCl.
3
b•Ai¼wA iG•er eP•ll. tAr• d•rj“Ayù D•AO•• mAret lAgl. ib•‘AmIn pirb•AregAþIr elAek•r• j“Anet pArl
tArA b•Ai¼r mAilk• Ï b•]ß“ elAk•wAr nAm D•er c•Iík•Ar ”•S•ˆó AeyùlIyùr• imsapAyù sb• j“e¼A h•eyùeC. ”•S•ˆó AeyùlIyùr•
k•ret lAgelA. tArA b•ll/ "etAmAr b•Ai¼ eTek• Ï b•ll/ "ik• k•er Žmn j“G•‘ G•wn• G•wl ŒAmAed•r
elAk•wAek• eb•r k•er d•Ao. ŒAmr• or seÒ˜ eyQn sb• b•l.®
4
k•AyR• k•reb•A.® inh•t emeyùiwr S•VˆAmI ik• h•eyùiCl sb• b•ll. es
23
b•ß] “elAk•iw eb•ireyù Žes b•d•elAk•ÙelAek• b•ll/ b•ll/ "ŒAmAr d•AsIek• ineyù ŒAim ib•‘AmIned•r igib•y•ù
"ezAn b•Þ u“r•/ Œmn mª• k•Aj“ ek•AerA n•. elAk•iw zh•er ŽesiClAm. esKAen ŒAmr• rAt k•AiweyùiClAm.
ŒAmAr ŒitiT. Žrk•m j“G•‘ pAp k•Aj“ ek•Ar n•. 5
rAetr eb•lA igib•y•ù zh•err öD•Aenr• ŒAim ey b•Ai¼et
24
Žid•ek• ed•K/ Ž h•e•C ŒAmAr emeyù. Žk•iw ku•mArI. iClAm esKAen Žl. tAr• b•Ai¼wAek• iG•er eP•el
Žek• ŒAim etAmAed•r j“‘ eb•r k•er ŒAnb•. etAmr• ŒAmAek• h•tY• k•ret ec•eyùiCl. tAr• ŒAmAr d•AsIek•
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 20:6-31 258

D•xR, k•eriCl. tAet es mAr• egl. 6tArpr ŒAim k•rl/ "ek•An pirb•AregAþI sb•ec•eyù ŒAeg ib•‘AmIned•r
ŒAmAr d•AsIr ed•h•wAek• w¦k•erA w¦k•erA k•rlAm Žb•M ŒAß*m, k•reb•À
”•S•ˆó Aeyùl pirb•AregAþIr öetYk•ek• Žk•w• k•er w¦k•erA öBu˜ b•leln/ "iyh•dÝ •Ar pirb•AregAþI öTem yAeb•.®
pAiWeyù id•lAm. ey smˆS˜ÿ öed•z ŒAmr• epeyùiClAm 19
prid•n sk•Ael ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• G•mu eTek• ŸWl.
es”sb• j“AyùgAet” ŒAmAr d•AsIr 12iw ed•h•KØ pAiWeyù igib•yAù r k•AeC tAr• t¡Ab•u gA¼l. 20tArpr ”•S•ˆó Aeyùelr
id•eyùiClAm. pAiWeyùiClAm Ž” j“‘”/ ey ed•KAet !s‘b•Aih•nI ib•‘AmIn !s‘b•Aih•nIr seÒ˜ yuß“ k•rAr
ec•eyùiClAm ib•‘AmIned•r elAek•r• ”•S•óˆAeyùel Žrk•m j“‘ eb•ireyù p¼elA. igib•yùAet ”•S•óˆAeyùl esn•b•Aih•nI
k•d•y$ k•Aj“ k•ereC. 7 "ŽKn etAmr• ”•S•óˆAeyùlIyùr• ib•‘AmIn esnAb•Aih•nIr ib•r¨eß“ yueß“r j“‘ öˆS˜Þt•iCl.
21
b•elA ŒAmAed•r ik• k•r• Ÿic•í. Ž ib•xeyù etAmAed•r igib•y•ù eTek• ib•‘AmInb•Aih•nI eb•r h•eyù ŽelA. esid•n
mtAmt ik• b•elA.® tAr• ”•S•óˆAeyùlb•Aih•nIr 22/000 !s‘ek• h•tY• k•rl.
8
tKn sk•el Žk•seÒ˜ d¡•Ai¼eyù ŸeW b•ll/ "ŒAmr• 22-23
”•S•óˆAeyùlb•AsIr• öBu˜r k•AeC egl. sÞ“YA py$–˜ÿ
ek•Ÿ b•Ai¼ yAb• n•. n•/ ŒAmAed•r meD•Y Žk•j“no tAr• ß*ª•n k•rl. öBu˜ek• tAr• ij“|•As• k•rl/
b•Ai¼ iP•er yAeb• n•. 9 ŽKn ŒAmr• igib•yù• zh•err "ŒAmr• ik• ŒAb•Ar ib•‘AmIned•r seÒ˜ yuß“ •k•rb•À
öit ik• k•rb• t• b•liC. ŒAmr• G<•uiw ec•el ej“en or• etA ŒAmAed•r ŒA ™IyùS•Vˆj“n.®
enb• ö½Vr Ï elAk•ed•r j“‘ ŒAmAed•r id•eyù ik• k•rAet öBu˜ Ÿ%r id•eln/ "yAo/ tAed•r seÒ˜ yuß “• k•r.®
c•An. 10ŒAmr• ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ pirb•AregAþI eTek• ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• Ž-oek• ŸísAh• id•et lAgl.
öit 100 j“enr meD•Y 10 j“n k•er elAk• eb•eC enb•. tArpr öTm id•enr metA Žb•Aro tAr• yuß “• k•ret
Ž”B˜Aeb• öit 1/000 j“en 100 j“n ŒAr 10/000 eb•ireyù p¼l.
24
j“en 1/000 j“n elAk•• eb•eC enb•. Ž” b•AC•” k•r• Žb•Ar ”S•ó ˆ A eyù l b•Aih•nI ib•‘AmIn b•Aih•nIr
elAek•r• !s‘ed•r y•-y• d•rk•Ar sb• pAeb•. tArper k•ACAk•AiC Žes p¼l. Žw• iCl yueß“r iþˆtIyù id•n.
25
tAr• ib•‘AmIn ŽlAk•Ar igib•yAù zh•er ep<QCAeb•. esKAen ib•‘AmIn b•Aih•nI igib•yù• eTek• eb•ireyù Žes iþˆtIyù
tArA yAr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r meD•Y j“G•‘ k•Aj“ k•eriCl id•en ”•S•óˆAeyùl b•Aih•nIek• ŒAß*m, k•rl. Žb•Aer
orA tAed•r zAˆiS˜ÿ ed•eb•.® ib•‘AmIn !s‘r• ŒAro 18/000 ”•S•óˆAeyùl !s‘ek•
11
”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ• elAk• igib•yù• zh•er j“e¼A h•tYA k•rl. Ž”sb• ”•S•óˆAeyùlIyù qs‘ iCl öiz(•,
h•l. ik• ik• k•reb• es ib•xeyù tAr• sk•el” ŒAeg öAˆ¹ˆÿ.
Žk•mt h•eyù iWk• k•er ineyù i Cl. 12”•S•óˆAeyùl 26
tKn smˆS˜ÿ˜ ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr• qb•eTl zh•er•egl.
pirb•AregAþIr smˆS˜ÿ elAek•r• ib•‘AmIn pirb•Ar- esKAen tAr• sb•A” b•es pe¼ öBu˜r sAmen k<•Ad•et
egAþIr k•AeC dU•etr mAD•Yem Kb•r pAiWeyùiCl. Kb•rw• lAgl. sArAid•n tAr• ik•C¢ eKl n•. Ž”B˜Aeb• sÞ“YA
h•e•CÉ "etAmAed•r meD•Y ik•C¢ elAek•r• ey k•d•yR k•Aj“ py$–˜ÿˆ ek•ew egl. tArA öBu˜ek• eh•Amb•il o mÒ˜l
k•ereC es ib•xeyù etAmAed•r b•)˜b•Y ik•À 13etAmr• Ï !neb•† ŸísgR k•rl. 27”•S•óˆAeyùelr elAek•r• öBu˜ek•
igib•yùAr mª• elAek•ed•r ŒAmAed•r k•AeC pAiWeyù d•Ao. Žk•w• ö½Í k•rl. esk•Ael ö½Verr sA(•Yisª•uk• iCl
ŒAmr• tAed•r Db•Ms k•rb•. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r meD•Y yt qb•eTel. 28pInh•s nAem Žk•j“n yAj“k• esKAen
mª• ŒAeC sb• ŒAmr• dU•r k•rb•.® ö½Verr esb•• k•rt. pInh•s ”ilyùAserr pu^.
ik•–˜Þ ib•‘AmIn pirb•AregAþIr elAek•r• dU•ted•r ”ilyùAsr h•AerAe,r pu^. ”•S•óˆAeyùlb•AsIr• ij“|•As•
k•TAyù k•An id•l n•. b•At$Ab•Ah•ek•rA iCl sµpek$•• tAedr” k•rl/ "ib•‘AmIenr elAek•r• ŒAmAed•r ŒA ™Iyù. ŒAmrA
ŒA ™Iyù . tArAo iCl ”•S•ó ˆ Aeyù l Iyù . 14ib•‘AmIn ik• ŒAb•Ar tAed•r seÒ˜ yuß“• k•rb•À nAik• yu ß“• TAimeyù
pirb•AregAþIr elAek•r• tAed•r zh•rÙil eCe¼ ed•b•À®
igib•yù A yù c•el egl. tAr• ”S•ó ˆ Aeyù e lr Œ‘ öBu˜ b•leln/ "yAo. ŒAgAmIk•Al tAed•r prAij“t
pirb•AregAþIr seÒ˜ yuß “ k•reb• b•el igib•yùAyù egl. k•ret ŒAim etAmAed•r sAh•AyY k•rb•.®
15 29
ib•‘AmIn pirb•AregAþIr elAek•r• emAw 26/000 j“n tArpr ”•S•óˆAeyùlb•Aih•nI igib•yùAr sb•id•ek• ik•C¢
!s‘ epl. yueß“r j“‘ eb•z d•(• !s‘ tAr•. tACA¼• elAk•ek• luik•eyù rAKelA. 30”•S•óˆAeyùl !s‘d•l ïtIyù
igib•yù• eTek• epl ŒAerA 700 j“n d•(• !s‘. id•n igib•yùAr ib•r¨eß“• l¼A” k•ret egl. ŒAegr
16
ŽCA¼•o tArA ŒAerA 700 j“n öiz(•,öAˆ¹ˆÿ !s‘ metA Žb•Aero tArA yueß“r j“‘ öˆS˜Þt. 31ib•‘AmIn
epeyùiCl. tAr• iCl sb• b<•Ah•Ait !s‘. tArA Žmnik• !s‘b•Aih•nI igib•yù• eTek• eb•ireyù Žl ”•S•óˆAeyùlIyùed•r
Žk•w• c•¢l l(•Y k•er iWk•B˜Aeb• pATr C¡¢¼et pArt seÒ˜ yuß “ k•ret. ”•S•óˆAeyùlb•Aih•nI tAed•r b•AD•• n•
Žb•M l(•Y‹X h•t n•. id•eyù sueyAg id•et TAk•l eyn tAr• oed•r ipC¢ ipC¢
17
”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ pirb•AregAþI ib•‘AmIned•r b•Ad• tA¼• k•er. Ž”B˜Aeb• tAr• ek•Qzl k•er ib•‘AmIned•r
id•eyù sMýh• k•rl emAw 4/00/000 eyAß“••. tAed•r zh•r eTek• Œenk•KAin dU•er eb•r k•er ŒAnl.
sk•elr h•Aet trb•Air. sk•el” yuß “ib•†Ayù suizi(•t. ib•‘AmIn !s‘r• ŒAegr mt Žb•Aro ik•C¢ ”•S•ˆó Aeyùl
18
”•S•óˆAeyùlIyùr• qb•eTl zh•er igeyù ö½Vrek• ij“|•As• !s‘ h•tYA k•ret Zr¨ k•rl. tAr• öAyùù 30 j“n
259 ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 20:32-21:10
”•S•óˆAeyùlIyùek• h•tYA k•rl. k•eyùk•j“nek• h•tY• k•rl ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r h•Aet rAˆS˜ÿAet” mArA egl. tAr• oed•r
mAeW ŒAr k•eyùk•j“nek• h•tY• k•rl rAˆS˜ÿAyù. Žk•w• iged•Am pyR•–˜ÿ tA¼• k•eriCl. esKAen ”•S•óˆAeyùl
rAˆS˜ÿ• egeC qb•eTelr id•ek•. ŒAr Žk•w• igib•yùAr !s‘b•Aih•nI ŒAro 2/000 ib•‘AmIenr elAk•ed•r h•tYA
id•ek•. 32ib•‘AmIn !s‘r• b•el ŸWl/ "ŒAegr mt k•rl.
46
Žb•Aro ŒAmr• ij“tiC?® esid•n 25/000 ib•‘AmIn !s‘ inh•t h•l. tArA
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• pAlAi•Cl/ ik••–˜Þ Žw• tAed•r sk•el” trb•Air ineyù b•Ierr metA l¼A” k•eriCl.
47
Žk•w• c•AlAik•. tAr• ŒAsel oed•r zh•r eTek• eb•r Œprid•ek•/ 600 j“n ib•‘AmIenr elAk• mrBU˜imr
k•er rAˆS˜ÿAyù ŒAnet c•A”iCl. 33es”mt sk•el” id•ek• egl. ireµ•åA, izlAet igeyù tAr• esKAen c•Ar
ed•Q¼Ai•Cl. tArA b•AlatAmr nAem Žk•w• j“AyùgAyù mAs eTek• egl. 48”•S•óˆAeyùlIyùr• ib•‘AmIned•r ed•ez
TAml. ”•S•óˆAeyùelr k•eyùk•j“n elAk• igib•yùAr piü‚m iP•er Žl. öetYk• zh•er igeyù tAr• elAek•ed•r h•tYA
id•ek• luik•eyù iCl. Žb•Ar tAr• eb•ireyù Žes igib•yù• k•rl. j“•–˜Þ j“AenAyùAred•ro tAr• erh•A” id•l n•.
ŒAß*m, k•rl. 34suizi(•t 10/000 ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘ sAmen y• K<uej“ epl sb• tArA eB˜eÒ˜c•¢er id•l. yt
igib•y•ù ŒAß*m, k•rl. ej“Ar l¼A” h•l ik••–˜Þ ib•‘AmIn zh•r epl tAr smˆS˜ÿ” tAr• ‰ˆAileyù id•l.
!s‘r• b•uJ“et pArl n• tAed•r ik• h•et c•eleC.
35
öBu˜ ”•S•óˆAeyùl !s‘b•Aih•nIek• b•Yb•h•Ar k•er ib•‘AmIned•r p ˆÍI sMýeh•r öˆS˜iÿ t
imsapAyù ”S•ˆó AeyùlIyùr• öit|•A k•rlÉ "ib•‘AmIn
ib•‘AmIn !s‘ed•r prAij“t k•reln. esid•n
”•S•óˆAeyùelr !s‘r• 25/100 j“n ib•‘AmIn !s‘ h•tY• 21 pirb•AregAþIr G•er ŒAmr• ek•Ÿ ŒAmAed•r
k•eriCl. Ž” !s‘r• sk•el” yuß “ib•†Ayù izi(•t iCl. emeyùed•r ib•b•Ah• ed•b• n•.®
36 2
Ž”b•Ar ib•‘AmInr• b•uJ“et pArl ey tAr• eh•er ”•S•óˆAeyùlIyùr• qb•eTl zh•er egl. esKAen sÞ“YA
egeC. py$–˜ÿ tAr• ö½Verr k•AeC b•es r”l. ŒAku•l h•eyù
”•S•óˆAeyùùlIyù !s‘r• Žb•Ar ipC¢ h•welA. ipC¢ h•wAr ek<•ed• ek<•ed• t¡ArA b•ll/ "eh• öBu˜ ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r
k•Ar, h•e•C tAr• Žb•Ar h•WAí ŒAß*m, k•rAr ek•Qzl &u“im” ö½Vr. 3tAh•el Žmn ib•pd• h•l ek•nÀ ek•n
ineyùeC. igib•yùAr• k•ACAk•AiC Žk•w• j“AyùgAyù tAr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Žk•w• pirb•AregAþIek• pAoyù• yAe•C
luik•eyù r”l. 37tArpr/ yAr• luik•eyù iCl tAr• igib•y•ù nAÀ®
4
zh•er J“<Aipeyù p¼elA. esKAen tAr• sb•id•ek• Ci¼eyù prid•n eB˜Aer ”•S•óˆAeyùlIyùr• Žk•w• eb•d•I !tir
egl ŒAr zh•er öetYk•ek• tAed•r trb•Air id•eyù k•rl. es” eb•d•Iet tAr• ö½Verr k•AeC eh•Amb•il o
h•tY• k•rl. 38ŒA ™egApnk•ArIed•r seÒ˜ ”•S•ˆó AeyùlIyùr• mÒ˜l !neb•† ŸísgR k•rl. 5 tArpr ”•S•óˆAeyùlIyù
Žk•w• mtlb• Ž¡ewiCl. luik•eyù TAk•• elAek•rA Žk•w• elAek•r• b•ll/ "”•S•óˆAeyùlIyùed•r meD•Y Žmn ek•An
ib•ezx D•re,r sMek•t pAWAeb•. tAr• qtir k•reb• pirb•Ar ik• ŒAeC yAr• öBu˜r sAmen ŒAmAed•r Ž”
eD•<AyùAr emG•. öATRnAyù ŒAesinÀ® Žrk•m ij“|•AsAr k•Ar, h•e•C tAr•
39-41
ib•‘AmIn qs‘r• k•meb•zI 30 j“n ”•S•óˆAeyùl eb•z sAMG•Aitk• D•re,r Žk•wA öit|•A k•eriCl. tAed•r
qs‘ h•tY• k•eriCl. Žet” tAr• b•let lAgl/ öit|•A iCl Œ‘A‘ pirb•AregAþIr seÒ˜ yid• ek•Ÿ
"ŒAmr• ŒAegr b•Aerr metA Žb•Aro ij“tiC.® ik••–˜Þ imsap• zh•er eyAg n• ed•yù teb• tAek• h•tY• k•rA
tKn” zh•r eTek• eD•<AyùAr emG• ŸWet lAgelA. h•eb•.
6
ib•‘AmIenr elAek•r• esid•ek• G•A¼ iP•ireyù ed•KelA ”S•óˆAeyùlIyùr• tAed•r ŒA ™Iyù ib•‘AmIned•r j“‘
smˆS˜ÿ• zh•er ŒAÙn elegeC. Žb•Ar ”•S•ˆó AeyùlIyùr• ŒAr é>K eb•AD• k•rl. tAr• b•ll/ "ŒAj“ ”•S•óˆAeyùl eTek•
epCn iP•rl n•/ tAr• G•eu r d¡•Ai¼eyù yuß “• k•ret lAgl. Žk•iw pirb•AregAþI p]Tk• k•r• h•eyùeC. 7ŒAmr• öBu˜r
ib•nYAmIenr elAek•r• B˜yù epeyù egl. Žb•Ar tAr• k•AeC Žk•iw zpT k•eriC/ ek•An ib•‘AmIn pur¨exr
b•uJ“et pArelA/ ik• tAed•r Œb•S˜î•. seÒ˜ ŒAmr• ŒAmAed•r emeyùed•r ib•b•Ah• ed•b• n•. ik•
42
ib•‘AmIenr !s‘b•Aih•nI Žb•Ar pAlAet lAgelA. k•er ŒAmr• iniü‚t j“Anb• ey ib•‘AmIned•r ib•eyù
mr¨BU˜imr id•ek• tAr• C¢welA/ ik••–˜Þ tAr• yuß“ Ž¼Aet h•e•CÀ®
8
pArl n•. ”•S•óˆAeyùlIyùr• zh•r eTek• eb•ireyù Žes ”•S•óˆAeyùlIyùr• j“Anet c•A”l/ "”•S•óˆAeyùlIyùed•r
tAed•r h•tYA k•rl. 43”•S•óˆAeyùlIyùr• ib•‘AmIenr ek•An pirb•AregAþI ŽKAen Ž” imsapAyù ŒAesinÀ
elAek•ed•r eG•rAo k•er tAed•r tAi¼eyù ineyù egl. ŒAmr• ŽKAen öBu˜r sAmen smeb•t h•eyùiC. inü‚yù”
tAr• tAed•r ib•šAm inet id•l n•. igib•yùAr pUb•R id•ek• Žk•w• pirb•Ar ŽKAen ŒAesin.® tAr• ed•Kl/ yAeb•z-
”•S•óˆAeyùlIyùrA tAed•r h•Aireyù id•l. 44sutrAM 18/000 igilyùd• eTek• ek•Ÿ” esKAen ŒAesin. 9 ”•S•óˆAeyùlIyùr•
sAh•sI o zi)˜zAlI ib•‘AmIn qs‘ inh•t h•l. Ùen ed•KelA ek•-ek• ŽeseC ŒAr ek•-ek• ŒAesin.
45
Œb•izX !s‘r• mr¨BU˜imr id•ek• C¢wet lAgelA ed•Kl yAeb•z-igilyùd• eTek• ek•Ÿ” esKAen ŒAesin.
10
Žb•M tAr• ep<QeCAl ireµ•åA, izl• nAmk• j“AyùgAyù. tAr• yAeb•z-igilyùed• 12/000 !s‘ pAWAl. !s‘ed•r
ik••–˜Þ tAed•r meD•Y 5/000 j“n ib•‘AmIn !s‘ tAr• b•el id•l/ "yAeb•z-igilyùed• igeyù esKAnk•Ar
ib•c•Ark•%R] ge,r ib•b•r, 21:11-25 260

öitiw elAk•ek• trb•Air id•eyù h•tY• k•reb•. emeyùed•r zh•er öBu˜r j“‘ Ž” smyù Žk•w• Ÿísb• h•yù.
ŒAr b•A•c•Aed•r etAmr• eCe¼ ed•eb• n•. 11Ž k•Aj“ öitb•Cr” esKAen Ÿísb pAilt h•yù.® :zIelA h•e•C
etAmAed•r k•ret” h•eb•. yAeb•z-igilyùed•r öetYk•ek• qb••eTelr Ÿ%er/ ŒAr qb•eTl eTek• iziKemr id•ek•
etAmr• h•tY• k•reb•/ tACA¼• ey sb• emeyùed•r k•AerA- ey rAˆS˜ÿ• c•el egeC tAr pUb•Rid•ek•. tACA¼• leb•An•
n•-k•Aer• sAeT eyQnsµpk$• ŒAeC tAedro h•tY• k•reb•. zh•err d•i(•e,o •zIelA zh•rw• p¼eb•.ò
teb• ey sb• emeyùr ek•An pur¨exr seÒ˜ Žmn sµpk$• 20
öb•I,r• tAed•r pirk•Â˜¯nAiw ib•‘AmIn s•–˜ÿAned•r
h•yùin tAed•r h•tY• k•reb• n•.® !s‘r• tA” k•rl. b•ll. tAr• b•ll/ "yAo @•A(•Ae(•et igeyù luik•eyù
12
Ï 12/000 qs‘ yAeb•z-igilyùed• 400 j“n Žmn p¼. 21Ÿíseb•r smyù zIelAr yub•tIr• k•Kn nAc•et
emeyùr ed•K• epl yAr• ek•An pur¨exr seÒ˜ Žrk•m ŒAseb• esid•ek• eKyùAl k•reb•. tArpr yKn” tAr•
sµpk$• S˜îApn k•erin. !s‘r• tAed•r zIelAr izib•er ŒAseb• tKn @•A(•A e(•etr luek•AenA j“Ayùg• eTek•
ineyù ŽelA. zIelA k•nAned•r ed•ez Œb•iS˜ît. etAmr• eb•ireyù ŒAseb•. ˆöetYek•” Žk•iw k•er yub•tI
13
tArpr ”•S•óˆAeyùlIyùr• ib•‘AmIn elAek•ed•r k•AeC D•er eneb•. tArpr oed•r ineyù ib•‘AmIned•r ed•ez
Kb•r pAW•l. tAr• ib•‘AmIenr elAek•ed•r seÒ˜ zAi•–˜ÿ igeyù ib•eyù k•reb•. 22Žb•M yid• emeyùed•r iptA ik•Mb•A
c•¢i)˜ k•ret c•A”l. ib•‘AmIenr elAek•rA iCl ireµ•åA, B˜A”eyùr• ŒAmAed•r k•AeC nAilz j“AnAyù/ tKn ŒAmr•
izlAyù. 14ib•‘AmInr• tA” Zen ”•S•óˆAeyùel iP•er Žl. b•lb•/ 'ib•‘AmIned•r opr etAmr• sd•yù h•o. tAr• Ï
”•S•óˆAeyùlIyùr• tAed•r k•AeC yAeb•z-igilyùed•r es”sb• emeyùed•r ib•eyù k•r¨k•. tAr• etAmAed•r emeyùed•r
emeyù id•eyù id•l yAed•r tAr• mAerin. ik••–˜Þ ib•‘AmIned•r ineyùeC/ etAmAed•r seÒ˜ yuß“ k•er in. tAr• emeyùed•r
sMKYAr &u“lnAyù emeyùed•r sMKY• eb•z k•m iCl. ýh•, k•ereC. sutrAM ö½Verr k•AeC etAmr• ey
15
”•S•óˆAeyùlIyùr• ib•‘AmIned•r j“‘ é>K k•rl. öitš¨it k•eriCel t• B˜Ò˜ k•er• in. etAmr•
tAed•r é>eKr k•Ar, ö½Vr ib•‘AmIned•r Œ‘A‘ öitš¨it k•eriCel ey Ï emeyùed•r seÒ˜ eCeled•r
”•S•óˆAeyùl pirb•AregAþI eTek• ŒAlAd•• k•er id•eyùeCn. ib•eyù ed•eb• n•. ib•‘AmIned•r etAmr• emeyù d•Aoin.
16
”•S•ó ˆ Aeyù l Iyù e d•r öb•I,rA b•ll/ "ib•‘AmIn b•rM tArA” etAmAed•r k•AC eTek• emeyùed•r ineyù egeC.
pirb•AregAþIr emeyùed•r sb• h•tY• k•r• h•eyùeC. sutrAM sutrAM etAmr• öitš¨it B˜Ò˜ k•r in.®¾
23
ey sb• ib•‘AmIn s•–˜ÿAn eb<•ec• ŒAeC tAed•r j“‘ ik•B˜Aeb• Ž”B˜Aeb•” ib•‘AmIn pirb•AregAþIrA•k•Aj“ k•rl.
p ˆÍIr b•Yb•S˜î• k•r• yAyùÀ 17eysb• ib•‘AmIn s•–˜ÿAn ŽKno yub•tIr• yKn nAc•iCl/ öetYk• pur¨x tAed•r Žk•j“n
eb<•ec• reyùeC tAed•r b•Mz r(•A k•rAr j“‘ s•–˜ÿ•ns•–˜ÿitr k•er ineyù inl. tAed•r &u“el ineyù tAr• ib•eyù k•rl.
Œb•• öeyù A j“n. Žw• k•ret” h•eb•/ n”el inej“ed•r ed•ez tAr• iP•er egl. ib•‘AmInr• ŒAb•Ar
”•S•óˆAeyùlIyùed•r Žk•w• pirb•AregAþI et• Žek•b•Aer es” ed•ez zh•rÙil g¼l Žb•M es” zh•rÙilet
elAp epeyù yAeb•. 18ik••–˜Þ ŒAmAed•r emeyùed•r seÒ˜ b•sb•As k•ret lAgl.• 24tArpr ”•S•óˆAeyùlIyùr• G•er
etA ib•‘AmIn s•–˜ÿAned•r ib•eyù h•et pAer n•. ŒAmr• iP•er egl. tAr• öetYek• inej“r inej“r ed•ez o
Ž” ineyù öitš¨it ineyùiC. ŒAmr• öitš¨it ineyùiC pirb•AregAþIr k•AeC iP•er egl.
25
ey/ 'ib•‘AmIned•r G•er ey emeyù ed•eb• es zApýˆS˜ÿ es”smyù ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ek•An rAj“• iCl n•.
h•eb•.¾ 19tA” ŒAmrA Žk•w• pirk•Â˜¯n• k•eriC. ˆ zIelA tA” ey y• iWk• men k•rt tA” k•rt.
261

räetr ib•b•r,

iyh•dÝ •Ayù éiB˜(


$ • b•r ej“AwAet pAreb•A n•. Žmnik• n&u“n k•er ib•eyù
b•æk•Al ŒAeg ib•c•Ark•ed•r* rAj“ ×k•Ael Žk•b•Ar
1 eb•z KArAp smyù ŽesiCl. es” smyù ed•ez
KA†AB˜Ab• ed•K• id•eyùiCl. ”lIemlk• nAem Žk•j“n
k•rAr k•T• B˜Ab•elo ŒAim etAmAed•r Ÿpk•Ar k•ret
pArb• n•. D•erA/ rAe^” ŒAim gB˜$b•tI h•lAm/ D•erA
ŒAmAr é-éew• pu^o h•eyù egl/ ik•••–˜Þ tAeto ek•AenA
elAk• iyh•Ýd•Ar qb•íelh•m eTek• c•el igeyùiCl. es S˜¤I lAB˜ h•eb• n•. 13ytid•n n• tAr• ib•eyùr eyAgY h•e•C
o é” pu^ek• ineyù pAh•Ai¼ ed•z emAyùAeb• c•el igeyùiCl. ttid•n etAmAed•r Œep(•• k•ret h•eb•. ik••–˜Þ ŒAim
2
tAr •S˜¤Ir nAm iCl nyùmI ŒAr é” pue^r nAm mh•elAn etAmAed•r Žt d•IG•$ smyù Œep(•A k•ret b•let pAir
o ik•ileyù A n. Žr• sb• qb•íelh•emr ”•Pó • ATIyù n•. sitY” Žsb• B˜Ab•el men k•X h•yù. Žminet”
pirb•Aerr. Žr• pAh•Ai¼ ed•z emAyùAeb• b•sb•As k•ret ŒAim yeTX é>iKt. k•Ar, öBu˜ ŒAmAr ib•r¨eß“ Œenk•
lAgl. ik•C¢ k•ereCn.®
3 14
tArpr Žk•id•n nyùmIr S•VˆAmI ”lIemlk• mAr• Ž” k•T• Zen tAr• ŒAb•Ar k•AåAk•Aiw Zr¨
egl. nyùmI ŒAr tAr é” pu^ eTek• egl. 4 ŸB˜yù k•rl. tArpr Žk•smyù ŒpRA nyùmIek•• c•¢µ•Vˆn k•er
pue^r” emAyùAb• ed•ezr k•‘Aed•r seÒ˜ ib•eyù h•eyùiCl. ib•d•Ayù inl. ik••–˜Þ räí tAek• j“i¼eyù D•er” eTek•
Žk•j“enr •S˜¤Ir nAm ŒpR•/ ŒAerk•j“enr nAm räí. egl.
tAr• d•z b•Cr emAyùAeb• b•As k•eriCl. 5 mh•elAn Žb•M 15
nyùmI b•ll/ "etAmAr b•¼j“A inej“r elAek•r
ik•ileyùAn mAr• egl. S•ˆV AmI ŒAr pu^ed•r h•Aireyù nyùmI k•AeC Žb•M tAr inej“r ed•b•tAed•r k•AeC c•el egl.®
Žk•A” pe¼ r”l. etAmAro tA” k•r• Ÿic•í.®
16
räí b•ll/ "ŒAmAek• &u“im tAi¼eyù id•eyù• n• m•?
nymù I ed•ez iP•er egl ŒAmAek• ed•ez iP•er eyet &u“im ej“Ar k•r n•. ŒAim
6
pAh•Ai¼ ed•z emAyùAeb• TAk••r smyù nyùmI Znl etAmAr k•AeC” TAk•eb•A. &u“im eyKAen yAeb•/ ŒAimo
öBu˜ t¡•r elAek•ed•r sAh•AyY k•eriCeln. itin iyh•dÝ •Ar esKAen yAb•. &u“im eyKAen ezAeb•/ ŒAim esKAen”
elAek•ed•r KA† id•eyùiCeln Zen nyùmI iWk• k•relA/ ezAb•. yAr• etAmAr inej“r elAk•/ tAr• ŒAmAro
emAyùAb• eCe¼ es ed•ez iP•er yAeb•. tAr pu^b•D•UrAo inej“r elAk•. etAmAr ö½Vr •h•eb•n ŒAmAro ö½Vr .
tAr seÒ˜ eyet c•A”l. 7tAr• es ed•z eCe¼ pAeyù 17
etAmAr m]&u“Y eyKAen/ ŒAmAro m]&u“Y esKAen.
eh•¡ew iyh•Ýd•Ayùù iP•er ŒAsAr j“‘ ron• h•l. esKAen” h•eb• ŒAmAr k•b•r. Ž” ŒAmAr öˆitš¨it.
8
nyùmI tAr pu^b•D•Ued•r b•ll/ "etAmr• éj“en” yid• ŒAim ŒAmAr öitš¨it n• rAiK/ öBu˜ ŒAmAyù
ed•ez mAeyùr k•AeC c•el yAo. ŒAmAr seÒ˜ ŒAr ŒAmAr zAiˆS˜ÿ ed•eb•n. Žk•mA^ m]&“u Y CA¼• ek•Ÿ ŒAmAek• etAmAr
pu^ed•r seÒ˜ etAmr• Kub•” B˜Al b•Yb•h•Ar k•er ŽeseCA. k•AC eTek• sireyù inet pAreb• n•.®
tA” ŒAim öBu˜r k•AeC öATRn• k•ir itino eyn
etAmAed•r öit sd•yù h•n. 9 ŒAim ŒAro öATRn• k•ir/ G•er eP•rAˆ
18
itin eyn etAmAed•r S•VˆAmI ŒAr suª•r Žk•iw nyùmI b•uJ“el• räí B˜Ix,B˜Aeb• tAr seÒ˜ eyet
sueKr G•err b•Yb•S˜î• k•er ed•n.® Ž” b•el nyùmI tAed•r ”•C¢k•. es ŒAr rätek• ik•C¢ b•ll n•. 19nyùmI ŒAr
c•¢µ•Vˆn k•relA. tAr• k<•Ad•et lAgl. räí eb•ireyù p¼l. eyet eyet tAr• Žes p¼l
10
pu^b•D•Ur• b•ll/ "ik••–˜Þ ŒAmr• ŒApnAr seÒ˜ qb•íelh•em. qb•íelh•em p• id•et” esKAnk•Ar elAek•r•
ŒApnAr pirb•Aer” eyet c•A”.® tAed•r ed•eK•Ÿe%ij“t h•eyù ŸWelA. tAr• b•ll/ "Ž”
11
nyùmI b•ll/ "n•/ emeyùrA/ etAmr• etAmAed•r ik• nyùmIÀ®
20
b•A¼Iet” iP•er yAo. ŒAmAr seÒ˜ igeyù ik• h•eb•À® nyùmI tAed•r b•ll/ "etAmr• ŒAmAek• nyùmI b•el
ŒAim etA etAmAed•r ek•Aen• Ÿpk•Ar k•ret pArb• efek•A n•. ŒAmAek• etAmr• mAr• b•el” fAek••. Ž”
n•. ŒAmAr ek•Aen• pu^ en” ey etAmAed•r ib•eyù k•reb•. nAem” etAmr• ŒAmAek• fAk•eb•/ k•Ar, sb•Rzi)˜mAn
12
yAo/ G•er iP•er yAo. ŒAim ŒAr Ž” b•]ß“ b•yùes ö½Vr ŒAmAr j“Ib•n é>eK B˜er id•eyùeCn. 21yKn c•el
igeyùiClAm tKn y• ec•eyùiC sb•” epeyùiClAm. ik••–˜Þ
ib•c•Ark•ed•r ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r sAh•AyY Žb•M r(•• k•rAr j“‘
ŒAj“ öBu˜ ŒAmAr j“e‘ inej“r ed•z CA¼• ŒAr ik•C¢”
ö½Vr þˆAr• eöirt ib•ezx entAr•. Žiw ”•S•óˆAeyùel rAj“• h•oyùAr
pUebR• h•eyùiCl. ed•n in. öBu˜ ŒAmAyù ZD•u é>K” id•eyùeCn. tA” ek•n
räetr ib•b•r, 1:22-2:20 262

etAmr• ŒAmAek• 'suKI¾ b•el fAk•eb•À sb•Rzi)˜mAn yid•o ŒAim Žk•j“n Œpiric•t ik••–˜Þ tb•uo ŒApin
ö½Vr ŒAmAyù Œezx k•X id•eyùeCn.® ŒAmAr öit k•t sd•yù.®
22 11
Ž”B˜Aeb• nyùmI o tAr emAyùAb•IyùA pu^b•D•U räí eb•Ayùs Ÿ%r id•l/ "etAmAr zAZi¼ nyùmIek• &u“im
pAh•Ai¼ ed•z emAyùAb• eTek• iP•er Žl. Ž” éj“n nArI ik• rk•m esb•A k•erC ŒAim sb•” j“Ain. ŒAim j“Ain
yKn qb•íelh•em Žl tKn esKAen b•AilR zs´ etAlAr etAmAr S•VˆAmI mAr• egelo &u“im tAek• k•t sAh•AyY
pAl• Zr¨ •h•eyùeC. k•erC. ŒAr ŒAim Žo j“•in m•tAiptA/ inej“r ed•z
sb•ik•C¢ eCe¼ &u“im ŽKAen c•el ŽesC. Žed•ezr
räí o eb•Ayeù sr pirc•yù k•AŸek•” &u“im ec•n n•/ tA se%Ño nyùmIr seÒ˜ &u“im
Žed•ez ŽesC. 12etAmAr sí k•Aej“r j“•‘ öBu˜ etAmAyù
2 qb•íelh•em Žk•j“n D•nI b•As k•rt. tAr nAm
eb•Ayùs. ”lIemlk• pirb•Aerr Œ•–˜ÿgt R nyùmIr G•inþ purSˆð˜Ar ed•eb•n. &u“im y• ik•C¢ k•erC tAr j“‘ öBu˜/
ŒA ™IyùS•Vˆj“ned•r meD•Y eb•Ayùs iCl Žk•j“n. ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr etAmAek• sµpU,RB˜Aeb• purSˆð˜]t
2
Žk•id•n räí nyùmIek• b•ll/ "ŒAim B˜Ab•iC/ mAeW k•reb•n. &u“im sur(•Ar j“‘ t¡Ar k•AeC ŽeseCA/ sutrAM
mAeW Žk•w¦ G•uer eb•¼A”. Žmin k•er” h•yùetA itin etAmAek• r(•A k•reb•n.®
13
Žk•id•n Žmn k•AŸek• pAb• ey ŒAmAyù d•yù• k•reb•/ ey räí b•ll/ "ŒApin ŒAmAek• Kub•” d•yù• k•ereCn.
ŒAmAyù mAeWr pe¼ TAk•• zes´r d•An• &u“el inet ŒAim etA Žk•j“n d•AsI mA^/ tAo ŒApnAr d•AsIed•r
b•leb•.® meD•Y k•Aro smAn n”. tb•uo ŒApin k•t d•red•r
3
nyùmI b•ll/ "ŒA•CA b•AC•/ yAo.® k•T• b•eleCn/ ŒAmAyù sA•–˜ÿvn• ideyùeCn.®
14
räí mAeWr id•ek• c•el egl. yAr• esKAen zs´ épuerr KAoyùAr smyù eb•Ayùs rätek• b•ll/
k•AweC tAed•r seÒ˜ seÒ •G•url. e(•etr pe¼ TAk•A "Žid•ek• ŽesˆA? ŒAmAed•r r¨iw eTek• &u“imo k•eyùk•w•
zs´ÙelA es sMýh• k•rl.* G•wnAß*em Žrk•m Žk•w• KAo. isrk•Ayù etAmAr r¨iw f¦ib•eyù nAo.®
mAeWr mAilk• iCl eb•Ayùs. eb•Ayùs iCl ”lIemlk• räí c•AxIed•r pAez b•es egl. eb•Ayùs tAek• es¡k•A
pirb•Aerr Žk•j“n. zs´ id•l. räí epw B˜er eKl. ik•C¢ KAb•Ar pe¼
4Žk•id•n qb•íelh•m eTek• eb•Ayùs tAr j“imet r”elA.
c•el ŽelA. c•AxIed•r es ŒAd•r B˜Alb•As• j“Aineyù 15KAb•Ar pr räí ŒAb•Ar k•Aej“ emet ŸWelA.

b•ll/ "öBu˜ etAmAed•r sh•Ayù eh•An?® eb•Ayùs Bˆ]•tYed•r b•ll/ "zes´r gAd•Ar pAz eTek•o
c•AxIrAo b•ll/ "öBu˜ ŒApnAr mÒ˜l k•r¨n?® rätek• d•AnA ku•i¼eyù inet id•o. oek• b•AD•A id•o nA.
5 16
eb•Ayùesr Žk•j“n Bˆ]•tY• c•AxIed•r k•Aej“r td•Arik• ik•C¢ d•An• B˜r• zIx tAr j“e‘ eP•el id•eyù tAr
k•riCl. rätek• ed•Ket epeyù eb•Ayùs Bˆ•] tYek• ij“|•AsA k•Aj“w• b•rM ŒAro sh•j“ k•er id•o. h•¡Y• tAek• zs´
k•rl/ "Ž k•Aed•r emeyùÀ® ku•e¼Aet id•o/ b•AD•• id•o n•.®
6
•Bˆ]•tYiw b•ll/ "emeyùiw Žk•j“n em•yùAb•I. es
nyùmIr seÒ˜ emAyùAb• eTek• ŽeseC.® 7 ŒAj“ Kub• nymù I eb•Ayeù sr sµ•ˆV eÞ“• Znl
17
eB˜Areb•l• es ŒAmAr k•AeC ŒAes Œnumit c•A”et seÞ“Y pyR•–˜ÿ räí mAeW k•Aj“k•mR k•rt. k•Aej“r
yAet c•AxIed•r ipC¢ ipC¢ G•uer mAW eTek• es zs´ pr Bu˜ix eTek• zs´d•An• eb•eC ŒAlAd•• k•er rAKt.•ˆ
ku•i¼eyù inet pAer. es” sk•Al eTek• es Ž” mAeW es öAyù 1/2 b•uezl b•AilR ept. 18es Ï zs´Ùil
reyùeC. Ï etA oKAen tAr b•A¼I.® ineyù zh•er tArù zAZ¼Ir k•AeC eyt. tACA¼• tAek•
8
eb•Ayùs tKn rätek• b•ll/ "ezAenA emeyù/ &u“im pAetr b•A¼it KAb•ArwAb•Aro eKet id•t.
19
Ž” e(•et” eTek• yAo Žb•M etAmAr j“‘ zs´ ku•i¼eyù zAZ¼I tAek• ij“|•As• k•rl/ "Ž”sb• zs´
ino. Œ‘ ek•ATAo ŒAr etAmAek• eyet h•eb• n•. ek•Ae§ek• epelÀ &u“im ek•ATAyù k•Aj“ k•erAÀ etAmAr
ŒAmAr e(•etr d•AsIed•r seÒ˜ seÒ˜ &u“im G•r u eb•. 9ek•Ana öit ey sd•yù h•eyùiCl tAr k•lYAŠ eh•Ak•.®
ek•Ana j“imet tAr• yAe•C ed•Keb•/ tAed•r seÒ˜ TAk•eb•. tKn räí k•Ar k•AeC k•Aj“ k•reC b•ll. es b•ll/
yub•k•ed•r ŒAim sAb•D•An k•er id•i•C/ tAr• eyn etAmAyù "yAr k•AeC k•Aj“ k•riC tAr nAm eb•Ayùs“.®
ib•r)˜ n• k•er. ippAsA epel ŒAmAr elAek•r• ey nyùmI pu^b•D•Uek• b•ll/ "öBu˜ tAr mÒ˜l k•r¨n.
mg b•Yb•h•Ar k•er &u“imo t• b•Yb•h•Ar k•ret pAerA•. ik• j“Iib•t/ ik• m]t sk•elr öit” t¡Ar d•yùAr ezx
b•uJ“elÀ® en”.® 20tArpr es rätek• b•ll/ "eb•Ayùs ŒAmAed•r
10
räí mAT• nIc•¢ k•er šß“• j“AnAl. es eb•Ayùsek• ŒA ™Iyùed•r Žk•j“n. eb•Ayùs ŒAmAed•r r(•Ak•t$•.®*
b•ll/ "ŒAmAr metA Žk•j“n sAmA‘ emeyùek•o ŒApin
l(•Y k•ereCn/ Žet ŒAim Kub•” Œb•Ak• h•eyù egiC?
r(•Ak•t•$ ŒTb•• ''ih•tk•ArI•.¾¾ ey b•Yi)˜ m]t ŒA ™Ieyùr pirb•Aerr
e(•etr ÖÖÖ k•rl Žk•iw inyùm iCl ey k]•xk• zs´ sMýeh•r smyù y• ͈ enyù Žb•M tAed•r r(•• k•er•. öAyùz>” Ž” b•Yi)˜ d•ir@•
Œb••” ik•C¢ zs´ tAr mAeW eP•el rAKeb••. Ž” zs´ eP•el rAK• ŒA ™IyùS•Vˆj“nek• ß*Itd•As ׈ eTek• ik•en eP•rt enyù Žb•M tAed•r
h•t yAet grIb• elAek•rA ik•C¢ eKet pAyù•. ŒAb•Ar S•VˆAD•In k•er ed•yù•.
263 räetr ib•b•r, 2:21-4:6
21
räí b•ll/ "eb•Ayùs ŒAmAek• iP•er ŒAset b•eleC. ŒAim” etAmAek• ib•eyù k•reb•A. ”lIemlek•r j“im-
b•eleC k•Aj“ k•er eyet. eb•Ayùs b•eleC P•sl k•AwAr j“Ayùg• CAi¼eyù ineyù etAmAr h•Aet &u“el ed•b•. sk•Al
k•Aj“ ezx h•oyù• Œb•iD•• ŒAim eyn t•r Bˆ]•tYed•r Œb•iD•• &u“im ŽKAen eTek• yAo.®
14
seÒ˜ B˜AlB˜Aeb• k•Aj“k•mR k•ir.® sutrAM sk•Al h•oyù• py$•–˜ÿ eb•Ayùesr pAeyùr k•AeC
22
nyùmI Ÿ%r id•l/ "eb•Ayùesr Bˆ]•tY d•AsIed•r seÒ˜ räí Zeyù TAk•l. ŒÞ“k•Ar TAk•et TAk•et” es yAb•Ar
k•Aj“ k•rAw• etAmAr pe(• B˜Al. Œ‘ ek•AenA e(•et j“‘ ŸeW p¼elA yAet elAek• tAek• ic•net n• pAer.
k•Aj“ k•rel h•yùetA ek•AenA eCel etAmAr gAeyù h•At eb•Ayùs tAek• b•ll/ "k•Al rAe^ ey &u“im ŒAmAr
idt.® 23ŒtŽb• räí eb•Ayùesr d•AsIed•r b•Ail$ Žb•M k•AeC ŽesiCel es k•T• ŒAmr• egApn rAKeb•A.®
15
gm k•AwAr smyù pyR•–˜ÿ eTek• egl. zAZ¼Ir seÒ˜ tArpr eb•Ayùs b•ll/ "etAmAr zAlw• ŒAm•yù d•Ao
räí eTek• egl. etA. owAek• Kuel D•erA.®
räí tA” k•rel•. eb•Ayùs nyùmIek• ed•eb• b•el
zs´ mA¼A”eyrù e(•^ ŒAª•Aej“ Žk• b•eu zl b•AilR oj“n k•rl. tArpr räetr
Žk•id•n nyùmI rätek• b•ll/ "oeg• emeyù/ h•yùet• zAel b•AilR mue¼ tAr ipeW c•Aipeyù id•elA. eb•Ayùs“
3 etAmAr j“‘ ŒAmAr Žk•iw b•r Žb•M Žk•iw suª•r
b•A¼I eK<Aj“• Ÿic•í. etAmAr B˜Al” h•eb•.® 2h•yùetA
zh•er eb•ireyù egl.
16
räí tAr zAZ¼I nyùmIr b•A¼I c•el egl. nyùmI
eb•Ayùs” Ÿpyu)˜ pA^. es ŒAmAed•r Kub• k•AeCr elAk•. d•rj“Ar k•AeC igeyù ij“|•As• k•rl/ "ek• oKAenÀ®
&u“im tAr d•AsIed•r seÒ˜ k•Aj“ k•erA. ŒAj“ rAe^ räí eB˜ter igeyù eb•Ayùs ik• ik• k•ereC sb• nyùmIek•
eb•Ayùs zs´ mA¼A” k•rAr j“AyùgAyù•yb• mA¼A” k•reb•. b•ll. 17es b•ll/ "eb•Ayùs etAmAr j“e‘ Ž” b•AilR
3
yAo g• D•eu yù sAj“egAj“ k•erA. eb•z B˜Al j“AmAk•Ap¼ Ÿph•Ar id•eyùeC. es b•eleC Ÿph•Ar n• ineyù eyn
perA. tArpr &u“im eyKAen zs´ J“A¼A” h•yù esKAen etAmAr k•AeC n• ŒAis.®
18
Œb••” yAeb•. ik••–˜Þ eb•Ayùesr rAetr KAoyù• n• h•oyù• nyùmI b•ll/ "b•AC•/ !D•yRY D•erA. eb•Ayùs y• k•reb•
pyR•–˜ÿ es eyn etAmAyù ed•Ket n• pAyù. 4KAoyùAr pr b•el men k•er t• n• k•r• pyR•–˜ÿ or men zAi•–˜ÿ en”.
es ib•šAm k•reb•. ed•Keb• ek•ATAyù es ezAyù. tArpr id•n Pu•erAb•Ar ŒAeg ik• G•ew ŒAmr• j“Anet
esKAen igeyù tAr p• eTek• FAk•AwA &u“el esKAen pArb•.®
Zˆeyù p¼eb•. es etAmAek• b•el ed•eb• ib•eyùr b•YApAer
&u“im ik• k•reb•.® eb•Ays
ù o Œ‘ ŒA ™Iyiù w
5

6
räí b•ll/ "tA” k•rb•.®
zs´ mA¼A”eyùr j“AyùgAyù räí c•el egl. zAZ¼I
y• b•eleC es”metA sb•” k•rl. 7KAoyù•-d•AoyùAr
4 zh•err P•wek•r k•AeC eyKAen elAek•r• sb•
j“e¼A h•eyùeC esKAen eb•Ayùs egl. esKAen es
b•es r”l yt(•, n• es” G•inˆþ ŒA ™Iyùiw ŒAes.
pr ebAyùs eb•z Kuiz h•eyù zes´r gAd•Ar pAez Zet Žr k•TA” es rätek• b•eliCl. tArpr Žk•smyù
egl. tArpr räí c•¢ipc•¢ip tAr k•AeC igeyù pAeyùr es” elAk•iw tAr sAmen id•eyù c•el yAi•Cl. eb•Ayùs
c•Ad•rw• &u“el esKAen Zeyù p¼elA. tAek• fAk•l/ "b•Þu“ Ž” ey ezAenA/ ŽKAen b•es•?®
8 2
per/ mD•YrAe^ G•uemr meD•Y eb•Ayùs pAz iP•ret tArpr eb•Ayùs k•eyùk•j“n sATI ej“AgA¼ k•rl.
egl ŒAr tAr G•um eB˜eÒ˜ egl. Žb•M tAr pAeyùr zh•err d•zj“n öb•I, elAk•ek• es fAk•l. tAed•r
k•AeC Zeyù TAk•• Žk•j“n nArIek• ed•eK Kub• ŒAü‚yR b•ll/ "b•esA?¾¾ tArA b•sl.
h•eyù egl. 9 eb•Ayùs ij“|•As• k•rl/ "ek• &u“imÀ® 3
tArpr eb•Ayùs es” G•inˆþ ŒA ™Iyùiwek• b•ll/
nArI b•ll/ "ŒAim räí/ ŒApnAr d•AsI. ŒApnAr "pAh•Ai¼ ed•z emAyùAb• eTek• nyùmI iP•er ŽeseC.
c•Ad•r ŒAmAr gAeyù ib•iCeyù id•n. ŒApin ŒAmAr ŒAmAed•r ŒA ™Iyù ”lIemlek•r j“im es ib•iß* k•reC.
r(•Ak•t$•.® 10eb•Ayùs b•ll/ "öBu˜ etAmAr mÒ˜l k•r¨n. 4
Ž” zh•err elAk•ed•r o öb•I, b•Yi)˜ed•r sAmen
ŒAmAr opr &u“im yeTX d•yùA k•erC. ŒAeg nyùmIek• ŒAim etAmAek• Ž” k•T• b•liC. yid• &u“im es” j“im
&u“im y• d•yù• k•ret ŒAmAek• tAr ec•eyù eb•iz d•yùA ik•en inet c•Ao/ ek•enA. ŒAr yid• j“imw• CAi¼eyù
k•rC. &u“im Žk•j“n grIb• ik•Mb•• D•nI yub•k•ek• ib•eyù inet n• c•Ao/ tAo b•elA. &u“im n• pArel ŒAim”
k•ret pAret. ik••–˜Þ &u“im t• k•r in. 11ezAe•n• yub•tI/ CAi¼eyù enb•.®
5
B˜yù epo n•. &u“im y• c•A”C esrk•m” ŒAim k•rb•. tKn eb•Ayùs ŒAro b•ll/ "nyùmIr j“im ik•en
ŒAmAr zh•err sk•el” j“Aen &u“im Kub• B˜Al emeyù. inel &u“im emAyùAb•IyùA ib•D•b•• rätek•o epeyù yAeb•.
12
ŽwAo sitY ey/ ŒAim etAmAr Žk•j“n G•inþ ŒA ™Iyù. yid• emAyùAb•IyùA räetr s•–˜ÿAn h•yù es” h•eb• j“imr
ik••–˜Þ ŒAmAr ec•eyùo G•inþ elAk• etAmAr ŒAeC. 13ŒAj“ mAilk•. Ž”B˜Aeb• j“imw• oed•r pirb•Aerr” eTek•
rAtw• ŽKAen TAek•A. sk•Al h•el ed•Kb• es” elAk•iw yAeb•.®
6
etAmAek• sAh•AyY k•ret pAer ik• n•. yid• k•er/ Kub•” ŒA ™Iyùiw b•ll/ "ŒAim Ï j“im ik•neb•A n•. ow•
B˜Al. ŒAr yid• n• k•er tAh•el öitš¨it id•i•C/ etA•ŒAmAr” h•oyùAr k•T•. ik•nel ŒAmAr inej“r
räetr ib•b•r, 4:7-22 264

j“im” eKAyùAb•. o &u“im” ek•enA.® 7 :b•æk•Al ŒAeg 13


eb•Ayùs rätek• ib•eyù k•relA. öBu˜r ŒAzIb•RAed•
”•S•óˆAeyùel ek•Ÿ ek•AenA sµpi% ik•nel b•A CAi¼eyù räí gB˜$b•tI h•l. es Žk•iw pue^r j“›˜å id•l. 14zh•err
inel Žk•j“n elAk• tAr ju“etA Kuel Ke£•rek• id•eyù rmnIr• nyùmIek• b•ll/
id•t. ŽwA” iCl eb•c•A-ek•n•r ömA,.ò 8 es”metA G•inþ özMsA k•erA öBu˜ek• iyin etAmAek• Ÿph•Ar ih•eseb•
ŒA ™Iyùiw b•ll/ "j“im &u“im ik•en nAo.® tArpr es Ž” mh•An pu^ id•eln. es ”•S•óˆAeyùel ib•KYAt h•eb•.
15
tAr ju“et• Kuel eb•Ayùsek• id•l. Ž” etAmAek• punj“RIib•t k•reb• Žb•M etAmAr
9
tKn eb•Ayùs smeb•t elAek•ed•r Žb•M öb•I, b•]ß “ b•yeù s ed•KAezAn• k•reb•. etAmAr pu^b•D•r
U sub•Aed•”
b•Yi)˜ed•r b•ll/ "etAmrA sk•el sA(•I r”el ey ŒAim tAek• epel. etAmAr” j“‘ es Ž” eCelek• j“›˜å
”lIemlk•/ ik•ileyùAn Žb•M mh•elAenr Ž” smˆS˜ÿ id•eyùiCl. es etAmAyù B˜Alb•Aes Žb•M es etAmAyù
j“imj“m• nyùmIr k•AC eTek• ik•en inlAm. 10es”seÒ˜ sAtiw eCelr ec•eyù eFr eb•iz B˜Alb•Aes.®
rätek•o ŒAmAr •S˜¤I ih•eseb• ik•en inlAm. Žr P•el
16
m]t S•ˆV AmIr sb• sµpi%r ŒiD•k•Ar h•eb• tAr” pirb•Aerr nyùmI eCelek• ek•Ael &u“el inelA Žb•M tAek•
elAek•r•. ŽB˜Aeb•” tAr nAm tAr j“imr o pirb•Ar ŒAd•r-y ͈ k•rl. 17pA¼A öiteb•zIrA tAr Žk•w• nAm
eTek• sireyù ed•oyù• h•eb• nA. etAmr• ŒAj“ sk•el” id•l. Ž” S˜¤IelAek•rA b•ll/ "ŽKn nyùmIr Žk•iw pu^
sA(•I TAk•el.® ŒAeC?® tAr• pu^iwr nAm rAKl oeb•d•. oeb•ed•r
11
sk•el” sA(•I eTek• egl. tAr• b•ll/ pue^r nAm iyzyù. iyzeyùr pue^r nAm d•AyùUd•.
”•S•óˆAeyùùelr g]h• yAr• !trI* k•eriCl es”
rAeh•l Žb•M elyùAr mt k•er öBu˜ eyn ge¼ räí o eb•Ayeù sr pirb•Ar
18
etAeln Ž” nArIek• ey etAmAr b•A¼Iet ŒAseC. Ž” h•e•C epresr pirb•Aerr b•Mzpirc•yùÉ
&u“im ”•Pó•ATAet zi)˜zAlI h•o. &u“im qb•íelh•emo
ib•KYAt h•o. epresr pu^ ih•e•xœA,.
12 19
tAmr iyh•Ýd•Ar pu^ eprsek• j“›˜å id•eyùiCl ih•e•xœAe,r pu^ rAm. rAemr pu^ •Œµ•åInAd•b•.
Žb•M tAr pirb•Ar mh•An h•eyùiCl. öBu˜ eyn etmin 20
Œµ•åInAd•eb•r pu^ nh•ezAn. nh•ezAenr pu^
k•er” etAmAek•o räetr gB˜$j“At b•æ s•–˜ÿAn ed•n. slaemAn.
21
Žb•M etAmAr pirb•Aro epresr metA” mh•An h•eyù slaemAenr pu^ eb•Ayùs. eb•Ayùesr pu^ oeb•d•.
22
oeW. oeb•ed•r pu^ iyzyù. iyzeyùr pu^ d•AyùUd•.

”•S•ˆó Aeyeù lr ÖÖÖ qtrI ih•º•Iyù z€• "qtrI® h•e•C Žk•iw ze€•r
mt yAr ŒTR/ "pue^r j“›˜å id•eyùeC. ®
265

zmeU yeù lr ö Tm pˆu S˜kÿ •

”lka •AnA pirb•Aerr zIelAet ŸpAsnA men erK. &u“im yid• ŒAmAek• Žk•iw pu^ d•Ao/ ŒAim

1 pAh•A¼I ed•z ”•Pó•iyùemr rAm• ŒÇ•ˆel ”lak•An•


nAem Žk•j“n elAk• iCl. ”lak•An• suP• pirb•Ar
es” pu^ek• etAmAek•” ŸísgR k•rb•. es h•eb• nAsrtIyù.
es @•A(•Ars b•• ek•An rk•m k•¼• pAnIyù pAn k•reb•
eTek• ŽesiCl; tAr iptAr nAm iCl iyerAh•m/ n•. ek•Ÿ k•Kno tAr c•¢l k•Aweb• n•.®*
iyerAh•emr iptA h•e•C ”lIh•Ý/ ”lIh•Ýr iptA etAh•Ý/ 12
Œenk•(•, D•er h•AåA öBu˜r k•AeC öATRn• k•rl.
etAh•Ýr iptA suP•. es ”•Pó•iyùemr pirb•AregAþI eTek• h•AåA yKn öATRn• k•riCl tKn Žil tAr muKghb•err
ŽesiCl. id•ek• ed•KiCl. 13h•AåA men men öATRn• k•riCl. es
2
”lak•AnAr é” S˜¤I iCl. Žk•j“enr nAm h•AåA/ Œ‘ z€• k•er ik•C¢ b•liCl n•/ ZD•u tAr eW<Aw éew• n¼iCl.
j“enr nAm pinå•. pinåAr s•–˜ÿAnAid• iCl/ ik••–˜Þ h•AåA Žil men k•rl ey h•AåA mAtAl h•eyù egeC. 14tA”
iCl in>s•–˜ÿAn. Žil h•AåAek•• b•ll/ ''&u“im Kub• eb•zI pAn k•erC?
3
öit b•Cr” ”lak•An• rAm• zh•r eTek• zIelAet ŽKn @•A(•Ars sireyù rAKAr smyù h•eyùeC.®
c•el eyt. zIelAyù igeyù es sbR•zi)˜mAn öBu˜r ŸpAsn• 15
h•AåA b•ll/ ''n• mh•Azyù/ ŒAim @•A(•Ars b•A surA
k•rt o t¡Aek• b•il ineb•d•n k•rt. esKAen h•Pa•in ik•C¢” pAn k•irin. ŒAmAr h•äd•yù tIº• eb•d•nAyù k•Atr.
Žb•M pInh•s yAj“k• ih•eseb• öBu˜r esb•• k•rt. Žr• ŒAim öBu˜r k•AeC ŒAmAr sb• k•eXr k•T• j“AnAi•ClAm.
é”j“n iCl Žilr pu^. 4 öetYk•b•Ar ”lak•An• b•il 16
B˜Ab•eb•n n• ey ŒAim KArAp emeyù. ŒAim sArA(•,
id•eyù Žes tAr Žk•w• B˜Ag tAr S˜¤I pinåAek• id•t ZD•u öATRnA” k•riClAm. k•Ar, ŒAmAr Œenk• é>K
Žb•M es pinåAr s•–˜ÿAned•ro ik•C¢w• B˜Ag id•t. Žb•M ŒAim Kub•” ib•c•ilt.®
5 17
”lak•An• ŒAr Žk•w• smAn ŒMz h•AåAek•o id•t. Žil b•ll/ ''iniü‚e•–˜ÿ b•Ai¼ yAo. ”•S•óˆAeyùelr
öBu˜ h•AåAr ek•Ael s•–˜ÿAn n• id•elo ”lak•An• tAek• ö½Vr etAmAr menAb•Aà•• pUr, k•r¨n.®
b•ilr B˜Ag id•t/ k•Ar, es h•AåAek• sitY” B˜Alb•Ast. 18
h•AåA b•ll/ ''ŒAz•k•ir ŒAmAr opr ŒApin
s•–˜ÞX h•eyùeCn.® Ž” b•el h•AåA c•el egl Žb•M per
pinåA h•A åAek• ib•r)˜ k•rl ik•C¢ mueK id•l. tArpr eTek• es ŒAr é>KI
6
pinåA sb•smyù h•AåAek• ib•r)˜ k•rt. Žet h•A åAr iCl n•.
19
Kub• mn KArAp h•t. h•AåAr s•–˜ÿAn h•yùin b•el pinåA prid•n Kub• sk•Ael ”lak•AnAr b•Ai¼r sk•el G•um
tAek• Ž”rk•m k•rt. b•Cerr pr b•Cr Ž” G•wn• eTek• ŸWl. tArA sk•el öBu˜r ŸpAsn• k•rl. tArpr
7

G•wt. yKn” ”lak•An• tAr pirb•Aerr seÒ˜ zIelAyù tAr• rAmAyù iP•er egl.
öBu˜r g]eh• ŸpAsn• k•ret eyt/ pinåA h•AåAek• ib•r)˜
k•rt. Žk•id•n ”lak•An• sb•A”ek• yKn b•ilr B˜Ag zmeU yeù lr j“›˜å
id•i•Cl/ h•AåA menr é>eK ek<•ed• eP•ll. es ik•C¢” ”lak•An• h•AåAr seÒ˜ imilt h•l. öBu˜ h•AåAek•
eKl n•. 8”lak•An• tAek• b•ll/ ''h•AåA/ &u“im k<•Ad•C men ereKiCeln. 20perr b•Cr h•AåA Žk•iw pu^
ek•nÀ ek•n &u“im ik•C¢ KA•C n•À ik•esr j“‘ etAmAyù s•–˜ÿAenr j“›˜å id•l. h•AåA pue^r nAm rAKl/ zmUeyùl.
Žmn Zk•en• ed•KAe•CÀ etAmAr j“‘ etA ŒAim ŒAiC. es b•ll/ ''ŒAim öBu˜r k•AeC Žr j“e‘ öATRn•
ŒAim etAmAr S•ˆV AmI. d•ziw pue^r ec•eyù ŒAmAek• etAmAr k•eriClAm/ tA” Žr nAm id•eyùiC zmUeyùl.®
21
eb•zI B˜Al b•el ib•eb•c•n• k•r• Ÿic•í.® es” b•Cr ”lak•An• zIelAet egl. ö½Verr k•AeC
öitš¨it pAlenr j“e‘ Žb•M b•il id•et” es esKAen
h•AåAr öATnR A spirb•Aer igeyùiCl. 22ik••–˜Þ h•AåA eyet c•A”l n•. es
9
KAoyù• d•Aoyù• Žb•M pAn eser h•AåA c•¢pc•Ap ŸeW ”lak•AnAek• b•ll/ ''yKn pu^ b•¼ h•eb•/ z)˜ KAb•Ar-
p¼l. es öBu˜r k•AeC öATRn• k•ret egl. öBu˜r d•Ab•Ar eKet izKeb• tKn ŒAim zIelAet yAb•. zIelAyù
pib•^ miª•err d•rj“Ar pAez Žk•w• ec•yùAer yAj“k• igeyù öBu˜r k•AeC pu^ek• d•An k•rb•. pu^ h•eb• nAsrtIyù.
Žil b•esiCl. 10é>iKnI h•AåA öBu˜r k•AeC öATRnAr es zIelAet” TAk•eb•.®
smyù Kub•” k<•Ad•l. 11ö½Verr k•AeC es Žk• ib•ezx
e k • Ÿ Ö Ö Ö n A nAsrtIyù iCl es” elAek•r• yAr• ö½Vrek• Žk•
D•re,r mAnt k•rl. es b•ll/ ''eh• sb•Rzi)˜mAn öBu˜/
ib•ezx ŸpAeyù esb•• k•rAr öitš¨it ineyùiCl . tAr• tAed•r c•¢l
ed•eK• ŒAim b•¼ é>KI. ŒAmAek• Bu˜el eyo n•. ŒAmAek• k•Awt n•. tArA @•A(•A eKt n• Žb•M @•A(•Ars pAn k•rt n•.
1 zmeU yl
ù 1:23-2:19 266
23
”lak•An• tAr S˜¤I h•AåAek• b•ll/ ''y• B˜Al eb•AJ“ B˜ern. k•AŸek• nè k•ern/ ŒAb•Ar k•AŸek• sµ•åAn
tA” k•r. pu^ b•¼ n• h•oyù• py$•–˜ÿÿ/ tAr z)˜ KAb•Ar ed•n.
KAoyùAr zi)˜ n• h•oyù• py$–˜ÿ b•Ai¼et” TAk•et pAer•. 8
öBu˜ D•Uil eTek• d•ir@•ed•r etAeln Žb•M itin
öBu˜ t¡Ar öitš¨it pU,R k•r¨n.®* sutrAM pu^ z)˜ é>K h•rŠ k•er enn. itin tAed•r Ùr¨ ׈pU,R k•er
KAb•Ar KAoyùAr Ÿpyu)˜ n• h•oyù• py$–˜ÿ h•AåA pue^r etAeln Žb•M tAed•r rAj“ku•mAred•r seÒ˜ b•sAn o
esb•A ZšäxAr j“‘ b•Ai¼et eTek• egl. tAed•r sµ•åAnIyù ŒAsn ed•n. öBu˜ h•e•Cn es” j“n
iyin smý ib•½V s]iX k•ereCn Žb•M smý ib•½V y¡Ar
zmeU ylù ek• ineyù h•AåA zIelAyù Žilr k•AeC egl ŒiD•k•ArBu˜)˜.
24
b•Alk•iw yKn eb•z b•¼s¼ h•l/ KAb•Ar ic•eb•Aet 9
öBu˜ t¡Ar pib•^ elAek•ed•r eh•¡Ac•w KAoyù• eTek•
izKl/ tKn h•AåA tAek• ineyù zIelAyù öBu˜r g]eh• r(•• k•ern. éX elAek•r• ŒÞ“k•Aer Db•Ms h•eyù yAeb•.
egl. es itn b•Cerr Žk•w• x¡A¼o seÒ˜ inl. Ž tAed•r (•mt• tAed•r ib•j“yùI k•ret pAer n•.
CA¼•o es inl 20 pAŸØ C¡Ak•A myùd•• Žb•M Žk• 10
öBu˜ t¡Ar zߨed•r Db•Ms k•ern. itin tAed•r
eb•Atl @•A(•Ars. ib•r¨eß“ S•V ˆ e gR b•“jƒ “ ineG•R A x G•wAeb•n. öBu ˜ dU • err
25
tAr• öBu˜r sAmen egl. ”lak•An• x¡A¼iwek• b•il ed•zÙilro ib•c•Ar k•reb•n. itin t¡Ar rAj“Aek• (•mt•
id•l eymn es sAD•Ar,t> k•rt. tArpr h•Aå• Žilek• ed•eb•n Žb•M t¡Ar ŒiB˜ix)˜ rAj“Aek• zi)˜zAlI
tAr pu^ id•l. 26h•AåA Žilek• b•ll/ ''mAj$“n• k•reb•n k•reb•n.®
11
mh•Azyù. ŒAim” es” mih•l• ey Žk•id•n ŒApnAr k•AeC ”lak•An• spirb•Aer tAr inej“r ed•z rAmAyù
d¡•Ai¼eyùiClAm Žb•M öBu˜r k•AeC öATRn• k•eriClAm. iP•er ŽelA. ik••–˜Þ eCeliw zIel•yù eTek• egl.
ib•½VAs k•r¨n/ ŒAim sitY k•TA” b•liC. 27ŒAim Ž” esKAen es yAj“k• Žilr t%ÑAb•D•Aen öBu˜r esb•A
eCelr j“e‘” öATRn• k•eriClAm Žb•M öBu˜ ŒAmAr k•eriCl.
es” öATRnAr Ÿ%r id•eyùeCn. öBu˜ Ž” eCelek• ŒAmAyù
id•eyùeCn. 28ŒAim ŽKn es” eCelek• öBu˜r k•AeC Žilr éX s•–˜Aÿ ng,
ŸísgR k•riC. es sAr• j“Ib•n t¡Ar esb•• k•reb•.® 12
Žilr pue^r• iCl Kub• mª•/ tAr• öBu˜ek• mAnet•
Ž” k•T• b•el/ h•AåA eCeliwek• esKAen rAKl n•. 13Žmnik• elAek•ed•r sAeT“ yAj“k•ed•r ik•räp
Žb•M öBu˜r ŸpAsn• k•rl. ŒAc•Ar b•Yb•h•Ar k•rA Ÿic•í es” ineyù tAr• ib•ª•umA^
mAT• G•AmAet• n•. yAj“k•ed•r Ž”sb• k•Aj“ k•r,Iyù
h•AåAr D•‘b•Ad• |•Apn iClÉ elAek• yKn ek•An ŸísgR ŒAneb• tKn yAj“k•ed•r
h•Aå• b•llÉ
2 es” ŸísegRr mAMs Žk•w• grm j“elr pAe^ rAKet
''öBu˜et” ŒAmAr h•äd•yù KuzI? ŒAim ŒAmAr ö½Ver h•eb••. tArpr yAj“ek•r Bˆ]•tY Žk•w• ib•ezx D•re,r
zi)˜zAlI? tA” ŒAim ŒAmAr zߨ ed•eK h•Ais. ŒAim itn mueK• k<•Aw• c•Amc• ŒAneb•. 14yAj“ek•r Bˆ]•tYek•
etAmAr öd•% pir^Ae, Kub•” ŒAniª•t? es” pA^ eTek• ik•C¢w• mAMs &u“el enb•Ar j“‘ k<•AwAw•
2
öBu˜r mt pib•^ ŒAr ek•An ö½Vr en”. &u“im b•Yb•h•Ar k•ret h•eb•. es” k<•AwAyù ytw¦ku• mAMs ŸWt
CA¼• ŒAr ek•An ö½Vr en”. ŒAmAed•r ö½Verr mt yAj“k• ZD•u es” mAMsw¦ku•” ept. eysb• ”•S•óˆAeyùlIyùr•
ŒAr ek•An izl• en”. zIelAet b•il ŒAnt tAed•r sk•elr öit yAj“k•ed•r
3
ŒAr d••µ˜õ ek•Ar n•. gebR•r z€• eyn Ÿ•c•Airt n• Ž” k•Aj“wA k•ret h•t.
h•yù k•Ar, öBu˜ ö½Vr sb•” j“Aenn. ö½Vr” elAek•ed•r 15
ik••–˜Þ Žilr pu^r• t• k•rt n•. eb•d•Ir opr c•ib•R
c•AlnA o ib•c•Ar k•ern. epA¼AenAr ŒAeg” tAed•r Bˆ]•tY B˜)˜ed•r b•lt/
4
b•lb•An qse‘r D•nu eB˜eÒ˜ yAyù Žb•M éb•Rl elAk• ''yAj“k•ek• ik•C¢ mAMs d•Ao/ esw• J“lsAen• h•eb•. es
zi)˜zAlI h•yù. esß“• mAMs eneb• n•.®
5
ŒtIet yAed•r öc•¢r KA† iCl ŽKn tAed•r 16
yid• B˜)˜ b•lt/ ''ŒAeg c•ib•Rw• epA¼A”/ tArpr
Žk•mueW• KAe†r j“‘ k•iWn sMýAm k•ret h•eb•. ik••–˜Þ y• c•Ao id•i•C.® tAr Ÿ%er Bˆ]•tY b•lt/ ''n•/ Ž(u•in
ŒtIet yArA (u•D•At$ iCl tAed•r ŽKn öc•¢r KA† mAMs d•Ao. n• id•el ŒAim etAmAed•r k•AC eTek•
ŒAeC. ey nArI iCl b•Þ“YA tAr ŽKn sAtiw s•–˜ÿAn. ek•e¼ eneb••?®
ik••–˜Þ ey nArIr b•æ s•–˜ÿAn iCl ŽKn es é>KI. k•ArŠ 17
ŽB˜Aeb• h•P•a in o pInh•s öBu˜r j“‘ ed•oyù• b•ilek•
tAr s•–˜ÿAenrA c•el egeC. Œsµ•åAn k•rt. seª•h• en” öBu˜r ib•r¨eß“ ŽwA iCl
6
öBu˜” mAern o b<•Ac•An/ öBu˜” k•b•er zAiyùt k•ern Kub•” mArA ™k• pAp.
o Ÿeß$“ &u“eln. 18
ik••–˜Þ zmUeyùl öBu˜r esb•• k•rt. es” tr¨,
7
öBu˜” k•AŸek• grIb• k•ern/ ŒAb•Ar k•AŸek• D•en sh•k•ArI/ yAj“ek•r ib•ezx D•re,r j“Am• ŽeP•Ad
prt. öit b•Cr zmUeyùelr m• Žk•w• eCAw
19
öB˜u ÖÖÖ k•r¨n s•µ˜õb•t> ŽKAen ”lak•An• Žilr h•AåAek• ŒAzIbR•Aed•r
k•T• b•let c•A”eCn. epAzAk• qtrI k•rt Žb•M eswA tAr j“‘ zIelAyù
267 1 zmeU yl
ù 2:20-3:8
ineyù eyt. es S•VˆAmIr sAeT esKAen öˆit b•Cr b•il yArA ŒAmAek• sµ•åAn k•reb•. ŒAr yAr• ŒAmAyù sµ•åAn
id•et eyt. k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•reb•/ tAed•r ŒmÒ˜l h•eb•. 31es”
20
”lak•An• ŒAr tAr S˜¤Iek• Žil ŒAzIbR•Ad k•er b•lt/ smyù ŒAseC eyid•n ŒAim etAmAed•r smS˜ÿ
''öBu˜ etAmAek• h•Aå•r mAD•Yem ŒAro s•–˜ÿAn id•k•. Ÿ%rpur¨xed•r ib•nAz k•rb•. etAmAr G•er ek•Ÿ” b•]ß“
ŽrA” h•AåAr mAnt k•r• eCelr j“Ayùg• eneb•.® b•ys ù pyR•–˜ÿ˜ b<•Ac•eb• n•. 32”•S•ˆó Aeyùel B˜Al ij“ins G•web•/
”lak•An• tAr S˜¤Iek• ineyù b•A¼I iP•er egl. 21öBu˜ ik••–˜Þ KArAp ij“insÙil etAmrA etAmAed•r b•A¼Iet
h•AåAr Ÿpr s•–˜ÞX h•eyùiCeln. h•AåAr itniw eCel/ G•wet ed•Keb•. etAmAr G•er ek•Ÿ b•]ß “ b•yùs py$•–˜ÿ
éiw emeyù h•l. Žid•ek• zmUeyùl et• öBu˜r esb•• k•ret b<•Ac•eb• n•. 33Žk•j“n mAnuxek• ŒAim b<•Ac•Ab•. es” ŒAmAr
k•ret” pib•^ ˆS˜îAen b•¼ h•eyù ŸWiCl. eb•d•Iet yAj“ek•r k•Aj“ k•reb•. es d•IG•$j“Ib•I h•eb•.
ytid•n py$–˜ÿ tAr #iXzi)˜ TAk•eb•/ zrIer zi)˜ TAk•eb•
éX s•–˜Aÿ ned•r sAmlAet Žil b•YTR h•l ttid•n es eb<•ec• TAk•eb•. etAmAr Ÿ%rpur¨xrA
22
Žil eb•z b•]ß “ h•eyù igeyùiCelA. zIelAet smˆS˜ÿ trb•Airr ek•Aep mreb•. 34ŒAim etAmAek• Žmn Žk•iw
”•S•óˆAeyùelr öˆit pu^rA ik• k•rt es sµ•Vˆe Þ“ es öAyù” ic•H ed•KAb• yAet b•uJ“et pAreb• ey Ž”sb• k•T• stY.
Znet ept. Žil Žo ZeniCl ey smAgm t¡Ab•ur Žk•” id•en etAmAr é” pu^ h•Pa•in ŒAr pInh•s mArA
öeb•zþˆAer ey sb• ˆS˜¤I elAek•r• esb•• k•rt tAed•r yAeb•. 35inej“r j“‘ ŒAim Žk•j“n ib•½VˆS˜ÿ yAj“k•
seÒ˜ tAr pue^r• Zeyù rAt k•AiweyùiCl. menAnIt k•rb•. es ŒAmAr k•T• Zneb• Žb•M ŒAim y•
23
Žil tAr pu^ed•r b•ll/ ''elAek•r• etAmAed•r c•A” tA” k•reb•. ŒAim tAr pirb•Arek• zi)˜zAlI
sµ•VˆeÞ“• nAn• k•T• ŒAmAyù b•leC. ek•n etAmrA Žt k•rb•. ŒAmAr menAnIt rAj“Ar sAmen Ž” yAj“k•
b•Aej“ k•Aj“ k•rCÀ 24ezAn b•ACAr•/ Žrk•m Œ‘Ayù k•Aj“ sb•dR •• ŒAmAr esb•• k•reb•. 36tArpr etAmAr pirb•Aerr
ek•Aer• n•. öBu˜r elAek•r• etAmAed•r ineª• k•reCn. yAr• eb<•ec• TAk•eb• tAr• Ž” yAj“ek•r k•AeC Žes
25
mAnux yid• mAnuexr k•AeC pAp k•er ö½Vr tAek• mAT• nIc•¢ k•er d¡•A¼Aeb•. tAr• k•eyùk• w¦k•erA räepA
(•mA k•ret pAern/ ik••–˜Þ öBu˜r ib•r¨eß“• pAp k•rel ŒTb•A Žk•w¦k•er• r¨iwr j“‘ iB˜e(• c•A”eb•. tAr•
ek• tAek• r(•• k•reb•À® b•leb•/ "ŒAmAek• d•yù• k•er Žk•w• yAj“ek•r k•Aj“ d•Ao
ik••–˜Þ pue^r• ek•Ÿ tAek• ýAç k•rl•n•. tA” öBu˜ yAet é mueW• eKet pAir.®®¾
tAed•r ezx k•reb•n b•el ˆiS˜îr k•reln.
26
Œ‘id•ek• zmUeyùl b•¼ h•et lAgl. es ö½Vr ö½rV zmeU yl
ù ek• fAk•eln
Žilr ŒD•Ien eTek• b•Alk• zmUeyùl öBu˜r esb••
Žb•M elAek•ed•r k•AeC ŒAnª•d•Ayùk• iCl.

Žilr pirb•Ar sµpek•R B˜y¿ù •r B˜ib•`íb•A,I


3 k•ret lAgl. es” smyù öBu˜ öAyù” elAek•ed•r
seÒ˜ srAsir k•T• b•letn n•. d•zRn iCl ib•rl.
27 2
ö½Vr Žk•j“n elAk•ek• Žilr k•AeC pAWAeln. Žilr #iXzi)˜ Žt k•em igeyùiCl ey Žk•rk•m
elAk•iw Žilek• b•ll/ ''öBu˜ Ž” k•TAÙil b•eleCn/ ŒÞ“” b•l• c•el. Žk• rAi^et es Zeyù iCl/ 3 zmUeyùl
'etAmAr pUbR•pur¨exr• iCl P•erQ, kU•elr ß*Itd•As/ öBu˜r pib•^ miª•er• Zeyù iCl. esKAen” ö½Verr
ik•–˜Þ tAed•r k•AeC ŒAim ed•K• id•eyùiClAm. 28”•S•óˆAeyùelr pib•^ isªuk• iCl. öBu˜r öd•Ip tKno ‰ˆliCl.
smˆS˜ÿ pirb•AregAþIr eB˜tr eTek• ŒAmAr yAj“k•smUh• 4
öBu˜ zmUeyùlek• fAk•eln; zmUeyùl sA¼• id•l/ ''Ž”
h•b•Ar j“‘ ŒAim etAmAr pirb•Arek• inbR • Aic•t ey/ ŒAim ŽKAen.® 5zmUeyùl men k•eriCl/ Žil tAek•
k•eriClAm. ŒAmAr eb•d•Iet b•il ŸísgR ed•b•Ar j“‘ fAk•eC. tA” es C¢ew Žilr k•AeC egl. Žilek•
etAmAed•r menAnIt k•eriClAm. tArA” D•up ‰ˆAlAeb•/ b•ll/ ''Ž” ey ŒAim. ŒApin ŒAmAek• fAk•iCelnÀ®
tArA” preb• ŽeP•Ad•. ŒAim Ž”j“‘” tAed•r inbR•Ac•n Žil b•ll/ ''k•”/ ŒAim et• etAmAek• fAik•in/
k•eriClAm. ŒAim” etAmAed•r pirb•AregAþIek• &u“im G•uemAo.®
ŒiD•k•Ar id•eyùiC eyn tAr•” ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ed•oyù• zmU e yù l c•el egl. 6 ŒAb•Ar öBu˜ fAk•eln/
b•ilr mAMs pAyù. 29tAh•el ek•n etAmr• Ž”sb• b•il "zmUeyùl?® zmUeyùl C¢ew egl Žilr k•AeC. Žilek•
Žb•M qneb•†ek• sµ•åAn k•reb• n•À &u“im ŒAmAr ec•eyùo b•ll/ "Ž” ey ŒAim. ŒApin ŒAmAek• fAk•iCelnÀ®
etAmAr pu^ed•r eb•zI sµ•åAn id•eyù TAk•. ŒAmAr elAk•/ Žil b•ll/ "ŒAim etAmAek• fAik•in. &u “ im
”•S•óˆAeyùlIyùrA ŒAmAek• ŸísgRIk]•t k•rb•Ar j“‘ ey G•uemAo.®
mAMs ineyù ŒAes tAr eTek• sb• ec•eyù B˜AelA ŒMzÙil 7
zmUeyùl tKno py$•–˜ÿ öBu˜ek• j“Ant n•/ ic•nt
eKeyù etAmrA emAwA h•eyù yAe•CA.¾ n•. k•Ar, öBu˜ tKno tAr seÒ˜ srAsir k•T• b•eln
30
"”•S•óˆAeyùelr öBu˜ ö½Vr öitš¨it id•eyùiCeln in.
ey etAmAr iptAr pirb•Aerr elAek•rA t¡Aek• ic•rk•Al 8
öBu ˜ ïtIyùb•Ar zmUeyùlek• fAk•eln. ŒAb•Ar
esb•• k•reb•. ik••–˜Þ ŒAj“ öBu˜ Ž” k•T• b•leCn/ 'n•/ zmUeyùl ŸWl/ Žilr k•AeC ŒAb•Ar egl. es b•ll/
t• ŒAr k•Kno h•eb• n•. ŒAim tAed•r” sµ•åAn k•rb• ''Ž” ey ŒAim/ ŒApin ŒAmAek• fAk•iCelnÀ®
1 zmeU yl
ù 3:9-4:15 268

tKn Žil b•uJ“et pArl eCeliwek• ŒAsel S•VˆyùM Žxer. pelXIyùr• t¡Ab•u gA¼l ŒeP•ek•. 2pelXIyùr•
öBu˜” efek•eCn. 9Žil zmUeyùlek• b•ll/ ''ŽKn &u“im ”•S•óˆAeyùlek• ŒAß*me,r j“‘ öˆS˜Þt h•l. yuß“ Zr¨
ezAo. Žb•Ar yid• ek•Ÿ etAmAek• fAek•/ &u“im tAr h•l.
k•AeC igeyù b•leb•/ 'b•lun öBu˜/ ŒApnAr d•As ZneC.®¾ pelXIyùr• ”•S•óˆ•eyùlIyùed•r h•Aireyù id•eyù 4/000
zmUeyùl Zet egl. 10öBu˜ esKAen Žes d¡•A¼Aeln. ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘ed•r h•tY• k•rl. 3”•S•óˆAeyùlIyù !s‘r•
ŒAb•Ar itin ŒAegr met• fAk•elnÉ "zmUeyùl/ tAed•r t¡Ab•uet iP•er Žl. tAed•r öb•I,rA j“Anet
zmUeyùl?® c•A”l/ ''ek•n öBu˜ pelXIyùed•r k•AeC ŒAmAed•r h•Aireyù
Žb•Ar zmUeyùl sA¼• id•lÉ ''b•lun öBu˜/ ŒApnAr id•elnÀ c•el• ŒAmrA zIel• eTek• öBu˜r sA(•Yisª•uk•
d•As ZneC.® ŒAin. itin yueß“• ŒAmAed•r sh•Ayù h•eb•n. itin”
11
öBu˜ zmUeyùlek• b•leln/ ''ezAenA/ ŒAim zIç•” zߨed•r h•At eTek• ŒAmAed•r r(•• k•reb•n.®
”•S•óˆAeyùel Žk•w• ik•C¢ G•wAb•. yAr• Ž” sµ•VˆeÞ“ Zneb• 4
zIelAyù elAk• pAWAen• h•l. tAr• öBu˜
tAr• Œitzyù eb•d•nAh•t h•eb•. 12Žil ŒAr tAr sb•z R i)˜mAenr sA(•Yisª•ku • ineyù iP•er Žl. isª•eu k•r
pirb•Aerr ib•r¨eß“ ŒAim yA y• k•rb•Ar k•rb•. ŒAim opr éiw k•räb•/ eyn öBu˜r isMh•Asn. Žilr é” pu^
Žek•b•Aer egA¼• eTek• Zr¨ k•er ezx py$–˜ÿ˜ sb• h•P•a in ŒAr pInh•s es” pib•^ isª•ku • ineyù ŽesiCl.
ik•C¢” k•rb•. 13ŒAim Žilek• b•eliClAm/ or pirb•Arek• 5
izib•er öBu˜r es” sA(•Yisª•ku • ŒAsAr seÒ˜ seÒ˜
ic•rk•Aelr j“e‘ ŒAim zAiˆS˜ÿ ed•b•”. ŒAim zAiˆS˜ÿ ed•b•/
”•S•óˆAeyùlIyùr• ej“Aer ec•¡ic•eyù ŸWl. tAed•r ic•ík•Aer
k•Ar, Žil j“Ant tAr pu^r• ö½Verr ib•r¨eß“ pAp mAiw ek<•ep ŸWl. 6pelXIyùr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r es”
k•Aj“ k•reC. ik••–˜Þ Žil tAed•r sAmlAyù in. 14tA” ic•ík•Ar Znet epl. tAr• b•lAb•il k•ret lAgl/
ŒAim öit|•A k•eriClAm/ yt” b•il ŒAr zs´ !neb•† "”º•Iyùed•r izib•err elAek•r• Žt Ÿe%ij“t ek•nÀ®
ŸísgR k•r• eh•Ak• n• ek•n/ tAet Žilr pu^ed•r pAp tArpr pelXIyùr• j“Anet pArl ”•S•óˆAeyùlIyù
G•uc•eb• n•.® izib•er öBu˜r pib•^ isª•uk• ŒAn• h•eyùeC. 7 pelXIyùr•
15
B˜yù epeyù egl. tAr• b•ll/ ''ö½Vr oed•r izib•er
eB˜Ar py$•–˜ÿ zmUeyùl ib•CAnAyù Zeyù r”l. eB˜Ar
h•el es öBu˜r miª•err d•rj“• Kull. d•zeR n ik• ed•eKeCŽeseCn? ŒAmAed•r ŽKn eb•z ib•pd•. Žrk•m etA
Žb•M ik• ZeneC t• Žilek• j“AnAet zmUeyùl sAh•s ŒAeg k•Ken• h•yùin. 8 ŒAmr• ib•ped• pe¼iC? ek•
k•rl n• . ŒAmAed•r Ž” prAß*mI ed•b•tAed•r h•At eTek• b<•Ac•Aeb•À
16
ik••–˜Þ Žil zmUeyùlek• b•ll/ ''zmUeyùl/ ŒAmArŽ” sb• ed•b•tArA imzrIyùed•r nAnA b•YAiD•/ B˜yù¿•r sb•
pu^?® ŒsuK id•eyùiCeln. 9 eh• pelXIyùr•/ sAh•s rAeK•. b•Ierr
zmUeyùl b•ll/ ''ŒAim Ž”KAen.® met• l¼Aˆ” k•er•. ŒtIet ”º•Iyùr• iCl ŒAmAed•r
17
ß*Itd•As. tA” b•liC/ b•Ierr met• l¼A” c•AlAo/
Žil ij“|•As• k•rl/ ''öBu˜ etAmAyù ik• b•eleCnÀ
ŒAmAr k•AeC ik•C¢ luik•o n•. luek•Ael ö½Vr etAmAek• n”el etAmrA” tAed•r ß*Itd•As h•eb•?®
zAiˆS˜ÿ ed•eb•n.® 10
tA” pelXIyù r • öb•l ib•ß*em yu ß“ k•er
18
ŒgtY• zmUeyùl Žilek• sb• Kuel b•ll/ ik•C¢” ”•S•óˆAeyùlIyùe d•r prAij“t k•rl. ”•S•óˆAeyùlIyùe d•r
egApn k•rl n•. öetYk•iw !s‘ t¡Ab•uet pAileyù egl. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r
Žil b•ll/ ''itin öBu˜/ itin y• B˜Al b•uJ“eb•n pe(• Žw• Žk•w• mArA ™k• prAj“yù iCl. 30/000
tA” k•r¨n.® ”•S•ˆóAeyùlIyù qs‘ inh•t h•l. 11pelXIyùr• ö½Verr pib•^
19
öBu˜ zmUeyùelr seÒ˜ iCeln ŒAr zmUeyùl b•¼ isª•uk• iCineyù ineyù Žilr pu^ h•Pa•in ŒAr pInh•sek•
h•eyù ŸWet lAgl. zmUeyùelr Žk•iw k•TAek•o öBu˜ h•tYA k•rl.
imTY• ömAi,t h•et id•eln n•. 20d•An eTek• eb•r-a ezb•• 12
esid•n ib•‘AmIn egAþIr Žk•j“n elAk• yuß“e(•^
py$–˜ÿ smˆS˜ÿ˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ej“en egl ey eTek• pAileyù Žl. es ey k•t é>KI t• eb•AJ“AenAr
zmUeyùl öBu˜r Žk•j“n ök]•t B˜Ab•b•Ad•I. 21zIelAet j“e‘ k•Ap¼ ec•Ap¼ iC¡e¼ eP•ll/ mATAyù D•eU l• mAKl.
zmUeyùelr sAmen öBu˜ öAyù” ed•K• id•et lAgeln. 13
ngerr P•wek•r k•AeC Žil Žk•w• ec•yùAer b•esiCl.
öBu˜ inej“ek• zmUeyùelr k•AeC öBu˜r b•Ak•Y ih•sAeb• Žmn smyù Ï elAk•w• zIelAet Žl. ö½Verr pib•^
ök•Az k•reln. isª•uk• ineyù Žilr Kub• éiü‚•–˜ÿ• h•i•Cl. es”j“‘ es
b•es b•es ötI(•• k•riCelA. tArpr Ï ib•‘AmIn
4 zmUeyùelr Kb•r smˆS˜ÿ˜ ”•S•óˆAeyùel j“AnAj“Ain h•eyù
egl. Žil Kub• b•]ß “ h•eyù egl. tAr pue^r• öBu˜r
ec•AeKr sAmen Œ‘Ayù c•Aileyù eyet TAk•l.
egAþIr elAk•iw zIelAyù Žes é>sMb•Ad•w• j“AnAel
zh•err sb•A” ec•i¡ c•eyù k<•Ad•et Zr¨ k•rl. 14-15ŒAwAnbb•”
b•Cerr b•]ß“ Žil ec•AeK ik•C¢ ed•Ket epetA n•. ik••–˜Þ
pelXIyrù • ”•S•ˆó Aeyl
ù Iyeù d•r h•ArAl elAek•ed•r ic•ík•Ar k•er k•AåA tAr k•Aen ŒAsiCl.
es” smyù pelXIyùr• ”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“• yueß“r es ij“e|•s k•rl/ "elAek•r• ik•esr j“‘ Žt ec•c¡ •emic•
j“‘ eb•ireyù p¼l. ”•S•óˆ•eyùlIyùed•r t¡Ab•u p¼l Žb•na k•reCÀ®
269 1 zmeU yl
ù 4:16-6:3
ib•‘AmIn egAþIr elAk•iw ed•Qe¼ igeyù Žilek• sb• 6
öBu˜ Žb•Ar Œsaed•Aed•r elAek•ed•r Žb•M tAed•r
j“AnAl. 16es” elAk•w• Žilek• b•ll/ ''yuß “e(•^ eTek• öiteb•zIed•r j“Ib•n éib•x R h• k•er &u“leln. öBu˜ tAed•r
ŒAim Ž” mA^ ŽesiC. ŒAim ŒAj“ yuß “e(•^ eTek• yeTX ib•ped• eP•leln. tAed•r gAeyù j“AyùgAyù j“AyùgAyù
pAileyù ŽesiC.® iwŸmAr b•A Œb•dRu • ed•K• id•l. sb•” t¡Ar ŒAG•At. tArpr
Žil ij“e|•s k•rl/ ''ik• h•eyùiCl b•AC•À® itin oed•r id•ek• ŒsMKY ”<ér eCe¼ id•eln. tArA
17
ib•‘AmIn egAþIr elAk•iw b•ll/ ''”•S•óˆAeyùlIyùr• j“Ah•Aej“ Žb•M mAiwet eCAwAC¢iw k•ret lAgl. zh•err
pelXIyùed•r ed•eK pAileyù igeyùiCl. ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• eb•z B˜yù epeyù egl. 7 Ž”sb• ed•eK
Œenk• !s‘ mAr• egeC. etAmAr é” pu^o mAr• Œsaed•Aed•r elAek•r• b•lAb•il k•rl/ ''”•S•óˆAeyùelr
egeC. ŒAr pelXIyùr• ö½Verr pib•^ isª•uk• ineyù ö½Verr pib•^isª•ku • ŽKAen eyn n• TAek•/ ”•S•ˆó Aeyùelr
egeC.® ö½Vr ŒAmAed•r ŒAr ed•b•tA d•AegAnek• zAiˆS˜ÿ id•e•Cn.®
18 8
elAk•iwr muK eTek• ö½Verr pib•^ isª•uek•r Œsaed•Aed•r elAek•r• pA<c•j“n pelXIyù zAsk•ek•
k•T• ezAn• mA^ Žil ec•yùAr eTek• d•rj“Ar k•AeC” fAk•l. tAed•r or• ij“e|•s k•rl/ ''”•S•óˆAeyùelr
pe¼ egl. tAr G•A¼ eB˜eÒ˜ egl. es b•]ß“ Žb•M ö½Verr Ž” pib•^ isª•uk• ineyù ŒAmAed•r ik• k•r•
emAw• iCl/ tA” es b<•Ac•l n•. es 20 b•Cr ”•S•ˆó Aeyùlek• Ÿic•íÀ®
enï ׈ id•eyùiCl. zAsek•r• b•ll/ ''”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr pib•^ isª•ku •
gAet ineyù yAo.® es” met• pelXIyùr• pib•^ isª•ku •
egQrb• ŒpsAirt h•eyeù C esKAn eTek• sireyù id•l.
19 9
Žilr pu^b•D•U ŒTRAí pInh•esr S˜¤I gB˜$b•tI iCl. ik••–˜Þ tAr• ö½Verr pib•^ isª•uk• gAet ineyù
tAr s•–˜ÿAn öseb•r smyù h•eyù ŽesiCl. es j“Anet yAb•Ar pr öBu˜ esKAnk•Ar zh•err elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ
pArl ö½Verr pib•^ isª•ku • eb•h•At h•eyù egeC. ŒAro id•eln. tAr• eb•z B˜yù epeyù egl. tAr• ib•ped•
Znel• tAr ½VZr Žil ŒAr S•VˆAmI pInh•so eb<•ec• p¼l. b•Alk• b•]ß “ sk•elr gAeyù” iwŸmAr b•• ŒbR•ud•
en”. Kb•r ezAnAr seÒ˜ seÒ˜” tAr ösb• yˆ–˜¤n• Zr¨ ed•K• egl. 10tA” pelXIyùr• ö½Verr pib•^ isª•uk•
h•l/ s•–˜ÿAn BU˜imþ h•l. 20es yKn öAyù mr,Apå tKn ”eß*Ae, pAiWeyù id•l.
ey smˆS˜ÿ˜ S˜¤IelAk• tAr ed•KAZn• k•riCl tAr• b•ll/ ik••–˜Þ esw• ”eß*Ae, Žel esKAnk•Ar elAek•r•
''é>K k•erA n•? etAmAr pu^ h•eyùeC.® ß*ª•n k•rl/ ''ek•n etAmr• ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr pib•^
ik••–˜Þ Žilr pu^b•D•U es k•TAyù k•An id•l n•. 21es isª•uk• ŒAmAed•r ”eß*Ae, ŒAnelÀ etAmr• ik•
b•ll/ ''”•S•óˆAeyùelr mih•mA iCineyù enoyùA h•eyùeC.® ŒAmAed•r o ŒAmAed•r elAk•ed•r emer eP•let c•AoÀ®
11
es izZiwr nAm id•l öKAeb•Ad• yAr ŒTR h•l mih•m• ”eß*Ae,r elAek•r• pelXIyù zAsk•ed•r efek• b•ll/
en”. es Ž k•Aj“iw k•rl k•Ar, ö½Verr pib•^ isª•uk• ''”•S•óˆAeyùelr ö½Verr isª•uk• eyKAen iCl esKAen”
zߨr h•Aet igeyùiCl Žb•M ½VZr o S•VˆAmI éj“en” pAiWeyù d•Ao. Ž” isª•uk• ŒAmAed•r Žb•M ŒAmAed•r
mAr• igeyùiCl. 22es b•ll/ "”•S•óˆAeyùelr mih•m• ineyù elAek•ed•r emer eP•lAr ŒAeg” k•Aj“w• k•er eP•l?®
enoyù• h•eyùiCl® k•Ar, pelXIyùr• ö½Verr pib•^ sAr• zh•err eyKAen” ö½Verr h•Aetr ŒAG•At
isª•uk• ineyù igeyùiCl. pe¼iCl esKAen B˜yù¿•r zAiS˜ÿ h•eyùiCl. 12b•æelAk•
mAr• egl. ŒAr yAr• eb<•ec• r”l tAed•r gAeyù ŒAb•
pib•^ isª•ku • þˆAr• pelXIyeù d•r yˆ–˜,
¤ A ed•K• id•l. S•VˆegRr id•ek• tAik•eyù tAr• Kub• k<•Ad•et

5 pelXIyùr• Žb•na-Žxr eTek• Œsaed•Aed• ö½Verr


pib•^ isª•ku • ineyù egl. 2 pelXIyùr• ö½Verr pib•^
Zr¨ k•rl.

isª•ku •iw d•AegAenr miª•er Žen esw• d•AegAenr mUi%$r ö½eV rr pib•^ isª•ku • G•er iP•ireyù ed•oy•ù h•l
pAez rAKl. 3prid•n sk•Ael Œsaed•Aed•r elAek•r•
ed•Kl d•AegAenr mUi%$w• öBu˜r isª•uek•r sAmen”• muK
Tub•e¼ mAiwet pe¼ ŒAeC.
6 sAt mAs pelXIyù r • tAed•r ed•ez pib•^
isª•uk•iwek• ereK id•eyùiCl. 2 tAr• yAj“k• ŒAr
yAék•red•r fAk•l. tAed•r ij“|•As• k•rl/ ''öBu˜r
Œsaed•Aed•r elAek•r• mUi%$wAek• &u“el tAr j“AyùgAyù Ž” isª•uk• ineyù ŒAmAed•r ik• k•r• Ÿic•íÀ ik• k•er
iWk• k•er rAKl. 4 ik••–˜Þ tAr perr id•n G•um eTek• ŒAmr• esw• yTAS˜îAen iP•ireyù id•et pAirÀ®
3
ŸeW tAr• ŒAb•Ar ed•Kl/ d•AegAn ŒAb•Ar mAiwet pe¼ yAj“k• ŒAr yAék•err• b•ll/ ''yid• etAmr•
ŒAeC. öBu˜r pib•^ isª•uek•r sAmen d•AegAn Ÿpuu¼ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr pib•^ isª•uk• iP•ireyù d•Ao
h•eyù pe¼ reyùeC. Žb•Ar d•AegAenr mAT• Žb•M éew• tAh•el k•Ken• t• KAil pAWAeb• n•. Œb••” etAmrA
h•At B˜AÒ˜• iCl Žb•M ec•Qk•AeWr opr pe¼ iCl. ZD•u qneb•† sAij“eyù ed•eb•. tAh•el” ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr
ed•h•wA” ŒAS˜ÿ reyùeC. 5 Ž” k•Are, Žmnik• ŒAj“o etAmAed•r pApmu)˜ k•reb•n. etAmr• suS˜î h•eb•. y•
d•AegAenr miª•err ec•Qk•AeW ik• yAj“k• ik• Œ‘A‘ b•llAm tA” k•er•/ tAh•el ö½Vr etAmAed•r ŒAr zAiˆS˜ÿ
elAek•rA ek•Ÿ” p• mA¼Aet c•Ayù n•. ed•eb•n n•.®
1 zmeU yl
ù 6:4-7:3 270
4
pelXIyùr• ij“e|•s k•rl/ "”•S•óˆAeyùelr ö½Verr elb•Iyùr• öBu˜r pib•^ isª•uk• ŒAr esAnAr C¡Aec•r
mAj$“n• epet h•el ik• D•re,r Ÿph•Ar id•et h•eb•À® Telw• nAimeyù ŒAnl. tAr• öBu˜r isª•ku • ŒAr Telw•
yAj“k• ŒAr yAék•err• b•ll/ ''p<Ac•j“n pelXIyù pATerr opr rAKl. esid•n qb•í-ezmezr elAek•r•
zAsk• reyùeC. Žr• öetYek• Žk• Žk•iw zh•err entA. öBu˜ek• eh•Amb•il ineb•d•n k•rl.
16
etAmAed•r smˆS˜ÿ elAek•r o entAed•r sms´• Žk•” p<Ac•j“n pelXIyù zAsk• qb•í-ezmez Ž” smˆS˜ÿ
rk•m. tA” Žk• k•Aj“ k•er•/ p<Ac•w• esAnAr ”<ér ŒAr iß*yùAk•AØ ed•eK esid•n” ”eß*Ae, iP•er egl.
p<Ac•w• iwŸmAr !tir k•er•. 5 iwŸmArÙilr Žb•M 17
ŽB˜Aeb•” pelXIyùr• öBu˜r k•AeC ey pAp k•eriCl
”<éred•r esAnAr mUi%$ !trI k•r y• etAmAed•r ed•zek• t• SKAlenr j“‘ iwŸmAerr esAnAr C¡Ac•Ùel• Ÿph•Ar
Db••Ms k•reC Žb•M tAed•r ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr k•AeC ih•eseb• pAiWeyù id•eyùiCl. tArA öetYk• pelXIyù zh•er
ineb•d•n k•er•. t•h•el h•yùet• itin etAmAed•r ŒAr Žk•iw k•er iwŸmAerr esAnAr C¡Ac• pAiWeyù id•eyùiCl.
etAmAed•r ed•b•tAed•r ŒAr es”seÒ˜ etAmAed•r ed•ezr pelXIyùed•r Ž” zh•rÙil h•e•CÉ Œsaed•Ad•/ G•sA/
opr smˆS˜ÿ zAiˆS˜ÿ rd• k•ret pAern. 6P•erQ, ŒAr ŒiSˆð˜elAn/ gAí Žb•M ”eß*A,. 18pelXIyùr• esAnAr
imzrIyùed•r met• k•Kno h•äd•yù ŒnmnIyù ek•Ar n•. ”<éerr C¡Ac• pAiWeyùiCl. pelXIyù zAsk•ed•r ytÙel•
ö½Vr imzrIyùed•r zAiˆS˜ÿ id•eyùiCeln/ ŒAr es” j“e‘” zh•r iCl/ esAnAr !tir ”<éro iCl ttÙel•.
imzrIyùr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r imzr eCe¼ c•el eyet zh•rÙel• iCl p<Aic•el eG•r•. ŒAb•Ar öetYk• zh•r
id•eyùiCl. iCl ýAm id•eyù eG•r•.
7
"etAmr• Œb••” Žk•w• n&u“n wAnAgAi¼ qtrI k•er• qb•í-ezmezr elAek•r• öBu˜r pib•^ isª•uk• pATr
ŒAr s†-ib•eyùAenA éew• gAB˜I ej“AgA¼ k•er•. gAB˜I KeØr opr ereK id•l. qb•í-ezmezr iyeh•AzUeyùr
éew• eyn mAeW k•Kno k•Aj“ n• k•er TAek•. oed•r mAeW ŒAj“o es” pATr ed•K• yAeb•. 19ik••–˜Þ qb•í-
gA¼Ir seÒ˜ ju“e¼ d•Ao. tArpr b•AC¢rÙelAek• egAyùAel ezmezr elAek•r• yKn öBu˜r pib•^ isª•uk• ed•Ket
puer d•Ao. ik•C¢et” eyn tAr• mAeyùed•r ipC¢ n• enyù. epl tKn esKAen ek•An yAj“k• iCl n•. tA” ö½Vr
8
gA¼Ir meD•Y Žb•Ar öBu˜r pib•^ isª•uk•iw rAeK•. qb•í-ezmezr 70 j“n elAk•ek• h•tYA k•reln. öBu˜r
ŒAr isª•eu k•r pAez Tilet esAnAr C¡Ac•Ùel• rAKeb•. Ž” k•eWAr zAˆiS˜ÿr j“‘ qb•í-ezmezr elAek•r• Kub•
esAnAr C¡Ac•Ùel• h•e•C ö½Verr öit etAmAed•r k<•Ad•l. 20elAek•r• b•ll/ "Ž” pib•^ isª•uk•iwr
Ÿph•Ar/ yAet itin etAmAed•r (•m• k•ern. tArpr ed•KAZen• k•rb•Ar yAj“k• ek•ATAyùÀ ŽKAn eTek• sireyù
gA¼Iw• eCe¼ d•Ao. 9gA¼IwAr id•ek• l(•Y rAKeb•. yid• ineyù ŒAmr• ŽwAek• ek•ATAyù pAWAb•À®
21
esw• ”•S•óˆAeyùelr qb•í-ezmezr id•ek• yAyù tAh•el” ik•iryùí-iyyùArIem Žk•j“n yAj“k• iCl. qb•í-
b•uJ“eb• öBu˜ ŒAmAed•r Ž” B˜yùAnk• erAg id•eyùeCn. ezmezr elAek•r• esKAen dU•t pAWAl. dU•etr• b•ll/
ŒAr yid• esAj“Asuij“ qb•í-ezmezr id•ek• n• yAyù "pelXIyùr• öBu˜r pib•^ isª•ku • iP•ireyù id•eyùeC. Žb•Ar
teb• j“Aneb• ey ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr ŒAmAed•r zAiˆS˜ÿ etAmr• enem Žes•. isª•uk•iw etAmAed•r zh•er ineyù
ed•n in. tAh•el ŒAmr• j“Anb• ŒAmAed•r Žmn erAg yAo.®
ik•iryùí-iyyùArIemr elAek•r• Žes es” öBu˜r
Žmin” h•eyùeC.®
10
pelXIyùr• yAj“k• o yAék•red•r k•TAmt k•Aj“
k•rl. s†ib•eyùAenA gAB˜I tAr• epeyù egl. gAB˜I
7 pib•^ isª•uk•iw ýh•, k•rl. tAr• esw• pbR•etr
opr Œb•InAd•eb•r b•Ai¼et ineyù egl. Œb•InAd•eb•r
éew• gA¼Ir seÒ˜ ju“e¼ id•l ŒAr b•AC¢red•r egAyùAel pu^ ”ilyùAsrek• qtrI k•rb•Ar j“‘ tAr• Žk•iw ib•ezx
F¦ik•eyù id•l. 11tArpr pelXIyùr• eB˜ter ereK id•l ŒnuþAn k•rl yAet es pib•^ isª•uk• pAh•Ar• id•et
öBu˜r pib•^ isª•uk•. esAnAr iwŸmAr ŒAr ”<éerr pAer. 2 ik•iryùí-iyyùArIem isª•uk•iw d•IG•R 20 b•Cr D•er
C¡Ac•ÙelAr TilwAo ereK id•l. 12gAB˜Iéew• esAj“• iCl.
qb•í-ezmezr id•ek• egl/ smˆS˜ÿ rAˆS˜ÿ• tAr• h•Aµ•VˆA
h•Aµ•Vˆ• z€• k•er c•ll. fA”en ik• b<•Aeyù Žk•b•Aro öB˜u ”•S•ˆó Aeyl
ù Iyeù d•r r(•A k•reln
G•url n•. pelXIyù zAsek•r• qb•í-ezmezr sImAn• ”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒAb•Ar öBu˜ek• Œnusr, k•ret
py$–˜ÿ gAB˜I éewAr epCen epCen egl. Zr¨ k•rl. 3 zmUeyùl ”•S•óˆAeyùlIyùed•r b•ll/ ''yid•
13
qb•í-ezmezr elAek•r• ŸptYk•Ar e(•^ eTek• etAmr• sitY” men öAe, öBu˜r k•AeC iP•er
gm &u“liCl. tAr• pib•^ isª•uk•wA ed•eK Kub• Kuiz ŒAes• tAh•el iB˜naed•zI Œ‘A‘ mUi%$•ek• Œb••”
h•eyù isª•uk•w• pAb•Ar j“‘ C¢ew egl. 14-15mAWw• iCl etAmAed•r eP•el id•et h•eb•. ŒXAerAetr smˆS˜ÿ
qb•í-ezmezr b•Aisª•• iyeh•AzUeyùr. es” mAeWr opr mUi%$ek• C¡¢e¼ eP•el id•et h•eb•. öBu˜r esb•Ayù Œb••”
Žk•w• b•¼ pATerr k•AeC Žes gA¼Iw• TAml. qb•í- etAmAed•r sµpU,RB˜Aeb• inej“ek• smpR, k•ret h•eb•.
ezmezr elAek•r• gr¨r gA¼I eTek• gA¼Iw• ŒAlAd•• etAmAed•r ZD•umA^ öBu˜r” esb•• k•ret h•eb•.
k•er gAB˜I é•ewAek• emer eP•ll Žb•M esÙel• tAr• tAh•el” itin etAmAed•r pelXIyùed•r h•At eTek•
öBu˜r k•AeC ineb•d•n k•rl. r(•• k•reb•n.®
271 1 zmeU yl
ù 7:4-8:12
4 15
Žk•T• Zen ”•S•óˆAeyùlIyùr• b•Al Žb•M ŒXAerAetr zmUeyùl sAr•j“Ib•n D•er ”•S•óˆAeyùlek• enï ׈
mUi%$ eP•el id•eyù ek•b•lmA^ öBu˜r” esb•• k•ret lAgl. id•eyùiCl. 16nAn• j“AyùgAyù G•eu r G•eu r es ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r
5
zmUeyùl b•ll/ ''smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyùek• imsapAyù ib•c•Ar k•rt. öetYk• b•Cr es sAr• ed•z G•r u t. !b•eTl/
j“mAeyùt h•et h•eb•. ŒAim etAmAed•r j“e‘ öBu˜ ö½Verr igla g Al/ ŒAr imsa p A Ž” sb• j“Ayù g Ayù igeyù
k•AeC öATRn• k•rb•.® ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r zAsn o ib•c•Ar k•rt. 17zmUeyùelr
6
”•S•óˆAeyùlIyùr• imsapAyù smeb•t h•l. tAr• j“l b•A¼I iCl rAmAet. tA” öetYk•b•Ar tAek• rAmAyù iP•er
&u“ll Žb•M eswA öBu˜r sAmen eFel id•l. Ž”B˜Aeb• eyet h•t. Ï zh•r eTek•” es ”•S•óˆAeyùl zAsn k•rt/
tAr• Ÿpb•As k•Al Zr¨ k•rl. es” id•n tAr• ek•An ib•c•Aerr k•Aj“k•mR c•AlAt. rAmAyù zmUeyùl öBu˜r
KA† ýh•, n• k•er smˆS˜ÿ pAp S•VIk•Ar k•rl. tArA Ÿe£•ezY Žk•w• eb•d•I !trI k•eriCl.
b•ll/ ''ŒAmr• öBu˜r k•AeC pAp k•eriC.® Ž”B˜Aeb•
imsapAyù ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ib•c•Ark• ih•eseb• zmUeyùl k•Aj“ ”•S•ˆó Aeyl
ù Iyrù • Žk•j“n rAj“• c•A”l
zmUeyùl b•]ß “ h•el es tAr pu^ed•r ”•S•óˆAeyùelr
k•ret lAgl.
7
pelXIyùr• j“Anet pArl ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r imsapAyùù
smeb•t h•b•Ar Kb•r. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•r¨eß“ pelXIyù
8 ib•c•Ark• k•rl. 2 zmUeyùelr öTm pue^r nAm
eyAeyùl. iþˆtIyù pue^r nAm Œib•yù. eyAeyùl o Œib•yù
zAsk•r• yuß“ k•ret egl. pelXIyùed•r ŒAsAr sMb•Aed• iCl eb•ra-ezb•Ar ib•c•Ark•. 3pue^rA zmUeyùelr met•
”•S•ó ˆ Aeyù l Iyù r • B˜yù epeyù egl. 8”•S•óˆAeyùlIyùr• j“Ib•nyApn k•rt n•. eyAeyùl o Œib•yù G•ux int/
zmUeyùlek• b•ll/ "ŒAmAed•r j“‘/ ŒAmAed•r öBu˜ egApen wAk•• ineyù ib•c•Ar sB˜Ayù rAyù b•d•el id•t.
ö½Verr k•AeC öATRn• k•erA/ eTemA n•? t¡Aek• b•el•/ Žmnik• ib•c•ArAleyù elAk• Wk•At. 4Ž” k•Are,
eh• öBu˜ pelXIyùed•r h•At eTek• ŒAmAed•r b<•Ac•An?® ”•S•ˆó Aeyùelr öb•I,r• sb•A” imel zmUeyùelr seÒ˜ ed•K•
9
zmUeyùl Žk•w• emxzAb•k• ineyù Žl. öBu˜ek• es k•ret rAmAyù egl. 5 tAr• zmUeyùlek• b•ll/ "ŒApin
Ž” emxiw Žk•iw sµpU,R eh•Amb•il ih•sAeb• ineb•d•n b•]ß “ h•eyùeCn/ ŒAr ŒApnAr pue^rA iWk•B˜Aeb• j“Ib•n
k•rl. ”•S•óˆAeyùelr j“‘ zmUeyùl öBu˜r k•AeC öATRn• k•AwAe•C nA. tArA ŒApnAr met• nyù. tA” b•liC/
k•ret lAgl. öBu˜ es” öATRn•yù sA¼• id•eln. ŒApin ŒAmAed•r Žk•w• rAj“Ar b•Yb•S˜îA k•r¨n/ Œ‘A‘
10
zmUeyùl yKn emxiw epA¼Ai•Cl/ es”smyù pelXIyùr• sb• ed•ez eymn TAek•.®
”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ yuß“ k•ret Žl. ŒAr tKn öBu˜ 6
Ž”B˜Aeb• öb•I,r• tAed•r enï ׈ id•et Žk•j“n
pelXIyùed•r id•ek• öc•Ø ze€• b•“jƒ“pAt k•reln. Žet rAj“• c•A”l. ik••–˜Þ zmUeyùelr men h•l Žw• Žk•wA
tAr• h•tb•uiß“ h•eyù p¼l. B˜yù epeyù egl. oed•r KArAp ic••–˜ÿA. tA” itin öBu˜r k•AeC öATRn• k•reln.
entAr• oed•r sAmlAet pArl n•. tA” yu eß“ 7
öBu˜ b•leln/ ''elAek•rA y• b•leC tA” k•er•. tAr•
”•S•óˆAeyùlIyùr• pelXIyùed•r h•Aireyù id•l. 11imsap• etAmAek• ötYAKA•n k•erin. tArA ŒAmAek• ötYAKA•n
eTek• eb•ireyù ”•S•óˆAeyùlIyùr• pelXIyùed•r tA¼• k•ereC•/ k•Ar, tAr• rAj“• ih•eseb• ŒAmAek• c•Ayù n•.
8
k•rl. qb•í-k•r py$•–˜ÿ• sArAw• rAS˜ÿ• tAi¼eyù ineyù ŒtIetr mt b•Ar b•Ar es” Žk•” k•Aj“ tAr• k•reC.
egl. ŒAr smˆS˜ÿ pelXIyù !s‘ed•r or• peT emer ŒAim oed•r imzr eTek• eb•r k•er ineyù ŽesiClAm;
eP•ll. ik••–˜Þ es” or• ŒAmAek•” eCe¼ id•eyù Œ‘ sb• ed•b•tAr
pUej“• k•eriCl. etAmAr e(•e^o Žr• es” Žk• k•Aj“
”•S•ˆó Aeyeù l zAi•–˜ÿ Žl k•reC. 9 iWk• ŒAeC/ oed•r k•TA metA” c•el•; ik••–˜Þ
12
Žrpr zmUeyùl Žk•w• ib•ezx D•re,r öˆS˜ÿr S˜îApn tAed•r Žk•b•Ar sAb•D•An k•er•/ oed•r b•el id•o Žk•j“n
k•rl. Ÿe£••/ elAek•r• yAet öBu˜r k•mRk•AØ Bu˜el rAj“• tAed•r öit ik• k•reb• Žb•M ik•B˜Aeb• Žk•j“n
n• yAyù. pATrw• r”l imsapA Žb•M esn Žr mAJ“KAen. rAj“• tAed•r zAsn k•reb•.®
10
zmUeyùl pATriwr nAm id•l ''sAh•AeyYr pATr.® es elAek•r• Žk•j“n rAj“• c•A”iCl. tKn zmUeyùl
b•ll/ "öBu˜ smˆS˜ÿ rAˆS˜ÿ• G•eu r ŒAmAed•r ŽKAen ŒAset tAed•r k•AeC öBu˜r k•iTt smˆS˜ÿ k•TA” ezAn•l.
11
sAh•AyY k•ereCn?® zmUeyùl b•ll/ ''yid• etAmr• rAj“• c•Ao tAh•el es
13
pelXIyùr• eh•er egl. tAr• ŒAr ”•S•óˆAeyùel ik• ik• k•reb• ezAn. es etAmAed•r pu^ed•r etAmAed•r
F¦k•l n•. zmUeyùelr b•Aik• j“Ib•en öBu˜ pelXIyùed•r k•AC eTek• iCineyù eneb• Žb•M ej“Ar k•er tAed•r id•eyù
ib•r¨eß“ iCeln. 14pelXIyùr• ”•S•óˆAeyùelr ik•C¢ zh•r inej“r esb•• k•ireyù eneb•. tAed•r ej“Ar k•er qs‘
d•Kl k•eriCl. tAr• ”eß*A, eTek• gAí pyR–˜ÿ smˆS˜ÿ k•reb•/ rT ŒAr Œ½Vb•Aih•nIet F¦ik•eyù tAed•r id•eyù
zh•r ineyù ineyùiCl. es sb• ”•S•óˆAeyùlIyùrA ŒAb•Ar l¼A” k•rAeb•. rAj“Ar rTek• sAmlAenAr j“‘ es”
iP•er epl. Ž” zh•rÙelAr c•ArpAezr BU˜KØÙilo reTr sAmen C¢ew C¢ew tAr• pAh•Ar• ed•eb•. 12rAj“•
tAr• ij“et inl. etAmAed•r pu^ed•r ej“Ar k•er qs‘b•Aih•nIet eFAk•Aeb•.
”•S•óˆAeyùl Žb•M ”emArIyùed•r meD•Y zAi•–˜ÿ S˜îAipt tAed•r meD•Y ek•Ÿ ek•Ÿ 1/000 j“enr opr ŒiD•k•t$•
h•l. h•eb•. ŒAb•Ar ek•Ÿ «k•Ÿ 50 j“enr opr ŒiD•k•t$•
1 zmeU yl
ù 8:13-9:16 272

h•eb•. tACA¼• es etAmAed•r pu^ed•r id•eyù ej“Ar k•er h•l. Žmnik• esKAeno tArA gAD•AÙel• K<uej“ epl
c•Ax k•rAeb•/ P•sl etAlAeb•. es ej“Ar k•er yueß“r n•.
5
j“‘ ŒS˜¤ o reTr j“‘ ij“insˆp^ !tir k•rAeb•. Œb•ezex ezQl o tAr Bˆ]•tY sUP• zh•er Žl.
13
"Žk•j“n rAj“• etAmAed•r k•nYAed•r D•reb• Žb•M ezQl Bˆ•] tYiwek• b•ll/ ''c•l/ ŒAmr• b•A¼I iP•ir. ŒAmAr
tAed•r ineyù yAeb•. tAed•r id•eyù rAj“• inej“r j“‘ iptA gAD•AÙel•r j“‘ ic••–˜ÿ• TAimeyù tAr pirb•et$
sugiÞ“• @•b•Y !tir k•rAeb•. ŽCA¼• tAed•r þˆAr• rAåAb•AåA/ ŒAmAed•r ineyù éiü‚•–˜ÿ• Zr¨ k•reb•n.®
6
r¨iw b•AnAenA Ž”sb• k•Aj“o k•ireyù eneb•. Bˆ]•tYiw b•ll/ ''Ž” zh•er” ö½Verr Žk•j“n
14
"rAj“• etAmAed•r B˜Al B˜Al j“im/ @•A(•A ŒAr B˜Ab•b•Ad•I reyùeCn yAek• elAek•r• Kub•” B˜i)˜ k•er.
j“lpA”eyùr b•AgAn ek•e¼ ineyù t• tAr k•mRc•ArIed•r itin y• b•eln tA” stY h•yù. c•lun ŒAmr• zh•err
ib•ileyù ed•eb•. 15etAmAed•r zs´ ŒAr @•A(•Ar d•zB˜Aegr eB˜ter yA”. itin h•yeù t• ŒAmAed•r b•el id•et pAern/
Žk•B˜Ag ineyù tAr k•mRc•ArI ŒAr Bˆ]•tYed•r id•eyù ed•eb•. Žrpr ŒAmAed•r ek•ATAyù eyet h•eb•.®
16 7
Žk•j“n rAj“• etAmAed•r d•As o d•AsIed•r ineyù ezQl tAek• b•ll/ ''eb•z/ ŒAmr• nyù zh•err
eneb•. es etAmAed•r sb• ec•eyù esr• gb•Aid• pZ o eB˜ter F¦k•lAm; ik••–˜Þ tAek• ŒAmr• ik• id•et pAirÀ
gAD•Aed•r eneb•. es tAr inej“r Ÿe£•e• tAed•r b•Yb•h•Ar tAek• ed•b•Ar mt ek•An Ÿph•Ar et• ŒAmAed•r h•Aet
k•reb•. 17etAmAed•r pAelr pZed•r d•zB˜Aegr Žk•B˜Ag en”. Žmn ik• ŒAmAed•r Ju“ilet KA†@•b•Yo ezx. ik•
rAj“• ineyù eneb•. ed•b• tAek•À®
"ŒAr etAmr• sb•A” h•eb• rAj“Ar ß*Itd•As. 18Žmn 8
Bˆ]•tYiw ezQlek• b•ll/ ''ezAn/ ŒAmAr k•AeC
Žk•wA smyù ŒAseb• yKn etAmr• etAmAed•r menAnIt yísAmA‘ ik•C¢ ŒTR ŒAeC/ esw• ŒAim ö½Verr elAk•ek•
k•r• rAj“Ar j“‘ k<•Ad•eb•. ik••–˜Þ es” smyù öBu˜ etAmAed•r ed•b•. itin” ŒAmAed•r rAˆS˜ÿ• b•el ed•eb•n.®
9-11
sA¼• ed•eb•n n•.® ezQl b•ll/ ''B˜Al k•T•/ tAh•el c•el•?® tA”
19
ik••–˜Þ zmUeyùelr k•T• elAek•r• Znl n•. tAr• tAr• es” zh•er egl/ eyKAen ö½Verr B˜Ab•b•Ad•I TAk•t.
b•ll/ ''n•/ ŒAmr• ŒAmAed•r zAsk• ih•eseb• Žk•j“n ezQl o tAr Bˆ]•tYiw pb•Retr pT id•eyù zh•err
rAj“A” c•A”iC. 20rAj“• TAk•el ŒAmr• sb•A” Œ‘A‘ id•ek• yAi•Cl. es” smyù yub•tIr• j“l enoyùAr j“‘
ed•ezr elAek•ed•r met• TAk•et pArb•. ŒAmAed•r eb•r h•eyù ŒAseC ed•eK tAr• ij“|•As• k•rl/ ''d•zn R k•ArI
rAj“A” ŒAmAed•r c•AlAeb•. yueß“r smyù itin ŒAmAed•r ik• Ž” j“AyùgAyù reyùeCnÀ® :ŒtIet ”•S•óˆAeyùùelr
ŒAeg yAeb•n Žb•M ŒAmAed•r yueß“ l¼A” k•reb•n.® elAek•r• B˜Ab•b•Ad•Iek• ''d•zRnk•ArI® b•elo fAk•t. tA”
21
Ž” Zen zmUeyùl öBu˜r k•AeC elAek•r k•TAÙel• ö½Verr k•AeC ik•C¢ ib•xeyù ö½Í k•ret c•A”el tAr•
sb• ezAnAeln. 22öBu˜ b•leln/ ''oed•r k•T• ezAn? b•lt/ "c•el• d•zRnk•ArIr k•AeC yA”•.®ò
12
oed•r j“‘ Žk•j“n rAj“Ar b•Yb•S˜î• k•er d•Ao.® yub•tIr• Ÿ%r id•el•/ ''ç<• d•zRnk•ArI ŽKAen”
tKn zmUeyùl ”•S•óˆ•eyùlb•AsIed•r b•ll/ ''eb•z tA” ŒAeCn. itin oKAen ŒAeCn/ etAmAed•r ŒAeg. itin
h•eb•. etAmr• Žk•j“n n&u“n rAj“• pAeb•. ŽKn etAmrA ŒAj“ Ž” zh•er ŽeseCn. ik•C¢ elAk• mÒ˜l !neb•†
sb•A” b•Ai¼ yAo.® ŸísgR k•rAr j“‘ ŒAj“ ŸpAsn• S˜îAen smeb•t h•e•C.
13
tA” zh•er egel etAmr• t¡Ar ed•K• pAeb•. yid•
iptAr gAD•AÙelAr eKA< ej“ ezQl etAmr• Ët pT c•l teb• itin ŸpAsnAr ˆS˜îAen

9 k•Iz iCeln ib•‘AmIn pirb•AregAþIr Žk•j“n


g,YmA‘ b•Yi)˜. k•Iezr iptAr nAm Œb•Ieyùl.
eKet b•sAr ŒAeg” etAmr• t¡•r seÒ˜ sA(•Aí k•ret
pAreb•. d•zRnk•ArI qneb•† b•il ŒAzIbR•Ad• k•ern. tA”
Œb•Ieyùelr iptA serAr. serAerr iptA b•eKArt/ itin esKAen n• ep<QCAen• pyR•–˜ÿ elAek• eKet b•seb
b•eKAretr iptA ŒP•Ih•/ itin ib•‘AmIenr elAk•. •n•. tA¼AtAi¼ pT c•lel etAmr• d•zRnk•ArIr ed•K•
2
k•Iezr Žk•j“n pu^ iCl/ tAr nAm ezQl. sud•zRn pAeb•.®
14
yub•k• ezQelr metA Žt suª•r ŒAr ek•Ÿ iCl n•. ezQl o tAr Bˆ]•tY zh•er yAb•Ar j“e‘ pAh•Ae¼
”•S•óˆ•eyùelr sk•elr ec•eyù es iCl mATAyù lµ•Vˆ•. ŸWel/ zh•er eFAk•Ar smyù” tAr• ed•Kl zmUeyùl
3
Žk•id•n k•Iezr gAD•• h•Aireyù egel itin t¡Ar tAed•r id•ek•” ŒAseC. zmUeyùl tKn seb• ŸpAsnAr
pu ^ ezQlek• b•leln/ ''Žk•j“n Bˆ ] • tYek• ineyù S˜îAen yAb•Ar j“e‘ eb•r h•eyùeC.
gAD•AÙel• K<uej“ ŒAen•.® 15
Žr ŒAegr id•n öBu˜ zmUeyùlek• b•eliCeln/
4 16
ezQl gAD••Ùel• K<uj“et eb•ireyù egl. es ''ŒAgAmIk•Al iWk• Ž” smeyù” ŒAim etAmAr k•AeC
”•Pó•iyùm pAh•Ae¼r meD•Y Žb•M zAilzAr ŒAezpAezr Žk•j“nek• pAWAeb•A. es ib•‘AmIn pirb•Aerr elAk•.
j“AyùgAr meD•Y id•eyù egl. ik•–˜Þ ezQl ŒAr tAr Bˆ]•tY &u“im tAr ŒiB˜exk• k•er tAek• ”•S•ˆó •eyùelr n&u“n ent•
gAD•AÙel• K<uej“ epl n•. Žb•Ar tAr• zAlIemr id•ek• k•reb•. Ž” elAk•iw” pelXIyùed•r h•At eTek• ŒAmAr
h•¡Aw• Zr¨ k•rl/ esid•ek•o gAD•AÙel•r eK<Aj“ epl elAek•ed•r r(•• k•reb•. ŒAim tAed•r é>K éd$•z•
n•. ŒgtY• ezQl ib•‘AmIned•r ed•ezr id•ek• ron• ed•eKiC/ ŒAim tAed•r k•AåA ZeniC.®
273 1 zmeU yl
ù 9:17-10:11
17
zmU e yù l ezQlek• ed•Ket epl Žb•M öBu˜ ''öBu˜ etAmAek•” t¡Ar elAek•ed•r ent• ih•sAeb•
zmUeyùlek• b•leln/ ''ŒAim Ž” elAk•wAr k•TA” menAnIt k•ereCn. &u“im” öBu˜r elAek•ed•r inyùˆ–˜¤,
etAmAek• b•eliClAm. es ŒAmAr elAek•ed•r opr zAsn k•reb•. c•&u“id$•ek• ey sb• zߨ ŒAeC tAed•r h•At eTek•
k•reb•.® &u“im tAed•r b<•Ac•Aeb•. Ž” ic•H eTek•” b•uJ“eb• k•TAw•
18
P•wek•r k•AeC ezQl Žk•j“n elAek•r k•AeC pT stY. 2 ŒAmAr k•AC eTek• c•el yAb•Ar pr &u“im rAec•elr
ined$•z ij“e|•s k•ret egl. G•wnAc•eß* Ž” elAk•iw smAiD•r k•AeC ib•‘AmIn sImAnAr eslash•et éiw
iCl zmUeyùl. ezQl tAek• ij“|•As• k•rl/ ''ek•ATAyù elAek•r sA(•Aí pAeb•. Ï elAk• éew• etAmAek• b•leb•/
es” d•zRnk•ArIr b•Ai¼ ŒAmAyù d•yù• k•er b•el id•n.® 'ey gAD•AÙel• etAmr• K<j u “C t• ek•An Žk•j“n ed•Ket
19
zmUeyùl b•ll/ ''ŒAim” es” d•zkR •. ŒAmAr ŒAeg epeyùeC. etAmAr ipt• ŒAr gAD•AÙel• ineyù éiü‚•–˜ÿ•
ŒAeg ŸpAsnAr S˜îAenr id•ek• Žigeyù yAo. &u“im etAmAr k•reCn n•/ b•rM etAmAek• ineyù” tAr yt B˜Ab•n•.
Bˆ]•tYek• ineyù ŒAj“ ŒAmAr seÒ˜ KAeb•. k•Al sk•Ael ZD•u b•leCn/ ŒAmAr pue^r b•YApAer ŒAim ik• k•rb•.®¾
etAmAr b•Ai¼ eyo. ŒAim etAmAr sb• öe½Ír” Ÿ%r 3
zmUeyùl b•ll/ ''tArpr eyet eyet tAeb•Aerr
ed•b•. 20itnid•n ŒAeg ey gAD•AÙel• &u“im h•AireyùC/ k•AeC Žk•w• b•¼ ok• gAC ed•Ket pAeb•. esKAen
tAed•r ineyù ŒAr mn KArAp ek•Ar n•; tAed•r pAoyù• itnj“n elAk• etAmAr seÒ˜ ed•K• k•reb•. Ï itnj“n
egeC. ŽKn ”•S•óˆAeyùùelr öetYek• Žk•j“nek• K<uj“eC. qb•eTel ö½Verr ŸpAsnAr j“‘ yAe•C. &u“im tAed•r
&u“im” es” b•Yi)˜? tAr• etAmAek• Žb•M etAmAr iptAr meD•Y Žk•j“enr seÒ˜ itnew b•A•c•• CAgl ed•Ket
pirb•Aerr sk•lek• c•Ayù.® pAeb•. iþˆtIyù j“enr k•AeC TAk•eb• itn w¦k•er• r¨iw.
21
ezQl b•ll/ ''ik••–˜Þ ŒAim et• ib•‘AmIn pirb•Aerr ïtIyù j“enr k•AeC TAk•eb• Žk• eb•Atl @•A(•Ars.
4
Žk•j“n. ”•S•óˆ•eyùel ŽwA” sb•ec•eyù eCAw pirb•AregAþI Ž” itnj“n elAk• etAmAyù ŒiB˜b•Ad•n k•reb•. tAr•
Žb•M Ž” pirb•AregAþIr meD•Y sb•ec•eyù eCAw h•e•C etAmAyù é w¦k•er• r¨iw ed•eb•. &u“im tAed•r k•AC eTek•
ŒAmAr pirb•Ar. teb• ŒApin ek•n b•leCn ”•S•ˆó •eyùelr esw• eneb•. 5tArpr &u“im yAeb• igib•yùAT ŽelAih•m.
ŒAmAek• öeyùAj“nÀ® esKAen Žk•w• pelXIyù égR ŒAeC. Ž” zh•er &u“im
22
tArpr zmUeyùl/ ezQl o tAr Bˆ]•tYek• ineyù yKn ŒAseb• tKn Žk•d•l B˜Ab•b•Ad•I eb•r h•eyù ŒAseb•.
KAb•Ar j“AyùgAyù egl. b•ilr qneb•† B˜Ag k•er KAb•Ar tAr• ŒAseb• ŸpAsnAr S˜îAn eTek•. tAr• B˜Ab•b•A,I*
j“e‘ öAyù 30 j“n elAk•ek• pMi)˜ eB˜Aj“en inmˆ–˜¤, k•ret TAk•eb••. tAr• b•I,A/ tµ•Vˆur•/ b<•Aiz o Œ‘A‘
k•r• h•eyùiCl. ezQl o tAr Bˆ•] tYiwek• zmUeyùl ewib•elr tˆ–˜¤b•A† b•Aj“Aeb•. 6tArpr öBu˜r ŒA ™• etAmAr opr
sb•ec•eyù Ùr¨ × ˆ p U , R j“Ayù g Ayù b•sAelA. 23zmUeyùl sb•el B˜r k•reb•n. &u“im b•d•el yAeb•. &u“im Žk•j“n
pAc•k•ek• b•ll/ ''sireyù rAKAr j“e‘ ey mAMs ŒAim ŒAlAd•• b•Yi)˜r mt h•eb•. &u“im Œ‘ B˜Ab•b•Ad•Ied•r seÒ˜
etAmAek• id•eyùiClAm esw• Žb•Ar ŒAmAyù d•Ao.® B˜Ab•b•A,I k•ret Zr¨ k•reb•. 7yKn Ž”sb• ic•HÙil
24
pAc•k• ¬r¨ ed•ezr mAMsw• ezQelr ewib•elr pirpU,R h•eb•/ tKn &u“im y• c•A”eb• tA” k•ret pAreb•.
sAmen ereK id•el zmUeyùl ezQlek• b•ll/ ''etAmAr k•Ar, tKn ö½Vr etAmAr seÒ˜” ib•rAj“ k•reb•n.
8
sAmen rAKA mAMsw• KAo. ŒAim Žw• etAmAr j“‘ "Žb•Ar ŒAmAr ŒAeg iglagel yAo. ŒAim
ereKiC. Ž” ib•ezx ŒnuþAenr j“‘ ŒAim Žw• etAmAek• eyet ed•Kb•. tArpr ŒAim esKAen etAmAr
ereKiClAm.® tA” esid•n ezQl zmUeyùelr seÒ˜ KAoyù• seÒ˜ ed•K• k•rb•. tArpr eh•Amb•il o mÒ˜l qneb•†
d•Aoyù• k•rl. 25KAoyùAr pr tAr• ŸpAsnAr S˜îAn ŸísgR k•rb•; ik••–˜Þ sAtid•n et•mAyù Œep(•• k•ret
eTek• enem Žes zh•er iP•er egl. zmUeyùl ezQelr h•eb•. tArpr ŒAim Žes etAmAyù ik• k•ret h•eb• b•el
j“‘ CAed• ib•CAn• epetiCl. ezQl G•uemAet egl. ed•b•.®
26
prid•n eB˜Aer zmUeyùl ec•i¡ c•eyù ezQlek•“ fAk•eln.
es b•ll/ ''ŸeW pe¼•. ŒAim etAmAyù rAˆS˜ÿAyù ep<QeC ezQl B˜Ab•b•Ad•Ied•r mt h•eyù egeln
ed•b•.® ezQl ŸeW zmUeyùelr seÒ˜ b•Ai¼ eTek• eb•ireyù 9
zmUeyùelr k•AC eTek• ib•d•Ayù ineyù ey mUæet$ ezQl
p¼l. G•A¼ eP•rAeln/ ö½Vr ezQelr h•äd•eyùr sµpU,R pirb•tn $
27
zmUeyùl/ ezQl o tAr Bˆ]•tY sb•A” imel zh•err G•wAeln. es” id•n Ï sb• ic•HÙil pirpU,R h•eyùiCl.
10
sImAn• py$–˜ÿ egl•. tKn zmUeyùl ezQlek• b•ll/ ˆezQl ŒAr tAr Bˆ•] tY igib•yAù T ŽelAih•em c•el egl.
''etAmAr Bˆ•] tYek• Žigeyù eyet b•elA. etAmAek• Žk•w• esKAen Žk•d•l B˜Ab•b•Ad•Ir seÒ˜ ezQelr ed•K• h•l.
b•A,I ed•b•. ö½Verr k•AC eTek• Ž” b•A,I ŽeseC.® es” smyù ezQelr opr sb•el ö½Verr ŒA ™• enem
tA” Bˆ]•tYiw Žigeyù egl. Žl. Œ‘ B˜Ab•b•Ad•Ied•r seÒ˜ itino B˜Ab•b•A,I k•reln.
11
yAr• ezQlek• ŒAeg” j“Ant/ tAr• ŽKn ezQlek•
zmeU yl
ù ezQlek• ŒiB˜ix)˜ k•rl Œ‘ B˜Ab•b•Ad•Ied•r seÒ˜ B˜Ab•b•A,I k•ret ed•Kl. tAr•

10 zmUeyùl tAr etelr eb•Atl ezQelr mATAyù


eFel id•l. tArpr es ezQlek• c•m
B˜Ab•b•A,I s•µ˜õb•t>/ Žr ŒTR "ö½Verr k•T• b•l• .® ik••–˜Þ ŽKAen
¢ u eKeyù b•ll/ Žr ŒTR öBu˜r ŒA ™• Žk•j“n b•Yi)˜ek• nAc•Aeb• .
1 zmeU yl
ù 10:12-11:6 274

b•lAb•il k•rl/ ''k•Iezr pue^r Ž ik• h•lÀ ezQlo ik• k•er ŒAnel•ezQl sk•elr mAJ“KAen d¡•A¼Al. sk•elr
Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•I h•eyù eglÀ® meD•Y ezQl” iCl lµ•VˆAyù Žk• mAT• Ÿ<c•¢.
12 24
Žk•iw elAk• ey igib•yùAT ŽelAih•em TAk•t/ es zmUeyùl sk•lek• b•ll/ ''Žr id•ek• tAik•eyù ed•K.
b•ll/ ''oed•r ipt• ek•À® es” eTek• Ž” k•TAw• öBu˜ Žek•” menAnIt k•ereCn. ezQelr met• ŽKAen
Žk•w• öisß“ öb•Aed• pir,t h•eyùeCÉ ''ezQˆlo ik• etAmAed•r meD•Y ŒAr ek•Ÿ en”.®
B˜Ab•b•Ad•Ied•r meD•Y Žk•j“nÀ® elAek•r• b•el ŸWl/ ''rAj“• d•IG•$Ayùu eh•An.®
25
zmUeyùl tAed•r smˆS˜ÿ rAj“k•Iyù inyùm o ib•iD•Ùil
ezQl b•A¼I Želn b•uiJ“eyù id•l. es esÙel• Žk•w• b•”eyù ileK rAKl.
13
B˜Ab•b•A,I k•rb•Ar pr/ es tAr b•Ai¼r k•AeC per öBu˜r sAmen es” b•”KAin ereK zmUeyùl sb•A”ek•
ŸpAsnAr j“AyùgAyù• ep<QCl . b•Ai¼ c•el eyet b•ll.
14 26
ezQelr k•Ak•A ezQlek• o tAr Bˆ]•tYek• ij“|•As• ezQlo igib•yùAyù tAr b•Ai¼ c•el egl. ö½Vr
k•rl/ ''etAmr• ek•ATAyù iCelÀ¾¾ sAh•sIed•r h•äd•yù SpzR k•rl. Ž” sAh•sIr• ezQlek•
ezQl b•ll/ ''ŒAmr• gAD•• K<uj“et igeyùiClAm/ Œnusr, k•rl. 27ik••–˜Þ ik•C¢ ŒzAi•–˜ÿ s]iXk•ArI elAk•
ik••–˜Þ gAD•A K<uej“ n• epeyù ŒAmrA zmUeyùelr seÒ˜ b•ll/ ''Ž” elAk•w• ik• k•er ŒAmAed•r r(•• k•reb•À®
ed•K• k•ret igeyùiClAm.® ezQlek• ineyù tAr• inª•Amª• k•ret lAgl. tAr•
15
ezQelr k•Ak•A b•ll/ ''zmUeyùl etAmAyù ik• b•ll ezQlek• ek•An Ÿph•Ar id•l n•. ik••–˜Þ ezQl Ž ineyù
d•yù• k•er b•lÀ® ik•C¢ b••ll n•.
16
ezQl b•ll/ ''zmUeyùl b•leC gAD•AÙel• pAoyù•
egeC.® ezQl tAr k•Ak•Aek• sb•wA b•ll n•. rAj“ ׈ Œeµ•åAned•r rAj“• nAh•z
sµ•VˆeÞ“• zmUeyùl tAek• y• b•eliCl es ib•xeyù ezQl Œeµ•åAned•r rAj“• nAh•z gAd• ŒAr räeb•,
ik•C¢” b•ll n•. pirb•AregAþIr opr inyR A tn c•AlAt. Žed•r
öetYek•r” fAnec•AK es Ÿpe¼ ineyùiCl/ ek•Ÿ tAed•r
zmeU ylù ezQlek• rAj“• b•el eG•Ax,• k•rl sAh•AyY k•r¨k• nAh•z tA c•A”t n•. y£•n $ nd•Ir pUb•iR d•ek•
17
zmUeyùl ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r imsapAyù öBu˜r seÒ˜ eysb• ”•S•ó ˆ • eyù l Iyù b•sb•As k•rt/ tAed•r fAn ec•AK es
18
imilt h•b•Ar j“e‘ b•ll. es b•ll/ ''”•S•ˆó •eyùlIyùed•r Ÿpe¼ ineyùiCl. ik••–˜Þ 7/000 ”•S•óˆ•eyùlIyù Œeµ•åAned•r
ö½Vr/ ŒAmAed•r öBu˜ b•eln/ 'ŒAim ”•S•óˆAeyùlIyùed•r h•At eTek• pAileyù igeyù yAeb•z igilyùed• c•el
imzr eTek• eb•r k•er ŽeniC. ŒAim etAmAed•r imzerr igeyùiCl.
öAyù Žk•mAs pr Œeµ•åAned•r rAj“• nAh•z tAr
(•mtA eTek• Žb•M ey smˆS˜ÿ rAj“YÙil etAmAed•r
ineSpixt k•er éd$•zAýˆS˜ÿ k•eriCl/ tAed•r eTek• 11 qs‘sAm•–˜ÿ ineyù yAeb•z igilyùd• iG•er eP•ll.
b<•Aic•eyùiC.¾ 19ik••–˜Þ• ŒAj“ etAmr• es” ö½Vrek• pirtYAg yAeb•ezr elAek•r• nAh•zek• b•ll/ ''yid• ŒAmAed•r
k•erC. ö½Vr” etAmAed•r sb• ib•pd• o ib•pi% eTek• seÒ˜ &u“im Žk•iw zAi•–˜ÿc•i¢ )˜ k•r tAh•el ŒAmr• etAmArù
Ÿß“Ar k•ereCn/ ik••–˜Þ etAmr• b•lC/ 'ŒAm•ed•r zAsn esb•• k•rb•.®
k•rb•Ar j“‘ ŒAmr• Žk•j“n rAj“• c•A”.¾ eb•z teb• 2
nAh•z b•ll/ ''etAmAed•r öetYek•r fAnec•AK yid•
tA” eh•Ak•. ŽKn etAmAed•r pirb•AregAþI ŒnusAer Ÿpe¼ ineyù inet pAir tAh•el” etAmAed•r seÒ
öBu˜r sAmen d¡•A¼Ao.® c•¢i)˜ k•ret pAir. teb•” smˆS˜ÿ ”•S•óˆ•eyùlIyùr• lÆï“•
20
zmUeyùl ”•S•ˆó •eyùlb•AsIed•r smˆS˜ÿ pirb•AregAþIek• pAeb•?®
3
tAr k•AeC fAk•l. tArpr es n&u“n rAj“A menAnyùn yAeb•ezr entArA b•ll/ ''sAtid•n smyù d•Ao.
k•ret Zr¨ k•rl. öTem b•AC• h•l ib•‘AmIn smˆS˜ÿ˜ ”•S•óˆAeyùel ŒAmr• dU•t pAWAb•. yid• ek•Ÿ sAh•AyY
pirb•AregAþIek•. 21es” pirb•AregAþIr öetYk• k•ret n• ŒAes tAh•el ŒAmr• etAmAr k•AeC Žes
pirb•Arek• zmUeyùl tAr sAmen id•eyù eh•¡ew eyet ŒA ™smpR, k•rb•.®
b•ll. zmUeyùl Žb•Ar pCª• k•rl m˜wêIyùed•r pirb•Ar.
tArpr m˜wêIyùed•r pirb•Aerr öetYk•ek• zmUeyùl eh•e¡ w ezQl yAeb•z igilydù •ek• b•< Ac•Aeln
4
eyet b•ll. k•Iezr pu^ ezQlek• es Žb•Ar menAnIt b•At$Ab•Ah•ek•r• igib•yùAyù Žl; esKAen” ezÚl
k•rl. TAk•etn. tAr• elAek•ed•r Kb•riw j“AnAel elAek•rA
ik••–˜Þ elAek•r• yKn ezQlek• K<uj“l/•tAr• tAek• ek<•ed• ŸWl. 5 ezQl tKn mAeW gr¨ c•rAet igeyùiCl.
epl n•. 22tKn tAr• öBu˜ek• ij“|•As• k•rl/ ''ezQl mAW eTek• iP•er es tAed•r k•AåA Znet epl. es
ik• ŽKAen ŽeseCÀ® ij“e|•s k•rl/ ''etAmAed•r ik• h•eyùeCÀ etAmrA k<•Ad•ˆC
öBu˜ b•leln/ ''ezQl ij“inspe^r epCen” luik•eyù ek•nÀ®
reyùeC.® tAr• ezQlek• yAeb•ezr b•At$Ab•Ah•ek•r• ik• b•eliCl
23
elAek•r• C¢ew igeyù esKAn eTek• ezQlek• eb•r tA b•ll. 6ezQl sb• Znl. tArpr ö½Verr ŒA ™A
275 1 zmeU yl
ù 11:7-12:14
sb•el tAr opr Žl. es Kub• ereg egl. 7 Žk• ent• h•eyù ŒAiC. 3ŒAmAek• et• etAmr• j“Aen•. yid•
ej“A¼• b•ld• ineyù es tAed•r ek•ew w¦k•er• w¦k•er• ŒAim ek•An Œ‘Ayù k•er TAik• tAh•el inü‚yù” etAmr•
k•rl. tArpr es b•At$Ab•Ah•k•ed•r h•Aet es” b•led•r es k•T• öBu˜r sAmen Žb•M t¡Ar menAnIt rAj“Ar
w¦k•er•ÙelA id•eyù• tAed•r es” w¦k•erAÙil ineyù smˆS˜ÿ sAmen b•leb•. ŒAim ik• k•Aer• gAD•• b•• gr¨ c•¢ir
”•S•óˆ•eyùel G•uret b•ll. ”•S•óˆ•eyùlb•AsIed•r k•AeC k•eriCÀ ŒAim ik• k•AŸek• ŒAG•At k•eriC b•• Wik•eyùiCÀ
b•At$Ab•Ah•ek•r• ik• b•leb• tAo es b•el id•l. Ž” iCl ŒAim ik• k•Aer• ed•Ax ߨiw Œb•|•A k•rb•Ar j“‘ G•ux
tAr b•A,IÉ ''etAmrA sk•el ezQl Žb•M zmUeyùlek• ineyùiCÀ yid• t• k•er TAik• teb• ŒAim inü‚yù” es”
Œnusr, k•r. yid• ek•Ÿ tAed•r sAh•AyY n• k•er teb• Œ‘Aeyùr öAyùiü‚% k•rb•.®
4
tAed•r b•ld•ed•r Œb•ˆS˜î• h•eb• Ž” w¦k•erAr met•?® ”•S•ˆó Aeyùl
ù b•AsIr• b•ll/ ''n• ŒApin k•KenA” ek•An
elAek•ed•r men öBu˜r öit mh•AB˜yù ŽelA Žb•M Œ‘Ayù k•ern in. ŒApin k•Kn” ŒAmAed•r Wk••n in
tAr• sb•A” imel Žk•iw mAnuexr Žk•tA ineyù eb•r b•• ek•An ik•C¢ ineyù yAn in?®
h•eyù Žl. 8 ezQl eb•xek• sk•lek• Žk•^ k•rl•. 5
zmUeyùl b•ll/ ''ŒAj“ öBu˜ ŒAr t¡Ar menAnIt
”•S•ˆó •eyùl eTek• ŽesiCl 3/00/000 elAk•/ iyh•dÝ •• eTek• rAj“• sA(•I. etAmr• y• b•lel t¡Ar• sb•” ZeneCn.
30/000 j“n. t¡Ar• j“Aneln etAmr• ŒAmAr ek•An ed•Ax pAoin.®
9
ezQl Žb•M t¡Ar !s‘r• yAeb•ezr b•At$Ab•Ah•k•ed•r sk•el b•ll/ ''ç<•/ öBu˜” sA(•I?®
b•leln/ ''igilyùed• yAeb•ezr yt elAk• ŒAeC tAed•r 6
zmUeyùl b•ll/ ''y• y• h•eyùeC öBu˜ sb•” ed•eKeCn.
igeyù b•l/ k•Al épuerr meD•Y” etAmAed•r r(•• k•r• itin” emAiz Žb•M h•AerA,ek• menAnIt k•eriCeln.
h•eb•.® itin” etAmAed•r pU b •R p u r ¨xed•r imzr eTek•
ezQelr b•A,I b•At$Ab•Ah•ek•r• yAeb•ezr elAek•ed•r ŽeniCeln. 7 Žb•Ar ŽKAen d<A¼Ao Žb•M ö½Vr etAmAed•r
ezAnAl. Zen tAr• Kub• KuzI h•l. 10tArpr tAr• j“e‘ o etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r j“‘ ik• ik• B˜Ael•
Œeµ•åAenr rAj“• nAh•zek• b•ll/ ''ŒAmrA k•Al etAmAr ij“inx k•eriCeln es sµ•VˆeÞ“ ezAn. 8 yAek•Ab• imzer
k•AeC ŒAsb•. tKn &u“im ŒAmAed•r ineyù y• c•Ao tA” igeyùiCl. prb•tI$ k•Ael imzrIyùr• tAr Ÿ%rpur¨xed•r
k•reb•.® 11prid•n sk•Ael ezQl t¡Ar !s‘ed•r itnew j“Ib•n Œitþ k•er id•eyùiCl. tA” tAr• öBu˜r k•AeC
d•el B˜Ag k•reln. sU y R ŸWel ezQl sqse‘ sAh•AeyYr j“‘ öATRn• k•eriCl. tKn öBu˜ emAiz
Œeµ•åAned•r izib•r ŒAß*m, k•reln. es” smyù oed•r ŒAr h•AerA,ek• pAiWeyùiCeln. tAr• etAmAed•r
öˆh•rIr• pAlAb•d•l k•riCl. épuerr ŒAeg” ezQl pUb•Rpur¨xed•r imzr eTek• ineyù ŽesiCl Žb•M Ž”
Œeµ•åAned•r prAij“t k•reln. Œeµ•åAn !s‘r• C^B˜Ò˜ j“AyùgAyù b•As k•rb•Ar j“‘ enï ׈ id•eyùiCl.
h•eyù ey eyid•ek• pArl pAileyù egl. sb•A” Žk•• h•eyù 9
''ik••–˜Þ etAmAed•r pUb•p u ¨exr• tAed•r öBu˜ ö½Verr
R r
Ci¼eyù iCiweyù egl. k•T• Bu˜el egl. P•el ö½Vr tAed•r sIxrAr ß*Itd•As
12
tArpr elAek•r• zmUeyùlek• b•ll/ ''ek•ATAyù egl k•er id•eln. sIxr• iCl h•AíesAerr !s‘ed•r
es”sb• elAk• yAr• b•eliCl ezQlek• rAj“• ih•eseb• ŒiD•nAyùk•. tArpr öBu˜ tAed•r pelXIyù ŒAr emAyùAeb•r
ŒAmr• c•A” n•À tAed•r efek• ineyù Žes•/ ŒAmr• rAj“Ar •ß*Itd•As k•er id•eln. tAr• sb•A” etAmAed•r
tAed•r h•tYA k•rb•?® pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ yuß“ k•eriCl. 10tKn pUb•Rpur¨exr•
13
ik••–˜Þ ezQl b•ll/ ''n• ŒAj“ k•AŸek• h•tY• ek•AerA öBu˜r k•AeC sAh•AyY ec•eyùiCl. tAr• b•eliCl/ 'ŒAmrA
n•. öBu˜ ŒAj“ ”•S•óˆ•eyùlek• r(•A k•ereCn?® pAp k•eriC. ŒAmr• öBu˜ek• tYAg k•er b•Al Žb•M
14
tArpr zmUeyùl elAek•ed•r b•ll/ ''c•el•/ ŒAmr• ŒXAerAetr mUi%$•r pUj“• k•eriC; ik••–˜Þ ŒAj“ zߨed•r
iglagel yA”. iglagel igeyù ŒAmr• ŒAb•Ar ezÚlek• h•At eTek• ŒAmAed•r b<•Ac•Ao. ŒAmr• etAmAr” esb••
rAj“• k•rb•.® k•rb•.¾
15
sk•el iglagel egl. esKAen öBu˜r sAmen 11
''tKn öBu˜ iyr¨bb•Al :igid•yùnò/ b•rAk•/ iyˆ¹ˆÿ h•
tAr• ezQlek• rAj“• ih•eseb• eG•Ax,• k•rl. tAr• Žb•M zmUeyùlek• pAWAeln. öBu˜/ etAmAed•r c•ArpAezr
öBu˜ek• mÒ˜l !neb•† ŸísgR k•rl. ezQl o ”•S•ˆó•eyùelr zߨed•r h•At eTek• r(•• k•reln. etAmr• inrAped•
smˆS˜ÿ elAk• mh•• ŒAneª•r seÒ˜ ŒnuþAn k•rl. b•As k•riCel. 12ik••–˜Þ tArpr etAmr• ed•Kel
Œeµ•åAned•r rAj“• nAh•z etAmAed•r seÒ˜ yuß“ k•ret
ù rAj“Ar sµ•ˆV eÞ“ k•T• b•ll
zmeU yl ŒAseC. Œmin b•el ŸWel/ 'n•/ ŒAmr• Žk•j“n rAj“•
c•A” ey ŒAmAed•r zˆAsn k•reb•?¾ öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr
12 zmUeyùl ”•S•óˆ•eyùlIyùed•r b•ll/ ''etAmr• y•
ec•eyùiCel ŒAim t•r sb•” k•eriC. ŒAim
etAmAed•r j“‘ Žk•j“n rAj“• Žen id•eyùiC. 2etAmAed•r
”itmeD•Y” etAmAed•r rAj“• TAk•• se%Ño etAmr• esw•
b•eliCel. 13ŽKn etAmrA etAmAed•r ”e•C o pCª•
enï ׈ ed•b•Ar j“‘ ŽKn etAmrA Žk•j“n rAj“• epeyù ŒnuyAyùI Žk•j“n rAj“• epeyùC. öBu˜ tAek•” etAmAed•r
egC. ŒAim b•]ß “ h•eyùiC; ik••–˜Þ ŒAmAr pu^r• etAmAed•r zAsn k•rAr B˜Ar id•eyùeCn. 14etAmAed•r öBu˜ek• B˜yù
seÒ˜ TAk•eb•. ŒAim es” eCAweb•l• eTek• etAmAed•r o sµ•åAn k•er c•l• Ÿic•í. etAmr• Œb••” t¡Ar esb••
1 zmeU yl
ù 12:15-13:14 276

k•reb• o t¡Ar ŒA|•A emen c•leb•. etAmr• t¡Ar seÒ˜ r”l 2/000 j“n. 1/000 j“n r”l eyAnATenr
ib•r¨ß“Ac•r, k•reb• n•. etAmr• sb•A” ŒAr etAmAed•r k•AeC. tAr• iCl ib•‘AmIenr igib•y•ù zh•er. !s‘d•elr
rAj“• Œb••” etAmAed•r öBu˜ o ö½Verr Œnugt b•Aik• elAek•ed•r itin b•A¼I pAiWeyù id•eln.
TAk•eb•. tAh•el” itin etAmAed•r r(•• k•reb•n. 15ik••–˜Þ 3
eyAnATn egb•• izib•er pelXIyù e d•r öD•An
t¡Ar ŒAed•z ŒmA‘ k•rel ŒTb•A t¡Ar ib•r¨ß“Ac•r, esnApitek• h•tYA k•rl. ŽKb•r Zen pelXIyùr• b•ll/
k•rel itin etAmAed•r ib•r¨eß“ yAeb•n/ eymn itin ''”º•Ieyùr• ib•e@•Ah•• k•ereC.®
etAmAed•r pUbR•pur¨xed•r ib•r¨eß“ igeyùiCeln. ezQl b•ll/ ''ik• h•eyùeC ”º•Ieyùr• Znuk•.® ezQl
16
''ŽKn iS˜îr h•eyù d¡•A¼Ao Žb•M öBu˜ etAmAed•r tAr elAek•ed•r b•ll smˆS˜ÿ ”•S•óˆ•eyùel tAr• iz[˜•
ec•AeKr sAmen ey sb• mh•An ij“inxÙil k•reb•n tA b•Aij“eyù id•k•. 4 ”•S•ˆó •eyùlIyùr• Kb•rw• Znl. tAr• b•ll/
ed•eK•. 17ŽKn gm etAlb•Ar smyù. öBu˜r k•AeC ŒAim ''ezQl pelXIyù entAek• htY• k•ereC. Žb•Ar
öATRn• k•rb• b•“jƒ“ ŒAr b•]iXr j“‘. tKn” b•uJ“et pelXIyùr• sitY” ”•S•óˆ•eyùlIyùed•r G•],• k•reb•?®
pAreb• rAj“• c•A”et igeyù öBu˜r ib•r¨eß“• etAmr• ik• ”•S•óˆ•eyùlIyùed•r b•l• h•l/ tAr• eyn iglagel
Œ‘Ayù k•erC.® ezQelr seÒ˜ eyAg ed•yù. 5pelXIyùr• j“e¼• h•eyù
18
zmUeyùl tA” öBu˜r k•AeC öATRn• k•rl. iWk• ”•S•óˆ•eyùlIyùed•r seÒ˜ yuß“ k•ret• egl. pelXIyùed•r
esid•n” öBu˜ b•“jƒ ŒAr b•]iX id•eln. elAek•r• öBu˜ iCl 3/000 rT ŒAr 6/000 Œ½VAerAh•I !s‘. smue@•r
ŒAr zmUeyùlek• B˜yù epl. 19tAr• sb•A” zmUeyùlek• b•Ailr mt pelXIyùed•r ŒsMKY !s‘ iCl. Žed•r
b•ll/ ''etAmAr öBu˜ ö½Verr k•AeC &u“im ŒAmAed•r izib•r p¼l imka•mes. imka•ms h•e•C qb•í-ŒAb•enr
j“‘ öATRn• k•er•. ŒAmr• etAmAr Bˆ]•tY. ŒAmr• eyn pUb•Rid•ek•.
6
mAr• n• pi¼. ŒAmr• Œenk•b•Ar pAp k•eriC. Žb•Ar ”•S•óˆ•eyùlIyùr• ed•Kl tAr• ib•ped•r mueK. P<•Aed•
ŒAb•Ar ŒAmr• rAj“• ec•eyù pAepr eb•AJ“• b•A¼AlAm.® pe¼eC b•el men h•l tAed•r. tAr• pAileyù igeyù
20
zmUeyùl Ÿ%er b•ll/ ''B˜yù epo n•. Žw• sitY/ Ùh•Ayù/ pAh•Ae¼r P<•Aek• eP•Ak•er luik•eyù r”l. luik•eyù
etAmr• Žsb• Œ‘Ayù k•eriCel•; ik••–˜Þ öBu˜r Œnusr, r”l ku•eyùAyù/ mAiwr eB˜ter ey ek•An get$r meD•Y.
7
k•er c•el•/ eTemA n•. mn-öA, id•eyù etAmr• t¡Ar ik•C¢ ”º•Iyù y£•$n nd•I epireyù gAd• Œ•r igilyùed•r•
esb•• k•reb•. 21mUi%$ k•Ken• etAmAed•r sAh•AyY k•ret id•ek•o c•el egl. ezQl tKno iglagel. tAr !s‘r•
pAer n•. mUi%$ mUi%$”/ tA” oÙelAr pUej“• ek•Ar n•. sb•A” B˜eyù k<•ApeC.
8
oÙel• ek•An k•Aej“r” nyù. mUi%$r• etAmAed•r sAh•AyY zmUeyùl b•ll ey es iglagel ezQelr seÒ˜
b•• r(•A k•ret pAer n•. ed•K• k•reb•. ezQl tAr j“e‘ sAtid•n Œep(•• k•er
22
''ik••–˜Þ öBu˜ k•Ken• t¡Ar elAek•ed•r eCe¼ yAn r”l. ik••–˜Þ zmUeyùl tb•uo iglagel Žl n•. !s‘r•
n•. etAmAed•r t¡Ar ŒApnj“n k•er ineyù itin s•–˜ÞX ezQlek• eCe¼ c•el eyet lAgl. 9tKn ezQl b•ll/
ŒAeCn. tA” t¡Ar mh•AnAemr Ùe, k•Kn” itin "ŒAmAr k•AeC eh••mb•il o mÒ˜l !neb•†Ùil Žen
etAmAed•r eCe¼ yAeb•n n•. 23ŒAmAr id•k• eTek• b•let d•Ao.® tArpr ezQl es” eh•Amb•il ŸísgR k•rl.
pAir/ ŒAim sb•smyù etAmAed•r h•eyù öATRn• k•rb•. 10
ezQelr eh•Amb•il ŸísgR k•r• ezx k•ret” zmUeyùl
öATRn• b•Þ“ k•rel ŒAim öBu˜r ib•r¨eß“ pAp k•rb•. Žl. ezQl tAr seÒ˜ ed•K• k•ret egeln.
11
ŒAim etAmAed•r stY peTr ib•xeyù iz(•• id•eyù yAb• zmUeyùl b•ll "Ž ik• k•erCÀ®
eyn etAmr• síB˜Aeb• j“Ib•nyApn k•ret pAr. 24teb• ezQl b•leln/ ''ed•KlAm qs‘r• ŒAmAyù eCe¼
etAmr• Œb••” öBu˜ek• sµ•åAn k•reb•. men öAe, c•el yAe•C. &u“imo smyù met• ŒAesA in. oid•ek•
etAmr• öBu˜r esb•• k•reb•. etAmAed•r j“e‘ itin ey pelXIyùr• imka•mes j“e¼• h•eyùeC. 12tKn ŒAim men
sb• mh•í k•mR k•ereCn esÙel• men rAKeb•.•25ik••–˜Þ men b•llAm/ 'pelXIyùr• ŽKAen ŒAseb•. or•
etAmrA yid• mª• k•Aj“ k•ret TAek•• tAh•el ö½Vr iglagel ŒAmAek• ŒAß*m, k•reb•. ŽKno ŒAim öBu˜r
etAmAed•r ŒAr etAmAed•r rAj“Aek• Db•Ms k•reb•n.® k•AeC sAh•AyY öATRn• k•irin. t•” Œb•ezex ŒAim
inej“” ej“Ar k•er eh•Amb•il ŸísgR k•eriC.¾®*
ezQelr öTm B˜u l 13
zmUeyùl b•ll/ ''Kub• eb•Ak•Aim k•erC? &u“im etAmAr
öBu˜ ö½Verr k•T• ezAnin. t¡Ar ŒAed•z Znel itin
13
2
es”smyù ezQl seb• Žk• b•Cr rAj“• h•eyùeCn.
”•S•óˆ•eyùelr opr é-b•Cr rAj“ ׈ k•rb•Ar pr/* etAmAed•r pirb•Arek• ic•rk•Al ”•S•óˆ•eyùlek• zAsn
k•ret id•etn. 14ik••–˜Þ ŽKn ŒAr etAmAr rAj“ ׈ iˆS˜îr
itin ”•S•óˆAeyùl eTek• 3/000 pur¨xek• menAnIt
k•reln. qb•eTelr pAh•Ae¼ imka•ms ed•ez ezQelr TAk•eb••n•. öBu˜ Žmn” Žk•j“nek• K<uj“iCeln ey t¡Ar
k•T• Zneb•. itin es” elAk• epeyù egeCn. itin
pd• 1 ŒTb•• ''ezQl yKn rAj“• h¾n/ tKn t¡Ar b•yùs iCl Žk• t¡Ar öj“Aed•r Ÿper n&u“n ent• ih•eseb• tAek•”
b•Cr. itin é b•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln. ® Ž” pd•iw ih•º•¨et eb•AJ“•
Kub• k•iWn. h•yùet• sMKYAÙilr ik•C¢ ŒMz h•Aireyù egeC Žb•M Œ A i m Ö Ö Ö k • e r i C yAj“k• zmUeyùelr pirb•et$ ezQelr qneb•†
öAc•In ýIk• Œnub•Aed• Ž” pd•iw en”. ŸísgR k•rAr ek•An ŒiD•k•Ar iCl n•.
277 1 zmeU yl
ù 13:15-14:15
menAnIt k•ereCn. &u“im öBu˜r k•TAr b•AD•Y h•oin b•el” öKAeb•Aed•r iptAr nAm pInh•s. pInh•esr iptA iCl
itin n&u“n ent• inbR•Ac•n k•ereCn.® 15Ž” b•el zmUeyùl Žil.
ŸeW d¡•A¼Al Žb•M iglagl eTek• c•el egl. elAek•r• j“Ant n• ey eyAnATn c•el igeyùiCl.
4
igirpeTr ŸB˜yùpAez Žk•w• b•¼ izlA iCl. eyAnATn
imk•mez yßu “ iWk• k•rl Ï igirpT id•eyù es pelXIyù izib•er ep<QCeb•/
b•Aik• qs‘ed•r ineyù ezQl igla g l eCe¼ Žk•w• izlAr nAm iCl eb•Aíess; Œ‘ izlAiwr nAmiCl
ib•‘AmIenr igib•yùAyù c•el egeln. ˆezQl mAT• Ùen esin. 5 Žk•iw izlA Ÿ%er imka•ms ŒiB˜mueK iCl
ed•Keln t¡Ar seÒ˜ reyùeC öAyù 600 j“n. 16ezQl/ Žb•M Œ‘iw iCl d•i(•e, egb•Ar id•ek• muK k•rA.
6
t¡Ar pu^ eyAnATn Žb•M !s‘r• ib•‘AmIenr igib•yùAet eyAnATn tAr ŒS˜¤b•Ah•k• yub•k• sh•k•ArIek• b•ll/
egl. ''c•el• ŒAmr• Ï ib•ed•zIed•r t¡Ab•r u id•ek• yA”. h•yeù t•
pelXIyùr• imka•mes t¡Ab•u ege¼iCl. 17esKAen yt oed•r h•Aireyù id•et öBu˜ ŒAmAed•r sAh•AyY k•ret
”•S•óˆ•eyùlIyù iCl tAed•r pelXIyùr• zAeyùˆS˜ÿ• k•ret pAern. öBu˜ek• ek•Ÿ” TAmAet pAer n•. ŒAmAed•r
c•A”l. tAed•r esr• !s‘r• ŒAß*me,r j“‘ !tir !s‘ k•m b•• eb•zI Žet ik•C¢ yAyù ŒAes n•.®
7
h•l. tAr• itniw d•el B˜Ag h•eyù egl. Žk•w• d•l ŒS˜¤b•Ah•k• yub•k•iw tAek• b•ll/ ''y• B˜Al eb•AJ“/
egl Ÿ%er/ zUyùAelr k•AeC Œ•Pó•Ar rAˆS˜ÿAyù. 18iþˆtIyù k•er•. ŒAim etAmAr seÒ˜ smˆS˜ÿ b•YApAer TAk•b•.®
8
d•l egl d•i(•,pUb•R id•ek•/ qb•í-eh•AerAe,r rAˆS˜ÿAyù. eyAnATn b•ll/ ''c•el• ŽegAen• yAk•? ŒAmr•
ïtIyù d•l pUb•Rid•ek•/ sImAe•–˜ÿr peT. es” peT ŸptYk•• epireyù pelXIyù öh•rIed•r id•ek• yAb•. Žmn
mr¨BU˜imr id•ek• iseb•Aiyùm ŸptYk•• ec•AeK pe¼. k•rb• eyn tAr• ŒAmAed•r ed•Ket pAyù. 9 yid• tAr•
19
”•S•óˆ•eyùelr ek•Ÿ” elAh•Ar ij“insp^ !tir b•el/ 'ŒAmr• n• ŒAs• py$–˜ÿ oKAen d¡•A¼Ao/¾ tAh•el
k•ret pArt n•. ”•S•óˆ•eyùel ek•An k•AmAr iCl n•. esKAen” d¡•Ai¼eyù TAk•b•. ŒAmr• oed•r id•ek• ŽegAb•
pelXIyùr• oed•r Žsb• b•AnAet ezKAyù in. k•Ar, n•. 10ik••–˜Þ yid• pelXIyù elAek•r• b•el/ 'Žid•ek• c•el
tAed•r B˜yù iCl/ ”•S•ˆó •eyùlIyùr• tAh•el elAh•Ar trb•Air Žes•/¾ tAh•el ŒAmr• tAed•r id•ek• pAh•A¼ ifi[˜eyù
ŒAr b•z•R !tir k•er eP•leb•. 20pelXIyùrA” ZD•u elAh•Ar c•el yAb•. ek•nÀ k•Ar, eswA” h•eb• ö½Verr edoyù•
ij“insp^ D•Ar id•et pArt. es” j“‘ yid• ic•H ib•ezx. Žr ŒTR h•e•C/ öBu˜ ŒAmAed•r sh•Ayù
”•S•ˆó •eyùlIyùed•r lA[˜l/ in¼Ain/ ku•¼ul/ k•AeˆS˜ÿ zAn id•et h•eln yAet oed•r h•Aireyù id•et pAir.®
11
h•t/ tAh•el tAed•r pelXIyùed•r k•AeC” eyet h•t. es”met• eyAnATn o tAr ŒS˜¤ b •h•nk•ArI
21
Žk•w• lA[˜l ŒAr in¼Ainr j“e‘ pelXIyùr• mju“ir pelXIyùed•r Žk•wA sueyAg k•er id•l or• yAet tAed•r
int 1/3 ŒAŸ›s räep•. g<A”it/ ku•¼ul/ ŒAr x¡A¼ ed•Ket pAyù. pelXIyù öˆh•rIr• b•ll/ ''ed•K/ gt$
eK<Ac•Aen• zAb•l D•Ar k•rAr j“‘ int 1 /6 ŒAŸ›s eTek• ”º•Iyùr• eb•ireyù ŒAseC eyKAen tAr• luik•eyù
räep•. 22tA” yueß“r id•n ezÚelr ek•An ”•S•óˆ•eyùlIyù iCl?® 12éegRr eB˜tr eTek• pelXIyùr• eyAnATn o
!s‘” elAh•Ar trb•Air b•• b•zRA ineyù yAyù in. ZD•umA^ tAr ŒS˜¤b•h•nk•ArIek• ic•ík•Ar k•er b•ll/ ''Žigeyù
ezQl o t¡Ar pu^ eyAnATenr k•AeC” elAh•Ar ŒS˜¤ Žes•. ŒAmrA etAmAed•r Ÿic•í iz(•• ed•b•?®
iCl. eyAnATn tAr ŒS˜¤b•h•nk•ArIek• b•ll/ "ŒAim
23
Žk•d•l pelXIyù !s‘ imka•mesr igirpT pAh•Ar• pAh•Ae¼ ŸWiC. ŒAmAr ipCn ipCn ŽesA. öBu˜
id•i•Cl. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r id•eyù pelXIyùed•r prAij“t k•ret
id•e•Cn?®
13-14
eyAnATn pelXIyeù d•r ŒAß*m, k•rl tA” eyAnATn h•AmAÙi¼ id•eyù pAh•Ae¼ ŸWl.

14 esid•n ezQelr pu^ eyAnATn tAr ŒS˜¤b•Ah•ek•r


seÒ˜ k•T• b•liCl. eyAnATn b•ll/ ''ŸptYk•Ar
Œ‘id•ek• pelXIyùed•r t¡Ab•u ege¼eC. c•el• esid•ek•
tAr ŒS˜¤b•h•nk•ArI iWk• tAr ipCen. eyAnATn o
tAr ŒS˜¤b•h•nk•ArI esKAen iCl n•. or• éj“en
pelXIyùed•r ŒAß*m, k•rl. öˆTm ec•Aew” tAr•
yAoyù• yAk•.® iptAek• es Ž ib•xeyù ek••n k•T• b•ll ŒAD• Žk•r ju“e¼ 20 j“n pelXIyùek• h•tYA k•rl.
n•. sAmen eTek• yAr• ŒAß*m, k•ret ŒAsiCl eyAnATn
2
ezQl tKn pAh•Ae¼r D•Aer imeýA, nAem Žk•w• tAed•r seÒ˜ yuß “• k•rl. ŒAr tAr ŒS˜¤b•h•nk•ArI ipCn
j“AyùgAyù Žk•w• fAilmgAeCr nIec b•esiCeln. Žw• ipCn Žes yAr• ZD•u ŒAh•t h•eyùiCl tAed•r emer
iCl eyKAen P•sl J“A¼A” h•yù tAr” k•AeC. ezQelr eP•ll.
seÒ˜ iCl öAyù 600 j“n elAk•. 3 Žk•j“enr nAm iCl 15
pelXIyù !s‘r• sk•el” eb•z B˜yù epeyù egl.
Œih•yù. Žil zIelAyù öBu˜r yAj“k• iCl. tAr mAeW/ izib•er/ éegR ey sb• !s‘ iCl sk•el” B˜yù
j“AyùgAyù ŽKn Œih•yù nAem Žk• b•Yi)˜ yAj“k• epeyù egl/ Žmnik• sb•ec•eyù sAh•sI yAr•/ tArAo.
h•l. es prl yAj“ek•r ŽeP•Ad• nAmk• ib•ezx mAiw k<•Apet lAgl Žb•M tAet pelXIyù b•Aih•nI sitY”
epAzAk•. Œih•yù iCl öKAeb•Aed•r B˜A” Œh•Iw¦eb•r pu^. eb•z B˜yù epeyù egl.
1 zmeU yl
ù 14:16-40 278
16
ezQelr öh•rIr• iCl ib•‘AmIenr igib•yAù yù. tAr• k•eriCeln. etAmAr ipt• b•eliCeln ek•Ÿ ŒAj“ eKel
ed•Kl pelXIyùr• eyid•ek• pAreC pAlAe•C. 17ezQl zAiˆS˜ÿ pAeb•. tA” ek•Ÿ ik•C¢ KAyù in. es” j“‘ sk•el
!s‘ed•r b•leln/ ''elAk•ÙelAek• egAn. k•¾j“n izib•r éb•Rl h•eyù pe¼eC.®
29
eCe¼ egeC ed•Ket c•A”.® eyAnATn b•ll/ "ŒAmAr iptA Ž” ed•ez Œenk•
or• elAk• Ùnet Zr¨ k•rl. eyAnATn o tAr ŒzAi•–˜ÿ ineyù ŽeseC. Ž” ed•K sAmA‘ Žk•w¦ mD•u
ŒS˜¤b•h•nk•ArI esKAen iCl n•. eKeyù” ŒAim ek•mn ˆ suˆS˜î eb•AD• k•riC. 30zߨed•r k•AC
18
ezQl Œih•yùek• b•leln/ ''Žb•Ar ö½Verr pib•^ eTek• KAb•Ar ŒAd•Ayù k•er yid• elAek•r• eKeyù int
isª•uk• ŒAen•.® :es” smyù ö½Verr pib•^ isª•uk• tAh•el Œenk• B˜Al h•et•. tAh•el ŒAmr• ŒAer•
”•S•óˆ•eyùlIyùed•r seÒ iCl.ò 19ezQl yAj“k• Œih•yùr Œenk• pelXIyùed•r h•tYA k•ret pArtAm?®
31
seÒ˜ k•T• b•liCeln. ö½Verr Ÿped•ezr j“e‘ itin esid•n ”•S•óˆ•eyùlIyùr• pelXIyùed•r h•Aireyù id•l.
Œep(•• k•riCeln. ik••–˜Þ pelXIyù e d•r izib•er imka•ms eTek• ŒyùAelAn py$–˜ÿ smˆS˜ÿ˜ j“AyùgAyù or•
egAlmAl ŒAr ec•c¡ •Aemic• ß*mz> eb•e¼” c•eliCl. ezQl pelXIyùed•r seÒ˜ l¼A” c•AileyùiCl. P•el tAr• ûL•A•–˜ÿ
ŒqD•yRY h•eyù p¼eln. Œb•ezex itin yAj“k• Œih•yùek• o (u•D•At$ h•eyù pe¼iCl. 32pelXIyùed•r emx/ gr¨/
b•leln/ "ŒAr nyù/ Žb•Ar h•At nAmAo. öATRn• ezx b•AC¢r sb• tAr• ineyù ineyùiCl. ŽKn ”•S•óˆAeyùelr
k•er•.® elAek•rA öb•l (u•D•Ayù esÙel• mAiwet eP•el h•tY•
20
qs‘sAm•–˜ÿ˜ j“e¼• k•er ineyù ezQl yuß“ k•ret k•er r)˜ Zß“• eKet lAgl.
33
egeln. pelXIyù !s‘r• ib•‹A•–˜ÿ h•eyù egl. Žmnik• ezQlek• Žk•j“n b•ll/ ''Ž” ed•K• elAk•Ùel•
tAr• tAed•r trb•Air b•Yb•h•Ar k•er Žek• Œperr seÒ˜ ŒAb•Ar öBu˜r ib•r¨eß“ pAp k•reC. r)˜ eleg TAk••
l¼A” k•riCl. 21ik•C¢ ”º•Iyù ŒAeg pelXIyùed•r esb•• mAMs or• KAe•C?®
k•rt Žb•M tAed•r izib•er” TAk•t. ik••–˜Þ ŽKn tAr• tKn ezQl b•leln/ ''etAmrA pAp k•erC. ŽKAen
ezQl ŒAr eyAnATenr seÒ˜ imez egl. tAr• ŽKn Žk•w• b•¼ pATr gi¼eyù d•Ao.® 34tArpr ezQl b•leln/
”•S•óˆ•eyùlIyùed•r d•el iB˜e¼ egl. 22”•Pó•iyùemr pAb•RtY ''yAo oed•r k•AeC igeyù b•el•/ öetYek•” tAr x<A¼
ed•ez eysb• ”•S•óˆ•eyùlIyù luik•eyùiCl tAr• pelXIyùed•r ŒAr emx eyn ŒAmAr k•AeC ineyù ŒAes. tArpr
pAileyù yAb•Ar Kb•r Znl. ŽKn Ž” ”•S•óˆ•eyùlIyùrAo or• ŽKAen Žes es sb• j“•–˜Þek• eyn mAer. etAmr•
yueß“ enem pelXIyùed•r tAi¼eyù id•et Zr¨ k•rl. öBu˜r ib•r¨eß“ pAp ek•AerA n•. k•Ken• r)˜ mAKAen•
23
Ž”B˜Aeb• öBu˜ esid•n ”•S•óˆ•eyùlIyùed•r r(•A mAMs eKo n•.®
k•reln. yuß“ c•lel• qb•í-ŒAb•n CAi¼eyù. smˆS˜ÿ !s‘ es” rAe^ öetYek•” inej“ed•r pZ esKAen ineyù
ŽKn ezQelr seÒ˜. tAr• sMKYAyù öAyù 10/000 j“n Žes b•il id•l. 35tArpr ezQl öBu˜r j“‘ Žk•w•
pur¨x. pAh•A¼I ŒÇ•ˆl ”•Pó•iyùemr smˆS˜ÿ zh•rÙilet eb•d•I !tir k•reln. ezQl inej“” Ž” k•Aj“w• k•ret
yuß “• Ci¼eyù p¼l. lAgeln.
36
ezQl b•leln/ ''ŒAj“ rAe^ c•el• ŒAmr•
ezQelr ŒAerk•iw B˜u l pelXIyùed•r ŒAß*m, k•ir. tAed•r sb•ik•C¢ ŒAmr•
24
ik••–˜Þ esid•n ezQl Žk•w• mˆS˜ÿ Bu˜l k•eriCeln. ek•e¼ ineyù Žek•b•Aer ezx k•er id•”.®
”•S•ˆó •eyùlIyùr• ûL•A•–˜ÿ o (u•D•At$ h•eyù pe¼iCl. Žr k•Ar, !s‘r• b•ll/ ''y• B˜Al eb•AJ“ k•er•.®
ezQl. itin tAed•r id•eyù Ž” öitš¨it k•ireyùiCeln ik••–˜Þ yAj“k• b•ll/ ''ö½Vrek• ij“e|•s k•er ed•K•
ey sÞ“YAr ŒAeg Žb•M ŒAim zߨed•r h•Aireyù ed•b•Ar yAk•.®
37
ŒAeg yid• ek•Ÿ KAyù tAh•el tAek• zAiˆS˜ÿ ed•oyù• tKn ezQl ö½Vrek• ij“|•As• k•rl/ ''ŒAim ik•
h•eb•. tA” ek•An ”•S•óˆ•eyùlIyù qs‘ ik•C¢ KAyù in. pelXIyùed•r ipC¢ ineyù oed•r h•iweyù ed•b•À ŒApin ik•
25-26
yuß“• k•ret igeyù tAr• eb•z ik•C¢ j“Ò˜elr oed•r prAj“eyù ŒAmAed•r sAh•AyY k•reb•nÀ® ik••–˜Þ ö½Vr
meD•Y F¦ek• pe¼iCl. tArpr tAr• Žk• j“AyùgAyù mAiwr esid•n ek•An Ÿ%r• id•eln n•.
38
oper Žk•iw emQc•Ak• ed•Kl/ ik••–˜Þ emQc•Aek•r k•AeC tKn ezQl b•leln/ ''smˆS˜ÿ entAek• ŒAmAr
igeyùo eKl n•. öitš¨it B˜AÒ˜et tAed•r B˜yù k•riCl. k•AeC efek• ŒAen•. K<uej“ eb•r k•r• yAk• ŒAj“ ek•
27
ik••–˜Þ eyAnATn Ž” öitš¨itr k•T• j“Ant n•. es pAp k•ereC. 39”•S•óˆAeyùlek• iyin r(•A k•ern/ es”
j“Ant n• ey tAr iptA !s‘ed•r ej“Ar k•er Ž” öBu˜r nAem ŒAim zpT k•er b•liC/ pAp yid• ŒAmAr
öitš¨it k•ireyùeCn. eyAnATenr h•Aet iCl Žk•iw pu^ eyAnATno k•er TAek• teb• tAek•o mret h•eb•.®•
lAiW. es lAiWwAr Žk•w• id•k• emQc•Aek•r meD•Y F¦ik•eyù ek•Ÿ ek•An k•T• b•ll n•.
40
id•eyù ik•C¢ mD•u eb•r k•er ŒAnel•. mD•u eKeyù es ik•C¢w• ezQl smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r b•leln/ ''etAmrA
B˜Al eb•AD• k•rl. Žid•k•wAyù d¡•A¼Ao/ ŒAim ŒAr eyAnATn oid•ek•
28
!s‘ed•r Žk•j“n eyAnATnek• b•ll/ ''etAmAr d¡•A¼Ai•C.®
ipt• !s‘ed•r Ž” ib•ezx öitš¨it k•ret b•AD•Y qs‘r• b•ll/ "y• b•leb•n•tA” h•eb•.®
279 1 zmeU yl
ù 14:41-15:12
41
tArpr ezQl öATRn• Zr¨ k•reln. itin b•leln/ ˆezQl ŒmAelk•Iyeù d•r Db•Ms k•er id•eln
''eh• öBu˜/ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr/ ek•n ŒAj“ etAmAr Bˆ•] tYek• Žk•id•n zmUeyùl ezQlek• b•ll/ ''öBu˜ etAmAyù
ek•Aen• Ÿ%r id•el n•À yid• ŒAim b•• ŒAmAr pu^
ek•An ed•Ax k•er TAik•/ teb•/ öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr
15 ”•S•óˆAeyùel t¡Ar elAek•ed•r rAj“• ih•sAeb•
ŒiB˜exk• k•ret ŒAmAek• pAiWeyùiCeln. tA” ŽKn
ŒAmAed•r '¬rIm¾ d•Ao. yid• etAmAr ”•S•óˆAeyùlIyùr• öBu˜r b•At$A ezAen•. 2 sb•z R i)˜mAn öBu˜ b•eleCnÉ 'yKn
ek•An pAp k•er TAek•/ &u“im teb• '&u“µ•åIm d•Ao.® '¬rIm¾ ”•S•óˆAeyùlIyùr• imzr eTek• eb•ireyù ŒAsiCl tKn
ŒAr '&u“µ•åIm¾ C¡¢e¼ ed•oyù• h•l. ŒmAelk•Iyùr• tAed•r k•nAen eyet b•AD•• id•eyùiCl.
ezQl o eyAnATn D•r• p¼l Žb•M elAek•r• b•Ad• ŒmAelk•Iyùr• ik• k•ereC ŒAim sb• ed•eKiC. 3 ŽKn
p¼l. 42ˆezQl b•leln/ ''ŒAb•Ar oÙel• C¡¢e¼ ed•eK• yAo/ ŒmAelk•Iyùed•r ib•r¨eß“ yu ß“• k•er•. oed•r etAmr•
ek• ed•AxI/ ŒAim n• ŒAmAr pu^ eyAnATnÀ® Žb•Ar Žek•b•Aer ezx k•er d•Ao/ oed•r sb• ik•C¢ eB˜eÒ˜c•¢er
eyAnATn D•r• p¼l. tCnC k•er d•Ao. k•AŸek• b<•Ac•et id•o n•. eCel
43
ezQl eyAnATnek• b•leln/ ''ik• k•erC b•el•À® emeyù k•AŸek• b•Ad• ed•eb• n•. tAed•r smˆS˜ÿ gr¨/ emx/
eyAnATn b•ll/ ''lAiWr mATAyù ZD•u Žk•w¦ mD•u ineyù Ÿwo etAmr• ezx k•er ed•eb•.®¾
4
eKeyùiC. Žr j“‘ ik• ŒAmAek• mret h•eb•À® ezQl wlAyùIem smˆS˜ÿ qs‘ j“e¼• k•reln.
44
ezQl b•leln/ ''ŒAim ey öitš¨it k•eriC. pd•Aitk• qs‘ 2/00/000 j“n ŒAr Œ‘A‘r• 10/000
öitš¨it B˜Ò˜ k•rel ö½Vr ŒAmAek• zAiS˜ÿ ed•eb•n. j“n. Žed•r meD•Y iyh•Ýd•Ar elAek•rAo iCl. 5tArpr
sutrAM eyAnATn mreb•”.® ezQl c•el egeln ŒmAelk•Iyùed•r zh•er. ŸptYk•Ayù
45
tKn !s‘r• ezQlek• b•ll/ ''eyAnATn ŒAj“ igeyù itin Œep(•A k•ret lAgeln. 6 ek•nIyùed•r
”•S•óˆAeyùelr j“eyùr nAyùk•. tAek• ik• mret” h•eb•À ezQl b•ll/ 'etAmr• sb•A” ŒmAelk•Iyùed•r eCe¼
k•KenA” n•. ŒAmr• j“Ib••–˜ÿ ö½Verr nAem id•ib•Y k•er id•eyù c•el yAo. tAh•el ŒAim oed•r seÒ˜ etAmAed•r
b•liC/ ek•Ÿ eyAnATenr gAeyù h•At ed•b• n•. tAr ib•nX k•rb• n•. yKn ”•S•óˆAeyùlIyùr• imzr eCe¼ c•el
Žk•iw c•l ¢ o mAiwet p¼eb• n•. S•ˆV yMù ö½Vr eyAnATnek• ŒAsiCl/ etAmr• ”•S•ó ˆ Aeyù l Iyù e d•r d•yù A d•Ai(•,Y
pelXIyùed•r ib•r¨eß“• yu ß“ k•ret sAh•AyY k•ereCn.® ed•iKeyùiCel.® Žk•T• Zen ek•nIyùr• ŒmAelk•Iyùed•r
Ž”B˜Aeb• tAr• eyAnATnek• b<•Ac•Al. tAek• ŒAr mret eCe¼ c•el egl.
7
h•l n•. ezQl ŒmAelk•Iyùed•r h•Aireyù id•eln. tAed•r
46
ezQl pelXIyùed•r ipC¢ ineln n•. pelXIyùr• tAi¼eyù ineyù egeln es” h•b•Il• eTek• zUr Œb•iD
inej“ed•r j“AyùgAyù iP•er Žel•. eyKAen imzerr sImAn•. 8ŒmAelk•Iyùed•r rAj“• iCl
ŒgAg. ezQl j“Iib•t Œb•S˜î A yù ŒgAgek• b•ª•I
”•S•ˆó Aeyeù lr zߨed•r seÒ˜ ezQelr yß
u “ k•eriCeln Žb•M b•Ak•I ŒmAelk•Iyù e d•r h•tYA
47
”•S•óˆAeyùelr sµpU,R k•%$] ׈ ezQl inej“r h•Aet k•eriCeln. 9sb• ik•C¢ Db•Ms k•ret ezQelr Žb•M
ineln. ”•S•óˆAeyùelr c•Airid•ek• yt zߨ iCl/ tAed•r ”•S•óˆAeyùlIyùed•r mn c•A”l n•. es”j“‘ tAr• ŒgAgek•
seÒ˜ itin yuß “ c•AlAeln. itin emAyùAb•/ Œeµ•åAnIyù/ emer eP•elin. tACA¼• puX gAB˜I/ esr• emxÙelAek•o
esAb•Ar rAj“• ”ed•Am Žb•M pelXIyùed•r seÒ˜ yuß “ tAr• j“Iib•t ereKiCl. es” seÒ˜ ŒAr ey sb• ij“ins
k•reln. ezQl eyKAen egeln esKAen” ”•S•óˆAeyùelr ereK ed•b•Ar met•/ esÙelAo ereK id•eyùiCl. ÏÙel•
zߨed•r h•Aireyù id•eln. 48ezQl Kub• sAh•sI•iCeln. tAr• nX k•ret c•Ayùin. eyÙel• rAKAr eyAgY nyù/
smˆS˜ÿ zߨ/ yAr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r luW k•ret c•A”iCl/ esÙelAek• tAr• nX k•er id•eyùiCl.
tAed•r h•At eTek• ezQl ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù e d•r r(••
k•eriCeln. Žmnik• ŒmAelk• egAþIek•o itin h•Aireyù zmeU yl
ù ezQlek• tAr pAepr k•T• b•ll
id•eyùiCeln. 49ezQelr pu^ed•r nAm eyAnATn/•iyzaib• 10
zmUeyùl öBu˜r k•AC eTek• Žk•iw b•At$A epl.
Žb•M m˜ð˜IzUyù. t¡Ar b•¼ emeyùr nAm emrb•/ eCAw emeyù 11
öBu˜ b•leln/ ''ezQl ŒAmAek• mAneC n•. oek• rAj“•
mIKl. 50ezQelr ˆS˜¤Ir nAm Œh•IenAyùm. ŒhIenAyùemr k•eriClAm b•el ŒAmAr ŒnuezAc•n• h•e•C. es ŒAmAr
ipt• h•e•C Œh•ImAs. k•TAmt k•Aj“ k•reC n•.® zmUeyùl Žk•T• Zen ß*uß“
ezQelr esnApit Œb•aenr/ es iCl enerr pu^. h•l. sAr•rAt D•er ek<•ed• ek<•ed• es öBu˜r k•AeC öATRn•
enr ezQelr k•Ak••. 51ezQelr ipt• k•Iz Žb•M k•rl.
12
Œb•aenerr ipt• enr Ž¡r• éj“en Œb•Ieyùelr pu^. prid•n Kub• eB˜Aer zmUeyùl ezQelr seÒ˜ ed•K•
52
ezQl ŒAj“Ib•n sAh•sI iCeln. itin pelXIyùed•r k•ret egl. ik••–˜Þ elAek•r• zmUeyùlek• b•ll/ ''ezQl
ib•r¨eß“ öb•lB˜Aeb• yu ß“ k•eriCeln. yKn” itin Žk•iw iyh•dÝ •Ar k•imRl zh•er c•el egeCn. esKAen itin inej“r
z)˜ smTR b•• sAh•sI elAk• ed•Ket epetn/ tAek• sµ•åAn b•A¼Aet Žk•w• pATerr mUi%$ !trI k•ereCn.
t¡Ar !s‘d•el yu)˜ k•er inetn. Žr• t¡Ar ed•h•r(•I itin ŽKn nAn• j“AyùgAyù G•uer eb•¼Ae•Cn. sb•ezex
ih•eseb• k•ACAk•AiC TAk•t. itin iglagel yAeb•n.¾¾
1 zmeU yl
ù 15:13-16:2 280

tAed•r k•T• Zen zmUeyùl ezQl eyKAen iCeln etAmAr k•AeC (•mA c•A”iC. ŒAmAr seÒ˜ iP•er c•el•/
esKAen egl. tKn ezQl seb• ŒmAelk•Iyùed•r k•AC eyn ŒAim öBu˜ek• ŸpAsnA k•ret pAir.®
eTek• enoyù• ij“insÙelAr öTm ŒMz öBu˜ek• 26
zmUeyùl b•ll/ ''n• etAmAr seÒ˜ yAb• n•. &u“im
ineb•d•n k•eriCl. ŽÙel• sb•” ezQl eh•Amb•il räep öBu˜r ŒAed•z mAenAin. tA” öBu˜o ”•S•óˆAeyùelr rAj“•
öBu˜ek• ŸísgR k•eriCl. 13zmUeyùl ezQelr k•AeC egl. ih•sAeb• etAmAek• ŒS•VˆIk•Ar k•ereCn.®
27
ezQl tAek• b•leln/ "öBu˜ etAmAr mÒ˜l k•r¨n . zmUeyùl yKn yAb•Ar j“‘ pA b•Ai¼eyùeC/ Žmn
ŒAim öBu˜r ined$•z pAln k•eriC.® smyù ezQl t¡Ar epAzAk•iw Kp k•er D•er eP•leln
14
tKn zmUeyùl b•ll/ ''tAh•el ŒAim ik•esr z€• Žb•M esiw iC¡e¼ egl. 28zmUeyùl ezQlek• b•ll/ "&u“im
ZnlAmÀ ŒAim ek•n emx ŒAr gr¨r fAk• Znet eyB˜Aeb• ŒAmAr ŒAlKA˜ñ• iC¡e¼ ineyùC es”B˜Aeb•”
eplAmÀ® öBu˜ ŒAj“ ”•S•óˆAeyùl rAj“Y etAmAr k•AC eTek• ineyù
15
ezQl b•leln/ ''oÙel• !s‘r• ŒmAelk•Iyùed•r ineyùeCn. itin Ž” rAj“Y id•eyùeCn etAmAr” b•Þu“ed•r
k•AC eTek• ineyù ŽeseC. tAr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr meD•Y Žk•j“nek•. es etAmAr ec•eyù B˜Al elAk•. 29öBu˜
k•AeC eh•Amb•il ih•eseb• ŸísgR k•rb•Ar j“‘ sb•ec•eyù h•e•Cn ”•S•óˆAeyùelr ˆö½Vr. itin Œmr. itin imTY•
Ÿík]•X emx ŒAr gb•Aid• pZ öd•An k•eriCl. ik••–˜Þ b•eln n•/ mt b•d•lAn n•. itin mAnuexr met• nn.
b•Aik• sb•ik•C¢” ŒAmr• ezx k•er id•eyùiC.® mAnux” G•n G•n mt b•d•lAyù.®
16
ˆzmUeyùl b•ll/ ''c•¢p k•er•? gt rAe^ öBu˜ 30
ezQl b•leln/ ''S•ˆV Ik•Ar k•riC/ ŒAim pAp k•eriC?
ŒAmAek• y• b•eliCeln ezAen•.® ik••–˜Þ d•yù• k•er ŒAmAr seÒ˜ iP•er ŒAsun. öb•I,ed•r
ezQl b•leln/ ''eb•z/ b•elA itin ik• b•eliCelnÀ® Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r sAmen ŒAmAr sµ•åAn rAKun
17
zmUeyùl b•ll/ ''ŒtIet &u“im B˜Ab•et &u“im eyn ŒAim ŒApnAr öBu˜ o ö½Vrek• öˆ,Am k•ret
Ùr¨ ˆ× h•In iCel. ik••–˜Þ per &u“im h•eyù egel ”•S•ˆó •eyùelr pAir.® 31zmUeyùl ezQelr seÒ˜ iP•er Žel ezQl
pirb•AregAþIr ent•. öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ih•sAeb• öBu˜ek• ŸpAsnA k•reln.
etAmAek• menAnIt k•eriCeln. 18öBu˜ etAmAek• Žk•w• 32
zmUeyùl b•ll/ ''ŒmAelk•Iyùed•r rAj“• ŒgAgek•
ib•ezx k•Aej“ pAiWeyùiCeln. öBu˜ b•leln/ •'yAo/ ŒAmAr k•AeC ineyù Žes•.®
smˆS˜ÿ ŒmAelk•Iyùed•r h•tYA k•r. k•Ar, tAr• sb•A” ŒgAg zmUeyùelr k•AeC Žl. tAek• izk•l id•eyù
pApI. sb•A”ek• ezx k•er d•Ao. tAr• in>ezex ib•nX b<•AD•• h•eyùiCl. ŒgAg men k•rl/ ''es inü‚yù” ŒAmAek•
n• h•oyù• py$–˜ÿ yuß“ c•Aileyù yAo.¾ 19ik••–˜Þ &u“im öBu˜r emer eP•leb• n•.®
33
es k•T• ezAnin. k•Ar, &u“im ij“insp^ inej“r ik••–˜Þ zmUeyùl ŒgAgek• b•ll/ ''etAmAr trb•Air
k•AeC ereK id•et ec•eyùiCel/ tA” öBu˜r k•T• ŒnuyAyùI k•t mAeyùr ek•Al KAil k•ereC. Žb•Ar etAmAr mAeyùro
k•Aj“ k•erAin. t¡Ar met y• KArAp/ es” k•Aj“ &u“im es” d•z• h•eb•.® Ž” b•el zmUeyùl iglagel öBu˜r
k•erC?® sAmen ŒgAgek• w¦k•er• w¦k•er• k•er ek•ew eP•ll.
20
ezQl b•leln/ ''ik••–˜Þ ŒAim et• öBu˜r k•T• 34
tArpr zmUeyùl rAmAet c•el egl. ezQl igib•yAù yù
pAln k•eriC•. itin ŒAmAyù eyKAen eyet b•eliCeln t¡Ar b•Ai¼et c•el egeln. 35Žrpr zmUeyùl tAr
esKAen igeyùiClAm. ŒAim ŒmAelk•Iyùed•r sb•A”ek• j“Ib•en ŒAr k•Kno ezQlek• ed•Ket pAyù in. es
h•tYA k•eriC. ek•b•lmA^ Žk•j“nek•” ŒAim Žen ezQelr j“e‘ Kub• é>K eb•AD• k•rl. Žmnik• öBu˜o
ereKiC. itin h•e•Cn tAed•r rAj“•/ ŒgAg. 21ŒAr ezQlek• ”•S•óˆAeyùelr rAj“• k•eriCeln b•el Kub• é>K
!s‘r• ineyùeC esr• emx Žb•M gr¨ . tAed•r b•il epeyùiCeln.
id•et h•eb• iglagel etAmAr öBu˜ ö½Verr k•AeC.®
22
zmUeyùl b•ll/ ''ik••–˜Þ öBu˜ ik•es sb•ec•eyù eb•zI zmeU yl
ù qb•íelh•em egl
KuzI h•nÀ eh•Am b•ilet n• t¡Ar ŒAed•z pAlenÀ b•ilr öBu˜ zmUeyùlek• b•leln/ ''ezQelr j“‘ ŒAr
ec•eyù t¡Ar ŒAed•z pAln k•r•” ešyù. eB˜¼Ar c•ibR•
ŸísgR k•rAr ec•eyù ö½Verr b•AD•Y h•oyùA Œenk• B˜Ael•.
16 k•tid•n &u“im é>K eb•AD• k•reb•À ezQlek• ŒAim
”•S•óˆAeyùelr rAj“• ih•sAeb• ŒS•VˆIk•Ar k•eriC Žk•T•
23
ö½Verr Œb•AD•YtA k•rA mAyùAib•†Ar pAepr metA” etAmAek• b•lb•Ar pro &u“im or j“e‘ é>K k•rC.
KArAp. Žk•Ù¡eyùim k•rA Žb•M &u“im y• c•Ao t• k•r• iz[˜Ayù etl B˜it$ k•er qb•íeleh•em yAo. etAmAek•
mUi%$pUej“A k•rAr pAepr metA” ttwA KArAp. öBu˜r ŒAim Žk•j“enr k•AeC pAWAi•C. tAr nAm iyzyù o
ŒAed•z &u“im ŒmA‘ k•erC. tA” itin etAmAek• rAj“• qb•íelh•em” TAek•. tAr” Žk•j“n pu^ek• ŒAim n&u“n
ih•eseb••emen inet ŒS•VˆIk•Ar k•reCn.® rAj“• ih•sAeb• menAnIt k•eriC.®
24 2
Žr Ÿ%er ezQl zmUeyùlek• b•leln/ ''ŒAim tKn zmUeyùl b•ll/ ''ŒAim yid• yA” teb• ezQl
pAp k•eriC. öBu˜r ŒAed•z ŒAim Zinin/ etAmAr j“Anet pAreb•. tKn es ŒAmAyù h•tY• k•ret c•A”eb•.®
k•TAo ŒAim Zinin. elAek•ed•r ŒAim B˜yù pA”/ tAr• öBu˜ b•leln/ ''&u“im qb•íelh•em yAo. seÒ˜ Žk•w•
y• c•Ayù ŒAim tA” k•eriC. 25ŒAmAr Ž” pAepr j“e‘ b•AC¢rek• ino. &u“im b•leb•/ 'ŒAim öBu˜r k•AeC Žek•
281 1 zmeU yl
ù 16:3-17:7
b•il id•et ŽesiC.¾ 3iyzyùek• Ž” b•il ed•Ket ŒAmˆ–˜¤, P•el itin eb•z muzik•el p¼eln. 15ezQelr Bˆ]•etYr•
j“AnAeb•. tArpr ik• k•reb• ŒAim b•el ed•b•. yAek• t¡Aek• b•ll/ ''ö½Verr k•AC eTek• Žk• éX ŒA ™• Žes
ŒAim ed•iKeyù ed•b• tAr mATAyù j“lpA” etl eFel ŒApnAek• Ÿiþˆ©Í k•reC.® 16yid ŒApin• ŒAed•z k•ern
ido.® tAh•el Žk•j“n b•I,• b•Aij“eyùek• K<uej“ ŒAin. öBu˜r
4
öBu˜r k•TAmet• zmUeyùl y• y• k•rAr k•rl. es k•AC eTek• éX ŒA ™• Žel es b•I,A b•Aj“Aeb•. tKn
qb•íelh•em c•el egl. esKAnk•Ar öb•I,rA B˜eyù k<•Apet ŒApin eb•z B˜Ael• eb•AD• k•reb•n.®
17
k<•Apet Žl. zmUeyùelr seÒ˜ ed•K• k•er tAr• b•ll/ ezQl b•leln/ ''tAh•el Žk•j“n B˜Ael•
''ŒApin ik• zAi•–˜ÿr B˜Ab• ineyù ŽeseCnÀ® b•Aij“eyùek• ŒAmAr k•AeC ineyù Žes•.®
5 18
zmUeyùl j“b•Ab• id•l/ ''ç<A/ ŒAim zAi•–˜ÿr B˜Ab• Žk•j“n Bˆ]•tY b•ll/ "iyzyù nAem Žk• b•Yi)˜
ineyù” ŽesiC. ŒAim öBu˜r k•AeC Žk•w• b•il id•et ŒAeCn iyin qb•íelh•em b•As k•ern. ŒAim iyzeyùr
ŽesiC. etAmr• !trI h•o. ŒAmAr seÒ˜ b•ild•Aen pu^ek• ed•eKiC es b•I,• b•Aj“Aet j“Aen. es sAh•sI
Žes•.® zmUeyùl iyzyù ŒAr tAr pu^ed•r öˆS˜Þt k•er Žb•M yuß “ k•reto j“Aen. es c•&u“r/ ed•Keto suª•r.
b•ild•Aenr ŒnuþAn ed•Kb•Ar j“‘ efek• ŒAnl. S•VˆyùM öBu˜ tAr sh•Ayù.® 19tA” ezQl iyzeyùr k•AeC
6
iyzyù tAr pu ^ ed•r ineyù ep< Q Cel zmU e yù l k•eyùk•j“n dU•t pAWAl. tAr• iyzyùek• b•ll/ "etAmAr
”lIyùAb•ek• ed•Ket epl. zmUeyùl B˜Ab•l/ "Ž” es” d•AyùUd• nAem Žk•j“n pu^ ŒAeC/ es etAmAr emxed•r
yAek• öBu˜ ib•ezxB˜Aeb• pCª• k•ereCn.® ed•KAezAn• k•er. oek• ŒAmAed•r k•AeC efek•
7
ik••–˜Þ öBu˜ zmUeyùlek• b•leln/ ''”lIyùAb• lµ•Vˆ• ŒAen•.®
20
ŒAr suª•r ed•Ket h•elo ŽB˜Aeb• b•YApArw• ed•eKA iyzyù ezQelr j“‘ ik•C¢ Ÿph•Ar ej“AgA¼ k•relA.
n•. elAek• eyB˜Aeb• ek•An ij“ins ed•eK ib•c•Ar k•er iyzyù Žk•w• gAD••/ ik•C¢ r¨iw/ Žk• eb•Atl @•A(•Ars
ö½Vr esB˜Aeb• k•ern n•. elAek•r• mAnuexr b•A”err ŒAr Žk•w• k•ic• CAgl d•AyùUed•r h•Aet k•er ezQelr
räpwA” ed•eK/ ik••–˜Þ ö½Vr ed•eKn tAr Œ•–˜ÿerr räp. k•AeC pAWAelA. 21d•AyùUd• ezQelr sAmen igeyù d¡•A¼Ael
esid•k• eTek• ”lIyùAb• Ÿpyu)˜ el•k• nyù.® ezQl d•AyùUd•ek• Kub• B˜Aleb•es eP•leln. d•AyùUd• ezQelr
8
tKn iyzyù tAr iþˆtIyù pu^ Œb•InAd•b•ek• fAk•el•. sh•k•ArI h•eyù ezQelr ŒS˜¤ b•”et lAgl. 22ezQl
Œb•InAd•b• zmUeyùelr pAz id•eyù eh•¡ew egl. zmUeyùl iyzeyùr k•AeC Kb•r pAiWeyù j“Aineyù id•eln/ ''d•AyùUd•
b•ll/ ''n• Žek•o öBu˜ menAnIt k•ern in.® ŽKAen” TAku•k•/ ŒAmAr k•Aj“k•mR k•r¨k•. ŒAmAr oek•
9
Žk•T• Zen iyzyù zµ•åek• zmUeyùelr pAez ŒAset Kub• B˜Al elegeC.
23
b•ll. zmUeyùl b•ll/ ''n• Žo c•leb• n•.® yKn” ö½Vr h•et ezQelr opr éX ŒA ™• ŒAst/
10
iyzyù zmUeyùlek• tAr sAt pu^ek• ed•KAl. tKn d•AyùUd• b•I,• &u“el ineyù b•Aj“Aetn. seÒ˜ seÒ˜
zmUeyùl b•ll/ ''öBu˜ Žed•r Žk•j“nek•o menAnIt éX ŒA ™• ezQlek• eCe¼ eyt/ ŒAr itin ŒArAm
k•ern in.® eb•AD• k•retn.®
11
zmUeyùl b•ll/ ''etAmAr pu^ b•let ŽrA” ik•
sb•À® ù ek• yeu ß“• ŒAhb•An k•rl
gilyAù í ”•S•ˆó Aeyl
pelXIyùr• yueß“r j“e‘ !s‘ j“e¼• k•ret
iyzyù b•ll/ ''n• ŒAmAr ŒAerk•w• pu^ ŒAeC. es
sb•ec•eyù eCAw/ ik••–˜Þ es ŽKn emx c•rAe•C.® 17
lAgl. iyh•Ýd•Ar esAeKAet tAr• j“e¼• h•l.
esAeKAr ŒAr Œesk•Ar mAJ“KAen tAed•r t¡Ab•u p¼el•.
zmUeyùl b•ll/ "tAek• efek• ineyù Žes•. es n•
ŒAs• pyR•–˜ÿ ŒAmr• ek•Ÿ eKet b•sb• n•.® j“AyùgAw• iCl ŽP•sad•µ•åIm nAem Žk•w• zh•er.
12 2
iyzyù Žk•j“nek• pAWAel••tAr eCAw eCeliwek• ezQl Žb•M ”•S•óˆAeyùelr !s‘r• Žk•^ h•l. Žl•
efek• ŒAnet. tAr eCAw eCeliw ed•Ket B˜Al/ ŸptYk•Ayù tAed•r t¡Ab•u p¼l. ezQelr !s‘r•
r)˜b•e,Rr yub•k•. pelXIyùed•r seÒ˜ yueß“r j“e‘ !trI h•l. 3 pelXIyùr•
öBu˜ zmUeyùlek• b•ll/ ''Ž” et• es” eCel. oeW•/
Žk•w• pAh•Ae¼/ ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù r • Œ•r Žk•wAet.
Žek• ŒiB˜exk• k•er•® ŸptYk•Aw• Ž” éew• pAh•Ae¼r mAJ“KAen.
13 4
zmUeyùl etl B˜it$ iz[˜Aw• ineyù iyzeyùr sb• pelXIyùed•r meD•Y Žk•j“n ib•j“yùI eyAß“• iCl.
ec•eyù eCAw eCelwAr mATAyù eFel id•l. tAr B˜A”eyùr•
tAr nAm gilyùAí. es gAí eTek• ŽesiCl. tAr ed•h•
Ž” G•wn• ed•Kl. esid•n eTek•” öBu˜r ŒA ™• ib•zAl lµ•Vˆ• iCl/ 9 Pu•ewro eb•zI. pelXIyù izib•r
eTek• es eb•ireyù Žel•. 5tAr mATAyù iptelr
mh•Azi)˜et d•AyùeU d•r opr Žl. Žrpr zmUeyùl rAmAyù
iP•er Žl. izrS˜¤A,. gAeyù mAeCr Œ¡Aezr met• ed•Ket Žk•w•
b•m.R eswA iCl iptelr qtrI/ oj“n öAyù 125 pAŸØ.
6
Žk•iw éX ŒA ™A ezQlek• ib•r)˜ k•rl gilyùAetr pAeyùo iCl iptelr b•mR. tAr ipeW
14
öBu˜r ŒA ™• ezQlek• eCe¼ c•el egeln. tKn iCl iptelr b•zRA. 7 tAr b•zRAr k•AeWr d•Øw• iCl
ezQelr k•AeC öBu˜ Žk• éX ŒA ™• pAWAeln. Žr t¡Aitr lAiWr met• lµ•Vˆ•. b•zRAr P•lek•r oj“n 15
1 zmeU yl
ù 17:8-33 282

pAŸØ. gilyùAetr FAl ineyù tAr sh•k•ArI ŒAeg-ŒAeg d•AyùUd• eb•ireyù p¼eln. eyid•ek• ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘r•
h•¡Awt. d¡•Ai¼eyùiCl/ esid•ek• itin Ët c•el egeln. esKAen
8
öˆetYk•id•n gilyùAí eb•ireyù Žes ”•S•óˆAeyùlIyù igeyù itin d•Ad•Aed•r eK<Aj“ Kb•r ineln. 23tArpr
!s‘ed•r id•ek• yueß“r æ¿•Ar id•eyù b•lt/ ''ek•n etAmr• oed•r seÒ˜ ed•K• k•er d•AyùUd• Žk•T• b•let lAgeln.
yueß“r j“e‘ sArb•iª• d¡•Ai¼eyùÀ etAmr• ezQelr Bˆ•] tY. tArpr gAetr esrA eyAß“• gilyùAí t¡Ab•u eTek• eb•ireyù
ŒAim Žk•j“n pelXIyù. Žk•j“nek• etAmr• eb•eC nAo/ Žel• Žb•M yTArIit ”S•óˆAeyùlIyùed•r ib•r¨eß“ gj$“Aet
tAek• ŒAmAr seÒ˜ l¼b•Ar j“‘ pAiWeyù d•Ao. 9 yid• lAgl. tAr k•TAÙel• d•AyùdU • sb•” Znl. 24gilyùAtek•
es ŒAmAek• h•tYA k•er tAh•el ŒAmr• pelXIyùr• ed•eK ”•S•óˆAeyùlIyù qs‘r• B˜yù epeyù pAileyù egl.
25
sk•el” etAmAed•r ß*Itd•As h•b•. ik••–˜Þ ŒAim yid• Žk•j“n ”•S•óˆAeyùlIyù b•ll/ ''elAk•wAek• ed•eKCÀ
tAek• h•tY• k•ir/ tAh•el etAmAed•r sb•A”ek• ŒAmAed•r Žk•b•Ar or id•ek• ed•K. gilyùAí b•Arb•Ar eb•ireyù
ß*Itd•As h•et h•eb• Žb•M ŒAmAed•r esb•• k•ret h•eb•.® ŒAsiCl Žb•M ”•S•óˆAeyùlek• ineyù mj“A k•riCl. ey
10
pelXIyùr• ŒAer• b•ll/ ''Ž” ŒAim ŽKAen oek• emer eP•leb• tAek• rAj“• ezQl öc•r ¢ wAk•Apyùs•
d¡•Ai¼eyù ”•S•ˆó AeyùlIyù !s‘ed•r ineyù WA·• tAmAz• k•riC. ed•eb•. gilyùAtek• ey h•tYA k•reb•/ tAr seÒ˜ ezQl
sAh•s TAek• et• Žk•j“nek• pAiWeyù d•Ao. ŒAmAr tAr k•‘Ar ib•eyù ed•eb•. ZD•u tA” nyù/ ezQl tAr
seÒ˜ h•eyù yAk• Žk• h•At l¼A”.® pirb•Arek• ”•S•óˆAeyùel S•VˆAD•In* TAk•et ed•eb•.¾¾
11 26
ezQl Žb•M ”•S•ˆó AeyùlIyù qs‘r• gilyùAetr Ž”sb• k•AeC d¡•Ai¼eyù TAk•• elAk•iwek• d•AyùUd• ij“|•As•
ŒASP•Aln Zen eb•z B˜yù epeyù egl. k•reln/ ''o ik• b•leCÀ pelXIyùek• h•tYA k•rel/
Žb•M ”•S•óˆAeyùlIyùed•r lÆï“A mueC id•et pArel ik•
d•AydUù •• yß
u “ e(•e^ egeln purSˆð˜Ar ed•oyùA h•eb•À gilyùAí elAk•w• ek•À es et•
12
d•AyùUd iCeln• iyzeyùr pu^. iyzyù iyh•Ýd•Ar Žk•j“n ib•ed•zI CA¼• ek•Ÿ nyù. es Žk•j“n pelXIyù
qb•íelh•em ”•Pó•AT• b•Mezr elAk•. tAr ŒAw j“n pu^ Ž” y•. es ik• k•er B˜Ab•et pArl ey j“Ib••–˜ÿ ö½Verr
iCl. ezQelr ŒAmel iyzyù b•]ß“• h•eyù igeyùiCeln. !s‘ed•r ib•r¨eß“• gAlmª• k•ret pAerÀ®
13
iyzeyùr öTm itniw pu^ ezQelr seÒ˜ yueß“• 27
Žk•T• Zen ”•S•óˆAeyùlIyùr• gilyùAtek• mArel
igeyùiCl. öTm pue^r nAm ”lIyùAb•. iþˆtIyù j“enr ik• purˆSˆð˜Ar pAoyù• yAeb• essb• d•AyùUd•ek• j“AnAl.
nAm Œb•InAd•b•/ ïtIeyùr nAm zµ•å. 14sb•ec•eyù ey eCAw 28
d•AyùUed•r b•¼d•• ”lIyùAb•• yKn Znel• d•AyùUd• !s‘ed•r
tAr nAm d•AyùUd•. o¡r itn d•Ad•• ezQelr !s‘d•el seÒ˜ k•TAb•At$• b•leC/ tKn es ereg egl. es d•AyùdU •ek•
eyAg id•eyùiCl. 15ik••–˜Þ d•AyùUd• mAeJ“mAeJ“” ezQlek• b•ll/ ''&u“im ŽKAen ek•nÀ k•Ar h•Aet &u“im mr¨BU˜im
eCe¼ qb•íelh•em t¡Ar iptAr k•AeC c•el eyetn. ŒÇ•ˆel emxÙelAr ed•KAZnAr d•Aiyù ׈ id•eyù ŽelÀ
esKAen itin emxÙelAr ed•KAˆZn• k•retn. 16es” ek•n ŽKAen ŽesC esik• ŒAim j“Ain n• eB˜eb•CÀ
pelXIyù :gilyùAíò öˆitid•n sk•Ael ŒAr sÞ“YAyù etAmAek• y• b•l• h•eyùiCl esÙel• &u“im k•ret c•Ao
eb•ireyù Žes ”•S•ˆó AeyùlIyù qs‘ed•r sAmen d¡•Ai¼eyù h•Ais n•. &u“im ZD•u yuß“• ed•Kb•Ar j“e‘” ŽKAen ŒAset
mSk•r• k•rt. Ž”B˜Aeb• 40 id•n ek•ew egl. ec•eyùC.®
17 29
Žk•id•n iyzyù t¡Ar pu^ d•AyùUd•ek• b•leln/ d•AyùUd• b•leln/ ''ŒAim ik• k•eriCÀ ŒAim et•
''Žk•Ju“i¼ B˜Aj“• zs´ Œ•r d•zw• egAwA p<AŸr¨iw ineyù ek•An Œ‘Ayù k•ir in/ ZD•u k•T• b•liClAm mA^.® 30Ž”
izib•er etAmAr d•Ad•Aed•r k•AeC yAo. 18tACA¼• d•z k•T• b•el d•AyùUd• Œ‘A‘ elAek•r id•ek• iP•er es”
w¦k•er• pinro ineyù eyo. etAmAed•r d•Ad•Ar• yAr Žk•” k•T• ij“e|•s k•reln. tAr• t¡Aek• ŒAegr mt
ŒD•Ien yuß “ k•reC es” esnApitek• Žw• ed•eb•. es Ï Žk•” Ÿ%r id•l. 31k•eyùk•j“n elAk• d•AyùUd•ek• k•T•
1/000 j“n qsenYr esnApit. etAmAr B˜Aeyùed•r ku•zl b•let ed•Kl. tArA d•AyùdU •ek• ezQelr k•AeC ineyù egel•.
sMb•Ad• nAo. or• ey B˜Al ŒAeC esrk•m ik•C¢ ic•H ezQlek• tAr• b•ll/ d•AyùdU • ik• b•eliCl. 32d•AyùdU • ezQlek•
ineyù Žes•. 19etAmAr B˜Aeyùr• Žl• ŸptYk•Ayù ezQl b•leln/ ''elAek•r• eyn gilyùAtek• inr¨ísAih•t k•er
ŒAr ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘ed•r seÒ˜ reyùeC. tAr• esKAen n• ed•yù. ŒAim etAmAr Bˆ]•tY. ŒAim Ž” pelXIeyùr
pelXIyùed•r ib•r¨eß“ yuß“ k•rAr j“‘ reyùeC.® seÒ˜ yuß“ k•ret c•A”.®
20 33
iyzeyùr k•TAmet• eB˜Areb•lAyù d•AyùUd• Žk•j“n ezQl b•leln/ ''&u“im t• k•ret pAer• n•. &u“im
rAKAelr opr emxÙel• ed•KAezAnAr d•Aiyù ׈ id•eyù et• Žk•j“n !sink•o no.*nŒAr gilyùAí et•
KAb•Ar d•Ab•Ar ineyù c•el egeln. d•AyùdU • izib•er eWlAgA¼I eCAweb•l• eTek•” yuß“• k•reC.®
c•Aileyù ineyù egeln. esKAen ep<QeC itin ed•Keln
”•S•ˆó Aeyeù l S•ˆV AD•In s•µ˜õb•t> Žr ŒTR rAj“Ar c•Aipeyù ed•oyù• k•r
qs‘r• yueß“r j“‘ eb•ireyù yAe•C. or• isMh•nAd• Žb•M k•iWn piršemr h•At eTek• r(•• pAoyù•.
id•et TAk•l. 21”•S•óˆAeyùlIyùr• o pelXIyùr• sAirb•ß“
& u“ i m e t • Ö Ö Ö n o ŒTb•• "&u“im Žk•j“n b•Alk• mA^ .® ih•º•¨et
h•eyùiCl Žb•M yueß“r j“‘ !trI h•eyùiCl. 22ey KAb•Ar-
''b•Alk•¾¾ ze€•r ŒTR ''Bˆ]•tY¾¾ ŒTb•• "Žk•iw b•Yi)˜ ey Žk•j“n
d•Ab•Ar eyAgAn ed•yù t•r k•AeC sb• ik•C¢ ereK id•eyù !snYr ŒS˜¤-zˆS˜¤ b•h•n k•er.®
283 1 zmeU yl
ù 17:34-58
34
tKn d•AyùdU • ezQlek• b•leln/ ''ŒAim etAmAr Bˆ•] tY/ ö½Vr ŒAeCn. 47ŽKAen yAr• ŽeseC tAr• sb•A”
iptAr emxÙelAr ed•KAZn• k•riClAm. Žk•w• isMh• j“Aneb• ey mAnuxek• b<•Ac•Aet öBu˜r ek•An trb•Air b••
ŒAr Žk•w• B˜A˜ñuk• pAl eTek• Žk•w• emx ineyù egl. b•Â˜ñemr d•rk•Ar h•yù n•. Žet• öBu˜r” yuß “•. pelXIyùed•r
35
ŒAim Ï j“•–˜ÞwAr epCen D•Aoyù• k•er owAr muK h•ArAet öBu˜” ŒAmAed•r sh•Ayùk•.®
48
eTek• emxwAek• ewen eb•r k•er ineyù ŽlAm. j“•–˜Þw• gilyùAí d•AyùUd•ek• ŒAß*m, k•ret Ÿ†t h•l.
ŒAmAr opr J“<Aipeyù p¼l. tKn ŒAim or d•Ai¼ es Žk•w¦ Žk•w¦ k•er d•AyùUed•r k•AeC eG<•ex Žl. tKn
D•er ewen ej“Aer Žmn ŒAG•At k•rlAm ey esw• mer d•AyùUd• or id•ek• C¢ew egeln.
egl. 36Žk•w• isMh• ŒAr Žk•w• B˜A˜ñuk•ek• ŒAim ezx 49
d•AyùUd• Tel eTek• Žk•w• pATr eb•r k•reln.
k•er id•eyùiC. Žrpr ŒAim Ž” ib•ed•zI gilyùAtek• eswAek• t¡Ar Ùlitr meD•Y ereK itin C¡¢¼eln.
oed•r metA” h•tYA k•rb•. gilyùAí mreb•” k•Ar, es Ùlit eTek• pATriw iCwek• igeyù Žek•b•Aer
j“Ib••–˜ÿ ö½Verr !s‘b•Aih•nIek• ineyù WA·• tAmAzˆA gilyùAetr é ec•AeKr mAJ“KAen pe¼ or mATAr eB˜tr
k•ereC. 37öBu˜ ŒAmAek• isMh• ŒAr B˜A˜ñuek•r h•At Œenk•KAin F¦ek• egl. gilyùAí muK Tub•e¼ mAiwet
eTek• b<•Aic•eyùeCn. Ž” pelXIyùed•r h•At eTek• itin” pe¼ egl.
50
ŒAmAyù r(•A k•reb•n.® Ž”B˜Aeb• ZD•u Žk•w• Ùlit ŒAr Žk•iw pATr
ezQl d•AyùUd•ek• b•leln/ ''teb• yAo. öBu˜ etAmAr id•eyù” d•AyùUd• Ï pelXIyùek• h•Aireyù id•eln Žb•M
sh•Ayù eh•An.® 38Ž” b•el ezQl t¡Ar epAzAk• d•AyùUd•ek• ŒAG•At k•er emer eP•leln. d•AyùUed•r h•Aet ek•An
pireyù id•eln. or mATAyù c•i¼eyù id•eln•iptelr trb•Air iCl n•. 51tA” d•AyùUd• gilyùAetr zrIerr
izrS˜¤A, ŒAr ed•eh• id•eln iptelr b•mR. 39d•AyùUd• k•AeC ed•Qe¼ egeln. es gilyùAetr trb•Airr KAp
ek•Amer trb•Air ineln. Žk•w¦ G•uer iP•er eb•i¼eyù eTek• trb•Air eb•r k•er gilyùAetr muØ ek•ew
ed•Keln sb• iWk• ŒAeC ik• n•. itin ezQelr epAzAk•wA eP•leln. Ž”B˜Aeb•” itin gilyùAtek• h•tYA
prAr ec•X• k•reln ik••–˜Þ itin Žmn B˜ArI ij“inx k•reln.
pret ŒB˜YˆS˜ÿ iCeln n•. tAed•r nAyùk•ek• m]t ed•eK Œ‘A‘ pelXIyùr• ed•Q¼
tA” itin ezQlek• b•leln/ ''ŒAim Ž”sb• ij“ins lAgAl. 52”•S•óˆ•eyùlIyùrA ŒAr iyh•Ýd•Ar !s‘r• !h•-!h•
ineyù l¼A” k•ret pArb• n•. ŒAim oÙelAet ŒB˜YˆS˜ÿ k•ret k•ret pelXIyùed•r tA¼• k•rl. Ž”B˜Aeb• tAr•
n”.® tArpr itin oÙel• sb• Kuel eP•leln. D•Aoyù• k•rl gAí zh•err sImAn• ŒAr ”eß*Ae,r P•wk•
40
tArpr itin t¡Ar eb•¼AenAr Ci¼w• h•Aet ineyù nd•Ir py$–˜ÿ. tArA Œenk• pelXIyùek• h•tY• k•rl. zArA”emr
D•Aer igeyù p<Ac•w• inewAl nui¼ pATr &u“el ineln. rAˆS˜ÿA D•er gAí ŒAr ”eß*A, pyR•–˜ÿ tAed•r m]ted•h•
esÙel• itin emxpAlek•r Telet rAKeln. h•Aet Ci¼eyù pe¼iCl.
53
Ùlit ineyù egeln gilyùAetr mueKAmuiK h•et. pelXIyù e d•r tAi¼eyù ineyù yAb•Ar pr
”•S•óˆ•eyùlIyùr• pelXIyùed•r izib•er iP•er Žes Œenk•
d•AydUù • gilyAù tek• h•tY• k•reln ij“insp^ luW k•rl.
41 54
pelXIyù D•Ier D•Ier d•AyùUed•r id•ek• Žigeyù ŽelA. gilyùAetr muØ ineyù d•AyùUd ej“r¨zAelem c•el
gilyùAetr ŒS˜¤b•Ah•k• FAl ineyù or ŒAeg-ŒAeg Želn. itin gilyùAetr ŒS˜¤zS˜¤Ùel• inej“r t¡Ab•eu t
c•lel•. 42d•AyùUd•ek• ed•eK gilyùAí h•Asel•. es ed•Kl ereK id•eln.
d•AyùUd•˜ iWk• !s‘ nyù/ ik••–˜Þ lAl mueKA Žk•j“n sud•zRn
b•Alk•. 43gilyùAí d•AyùdU •ek• ij“|•As• k•rl/ ''Ž” lAiWw• ezQl d•AydUù •ek• B˜yù epet lAgeln
ik•esr j“‘À &u“im ik• Žw• id•eyù ku•ku•err met• ŒAmAyù 55
ezQl d•AyùUd•ek• gilyùAetr ib•r¨eß“• yueß“ eyet
t•¼Aeb•À® Ž” b•el es tAr ed•b•tAed•r nAm ineyù ed•Keln. esnApit Œb•ea nrek• ezQl ij“|•As• k•reln/
d•AyùdU •ek• gAlmª• k•ret lAgl. 44gilyùAí b•ll/ ''ŒAyù ''Œb•aenr/ Ž b•Alk•iwr iptA ek• b•el• et•À®
etAr ed•h•wAek• ineyù pAiK ŒAr j“Aen•yùAred•r Œb•aenr b•ll/ ''id•b•Y k•er b•liC/ ŒAim j“Ain
ˆKAoyùA”.® n•.®
45 56
d•AyùUd• pelXIyùek• b•leln/ ''&u“im et• trb•ArI/ rAj“• ezQl b•leln/ ''or iptAek• K<uej“ eb•r
b•z•R / B˜Â˜ñ ineyù ŒAmAr k•AeC ŽesC. ik••–˜Þ ŒAim ŽesiC k•er•.®
sb•Rzi)˜mAn öBu˜r nAm ineyù. Ž” öBu˜” ”•S•óˆ•eyùlIyù 57
gilyùAtek• h•tYA k•er d•AyùUd• yKn iP•er Želn
!s‘ed•r ö½Vr. &u“im t¡Aek• ineyù Œenk• Œk•T• ku•k•T• tKn Œb•enr tAek• ezQelr k•AeC ineyù ŽelA. dAyùeU d•r
b•elC. 46ŒAj“ öBu˜r d•yùAyù ŒAim etAmAek• prAij“t h•Aet tKn gilyùAetr k•Aw• muØ.
58
k•rb•. etAmAek• ŒAj“ ŒAim h•tYA k•rb•. etAmAr muØ ˆezQl d•AyùUd•ek• ij“|•As• k•reln/ ''yub•k• etAmAr
ek•ew ineyù j“•–˜Þ j“AenAyùAred•r ŒAr pAKIed•r KAoyùAb•. iptA ek•À®
ZD•u &u“im nyù/ sb• pelXIyùed•r Ï Žk•” Œb•S˜î• k•rb•. d•Ayù U d • Ÿ%r id•eln/ ''ŒAim ŒApnAr Bˆ ] • tY
tKn p]iTb•Ir smˆS˜ÿ mAnux j“Aneb•/ ”•S•óˆ•eyùel Žk•j“n qb•íeleh•emr iyzeyùr pu^.®
1 zmeU yl
ù 18:1-27 284
d•AydUù • o eyAnATenr meD•Y G•inþ b•Þ“u ˆ× sAP•lY ed•Ket ed•Ket d•AyùUd•ek• ŒAro eb•zI B˜yù

18 ezQelr seÒ˜ d•AyùUed•r k•TAb•At$Ar pr ezQl


d•AyùUed•r eb•z Œ•–˜ÿrÒ˜ h•eyù ŸWeln. itin
k•ret lAgeln.
16
ik••–˜Þ ”•S•óˆ•eyùl o iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ elAk• d•AyùUd•ek•
inej“ek• ytw• B˜Alb•Asetn/ d•Ayù U d•ek•o ttw• B˜AelAb•Ast. k•Ar, d•AyùUd• tAed•r yuß“e(•e^ ineyù
B˜Aleb•esiCeln. eyetn Žb•M tAed•r h•eyù yuß“• k•retn.
2
es id•n eTek•/ ezQl d•AyùUd•ek• t¡Ar k•AeC ereK
id•eln. itin d•AyùUd•ek• t¡Ar iptAr k•AeC iP•er eyet ezQl tA¡ r k•‘Ar seÒ˜ d•AyeUù d•r ib•eyù id•et c•A”eln
17
id•eln n•. Žid•ek• ezQl d•AyùUd•ek• mAret c•An. itin Žk•w•
3
eyAnATn d•AyùUd•ek• Kub• B˜Alb•Ast. es d•AyùUed•r mtlb• Œ¡Aweln. itin d•AyùUd•ek• b•leln/ ''ŒAmAr
seÒ˜ Žk•w• c•¢i)˜ k•rl. 4eyAnATn inej“r g• eTek• b•¼ emeyùr nAm emrb•. &u“im tAek• ib•eyù k•r. tAh•el
ek•Aw Kuel d•AyùUd•ek• id•l. tAr epAzAk•o es d•AyùUd•ek• &u“im ŒAro zi)˜zAlI !s‘ h•et pAreb•. &u“im ŒAmAr
id•eyù id•l. es Žmn ik• tAr D•nku •/ trb•Air/ ek•Amrb•Þ“o pue^r met• h•eb•. öBu˜r j“‘ sb• yuß “e(•e^ &u“im yuß “•
o¡ek• id•eyù id•l. k•reb•?® Žsb• iCl ezQelr Cl c•A&u“ir. ŒAsel itin
eB˜eb•iCeln/ ''ŒAmAek• ŒAr d•AyùUd•ek• mAret h•eb• n•.
ezQl d•AyeUù d•r sAP•lY l(•Y k•reln• pelXIyùed•r” Žigeyù ed•b• ŒAmAr h•eyù oek• mArb•Ar
5
ezQl d•AyùdU •ek• nAn• j“AyùgAyù yuß“• k•ret pAWAeln. j“‘.®
öetYk• e(•e^” d•AyùdU • B˜AlB˜Aeb•” sP•l h•eln. tArpr 18
d•AyùUd• b•leln/ ''ŒAim Kub• Žk•wA Ùr¨ ׈pU,R
ezQl t¡Aek• !s‘ed•r ŒiD•nAyùk• k•er id•eln. Žet pirb•Ar eTek• ŒAisin. ŒAim ek•An g,YmA‘ b•Yi)˜
sk•el” KuzI h•l/ Žmnik• ezQelr !s‘b•Aih•nIr pd•S˜î n”. ŒAim rAj“k•‘Aek• ib•eyù k•rAr eyAgY n”.®
k•mRIrAo. 6d•AyùUd• pelXIyùed•r ib•r¨eß“ yuß“ k•ret 19
tA” d•AyùUed•r seÒ˜ ezQelr k•‘A emreb•r ib•eyùr
igeyùiCeln. yuß“• eTek• eP•rAr peT ”•S•óˆ•eyùelr smyù h•el ezQl meh•Al• ed•ezr Œ@•Ieyùelr seÒ˜
öˆitiw zh•r eTek• emeyùr• t¡Aek• ed•Kb•Ar j“‘ eb•ireyù tAr ib•eyù id•eln.
20
Žl. tAr• tb•l• o b•I,• b•Aij“eyù ŒAnª• ŸÂ˜ñAs ezQelr ŒAerk•iw k•‘A mIKl d•Ayù U d •ek•
k•rl Žb•M nAc•l. tAr• Žsb• ezQelr sAmen” k•rl. B˜Alb•Ast. elAek•r• ezQlek• j“AnAl/ mIKl d•AyùUd•ek•
7
S˜¤IelAek•r• gA”l/ B˜•lb•Aes. ezQl Zen KuzI h•eln. 21ezQl ic••–˜ÿA k•reln/
"ezQl b•iD•eln zߨ h•Aj“Aer h•Aj“Aer/ ŒAr d•AyùUd• ''ŒAim Žb•Ar mIKlek• P<•Ad• ih•eseb• b•Yb•h•Ar k•rb•.
b•iD•eln Œyuet Œyuet.® ŒAim d•AyùeU d•r seÒ˜ or ib•eyù ed•b•. tArpr pelXIyùrA
oek• emer eP•leb•.® Ž” eB˜eb• itin d•AyùUd•ek• iþˆtIyù
8
tAh•Aed•r Ž” gAen ezQelr mn KArAp h•eyù egl. b•Ar b•leln/ ''ŒAmAr k•‘Aek• &u“im ŒAj“” ib•eyù k•er•.®
22
itin Kub• ereg egeln. itin B˜Ab•eln/ ''S˜¤IelAek•r• ezQl t¡Ar pdˆS˜î k•mRc•ArIed•r ŒAed•z id•eln/
B˜Ab•eC ey d•AyùUd• lAeK lAeK zߨ b•D• k•ereC ŒAr ''d•AyùUed•r seÒ˜ ŒAlAd•• k•er egApnB˜Aeb• k•T• b•leb•.
ŒAim emeriC ek•b•l h•Aj“Aer h•Aj“Aer. rAj“ ׈ tAek• b•leb•/ 'rAj“Ar etAmAek• Kub• pCª• h•eyùeC.
CA¼• ŒAr ik• es epet pAerÀ® 9 Žrpr es”id•n t¡Ar Ÿ•c•pd•S˜î k•mRc•ArIrAo etAmAek• pCª• k•er.
eTek• ezQl d•AyùUd•ek• Kub• stkR•B˜Aeb• l(•Y k•ret rAj“Ar k•‘Aek• &u“im ib•eyù k•er•.®¾
23
lAgeln. ŒAiD•k•Airk•rA d•AyùUd•ek• es”mt sb• ik•C¢ b•ll.
d•AyùUd• b•leln/ ''&u“im ik• men k•r rAj“Ar j“Am•tA
ezQl d•AydUù •ek• B˜yù epeln h•oyù• esAj“• k•T•À rAj“k•‘Ar Ÿpyu)˜ wAk•Apyùs•
10
ö½Verr k•AC eTek• Žk• éX ŒA ™• Žes prid•n Krc• k•rAr sAD•Y ŒAmAr en”. ŒAim enh•At Žk•j“n
ezQelr opr B˜r k•rl. ezQl b•Ai¼et ölAp b•k•et sAmA‘ grIb• eCel.®
lAgl. d•AyùUd• erAj“k•Ar mt b•I,A b•Aj“Aeln. 11ik••–˜ÿ 24
tAr• ezQlek• d•AyùUed•r Ÿ%r j“AnAl. 25ezQl
ezQelr h•Aet b•zRA iCl. itin men men B˜Ab•eln/ tAed•r b•leln/ ''etAmrA d•AyùdU •ek• b•leb•/ 'd•AyùdU •/ rAj“•
''ŒAim d•AyùUd•ek• ed•oyùAelr seÒ˜ eg<eT ed•b•.® itin k•‘Ar ib•eyùet etAmAr k•AC eTek• ek•An wAk•Apyùs•
é-éb•Ar d•AyùeU d•r id•ek• b•z•R C¡e¢ ¼o iCeln. ik••–˜Þ éb•Ar” eneb•n n•. ezQl tAr zߨed•r zAeyùˆS˜ÿ• k•ret c•An.
d•AyùUd• inej“ek• b<•Aic•eyùiCeln. tA” k•enr d•Am h•eb• 100 pelXIeyùr ilÒ˜ ˆ× k•/®¾ ŽwA”
12
öBu˜ d•AyùUed•r sh•Ayù iCeln. itin ezQlek• tYAg iCl ezÚelr egApn mtlb•. es eB˜eb•iCl Žr P•el
k•eriCeln. ezQl tA” d•AyùUd•ek• B˜yù k•retn. 13itin pelXIyùr• tAek• h•tYA k•reb•.
d•AyùUd•ek• t¡Ar k•AC eTek• dU•r k•er id•eln. ezQl t¡Aek• 26
ezQelr ŒAiD•k•Airk•rA d•AyùdU •ek• Žsµ•eV Þ“ j“AnAl.
1/000 qse‘r ŒiD•nAyùk• k•eriCeln. d•AyùUd• yueß“• d•AyùUd• rAj“Ar j“AmAtA h•b•Ar suey•g epeyù KuzI h•eln.
t¡Aed•r enï ׈ id•eln. 14öBu˜ iCeln d•AyùUed•r sh•Ayù. es” j“e‘” itin seÒ˜ seÒ˜ ik•C¢ k•ret c•A”eln.
tA” d•AyùUd• sb• k•Aej“” sP•l h•etn. 15ezQl d•AyùUed•r 27
d•AyùUd• t¡Ar elAek•ed•r ineyù pelXIyùed•r seÒ˜ yuß“•
285 1 zmeU yl
ù 18:28-19:22
11
k•ret egeln. itin 200 j“n pelXIyùek• h•tY• d•AyùUed•r b•Ai¼et ezÚl elAk• pAWAeln. tAr•
k•reln. ŒAr tAed•r ilÒ˜ ˆ× k• ezQlek• Ÿph•Ar id•eln. sArArAt d•AyùUed•r b•Ai¼r k•ACAk•AiC pAh•Ar• id•l. tAr•
t¡Aek• rAj“Ar j“AmAtA h•b•Ar j“‘/ Ž” mUlY id•et sk•Ael d•AyùUd•ek• h•tY• k•reb• b•el Œep(•Aˆ k•riCl.
h•l. ik••–˜Þ d•AyùeU d•r S˜¤I mIKl d•AyùdU •ek• sAb•D•An k•er id•eyùiCl.
ˆezQelr k•‘A mIKelr seÒ˜ d•AyùUed•r ib•eyù h•eyù es b•ll/ "ŒAj“ rAe^” &u“im pAileyù igeyù inej“ek•
egl. 28ezQl b•uJ“et pAreln/ öBu˜ d•AyùUed•r sh•Ayù. b<•Ac•Ao/ n• h•el or• k•Al” etAmAek• emer eP•leb•.®
itin b•Ju “et pAreln mIKl d•AyùdU •ek• B˜Alb•Aes. 29tA” 12
mIKl dAyùUd•ek• j“AnAlA id•eyù nIec• nAmet sAh•AyY
ezQl d•AyùUd•ek• ŒAro eb•iz B˜yù epeyù egeln Žb•M k•rl. d•AyùUd• pAileyù igeyù r(•A epeln. 13mIKl
sArAj“Ib•n t¡Ar zߨ ih•eseb• reyù egeln. g]h•ed•b•tAek• ineyù tAek• k•Ap¼ prAl. tArpr
30
pelXIyù esnApitr• ”•S•óˆ•eyùlIyùed•r seÒ˜ yuß“ ib•CAnAr opr mUi%$wAek• rAKl. mUi%$r mATAyù ik•C¢
k•ret” TAk•l. ik••–˜Þ öitb•Ar” d•AyùUd• tAed•r yueß“• CAgelr c•¢lo Ci¼eyù id•l.
14
h•Aireyù id•eln. Ž”B˜Aeb• itin ˆezQelr sb•ec•eyù esr• ezQl d•AyùdU •ek•• D•er ŒAnAr j“‘ elAk• pAWAeln.
ŒiD•k•t$A h•eyù ŸWeln. d•AyùdU • eb•z ib•KYAt h•eyù egeln. ik••–˜Þ mIKl b•ll/ "d•AyùUed•r ŒsuK k•ereC.®
15
elAek•r• ezQlek• Žk•T• b•let ezQl ŒAb•Ar
eyAnATn d•AydUù •ek• sAh•AyY k•rl tAed•r d•AyùUd•ek• ŒAnAr j“‘ pAWAeln. ezQl tAed•r

19 ezQl t¡Ar pu^ eyAn•Tnek• Žb•M ŒAiD•k•Airk•-


ed•r d•AyùUd•ek• h•tY• k•rb•Ar ŒAed•z id•eln.
b•el id•eln/ ''d•AyùUd•ek• Zeyù TAk•• Œb•S˜îAet” ineyù
ŒAseb•. ŒAim tAek• h•tY• k•rb•.®
ik••–˜Þ eyAnATn d•AyùdU •ek• B˜Alb•Ast. 2-3eyAnATn d•AyùdU •ek• 16
ŒAb•Ar tAr• d•AyùUed•r b•Ai¼ egl. b•Ai¼r eB˜tr
sAb•D•An k•er b•ll/ ''sAb•D•An? ezQl etAmAek• mArb•Ar F¦ek• G•er igeyù ed•Kl ib•CAnAr opr ed•b•tAr mUi%$/
sueyAg K<j u “eC. sk•Al eb•lA mAeW igeyù luik•eyù eTek••. mUi%$r mATAyù CAgelr c•¢l.
17
ŒAim iptAek• ineyù es” mAeW ŒAsb• Žb•M &u“im eyKAen ezQl mIKlek• b•leln/ ''&u“im ek•n ŒAmAr seÒ˜
luik•eyù TAk•eb• tAr k•AeC igeyù d¡•A¼Ab•. ŒAim etAmAr Ž”B˜Aeb• c•AlAik• k•relÀ ek•n &u“im ŒAmAr zߨek•
b•YApAer iptAr seÒ˜ k•T• b•lb•. tArpr Œ•im ik• pAlAet id•elÀ d•AyùUd• et• p•ileyù egeC?®
j“AnlAm t• etAmAek• j“AnAb•.® mIKl b•ll/ ''d•AyùUd• b•eliCeln/ ŒAim yid• oek•
4
iptAr seÒ˜ eyAnATn k•T• b•let lAgl. es pAlAet sAh•AyY n• k•ir tAh•el itin ŒAmAek• h•tYA
d•AyùUed•r Ù,gAn k•rl. es iptAek• b•ll/ ''&u“im h••C k•reb•n.®
rAj“•. d•AyùUd• etAmAr d•As. es etAmAr ek•An (•it
k•erin/ sutrAM tAr öit &u“im Œ‘Ayù b•Yb•h•Ar k•erA
n•. es et• sb•dR •A etAmAr B˜Al” k•ereC. 5 pelXIyùek• d•AydUù rAmAyù izib•er egeln
18
h•tY• k•ret igeyù es tAr j“Ib•n ib•på k•eriCl. d•AyùUd• pAileyù igeyù rAmAyù zmUeyùelr k•AeC
ŒAr öBu˜ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r j“‘ mh••ib•j“yù ŽeniCeln. Želn. ezQl t¡Ar öit ik• k•ereCn es sb• d•AyùUd•
&u“im S•Vˆc•e(• Žsb• ed•eKiCel/ &u“im Kuizo h•eyùiCel. zmUeyùlek• b•leln. tArpr tAr• éj“n t¡Ab•uÙelAr
tAh•el ek•n &u“im d•AyùUd•ek• mAret c•AoÀ es ined$•Ax. id•ek• egeln. esKAen B˜Ab•b•Ad•Ir• TAk•t. esKAen”
tAek• emer eP•lAr ek•An k•Ar,” ed•KiC n•.® d•AyùUd• eTek• egeln.
6
ezQl eyAnATenr k•T• Zneln. Zen itin öˆit|•A 19
ezQl ej“eniCeln d•Ayù U d • rAmAr k•ACAk•AiC
k•er b•leln/ ''eymn öBu˜r ŒˆiS˜ÿ ׈ iniü‚t etmn” t¡Ab•uÙelAr meD•Y” ŒAeCn. 20ezQl d•AyùUd•ek• b•ª•I k•er
iniü‚t h•o ey d•AyùUd•ek• h•tY• k•r• h•eb• n•.® ŒAnAr j“‘ elAk• pAWAeln. ik••–˜Þ tArA yKn esKAen
7
eyAnATn d•AyùUd•ek• efek• sb• b•ll. es d•AyùUd•ek• ŽelA/ tKn Žk•d•l B˜Ab•b•Ad•I B˜Ab•b•A,I k•riCl. tAed•r
ezQelr k•AeC efek• ŒAnl. tA” d•AyùUd• ŒAegr mt” ent• zmUeyùl esKAen d¡•Ai¼eyù. ezQelr elAek•ed•r
ezQelr k•AeC eTek• egeln. opro ö½Verr ŒA ™• Želn/ tA” tArAo B˜Ab•b•A,I
k•ret Zr¨ k•rl.
21
ezQl ŒAb•Ar d•AydUù •ek• h•tY• k•ret c•A”eln ezQelr k•Aen ŽKb•r ep<QCl. itin tKn Œ‘
8
ŒAb•Ar yu ß“ Zr¨ h•l. d•AyùUd• pelXIyùed•r seÒ˜ Žk•d•l elAk• pAWAeln. tArAo esKAen igeyù B˜Ab•b•A,I
l¼et egeln. itin tAed•r h•Aireyù id•eln. tAr• k•ret Zr¨ k•rl. tArpr ezQl ïtIyù Žk•d•l
pAileyù egl. 9ik••–˜Þ öBu˜r k•AC eTek• Žk• éX ŒA ™• öitiniD• pAWAeln. tArAo B˜Ab•b•A,I k•ret Zr¨ k•rl.
22
ezQelr Ÿpr Žl. itin G•er b•esiCeln. t¡Ar h•Aet Œb•ezex ezQl inej“” rAmAyù egeln. eyKAen P•sl
iCl b•Â˜ñm. d•AyùUd• b•I,• b•Aj“Ai•Celn. 10ezQl b•Â˜ñm J“A¼•” h•yù tAr pAez Žk•iw b•¼ ku•eyùAr id•ek• ezQl
C¡¢e¼ d•AyùUd•ek• ed•oyùAel eg<eT id•et egeln/ ik••–˜Þ c•el Želn. ku•eyùAw• iCl esKU nAemr Žk•w• j“AyùgAyù.
dAyùUd• lAP• id•eyù ser egeln. b•Â˜ñm P•sek• igeyù ezQl esKAen igeyù ij“e|•s k•reln/ ''zmUeyùl ŒAr
ed•oyùAel ib<•eD• egl. es” rAe^ d•AyùdU • pAileyù egeln. d•AyùUd• ek•ATAyùÀ®
1 zmeU yl
ù 19:23-20:26 286
10
elAek•r• b•ll/ ''tAr• rAmAr k•AeC t¡Ab•uÙel•et d•AyùUd• b•leln/ ''etAmAr iptA yid• etAmAek•
reyùeC.® k•kR•zB˜Aeb• Ÿ%r ed•n tAh•el ek• ŒAmAyù sAb•D•An
23
ezQl tKn rAmAr k•AeC t¡Ab•Ù
u elAr id•ek• egeln. k•reb•À®
11
Žb•Ar ezQelr Ÿpro ö½Verr ŒA ™• enem ŽelA. eyAnATn b•ll/ ''c•el•/ mAeW yAoyù• yAk•.®
ezQl B˜Ab•b•A,I k•ret Zr¨ k•reln. rAmAr t¡Ab•Ù u elAr eyAnATn ŒAr d•AyùUd• mAeW egl.
12
id•ek• rAˆS˜ÿAwAyù yt” ŽegAeln tt” itin ŒAer• eyAnATn d•AyùUd•ek• b•lel•/ ''”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/
eb•iz k•er B˜Ab•b•A,I k•ret lAgeln. 24tArpr ezQl öBu˜r sAmen ŒAim id•b•Y id•eyù b•liC/ ipt• etAmAek•
t¡Ar epAzAk• Kuel eP•leln Žb•M zmUeyùelr sAmen” ineyù ik• B˜Aeb•n sb• ŒAim ej“en enb•; etAmAr B˜Al
B˜Ab•b•A,I k•ret lAgeln. smˆS˜ÿ˜ id•n smˆS˜ÿ rAt itin c•A”elo j“Anet pArb•/ mª• c•A”elo j“Anet pArb•.
n©Í h•eyù pe¼ r”eln. tArpr itnid•enr meD•Y etAmAr k•AeC mAeW Kb•r
es” j“‘ elAek• b•el/ ''ezQl ik• teb• B˜Ab•b•Ad•Ied•r pAWAb•. 13iptA etAmAek• mAret c•A”el etAmAyù j“AnAb.
meD•Y Žk•j“nÀ® &u“im tKn ib•n• b•AD•Ayù pAlAet pAreb•. ŒAmAr k•T•
rAKet n• pArel öBu˜ ŒAmAyù zAiS˜ÿ ed•eb•n. öBu˜
d•AydUù • o eyAnATn Žk•iw c•i¢ )˜ k•reln etAmAr sh•Ayù eh•An/ eymn itin ŒAmAr iptAr sh•Ayù.
rAmAr t¡Ab•uÙel• eTek• d•AyùUd• pAileyù egeln. 14
ytid•n eb<•ec• TAk•eb• ŒAmAr öit d•yùAzIl eTek••.
20 eyAnATenr k•AeC igeyù itin tAek• ij“e|•s
k•reln/ ''ŒAim ik• Œ‘Ayù k•eriCÀ ik• Œ•mAr ŒprAD•À
15
ŒAmAr m]&u“Yr pr ŒAmAr pirb•Arek• etAmAr d•yù•
ed•KAet Bu˜el• n•. öBu˜ etAmAr smˆS˜ÿ zߨek• p]iTb•I
ek•n etAmAr iptA ŒAmAyù h•tY• k•ret c•A”eCÀ® eTek• Ÿi•Cå k•reb•n. 16tKn eyAnATn d•AyùUed•r
2
eyAnATn b•ll/ ''Ž h•et” pAer n•. ŒAmAr iptA pirb•Aerr seÒ˜ Ž” memR Žk• c•¢i)˜ k•rlÉ d•AyùUed•r
etAmAek• h•tY• k•rAr ec•X• k•reC nA. ŒAmAek• ik•C¢ n• zߨed•r öBu˜ eyn zAiS˜ÿ ed•n.®
17
b•el es ek•An k•Aj“” k•er n•. es k•Aj“ yt” sAmA‘ Ž” b•el eyAnATn d•AyùUed•r k•AC eTek• ŒAb•Ar
eh•Ak•/ ik• j“r¨rI” eh•Ak•/ ŒAmAek• es sb•” b•el. Znet c•A”l B˜Alb•AsAr es” ŒÒ˜Ik•Ar. eyAnATn
tAh•el etAmAek• mArAr k•TA” b•A ŒAmAek• es b•leb• d•AyùUd•ek• B˜Alb•Aes/ eymn es inej“ek• B˜Alb•Aes.
18
n• ek•nÀ n•/ etAmAr k•T• iWk• nyù.® eyAnATn d•AyùUd•ek• b•ll/ ''k•Al ŒmAb•s´Ar
3
ik••–˜Þ d•AyùUd• b•leln/ ''etAmAr ipt• B˜AlB˜Aeb•” Ÿísb•. etAmAr ŒAsn P<•Ak•• TAk•eb•. tAh•el” ŒAmAr
j“Aen ey ŒAim etAmAr b•Þu“. etAmAr ipt• men men iptA b•uJ“eb• ey &u“im c•el egC. 19&]tIyù id•en Ï Žk•”
eB˜eb•eC/ eyAnATn eyn ŒAmAr mtlb• j“Anet n• j“AyùgAyù &u“im luik•eyù TAk•eb•. esid•n J“Aeml• h•et
pAer. yid• es Žr sµpekR• j“Anet pAer/ tAr h•äd•yù pAer. pAh•Ae¼r D•Aer Œep(•• k•reb•. 20Ï id•n ŒAim
é>eK B˜er yAeb• Žb•M es d•AyùUd•ek• j“Aineyù ed•eb•. pAh•Ae¼ ŸWeb••. ed•KAb• ey ŒAim tIr C¡ ¢ e ¼
ik••–˜Þ &u“im Žb•M öBu˜ eymn iniü‚tB˜Aeb• j“Iib•t l(•YeB˜d••k•riC. ŒAim k•eyùk•iw tIr C¡¼ ¢ eb••. 21tArpr
es”rk•m iniü‚tB˜Aeb•” ŒAmAr m]&u“Y G•ineyù ŒAseC.® Žk•w• eCelek• b•lb• tIrÙel• ineyù ŒAset. sb•
4
eyAnATn• b•ll/ ''&u“im y• b•leb• ŒAim tA” k•rb•.® iWk•WAk• c•lel ŒAim oek• b•lb•/ '&u“” b•æ˜ dU•er c•el
5
d•AyùUd• b•leln/ ''ezAn/ k•Al ŒmAb•s´Ar Ÿísb•. egiCs/ tIrÙel• et• ŒAmAr Œenk• k•AeC” reyùeC.
ŒAmAr rAj“Ar seÒ˜ KAb•Ar k•T• ŒAeC. ik••–˜Þ seÞ“Y y• ŒAb•Ar iP•er Žes oÙel• ineyù ŒAyù.¾ yid• t•
Œb•iD•• ŒAmAyù mAeW luik•eyù TAk•et h•eb•. 6 yid• etAmAr b•il teb• &u“im ŒAr luik•eyù eTek•• n•. öBu˜r id•b•Y
iptAr ec•AeK pe¼ ey ŒAim en” teb• t¡Aek• eb•Ael•/ ese(•e^• etAmAr ek•An ib•pd• h•eb• n•. 22ik••–˜Þ ib•pd•
'd•AyùUd• qb•íelh•emr b•Ai¼et eyet c•A”iCl/ k••r, Ž” yid• TAek• tAh•el eCeliwek• b•leb••/ 'tIrÙel• ŒAer•
Ÿple(•Y or b•Ai¼et KAoyù• d•Aoyù• ŒAeC. es ŒAmAr dU•er pe¼ ŒAeC. y• oÙel• ineyù ŒAyù.¾ tKn &u“im
k•AeC qb•íelh•em tAr pirb•Aerr k•AeC yAb•Ar Œnumit Œb••” c•el yAeb•. k•Ar, öBu˜” etAmAek• dU•er
ec•eyùiCl.¾ 7 yid• etAmAr iptA b•eln/ 'B˜Al” et•¾ pAWAe•Cn. 23etAmAr o ŒAmAr meD•Y Ž” ey c•¢i)˜
teb•” b•uJ“b• ŒAmAr ib•pd• ek•ew egeC. ŒAr yid• ereg h•l/ t• men ereKA. öBu˜ ic•rj“Ib•n ŒAmAed•r meD•Y
yAn tAh•el ej“en ereK• itin ŒAmAyù mAreb•n”. sA(•I r”eln.®
8 24
eyAnATn ŒAmAyù d•yù• k•er•. ŒAim etAmAr Bˆ]•tY. d•AyùUd• mAeW luik•eyù p¼eln.
öBu˜r sAmen &u“im ŒAmAr seÒ˜ Žk•iw c•i¢ )˜ k•eriCel.
yid• ŒAim ed•AxI h•”/ &u“im etAmAr inej“r h•Aet ŒAmAek• Ÿíseb• ezQelr menAB˜Ab•
h•tY• ek•Aer•/ ik••–˜Þ etAmAr iptAr k•AeC ŒAmAek• ŒmAb•s´Ar Ÿíseb•r id•n Žel rAj“• eKet
ineyù eyo n•.® b•seln. 25ed•oyùAelr pAez” sc•rAc•r ey ŒAsenet
9
eyAnATn b•ll/ ''n• n•/ Ž h•et” pAer n•. yid• b•setn rAj“• es” ŒAsen” b•seln. eyAnATn ezQelr
iptAr etAmAek• mArAr mtlb• ŒAim j“Anet pAir mueKAmuiK b•esiCl. ezQelr pAez b•esiCl Œb•aenr.
tAh•el etAmAyù sAb•D•An k•er ed•b•.® ik••–˜Þ d•AyùUed•r j“AyùgAw• KAil iCl. 26esid•n ezQl
287 1 zmeU yl
ù 20:27-21:10
ik•C¢” b•leln n•. B˜Ab•eln/ "inü‚yù” d•AyùUed•r ik•C¢ c•¢µ•Vˆn k•rl. éj“en” Kub• k•AåAk•Aiw k•rl. teb• dAyùUd•”
h•eyùeC. tA” es Zic• h•et pAer in.® k<•Ad•eln eb•zI.
27 42
prid•n mAesr ed•Asr•. esid•no ŒAb•Ar d•AyùUed•r eyAnATn d•AyùUd•ek• b•ll/ ''yAo zAi•–˜ÿet yAo.
j“Ayùg• KAil r”l. ezQl t¡Ar pu^ eyAnATnek• b•leln/ öBu˜r nAm ineyù ŒAmr• b•Þu“ h•eyùiClAm. b•eliClAm/
''iyzeyùr pu^ek• k•Al ed•iK in/ ŒAj“o ed•KiC n• itin” h•eb•n ŒAmAed•r éj“n o prb•tI$ Ÿ%rpur¨xed•r
ek•nÀ ŒmAb•s´Ar Ÿíseb• es ŒAseC n• ek•nÀ® meD•Y b•Þu“e ׈r ic•rk•Aelr sA(•I.®
28
eyAnATn b•ll/ ''d•AyùUd• ŒAmAek• b•eliCl o
qb•íeleh•em yAeb•. 29es b•eliCl/ 'ŒAim yAb•/ &u“im yAj“k• Œh•Iemlek•r seÒ˜ d•AydUù • ed•K• k•ret egeln
Œnumit d•Ao. qb•íeleh•em ŒAmAr b•Ai¼r sk•el ye|•
b•il ed•eb•. ŒAmAr B˜A” eyet b•eleC. ŒAim yid•
etAmAr b•Þu“ h•” tAh•el ŒAmAek• &u“im eyet d•Ao/
21 d•AyùdU • c•el egeln. eyAnATn zh•er iP•er Žel•.
2
d•AyùUd• enAb• zh•er yAj“k• Œh•Iemlek•r seÒ˜
ed•K• k•ret egeln.
B˜A”ed•r seÒ˜ ed•K• h•eb•.¾ tA” o rAj“Ar ewib•el Œh•Iemlk• d•AyùUed•r seÒ˜ ed•K• k•ret eb•ireyù
eKet ŒAesin.® Želn. itin et• B˜eyù k<•ApiCeln. itin d•AyùUd•ek•
30
ezQl eyAnATenr Ÿpr Kub• ereg egeln. itin ij“e|•s k•reln/ ''ik• b•YApAr/ &u“im Žk•A ek•nÀ etAmAr
tAek• b•leln/ "inebR•AD•/ h•tB˜Ag• ß*Itd•AsIr pu^. seÒ˜ k•AŸek• ed•KiC n• ek•nÀ®
3
ŒAim j“Ain &u“im d•AyùUed•r pe(•. &u“im/ etAmAr inej“r d•AyùUd• b•leln/ "rAj“• ŒAmAek• Žk•iw ib•ezx
k•l¿•/ etAmAr mAeyùro k•l¿•. 31ytid•n iyzeyùr ŒAed•z id•eyùeCn. itin ŒAmAek• b•eleCn/ 'Ž” ŒAsAr
pu^ eb<•ec• TAk•eb•/ ttid•n &u“im n• h•eb• rAj“•/ n• Ÿe£•• ineyù &u“im k•AŸek• ik•C¢ j“AnAeb• n•. ŒAim
pAeb• rAj“Y. y•o/ Ž(u•in d•AyùUd•ek• D•er ineyù ŽesA etAmAek• ik• b•liC ek•Ÿ eyn j“Anet n• pAer.¾
k•ArŠ es m]&u“Yr s•–˜ÿAn.¾¾ ŒAmAr elAek•ed•r b•liC ek•ATAyù or• ŒAmAr seÒ˜
32
eyAnATn b•ll/ ''ek•n d•AyùUd•ek• mAret h•eb•À es ed•K• k•reb•. 4ŽKn b•el•/ etAmAr seÒ˜ ik• KAb•Ar
ik• k•ereCÀ® ŒAeCÀ etAmAr k•AeC TAk•el p<Ac•iw egAwA r¨iw ŒAmAek•
33
Ž” Zen ezQl eyAnATenr id•ek• b•Â˜ñmw• C¡¢e¼ d•Ao/ n• h•el Œ‘ ik•C¢ eKet d•Ao.®
5
mAreln. Ÿe£•• tAek•” emer eP•l•. Ž” eTek• yAj“k• b•leln/ ''ŒAmAr k•AeC et• sAD•Ar, ek•An
eyAnATn b•Ju “et pArl/ tAr iptA d•AyùdU •ek• sitY emer r¨iw en”/ ik••–˜Þ pib•^ r¨iw ŒAeC. etAmAr elAek•r•
eP•let c•An. 34eyAnATn ereg egl. es ewib•l eCe¼ t• eKet pAer/ Œb•• yid• ek•An nArIr seÒ˜ tAed•r
ŸeW p¼l. iptAr b•YApAer es Žt muxe¼ p¼l eyQn sµpkR• n• eTek• TAek•.®
6
ŒAr Žt ereg egl ey iþˆtIyù id•enr eB˜Aj“ sB˜Ayù d•AyùdU • yAj“k•ek• b•leln/ ''n•/ Žrk•m ek•An b•YApAr
es ik•C¢” eKl n•. tAr rAegr k•Ar,/ iptA tAek• en”.® yueß“ yAb•Ar smyù Žb•M sAD•Ar, k•Aej“r smyùo
ŒpmAn k•eriCl Žb•M d••yùUd•ek• h•tYA k•ret c•Ayù. tAr• tAed•r ed•h•Ùilek• Zß“ rAeK. tACA¼• ŽKn
ŒAmrA Žk•iw ib•ezx k•Aej“ ŽesiC/ sutrAM ŒZß“
d•AydUù • o eyAnATn prSprek• ib•d•Ayù j“AnAl TAk•Ar ö½Í” oeW n•.®
35 7
prid•n sk•Ael d•AyùUed•r seÒ˜ eymn b•Yb•S˜î• pib•^ r¨iw CA¼• esKAen Œ‘ ek•An r¨iw iCl
h•eyùiCl esB˜•eb• eyAnATn mAeW egl. eyAnATn/ Žk•w• n•. yAj“k• d•AyùUd•ek• t•-” id•eln. Ž” r¨iw” tAr•
b•Alk•ek• seÒ˜ ineyù igeyùiCl. 36es b•Alk•iwek• b•ll/ öBu˜r sAmen pib•^ ewib•el ereK id•t. öitid•n tAr•
''y•/ ey tIrÙel• ŒAim C¡u¼iC esÙel• ku•i¼eyù ineyù ŽÙel• b•d•el wAwk•• r¨iw ereK id•t.
8
ŒAyù.® b•Alk•iw C¢wet lAgl/ ŒAr eyAnATn tAr mATAr esid•n esKAen ezQelr Žk•j“n Œnuc•r ŸpiS˜ît
Ÿpr id•eyù tIr C¡¢¼l. 37tIrÙel• eyKAen pe¼eC iCl. es iCl ”ed•Am b•MzIyù/ tAr nAm ed•Aeyùg. es
es id•ek• b•Alk•iw C¢ew egl. ik••–˜Þ eyAnATn b•ll/ iCl ezQelr öD•An emxpAlk•. ed•Aeyùgek• esKAen
''tIr et• ŒAro dU•er.® 38eyAnATn ec•¡ic•eyù b•ll/ öBu˜r sAmen rAK• h•eyùiCl.
9
''tA¼AtAi¼ k•r. tIrÙel• ineyù ŒAyù. oKAen d¡•Ai¼eyù d•AyùUd• Œh•Iemlk•ek• ij“e|•s k•reln/ ''etAmAr
TAik•s n•.® b•Alk•iw tIrÙel• ku•i¼eyù mineb•r k•AeC k•AeC ik• b•Â˜ñm b•• trb•Air ik•C¢ Žk•w• ŒAeCÀ rAj“Ar
Žen id•l. 39ik• h•e•C tAr es ik•C¢” b•uJ“l n•. j“Ant k•Aj“w• j“r¨ir tA” tA¼AtAi¼et ŒAim seÒ˜ ek•Aen•
ZD•u eyAnATn ŒAr d•AyùdU •. 40eyAnATn tIrD•nku • b•Alk•iwr trb•Air b•• ŒS˜¤zS˜¤ ŒAin in.®
10
h•Aet id•l. tArpr oek• b•ll/ ''y•? zh•er iP•er yAj“k• b•leln/ ''ŽKAen et• mA^ Žk•wA” trb•Air
y•.® ŒAeC/ esw• pelXIyù gilyùAetr trb•Air. &u“im Žl•
41
b•Alk•iw c•el egel d•AyùUd• pAh•Ae¼r opAez ŸptYk•Ayù tAek• h•tYA k•rAr smyù or h•At eTek•”
luek•Aen• j“Ayùg• eTek• eb•ireyù Žel•. eyAnATenr Žw• ek•e¼ ineyùiCel. ow• k•Ape¼ mue¼ ŽeP•Aed•r
k•AeC Žes d•AyùUd• mAiwet mAT• enAyùAeln. Žrk•m epCen rAK• ŒAeC. ”•C• h•el Žw• &u“im ineyù eyet
itnb•Ar itin mAT• enAyùAeln. tArpr éj“n éj“nek• pAer•.®
1 zmeU yl
ù 21:11-22:17 288

d•AyùdU • b•leln/ "owA” &u“im ŒAmAek• d•Ao. gilyùAetr sµ•VˆeÞ“ elAek•r• Kb•r epeyùeC. igib•yAù r pAh•Ae¼ Žk•w•
trb•Airr met• trb•Air ŒAr ek•ATAo pAoyù• yAeb• gAeCr nIec• ezQl b•Â˜ñm h•Aet ineyù b•esiCeln. t¡Ar
n•.® c•ArpAez Œnuc•err• t¡Aek• iG•er d¡•Ai¼eyù iCl. 7ezQl
tAed•r b•leln/ ''ib•‘•mIenr elAek•r• ezAn/ etAmr•
d•AydUù • Žk• zߨr k•AC eTek• pAileyù gAet egeln ik• men k•er• iyzeyùr pu^ :d•AyùUd•ò etAmAed•r e(•t
11
esid•n ezQelr k•AC eTek• d•AyùdU • pAileyù egeln. Žb•M @•A(•Ae(•tÙil ed•eb•À etAmr• ik• men k•er•
itin gAetr rAj“• ŒAKIezr k•AeC egeln. 12ŒAKIezr d•AyùdU • etAmAed•r c•Ak•irr Ÿåit k•er ed•eb• Žb•M 1/000
Œnuc•rr• Žw• B˜Al men k•rel• n•. tAr• b•ll/ elAek•ed•r Ÿpr b•• 100 elAek•r Ÿper etAmAed•r
''”in h•e•Cn d•AyùUd•/ ”•S•óˆ•eyùelr rAj“•. Ž¡ek• ineyù” inyu)˜ k•reb•À® 8etAmr• ŒAmAr ib•r¨eß“• c•ß*A•–˜ÿ
oed•r elAek•r• gAn gAyù. or• enec• enec• Ž” gAnw• k•reC•. etAmr• c•¢ipc•¢ip ŒAmAr ib•r¨eß“• egApen
k•erÉ mtlb• Œ¡AwC. etAmAed•r meD•Y Žk•j“no ŒAmAek•
"d•AyùUd• emereC zߨ Œyuet Œyuet ezQl et• b•lin ey ŒAmAr pu^ eyAnATn d•AyùUd•ek• ŸísAih•t
ek•b•l h•Aj“Aer h•Aj“Aer.® k•ereC. etAmr• ek•Ÿ ŒAmAek• ýAç k•erA n•. etAmr•
ek•Ÿ b•lin ŒAmAr pu^ eyAnATn d•AyùUd•ek• ŸísAh•
13
tAed•r k•TAÙel• d•AyùUd• eb•z mn id•eyù Zneln. id•eyùeC. eyAnATn ŒAmAr Bˆ•] tY d•AyùdU •ek• g• FAk•• id•et
gAetr rAj“• ŒAKIzek• itin B˜yù k•ret lAgeln. b•eliCl/ yAet es ŒAmAek• ŒAß*m, k•ret pAer.
14
ezex ŒAKIz o tAr Œnuc•red•r sAmen d•AyùdU pAgelr ŒAr d•AyùUd• ŽKn iWk• ŽwA” k•er yAe•C.®
9
B˜An k•reln. oed•r k•AeC itin ”e•C k•er pAglAim ”ed•Am pirb•Aerr ed•Aeyù g esKAen ezQelr
k•ret lAgeln. itin d•rj“Ayù Tu&u“ iCwAet lAgeln. ŒAiD•k•Airk•ed•r seÒ˜ d¡•Ai¼eyùiCl. ed•Aeyùg b•leln/
t¡Ar d•Ai¼ id•eyù Tu&u“ g¼Aet id•eln. ''ŒAim iyzeyù r pu ^ ek• enAeb• ed•eKiClAm. es
15
ŒAKIz tAr Œnuc•red•r b•ll/ ''ŒAer elAk•wAek• Œh•Iwàeb•r pu^ Œh•Iemlek•r seÒ˜ ed•K• k•ret
ed•eK•/ sitY mATA KArAp. Žek• ŒAmAr k•AeC ŽenC ŽesiCl. 10Œh•Iemlk• d•AyùUed•r j“‘ öBu˜r k•AeC
ek•nÀ 16ŒAmAr ŒAzpAez yeTX pAgl reyùeC. ŒAmAr öATRn• k•eriCl. es d•AyùUd•ek• KAb•Aro id•eyùiCl.
k•AeC Ï j“AtIyù elAk• ŒAr eb•zI ŒAnAr d•rk•Ar en”. tACA¼• pelXIyù gilyùAetr trb•Airo id•eyùiCl.®
11
ŽwAek• ŒAb•Ar ŒAmAr b•Ai¼et F¦ik•o n•.¾¾ Œt>pr rAj“• ezQl yAj“k•ek• efek• ŒAnet
k•eyù k •j“nek• pAWAeln. itin Œh•Iwà e b•r pu ^
d•AydUù • ib•iB˜å j“Ayg ù Ayù egeln Œh•Iemlk• Žb•M tAr sk•l ŒA ™Iyù e d•r efek•

22 d•AyùUd• gAí eTek• c•el egeln. itin pAileyù pAWAeln. t¡Ar• sk•el” enAeb•r yAj“k• iCeln. t¡ArA
Œé˜ñemr Ùh•Ayù egeln. d•AyùUed•r B˜A” ŒAr sk•el” rAj“• ezQelr k•AeC Želn. 12ezQl
ŒA ™IyùS•Vˆj“enr• Ž” sMb•Ad• j“Anet pArl. tAr• Œh•Iemlk•ek• b•leln/ ''ezAenA Œh•Iwàeb•r pu^.®
esKAen d•AyùUed•r seÒ˜ ed•K• k•ret egl. 2Œenk• Œh•Iemlk• b•leln/ ''b•lun.®
13
elAk• d•AyùUed•r seÒ˜ yu)˜ h•l. tAed•r meD•Y ek•Ÿ ezQl b•leln/ ''ek•n &u“im ŒAr iyzeyùr pu^
ek•Ÿ ek•An ib•ped• pe¼iCl/ ek•Ÿ Œenk• wAk•• D•Ar ŒAmAr ib•r¨eß“• egApen c•ß*A–˜ÿ˜ k•rCÀ &u“im d•AyùUd•ek•
k•eriCl/ ŒAb•Ar ek•Ÿ j“Ib•en suK zAi•–˜ÿ pAi•Cl n•. r¨iw id•eyùiCel; ZD•u tA” nyù/ Žk•w• trb•Airo
Žr• sk•el” d•AyùUed•r seÒ˜ ey•g id•l. d•AyùUd• h•eln id•eyùiCel. &u“im tAr h•eyù ö½Verr k•AeC öATRn•
tAed•r ent•. t¡Ar seÒ˜ iCl Žrk•m 400 j“n pur¨x. k•eriCel. ŒAr ŽKn d•AyùUd• ŒAmAek• ŒAß*m, k•rAr
3
Œé˜ñm eTek• d•AyùUd• egeln imSpAet. imSp• j“e‘ smyù ÙneC?®
14
emAyùAeb•r Žk•w• j“Ayùg•. emAyùAeb•r rAj“Aek• d•AyùUd• Œh•Iemlk• b•leln/ ''d•AyùUd• ŒApnAr Kub •”
b•leln/ ''ytid•n n• ŒAim j“Anet pAriC ö½Vr ŒAmAr Œnugt. ŒApnAr ek•Aen• Œnuc•r” d•AyùUed•r met• öˆBu
j“‘ ik• k•reb•n/ ttid•n d•yùA k•er ŒApin ŒAmAr ˜B˜)˜ nyù/ es ŒApnAr j“AmAtA. ŒApnAr r(•Ied•r
ipt•-mAtAek• ŒApnAr k•AeC TAk•et id•n.® 4tArpr d•lpit. ŒApnAed•r b•A¼Ir sk•el” d•AyùUd•ek• sµ•åAn
d•AyùUd• emAyùAeb•r rAj“Ar k•AeC t¡Ar ipt•mAtAek• ereK k•er. 15d•AyùUed•r j“e‘ ŒAim ö½Verr k•AeC Ž”
c•el egln. ytid•n d•AyùUd• dU•egR eTek•iCeln ttid•n öˆTmb•Ar” ey öATRn• k•eriC t• nyù. Žr j“e‘/
t¡Ar ipt•mAtA emAyùAeb•r rAj“Ar k•AeC r”eln. ŒAmAyù ŒTb•A ŒAmAr ek•An ŒA ™Iyùek• ŒApin ed•AxI
5
ik••–˜Þ B˜Ab•b•Ad•I gAd• “d•AyùdU •ek• b•leln/ ''dU•egR eTek•• k•reb•n n•. ŒAmr• ŒApnAr Bˆ]•tY. ik• h•e•C ŒAim
n•. iyh•Ýd•• ed•ez c•el yAo.® d•AyùUd• es”mt dU•gR eCe¼ tAr ik•C¢” j“Ain n•.®
16
eh•rí Œre,Y c•el egeln. tb•u rAj“• b•leln/ ''Œh•Iemlk•/ &u“im ŒAr
etAmAr ŒA ™IyùS•Vˆj“n sk•lek•” mret h•eb•.® 17rAj“•
ezQl Œh•Iemlek•r pirb•Ar Db•Ms k•reln öˆh•rIed•r k•AeC efek• b•leln/ ''yAo öBu˜r smˆS˜ÿ
6
ezQl Znet epeln ey d•AyùUd• ŒAr t¡Ar sÒ˜Ied•r yAj“k•ed•r h•tYA k•er Žes•. tAed•r h•tY• k•er•/ k•Ar,
289 1 zmeU yl
ù 22:18-23:20
tAr• d•AyùUed•r d•el. tAr• j“Ant dAyùUd• pAileyù yAe•C/ sb• !s‘ed•r yuß “• k•rAr j“‘ fAk•eln. tAr• d•AyùUd•
tb•uo tAr• ŒAmAek• ik•C¢ b•elin.® o t¡Ar elAek•ed•r ŒAß*m, k•r•r j“‘ ik•yùIlAyù
ik••–˜Þ ek•Ÿ” öBu˜r yAj“k•ed•r ŒAG•At k•ret rAij“ yAb•Ar j“‘ öS˜Þt h•el•.
9
h•l n•. ezQelr Ž” mtlb• d•AyùdU • j“Anet pAreln. itin
18
tKn rAj“• ed•Aeyùgek• ŒAed•z id•eln. ezQl yAj“k• Œib•yùATrek• b•leln/ ''Ž”KAen es” ŽeP•Ad•
b•leln/ ''ed•Aeyùg/ &u“im yAj“k•ed•r h•tY• k•er•.® ŒAenA.®
ed•Aeyùg igeyù yAj“k•ed•r h•tY• k•rel•. es” id•n es 10
d•AyùdU öATRn• k•relA/ ''eh• öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr/
85 j“n yAj“k•ek• h•tY• k•rl. 19enAb• iCl yAj“k•ed•r ŒAim ZeniC ezQl ŒAmAr j“e‘ ik•yùIlAyù Žes zh•r
zh•r. zh•err sk•lek•” ed•Aeyùg h•tY• k•rl. pur¨x/ Db•Ms k•rAr mtlb• k•ereC. 11ezÚl ik• ik•yùIlAyù
nArI/ izZ sk•lek•” es trb•Airr ek•Aep ezx k•er ŒAseb•À ik•yùIlAyù elAek•r• ik• or h•Aet ŒAmAyù &u“el
id•l. es” seÒ˜ emer eP•ll tAed•r gr¨/ gAD•• ŒAr ed•eb•À eh• öBu˜ ö•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr/ ŒAim ŒApnAr esb•k•.
emxÙelAo. d•yù• k•er ŒAmAyù b•lun?®
20
ZD•u eb< • ec• egeln Œib•yù A Tr. tAr iptA öBu˜ b•leln/ "ezQl ŒAseb•.®
12
Œh•Iemlk•. Œh•Iemlek•r iptA Œh•Iwàb•. Œib•yùATr ŒAb•Ar d•AyùdU • ij“e|•s k•relA/ ''ik•yùIlAr elAek•r•
pAileyù igeyù d•AyùUed•r seÒ˜ eyAg id•eln. 21itin ik• ŒAmAyù Žb•M ŒAmAr elAek•ed•r ezQelr h•Aet D•ireyù
d•AyùdU •ek• b•leln ezQl smˆS˜ÿ yAj“k•ed•r h•tY• k•ereC. ed•eb•À®
22
d•AyùUd• b•leln/ ''ŒAim esid•n enAeb• ”ed•AmIyù öBu˜ b•leln/ ''ç<• D•ireyù ed•eb•.® 13tKn d•AyùUd•
ed•Aeyùgek• ed•eKiClAm. ŒAim j“AntAm ezQlek• es sÒ˜Ied•r ineyù ik•yùIl• eCe¼ c•el egeln. d•AyùUed•r
sb• b•leb•. etAmAr iptAr pirb•Aerr sk•elr m]&u“Yr seÒ˜ iCl 600 j“n pur¨x. tAr• ib•iB˜å j“AyùgAyù
j“‘ ŒAim” d•AyùI.® 23ey elAk•w• etAmAek• h•tY• k•ret c•el egl. ezQl j“Anet pAreln d•AyùdU • ik•yùIl• eTek•
c•Ayù/ es ŒAmAek•o h•tYA k•ret c•Ayù. ŒAmAr seÒ˜ c•el egeCn. tA” itin ŒAr oKAen egeln n•.
TAek•A/ B˜yù epo n•. &u“im inrAped•” TAk•eb•.®
ezQl þˆAr• d•Ayeuù d•r pü‚Aß “Ab•n
14
ik•yIù lAyù d•AydUù • d•AyùUd• mr¨BU˜imet igeyù esKAnk•Ar Ÿ<c•¢ p<Aic•l

23 elAek•r• d•AyùUd•ek• b•ll/ ''ed•Kun/ pelXIyùr•


ik•yùIlAr ib•r¨eß“• yu ß“• k•reC. tAr• P•sl
J“A¼A”eyùr j“Ayùg• eTek• sb• P•sl luWpAw k•er
eG•r• égR nger ik•C¢k•Al eTek• egeln. itin sIP•
mr¨BU˜imr pAh•A¼I ed•ˆezo TAk•eln. öitid•n ezQl
d•AyùUd•ed•r eK<Aj“ k•retn; ik••–˜Þ •öBu˜ ezQelr h•Aet
ine•C.® d•AyùUd•ek• s¡ep id•eln n•.
2
d•Ayù U d öBu ˜ ek• ij“e|•s k•reln/ ''ŒAim ik• 15
sIP• mr¨BU˜imr eh•Aerez d•AyùUd• egeln. ezQl
pelXIyùed•r seÒ˜ l¼A” k•rb•À® tAek• h•tY• k•ret ŒAseCn b•el itin eb•z B˜yù epeyù
öBu ˜ Ÿ%r id•eln/ ''ç< • ik•yù I lAek• b< • Ac•Ao. igeyùiCeln. 16ik••–˜Þ ezQelr pu^ eyAnATn eh•Aerez
pelXIyùed•r ŒAß*m, k•r.® d•AyùUed•r seÒ˜ ed•K• k•ret egl. eyAnATn d•AyùUd•ek•
3
Žid•ek• d•AyùUed•r elAek•r• d•AyùUd•ek• b•ll/ ''Znun/ ö½V e rr opr ib•½V A s rAKet s•Ah•AyY
ŒAmr• iyh•Ýd•Ayù TAk•et” eb•z B˜yù pAi•C. tAh•el k•eriCelA.•17eyAnATn d•AyùUd•ek• b•ll/ ''B˜yù epo n•.
ic••–˜ÿ• k•r¨n pelXIyù !s‘ed•r seÒ˜ mueKAmuiK l¼A”et ŒAmAr iptA ezQl etAmAek• mAreb• n•. &u“im h•eb•
ŒAmr• ŒAro k•tKAin B˜yù epet pAir.® ”•S•óˆAeyùelr rAj“•. ŒAim h•b etAmAr iþˆtIyù j“n.
4
d•AyùUd• ŒAb•Ar •öBu˜ek• ij“e|•s k•relA. •öBu˜ Žmnik• ŒAmAr iptAo esw• j“Aen.®
b•leln/ ''ik•yù IlAyù c•el yAo. ŒAim etAmAek• 18
eyAnATn Žb•M d•AyùUd• éj“en öBu˜r sAmen Žk•
pelXIyùed•r h•ArAet sAh•AyY k•rb•.® 5tA” sÒ˜Ied•r c•¢i)˜ k•relA. tArpr eyAnATn G•er iP•er egelA.
ineyù d•AyùdU • ik•yùIlAyù egeln. t¡Ar sÒ˜Ir• pelXIyùed•r d•AyùUd• eh•Aerez eTek• egeln.
seÒ˜ yuß“• k•rl. yueß“• tAr• pelXIyùed•r h•Aireyù tAed•r
gr¨/ emAx sb• d•Kl k•er inl. ŽB˜Aeb•” d•AyùdU • ik•yùIlAr sIeP•r b•Aisª•Ar• ezQlek• d•AyeUù d•r
elAek•ed•r b<•Ac•Aeln. 6 :yKn Œib•yùATr d•AyùUed•r k•AeC k•TA b•el id•l
19
igeyùiCeln/ tKn itin t¡Ar seÒ˜ Žk•wA ŽeP•Ad• sIeP•r b•Aisª•ArA ezQelr seÒ˜ ed•K• k•ret
ineyùiCeln.ò igib•yùAyù Žl. tAr• ezQlek• b•ll/ ''d•AyùUd• ŒAmAed•r
7
elAek•r• ezQlek• b•ll/ ''d•AyùUd• ŽKn ik•yùIlAyù ed•ez” luik•eyù ŒAeC. d•AyùdU • eyizemAenr d•i(•e, h•KIl•
ŒAeC.® ezQl b•leln/ ''ö½Vr d•AyùUd•ek• ŒAmAr h•Aet” pAh•Ae¼r opr eh•Aerezr éegR reyùeCn. 20sutrAM eh•
id•eyùeCn. d•AyùUd• inej“r j“Ael” inej“ek• j“i¼eyùeC. rAj“n/ ey ek•An id•n ŒApin ŒAmAed•r ŽKAen c•el
es Žmn Žk•w• zh•er egl eyKAen Œenk• P•wk• ŒAsun. d•AyùdU •ek• ŒApnAr h•Aet D•ireyù ed•oyù• ŒAmAed•r
Žb•M P•wk• b•Þ“ k•rAr Œenk• iKl ŒAeC.® 8ezQl t¡Ar k•t$b•Y.®
1 zmeU yl
ù 23:21-24:16 290
21
ezQl b•leln/ ''etAmr• ŒAmAek• sAh•AyY k•erC. d•AyùUd• h•AmAÙi¼ id•eyù Žes ß*em ezQelr eb•z
öBu˜ etAmAed•r mÒ˜l k•r¨n. 22yAo/ d•AyùUd• sµ•VˆeÞ“ k•AeC Žes p¼eln. tArpr itin ezQelr j“AmAr
ŒAro eK<Aj“Kb•r k•er•. ed•K/ ek•ATAyù es reyùeC/ ek• Žk•w• ek•A, ek•ew eP•leln. ezQl d•AyùUd•ek• ed•Ket
ek• d•AyùUd•ek• esKAen ed•eKeC.¾ ezQl B˜Ab•eln/ 'd•AyùUd• pAn in. 5 per Žr j“e‘ d•AyùUed•r mn KArAp h•eyù
c•AlAk• o c•&u“r tA” h•yùet• ŒAmAr seÒ˜ c•AlAik• egl. 6 d•AyùUd• t¡Ar sÒ˜Ied•r b•leln/ ''ŒAim ŒAz•
k•ret c•A”eC.¾ 23ezQl b•leln/ ''d•AyùUed•r luek•AenAr k•ir ŒAmAr mineb•r ib•r¨eß“ Ž” D•re,r k•Aj“ öBu˜
smˆS˜ÿ j“Ayùg• K<uej“ eb•r k•er•. tArpr iP•er Žes ŒAr ŒAmAyù k•ret ed•eb•n n•. ezQl h•e•Cn öBu˜r
ŒAmAek• smˆS˜ÿ j“AnAo. j“AnAr pr ŒAim etAmAed•r menAnIt rAj“•. ŒAim t¡Ar ib•r¨eß“ ik•C¢ k•rb• n•.®
7
seÒ˜ yAb•. d•AyùUd• ŽKAen TAk•el ŒAim tAek• K<uej“ Ž” k•T• b•el d•AyùUd• t¡•r sÒ˜Ied•r TAimeyù id•eln.
eb•r k•rb•”. iyh•Ýd•Ayù b•A¼I b•A¼I eK<Aj“ k•relo oek• tAed•r ezQlek• ŒAG•At k•ret inexD• k•er id•eln.
ŒAim epeyù yAb•.® ezQl Ùh•• eCe¼ inj“ rAˆS˜ÿAyù c•leln. 8d•AyùUd•
24
sIeP•r b•Aisª•Ar• sIeP• iP•er egl. per ezQl Ùh•• eTek• eb•ireyù Žes ec•¡ic•eyù ezQlek• fAk•eln/
esKAen egeln. ''eh• rAj“•/ eh• minb•.®
d•Ayù U d • ŒAr t¡ A r elAek•r• TAk•etn mAeyù A n ezQl epCn iP•er tAk•Aeln. d•AyùUd• ŒABU˜im mAT•
mr¨BU˜imet. j“AyùgAw• iCl eyizemAenr d•i(•e,. enAyùAeln. 9itin ezQlek• b•leln/ "elAek•r• yKn
25
ezQl t¡Ar elAek•ed•r ineyù d•AyùUed•r eK<Aj“ k•ret b•el/ 'd•AyùUd• ŒApnAek• h•tYA k•ret cˆAyù/ tKn es
lAgeln. ik••–˜Þ ŽKAen elAek•r• d•AyùdU •ek• sAb•D•An k•er k•TAyù ŒApin k•An ed•n ek•nÀ¾ 10ŒAim ŒApnAek•
id•l ey ezQl t¡Aek• K<uj“eC. d•AyùUd• yKn Žw• Zneln mAret c•A” n•. ŒApin inej“r ec•AeK” ed•eK inn.
itin mAeyùAn mr¨BU˜imr 'rk•¾ ŒÇ•ˆel c•el egeln. Ž Ž” Ùh•Aet ŒAj“ •öBu˜ ŒApnAek• ŒAmAr h•Aet &u“el
Kb•r ezQelr k•AeC ep<QeC egl. ezQl esKAen d•AyùdU •ek• id•eyùiCeln. ik••–˜Þ ŒAim ŒApnAek• h•tYA k•ret c•A”
D•ret C¢weln. n•. ŒAim ŒApnAr opr sd•yù iClAm. ŒAim b•llAm/
26
Žk•” pAh•Ae¼r Žk•id•ek• ezQl ŒAr ŸeÂwAid•ek• 'ŒAim ŒAmAr minb•ek• h•tY• k•ret c•A” n•. ezQl
d•AyùdU • o t¡Ar sÒ˜Ir•. d•AyùdU • ezQelr k•AC eTek• pAileyù h•e•Cn •öBu˜r ŒiB˜ix)˜ rAj“•.¾ 11ŒAmAr h•Aetr Ž”
yAb•Ar j“‘ tIº•eb•eg C¢wiCeln. ezQlo d•AyùdU •ek• D•rb•Ar w¦k•er• k•Ap¼wAr id•ek• ec•eyù ed•Kun. ŒApnAr epAzAk•
j“‘ !s‘ed•r ineyù pAh•Ae¼r c•Airid•k• iG•er eP•leln. eTek• ŒAim Žw• ek•ew ineyùiClAm. ŒAim ŒApnAek•
27
es” smyù ezQelr k•AeC Žk•j“n dU•t Žes b•ll/ h•tY• k•ret pArtAm/ ik••–˜Þ k•irin. Žk•w• b•YApAr
''izgaigr Žes•/ pelXIyùr• ŒAmAed•r ŒAß*m, k•ret ŒAim ŒApnAek• eb•AJ“Aet c•A”. ŒApnAr ib•r¨eß“• ŒAim
ŒAseC.® ek•An x¼y–˜¤ k•ir in. ŒApn•r •öit ŒAim ek•An
28
tKn ezQl d•AyùUed•r ipC¢ enoyù• b•Þ“ k•reln. Œ‘Ayù k•ir in b•rM ŒApin” ŒAmAek• K<eu j“ eb•¼Ae•Cn/
itin pelXIyùed•r seÒ˜ l¼A” k•ret egeln. es” ŒAmAyù h•tYA k•rAr j“‘. 12S•VˆyùM •öBu˜” Žr ib•c•Ar
k•Are, elAek•r• Ï j“AyùgAr nAm id•eyùiCl 'ipCl k•reb•n. itin” ŒAmAr opr Œib•c•Ar k•rAr j“e‘•
izlA.¾ 29d•AyùUd• mAeyùAn mr¨BU˜im eTek• c•el egeln ŒApnAek• zAiS˜ÿ ed•eb•n. ŒAim inej“ ŒApnAr seÒ˜
suri(•t égR ngrÙelAyù. esÙil Ïna-gd•Ir k•ACAk•AiC yuß “ k•rb• n•. 13Žk•w• purAen• •öˆb•Ad• ŒAeCÉ
Œb•iS˜ît. 'mª• elAek•ed•r k•AC eTek•” mª• ij“inxÙelA
ŒAes.¾
d•AydUù • ezQlek• lÆï“Ayù eP•leln ŒAim ŒApnAr opr ek•Aen• mª• k••j“ k•ir in.
ŒAim ŒApnAr (•it k•reb•A n•. 14k•Ar epCen ŒApin
24 ezQl pelXIyùed•r h•Aireyù id•eln. Žrpr
elAek•r• t¡Aek• j“AnAl/ ''d•AyùUd• Ïna-gd•Ir
k•ACAk•AiC Žk•w• mr¨BU˜im ŒÇ•ˆel reyùeC.®
D•Aoyù• k•reCnÀ k•Ar seÒ˜ ”•S•óˆAeyùelr rAj“• yuß“
k•ret c•eleCnÀ ŒApnAek• ŒAG•At k•reb• Žmn k•AerAr
2
tKn ezQl ”•S•óˆAeyùl eTek• 3/000 j“n pur¨x epCen ŒApin C¢weCn n•. men h•e•C ŒApin eyn
eb•eC ineln. ezQl tAed•r seÒ˜ 'b•eu nA CAgelr izlAr¾ Žk•w• m]t ku•ku•r ŒTb•• Žk•wA nIl mAiCr epCen
k•AeC d•AyùUd• o t¡•r sÒ˜Ied•r eK<Aj“ k•ret lAgeln. tA¼• k•reCn.
3
ezQl rAˆS˜ÿAr D•Aer Žk•w• emexr egAyùAel Žes 15
öBu˜ Žr suib•c•Ar k•r¨n. itin” iWk• k•r¨n ŒApnAr
p¼eln. k•ACAk•AiC Žk•w• Ùh•• iCl. ezQl h•A˜𘕠Žb•M ŒAmAr meD•Y ek• B˜Al/ ek• KArAp. öBu˜ ŒAmAek•
h•et Ùh•Aiwr iB˜tr egeln. d•AyùdU • Žb•M t¡Ar elAek•rA smTRn k•reb•n Žb•M ömA, k•reb•n ey ŒAim iWk•
Ùh•Ar iB˜ter Œenk• dU•er luik•eyù iCl. 4 sÒ˜Ir• k•Aj“iw k•eriC. öBu˜ ŒApnAr h•At eTek• ŒAmAek•
d•AyùUd•ek• b•ll/ ''öBu ˜ ŒAj“ek•r id•nwAr k•TA” r(•• k•reb•n.®
16
b•eliCeln. itin ŒApnAek• b•eliCeln/ 'ŒAim d•AyùUd• TAmeln. ezQl ij“e|•s k•reln/ ''d•AyùUd•/
ŒApnAr k•AeC ŒApnAr zߨek• Žen ed•b•. tArpr pu^ ŒAmAr/ Ž-ik• etAmAr S•VˆrÀ Ž k•Ar S•Vˆr ZniCÀ®
ŒApin Žek• ineyù y• Kuiz tA” k•r¨n.® Ž” b•el ezQl k<•Ad•et Zr¨ k•reln. itin Kub• k<•Ad•et
291 1 zmeU yl
ù 24:17-25:21
lAgeln. 17ezQl b•leln/ ''&u“im” iWk•/ ŒAim Bu˜l ŒAz• k•ir• ŒAmAr j“‘ Žw¦ku• k•reb• . ”it etAmAr
k•eriC. &u“im ŒAmAr seÒ˜ B˜Al b•Yb•h•Ar k•relo ŒAim b•Þu“ * d•AyùUd•.®
etAmAr seÒ˜ KArAp b•Yb•h•Ar k•eriC. 18y• y• B˜Ael• 9
d•AyùUed•r elAek•r• nAb•elr k•AeC igeyù b•At$Aw•
&u“im k•erC sb•” ŒAmAek• b•elC. öBu˜ ŒAmAek• etAmAr id•l. 10ik••–˜Þ nAb•l tAed•r seÒ˜ j“G•nY b•Yb•h•Ar k•rl.
k•AeC Žen id•eyùiCeln/ ik••–˜Þ &u“im ŒAmAek• h•tY• k•er• es b•ll/ ''ek• d•AyùdU •À iyzeyùr pu^ ek•À k•t ß*Itd•As
in. 19Žet” ömAŠ h•yù ey ŒAim etAmAr zߨ n”. ey mineb•r k•AC eTek• ŒAj“k•Al pAileyù yAe•C?
11
Žk•b•Ar zߨek• D•rel ek•Ÿ ŒAb•Ar tAek• eCe¼ ed•yùÀ ŒAmAr k•AeC r¨iw ŒAeC/ j“l ŒAeC/ mAMso ŒAeC.
zߨr j“‘ es k•Kno B˜Ael• k•Aj“ k•er n•. ŒAj“ ŒAmAr Bˆ]•tYed•r j“e‘ pZ b•il id•eyù es” mAMesr
&u“im ŒAmAyù ey Œnuýh• k•rel tAr j“‘ öBu˜ etAmAyù b•Yb•ˆS˜î• k•eriC. tAr• ŒAmAr emxÙelAr g• eTek•
purSˆð˜]t k•reb•n. 20ŒAim j“Ain &u“im ”•S•óˆ•eyùelr rAj“• pzm ek•ew enyù. ik••–˜Þ yAed•r ŒAim ic•in n•/ tAed•r
h•eb•. ŒAim j“Ain ey &u“im ”•S•óˆAeyùl rAej“Yr opr ik•C¢et” t• ed•b• n•.®
zAsn k•reb•. 21ŒAmAek• &u“im k•TA d•Ao/ •öBu˜r nAem 12
dAyùUed•r elAek•r• iP•er Žel•. y• y• h•eyùeC
Ž” zpT k•er•/ k•TA d•Ao ŒAmAr Ÿ%rpur¨xed•r sb• tAr• dAyùUd•ek• b•ll. 13sb• Zen d•AyùUd• b•leln/
k•AŸek• &u“im h•tY• k•reb• n•. k•T• d•Ao/ ŒAmAr nAm ''Žb•Ar trb•Air nAo.® d•AyùdU • o t¡Ar elAek•rA ek•Amer
ŒAmAed•r b•Mz eTek• &u“im mueC ed•eb• n•.® trb•Air Ž¡ew inl. •öAyù 400 j“n d•AyùeU d•r seÒ˜ egl.
22
d•AyùdU • ezQlek• öitš¨it id•eln. itin öitš¨it @•b•YsAmýI r(•Ar j“e‘• 200 j“n r”l.
id•eln itin ezQelr pirb•Aerr k•AŸek• h•tY• k•reb•n
n•. tArpr ezQl iP•er egeln. d•AyùUd• Žb•M t¡Ar Œb•Igl ib•pd• ŒAwk•Al
14
sÒ˜IrA éegR c•el egelA. nAb•elr Žk•j“n Bˆ]•tY nAb•elr S˜¤I Œb•Iglek•
b•ll/ ''d•AyùUd• mr¨Bu˜im eTek• dU•t pAiWeyùiCeln
d•AydUù • o inþru nAb•l ŒAmAed•r mineb•r :nAb•elrò k•AeC. ik••–˜Þ nAb•l tAed•r
seÒ˜ B˜Al b•Yb•h•Ar k•erin. 15ŒTc• tAr• ŒAmAed•r
25 zmUeyùl mAr• egl. smˆS˜ÿ ”•S•óˆ•eyùlb•AsIr•
Žk•i^t h•l Žb•M zmUeyùelr m]&“u Yr j“e‘ ezAk•
ök•Az k•rl. tAr• zmUeyùlek• rAmAyù tAr b•Ai¼et
seÒ˜ yeTX B˜Al b•Yb•h•Ar k•eriCl. ŒAmr• yKn mAeW
emx c•rAet eytAm tKn d•AyùUed•r elAek•rA sb•smyù
k•b•r id•l. tArpr d•AyùUd• pAr, mr¨BU˜imr id•ek c•el ŒAmAed•r seÒ˜ seÒ˜ TAk•t. or• k•Ken• ek•An Œ‘Ayù
egeln. k•erin. ŒAmAed•r ik•C¢ c•¢iro yAyùin. 16d•AyùUed•r
2
mAeyùAn zh•er Žk• mˆS˜ÿ b•¼ D•nI b•As k•rt. tAr elAek•r• ŒAmAed•r id•n rAt pAh•Ar• id•t. ŒAmAed•r
3/000 emx ŒAr 1/000 CAgl iCl. es tAr emexed•r c•ArpAez or• iCl öAc•Ierr met•. ŒAmr• yKn
eTek• pzm C¡Awb•Ar j“‘ k•iµ•åRel igeyùiCl. 3 es” emxed•r ed•KAZn• k•rtAm tKn or• ŒAmAed•r r(••
b•Yi)˜r nAm nAb•l/ es k•Aelb• pirb•Aerr elAk•. nAb•elr k•rt. 17ŽKn eB˜eb• ed•Kn u / ŒApin ik• k•ret pAern.
S˜¤Ir nAm Œb•Igl. es eymn |•AnI etmin suª•rI. nAb•l Žet• pAxØ ey tAr seÒ˜ k•T• b•el tAr mn
ik••–˜Þ nAb•l iCl ŒtY•–˜ÿ nIc• •ök]•itr ŒAr inþur D•re,r pirb•t$n k•rAenA Œs•µ˜õb•. ŒAmAed•r minb• ŒAr tAr
b•Yi)˜. sMsAer eG•A•r éey$Ag G•ineyù ŒAseC.®
4 18
d•AyùUd• mr¨BU˜imet TAk•et TAk•et” ZeniCeln Œb•Igl Ž” Zen ŒAr ib•ª•umA^ ed•ir n• k•er
nAb•l emexr g• eTek• pzm C¡AweC. 5d•AyùUd• d•zj“n 200 r¨iw/ éew• Tel B˜it$ @•A(•Ars/ p<Ac•wA emexr
yu b •k•ek• nAb•elr seÒ˜ ŒAelAc•nAr j“e‘ rAåAk•r• mAMs/ •öAyù Žk• b•uezl rAåA fAl/ 2 ek•AyùAw$
pAiWeyùiCeln. itin b•leln/ ''k•iµ•åeR l igeyù nAb•lek• ik•saims/ 200 iw f¦muerr ipeW Ž” sb• ej“AgA¼ k•er
K<eu j“ eb•r k•er•. tArpr tAek• ŒAmAr h•eyù ŒiB˜b•Ad•n gAD•Ar ipeW c•Aipeyù id•l. 19tArpr Œb•Igl Bˆ]•tYed•r
j“Aino.® 6d•AyùUd• nAb•elr j“e‘ Ž” b•At$• id•eln/ b•ll/ ''etAmrA Žigeyù yAo. ŒAim etAmAed•r epCn
"ŒAz• k•riC &u“im o etAmAr pirb•Aerr sk•el B˜Al epCn ŒAsiC.® Ž k•T• es tAr S•VˆAmIek• b•ll n•.
20
ŒAeC•. etAmAed•r y• y• ŒAeC sb•” B˜Al ŒAeC. Œb•Igl tAr gAD•Ar ipeW c•¼l Žb•M pbR•etr
7
ZnlAm/ &u“im nAik• emexr g• eTek• pzm eC¡ew Œ‘ id•ek• enem c•el egl. Œ‘id•k• eTek• dAyùUd• t¡Ar
in•C. etAmAr emxpAlk•rA ŒAmAed•r k•AeC ik•C¢id•n elAek•ed•r seÒ˜ ineyù ŒAsiCeln.
21
iCl. ŒAmr• tAed•r ek•An (•it k•ir in. tAr• yKn Œb•Igelr seÒ˜ ed•K• h•b•Ar ŒAeg d•AyùdU • b•leln/
k•iµ•åRel iCl tKn tAed•r k•AC eTek• ŒAmr• ik•C¢” ''mr¨BU˜imet ŒAim nAb•elr sµpi% r(•• k•eriClAm.
in”in. tAr Žk•wAo emx yAet h•Aireyù n• yAyù es”id•ek•
8
etAmAr Bˆ]•tYed•r ij“e|•s k•er ed•Keb• k•TAw• k•¼• nj“r ereKiClAm. ik••–˜Þ Žt Ÿpk•Ar ek•An
k•tKAin stY. Œnuýh• k•er ŒAmAr pAWAen• yub•k•ed•r k•Aej“” lAgl n•. ŒAim tAr B˜Al k•relo es ŒAmAr
seÒ˜ B˜Al b•Yb•h•Ar k•reb•. Ž” ZB˜ id•en ŒAmr•
etAmAr k•AeC ŽesiC. Žed•r yTAsAD•Y d•An k•er•. b•Þ“u ŒA(•irk• ŒeTR/ ''pu^.¾¾
1 zmeU yl
ù 25:22-26:6 292

seÒ˜ KArAp b•Yb•h•Ar k•rl. 22Žb•Ar nAb•elr b•Ai¼r Œb•Igl tAek• ik•C¢ b•ll n•. 37prid•n sk•Ael nAb•elr
Žk•j“nek•o yid• k•Al sk•Al py$•–˜ÿ b<•Aic•eyù rAiK tAh•el æ<z iP•er Žl. tKn Œb•Igl tAek• sb• k•T• Kuel
ö½Vr eyn ŒAmAek• zAiS˜ÿ ed•n.® b•ll. tKn nAb•l h•äd•erAeg ŒAß*A•–˜ÿ h•l. d•z id•n
23
iWk• tKn” Œb•Igl tAr k•AeC Žes egl. D•er es pATerr met• Œn¼ h•eyù r”l. 38•öAyù d•z
d•AyùUd•ek• ed•eK mAT• nIc•¢ k•er d•AyùUed•r pAeyù p¼l. id•n pr •öBu˜ nAb•elr m]&u“Y G•wAeln.
24 39
d•AyùUed•r pAeyù pe¼ Œb•Igl b•ll/ ''mh•Azyù/ d•yù• nAb•elr m]&u“Y sMb•Ad• Zen d•AyùUd• b•leln/ ''öBu˜r
k•er ŒAmAek• ik•C¢ b•let Œnumit id•n. ŒAmAr k•T• özMsA k•er•. nAb•l ŒAmAr sµpekR• KArAp k•T•
Znun. y• h•eyùeC t•r j“e‘ ŒApin ŒAmAek• ed•AxI b•eliCl/ ik••–˜Þ öBu˜ ŒAmAek• smTRn k•reln. itin
k•r¨n. 25ŒAim ŒApnAr dU•ted•r ed•iKin. Ž Œpd•ATR ŒAmAyù ek•An Œ‘Ayù k•ret ed•n in. nAb•l Œ‘Ayù
elAk•w•ek• ŒApin emAew” ýAç k•reb•n•n•. tAr eymn k•eriCl b•el” itin tAr m]&u“Y G•wAeln.®
nAm/ es etmin elAk•. tAr nAemr ŒTR 'éX¾ ŒAr es tArpr d•AyùUd• Œb•Iglek• Žk•w• ic•iW pAWAeln.
sitY” mª• k•Aj“ k•er. 26öBu˜ ŒApnAek• inrIh• tAek• t¡Ar S˜¤I ih•sAeb• pAb•Ar j“e‘ öˆS˜ÿAb• k•reln.¾
elAek•ed•r h•tY• k•ret ed•n in. j“Ib••–˜ÿ •öBu˜r id•b•Y 40
d•AyùUed•r Œnuc•rr• k•iµ•åRel igeyù Œb•Iglek• b•ll/
Žb•M ŒApnAr j“Iib•t •öAe,r id•b•Y/ yAr• ŒApnAr ''ŒApnAek• ineyù yAb•Ar j“‘ dAyù U d • ŒAmAed•r
zߨ/ yAr• ŒApnAr (•it k•ret c•Ayù tAr• sk•el” pAiWeyùeCn. itin ŒApnAek• ib•b•Ah• k•ret c•An.®
nAb•elr met• eh•Ak•. 27ŽKn ŒAim ŒApnAr j“e‘ 41
Œb•Igl mAiwet Ÿpu¼ h•eyù ö,Am k•er b•ll/
Ž” Ÿph•Ar ŽeniC. ŒApin ŒApnAr yub•k•ed•r Žsb• ''ŒAim etAmAed•r d•AsI. etAmAed•r esb•• k•ret ŒAim
d•An k•r¨n. 28ŒAim ey Œ‘Ayù k•eriC tAr j“‘ ŒApin öˆS˜Þt. ŒAmAr mineb•r :d•AyùUed•rò esb•k•ed•r p• D•ueyù
Œnuýh• k•er ŒAmAek• (•mA k•r¨n. •öBu˜ ŒApnAr id•et ŒAim öS˜Þt.®
42
pirb•Aerr sk•lek• zi)˜zAlI k•reb•n. ŒApnAr Œb•Igl ŒAr ed•rI n• k•er d•AyùUed•r Œnuc•red•r
pirb•Ar eTek•” ŒAib•B˜$Ab• h•eb• Œenk• rAj“Ar. •öBu˜ seÒ˜ Žk•w• gAD•Ar ipeW c•e¼ ron• h•l. tAr seÒ˜
ŽwA” k•reb•n/ k•Ar, ŒApin t¡Ar h•eyù yuß“• k•ern. iCl p<Ac• d•AsI. Œb•Igl/ d•AyùUed•r S˜¤I h•eln.
43
ytid•n ŒApin eb<•ec• ŒAeCn elAek• ŒApnAr ek•An d•Ayù U d iyi•xœ e yù l Iyù Œh•IenAyù m ek•o ib•b•Ah•
ed•Ax K<uej“ pAeb• n•. 29yid• ek•Ÿ ŒApnAek• h•tY• k•eriCeln. Œb•Igl ŒAr Œh•IenAyùm éj“en” d•AyùUed•r
k•ret ŒAes/ öBu˜ ŒApnAr ö½Vr”/ ŒApnAek• r(•• S˜¤I h•l. 44d•AyùUd• ezQelr k•‘A mIKlek•o ib•b•Ah•
k•reb•n. ŒApnAr zߨed•r itin Ùlitr iFelr met• k•eriCeln. ik••–˜Þ ezQl d•AyùUed•r k•AC eTek• tAr
C¡¢e¼ eP•el ed•eb•n. 30•öBu˜ ŒApnAr j“e‘ Œenk• k•‘Aek• sireyù Žen tAr seÒ˜ plaiwr ib•eyù id•eln.
B˜•l ij“ins k•rb•Ar öitš¨it k•ereCn Žb•M itin plaiwr iptAr nAm lAiyùz. plaiwr b•Ai¼ iCl g˜ñIm
Œb••” t¡Ar sk•l öitš¨it rAKeb•n. itin ŒApnAek• zh•er.
”•S•óˆ•eyùelr ent• k•reb•n. 31inrIh• mAnuxek• h•tY•
k•er pAepr B˜AgI ŒApin h•eb•n n•. es” P<•Aed• ŒApin ezQelr izib•er d•AydUù • o Œb•Izeyrù öeb•z
p• ed•eb•n n•. öBu˜ ŒApnAek• yKn j“yùyu)˜ k•reb•n
tKn ŒApin d•yù• k•er ŒAmAyù S•år, k•reb•n.®
32
26 sIeP•r elAek•r• ezQelr seÒ˜ ed•K• k•ret
igib•yùAyù egl. tAr• ezQlek• b•ll/ ''d•AyùUd•
h•KIlAr pAh•Ae¼ luik•eyù reyùeC. eyizemAenr iWk•
d•AyùUd• Œb•Iglek• b•leln/ ''öBu˜ ”•S•óˆ•eyùelr
ö½Verr öˆzMs• k•r. itin etAmAek• ŒAmAr k•AeC Œprid•ek•” es” pAh•A¼.
pAiWeyùeCn b•el t¡Ar •özMs• k•r. 33etAmAr suib•c••err 2
sIeP•r mr¨BU˜imet ezQl enem Želn. smˆS˜ÿ˜
”•S•óˆAeyùl eTek• ezQl 3000 !s‘ eb•eC ineyùiCeln.
j“e‘ ö½Vr etAmAyù ŒAzIb•RAd• k•r¨n. ŒAj“ &u“im inrIh•
mAnuxed•r h•tY• k•rAr pAp eTek• ŒAmAek• b<•Ac•Ael. Žed•r ineyù ezQl sIeP•r mr¨ ŒÇ•ˆel d•AyùdU •ek• K<j u “et
34
öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr nAem ŒAim •zpT k•riC/ 3
lAgeln. h•KIlA pAh•Ae¼ ezQl t¡Ab•u b•sAeln.
&u“im yid• ŒAmAr seÒ˜ tA¼AtAi¼ ed•K• k•ret n• eyizemAenr rAˆS˜ÿ•r D•Aer” iCl es” t¡Ab•u.
ŒAset tAh•el nAb•elr b•Ai¼r elAek•rA ek•Ÿ k•Al d•AyùUd• mr¨BU˜imr meD•Y b•As k•retn. itin j“Anet
sk•Al py$•–˜ÿ eb<•ec• TAk•t n•.® pAreln ey ezQl esKAeno tAr ipC¢ ineyùeCn. 4tKn
35
d•AyùUd• Œb•Igelr Ÿph•Ar ýh•, k•reln. itinitin Ùˆ¹ˆÿc•r pAWAeln. ezQl ey h•KIlAyù ŽeseCn
es Kb•r itin j“Anetn. 5 d•AyùUd• ezQelr izib•er
tAek• b•leln/ ''&u“im zAi•–˜ÿet b•A¼I yAo. ŒAim etAmAr
ŒnuerAD• ZeniC. &u“im y• ik•C¢ ec•eyùC ŒAim t• k•rb•.®
ŸpiS˜ît h•eln. itin ed•Keln ek•ATAyù ezQl ŒAr
Œb•aenr G•umAi•Celn. :Œb•aenr/ ezQelr esnApit/
nAb•elr m&] “u Y enerr pu^.ò ezQl izib•err mAJ“KAen G•uemAi•Celn.
36
Œb•Igl nAb•elr k•AeC iP•er Žel•. nAb•l tKn !s‘r• t¡Ar c•ArpAez iCl.
6
b•Ai¼et rAj“Ar metA tAr KAb•Ar KAi•Cl. es mAtAl dAyù U d • ih•%Iyù Œh•Iemlk• ŒAr sräyù A r pu ^
iCl Žb•M KuzI iCl. tA” sk•Al n• h•oyù• pyR•–˜ÿ˜ Œb•Izeyùr seÒ˜ k•T• b•leln. :Œb•Izyù eyAyùAeb•r
293 1 zmeU yl
ù 26:7-27:3
B˜A”.ò itin tAed•r b•leln/ ''ek• ŒAmAr seÒ˜ ezQelr ŒAmAr” k•ãS•Vˆr ZneCn.® 18d•AyùUd• ŒAb•Ar b•leln/
izib•er yAeb•À® ''ŒApin ek•n ŒAmAr ipC¢ ineyùeCnÀ ŒAim ik• Œ‘Ayù
Œb•Izyù Ÿ%er b•ll/ ''ŒAim etAmAr seÒ˜ yAb•.® k•eriCÀ ik• ŒAmAr ed•AxÀ 19eh• ŒAmAr minb•/˜ eh•
7
rAt h•el d•AyùdU • o Œb•Izyù ezQelr izib•er egeln. rAj“•/ ŒAm•r k•T• Znun. ŒApin yid• ŒAmAr opr
ezQl izib•err mAJ“KAen G•uemAi•Celn. t¡Ar mATAr rAg k•er TAek•n Žb•M öBu˜ yid• Žr k•ArŠ h•eyù TAek•n
k•AeC mAiwet t¡Ar b•zR• g<AT• iCl. Œb•aenr o Œ‘A‘ tAh•el t¡Aek• t¡Ar !neb•† ýh•, k•ret id•n. ik••–˜Þ
!s‘r• ezQelr c•ArpAez G•umAi•Cl. 8 Œb•Izyù d•AyùUd•ek• yid• elAek•ed•r k•Are, ŒApin ŒAmAr opr rAg k•er
b•ll/ ''ŒAj“ ö½Verr d•yùAyù ŒApin zߨ j“yù k•reb•. TAek•n/ tAh•el öBu ˜ eyn tAed•r j“‘ KArAp
ezQelr b•zR• id•eyù” ezQlek• mAiwet eg<eT id•et c•A”. ij“inxÙelA k•ern. öBu˜ ŒAmAyù ey ed•z d•An k•ereCn
ZD•u Žk•b•Ar ŒApin Ž” k•Aj“w• ŒAmAyù k•ret id•n.® es” ed•z ŒAim elAek•ed•r” c•Aep tYAg k•ret b•AD•Y
9
d•AyùdU • Œb•Izyùek• b•leln/ ''ezQlek• h•tY• ek••erA h•eyùiC. tAr• ŒAmAyù b•eleC/ 'yAo/ iB˜naed•zIed•r seÒ˜
n•. öBu˜ yAek• rAj“• b•el menAnIt k•ereCn tAek• b•As k•er•. esKAen igeyù Œ‘ mUi%$r pUj“A k•er•.¾
ek•Ÿ eyn ŒAG•At n• k•er. ŒAG•At k•rel es Œb••” 20
Znun/ öBu˜r sAiåD•Y eTek• dU•er sireyù ineyù ŒAmAyù
zAˆiˆS˜ÿ pAeb•. 10öBu˜ yKn ŒAeCn tKn itin inü‚yù” mret ed•eb•n n•. ”•S•óˆ•eyùelr rAj“• Žk•w• nIl mAiC
inej“” ezQlek• zAiS˜ÿ ed•eb•n. tACA¼• ezQelr K<uj“et eb•ireyù ŽeseCn. eymn ek•Ÿ pbR•et ŸeW
S•VˆAB˜Aib•k• m]&u“Yo h•et pAer. ik•Mb•A Žo h•et pAer sAmA‘ Žk•w• ititr pAKIek• tA¼• k•er izk•Ar k•er.
yueß“” ezQl mAr• yAeb•n. 11es yA” eh•Ak•/ ŒAim c•A” 21
tKn ezQl b•leln/ ''ŒAim pAp k•eriC. b•ís
n• ey öBu˜ t¡Ar inb•RAic•t rAj“Aek• ŒAmAr h•At id•eyù d•AyùUd•/ &u“im iP•er Žes•. ŒAj“ &u“im ed•KAel/ etAmAr
h•t h•et ed•n. ŽKn ezQelr mATAr k•AeC b•zR• ŒAr k•AeC ŒAmAr j“Ib•n k•t öeyùAj“nIyù. ŒAim etAmAek•
j“elr j“AyùgAw• &u“el nAo. tArpr ŒAmr• c•el h•tY• k•rb• n•. ŒAim eb•Ak•Ar mt k•Aj“ k•eriC. ik•
yAb•.® Bu˜l” ŒAim k•eriC?®
12 22
es” mt d•AyùUd• b•zR• ŒAr ku•<ej“• enb•Ar pr d•AyùdU • b•leln/ ''Ž” ed•Kn
u rAj“Ar b•z•R . ŒApnAr
Œb•Izyùek• seÒ˜ ineyù t¡Ab•u eTek• eb•r h•eln. ek•Ÿ Žk•j“n yub•k•ek• ŽKAen pAiWeyù id•n. es Žw• ineyù
ik•C¢ j“Anet pArl n•. ek•Ÿ G•um eTek• ej“ego yAk•. 23öBu˜ öˆitiw mAnuxek• tAr k•emRr j“‘ öˆitd•An
ŸWl n•. ezQl ŒAr !s‘r• sk•el” gAâ G•uem Fel id•eyù TAek•n. yid• es Ÿic•í k•Aj“ k•er tAh•el itin
pe¼iCl k•Ar, öBu˜ tAed•r gAâ G•uem ŒAß*A•–˜ÿ tAek• purSˆð˜Ar ed•n ŒAr yid• es Œ‘Ayù k•er tAh•el
k•eriCeln. itin tAek• zAˆiˆS˜ÿ˜ ed•n. ŒAj“ itin ŒApnAek• h•ArAenAr
j“e‘ ŒAmAek• pAiWeyùeCn. ik••–˜Þ ŒAim tAr menAnIt
d•AydUù • ŒAb•Ar ezQlek• Œöˆ S˜eÞ t eP•leln rAj“Aek• ik•C¢et” ŒAG•At k•ret pAir n•. 24ŒAj“
13
d•AyùUd• ŸptYk•• epireyù pAh•Ae¼r izKer igeyù ŒApnAek• ŒAim ed•KAlAm ey/ ŒApnAr j“Ib•n ŒAmAr
d¡•A¼Aeln. es” j“AyùgA eTek• ezQelr izib•r Œenk• k•AeC k•t mUlYb•An. Žk•”B˜Aeb• öBu˜o ed•KAeb•n/ t¡Ar
dU•er iCl. 14d•AyùUd• qs‘sAm•–˜ÿ˜ ŒAr enerr pu^ k•AeC ŒAmAr j“Ib•no k•t mUlYb•An. öBu˜ ŒAmAek• sb•
Œb•ea nerr id•ek• ic•ík•Ar k•er b•leln/ ''Œb•ea nr j“b•Ab• rk•m ib•pd• eTek• r(•• k•reb•n.®
25
d•Ao.® ezÚl d•AyùUd•ek• b•leln/ ''b•ís d•AyùUd•/ ö½Vr
Œb•ea nr Ÿ%r id•el•/ ''ek• &u“im À ek•n &u“im rAj“Aek• etAmAr mÒ˜l k•r¨n. &u“im Œenk• mh•ík•mR k•reb•
fAk•CÀ® Žb•M &u“im sP•l h•eb•.® d•AyùdU • inej“r peT c•el egeln/
15
d•AyùUd• b•leln/ ''&u“im et• Žk•j“n mAnux/ t•” ŒAr ezQl t¡Ar j“AyùgAyù iP•er egeln.
n•À ”•S•óˆ•eyùelr Œ•r p<Ac•w• mAnuexr ec•eyù &u“im esr•/
iWk• ik• n•À tAh•el ek•n &u“im etAmAr minb•ek• pAh•Ar• d•AydUù • pelXIyeù d•r seÒ˜ b•sb•As k•reln
id•el n•À Žk•j“n sAD•Ar, mAnux t¡Ab•eu t F¦ek• etAmAed•r
minb•ek• Kun k•ret ŽesiCl. 16&u“im mˆS˜ÿ b•¼ Bu˜l
k•erC. ŒAim öBu˜r nAem zpT k•er b•liC/ etAmAek•
27 d•AyùUd• men men b•leln/ ''Žk•id•n n• Žk•id•n
ezQl ŒAmAek• inü‚yù” D•reb•n. sb•ec•eyù B˜Al
h•yù yid• ŒAim pelXIyùed•r ed•ez c•el yA”. tAh•el
ŒAr etAmAr elAek•ed•r Œb••” mret h•eb•. &u“im ik• ezQl ŒAmAek• ”•S•óˆ•eyùel K<uj“et K<uj“et ûL•A•–˜ÿ h•eyù
j“Aen• ek•nÀ k•Ar, &u“im öBu˜r inb•RAic•t rAj“• ŒTRAí p¼eb•n. ŽB˜Aeb• ŒAim ezQelr h•At eTek• eb•ireyù
etAmAr minb•ek• r(•• k•rin. ezQelr mATAr k•AeC ŒAset pAreb••.®
2
ek•ATAyù rAj“Ar b•zR• ŒAr j“elr ku•<ej“• ŒAeCÀ K<uej“ sutrAM 600 j“n pur¨x ineyù d•AyùUd• ”•S•óˆ•eyùl
ed•eK•/ ek•ATAyùÀ® eCe¼ c•el egeln. tAr• mAeyùAek•r pu^ ŒAKIezr
17
ezÚl d•AyùUed•r S•Vˆr ic•netn. es b•ll/ ''b•ís k•AeC egeln. ŒAKIz tKn gAetr rAj“•. 3 d•AyùUd•
d••yùUd•/ &u“im” ik• k•T• b•lCÀ® spirb•Aer t¡Ar yub•k•ed•r seÒ˜ gAetr ŒAKIezr seÒ˜
d•AyùUd• Ÿ%r id•eln/ ''eh• öBu˜/ eh• rAj“n/ ŒApin eTek• egeln. d•AyùUed•r seÒ˜ iCl t¡Ar é” •ˆS˜¤I.
1 zmeU yl
ù 27:4-28:14 294

iyi•xœeyùelr Œh•IenAyùm ŒAr k•iµ•åRlIyù Œb•Igl. sk•el” ˆezAk•öˆk•Az k•rl. tAr• tAek• tAr inej“r
Œb•Igl nAb•elr ib•D•b•• p ͈I. 4 sb•A” ezQlek• b•ll/ ed•z rAmAyù k•b•r id•l.
d•AyùdU • gAí ed•ez pAileyù egeC. tA” ezQl ŒAr d•AyùdU •ek• yAr• eöˆtA ™• nAmAyù ŒAr B˜ib•`í b•let pAer
K<uj“eln n•. tAed•r sk•lek• ezQl b•lpUb•kR • ”•S•ˆó Aeyùl eTek• sireyù
5
d•AyùUd• ŒAKIzek• b•leln/ ''ŒApin yid• ŒAmAr id•eyùiCeln.
opr öså h•n/ teb• ŒApnAr ey ek•An Žk•w• zh•er 4
pelXIyùr• yueß“r j“e‘ qtrI h•l. tAr• zUenem
ŒAmAek• TAk•et id•n. ŒAim ŒApnAr Žk•j“n Bˆ•] tYmA^. t¡Ab•u KAwAl. ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ineyù ezQl iglaeb•Ayù t¡Ab•u
esKAen” ŒAmAr Ÿpyu)˜ j“Ayùg•. Ž” rAj“D•AnIet KAwAeln. 5 pelXIyù qs‘ed•r ed•eK ezQl B˜yù epeyù
ŒApnAr k•AeC TAk•• ŒAmAr mAnAyù n•.® egeln. B˜eyù t¡Ar b•ku • k<•Apet lAgel•. 6 ezQl/ öBu˜r
6
esid•n ŒAKIz d•AyùUd•ek• isûL•g zh•er pAWAeln. k•AeC öATRn• k•reln. ik••–˜Þ ˆöBu˜ es öATRn•r ek•An
eseh•&“u isûL•g ŒAj“ pyR•–˜ÿ iyh•dÝ •A rAj“Aed•r zh•r ŒAeC. Ÿ%r• id•eln n•. S•Ve¹÷r meD•Yo ö½Vr ezQlek• ik•C¢
7
Žk•b•Cr c•Ar mAs d•AyùUd• pelXIyùed•r seÒ˜ iCeln. b•leln nA. ¬rIemr þˆArAo ö½Vr Ÿ%r id•eln n•.
ek•Aen• B˜Ab•b•Ad•Ir mAD•Yem o ö½Vr ezQelr Ÿe£•e•
d•AydUù • ŒAKIzek• eb•Ak•• b•AnAeln ek•An b•A,I ezAnAeln n•. 7 Œb•ezex/ ezQl t¡Ar
8
d•AyùUd• Žb•M t¡Ar sÒ˜IrA ŒmAelk•Iyù•/ gzUrIyù/ ŒAiD•k•Airk•ed•r b•leln/ ''Žk•j“n S˜¤IelAek•r eK<Aj“
igxRIyù ŒiD•b•AsIed•r ib•r¨eß“/ yu ß“ k•ret egeln/ yAr• k•r ey Žk•j“n eötA ™Ar mAD•Ym. tAek• ij“e|•s
es” imzr pyR•–˜ÿ zUerr k•AeC ewelm ŒÇ•ˆel b•As k•rb• yueß“ ik• h•et pAer.®
k•rt. d•AyùUed•r k•AeC tAr• prAij“t h•l. tAed•r sb• tAr• b•ll/ ''Ïna-ed•Aer Žrk•m Žk•j“n ŒAeC.®
D•nsµpd• d•AyùeU d•r h•Aet egel•. 9 Ï ŒÇ•ˆelr sk•lek• 8
ezQl nAnArk•m epAzAek• sAj“eln yAet ek•Ÿ
h•Aireyù d•AyùdU • tAed•r emx/ gr¨/ gAD••/ Ÿw/ b•S˜¤ sb•ik•C¢ t¡Aek• ic•net n• pAer. es” rAe^ ezQl éj“n elAk•
ineyù ŒAKIezr k•AeC &u“el id•eln. ik••–˜Þ d•AyùUd• Ž” ineyù es” •S˜¤IelAk•iwek• ed•Ket egeln. tArpr tAr
elAk•ed•r meD•Y Žk•j“nek•o j“Iib•t rAKeln n•. ed•K• epeyù ezQl b•leln/ ''ŒAim c•A” &u“im Žk•
10
Žrk•m l¼A” d•AyùUd• Œenk•b•Ar k•eriCeln. ŒA ™Aek• ŸiWeyù ŒAn. es ŒAmAyù B˜ib•`et ik• h•eb•
öetYk•b•Ar” ŒAKIz d•AyùdU •ek• ij“|•As• k•retn ek•ATAyù n• h•eb• t• b•leb•. ŒAim yAr nAm b•lb• &u“im tAek•
es yuß“• k•er Žt sb• ij“ins ŽeneC. d•AyùUd• b•letn/ efek• ŒAneb•.®
''ŒAim yuß “ k•eriC Žb•M iyh•Ýd•Ar d•i(•, ŒÇ•ˆl 9
es” S˜¤IelAk•iw b•ll/ "ezQl y• k•ereCn tAr
ij“etiC.® ŒTb•• ''ŒAim yuß “ k•er iyrh•mIelr d•i(•Š sb•” ŒApin j“Aenn. itin et• ”•S•óˆAeyùelr eTek•
id•k• ij“etiC/® ŒTb•• b•letn/ "ŒAim ek•nIyùed•r sb• ej“YAitxI ŒAr BU˜t nAmAen• mAD•Ymed•r ej“Ar
d•i(•eŠ l¼A” k•er ij“etiC.® 11d•AyùUd• gAet k•AŸek•” k•er tAi¼eyù id•eyùeCn. ŒApin ŒAmAyù ŒAsel P•A<ed•
j“Iib•t ŒAnetn n•. itin B˜•b•eln/ ''yid• ŒAmr• eP•el emer eP•let c•A”eCn.®
k•AŸek• j“Iib•t rAiK tAh•el es ŒAKIzek• b•el ed•eb• 10
ezQl öBu˜r nAem zpT k•er es” S˜¤IelAk•iwek•
ŒAim ik• k•eriC.® b•leln/ ''öBu˜r id•b•Y id•eyù b•liC ey &u“im Žr j“e‘
pelXIyùed•r ed•ez TAk•Ar smyù d•AyùUd• sb• smyù zAˆiˆS˜ÿ eB˜Ag k•reb• n•.®
Ž” D•re,r k•Aj“ k•retn. 12ŒAKIz d•AyùUd•ek• ib•½VAs 11
S˜¤IelAk•iw b•ll/ "ŒApnAr j“‘ k•Aek• Žen id•et
k•ret Zr¨ k•eriCeln. ŒAKIz men men b•letn/ h•eb•À®
''inej“r elAek•rA” ŽKn d•AyùUd•ek• G•],• k•reC. ezÚl b•leln/ ''zmUeyùlek• ŸiWeyù ŒAn.®
12
”•S•ˆó AeyùlIyùr• tAek• Žek•b•Aer” ed•Ket pAer n•. ŽKn tA” h•l. S˜¤IelAk•iw zmUeyùlek• edKet epeyù
eTek• ic•rid•n d•AyùUd• ŒAmAr esb•A k•reb•.® ic•ík•Ar k•er ŸWl. es ezQlek• b•ll/ ''&u“im ŒAmAek•
ötAr,• k•erC/ &u“im” et• ezQl.®
pelXIyrù • yeu ß“r j“‘ !trI h•l 13
rAj“• es” S˜¤IelAk•iwek• b•ll/ ''B˜yù epo n•.
per pelXIyùr• ”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“• yueß“•r
28 j“e‘ !s‘ sMýh• k•ret lAgl. ŒAKIz
&u“im ik• ed•KCÀ®
S˜¤IelAk•iw b•ll/ ''ŒAim ed•KiC Žk•w• ŒA ™• BU˜im
d•AyùUd•ek• b•leln/ ''elAek•ed•r ineyù &u“im ŒAmAr seÒ˜ eTek• ŸeW ŒAseC.®*
14
”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•r¨eß“• yAeb•/ b•uJ“et eperCÀ® ezQl b•ll/ ''tAek• k•Ar met• ed•KetÀ®
2
d•AyùdU • b•leln/ ''inü‚yù”/ ed•Keb•n ŒAim ik• k•ir.® S˜¤IelAk•iw b•ll/ ''tAek• ed•Ket ib•ezx epAzAk•
ŒAKIzˆ b•leln/ ''eb•z? &u“im h•eb• ŒAmAr ed•h•r(•I. pr• Žk•j“n b•]ß “elAek•r met•.®
sb•smyù &u“im ŒAmAek• r(•• k•reb•.® ezÚl b•uJ“et pAreln Ÿin h•e•Cn zmUeyùl. ezQl
mAT• enAyùAeln. mAiwet Ÿpu¼ h•eyù Zeyù p¼eln.
Ïn-a ed•Aer ezQl Žb•M Žk•j“n S˜I¤ elAk•
3
zmUeyùl mAr• egl. tAr m]&u“Yet ”•S•óˆAeyùlIyùr• B˜U im ÖÖÖ ŒAseC ŒTb•• ''izol/ m]&u“Yr ˆS˜îaAn .¾¾
295 1 zmeU yl
ù 28:15-30:2
15
zmUeyùl ezQlek• b•ll/ ''&u“im ek•n ŒAmAek• ib•r)˜ Œýsr h•eln. epCen epCen ŒAKIezr seÒ˜ r”l
k•rCÀ ek•n ŒAmAek• &u“el ŒAnelÀ® d•AyùdU • o tAr elAek•r•. 3pelXIyù esnApitr• ij“|•As•
ezQl b•leln/ ''ŒAim ib•ped• pe¼iC. pelXIyùr• k•rl/ ''Ž” ”º•IyùrA/ ŽKAen ik• k•reCÀ®
ŒAmAr ib•r¨eß“ yuß“ k•ret ŽeseC/ ik••–˜Þ ö½Vr ŒAmAyù ŒAKIz b•leln/ ''Ž h•e•C d•AyùUd•/ ezQelr Žk•j“n
tYAg k•ereCn. itin ŒAmAr fAek• ŒAr sA¼• id•e•Cn Ÿ•c•pd•S˜î ŒAiD•k•Airk•. ŒAmAr seÒ˜ o Œenk•id•n
n•. ek•Aen• B˜Ab•b•Ad•I b•• ek•Aen• S•Vˆe¹÷r meD•Y id•eyùo reyùeC. ezQlek• eCe¼ ed•b•Ar pr eTek• ytid•n d•AyùUd•
itin Ÿ%r id•e•Cn n•. tA” ŒAim ŒApnAek• efek•iC. ŒAmAr k•AeC reyùeC ttid•n or meD•Y KArAp ik•C¢
ŒApin b•lun ŒAmAek• ik• k•ret h•eb•À® ed•iK in.®
16 4
zmUeyùl b•leln/ ''öBu˜ etAmAyù tYAg k•ereCn. tb•uo pelXIyù esnApitr• ŒAKIezr opr ereg
itin ŽKn etAmAr ö ˆ iteb•zI :d•AyùUed•rò k•AeC. teb• egl. tAr• b•ll/ ''d•AyùUd•ek• eP•rt pAiWeyù d•Ao.
ek•n ŒAmAyù ‰ˆAlAtn k•rCÀ® 17ŒAmAr mAD•Yem öBu˜ oek• ey zh•er &u“im TAk•et id•eyùC/ esKAen oek•
etAmAek• j“AineyùeCn itin ik• k•reb•n. ŽKn itin iP•er eyet” h•eb•. ŒAmAed•r seÒ˜ es yueß“• yAeb• n•.
tAr k•T• ŒnuyAyùI k•Aj“ k•ereCn. itin etAmAr h•At oek• rAK• mAen Žk•j“n zߨek•” rAK•. es ŒAmAed•r
eTek• rAj“ ׈ ek•e¼ ine•Cn. itin etAmAr Žk•j“n !s‘ed•r emer tAr rAj“• ezQlek•” KuzI k•reb•.
öiteb•zIek• es” rAj“Y smpR , k•reCn. es” 5
d•AyùUd•ek• ineyù ”•S•óˆAeyùlIyùr• Ž” gAn egeyù nAc•AnAic•
öiteb•zIr nAm d•AyùdU •. 18&u“im öBu˜r k•T• mAnY k•erAin. k•erÉ
&u“im ŒmAelk•Iyùed•r Db•Ms k•erA in Žb•M tAed•r ezÚl emereC zߨ h•Aj“Aer h•Aj“Aer. d•AyùdU • emereC
ed•K•oin ey öBu˜ tAed•r opr k•t ß*uß “ iCeln. Œyuet Œyuet?
tA” itin etAmAr seÒ˜ Žmn b•Yb•h•Ar k•reCn? 19t¡Ar
6
”•CAet” pelXIyù r• etAmAek• ŒAr ”•S•óˆ•eyùlIyù tA” d•AyùUd•ek• efek• ŒAKIz b•leln/ ''öBu˜r
eyAß“Aed•r prAij“t k•reb•. ŒAgAmIk•Al &u“im ŒAr ŒˆiS˜ÿe ׈r metA” iniü‚t ey &u“im ŒAmAr Œnugt.
etAmAr pue^r• ŽKAen ŒAmAr k•AeC ŒAseb•.® etAmAek• ŒAmAr !s‘ed•r meD•Y rAKel ŒAim Kuiz
20
ezQl seÒ˜ seÒ˜ mAiwet pe¼ egeln. itin h•tAm. eyid•n eTek• &u“im ŒAmAr k•AeC/ ŒAim etAmAr
Zeyù r”eln. zmUeyùelr k•TAyù itin eb•z B˜yù ek•An Œ‘Ayù ed•iK in. ik••–˜Þ pelXIyù zAsk•r• etAmAek•
epeyùiCeln. tACA¼• sArAid•n sArArAt ik•C¢ n• eKeyù• smTRn k•er in. 7&u“im iP•er yAo. pelXIyù rAj“Aed•r
itin Kub• éb•Rl h•eyù pe¼iCeln. ib•r¨eß“• &u“im ik•C¢ ek•Ar n•.®
21 8
S˜¤IelAk•iw ezQelr k•AeC Žes ed•Kl ezQl sitY” d•AyùUd• b•leln/ ''ŒAim ik• Žmn Œ‘Ayù k•eriCÀ
eb•z B˜yù epeyù egeCn. es tAek• b•ll/ ''Znun ŒAim ŒAj“ pyR•–˜ÿ ytid•n ŒApnAr sAmen ŒAiC/ ŒApin ik•
ŒApnArù d•AsI. ŒApnAr ŒAed•z ŒAim pAln k•eriC. Ž” d•Aesr ek•An ed•Ax epeyùeCnÀ teb• ek•n ŒAmAr
inej“r j“Ib•enr Ju“i< k• ineyù ŒApnAr k•T• ŒAim ZeniC. minb• mh•ArAej“r zߨed•r ib•r¨eß“• yu ß“• k•ret ed•eb•n
22
ŽKn d•yù• k•er ŒAmAr k•T• Znun. ŒAim ŒApnAek• n•À®
9
ik•C¢ eKet id•i•C. ŒApin eKeyù zi)˜ sÇ•ˆyù k•r¨n• ŒAKIz Ÿ%r id•eln/ ''ŒAim etAmAyù Žk•j“n
yAet peT c•let iP•ret pAern.® B˜Ael• mAnux ih•sAeb• g,Y k•ir. &u“im Žk•j“n ö½Verr
23
ik••–˜Þ ezQl k•T• Zneln n•. itin b•leln/ dU•etr met•. ik••–˜Þ ik• k•rb•/ pelXIyù esnApitr•
''ŒAim KAb• n•.® b•leC/ 'd•AyùUd• ŒAmAed•r seÒ˜ yuß“ k•ret yAeb• n•.¾
10
Žmnik• ezQelr ŒAiD•k•Airk•rAo •S˜¤IelAk•iwr seÒ˜ Kub• sk•Ael &u“im elAek•ed•r“ ineyù ey zh•r ŒAim
yu)˜ h•eyù ezQlek• KAb•Ar j“e‘ imnit k•ret lAgl. etAmAek• id•eyùiC es” zh•er iP•er yAo. esnApitr•
ezx pyR•–˜ÿ ezQl tAed•r k•T• Zneln. itin mAiw etAmAr nAem eysb• in›d•• k•ereC esseb• k•An ido
eTek• ŸeW ib•CAnAr opr b•seln. 24S˜¤IelAk•iwr n•. &u“im B˜Al elAk•. tA” sUy$ oWAr seÒ˜ seÒ˜ &u“im
b•Ai¼et Žk•iw emAwAesAwA b•AC¢r iCl. es c•wpw c•el yAeb•.®
11
b•AC¢riwek• j“b•A” k•rl. ik•C¢ myùd•• KAimr n• id•eyù Œb•ezex d•AyùUd• Žb•M t¡Ar sÒ˜IrA Kub• sk•Ael
emeK h•Aet elic• !trI k•er es¡ek• eP•ll. 25ezQl o pelXIyùe d•r ed•ez iP•er egl Žb•M pelXIyùr •
k•mRc•ArIed•r es eKet id•l. tAr• KAoyù• d•Aoyù• k•er iyi•xœeyùl pyR•–˜ÿ egl.
es” rAe^ ŸeW eb•ireyù p¼l.
ŒmAelk•Iyrù • isû•L g ŒAß*m, k•rl
ïtIyù id•en d•AyùdU • isûL•eg ŸpiS˜ît h•l. esKAen

29
"d•AydUù •ek• seÒ˜ inet ŒApi%®
pelXIyù r • ŒeP•ek• !s‘ j“e¼• k•rl. 30
igeyù tAr• ed•Kl ŒmAelk•Iyùr• isûL•g zh•r
”•S•óˆ•eyùlIyùr• t¡Ab•u gA¼l iyi•xœeyùel J“,RAr ŒAß*m, k•ereC. tAr• enegB˜ ŒÇ•ˆel h•An• id•eyùiCl.
pAez. 2 pelXIyù zAsek•r• 100 j“n qsnY Žb•M 1/000 isûL•g zh•r tAr• pui¼eyù CArKAr k•er id•eyùiCl.
j“n !senYr Žk• Žk• d•l ineyù ku•c•k•AoyùAj“ k•er 2isûL•egr S˜¤IelAk•ed•r tAr• b•ª•I ih•sAeb• D•er ineyù
1 zmeU yl
ù 30:3-27 296

igeyùiCl. yub•k• b•]ß “ sk•lek• D•er ineyù igeyùiCl/• öitš¨it k•er• ey•&u“im ŒAmAyù h•tY• k•reb• n• b••
ik••–˜Þ tAed•r k•AŸek• h•tY• k•erin. ŒAmAek• ŒAmAr mineb•r k•AeC iP•ireyù ed•eb• n•/ tAh•el
3
d•AyùdU • elAek•ed•r seÒ˜ ineyù isûL•eg Žes ed•Keln ŒAim etAmAek• sAh•AyY k•reb••.®
zh•rw• d•AŸ d•AŸ k•er ‰ˆleC. tAed•r •S˜¤Ied•r/
eCelemeyù sk•lek•” ŒmAelk•IyùrA D•er ineyù egeC. d•AydUù • ŒmAelk•Iyeù d•r h•Aireyù id•eln•
4 16
d•AyùdU • Žb•M t¡Ar elAek•r• ic•ík•Ar k•er k<•Ad•et k<•Ad•et imzrIyù elAk•iw d•AyùUd•ek• ŒmAelk•Iyùed•r k•AeC
Žek•b•Aer k•Aih•l h•eyù p¼l. ezex éb•RltAyù ŒAr ep<QeC id•l. es”smyù tAr• mAiwet c•Airid•ek• Ci¼eyù
ic•ík•Ar k•ret pArl n•. 5 ŒmAelk•Iyùr• d•AyùUed•r é” g¼Agi¼ id•i•Cl/ KAoyù•d•AoyùA o pAn k•riCl.
S˜¤Iek•” iyi•xœœeyùlIyù Œh•IenAyùm ŒAr nAb•elr ib•D•b•• pelXIyùed•r ed•z ŒAr iyh•Ýd•• eTek• y• luWpAw k•er
Œb•Iglek• D•er ineyù igeyùiCl. ŽeniCl es sb• ineyù or• Pu•it$ k•riCl. 17d•AyùUd•
6
sb• qs‘r• é>eK ŒAr rAeg ŒD•Ir h•eyù pe¼iCl/ tAed•r ŒAß*m, k•er h•tY• k•reln. sUey$Ad•yù eTek•
k•ArŠ tAed•r eCel emeyùed•r yuß “ b•ª•I ih•sAeb• ineyù prid•n seÞ“Y˜ pyR•–˜ÿ tAr• yuß“• k•rel•. 400 j“n
yAoyù• h•eyùiCl. tA” tAr• d•AyùUd•ek• ŒAß*mŠ k•rb•Ar ŒmAelk• yub•k• J“<Ap id•eyù/ Ÿew c•e¼ pAileyù egl.
o pATr C¡ue¼ emer eP•lb•Ar isß“A•–˜ÿ inl. d•AyùUd• b•Ak•IrA sk•el inh•t h•l.
Žsb• Zen muxe¼ p¼eln. ik••–˜Þ öBu˜ ö½Ver” d•AyùUd• 18
ŒmAelk•Iyùr• y• y• ineyùiCl d•AyùUd• tAr sb•
t¡Ar zi)˜ K<uej“ epeln. 7d•AyùUd• yAj“k• Œib•yùATrek• iP•er epeln. itin t¡Ar é” S˜¤Io iP•er epeln.
b•leln/ "ŽeP•Ad•iw Žen d•Ao Žb•M Œib•yAù Tr d•AyùdU •ek• 19
ik•C¢” eKAyù• yAyùin. izZ-b•ß ] “ sk•lek•” iP•er pAoyù•
esw• Žen id•eln.® egl. tAr• tAed•r sb• eCel emeyùed•r Žb•M tAed•r
8
tArpr d•AyùUd• öBu˜r k•AeC öATRn• k•reln/ ''yAr• d•AmI ij“insp^ sb• iP•er epl. d•AyùUd• sb• iP•ireyù
ŒAmAed•r eCelemeyùed•r D•er ineyù egeC/ ŒAim ik• ineyù Želn. 20d•AyùUd• smˆS˜ÿ emxpAl o egA-pAl
tAed•r ipC¢ enb•À ŒAim ik• tAed•r D•ret pArb•À® ineln. d•AyùUed•r elAek•r• Ž”sb• pZek• ŒAeg ŒAeg
öBu˜ b•leln/ ''yAo oed•r ipC¢ nAo. &u“im oed•r c•AlAl. d•AyùeU d•r elAek•r• b•ll/ ''Ž”sb• h•e•C d•AyùeU d•r
D•ret pAreb•. &u“im etAmAr sk•l pirb•ArÙilek• r(•• purSˆð˜Ar.®
k•ret pAreb•.®
sk•el smAnB˜Aeg sb• ik•C¢ pAeb•
21
d•AydUù • Žk•j“n imzrIyù ß*Itd•Asek• ed•Ket epeln ib•exAr e•S•ˆóAetr •D•Aer ey 200 j“n eTek• igeyùiCl
9-10
d•AyùUd• 600 j“n elAk• ineyù ib•exAr e•S•óˆAetr tAed•r k•AeC d•AyùUd• Želn. Žr• Kub• ûL•A•–˜ÿ˜ ŒAr éb•Rl
k•AeC ep<QCeln. esKAen t¡Ar elAek•ed•r öAyù 200 b•el d•AyùUed•r seÒ˜ eyet pAerin. tAr• dAyùUd• o t¡Ar
j“n TAk•l. tAr• Kub• éb•Rl ŒAr ûL•A•–˜ÿ h•eyù pe¼iCl. sÒ˜Ied•r seÒ˜ ed•K• k•ret Žl. tAr• k•AeC ŒAset”
tAr• ŒAr c•let pAriCl n•. tA” 400 j“n pur¨x ib•exAr e•S•óˆAetr D•Aerr elAek•r• ŒiB˜b•Ad•n j“AnAl.
22
ineyù d•AyùUd• ŒmAelk•Iyùed•r tA¼• k•reln. ik••–˜Þ d•AyùUed•r elAek•ed•r meD•Y ik•C¢ éX elAk•o iCl.
11
d•AyùeU d•r elAek•r• mAeWr meD•Y Žk•j“n imzrIyùek• tAr• J“Aeml• b•AD•At. tAr• b•ll/ ''Ž” 200 j“n
ed•Ket epl. tAr• tAek• d•AyùUed•r k•AeC ineyù Žes elAk• ŒAmAed•r seÒ˜ ŒAesin. tA” Žed•r ŒAmr• y•
j“l ŒAr ik•C¢ KAb•Ar id•l. 12f¦meu rr ipeW ŒAr émueW• ŽeniC tAr B˜Ag ed•b• n•. Žr• ZD•u inej“ed•r S˜¤I o
ik•saims oek• eKet id•l. KAoyù• d•AoyùAr pr es eCelemeyùed•r eP•rt pAeb•.®
23
Žk•w¦ B˜Al eb•AD• k•rl. itnid•n itnrAt es ek•An d•AyùUd• b•leln/ ''B˜A”sb•/ Ž”rk•m k•Aj“ k•r•
ik•C¢ eKet pAyùin b•• pAn k•ret pAyùin. iWk• nyù. öBu˜ ŒAmAed•r ik• id•eyùeCn Žk•b•Ar eB˜eb•
13
imzrIyù elAk•wAek• d•AyùdU • ij“|•As• k•reln/ ''ek• ed•eK•. itin ŒAmAed•r ib•r¨eß“• ŒAs• zߨed•r h•Aireyù
etAmAr minb•À ek•AT• eTek• &u“im ŒAsCÀ® id•eyùeCn. 24etAmAed•r k•T• ek•Ÿ Zneb• n•. yAr•
elAk•iw b•ll/ ''ŒAim Žk•j“n imzrIyù . @•b•YsAmýI ŒAgeliCl ŒAr yAr• yueß“ eyAg id•eyùiCl
ŒmAelek•r ß*Itd•As. itnid•n ŒAeg ŒAim ŒsuS˜î sk•el” smAn d•Aib•d•Ar. öetYek•” smAn B˜Ag pAeb•.®
25
h•oyùAyù ŒAmAr minb• ŒAmAek• eCe¼ id•eyù c•el yAyù. d•AyùUd• ”•S•óˆAeyùelr j“‘ Ž” ib•iD• o zAsn iS˜îr
14
ŒAmr• enegB˜ ŒAß*m, k•eriClAm. oKAen k•reln. Ž” ib•D•An ŒAj“o c•Alu ŒAeC .
26
k•erTIyùr• TAek•. ŒAmr• iyh•Ýd•• ŒAr enegB˜ ŒÇ•ˆl d•AyùUd• isûL•eg Žes ep<QCeln. ŒmAelk•Iyùed•r
ŒAß*m, k•eriClAm. enegeB˜ k•Aeleb•r elAek•r• k•AC eTek• pAoyù• ik•C¢ ij“insp^ t¡Ar b•Þ u“ed•r k•AeC
TAek•. ŒAmr• isûL•go pui¼eyù id•eyùiClAm.® pAiWeyù id•eln. Žr• sb• iyh•Ýd•Ar d•lpit. d•AyùUd•
15
d•AyùUd• tAek• ij“|•As• k•reln/ ''yAr• ŒAmAed•r b•leln/ "etAmAed•r j“‘ ik•C¢ Ÿph•Ar ŽeniC. öBu˜r
pirb•ArÙilek• ineyù ineyùeC &u“im ik• tAed•r k•AeC zߨed•r k•AC eTek• Ž”sb• ŒAmr• epeyùiC.®
27
ŒAmAed•r ineyù yAeb•À® d•Ayù U d • ŒmAelk•Iyù e d•r k•AC eTek• enoyù •
imzrIyù elAk•iw b•ll/ ''yid• ö½Verr k•AeC ij“insp^ eTek• ik•C¢ !b•eTl/ enegeB˜r rAemAí Žb•M
297 1 zmeU yl
ù 30:28-31:13
y%Ierr entAed•r k•AeC pAWAeln. 28ŒerAeyùr/ ezQl o t¡Ar itn pu^ ŒAr b•m$D•ArI Bˆ]•tY Žk•”seÒ˜
izP•emAí/ ”iXemAyù / 29rAKl/ iyrh•emlIyù e d•r mAr• egl.
ngrÙilet/ ek•nIyùed•r ngrÙilet 30h•µ•åRA/ ek•Ar-
ŒAzn/ ŒTAk•/ 31Žb•M ih•eº•A, zh•err entAed•r k•AeC pelXIyrù • ezQelr m&
] “u Yet ŒAnª• k•rl
7
d•AyùUd• Ÿph•Ar pAWAeln. tACA¼• ŒAr ey ey ed•ez ŸptYk••r Œ‘id•ek• b•sb•Ask•ArI ”•S•óˆAeyùlIyùr•
d•AyùUd• o tAr elAek•r• iCl/ es”sb• ed•ezr entAed•r ed•Kel• ”•S•óˆAeyùlIyù !s‘rA ed•Qe¼ pAlAe•C. tAr•
k•AeCo itin Ÿph•Ar pAWAeln. ed•Kl ezQl ŒAr tAr itn pu^ mAr• egeC. Žb•Ar
tArAo zh•r eCe¼ pAlAl. tArpr pelXIyùr• Žel•
ezQelr m& ] “u Y Žb•M Ï zh•rÙilet b•sb•As k•rl.
”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“• yueß“• pelXIyùr• ij“et 8

31 egl. ”•S•óˆAeyùlIyùr• pelXIyùed•r k•AC eTek•


pAileyù egl. igla e b•Ayù pbR • etr c•Ý ¼ Ayù Œenk•
prid•n pelXIyùr• m]ted•r ed•h• eTek• ij“ins
luW k•ret c•el egl. iglaeb•Ar pb•Rt c•Ý¼Ayù Žes
tAr• ezQl ŒAr t¡Ar itn pue^r m]ted•h• ed•Ket
”•S•ˆóAeyùlIyù mAr• egl. 2ezQl ŒAr t¡Ar pu^ed•r ib•r¨eß“• epl. 9tAr• ezQelr mATAw• ek•ew inl. ezQelr b•mR
pelXIyùr• Žk•w• éd$•A•–˜ÿ yuß “ c•AileyùiCl. ezQelr itn ineyù inl. tAr• pelXIyùed•r k•AeC Kb•r id•eyù id•l.
pu^ eyAnATn/ Œb•InAd•b• ŒAr mlak•I-zUyeù k• pelXIyùr• tAed•r mUi%$smUeh•r miª•ero tAr• Ž” Kb•r ineyù
h•tY• k•rl. egl. 10ŒXAerAí mUi%$r miª•er tAr• ezQelr b•mR
3
yueß“r Œb•S˜îA ezQelr pe(• KArAp eTek• ŒAro ereK id•l. ezQelr ed•h• tAr• Ju“ileyù rAKl eb•T
KArAp h•et lAgl. tIrª•Aj“r• tIr C¡¢e¼ ezQlek• zAenr ed•oyùAel.
Ùr¨trB˜Aeb• ŒAh•t k•rl. 4 ezQl t¡Ar b•mRb•h•nk•ArI 11
pelXIyùed•r ezQelr öit k]•tk•emRr k•T• yAeb•z
Bˆ]•tYek• b•leln/ "ŒAmAyù etAmAr trb•Air id•eyù emer igilyùed•r elAek•r• j“Anet pArel•. 12esKAnk•Ar
eP•l. tAh•el ib•ed•zIr• ŒAr ŒAmAyù emer mj“• k•ret !s‘r• qb•í-zAen egl. tAr• sAr• rAt D•er #â
pAreb• n•.® pd•e(•ep Œýsr h•l. esKAnk•Ar ed•oyùAl eTek•
ik••–˜Þ Bˆ]•tY es k•T• Znel• n•. es eb•z B˜yù tAr• ezQelr ed•h• &u“el inl. ezQelr pu^ed•r ed•h•o
epeyù igeyùiCl. tAr• nAimeyù ŒAnl. tArpr tAr• ed•h•Ùel• ineyù
tA” ezQl inej“r trb•Air id•eyù inej“ek• h•tY• yAeb•ez egl. yAeb•ezr elAek•r• Ž”sb• ed•h• d•Ah•
k•reln. 5 Bˆ]•tYiw yKn ed•Kl ezQl mAr• egeC/ tKn k•rel•. 13Žed•r ŒiS˜îÙel• yAeb•ez Žk•w• ib•zAl
eso inej“r trb•Air id•eyù ŒA ™h•tY• k•rl. ezQelr gAeCr tlAyù tArA k•b•r id•l. yAeb•ezr mAnux sAtid•n
seÒ˜ eso esKAen pe¼ r”l. 6 Ž”B˜Aeb• Žk•” id•en Ÿpb•As k•er ezAk• pAln k•rl.
298

zmeU yeù lr i þ tIyù pˆu S˜kÿ •

d•AydUù • ezQelr m&


] “u Y sµpek•R j“Aneln inh•t h•eyùeC tAed•r j“e‘/ Žb•M ”•S•óˆAeyùelr j“‘

1 d•AyùUd• ŒmAelk•Iyùed•r prAij“t k•er isûL•eg iP•er


egeln. ezQelr m]&u“Yr iWk• per d•AyùUd• isûL•eg
é¾id•n TAk•eln. 2 ïtIyùid•n Žk•j“n &“r¨, !sink•
k<•Ad•eln. k•Ar, ezQl Žb•M•t¡Ar pu^ eyAnATn Žb•M
b•æ ”•S•óˆAeyùlIyù yueß“• mArA igeyùiCl.

isûL•eg Žel•. elAk•iwr j“AmAk•Ap¼ eC¡¼•/ mATAyù d•AydUù • es” ŒmAelk•Iyeù k• h•tYAr ŒAed•z id•eln
13
D•UelAb•Ail B˜it$.* es d•AyùUed•r k•AeC Žes mAT• nt tKn d•AyùUd/ ey !sink• tAek• ezQelr m]&u“Yr
k•er t¡Aek• ö,Am k•rel•. sMb•Ad id•eyùiCl/ tAr seÒ˜ k•T• b•leln. d•AyùUd•
3
d•AyùdU • tAek• ij“|•As• k•reln/ ''&u“im ek•AT• eTek• ij“|•As• k•reln/ ''&u“im ek•AT• eTek• ŒAseC•À®
ŒAseC•À® !sink• Ÿ%r id•l/•''ŒAim Žk• ib•ed•zIr eCel.
elAk•iw d•AyùUd•ek• Ÿ%r id•el•/ ''ŒAim Ž”mA^ ŒAim Žk•j“n ŒmAelk•Iyù.®
14
”•S•óˆAeyùlIyù izib•r eTek• ŒAsiC.® d•AyùdU • tAek• ij“|•AsA k•reln/• ''öBu˜r ŒiB˜ix)˜
4
d•AyùUd• tAek• ij“|•As• k•reln/•''yueß“• k•Ar• rAj“Aek• h•tY• k•ret &u“im B˜yù epel n• ek•nÀ®
15-16
ij“eteC b•lÀ® tKn dAyùUd• es” ŒmAelk•Iyùek• b•leln/
elAk•iw Ÿ%r id•el•/ ''ŒAmAed•r elAk• yuß “e(•^ ''&u“im” etAmAr m]&u“Yr j“‘ d•AyùI. &u“im” b•eliCel ey
eTek• pAileyù egeC. Œenk• elAk• yueß“• mAr• egeC. &u“im öBu˜r ŒiB˜ix)˜ rAj“Aek• h•tY• k•erC. sutrAM
Žmnik• ezQl Žb•M tAr pu^ eyAnATno yueß“• mAr• etAmAr inej“r k•TA” etAmAr ŒprAeD•r ömA,
egeC.® id•e•C.® Žrpr d•AyùUd• t¡Ar Žk• tr¨, Bˆ]•tYek• efek•/
5
d•AyùUd• !sink•ek• ij“|•As• k•reln/ ''&u“im ek•mn Ž” ŒmAelk•Iyùek• h•tY• k•ret ŒAed•z id•eln. tKn
k•er j“Anel ey ezQl Žb•M tAr pu^ eyAnATn mAr• es” ”•S•ˆó AeyùlIyù yub•k• es” ŒmAelk•Iyùek• h•tY• k•rl.
egeCÀ®
6
qsink• Ÿ%r id•el•/ "ŒAim tKn iglaeb•Ayù pbR•et ezQl Žb•M eyAnATenr sµ•ˆVeÞ“ d•AyeUù d•r ezAk• gIt
17
iClAm. ŒAim ezQlek• tAr b•zRAr Ÿpr B˜r id•eyù ezQl o eyAnATn sµpekR• d•AyùUd• Žk•iw ezAk•
Ju“<ek• p¼et ed•eKiC. tKn pelXIyù rT o Œ½VAerAh•I gIit gA”eln. 18es” gAn iyh•Ýd•Ar ŒiD•b•AsIed•r
qsink•r• ß*mz> ezQelr k•ACAk•AiC Žigeyù ŒAsiCel•. iziKeyù ed•b•Ar j“e‘ d•AyùUd• t¡Ar ŒnugAmIed•r ŒAed•z
7
ezQl ipCn iP•er ŒAmAek• ed•Ket epeln/ ŒAmAek• id•eln Ž gAn 'D•nu¾ nAem piric•t y• yAezr ýe–˜î
fAk•eln Žb•M ŒAim sA¼• id•lAm. 8 ezQl ij“|•As• ilipb•ß “• ŒAeC.
19
k•eriCeln ŒAim ek•. ŒAim b•eliClAm ey ŒAim ''eh• ”•S•óˆAeyùl/ etAmAr pAh•Ae¼ etAmAr esQª•yR•
Žk•j“n ŒmAelk•Iyù. 9tKn ezQl b•eliCeln/ 'ŒAmAek• ib•nX h•eyùiCl. h•Ayù? es” b•Ired•r ek•mn k•er ptn
emer eP•l. ŒAim öc•ØB˜Aeb• ŒAh•t Žb•M ŒAim öAyù h•¾l?
mret c•eliC.¾ 10itin Žmn mArA ™k•B˜Aeb• ŒAh•t 20
Ž Kb•r gAet j“Aino n•. ŒiSˆð˜elAenr peT
h•eyùiCeln ey ŒAim b•uJ“lAm itin ŒAr b<•Ac•eb•n n•. peT Ž Kb•r öc•Ar ek•Ar n•. Žet pelXIyùr• ŸÂ˜ñAs
sutrAM ŒAim t¡Aek• h•tY• k•rlAm. tArpr ŒAim tAr k•reb•. Ï sb• ib•ed•zIr•* ŒAniª•t h•eb•.
21
mAT• eTek• rAj“mu k u • w/ b•Aæ eTek• bAl• Ku e l iglaeb•Ayù pb•Ret ŸísgRe(•^Ùilr* oper
ineyùiClAm. eh• ŒAmAr minb•/ esÙil ineyù ŽKn eyn ek•An b•]iX b•A izizr k•,A n• pe¼. esKAen
ŒAim ŒApnAr k•AeC ŽesiC.® b•Irpur¨xed•r FAlÙilet mrec• pe¼eC. ezQelr FAl
11
tKn d•AyùdU • inej“r b•S˜¤ iC¡e¼ é>K ök•Az k•reln etl id•eyù G•xA h•yù in.
22
Žb•M d•AyùUed•r seÒ˜ yAr• iCl/ tArAo es”B˜Aeb• é>K eyAnATenr D•nuk• tAr zߨed•r h•tY• k•ereC.
ök•Az k•rl. 12tAr• é>eK k<•Ad•et lAgl o sÞ“Y• ˆ ezQelr trb•Airo zߨed•r h•tYA k•ereC. eyAnATn
pyR•–˜ÿ Ÿpb•As k•er r”l. tAr• ezQl Žb•M tAr pu^
eyAnATenr m]&u“Yr j“‘ ezAk• ök•Az k•ret lAgl. ib•ed•zI ŒA(•irk• ŒeTR/ ''yAed•r suåí k•r• h•yùin.¾¾ Žet
d•AyùUd• Žb•M t<Ar sÒ˜<Ir•/ öBu˜r ey smˆS˜ÿ elAek•r• eb•AJ“Ayù ey ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr seÒ˜ c•¢i)˜et pelXIyùr• ŒMz
enyù in.
elAk•iwr ÖÖÖ B˜it•$ Žet eb•AJ“Ayù elAk•iw Kub•” é>KI iCl. ŸísgeR (•^Ùilr yuß “e(•e^ eysb• qs‘ mAr• egeC.
299 2 zmeU yl
ù 1:23-2:20
o ezQl prAß*A•–˜ÿ zߨ qs‘ed•r r)˜pAt G•iweyùeC. ik••–˜Þ iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþI ŒAmAek• tAed•r rAj“•räep
t¡ArA zi)˜mAn elAek•ed•r emd• m•Ms iCåiB˜å ŒiB˜ix)˜ k•ereC.®
k•ereCn.
23
ezQl Žb•M eyAnATn Žek• Œprek• B˜AelAb•Asetn özea b•Azí rAj“• h•eln
8
Žb•M j“Ib•neB˜Ar Žek• Œperr sÒ˜ ŸpeB˜Ag enerr pu ^ Œb•a e nr ezQelr !s‘b•Aih•nIr
k•eriCeln. m]&u“Yo t¡Aed•r ŒAlAd•• k•ret pAer in. esnApit iCeln. Œb•aenr ezQelr pu^ özaeb•Azíek•
t¡Aed•r git ögelr eTek•o tIº• iCel•. t¡Ar• isMeh•r mh•niyùem ineyù egeln Žb•M 9 tAek• igilyùd•/ ŒzUrIyù/
eTek•o b•lb•An iCeln. iyixeyùl/ ”•Pó•iyùm/ ib•‘AmIn Žb•M sAr• ”•S•óˆAeyùelr
24
eh• ”•S•óˆAeyùelr k•‘Ag,/ ezQelr j“‘ ib•lAp rAj“• k•er id•eln.
10
k•r. ezQl etAmAed•r suª•r lAl epAxAk• id•eyùeCn özaeb•Azí ezQelr pu^ iCeln. yKn itin
Žb•M t• esAnAr Œl¿•Aer eFek• id•eyùeCn. ”•S•óˆAeyùelr zˆAsnB˜Ar enn/ tKn t¡Ar b•yùs 40 b•Cr.
25
b•Irg, yueß“• BU˜pitt h•eln. eyAnATn iglaeb•Ayù itin ”•S•ˆó Aeyùel éb•Cr rAj“ ˆ× k•eriCeln. ik••–˜Þ iyh•dÝ •Ar
pbR•et m]&u“Yb•r, k•reln. pirb•AregAþI d•AyùUd•ek• Œnusr, k•rl. 11d•AyùUd• iCeln
26
eyAnATn/ B˜A” ŒAmAr/ ŒAim etAmAr j“‘ ih•eº•Ae,r rAj“•. d•AyùUd• iyh•ÝdAr pirb•AregAþIr opr
ezAk•AiB˜BU˜t. &u“im ŒAmAr seÒ˜ Kub• B˜Al b•Yb•h•Ar sAtb•Cr C¾mAs zAsnk•AyR c•AileyùiCeln.
k•erC. ŒAmAr öit etAmAr B˜AelAb•As• Žk•j“n nArIr
B˜AelAb•AsAr eTek•o Œnupm iCl. Žk•iw mArA ™k• l¼A”
27
b•Irg, yueß“ BU˜pitt h•eln. yueß“r sk•l ŒS˜¤ 12
enerr pu ^ Œb•a e nr Žb•M ezQelr pu ^
yuß “e(•e^ h•Aireyù igeyùiCl.® özaeb•Azetr ik•C¢ ŒAiD•k•Airk•g, mh•niyùm eTek•
igib•eyùAen egl. 13sräyùAr pu^ eyAyùAb• Žb•M
d•Ayù U e d•r ŒAiD•k•Airk•rAo igib•eyù A en egl.
d•AydUù • o tA¡ r sÒ˜Ir• ih•eº•Ae, egeln igib•eyùAenr Žk• puku•err k•AeC tAed•r ed•K• h•l.
per d•AyùUd• öBu˜r k•AC eTek• Ÿped•z c•A”eln. puku•err Žk•id•ek• Œb•aenerr d•l Žb•M Œ‘id•ek•
2 d•AyùUd• ij“|•AsA k•reln/ ''ˆŒAim ik• iyh•Ýd•Ar
zh•rÙilr ek•An Žk•iwr ib•r¨eß“ yuß “ k•rb•À®
eyAyùAeb•r d•l b•sl.
14
Œb•aenr eyAyùAb•ek• b•ll/ ''ŒAmAed•r tr¨,
öBu˜ d•AyùUd•ek• b•leln/ ''ç<•.®• eyAß“Ar• ŸeW d¡•A¼Ak• Žb•M tAed•r meD•Y Žk•w• l¼A”
d•AyùUd• ij“|•As• k•reln/ ''ŒAim ek•ATAyù yAb•À® h•eyù yAk•.®
öBu˜ b•leln/ ''ih•eº•Ae,.® eyAyùAb• b•ll/ ''inü‚yù”/ l¼A” eh•Ak•.®
2 15
tKn d•AyùUd• Žb•M tAr é” S˜¤I ih•eº•Ae, ron• tKn tr¨, eyAß“Ar• ŸeW d¡•A¼Al. é” ed•z”/
h•eln. :t¡Ar S˜¤Ir• iCeln ixi•xœeyùelr Œh•IenAyùm l¼A”eyùr j“‘ tAed•r k•t elAk•j“n ŒAeC t• Ùen
Žb•M k•iµ•åRelr nAb•elr ib•D•b•• p ͈I Œb•Igl.ò 3 d•AyùUd• inl. tAr• ib•‘AmIenr pirb•AregAþI eTek••ezQelr
t¡Ar sÒ˜Ig, Žb•M tAed•r pirb•Arek•o seÒ˜ ineln. pu^ özaeb•Azetr pe(• l¼A”eyùr j“e‘ b•Aer• j“nek•
tAr• öetYek• ih•eº•A, Žb•M ink•wb•t$I zh•rÙilet eb•eC inel•. Œ‘id•ek• eyAyù A eb•r d•l d•Ayù U e d•r
b•sb•As k•ret lAgl. ŒAiD•k•Airk•ed•r meD•Y eTek• b•Aer• j“nek• eb•eC inl.
16
tAed•r öetYek• öetYek•r öitpe(•r mAT• Œ¡Ak•e¼
d•AydUù • yAeb•ezr elAek•ed•r D•‘b•Ad• id•eln D•er tAed•r trb•Air id•eyù pAez F¦ik•eyù id•l/ tA”
4
iyh•Ýd•Ar elAek•rA ih•eº•Ae, Žes d•AyùUd•ek• iyh•Ýd•Ar tAr• Žk•seÒ˜ mAiwet pe¼ egl. Ž” j“‘ Ž”
rAj“Aräep ŒiB˜ix)˜ k•rl. tArpr tAr• d•AyùUd•ek• j“AyùgAek• b•l• h•yù ''C¢irk•• BU˜im.® Žw• igib•eyùAenr
b•ll/ ''yAeb•z igilyùed•r elAek•r• ezQlek• k•b•r Žk•w• j“AyùgA.
id•eyùeC.®
5
d•Ayù U d • yAeb•z igilyù e d•r elAek•ed•r k•AeC Œb•ea nr ŒAsAeh•lek• h•tY• k•rl
b•At$Ab•Ah•k• pAWAeln. b•At$Ab•Ah•ek•rA yAeb•ezr elAk•ed•r 17
es” l¼A” Žk•w• B˜yù¿•r yueß“r räp ineyùiCl
b•lel•/ ''öBu˜ etAmAed•r ŒAzIb•RAd• k•r¨n ek•nn• Žb•M d•Ayù U e d•r elAk•j“n esid•n Œb•a e nr Žb•M
etAmr• etAmAed•r Ùr¨ ezQelr CA”* k•b•r id•eyù ”•S•óˆAeyùlIyùed•r h•Aireyù id•eyùiCl. 18sräyùAr itn pu^
tAr öit d•yù• ed•iKeyùC. 6 öBu˜ etAmAed•r öit iClÉ eyAyùAb•/ Œb•Izyù Žb•M ŒsAeh•l. ŒsAeh•l Kub•
‘AyùsÒ˜t ŒAc•r, k•reb•n Žb•M sd•yù h•eb•n. ŒAimo Ët ed•Q¼Aet pArt. es b•‘ h•ire,r mt” ËtgAmI
etAmAed•r öit sd•yù h•b•. 7ŽKn etAmr• zi)˜zAlI iCl. 19ŒsAeh•l esAj“• Œb•aenerr id•ek• ed•Qe¼ egl
o sAh•sI h•o. etAmAed•r minb• ezQl inh•t h•eyùeCn. Žb•M tAek• tA¼• k•rl. 20Œb•aenr ipCen tAik•eyù
tAek• ij“|•As• k•rl/ ''&u“im” ik• ŒsAeh•lÀ®
ezQelr CA” ezQl Žb•M eyAnATn ŸB˜eyùr zrIr pue¼ igeyùiCl . ŒsAeh•l b•leln/ ''ç<•/ ŒAim” ŒsAeh•l.®
2 zmeU yl
ù 2:21-3:12 300
21
Œb•ea nr ŒsAeh•lek• ŒAG•At k•ret c•Ayù in. tA”/ eyAyùAb• Žb•M tAr sÒ˜Ir• sArArAt D•er eh•e¡ w c•ll.
Œb•aenr ŒsAeh•lek• b•ll/ ''ŒAmAek• tA¼A k•r n•. yKn tAr• ih•eº•Ae, ep<QCAel• tKn sk•Aelr sUyR seb•
b•rM Žk•j“n tr¨, !sink•ek• tA¼• k•r. Kub• sh•ej“” ŸWeC.
&u“im tAr b•mRiw etAmAr j“‘ epeyù eyet pAer•.®
ik••–˜Þ ŒsAeh•l Œb•aenrek• tA¼• k•r• eTek• (•A–˜ÿ h•l ù o iyh•dÝ •Ar meD•Y yß
”•S•ˆó Aeyl u “• h•l
n•.
22
Œb•aenr ŒAb•Ar ŒsAeh•lek• b•ll/ ''d¡•A¼Ao; n•
h•el ŒAim etAmAek• h•tY• k•ret b•AD•Y h•b•. tAh•el
3 ezQelr pirb•Ar o d•AyùUed•r pirb•Aerr meD•Y eb•z
ik•C¢id•n D•er yuß“ c•eliCl. d•AyùUd• ß*mz>” ŒAerA
zi)˜zAlI h•eyù ŸWiCeln Žb•M ezQelr pirb•Ar
ek•mn k•er ŒAim ŒAb•Ar etAmAr B˜A” eyAyùAeb•r mueKr ß*mz>” éb•Rl h•eyù pe¼iCl.
id•ek• tAk•Aeb•AÀ®
23
ik••–˜Þ ŒsAeh•l Œb•ea nrek• tA¼A k•r• eTek• (•A•–˜ÿ ih•eº•Ae, d•AyeUù d•r Cyù s•–˜Aÿ enr j“›˜å h•l
2
h•l n•. tKn Œb•aenr tAr b•zRAr egA¼Ar id•k•w• d•AyùeU d•r Ž”sb• s•–˜ÿAn ih•eº•Ae, j“›˜åýh•, k•eriCl.
ŒsAeh•elr epew F¦ik•eyù id•l. b•zR• tAr epew F¦ek• öTm s•–˜ÿAn iCl ŒeîAn. ŒeîAenr mA iCeln
ŽeP<•A¼ oeP<•A¼ h•eyù egl Žb•M esKAen” ŒsAeh•elr iyi•xœeyùelr Œh•IenAyùm. 3iþˆtIyù s•–˜ÿAn iCl ik•lAb•.
m]&u“Y h•l. ik•lAeb•r m• Œb•Igl iCeln k•iµ•åRlIyù nAb•elr ib•D•b••
p ÍI. ïtIyù s•–˜ÿAenr nAm Œb•zAelAm. Œb•zAelAemr
eyAyAù b• Žb•M Œb•Izyù Œb•ea nrek• tA¼• k•relA m• iCeln gzUr rAej“Yr rAj“• tlameyùr k•‘• mAK•.
4
ŒsAeh•elr ed•h• mAiwet pe¼ r”el•. es” rAˆS˜ÿ• c•&“u TR s•–˜ÿAn ŒAed•Ainyù. ŒAed•Aineyùr m• iCeln h•gIt.
id•eyù yAr• C¢ew yAi•Cl tAr• sb•A” ŒsAeh•lek• ed•KAr pÇ•ˆm s•–˜ÿAn zP•iwyù. ˆ zP•iweyùr mAeyùr nAm Œb•Iwl.
j“e‘ d¡•Ai¼eyù p¼el•. 24ik••–˜Þ eyAyùAb• Žb•M Œb•Izyù* 5
xþ s•–˜ÿAenr nAm iyi^yùm. iyi^yùemr m• iCeln
Œb•aenrek• tA¼• k•ret lAgl. yKn tAr• Œµ•å• d•AyùUed•r S˜¤I ”•©ñ•. d•AyùUed•r Ž” k•iw s•–˜ÿAn ih•eº•Ae,
pAh•Ae¼r k•AeC Žel• tKn sUyR ŒˆS˜ÿ eyet b•eseC. j“e›˜åiCel•.
:igib•eyùAn mr¨BU˜imr id•ek• eyet gIeh•r sAmen” iCl
Œµ•å• pAh•A¼.ò 25pbR • etr c•Ý ¼ Ayù / ib•‘AmIenr Œb•ea nr d•AyeUù d•r seÒ˜ eyAg ed•b•Ar isß“A•–˜ÿ inl
pirb•AregAþIr elAek•rA Œb•aenerr c•Arid•ek• Žk•i^t 6
ezQl Žb•M d•AyùUed•r pirb•Aerr meD•Y yKn yuß “
h•l. c•liCl tKn ezQelr !s‘b•Aih•nIet Œb•aenr ß*mz>”
26
Œb•aenr ic•ík•Ar k•er eyAyùAb•ek• b•ll/ "ŒAmr• zi)˜zAlI h•eyù ŸWiCl. 7irsapA nAem ezQelr Žk•
ik• ic•rid•n l¼A” k•er Žek• Œprek• h•tY• k•er d•AsI iCl. irsapA iCl ŒyùAr k•‘•. özaeb•Azí
yAeb••À &u“im Kub• B˜Ael• k•er” j“Aen• ey Žr pir,Am Œb•aenrek• b•ll/ ''ŒAmAr iptAr d•AsIr seÒ˜ &u“im
h•eb• ZD•u” é>K. Ž”sb• elAek•ed•r b•l tAr• eyn ek•n eyQnsµpkR• k•relÀ®
8
tAed•r inej“r B˜A”ek• tA¼• n• k•er.® özaeb•Azetr k•TAyù Œb•aenr B˜Ix,B˜Aeb• ereg
27
tKn eyAyùAb• b•ll/ ''Ž k•T• b•el &u“im Kub• egeln. Œb•aenr b•ll/ ''ŒAim ezQl Žb•M tAr
B˜Ael• k•rel. yid• &u“im ik•C¢ n• b•let/ Ž”sb• elAek•rA pirb•Aerr öit b•rAb•r” Œnugt. ŒAim etAmAek•
sk•Al pyR•–˜ÿ˜ tAed•r B˜A”ek• tA¼• k•ret TAk•t. d•AyùUed•r h•Aet &u“el id•” in. d•AyùUd•ek• etAmAr Ÿpr
ŽwA ö½Vr eymn ŒAeCn Ž k•T• eymn stY etmin j“yùI h•et id•” in. iyh•Ýd•Ar ŒiD•k••rBu˜) ŒAim
stY.® 28tKn eyAyùAb• Žk•iw iz[˜• b•Aj“Al Žb•M tAr ib•½VAsG•Atk• n”. ik••–˜Þ ŽKn &u“im b•leC• ey ŒAim
elAek•rA ”•S•óˆAeyùlIyùedr epCen tA¼• k•r• b•Þ“ k•rl. Ž” Œpk•mR k•eriC. 9-10ŒAim öit|•A k•riC ö½Vr y•
tArA ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ibr¨eß“ ŒAr l¼A” k•rAr ec•XAo b•eleCn t• iniü‚tB˜Aeb• G•web•. öBu˜ b•eleCn ezQelr
k•rl n•. pirb•Ar eTek• rAj“Y iCineyù ineyù itin d•AyùdU •ek• ed•eb•n.
29
Œb•ea nr Žb•M tAr ŒnugAmIrA sArArAt D•er y£•n $ öBu˜ d•AyùUd•ek•” iyh•Ýd•• Žb•M ”•S•óˆAeyùelr rAj“• k•reb•n.
ŸptYk•Ayù eh•¡ew y£•$n nd•I pAr h•l Žb•M prid•n itin d•An eTek• eb•ra-ezb•• pyR•–˜ÿ* zAsn k•reb•n.
sArA id•n eh•¡ew mh•niyùem ŸpiS˜ît h•l. ŒAmAr men h•yù t• G•wAet ŒAim yid• típr n• h•”
30
eyAyùAb• Œb•aenrek• tA¼A k•r• eTek• ib•rt h•l ö½Vr ŒAmAyù zAiS˜ÿ ed•eb•n.®
11
o iP•er egl. eyAyùAb• tAr elAek•ed•r j“e¼A k•rl özaeb•Azí Œb•aenrek• ŒAr ik•C¢ b•let pAreln
Žb•M j“Anet pArl ey ŒsAeh•l sh• d•AyùUed•r 19 j“n n•. özaeb•Azí tAek• Kub• B˜yù ept.
ŒAiD•k•Airk•rA ineK< A j“. 31ik••–˜Þ d•Ayù U e d•r 12
Œb•aenr d•AyùUd•ek• b•At$Ab•Ah•k• pAWAl. Œb•aenr
ŒAiD•k•Airk•r•/ Œb•aenerr d•l eTek• ib•‘AmIenr b•ll/ ''Ž” ed•z k•Ar zAsn k•r• Ÿic•í b•el ŒApin
pirb•Aerr 360 j“nek• h•tYA k•eriCl. 32d•AyùUed•r
d•An ÖÖÖ py•R –˜ÿ Žr ŒTR smý ”•S•óˆAeyùl j“Ait Ÿ%r o d•i(•Š.
ŒAiD•k•Airk•r• ŒsAeh•lek• ineyù igeyù qb•íeleh•em
d•An iCl ”•S•óˆAeyùelr Ÿ%rAMezr Žk•iw zh•r o eb•ra-ezb•• iCl
tAr iptAr k•b•er k•b•r id•el•. iyh•Ýd•Ar d•i(•Š ŒMez.
301 2 zmeU yl
ù 3:13-34
men k•ernÀ ŒApin ŒAmAr seÒ˜ c•¢i)˜ k•r¨n. ŒAim ij“insp^ iCineyù ŽeniCl. d•AyùUd• seb•mA^
ŒApnAek• ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•r zAsk• h•et Œb•aenrek• zAi•–˜ÿet pAiWeyù id•eyùeCn/ tA” Œb•aenr
sAh•AyY k•reb••.® d•AyùUed•r seÒ˜ ih•eº•Ae, iCeln n•. 23eyAyùAb• tAr
13
d•AyùUd• Ÿ%er j“AnAeln/ ''eb•z? ŒAim ŒApnAr !s‘sAm•–˜ÿ sh• ih•eº•Ae, Žes ep<QCl. !s‘r• eyAyùAb•ek•
seÒ˜ c•¢i)˜ k•rb•. ik••–˜Þ ŒAim ŒApnAek• Žk•w• k•T• b•ll/ "enerr pu^ Œb•aenr rAj“• d•AyùUed•r k•AeC
ij“|•As• k•ret c•A”É yt(•, pyR•–˜ÿ˜ ŒApin ezQelr ŽesiCl. rAj“• d•AyùUd• Œb•enrek• zAi•–˜ÿet eyet
k•‘• mIKlek• ŒAmAr k•AeC ŒAnet n• pAreb•n tt(•, id•eyùeCn.®
24
pyR•–˜ÿ ŒAim ŒApnAr seÒ˜ ed•K• k•rb• n•.® eyAyùAb• rAj“Aek• b•ll/ ''Ž ŒApin ik• k•ereCnÀ
Œb•ea nr ŒApnAr k•AeC Žel• ŒAr ŒApin tAek• ŒAG•At
d•AydUù • tAr S˜I¤ mIKlek• iP•er epeln n• k•er” eCe¼ id•eln. ek•nÀ 25ŒApin ik• j“Aenn
14
d•AyùUd• ezQelr pu^ özaeb•Azetr k•AeC b•At$Ab•Ah•k• Œb•aenr enerr pu^À es ŒApnAr seÒ˜ c•AlAik• k•ret
pAWAeln. d•AyùdU • b•leln/ ''ŒAmAr S˜¤I mIKlek• eP•rt ŽesiCl Žb•M ŒApin ik• ik• k•reCn es” smˆS˜ÿ
id•n. es ŒAmAr k•AeC S˜¤I ih•eseb• öitš¨t. tAek• ib•xeyù es izKet ŽesiCl.®
26
pAb•Ar j“e‘ ŒAim 100 pelXIyù ize½Ír d•Am id•eyùiC.® eyAyùAb• d•AyùUed•r k•AC eTek• iP•er egl Žb•M
15
tKn özaeb•Azí es” elAk•iwek• liyùezr pu^ isr• ku•eyùAr k•AeC Œb•aenerr k•AeC b•At$Ab•Ah•k•ed•r
plaiweyùl nAmk• Žk• elAek•r k•AC eTek• mIKlek• pAWAel•. b•At$Ab•Ah•k• Œb•aenrek• iP•ireyù ineyù Žl.
ineyù eyet b•ll. 16mIKelr S•ˆV AmI plaiweyùl mIKelr d•AyùUd• Žseb•r ik•C¢” j“Anet pAreln n•. 27Œb•aenr
seÒ˜ egl. b•ærIem yAb•Ar smyù plaiweyùl mIKelr yKn ih•eº•Ae, Žl/ tKn eyAyùAb• tAr seÒ˜ k•T•
ipC¢ ipC¢ yAi•Cl Žb•M k<•Ad•iCl. ik••–˜Þ Œb•aenr b•let c•Ayù Ž”B˜Aeb• tAek• öeb•z peTr mAJ“KAen
pla i weyù l ek• b•ll/ ''b•A¼I iP•er yAo.® tKn Žk•D•Aer ineyù egl. esKAen Œb•a e nerr epew
plaiweyùl b•A¼I iP•er egl. C¢irk•AG•At k•rl Žb•M Œb•aenr mArA egl. Œb•aenr
eyAyùAeb•r B˜A” ŒsAeh•lek• h•tY• k•eriCl tA” eyAyùAb•
Œb•ea nr d•AydUù •ek• sAh•AyY k•rAr öitš¨it id•l Œb•enrek• h•tY• k•rl.
17
Œb•aenr ”•S•óˆAeyùelr entAed•r k•AeC Ž” b•At$A
id•l. es b•ll/ ''d•IG•$id•n D•er etAmr• d•AyùUd•ek• d•AydUù • Œb•ea nerr j“‘ k•< Ad•eln
etAmAed•r rAj“• ih•eseb• ec•eyù ŒAsC. 18ŽKn t• 28
per d•Ayù U d • Ž” Kb•r Zneln. d•Ayù U d •
sµpAd•n k•r. öBu˜ d•AyùdU • sµpekR• b•lAr smyù b•leln/ b•leln/•''enerr pu^ Œb•aenerr m]&u“Yr b•YApAer ŒAim
'ŒAim ŒAmAr ”•S•óˆAeyùlIyù elAek•ed•r pelXIyù Žb•M Žb•M ŒAmAr rAj“Y Žek•b•Aer ined$•Ax. öBu˜ t• inü‚yù”
Œ‘A‘ zߨed•r hAt eTek• r(•• k•rb•. ŒAim d•AyùUed•r j“Aenn. 29eyAyùAb• Žb•M tAr pirb•Ar Žr j“‘ d•AyùI
mAD•Yem Žw• k•rAeb••.®¾ Žb•M Ž” pirb•ArÙilek•” ed•Ax ed•oyù• h•eb•. tAed•r
19
Žsb• k•T• Œb•enr d•AyùUd•ek• ih•eº•Ae, b•eliCl. pirb•Aerr opr b•æ s¿•w enem ŒAsuk•. Ž” pirb•Aerr
Žsb• k•T• es ib•‘AmIn pirb•AregAþIr elAek•ed•r elAek•r• ku•þerAeg ŒAß*A•–˜ÿ˜ h•eb•/ pÒu˜ h•eb•/ yueß“•
k•AeCo b•eliCl. Œb•aenr y• b•eliCl esÙel• mAr• yAeb• Žb•M oed•r KA†AB˜Ab• h•eb•.®
30
ib•‘AmIn pirb•AregAþI Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr sb• elAek•ed•r eyAyùAb• Žb•M tAr B˜A” Œb•Izyù Œb•aenrek• h•tYA
k•AeC B˜Al elegiCl. k•rel• k•Ar, Œb•aenr tAed•r B˜A” ŒsAeh•lek•
20
tKn Œb•aenr ih•eº•Ae, d•AyùUed•r k•AeC c•el Žl. igib•eyùAenr yueß“• h•tY• k•eriCl.
31-32
Œb•aenr tAr seÒ˜ 20 j“n elAk• ŽeniCl. Œb•aenr d•AyùUd•/ eyAyùAb• Žb•M tAr elAek•ed•r b•leln/
Žb•M Œb•ea nerr seÒ˜ yAr• ŽesiCl tAed•r j“‘ d•AyùdU • ''etAmAed•r j“AmAk•Ap¼ iC¡e¼ eP•l Žb•M ezAk• ök•Az
Žk•iw eB˜Aj“ id•eyùiCeln. pAyù Žmn j“AmAk•Ap¼ pr. Œb•aenerr j“‘ k<•Ad•.®
21
Œb•aenr d•AyùUd•ek• b•ll/ ''eh• ŒAmAr minb• Žb•M tAr• Œb•aenrek• ih•eº•Ae, k•b•r id•l. d•AyùUd•o Œe•–˜ÿYiX
rAj“•/ ŒAmAek• eyet id•n Žb•M sb• ”•S•óˆAeyùlIyùek• iß*yùAet egeln. rAj“• d•AyùUd• Žb•M Œ‘A‘ sb• elAk•
ŒApnAr k•AeC ŒAnet id•n. tAr• ŒApnAr seÒ˜ c•¢i)˜ Œb•aenerr Œe•–˜ÿYiXet k<•Ad•eln.
33
k•reb•. eymniw ŒApin ec•eyùiCeln ey ŒApin sAr• rAj“• d•AyùUd• Œb•aenerr Œe–˜ÿYiX iß*yùAet Ž”
”•S•óˆAeyùelr Ÿpr rAj“ ׈ k•reb•n.® ezAk•gIit gA”eln É
tKn d•AyùUd• Œb•aenrek• eyet id•eln. Œb•aenr
zAi•–˜ÿet c•el egeln. ''Œb•aenr ik• k•eyùk•j“n éX ŒprAD•Ied•r mt mAr•
eglÀ
34
Œb•ea nerr m& ] “u Y Œb•aenr/ etAmAr h•At b<•AD•• iCl n•. etAmAr
22
eyAyùAb• Žb•M d•AyùUed•r ŒAiD•k•Airk•r• yuß “• eTek• pAeyù ek•An izk•l iCl n•. n•/ Œb•ea nr/ mª• elAek•r•
iP•er Žl. tAr• zߨed•r k•AC eTek• b•æ mUlYb•An etAmAek• h•tY• k•ereC.®
2 zmeU yl
ù 3:35-5:6 302

öetYek• ŒAb•Ar Œb•ea nerr j“‘ k<•Ad•l. 35sArAid•n 9


ik••–˜Þ d•AyùUd• erKb• Žb•M tAr B˜A” b•AnAek• b•leln/
D•er elAek•rA Žes d•AyùUd•ek• ik•C¢ KAb•Ar j“‘ ŸísAh• ''Ž k•T• j“Iib•t öBu˜r mt” stY ey itin sb•
id•l. ik••–˜Þ d•AyùUd• Žk•w• ib•ezx öit|•A k•eriCeln. sms´• eTek• ŒAmAek• r(•• k•ereCn. 10Žr ŒAeg
itin b•leln/ ''eh• ŒAmAr ˆö½Vr/ yid• ŒAim sUy$ efAb•Ar Žk•b•Ar Žk• b•Yi)˜ eB˜eb•iCl es ŒAmAr k•AeC susMb•Ad•
ŒAeg r¨iw b•• Œ‘ ik•C¢ KA” teb• &u“im ŒAmAek• zAiS˜ÿ ŒAneb•. es b•eliCl/ 'ed•Kun ezQl mAr• egeC.¾ es
id•o Žb•M b•æ sms´Ar meD•Y eP•el•.® 36Žrpr ik• eB˜eb•iCl ey ŒAmAr k•AeC Ž” Kb•r ŒAnAr j“‘
G•wel• t• sb• elAek•rA ed•Kl Žb•M rAj“• d•AyùUd• y• ŒAim tAek• purSˆð˜Ar ed•b•. ik••–˜Þ ŒAim Ž” elAk•iwek•
k•eriCeln tAet sb•A” Kub• KuzI h•l. 37iyh•Ýd•• Žb•M D•er eP•eliClAm Žb•M tAek• isûL•eg h•tY• k•ir.
11
”•S•ˆó Aeyùelr smS˜ÿ elAk• b•Ju “et pArel• ey rAj“• d•AyùdU • es”mt ŒAim etAmAed•r h•tY• k•er Ž” ed•z eTek•
enerr pu^ Œb•aenrek• h•tY•r ŒAed•z ed•n in. sireyù ed•b•. ek•nÀ k•Ar, Žk•j“n sí elAk•ek• tAr
38
rAj“• d•AyùUd• t¡Ar ŒAiD•k•Airk•ed•r b•leln/ b•A¼Iet/ tAr ib•CAnAyù G•um•–˜ÿ Œb•S˜îAyù/ etAmr• mª•
''etAmr• ik• j“Aen• ey Žk•j“n ŒtY•–˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R elAek•r• h•tY• k•erC.®
ent• ŒAj“ ”•S•óˆAeyùel mAr• egeC. 39ey id•n ŒAim 12
tKn d•AyùUd• erKb• o b•AnAek• h•tY• k•rAr j“‘
rAj“• ih•eseb• ŒiB˜ix)˜ h•eyùiC Ž G•wn• iWk• es” tr¨, esnAed•r ŒAed•z id•eln. esnAr• erKb• o bAnAr
id•n” G•eweC. sräyùAr Ž” sb• s•–˜ÿAn ŒAmAek• b•æ h•At p• ek•ew inl Žb•M ih•eº•Ae,r Žk•iw puku•err
Œsuib•D•Ayù eP•eleC. ŒAim ŒAz• k•ir ey zAiS˜ÿ tAed•r pAe¼ tAed•r ed•h• Ju “ ileyù id•l. tArpr tAr•
öApY/ öBu˜ oed•r t• ed•eb•n.® özaeb•Azetr mATAiw ineyù ih•eº•Ae, iWk• esKAen” k•b•r
id•l eyKAen Œb•aenrek• k•b•r ed•oyù• h•eyùiCl.
ezQelr pirb•Aer sms´• G•ineyù ŽelA

4 ezQelr pu^ özaeb•Azí Zneln ey ih•eº•AeŠ Œb•ea nr


mAr• egeCn. özaeb•Azí Žb•M t¡Ar elAek•rA B˜IxŠ
B˜yù epeyù egl. 2 éj“n elAk• ezQelr pu^ özaeb•Azetr 5
”•S•ˆó Aeyl
ù Iyrù • d•AydUù •ek• rAj“• menAnIt k•rl
tArpr ”•S•ˆó Aeyùelr sb• k•iw pirb•AregAþI ih•eº•Ae,
d•AyùeU d•r k•AeC Žl Žb•M tAr• t¡Aek• b•ll/ ''ed•Kn u /
2
seÒ˜ ed•K• k•ret egl. o” éj“n elAk• !s‘b•Aih•nIr ŒAmr• Žk•” pirb•ArBu˜)˜.* Žmn ik• ezQl yKn
öD•An iCl. tAr• iCl eb•erAtIyù ireµ•åAe,r pu^ erKb• ŒAmAed•r rAj“• iCeln/ tKno yueß“• ŒApin ŒAmAed•r
Žb•M b•An•. :Žr• iCl ib•‘AmInIyù eyeh•&u“ eb•erAt enï ׈ id•eyùeCn Žb•M ŒApin” ”•S•óˆAeyùlek• yuß “ eTek•
zh•r ib•‘AmIn pirb•AregAþIr iCl. 3ik••–˜Þ eb•erAetr iP•ireyù ineyù ŽeseCn. Žmnik• öBu˜ S•VˆyùM ŒApnAek•
sb• elAk• ig%iyùem pAileyù igeyùiCl Žb•M ŽKno b•eleCn '&u“im” ŒAmAr öj“A sk•elr emxpAlk• h•eb•.
pyR•–˜ÿ˜ tAr• esKAen” b•sb•As k•reC.ò &u“im” ”•S•óˆAeyùelr zAsnk•t$A h•eb•.®¾
4 3
ezQelr pu^ eyAnATenr mP•Ieb•Azí nAem Žk•iw tA” ”•S•ˆó Aeyùelr entAr• rAj“• d•AyùeU d•r seÒ˜ ed•K•
pu^ iCl. ezQl Žb•M eyAnATn inh•t h•eyùeCn Ž” k•ret ih•eº•Ae, Želn. rAj“• d•AyùUd• öBu˜r sAmen/
Kb•r yKn iyi•xœeyùl eTek• Žl tKn mP•Ieb•Azetr es” entAed•r seÒ˜ Žk•w• c•¢i)˜ k•reln. tArpr Ï
b•yùs p<•c• b•Cr. mP•Ieb•Azíek• ey mih•l• ed•KAezAn• entAr• d•AyùUd•ek• ”•S•óˆAeyùelr rAj“•räep ŒiB˜ix)˜
k•ret••Ž” sMb•Aed• es ŒtY•–˜ÿ B˜It h•l Žb•M zߨr• k•reln.
4
ŒAseC Ž” eB˜eb• es mP•Ieb•Azíek• ineyù pAileyù d•AyùeU d•r yKn 30 b•Cr b•ys ù tKn itin zAsnk•AyR
egl. ik••–˜Þ ed•Qe¼ pAlAb•Ar smyù/ es eCeliwek• eP•el Zr¨ k•ern Žb•M 40 b•Cr D•er itin rAj“• ih•eseb•
id•l/ tA” tAr éew• p•-” pÒu˜. b•h•Al iCeln. 5 ih•eº•Ae, itin 7 b•Cr 6 mAs D•er
5
ireµ•åAe,r pu^rA erKb• o b•An• ib•erAt eTek• iyh•Ýd•• zAsn k•ern Žb•M ej“r¨zAelem TAk•Ar smyù
épur eb•lAyù özaeb•Azetr b•A¼I igeyùiCl. öc•Ø ”•S•óˆAeyùl o iyh•Ýd•Aek• 33 b•Cr zAsn k•ern.
grm iCl b•el özaeb•Azí ib•šAm k•riCeln. 6-7 erKb•
o b•An• ŽmnB˜Aeb• b•A¼Iet Žl eyn tAr• ik•C¢ gm d•AydUù • ej“r¨zAelm zh•r j“yù k•reln
6
inet ŽeseC. özaeb•Azí ezAyùAr G•er t¡Ar ib•CAnAyù rAj“• d•AyùUd• Žb•M tAr Œnuc•rr•/ ej“r¨zˆAelem
ZeyùiCeln. erKb• o b•An• C¢ir ib•ß“ k•er t¡Aek• b•sb•Ask•ArI iyb•x U Iyùed•r ib•r¨eß“ l¼A” k•ret egeln.
h•tY• k•rl. tAr• t¡Ar mAT• ek•ew seÒ˜ ineyù inl. iyb•UxIyùr• d•AyùUd•ek• b•ll/ ''&u“im Ž” zh•er F¦k•et”
Žrpr sArArAt tAr• y£•$n ŸptYk••r mD•Y id•eyù pAreb• n•.* ŒAmAed•r ŒÞ“• o pÒu˜ elAk•rA” etAmAek•
h•¡Awl. 8 tAr• ih•eº•Ae, Žel• Žb•M mATAiw d•AyùUd•ek• ŒAwek• ed•eb•.® :tAr• Ž” k•T• b•eliCl k•Ar, tAr•
id•l.
Žk•” ÖÖÖ pirb•ArB˜u )˜ ŒA(•irk• ŒeTR/ ''etAmAr mAMs Žb•M
erKb• Žb•M b•An• rAj“• d•AyùUd•ek• b•ll/•''Ž” ey r)˜.¾¾
ŒApnAr zߨ ezQelr pu^ özaeb•Azetr mAT•. es
&“u im ÖÖÖ pAreb• nA ej“r¨zAelm zh•riw Žk•iw pAh•Ae¼r Ÿper
ŒApnAek• h•tYAr ec•X• k•riCl. ŒApnAr j“‘/ ezQl
inimRt iCl. Žb•M Ž” zh•err ˜c•Arid•ek• Ÿ<c•¢ p<Aic•l iCl . sutrAM
Žb•M tAr pirb•Arek• öBu˜ ŒAj“ zAiˆS˜ÿ id•eln.® Žiw ŒiD•k•Ar k•r• Kub• z)˜ iCl.
303 2 zmeU yl
ù 5:7-6:7
eB˜eb•iCl d•AyùUd• tAed•r zh•er F¦k•et pAreb•n n•. nAm "b•Ala-prAsIm® r•Keln. 21pelXIyùr• b•Ala-
7
ik••–˜Þ d•AyùUd• iseyùAn égR d•Kl k•reln. Ž” égRiw prAsIem tAed•r ed•b•tAed•r mUi%R eP•el igeyùiCl.
d•AyùUed•r zh•r h¾l.ò d•AyùUd• Žb•M t¡Ar elAek•r• es”sb• mUi%R ineyù egeln.
8 22
es”id•n d•AyùUd• t¡Ar sÒ˜Ied•r b•leln/ ''yid• pelXIyùr• ŒAb•Ar Žes rP•AyùIm ŸptYk•Ayù t¡Ab•u
etAmr• iyb•UxIyùed•r hArAet c•Ao teb• j“elr su¼Ò˜* ege¼ b•sl.
pT id•eyù es” sb• 'pÒu˜ o ŒÞ“¾ zߨed•r k•AeC ep<QeC 23
d•AyùUd öBu˜r k•AeC öATRn• k•reln. Žb•Aer öBu˜
yAo.® d•AyùUd•ek• b•leln/ ''oKAen eyo n•. &u“im oed•r
Ž” j“e‘ elAek• b•el/ ''ŒÞ“ o pÒu˜r• miª•er !s‘b•Aih•nIr ipCn id•ek• yAo. &u“im b•AlsAm gAeCr
F¦k•et pAer n•.® ŸeÂw• id•k• eTek• oed•r ŒAß*m, k•r. 24b•AlsAm
9
d•AyùUd• es” éegR b•As k•ret lAgeln Žb•M es” gACÙelAr opr eTek• etAmrA pelXIyùed•r yuß “ e(•e^
zh•rek• ''d•AyùUed•r zh•r® b•leln. d•AyùUd• ime˜ñ• nAem yAb•Ar ku•c•k•Aoyù•ej“r z€• Znet pAeb•. es”smyù
Žk•iw ŒÇ•ˆl inmRA, k•reln. itin zh•err meD•Y ŒAro etAmr• tA¼AtAi¼ k•reb•/ k•ArŠ es”smyù etAmAed•r
Œenk• b•A¼I qtrI k•reln. 10d•AyùdU • ß*mz>” zi)˜zAlI j“e‘ pelXIyùed•r prAij“t k•ret öBu˜ etAmAed•r
h•eyù ŸWeln k•Ar, sb•z R i)˜mAn öBu˜ tAr seÒ˜ iCeln. sAmen sAmen yAeb•n.®
11
esAerùr rAj“• h•Irm d•AyùUed•r k•AeC b•At$Ab•Ah•k• 25
öBu˜ y• y• k•rAr ŒAed•z id•eln/ d•AyùUd• es”mt
pAWAeln. h•Irm Žrs gACsmUh•/ C¢etAr imS˜¤Ig, Žb•M k•reln Žb•M itin pelXIyùed•r h•Aireyù id•eln. itin
pATr id•eyù b•A¼I qtrIr imˆS˜¤Io pAWAeln. tAr• egb•• eTek• egxr pyR•–˜ÿ pelXIyùed•r tA¼• k•ret
d•AyùUed•r j“‘ Žk•w• b•A¼I !trI k•rl. 12tKn d•AyùUd• k•ret Žb•M h•tY• k•ret k•ret egeln.
b•Ju “et pAreln/ ey öBu˜ sitYsitY” t¡Aek• ”•S•ˆó Aeyùelr
rAj“• k•ereCn Žb•M t¡Ar rAj“Yek• :d•AyùUed•r rAj“Yek•ò/ ö½eV rr pib•^ isª•ku • ej“r¨zAelem ineyù yAoy•ù h•l
t¡Ar elAek•ed•r/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r j“‘ ŸåIt k•ereCn.
13
d•Ayù U d • ih•eº•A, eTek• ej“r¨zAelem Želn. 6 d•AyùUd• t¡Ar menAnIt qs‘ed•r ŒAb•Ar ”•S•óˆAeyùel
j“¼ k•reln. tAed•r sMKY• iCl 30/000. 2 tArpr
ej“r¨zAelem Žes d•AyùdU • ŒAro S˜¤I Žb•M d•AsI epeln. d•AyùdU • Žb•M t¡Ar !s‘r• iyh•dÝ •Ar b•AlAet egeln. Žrpr
ej“r¨zAelem d•Ayù U e d•r ŒAro s•–˜ÿ A nAid• h•l. tAr• ö½Verr pib•^ isª•uk•ek• iyh•Ýd•Ar b•AlA eTek•
14
ej“r¨zAelem d•AyùUed•r ey sb• pu^ j“e›˜åiCl tAed•r ej“r¨zAelem ineyù Želn. elAek•rA öBu˜r ŸpAsn•r
nAmÉ sµ•åUyù/ ezAb•b•/ nATn/ zelAmn/ 15iyB˜r ”lIzUyù/ j“‘ pib•^ isª•uek•r k•AeC eyt. pib•^ isª•uk•iw
enP•g/ yAiP•yù/ 16”ilyùAd••/ ”lIzAm• Žb•M ”lIeP•lw. öBu ˜ r isMh•AsnS•V ˆ r äp. Žr mATAyù k•räb•dU • ted•r
mUi%$Ùil ŒAeC. öBu˜ Ž” dU•ted•r mAJ“KAen rAj“Ar
d•AydUù • pelXIyeù d•r ib•r¨eß“ yu ß“ k•reln mt b•esn. 3d•AyùUed•r elAek•r• pib•^ isª•uk•iwek•
17
pelXIyùr• Znl ey ”•S•ˆó AeyùlIyùr• d•AyùdU •ek• tAed•r pAh•Ae¼r ŸpiriS˜ît Œb•InAd•eb•r b•A¼I eTek• eb•r k•er
rAj“•räep ŒiB˜ix)˜ k•ereC. es”j“‘ pelXIyùr• ineyù Žl. ö½Verr pib•^ isª•uk•iwek• tAr• Žk•w•
d•AyùUd•ek• h•tYA k•rb•Ar j“‘ K<uej“ eb•¼Aet lAgl. n&u“n zk•ew rAKl. Œb•InAd•eb•r é” pu^ Ÿx Žb•M
d•AyùUd• tA j“Anet eper ej“r¨zˆAelemr éegRr meD•Y Œih•eyù• es” zk•w c•AileyùiCl.
c•el egeln. 18pelXIyùr• Žes rP•AyùIm ŸptYk•Ayù 4
Ž”B˜Aeb•• tAr• pib•^ isª•uk• pAh•Ae¼r oper
t¡Ab•u gA¼el•. Œb•InAd•eb•r b•A¼I eTek• eb•r k•er ineyù ŽesiCl.
19
d•AyùUd• öBu˜ek• ij“|•As• k•reln/ ''ŒAim ik• Ÿx pib•^ isª•eu k•r seÒ˜ es” zk•ew iCl Žb•M Œih•eyù•
pelXIyùed•r ib•r¨eß“ yuß “ k•ret yAb•À pelXIyùed•r pib•^ isª•uek•r sAmen sAmen h•¡AwiCl. 5 d•AyùUd• Žb•M
h•ArAet ŒApin ik• ŒAmAyù sAh•AyY k•reb•nÀ® sb• ”•S•ˆó AeyùlIyù/ öBu˜r sAmen nAc•iCl Žb•M nAn• b•A†yˆ–˜¤
öBu˜ d•AyùUd•ek• Ÿ%r id•eln/ ''ç<•/ pelXIyùed•r b•Aj“Ai•Cl. Žed•r meD•Y b•I,•/ FAk•eFAl/ Kã•nI/ J“<AJ“
h•ArAet ŒAim inü‚yù” etAmAek• sAh•AyY k•rb•.® k•rtAl Žb•M ed•b•d•Ar¨ k•AeWr b•A†yˆ–˜¤Aid• iCl. 6d•AyùUed•r
20
tKn d•AyùUd• b•Ala-prAsIem igeyù es” j“AyùgAyù elAek•rA yKn nAeKAenr zs´ mA¼A”eyùr ŸWAenr k•AeC
pelXIyùed•r prAij“t k•reln. d•AyùUd• b•leln/ ''öBu˜ Žl/ tKn gr¨Ùel• æmi¼ eKeyù p¼l Žb•M ö½Verr
ŒAmAr zߨed•r iWk• etmnB˜Aeb•” eB˜d• k•reln pib•^ isª•uk• zk•w eTek• pe¼ yAb•Ar Ÿpß*m h•l.
eymnB˜Aeb• b•‘Ar j“l Žk•iw b<•AeD•r meD•Y id•eyù sb•el Ÿx pib•^ isª•uk•iw D•er eP•ll. 7 ik••–˜Þ öBu˜ Ÿexr
pT k•er eb•ireyù yAyù.® Ž” k•Are, d•AyùdU • Ž” j“AyùgAr öit ß*uß “ h•eln Žb•M tAek• h•tYA k•reln.* Ÿx•
yKn pib•^ isª•ku • C¡eu yùiCel• tKn es pib•^ isª•eu k•r
j“elr s¼ u Ò˜ Žk•iw j“lB˜r• nAlA iCl eyw• öAc•In ej“r¨zAelm öit yeTAic•t sµ•åAn ed•KAyù in. ö½Verr pib•^
zh•err ed•oyùAelr nIc• id•eyù eyt Žb•M tArpr Žk•iw sr¨ nAlA
esAj“• zh•r pyR•–˜ÿ eyt. zh•err elAek•r• Žiwek• ku•eyùAr mt öB u˜ Ö Ö Ö k • r e l n ek•b•lmA^ elb•Iyùr• ö½Verr pib•^ isª•uk•
b•Yb•h•Ar k•rt. d•AyùUed•r Žk•j“n elAk• s•µ˜õb•t> Ž” nAlA eb•eyù ŒTb•• pib•^ t¡Ab•ur Œ‘A‘ ŒAsb•Ab•p^ b•h•n k•ret•pArt. Ÿx
zh•err eB˜ter yAb•Ar j“‘ ŸeWiCl. elb•Iyù iCl n•.
2 zmeU yl
ù 6:8-7:11 304

isª•uek•r pAez Ÿx mAr• egl. 8öBu˜ Ÿxek• emer 21


tKn d•AyùdU • mIKlek• b•leln/ "öBu˜ S•ˆV yMù ŒAmAek•
eP•eliCeln b•el d•AyùUd• ß*uß “ h•eyùiCeln. d•AyùUd• es” menAnIt k•ereCn/ etAmAr iptAek• b•• t¡Ar pirb•Aerr
j“AyùgAr nAm rAKeln "eprs-Ÿx.® es” j“AyùgAek• ek•An b•Yi)˜ek• nyù. öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“e‘
ŒAj“o eprs-Ÿx b•l• h•yù. ŒAmAek• ent•räep menAnIt k•ereCn. tA” ŒAim
9
d•AyùUd• es”id•n öBu˜ek• B˜Ix, B˜yù epeyùiCeln. t¡Ar sAmen nAc• k•rb• Žb•M Ÿísb• pAln k•rb•. 22ŒAim
d•AyùUd• b•leln/ ''ŽKn ŒAim ik• k•er ö½Verr pib•^ Žmn k•Aj“o k•rb• y• ŒAro ib•¼µ•Vˆn•d•Ayùk•? h•et
isª•ku • ŽKAen ineyù ŒAsb•À® 10d•AyùdU • pib•^ isª•ku •iwek• pAer &u“im ŒAmAyù sµ•åAn k•reb• n•. ik••–˜Þ ey emeyùed•r
ej“r¨zAelem ineyù egeln n•. d•AyùdU • pib•^ isª•ku •iwek• k•T• &u“im b•lC/ tAr• ŒAmAr sµpekR• gibR•t.®
23
gAt eTek• oeb•d• ”ed•Aemr b•A¼Iet rAKeln. d•AyùUd• ezQelr k•‘A mIKelr ek•An s•–˜ÿAn iCl n•.
pib•^ isª•uk•ek• gAtIyù oeb•d•-”ed•Aemr b•A¼Iet ineyù itin in>s•–˜ÿAn Œb•ˆS˜îAyù mAr• egeCn.
Želn. 11oeb•d•-”ed•Aemr b•A¼Iet öBu˜r pib•^ isª•ku •
itn mAs iCl. öBu˜ oeb•d• ”ed•Am Žb•M tAr pirb•Aerr d•AydUù • Žk•iw miª•r inmA$ , k•ret c•An
sk•lek• ŒAzIb•RAd• k•reln. 12per elAek•rA d•AyùUd•ek• rAj“• d•AyùUd• n&u“n öAsAed• S˜îAnA•–˜ÿirt h•b•Ar pr/
b•ll/ ''öBu˜ oeb•d•-”ed•Aemr pirb•Ar Žb•M tAr sb•
ik•C¢ek•” ŒAzIbR•Ad•D•‘ k•ereCn. k•Ar, pib•^ isª•ku •iw
7
2
öBu˜ t¡Aek• t¡Ar sb• zߨr eTek• mui)˜ id•eln.
rAj“• d•AyùdU • B˜Ab•b•Ad•I nATnek• b•leln/ ''ed•Kn u / ŒAim
tAr b•A¼Iet iCl.® tKn d•AyùUd• esKAen igeyù ö½Verr k•AeWr Žk•w• su#• G•er b•As k•ir/ ŒAr ö½Verr
pib•^ isª•uk• ineyù Želn. es” id•n d•AyùUd• öc•Ø pib•^ isª•uk• Žk•w• t¡Ab•ur meD•Y pe¼ reyùeC. ŒAmr•
ŒAniª•t o Ÿe%ij“t iCeln. 13yAr• öBu˜r pib•^ pib•^ isª•uk•iwr j“‘ Žk•w• suª•r miª•r inm$A,
isª•uk• b•eyù ineyù yAi•Cl tAr• C-p• Žigeyù igeyù k•rb•.•®
3
eTem egl/ tKn d•AyùUd• Žk•iw x¡A¼ o S•VˆAS˜îYb•An nATn/ rAj“• d•AyùUd•ek• b•leln/ ''ŒApnAr eymn
b•AC¢rek• b•il id•eln. 14d•AyùdU • öBu˜r s•men t¡Ar sb•z R i)˜ men h•yù etmn k•r¨n. öBu˜ sbR•d•A ŒApnAr seÒ˜
id•eyù nAc•iCeln. itin Žk•iw erzemr ŽeP•Ad TAk•eb•n.®
periCeln. 4
ik••–˜Þ es” rAet/ nATn öBu˜r k•AC eTek• b•At$A
15
d•AyùUd• Žb•M sb• ”•S•óˆAeyùlIyù esid•n ŒAneª• epeln. 5öBu˜ b•leln/ ''yAo. ŒAmAr d•As d•AyùUd•ek•
Ÿe%ij“t iCeln. tAr• c•Iík•Ar k•ret k•ret Žb•M b•l/ 'öBu˜ b•eleCnÉ &u“im ŒAmAr TAk•Ar j“‘ miª•r
iz[˜• b•Aj“Aet b•Aj“Aet öBu˜r pib•^ isª•uk• zh•er qtrI k•rb•Ar elAk• no. 6”•S•óˆAeyùlIyùed•r imzr eTek•
ŽeniCl. 16ezQelr k•‘A mIKl j“AnAl• id•eyù t• ŒAnAr smyù ŒAim miª•er iClAm n•. n•/ ŒAim t¡Ab•eu t
ed•KiCeln. yKn öBu˜r pib•^ isª•uk• zh•er ŒAn• G•ueriC. t¡Ab•uek•” ŒAim g]h• ih•sAeb• b•Yb•h•Ar k•eriC.
h•i•Cl tKn d•AyùUd öBu˜r sAmen lAP•Ai•Celn o 7
ŒAim ŒAmAr TAk•Ar j“e‘/ ”•S•ó ˆ A eyù e lr ek•An
nAc•iCeln. t• ed•eK mIKl d•AyùeU d•r öit ib•r)˜ h•eln. pirb•AregAþIek•” Žrs k•AeWr su#• G•r qtrI k•ret
itin B˜Ab•eln d•AyùUd• eb•Ak•Ar mt ŒAc•r, k•reCn. b•il in.¾
17 8
pib•^ isª•eu k•r j“‘ d•AyùdU • Žk•w• t¡Ab•u eP•leln. ''&u“im Œb••” ŒAmAr d•As d•AyùUd•ek• b•leb•É
”•S•ˆó AeyùlIyùr• öBu˜r pib•^ isª•ku •ek• t¡Ab•r
u meD•Y rAKl. 'sb•Rzi)˜mAn öBu˜ b•elnÉ yKn &u“im c•Ar,BU˜imet
tArpr d•AyùdU • öBu˜r sAmen eh•Amb•il Žb•M mÒ˜l !neb•† emxed•r ed•KAZn• k•riCel tKn ŒAim etAmAyù
ineb•d•n k•reln. menAnIt k•eriC. esKAn eTek• &u“el Žen/ ŒAim
18
eh•Amb•il Žb•M mÒ˜l !neb•† ineb•d•n ezx k•er etAmAek• ŒAmAr s•–˜ÿAn ”•S•óˆAeyùlIyùed•r rAj“A k•eriC.
d•AyùUd• sk•lek• sb•Rzi)˜mAn öBu˜r nAem ŒAzIbR•Ad• 9
eyKAen eyKAen &u“im igeyùiCel/ ŒAim sb•smyù etAmAr
k•reln. 19tArpr itin ”•S•óˆAeyùelr öetYk• mih•l• seÒ˜ iClAm. etAmAr j“‘ ŒAim etAmAr zߨed•r
Žb•M pur¨xek• Žk•w• egAwA r¨iw/ ik•saimesr ipeW prAij“t k•eriC. ŒAim etAmAek• p]iTb•Ir ib•KYAt
Žb•M eKju“r ipeW ib•tr, k•reln. tArpr sk•el elAk•ed•r Žk•j“n qtrI k•rb•. 10-11ŒAim ŒAmAr elAk•
b•A¼I iP•er egl. ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r j“‘ Žk•w• j“Ayùg• eb•eC ineyùiC. ŒAim
”•S•óˆAeyùlIyùed•r öitiþt k•eriCÐ ŒAim tAed•r TAk•Ar
mIKl d•AydUù •ek• itrSˆ˜ð Ar k reln j“‘ Žk•iw j“Ayùg• id•eyùiC. ŒAim esrk•m k•eriC
20
Žrpr d•AyùUd• b•A¼Ir sk•lek• ŒAzIbR•Ad• k•ret yAet Žk• j“Ayùg• eTek• ŒAr Žk• j“Ayùg•yù tAed•r
egeln. ezQelr k•‘A mIKl t¡Ar sAmen eb•ireyù G•uret n• h•yù. ŒtIet ”•S•óˆAeyùlIyùed•r pT ed•KAenAr
Želn. mIKl b•leln/ ''”•S•óˆAeyùelr rAj“• ŒAj“ j“‘ ŒAim ib•c•Ark•ed•r pAiWeyùiClAm. ik••–˜Þ mª•
inej“r öit yeTAic•t sµ•åAn ed•KAn in. ŒApin elAek•r• tAed•r eb•z Œsuib•D•Ayù eP•eliCl. ŽKn ŒAr
ŒApnAr d•AsIed•r sAmen” inej“r epAxAk• Kuel t• h•eb• n•. ŒAim etAmAr sb• zߨ eTek• etAmAek•
eP•eleCn. ŒApin es” eb•Ak•Aed•r mt ŒAc•r, k•reln zAi•–˜ÿ id•lAm. ŒAim zˆpT k•riC/ etAmAr pirb•Arek•
yAr• inlRÆï“B˜Aeb• inej“r epAxAk• Kuel eP•el.® ŒAim rAj“Ar pirb•Aer pir,t k•rb•.
305 2 zmeU yl
ù 7:12-8:8
12 25
''etAmAr ŒAyùu ezx h•el yKn &u“im mAr• yAeb•/ ''öBu˜ ö½Vr/ ŽKn ŒApin ŒApnAr d••s/ ŒAmAr
tKn etAmAr pUb•p R r
u ¨xed•r meD•Y etAmAek• k•b•r ed•oyù• j“‘ Žb•M ŒAmAr pirb•Aerr j“‘ ik•C¢ k•rAr öit|•A
h•eb•. etAmAr Žk•iw pu^ek• ŒAim rAj“•räep inyu)˜ k•ereCn. ŒApin y• öit|•A k•ereCn ŽKn t• pAln
k•rb• Žb•M tAr rAj“Y öitiþt k•er ed•b•. 13es ŒAmAr k•r¨n. ŒAmAr pirb•Arek• ic•rid•enr j“‘ rAj“pirb•Ar
nAem Žk•w• miª•r qtrI k•reb• Žb•M ŒAim tAr rAjYek• b•Aineyù id•n. 26tArpr ŒApnAr nAm ic•rid•enr j“‘
ic•rid•enr j“‘ zi)˜zAlI k•rb•. 14es ŒAmAr 'pu^¾/ sµ•åAint h•eb•. elAek•rA b•leb•/ 'sb•z R i)˜mAn öBu˜ ö½Vr
Žb•M ŒAim tAr 'ipt•¾ h•b•.* yKn es pAp k•reb• ”•S•ˆó Aeyùl zAsn k•ereCn? ŒApnAr d•As d•AyùeU d•r pirb•Ar
ŒAim Œ‘ elAek•r mAD•Yem tAek• zAiS˜ÿ ed•b•. tAr• ŒApnAr esb•Ayù Œb•YAh•tB˜Aeb• zi)˜zAlI TAku•k•.¾
ŒAmAr c•Ab•uk• h•eb•. 15ik••–˜Þ es ŒAmAr B˜Alb•As• eTek• 27
''eh sb•Rzi)˜mAn öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ ŒApin
b•iÇ•ˆt h•eb• nA. ŒAim tAr öit sb•Rd•A d•yùAmyù TAk•b•. ŒAmAr k•AeC Œenk• ik•C¢ ök•Az• k•ereCn. ŒApin
ezQelr eTek• ŒAim ŒAmAr epóˆm o d•y•ù &u“el ineyùiC. b•eleCn/ 'ŒAim etAmAr pirb•Arek• mh•An k•rb•.¾
yKn ŒAim etAmAr id•ek• iP•rlAm/ tKn ŒAim ezQlek• es”j“‘ ŒAim/ ŒApnAr d•As/ ŒApnAr k•AeC Ž”
dU•er sireyù id•eyùiC. etAmAr pirb•Aerr öit ŒAim öATRn• j“AnAet mniS˜îr k•eriC. 28öBu˜ ŒAmAr sd•A öBu˜
t• k•reb•• n•. 16etAmAr rAj“pirb•Ar ic•rk•Al TAk•eb•. ŒApin” ö½Vr. ŒApin y• b•eln t• ŒAim ib•½VAs
etAmAr j“‘ etAmAr rAj“ ׈ ic•rS˜îAyùI h•eb•. etAmAr k•ir. ŒApin Žo b•eleCn ey Ž”sb• B˜AelA
isMh•Asn ic•rid•n Œw¦w TAk•eb•.® ij“inxÙil ŒApnAr Ž” d•Aesr e(•e^ P•lösU h•eb•.
17 29
nATn d•AyùUd•ek• Ž” d•zRenr k•T• b•leln. ö½Vr ŽKn ŒAmAr pirb•Arek• ŒAzIbR•Ad• k•r¨n/ tAed•r
y• y• b•eleCn d•AyùUd•ek• itin sb•” b•leln. ŒApnAr sAmen Žes d¡•A¼Aet id•n. Žb•M ic•rid•n
ŒApnAr esb•• k•rAr sueyAg k•er id•n. öBu˜ ŒAmAr/
d•AydUù • ö½eV rr k•AeC öATnR • k•reln ŒApin inej“r mueK” Žsb• k•T• b•eleCn. ŒApin
18
tKn d•AyùUd• öBu˜r sAmen igeyù b•seln• Žb•M ŒAmAr pirb•Arek• Œn•–˜ÿk•AlIn ZeB˜•CA id•eyù ŒAzIb•AR d•
b•leln/ ''öBu˜ ŒAmAr minb•/ ek•n ŒAim ŒApnAr k•ereCn.®
k•AeC Žt Ùr¨ ׈pU,RÀ ek•n” b•• ŒAmAr pirb•Ar Žt
Ùr¨ ׈pU,RÀ ek•n ŒApin ŒAmAek• Žt Ùr¨ ׈pU,R d•AydUù • b•æ yeu ß“• j“yIù h•eln
19
per/ d•AyùUd• yueß“ pelXIyùed•r prAij“t k•reln.
k•relnÀ ŒAim ŒApnAr d•As CA¼• ik•C¢” n”. ŒApin
ŒAmAr öit sd•yù iCeln. ik••–˜Þ ŒAmAr B˜ib•`í 8 pelXIyùed•r rAj“D•AnI zh•err ŒD•Ien b•æ j“im
pirb•Aerr sµpekR•o ŒApin Ž” d•yùAr k•T•Ùil j“Ayùg• iCl. d•AyùdU • es”sb• j“imj“Ayùg• inej“r ŒD•Ien
b•eleCn. öBu ŒAmAr öBu˜/ ŽwAet• mAnuexr ib•iD• nyù/ ŒAneln. 2d•AyùUd• emAyùAb•Iyù elAek•ed•ro prAij“t
tA” nyù ik•À 20ŒAim ik•B˜Aeb• ŒApnAr seÒ˜ k•T•b•At$A k•reln. es” smyù itin tAed•r mAiwet Zeyù p¼et
c•Aileyù yAb•À öBu˜ ŒAmAr öBu˜/ ŒApin j“Aenn ŒAim b•AD•Y k•ern. tArpr itin d•i¼r sAh•AeyY tAed•r
Žk•j“n d•As. 21Ž” sb• ib•S•åyùk•r ij“ins ŒApin sAirb•ß“•B˜Aeb• ŒAlAd•• k•ern. éiw sAirr• elAek•ed•r
k•reb•n k•Ar, ŒApin b•eleCn ŒApin t• k•reb•n/ h•tY• k•r• h•yù. ik••–˜Þ ïtIyù sAirr elAek•ed•r b<•Ac•et
k•Ar,/ ŒApin t• k•ret c•An. Žb•M ŒApin iS˜îr ed•oyù• h•y.ù Ž”B˜Aeb• emAyùAb•Iyùr• d•AyùeU d•r d•Aes pir,t
k•ereCn Ž” sb• ib•xyù ŒApin ŒAmAek• j“AnAeb•n. h•l. tAr• t¡Aek• qneb•† id•l.
22
öBu˜/ ŒAmAr öBu˜/ Ž”sb• k•Are, ŒApin Žt mh•An? 3
esAb•Ar rAj“• reh•Aeb•r pue^r nAm iCl h•d•ed•xr.
ŒApnAr mt ŒAr ek•Ÿ en”. ŒApin CA¼• ŒAr ek•An yKn d•AyùUd• P•rAí nd•Ir ink•wb•t$I ŒÇ•ˆl d•Kl k•ret
ö½Vr en”. ŒAmr• t• j“Ain k•Ar, ey sb• k•Aj“ egeln tKn itin h•d•ed•xrek• prAij“t k•reln.
4
ŒApin k•ereCn/ t• ŒAmr• inej“rA” ZeniC. d•AyùUd• h•d•ed•xerr k•AC eTek• 1/700 Œ½VAerAh•I !s‘
23
''p]iTb•Iet etAmAr elAk•/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r mt Žb•M 20/000 pd•Aitk• !s‘ iCineyù ineln. d•AyùUd•
Œ‘ ek•An j“Ait en”. tAr• ib•ezx elAk•. tAr• 100 iw rT CA¼•/ b•Ak•I smˆS˜ÿ rTÙil nX k•er id•eln.
5
ß*Itd•As iCl. ŒApin tAed•r imzr eTek• ineyù Žes esAb•Ar rAj“• h•d•ed•xrek• sAh•AyY k•rAr j“‘
mu)˜ k•ereCn. ŒApin tAed•r ŒApnAr s•–˜ÿAn k•er d•eµ•åzek•r ŒrAmIyùr• Žl. ik••–˜Þ d•AyùUd• 22/000
ineyù e Cn. ŒApin ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù e d•r j“‘ Œenk• ŒrAmIyù e k• prAij“t k•reln. 6tArpr d•Ayù U d •
ib•S•åyùk•r Žb•M mh•í k•Aj“ k•ereCn. ŒApnAr BU˜KeØr d•eµ•åzek•r ŒrAem ik•C¢ !s‘ek• ereK id•eln.
j“‘ ŒApin Œenk• ib•S•åyù k •r k•Aj“ k•ereCn. ŒrAmIyùr• d•AyùUed•r d•Aes pir,t h•l Žb•M t¡Ar j“‘
24
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ŒApin ic•rid•enr j“‘ ŸpeFQk•n ineyù Žl. d•AyùUd• ey id•ek• egeln/ öBu˜ es
ŒApnAr Kub• k•AeCr s•–˜ÿAn k•er ineyùeCn. eh• öBu˜ id•ek•” t¡Aek• j“yùI k•reln.
7
ŒApin tAed•r ö½Vr h•eyùeCn. h•d•ed•xerr d•Ased•r k•AeC ey sb• esAnAr FAl
iCl/ d•AyùUd• esÙil ineyù ineln. es” FAlÙil ineyù
Œ A i m Ö Ö Ö h • b • ö½Vr d•AyùUed•r pirb•Ar eTek• rAj“Aek• "d•%k•®
ineyùiCeln Žb•M tAr• tAr "pu^.® d•AyùUd• ej“r¨zAelem Želn. 8ŽCA¼Ao d•AyùUd•/ eb•wh• o
2 zmeU yl
ù 8:9-10:2 306

eb•erAT• zh•r eTek• b•æ tAmAr ij“inxp^ ŽeniCeln. sIb•> rAj“• d•AyùdU •ek• b•leln/ ''eyAnATenr Žk•j“n
:eb•wh• Žb•M eb•erAT• iCl h•d•ed•xerr ŒD•InS˜î éiw pu^ ŽKno eb<•ec• ŒAeC. tAr é pA-” pÒu˜.®
4
ngrI.ò rAj“• sIb•>ek• ij“|•As• k•reln/ ''es” eCeliw
9
h•mAetr rAj“• tiyù Kb•r epeln ey d•AyùUd• ek•ATAyù ŒAeCÀ®
h•d•ed•xerr !s‘d•lek• prAij“t k•ereCn. 10tKn tiyù sIb•> Ÿ%r id•l/•''es el•-d•b•Aer/ Œµ•åIeyùelr pu^
inej“r pu^ eyArAmek• d•AyùUed•r k•AeC pAWAeln. mAKIerr b•A¼Iet ŒAeC.®
h•d•ed•xerr ib•r¨eß“• d•AyùUd• yuß “• k•ereCn Žb•M tAed•r 5
tKn rAj“• d•AyùUd• t¡Ar k•eyùk•j“n ŒAiD•k•Airk•ek•
prAij“t k•ereCn b•el eyArAm d•AyùUd•ek• ŒiB˜nª•n el•-d•b•Aer Œµ•åIeyù e lr pu ^ mAKIerr b•A¼Iet
j“AnAeln Žb•M ŒAzIbR•Ad• k•reln. :Žr ŒAeg h•d•ed•xr pAWAeln/ eyAnATenr pu^ek• ineyù ŒAsAr j“‘.
etAiyùr ib•r¨eß“ yu ß“ k•eriCl.ò eyArAm räep•/ esAn• 6
eyAnATenr pu^ mP•Ieb•Azí d•AyùUed•r k•AeC Žel• Žb•M
Žb•M tAmAr !trI ij“insp^ seÒ˜ k•er ŽeniCeln. mAiwet mATA nt k•er ö,Am k•rl.
11
d•AyùdU • es” sb• ij“inxp^ ýh•, k•reln Žb•M esÙil d•AyùUd• ij“|•As• k•rl/ ''&u“im ik• mP•Ieb•AzíÀ®
öBu˜r Ÿe£•e• ineb•d•n k•reln. öBu˜ek• ŸísgR k•r• mP•Ieb•Azí Ÿ%r id•l/ ''ç<•/ ŒAim ŒApnAr d•As
Œ‘A‘ ij“inesr seÒ˜ itin es” ij“inxÙil ereK mP•Ieb•Azí.®
7
id•eln. itin ey sb• j“Aitek• prAij“t k•eriCeln/ d•AyùdU • mP•Ieb•Aztek• b•ll/ ''B˜yù epeyù• n•. ŒAim
es” sb• j“Aitr k•AC eTek• itin Ï sb• ij“inxp^ etAmAr öit sd•yù h•b•. ŒAim etAmAr iptA eyAnATenr
ŽeniCeln. 12ŒrAm/ emAyùAb•/ Œeµ•åAn/ pelXIyù j“‘” Žw• k•rb•. ŒAim etAmAr iptAmh• ezQelr sb•
Žb•M ŒmAelk• Ž”sb• j“Aitek• d•AyùUd• prAij“t j“im etAmAek• iP•ireyù ed•b•. &u“im sb•smeyù” ŒAmAr
k•eriCeln. ŽCA¼Ao itin esAb•Ar rAj“•/ reh•Aeb•r seÒ˜ Žk•Asen b•es ŒAh•Ar k•ret pAreb•.®
pu^ h•d•ed•xrek• prAij“t k•eriCeln. 13d•AyùdU 18/000 8
mP•Ieb•Azí pu n rAyù d•Ayù U d •ek• ö,Am k•rl.
ŒrAmIyùek•• lb•, ŸptYk•Ayù prAij“t k•ern. yKn mP•Ieb•Azí b•ll/ ''Žk•wA mr• ku•ku•err eTek• ŒAim
itin b•A¼I iP•er Želn tKn itin ib•KYAt h•eyù ek•An ŒMez B˜Al n”/ ik••–˜Þ ŒApin ŒAmAr öit ŒtY•–˜ÿ
egeln. 14d•AyùUd• k•eyùk•d•l !s‘ek• ”ed•Aem rAKeln. sd•yù h•eyùeCn.®
9
”ed•Aemr sb• elAek•rA d•AyùUed•r d•As h•eyù egl. d•AyùUd• tKn rAj“• d•AyùdU • ezQelr d•As sIb•>ek• fAk•eln.
eyKAen eyKAen egeln/ esKAen” öBu˜ tAek• j“yùI d•AyùUd• sIb•>ek• b•leln/ ''ŒAim etAmAr mineb•r nAit
h•et sAh•AyY k•reln. mP•Ieb•Aztek• ezQelr pirb•Aerr y• ik•C¢ ŒAmAr k•AeC
iCl sb• iP•ireyù id•eyùiC. 10mP•Ieb•Azetr j“‘ &u“im
d•AyeUù d•r zAsnk•Al es” j“im c•Ax k•reb•. mP•Ieb•Azetr j“‘ &u“im Žb•M
15
d•AyùUd• smý ”•S•óˆAeyùelr opr zAsn k•eriCeln. etAmAr pue^r• Žw• k•reb•. etAmr• P•sl P•lAeb•.
itin t¡Ar elAek•ed•r j“‘ B˜Al Žb•M ‘AyY isß“A•–˜ÿ tAh•el etAmAr mineb•r nAit mP•Ieb•Azetr Œeår
id•eyùiCeln. 16sräyùAr pu^ eyAyùAb• esnAöD•An h•eyùiCl. j“‘ öc•¢r KA†zs´ h•eb•. ik••–˜Þ etAmAr mineb•r nAit
Œh•IlU e d•r pu ^ iyeh•AzAP•w iCeln Ïith•Aisk•. mP•Ieb•Azí sb•smeyù” ŒAmAr seÒ˜ Žk•Asen b•es
17
Œh•Iwàeb•r pu^ sAed•Ak• Žb•M Œb•IyùATerr pu^ ŒAh•Ar k•ret pAreb•.®
Œh•Iemlk• iCeln yAj“k•g,. srAyù iCeln sic•b•. sIb•> Žr 15 j“n eCel Žb•M 20 j“n d•As iCl.
18
iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù k•erTIyù Žb•M pelTIyùed•r 11
sIb•> Ÿ%r id•l/ ''ŒAim ŒApnAr d•As. ŒAmAr minb•
d•Aiyù ׈öAˆ¹ˆÿ iCeln. ŒAr d•AyùUed•r é” pu^ iCeln yA y• ŒAed•z k•ern ŒAim tA” tA” k•rb•.®
Ùr¨ ׈pU,R ent•.* mP•Ieb•Azí d•AyùUed•r seÒ˜ Žk•Asen b•es/ rAj“Ar
Žk•j“n eCelr mt” ŒAh•Ar k•rl. 12mIK• nAem
d•AydUù • ezQelr pirb•Aerr öit sd•yù h•eln mP•Ieb•Azetr Žk•w• ik•ezAr eCel iCl. sIb•>r

9 d•AyùUd• ij“|•As• k•reln/ ''ezQelr pirb•Aerr ek•An


elAk• ik• ŽKno reyù egeCÀ ŒAim tAr öit d•yù•
pirb•Aerr ˆöetYek• mP•Ieb•Azetr d•As h•eyù egl.
13
mP•Ieb•Azetr é pA-” pÒu ˜ iCl. mP•Ieb•Azí
ed•KAet c•A”. Žw• ŒAim eyAnATenr j“‘” k•rb•.® ej“r¨zAelem TAk•t. öetYk•id•n mP•Ieb•Azí rAj“Ar
2
sIb•> nAem ezQelr pirb•Aerr Žk• d•As iCl. seÒ˜ Žk•Asen ŒAh•Ar k•rt.
d•AyùUed•r d•As sIb•>ek• d•AyùUed•r k•AeC ineyù Žl. rAj“A
d•AyùUd• ij“|•As• k•rl/ ''&u“im ik• sIb•>À®
sIb•> Ÿ%r id•l/ ''ç<•/ ŒAim ŒApnAr d•As sIb•>.® h•AnnU d•AyeUù d•r elAek•ed•r ŒpmAn k•rl
3
rAj“• b•leln/ ''ezQelr pirb•Aerr ek•An el•k•
ik• eb<•ec• ŒAeCÀ ŒAim tAr öit ö½Verr d•yù• ed•KAet 10 per Œeµ•åAnIyùed•r rAj“• nAh•z mAr• egeln.
t¡Ar pu^ h•AnUn/ tArper n&u“n rAj“• h•eln.
c•A”.® 2
d•AyùUd• b•leln/ ''nAh•z ŒAmAr öit sd•yù iCeln.
U R ent• ŒA(•irk• ŒeTR/ "yAj“k•.®
Ùr¨ ˆ× p, ŒAimo tAr pu^ h•AnUenr öit sd•yù h•b•.® ŒtŽb•
307 2 zmeU yl
ù 10:3-11:6
d•AyùUd/ h•AnUenr iptAr m]&u“Y sµpekR• sA•–˜ÿvn• j“Aineyù ed•Kl ŒrAmIyùr• ed•Qe¼ pAlAe•C/ tKn tArAo
t¡Ar ŒAiD•k•Airk•ed•r pAWAeln. Œb•Izeyùr eTek• ed•Qe¼ pAlAel• Žb•M tAed•r zh•er
tA”/ d•AyùUed•r ŒAiD•k•Airk•r• Œeµ•åAnIyùed•r rAej“Y iP•er egl.
c•el egl. 3ik••–˜Þ Œeµ•åAnIyùed•r entAr• tAed•r minb• tA” eyAyùAb•/ yuß “e(•^ eTek• Œeµ•åAnIyùed•r seÒ
h•AnUnek• b•lel•/ ''ŒApin ik• men k•ern k•eyùk•j“n iP•er Želn Žb•M ej“r¨zAˆelem iP•er egeln.
elAk• pAiWeyù d•AyùUd• ŒApnAr iptAr öit sµ•åAn
ed•KAet o ŒApnAek• sA•–˜ÿvn• id•et c•AnÀ n•? d•AyùUd• ŒrAmIyrù • ŒAb•Ar yß u “ k•rAr isß “A•–˜˜ÿ inl
15
Ž” elAk•ÙelAek• pAiWeyùeCn ŒApnAr zh•r sµpekR• ŒrAmIyù r • ed•Kel• ”•S•ó ˆ Aeyù l Iyù r • tAed•r
egApen ej“en eyet o eK<Aj““ Kb•r inet. tAr• prAij“t k•ereC. tKn tAr• Žk•seÒ˜ j“mAeyùt h•eyù
ŒApnAr ib•r¨eß“ yue ß“r P•iª• Œ¡AweC.® Žk•w• !s‘b•Aih•nI ge¼ &u“ll. 16P•rAí nd•Ir Œpr
4
tKn h•AnUn d•AyùeU d•r elAek•ed•r D•er tAed•r ŒeD•kR • pAer ey sb• ŒrAmIyù b•As k•rt/ tAed•r ŒAnb•Ar
d•Ai¼ k•Aimeyù id•l Žb•M tAed•r j“AmAk•Ap¼ pAC• pyR•–˜ÿ j“‘ h•d•ed•xr tAr b•At$Ab•Ah•k•ed•r pAWAl. es”
ek•ew id•l. tArpr tAed•r pAiWeyù id•l. ŒrAmIyùr• eh•lem Žel•. tAed•r ent• iCl ezAb•k•/
5
elAek•rA/ yArA d•AyùUd•ek• Ž” Kb•r id•l/ itin h•d•ed•xerr !s‘b•Aih•nIr esnApit. 17d•AyùUd• sb•
es” ŒAiD•k•Airk•ed•r seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘ b•AtRAb•Ah•k• Zneln. itin sb• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r j“¼ k•reln. tAr•
pAWAeln. itin Žw• k•eriCeln k•Ar, es” elAk•Ùil y£•$n nd•I epireyù eh•lem igeyù h•Aij“r h•l.
Kub•” liÆï“t h•eyùiCl. rAj“• d•AyùdU • b•leln/ ''ytid•n tKn ŒrAmIyùr• yueß“r j“‘ öS˜Þt iCl Žb•M
n• etAmAed•r d•Ai¼ gj“Ayù/ ttid•n iyrIeh•Aet Œep(•• ŒAß*m, k•rl. 18ik••–˜Þ yueß“ ŒrAmIyùrA prAij“t h•l
k•r/ tArpr ej“r¨zAelem iP•er ŽesA.® Žb•M ŒrAmIyùr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r eTek• dU•er pAileyù
egl. d•AyùdU • 700 rTc••lk•/ 40/000 Œ½VAerAh•I !s‘ek•
Œeµ•åAnIyeù d•r ib•r¨eß“ yu ß“ h•tY• k•reln. d•AyùUd• ŒrAmIyù esnApit ezAb•k•ek•o
6
Œeµ•åAnIyùr• ed•Kel• tAr• d•AyùUed•r zߨet h•tY• k•reln. 19h•d•ed•xerr ŒD•InS˜î rAj“Ar• yKn
pir,t h•eyùeC. tKn Œeµ•åAnIyùr• !b•í-reh•Ab• Žb•M ed•Kl/ ”•S•óˆAeyùlIyùrA tAed•r prAij“t k•ereC tKn
esAb•• eTek• ŒrAmIyùed•r B˜A¼• k•er ineyù Žl. tAed•r tAr• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r seÒ˜ zAi•–˜ÿc•i¢ )˜ k•rl Žb•M tAed•r
meD•Y emAw 20/000 pd•Aitk• !s‘ iCl. ŽCA¼A d•Aes pir,t h•l. ŒrAmIyùr• Œeµ•åAnIyùed•r ŒAb•Ar
Œeµ•åAnIyùr• 1000 elAk• sh• mAKAr rAj“• Žb•M ewAb• sAhAyY k•ret B˜yù epl.
eTek• 12/000 elAk•ek• B˜A¼• k•eriCl.
7
d•AyùUd• Ž” sb•” Zneln. tA” itin eyAyùAb• Žb•M d•AydUù • b•íezb•Ar seÒ˜˜ imilt h•eln
b•se•–˜ÿr smyù/ yKn rAj“Ar• yueß“ yAn/ tKn
zi)˜zAlI elAk•j“n sh•• egAw• !s‘b•Aih•nIek•
pAWAeln. 8 Œeµ•åAnIyùr• eb•ireyù Žl Žb•M yueß“r j“‘
öS˜Þ t h•l. tAr• zh•err öeb•z þˆ A err k•AeC
11 d•AyùUd• eyAyùAb•/ t¡Ar ŒAiD•k•Airk•ed•r Žb•M smˆS˜ÿ
”•S•óˆAeyùlIyù qs‘ed•r Œeµ•åAnIyùed•r Db•Ms k•ret
d¡•Ai¼eyùiCl. esAb• o reh•Aeb•r ŒrAmIyù !s‘rA Žb•M pAWAeln. eyAyùAeb•r !s‘r• Œeµ•åAned•r rAj“D•AnI zh•r
ewAb• o mAKAr !s‘r• zh•err b•A”err mAeW smeb•t rbb•Ao ŒAß*m, k•rl.
h•l. ik••–˜Þ d•AyùUd• ej“r¨zAelem” r”eln. 2sÞ“YAyù/ itin
9
eyAyùAb• ed•Keln t¡Ar sAmen ipCen zߨ. tKn ib•CAn• eCe¼ ŸWeln Žb•M rAj“b•A¼Ir CAed• pAyùc•Air
eyAyùAb• ešþ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r eb•eC ineyù/ tAed•r k•ret lAgeln. d•AyùUd• yKn CAed• pAyùc•Air k•riCeln/
ŒrAmIyùed•r ib•r¨eß“ yueß“r j“‘ sAirb•ß“B˜Aeb• d¡•A¼ tKn itin Žk• mih•lAek• S•÷ˆAn k•ret ed•Keln. es”
k•ireyù id•eln. 10Œeµ•åAnIyùed•r ib•r¨eß“ enï ˆ× ed•oyùAr mih•l• iCl prm• suª•rI. 3 d•AyùUd• t¡Ar ŒAiD•k•Airk•ek•
j“‘ itin t¡Ar ŒAr Žk• B˜A” Œb•Izeyùr Ÿpr d•Aiyù ׈ Ï mih•lAiwr sµ•VˆeÞ“ eK<Aj“ inet pAWAeln. Žk•
id•eln. 11eyAyùAb• Œb•Izyùek• b•leln/ ''yid• ŒrAmIyùr• ŒAiD•k•Airk• Ÿ%r id•l/ ''emeyùiw ”ilyùAemr k•‘•
ŒAmAed•r eTek• eb•zI zi)˜zAlI b•el men h•yù/ &u“im b•íezb••. es ih•%Iyù ¬ireyùr S˜¤I.®
4
ŒAmAek• sAh•AyY k•reb•. yid• ŒrAmIyùr• etAmAr k•AeC d•AyùUd• elAk• pAiWeyù b•íezb•Aek• t¡Ar k•AeC
eb•zI zi)˜zAlI h•eyù oeWÐ ŒAim Žes etAmAek• sAh•AyY ŒAneln. yKn b•íezb•• d•AyùUed•r k•AeC Žl/ d•AyùUd•
k•rb•. 12ŽesA/ ŒAmr• zi)˜zAlI h•” Žb•M sAh•isk•tAr tAr seÒ˜ zArIirk• sµpekR• ilˆ¹ˆÿ h•eln. b•íezb••
seÒ˜ ŒAmAed•r elAek•ed•r j“‘ Žb•M ŒAmAed•r ö½Verr S•÷ˆAn k•er b•A¼I iP•er egl. 5b•íezb•• gB˜$b•tI h•l.
zh•rÙilr j“‘ l¼A” k•ir. öBu˜ y• siWk• ib•eb•c•n• es d•AyùUd•ek• j“AnAel• ''ŒAim gB˜$b•tI.®
k•ern/ tA” k•reb•n.®
13
tArpr eyAyùAb• Žb•M t¡•r elAek•rA ŒrAmIyùed•r d•AydUù • tA¡ r pAp leu k•Aet c•A”eln
6
ŒAß*m, k•reln. ŒrAmIyùr• eyAyùAb• Žb•M t¡Ar d•AyùUd• eyAyùAeb•r k•AeC Kb•r pAWAeln/ ''ih•%Iyù
elAek•ed•r k•AC eTek• pAileyù egl. 14Œeµ•åAnIyùr• ¬iryùek• ŒAmAr k•AeC pAiWeyù d•Ao.®
2 zmeU yl
ù 11:7-12:5 308

eyAyùAb• ¬iryùek• d•AyùeU d•r k•AeC pAiWeyù id•l. 7¬iryù h•tY• k•eriCel•. G•wnAiw eteb•ex G•ewiCl. mih•lAiw
d•AyùUed•r k•AeC Žl. d•AyùUd• ¬iryùek• ij“|•As• k•reln/ ngrIr öAc•Ierr opr eTek• Œb•Iemlek•r opr Žk•w•
eyAyù•b• ek•mn ŒAeC. qsink•r• ek•mn ŒAeC Žb•M yuß “ c•Ak•Ir operr pATr eP•el id•eyùiCl. tA” ek•n tAr•
ek•mn h•l ”tYAid•. 8tArpr d•AyùUd• ¬iryùek• b•leln/ öAc•Ierr Œt k•AeC eglÀ¾ yid• rAj“• d•AyùdU • o” D•re,r
''b•A¼I igeyù ib•šAm k•r®. ik•C¢ b•eln &u“im Œb••” t¡Aek• Ž” Kb•r ed•eb•É 'ŒApnAr
¬iryù rAj“Ar b•A¼I eTek• c•el egl. rAj“• :d•AyùdU •ò elAk• ih•%Iyù ¬iryùo mAr• egeC.®¾
¬ireyùr j“‘ Ÿph•Ar pAWAeln. 9 ik••–˜Þ ¬iryù b•A¼I 22
b•At$Ab•Ah•k• d•AyùUed•r k•AeC egl Žb•M eyAyùAb•
egl n•. ¬iryù rAj“b•A¼Ir d•rj“Ar sAmen G•uimeyù b•At$Ab•Ah•k•ek• y• y• b•let b•eliCeln/ es sb• ik•C¢”
p¼el•. rAj“Ar Bˆ]•etYr mt” es esKAen G•umel•. d•AyùdU •ek• b•ll. 23b•At$Ab•Ah•k• d•AyùdU •ek• b•ll/ "Œeµ•åAenr
10
Žk• d•As d•AyùUd•ek• Kb•r id•l/ ''¬iryù b•A¼I yAyù in.® elAek•rA yuß“e(•e^ ŒAmAed•r ŒAß*m, k•er. ŒAmr•
d•AyùUd• ¬iryùek• b•leln/ ''&u“im d•IG•R sP•r eTek• l¼A” k•er/ tAed•r zh•err öeb•zþˆAr pyR•–˜ÿ tA¼•
iP•er ŽesC. ek•n &u“im b•A¼Iet egel n•À® k•ir. 24tKn ngr öAc•Ierr opr eTek• ib•pe(•r
11
¬iryù d•AyùUd•ek• b•ll/ ''pib•^ isª•uk•iw Žb•M elAek•rA ŒApnAr elAek•ed•r opr tIr c•AlAyù. Žet
”•S•ˆó Aeyùl o iyh•dÝ •Ar !s‘r• t¡Ab•Ù u ilet reyùeC. ŒAmAr ŒApnAr ik•C¢ elAk• mAr• yAyù. ŒApnAr ŒAiD•k•Airk•
minb• eyAyùAb• Žb•M ŒAmAr mineb•r :rAj“• d•AyùUd•ò ih•%Iyù ¬iryù tAed•r meD•Y Žk•j“n.®
25
ŒAiD•k••irk•r• izib•r ege¼ mAeW t¡Ab•u eP•eleCn. d•AyùUd• b•At$Ab•Ah•k•ek• b•leln/ ''eyAyùAb•ek• igeyù
sutrAM ŒAmAr pe(• b•A¼I igeyù pAn ŒAh••r k•er b•l/ 'Ž ineyù Œitir)˜ ib•mxR h•eyùA n•. Žk•w• telAyùAr
•S˜¤Ir seÒ˜ zyùn k•rA iWk• nyù.® Žk•j“enr pr ŒAro Žk•j“nek• h•tY• k•ret pAer.
12
d•AyùdU • ¬iryùek• b•leln/ ''ŒAj“ek•r id•nw• ŽKAen rAj“Aed•r ib•r¨eß“ ŒAro ej“Ard•Ar ŒAß*m, c•AlAoÐ
eTek• yAo. k•Al ŒAim etAmAek• yueß“ eP•rí pAWAb•.® etAmAed•r j“yù h•eb•”.¾ Ž” k•TAÙil b•el eyAyùAb•ek•
es” id•n ¬iryù ej“r¨zAˆelem eTek• egl. prid•n ŸísAih•t k•r.®
sk•Al pyR•–˜ÿ es ej“r¨zAelem TAk•l. 13d•AyùdU • ¬iryùek•
t¡Ar seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘ efek• pAWAeln. ¬iryù d•AydUù • b•íezb•Aek• ib•eyù k•reln
26
d•AyùeU d•r seÒ˜ pAnAh•Ar k•rl. d•AyùdU ¬iryùek• @•A(•Ars b•íezb•A t¡Ar S•VˆAmIr m]&u“Yr Kb•r epeln Žb•M
pAn k•rAeln. tb•o u ¬iryù b•A¼I egl n•. es” sÞ“YAyù/ tAr j“‘ k<•Ad•eln. 27t¡Ar é>eKr id•n Œitß*A•–˜ÿ
¬iryù rAj“Ar P•wek•r b•A”er rAj“Ar Œ‘ Bˆ]•tYed•r h•el/ d•AyùUd• t¡Aek• t¡Ar b•A¼Iet ineyù yAb•Ar j“‘ Bˆ]•tY
seÒ˜ G•uimeyùiCl. pAWAeln. itin d•AyùUed•r p ͈I h•eln Žb•M d•AyùUed•r
j“‘ Žk•w• s•–˜ÿAenr j“›˜å id•eln. ik••–˜Þ d•AyùUed•r Ž”
d•AydUù • ¬ireyrù m&
] “u Yr pirk•Â˜n¯ • k•reln pAp öBu˜ pCª• k•reln n•.
14
prid•n sk•Ael d•AyùUd• eyAyù•b•ek• Žk•KAn• ic•iW
ilKeln. d•AyùUd• ic•iWwAek• ¬iryùek• id•eyù pAWAb•Ar nATn d•AyeUù d•r seÒ˜ k•T• b•leln
b•Yb•S˜î• k•reln. 15ic•iWet d•AyùdU • ileKiCeln/ "¬iryùek• öBu˜ nATnek• d•AyùUed•r k•AeC pAWAeln. nATn
öTm sAirr iWk• es”KAen d¡•A¼ k•rAeb• eyKAen l¼A”w•
k•iWntm. tArpr oek• Žk•• eP•el pAileyù ŒAseb•
12 d•AyùUed•r k•AeC egeln. nATn b•leln/ ''Žk•
zh•er é¾j“n elAk• iCl. Žk•j“n iCl D•nI/ Œ‘j“n
Žb•M oek• yuß“ e(•e^” mret ed•eb•.® d•ir@•. 2D•nI elAk•iwr Œenk• emx o gb•Aid• pZ
16
prid•n eyAyù•b• sAr• zh•r G•eu r ed•Keln ek•ATAyù iCl. 3d•ir@• elAk•iwr Žk•w• S˜¤I emx CA¼• ŒAr
sb• eTek• sAh•sI o zi)˜zˆAlI Œeµ•åAnIyùr• reyùeC. ik•C¢” iCl n•. d•ir@• elAk•iw emxwAek• KAoyùAet•.
es”KAen yAb•Ar j“‘ itin ¬iryùek• inb•RAc•n k•reln. emxw• Ï d•ir@• elAk• o tAr s•–˜ÿAns•–˜ÿited•r seÒ˜”
17
rbb•• zh•err elAek•r• eyAyùAeb•r ib•r¨eß“ l¼A” k•ret b•¼ h•l. emxw• grIb• elAk•wAr eTek•” KAb•Ar eKt
Žl. dAyùUed•r ik•C¢ elAk• mAr• egl. ih•%Iyù ¬iryù Žb•M tAr epyùAl• eTek•” pAn k•rt. emxw• Ï
tAed•r” meD•Y Žk•j“n. elAk•iwr b•eu k•r opr G•m u Aet•. emxwA elAk•iwr emeyùr
18
tArpr eyAyùAb•/ yueß“ ik• h•eyùeC es” ib•xeyù mt” iCl.
d•AyùUd•ek• sMb•Ad• id•eln. 19yueß“ y• y• G•eweC t• 4
''Žk•id•n Žk• piTk• D•nI elAk•iwr seÒ˜ ed•K•
d•AyùUd•ek• b•lAr j“‘ eyAyù•b• Žk• b•At$Ab•Ah•k•ek• ŒAed•z k•ret Žel•. D•nI elAk•iw piTk•ek• ik•C¢ KAb•Ar id•et
k•reln. 20''h•yeù t• b•• rAj“• ß*uß“ h•eb•n Žb•M ij“|•As• c•A”el•. ik••–˜Þ/ piTk•ek• ed•b•Ar j“‘ D•nI•elAk•iw tAr
k•reb•n/ 'l¼A”eyùr j“‘ eyAyùAeb•r esnAr• zh•err emx b•• gb•Aid• pZr eTek• ik•C¢” inet c•A”l•n•. D•nI
Œt k•AeC ek•n eglÀ itin inü‚yù” j“Aenn ey zh•err elAk•iw/ d•ir@• elAk•iwr emxw• ineyù Žel• Žb•M
öAc•Ierr oper D•nuD•Rrr• ŒAeC yAr• tAr elAek•ed•r tAek• ek•ew piTek•r j“‘ rAåA k•rel•.®
zrAG•Aet Z”eyù id•et pAerÀ 21t¡Ar inü‚yù” S•åre, 5
d•AyùUd• D•nI elAk•iwr opr B˜Ix, ereg egeln.
ŒAeC ey Žk• mih•l• iyräebb•zetr pu^ Œb•Iemlk•ek• itin nATnek• b•leln/ ''Ž k•T• j“Ib••–˜ÿ öBu˜r mt”
309 2 zmeU yl
ù 12:6-28
stY ey•/ ey elAk• Ž k•Aj“ k•ereC es Œb••” mAr• seÒ˜ KAb•Ar eKet ŒS•VˆIk•Ar k•reln. 18sˆ¹ˆÿm id•en/
yAeb•. 6t•ek• Ï emexr mUelYr c•ArÙ, eb•zI id•et izZiw mArA egl. izZiw ey mAr• egeC Ž k•T•
h•eb• k•Ar, es Žmn B˜yùAb•h• k•Aj“ k•ereC Žb•M tAr d•AyùeU d•r Bˆ•] tYr• d•AyùdU •ek• b•let B˜yù epl. tAr• b•ll/
ek•An k•r¨,A iCl nA.® ''ed•K/ izZiw yKn eb<•ec•iCl tKn ŒAmr• d•AyùUed•r
seÒ˜ k•T• b•lAr ec•X• k•eriClAm. itin ik••–˜Þ ŒAmAed•r
nATn d•AydUù •ek• tA¡ r pApk•emrR k•T• b•leln k•T• Znet c•An in. yid• ŒAmr• b•il ey izZiw mAr•
7
nATn d•AyùUd•ek• b•leln/ ''&u“im” es” D•nI b•Yi)˜? egeC/ h•yùet• itin inej“r (•it k•reb•n.®
öBu˜ ”•S•ˆóAeyùelr ö½Vr Ž” k•TA” b•eln/ 'ŒAim etAmAek• 19
d•AyùUd t¡Ar Bˆ]•tYed•r iP•saiP•sa k•er k•T• b•let
”•S•ó ˆ A eyù e lr rAj“•räep menAnIt k•eriC. ŒAim ed•Keln. tKn itin b•uJ“et pAreln izZiw mAr•
etAmAek• ezQelr h•At eTek•• r(•A k•eriC. 8ŒAim” egeC. d•AyùUd t¡Ar Bˆ]•tYed•r ij“|•As• k•rl/ "izZiw
etAmAek• tAr pirb•Ar Žb•M S˜¤Ig,ek• id•eyùiC. Žb•M ik• mAr• egeCÀ®
ŒAim etAmAek• ”•S•ó ˆ A eyù l Žb•M iyh•Ý d •Ar rAj“• Bˆ]•tYr• Ÿ%r id•l/ ''ç<•/ es mAr• egeC.®
20
k•erùiClAm. tAo eyn yeTX iCl n•/ ŒAim etAmAek• tKn d•AyùUd• emeJ“ eTek• ŸeW p¼eln. itin
ŒAerA ŒAerA Œenk• ik•C¢ id•eyùiC. 9 ik••–˜Þ ek•n &u“im S•÷ˆAn k•reln. j“Am•k•Ap¼ b•d•l k•er/ Œ‘ k•Ap¼
öBu˜r ŒAed•z ŒmA‘ k•relÀ ek•n &u“im es” k•Aj“ preln. öBu˜r ŸpAsnAr j“‘ itin öBu˜r G•er
k•rel y• itin :ö½Vrò gih$•t b•el eG•Ax,A k•ereCnÀ egeln. tArpr itin b•A¼I egeln Žb•M ik•C¢ KAb•Ar
&u“im ih•%Iyù ¬iryùek• Œeµ•åAned•r þˆAr• h•tYA k•rAel c•A”eln. t¡Ar Bˆ]•tYr• t¡Aek• ik•C¢ KAb•Ar Žen id•l
Žb•M tAr S˜¤Iek• iCineyù inel. Ž”B˜Aeb• &u“im trb•Airr Žb•M itin eKeln.
þˆAr• ¬iryùek• h•tY• k•rAel. 10Ž” k•Are, etAmAr 21
d•AyùUed•r d•Asr• t¡Aek• b•ll/ ''ek•n ŒApin Ž”
pirb•Aro trb•Air eTek• r(•• pAeb• n•. &u“im ¬iryù sb• k•Aj“ k•reCnÀ izZiw yKn eb<•ec•iCl tKn ŒApin
ih•%Ieyùr S˜¤Iek• etAmAr S˜¤I k•rAr j“‘ ineyù ŽesC. ik•C¢ eKeln n•/ ŒApin k<•Ad•eln. ik••–˜Þ izZiw mAr•
Ž”B˜Aeb• &u“im b•uiJ“eyù id•eyùC ey &u“im ŒAmAyù G•],A eyet ŒApin ŸWeln Žb•M KAb•Ar eKeln.®
22
k•erC.¾ d•AyùUd• b•ll/ ''izZiw yKn eb<•ec•iCl tKn ŒAim
11
''öBu˜ Ž k•TA” b•elnÉ 'ŒAim etAmAek• sms´Ayù ŒAh•Ar tYAg k•eriClAm Žb•M ek<•ed•iClAm k•Ar, ŒAim
eP•lb•. Ž” sms´A etAmAr inej“r pirb•Ar eTek•” eB˜eb•iClAm/ 'ek• b•let pAerÀ h•yùet• öBu˜ ŒAmAr
ŒAseb•. ŒAim etAmAr •S˜¤Ied•r etAmAr k•AC eTek• öit k•r¨,A k•reb•n Žb•M izZiwek• b<•Ac•et ed•eb•n.¾
iCineyù ineyù yAeb•• Žb•M etAmAr” G•inþ b•Þu“ed•r 23
ik••–˜Þ ŽKn et• izZiw m]t. tA” ŒAim ik• ŒAh•Ar
Žk•j“nek• id•eyù ed•b•. es tAed•r seÒ˜ zyùn k•reb• tYAg k•rb•À ŒAim ik• izZiwek• ŒAr iP•er pAeb•AÀ
Žb•M öetYek• t• id•enr ŒAelAr mt j“Anet pAreb•. n•? Žk•id•n ŒAim tAr seÒ˜ imilt h•b•/ ik••–˜Þ es
12
&u“im b•íezb•Ar seÒ˜ egApen zyùn k•eriCel. ik••–˜Þ ŒAmAr k•AeC iP•er ŒAset pAer n•.®
ŒAim etAmAek• Žmn zAiˆS˜ÿ ed•b• yAet sb• ”•S•óˆAeyùlIyù
t• j“Anet pAer.®* zelAmenr j“›˜å h•l
13
tKn d•AyùUd• nATnek• b•leln/ ''ŒAim öBu˜r 24
d•AyùUd• t¡Ar S˜¤I b•íezb•Aek• sA•–˜ÿvn• id•eln. itin
ib•r¨eß“ pAp k•eriC.® t¡Ar seÒ˜ Zeln Žb•M imilt h•eln. b•íezb•A punRb•Ar
nATn d•AyùUd•ek• b•leln/ ''Ž” pAepr j“‘o öBu˜ gB˜$b•tI h•eln. t¡Ar ŒAr Žk•iw s•–˜ÿAn h•l. d•AyùUd•
etAmAyù (•m• k•er ed•eb•n. &u“im mreb• n•. 14ik••–˜Þ tAr nAm rAKeln zelAmn. 25öBu˜ B˜Ab•b•Ad•I nATenr
&u“im Žmn k•Aj“ k•erC yAet öBu˜r ib•erAD•Ir• t¡Ar mArP•í t¡Ar b•At$A pAWAeln. nATn zelAmenr nAm
opr eTek• šß“• h•AireyùeC•. tA” etAmAr izZ s•–˜ÿAn rAKeln iyd•Id•Iyù. öBu˜r j“e‘” nATn Ž” k•Aj“
mAr• yAeb•.® k•reln.
d•AydUù • o b•íezbAr s•–˜Aÿ n mAr• egl
15
tArpr nATn b•A¼I c•el egeln. d•AyùUd• Žb•M d•AydUù • rbb•• ŒiD•k•Ar k•reln
b•íezb•Ar ey izZpu^ j“e›˜åiCl/ öBu˜ tAek• ŒsuS˜î 26
rbb•A Œeµ•åAned•r rAj“D•AnI zh•r iCl. eyAyùAb•
k•reln. 16izZ s•–˜ÿAniwr j“‘ d•AyùUd• ö½Verr k•AeC rbb•Ar ib•r¨eß“ yuß “ k•er t• d•Kl k•ern. 27eyAyùAb•
öATRn• k•reln. d•AyùUd• KAoyù• d•Aoyù• tYAg k•reln. d•AyùUed•r k•AeC b•AtRAb•Ah•k• pAWAeln Žb•M b•leln/
itin G•err iB˜ter igeyù sArArAt esKAen TAk•eln. ''ŒAim rbb•Ar j“elr zh•riw yuß“ k•er j“yù k•eriC.
28
sAr•rAt itin emeJ“et Zeyù k•AwAeln. ŽKn Œ‘A‘ elAek•ed•r pAiWeyù Ž” zh•r
17
d•AyùUed•r pirb•Aerr elAek•rA Žes tAek• emeJ“ ŒAß*m, k•r¨n. ŒAim ŒiD•k•Ar k•rb•Ar ŒAeg”
eTek• oWAenAr ec•X• k•rl. itin es” sb• entAed•r ŒApnAek• Ž” zh•r d•Kl k•ret h•eb•. yid• ŒAim Ž”
zh•r d•Kl k•ir teb• Ž” zh•r ŒAmAr nAem piric•t
Œ A i m Ö Ö Ö p A e r ŒA(•irk• ŒeTR/ "”•S•óˆAeyùelr sk•elr sAmen
Žb•M sUeyRr sAmen.® h•eb•.®
2 zmeU yl
ù 12:29-13:20 310
29
tKn d•AyùdU • sb• elAek•ed•r Žk•seÒ˜ j“¼ k•reln tAmr ŒeîAenr j“‘ KAb•Ar !trI k•rl
8
Žb•M rbb•Ar Ÿe£•e• ron• h•eln. itin rbb•Ar ib•r¨eß“• tKn tAmr tAr B˜A” ŒeîAenr b•A¼I egl. ŒeîAn
l¼A” k•reln Žb•M rbb•• zh•r d•Kl k•reln. 30d•AyùUd• ib•CAnAyù Zeyù iCl. tAmr Žk• tAl myùd•• ineyù é
tAed•r rAj“Ar mAT•* eTek• muku•w ek•e¼ ineln. h•Aet emeK ipeW !trI k•rl. es yKn Ž” sb•
muku•wiwet öAyù 75 pAŸØ esAn• iCl. muku•wiwet k•riCl tKn ŒeîAn ed•KiCl. 9 tArpr tAmr c•Aw¦
Œenk• mUlYb•An mi,mue)˜• iCl. tAr• es” muku•w eTek• ipeWÙilek• ŒeîAenr j“‘ eb•r k•er
d•AyùUed•r mATAyù pireyù id•l. es” zh•r eTek• d•AyùUd• ŒAnel•. ik••–˜Þ ŒeîAn t• eKl n•. ŒeîAn tAr
Œenk• mUlYb•An ij“insp^ ineyù ŽesiCeln. Bˆ]•tYed•r b•ll/ ''ŽKAn eTek• eb•ireyù yAo. ŒAmAek•
31
d•AyùUd• rbb•Ar elAek•ed•ro eb•r k•er ŒAenn Žb•M Žk•• TAk•et d•Ao.® tKn tAr sb• Bˆ]•tY G•r eTek•
tAed•r k•rAt/ g< A ”it o ku • ¼u l id•eyù k•Aj“ eb•ireyù egl.
k•ireyùiCeln. itin tAed•r ”<w id•eyù g<ATuinr k•Aj“
k•rAet b•AD•Y k•eriCeln. Œeµ•åAned•r zh•rÙelAr ŒeîAn tAmrek• D•x,R k•rl
sk•elr öit d•AyùUd• Ž” Žk•” ij“inx k•eriCeln. 10
tKn ŒeîAn tAmrek• b•ll/ ''KAb•ArÙil ŒAmAr
tArpr d•AyùUd• Žb•M t¡Ar sb• !s‘sAm•–˜ÿ˜ ej“r¨zAelem ezAb•Ar G•er ineyù Žes• Žb•M ŒAmAek• inej“ h•Aet
iP•er igeyùiCl. KA”eyù d•Ao.®
tKn tAmr tAr qtrI k•r• ipeWÙil ineyù t•r
ŒeîAn Žb•M tAmr B˜A”eyùr ezAb•Ar G•er egl. 11es yKn ŒeîAnek•

13 Œb•zAelAm nAem d•AyùUed•r Žk• pu^ iCl.


Œb•zAelAemr eb•An iCl tAmr. tAmr iCl
ŒtY•–˜ÿ suª•rI. d•AyùeU d•r ŒAr Žk• pu^ ŒeîAn 2tAmrek•
KAoyùAet Zr¨ k•ereC tKn ŒeîAn tAr h•At ec•ep
D•rl. es tAek• b•ll/ ''eb•An/ Žes• ŒAmAr seÒ˜
ezAo.®
12
B˜AelAeb•esiCl. tAmr iCl ku•mArI. ŒeîAn k•Kno tAmr ŒeîAnek• b•ll/ ''n• B˜A”? ŒAmAek• Ž”
B˜Aeb•in ey es tAmerr öit ek•An KArAp b•Yb•h•Ar sb• k•ret b•AD•Y ek•Ar n•. Ž” D•re,r lÆï“Aj“nk•
k•reb•. ik••–˜Þ ŒeîAn tAek• öc•ØB˜Aeb• c•A”t. ŒeîAn k•Aj“ ek•Ar n•. Ž” D•re,r B˜yùAb•h• k•Aj“ ”•S•óˆAeyùel
tAmr sµpek$• öc•Ø ic••–˜ÿ• k•rt Žb•M Žk•smyù es h•oyù• Ÿic•í nyù. 13ŒAim ŒAmAr lÆï“A eTek• ek•Anid•n
B˜An k•er inej“ek• ŒsuˆS˜î k•er &u“ll. mui)˜ pAb• n•. elAek•rA B˜Ab•eb• ey &u“im ŒprAD•Ied•r
3
izimeyùr pu^ eyAnAd•b• ŒeîAenr b•Þ“u iCl. :izimyù Žk•j“n. rAj“Aek• ij“|•AsA k•r/ "itin etAmAek• ŒAmAyù
iCl d•AyùUed•r B˜A”.ò eyAnAd•b• öc•Ø c•AlAk• iCl. ib•eyù k•ret Œnumit ed•eb•n.®
4 14
eyAnAd•b• tAek• b•ll/ ''öitid•n” &u“im erAg• h•eyù ik••–˜Þ ŒeîAn tAmerr k•T• Znl n•. es tAmerr
yA•C? &u“im et• rAj“Ar pu^. etAmAr et• KAoyùAr eTek• zi)˜zAlI iCl. es tAek• inej“r seÒ˜ zArIirk•
ŒB˜Ab• en”/ tAh•el ek•n etAmAr S•VˆAS˜îY KArAp h•e•CÀ sµpekR• ilˆ¹ˆÿ h•et b•AD•Y k•rl. 15tArpr ŒeîAn
ŒAmAek• b•l?® tAmrek• G•, ] • k•ret Zr¨ k•rl. ŒeîAn ŒAeg tAmrek•
ŒeîAn eyAnAd•b•ek• b•ll/ ''ŒAim tAmrek• ytKAin B˜AelAeb•esiCl ŽKn tAr eTek• eb•zI G•],•
B˜AelAb•Ais. ik••–˜Þ es ŒAmAr B˜A” Œb•zAelAemr eb•An.® k•ret lAgl. ŒeîAn tAmrek• b•ll/ "oeWA Žb•M
5
eyAnAd•b• ŒeîAnek• b•ll/ ''yAo/ ib•CAnAyù Zeyù ŽK•n eTek• eb•ireyù yAo.®
16
ŒsuS˜îtAr B˜An k•r. yKn etAmAr iptA etAmAek• tAmr ŒeîAnek• b•ll/ ''n•? ŒAmAek• Ž”B˜Aeb•
ed•Ket ŒAseb•n tKn tAek• b•leb•/ 'tAmrek• ŒAmAr tAi¼eyù id•o n•. Žmnik• ŒAmAr seÒ˜ Žk•w¦ ŒAeg
k•AeC ŒAset id•n. es ŒAmAr j“‘ KAb•Ar ŒAnuk•. es y• k•rel tAr eTek•o eswA KArAp k•Aj“ h•eb•.®
ŒAmAr sAmen ŒAh•Ar öS˜Þt k•r¨k•. ŒAim tAr rAåA ŒeîAn tAr k•T• Znl n•. 17ŒeîAn tAr Bˆ•] tYed•r
k•r• ed•Kb• Žb•M tAr h•Aet KAb•.®¾ efek• b•ll/ ''Ž” emeyùwAek• ŽKuin ŒAmAr G•r eTek•
6
Žrpr ŒeîAn ib•CAnAyù Zeyù pe¼ ŒsuS˜îtAr B˜An eb•r k•er d•Ao Žb•M d•rj“• b•Þ“ k•er d•Ao.®
18
k•rl. rAj“• d•AyùdU • tAek• ed•Ket Želn. ŒeîAn rAj“• tKn Œeµ•åAenr Bˆ•] tYr• tAmrek• G•r eTek• eb•r
d•AyùUd•ek• b•ll/ ''ŒAmAr eb•An tAmrek• ŒAmAr k•AeC k•er id•eyù d•rj“• b•Þ“• k•er id•l.
ŒAset id•n. ŒAmAr sAmen tAek• éew• ipeW b•AnAet tAmr b•æ re[˜ ri[˜n Žk•w• b•¼ k•Ap¼ periCl.
id•n. tArpr ŒAim or h•Aet” ipeW KAb•.® rAj“Ar ku•mArI emeyùr• Ž” D•re,r k•Ap¼ pret•.
7 19
d•AyùUd• tAmerr b•A¼Iet b•At$Ab•Ah•k• pAWAeln. tAmr es” k•Ap¼ iC¡e¼ eP•ll Žb•M mATAyù ik•C¢w•
b•At$Ab•Ah•k• igeyù tAmrek• b•ll/ ''etAmAr B˜A” CA” id•l. tArpr es inej“r mATAyù h•At id•eyù k<•Ad•et
ŒeîAenr b•A¼I yAo Ž b•MtAr j“‘ KAb•Ar qtrI k•r.® lAgl.
20
tKn tAmerr B˜A” Œb•zAelAm tAek• ij“|•As•
k•rl/ ''&u“im ik• etAmAr B˜A” ŒeîAenr k•AeC iCelÀ
tAed•r rAj“Ar mATA ŒTb•• ''imlak•emr mAT•.¾¾ Œeµ•åAnIyùrA
imlak•emr mUi%$r pUj“A k•rt. es ik• etAmAyù ŒAG•At id•eyùeCÀ eb•An ŒAmAr/ ŽKn
311 2 zmeU yl
ù 13:21-14:3
zA•–˜ÿ h•o.* ŒeîAn etAmAr B˜A”/ tA” Ž” b•YApArw• d•AydUù • ŒeîAemr m&
] “u Yr Kb•r Zneln
30
ŒAmr• eB˜eb• ed•Kb•. &u“im ik•C¢ ic••–˜ÿ• k•r n•.® tA” rAj“Ar eCelr• tKen• ngrIr peT” reyùeC.
tAmr ik•C¢ n• b•el c•¢pc•Ap tAr B˜A” Œb•zAelAemr ik••–˜Þ ik• G•eweC t• rAj“• d•AyùUd• sMb•Ad• epeyù egeCn.
b•A¼I egl Žb•M es”KAen” TAk•l. ik••–˜Þ itin Ž rk•m Bu ˜ l sMb•Ad• epeyù i CelnÉ
21
Ž” sMb•Ad• Zen rAj“• d•AyùdU • öc•Ø ereg egeln. "Œb•zAelAm rAj“Ar sb• eCeledr”• h•tY• k•ereC Žb•M
22
Œb•zAelAm ŒeîAnek• G•],• k•ret Zr¨ k•rl. Žk•w• eCelo eb<•ec• en”.®
31
Œb•zAelAm ŒeîAnek• B˜Ael• b•• mª• ek•An k•TA” rAj“• d•AyùUd• ezAek• é>eK inej“r j“AmAk•Ap¼
b•ll n•. Œb•zAelAm ŒeîAnek• G•],• k•ret lAgl iC¡e¼ eP•leln Žb•M mAiwet Zeyù p¼eln. d•AyùUed•r
k•Ar, ŒeîAn tAr eb•An tAmrek• D•xR, k•eriCl. ey sb• ŒAiD•k•Airk• t¡Ar k•AeC d¡•Ai¼eyùiCl tArAo
inej“ed•r j“AmAk•Ap¼ iC¡e¼ eP•ll.
Œb•zAelAemr öitezAD• 32
ik••–˜Þ/ tKn eyAnAd•b•/ izimyùr pu^ ey d•AyùUed•r
23
é b•Cr per/ Œb•zAelAemr elAek•rA tAed•r Žk•j“n B˜A” iCl es b•ll/ ''Žk•T• B˜Ab•eb•n n• ey
emexr g• eTek• pzm k•Awet b•Ala-h•AíesAer Žel•. rAj“Ar sb• eCel” mAr• egeC. Žk•mA^ ŒeîAn” mAr•
Œb•zAelAm t• pyReb•(•, k•rAr j“‘ rAj“Ar sb• egeC. ey id•n ŒeîAn tAmrek• D•xR, k•er esid•n
s•–˜ÿAned•r fAk•l. 24Œb•zAelAm rAj“Ar k•AeC igeyù eTek•” Œb•zAelAm Ž” G•wn• G•wAenAr j“‘ P•iª•
b•ll/ ''ŒAmAr ik•C¢ elAek•rA ŒAmAr emxÙilr g• Œ¡AwiCel•. 33eh• ŒAmAr minb• Žb•M rAj“•/ ŒApin
eTek• elAm k•Awet ŒAseC. d•y•ù k•er ŒApnAr Bˆ•] tYed•r B˜Ab•eb•n n• ey ŒApnAr sb• eCel mAr• egeC/ ZD•umA^
seÒ˜ ineyù Žes ed•Kun.® ŒeîAn” mAr• egeC.®
25 34
rAj“• d•AyùUd•• Œb•zAelAmek• b•ll/ ''n•/ pu^. Œb•zAelAm ed•Qe¼ pAileyù egl.
ŒAmr• yAb• n•. tAet etAmAr sms´A” b•A¼eb•.® ngrIr öAc•Ier Žk•j“n öh•rI d¡•Ai¼eyùiCl. es
Œb•zAelAm/ d•AyùUd•ek• yAoyùAr j“‘ Œenk• Œnunyù ed•Kl pAh•Ae¼r oid•k• eTek• b•æ elAk•j“n ŒAseC.
35
ib•nyù k•rel•. ik••–˜Þ d•AyùUd• egeln n•/•itin tAek• tKn eyAnAd•b• rAj“• d•AyùUd•ek• b•ll/ "ed•Kun/ ŒAim
t¡Ar ŒAzIb•RAd• id•eln. ik• b•eliC? rAj“Ar pue^r• ŒAseC.®
26
Œb•zAelAm b•ll/ ''yid• ŒApin eyet n• c•An 36
eyAnAd•b• Ž” k•T• b•lAr öAyù seÒ˜ seÒ˜” rAj“Ar
tAh•el ŒAmAr B˜A” ŒeîAnek• ŒAmAr seÒ˜ eyet pue^r• Žes p¼l. tAr• Ÿ•c•S•Vˆer k<•Ad•iCl. d•AyùUd•
id•n.® Žb•M t¡Ar sb• ŒAiD•k•Airk•rAo k<•Ad•et Zr¨ k•er id•l.
rAj“• d•AyùdU • Œb•zAelAmek• ij“|•As• k•reln/ ''ek•n tAr• sk•el ŸTAil pATAil h•eyù k<•Ad•l. 37d•AyùUd•
es etAmAr seÒ˜ yAeb•À® öitid•n” t¡Ar pu^ ŒeîAenr j“‘ k<•Ad•etn.
27
Œb•zAelAm d•AyùUed•r k•AeC Œnunyù k•er” c•ll.
sb•ezex d•AyùdU •/ ŒeîAn Žb•M rAj“Ar Œ‘A‘ s•–˜ÿAned•r Œb•zAelAm gzeU r pAlAeln
Œb•zAelAemr seÒ˜ eyet id•et rAj“I h•eln. Œb•zAelAm gzUerr rAj“•/ Œµ•åIh•eÝ rr pu^ tlameyùr
k•AeC pAileyù egl. 38gzUer pAileyù yAb•Ar pr
ŒeîAn inh•t h•l Œb•zAelAm esKAen itn b•Cr iCl. 39Œeµ•åAenr m]&“u Yet
28
tArpr Œb•zAelAm tAr Bˆ]•tYed•r Ž” ined$•z rAj“• d••yùUd•ek• sA•–˜ÿvn• ed•oyù• h•eyùiCl ik••–˜Þ itin
id•l/ "ŒeîAnek• nj“er rAK. yKn ed•Keb• es @•A(•Ars Œb•zAelAemr ŒB˜Ab• öc•ØB˜Aeb• ŒnuB˜b• k•eriCeln.
pAn k•er emj“Aej“ ŒAeC tKn ŒAim etAmAed•r ined$•z
ed•b•. etAmr• Œb••” ŒeîAnek• ŒAß*m, k•reb• Žb•M eyAyAù b• d•AyeUù d•r k•AeC Žk• j“n |•AnI
h•tY• k•reb•. etAmr• ek•Ÿ zAiS˜ÿ pAb•Ar B˜yù k•erA mih•lAek• pAWAeln
n•. sebR•Apir etAmr• etA ek•b•l ŒAmAr ŒAed•z pAln
k•reb•. b•Ierr mt sAh•sI h•o.®
29
142
sräyùAr pu^ eyAyùAb• j“Anetn ey rAj“• d•AyùUd•
öc•ØB˜Aeb• Œb•zAelAemr ŒB˜Ab• eb•AD• k•reCn.
ŒtŽb• Œb•zAelAemr !s‘r• tA” k•rl y• es eyAyùAb• tek•Aeyùet esKAn eTek• Žk•j“n |•AnI
tAed•r k•ret b•eliCl. tAr• ŒeîAnek• h•tY• k•rl. mih•lAek• ŒAnet ŒAed•z id•eyù b•At$ A b•Ah•k•ed•r
ik••–˜Þ d•AyùUed•r Œ‘A‘ pue^r• pAileyù egl. öitiw pAWAeln. eyAyùAb• es” |•AnI mih•lAek• b•leln/ ''öc•Ø
pu^ tAed•r K•c•er c•e¼ pAlAl. é>eKr B˜An k•r Žb•M ib•mxR lAeg Žmn j“AmAk•Ap¼
pr. Žk•d•m sAj“-egAj“ k•erA n•. Žmn inpu, ŒiB˜nyù
k•reb•• eyn ed•eK men h•yù/ &u“im d•IG•Rid•n D•er k<•Ad•C.
3
rAj“Ar k•AeC yAo Žb•M tAek• iWk• Ž k•TAÙelA”
eb•An ÖÖÖ h•o• Œb•zAelAm tAek• Ž” k•T• sk•elr sAmen ök••z b•leb• y• ŒAim etAmAyù iziKeyù id•i•C.¾¾ tArpr
k•ret n• b•ll. s•µ˜õb•t> itin inej“r pirb•Aerr sd•s´ed•r
eyAyùAb•/ es” |•AnI mih•lAiwek• ik• ik• b•let h•eb• t•
meD•Y smAD•Aenr ec•X• k•reln yAet elAek•ed•r Ùj“b• Žb•M lÆï“•
Ž¼Aen• yAyù. b•el id•eln.
2 zmeU yl
ù 14:4-27 312
4
tKn tek•Aeyùr es” mih•l• rAj“Ar seÒ˜ k•T• minb• Žb•M rAj“A Ž” k•TA” ŒAim ŒApnAek• b•let
b•ll. mAiwr id•ek• mAT• nt k•er es b•lelA/ ''rAj“•/ ŽesiC. ek•nÀ k•Ar, elAek•rA ŒAmAek• B˜yù pA”eyù
d•yù• k•er ŒAmAyù b<•Ac•An?® id•eyùeC. ŒAim inej“ek•” b•llAm/ 'ŒAim rAj“Ar seÒ˜
5
rAj“• d•AyùdU • tAek• b•leln/ "etAmAr sms´• ik•À® k•T• b•lb•. h•yùet• rAj“• ŒAmAek• sAh•AyY k•ret
mih•l• b•ll/ ''ŒAim Žk•j“n ib•D•b••. ŒAmAr S•VˆAmI pAreb•n. 16rAj“• ŒAmAr k•T• Zneb•n Žb•M yAr•
mAr• egeC. 6ŒAmAr éiw pu^ iCl. tAr• mAeW l¼A” ŒAmAek• o ŒAmAr pu^ek• emer eP•let c•A”eC tAed•r
k•riCl. tAed•r b•AD•A ed•b•Ar mt ek•Ÿ iCl n•. ŒAmAr h•At eTek• ŒAmAed•r r(•A k•reb•n. ö½Vr ŒAmAed•r y•
Žk• pu^ ŒAr Žk• pu^ek• h•tY• k•ereC. 7ŽKn egAw• id•eyùiCeln/ es” elAk•iw t• pAoyù• eTek• ŒAmAed•r
pirb•Ar ŒAmAr ib•r¨eß“•. tAr• ŒAmAek• b•ll/ 'es” b•iÇ•ˆt k•ret c•Ayù.¾ 17ŒAim j“Ain ŒAmAr minb• rAj“Ar
pu^ek• ineyù Žes• ey tAr B˜A”ek• emereCÐ ŒAmrAo k•T• ŒAmAek• S•ˆV iˆS˜ÿ ed•eb•/ k•Ar, ŒApin ö½Verr dU•etr
tAek• emer eP•leb••. ek•nÀ k•Ar, es tAr B˜A”ek• mt. ŒApin B˜Al Žb•M mª• éew• ib•xeyù” Œb•gt
h•tY• k•ereC.¾ ŒAmAr ŒAÙenr ezx S•¸u•ileÒ˜r mt ŒAeCn Žb•M öBu˜/ ŒApnAr ö½Vr ŒApnAr seÒ˜”
yid• or• ŒAmAr pu^ek• emer eP•el tAh•el es” ŸpiS˜ît ŒAeCn.®
ŒAÙn ‰ˆel ezx h•eyù yAeb•. es” Žk•mA^ j“Iib•t 18
rAj“• d•AyùUd• ö&u“Y%er es” mih•lAek• b•leln/
s•–˜ÿAn ey tAr iptAr sµpi%r Ÿ%rAiD•k•ArI h•eb•. ''ŒAim ey ö½Í k•rb• &u“im Œb••” tAr Ÿ%r ed•eb•.®
Œ‘TAyù/ ŒAmAr S•VAmIr sµpi% Bu˜l h•Aet p¼eb• mih•lAiw b•ll/ ''eh• Ùr¨/ ŒAmAr rAj“A/ ŒApnAr
Žb•M tAr nAm es” j“im eTek• mueC yAeb•.® ö½Í k•r¨n.®
8 19
tKn rAj“• es” mih•lAek• b•leln/ ''b•A¼I c•el rAj“• d•AyùUd• ij“|•As• k•reln/ ''eyAyùAb• ik•
yAo/• ŒAim etAmAr ib•xyùÙil ed•Kb•.® etAmAek• Ž” sb• k•T• b•let b•eleCÀ®
9
tek•Aeyùr mih•l• rAj“Aek• b•ll/ ''ŒAmAr minb• mih•l• Ÿ%r id•l/ ''ŒApnAr id•ib•Y eh• ŒAmAr
Žb•M rAj“•/ sb• ed•Ax ŒAmAr opr Žb•M ŒAmAr minb• rAj“•/ ŒApin iWk•” b•eleCn. ŒApnAr
pirb•Aerr opr ŒAsuk•. ŒApin Žb•M ŒApnAr rAj“ ׈ ŒAiD•k•Airk• eyAyùAb•” ŒAmAek• Ž” sb• k•T• ŒApnAek•
ined$•Ax eh•Ak•.® b•let b•eleC. 20eyAyùAb• Ž” k•Aj“Ùil k•ereC yAet
10
rAj“• d•AyùdU • b•leln/ ''ek•Ÿ yid• etAmAek• KArAp ŒApin Ž” G•wnAÙilek• Œ‘B˜Aeb• ed•Ket pAn. eh•
ik•C¢ b•el/ tAek• ŒAmAr k•AeC ineyù Žes•. es iþˆtIyùb•Ar ŒAmAr minb•/ ŒApin ö½Verr dU•etr mt” |•AnI. Ž”
etAmAek• ‰ˆAlAtn k•reb• n•.® p]iTb•Iet y• y• G•ew ŒApin tAr sb•” j“Aenn.®
11
mih•l• b•ll/ ''ŒApnAr öBu˜ ö½Verr nAem zpT
k•er b•ln u ey ŒApin es” sb• elAek•ed•r b•AD•• ed•eb•n. Œb•zAelAm ej“r¨zAelem iP•er Žl
tAr• ŒAmAr pu^ek• tAr B˜A”ek• h•tY• k•rAr j“‘ 21
rAj“• eyAyùAb•ek• b•leln/ ''ed•K/ ŒAim y• öit|•A
zAiˆS˜ÿ id•et c•A”eC. ŒApin zpT k•r¨n ey Ï elAek•ed•r k•eriC/ ŒAim tA” k•rb•. tr¨, Œb•zAelAmek• iP•ireyù
ŒApin ŒAmAr pu^ek• h•tY• k•ret ed•eb•n n•.® ineyù Žs.®
d•AyùUd• b•leln/ ''ŒˆiS˜ÿ ׈myù öBu˜r nAem zpT ineyù 22
eyAyùAb• nt h•eln Žb•M rAj“A d•AyùUd•ek• ŒAzIb•RAd•
b•liC/ ek•Ÿ etAmAr pue^r (•it k•ret pAreb• n•. k•rel•. itin rAj“Aek• b•leln/ ''ŒAj“ ŒAim j“Anet
Žmnik• tAr mATAr Žk•w• c•¢lo mAiwet p¼eb• n•.® pArlAm ŒApin ŒAmAr öit öså/ k•ArŠ ŒAim y•
12
mih•l• b•ll/ ''eh ŒAmAr minb• Žb•M rAj“•/ ec•eyùiClAm ŒApin tA” k•ereCn.®
23
ŒApnAek• ŒAr k•eyùk•w• k•T• b•let id•n.® tArpr eyAyùAb• ŸeW p¼eln Žb•M gzUer igeyù
rAj“• b•leln/ "b•l.® Œb•zAelAmek• ej“r¨zAelem ineyù Želn. 24ik••–˜Þ rAj“•
13
tArpr es” mih•l• b•ll/ ''ek•n ŒApin ö½Verr d•AyùdU • b•leln/ ''Œb•zAelAm tAr inej“r b•A¼Iet iP•er
elAek•ed•r ib•r¨eß“ x¼yˆ–˜¤ k•eriCelnÀ ç<•/ yKn eyet pAer. es ŒAmAr seÒ˜ ed•K• k•ret pAreb•
ŒApin Ž” D•re,r k•TAb•At$A b•eln tKn ŒApin b•iu J“eyù n•.® tKn Œb•zAelAm inej“r b•A¼Iet iP•er egl.
ed•n ey ŒApin ŒprAD•I. ek•nÀ k•Ar, ey s•–˜ÿAnek• Œb•zAelAm rAj“Ar k•AeC ed•K• k•ret eyet pArl
ŒApin G•r eTek• eb•ireyù eyet b•AD•Y k•ereCn/ tAek• n•. 25elAek• Œb•zAelAemr esQª•eyRr özMs• k•rt.
ŒApin G•er iP•ireyù ŒAenn in. 14ŒAmr• öetYek•” Œb•zAelAemr mt sud•zRn egAw• ”•S•óˆAeyùel ek•Ÿ iCl
Žk•id•n n• Žk•id•n mrb•. ŒAmr• öetYek•” mAiwet n•. pA eTek• mAT• py$•–˜ÿ Œb•zAelAemr ek•ATAo ek•An
eP•el ed•oyù• j“elr mt h•b•. es” j“lek• ek•Ÿ” K<ut iCl n•. 26b•Cerr ezex Œb•zAelAm tAr mAT•
punrAyù mAiw eTek• &u“el ŒAnet pAer n•. ŒApin eTek• c•¢l ek•ew eP•lt Žb•M es” c•¢l oj“n k•rt.
j“Aenn ö½Vr mAnuxek• (•mA k•ern. yAr• inrAp%Ar es” c•¢l oj“en öAyù ŒA¼A” eserr mt h•t.
27
j“‘ pAileyù eyet b•AD•Y h•yù/ ö½Vr tAed•r j“‘ Œb•zAelAemr itniw pu^ Žb•M Žk•iw k•‘A iCl.
pirk•Â˜¯n• k•eriCeln. ö½Vr t<Ar k•AC eTek• pAileyù tAr k•‘Ar nAm iCl tAmr. tAmr ŒtIb• suª•rI
yAb•Ar j“‘ k•AŸek• b•AD•Y k•ern n•. 15eh• ŒAmAr iCl.
313 2 zmeU yl
ù 14:28-15:14
Œb•zAelAm eyAyAù b•ek• tAr seÒ˜ ed•K• yAr• sms´• ineyù ŒAmAr k•AeC ŒAst tAed•r
k•ret b•AD•Y k•rl öetYk•ek• ŒAim sAh•AyY k•ret pArtAm. tAr sms´Ar
28
Œb•zAelAm puer• é b•Cr ej“r¨zAelem iCl. suþ smAD•An epet ŒAim tAek• sAh•AyY k•ret pArtAm.®
5
Ž” smeyù rAj“• dAyùeU d•r seÒ˜ tAr ed•K• k•rAr Œnumit yid• ek•An b•Yi)˜ Œb•zAelAemr k•AeC Žes mAT•
iCl n•. 29Œb•zAelAm eyAyùAeb•r k•AeC b•At$Ab•Ah•k• nIc•¢ k•er/ tAh•el es tAr seÒ˜ tAr sb•ec•eyù B˜Al
pAWAel•. b•AtRAb•Ah•k• eyAyùAb•ek• b•lelA Œb•zˆAelAmek• b•Þu“r mt” b•Yb•h•Ar k•rt. Œb•zAelAm igeyù tAek•
rAj“Ar k•AeC pAWAet. ik••–˜Þ eyAyù•b• Œb•zAelAemr h•At b•Ai¼eyù j“i¼eyù D•rt Žb•M c•¢µ•Vˆn k•rt. 6 smˆS˜ÿ
k•AeC Želn n•. iþˆtIyùb•Ar Œb•zAelAm Kb•r pAWAl. ”•S•óˆAeyùlIyùr•/ yAr• rAj“• d•AyùUed•r k•AeC ‘Aeyùr j“‘
Žb•Aro eyAyùAb• Želn n•. ŒAst tAed•r öetYek•r seÒ˜” Œb•zAelAm Žk• rk•m
30
tKn Œb•zAelAm tAr Bˆ]•tYed•r b•ll/ ''ed•K/ ŒAc•r, k•rt. Ž”B˜Aeb• Œb•zAelAm ”•S•óˆAeyùelr
ŒAmAr j“imr pAez” eyAyùAeb•r j“im. es tAr e(•et elAek•ed•r mn j“yù k•eriCl.
yb• P•ileyùeC. etAmr• igeyù ŒAÙn D•ireyù d•Ao.®
tKn Œb•zAelAemr Bˆ•] tYr• igeyù eyAyùAeb•r j“imet Œb•zAelAm d•AyeUù d•r rAj“Y ŒiD•k•Ar
ŒAÙn D•ireyù id•l. 31eyAyùAb• Œb•zAelAemr b•A¼I k•rAr pirk•Â˜n¯ • k•rl
7
Želn. eyAyù•b• Œb•zAelAmek• b•leln/ "ek•n etAmAr c•Ar b•Cr* pr Œb•zAelAm rAj“• d•AyùdU •ek• b•lel•/
Bˆ]•tYr• ŒAmAr j“imet ŒAÙn id•eyùeC•À® ''ih•eº•Ae, TAk•Ar smyù öBu˜r k•AeC ey ib•ezx öit|••
32
Œb•zAelAm eyAyùAb•ek• b•lel•/ ''ŒAim etAmAek• k•eriClAm t• pUrŠ k•rAr j“e‘ ŒAmAek• eyet id•n.
8
Žk•w• Kb•r pAiWeyùiClAm/ ŽKAen ŒAset b•eliClAm. ŒrAemr gzUer TAk•Ar smeyùo ŒAim es” Žk•”
ŒAim etAmAek• rAj“Ar k•AeC pAWAet ec•eyùiClAm. ŒAim öitš¨it k•eriClAm. ŒAim b•eliClAm/ 'öBu˜ yid•
ec•eyùiClAm &u“im t¡Aek• ij“|•As• k•r ek•n itin ŒAmAek• ŒAmAek• ej“r¨zAelem iP•ireyù ŒAenn/ ŒAim öBu˜r
gzUr eTek• G•er iP•er ŒAset b•eliCeln. eyeh•&u“ esb•• k•rb•.®¾
9
ŒAmAr t¡Ar seÒ˜ ed•K• k•rAr Œnumit en”/ k•Aej“” rAj“• d•AyùUd• b•eln/ ''zAi•–˜ÿet yAo.®
ŒAmAr pe(• esKAen eTek• yAoyùA” B˜Al eh•At. ŽKn Œb•zˆAelAm ih•eº•Ae, c•el egeln. 10ik••–˜Þ
ŒAmAek• rAj“Ar seÒ˜ ed•K• k•ret d•Ao. yid• ŒAim Œb•zAelAm ”•S•ˆó Aeyùelr öetYk•wA pirb•AregAþIr k•AeC
ek•An Œ‘Ayù k•er TAik•/ teb• itin ŒAmAyù h•tY• Ùˆ¹ˆÿc•r pAWAl. c•rr• elAek•ed•r b•let lAgl/ ''yKn
k•ret pAern?® etAmr• iz[˜Ar rb• Zneb• tKn b•leb• 'Œb•zAelAm
ih•eº•Ae,r rAj“• h•eyùeC?®¾
11
rAj“• d•AyeUù d•r seÒ˜ Œb•zAelAm ed•K• k•reln Œb•zAelAm tAr seÒ˜ yAb•Ar j“‘ 200 j“n
33
eyAyùAb• rAj“Ar k•AeC Žes Œb•zAelAemr sb• k•T• elAk•ek• fAk•l. tAr• tAr seÒ˜ ej“r¨zAelm eTek•
b•leln. rAj“• Œb•zAelAmek• efek• pAWAeln. c•el egl ik••–˜Þ tAr• j“Aen n•/ es ik• pirk•Â˜¯n•
Œb•zAelAm rAj“Ar k•AeC ŽelA. rAj“Ar sAmen Žes k•ereC. 12Œh•IeTAP•l d•AyùUed•r Œ•‘tm Žk•j“n
Œb•zAelAm mAiwet nt h•eyù rAj“Aek• ö,Am k•rl prAmzRd•At• iCl. Œh•IeTAP•l iCl gIel• zh•err
Žb•M rAj“• Œb•zAelAmek• c•¢µ•Vˆn k•reln. elAk•.• Œb•z•elAm yKn ŸísgR ineb•d•n k•eriCl
tKn es Œh•IeTAP•lek• tAr zh•r gIel• eTek•
Œb•zAel•m Œenk•ek• b•Þ“u k•er inl efek• pAWAl. Œb•zAelAemr P•iª• Kub• B˜AlB˜Aeb•”
k•AyRk•rI h•eyùiCl Žb•M b•æ elAk• tAek• smTRn
15 Žrpr Œb•zAelAm inej“r j“‘ Žk•w• rT
Žb•M Œenk•Ùel• eG•A¼• inl. yKn es rT
c•Aileyù eyt tKn tAr reTr sAmen ed•Q¼Ab•Ar j“‘
k•eriCl.

50 j“n elAk•o iCl. 2 Œb•zAelAm öitid•n sk•Ael d•AydUù • Œb•zAelAemr pirk•Â˜n¯ • j“Anet pAreln
13
Kub• eB˜Aer ŸeW P•wek•r k•AeC* Žes d¡•A¼At. d•AyùUd•ek• sMb•Ad• id•et Žk•j“n elAk• Žel•. es
Œb•zAelAm Žmn Žk•j“nek• K<uj“t ey tAr smˆs´• b•lel•/ ''”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA Œb•zAelAmek• Œnusr,
ineyù ib•c•Aerr j“‘ rAj“• d•AyùUed•r k•AeC yAe•C. k•ret Zr¨ k•ereC.®
14
Œb•zAelAm tAr seÒ˜ k•T• b•lt. Œb•zAelAm b•lt/ tArpr d•AyùUd• ej“r¨zAelem b•sb•Ask•ArI t¡Ar
''ek•An zh•r eTek• &u“im ŒAsCÀ® elAk•w• h•yùet• sb• ŒAiD•k•Airk•ed•r b•leln/ ''ŒAmr• pAileyù yAb•.
b•lt/ ''ŒAim ”•S•óˆAeyùelr Œmuk• pirb•AregAþIr Œmuk• ŒAmr• yid• pAileyù nA yA”/ Œb•zAelAm ŒAmAed•r
pirb•Aerr elAk•.® 3tKn Œb•zAelAm tAek• b•lt/ eyet ed•eb• n•. tA¼AtAi¼ k•r/ eyn Œb•zAelAm
''ed•K/ &u“im iWk• b•elC ik••–˜Þ rAj“A et• etAmAr k•T•
Zneb•n n•.® P•wek•r k•AeC Žiw es” j“Ayùg• eyKAen elAek•r• b•Yb•sAr j“‘
4
Œb•zAelAm b•lt/ ''ŒAh•A/ ŒAmAr ”•C• h•yù ek•Ÿ ŒAst Žb•M ik•C¢ mAml• smAˆ¹ˆÿ k•rt.
eb•z ŒAmAek• Ž” ed•ezr ib•c•Ark• k•er id•t? tAh•el c•Ar b•Cr ik•C¢ öAc•In elKAyù ŒAeC ''40 b•Cr.¾¾
2 zmeU yl
ù 15:15-16:3 314
29
ŒAmAed•r D•ret n• pAer. es ŒAmAed•r Žb•M es”mt/ sAed•Ak• Žb•M Œb•IyùATr ö½Verr pib•^
ej“r¨zAelemr sb• elAk•ek• emer eP•leb•.® isª•uk• ej“r¨zAelem ineyù igeyù ereK id•l.
15
r•j“Ar ŒAiD•k•Airk•rA t¡Aek• b•ll/ ''ŒApin
ŒAmAed•r y• b•leb•n/ ŒAmr• tA” k•rb•.® d•AydUù • Œh•IeTAP•elr ib•r¨eß “ öATnR • k•reln
30
d•AyùUd• !j“&u“n pbR•et ŸWeln. itin k<•Ad•iCeln.
d•AydUù • Žb•M tA¡ r elAek•rA pAileyù egl itin mAT• eFek• KAil pAeyù egeln. Œ‘A‘ sk•el
16
rAj“• d•AyùdU • elAk•j“n sh• pAileyù egeln•. rAj“• mAT• eFek• d•AyùeU d•r seÒ˜ egl. tArAo k<•Ad•et k<•Ad•et
t¡ A r b•A¼I ed•KAezAn• k•rAr j“‘ t¡ A r d•zj“n d•AyùUed•r seÒ˜ egl. 31Žk•j“n elAk• d•AyùUd•ek• b•ll/
Ÿpp ͈Iek• ereK egeln. 17rAj“• c•el eyet sb• ''yAr• Œb•zAelAemr seÒ˜ P•iª• Œ¡AweC Œh•IeT•P•l
elAek•rAo t¡Aek• Œnusr, k•rl. ezx b•A¼Iet igeyù tAed•r meD•Y Žk•j“n.® tKn d•AyùUd• öATRn• k•reln/
tAr• TAml. 18t¡Ar smˆS˜ÿ ŒAiD•k•Airk• t¡Ar sAmen ''öBu ˜ ŒAmrA etAmAr k•AeC öATR n • k•ir &u “ im
id•eyù eh•¡ew sb•el egl. k•erTIyù/ pelTIyù Žb•M Œh•IeTAP•elr c•ß*A•–˜ÿ b•YTR k•r.® 32d•AyùdU • pbR•etr izKer
:gAetr 600 pur¨xò rAj“Ar sAmen d¡•A¼Al. Želn. ŽKAn eTek• itin mAeJ“ mAeJ“ ö½Verr ŸpAsn•
19
rAj“• gAetr ”%yùek• b•leln/ ''ek•n &u“imo k•retn. es” smyù ŒkR•Iyù h•Ýzyù t¡Ar k•AeC Žl. tAr
ŒAmAed•r seÒ˜ yA•CÀ iP•er yAo. n&u “ n rAj“• mATAyù D•UelAb•Ail Žb•M pre, iCåb•S˜¤.
33
Œb•zAelAemr seÒ˜ eyAg d•Ao. &u“im Žk•j“n iB˜naed•zI. d•AyùUd• h•Ýzyùek• b•leln/ ''yid• &u“im ŒAmAr seÒ˜
Žw• etAmAr ed•z nyù. 20ek•b•lmA^ gtk•Al &u“im yAo tAh•el ŒAmAek• ed•KAezAnA k•rb•Ar j“‘ &u“im
ŒAmAed•r seÒ˜ eyAg id•eyùC. &u“im inü‚yù” ŒAmAr h•eb• ŒAr Žk•j“n b•Yi)˜. 34ik••–˜Þ yid• &u“im ej“r¨zAelem
seÒ˜ Žk• j“Ayùg• eTek• ŒAr Žk• j“AyùgAyù G•uer iP•er yAo teb• &u“im Œh•IeTAP•elr c•ß*A•–˜ÿek• b•YTR
eb•¼Aeb• n•À &u“im etAmAr B˜A”ed•r nAo Žb•M yAo. k•ret pAreb•. Œb•zAelAmek• igeyù b•l/ 'eh• rAj“•
etAmAr öit d•yù• o ŒAnugtY öd•izRt eh•Ak•.® ŒAim ŒApnAr d•As. ŒAim ŒApnAr iptAr esb••
21
ik••–˜Þ ”%yù rAj“Aek• Ÿ%r id•l/ "ŒAim öBu˜r k•eriC. ŽKn ŒAim ŒApnAr esb•• k•rb•.¾ 35sAed•Ak•
nAem zpT ineyù b•liC/ ŒApin ytid•n eb•<•ec• TAk•eb•n Žb•M Œib•yùATr yAj“k•gŠ etAmAr seÒ˜ TAk•eb•n.
ttid•n ŒAim ŒApnAr seÒ˜” TAk•b•?® rAj“Ar b•A¼Iet &u“im yA y• ZenC/ &u“im Œb••” tAed•r
22
d•AyùUd• ”%yùek• b•leln/ ''ŽesA/ ŒAmr• ik•e@•A, sb•” b•el ed•eb•. 36sAed•Aek•r pu^ Œh•ImAs Žb•M
e•S•óAt pAr h•eyù yA”.® Œib•yùATerr pu^ eyAnATn tAed•r seÒ˜ TAk•eb•. &u“im
tKn gAetr ”%yù Žb•M tAr sb• elAk• tAed•r rAj“Ar öAsAed• y• ik•C¢ Zneb•/ t• oed•r mAD•Yem
eCel-emeyùsh• ik•e@•A, eS•óAt pAr h•eyù egl. 23sb• ŒAmAek• j“AnAet TAk•eb•.®
elAek•rA Ÿq•c•S•ˆV er k•A<d•iCl. rAj“• d•AyùdU • ik•e@•A, eS•Aó t 37
tArpr d•AyùUed•r b•Þu“ h•Ýzyù es” zh•er c•el egl.
pAr h•eyù egeln. tArpr sb• elAk• mr¨BU˜imr peT Œb•ˆzAelAmo ej“r¨zAelem Žl.
p• b•A¼Al.
24
sAed•Ak• Žb•M tAr seÒ˜ Œ‘A‘ elb•Iyùr• ö½Verr sIb•> d•AyeUù d•r seÒ˜ ed•K• k•rl
pib•^ isª•uk• b•eyù ineyù yAi•Cl. tAr• ö½Verr pib•^
isª•uk• n•imeyù rAKl. yt(•, pyR•–˜ÿ nA sb• elAk• 16 d•AyùUd• qj“&u“n pbR•etr c•Ý¼Ar id•ek• yKn ik•C¢wA
ŸeWeCn/ tKn mP•Ieb•Azetr Bˆ]•tY sIb•> Žr
ej“r¨zAelm tYAg k•rl/ tt(•, py$•–˜ÿ Œib•yùATr seÒ˜ d•AyùUed•r ed•K• h•l. sIb•> Žr gAD•• éiw tAed•r
pib•^ isª•uek•r pAez d¡•Ai¼eyù r”eln Žb•M ö•TRn• ipeW b•ˆS˜ÿAB˜rA ij“inx b•eyù ineyù yAi•Cl. tAet 200
k•reln. w• r¨iw/ 100 eTAk•• ik•saimsa/ 100 w• ýIeÅ•år mrZmI
25
rAj“• d•AyùUd• sAed•Ak•ek• b•leln/ "ö½Verr pib•^ P•lsh• Žk• ku•p• @•A(•Ars iCl. 2 rAj“• d•AyùdU • sIb•>ek•
isª•uk• ej“r¨zAelem ineyù yAo. öBu˜ yid• ŒAmAr ij“|•As• k•reln/ ''Ž” ij“insÙel• ik• k•Aej“
öit öså h•n/ itin ŒAb•Ar ŒAmAyù ej“r¨zAelem lAgeb•À®
iP•ireyù ŒAneb•n Žb•M ŒAmAek• ej“r¨zAelm o t¡Ar sIb•> Ÿ%r id•l/ "gAD•AÙil rAj“pirb•Aerr
ŒAb•As S˜îAn ed•Ket ed•eb•n. 26ŒAr yid• öBu˜ ŒAmAr elAek•ed•r c•¼Ar j“‘. r¨iw Žb•M •ýIeÅ•år P•lÙel•
öit öså n• h•n/ itin ŒAmAr öit t¡Ar y• ”•CA rAj“Ar ŒAiD•k•Airk•ed•r KAoyùAr j“‘. mr¨BU˜imr peT
tA” k•ret pAern.® ek•Ÿ yid• éb•Rl h•eyù pe¼ es Ž” @•A(•Ars pAn
27
rAj“• yAj“k• sAed•Ak•ek• b•leln/ ''&u“imo Žk•j“n k•ret pAer.®
3
B˜Ab•b•Ad•I. &u“im zAi•–˜ÿet ngrIet iP•er yAo. etAmAr tKn rAj“• ij“|•As• k•reln/ ''mP•Ieb•Azí
pu^ Œh•ImAs Žb•M Œb•IyùATerr pu^ eyAnATnek• seÒ˜ ek•ATAyùÀ®
ineyù Žs. 28mr¨BU˜imet yAb•Ar j“‘ ey j“AyùgAyù sb•A” sIb•> Ÿ%r id•l/ ''mP•Ieb•Azí ŽKn ej“r¨zAelem
nd•I pAr h•yù/ esKAen ŒAim etAmAr k•AC eTek• ek•An reyùeC. es B˜Ab•eC/ '”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒAj“ ŒAmAr d•Aér
Kb•r n• pAoyù• pyR•–˜ÿ Œep(•A k•rb•.® rAj“ ׈ ŒAmAyù iP•ireyù ed•eb•.®¾
315 2 zmeU yl
ù 16:4-17:6
4
tKn rAj“• sIb•>ek• b•leln/ ''es” k•Are, ûL•A•–˜ÿ iCeln. t¡Ar• esKAen ib•šAm ineyù inej“ed•r
mP•Ieb•Azetr yA ik•C¢ ŒAeC t• ŒAim etAmAek• id•lAm.® KAink•w• c•AÒ˜• k•er ineln.
sIb•> b•ll/ ''ŒAim ŒApnAek• ö,Am k•ir. ŒAmAr 15
Œb•zAelAm/ Œh•IeTAP•l Žb•M ”•S•óˆAeyùelr sb•
ib•½VAs/ ŒAim sb•Rd•A” ŒApnAek• s•–˜ÿX rAKet pArb•.® elAk• ej“r¨zAelem Žl. 16d•AyùUed•r b•Þ u“ ŒkR•Iyù h•Ýzyù
Œb•zAelAemr k•AeC Žl. h•Ýzyù Œb•zAelAmek• b•ll/
izimiyù d•AydUù •ek• ŒiB˜zAp id•l "rAj“• d•IG•$j“Ib•I eh•Ak•? rAj“• d•IG•$j“Ib•I eh•Ak•?®
5
d•AyùdU • b•ærIem Želn. ezQelr pirb•Aerr Žk•j“n 17
Œb•zAelAm Ÿ%r id•l/ ''&u“im etAmAr b•Þ“u d•AyùeU d•r
elAk• b•ærIm eTek• Žl. elAk•wAr nAm izimiyùÐ es öit Žk•inþ no ek•nÀ &u“im etAmAr b•Þu“r seÒ˜
egrAr pu^. izimiyù d•AyùUed•r Ÿe£•e• Œih•tk•r k•T• ej“r¨zAelm eTek• c•el egel n• ek•nÀ®
18
b•let b•let eb•ireyù Žl. Žb•M b•Ar b•Ar es KArAp hUzyù b•ll/ ''öBu˜ yAek• eb•eC enn ŒAim et•
k•TA” b•let TAk•l. tAr”. elAek•rA Žb•M ”•S•óˆAeyùelr sb• elAek•rA
6
izimiyù d•AyùUd• Žb•M t¡Ar ŒAiD•k•Airk•ed•r id•ek• ŒApnAek• eb•eC ineyùeC. ŒAim ŒApnAr seÒ˜ Œb••”
pATr C¡¢¼iCl. ik••–˜Þ sb• elAk• Žb•M !s‘r• d•AyùUd•ek• TAk•b•. 19ŒtIet ŒAim ŒApnAr iptAr esb•• k•eriC.
iG•er d¡•A¼Al Žb•M t¡Ar c•Arid•ek• j“e¼A h•l. 7 izimiyù ŒtŽb•• ŽKn ŒAim d•AyùUed•r pue^r esb•• k•rb•. ŒAim
d•AyùdU •ek• Ž” b•el ŒiB˜zAp id•lÉ ''eb•ireyù yAo/ eb•ireyù ŒApnAr” esb•• k•rb•.®
yAo/ &u“im Žk•j“n j“G•,Y KunI? 8 öBu˜ etAmAyù zAiS˜ÿ
id•e•Cn. ek•nÀ k•Ar, &u “ im ezQelr pirb•Aerr Œb•zAelAm Œh•IeTAP•elr k•AC eTek• Ÿped•z c•A”l
20
elAek•ed•r emer eP•elC. &u“im c•¢ir k•er ezQelr Œb•zAelAm Œh•IeTAP•lek• ij“|•As• k•rl/ ''b•l/
j“AyùgAyù rAj“• h•eyù b•esC. ŽKn esrk•m” KArAp ŽKn ik• k•r• Ÿic•í.®
ik•C¢ etAmAr inej“r e(•e^ G•weC. öBu˜ etAmAr rAj“ ˆ× 21
Œh•IeTAP•l Œb•zAelAmek• b•ll/ ''etAmAr iptA
etAmAr pu^ Œb•zAelAmek• id•eyùeCn. ek•nÀ k•Ar, ŽKAen G•r-b•A¼I ed•KAezAn• k•rAr j“‘ t¡Ar k•eyùk•j“n
&u“im Žk•j“n KunI.® Ÿpp ͈Ied•r ereK egeCn. yAo Žb•M tAed•r seÒ˜
9
sräyùAr pu^ Œb•Izyù rAj“Aek• b•ll/ ''Ž” mr• zArIirk• sµpkR• ˆS˜îApn k•r. tKn sb• ”•S•ˆóAeyùlI j“Aneb•
ku•ku•rw• ek•n ŒApnAek• ŒiB˜zAp k•reb•À eh• r•j“•/ etAmAr iptA etAmAek• G•, ] • k•er. etAmAr sb• elAek•rA
öBu˜ ŒAmAr/ ŒAmAek• eyet id•n/ ŒAim igeyù izimiyùr etAmAek• smTRn k•ret ŸísAih•t h•eb• Žb•M etAmAek•
muØu ek•ew Ÿi¼eyù id•”.® tAed•r pU,R smTRn ed•eb•.®
10 22
ik••–˜Þ rAj“• Ÿ%r id•eln/ ''oeh• sräyùAr pu^/ tKn tAr• b•A¼Ir CAed• Œb•zAelAemr j“‘
Žw• etAmAr ek•An b•YApAr nyù. es ök]•t” ŒAmAek• Žk•w• t¡Ab•u eP•ll. Œb•zAelAm tAr iptAr
ŒiB˜zAp id•e•C. ik••–˜Þ öBu˜ tAek• b•eleCn ŒAmAek• Ÿpp ˆÍ Ied•r seÒ˜ eyQn sµpkR• k•rl. sb• ”•S•ˆó AeyùlIyù”
ŒiB˜zAp id•et. öBu˜ y• k•ern es ib•xeyù ek• t¡Aek• t• ed•Kl. 23es” smyù eTek• Œh•IeTAP•elr Ÿped•z
ö½Í k•ret pAerÀ® Œb•zAelAm Žb•M d•AyùUd• ŸB˜eyùr k•AeC Ùr¨ ׈pU,R iCl.
11
d•AyùdU • Œb•Izyù Žb•M t¡Ar Bˆ•] tYed•r ŒAro b•leln/ t• iCl mAnuexr k•AeC ö½Verr b•Aek•Yr mt” Ùr¨ ˆ× p, U .R
''ed•K/ ŒAmAr inej“r pu^ Œb•zAelAm ŒAmAek• h•tY•
k•ret c•A”eC. ib•‘AmIn pirb•AregAþIr Ž” b•Yi)˜r d•AydUù • sµpek•R Œh•IeTAP•elr Ÿped•z
:izimiyùò ŒAmAek• h•tY• k•rAr Œenk• eb•iz ŒiD•k•Ar
ŒAeC. oek• Žk•• eCe¼ d•Ao. oek• ŒAmAyù ŒiB˜zAp 17 Œh•IeTAP•l Œb•zAelAmek• b•ll/ ''ŒAmAek•
12/000 elAk• eb•eC inet d•Ao. ŒAj“ rAet”
id•eyù eyet d•Ao. öBu˜ oek• Ž” k•Aj“ k•ret b•eleCn. ŒAim d•AyùUd•ek• tA¼• k•rb•. 2 yKn es ûL•A•–˜ÿ o éb•Rl
12
h•yùetA ŒAmAr öit yA ik•C¢ Bu˜l k•r• h•eyùeC öBu˜ h•eyù yAeb• tKn ŒAim tAek• D•rb•. ŒAim tAek• B˜It
tA ed•Keb•n. tAh•el izimiyù ŒAj“ ŒAmAr ib•r¨eß“ y• o ŒAti¿•t k•er &u“lb•. tAr sb• elAek•rA ed•Qe¼
y• KAr•p k•T• b•eleC/ öBu˜ h•yeù t• tAr j“‘ ŒAmAek• pAileyù yAeb•. ik••–˜Þ ŒAim ZD•u rAj“• d•AyùUd•ek•” h•tY•
B˜Al ik•C¢ ed•eb•n.® k•rb•. 3 tArpr ŒAim sb• elAk•ek• etAmAr k•AeC iP•ireyù
13
ŒtŽb• d•AyùUd• Žb•M tAr elAek•rA rAˆS˜ÿA id•eyù ineyù ŒAsb•. yid• d•AyùdU • mArA yAyù/ tAh•el sb• elAek•r•
punrAyù c•let lAgl. ik••–˜Þ izimiyù d•AyùUd•ek• Œnusr, zAi•–˜ÿet iP•er ŒAseb•.® 4 Œb•ˆzAelAm Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr
k•ret TAk•elA. rAˆS˜ÿAr Œ‘id•k• id•eyù es pAh•Ae¼r sb• entAr k•AeC” Ž” öˆS˜ÿAb• B˜Al b•el men h•l.
D•Aer D•Aer c•let TAk•elA. peT eyet eyet izimiyù 5ik••–˜Þ Œb•zAelAm b•ll/ ''ŽKn ŒAim ŒkR•Iyù h•Ýzyùek•
d•AyùUed•r Ÿe£•e• KArAp KArAp k•T• b•let TAk•elA. fAik•. es ik• b•el tAo ŒAim Znet c•A”.®
izimiyù d•AyùUed•r Ÿe£•e• pATr Žb•M k•Ad•• C¡¢¼et
lAgl. Ý yù Œh•IeTAP•elr öS˜Aÿ b• pØ k•er id•l
h•z
14 6
rAj“• d•AyùUd• Žb•M t¡Ar sb• elAek•rA y£•$n nd•Ir h•z
Ý yù Œb•zAelAemr k•AeC Žl. Œb•zAelAm h•z Ý yùek•
k•AeC Žes ep<QCAeln. rAj“• Žb•M t¡Ar elAek•rA Kub• b•ll/ "Œh•IeTAP•l Ž” prAmˆzR id•eyùeC. ŒAmr• ik•
2 zmeU yl
ù 17:7-25 316

ŽwA” Œnusr, k•rb•À t• yid• n• h•yù tAh•el b•l ik• tAed•r zh•er öeb•z k•ret ed•Kuk•. ZD•umA^ Žk• d•AsI
k•r• Ÿic•íÀ® Žes tAed•r sb• Kb•rAKb•r id•eyù eyt. tArpr eyAnATn
7
h•Ý z yù Œb•zAelAmek• b•ll/ "Œh•IeTAP•elr Žb•M Œh•ImAs rAj“• d••yùUed•r k•AeC igeyù sb• k•T•
Ÿped•z Ž” smeyù ŸpeyAgI nyù.® 8h•z Ý yù ŒAro b•ll/ b•lt. 18ik••–˜Þ Žk• b•Alk• eyAnATn Žb•M Œh•ImAsek•
''&u“im j“Aen• ey etAmAr iptA Žb•M tAr elAek•r• ed•eK eP•ll. Ž” G•wn• Œb•zAelAmek• b•lAr j“‘
Kub•” zi)˜zAlI. b•A•c•• ek•e¼ inel b•uen• B˜A˜ñuk• eymn b•Alk•iw C¢ew c•el egl. eyAnATn Žb•M Œh•ImAso
ih•M•S•óˆ h•eyù oeW or•o etmin” B˜yù¿•r. etAmAr tA¼AtAi¼ ed•Qe¼ pAl•l Žb•M b•ærIem Žk• elAek•r
ipt• Žk•j“n d•(• eyAß“•. itin k•Kno sArArAt o” b•A¼Iet Žes ŸpiS˜ît h•l. elAk•wAr b•A¼Ir b•A”err
elAek•ed•r seÒ˜ TAk•eb•n n•. 9s•µ˜õb•t> itin ek•An öAÒ˜e, Žk•w ku•eyùA iCl. eyAnATn Žb•M Œh•ImAs
Ùh•• b•• Œ‘ ek•ATAo ”itmeD•Y luik•eyù pe¼eCn. yid• es” ku•eyùAet enem egl. 19es” elAk•iwr S˜¤I ku•eyùAr
etAmAr iptA etAmAr elAek•ed•r ŒAeg ŒAß*m, k•er/ opr Žk•w• ŒA•CAd•n ereK id•l. tArpr es es”
elAek• Ž” sMb•Ad• j“Anet pAreb•. Žb•M tAr• B˜Ab•eb•/ ku•eyùAr opr gemr b•Ij“ ib•iCeyù id•l/ tA” esiw
'Œb•zAelAemr elAek•rA eh•er yAe•C•?¾ 10tKn isMeh•r zes´r ˆ ˆS˜ÿàepr mt” ed•Ket lAgiCl. tA” elAek•rA
mt sAh•sI eyAß“ArAo B˜It o ŒAti¿•t h•eb•. ek•nÀ j“Anet pArl n• ey eyAnATn Žb•M Œh•ImAs tAr
k•Ar, egAw• ”•S•óˆAeyùl Ž” k•T• j“Aen ey etAmAr meD•Y luik•eyù reyùeC. 20Œb•zAelAemr Bˆ]•tYr• es”
ipt• zi)˜zAlI eyAß“• Žb•M t¡Ar elAek•rA ŒtY•–˜ÿ b•A¼Iet Žes es” mih•lAek• ij“|•As• k•rl/ "Œh•ImAs
sAh•sI. Žb•M eyAnATn ek•ATAyùÀ®
11
''ŒAmAr öS˜ÿAb• h•l Ž”É &u“im Œb••” d•An eTek• mih•l• Œb•zAelAemr Bˆ•] tYed•r b•lel•/ ''”itmeD•Y”
eb•ra-ezb•• pyR•–˜ÿ sb• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Žk•seÒ˜ j“e¼A tAr• nd•I pAr h•eyù egeC.®
k•reb•. smue@• eymn ŒÙnit b•Ail TAek• esrk•m” tKn Œb•zˆAelAemr Bˆ•] tYr• eyAnATn o Œh•ImAesr
esKAen Œenk• elAk• h•eb•. tArpr/ &u“im inej“ Œb••” sÞ“Aen c•el egl. ik••–˜Þ tAr• tAek• K<uej“ epl n•.
yueß“ yAeb•. 12d•AyùUd• eyKAen luik•eyù ŒAeC• esKAen” Œt>pr Œb•zAelAemr Bˆ]•tYr• ej“r¨zAelem iP•er
ŒAmr• tAek• D•rb•. Œgi,t !s‘sh• ŒAmr• d•AyùUd•ek• Žl. 21Œb•zAelAemr Bˆ]•tYr• c•el yAoyùAr pr/
ŒAß*m, k•rb•. BU˜imek• eFek• ed•oyùA ŒsMKY izizr eyAnATn o Œh•ImAs ku•eyùA eTek• b•A”er eb•ireyù Žl.
k•,Ar mt ŒAmr• oed•r eFek• ed•b•. ŒAmr• d•AyùUd• tAr• rAj“• d•AyùUed•r k•AeC egl Žb•M d•AyùUd•ek• b•lel•/
Žb•M t¡Ar elAek•ed•r h•tY• k•rb. k•AŸek• j“Iib•t ''Kub• tA¼AtAi¼ nd•I pAr h•eyù c•el yAn. Œh•IeTAP•l
CA¼• h•eb• n•. 13yid• d•AyùUd• ngerr iB˜ter pAileyù ŒApnAr ib•r¨eß“ Ž” sb• x¼yˆ–˜¤ k•ereC.®
22
yAn sk•l ”•S•óˆAeyùlIyù imel d•i¼ id•eyù ŒAmr• ngerr tKn d•AyùUd• Žb•M t¡Ar elAek•rA y£•$n nd•I pAr
öAc•Ir eB˜eÒ˜ ed•b•. tAed•r sb•A”ek• ŒAmr• ŸptYk•Ayù h•eyù egl. sUeyRAd•eyùr ŒAeg” d•AyùUed•r sb• elAek•rA
ewen nAmAb•. ngerr Žk•w• eCA· pATr pyR•–˜ÿ ŒAmr• y£•$n nd•I pAr h•eyù egl.
rAKet ed•b• n•.®
14
Œb•zAelAm Žb•M sk•l ”•S•ˆó AeyùlIyù b•ll/ ''ŒkR•Iyù Œh•IeTAP•l ŒA ™h•tY• k•rl
23
h•z
Ý eyùr Ÿped•z Œh•IeTAP•elr Ÿped•ezr ec•eyù B˜Al.® Œh•IeTAP•l ed•Kl ey tAr Ÿped•z
tAr• Žk•T• b•ll k•Ar, t• iCl öBu˜r pirk•Â˜¯n•. ”•S•óˆAeyùlIyùr• ýh•, k•erin. es tAr gAD•Ar ipeW ij“n
Œb•zAelAmek• zAiS˜ÿ ed•b•Ar j“‘ öBu˜ Œh•IeTAP•elr c•i¼eyù tAr inej“r nger iP•er Žl. tAr pirb•Aerr
sí Ÿped•zek• ib•P•l k•rAr P•iª• Ž¡ewiCeln. yTAib•ih•t b•Yb•S˜î• k•er es glAyù d•i¼ id•l. Œh•IeTAP•l
mAr• egel elAek•rA tAek• tAr iptAr k•b•er” k•b•r•
h•z
Ý yù d•AydUù •ek• Žk•iw sAb•D•Anb•A,I pAWAl id•l.
15
Ïsb• k•T• h•Ýzyù sAed•Ak• Žb•M Œb•IyùATr Ž” é”
yAj“k•ed•r b•ll. Œh•IeTAP•l Œb•zˆ AelAm Žb•M Œb•zAelAm y£•n$ nd•I pAr h•l
24
”•S•óˆAeyùelr entAed•r ey prAmzR id•eyùeC h•Ýzyù tAo d•AyùUd• mh•niyùem Želn.
b•ll. h•z Ý yù inej“ y• y• prAmzR id•eyùiCl tAo tAed•r Œb•zAelAm Žb•M tAr seÒ˜ ey sb• ”•S•óˆAeyùlIyùr•
b•ll. h•Ýzyù b•eliCl/ 16''Kub• zI畈 d•AyùUd•ek• Ž” Kb•r iCl tAr• y£•$n nd•I pAr h•eyù egl. 25Œb•zAelAm
d•Ao. t¡Aek• b•l/ eyKAn id•eyù nd•I pAr h•eyù elAek• ŒmAsAek• tAr !s‘d•elr ŒiD•nAyùk•räep inyu)˜ k•rl.
mr¨BU˜imet eFAek• itin eyn esKAen ŒAj“ rAet n• ŒmAsA eyAyùAeb•r j“Ayùg• inl. ŒmAsA iCl iyTœ/
TAek•n. tAek• ŽKuin y£•$n nd•I pAr h•eyù eyet b•l. Žk•j“n ”S•åAeyùlIyù* eCel. ŒmAsAr mAeyùr nAm
yid• itin nd•I pAr h•eyù c•el yAn teb• rAj“• Žb•M Œb•Igl. es sräyùAr eb•An nAh•ezr emeyù. sräyùA iCl
t¡Ar elAek•r• D•r• p¼eb• n•.® eyAyùAeb•r m•.
17
yAj“ek•r é” pu^ eyAnATn Žb•M Œh•ImAs Ïna-
ù Iyù ih•º•¨et ŒAeC ''”•S•óˆAeyùlIyù.¾¾ ik••–˜Þ 1m b•MzAb•il
”S•åAeyl
erAegel Œep(•A k•riCl. tAr• c•A”t n• ek•Ÿ eyn 2É17 Žb•M öAc•In ýIk• Œnub•Aed• ŒAeC "”S•åAeyùlIyù. ®
317 2 zmeU yl
ù 17:26-18:17
26
Œb•zAelAm Žb•M ”•S•óˆAeyùlIyùr• igilyùed• t¡Ab•u sb• elAk• d¡•Ai¼eyù Znl ey ŒiD•nAyùek•r öit
eP•el Œb•S˜îAn k•rl. Œb•zAelAm sµpekR• rAj“• ŒAed•z id•eln.

ezAib•/ mAKIr Žb•M b•isÂR ˜y


ñ ù d•AyeUù d•r !s‘ Œb•zAelAemr !s‘ed•r h•Aireyù id•l•
27 6
d•AyùUd• mh•niyùem Želn. ezAib•/ mAKIr Žb•M Œb•zAelAemr pe(•r ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ib•r¨eß“•
b•isR˜ñyù es”KAen” iCl. ezAib• Œeµ•åAned•r rbb•• l¼A” k•rAr j“‘ d•AyùUed•r !s‘r• yuß “e(•e^• ron•
zh•err nAh•ezr pu^. mAKIr h•l elAd•b•Ar inb•AsI h•l. tArA ”•Pó•iyùemr Œre,Y yuß “ k•rl. 7d•AyùUed•r
Œµ•åIeyùelr pu^. ŒAr b•isR˜ñyù igilyùed•r/ erAglIemr elAek•rA ”•S•óˆAeyùlIyùed•r prAij“t k•rl. esid•n
eTek• ŽesiCl. 28-29es” itnj“n elAk• b•ll/ 20/000 !s‘ek• h•tY• k•r• h•eyùiCl. 8 sAr• ed•ez
''mr¨BU˜imet ey elAek•r• reyùeC tAr• ûL•A•–˜ÿ/ (u•D•At$ es” yuß“ Ci¼eyù pe¼iCl. ik••–˜Þ es id•n yuß“ e(•e^r
Žb•M ï\•At$.® tA” tAr• d•AyùUed•r j“‘ Žb•M t¡Ar ec•eyù Œre,Y” eb•zI elAk• mAr• igeyùiCl.
9
seÒ˜ ey elAek•rA iCl tAed•r j“‘ Œenk• ik•C¢ ij“ins Žmn h•l ey Œb•zAelAm d•AyùUed•r ŒAiD•k•Airk•ed•r
ŽeniCl. tAr• ib•CAn•/ Žb•M Œ‘A‘ pA^Aid• ŽeniCl. mueKAmuiK h•l. Œb•zAelAm tAr K•c•err opr lAiP•eyù
ŽCA¼Ao tAr• gm/ yb•/ myùd••/ B˜Aj“• zˆs´/ b•In/ pe¼ pAlAet ec•X• k•rl. K•c•rw• Žk•w• b•¼ ok•
zAk•/ Zk•en• b•Ij“/ mD•u/ mAKn/ emx Žb•M pnIr gAeCr fAelr tl• id•eyù eyet ec•XA k•rl.
ŽeniCl. Œb•zAelAemr mATAw• gAeCr fAel ŒAwek• egl.
K•c•rw• tl• id•eyù pAileyù egl. Œb•zAelAm gAeCr
d•AydUù • yeu ß“r öS˜iÞ t k•reln fAel Ju“el r”l.*b•
10

18 d•AyùUd• t¡Ar elAek•ed•r Žk•b•Ar Ùen ineln.


itin 1000 j“n Žb•M 100 j“n k•er elAk•
Žk•j“n b•Yi)˜ Ž” G•wn• G•wet ed•Kl. es
eyAyùAb•ek• b•ll/ ''ŒAim Œb•zAelAmek• Žk•wA ok•
B˜Ag k•er öitiw d•elr j“‘ Žk•j“n ŒiD•nAyùk• inyu)˜ gAeC Ju“let ed•eKiC.®
k•reln. 2d•AyùUd• t¡Ar elAek•ed•r itnew d•el B˜Ag 11
eyAyùAb• tAek• ij“|•As• k•rlÉ ''ek•n &u“im tAek•
k•er id•eln Žb•M tArpr tAed•r pAiWeyù id•eln. h•tY• k•rel n• Žb•M tAek• mAiwet eP•el id•l n•À
eyAyùAb• Žk• ïtIyùAMz elAek•r enïe ˆ× iCl. eyAyùAeb•r tAh•el ŒAim etAmAek• Žk•w• ek•Amrb•Þ“ o d•zw•
B˜A” sräyùAr pu^ Œb•Izyù Œpr Žk•B˜Ag elAk•ek• erQpY mu@•• id•tAm.®
12
enï ׈ id•eyùiCl. Žb•M gAetr ”%yù b•Ak•I ŒMezr b•Yi)˜iw eyAyù•b•ek• b•ll/ ''&u“im ŒAmAek• 1/000
enïe ׈ iCl. rj“t mu@•• id•elo ŒAim rAj“Ar pu^ek• ŒAG•At k•rAr
rAj“• d•AyùUd• t¡Aed•r b•leln/ ''ŒAimo etAmAed•r ec•X• k•rtAm n•. ek•nÀ k•Ar, etAmAr öit Œb•Izˆyù
seÒ˜ yAb•.® Žb•M ”%eyùr öit rAj“Ar ŒAed•z ZeniC. rAj“•
3
ik••–˜Þ elAek•rA b•el ŸWl/ ''n•? ŒApin ŒAmAed•r b•eleCn ed•eK•/ 'tr¨, Œb•zAelAmek• ŒAG•At ek•Ar
seÒ˜ Žk•d•m ŒAseb•n n•. ek•nÀ k•Ar, ŒAmr• yid• n•.¾ 13yid• ŒAim Œb•zAelAmek• h•tY• k•rtAm rAj“•
yuß “e(•^ eTek• p•ileyù yA”/ tAh•el Œb•zAelAemr inej“” ŒAmAek• K<eu j“ eb•r k•retn Žb•M &u“im ŒAmAek•
elAek•r• D•te$ b•Yr meD•Y” ŒAneb• n•. Žmnik•/ ŒAmAed•r zAiS˜ÿ id•et.®
14
ŒeDR•k• elAk• yid• mArAo yAyù tAeto Œb•zAelAemr eyAyùAb• b•ll/ ''etAmAr seÒ˜ ŽKAen ŒAim smyù
elAek•ed•r ik•C¢ Žes yAeb• n•/ ik••–˜Þ ŒApin ŒAmAed•r nX k•rb• n•.®
10/000 elAek•r smAn. tA” ŒApnAr pe(• zh•er Œb•zAelAm tKno ed•b•d•Ar¨ gAeC Ju“el iCl Žb•M
TAk•A” B˜Al. tKn ŒAmr• sAh•AyY c•A”el ŒApin tKno eb< • ec•iCl. eyAyù A b• itnew b•zR • ineyù
ŒAmAed•r sAh•AyY k•ret pAreb•n.® Œb•zAelAemr id•ek• C¡¢e¼ id•l. b•zRAÙil Œb•zAelAemr
4
rAj“• tAed•r b•leln/ ''etAmrA y• B˜Al eb•AJ“ b•uk• ib•d•I,R k•er id•l. 15d•zj“n tr¨, !s‘ eyAyùAb•ek•
ŒAim tA” k•rb•.® yueß“ sAh•AyY k•rt. tAr• d•zj“•en imel Œb•zAelAmek•
tKn rAj“• P•wek•r Žk•id•ek• d¡ • A¼Aeln. iG•er d¡•A¼Al o tAek• h•tY• k•rl.
16
qs‘b•Aih•nI eb•ireyù egl. z¾eyù z¾eyù Žb•M h•Aj“Aer eyAyù A b• &U “ yR b•Aj“Al Žb•M tAr elAek•ed•r
h•Aj“Aer esnAb•Aih•nI eb•ireyù Žl. ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r tA¼• n• k•ret ŒAed•z id•l. 17tArpr
eyAyùAeb•r elAek•rA Œb•zAelAemr ed•h•iw j“Ò˜elr KAed•
''tr¨, Œb•zAelAemr seÒ˜ B˜@• o eP•el id•l. es” KAd•iw tAr• b•¼ b•¼ pATr id•eyù
ek•Aml ŒAc•r, k•r?® b•uij“eyù id•l.
5
eyAyùAb•/ Œb•Izyù Žb•M ”%yùek• rAj“• ŒAed•z sb• ”•S•óˆAeyùlIyù yAr• Œb•zAelAmek• Œnusr,
id•eln. itin b•leln/ ''ŒAmAr muK ec•eyù etAmr• Ž” k•riCl tAr• pAileyù igeyù ey yAr b•A¼I c•el egl.
k•Aj“ k•r. tr¨, Œb•zAelAemr seÒ˜ sMyt o B˜Al
ŒAc•r, k•r.® Œb•zAelAm ÖÖÖ r”l ŒA(•irk• ŒeTR/ "S•VˆgR o met$Yr mAJ“KAen .®
2 zmeU yl
ù 18:18-19:6 318
18
Œb•zAelAemr j“Ib•nk•Ael rAj“Ar ŸptYk•Ayù es• rAj“Aek• ö,Am k•rl Žb•M t¡Aek• b•ll/ ''ŒApnAr
Žk•w• S˜ÿµ˜õ qtrI k•eriCl Žb•M esw• inej“r nAem öBu˜/ ö½Verr özMs• k•r¨n? eh• ŒAmAr minb•/ yArA
nAm id•eyùiCl k•ArŠ es eB˜eb•iClÉ ''ŒAmAr nAm r(•• ŒApnAr ib•erAD•I iCl öBu˜ tAed•r prAij“t k•ereCn.®
29
k•rAr j“‘ ŒAmAr ek•An s•–˜ÿAnAid• en”.® ŒAj“o rAj“• ij“|•As• k•reln/ ''Œb•zAelAm ek•mn
S˜ÿ•µ˜õiwek• ''Œb•zAelAemr S˜ÿµ˜õ® b•l• h•yù. ŒAeCÀ®
Œh•ImAs Ÿ%r id•l/ "eyAyùAb• yKn ŒAmAek•
eyAyAù b• d•AydUù •ek• Ž” sMb•Ad• pAiWeyù id•l pAiWeyùiCl/ ŒAim Žk•d•l elAk•ek• ed•eKiClAm Žb•M
19
sAed•Aek•r pu ^ Œh•ImAs eyAyù A b•ek• b•ll/ tAr• ib•‹A•–˜ÿ iCl. ik••–˜Þ ik• b•YApAer es Ÿe%j“n• t•
''ŒAmAek• ed•Qe¼ igeyù rAj“• d•AyùdU •ek• Ž” Kb•r j“AnAet ŒAim j“Ain n•.®
d•Ao. ŒAim t¡Aek• b•lb• ŒApnAr j“‘ öBu˜ ŒApnAr 30
tKn rAj“• b•leln/ ''&u“im Žk•w¦ ser d¡•A¼Ao
zߨek• h•tYA k•ereCn.® Žb•M Œep(•• k•r.® Œh•ImAs ser egl Žb•M d¡•Ai¼eyù
20
eyAyùAb• Œh•ImAsek• Ÿ%r id•l/ ''n•/ ŒAj“ Ž” Œep(•• k•rl.
Kb•r &u“im rAj“• dAyùUd•ek• ed•eb• n•. Œ‘id•en &u“im Ž” 31
es” kU•zIyù Žl. es b•ll/ ''eh• ŒAmAr öBu˜
Kb•r id•et pAr ik••–˜Þ ŒAj“ nyù. ek•nÀ k•Ar, rAj“Ar Žb•M rAj“•/ ŒApnAr j“‘ sMb•Ad• ŒAeC. yAr• ŒApnAr
eCel mAr• egeC.® ib•r¨eß“ iCl öBu˜ tAed•r ŒAj“ zAˆiˆS˜ÿ id•eyùeCn.®
21 32
tKn eyAyùAb• kU•zIyùek• b•ll/ ''yAo Žb•M &u“im rAj“• es” kU • zIyù e k• ij“|•As• k•reln/
y• y• ed•eKC t• rAj“Aek• b•l.® ''Œb•zAelAm B˜Ael• ŒAeC et•À®
tKn es” kU•zIyù eyAyùAb•ek• ö,Am k•er rAj“• kU•zIyùiw Ÿ%r id•l/ ''ŒApnAr zߨr• Žb•M es”sb•
d•AyùUed•r Ÿe£•e• ronA h•l. elAek•rA yAr• ŒApnAek• ŒAG•At k•rb•Ar ec•X• k•reC
22
ik••–˜Þ sAed•Aek•r pu^ Œh•ImAs ŒAb•Ar eyAyùAeb•r tAed•r eyn zAiˆS˜ÿ h•yù Žb•M tAed•r B˜AgY eyn
k•AeC ŒnuerAD• k•rl/ ''y• G•ew egeC t• ineyù ic•i•–˜ÿt Œb•zAelAemr mt h•yù ŒAim Ž” k•Amn• k•ir.®
33
h•eyù• n•/ ŒAmAek•o Ï kU•zIyùr ipCen C¢ew eyet tKn rAj“• j“Anet pAreln Œb•zAelAm mAr•
d•Ao?® eyAyùAb• ij“|•As• k•rl/ ''pu^/ ek•n &u“im Ž” egeC. rAj“• B˜Ix,B˜Aeb• eB˜eÒ˜ p¼eln. zh•er
sMb•Ad• ineyù eyet c•A”CÀ Ž” sMb•Aed•r j“‘ &u“im isMh•þ ˆAerr opr G•er igeyù k<•Ad•eln. es” sb•ec•eyù
ek•An purSˆð˜Ar pAeb• n•.® opr tlAyù eyet eyet itin ib•lAp k•er k<•Ad•et
23
Œh•ImAs Ÿ%r id•l/ "yA” G•w¦k• n• ek•n t• lAgeln/ ''h•Ayù Œb•zAelAm? h•Ayù ŒAmAr pu ^
ineyù ic••–˜ÿ• k•ir n•. ŒAim d•AyùUed•r k•AeC ed•Qe¼ yAb•.® Œb•zAelAm? etAmAr b•d•el yid• ŒAim mrtAm? h•Ayù
eyAyùAb• Œh•ImAsek• b•ll/ ''B˜Al/ d•AyùUed•r k•AeC er Œb•zAelAm? h•Ayù ŒAmAr pu^?®
ed•Qe¼ yAo.®
tKn Œh•ImAs y£•n $ ŸptYk••r meD•Y id•eyù ed•Q¼el• eyAyAù b• d•AydUù •ek• B˜ís
$ n• k•rl
Žb•M kU•zIyù b•At$Ab•Ah•k•ek• Œitß*m k•er egl.
19 elAek•rA eyAyùAb•ek• Žes sMb•Ad• id•eyù b•ll/
''rAj“• d•AyùUd• Œb•zAelAemr j“‘ é>eK eB˜eÒ˜•
d•AydUù • Ž” sMb•Ad• Zneln pe¼eCn Žb•M k<•Ad•eCn.®
24
zh•err é” isMh•þˆ A err mAJ“AmAiJ“ d•Ayù U d • 2
esid•n d•AyùUed•r !s‘r• yueß“ j“yùI h•eyùiCl. ik••–˜Þ
b•esiCeln. Žk•j“n öh•rI isMh•þˆAr sMl©Í öAc•Ierr es” j“yù tAed•r sk•elr k•AeC Žk•w• ib•xAed•r id•n
opr ŸeW ed•Kl Žk•j“n elAk• Žk•• ed•Qe¼Ae•C. h•eyù ŸeWiCl. t• ib•x²øtAr id•n iCl k•Ar, elAek•rA
25
öh•rI ic•ík•Ar k•er d•AyùUd•ek•• esk•T• b•ll. j“Anet pArl/ ''rAj“• tAr pue^r j“‘ ezAk•m©Í.®
rAj“• d•AyùUd• b•leln/ ''yid• elAk•w• Žk•• h•yù t• 3
elAek•rA ib•mx$ h•eyù es” zh•er Žl. tArA yueß“
h•el es sMb•Ad• ineyù ŒAseC.® yArA prAij“t h•eyùeC Žb•M lÆï“Ayù yArA C¢ew pAileyù
elAk•w• ß*em ngerr k•ACAk•AiC Žes egl. egeC es” elAek•ed•r mt b•Yb•h•Ar k•rl. 4rAj“• t¡Ar
26
tKn öh•rI ed•Kl ŒAro Žk•j“n ed•Qe¼ ŒAseC. muK eFek• ereKiCeln. itin Ÿ•c•S•Vˆer k<•Ad•iCeln/
öh•rI þˆArr(•Iek• efek• b•ll/ ''ed•K ŒAro Žk•j“n ''Œb•zAelAm/ Œb•zAelAm/ h•Ayù pu^/ pu^ ŒAmAr?®
elAk• Žk•• C¢ew ŒAseC.® 5
eyAyùAb• rAj“Ar öAsAed• egl. es rAj“Aek• b•ll/
rAj“• b•leln/ ''o” elAk•iwo sMb•Ad• ineyù ''ŒApin ŒApnAr öetYk•iw ŒAiD•k••irk•ed•r Œb•mAnn•
ŒAseC.® k•reCn. ed•Kun Ï ŒAiD•k•Airk•r• ŒAj“ ŒApnAr öAŠ
27
öh•rI b•ll/ "ŒAmAr men h•yù öTm elAk•iw b<•Aic•eyùeC. tAr• ŒApnAr eCel-emeyù/ ˆS˜¤I Žb•M
sAed•Aek•r pu^ Œh•ImAesr mt ed•Qe¼Ayù.® d•AsIed•ro öA, b<•Aic•eyùeC. 6 yAr• ŒApnAek• G•],• k•er
rAj“• b•ll/ "es Žk•j“n B˜Al elAk•. es inü‚yù” tAed•r ŒApin B˜•elAb•Aesn Žb•M yAr• ŒApnAek•
ZB˜ sMb•Ad• ineyù ŒAseC.® B˜AelAb•Aes tAed•r ŒApin G•],• k•ern. ŒApin ŒAj“
28
ŒhImAs rAj“Aek• b•ll/ ''sb•” ku•zl?® Œh•ImAs pirâ•Ar k•er b•uiJ“eyù id•eln ey ŒApnAr ŒAiD•k•Airk•
319 2 zmeU yl
ù 19:7-27
Žb•M Œ‘A‘ elAek•r• ŒApnAr k•AeC Žk•A•–˜ÿ” ŒTRh•In. Žk•j“n. es b•ærIem b•As k•rt. d•AyùUed•r seÒ˜ ed•K•
ŒAim b•u J “et pAriC ŒAmr• sk•el mAr• igeyù k•rAr j“‘ es tA¼AtAi¼ Žl. es iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r
Œb•zAelAm eb<•ec• TAk•el ŒApin ök]•t” suKI h•etn. seÒ˜ Žl. 17izimiyùr seÒ˜ ib•‘AmIenr pirb•AregAþI
7
ŽKn ŸW¦n/ ŒApnAr ŒAiD•k•Airk•ed•r seÒ˜ k•T• b•ln
u . eTek• ŒAro 1/000 j“n elAk• ŽesiCl/ ezQelr
oed•r ŸísAih•t k•r¨n. ŒAim öBu˜r nAem zpT k•er pirb•Aerr d•As sIb•>o ŽesiCel•. sIb•> tAr 15
b•liC/ yid• ŒApin ŽKn” b•A”er igeyù Ž” k•Aj“ n• j“n pu^ Žb•M 20 j“n Bˆ]•tYek• seÒ˜ ŽeniCl. Ž”
k•ern/ ŒAj“ rAet ŒApnAr seÒ˜ Žk•j“n elAk•ek•o sb• elAk• rAj“• d•AyùUed•r seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘
pAeb•n n•. Žb•M t• yid• h•yù tAh•el !zzb•k•Al eTek• tA¼AtAi¼ y£•$n nd•Ir tIer Žes ŸpiS˜ît h•l.
18
ŒApin ey sb• sms´Ayù pe¼eCn/ Žw• h•eb• tAed•r rAj“Ar pirb•Arek• iyh•Ýd•Ayù ˆiP•ireyù ŒAnAr j“‘
&u“lnAyù k•iWntm sms´A.® elAek•rA sAh•AyY k•ret nd•Ir opAer c•el egl. rAj“•
8
tKn rAj“• igeyù ngrIr öeb•z peT b•seln. y• y• b•leln elAek•rA tA” k•rl. yKn rAj“• nd•I
rAj“• ey ngrþˆAerr b•A”er ŽeseCn Ž” Kb•r Ci¼eyù pAr h•e•Cn tKn egrAr pu^ izimiyù tAr seÒ˜ ed•K•
p¼l. tA” elAek•rA t¡Ar seÒ˜ ed•K• k•ret Žl. k•ret Žl. izimiyù Žes rAj“Aek• ö,Am k•rl.
19
izimiyù rAj“Aek• b•ll/ ''eh• ŒAmAr öBu˜/ ŒAim y•
d•AydUù • pnu rAyù rAj“• h•eln Bu˜l k•eriC t• ineyù B˜Ab•eb•n n•. eh• rAj“•/ yKn
”•S•ˆó AeyùlIyùr• yAr• Œb•zAelAmek• Œnusr, k•riCl ŒApin ej“r¨zAelm eCe¼ c•el igeyùiCeln tKn
tAr• sk•el ed•Qe¼ pAileyù ey yAr b•A¼I c•el egl. ŒApnAr seÒ˜ ey ey KArAp ŒAc•r, k•eriC t• ŒAr
9
öetYk• pirb•AregAþIr öetYk•iw elAk• inej“ed•r men rAKeb•n n•. 20ŒApin j“Aenn ŒAim pAp k•eriC.
meD•Y k•lh• Zr¨ k•er id•l. tAr• b•ll/ ''rAj“• d•AyùUd• es” j“‘” eyAexeP•r pirb•Ar eTek• ŒAim” öTm
ŒAmAed•r pelXIyù Žb•M Œ‘A‘ zߨed•r eTek• ŒApnAr seÒ˜ ed•K• k•ret ŽesiC.®
21
b<•Aic•eyùeCn. d•AyùUd• Œb•zAelAemr h•At eTek• pAileyù ik••–˜Þ sräyùAr pu^ Œb•Izyù b•ll/ ''ŒAmr•
egeCn. 10tA” ŒAmr• Œb•zAelAmek• ŒAmAed•r zAsk• izimiyùek• Œb••” h•tY• k•rb• k•Ar, öBu˜r þˆAr•
räep eb•eC ineyùiClAm. ik••–˜Þ ŽKn Œb•zAelAm mAr• ŒiB˜ix)˜ rAj“Aek• es ŒiB˜zAp id•eyùiCl.®
egeC. es yueß“ h•t h•eyùeC. tA” d•AyùUd•ek•” ŒAmr• 22
d•AyùUd• b•leln/ ''sräyùAr pu^/ etAmAr ik• b•YApAr
ŒAb•Ar rAj“• ih•eseb• ýh•, k•rb•.® b•lt/ ey &u“im ŒAmAr ib•r¨ß“Ac•r, k•rCÀ ”•S•óˆAeyùel
11
rAj“• d•AyùUd• sAed•Ak• Žb•M Œib•yùATr Ž” é” k•AŸek• m]&u“Yd•Ø ed•oyù• h•eb• n•. ŒAj“ ŒAim j“Ain
yAj“k•ek• b•At$A pAWAeln. d•AyùUd• b•leln/ ''iyh•Ýd•Ar ey ŒAim smý ”•S•óˆAeyùelr rAj“•.®
23
entAed•r seÒ˜ k•T• b•l. tAed•r b•l/ 'rAj“• d•AyùUd•ek• tKn rAj“• izimiyùek• b•leln/ "etAmAek• h•tY•
t¡Ar öAsAed• iP•ireyù ŒAnAr b•YApAer etAmr• sb• k•r• h•eb• n•.® rAj“• izimiyùr k•AeC öit|•A k•reln
ec•eyù ezx pirb•AregAþI ek•nÀ ed•K/ sAr• ”•S•óˆAeyùelr ey itin inej“ izimiyùek• h•tY• k•reb•n n•.*
elAk• rAj“A d•AyùUd•ek• t¡Ar S•VˆS˜îAen iP•ireyù ŒAnAr
b•YApAer b•lAb•il k•reC. 12etAmr• ŒAmAr B˜A”/ mP•Ieb•Azí d•AyeUù d•r seÒ˜ ed•K• k•ret egl
24
etAmrA” ŒAmAr pirb•Ar. teb• rAj“Aek• S•ˆV S˜îAen iP•ireyù ezQelr b•¼ nAit mP•Ieb•Azí rAj“• d•AyùeU d•r seÒ˜
ŒAnAr b•YApAer ek•n etAmr• ipiCeyù TAk•• pirb•Ar ed•K• k•ret Žl. rAj“• ej“r¨zAelm tYAg k•r• eTek•
h•eb•À¾ iniü‚e•–˜ÿ iP•er ŒAs• pyR•–˜ÿ mP•Ieb•Azí tAr pAeyùr
13
ŒmAsAek• igeyù b•l/ '&u“im ŒAmAr pirb•Aerr y ͈ enyù in/ d•Ai¼ k•AmAyùin Žmnik• k•Ap¼o eD•Ayù
Žk•j“n. yid• ŒAim etAmAek• eyAyùAeb•r j“AyùgAyù ŒAmAr in. 25mP•Ieb•Azí yKn ej“r¨zAelem rAj“Ar seÒ˜ ed•K•
qsink•ed•r esnApit n• k•ir/ teb• ö½Vr eyn ŒAmAyù k•rl tKn rAj“• b•leln/ ''yKn ŒAim ej“r¨zAelm
zAiS˜ÿ ed•n.®¾ eTek• c•el eglAm tKn &u“im ŒAmAr seÒ˜ egel n•
14
d•AyùUd• iyh•Ýd•Ar sb• elAek•r h•äd•yù SpzR k•reln ek•nÀ®
26
Žb•M tAr• sk•el Žk•A ™ h•eyù sµ•åit j“AnAl. iyh•dÝ •Ar mP•Ieb•Azí Ÿ%r id•l/ ''eh• ŒAmAr minb•/ ŒAmAr
elAek•rA rAj“Ar k•AeC b•At$A pAWAl. tAr• b•ll/ d•As ŒAmAr seÒ˜ ötAr,• k•ereC. ŒAim pÒu˜ tA”
''ŒApin Žb•M ŒApnAr sb• ŒAiD•k•Airk•r• iP•er ŒAim ŒAmAr d•As sIb•>ek• b•eliClAm/ 'ŒAmAr gAD•Ar
ŒAsun.® ipeW Žk•w• ij“n pireyù d•Ao. ŒAim tAet c•e¼
15
rAj“• d•AyùUd• y£•$n nd•Ir k•AeC Želn. iyh•Ýd•Ar rAj“Ar seÒ˜ yAb•.¾ 27ik••–˜Þ ŒAmAr d•As ŒAmAr seÒ˜
elAek•r• rAj“Ar seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘ Žb•M t¡Aek• öt•r,• k•ereC. es Žk•A” ŒApnAr k•AeC ŽeseC
y£•$n nd•I pAr k•er ineyù yAb•Ar j“‘ iglagel Žes Žb•M ŒAmAr sµpekR• ŒApnAr k•AeC inª•Ab•Ad• k•ereC.
ŸpiS˜ît h•l. eh• ŒAmAr öBu˜/ ŒApin ö½Verr dU•etr mt. y• B˜Ael•
izimiyù d•AyeUù d•r k•AeC (•mA c•A”l
16 rAj“• ÖÖÖ nA d•AyùUd• izimiyùek• h•tY• k•er in . ik••–˜Þ k•eyùk• b•Cr
egrAr pu ^ izimiyù ib•‘AmIenr pirb•Aerr per d•AyùeU d•r pu^ zelAmn izimiyùek• h•tYA k•rAr ŒAed•z id•eyùiCl.
2 zmeU yl
ù 19:28-20:4 320

men h•yù ŒApin tA” k•r¨n. 28ŒApin ŒAmAr d•Aér


pirb•Aerr sb• elAk•ek•” emer eP•let pAretn. ik••–˜Þ ”•S•ˆó Aeyl
ù Iyeù d•r seÒ˜ iyh•dÝ •Ar elAek•rA tk•$ k•rl
41
ŒApin t• k•ern in. b•rM ŒApin ŒAmAek• tAed•r sb• ”•S•óˆAeyùlIyù rAj“Ar k•AeC Žl. tAr• rAj“Aek•
seÒ˜ S˜îAn id•eyùeCn yAr• ŒApnAr seÒ˜ Žk•Asen b•ll/ ''ŒAmAed•r iyh•Ýd•Ab•AsI B˜A”r• ek•n ŒApnAek•
b•es ŒAh•Ar k•er. ŒtŽb• ek•An ib•xeyù” rAj“Ar k•AeC c•¢ir k•er ŒAnl Žb•M ŒApnAr elAk•j“n sh• ŒApnAr
ek•An ŒiB˜eyAg k•rAr ŒiD•k•Ar ŒAmAr en”.® pirb•Aerr sk•lek• y£•$n nd•I pAr k•ireyù ineyù Žl.
29
rAj“• mP•Ieb•Aztek• b•leln/ ''etAmAr smˆs´• ek•nÀ®
42
sµpekR• ŒAr eb•zI ik•C¢ b•l n•. ŒAim iS˜îr k•eriCÉ iyh•ÝdAr• sb• elAk• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Ÿ%r id•l/
&u“im Žb•M sIb•> j“im B˜Ag k•er eneb•.® ''k•Ar, rAj“• ŒAmAed•r ink•w ŒA ™Iyù. rAj“Ar b•YApAer
30
mP•Ieb•Azí rAj“Aek• b•leln/ ''eh• ŒAmAr rAj“•/ ek•n etAmrA ŒAmAed•r öit ß*uß “• h••CÀ ŒAmr• rAj“Ar
eh• öBu˜/ ŒApin ey inib•Re ð G•er iP•er ŽeseCn Ž” pyùsAyù ik•C¢ K•” in. rAj“• ŒAmAed•r ek•An Ÿph•Aro
ŒAmAr k•AeC yeTX. j“im sIb•>ek•” inet id•n.® ed•n in.®
43
”•S•ó ˆ A eyù l Iyù r • Ÿ%r id•el•/ ''rAj“Ar opr
d•AydUù • b•isÂR ˜y
ñ eù k• tA¡ r seÒ˜ eyet b•leln ŒAmAed•r Žk• d•zmAMezr ŒiD•k•Ar ŒAeC. tA” rAj“Ar
31
b•isR˜ñyù igilyùd•Iyù erAglIm eTek• iP•er Žl. öˆit etAmAed•r eTek• ŒAmAed•r d•Ab•I eb•zI. ik••–˜Þ
es d•AyùUed•r seÒ˜ y£•$n nd•Ir D•Ar pyR•–˜ÿ Žl. es etAmr• ŒAmAed•r d•Ab•I Ÿep(•• k•rC. ek•nÀ ŒAmrA”
nd•Ir Œpr pAr pyR•–˜ÿ rAj“Aek• pAh•Ar• id•eyù ineyù tAr• yArA öTm ŒAmAed•r rAj“Aek• iP•ireyù ŒAnb•Ar
yAeb•. 32b•isR˜ñyù ŒtY•–˜ÿ b•]ß “ iCl. tAr b•yùs 80 b•Cr. k•T• ij“|•As• k•eriClAm.®
d•AyùUd• yKn mh•niyùem iCeln tKn es tAek• KAb•Ar ik••–˜Þ iyh•Ý d •Ar elAek•rA ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù e d•r Ku b •
Žb•M Œ‘A‘ @•b•YAid• id•eyùiCl. b•isR˜ñyù Ž” sb• k•ret k•kR•zB˜Aeb• Ÿ%r id•l. tArA/ ”•S•ˆó AeyùlIyùr• y• b•eliCl
eperiCl k•Ar, es eb•z D•nI b•Yi)˜ iCl. 33d•AyùUd• tAr ec•eyùo eb•zI k•kR•z iCl.
b•isR˜ñyùek• b•leln/ ''ŒAmAr seÒ˜ nd•Ir Œ‘ pAe¼
Žs. yid• &u“im ŒAmAr seÒ˜ ej“r¨zAelem TAk• ŒAim ù ek• d•AyeUù d•r k•AC eTek• ib•i•C å k•rl
ezb•> ”•S•ˆó Aeyl
etAmAr ib•xeyù y ͈ enb•.®
34
ik••–˜Þ b•isR˜ñyù rAj“Aek• b•ll/ ''ŒApin ik• j“Aenn 20 es”KAen ib•iˆKœeyùr pu^ ezb•> nAem Žk• elAk•
iCl. ezb•> ib•‘AmIenr pirb•AregAþIr Žk•
ŒAmAr b•ys ù k•tÀ 35ŒAmAr b•ys ù 80 b•Cr. ŒAim yeTX Œk•Al ku•Å•åAØ. ZD•u Œe‘r sms´• s]iX k•rt. ezb•>
b•ß
] “/ tA” B˜Al-mª• ek•AnwA” b•l• ŒAmAr pe(• s•µ˜õb• sk•lek• Žk•seÒ˜ j“e¼A k•rAr j“‘ iz[˜• b•Aj“Al
nyù. Žmnik• ŒAmAr pAn-ŒAh•Aerr S•VˆAd• ik• t• b•lAo Žb•M b•ll/
ŒAmAr pe(• Œs•µ˜õb•. nArI b•• pur¨exr gAenr suro ''d•AyùUed•r opr ŒAmAed•r ek•An ŒiD•k•Ar en”.
ŒAim ŒAr Znet pA” n•. ek•n ŒApin ŒAmAek• iyzeyùr pue^r opero ŒAmAed•r ek•An ŒiD•k•Ar en”.
seÒ˜ ineyù igeyù sms´Ayù p¼et c•A”eCnÀ 36ŒApin eh• ”•S•óˆAeyùlb•AsI c•l ŒAmr• inej“ed•r t¡Ab•uet iP•er
ŒAmAek• y• y• id•et c•An tAr ik•C¢r” ŒAmAr öeyùAj“n yA”.®
en”. ŒAim ŒApnAr seÒ˜ y£•$n nd•I pAr h•eyù yAb•.
37 2
d•yù• k•er ŒAmAek• b•A¼I iP•er eyet id•n. tAh•el tKn ”•S•óˆAeyùlIyùr•*rd•AyùUd•ek• eCe¼ ezb•>ek•
ŒAim ŒAmAr inej“r zh•er mret pArb• Žb•M ŒAmAr Œnusr, k•rl. ik••–˜Þ iyh•Ýd•Ar elAek•rA sk•el” y£•$n
m•tA-iptAr k•b•er” smAiD•öAˆ¹ˆÿ h•et pArb•. eh• ŒAmAr nd•I eTek• ej“r¨zAelemr sArAw• pT d•AyùUed•r seÒ˜
minb• Žb•M rAj“•/ ik•mah•m ŒApnAr Bˆ]•tY h•et pAer. iCl. 3 d•AyùdU • t¡Ar ej“r¨zAelemr b•A¼Iet iP•er egeln.
tAek• ŒApnAr seÒ˜ eyet id•n tAr seÒ˜ ŒApin d•AyùdU • t¡Ar b•A¼I ed•KAezAn• k•rAr j“‘ d•zj“n Ÿpp ˆÍ I
eymn Kuiz b•Yb•h•Ar k•reb•n.® ereKiCeln. d•AyùdU • es” mih•lAed•r Žk• ib•ezx b•A¼Iet
38
rAj“• Ÿ%r id•eln/ ''ik•mah•m ŒAmAr seÒ˜ iP•er ereK ŽesiCeln. es” b•A¼Ir c•Arid•ek• itin öh•rI
yAeb•. etAmAr j“‘ ŒAim or öit sdyù h•b•. &u“im y• emAtAeyùn k•eriCeln. m]&u“Yr ŒAeg pyR•–˜ÿ es”
b•leb• etAmAr j“‘ ŒAim tA” k•rb•.® mih•lAr• es” b•A¼Iet” iCl. d•AyùUd• es” mih•lAed•r
öit eKyùAl rAKetn. itin tAed•r KAb•Ar pAWAetn/
d•AydUù • G•er iP•er egeln ik••–˜Þ tAed•r seÒ˜ ek•An eyQn sµpkR• k•ern in. m]&u“Yr
39
rAj“• b•isR˜ñyùek• c•¢mu eKeln Žb•M ŒAzIb•RAd• ŒAeg pyR•–˜ÿ tAr• esKAen ib•D•b•Ar mt” TAk•t.
4
k•reln. b•isR˜ñyù G•er iP•er egl. rAj“• Žb•M t¡Ar rAj“• ŒmAsAek• b•leln/ ''iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r
sb• elAk• nd•I pAr h•eyù egl. b•l tAr• eyn itnid•enr meD•Y ŒAmAr seÒ˜ ed•K•
40
rAj“• nd•I pAr h•eyù iglagel egeln. ik•mah•m k•er Žb•M &u“imo tAed•r seÒ˜ TAk•eb•.®
t¡Ar seÒ˜ egl. iyh•Ýd•Ar sb• elAk• Žb•M ”•S•óˆAeyùelr
”•S•ˆó Aeyl
ù Iyrù • ŽKAen ”h•Ar ŒTR iyh•Ýd•Ar seÒ˜ yu)˜ nyù
ŒeD•Rk• elAk• d•AyùUd•ek• nd•I pAr k•er ineyù egl. pirb•AregAþI.
321 2 zmeU yl
ù 20:5-25
5
tKn ŒmAs• iyh•Ý d •Ar elAek•ed•r Žk•seÒ˜ ezb•> ŒAeb•l o qb•ímAKAyù pAileyù egl
14
j“mAeyùt k•ret c•el egl. ik••–˜Þ rAj“• ey smyù ib•iˆKœeyùr pu^ ezb•> ŒAeb•l o !b•ímAKAyù yAb•Ar
tAek• id•eyùiCeln es tAr eTek•o eb•zI smyù inl. smyù ”•S•ˆó Aeyùelr sb• pirb•AregAþIr meD•Y id•eyù” egl.
sb• eb•rIyù Žk• seÒ˜ j“¼ h•eyù ezb•>ek• Œnusr,
d•AydUù • Œb•Izyeù k• ezb•>ek• h•tY• k•ret b•leln k•rl.
6 15
d•AyùUd• Œb•Izyùek• b•leln/ ''ib•ˆiKœeyùr pu^ ezb•> eyAyùAb• Žb•M tAr elAek•rA ŒAeb•l !b•ímAKAyù
ŒAmAed•r pe(• Œb•zAelAemr ec•eyùo B˜yù¿•r. tA” ŸpiS˜ît h•l. eyAyùAeb•r !s‘ zh•rek• iG•er eP•ll.
ŒAmAr ŒAiD•k•Airk•ed•r seÒ˜ nAo Žb•M ezb•>ek• tA¼• zh•err öAcIerr pAez tAr• Ÿ<c•¢ k•er myùlA j“e¼A
k•r. ek•An öAc•Ir eG•r• zh•er es öeb•z k•rAr ŒAeg” k•rl yAet tAr• zh•err öAc•Ier ŸWet pAer.
Ž” k•Aj“ k•r. yid• es ek•An suri(•t zh•er F¦ek• eyAyùAeb•r elAek•rA öAc•IrwAek• eP•el ed•b•Ar j“‘
pe¼ ŒAmr• tAek• ŒAr D•ret pArb• n•.® öAc•Ierr ”<w pATr B˜AÒ˜• Zr¨ k•rl.
7
sutrAM ib•iKœeyùr pu^ ezb•>ek• tA¼• k•rAr j“‘ 16
ik••–˜Þ es” zh•er Žk•j“n öc•Ø b•iu ß“mtI S˜¤IelAk•
eyAyùAb• ej“r¨zAelm tYAg k•rl. eyAyùAb• tAr inej“r iCl. es zh•r eTek• ic•ík•Ar k•er b•ll/ ''ŒAmAr
elAk• CA¼Ao k•erTIyù/ pelTIyù o Œ‘A‘ !s‘ed•r k•T• ezAn? eyAyùAb•ek• ŽKAen ŒAset b•l. ŒAim
tAr seÒ˜ inl. tAr seÒ˜ k•T• b•let c•A”.®
17
eyAyùAb• es” S˜¤IelAk•iwr seÒ˜ k•T• b•let egl.
eyAyAù b• ŒmAsAek• h•tY• k•rl S˜¤IelAk•iw tAek• ij“|•As• k•rl/ ''&u“im” ik• eyAyùAb•À®
8
eyAyù A b• Žb•M tAr qs‘r• yKn igib•eyù A en eyAyùAb• b•ll/ ''ç<• ŒAim” eyAyùAb•.®
mh•AöˆˆS˜ÿerr k•AeC ep<QCl/ ŒmAsA tAed•r seÒ˜ ed•K• S˜¤IelAk•iw b•ll/ ''ŒAmAr k•T• ezAn.®
k•ret Žl. eyAyù A b• tKn qsinek•r epAzAk• eyAyùAb• b•ll/ ''ŒAim ZniC.®
periCel•. eyAyùAb• Žk•w• k•iwb•Þ “• prl Žb•M Žk•w• 18
tKn es” S˜¤IelAk•iw b•ll/ ''ŒtIet elAek•r•
KAep tAr trb•Air k•iwb•eÞ“ ŒAwk•Aen• iCel•. eyAyùAb• b•lt 'sAh•AeyYr j“‘ ŒAeb•el yAo/ etAmAr y• d•rk•Ar
yKn ŒmAsAr seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘ yAi•Cl/ tKn t• pAeb•.¾ 19ŒAim Ž” zh•err b•æ zAi•–˜ÿi öyù o inþAb•An
eyAyùAeb•r trb•Air KAp eTek• pe¼ egl. eyAyùAb• elAek•ed•r Žk•j“n. &u“im ”•S•óˆAeyùelr Žk• Ùr¨ ׈pU,R
trb•Airiw &u“el ineyù tAr h•Aet D•er r”el•. zh•r Db•Ms k•ret ec•X• k•rC. ek•n &u“im öBu˜r sµpi%
9
eyAyùAb• ŒmAsAek• ij“|•As• k•rl/ ''ek•mn ŒAeC• nX k•ret c•A”CÀ®
20
B˜A”À® eyAyùAb• Ÿ%r id•l/ ''n•/ ŒAim ek•An ik•C¢ Db•Ms
tArpr eyAyùAb• fAn h•At id•eyù c•µ¢ •ˆV n k•rAr B˜Ò˜Iet k•ret c•A” in. 21ik••–˜Þ ”•Pó•iyùemr Žk•j“n elAk• Ž”
ŒmAsAr gl• j“i¼eyù D•rl. 10eyAyùAeb•r b<•• h•Aet ey zh•er ŒAeC/ es ib•iˆKœeyùr pu^/ nAm ezb•>. es rAj“•
trb•Air reyùeC es id•ek• ŒmAsA ek•An nj“r” ed•yù d•AyùUed•r ib•r¨eß“• ib•e@•Ah• k•ereC. tAek• ŒAmAr k•AeC
in. ik••–˜Þ eyAyùAb• ŒmAsAr epew trb•Air b•iseyù id•l. Žen d•Ao. ŒAim Ž” zh•r eCe¼ c•el yAb••.®
ŒmAsAr nAi¼B˜¡ u i ¼ eb•ireyù mAiwet pe¼ egl. es” S˜¤IelAk•iw eyAyùAb•ek• b•ll/ ''iWk• ŒAeC.
eyAyùAb•ek• iþˆtIyùb•Ar ŒAr trb•Air c•AlAet h•l n•Ð tAr mAT• ed•oyùAelr opAer etAmAed•r C¡¢e¼ ed•oyù•
”itmeD•Y” es mAr• egeC. h•eb•.®
22
tKn es” S˜¤IelAk•iw Kub• ib•c•(•,tAr seÒ˜
d•AyeUù d•r elAk•j“n ezb•>ek• Kj u < “et TAk•l zh•err sb• elAek•r seÒ˜ k•T• b•ll. elAek•r•
tArpr eyAyùAb• Žb•M tAr B˜A” Œb•Izyù ŒAb•Ar ib•ˆiKœeyùr pu^ ezb•>r mAT• ek•ew eP•ll. tArpr
ib•iˆKeœ yùr pu^ ezb•>ek• tA¼• k•ret TAk•l. 11eyAyùAeb•r elAk•j“n es” k•Aw• mAT• zh•err ed•oyùAelr opAez
Žk• tr¨, !s‘ ŒmAsAr ed•eh•r pAez d¡•Ai¼eyùiCl. eyAyùAeb•r id•ek• C¡¢e¼ id•l.
es b•lel•/ ''etAmrA sk•el yAr• d•AyùdU • Žb•M eyAyùAb•ek• tKn eyAyùAb• iz[˜• b•Aj“Ael• Žb•M !s‘r• zh•r
smTRn k•r tArA sb•A” Žs/ ŒAmr• eyAyùAb•ek• Œnusr, eCe¼ c•el egl. !s‘r• b•A¼I iP•er egl Žb•M eyAyùAb•
k•ir.® ej“r¨zAelem rAj“Ar k•AeC iP•er Žl.
12
ŒmAsA r)˜A)˜ h•eyù rAˆS˜ÿAr mAJ“KAen pe¼iCl.
tr¨, !s‘iw l(•Y k•riCl ey smˆS˜ÿ elAk•” ed•KAr d•AyeUù d•r sh•k•ArIg,
j“‘ eTem yAe•C. tKn es ed•h•iwek• rAˆS˜ÿAr D•Aer 23
eyAyùAb• ”•S•óˆAeyùelr !s‘b•Aih•nIr öD•An iCl.
mAeWr id•ek• gi¼eyù id•l Žb•M Žk•w• k•Ap¼ id•eyù iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù k•erTIyù o pelTIyùed•r enï ׈
ed•h•iw eFek• id•l. 13ŒmAsAr ed•h• rAˆS˜ÿ• eTek• id•eyùiCl.
24
sireyù enoyùAr pr/ elAek•rA eyAyùAb•ek• Œnusr, yAed•r k•eWAr piršm k•ret b•AD•Y k•r• h•eyùiCl/
k•er/ ib•iˆKœeyùr pu^ ezeb•>r ipCen tA¼• k•ret c•el Œed•ArAm tAed•r enïe × ˆ iCl. Œh•IlU e d•r pu ^
egl. iyeh•AzAP•w iCl Ïith•Aisk•. 25zb•• iCl sic•b•. sAed•Ak•
2 zmeU yl
ù 20:26-21:17 322

Žb•M Œib•yùATr iCl yAj“k•. 26yAyùIrIyù örA d•AyùUed•r egl. P•sl etAlAr öTm id•ek•” tAed•r h•tYA k•rA
öD•An Bˆ]•tY* iCl. h•l. smyùw• iCl b•s•–˜ÿk•Al Žb•M Žw• iCl yeb•r
P•sl etAlAr egA¼Ar id•ek•.
ezQelr pirb•Ar zAiS˜ÿ epl

21 d•AyùUd• yKn rAj“• iCeln tKn Žk•w• éiB˜$(•


h•eyùiCl. es” éiB˜$(• k•b•ilt ŒnAh•Aerr id•n 10
d•AydUù • Žb•M irSpA
ŒyùAr k•‘• irSpA é>eKr epAzAk• ýh•, k•rl
wAn• itn b•Cr c•eliCl. d•AyùUd• öBu˜r k•AeC öATRn• Žb•M izlAr Ÿper t• rAKl. c•Axb•Aesr Zr¨r smyù
k•reln Žb•M öBu˜ tAr Ÿ%r id•eln. öBu˜ b•leln/ eTek• b•]iX ŒAs• pyR•–˜ÿ˜ es” é>eKr epAzAk• es”
''ezQl Žb•M tAr KunI pirb•Ar” Ž” éiB˜$e(•r k•ArŠ. pATer” pe¼ r”l. irSpA id•nrAt es” ed•h•Ùil
ezQl igib•eyùAnIyùed•r emer eP•eleC b•el Ž” éiB˜$(• pAh•Ar• id•t. id•enr eb•lAyù ek•An ih•M•S•óˆ pAKI b••
ŽeseC.® 2igib•eyùAnIyùr• ”•S•óˆAeyùlI iCl n•. tAr• rAetr eb•lAyù ek•An ih•M•S•óˆ öA,Iek• es ed•h•Ùilr
”emArIyùed•r Žk•iw egAþI. ”•S•ˆó AeyùlIyùr• zpT k•eriCl k•AeC ŒAset id•t n•.
11
ey tAr• igib•eyùAnIyùed•r ŒAG•At k•reb• n•. ik••–˜Þ ezQelr d•AsI irSpA y• k•reC/ es sµpekR•
ezQl igib•eyùAnIyùed•r h•tY• k•rAr ec•X• k•eriCl. ezQl elAek•rA rAj“• d•AyùUd•ek• b•ll. 12tKn rAj“• d•AyùUd•
Ž k•Aj“ k•eriCl k•Ar, ”ˆ•S•óˆAeyùl Žb•M iyh•Ýd•Ar ezQl o eyAnATenr h•A¼Ùel• yAeb•z igilyùed•r
elAek•ed•r sµpekR• tAr B˜Ab•AnuB˜U it ŒtY•–˜ÿ˜ tIº• iCl. k•AC eTek• ineyù ineln. ezQl o eyAnATenr
rAj“• d•AyùdU • igib•eyùAnIyùed•r Žk•seÒ˜ efek• tAed•r iglaeb•AyùAet m]&“u Yr pr yAeb•z-igilyùd•r• es” h•A¼Ùil
seÒ˜ k•T• b•leln. 3 d•AyùUd• igib•eyùAnIyùed•r b•leln/ ŽeniCl. pelXIyùr• ezQl o eyAnATenr ed•h• éiw
''etAmAed•r j“‘ ŒAim ik• k•ret pAirÀ ”•S•óˆAeyùelr qb•ízAe,r :ink•wˆS˜îò ed•oyùAel Ju“ileyù ereKiCl. ik••–˜Þ
pAp KØenr j“‘ ŒAim ik• k•rel etAmr• öBu˜r qb•ízAe,r elAek•rA esKAen igeyù ed•h•Ùil c•¢ir k•er
s•–˜ÿAned•r ŒAzRIb•Ad• k•reb•À® ŒAen.
4 13
igib•eyùAnIyùr• d•AyùdU •ek• b•ll/ "ezQelr pirb•Aerr yAeb•z igilyùed•r k•AC eTek• d•AyùUd• ezQl Žb•M
elAek•rA y• k•ereC tAr mUlY ed•oyùAr j“‘ tAed•r tAr pu^ eyAnATenr h•A¼Ùil ineyù ŒAesn. es”
pirb•Aerr yeTX esAn• o räep• en”. ik••–˜Þ ŒAmAed•r sAt j“n yAed•r P<•Ais id•eyù h•tY• k•r• h•eyùiCl/
ek•An ŒiD•k•Ar en” ey ”ˆ•S•óˆAeyùelr ek•An elAk•ek• tAed•r ed•h•o tAr• ineyù igeyùiCl. 14ezQl Žb•M
h•tYA k•ir.® eyAnATenr h•A¼ tAr• ib•‘AmIn ed•ez k•b•rS˜î k•rl.
d•AyùUd• b•ll/ ''eb•z/ t• h•el ŒAim etAmAed•r j“‘ ezQelr ipt• k•Iezr k•b•err meD•Y tAr• tAed•r k•b•r
ik• k•rb•À® id•l. rAj“• y• y• b•eliCeln/ elAek•rA iWk• tA”
5
igib•eyùAnIyùr• Ÿ%r id•l/ ''ezQl ŒAmAed•r ib•r¨eß“• tA” k•rl. tA” ö½Vr es” ed•ezr elAek•r ö•TRn•
x¼yˆ–˜¤ k•ereC. ŒAmAed•r yt elAk• ”•S•óˆAeyùel b•As Zneln.
k•er tAed•r sk•lek• es h•tYA k•ret ec•eyùiCl.
6
ezQelr eCel-emeyùed•r meD•Y eTek• sAtiw pu^ pelXIyeù d•r seÒ˜ yß u “
ŒAmAed•r d•Ao. ezQl öBu˜r menAnIt rAj“• iCl. 15
pelXIyùr• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r seÒ˜ ŒAr Žk•iw yueß“
tA” ŒAmr• ezQelr igib•yù• pb•Ret/ öBu˜r sAmen ilˆ¹ˆÿ h•l. d•AyùdU • Žb•M tAr elAek•rA pelXIyùed•r seÒ˜
tAr eCeled•r P<•Ais• ed•b•.® l¼Aˆ” k•ret egeln. ik••–˜Þ d•AyùUd• öc•Ø ûL•A•–˜ÿ o éb•Rl
rAj“• d•Ayù U d • b•leln/ ''Ÿ%m/ tAed•r ŒAim h•eyù p¼eln. 16iyzab•I-b•enAb• Žk•j“n qd•tY iCl.
etAmAed•r h•Aet s¡ep ed•b•.® 7 ik••–˜Þ eyAnATenr pu^ tAr b•zRAr oj“n iCl öAyù 7.5 pAŸØ iptl•. tAr
mP•Ieb•Aztek• rAj“• inrAp%• id•eln. eyAnATno Žk•w• n&u“n trb•Air iCl. es d•AyùUd•ek• h•tY• k•rAr
ezQelr pu^/ ik••–˜Þ rAj“• eyAnATenr k•AeC“ öBu˜r nAem ec•X• k•rl. 17ik••–˜Þ sräyùAr pu^ Œb•Izyù es” pelXIyùek•
Žk•iw zpT ýh•, k•eriCeln.* 8d•AyùUd• ŒemRAi, Žb•M h•tY• k•er d•AyùUd•ek• b<•Aic•eyù id•l.
mP•Ieb•Aztek•* tAed•r h•Aet &u“el id•eln. Žr• iCl tKn d•AyùeU d•r elAek•rA •d•AyùeU d•r k•AeC Žk•w• zpT
ezQl Žb•M tAr S˜¤I irSpAr pu^. emrAb• nAem ezQelr k•rl. tAr• t¡Aek• b•ll/ ''ŒApin ŒAr ek•AnB˜Aeb•”
Žk• k•‘Ao iCl. meh•AlAtIyù ù b•isR  ˜ñ e yù r pu ^ ŒAmAed•r seÒ˜ yueß“• eyet pAreb•n n• yid• yAn tAh•el
Œ@•Ieyùelr seÒ˜ tAr ib•eyù h•eyùiCl. d•AyùUd• emrAb• ”•S•óˆAeyùl h•yùet• tAr mh•An entAek• h•ArAeb•.®
Žb•M Œ@•Ieyùelr p<Ac• eCelek• ineln. 9 d•AyùUd• Ž”
sAtj“n pur¨xek• igib•eyùAnIyùed•r id•eyù id•eln yArA
tAed•r igib•y•ù pb•eR t ineyù igeyùiCl Žb•M öBu˜r sAmen ik••–˜Þ ÖÖÖ k•eriCeln d•AyùdU • Žb•M eyAnATn prSperr k•AeC öitš¨it
P<•Ais id•eyùiCl. Ž” sAtj“n pur¨x Žk•” seÒ˜ mAr• k•eriCl ey tAr• Žek• Œe‘r pirb•Aerr (•it k•reb• n•.
mP•Ieb•Azí Ž ŒAr Žk• j“n elAk• yAr nAm mP•Ieb•Azí. eyAnATenr
öD•An Bˆ•] tY ŒTb•• ''Ÿped•X•.¾¾ ŒA(•irk• ŒeTR/ "yAj“k•.® pu^ nyù.
323 2 zmeU yl
ù 21:18-22:30
18
per egAb• nAmk• S˜îAen pelXIyùed•r seÒ˜ ŒAr id•eyù öBu˜ inej“ek• iG•er ereKiCeln. es” b•“jƒ“
Žk•iw yuß “• h•l. h•ÝzAtIyù isbb•Kyù !d•tYed•r meD•Y sP• ib•éYímyù emeG•/ itin j“lrAiz j“m• k•eriCeln.
13
nAem ŒAr Žk•j“nek• h•tY• k•rl. t¡ A r c•ArpAz eTek•/ ‰ˆ l •–˜ÿ k•yù l Ar mt
19
per pelXIyùed•r ib•r¨eß“• egAb• nAmk• S˜îAen ŒAr ŒAelAk•mAlA ib•k•I,R h•et lAgl.
Žk•w• yuß“ h•yù . es” yuß “ qb•íelh•mb•AsI yAer- 14
öBu˜ ŒAk•Az eTek• b•“jƒ“pAt k•reln. prAípr
orgIemr pu^ ”lah•Ann/ gAtIyù gilyùAtek• h•tY• t¡Ar k•ãS•Vˆr š¨itegAc•r k•reln.
k•rl. tAr b•zR• t¡Aitr t¡Aetr d•eØr mt” b•¼ 15
öBu˜ zߨed•r iCå iB˜å k•rb•Ar j“‘ t¡Ar zr
iCl. ine(•p k•reln. öBu˜ ib•éYí eöˆr, k•reln Žb•M
20
gAet ŒAro Žk•w• yuß “ h•yù. Žk•j“n Kub• lµ•VˆA elAek•rA ib•‹A•–˜ÿ h•eyù Ci¼eyù p¼el•.
ec•h•ArAr elAk• iCl yAr öetYk•iw h•Aet Žb•M pAeyùr 16
eh• öBu˜/ ŒApin #âk•eã k•T• b•eliCeln. t¡Ar
pAtAyù Cw• k•er/ emAw 24 w• ŒAÒu˜l iCl. Ž” elAk•wAo muK eTek• tIº•git b•AtAs b•eyù igeyùiCl Žb•M j“lek•
Žk•j“n rAP•Ar s•–˜ÿAn. 21Ï elAk•w• ”•S•ˆó Aeyùlek• ib•@•äp ipCen eWel id•eyùiCeln. esid•n ŒAmr• smue@•r
k•rl ik••–˜Þ eyAnATn/ izimiyùr pu^ ey iCl d•AyùUed•r tled•z ed•eKiClAm. ŒAmr• esid•n p] i Tb•Ir
B˜A”/ tAek• h•tY• k•rl. iB˜i%BU˜imo ed•eKiClAm.
22
Ž” c•Arj“n öetYek•” qd•tYed•r s•–˜ÿAn Žb•M 17
es”B˜•eb• öBu˜ ŒAmAek•o sAh•AyY k•eriCeln.
Žr• gAt eTek• ŽesiCl. tAr• d•AyùUd• Žb•M tAr öBu˜ opr eTek• ŒAmAr k•AeC enem ŽesiCeln. öBu˜
elAek•ed•r þˆArA inh•t h•eyùiCl. t¡Ar éiw h•At id•eyù ŒAmAyù j“i¼eyù D•er ib•pd• eTek•
ewen Ÿß“Ar k•eriCeln.
öB˜u r Ÿe£•e• d•AyeUù d•r öˆzMs• gIt 18
ŒAmAr zߨr• ŒAmAr ec•eyù zi)˜zAlI iCl. es”
öBu˜ yKn d•AyùdU •ek• ezQl Žb•M Œ‘A‘ zߨed•r
22 h•At eTek• r(•A k•reln/ tKn d•AyùUd• Ž”
gIt gA”elnÉ
elAek•r• ŒAmAyù G•],• k•rt. ŒAmAr zߨr• ŒAmAr
pe(• Žk•w¦ eb•zI zi)˜zAlI” iCl/ tA” ö½Vr ŒAmAyù
r(•A k•reln.
2
öBu˜ ŒAmAr izl•/ ŒAmAr égR/ ŒAmAr inrApd• 19
yKn ŒAim sms´Ayù j“j$“irt tKn zߨr• ŒAmAyù
ŒAšyù. ŒAß*m, k•er. ik••–˜Þ/ Žk•mA^ öBu˜” ŒAmAr pAez
3
ŒAmAr ö½Vr h•e•Cn ŒAmAr izlA yAr k•AeC ŒAim iCeln.
inrAp%Ar j“‘ C¢ew yA”. ö½Vr ŒAmAr FAl/ t¡Ar 20
öBu˜ ŒAmAyù B˜•elAb•Aesn/ itin ŒAmAyù Ÿß“Ar
(•mtA ŒAmAyù r(•A k•er. öBu˜ ŒAmAr luik•eyù TAk•Ar k•ereCn. itin ŒAmAyù inrApd• ŒAšeyù ineyù egeCn.
j“AyùgA. Ÿ<c•¢ pAh•Ae¼/ itin ŒAmAr inrApd• S˜îAn. n]zMs 21
öBu˜ ŒAmAek• ŒAmAr purSˆð˜Ar ed•eb•n. k•Ar, y•
zߨr eTek• itin ŒAmAyù r(•• k•ern. stY ŒAim tA” k•eriC. tA” itin ŒAmAr B˜Al k•reb•n.
4
öBu˜ özMsAr eyAgY? ŒAim öBu˜r k•AeC sAh•AyY 22
ek•nÀ k•Ar, ŒAim öBu˜ek• mA‘ k•er c•eliC.
ec•eyùiC Žb•M itin ŒAmAek• ŒAmAr zߨr k•AC eTek• ŒAmAr öBu˜r ib•r¨eß“ ŒAim ek•An pAp k•irin.
r(•• k•ereCn. 23
ŒAim sb•Rd•A” öBu˜r isß“A•–˜ÿsk•l S•åre, rAiK o
5
ŒAmAr zߨr• ŒAmAyù h•tYA k•ret c•A”iCl. ŒAmAr t¡Ar ib•iD•Ùil Œnusr, k•ir.
24
c•ArpAez m]&u“Yr trÒ˜mAlAr Ÿ•Cist ek•AlAh•l t¡Ar sAmen ŒAim inej“ek• sb•Rd•A” Zic Žb•M
Œöitd•mY e•S•Aó et ŒAim m]&“u Yr id•ek• eB˜es yAi•ClAm. ined$•Ax rAiK.
6
ŒAmAr sAmen m]&“u Yr P<•Ad•/ ŒAmAr c•ArpAez k•b•err 25
Ž” j“‘ öBu˜ ŒAmAek• ŒAmAr purSˆð˜Ar ed•eb•n.
d•i¼. ek•nÀ k•Ar, y• stY ŒAim tA” k•eriC. ŒAim ek•An
7
b•ß“ ŒAim/ ŒAmAr öBu˜r k•AeC sAh•AeyYr j“‘ Œ‘Ayù k•irin/ tA” itin ŒAmAr mÒ˜l k•reb•n.
öATRn• k•rlAm/ ç<•/ ŒAmAr ö½Vrek• fAk•lAm. ö½Vr 26
yid• ek•An b•Yi)˜ ŒApnAek• ök]•t” B˜AelAb•Aes/
t¡Ar miª•er iCeln. itin ŒAmAr fAk• Zneln. ŒAmAr tAh•el tAr öit ŒApin ök]•t B˜AelAb•As• ed•KAeb•n.
sAh•AeyYr j“‘ öATRn• t¡Ar k•Aen egl. yid• ek•An b•Yi)˜ ŒApnAr öit inþAb•An h•n tAh•el
8
tKn mAiw ek<•ep ŸWel•. Œ•–˜ÿrIe(•r iB˜t ne¼ tAr öit ŒApino inþAb•An h•n.
ŸWl. ek•nÀ k•Ar,/ öBu˜ eß*AD•Ai–•Vˆt h•eln. 27
eh• öBu˜/ yAr• Zic• Žb•M B˜Al ŒApino tAed•r
9
ö½Verr nAk• eTek• eD•<Ayù• eb•ireyù Žl. t¡Ar muK öit Zic• o B˜Al. ik••–˜Þ ŒApin c•&u“r o ku•c•ß*I
eTek• Œi©ÍizK• Žb•M S•¸U•ilÒ˜ ib••C¢irt h•et lAgl. b•Yi)˜ek• prAˆS˜ÿ k•ret s(•m.
10
öBu˜ ggnmØl ib•d•I,R k•er nIec• enem Želn. 28
eh• öBu˜/ srl sí elAk•ed•r ŒApin sAh•AyY
Žk•iw gAâ k]•\•b•,R emeG•r opr itin d¡•A¼Aeln. k•ern. ik••–˜Þ Œh•¿•ArIed•r ŒApin liÆï“t k•ern.
11
itin k•räb• dU•tge,r ipeW c•e¼ Žb•M b•AtAes 29
eh• öBu˜/ ŒApin ŒAmAr ‰ˆl•–˜ÿ d•Ip/ öBu˜ ŒAmAr
B˜r id•eyù Ÿe¼ eb•¼Ai•Celn. c•ArpAezr ŒÞ“k•Arek• ŒAelAik•t k•ern.
12
t¡Ar ˜c•ArpAez/ Žk•w• t¡Ab•ur mt gAâ k•Al emG• 30
eh• öBu˜/ ŒApnAr sh•Ayùt•yù ŒAim qs‘ed•r seÒ˜
2 zmeU yl
ù 22:31-23:8 324
48
ed•Q¼et pAir. ö½Verr sh•AyùtAyù ŒAim zߨ pe(•r itin es” ö½Vr iyin ŒAmAr j“‘ ŒAmAr zߨed•r
ed•oyùAl Œitß*m k•ret pAir. zAiˆS˜ÿ˜ id•eyùeCn. elAek•ed•r itin ŒAmAr zAsenr
31
ö½Verr pT” pirpU,R. öBu˜r b•Ak•Y prIi(•t Œ•–˜ÿB$u˜)˜ k•ereCn.
49
ˆ stY. yAr• t¡Aek• ib•½VAs k•er/ itin tAed•r r(•A eh• ö½Vr/ ŒApin ŒAmAyù zߨed•r eTek• r(•A
k•ern. k•ereCn. yAr• ŒAmAr ib•r¨eß“ igeyùiCl tAed•r
32
öBu˜ CA¼• iþˆtIyù ek•An ö½Vr en”. ŒAmAed•r prAij“t k•ret ŒApin ŒAmAyù sAh•AyY k•ereCn.
ö½Vr b•YtIt Œ‘ ek•An izl• en”. zߨed•r h•At eTek• ŒApin ŒAmAyù r(•• k•ereCn.
33
ö½Vr” ŒAmAr égR. itin sí mAnuxek• j“Ib•enr 50
tA” eh• öBu˜/ ŒAim j“AitÙilr meD•Y ŒApnAr
siWk• pT ed•KAn. özMsA k•ir? Ž” k•Are, ŒAim ŒApnAr nAem gAn
34
öBu˜ ŒAmAek• h•ire,r mt Ët ed•Q¼et sAh•AyY gA”?
k•ern. Ÿ•cS˜îAen itin ŒAmAyù Œib•c•l rAeKn. 51
öBu˜ tAr menAnIt rAj“Aek• ey ek•An yue ß“• j“yùI
35
öBu˜ ŒAmAek• yu ß“ ib•†• iziKeyùiCeln. es” h•et sAh•AyY k•ern. tAr menAnIt rAj“Ar j“‘ öBu˜
k•Are, ŒAmAr b•Aæ Žk•iw zi)˜zAlI zr ine(•p k•ret t¡Ar k•r¨ŠA b•xRŠ k•ern. itin d•AyùUed•r öˆit Žb•M
pAer. t¡Ar Ÿ%rsUrIed•r öˆit sb•Rd•A ib•½VˆS˜ÿ TAk•eb•n.
36
eh• öBu˜? ŒApin ŒAmAyù r(•• k•ereCn. ŒApin
ŒAmAek• j“yùI h•et sAh•AyY k•ereCn. ŒApin ŒAmAr d•AyeUù d•r ezx b•Ak•Y
zߨek• prAij“t k•ret sAh•AyY k•ereCn.
37
ŒAmAr h•¡Aw¦ Žb•M p• éiwek• sb•l k•er id•n eyn 23 Ž”Ùil h•l iyzeyùr pu^ d•AyùUed•r ezx b•Ak•YÉ

n• K<ui¼eyù Ët ed•Q¼et pAir. Ž” b•At$A ŽeseC es” elAk•iw eTek• yAek• ö½Vr
38
ŒAmAr zߨed•r inD•n n• k•r• pyR•–˜ÿ ŒAim tAed•r mh•An k•ereCn/ iyin yAek•Aeb•r ö½Verr menAnIt rAj“•/
tA¼• k•ret c•A”. tAr• Db•Ms öAˆ¹ˆÿ n• h•oyù• pyR•–˜ÿ ”•S•óˆAeyùelr sumD•ur gAyùk•. Ž”Ùil t¡Ar b•A,I.
ŒAim iP•er ŒAset c•A” n•. 2
öBu˜r ŒA ™• ŒAmAr mD•Y id•eyù k•T• b•eleCn.
39
ŒAim ŒAmAr zߨed•r Db•Ms k•eriC ŒAim tAed•r ŒAmAr muK id•eyù t¡Ar b•Ak•Y Ÿ•c•Airt h•eyùeC.
3
prAij“t k•eriC. tAr• ŒAr ŸeW d¡•A¼Aeb• n•. ç<•/ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr k•T• b•eleCn. ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr
ŒAmAr zߨr• ŒAmAr pAeyùr k•AeC luiweyù pe¼eC. ŒAmAyù b•eleCn/ ''es” b•Yi)˜ iyin síB˜Aeb• zAsn
40
eh• ö½V r/ ŒApin” ŒAmAyù yu eß“ zi)˜zAlI k•ern.
4
k•ereCn/ Œ•pin” ŒAmAr zߨed•r ŒAmAr pAeyùr k•AeC es” b•Yi)˜ ey ö½Ver šß“A ereK zAsn k•er.
luiweyù id•eyùeCn. es” b•Yi)˜ ¬xAk•Aelr öB˜At ik•re,r mt/ pirâ•Ar
41
ŒAmAr zߨr glA ek•ew tAed•r luiweyù eP•lAr ŒAk•Aezr mt/ b•]iXr pr sUy$ik•re,r mt/ es” b•]iXr
sueyAg ŒApin” ŒAmAek• id•eyùeCn. mt yAr eC¡AyùAyù mAiwr opr n&u“n G•As j“›˜å enyù.®
42 5
ŒAmAr zߨr• sAh•AyY ec•eyùiCl ik••–˜Þ tAed•r ö½Vr ŒAmAr pirb•Arek• zi)˜zAlI Žb•M suri(•t
sAh•AyY k•rAr ek•Ÿ iCl n•. Žmnik• tAr• öBu˜r k•ereCn. ŒAmAr seÒ˜ itin ic•rid•enr j“‘ Žk•iw
k•AeCo sAh•AyY ec•eyùiCl ik••–˜Þ öBu˜ tAr ek•An Ÿ%r c•i¢ )˜ k•ereCn. Ž” c•i¢ )˜ek• ö½Vr sb•id•k• eTek• suri(•t
ed•n in. o suiniü‚t k•ereCn. tA”/ iniü‚tB˜Aeb• itin ŒAmAyù
43
ŒAim zߨed•r iCå iB˜å k•er tAed•r D•UelAyù sk•l j“yù o sAP•lY ed•eb•n. ŒAim y• c•A” tAr sb•”
pir,t k•eriC. tAed•r ŒAim c•Ý,Rib•c•Ý,R k•eriC. rAS˜ÿAr itin ŒAmAyù ed•eb•n.
6
k•Ad•Ar mt ŒAim tAed•r mAi¼eyù igeyùiC. ik••–˜Þ mª• elAek•r• k<•Aw•r mt. elAek• k<•Aw•
44
ŒAmAr ib•r¨eß“ ŒAmAr inej“r elAk• yAr• l¼A” rAeK n•; tAr• k<•AwAÙel• C¡ue¼ eP•el ed•yù.
k•ereC/ eh• öBu˜/ ŒApin tAed•r h•At eTek• ŒAmAyù 7
elAek• yKn es” k<•AwAÙil SpzR k•er/ t•rA
r(•A k•ereCn. ŒApin ŒAmAek• j“Aitr zAsk• k•AeWr b•zRAr mt ŒTb•A elAh•Ar fAØAr mt inej“ed•r
k•ereCn. ey elAek•ed•r ŒAim j“AntAm n•/•tArA ŽKn ŒAh•t k•er. ç<•/ es”sb• elAk• k<•Aw•r mt. tAed•r
ŒAmAr esb•A k•er. ŒAÙen ine(•p k•r• h•eb•/ tAr• sµpU,Rräep B˜Å•åIBU˜t
45
Œ‘ ed•ezr elAek•rAo ŒAmAyù mA‘ k•ereC. h•eb•?
yKn tAr• ŒAmAr ined$•z ZeneC. tí(•,Aí tAr• t•
pAln k•ereC. es”sb• ib•ed•zIr• ŒAmAek• B˜yù k•ereC. itnj“n b•Ir eyAß“A
46 8
es”sb• ib•ed•zIr• B˜eyù Zik•eyù egeC. B˜eyù B˜It Ž”Ùil h•l d•Ayù U e d•r b•Ir !sinek•r nAmÉ
h•eyù tAr• egApn ŒAˆS˜ÿAn• eTek• eb•ireyù ŽeseC. tKemAnIyù eyAezb•-b•ezb•í. eyAezb•-b•ezb•í itnj“n
47
öBu˜ j“Iib•t. ŒAim ŒAmAr izlAek• özMsA k•ir? ezQyRYpU,R esnAr ŒiD•nAyùk• iCl. tAek• ”sanIyù ŒAd•Ien•
ö½Vr mh•An? itin” es” izl• iyin ŒAmAek• r(•• b•el fAk•• h•t. eyAezb•-b•ezb•í Žk•seÒ 800 elAk•ek•
k•ern? h•tY• k•eriCl.
325 2 zmeU yl
ù 23:9-24:1
9
prb•t$I b•Ir h•l/ Œeh•Ah•Ieyùr ŒiD•b•AsI/ ed•Ad•eyùr 300 zߨr ib•r¨eß“ tAr b•zRAek• b•Yb•h•Ar k•ereC Žb•M
pu^ ”ilyùAsr. ”ilyùAsr es” itnj“n eyAß“Aed•r tAed•r h•tY• k•ereC. eso Ž” itnj“n b•Ir eyAß“Ar
Žk•j“n yAr• pelXIyùed•r ib•r¨eß“ yueß“r smyù d•AyùeU d•r mt” ib•KYAt h•eyùiCl. 19Œb•Izyù Ï itnj“n b•Ierr
seÒ˜ iCl. tAr• yueß“r j“‘ j“mAeyùt h•eyùiCl ik••–˜Þ mt” ib•KYAt h•eyùiCl. yid•o es Ï itn j“n b•Ierr
”•S•ó ˆ A eyù l Iyù esnAr• ed•Qe¼ pAileyù igeyù i Cl. Žk•j“n o nyù tb•u es Ï itn b•Ierr ent• h•eyù
10
”ilyù A sr öc•Ø Œb•så h•oyù A r ŒAeg pyR • –˜ÿ ˜ igeyùiCl.
pelXIyùed•r ib•r¨eß“ yuß“ k•eriCl. es #âB˜Aeb• trb•Air 20
ŽCA¼• iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù iCl ŒAr Žk•
D•er yuß“ c•Aileyù igeyùiCl. es” id•n öBu˜ ”•S•óˆAeyùlek• b•Ir. es Žk• prAß*mzAlI iptAr s•–˜ÿAn. es k•b•ea sl
Žk•w• b•¼ j“yù Žen id•eln. ”ilyùAsr yueß“• j“yùI eTek• ŽesiCl. b•nAyù Œenk•Ùil é>sAh•esr k•Aj“
h•el elAek•rA sk•el iP•er Žl. ik••–˜Þ tAr• ZD•umA^ k•eriCl. emAyùAb•Iyù ŒrIeyùelr é” pu^ek• es h•tY•
m]t zߨed•r eTek• ij“insp^ inet ŽesiCl. k•eriCl. Žk•id•n yKn &u“xArpAt h•e•C/ b•nAyù mAiwr
11
prb•t$I b•Ir zµ•å. es h•rArIyù ŒAigr s••–˜ÿAn. Žk•w• get$r meD•Y F¦ek• Žk• isMh•ek• b•D• k•er. 21b•nAyù
pelXIyùr• Žk•seÒ˜ yuß “ k•ret Žl. Žk•iw musur Žk• imzrIyù qs‘ek•o h•tY• k•er. imzrIyù qs‘iwr
e(•et tAed•r l¼A” h•l. pelXIyùed•r k•AC eTek• h•Aet Žk•w• b•zR• iCl. ik••–˜Þ b•nAeyùr h•Aet Žk•iw
elAek•r• C¢ew pAileyù egl. 12ik••–˜Þ zµ•å yuß “e(•e^r mA^ muÙr iCl. b•nAyù imzrIyù qs‘iwr b•zRAw• mueWA
mAeJ“ d¡• Ai¼eyù öiterAD• k•rl. es pelXIyùed•r k•er ec•ep D•er Žb•M tAr k•AC eTek• t• iCineyù enyù.
prAij“t k•rl. es” id•n/ öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùlek• Žk• mh•An tArpr tAr inej“r b•zR• id•eyù es” imzrIyù qs‘ek•
ib•j“yù Žen id•eln. h•tY• k•er. 22iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù Ž” rk•m nAn•
13
Žk•id•n/ d•AyùdU • ŒélLm Ùh•Aet ŒbˆS˜îAn k•riCeln é>sAh•isk• k•Aj“ k•eriCl. es es” itn b•Irpur¨exr
Žb•M pelXIyùr• rP•AyùIm ŸptYk•Ayù iCl. d•AyùUedr mt” ib•KYAt iCl. 23b•nAyù es” i^z j“n b•Ierr
Kub• G•inþ i^z j“n b•Ir eyAß“Ar* meD•Y eTek• Ž” eTek•o ib•KYAt iCl/ ik••–˜Þ es es” itn j“n b•Irpur¨exr
itnj“n mAiwet lµ•VˆA h•eyù Zeyù pe¼ srIs]epr mt Žk•j“n iCl n•. d•AyùUd• b•nAyùek• tAr ed•h•r(•Ied•r
b•uek• B˜r id•eyù d•AyùUed•r Ùh•Ayù ep<QeC igeyùiCl Žb•M ent• räep menAnIt k•ern.
d•AyùUed•r seÒ˜ eyAg id•eyùiCl.
14
Œ‘ ŒAr Žk• smyù/ d•AyùUd• Žk• éegRr meD•Y itirz j“n b•Ierr k•TA
24
iCeln Žb•M es” smyù Žk•d•l pelXIyù esnA eyAyùAeb•r B˜A” ŒsAeh•l i^z j“n b•Ierr Žk•j“n/
!b•íelh•em iCl. 15Žk•w¦ j“elr j“‘ d•AyùUd ï\•At$ Ï i^z j“n eyAß“Ar Œ‘A‘ b•Irr• h•lÉ qb•íelh•emr•
iCeln. itin b•leln/ ''ŒAmAr ”•CA/ !b•íelh•emr ed•Ad•eyùr pu^ ”lah•Ann. 25h•erAd•Iyù zµ•å; sh•erAd•Iyù
ngrþˆAerr ku•eyùA eTek• ek•Ÿ ŒAmAyù KAink•w• j“l ”lIk••; 26pÂwIyù eh•ls; tek•AyùIyù ”eO•ezr pu^ ör•;
Žen id•k•?® ŒAsel d•AyùUd ök]•t” j“l c•An in/ itin 27
ŒnAeTAtIyù Œb•Ieyùxr; h•ÝzAtIyù mb•uåyù; 28Œeh•Ah•Iyù
Žmin es k•TA b•eliCeln. slaemAn; newAP•AtIyù mh•ryù; 29newAP•í eTek• b•AnA
16
ik••–˜Þ es” itnj“n ezQyRYpU,R eyAß“• pelXIyù Žr pu^ eh•lb•/ igib•yùAr ib•‘AmIenr rIb•eyùr pu^
esnAed•r meD•Y id•eyù yuß“ k•rl Žb•M igeyù qb•íelh•m ”%yù;
30
zh•err P•wek•r k•AeC ku•eyù• eTek• j“l ŽeniCl. ipiryùAeTAnIyù b•nAyù; gAz ŸptYk•• inb•AsI
tArA es” j“l d•AyùUed•r k•AeC ep<QeC id•eyùiCl. ik••–˜Þ ih•£•yù/ 31Œb•RtIyù Œib•-yùleb•An; b•rh•ÝmIyù ŒsamAb•í;
32
d•AyùUd• es” j“l pAn k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•reln. itin zAlaeb•AnIyù ”ilyùh•b••; yAezenr pu^rA; 33h•rAr eTek•
es” j“l mAiwet eFel id•eyù t• öBu˜r k•AeC ŸísgR zeµ•år pu^ eyAnATn/ h•rAr eTek• sArerr pu^ Œh•IyùAm;
k•reln. 17d•AyùUd• b•leln/ ''eh öBu˜/ Ž” j“l ŒAim 34
mAKATIyù Œh•sab•eyùr pu^ ”lIeP•lw; gIelAnIyù
pAn k•ret pAir n•. yid• ŒAim Ž” j“l pAn k•ir/ Œh•IeTAP•elr pu^ ”lIyùAm; 35k•imRlIyù ih••xœyù; Œbb•RIyù
tAh•el t• tAed•r r)˜ pAn k•rAr mt” Œ‘Ayù k•Aj“ pAryù/ 36esAb•• inb•AsI nATenr pu^ iygAl/ gAd•Iyù
h•eb•/ yAr• ŒAmAr j“‘ j“Ib•enr Ju“<ik• ineyù Ž” j“l b•AnI/ 37Œeµ•åAnIyù eslk•/ eb•erAtIyù nh•ryù ey sräyùAr
ŽeneC.® Ž” k•Are, d•AyùUd• es” j“l pAn k•ret pu^ eyAyùAeb•r b•mR b•h•n k•eriCl; 38iy^Iyù ör•/ iy^Iyù
ŒS•VˆIk•Ar k•ern. Ž” itn j“n b•Ir Ž” rk•m ŒAro gAerb•; 39Žb•M ih•%Iyù ¬iryù. es” d•el emAw 37 j“n
Œenk• sAh•isk•tAr pirc•yù id•eyùeC. iCl.

Œ‘A‘ b•Ir qs‘ed•r k•TA d•AydUù • tA¡ r !s‘ g,nAr isß “A••–˜ÿ ineln
18
öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ ŒAb•Ar ß*u ß“• h•eln.
eyAyùAeb•r B˜A” Žb•M sräyùAr pue^r nAm Œb•Izyù.
Œb•Izyù Ž” itnj“n eyAß“Ar ent• iCl. Œb•Izyù 24 öBu˜ d•AyùdU •ek• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ib•r¨eß“ öerAic•t
k•reln. d•AyùUd• b•leln/ ''yAo/ igeyù ”•S•óˆAeyùl Žb•M
i^z ÖÖÖ eyAß“A Ž” elAek•r• d•AyùUd• egAþIr ib•KYAt b•Ir eyAß“•. iyh•Ýd•Ar elAk•sMKY• g,n• k•r.®
2 zmeU yl
ù 24:2-24 326
2
rAj“• d•AyùUd• t¡Ar esnApit eyAyùAb•ek• b•leln/ Ž ib•xeyù ic••–˜ÿ• k•er/ itnewr meD•Y Žk•w• ib•xyù
''yAo/ d•An eTek• eb•ra-ezb•• pyR•–˜ÿ elAk•sMKY• g,n• eb•eC nAo. etAmAr ek•Anw• pCª• h•l es sµpekR•
k•er Žes•. tAh•el ŒAim j“Anet pArb• esKAen k•t ŒAim öBu˜ek• b•lb•. öBu˜ ŒAmAek• etAmAr k•AeC
elAk•j“n ŒAeC.® pAiWeyùeCn.®
3 14
eyAyùAb• rAj“Aek• b•leln/ ''iWk• k•tsMKYk• elAk• d•AyùdU • gAd•ek• b•leln/ ''ŒAim sitY” Kub• sms´Ayù
ŒAeC tAet ik•C¢ Žes yAyù n•. öBu˜/ ŒApnAr ö½Vr pe¼iC. ik••–˜Þ öBu˜ sitY b•¼ (•mAzIl. sutrAM öBu˜”
eyn tAr 100 Ù, eb•zI elAk•j“n ŒApnAek• ed•n. ŒAmAed•r zAiS˜ÿ id•n. ŒAmAr zAiˆS˜ÿ eyn elAek•ed•r
Ž” G•wn•Ùil eyn ŒApin inej“r ec•AeK G•wet k•AC eTek• n• ŒAes.®
ed•eKn. ik••–˜Þ ek•n ŒApin Ž” g,nAr k•Aj“ k•ret 15
Œt^b• öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùel Žk•iw mh•AmArI• pAWAeln.
c•A”eCnÀ® Ž” mh•AmArI• sk•Ael Zr¨ h•l Žb•M menAnIt smyù
4
rAj“• d•AyùUd• eb•z #âtAr seÒ˜ t¡Ar esnApited•r pyR•–˜ÿ c•ll. d•An eTek• eb•ra-ezb•• pyR•–˜ÿ sAr•
Žb•M eyAyùAb•ek• elAk•g,nAr æku•m id•eln. tKn eyAyùAb• ”•S•óˆAeyùelr 70/000 elAk• mAr• egl. 16ed•b•dU•t
Žb•M esnApit rAj“Ar k•AC eTek• c•el egl Žb•M ej“r¨zˆAelmek• Db•Ms k•rAr j“‘ t¡Ar b•Aæ oper
elAk•g,nAr k•Aj“ k•ret lAgl. 5tAr• y£•$n nd•I oWAeln. ö½Vr zAiS˜ÿr b•YApAer t¡Ar mn pirb•t$n
pAr h•eyù egl. ŒerAeyùr nAmk• S˜îAen tAr• G<•Aiw k•reln. ey dU•t Db•Ms k•riCeln/ öBu˜ t¡Aek• b•leln/
gA¼el•. tAed•r G<•Aiw zh•err fAnid•ek• Œb•iS˜ît iCl. ''Œenk• h•eyùeC. etAmAed•r h•At Ùiweyù nAo.® es”
:Ž” zh•riw yAeserr peT eyet gAd• ŸptYk•Ar smyù t¡Ar• iyb•UxIyù ŒerQ,Ar KAmAerr k•AeC iCeln.
meD•Y Œb•iS˜ît iCl.ò
6
tArpr tAr• pUb•iR d•ek• igeyù th•tIm-h•d•a iz ed•ezr d•AydUù • ŒerQ,Ar zs´ mA¼AenAr j“im ik•neln
17
id•ek• igilyùed• Žl. tArpr tAr• Ÿ%rid•ek• d•An-yAn ey dU•t elAek•ed•r h•tY• k•riCl d•AyùUd• tAek•
h•eyù sIed•An pyR•–˜ÿ egl. 7 tAr• esAréegRo igeyùiCl. ed•Keln. d•AyùUd• öBu˜r seÒ˜ k•T• b•leln. d•AyùUd•
tAr• ih•bb•Iyù o k•nAnIyùed•r öetYk•iw zh•er igeyùiCl b•leln/ ''ŒAim pAp k•eriC. ŒAim gih•t R k•Aj“ k•eriC.
d•i(•, id•ek• tAr• iyh•Ýd•Ar d•i(•,S˜î eb•ra-ezb•• pyR•–˜ÿ ŒAim oed•r y• k•ret b•eliC Ž” sb• elAk• tA”
igeyùiCl. 8egAw• ed•ez eyet tAed•r 9 mAs 20 id•n k•ereC. tAr• b•AD•Y emexr mt ŒAmAyù Œnusr, k•ereC.
smyù elegiCel•. tArA 9 mAs 20 id•n per tAr• ek•An Bu˜l k•erin. d•yù• k•er ŒApnAr zAiˆS˜ÿ
ej“r¨zˆAelem iP•er ŽesiCl. ŒAmAek• Žb•M ŒAmAr iptAr pirb•Arek• id•n.®
9 18
eyAyùAb• rAj“Ar h•Aet elAk•sMKYAr tAilk•• &u“el es” id•n gAd• d•AyùUed•r k•AeC Žl. gAd• d•AyùUd•ek•
id•l. trb•Air b•Yb•h•Ar k•ret pAer Žmn elAek•r b•ll/ ''yAo/ iyb•x U Iyù ŒerQ,Ar zs´ mA¼AenAr j“imet
sMKY• ”•S•ó ˆ A eyù e l iCl 8/00/000 Žb•M iyh•Ýd•Ar öBu˜r j“‘ Žk•iw eb•d•I !trI k•r.® 19eymn gAd•
elAk•sMKY• iCel• 5/00/000 j“n. tAek• b•ll es”mt d•AyùUd• k•rl. öBu˜ y• c•An d•AyùUd•
iWk• tA” k•rl. d•AyùUd• ŒerQ,Ar seÒ˜ ed•K• k•ret
öB˜u d•AydUù •ek• zAiS˜ÿ id•eln egeln. 20ŒerQ,• ed•Kel• ey rAj“• d•AyùUd• Žb•M t¡Ar
10
elAk•sMKY• g,nAr pr d•AyùUd• liÆï“t h•eln. ŒAiD•k•Airk•r• tAr seÒ˜ ed•K• k•ret ŒAseC. ŒerQ,•
d•AyùUd• öBu˜ek• b•leln/ ''ŒAim y• k•eriC tAet ŒAmAr b•A”er eb•ireyù igeyù mAT• nt k•er ö,Am k•rl.
mˆS˜ÿ ˜b•¼ pAp h•eyùeC. eh• öBu˜/• imnit k•ir/ ŒApin 21
ŒerQ,• b•ll/ ''ŒAmAr Ùr¨ Žb•M rAj“• ek•n ŒAmAr
ŒAmAr pAp (•m• k•er id•n. ŒAim sitY eb•Ak•Ar mt k•AeC ŽeseCnÀ®
k•Aj“ k•eriC.® d•AyùUd• Ÿ%r id•eln/ ''ŒAim etAmAr k•AC eTek•
11
d•AyùUd• yKn sk•Ael G•um eTek• ŸWeln/ tKn KAmAr b•A¼Iiw ik•net ŽesiC. tArpr ŒAim öBu˜r
d•AyùUed•r B˜Ab•b•Ad•I gAed•r k•AeC öBu˜r b•Ak•Y enem Žl. j“‘ Žk•w• eb•d•I b•AnAb•. tAh•el Ž” mh•AmArI• b•Þ“•
12
öBu˜ gAd•ek• b•leln/ ''yAo igeyù d•AyùUd•ek• b•l/ 'öBu˜ h•eyù yAeb•.®
22
Ž” k•TA” b•lelnÉ ŒAim etAmAek• itniw ib•xyù id•i•C. ŒerQ,• d•AyùUd•ek• b•ll/ ''eh• ŒAmAr Ùr¨ Žb•M
&u“im pCª• k•r ek•Anaw• ŒAim etAmAr öit b•rA£• rAj“•/ ö½Verr Ÿe£•e• ŸísgR ih•eseb• ŒApin y•
k•rb•.®¾ KuzI tA” inet pAern. ŽKAen eh•Amb•ilr j“‘ ik•C¢
13
gAd• d•AyùUed•r k•AeC Žes b•ll/ ''itniw ib•xeyùr gr¨ Žb•M k•AeWr j“‘ Ž” D•An J“A¼A”eyùr pAwAtn
meD•Y eTek• Žk•w• eb•eC nAoÉ Žb•M b<•Ak•ÙelAo id•eyù id•i•C. 23eh• rAj“•/ Ž” sb•
ŒAim ŒApnAek• id•eyù id•i•C?® ŒerQ,• rAj“Aek• ŒAro
1. etAmAr rAej“Y sAt b•Cerr éiB˜$(•. b•ll/ ''öBu˜/ ŒApnAr˜ ö½Vr eyn• ŒApnAr öit öså
2. etAmAr zߨr• itnmAs D•er etAmAyù h•n.®
24
tA¼• k•reb•. ik••–˜Þ rAj“• ŒerQ,•ek• b•leln/ ''n•? ŒAim
3. etAmAr ed•ez itn id•enr mh•AmArI ŒAseb•. etAmAek• Ž” j“imr d•Am id•eyù ed•b•. ŒAim ŒAmAr
327 2 zmeU yl
ù 24:25
öBu˜ ö½Vrek• eh•Amb•il ŸísgR k•rb• nA yAr j“‘ itin tAr oper eh•Amb•il Žb•M mÒ˜lATRk• b•il ŸísgR
ŒAim ek•An ŒTR id•”in.® k•reln.
tKn d•AyùUd• 50 ezk•l räepAr ib•inmeyù es” •sAr• ed•ezr j“‘ d•AyùUed•r öATRnAyù öBu˜ sA¼•
eF¡ik•wA Žb•M gr¨Ùel• ik•en ineln. 25tArpr d•AyùUd• id•eln. öBu˜ es” mh•AmArIek• ”•S•óˆAeyùel TAimeyù
öBu˜r Ÿe£•e• esKAen Žk• eb•d•I inmRA, k•reln. id•eln.
328

rAj“Ab•ilr ö Tm KØ

ŒAed•Ainyù rAj“• h•b•Ar ”•C• ök•Az k•reln


b•íezb•Ar k•AeC igeyù ij“e|•s k•rl/ ''h•gIetr pu^
rAj“A d•AyùUd• b•]ß“ h•eyù igeyùiCeln. t¡Ar Žet•
1 b•yùs h•eyùiCl ey ek•AenAmet” ŒAr t¡Ar zrIr
ŒAed•Ainyù ik• k•reC ŒApin ik• ik•C¢ j“AennÀ itin
rAj“• h•b•Ar öˆS˜Þit k•reCn. Žid•ek• rAj“A d•AyùdU • Žseb•r
ib•ª•u ib•sgR j“Aenn n•. 12Že(•e^ ŒApnAr o ŒApnAr
Ÿ\• h•yù nA. Žmn ik• Bˆ]•tYr• t¡Ar zrIr elp k•µ•Vˆl
id•eyù FAk•• se%Ño t¡Ar zIt ŒAr k•Aew n•. 2 tKnpu^ zelAmenr öAe,r ŒAz¿•• TAk•et pAer b•el”
ŒAmAr D•Ar,•. teb• ic••–˜ÿAr ek•Aen• k•Ar, en”/ ŒAim
Bˆ]•tYr• rAj“Aek• b•ll/ ''ŒAmr• teb• ŒApnAr y ͈
ŒApnAek• ŒA ™r(•Ar Žk•w• ŸpAyù b•el id•i•C. 13rAj“•
k•rAr j“‘ Žk•iw yub•tI emeyùek• K<uej“ eb•r k•ir. es
ŒApnAr pAez zyùn k•reb• Žb•M ŒApnAek• Ÿ\• rAKeb•.®
d•AyùUed•r k•AeC yAn Žb•M t¡Aek• b•lun/ 'eh• rAj“AiD•rAj“/
3
tKn rAj“k•mR c •ArIr• rAj“Aek• Ÿ\• rAKAr j“‘ ŒApin ŒAmAr k•AeC öitš¨it id•eyùiCeln ey ŒApnAr
per ŒAmAr pu^ zelAmn” prb•tI$ rAj“• h•eb•. tAh•el
”•S•óˆAeyùelr sb•R^ suª•rI yub•tI emeyù K<uej“ eb•¼Aet
lAgl. Žmin k•er K<j u “et K<j ŒAed•Ainyù ek•n prb•t$I rAj“• h•e•CÀ¾ 14ŒApin yKn
u “et zUenm zh•er suª•rI
ŒbIzegr eK¡Aj“ imlel•. tAr• tKn Ï emeyùiwek• rAj“Ar seÒ˜ k•TAb•At$• b•let TAk•eb•n/ ŒAim tKn
rAj“Ar k•AeC ineyù Žel•. 4 ŒbIzg sitY sitY” Œpräp
esKAen igeyù ŸpiS˜ît h•b• Žb•M tKn ŒAim rAj“Aek•
smˆS˜ÿ ik•C¢ j“AnAb•/ tAet ŒApnAr k•TAr stYtAo
suª•rI iCl. es rAj“Ar sb•rk•m y ˆÍ b•• pirc•y•R k•relo
ömA, h•eb•.®
tAr seÒ˜ rAj“• dAyùUed•r ek•Aen• zArIirk• sµpkR•
iCl n•. 5-6rAj“A d•AyùUd• o rA,I h•gIetr pue^r nAm 15
b•íezb•• tKn rAj“Ar seÒ˜ ed•K• k•ret t¡Ar
zyùn k•e(• eyKAen zUenmIyùA Œb•Izg b•]ß“• rAj“Ar
ŒAed•Ainyù. Ž” ŒAed•Ainyù Kub•” supur¨x iCeln. rAj“A
pirc•y•R k•riCl/ esKAen igeyù ŸpiS˜ît h•l. 16b•íezb••
d•AyùUd k•Ken• t¡Aek• ezAD•rAb•Ar ec•X• k•ern in. itin
t¡Aek• k•Kno ij“e|•s k•ern in/ ''ek•n &u“im Žsb•
rAj“Ar sAmen ŒAnt h•b•Ar pr rAj“• ij“e|•s k•reln/
k•rCÀ® yid•o Œb•zAelAm nAem t¡Ar Žk• B˜A” iCeln''ŒAim etAmAr j“‘ ik• k•ret pAir b•lÀ®
Ÿ•c•Ak•AžI o (•mtAiB˜lAxI. ŒAed•Ainyù men men iWk• 17
b•íezb•• b•leln/ ''mh•Azyù/ ŒApin ŒApnAr öBu˜/
k•reln ey Žrpr itin” rAj“• h•eb•n; ŒAr Žk•T• ö½Verr nAem zpT k•er ŒAmAr k•AeC öitš¨it
iS˜îr k•er itin inej“r suib•eD•r j“‘ tA¼AtAi¼ Žk•w•
k•eriCeln ey/ 'ŒApnAr pr ŒAmAr pu^ zelAmn”
rT/ ik•C¢ eG•A¼• o t¡Ar reTr sAmen ed•Qe¼AenAr rAj“• h•eb•. es ŒApnAr isMh•Asen b•seb•.¾ 18ik••–˜Þ
j“‘ öAyù 50 j“n elAk• ej“AgA¼ k•er eP•leln. ŒApin eb•AD•h•yù j“Aenn n• ŒAed•Ainyù ”itmeD•Y” rAj“•
7
h•b•Ar etA¼ej“A¼ Zr¨ k•er id•eyùeC. 19es mÒ˜l qneb•†
rAj“• h•b•Ar ib•xyùw• ineyù itin sräyùAr pu^ eyAyùAb•
ih•eseb• b•æ gr¨ o emx b•il id•eyù b•¼s¼ Žk•w•
o yAj“k• Œib•yAù Terr seÒ˜• prAmzRo eser eP•leln.
tArA t¡Aek• n&u“n rAj“• h•et sAh•AyY k•rAr isß“A–˜ÿ
eB˜Aj“sB˜Ar ŒAeyùAj“n k•er esKAen ŒApnAr Œ‘A‘
inl. 8ik••–˜Þ rAj“• d•AyùUed•r öit Œnugt ik•C¢ b•Yi)˜r
smˆS˜ÿ pu^ed•r inmˆ–˜¤, k•eriCl. es yAj“k• Œib•yAù Tr/
eyAyù A b•/ ŒApnAr esnAb•Aih•nIr öD•Anek• Ž”
ŒAed•Aineyùr Ž” Ÿ•c•AiB˜lAx pCª• h•yùin. Žr• h•l
eB˜Aj“sB˜Ayù inmˆ–˜¤Š k•relo ŒApnAr Œnugt pu^
yAj“k• sAed•Ak•/ iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù/ B˜Ab•b•Ad•I nATn/
zelAmnek• inmˆ–˜¤Š k•erin. 20rAj“A/ ŽKn ”•S•ˆó Aeyùelr
izimiyù/ eriyù o rAj“• d•AyùUed•r ib•ezx r(•Id•l. Žr•
ek•Ÿ” ŒAed•Ainyùr seÒ˜ eyAg ed•yùin. smˆS˜ÿ elAek•rA ŒApnAr gitib•iD• l(•Y k•reC. ŒApnAr
9
pr ek• rAj“• h•eb•/ es ib•xeyù tAr• ŒApnAr isß“A•–˜ÿ
Žk•id•n ŒAed•Ainyù Ïna-erAegelr k•AeC esAeh•lí
pATer eb•z ik•C¢ emx/ x¡A¼ o b•AC¢r mÒ˜l qneb•†j“Anet c•Ayù. 21ŒApnAr m]&u“Yr ŒAeg” Žib•xeyù
ih•eseb• b•il id•eyù t¡Ar B˜A”ed•r :rAj“• d•AyùeU d•r Œ‘A‘
ŒApnAek• Œit Œb••” ik•C¢ Žk•w• k•ret h•eb•. t•
pu^ed•rò o iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ ŒAiD•k•Airk•ed•r inmˆ–˜¤,
nA h•el/ ŒApnAr pUb•p R r
u ¨xed•r seÒ˜ ŒApnAek• smAiD•S˜î
k•reln. 10ik••–˜Þ ŒAed•Ainyù t¡Ar iptAr ib•ezx k•rAr seÒ˜ seÒ˜ Ž” smˆS˜ÿ elAek•r• zelAmn o
ŒAmAek• ŒprAD•I b•leb•.®
r(•Ied•r/ t¡Ar B˜A” zelAmn/ b•nAyù o yAj“k• nATnek•
22
Žid•n inmˆ–˜¤, k•ern in.® b•íezb•• yKn rAj“Ar seÒ˜ Ž ineyù k•TAb•At$•
b•leCn/ tKn B˜Ab•b•Ad•I nATn rAj“Ar seÒ˜ ed•K• k•ret
zeelAmenr h•eyù nATn o b•íezb•Ar k•TA b•ll ŽelA. 23rAj“Ar Bˆ]•tYr• t¡Aek• b•ll/ ''B˜•b•b•Ad•I nATn
11
nATn Žk•T• j“Anet eper zelAmenr m• ŒApnAr k•AeC ŽeseCn.® nATn rAj“Ar sAmen ŒAnt
329 1 rAj“Ab•il 1:24-50

h•eyù rAj“Aek• sµ•åAn ed•iKeyù b•ll/ 24''mh•ArAj“ ŒApin 38


sAed•Ak•/ nATn/ b•nAyù o rAj“Ar ŒAiD•k•Airk•b•gR
ik• ŒAed•Ainyùek• ŒApnAr prb•t$I rAj“• ih•eseb• rAj“• d•AyùUed•r k•T• pAln k•rl Žb•M zelAmnek•
eG•Ax,• k•ereCnÀ ŒApin ik• iWk• k•ereCn ŽKn rAj“A d•AyùUed•r K•c•er c•i¼eyù gIeh•An J“,RAyù ineyù egl.
eTek• es” rAj“Y zAsn k•reb•À 25ŒAim Žk•T• b•liC 39
yAj“k• sAed•Ak• pib•^ t¡Ab•ru eTek• qtlAD•Ariw inej“•
k•Ar, ŒAed•Ainyù ŒAj“ ŸptYk•Ayù igeyù mÒ˜l qneb•† b•h•n k•er ineyù igeyù zelAmenr mATAyù öT•metA
ih•eseb• b•æ gr¨ o emx b•il id•eyùeC. tArpr yAj“k• KAink• etl iCiweyù tAek• rAj“• ih•eseb• ŒiB˜ix)˜
Œib•yùATr/ ŒApnAr Œ‘A‘ pu^ed•r o esnApited•r k•relA. tKn c•&“u id$•ek• iz[˜A eb•ej“ ŸWl Žb•M c•ArpAz
sb•A”ek• eB˜AjsB˜Ayù inmˆ–˜¤, k•ereC. or• sb•A” imel eTek• smˆS˜ÿ˜ elAek•r• ic•ík•Ar k•er ŸWl/ ''mh•ArAj“
ŽKn ŒAed•Ainyùr seÒ˜ KAoyù• d•Aoyù• k•reC ŒAr zelAmn d•IG•Rj“Iib• eh•An?® 40ŒAniª•t o Ÿe%ij“t
ŒAed•Ainyùr j“yùDb•in id•eyù b•leC/ 'mh•ArAj“ ŒAed•Ainyù j“nt• zelAmenr epCn epCn zh•er Žl. KuzI h•eyù/
d•IG•R j“Ib•n lAB˜ k•r¨n.¾ 26ik••–˜Þ ŒAed•Ainyù eB˜Aj“sB˜Ayù b<•AzI b•Aj“Aet b•Aj“Aet tAr• sk•el Žet• z€• k•riCl
ŒApnAr pu^ zelAmn/ yAj“k• sAed•Ak•/ iyeh•AyùAd•Ar ey mAiwo k<•ApiCl.
pu^ b•nAyù b•• ŒAmAek• inmˆ–˜¤, k•er in. 27mh•ArAj“ 41
Žid•ek• ŒAed•Ainyù o t¡Ar ŒitiTr• tKn seb•
ŒApin ik• ŒAmAed•r ik•C¢ n• j“Aineyù” sb• iWk• k•er mA^ eB˜Aj“npb•R ezx k•ereC. h•WAí tAr• sb•A” iz[˜Ar
eP•lelnÀ d•yù• k•er b•lun/ ŒApnAr pr ek• rAj“• z€• Znet epl. eyAyùAb• b•ll/ ''ik•esr ŒAoyùAj“
h•eb•.® h•e•CÀ zh•er Žet• qh•-qc• ik•esrÀ®
28 42
tKn rAj“• d•AyùUd• b•leln/ ''b•íezb•Aek• eB˜ter eyAyùAb• yKn k•T• b•leC tKn yAj“k• Œib•yAù Terr
ŒAset b•el•.® b•íezb•• Žes rAj“Ar sAmen d¡•A¼Aeln. pu^ eyAnATn Žes ŸpiS˜ît h•l. ŒAed•Ainyù tAek•
29
Žrpr rAj“• d•AyùUd• ö½Vrek• sA(•I k•er b•leln/ b•ll/ "ŽesA/ Žes•/ ŽKAen ŽesA? &u“im Žk•j“n
''öBu˜ ŒAmAek• j“Ib•enr smˆS˜ÿ ib•pd• Œ•ped•r h•At B˜Al o ib•½VAsI mAnux. &u“im inü‚yù” ŒAmAr j“‘
eTek• r(•A k•ereCn. ŒAim es” sb•Rzi)˜mAn ö½Verr ek•Aen• suKb•r ŽeneC•À®
43
nAem ey k•T• ŒAeg zpT k•eriClAm esk•TA” ŒAb•Ar eyAnATn b•ll/ ''ŒApnAr pe(• suKb•r ik•n•
b•liC. 30ŒAim öitš¨it k•eriClAm ŒAmAr pr etAm•r j“Ain n•/ teb• rAj“A d•AyùUd•/ zelAmnek• n&u“n rAj“•
pu^ zelAmn rAj“• h•eb•. ŒAim es” öitš¨it B˜Ò˜ b•el eG•Ax,• k•ereCn. 44-45rAj“A inej“r K•c•er
k•rb• n•. tA” ŒAj“o b•liC/ ŒAmAr per zelAmn” zelAmnek• c•i¼eyù yAj“k• sAed•Ak•/ B˜Ab•b•Ad•I nATn o
ŒAmAr isMh•Asen b•seb•.® rAj“ ŒAiD•k•Airk•b•gRek• id•eyù t¡Aek• gIeh•An J“,RAyù
31
tKn b•íezb•• rAj“Ar sAmen BU˜imþ h•eyù b•leln/ pAiWeyùiCeln. esKAen yAj“k• sAed•Ak• o B˜Ab•b•Ad•I
''rAj“A d•AyùUd• d•IG•Rj“Ib•I eh•An.® nATn t¡Aek• rAj“ped• ŒiB˜ix)˜ k•er. tArpr tAr•
sk•el Žk•seÒ˜ zh•er iP•er yAyù. elAek•rAo sb•
zelAmn nt U n rAj“• ih•eseb• menAnIt h•eln tAed•r epCn epCn yAyù. ŽKAen sk•el d•Ar¨, Kuiz
32
Žrpr rAj“A d•AyùUd• yAj“k• sAed•Ak•/ B˜Ab•b•Ad•I o sb•A” ŒAnª• k•reC. ŒApnAr• es” ŒAoyùAj“”
nATn o iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyùek• efek• pAWAeln. Znet pAe•Cn.
tAr• itnj“n rAj“Ar seÒ˜ ed•K• k•ret ŽelA. 33rAj“• 46-47
Žmn ik• zelAmn rAj“ isMh•Aseno b•eseCn?
tAed•r b•leln/ "zelAmnek• ŒAmAr inej“r K•c•er rAj“Ar smˆS˜ÿ ŒAiD•k•Airk•b•gR rAj“A d•AyùdU •ek• Ž k•Aej“r
c•i¼eyù/ ŒAmAr smˆS˜ÿ ŒAiD•k•Airk•b•gRek• ineyù gIeh•An j“‘ ŒiB˜nª•n j“Aineyù b•leC/ 'mh•ArAj“ d•AyùdU •/ ŒApin
J“,RAr k•AeC yAo. 34esKAen pib•^ etl iCiweyù yAj“k• Žk•j“n mh•An rAj“• Žb•M ŒAmr• öATRn• k•ir ö½Vr
sAed•Ak• o B˜Ab•b•Ad•I nATn tAek• n&u“n rAj“• ih•eseb• zelAmnek• Žk•j“n mh•An rAj“• k•reb•n. ŒAmAed•r
ŒiB˜ix)˜ k•reb•. ŒAr tArpr etAmr• iz[˜A b•Aij“eyù ib•½VAs öBu˜ zelAmnek• ŒApnAr ec•eyùo KYAitmAn
zelAmenr rAj“ped• ŒiB˜ix)˜ h•b•Ar k•T• eG•Ax,• k•reb•n Žb•M t¡Ar rAj“Y ŒApnAr rAej“Yr eTek•o b•¼
k•er tAek• ŒAmAr k•AeC ineyù ŒAseb•. 35Žrpr h•eb•.¾
zelAmn” ŒAmAr isMh•Asen b•seb• Žb•M ŒAmAr "rAj“• d•AyùUd•o S•VˆyùM esKAen ŸpiS˜ît iCeln.
j“AyùgAyù rAj“• h•eb•. ŒAim zelAmnek• ”•S•óˆAeyùl o itin ib•CAn• eTek•” zelAmenr sAmen mAT• J“<uik•eyù
iyh•Ýd•Ar zAsk• ih•eseb• inb•RAc•n k•rlAm.® b•eleCn/
36
iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù rAj“Ar k•TAr Ÿ%er b•ll/ 48
'”•S•óˆAeyùelr öBu˜ ö½Vr D•‘ h•eln? mih•mAmyù
''ŒAemn? D•‘ mh•ArAj“? öBu˜ ö½Vr S•ˆV yMù eyn ŒApnAr öBu˜ ŒAmAr” Žk• s•–˜ÿAnek• ŒAmAr isMh•Asen S˜îApn
muK id•eyù Žk•T• b•leln. 37eh• mh•ArAj“/ mh•An öBu˜ k•reln . Ž” ZB˜(•, ed•KAr j“‘ itin ŒAmAyù yeTX
ö½Vr b•rAb•r ŒApnAr sh•Ayù iCeln. ŒAmr• ŒAz• id•n b<•Ac•et id•eyùeCn.®¾
49
k•rb• itin Žk•”B˜Aeb• zelAmenr pAez TAk•eb•n• Žb•M tKn ŒAed•Ainyùr smˆS˜ÿ ŒitiTr• B˜eyù pAMZ
zelAmenr rAj“Y ŒApnAr rAj“Y eTek• Œenk• b•¼ o h•eyù tA¼AtAi¼ eB˜Aj“sB˜• eCe¼ c•el egl. 50Žmn
zi)˜zAlI h•eb•.® ik• ŒAed•Ainyù zelAmenr B˜eyù B˜It h•eyùù eb•d•Ir k•AeC
1 rAj“Ab•il 1:51-2:19 330

igeyù eb•d•Ir ek•A,Ùilek• D•reln.* 51zelAmnek• igeyù inmˆ–˜¤, k•er Žk•seÒ˜ KAoyù• d•Aoyù• k•er•. k•Ar,
Žk•j“n Kb•r id•l/ ''mh•ArAj“/ ŒApnAr B˜eyù B˜It ŒAim yKn etAmAr B˜A” Œb•zAelAemr eTek• pAileyù
h•eyù ŒAed•Ainyù ŽKn pib•^ t¡ A b•u e t y|•eb•d•Ir eb•¼Ai•ClAm/ ŒAmAr es” ib•ped•r id•en or• ŒAmAyù
ek•A,ÙelAek• D•er ŒAeC. ŒAr esKAn eTek• ik•C¢et” sAh•AyY k•eriCl.
8
eb•erAet c•A”eC n•. es b•leC/ 'ŒAeg rAj“A zelAmnek• "ŒAr men ereK• ib•‘AmIn pirb•AregAþIr b•ærIm
öitš¨it k•ret b•el• ey itin ŒAmAek• h•tY• k•reb•n inb•AsI egrAr pu^ izimiyù ŽKen• k•AeC ipeW” ek•ATAo
n•.®¾ ŒAeC. ŒAim yKn mh•niyùem pAileyù yA” es ŒAmAek•
52
tKn zelAmn b•leln/ ''yid ŒAed•Ainyùr ŒAc•Ar ind•Ar¨Š ŒiB˜zAp id•eyù ŒiB˜z¹ˆÿ k•eriCl. per yKn
ŒAc•re, ömA, h•yù ey es Žk•j“n sí b•Yi)˜/ ŒAim y£•$n nd•Ir tIer es ŒAmAr seÒ˜ ed•K• k•ret ŒAes
öitš¨it k•riC ŒAim or mATAr Žk•gAiC c•¢l pyR•–˜ÿ ŒAim öBu˜r zpT k•er b•eliClAm/ ŒAim izimiyùek•
eC¡Ab• n•. ik••–˜Þ o yid• egAlmAl s]iX k•er tAh•el h•tY• k•rb• n•. 9 ik••–˜Þ/ ed•eK• oek• eyn zAiS˜ÿ n•
oek• mret h•eb•.® 53tArpr rAj“• zelAmn id•eyù eCe¼ id•o n•. &u“im yeTX” ib•c•(•, h•eyùC/ ik•
ŒAed•Ainyùek• ineyù ŒAsAr j“‘ Žk•j“nek• pAWAeln. k•r• d•rk•Ar t• &u“im inej“” b•uJ“et pAreb•/ ik••–˜Þ
es ŒAed•Ainyùek• rAj“A zelAmenr k•AeC ineyù Žel/ ed•eK• oek• b•Aß$“ek•Yr zA–˜ÿ m]&u“Y eB˜Ag k•ret id•o
ŒAed•Ainyù rAj“Ar sAmen Œb•nt h•eln. zelAmn t¡Aek• n•.® 10Žrpr rAj“A d•AyùUed•r m]&u“Y h•el/ d•AyùUd• zh•er
b•leln/ ''yAo/ b•Ai¼ y•o.® t¡Aek• smAiD•S˜î k•r• h•l. 11d•AyùUd• 40 b•Cr ”•S•óˆAeyùel
zAsn k•eriCeln. itin ih•eº•Ae, 7 b•Cr o
rAj“• d•AydUù • mAr• egeln ej“r¨zAelem 33 b•Cr zAsn k•eriCeln.

2 ”itmeD•Y d•AyùUed•r m]&u“Yr smyù G•ineyù Žl. itin


tKn zelAmnek• efek• b•leln/ 2 ''ŒAmAr ŒAr zelAmn tA¡ r rAej“Yr
eb•iz id•n en”/ sb• elAek•r metA” ŒAimo mAr• inyˆù –˜,
¤ B˜Ar ineln
12
yAb•. ik••–˜Þ &u“im ŽKn b•lb•An o pU,Rb•yùSˆð˜ h•eyù ŸeWC. Œt>pr zelAmn rAj“• h•eyù tAr iptAr
3
ŽKn inþAr seÒ˜ etAmAr öBu˜ ö½Verr ŒA|•A emen isMh•Asen b•es rAj“• d•AyùUed•r rAj“Y puerApuir inej“r
c•l. emAizr ib•iD•puˆS˜ÿek• eymn elK• ŒAeC ib•iB˜å d•Kel ŒAneln.
13
ib•xeyù t¡Ar ib•iD• Žb•M ŒAed•z Žb•M isß“A•–˜ÿ o c•¢i)˜ h•gIetr pu ^ ŒAed•Ainyù Žsmeyù Žk•id•n
stkR•B˜Aeb• emen c•leb•. yid• &u“im emen c•el• tAh•el zelAmenr m• b•íezb•Ar seÒ˜ ed•K• k•ret Želn.
&u“im etAmAr sb• k•Aej“ öitiw e(•e^ sP•l h•eb•. b•íezb•• tKn t¡Aek• ij“e|•s k•reln/ "&u“im ik• b•Þ u“ ׈
4
zelAmn/ &u“im yid• ö½Verr ŒA|•Ab•h• h•eyù t¡Ar ined$•izt o öIitr sµpkR• b•j“Ayù rAKet c•AoÀ®
peT j“Ib•nyApn k•er•/ itino t¡Ar Ž” öitš¨itr ŒAed•Ainyù t¡ A ek• es ib•xeyù iniü‚t k•er
k•T• men rAKeb•n. öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ 'yid• b•leln/•''Ž b•YApAer ŒApnAr ic••–˜ÿAr ek•An k•Ar, en”.
14
etAmAr s•–˜ÿAns•–˜ÿitr• smˆS˜ÿ h•äd•yù id•eyù Žb•M teb ŒApnAr k•AeC ŒAmAr ik•C¢ b•)˜b•Y ŒAeC.®
inþAsh•k•Aer ŒAmAr ined$•z ŒnuyAyùI jIb•nyApn k•er b•íezb•• b•ll/ ''b•el• ik• b•Y•pArÀ®
15
tAh•el sd•Asb•Rd•• etAmAr” b•Mezr ek•Ÿ nA ek•Ÿ ŒAed•Ainyù b•ll/ ''ŒApnAr men rAK• d•rk•Ar
”•S•óˆAeyùelr rAj“ isMh•Asen ŒAsIn h•eb•.®¾ ey/ Žk• smeyù Ž rAj“Y ŒAmAr” iCl. ”•S•óˆAeyùelr
5
d•AyùdU • ŒAer• b•leln/ ''etAmAr inü‚yù” men ŒAeC/ elAek•rA eB˜eb•iCl ŒAim” tAed•r rAj“•. ik••–˜Þ ö½Vr
sräyùAr pu^ eyAyùAb• ŒAmAr seÒ˜ ik• k•eriClÀ es Ž” Œb•S˜îAr pirb•t$n k•eriCeln Žb•M zelAmnek•
”•S•óˆAeyùelr esnAb•Aih•nIr é” esnApitek• h•tY• rAj“• ih•eseb• menAnIt k•eriCeln. öBu˜r ”•CAyù
k•eriCl. es enerr pu^ Œb•aenrek• ŒAr eyTerr ŒAmAr B˜A” ŽKn tAed•r rAj“A. 16ŒAmAr ŒApnAr
pu^ ŒmAsAek• h•tY• k•eriCl. men ereK•/ zAi•–˜ÿr k•AeC Žk•iw öATRn• ŒAeC/ d•yù• k•er ŒAmAyù inrAz
smeyù es Ž” éj“nek• h•tY• k•eriCl Žb•M tAed•r k•reb•n n•.®
re)˜ tAr pAeyùr ju“et• riã•t k•eriCl. tAek• zAiS˜ÿ b•íezb•• j“Anet c•A”eln/ ''b•el• ik• etAmAr
ed•oyù• ŒAmAr k•t$b•Y. 6ik••–˜Þ ŽKn &u“im rAj“•. etAmAr ”•C•À®
17
y• ib•eb•c•nAyù sÒ˜t b•el men h•yù/ esB˜Aeb•” oek• ŒAed•Ainyù b•ll/ ''ŒAim j“Ain/ rAj“• zelAmn
zAiS˜ÿ id•o o es ey h•t h•eyùeC t• iniü‚t k•r. k•Ken• ŒApnAr ŒAed•z ŒmA‘ k•reb•n n•. ŒApin
b•Aß$“ek•Yr suS˜î S•VˆAB˜Aib•k• m]&u“Y eyn o eB˜Ag k•ret n• Œnuýh• k•er t¡Aek• ŒAmAyù zUenemr Œb•Izgek• ib•eyù
pAer. 7 igilyùed•r b•isR˜ñeyùr s•–˜ÿAned•r seÒ˜ B˜Al k•rAyù sµ•åit id•et b•leb•n.®
b•Yb•h•Ar k•er•. tAed•r seÒ˜ b•Þu“ ׈ k•er• o tAed•r 18
b•íezb•• b•ll/ "Ž ib•xeyù ŒAeg t¡Aek• rAj“Ar
seÒ˜ k•T• b•let h•eb•.®
e b • d • I r Ö Ö Ö D • r e l n Žw• ömAŠ k•er ey itin k•r¨,A iB˜(•• 19
k•TAmet• b•íezb•• ib•xyùiw ineyù rAj“• zelAmenr
k•riCeln. ib•iD• b•el yid• ek•An b•Yi)˜ pib•^ S˜îAen igeyù eb•d•Ir
ek•A,Ùel• D•er tAh•el tAek• zAiS˜ÿ ed•oyù• c•leb• n•.
seÒ˜ k•TA b•let egeln. zelAmn t¡Aek• ŒAset
331 1 rAj“Ab•il 2:20-43

ed•eK tA¼AtAi¼ inej“r j“Ayùg• eCe¼ ŸeW d¡•Ai¼eyù sAmen igeyù b•leln/ ''rAj“Ar ined$•z emen &u“im
mAT• Ju“i< k•eyù s›˜åAn j“AnAeln. tArpr isMh•Asen b•es B˜AelAyù B˜AelAyù eb•ireyù ŽesA.®
Bˆ]•tYed•r t¡Ar mAeyùr j“‘ ŒAerk•iw isMh•Asn ŒAnet ik••–˜Þ eyAyùAb• b•leln/ ''n• ŒAim ŽKAen” mret
æku•m id•eln. b•íezb•• igeyù t¡Ar pue^r fAn pAez c•A”.®
b•seln. b•nAyù tKn iP•er igeyù rAj“Aek• eyAyùAb• y• b•eleCn
20
tArpr b•leln/ ''etAmAr k•AeC Žk•w• eCAw tA j“AnAl. 31Œt>pr rAj“• ined$•z id•el•/ ''tAh•el
ij“ins c•A”et ŽesiC/ ŒAmAek• inrAz ek•Ar n•.® o y• b•eleC tA” eh•Ak•. oek• oKAen” h•tY• k•er•
rAj“• b•leln/ ''mA/ &u“im ŒAmAr k•AeC y• Kuiz ŒAr tArpr oek• k•b•r d•Ao. Žk•mA^ tArpr” ŒAim
tA” c•A”et pAer•/ ŒAim ŒApi% k•reb•• n•.® o ŒAmAr pirb•Aerr sk•el eyAyùAeb•r ed•Ax eTek•
21
b•íezb•A tKn b•leln/ ''tAh•el etAmAr B˜A” mui)˜ pAb•/ eyw•/ es inrprAD• elAek•ed•r h•tY• k•rAr
ŒAed•Ainyùek• zUenemr Œb•Izg b•el es” emeyùiwek• P•el h•eyùiCl. 32eyAyùAb•/ yAr• or eTek• Œenk• B˜•el•
ib•eyù k•ret Œnumit d•Ao.® elAk• iCl é” b•Yi)˜/ ”•S•óˆAeyùelr esnAnAyùk• enerr
22
Žk•T• Zen zelAmn t¡Ar mAek• b•leln/ ''&u“im pu^ Œb•aenr o eyTerr pu^ iyh•Ýd•Ar esnAb•Aih•nIr
ZD•u Œb•Izgek•” ŒAed•Ainyùr h•Aet &u“el id•et b•lC öD•An ŒmAsAek• h•tYA k•eriCl. ŒAmAr ipt• d•AyùUd•
ek•nÀ tAr ec•eyù b•el• n• ek•n/ oek•” Žb•Ar rAj“• essmyù eyAyùAeb•r Ž” Œpk•emRr k•T• j“Anetn n•
k•er id•”? h•Aj“Ar eh•Ak• o ŒAmAr b•¼ B˜A”/ yAj“k• b•el o erh•A” epeyù igeyùiCl. tA” öBu˜ Ï elAek•ed•r
Œib•yùATr o eyAyùAb•o oek• smTRn k•reb•.® h•tYAr j“‘ eyAyùAb•ek• zAˆiS˜ÿ ed•eb•n. 33es Žb•M tAr
23
Žrpr ß*uß“ zelAmn öBu˜r nAem öitš¨it k•er pirb•Aerr sk•lek•” Ž” k•mRP•l eB˜Ag k•ret h•eb•.
b•leln/ ''ŒAim öitš¨it k•riC/ Žr mUlY ŒAed•Ainyùek• ik••–˜Þ ö½Vr inü‚yù” d•AyùUd• o t¡Ar rAj“ pirb•Aerr
id•et h•eb•. Žj“‘ oek• öA, id•et h•eb•. 24öBu˜ t¡Ar Ÿ%rpur¨xed•r o t¡Aed•r rAj“e ׈ zAi•–˜ÿ ŒAneb•n.®
öitš¨it met• ŒAmAek• ”•S•óˆAeyùelr rAj“• k•ereCn/ 34
tKn iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù igeyù eyAyùAb•ek• h•tY•
ŒAmAr iptA d•Ayù U ed•r rAj“ isMh•Asen ŒAmAek• k•rl. eyAyùAb•ek• mr¨BU˜imet t¡Ar b•Ai¼r k•AeC k•b•r
b•iseyùeCn. t¡Ar öitš¨it ŒnuyAyùI Ž rAj“Y ŒAmAr ed•oyù• h•l. 35Žrpr zelAmn b•nAyùek• eyAyùAeb•r
o ŒAmAr pirb•Aerr. ŽKn öBu˜r j“Iib•t TAk•Aw• j“AyùgAyù esnAb•Aih•nIr öD•An inyu)˜ k•reln. ŽCA¼Ao
eymn iS˜îr iniü‚t/ etmin ŒAim zpT ineyù b•liC itin Œib•yùATerr j“AyùgAyù sAed•Ak•ek• n&u“n öD•An
ey ŒAed•Ainyù ŒAj“” mAr• yAeb•.® yAj“k• ih•eseb• ineyùAg k•reln. 36tArpr rAj“•
25
Žrpr zelAmn/ eymnB˜Aeb• iyeh•AyùAd•Ar pu^ izimiyùek• efek• pAiWeyù tAek• ej“r¨zAelem inej“r
b•nAyùek• ined$•z id•eln/ etmin b•nAyù egeln Žb•M j“‘ Žk•iw b•Ai¼ b•Aineyù esKAen” TAk•et ined$•z
ŒAed•Ainyùek• h•tY• k•reln. id•eln. itin b•leln izimiyù eyn ek•AenAmet” zh•r
26
tArpr rAj“• zelAmn yAj“k• Œib•yAù Trek• efek• eCe¼ Œ‘ ek•ATAo n• yAyù. 37rAj“• zelAmn tAek•
b•leln/ "etAmAek• ŒAmAr h•tY• k•r• Ÿic•í/ ik••–˜Þ sAb•D•Ano k•er id•eyùiCeln. ''yid• &u“im ej“r¨zAelm
ŒAim ŽKn etAmAek• h•tYA k•rb• n•/ sutrAM &u“im tYAg k•r Žb•M ik•e@•Ae,r KAelr opAez p• b•A¼Ao
etAmAr b•Ai¼ ŒnAeTAet eyet pAerA/ k•Ar, &u“im teb• etAmAek• mret h•eb• Žb•M tAr j“‘ &u“im d•AyùI.®
ŒAmAr ipt• d•AyùUed•r seÒ˜ pd•yA^Ar smyù öBu˜r 38
izimiyù Žk•TAyù sµ•åit j“Aineyù b•ll/ ''iWk•
pib•^ isª•uk•iw b•eyù ineyù igeyùiCel. ŒAr ŒAim ŒAeC mh•ArAj“/ ŒAim ŒApnAr ined$•z emen” c•leb••.®
Žk•TAo j“Ain/ ŒAmAr iptAr é>smeyù/ &u“imo t¡Ar t¡Ar k•TAmet• Žrpr d•IG•iR d•n izimiyù ej“r¨zAelem”
pAez d¡•Ai¼eyù k•X eB˜Ag k•eriCel.® b•As k•eriCl. 39ik••–˜Þ itn b•Cr per izimiyùr é”
27
zelAmn Œib•yùATrek• Žk•TAo b•leln ey es ß*Itd•As pAileyù igeyù mAKAr pu^ gAtIyù rAj“A
ŒAr yAj“k• ih•eseb• öBu˜r esb•Ak•Aj“ k•ret pAreb• ŒAKIezr rAej“Y ŒAšyù ineyùiCl. 40Žk•T• j“Anet
n•. öBu˜ y• b•eliCeln es” ŒnuyAyùI Ž” G•wnAiw eper izimiyù tAr gAD•Ayù c•e¼ gAtIyù rAj“A ŒAKIezr
G•ewiCl. yAj“k• Žil o tAr pirb•Ar sµpekR• ö½Vr k•AC eTek• tAed•r iP•ireyù ŽeniCl.
41
Žk•TA zIelAet b•eliCeln. Žb•M Œib•yùATr Žilr” ik••–˜Þ ek•Ÿ Žk•j“n igeyù Žk•T• zelAmenr k•Aen
Ÿ%rpur¨x iCeln. &u“lel/ 42zelAmn izimiyùek• efek• pAiWeyù b•leln/
28
ŽKb•r epeyù eyAyùAb• Kub• B˜yù epeln. eyAyùAb• ''ŒAim ö½Verr nAem zpT k•er etAmAyù b•eliClAm
Œb•zAelAmek• smTRn n• k•relo ŒAed•Ainyùr pe(• ey &u“im ej“r¨zAelm zh•err b•A”er p• id•el etAmAr
iCeln. tA” eyAyùAb• tA¼AtAi¼ öBu˜r t¡Ab•uet igeyù m]&“u Yd•Ø h•eb•. ŒAim etAmAek• sAb•D•An k•er id•eyùiClAm
öA, b<•Ac•AenAr j“‘ eb•d•Ir zr, ineln. 29per rAj“• ey etAmAr inej“r Bu˜elr j“‘ etAmAr m]&u“Y h•eb•.
zelAmenr k•AeC sMb•Ad• Žl ey eyAyùAb• öBu˜r t¡Ab•ur Žb•M &u“im ŒAmAr k•T• emen c•let rAj“I h•eyùiCel.
43
eb•d•Ir k•AeC ŒAeCn/ sutrAMzelAmn b•nAyùek• eyAyùAb•ek• &u“im ŒAmAr ined$•z emen c•leb• b•elo ek•n t•
h•tY• k•rAr ined$•z id•eln. 30b•nAyù tKn öBu˜r t¡Ab•ur ŒmA‘ k•relÀ ek•n inej“r öitš¨it B˜Ò˜ k•rel
1 rAj“Ab•il 2:44-3:23 332

b•el•À 44&u“im B˜Al k•er” j“Aen• ib•iB˜å smeyù &u“im t¡Ar öit Kub•” s•–˜ÞX h•eln. 11t•” itin zelAmnek•
ŒAmAr iptA d•AyùUed•ro ib•r¨ß“Ac•r, k•erC. ŽKn b•leln/ "&u“im inej“r j“‘ d•IG•Rj“Ib•n b•• D•nsµpd•
es”sb• pApAc•re,r j“‘ öBu˜ etAmAyù zAiˆS˜ÿ ed•eb•n. c•Aoin. Žmnik• etAmAr zߨed•r m]&u“Y k•Amn•o
45
ik••–˜Þ öBu˜ ŒAmAyù ŒAzIb•AR d• k•reb•n Žb•M rAj“• d•AyùeU d•r k•erAin. &u“im ZDu siWk• isß“A•–˜ÿ enb•Ar j“‘ Œ•–˜ÿ#$iX
rAj“Y b•AD•Amu)˜ h•eb•.® öATRnA k•erC. 12t•” ŒAim Œit Œb••” &u“im y•
46
Žk•T• b•el rAj“• izimiyùek• h•tYAr ŒAed•z öATRnA k•erC t• etAmAyù ed•b•. ŒAim etAmAek• ib•c•(•,
id•eln b•nAyùek•. b•nAyù izimiyùek• h•tYA k•rl. Œb•ezex o b•iu ß“mAn k•er &u“lb•. ŒAim etAmAek• Žt ib•c•(•,t•
zelAmn t¡Ar rAej“Yr pU,R k•ïR ׈ lAB˜ k•reln. ed•b• y• ŒAj“ py$•–˜ÿ˜ ek•Ÿ k•Kno pAyùin Žb•M
B˜ib•`eto pAeb• n•. 13ŽCA¼•o etAmAek• purSˆð˜]t
ö|•Ar j“‘ zelAmenr öATnR • k•rAr j“‘ ŒAim etAmAek• essb• ij“inso ed•b• y•
&u“im öATRnA k•erAin. sAr•j“Ib•n &u“im ŒsIm sµpd•
3 zelAmn imzerr P•erQe,r k•‘Aek• ib•eyù k•reln
Žb•M t¡Ar k•‘Aek• d•AyùdU • zh•er ineyù Žes/ imzerr
rAj“• P•erQe,r seÒ˜ Žk•iw c•¢i)˜ S˜îApn k•reln.
o sµ•åAenr B˜AgId•Ar h•eb•. etAmAr met• b•¼ rAj“•
p]iTb•Iet ŒAr ek•Ÿ h•eb •nA. 14ZD•u &u“im ŒAmAr öit
tKno py$•–˜ÿ zelAmenr inej“r rAj“öAˆsAd• o öBu˜r ŒAS˜î• ereK• ŒAr etAmAr ipt• d•AyùeU d•r met• ŒAmAr
miª•r b•AnAenAr k•Aj“ ezx h•yù in. zelAmn es smeyù ŒAed•z o ib•iD•Ùil emen c•el•. ŒAr t• yid• k•er•
ej“r¨zAelemr c•ArpAez Žk•iw ed•oyù Al inm$A, ŒAim etAmAek• dIG•Rj“Ib•no ed•b•.®
k•rAi•Celn. 2eyeh•&u“ miª•err k•Aj“ tKno ezx 15
zelAmenr G•um eB˜eÒ˜ egl. itin b•uJ“et
h•yùin/ elAek•r• Ÿ•c•S˜îAenr eb•d•Iet pZ b•il id•t. pAreln/ S•Vˆe¹÷r meD•Y id•eyù ö½Vr S•VˆyùM t¡Ar seÒ˜
3
zelAmn t¡Ar ipt• d•AyùUed•r smˆS˜ÿ ib•iD•ined•$z pAln k•TA b•eleCn. tKn zelAmn ej“r¨zAelem iP•er
k•er ömA, k•eriCeln ey sitY sitY” öBu˜r öit egeln/ ö½Verr ŒAed•z sµ•Vˆilt pib•^ isª•uk•iwr
t¡Ar Œw¦w B˜i)˜ o B˜AelAb•As• ŒAeC. ik••–˜Þ ŽCA¼• sAmen d¡•A¼Aeln Žb•M eh•Amb•il o mÒ˜l qneb•†
zelAmn Žk•iw k•Aj“ k•retn y• t¡Aek• t¡Ar ipt• ineb•d•n k•reln. Žrpr ey smˆ S ˜ÿ ent• o
rAj“• d•AyùUd• k•ret b•eln in. esiw h•l Ÿ•c•S˜îAen rAj“k•mRc•ArIr• rAj“YzAsenr k•Aej“ t¡Aek• sh•Ayùt•
b•ild•An o D•upD•Uen• ed•oyù•. k•eriCeln t¡Aed•r sb•A”ek• ineyù Žk•iw eB˜Aj“sB˜Ar
4
rAj“• zelAmn igib•eyùAen b•il id•et c•A”iCeln. ŒAeyùAj“n k•reln.
16
essmeyù igib•eyùAn iCl b•ild•Aenr Ÿ•c•S˜îAnÙilr meD•Y Žk•id•n éiw gi,k•• zelAmenr k•AeC Žes
sb•ec•eyù Ùr¨ ׈pU,R . zelAmn igib•eyùAenr eb•d•Iet ŸpiS˜ît h•l. 17tAed•r meD•Y Žk•j“n zelAmnek• b•ll/
1/000 eh•Amb•il ŸísgR k•reln. 5 yKn zelAmn "mh•ArAj“ ŒAmr• éj“en Žk•” G•er b•As k•ir. ŒAmr•
igib•eyùAen iCeln tKn rAetr eb•lA öBu˜ t¡Aek• S•Vˆe¹÷ éj“en” s•–˜ÿAns•µ˜õb•A iClAm Žb•M s•–˜ÿAn j“›˜å ed•oyùAr
d•zRn id•eln Žb•M tAek• Žk•iw b•r c•A”et b•leln. smyù ŸpiS˜ît h•yù. Ï emeyùiwr ŸpiS˜îitet” ŒAim
6
tKn zelAmn t¡Aek• b•leln/ "eh• öBu˜ ŒAim ŒAmAr s•–˜ÿAenr j“›˜å id•”. 18Žr iWk• itnid•n per
ŒApnAr esb•k•/ ŒAmAr ipt• d•AyùUed•r öit ŒApin Ž” emeyùiw tAr izZr j“›˜å ed•yù. ik••–˜Þ ŒAmr• éj“n
ŒsIm k•r¨,• öd•zRn k•ereCn. itin ˆsí o stY CA¼• ŒAmAed•r b•A¼Iet Œ‘ ek•Aen• ïtIyù b•Yi)˜ iCl
peT ŒApnAr ined$•z emen c•eliCeln/ tA” ŒApin n•. 19Žk•id•n rAet or izZiw mAr• yAyù k•ArŠ o
t¡Ar inej“r pu^ek• t¡Ar” isMh•Asen b•es rAj“Y zAsn izZr opr ZeyùiCl. essmeyù or izZiw mAr• yAyù.
k•ret id•eyù/ t¡Ar öit ŒApnAr k•r¨,A o d•yù• öd•zRn 20
rAetr ŒÞ“k•Aer tKn o ŒAmAr G•um•–˜ÿ Œb•S˜îAr
k•ereCn. 7 eh• öBu˜/ ŒAmAr iptAr j“AyùgAyù ŒApin sueyAg ineyù ŒAmAr izZiwek• or KAew ineyù yAyù
ŒAmAek• rAj“• k•ereCn/ ik••–˜Þ ŒAim ŽKno öAyù izZr ŒAr tArpr m]t izZiwek• ŒAmAr pAez Z”eyù ed•yù.
met•” Œ|•. Ž b•YApAer ŒAmAr meD•Y öeyùAj“nIyù 21
prid•n sk•Ael ŒAim izZek• KAoyùAet ŸeW ed•iK
Œ•–˜ÿd$•]iX o b•uiß“m%Ar ŒB˜Ab• reyùeC. 8ŒAim ŒApnAr ŒAmAr pAez Žk•iw m]t izZ ezAyùAen• ŒAeC. tKn
d•As/ ŒApnAr inb•RAic•t elAek•r Œ‘tm esb•k•. ŒAr ŒAim K<uiweyù l(•Y k•er ed•iK ey esiw emAew” ŒAmAr
Ž” ŒsMKY B˜)˜ o esb•ek•r zAsnB˜Ar ŒAj“ ŒAmAr” izZ nyù.®
opr ‘ˆS˜ÿ˜. 22
Œ‘ emeyùiw tí(•,Aí Žr öitb•Ad• k•er b•el/
9
t•” ŒApnAr k•AeC ŒAmAr Œnunyù o öATRnAÐ "emAew” n•? j“Ib•–˜ÿ izZiw” ŒAmAr. m]tw• etAr?®
ŒAmAek• ŒApin ö|•A id•n yAet ŒAim rAj“Ar k•%Rb•Y öTm emeyùiw Žr Ÿ%er b•el/ "imeTY k•T•. m]t
pAln k•ret pAir o elAek•ed•r ib•c•Ar k•ret pAir. izZiw etAr/ Žw• ŒAmAr?® Ž”B˜Aeb• éj“en rAj“Ar
yid• ŒAmAr Ž” mh•í |•An TAek• tAh•el ŒAim B˜Al o sAmen J“g¼• k•ret TAek•.
meª•r meD•Y pATRk•Y k•ret pArb•. Ž” ö|•A b•YtIt 23
tKn rAj“• zelAmn b•ll•/ "etAmrA éj“en”
ŒApnAr Ž” Œgi,t elAek•ed•r zAsn k•r• ŒAmAr b•leC• jIib•t izZiw etAmAr ŒAr m]t izZiw Œ‘
pe(• Œs•µ˜õb•.® 10zelAmenr Ž” öATRnA Zen öBu˜ j“enr.®
333 1 rAj“Ab•il 3:24-4:23
24
ŽKn ŒAim öh•rIek• ŒAed•z id•i•C igeyù Žk•w• Žk• Žk•iwet Ž” 12 j“n öedˆzk•t$Ar Žk• Žk•
trb•Air ineyù ŒAset. 25rAj“• zelAmn b•leln/ j“enr d•Aiyù ׈ iCl rAj“Aek• KAb•Ar pAWAen•. 8Ž” 12
"Žb•Ar Ï izZiwek• ek•ew é-ŒAD•KAn• k•er• Žb•M j“n öAed•izk• zAsnk•t$Ar nAm nIec• ed•oyù• h•lÉ
oed•r éj“nek• Žk•w• k•er ŒAD•KAnA w¦k•er• id•eyù ”•Pó•iyùemr pAb•RtY öed•ezr• zAsk• iCeln
d••o.® ib•na-h•Ýr.
26 9
Žk•T• Zen ey mih•lAiwr izZ mAr• igeyùiCl mAk•s/ zAlb•Im/ qb•í-ezmz o ŽelAn-
es b•ll/ "iWk• ŒAeC tA” eh•Ak•/ tAh•el ŒAmr• qb•í-h•Anenr zAsk• iCeln ib•na-ed•k•r.
10
ek•Ÿ” ŒAr oek• pAb• n•.® ik••–˜Þ Œ‘ mih•lAiw/ ey ib•na-eh•xd• iCeln Œr¨ebb•At/ esAeK• o
izZiwr ŒAsl m•/ yAr izZiwr öit pU,R B˜Alb•As• eh•P•r öed•ezr zAsnk•t$•.
11
o sh•AnuBU˜it iCl/ es rAj“Aek• b•ll/ "mh•ArAj“ d•yù• ed•Ar Ÿpigir ŒÇ•ˆelr zAsnB˜Ar iCl
k•er izZiwek• mAreb•n n•. oek•” izZiw id•eyù id•n.® ib•na-Œb•InAd•eb•r opr. itin rAj• zelAmenr
27
tKn rAj“• zelAmn b•leln/ "TAemA/ izZiwek• k•‘A wAP•íek• ib•eyù k•eriCeln.
ek•ewA n•. öTm j“enr h•Aet” izZiwek• &u“el d•Ao/ 12
iyi•xœeyùelr inîb•t$I ŒÇ•ˆel Œb•ˆiS˜ît
k•Ar,/ Ï h•e•C or ŒAsl m•.® ŒÇ•ˆl ŒTRAí qb•í-zAn eTek• ŒAeb•l-meh•Al•
28
”•S•óˆAeyùelr sk•el zelAmenr Ž” ib•c•Aerr k•T• h•eyù yka•imyùAm pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t tAnk•/ mige£•Ar
Znel•. tAr• sk•el” zelAmenr Œ•–˜ÿ#i$ X o b•iu ß“m%Ar zAsk• iCeln Œh•IlUed•r pu^ b•An•.
13
j“‘ t¡Aek• gB˜IrB˜Aeb• šß“• k•rt. tAr• b•uJ“et ib•na - egb•r iCeln rAemAí-igilyù e d•r
eperiCl siWk• isß“A•–˜ÿ˜ enb•Ar b•YApAer rAj“• zAsk•. igilyùed•r mn>izr pu^ yAyùIr smˆS˜ÿ
zelAmenr Œ•–˜ÿ#$iX öAyù ö½Verr metA” k•Aj“ k•er. zh•r o ýAmÙilr zAsn k•AyRY pirc•Aln•
k•retn. itin ŒegRAb• ej“lAr b•Azn ŒÇ•ˆelro
zelAmenr rAj“ × zAsnk•t$A iCeln. Ž” ŒÇ•ˆel b•¼ ed•oyùAel
eG•r• 60 iw zh•r iCl. zh•err d•rj“A b•9“
4 smý ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r zAsnk•t$• iCeln rAj“•
2
zelAmn. zAsnk•AyRY pirc•Aln• k•ret ey smˆS˜ÿ
rAj“k•mRc•ArI t¡Aek• sAh•AyY k•retn tAr• h•lÉ
k•rAr j“‘ iptelr k•Ãï“• b•Yb•h•Ar eh•At.
14
”e£•Aerr pu ^ Œh•InAd•b• iCeln
sAed•Aek•r pu^ yAj“k• Œsiryù. mh•niyùemr zAsk•.
3
zIzAr é” pu^ ”lIeh•ArP• o Œih•yù. Ž¡rA 15
nˆ¹ˆÿAilr öAed•izk• k•t$• Œh•ImAs ib•eyù
éj“en rAj“d•rb•Aerr smˆS˜ÿ G•wnAr ib•b•rŠ k•eriCeln zelAmenr ŒAerk• k•‘A b•Asmíek•.
16
niTBu˜)˜ k•retn. h•Ýzeyùr pu^ b•An• iCeln ŒAezr o
ŒhIlu e d•r pu ^ iyeh•AzAP•w elAek•ed•r b•AelAetr zAsk•.
”ith•As ib•xyùk• wIk•• rc•n• k•retn. 17
”x•Kerr öed•zk•t$• iCeln pAräeh•r pu^
4
iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù iCl esnAb•Aih•nIr iyeh•AzAP•w.
öD•An. 18
ŽlAr pu^ izimiyùr opr ib•‘AmIn
sAed•Ak• o Œib•yù A Tr yAj“ek•r k•Aj“ öed•ezr d•Aiyù ׈ iCl.
19
k•retn. ¬irr pu^ egb•r igilyùed•r rAj“YpAl
5
nATenr pu^ Œsiryù ej“l• zAsk•ed•r iCl. igilyùed• eyKAen ”emArIyùed•r rAj“•
t%ÑAb•D•An k•retn. sIeh•An o b•Azenr rAj“• og b•As k•retn.
nATenr ŒAerk• pu^ yAj“k• sAb•Ud• rAj“A ik••–˜Þ Žk•mA^ egb•r iCl Ï ed•ezr rAj“YpAl.
zelAmenr prAmzRd•At• iCeln.
6 20
Œh•IzAerr opr rAj“öAsAed•r sb• ik•C¢r smu@•tIer Ci¼eyù TAk•• rAiz rAiz b•Ailr metA”
t%Ñ•b•D•An k•rb•Ar d•Aiyù ׈ iCl. iyh•Ýd•• o ”•S•óˆAeyùel ŒsMKY mAnux b•As k•rt. eKeyù
Œe€•r pu ^ Œed•AnIrAemr k•Aj“ iCl per/ mh••PU•it$et o ŒAneª• tAr• sk•el id•n
šimk•ed•r Kb•rd•Air k•r•. k•AwAet•.
21
rAj“• zelAmn P•rAí nd•I eTek• pelXIyùed•r
7
smý ”•S•óˆAeyùlek• 12iw ej“lAyù B˜Ag k•r• ed•z o imzerr sIm• py$•–˜ÿ smˆS˜ÿ ŒÇ•ˆel t¡Ar rAj“Y
h•eyùiCl. Ž” ej“lAÙilr öetYk•iwr zAsn k•Aj“ ib•ˆS˜ÿAr k•eriCeln. zelAmn ytid•n eb<•ec•iCeln
pirc•AlnAr j“‘ zelAmn inej“ öAed•izk• zAsnk•t$• ttid•n Ž” ŒÇ•ˆelr smˆS˜ÿ rAj“YÙil b••t• S•V•Ik•Ar
b•• ej“lAzAsk•ed•r eb•eC ineyùiCeln. Ž” smˆS˜ÿ˜ k•eriCl Žb•M tAr• zelAmenr j“‘ Ÿph•Ar pAWAt.
öAed•izk• zAsnk•t$Aed•r opr tAed•r inej“ed•r öed•z 22-23
öitid•n zelAmenr inej“r j“‘ o t¡Ar seÒ˜
eTek• KA† sMýh• k•er rAj“• o t¡Ar pirb•Arek• es” yAr• Žk•seÒ˜ b•es KAoyù• d•Aoyù• k•retA tAed•r
KA† srb•rAh• k•rAr ined$•z iCl. b•Cerr 12 mAesr sk•elr j“‘ sb• imileyù öAyùÉ
1 rAj“Ab•il 4:24-5:14 334

150 ek•ij“ myùd••/ zelAmenr miª•r inmAR ,


300 ek•ij“ ŒAw•/ esAerr rAj“• h•Irm iCeln rAj“A zelAmenr iptA
10 iw h•äXpuÅw gr¨/
20 iw sAD•ArŠ gr¨/
5 d•AyùUed•r b•Þu“. h•Irm yKn Kb•r epeln d•AyùUed•r
per zelAmn n&u“n rAj“• h•eyùeCn/ itin t¡Ar d•Ased•r
100 iw emx/ h•irŠ/ KregAz/ nAnAn zelAmenr k•AeC pAWAeln. 2 zelAmn rAj“• h•Irmek•
pAKpAKAilr mAMs öeyùAj“n h•t. j“AnAelnÉ 3 "ŒApnAr inü‚yù” men ŒAeC/ ŒAmAr ipt•
rAj“A d•AyùdU •ek• t¡Ar c•ArpAez Œenk• yuß “ k•ret h•eyùiCl
24
G•s• eTek• itpa s h• pyR – ˜ÿ ˜ P•rAí nd•Ir ytid•n pyR•–˜ÿ nA öBu˜ t¡Aek• tAed•r Ÿpr ib•j“yùI h•et
piü‚mB˜Aegr smˆS˜ÿ ŒÇ•ˆl zelAmenr ŒD•InS˜î iCl. ed•n/ ey k•Are, öBu˜/ t¡Ar ö½Verr s›˜åAen/ ek•Aen•
pA½VbR •tI$ öiteb•zI ed•zÙilr seÒ˜o rAj“• zelAmenr miª•r b•AnAenAr smyù pAnin. 4ik••–˜Þ ŽKn öBu˜/ ŒAmAr
qm^I o zAi•–˜ÿr sµpkR• b•j“Ayù iCl. 25zelAmenr ö½Verr ”•CAyù ŒAmAr rAej“Yr sb•R^ zAi•–˜ÿ˜ ib•rAj“
rAj“ ׈k•Ael d•An eTek• eb•ra-ezb•• pyR•–˜ÿ/ iyh•Ýd•• o k•reC. ŒAmAr ek•An zߨ en”. ŒAmAr öj“Aed•ro
”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ b•Aisª•• sueK o zAi•–˜ÿet j“Ib•nyApn ek•An ib•ped•r s•µ˜õAb•n• en”.
k•retA. tAr• iniü‚•–˜ÿ men inej“ed•r @•A(•Ae(•t b•• 5
"öBu˜ ŒAmAr iptAek• öitš¨it id•eyùiCeln/
f¦mur b•AgAen b•es smyù k•AwAet pArt. 'etAmAr per ŒAim etAmAr pu^ek•” rAj“• k•reb•A
26
zelAmenr ŒAˆS˜ÿAb•el rT wAnAr j“‘ 4/000 ŒAr es ŒAmAr j“‘ Žk•w• miª•r b•AnAeb•.¾ tA”
eG•A¼• rAKAr b•Yb•S˜î• et• iCl”/ ŽCA¼Ao t¡Ar ŒD•Ien ŒAmAr ŒA•–˜ÿirk• ”•C• öBu˜r öit šß“A j“AnAet ŒAim
iCl 12/000 Œ½VAerAh•I qsink•. 27b•Cerr öetYk•iw Žb•Ar es” miª•r inm$Ae,r k•Aj“ Zr¨ k•rb•. 6 ŒAr
mAes 12 j“n öAed•izk• zAsnk•t$Ar Žk• j“n zelAmn Žk•Aej“ ŒAim ŒApnAr sAh•AyY c•A”. Žrj“‘ ŒApin
Žb•M rAj“Ar ewib•el eB˜Aj“nk•ArI öetYek•r j“‘ intY d•yù• k•er ilb•AenAen ŒApnAr elAk•j“n pAWAn. tAr•
öeyùAj“nIyù KAb•Ar sAmýI pAWAetn. tAed•r sk•elr esKAen Žes ŒAmAr Ž” k•Aej“r j“‘ Žrs gAC
j“‘ tA öc•¢r pirmA, h•t. k•Aweb•. ŒAmAr inej“r Bˆ]•tYrAo ŒApnAr elAek•ed•r
28
Ž” smˆS˜ÿ öAed•izk• zAsnk•t$ A r• rAj“• seÒ˜ h•At lAgAeb•. Žk•Aej“r j“‘ ŒApnAr Bˆ]•tYed•r
zelAmenr eG•A¼AÙilr j“‘ öc•¢r pirmAe, K¼ o ey pAiršimk• ed•oyù• Ÿic•í b•el ŒApin men k•reb•n
b•AilR pAWAetn. elAek•rA Ž” smˆS˜ÿ K¼ b•• b•AilR ŒAim tA” ed•b•/ ik••–˜Þ ŒApnAr sAh•AyY Œb••” c•A”.
ŒAnt. ŒAmAed•r ŽKAnk•Ar C¢etArr• sIed•Aenr C¢etAred•r
met• d•(• nyù.®
zelAmenr ö|•A 7
h•Irm zelAmenr Ž” ŒnuerAD• Zen Kub•” Kuiz
29
ö½Vr zelAmnek• öBU˜t |•AnI k•er &u“eliCeln. h•eln. itin ŒAniª•t h•eyù b•leln/ "öBu˜ek• ŒAim
zelAmenr b•iu ß“m%• sAD•ArŠ mAnuexr pe(• eb•AJ“• öAyù ŒAmAr Œezx D•‘b•Ad• j“AnA”/ k•ArŠ Ž” mh•An sAèAj“Y
Œs•µ˜õb• iCl. itin b•æ ib•xeyù pArd•zRI iCeln o zAsenr j“‘ itin rAj“• d•AyùUd•ek• Žk•j“n b•uiß“mAn
Œenk• ik•C¢ gB˜IrB˜Aeb• b•uJ“et pAretn. 30öAec•Yr pu^ Ÿph•Ar id•eyùeCn.® 8Žrpr h•Irm zelAmnek•
smˆS˜ÿ mAnuxed•r |•Aenr ec•eyùo zelAmenr |•An eb•zI Kb•r pAWAeln/ "etAmAr ŒnuerAeD•r k•T• j“AnlAm.
iCl. Žmnik• t• imzerr smˆS˜ÿ b•Aisª•Aed•r etAmAr ytÙil Žrs gAC o ed•b•d•Ar¨ gAeCr öeyùAj“n
ec•eyùo eb•zI iCl. 31p]iTb•Ir ey ek•An b•Yi)˜r ŒAim etAmAyù ed•b•. 9ŒAmAr Bˆ•] tYr• esÙel• ilb•AenAn
ec•eyùo itin eb•zI |•AnI o b•uiß“mAn iCeln. ”•xœAh•Ir eTek• smue@•r D•Ar pyR•–˜ÿ ŒAnAr pr Žk•seÒ˜ eb<•eD•
ŽTn b•• mAeh•Aelr pu^ eh•mn/ k•laek•Al o d•d$•Ar &u“im eyKAen c•Ao esKAen” eB˜l• k•er smue@•r ik•nArA
ec•eyùo t¡Ar b•uiß“• o ib•c•(•,tA eb•zI iCl. ”•S•óˆAeyùl eb•eyù B˜Aiseyù ed•b•. tArpr ŒAim eB˜lAÙel• sireyù
o iyh•Ýd•Ar c•Airid•ek•r smˆS˜ÿ ed•zÙilet rAj“A enb•Ar pr &u“im gACÙel• ineyù inet pAr. Žb•M
zelAmenr KYAit Ci¼eyù pe¼iCl. 32t¡Ar j“Ib•£•zAyù ŒAmAr pirb•Arek• KA†sAmýI srb•rAh• k•rA” h•eb•
itin 1,005iw gAn o 3,000 öb•Ad• b•Ak•Y ilipb•ß“ ŒAmAr öit etAmAr Œnuýh•.®
k•eriCeln. 10-11
Žk•Aej“r j“‘ zelAmn öit b•Cr h•Irm o
33
ök]•it sµpekR•o mh•ArAj“ zelAmenr gB˜Ir |•An t¡Ar pirb•Arb•egRr j“‘ öAyù 1/20/000 b•uezl gm/
iCl. zelAmn ib•iB˜å gACpAlA eTek• Zr¨ k•er 1/20/000 gYAln K<Aiw etl pAWAetn.
ilb•AenAenr suib•zAl mh•Iräh•/ @•A(•Aku•ã•/ pZ/ pAKI/ 12
öitš¨it met• öBu˜ zelAmnek• Œ•–˜ÿ#i$ X o |•An
sApeKAp/ sb• ib•xeyù”ù iz(•Ad•An k•ern. 34smˆS˜ÿ ed•ezr id•eyùiCeln Žb•M rAj“A h•Irm o zelAmenr meD•Y zAi•–˜ÿ
elAek•r• rAj“• zelAmenr |•Aenr k•T• Znet ŒAst. b•j“Ayù iCl. t¡Ar• éj“en inej“ed•r meD•Y Žk•iw c•¢i)˜
smˆS˜ÿ ed•ezr rAj“ArA t¡Aed•r rAej“Yr |•AnI b•Yi)˜ed•r k•ern.
13
zelAmenr k•AeC t<Ar |•AngB˜$ k•T• ezAnb•Ar j“‘ rAj“• zelAmn ”•S•ˆó Aeyùelr 30/000 b•Yi)˜ek• t¡Ar
pAWAetn. k•Aej“ sh•AyùtAr j“‘ ineyùAg k•reln. 14itin Ž”
335 1 rAj“Ab•il 5:15-6:31

smS˜ÿ elAek•ed•r Kb•rd•Air k•rAr j“‘ Œed•AnIrAm iCl. 10miª•err c•ArpAezr G•r b•AnAenAr k•Aj“o ezx
nAem Žk• b•Yi)˜ek• öD•An ih•eseb• inbR•Aic•t k•ern. h•l. Ž” G•rÙel• öAyù 5 h•At Ÿ<c•¢ iCl. Ž”sb•
zelAmn Ž” 30/000 elAk•ek• 10/000 elAek•r itniw G•err Žrs k•AeWr k•i¼ miª•rek• C¡ueyù TAk•t.
d•el B˜Ag k•er id•eyùiCeln. ilb•AenAen Žk• mAs k•Aj“ 11
öBu˜ zelAmnek• b•eliCeln/ 12"yid• &u“im ŒAmAr
k•rb•Ar pr öetYk•iw d•elr elAek•rA b•A¼I eyt Žb•M ib•iD• Žb•M ined$•zÙil emen c•el• tAh•el ŒAim etAmAr
é mAs ib•šAm int. 15ŽCA¼Ao zelAmn pAb•t R Y ŒÇ•ˆelr yA y• k•rb• b•el etAmAr iptA d•AyùUd•ek• öitš¨it
80/000 elAk•ek• Ž” k•Aej“ eyAg id•et b•AD•Y k•ern. id•eyùiClAm t• pAln k•rb•. 13ŽCA¼Ao &u“im ey miª•r
Žed•r k•Aj“ iCl pATr k•Aw•. ŒAr ŒAer• 70/000 qtrI k•rC esKAen• ”•S•ˆó Aeyùelr s•–˜ÿAn s•–˜ÿited•r meD•Y
elAk• es” pATr b•eyù ineyù eyt. 16Žed•r sk•elr b•As k•rb•. ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Aed•r k•Ken• eCe¼ yAb•
td•Arik•r j“‘ inyu)˜ h•eyùiCl ŒAer• 3/300 j“n. n•.®
17
rAj“• zelAmn šimk•ed•r miª•err iB˜t b•AnAenAr
j“‘ b•¼ d•AmI pATr k•AwAr ined$•z id•eyùiCeln. Ž” miª•err ib•b•rŠ
smˆS˜ÿ pATrÙil Kub• sAb•D•Aen k•Aw• h•t. 18tArpr 14
zelAmn miª•r inm$Ae,r k•Aj“ ezx k•reln.
15
zelAmn o h•Iremr imˆiS˜¤r• ŒAr ib•b•alesar elAek•rA miª•err eB˜terr pATerr ed•oyùAl o CAd• Žrs
Ž” sb• pATr eKAd•A” k•rt. tAr• miª•err j“‘ k•AeW eFek• ed•oyù• h•eyùiCl. miª•err emeJ“ FAk••
öeyùAj“nIyù t)˜• o pATr b•AnAt. h•eyùiCl ed•b•dAr¨ gAeCr t)˜• id•eyù. 16miª•err epCn
id•ek• 20 h•At d•IG•R Žk•iw G•r b•AnAen• h•eyùiCl. Ž”
zelAmn mi›dr inmA$ Š k•reln G•riw iCl miª•err pib•^tm ˆS˜îAn. Ž” G•err ed•oyùAl

6 ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• imzr eTek• c•el ŒAsAr


480 b•Cr* per Žb•M t¡Ar rAj“e ׈r c•Ar b•Cerr
emeJ“r eTek• CAd• pyR•–˜ÿ Žrs k•AeW mue¼ ed•oyù•
h•eyùiCl. 17pib•^tm S˜îAenr sAmen iCl miª•err
mATAyù/ rAj“• zelAmn ö½Verr miª•r inm$Ae,r k•Aj“ mUl ŒMz b•• G•riw/ yAr qd•G•$Y öAyù epQen 40 h•At.
18
Zr¨ k•ern. Žiw iCl Ï b•Cerr iþtIyù mAs b•• isb• ŽKAnk•Ar ed•oyùAl Žb•M CAd•o Žk•”B˜Aeb• Žrsk•AeW
mAs. 2 miª•riw qd•eG•$Y iCl 60 h•At/ öeS˜î 20 h•At FAk•• iCl. ed•oyùAelr ek•An pATr” ed•K• eyt n•.
Žb•M Ÿ•c•t•yù 30 h•At. 3miª•err sAmen” 20 h•At ed•oyùAel Žrs k•AeWr nAn• D•re,r Pu•l o ltApAtAr
d•IG•R o 10 h•At c•o¼A Žk•iw b•ArAª•• iCl. 4 miª•err Cib• eKAd•A” k•r• iCl.
gAeyù k•eyùk•wA j“AnAl• iCl/ eyÙel•r eB˜terr ŒMz 19
öBu ˜ r sA(•Yisª•u k •iw rAKAr j“‘ zelAmn
b•A”err ŒMezr &u“lnAyù c•o¼A. 5Œt>pr zelAmn miª•err Žek•b•Aer epCnid•ek• ib•ezxB˜Aeb• G•riw
mUl mi›d•err c•ArpAz iG•er Žk•wAr opr ŒAr Žk•w• inm$A, k•eriCeln. 20Ž” G•err qd•G•RY/ öS˜î o Ÿ•c•t•
Žk•sAir G•r qtrI k•reln. ŽÙel• öAyù itntl• iCl 20 h•At. 21zelAmn G•riw ŒAgAegA¼• ib•Zß“
py$•–˜ÿ Ÿ<< c•¢ iCl. 6 G•rÙel• miª•err ed•oyùAl sMl©Í esAnAr pAt id•eyù mue¼ id•eyùiCeln. itin G•err sAmen
h•elo/ G•err k•i¼-b•rg•ÙelA miª•err ed•oyùAelr D•upD•Uen• ed•b•Ar j“‘ Žk•iw eb•d•I qtrI k•eriCeln.
eTek• ib•i•Cå iCl. miª•err ed•oyùAliw operr id•ek• itin eb•d•Iiw esAn• id•eyù mue¼ id•eyùiCeln Žb•M tAr
ß*mz> sr¨ h•eyù ŸeWiCl/ ŒtŽb• Ž” G•rÙel•r c•ArpAez esAnAr h•Ar j“i¼eyù id•eyùiCeln. ŽCA¼Ao
Žk•id•ek•r ed•oyùAl iWk• nIec•r G•err ed•oyùAelr G•riwet esAnAyù emA¼• é” k•räb• dU•etr mUi%$ iCl.
22
eTek• sr¨ h•eyù igeyùiCl. Žk•d•m nIec•r tlAr G•err b•ˆS˜Þt egAw• miª•rwA” esAnAyù emA¼• iCl. pib•^tm
öS˜î iCl 5 h•At/ mAeJ“r G•err öS˜î iCl öAyù 6 h•At S˜îAenr sAmenr eb•d•Iiwo iCl esAnAyù FAk••.
Žb•M Žek•b•Aer operr G•err öS˜î iCl öAyù 7 h•At. 23
miª•r inmRAtAr• 10 h•At d•IG•R k•räb• dU•etr
7
ed•oyùAlÙel• b•AnAenAr j“‘ imˆiS˜¤r• b•¼ pATr fAn•oyùAl• mUi%$ éew• öˆTem ib•ezx Žk• D•re,r
b•Yb•h•Ar k•eriCl. Ž”sb• pATr eyKAn eTek• ŒAn•/ gAeCr k•AeW b•Aineyù tArpr esAn• id•eyù mue¼ id•eyùiCl.
esKAen” ek•ew ŒAn• h•eyùiCl b•el miª•r öAÒ˜e, 24-27
mUi%$ éewAr öetYk•iw fAnAr qd•G•$Y öAyù 5 h•At
h•A&u“i¼/ ku•¼ul b•• ek•Anrk•emr ŒAoyùAj“ pAoyù• eyet• k•er/ ŒTRAí fAnAr Žk• öA•–˜ÿ eTek• Œ‘ öA•–˜ÿ pyR•–˜ÿ
n•. mUi%$ éew• iCl öAyù 10 h•At c•o¼•. gB˜$ge] h•r pAzApAiz/
8
nIec•r G•rÙelAyù öeb•zþˆAr iCl miª•err d•i(•, sm !d•eGRYr Ž” mUi%$ éew• d¡•A¼ k•rAen• TAk•t. 28éew•
id•k• eTek•. tArpr eB˜ter eFAk•Ar pr is¡i¼ k•räb• dU•t esAn• id•eyù mue¼ id•eyùiCl.
29
oprid•ek• ŸeW igeyùiCl Žk•tl• o ed•Atl• pyR–˜ÿ miª•err mUl G•riwr ed•oyùAelr opr Žb•M
Žb•M esKAn eTek• itntl• pyR•–˜ÿ. miª•err Œ•–˜ÿb•%RI G•riwr ed•oyùAelr tAlgAC/ ib•iB˜å
9
zelAmenr miª•r inm$Ae,r k•Aj“ ezx h•l. Pu•l/ lt•pAt• o k•räb• dU•etr Cib• eKAd•A” k•r•
miª•err öitiw ŒMz Žrs gAeCr t)˜• id•eyù FAk•• iCl. 30éew• G•err emeJ“” esAnAyù FAk•• iCl.
31
k•mRIr• ij“tgAeCr k•AW id•eyù éew• d•rj“•
480 b • C r Žw• iCl sµ˜õb•t> yIZ ˆKœIeXr j“e›˜år 960 b•Cr
ŒAeg.
b•AineyùiCl Žb•M es éiw pib•^tm S˜îAenr öeb•z peT
1 rAj“Ab•il 6:32-7:26 336

b•iseyù id•eyùiCl. d•rj“Ar peT c•ArpAezr k•AWAemA pATrÙelAek• siWk• mAep sAmen o epCen ek•ew
1/ 5 h•At c•o¼• iCl. 32tArA qj“&u“n gAeCr k•AW eTek• enoyù• h•t. Žek•b•Aer b•Ai¼r iB˜t eTek• ed•oyùAelr
éew• d•rj“• qtrI k•rl. imS˜¤Ir esAnAr pAet emA¼• mAT• pyR•–˜ÿ Ž”sb• d•AmI pATr b•sAen• h•t. Žmnik•
d•rj“A éewAyù eKAd•A” k•r• iCl tAlgAC/ ib•iB˜å ŸeWAenr c•ArpAezr ed•oyùAlÙel•o Ž”smˆS˜ÿ d•AmI
lt•pAt• o k•räb• dU•etr Cib•. pATer b•AnAen• h•eyùiCl. 10b•Ai¼r iB˜tÙel• eysmˆS˜ÿ˜
33
mul G•riwet öeb•z k•rb•Ar j“‘o tArA d•rj“• b•¼ b•¼ d•AmI pATer b•AnAen• h•t esÙelAr !d•GRY•
b•AineyùiCl. Žk•iw c•Arek•A,A d•rj“Ar k•AWAemA b•AnAenAr iCl 10 h•At Žb•M k•eyùk•iw iCl 8 h•At. 11Ïsb•
j“‘ tAr• ij“tgAeCr k•AW b•Yb•h•Ar k•eriCl. y• c•o¼Ayù pATerr opr iCl Œ‘A‘ mUlYb•An pATr Žb•M Žrs
iCl c•ArB˜Aegr Žk•B˜Ag. 34-35es” k•AWAemAyù ed•b•d•Ar¨ gAeCr qtir TAm. 12rAj“öAsAed•r ŒAiÒ˜n• eTek• Zr¨
k•AeWr éiw d•rj“• b•sAen• h•yù. Ž” öetYk•iw d•rj“• k•er miª•r öAÒ˜,/ miª•err b•ArAª••/ G•err c•ArpAez
ŒAb•Ar éB˜Aeg mue¼ B˜¡Aj“ h•et•. ŽÙelAr opero itn sAir pATr o Žk• sAir Žrs k•AeWr ed•oyùAl
Žk•”rk•m k•räb• dU•etr Cib• eKAd•A” k•er esAnAyù emA¼• iCl.
13
iCl. rAj“• zelAmn Kb•r pAiWeyù esAr eTek• h•Irm
36
Žrpr itnsAir k•Aw• pATerr ed•oyùAl o nAem Žk• b•Yi)˜ek• ej“r¨zAelem ineyù ŒAesn.
14
Žk•sAir Žrs k•AeWr ed•oyùAl id•eyù iG•er miª•err h•Iremr m• iCeln nˆ ¹ ˆ ÿ ˆ A ilr Žk• ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù
eB˜terr ŒMz qtrI k•rA h•l. pirb•AregAþIr mih•l•. t¡Ar m]t ipt• iCeln esAerr
37
isb• mAes zelAmenr c•&u“TR b•Cerr rAj“e ׈r b•Aisª••. h•Irm iCl iptelr ij“inxpe^r d•(•
iþˆtIyù mAes Zr¨ k•er b•lu mAes/ 38ŒTRAí t¡Ar Žk•Ad•z k•Airgr. Ž k•AreŠ” zelAmn h•Irmek• efek• pAiWeyù
b•Cerr ŒXm mAesr rAj“e ׈r smyù miª•riwr inmRA, iptelr k•Aej“r d•Aiyù ˆ× id•eyùiCeln. y• ik•C¢ iptelr
k•AyRY ezx h•yù. eyB˜Aeb• pirk•Â˜¯n• k•r• h•eyùiCl sAt k•Aj“ es sb•” h•I•rm k•eriCl.
b•Cr smyù ineyù iWk• esB˜Aeb• miª•riw b•AnAen• h•eyùiCl. 15
h•I•rm öAyù 18 h•At d•IG•R/ 12 h•At piriD•yu)˜
Žb•M 3 ”iÇ•ˆ pur¨ iptelr éew• P<•Ap• S˜ÿ•µ˜õ b•AineyùiCl.
zelAmenr rAj“öAsAd• 16
ŽCA¼A h•Irm miª•err j“‘ 5 h•At Ÿ•c• K<Aiw iptelr
rAj“• zelAmn t¡ A r inej“r j“‘ Žk•iw éiw rAj“ˆS˜ÿ•µ˜õ b•AineyùiCl Žb•M tAed•r S˜ÿ•µ˜õÙilr mATAyù
7 rAj“öAsAd•o b•AineyùiCeln. öAsAd•iw b•AnAet 13
b•Cr smyù elegiCl. 2 ŽCA¼•o itin "ilb•AenAenr
b•iseyùiCl. 17Žrpr h•Irm Ž” S˜ÿ•µ˜õÙil FAk•Ar j“‘
éew• izk•elr j“Al b•AnAyù. 18tArpr es fAilemr
b•AgAn® nAem Žk•iw b•Ai¼ b•AineyùiCeln. Ž” b•A¼Iiwr mt ed•Ket iptelr ésAir Pu•l b•AnAyù. ŽÙil öitiw
qd•G•$Y iCl 100 h•At/ öS˜î 50 h•At o Ÿ•c•t• 30 S˜ÿe•µ˜õr j“Aelr opr ŽmnB˜Aeb• rAK• h•yù ey S˜ÿ•µ˜õÙilr
h•At. b•A¼IwAyù Žrs k•AeWr c•ArsAir ˆS˜ÿµ˜õ iCl. c•Ý¼• •FAk•A pe¼ yAyù. 19P•lt> S˜ÿ•µ˜õÙilr soyù• h•At
S˜ÿ•µ˜õÙilr mATAyù k•AeWr ŒA•CAd•n iCl. 3 ˆS˜ÿe•µ˜õr eTek• 5 h•At pyR–˜ÿ lµ•ˆV • izKrÙil Pu•elr mt ed•Ket
zIxRB˜Aeg iCl sAir sAir k•i¼ b•gR•. ŒAr tAr opr lAgl. 20ˆS˜ÿ•µ˜õ c•¼
Ý AÙel• ˆS˜ÿe•µ˜õr opr b•Aiwr mt ed•Ket
CAed•r j“‘ Žrs t)˜• b•sAen• h•eyùiCl. Žek•k•iw j“Ael b•sAen• h•eyùiCl. oKAen S˜ÿµ˜õ c•Ý¼AÙelAr
S˜ÿe•µ˜õr opr 15iw k•i¼ imileyù emAw 45 iw k•i¼ c•ArpAez 20w• fAilm sAirb•ß “B˜Aeb• b•sAen• iCl.
b•sAen• iCl. 4 öetYk•iw D•Aerr ed•oyùAel itn sAir 21
h•Irm iptl inim$t miª•err b•ArAª•Aet éiw S˜ÿ•µ˜õ
k•er mueK•muiK j“AnAl• b•sAen• iCl. 5öetYk• sAirr S˜îApn k•rl. d•i(•Š id•ek•r S˜ÿ•µ˜õiwek• b•l• h•t yAKIn.
ezex d•rj“• iCl. d•rj“AÙelAr muK Žb•M k•AWAemA Ÿ%r id•ek•r S˜ÿ•µ˜õiwek• b•l• eh•At eb•Ayùs. 22puÅpAk]•it
iCl c•Arek•A,•. S˜ÿµ˜õ c•Ý¼• éewAek• S˜ÿe•µ˜õr mATAyù b•iseyù S˜ÿe•µ˜õr k•Aj“
6
ŽCA¼• zelAmn 50 h•At lµ•VˆA o 30 h•At c•o¼A ezx k•r• h•yù.
23
Žk•iw "Ju“l•–˜ÿ b•ArAª••® b•AineyùiCeln. b•ArAª••r sAmen Œt>pr h•Irm iptl id•eyù egAlAk•Ar Žk•w•
Žk•wA CAd• iCl eyw• Œenk• TAm b•• iG•lAnek• Œb•lµ•ˆV n j“lAD•Ar b••nAel•/ yAr nAm ed•oyù• h•el• "smu@•.®
k•eriCl. Žiwr piriD• iCl 30 h•At/ b•YAs iCl 10 h•At o
7
elAek•r ib•c•Ar k•rAr j“‘ zelAmn Žk•iw "ib•c•Ar gB˜Irt• iCl 5 h•At.
24
k•(•o® b•AineyùiCeln. Ž” G•err ŒAgAegA¼• Žrs j“lAD•Ariw iG•er iptelr Žk•iw P•Ail b•sAen•
k•AeW emA¼• iCl. iCl. Ž” P•Ailiwr tlAyù j“lAD•Aerr gAeyù ésAir
8
zelAmenr inej“r b•Asg]h•iw Ž” ib•c•Ark•e(•r iptelr ltApAtAr nk•z• •k•Aw• iCl. 25ŒAr egAw•
eB˜ter iCl. Ž” g]h•iw ib•c•Ark•e(•r met•” iCl. j“lAD•Ariw b•sAen• iCl 12 iw iptelr qtrI x¡Ae¼r
itin t¡Ar S˜¤I/ imzerr rAj“Ar emeyùr j“‘o Žk•”rk•m ipeW•. 12 iw x¡Ae¼r itniwr muK iCl Ÿ%rmuKI/
Žk•w• g]h• b•Aineyù id•eyùiCeln. itniwr d•i(•,muKI/ itniwr pUb•RmuKI o b•Ak•I itniwr
9
öetYk•iw b•A¼I mUlYb•An pATer qtrI h•eyùiCl. piü‚mmuKI. 26j“lAD•Ariwr c•AirD•Ar 3 ”iÇ•ˆ pur¨.
ib•ezx Žk•D•re,r k•rAetr sAh•AeyY öTem j“lAD•Aerr k•A,• pAnpAe^r k•A,Ar s#z ŒTb•• Pu•elr
337 1 rAj“Ab•il 7:27-8:6

pApi¼r met• iCl. j“lAD•Ariwet öAyù 11/000 gYAln operr gµ•Vuj“ FAk•• pe¼/ Žk•w• b•Aiw sh•
j“l D•rt. 10iw eWl•/ Žk•iw b•¼ ec•Qb•A•c•• yAr nIec• iCl
27
Žrpr h•I•rm 10iw iptelr eWl• b•AnAl. 12iw x¡A¼/ eCAw h•At•/ eCAwKAew• pA^ o
öetYk•iw eWl• iCl 4 h•At lµ•Vˆ•/ 4 h•At c•o¼• ŒAr öBu˜r miª•err j“‘ öeyùAj“nIyù Œ‘A‘
Ÿ•c•tAyù 3 h•At. 28eWlAÙil k•AWAemAyù b•sAen• b•Asnek•Asn.
ec•Qek•A,A t)˜A id•eyù b•AnAen• h•eyùiCl/ 29yAr opr
iptelr isMh•/ x¡A¼ o k•räb• dU•etr öitk]•it eKAd•A” zelAmn y• y• ec•eyùiCeln/ h•Irm tAr sb•” b•Aineyù
k•r• iCl. Ž”sb• öitk]•itr oper o nIec• nAnAn id•eyùiCl c•k•c•ek• iptl id•eyù. 46-47iptl id•eyù Žet•
Pu•elr nk•z• k•Aw• h•eyùiCl. 30öitiw eWlAyù 4iw eb•zI ij“insp^ b•AnAen• h•eyùiCl ey zelAmn k•Ken•
k•er iptelr c•Ak•• iCl. ek•A,Ayù iCl Žk•iw b•¼ Žsb• oj“n k•rAr ec•X• k•ern in. zelAmn Žsb•”
pA^ rAKAr met• iptelr k•eyùk•iw pAyù•/ eyÙelAr y£•n$ nd•Ir sueO•Aí o s%Renr mD•Yb•tI$ ŒÇ•ˆel b•AnAenAr
gAeyù nAnAD•re,r Pu•l lAgAen• h•eyùiCl. 31b•AiwÙilr ined$•z id•eyùiCeln. Ž”sb• ij“ins” iptl gileyù
öAyù 1 h•At oper Žk•iw nk•z• eKAd•A” k•r• k•AWAemA C¡Aec• eFel b•AnAen• h•yù.
48-50
iCl. b•AiwÙilr muK iCl egAl/ b•YAs 1.5 h•At. zelAmn t¡Ar miª•err j“‘ Œenk• ij“ins”
k•AWAemAiw iCl ec•Qek•A,•/ egAl nyù. 32k•AWAemAr nIec•r esAn• id•eyù b•AnAet ined$•z id•eyùiCeln. miª•err eysb•
id•ek• c•Ariw c•Ak•A iCl. c•Ak•AÙilr b•YAs 1.5 h•At. ij“ins zelAmn esAn• id•eyù b•AineyùiCeln esÙel•
c•Ak•Ar meD•Yr d•ØÙil eWl• gA¼Ir seÒ˜ Žk•seÒ˜” h•lÉ
yu)˜ iCl. 33Ž” c•Ak•AÙel• iCl reTr c•Ak•Ar met• esAnAr eb•d•I/
Žb•M c•Ak•Ar sb•ik•C¢” iCl iptel b•AnAen•. Žk•iw esAnAr ewib•l :yAr oper sAij“eyù
34
pA^ D•er rAKAr pAyù• c•Ariw öetYk•wA eWlAr ö½Vrek• r¨iwr qneb•† ed•oyù• h•tò/
c•Arek•A,Ayù b•sAen• iCl. ŽÙel•o eWlAr seÒ˜ Žk•” pib•^tm S˜îAenr Ÿ%r o d•i(•e, p<Ac•iw-
C¡Aec• b•sAen• h•yù. 35öetYk•wA eWlAr operr id•ek• p<Ac•iw k•er emAw 10iw b•Aitd•An/
iptelr Žk•w• k•er P•Ail b•sAen• iCl. Ž” P•AilwAo pib•^tm S˜îAenr Ÿ%r o d•i(•e,r j“‘
iCl Žk•” C¡Aec• b•AnˆAen•. 36eWlAr c•ArpAez Žb•M 5iw k•er ic•mew/ esAnAr b•Aiw/
k•AWAemAr gAeyù isMh•/ tAlgAC/ k•räb• dU•t ”tYAid•r k•Ãï“AsmUh•/ eCAw b•Aiw/ pib•^tm S˜îAn o
Cib• eKAd•A” k•r• iCl. egAw• eWlAr eyKAen” j“Ayùg• mUl G•riwr d•rj“Ar j“‘ esAnAr k•pAw.
iCl esKAen” Ž”sb• eKAd•A” k•er ed•oyù• h•yù. ŒAr
eWlAr c•&u“id$•ek• Pu•elr nk•z• eKAd•A” k•er ed•oyù• Žmin k•er ezx pyR•–˜ÿ˜ zelAmn öBu˜r miª•err
51

h•eyùiCl. 37h•Irm Žk•”rk•m ed•Ket emAw 10iw eWl• j“‘ y• y• k•ret ec•eyùiCeln es” k•Aj“ ezx h•l.
b•AineyùiCl. Ž” öetYk•w• eWlA” iptl id•eyù qtrI Žrpr t¡Ar ipt• rAj“• d•AyùUd• miª•err j“‘ eysb•
Žk•” C¡Aec• eP•el b•AnAen• h•eyùiCl/ ey k•Are, Ž” ij“ins t¡Ar ek•AxAgAer ereK id•eyùiCeln/ zelAmn
sb•k•wA” Žk•rk•m ed•Ket iCl. es” smˆS˜ÿ ij“ins miª•er ineyù Želn. esAn• o
38
ŽCA¼Ao h•Irm öetYk•w• eWlAr j“‘ Žk•w• räep• itin öBu˜r miª•err ek•AxAgAer &u“el rAKeln.
k•er emAw 10iw b•¼ b•Aiw b•AineyùiCl. eyÙel• öAyù 4
h•At k•er c•o¼A iCl Žb•M Ž” pA^ÙelAyù 230 gYAln miª•er sA(•Yisª•ku •
py$• –˜ÿ˜ pAnIyù D•rt. 39h•Irm eWlAÙelAr p<Ac•iw Žrpr rAj“• zelAmn ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ öb•I,
ereKiCl miª•err Ÿ%r id•ek• Žb•M p<Ac•iw miª•err
d•i(•Š id•ek•. ŒAr b•¼ pA^iwek• miª•err d•i(•,pUb•R
8 b•Yi)˜/ pirb•AregAþIr öD•An o entAed•r t¡Ar k•AeC
ej“r¨zAelem efek• pAWAeln. zelAmn d•AyùUd• ngrI
ek•A,Ayù b•iseyùiCl. 40-45 ŽCA¼Ao zelAmenr ined$•z eTek• sA(•Yisª•uk•iw miª•er ŒAnAr smyù t¡Ar seÒ˜
met• Œj“•S•óˆ pA^/ eCAw• h•At•/ eCAw b•Aiw y• ik•C¢ eyAg ed•b•Ar j“‘ Ž”sb• b•Yi)˜ed•r efek•
tAek• b•AnAet b•l• h•eyùiCl es b•AineyùiCl. öBu˜r pAiWeyùiCeln. 2 Œt>pr ŽTAnIm mAes ŒTRAí sˆ¹ˆÿm
miª•er h•Irm y• ik•C¢ b•AineyùiCl tAr tAilk•• ed•oyù• mAes P•sl sÇ•eyùr Ÿíseb•r smyù ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ
h•lÉ b•Ais›d•• Žes rAj“A zelAmenr seÒ˜ eyAgd•An k•rl.
3
smˆS˜ÿ öb•I,r• Žes inid$•Åw S˜îAen ep<QCAenAr pr
2iw S˜ÿ•µ˜õ/ S˜ÿe•µ˜õr oper b•sAenAr j“‘ •b•Aiwr yAj“k•r• 4 es” öBu˜r pib•^ isª•uk•/ ö½Verr ŸpAsnAr
met• ed•Ket j“‘ b•Yb•h•ät pib•^ t¡Ab•uiw o t¡Ab•ur ij“insp^ b•eyù
2iw S˜ÿµ˜õ c•Ý¼•/ gµ•Vˆuj“Ùel• eG•rAr j“‘ ineyù c•ll. elb•IyùrA Ž” k•Aej“ yAj“k•ed•r sAh•AyY
2iw j“Al•/ j“Ael lAgAenAr j“‘ k•eriCl. 5 rAj“A zelAmn o ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ
400 w• fAilm. öitiw j“Aelr j“‘ 2 sAir b•Aisª•Ar• es” pib•^ isª•uek•r sAmen Žk•i^t h•b•Ar
fAilm iCl yAet S˜ÿ•µ˜õÙilr mATAr pr Œgi,t pZ b•il ed•oyù• h•l. 6 tArpr yAj“k•r•
1 rAj“Ab•il 8:7-29 338

öBu˜r Ž” pib•^ isª•ku •iwek• miª•err pib•^tm S˜îAen 17


"ŒAmAr iptA d•AyùUd• öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr
eyKAen isª•uk• rAKAr j“Ayùg• esKAen ˆS˜îApn k•relA. j“‘ Žk•iw miª•r b•AnAet Kub•” Ÿísuk• iCeln. 18ik••–˜Þ
7
isª•uk•iwek• k•räb• dU•ted•r mUi%$r fAnAr tlAyù öBu˜/ ŒAmAr iptA d•AyùUd•ek• b•leln/ 'ŒAim j“Ain/
ŽmnB˜Aeb• rAK• h•l/ yAet ed•b•dU•ted•r C¼Aen• fAn• ŒAmAr öit etAmAr ŒAnugtY ök•Aezr j“‘ &u“im
es” isª•uk•wA o isª•uk•wAr b•h•nd•eØr opr eml• Žk•w• miª•r b•AnAet c•Ao. Kub•” B˜Ael• k•T•/ 19ik••–˜Þ
TAek•. 8 b•h•nd•ØÙel• Kub•” lµ•ˆV • iCl. pib•^tm S˜îAenr etAmAek• nyù/ ŒAim Ž” miª•r b•AnAenAr j“‘ etAmAr
pib•^ j“AyùgAyù d¡•Ai¼eyù yid•o b•h•nd•ØÙil ed•K• eyt/ pu^ek• eb•eC ineyùiC. es-” Ž” miª•r b•AnAeb•.¾
b•A”er eTek• Ž” d•ØÙil ed•K• eyetA nA. Žmnik• 20
"öBu˜ ey öitš¨it id•eyùiCeln ŒAj“ itin es”
d•ØÙil ŽKen• es” Žk•” j“AyùgAyù rAK• ŒAeC. k•T• rAKeln. ŒAmAr iptA d•AyùUed•r j“AyùgAyù ŽKn
9
isª•uek•r meD•Y ek•b•l éiw pib•^ öS˜ÿr-P•lk• ŒAim rAj“• h•eyùiC. öBu˜r öitš¨it• met• ŒAim ŽKn
rAK• iCl. öS˜ÿr P•lk• éewA” emAiz/ eh•Aerb• b•el ”•S•óˆAeyùl zAsn k•ir Žb•M öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr
Žk•w• j“AyùgAyù Ž” isª•uek•r meD•Y B˜er ereKiCeln. j“‘ ŒAim” Ž” miª•r b•AineyùiC. 21pib•^ Ž”• isª•ku •iw
imzr eTek• eb•ireyù ŒAsAr pr ”•S•ˆó Aeyùelr b•Aisª•Ar• rAKAr j“‘ ŒAim miª•err eB˜tr Žk•w• j“Ayùg•
ö½Verr seÒ˜ Žk•iw c•¢i)˜r P•lS•Vˆräp eh•Aerb• nAem ereKiC. Ï pib•^ isª•uek•r eB˜ter öBu˜r seÒ˜
j“AyùgAiwet TAk•et b•AD•Y h•eyùiCl. ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r ey c•¢i)˜ h•yù/ t• rAKA ŒAeC.
10
yAj“k•r• pib•^ isª•uk•iwek• pib•^tm S˜îAenr ŒAmAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r imzr eTek• ineyù ŒAsAr smyù/
pib•^ j“AyùgAyù ereK eb•ireyù ŒAsAr pr/ öBu˜r miª•riw öˆBu˜ tAed•r seÒ˜ Ž” c•¢i)˜ k•eriCeln.®
ŒelQik•k• emeG•* B˜er egl. 11miª•riw öBu˜r 22
tArpr zelAmn öBu˜r eb•d•Ir sAmen igeyù
mih•mAyù* B˜er yAoyùAyù yAj“k•r• t¡Aed•r k•Aj“ ezx d¡•A¼Aeln ŒAr sb•A” t¡Ar sAmen igeyù d¡•A¼Al. zelAmn
k•ret pAreln n•. 12tKn zel•mn b•lelnÉ t¡Ar h•At ösAirtˆ k•reln/ ŒAk•Aezr id•ek• tAk•Aeln
23
Žb•M b•lelnÉ
"öBu˜ ŒAk•Aezr Ï j“A‰ˆ lYmAn sU y R inej“” "eh• öˆBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ p]iTb•Ir Ž” ŒAk•Aez
ge¼eCn/ ik••–˜Þ itin TAk•b•Ar j“‘ G•n emG•ek• eb•eC Žb•M Ž” p]iTb•Iet ŒApnAr met• ŒAr ek•An ö½Vr”
ineyùeCn.* en”. ŒApin ŒApnAr elAek•ed•r seÒ˜ k•r¨,Ab•zt>
13
eh• öBu˜ ic•rid•n etAmAr TAk•Ar j“‘ ŒAim Ž” c•¢i)˜b•ß“ h•eyùiCeln Žb•M ŒApin ŒApnAr öitš¨it
suª•r miª•riw b•AineyùiC.® ereKeCn. ey smS˜ÿ elAk• ŒApnAek• Œnusr, k•er
ŒApin tAed•r sh•Ayù h•eyù TAek•n. 24ŒApin ŒApnAr
14
”•S•ó ˆ A eyù e lr smˆ S ˜ÿ b•Aisª•• tKn esKAen esb•k• ŒAmAr iptA d•AyùUd•ek• y• öitš¨it id•eyùiCeln
d¡•Ai¼eyùiCl/ tA” rAj“A zelAmn tAed•r id•ek• iP•er/ t• ereKeCn. inej“r mueK ŒApin ey öˆitš¨it
ö½Vrek• tAed•r ŒAzIb•RAd• k•ret ŒnuerAD• k•reln. id•eyùiCeln ŒApnAr ŒsIm (•mtAr b•el ŒAj“ tAek•
15
tArpr zelAmn Žk• sudIG•R mˆe–˜¤A•c•Are, öBu˜r stY k•ereCn. 25ŽKn öˆBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr Žb•Ar
öATRnA k•reln. itin b•leln/ ŒApin ŒAmAr iptA d•Ayù U d •ek• ed•oyù • Œ‘
öˆitš¨itÙel•o pUr, k•r¨n. ŒApin b•eliCeln/
"D•‘ öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr mh•Amih•m. ŒAmAr ipt• 'd•Ayù U d •/ etAmAr” met• eyn etAmAr eCelrAo
d•AyùUd•ek• itin eysb• öitš¨it id•eyùiCeln/ tAr sb•” sd••stk$•B˜Aeb• ŒAmAek• ŒnusrŠ k•er/ ŒAr t• yid•
itin pAln k•ereCn. öBu˜ ŒAmAr iptAek• b•eliCeln/ k•er tAh•el sb•smeyù” etAmAr” b•Mezr ek•Ÿ n•
16
'ŒAim ŒAmAr smˆS˜ÿ elAek•ed•r/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ek•Ÿ ”•S•ó ˆ A eyù e l rAj“ × ˆ k•reb•.¾ 26ŒAb•Ar öˆBu˜/
imzr eTek• ineyù ŽesiC/ ik••–˜Þ ŽKno pyR•–˜ÿ ŒAim ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ ŒAim ŒApnAek• ŒAmAr iptAek•
ŒAmAr miª•r b•AnAenAr j“‘ ”•S•óˆAeyùelr ek•An ngr ed•oyù• Ž” öˆitš¨it Œnuýh• k•er pAln k•ret b•liC.
eb•eC in” in. ŒAr ŒAmAr elAek•ed•r ”•S•óˆAeyùlIyùed•r 27
"ik••–˜Þ eh• öBu˜/ ŒApin ik• sitY” ŒAmAed•r seÒ˜
pirc•AlnAr j“‘ ek•Aen• b•Yi)˜ek• menAnIt k•ir in. Ž” p]iTb•Iet b•As k•reb•nÀ Ï ib•zAl ŒAk•Az ŒAr
Žb•Ar ŒAim ŒAmAr ŸpAsnAr j“‘ ej“r¨zAelm S•VˆegRr Ÿ•c•tm S˜îAn/ Žmn ik• S•VˆegRr izKr S˜îAn
zh•rek• eb•eC inlAm/ ŒAr d•AyùdU •ek• eb•eC inlAm ŒAmAr ŒApnAek• D•er rAKet pAer nA. S•VˆB˜Ab•t>” ŒAmAr
elAek•ed•r/ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r zAsn k•rAr j“‘.¾ b•AnAen• Ž” miª•ro ŒApnAr pe(• yeTX nyù. 28ik••–˜Þ
d•y•ù k•er ŒApin ŒAmAr öATRn• o imnit men rAKeb•n.
emG• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r seÒ˜ ö½Verr ŸpiS˜îitr ic•HS•Vˆräp.
ŒAim ŒApnAr d•As/ ŒAr ŒApin ŒAmAr öBu˜ ö½Vr.
ŒAj“ ŒAim ŒApnAr k•AeC ey öATRn• k•rlAm t•
öB˜u r mih•mA Žiw Žk•iw ŸÆ‰ˆl ŒAel•. Žw• ed•K• yAyù yKn
ö½Vr elAek•ed•r meD•Y ŒAib•B$U˜t h•yù.
ŒApin S•åre, rAKeb•n. 29ŒtIet ŒApin” b•eliCeln/
'ŒAim oKAen sµ•åAint h•eb••.¾ ŒApin id•b••rA^ Ž”
öB u˜ Ö Ö Ö i n e y ùe C n Žiw Žk•iw öAc•In sMSˆð˜rŠ eTek• enoyù•
h•eyùeC. ih•º•¨et ZD•u ŒAeC/ "öBu˜ b•eleCn Œ9“k•Aer b•As k•ret.®
miª•err öit ŒApnAr k]•p•#iX rAKeb•n. Ž” miª•er
339 1 rAj“Ab•il 8:30-56

d¡•Ai¼eyù ŒAim ŒApnAr Ÿe£•e• ey ö•TRnA k•reb•• t• öˆATRn• k•reb•. 43ŒApin ŒApnAr S•ˆV egRr b•AsBU˜im eTek•
eyn ŒApnAr k•Aen ep<QCAyù. 30öBu˜ ŒAim o ŒApnAr tAed•r öATRnAyù sA¼• id•eyù/ tAed•r men•b•Aà•• pU,R
”•S•óˆAeyùelr Œnuc•rr• ŽKAen Žes ŒApnAr k•AeC y• k•reb•n. tAh•el Ž”sb• b•Yi)˜r• ŒApnAr ”•S•óˆAeyùelr
öATRn• k•reb•A tAr öit ŒApin sj“Ag TAk•eb•n. elAek•ed•r metA” ŒApnAek• B˜yù o B˜i)˜ k•reb.•
ŒAmr• j“Ain S•VˆegR” ŒApnAr b•As. ŒAmAed•r ib•nit ŒAr sk•el sb• j“AyùgAyù j“Aneb• ŒApnAr öit s›˜åAn
esKAn eTek• ŒApin ŒAmAed•r öATRn• Zen ŒAmAed•r ök•Az k•er ŒAim Ž” miª•r b•AineyùiClAm.
44
(•m• k•reb•n. "k•Ken• k•Ken• ŒApnAek• ŒApnAr Œnuc•red•r
31
"ek•An b•Yi)˜ yid• Œpr ek•An b•Yi)˜r öit Œ‘Ayù zߨr ib•r¨eß“ yu ß“ k•rAr ined$•z id•et h•eb•. tKn
ŒAc•r, k•er tAh•el tAek• Ž” eb•d•Iet ineyù ŒAs• ŒApnAr elAek•r• ŒApnAr menAnIt k•r• Ž” S˜îAen
h•eb•. yid• es sitY” ŒprAD•I n• h•yù tAh•el tAek• ŒAmAr b•AnAen• zh•er ŒAseb• Žb•M ŒApnAr k•AeC
zpT k•er b•let h•eb• ey es ined$•Ax. 32ŒApin S•VˆgR öATRn• k•reb•. 45S•VˆgR eTek• ŒApin tAed•ro öATRnAyù
eTek• esk•T• Zen tAr yTAyT ib•cAr k•reb•n. yid• sA¼• id•eyù tAed•r sAh•AyY k•reb•n. 46ŒApnAr elAek•r•
es b•Yi)˜ ŒprAD•I h•yù teb• ŒAmAed•r tAr öˆmA, ŒApnAr ib•r¨eß“ pApAc•rŠ k•reb•. Žk•T• ŒAim j“Ain
ed•eb•n. yid• es b•Yi)˜ ined$•Ax h•yù tAh•el tAr ömA,o k•Ar, mAnux mAe^” pAp k•er. ŒAr ŒApin tAed•r
ed•eb•n. öit ß*uß“ h•eyù tAed•r zߨed•r h•Aet prAij“t h•et
33
"h•yùet• k•Ken• k•Ken• ŒApnAr ”•S•óˆAeyùelr ed•eb•n. zߨr• tAed•r b•ª•I k•er ek•AenA dU•r ed•ez
B˜)˜rA ŒApnAr ib•r¨eß“ pAp•c•r, k•reb•/ zߨr• ineyù yAeb•. 47es” dU•err ed•ez b•es ŒApnAr elAek•r•
tAed•r prAij“t k•reb•. tKn tAr• ŒApnAr k•AeC” ik• h•eyùeC eB˜eb• tAed•r pAp k•emRr j“‘ Œnutˆ ¹ˆÿ
iP•er Žes Ž” miª•er ŒApnAr özMsA k•reb• Žb•M h•eyù ŒAb•Ar ŒApnAr” k•AeC öATRn• k•er b•leb•/ 'ŒAmr•
ŒApnAr sAh•AyY ec•eyù ŒApnAr k•AeC öATRn• k•reb•. pAp k•eriC. ŒAmr• Bu˜l k•eriC.¾ 48es” dU•r ed•ez
34
ŒApin Œnuýh• k•er S•VˆgR eTek• es” öATRn• Zen eTek•o tArA Ž” ed•ezr id•ek• G•eu r d¡•A¼Aeb• ey ed•ziw
ŒApnAr ”•S•óˆAeyùelr B˜)˜ed•r ŒprAD• mAj“Rn• k•er/ ŒApin tAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r id•eyùiCeln Žb•M Ž” zh•r
tAed•r h•ät b•AsBU˜imet tAed•r iP•ireyù ŒAneb•n. Ž” eyiw ŒApnAr menAnIt Žb•M Ž” miª•r eyiw ŒApnAr
BU˜im ŒApin” tAed•r pUb•Rpur¨xed•r id•eyùiCeln. s›˜åAen ŒAim inm$A, k•eriC/ esiwr id•ek• G•uer d¡•A¼Aeb•
35
"yid• tAr• ŒApnAr ib•r¨eß“ pApAc•Ar k•er/ Žb•M tAr• ŒApnAr k•AeC öATRn• k•reb•. 49tAh•el
ŒApin tAed•r j“imet Kr• ŒAneb•n. tAh•el tAr• S•ˆV gR eTek• ŒApin tAed•r fAek• sA¼• ed•eb•n. 50ŒApnAr
ŽKAen Žes ŒApnAr k•AeC öATRnA k•reb• Žb•M ŒApnAr elAek•ed•r tAed•r pAp eTek• mui)˜ ed•eb•n Žb•M
özMs• k•reb•. ŒApin tAed•r k•X ed•eb•n ŒAr tAr• ŒApnAr öit tAed•r pApAc•r,ek• (•m• k•reb•n.
tAed•r pAp eTek• ser ŒAseb•. 36tKn ŒApin S•VˆgR tAed•r zߨed•r tKn tAed•r öˆit nrm menAB˜Ab•
eTek• tAed•r öATRn•yù sA¼• ed•eb•n ŒAr ŒAmAed•r k•er &u“leb•n. 51men rAKeb•n/ or• ŒApnAr” B˜)˜.
pAp (•m• k•reb•n. mAnuxek• sí peT c•lAr iz(•A ŒApin” oed•r imzr eTek•/ grmc•¢lLI eTek• eb•r
id•eyù/ eh• öBu˜/ ŒAb•Ar ŒApin tAed•r r¨(• j“im b•i] Xet k•rAr met• k•er b<•Aic•eyùiCeln.
52
iB˜ij“eyù ed•eb•n. "öBu˜ ö½Vr/ d•y•ù k•er yKn” ŒAim Žb•M ŒApnAr
37
"h•yeù t• Ž” j“im Žet•” Zik•eyù yAeb• ey ŽKAen ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ŒApnAr k•AeC öATRn• k•reb••/
ŒAr ek•An P•sl j“›˜åAeb• n•. ŒTb•• h•yùet• elAek•r• tKn” es” öATRn•yù sA¼• ed•eb•n. 53p]iTb•Ir smˆS˜ÿ
ek•An mh••mArIr þˆAr• ŒAß*A•–˜ÿ h•eb•/ ŒTb•• h•yùet• elAek•ed•r meD•Y eTek• tAed•r ŒApin inej“ ŒApnAr
smˆS˜ÿ zs´ k•Iw-pteÒ˜r þˆAr• Db•Ms h•eb•/ ik•Mb•• Žk•A•–˜ÿ B˜)˜ ih•eseb• eb•eC ineyùeCn. öBu˜/ emAizr
ŒApnAr B˜)˜r• tAed•r b•AsS˜îAen zߨed•r þˆAr• ŒAß*A•–˜ÿ mAD•Yem ŒAmAed•r imzr eTek• eb•r k•er ŒAnAr smyù
h•eb•/ Œenek• ŒsuS˜î h•eyù p¼eb•. 38k•Ken• yid• Žrk•m ŒApin pU b R • pu r ¨xed•r öitš¨it id•eyù i Celn ey
ik•C¢ G•ew ŒAr tKn yid• Œ•–˜ÿt Žk•j“no tAr pAepr ŒAmAed•r j“‘o ŒApin ork•m k•reb•n.®
54
k•T• S•år, k•er Œnutˆ ¹ˆÿ ic•e% Ž” miª•err id•ek• zelAmn eb•d•Ir sAmen h•¡Aw¦ ege¼ b•es éh•At
éh•At b•Ai¼eyù öATRn• k•er/ 39tAh•el ŒApin ŒApnAr ŒAk•Aez &u“el ö½Verr k•AeC Ž” sud•IG•R öATRn• k•reln.
S•VˆegRr b•AsBU˜im eTek• tAr es” fAek• sA¼A ed•eb•n. •öATRn• ezx h•el itin ŸeW d¡•A¼Aeln. 55tArpr
smˆS˜ÿ elAk•ek• (•m• k•er tAed•r sAh•AyY k•reb•n. Ÿ•c• S•ˆV er ö½Vrek• ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ mAnuxek• ŒAzIb•AR d•
Žk•mA^ ŒApin” Œ•–˜ÿy$AmI tA” öetYk•iw b•Yi)˜ek• k•ret b•leln. zelAmn b•lelnÉ
inrep(•B˜Aeb• ŒApin ib•c•Ar k•ern/ 40yAet ytid•n 56
"öBu˜r özMs• k•erA? itin t¡Ar elAek•ed•r/
tAr• ŽKAen tAed•r pUb•Rpur¨xed•r/ ŒApnAr ed•oyù• ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Aed•r ib•šAm ed•eb•n ˆb•el öitš¨it
Ž” BU˜KeØ b•As k•er ttid•n ŒApnAek• B˜yù o B˜i)˜ id•eyù i Celn/ k•T• met• itin ŒAmAed•r ib•šAm
k•er c•el. 41-42dU•rdU•rA•–˜ÿerr elAk• ŒApnAr mih•m• o id•eyùeCn. öBu˜ t¡Ar Œnugt d•As emAizr mAD•Yem
(•mt•r k•T• j“Anet eper ŽKAen Ž” miª•er Žes ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Aed•r eysb• öitš¨it id•eyùiCeln
1 rAj“Ab•il 8:57-9:14 340

tAr sb•k•iw” itin pU,R k•ereCn. 57ŒAim öATRn• öATRn• Žb•M &u“im y• y• ŒAmAr k•AeC ec•eyùC es sb•”
k•ir/ öBu ˜ / ŒAmAed•r ö½V r eyB˜Aeb• ŒAmAed•r ŒAim ZeniC. &u“im Ž” miª•r b•AineyùC Žb•M ŒAim
pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ iCeln/ iWk• esB˜Aeb•” eyn itin Žiwek• Žk•w• pib•^ S˜î•en pir,t k•eriC yAet ŒAim
ŒAmAed•ro pAez TAek•n/ k•Ken• ŒAmAed•r pirtYAg ŽKAen sb•Rd••” pUij“t h•”. ŒAim sb•smeyù” ŽKAen
n• k•ern. 58ŒAim öˆATRn• k•riC ey ŒAmr• sk•el #iX rAKb• •Žb•M ŽKAnk•Ar k•T• men rAKeb••. 4 etAmAr
t¡ A ek•” Œnu s r, k•reb••. t¡ A r ib•iD• ined$ • z o iptA d•Ayù U d • eyB˜Aeb• ŒAmAr esb•• k•eriCeln/
ŒAed•zÙil˜ emen c•leb•• eyÙel• itin ŒAmAed•r etAmAek•o esB˜Aeb•” ŒAmAr esb•• k•ret h•eb•. d•AyùUd•
pUb•Rpur¨xed•r h•Aet &u“el id•eyùiCeln. 59ŒAim ŒAz• iCeln sí o piršmI. &u“im Œb••” ŒAmAr ib•iD•Ùil
k•riC ŒAmAed•r öBu˜ ö½Vr sbR•d•A Ž” öATRnAr k•T• Žb•M ŒAr y• y• ŒAim etAmAyù ŒAed•z ed•b• emen
Žb•M ŒAmAr ŒnuerAD• men rAKeb•n. ŒAim öATRn• c•leb•.
k•riC/ öBu˜ eyn öitid•n rAj“•/ t¡Ar Bˆ]•tY o t¡Ar 5
"ŒAr t• yid• &u“im k•er• ŒAim Œb••” eKyùAl
smS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r j“‘ ŽÙel• k•ern.•60öBu˜ rAKeb•• yAet ”•S•óˆAeyùelr rAj“ isMh•Asen sd•Asb•Rd••
yid• t• k•ern tAh•el smˆS˜ÿ p]iTb•Ib•AsI j“Anet pAreb• etAmAr” pirb•Aerr ek•Ÿ ŒAsIn h•yù. etAmAr iptA
ey öBu˜” Žk•mA^ stY ö½Vr. 61etAmr• sk•el rAj“A d•AyùdU •ek•o ŒAim Ž” Žk•” öitš¨it id•eyùiClAm.
ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr öˆit Œnugt Žb•M stYb•ß“ ŒAim b•eliClAm ”•S•óˆAeyùl sb•Rd•• tAr” ek•Aen• n•
TAk•eb• Žb•M t¡Ar ib•iD• o ŒAed•zÙil ŽKnk•Ar metA” ek•Aen• Ÿ%rpur¨x þˆAr• zAist h•eb•.
6-7
B˜ib•`eto emen c•leb•.® "ik••–˜Þ yid• k•Ken• &u“im o etAmAr s•–˜ÿAn-
62
tArpr rAj“A zelAmn o ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• s•–˜ÿitr• ŒAmAek• ŒnusrŠ k••r• b•Þ k•er d•Ao/ ŒAmAr
Žk•seÒ˜ öˆBu˜r Ÿe£•e• b•ild•An k•reln. 63esid•n ed•oyù• ib•iD•-ŒAed•zÙil pAln n• k•er• Žb•M Œ‘
zelAmn mÒ˜l qneb•† ih•eseb• 22/000 gb•Aid• pZ o ek•Aen• mUi%$r pUj“A k•erA/ tAh•el ŒAim ŒAmAr ed•oyù•
1/20/000 emx b•il id•eyùiCeln. ŽB˜Aeb• rAj“A o Ž” BU˜im tYAg k•ret tAed•r b•AD•Y k•reb••. Žb•M ŒAim
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA imel öBu˜r miª•r ŸísgR Ž” pib•^ miª•r eyKAen ŒAmAr ŸpAsnA h•yù/ t•
k•eriCl. Db•Ms k•rb•. tKn ”•S•ˆó Aeyùelr G•wnA sb•Ar k•AeC KArAp
64
ŽCA¼A rAj“A zelAmn eh•Amb•il/ zs´ qneb•† #XA•–˜ÿ h•eyù TAk•eb•/ sk•el ”•S•óˆAeyùlek• ineyù pirh•As
Žb•M b•ilöd•o pZr c•ib•R !neb•† id•eyù miª•r öAÒ˜,iw k•reb•. 8Ž” miª•r Db•Ms h•eb•. ey ed••Keb• es”
ŸísgR k•reln. itin Žrk•m k•reln k•ArŠ öBu˜r ŒtYAü‚y$Y h•eb• Žb•M izsa id•eyù qh•qc• k•reb•. tKn ey
iptelr eb•d•Iiw Kub• eb•zI b•¼ iCl n• ey Žt sb• Ž” miª•r ed•Keb• ö½Í k•reb•/ 'öBu˜ ek••n Ž” miª•r
qneb•† D•ArŠ k•ret pAer. o Ž” BU˜KeØr elAek•ed•r öit Žmn sAMG•Aitk•
65
esid•n miª•er eTek• rAj“• zelAmn o k•AØ k•reln.¾ 9Œ‘r• tAed•r Ÿ%r id•eyù b•leb•/
”•S•ó ˆ A eyù e lr elAek•rA Ž”B˜Aeb• C¢ i w* Ÿd•yApn 'Žr• tAed•r öBu˜ek• tYAg k•eriCl b•el” Ž” G•wn•
k•eriCl. Ÿ%er h•mAetr öeb•z þˆAr eTek• d•i(•e, G•eweC. öBu˜ tAed•r pUb•Rpur¨xed•r imzr eTek• eb•r
imzr pyR•–˜ÿ ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ b•Aisª••” esid•n esKAen k•er ineyù ŒAs• se%шo tAr• t¡Aek•• ŸpAsnA k•erin
ŸpiS˜ît iCl. tAr• sAtid•n D•er pAnAh•Ar/ Ÿísb• o Žb•M Œ‘ mUi%$r esb•A k•eriCl/ t•” öBu˜ ß*uß “ h•eyù
S•¸u•it$r meD•Y id•eyù öBu˜r seÒ˜ smyù k•AwAl. tArpr tAed•r j“Ib•en éeyRAg G•ineyù &u“eleCn.®¾
ŒAer• sAtid•n esKAen TAk•l. ŒTRAí Žk•wAn• 14 10
öBu˜r miª•r o inej“r rAj“öˆAsAd• inm$Ae,r
id•n D•er tAr• Ÿísb• k•rl. 66perr id•n zelAmn k•Aj“ ezx k•ret rAj“• zelAmenr 20 b•Cr elegiCl.
sk•lek• b•A¼Iet iP•er eyet b•leln. tAr• sk•el 11
tArpr itin esAerr rAj“• h•Irmek• gAlIl öed•ezr
rAj“Aek•• D•‘b•Ad• j“Aineyù tAr k•AC eTek• ib•d•Ayù ineyù 20iw zh•r Ÿph•Ar id•eyùiCeln. k•Ar, rAj“A h•Irm/
b•Ai¼ iP•er egl. tAr• sk•el” öBu˜ t¡Ar d•As o zelAmnek• Žrs gAC o ed•b•d•Ar¨ gAeCr k•AW öeyùAj“n
”•S•ó ˆ A eyù e lr elAek•ed•r j“‘ eysb• B˜Al• k•Aj“ met• esAn• id•eyù öBu˜r miª•r b•AnAenAr k•Aej“ sAh•AyY
k•eriCeln es”sb• eB˜eb• Kub•” ŸíPu•Â˜ñ iCl. k•eriCeln.
12
h•Irm tKn esAr eTek• zelAmenr ed•oyù•
zelAmenr k•AeC ö½eV rr pnu rAgmn zh•rÙel• ed•Ket Želn. ik••–˜Þ Ž” zh•rÙel• ed•eK
zelAmn öBu˜r miª•r o t¡Ar rAj“öˆAsAd• b•AnAenAr itin emAew” Kuiz h•eln n•. 13itin zelAmnek•
9 k•Aj“ ezx k•reln. itin y• y• b•AnAet ec•eyùiCeln
sb•” b•AineyùiCeln. 2Žrpr öBu˜ˆ ŒAb•Ar zelAmnek•
b•leln/ "B˜A” ŒAmAr/ Ž zh•rsmUh• ik• Žmn ey &u“im
ŒAmAek• Ÿph•Ar id•elÀ® h•Irm Ž”sb• BU˜KeØr nAm
ed•K• id•eln/ eyB˜Aeb• itin igib•eyùAen t¡Aek• S•Vˆ¹÷d•zRn k•Ab•Ul id•eyùiCeln Žb•M ŒAj“ pyR•–˜ÿ Ï ŒÇ•ˆl k•Ab•Ul
id•eyùiCeln esB˜Aeb•. 3öBu˜ t¡Aek• b•leln/ "etAmAr nAem” piric•t. 14h•Irm rAj“• zelAmnek• miª•r
qtrIr k•Aej“ b•Yb•h•Aerr j“‘ öAyù 9/000 pAŸØ esAn•
Ci¢ w Žiw s•µ˜õb•t> inˆS˜ÿArpbR•.
pAiWeyùiCeln.
341 1 rAj“Ab•il 9:15-10:15
15
miª•r Žb•M öAsAd• inmRAe,r smyù rAj“A zelAmn
id•eyù prI(•A k•ret Želn. 2itin b•æ d•As-d•AsIed•r
ß*Itd•Ased•r k•Aj“ k•ret b•AD•Y k•eriCeln. rAj“•
ineyù ej“r¨zAelem ŸpiS˜ît h•eln. itin Œj“•S•óˆ Ÿew
zelAmn ime˜ñ•/ ej“r¨zAelm zh•err ed•oyùAl inmRA,
k•er nAn•D•re,r mzlApAit/ Œl¿•Ar o esAnA ineyù
k•eriCeln Žb•M tArpr h•AíesAr/ mige£•• o egxr Želn Žb•M zelAmenr seÒ˜ ed•K• k•reln. tArpr
nAem zh•rÙil b•AineyùiCeln. zelAmnek• s•µ˜õAb•Y b•æ ib•D• k•iWn ö½Í k•reln.
16 3
zelAmenr k•AeC es”sb• ö½Í Kub• Žk•w• k•iWn iCl
ŒtIet imzerr rAj“• egxer k•nAnIyùed•r seÒ˜
yuß “ k•er tAed•r h•tY• k•er zh•riw ‰ˆ A ileyù n•. itin tAr sb• öe½Ír” Ÿ%r id•eln. 4 tKn izb•Ar
id•eyùiCeln. imzerr P•erQe,r emeyùek• ib•eyù k•rAr
rA,I ŸpliÝ“ k•reln ey sitY” zelAmn Kub•” |•AnI.
5
smyù/ P•erQ, zelAmnek• egxr zh•riw eyQ&u“k• ed•n.
itin t¡Ar suª•r rAj“öAsAd•iwo ed•Keln/ t¡Ar
17
zelAmn es” zh•rwAek• ŒAb•Ar n&u“n k•er ge¼ eB˜Aj“sB˜Ar ib•lAsb•æl ŒAeyùAj“n/ esnApited•r
qb•Wk•/ öAsAed•r Bˆ]•tY o tAed•r b•æmUlY epAzAk•/
&u“leln. ŽCA¼•o zelAmn inî !b•í-eh•AerA,/ 18b•Alí
o tAmr mr¨ zh•r éiw b•AineyùiCeln. 19zs´ o Œ‘A‘miª•err ŒnuþAn o b•ild•Aenr rk•msk•m ed•eK ib•S•åeyù
sAmýI suri(•t rAKAr j“‘o zelAmn k•eyùk•iw ngr b•Ak•rih•t h•eyù egeln.
6
inmRA, k•ern. inej“r rT o eG•A¼• rAKAr j“AyùgAo itin tKn rAj“A zelAmnek• b•leln/ "ŒAim
ŒAmAr inej“r ed•ez b•es ŒApn•r b•uiß“m%• o
itin b•AineyùiCeln. ej“r¨zAelm/ ilb•AenAn o Œ‘A‘
eysb• j“Ayùg• zelAmn zAsn k•eriCeln es”sb• k•Iit$k•lAepr b•æ KYAit ZeniClAm. ŽKn ed•KiC
j“Ayù g Ayù itin y• yA b•AnAet ec•eyù i Celn tAtAr Žk• k•,•o imTY• nyù. 7 ŒAim inej“r ec•AeK n•
b•AineyùiCeln. ed•K• pyR•–˜ÿ Žsb• k•T• ib•½VAs k•irin ik••–˜Þ ŽKn
20
ed•Ket pAi•C/ elAk•mueK y• ZeniClAm ŒApnAr
ed•ez ”•S•óˆAeyùlIyù CA¼•o ”emArIyù/ ih•%Iyù/
b•uiß“m%• o sµpd• tAr ec•eyùo Œenk• eb•iz. 8 sitY”
pirxIyù/ ih•bb•Iyù o iyb•UxIyù öˆBˆ]•it Œenk• b•Ais›d••
b•As k•ret•. 21”•S•óˆAeyùlIyùrA tAed•r ib•nX k•ret
ŒApnAr elAek•rA o Bˆ]•tYr• Kub•” B˜AgYb•An k•Ar,
t¡Ar• öitid•n ŒApnAr esb•• k•ret pAyù o ŒApnAr
pAerin. ik••–˜Þ zelAmn tAed•r ß*ItdAs ih•eseb• k•Aj“
sAiåeD•Y eTek• ŒApnAr |•AngB˜$ k•T• Znet pAyù.
k•ret b•AD•Y k•rAn. tAr• ŽKen• ß*Itd•As ih•eseb•”
ŒAeC. 22teb• rAj“A zelAmn k•Ken• ek•An 9
öBu˜/ ŒApnAr ö½Vrek• özMs• k•r¨n? itin inü‚yù”
ŒApnAr öit s•–˜ÞˆX/ tA” ŒApnAek• ”•S•óˆAeyùelr
”•S•ˆó AeyùlIyùek• t¡Ar d•As ˆ× k•ret ed•nin. ”•S•ˆó AeyùlIyùrA
rAj“ped• ŒiD•iþt k•ereCn. öBu˜ ö½Vr ”•S•óˆAeyùlek•
qsink•/ esnApit/ esnAiD•nAyùk•/ ŒAiD•k•Airk•/ sArTI
b•• rT pirc•Alk• ih•eseb• k•Aj“ k•retA. B˜AelAb•Aesn b•el” ŒApnAek• Žed•ezr rAj“• k•ereCn.
23
ŒApin ib•iD• emen inrep(•B˜Aeb• öj“Aed•r zAsn
zelAmenr ib•iB˜å k•Aj“k•emRr j“‘ sb• imileyù
550 pird•zRk• iCl/ tAr•/ Œ‘A‘ yAr• k•Aj“ k•rt k•ern.®
tAed•r t%ÑAb•D•An k•rt. 24P•erQe,r k•‘• d•AyùUd• zh•r10
Žrpr izb•Ar rA,I rAj“• zelAmnek• öAyùˆ 9/000
pAŸØ esAn•/ b•æ mzlApAit o Œl¿•Ar Ÿph•Ar
eTek• zelAmn t¡Ar j“‘ ey b•¼ b•Ai¼iw b•AineyùiCeln
esKAen c•el ŒAsAr pr zelAmn ime˜ñ• b•AnAn. id•eln. itin rAj“Aek• ey pirmA, mzl•pAit
25
öˆit b•Cr itn b•Ar k•er zelAmn t¡Ar b•AnAen•
id•eyùiCeln tAr pirmA, Žtid•n pyR•–˜ÿ˜ ”•S•óˆAeyùel ey
öBu˜r mi›d•err eb•d•Iet eh•Amb•il o mÒ˜l qneb•†mzlApAit öeb•z k•eriCl tAr ec•eyùo eb•iz.
11
ŸísgR k•retn. ŽCA¼•o itin miª•er D•p u D•eU n• ed•b•Ar
Žid•ek• h•Iremr enQb•h•r oP•Ir eTek• esAn•
b•Yb•S˜î• k•ern o mi›d•err y• ik•C¢ inyùimt öeyùAj“n
CA¼•o b•æ pirmA, k•AW o Œl¿•Ar ineyù ŽesiCl.
t• eyAgAetn. 12
zelAmn es”sb• k•AW id•eyù rAj“öAsAd• o miª•err
26
eWk•• ed•oyù• CA¼•o miª•err gAyùk•ed•r j“‘ b•I,•
rAj“A zelAmn ”ed•Am ed•ez sUP• sAgerr tIer
ŽlAetr k•AeC ”íiseyù A n-egb•er ik•C¢ j“Ah•Aj“ o b•A†yˆ – ˜¤ b•Aineyù id•eyù i Celn. tKno pyR • –˜ÿ ˜
b•AineyùiCeln. 27rAj“• h•Iremr rAej“Y ik•C¢ nAib•k•
”•S•óˆAeyùelr ek•Aen• elAk•” es” D•re,r k•AW ec•AeK
iCeln/ yAr• smue@•r sb• Kb•rAKb•r rAKt. itin ed•eKin Žb•M es” smeyùr pro ŒAr ek•Ÿ es D•re,r
k•AW ed•eKin.
Ž”sb• nAib•k•ed•r zelAmenr enQb•Aih•nIet eyAg id•eyù/
t¡Ar elAek•ed•r seÒ˜ k•Aj“ k•rAr j“‘ pAiWeyùiCeln•. 13
öTAmet• rAj“• zelAmn Žk• zAsk• ih•eseb•
28
zelAmn t¡Ar j“Ah•Aj“ oP•Ier pAWAenAr pr tAr•ŒAerk• zAsk• izb•Ar rA,Iek• b•æ Ÿph•Ar id•eln.
esKAn eTek• zelAmenr j“‘ 31/500 pAŸØ esAn• ŽCA¼•o itin izb•Ar rA,Iek•/ itin y• y• ec•eyùiCeln
ŽeniCl. sb•” id•eyùiCeln. Žrpr izb•Ar rA,I o t¡Ar d•Asd•AsIrA
inej“r ed•ez iP•er egeln.
izb•Ar rA,I zelAmenr seÒ˜ sA(•Aí k•reln 14
öit b•Cr rAj“• zelAmn öAyù 79/920 pAŸØ
izb•Ar rA,I elAk•mueK zelAmenr KYAit o esAn• epetn. 15ŽCA¼•o itin t¡Ar enÚ-b•h•err
10 ö|•Ar k•TA Znet epeyù t¡Aek• k•iWn ö½Í b•Yb•sAyùI o b•i,k•ed•r k•AC eTek• ŒAreb•r zAsk• o
1 rAj“Ab•il 10:16-11:13 342

öAed•izk• zAsnk•t$Aed•r k•AC eTek• b•æ pirmAe, esAn• zelAmn o tA¡ r b•æ p IÍ
epetn.
16
rAj“A zelAmn epwAen• esAn• id•eyù 200iw b•¼
FAl b•AineyùiCeln. öit FAel öAyù 15 pAŸØ k•er
11 rAj“A zelAmn nArIed•r sAiåD•Y pCª• k•retn.
itin Žmn Œenk• mih•lAek• B˜AelAeb•esiCeln
yAr• ”•S•ˆó Aeyùelr b•Aisª•• nyù. imzerr P•erQe,r k•‘A
esAn• iCl. 17itin epwAen• esAn• id•eyù ŒAerA 300 CA¼•o zelAmn ih•%IyùA/ emAyùAb•IyùA/ Œeµ•åAnIyùA/
iw FAl b•AineyùiCeln; tAr öetYk• FAel 4 pAŸØ ”ed••mIyùA/ sIed•AnIyùA öBˆ•] it Œenk• ib•j“AtIyù rm,Iek•
k•er esAn• iCl. Ž” FAlÙelAek• itin "ilb•AenAenr- B˜AelAb•Asetn. 2Œ&Iet öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
j“Ò˜l® nAemr b•A¼Iet ereKiCeln. Žb•YApAer stkR• k•er id•eyù b•eliCl/ "etAmr• Œ‘
18
rAj“A zelAmn K<Aiw esAnAyù emA¼• h•Aitr d¡•Aetr ed•ezr elAek•ed•r ib•eyù k•reb• n•/ k•Ar, tAh•el orA
Žk•w• ib•zAl isMh•Asn b•Aineyù i Celn. 19es” tAed•r mUi%$ek• pUj“• k•ret etAmAed•r öB˜Aib•t
isMh•AsnwAyù éew• D•Ap eb•eyù ŸWet h•et•. isMh•Asenr k•reb•.® ik••–˜Þ t• se%шo zelAmn ib•j“AtIyù rm,Ied•r
epCenr id•k•w• oper egAlAk•Ar iCl. b•sAr j“AyùgAr eöem pe¼n. 3 zelAmenr 700 j“n S˜¤I iCl. :yAr•
éD•Aer” iCl h•Atl lAgAen•. ŒAr éid•ek•r h•Atelr sk•el” Œ‘A‘ ed•ezr entAed•r k•‘•.ò ŽCA¼•o
tlAyù Œ¡Ak•• iCl isMeh•r Cib•. 20oWAr is¡i¼r Ciw t¡Ar 300 j“n ß*Itd•AsI Ÿpp ÍI iCl. zelAmenr
D•Aepr öetYk•wAr ezexo Žk•w• k•er isMeh•r mUi%$ p ÍIr• t¡Aek• ö½Vr ib•muK k•er &u“eliCl. 4zelAmenr
iCl. ŒAr ek•Aen• ed•ez” ŽD•re,r rAj“isMh•Asn iCl tKn b•yùs h•eyùiCl/ S˜¤Ied•r pA˜ñAyù pe¼ itin Œ‘A‘
n•. 21rAj“A zelAmenr b•Yb•h•AyR smˆS˜ÿ˜ epyùAl• o mUi%$r pUj“A k•ret Zr¨ k•ern. t¡Ar ipt• rAj“•
©ñAs iCl esAnAyù b•AnAen•. "ilb•AenAenr j“Ò˜l® b•Ai¼r d•AyùeU d•r met• Žk•inþB˜Aeb• zelAmn ezx pyR•–˜ÿ öBu˜ek•
smˆS˜ÿ˜ pA^o iCl K<Aiw esAnAr. rAj“öˆAsAed•r ek•An Œnusr, k•ern in. 5zelAmn sIed•AnIyù ed•b•I ŒeXArt
ik•C¢” räepAr iCl n•. zelAmenr smeyù c•&u“id$•ek• Žb•M Œeµ•åAnIyùed•r G•, ] Y pAxA, mUi%$ imlak•emr Œnugt
Žet• eb•iz esAn• iCl ey elAek•rA räepAek• ek•Aen• h•n. ŒtŽb• zelAmn öBu˜r sAmen Bu˜l k•Aj• k•reln.
6

mUlYb•An D•A&u“ b•el men” k•rt n•. itin puerApuir öBu˜r zr,Agt h•nin eyB˜Aeb• t¡Ar
22
Œ‘A‘ ed•ezr seÒ˜ b•Ai,j“Y k•rAr j“‘ rAj“• ipt• d•AyùUd• h•eyùiCeln.
7
zelAmenr b•Ai,j“Y trI iCl. ŽÙel• ŒAsel iCl Žmnik• itin emAyùAb•Iyùed•r G•],Y mUi%$ k•emAezr
h•Iremr” j“Ah•Aj“. itn b•Cr Œ•–˜ÿr Ž” smˆS˜ÿ j“Ah•Aj“ ŒArAD•nAr j“‘ ej“r¨zAelemr pAez” pAh•Ae¼ Žk•w•
esAn•/ räp•/ h•Aitr d¡•At o pZ pAiKet B˜it$ h•eyù j“Ayùg• b•Aineyù id•eyùiCeln. Ï Žk•” pAh•Ae¼ itin Ï
iP•er ŒAst. B˜yùMk•r mUi%Rr ŒArAD•n•r j“‘o Žk•iw j“Ayùg•
23
zelAmn iCeln p]iTb•Ir sb•ec•eyù b•¼ rAj“•. b•AineyùiCeln. 8Ž”B˜Aeb• rAj“• zelAmn t¡Ar öetYk•iw
itin iCeln sb• ec•eyù eb•zI D•nI o piØt. 24sb• iB˜ned•zI ˆS˜¤Ir ŒArAD•Y mUi%$r j“‘ Žk•iw k•er pUej“Ar
j“AyùgAr elAek•rA” zelAmenr d•zRn epet c••”etA/ j“Ayùg• k•er ed•n/ ŒAr t¡Ar S˜¤Ir• D•upD•Uen• id•eyù
tAr• zelAmenr ö½Vr-öd•% b•ui ß“m%Ar pirc•yù epet es”sb• j“AyùgAyù tAed•r mUi%$smUeh•r k•AeC b•ild•An
c••”etA Žb•M t¡Ar k•T• Znet c••”etA. 25öit b•Cr k•rt.
dU•rdU•rAe•–˜ÿr ed•z eTek• b•æ elAk• esAn• Žb•M räepAr 9
Ž”B˜Aeb• rAj“A zelAmn öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr/
ij“insp^/ epAzAk•-pir•Cd•/ ŒS˜¤zS˜¤ˆ/ mzlApAit/ k•AC eTek• dU•er ser igeyùiCeln. sutrAM öBu˜
eG•A¼• Žb•M K•c•r Ÿph•Ar ineyù rAj“A zelAmenr zelAmenr öit Ku b • ß*uß“ h•eln. itin éb•Ar
seÒ˜ ed•K• k•ret ŒAsetA. zelAmnek• ed•K• id•eyù/ 10t¡Aek• Œ‘ mUi%$r pUj“• k•ret
26
es j“‘ zelAmenr Œenk• rT o eG•A¼A iCl. inexD• k•r• se%шo zelAmn es” inexD• mAenn in.
t¡Ar k•AeC 1/400 rT o 12/000 eG•A¼• iCl. ŒAlAd•• 11
tKn öBu˜ zelAmnek• b•leln/ "zelAmn/ &u“im c•i¢ )˜
zh•r b•Aineyù es”sb• zh•er Ž” rTÙel• rAK• TAk•t B˜Ò˜ k•erC. &u“im ŒAmAr ŒAed•z emen c•elAin. ŒAimo
ŒAr ej“r¨zAelem t¡Ar inej“r k•AeC zelAmn ŒÂ˜¯ k•T• id•lAm etAm•r rAj“ ˆ× etAmAr k•AC eTek• iCineyù
ik•C¢ rT ereK id•eyùiCeln. 27”•S•ˆó Aeyùlek• itin sµped• enb• Žb•M ŒAim t• etAmAr ek•An Žk•iw Bˆ]••etYr
o ϽVeyR B˜er id•eyùiCeln. ej“r¨zAelm zh•er räep• h•Aet &u“el ed•b•. 12ik••–˜Þ eyeh•&u“ ŒAim etAmAr ipt•
iCl pATerr met•” sAD•Ar,. Žrs gACo iCl pAh•Ai¼ d•AyùUd•ek• B˜AelAb•AstAm ŒAim etAmAr j“Ib•£•zAyù
gACgACAilr met• sh•j“lB˜Y. 28zelAmn imzr o kU• etAmAr rAj“Y etAmAr k•AC eTek• iCineyù enb• n•.
eTek• eG•A¼• ŽeniCeln. t¡Ar b•i,ek•r• kU• eTek• etAmAr s•–˜ÿAn rAj“• nA h•oyù• pyR•–˜ÿ ŒAim Œep(•A
ik•en Ž” smˆS˜ÿ eG•A¼• ”•S•óˆAeyùel ineyù ŒAsetA. k•rb•. ŒAr tArpr ŒAim tAr k•AC eTek• Ž” rAj“ ׈
29
imzr eTek• ŒAn• Žk•w• reTr d•Am p¼t öAyù 15 ek•e¼ enb•. 13teb• ŒAim tAr k•AC eTek• egAw• rAj“ ˆ×
pAŸØ räepAr smAn. ŒAr eG•A¼Ar d•Am p¼t 3 3/4 ek•e¼ enb• n•/ tAr zAsn k•rAr j“‘ Žk•iw
pAŸØ räepAr smAn. zelAmn ih•%Iyù o ŒrAmIyù pirb•AregAþI ereK ed•b•. d•Ayù U e d•r k•T• o
rAj“Aed•r k•AeC eG•A¼• o rT ib•iß* k•retn. ej“r¨zAelemr k•T• eB˜eb•” ŒAim Ž” Œnuýh• k•rb•
343 1 rAj“Ab•il 11:14-39

k•Ar, d•AyùUd• ŒAmAr prm Œnugt esb•k• iCl. ŒAr sräyù•. Ž” yArib•yùAmo rAj“Ar ib•pe(• eyAg
tACA¼• Ž” ej“r¨zAelm zh•rek• ŒAim inej“” eb•eC id•eyùiCl.
27
ineyùiClAm.® Ž” h•l es” g˜¯/ ek•n yArib•yAù m rAj“Ar ib•r¨eß“
egl. zelAmn tKn ime˜ñ• inmRA, k•riCeln Žb•M
zelAmenr zߨp(• d•AyùUd• t¡Ar iptAr nAem zh•err ed•oyùAl g<ATiCeln.
14
essmyù öBu˜ ”ed•AmIyù h•d•d•ek• zelAmenr zߨ 28
yArib•yùAm yeTX z)˜smTR iCl Žb•M zelAmn
k•er &u“leln. h•d•d• iCelA ”ed•Aemr rAj“pirb•Aerr ed•Keln•/ 'Ž” tr¨,iw Žk•j“n sud•(• k•mRI.¾ tKn
s–˜ÿ A n. 15Žk•smeyù d•Ayù U d • ”ed•Amek• prAij“t itin yArib•yùAmek• eyAexP• pirb•AregAþIr k•m$Ied•r
k•eriCeln. t¡Ar esnAb•Aih•nIr öD•An eyAyùAb• tKn ŒD•Y(• k•er id•eln. 29Žk•id•n yKn yArib•yùAm
”ed•Aem inh•ted•r k•b•r id•et yAn. es smeyù ”ed•Aem ej“r¨zAelm eTek• b•A”er yAi•Cl tKn zIelAnIyù
Œb•izX yAr• j“Iib•t iCl eyAyùAb• tAed•ro h•tY• B˜Ab•b•Ad•I Œih•eyùr seÒ˜ tAr peT ed•K• h•l. Œih•yù
k•eriCeln. 16eyAyùAb• o ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• es smeyù Žk•iw n&u“n j“AmA periCeln. 30es” j“nzU‘ öA•–˜ÿer
6 mAs ”ed•Aem iCeln. Ž”smeyù ù tAr• smˆ S ˜ÿ ˜ Œih•yù t¡Ar n&u“n j“AmAiwek• iC¡e¼ b•AerAiw w¦k•er•
”ed•AmIyùed•r h•tY• k•ern. 17essmeyù h•d•d• iCl enh•At” k•ern.
31
izZ. es imzer pAileyù yAyù. tAr iptAr ik•C¢ Bˆt ] Yo tArpr yArib•yùAmek• b•leln/ "j“AmAr 10iw
tKn tAr seÒ˜ igeyùiCl. imid•yùn pAr h•eyù tAr• w¦k•er• etAmAr inej“r j“‘ n•o. öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr
18

pAre, igeyù ep<QCel ŒAer• ik•C¢ elAk• tAed•r seÒ˜ ö½Vr b•eleCn/ 'ŒAim zelAmenr k•AC eTek• rAj“Y
eyAg ed•yù. tArpr Ž” egAw• d•liw imzer igeyù ek•e¼ ineyù etAmAyù 10 iw pirb•AregAþI id•eyù ed•b•.
P•AerQe,r sAh•AyY öATRn• k•rl. P•AerQ, h•d•d•ek• Žk•w• 32ŒAim d•Ayù U e d•r Ÿ%rpu r ¨xed•r ZD•u m A^ Žk•iw
b•Ai¼ o ik•C¢ j“im CA¼•o tAr KAb•Ar-d•Ab•Ar ed•K•ezAnAr pirb•AregAþIr opr zAsn k•ret ed•b•. ŒAmAr
b•Yb•ˆS˜î• k•ern. prmB˜)˜ d•AyùdU • o ej“r¨zAelemr mueKr id•ek• tAik•eyù
19
P•AerQ, h•d•d•ek• Kub•” pCª• k•retn. itin t¡Ar ŒAim Žw¦ku• k•rb•. ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ pirb•AregAþIr
zAlIr seÒ˜ h•d•ed•r ib•eyù id•eyùiCeln. :rAnI tha•penx eTek• ŒAim” S•VˆyùM ej“r¨zAelmek• eb•eC ineyùiClAm.
P•erQe,r S˜¤I iCeln.ò 20P•AerQe,r S˜¤I tha•penexr 33ŒAim zelAmenr k•AC eTek• rAj“ ˆ× ek•e¼ enb• k•Ar,
eb•Anek• h•d•d• ib•eyù k•rAr pr gnub•í nAem tAr Žk•iw zelAmn ŒAmAr ŸpAsn• b•Þ “ k•ereC. zelAmn
pu^ h•yù. rA,I tha•penx gnub•íek• P•erQe,r öAsAed• sIed•AnIyùed•r mUi%$ ŒeXArt/ emAyùAb•Iyùed•r mUi%$ k•emAz
t¡Ar inej“r s•–˜ÿAned•r seÒ˜ mAnux h•et id•eyùiCeln. o ŒAeµ•åAnIyùed•r imlak•emr ŒArAD•nA k•reC. zelAmn
21
Žid•ek• imzer TAk•Ak•AlIn h•d•d• d•AyùUed•r m]&u“Y B˜Ael• o siWk• k•Aj“ k•r• b•Þ“ k•er id•eyùeC. es ŒAr
sMb•Ad• epl. esnApit eyAyùAeb•r m]&u“Yr Kb•ro tAr ŽKn ŒAmAr ib•iD• o ŒAed•z emen c•el n•. or iptA
k•Aen ep<QCAl. tKn h•d•d• P•AerQ,ek• b•ll/ "ŒAmAek• d•AyùUd• eyB˜Aeb• j“Ib•nyApn k•eriCl zelAmn ŒAr
ŒAmAr inej“r ed•ezr b•Ai¼et iP•er eyet id•n.® esB˜Aeb• j“Ib•nyApn k•er nA. 34Žk•Are,” ŒAim
22
ik••–˜Þ P•AerQ, tAr Ÿ%er b•leln/ "ŒAim etAmAek• zelAmenr pirb•Aerr h•At eTek• rAj“Yˆ ek•e¼ enb•.
ŽKAen etAmAr y• ik•C¢ öeyùAj“n t• id•eyùiC. tb•u ik••–˜Þ ŒAmAr Žk•inþ B˜)˜ zelAmenr ipt• d•AyùUed•r
ek•n &u“im etAmAr inej“r ed•ez iP•er eyet c•A”CÀ® k•T• men ereK zelAmnek• tAr b•Ak•I j“Ib•nw¦k•u zAsk•
h•d•d• imnit k•er b•ll/ "d•y•ù k•er ŒAmAyù b•Ai¼et TAk•et ed•b•. 35teb• tAr pue^r h•At eTek• ŒAim
iP•ret id•n.® Œb••” rAj“ ׈ ineyù enb•. ŒAr tArpr tAr eTek•
23
”ilyùAd•Ar pu^ rexA,ek•o ö½Vr zelAmenr zߨ d•ziw pirb•AregAþI yArib•yùAm etAmAek• zAsn k•ret
k•er &u“eliCeln. rexA, tAr minb• esAb•Ar rAj“• ed•b•. 36zelAmenr s•–˜ÿAn Žk•iw pirb•AregAþIr opr
h•d•ed•xerr k•AC eTek• pAileyù ŽesiCl. 24d•AyùUd• zAsn k•reb•. k•Ar, ejr¨zAelem ey zh•riw ŒAmAr
esAb•Ar esnAb•Aih•nIek• yueß“ h•ArAenAr pr rexA, ik•C¢ inej“r b•el ŒAim eb•eC ineyùiClAm sb•smeyù” d•AyùeU d•r
elAek•ed•r ej“AgA¼ k•er Žk•w• eCAw esnAb•Aih•nIr ek•Aen• Ÿ%rpur¨x tA zAsn k•reb•. 37ik••–˜Þ/ t• b•Aed•/
öD•An h•eyù b•esn. Žrpr rexA, d•eµ•åzek• igeyù ŒAim etAmAyù etAmAr c•Aih•d•Amt ŒAr smˆS˜ÿ ik•C¢r”
esKAnk•Ar rAj“• h•n. 25rexA, ŒrAem rAj“ ׈ k•retn opr zAsn k•ret ed•b•. &u“im ”•S•óˆAeyùelr Ÿ%r
o ”•S•óˆAeyùelr öit t¡Ar tIº• ib•eþˆx iCl. ey k•Are, rAj“YÙil zAsn k•reb•. 38yid• &u“im sí peT eTek•
zelAmenr j“Ib•£•zAyù rexA, ”•S•ˆó Aeyùelr seÒ˜ zߨt• ŒAmAr ined$•z emen c•el•/ tAh•el” ŒAim etAmAr
“k•eriCeln.•rexA, o h•d•d• éj“en” ”•S•óˆAeyùel nAnAn j“‘ Ž” sb• k•rb•. &u“im yid• d•AyùUed•r met• ŒAmAr
J“Aeml• pAik•eyùiCeln. ib•iD• o ŒAed•z emen c•el• tAh•el ŒAim etAmAr
26
nb•Aewr pu^ yArib•yùAm iCl zelAmenr j“qnk• pAez TAk•b• Žb•M etAmAr b•Mzek• rAj“b•Mez pir,t
Bˆ ] • tY. serd•Ainb•AsI yArib•yù A m iCl ”•Pó • iyù m Iyù k•rb•/ eymn ŒAim d•AyùUed•r j“‘ k•eriClAm. ”•S•óˆAeyùl
pirb•AregAþIr elAk•. tAr ib•D•b•• mAeyùr nAm iCl ŒAim etAmAr h•Aet &u“el ed•b•. 39zelAmenr k]•tk•AeyRr
1 rAj“Ab•il 11:40-12:23 344

j“‘” ŒAim d•AyùUed•r b•MzD••red•r zAiS˜ÿ ed•b•/ teb• k•erC tAr ec•eyùo Œenk• k•iWn k•Aj“ ŒAim etAmAed•r
Œb••” t• b•rAb•err j“‘ nyù.®¾ id•eyù k•rAb•. k•Aj“ ŒAd••yù k•rAr j“‘ ŒAmAr ipt•
etAmAed•r ZD•u c•Ab•k•Aetn/ ŒAim D•ArAel• elAh•• b•sAen•
zelAmenr m& ] “u Y c•Ab•uk• id•eyù c•Ab•k•Aeb••.®¾
40 12
zelAmn yArib•yAù mek•• h•tY• k•rAr ec•X• k•reln. rh•ib•yùAm elAek•ed•r itnid•n per ŒAset
ik••–˜Þ yArib•yùAm tKn imzer pAileyù egl Žb•M b•eliCeln t•” iWk• itn id•n per ”•S•óˆAeyùelr
zelAmenr m]&u“Y pyR•–˜ÿ˜ yArib•yùAm imzrrAj“ zIzek•r elAek•r• ŒAb•Ar rh•ib•yù A emr k•AeC iP•er Žl.
ŒAšeyù iCl. 13
rh•ib•yùAm tKn öb•I,ed•r k•T• n• Zen 14tAr b•Þu“-
41
zelAmn tAr zAsnk•Ael b•æ b•¼ b•¼ k•Aj“ b•AÞ“b•ed•r prAmzR ŒnuyAyùI b•leln/ "ŒAmAr iptA
k•eriCeln. essb• k•TA 'zelAmenr ”ith•As ýe–˜î¾ etAmAed•r ej“Ar k•er eb•iz KAiweyùiCl b•leCA/ ŽKn
ilipb•ß “ Œ•eC. 42zelAmn ej“r¨zAelemr Œ•–˜ÿgRt ŒAim ŒAer• eb•iz KAwAeb••. ŒAmAr iptA etAmAed•r
”•S•óˆAeyùeùl 40 b•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln. 43tArpr itin ZD•u c•Ab•ek•eCn/ ŒAim elAh•• b•sAen• c•Ab•uk• id•eyù
yKn mAr• egeln t¡Aek• d•AyùUd• zh•er smAiD•S˜î k•r• c•Ab•k•Aeb••.® 15ŒTRAí rAj“• elAek•ed•r ŒAeb•d•en sA¼•
h•l. Žrpr rAj“• h•eln zelAmenr pu^ rh•ib•yùAm. id•eln nA . öBu˜r ŒiB˜öAeyù” Ž” G•wn• G•wl. öBu˜
nb•Aewr pu^ yArib•yùAemr k•AeC t¡Ar ed•oyù• öitš¨it
gh] •yß
u “ rAKAr j“‘” Ž” G•wn• G•wAeln. zIelAnIyù B˜Ab•b•Ad•I
1-2
nb•Aewr pu^ yArib•yAù m tKno imzer luik•eyù Œih•eyùr mAD•Yem öBu˜ yArib•yùAemr k•AeC öitš¨itb•ß“
12 iCl. yKn es zelAmenr m]&u“Y sMb•Ad• epl/ h•eyùiCeln.
tAr j“›˜åBU˜im ”•Pó•iyùem pAb•RtY ŒÇ•ˆelr eserd•et 16
”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAk• ed•Kl n&u“n rAj“A tAed•r
iP•er Žl. ŒAeb•d•en k•,RpAt pyR•–˜ÿ k•rl n•. tKn tAr• rAj“Aek•
Žid•ek• rAj“• zelAmenr m]&u“Yr pr t¡Aek• t¡Ar Žes b•ll/ "ŒAmr• ik• d•AyùeU d•r pirb•ArBu˜)˜À emAew”
pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ smAiD•ˆS˜î k•r• h•el n&u“n rAj“• n•. ŒAmr• ik• iyzeyùr j“imr ek•Aen• B˜Ag pA”À n•?
h•eln tAr pu^ rh•ib•yùAm. 3”•S•óˆAeyùeùlr smˆS˜ÿ b•Aisª•• tAh•el ed•zb•AsIr• c•el• ŒAmr• ŒAmAed•r inej“r
rh•ib•yù A mek• rAj“ped• ŒiD•iþt k•ret iziKem b•Ai¼et iP•er y•”. d•AyùeU d•r pu^ tAr inej“r elAek•ed•r
igeyùiCl. k•Ar, rh•ib•yAù m tKn esKAen” iCl. sk•el opr rAj“ ˆ× k•r¨k•.® Žk•T• b•el ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA
rh•ib•yùAmek• b•ll/ 4 "ŒApnAr iptA ŒAmAed•r KAiweyù ey yAr b•Ai¼et iP•er egl. 17”•S•óˆAeyùelr ey smˆS˜ÿ
KAiweyù j“Ib•n éib•Rsh• k•er &u“eliCeln. ŒApin d•yù• elAk• iyh•Ýd•Ar zh•rÙilet TAk•t rh•ib•yùAm ZD•umA^
k•er ŒAmAed•r k•Aej“r eb•AJ“• Žk•w¦ h•Alk•• k•er id•el” tAed•r opr rAj“ ׈ k•eriCeln.
18
ŒAmrA ŒApnAr h•eyù k•Aj“ k•rb•.® Œed•ArAm nAem Žk•j“n elAk• k•mRc•ArIed•r
5
rh•ib•yùAm tAed•r Ÿ%r id•eln/ "etAmr• itnid•n t%Ñ ˆAb•D •An k•rt. rAj“• tAek• efek• pAiWeyù elAek•ed•r
per ŒAmAr k•AeC Žs. tKn ŒAim ŒAmAr isß“A•–˜ÿ seÒ˜ k•T• b•let b•leln. ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA
etAmAed•r j“AnAb•.® Žk•T• Zen• sb••” iP•er egl. pATr C¡¢e¼ tAek• emer eP•ll. rh•ib•yùAm tKn
6
zelAmenr ey smˆS˜ÿ öb•I, prAmzRd•At• tKno ek•Anmet t¡Ar reT c•e¼ ej“r¨zAelem pAileyù egeln.
j“Iib•t iCeln/ rAj“• rh•ib•yùAm tAed•r t¡Ar k•t$b•Y 19ŒtŽb• ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA d•AyùUed•r pirb•Aerr
k•mR sµpekR• ö½Í k•reln/ "ŒAmAr Že(•e^ ik• k•r• ib•r¨eß“• ib•e@•Ah• k•rl Žb•M ŽKno pyR•–˜ÿ tAr• d•AyùUd•
Ÿic•íÀ ŒAim Žed•r ik• b•lb•À® pirb•Arib•erAD•I.
7
öb•I,r• t¡Aek• b•leln/ "&u“im yid• ŒAj“ oed•r 20
”•S•óˆAeyùùelr smˆS˜ÿ elAk• yKn yArib•yùAemr iP•er
k•AeC d•Aesr met• h•o/ or• sitY etAmAr esb•A k•reb•. ŒAsAr k•T• j“Anet pArl/ tAr• Žk•iw smAeb•ezr
&u“im yid• oed•r seÒ˜ d•yùAprb•z h•eyù k•T• b•elA/ ŒAeyùAj“n k•er tAr seÒ˜ ed•K• k•er tAek•” smý
tAh•el or• ic•rid•n” etAmAr h•eyù k•Aj“ k•reb•.® ”•S•óˆAeyùelr rAj“A ih•eseb• eG•Ax,• k•rl. Žk•mA^
8
ik••–˜Þ rh•ib•yùAm Ž” prAmezR k•,RpAt k•relA n•. iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþI d•AyùUed•r pirb•Aerr ŒnusrŠ
itin t¡Ar b•Þ u“-b•AÞ“b•ed•r seÒ˜ prAmzR k•reln. 9 es k•ret lAgl.
21
tAed•r b•ll/ "elAek•rA b•leC/ 'ŒApnAr ipt• y• rh•ib•yùAm ej“r¨zAelem iP•er egl Žb•M iyh•Ýd••
k•Aj“ id•etn tAr ec•eyùo ŒAmAed•r h•Alk•• k•Aj“ id•n.¾ o ib•‘AmIenr pirb•AregAþIek• Žk•e^ j“e¼• k•reln.
ik• k•r• yAyù b•el• et•À ŒAim ŽKn oed•r ik• b•ilÀ® Ž” é” egAþI imileyù emAw 1/80/000 j“enr Žk•iw
10
rAj“Ar b•Þ u“r• rh•ib•yùAmek• b•ll/ "ezAn k•T•? esnAb•Aih•nI giWt h•l. rh•ib•yù A m ”•S•ó ˆ A eyù e lr
or• nAik• b•leC etAmAr ipt• oed•r eb•iz KAwAetn. elAek•ed•r ib•r¨eß“• yu ß“• eG•Ax,• k•er tAr rAj“ ׈
&u“im •ek•b•lmA^ oed•r efek• b•el d••o/ 'ed•K eh•/ Ÿß“Ar k•ret ec•eyùiCeln.
ŒAmAr k•e¼ ŒAÒu˜l ŒAmAr iptAr puerA ed•eh•r ec•eyùo 22
ik••–˜Þ öBu˜ zmiyùyù nAem Žk• ö½Verr elAek•r
zi)˜zAlI. ŒAmAr ipt•r j“‘ etAmr• ey k•Aj“ seÒ˜ k•T• b•leln. itin b•leln/ 23"y•o iyh•Ýd•Ar
11
345 1 rAj“Ab•il 12:24-13:14

rAj“• zelAmenr pu^ rh•ib•yùAm ŒAr iyh•Ýd•Ar elAek•rA yArib•yùAm eb•d•Ir sAmen d¡•Ai¼eyù D•upD•Uen• id•i•Celn.
o ib•‘AmInek• igeyù B˜•”eyù B˜A”eyù yuß“ k•ret b•Ar, itin igeyù Ï y|•eb•d•Iek• seµ•VAD•n k•er b•leln•/
k•er•. 24oed•r sk•lek• G•er iP•er eyet b•elA k•Ar, "d•A•yùUed•r pirb•Aer eyAizyù nAem Žk• b•Alk• j“›˜åAeb•.
ŒAim” Ž”sb• G•iweyùiC.® rh•ib•yùAemr esnAb•Aih•nI yAj“k•rA ŽKn y|•eb•d•Iet pUej“• id••C/ ik••–˜Þ eyAizyù
öBu˜r ŒAed•z emen b•Ai¼ c•el egl. Žk•id•n Ž” smˆS˜ÿ yAj“k•ed•r y|•eb•d•Ir oper” h•tY•
25
iziKm h•l ”•Pó•iyùemr pAbR•tY ŒÇ•ˆelr Žk•iw k•reb•. ŽKn yAj“k•r• ey eb•d•Iet D•upD•Uen• ‰ˆAlAe•C/
zh•r. yArib•yùAm iziKmek• suri(•t o zi)˜zAlI k•er es” eb•d•Iet” mAnuexr h•A¼ pui¼eyù eyAizyù t•
esKAen” b•sb•As k•ret lAgl. per es pnUeyùl b•Yb•h•Aerr Œey•gY k•er &u“leb•.®
3
nAem Žk•iw zh•er igeyù esiwek• suri(•t o zi)˜zAlI ŽsmˆS˜ÿ G•wn• ey sitY sitY G•wet c•eleC es
k•eriCelA. ib•xeyù ö½Verr elAk• ŸpiS˜ît sb•A”ek• ömA, id•eln.
26-27
yArib•yùAm men men B˜Ab•eln/ "yid• elAek•rA itin b•leln/ "ŒAim y• b•llAm t• ey ˆsitY sitY
ej“r¨zAelem öBu˜r miª•er inyùimt yAtAyùAt c•Aileyù G•web• esk•T• ömAe,r j“‘ öBu˜ ŒAmAek• b•eleCn/
eyet TAek• tAh•el tAr• ezx pyR • –˜ÿ d•Ayù U e d•r 'Ž” eb•d•I eB˜eÒ˜ éw¦k•er• h•eyù smˆS˜ÿ C•” mAiwet
Ÿ%rpur¨xed•r þˆArA” zAist h•et c•A”eb•. tAr• ŒAb•Ar Ci¼eyù p¼eb•.®¾
4
iyh•dÝ •Ar rAj“• rh•ib•yAù mek• ŒnusrŠ k•reb• ŒAr ŒAmAek• rAj“• yArib•yùAm ö½Verr elAek•r k•AC eTek•
h•tY• k•reb•.® 28tA” rAj“• tAr prAmzRd•AtAed•r k•AeC qb•eTelr•eb•d•Ir k•T• Zen eb•d•I eTek• h•At sireyù
tAr k•r,Iyù k•t$b•Y sµpekR• Ÿped•z c•A”eln. tAr• ineyù es” elAk•ek• ed•iKeyù b•ll/ "oek• eýˆ¹ˆÿAr
rAj“Aek• tAed•r prAmzR id•eln. tKn yArib•yùAm éew• k•er•.® ik••–˜Þ Žk•T• b•lAr seÒ˜ seÒ˜” tAr h•At
esAnAr b•AC¢r b•Aineyù elAek•ed•r b•leln/ "etAmr• p(•AG•AtýˆS˜ÿ h•eyù egl/ es ŒAr h•At nA¼Aet pArl
ek•Ÿ ŒArAD•nA k•ret ej“r¨zAelem yAeb• n•. n•. 5 Žk•” seÒ˜ eb•d•Iiw w¦k•er• w¦k•er• h•eyù eB˜eÒ˜
”•S•ó ˆ A eyù e lr ŒiD•b•AsIr• ezAenA/ Ž” ed•b•tArA” smˆS˜ÿ C•” mAiwet Ci¼eyù p¼l. Žr eTek•” ö½Verr
etAmAed•r imzr eTek• Ÿß“Ar k•eriCeln.®* 29Žk•T• elAek•r k•TAr stYt• ömA, h•l. 6tKn rAj“•
b•el yArib•yùAm Žk•w• esAnAr b•AC¢r !b•eTel rAKeln. yArib•yAù m ö½Verr elAk•ek• b•lelA/ "d•y•ù k•er ŒApnAr
Œ‘ b•AC¢rwAek• rAKelA d•An zh•er. 30”•S•óˆAeyùelr öBu˜r ö½Verr k•AeC ŒAmAr Ž” h•Atiw ŒAb•Ar iWk•
elAek•rA tKn qb•eTel o d•Aen b•AC¢r éewAek• ŒArAD•nA k•er ed•b•Ar j“‘ öATRn• k•r¨n.®
k•ret egl. ik••–˜Þ Žiw ŒtY•–˜ÿ gih$•t o pAepr k•Aj“ elAk•iw tKn öBu˜r k•AeC es” öATRn• k•rAyù rAj“Ar
h•l. h•At iWk• h•eyù egl. 7 tKn rAj“• ö½Vr eöirt es”
31
ŽCA¼•o yArib•yAù m Ÿ•c• S˜îAen miª•r b•AineyùiCl. elAk•iwek• b•ll/ "Œnuýh• k•er ŒApin ŒAmAr seÒ˜
ZD•umA^ elb•Iyùed•r pirb•AregAþI eTek• yAj“k• eb•eC b•Ai¼et igeyù K•oyù• d••oyù• k•reb•n c•lun. ŒAim
enoyùAr pirb•et$ es ”•S•óˆAeyùelr ib•iB˜å pirb•AregAþI ŒApnAek• Žk•iw Ÿph•Ar id•et c•A”.®
eTek• yAj“k•ed•r eb•eC ineyùiCl. 32Žrpr rAj“• 8
ik••–˜Þ es” elAk•iw rAj“Aek• b•ll/ "etAmAr ŒeD•kR •
yArib•yAù m ”•S•ˆó Aeyùel Ÿíseb•r met• Žk•iw n&u“n C¢iwr rAj“ ׈ ŒAmAek• id•elo ŒAim etAmAr seÒ˜ yAeb•• n•
id•enr öb•t$n k•rl. ŒXm mAesr 15 id•en Ž” C¢iw b•• ŽKAen ek•An pAnAh•Ar k•rb• nA. 9öBu˜ ŒAmAek•
pAilt h•t. Žsmeyù rAj“• !b•eTl zh•err eb•d•Iet ŽKAen ik•C¢ eKet b•• pAn k•ret b•ArŠ k•ereCn.
b•ild•An k•rt. es tAr b•AnAen• b•AC¢r éewAr sAmen öBu˜ ŒAmAek• ŒAer• ined$•z id•eyùeCn ey/ ey rAˆS˜ÿ•
b•il id•t. rAj“• yArib•yùAm !b•eTel o Ÿ<c¢ j“AyùgAyù id•eyù ŒAim ŽKAen ŽesiC/ es” rAˆS˜ÿ• id•eyù eyn n•
tAr b•AnAen• pUej“Ar j“AyùgAÙelAr j“‘ yAj“k•ed•r iP•ir.® 10Žk•TA b•el itin qb•eTel ŒAsAr smyù ey
eb•eC ineyùiCl. 33ŒTRAí rAj“• yArib•yùAm tAr suib•D•• rAˆS˜ÿ• id•eyù ŽesiCeln/ eswAet n• igeyù Œ‘ Žk•w•
met• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r j“‘ Ÿíseb•r smyù eb•eC rAˆS˜ÿ• id•eyù iP•er egeln.
ineyùiCl. ŒˆXm mAesr 15 id•enr mATAyù Ï C¢iwr 11
qb•eTl zh•er essmyù Žk•j“n b•]ß“• B˜Ab•b•Ad•I
id•niwet !b•eTl zh•er tAr b•AnAen• eb•d•Iet b•ild•An b•As k•retn. t¡Ar eCelr• Žes t¡Aek• !b•eTelr Ž”
CA¼•o D•upD•Uen• ed•oyù• h•et•. ö½Vr eöirt b•Yi)˜r k•AyRk•lAepr k•T• j“AnAelA.
12
es” b•]ß “ B˜Ab•b•Ad•I sb• Zen ij“e|•s k•reln/ "itin
qb•eTelr ib•r¨eß “ ö½eV rr k•Tn ek•An rAˆS˜ÿA id•eyù iP•er eglÀ® eCelr• tKn iyh•Ýd••
öBu˜ iyh•Ýd•Ar ö½Verr eöirt Žk•j“nek•
1-2
eTek• ŒAs• es” B˜Ab•b•Ad•I ey peT iP•er igeyùeCn
13 qb•eTel yAb•Ar j“‘ Žb•M eb•d•Ir oper pUej“•
k•rb•Ar ib•r¨eß“ k•T• b•lb•Ar j“‘ efek• pAWAeln.
iptAek• ed•KAel•. 13b•] ß“ B˜Ab•b•Ad•I t¡Ar pu^ed•r t¡Ar
gAD•Ayù lAgAm lAigeyù id•et b•leln Žb•M es” gAD•Ayù
yKn es” B˜Ab•b•Ad•I qb•eTel ep<QCeln tKn rAj“• c•e¼ eb•ireyù p¼eln.
14
b•]ß “• B˜Ab•b•Ad•I ö½Vr eöirt elAk•iwek• K<uj“et
”•S•ˆó Aeyl
ù ÖÖÖ k•eriCeln h•AerA, yKn mr¨BU˜imet esAnAr b•AC¢r
b•AineyùiCl tKn iWk• Žk•” k•T• b•eliCl.
K<uj“et Œb•ezex ed•Keln Žk•w• mˆS˜ÿ˜ b•¼ gAeCr
1 rAj“Ab•il 13:15-14:10 346

tlAyù Žk•j“n b•es ŒAeCn. itin ö½Í k•reln/ "ŒApin itin k•b•r ed•oyùAr pr t¡Ar pu^ed•r ined$•z id•eln/
ik• ö½Verr elAk• iyin iyh•Ýd•• eTek• ŽeseCnÀ® "ŒAim mrel ŒAmAek•o Ž” k•b•er o¡r pAez k•b•r
B˜Ab•b•Ad•I Ÿ%r id•eln/ "ç<•.® id•s. ŒAmAr h•A¼ k•¾KAn•ek• o¡r pAez” rAiKs. 32öBu˜
15
tKn b•]ß“• B˜Ab•b•Ad•I b•leln/ "d•yù• k•er ŒAmAr o¡r muK id•eyù ey k•T• b•ileyùeCn/ t• Žk•id•n sitY
seÒ˜ b•Ai¼et c•lun/ ik•C¢ mueK ed•eb•n.® sitY” G•web•. qb•eTelr eb•d•I o zmiryùAyù Œ‘A‘
16
ik••–˜Þ ö½Verr elAk•iw Žet rAij“ h•eln n•. Ÿ•c•S˜îAen pUj“• k•rAr ib•r¨eß“• k•T• b•lAr j“‘ öBu˜
itin b•leln/ "ŒAim ŒApnAr seÒ˜ b•Ai¼et eyet o¡ek• b•Yb•h•Ar k•ereCn.®
b•• ŽKAen ek•Aen• pAnAh•Ar k•ret pArb• n•. 17k•Ar, 33
rAj“• yArib•yùAemr ek•Aen•” pirb•t$n h•l nA.
öBu˜ ŒAmAyù inexD• k•ereCn Žb•M b•eleCn/ '&u“im ey es ŒAegr metA” pApAc•r, k•er eyet lAgl. ib•iB˜å
rAˆS˜ÿ• id•eyù yAeb• es” rAˆS˜ÿ• id•eyù iP•reb• n•.®¾ pirb•AregAþI eTek• yAj“k• eb•eC ineyù tAed•r id•eyù
18
tKn b•]ß“• B˜Ab•b•Ad•I b•leln/ "ŒAimo ŒApnAr” Ÿ•c•S˜îAen esb•A k•rAet lAgl. ey ek•Ÿ ”•C• h•el”
met• Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•I.® Ÿpr•–˜Þ itin b•Aineyù b•leln/ yAj“k• h•eyù eyet pArt. 34Ž” pAepr P•el” tAr
"öBu˜r k•AC eTek• •dt U Žes ŒAmAyù ŒApnAek• b•Ai¼et sAèAej“Yr ptn h•yù Žb•M t• Db•MsˆS˜ÿàep pir,t h•yù.
ineyù igeyù ŒApnAr pAnAh•Aerr b•Yb•S˜î A k•ret
b•eleCn.® yArib•yAù emr peu ^r m&
] “u Y
19
tKn ö½Vr eöirt es” elAk•iw b•]ß “• B˜Ab•b•Ad•Ir 1-3
eysmeyù yArib•yùAemr pu^ Œib•yù Kub• ŒsuS˜î
b•Ai¼et igeyù t¡Ar seÒ˜ pAnAh•Ar k•reln. 20yKn
t¡Ar• ewib•el b•es K•oyùAd••oyù• k•reCn tKn öBu˜
14 h•eyù pe¼iCl/ es” smyù yArib•yAù m tAr •S˜¤Iek•
b•ll/ "&u“im zIelAet igeyù B˜Ab•b•Ad•I Œih•yùr seÒ˜
b•ß] “ B˜Ab•b•Ad•Ir sAmen ŒAib•B$U˜t h•eln. 21b•] ß“ B˜Ab•b•Ad•I ed•K• k•r. Œih•yù” es-” B˜Ab•b•Ad•I iyin b•eliCeln/
iyh•Ýd•• eTek• ŒAs• ö½Verr elAk•iwek• b•leln/ "öBu˜ ŒAim ”•S•óˆAeyùelr rAj“• h•b•. &u“im d•zw• r¨iw/ ik•C¢
b•leln ŒApin öBu˜r ined$•z ŒmA‘ k•ereCn.® ek•k•/ Žk• B˜¡A¼ mD•u ineyù tAr k•AeC igeyù ŒAmAed•r
22
ŒApnAek• öBu˜ ŽKAen ik•C¢ eKet b•• pAn k•ret pue^r ik• h•eb• ij“e|•s k•er•. itin inü‚yù” etAmAek•
b•Ar, k•eriCeln/ ik••–˜Þ ŒApin es” ined$•z l[G•n b•el ed•eb•n. teb• ed•eK• ŽmnB˜Aeb• Cëåeb•ez eyo
k•er ŽKAen pAnAhAr k•reln. zAiS˜ÿS•Vˆräp ŒApnAr yAet ek•Ÿ b•uJ“et n• pAer ey &u“im ŒAmAr S˜¤I.®
4
m]&u“Yr pr ŒApnAr ed•h• ŒApnAr b•Mezr smAiD•S˜îel k•T• met• yArib•yùAemr S˜¤I zIelAet B˜Ab•b•Ad•I
smAiD•S˜î h•et pAreb• n•.® Œih•eyùr seÒ˜ ed•K• k•ret egeln. yid•o Œih•yùr
23
”itmeD•Y ö½Verr elAk•iwr pAnAh•Ar ezx h•el tKn Œenk• b•eyùs h•eyùeC Žb•M #iXzi)˜ h•AireyùeCn.
b•ß
] “ B˜Ab•b•Ad•I t¡Ar j“‘ gAD•Ayù lAgAm o ij“n c•i¼eyù 5
öBu˜ t¡Aek• b•leln/ "yArib•yùAemr S˜¤I etAmAr seÒ˜
id•eln Žb•M es” b•Yi)˜ ron• h•l. 24peT Žk• isMeh•r ed•K• k•er oed•r ŒsuS˜î eCel sµpekR• j“Anet
ŒAß*me, ö½Vr eöirt b•Yi)˜r m]&“u Y h•l. 25ik•C¢ pTc•ArI ŒAseC.® Œih•yù ik• b•leb• esk•TAo öBu˜ b•el id•eln.
yAb•Ar smeyù peT pe¼ TAk•• es” m]ted•h•iw ŒAr yArib•yùAemr S˜¤I Žes Œih•yùr b•Ai¼et ŸpiS˜ît
tAr pAez d¡•Ai¼eyù TAk•• gAD•• o isMh•wAek• edKet h•l. es ŒA ™egApn k•er ŽesiCl. 6ik••–˜Þ Œih•yù
epl. tAr• iP•er Žes zh•er b•]ß “ B˜Ab•b•Ad•Iek• Ž” d•rj“Ayù tAr pAeyùr ŒAoyùAj“ Znet epeyù b•ll/
Kb•r id•l. "Žes• eg• yArib•yùAemr S˜¤I. &u“im ek•n elAek•r k•AeC
26
yid•o b•]ß“ B˜Ab•b•Ad•Ir pA˜ñAyù pe¼” ö½Verr inej“r ök]•t pirc•yù egApn k•reC•À etAmAek• ŒAim
pAWAen• Ž” b•Yi)˜ iP•er Žes KAoyù • dAoyù A Žk•wA é>sMb•Ad• ed•b•. 7 yAo iP•er igeyù yArib•yùAmek•
k•eriCeln/ b•]ß “ B˜Ab•b•Ad•I tAr• y• b•ll sb• Zneln b•el• öBu˜/ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr b•eleCn/ 'yArib•yAù m ŒAim
Žb•M b•leln/ "öBu˜r ŒAed•z ŒmA‘ k•rAyù öBu˜ isMh• etAmAek• ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r meD•Y eTek•
pAiWeyù t¡Ar pAWAen• b•Yi)˜r j“Ib•n ineln. öBu˜ eb•eC ineyù ŒAmAr B˜)˜ed•r ŒD•I½Vr b•AineyùiC. 8d•AyùUed•r
b•eliCeln ey itin Žrk•m k•reb•n.® 27Ž” b•el b•MzD•r ”•S•óˆAeyùl zAsn k•rt. ik••–˜Þ ŒAim es” rAj“Y
itin t¡Ar pu^ed•r gAD•Ayù ij“n c•ApAet b•el/ 28gAD•• tAed•r k•AC eTek• ek•e¼ ineyù etAmAek• id•eyùiClAm.
ineyù eb•ireyù es” m]ted•eh•r k•AeC ep<QeC ed•Ket ik••–˜Þ &u“im ŒAmAr esb•k• d•AyùUed•r met• no. d•AyùUd•
epeln ey gAD•A ŒAr isMh• éewA” esKAen d¡•Ai¼eyù Žk•inþB˜Aeb• ŒAmAek• Œnusr, k•rt/ ŒAim y• c••”tAm
ŒAeC. isMh•w• es” ed•eh• muK ed•yùin/ Žmnik• o tA” k•rt. 9 ik••–˜Þ &u“im Œenk• b•¼ b•¼ pAp k•erC.
gAD•AwAek•o ik•C¢ k•erin. etAmAr ŒAeg ek•An zAsk• Žet• j“G•‘ pAp k•erin.
29
b•ß
] “ B˜Ab•b•Ad•I ezAk•ök••z k•rb•Ar j“‘ o k•b•r &u“im ŒAmAek• ŒnusrŠ k•r• b•Þ“ k•er id•eyùC. &u“im
ed•b•Ar j“‘ gAD•Ayù c•Aipeyù m]ted•h•w•ek• zh•er ineyù mUi%$ pUj“• o Œ‘A‘ ed•b•tAed•r pUj“• Zr¨ k•erC.
c•leln. 30-31 itin es” b•Yi)˜ek• t¡Ar inej“r pirb•Aerr Žr P•el ŒAim Kub•” ß*uß “ h•eyùiC. 10tA” ŒAim etAmAr
smAiD•S˜îel k•b•r id•eln. tArpr itin k<•Ad•et k<•Ad•et pirb•Aer ib•pd• G•ineyù ŒAnb•. etAmAr pirb•Aerr smˆS˜ÿ
b•leln/ "B˜A” ŒAmAr/ etAmAr j“‘ ŒAim é>iKt.® pur¨xek• ŒAim h•tY• k•rb•. ŒAÙn eyB˜Aeb• G<•eu w epA¼Ayù
347 1 rAj“Ab•il 14:11-15:7

iWk• esB˜Aeb• ŒAim etAmAr pirb•Ar sµpU,Rräep Db•Ms yAr P•el öBu˜ ß*u ß“• h•eyùiCeln. Ž” smˆS˜ÿ elAek•rA
k•er ed•b•. 11etAmAr pirb•Ar eTek• ey ek•Ÿ zh•er iCl tAed•r ipïpur¨xed•r ec•eyùo KArAp. 23Žr• Ÿ<c•¢
m•rA yAeb• tAek• ku•ku•er KAeb• Žb•M etAmAr pirb•Aerr eb•d•I CA¼•o pATerr S•å]it-esÚD•/ b<•Aezr pib•^ mUi%$
ey elAk• mAeW mAr• yAeb• tAek• zku•en KAeb•. öBu˜ öBˆ]•it b•AineyùiCl. öetYk•iw Ÿ•c•S˜îAn/ sb•uj“ gAeCr
b•eleCn.®¾ tlAyù tAr• Ž”sb• k•d•Ak•Ar ij“ins b•AineyùiCl.
12 24
B˜Ab•b•Ad•I Œih•yù yArib•yù Aemr S˜¤ Iek• ŒAer• tAed•r meD•Y Žmn mAnux iCl yAr• Œ‘ ed•b•tAr
b•leln/ "Žb•Ar &u“im b•Ai¼ y•o. &u“im etAmAr zh•er pUj“Ar j“‘ ritiß*yùAeTR ed•h• ib•ß*yù k•eriCl. iyh•dÝ •Ar
p• rAKAr seÒ˜ seÒ˜” etAmAr pu^ mAr• yAeb•. Œenk• elAk• Œenk• mª• k•Aj“ k•eriCl. Ž” pib•^
13
”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAk• k<•Ad•et k<•Ad•et oek• smAiD•S˜î BU˜B˜Aeg ŒAeg yAr• b•As k•rt ö½Vr tAed•r h•At eTek•
k•reb•. yArib•yAù emr pirb•Aer Žk•mA^ etAmAr pu^ek•” j“im ek•e¼ ineyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r h•Aet &u“el
k•b•er smAiD•S˜î k•r• h•eb•. k•Ar, yArib•yAù emr pirb•Aer id•eyùiCeln.
Žk•mA^ öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr &u“X iCeln. 14öBu˜ 25
rh•ib•yAù emr rAj“e ˆ× r pÇ•ˆm b•Cer imzerr rAj“•
”•S•óˆAeyùl zAsn k•rAr j“‘ Žrpr ey n&u“n rAj“• zIzk• ej“r¨zAelemr ib•r¨eß“ yuß“ k•eriCeln. 26zIzk•
eb•eC eneb•n es yArib•yùAemr b•Mz Db•Ms k•reb•. Žsb• öBu˜r miª•r o rAj“öAs•d• eTek• smˆS˜ÿ sµpd•/ Žmnik•
G•wet ŒAr eb•iz ed•ir en”. tArpr öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr d•AyùUed•r b•AnAenA esAnAr FAlÙel• pyR•–˜ÿ˜ ineyù yAn.
27
opr ŒAG•At h•Aneb•n. ed•ezr smˆS˜ÿ elAk• B˜eyù TrTr tKn rh•ib•yùAm Ž” j“AyùgAyù rAKAr j•‘ iptl
k•er k<•Apet TAk•eb•. id•eyù n&u“n FAl b•AnAeln. itin Ž” n&u“n FAlÙel•
15
"tArpr öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùelr opr ŒAG•At h•Aneb•n. rAj“öAsAed•r d•rj“Ayù öh•rIed•r rAKet id•eyùiCeln.
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• B˜It h•eb•Ð tAr• j“elr meD•Y 28
Žrpr yKn” rAj“• miª•er eyetn öh•rIr• t¡Ar
G•Aesr mtn k<•Apeb•. Ž” B˜Ael• ed•z eTek• öBu˜ seÒ˜ seÒ˜ Ï FAlÙel• ineyù eyt. tArpr yKn
”•S•óˆAeyùlek• Ÿpe¼ eP•leb•n. Žiw es” ed•z eyiw öh•rIr• iP•er ŒAst/ tAr• Ï FAlÙil öh•rI k•e(•r
itin tAed•r pUb•Rpur¨xed•r id•eyùiCeln. itin tAed•r ed•oyùAelr opr ŒAb•Ar ereK id•t.
29
P•rAí nd•Ir Œpr pAer Ci¼eyù ed•eb•n. Žsb•” G•web• rAj“• rh•ib•yùAm eysmˆS˜ÿ k•Aj“ k•eriCeln t•
k•Ar, öBu˜ elAek•ed•r opr ß*uß “ h•eyùeCn. itin 'iyh•Ýd•Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC.
ß*uß“ h•eyùeCn k•Ar, tAr• b<•Az id•eyù ŒAezr•r 30
rh•ib•yAù m o yArib•yAù m éj“en” sb•smeyù Žek• Œe‘r
mUi%$ b•Aineyù pUj“• k•eriCl. 16yArib•yùAm inej“ pAp seÒ˜ yueß“ ilˆ¹ˆÿ TAk•etn.
31
k•ereC/ ŒAr ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r pApAc•re,r k•Ar, rh•ib•yAù m mAr• yAb•Ar pr t¡Aek• t¡Ar pUb•p
R r
u ¨xed•r
h•eyùeC. tA” öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r prAˆS˜ÿ h•et seÒ˜ d•AyùUd• nger smAiD•S˜î k•r• h•l. t¡Ar m• iCeln
ed•eb•n.® nyùmA. itin iCeln Œeµ•åAnIyù• j“AtIyù. rh•ib•yùAemr
17
yArib•yùAemr S˜¤I itsRAet iP•er egl. b•Ai¼et pr tAr pu^ Œib•yùAm n&u“n rAj“• h•eln.
eFAk•Ar seÒ˜ seÒ˜” tAr pue^r m]&u“Y h•l. 18smý
”•S•óˆAeyùl öBu˜r k•T• met• ec•AeKr j“el B˜Aset iyh•dÝ •Ar rAj“• Œib•yAù m
B˜Aset tAek• k•b•r id•l. öBu˜ t¡Ar esb•k• B˜Ab•b•Ad•I
Œih•yùr mAD•Yem Žsb•” j“AineyùiCeln.
19
15 nb•Aewr pu^ ”•S•óˆAeyùelr rAj“• yArib•yùAemr
rAj“e ׈r 18 b•Cerr mATAyù Œib•yùAm iyh•Ýd•Ar
n&u“n rAj“• h•eln. 2Œib•yùAm ej“r¨zAelem itn b•Cr
rAj“• yArib•yùAm ŒAer• Œenk• ik•C¢ k•eriCl.
es Œenk• yuß“ k•eriCl Žb•M elAek•ed•r oper rAj“ ˆ× rAj“ ׈ k•ern. t¡Ar m• mAK• iCeln Œb•IzAelAemr
c•Aileyù yAi•Cl. es yA k•eriCl es smˆS˜ÿ˜ ib•b•r,” k•‘A.
'”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC. 3
Œib•yùAmo t¡Ar iptAr met• yAb•tIyù pAp
20
yArib•yùAm 22 b•Cr rAj ׈ k•rAr pr t•r m]&u“Y h•el k•eriCeln. itin emAew” t¡Ar iptAmh• d•AyùeU d•r met•
tAek• tAr pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ k•b•r ed•oyùA h•l. öBu ˜ r Žk•inþ B˜)˜ iCeln n•. 4 öBu˜ d•AyùUd•ek•
yArib•yùAemr m]&u“Yr per tAr pu^ nAd•b• n&u“n rAj“• B˜Alb•Asetn b•el Œib•yùAmek• ej“r¨zAelem rAj“ ׈
h•eln. 21zelAmenr pu^ rh•ib•yùAm yKn iyh•Ýd•Ar k•ret id•eyùiCeln. öBu˜ d•AyùUd•ek• pu^lAB˜ k•ret
rAj“ped• ŒiD•iþt h•eln tKn t¡Ar b•yùs 41 b•Cr id•eyùiCeln Žb•M itin d•AyùUed•r j“‘ ej“r¨zAelmek•
iCl. itin 17 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. inrAped• ereKiCeln. 5 Žk•mA^ ih•%Iyù ¬iryùr G•wn•
”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘ zh•err meD•Y eTek• öBu˜ Ž” CA¼• d•AyùdU • j“Ib•enr sb•e(•e^” k•AyùmenAb•Aek•Y öBu˜ek•
zh•riwek•” s›˜åAint k•rAr j“‘ eb•eC ineyùiCeln. Œnusr, k•eriCeln.
6
rh•ib•yùAemr m• nyùmA iCeln j“Aitet Œeµ•åAnIyùA. rh•ib•yù A m o yArib•yù A m éj“en” sb•smeyù
22
iyh•Ýd•Ar elAek•rA pAp k•eriCl Žb•M Žmnsb• prSperr ib•r¨eß“ yuß “• k•er igeyùeCn. 7Œib•yAù m ŒAr
k•A•j“ k•eriCl yA öBu ˜ Œnu i c•t b•el ib•eb•c•n• y• ik•C¢ k•eriCeln es sb•” 'iyh•dÝ •Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾
k•eriCeln. Ÿpr•–˜Þ tAr• Žmn Œenk• k•Aj“ k•eriCl ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC.
1 rAj“Ab•il 15:8-16:2 348

Œib•yùAemr rAj“e ׈r egAw• smyùw¦ku•” ek•ewiCl 22tKn rAj“A ŒAs• iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ elAek•ed•r sAh•AyY
yArib•yùAemr seÒ˜ yuß “ ib•ýh• k•er. 8 Œib•yùAemr m]&u“Yr öATRn• k•er ined$•z id•el sk•el imel rAmAet egl.
pr t¡Aek• d•AyùUd• ngrIet smAiD•S˜î k•rA h•l Žb•M t¡Ar tArpr esKAn eTek• rAm• zh•rwAek• z)˜ k•er
pu^ ŒAs• n&u“n rAj“• h•eln. b•AnAenAr j“‘ b•AzA ey sb• pATr o k•AW ŽeniCl
es”sb• ib•‘AmIenr ed•z egb•• o imSpAet b•eyù ŒAnA
iyh•dÝ Ar rAj“• ŒAs• h•el•. Žrpr ŒAs• Ž” éew• zh•rek• su#â k•er
9
”•S•ˆó Aeyùel yArib•yAù emr rAj“e ˆ× r 20 b•Cerr mATAyù &u“leln.
ŒAs• iyh•Ýd•Ar rAj“• h•eln. 10ŒAs• ej“r¨zAelem 41 23
ŒAs• sµpikR•t Œ‘A‘ yAb•tIyù tTY Ÿin ey
b•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln. Œb•IzAelAemr k•‘A mAK• smˆS˜ÿ k•Aj“ k•eriCeln b•• ey sb• zh•r b•AineyùiCeln
iCeln ŒAsAr WAku•rm•. es sb•” 'iyh•Ýd•Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“
11
ŒAs• t¡Ar pUb•p R r u ¨x d•AyùeU d•r met• öBu˜ ined$•izt ŒAeC. eyeh•&u“ ŒAs• b•]ß “ h•eyù igeyùiCeln/ t¡Ar pAeyù
sí peT j“Ib•nyApn k•ern. 12t¡Ar rAj“e ׈r smyù Žk•w• erAg h•yù. 24ŒAsAr m]&u“Yr pr t¡Aek• t¡Ar
ey smˆS˜ÿ b•Yi)˜ Œ‘ mUi%$r esb•Ar j“‘ ritiß*yùAeTR pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ d•AyùUd• ngrIet k•b•r ed•oyùA h•l.
inej“ed•r ed•h• ib•ß*yù k•eriCl tAed•r itin ed•z CA¼et Žrpr ŒAsAr pu^ iyeh•AzAP•w n&u“n rAj“• h•eln.
b•AD•Y k•ern. itin es” ed•z eTek• tAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r
qtrI smˆS˜ÿ mUi%$o sireyù eP•eliCeln. 13ŒAs• tAr ”•S•ˆó Aeyeù lr rAj“• nAd•b•
25
WAku•rm• mAKAek•o rA,Ir pd• eTek• ŒpsAr, k•ern. iyh•Ýd•Ayù ŒAsAr rAj“e ׈r iþtIyù b•Cerr smyù
k•Ar, mAK• ib•D•mRI ed•b•I ŒAezrAr Ï b•IB˜ís mUi%$smUh• yArib•yùAemr pu^ nAd•b• ”•S•óˆAeyùelr rAj“• h•n. itin é
inmRA, k•ireyùiCeln. Ž” mUi%$iwek• eB˜e[˜ ŒAs• b•Cr rAj“ ˆ× k•eriCeln. 26nAd•b• t¡Ar iptA yArib•yAù emr
ik•e@•A, nd•Ir D•Aer pui¼eyù id•eyùiCeln. 14Ÿ•c• metA” yAb•tIyù pAp k•emR ilˆ¹ˆÿ h•eln. yArib•yùAm
eb•d•IÙilek• Db••Ms n• k•relo ŒAs• ŒAj“Ib•n öBu˜r rAj“• TAk••k•AlIn itin ”•S•óˆAeyùe lr elAek•ed•r
öit Œnur)˜ iCeln. 15smˆS˜ÿ esAn•/ räep• Žb•M öBu˜r pApAc•re,r k•ArŠ h•eyùiCeln.
27
j“‘ ed•oyù• Œ‘A‘ Ÿph•ArsAmýI eyÙil t¡Ar ipt• ”xAKr pirb•AregAþIr Œih•eyùr pu^ b•Az•/ rAj“•
d•AyùUed•r þˆAr• sMri(•t iCl Žb•M eyÙil elAek• d•An nAd•b•ek• h•tYAr Žk•iw c•ß*A•–˜ÿ k•eriCeln. Žsmeyù
k•eriCl/ ŒAs• esÙil öBu ˜ r miª•er ereK nAd•b• o ”•S•óˆAeyùelr sb•A” igbb•eTAn zh•err ib•r¨eß“
id•eyùiCeln. l¼A” k•riCl. igbb•eTAn zh•riw pelXIyù ŒiD•k]•t
16
iyh•Ýd•Ayù rAj“ ׈k•Ael egAw• smyùw•” ŒAsAr iCl. 28Ž” zh•er” b•Az• nAd•b•ek• h•tY• k•eriCeln.
ek•ewiCl ”•S•óˆAeyùelr rAj“• b•AzAr seÒ˜ yuß“ k•er. ŒAsAr iyh•Ýd•Ayù rAj“e ׈r ïtIyù b•Cer Ž G•wn• G•ew.
17
b•Az• iyh•Ýd•Ar seÒ˜ yuß“ k•eriCeln k•Ar, ek•Aen• Žrpr b•Az• ”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• h•eln.
elAk•ek• ŒAsAr rAj“ ˆ× eTek• eb•erAet id•et b•• esKAen
eyet ed•oyù• b•Þ“ k•ret ec•eyùiCeln. Žk•Are, itin ”•S•ˆó Aeyeù lr rAj“• b•Az•
29
rAm• zh•riwek• Kub• suri(•tB˜Aeb• b•AineyùiCeln. ”•S•óˆAeyùelr rAj“• h•b•Ar pr b•AzA yArib•yùAemr
18
ŒAs• t•” öBu˜r miª•err ek•AxAgAr eTek• Žb•M pirb•Aerr sb•A”ek• Žek• Žek• h•tY• k•reln. öBu
rAj“öAsAd• eTek• smˆS˜ÿ esAn• o räep• eb•r k•er eyB˜Aeb• es” zIelAnIyù Œih•eyùr mAD•Yem B˜Ab•b•A,I
Bˆ ] • tYed•r h•At id•eyù essb• ih•ixeyù A e,r epQ^ k•eriCeln/ iWk• esB˜Aeb•” Ž” smˆS˜ÿ G•wn• G•wel•.
wiº•eµ•åAe,r pu^ ŒrAemr rAj“• ib•nah•d•d•ek• pAiWeyù 30yArib•yùAemr pAepr P•el” tAr b•Mezr sb•A”ek•
id•eyù i Celn. d•eµ•åzk• iCl ib•na h •d•ed•r rAej“Yr mret h•el•. ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r pApAc•re,r k•ArŠ
rAj“D•AnI. 19ŒAs• ib•nah•d•d•ek• b•el pAWAn/ "ŒAmAr h•eyù yArib•yùAm öBu˜ek• Kub•” ß*uß“ k•er &u“eliCl˜.
31
ipt• o ŒApnAr iptAr meD•Y Žk•iw zAi•–˜ÿ c•¢i)˜ nAd•b• ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln essb• '”•S•ˆó Aeyùelr
S•VˆA(•irt h•eyùiCl. ŽKn ŒAim ŒApnAr seÒ˜ zAi•–˜ÿ rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ ŒAeC. 32b•AzAr
c•¢i)˜ k•ret c•A”. tA” ŒAim ŒApnAek• Ž” smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùel rAj“e ׈r egAw• smyùwA” iyh•Ýd•Ar rAj“•
esAn•räep• Ÿph•ArS•Vˆräp pAWAlAm. Œnuýh• k•er ŒAsAr seÒ˜ yuß “ k•er ek•ewiCl.
ŒApin ”•S•óˆAeyùelr rAj“• b•AzAr seÒ˜ ŒApnAr siÞ“ 33
ŒAsAr iyh•Ýd•Ayù rAj“e ׈r ïtIyù b•Cerr mATAyù
B˜Ò˜ k•r¨n/ yAet es ŒApnAed•r inej“ed•r met• Œih•yùr pu^ b•Az• ”•S•óˆAeyùelr rAj“• h•eln. b•Az•
TAk•et id•eyù tAr inej“r ed•ez iP•er yAyù.® itsRAet 24 b•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln. 34ik••–˜Þ b•Az•
20
ib•na h •d•d• ŒAsAr seÒ˜ c•¢ i )˜ k•er tAr t¡Ar iptA yArib•yùAemr metA” pApAc•r, k•eriCeln
esnAb•Aih•nIek• ”eyùAn/ d•An/ ŒAeb•l-!b•í-mAK•/ nˆ¹ˆAÿ il Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r Žmnsb• pApAc•re,r k•ArŠ
o gAlIlI ôed•r ŒAezpAezr ”•S•ˆó AeyùlIyù zh•rÙelAet h•eyùiCeln y• öBu˜r mn>put iCl n•.
yuß “ k•ret pAWAeln. 21Ž Kb•r epeyù b•Az• rAm• öBu˜ tKn h•nAinr pu^ eyh•r
zh•r su#â k•rAr k•Aj“ b•Þ“ k•er its$Aet iP•er Želn. 16 Ý seÒ˜ k•T• b•leln
Žb•M rAj“• b•AzAr ib•r¨eß“ k•T• b•leln. 2 itin
349 1 rAj“Ab•il 16:3-28

b•leln/ "ŒAim etAmAek• D•Uel• eTek• ŸiWeyù Žen its$ A et rAj“ × ˆ k•eriCeln. pelXIyù ŒiD•k] • t
”•S•óˆAeyùel ŒAmAr elAek•ed•r ent• k•eriClAm. ik••–˜Þ igbb•eTAenr k•AeC ”•S•ˆó Aeyùelr esnAb•Aih•nI tKn izib•r
&u“im yArib•yùAemr ŒAc•r, Œnusr, k•erC. ŒAmAr ege¼iCl. tAr• es smeyù yueß“r j“‘ öS˜Þt h•i•Cl.
16
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r pApAc•re,r k•ArŠ h•eyùC Žb•M tAed•r k•Aen Žel• isiè ”•S•óˆAeyùelr rAj“Ar ib•r¨eß“
tAr• tAed•r pAp id•eyù ŒAmAek• ß*uß “ k•ereC. 3tA” c•ß*A•–˜ÿ˜ k•er t¡Aek• h•tY• k•ereCn. tKn ”•S•óˆAeyùelr
b•Az•/ ŒAim etAmAek• Žb•M etAmAr pirb•Arek• Db•Ms smˆS˜ÿ b•Aisª••• es” izib•er” esnApit Œièek•
k•rb•. nb•Aewr pu^ yArib•yùAemr pirb•Aerr ey d•z• ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ih•eseb• iWk• k•rel•. 17tKn Œiè
h•eyùiCl etAmAed•ro tA” h•eb•. 4etAmAr pirb•Aerr o ”•S•óˆAeyùelr sb•A” igbb•eTAn eTek• Žes itsR•
sb•A” zh•err peTG•Aew mAr• p¼eb•/ ku•ku•er tAed•r ŒAß*m, k•rel•.
18
m]ted•h• iC¡e¼ KAeb•. Œ‘r• mAeWG•Aew mer pe¼ TAk•eb. isiè yKn b•uJ“et pAreln its$A zߨpe(•r
ic•l zku•nI tAed•r m]ted•h• eWAk•rAeb•.® d•Kel c•el egeC/ tKn itin rAj“öˆAsAed• inej“ek•
5
b•Az• o t¡Ar Ÿe˜ñKeyAgY k•Iit$r sb•ik•C¢” b•Þ“ k•er öˆAsAed• ŒAÙn lAigeyù ŒA ™h•tY• k•reln.
'”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC. 19
isièo yArib•yù A emr metA” öBu˜r ŒniB˜eöt
6
b•AzAr m]&u“Yr pr t¡Aek• its$Aet smAiD•S˜î k•rA h•l. pApAc•r, k•eriCeln o ”•S•óˆAeyùe lr elAek•ed•r
Žrpr t¡Ar pu^ Žl• n&u“n rAj“• h•eln. pApk•Aey$Yr k•ArŠ h•eyùiCeln. ŒAr Ž” pAepr j“‘”
7
yArib•yùAemr pirb•Aerr metA” b•AzAo öBu˜r isièr m]&u“Y h•l.
ib•r¨eß“ b•æ pApAc•r, k•er/ yAr P•el öBu˜ tAr öit 20
isièr g˜¯/ t¡Ar c•ß*A•–˜ÿ o Œ‘A‘ y• ik•C¢ itin
ß*uß“ h•n Žb•M B˜Ab•b•Ad•I eyh•Ýek• b•AzAr pir,itr k•T• k•eriCeln t• '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î
j“Aineyù ed•n. b•Az• yArib•yùAemr pirb•Aerr sb•A”ek• ilipb•ß “• ŒAeC. isiè rAj“• ŽlAr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah•
h•tY• k•rAr j“‘o öBu˜ t¡Ar öit ß*uß “ h•eyùiCeln. k•rAr pr ik• h•eyùiCl es” k•T•o Ž” ýe–˜î elK•
ŒAeC.
”•S•ˆó Aeyeù lr rAj“• Žl•
8
ŒAsAr iyh•dÝ •Ayù rAj“e ˆ× r 26 b•Cerr mATAyù b•AzAr ”•S•ˆó Aeyeù lr rAj“• Œiè
21
pu^ Žl• ”•S•ˆó Aeyùelr n&u“n rAj“• h•eln. Žl• itsRAet es smeyù ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Ar• éiw d•el B˜Ag
éb•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln. h•eyù igeyùiCl. ŒeD•Rk• elAk• c•A”iCl gInetr pu^
9
isiè iCeln ŽlAr ŒD•InS˜î Žk•j“n rAj“k•mRc•ArI. itb•ainek• rAj“• k•ret/ b•Ak•I ŒeD•Rk• iCl Œièr
isiè ŽlAr ŒeD•Rk• rT b•Aih•nIr esnApit iCeln. ŒnugAmI. 22Œièr smTRk•r• eb•zI zi)˜zAlI h•oyùAyù
isiè ŽlAr ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ k•eriCeln. itb•ain inh•t h•eln Žb•M Œiè n&u“n rAj“• h•eln.
23
rAj“• Žl• tKn ŒsRAr b•Ai¼et b•es @•A(•Ars ŒAs• iyh•Ýd•Ayù rAj“ ׈ k•rAr 31 b•Cerr mATAyù
pAn k•riCeln. ŒsR• itsRAr öAsAd•r(•k• iCl. 10isiè Œiè ”•S•óˆAeyùelr rAj“• h•n. itin 12 b•Cr ”•S•óˆAeyùl
essmyù Ï b•Ai¼et F¦ek• ŽlAek• h•tYA k•ern. iyh•dÝ •Aet zAsn k•ern. tArmeD•Y 6 b•Cr itin itsRA zh•r eTek•
ŒAsAr rAj“e ׈r 27 b•Cerr mATAyù Ž” G•wn• G•ew. rAj“ ׈ k•eriCeln. 24Œiè 150 pAŸØ räep• id•eyù
isiè ŽlAr per ”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• h•elA. ezmerr k•AC eTek• zmiryù• pAh•A¼iw ik•en
esKAen Žk•iw zh•r b•AnAn. pAh•Ae¼r ŒAegr mAilk•
”•S•ˆó Aeyeù lr rAj“• isiè ezmerr nAem” itin Ï zh•riwr nAm zmiryù•
11
isiè ”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• h•b•Ar pr itin id•eyùiCeln.
Žek• Žek• b•AzAr pirb•Aerr sk•lek• h•tY• k•reln/ 25-26
öBu˜ yA y• Œnuic•í b•el eG•Ax,• k•eriCeln/
k•AŸek• erh•A” id•eln n•. isiè b•AzAr b•Þu“-b•A Þ“b•ed•ro rAj“• Œiè iWk• es”ÙelA” k•eriCeln. t¡Ar ŒAeg
sb•A”ek• h•tY• k•reln. 12öBu˜ eyB˜Aeb• B˜Ab•b•Ad•I eyh•rÝ ey sb• rAj“Ar• rAj“ ˆ× k•eriCeln itin tAed•r ec•eyùo
k•AeC b•AzAr m]&u“Y sµpekR• B˜Ab•b•A,I k•eriCeln iWk• KArAp iCeln. nb•Aewr pu^ yArib•yùAm ey sb• pAp
esB˜Aeb•” b•Az• o t¡Ar pirb•Aerr sk•elr m]&u“Y h•l. k•eriCeln itino iWk• es” pApÙelA” k•eriCeln
13
b•Az• o t¡Ar pu^ ŽlAr pApAc•re,r j“‘” Ž” Žb•M itin ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•ro pAepr k•ArŠ
G•wn• G•welA˜. t¡Ar• ZD•u inej“rA” pAp k•ern in/ h•eyùiCeln. ŒtŽb• t¡Ar• ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr öBu˜ek•
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•ro pApAc•re, b•AD•Y k•eriCeln. ß*uß“ k•er &u“eliCeln k•Ar, t¡ArA ŒTRh•In/ mUlYh•In
ey k•Are, öBu˜ tAed•r opr ß*uß“ h•eyùiCeln. ŽCA¼Ao mUi%RsmUeh•r pUj“A k•eriCeln.
tAr• mUi%$ pUj“• k•retn b•el öBu˜ ß*uß “ h•eyùiCeln. 27
Œiè sµpekR • ŒAr sb• ik•C¢ itin yA y•
14
Žl• ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln t• '”•S•óˆAeyùelr Ÿe˜ñKeyAgY k•Aj“ k•eriCeln '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r
rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ ŒAeC. ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ ŒAeC. 28Œièr m]&u““Yr pr
15
iyh•Ýd•Aet ŒAsAr rAj“e ׈r 27 tm b•Cer isiè t¡Aek• zmiryù• zh•er” smAiD•S˜î k•er h•l. t¡Arpr
”•S•óˆAeyùelr rAj“• h•eln. isiè mA^ 7 id•enr j“‘ t¡Ar pu^ ŒAh•Ab• n&u“n rAj“• h•eln.
1 rAj“Ab•il 16:29-17:23 350
10
”•S•ˆó Aeyeù lr rAj“• ŒAh•Ab• Žilyù tKn sAirP•t ngerr d•rj“Ar k•AeC igeyù
29
ŒAsAr iyh•Ýd•Ayù rAj“ ׈k•Aelr 38 b•Cerr smeyù Žk• ib•D•b•• mih•lAek• d¡•Ai¼eyù TAk•et ed•Ket epeln.
Œièr pu^ ŒAh•Ab• ”•S•ˆóAeyùelr rAj“• h•n. ŒAh•Ab• zmiryù• es ŒAÙn ‰ˆAlAenAr j“‘ k•AW j“e¼• k•riCl. Žilyù
zh•r eTek• 22 b•Cr ”•S•óˆAeyùl zAsn k•eriC-eln. t¡Aek• b•leln/ "ŒAmAyù Žk•w¦ KAb•Ar j“l Žen id•et
30
ŒAh•Ab• t¡Ar ŒAegr rAj“Aed•r &u“lnAyù ŒAer• KArAp pAer•À® 11es” mih•lA j“l ŒAnet yAb•Ar smyù Žilyù
iCeln. öBu˜ y• ik•C¢ Œ‘Ayù b•el eG•Ax,• k•eriCeln ŒAb•Ar tAek• ŒnuerAD• k•reln/ "d•yù• k•er ŒAmAr
itin esÙelA” k•eriCeln. 31nb•Aewr pu^ yArib•yAù emr KAb•Ar j“‘ Žk• w¦k•erA r¨iw ŽenA.®
12
met• pApAc•rŠ k•ero ŒAh•Ab• (•A–˜ÿ h•nin/ Ÿpr•–˜Þ ik••–˜Þ es” mih•l• Ÿ%r id•eln/ "ŒAim etAmAr
itin sIed•AnIyù rAj“A ”íb•Aelr k•‘A öexb•lek• ib•eyù öBu˜ ö½Verr sAmen id•ib•Y eKeyù b•liC/ ŒAmAr G•er
k•eriCeln. Žrpr ŒAh•Ab• b•Al mUi%$r pUj“A k•ret r¨iw en”. ZD•u b•yùAem ŒÂ˜¯ Žk•w¦ myùd•• ŒAr izizet
Zr¨ k•ern Žb•M 32zmiryù• zh•er b•Al pUj“Ar j“‘ ŒÂ˜¯ KAink• etl rAK• ŒAeC. ŒAim ŽKAen k•AW ku•e¼Aet
Žk•w• miª•r k•er esKAen eb•d•I b•Aineyù id•eyùiCeln. ŽesiClAm. ŒAim Ž” k•AW b•A¼Iet b•eyù ineyù yAeb••
33
ŒAezrAr ŒArAD•nAr j“‘o itin Žk•iw K<uiw p<uet Žb•M ŒAÙn ‰ˆAileyù r¨iw es¡k•b• Žb•M ŒAmAr pu^ o
id•eyùiCeln. ”•S•óˆAeyùel t¡Ar ŒAeg Œ‘ ey sb• rAj“• ŒAim ŒAmAed•r ezx ŒAh•Ar k•rb• Žb•M tArpr iKed•r
zAsn k•eriCeln t¡Aed•r &u“lnAyù öBu˜ ö•S•óˆAeyùelr ‰ˆAlAyù mer yAeb•A.®
ö½Vrek• ß*uß“ k•rAr metA ŒAh•Ab• Œenk• eb•zI pApk•Ay$Y 13
Žilyù es” mih•lAek• b•leln/ "ek•Aen• ic••–˜ÿ•
k•eriCeln. ek•AerA n•. k•T• met• b•Ai¼ igeyù rAå• c•¼•o. ik••–˜Þ
34
ŒAh•Aeb•r zAsnk•Ael qb•eTelr hIeyùl iyrIeh•• tAr ŒAeg Ï myùd•• eTek• eCA· Žk•w• r¨iw b•Aineyù
zh•riw puninmRA, k•eriCeln. Ž” k•Aej“r P•lS•Vˆräp ŒAmAr j“‘ ineyù Žes•. tArpr &u“im etAmAr ŒAr
hIeyùl eysmeyù zh•riw b•AnAenAr k•Aj“ Zr¨ k•ern/ etAmAr pue^r j“‘ rAå• k•er•. 14”•S•óˆAeyùelr öBu˜
es smeyù t¡Ar b•¼ eCel Œb•IrAm mAr• yAyù. ŒAr ö½Vr b•leln/ 'Ï myùd•Ar ek•QewA k•Ken• zU‘ h•eb•
zh•err etAr, b•sAenAr k•Aj“ ezx h•el h•Ieyùelr n•. ytid•n nA öBu˜ Ž ed•ez b•]iX pAWAe•Cn ttid•n
eCAw eCel sÙeb•ro m]&u“Y h•l. nUenr pu^ iyeh•AzUeyùr py$•–˜ÿ Ï izizr etlo ŒAr k•meb• nA.®¾
mAD•Yem öBu˜ eyB˜Aeb• B˜Ab•b•A,I k•eriCeln iWk• 15
tKn Ï mih•l• b•Ai¼ iP•er igeyù Žilyùr k•T•
esB˜Aeb•” Ž”sb• G•ewiCl. met• k•Aj“ k•rl. Žilyù/ Ï mih•lAiw Žb•M tAr pu^
b•æid•enr j“‘ yeTX KA† epeyùiCl. 16öBu˜ Žilyùek•
Žilyù Žb•M ŒnAb•i] Xr k•Al y• B˜Ab•b•A,I k•eriCeln/ es” k•T• metA” Ï myùd•Ar

17 igilyùed•r itzab•I zh•er Žilyù nAem Žk•


B˜Ab•b•Ad•I b•As k•retn. itin rAj“A ŒAhAb•ek•
b•leln/ "ŒAim ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ öBu˜r esb•k•. ŒAim
b•yùAm o etelr iziz k•Ken• zU‘ h•yùin.
17
ik•C¢id•n per mih•lAr pu^ Kub•” ŒsuS˜î h•eyù pe¼.
ezex Žk•smeyù tAr in>½VAs b•Þ “ h•eyù egel/ 18mih•l•
es” öBu˜r nAem ŒiB˜zAp id•lAm ŒAgAmI k•eyùk•b•Cr Žilyùek• Žes b•ll/ "ŒApin ö½Verr elAk•/ ŒApin
b•]iXpAt et• dU•err k•T• Žed•ez Žk•eP<•Aw• izizr ik• ŒAmAyù sAh•AyY k•ret pAreb•nÀ nAik• ŒApin ŽKAen
py$•–˜ÿ ŒAr p¼eb• n•. Žk•mA^ ŒAim ined$•z id•el” Žes ek•b•l ŒAmAek• ŒAmAr pAepr k•T• men k•ireyù
ŒAb•Ar b•]iXpAt h•eb•.® id•eyù ŒAmAr pu^ek• m]&u“Yr id•ek• eWel ed•eb•nÀ®
2-3
öBu˜ tKn Žilyùek• es j“Ayùg• eCe¼ y£•$n 19
Žilyù tAek• b•leln/ "etAmAr pu^ek• ŒAmAr
nd•Ir pUbR• id•ek• k•rIí K<Ai¼r k•AeC luik•eyù TAk•et k•AeC Žen d•Ao.® tArpr Žilyù pu^iwek• oper
b•leln. 4itin Žilyùek• j“AnAn ey itin k•Ak• o ineyù igeyù ey G•er itin TAk•etn tAr inej“r KAew
zku•ined•r erAj“ t¡Ar j“‘ esKAen KAb•Ar Žen ed•b•Ar Z”eyù id•eln. 20tArpr Žilyù öBu˜r k•AeC öATRnA
ined$•z id•eyùeCn Žb•M ï\•A epel Žilyù k•rIetr k•er b•leln/ "öBu˜/ ŒAmAr ö½Vr/ Ž” ib•D•b•• rm,I
j“lD•Ar• eTek• j“lpAno k•ret pAreb•n. 5 öBu˜r ŒAmAek• tAr b•Ai¼et ŒAšyù id•eyùeC. ŒApin ik• tAr
ined$•z met• Žilyù tKn y£•$enr pUb•Rid•ek• k•rIí öit Ž” ŒnAc•Ar k•reb•nÀ ŒApin ik• tAr pu^ek•
K<Ai¼r k•AeC b•As k•ret egeln. 6 öitid•n sk•Ael o mAr• eyet ed•eb•n•À® 21tArpr Žilyù pr pr
ib•ek•el k•Ak• o zku•inrA Žilyùek• KAb•Ar Žen id•t itnb•Ar es” eCelwAr opr Zeyù öATRnA k•er b•leln/
ŒAr ï\•A epel itin k•rIetr e•S•óAt eTek• j“l "öBu˜/ ŒAmAr öˆ½r V ˜/ Ž” eCelwAek• ŒAb•Ar punj$“Iib•t
pAn k•retn. k•r¨n.®
7
ik••–˜Þ ŒnAb•]iXr d•r¨, k•rIetr j“lD•Ar• Zik•eyù 22
öBu˜ Žilyùr fAek• sA¼• id•eln. eCeliw eb<•ec•
egl. 8tKn öBu˜ Žilyùek• b•leln/ 9"sIed•Aenr ŸWl Žb•M ŒAb•Ar S•VˆAB˜Aib•k•B˜Aeb• ½VAs-öˆ½VAs inet
sAirP•et yAoyùAr ined$•z id•eln. itin b•leln/ Zr¨ k•rl. 23Žilyù tKn eCeliwek• nIec•r tlAyù
"esKAen Žk• ib•D•b•• rm,I b•As k•er. ŒAim t¡Aek• ineyù igeyù tAr mAeyùr h•Aet &u“el id•eyù b•leln/
etAmAr KAb•Aerr b•Yb•S˜î• k•ret ined$•z id•eyùiC.® "ed•eK• etAmAr pu^ eb<•ec•” ŒAeC?®
351 1 rAj“Ab•il 17:24-18:26
24
es” mih•l• tKn b•ll/ "Žb•Ar ŒAmAr sitY inyùimt KAb•Ar o j“l id•eyùiClAm. 14ŒAr ŽKn ŒApin
sitY ib•½AV s h•l ey ŒApin ö½Verr elAk•? öBu˜ sitY” ŒAmAek• rAj“Ar k•AeC igeyù b•let b•leCn/ ey ŒApin
ŒApnAr muK id•eyù k•T• b•eln?® ŽKAen ŒAeCn. rAj“A seÒ˜ seÒ˜” ŒAmAek• h•tY•
k•reb•n.®
Žilyù o b•Aelr B˜Ab•b•Ad•I 15
Žilyù tKn b•leln/ "sb•R z i)˜mAn öˆBu˜r
Žk•wAn• itnb•Cr ŒnAb•]iXr pr öBu˜ Žilyùek• ŸpiS˜îîit eyrk•m stY/ ŒAimo es”rk•m” öitš¨it
18 b•leln/ "ŒAim ŒAb•Ar zIgaigr” b•i] X pAWAeb••. k•riC ey ŒAim rAj“Ar sAmen ŒAj“ d¡•A¼Ab•.®
yAo igeyù rAj“• ŒAh•Aeb•r seÒ˜ ed•K• k•er•.® 2Žilyù 16
ob•id•yù tKn rAj“• ŒAh•Ab•ek• igeyù Žilyù ek•ATAyù
tKn ŒAh•Aeb•r seÒ˜ ed•K• k•ret egeln. ŒAeC t• j“AnAl. rAj“• ŒAh•Ab• Žilyùr seÒ˜ ed•K•
es smeyù zmiryù zh•er éiB˜$(• c•liCl. 3 rAj“• k•ret egeln.
ŒAh•Ab• tA” ob•id•yù/ ey öAsAd• r(•,Aeb•(•, k•rt 17
ŒAh•Ab• Žilyùek• ed•eK öˆ½Í k•rl/ "&u“im” ik•
tAek• efek• pAiWeyùiCeln. ob•id•yù ök]•t ŒeTR” öBu˜r es” elAk• yAr j“‘ ”•S•óˆAeyùelr Ž” érAb•S˜î•À®
ŒnugAmI iCeln. 4Žk•smeyù öexb•l öBu˜r smˆS˜ÿ˜ 18
Žilyù Ÿ%r id•eln/ "ŒAmAr j“‘ ”•S•óˆAeyùelr
B˜Ab•b•Ad•Ied•r h•tY• k•ret Zr¨ k•eriCeln. ob•id•yù ek•Aen• éd$•zA” h•yùin. &u“im o etAmAr ipïpur¨xr•”
100 j“n B˜Ab•b•Ad•Iek• éiw Ùh•Ar meD•Y 50 B˜Aegr éiw Žj“‘ d•AyùI. etAmr• öBu˜r ŒAed•z ŒmA‘ k•er mUi%$r
d•el luik•eyù ereKiCeln Žb•M inyùimt tAed•r KAb•Ar pUj“A Zr¨ k•erC. 19ŽKn ”•S•óˆAeyùelr sb•A”ek• k•iµ•åRl
o j“l Žen id•etn. 5rAj“• ŒAh•Ab• ob•id•yeù k• b•leln/ pbR•et ŒAmAr seÒ˜ ed•K• k•ret b•el•. b•Aled•eb•r
"c•el• ŒAmr• eb•ireyù smˆS˜ÿ J“,RA ŒAr nd•IÙelAet 450 j“n B˜Ab•b•Ad•I o rAnI ”exb•l smTRk• ŒAezrAr
igeyù ed•iK ŒAmAed•r eG•A¼• ŒAr K•c•rÙelAek• b<•Aic•eyù mUi%$r 400 j“n B˜Ab•b•AdIek•o eyn oKAen ŒAn• h•yù.®
r•KAr met• G•As pAoyù• yAyù ik• n•.® 6éj“en éiw 20
ŒAh•Ab• tKn smˆ S ˜ÿ ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù o Ïsb•
ŒÇ•ˆl B˜Ag k•er ineyù sAr• ed•ez j“elr eK<Aej“ B˜Ab•b•Ad•Ied•r k•iµR•ål pbR•et fAk•eln. 21Žilyù tKn
eb•erAl. ŒAh•Ab• egeln Žk•id•ek• ŒAr ob•id•yù egl sb•A”ek• b•leln/ "etAmr• k•eb• iS˜îr k•reb• ek•An
ŒAerk•id•ek•. 7ob•id•yr ù seÒ˜ peT Žilyùr ed•K• h•l. ed•b•tAek• etAmr• ŒnusrŠ k•reb•À ezAenA/ öBu˜” yid•
Žilyùek• ed•eK” ob•id•yù ic•net pArl Žb•M t¡Ar sAmen stY ö½Vr h•n tAh•el t¡Aek• Œnusr, k•er•. ŒAr
ntj“Anu h•eyù ij“e|•s k•rl/ "Žilyù? sitY” ik• ŒApin b•Al mUi%$ek• yid• etAmAed•r ök]•t ed•b•tA b•el men
ŒAmAr es” minb•À® h•yù tAh•el t¡Aek• ŒnusrŠ k•er•.®
8
Žilyù b•leln/ "ç<• ŒAim ŽesiC. yAo etAmAr elAek•r• ik•C¢” b•ll n•. 22tKn Žilyù tAed•r
rAj“Aek• Ž Kb•r j“AnAo.® b•leln/ "ŒAim ŽKAen öBu˜r Žk•mA^ B˜Ab•b•Ad•I ih•eseb•
9
tKn ob•id•yù b•ll•/ "ŒAim yid• ŒAh•Ab•ek• b•il ŸpiS˜ît ŒAiC. ŒAr b•Aled•eb•r ŒnugAmI 450 j“n
ey ŒApin ek•ATAyù ŒAeCn ŒAim j“Ain tAh•el ŒAh•Ab• B˜Ab•b•Ad•I ŒAeCn.
ŒAmAek• emer eP•leb•n. öBu˜ ŒAim et• ŒApnAr 23-24
Žb•Ar éew• x¡A¼ ineyù ŒAs• eh•Aka•. b•Al mUi%$r
k•AeC ek•Aen• ŒprAD• k•irin/ tAh•el ŒApin ek•n B˜Ab•b•Ad•Ir• tAr Žk•iw ek•ew w¦k•er• w¦k•er• k•er k•AeWr
ŒAmAek• m]&u“Yr mueK eWel id•e•CnÀ® 10rAj“A pAgelr opr rAKun. ŒAim Œ‘wAek• ek•ew w¦k•er• k•er ek•ew
met• Ÿ›˜å% h•eyù öBu˜/ ŒApnAr ö½Vrek• K<uej“ k•AeWr opr rAKiC. ŒAmr• ek•Ÿ” inej“ eTek• k•AeW
eb•¼Ae•Cn/ c•&“u id$•ek• ŒApnAr eK<Aej“ elAk• pAiWeyùeCn. ŒAÙn D•rAeb•• n•. ŒAim ŒAmAr öBu˜r k•AeC öATRn•
öetYk•wA ed•ez itin ŒApnAek• K< u j “et elAk• k•riC. b•Al mUi%$r ŒnugAmI B˜Ab•b•Ad•IrAo t¡Aed•r
pAiWeyùiCeln Žb•M esKAen ŒApnAek• pAoyù• n• egel ed•b•tAr k•AeC öATRn• k•r¨n. yAr öATRn•yù sA¼• id•eyù
ŒAh•Ab• esKAnk•Ar zAsk•ed•r k•AC eTek• öitš¨it k•AeW ŒAÙn ‰ˆel ŸWeb•/ tAr ed•b•tA” ŒAsl
ŒAd•Ayù k•ereCn/ ey sitYsitY” ŒApin es”sb• ed•ez öˆmAi,t h•eb•n. smˆS˜ÿ elAk• Ž” pirk•Â˜¯nAyù sAyù
en” . 11ŒAr ŽKn ŒApin ŒAmAek• b•leCn/ rAj“Ar id•l.
k•AeC igeyù ŒApnAr ŽKAen TAk•Ar Kb•r id•et. 12ŒAim 25
Žilyù tKn b•Al mUi%$r B˜Ab•b•Ad•Ied•r efek•
igeyù rAj“A ŒAh•Ab•ek• Žk•T• b•lAr pr/ rAj“• yKn b•leln/ "ŒApnAr• sMKYAyù Œenk•. ŒApnArA” öˆTm
ŒApnAek• K<j u “et ŒAseb•n tKn h•yeù t• öBu˜ ŒApnAek• yAn. ey B˜Aeb• b•llAm x¡A¼wAek• ek•ew iWk• k•r¨n.
Œ‘ ek•An j“AyùgAyù ineyù igeyù luik•eyù rAKeb•n/ ŒAr teb• ŒAÙn ‰ˆAlAeb•n n•.®
26
ŒApnAek• K<uej“ n• epeyù rAj“A ŒAmAek•” tKn h•tYA tKn b•Al mUi%$r ŒnugAmI B˜Ab•bAd•Ir• t¡Aed•r ey
k•reb•n. ŒAim es” eCAweb•l• eTek• öBu˜ek• Œnusr, x¡A¼iw ed•oyù• h•eyùiCl eswAek• k•TAmet• ek•ew
k•er c•eliC. 13ŒApin inü‚yù” j“Aenn/ ŒAim ik• sAj“Aeln. tArpr t¡Ar• eb•l• épur pyR•–˜ÿ b•Al mUi%$r
k•eriClAm. öexb•l yKn öBu˜r B˜Ab•b•Ad•Ied•r h•tY• k•AeC öATRnA k•reln/ t¡Aed•r b•AnAen• y|•eb•d•I iG•er
k•riCeln/ ŒAim tKn tAed•r 50 j“n k•er é B˜Aeg nAc•AnAic• k•reln ik••–˜Þ ek•Ÿ t¡Aed•r öATRnAyù sA¼•
emAw 100 j“n B˜Ab•b•Ad•Iek• éew• Ùh•Ayù luik•eyù ereK id•l n•/ ŒAÙn ‰ˆlel• n•.
1 rAj“Ab•il 18:27-19:6 352
27
épur gi¼eyù egel Žilyù Ž”sb• B˜Ab•b•Ad•Ied•r D•er ineyù Žl. Žilyù tAed•r k•IezAenr K<Ai¼et ineyù
ineyù risk•t• Zr¨ k•reln. Žilyù b•leln/ "b•Al igeyù h•tY• k•reln.
yid• sitY sitY” ed•b•t• h•n/ tAh•el Žk•w¦ ej“Aer
öˆATRn• k•r• Ÿic•í? h•yùet• Ÿin ŽKn B˜Ab•nAyù f¦eb• ŒAb•Ar b•i] X nAmel•
41
ŒAeCn? ik•µ•Vˆ• h•yùet• G•um lAigeyùeCn. n• n•? Žilyù tKn rAj“• ŒAh•Ab•ek• b•leln/ "yAo Žb•Ar
ŒApnAed•r ŒAerk•w¦ ej“Aer h•¡Ak•fAk• k•er o¡ek• G•um igeyù pAnAh•Ar k•er•. öb•l b•]iX ŒAseC.® 42rAj“•
eTek• etAl• d•rk•Ar.® 28Žk•T• Zen Ž”sb• B˜Ab•b•Ad•Ir• ŒAhAb• tKn eKet egeln ŒAr Žilyù k•iµR•ål pbR•etr
tArS•Vˆer öATRn• k•ret lAgeln. D•ArAel• ŒS˜¤ id•eyù c•Ý¼Ayù igeyù ntj“Anu h•eyù h•¡Aw¦et mAT• eWik•eyù 43t¡Ar
inej“ed•r (•tib•(•t k•er r)˜ eb•r k•er eP•leln. Bˆ]•tYek• b•leln/ "smue@•r id•ek• tAk•Ao.®
:b•Aled•eb•r ŒArAD•nAr Žiwo Žk•iw ib•ezx öˆiß*yùA es” Bˆ]•tY tKn eyKAn eTek• smu@• ed•K• yAyù
iCl.ò 29ik••–˜Þ épur eTek• ib•ek•l gi¼eyù egl tKen• esKAen egl. es iP•er Žes b•ll/ "k•” ik•C¢ et•
ŒAÙn D•rAr ek•Aen• l(•Š ed•K• egl n•. ß*em ed•Ket eplAm n•.® Žilyù tAek• ŒAb•Ar ed•Ket
ib•ek•elr b•ild•Aenr smyù G•ineyù Žel•/ B˜Ab•b•Ad•Ir• pAWAeln.
44
Ÿ›˜åe%r metA fAk•AfAik• k•ret lAgeln ik••–˜Þ pr pr sAtb•Ar Žk•” G•wn• G•wAr pr sAtb•Aerr
b•Aled•eb•r id•k• eTek• ek•Aen• sA¼A” pAoyù• egl b•Ar es” Bˆ]•tY Žes b•ll/ "mAnuexr h•Aetr mueWAr
n•. met• eCA· Žk• w¦k•er• emG• ed•KlAm smue@•r id•k•
30
Žilyù tKn smˆS˜ÿ elAek•ed•r b•leln/ "Žb•Ar eTek• ŒAseC.®
ŒAmAr k•AeC Žes•.® sk•el Žilyùek• iG•er d¡•A¼Ael/ Žilyù t¡Ar Bˆ•] tYek• b•leln/ "yAo rAj“• ŒAh•Ab•ek•
Žilyù öTem öBu˜r eB˜eÒ˜ yAoyù• eb•d•Iiwek• iWk• t¡Ar rT öˆS˜Þt k•er b•Ai¼et eyet b•el• k•Ar, Ž(u•in
k•reln. 31tArpr ”•S•óˆAeyùelr 12iw pirb•AregAþIr ron• n• h•el o b•]iXet ŒAwek• yAeb•.®
öˆetYek•r nAem Žk•w• k•er emAw 12iw pATr K<uej“ 45
ŒÂ˜¯ ik•C¢(•e,r meD•Y” egAw• ŒAk•Az k•Ael• emeG•
eb•r k•reln. yAek•Aeb•r 12 j“n s•–˜ÿAenr nAem Ž” eFek• igeyù b•AtAs b•”et Zr¨ k•rel• Žb•M öb•l b•]iX
12 iw pirb•AregAþIr nAmk•r, h•eyùiCl. yAek•Ab•ek•” Zr¨ h•l. ŒAh•Ab• t¡Ar reT c•e¼ iyi•xœeyùelr id•ek•
öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùl b•el efek•iCeln. 32Žilyù öBu˜ek• s›˜åAn ron• h•eln. 46öBu˜r zi)˜ tKn Žilyùek• B˜r k•rel•.
j“AnAet Ž” pATrÙel• id•eyù y|•eb•d•Iiw iWk• Žilyù Œ¡Aw k•er epAzAk• eb<•eD• ŒAh•Aeb•r ŒAeg” ed•Úe¼
k•eriCeln. tArpr itin eb•d•Ir pAez 7 gYAln j“l iyi•xœeyùel ep<QeC egeln.
D•rAr met• Žk•iw eCAw efAb•• k•Aweln/ 33Žb•M smˆS˜ÿ
‰ˆAlAin k•AW eb•d•Iet rAKeln. x¡A¼wAek• w¦k•er• k•er sInyù pb•eR t Žilyù
k•AwAr pr Žilyù es”sb• w¦k•er• k•AeWr opr rAKeln. rAj“A ŒAh•Ab• rA,I öexb•lek• Žilyù y• y•
34
tArpr itin b•leln/ "c•Arew pAe^ j“l B˜er ineyù
Žes es” j“l Ž” mAMesr w¦k•er• o k•AeWr opr
19 k•ereCn/ eyB˜Aeb• smˆS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•Ied•r trb•Air
id•eyù h•tY• k•ereCn sb•” b•leln. 2 öexb•l tKn
Ci¼eyù d•Ao.® 35Žilyù pr pr itnb•Ar Žk•Aj“ k•rel/ Žilyùr k•AeC dU•t mArP•í Kb•r pAWAeln/ "ŒAim
eb•d•I eTek• j“l gi¼eyù pe¼ efAb•Aw• B˜ireyù id•l. öit|•• k•riC ŒAgAmIk•Al Žsmeyùr ŒAeg &u“im
36
tKn qb•k•Ailk• b•ild•Aenr smyù. B˜Ab•b•Ad•I Žilyù eyB˜Aeb• Ï B˜Ab•b•Ad•Ied•r h•tY• k•erC iWk• esB˜Aeb•”
eb•d•Ir k•AeC igeyù öATRn• k•reln/ "öBu˜ Œº•Ah•Am/• etAmAek• h•tY• k•rb•. ŒAr yid• t• n• pAir tAh•el
”sah•Ak• o yAek•Aeb•r ö½Vr/ ŒAim ŒApnAek• ŒAhb•An eyn ed•b•tAr• ŒAmAyù h•tY• k•ern.®
k•riC. ŒApin Žes ömA, k•r¨n ey ŒApin” 3
Žilyù yKn Žk•T• Zneln tKn B˜eyù itin t¡Ar
”•S•óˆAeyùelr ök]•t ö½Vr. Ž”sb• elAk•ek• ed•KAn ey öA, b<•Ac•Aet Bˆ]•tYek• seÒ˜ ineyù iyh•Ýd•Ar eb•rezb•Aet
ŒApin” ŒAmAek• Žsb• k•rb•Ar j“‘ ŒAed•z pAileyù egeln. t¡Ar Bˆ•] tYek• eb•rezb•Aet ereK 4Žilyù
id•eyùiCeln. 37eh• öBu˜/ ŒApin Žes ŒAmAr fAek• sArAid•n eh•¡ew eh•¡ew Œb•ezex mr¨BU˜imet igeyù
sA¼• id•el teb•” Ž”sb• elAek•rA b•uJ“et pAreb• ep<QCeln. esKAen Žk•w• k<•Aw• eJ“Aepr tlAyù b•es
ŒApin” tAed•r ŒApnAr k•AeC iP•ireyù ineln.® itin m]&u“Y öATRn• k•er b•leln/ "öBu˜ yeTX h•eyùeC.
38
tKn öBu˜ ŒAÙn pAWAeln. es” ŒAÙen smˆS˜ÿ Žb•Ar ŒAmAek• mret d••o. ŒAim ŒAmAr pUb•p R r
u ¨xed•r
b•il/ k•AW/ pATr eb•d•Ir pAezr mAiw pyR•–˜ÿ pue¼ Œep(•• ek•Aen• ŒMez” B˜Ael• n”.®
5
egl. ŒAÙn efAb•Ayù j“m• j“lek• B˜(•, k•er inl. Žrpr Žilyù es” eJ“Aepr tlAyù Zeyù G•uimeyù
39
smˆS˜ÿ elAk• Ž G•wn• ed•eK mAiwet h•¡Aw¦ ege¼ b•es p¼eln. Žsmeyù Žk• ed•b•dU•t Žes Žilyùek• SpzR
b•let Zr¨ k•rel•/ "öBu˜” ö½Vr. öBu˜” ö½Vr.® k•er b•ll/ "oeW• Žilyù eKeyù nAo?® 6Žilyù ed•Ket
40
Žilyù tKn b•leln/ "b•Al mU i %$ r smˆ S ˜ÿ epeln t¡Ar pAez” k•yùlAr oper Žk•KAn• ek•k•
B˜Ab•b•Ad•Ied•r D•er ineyù Žes•. Žk•wAo eyn pAlAet b•AnAen• ŒAeC ŒAr Žk• G•¼• j“l rAK• ŒAeC. Žilyù
n• pAer.® tKn sb•A” imel Ï smˆS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•Ied•r t• eKeyù j“l pAn k•er ŒAb•Ar G•uimeyù p¼eln.
353 1 rAj“Ab•il 19:7-20:8
7
per ŒAb•Ar öBu˜r dU•t iP•er Žes t¡Aek• b•ll/ ”lIzAyù Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•I h•eln
19
"oeWA Žilyù? ik•C¢ KAo? sAmen lµ•Vˆ• sP•r/ yid• Žilyù tKn zAP•ewr pu^ ”lIzAyùek• K<uj“et
&u“im eKeyù gAeyù ej“Ar n• b•A¼Ao pAi¼ id•et pAreb• eb•erAeln. ”lIzAyù tKn 12 ib•G•• j“imet h•Al
n•.® 8Žilyù tKn ŸeW pAn•h•Ar k•reln. es” KAb•Ar id•i•Celn. Žilyù yKn Želn tKn ”lIzAyù ezx
Žilyùek• Žk•wAnA 40 id•n 40 rAi^ h•¡AwAr met• zi)˜ Žk• ib•G•• j“imet h•Al id•i•Celn. Žilyù igeyù
ej“AgAel•. h•¡Awet h•¡Awet itin ö½Verr pb•Rt nAem ”lIzAeyùr gAeyù inej“r ŒAnuþAink• epAzAk• pireyù
piric•t eh•Aerb• pbR•et igeyù ep<QCeln. 9esKAen Žk•iw id•eln.
20
Ùh•Ar eB˜ter Žilyù rAi^ b•As k•reln. ”lIzAyù x¡A¼ek• eCe¼ ereK Žilyùr epCen C¢ew
es smeyù öBu˜ Žilyùr seÒ˜ k•T• b•leln/ "Žilyù Žes b•leln/ "ŒAmAek• Œnumit id•n/ ŒAim Žk•b•Ar
&u“im ŽKAen ek•nÀ® igeyù ŒAmAr mAek• ŒAd•r k•er ŒAis Žb•M iptAr
10
Žilyù Ÿor id•eln/ "öBu˜ ö½Vr sb•Rzi)˜mAn k•AC eTek• ib•d•Ayù ineyù ŒAis. tArpr ŒAim ŒApnAr
ŒAim sb•smeyù sAD•Ymet• etAmAr esb•• k•eriC. ik••–˜Þ seÒ˜ yAeb••.®
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA etAmAr seÒ˜ c•¢i)˜B˜Ò˜ k•er Žilyù Ÿ%r id•l/ "eb•z/ yAo? ŒAim etAmAek•
etAmAr eb•d•I Db•Ms k•er B˜Ab•b•Ad•Ied•r• h•tY• k•ereC. b•AD•• ed•b• n•.®
21
ŽKn ŒAim” Žk•mA^ j“Iib•t B˜Ab•b•Ad•I ŒAr tA” or• ”lIzAyù tKn b•Ai¼et igeyù ŒA ™IyùS•ˆV j“enr seÒ˜
ŒAmAek•o h•tYAr ec•X• k•reC.® d•Ar¨, KAoyù• d•Aoyù• k•reln. t¡Ar gr¨ÙelAek• emer
11
öBu˜ tKn Žilyùek• b•leln/ "yAo pbR•et igeyù eyAyùAelr k•AW ‰ˆAileyù mAMs esß“ k•er elAek•ed•r
ŒAmAr sAmen d¡•A¼Ao. ŒAim Ï j“Ayùg• id•eyù yAb•.® KAoyùAeln Žb•M inej“o eKeln. tArpr ”lIzAyù
tKn eJ“Ae¼• h•Aoyù• Žes pb•RtwAek• eB˜eÒ˜ iþˆKiØt Žilyùek• Œnusr, k•reln Žb•M t¡Ar pirc•y$Y• k•ret
k•rl/ b•¼ b•¼ pATerr c•¡•” Kes p¼l/ ik••–˜Þ es” lAgeln.
J“e¼r meD•Y öBu˜ iCeln n•. J“e¼r pr h•l BU˜imk•µp.
ik••–˜Þ es” BU˜imk•µpo öBu˜ S•VˆyùM nn. 12BU˜imk•eµpr ib•nha •d•d• o ŒAh•Ab• yeu ß“ egeln
ŒAÙn ‰ˆel ŸWl. ik••–˜Þ ŒAÙenr meD•Yo öBu˜ iCeln
n•. ŒAÙn iniB˜eyù ed•oyù• h•l. Žk•iw zA•–˜ÿ/ ek•Aml
S•Vˆr ezAn• egl. 13Žilyù yKn S•Vˆrw• Znet epeln
20 ib•nah•d•d iCeln ŒrAemr rAj“•. itin t¡Ar
esnAb•Aih•nI Žk• j“AyùgAyù j“e¼• k•reln.
esKAen t¡Ar seÒ˜ ŒAerA 32 j“n rAj“• eyAgd•An
tKn itin tAr zAl id•eyù tAr muK eFek• id•eln. k•reln. t¡Aed•r seÒ˜ eG•A¼• o rT iCl. tArpr
tArpr itin igeyù Ùh•Ar öeb•z mueK d¡•A¼Aeln. Žk•iw t¡ArA sk•el imel zmiryù ŒAß*m, k•er zmiryù zh•err
S•ˆV r t¡Aek• ij“|•As• k•rl/ "Žilyù/ &u“im ŽKAen ek•nÀ® ib•r¨eß“ yuß “ k•eriCeln. 2 rAj“• ib•nah•d•d• ”•S•óˆAeyùelr
14
Žilyù b•leln/ "öBu˜/ ö½Vr sb•Rzi)˜mAn/ ŒAim rAj“• ŒAh•Aeb•r k•AeC zh•er b•At$Ab•Ah•k• pAWAeln. 3itin
sb•smeyù” ŒAmAr sAD•Ymet• etAmAr esb•• k•er ŽesiC b•leln/ "&u“im ŒAmAek• etAmAr esAn•/ räep•/ S˜¤I/
ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA etAmAr seÒ˜ tAed•r pu^k•‘A sb•ik•C¢ smpR, k•er•.®
4
c•¢i)˜B˜Ò˜ k•ereC•. tArA etAmAr pUej“Ar eb•d•I Db••Ms ”•S•óˆAeyùelr rAj“• Ÿ%r id•eln/ "mh•ArAj“ ŒAim
k•er smˆS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•Ied•r h•tY• k•ereC. ŽKn ŒAim” ŒApnAr ŒAnugtY S•VIk•Ar k•rlAm. ŒAmAr y• ik•C¢
Žk•mA^ j“Iib•t ŒAiC. ŒAr or• ŒAmAek• h•tYAr ŒAeC ŽKn sb•” ŒApnAr h•l.®
5
ec•X• k•reC.® b•At$Ab•Ah•ek•r• iP•er Žes ŒAh•Ab•ek• j“AnAel•
15
öBu˜ b•leln/ "yAo d•eµ•åzek•r pAezr mr¨BU˜imr ib•nah•d•d• b•eleCn/ "ŒAim etAmAek• ŒAeg” etAmAr
id•ek• ey rAS˜ÿA yAe•C esw• D•er d•eµ•åzek• igeyù esAn•/ räep•/ ˆS˜¤I/ pu^k•‘• sb•A”ek• ŒAmAyù id•eyù
h•sAeyùlek• ŒrAemr rAj“ped• ŒiB˜ix)˜ k•er•. id•et b•eliClAm. 6ŒAgAmIk•Al ŒAmAr elAek•rA igeyù
16
tArpr inmaizr pu^ eyh•Ýek• ”•S•óˆAeyùelr rAj“ped• etAmAr o etAmAr rAj“k•mRc•ArIed•r b•Ai¼ t˜ñAsI k•reb•.
ŒiB˜exk• k•er•. ŒAr ŒAeb•lmeh•AlAr zAP•ewr pu^ tArA ŒAmAr k•AeC ineyù ŒAsAr j“‘ yAb•tIyù mUlYb•An
”lIzAyùek•o ŒiB˜exk• k•er•. es B˜Ab•b•Ad•I ih•eseb• sµpd• ineyù eneb•.®¾
etAmAr j“Ayùg• eneb•. 17h•sAeyùl b•æ KArAp elAk•ek• 7
ŒAh•Ab• tKn ed•ezr smˆS˜ÿ öb•I,ed•r Žk• qb•Wk•
h•tY• k•reb•. h•sAeyùelr h•At eTek• yAr• eb<•ec• yAeb• fAk•eln. ŒAh•Ab• b•leln/ "ed•Kun/ ib•nah•d•d• Žk•w•
tAed•r h•tY• k•reb• eyh•Ý. ŒAr eyh•Ýr trb•Air eTek•o egAlmAl k•rb•Ar ec•XAyù ŒAeC. öTem o ŒAmAr k•AeC
yid• ek•Ÿ inˆS˜ÿAr epeyù yAyù tAek• ”lIzAyù h•tY• ŒAmAr •S˜¤I/ pu^k•‘•/ esAn•/ räep• sb•ik•C¢ ec•eyùiCl.
k•reb•. ŒAim essb•” oek• id•et rAj“I h•eyùiClAm. ik••–˜Þ ŽKn
18
Žilyù ”•S•óˆAeyùel &u“im” Žk•mA^ Žk•inþB˜Aeb• o sb•ik•C¢” ineyù eyet c•A”eC.®
ŒAmAr esb•• k•erA in. esKAen ŒAerA 7/000 elAk• 8
s•mˆS˜ÿ öb•I,rA b•leln/ "or k•T• ezAnAr d•rk•Ar
ŒAeC yAr• k•KenA b•Al mUi%$r k•AeC mAT• nt k•er in en”. o y• b•leC t• ŒApin ek•AenAmet” k•reb•n
Žb•M Žr• k•Ken• b•Al mUi%$ c•¢µ•Vˆn k•erin. n•.®
1 rAj“Ab•il 20:9-30 354
9
ŒAh•Ab• tKn ib•nah•d•d•ek• Kb•r pAWAeln/ "öTem elAek•rA pAlAet Zr¨ k•rl. ”•S•óˆAeyùelr esnAb•Aih•nI
ŒApin y• b•eliCeln ŒAim tAet sµ•åt ŒAiC/ ik••–˜Þ tAed•r D•Aoyù• k•rel•. rAj“• ib•nah•d•d• ek•Aen• met
ŒApnAr iþtIyù ined$•z mAn• ŒAmAr pe(• s•µ˜õb• nyù.® reTr Žk•w• eG•A¼Ayù ec•ep pAlAeln. 21rAj“• ŒAh•Ab•
ib•nha •d•ed•r• dU•etr• ŽKb•r rAj“Ar k•AeC ineyù egl. esnAb•Aih•nIr enï ˆ× id•eyù ŒrAemr esnAb•Aih•nIr smˆˆS˜ÿ˜
10
tArpr tArA ib•nah•d•ed•r k•AC eTek•“ Žes j“AnAel•/ eG•A¼• o rT ek•e¼ ineln. rAj“• ŒAh•Ab• ŽB˜Aeb•”
"ŒAim zmiryù zh•rek• Db•Ms k•er D•UelAyù imizeyù ŒrAmIyù esnAb•Aih•nIek• c•Ý ¼ A•–˜ÿ B ˜Aeb• prAij“t
ed•b•. ŒAim öit|•• k•riC ey Ž” zh•r eTek• ŒAmAr k•eriCeln.
22
elAek•ed•r seÒ˜ ineyù yAoyùAr met• Žk• w¦k•er• S•åArk• tArpr es” B˜Ab•b•Ad•I rAj“• ŒAh•Aeb•r k•AeC igeyù
ŒAim Œb•izX rAKeb•• n•. yid• Ž k•Aj“ k•ret n• b•leln/ "ŒAgAmI b•se•–˜ÿ ŒrAemr rAj“• ib•nah•d•d•
pAir ŒAmAr ö½Vr eyn ŒAmAek•” Db•Ms k•ern.® ŒAb•Ar ŒApnAr seÒ˜ yuß “ k•ret iP•er ŒAseb•. ŽKn
11
rAj“• ŒAh•Ab• j“b•Ab• id•eln/ "yAo ib•nah•d•d•ek• iP•er igeyù ŒApin ŒApnAr esnAb•Aih•nIek• zi)˜zAlI
igeyù b•el•/ yueß“ yAoyùAr ŒAeg b•mR ey per tAr/ k•r¨n ŒAr tAr ib•r¨eß“ rAj“Y r(•• k•rAr j“‘
yuß “ k•er Žes ey b•mR eKAel tAr met• glAb•Aij“ stkR•B˜Aeb• pirk•Â˜¯n• k•r¨n.®
sAej“ n•.®
12
ib•nah•d•d• tKn t¡Ab•uet b•es Œ‘A‘ rAj“Aed•r ib•nha •d•d• ŒAb•Ar ŒAß*m, k•reln
23
seÒ˜ @•A(•Ars pAn k•riCeln. es smeyù b•At$Ab•Ah•k•r• rAj“• ib•nah•d•ed•r• rAj“k•mRc•ArIrA t¡Aek• b•leln/
rAj“• ŒAh•Aeb•r k•AC eTek• iP•er Žes t¡Aek• Ž” "”•S•óˆAeyùelr ed•b•tAr• ŒAsel pbR•etr ed•b•t•. ŒAr
Kb•r id•et itin t¡Ar esnAb•Aih•nIek• zh•r ŒAß*me,r ŒAmr• pbR•et igeyù yuß “ k•eriC tA” ”•S•óˆAeyùelr
j“‘ öS˜Þt h•et b•leln. tKn t¡Ar elAek•rA yuß“ elAek•r• ij“et igeyùeC. oed•r seÒ˜ Žb•Ar smtl
k•rb•Ar j“‘ ey yAr inej“r j“AyùgAyù ser egl. BU˜imet yuß“ k•r• yAk•/ tAh•el ŒAmr• ij“et yAeb••.
13 24
es smeyù Žk• B˜Ab•b•Ad•I rAj“• ŒAh•Ab•ek• igeyù ŒApin Ï 32 j“n rAj“Aek• esnAb•Aih•nIr opr k•t$] ˆ×
b•ll/ "öBu˜ b•eleCn/ '&u“im ik• Ï suib•zAl esnAb•Aih•nI k•ret n• id•eyù esnApited•r esnAb•Aih•nI pirc•Aln•
ed•Ket pAe•C•À ŒAim S•ˆV yMù ŒAj“ etAmAyù Ï b•Aih•nIek• k•ret id•n.
yueß“ h•ArAet sAh•AyY k•reb••. tAh•el” &u“im b•uJ“eb• 25
"öTem ŒApin Db•Ms h•eyù yAoyù• esnAb•Aih•nIr
ŒAim” öBu˜.® met• ŒAerk•wA b•Aih•nI g¼Ar j“‘ esn• j“e¼• k•r¨n.
14
ŒAh•Ab• ij“|•As• k•reln/ "oed•r yueß“ h•ArAenAr ŒAegr esnAb•Aih•nIr met• eG•A¼• o rT ej“AgA¼
j“‘ ŒApin k•Aek• b•Yb•h•Ar k•reb•nÀ® k•r¨n. tArper c•lun ”•S•óˆAeyùlIyùed•r seÒ˜ smtl
es” B˜Ab•b•Ad•I Ÿ%r id•l/ "öBu˜ b•eleCn/ 'srk•ArI BU˜imet igeyù yuß“ k•ir. tAh•el” ŒAmr• ij“teb••.®
rAj“k•mRc•ArIed•r tr¨, sh•k•ArIed•r ŒAim b•Yb•h•Ar ib•nah•d•d• tAed•r prAmzR ŒnuyAyùI k•Aj“ k•reln.
26
k•reb•A.®¾ b•s•–˜ÿk•Al Žel ib•nah•d•d• ŒrAemr elAek•ed•r
tKn rAj“A ij“e|•s k•reln/ "mUl esnAb•Aih•nIr j“e¼• k•er ”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ yuß “ k•ret ŒeP•ek•
esnApit ׈ ek• k•reb•À® egeln.
B˜Ab•b•Ad•I Ÿ%r id•l/ "ŒApin.® 27
”•S•óˆAeyùlIyùrAo yueß“r j“‘ öˆS˜Þt h•eyùiCl.
15
ŒAh•Ab tKn srk•ArI k•mR c •ArIed•r tr¨, tArAo ŒrAemr esnAb•Aih•nIr seÒ˜ yuß“ k•ret egl
sh•k•ArIed•r j“e¼• k•reln. sb• imileyù Žr• sMKYAyù Žb•M tAed•r t¡Ab•ur iWk• ŸeÂwAid•ek• inej“ed•r t¡Ab•u
iCl 232 j“n. tArpr rAj“• ”•S•ó ˆ Aeyù e lr gA¼l. zߨpe(•r &u“lnAyù ”•S•óˆAeyùlIyù esnAb•Aih•nIek•
esnAb•Aih•nIek• efek• pAWAeln. sb• imileyù esKAen éew• eCAw eCAw CAgelr pAelr met• ed•KAi•Cl.
7/000 j“n iCl. Žid•ek• ŒrAmIyù esnAr• egAw• mAW eCeyù eP•lel•.
16 28
épur eb•lAyù yKn ib•nah•d•d• o Œ‘A‘ 32 j“n ö½Verr Žk•j“n elAk• tKn Žes rAj“• ŒAh•Ab•ek•
rAj“• @•A(•Ars pAn k•er t¡Ab•eu t eb•æz < h•eyù pe¼iCeln b•ll/ "öBu˜ b•eleCn/ 'ŒrAmIyùed•r D•Ar,• ŒAim
essmeyù rAj“• ŒAh•Ab• ŒAß*m, Zr¨ k•reln. 17tr¨, ek•b•lmA^ pbR•etr” öBu˜ o ö½Vr/ smtl BU˜imr nyù.
sh•k•ArIrA” öTm ŒAß*m, k•rel•. rAj“• ib•nah•d•ed•r tA” ŒAim Žb•Ar etAmAyù Ž” ib•rAw esnAb•Aih•nIek•
elAek•rA t¡Aek• j“AnAl/ zmiryù• eTek• esnAr• yuß“ prAˆS˜ÿ k•ret sAh•AyY k•rb•. tAh•el &u“im b•uJ“eb• ŒAim
k•ret eb•ireyùeC. 18ib•nah•d•d• b•leln/ "h•et pAer sb•Rzi)˜mAn öBu˜.®¾
or• yuß “ k•ret ŒAseC ŒTb•A or• h•yùet• zAi•–˜ÿ 29
é” pe(•r esnAb•Aih•nI mueKAmuiK t¡Ab•u ege¼ ŒAerA
öS˜ÿAb• ineyù ŒAseC. oed•r j“Ib••–˜ÿ D•er eP•elA.® sAtid•n b•es TAk•l. sAtid•enr id•n yuß“ Zr¨ h•l.
19
rAj“• ŒAh•Aeb•r tr¨, eyAß“•Ar• ŒAß*me,r Žk•id•en” ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù r • ŒrAmIyù e d•r 1/00/000
sAmenr id•ek• iCl ŒAr ”•S•ˆó Aeyùelr esnAb•Aih•nI oed•r qsnYek• h•tY• k•rl. 30yAr• eb<•ec• TAk•l tAr• pAileyù
ŒnusrŠ k•riCl. 20”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ b•Yi)˜ tAed•r ŒeP•k• zh•er ŒAšyù inl. ik••–˜Þ zh•err ed•oyùAl
sAmen yAek• epel• h•tY• k•rl. tKn ŒrAemr eB˜eÒ˜ p¼Ayù es” esnAb•Aih•nIr ŒAer• 27/000 qse‘r
355 1 rAj“Ab•il 20:31-21:9

m]&u“Y h•l. ib•nah•d•d•o ŒeP•ek• pAileyù igeyù Žk•iw h•eb•.¾ 40ik••–˜Þ éB˜$AgYb•zt ŒAim tKn Œ‘ k•Aej“
b•Ai¼et luik•eyù iCeln. 31t¡Ar Bˆ]•tYr• t¡Aek• b•ll/ b•YˆS˜ÿ TAk•Ayù zߨ esnAiw pAileyù yAyù.®
"ŒAmr• ZeniC ”•S•óˆAeyùelr rAj“Ar• d•yùAlu h•n. c•lun ”•S•óˆAeyùelr rAj“• Ÿ%r id•eln/ "&u“im b•leC• &u“im
ŒAmr• c•ewr epAzAk• per mATAyù d•i¼ id•eyù ”•S•ˆó Aeyùelr ib•p(• d•lIyù Žk• esnAek• pAileyù eyet ed•oyùAr
rAj“Ar sAmen yA”. tAh•el h•yùet• itin ŒAmAed•r ed•Aex ed•AxI. Žb•Ar ik• h•eb• t• et• &u“im j“AenA”. Ï
öAe, mAreb•n n•.® esnAiwr k•T• met•” etAmAyù k•Aj“ k•ret h•eb•.®
32 41
tAr• tKn sk•el c•ewr epAzAk• per mATAyù tKn es” B˜Ab•b•Ad•I t¡Ar muK eTek• k•Ap¼ srAel
d•i¼ id•eyù ”•S•óˆAeyùelr rAj“Ar sAmen Žes b•ll/ ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ed•eK b•uJ“et pAreln ey itin
"ŒApnAr Bˆ]•tY ib•nah•d•d• öˆA, iB˜(•• c•A”et ŽeseC.® Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•I. 42es” B˜Ab•b•Ad•I rAj“Aek• b•leln/
ŒAh•Ab• b•leln/ "ib•nah•d•d• ŽKen• eb<•ec• ŒAeC/ es "öBu˜ b•eleCn/ 'ŒAim yAek• h•tY• k•rAr ined$•z
et• ŒAmAr B˜A”eyùr mt.® id•eyùiClAm &u“im tAek• mui)˜ id•eyùC. tA” etAmAyù
33
ib•nha •d•ed•r elAek•r• ec•eyùiCl rAj“• ŒAh•Ab• Žmn tAr j“Ayùg• inet h•eb•. etAmAr m]&u“Y h•eb•. ŒAr
ik•C¢ öˆitš¨it id•n yAet eb•AJ“• yAyù itin rAj“• etAmAr öj“Ar• etAmAr zߨr j“Ayùg• eneb• Žb•M
ib•nah•d•d•ek• h•tY• k•reb•n n•. ŒAh•Aeb•r mueK 'B˜A”¾ tArAo mAr• yAeb•.®¾
43
seµ•VAD•n Zen ib•nah•d•ed•r prAmzRd•AtAr• seÒ˜ seÒ˜ rAj“• tKn ic•i•–˜ÿt o é>iKt men zmiryùAyù
b•ll/ "ç<A• mh•ArAj“ ib•nah•d•d• ŒApnAr B˜A” h•eln.® t¡Ar b•Ai¼et iP•er Želn.
ŒAh•Ab• b•leln/ "t¡Aek• ŒAmAr k•AeC ineyù Žes•.®
ib•nah•d•d• rAj“• ŒAh•Aeb•r k•AeC Žel ŒAh•Ab• t¡Aek•/ nAeb•Aetr @•A(•Ae(•t
zmiryùAyù rAj“• ŒAh•Aeb•r rAj“öAsAed•r k•AeC”
t¡Ar seÒ˜ reT c•¼et b•leln.
34
ib•nah•d•d• t¡Aek• b•leln/ "ŒAh•Ab•/ ŒAmAr iptA
etAmAr iptAr k•AC eTek• ey smˆS˜ÿ˜ zh•r ineyùiCeln
21 Žk•w• @•A(•Ae(•t iCl. iyi•xœeyùelr nAeb•Aet
nAem Žk• b•Yi)˜ iCl Ž” e(•etr mAilk•. 2 Žk•id•n
ŒAim es” smˆS˜ÿ” etAmAek• eP•rí ed•b•. ŒAr tACA¼• rAj“• ŒAh•Ab• nAeb•Atek• b•leln/ "ŒAmAek• etAmAr
&u“im d•eµ•åzek• ed•Ak•An b•sAet pAr eymn ŒAmAr e(•twA id•eyù d•Ao/ ŒAim siÃï“r b•AgAn k•reb••. etAmAr
iptA zmiryùAyù b•iseyùiCeln.® e(•tw• ŒAmAr rAj“öAsAed•r k•AeC. ŒAim etAmAek•
ŒAh•Ab• Ÿ%r id•eln/ "&u“im yid• Ž” öitš¨it Žr b•d•el ŒAer• B˜Al @•A(•Ae(•t ed•b•. ik•Mb•ˆ• &u“im
d•Ao tAh•el ŒAim etAmAek• mu)˜ k•er id•i•C.® tArpr yid• c•Ao ŒAim e(•tw• ik•eno inet pAir.®
3
Ž” é” rAj“Ar meD•Y zAi•–˜ÿ c•¢i)˜ sA(•irt h•el rAj“• nAeb•At b•ll/ "Ž ŒAmAr b•Mezr j“im. ŒAim
ŒAh•Ab• rAj“• ib•nah•d•d•ek• mui)˜ id•eln. ŒApnAek• ek•AenAmet” id•et pArb• n•.®
4
nAeb•Aetr k•TAyù ß*u ß“ o (u•Ý“ ŒAh•Ab• tKn b•Ai¼
ŒAh•Aeb•r ib•r¨eß“ j“qnk• B˜Ab•b•Ad•Ir ŒiB˜eyAg iP•er egeln. iyi•xœeyùelr Ž” b•Yi)˜r k•T• itin
35
Žk• B˜Ab•b•Ad•I ŒAerk• B˜Ab•b•Ad•Iek• ŒAG•At k•ret ek•AnB˜Aeb•” emen inet pAriCeln n•. nAeb•At b•ll
b•leln. itin Žrk•m b•eliCeln k•Ar, öBu˜ t¡Aek• ey es tAr pirb•Aerr j“im ed•eb• n•. ŒAh•Ab• ib•CAnAyù
Ž” ined$•z id•eyùiCeln. ik••–˜Þ Œ‘ B˜Ab•b•Ad•I tAek• Zeyù p¼eln/ muK G•iu reyù rAKeln Žb•M eKet ŒS•ˆV Ik•Ar
ŒAG•At k•ret rAj“I h•eln n•. 36tKn es” öTm k•reln.
B˜Ab•b•Ad•I b•leln/ "&u“im öBu˜r ŒAed•z ŒmA‘ k•erC/ 5
ŒAh•Aeb•r S˜¤I öexb•l igeyù ij“e|•s k•reln/
tA” ŽKAn eTek• yAoyùAr peT Žk• isMeh•r h•Aet "etAmAr ik• h•eyùeCÀ eKel n• ek•nÀ®
6
etAmAr m]&u“Y h•eb•.® iþˆtIyù B˜Ab•b•Ad•I es j“Ayùg• eTek• ŒAh•Ab• b•leln/ "ŒAim iyi•xœeyùelr nAeb•Atek•
yAoyùAr smyù Žk•w• isMh• Žes tAek• h•tY• k•rl. or j“imw• ŒAmAyù id•eyù id•et b•eliClAm. tAr b•d•el
37
öTm B˜Ab•b•Ad•I tKn ŒAerk• b•Yi)˜r k•AeC igeyù oek• puer• d•Am id•et b•• ŒAerk•w• j“im id•et ŒAim
tAek• ŒAG•At k•ret b•ll. rAij“ ŒAiC. ik••–˜Þ nAeb•At ŒAmAek• or j“im ed•eb• n•
Ž” b•Yi)˜ Œ•G•At k•er B˜Ab•b•Ad•Iek• ŒAh•t k•rel/ b•el id•eyùeC.®
38 7
B˜Ab•b•AdI Žk•iw k•Ape¼ muK FAk•eln. Žr P•el öexb•l b•ll/ "&u“im ”•S•óˆAeyùelr rAj“•. ib•CAn•
ek•Ÿ es” B˜Ab•b•Ad•Iek• ic•net pAriCl n•. es” B˜Ab•b•Ad•I eCe¼ ŸeW ik•C¢ KAo/ ed•Keb• tAh•el” Œenk• B˜Al
peTr D•Aer rAj“Ar yAoyùAr Œep(•Ayù b•es TAk•eln. lAgeb•. nAeb•Aetr j“im ŒAim etAmAyù ed•b•.®
39 8
rAj“• Žel es” B˜Ab•b•Ad•I t¡Aek• b•leln/ "ŒAim Žrpr öexb•l ŒAh•Aeb•r sIlemAh•r id•eyù t¡Ar
yKn yueß“ igeyùiClAm tKn ŒAmAed•r d•elr Žk•j“n b•k•lem k•eyùk•w• ic•iW ileK nAeb•At ey zh•er b•As
Žk• zߨ qs‘ek• ineyù Žes ŒAmAek• tAek• pAh•Ar• k•rt esKAnk•Ar öb•I,ed•r pAiWeyù id•eln. 9 öexb•l
id•et b•el. es b•eliCl/ 'Žek• pAh•Ar• d•Ao. yid• o ilKelnÉ
pAileyù yAyù tAh•el etAmAek• or b•d•el öA, id•et Žk•iw Ÿpb•Aesr id•n eG•Ax,• k•r¨n eyid•n ek•Ÿ
h•eb•/ ŒAr n• h•el 75 pAŸØ räep• j“irmAn• id•et ek•Aen• KAoyù• d•Aoyù• k•reb• n•. tArpr zh•err
1 rAj“Ab•il 21:10-22:8 356

smˆS˜ÿ elAk•ek• Žk•w• qb•Wek• fAku•n. esKAen ŒAmr• yAr• mAr• yAeb• tAed•r m]ted•h• ic•l zku•inet
nAeb•Aetr sµpekR• ŒAelAc•n• k•rb•. 10ik•C¢ elAk•ek• eWAk•rAeb•.®¾
25
ej“AgA¼ k•r¨n yAr• nAeb•Aetr nAem imTY• k•T• b•leb•. ŒAh•Aeb•r met• Žet• eb•iz ŒprAD• b•• pAp
tAr• b•leb• tAr• nAeb•Atek• rAj“• o ö½Verr ib•r¨eß“ ŒAeg ek•Ÿ k•ern in. t¡Ar S˜¤I öexb•l” t¡Aek• Žsb•
k•T• b•let ZeneC. Žrpr nAeb•Atek• zh•err b•A”er k•ireyùiCeln. 26ŒAh•Ab• ”emArIyùed•r metA” k•AeWr
ineyù igeyù pATr C¡¢e¼ emer eP•lun. mUi%$ pUj“• k•rAr metA j“G•‘ pApAc•r, k•eriCeln.
11
iyi•xeœ yùelr öb•IŠ o g,YmA‘ b•Yi)˜r• Ž” ined$•z Ž” ŒprAeD•r j“‘” öBu˜ ”emArIyùed•r BU˜KØ ineyù
pAln k•reln. 12tAr• Žk•iw Ÿpb•Aesr id•enr k•T• t• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r id•eyùiCeln.
27
eG•Ax,• k•reln eyid•n ek•Ÿ ik•C¢ eKet pAreb• n•. Žilyùr k•T• ezx h•el ŒAh•Aeb•r Kub•” é>K h•l.
esid•n t¡Ar• smˆS˜ÿ elAek•ed•r ineyù Žk• !b•Wk• itin t¡Ar ezAk•ök•Aezr j“‘ pireD•yù b•S˜¤ iC¡e¼
fAk•eln•. tArA smˆS˜ÿ elAek•r sAmen nAeb•Atek• Žk•iw eP•leln. tArpr ezAk•ök•Aezr epAzAk• gAeyù
ib•ezx j“AyùgAyù S˜îAipt k•reln. nAeb•Atek• esKAen id•eln. KAoyù• d•Aoyù• b•9“ k•er é>iKt o ezAk•s•–˜ÿˆ¹ˆÿ
elAek•ed•r sAmen k•AWg¼Ayù d¡•A¼ k•rAenAr pr 13é¾j“n ŒAh•Ab• Ï epAzAek•” G•uemAet egeln.
elAk• b•ll/ tAr• nAeb•Atek• rAj“• o ö½Verr ib•r¨eß“ 28
öBu˜ tKn B˜Ab•b•Ad•I Žilyùek• b•leln/ 29"ŒAim
k•T• b•let ZeneC. tKn elAek•rA nAeb•Atek• zh•err ed•Ket pAi•C ŒAh•Ab• ŒAmAr sAmen ib•nIt h•eyùeC.
b•A”er ineyù igeyù pATr C¡¢e¼ C¡¢e¼ emer eP•ll. tA” ŒAim or j“Ib•£•zAyù ek•Aen• sMk•ewr s]iX n•
14
tArpr entAr• öexb•lek• Kb•r pAWAeln/ k•er or eCel rAj“• n• h•oyù• pyR•–˜ÿ Œep(•A k•rb•.
"nAeb•Atek• h•tY• k•r• h•eyùeC.® tArpr ŒAim ŒAh•Aeb•r b•Mezr opr ib•pd• G•ineyù
15
öexb•l yKn ŽKb•r epeln itin ŒAh•Ab•ek• &u“lb•.®
b•leln/ "nAeb•At mAr• igeyùeC. &u“im ey e(•tw•
ec•eyùiCel/ tA Žb•Ar ineyù inet pAr.® 16ŒAh•Ab• tKn mIKAyù ŒAh•Ab•ek• stk•R k•er id•eln
igeyù es” @•A(•Ar e(•t inej“r j“‘ d•Kl k•reln. prb•tI$ éb•Cr ”•S•ˆó Aeyùl• o ŒrAemr meD•Y zAi•–˜ÿ
17
Žsmeyù öBu ˜ itza e rr B˜Ab•b•Ad•I Žilyù e k•
zmiryùAyù nAeb•Aetr @•A(•Ar e(•et igeyù ŒAh•Aeb•r
22 b•j“Ayù iCl. 2 tArpr ïtIyù b•Cerr mATAyù
iyh•Ýd•Ar rAj“• iyeh•AzAP•w ”•S•óˆAeyùelr rAj“A ŒAh•Aeb•r
seÒ˜ ed•K• k•ret ined$•z id•eln. 18-19 itin b•leln/ seÒ˜ ed•K• k•ret egeln.
3
"ŒAh•Ab• Ï e(•t inej“r j“‘ d•Kl k•ret igeyùeCn. Žsmeyù ŒAh•Ab• t¡Ar rAj“k•mRc•ArIed•r b•leln/
oek• igeyù b•l/ 'ŒAh•Ab• &u“im nAeb•Atek• h•tY• k•er "men ŒAeC ŒrAemr rAj“• igilyùed•r rAemAí ŒAmAed•r
ŽKn or j“im d•Kl k•rC. tA” ŒAim etAmAyù zAp k•AC eTek• ineyùiCelnÀ rAemAí iP•ireyù enb•Ar j“‘
id•lAm ey j“AyùgAyù nAeb•Aetr m]&u“Y h•eyùeC es” Žk•” ŒAmr• ik•C¢ k•irin ek•nÀ rAemAí ŒAmAed•r” TAk••
j“AyùgAyù etAmAro m]&u“Y h•eb•. eysb• ku•ku•r nAeb•Aetr Ÿic•í.® 4 ŒAh•Ab• tKn rAj“• iyeh•AzAP•wek• ij“e|•s
r)˜ ec•ew ec•ew eKeyùeC tAr• Ï Žk•” j“AyùgAyù k•reln/ "ŒApin ik• ŒrAemr esnAb•Aih•nIr seÒ˜ yuß“
etAmAro r)˜ ec•ew KAeb•.®¾ k•rAr j“‘ ŒAmAed•r seÒ˜ rAemAet eyAg• ed•eb•nÀ®
20
Žilyù tKn ŒAh•Aeb•r seÒ˜ ed•K• k•ret egeln. iyeh•AzAP•w b•leln/ "Œb••”. ŒAmAr esnAb•Aih•nI
ŒAh•Ab• Žilyùek• ed•Ket epeyù b•leln/ "&u“im ŒAb•Ar o eG•A¼• ŒApnAr !s‘d•elr seÒ˜ eyAg ed•b•Ar j“‘
ŒAmAr ipC¢ ineyùC. &u“im et• sb•smeyù” ŒAmAr öˆS˜Þt. 5 ik••–˜Þ öTem Ž ib•xeyù ŒAmrA öBu˜r prAmzR
ib•erAiD•t• k•er•.® enb•.®
6
Žilyù Ÿ%r id•eln/ "ç<• ŒAim ŒAb•Ar etAmAek• tKn ŒAh•Ab• B˜Ab•b•Ad•Ied•r Žk• qb•Wk• fAk•eln.
K<uej“ eb•r k•eriC. &u“im ŒAj“Ib•n öBu˜r ib•r¨eß“ es” qb•Wek• öAyù 400 B˜Ab•b•Ad•I eyAg id•eln. ŒAh•Ab•
pApAc•r, k•er k•AwAel. 21tA” öBu ˜ etAmAek• tAed•r ij“e|•s k•reln/ "ŒAim ik• rAemAet ŒrAemr
j“AineyùeCn/ 'ŒAim etAmAyù Db•Ms k•rb•. ŒAim etAmAek• esnAb•Aih•nIr ib•r¨eß“ yuß“ k•ret yAb•/ nAik• ŒAim
o etAmAr pirb•Aerr smˆS˜ÿ pur¨xek• h•tY• k•rb•. Ÿpyu)˜ smeyùr j“‘ Œep(•• k•rb•À®
22
etAmAr pirb•Aerr d•zAo nb•Aewr pu^ yArib•yùAemr B˜Ab•b•Ad•Ir• b•leln/ "ŒApin ŽKn” igeyù yuß “
pirb•Aerr met• h•eb•. ik•Mb•A rAj“• b•AzAr pirb•Aerr k•r¨n. öBu˜ ŒApnAr sh•Ayù h•eyù ŒApnAek• ij“tet
met•. Ž” é” pirb•Ar” puerApuir Db•Ms h•eyù egeC. sAh•AyY k•reb•n.®
7
ŒAim Žk•Aj“ k•rb• k•ArŠ ŒAim etAmAr b•Yb•h•Aer ik••–˜Þ iyeh•AzAP•w tAed•r b•leln/ "ŽKAen ik•
ß*uß“ h•eyùiC. &u“im ”•S•ˆóAeyùelr elAek•ed•r pApAc•re,r öBu˜r Œ‘ ek•An B˜Ab•b•Ad•I ŸpiS˜ît ŒAeCnÀ tAh•el
k•ArŠ.¾ 23öBu˜ ŒAer• b•eleCn/ 'ku•ku•err• etAmAr ŒAmAed•r t¡Aek•o ö½Verr mtAmt sµpekR• ij“e|•s
S˜¤I öexb•elr ed•h• iyi•xœeyùl zh•err peT iC¡e¼ k•rA Ÿic•í.®
KAeb•. 24etAmAr pirb•Aerr ey smˆS˜ÿ elAek•r zh•er 8
rAj“• ŒAh•Ab• b•leln/ "iyemLr pu^ mIKAyù nAem
m]&u“Y h•eb• tAed•r m]ted•h• ku•ku•r KAeb• ŒAr mAeWG•Aew B˜Ab•b•AdI ŽKAen ŒAeCn. ŒAim tAek• pCª• k•ir n•.
357 1 rAj“Ab•il 22:9-32

k•Ar, yKn” es öBu˜r k•T• b•el k•Ken• ŒAmAr sµpekR• 19


ik••–˜Þ mIKAyù tKn öBu˜r ŒiB˜mt b•Y)˜ k•er
B˜Ael• ek•AenA k•T• b•el n•.® b•el c•eleC/ "ezAen•? ŒAim S•Vˆc•e(• öBu˜ek• t¡Ar
iyeh•AzAP•w b•leln/ "mh•ArAj“ ŒAh•Ab• ŒApnAr isMh•Asen b•es TAk•et ed•Ket pAi•C. dU•etr• t¡Ar
mueK Žk•T• ezAB˜• pAyù n•.® pAez d¡•Ai¼eyù. 20öBu˜ b•eleCn/ 'etAmAed•r dU•ted•r
9
tKn rAj“• ŒAh•Ab• rAj“k•mRc•ArIed•r Žk•j“nek• meD•Y ek•Ÿ ik• rAj“• ŒAh•Ab•ek• öelAiB˜t k•ret
igeyù mIKAyùek• K<uej“ eb•r k•ret b•leln. pAreb•À ŒAim c•A” ŒAh•Ab• rAemAet ŒrAemr
10
essmeyù éj“n rAj“•” t¡Aed•r rAj“k•Iyù pir•Cd• esnAb•Aih•nIr ib•r¨eß“ yu ß“ k•r¨n. tAh•el o inh•t
periCeln. t¡Ar• zmiryùAyù eFAk•Ar d•rj“Ar k•AeC h•eb•.¾ dU•etr• ik• k•reb• es ib•xeyù sh•mt h•et pArel•
ib•c•Ark•e(• rAj“ isMh•Asen b•esiCeln. smˆ S ˜ÿ n•. 21ezx pyR•–˜ÿ Žk• dU•t b•ll/ 'ŒAim pArb• rAj“•
B˜Ab•b•Ad•Ir• t¡Aed•r sAmen d¡•Ai¼eyù B˜Ab•b•A,I k•riCeln. ŒAh•Ab•ek• öB˜Aib•t k•ret.¾ 22öBu ˜ ö½Í k•reln/
11
esKAen k•nAnIr pu^ isid•ik•yù nAem Žk• B˜Ab•b•Ad•I 'ik•B˜Aeb• &u“im Ž” k•Aj“ k•reb•À¾ dU•t Ÿ%r id•eln/
iCeln. isid•ik•yù ik•C¢ elAh•Ar izM b•Aineyù ŒAh•Ab•ek• 'ŒAim yAb• o smˆS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•Ied•r mueK imTYAb•Ad•I ŒA ™A
b•leln/ "öBu˜ b•eleCn/ 'ŒrAemr esnAb•Aih•nIr ib•r¨eß“ h•b•.¾ tKn öBu˜ b•leln/ "Ÿ%m öˆS˜ÿAb•? yAo/ igeyù
yuß “ k•rAr smyù &u“im Ž” izMÙel• b•Yb•h•Ar k•rel rAj“• ŒAh•Aeb•r opr etAmAr c•A&u“rI ed•KAo. &u“im
oed•r yueß“ h•ArAet o Db•Ms k•ret pAreb•.®¾ 12Œ‘ sP•l h•eb•.®¾
23
smˆS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•IrAo isid•ik•yùr k•TAr seÒ˜ Žk•mt mIKAyù t•r g˜¯ ezx k•er b•ll/ "tAr mAen
h•eln. B˜Ab•b•Ad•Ir• b•leln/ "ŒApnAr esnAb•Aih•nIr ŽKAeno iWk• Žk•” k•AØKAnA” G•eweC. öˆBu˜ ŒApnAr
Žb•Ar yA^• Zr¨ k•r• Ÿic•í. rAemAet öBu˜r sh•AyùtAyù B˜Ab•b•Ad•Ied•r id•eyù ŒApnAr k•AeC imeTY k•T•
ŒApnAr esnAb•Aih•nI ŒrAemr !s‘ d•elr ib•r¨eß“ b•ileyùeCn. öBu˜ inej“” ŒApnAr opr éeyRAg G•ineyù
Œb••” j“yùlAB˜ k•reb•.® etAlAr b•Yb•S˜î• k•ereCn.®
13 24
Žsb• yKn h•i•Cl/ ey rAj“k•mRc•ArI mIKAeyùr tKn B˜Ab•b•Ad•I isid•ik•yù igeyù mIKAeyùr mueK
eK<Aej“ igeyùiCl es mIKAyùek• K<uej“ eb•r k•er b•ll/ ŒAG•At k•er b•ll/ "&u“im ik• sitY” ib•½VAs k•er• ey
"ed•K smˆS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•IrA” b•eleCn mh•ArAj“ yueß“ ö½Verr (•mt• ŒAmAek• eCe¼ egeC Žb•M öBu˜ ŽKn
j“yùlAB˜ k•reb•n. ŒAim etAmAek• ŒAeg” b•el etAmAr muK id•eyù k•T• b•leCnÀ®
25
id•i•C/ es k•TAyù sAyù ed•oyùA” ik••–˜Þ sb•ec•eyù mIKAyù Ÿ%r id•l/ "zIgaigir ib•pd• G•ineyù
inrApd•.® ŒAseC. &u“im tKn igeyù Žk•w• eCA· G•er luik•eyù
14
ik••–˜Þ mIKAyù b•ll/ "n•? ŒAim öit|•• k•eriC b•uJ“et pAreb•/ ŒAim” sitY k•T• b•eliC.®
ey ϽVirk• zi)˜r b•el öBu˜ ŒAmAyù id•eyù y• b•lAeb•n 26
tKn rAj“• ŒAh•Ab• t¡Ar Žk• k•mRc•ArIek•/ mIKAyùek•
ŒAim tA” b•lb•.® eýˆ¹ˆÿAr k•rAr ined$•z id•eyù b•leln/ "oek• eýˆ¹ˆÿAr
15
mIKAyù tKn igeyù rAj“• ŒAh•Aeb•r sAmen d¡•A¼Ael k•er ŒAemAenr zAsnk•t$• rAj“pu^ eyAyùAezr k•AeC
rAj“• t¡Aek• ö½Í k•reln/ "mIKAyù ŒAim o rAj“• ineyù yAo. 27oed•r mIKAyùek• k•ArAgAer b•Þ“ k•ret
iyeh•AzAP•w ik• si›˜åilt esnAb•Aih•nI ineyù ŽKn b•leln. j“l ŒAr r¨iw CA¼• eyn oek• ŒAr ik•C¢ nA
rAemAet ŒrAemr !s‘d•elr ib•r¨eß“ yuß “ yA^• k•ret eKet ed•oyù• h•yù. ŒAim yuß“ eTek• b•Ai¼ iP•er n•
pAirÀ® ŒAs• pyR•–˜ÿ oek• ŽB˜Aeb• ŒAwek• ereK•.®
28
mIKAyù b•ll/ "inü‚yù”? ŒApnAr• éj“en igeyù mIKAyù tKn ic•ík•Ar k•er b•ll/ "ŒAim ik•
ŽKn yuß “ k•rel/ öBu˜ ŒApnAed•r ij“tet sAh•AyY b•eliC•etAmr• sk•el” ZenC. r•j“• ŒAh•Ab• &u“im
k•reb•n.® yid• yuß“ eTek• eb<•ec• iP•er ŒAs tAh•el sb•A” j“Aneb•
16
ŒAh•Ab• b•leln/ "mIKAyù ŒApin emAew” !d•b•b•A,I ey ö½Vr k•KenA” ŒAmAr meD•Y id•eyù k•T• b•eln in.®
29
k•reCn n•. ŒApin inej“r k•T• b•leCn. ŒAmAek• tArper rAj“• ŒAh•Ab• o rAj“• iyeh•AzAP•w
ˆsitY k•T• b•lun. ŒApnAek• k•tb•Ar b•leb••À ŒApin rAemAet ŒrAemr rAj“Ar ib•r¨eß“ yuß“ k•ret egeln.
ŒAmAek• öBu˜r ŒiB˜mt j“AnAn.® 30
tArpr rAj“A ŒAh•Ab•/ rAj“A iyeh•AzAP•wek• b•leln/
17
ŒgtY• mIKAyù b•ll/ "ŒAim SpX ed•Ket pAi•C/ "ŒAmr• yueß“r j“e‘ !trI h•b•. ŒAim Žmn epAzAk•
ik• G•wet c•eleC. ”•S•ˆó Aeyùelr esnAb•Aih•nI pirc•AlnAr preb•• yAet eb•AJ“• n• yAyù ey ŒAim rAj“•. ik••–˜Þ
eyAgY elAek•r ŒB˜Aeb• Žk•pAl emexr met• Ci¼eyù ŒApin ŒApnAr rAj“k•Iyù epAzAk• pr¨n/ yAet eb•AJ“•
p¼eb•. öBu˜ b•leCn/ 'Žed•r ek•Aen• eyAgY esnApit yAyù ŒApin rAj“•.® tArpr ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• sAD•ArŠ
en”. yuß “ nA k•er Žed•r b•Ai¼ iP•er yAoyù• Ÿic•í.®¾ epAzAek• itin rAj“• nn ŽB˜Aeb• yuß“ Zr¨ k•reln.
18 31
ŒAh•Ab• tKn iyeh•AzAP•wek• b•leln/ "ed•Keln? ŒrAemr rAj“Ar rTb•Aih•nIr 32 j“n esnApit
ŒApnAek• ŒAeg” b•eliClAm. Ž” B˜Ab•b•Ad•I ŒAmAr iCl. rAj“• Ž” 32 j“n esnApited•r ”•S•óˆAeyùelr
sµpekR• k•Ken• B˜Al k•T• b•el n•. Žmn k•T• b•el rAj“•ek• K<uej“ eb•r k•rAr j“‘ ined$•z id•eyùiCeln.
y• ŒAim Znet c•A” n•.® itin tAed•r rAj“Aek• h•tY• k•ret b•leln. 32yueß“r
1 rAj“Ab•il 22:33-53 358

smyù Ž”sb• esnApitr• rAj“• iyeh•AzAP•wek• ed•eK itin ib•D•m$I mUi%$Ùilr Ÿ•c•S˜îAnÙelA B˜AeÒ˜n in.
B˜Ab•eln itin” b•uiJ“ ”•S•óˆAeyùelr rAj“•. tAr• tKn elAek•rA essb• j“AyùgAyù pZ b•il CA¼Ao D•upD•Uen•
iyeh•AzAP•wek• h•tY• k•ret egel itin ec•¡c•Aet Zr¨ id•t.
k•reln. 33esnApitr• ed•Kl itin rAj“• ŒAh•Ab• nn/ 44
iyeh•AzAP•w ”•S•óˆAeyùelr rAj“Ar seÒ˜ zAi•–˜ÿ c•¢i)˜
tA” t¡Ar• t¡Aek• h•tY• k•rl n•. 34ik••–˜Þ Žk•j“n k•eriCeln. 45iyeh•AzAP•w Kub•” sAh•sI iCeln Žb•M
esn• ek•Aen• ik•C¢ l(•Y n• k•er” b•AtAes Žk•w• tIr Œenk• yueß“ l¼A” k•eriCeln. itin y• y• k•eriCeln/
C¡¢¼el•/ es” tIr igeyù ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ŒAh•Aeb•r 'iyh•dÝ •Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC. 46ey
gAeyù lAgl. tIrw• Žk•w• eCA· j“Ayùg•yù b•emRr n•-FAk•• smˆS˜ÿ nr-nArI gi,k••b•]i% Œb•lµ•Vˆn k•rt iyeh•AzAP•w
ŒMez igeyù elegiCl. rAj“• ŒAh•Ab• tKn t¡Ar reTr tAed•r D•mRS˜îAn eCe¼ c•el eyet b•AD•Y k•eriCeln. Ž”
sArTIek• b•leln/ "ŒAmAr gAeyù tIr elegeC. smˆS˜ÿ nr-nArI t¡Ar iptA ŒAsAr rAj“ ׈k•Ael Ïsb•
yuß “e(•^ eTek• rT eb•r k•er ineyù c•l.® D•mRS˜îAen iCl.
35
Žid•ek• é” esnAb•Aih•nI yuß“ k•er eyet lAgl. 47
Žsmeyù ”ed•Aem ek•Aen• rAj“• iCl n•. iyh•Ýd•Ar
rAj“• ŒAh•Ab• t¡Ar reT k•At h•eyù pe¼ ŒrAemr rAj“• esKAnk•Ar zAsn k•Aj“ c•AlAenAr j“‘ Žk•j“n
esnAb•Aih•nIr id•ek• ed•KiCeln. t¡Ar r)˜ gi¼eyù pe¼ öAed•izk• zAsnk•t$Aek• eb•eC ineyùiCeln.
reTr tl• iB˜ej“ igeyùiCl. ib•ek•elr id•ek• itin
mAr• egeln. 36sU y R A ˆ e ˆ S ˜ÿ r smeyù ”•S•ó ˆ A eyù e lr iyeh•AzAP•ewr enÚ-b•h•r
48
esnAb•Aih•nIr sb•A”ek• tAed•r inej“ed•r zh•er iP•er rAj“• iyeh•AzAP•w ik•C¢ mAlb•Ah•I j“Ah•Aj“
eyet b•l• h•l. b•AineyùiCeln. itin ec•eyùiCeln Ž” smˆS˜ÿ j“Ah•Aj“
37
Ž”B˜Aeb• rAj“• ŒAh•Aeb•r m]&u“Y h•l. ik•C¢ elAk• oP•Ier igeyù esKAn eTek• esAn• ineyù ŒAseb•. ik••–˜Þ
t¡Ar ed•h• zmiryùAyù ineyù egeln/ t¡Aek• esKAen k•b•r oP•Ier yAb•Ar ŒAeg” ed•ezr” b•ª•er ”íiseyùAn-
ed•oyù• h•l. 38elAek•r• zmiryùAyù Žk•w• efAb•Ayù rT egb•er Ž”sb• j“Ah•Aj“ Db•Ms k•er ed•oyù• h•yù.
49
eTek• ŒAh•Aeb•r r)˜ D•ueyù pirâ•Ar k•rl. gi,k•Ar• ”•S•óˆAeyùelr rAj“• Œh•isyù tKn inej“r ik•C¢
es” j“el S•÷ˆAn k•rl. ku•ku•rrAo rT eTek• ŒAh•Aeb•r nAib•k•ek• iyeh•AzAP•ewr j“Ah•Aej“ t¡Ar nAib•k•ed•r
r)˜ ec•ew ec•ew eKl. öBu˜ ey rk•m b•eliCeln smˆS˜ÿ˜ seÒ˜ k•Aj“ k•rAr j“‘ pAWAet ec•eyùiCeln. ik••–˜Þ
G•wn• iWk• esB˜Aeb•” G•wl. iyeh•AzAP•w Œh•iseyù r Ž” sAh•AyY ötYAKAn
39
ŒAh•Ab• t¡Ar zAsnk•Ael y• ik•C¢ k•eriCeln es k•eriCeln.
sb•” '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ 50
iyeh•AzAP•ewr m]&u“Yr pr t¡Aek• d•AyùUd• ngrIet
ŒAeC. Ž” ýe–˜î ŒAh•Ab• ik•B˜Aeb• h•Aitr d¡•At id•eyù t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ ic•rin@•Ayù smAiD•S˜î k•r• h•l.
t¡Ar rAj“öAsAd• sAij“eyù iCeln es k•T• CA¼Ao Žrpr rAj“• h•eln t¡Ar pu^ iyeh•ArAm.
ŒAh•Aeb•r b•AnAen• zh•rÙilr sµpek$•o elK• ŒAeC.
40
ŒAh•Aeb•r m]&u“Yr pr t¡Aek• t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ ”•S•ˆó Aeyeù lr rAj“• Œh•isyù
51
smAiD•S˜î k•r• h•l. t¡Ar pu^ Œh•isyù t¡Ar per rAj“• iyh•Ýd•Ar rAj“• iyeh•AzAP•ewr rAj“e ׈r 17 b•Cer
h•eln. ŒAh•Aeb•r pu^ Œh•isyù ”•S•óˆAeyùelr rAj“• h•eyùiCeln.
Œh•isyù 2 b•Cr zmiryùAyù rAj“ ˆ× k•eriCeln. 52Œh•isyù
iyh•dÝ •Ar rAj“• iyeh•AzAP•w t¡Ar iptA ŒAh•Ab•/ m•tA öexb•l o nb•Aewr pu^
41
ŒAh•Aeb•r ”•S•ó ˆ A eyù e l rAj“e × ˆ r c•&u “ TR b•Cer yArib•yùAemr metA” öBu˜r ib•r¨eß“ yAb•tIyù pApAc•r,
iyeh•AzAP•w iyh•Ýd•Ar rAj“• h•eyùiCeln. iyeh•AzAP•w k•ern. Ž” smˆS˜ÿ zAsek•rA” ”•S•ˆó Aeyùlek• ŒAer• pAepr
iCeln ŒAsAr pu^. 42p<yùi^z b•Cr per iyh•Ýd•Ar rAj“• id•ek• eWel ineyù igeyùiCeln. 53Œh•isyù t¡Ar iptAr
h•b•Ar pr itin ej“r¨zAelem 25 b•Cr rAj“ × ˆ metA” b•Al mUi%$r pUj“• k•retn. P•el öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùelr
k•eriCeln. iyeh•AzAP•ewr m• iCeln izlaih•r k•‘A ö½Vr Kub•” ß*uß“ h•eyùiCeln. Žr ŒAeg itin t¡Ar
ŒsUb••. 43iyeh•AzAP•w t¡Ar iptAr met• sí peT iptAr opr eyrk•m ß*uß “ h•eyùiCeln/ Œh•iseyùr
eTek• öBu˜r smˆS˜ÿ ined$•z emen c•eliCeln. teb• öˆito itin iWk• esrk•m” ß*u ß“ h•n.
359 A

rAj“Ab•ilr i þ ˆtIyù KØ

Œh•isyrù j“‘ Žk•iw b•AtA$ Žb•M ŒApnAek• o ŒApnAr 50 j“n elAk•ek• Db•Ms

1 rAj“• ŒAh•Aeb•r m] & u “ Yr pr/ emAyù A b• ed•ziw


”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•rl.
2
k•r¨k•?®
ŒtŽb• S•VgR eTek• ŒAÙn enem Žel• Žb•M
Žk•id•n/ Œh•isyù yKn zmiryùAyù t¡Ar b•Ai¼r CAed• esnApit o tAr 50 j“n elAk•ek• B˜S•åIBU˜t k•er
d¡•Ai¼eyùiCeln/ itin pe¼ igeyù inej“ek• j“Km k•ern. id•l.
11
itin tKn t¡Ar b•At$Ab•Ah•k•ed•r ”eß*Ae,r b•Ala-sb•Ueb•r Œh•isyù tKn 50 j“n elAk• id•eyù ŒAer• Žk•j“n
yAj“k•ed•r k•AeC j“Anet pAWAeln/ j“Km Œb•S˜î• eTek• esnApitek• Žilyù r k•AeC pAWAeln. es Žes
itin suS˜î h•et pAreb•n ik• n•. Žilyùek• b•lel•/ "Ž” ey ö½Verr elAk•/ 'rAj“•
3
öBu˜r dU•tr• itzab•Iyù B˜Ab•b•Ad•I Žilyùek• b•leln/ etAmAyù tA¼AtAi¼ nIec• enem ŒAset æku•m
"rAj“• Œh•isyù zmiryù• eTek• k•eyùk•j“n b•AtRAb•Ah•k• id•eyùeCn?®¾
12
pAiWeyùeCn. oW Žb•M yAo/ tAed•r seÒ˜ ed•K• k•er Žilyù tAr k•TAr Ÿ%er b•leln/ "eb•z et•/
b•el•/ '”•S•óˆAeyùelr ik• ek•An ö½Vr en” ey etAmr• etAmAr k•TAmet• ŒAim yid• ö½Verr elAk• h•”/ tAh•el
”eß*Ae,r b•Ala-sb•eU b•r k•AeC ij“|•As• k•ret b•At$Ab•Ah•k• S•VˆgR eTek• Œi©Íb•]iX h•eyù &u“im ŒAr etAmAr elAk•sk•l
pAiWeyùCÀ 4rAj“• Œh•isyùek• b•elA/ eyeh•&“u &u“im Žrk•m Db•Ms eh•Ak•?®
k•erC öBu˜ b•eln/ &u“im ib•CAnA eCe¼ ŸWet pAreb• k•T• ezx h•et n• h•et” ŒAk•Az eTek• ö½Verr
n•. etAmAr m]&u“Y Œinb•Ay$Y?®¾ tArpr Žilyù egeln pAWAen• Œi©ÍizK• enem Žes es” esnApit ŒAr
Žb•M Œh•isyùr Bˆ]•tYed•r Žk•T• j“AnAeln. tAr 50 j“n esn•ek• pui¼eyù CA” k•er id•l.
5
b•At$Ab•Ah•k•r• Œh•isyùr k•AeC iP•er Žl. itin 13
Œh•isyù tKn ŒAb•Ar ïtIyù b•Ar 50 j“n qs‘
tAed•r ij“e|•s k•reln/ "Ž ik•/ etAmr• Žet• id•eyù ŒAerk• esnApitek• pAWAeln. es Žilyùr k•AeC
tA¼AtAi¼ ik• k•er iP•relÀ® Žes h•<Aw¦ ege¼ Œnunyù k•er b•lel•/ "eh• ö½Verr
6
tAr• b•ll/ "Žk• b•Yi)˜ Žes ŒAmAed•r b•leln/ elAk•/ ŒAmAr ŒAr ŒAmAr Ž” 50 j“n esnAr öAe,r
rAj“Ar k•AeC iP•er igeyù/ öBu˜˜ ik• b•eleCn es k•T• ek•Aen• mUlY” ik• ŒApnAr k•AeC en”À 14S•VˆgR eTek•
j“AnAo. öBu˜ b•leln/ '”•S•óˆAeyùelr ik• ek•An ö½Vr Œi©Íb•i] X h•eyù ŒAmAr ŒAegr é” esnApit ŒAr tAed•r
en” ey &u“im ”eß*Ae,r b•Ala-sb•Ueb•r k•AeC ij“|•AsA seÒ˜r 50 j“n mAr• pe¼eC. d•y•ù k•er ŒApin ŒAmAed•r
k•ret b•AtRAb•Ah•k•ed•r pAiWeyùCÀ eyeh•&u“ &u“im Žk•Aj“ öAe, mAreb•n n•/ ŒAmAed•r öA, ŒApnAr k•AeC mUlYb•An
k•erC/ &u“im ŒAr k•Ken• ib•CAn• eCe¼ ŸWet pAreb• eh•Ak•.®
n•. etAmAr m]&u“Y Œinb•Ay$Y?®¾ 15
tKn öBu˜r dU•t Žilyùek• b•leln/ "B˜yù epo
7
Œh•isyù tAed•r ij“e|•s k•reln/ "yAr seÒ˜ n•/ &u“im Žr seÒ˜ yAo.®
etAmAed•r ed•K• h•eyùiCl/ ey Žsb• k•T• b•eleC tAek• Žilyù tKn Ž” esnApitr seÒ˜ rAj“• Œh•isyùr
ik•rk•m ed•Ket b•el• et•À® k••eC igeyù t¡Aek• b•leln/
8
b•At$Ab•Ah•k•r• Œh•isyùek• Ÿ%r id•l/ "Ž” elAk•w• 16
öBu˜ y• b•eln t• h•l Ž”É "”•S•óˆAeyùel ik• ek•An
Žk•w• erAmz ek•Aw periCl ŒAr or ek•Amer Žk•w• ö½Vr en” ey &u“im ij“|•AsA k•rb•Ar j“‘ ”eß*Ae,r
c•Am¼Ar k•iwb•Þ“ iCl.® ed•b•t• b•Ala-sb•Ueb•r k•AeC b•At$Ab•Ah•k•ed•r pAiWeyùCÀ
tKn Œh•isyù b•leln/ "Ž h•l itzab•Iyù ŽilyùA?® eyeh•&u“ &u“im Žrk•m k•erC/ &u“im ŒAr ib•CAn• eCe¼
ŸWet pAreb• n•. etAmAr m]&u“Y Œinb•Ay$Y?®
Œh•isyrù pAWAen• esnAb•Aih•nIek• ŒAÙn Db•Ms k•rl
9
Œh•isyù tKn 50 j“n elAk• sh• Žk• esnApitek• iyeh•ArAm Œh•iseyrù S˜Aî n ineln
Žilyùr k•AeC pAWAeln. Žilyù tKn Žk• pAh•Ae¼r 17
öBu ˜ eyB˜Aeb• Žilyù r mAD•Yem B˜ib•`íb•A,I
c•Ý¼Ayù b•esiCeln. es” esnApitiw Žes Žilyùek• k•eriCeln/ iWk• esB˜Aeb•” Œh•iseyùr m]&“u Y h•l. eyeh•&“u
b•lelA/ "eh• ö½Verr elAk•/ 'rAj“• etAmAek• nIec• Œh•isyùr ek•An pu^ iCl nA/ tAr per eyArAm
enem ŒAset æku•m id•eyùeCn.®¾ ”•S•ó ˆ A eyù e lr n&u “ n rAj“• h•eln. iyh•Ý d •Ar rAj“•
10
Žilyù t¡Aek• Ÿ%r id•eln/ "ŒAim yid• sitY” iyeh•AzAP•ewr pu^ iyeh•ArAemr rAj“e ׈r iþˆtIyù b•Cer
ö½Verr elAk• h•”/ teb• S•ˆV gR eTek• ŒAÙn enem ŒAsuk• eyArAm ”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• h•eln.
2 rAj“Ab•il 1:18-2:18 360
18
Œh•isyù ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln es sb•” ”lIzAyù b•ll/ "ŒAim c•A” ŒApnAr ŒA ™Ar iþˆÙŠ
'”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ ŒAeC. ŒMz ŒAmAr opr B˜r k•r¨k•.®
10
Žilyù b•leln/ "&u“im b•¼ k•iWn b•ˆS˜Þ ec•eyùC.
Žilyeù k• enoyAù r j“‘ öB˜u r pirk•Â˜n¯ A ŒAmAek• yKn etAmAr k•AC eTek• sireyù enoyù• h•eb•/
G•Ui,RJ“¼ pAiWeyù öBu˜r yKn Žilyùek• S•VˆegR ineyù tKn yid• &u“im ŒAmAek• ed•Ket pAo tAh•el etAmAr
2 yAb•Ar smyù h•eyù ŽeseC/ Žilyù Žb•M ”lIzAyù menr ”•CA pU,R h•eb•; ik••–˜Þ yid• ed•Ket n• pAo
tKn iglagl eTek• iP•er ŒAsAr peT. tAh•el etAmAr menr ”•CA ŒpU,R” eTek• yAeb•.®
2
Žilyù ”lIzAyùek• b•leln/ "&u“im ŽKAen” TAek••/
k•ArŠ öBu˜ ŒAmAek• qb•eTl pyR•–˜ÿ˜ eyet b•eleCn.® ö½rV Žilyeù k• S•ˆV egR &“u el ineln
ik••–˜Þ ”lIzAyù b•leln/ "ŒAim j“Ib••–˜ÿ öBu˜r nAem 11
Žsb• k•TAb•At$A b•let b•let Žilyù ŒAr ”lIzAyù
o ŒApnAr nAem zpT k•er b•liC ey ŒAim ŒApnAek• Žk•seÒ˜ h•A¡ wiCeln. h•WAí ek•AT• eTek• ŒAÙenr met•
Žk•l• eCe¼ yAeb•A n•.® sutrAM t¡Ar• éj“en” tKn Ëtgitet eG•A¼Ayù wAn• Žk•w• rT Žes éj“nek•
qb•eTel egeln. ŒAlAd•• k•er id•l. tArpr Žk•w• G•Ui,RJ“¼ Žes
3
qb•eTel B˜Ab•b•Ad•Ied•r Žk•d•l iz` Žes Žilyùek• S•VˆegR &u“el ineyù egl.
12
”lIzAyùek• ij“|•AsA k•reln/ "ŒApin ik• j“Aenn ey ”lIzAyù S•Vˆc•e(• Ž G•wn• ed•eK c•Iík•Ar k•er
ŒAj öBu˜ ŒApnAr minb•ek• ŒApnAr k•AC eTek• sireyù ŸWeln/ "ŒAmAr minb•? eh• ŒAmAr ipt•?
ineyù yAeb•nÀ® etAmr• sb•A” ed•K? ”•S•óˆAeyùelr rT ŒAr t¡Ar
”lIzAyù b•leln/ "h•¡Y• j“Ain. ok•T• TAk•.® Œ½Vb•Aih•nI?®*
4
Žilyù ”lIzAyùek• ŒAed•z k•reln/ "&u“im ŽKAen” ”lIzAyù Žrpr ŒAr k•Kno Žilyùek• ed•Ket
TAek•• k•ArŠ öBu˜ ŒAmAek• iyrIeh•Aet eyet pAn in. Ž G•wnAr pr ”lIzAyù menr é>eK t¡Ar
b•eleCn.® pireD•yù b•S˜¤ iC¡e¼ eP•leln. 13Žilyùr zAlw• tKno
ik••–˜Þ ”lIzAyù ŒAb•Ar b•leln/ "ŒAim j“Ib••–˜ÿ öBu˜ mAiwet pe¼ iCl/ tA” ”lIzAyù eswA &u“el ineln.
Žb•M ŒApnAr nAem zpT k•er b•liC ey ŒAim ŒApnAek• tArpr itin nd•Ir j“el ŒAG•At k•reln Žb•M b•leln/
eCe¼ yAb• n•?® tKn t¡Ar• éj“en Žk•seÒ˜” iyrIeh•Aet "k•”/ ek•ATAyù öBu˜À Žilyùr ö½Vr k•”À®
egeln. 14
ey mUæet$ zAlw• igeyù j“el p¼l/ j“lrAiz
5
iyrIeh•Aet ŒAb•Ar B˜Ab•b•Ad•Ied•r Žk•d•l iz` Žes éB˜Ag h•eyù egl/ ŒAr ”lIzAyù eh•¡ew nd•I pAr h•eln?
”lIzAyùek• ij“e|•s k•reln/ "ŒApin ik• j“Aenn ey
öBu˜ ŒAj“” ŒApnAr minb•ek• ŒApnAr k•AC eTek• B˜Ab•b•Ad•IrA Žilyeù k• c•A”l
15
dU•er ineyù yAeb•nÀ® B˜Ab•b•Ad•Ied•r es” d•liw yKn iyrIeh•Aet
”lIzAyù Ÿ%r id•eln/ "h•¡Y•/ j“Ain. ŒAmAek• eswA ”lIzAyùek• ed•Ket epeln/ t¡Ar• b•leln/ "Žilyùr
men k•ireyù ed•eb•n n•.® ŒA ™• ŽKn ”lIzAeyùr oper B˜r k•ereCn?® tArpr
6
Žilyù tKn ”lIzAyùek• b•leln/ "ŽKn &u“im t¡Ar• ”lIzAeyùr k•AeC Želn Žb•M t¡Ar sAmen mAT•
ŽKAen” TAek••. öBu˜ ŒAmAek• y£•$n nd•Iet eyet nt k•reln. 16t¡Ar• t¡Aek• b•leln/ "ed•Kn u / ŒAmAed•r
ined$•z id•eyùeCn.® ineyù ŽKAen 50 j“n elAk• ŒAeC/ tAr• sb•A” eyAß“•r
ik••–˜Þ ”lIzAyù Ÿ%r id•eln/ "ŒAim j“Ib••–˜ÿ öBu˜ j“At. ŒApin yid• Œnumit k•ern/ or• ŒApnAr
Žb•M ŒApnAr nAem zpT k•er b•liC ey ŒAim ŒApnAek• mineb•r eK<Aej“ yAeb•. h•yùet• öBu˜r ŒA ™A ŒApnAr
eCe¼ yAb• n•?® tKn t¡•r• éj“en Žk•seÒ˜” eyet minb•ek• &u“el ineyùeC Žb•M ek•An pbR•etr opr b••
lAgeln. ek•An ŸptYk•Ayù eP•el egeCn?®
7
B˜Ab•b•Ad•Ied•r öAyù 50 j“n ize`r Žk•iw d•l ik••–˜Þ ”lIzAyù b•leln/ "n• n•/ o¡r eK<Aej“ k•AŸek•
t¡Aed•r epCn epCn yAi•Celn. Žilyù Žb•M ”lIzAyù pAWAen•r öeyùAj“n en”?®
17
yKn y£•$n nd•Ir sAmen igeyù d¡•A¼Aeln tKn Ï ik••–˜Þ B˜Ab•b•Ad•Ied•r es” iz`ed•r d•l ”lIzAyùek•
d•liwo t¡Aed•r eTek• eb•z ik•C¢w• dU•r ׈ ereK d¡•Ai¼eyù ŽmnB˜Aeb• imnit k•ret lAgel• ey itin h•tb•uiß“
p¼el•. 8Žilyù t¡Ar pre,r zAl Kuel eswAek• B˜¡Aj“ h•eyù p¼eln. tArpr itin b•leln/ "iWk• ŒAeC.
k•reln Žb•M eswA id•eyù j“el ŒAG•At k•reln. Žilyùek• K<uej“ eb•r k•ret k•AŸek• pAWAo.®
j“lD•Ar• f¡Aeyù o b•Aem B˜Ag h•eyù egl. Žilyù ŒAr B˜Ab•b•Ad•Ied•r d•liw Žilyùek• K<uej“ eb•r k•rb•Ar
”lIzAyù tKn Zk•enA mAiwr opr id•eyù eh•¡ew nd•I j“‘ 50 j“n iz`ek• pAiWeyù id•eln. itnid•n
pAr h•eln. eK<Aj“AKuij“r pero t¡Ar• Žilyùek• K<uej“ epeln n•.
9
nd•I pAr h•b•Ar pr Žilyù ”lIzAyùek• b•leln/ 18ŒtŽb• t¡ A r• iyrIeh•Aet TAk•Ak•AlIn smeyù
"ö½Vr ŒAmAek• etAmAr k•AC eTek• ib•i•Cå k•rAr ŒAeg
”•S•ˆó Aeyeù lr ÖÖÖ Œ½bV •Aih•nI Žiw s•µ˜õb•t> "ö½Vr Žb•M t¡Ar S•VˆgRIyù
b•el•/ ŒAim etAmAr j“‘ ik• k•ret pAirÀ® b•Aih•nI :dU•tr••ò.®
361 2 rAj“Ab•il 2:19-3:15

”lIzAeyùrù k•AeC iP•er egeln Žb•M t¡Aek• ŽKb•r b•]iß“k•Ark•. emz• ”•S•óˆAeyùelr rAj“Aek• 1/00/000 emx
id•eln. ”lIzAyù tAed•r b•leln/ "ŒAim et• ŒAeg” o 1/00/000 pur¨x emexr Ÿl id•etn. 5 ik••–˜Þ ŒAh•Aeb•r
etAmAed•r eyet b•Ar, k•eriClAm.® m]&u“Yr pr emAyùAeb•r rAj“A ”•S•óˆAeyùelr rAj“Ar ib•r¨eß“
ib•e@•Ah• k•reln.
”lIzAyù j“l Zß “ k•reln 6
tKn rAj“• iyeh•ArAm zmiryù• eTek• igeyù
19
zh•err elAek•r• Žes ”lIzAyùek• b•ll/ "mh•Azyù ”•S•ó ˆ A eyù elr smS˜ÿ b•Aisª•Aed•r j“e¼• k•reln Žb•M
7
ŒApin et• ed•Ket” pAe•Cn ey Žiw zh•err j“‘ iyeh•ArAm iyh•dÝ •Ar rAj“A iyeh•AzAP•ewr k•AeC b•At$Ab•Ah•k•
Žk•iw Ÿ%m j“AyùgA. ik••–˜Þ ŽKAnk•Ar j“l Kub•” KArAp pAiWeyù b•leln/ "emAyùAeb•r rAj“• ŒAmAr ib•r¨eß“
Žb•M j“im suP•l• nyù.® ib•e@•Ah• k•ereC. ŒApin ik• ŒAmAr seÒ˜ emAyùAeb•r
20
”lIzAyù b•leln/ "Žk•w• n&u“n b•Aiwet k•er ib•r¨eß“ yue ß“ eyAg ed•eb•nÀ®
ŒAmAek• ik•C¢w• lb•, Žen d•Ao.® iyeh•AzAP•w b•leln/ "h•¡Y•? ŒAmAed•r éj“enr
elAek•r• k•TAmet• ”lIzAyùek• b•Aiw Žen id•et/ esnAb•Aih•nI siµ•åiltB˜Aeb• yuß“ k•reb•. ŒAmAr elAk•/
21
”lIzAyù esw•ek• j“elr Ÿíesr k•AeC ineyù egeln/ eG•A¼• Žsb•o ŒApnAr.®
lb•,w• tAet eP•el id•eln Žb•M b•leln/ "öBu˜ y•
b•eln t• h•l Ž”É 'ŒAim Ž” j“l pib•^ k•rlAm? itnj“n rAj“• ”lIzAeyrù prAmzR c•A”eln
Žrpr eTek• Ž” j“l eKel ŒAr k•Aer• m]&u“Y h•eb• 8
iyeh•AzAP•w iyeh•ArAmek• ö½Í k•reln/ "ŒAmr•
n•. Ž” j“imeto Žb•Ar eTek• P•sl h•eb•.®¾ ek•An peT yAeb••À®
22
”lIzAeyùr k•TAmet• tKn es” j“l ib•Zß“ h•eyù iyeh•ArAm b•leln/ "ŒAmr• ”ed•Aemr mr¨BU˜imr
egl Žb•M ŒAj“ pyR•–˜ÿ t• esrk•m” ŒAeC? meD•Y id•eyù yAeb••.®
9
”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• tKn iyh•dÝ •A o ”ed•Aemr rAj“Ar
”lIzAyeù k• ineyù ik•C¢ eCelr mSˆ˜ð rA seÒ˜ eyAg id•eln. t¡Ar• öAyù sAtid•n c•leln. peT
23
esKAn eTek• ”lIzAyù qb•eTl zh•er egeln. esnAb•Aih•nI o t¡Aed•r j“•–˜Þ j“AenAyùAred•r j“‘ Ÿpyu)˜
itin yKn zh•er yAb•Ar j“‘ pbR•t pAr h•i•Celn pirmAŠ j“l t¡ A r• pAnin. 10”•S•óˆAeyùelr rAj“•
tKn zh•r eTek• Žk•d•l b•Alk• eb•ireyù Žes t¡•ek• iyeh•ArAm b•leln/ "ŒAmAr men h•yù/ emAyùAb•Iyùed•r
ineyù WA·•-tAmAz• Zr¨ k•rel•. tArA ”lIzAyùek• ib•@•äp k•AeC prAij“t h•b•Ar j“‘ öBu˜ ŒAmAed•r itnj“n
k•rl Žb•M b•lel•/ "Ž” ey wAk•mAT•/ tA¼AtAi¼ rAj“Aek• Žk•i^t k•ereCn?®
11
k•r? tA¼AtAi¼ pbR•et oW? ewek••?® iyeh•AzAP•w b•leln/ "öBu˜r ek•An B˜Ab•b•Ad•I ik•
24
”lIzAyù mAT• G•uireyù tAed•r id•ek• ed•Keln/ ŽKAen c•ArpAez en”À ŒAmr• ik• k•rb• t¡Aek• ij“e|•s
tArpr öBu˜r nAem tAed•r ŒiB˜zAp id•eln. tKn k•r• yAk•.®
j“Ò˜l eTek• h•WAí éew• ib•zAl B˜A˜ñuk• eb•ireyù Žes tKn ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“Ar Bˆ•] tYed•r Žk•j“n b•lel•/
es” 42 j“n b•Alk•ek• tIº•B˜Aeb• (•tib•(•t k•er "zAP•ewr pu^ ”lIzAyù/ iyin Žilyùr iz` iCeln/
id•l. itin ŽKAen ŒAeCn.®
25
”lIzAyù !b•eTl eTek• k•iµ•åR l pb•R t h•eyù 12
iyeh•AzAP•w b•leln/ "ŒAim ZeniC öBu˜ inej“
zmiryùAet iP•er egeln. ”lIzAeyùr muK id•eyù k•T• b•eln?®
tKn ”•S•óˆAeyùelr rAj“• iyeh•ArAm/ iyeh•AzAP•w o
iyeh•ArAm ”•S•ˆó Aeyeù lr rAj“• h•eln ”ed•Aemr rAj“• ”lIzAeyùr seÒ˜ ed•K• k•ret egeln.
13
”lIzAyù ”•S•óˆAeyùelr rAj“• iyeh•ArAmek• ö½Í
3 iyh•Ýd•Ayù iyeh•AzAP•ewr rAj“e ׈r 18tm b•Cer
ŒAh•Aeb•r pu^ iyeh•ArAm/ zmiryùAyù ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• k•reln/ "ŒAim ŒApnAr j“‘ ik• k•ret pAirÀ ŒApin
h•eyù b•seln. itin 12 b•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln. ek•n ŒApnAr iptAmAtAr B˜Ab•b•Ad•Ir k•AeC” yAe•Cn
2
iyeh•ArAm öBu˜r ec•AeKr sAmen mª• k•Aj“ k•eriCeln? n•À®
teb• itin t¡Ar iptA b•• mAtAr met• iCeln n•/ tKn ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ”lIzAyùek• b•leln/ "n•/
k•ArŠ t¡Ar iptA b•Al mUi%$r ŒArAD•nAr j“‘ ey ŒAmr• ŒApnAr seÒ˜ ed•K• k•ret ŽesiC/ k•ArŠ
S•år,ˆS˜ÿ•µ˜õ qtrI k•eriCeln/ itin eswA sireyù emAyùAb•Iyùed•r k•AeC eh•er yAb•Ar j“‘” öBu˜ ŒAmAed•r
id•eyùiCeln. 3ik••–˜Þ itin pAp k•Aj“ c•Aileyù egeln itnj“n rAj“Aek• Žen Žk•i^t k•ereCn.®
y• nb•Aewr pu^ yArib•yùAm k•eriCeln. yArib•yùAm 14
”lIzAyù b•leln/ "ŒAim sb•Rzi)˜mAn öBu˜r
”•S•óˆAeyùlek• pAp k•Aj“ k•ret b•AD•Y k•eriCeln. esb•k•. teb• ŒAim iyh•Ýd•Aˆr rAj“• iyeh•AzAP•wek• šß“A
iyeh•ArAm Ž” pApAc•rŠ b•Þ “ k•ern in. k•ir b•el” ŽKAen ŽesiC. iyeh•AzAP•w ŽKAen n•
TAk•el/ ŒAim ŒApnAr id•ek• h•yùt menAeyAg id•tAm
emAyAù b• ”•S•ˆó Aeyl
ù eTek• ŒAlAd•A h•l n•. 15yA”eh•Ak• ŽKn ŒAmAr k•AeC Žmn Žk•j“nek•
4
emAyùAeb•r rAj“• emzA iCeln Žk•j“n emx b•Mz ineyù ŒAsun ey b•I,• b•Aj“Aet pAer.®
2 rAj“Ab•il 3:16-4:13 362

b•I,Ab•Ad•k• Žes b•I,A b•Aj“Aet Zr¨ k•rel öBu˜r ik••–˜Þ ŽKn itin m]t? ŒApin j“Aenn ŒAmAr S•VˆAmI
zi)˜ ”lIzAeyùr opr Žes B˜r k•rl. 16tKn ”lIzAyù öBu˜ek• sµ•åAn k•ern ik••–˜Þ itin Žk•j“n pur¨exr
b•el ŸWeln/ "öBu˜ b•eln/ nd•Ir tled•z KAtmyù k•AeC wAk•• D•Ar k•eriCeln. ŽKn es” mh•Aj“n
k•er d•Ao. 17etAmr• ek•An b•AtAs b•• b•Ad•l• ed•Ket ß*Itd•As b•AnAenAr j“‘ ŒAmAr é” pu^ek• inet
n• epelo/ j“el B˜er ŸWeb• smBU˜im. tKn etAmr• ŒAseC.®
2
ŒAr etAmAed•r gr¨/ b•AC¢r Žb•M Œ‘A‘ j“•–˜Þj“AenAyùAr ”lIzAyù ij“e|•s k•reln/ "ik••–˜Þ ŒAim ik• k•er
KAb•Ar j“l pAeb•. 18öBu˜r pe(• Žiw Kub• sh•j“/ itin etAmAyù sAh•AyY k•reb••À etAmAr b•Ai¼et ik• ŒAeC
etAmAed•r j“‘ emAyùAb•Iyùed•r prAij“t k•reb•n. b•el•À®
19
öetYk•w• su#â/ z)˜-epA)˜ ŒAr B˜Ael• zh•r etAmr• es” S˜¤IelAk•iw b•lel•/ "ŒAmAr b•Ai¼et Žk• j“Al•
ŒAß*mŠ k•reb•. ek•ew eP•leb• öetYk•w• setj“-sb•l etl CA¼• ŒAr ik•C¢” en”.®
gAC. öetYk•wA J“,RAr Ÿís• b•Þ“ k•er ed•eb• ŒAr pATr 3
tKn ”lIzAyù b•leln/ "yAo etAmAr pA¼•
C¡ue¼ C¡¢e¼ nX k•reb• öetYk•wA B˜Ael• e(•t.® öiteb•zIed•r k•AC eTek• yet• pAer• KAil b•Aiw
20
sk•Al h•el/ öB˜AtI b•ild•Aenr smeyù ”ed•Aemr ej“AgA¼ k•er ineyù Žes•. 4tArpr b•Ai¼ igeyù smˆS˜ÿ
id•k• eTek• j“l Žes smBU˜im B˜ireyù id•l. d•rj“• b•Þ“ k•er d•Ao/ G•er eyn &u“im ŒAr etAmAr
21
emAyùAeb•r elAek•rA Znet epl/ rAj“Ar• tAed•r pue^r• CA¼• ek•Ÿ n• TAek•. Žrpr Ï j“Al• eTek•
ib•r¨eß“ yuß “ k•ret ŽeseCn. tKn tAr• emAyùAeb• b•mR etl eFel öetYk•wA b•Aiw B˜it$ k•er ŒAlAd•• ŒAlAd••
prAr met• b•yùs yAed•r h•eyùeC tAed•r sb•A”ek• Žk• j“AyùgAyù sireyù rAeK•.®
j“AyùgAyù j“e¼• k•er yuß“ b•AD•Ar j“‘ sImAe•–˜ÿ Œep(•• 5
tKn es” S˜¤IelAk•iw b•A¼I iP•er igeyù smˆS˜ÿ
k•er TAk•el•. 22emAyùAeb•r elAek•rA sk•Al sk•Al G•um d•rj“• b•Þ“ k•er id•l. es ŒAr tAr pu^r•” ZD•umA^
eTek• ŸeW smtl BU˜imr Ÿpr j“l ed•Ket epl. G•er iCl. pu^r• Žk•w•r pr Žk•w• b•Aiw ŒAniCl.
6
sUy$ek• pUb• ŒAk•Aezr rA[˜• ŒAelAyù re)˜r mt lAl S˜¤IelAk•iw esÙelAet etl FAliCl. Žmin k•er
ed•KAi•Cl. 23tAr• smS•Vˆer b•el ŸWl/ "ed•K/ ed•K k•er b•æ pA^ B˜r• h•l. Œb•ezex es tAr pu^ed•r
r)˜? rAj“Ar• inü‚yù” Žek• Œperr ib•r¨eß“• yuß “ b•lel•/ "ŒAmAek• ŒAr Žk•iw b•Aiw Žen d•Ao.®
k•er mAr• pe¼eC. c•l Žb•Ar ŒAmr• igeyù oed•r g• tAr Žk• pu^ tAek• b•lel•/ "ŒAr et• b•Aiw en”.®
eTek• d•AmI ij“insÙel• ineyù in”?® tí(•,Aí j“AlAr etl Pu•ireyù egl.
24 7
emAyùAb•Iyùr• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r k•AeC ŒAset” S˜¤IelAk•iw igeyù ö½Verr elAk•/ ”lIzAyùek• Žk•T•
”•S•óˆAeyùlIyùr• emAyùAb•Iyù esnAb•Aih•nIek• ŒAß*mŠ j“AnAel•. ”lIzAyù tAek• b•leln/ "yAo/ etl ib•iß*
k•rel•. emAyùAb•IyùrA tAed•r eTek• ed•Qe¼ pAileyù egl/ k•er ed•n• imiweyù eP•el•. y• b•Ak•I wAk•• TAk•eb•
ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùlIyùr• tAed•r D•Aoyù• k•er yuß“ k•rl. tAet etAmAr ŒAr etAmAr pu^ed•r j“‘ yeTX h•eb•.®
25
Žek•r pr Žk• zh•r Db•Ms k•er tAr• smˆS˜ÿ˜ J“,RAr
muK b•Þ“• k•er id•l. tArA Ÿb•Rr e(•t pATr C¡¢e¼ C¡¢e¼ zeU nemr Žk• mih•lA ”lIzAyeù k•
B˜it$ k•er id•l/ smˆS˜ÿ setj“ gAC ek•ew eP•ll. TAk•et G•r id•l
sArA pT yuß “ k•ret k•ret tArA k•Irah•rAst pyR•–˜ÿ 8
”lIzAyù yKn Žk•id•n zUenem yAn/ esKAnk•Ar
egl. tArA zh•rwAek• c•Arid•k• eTek• iG•er eP•el Žk• D•nb•tI mih•l• t¡Aek• inej“r b•Ai¼et KAb•Ar j“‘
ŒiD•k•Ar k•rl. 26emAyùAeb•r rAj“A ed•Keln/ t¡Ar pe(• enm•–˜ÿå k•rl. Žrpr eTek• ”lIzAyù oKAn id•eyù
ŒAr yuß “ k•r• s•µ˜õb• n•. tArpr itin sb•el qsnYb•YU h• egel” Ï mih•lAr b•Ai¼et igeyù K•oyù•-d••oyù•
eB˜d• k•er ”ed•Aemr rAj“Aek• h•tY• k•rb•Ar j“‘ t¡Ar k•retn.
9
seÒ˜ 700 qsink• ineln. ik••–˜Þ tAr• ”ed•Aemr rAj“Ar es” mih•l• t¡Ar S•VˆAmIek• b•ll/ "ŒAim j“Ain
D•Aerk•AeCo ep<QCet pArel• n•. 27tKn emAyùAeb•r ”in ö½Verr Žk•j“n pib•^ mAnux. sb•smeyù” itin
rAj“• t¡Ar ej“Yþpu ^ yu b•rAj“ek• zh•err b•A”er ŒAmAed•r b•Ai¼r sAmen id•eyù yAtAyùAt k•ern. 10c•el•
c•ArpAezr ed•oyùAelr k•AeC ineyù igeyù eh•Amb•il n•/ o¡r j“‘ CAed• Žk•w• eCAew• G•r &u“el id•”.
ih•eseb• ŸísgR k•reln. Žet ”•S•óˆAeyùlIyùrA ŒtY•–˜ÿ esKAen Žk•w• ib•CAn•/ ewib•l/ ec•yùAr ŒAr b•Aitd•An
ib•pyRYˆS˜ÿ h•l/ tA” emAyùAeb•r rAj“Aek• eCe¼ id•eyù ereK ed•b•. tAh•el Žrpr yKn itin ŒAmAed•r b•Ai¼
tArA tAed•r ed•ez iP•er egl. ŒAseb•n Ï G•rKAn• inej“r j“‘ b•Yb•h•Ar k•ret
pAreb•n.®
11
Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•Ir ib•D•b•A S˜I¤ ”lIzAeyrù Žk•id•n ”lIzAyù Ž” mih•lAr b•A¼Iet Želn/
sAh•AyY c•A”eln itin k•e(• igeyù ib•šAm ineln. 12”lIzAyù t¡•r Bˆ]•tY

4 Žk•j“n ib•b•Aih•t B˜Ab•b•Ad•Ir m]&u“Y h•el tAr S˜¤I egh•isek• b•leln/ "Ï zUenmIyù mih•lAiwek• fAk•.®
Žes ”lIzAeyùr k•AeC ek<•ed• p¼el•/ "ŒAmAr Bˆ]•tYiw mih•lAek• efek• ŒAnAr pr/ es sAmen
S•VˆAmI Œnugt Bˆ]•etYr met• ŒApnAr esb•• k•ereCn. d¡•A¼Ael ”lIzAyù 13t¡Ar Bˆ]•tYek• b•leln/ "oek• b•el•/
363 2 rAj“Ab•il 4:14-36

'ed•eK• &u“im ŒAmAed•r éj“enr y ˆÍ enb•Ar j“‘ etAmAr mih•l• ŒAseCn? 26&u“im tA¼AtAi¼ ed•Qe¼ igeyù eK<Aj“
yTAsAD•Y k•ereC•. ŽKn ŒAmr• etAmAr j“‘ ik• k•ret nAo et•/ 'ik• h•l Ð sb• iWk• ŒAeC ik• n•/ or S•VˆAmI
pAirÀ ŒAmr• ik• etAmAr h•eyù rAj“• b•• esnApitr ek•mn ŒAeCÀ b•A•c•AwAr zrIr B˜Ael• ŒAeC ik• n•À®¾
k•AeC ik•C¢ b•leb••À®¾ egh•is mih•lAek• Žsb• ij“e|•s k•ret es b•ll/
tKn mih•l• Ÿ%r id•l/ "ŒAim ŽKAen ŒAmAr "sb•” iWk•WAk• ŒAeC.®
27
ŒA ™Iyù-S•Vˆj“enr meD•Y id•ib•Y ŒAiC.® tArpr pAh•Ae¼r oper ”lIzAeyùr sAmen nt
14
”lIzAyù tKn egh•isek• ij“e|•s k•reln/ h•eyù t¡Ar p• j“i¼eyù D•reln. egh•is mih•lAek• CAi¼eyù
"ŒAmr• tAh•el or j“‘ ik• k•ret pAirÀ® inet egel ”lIzAyù b•leln/ "oek• ik•Cu(•Š ŒAmAr
egh•is Ÿ%r id•el•/ "d¡•A¼An/ ŒAim ytdU•r j“Ain seÒ˜ Žk•• TAk•et d•Ao? o Kub•” eB˜eÒ˜ pe¼eC.
Ž” mih•lAr ek•Aen• pu^ en” ŒAr o¡r S•VˆAmIro yeTX ŒAr öBu˜o ŒAmAek• ŽKb•r ed•n in/ ŒAmAr k•AeC
b•yùs h•eyùeC.® egApn k•eriCeln.®
15 28
”lIzAyù b•leln/ "oek• efek• ineyù ŽesA.® tKn es” zUenmIyù mih•l• b•ll/ "ŒAim et•
egh•is tKn es” mih•lAek• fAk•et egel•. mih•l• ŒApnAr k•AeC k•Kno ek•An pu^ c•A”in. ŒAim et•
Žes d•rj“Ar k•AeC d¡•A¼Ael 16egh•is tAek• b•ll/ ŒApnAek• b•eliClAm/ 'ŒAmAr seÒ˜ Cln• k•reb•n
"öAyù Žk•” smeyù/ ŒAgAmI b•Cr &u“im etAmAr inej“r n•?®¾
29
pu^ek• ŒAd•r k•reb•.® Žk•TA Zen/ ”lIzAyù egh•isek• b•leln/ "ek•Amr
Žk•T• Zen mih•l•iw b•ll/ "eh• öBu˜/ ŒAmAr eb<•eD• !tir h•o/ ŒAmAr lAiWw• nAo Žb•M Ž(u•in
seÒ˜ imeTY Cln• k•reb•n n•?® yAo. peT k•Aer• seÒ˜ k•T• b•lAr j“‘ eTem• n•.
yid• k•Aer• seÒ˜ ed•K• h•yù/ "ik• ek•mn® pyR•–˜ÿ b•lAr
•zeU nemr mih•lAr Žk•iw s•–˜Aÿ n lAB˜ d•rk•Ar en”. etAmAek•o ek•Ÿ b•lel/ ek•An Ÿ%r
17
”lIzAeyùr k•TAmet•”/ es” mih•l• perr b•Cr ed•eb• n•. mih•lAr b•Ai¼et ep<QeC ŒAmAr lAiWw•
es tAr pu^s•–˜ÿAenr j“›˜å id•l. b•A•c•AwAr mueK C¡¢”eyù id•o.®
18
eCeliw b•¼ h•b•Ar pr Žk•id•n mAeW tAr iptAr 30
ik••–˜Þ eCeliwr m• b•ll/ "ŒAim j“Ib••–˜ÿ öBu˜
o Œ‘ed•r seÒ˜ zs´ k•Aw• ed•Ket egl. 19esKAen Žb•M ŒApnAr nAem zpT k•er b•liCÉ ŒAim ŒApnAek•
igeyù eCelw• h•WAí b•el ŸWl/ "oPa• ŒAmAr b•Äf eCe¼ yAb• n•?®
mAT• b•YT• k•reC?® tA” ”lIzAyù ŸeW d¡•A¼Aeln Žb•M tAek• Œnusr,
tAr iptA Bˆ]•tYed•r b•ll/ "oek• tA¼AtAi¼ or k•reln. 31Žid•ek• egh•is mih•l• o ”lIzAeyùr ŒAeg
mAeyùr k•AeC ineyù yAo?® ŒAeg b•Ai¼et Žes es” lAiWw• ineyù b•A•c•AwAr mueK
20
Bˆ]•tYr• eCeliwek• tAr mAeyùr k•AeC ineyù yAb•Ar eC¡AyùAel•/ ik••–˜Þ tAet ek•An j“Ib•enr l(•Š edK• egl
pr o épur pyR•–˜ÿ mAeyùr ek•Ael b•es eTek• tArpr n•. egh•is tKn iP•er Žes ”lIzAyùek• b•ll/ "eCelw•
mAr• egl. et• ŸWl n• öBu˜?®

mih•lAiw ”lIzAeyrù seÒ˜ ed•K• k•ret egeln zeU nmIyù mih•lAiwr p^


u ŒAb•Ar eb•< ec• ŸWl
21 32
mih•l•iw tKn m]t eCeliwek• ”lIzAeyùr G•er ”lIzAyù b•Ai¼r eB˜tr t¡Ar G•er igeyù ed•Keln/
t¡Ar ib•CAnAyù Z”eyù id•eyù G•err d•rj“• b•Þ“• k•er m]t izZiwek• t¡Ar” ib•CAnAyù ezAoyùAen• ŒAeC. 33G•er
eb•ireyù Žl. 22S•VˆAmIek• efek• b•ll/ "oeg•/ ŒAmAyù F¦ek• d•rj“• b•Þ“• k•er id•eln ”lIzAyù. ŽKn esKAen
Žk•w• gAD•• ŒAr Žk•j“n Bˆ]•tY d•Ao. ŒAim Žk•b•Ar ZD•u itin ŒAr es” m]t eCeliw/ Žrpr itin• öBu˜r
tA¼AtAi¼ ö½Verr elAek•r k•AC eTek• G•uer ŒAis.® k•AeC öATRn• k•reln. 34tArpr ib•CAnAyù igeyù Zeyù
23
mih•lAr S•ˆV AmI b•ll/ "ŒAj“ ek•n o¡r k••eC eyet p¼eln es” m]t eCeliwr ed•eh•r opr. itin
c•A”eC•À ŒAj“ et• ŒmAb•s´•o nyù/ ib•šAemr id•no eCeliwr mueKr opr inej“r muK rAKeln/ tAr ec•AeKr
nyù.® opr inej“r ec•AK Žb•M tAr h•Aetr opr inej“r
es S•VˆAmIek• b•ll/ "ik•C¢ eB˜eb•• n•/ sb• iWk• h•eyù h•At rAKeln. ŽB˜Aeb• Ï m]t zrIrw• grm h•eyù n•
yAeb•.® oW• pyR•–˜ÿ Zeyù TAk•eln ”lIzAyù.
24 35
tArpr gAD•Ar ipeW ij“n c•Aipeyù mih•l• tAr tArpr ŸeW pe¼ G•rwAr c•ArpAez ik•C¢(•Š eh•e¡ w
k•Aej“r elAk•ek• b•ll/ "c•el• Žb•Ar tA¼AtAi¼ yAoyù• ŒAb•Ar igeyù Ï ed•eh•r opr Zeln itin. oB˜Aeb•”
yAk•? ek•b•lmA^ yKn ŒAim b•lb• tKn D•Ier eyo?® itin Zeyù TAk•eln/ yt(•Š n• sAtb•Ar h•¡Ac•Ar pr
25
”lIzAeyùr seÒ˜ ed•K• k•ret mih•l• k•imRl pbR•et ec•AK emel ŸeW b•sl eCelw•.
36
egl. ”lIzAyù egh•isek• b•leln/ "yAo igeyù or mAek•
”lIzAyù dU•r eTek• zUenmIyù mih•lAek• ŒAset ed•eK efek• ineyù Žes•?® egh•is tAek• ineyù Žel/ ”lIzAyù
t¡Ar Bˆ]•tY egh•isek• b•leln/ "ed•eK•/ es” zUenmIyù b•leln/ "eCelek• ek•Ael nAo.®
2 rAj“Ab•il 4:37-5:14 364
37
tKn es” mih•l• G•er F¦ek• B˜i)˜ B˜er ”lIzAeyùr yAyù. k•Alß*em Ž” eCAw emeyùiw nAmAenr S˜¤Ir Žk•
pAeyù ö,Am k•er eCelek• ek•Ael &u“el eb•ireyù egl. d•AsIet pir,t h•yù. 3 emeyùiw nAmAenr S˜¤Iek• b•ll/
"minb• zmiryùAyù b•Ask•ArI B˜Ab•b•Ad•Ir seÒ˜ ed•K• k•rel
”lIzAyù o ib•x emzAen• eJ“Al itin inü‚yù” t¡Ar ku•þerAg sAireyù id•etn.®
38 4
iglagel tKn éiB˜$( c•liCl. ”lIzAyù ŒAb•Ar nAmAn t¡Ar minb•ek• :ŒrAemr rAj“Aek•ò igeyù
esKAen egeln. B˜Ab•b•Ad•Ied•r d•liw t¡Ar sAmen b•es ”•S•óˆAeyùlIyù emeyùw• ik• b•eleC t• b•leln.
5
iCl. ”lIzAyù t¡Ar Bˆ]•tYek• b•leln/ "b•¼ pA^w• tKn ŒrAemr rAj“• b•leln/ "iWk• ŒAeC/ &u“im
ŒAÙen b•iseyù Žed•r j“‘ Žk•w¦ rAå• k•r.® ŽKn” yAo. ŒAim ”•S•óˆAeyùelr rAj“Aek• Žk•w• ic•iW
39
Žk•j“n mAeW zAk•siÃï“ &u“let egl. mAeW igeyù id•i•C.®
Žk•w• P•lB˜r• j“Ò˜lI lt• ed•Ket epeyù elAk•w• nAmAn tKn 750 pAŸØ räep•/ 6/000 w¦k•er•
P•l iCe¼ ek<•Ac•e¼ eb<•eD• ineyù Žel•. tArpr es” esAn• ŒAr d•z öS˜î epAzAk• Ÿph•Ar S•Vˆräp ineln
P•l ek•ew pAe^ id•eyù id•l/ yid•o B˜Ab•b•Ad•Ied•r d•l Žb•M ”•S•óˆAeyùel egeln. 6nAmAenr seÒ˜ ”•S•óˆAeyùelr
ŒAed•Ú j“Anet• n• ow• ik• D•re,r P•l. rAj“Aek• elK• ŒrAemr rAj“Ar ic•iWo iCl yAet elK•
40
eJ“Al rAåA h•el pAe^ ik•C¢w• eFel sb•A”ek• iCl/ "ŒAim ŒAmAr esb•k• nAmAnek• ku•þerAg sArAenAr
eKet ed•oyù• h•l. ik••–˜Þ sk•el es” eJ“Al mueK id•eyù” j“‘ ŒApnAr k•AeC pAWAlAm.®
7
c•Iík•Ar k•er ”lIzAyùek• b•lel•/ "ö½Verr elAk• pAe^ ic•iWw• pe¼ ”•S•óˆAeyùelr rAj“• menAk•eX t¡Ar
ib•x emzAen• ŒAeC?® eJ“Aelr S•VˆAd• ib•xA)˜ h•oyù•yù epAzAk• iC¡e¼ eP•el b•leln/ "ŒAim et• ŒAr ö½Vr
or• ek•Ÿ” t• eKet pArel• n•.® n”? j“Ib•n-m]&u“Yr opr ŒAmAr yKn ek•An h•At en”/
41
”lIzAyù tKn ik•C¢w• myùd•• ŒAnet b•leln. tKn ek•n ŒrAemr rAj“• ku•þerAgAß*A•–˜ÿ˜ Žk•j“nek•
myùd•• ŒAn• h•el/ itin es” myùd•• pAe^ C¡¢e¼ id•eyù ŒAmAr k•AeC sAireyù etAlAr j“‘ pAWAelnÀ Žw•
b•leln/ "Žb•Ar Ï eJ“Al sb•A”ek• eKet d•Ao.® Kub•” SpX ey itin Žk•iw yuß“ b•AD•Ab•Ar pirk•Â˜¯n•
ŒAr ŒAü‚yRY b•YApAr/ eJ“Alw• eb•z KAb•Ar eyAgY k•reCn?®
8
h•eyù egl. ö½Verr elAk• ”lIzAyù Kb•r epeln ezAk•At$
”•S•ˆó Aeyùelr rAj“A t¡Ar epAzAk• iC<e¼ eP•eleCn. tKn
”lIzAyù B˜Ab•b•Ad•Ied•r d•lek• KAoyAù eln itin rAj“Aek• Kb•r pAWAelnÉ "&u“im ek•n epAzAk•
42
b•Ala-zAilzA eTek• Žk•j“n ”lIzAeyùr j“‘ iC¡e¼ k•X pA•CÀ nAmAnek• ŒAmAr k•AeC ŒAset d•Ao/
nb•Aeår P•sl ih•eseb• 20 KAn• yeb•r r¨iw ŒAr eJ“Al• tAh•el o b•uJ“eb• ”•S•óˆAeyùel sitY sitY” Žk•j“n
B˜er zs´ Ÿph•Ar ineyù ŽesiCl. ”lIzAyù b•leln/ B˜Ab•b•Ad•I b•As k•er?®
9
"Ž”sb• KAb•Ar ŽKAen yAr• ŒAeC tAed•r eKet d•Ao.® nAmAn tKn t¡Ar rT o eG•A¼A ineyù ”lIzAeyùr
43
”lIzAeyùr Bˆ]•tY b•lel•/ "ŽKAen öAyù 100 j“n b•Ai¼r b•A”er Žes d¡•A¼Aeln. 10”lIzAyù Žk•j“nek•
elAk• ŒAeC. Žtj“n elAk•ek• ŒAim Ž”w¦ku• KAb•Ar id•eyù Kb•r pAWAeln/ "yAo y£•$n nd•Iet igeyù sAt
ik• k•er ed•b•À® b•Ar S•÷ˆAn k•er•/ tAh•el” etAmAr c•Am¼• iWk• h•eyù
ik••–˜Þ ”lIzAyù b•leln/ "ŒAim b•liC &u“im eKet yAeb• ŒAr &u“imo pirâ•Ar pir•Cå h•eyù ŸWeb•.®
d•Ao. öBu˜ b•leCn/ˆ 'sb•A” KAoyùAr pero KAb•Ar pe¼ 11
nAmAn Kub•” ß*uß “ h•eyù c•el egeln. itin b•leln/
TAk•eb•.®¾ "ŒAim eB˜eb•iClAm Žk•b•Ar Œ•–˜ÿt ”lIzAyù b•A”er Žes
44
tKn ”lIzAeyùr Bˆ]•tY es”sb• KAb•Ar ineyù t¡Ar öBu˜ ö½Verr nAm ineyù ŒAmAr gAeyùr opr h•At
B˜Ab•b•Ad•Ied•r sAmen D•rel•. tAed•r epw B˜er ene¼ ŒAmAr ku•þerAg sAireyù &u“leb•n? 12d•eµ•åzek•r
KAoyùAenAr pero/ öBu˜ eymn b•eliCeln ed•K• egl Œb•An• ŒAr ppRr nd•Ir j“l ”•S•óˆAeyùelr ey ek•An
tKno KAb•Ar pe¼ ŒAeC. j“elr eTek•” B˜Ael•? o”sb• nd•Iet g• D•uel ek•n
h•eb• n•À® nAmAn öc•Ø ereg igeyù iP•er yAeb•n b•el
nAmAenr sms´A iWk• k•reln. 13ik••–˜Þ nAmAenr Bˆ]•tYr• t¡Aek• igeyù

5 ŒrAemr rAj“Ar esnApit iCl nAmAn. rAj“•r b•lel•/ "minb•/ B˜Ab•b•Ad•I yid• ŒApnAek• Kub• z)˜ ik•C¢
k•AeC nAmAn iCl Žk•j“n mh•An Žb•M Kub• šeß“yù b•letn/ ŒApin inü‚yù” t• Znetn/ tA” n•À Ÿin
b•Yi)˜/ k•ArŠ öBu˜ sb•smeyù t¡Ar mAD•Yem ŒrAmek• yKn ŒApnAek• Kub• sh•j“ Žk•w• k•Aj“ b•eleCn/ esw•
ib•j“eyùr peT ineyù eyetn. nAmAn Kub•” zi)˜zAlI Œb••” k•r• Ÿic•í. Ÿin et• b•el” iCeln/ 'D•uel”
o mh•An h•elo itin ku•þ erAgAß*A•–˜ÿ˜ iCeln. &u“im Zic• h•eyù yAeb•.®¾
2
ŒrAmIyùr• b•æb•Ar ”•S•óˆAeyùel yu ß“ k•ret esnA- 14
nAmAn tKn ”lIzAeyùr k•TAmet•/ y£•$n nd•Ir
b•Aih•nI pAiWeyù i Cl. Ž”sb• esnAr• ŽKAnk•Ar j“el sAtb•Ar f¦b• id•eln Žb•M nAmAenr ed•h• pirâ•Ar-
elAek•ed•r ß*Itd•As k•ero ineyù igeyùeC. Žk•b•Ar pir•Cå o inrAmyù h•eyù ŸWl. Žek•b•Aer izZed•r
tAr• ”•S•óˆAeyùl eTek• Žk•w• b•A•c•• emeyùek• &u“el ineyù ׈ek•r metA” nrm h•eyù egl?
365 2 rAj“Ab•il 5:15-6:11
15
nAmAn ŒAr t¡Ar d•elr sb•A” tKn ”lIzAeyùr h•äd•yù etAmAr seÒ˜ iCl/ Žw• wAk••pyùs•/ j“Am•k•Ap¼/
k•AeC iP•er Želn. ”lIzAeyùr sAmen d<Ai¼eyù nAmAn j“lpA” ku•ã•/ @•A(•Ae(•t/ gr¨/ emx/ d•As-d•AsI enb•Ar
b•leln/ "Žtid•en ŒAim b•uJ“lAm ”•S•óˆAeyùl CA¼• smyù nyù. 27ŽKn nAmAenr erAg etAmAr ŒAr etAmAed•r
p]iTb•Iet ŒAr ek•ATAo ek•An ö½Vr en”? ŽKn ŒApin Ÿ%rpur¨xed•r h•eb•. etAmAed•r ku•þ h•eb•.¾¾
Œnuýh• k•er ŒAmAr eTek• Žk•w• Ÿph•Ar ýh•Š k•r¨n?® egh•is yKn ”lIzAeyùr k•AC eTek• c•el egeln/
16
ik••–˜Þ ”lIzAyù b•leln/ "ŒAim öBu˜r esb•A k•ir tKn or gAeyùr c•Am¼• sAd•• h•eyù egl/ b•reP•r mt
Žb•M ŒAmAr öit|•A/ ytid•n öBu˜ ŒAeCn ŒAim ek•An sAd••.
Ÿph•Ar inet pArb• n•.®
nAmAn Ÿph•Ar enb•Ar j“‘ ”lIzAyùek• Œenk• ”lIzAyù ŒAr k•u ¼eu lr b•%
] A•–˜ÿ
Œnunyù ib•nyù k•ero wlAet pAreln n•. 17tKn nAmAn tr¨Š B˜Ab•b•Ad•Ir• ”lIzAyùek• b•lel•/ "ŒAmr•
b•leln/ "ŒApin yKn intA•–˜ÿ” ek•An Ÿph•Ar eneb•n
n•/ Œ•–˜ÿt ŒAmAek• ”•S•óˆAeyùl eTek• é-w¦k•ir ŽKAnk•Ar
6 oKAen ey j“AyùgAyù TAik• esw• ŒAmAed•r pe(•
b•Äf eCAw. 2 c•lun y£•$n nd•Ir tIr eTek• ik•C¢ k•AW
D•UelA ŒAmAr éew• K•c•err ipeW c•Aipeyù ineyù eyet ek•ew ŒAn• yAk•. ŒAmr• öetYek• Žk•w• k•er Ù¡i¼
Œnumit id•n. k•ArŠ Žrpr eTek• ŒAim ŒAr ek•An ineyù Žes oKAen” Žk•w• TAk•Ar j“Ayùg• b•AnAen•
mUi%$ek•” eh•Amb•il b•• ek•An !neb•† ed•b• n•. ŒAim yAk•.®
ZD•umA^ öBu˜ek•” b•ild•An k•rb•. 18ŒAr ŒAim ŒAeg ”lIzAyù b•leln/ "eb•z et•/ yAo n•.®
TAk•et” (•m• ec•eyù öBu˜r k•AeC öATRnA k•er ini•CÉ 3
oed•r Žk•j“n b•lel•/ "ŒApino c•lun n•
B˜ib•`et ŒAmAr minb• ŒrAmrAj“ yKn ireµ•åAe,r ŒAmAed•r seÒ˜.®
miª•err mUi%$ek• pUej“• id•et yAeb•n/ t¡Ar opr B˜r ”lIzAyù b•leln/ "iWk• ŒAeC/ c•el• ŒAimo
nAmeb• b•el ŒAmAyù esKAen mAT• nIc•¢ k•ret” h•eb•. yAi•C.®
ik••–˜Þ öBu˜ eyn esj“‘ ŒAmAek• (•m• k•ern.® 4
”lIzAyù tKn oed•r seÒ˜ y£•$n nd•Ir tIer
19
”lIzAyù tKn nAmAnek• ŒAzIb•RAd• k•er b•leln/ egeln. esKAen igeyù tr¨Š B˜Ab•b•Ad•Ir• sb•A” gAC
"yAo sueK zAi•–˜ÿet TAek••.® k•Awet Zr¨ k•rel•. 5gAC k•AwAr smyù Žk•j“enr
nAmAn yKn ”lIzAeyùr k•AC eTek• ib•d•Ayù ineyù ku•¼uelr elAh•Ar fgAw• h•Atl eTek• ipCel igeyù
ik•C¢ dU•r igeyùeCn/ 20”lIzAeyùr Bˆ]•tY egh•is b•ll/ Žek•b•Aer j“el igeyù p¼el•. elAk•w• ec•i¡ c•eyù ŸWel•/
"ed•eKeC•/ ŒAmAr öBu˜ ek•An Ÿph•Ar n• ineyù” ŒrAmIyù "yA>? ŽKn ik• h•eb•À öBu˜ ŒAim ey Œ‘ elAek•r
nAmAnek• eCe¼ id•eln. ŒAim b•rÇ•ˆ Ž”eb•l• igeyù ku•¼ul D•Ar k•er ŽeniClAm?®
or k•AC eTek• ik•C¢ h•AtAenAr b•Yb•S˜î• k•ir?® 21Ž” 6
”lIzAyù ij“e|•s k•reln/ "iWk• ek•ATAyù pe¼eC
b•el egh•is nAmAenr epCn epCn ed•Q¼et lAgl. ow•À®
nAmAn yKn ed•Ket epeln Žk•j“n ek•Ÿ C¢wet elAk•w• ”lIzAyùek• j“AyùgAw• ed•KAenAr pr/ itin
C¢wet ŒAseC itin tKn rT eTek• enem egh•isek• Žk•w• Ci¼ ek•ew esw• j“el C¡ue¼ eP•leln. Žet
ö½Í k•reln/ "ik•/ sb• iWk• ŒAeC et•À® ku•¼uelr mATAw• es” Ci¼r seÒ˜ eB˜es ŸWel•?
22 7
egh•is b•lel•/ "h•¡Y• sb• iWk•” ŒAeC. ŒAmAr ”lIzAyù b•leln/ "yAo ow• &u“el nAo Žb•Ar.® k]•t|•
minb• ŒAmAek• b•el pAWAeln/ '”•Pó•iyùemr pAb•RtY ic•e% elAk•iw ku•¼uelr mATAw• &u“el inl.
ŒÇ•ˆelr B˜Ab•b•Ad•Ied•r d•elr éj“n ŽeseC. Œnuýh•
k•er tAed•r yid• 75 pAŸØ räep• ŒAr é-öS˜î epAzAk•- ŒrAemr ”•S•ˆó Aeyl
ù ek• P•< Aed• eP•lAr c•ß*A•–˜ÿ
ŒAzAk• d•Ao et• b•¼-B˜Ael• h•yù.®¾ 8
ŒrAemr rAj“A ”•S•óˆAeyùelr seÒ˜ yuß “• k•riCeln.
23
Žk•TA Zen nAmAn b•leln/ "75 pAŸØ ek•nÀ itin t¡ A r esnAb•Aih•nIr öD•Aned•r seÒ˜ Žk•iw
150 pAŸØ nAo?® tArpr nAmAn éew• b•ˆS˜ÿAyù 150 pirxd•Iyù !b•Wk• k•reln. itin b•leln/ "ŒAim Žk•iw
pAŸØ räep• B˜er/ tAr seÒ˜ é-ˆöS˜î j“AmAk•Ap¼ inid$•X j“AyùgAyù izib•r S˜îApn k•rb•.®
9
id•eyù ej“Ar k•er t¡Ar éj“n Bˆ]•tYek• egh•isr seÒ˜ ik••–˜Þ ö½Verr elAk•iw ”•S•óˆAeyùelr rAj“Aek• Žk•iw
pAWAeln. 24Bˆ]•tYr• Ž”sb• ij“ins b•eyù pAh•A¼ pyR•–˜ÿ Kb•r id•eyù stkR• k•er id•eln/ "oKAn id•eyù yAtAyùAt
ineyù ŒAsAr pr/ egh•is ij“insÙil ineyù oed•r k•er• n•? Kub• sAb•D•An? k•ArŠ oKAen ŒrAmIyù
eP•rí pAiWeyù id•l. tArpr o Ž”smˆS˜ÿ ij“ins esnAb•Aih•nIr elAek•rA luik•eyù ŒAeC?®
10
b•Ai¼et luik•eyù rAKel•. Kb•r epeyù ”•S•óˆAeyùelr rAj“• seÒ˜ seÒ˜ ey
25
egh•is Žes mineb•r sAmen d¡•A¼AenAr pr j“Ayùg• sµpekR• ”lIzAyù t¡Aek• stkR• k•er id•eyùiCeln/
”lIzAyù ij“e|•s k•reln/ "&u“im ek•ATAyù igeyùiCelÀ® t¡Ar elAek•ed•r j“Aineyù id•eln Žb•M itin t¡Ar b•Aih•nIr
egh•is Ÿ%r id•l/ "ek•ATAo n• et•.® Œenek•r j“Ib•n r(•• k•ret pAreln.
26 11
”lIzAyù tKn b•leln/ "ezAn/ nAmAn yKn rT ŽG•wnAyù ŒrAemr rAj“• Kub•” ib•c•ilt h•eyù t¡Ar
eTek• enem etAmAr seÒ˜ ed•K• k•er/ tKn ŒAmAr esnAb•Aih•nIr öD•Aned•r Žk• qb•Wek• efek• b•leln/
2 rAj“Ab•il 6:12-32 366

"ŽKAen ”•S•óˆAeyùelr h•eyù ek• Ùˆ¹ˆÿ c•err k•Aj“ k•reC k•reb•/ tAed•r h•tY• k•reb• n•. ŒrAmIyù esnAed•r
b•lÀ® ŽKn r¨iw ŒAr j“l pAn k•ret d•Ao. KAoyù•d•Aoyù•
12
tKn ŒrAmIyù esnAöD•Aned•r Žk•j“n b•leln/ h•el oed•r rAj“Ar k•AeC oed•r b•A¼Iet eP•rí pAiWeyù
"ŒAmAr minb Žb•M rAj“A/ ŒAmAed•r meD•Y ek•Ÿ” Ùˆ¹ˆÿc•r id•o.®
23
nyù? ”•S•ˆó Aeyùelr B˜Ab•b•Ad•I ”lIzAyù/ ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“Aek• tKn ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ŒrAmIyù esnAb•Aih•nIr
Œenk• egApn Kb•r” !d•b•b•el j“Aineyù id•et pAern. j“‘ Œenk• KAb•Ar b•AnAeln. ŒrAemr esnAr• essb•
Žmn ik• ŒApin ezAb•Ar G•er ey sb• k•TAb•At$• b•eln KAb•Ar pr mh•ArAj“ tAed•r inej“ed•r b•Ai¼et eP•rí
tAo Ÿin j“Anet p•ern?® pAiWeyù id•eln. ŒrAmIyù esnAb•Aih•nI tAed•r mineb•r
13
ŒrAemr rAj“• b•leln/ "ŒAim elAk• pAWAi•C. k•AeC ed•ez iP•er egl. Žrpr ŒAr k•Kno ŒrAmIyùr•
Ž” ”lIzAyùek• K<uej“ eb•r k•ret” h•eb•?® luWpAw c•AlAenAr j“‘ ”•S•óˆAeyùel ek•An esnAb•Aih•nI
Bˆ•] tYr• rAj“Aek• Kb•r id•l/ "”lIzAyù ŽKn ed•ATen pAWAyù in.
ŒAeCn?® zmiryAù yù B˜yAù b•h• éiB˜(
$ •
14 24
ŒrAemr rAj“• tKn rTb•Aih•nI/ eG•A¼• ”tYAid• Ž” G•wnAr pr/ ŒrAemr rAj“• ib•nah•d•d t¡Ar
sh• esnAb•Aih•nIr Žk•w• b•¼ d•l ed•ATen pAWAeln. smˆS˜ÿ esnAb•Aih•nI j“e¼• k•er zmiryù• zh•rek• eG•rAo
tAr• rAtArAit esKAen Žes zh•rwAek• c•ArpAz id•eyù k•er ŒAß*mŠ k•ret yAn. 25ŒrAmIyù esnAr•
iG•er eP•lel•. 15es” id•n/ ö½Verr elAk•iwr Bˆ]•tY elAek•ed•r b•A”er eTek• zh•er KAb•Ar ŒAnet id•i•Cl
Kub• eB˜Aer ŸeW p¼l/ b•A”er igeyù ed•eK eG•A¼• rTsh• n•. P•el zmiryùAyù B˜yùAb•h• éiB˜$(• Zr¨ h•l. KAb•Aerr
ib•rAw Žk• esnAb•Aih•nI zh•err c•ArpAz iG•er ŒAeC? d•Am Žet• eb•zI iCl ey gAD•Ar mAT• ik•net id•et
es C¢ew igeyù ö½Verr elAk•ek• ij“e|•s k•rl/ "öBu˜ h•i•Cl 80 w¦k•er• erQpY mu@•A/ Žmnik• G•uG•u pAKIr
ŒAmrA ŽKn ik• k•rb•À® ib•þAo ib•iß* h•i•Cl p<Ac• w¦k•er• erQpY mu@•Ayù.
16
”lIzAyù b•leln/ "B˜yù epo n•? ŒAmAed•r j“‘ 26
”•S•óˆAeyùelr rAj“• zh•err c•ArpAezr •ˆöAc•Ierr
ey esnAb•Aih•nI yuß“ k•er t• ŒrAemr esnAb•Aih•nIr opr pAyùc•Air k•riCeln/ h•WAí Žk• mih•l• ec•¡ic•eyù
eTek• Œenk• b•¼?® ŸWel•/ "eh• rAj“n/ d•yù• k•er ŒAmAr öA, b<•Ac•An?®
17
”lIzAyù tArpr öATRn• k•er b•leln/ "eh• öBu˜/ 27
tKn ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• b•leln/ "öBu˜ yid• inej“
ŒAmAr Bˆ]•etYr c•(u• Ÿi›˜ålIt k•r yAet o ed•Ket etAmAek• r(•A n• k•ern/ ŒAim ik• k•ret pAir b•lÀ
pAyù.® etAmAek• ed•b•Ar met• ŒAmAr ik•C¢” en”. Žmnik•
eyeh•&u“ öBu˜ es” tr¨Š Bˆ]•tYek• ŒelQik•k• #iX zs´ mA¼A”eyùr j“imeto ek•An zs´ en” b•A @•A(••
id•eln/ o ed•Ket epl/ egAw• zh•rw• zt sh••S•óˆ epxAr yˆ–˜¤ eTek•o @•A(•Ars en”.® 28t• yAk•eg/
eG•A¼• ŒAr ŒAÙenr reT B˜er• reyùeC? ”lIzAyùek• "etAmAr sms´Aw• ik• b•elAÀ®
iG•er ŒAeC Ž” b•Aih•nI. mih•l• Ÿ%r id•eln/ "ed•Kun Ï mih•lAiw ŒAmAyù
18
Ž” su i b•zAl b•Aih•nI ”lIzAeyù r ŒAed•ezr b•eliCl/ 'ŒAj“ek• etAmAr eCelwAek• d•Ao/ emer
Œep(•Ayù enem Žel/ itin öBu˜r• k•AeC öATRnA k•er KAoyù• yAk•. k•Al ŒAmArwAek• KAoyù• yAeb•.¾ 29tKn
b•leln/ "&u“im Ïsb• esnAr #iXzi)˜ ek•e¼ nAo.® ŒAmr• ŒAmAr eCelwAek• esß“ k•er eKlAm. ŒAr
”lIzAeyùr öATR n • met• öBu˜ tKn ŒrAmIyù perr id•n ŒAim KAb•Ar j“‘ or eCelwAek• ŒAnet
esnAb•Aih•nIr #iXzi)˜ h•rŠ k•reln. 19”lIzAyù igeyù ed•iK/ o or eCelwAek• luik•eyù eP•eleC?®
30
ŒrAmIyù esnAb•Aih•nIek• efek• b•leln/ "Žw• siWk• Žk•TA Zen rAj“• ŒtY•–˜ÿ menAk•eX/ ezAk•
pT b•• z)˜ zh•r nyù. ŒAmAr seÒ˜ seÒ˜ Žes•. ök•Aezr j“‘ inej“r epAzAk• iC¡e¼ eP•leln.
etAmr• yAek• K<uj“eC•/ ŒAim etAmAed•r tAr k•AeC ed•oyùAelr opr id•eyù yAb•Ar smyù/ elAek•rA ed•Ket
ep<QeC ed•b• c•l.® Žk•T• b•el ”lIzAyù tAed•r zmiryùAyù epl mh•ArAj“ t¡Ar epAzAek•r tlAyù ezAk• ök•Aezr
ineyù egeln. c•ewr j“Am• per ŒAeCn.
20 31
zmiryùAyù ep<QCenAr pr ”lIzAyù b•leln/ "öBu˜ rAj“A tKn men men b•leln/ "Žseb•r pero
Žb•Ar oed•r #iXzi)˜ iP•ireyù d•Ao yAet or• ŒAb•Ar yid• ŒAj“ ib•ek•l pyR•–˜ÿ zAP•ewr pu^ ”lIzAeyùr D•e¼
ed•Ket pAyù.® öBu˜ tKn tAed•r #iXzi)˜ iP•ireyù muØuwA ŒAˆˆS˜ÿ TAek•/ teb• eyn ö½Vr ŒAmAek• zAiˆS˜ÿ
id•el ŒrAmIyù esnAb•Aih•nI ed•Kel• tAr• sk•el ed•n?®
zmiryù• zh•err meD•Y d¡•Ai¼eyù ŒAeC. 21”•S•óˆAeyùelr 32
rAj“• ”lIzAeyùr k•AeC Žk•j“n b•At$Ab•Ah•k•
rAj“• ŒrAmIyù esnAb•Aih•nIek• ed•KAr pr ”lIzAyùek• pAWAeln. ”lIzAyù ŒAr öb•I,r• tKn ”lIzAeyùr
ij“e|•s k•reln/ "eh• ŒAmAr iptA/ ŒAim ik• Žed•r b•A¼Iet Žk•seÒ˜ b•esiCeln. ”lIzAyù öb•I,ed•r
h•tY• k•rb•À® b•leln/ "ed•eK• KunIr eb•w• rAj“•/ ŒAmAr muØu k•AwAr
22
”lIzAyù b•leln/ "n•/ oed•r &u“im h•tY• k•r n•. j“‘ elAk• pAiWeyùeC? dU•t Žel d•rj“Aw• b•Þ “• k•er
yueß“ trb•Air ŒAr tIr-D•nuek•r b•el yAed•r &u“im b•ª•I id•o/ oek• ik•C¢et” eB˜ter F¦k•et ed•eb• n•. or
367 2 rAj“Ab•il 6:33-7:20

epCn epCn or mineb•r pAeyùr ŒAoyùAj“ pAi•C k•u þerAgIrA sKu b•r id•l
ŒAim?® 10
Ž” ku•þerAgIr• tKn Žes zh•err öh•rIed•r
33
”lIzAyù yKn Žsb• k•TAb•At$• b•leCn/ b•At$Ab•Ah•k• fAk•AfAik• Zr¨ k•rl. tAr• öh•rIed•r b•ll/ "ŒAmr•
Kb•rwA ineyù ep<QCl. Kb•rw• h•lÉ "öBu˜ yKn S•VˆyùM ŒrAmIyùed•r izib•er igeyùiClAm/ ik••–˜Þ esKAen k•AŸek•
Ž” ib•pd• efek• ŽeneCn tKn ŒAim ek•n ŒAr öBu˜r ed•Ket eplAm n•. Žmn ik• k•Aer• ek•An sA¼•-z€•
opr ib•½VAs rAKb•À® Œb•iD• eplAm n•. ek•An elAk•j“n esKAen en”. ik••–˜Þ
”lIzAyù b•leln/ "öBu˜r b•At$A ezAn? öBu˜ b•elnÉ
7 'ŒAgAmIk•Al Ž smeyùr meD•Y” zmiryùA zh•err
t¡Ab•ur eB˜ter eG•A¼•/ gAD•• eymnk•Ar etmn b<•AD••
ŒAeC. ŒTc• elAk•j“n ek•Ÿ en”/ sb• P<•Ak••.®
P•wk•ÙelAr pAezr b•Aj“Aer Žk• w¦ka•ir imih• myùd•• 11
öh•rIr• tKn ec•¡ic•eyù rAj“b•A¼Ir elAek•ed•r
ŒTb•A é w¦k•a ir yb• ek•b•lmA^ Žk• ezk•l id•eyù ik•net ŽKb•r id•l. 12ik••–˜Þ tKn rAi^. rAj“AmzA” ib•CAn•
pAoyù• yAeb•.®¾ eCe¼ ŸeW esnApited•r b•leln/ "ŒAim ŒrAmIyù
2
rAj“Ar iWk• pAez” ey esnApit iCl es b•el esnAed•r mtlb•w• b•Ju “et eperiC. or• j“Aen ŒAmr•
ŸWl/ "öBu˜ yid• S•VˆegR eC¡d•• k•rAr b•Yb•S˜îAo k•ern/ Kub•” (u•D•At$. tA” t¡Ab•u P<•Ak•• k•er G•Apiw emer mAeW
tAh•elo ŒApin y• b•leCn t• G•w• Œs•µ˜õb•?® luik•eyù B˜Ab•eC/ '”•S•óˆAeyùlIyùr• zh•r eTek• Žes h•An•
”lIzAyù b•leln/ "s•µ˜õb• ik• Œs•µ˜õb• t• &u“im inej“r id•el” oed•r j“YA•–˜ÿ pAk•¼Aeb••. tKn ŒAb•Ar ŒAmAed•r
ec•AeK” ed•Ket pAeb•. teb• &u“im Ï KAb•Ar C¡¢eto ipC¢ h•wet h•eb•.®¾
13
pAreb• n•.® rAj“Ar Žk•j“n esnApit b•ll/ "p<Ac•w• eG•A¼•
ineyù igeyù k•eyùk•j“n b•YApArw• serj“imen ed•eK”
k•u þerAgIrA ed•Kl ŒrAmIyù izib•r z‘
U ŒAsuk• n•? Ï p<Ac•w• eG•A¼• et• ŒAmAed•r metA”
3
zh•err öeb•z þˆAerr k•AeC c•Arj“n ku•þerAeg ezx Œb•iD• n• eKeyù mreb•. ik••–˜Þ ŒAsl k•TAw• j“An•
ŒAß*A•–˜ÿ h•eyùiCl. tAr• Žek• Œprek• b•ll/ "ŽKAen d•rk•Ar.®
ŒAmrA n• eKeyù Zik•eyù mriC ek•nÀ 4zmiryùAyù et• 14
tAr• eG•A¼Ash• éiw rT eb•eC inl Žb•M rAj“•
Žk•d•An• KAb•Aro en”. zh•er egelo ŒAmr• mrb•/ tAed•r ŒrAmIyù qsnYb•Aih•nIr per pAWAeln. itin
ŽKAen TAk•elo mAr• p¼b•. tAr ec•eyù c•l ŒrAmIyùed•r b•leln/ "yAo/ ed•eK ŽesA ik• h•eyùeC.®
15
t¡Ab•ur id•ek• yAoyù• yAk•. or• c•A”el ŒAmr• eb<•ec•o ŽrA y£•$n nd•Ir tIr pyR•–˜ÿ ŒrAmIyù esnAed•r
eyet pAir/ ŒAr nyùet• mret h•eb•.® sÞ“Aen igeyù ed•Kl/ sArAw• peT j“Am•k•Ap¼ ŒAr
5
k•TAmet• esid•n ib•ek•leb•l• ku • þerAgIr• ŒS˜¤ zS˜¤ Ci¼eyù ŒAeC. tA¼Aæe¼A k•er pAlAenAr
ŒrAmIyùed•r t¡Ab•uet igeyù ŸpiS˜ît h•l. t¡Ab•ur smyù ŒrAmIyù esnAr• Ž” smˆS˜ÿ˜ ij“ins eP•el egeC.
16
k•ACAk•AiC Žes or• ed•Kl/ D•Aerk•AeC ek•Ÿ” en”? sk•elr j“‘” ŒpyRAˆ¹ˆÿ ij“insp^ Ci¼eyù ŒAeC.
6
öBu˜r mih•mAyù/ ŒrAmIyù esnAb•Aih•nIr elAek•rA iWk• eyn öBu˜ eymniw b•eliCeln/ 'Žk• pyùsAyù Žk•
b••”er rTb•Aih•nI/ eG•A¼•-ewA¼• ineyù ib•zAl Žk• w¦ka•ir imih• myùd•A ŒAr é-w¦ka•ir yeb•r Ù¡e¼• pAoyù•
esnAb•Aih•nIr Žigeyù ŒAsAr ŒAoyùAj“ Zen yAeb•?¾
17
eB˜eb•iCl/ "inü‚yù” ”•S•óˆAeyùelr rAj“A ih•%Iyù ŒAr rAj“• t¡Ar G•inþ Žk•j“n esnApitek•/ es” iyin
imzrIyù rAj“Aek• ŒAmAed•r seÒ˜ yuß“• k•rAr j“‘ B˜A¼• ŒAeg S•ˆV gR eC¡d•• k•rAr k•T• b•eliCeln/ zh•err d•rj“•
k•er ŽeneC•?® ŒAglAenAr d•Aiyù ׈ id•eln. ik••–˜Þ tt(•e, elAek•rA
7
tA” ŒrAmIyùr• esid•n ib•ek•l-ib•ek•l” t¡Ab•u/ zߨizib•r eTek• KAb•Ar ŒAnAr j“•‘ ed•Qe¼eC. Ÿ›˜å%
eG•A¼•/ˆ ˆgAD•A sb• ik•C¢ epCen eP•el” öAe,r d•Aeyù j“nt• es” esnApitek• eWel/ mAi¼eyù/ ipex c•el
pAileyù egl. egl. rAj“•r b•A¼Iet ed•K• k•ret ŒAsAr pr
”lIzAyù y• !d•b•b•A,I k•eriCeln essb•” Œ(•er Œ(•er
zߨizib•er k•u þerAgI P•el egl. 18”lIzAyù b•eliCeln/ "ey ek•An b•Yi)˜
8
tArpr zߨizib•er Žes ku•þerAgIrA Žk•w• zmiryùAr öeb•zþˆAer b•Aj“Ar eTek• Žk• ezk•el Žk•
t¡Ab•uet F¦ek• öA,B˜er KAoyù•d•Aoyù• k•rl. tArpr Ju“i¼ imih• myùd•• ŒTb•• é” Ju“i¼ yb• ik•net pAer.®
19
c•Arj“n imel t¡Ab•u eTek• esAn•/ räep•/ epAzAk•-ŒAzAk• ik••–˜Þ Ï ŒAiD•k•Airk• ö½Verr elAk•ek• Ÿ%r id•l/
eb•r k•er ineyù essb• luik•eyù rAKl. tArpr c•Arj“n "Žmnik• öBu˜ yid• S•VˆegR j“AnAl• qtrI k•ern/ tb•u Ž
ŒAerk•w• t¡Ab•u eTek•o Ž”B˜Aeb• ij“insp^ srAenAr G•wn• G•web• nA?¾¾ Žb•M ”lIzAyù ŒAiD•k•Airk•ek•
pr b•lAb•il k•rl/ 9 "ŒAmr• Kub• Œ‘Ayù k•riC. Žet• b•leln/ "&u“im etAmAr inej“r ec•AeK ed•Keb•/ ik••–˜Þ Ï
b•¼ Žk•w• suKb•r pAoyùAr pero ŒAmr• c•p ¢ c•Ap ŒAiC. KAb•Ar &u“im KAeb• nA.® 20ŒAiD•k•Airek•r seÒ˜ Žk•”
ŒAmr• yid• ŽB˜Aeb• sUyRAˆS˜ÿ pyR•–˜ÿ˜ Kb•rw• ec•ep TAik•/ G•wn• G•wl/ elAek•r• tAek• D•AO•• emer P•wek•r Ÿpr
ŒAmAed•r zAˆiˆS˜ÿ epet h•eb•. ŽKn c•elA igeyù rAj“b•A¼Ir eP•el tAr Ÿpr id•eyù eh•¡ew egl Žb•M es mAr•
elAek•ed•r Kb•rw• ed•oyù• yAk•.® egl.
2 rAj“Ab•il 8:1-21 368
rAj“A o zeU nmIyù mih•lAiw h•sAeylù sµpek•R ”lIzAeyrù B˜ib•`íb•A,I
11

8 Žk•id•n ”lIzAyù es” mih•lAiwek• fAk•eln yAr


pu^ek• itin b<•Aic•eyù &u“eliCeln. tAek• b•leln/
"&u“im o etAmAr b•A¼Ir sb•A” Ž” ed•z eCe¼ c•el
”lIzAyù tArpr Œenk•(•Š Žk•#eX h•sAeyùelr
id•ek• tAik•eyù TAk•eln. Žet h•sAeyùl liÆï“t eb•AD•
k•riCeln. Žrpr ö½Verr elAk• k<••d•et Zr¨ k•reln.
yAo/ k•ArŠ öBu˜r ”•CAnusAer ŽKAen ŽKn sAt b•Cr 12
h•sAeyùl ŒAr TAk•et n• eper ij“e|•s k•reln/
D•er éiB˜$(• c•leb•.® "mh•Azyù ŒApin k<•Ad•eCn ek•nÀ®
2
B˜Ab•b•Ad•I ”lIzAeyùr ined$•z metA es” mih•l• o ”lIzAyù b•leln/ "ŒAim k<•Ad•iC/ k•ArŠ ŒAim SpX
t•r pirb•Aerr elAek•rA ed•z eCe¼ sAt b•Cr ed•Ket pAi•C &u“im ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ik• ik• (•it k•reb•?
pelXIyùed•r ed•ez igeyù TAk•l/ 3 tArpr sAtb•Cr &u“im tAed•r su#â zh•rÙel• pui¼eyù ed•eb•/ D•ArAel•
smyù ek•ew egel ŒAb•Ar esKAn eTek• iP•er Žl. trb•Air id•eyù Žek•r pr Žk• ”•S•óˆAeyùlIyù yub•k•• o
iP•er ŒAsAr pr mih•l• mh•ArAej“r k•AeC tAr izZek• h•tY• k•reb•/ oed•r gB˜$b•tI mih•lAed•r ek•ew
j“im o b•Ai¼ iP•er pAb•Ar b•YApAer sAh•AyY öATRnAr é w¦k•er• k•reb•.®
13
j“‘ k•TAb•At$• b•let yAyù. h•sAeyùl b•leln/ "ŒAmAr es ŒiD•k•Ar b•• (•mt•
4
mh•ArAj“ tKn ”lIzAeyùr Bˆ]•tY egh•isr seÒ˜ ek•AnwA” en”? ŒAmAr •þˆAr• Žsb• B˜yù¿•r k•Aj“ k•Kno
k•T• b•liCeln. itin egh•isek• ij“e|•s k•riCeln/ h•eb• n•?®
"”lIzAyù eysb• ŒitöAk]•t G•wn• G•iweyùeCn/ &u“im ”lIzAyù Ÿ%r id•eln/ "öBu˜ ŒAmAek• ed•KAeln
ŒAmAek• esseb•r k•T• b•l.® &u“im Žk•id•n ŒrAemr rAj“• h•eb•.®
5 14
”lIzAyù ik•B˜Aeb• Žk• m]t b•Yi)˜ek• j“Ib•nd•An tArpr h•sAeyùl ”lIzAeyùr k•AC eTek• tAr
k•eriCeln egh•is mh•ArAj“ek• es k•T• b•liCeln. rAj“Ar k•AeC iP•er Žel/ ib•nah•d•d• ö½Í k•reln/
es smeyù Ž” mih•l•/ yAr eCelek• ”lIzAyù b<•Aic•eyù "”lIzAyù etAmAek• ik• b•lelnÀ® h•sAeyùl j“b•Ab•
&u“eliCeln/ j“im o b•A¼Ir b•YApAer sAh•AyY öATRn• id•eln/ "ŒApin eb<•ec• TAk•eb•n.®
k•ret rAj“Ar seÒ˜ ed•K• k•ret egl. tAek• ed•eK”
egh•is b•el ŸWl/ "ŒAmAr minb• Žb•M rAj“A Ž ik• h•sAeyl ù ib•nha •d•d•ek• h•tY• k•reln
15
k•AØ? Ž” es” mih•l•/ ŒAr Ï es” eCel yAek• iWk• tAr perr id•n”/ h•sAeyùl Žk•w• emAwA
”lIzAyù b<•Aic•eyù &u“eliCeln?® k•Ap¼ j“el f¦ib•eyù/ eswAek• ib•nah•d•ed•r mueKr opr
6
rAj“• mih•lAek•/ es ik• c•Ayù t• ij“e|•s k•rel/ ib•iCeyù id•eyù t¡Ar ½VAserAD• k•reln. ib•nah•d•ed•r m]&u“Y
mih•l• t¡Aek• sb• ik•C¢ j“AnAl. h•el h•sAeyùl n&u“n rAj“• h•eln.
rAj“• Žk• rAj“k•mRc•ArIek• efek• ined$•z id•eln/
"ezAen•/ or y• ‘AyY öApY t• oek• iP•ireyù et• iyeh•ArAm tA¡ r zAsn k•AyR Zr¨ k•reln
16
ed•eb•”/ ŒAr tACA¼• o eyid•n eTek• ed•z eCe¼ igeyùeC/ iyeh•AzAP•ewr pu^ iyeh•ArAm iCeln iyh•Ýd•Ar
tAr prid•n eTek• or j“imet Ÿípå zs´o eyn rAj“•. ŒAh•Aeb•r pu^ ”•S•óˆAeyùelr rAj“• eyArAemr
oek• ed•oyù• h•yù.® rAj“e ׈r pÇ•ˆm b•Cer iyeh•ArAm/ iyh•Ýd•Ar isMh•Asen
b•esn. 17itin yKn isMh•Asen b•esn tKn t¡Ar b•yùs
ib•nha •d•d• h•sAeyl
ù ek• ”lIzAeyrù k•AeC pAWAeln iCl 32 b•Cr. iyeh•ArAm ŒAw b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ˆ×
7
Žk•b•Ar ŒrAemr rAj“• ib•nha •d•ed•r ŒsuS˜îtAr smyù k•eriCeln. 18ik••–˜Þ iyeh•ArAm ”•S•óˆAeyùelr Œ‘A‘
”lIzAyù d•eµ•åzek• ŒAesn. ib•nha •d•d•ek• Žk•j“n Žk•T• rAj“Aed•r pd•A¿• ŒnusrŠ k•er öBu˜r ib•r¨eß“ b•æ
j“AnAel itin h•sAeyùlek• b•leln/ pApAc•rŠ k•ern. iyeh•ArAm ŒAh•Aeb•r pirb•Aerr
8
"Žk•w• ek•An Ÿph•Ar ineyù igeyù Ž” B˜Ab•b•Ad•Ir elAek•ed•r metA” j“Ib•nyApn k•retn k•ArŠ t¡Ar S˜¤I
seÒ˜ ed•K• k•er öBu˜ek•• ij“e|•s k•ret b•elA/ ŒAim iCeln ŒAh•Aeb•r” k•‘•. 19ik••–˜Þ öBu˜ t¡Ar d•As d•AˆydUù •ek•
suS˜î h•eyù ŸWb• ik• n•.® ed•oyù• öitš¨it ŒnuyAyùI iyh•Ýd•Aek• Db•Ms k•ern in.
9
h•sAeyùl tKn d•eµ•åzek• y• y• B˜Al ij“insp^ öBu˜ d•AyùUd•ek• k•T• id•eyùiCeln esKAen sb•smeyù”
pAoyù• yAyù Ÿph•Ar ih•eseb• es sb• ineyù ”lIzAeyùr t¡Ar b•Mezr ek•Ÿ n• ek•Ÿ rAj“• ih•eseb• zAsn k•reb•.
20
seÒ˜ ed•K• k•ret egeln. itin y• Ÿph•Ar ineyùiCeln iyeh•ArAemr rAj“ ˆ× k•Ael ”ed•Am iyh•dÝ •Ar ŒD•Int•
es sb• b•eyù ineyù eyet •40 w• Ÿw elegiCl? h•sAeyùl ŒS•VIk•Ar k•er/ iyh•Ýd•Ar rAj“ ׈ eTek• eB˜e[˜ eb•ireyù
”lIzAyùek• igeyù b•leln/ "ŒApnAr ŒnugAmI ŒrAemr yAyù Žb•M esKAnk•Ar elAek•rA inej“ed•r ŒAlAd•• rAj“•
rAj“• ib•nah•d•d• ŒAmAek• pAiWeyùeCn. t¡•r ij“|•As´/ iWk• k•er enyù.
21
itin suS˜î h•eyùù ŸWeb•n ik• n•.® tKn iyeh•ArAm t¡Ar smˆS˜ÿ rT ineyù sAyùIer
10
tKn ”lIzAyù h•sAeyùlek• b•leln/ "&u“im igeyù egel/ ”ed•AmIyù !s‘r• t¡Aed•r iG•er eP•el. tKn
ib•nah•d•d•ek• b••l/ 'Ÿin eb<•ec• TAk•eb•n/¾ ik••–˜Þ yid•o iyeh•ArAm o t¡Ar esnApitr• ”ed•AmIyùed•r ŒAß*mŠ
öBu˜ ŒAmAek• b•eleCn/ 'or m]&u“Y h•eb•.®¾ k•reln Žb•M pAileyù egeln. iyeh•ArAemr esnAr•
369 2 rAj“Ab•il 8:22-9:15

sb• pAileyù b•Ai¼ iP•er yAyù. 22ŒTRAí ”ed•AmIyùrA eyh•Ý b•leln/ "ŒAer ŒAmr• et• ŽKAen sb•A”
iyh•Ýd•Ar zAsn eTek• eB˜eÒ˜ eb•ireyù ŽelA Žb•M ŒAj“ esnApit? &u“im k•Ar j“•‘ Kb•r ŽeneCAÀ®
pyR•–˜ÿ tAr• S•VˆAD•In ŒAeC. B˜Ab•b•Ad•I b•ll/ "ŒApnAr” j“‘?®
6
Žk•” smeyù ilb•anAo iyh•Ýd•Ar zAsn eTek• eb•ireyù tKn eyh•Ý ŸeW b•Ai¼r eB˜ter egeln. tr¨Š
ŽesiCl. B˜Ab•b•Ad•Iiw seÒ˜ seÒ˜ eyh•Ýr mATAyù etl eFel id•eyù
23
iyeh•ArAm y• y• k•eriCeln es sb•” 'iyh•Ýd•Ar b•ll/ "öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr b•eleCn/ 'ŒAim etAmAek•
rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ ŒAeC. ŒAmAr ”•S•óˆAeyùelr esb•k•ed•r n&u“n rAj“• ih•eseb•
24
iyeh•ArAemr m]&“u Yr pr t¡Aek• d•AyùdU • ngrIet t¡Ar ŒiB˜exk• k•rlAm. 7 &u“im etAmAr rAj“• ŒAh•Aeb•r
pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ k•b•r ed•oyùA h•l Žb•M n&u“n rAj“• pirb•Arek• Db•Ms k•reb•. ŒAmAr Bˆ•] tYed•r/ B˜Ab•b•Ad•Ied•r
h•eln iyeh•ArAemr pu^ Œh•isyù. Žb•M öBu˜r smˆS˜ÿ esb•k•ed•r h•tY• k•rb•Ar j“‘ ŒAim
Ž”B˜Aeb• öexb•lek• zAiS˜ÿ˜ ed•b•. 8 ŒAh•Aeb•r b•Mezr
Œh•isyù tA¡ r zAsnk•Ay$ Zr¨ k•reln sk•lek• mret h•eb•. or b•Mezr ek•An pur¨x izZek•o
25
ŒAh•Aeb•r pu^ eyArAemr ”•S•óˆAeyùel rAj“e ׈r 12 ŒAim j“Iib•t TAk•et ed•b• n•. 9 or pirb•Aerr d•z•
b•Cer iyeh•ArAemr pu^ Œh•isyù iyh•Ýd•Ar rAj“• h•n. ŒAim nb•Aewr pu^ yArib•yùAm Žb•M Œih•eyùr pu^ b•AzAr
26
Œh•isyù yKn rAj“• h•n t¡Ar b•yùs iCl 22 b•Cr. pirb•Aerr met• k•rb•. 10öexb•lek• k•b•er smAiD•S˜î
itin Žk• b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. t¡Ar k•r• h•eb• n•. iyi•xœeyùelr rAˆS˜ÿAr ku•ku•r or ed•h•
m• ŒTilyùA iCeln ”•S•óˆAeyùelr rAj“• Œièr nAtin. iC¡e¼ iC¡e¼ KAeb•.®
27
öBu˜ y• y• inexD• k•eriCeln/ ŒAh•Aeb•r pirb•Arb•egRr Žk•T• b•lb•Ar pr/ tr¨Š B˜Ab•b•Ad•Iiw d•rj“• Kuel
met• es smˆS˜ÿ KArAp k•Aj“” Œh•isyù k•eriCeln. ed•Qe¼ pAileyù egl.
Žr k•ArŠ Œh•isyùr S˜¤I iCeln ŒAh•Aeb•r pirb•Aerr”
emeyù. Bˆ•] tYr• eyh•eÝ k• rAj“• eG•Ax,• k•rl
11
eyh•Ý ŒAb•Ar rAj“k•mRc•ArIed•r meD•Y iP•er egel
h•sAeyeù lr ib•r¨eß“• yeu ß “• ŒAh•t h•eln eyArAm Žk•j“n ij“e|•s k•reln/ "ik• eh• sb• ik•C¢ iWk• ŒAeC
28
eyArAm iCeln ŒAh•Aeb•r pirb•Aerr sd•s´. et•À (•YApAw• etAmAr k•AeC ek•n ŽesiClÀ®
Œh•isyù eyArAmek• ineyù rAemAí-igilyùed• ŒrAemr eyh•Ý o¡r ŒD•InˆS˜îed•r b•leln/ "elAk•w• ey ik•
rAj“• h•sAeyùelr seÒ˜ yuß“ k•ret igeyù ŒAh•t h•n. sb• pAgelr ölAp b•ek• egl?®
ŒrAemr rAj“• h•sAeyùelr ib•r¨eß“ yKn itin yuß “ 12
esnApitr• sk•el b•leln/ "o sb• b•lel h•eb•
k•eriCeln/ ŒrAmIyù r • rAemAet t¡ A ek• ŒAh•t n•. o ik• b•el egl ŒAmAed•r sitY sitY b•let
k•eriCeln. es” ŒAG•At eTek• eser oWAr j“‘ h•eb•.® eyh•Ý tKn t¡Aed•r tr¨Š B˜Ab•b•Ad•I ik• b•eleC
29
rAj“• eyArAm ”•S•óˆAeyùelr iyi•xœeyùel c•el yAn. j“AnAeln/ "o b•ll öBu˜ b•eleCn/ 'ŒAim etAmAyù
iyeh•ArAemr pu^ iyh•dÝ •Ar rAj“A Œh•isyù tKn iyi•xeœ yùel ”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• ih•eseb• ŒiB˜exk• k•rlAm.®¾
eyArAmek• ed•Ket igeyùiCeln. 13
tKn esKAen ŸpˆiS˜ît öetYk•iw esnApit
t¡Aed•r epAzAk• Kuel eyh•Ýr pAeyùr nIec• rAKeln.
”lIzAyù Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•Iek• eyh•eÝ k• ŒiB˜ix)˜ tArpr tArA iz[˜A b•Aij“eyù ic•ík•Ar k•er ŸWeln/
k•ret b•leln "eyh•Ý h•eln rAj“A?®

9 k•eyùk•j“n tr¨Š B˜Ab•b•Ad•Iek• efek• ”lIzAyù


b•leln/ "tA¼AtAi¼ qtrI h•eyù nAo Žb•M Ž”
eCAw etelr izizw• ineyù rAemAí-igilyùed• yAo. 14
eyh•Ý iyi•xeœ yeù l egeln
Œt>pr inmaizr epQ^ o iyeh•AzAP•ewr pu^
2
esKAen igeyù inmaizr epQ^ iyeh•AzAP•ewr pu^ eyh•eÝ k• eyh•Ý eyArAemr ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ k•reln.
or B˜A”ed•r meD•Y eTek• &u“el tAek• eB˜terr G•er es smeyù eyArAm o ”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒrAemr rAj“•
ineyù yAeb•. h•sAeyùelr h•At eTek• rAemAí-igilyùd• r(•A k•ret
3
tArpr Ž” eCAw etelr izizw• or mATAyù ec•X• k•riCeln. 15rAj“• eyArAm ŒrAemr rAj“•
Ÿpu ¼ k•er id•eyù b•leb•/ 'öBu ˜ b•eleCn/ ŒAim h•sAeyùelr ib•r¨eß“ yuß “• k•rAr smyù ŒrAmIyù
”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• ih•eseb• etAmAyù ŒiB˜exk• esnAb•Aih•nIr h•Aet ŒAh•t h•eyùiCeln. itin :Žsmeyùò
k•rlAm.¾ Žk•T• b•el” d•rj“• Kuel ed•Qe¼ c•el ŒAseb•. t¡Ar (•tS˜îAenr ZšäxAr j“‘ iyi•xœeyùel iCeln.
ŒAr Œep(•A k•reb• n•?® eyh•Ý ŸpiS˜ît rAj“k•mRc•ArIed•r sb•A”ek• b•leln/
4
tKn Ž” tr¨Š B˜Ab•b•Ad•I rAemAí-igilyùed egl. "etAmr• yid• sitY sitY” n&u“n rAj“• ih•eseb• ŒAmAek•
5
esKAen esnAb•Aih•nIr smˆS˜ÿ esnApitr• b•es ŒAeCn. emen ineyù TAek••/ tAh•el eKyùAl ereK• ek•Ÿ eyn
tr¨Š B˜Ab•b•Ad•Iiw b•ll/ "esnApitmzA” ŒApnAr j“‘ zh•r eTek• pAileyù iyi•xœeyùel igeyù Ž Kb•r id•et n•
Kb•r ŒAeC.® pAer.®
2 rAj“Ab•il 9:16-10:3 370
16
eyArAm tKn iyi•xœeyùel ib•šAm ini•Celn. eyh•Ý b•eliCeln/ ŒtŽb yAo igeyù t¡Ar ”•CAnuyAyùI
t¡Ar reT c•e¼ iyi•xœeyùel egeln. iyh•Ýd•Ar rAj“• eyArAemr ed•h• mAiwet C¡ue¼ eP•el d•Ao.®
27
Œh•isyùo es smeyù eyArAmek• ed•Ket iyi•xœeyùel Žsb• k•AØ-k•ArKAn• ed•eK iyh•dÝ •Ar iptA Œh•isyù
ŽesiCeln. b•AgAnb•Ai¼r meD•Y id•eyù pAlAenAr ec•X• k•ret eyh•Ý
17
j“qnk• öh•rI tˆKn iyi•xœeyùelr öh•r• ed•b•Ar t¡Ar ipC¢ ipC¢ D•Aoyù• k•ret k•ret b•leln/ "ŽwAek•o
Ÿ•c• k•e(• d¡•Ai¼eyùiCl. sd•lb•el eyh•eÝ k• ŒAset ed•eK ezx k•er id•”?®
o ec•i¡ c•eyù b•ll/ "ŒAim Žk•d•Ò˜l elAk• ed•Ket pAi•C?® reT k•er iyb•ailyùemr k•ACAk•AiC gUer ŒAset
eyArAm b•leln/ "Žk•j“n eG•A¼soyùArek• oed•r ŒAset Œh•isyùo ŒAh•t h•eln Žb•M mige£•Aet
seÒ˜ ed•K• k•ret pAWAo. or• ik•esr j“‘ ŒAseC pAileyù Želo esKAen” t¡Ar m]&u“Y h•l. 28Œh•isyùr
eK<Aj“ ink•.® Bˆ]•tYr• reT k•er t¡Ar m]ted•h• ej“r¨zAelem ineyù
18
tKn eG•A¼soyùAr Žk•j“n b•At$Ab•Ah•k• esKAen igeyù esKAen d•AyùUd •ngrIet t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r
igeyù eyh•Ýek• b•ll/ "rAj“• Ž” k•T• b•leln/ 'ŒApin smAiD•S˜îel t¡Aek• k•b•r id•l.
29
ik• zAi•–˜ÿet ŽeseCnÀ®¾ eyArAemr ”•S•ˆó Aeyùel rAj“ ˆ× k•Aelr Žk•Ad•z b•Cer
eyh•Ý b•leln/ "zAi•–˜ÿ ineyù etAmAr Œet• mAT•b•YT• Œh•isyù iyh•Ýd•Ar rAj“• h•eyùiCeln.
ik•esr eh•À ŒAmAek• ŒnusrŠ k•er•.®
öh•rI eyArAmek• b•lel•/ "eG•A¼• ineyù Žk•j“n öexb•elr B˜yAù b•h• m&] “u Y
30
eK<Aj“ inet igeyùeC/ ik••–˜Þ ŽKno eP•er in.® •eyh•Ý iyi•xœeyùel ep<ÚCet öexb•l es Kb•r epl.
19
eyArAm tKn Žk•j“nek• Œ½VAerAh•eŠ pAWAeln. es esej“Ùej“ c•l ¢ eb<•eD• j“AnAlAr D•Aer d¡•Ai¼eyù b•A”er
31
es Žes b•ll/ "rAj“• eyArAm 'zAi•–˜ÿ b•j“Ayù rAKet tAik•eyù ed•Kl/ eyh•Ý zh•er F¦k•eC. öexb•l ec•¡ic•eyù
c•An.®¾ b•ll/ "ik• eh• isiè? &u“imo Žk•”B˜Aeb•ˆ minb• Kun
eyh•Ý Ÿ%r id•eln/ "zAi•–˜ÿ ineyù etAmAr Žet• k•rel?®
32
mAT•b•YT• ik•esr eh•À ŒAmAek• ŒnusrŠ k•er•.® eyh•Ý oper j“AnAlAr id•ek• tAik•eyù h•A¡ k• id•eln/
20
öh•rI eyArAmek• Kb•r id•l/ "perr "ek• ŒAmAr pe(• ŒAeCAÀ ek•À®
eG•A¼soyùAro ŽKenA iP•er ŒAes in. Žid•ek• inmaizr é-itnj“n npuMsk• öh•rI j“AnAl• id•eyù muK
pu^ eyh•Ýr mt ek• eyn Žk•w• pAgelr mt rT b•A¼Aet” 33ˆeyh•Ý tAed•r æku•m id•eln/ "oek• nIec•
c•Aileyù ŒAseC.® eP•el d•Ao?®
21
eyArAm b•leln/ "ŒAmAr rT ineyù Žs.® tKn npuMsk• öh•rIr• öexb•lek• nIec• C¡e¢ ¼ eP•el
tKn es” Bˆ]•tY igeyù eyArAemr rT ineyù Žel/ id•l. öexb•elr re)˜r iCew ed•oyùAel ŒAr eG•A¼Aed•r
”•S•óˆAeyùelr rAj“• eyArAm o iyh•Ýd•Ar rAj“• Œh•isyù/ gAeyù lAgl. eG•A¼Ar• öexb•elr ed•h• mAi¼eyù c•el
ey yAr reT c•e¼ eyh•Ýr seÒ˜ ed•K• k•ret egeln•. egl. 34eyh•Ý b•Ai¼r eB˜ter igeyù pAnAh•Ar k•er b•leln/
t¡Ar• iyi•xœˆeyùelr nAeb•Aetr sµpi%r k•AeC eyh•Ýr "Ž” zApýˆS˜ÿAek• Žb•Ar k•b•r ed•b•Ar b•Yb•S˜î• k•rÑ
ed•K• epeln. h•Aj“Ar h•elo rAj“k•‘• et• b•ew.®
22 35
eyArAm eyh•Ýek• ed•Ket epeyù b•leln/ "&u“im Bˆ•] tYr• öexb•lek• k•b•r id•et igeyù ed•eh•r ek•An
b•Þu“r met• ŽeseCA eyh•ÝÀ® h•id•s epl n•. tAr• ek•b•l öexb•elr mATAr Kuil/
eyh•Ý Ÿ%r id•eln/ "ytid•n etAmAr m• öexb•l pAeyùr pAt• ŒAr h•Aetr tAlu K<uej“ epl. 36tAr•
eb••Ab•]i% o fA”inigir c•Aileyù yAeb• ttid•n b•Þu“e ׈r iP•er Žes eyh•Ýek•• ŽKb•r id•et eyh•Ý b•leln/ "öBu˜
ek•Aen• ö½Í” oeW n•.® ŒAeg” t¡Ar d•As itzab•Ir Žilyùek• j“AineyùiCeln/
23
pAlAenAr j“‘ eG•A¼Ar muK eG•ArAet eG•ArAet 'iyi•xeœ yùelr ŒiD•k•ArBu˜)˜ ŒÇ•ˆel ku•ku•errA öexb•elr
eyArAm Œh•isyùek• b•leln/ "Ž smˆS˜ÿ c•ß*A•–˜ÿ?® ed•h• eKeyù eneb•. 37Žk•tAl egAb•err mt öexb•elr
24
ik••–˜Þ tt(•e, eyh•Ýr sej“Aer ini(•ˆˆ¹ˆÿ j“Y•mu)˜ ed•h• iyi•xœeyùelr peT pe¼ TAk•eb•/ elAek•rA ed•eK
tIr igeyù eyArAemr ipeW ib•ß“•• h•eyùeC. Ž” tIr ic•neto pAreb• n•.®¾
eyArAemr ipW Pu•<e¼ h•äíipeØ igeyù F¦k•el•/ reTr
meD•Y” eyArAemr m]ted•h• luiweyù p¼l. 25eyh•Ý t¡Ar eyh•Ý zmiryAù r entAed•r ic•iW id•eln
reTr sAriT ib•d•a k•rek• b•leln/ "eyArAemr ed•h• &u“el
nAo Žb•M iyi•xœeyùelr nAeb•Aetr j“imet C¡¢e¼ eP•el 10 ŒAh•Aeb•r 70 j“n eCel zmiryùAyù b•As k•rt.
eyh•Ý Ž” smˆS˜ÿ˜ eCeled•r yAr• mAnux k•ereC
d•Ao. men ŒAeC/ yKn &u“im ŒAr ŒAim Žk•seÒ˜ tAed•r/ zmiryùAr zAsk•ed•r o iyi•xœeyùelr entAed•r
eyArAemr iptA ŒAh•Aeb•r seÒ˜ eG•A¼Ayù c•e¼ ic•iW ileK pAWAeln. 2-3 Ž” smˆS˜ÿ ic•iWet elK• h•lÉ
ŒAsiClAm/ öBu˜ B˜ib•`íb•A,I k•eriCeln/ 26'gtk•Al "Ž ic•iW pAb•Ar seÒ˜ seÒ˜” ŒApnAr• ŒApnAed•r
ŒAim nAeb•At ŒAr or eCeled•r r)˜ ed•eKiC/ tA” B˜A”ed•r meD•Y yAek• eyAgYtm b•el men k•ern/ tAek•
Ž” mAeW” ŒAim ŒAh•Ab•ek• zAˆiˆS˜ÿ ed•b.¾ öBu˜” Žk•T• tAr iptAr isMh•Asen b•iseyù ipïku•lpited•r
371 2 rAj“Ab•il 10:4-21

ŒAiD•petYr j“‘ sMýAm Zr¨ k•rAr j“‘ öS˜Þt h•n. tAr• Ÿ%r id•l/ "ŒAmr• sk•el” iyh•Ýd•Ar rAj“•
rT ŒAr eG•A¼• et• ŒApnAed•r yeTX” ŒAeC/ Ÿpr•–˜Þ Œh•isyùr ŒA ™Iyù. ŒAmr• sk•el mh•ArAj“ ŒAr
ŒApnAr• sk•el” suri(•t zh•err meD•Y b•As k•ern?® rA,ImAr eCelpueled•r seÒ˜ ed•K•sA(•Aí k•ret
4
ik••–˜Þ eyh•Ýr pAWAen• Ž” ic•iW epeyù iyi•xœeyùelr ŽesiC.®
14
entA o zAsk•b•gR Kub•” B˜yù epeyù egl. tAr• inej“ed•r eyh•Ý tKn t¡ A r d•lb•lek• ined$ • z id•eln/
meD•Y b•lAb•il Zr¨ k•rl/ "eyArAm ŒAr Œh•isyù é” "ŽÙelAek• j“YA•–˜ÿ D•r.®
rAj“A” yKn eyh•Ýek• TAmAet pArl n•/ tKn ŒAmrA” eyh•Ý r elAek•r• tKn Œh•iseyù r 42 j“n
ik• pArb•À® ŒA ™IyùS•ˆV j“nek• b•ª•I k•er ineyù igeyù emxelAme•Cd•k•
5
ŒAh•Aeb•r b•Ai¼r ec•Qik•d•Ar/ ngrpAl/ zh•err ent• g]eh•r ku•eyùAr k•AeC h•tY• k•rl/ ek•Ÿ” r(•• epl n•.
o ŒAh•Aeb•r s•–˜ÿAned•r pAlk•iptAr• eyh•Ýek• Kb•r
pAWAlÉ "ŒAmr• ŒApnAr ŒA|•AD•In d•AsAnud•As. ŒApin iyeh•AnAd•eb•r seÒ˜ eyh•rÝ sA(•Aí
15
yA b•leb•n ŒAmr• tA” k•ret rAj“I ŒAiC. ŒAmr• esKAn eTek• yAb•Ar peT erKeb•r pu ^
inej“ed•r ek•An rAj“• inbR•Ac•n k•riC n•/ Žb•Ar ŒApin iyeh•AnAd•eb•r seÒ˜ eyh•Ýr ed•K• h•l. iyeh•AnAd•b• tKn
y• B˜Al men k•reb•n tA” k•r¨n.® eyh•Ýr seÒ˜” ed•K• k•ret ŒAsiCeln. eyh•Ý t¡Aek•
ŒiB˜b•Ad•n j“Aineyù ij“e|•s k•reln/ "ŒAim eyrk•m
zmiryAù r entAr• ŒAh•Aeb•r s•–˜Aÿ ned•r h•tY• k•reln ŒApnAek• ib•½VAsI b•Þu“ b•el men k•ir/ ŒApino ik•
6
eyh•Ý tKn Ž” smˆS˜ÿ entAed•r iþˆtIyù Žk• ic•iWet ŒAmAek• tA” k•ernÀ®
ined$•z id•eln/ "ŒApnAr• sitY sitY” yid• ŒAmAek• iyeh•AnAd•b• Ÿ%r id•eln/ "Œb••”? ŒAimo ŒApnAr
smTRn k•ern Žb•M ŒAmAr b••t• S•ˆV Ik•Ar k•ern tAh•el ib•½VAsI b•Þ u“.®
ŒAh•Aeb•r eCeled•r muØuÙel• ek•ew ŒAgAmIk•Al Ž” eyh•Ý b•leln/ "tA” yid• h•yù teb• ŒApin ŒAmAr
smyù ŒAmAr k•AeC/ iyi•xœeyùel ineyù ŒAseb•n.® h•Aet h•At rAKun.®
ŒAh•Aeb•r 70 j“n eCel Ï zh•er” entAed•r seÒ˜ Ž” b•el inej“r hAt b•Ai¼eyù id•eyù iyeh•AnAd•b•ek•
b•As k•rt yAr• tAed•r öitpAln k•eriCl. 7 zh•err inej“r reT ewen &u“leln.
16
entAr• Ž” ic•iW epeyù 70 j“n rAj“pu^ek• h•tY• k•er eyh•Ý b•leln/ "ŒAmAr seÒ˜ c•lun. ed•Ket”
tAed•r muØuÙel• w¦ka•iret rAKeln. tArpr es” pAe•Cn öBu˜r öit ŒAmAr Œib•c•l B˜i)˜ ŒAeC.®
w¦ka•irÙel• iyi•xœeyùel eyh•Ýr k•AeC pAiWeyù id•eln. iyeh•AnAd•b• tKn eyh•Ýr reT c•e¼” ron• h•eln.
8 17
b•At$Ab•Ah•k• Žes eyh•eÝ k• Kb•r id•l/ "tAr• rAj“pu^ed•r zmiryùAyù Žes eyh•Ý ŒAh•Aeb•r pirb•Aerr Œb•izX
muØuÙel• ineyù ŽeseC?® j“Iib•t b•Yi)˜b•gRek• h•tY• k•reln. öBu˜ Žilyùr k•AeC
tKn eyh•Ý b•leln/ "Ï k•Aw• muØÙ u el• k•Al sk•Al ey B˜ib•`íb•A,I k•eriCeln iWk• esB˜Aeb•” eyh•Ý
py$•–˜ÿ zh•err P•wek• éew• gAd•A k•er sAij“eyù rAK.® ŒAh•Aeb•r pirb•Aerr sb•A”ek• h•tY• k•reln/ k•AŸek•
9
sk•Aleb•l• eyh•Ý igeyù elAek•ed•r sAmen d¡•Ai¼eyù erh•A” id•eln n•.
b•leln/ "etAmr• sk•el” ined$•Ax. ŒAim ŒAmAr
Œåd•ˆAtAr ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ k•er t¡Aek• h•tY• k•eriC. eyh•Ý b•Aelr miU %$ pj
U “ArIed•r efek• pAWAeln
18
ik••–˜Þ ŒAh•Aeb•r Ž” smˆS˜ÿ eCeled•r ek• h•tY• k•rlÀ tArpr eyh•Ý smˆS˜ÿ elAek•ed•r j“e¼• k•er
etAmr•? 10ezAn/ men ereK• öBu˜ yA b•eln t• Œb•••” b•leln/ "ŒAh•Ab• ŒAr b•Al mUi%$r j“‘ ik• Žmn k•Aj“
h•eb•. ŒAh•Aeb•r pirb•Aerr pir,it sµpek$• öBu˜ ŒAeg” k•eriCeln/ eyh•Ý tAr eTek• Œenk• eb•iz k•reb•? 19b•Al
Žilyùr mAD•Yem Ž”sb• k•T• B˜ib•`íb•A,I k•eriCeln. mUi%$r smˆS˜ÿ B˜)˜/ B˜Ab•b•Ad•I ŒAr yAj“k•ed•r efek•
ŽKn itin t• ZD•u k•Aej“ pir,t k•reln.® ineyù Žs/ yAo. ed•eK• ek•Ÿ ŒAb•Ar eyn b•Ad• n•
11
ezx py$•–˜ÿ eyh•Ý iyi•xeœ yùel b•sb•Ask•ArI ŒAh•Aeb•r pe¼? b•Al mUi%$r c•reŠ ŒAim Žk• mh•AG•$Y b•ild•An
pirb•Aerr smˆS˜ÿ˜ sd•s´/ ŒAh•Aeb•r G•inþ Ùr¨ ׈pU,R k•ret c•A”. Ž” ŒnuþAen ey ŒAseb• n• ŒAim tAek•
b•Yi)˜b•g/R b•Þ u“b•AÞ“b•/ yAj“k•b•gR sk•lek•” htY• k•reln. h•tY• k•rb•?®
ŒAh•Aeb•r ek•An ink•wj“n” r(•• epl n•. ŒAsel Žw• eyh•Ý r Žk•w• c•Al iCl/ itin
b•AlpUj“k•ed•r Db•Ms k•ret c•A”iCeln. 20eyh•Ý b•leln/
eyh•Ý Œh•isyrù ŒA ™Iyeù d•r h•tY• k•reln ''b•Al mUi%$r j“‘ Žk• pib•^ ŒnuþAenr ŒAeyùAj“n
12
Žrpr eyh•Ý iyi•xœeyùl eTek• zmiryùAyù egeln. k•er•.® yAj“k•r• es” ye|•r id•n eG•Ax,• k•rl.
21
peT 'emxpAlk•ed•r ŒAÄf•¾ b•el Žk•w• j“AyùgAyù yKn eyh•Ý smý ”•S•óˆAeyùel Ž Kb•r j“Aineyù id•eln/
eyKAen emxpAlk•r• emxed•r g• eTek• elAm CA¼At/ b•Al mUi%$r smˆS˜ÿ pUj“ArIr• esKAen Žes h•Aij“r h•l/
TAmeln. 13eyh•Ý iyh•Ý d •Ar rAj“• Œh•isyù r ek•Ÿ” b•A¼Iet pe¼ TAk•l n•. tAr• sk•el Žes
ŒA ™IyùS•Vˆj“ned•r seÒ˜ ed•K• k•er b•leln/ "etAmr• b•Al mUi%$r miª•er ŸpiS˜ît h•el b•Aelr miª•r k•AnAyù
k•Ar•À® k•AnAyù B˜er egl.
2 rAj“Ab•il 10:22-11:9 372
22
eyh•Ý b•S˜¤AgAerr ŒD•Y(•ek• b•Al mUi%$r smˆS˜ÿ ŒrAemr rAj“• h•sAeyùelr h•Aet ”•S•óˆAeyùlIyù b•Aih•nI
pUj“k•ed•r j“‘ pUj“Ar ib•ezx epAzAk• eb•r k•rAr prAij“t h•l. 33y£•$n nd•Ir pUbR• tIer igilyùed•r
ined$•z id•et/ es” elAk•iw essb• eb•r k•er ineyù smý ŒÇ•ˆl CA¼Ao gAd•Iyù/ räeb•,Iyù o mn>zIyùed•r
Žl. pirb•AregAþIr ed•z/ Œe,RAn ŸptYk••r k•AeC ŒerAyù
23
tKn eyh•Ý ŒAr erKeb•r pu^ iyeh•AnAd•b• éj“en eTek• igilyùd• o b•Azn py$•–˜ÿ smˆS˜ÿ ŒÇ•ˆl h•sAeyùl
imel b•Al mUi%$r miª•er egeln. eyh•Ý B˜)˜ed•r b•leln/ d•Kl k•er ineln.
"ed•eK• miª•er eyn ZD•m u A^ b•Al mUi%$r B˜)˜rA” TAek•.® eyh•rÝ m&] “u Y
24 34
b•Al mUi%$r B˜)˜r• ye|• ŒAæit id•et o b•ild•An eyh•Ý ŒAr y• ik•C¢ S•år,Iyù k•Aj“ k•eriCeln es
k•ret sb•A” imel miª•err eB˜ter egl. smˆS˜ÿ˜ ik•C¢” '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î
Žid•ek• miª•err b•A”er eyh•Ý 80 j“n öh•rIek• ilipb•ß “ k•rA ŒAeC. 35eyh•Ý mAr• egeln Žb•M t¡Aek•
d¡•A¼ k•ireyù ereKiCeln. itin tAed•r b•leln/ "ed•eK• t¡Ar pUbR•pur¨xed•r seÒ˜ zmiryùAyù smAiD•S˜î k•r•
ek•Ÿ eyn pAlAet nA pAer. k•AerAr ed•Aex yid• h•eyùiCl. t¡Ar m]&u“Yr pr t¡Ar pu^ iyeh•AyùAh•s
Žk•j“no pAileyù yAyù et• ŒAim tAek• h•tYA k•rb•.¾¾ ”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• h•eln. 36eyh•Ý zmiryùAet
25
eyh•Ý eh•Amb•ilet j“lisÇ•ˆn k•er ŸísegRr k•Aj“ ”•S•óˆAeyùelr Ÿpr 28 b•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln.
ezx k•reln Žb•M t¡Ar esnApited•r ŒAr öh•rIed•r
ŒAed•z id•eyù b•leln/ "ŽKn yAo ŒAr b•Al mUi%$r iyh•dÝ •Ayù rAj“p^
u ed•r h•tY• k•reln ŒTilyAù
pUj“k•ed•r emer eP•l. ek•Ÿ eyn miª•r eTek• öA,
ineyù eb•erAet n• pAer?® 11 Œh•iseyùr m• ŒTilyù• yKn ed•Keln t¡Ar pu^
mAr• igeyùeC/ itin tKn ŸeW rAj“ pirb•Aerr
tKn esnApitr• tAed•r tI(‡• trb•Air id•eyù b•Al sb•A”ek• h•tY• k•reln.
2
mUi%$r smS˜ÿ pUj“k•ed•r h•tY• k•rl. tAr• o r(•IrA iyeh•Aezb•• iCeln rAj“• eyArAemr k•‘A/ Œh•iseyùr
imel pUj“k•ed•r m]ted•h•Ùel• C¡e¢ ¼ C¡e¢ ¼ b•A”er eP•ll. eb•An. itin yKn ed•Keln smˆS˜ÿ rAj“pu^ed•r h•tY•
tArpr öh•rI o esnApitr• miª•err gB˜$g]eh• F¦ek• k•r• h•e•C/ tKn Œh•iseyùr Žk• pu^ eyAyùAzek• ineyù
26
pATerr P•lk• o S•årŠ S˜ÿ•µ˜õ eb•r k•er Žen Žk•wA zyùn G•er Žk•j“n pirexib•k•Ar seÒ˜ luik•eyù
esÙelAek• eB˜e[˜ w¦k•er• w¦k•er• k•er miª•rwAek• rAKeln. ŒtŽb• t¡Ar• eyAyùAzek• ŒTilyùAr k•AC
pui¼eyù id•l. 27tArpr tAr• b•Aelr S•år,ˆS˜ÿ•µ˜õ Žb•M eTek• luik•eyù rAKeln Žb•M Ž”B˜Aeb• es inh•t h•l
b•Aelr miª•r eB˜eÒ˜ eP•ll/ tArA miª•rwAek• Db•Ms nA.
3
k•er tAr j“AyùgAyù Žk•w• ib•šAmAgAr b•AnAelA. elAek•rA Žrpr ŒTilyù• iyh•Ýd•Ayù C¾b•Cr rAj“ ׈ k•ern.
ŽKno eswAek• ezQc•Alyù ih•eseb• b•Yb•h•Ar k•er. es smeyù eyAyùAzek• ineyù iyeh•Aezb•• öBu˜r miª•er
28
Ž”B˜Aeb• eyh•Ý ”•S•óˆAeyùel b•Al mUi%$r pUej“• b•Þ “ luik•eyù TAek•n.
k•reln. 29ik••–˜Þ t• se%Ño/ nb•Aewr pu^ yArib•yùAm 4
sˆˆ¹ˆmÿ b•Cer öBu˜r miª•err mh•AyAj“k• iyeh•AyùAd••
ey smˆS˜ÿ pAp k•Aj“ k•ret ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r rAj“Ar ib•ezx ed•h•r(•Ied•r öD•An o öD•An esnApitek•
b•AD•Y k•eriCeln es smˆS˜ÿ pAp k•Aj“ eyh•Ý Œb•YAh•t Žk•seÒ˜ miª•er efek• pAWAeln. tArpr öBu˜r sAmen
rAKeln. itin qb•eTl o d•Aenr es” esAnAr b•AC¢r egApnIyùt• r(•Ar öitš¨it k•ireyù iyeh•AyùAd•• t¡Aed•r
éewAek• Db•Ms k•ern in. rAj“pu^ eyAyùAezr seÒ˜ sA(•Aí k•rAeln.
5
Œt>pr iyeh•AyùAd•• t¡Aed•r ined$•z id•eyù b•leln/
”•S•ˆó Aeyeù l eyh•rÝ zAsn "Žk•w• k•Aj“ etAmAed•r k•ret” h•eb•. etAmAed•r d•elr
30
öBu˜ eyh•Ýek• b•leln/ "&u“im Kub• B˜Al k•Aj“ Žk•-ïtIyùAMz öetYk•w• ib•šAemr id•enr Zr¨et Žes
k•ereC•. ŒAim y• B˜Al b•eliClAm &u“im tA” k•rel. rAj“Aek• t¡Ar b•Ai¼et pAh•Ar• ed•eb•. 6ŒAr Žk•-
eyB˜Aeb• ŒAim ŒAh•Aeb•r pirb•Arek• iniü‚H k•ret ïtIyùAMz sUr d•rj“Ar k•AeC TAk•eb•. ŒAr b•Aik• Žk•-
ec•eyùiClAm &u“im iWk• esB˜Aeb•” tAed•r Db•Ms k•ereC•. ïtIyùAMz d•rj“Ar k•AeC öh•rIed•r epCen d¡•Ai¼eyù
Ž”j“‘ etAmAr Ÿ%rpur¨xrA c•Ar pur¨x D•er ”•S•ˆó Aeyùel TAk•eb•. 7öetYk•w• ib•šAemr id•n ezx h•el etAmAed•r
zAsn k•reb•.® é”-ïtIyùAMz öBu˜r miª•r o rAj“• eyAyùAzek• pAh•Ar•
31
ik••–˜Þ eyh•Ý smˆS˜ÿ h•äd•yù id•eyù öBu˜r ib•iD•-ined$•z ed•eb•. 8 itin ek•ATAo egel etAmr• sb•smeyù t¡Ar
pAln k•ern in. yArib•yùAm ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Aed•r seÒ˜ seÒ˜ TAk•eb•. puer• d•lw•” eyn szS˜¤ TAek•
eysb• pApAc•reŠ b•AD•Y k•eriCeln t• itin b•Þ“ k•ret Žb•M rAj“Aek• sb•smeyù iG•er TAek•. seª•h•j“nk•
pAern in. k•AŸek• ed•Kel” seÒ˜ seÒ˜ tAek• h•tY• k•reb•.®
9
esnApitr• yAj“k• iyeh•AyùAd•Ar smˆS˜ÿ ined$•z
h•sAeyl
ù ”•S•ˆó Aeyl ù ek• prAij“t k•reln Œ(•er Œ(•er pAln k•reln. öetYk• esnApit t¡Ar
32
öBu˜ Žsmeyù ”•S•ˆó Aeyùl eTek• w¦k•er• w¦k•er• BU˜KØ elAk•sk•l ineyù zinb•Aer Žk•w• d•l rAj“Aek• pAh•Ar•
ib•i•Cå k•riCeln. ”•S•óˆAeyùelr öetYk• sImAe•–˜ÿ” ed•eb• b•el k•T• h•l/ ŒAr b•Ad•b•Aik• sˆ¹ˆÿAh• ŒAerk•w•
373 2 rAj“Ab•il 11:10-12:14

d•l pAh•Ar• ed•b•Ar k•T• iWk• h•l. Ž” smˆS˜ÿ !sink• ej“r¨zAelem rAj“ ˆ× k•ern. eyAyùAezr m• iCeln eb•r-a
yAj“k• iyeh•AyùAd•Ar k•AeC egel 10itin t¡Aed•r öBu˜r ezb•• inb•AisnI isib•yù•. 2 eyAyùAz öBu˜r ined$•izt peT
miª•er d•AyùUed•r rAK• b•zR• o FAl id•eln. 11öh•rIrA j“Ib•nyApn k•ern. rAj“• eyAyùAz ö½Verr sAmen iWk•
sk•el szS˜¤ Œb•S˜îAyù miª•err fAn ek•AŠ eTek• b<•• k•Aj“Ùil k•eriCeln ytid•n t¡Aek• iyeh•AyùAd•A ined$•z
ek•AŠ py$•–˜ÿ/ eb•d•Ir c•ArpAez Žb•M rAj“• yKn” ek•ATAo id•eyùiCeln. 3teb• itino iB˜å mUi%$r pUej“Ar j“‘
eb•erAetn t¡Aek• iG•er d¡•Ai¼eyù TAk•t. 12ŽrA sk•el Ÿ<c•¢ j“AyùgAyù b•AnAen• eb•d•IÙel• Db•Ms k•ern in.
eyAyùAzek• eb•r k•er t¡Ar mATAyù muku•w pireyù/ t¡Ar elAek•rA es”sb• eb•d•IÙilet b•ild•An k•rA o D•p u D•eU n•
h•Aet rAj“• o ö½Verr c•¢i)˜p^iw &u“el id•l. tArpr ed•oyù• c•Aileyù egl.
mATAyù mˆ–˜¤pUt> etl eFel t¡Aek• rAj“ped• ŒiB˜exk•
k•er hAttAil id•eyù smS•ˆV er ec•i¡ c•eyù ŸWl/ "mh•ArAej“r eyAyAù z miª•r sMSˆ˜ð Aerr ined•$ z id•eln
4
j“yù eh•Ak•?® eyAyùAz yAj“k•ed•r b•leln/ "öBu˜r miª•er ek•An
13
mh•ArA,I ŒTilyù• qsink• o elAek•ed•r ek•AlAh•l ŒTRAB˜Ab• en”. miª•er ij“insp^ d•An k•r• CA¼Ao/
Zen öBu˜r miª•er igeyù ed•Keln/ 14esKAen S˜ÿe•µ˜õr smeyù smeyù elAek•rA miª•r k•ro id•eyù ŽeseC.
k•AeC eyKAen rAj“Aed•r d¡•A¼AenAr k•T•/ rAj“• d¡•Ai¼eyù Kuiz mt Ÿph•Ar tAr• id•eyùeC. 5 ŒApnAr•/ yAj“k•rA
ŒAeCn Žb•M entAr• sk•el t¡Aek• iG•er iz[˜A miª•r emrAmetr j“‘ Ï ŒTR b•Yb•h•Ar k•reb•n. öetYk•
b•Aj“Ae•Cn. sk•lek• Kub• KuzI ed•Ket epeyù mm$Ah•t yAj“k• elAek•ed•r j“‘ k•Aj“ k•er/ tAed•r k•AC eTek•
rA,I ezAk• ök•Aezr j“‘ inej“r pireD•yù epAzAk• ey d•i(•,A pAn es” wAk•• id•eyù” tAed•r öBu˜r miª•r
iC¡e¼ eP•el ic•ík•Ar k•er ŸWeln/ "ib•e@•Ah•/ ib•e@•Ah•?® sMSˆð˜Ar k•r• Ÿic•í.®
15 6
iyeh•AyùAd•• tKn esnApited•r ined$•z id•eyù ik••–˜Þ yAj“k•r• miª•r sMSˆð˜Ar k•reln n•.
b•leln/ "ŒTilyùAek• miª•r c• ˆ× err b•A”er ineyù yAo. eyAyù A ezr rAj“e × ˆ r 23 b•Cerr mATAyù o yKn
t¡Ar smT$k•ed•r yAek• KuzI &u“im mAret pAer•/ ik••–˜Þ yAj“k•rA•ˆmiª•r sArAeln n•/ 7 tKn rAj“• eyAyùAz
öBu˜r miª•err b•A”er. k•Ar, yAj“k• b•eliCeln/ yAj“k• iyeh•AyùAd•• o Œ‘A‘ yAj“k•ed•r efek• pAiWeyù
"t¡Aek• eyn miª•er h•tY• n• k•r• h•yù.® j“Anet c•A”eln/ "ŒApnAr• ek•n ŽKno miª•rw•
16
Žk•T• Zen qsink•r• ŒTilyùAek• ec•ep D•rl. sArAn inÀ Œib•leµ•V ŒApnAr• elAek•ed•r k•Aj“ k•er
tArpr itin rAj“öAsAed•r eG•A¼• eFAk•Ar id•ek•r d•i(•,A enoyù• b•Þ “ k•r¨n. d•i(•,Ar wAk•Ao ŒAr b•Aej“
d•rj“• pAr h•et n• h•et” t¡Aek• h•tYA k•rel•. Krc• k•reb•n n•. Ï wAk•• Œb••” miª•r sMSˆð˜Aerr
17
iyeh•AyùAd•• tKn öBu˜ rAj“• o öj“Aed•r meD•Y k•Aej“ yAoyù• Ÿic•í.®
8
mD•YS˜ît• k•er Žk•iw c•¢i)˜ k•reln. Ž” c•¢i)˜et b•l• yAj“k•r• elAek•ed•r k•AC eTek• d•i(•,A enoyù•
h•l/ rAj“• o öj“A ŸB˜eyù” öBu˜r ŒAišt. ŽCA¼Ao b•Þ“• k•reb•n b•el rAj“I h•elo/ t¡Ar• iWk• k•reln ey
Ž” c•¢i)˜pe^ rAj“• o öj“Ar prSperr ˆöit k•t$b•Y miª•r t¡Ar• sArAeb•n n•. 9tKn yAj“k• iyeh•AyùAd••
inD•RAirt h•l. Žk•w• b•Aò b•Aineyù b•AòwAr oper Žk•w• Pu•ew• k•er
18
Žrpr smˆS˜ÿ˜ elAk• Žk•seÒ˜ b•Aled•b•tAr miª•er eswAek• eb•d•Ir d•i(•, id•ek•/ ey d•rj“• id•eyù d•zn R ATRIr•
igeyù b•Aled•b•tAr mUi%$ o eb•d•IÙel• Db•Ms k•rl. miª•er eFAek•/ ereK id•eln. ik•C¢ yAj“k• miª•err
eb•d•IÙel•ek• w¦k•er• w¦k•er• k•er B˜AÒ˜b•Ar pr/ tArA d•rj“• ŒAgel b•es TAk•etn. tAr• öBu˜ek• ö,AmI
b•Aled•b•tAr yAj“k• m%nek•o h•tY• k•rl. ih•eseb• ed•oyù• wAk•• pyùsAÙel• Ï b•AòwAyù puer
Žrpr iyeh•AyùAd•• miª•err ed•KAezAn• k•rb•Ar j“‘ id•eln.
ŒAiD•k•Airk•ed•r rAKeln. 19sb•A”ek• enï ˆ× id•eyù miª•r 10
Žrpr eTek• elAek•rAo miª•er Žel Ï b•AòwAr
eTek• rAj“öAsAed• ineyù egeln. rAj“Ar ib•ezx meD•Y wAk•• pyùs• eP•let Zr¨ k•rl. yKn” mh•ArAej“r
ed•h•r(•I o esnApitr• rAj“Ar seÒ˜ egeln. sb•A” sic•b• Žb•M yAj“k• ed•Ketn b•AòwAr meD•Y Œenk• wAk••
imel rAj“öAsAed•r öeb•z peT ep<QCAel rAj“• eyAyùAz pyùs• j“em igeyùeC/ t¡Ar• tKn smˆS˜ÿ wAk•• pyùs•
isMh•Asen igeyù b•seln. • 20smˆS˜ÿ elAek•r• tKn Kub•” b•Aò eTek• eb•r k•er ÙeŠ eg<eT b•YAeg B˜er rAKetn.
KuzI h•l. zh•er zAi•–˜ÿ iP•er Žl. k•Ar, rA,I 11
t¡Ar• Ï ŒTR id•eyù öBu˜r miª•err k•AeWr imiS˜¤/
ŒTilyùAek• trb•Air id•eyù rAj“öAsAed•r k•AeC” h•tY• rAj“imiS˜¤/ 12pATr-k•Aiweyù/ eKAd•A”k•r o Œ‘A‘ eysb•
k•r• h•eyùiCl. imiS˜¤rA öBu˜r miª•er k•Aj“ k•rt tAed•r mA”en id•etn.
21
eyAyùAz yKn rAj“• h•n/ tKn t¡Ar b•yùs iCl ŽCA¼Ao Ï wAk•• id•eyù miª•r sArAenAr j“‘ k•AeWr
mA^ sAt b•Cr. g<iu ¼/ pATr eTek• Zr¨ k•er y• y• öeyùAj“n ik•netn.
13
öBu˜r miª•err j“‘ elAek•rA ey wAk•• id•etn
eyAyAù ezr zAsn k•Ay$ Zr¨ t• id•eyù ik••–˜Þ yAj“k•r• esAn• o räepAr pA^/ b•Aitd•An/
”•S•ó ˆ A eyù e l eyh•Ý r rAj“e × ˆ r sˆ ¹ ˆ ÿ m b•Cer b•A†yˆ–˜¤ Žsb• ik•net pAretn n•. 14k•Ar, k•Airgrr•
12 isMh•Asen ŒAerAh•Š k•rAr pr/ eyAyùAz 40 b•Cr yAr• miª•r sArAi•Cl tAed•r mA”en Ï ŒTR eTek•
2 rAj“Ab•il 12:15-13:16 374

ed•oyù• h•t. 15ek•Ÿ” pA” pyùsAr ih•esb• inetn n• sc•e(• ed•KA CA¼Ao ŒrAemr rAj“• ik•B˜Aeb•
b•• 'wAk•• ik•B˜Aeb• Krc• h•l¾Ð Ž ö½Í imiS˜¤ed•r k•retn ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ŒtYAc•Ar k•reC ed•eKiCeln.
nA. k•ArŠ smˆS˜ÿ imiS˜¤r• Kub• ib•½VAsI iCl. 5
tKn öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùlek• b<•Ac•AenAr j“‘ Žk• b•Yi)˜ek•
16
ed•Ax emAc•n o pApemAc•enr qneb•†r eTek• pAWAeln. ŒrAmIyù e d•r h•At eTek• mu ) ˜ h•eyù
pAoyù• wAk•• k•Airgred•r mA”en ed•b•Ar j“‘ b•Yb•h•ät ”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒAegr mt inej“ed•r b•Ai¼ iP•er egl.
h•t n• k•ArŠ owAet iCl yAj“k•ed•r ŒiD•k•Ar. 6
ik••–˜Þ t• se%Ño yArib•yùAm ey sk•l pAp þˆArA
”•S•óˆAeyùlIyùed•r pApAc•re, b•AD•Y k•eriCeln/ t¡Ar• es
eyAyAù z h•sAeyeù lr h•At eTek• ej“r¨zAelmek• sk•l pApAc•rŠ b•Þ “ k•rl n•/ ik••–˜Þ ŒAezrAr mUi%$•ek•
r(•• k•reln zmiryùAet TAk•et id•l.
17 7
ŒrAemr rAj“• h•sAeyùl gAí zh•err ib•r¨eß“ ŒrAemr rAj“• iyeh•AyùAh•esr esnAb•Aih•nIek•
yuß “ k•ret igeyùiCeln. gAted•r h•ArAenAr pr h•sAeyùl prAij“t k•eriCeln. esnAb•Aih•nIr ŒiD•k•AMz
ej“r¨zAelemr ib•r¨eß“ yuß“ k•rAr pirk•Â˜¯ n • b•Yi)˜ek•” h•tY• k•eriCeln. itin ek•b•lmA^ 50 j“n
k•eriCeln. Œ½VAerAh•I qsink•/ 10 KAn• rT o 10/000 pd•Aitk•
18
iyeh•AzAP•w/ iyeh•ArAm/ Œh•isyù ömuK iyh•Ýd•Ar qs‘ Œb•izX ereKiCeln. iyeh•AyùAh•esr b•Ad•b•Aik•
rAj“Ar• iCeln eyArAemr pUbR•pur¨x. Žr• sk•el” esnAb•Aih•nI eyn J“e¼r mueK K¼ ku•ewAr mt Ÿe¼
öBu˜ek• Œenk• ik•C¢ d•An k•eriCeln. es sb• ij“ins” igeyùiCl?
miª•er rAK• iCl. eyAyùAz inej“o öBu˜ek• b•æ 8
iyeh•AyùAh•s ey smˆS˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln
ij“insp^ id•eyùiCeln. ej“r¨zAelmek• ŒrAemr h•At t• '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“
eTek• b<•Ac•AenAr j“‘ eyAyùAz Ž”smˆS˜ÿ ij“insp^ Žb•M ŒAeC. 9 iyeh•AyùAh•esr m]&u“Yr pr elAek•rA t¡Aek•
t¡Ar b•Ai¼et o miª•er yt esAn• iCl/ sb• ik•C¢” zmiryùAyù t¡•r pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ smAiD•S˜î k•eriCl.
ŒrAemr rAj“• h•sAeyùlek• pAiWeyù ed•n. iyeh•AyùAh•esr pr t¡•r pu^ eyAyùAz n&u“n rAj“• h•eln.

eyAyAù ezr m&


] “u Y ”•S•ˆó Aeyeù l iyeh•AyAù ezr zAsn
19 10
eyAyùAz ey smˆS˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln es iyh•Ý d •Ayù eyAyù A ezr rAj“e × ˆ r 37tm b•Cer
smˆS˜ÿ 'iyh•dÝ •Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “• ŒAeC.
zmiryùAyù iyeh•AyùAh•esr pu^ iyeh•AyùAz ”•S•ˆó Aeyùelr n&u“n
20
eyAyùAezr k•m$c•ArIr• t¡Ar ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ k•er rAj“• h•eln. itin emAw 16 b•Cr ”•S•óˆAeyùl zAsn
t¡Aek• is˜ñ• yAb•Ar peT ime˜ñ• b•el Žk•w• b•Ai¼et k•ern. 11öBu˜ y• ik•C¢ b•ArŠ k•eriCeln ”•S•óˆAeyùelr
h•tY• k•er. 21izimyùetr pu^ eyAxAKr o ezAmerr rAj“• iyeh•AyùAs es smˆS˜ÿ” k•ern. nb•Aewr pu^
pu^ iyeh•AxAb•d• ŒAiD•k•Airk• iCl. Ž” éj“n imel yArib•yùAemr metA” itin ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
eyAyùAzek• h•tY• k•eriCl. eyAyùAzek• d•AyùUd• ngrIet pAepr peT c•Ailt k•ern. 12eyAyùAz ey smˆS˜ÿ Ùr¨ ˆ× p, U R
t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ smAiD•S˜î k•rAr pr t¡Ar pu^ k•Aj“ k•eriCeln Žb•M Œmíiseyùr seÒ˜ t¡Ar yueß“r
Œmíisyù n&u“n rAj“• h•eln. ib•b•rŠ '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “•
ŒAeC. 13iyeh•Ayù A esr m] & u “ Yr pr t¡ A ek• t¡ A r
iyeh•AyAù h•esr zAsn k•Ay$ Zr¨ pUbR•pur¨xed•r seÒ˜ zmiryùAyù smAiD•S˜î k•r• h•yù.

13 Œh•iseyùr pu^/ eyAyùAezr iyh•Ýd•Ayù rAj“e ׈r iyeh•AyùAesr m]&u“Yr pr yArib•yùAm n&u“n rAj“• h•eyù
23tm b•Cer eyh•Ýr pu^ iyeh•AyùAh•s zmiryùAyù eyAyùAezr isMh•Asen b•esn.
”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• h•eyùiCeln Žb•M itin 17 b•Cr
rAj“ ׈ k•eriCeln. iyeh•AyAù z ”lIzAyeù k• ed•Ket egeln
2
öBu˜ y• ik•C¢ k•ret b•ArŠ k•eriCeln/ iyeh•AyùAh•s 14
”lIzAyù ŒsuS˜î h•eyù p¼eln. per Ž” ŒsuS˜îtAyù
es sb•” k•eriCeln. nb•Aewr pu^ yArib•yùAm ey smˆS˜ÿ˜ ”lIzAyù mAr• egeln. ”•S•óˆAeyùelr rAj“• iyeh•AyùAz
pApAc•rŠ k•ret ”•S•ó ˆ A eyù e lr elAek•ed•r b•AD•Y t¡Aek• ed•Ket egeln. esKAen igeyù k<•Ad•et k<•Ad•et
k•eriCeln/ iyeh•Ayù A h•s es” smˆS˜ÿ pApAc•rŠ iyeh•AyùAz b•leln/ "eh• ŒAmAr iptA/ ŒAmAr iptA?
k•eriCeln. itin es”sb• k•Aj“ b•Þ“ k•reln n•. 3öBu˜ S•VˆgR eTek• k•Kn ö½Verr pAWAen• eG•A¼Ayù-wAn• rT
tKn ”•S•óˆAeyùelr öit ib•räp h•eyù/ ”•S•óˆAeyùlek• Žes etAmAek• &u“el ineyù yAeb•À®*
15
ŒrAemr rAj“• h•sAeyùl o t¡Ar pu^ ib•nah•d•ed•r h•Aet ”lIzAyù iyeh•AyùAzek• b•leln/ "tIr D•nuk• h•Aet
&u“el id•eyùiCeln. nAo.®
tAr k•T• met• iyeh•AyùAz Žk•w• D•nuk• o ik•C¢
”•S•ˆó Aeyeù lr elAek•ed•r öit öB˜u r k•r¨,A tIr ineln. 16tKn ”lIzAyù ”•S•óˆAeyùelr rAj“Aek•
4
iyeh•AyùAh•s tKn öBu˜r k•AeC sAh•AyY öATRnA k•rel/
S • Vˆ g R e T e k • Ö Ö Ö y A e b • ŒTR "”h•A” ö½Verr Žes etAmAek• ineyù
öBu˜ es” fAek• sA¼• id•eln. öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ib•pd• yAoyùAr smyùÀ®
375 2 rAj“Ab•il 13:17-14:14

b•leln/ "Žb•Ar etAmAr h•Aet D•nku • rAeK•.® iyeh•AyùAz pu^ Œmíisyù n&u“n rAj“• h•eln. 2 p<ic•z b•Cr b•yùes
D•neu k• h•At rAKAr pr ”lIzAyù tAr h•At rAj“Ar h•Aetr iyh•Ýd•Ar rAj“• h•b•Ar pr Œmíisyù emAw 29 b•Cr
opr rAKeln. 17”lIzAyù b•leln/ "pUbR•id•ek•r ej“r¨zAelem zAsn k•ern. Œmíiseyùr m• iCeln
j“AnAlAw• Kuel d•Ao.® k•TAmet• iyeh•AyùAz j“AnAl• ej“r¨zAelemr iyeh•Ayùi£•n. 3Œmíisyù öBu˜r ined$•izt
Kuel id•eln. ”lIzAyù ined$•z id•eln/ "tIr ine(•p peT c•lelo itin d•AyùUed•r mt Žk•inþB˜Aeb• ö½Verr
k•r.® esb•• k•ern in. t¡Ar iptA iyeh•AyùAz y• y• k•retn/
iyeh•AyùAz tIr C¡¢¼eln. tKn ”lIzAyù b•el Œmíisyùo tA” k•retn. 4 itin mUi%$r Ÿ•c•S˜îAnÙil
ŸWeln/ "Ï tIr h•l öBu˜r ib•j“yù b•A,? ŒrAemr Db•Ms k•ern in. Žmnik• t¡Ar rAj“ ׈k•Aelo esKAen
ib•r¨eß“• ib•j“yù b•A,? &u“im Œb••” ŒeP•ek• ŒrAmIyùed•r elAek•rA b•ild•An k•rt o D•upD•Uen• id•t.
yueß“ h•ArAet o Db•Ms k•ret pAreb•.® 5
t¡Ar smˆS˜ÿ ib•erAD•Ied•r sireyù id•eyù Œmíisyù
18
Žrpr ”lIzAyù ŒAb•Ar b•leln/ "tIr nAo.® rAej“Yr opr k•¼• inyùˆ–˜¤, rAKeln. ey smˆS˜ÿ
iyeh•AyùAz tIr inel ”lIzAyù ”•S•óˆAeyùelr rAj“Aek• ŒAiD•k•Airk•r• t¡Ar iptAek• h•tY• k•eriCl/ Œmíisyù
ined$•z id•eln/ "tIrÙil id•eyù BU˜imet ŒAG•At k•r.® tAed•r öA,d•Ø id•eyù i Celn. 6 ik••–˜Þ Ž” smˆ S ˜ÿ
iyeh•AyùAz prpr itnb•Ar BU˜imet tIr id•eyù ŒAG•At G•Atk•ed•r h•tY• k•relo itin tAed•r s•–˜ÿAned•r
k•reln/ tArpr itin TAmeln. 19”lIzAyù ereg igeyù inÅk]•it id•eyùiCeln k•ArŠ emAizr ib•iD•puˆS˜ÿek• iliKt
b•leln/ "etAmAr Œ•–˜ÿt p<Ac•-C¾b•Ar BU˜imet tIr id•eyù ŒAeCÉ "s•–˜ÿAenr ŒprAeD•r j“‘ iptAmAtAek• eymn
ŒAG•At k•rA Ÿic•í iCl. tAh•el &u“im ŒrAmIyù esnAed•r m] & u “ Yd•Ø ed•oyù • yAeb• n•/ etmn” iptAmAtAr
puerApuir iniü‚H k•er id•et pAret? ik••–˜Þ ŽKn &u“im ŒprAeD•r j“‘ ek•An s•–˜ÿAenr m]&u“Yd•Ø ed•oyùAo iWk•
oed•r ZD•umA^ itnb•Ar yueß“ h•ArAet pAreb•?® nyù. ek•An b•Yi)˜ek• ZD•umA^ tAr k]•t ek•An ŒprAeD•r
j“‘” m]&u“Yd•Ø ed•oyù• yAeb•.®
7
”lIzAeyrù smAiD•et Žk• Œ•¶“t ¦ õ G•wnA Œmíisyù lb•Š ŸptYk•Ayù 10/000 ”ed•AmIyù
20
”lIzAeyùr m]&u“Y h•el elAek•rA tAek• smAiD•S˜î esnAek• h•tY• k•ern. itin yuß“ k•er esl• d•Kl
k•rl. Žk•b•Ar b•s•–˜ÿk•Ael/ Žk•d•l emAyùAb•Iyù qs‘ k•er/ eslAr nAm pAeÂw "ye)˜l® rAeKn. Ï ŒÇ•ˆl
”•S•óˆAeyùl •ŒAß*m, k•rl. 21”•S•óˆAeyùlIyù ik•C¢ b•Yi)˜ ŽKen• py$•–˜ÿ Ž” nAem” piric•t.
es smeyù Žk•iw zb•ed•h• smAiD•S˜î k•ret yAi•Cl.
tAr• emAyùAb•Iyù esnAed•r ed•eK Ï zb•ed•h•iw ”lIzAeyùr Œmíisyù iyeh•ArAemr ib•r¨eß“ yuß “• k•ret c•A”eln
k•b•er C¡¢e¼ eP•el pAileyù egl. ik••–˜Þ ey” mUæet$ 8
Œmíisyù ”•S•ó ˆ Aeyù l -rAj“ eyh•Ý r epQ^/
Ž” m]ted•h•iw ”lIzAeyùr ŒiS˜î SpzR k•rl/ es” mUæet$ iyeh•AyùAh•esr pu^ iyeh•ArAemr k•AeC dU•t pAiWeyù t¡Aek•
es” elAk•iw eb<•ec• ŸeW d¡•A¼Al. sµ•åuK smer ŒAhb•An k•reln.
9
”•S•óˆAeyùelr rAj“• iyeh•ArAm tKn iyh•Ýd•Ar rAj“•
iyeh•AyAù z ”•S•ˆó Aeyeù lr zh•rsmhU • pnu rAyù j“yù k•reln Œmíisyùek• Kb•r pAWAeln/ "ilb•AenAenr k<•AwAeJ“Ap
22
iyeh•AyùAezr rAj“e ׈r smeyù ŒrAemr rAj“• ilb•AenAenr b•wgACek• b•eliCl/ 'ŒAmAr eCelr ib•eyùr
h•sAeyùl nAnAB˜Aeb• ”•S•óˆAeyùlek• ib•pAek• eP•eleCn. j“‘ etAmAr emeyùek• d•Ao.¾ ik••–˜Þ es smeyù Žk•w•
23
ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r öit öBu˜r k]•pA #iX iCl. b•uen• j“•–˜Þ yAb•Ar peT ilb•AenAenr k<•AwAeJ“Apek•
itin k•r¨,Ab•zt> ”•S•ó ˆ Aeyù l Iyù e d•r p(• ýh•Š mAi¼eyù c•el yAyù? 10”ed•Amek• yue ß“• h•ArAb•Ar pr etAmAr
k•eriCeln. Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak• o yAek•Aeb•r seÒ˜ b•¼ gbR• h•eyùeC ed•KiC? eb•iz b•A¼ n• eb•e¼ c•¢pc•Ap
c•¢i)˜b•ß“• iCeln b•el öBu˜ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Db•Mesr b•Ai¼et b•es TAek••. inej“r ib•pd• efek• Žen• n•
mueK eWel ed•n in. k•ArŠ/ tAh•el &u“im Žk•• no/ etAmAr seÒ˜ seÒ˜
24
ŒrAemr rAj“• h•sAeyùelr m]&u“Y h•el ib•nah•d•d• iyh•Ýd•Aro sbR•nAz h•eb•.®
es j“AyùgAyù n&u“n rAj“• h•eln. 25m]&“u Yr ŒAeg h•sAeyùl/ 11
ik••–˜Þ Œmíisyù iyeh•AyùAezr stk$•b•A,Ir ek•An
iyeh•AyùAz o iyeh•AyùAh•esr iptAr seÒ˜ yuß “• k•er Ùr¨ ˆ× id•eln n•. Œb•ezex ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• iyeh•AyùAz
eb•z k•eyùk•w• zh•r ij“et ineyùiCeln. iyeh•AyùAz/ iyh•dÝ •Ar•rAj“• Œmíisyùr seÒ˜ yuß“• k•ret qb•íezmez
h•sAeyùelr pu^ ib•nah•d•ed•r k•AC eTek• esÙel• egeln. 12yueß“• ”•S•óˆAeyùl iyh•Ýd•Aek• h•Aireyù id•el/
punr¨ß“Ar k•reln. iyeh•AyùAz ib•nha •d•d•ek• itnb•Ar yueß“• iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ elAk• b•Ai¼et pAileyù egl. 13!b•í-
prAij“t k•er/ ”•S•óˆAeyùelr h•ät zh•rÙil pund•RKl ezmez ”•S•óˆAeyùelr rAj“A iyeh•AyùAz iyh•Ýd•Ar rAj“•
k•ern. eyAyùAezr pu^ Œmíisyùek• b•ª•I k•reln. itin
Œmíisyùek• ej“r¨zAelem ineyù igeyù ej“r¨zAelemr
iyh•dÝ •Ayù Œmíisyrù zAsnk•Ay$ Zr¨ öAc•Ierr ”•Pó•iyùemr þˆAr eTek• ek•Ae,r d•rj“A py$•–˜ÿ
iyeh•AyùAh•esr pu^ iyeh•AyùAezr ”•S•óˆAeyùel ej“r¨zAelemr 600 Pu•w ed•oyù•l eB˜e[˜ 14öBu˜r
14 zAsenr iþˆtIyù b•Cer iyh•Ýd•Ayù rAj“• eyAyùAezr miª•err yAb•tIyù esAn•/ räep•/ b•Asn/ émR U l Y
2 rAj“Ab•il 14:15-15:15 376

ij“insp^ luW k•er ineyù yAn. Žrpr ŒAer• Œenk•ek• k•ern es k•TAo elK• ŒAeC. 29yArib•yùAemr m]&u“Y
b•ª•I k•er iyeh•AyùAz zmiryùAyù iP•er egeln. h•el t¡ A ek• ”•S•ó ˆ A eyù e lr rAj“Aed•r seÒ˜/ tAr
15
iyeh•AyùAz ey smˆS˜ÿ˜ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln pUbR•pur¨xed•r seÒ˜ smAiD•S˜î k•r• h•l. tAr m]&u“Yr pr
Žb•M Œmíiseyùr ib•r¨eß“ t¡Ar yueß“r ib•b•rŠ sb• ik•C¢” tAr pu^ sKiryù n&u“n rAj“• h•eln.
'”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC.
16
iyeh•AyùAezr m]&“u Yr pr tAek• tAr pUb•R pr
u ¨xed•r seÒ˜ iyh•dÝ •Ayù Œsireyrù zAsnk•Al Zr¨
yArib•yAù emr rAj“e ˆ× r 27 tm b•Cer Œmíiseyùr
zmiryùAyù smAiD•S˜î k•r• h•y.ù Žrpr t¡Ar pu^ yArib•yAù m
n&u“n rAj“• h•eln. 15
2
pu^ Œsiryù iyh•Ýd•Ar n&u“n rAj“• h•eyùiCeln.
Œsiryù yKn rAj“• h•n/ t¡Ar b•yùs iCl mA^ 16
Œmíiseyrù m& ] “u Y b•Cr. itin 52 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln.
17
iyh•Ýd•ArAj“ eyAyùAezr pu^ Œmíisyù/ ”•S•óˆAeyùelr Œsireyùr m• iCeln iyTilyù• eTek•. 3Œsiryù t¡Ar
rAj“• iyeh•AyùAh•esr pu^ iyeh•AyùAezr m]&u“Yr pr ŒAer• ipt• Œmíiseyùr mt/ öBu˜r ec•AeK eyÙelA iWk•
15 b•Cr eb<•ec• iCeln. 18Œmíisyù ey smˆS˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R es” k•Aj“Ùel• k•eriCeln. 4ik••–˜Þ itin Ÿ<c•¢ eb•d•IÙel•
k•Aj“ k•eriCeln es smˆS˜ÿ” 'iyh•Ýd•Ar rAj“Aed•r Db•Ms k•ern in. tKno py$•–˜ÿ˜ Ž”sb• eb•d•Iet elAek•rA
”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ ŒAeC. 19ej“r¨zAelemr b•ild•An k•rt o D•UpD•uen• id•t.
elAek•rA Œmíiseyùr ib•r¨eß“• c•ß*A•–˜ÿ k•rel itin 5
öBu ˜ rAj“• Œsiryù e k• ku • þerAgIet pir,t
lAKIez pAileyù yAn. elAek•rA t¡Aek• lAKIez” h•tY• k•eriCeln Žb•M Œsiryù ku•þerAgI ih•eseb•” ezxpy$•–˜ÿ˜
k•er. 20elAek•rA eG•A¼Ar ipeW Œmíiseyùr m]ted•h• mAr• yAn. itin Žk•w• ŒAlAd•• G•er b•As k•retn
ineyù Žes d•AyùUd •ngrIet t¡Aek• t¡Ar pUbR•pur¨xed•r Žb•M rAj“pu^ eyATm rAj“öAsAed•r d•Aiyù ׈ pAln k•r•
seÒ˜ smAiD•S˜î k•er. CA¼Ao elAek•ed•r ib•c•Ar k•retn.
6
Œsiryù ey smˆS˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln es
Œsireyrù iyh•dÝ •Ar opr zAsnk•Al Zr¨ smˆS˜ÿ” 'iyh•Ýd•Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“
21
iyh•dÝ •Ar sb•A” imel tKn Œsiryùek• n&u“n rAj“• ŒAeC. 7Œsiryùr m]&u“Yr pr t¡Aek• d•AyùUd• ngrIet
b•AnAeln. es smeyù Œsireyùr b•yùs iCl mA^ 16 t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ smAiD•S˜î k•r• h•yù. t¡Ar m]&u“Yr
b•Cr. 22ŒTRAí rAj“• Œmíiseyùr m]&“u Y h•el n&u“n rAj“• pr n&u“n rAj“• h•eln t¡Ar pu^ eyATm.
h•eln Œsiryù. itin Žlí zh•r pund$•Kl k•er t•
n&u“n k•er b•AnAn. ”•S•ˆó Aeyeù l sKiryrù sMi(•ˆ ¹ˆÿ zAsnk•Al
8
yArib•yùAemr pu^ sKiryù/ ”•S•óˆAeyùelr zmiryùAyù
”•S•ˆó Aeyeù l iþ ˆtIyù yArib•yAù emr zAsnk•Al Zr¨ C¾mAs rAj“ ׈ k•eriCeln. itin Œsireyùr iyh•Ýd•Ayù
23
eyAyùAezr pu^ Œmíiseyùr iyh•dÝ •Ayù rAj“ ˆ× k•Aelr rAj“ ˆ× k•Aelr 38tm b•Cer zmiryùAr zAsk• h•eyùiCeln.
15tm b•Cer ”•S•óˆAeyùlrAj“ iyeh•AyùAezr pu^ yArib•yùAm 9
öBu˜ y• ik•C¢ b•ArŠ k•eriCeln sKiryù essb•” k•ern.
zmiryùAyù n&u“n rAj“• h•eln. yArib•yAù m 41 b•Cr rAj“ ˆ× nb•Aewr pu^ yArib•yùAm ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Aed•r ey
k•eriCeln Žb•M 24öBu˜ y• ik•C¢ b•ArŠ k•eriCeln itin smˆS˜ÿ pApAc•reŠ b•AD•Y k•eriCeln/ itin t• b•Þ “•• k•ern
es”sb• k•ern. itino nb•Aewr pu ^ yArib•yù A m in.
10
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ey smˆS˜ÿ pApAc•reŠ b•AD•Y yAeb•ezr pu^ z˜ñum c•ß*A•–˜ÿ˜ k•er sKiryùek•
k•eriCeln t• b•Þ“ k•ern in. 25”•S•óˆAeyùelr öBu˜/ gAí- ”b•ilyùem h•tY• k•er inej“ n&u“n rAj“• h•eyù b•seln.
11
eh•P•rIyù/ Œim%eyùr pu^/ t¡Ar d•As/ B˜Ab•b•Ad•I eyAnAek• sKiryù ŒAr ey smˆS˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln
eymn b•eliCeln esB˜Aeb•” itin eleb••-h•mAí eTek• essb• '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“
m]t sAgr py$•–˜ÿ ”•S•ˆó Aeyùelr BU˜KØ eP•rí ineyùiCeln. ŒAeC. 12öBu˜ 'eyh•Ýr Ÿ%rpur¨xrA c•Arpur¨x D•er
26
öBu˜ ed•Keln ”•S•óˆAeyùlIyùr• Kub•” sms´Ayù pe¼eC. ”•S•ó ˆ A eyù e l zAsn k•reb•¾ b•el ey B˜ib•`íb•A,I
S•ˆV AD•In b•• prAD•In Žmn ek•Ÿ” iCl n• ey ”•S•ˆó Aeyùlek• k•eriCeln/ t• Ž”B˜Aeb• setY pir,t h•l.
Ž” éd$•zAr h•At eTek• b<•Ac•Aet pAer. 27ik••–˜Þ öBu˜
:tAoò Žk•T• b•eln in/ ey itin p]iTb•I eTek• ”•S•ˆó Aeyeù l z˜euñ mr sMi(•ˆ ¹ˆÿ zAsnk•Al
13
”•S•óˆAeyùelr nAm mueC ed•eb•n. itin iyeh•AyùAezr pu^ iyh•dÝ •Ayù Ÿixeyùr rAj“e ˆ× r 39tm b•Cer yAeb•ezr
yArib•yùAmek• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Ÿß“Aerr j“‘ pu^ z˜ñum ”•S•óˆAeyùelr rAj“• h•n. itin Žk•mAs
b•Yb•h•Ar k•eriCeln. zmiryùAyù rAj“ ׈ k•eriCeln.
28 14
yArib•yùAm ey smˆS˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln gAid•r pu^ mneh•m its$A eTek• zmiryùAyù Žes
essb• '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ yAeb•ezr pu^ z˜ñumek• h•tY• k•er t¡Ar j“AyùgAyù n&u“n
ŒAeC. ŽKAen yArib•yùAm ik•B˜Aeb• iyh•Ýd•Ar k•AC eTek• rAj“• h•eyù b•seln.
15
d•eµ•åzk• o h•mAí zh•r éiw ”•S•óˆAeyùelr j“‘ pund$•Kl z˜ñum y• ik•C¢ k•eriCeln/ Žmn ik• sKireyùr
377 2 rAj“Ab•il 15:16-16:3

ib•r¨eß“• t¡Ar c•ß*Ae•–˜ÿr k•T• Ž sb•” '”•S•óˆAeyùelr epk•h• 20 b•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln. 28Žb•M öBu˜ y•
rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ ŒAeC. ik•C¢ b•ArŠ k•eriCeln epk•h• es sb•” k•eriCeln.
nb•Aewr pu^ yArib•yùAemr mt epk•h•o ”•S•óˆAeyùelr
”•S•ˆó Aeyeù l mneh•emr zAsnk•Al elAek•ed•r pApAc•reŠ b•AD•Y k•ern.
16 29
z˜ñuemr m]&u“Yr pr mneh•m itpash o tAr ŒzUrrAj“ it©ñíipelxr Žes ”eyùAn/ ŒAeb•l-
pA½VRb•t$I ŒÇ•ˆelr ib•r¨eß“• yuß “• k•er j“yùI h•n. qb•í-mAK•/ yAenAh•/ ek•d•z/ h•AíesAr/ igilyùd•/ gAlIl
esKAnk•Ar nAgirk•r• zh•err d•rj“• Kuel id•et o nˆ¹ˆÿˆAilr smý ŒÇ•ˆl d•Kl k•er ŽKAnk•Ar
ŒS•VˆIk•Ar k•rAyù mneh•m tAed•r prAij“t k•er ej“Ar elAek•ed•r ŒzUer b•ª•I k•er ineyù yAn. Žw• h•eyùiCl
k•er zh•er F¦ek• esKAnk••r smˆS˜ÿ˜ gB˜$b•tI mih•lAed•r yKn epk•h• ”•S•óˆAeyùelr rAj“• iCeln.
30
ek•ew eP•eln. Ÿixeyùr pu^ eyATemr iyh•Ýd•Ayù rAj“ ׈k•Aelr 20
17
iyh•Ýd•Ayù Œsireyùr rAj“e ׈r 39 b•Cerr mATAyù b•Cerr mATAyù ŽlAr pu^ eh•Aezyù/ rmilyùr pu^ rAj“•
”•S•óˆAeyùelr rAj“• h•b•Ar pr gAid•r pu^ mneh•m 10 epk•eh•r ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ k•er t¡Aek• h•tY• k•ern Žb•M
b•Cerr j“‘ zmiryùAyù rAj“ ׈ k•eriCeln. 18•öBu˜ y• inej“ n&u“n rAj“• h•eyù b•esn.
31
ik•C¢ k•ret b•ArŠ k•eriCeln mneh•m es smˆS˜ÿ˜ k•Aj“” epk•h• y• ik•C¢ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln es
k•eriCeln. nb•Aewr pu^ yArib•yùAemr metA” itin sb•” '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “
”•S•ó ˆ A eyù e lr elAek•ed•r pApAc•rŠ k•ret b•AD•Y ŒAeC.
k•eriCeln.
19
ŒzUr-rAj“ pUl ”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ yuß“• k•ret iyh•dÝ •Ayù eyATemr zAsnk•Al
32
Žel mneh•m t¡Aek• 75/000 pAŸØ räep• id•eyù inej“r rmilyùr pu^ epk•h•r ”•S•ˆó Aeyùel rAj“e ˆ× r iþˆtIyù
pe(• ŒAnAr ec•X• k•ern. 20D•nI o öitpi%zAlI b•Cer Ÿixeyùr pu^ eyATm iyh•Ýd•Ar n&u“n rAj“• h•eln.
b•Yi)˜ed•r k•AC eTek• k•r ŒAd•Ayù k•er mneh•m Ž” 33eyATm yKn rAj“• h•n t¡Ar b•yùs iCl 25 b•Cr.
wAk•• &u“eliCeln. itin öetYek•r k•AC eTek• öAyù itin 16 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. t¡Ar
20 ŒAŸ›s k•er räep• k•r ih•eseb• ŒAd•Ayù k•er/ m• iCeln sAed•Aek•r k•‘A iyräz•. 34eyATm t¡Ar iptA
tArpr es” ŒTR ŒzUr rAej“r h•Aet &u“el id•el/ Ÿixeyùr metA” öBu˜ ined$•izt k•Aj“k•m$ k•eriCeln.
35
ŒzUr rAj“ ”•S•óˆAeyùl eCe¼ c•el yAn. ik••–˜Þ itino mUi%$ pUej“Ar j“‘ inimRt Ÿ<c•¢ eb•d•IÙel•
21
mneh•m y• ik•C¢ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln es Db• Ms k•ern in. tKno py$•–˜ÿ Ž”sb• eb•d•Iet elAek•rA
sb•” '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ b•ild•An k•rt o D•p u D•eU n• id•t. eyATm öBu˜r miª•err
ŒAeC. 22mneh•emr m]&“u Yr pr t¡Aek• t¡Ar pUb•R pr u ¨xed•r operr d•rj“Aiw qtrI k•eriCeln. 36eyATm ey smˆS˜ÿ
seÒ˜ smAiD•S˜î k•r• h•y.ù Žrpr mneh•emr pu^ pk•ih•yù Ùr¨ ˆ× p, U R k•Aj“ k•eriCeln es sb•” 'iyh•dÝ •Ar rAj“Aed•r
t¡Ar j“AyùgAyù n&u“n rAj“• h•n. ”ith•As¾ ýe–˜îù ilipb•ß “ ŒAeC.
37
t¡Ar rAj“ ˆ× k•Ael/ ŒrAemr rAj“• rísInek• Žb•M
”•S•ˆó Aeyeù l pk•ih•yrù zAsnk•Al rmilyùr pu^ epk•h•ek• öBu˜ iyh•dÝ •Ar ib•r¨eß“ yuß “ k•ret
23
iyh•Ý d •Ayù Œsireyù r rAj“e × ˆ r 50tm b•Cer pAiWeyùiCeln.
38
mneh•emr pu^ pk•ih•yù zmiryùAyù ”•S•óˆAeyùelr rAj“• eyATemr m]&“u Y h•el t¡Aek• t¡Ar pUb•R pr u ¨xed•r seÒ˜
h•eyùiCeln Žb•M itin é b•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln. d•AyùUd• ngrIet smAiD•S˜î k•r•r pr t¡Ar pu^ ŒAh•s
24
pk•ih•yù es smˆS˜ÿ k•Aj“” k•eriCeln/ eyÙelA iCl n&u“n rAj“• h•eln.
öBu˜r þˆAr• inixß“. nb•Aewr pu^ yArib•yùAemr mt”
itino ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r pApAc•re,r peT eWel ŒAh•s iyh•dÝ •Ar rAj“• h•eln
id•eyùiCeln.
25
pk•ih•yr ù esnApit iCeln rmileyùr pu^ epk•h•. 16 rmilyùr pu^ epk•h•r ”•S•óˆAeyùel rAj“e ׈r
17tm b•Cer eyATemr pu^ ŒAh•s iyh•dÝ •Ar rAj“•
epk•h• ŒgRb• Žb•M Œiriyù semt igilyùed•r 50 j“n h•eln. 2 ŒAh•s yKn rAj“• h•n es smeyù t¡Ar b•yùs
b•Yi)˜ek• t¡Ar seÒ˜ ineyùiCeln Žb•M rAj“öAsAed•r iCl 20 b•Cr. itin 16 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈
meD•Y pk•ih•yùek• h•tY• k•eriCeln. k•eriCeln. ŒAh•s t¡Ar pUbR•pur¨x d•AyùUed•r mt iCeln
26
pk•ih•yù ey smˆS˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln n•/ itin t¡Ar rAj“ ׈k•Ael öBu˜r ŒiB˜eöt k•Aj“k•m$
essb• '”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ k•ern in. 3ŒAh•s ”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r met•
ŒAeC. j“Ib•nyApn k•retn. Žmn ik• itin t¡Ar inej“r
pu ^ ek•o ŒAÙen b•ild•An id•eyù i Celn.*
”•S•ˆó Aeyeù l epk•h•r zAsnk•Al ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ŒAib•B˜$Aeb•r ŒAeg/ öBu ˜ b•IB˜ís
27
rAj“• Œsireyùr iyh•Ýd•Ayù rAj“e ׈r 52tm b•Cer
itin ÖÖÖ id•eyiù Celn ŒTR/ "tAr pu^ek• ŒAÙenr meD•Y id•eyù
rmileyùr pu^ epk•h• zmiryùAyù ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• h•n. eyet b•AD•Y k•eriCl. ®
2 rAj“Ab•il 16:4-17:10 378

pApAc•re,r j“‘ ey smˆS˜ÿ ed•z pirtYAg k•ret b•AD•Y seÒ˜ lAgAen• b•¼ j“l rAKAr pA^wAo Kuel s•n
h•eyùiCeln/ ŒAh•s es” smˆS˜ÿ˜ pAp k•Ay$ ŒnusrŠ b< • AD•Aen• emeJ“et nAimeyù id•eyù i Celn. 18k•m$Ir•
k•eriCeln. 4b•ild•An k•r• CA¼Ao/ ŒAh•s Ÿ•c•S˜îAen/ ib•šAemr id•enr j“mAeyùetr j“‘ miª•err eB˜ter
pAh•Ae¼ o öitiw sb•uj“ gAeCr nIec• D•upD•Uen• id•etn. Žk•w• FAk•• j“Ayùg• qtrI k•riCl. ik••–˜Þ ŒAh•s es”
5
ŒrAemr rAj“• rísIn o rmileyù r pu ^ j“AyùgAw• sireyù ed•n. ŽCA¼Ao ŒAh•s öBu˜r miª•err
”•S•óˆAeyùelr rAj“• epk•h• ej“r¨zAelemr ib•r¨eß“• yu ß“• b•A”err rAj“Aed•r öeb•zþˆAriw Kuel ineyùiCeln. Žsb•”
k•ret Žes ŒAh•sek• c•&u“id$•k• eTek• iG•er eP•lelo itin ŒzUrrAej“r j“‘ k•eriCeln.
ezxpy$•–˜ÿ prAij“t k•ret pAern in. 6ik••–˜Þ/ es” 19
ŒAh•s ey smˆS˜ÿ Ùr¨ ˆ× p,
U R k•Aj“ k•eriCeln essb•
smeyù/ ŒrAmrAj rísIn iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r yAr• 'iyh•Ýd•Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC.
20
esKAen b•As k•rt tAed•r tAi¼eyù Žlí d•Kl k•ern. ŒAh•esr m]&u“Yr pr/ t¡Aek• t¡Ar pUbR•pur¨xed•r seÒ˜
Žrpr ŒrAmIyùrA Žlet b•sb•As Zr¨ k•er Žb•M tAr• d•AyùUd• ngrIet smAiD•S˜î k•r• h•yù. tArpr t¡Ar pu^
ŽKen• esKAen” ŒAeC. ih•iâ•yù n&u“n rAj“• h•eln.
7
ŒAh•s ŒzUrrAj“ it©ñí-ipelxerr k•AeC “dU•t
pAiWeyù j“AnAeln/ "ŒAim ŒApnAr d•AsAnud•As. ŒAmAek• ”•S•ˆó Aeyeù l eh•Aezeyrù zAsnk•Al Zr¨
rAj“• ŒAh•esr iyh•Ýd•Ayù rAj“ ׈k•Aelr 12tm
ŒApnAr s•–˜ÿAn |•An k•er ŒrAemr rAj“• Žb•M
”•S•ˆó Aeyùelr rAj“Ar h•At eTek• r(•• k•r¨n? Žr• ŒAmAr
ib•r¨eß“• yu ß“• k•ret ŽeseC?® 8öBu˜r miª•err Žb•M
17 b•Cer ŽlAr pu^ eh•Aezyù zmiryùAet ”•S•ˆó Aeyùelr
rAj“• h•eln Žb•M 9 b•Cr rAj“ ˆ× k•ern. 2 yid•o eh•Aezyù
rAj“ek•Aexr smˆ S ˜ÿ esAn• räep• ineyù ŒAh•s essb• k•Aj“ k•eriCeln/ öBu˜r þˆAr• ey sb• k•Aj“ Bu˜l
Ÿph•ArS•Vˆräp essb• ŒzUrrAj“ek• pAiWeyù ed•n. b•el g,Y h•t/ tb•u itin t¡Ar pUbR•b•t$I ”•S•óˆAeyùelr
9
ŒAh•esr imnitet sA¼• id•eyù ŒzUrrAj“ d•eµ•åzek•r rAj“Aed•r mt KArAp iCeln n•.
ib•r¨eß“ yuß “• k•er d•eµ•åzk• d•Kl k•ern Žb•M rísInek• 3
ŒzUrrAj“ zlamenxr eh•Aezyùr ib•r¨eß“ yuß “
h•tY• k•er esKAnk•Ar elAek•ed•r b•ª•I k•er k•Ier k•eriCeln/ iyin Žk•d•• t¡Ar Bˆ]•tY iCeln Žb•M iyin
ineyù yAn. t¡Aek• b••tAr k•r id•etn.
10 4
d•eµ•åzek• ŒzUrrAj“ it©ñí-iplxerr seÒ˜ ik••–˜Þ per itin imzrrAj“ es•r k•AeC sAh•AyY
sA(•Aí k•ret igeyù ŒAh•s esKAnk•Ar eb•d•Iiw ed•eK ec•eyù pAiWeyù ŒzUrrAj“ek• k•r pAWAen• b•Þ “• k•er
tAr Žk•w• nk•z• yAj“k• ¬iryùr k•AeC pAWAn. 11yAj“k• id•eln. ŒzUrrAj“/ eh•Aezyùr Ž” c•ß*Ae•–˜ÿr k•T•
¬iryù tKn ŒAh•s iP•er ŒAsAr ŒAeg” d•eµ•åzek•r j“Anet eper t¡Aek• eýˆ¹ˆAÿ r k•er ej“el ŒAwk• k•ern.
5
eb•d•Iiwr metA Œib•k•l ed•Ket ŒAerk•w• eb•d•I b•Aineyù ”•S•ˆó Aeyùelr ib•iB˜å ŒÇ•ˆel ŒAß*mŠ k•ret k•ret
rAKeln. ŒzUrrAj“ ezx py$•–˜ÿ zmiryùAyù Žes ep<QCAn Žb•M
12
d•eµ•åzk• eTek• iP•er Žes ŒAh•s es” eb•d•Iet zmiryùAr ib•r¨eß“ itin wAn• itn b•Cr yu ß“• k•ern.
zs´ qneb•† o eh•Amb•il id•eln. 13ŽCA¼Ao itin o” 6
eh•Aezyùr ”•S•ˆó Aeyùl zAsenr nb•m b•Cer zmiryù• d•Kl
eb•d•Iet eh•Amb•il o zs´ qneb•† epA¼Aeln. itin k•ern. ŒzUrrAj“ b•æ ”•S•óˆAeyùlIyùek• b•ª•I k•er tAed•r
eb•d•Ir opr epyù qneb•† FAleln Žb•M mÒ˜l qneb•e†r ŒzUr ed•ez ineyù igeyùiCeln. Ž” smˆS˜ÿ b•ª•Ied•r
r)˜ iCiweyù id•eln. itin h•lh•/ h•Aeb•Ar o egAx, nd•Ir tIer o mAd•Iyùed•r
14
miª•err sAmen öBu˜r sµ•åuKB˜Ag eTek• ŒAegr ib•iB˜å zh•er b•sb•Aes b•AD•Y k•eriCeln.
iptelr eb•d•Iiw ŒAh•s &u“el eP•eln k•ArŠ Žiw t¡Ar 7
”S•ó ˆ A eyù l Iyù r A tAed•r öBu ˜ ö½V e rr ib•r¨eß“
b•AnAen• eb•d•I o öBu˜r miª•err mAJ“KAen iCl. ŒAegr pApAc•rŠ k•eriCl b•el” Ž G•wn• G•ewiCl. ŒTc•
eb•d•IwAek• ŒAh•s t¡Ar inej“r b•AnAen• eb•d•Ir Ÿ%r öBu˜” tAed•r imzr eTek• Ÿß“Ar k•eriCeln/ imzerr
id•ek• b•iseyù ed•n. 15ŒAh•s yAj“k• ¬iryùek• ined$•z P•erQe,r h•At eTek• r(•• k•eriCeln? ik••–˜Þ
id•eyù b•eln/ "sk•Aelr eh•Amb•il/ ib•ek•elr zs´ qneb•† tArpero/ ”•S•óˆAeyùlIyùr• ib•iB˜å mUi%$r pUj“A Zr¨
o ed•ezr elAek•ed•r epyù qneb•† eyn b•¼ eb•d•Ir k•eriCl. 8ö½Vrek• emen c•lAr pirb•et$/ elAek•rA
opr ed•oyù• h•y.ù b•ild•Aenr pr o eh•Amb•ilr qneb•† es”sb• elAek•ed•r ib•iD•/ yAed•r öBu˜ ed•z eTek• ŸíKAt
eTek•o smˆS˜ÿ r)˜ eyn b•¼ eb•d•IwAyù FAl• h•y.ù iptelr k•eriCeln Žb•M ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù rAj“•ed•r öb•it$t
eb•d•Iw• ŒAim ö½Vrek• ö½Í k•rAr smyù b•Yb•hAr k•rb•.® ib•iD•smUh• mAnet Zr¨ k•rl. 9”•S•óˆAeyùlIyùr• öBu˜/ tAed•r
16
yAj“k• ¬iryù rAj“• ŒAh•esr ined$•zmetA” smˆS˜ÿ˜ ö½Verr ib•r¨eß“• egApen egApen pApAc•rŠ k•ret
k•Aj“ k•eriCeln. Zr¨ k•rl yAek• ek•Anmet” siWk• k•Aj“ b•l• yAyù
17
miª•er yAj“k•ed•r h•At eD•Ab•Ar j“‘ pAwAtenr n•.
opr iptel eKAp o gAmlA b•sAen• iCl. ŒAh•s ”•S•óˆAeyùlIyùr• eCAw eCAw zh•r eTek• Zr¨ k•er b•¼
es” smˆS˜ÿ eKAp o gAmlA sireyù pAwAtniw ek•ew b•¼ zh•er öetYk• j“AyùgAyù Ÿ•c•S˜îAn qtrI k•rl.
10
eP•eln. itin owAr tlAyù rAK• iptelr x¡Ae¼r pAh•Ae¼ o gAeCr tlAyù S•år,ˆS˜ÿ•µ˜õ o ed•b•I ŒAezrAr
379 2 rAj“Ab•il 17:11-34

j“‘ K<uiw b•iseyùiCl. 11Ž”sb• j“AyùgAyù tAr• öBu˜ k•ireyùiCeln. P•lS•Vˆräp ”•S•óˆAeyùlIyùr• g]h•c•¢Yt h•eyù
k•%$k• ib•tAi¼t Œ‘A‘ j“Aitr mt D•upD•Uen• id•et ŒzUr rAej“Y eyet b•AD•Y h•l Žb•M ŽKno py$••–˜ÿ˜ tAr•
Zr¨ k•eriCl/ yAr P•el öBu˜ ß*uß““• h•eyùiCeln. 12tAr• esKAen” b•As k•er.
mUi%$ pUj“Ao Zr¨ k•eriCl. öBu˜ b•æb•Ar ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r
stk$• k•er b•eliCeln/ "etAmr• Ž”sb• pApAc•rŠ zmiryAù r elAek•ed•r ŒAid•k•TA
24
ek•Ar n•.® ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r h•At eTek• zmiryù• ŒiD•k•Ar k•er
13
öBu˜ öetYk•iw B˜Ab•b•Ad•I o @•XAr mAD•Yem ”•S•ˆó Aeyùl ineyù ŒzUerr rAj“• b•Aib•l/ kU•T•/ Œbb••/ h•mAí o
o iyh•Ýd•Aek• pApAc•rŠ eTek• dU•er TAk•et stkR• k•er sP•b•Riyùm eTek• n&u“n b•Aisª•• ineyù Žes tAed•r
id•eyùiCeln. itin b•eleCn/ "ŒAim ŒAmAr d•Ased•r zmiryù• o tAr ŒAezpAezr zh•rÙelAyù b•iseyù
h•At id•eyù etAmAed•r pUb•R pru ¨xed•r ey inyùm o ŒAed•z id•eln. 25Ž” smˆS˜ÿ elAek•rA zmiryùAyù Žes öBu˜ek•
id•eyùiC etAmr• t• ŒnusrŠ k•er c•elA.® Œb•|•• k•rel öBu˜ tAed•r ŒAß*mŠ k•rAr j“‘ isMh•
14
ik••–˜Þ tb•uo elAek•rA k•,RpAt k•erin. tAr• pAiWeyù id•eln. P•lS•Vˆräp isMeh•r ŒAß*meŠ Žed•r
tAed•r pUb•R pr u ¨xed•r mt” eg<AyùA&$“u im k•er öBu˜/ tAed•r ik•C¢ elAk• mAr• p¼l. 26ik•C¢ elAk• tKn ŒzUrrAj“ek•
ö½Verr Œb•|•• k•ereC/ t¡Ar öit ŒAS˜î• rAeKin. b•ll/ "ŒApin ey smˆ S ˜ÿ elAek•ed•r zmiryù A r
15
elAek•rA tAed•r pUbR•pur¨xed•r seÒ˜ öBu˜r ey c•¢i)˜ zh•rÙelAet b•iseyù id•eyùiCeln tAr• oKAnk•Ar
h•eyùiCl eswA b•• t¡Ar ined$•izt ŒAed•zÙil ŒnusrŠ ed•b•tAr nIit-ined$•zÙel• j“Ant n•. es k•Are,”
k•er in. öBu˜r sAb•D•Anb•A,I n• emen Žb•M ŒeyAgY esKAnk•Ar ed•b•tA Ž” smˆS˜ÿ Œ|• elAek•ed•r h•tY•
mUi%$ pUj“• k•er Žb•M öiteb•zI ed•zsmUeh•r mt k•rAr j“‘ isMh• pAiWeyù id•eyùiCeln.®
j“Ib•nyApn k•er tArA inej“ed•r Œpd•ATR öitpå 27
tKn ŒzUrrAj“ ined$•z id•eln/ "zmiryù• eTek•
k•eriCl. ŒTc• öBu˜ tAed•r b•Arb•Ar stk$• k•er ey smˆS˜ÿ yAj“k•ed•r D•er ŒAn• h•eyùiCl/ tAed•r
id•eyùiCeln. Žk•j“nek• ŒAb•Ar zmiryùAet pAiWeyù d•Ao yAet es
16
öBu˜/ tAed•r ö½Verr ŒAed•z ŒS•VˆIk•Ar k•er oKAnk•Ar elAek•ed•r Ï ed•ezr mU i %$ r nIit-
elAek•r• esAnAr b•AC¢r qtrI k•ereC. ŒAezrAr K<uiw ined$•zÙel• iziKeyù pi¼eyù &u“let pAer.®
28
p<ueteC; ŒAk•Aezr c•¡Ad•/ tAr•/ b•Al mUi%$ek• pUj“• tKn ey smˆS˜ÿ yAj“k•ed•r ŒzUrr• zmiryù• eTek•
id•eyùeC; 17Žmn ik• tAed•r eCelemeyùed•r eh•Amb•il D•er ŽeniCl tAed•r Žk•j“nek• !b•eTel TAk•et
id•eyùeC. B˜ib•`í j“AnAr j“‘ tAr• mˆ–˜¤-tˆ–˜¤/ fAik•nI pAWAen• h•l/ yAet itin zmiryùAr n&u“n elAek•ed•r
ib•†• ŒAyù% k•ret ec•X• k•ereC. Žmn ik• pApAc•re,r öBu˜ek• sµ•åAn j“AnAenAr pTÙil ezKAet pAern.
29
j“‘ ed•h• ib•ß*yù py$•–˜ÿ k•ereC. Žsb• k•Aej“r j“‘ ik••–˜Þ t• se%Ño/ zmiryùAr elAek•r• ib•iB˜å zh•er
öBu˜ tAed•r opr ß*uß “• h•eyù 18tAed•r inej“r ec•AeKr Œenk• Ÿ•c•S˜îAn qtrI k•eriCl. esKAen ib•iB˜å
sAmen eTek• sireyù id•eyùiCeln. iyh•dÝ •Ar pirb•AregAþI ök•Aerr j“Ait b•As k•rt Žb•M öetYk• j“Aitr inj“S•ˆV
CA¼• ŒAr ek•An ”•S•óˆAeyùlIyù pirb•Ar” öBu˜r ek•Ap ed•b•tA iCl. Ž”sb• elAek•r• tAed•r inj“S•ˆV ed•b•tAek•
#iX eTek• r(•• pAyùin. eyKAen tAr• b•As k•rt es”sb• Ÿ•c•S˜îAen ereKiCl.
30
b•Aib•elr elAek•r• Ž”B˜Aeb• tAed•r mUi%$ sueO•Aí-
iyh•dÝ •Ar elAek•rAo ed•AxI iCl b•enAíek• S˜îApn k•rl; kU•eTr elAek•r• engRelr mUi%$
19
iyh•Ýd•Ar elAek•rAo ined$•Ax iCl n•/ tArAo öBu˜/ b•AnAelA; h•mAetr elAek•r• ŒzImAr mUi%$ b•AnAelA;
31
tAed•r ö½Verr ŒAed•zÙelA mAenin Žb•M ”•S•óˆAeyùelr Œbb•Ieyùr• S˜îApn k•relA inB˜s o t%Rek•r mUi%$
b•Aisª•Aed•r mt” pApAc•reŠ ilˆ¹ˆÿ h•eyùiCl. ŒAr sP•b•R I eyù r • tAed•r ed•b•t• Œ@•eµ•ålk• o
20
öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr smý elAek•ed•r b•Aitl k•er Œneµ•ålek•r Ÿe£•e• inej“ed•r eCelemeyù e d•r
id•eln o tAed•r k•AeC nAn• s¿•w o ib•pd• Žen ŒAÙen b•il id•et lAgl.
id•eyùiCeln. Œ‘A‘ j“Aited•r h•Aet tAed•r Db•Ms 32
Žseb•r pAzApAiz Ž” smˆS˜ÿ elAek•r• öBu˜ro
k•er ezxAb•iD• inej“r ec•AeKr sAmen eTek• dU•er sireyù ŸpAsnA k•retA? sAD•ArŠ elAek•ed•r meD•Y eTek• tAr•
id•eyùiCeln. 21-22öBu˜ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r d•AyùUed•r pirb•Ar eb•d•Iet pUj“• k•rAr j“‘ yAj“k•ed•r eb•eC ineyùiCl/
eTek• ib•i•Cå k•ern Žb•M ”•S•óˆAeyùlIyùr• nb•Aewr pu^ yAr• elAek•ed•r h•eyù miª•er o eb•d•Iet ŸpAsnA
yArib•yùAmek• tAed•r rAj“• k•ern. ŒAr yArib•yùAm k•retA o b•il id•t. 33tAr• inej“ed•r ed•ezr rIitnIit
”•S•óˆAeyùlIyùed•r öBu˜ ined$•izt pT eTek• dU•er sireyù ŒnuyAyùI inej“ed•r ed•b•ed•b•Ir seÒ˜ öBu˜ro ŸpAsnA
Žen B˜yù¿•r smˆS˜ÿ˜ pAepr peT ineyù yAn o tAed•r k•retA.
pApAc•reŠ b•AD•Y k•ern. 23öBu˜ tAed•r ec•AeKr sAmen 34
Žmnik ŽKno ŒtIetr metA” Ž” smˆS˜ÿ˜
eTek• dU•r n• k•er ed•oyù• py$•–˜ÿ tAr• Ž”sb• pApAc•rŠ elAek•r• öBu˜r öit yeTAic•t šß“• o sµ•åAn n•
k•r• b•Þ “ k•erin. tA” öBu˜ Ž” smˆS˜ÿ˜ ib•py$eyùr k•T• ed•iKeyù b•As k•er. tAr• emAew” ”•S•óˆAeyùlIyùed•r inyùm
j“Aineyù ŒAeg” t¡Ar B˜Ab•b•Ad•Ied•r muK id•eyù B˜ib•`íb•A,I Žb•M ŒAed•zÙil pAln k•er in. yAek•Aeb•r s•–˜ÿAned•r
2 rAj“Ab•il 17:35-18:20 380

öBu˜ ey ib•iD• o ŒA|•A id•eyùiCeln t• tAr• pAln tAr pA½VRb•t$I ŒÇ•ˆelr eCAw b•¼ smS˜ÿ˜ pelXIyù
k•er in. 35öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r seÒ˜ Žk•iw zh•rÙelAek• yueß“ prAij“t k•eriCeln.
c•¢i)˜ k•eriCeln/ "etAmr• Œ‘ mUi%$smUh• pUj“• k•reb•
n•/ tAed•r sµ•åAn ed•KAeb• n• b•• tAed•r j“‘ b•ild•An ŒzrU rA zmiry•ù d•Kl k•rl
k•reb• n•. 36etAmr• ZD•umA^ öBu˜ek•/ ey öBu˜ ö½Vr 9
ŒzUrrAj“ zlmenxr/ ih•iâ•yùùr iyh•Ýd•Ayù rAj“e ׈r
etAmAed•r imzr eTek• Ÿß“Ar k•eriCeln/ t¡Aek•” c•&u“TR b•Cer Žb•M ŽlAr pu^ eh•Aizyùr ”•S•óˆAeyùel
ŒnusrŠ k•reb•. öBu˜ etAmAed•r Ÿß“Ar k•rAr j“‘ rAj“e ׈r sˆ¹ˆÿm b•Cer/ zmiryùAr ib•r¨eß“ yuß“• k•ret
t¡Ar (•mt• öd•zn R k•eriCeln/ etAmr• Žk•mA^ t¡Ar” igeyùiCeln. ŒzUrrAej“r esnAb•Aih•nI c•&u“id$•k• eTek•
ŸpAsnA k•reb• Žb•M t¡Ar Ÿe£•e• b•ild•An k•reb•. zmiryù• iG•er eP•el 10Žb•M ïtIyù b•Cer ŒzUrrAj“
37
etAmrA Œb••” t¡Ar inyùm/ ib•iD•/ iz(•• ŒnusAer zlmenxr zmiryù• d•Kl k•ern. ih•iâ•yùr iyh•Ýd•Ayù
c•leb• Žb•M sb•smeyù itin eyB˜Aeb• b•eleCn es”B˜Aeb• zAsenr xþ b•Cer Žb•M eh•Aizyùr ”•S•óˆAeyùel zAsenr
j“Ib•nyApn k•reb•. Œ‘ ed•b•tAed•r sµ•åAn ek•Ar n•. nb•m b•Cer zmiryù • ŒzU r rAej“r pd•Ant h•yù .
38 11
etAmr• k•Ken• ŒAmAr seÒ˜ etAmAed•r c•¢i)˜r k•T• ŒzUrrAj“ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r b•ª•I k•er t¡Ar seÒ˜ ŒzUr
Bu˜el eyo n•. Œ‘ ek•An ed•b•ed•b•Ir ŒAnugtY S•VˆIk•Ar rAej“Y ineyù igeyùiCeln. itin tAed•r h•lh•/ h•Aeb•Ar/
ek•Ar n•. 39etAmr• etAmAed•r öBu˜ ö½Verr öit sµ•åAn egAx, nd•Ir tIer mAd•Iyùed•r ib•iB˜å zh•er b•sb•As
ed•KAo/ tAh•el itin etAmAed•r smˆS˜ÿ zߨr h•At k•ret b•AD•Y k•ern. 12”•S•ˆó AeyùlIyùrA tAed•r öBu˜ ö½Verr
eTek•/ smˆS˜ÿ˜ ib•ped•-ŒAped• r(•• k•reb•n.® öit Œb•|•• öd•zRn k•rAyù Žb•M öBu˜r seÒ˜ tAed•r
40
ik••–˜Þ ”•S•ˆó AeyùlIyùr• esk•T• Znl n•. tAr• ŒAegr c•¢i)˜ B˜Ò˜ k•rAr j“‘” Ž G•wn• G•ewiCl. öBu˜r d•As
metA” pApAc•rŠ k•er eyet lAgel•. 41tA” ŽKn/ emAiz ey ŒAed•zÙil id•eyùiCeln b•• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r
Œ‘A‘ j“Aitr elAek•r• öBu˜r özMs• k•er/ ik••–˜Þ ey nIit-iz(•• id•eyùiCeln/ t• tAr• pAln n• k•rAr
tAr• tAed•r inej“ed•r mUi%$o pUj“• k•er. ŒAr j“‘” Ž” éey$Ag G•ineyù ŒAes.
iptAmh•-öiptAmh•ed•r Œnu s rŠ k•er tAed•r
eCelemeyù/ nAit-nAtin/ pUb•Rpur¨xrA ŽKno py$•–˜ÿ ŒzrU -rAj“ iyh•dÝ •• d•Kl k•rAr j“‘ öS˜t Þ h•eln
13
esB˜Aeb•” pUj“• k•er ŒAseC. ih•iâ•yùr rAj“e ׈r 14tm b•Cer/ ŒzUr-rAj“
snaeh•rIb• iyh•dÝ •Ar dU•gR eb•iXt smˆS˜ÿ zh•rÙelAr ib•r¨eß“
iyh•dÝ •Ayù ih•iâ•yrù zAsnk•Al Zr¨ yuß “• yA^• k•ern Žb•M tAed•r prAij“t k•ern. 14tKn
ŽlAr pu^ eh•Aezeyùr ”•S•ˆó Aeyùel rAj“e ˆ× r ïtIyù iyh•dÝ •Ar rAj“• ih•iâ•yùù lAKIez ŒzUrrAej“r k•AeC Žk•wA
18
2
b•Cer ŒAh•esr pu^ ih•iâ•yù iyh•Ýd•Ar rAj“• h•n. Kb•r pAWAeln. ih•iâ•yù b•leln/ "ŒAim Œ‘Ayù k•eriC.
p<ic•z b•Cr b•yùes rAj“A h•eyù ih•iâ•yùù emAw 29 b•Cr ŒApin ŒAmAr rAj“ ׈ eCe¼ c•el egel/ ŒApin y•
ej“r¨zAelm zAsn k•eriCeln. t¡Ar m• Œb•I iCeln c•A”eb•n ŒAim tA” id•et öS˜Þt ŒAiC.®
sKireyùr k•‘•. tKn ŒzUrrAj“ ih•iâ•eyùr k•AeC 11 wn räep• o 1
3
t¡Ar pUbR•pur¨x d•AyùUed•r metA” ih•iâ•yù öBu˜r wn esAn• ec•eyù pAWAeln? 15ih•iâ•yù öBu˜r miª•er o
ined$•izt peT j“Ib•n k•AiweyùiCeln. rAj“ek•Aex yt räep• iCl sb•” ŒzUrrAj“ek• id•eyù
4
ih•iâ•yùù Ÿ•c•S˜îAnÙil Žb•M S•årŠ S˜ÿ•µ˜õÙel• eB˜e[˜ ed•n. 16ih•iâ•yù öBu˜r miª•err d•rj“• o d•rj“Ar TAem
eP•leln Žb•M ŒAezrAr K< u i wÙilo ek•ew eysb• esAn• b•iseyùiCeln/ essb•o ek•ew ŒzUrrAj“ek•
eP•eliCeln. essmeyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA "næXn® pAiWeyù id•eyùiCeln.
nAem emAizr b•AnAen• iptelr Žk•w• sAepr mUi%$r
sAmen D•upD•Uen• id•t. ih•iâ•yù elAek•ed•r Ž” pu&u“l ŒzrU rAj“ ej“r¨zAelem elAk• pAWAeln
pUj“• b•Þ“• k•rAr j“‘ iptelr sApwAek• w¦k•er• w¦k•er• 17
ŒzUrrAj“ lAKIz eTek• ej“r¨zAelem ih•iâ•yùùr
k•er eB˜e[˜ id•eyùiCeln. k•AeC t¡Ar sb•ec•eyù Ùr¨ ׈pU,R itnj“n esnApit/
5
öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr opr ih•iâ•yùr sµpU,R rb•azAik•/ t%Ryù o rb•asAiresr ŒD•Ien Žk•iw b•¼
ŒAS˜î• iCl. ih•iâ•yùr ŒAeg b•• per iyh•Ýd•Ar ek•An esnAb•Aih•nI pAWAn. tAr• eD•ApAed•r G•Aewr k•AeCr
rAj“A” t¡Ar mt iCeln n•. 6 ih•iâ•yù öBu˜r sµpU,Rräep rAˆS˜ÿAr operr K<Ai¼r k•AeC d¡•Ai¼eyù iCl. 18itin
Œnugt iCeln Žb•M itin sb•smeyù” öBu˜ek• ŒnusrŠ ih•i˜ð˜eyùr pu^ rAj“öAsAed•r t%ÑAb•D•Ayùk• ”ilyùAk•Im/
k•er c•eliCeln. itin emAizek• ed•oyù • öBu˜r sic•b• izb•an o Žk•j“n tTYsMýAh•k• ŒAseP•r pu^
ŒAed•zÙelA emen c•eliCeln. 7tA” öBu˜o sbR•e(•e^ eyAyùAh• t¡Ar seÒ˜ ed•KA k•ret b•A”er Žl.
ih•iâ•yùr sh•Ayù h•eyùiCeln. ih•iâ•yù y• ik•C¢ k•riCeln/ 19
itnj“n esnApited•r Žk•j“n/ rb•z a Aik• b•leln/
tAet” sP•l h•n. "ih•iâ•yùek• igeyù j“AnAo ey ŒzUrrAj“ b•eleCnÉ
ih•iâ•yùù ŒzUrrAej“r ŒAiD•ptY ŒS•VˆIk•Ar k•er t¡Ar etAmAr ŒA ™ib•½AV esr epCen ik• k•ArŠ ŒAeCÀ
öit ŒAnugtY öd•zRn b•Þ“• k•ern. 8itin G•s• o 20
&u“im b•el•/ ''yuß“ k•rb•Ar met• yeTX zi)˜
381 2 rAj“Ab•il 18:21-19:7

etAmAr ŒAeC.¾¾ ik••–˜Þ es et• k•TAr k•T• ŒAmAr seÒ˜ seÒ˜ c•el ŒAes• tAh•el etAmAed•r Žmn
mA^? k•Ar B˜rsAyù &u“im ŒAmAr ŒD•Int• Žk• ed•ez ineyù yAb•/ eyKAen sb•uj“ e(•t zes´ B˜er
ŒS•VˆIk•Ar k•erCÀ 21&u“im ik• imzerr opr/ TAek•/ Œpy$Aˆ¹ˆÿ @•A(•Ars ŒAr gAC-gACAil P•el B˜er
Žk•iw eb•nu b<•Aezr qtrI c•lb•Ar Ci¼r opr TAek•. etAmr• S•VˆA•Ceª•Y/ KAb•Ar o b•S˜¤sh• TAk•et
inB˜$r k•rCÀ men ereK• Ž” Ci¼r opr eb•zI pAreb•. ik••–˜Þ ih•iâ•yùr k•TAyù etAmr• k•An id•o n•. o
B˜r id•el/ Ci¼ et• B˜A[˜eb•” Žmn ik• tAr etAmAed•r d•el wAnet ec•X• k•reC/ b•leC/ 'öBu˜
ec•A¡ c•o etAmAr h•Aet Pu•ew etAmAyù j“Km k•ret ŒAmAed•r r(•• k•reb•n.¾ 33ik••–˜Þ eB˜eb• ed•eK• ek•An
pAer? imzerr rAj“Ar Ÿper &u“im inB˜$r k•ret ed•ezr ed•b•tA” ik• t¡Ar ŸpAsk•ed•r ŒzUrrAej“r
pAr n•. 22Žk•T• Zen &u“im h•yùetA b•leb•/ k•b•l eTek• b<•Ac•Aet epereCnÀ n•? 34ek•ATAyù egl
''ŒAmAed•r öBu˜/ ö½Verr oper ŒAS˜î• ŒAeC.¾¾ h•mAt ŒAr ŒpRed•r ed•b•tAr•À ik•Mb•• sP•b•Riyùm/ eh•n•
ik••–˜Þ ŒAim Žo j“Ain/ etAmAr elAek•r• öBu˜ek• ŒAr ”bb•Ar d•lb•lÀ t¡Ar• ik• ŒAmAr h•At eTek•
ey Ÿ<c•¢ eb•d•IÙelAyù ŸpAsn• k•rt/ &u“im es” zmiryùAek• b<•Ac•Aet pArelnÀ n•? 35Œ‘ ek•An ed•b•tA
smˆS˜ÿ eB˜e[˜ id•eyù iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r b•elC/ ik• ŒAmAr h•At eTek• t¡Aed•r ed•z r(•• k•ret
''etAmr• ZD•m u A^ ej“r¨zAelemr eb•d•Ir sAmen epereCnÀ n•? öBu˜ ek•mn k•er ŒAmAr h•At eTek•
ŸpAsnA k•reb•.¾¾ ej“r¨zAelm r(•• k•reb•nÀ®
23 36
ŽKn ŒzUrrAej“r seÒ˜ Ž” c•¢i)˜iw k•er ik••–˜Þ Žk•T• Zeno elAek•rA inü‚up h•eyù TAk•l.
eP•elA Žb•M ŒAim etAmAek• 2/000 B˜Al eG•A¼• t¡Ar• Žk•w• k•TAo Ÿ•c•ArŠ k•rl n• k•ArŠ mh•ArAj“
ed•b• yid• &u“im ttÙel• Œ½VAerAh•I ej“AgAet ih•iâ•yù tAed•r b•el id•eyùiCeln/ "or seÒ˜ etAmr•
pAr. 24k•ArŠ etAmr• imzerr rT ŒAr ek•An k•T• b•el• n•.®
Œ½VAerAh•Ied•r opr B˜rs• k•er ŒAmAed•r 37
rAj“öAsAed•r ec•Qik•d•Ar/ ih•iÂ˜ð ˜ eyù r pu ^
esnAb•Aih•nIr Žk•j“n j“mAd•Arek•o h•ArAet ”ilyùAk•Im/ ezb•an o ŒAseP•r pu^/ tTYsMýAh•k•
pAreb• n•? 25ŒAmrA öBu˜r ib•n• sµ•åitet eyAyùAh• ih•iâ•yùùr k•AeC Žl. ezAk•ök•Aezr j“e‘ tAr•
ej“r¨zAelm Db•Ms k•ret ŒAis in. öBu˜” S•ˆV yMù eC¡¼• j“Am•k•Ap¼ periCl. ŒzUrrAej“r esnApit
b•eleCn/ "yAo/ Ž” ed•ezr ib•r¨eß“• yuß“ k•er tAed•r ik• b•eleCn/ tArA es”sb• rAj“• ih•iâ•yùek•
Ž” ed•zek• DbMs k•er•?® j“AnAl.

26
Žk•T• Zen/ ih•i˜ð˜eyùr pu^ ”ilyùAik•m/ izb•an o ih•iâ•yù B˜Ab•b•Ad•I iyzA”yrù seÒ˜ k•T• b•leln
eyAyùAh• es” esnApitek• b•ll/ "Œnuýh• k•er ŒAmAed•r
seÒ˜ ŒArAimk• B˜AxAyù k•T• b•lun. k•ArŠ yid• ŒApin 19 smˆS˜ÿ k•T• Zen rAj“• ih•iâ•yùo ezAk•At$ h•eyù
B˜Al epAzAk• iC¡e¼ c•ewr epAzAk• per öBu˜r
”æd•Ied•r B˜AxAyù k•T• b•eln/ tAh•el ed•oyùAelr miª•er egeln.
2
operr elAek•rA ŒAmAed•r k•TAb•At$• Znet pAeb•?® ih•iâ•yù rAj“öAsAed•r t%ÑAb•D•Ayùk• ”lIyùAk•Im/ sic•b•
27
ik••–˜Þ Ž” esnApit rb•azAik• tKn b•leln/ izb•an o öD•An yAj“k•ed•r ŒAemAesr pu^ B˜Ab•b•Ad•I
"ŒAmAed•r rAj“A ŒAmAyù ek•b•lmA^ etAmAr b•• etAmAr iyzA”yùr k•AeC pAWAeln. tArAo sk•el ezAk•
rAj“Ar seÒ˜ k•T• b•let pAWAn in. ŒAim edoyùAelr ök•Aezr j“‘ c•ewr epAzAk• periCl. 3ŽrA sk•el
oper b•es TAk•• elAek•ed•r seÒ˜o k•T• b•liC. igeyù iyzA”yùek• b•ll/ "ih•iâ•yù b•eleCn/ 'Ž” s¿•ewr
k•ArŠ tAed•ro etAmAed•r metA inej“ed•r ib•þA eKet id•en ŒAmAed•r k•r• Bu˜l-‹Ai•–˜ÿ o pApAc•re,r k•T•
h•eb•/ ŒAr inej“ed•r mU^ pAn k•ret h•eb•?® S•årŠ k•r• Ÿic•í. ik••–˜Þ Œb•S˜î• ŽKn Žrk•m ey
28
tArpr Ž” esnApit Ÿ<c•¢ glAyù ”æd•Ied•r B˜AxAyù nb•j“Atek•r j“›˜å id•et h•eb• ŒTc• ösUitr ek•An zi)˜
b•leln/ "mh•AmA‘ ŒzUrrAej“r b•el pAWAen• Ž” en”. 4 ŒzUrrAej“r esnApit Žes ö½Verr ŒiS˜ÿ ׈
k•TAÙel• mn id•eyù ezAn? 29ŒzUrrAj“ b•eleCn/ ineyù py$•–˜ÿ ö½Í &u“eleC/ Œenk• KArAp k•T• Zineyù
'ih•iâ•yùùr c•AlAik•et ŒAk]•X h•eyùA n? o ek•AnB˜Aeb•” igeyùeC. s•µ˜õb•t> ŒApnAr öBu˜ ö½Vr es sb•” Znet
ŒAmAr h•At eTek• etAmAed•r b<•Ac•Aet pAreb• n•?¾ epeyùeCn/ h•yeù t• Žr j“‘ öBu˜ t¡Ar zߨed•r yeTAic•t
30
ih•iâ•yùùr k•T• emen• n• Žb•M öBu˜r opero B˜rsA zAiˆS˜ÿo ed•eb•n. Œnuýh• k•er ŒApin/ ey smˆS˜ÿ elAk•
k•er• n•. ih•iâ•yù b•el/ 'öBu˜ ŒAmAed•r r(•A k•reb•n? ŽKno j“Iib•t ŒAeC tAed•r j“‘ öATRn• k•r¨n.®¾
ŒzUrrAj“ Ž” zh•r d•Kl k•ret pAreb• n•?¾ 31ik••–˜Þ 5
mh•ArAj“ ih•iâ•yù r Ÿ•c•pdS˜î rAj“k•m$ c •ArIr•
ih•iâ•yùr k•T• ZenA n•? iyzA”yùr k•AeC egel 6itin tAed•r b•leln/ "etAmAed•r
"ŒzUrrAj“ b•el pAiWeyùeCnÉ 'ŒAmAr seÒ˜ siÞ“ Ùr¨ek• igeyù Kb•r d•AoÉ 'öBu˜ b•eleCnÉ ŒzUrrAej“r
S˜îApn k•er•. ŒAmAr ŒAnugtY S•VˆIk•Ar k•rel etAmr• k•m$c•ArIr• ŒAmAek• ŒpmAn k•rAr j“‘ eysb• k•T•
etAmAed•r inej“ed•r e(•etr P•sl/ b•Ai¼r k<u•eyùAr b•el igeyùeC/ t• Zen B˜yù pAb•Ar ek•An k•ArŠ en”?
j“l eKet pAreb•. 32etAmr• yid• ŒAim ŒAsAr pr 7
ŒAim or opr B˜r k•rAr j“‘ Žk• Œped•b•tAek•
2 rAj“Ab•il 19:8-31 382

pAWAi•C. tArpr ed•eK•/ Ùj“eb• B˜yù epeyù o inej“” 21


"snaeh•rIb• sµpekR• öBu˜ b•elnÉ
inej“r ed•ez C¢ew pAlAeb•. esKAen ŒAim trb•Airr iseyùAenr ku•mArI k•‘• men k•er &u“im Kub• Žk•w•
ŒAG•Aet or m]&“u Yr j“‘ smˆS˜ÿ ŒAeyùAj“n k•er rAKiC.®¾ Ùr¨ ˆ× p, U R no. tA” es etAmAyù iwwik•ir k•er/ etAmAr
epCen etAmAyù ŒpmAn k•reC.
ih•iâ•yeù k• ŒzrU -rAj“ ŒAb•Ar stk•$ k•reln 22
&u“im k•Aek• ŒpmAn k•erC Žb•M ö½Verr nAem
8
ŒzUr-rAej“r esnApit Kb•r epeln/ tAed•r k•Aek• ŒiB˜zAp id•eyùC b•el men k•rÀ &u“im k•Ar ib•r¨eß“
mh•ArAj“ lAKIz eCe¼ igeyù ilb•anAr ib•r¨eß“• yuß“ gl• &u “ elC Žb•M gib•R t B˜Aeb• tAik•eyù C À esw•
k•reCn. ”•S•óˆAeyùelr es” pib•^ Žk•j“enr ib•r¨eß“.
9 23
”itmeD•Y ŒzUr-rAj“ Ùj“b• Zneln/ "kU•zed•ezr tA” &u“im etAmAr b•At$Ab•Ah•k•ed•r Ž” k•T• b•lb•Ar
rAj“• ith$•k•> t¡Ar ib•r¨eß“• yuß“• k•ret ŒAseCn?® j“‘ pAiWeyù öBu˜ek• ŒpmAn k•erC. &u“im b•elC/
tKn ŒzUr-rAj“ ih•iâ•yùr ù k•AeC ŒAb•Ar dU•t mArP•í ''ŒAmAr Œj“•S•óˆ rTb•Aih•nI ineyù ŒAim Ÿ•c•tm pbR•t
Kb•r pAWAeln. Ž” b•At$Ayù b•l• h•lÉ eTek• ilb•AenAenr gB˜Irtm öed•z py$•–˜ÿ igeyùiC.
10
iyh•Ýd•A-rAj“• ih•iâ•yù smIepxu/ ŒApnAed•r esKAnk•Ar Ÿ•c•tm ed•b•d•Ar¨ gAC eTek• Zr¨ k•er
ö½Verr þˆAr• ötAirt h•eyù yid• ŒAS˜î• rAeKn/ sb•ec•eyù B˜Al ŒAr ém$UlY gACo ek•ew w¦k•er• k•eriC.
''ŒzUr-rAj“ ej“r¨zAelmek• pd•Ant k•ret ilb•AenAenr sb•ec•eyù Ÿ<c•¢ öA–˜ÿr eTek• gB˜Ir j“Ò˜l
pAreb•n nA?¾¾ tAh•el Bu˜l k•reb•n. 11ŒApin py$•–˜ÿ c•ex. 24ŒAim ku•eyù• K<ue¼ intYn&u“n j“AyùgAr
inü‚yù” Œ‘A‘ ed•ezr ib•r¨eß“ ŒzUr-rAej“r j“l pAn k•eriC. imzerr nd•Ir j“l Zik•eyù/ KwaKew
yuß “yA^• o tAed•r pir,itr k•T• Œb•gt Zk•en• j“imet pAeyù eh•¡ewiC.¾¾
ŒAeCn. Ž” smˆS˜ÿ ed•zek• ŒAmr• sµpU,Rräep 25
&u“im et• tA” b•lel. ik••–˜Þ öBu˜ y• b•eln t•
Db•Ms k•eriC. ŒApnAr• ik• B˜Ab•eCn ey/ &u“im etAmAr dU•red•ez ezAenAin. ''Žsb•” ŒAmAr
ŒApnAr• Ÿß“Ar pAeb•nÀ 12Ž” smˆS˜ÿ˜ j“Aitr :ö½Vrò pUbR• pirk•i˜¯t. es” ŒnAid•-Œn•–˜ÿk•Al eTek•
ed•b•tA t¡Aed•r inej“ed•r elAk•ed•r b<•Ac•Aet ŒAim” sb• iWk• k•er G•iweyù c•eliC? ey k•AreŠ &u“im
pAern in. ŒAmAr pUbR•pur¨xr•/ egAx,/ h•Ar,/ Žek•r pr Žk• zi)˜zAlI ed•z Db•Ms k•er/ tAed•r
erísP•/ tl>zr Žed•Aenr elAek•rA Žed•r pATerr B˜©Íˆ S˜ÿàep pir,t k•ret eperC.
13 26
sb•A”ek•” Db•Ms k•eriCeln. ek•ATAyù egeln Ž” smˆS˜ÿ˜ ed•ezr elAek•r• zi)˜h•In. Ž”
h•mAí/ ŒpRd•/ sP•bR•iyùm/ eh•nA/ ”bb•Ar rAj“•r•À elAek•r• B˜It Žb•M ib•‹A•–˜ÿ tAr• j“imet G•As o
Ž¡r• sk•el” mer BU˜t h•eyù igeyùeCn?® gACpAl• Žb•M b•A¼Ir CAed•r Ÿpr G•As o gACpAl•
b•¼ n• h•et” mAr• yAyù.
ih•iâ•yù öB˜u r k•AeC öATnR A k•reln 27
ŒAim Žw• j“Ain &u“im k•Kn b•es TAek••/ k•Kn
14
dU•ted•r k•AC eTek• Ž” ic•iW ineyù p¼Ar pr ŒAes•/ k•Kn yAo Žb•M k•Kn &u“im ŒAmAr ib•r¨eß“.
ih•iâ•yù öBu˜r miª•er igeyù öBu˜r sAmen ic•iWKAn• 28
&u“im k•Kn ŒAmAek• ŒpmAn k•er•/ k•Kn etAmAr
emel D•reln. 15tArpr itin öBu˜r k•AeC öATRnA S•¸•It nAs• zUe‘ &u“el gbR• k•r/ essb•” ŒAim eKyùAl
k•er b•leln/ "öBu˜ k•räb• dU•ted•r meD•Y ŒAsIn rAiK. Žb•Ar tA” ŒAim etAmAr Ž” S•¸•It nAsAyù d•i¼
”•S•óˆAeyùelr ö½Vr ŒApin Ž” p]iTb•Ir smˆS˜ÿ BU˜-B˜Ag/ eb<•eD• etAmAyù k•lur b•led•r metA eG•ArAeb•A ŒAr j“Ab•r
smˆS˜ÿ ed•ezr” inyùAmk•. S•VˆgR o p]iTb•I ŒApnAr” k•AwAeb•A/ iWk• eyB˜Aeb• etAmAyù ewen &u“eliClAm
h•Aet g¼•. 16öBu˜/ Œnuýh• k•er ŒAmAr k•T• Znun/ esB˜Aeb•” Žk• P<u•eyù etAmAyù nIec• eP•leb•A.®
ec•AK Kuel Ž” ic•iWKAn• ed•Kun. ik•B˜Aeb• snaeh•rIb•
j“Ib••–˜ÿ ö½Vrek• ŒpmAn k•ereCn t• Znun. 17öBu˜ ih•iâ•yrù öit öB˜u r b•AtA$
29
”h•A stY ŒzUr-rAj“ ŽsmˆS˜ÿ ed•z Db•Ms k•ereCn. "Žiw h•eb• etAmAr pe(• Žk•iw ic•HS•ˆV räp. Žb•Cr
18
tAr• tAed•r mUi%$smUh•ek• ŒAÙen C¡ue¼ eP•eleCn &u “ im mAeW ey zs´ ŒApin” j“›˜åAyù tA” KAeb•. perr
Žsb•” sitY k•T•. ik••–˜Þ es”sb• mUi%$ et• ŒAsel b•Cr &u“im b•Ij“ eTek• ey zs´ h•yù tA” KAeb•. ŒAr
mAnuexr b•AnAen• k•AW Žb•M pATerr pu&u“l mA^ iCl. tAr perr b•Cr/ ïtIyù b•Cer &u“im etAmAr inej“r
ey k•AreŠ ŒzUr-rAj“ oed•r Db•Ms k•ret eperiCeln. eb•An• b•Iej“r zs´ eTek• eKet pAreb•. Žr eTek•”/
19
ik••–˜Þ ŽKn öBu˜/ ŒAmAed•r ö½Vr ŒzUr-rAej“r k•b•l ŒAim ey etAmAr sh•Ayù t• ömAi,t h•eb•. &u“im @•A(•A
eTek• Ÿß“Ar k•r¨n. tAh•el p]iTb•Ir sbR•^ sb•A” j“Aneb• e(•et gAC p<uet es” @•A(•A inej“ KAeb•. 30iyh•Ýd•Ar
öBu˜” Žk•mA^ ö½Vr.® ey smˆS˜ÿ elAk• pAileyù igeyùeC Žb•M eb<•ec• ŒAeC
20
ŒAemAesr pu^ iyzA”yù/ ih•iâ•yùek• Kb•r pAWAeln/ ŒAb•Ar sMKYAyù b•]iß“ pAeb•. 31ey smˆS˜ÿ ŒÂ˜¯ sMKYk•
"öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr j“AineyùeCnÉ '&u“im snaeh•rIeb•r elAk• b•Ak•I ŒAeC t•rA ej“r¨zAelm eTek• eb•ireyù
ib•r¨eß“• ŒAmAr k•AeC ey öATRnA k•ereC•/ ŒAim t• ŒAseb• Žb•M ik•C¢ sMKYk• iseyùAn pbR•t eCe¼ c•el
Znet epeyùiC.¾ yAeb•.¾
383 2 rAj“Ab•il 19:32-20:19
32
"tA” öBu˜ ŒzUr-rAj“ sµpek$• j“AineyùeCn É k•TAmetA ih•iâ•yù r (•tS˜î A en f¦ m u e rr öelp
ŒzUr-rAj“ Ž zh•er inej“r d•l ineyù ŒAseb• nA lAgAet ih•iâ•yù suS˜î h•eyù ŸWeln.
b•• ŽKAen Žk•w• tIro C¡¢¼et pAreb• n•. Ž zh•r
ŒAß*mŠ k•er/ ed•yùAl eB˜e[˜ D•UelAr pAh•A¼o b•AnAet ih•iâ•eyrù öit Žk•iw se¿•t
pAreb• n•. ih•iâ•yù b•leln/ "ŒAim ik• k•er b•uJ“b• ey öBu˜
8

33
ey pT id•eyù ŒzUr-rAj“ ŽesiCl/ es peT” ŒAb•Ar ŒAmAyù sAireyù &u“leb•n/ ŒAr itn id•enr mATAyù
ŒAb•Ar iP•er yAeb•. Ž zh•er tAr eFAk•• ŒAr h•eb• ŒAim t¡Ar miª•er eyet pArb•À®
9
n•? iyzA”yù b•leln/ "&u“im ik• c•AoÀ CAyùAw• ik• d•z
34
ŒAim Ž” zh•rek• r(•• k•rb• ŒAr b<•Ac•Ab•. ŒAmAr p• Žigeyù yAeb•/ n• d•z p• ipiCeyù yAeb•À* öBu˜ ey
inej“r j“‘ ŒAr ŒAmAr esb•k• d•AyùUed•r j“‘” ŒAim k•T• b•eleCn tAh•A ey sP•l k•reb•n tAh•Ar Ž” ic•H
Ž” k•Aj“ k•rb•.® etAmAr j“‘.®
10
ih•iâ•yù Ÿ%r id•eln/ "n• n•/ CAyùAr pe(• Žigeyù
ŒzrU -rAej“r esnAb•Aih•nI Db•Ms h•l c•lAwA” sh•j“? ŒApin b•rÇ•ˆ ŒAh•esr is¡i¼et
35
es” rAet” öBu˜r pAWAen• •dU•t igeyù ŒzUr- CAyùAwAek• d•z p• ipC¢ h•iweyù id•n.®
rAej“r 1/85/000 esn• Db•Ms k•reln. sk•Ael ŸeW 11
iyzA”yù tKn öBu˜r k•AeC öATRnA k•reln Žb•M
sb•A” ZD•u m]ted•h• ed•Ket epl. öBu˜ es” CAyùAwAek• ŒAh•esr is¡i¼peT d•z p• ipiCeyù
36
snaeh•rIb• tKn nInb•Iet iP•er igeyù b•As k•ret id•eln eyKAen eswA Žk•w¦ ŒAeg” iCl.®
Zr¨ k•reln. 37Žk•id•n itin yKn t¡Ar ”Xed•b•t•
ine•xœAek•r miª•er pUj“• k•riCeln/ es smyù ih•iâ•yù o b•Aib•elr elAek•rA
12
t¡Ar é” pu^ Œ@•eµ•ålk• o zerísr t¡Aek• trb•Airr essmeyù b•Aib•elr rAj“• iCeln b•ld•enr pu^
ŒAG•Aet h•tY• k•er ŒrArw ed•ez pAileyù egel/ t¡Ar b•erAd•ka•b•ld•na. ih•iâ•yùr ŒsuS˜îtAr k•T• Zen itin
ŒAerk• pu^ Žsr-h•e£•An t¡Ar j“AyùgAyù n&u“n rAj“• elAk• mArP•í t¡Ar j“‘ ic•iW o Žk•iw Ÿph•Ar
h•eln. pAiWeyùiCeln. 13ih•iâ•yù b•Aib•elr Ž” b•Yi)˜ed•r S•ˆV Agt
j“Aineyù t¡Aed•r rAj“öAsAed•r o t¡Ar rAj“e ׈r esAn•/
ŒsS u ˜î ih•iâ•yù m&
] “u Y meu K pitt h•eln räep•/ mzlApAit/ ém$ U l Y ŒAtr/ ŒS˜¤ z S˜¤ o
Ž”smyù Žk•b•Ar ŒsuˆS˜î h•eyù ih•iâ•yùr öAyù mr rAj“ek•Aexr y• ik•C¢ s•µ˜õAr/ t• ed•iKeyùiCeln.
20 mr Œb•S˜î• h•el ŒAemAesr pu^ B˜Ab•b•Ad•I sAr•rAej“Y Žmn ik•C¢ iCl n• y• ih•iâ•yù tAed•r ed•KAn
iyzA”yù t¡Ar seÒ˜ ed•K• k•er b•leln/ "öBu˜ etAmAyù in. 14tKn B˜Ab•b•Ad•I iyzA”yù ih•iâ•yùr k•AeC Žes ö½Í
sb• h•Aetr k•Aj“ ŒAr G•r egrS˜îAlI egACgAC k•er k•reln/ "Žr• ek•Ae§ek• ŽeseCÀ ik• b•leCÀ®
inet b•eleCn. k•ArŠ &u“im ŒAr b<•Ac•eb• n•/ etAmAr ih•iâ•yù b•leln/ "Žr• b•Aib•l nAem b•ædU•err Žk•
m]&u“Y h•eb•?® ed•z eTek• ŽeseC.®
2
ih•iâ•yù tKn ed•oyùAelr id•ek• muK iP•ireyù öBu˜r 15
iyzAˆ”yù ij“e|•s k•reln/ "etAmAr öAsAed• or•
k•AeC öATRnA k•er b•leln/ 3 "öBu˜ men erK ŒAim ik• ed•KlÀ®
smˆS˜ÿ Œ•–˜ÿ>k•rŠ id•eyù men öAe, etAmAr esb•• k•eriC. ih•iâ•yù b•leln/ "sb•” ed•eKeC. rAj“ek•Aex Žmn
y• ik•C¢ B˜Al k••j“ &u“im k•ret b•elC sb•” ŒAim ek•An ij“ins en”/ y• ŒAim oed•r ed•KA” in.®
k•eriC.® tArpr ih•iâ•yù Kub• k•AåAk•Aiw k•reln. 16
tKn iyzA”yù ih•iâ•yùek• b•leln/ "öBu˜ y• b•leCn
4
iyzA”yù yAb•Ar peT yKn itin ŸeWAenr mAJ“KAn mn id•eyù ezAen•. itin b•leCn/ 17"zIç•” Žmn id•n
py$•–˜ÿ igeyùeCn/ es smeyù öBu˜r b•A,I t¡Ar k•Aen ŒAseC yKn etAmAr rAj“öAsAed•r sb•ik•C¢/ y• ik•C¢
öeb•z k•rl. öBu˜ b•leln/ 5 "yAo/ ŒAmAr elAek•ed•r etAmAr pUbR•pur¨xr• ŒAj“ py$•–˜ÿ sÇ•ˆyù k•er igeyùeCn/
ent• ih•iâ•yùùek• igeyù b•l/ 'etAmAr iptA d•AyùUed•r b•Aib•el ineyù yAoyù• h•eb•? ik•C¢” ŒAr pe¼ TAk•eb•
öBu˜ etAmAr öATRnA ZeneCn Žb•M etAmAr ec•AeKr n•. 18b•Aib•elr elAek•rA etAmAr pu^ed•ro esKAen
j“l ed•eKeCn. tA” ŒAim etAmAyù sAireyù &u“lb•. ineyù yAeb• Žb•M tAed•r npuMsk• k•er b•Aib•elr
ŒAj“ eTek• itn id•enr mATAyù &u“im ŒAb•Ar öBu˜r rAj“öAsAed rAK• h•eb•.®
miª•er eyet pAreb•. 6ŒAr ŒAim etAmAr prmAyùu 19
ih•iâ•yù tKn iyzA”yùek• b•leln/ "Kb•rw• eb•z
ŒAer• 15 b•Cr b•Ai¼eyù ed•b•. etAmAek• ŒAr Ž” zh•rek• B˜Al”? k•Ar, itin B˜Ab•eln/ ŒAmAr j“Iib•tˆk•Ael
ŒzUr-rAej“r k•b•l eTek• b<•Aic•eyù/ ŒAim Ž” zh•r zAi•–˜ÿ b•j“Ayù TAk•el” ŒAim KuzI?®
r(•• k•rb•. ŒAim ŒAmAr inej“r j“‘ Žb•M ŒAmAr
esb•k• d•AyùUd•ek• ed•oyù• öitš¨it r(•AeTR” Ž” k•Aj“ &“u im ÖÖÖ yAeb• s•µ˜õb•t> Žr ŒTR b•A”err id•ek•r Žk•iw ib•ezx
b•Ai¼r is¡i¼r D•Ap eyÙil ihiâ•yù G•i¼ ih•eseb• b•Yb•h•Ar k•rt.
k•rb•.®¾ 7 iyzA”yù tKn b•leln/ "f¦mur P•l eb•ew
sUyRik•rŠ is¡i¼r opr p¼el eb•AJ“• eyt Žw• id•enr ek•An
rAj“Ar (•tS˜îAen lAigeyù d•Ao.® smyù.
2 rAj“Ab•il 20:20-22:1 384
20
ih•iâ•yù y• ik•C¢ Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ k•eriCeln/ eymn izŸer ŸWeb•/ ŒAti¿•t h•eb•. 13ŒAim ej“r¨zAelemr
k•er itin j“elr efAb•• o su¼Ò˜ ge¼iCeln Žb•M opr zmiryùAet ey sU^ Žb•M ŒAh•Ab•ku•el ey oln
zh•err eB˜ter j“l ŽeniCeln/ essb•” 'iyh•Ýd•Ar b•Yb•h•Ar k•eriClAm/ t• ib•ˆS˜ÿ]t k•rb•. mAnux eyB˜Aeb•
rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“• ŒAeC. 21ih•iâ•yùr TAl• mueC/ Ÿpu¼ k•er rAeK iWk• esB˜Aeb•” ŒAim
m]&u“Y h•el t¡Aek• t¡Ar pUbR•pur¨xed•r seÒ˜ smAiD•S˜î ej“r¨zAelemr sb• ik•C¢ olwpAlw k•er Kl nlec•
k•r• h•el t¡Ar pu^ mn>iz n&u“n rAj“• h•eln. pAeÂw ed•b•. 14teb• ŒAmAr ik•C¢ B˜)˜ TAk•eb•/ yAed•r
ŒAim erh•A” id•elo/ zߨr h•At eTek• tAr• b<•Ac•et
iyh•dÝ •Ayù mn>izr k•u -zAsn Zr¨ pAreb• n•. zߨr• tAed•r b•ª•I k•er seÒ˜ ineyù yAeb•.

21 mA^ 12 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù mn>iz emAw


55 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•ern. t¡Ar
tAr• ey rk•m mUlYb•An ij“inesr met• yAek• qs‘r•
yueß“ epeyù TAek•. 15k•ArŠ eysb• k•Aj“ k•rAek• ŒAim
mAeyùr nAm iCl ih•Pa•sIb•A. Œ‘Ayù b•eliClAm or• tA” k•ereC. imzr eTek•
2
öBu˜ eysb• pApAc•rŠ k•ret b•ArŠ k•ern mn>iz oed•r pUbR•pur¨xr• ŒAsAr pr eTek• Ž”B˜Aeb• ß*em
essb•” k•eriCeln. ”itpUebR• eysb• B˜yù¿•r pApAc•Aerr ß*em or• ŒAmAyù e(•ipeyù &u“eleC. 16ŒAr mn>iz
j“‘ öBu˜ ib•iB˜åˆ j“Aitek• ed•zc•YÝ t• k•eriCeln/ mn>iz b•æ ined$ • Ax b•Yi)˜ek•o h•tY• k•ereC. mn>iz
es” smˆS˜ÿ pApAc•rŠ k•ern. 3 t¡Ar iptA ih•iâ•yù ey ej“r¨zAelm re)˜ pirpU,R k•ereC. tAr Ž” smˆS˜ÿ
smˆS˜ÿ Ÿ•c•S˜îAn eB˜e[˜ id•eyùiCeln/ mn>iz ŒAb•Ar n&u“n pAp/ p(•A•–˜ÿer iyh•Ýd•Ar” pAepr B˜Ar b•]iß“ k•ereC.
k•er es”sb• eb•d•I inm$A, k•eriCeln. b•Al mUi%$r pUj“Ar öBu˜ y• k•ret b•ArŠ k•ereCn/ mn>iz t• k•ret
j“‘ eb•d•I b•AnAen• CA¼Ao/ ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• ŒAh•Aeb•r iyh•Ýd•Aek• b•AD•Y k•ereC.®¾
17
mt” mn>iz ŒAezrAr K< u i w p< u e tiCeln. itin mn>iz eysmˆS˜ÿ k•Aj“ k•eriCeln/ Žmn ik• t¡Ar
ŒAk•Aezr tArAed•ro pUj“• k•retn. 4mUi%$smUeh•r öit smˆS˜ÿ pApAc•re,r k•TAo 'iyh•Ýd•Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾
ŒAnugtY ed•iKeyù itin öBu˜r iöyù o pib•^ miª•err ýe–˜î ilipb•ß“• ŒAeC. 18mn>izr m]&u“Yr pr t¡Aek•
meD•Yo eb•d•I b•AineyùiCeln. :Ž” es” j“Ayùg• eyKAen t¡Ar pUbR•pur¨xed•r seÒ˜ t¡Ar b•A¼Ir "b•AgAn Ÿex®
öBu˜ b•eliCeln/ "ŒAim ej“r¨zAelem ŒAmAr nAm smAiD•S˜î k•r• h•l Žb•M t¡Ar pu^ ŒAemAn n&u“n rAj“•
S˜îApn k•rb•.®ò 5miª•err éew• ŸeWAen itin ŒAk•Aezr h•eln.
n(•^rAij“r j“‘ eb•d•I b•AnAn. 6t¡Ar inej“r pu^ek•
itin y|•eb•d•Ir ŒAÙen ŒAæit ed•n. B˜ib•`í j“AnAr ŒAemAenr sMi(•ˆ¹ˆÿ zAsnk•Al
19
j“‘ itin eötA ™A o ipzAc•ed•r k•AeC yAtAyùAt ŒAemAn 22 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù mA^ é b•Cerr
k•retn. j“‘ ej“r¨zAelm zAsn k•eriCeln. t¡Ar m• iCeln
öBu˜ek• Œs•–˜ÞX k•rAr mt ŒAer• Œenk• k•Aj“” ywab•AS˜î h•Ar¨exr k•‘A mZe˜ñmí.
mn>iz k•eriCeln. P•lt> öBu˜ Kub•” ß*uß“ h•eyùiCeln. 20
iptA mn>izr metA” ŒAemAno öBu˜r mn>pUt
7
mn>iz pATr k<u•ed• ŒAezrAr Žk•w• mUi%$ b•Aineyù nyù Žmn smˆS˜ÿ˜ k•Aj“k•m$ k•eriCeln. 21t¡Ar iptA
eswAek• miª•er b•iseyùiCeln. öBu˜ d•AyùUd• o t¡Ar pu^ eysmˆS˜ÿ mUi%$ÙelAek• pUj“• k•retn/ ŒAemAno tAed•r
zelAmnek• b•eliCeln/ "smˆS˜ÿ zh•err meD•Y eTek• pUj“• k•retn. ŒAemAn t¡Ar iptAr metA” j“Ib•nyApn
ŒAim ej“r¨zAelmek• eb•eC ineyùiC. ŽKAnk•Ar Ž” k•ereCn. 22itin t¡Ar öBu˜ pUbR•pur¨xed•r ö½Verr
miª•er ŒAmAr nAm ic•rid•enr j“‘ TAk•eb•. ŒiB˜öAyù ŒnuyAyùI j“Ib•nyApn nA k•er t¡Aek• pirtYAg
8
”•S•ó ˆ A eyù l Iyù e d•r pU b R • pu r ¨xed•r ŒAim ey BU ˜ KØ k•ern.
23
id•eyùiClAm/ ”•S•óˆAeyùlIyùr• yid• ŒAmAyù mA‘ k•er c•el/ ŒAemAenr Bˆ]•tYr• t¡Ar ib•r¨eß“• c•ß*A•–˜ÿ˜ k•er
ŒAmAr d•As emAizr ed•oyù• ib•iD• o ŒAed•zÙel• t¡Aek• t¡Ar inej“r b•Ai¼et” h•tYA k•er. 24ß*uß“ sAD•ArŠ
ŒnusrŠ k•er/ tAh•el es” BU˜KØ eTek• ŒAim k•Kno mAnux ŒAemAenr ib•r¨eß“• c•ß*A–˜ÿk•ArIed•r h•tY• k•er
tAed•r ŸíKAt k•rb• n•.® 9 ik••–˜Þ elAek•rA ö½Verr t¡Ar pu^ eyAizyùek• t¡Ar j“AyùgAyù n&u“n rAj“• k•rl.
25
k•TA ýAç k•rl n•. mn>iz elAek•ed•r ib•peT c•Aln• ŒAemAn ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln es smˆS˜ÿ”
k•reln/ yAet tAr• ŒAer• eb•zI pAp k•Aj“ k•rl 'iyh•Ýd•Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC.
es” sb• j“AitsmUeh•r ec•eyùo/ yAed•r öBu˜ Db•Ms 26
ŒAemAnek•o t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ Ÿexr b•AgAen
k•eriCeln Žb•M ”•S•óˆAeyùlIyùed•r id•eyù id•eyùiCeln. smAiD•S˜î k•r• h•yù. Žrpr t¡Ar pu^ eyAizyù rAj“Y
10
öBu ˜ t¡ A r d•As B˜Ab•b•Ad•Ied•r mAD•Yem b•el pirc•Aln• Zr¨ k•ern.
pAiWeyùiCelnÉ 11"iyh•ÝdAr rAj“• mn>iz/ ”emArIyùed•r
eTek•o b•æÙe, G•],Y ŒprAD• k•ereC Žb•M mUi%$pUj“• iyh•dÝ •Ayù eyAizyrù zAsnk•Al Zr¨
k•er iyh•Ýd•Aek•o pAepr peT eWel id•eyùeC. tA”
12
”•S•óˆAeyùelr öBu˜ b•eleCn/ 'ej“r¨zAelm o iyh•Ýd•Ayù
ŒAim Žmn s¿•w G•ineyù &u“lb• ey/ ey Zneb• es”
22 eyAizyù yKn iyh•Ýd•Ar isMh•Asen b•esn t¡Ar
b•yùs iCl mA^ ŒAw b•Cr? itin emAw 31 b•Cr
ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. t¡Ar m• iCeln
385 2 rAj“Ab•il 22:2-23:4

b•Sˆ˜ð tIr ŒAd•AyùAr k•‘A iyd•Id••. 2 eyAizyù öBu˜r ŒiB˜öAyù itka•eb•err pu^ o z˜ñeu mr S˜¤I/ iþˆtIyù ib•B˜Aeg TAk•etn.
ŒnuyAyùI/ itin eyB˜Aeb• b•eliCeln iWk• esB˜Aeb•” rAj“Y t¡Ar• sk•el ej“r¨zAelemr k•AeC” ælad•Ar k•AeC igeyù
zAsn k•eriCeln. itin t¡Ar pUb•R pr u ¨x d•AyùeU d•r metA” t¡Ar seÒ˜ ed•K• k•er k•TAb•At$• b•leln.
ö½Vrek• ŒnusrŠ k•eriCeln. 15
ælad•A t¡Aed•r j“AnAeln/ "öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr
b•leCnÉ 'etAmAek• ŒAmAr k•AeC ey pAiWeyùeC tAek•
eyAizyù miª•r sMSˆ˜ð Aerr ined•$ z id•eln b•lÉ 16öBu˜ b•leCnÉ ŒAim Ž” S˜îAn Žb•M ŽKAnk•Ar
3
t¡Ar rAj“e ׈r 18tm b•Cer/ eyAizyù mZ˜ñemr b•Aisª•Aed•r j“Ib•en éey$Ag G•ineyù &u“liC. Ž” éey$Aegr
epQ^ o Œísileyùr pu^ sic•b• zAP•nek• öBu˜r miª•er k•T•/ iyh•Ýd•Ar rAj“• ”itmeD•Y” ey b•” pe¼eCn tAet
pAiWeyù iCeln. 4"öD•An yAj“k• ih•i˜ð˜yùek• elAek•rA b•i,Rt ŒAeC. 17iyh•Ýd•Ar elAek•rA ŒAmAyù tYAg k•er
öBu˜r miª•er yA ö,AmI ed•yù t• sMýh• k•ret b•eln. Œ‘ mUi%$r sAmen D•upD•Uen• id•eyùeC. tAr• mUi%$ pUj“•
itin b•eln/ "d•AerAyùAnr• d•zRnATRIed•r k•AC eTek• Ž” k•ereC. Žsb• k•er ŒAmAyù ß*uß“ k•er &u“eleC. ŒAim
ö,AmI ineyù TAek•. 5 yAj“k•ed•r Ž” wAk•• id•eyù imiS˜¤ tA” Ž” j“AyùgAr opr ŒAmAr eß*AD• ök•Az k•rb•.
efek• öBu˜r miª•r sArAenA Ÿic•í. yAj“k• eyn Œb••” ŒAÙenr izKAr met• ŒAmAr eß*AD•Ai©Í ek•Ÿ inbR•Aipt
ey smˆS˜ÿ elAk• öBu˜r miª•r sArAenAr k•Aej“r td•Arik• k•ret pAreb• n•?¾
k•reb•/ tAed•r h•Aet Ž” sb• wAk••pyùs• &u“el ed•n. 18
"iyh•Ýd•Ar rAj“• eyAizyù etAmAed•r öBu˜r k•AeC
6
Ž” wAk•• id•eyù C¢etAr imˆiS˜¤/ pATr eKAd•A”k•Ar/ pATr prAmzR inet pAiWeyùeCn/ t¡Aek• igeyù etAmr• öBu˜
k•Aiweyùed•r mA”en ed•oyù• CA¼Ao eyn öeyùAj“n metA ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr b•l• eysb• k•T• Znel t• j“AnAo.
miª•r sArAenAr k•AW/ pATr o Œ‘A‘ ij“insˆp^ etAmr• sk•el” ŽKAen ŒAr ŽKAnk•Ar elAek•ed•r
ek•n• h•yù. 7imiS˜¤ed•r ÙeŠ wAk•• pyùsA ed•b•Ar ek•An j“Ib•en ik• G•wet c•eleC Znel. 19etAmAed•r h•äd•yù
d•rk•Ar en”/ k•ArŠ or• sk•el” Kub• ib•½VAsI.® ek•Aml/ ŒAim j“Ain Žsb• B˜yù¿•r k•T• Zen etAmAed•r
Kub• KArAp elegeC. etAmr• etAmAed•r epAzAk• iC¡e¼/
miª•er ib•iD•pˆu S˜kÿ • pAoy•ù egl k<•Ad•et k<•Ad•et ezAk•ök•Az k•erC b•el” ŒAim
8
öD•An yAj“k• ih•i˜ð˜yù/ sic•b• zAP•nek• b•leln/ etAmAed•r k•T• ZeniC/ öBu˜ Žk•T• b•eln. 20'yAo/
"ed•eK•/ ŒAim öBu˜r miª•err eB˜ter ib•iD•pˆu S˜ÿk• K<eu j“ etAmr• sk•el” Œ•–˜ÿt zAi•–˜ÿet mret pAreb•. öBu˜
epeyùiC?® itin zAP•nek• puˆS˜ÿk•iw id•el zAP•n t• b•eleCn/ 'itin ej“r¨zAelem ey éey$Ag G•ineyù &u“leb•n
pe¼ ed•Keln. t• etAmAed•r ed•eK eyet h•eb• n•.®¾
9
Œt>pr sic•b• zAP•n igeyù rAj“• eyAizyùek• miª•r tKn yAj“k• ih•i˜ð˜yù/ Œh•Ik•Am/ Œka•eb•Ar/ zAP•n
sµpikR•t sb• k•TAb•At$• b•leln. itin b•leln/ ŒAr ŒsAyù rAj“Aek• igeyù Žsb• k•T• j“AnAeln.
"ŒApnAr k•m$c•ArIr• miª•err smˆS˜ÿ ö,AmI sMýh•
k•er/ öBu˜r miª•r sMSˆð˜Aerr j“‘ t• yAr• td•Arik• elAek•rA ib•iD•r k•T• Znl
10
k•reb• tAed•r h•Aet &u“el id•eyùeC.® tKn sic•b• zAP•n
rAj“Aek• b•ll/ "yAj“k• ih•i˜ð˜yù/ ŒAmAek• Ž” puˆS˜ÿk•iw 23 rAj“A eyAizyù iyh•Ýd•A o ej“r¨zAelemr smˆS˜ÿ
entAed•r Žes t¡Ar seÒ˜ ed•K• k•ret ined$•z
id•eyùeCn.® Žk•T• b•el zAP•n rAj“Aek• puˆS˜ÿk•iw pe¼ id•eln. 2tArpr itin öBu˜r miª•er egeln. iyh•Ýd•A
ezAnAeln. o ej“r¨zAelemr smˆS˜ÿ elAk• o yAj“k•gŠ/
11
ib•iD•puˆS˜ÿek• b•i,Rt k•T• Zen mh•ArAj“ é>K o B˜Ab•b•Ad•IgŠ/ sAD•Ar, mAnux eTek• Zr¨ k•er mh•An
ezAk• ök•Aezr j“‘ inej“r pireD•yù epAzAk• iC¡e¼ b•Yi)˜o t¡Ar seÒ˜ miª•er egl. tArpr itin öBu˜r
eP•leln. 12tArpr itin yAj“k• ih•i˜ð˜yù/ zAP•enr miª•er K<uej“ pAoyù• ib•iD•puˆS˜ÿk•iw sb•A”ek• Ÿ•c•S•Vˆer
pu^ Œh•Ik•Am/ mIKAeyùr pu^ Œka•eb•Ar/ sic•b• zAP•n o pe¼ ezAnAeln.
t¡Ar inj“S•Vˆ Bˆ]•tY ŒsAyùek• efek• ined$•z id•eln/ 3
S˜ÿe•µ˜õr pAez d¡•Ai¼eyù rAj“• eyAizyù öBu˜r k•AeC
13
"ŒAmAr h•eyù/ ŒAmAr öj“Aed•r h•eyù/ smý iyh•Ýd•Ar t¡ Ar smˆS˜ÿ ib•iD• o nIitÙil emen c•leb•n b•el öit|•A
h•eyù öBu˜ek• ij“e|•s k•r ŒAmr• ik• k•rb•À K<uej“ k•reln. itin k•AyùmenAb•Aek•Y Ž” smˆS˜ÿ o ib•iD•pˆu S˜ÿek•
pAoyù• Ž” ib•iD•puˆS˜ÿek•r b•A,I sµpek$•o t¡Aek• ö½Í y• ik•C¢ b•i,Rt ŒAeC t• pAlen öitš¨t h•eln.
k•er•. öBu˜ ŒAmAed•r öit ß*uß “• h•eyùeCn k•ArŠ smˆS˜ÿ elAk•/ rAj“Ar öATRnAyù ey tAed•ro mt ŒAeC
ŒAmAed•r pUb•R pr u ¨exr• Ž” ib•iD•pˆu S˜ÿek•r k•T• ŒAmAed•r t• ed•KAet ŸeW d¡•A¼Ael•.
y• ined$•z ed•oyù• h•eyùiCl t• emen c•eln in.® 4
tArpr rAj“• eyAizyù/ öD•An yAj“k• ih•i˜ð˜yù/
Œ‘A‘ yAj“k•ed•r/ miª•err d•Arr(•I öBu˜r miª•r
eyAizyù Žb•M B˜Ab•b•Aid•nI ælda •A eTek• b•Al mUi%$/ ŒAezr• o n(•^ed•r pUj“• o ŒAnugtY
14
yAj“k• ih•i˜ð˜yù/ Œh•Ik•Am/ Œka•eb•Ar/ zAP•n ŒAr öd•zRenr j“‘ b•Yb•h•ät smˆS˜ÿ˜ TAl• o Œ‘A‘
ŒsAyù tKn mih•l• B˜Ab•b•Aid•nI ælad•Ar k•AeC egeln. ij“insp^ eb•r k•er ŒAnet ined$•z id•eln. Žrpr
ælad•• iCeln b•S˜¤AgAerr t%ÑAb•D•Ayùk• h•h$•esr epQ^/ itin Ž” sb•ik•C¢ ej“r¨zAelemr b•A”er ik•e@•Ae,r
2 rAj“Ab•il 23:5-24 386

ŸptYk•Ayù ineyù igeyù pui¼eyù es” CA” qb•eTel ineyù smˆS˜ÿ˜ Ÿ<c•¢ eb•d•I b•AineyùiCeln/ eyAizyù es smˆS˜ÿ”
Želn. eB˜e[˜ id•eyùiCeln. 14itin yAb•tIyù S•å]itP•lk•/
5
iyh•dÝ •Ar rAj“Ar• h•AerAe,r pirb•Aerr b•A”err ik•C¢ ŒAezrAr K<uiw eB˜e[˜ id•eyù essb• j“AyùgAyù nrk•¿•Al
ik•C¢ sAD•ArŠ elAk•ek• yAj“k• ih•eseb• inyu ) ˜ Ci¼eyù ed•n.
15
k•eriCeln. Ž”sb• ‹A•–˜ÿ yAj“k•r• ej“r¨zAelm o nb•Aewr pu^ yArib•yùAm ”•S•óˆAeyùlek• pApAc•re,r
iyh•Ýd•Ar sbR•^ mUi%$ed•r j“‘ b•AnAen• Ÿ•c•S˜îAen b•Al peT eWel id•eyùiCeln. itin qb•eTel ey Ÿ•c•S˜îAn
mUi%$ek•/ sUy$ek•/ c•¡Ad•ek•/ Žb•M n(•^rAij“r Ÿe£•e• b•AnAn eyAizyù t• eB˜e[˜ D•UelAyù imizeyù/ ŒAezrAr
D•upD•Uen• id•et•. eyAizyù Ž”sb• ŒAc•Ar b•Þ“ k•er K< u i wet ŒAÙn D•ireyù id•eln. 16eyAizyù pbR•etr
id•eyùiCeln. ŒAezpAez tAik•eyù Œenk• k•b•rKAn• ed•Ket epeln.
6
tArpr öBu˜r miª•r c• ׈r eTek• ŒAezrAr mUi%$r elAk• pAiWeyù esKAn eTek• m]t mAnuexr h•A¼ &u“ileyù
j“‘ ep<At• smˆS˜ÿ K<uiw Ÿpe¼ &u“el zh•err b•A”er Žen/ eyAizyù es” smˆS˜ÿ h•A¼ y|•eb•d•Iet pui¼eyù/
ik•e@•A, ŸptYk•Ayù ineyù igeyù pui¼eyù CA” k•er/ es” y|•eb•d•I ŒZic• k•er ed•n. B˜Ab•b•Ad•Ied•r muK id•eyù öBu˜/
CA” sAD•ArŠ mAnuxed•r k•b•er Ci¼eyù id•eln. yArib•yùAm yKn es” eb•d•Ir pAez igeyù d¡•Ai¼eyùiCeln/
7
Žrpr eyAizyù öBu˜rù miª•r c• ׈err eB˜ter tKn” Ž”sb• B˜ib•`íb•A,I k•ireyùiCeln.
b•sb•Ask•ArI pur¨xed•h• b•Yb•sAyùIed•r G•rÙel• eB˜e[˜ eyAizyù c•ArpAez tAik•eyù es” B˜Ab•b•Ad•Ied•r
eP•leln. gi,k•ArAo Ž”sb• G•rÙel• b•Yb•h•Ar k•rt smAiD•S˜îl ed•Ket epeln.
Žb•M ŒAezrAr mUi%$r öit tAed•r ŒAnugtY j“AnAet 17
eyAizyù ö½Í k•reln/ "ow• ik•esr P•lk•À®
eCAw eCAw CAŸin wA[˜Aet•. zh•err elAek•r• t¡Aek• Ÿ%r id•el•/ "Žw• es” iyh•dÝ •A
8-9
essmeyù yAj“k•r• iyh•Ýd•Ar ib•iB˜åˆ zh•er Ci¼eyù eTek• ŒAs• B˜Ab•b•Ad•Ir k•b•r. ŒApin qb•eTelr eb•d•Iet
b•sb•As k•rt Žb•M ej“r¨zAelem ˆöBu˜r miª•err y• k•reln t• itin b•æ id•n ŒAeg” B˜ib•`íb•A,I
eb•d•Iet b•ild•An n• k•er mUi%$smUeh•r j“‘ sbR•^ b•AnAenA k•eriCeln.®
18
Ÿ<c•¢ eb•d•IÙelAyù b•ild•An k•retA o D•upD•Uen• id•t. eyAizyù tKn b•leln/ "ed•eK• o¡r k•b•er eyn
egb•• eTek• eb•raezb•• py$•–˜ÿ˜ sb•j“AyùgAet” Ž” ek•Anrk•m h•At n• pe¼. o¡ek• zAi•–˜ÿet TAk•et d•Ao.®
eb•d•IÙel• iCl. yAj“k•r• ej“r¨zAelemr miª•er tKn elAek•rA zmiryùAr es” B˜Ab•b•Ad•Ir smAiD•S˜îl
tAed•r j“‘ inid$•X j“AyùgAr pirb•et$ sAD•ArŠ elAk•ed•r eyB˜Aeb• iCl/ esB˜Aeb•” Œib•k]•t Œb•S˜îAyù ereK id•l.
19
seÒ˜ eyKAen KuzI b•es KAimrib•h•In r¨iw eKt. eyAizyù zmiryù A yù zh•rÙelAyù mU i %$ s mU e h•r eb•d•Ir
smˆS˜ÿ yAj“k•ed•r ej“r¨zAelem ŒAset b•AD•Y k•er/ ŒAezpAez ey smˆS˜ÿ miª•r gij“eyù ŸeWiCl eyAizyù
smˆS˜ÿ Ÿ<c•¢ eb•d•I/ ngr þˆAerr b<•• pAezr yAb•tIyù eb•d•I esÙel•o eB˜e[˜ id•eyùiCeln. ”•S•óˆAeyùelr ŒAegk•Ar
sb•” eB˜e[˜ id•eyùiCeln. rAj“•-rAj“Ar• Ž” smˆS˜ÿ˜ miª•r b•Aineyù öBu˜ek• Kub•”
10
ih•eåAm esAn ŸptYk•Ar etAP•et emAlek•r mUi%$r Œs•–˜ÞX k•er &u“eliCeln. eyAizyù Ž”sb• miª•err
Ÿe£•e• elAek•rA eb•d•Iet inej“ed•r eCelemeyùek• d•z• qb•eTelr eb•d•Ir metA” k•eriCeln.
20
ŒAÙen ŒAæit id•t. eyAizyù Ž” pApAc•rŠ b•Þ“• k•rAr eyAizyù zmiryùAr Ÿ•c•S˜îAenr smˆS˜ÿ yAj“k•ed•r”
j“‘ Ž” eb•d•I ŽmnB˜Aeb• eB˜e[˜ id•eyùiCeln yAet t• h•tY• k•reln. itin eb•d•Ir oper mAnuexr ŒiS˜î
ŒAr b•Yb•h•Ar k•r• n• yAyù. 11iyh•Ýd•Ar ŒAegr rAj“Ar• epA¼Aeln. Ž”B˜Aeb• itin pUj“Ar j“Ayùg• puerApuir
öBu˜r miª•err öeb•zpeT nTn emAlk• nAem Žk• iniü‚H k•er ej“r¨zAelem iP•er egeln.
Ùr¨ ׈pU,R pd•AiD•k•ArIr G•err pAez sUy$ ed•b•tAek•
sµ•åAn j“AnAenAr j“‘ Žk•w• eG•A¼Ayù wAn• rT qtrI iyh•dÝ •Ar elAek•ed•r inˆS˜Aÿ rpb•R Ÿd•a yApn
21
k•er id•eyùiCeln. eyAizyù es” reTr eG•A¼AÙel• Žrpr eyAizyù smˆS˜ÿ elAek•ed•r ined$•z id•eln/
sireyù rTwAek• pui¼eyù id•eyùiCeln. "ib•iD•puˆS˜ÿek• eyB˜Aeb• elKA ŒAeC/ esB˜Aeb• etAmr•
12
ŒAegk•Ar rAj“Ar• ŒAh•esr b•Ai¼r CAed• Žb•M öBu˜ etAmAed•r ö½Verr j“‘ inˆS˜ÿArpbR• Ÿda•yApn k•r.®
mn>iz öBu˜r miª•err éew• ŸeWAen” mUi%$smUeh•r 22
”•S•ˆó Aeyùel ib•c•Ark•ed•r zAsnk•Aelr pr ŒAr ek•Ÿ
pUej“Ar j“‘ ey eb•d•IÙel• b•AineyùiCeln/ eyAizyù ŽB˜Aeb• inˆS˜ÿArpbR• Ÿda•yApn k•erin. ”•S•óˆAeyùl b••
es”sb• eb•d•I w¦k•er• w¦k•er• k•er eB˜e[˜/ B˜A[˜• iyh•Ýd•Ar ŒAr ek•An rAj“A” ŒAeg k•Kno Žt
w¦k•erAÙel• ik•e@•A, ŸptYk•Ayù eP•el ed•yù. smAerAeh•r seÒ˜ inˆS˜ÿArpbR• pAln k•ern in. 23eyAizyùr
13
rAj“• zelAmno ŒtIet ej“r¨zAelemr k•AeC rAj“e ׈r 18tm b•Cer elAek•rA Ž” inˆS˜ÿArpbR• pAln
ib•nAz pAh•Ae¼r d•i(•e, Ž” D•re,r ik•C¢ Ÿ<c•¢ eb•d•I k•eriCl.
24
b•Aineyù i Celn/ eyKAen sIed•AnIyù e d•r G•] , Y mU i %$ iyh•Ýd•A o ej“r¨zAelem elAek•rA eötsAD•nA/
ŒeXAretr pUj“Ar j“‘ Ž”sb• eb•d•I b•Yb•h•Ar k•r• fAik•nI-ipzAc•-tˆ–˜¤sAD•n•/ mUi%$pj U “A öBˆ•] it eysb• G•,
] Y
h•t. ŽCA¼Ao mh•ArAj“ zelAmn emAyùAb•Iyùed•r k•emAz pApAc•rŠ k•rt/ yAj“k• ih•i˜ð˜yùr K<uej“ pAoyù• ib•iD•
o ŒAemAnIyùed•r im˜ð˜m ömuK G•],Y mUi%$r j“‘ ey ŒnusAer eyAizyù Žsb•” smUel ŸípAwn k•ern.
387 2 rAj“Ab•il 23:25-24:13
25
Žr ŒAegr ŒAr ek•An rAj“A” eyAizyùr mt rAj“ ׈ k•eriCeln. t¡Ar m• iCeln rämAr pd•Aeyùr
iCeln n•. eyAizyù k•Ayùmen•b•Aek•Y/ smˆS˜ÿ˜ h•äd•yù o k•‘• sb•Id••. 37iyeh•AyùAk•Imo öBu˜ ey smˆˆS˜ÿ k•Aj“
zi)˜ id•eyù öBu˜ o emAizr ib•iD• ŒnusrŠ k•er k•ret b•ArŠ k•ern/ t¡Ar ŒiD•k•AMz pUb•Rpur¨xed•r mt
j“Ib•nyApn k•eriCeln. ŽKen• py$•–˜ÿ ek•An rAj“•” es” smˆS˜ÿ˜ k•Aj“ k•eriCeln.
t¡Ar mt zAsn k•ern in.
26
u iyh•dÝ •Ar elAek•ed•r opr eTek• öBu˜r
ik••–˜Þ tb•o rAj“A nb•K U d•a inísr iyh•dÝ •Ayù Želn
rAg pe¼in. mn>izr k•r• k•Ay$k•lAepr j“‘” öBu˜
tKno tAed•r opr ereg iCeln. 27öBu˜ b•eliCeln/ 24 iyeh•Ayù A k•Iemr rAj“ × ˆ k •Ael b•Aib•l-rAj“
nb•UKda•inísr iyh•Ýd•Ayù ŒAesn. itn b•Cr t¡Ar
"ŒAim ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r tAed•r b•AsBU˜im CA¼et b••t• S•VˆIk•Ar k•rAr pr iyeh•AyùAk•Im t¡Ar ib•r¨eß“•
b•AD•Y k•eriClAm. iyh•Ýd•Ar seÒ˜o ŒAim tA” k•rb•. ib•e@•Ah• k•ern. 2 öBu˜ b•Aib•lIyù/ ŒrAmIyù/ emAyùAb•Iyù/
iyh•Ýd•Aek• ŒAmAr éec•AeKr sAmen eTek• sireyù ed•b•. Œeµ•åAnIyùed•r d•lek• iyeh•AyùAk•Iemr ib•r¨eß“• yuß“•
Žmnik• ej“r¨zAelmek•o ŒAim ŒAr ed•Ket c•A” n•. k•ireyù t¡Aek• Db•Ms k•ret pAiWeyùiCeln. öBu˜ t¡Ar
ç<•/ yid•o ŒAim inej“” Ï zh•r eb•eC ineyù b•eliClAm/ esb•k• B˜Ab•b•Ad•Ied•r muK id•eyù k•r• B˜ib•`íb•A,I ŒnuyAyùI
'ey oKAen ŒAmAr nAm TAk•eb•.¾ ik••–˜Þ ŒAim Ï Ž”smˆS˜ÿ zߨed•r iyh•Ýd•A Db•Ms k•rAr j“‘ pAWAn.
miª•riwek•o Db•Ms k•er eP•lb•.® 3
Ž”B˜Aeb•” öBu˜ iyh•dÝ •Aek• t¡Ar ec•AeKr sAmen eTek•
28
eyAizyù ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln/ essb•” 'iyh•dÝ •Ar sireyù ed•b•Ar pirk•Â˜¯n• k•ern. mn>izr pApAc•re,r
rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ ŒAeC. j“‘” öBu˜ Ž isß“A•–˜ÿ˜ ineyùiCeln. 4 mn>iz b•æ inrIh•
elAk•ek• h•tY• k•er ej“r¨zAelm re)˜ pirpU,R
eyAizyrù m& ] “u Y k•eriCeln y• öBu˜ k•Kno (•m• k•ern in.
29 5
eyAizyùr rAj“ ׈k•Ael imzerr P•erQ,-neK• iyeh•AyùAk•Im Œ‘A‘ ey smˆS˜ÿ k•Aj“ k•eriCeln
P•rAí nd•Ir tIer ŒzUr-rAej“r seÒ˜ yuß“ k•ret essb•” 'iyh•Ýd•Ar rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “•
yAn. eyAizyù mige£•Aet t¡Ar seÒ˜ ed•K• k•ret egel/ ŒAeC. 6 iyeh•Ayù A k•Iemr m] & u “ Yr pr t¡ A ek• t¡ A r
ed•K• h•oyùA mA^ P•erQ,-neK• t¡Aek• h•tY• k•ern. pUbR•pur¨xed•r seÒ˜ smAiD•S˜î k•r• h•yù. t¡Ar per/ t¡Ar
30
eyAizyùr pd•S˜î ŒAiD•k•Airk•r• reT k•er t¡•r m]ted•h• pu^ iyeh•AyùAKIn n&u“n rAj“• h•el•n.
7
mige£•• eTek• ej“r¨zAelem ineyù Žes t¡Aek• t¡Ar Žid•ek• b•Aib•l-rAj“ imzerr K<Ai¼ eTek• Zr¨
pirb•Aerr smAiD•S˜îel smAiD• id•eln. k•er P•rAí nd•I py$•–˜ÿ smˆS˜ÿ ŒÇ•ˆl d•Kl k•rAyù
Žrpr elAek•rA eyAizyùr pu^ iyeh•AyùAh•sek• n&u“n imzr-rAj“ t¡Ar ed•z eCe¼ ŒAr eb•erAenAr ec•XA”
rAj“• ih•eseb• ŒiB˜exk• k•reln. k•ern in. Ž” smˆS˜ÿ˜ ŒÇ•ˆl” ŒAeg t¡Ar zAsnAD•In
iCl.
iyeh•AyAù h•s iyh•dÝ •Ar rAj“• h•eln
31
iyeh•AyùAh•s 23 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù mA^ itn nb•KU d•a inísr ej“r¨zAelm d•Kl k•reln
8
mAesr j“‘ ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. t¡Ar iyeh•AyùAKIn 18 b•Cr b•yùes rAj“• h•b•Ar pr mA^
m• iCeln ilb•anAr iyrimeyùr k•‘A h•mUwl. 32öBu˜ itn mAs ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. t¡Ar m•
eysb• k•Aj“ k•ret b•ArŠ k•eriCeln/ iyeh•AyùAh•s es” iCeln ej“r¨zAelemr ”la n ATenr k•‘A næXA.
smˆ S ˜ÿ k•Aj“ k•eriCeln. itin t¡ A r ŒiD•k•AMz 9
iyeh•AyùAKIn t¡Ar iptAr mt” öBu˜ ey smˆS˜ÿ k•Aj“
pUbR•pur¨xed•r mt” pAepr pT ŒnusrŠ k•ern. k•ret b•ArŠ k•eriCeln/ es”sb• k•Aj“ k•eriCeln.
33 10
P•erQ,-neK•/ iyeh•Ayù A h•sek• h•mAí ed•ezr es” smeyù/ nb•UKda•iníserr esnApitr• Žes
irb•alAet ej“el ŒAwk• k•ern/ P•lt iyeh•AyùAh•esr c•ArpAz eTek• ej“r¨zAelm iG•er eP•eliCeln.
11
pe(• ŒAr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•r• s•µ˜õb• h•yù in. tArpr nb•UKda•inísr S•VˆyùM zh•er ŒAesn. 12iyh•Ýd•Ar
t¡Aek•/ P•erQ,-neK• 7/500 pAŸØ räep• Žb•M 75 rAj“• iyeh•AyùAKIn t¡Ar m•/ esnApited•r/ entAed•r
pAŸØ esAn• id•et b•AD•Y k•eriCeln. o ŒAiD•k•Airk•ed•r sk•lek• ineyù t¡Ar seÒ˜ ed•K•
34
P•erQ,/ eyAizyùr ŒAerk• pu^. ”ilyùAk•Imek• n&u“n k•ret egel b•Aib•lrAj“ t¡ A ek• b•ª•I k•ern.
rAj“• b•Aineyù t¡Ar nAm pAeÂw iyeh•AyùAk•Im rAeKn. nb•UKda•iníserr zAsnk•Aelr ŒXm b•Cer Ž” G•wnA
ŒAr iyeh•AyùAh•sek• itin imzer ineyù yAn. esKAen” G•ewiCl.
t¡Ar m]&“u Y h•y.ù 35iyeh•AyùAk•Im P•erQ,ek• esAn• o räep• 13
nb•UKda•inísr ej“r¨zAelemr öBu˜r miª•r o
id•eln. ik••–˜Þ itin sAD•ArŠ elAk•ek• P•erQ,-neKAek• rAj“öAsAd• eTek• smˆS˜ÿ sµpd• Œph•rŠ k•er ineyù
ed•oyùAr j“‘ ed•ez k•r D•AyRY k•reln tA” öetYk• yAn. rAj“• zelAmn öBu˜r miª•er ey smˆS˜ÿ esAnAr
b•Yi)˜ tAed•r esAn• o räep•r ŒMz P•erQŠ-neKAek• TAl• b•iseyùiCeln/ öBu˜r B˜ib•`íb•A,I ŒnuyAyùI”
ed•oyùAr j“‘ rAj“• iyeh•AyùAk•Imek• id•t. 36iyeh•AyùAk•Im nb•UKda•inísr miª•r eTek• es smˆS˜ÿ TAl• Kuel ineyù
25 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù ŽgAerA b•Cr ej“r¨zAelem igeyùiCeln.
2 rAj“Ab•il 24:14-25:22 388
14
nb•K
U da•inísr ent• o D•nIelAk• sh• ej“r¨zAelm ej“r¨zAelm Db•Ms h•l
8
eTek• 10/000 b•Yi)˜ek• b•ª•I k•er ineyù yAn. h•td•ir@• nb•UKda•iníserr b•Aib•l zAsenr Ÿinz b•Cerr
elAk• CA¼•/ k•Airgr eTek• šimk• smˆS˜ÿ˜ elAk•ek•” pÇ•ˆm mAesr 7tm id•en nb•Uxrd•n ej“r¨zAelem
itin b•ª•I k•ern. 15rAj“A iyeh•AyùAKIn o t¡Ar m•/ ŒAesn. nb•Uxrd•n iCeln t¡Ar sbR•Aep(•• r,ku•zlI
S˜¤Ied•r/ ŒAiD•k•Airk• o öitpi%zAlI b•Yi)˜ed•r b•ª•I qs‘ed•r esnApit. 9 itin öBu ˜ r miª•r Žb•M
k•er b•Aib•el ineyù igeyùiCeln. 16emAw 7/000 d•(• rAj“öAsAd• pui¼eyù eP•leln. itin eCAw b•¼ smˆS˜ÿ
qsink• o 1/000 ku•zlI k•Airgrek• b•Aib•lrAj“ G•r b•A¼Io Db•Ms k•er id•eyùiCeln.
10
nb•UKda•inísr b•Aib•el b•ª•I k•er ineyù yAn. Žrpr/ nb•UKda•iníserr qsnYb•Aih•nIr esnAr•
ej“r¨zAelemr c•ArpAezr öAc•Ir eB˜eÒ˜ eP•el
11
rAj“• isid•ik•yù Œb•izX ey k•j“n elAk• tKn pe¼ iCl tAed•r
17
b•Aib•l-rAj“ nb•UKda•inísr/ iyeh•AyùAKIenr k•Ak•• b•ª•I k•er ineyù yAyù . Žmnik• eysmˆ S ˜ÿ elAk•
m%ineyùr nAm pAeÂw isid•ik•yù ereK t¡Aek• rAj“• ŒA ™smpRŠ k•ret ec•eyùiCl tAed•ro erh•A” ed•oyù•
k•eriCeln. 18isid•ik•yù 21 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù 11 h•yù in. 12nb•x U rd•n Žk•mA^ d•Ind•ir@• elAek•ed•r @•A(•A
b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•ern. t¡Ar m• iCeln e(•t o zs´e(•etr ed•KAezAn• k•rAr j“‘ eP•el
a Ar iyrimeyùr k•‘A h•mwU l. 19iyeh•AyùAKIenr mt”
ilb•n ereK igeyùiCeln.
isid•ik•yù/ öBu˜ y• ik•C¢ k•ret b•ArŠ k•eriCeln essmˆS˜ÿ 13
b•Aib•lIyù esnAb•Aih•nI öBu˜r miª•err iptelr
k•Aj“” k•eriCeln. 20ej“r¨zAelm o iyh•Ýd•Ar opr smˆS˜ÿ˜ ij“insp^ eB˜e[˜ w¦k•er• w¦k•er• k•er. iptelr
öBu˜ Žt ß*uß ““ h•eyùiCeln ey öBu˜ Ž” é” ed•zek• j“lAzyù/ es” eWlAgAi¼w• ik•C¢” tAr• B˜A[˜et b•Aik•
t¡Ar ec•AeKr sAmen eTek• mueC eP•eln. rAeKin. tArpr es” iptelr B˜A[˜• w¦k•erAÙel•
tAr• b•Aib•el ineyù yAyù. 14gAeCr wb•/ ek•Ad•Al/
U d•a inísr isid•ik•eyrù zAsn b•Þ “ k•reln
nb•K b•Aitd•Aenr izK• ŸSˆð˜AenAr yˆ–˜¤ eTek• Zr¨ k•er
isid•ik•yù b•Aib•l-rAej“r k•%$ × ˆ ŒS•V ˆ Ik•Ar iptelr TAl•/ c•Amc•/ k•¼A”/ pA^/ 15esAn• o räepAr
k•eriCeln. smˆS˜ÿ ij“insp^” nb•Uxrd•n seÒ˜ k•er ineyù yAn.
16-17

25 tA” b•Aib•l-rAj“ nb•UKda•inísr/ t¡Ar smˆS˜ÿ


esnAb•Aih•nI ineyù ej“r¨zAelemr ib•r¨eß“ yuß “ h•lÉ
itin y• ineyùiCeln tAr tAilk•• nIec• ed•oyù•

k•ret Želn. isid•ik•yùr rAj“ ׈k•Aelr nb•m b•Cerr 27 Pu•w qd•eG•$Yr 2iw iptelr ˆ S˜ÿµ˜õ/ ˆS˜ÿe•µ˜õr
10 mAesr 10 id•en Ž” G•wn• G•ewiCl. ej“r¨zAelm mATAr operr k•Ar¨k•Ay$Kic•t 4 1 /2 Pu•w Ÿ<c•¢
zh•er yAtAyùAt b•Þ“• k•ret nb•UKda•inísr zh•err gµ•Vˆuj“/ iptelr b•¼ j“lAD•Ar/ öBu˜r miª•err
c•ArpAez t¡Ar esnAb•Aih•nI emAtAeyùn k•er Žk•w• j“‘ zelAmenr qtrI k•rA eWlAgAi¼w•; sb•
ed•oyùAl b•Aineyù zh•rw• Œb•erAD• k•eriCeln. 2Ž”B˜Aeb• imileyù ŽÙelAr oj“n siWk• k•t iCl t•
t¡Ar esnAb•Aih•nI isid•ik•yùr rAj“e ׈r Žk•Ad•z b•Cr b•lAo k•iWn?
py$•–˜ÿ ej“r¨zAelm iG•er ereKiCl. 3Žid•ek• zh•err
eB˜ter KA†AB˜•b• Ÿ%erA%r b•i] ß“• pAi•Cl. c•&“u TR mAesr iyh•dÝ •Ar elAek•ed•r b•ª•I k•rA h•l
9tm id•enr pr eTek• zh•er sAD•ArŠ mAnuexr KAb•Ar 18
miª•r eTek• nb•Uxrd•n/ öD•An yAj“k• srAyù/
mt Žk•k•,• KAb•Aro ŒAr Œb•izX iCl n•. sh•k•ArI yAj“k• sP•inyù / öeb•zþˆAerr
4
ezx py$•–˜ÿ nb•UKda•iníserr esnAb•Aih•nI zh•err itnj“n d•AerAyùAnek• b•ª•I k•er ineyù
öAc•Ir eB˜e[˜ eB˜ter F¦ek• p¼el/ es rAet” b•AgAenr igeyùiCeln.
19
Ùˆ¹ˆpÿ eTr P<•Ap• ed•oyùAelr meD•Y id•eyù rAj“• isid•ik•yù ŒAr zh•r eTek• itin 1 j“n esnAsic•b•/
o t¡Ar esnAb•Aih•nIr elAek•rA pAileyù yAyù. yid•o rAj“Ar 5 j“n prAmzRd•At•/ esnAöD•Aenr
zߨpe(•r esnAb•Aih•nI sAr• zh•r iG•er ereKiCl/ b•Yi)˜sic•b• iyin elAek•ed•r meD•Y eTek•
ik••–˜Þ tb•uo isid•ik•yù o t¡Ar pA½VRc•rr• mr¨BU˜imr peT b•ACA” k•er esn• ineyùAg k•retn/ ŽrA
pAileyù eyet s(•m h•n. 5ik••–˜Þ b•Aib•elr esnAb•Aih•nI CA¼Ao 60 j“n sAD•ArŠ mAnuxek• b•ª•I k•ern.
20-21
t¡Aed•r D•Aoyù• k•er iyrIeh•Ar k•AeC rAj“• isid•ik•yùek• tArpr nb•Uxrd•n Žed•r sb•A”ek• h•mAetr
b•ª•I k•er. isid•ik•yùr smˆS˜ÿ˜ esn• t¡Aek• Žk•l• eP•el irb•alAyù b•Aib•l-rAej“r k•AeC ineyù egel/ b•Aib•l-rAj“
ereK pAileyù yAyù. esKAen” tAed•r h•tY• k•ern. ŒAr iyh•dÝ •Ar elAek•ed•r
6
b•Aib•lIyùr• t¡Aek• b•ª•I k•er b•Aib•el rAj“Ar k•AeC b•ª•I k•er t¡Ar• seÒ˜ ineyù yAn.
ineyù yAyù y• ŽKn iCl irb•alAet/ iyin tAek• zAiS˜ÿ
ed•n. 7tAr• isid•ik•yùr sAmen” t¡Ar c•Ar pu^ek• h•tY• iyh•dÝ •Ar rAj“YpAl gd•ilyù
22
k•er/ t¡Ar ec•AK egel id•eyù izk•l pireyù t¡Aek• b•Aib•l-rAj“ nb•UKda•inísr ik•C¢ elAk•ek• iyh•Ýd•Ayù
b•Aib•el ineyù igeyùiCl. ereK igeyùiCeln. itin zAP•enr epQ^ Œh•Ik•Aemr
389 2 rAj“Ab•il 25:23-30

pu^ gd•ilyùek• Ž”smˆS˜ÿ elAk•ed•r zAsn k•rAr j“‘ esnAb•Aih•nIr elAk• eTek• Zr¨ k•er eCAw b•¼ sb•A”
zAsk• ih•eseb• iyh•Ýd•Ayù b•iseyù yAn. b•Aib•lIyùed•r B˜eyù imzer pAileyù egl.
23 27
Žid•ek• ŽKb•r epeyù nTineyùr pu^ ”½åAeyùl/ prb•tRIk•Ael ”ib•l-merAd•k• b•Aib•elr rAj“•
k•Aereyùr pu^ eyAh•Ann/ newAP•AtIyù tnh•Ýmetr pu^ h•eln. itin iyh•Ýd•Ar rAj“• iyeh•AyùAk•Imek• t¡Ar
srAyù ŒAr mAKATIeyùr pu^ yAsinyù ömuK esnAb•Aih•nIr b•ª•Ie ׈r 37 b•Cerr mATAyù ej“l eTek• mu)˜ k•reln.
öD•AnrA tAed•r d•lb•l ineyù imSpAet gd•ilyùr seÒ˜ merAd•ek•r rAj“e ׈r b•AerA mAesr 27 id•enr mATAyù
ed•K• k•ret egeln. 24gd•ilyù tAed•r ŒA½VˆS˜ÿ˜ k•er Ž” G•wn• G•ewiCl. 28itin iyeh•AyùAk•Iemr seÒ˜ B˜Al
b•leln/ "b•Aib•lIyù rAj“k•m$c•ArIed•r B˜yù pAb•Ar ek•An b•Yb•h•Ar k•eriCeln Žb•M rAj“sB˜Ayù Œ‘A‘ rAj“Aed•r
k•ArŠ en”. etAmr• yid• ŽKAen eTek• b•Aib•l-rAej“r &u“lnAyù t¡Aek• ŒAro Ùr¨ ˆ× p, U R j“AyùgAyù b•sAr ŒiD•k•Ar
ŒD•Ien k•Aj“ k•r tAh•el” sb• iWk• h•eyù yAeb•.® id•eyùiCeln.
25 29
ik••–˜Þ nTineyùr pu^ ”½åAeyùl iCeln rAj“pir- merAd•k•/ iyeh•AyùAk•Iemr ŒAsAmIr epAzAk• Kuel
b•Aerr sd•ss´ ŽB˜Aeb• sAtmAs k•AwAr pr itin o id•eyùiCeln. Žb•M j“Ib•enr b•Ak•I k•w• id•n iyeh•AyùAk•Im
t¡Ar d•elr d•z j“n imel gd•ilyù o smˆS˜ÿ ”æd•Ied•r merAd•ek•r seÒ˜ Žk•” ewib•el b•es KAoyù• d•Aoyù•
h•tY• k•reln. imSpAet gd•ilyùr seÒ˜ ey smˆS˜ÿ˜ k•ern. 30rAj“• ”ib•l-merAd•k• iyeh•AyùAk•Imek• Žrpr
b•Aib•lIyùr• b•As k•riCl tArAo r(•• epl n•. 26tArpr eTek• epAxŠ k• iCeln.
390 •

b•MzAb•ilr öTm KØ

ŒAd•m eTek• enAh• py•$ –˜ÿ pirb•Arb•egrR ”ith•As Œº•Ah•Aemr pirb•Ar


1-3 24
ezemr Ÿ%rpur¨x h•l ŒPR•ka•xd/ ezlh•/ 25Žb•r/
1 ŒAd•m/ ezK/ ”enAz/ qk•nn/ mh•lell/ eyrd•/
h•enAk•/ mTUezlh•/ elmk•/ enAh.*
4
eplg/ iryùU/ 26sräg/ nAeh•Ar/ etrh• ŒAr 27Œº•Am
enAh•r itn pu^. tAed•r nAm iCl ezm/ h•Am :Œº•Am yAek• Œº•Ah•Amo b•l• h•yù.ò
28
Žb•M eyP•í. Œº•Ah•Aemr é” pue^r nAm ”sah•Ak• o ”½åAeyùl.
29
Žed•r Ÿ%rpur¨x inîräpÉ
eyP•etr Ÿ%rpru ¨x
5
eyP•etr sAt pue^r nAm h•lÉ egAmr/ mAegAg/ h•AgAerr Ÿ%rpur¨x
mAd•yù/ yb•n/ &u“b•l/ emzk• ŒAr tIrs. ”½åAeyùelr öTm o b•¼ eCelr nAm nb•AeyùAí.
6
egAmerr pu^ed•r nAmÉ ŒiSˆð˜ns/ d•IP•í ŒAr t¡Ar Œ‘A‘ pu^ed•r nAm h•lÉ ek•d•r/ Œda•eb•l/ imb•s a m/
30 31
etAgm$. imzam/ dU•m•/ ms•/ h•d•d•/ etm•/ iywàr/ nAP•Iz o
7
yb•enr pue^r• h•lÉ ”lIz•/ tzRIz/ ik•%Im o ek•d•m•.
erAd•AnIm.
k•wàr•r pu^
32
h•Aemr Ÿ%rpru ¨x Œº•Ah•Aemr Ÿpp ˆÍ I k•wàr•Ð isè,/ yka•x,/ md•An/
8
h•Aemr pu^ed•r nAmÉ kU•z/ imzr/ pUw o k•nAn. imid•yn ù / iyzab•k• o zUh• ömuK pu^ed•r j“›˜å id•eyùiCeln.
9
kU•ezr pu^ed•r nAmÉ sb••/ h•b•Il•/ sˆ¹ˆÿA/ ryùm• o yka •xe,r pu^ed•r nAmÉ izb•• o d•d•An.
33
sˆˆ¹ˆÿk••. ryùmAr pu^ed•r nAmÉ izb•• o d•d•An. imid•yùenr pu^ed•r nAmÉ ÏP••/ ŽP•r/ h•enAk•/
10
kU•ezr Žk• Ÿ%rpur¨exr nAm iCl ineèAd•. itin Œb•Id• ŒAr ”lad•Ayù•.
b•¼ h•eyù p]iTb•Ir sbR•Aep(•• zi)˜zAlI o sAh•sI eyAß“• Ž¡rA sk•el” iCeln k•wàr•r Ÿ%rpur¨x.
ih•eseb• piric•it lAB˜ k•ern.
11
lUd•/ ŒnAm/ lh•Ab•/ n¹ˆÿuh•/ 12peTœAx/ k•salUh•/ sAr•r pu^
34
k•ˆeˆ¹ˆÿArÐ Žed•r sk•elr iptA iCeln imzr. k•salUh• Œº•Ah•Aemr Žk• pue^r nAm ”sah•Ak•. ”sah•Aek•r
iCeln pelXIyùed•r pUbR•pur¨x. é” pu^Ð ŽexÚ ŒAr ”•S•óˆAeyùl.
13
k•nAenr öTm pu ^ iCl sIed•An. 14k•nAnÐ 35
ŽexQr pu^ed•r nAmÉ ”lIP•s/ räeyùl/ iyyùUz/
iyb•UxIyù/ ”emArIyù/ iggRAzIyù/ 15ih•bb•Iyù/ ŒkR•Iyù/ sInIyù/ yAlm ŒAr ek•Arh•.
ŒbR•d•Iyù/ 16smArIyù ŒAr h•mAtIyùed•ro pUbR•pur¨x. 36
”lIP•esr pu^ed•r nAmÉ qtmn/ omAr/ sP•I/
giyùtm ŒAr k•ns. ”lIP•s ŒAr itîr ŒmAelk•
ezemr Ÿ%rpru ¨x nAemo Žk• pu^ iCl.
17 37
ezemr• pu^ed•r nAmÉ Žlm/ ŒzUr/ ŒPR•ka•xd•/ räeyùelr pu^ed•r nAmÉ nh•í/ esrh•/ zµ•å ŒAr
lUd• Žb•M ŒrAm. ŒrAemr pue^r• h•lÉ ¬x/ h•Ýl/ ims•.
egTr o emezk•.
18
ŒPR•ka•xd• iCeln ezlh•r iptA Žb•M Žb•err esyIù r eTek• ”ed•AmIyrù A
iptAmh•. 38
esyùIerr pu^ed•r nAmÉ elAwn/ ezAb•l/ isib•eyùAn/
19
Žb•err é” pue^r Žk•j“enr nAm iCl eplg/ Œn•/ id•ezAn/ Žísr ŒAr d•Izn.
k•Ar, t¡Ar j“e›˜år pr eTek•” p]iTb•Ir elAek•rA ib•iB˜å 39
elAwenr pu^ed•r nAmÉ eh•Air ŒAr eh•Amm.
B˜AxAegAþIet ib•B˜)˜ h•eyù yAyù. eplegr B˜A”eyùr elAwenr itî• nAem Žk• eb•Ano iCl.
nAm iCl y)˜n. :20y)˜n pu^ed•r nAmÉ ŒlaemAd•d•/ 40
ezAb•elr pu^ed•r nAmÉ Œilyùn/ mAnh•í/ Žb•l/
21
ezlP•/ h•ísmRAb•í/ eyrh•/ h•ed•ArAm/ ¬sl/ id•ûL•/ zP•I ŒAr onm.
22
Žb•l/ Œb•ImAeyùl/ izb••/ 23oP•Ir/ h•b•Il• o eyAb•eb•r isib•eyùAenr pu^ed•r nAmÉ Œyù• ŒAr Œn•.
ipt• iCl. ”h•ArA sk•el y)˜enr pu^.ò 41
ŒnAr pu^ h•l id•ezAn.
id•ezAenr pu^ed•r nAmÉ h•è,/ ”zab•n/ iy^, ŒAr
ŒAd•m ÖÖÖ enAh• Ž” nAemr tAilk•Aiwet ŒAeC Žk• b•Yi)˜r nAm.
tArper tAr Ÿ%rpur¨xed•r nAm.
k•rA,.
391 1 b•MzAb•il 1:42-2:30
42 8
Žíserr pu^ed•r nAmÉ ib•lha •n/ sAb•n ŒAr yAk•n. ŽTenr pue^r nAm Œsiryù.
9
id•zenr pu^ed•r nAmÉ ¬x ŒAr ŒrA,. ih•e•xœAe,r pu^ed•r nAmÉ iyrh•eml/ rAm ŒAr
k•Alub•Ayù.
”ed•Aemr rAj“A
43
”•S•óˆAeyùel rAj“tˆ–˜¤ c•Alu h•b•Ar b•æ ŒAeg eTek•” rAemr Ÿ%rpru ¨x
”ed•Aem rAj“tˆ–˜¤ öc•ilt iCl. nIec• ”ed•Aemr rAj“Aed•r 10
rAm iCeln iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r ent• nh•ezAenr
pirc•yù ed•oyù• h•lÉ iptAmh• Žb•M Œµ•åInAd•eb•r iptA. 11nh•ezAenr pue^r
”ed•Aemr öTm rAj“• iCeln ib•eyùAer•r pu^ eb•l•. nAm slaemAn/ slaemAenr pue^r nAm eb•Ayùs/ 12eb•Ayùesr
eb•lAr rAj“D•AnIr nAm iCl id•nah•Ab••. pue^r nAm oeb•d•/ oeb•ed•r pue^r nAm iyzyù/ iyzeyùr
44
eb•lAr m]&u“Yr pr b••S•óˆAr esreh•r pu^ eyAb•b• iCl sAt pu^. 13iyzeyùr b•¼ eCelr nAm ”lIyùAb•/
n&u“n rAj“• h•eln. iþˆtIyù pue^r nAm Œb•Id•Anb•/ ïtIyù pue^r nAm zµ•å/
45 14
eyAb•eb•r m]&u“Yr pr rAj“• h•eln qtmn ed•ezr c•&u“TR pue^r nAm nTenl/ pÇ•ˆm pue^r nAm r£•yù/
15
h•Ýzm. xþ pue^r nAm oísm ŒAr sˆ¹ˆÿm pue^r nAm iCl
46
h•Ýzm mAr• egel t¡Ar j“AyùgAyù b•d•ed•r pu^ h•d•d• d•AyùUd•. 16Žed•r é” eb•Aenr nAm sräyù• o Œb•Igl.
n&u“n rAj“• h•eln. t¡Ar rAj“D•AnIr nAm iCl Œb•Ií. sräyùAr itn pu^Ð Œb•Izyù/ eyAyùAb• o ŒsAeh•l.
itin emAyùAb•Iyùed•r ed•ez imid•yùnek• yueß“ prAij“t 17
Œb•Igelr pue^r nAm ŒmAs• ŒAr t¡Ar iptA eyTr
k•eriCeln. iCeln ”½åAeyùelr b•Aisª••.
47
h•d•ed•r m]&u“Yr pr me•S•óˆk•Ar b•Aisª•• smL t¡Ar
j“AyùgAyù n&u“n rAj“• h•eln. k•Aeleb•r Ÿ%rpru ¨x
48 18
smL mAr• egel P•rAí nd•Ir tIrb•tI$ reh•Aeb•Aetr ih•e•xœAe,r pue^r nAm iCl k•Aelb•. k•Aelb• ŒAr
ezQl n&u“n rAj“• h•eln. t¡•r S˜¤I/ iyireyùAetr k•‘A ŒsUb•Ar imlenr P•el
49
ezQl mAr• egel rAj“• h•eln Œka•eb•Aerr pu^ eyzr/ ezAb•b• o Œed$•An Ž” itn pue^r j“›˜å h•yù.
19
b•Ala-h•Ann. ŒsUb•Ar m]&u“Y h•el k•Aelb• ”•Pó•ATAek• ib•eyù k•reln.
50
b•Ala-h•Anenr m]&u“Yr pr rAj“• h•eln h•d•d•. t¡Ar k•Aelb• ŒAr ”•Pó•ATAr pue^r nAm h•Ýr. 20h•Ýerr pue^r
rAj“D•AnIr nAm iCl pAyù ŒAr t¡Ar S˜¤Ir nAm meh•web•l. nAm ¬ir ŒAr epQe^r nAm b•ísell iCl.
21
meh•web•l iCeln me˜wêed•r k•‘•/ emxAh•eb•r ed•Qih•^I. ih•e•xAœ , 60 b•Cr b•yeù s igilyùed•r iptA mAKIerr
51
tArpr h•d•ed•r m]&u“Y h•l. k•‘Aek• ib•eyù k•ern. t¡Ar o mAKIerr k•‘Ar imlen
itî/ ŒilyùA/ iyeTí/ 52Œh•lIb•AmA/ Žl•/ pIenAn/ sgUeb•r j“›˜å h•yù. 22sgUeb•r pue^r nAm iCl yAyùIr.
53
k•ns/ qtmn/ imb•asr/ 54mgad•Ieyùl/ örm ömuK igilyùd• ed•ez yAyùIerr 23iw zh•r iCl. 23ik••–˜Þ k•nAí
b•Yi)˜r• iCeln ”ed•Aemr ent•. o ŒAzpAezr 60iw zh•rtlI sh• yAyùIerr smˆS˜ÿ
ýAm egzUr Žb•M ŒrAm ek•e¼ ineyùiCl. Ï 60 KAn•
”•S•ˆó Aeyeù lr p^u eCAw zh•rtlIr mAilk• iCeln igilyùed•r iptA

2 ”•S•óˆAeyùelr pu^ed•r nAmÉ räeb•,/ izimeyùAn/ elib•/ mAKIerr eCelpuelr•.


iyh•Ýd•A/ ”xAKr/ sb•UlUn/ 2 d•An/ eyAexP•/ ib•‘AmIn/ 24
”•Pó•AT•r k•Aelb• zh•er/ ih•e•xœAe,r m]&u“Yr pr
nˆ¹ˆÿAil/ gAd• o ŒAezr. t¡ A r S˜¤ I Œib•yùA Œsaah•Ýr nAem Žk• pue^r j“›˜å
id•eyùiCeln. Œsah•Ýerr pue^r nAm iCl tek•Ayù•.
iyh•dÝ •Ar p^ u
3
iyh•Ýd•Ar pu^ed•r nAmÉ Žr/ onn Žb•M ezl•. iyrh•emelr Ÿ%rpru ¨x
25
Ž¡r• itnj“n k•nAnIyùA b•í-zUyAù r geB˜$ j“›˜åýh•Š k•ern. ih•e•xœAe,r b•¼ eCel iyrh•emelr pu^ed•r nAm
öBu˜ yKn ed•Keln ey/ iyh•Ýd•Ar öTm pu^/ Žr Œsí/ iClÉ rAm/ b•Un•/ or,/ oísm ŒAr Œih•yù. rAm
tKn itin t¡Aek• h•tY• k•reln. 4iyh•dÝ •Ar pu^b•D•U tAmr iyrh•emelr b•¼ eCel. 26ŒwArA nAem iyrh•emelr
o iyh•Ýd•Ar imlenr P•el eprs o esrh•r j“›˜å h•yù. ŒAerk•j“n S˜¤I iCl. t¡Ar pue^r nAm onm.
27
ŒTRAí sb• imileyù iyh•Ýd•Ar s•–˜ÿAn sMKY• iCl p<Ac•. iyrh•emelr b•¼ eCel rAemr pu^ed•r nAm iClÉ
5
epresr pu^ed•r nAmÉ ih•e•xœA, ŒAr h•AmUl. mAx/ yAmIn ŒAr Žk•r.
6 28
esreh•r p<Ac• pue^r nAmÉ iziè/ ŽTn/ eh•mn/ onemr zµ•åyù o yAd•• nAem é” pu^ iCl. zµ•åeyùr
k•laek•Al ŒAr d•ˆAr•. é” pue^r nAm iCl nAd•b• o Œb•IzUr.
7 29
izièr pue^r nAm k•im$. k•im$r pue^r nAm iCl Œb•IzUr ŒAr t¡Ar S˜¤I Œb•Ih•iyùelr Œh•b•An ŒAr
ŒAKr. yueß“ lAB˜ k•r• ij“insp^ ö½Vrek•• n• id•eyù emAlId• nAem é” pu^ iCl.
inej“r k•AeC ereK ŒAKr ”•S•óˆAeyùlek• b•ætr sms´Ar 30
nAd•eb•r pu^ed•r nAmÉ esld• o Œ¹¯iyùm. esld•
meD•Y eWel id•eyùiCeln. Œpu^k• Œb•S˜îAyù mAr• yAn.
1 b•MzAb•il 2:31-3:16 392
31
Œ¹¯iyùemr pue^r nAm iyzI. iyzI iCeln ezzenr ey sb• elKk•ed•r pirb•ArÙil b•As k•rt tAr• h•lÉ
iptA ŒAr Œh•leyùr iptAmh•. itiryùAT/ izimyùT ŒAr sUKAT. tAr• sk•el” k•InIyù
32
zµ•åeyùr B˜A”/ yAd•Ar pu^ed•r nAm eyTr o egAþIr Œ•–˜ÿB˜u$ )˜ Žb•M eb•í-erKeb•r öitþAtA h•µ•åetr
eyAnATn. eyTr Œpu^k• Œb•S˜îAet” mAr• igeyùiCeln. b•MzD•r iCeln.
33
eyAnATenr é” pue^r nAm eplí o sAs•. Ž”
h•l iyrh•emelr s•–˜ÿAn-s•–˜ÿited•r tAilk••. d•AyeUù d•r p^
u
34
ezzenr ek•An pu^ iCl n•. teb• t¡Ar Žk• k•‘A
iCl/ y¡Aek• itin imzr eTek• ŒAn• yAh$•A nAem 35Žk• 3 d•AyùUed•r k•eyùk•iw pue^r j“›˜å h•eyùiCl ih•eº•A,
zh•er. t¡Ar pu^ed•r tAilk•• inîräpÉ
Bˆ]•etYr seÒ˜ ib•eyù id•eyùiCeln. Ž” yAh$•A ŒAr t¡Ar d•AyùUed•r öTm pue^r nAm ŒeîAn. t¡Ar m• iCeln
k•‘Ar Œ%yù nAem Žk• pu^ iCl. iyi•xœˆeyùelr Œh•IenAyùm.
36
Œ%eyùr pue^r nAm nATn/ nATenr pue^r nAm d•AyùUed•r iþˆtIyù pu^ d•Aineyùelr m• iCeln iyh•Ýd•Ar
sAb•d•/ 37sAb•d• iCl ”Pa•lelr iptA. ”Pa•ll iCl k•im$elr Œb•Igl.
oeb•ed•r iptA. 38oeb•ed•r pue^r nAm eyh•Ý/ eyh•Ýr 2
d•AyùUed•r ïtIyù pu^ Œb•zAelAemr m• gzUrrAj“
pue^r nAm Œsiryù/ 39Œsiryùr pue^r nAm eh•ls/ tlameyùr k•‘A mAK•.
eh•lesr pue^r nAm ”lIyùAs•/ 40”lIyùAsAr pue^r c•&u“TR pu^ ŒAed•Ainyùr mAeyùr nAm iCl h•gIt.
nAm issamyù/ issameyùr pue^r nAm z˜ñum/ 41z˜ñuemr 3
pÇ•ˆm pu^/ zP•iwyùr mAeyùr nAm iCl Œb•Iwl.
pue^r nAm iyk•imyù/ ŒAr iyk•imyùr pue^r nAm iCl xþ pu^ iyi^yùemr mAeyùr nAm iCl ”©ñ•/ d•AyùUed•r
”lIzAm•. S˜¤I.
4
ih•eº•Aen t¡Ar Ž” Cyù pue^r j“›˜å h•yù. mh•ArAj“
k•Aeleb•r pirb•Ar d•AyùUd• ih•eº•Ae, sAt b•Cr Cyù mAs rAj“ ׈ k•eriCeln.
42
iyrh•emelr B˜A” k•Aeleb•r pu^ed•r nAm iCl ŒAr itin ej“r¨zAelem emAw 33 b•Cr rAj“ ׈ k•ern.
5
emz• o mAerz•. emzAr pue^r nAm sIP• ŒAr mAerz•r ej“r¨zAelem t¡Ar ey smˆS˜ÿ pue^rA j“›˜åýh•Š
pue^r nAm ih•eº•A,. k•er tAr• h•lÉ
43
ih•eº•Ae,r pu^ed•r nAm iClÉ ek•Arh•/ tpUh•/ erk•m Œµ•åIeyùelr k•‘A b•íesb•Ar geB˜$ izimyù/ ezAb•b•/
-
o ezm•. 44ezmAr pue^r nAm rh•m. rh•emr pue^r nATn Žb•M zelAmn ömuK c•Ar pu^. 6 8 ŽCA¼A iyB˜r/
nAm iCl yikR•yùm. erk•emr pue^r nAm iCl zµ•åyù. ”lIzUyAù / ”lIeP•lw/ enAgh•/ enP•g/ yAiP•yù/ ”lIzAm•/
45
zµ•åeyùr pue^r nAm mAeyùAn ŒAr mAeyùAenr pu^ iCl ”lIyùAd•• o ”lIeP•lw nAem d•AyùUed•r ŒAer• nyù pu^
qb•í-sur. iCl. 9Ÿpp ͈Ied•r seÒ˜ imlenr P•elo d•AyùUed•r
46
k•Aeleb•r d•AsI o Ÿpp ͈I ÏP•Ar pu^ed•r nAm eb•z k•eyùk•iw s•–˜ÿAn h•yù. ŒAr tAmr nAem t¡Ar Žk•w•
iClÉ h•Ar,/ emAís• o gAess. h•Are,r pue^r n•mo k•‘Ao iCl.
gAess.
47
eyh•d•eyùr pu^ed•r nAmÐ ergm/ eyATm/ egsn/ d•AyeUù d•r smeyrù per iyh•dÝ •Ar rAj“A
10
eplw/ ÏP•• o zAP•. zelAmenr pue^r nAm rh•ib•yùAm/ rh•ib•yùAemr
48
k•Aeleb•r ŒAerk• d•AsI o Ÿpp ˆÍ I mAKAr pu^ed•r pue^r nAm Œib•yù/ Œib•yùr pue^r nAm ŒAs•/ ŒAsAr
nAm iCl ezb•r ŒAr ith$•nÉ 49ŽCA¼Ao mAKAr zAP• o pue^r nAm iyeh•AzAP•w/ 11iyeh•AzAP•ewr pue^r nAm
izb•• nAem é” pu^ iCl. zAeP•r pue^r nAm mda•må• iCl eyArAm/ eyArAemr pue^r nAm Œh•isyù/ Œh•isyùr
ŒAr izb•Ar pu^ed•r nAm iCl mka•eb•nAr o igib•yù•. pue^r nAm eyAyùAz/ 12eyAyùAezr pue^r nAm Œmíisyù/
k•Aeleb•r k•‘Ar nAm iCl Œka•x•. Œmíisyùr pue^r nAm Œsiryù/ Œsiryùr pue^r nAm
50-51
"k•Aeleb•r Ÿ%rpur¨x inîräpÉ h•Ýr iCeln eyATm/ 13eyATemr pue^r nAm ŒAh•s/ ŒAh•esr pue^r
k•Aeleb•r b•¼ eCel. t¡Ar m• iCeln ”•Pó•ATA. h•Ýerr nAm ih•iâ•yù/ ih•iâ•yùr pue^r nAm mn>iz/ 14mn>izr
pu^ed•r nAm ezAb•l/ zlamA o h•AerP•. Ž¡r• itnj“n pue^r nAm ŒAemAn ŒAr ŒAemAenr pue^r nAm eyAizyù.
yTAß*em ik•iryùí-iyyùArIm/ qb•íelh•m ŒAr qb•í-gAd• 15
eyAizyùr b•MzD•red•r tAilk•• inîräpÉ t¡Ar öTm
zh•err öitþAt• iCeln. pue^r nAm eyAh•Ann/ iþˆtIyù pue^r nAm iyeh•AyùAk•Im/
52
ik•iryùí iyyùArIemr öitþAt• iCeln ezAb•l. ïtIyù pue^r nAm isid•ik•yù/ c•&u“TR pue^r nAm z˜ñum.
16
ezAb•elr Ÿ%rpur¨xr• iCl h•AerAyù•/ mnUeh•Aetr ŒeD•kR • iyeh•AyùAk•Iemr pu^ed•r nAm iCl iyk•inyù ŒAr
elAek•rA. 53ik•iryùí-iyyùArIemr pirb•AregAþI h•l isid•ik•yù.*
iy^Iyù/ pUTIyù/ zUmATIyù o imšAyùIyùrA. ŒAb•Ar srATIyù
o ”XAeyùAlIyùr• imšAyùIyùed•r eTek• Ÿ•¶“õàt h•yù.
54 iyeh•AyAù k•Iemr ÖÖÖ isid•ik•yù Žek• éB˜Aeb• b•YAKY• k•r• yAyùÉ :1ò''Ž”
qb•íelh•m/ newAP••/ Œe˜wê A í-eb•í-eyAyù A b•/
isid•ik•yùù iCl iyeh•AyùAk•Iemr pu^ Žb•M iyk•ineyùr B˜A”.¾¾ :2ò"Ž”
mnh•etr ŒeD•Rk• elAek•rA/ srAyùIyùrA 55Žb•M yAeb•ez isid•ik•yù iCl iyk•ineyùr pu^ Žb•M iyeh•AyùAk•Iemr nAit.®
393 1 b•MzAb•il 3:17-4:27
b•Aib•lIyù b•ª•Ie ˆ× r pr d•AyeUù d•r pirb•Ar k•ret h•eb• n•.® ö½Vr t¡Ar ŽsmˆS˜ÿ menAb•Asn• pU,R
17
iyk•inyù b•Aib•el b•ª•I h•b•Ar pr t¡Ar pu^ed•r k•eriCeln.
tAilk•• inîräpÉ zÂwIeyùl/ 18mlak•IrAm/ pd•Ayù/ 11
zUeh•r B˜A” k•lUeb•r pue^r nAm iCl mh•Ir•.
iznísr/ iyk•imyù/ eh•AzAm• o nd•ib•yù. mh•Ierr pue^r nAm ”eXAn/ 12”eXAenr pu^ed•r nAm
19
pd•Aeyùr pu^ed•r nAm sr¨bb•Aib•l ŒAr izimiyù. qb•írAP•A/ pAesh• o tih•å. tih•år pue^r nAm
mZ˜ñm ŒAr h•nAinyù h•l sr¨bb•Aib•elr é” pu^; t¡Aed•r örnAh•s. Ž¡r• sk•el” erk•Ar b•Aisª•• iCeln.
zelAmIí nAem Žk• eb•Ano iCl. 20h•Zb••/ oeh•l/ 13
k•nesr é” pue^r nAmÉ ŒínIeyùl ŒAr srAyù.
eb•iriKyù/ h•sid•yù/ yuzb•-eh•xd• nAem sr¨bb•Aib•elr ŒínIeyùelr é” pue^r nAmÉ h•Tí ŒAr imeyùAenATyù.
14
ŒAer• p<Ac•j“n pu^ iCl. imeyùAenATeyùr pue^r nAm iCl Œ•Pó••.
21
h•nAinyùr pue^r nAm pliwyù. pliwyùr pue^r srAeyùr pue^r nAm iCl eyAyùAb•. Ž” eyAyùAb• iCeln
nAm iyzAyùAh•. iyzAyùAh•r pue^r nAm rP•Ayù/ rP•Aeyùr ku•zlI iz˜¯I eg h•ArAismed•r pUbR•pur¨x.
15
pue^r nAm Œ,Rn/ Œ,Renr pue^r nAm ob•id•yù ŒAr iyPu•iår pu^ iCl k•Aelb•. k•Aeleb•r pu^ed•r
ob•id•yùr pue^r nAm zKinyù. nAmÉ örä/ Žl• o nyùm. ŽlAr pue^r nAm iCl
22
zKinyùr pu^ zmiyùyù; Žb•M zmiyùeyùr pu^ h•wàz/ k•ns.
16
iygAl/ b•ArIh•/ inyùiryù ŒAr zAP•w emAw Cyù j“n. iyh•ilelelr pu^ed•r nAmÉ sIP•/ sIP••/ tIiryù
23
”lIqyùnyù/ ih•iâ•yù ŒAr Œ•S•óˆIk•Am nAem inyùiryùr ŒAr ŒsAerl.
17-18
itniw pu^ iCl. ”•xœAr pu^ed•r nAmÉ eyTr/ emrd•/ ŽP•r ŒAr
24
ŒAr ”lIqyùneyùr eh•Ad•ib•yù/ ”lIyùAzIb•/ plAyù> yAelAn. emred•r Žk• pe(•r S˜¤Ir geB˜$ j“›˜åAyù miryùm/
ŒOu•b•/ eyAh•Ann/ d•lAyù ŒAr ŒnAin nAem sAt pu^ zµ•åyù o iyzab•h•. iyzab•h• iCl ”iXemAyùr iptA. emred•r
iCl. imzrIyù S˜¤I P•erQe,r k•‘• ib•iTyùAr geB˜$ eyrd•
ged•Aerr iptA/ eh•b•r esAeKAr iptA/ ŒAr iyku•TIeyùl
iyh•dÝ •Ar Œ‘A‘ pirb•ArÙilr pirc•yù sAenAh•r iptA j“›˜åýh•Š k•ern. Ž” itnj“enr pu^ed•r

4 2
iyh•Ýd•Ar p<Ac• pue^r nAm eprs/ ih•e•xœA,/ k•mRI/ h•Ýr
ŒAr ezAb•l.
nAm iCl yTAß*em ged•Ar/ esAeKAr o sAenAh•.
19
emred•r S˜¤I iCeln iyh•dÝ •Ar b•Aisª•• Žb•M nh•emr
ezAb•elr pue^r nAm rAyù•/ rAyùAr pue^r nAm eb•An. t¡Ar epQ^ed•r nAm ik•yùIlA ŒAr ”iXemAyù. ik•yùIlA
yh•í ŒAr yh•etr é” pue^r nAm iCl Œh•Ýmyù o ŒAr ”iXemAyù yTAß*em gµ•åRIyù o mAKATIyùed•r
lh•d•. srATIyùr• Œh•Ýmyù o lh•ed•r Ÿ%rpur¨x pUbR•pur¨x. 20zIemAenr pu^ed•r nAm iCl ŒeîAn/ ir²ø/
iCl. ib•na-h•Ann ŒAr tIelAn.
3
Ïwemr pu^ed•r nAmÉ iyi••xˆœ eyùl/ iy½å• o iyda•b•z. iyzIr é” pue^r nAm esAeh•í ŒAr ib•na-esAeh•í.
21-22
Žed•r eb•Aenr nAm iCl h•ísill-epAnI. ezl• iCeln iyh•Ýd•Ar s•–˜ÿAn. t¡Ar pu^ed•r
4
pnUeyùelr pue^r nAm iCl gAed•Ar. Žsr iCl nAm Žr/ lAd•A ŒAr eyAk•Im. ek•Aexb•Ar elAek•rAo
h•Ýezr iptA. t¡Ar” b•MzD•r. ŽCA¼Ao eyAyùAz ŒAr sArP• nAem
Žr• iCl h•Ýerr pu^. h•Ýr iCl ”•Pó•ATAr öTm t¡Ar é” pu^ emAyùAb•Iyù emeyùed•r ib•eyù k•er qb•íelh•em
pu^. ”•Pó•AT• iCeln qb•íelh•emr öitþAt•. c•el igeyùiCeln. Žerr pue^r nAm iCl elk•Ar.
5
tek•Aeyùr iptA Œsah•Ýerr ih•l• o nAr• nAem é” lAd•• iCeln mAerzAr iptA Žb•M qb•í Œseb•eyùr
S˜¤I iCl. 6nAr• o Œsah•Ýerr pu^ed•r nAmÉ Œæxm/ t¡Aited•r pirb•AregAþIr öitþAt•. Ž” pirb•Ar
eh•P•r/ qtimin o Œh•Xir. 7ih•l• ŒAr Œsah•Ýerr sµpek$• y• ik•C¢ tTY pAoyù• igeyùeC t• Kub•” öAc•In.
23
pu^ed•r nAmÉ esrí/ iyíesAh•r/ ”ínn ŒAr ek•As. ezlAr b•MzD•rr• mAiwr ij“inxp^ b•AnAetn. Ž¡r•
8
ek•Aesr é” pue^r nAm iCl ŒAnUb• ŒAr esAeb•b••. ntAyùIm o ged•rAyù b•As k•retn o esKAnk•Ar
ek•As h•Ar¨emr pu^ Œh•h•Relr pirb•Aerr pUbR•pur¨x rAj“Aed•r j“‘ k•Aj“ k•retn.
iCeln.
9
yAeb•ezr j“›˜å tAr Œ‘A‘ B˜A”ed•r j“e›˜år eTek• izimeyAù enr s•–˜Aÿ ns•–˜iÿ t
24
eb•zI eb•d•nAd•Ayùk• iCl. yAeb•ezr m• b•eliCeln/ "o izimeyùAenr pu^ed•r nAm nmUeyùl/ yAmIn/ yArIb•/
h•b•Ar smyù ŒAmAyù Kub• k•X epet h•eyùiCl b•el ŒAim esrh• ŒAr ezQl. 25ezQelr pue^r nAm z˜ñm u / z˜ñeu mr
or Ž” nAm ereKiC?® 10yAeb•z ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr pue^r nAm imb•asm ŒAr imb•asemr pue^r nAm iCl
k•AeC öATRnA k•er b•eln/ "ŒAim ŒApnAr ök]•t imzam.
ŒAzIbR•Ad• öATRnA k•ir. ŒAim c•A” ŒApin ŒAmAek• ŒAer• 26
imzaemr pue^r nAm h•µ•åueyùl/ h•µ•åueyùelr pue^r
j“im-j“m• id•n. sb• smeyù ŒAmAr k•ACAk•AiC eTek• nAm zOU•r ŒAr zOU•err pue^r n•m iCl izmiyù.
27
yAr• ŒAmAek• ŒAG•At k•ret c•Ayù tAed•r eTek• ŒAmAyù izmiyùr exAl j“n pu^ ŒAr Cyù k•‘A iCl. ik••–˜Þ
r(•• k•r¨n/ tAh•el ŒAr ŒAmAyù ek•An k•X eB˜Ag izmiyùr B˜A”ed•r Kub• eb•iz pu^k•‘A iCl n•. iyh•Ýd•Ar
1 b•MzAb•il 4:28-5:18 394

Œ‘ed•r &u“lnAyù tAed•r pirb•AregAþI yeTX eCAw pirb•Ar eTek•” ent• iS˜îr k•r• h•t. t• se%Ño/ b•¼
iCl. eCelr ib•ezx ŒiD•k•Ar o Œ‘A‘ (•mt• eyAexeP•r
28
izmiyùr Ÿ%rpur¨xr• eb•ra-ezb••/ h•ísr-zUyùAl/ b•Mezr elAek•rA” eB˜Ag k•retn. räeb•e,r pue^r•
emAlAd•• zh•rtlIsmUeh• b•As k•rt. 29ib•lah••/ Žísm/ iCl h•enAk•/ p˜ñu/ ih•e•xœA, o k•mRI.
etAld•/ 30b•TUeyùl/ h•µ•åR•/ isûL•g/ 31qb•í-mkR•Aeb•Aí/ 4
eyAeyù e lr Ÿ%rpu r ¨xed•r tAilk•• inîräpÉ
h•ísr-sUxIm/ qb•í-ib•rI/ zAriyùm ömuK zh•rÙelAyù eyAeyùelr pue^r nAm izmiyùyù/ izmiyùyùr pue^r nAm
d•AyùUed•r rAj“ ׈k•Aelr ŒAeg py$•–˜ÿ b•As k•retn. egAg/ egAegr pue^r nAm izimiyù/ 5izimiyùr pue^r
32
Ž”sb• zh•rÙelAr k•AeC ey p<Ac•iw ýAm iCl/ esÙil nAm mIK•/ mIKAr pue^r nAm rAyù•/ rAyùAr pue^r nAm
h•lÉ Ïwm/ Ïn/ ireµ•åA,/ etAeKn o ŒAzn. 33b•Alí b•Al/ 6b•Aelr pue^r nAm iCl eb•r•. ŒzUrrAj“ itgalí-
py$•–˜ÿ ŒAer• Œenk• ýAm iCl eyKAen izmiyùr b•MzD•rr• ipelxr räeb•, pirb•AregAþIr Ž” entAek• tAr j“AyùgA
TAk•etn. t¡Ar• t¡Aed•r pAirb•Airk• ”ith•Aso ileK CA¼et b•AD•Y k•ern Žb•M t¡Aek• inb•RAsn ed•n.
7
igeyùeCn. eyAeyùelr B˜A”ed•r o t¡Ar pirb•Aerr pirc•yù
34-38
mezAb•b•/ yemLk•/ Œmíiseyùr pu^ eyAz>/ t¡•r pirb•AregAþIr ”ith•As ŒnuyAyùI iCl inîräpÉ
eyAeyùl/ eyAizib•yùr pu^ eyh•Ý/ srAeyùr pu^ eyAizib•yù/ Ž” b•Mezr b•¼ eCel iCeln iyyùIeyùl/ tArpr sKiryù
ŒsIeyùelr pu^ srAyù/ ”ilqyùnyù/ yAek•Ab••/ iyezAh•Ayù/ ŒAr 8ŒAsesr pu^ eb•l•. ŒAss iCeln ezmAr pu^.
ŒsAyù/ Œd•Ieyùl/ iyzImIeyùl/ b•n•yù/ ŒelAenr epQ^ ezm• iCeln eyAeyùelr pu^. Ž¡r• ŒerAeyùr eTek•
o iziP•r pu^ sIx> ömuK iCeln Ž”sb• pirb•AregAþIr neb•• Žb•M b•Ala-imeyùAn py$•–˜ÿ˜ ŒÇ•ˆel b•As k•retn.
öD•An o ent•. ŒAelAn iCeln iydiyùyùr pu^ Žb•M 9
pUbR•id•ek• P•rAí nd•Ir k•AeC mr¨BU˜im py$•–˜ÿ ŒÇ•ˆel
izièr nAit. ŒAb•Ar iziè iCeln zmiyùeyùr pu^. Ž¡ed•r b•sb•As iCl. b•sb•Aesr j“‘ t¡Ar• Ž” ŒÇ•ˆl
Ž” elAek•ed•r pirb•Ar Œitzyù b•i] ß“ epl. 39tAr• eb•eC ineyùiCeln k•ArŠ t¡Aed•r igilyùed• Œenk• gb•Aid•
tAed•r emx o gb•Aid• pZr j“‘ c•ArŠBU˜imr eK<Aej“ pZ iCl. 10ezQelr rAj“ ׈k•Ael/ eb•lAr elAek•rA
ŸptYk•Ar pUbR•id•ek• ged•Aerr b•ih•rAÇ•ˆel c•el egl. h•AgrIyùed•r seÒ˜ yuß “ k•er/ t¡Aed•r h•Aireyù t¡Aed•r
40
ŽB˜Aeb• K<j
u “et K<j
u “et tArA ŸbR•r sb•j
u “ o zAi•–˜ÿp,
U R t¡Ab•uet b•sb•As k•ret Zr¨ k•ern Žb•M igilyùed•r
j“im K<uej“ epelA. h•Aemr Ÿ%rpur¨xr• ŒtIet pUbR•öA•–˜ÿ py$•–˜ÿ ŒÇ•ˆel inej“ed•r ŒAiD•ptY ib•S˜ÿAr
esKAen b•sb•As k•retn. 41rAj“• ih•iâ•yùr iyh•Ýd•Ayù k•ern.
rAj“ ׈k•Ael Ž” G•wn• G•ewiCl. Ž” smˆS˜ÿ elAek•r•
ged•Aer ŽesiCl/ h•AmIyùed•r t¡Ab•uÙil Db•Ms k•eriCl/ gAed•r Ÿ%rpru ¨x
tArA imyùUnIyùed•r ib•r¨eß“ yuß “ k•er tAed•r Db•Ms 11
gAed•r pirb•AregAþIr elAek•rA räeb•,
k•eriCl. ŒAj“ Œb•iD• tAed•r Žk•j“no eb<•ec• en”. pirb•AregAþIr elAek•ed•r k•AeC” b•Azn ŒÇ•ˆelr zh•r
Œt>pr tAr• esKAen TAk•et Zr¨ k•rl k•ArŠ slK• py$•–˜ÿ Ci¼eyù iCiweyù b•As k•retn. 12b•Azenr
oKAnk•Ar j“imet tAed•r emexr KAb•Ar mt öc•¢r öTm ent• iCeln eyAeyùl. tArper yTAß*em zAP•m
pirmAeŠ G•As iCl. o yAnyù ent• h•n. 13mIKAeyùl/ mZ˜ñm/ ezb••/ eyArAyù/
42
izimeyùAenr pirb•AregAþIr p<Ac•ez• elAk• esyùIr yAk•n/ sIyù ŒAr Žb•r h•eln Ž” pirb•Aerr sAt
pAbR•tY ŒÇ•ˆel b•sb•As k•ret igeyùiCeln. pliwyù/ B˜A”. 14Ž¡rA sk•el” h•iÝ rr pu^ Œb•Ihiyùelr Ÿ%rpur¨x.
inyùiryù/ rP•Aiyùyù o ŸxIeyùl ömuK iyzIr pue^r• ŒAb•Ar h•Ýir iCeln yAerAh•r pu^/ yAerAh• igilyùed•r
Ž” d•elr enï ˆ× id•eyùiCeln. izimeyùAenr b•MzD•rrAo pu^/ igilyùd• mIKAeyùelr pu^/ mIKAeyùl iyzIzeyùr
ŽKAnk•Ar b•Aisª•• ŒmAelk•Iyùed•r seÒ˜ yuß“• k•eriCl pu^/ iyzIzyù yh•ed•Ar pu^ ŒAr yh•ed•• iCeln b•Uexr
Žb•M 43yArA eb<•ec•iCl es” smˆS˜ÿ ŒmAelk•Iyùed•r tAr• pu^. 15Œ‘ Žk• pirb•Aerr ent• Œih•r iptAr nAm
emer eP•eliCl. tArpr eTek• ŒAj“ Œb•iD• es” Œi€•eyùl. itin iCeln gUinr pu^.
16
izimeyùAnIyùr• esyùIer” b•As k•reCn. gAd• pirb•AregAþIr elAek•rA igilyùd• ŒÇ•ˆel
b•sb•As k•rt. Ž¡r• b•Azn o b•Azenr pA½VRb•t$I eCAw
räeb•e,r Ÿ%rpru ¨x KAew• zh•r eTek• sImAe•–˜ÿ zAerA, py$•–˜ÿ smˆS˜ÿ
1-3
räeb•, iCeln ”•S•óˆAeyùelr öTm s•–˜ÿAn. tA”/ smBU˜imet b•sit S˜îApn k•eriCeln. 17Ž” smˆS˜ÿ
5 öT•mt t¡Ar” b•¼ eCelr ib•ezx sµ•åAn o suib•eD• nAmÙil gAed•r pAirb•Airk• ”ith•Aes ilipb•ß “ k•r•
pAb•Ar k•T•. ik••–˜Þ eyeh•&u“ räeb•, t¡Ar iptAr S˜¤Ir h•yù Žb•M ŽÙil iyh•Ýd•Ar rAj“• eyATm o ”•S•óˆAeyùelr
seÒ˜ qd•ih•k• sµpk$• S˜îApn k•eriCeln es” k•AreŠ rAj“• yArib•yùAemr smeyù niTBu˜)˜ k•rA h•yù.
b•¼ eCelr ŒiD•k•Ar eyAexeP•r pue^r• epeyùiCeln.
pAirb•Airk• ”ith•Aeso/ räeb•e,r nAm b•¼ eCelr yeu ß “ ik•C¢ rn-k•u zlI qsink•
18
ih•eseb• niTBu˜)˜ k•r• en”. iyh•dÝ •A eyeh•&“u t¡Ar B˜A”ed•r räeb•,/ gAd• o ŒeD•kR • mn>iz pirb•AregAþI eTek•
eTek• eb•iz zi)˜zAlI h•eyù ŸeWiCeln/ eseh•&u“ t¡Ar 44/760 j“n sAh•sI elAk• iCl. FAl-terAyùAl CA¼Ao
395 1 b•MzAb•il 5:19-6:32

tIr-D•nuk• ineyù yuß “ k•rAeto tAr• iCl pArd•zRI. zelAmenr ej“r¨zAelem b•AnAenA miª•err yAj“k•
19
ŽrA h•AgrIyù/ iywàr/ nAP•Iz o enAd•eb•r ib•r¨eß“• yuß “ iCeln. 11Œsiryùr pue^r nAm Œmiryù/ Œmiryùr
eG•Ax,• k•er. 20mn>iz/ räeb•, o gAd• pirb•AregAþIr pue^r nAm Œh•Iwàb•/ 12Œh•Iwàeb•r pue^r nAm sAed•Ak•/
elAek•rA sb•z R i)˜mAn ö½Verr k•AeC yueß“ tAed•r sAh•AyY sAed•Aek•r pue^r nAm z˜ñum/ 13z˜ñuemr pue^r nAm
k•rAr j“‘ öATRn• k•ern. ö½Vr tAed•r sAh•AyY k•ern ih•i˜ð˜yù/ ih•i˜ð˜yùr pue^r nAm Œsiryù/ 14Œsiryùr pue^r
k•ArŠ tAr• t¡ A ek• ib•½V A s k•eriCl Žb•M tAr• nAm srAyù ŒAr srAeyùr pue^r nAm iCl iyeh•AxAd•k•.
h•AgrIyùed•r o Œ‘A‘ sk•lek• yueß“ prAˆS˜ÿ k•er. 15
öBu˜ yKn iyh•Ýd•A ŒAr ej“r¨zAelemr öit ß*u ß“
21
tAed•r 50/000 Ÿw/ 2/50/000 emx Žb•M 2/000 gAD•A h•eyùiCeln/ iyeh•AxAd•k•o tKn b•AsBU˜im tYAg k•ret
ineyù enoyù• CA¼Ao tArA 1/00/000 b•Yi)˜ek• b•ª•I b•AD•Y h•eyùiCeln. öBu˜ nb•K U da•inísrek• id•eyù Ž” smeyù
k•eriCeln. 22ö½Vr S•VˆyùM räeb•e,r b•Mezr elAek•ed•r iyh•Ýd•A ŒAr ej“r¨zAelemr smS˜ÿ elAek•ed•r b•ª•I
sh•Ayù h•oyùAyù b•æ h•AgrIyù yueß“ inh•t h•n Žb•M Œt>pr k•ireyù iB˜naed•ez pAiWeyùiCeln.
mn>iz/ räeb•, o gAd pirb•Aerr elAek•r• h•AgrIyùed•r
b•AsBU˜imet TAk•et Zr¨ k•ern. ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA elib•r Œ‘A‘ Ÿ%rpru ¨x
16
b•ª•I h•oyùAr ŒAeg py$•–˜ÿ t¡Ar• oKAen” b••s k•ereCn. elib•r pu^r• iClÉ egezRAn/ k•h•Aí ŒAr mrAir.
23 17
mn>izr pirb•AregAþIr ŒeD•Rk• elAk• b•Ala- egezRAenr pu^ed•r nAm iCl ilb•ia n ŒAr izimiyù.
18
h•eµ•åRA,/ snIr o h•eµ•åRA, pbR•t py$•–˜ÿ b•Azn ŒÇ•ˆel k•h•Aetr pu^ed•r nAm iCl ŒèAm/ iyxah•r/ ih•eº•A,
b•sb•As k•retn. ß*mz> t¡Ar• Žk•iw b•¼ egAþIet ŒAr ŸxIeyùl.
19
pir,t h•eyùiCeln. mrAirr é” pue^r nAm mh•il ŒAr mUiz.
24
ŽP•r/ iyzI/ ”lIeyùl/ Œ•S•óˆIˆeyùl/ iyrimyù/ ipïpu r ¨xed•r nAmAnu s Aer elb•Iyù pirb•Aerr
eh•Ad•ib•y/ù yh•d•Ieyùl ömuK ib•KYAt sAh•sI b•Irr• iCeln tAilk•• inîräpÉ
Ž¡ed•r ent•. 25ik••–˜Þ Ž¡r• t¡Aed•r pUbR•pur¨exr ŒArAD•Y 20
egezRAenr Ÿ%rpur¨xÉ egezRAemr pu^ iCl ilb•ia n/
ö½Verr ib•r¨eß“ pApAc•rŠ k•er Ž” ŒÇ•ˆelr öAk•- ilb•ainr pu^ yh•í/ yh•etr pu^ isµ•å/ 21isµ•år pu^
b•Aisª•Aed•r ‹A•–˜ÿ ed•b•ed•b•Ir ŒArAD•n• Zr¨ k•reln. eyAyùAh•/ eyAyùAeh•r pu^ ”e£••/ ”e£•Ar pu^ esrh• ŒAr
Ž k•Are,” ö½V r ik••–˜Þ öAk•-b•Aisª•Aed•r Db•Ms esrh•r pu^ iCl iyyù^yù.
22
k•eriCeln. k•h•Aetr Ÿ%rpu r ¨xÉ k•h•Aetr pu ^ iCl
26
P•lt>/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ ŒzUrrAj“ pUl iyin Œµ•åInAd•b•/ Œµ•åInAd•eb•r pu^ ek•Arh•/ ek•Areh•r pu^
itgalí-ipelxr nAemo piric•t iCeln/ yuß“ k•rb•Ar ŒsIr/ 23ŒsIerr pu^ ”lak•AnA/ ”lak•AnAr pu^
Ÿsak•Ain id•eln Žb•M itin räeb•,/ gAd• o ŒeD•Rk• ”b•IyùAsP•/ ”b•IyùAseP•r pu^ ŒsIr/ 24ŒsIerr pu^
mn>izr pirb•AregAþIr seÒ˜ yuß“ k•er tAed•r b•ª•I th•í/ th•etr pu^ ¬rIeyùl/ ¬rIeyùùelr pu^ ¬ixyù
k•er inb•RAsen ineyù egeln. Ž” smˆS˜ÿ˜ b•ª•Ied•r pUl ŒAr ¬ixyùr pu^ ezQl.
25
eh•lh•/ h•Aeb•Ar o h•ArA Žb•M egAx, nd•Ir k•AeC ineyù ”lak•AnAr pue^r nAm iCl ŒmAsyù ŒAr Œh•IemAí.
26
Želn. es id•n eTek• ŒAj“ pyR–˜ÿ tArA esKAen” ”lak•AnAr ŒAerk• pue^r nAm iCl esAP•I/ tAr pue^r
b•sb•As k•er ŒAseCn. nAm nh•í/ 27nh•etr pue^r nAm ”lIyùAb•/ ”lIyùAeb•r
pue^r nAm iyerAh•m/ iyerAh•emr pue^r nAm ”lak•An•
elib•r Ÿ%rpru ¨x ŒAr ”lak•AnAr pue^r nAm iCl zmUeyùl.
28

6 elib•r pu^ed•r nAm iClÉ egezRAn/ k•h•Aí ŒAr


mrAir.
2
zmUeyùelr é” pue^r nAm eyAeyùl ŒAr Œib•yù.
eyAeyùl iCl zmUeyùelr b•¼ eCel.
29
k•h•Aetr pu^ed•r nAm iClÉ ŒèAm/ iyxah•r/ ih•eº•A, mrAirr b•MzD•rÉ mrAirr pue^r nAm mh•il/
ŒAr ŸxIeyùl. mh•ilr pue^r nAm ilb•ia n/ ilb•ia nr pue^r nAm izimiyù/
3
ŒèAemr s•–˜ÿAned•r nAm iClÉ h•AerA,/ emAiz ŒAr izimiyùr pue^r nAm Ÿx>/ 30Ÿex>r pue^r nAm izimyù/
miryùm. izimyùr pue^r nAm h•igyù ŒAr h•igyùr pue^r nAm
h•AerAe,r pu^r• iCl nAd•b•/ Œb•Ih•Ý/ ”ilyùAsr Žb•M iCl ŒsAyù.
öTAmr. 4 ”ilyùAserr pue^r nAm pInh•s/ pInh•esr miª•err gAykù •rA
pue^r nAm Œib•zUyù/ 5 Œib•zUyùr pue^r nAm b•uiO•/ b•uiO•r 31
sA(•Yisª•uk• rAKAr isª•uk•iw öBu˜r g]h•et rAKAr
pue^r nAm Ÿix/ 6Ÿixr pue^r nAm srih•yù/ srih•yùr pr mh•ArAj“ d•AyùUd• inîiliKt b•Yi)˜ed•r esKAnk•Ar
pue ^r nAm mrAeyù Aí/ 7mrAeyùAetr pu^ Œmiryù/ B˜j“n o k•It$enr d•Aiyù ׈ id•eyùiCeln. 32zelAmn
Œmiryùr pue^r nAm Œh•Iwàb•/ 8Œh•Iwàeb•r pue^r nAm öBu˜r j“‘ ej“r¨zAelem miª•r b•AnAenAr ŒAeg
sAed•Ak•/ sAed•Aek•r pue^r nAm Œh•ImAs/ 9Œh•ImAesr py$•–˜ÿ Ž” smˆS˜ÿ gAyùk•r• Ž” pib•^ t¡Ab•u b•• smAgm
pue^r nAm Œsiryù/ Œsiryùr pue^r nAm eyAh•Ann/ t¡Ab•uet t¡Aed•r k•m$sUc•I ŒnuyAyùI gAn-b•Aj“n• ŒArAD•n•
10
eyAh•Anenr pu e ^r nAm Œsiryù . Ž” Œsiryù k•retn.
1 b•MzAb•il 6:33-71 396
33
Ž¡rA h•eln k•h•Aetr pirb•AerrÉ elb•Iyù pirb•Aerr b•AsS˜Aî n
54
eyAeyùelr pu^ gAyùk• eh•mn/ eyAeyùelr iptA h•AerAe,r Ÿ%rpur¨xr• tAed•r ey j“im ed•oyù•
zmUeyùl/ 34zmUeyùelr iptA ”lak•An•/ ”lak•AnAr iptA h•eyùiCl esKAen t¡Ab•u KAiweyù b•sb•As k•rt. elb•Iyùed•r
iyerAh•m/ iyerAh•emr iptA ”lIeyùl/ ”lIeyùelr iptA ey j“im ed•oyùA h•eyùiCl tAr öTm ŒMziw epeyùiCl
etAh•/ 35etAh•r iptA sUP•/ sUeP•r iptA ”lak•An•/ k•h•Aí pirb•ArÙil. 55t¡Aed•r iyh•Ýd•Ar ih•eº•A, o tAr
”lak•AnAr iptA mAh•t/ mAh•etr iptA ŒmAsyù/ ŒAezpAezr j“imet b•As k•ret ed•oyù• h•eyùiCl.
36 56
ŒmAseyùr iptA ”lak•An•/ ”lak•AnAr iptA eyAeyùl/ ih•eº•Ae,r dU•rb•tIR mAW-G•Aw o ýAmAÇ•ˆlÙil iyPu•iår
eyAeyùelr iptA Œsiryù/ Œsiryùr iptA sP•inyù/ pu^ k•Aelb•ek• ed•oyù• h•yù. 57h•AerAe,r Ÿ%rpur¨xed•r
37
sP•inyùr iptA th•t/ th•etr iptA ŒsIr/ ŒsIerr ih•eº•A,/ inrAp%Ar zh•r* ed•oyù• h•yù. ilb•an•/ y%Ir/
iptA ”b•IyùAsP•/ ”b•IyùAseP•r iptA ek•Arh•/ 38ek•Arh•r ”iXemAyù/ 58ih•eln/ d•b•Ir/ 59ŒAzn/ qb•íezmz ömuK
iptA iyxah•r/ iyxah•err iptA k•h•Aí/ k•h•Aetr iptA zh•r o tAr pA½VbR •tIR mAWÙil t¡Aed•r ed•oyù• h•eyùiCl.
60
elib• ŒAr elib•r iptA iCeln ”•S•óˆAeyùl. ib•‘AmIenr pirb•AregAþIr sd•s´r• igib•eyùAn/ egb••/
39
ŒAsP• iCeln eh•menr ŒA ™Iyù Žb•M itin ŒnAeTAí/ ŒAelmí ömuK zh•r o tAr ŒAezpAezr
eh•menr fAnid•ek• d¡•Ai¼eyù k•Aj“ k•retn. ŒAseP•r mAWÙil epeyùiCeln.
iptA iCeln eb•iriKyù/ eb•iriKyùr iptA izimyù/ k•h•Aetr pirb•Ared•r eterAiw zh•r ed•oyù• h•yù.
40 61
izimyùr iptA mIKAeyùl/ mIKAeyùelr iptA b•Aesyù/ k•h••etr Ÿ%rpur¨exr b•Ad•b•Aik• sd•s´r• mn>iz
b•Aesyùr iptA mi˜ð˜yù/ 41mi˜ð˜yùr iptA ”íinr/ ”íinerr pirb•AregAþIr ŒeD•Rek•r meD•Y eTek• d•ziw zh•r
iptA esrh•/ esreh•r iptA Œd•Ayù•/ 42Œd•AyùAr iptA epeyùiCeln.
62
ŽTn/ ŽTenr iptA isµ•å/ isµ•år iptA izimiyù/ egezRAemr Ÿ%rpur¨xr• 13iw zh•r epeyùiCl.
43
izimiyùr iptA yh•t/ yh•etr iptA egezRAn ŒAr tAr• zh•rÙil ”xAKr pirb•Ar/ ŒAezr pirb•Ar/
egezRAn iCeln elib•r pu^. nˆ¹ˆÿ A il pirb•Ar/ b•Azen b•sb•Ask•ArI mn>iz
44
mrAirr Ÿ%rpur¨xr• eh•mn ŒAr ŒAseP•r pirb•AregAþIr Žk•AMezr k•AC eTek• epeyùiCl.
63
ŒA ™Iyù iCeln Žb•M t¡Ar• eh•menr b<••id•ek• d¡•Ai¼eyù mrAirr Ÿ%rpur¨exrA/ räeb•,/ gAd ŒAr sb•UlUn
gAn k•retn. ŽTn iCeln k•Iizr pu^/ k•Iiz Œi€•r pirb•AregAþIr k•AC eTek• Œ(• ine(•p k•er 12 KAn•
pu^/ Œi€• m˜ñeU k•r pu^/ 45m˜ñkU • h•zib•yr
ù pu^/ h•zib•yù zh•r epeyùiCeln.
Œmíiseyùùr pu^/ Œmíisyù ih•i˜ð˜yùr pu^/ 46ih•i˜ð˜yù 64
Ž”B˜Aeb• ”•S•óˆAeyùlIyùr• elb•Iyùed•r zh•r o
Œmaisr pu^/ Œmais b•Ainr pu^/ b•Ain ezmerr pu^/ j“imj“m• B˜Agb<•AewAyùAr• k•er id•eln. 65Ž” smˆS˜ÿ
47
ezmr mh•ilr pu^/ mh•il mUizr pu^/ mUiz mrAirr zh•r” iyh•Ýd•A/ izimeyùAn o ib•‘AmIenr pirb•AregAþIr
pu^ ŒAr mrAir elib•r pu^. iCl. t¡Ar•” Œ(• ine(•p k•er ek•An elb•Iyù pirb•Ar
48
eh•mn ŒAr ŒAseP•r B˜A”r•o elb•Iyù ek•An zh•r pAeb•n t• iWk• k•eriCeln.
66
pirb•AregAþIr sd•s´ iCeln. elib•r pirb•AregAþIek• ”•Pó•iyùemr pirb•AregAþI k•h•Aí pirb•Aerr ik•C¢
elb•Iyùo b•l• h•t.•ö½Verr g]h•/ pib•^ t¡Ab•uet elAk•ek• k•eyùùk•iw zh•rtlI id•eln. G<u•iw ec•el Ž”
k•Aj“ k•rAr j“‘” elb•Iyùed•r eb•eC enoyù• h•eyùiCl. zh•rtlIsmUh• inb•RAic•t h•eyùiCl. 67inr•p%Ar zh•r
49
teb• eb•d•Iet D•upD•Uen• ed•b•Ar Žb•M eh•Amb•il o iziKm tAed•r ed•oyùA h•eyùiCl. ŽCA¼Ao tAed•r ed•oyùA
b•ild•Aenr ŒiD•k•Ar iCl ZD•u m A^ h•AerAe,r h•eyù i Cl egxr ngr. 68yka•imyùAm/ qb•í-eh•ArŠ/
•Ÿ%rpur¨xed•r. öBu˜r g]eh•r pib•^tm S˜îAenr smˆS˜ÿ 69
ŒA”j“Aln Žb•M gAí-ireµ•åA, zh•rÙil. Ž”
k•Aj“ k•retn h•AerAe,r pirb•Aerr sd•s´r•. zh•rÙilr seÒ˜ tArA ”•Pó•iyùemr pAbR•tY ŒÇ•ˆelr
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r öAyùiü‚% k•rAb•Ar j“‘ ey smˆS˜ÿ mAWÙilo epeyù i Cl. 70Žb•M k•h•Aetr b•Aik•
ŒAc•Ar ŒnuþAn k•r• h•t esiwo t¡ArA” k•retn. t¡Ar• pirb•ArÙilek• ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù r • mn>iz pirb•Aerr
öBu˜r d•As emAiz öd•% smˆS˜ÿ˜ ib•iD• o ŒA”nÙil ŒeD•Rek•r k•AC eTek• id•l ŒAenr/ ib•layùm Žb•M tAed•r
emen c•letn. mAWÙil.

h•AerAe,r Ÿ%rpru ¨x Œ‘A‘ elb•Iyrù Ao b•AsS˜Aî n epeln


50 71
h•AerAe,r pue^r nAm iCl ”ilyùAsr/ ”ilyùAserr mn>iz pirb•AregAþIr ŒeD•Rek•r k•AC eTek•
pue^r nAm iCl pInh•s/ pInh•esr pue^r n•m Œb•IzUy/ù egezRAn pirb•Aerr sd•s´r• b•Azenr egAln zh•r o
51
Œb•IzUyùr pue^r nAm b•uiO•/ b•uiO•r pue^r nAm Ÿix/ ŒXAerAí Žb•M tAr ŒAezpAezr mAWÙel• b•sb•Aesr
Ÿixr pue^r nAm srAih•yù/ 52srAih•yùr pue^r nAm j“‘ epeln.
mrAeyùAí/ mrAeyùAetr pue^r nAm Œmiryù/ Œmiryùr
inrAp%Ar zh•r Žk•iw ib•ezx zh•r eyKAen Žk•j“n ”•S•óˆAeyùlIyù
pue^r nAm Œh•Iwàb•/ 53Œh•Iwàeb•r pue^r nAm sAed•Ak•
k•AŸek• éG•RwnAb•zt> h•tY• k•rel tAr ŒA ™Iyùed•r eß*AD• eTek•
ŒAr sAed•Aek•r pue^r nAm iCl Œh•ImAs. r(•• pAb•Ar j“‘ Ž” zh•er pAileyù igeyù inej“ek• b<•Ac•Aet pArt.
397 1 b•MzAb•il 6:72-7:24
72-73
ŽCA¼Ao t¡Ar• ”xAKr pirb•AregAþIr k•AC j“n b•Ir qsink• y¡Ar• t¡Aed•r pirb•Aerr ent• iCeln/
eTek• ek•d•z/ d•Ab•rí/ rAemAí o giåm öˆmuK zh•r o t¡Aed•r nAm pAirb•Airk• ”ith•Aes t¡Aed•r pirb•AregAþI
tAr sMl©Í mAWÙel• epeln. ŒnusAer niTb•ß“ ŒAeC.
74-75 10
ŒAezr pirb•AregAþIr k•AC eTek• t¡Ar• epeln iyd•Ieyùelr pue^r nAm ib•lha •n. ib•lha •enr pu^ed•r
mzAl/ ŒAe€•An/ h•Ýek•Ak•/ reh•Ab• ömuK zh•r o tAr nAm iClÉ iyyùz U / ib•‘AmIn/ Žh•dÝ •/ k•nAn•/ esTn/ tzRIz
sMl©Í mAWÙel•. ŒAr Œh•Izh•r. 11iyd•Ieyùelr pu^rA sk•el” tAed•r
76
nˆ¹ˆÿAil pirb•AregAþIr k•AC eTek• t¡Ar• epeln pirb•Aerr ent• iCeln Žb•M Ž” b•Mez emAw qsinek•r
gAlIelr ek•d•z/ h•eµ•åAn/ ik•iryùATiyùm ömuK zh•r o sMKY• iCl 17/200 j“n.
tAr sMl©Í mAWÙelA•. 77elb•Iyùed•r b•Ad•b•Aik•r• iCeln 12
Z¹¯ I m ŒAr 湯 I m éj“en” iCeln öerr
mrAir pirb•Aerr sd•s´. tAr• sb•UlUn pirb•AregAþIr Ÿ%rpur¨x. Œeh•err pue^r nAm iCl h•ÝzIm.
k•AC eTek• yKinyùm/ k•rth•/ ireµ•åAe,• Žb•M tAeb•Ar
ömuK zh•r o tAr ink•wb•t$I mAWÙel• epeln. nˆ¹ˆAÿ ilr Ÿ%rpru ¨x
78-79 13
mrAir pirb•Aerr sd•s´r• ŽCA¼Ao mr¨ nˆ¹ˆÿAilr pu^ed•r nAm iCl yh•iseyùl/ gUin/
ŒÇ•ˆelr eb•ísr ngr/ yAh•s•/ k•d•emAí/ emP•Aí ömuK eyísr ŒAr z˜ñUm.
zh•r o tAr ŒAezpAezr mAWÙel• räeb•, ŒAr Žr• sk•el” ib•lah•Aerr Ÿ%rpur¨x iCeln.
pirb•AregAþIr k•AC eTek• epeln. räeb•e,r
Ÿ%rpur¨xrA y£•$n nd•I o iyireh•• zh•err pUbR•öAe•–˜ÿ mn>izr Ÿ%rpru ¨x
14
b•sb•As k•retn. mn>izr pirb•Aerr ib•b•r, inîräpÉ
80-81
mrAir pirb•Aerr sd•s´r• gAd• pirb•AregAþIr mn>izr ŒrAmIyùA Ÿpp ͈Ir Œ•S•óˆIˆeyùl nAem Žk•
k•AC eTek• epeyùiCeln igilyùed•r rAemAí/ mh•niyùm/ pu^ iCl. t¡Ar geB˜$ igilyùed•r iptA mAKIerro j“›˜å
ih•xaeb•A,/ yAesr ömuK zh•err ink•wb•tRI mAWÙelA. h•y.ù 15mAKIr 湯Im ŒAr Z¹¯Iemr pirb•Aerr Žk•j“nek•
ib•eyù k•eriCeln. mAKIerr eb•Aenr nAm ed•oyùA h•eyùiCl
”xAKerr Ÿ%rpru ¨x mAK•. iþˆtIyù pue^r nAm slP•Ad•. tAr ZD•u k•eyùk•iw
k•nYA s•–˜ÿAn iCl. 16mAKIerr S˜¤I mAK• Žk•iw pue^r
7 ”xAKerr c•Ar pue^r nAm iCl etAlyù/ pUyù/ yAzUb•
ŒAr izeèA,.
2
j“›˜å id•eyùiCeln Žb•M tAr nAm ereKiCeln eprz.
etAleyùr pu^r• sk•el” tAed•r pirb•Aerr ent• eprezr B˜A”eyùr nAm iCl ezrz. ezrezr pu^ed•r
iCeln. Žed•r nAmÉ Ÿix/ rP•Ayù/ iyrIeyùl/ yh•myù/ nAm iCl ¬lm o erk•m.
17
iyb•s
a m ŒAr zmUeyùl. Ž¡r• Žb•M Ž¡ed•r Ÿ%rpur¨xed•r ¬lemr pue^r nAm b•d•An. igilyùed•r Ÿ%rpur¨x
sk•el” iCeln b•Ir qsink•. d•AyùUed•r rAj“e ׈r smyù inîräpÉ igilyùd• iCeln mAKIerr pu^/ mAKIr mn>izr
Žed•r pirb•Aer 22/600 qsink• iCl. pu^. 18mAKIerr eb•An h•eµ•åAelk•etr pu^ iCl •özaeh•Ad•/
3
Ÿixr pue^r nAm iCl iy•xAœ ih•y.ù iy•xAœ ih•eyùr pu^rAŒb•Ieyùxr ŒAr mh•l•.
19
iClÉ mIKAeyùl/ ob•id•yù/ eyAeyùl o iyizyù. Ž¡r• zmId•Ar pu^ed•r nAm iCl Œih•yn
ù / ezKm/ ilka•ih•
p<Ac•j“n” iCeln t¡Aed•r pirb•Aerr ent•. 4t¡Aed•r o ŒnIyùAm.
b•MztAilk•• eTek• j“Anet pAr• yAyù/ Ž” pirb•Aer
36/000 qsink• iCeln. b•æ ib•b•Aeh•r k•AreŠ Žed•r ”•P•ó iyeù mr Ÿ%rpru ¨x
20
pirb•Aerr sd•s´ sMKY• yeTX eb•iz iCl. ”•Pó•iyùemr Ÿ%rpur¨x inîräpÉ ”•Pó•iyùemr pue^r
5
pAirb•Airk• ”ith•As Œnu y Ayù I ”xAKerr nAm iCl zUeTlh•/ zUeTleh•r pu^ eb•rd•/ eb•red•r pu^
pirb•AregAþIet sb• imileyù 87/000 b•Ir qsink• th•í/ 21th•etr pu^ ”ilyùAd•A/ ”ilyùAd•Ar pu^ th•í/
j“e›˜åiCeln. th•etr pu^ sAb•d• ŒAr sAb•ed•r pue^r nAm iCl
zUeTlh•. gAt zh•err ik•C¢ b•Aisª•• Žísr o ”ilyùd•ek•
ib•‘AmIenr Ÿ%rpru ¨x h•tY• k•er k•ArŠ t¡Ar• éj“n Ž” zh•r eTek• gb•Aid•
6
eb•l•/ eb•Kr o iyd•Ieyùl nAem ib•‘AmIenr itn pZ ŒAr emx c•¢ir k•rAr ec•X• k•eriCeln. 22Žed•r
pu^ iCl. éj“enr iptA ”•Pó•iyùùm pu^ed•r m]&u“YezAek• Œenk•id•n
7
”xaeb•A,/ Ÿix/ ŸxIeyùl/ iyeremAí ŒAr örI nAem k•AåAk•Aiw k•eriCeln. tArpr t¡Ar pirb•Aerr elAek•rA
eb•lAr p<Ac• pu^ iCl. Žed•r pAirb•Airk• ”ith•As Žes t¡Aek• sA•–˜ÿn v • id•el 23itin t¡Ar S˜¤Ir seÒ˜ ŒAb•Ar
ŒnuyAyùI Ž” pirb•Aerr emAw 22/034 j“n qsink• imilt h•eln Žb•M t¡Ar S˜¤Ir geB˜$ Žk•iw pu^ j“›˜åAel
iCeln. ”•Pó•iyùm es” pue^r nAm id•eln b•rIyù/•k•Ar, Ž”
8
eb•Kerr pue^rA iCl smIrA> eyAyùAz/ ”lIeyùxr/ pirb•Aer Žk•iw éG•Rwn• G•ew igeyùiCl. 24”•Pó•iyùemr
”ileyùA-Ïnyù/ Œiè/ iyeremAí/ Œib•yù/ ŒnAeTAí ŒAr k•‘Ar nAm iCl zIr•. itin Ÿß$“ o inî qb•í-eh•AerA,
ŒAelmí. tAr• sk•el” eb•Kerr s•–˜ÿAn. 9 20/200 Žb•M Ÿex, zIr• p%n k•eriCeln.
1 b•MzAb•il 7:25-8:38 398
25
”•Pó•iyùemr ŒAerk• pue^r nAm iCl erP•h•. es” ib•b•Aeh•r P•lS•Vˆräp k•eyùk•iw s•–˜ÿAn h•yù. 9-10 S˜¤I
erP•eh•r pue^r nAm erzP•/ erzeP•r pue^r nAm eh•Ad•ezr mAD•Yem eyAb•b•/ isib•yù/ emz•/ m˜ð˜m/ iyyùUz/
etlh•/ etleh•r pue^r nAm th•n/ 26th•enr pue^r ziKyù ŒAr imm$ nAem t¡Ar sAt pu^ h•yù. Ž¡rAo
nAm lAd•n/ lAd•enr pue^r nAm Œµ•åIh•Ýd•/ Œµ•åIh•Ýed•r sk•el inej“ed•r pirb•Aerr ent• iCeln. 11zh•riyùm
pue^r nAm ”lIzAm•/ 27”lIzAmAr pue^r nAm nUn ŒAr t¡Ar S˜¤I h•ÝzIemro Œh•Iwàb• ŒAr ”˜¯Al nAem é”
ŒAr nUenr pue^r nAm iCl iyeh•AzUyù. pu^ iCl.
28 12-13
”•Pó • iyù e mr Ÿ%rpu r ¨xrA qb•eTl o tAr ”˜¯Aelr pu^ed•r nAm iCl Žb•r/ imizyùm/
ŒAezpAezr ýAmÙelAyù/ pUb•R id•ek• nAr,/ piü‚em egxr ezmd•/ b•rIyù ŒAr ezm•. ezmd•/ oen• Žb•M elAed•r
o tAr c•ArpAezr zh•er/ iziKm Žb•M Žr ŒAezpAezr zh•rÙil o tAr pA½VbR •tI$ ngrÙil ge¼ &u“eliCeln.
ýAmÙilet ŒAyù• Žb•M Žr ýAmÙilr ŒÇ•ˆel py$•–˜ÿ b•rIyù ŒAr ezm• ŒyùAelAen b•sb•Ask•ArI pirb•ArÙelAr
b•As k•rt. 29mn>ized•r j“imr sImA•–˜ÿ b•rAb•r iCl ent• iCeln Žb•M gAet y¡Ar• b•As k•retn t¡Aed•r
qb•ízAn/ tAnk•/ mige£••/ ed•Ar Žb•M tAed•r ýAmÙil. t¡ArA ŸeW eyet b•AD•Y k•eriCeln.
14
”•S•óˆAeyùelr pu^ eyAexeP•r Ÿ%rpur¨xr• Ž”smS˜ÿ b•rIyùr pu^ed•r nAm iCl zAzk•/ iyeremAí/
15
zh•er TAk•etn. sb•id•y/ù ŒrAd•/ Žd•r/ 16mIKAeyùl/ iyzap• ŒAr eyAh•.
17
”˜¯Aelr pu^ed•r nAm sb•id•yù/ mZ˜ñm/ ih•iâ•/ eh•b•r/
18
ŒAezerr Ÿ%rpru ¨x iy½åryù/ iyxailyù ŒAr eyAb•b•.
30 19
ŒAezerr pu^ed•r nAm iCl iyî/ iyzab••>/ iyzab•I• izimiyùr pu^ed•r nAm iCl yAk•Im/ isiˆKœ/ si€•/
20
ŒAr b•rIyù. Žed•r eb•Aenr nAm esrh•. ”lIqyùnyù/ is˜ñTyù/ ”lIeyùl/ 21Œd•AyùA/ b•rAyù• ŒAr
31
b•rIyùr pu^ed•r nAm eh•b•r ŒAr m˜ð˜Ieyùl. izèí.
22
m˜ð˜Ieyùelr pue^r nAm ib•exRAt. zAzek•r pu^ed•r nAm iClÉ iyzapn/ Žb•r/
32
eh•b•err pu^ed•r nAm yPa•elw/ ezAemr ŒAr ”lIeyùl/ 23Œe€•An/ isiˆˆKœ/ h•Ann/ 24h•nAinyù/ Žlm/
eh•ATm. Ž¡ed•r eb•Aenr nAm zUyù•. Œe•–˜ÿAiTyù/ 25iyP•id•yù ŒAr pnUeyùl.
33 26
yPa•elewr pu^ed•r nAm iClÉ pAsk•/ ib•mah•l iyerAh•emr pu^ed•r nAm izmazryù/ zh•iryù/
ŒAr Œ½Ví. ŒTilyù/ 27yAirizyù/ Žilyù ŒAr isiˆˆKœ.
34 28
ezmerr pu^ed•r nAm iClÉ Œih•/ erAgh•/ iyæbb• Ž¡rA sk•el” ej“r¨zAelem b•As k•retn Žb•M
ŒAr ŒrAm. inej“ed•r pirb•Aerr ent• iCeln. Žk•T• Ž¡ed•r
35
ezmerr B˜A” eh•lemr pu^ed•r nAm iClÉ ezAP•h•/ pAirb•Airk• ”ith•Aes elK• ŒAeC.
29
iyî/ ezlz ŒAr ŒAml. iyyù I eyù l iCeln igib•eyù A enr iptA. itin
36
esAP•h•r pu^ed•r nAmÉ sUh•/ h•e,RP•r/ zUyAù l/ eb•rI/ igib•eyùAen TAk•etn. t¡Ar S˜¤Ir nAm iCl mAK•.
iyè/ 37eb•ísr/ eh•Ad•/ zµ•å/ izlaz/ iy^, ŒAr eb•r•. 30
iyyùIeyùelr pu^ed•r nAm h••l ej“Yþ Œe€•An Žb•M
38
eyTerr pu^ed•r nAmÉ iyPu•iå/ ipSp ŒAr Œr•. tArpr yTAß*em sUr/ k•Iz/ b•Al/ enr/ nAd•b•/ 31ged•Ar/
39
Ÿe˜ñr pu ^ ed•r nAmÉ ŒArh•/ h•åIeyùl ŒAr Œih•eyùA/ sKr ŒAr imeûL•At. 32imeûL•Aetr pue^r nAm
iríisyù. izimyù . Ž¡ r • sk•el ej“r¨zAelem t¡ A ed•r
40
ŒAezerr Ž” smˆS˜ÿ Ÿ%rpur¨xr• iCeln b•Ir ŒA ™IyùS•Vˆj“ned•r k•ACAk•AiC b•As k•retn.
33
eyAß“• o t¡Aed•r pirb•Aerr ent• Žb•M ešþ b•Yi)˜. enerr* pue^r nAm iCl k•Iz. k•Iezr pu^ iCl
Ž¡ed•r pirb•Aerr emAw eyAß“Ar sMKY• iCl 26/000 eˆzQl ŒAr ezQelr pu^ed•r nAm iClÉ eyAnATn/
j“n. m˜ð˜IzUyù/ Œb•InAd•b• o ”zab•Al.
34
eyAnATenr pue^•r nAmÉ mrIb•a-b•Al ŒAr mrIb•a-
rAj“• ezQelr pAirb•Airk• ”ith•As b•Aelr pue^r nAm iCl mIK•.
1- 2
ib•‘AmIenr öTm pu^ eb•l•/ iþˆtIyù pu^ Œsaeb•l/ 35

8 ïtIyù pu^ Œh•h$•/ c•&u“TR pu^ enAh•• ŒAr pÇ•ˆm pu^


mIKAr pu^ed•r nAm iClÉ ipeTAn/ emlk•/ teryù
ŒAr ŒAh•s.
36
rAP••. ŒAh•esr pue^r nAm iyeh•AyùAd••/ iyeh•AyùAd•Ar
3-5
eb•lAr pu^ed•r nAmÉ Œ£•r/ egr•/ Œb•Ih•Ýd•/ pu^ed•r nAm ŒAelmí/ ŒsamAb•í ŒAr isiè. isièr
Œb•IzUyù/ nAmAn/ ŒAeh•Ah•/ egr•/ zPU•P•n ŒAr h•Ýrm. pue^r nAm emAís•/ 37emAísAr pue^r nAm iCl ib•inyù•/
6- 7
nAmAn/ Œih•yù ŒAr egr• iCeln Žæed•r ib•inyùAr pue^r nAm rP•Ayù/ rP•Aeyùr pu^ iCl ”lIyùAs•
Ÿ%rpur¨x. Ž¡r• sk•el” egb•Ayù inej“ed•r pirb•Aerr ŒAr ”lIyùAsAr pu^ iCl ŒAíesl.
38
ent• iCeln. Ÿx> o Œh•Ih•Ýed•r iptA egrA Ž¡ed•r ŒAíeselr Cyù pue^r nAmÉ Œ•S•óˆIˆk•Am/ eb•AKrä/
b•Ai¼ eCe¼ mAnh•et ŸeW eyet b•AD•Y k•eriCeln. ”½åAeyùl/ izyùiryù/ ob•id•yù ŒAr h•AnAn.
8
zh•riyùm emAyùAb• ŒÇ•ˆel t¡Ar S˜¤I h•ÝzIm o b•ArAk•
e n r ŽKAen Ÿi˜ñiKt enr h•yùt 1m zmUÉ 9É1 Ž Ÿi˜ñiKt
ŸB˜yùek•” ib•d•Ayù id•eyù ŒAr Žk•iw ib•b•Ah• k•ern Žb•M Œb•Ieyùl h•et pAer.
399 1 b•MzAb•il 8:39-9:31
39
ŒAíeselr B˜A” Žzek•r pu^ed•r nAm iClÉ ej“Yþ miª•er esb•Ar j“‘ inyu)˜ o inej“ed•r pirb•Aerr
¬lm/ iþˆtIyù iyyùUz ŒAr ïtIyù pu^ ŽlIeP•lw. ent• iCeln.
40 14
¬lemr pu^r• sk•el” iCl b•Ir qsink•/ tIr D•nuk• elb•Iyù pirb•Aerr meD•Y y¡Ar• ej“r¨zAelem b•As
c•AlAet pArd•zRI. Žed•r sk•elr” Œenk• Œenk• pu^ k•retn t¡Aed•r tAilk•• inîräpÉ zmiyùyr ù iptA h•zbU •/
o epQ^ iCl. sb• imileyù emAw 150 j“n pu^ o t¡Ar iptA Œ•S•óˆIk•Am/ t¡Ar iptA mrAirr Ÿ%rpur¨x
epQ^ iCl. h•zib•yù. 15ŽCA¼Ao ej“r¨zAelem TAk•etn b•k•b•k•r/
Ž¡r• sk•el” ib•‘AmIenr Ÿ%rpur¨x. eh•rz/ gAll ŒAr m%inyù. m%inyù iCeln mIK•r
pu^/ mIK• isiˆKœr pu^/ isiˆKœ ŒAseP•r pu^. 16ob•id•yù
9 ”•S•ó ˆ A eyù e lr smˆ S ˜ÿ b•Aisª•Aed•r nAm tAed•r
pAirb•Airk• ”ith•Aes ilipb•ß“ iCl. es” smˆS˜ÿ˜ iCeln zmiyùyùr pu^/ zmiyùyù gAlelr pu^/ gAll
pAirb•Airk• ”ith•As s¿•ilt k•er '”•S•ó ˆ A eyù e lr iydU•TeU nr pu^/ iydU•Tn U eb•iriKyùr pu^/ eb•iriKyù ŒAsAr
rAj“Aed•r ”ith•As¾ ý–˜îiw elK• h•yù. pu^ ŒAr ŒAs• iCl ”˜ð˜AnAr pu^. eb•iriKyù newAP•Ar
elAek•ed•r k•ACAk•AiC eCAw zh•rÙelAyù b•sb•As k•retn.
ej“r¨zAelemr elAek•rA 17
þˆArr(•Ied•r meD•Y ej“r¨zAelem b•As k•retn
iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r ej“Ar k•er b•Aib•el inbR•Aist z˜ñm u / ŒOu•b•/ wlaemAn/ Œh•ImAn Žb•M t¡Aed•r ŒA ™Iyùr•.
k•r• h•eyùiCl k•ArŠ tArA ö½Verr öit Œib•½VˆS˜ÿ z˜ñum iCeln Ž¡ed•r ent•. 18Ž¡r• iCeln elib•
h•eyùiCl. 2 prb•tI$ k•Ael inej“ed•r b•AsS˜îAen öTm y¡Ar• pirb•AregAþIr sd•s´ Žb•M pUbR•id•ek• rAj“þˆAerr pAez
iP•er Žes ŒAb•Ar b•As k•ret Zr¨ k•ern t¡Aed•r d¡ • A¼Aetn. 19z˜ñ u m iCeln ek•Airr pu ^ / ek•Air
meD•Y yAj“k•b•gR/ elb•Iyù/ miª•err d•As CA¼Ao ik•C¢ ”b•IyùAseP•r pu^/ ”b•IyùAsP• ek•Areh•r pu^ iCeln.
”•S•óˆAeyùlIyù b•Yi)˜ iCeln. z˜ñm u Žb•M t¡Ar B˜A”rA iCeln ek•Arh• pirb•Aerr sd•s´
3
ej“r¨zAelem b•sb•Ask•ArI iyh•Ýd••/ ib•‘AmIn/ Žb•M t¡Aed•r pUbR•pur¨xed•r metA” t¡ArAo pib•^ t¡Ab•ur
”•Pó•iyùm ŒAr mn>iz pirb•Ar egAþIr elAek•ed•r d•rj“Ayù pAh•Ar• id•etn. 20ŒtIet ”ilyùAserr pu^
t•ilk•• inîräpÉ pInh•s miª•err þˆArr(•Ied•r t%ÑAb•D•An k•retn. öBu˜
4
ŸTeyùr iptA Œµ•åIh•Ýd/ Œµ•åIh•Ýed•r• iptA Œiè/ t¡Ar sh•Ayù iCeln. 21mezelimyùr pu^ sKiryùo pib•^
Œièr iptA ”iè/ ”ièr iptA b•Ain/ iyin iCeln iyh•dÝ •Ar t¡Ab•ur þˆArr(•Ir k•Aj“ k•retn.
22
s•–˜ÿAn eKAd• epresr Ÿ%rpur¨x. sb• imileyù 212 j“n b•Yi)˜ pib•^ t¡ A b•u r
5
zIelAnIyùed•r meD•Y ej“r¨zAelem TAk•etn ŒsAyù öeb•zpTÙel• pAh•Ar• id•etn. Žed•r sk•elr nAm”
ŒAr t¡Ar pu^r•. tAed•r pAirb•Airk• ”ith•Aes elK• ŒAeC. Ž¡r• sk•el
6
esrh•ed•r meD•Y yueyùl o t¡•r ŒA ™IyùS•Vˆj“n sh• ib•½AV sI iCeln b•el” B˜Ab•b•Ad•I d•AyùdU • o zmUeyùl t¡Aed•r
emAw 690 j“n TAk•etn. o 23t¡Aed•r Ÿ%rpur¨xed•r öBu˜r g]h• o pib•^ t¡Ab•ur
7
ib•‘AmIn pirb•AregAþIr y¡Ar• ej“r¨zAelem öeb•zpT pAh•ArAr k•Aej“ inyu)˜ k•eriCeln. 24Ÿ%r-
TAk•etn t¡Ar• h•elnÉ s˜ñUr iptA mZ˜ñm/ mZ˜ñemr d•i(•,-pUbR•-piü‚m sb• imileyù emAw c•Ariw öeb•zpT
iptA eh•Ad•ib•yù/ eh•Ad•ib•yùr iptA h•sanUyù/ 8 iyerAh•emr iCl. 25öAyù” ù þˆArr(•Ied•r ŒA ™Iyùr• tAed•r eCAw eCAw
pu^ iCl iyb•ainyù/ ŽlA iCl Ÿixr pu^/ Ÿix iCl zh•rtlI eTek• Žes Ž¡ed•r 7 id•enr j“‘ sAh•AyY
imiˆKœr pu^/ mZ˜ñm iCl zP•iwyùr pu^/ zP•iwyù iCl k•retn. 26elb•Iyù pirb•Aerr c•Arj“n Ž” smˆS˜ÿ
räeyùelr pu^ Žb•M räeyùl iCl iyb•ainyùr pu^. þˆArr(•Ied•r ent• iCeln. Ž¡ed•r sk•elr” k•Aj“ iCl
9
ib•‘AmIned•r pAirb•Airk• ”ith•As eTek• j“An• yAyù/ ö½Verr miª•err G•red•Aerr y ͈ enoyù• o miª•err
Ž” pirb•Aerr emAw 956 j“n ej“r¨zAelem b•As D•nsµpd• r(•A k•r•. 27sAr• rAt D•er t¡Ar• miª•r
k•retn Žb•M Ž¡r• sk•el” inej“ed•r pAirb•Airk• ent• pAh•Ar• id•etn Žb•M tArpr sk•Ael ö½Verr miª•err
iCeln. d•rj“• Kuel id•etn.
10
yAj“k•ed•r meD•Y ej“r¨zAelem b•As k•retn 28
ik•C¢ þˆArr(•Ied•r k•Aj“ iCl miª•err intY
iyd•iyùyù/ iyeh•AyùArIb•/ yAKIn Žb•M ih•i˜ð˜yùr pu^ b•Yb•h•ät TAlAr ih•esb• rAK•. Ž¡r• Ž” smS˜ÿ TAl•
ŒzUrIyù. 11ih•i˜ð˜yù iCeln mZ˜ñemr pu^/ t¡Ar ipt• b•A”er ŒAn• o ineyù yAoyùAr smeyù Ùen rAKetn.
iCeln sAed•Ak•. sAed•Aek•r iptA mrAeyùAt/ t¡Ar iptA 29
ik•C¢ þˆArr(•I ŒAsb•Ab•p^/ ib•ezx ib•ezx k•Aej“
Œh•Iwàb•. Œh•Iwàb• ö½Verr miª•err Žk•j“n Ùr¨ ׈pU,R b•Yb•h•ät T•lA• CA¼Ao myùd••/ @•A(•Ars/ etl/ D•upD•Uen•
pd•AiD•k•ArI iCeln. 12Ž¡rA CA¼Ao b•As k•retnÉ o ib•ezx etelr*&u“ed•K•ezAn• k•rt. 30ik••–˜Þ
Œd•Ayù•r iptA iyerAh•m/ t¡Ar iptA pzah•r Ý / t¡Ar iptA yAj“k•r•” b•Yb•h•ät sugÞ“I etelr ed•KAezAn• k•retn.
31
mi˜ð˜yù/ ŒAr Œd•Ieyùelr pu^ mAsyù/ Œd•Ieyùelr iptA ek•Arh• pirb•Aerr z˜ñuemr b•¼ eCel mi%iTyù
yh•esr•/ t¡Ar iptA mZ˜ñum/ t¡Ar iptA miz˜ñmIt o nAem j“qnk• elb•Iyù eh•Aemr j“‘ b•Yb•h•ät r¨iw es¡k•Ar
miz˜ñmIetr iptA ”eµ•år ömu K . 13sb• imileyù
i b • e z x e t l ŒTb•• "sugÞ“I @•b•Y/® Ž” j“AtIyù etl yAj“k•/
yAj“k•ed•r sMKY• iCl 1/760 j“n. Ž¡r• sk•el ö½Verr B˜Ab•b•Ad•I Žb•M rAj“Aed•r ŒiB˜ix)˜ k•rAr j“‘ b•Yb•h•ät h•yù.
1 b•MzAb•il 9:32-11:3 400

d•Aiyùe ׈ iCeln. 32ek•Arh• pirb•Aerr ik•C¢ þˆArr(•Ir ik••–˜Þ rAj“Ar ŒS˜¤b•Ah•k• mh•ArAj“ek• h•tY• k•ret
k•Aj“ iCl ib•šAemr id•en ey smˆS˜ÿ r¨iw ewib•el B˜yù epl. tA” ezÚl tKn inej“r trb•Air id•eyù”
pireb•zn k•r• h•t esÙil öS˜Þt k•r•. ŒA ™h•tY• k•reln. 5 ŒS˜¤b•Ah•k• yKn ed•Ket epl
33
ey smˆS˜ÿ elb•Iyùr• gAn gA”etn Žb•M t¡Aed•r rAj“• ezQelr m]&u“Y h•eyùeC tKn eso inej“r trb•Air
pirb•Aerr ent• iCeln t¡Ar• miª•err eB˜ter G•er id•eyù inej“ek• h•tYA k•rl. 6ŒTRAí rAj“• ezQl o
b•As k•retn. eseh•&u“ t¡Aed•r sArAid•n sAr•rAt t¡Ar itn pu^ Žk•seÒ˜ mAr• egeln.
7
miª•err k•Aj“ k•ret h•t eyeh•&u“ t¡Aed•rek• Œ‘ smtlBU˜imet b•sb•Ask•ArI ”•S•ˆó Aeyùelr b•Aisª•Ar•
ek•An k•Aj“ k•ret h•t n•. ed•Kl tAed•r esnAb•Aih•nI rŠe(•^ eCe¼ pAileyùeC
34
pAirb•Airk• ”ith•Aes ej“r¨zAelem b•sb•Ask•ArI ŒAr rAj“• ezQl o t¡Ar itn pu^ mAr• igeyùeC.
Ž” smˆS˜ÿ elb•Iyùed•r t¡Aed•r pirb•Aerr ent• ih•eseb• tKn tArAo tAed•r zh•r eCe¼ pAlAl. pelXIyùr•
Ÿe˜ñK k•r• ŒAeC. es” smˆS˜ÿ zh•r d•Kl k•er esKAen b•As k•ret Zr¨
k•rl.
8
rAj“A ezQelr pAirb•Airk• ”ith•As perr id•n pelXIyùr • m]ted•h• eTek• d•AmI
35
igib•eyùAenr iptA iyyùIeyùl igib•eyùAen b•As ij“insp^ Kuel inet Žes iglaeb•Ayù pbR•et rAj“•
k•retn. t¡Ar S˜¤Ir nAm iCl mAK•. 36t¡Aed•r pu^ed•r ezQl o t¡Ar itn pue^r m]ted•h• K<eu j“ epl. 9 ezQelr
nAm yTAß*em Œe€•An/ sUr/ k•Iz/ b•Al/ enr/ nAd•b•/ ed•h• eTek• ém$UlY ij“insˆp^ ineyù enoyùAr pr
37
gAed•Ar/ Œih•eyùA/ sKiryù o imeûL•Aí. 38imeûL•Aetr pelXIyùr• ezQelr muØ Žb•M b•m$ ineyù inl Žb•M
pu^ iCl izimyùAm. iyyùIeyùelr pirb•Aerr sk•el” tAed•r elAek•ed•r Žb•M tAed•r ed•b•tAed•r Kb•rw•
t¡Aed•r ŒA ™Iyùed•r k•ACAk•AiC ej“r¨zAelem b•As j“AnAenAr j“‘ rAej“Yr sbR•^ b•At$Ab•Ah•k• pAWAl.
10
k•retn. tArpr tAed•r ‹A•–˜ÿ ed•b•tAr miª•er ezQelr k•Aw•
39
enerr pue^r nAm iCl k•Iz/ k•Iezr pue^r nAm muØuw• Ju“ileyù id•l.
11
ezQl/ ŒAr ezQelr pu^ed•r nAm iCl eyAnATn/ m˜ð˜IzUy/ù yAeb•z-igilyùed•r smˆS˜ÿ elAek•rA yKn j“Anet
Œb•InAd•b• o ”zab•Al. pArl pelXIyùr• ezQelr ik• d•z• k•ereC 12tKn
40
eyAnATenr pue^r nAm iCl mirb•a-b•Al ŒAr tAr• zh•err sAh•sI elAek•ed•r rAj“• o rAj“pu^ed•r
epQe^r nAm mIK•. m]ted•h• eP•rt ŒAnet pAWAl. yAeb•z-igilyùed•
41
mIKAr pu^ed•r nAm iCl ipeTAn/ emlk•/ th•eryù rAj“• o rAj“pu^ed•r m]ted•h• ineyù ŒAsAr pr
ŒAr ŒAh•s. 42ŒAh•esr pu^ iCl yAr> yAerr pu^rA tAr• c•Arj“nek•” yAeb•ez Žk•w• b•¼ gAeCr tlAyù
iCl ŒAelmí/ ŒsamAb•í Žb•M isiè. isiè iCl emAísAr smAiD•S˜î k•er sAtid•n D•er ezAk•ök•Az Žb•M ŸepAs
iptA. k•rl.
43
emAísAr pue^r nAm ib•inyù•/ ib•inyùAr pue^r 13
öBu˜r öit Œnugt n• h•oyùAr k•Are,” Žb•M
nAm rP•Ayù/ rP•Aeyùr pue^r nAm iCl ”lIyùAs• ŒAr öBu˜r b•A,I Ÿep(•• k•rAr j“‘” ezQelr m]&“u Y h•eyùiCl.
”lIyùAsAr pue^r nAm ŒAíesl. öBu˜r Ÿped•z enb•Ar pirb•et$ ezQl Žk• mAD•Yemr
44
ŒAíeselr Cyù pue^r nAm iCl Œ•S•ˆó Ik•Am/ eb•AKrä/ k•AeC prAmezRr j“‘ eyetn. 14Žsb• k•AreŠ” öˆBu˜
”½åAeyùl/ izyùiryù/ ob•id•yù ŒAr h•AnAn. rAj“• ezQelr m]&u“Y G•iweyù iyzeyùr pu^ d•AyùUed•r h•Aet
rAj“Y &u“el id•eyùiCeln.
rAj“• ezQelr m& ] “u Y
pelXIyùr• ”•S•óˆAeyùlIyù elAek•ed•r seÒ˜ yuß“
10 k•ret Žel ”•S•óˆAeyùlIyùr• pAileyù igeyùiCl.
11
d•AydUù • ”•S•ˆó Aeyeù lr rAj“• h•eln
ih•eº•Ae, ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAk• d•AyùUed•r k•AeC
igla e b•Ayù pAh•Ae¼ mArAo igeyù i Cl Œenek•. Žes b•ll/ "ŒApnAr seÒ˜ ŒAmAed•r re)˜r
2
pelXIyùr• rAj“• ezQl o t¡•r pu^ed•r epCen sµpk$•. 2 ŒAeg/ rAj“• ezQl j“Iib•t TAk•Ak•AlIn ŒApin
D•Aoyù• k•er ezx py$•–˜ÿ t¡Aed•r D•er eP•el h•tYAo ŒAmAed•r yueß“ enï ׈ id•eyùeCn. öBu˜ S•VˆyùM ŒApnAek•
k•eriCl. ezQelr itn pu^ eyAnATn/ Œb•InAd•b• o b•eliCeln/ 'd•AyùdU •/ &u“im ŒAmAr elAek•ed•r/ ”•S•ˆó Aeyùelr
mi˜ð˜-zUyù pelXIyùed•r h•Aet mAr• pe¼iCeln. elAek•ed•r emxpAlk• h•eb•. Žk•id•n &u“im” tAed•r
3
Žb•M ezQelr c•ArpAez yuß“ tIº• h•eyù oeW Žb•M ent• h•eb•.®¾
3
ezQlek• pelXIyù tIrª•Aj“r• tIr C¡¢e¼ ŒAh•t ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ˜ entArAo ih•eº•Ae, d•AyùeU d•r seÒ˜
k•er. ed•K• k•ret Žel/ itin öBu˜r sA(•Aet t¡Aed•r sk•elr
4
rAj“• ezQl tKn t¡Ar ŒS˜¤b•Ah•k•ek• b•leln/ "&u“im seÒ˜ esKAen c•¢i)˜b•ß“ h•eln Žb•M entAr• sk•el
trb•Air eb•r k•er inej“r h•Aet ŒAmAyù h•tY• k•r. t¡Ar gAeyù sugÞ“I etl iCiweyù t¡Aek• ”•S•óˆAeyùelr n&u“n
tAh•el ŒAr Ž” iB˜naed•zIr• Žes ŒAmAyù ineyù mSˆð˜r• rAj“• ih•eseb• ŒiB˜exk• k•reln. zmUeyùelr mAD•Yem
k•ret b•• ŒAmAyù ŒAG•At k•ret pAreb• n•.® öBu˜ ŒAeg” Žk•T• B˜ib•`íb•A,I k•eriCeln.
401 1 b•MzAb•il 11:4-47
d•AydUù • ej“r¨zAelm d•Kl k•reln ŒAmAyù qb•íelh•emr isMh•d•rj“Ar pAˆezr k<•u eyùAw• eTek•
4
d•AyùUd• Žb•M ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ˜ elAek•rA tKn Žk•w¦ j“l pAn k•rAet pArt.® d•AyùdU • sitYk•Ar c•A”iCl
ej“r¨zAelem egeln. es smeyù ej“r¨zAelm zh•err n•/ ek•b•lmA^ b•liCl.
18
nAm iCl iyb•Ux. ŒAr esKAen y¡Ar• b•As k•rt tAed•r seÒ˜ seÒ˜ Ž” itn b•Ir eyAß“• pelXIyù
iyb•xU Iyù b•l• h•t. Ž” smˆS˜ÿ iyb•x U Iyùr• 5 d•AyùdU •ek• tAed•r esnAb•Aih•nIr seÒ˜ yuß“ k•ret k•ret igeyù
zh•er F¦k•et id•et ŒS•VˆIk•Ar k•rel/ d•AyùUd• tAed•r qb•íelh•emr ey ku•<eyùAr j“l d•AyùUd• pAn k•ret
yueß“ prAij“t k•er iseyùAenr égR d•Kl k•reln. Ž” ec•eyùiCeln/ es” j“l ineyù ŒAseln. d•AyùUd• tKn
ŒÇ•ˆliw” prb•tRIk•Ael d•AyùUd• ngrI b•• d•AyùUed•r zh•r es” j“l inej“ pAn n• k•er qneb•† S•Vˆräp ö½Verr
nAem piric•t h•yù. Ÿe£•e• mAiwet eFel id•eyù b•leln/ 19"eh• öBu˜/
6
d•AyùUd• b•leln/ "iyb•UxIyùed•r ib•r¨eß“• yue ß“• ey inej“ed•r j“Ib•n &u“•C k•er yAr• Ž” j“l ŒAmAr
ŒAmAr esnAb•Aih•nIek• enï ˆ× ed•eb• tAek•” ŒAim ŒAmAr j“‘ ŽeneC t• pAn k•r• ŒAr tAed•r r¨iD•r pAn
esnAb•Aih•nIr esnApit k•rb•.® tKn sräyùAr pu^ k•r• sm&u“lY. tA” d•AyùUd• j“l pAn k•ret ŒS•VˆIk•Ar
eyAyùAb• es” ŒAß*me,r enï ׈ id•eln Žb•M t¡Aek• k•reln.®• d•AyùeU d•r Ï itnj“n nAyùk• Ž” D•re,r ŒAer•
”•S•óˆAeyùlIyù esnAb•Aih•nIr esnApit k•r• h•l. Œenk• b•Ir ׈pU,R k•Aj“k•m$ k•eriCeln.
7-8
d•AyùUd• Ï éegR t¡Ar b•sit ib•ˆS˜ÿAr k•er éegRr
c•ArpAez zh•r b•AineyùiCeln b•el” Ž” j“AyùgAr nAm Œ‘A‘ b•Ir qsink•rA
d•AyùUd• ngrI h•eyùiCl. d•AyùUd• ime˜ñ• eTek• éegRr öAc•Ir 20
eyAyùAeb•r B˜A” Œb•Izyùù iCeln Ž” itn b•Ierr
pyR•–˜ÿ˜ ŒÇ•ˆel zh•r S˜îApn k•eriCeln. eyAyùAb• zh•err ent•. itin Žk•b••r b•zRA id•eyù 300 j“nek• h•tY•
Œ‘A‘ ŒÇ•ˆelr sMSˆð˜ArsAD•n k•eriCeln. 9Žid•ek• k•eriCeln. 21Œb•Izeyùr KYAit Žed•r k•Aer• eTek•
sbR•zi)˜mAn öBu˜r sh•AyùtAyù Ÿ%erA%r d•AyùUed•r k•m et• iCl” n• b•rÇ• esr• itirz j“n esnAr
zi)˜b•]iß“ h•et TAk•l. &u“lnAyùo iþˆÙŠ iCl. yid•o itin itn b•Ierr Žk•j“n
iCeln n•/ tb•uo itin tAed•r ent• h•eyùiCeln.
22
itn j“n b•Ir qsink• iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù Žk•j“n b•IreyAß“• iCeln.
10
”•S•óˆAeyùel d•AyùUed•r zAsnk•Ael itnj“n ent• itin k•b•aeselr elAk• iCeln Žb•M b•æ é>sAh•isk•
(•mt• o KYAitr izKr SpzR k•eriCeln. Ž¡r• d•AyùeU d•r k•Aj“ k•eriCeln. itin emAyùAeb•r é” sAh•sI eyAß“Aek•
ib•izX esnAb•Aih•nIr opr k•t$ ] × ˆ k•retn Žb•M h•tY• k•r• CA¼Ao Žk•b•Ar Žk• &u“xArA•Cå id•en Žk•w•
”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r seÒ˜ Žk•i^tB˜Aeb• Ùh•Ayù öeb•z k•er Žk•w• isMh• emeriCeln. 23ŽCA¼Ao
ö½Verr ˆöitš¨it ŒnuyAyùI d•AyùUed•r rAj“Yek• sh•Ayùt• b•nAyù/ t¡AtIr d•eØr mt suib•zAl b•Â˜ñmD•ArI 7 1/ 2 Pu•w
k•retn. d•IG•$ Žk• imzrIyù esnAek• emer eP•eliCeln. b•nAeyùr
11
Ž” itn j“n b•Yi)˜r meD•Y öTmj“n h•eln iCl ZD•u Žk•w• lAiW ik••–˜Þ imzrIyùr h•At eTek• tAr
h•ka•emAnIeyùr pu^ yAzib•yùAm. itin iCeln rT- b•Â˜ñmw• ek•e¼ ineyù itin tA” id•eyù” Ï b•Yi)˜ek•
pirc•Alk• ŒiD•k•t$Aed•r entA. Žk•b•Ar yAzib•yùAm t¡Ar h•tY• k•ern. 24iyeh•AyùAd•Ar Ž” b•Irpue^r KYAit Ï
b•zR• id•eyù Žk•seÒ˜ 300 j“nek• h•tY• k•eriCeln. itnj“n nAyùek•r &u“lnAyù ek•An ŒMez k•m iCl n•.
12 25
iþˆ t Iyù j“n h•eln Œeh•Aeh•r ed•Aed•Ar pu ^ Žmnik• Ï itnj“enr Žk•j“n n• h•eyùo t¡Ar KYAit
”ilyùAsr. 13-14itin psa-d•µ•åIem pelXIyùed•r seÒ˜ esr• itirzj“n qsinek•r eTek• eb•iz iCl. d•AyùUd•
yueß“r smyù d•AyùUd•ek• sÒ˜ id•eyùiCeln. ”•S•óˆAeyùelr t¡Aek• t¡Ar ed•h•r(•Ied•r ent• inyu)˜ k•eriCeln.
elAek•rA yKn pelXIyùed•r ŒAß*mŠ eTek• b<•Ac•Ar j“‘
pAlAet Zr¨ k•eriCl essmyù Ž” itnj“n ib•erAD•I 30 j“n b•Ir qsink•
esnAed•r seÒ˜ yuß“ k•er Žk• e(•t B˜it$ yb• r(•• 26-47
eyAyùAeb•r B˜A” ŒsAeh•l/ qb•íelh•emr ed•Aed•Ar
k•er Žb•M ib•p(•Iyù zߨed•r öBu˜r sh•AyùtAyù prAij“t pu^ ”lah•Ann/ h•erAerr zeµ•åAí/ pelAenr eh•ls/
k•er. tek•Aeyùr ”eO•ezr pu^ ör•/ ŒnAeTAetr Œb•Ieyùxr/
15
Žk•id•n yKn d•AyùUd• Œé˜ñemr Ùh•Aet ŒAwk•• h•ÝzAtIyù isbb•Kyù/ Œeh•Ah•r ölyù/ newAP•Ar mh•ryù/
pe¼eCn Žb•M rP•AyùIm ŸptYk•• py$•–˜ÿ pelXIyù newAP•Ar b•AnAr pu^ eh•ld•/ ib•‘AmIn pirb•Aerr
esnAb•Aih•nI Žigeyù ŽeseC/ essmyù Ž” itn b•Ir igib•yAù r rIb•eyùr pu^ ”Tyù/ ipiryùAeTAenr b•nAyù/ gAz-
h•AmAÙi¼ id•eyù smˆS˜ÿ pTw¦k•u igeyù d•AyùeU d•r seÒ˜ eyAg ŸptYk•• inb•AsI h•Ýryù/ Œbb•RtIyù Œb•Ieyùl/ b•Ah•räemr
id•eyùiCeln. ŒsamAb•í/ zAlaeb•Aenr ”ilyùh•b•>/ igexAe,r h•Aexemr
16
ŒAerk•b•Ar Žk•d•l pelXIyù esn• tKn pu^ h•rArI/ zAigr pu^ eyAnATn/ h•rArI sAKerr pu^
qb•íelh•em ŒAr d•AyùdU • iCeln éegRr eB˜ter. 17inej“r Œh•Iyù•m/ ¬err pu^ ”lIP•Al/ meKrAetr eh•P•r/
b•AsBU˜imr Žk• gØux j“l pAn k•rAr j“‘ ï\•At$ pelAnAr Œih•yù/ k•im$elr ih•e•xœ•/ ”xab•eyùr pu^ nAryù/
d•AyùUd• k•TAöseÒ˜ seb• b•eleCn/ "”s/ ek•Ÿ yid• ŽKn nATenr B˜A” eyAeyùl/ h•iýr pu^ imB˜r/ Œeµ•åAenr
1 b•MzAb•il 12:1-23 402

eslk•/ sräyùAr pu^ eyAyùAeb•r ŒS˜¤b•Ah•k• eb•erAetr pAr h•eyù ŸptYk•Ar elAek•ed•r pUb•R o piü‚em tAi¼eyù
nh•ryù/ iy^eyùr ör• ŒAr gAerb•/ ih•%Ieyùr ¬iryù/ ineyù igeyùiCeln.
Œh•leyùr pu^ sAb•d•/ räeb•, pirb•AregAþIr Œ‘tm
öD•An zIxAr pu^ Œd•InA o t¡•r i^z j“n sÒ˜I/ Œ‘A‘ qsink•r•o d•AyeUù d•r seÒ˜ eyAg id•eln
16
mAKAr pu^ h•AnAn/ im ͈r eyAzAP•w/ ŒXerAetr Ÿixyù/ ib•‘AmIn o iyh•Ý d •A pirb•AregAþIr Œ‘A‘
ŒerAeyùreb•r eh•ATemr é” pu^ zAm o iyyùIeyùl/ b•Yi)˜rAo éegR Žes d•AyùUed•r seÒ˜ eyAg id•eyùiCeln.
17
izièr pu^ iyd•Ieyùl ŒAr t¡•r B˜A” tIxIyù eyAh••/ d•AyùUd• t<Aed•r seÒ˜ ed•K• k•er b•leln/ "ŒApnAr•
mh•b•Ir ”lIeyùl/ ”lanAemr é” pu^ iyrIb•yù ŒAr yid• zAi•–˜ÿet ŒAmAek• sAh•AyY k•ret Žes TAek•n
eyAzib•yù/ emAyùAeb•r iyím•/ ”lIeyùl/ oeb•d• ŒAr tAh•el ŒAim ŒApnAed•r sk•lek• S•VˆAgt j“AnAi•C.
mesAb•Aeyùr yAsIeyùl ömuK sk•el” iCeln d•AyùUed•r ik••–˜Þ ŒAim ik•C¢ Œ‘Ayù n• k•r• se%Ño ŒApnAr• yid•
'esr• itirz¾ qs‘d•elr esn•. ŒAmAr öit ib•½VAsG•Atk•t• k•ret Žes TAek•n
tAh•el ŒAm•r pUb•Rpur¨xed•r ö½Vr eyn t• ed•eKn
ey smˆS˜ÿ sAh•sI elAek•r• d•AyeUù d•r Žb•M ŒApnAed•r zAiS˜ÿ ed•n.®
18
seÒ˜ eyAg id•eyiù Cl ŒmAsyù iCeln es” itirz j“n b•Ierr ent•.

12 d•AyùUd• yKn k•Iezr pu^ ezQelr B˜eyù g• FAk••


id•eyùiCeln tKn ey smˆS˜ÿ eyAß“ArA isûL•eg
t¡Ar k•AeC ŽesiCl Žiw h•l tAed•r tAilk••. tAr•
tKn ŒA ™Ar B˜r h•el itin b•el ŸWelnÉ
"d•AyùdU • ŒAmr• etAmAr pe(•. ŒAmr• etAmAr seÒ˜
ŒAiC. eh• iyzeyùr pu^Ð zAi•–˜ÿ? etAmAr zAi•–˜ÿ eh•Ak•.
d•AyùUd•ek• yueß“ sAh•AyY k•eriCl. 2 Ž¡r• ey ek•An h•Aet” Žb•M yAr• etAmAyù sAh•AyY k•er tAed•r zAi•–˜ÿ eh•Ak•.
tIr C¡¼ ¢ et pAretA/ é¾h•Aet Ùlito c•AlAet pAretA. k•ArŠ etAmAr ö½Vr etAmAyù sAh•AyY k•ern.®
Ž¡r• sk•el” ib•‘AmIenr pirb•AregAþIr sd•s´ Žb•M
ezQelr ŒA ™Iyù iCl. d•AyùUd• tKn Ž” smˆS˜ÿ b•Yi)˜ek•” t¡Ar d•el S•VˆAgt
3
Œh•Ieyùxr iCeln Ž¡ed•r d•elr ent•/ ŽCA¼Ao j“Aineyù/ t¡Aed•r opr inej“r esnAb•Aih•nIr d•Aiyù ׈
Ž” d•el iCeln t¡Ar B˜A” eyAyùAz :Ž¡r• igib•yùAetr id•eln.
19
zmAeyùr pu^ò/ ŒsamAb•etr pu^ iyxIeyùl ŒAr eplw/ mn>iz pirb•AregAþIr Œenek•” d•AyùUd• yKn
ŒnAeTAt zh•err b•rAK• Œ•r eyh•Ý/ 4 igib•eyùAenr pelXIyùe d•r seÒ˜ ezQelr ib•r¨eß“ yuß“ k•ret
iy½åiyùyù :”in es” i^z j“n b•Ierr Œ‘tm Žb•M igeyùiCeln t¡Ar seÒ˜ eyAg id•eyùiCeln. teb• pelXIyù
tAed•r ŒD•Y(• iCeln.ò/ iyrimyù/ yh•sIeyùl/ eyAh•Ann/ entAed•r ŒApi% TAk•Ayù ezx py$•–˜ÿ d•AyùUd• ezQelr
ged•rAeTr eyAxAb•d•/ 5”ilyùUxyù/ iyrIemAí/ b•Ailyù/ ib•r¨eß“ yue ß“ pelXIyùed•r sAh•AyY k•ern in. Ž”
zmiryù/ h•räeP•r zP•iwyù/ 6”˜ð˜AnA/ iyizyù/ Œserl/ smˆS˜ÿ˜ pelXIyù entArA b•eliCl/ "d•AyùUd• yid• t¡Ar
eyAeyùxr/ yAzib•yùAm ömuK ek•Arh• pirb•AregAþIr minb•/ ezQelr k•AeC iP•er yAn teb• ŒAmAed•r muØ
eyAß“Ar• 7 ŒAr ged•Ar zh•err iyerAh•emr pu^ eyAeyùl• k•Aw• p¼eb•.® 20mn>iz pirb•AregAþIr eysmˆS˜ÿ b•Yi)˜
ŒAr sb•id•yù. isûL•g zh•er Žes d•AyùUed•r d•el eyAg id•eyùiCeln/
t¡Ar• h•elnÐ Œda•n/ eyAxAb•d•/ iyd•Ieyùl/ mIKAeyùl/
gAd•Iyù elAk• eyAxAb•d•/ ”lIh•Ý ŒAr is˜ñTyùù. Ž¡r• sk•el” mn>iz
8
gAd• pirb•AregAþIr Žk•AMzo mr¨BU˜imet d•AyùeU d•r pirb•Aer qs‘AD•Y(• iCeln. 21Œsí b•Yi)˜ed•r ib•r¨eß“
éegR igeyù t¡Ar seÒ˜ eyAg id•eyùiCeln. ŽrAo sk•el” yueß“ t¡Ar• d•AyùUd•ek• sAh•AyY k•eriCeln. Ž” smˆS˜ÿ
isMeh•r mt prAß*mzAlI Žb•M ku•zlI eyAß“• iCeln. Œsí b•Yi)˜r• sAr• ed•ez sueyAg suib•eD• mt c•i¢ r-c•AmAir
b•zR• ŒAr FAl ineyù yuß“• k•r• CA¼Ao Ž¡r• sk•el” c•Aileyù yAi•Cl. mn>iz pirb•Aerr b•IreyAß“Ar• d•AyùeU d•r
pAh•A¼I peT h•ire,r mt ed•Q¼et pAretn. esnAb•Aih•nIr entAyù pir,t h•eyùiCeln.
9
gAd• pirb•AregAþIr Ž” d•elr entA iCeln Žxr; 22
öitid•n d•el d•el elAk• Žes d•AyùUed•r pAez
iþˆtIyù ob•id•yù Žb•M ïtIyù ”lIyùAb•. 10c•&u“TR im½ååA/ d¡•A¼AenAyù ß*mz> itin Žk• suib•zAl o zi)˜zAlI
pÇ•ˆm iyrimyù/ 11xþ Œ%yù/ sˆ¹ˆÿm ”lIeyùl/ 12ŒXm esnAb•Aih•nI ge¼ &u“leln.
eyAh•Ann/ nb•m ”lasAb•Ad•/ 13d•zm iyrimyù ŒAr Žk•d•z
mgab•åyù. 14Ž¡rA sk•el” gAd•Iyù esnAb•Aih•nIr esnApit ih•eº•Ae, d•AyeUù d•r seÒ˜ eyAgd•Ank•ArI
iCeln Žb•M Ž” d•elr dubR•ltm b•Yi)˜o Žk•A” 100 Œ‘A‘ elAek•rA
j“enr seÒ˜ yuß“• k•rAr (•mt• rAKetn. d•elr 23
Ž”sb• b•Yi)˜b•gR y¡ArA ih•eº•A, zh•er d•AyùeU d•r seÒ˜
sbR•Aep(•• iyin zi)˜mAn iCeln itin Žk•• 1/000 eyAg id•eyùiCeln Žb•M yuß“ k•rAr j“‘ öˆS˜Þt iCeln
j“enr emAk•Aib•l• k•ret pAretn. 15gAd• Žb•M öBu˜ y• b•eliCeln es” ŒnuyAyùI ezQelr rAj“D•AnI
pirb•AregAþIr Ž” smˆS˜ÿ qsink•r• b•Cerr öTm mAes/ d•AyùUed•r h•Aet &u“el id•et ec•eyùiCeln/ t¡Ar• sMKYAyù
yKn y£•$n nd•Iet öb•l b•‘• h•e•C es smeyù nd•I h•eln inîräpÉ
403 1 b•MzAb•il 12:24-14:2
24
iyh•dÝ •A pirb•AregAþIr 6/800 j“n ku•zlI o típr Žb•M etAmr• sk•elo yid• tA” men k•r/ tAh•el
eyAß“•. Ž¡r• sk•el” b•zR• o b•Â˜ñmD•ArI iCeln. ”•S•óˆAeyùelr sbR•^ ŒAmAed•r sh•-nAgirk• o |•Aited•r/
25
izimeyùAenr pirb•AregAþIr 7/100 j“n b•Ir eyAß“• yAj“k• o elb•Iyùed•r sb•A”ek•/ y¡Ar• ib•iB˜å zh•er o
iCeln. tAr ŒAezpAez ŒAmAed•r |•Aited•r seÒ˜ b•As k•ern/
26
elib• pirb•AregAþIr 4/600 j“n. 27h•AerA, b•Mezr t¡Aed•r Kb•r pAiWeyù ŒAmAed•r seÒ˜ eyAg id•et b•l•
ent• iyeh•AyùAd•Ao 3/700 j“n ineyù Ž” d•el eyAg eh•Ak•. 3 tArpr ŒAmr• sA(•Yisª•uk•wA ejr¨zAelem
id•eyùiCeln. 28ŽCA¼A pirb•Aerr ŒAer• 22 j“n ŒAmAed•r k•AeC iP•ireyù ŒAin. ezQl rAj“• TAk•Ak•AlIn
entAsh• eyAg id•eyùiCeln sAh•sI o tr¨, esnA ŒAmr• Ï sA(•Yisª•uk•wAr b•YApAer ek•An eK<Aj“Kb•r
sAed•Ak•. inet pAirin.® 4 d•AyùUed•r seÒ˜ ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ
29
ezQelr ŒA ™Iyù Žb•M tKno py$•–˜ÿ tAr öit elAek•rA Žk•mt h•l Žb•M tAr• sk•el B˜Ab•l Žiw”
Œnugt ib•‘AmIn pirb•AregAþIr 3/000 j“no eyAg ŒAmAed•r k•r• Ÿic•í.
5
id•eyùiCeln Ž” d•el. ik•iryùí-iyyùArIm eTek• sA(•Yisª•uk• iP•ireyù
30
”•Pó • iyù e mr pirb•AregAþI eTek• ŽesiCeln ŒAnAr j“‘ imzer sIeh•Ar nd•I eTek• eleb•A h•mAt
20/800 j“n b•IreyAß“•. tAr• tAed•r pirb•Aer ib•KYAt zh•r py$•–˜ÿ ”•S•óˆAeyùelr sk•lek• j“e¼A k•reln.
6
iCl. tArpr d•AyùUd• o Ž” smˆS˜ÿ elAek•rA imel iyh•Ýd•Ar
31
mn>iz pirb•AregAþI eTek• ŽesiCeln 18/000 b•Al• :ŒTRAí ik•iryùí-iyyùArIemò sA(•Yisª•uk• iP•ireyù
j“n d•AyùUd•ek• rAj“• b•AnAet. ŒAnet egeln. •Ï sA(•Yisª•uk•ek• k•räb• dU•ted•r
32
”xAKerr pirb•Ar eTek• ŒA ™Iyùsh• ŽesiCeln ¬eß$“ iyin b•esn es” öBu˜ ö½Verr isªu•k•o b•l•
200 j“n öA|• entA. t¡ArA h•eln es” sb• elAk• y¡Ar• h•t.
”•S•óˆAeyùelr mÒ˜elr j“‘ k•Kn ik• k•r• öeyùAj“n t• 7
sb•A” imel sA(•Yisª•uk•KAnA Œb•InAd•eb•r b•Ai¼
B˜AlB˜Aeb•” b•uJ“etn. eTek• eb•r k•er n&u“n Žk•w• eWlA gAi¼et b•sAeln.
33
sb•UlUenr pirb•AregAþI eTek• eyAg id•eyùiCeln Ÿx> ŒAr Œih•eyùA Ï gAi¼ek• pT ed•KAi•Celn.
8
sbR•AeS˜¤ pArd•zRI 50/000 j“n ku•zlI eyAß“•. Ž¡r• d•AyùUd• o ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA b<•Aiz/ b•I,•/ FAk•/
sk•el” d•AyùUed•r Žk•A•–˜ÿ Œnugt iCeln. eKAl/ k•t$Al/ iz[˜A b•Aij“eyù ö½Verr b•ª•n• gAn egeyù
34
nˆ¹ˆAÿ ilr pirb•AregAþI eTek• 1/000 ŒD•Y(• iCl. ö½Verr sAmen Ÿísb• pAln k•riCeln.
9
tAed•r seÒ˜ 37/000 b•Yi)˜ iCl. tArA b•zR• o FAl k•Ied•Aenr zs´ mA¼A”eyùr ŸWAn py$•–˜ÿ ŒAsAr
ineyù ŽesiCeln. pr ey x¡A¼Ùel• gAi¼ wAniCl tAr• eh•¡Ac•w KAoyùAyù
35
d•An pirb•AregAþI eTek• ŽesiCeln 28/600 j“n sA(•Yisª•ku •w• öAyù pe¼ yAi•Cl/ Ÿx> ek•Anmet h•At
rŠ-ku•zlI eyAß“•. b•Ai¼eyù isª•uk•wAek• ŒAwk•Aeln. 10ik••–˜Þ Ï isª•uk•
36
ŒAezr pirb•AregAþI eTek•o rŠ-ku•zlI 40/000 SpzR k•rAr ŒprAeD• ß*uß“ öBu˜ G•wnAS˜îel” Ÿexr
j“n ŽesiCeln. öA, ineln. 11Ž” G•wnAyù d•AyùUd• ŒtY•–˜ÿ ß*uß “ h•n.
37
Žb•M y£•$n nd•Ir pUbR•id•k• eTek• räeb•,/ gAd• o tArpr eTek• Ï j“Ayùg• ''eprs-Ÿx>¾¾ nAem piric•t.
12
ŒeD•Rk• mn>iz pirb•Ar imileyù emAw 1/20/000 b•Yi)˜ ö½Verr erAex B˜yù epeyù d•AyùUd• b•leln/ "ŒAim
ib•iB˜å rk•emr ŒS˜¤ - zS˜¤ ineyù Ž” d•el eyAg ŒAr Ž” sA(•Yisª•uk• ŒAmAr k•AeC inet pArb• n•?®
13
id•eyùiCeln. tA” d•AyùUd• sA(•Yisª•uk•iw d•AyùUd• nger inej“r k•AeC
38
Ž” smˆS˜ÿ b•Ir eyAß“ArA d•AyùdU •ek• ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• n• Žen gAetr oeb•d•-”ed•Aemr b•Ai¼et ereK Želn.
k•ret #â öit|• h•eyù ih•eº•Ae, ŽesiCeln. ”•S•ˆó Aeyùelr 14
sA(•Yisª•uk•wA itnmAesr j“‘ oeb•d•-”ed•Aemr
Œb•izX elAek•ed•ro Ž” öS˜ÿAeb•r öit smTRn iCl. b•Ai¼et rAK• h•eyù i Cl. Žj“‘ oeb•d•-”ed•Aemr
39
Ž¡r• sk•el ih•eº•Ae, d•AyùUed•r seÒ˜ itnid•n pAnAh•Ar pirb•Aerr öit Žb•M tAr inej“r sb• ij“inexr opr
k•er o t¡Aed•r ŒA ™Iyùpirj“enr b•AnAenA KAb•Ar-d•Ab•Ar öBu˜r ŒAzIbR•Ad• b•ix$t h•yù.
eKeyù k•AwAeln. 40”xAKr/ sb•U l U n o nˆ¹ˆÿ A il
pirb•AregAþIrA Ÿw/ eG•A¼•/ gAD•A o x¡Ae¼r ipeW d•AyeUù d•r rAj“Y ib•ˆS˜Aÿ r
c•i¼eyù myùd••/ f¦meu rr ipeW/ ik•isaimsa/ @•A(•Ars/ etl/ esAerr rAj“• h•Irm/ d•AyùeU d•r j“‘ Žk•iw suª•r
CAgl Žb•M emx öBˆ]•it ŽeniCeln. ”•S•óˆAeyùelr
sk•el” Kub• KuzI h•eyùiCeln.
14
b•Ai¼ b•AnAet ec•eyù t¡Ar k•AeC k•AeWr g<ui¼
Žb•M pATr-k•Aw¦er o C¢etAr imiS˜¤ pAWAeln. 2 d•AyùUd•
tKn ŸpliÝ“• k•reln ey öBu˜ ŒAsel t¡Aek•
sA(•Yisª•ku • eP•rí ŒAnA ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ih•eseb• men•nIt k•ereCn. öBu˜

13 d•AyùUd• t¡Ar esnAb•Aih•nIr smˆS˜ÿ ŒD•Y(•ed•r seÒ˜ d•AyùeU d•r sAèAj“Y suib•zAl o tAr iB˜t su#â k•eriCeln
k•T• b•lAr pr 2 ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Žk• k•ArŠ ö½V r d•Ayù U d • o ”•S•ó ˆ Aeyù e lr elAek•ed•r
j“AyùgAyù j“e¼A k•er b•leln/ "öBu˜r yid• ”e•C h•yù B˜Alb•Asetn.
1 b•MzAb•il 14:3-15:21 404
3
d•AyùUd• ej“r¨zAelm zh•er Œenk•ek• ib•eyù k•ern öBu˜ tAed•r” Ž” k•Aej“r j“‘ Žb•M ic•rid•n t¡Ar
Žb•M t¡Ar b•æ pu^k•‘A h•yù. 4ej“r¨zAelem d•AyùUed•r esb•Ar j“‘ eb•eC ineyùeCn.®
3
ey smˆS˜ÿ s•–˜ÿAn j“›˜åýh•Š k•eriCl tAed•r nAmÉ zµ•åy
U /ù sA(•Yisª•uk•iw rAKAr j“‘ ey j“AyùgAiw qtrI
ezAb•b•/ nATn/ zelAmn/ 5 iyB˜r/ ”lIzUyù/ ”e˜¯lw/ h•eyùiCl esKAen sA(•Yisª•uk•iw ŒAnb•Ar j“‘ d•AyùUd•
6
enAgh•/ enP•g/ yAiP•yù/ 7”lIzAmA/ b•IilyùAd•• Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r ej“r¨ˆzAelem j“e¼A h•et
”lIeP•lw. fAk• id•eln. 4Žrpr d•AyùUd• h•AerA, o elb•Iyù b•Mezr
smˆS˜ÿ Ÿ%rpur¨xed•r efek• pAWAeln. 5 Ž¡ed•r meD•Y
d•AydUù • pelXIyeù d•r prAij“t k•reln 120 j“n iCeln k•h•Aetr pirb•AregAþIr sd•s´/
8
pelXIyùr• yKn d•AyùUd• sµpekR• j“Anet pArl ey ¬rIeyùl t¡Aed•r ent•. 6mrAir pirb•AregAþI eTek•
d•AyùdU • ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• ih•eseb• menAnIt h•eyùeC/ tAr• ŒsAeyùr enïe ׈ ŽesiCeln 220 j“n/ 7egezRAn
tKn d•AyùUd•ek• K<uj“et eb•r h•l. d•AyùUd• pelXIyùed•r pirb•AregAþI eTek• eyAeyùelr enïe ׈ 130 j“n/
ib•r¨eß“ yuß“ yA^• k•reln. 9 pelXIyùr• rP•AyùIemr 8
zmiyùyùr enïe ׈ ”lIxAP•, pirb•AregAþI eTek• 200
elAek•ed•r ŒAß*mŠ k•er tAed•r ij“insp^ Œph•rŠ j“n/ 9 ih•eº•A, pirb•AregAþI eTek• ”lIeyùelr enïe ׈
k•rl. 10d•AyùUd• ö½Vrek• ij“e|•s k•reln/ "ŒAim ik• 80 j“n ŒAr 10Œµ•åInAd•eb•r enïe × ˆ ŸxIeyù l
pelXIyùed•r ib•r¨eß“ yuß“ yA^• k•rb•À ŒApin ik• ŒAmAr pirb•AregAþI eTek• ŽesiCeln 112 j“n b•Yi)˜.
sh•Ayù h•eyù pelXIyùed•r yueß“ h•ArAet sAh•AyY k•reb•nÀ®
öBu˜ d•AyùUd•ek• Ÿ%r id•eln/ "ç<• yAo. ŒAim yAj“k• o elb•Iyeù d•r seÒ˜ k•T• b•leln d•AydUù •
11
pelXIyùed•r ib•r¨eß“ j“yùlAeB˜ etAmAr sh•Ayù h•b•.® Žrpr d•AyùUd• yAj“k• sAed•Ak• ŒAr Œib•yùATr
11
tKn d•AyùdU • o t¡Ar elAek•r• igeyù b•Ala-prAsIem CA¼Ao/ elb•Iyùed•r meD•Y ¬rIeyùl/ ŒsAyù/ eyAeyùl/
j“e¼A h•eln Žb•M esKAen t¡ArA pelXIyùed•r yueß“ zmiyùyù/ ”lIeyùl o Œµ•åInAd•b•ek• efek• pAiWeyù
12
prAij“t k•reln. d•AyùUd• b•leln/ "b<•AD• B˜A[˜• j“l t¡ A ed•r b•leln/ "etAmr• sk•el” elb•Iyù
eymn etAe¼ eb•ireyù ŒAes ö½Vr es”B˜Aeb• ŒAmAr pirb•AregAþIr ent•. etAmr• öTem inej“ed•r pib•^
zߨed•r eB˜d• k•ereCn. ö½Vr ŒAmAr sh•Ayù iCeln k•er tArpr sA(•Yisª•uk•w• rAKAr j“‘ ŒAim ey
b•el” Žw• s•µ˜õb• h•l.® es” k•AreŠ Ï j“AyùgAr nAm j“Ayùg• qtrI k•eriC esKAen ineyù Žs. 13gtb•Ar
'b•Ala-prAsIm¾ rAK• h•eyùiCl. 12pelXIyùr• oKAen ŒAmr• öBu˜r k•AeC sA(•Yisª•uk•wA ik•B˜Aeb• enoyù•
oed•r ŒArAD•Y ed•b•ed•b•Ir mUi%$ eP•el igeyùiCl. d•AyùUd• h•eb• t• ij“e|•so k•irin Žb•M etAmr• elb•IyùrAo
t¡Ar elAek•ed•r es” smˆS˜ÿ˜ pui¼eyù id•et ined$•z id•eln. sA(•Yisª•uk•wA b•h•n k•r in. tA” öBu˜ ŒAmAed•r zAiS˜ÿ
id•eyùiCeln.®
pelXIyeù d•r ib•r¨eß“• ŒAerk•iw j“yy
ù A^A 14
tKn yAj“k•g, o elb•Iyùr• öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr
13
pelXIyùr• rP•Aiyùm ŸptYk•Ar elAek•ed•r ŒAb•Ar ö½Verr sA(•Yisª•ku •wA b•h•n k•rAr j“‘ inej“ed•r pib•^
ŒAß*mŠ k•rel/ 14d•AyùdU • ö½Verr k•AeC öATRnA k•reln. k•reln. 15Žb•M emAiz eyB˜Aeb• ö½Verr k•T• ŒnuyAyùI
ö½Vr es” fAek• sA¼• id•eyù b•leln/ "d•AyùdU •/ ŒAß*me,r sA(•Yisª•uk• b•h•n k•rAr ined$•z id•eyùiCeln iWk•
smeyù pelXIyùed•r ipC¢ D•Aoyù• k•er pAh•Ae¼ n• igeyù esB˜Aeb•” elb•IyùrA ib•ezx D•re,r K<uiw b•Yb•h•Ar k•er
c•&u“id$•k• eTek• iG•er gAeCr ŒA¼Ael luik•eyù eTek••. k<•AeD• k•er sA(•Yisª•uk•w• b•eyù ineyù Želn.
15
tArpr gAeCr opr k•AŸek• &u“el id•eyù nj“r rAKeb•.
ey” pelXIyùed•r pAeyùr z€• Znet pAeb•/ tAed•r gAykù • d•l
16
ŒAß*mŠ k•reb•. ŒAim/ ö½Vr etAmAed•r ŒAeg eb•ireyù d•AyùUd• elb•Iyù entAed•r seÒ˜ t¡Aed•r stITR
yAb• Žb•M pelXIyù esnAd•lek• prAij“t k•rb•.® 16d•AyùUd• gAyùk•ed•ro efek• pAiWeyù b•I,•/ b<•Aiz/ eKAl/ k•t$Al/
æb•æ ö½Verr ined$•z ŒnuyAyùI pT ŒnusrŠ k•er pelXIyù eB˜¡pu b•Aij“eyù ŒAneª•r gAn gA”et b•leln.
17
esnAb•Aih•nIek• prAij“t k•reln Žb•M igib•eyùAn zh•r elb•Iyùr• tKn eyAeyùelr pu^ eh•mn o tAr
eTek• egxr py$•–˜ÿ pelXIyù esnAed•r h•tY• k•reln. B˜A” ŒAsP• o ŽTnek• inbR•Aic•t k•rl. ŒAsP• iCl
17
Ž G•wnAr pr d•AyùUed•r KYAit smˆS˜ÿ ed•zÙilet eb•iriKyùr pu^. ŽTn iCl kU•zAyùAr pu^. Ž”sb•
Ci¼eyù p¼l Žb•M öBu˜ smˆS˜ÿ j“Aited•r d•AyùUed•r pur¨exr• iCl mrAir pirb•AregAþIr elAk•. 18tAed•r
prAß*emr B˜eyù B˜It k•er &u“leln. seÒ˜ iCl tAed•r sAh•AyYk•ArIr•/ tAed•r ŒA ™IyùS•ˆV j“n/
sKiryù/ yAsIeyùl/ zmIrAemAí/ iyh•Ieyùl/ Ÿiå/ ”lIyùAb•/
ej“r¨zAelem sA(•Yisª•ku • b•nAyù/ mAesyù/ mi%iTyù/ ”lIP•elh•Ý/ imka•enyù/ oeb•d•-
d•AyùUd• nger inej“r j“‘ öAsAd• b•AnAenAr pr ”ed•Am o iyyùIeyùl. Žr• iCl elb•Iyù þˆArr(•Ig,.
15 d•AyùUd• sA(•Yisª•uk•iw rAKAr j“‘ Žk•iw ib•ezx 19
eh•mn/ ŒAsP• ŒAr ŽTn b•Aj“Aeln k•t$Al.
t¡Ab•u inm$AŠ k•er b•leln/ 2"ZD•umA^ elb•IyùrA” Ž” 20sKiryù/ ŒsIeyùl/ zmIrAemAí/ iyh•Ieyùl/ Ÿiå/
sA(•Yisª•ku •wA b•eyù ineyù eyet pAreb• k•ArŠ ek•b•lmA^ ”lIyùAb•/ mAesyù ŒAr b•nAyù b•Aj“Aeln b•I,•/ 21mi%iTyù/
405 1 b•MzAb•il 15:22-16:29

”lIP•elh•Ý/ imka•enyù/ oeb•d•-”ed•Am/ iyyùIeyùl ŒAr d•AyeUù d•r D•‘b•Ad• gIt


Œsisyù nIc•¢ suer b•I,A b•Aj“Aeln. 22elb•Iyù ent• k•ninyù 8
öBu˜r özMsA k•r ŒAr tAr nAm nAo. itin ey
iCeln gAenr d•Aiyùe ˆ× k•ArŠ itin iCeln gAen pArd•zIR . smˆS˜ÿ mh•An k•Aj“ k•ereCn sb•A”ek• es k•T• b•elA.
23
sA(•Yisª•uek•r j“‘ é” r(•I iCeln eb•iriTyù 9
öBu˜r Ÿe£•e• gAn gAo. t¡Ar özMsA k•r. t¡Ar
ŒAr ”lak•An•. 24zb•inyù/ iyeh•AzAP•w/ nTeln/ ŒmAsyù/ mh•í k•Iit$r k•T• sb•A”ek• j“AnAo.
sKiryù/ b•nAyù ŒAr ”lIeyùxr yAj“ek•rA iz[˜A b•Aij“eyù 10
öBu˜r pib•^ nAm k•er gibR•t h•o. etAmr• yAr•
sA(•Yisª•uek•r sAmen h•¡Awet lAgeln. oeb•d•-”ed•Am t¡Aek• c•Ao tArA ŒAniª•t h•o?
o iyih•yùo sA(•Yisª•uk• pAh•Ar• ed•b•Ar k•Aej“ inyu)˜ 11
öBu˜r id•ek• Žb•M t¡Ar zi)˜r id•ek• tAk•Ao.
iCeln. sbR•d•• t¡Ar sÞ“An k•r.
25 12
d•AyùdU •/ ”•S•ˆó Aeyùelr enïb•gR o esnAD•Y(•r• sk•el itin ey sb• ŒelQik•k• k•Aj“ k•ereCn es”sb•
sA(•Yisª•uk•wA oeb•d•-”ed•Aemr b•Ai¼ eTek• ŒAnet men ereK•. men ereK• t¡Ar smˆS˜ÿ isß“A•–˜ÿ ŒAr t¡Ar
egeln/ sk•el” tKn ŸÂ˜ñist. 26ey smˆS˜ÿ elb•Iyùr• þˆArA k]•t c•mík•Ar?
13
sA(•Yisª•uk• b•h•n k•riCeln ö½Vr Œ•–˜ÿrAl eTek• ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA/ yAek•Aeb•r Ÿ%rpur¨xr•
tAed•r sh•Ayù h•eln. sAtw• x¡A¼ o emxek• Ž” sk•el” öBu˜r d•As Žb•M öBu˜r menAnIt elAk•.
Ÿple(•Y ŸísgR k•r• h•l. 27ey smˆS˜ÿ˜ elb•Iyùr• 14
öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr Žb•M t¡Ar isß“A•–˜ÿ sb•R^
sA(•Yisª•uk• b•h•n k•eriCeln t¡Ar• sk•el” imih• ib•rAj“mAn.
15
msInAr qtrI ib•ezx pir•Cd• periCeln. k•nAinyù sbR•d•• t¡Ar c•¢i)˜ men ereKA. h•Aj“Ar h•Aj“Ar
iyin gAenr Žb•M smˆS˜ÿ gAyùk•ed•r d•Aiyùe ׈ iCeln pur¨x D•er t¡Ar ŒA|•A men ereKA.
16
itin Žb•M d•AyùUd•o imih• msInAr qtrI epAzAk• Œº•Ah•Aemr seÒ˜ t¡Ar ey c•¢i)˜ h•eyùiCl esiw
periCeln. d•AyùUd• imih• msInAr qtrI ŽeP•Ad•o• Žb•M ”sah•Ak•ek• k•r• t¡Ar öitš¨it men ereKA.
periCeln. 17
yAek•Aeb•r j“‘ öBu˜ Žiwek• Žk•iw ŒA”nS•Vˆräp
28
ŒAneª•c•Iík•Ar k•ret k•ret eB˜¼Ar iz[˜•/ &U“rI- k•er id•eyùiCeln. ”•S•óˆAeyùelr seÒ˜ itin Žk•iw c•¢i)˜
eB˜rI b•Aj“Aet b•Aj“Aet/ b•I,•/ b•A†yˆ–˜¤ Žb•M Kã•nIr k•eriCeln y• ic•rS˜îAyùI h•eb•.
b•Aj“nAr seÒ˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA sA(•Y-isª•uk•wA 18
öBu˜ ”•S•ó ˆ A eyù l ek• b•eliCelnÉ "k•nAnIyù e d•r
ineyù Želn. b•AsBU˜im ŒAim etAmAed•r” ed•eb••.® öitš¨t BU˜KØiw
29
sA(•Yisª•uk•wA d•AyùUd• ngrIet Žes ep<QCenAr etAmAed•r h•eb•.®
19
pr d•AyùUd• yKn nAc•iCeln Žb•M Ÿda•yApn k•riCeln tKn j“nsMKY• iCl k•m/ muiXemyù ik•C¢ elAk•.
20
tKn ezQelr k•‘A mIKl Žk•w• j“Anl• id•eyù ed•KiCl. yAyAb•err metA G•uer eb•¼Aet• ed•z eTek•
d•AyùUed•r öit tAr yAb•tIyù šß“• Œ•–˜ÿih$•t h•l k•ArŠ ed•zA•–˜ÿer.
es B˜Ab•l d•AyùUd• eb•Ak•Ar metA ŒAc•rŠ k•reC. 21
ik••–˜Þ öBu˜ k•AŸek• tAed•r ŒAG•At k•ret ed•nin

16 sA(•Yisª•uk•wA ineyù Žes elb•Iyùr• eswAek•


d•AyùUed•r b•AnAen• t¡Ab•ur meD•Y rAKeln. tArpr
Žb•M rAj“Aed•r stkR• k•er id•eyùiCeln eyn tAr• tAed•r
ek•An (•it n• k•er.
ö½Verr Ÿe£•e• eh•Amb•il o mÒ˜l qneb•† ŸísgR 22
Ž”sb• rAj“Aed•r öBu˜ b•eleCnÉ "ŒAmAr menAnIt
k•r• h•l. 2d•AyùUed•r qneb•† ŒpRŠ k•r• ezx h•el itin elAek•ed•r Žb•M B˜Ab•b•Ad•Ied•r ek•Ÿ eyn ŒAG•At n•
öBu˜r nAem smS˜ÿ elAek•ed•r ZeB˜•C• o ŒAzIbR•Ad• k•er.®
j“AnAeln. 3 Žrpr itin ”•S•óˆAeyùelr öetYk• pur¨x 23
smˆS˜ÿ Bu˜b•n/ öBu˜r b•ª•n• k•er•. öBu˜ ek•mn
o nArIek• Žk•KAn• k•er egAw• p<AŸr¨iw/ ik•C¢ eKju“r/ k•er ŒAmAed•r r(•• k•ern es” suKb•r öitid•n b•el•.
ik•saimsa o ipeW ib•trŠ k•reln. 24
smˆS˜ÿ j“Aitek• öBu˜r mih•mAr k•T• b•elA. t¡Ar
4
sA(•Yisª•eu k•r sAmen k•Aj“k•m$ k•rb•Ar j“‘ d•AyùdU • ŒelQik•k• k•Iit$r k•T•o sb•A”ek• b•el•.
ik•C¢ elb•Iyùek• ineyùAg k•reln. Ž” smˆS˜ÿ elb•Iyùed•r 25
öBu˜ mh•An Žb•M özMsAr eyAgY. ŒnY smˆS˜ÿ
mUl k•Aj“ iCl öBu˜r S˜ÿb•gAn o özMs• k•r•. 5-7 ey ed•b•tAed•r eTek• itin šeß“yù o B˜Iitk•r.
26
d•liw Kã•nI b•Aj“At/ ŒAsP• iCl es” d•liwr ent•. ek•nÀ k•ArŠ Œ‘ smˆS˜ÿ j“Aitr ed•b•ed•b•I ZD•u
sKiryù iCeln iþtIyù d•liwr ent•. Œ‘A‘ elb•Iyùr• mUlYh•In pu&u“lmA^. öBu˜ S•VˆyùM ŒAk•Az b•AineyùeCn.
iCeln iyyùIeyùl/ zmIrAemAí/ iyh•Ieyùl/ mi%iTyù/ 27
öBu˜ mih•m•myù Žb•M d•Iiˆ¹ˆÿmAn. itin eyKAen
”lIyùAb•/ b•nAyù/ oeb•d•-”ed•Am Žb•M iyyùIeyùl. Žed•r TAek•n esKAen zi)˜ Žb•M ŒAnª• ib•rAj“ k•er.
k•Aj“ iCl b•I,• Žb•M Œ‘ Žk• D•re,r tˆ–˜¤b•A† b•Aj“Aen•. 28
smˆS˜ÿ elAek•rA o pirb•ArÙil öBu˜r mih•m• o
yAj“k• b•nAyù o yh•sIeyùl sA(•Yisª•eu k•r sAmen iz[˜• zi)˜r özMsA k•er•?
o k•A¼•-nAk•A¼• b•Aj“AenAr d•Aiyù ׈ pAln k•retn. 29
öBu˜r mih•mAr gAn gAo. t¡Ar nAemr mAh•A ™Y
es” id•n d•AyùdU / ŒAsP• o t¡Ar stITRed•r öBu˜r özMsA k•It$n k•erA. öBu˜r c•reŠ etAmAed•r qneb•† ŸísgR
o k•It$enr d•Aiyù ׈ id•eyùiCeln. k•er•. t¡Aek• suª•r o pib•^ epAzAek• ŸpAsn• k•er•.
1 b•MzAb•il 16:30-17:17 406
30
öBu˜r sAmen smˆS˜ÿ p]iTb•Ir B˜eyù k•µpmAn h•oyùA 2
nATn Ÿ%r id•eln/ "&u“im y• k•ret c•Ao k•er•/
Ÿic•í/ ik••–˜Þ ö½Vr p]iTb•Iek• su#â k•ereCn sutrAM t• ö½Vr S•VˆyùM etAmAr sh•Ayù.®
3- 4
n¼eb• n•. esid•n rAet/ ö½Verr b•At$• nATenr k•AeC ŽelA.
31
ŒAk•Aez Žb•M mAiwet ŒAnª• Db•int eh•Ak•; ib•½-V ö½Vr b•leln/ "yAo ŒAmAr nAm k•er ŒAmAr esb•k•
c•rAc•er sb•A” b•el ŸW¦k•/ "öBu˜” Ž” p]iTb•Ir inyùAmk•.® d•AyùdU •ek• igeyù b•el•É 'd•AyùdU • ŒAmAr miª•r &u“im b•AnAeb•
32 -
smu@• Žb•M tAr eB˜terr sb• ik•C¢” ŒAneª• n•. 5 6”•S•óˆAeyùlIyùed•r imzr eTek• Ÿß“Ar k•rAr pr
c•Iík•Ar k•r¨k•. mAWÙil Žb•M esKAen y• ik•C¢ ŒAeC eTek• ŽKn py$•–˜ÿ ŒAim ek•An miª•er b•As k•ir in.
tArA ŒAnª• ök•Az k•r¨k•. ŒAim t¡Ab•u eTek• t¡Ab•eu t G•eu r eb•i¼eyù ŒiD•þAn k•eriC/
33
ŒAneª• mzÙl Œre,Yr b•](•rAiz öBu˜r sAmen ”•S•óˆAeyùlIyùed•r j“‘ ent• inbR•Ac•n k•eriC. Ï smˆS˜ÿ
gAn k•reb•? ek•nÀ k•ArŠ öBu˜ ŒAseCn p]iTb•Ir ib•c•Ar entAr• ŒAmAr B˜)˜ o esb•k•ed•r id•zArI h•eb•. Žk•
k•ret. t¡Ab•u eTek• ŒAerk• t¡Ab•uet b•As k•rAr smeyù ŒAim
34
öBu˜ek• D•‘b•Ad• d•Ao k•ArŠ itin B˜Al. t¡Ar k•Ken• Ž”sb• entAed•r b•ilin/ 'etAmr• ek•n ŒAmAr
ŒAzIbR•Ad• o k•r¨,• ic•r•–˜ÿn. j“‘ d•AmI k•AeWr miª•r b•AnAo inÀ¾
35
öBu˜ek• b•el•/ "eh• ö½Vr/ ŒAmAed•r pir^At• 7
"ŽKn ŒAmAr esb•k• d•Ayù U d •ek• igeyù b•el•É
ŒAmAed•r Ïk•Yb•ß “ k•r. smˆS˜ÿ j“Aitr h•At eTek• sbR•zi)˜mAn öBu˜ b•eleCn/ 'ŒAim etAmAek• mAW eTek•
ŒAmAed•r r(•• k•er•. tAh•el ŒAmr• etAmAr pib•^ &u“el Žen emxpAlek•r pirb•et$ ”•S•óˆAeyùel ŒAmAr
nAemr özMs• k•ret pAreb••. etAmAr mih•mAr özMs• B˜)˜ed•r rAj“• b•AineyùiC. 8 &u“im yKn eyKAen igeyùC
k•ret pAreb••.® ŒAim etAmAr sh•Ayù h•eyù/ etAmAr ŒAeg ŒAeg esKAen
36
”•S•ó ˆ A eyù e lr ö½V r sb•R d •A eyB˜Aeb• özMist igeyù etAmAr zߨed•r inD•n k•eriC. Žb•Ar ŒAim
h•eyùeCn/ ic•rid•n esB˜Aeb•” t¡Ar özMsA eh•Ak•.® etAmAek• p]iTb•Ir sbR•Aep(•• KYAitmAn b•Yi)˜ed•r
Žk•j“en pir,t k•rb•. 9 ŒAim Ž” j“Ayù g •
smˆS˜ÿ elAek•rA öBu˜r özMsA k•er smeb•tB˜Aeb• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r id•lAm. ŒAim oed•r ŽKAen b•sAlAm
b•el ŸWel•/ "ŒAemn?® Žb•M or• ŽKAen b•sb•As k•reb•. ek•Ÿ tAed•r ŸtY)˜
37
tArpr ŒAsP• ŒAr t¡Ar B˜A”ed•r d•AyùUd• k•reb• n•. éX j“AitrAo ŒAegr met• tAed•r ŒAß*mŠ
öitid•n sA(•Yisª•uek•r sAmen esb•• k•rAr j“‘ k•reb• n•. 10eyid•n eTek• ŒAim ŒAmAr elAek•ed•r
ereK egeln. 38iydU•TUenr pu^ oeb•d•-”ed•Am o enï ׈ ed•b•Ar j“‘ ib•c•Ark•ed•r inyu)˜ k•eriC/ es”
ŒAer• 68 j“n elb•Iyùek•o d•AyùUd• ŒAseP•r k•AeC ereK id•n eTek• ŒAim etAmAed•r zߨed•r j“yù k•er c•eliC.
egeln. oeb•d•-”ed•Am ŒAr eh•Ax• éj“en” öh•rI '"Žb•Ar/ ŒAim etAmAyù b•liC ey öBu˜ etAmAr
iCeln. j“‘ Žk•iw g]h• inmRAŠ k•reb•n.* 11m]&u“Yr pr &u“im
39
igib•eyùAen öBu˜r t¡Ab•uet eb•d•Ir sAmen esb•A yKn etAmAr pUbR•pur¨xed•r seÒ˜ eyAg ed•eb• ŒAim
k•rAr j“‘ d•AyùUd• sAed•Ak• o t¡Ar stITR yAj“k•ed•r etAmAr inej“r pu^ek• n&u“n rAj“• k•rb• Žb•M tAr
ereK ŽesiCeln. 40öitid•n sk•Ael ŒAr ib•ek•el rAj“ ׈ su#â k•rb•. 12etAmAr pu^ ŒAmAr j“‘ Žk•iw
sAed•Ak• o Œ‘A‘ yAj“ek•r• imel öBu˜r ”•S•óˆAeyùlek• miª•r b•AnAeb• ŒAr ŒAim etAmAr pue^r pirb•Arek•
ed•oyù• ib•iD•-puˆS˜ÿk• ŒnusAer eb•d•Iet eh•Amb•il ŸísgR ŒAj“Ib•n rAj“ ׈ k•ret ed•b•. 13etAmAr ŒAeg iyin
k•retn. 41öBu˜r özMsA gIt gA”b•Ar j“‘ eh•mn/ rAj“• ih•sAeb• zAsn k•retn es” ezQelr opr eTek•
iydU•TUn Žb•M Œ‘A‘ elb•Iyùed•r öetYek•r nAm D•er yid•o ŒAim ŒAmAr smTRn sireyù ineyùiClAm ik••–˜Þ
inb•RAc•n k•rA h•eyùiCl/ k•ArŠ t¡Ar eöm ic•r öb•h•mAn. etAmAr pu^ek• ŒAim sb• smeyù” B˜Alb•Asb•. ŒAim
42
eh•mn ŒAr iydU•TUnek• sk•elr seÒ˜ Kã•in Žb•M h•b• tAr iptA Žb•M es h•eb• ŒAmAr pu^. 14tAek•
&U“rI-eB˜rI b•Aj“Aet h•t. ö½Verr nAm b•ª•nAr smeyù ic•rj“Ib•enr j“‘ ŒAmAr miª•r o rAj“e ׈r B˜Ar
t¡Ar• Œ‘A‘ b•A†yˆ–˜¤o b•Aj“Aetn. iydU•TUenr pue^r• ŒpRŠ k•rb•. ŒAr tAr zAsn ic•rS˜îAyùI h•eb•.®¾
15
t¡Ab•ur d•rj“Ayù pAh•ArA id•et•. nATn d•AyùUd•ek• Ž” d•zRn Žb•M ö½Vr y• b•eleCn
43
Ž” smˆS˜ÿ Ÿíseb•r pr öetYek• ey yAr b•Ai¼et t• j“AnAeln.
iP•er egl. rAj“• d•AyùUd•o t¡Ar pirb•Arek• ŒAzIbR•Ad•
k•ret inej“r öAsAed• iP•er egeln. d•AyeUù d•r öATnR A
rAj“• d•AyùUd• tKn pib•^ t<Ab•uet igeyù öBu˜r
16

d•AydUù •ek• ö½eV rr öitš¨it sAmen b•es b•leln/ "eh• öBu˜ ö½Vr/ &u“im ek•An Œ|•At
öAsAed• iP•er ŒAsAr pr d•AyùUd• B˜Ab•b•Ad•I k•AreŠ ŒAmAr o ŒAmAr pirb•Aerr öit b•rAb•r ŒsIm
17 nATnek• b•leln/ "ŒAim Žrs k•AeWr qtir k•r¨,• k•er ŽeseCA.® 17ö½Vr ŽwA ik• etAmAr k•AeC
rAj“öAsAed• b•As k•ir/ ik••–˜Þ sA(•Yisª•ku •wA pe¼ ŒAeC
Žb•Ar ÖÖÖ k•reb•n Žr ŒTR ek•An sitYk•Aerr g]h• nyù. Žr ŒTR
t¡Ab•uet. ŒAim oiwr j“‘ Žk•w• miª•r b•AnAet c•A”.® d•AyùUd• pirb•Aerr elAek•ed•r b•æ b•Cerr j“‘ rAj“• k•reb•n öBu˜.
407 1 b•MzAb•il 17:18-19:2
4
Žt(u•@•/ ey &u“im ŒAmAyù dU•r B˜ib•`et ŒAmAr itin h•d•erxerr k•AC eTek• 7/000 reTr sArTI sh•
pirb•Aerr B˜AgY b•leb•À eh• ö½Vr/ &u“im ik• ŒAmAek• 1/000 rT/ 20/000 qsink• ŒAd•Ayù k•r• CA¼Ao
sAmA‘ elAek•r ec•eyù eb•zI ik•C¢ ed•eKAÀ 18&u“im ŒAmAr h•d•erxerr ŒiD•k•AMz rT nX k•er id•eyùiCeln. ZD•m u A^
j“‘ Žet• k•erC ŒAim ŒAr ik•-” b•• b•let pAir? 100 rT itin Œb•izX ereKiCeln. 5ŒrAmIyùrA
&u“im et• j“AenA” ŒAim etAmAr ŒA|•Ab•h• d•AsAnud•As d•eµ•åzk• eTek• esAb•Ar rAj“• h•d•erxrek• sAh•AyY k•ret
mA^. 19eh• öBu˜/ ZD•u etAmAr ”•CAet” ŒAmAr j“Ib•en Žel d•AyùUd• tAed•ro prAij“t k•ern Žb•M 22/000
Ž”sb• mh•í G•wn• G•eweC. &u“im Ž smˆS˜ÿ mh•í G•wnAek• ŒrAmIyù esnAek• h•tY• k•ern. 6Žrpr d•AyùUd• ŒrAemr
|•At k•ret ec•eyùiCel. 20Ž j“get etAmAr met• d•eµ•åzek• égR b•AnAn. ŒrAmIyùr• t¡Ar b••t• S•VˆIk•Ar
ŒAr ek•” b•• ŒAeCÀ &u“im CA¼• Œ‘ ek•An ö½Vr en”. k•er t¡Ar j“‘ ŸpeFQk•n ŒAnet Zr¨ k•er. öBu˜
&u“im CA¼• ŒAr ek•An ed•b•t• k•Ken• Žet• ib•S•åyùk•r d•AyùUd•ek• sbR•^ ib•j“yùI k•eriCeln.
o mh•An k•Aj“ k•ern in? 21”•S•ˆó Aeyùl” p]iTb•Iet Žk•mA^ 7
h•d•erxerr esnAb•Aih•nIr eTek• esAnAr FAlÙil
ed•z yAr j“‘ &u“im Žt mh•í o šß“ApU,R B˜eyùr d•AyùUd• ej“r¨zAelem ŽeniCeln. 8 iwB˜í o kU•n zh•r
k•Aj“k•m$ k•erC. &u“im” ŒAmAed•r imzr eTek• Ÿß“Ar eTek• itin öc•¢r pirmAeŠ iptlo ŽeniCeln. Ž”
k•er mu)˜ k•erC. inj“ Ùe,” &u“im KYAit Œj$“n k•erC. zh•rÙil iCl h•d•erxerr ŒiD•k•Aer. prb•tRIk•Ael/
etAmAr B˜)˜ed•r enï ׈ id•eyù &u“im ib•j“AtIyùed•r zelAmn Ž” smˆS˜ÿ iptl miª•err j“‘ iptelr
ŒAmAed•r j“‘ tAed•r inj“S•Vˆ b•AsBU˜im tYAg k•ret j“lAD•Ar/ iptelr TAmsmUh• Žb•M iptelr Œ‘A‘
b•AD•Y k•erC. Œ‘ ek•An elAek•r ö½Vr Ž” rk•m k•erin. ij“inx b•AnAb•Ar k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•eriCeln.
22 9
”•S•óˆAeyùlIyùed•r &u“im ic•rk•Aelr j“‘ etAmAr elAk• h•mAetr rAj“• tyùU yKn Kb•r epeln/ d•AyùUd•
ih•eseb• eb•eC ineyùeCA. Žb•M &u“im” t¡Aed•r ö½Vr esAb•Ar rAj“A h•d•erxerr esnAb•Aih•nIek• prAij“t
h•eyùeCA. k•ereCn/ 10tKn itin t¡Ar pu^ h•ed•ArAmek• id•eyù
23
''eh• öBu˜/ &u“im ŒAmAr o ŒAmAr pirb•Aerr k•AeC siÞ“öˆS˜ÿAb• k•er d•AyùeU d•r k•AeC ŒAzIbR•Ad• inet pAWAeln
ey öit|•• k•rel t• eyn ic•rid•n etAmAr S•åreŠ eyeh•&u“ d•AyùUd• h•d•erxrek• prAij“t k•eriCeln.
TAek•. &u“im y• b•lel tA” eyn G•ew. 24etAmAr nAm h•d•erxr tyùr U seÒ˜ yuß “ k•riCeln. d•AyùdU •/ h•d•erxrek•
ic•rk•Aelr j“‘ ib•½AV s B˜Aj“n o mh•An eh•Ak•. elAek•r• prAij“t k•rAyù tyùU h•ed•ArAemr h•At id•eyù esAn•/
eyn b•el/ 'sbR•zi)˜mAn öBu˜ h•eln ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr•?¾ räep• o iptelr b•æ mUlYb•An sAmýI pAiWeyùiCeln.
11
eyn etAmAr esb•k• ih•sAeb• d•AyùUed•r g]h• ic•rk•Aelr ”ed•Am/ emAyùAb•/ Œeµ•åAn/ ŒmAelk• Žb•M pelXIyù
j“‘ öitiþt h•yù. eTek• d•AyùdU • ey esAn•/ räep• Žb•M iptelr ij“inxp^
25
''eh• öBu˜/ &u“im ŒAmAek•/ etAmAr d•Asek• b•elC epeyùiCeln tA id•eyù itino Žk•” k•Aj“ k•reln.
ey/ ŒAmAr b•Mzek• &u“im rAj“b•Mez pir,t k•reb•. itin ŽÙil öBu˜r Ÿe£•e• ineb•d•n k•reln.
12
tA” ŒAim Žet• sAh•s k•er etAmAr k•AeC Ž” smˆS˜ÿ lb•Š ŸptYk•Ayù sräyùAr pu^ Œb•Izyù 18/000
öATRnA k•ret pAriC•. 26eh• öBu˜/ &u“im” ö½Vr/ &u“im ”ed•AmIyù e k• h•tY• k•er 13Œb•Izyù ”ed•Aem Žk•
etAmAr inej“r k•T• id•eyù” ŒAmAr j“‘ Ž”sb• ij“inx qs‘b•Aih•nIr d•lo b•sAl Žb•M ”ed•AmIyùrA d•AyùUed•r
k•ret sµ•åt h•eyùiCel. 27öBu˜/ &u“im d•yù• k•er ŒAmAr b••t• S•VˆIk•Ar k•er. öBu˜ d•AyùUd•ek• sbR•^” ib•j“yùI
pirb•Arek• ŒAzIb•RAd• k•erC Žb•M ŒAmAr k•AeC öit|•A k•eriCeln.
k•erC ey ŒAmAr pirb•Ar etAmAyù esb•• k•er c•leb•.
öBu˜ eyeh•&u“ &u“im S•VˆyùM ŒAmAr pirb•Arek• ŒAzIb•RAd• d•AyeUù d•r Ùr¨ ˆ× p,
U R ŒAiD•k•Airk•b•gR
14
k•erC tAr• ic•rk•Al” etAmAr ŒAzIb•RAd•D•nY TAk•eb•.® smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùelr zAsk• d•AyùUd• t¡Ar smˆS˜ÿ
öj“Aed•r öit ‘Ayù o sm ib•c•Ar ineyù ”•S•ˆó Aeyùl zAsn
d•AyeUù d•r ib•iB˜å ed•z j“yù k•ern. 15t¡Ar esnAb•Aih•nIr öD•An iCeln sräyùAr pu^
d•AyùUd• pelXIyùed•r ŒAß*mŠ k•er tAed•r yueß“
18 prAij“t k•ern Žb•M pelXIyùed•r k•AC eTek•
gAí o tAr pA½VRb•tRI eCAwKAew• zh•rÙil d•Kl k•er
eyAyùAb•. Œh•IlUed•r pu^ iyeh•AzAP•w d•AyùUed•r smˆS˜ÿ
k•Ay$k•lAp ilipb•ß “ k•er igeyùeCn. 16Œh•Iwàeb•r pu^
sAed•Ak• ŒAr Œib•yùATerr pu^ Œb•Iemlk• yAj“k•
ineyù enn. iCeln. zb•z a iCeln elKk•. 17iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAeyùr
2
Žrpr itin emAyùAb•Iyùed•r h•Aireyù tAed•r inej“r d•Aiyù ׈ iCl k•erTIyù o pelTIyùed•r pirc•Aln• k•r•.
b••t• S•ˆV Ik•Ar k•ret b•AD•Y k•rAn. emAyùAb•Iyùr• d•AyùeU d•r d•AyùUed•r pu^rAo Ùr¨ ׈pU,R ped• ŒiD•iþt iCeln Žb•M
j“‘ inyùimt ŸpeFQk•n pAWAet•. iptAr pAez eTek• rAj“k•Aey$ sh•Ayùt• k•retn.
3
esAb•Ar rAj“• h•d•erxerr esnAb•Aih•nIr seÒ˜o
d•AyùUd• yuß“ k•ern. h•d•erxr P•rAí nd•I py$•–˜ÿ tAr Œeµ•åAnIyeù d•r h•Aet d•AyeUù d•r elAek•ed•r lA7•nA
rAj“ ׈ ib•S˜ÿAerr ec•X• k•eriCeln/ ik••–˜Þ d•AyùUd• tAr
esnAb•Aih•nIek• h•mAt py$–˜ÿ ipC¢ h•Wet b•AD•Y k•eriCeln. 19 Œeµ•åAnIyùed•r rAj“• nAh•ezr m]&u“Y h•el t¡Ar
j“AyùgAyù t¡Ar pu^ h•AnUn rAj“• h•eln. 2d•AyùUd•
1 b•MzAb•il 19:3-20:4 408

tKn b•leln/ "nAh•ezr seÒ˜ ŒAmAr b•Þ u“r sµpk$• 14


Ž” n• b•el/ eyAyùAb• ŒrAmIyù esnAb•Aih•nIr opr
iCl/ Ž” ezAek•r smyù t¡Ar pu^ h•AnUnek• ŒAmAr J“<Aipeyù p¼eln. ŒrAmIyù esnAr• tKn pAlAet Zr¨
sh•AnuBU˜it ed•KAen• k•t$b•Y.® Ž” b•el itin Œeµ•åAen k•rl. 15ŒAr Œeµ•åAnIyù esnAr• yKn tAed•r pAlAet
h•AnUnek• smeb•d•n• j“AnAet b•At$Ab•Ah•k• pAWAeln. ed•Kl/ tKn tAr• inej“rAo Œb•Izyù ŒAr t¡Ar
3
ik••–˜Þ Œeµ•åAnIyù entAr• n&u“n rAj“•ek• ku•mˆ–˜¤,• esnAb•Aih•nIr h•At eTek• öA, b<•Ac•AenAr j“‘ pAlAet
id•eyù b•leln/ "emAew” B˜Ab•eb•n n• ey d•AyùdU • sh•AnuB˜U it Zr¨ k•rl. Œeµ•åAnIyùr• inej“ed•r zh•er ŒAr eyAyùAb•
j“AnAenAr j“‘ Ž”sb• elAek•ed•r pAiWeyùeC. Žr• ej“r¨zAelem iP•er egeln. 16ŒrAmIyù entAr•/ t¡Ar•
ŒAsel d•AyùUed•r Ù¹ˆÿc•r. d•AyùUd• ŒApnAr rAj“Y Db•Ms ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r k•AeC eh•er igeyùeCn ed•eK P•rAí nd•Ir
k•ret c•Ayù tA” ŒApnAr o ŒApnAr rAj“e ׈r egApn pUbR•id•ek•r ŒrAmIyùed•r k•AeC sAh•AyY ec•eyù dU•t
Kb•r sMýh• k•ret Žed•r pAiWeyùeC.® 4 h•AnUn tKn pAWAeln. ezAP•k• iCeln ŒrAemr rAj“• h•d•erxerr
d•AyùUed•r k•m$c•ArIed•r eýˆ¹ˆÿAr k•er tAed•r d•Ai¼ ek•ew esnAb•Aih•nIr esnApit. ezAP•k• Œ‘ ŒrAmIyù
pre,r epAzAk• iC¡e¼ tAed•r eP•rt pAiWeyù b•Aih•nIro enï ׈ id•eyùiCeln.
id•eln. 17
d•AyùUd• yKn ŒrAemr esnAb•Aih•nIed•r yueß“r j“‘
5
d•AyùUed•r k•m$c•ArIr• ŽB˜Aeb• G•er iP•ret Kub•” Žk•^ h•b•Ar Kb•r epeln/ itino ”•S•ó ˆ A eyù e lr
lÆï“• pAi•Celn. k•eyùk•j“n igeyù d•AyùUd•ek• t¡Ar elAek•ed•r Žk•^ k•er tAed•r y£•$n nd•Ir opAer
k•m$c•ArIed•r égRitr k•T• j“AnAel itin Kb•r pAWAeln/ pAiWeyù id•eln Žb•M ŒrAmIyù esnAb•Aih•nIr mueKAmuiK
"d•Ai¼ ŒAb•Ar b•¼ n• h•oyùA py$•–˜ÿ etAmr• iyrIeh•Aet h•eyù tAed•r ŒAß*mŠ k•reln. 18tAr• öA, b<•Ac•Aet
TAek••. d•Ai¼ b•¼ h•b•Ar pr G•er iP•er Žes•.® pAlAet Zr¨ k•rl. d•AyùUd• o t¡Ar esnAb•Aih•nI 7/000
6
Œeµ•åAnIyù r A b•u J “eln ey t¡ A r• inj“ ed•Aex ŒrAmIyù sArTI/ 40/000 ŒrAmIyù esn• o ŒrAmIyùed•r
inej“ed•r d•AyùUed•r G•]i,t zߨet pir,t k•ereCn. esnApit ezAP•k•ek• h•tY• k•reln.
19
h•AnUn o Œeµ•åAnIyùr• tKn 75/000 pAŸØ räep• h•d•erxerr pd•S˜î rAj“k•m$c•ArIr• yKn ed•Keln
mU l YS•V ˆ r äp id•eln Žb•M emesApewimyù A / mAK•r t¡Ar• ”•S•óˆAeyùelr h•Aet prAij“t h•eyùeCn t¡Ar• tKn
zh•rÙil o ŒrAemr esAb•• eTek• rT ŒAr tAr j“‘ d•AyùUed•r seÒ˜ siÞ“ S˜îApn k•er t¡Ar b••tA S•VˆIk•Ar
sArTI B˜A¼A k•er ŒAneln. 7Œeµ•åAnIyùr• 32/000 rT k•reln Žb•M Œeµ•åAnIyùed•r ŒAr k•Kno sAh•AyY nA
ŒAneln/ ŽCA¼Ao t¡Ar• ŒeTRr ib•inmeyù mAKAr rAj“Ar k•ret S•VˆIk]•t h•eln.
esnAb•Aih•nIr sAh•AyY c•A”eln. mAKAr rAj“• ŒAr t¡Ar
qs‘sAm•–˜ÿ Žes emd•b•• zh•err k•AeC izib•r ege¼ eyAyAù b• Œeµ•åAnIyeù d•r Db•Ms k•reln
b•sl. ŒAeµ•åAnIyùr•o zh•r eTek• eb•ireyù yueß“r j“‘
öS˜Þt h•et lAgl. 20 b•se•–˜ÿr smeyù eyAyùAeb•r enïe ׈ ”•S•óˆAeyùelr
esnAb•Aih•nI ŒAb•Ar yuß“ k•ret eb•erAl. sc•rAc•r
8
d•AyùdU • Kb•r epeln Œeµ•åAnIyùr• yueß“r etA¼ej“A¼ Žsmeyù” rAj“•-mh•ArAj“Ar• yuß “yA^• k•relo d•AyùUd•
k•reC. itin tKn Œeµ•åAnIyùed•r ib•r¨eß“ yuß“ k•rAr ik••–˜Þ ej“r¨zAelem” TAk•eln. ”•S•ˆó AeyùlIyù esnAb•Aih•nI
j“‘ esnApit eyAyùAeb•r enïe ׈ ”•S•óˆAeyùelr smý Œeµ•åAen igeyù Œeµ•åAn Db•Ms k•er rbb•• zh•r c•ArpAz
esnAb•Aih•nI pAWAeln. 9tKn Œeµ•åAnIyùrA yue ß“r j“‘ eTek• Œb•erAD• k•er esKAen izib•r gA¼elA. Ž”B˜Aeb•
qtrI h•eyù zh•err isMh• d•rj“• py$•–˜ÿ Želn. ik••–˜Þ rbb•• Œb•erAD• k•er ezx py$•–˜ÿ eyAyùAeb•r enïe ׈
rAj“Ar• yuß “e(•e^ yAnin Žb•M inej“r• mAeW reyù ”•S•óˆAeyùlIyù b•Aih•nI yuß“ k•er rbb••o Db•Ms k•rl.
2
igeyùiCeln. d•AyùUd• Žes tAed•r rAj“Ar mAT• eTek• muku•w Kuel
10
eyAyùAb• ed•Keln t¡Ar ib•r¨eß“ yuß“ k•rAr j“‘ ineln. muku•ewr oj“n iCl öAyù 75 pAŸØ Žb•M Žiw
sAmen o epCen szS˜¤ éd•l esnAb•Aih•nI öS˜Þt h•eyù iCl b•æmUlY pATr Kic•t o esAnAr qtrI. Žb•M es”
ŒAeC. eyAyùAb• tKn ”•S•óˆAeyùelr ik•C¢ esr• qsink•ek• muku•wiw d•AyùUed•r mATAyù prAen• h•l/ teb• itino rbb••
eb•eC ineyù tAed•r ŒrAemr esnAb•Aih•nIr ib•r¨eß“ yuß “ eTek• ŒAer• Œenk• mUlYb•An ij“insp^ ineyù Želn.
k•ret pAWAeln. 11ŒAr b•Ad•b•Aik• qsink•ed•r t¡Ar 3
d•AyùdU • rbb•Ar elAek•ed•r o Œeµ•åAn zh•err b•Aisª•Aed•r
B˜A” Œb•Izeyùr enïe ˆ× Œeµ•åAnIyù esnAb•Aih•nIr ib•r¨eß“ ineyù Želn Žb•M tAed•r k•r•t/ g<A”it ŒAr ku•WAr
yuß “ k•ret pAWAeln. 12eyAyùAb• Œb•Izyùek• b•leln/ id•eyù k•Aj“ k•ret b•AD•Y k•er/•ŒAb•Ar ej“r¨zAelem iP•er
"ŒrAemr esnAr• yid• ŒAmAr pe( eb•iz zi)˜z•lI egeln.
h•yù et• &u“im ŒAmAyù sAh•AyY k•ret Žes•. ŒAr yid•
or• etAmAr ec•eyù eb•iz zi)˜zAlI h•yù et• ŒAim pelXIyù d•Anb• s•–˜Aÿ n mAr• egl
etAmAyù sAh•AyY k•rb•? 13c•el• Žb•Ar b•Ir ׈ o sAh•esr 4
prb•t$Ik•Ael/ pelXIyùed•r seÒ˜ egxr zh•er
seÒ˜ ŒAmAed•r ö½Verr zh•rÙelAr j“‘ o ŒAmAed•r ”•S•óˆAeyùlIyùed•r yuß “ h•yù. es smeyù/ h•ÝzAr isbb•Kyù
ed•ezr elAek•ed•r j“‘ oed•r opr J“<Aipeyù pi¼. is¹¯yù nAem Žk• d•Anb• s•–˜ÿAnek• h•tY• k•rl. tA”
tArper et• sb•” öBu˜r ”e•C?® pelXIyùr• ”•S•óˆAeyùelr k•AeC inej“ed•r smpR, k•rl.
409 1 b•MzAb•il 20:5-21:24
5 11-12
ŒAr Žk•b•Ar pelXIyùed•r seÒ˜ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tKn/ gAd• ined$•z mt d•AyùUd•ek• igeyù b•leln/
yKn yuß “ h•i•Cl/ yAyùIerr pu^ ”lah•Ann lh•imek• "öBu˜ b•eleCn/ 'etAmAyù zAiˆS˜ÿ ed•b•Ar j“‘ itniw
h•tY• k•ern/ yid•o lh•imr h•Aet Žk•iw ib•zAl o peTr k•T• ŒAim eB˜eb•iC. öTmiw h•lÐ itn b•Cr
tI(‡• b•zR• iCl. lh•im iCl gilyùAetr B˜A”. gilyùAt ed•ez éiB˜$(• h•eb•. iþˆtIyùiw h•lÐ yAr• trb•Air ineyù
iCl gAetr elAk•. tA¼• k•reb• es” sb• zߨed•r k•AC eTek• etAmAyù
6
Žrper gAet ”•S•óˆAeyùlIyùed•r seÒ˜ pelXIyùed•r itnmAs D•er pAileyù eb•¼Aet h•eb•. ŒAr ïtIyùiw
ŒAb•Ar yuß“ h•yù. essmeyù gAet Žk• b•Yi)˜ b•As k•rt; h•lÐ itnid•n etAmAek• öBu˜r h•Aet zAiˆS˜ÿ eB˜Ag k•ret
tAr öit h•Aet-pAeyù C¾iw k•er emAw 24w• ŒA[u˜l h•eb•. mh•AmArIet ed•z eCeyù yAeb•. öBu˜r dU•tr•
iCl. d•Aneb•r pu^ iCl b•el es Žk• ib•zAl ŒAk•Ar ”•S•óˆAeyùelr G•er G•er elAek•ed•r öA, eneb•.¾ Žb•Ar
pu r ¨x iCl. 7 ”•S•óˆAeyùlek• ineyù h•Ais-WA·• k•rAr &u“im b•l ŒAim öBu˜ek•• ik• j“AnAb•.®
13
ŒprAeD• d•AyùUed•r B˜A” izimyùr pu^ eyAnATn tAek• d•AyùUd• gAd•ek• b•leln/ "h•Ayù? ik• ib•ped• pe¼iC?
h•tY• k•er. ŒAim ik•B˜Aeb• zAiˆS˜ÿ pAeb•A t• iWk• k•rAr B˜Ar ŒAim
8
Ž” pelXIyùr• iCl gAetr d•Anb•ed•r s•–˜ÿAn. d•AyùdU • Œ‘ed•r h•Aet id•et c•A” nA. öBu˜ k•r¨,Amyù/ itin”
o t¡Ar elAek•rA Ž” smˆS˜ÿ d•Anb•ed•r h•tY• k•eriCeln. ŒAmAyù yTAeyAgY zAiS˜ÿ ed•eb•n.®
14
Œt>pr öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùel mh•AmArI pAWAeln/ tAet
”•S•ˆó Aeyl
ù ek• gŠn• k•er d•AyeUù d•r pAp 70/000 elAek•r m]&“u Y h•l. 15öBu˜ ej“r¨zAelmek• Db•Ms

21 zyùtAn ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ib•pe(• iCl.


tAr öerAc•nAyù p• id•eyù d•AyùUd• ”•S•óˆAeyùel
ŒAd•mZmAir k•rAr isß“A•–˜ÿ˜ ineyùiCeln. 2 itin eyAyùAb•
k•ret Žk•j“n ed•b•dU•to pAWAeln. ik••–˜Þ es yKn
ej“r¨zAelm Db•Ms k•ret Zr¨ k•rl tKn öBu˜r k•r¨,•
h•l. iyb•UxIyù Œ,RAenr zs´ mA¼A”eyùr ŸWAenr k•AeC
o ”•S•óˆAeyùelr entAed•r efek• b•leln/ "yAo eb•ra- d¡•Ai¼eyù TAk•• es” dU•tek• öBu˜ b•leln/ "ŒAr nyù
ezb•• eTek• d•An py$•–˜ÿ smý ”•S•óˆAeyùelr j“nsMKY• TAk•? yeTX h•eyùeC.®
16
g,n• k•er ŒAmAek• j“AnAo. ŒAim yAet b•uJ“et pAir d•AyùUd• o entAr• oper tAik•eyù/ ej“r¨zAelemr
Žed•ez emAw k•t j“n b•As k•er.® opr öBu˜r trb•Air h•Aet öBu˜r es” dU•tek• ed•Ket
3
ik••–˜Þ eyAyùAb• Ÿ%r id•eln/ "öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r epeln. tKn tArA ezAek•r epAzAk• per ŒABU˜im
ztÙŠ b•Ai¼eyù c•lun? mh•ArAj“/ ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ nt h•eln. 17d•AyùdU • ö½Vrek• b•leln/ "ŒAim j“nsMKY•
b•Aisª•A” et• ŒApnAr Œnugt Bˆ]•tY. ek•n ŒApin g,n• k•ret b•el pAp k•eriC. ŒAim” pApA ™•.
Ž” k•Aj“ k•ret c•A”eCnÀ ŒApin smˆS˜ÿ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•rA et• inrprAD•. öBu˜ ŒAmAr ö½Vr/
pAepr B˜AgI k•reb•n.® mh•AmArIet oed•r öA, n• ineyù &u“im ŒAmAyù ŒAr
4
ik••–˜Þ rAj“• d•AyùUd• t¡Ar isß“Ae•–˜ÿ˜ Œn¼ TAk•Ayù ŒAmAr pirb•Arek• zAiˆS˜ÿ d•Ao.®
eyAyùAb• t¡Ar ŒAed•z mAnet b•AD•Y h•eln. itin smý 18
tKn öBu˜r dU•t gAd•ek• b•leln/ "d•AyùUd•ek•
”•S•ó ˆ Aeyù e l G•u e r G•u e r j“nsMKY• Ùen ŒAb•Ar iyb•UxIyù Œ,RAenr KAmAerr k•AeC öBu˜r ŸpAsnAr j“‘
ej“r¨zAelem iP•er Kb•r id•eln ey 5”•S•óˆAeyùel emAw Žk•w• eb•d•I inm$AŠ k•ret b•elA.® 19gAd• d•AyùUd•ek•
11/00/000 elAk• ŒAeC yAr• trb•Airr b•Yb•h•Ar Žk•T• j“AnAel itin Œ,RAenr KAmAer egeln.
20
j“Aen. ŒAr iyh•Ýd•Ayù Ž” D•re,r elAek•r sMKY• Œ,RAn tKn gm J“A¼A” k•riCl. es epCn iP•er
4/70/000. 6rAj“• d•AyùUed•r ined$•z mn>put n• h•oyùAyù dU•tek• ed•Ket epl. Œ,RAenr c•Ar pu^ B˜eyù luik•eyù
eyAyùAb• elib• o ib•‘AmIn pirb•Aerr b•MzD•red•r p¼elA. 21d•AyùdU • S•ˆV yMù eh•e¡ w eh•e¡ w iwlAr oper Œ,RAenr
j“nsMKY• g,n• k•ern in. 7ö½Verr #iXet d•AyùUd• k•AeC egeln. t¡Aek• ed•Ket epeyù KAmAr eCe¼ Žes
Žk•iw KArAp k•Aj“ k•eriCeln. tA” öBu˜ ”•S•óˆAeyùlek• Œ,RAn t¡Ar sAmen ŒABU˜im nt h•eln.
22
zAiˆS˜ÿ id•eln. d•AyùUd• b•leln/ "etAmAr KAmAr b•Ai¼w• ŒAmAyù
eb•ec• d•Ao. y• d•Am lAeg ŒAim ed•b•. tArpr ŒAim
ö½eV rr ”•S•ˆó Aeyeù lek• zAiS˜ÿ ŽKAen öBu˜r ŸpAsnAr j“‘ Žk•iw eb•d•I b•AnAb•. tAh•el
8
d•AyùdU • tArpr ö½Vrek• b•leln/ "ŒAim mUeKRr metA Ž” mh•AmArI b•Þ“ h•eb•.®
23
j“nsMKY• g,nA k•er Ùr¨tr pAp k•eriC. ŽKn Œ,RAn d•AyùUd•ek• b•ll/ "ŒApin” ŒAmAr rAj“• o
ŒAim etAmAyù Œnunyù k•riC/ &u“im ŒAmAyù/ etAmAr öBu˜. ŒApnAr yid• öeyùAj“n h•yù tAh•el ŒApin Œb••”
d•Asek• Ž” pAp eTek• mu)˜ k•r.® ŒAmAr zs´ mA¼A” Žr e(•^wA inet pAern. ŽCA¼Ao
9- 10
öBu˜ tKn d•AyùUed•r B˜Ab•b•Ad•I gAd•ek• b•leln/ ŒAim eh•Amb•ilr j“‘ ŒApnAek• x¡A¼ ŒAr gm id•i•C
"yAo d•AyùUd•ek• igeyù b•lÉ 'öBu˜ Ž” k•TA b•eleCnÉ Žb•M myùd•• zs´ qneb•†r j“‘ ŒApnAr y• ik•C¢ d•rk•Ar
etAmAek• zAiˆS˜ÿ ed•b•Ar j“‘ ŒAim itnew ŸpAeyùr sb•” ŒApnAek• ed•b•.®
24
k•T• eB˜eb•iC. &u“im eyB˜Aeb• b•leb• esB˜Aeb•” ŒAim ik••–˜Þ rAj“• d•AyùUd• Ÿ%r id•eln/ "nA/ t• s•µ˜õb•
etAmAyù zAiˆS˜ÿ ed•b•.®¾ nyù. ŒAim etAmAr eTek• ib•nAmUelY ik•C¢ ineyù t•
1 b•MzAb•il 21:25-23:5 410

öBu•ek• id•et pArb• n•. ŒAim ö½Vrek• Žmn ik•C¢” zAi•–˜ÿpU,R j“Ib•n ed•b• Žb•M tAr ŒAezpAezr zߨr•
ed•b• n• yAr j“‘ ŒAmAyù d•Am id•et h•eb• nA. etAmAek• yAet tAek• ŸtY)˜ n• k•er ed•Kb•. 10tAr nAm zelAmn
ŒAim Ž sb•ik•C¢r puer• d•Am ed•b•.® Žb•M tAr zAsnk•Ael ŒAim ”•S•óˆAeyùlek• zAi•–˜ÿ ed•b•.
25
tKuin itin Œ,RAnek• j“AyùgAiwr j“‘ öAyù 15 ŒAim tAek• s•–˜ÿAn|•Aen pAln k•rb• Žb•M tAr rAj“Yek•
pAŸØ esAn• id•eln. 26tArpr d•AyùUd• es” zs´ su#â k•rb•. t•r pirb•Aerr ek•Ÿ n• ek•Ÿ ŒAj“Ib•n
mA¼A”eyùr j“AyùgAyù öBu˜r ŸpAsnAr j“‘ eb•d•I ”•S•óˆAeyùel zAsn k•reb•.®¾
11
b•AnAeln. es” eb•d•Iet eh•Amb•il o mÒ˜l qneb•† d•AyùUd• zelAmnek• ŒAer• b•leln/ "öBu˜ etAmAr
id•eyù d•AyùUd• öBu˜r k•AeC öATRnA k•reln. öBu˜ ŒAk•Az sh•Ayù eh•An/ yAet &u“im t¡Ar k•T• metA” etAmAr öBu˜
eTek• eb•d•Iet Œi©ÍizK• pAiWeyù es” fAek• sA¼• ö½Verr j“‘ Ž” miª•r b•AnAet sP•l h•et pAerA.®
id•eln. 27tArpr öBu˜ t¡Ar ed•b•dU•tek• Ÿ›˜åu)˜ trb•ArI 12
öBu˜ etAmAyù ”•S•óˆAeyùelr rAj“• k•reb•n. rAj“Y
ek•Axb•ß “ k•ret •ŒAed•z id•eln. pirc•Aln• Žb•M öBu˜ etAmAr ö½Verr ib•iD• o ŒnuzAsn
28
d•AyùUd• ed•Keln/ Œ,RAenr KAmAr b•Ai¼et öBu˜ ŒnusrŠ k•rAr met• |•An-b•uiß“ o ib•c•Ar ib•eb•c•n•o
t¡Ar fAek• sA¼• id•eyùeCn. itin esKAen” öBu˜r eyn etAmAek• ed•n. 13öBu˜ öd•% emAizr ib•iD• ŒnusrŠ
Ÿe£•e• b•ild•An ŸísgR k•reln. 29pib•^ t¡Ab•u Žb•M k•er stk$•B˜Aeb• j“Ib•n k•AwAel &u“im Œb••” sP•l
eh•Amb•il ŒpRe,r eb•d•Iiw iCl igib•eyùAn zh•er Žk•iw h•eb•. B˜eyùr ek•An k•ArŠ en”. sAh•es B˜r k•er
Ÿ<c•¢ j“AyùgAyù. ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Ar• yKn mr¨BU˜imet b•Irpur¨exr met• j“Ib•nyApn k•er•.®
G•uriCeln tKn emAiz Ž” pib•^ t¡Ab•u b•AineyùiCeln. 14
"ezAen• zelAmn/ öBu ˜ r miª•r b•AnAenAr
30
ik••–˜Þ d•AyùUd• ö½Verr dU•etr trb•ArIr B˜eyù pib•^ pirk•Â˜¯nAr j“‘ ŒAim b•æ piršm k•eriC. ŒAim
t¡Ab•uet ö½Verr seÒ˜ k•T• b•let yAnin. 3/750 wn esAn• ŒAr 37/500 wn räep• CA¼Ao ey

22 d•Ayù U d • b•leln/ "öBu ˜ ö½V e rr miª•r o


”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“‘ eb•d•I ŽKAen”
b•AnAenA h•eb•.®
pirmAŠ elAh•• ŒAr iptl j“imeyùiC t• oj“n k•rA
öAyù Œs•µ˜õb•? ŒAr ŒAeC Œj“•S•óˆ k•AW Žb•M pATr.
zelAmn/ Ž” sb•ik•C¢” &u“im b•A¼Aet pAr. 15sud•(•
C¢etAr ŒAr pATr-k•Aw¦er CA¼Ao sb•rk•m k•Aej“ d•(•
d•AydUù • miª•r inmA$ e,r pirk•Â˜n¯ • k•reln k•Airgr ŒAr imiˆS˜¤o etAmAr ŒAeC. 16esAn•/ räep•/
2
d•AyùUd• ”•S•óˆAeyùel b•sb•Ask•ArI smˆS˜ÿ ib•ed•zIed•r elAh••/ iptelr k•Aj“ j“An• ŒsMKY k•Airgr &u“im
Žk• j“AyùgAyù j“e¼A h•et ined$•z id•eln. tArpr pAeb•. Žb•Ar etAmAr k•Aj“ Zr¨ k•r. öBu˜ etAmAr
itin tAed•r meD•Y eTek• pATr-k•Aw¦ered•r eb•eC sh•Ayù eh•An.®
17
ineln. Žed•r k•Aj“ iCl/ ö½Verr ey miª•r h•eb• tAr tArpr d•AyùUd• ”•S•óˆAeyùelr smˆˆS˜ÿ entAed•r t¡Ar
j“‘ tKn eTek•” pATr ek•ew rAK•. 3 eperk• o pu^ zelAmnek• sAh•AyY k•rAr ined$•z id•eyù b•leln/
18
d•rj“Ar k•Ãï“A b•AnAenAr j“‘ d•AyùUd• elAh•• ŒAnAeln "ŽKn S•ˆV yMù ö½Vr etAmAed•r sh•Ayù. itin ŒApnAed•r
Žb•M ŽCA¼Ao öc•¢r pirmAeŠ iptl sMýh• k•reln. zAi•–˜ÿr smyù id•eyùeCn/ c•ArpAezr b•ih•>zߨed•r
4
Œj“•S•óˆ Žrs k•AeWr Ù¡i¼o ŒAn• h•l. sIed•An o prAij“t k•ret ŒAmAyù sAh•AyY k•ereCn. öBu˜ o
esArIeyùr b•Aisª•Ar• Œenk• Œenk• d•AmI k•AeWr Ù¡i¼ t¡Ar elAek•rA ŽKn Ž” ed•zek• inyùˆ–˜¤, k•reCn. 19ŽKn
Žen id•eyùiCl. öBu˜ek• smˆS˜ÿ mn-öA, eFel d•Ao Žb•M itin yA b•eln
5
d•AˆydUù • b•leln/ "ŒAmr• öBu˜r j“‘ suib•zAl Žk•w• tA” k•r. t¡Ar Ÿpyu)˜ k•er miª•r b•AnAenAr k•Aej“
miª•r b•AnAet c•eliC. ik••–˜Þ ŒAmAr pu^ zelAmenr ŒA ™ineyùAg k•r. t¡Ar nAem miª•r b•Aineyù sA(•Yisª•ku •
b•ys
ù ŽKno k•m. Žsµpek$• Ÿpyu)˜ |•An tAr h•yiù n. o ŒAr y• ik•C¢ pib•^ ij“ins ŒAeC miª•er ineyù
öBu˜r Ž” suib•zAl miª•err KYAit tAr esQª•ey$Yr ŽesA.®
k•AreŠ p]iTb•Ir ed•ez ed•ez yAet Ci¼eyù pe¼ esk•AreŠ
ŒAim es” miª•err nk•z• o pirk•Â˜¯n• k•er yAi•C.® miª•er esb•A k•rb•Ar inim% elb•Iyeù d•r
k•TAmet• t¡Ar m]&u“Yr ŒAeg” d•AyùUd• miª•err j“‘ j“‘ pirk•Â˜n¯ A
Œenk• pirk•Â˜¯n• o nk•z• k•er igeyùiCeln.
6
d•AyùdU • t¡Ar pu^ zelAmnek• efek• öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùelr
ö½V e rr miª•r b•AnAenAr ined$ • z id•eyù b•leln/
23
2
rAj“• d•AyùUed•r b•yùs h•oyùAyù itin t¡Ar pu^
zelAmnek• ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“ped• ŒiD•iþt k•er
”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ ent•/ yAj“k• o elb•Iyùed•r efek•
7
"zelAmn/ ŒAim öBu˜/ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr j“‘ Žk•w• pAWAeln. 3itin Ùen ed•Keln 30 b•Cerr eb•iz b•yùSˆð˜
miª•r b•AnAet ec•eyùiClAm. 8 ik••–˜Þ öBu˜ ŒAmAek• elb•Iyùed•r sbR•emAw sMKY• 38/000 j“n. 4 d•AyùdU • ŒAed•z
j“AnAeln/ 'd•AyùUd• &u“im Œenk• yuß“• k•erC. b•æ b•Yi)˜r id•eln/ "24/000 j“n elb•Iyù öBu˜r miª•r b•AnAenAr
re)˜ Ï h•At riã•t k•erC. tA” ŒAmAr nAem &u“im k•Aej“r t%ÑAb•D•An k•reb•. 6/000 elb•Iyù ŒAiD•k•Airk•
ek•An miª•r b•AnAet pAreb• n•. 9 ik••–˜Þ etAmAr Žk• o ib•c•Arek•r k•Aj“ k•reb•. 5 4/000 elb•Iyù þˆArr(•I
pu^ h•eb• zAi•–˜ÿr D•Ark• o b•Ah•k•. tAek• ŒAim Žk•iw h•eb•. Žb•M ŒAerA 4/000 j“n gAyùk• ih•eseb• k•Aj“
411 1 b•MzAb•il 23:6-24:6
25
k•reb•. ŒAim Žed•r j“‘ ey ib•ezx b•A†yˆ–˜¤ b•AineyùiC d•Ayù U d • b•eliCeln/ "”•S•ó ˆ A eyù e lr ö½V r t¡ A r
tA” id•eyù tAr• öBu˜r özMsA gIt gA”eb•.® elAek•ed•r zAi•–˜ÿ id•eyùeCn. ic•rid•enr j“‘ itin
6
d•AyùUd• egezRAn/ k•h•Aí o mrAir elib•r pu^ed•r ej“r¨zAelem TAk•et ŽeseCn. 26tA” elb•Iyùed•r ŒAr
pirb•AregAþI ŒnusAer itnB˜Aeg B˜Ag k•reln. pib•^ t¡Ab•u b•• öBu˜r esb•Ar Ÿpk•rŠ b•ih•et h•eb•
nA.®
egezAR enr pirb•AregAþI 27
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r öit d•AyùeU d•r ezx ŒAed•z
7
egezRAn pirb•AregAþI eTek• iCeln lAd•n ŒAr iCl elib• pirb•AregAþIr Ÿ%rpur¨exr elAk•sMKY•
izimiyù. 8 lAd•enr itn pue^r nAm yTAß*em g,nA k•r•. 20 b•Cr b•• tAr eb•iz b•yS ù ˆ˜ð smˆS˜ÿ elb•Iyùed•r
iyh•Ieyùl/ esTm o eyAeyùl. 9ŒAr lAd•n pirb•Aerr egAnA h•eyùiCl.
ent• izimiyùr itn pue^r nAm zelAemAí/ h•sIeyùl 28
elb•Iyùr• h•AerAe,r Ÿ%rpur¨xed•r miª•er öBu˜r
o h•Ar,. k•Aj“k•em$r sh•Ayùt• k•retn/ ŽCA¼Ao t¡ArA miª•err
10
izimiyùr c•Ar pue^r nAm yTAß*em yh•í/ sIn/ ŸeWAn Žb•M ŒAezpAezr G•rÙelAr td•Arik• k•retn.
iyyùUz o b•rIyù. 11yh•í iCl öD•An Žb•M sIx iCl pib•^ sAmýIr Žb•M ö½V e rr miª•err smˆS˜ÿ
iþˆtIyù. ik••–˜Þ iyyùUz ŒAr b•rIyùr eb•zI pu^k•‘A iCl ŒAsb•Ab•pe^r Zic•t• r(•• k•rAr d•Aiyù ˆ× o iCl t¡Aed•r
n• b•el tAed•r Žk• pirb•ArBu˜)˜ ih•eseb• g,n• k•r• opr. 29ewib•elr opr r¨iw rAKb•Ar Žb•M gm/ zs´
h•yù. qneb•† o KAimrib•h•In r¨iw rAKb•Aro d•Aiyù ׈ iCl
t¡Aed•r opr. miª•err b•Asn-ek•Asn Žb•M qneb•†
k•h•Aetr pirb•AregAþI sAmlAen• CA¼Ao ij“insp^ mAp• o oj“n k•rAr
12
k•h•Aetr c•Ar pue^r nAm ŒèAm/ iyxah•r/ ih•eº•A, k•Aj“o t¡Aed•r” k•ret h•t. 30öitid•n sk•Ael o
o ŸxIeyùl. 13ŒèAemr pu^ed•r nAm iCl h•AerA, sÞ“YAyù t¡Ar• öBu˜r özMsA k•retn o t¡Aek• D•‘b•Ad•
ŒAr emAiz. h•AerA, Žb•M t¡Ar Ÿ%rpur¨xed•r b•rAb•err id•etn. 31elb•Iyù r • öBu ˜ r k•AeC ib•šAemr id•n/
j“‘ ib•izX j“n ih•eseb• eb•eC enoyù• h•eyùiCl. t¡Ar• ŒmAb•s´Ar id•n o Œ‘A‘ Ÿíseb•r id•nÙilet
öBu˜r yAb•tIyù pUej“•-Œc$•n• o B˜j“nAr k•Aj“ sµpAd•n eh•Amb•il ŸísgR k•retn. öitid•n t¡Ar• öBu˜r esb••
k•retn/ öBu˜r sAmen D•upD•Uen• id•etn o yAj“ek•r k•retn. öitb•Ar k•tj“n elb•Iyù esb•A k•reb• es
k•Aj“o k•retn. öBu˜r nAem elAek•ed•r ŒAzIbR•Ad• b•YApAer ib•ezx inyùm iCl Žb•M t¡Ar• Ž” inyùmÙil
k•rb•Ar my$Ad••o t¡Aed•r ed•oyù• h•eyùiCl. ŒnusrŠ k•retn. 32elb•Iyùr• t¡Aed•r ŒA ™Iyùed•r/ ey
14
emAiz iCeln ö½Verr elAk•. 15t¡Ar pu^ egezRAm yAj“k•r• iCeln h•AerAe,r Ÿ%rpur¨x öBu˜r miª•er
ŒAr ”lIeyùxrek• elb•Iyù pirb•AregAþIr Œ•–˜ÿgRt esb•Ar k•Aej“ sAh•AyY k•retn. t¡Ar• pib•^ t¡Ab•u Žb•M
ih•eseb• D•r• h•y.ù 16”lIeyùxerr b•¼ eCelr nAm rh•ib•yù pib•^ S˜îAenro y ͈ inetn.
ŒAr 17egezRAemr b•¼ eCelr nAm iCl zb•Ueyùl.
”lIeyùxerr ŒAr ek•AenA pu^ n• TAk•elo rh•ib•eyùr yAj“k• egAþI
ŒAer• Œenk• pu^ iCl.
18
iyxah•err b•¼ eCelr nAm zelAmIí. 24 h•AerAe,r pu^ed•r nAm nAd•b•/ Œb•Ih•/Ý ”ilyùAsr
ŒAr öTAmr. 2h•AerAe,r ŒAeg” nAd•b• ŒAr
19
ih•eº•Ae,r pu^ed•r meD•Y öD•An iyiryù/ iþˆtIyù Œb•Ih•Ýr Œpu^k• Œb•S˜îAyù m]&u“Y h•yù. tA” ”ilyùAsr
Œmiryù/ ïtIyù yh•sIeyùl ŒAr c•&u“TR iyk•imyù•m. Žb•M öTAmr yAj“ek•r d•Aiyù ׈ ýh•Š k•eriCeln.
20
ŸxIeyùelr pu^ed•r nAm yTAß*em mIK• o iyizyù. 3”ilyùAsr Žb•M öTAmerr pirb•AregAþIek• d•AyùUd• éiw
p]Tk• egAþIet B˜Ag k•eriCeln yAet t¡Ar• t¡Aed•r
mrAirr pirb•AregAþI d•Aiyù ׈ suþB˜Aeb• sµpå k•ret pAern. é” pirb•Arek•
21
mrAirr pu^ed•r nAm mh•il ŒAr mUiz. mh•ilr p]Tk• k•rAr smyù d•AyùdU • ”ilyùAserr Ÿ%rpur¨x sAed•Ak•
pu^ed•r nAm ”ilyùAsr ŒAr k•Iz. 22”ilyùAsr Œpu^k• Žb•M öTAmerr Ÿ%rpur¨x Œh•Iemlek•r sAh•AyY
Œb•S˜îAet” mAr• igeyùiCeln. t¡Ar ZD•u k•eyùk•iw k•‘A ineyùiCeln. 4 öTAmerr pirb•Aerr &u“lnAyù ”ilyùAserr
iCl/ yAr• inej“ed•r ŒA ™Iyùed•r meD•Y” k•Iezr pu^ed•r pirb•Ar eTek• h•oyùA entAr sMKY• eb•iz iCl.
ib•eyù k•eriCl. 23mUizr pu^ed•r nAm mh•il/ Žd•r o ”ilyùAserr pirb•Aerr emAw entAr sMKY• iCl 16
iyeremAí. ŒAr öTAmerr pirb•Aerr entAr sMKY• iCl 8. 5 G<u•iw
ec•el öetYk• pirb•Ar eTek• ent• inbR•Aic•t k•r• h•t.
elb•Iyeù d•r k•Aj“ ik•C¢ elAk•ek• pib•^ ˆS˜îAenr d•Aiyùe ׈ eb•eC enoyù•
24
ku•i¼ b•Cerr eb•iz b•yùSˆð˜ elib•r Ÿ%rpur¨xed•r h•eyùiCl Žb•M ”ilyùAsr o öTAmerr pirb•AregAþI
meD•Y yAr• öBu˜r miª•er k•Aj“ k•eriCl/ pirb•Ar eTek• ŒnYed•r yAj“k• ih•sAeb• b•AC• h•eyùiCl. 6elib•
ŒnuyAyùI tAed•r nAm tAilk•ABu˜)˜ k•r• h•eyùiCl. Žr• pirb•AregAþIr nTenelr pu^ zmiyùyù iCeln sic•b•.
sk•el” inej“ed•r pirb•Aerr öD•An iCl. rAj“• d•AyùeU d•r sAmen itin yAj“k• sAed•Ak•/ Œib•yAù Terr
1 b•MzAb•il 24:7-25:9 412
25
pu^ Œh•Iemlk• o yAj“k•g, Žb•M elib• pirb•AregAþIr mIKAr B˜A” iyizyùr pu^ed•r meD•Y sKiryù.
entAed•r nAm ilipb•ß“ k•eriCeln. Žek•k•b•Ar Œ(• 26
mrAirr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y mh•il/ mUiz ŒAr
ine(•p k•er Žek•k•j“enr nAm ŸWet• ŒAr zmiyùyù yAisyù.
27
t• ileK inetn. Ž”B˜Aeb• ”ilyùAsr Žb•M öTAmr Žb•M yAiseyùr pue^r• iCl ezAh•m/ sOu•r o
pirb•Aerr meD•Y k•Aj“k•m$ B˜Ag k•er ed•oyù• h•eyùiCl. ”iº•.
7
Ž”B˜Aeb• öTmb•Ar ŸeWiCl iyeh•AyùArIb egAþIr 28
mh•ilr pu^ ”ilyùAserr ek•AenA pu^ iCl n•.
29
nAm. iþtIyùb•Ar iydiyùyù egAþIr nAm. k•Iezr pu^ed•r meD•Y iCeln iyrh•eml.
30
ŒAr mUizr pu^ed•r meD•Y mh•il/ Žd•r ŒAr
8
ïtIyùb•Ar h•ArIm egAþIr nAm. c•&“u TRb•Ar iseyùArIm iyeremAí.
egAþIr nAm. pirb•Ar ŒnuyAyùI Ž” smˆS˜ÿ elib•r entAed•r nAm”
9
pÇ•ˆmb•Ar mi˜ð˜yù egAþIr nAm. xþb•Ar imyùAmIn niTBu˜)˜ ŒAeC. 31tAr• ib•ezx k•Aej“r j“‘ menAnIt
egAþIr nAm. h•eyùiCl. tAr• tAed•r ŒA ™Iyù h•AerAenr Ÿ%rpur¨xed•r
10
sˆ¹ˆÿmb••r h•eO•Ax egAþIr nAm. ŒXmb•Ar Œib•yù yAj“k•ed•r met• G<u•iw c•Alet•. tArA elb•Iyùr rAj“•
egAþIr nAm. d•AyùUd•/ sAed•Ak• Œh•Iemlk• Žb•M yAj“k• o elb•Iyù
11
nb•mb•Ar eyzUyù egAþIr nAm. d•zmb•Ar zKinyù pirb•Aerr entAed•r sAmen G<u•iw ec•el iWk• k•retn
egAþIr nAm. ey ek• ik• k•Aj“ k•reb•. k•Aej“r B˜Ar ed•b•Ar smyù b•¼
12
Žk•Ad•zb•Ar ”lIyùAzIb• egAþIr nAm. þˆAd•zb•Ar pirb•Ar o eCAw pirb•ArÙilr seÒ˜ Žk•”rk•m b•Yb•h•Ar
yAk•Im egAþIr nAm. k•r• h•t.
13
^eyùAd•zb•Ar æe¹¯r egAþIr nAm. c•&u“d$•zb•Ar
eyzb•Ab egAþIr nAm. gAykù • egAþI
14
pÇ•ˆd•zb•Ar ib•lg a A egAþIr nAm. yþd•zb•Ar ”eµ•år d•AyùUd• Žb•M qs‘AD•Y(•r• ŒAseP•r pu^ eh•mn

15
egAþIr nAm.
sˆ¹ˆÿd•zb•Ar eh•xIer egAþIr nAm. ŒXAd•zb•Ar
25 ŒAr iydU•TeU nr ö½Verr qd•b•b•A,I b•I,•/ tAnpur•/
eKAl o k•t$Aelr seÒ˜ gAenr mAD•Yem pireb•zn
h•i¹¯ess egAþIr nAm. k•rAr j“‘ p]Tk• k•eriCeln. Ž” k•Aej“ y¡Ar• inyu)˜
16
Ÿnib•Mzitb•Ar pTAih•yù egAþIr nAm. h•eyùiCeln t¡Aed•r tAilk•• inîräpÉ
ib•Mzitb•Ar iyih•eâ•l egAþIr nAm. 2
ŒAseP•r pirb•Ar eTek• Ž” k•Aej“r j“‘ d•AyùUd•
17
Žk•ib•Mzitb•Ar yAKIn egAþIr nAm. ŒAsP•ek• eb•eC ineyùiCeln. ŒAsP• t¡Ar pu^ sOu•r/
þˆAib•Mzitb•Ar gAmUl egAþIr nAm. eyAexP•/ nTinyù o ŒsAerlek• Ž” k•Aej“ enï ׈
18
^eyùAib•Mzitb•Ar d•lAyù egAþIr nAm. ŒAr id•etn.
3
c•&u“ibR•Mzitb•Ar ŸWl mAisyù egAþIr nAm. iydU•TUenr pirb•Ar eTek• iydU•TUn t¡Ar Cyù pu^
gd•ilyù/ srI/ izimiyù/ iyzAyùAh•/ h•zib•yù o mi%iTyùek•
19
Ž”B˜Aeb• yAed•r nAm ŸWl tAed•r öBu˜r miª•err ineyù b•I,• b•Aij“eyù öBu˜r özMsA k•retn o öBu˜ek•
k•Aej“r j“‘ ineyùAg k•r• h•eyùiCl. h•AerA,ek• öBu˜ D•‘b•Ad• id•etn.
”•S•óˆAeyùelr ö½Vr öd•% inyùm ŒnuyAyùI Ž¡ed•r miª•err 4
d•AyùUed•r inj“S•Vˆ B˜Ab•b•Ad•I eh•menr pu^ed•r meD•Y
k•Aj“ k•ret h•t. iCeln b•uiO•yù/ m%inyù/ ŸxIeyùl/ zb•Ueyùl/ iyrIemAí/
h•nAinyù/ h•nAin/ ”lIyùAT•/ ig£•lait/ erAmAmatI/ Žxr/
Œ‘A‘ elb•Iyrù A yzab•k•AzA/ me˜ñAiT/ eh•ATIr/ mh•sIeyùAí ömuK. 5ö½Vr
20
Œ‘A‘ elib•ed•r Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y y¡Ar• iCeln eh•mnek• b•lzAlI o b•Iy$b•An k•eriCeln. t¡Ar ec•A£•j“n
t¡Aed•r tAilk•• ed•oyù• h•lÉ pu^ ŒAr itniw k•‘A iCl. 6öBu˜r miª•er b•I,•/
ŒèAemr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y iCeln zb•Ueyùl tAnpur•/ eKAl o k•t$Al sh• sÒ˜Iet eh•mn t¡Ar
ŒAr zb•Ueyùelr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y eTek• pu^ed•r enï ׈ id•etn. ŒAr rAj“• iCeln ŒAsP•/
eyh•id•yù. iydU•TUn Žb•M eh•menr ŒAed•zk•%RA. d•AyùUd• inej“ Žed•r
21
rh•ib•yùr b•MzD•red•r meD•Y iCeln b•¼ eCel sb•A”ek• menAnIt k•eriCeln. 7Žed•r Žb•M elib•
iyizyù. pirb•AregAþI Žed•r ŒA ™Iyùed•r emAw 288 j“nek• öBu˜r
22
iyxah•rIyù pirb•AregAþI eTek• iCeln zelAemAí. özMsA k•rAr j“‘ öiz(•Š ed•oyù• h•eyùiCl. 8 ek• ik•
ŒAr zelAemAetr pirb•Ar eTek• yh•í. k•reb• tAr j“‘ Œ(• ine(•p k•r• h•eyùiCl. ŽKAen
23
ih•eº•Ae,r pu ^ ed•r meD•Y yTAß*em iyiryù/ nb•In Žb•M öb•I,/ iz(•k• Žb•M CA^ sk•elr sAeT
Œmiryù/ yh•sIeyùl Žb•M iyk•imyùAm. smAn b•Yb•h•Ar k•r• h•t.
24
ŸxIeyùelr pu^ed•r meD•Y mIK• ŒAr tAr pu^ 9
öTmb•Ar ŒAsP• :eyAexPò Žr pirb•Ar eTek•
zAmIr. 12 j“n pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•AC• h•eyùiCl.
413 1 b•MzAb•il 25:10-26:22

iþˆtIyùb•Ar gd•ilyùr pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ iCeln ek•Areh•r pu^ mezilimyù ŒAr t¡Ar pu^r•.
2
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•AC• h•eyùiCl. mezilimyùr pu^ed•r nAm yTAß*em sKiryù/ iyd•Ieyùl/
10
ïtIyùb•Ar sOu•err pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ sb•id•y/ù yínIeyùl/ 3 Žlm/ iyeh•Ah•Ann ŒAr ”ilqh•nyù.
4
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. oeb•d•-”ed•Aemr pirb•Ar eTek• iCeln t¡Ar pu^r•/
11
c•&u“TRb•Ar iyi•xœ pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ Žb•M yTAß*emÐ zmiyùy/ù iyeh•AxAb•d•/ eyAyùAh•/ sAKr/ nTenl/
5
ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. Œµ•åIeyùl/ ”xAKr ŒAr ipyùU˜ñtyù. oeb•d•-”ed•Am
12
pÇ•ˆmb•Ar nTinyùr pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ ö½Verr ŒAzIb•AR ed• D•‘ h•eyùiCeln. 6 t¡Ar pu^ zmiyùyr ù
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. pu^rAo iCeln b•IreyAß“• o t¡Aed•r pirb•Aerr ent•.
13 7
xþb•Ar b•uiO•yùr pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ Žb•M zmiyùyùr pu^ed•r nAm Œíin/ rP•Aeyùl/ oeb•d•/
ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. ”lasAb•d•/ ”lIh•Ý o smiTyù. ”lasAb•ed•r ŒA ™Iyùr•
14
sˆ¹ˆÿ mb••r iyzAerlAr pirb•Ar eTek• 12 j“n iCeln d•( o ku•zlI k•mRI. 8 oeb•d•-”ed•Aemr 62 j“n
pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. Ÿ%rpur¨exr sk•el” iCeln öitpi%zAlI b•Yi)˜ Žb•M
15
ŒXmb•Ar iyzAyùAeh•r pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ sud•(• þˆArr(•k•.
9
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. mezilimyùr pirb•Ar eTek•o iCeln zi)˜zAlI
16
nb•mb•Ar m%inyùr pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ o sud•( 18 j“n.
10
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. mrAir pirb•Ar eTek• iCeln eh•AxAr pu^ iziè.
17
d•zmb•Ar izimiyùr pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ iziè ŒAsel b•¼ eCel n• h•elo t¡Ar iptA t¡Aek•”
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl . öTm j“At s•–˜ÿAn b•el menAnIt k•eriCeln. 11ŽCA¼A
18
Žk•Ad•zb•Aer Œserelr• pirb•Ar eTek• 12 j“n iCeln yTAß*em ih•i˜ð˜yù/ wb•ilyù/ sKiryùÐ sb• imileyù
pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. emAw 13 j“n.
19
þˆAd•zb•Aer h•zib•eyùr pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ 12
ŽrA h•eln þˆArr(•Ied•r d•elr entAr• Žb•M
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. t¡Aed•r ŒA ™Iyùed•r metA” t¡Ar•o öBu˜r miª•er esb••
20
^eyùAd•zb•Aer zb•Ueyùelr pirb•Ar eTek• 12 j“n k•retn. 13þˆArr(•Ied•r öetYk• egAþIek• Žk•iw inid$•X
pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•AC• h•eyùiCl. d•rj“• pAh•Ar• id•et h•t. Œ(• ine(•p k•er Ž”
21
c•&u“d$•zb•Aer mi%iTyùr pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ d•rj“• eb•eC enoyù• h•t Žb•M Žk•Aej“ b•¼ o eCAw
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•AC• h•eyùiCl. pirb•Ared•r smAn Ùr¨ ׈ ed•oyù• h•t.
22 14
pÇ•ˆd•zb•Aer iyeremAetr pirb•Ar eTek• 12 j“n mezilimyùek• b•AC• h•eyùiCl pUbR• id•ek•r d•rj“•
pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•AC• h•eyùiCl. pAh•Ar• ed•b•Ar j“‘. Žrpr Œ(• ine(•p k•er Ÿ%r
23
xXd•zb•Aer h•nAinyùr pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ id•ek•r d•rj“Ar B˜Ar ed•oyù• h•yù t¡Ar pu^ ib•c•(•Š
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•AC• h•eyùiCl. sKiryùek•. 15oeb•d•-”ed•Am pAn d•i(•, id•ek•r d•rj“Ar
24
sˆ¹ˆÿd•zb•Aer yzab•k•AzAr pirb•Ar eTek• 12 j“n d•Aiyù ׈. oeb•d•-”ed•Aemr pu^ed•r miª•err D•nAgAr
pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. r(•Ar d•Aiyù ׈ ed•oyùA h•yù. 16Z¹¯Im ŒAr eh•Ax• piü‚m
25
ŒXAd•zb•Aer h•nAinr pirb•Ar eTek• 12 j“n pu^ id•ek•r d•rj“A Žb•M Ÿ%rApeTr ze˜ñKí P•wk• r(•Ar
Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. d•Aiyù ׈ pAn.
26
Ÿnib•Mzitb•Aer me˜ñAiTr pirb•Ar eTek• 12 j“n Ž” smˆS˜ÿ r(•Ir• sk•el mue KAmuiK d¡•Ai¼eyù
pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. TAk•etn. 17öetYk•id•n sk•Ael 6 j“n elb•Iyù d¡•A¼Aetn
27
ib•Mzitb•Aer ”lIyùATAr pirb•Ar eTek• 12 j“n pUbR•id•ek•r P•wek•/ c•Arj“n d•i(•, id•ek•r P•wek•/
pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. c•Arj“n Ÿ%err P•wek•/ éj“n D•nAgAerr sAmen/ 18c•Ar
28
Žk•ib•Mzitb•Aer eh•ATIr pirb•Ar eTek• 12 j“n j“n piü‚mid•ek•r ŸeWAen ŒAr éj“n ŸeWAenr rAˆS˜ÿAr
pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. mueK.
29
þˆAib•Mzitb•Aer ig£•laitr pirb•Ar eTek• 12 j“n 19
mrAir o ek•Arh• egAþIr þˆArr(•Ir• Ž”B˜Aeb•
pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. miª•er pAh•Ar• id•etn.
30
^eyùAib•Mzitb•Aer mh•sIeyùAetr pirb•Ar eTek•
12 j“n pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. ek•AxAD•Y( o Œ‘A‘ ŒAiD•k•Airk•b•gR
31 20
ŒAr c•&u“ibR•Mzitb•Aer erAmAmait Žxerr pirb•Ar elb•Iyù pirb•AregAþIr Œih•yr
ù d•Aiyù ˆ× iCl ö½Verr
eTek• 12 j“n pu^ Žb•M ŒA ™Iyùek• b•ACA h•eyùiCl. miª•err ém$l U Y ij“insp^ o ek•AxAgAr ŒAgel rAK•.
21
egezRAn b•Mezr lAd•n pirb•AregAþIr entAed•r
þˆArr(•Ied•r egAþI Žk•j“n iCeln iyh•Ieyùil. 22iyh•Ieyùilr pu^ esTm
þˆArr(•Ied•r egAþIr meD•YÉ ŒAr t¡Ar B˜A” eyAeyùelro k•Aj“ iCl öBu˜r miª•err
26 ŒAseP•r pirb•AregAþIr ek•Arh• pirb•Ar eTek• mUlYb•An ij“inspe^r opr nj“r rAK•.
1 b•MzAb•il 26:23-27:22 414
23
ŽCA¼A ŒèAm/ iyxah•r/ ih•eº•A, ŒAr ŸxIeyùelr 5
ïtIyù mAesr esnApit iCeln enïS˜îAnIyù yAj“k•
pirb•AregAþI eTek• Œ‘A‘ d•lpited•r eb•eC enoyù• iyeh•AyùAd•Ar pu^ b•nAyù. t¡Ar d•el 24/000 pur¨x iCl.
h•eyùiCl. 24öBu˜r miª•err ém$UlY ij“insp^ y¡Ar• 6
t¡Aek• pirc•AlnAr k•Aej“ t¡Ar pu^ Œµ•åIxAb•Ad• sAh•AyY
ed•KAezAn• k•rt/ egezRAenr pu^ emAizr epQ^ zb•eU yùl k•retn. b•nAyù iCeln es” itirzj“n b•Ir eyAß“Ar
t¡Aed•r ent• iCl. 25Ž¡r• iCeln zUb•eyùelr ŒA ™Iyùr•É Œ‘tm.
7
”ilyùexerr eTek• t¡Ar ŒA ™Iyùr• iCelnÉ ”lIyùexerr c•&u“TR mAesr esnApit iCeln eyAyùAeb•r B˜A”
pu^ rh•ib•yù/ rh•ib•yùr pu^ iyzAyùAh•/ iyzAyùAh•r pu^ ŒsAeh•l. t¡Ar per t¡Ar pu^ sb•id•yù Ž” d•Aiyù ׈
eyArAm/ eyArAemr pu ^ isiˆ K œ ŒAr isiˆ K œ r pu ^ ineyùiCeln. t¡Ar d•el 24/000 pur¨x iCl.
zelAemAí. 26zelAemAí ŒAr t¡Ar ŒA ™Iyùed•r k•Aj“ 8
pÇ•ˆm mAesr esnApit ih•eseb• k•Aj“ k•eriCeln
iCl d•AyùUd• miª•err j“‘ eysb• ij“insp^ sMýh• esrh• pirb•Aerr zmh•Ýí. t¡Ar d•el 24/000 pur¨x
k•ereCn tAr ed•KAezAn• k•r•. iCl.
9
esnAb•Aih•nIr ŒD•Y(•r•o miª•err j“‘ Œenk• ik•C¢ xþ mAes qs‘d•l pirc•Aln• k•retn tek•AyùAr
d•An k•eriCeln. 27t¡Ar• yueß“r smyù eysb• ij“ins ”eO•ezr pu^ ör•. t¡Ar d•el 24/000 pur¨x iCl.
ŒAh•rŠ k•eriCeln t¡Ar Œenk• ik•C¢” öBu˜r miª•r 10
sˆ¹ˆÿ m mAesr d•Aiyù e × ˆ iCeln ”•Pó • iyù e mr
b•AnAenAr k•Aej“ d•An k•ern. 28zelAemAí ŒAr t¡Ar Ÿ%rpur¨exr pelAnAr ŒiD•b•AsI eh•ls. t¡Ar d•el
ŒA ™Iyùr• B˜Ab•b•Ad•I zmUeyùl/ k•Iezr pu^ ezQl/ enerr 24/000 pur¨x iCl.
11
pu^ Œb•aenr/ sräyùAr pu^ eyAyùAeb•r ed•oyù• pib•^ o ŒXm mAesr d•Aiyùe ׈ iCeln h•ÝzAetr ŒiD•b•AsI
ém$UlY sµpd• Žb•M elAek•rA öBu˜r miª•er eysb• esrh• pirb•Aerr isbb•Kyù. t¡Ar d•el 24/000 pur¨x
ij“insˆp^ d•An k•retn Žb•M tAr ed•KAezAn• k•retn. iCl.
29 12
iyxah•r b•Mezr k•nAinyù o t¡Ar pu^ed•r miª•err nb•m mAesr d•Aiyùe ˆ× iCeln ŒnAeTAetr ib•‘AmIn
b•A”er ”•S•óˆAeyùel ib•iB˜å j“AyùgAyù ŒAiD•k•Airk• o pirb•AregAþIr Œb•Ieyùxr. t¡Ar d•el 24/000 pur¨x
ib•c•Arek•r k•Aj“ ed•oyù• h•eyùiCl. 30ih•eº•A, b•Mezr iCl.
13
h•zib•yù ŒAr t¡Ar ŒA ™Iyùr• 1/700 j“n qs‘sh• newAP•Aetr esrh• pirb•Aerr mh•reyùr d•Aiyù ׈
”•S•óˆAeyùel y£•$n nd•Ir opAer piü‚mid•k• pyR•–˜ÿ öBu˜r iCl d•zm mAesr qs‘d•l pirc•Aln• k•r•. t¡Ar d•el
yAb•tIyù k•Aj“ Žb•M rAj“Ar k•Aej“r d•Aiyùe ׈ iCeln. 24/000 pur¨x iCl.
31 14
ih•eº•A, b•Mezr pAirb•Airk• ”ith•As eTek• j“An• yAyù ipiryùAeTAenr ”•Pó•iyùm pirb•AregAþIr b•nAyù
ey iyiryù iCeln Ž” b•Mezr ent•. d•AyùUed•r rAj“e ׈r Žk•Ad•z mAes qs‘d•l pirc•Aln• k•retn. t¡Ar d•el
40 tm b•Cer/ itin elAek•ed•r pAirb•Airk• ”ith•As 24/000 pur¨x iCl.
eG<•ew zi)˜zAlI o d•(• b•Yi)˜ed•r K<uej“ eb•r k•rAr 15
Žb•M þˆAd•z mAes qs‘d•l pirc•Aln• k•retn
ined$•z id•eyùiCeln. igilyùed•r yAeser b•sb•Ask•ArI newAP•Aetr Œíineyùl pirb•Aerr ih•lad•yù. t¡Ar d•el
ih•eº•A, pirb•Aerr Œenk•ek• Ž”B˜Aeb• K<uej“ b•Ar k•r• 24/000 pur¨x iCl.
h•eyùiCl. 32iyiryùr emAw 2/700 j“n zi)˜zAlI o
k•m$pw¦ ŒA ™Iyù iCeln/ y¡Ar• t¡Aed•r pirb•Aerr ent•. pirb•AregAþIr entArA
16
rAj“• d•AyùUd• Ž” 2/700 j“nek• räeb•,/ gAd• o mn>iz ”•S•óˆAeyùelr ib•iB˜å pirb•AregAþIr entAr•
pirb•AregAþIr ŒeD•Rk•ek• enï ׈ ed•b•Ar d•Aiyù ׈ id•eln/ iCelnÉ
yAr• öBu˜ o rAj“Ar k•Aej“ inyu)˜ iCeln. räeb•e,r b•MezÉ isiˆKœr pu^ ”lIeyùxr/ izimeyùAn
b•MezÉ mAKAr pu^ zP•iwyù.
17
qs‘d•l elib•r b•MezÉ k•mUeyùelr pu^ h•zib•yù/ h•AerA,

27 rAj“Ar qs‘b•Aih•nIet ey smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyùr•


k•Aj“ k•retn Žb•Aer tAr Žk•w• tAilk••
ed•oyùA yAk•. 24/000 esnAr Žk• Žk•iw d•l öit
b•MezÉ sAed•Ak•.
18
iyh•Ýd•Ar b•MezÉ ”lIh•Ý nAem d•AyùUed•r j“qnk• B˜A”.
”xAKerr b•MezÉ mIKAeyùelr pu^ Œiè.
19
mAes Žk•w• d•l ih•eseb• sAr• b•Cr ju“e¼ k•Aej“ inyu)˜ sb•l
U eU nr b•MezÉ ob•id•yrù pu^ iy½åAyùy/ù nˆ¹ˆAÿ ilr
TAk•t. Ž” d•el pirb•Aerr ent• eTek• Zr¨ k•er b•MezÉ Œ•S•óˆIeyùelr pu^ iyeremAí.
20
esnApit/ qs‘AD•Y(•/ sAD•ArŠ sAˆ–˜¤I sb•A” TAk•t. ”•Pó•iyùm b•MezÉ Œsiyùeyùr pu^ eh•Aezyù/ piü‚m
2-3
b•Cerr öTm mAes 24/000 qs‘r ey d•liw mn>izetÉ pd•Aeyùr pu^ eyAeyùl.
21
k•Aj“ k•rt tAed•r d•Aiyù e × ˆ TAk•etn epresr Žb•M pUb•R mn>izetÉ sKiryùr pu^ iye£•A/
Ÿ%rpur¨x s€•Ieyùelr pu^ yAzib•yùAm. öTm mAes ib•‘AmIn b•MezÉ Œb•aenerr pu^ yAsIeyùl Žb•M
22
yAzib•yùAm qs‘AD•Y(• ih•eseb• k•Aj“ k•retn. d•An b•Mezr ent• iCeln iyerAh•emr pu ^
4
iþˆtIyù mAesr d•liwr d•Aiyùe ׈ TAk•etn Œeh•Ah•r Œserl.
ed•Ad•yù. t¡Ar d•el 24/000 elAk• iCl. ”h•ArA” ”•S•óˆAeyùl pirb•AregAþIr ent• iCl.
415 1 b•MzAb•il 27:23-28:10
d•AyeUù d•r ”•S•ˆó Aeylù Iyeù d•r g,n• d•AyeUù d•r miª•r pirk•Â˜n¯ A
23
rAj“• d•AyùdU • ”•S•ˆó Aeyùelr j“nsMKY• g,n• k•reb•n
b•el mnˆiS˜îr k•eriCeln. ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr j“nsMKY• 28 rAj“• d•AyùUd• ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ pirb•AregAþIr
ent•ed•r/ qs‘d•elr esnApited•r/
öAyù g,nAr ŒtIt iCl k•ArŠ ö½Vr b•eliCeln/ qs‘AD•Y(•ed•r/ esnAnAyùk•ed•r o qsink•ed•r/ b•Ir
mh•Ak•Aezr Œgi,t n(•e^r met•” itin ”•S•óˆAeyùelr eyAß“•ed•r/ rAj“k•m$c•ArI/ yAr• rAj“Ar sµpi% Žb•M
j“nsMKY• b•]iß“ k•reb•n. d•AyùUd• ek•b•lmA^ 20 b•Cr b•• rAj“• o rAj“pue^r pZÙil ed•KAZn• k•retn Žb•M
tAr eb•iz b•yùesr yAr• ”•S•óˆAeyùel b•As k•rt tAed•r rAj“Ar gnYmAnY ŒAiD•k•Airk•ed•r ej“r¨zAelem ŒAset
g,n• k•eriCeln. 24sräyùAr pu^ eyAyùAb•ek• id•eyù tAed•r ined$•z id•eln.
2
j“nsMKY• g,nAr k•Aj“ Zr¨ k•eriCeln/ ik••–˜Þ tAo Ž¡rA sk•el Žk• j“AyùgAyù j“e¼A h•b•Ar pr rAj“•
ezx h•yùin. Žr P•el ö½Vr elAek•ed•r öit ß*u ß“ d•AyùdU • ŸeW d¡•Ai¼eyù b•leln/ "ŒAmAr elAek•rA o ŒAmAr
h•eyùiCeln; ey k•AreŠ 'rAj“A d•AyùUed•r ”ith•As¾ ýe–˜î B˜A”r•/ ŒAmAr men b•æ id•n D•er ”e•C iCl öBu˜r
”•S•óˆAeyùelr ek•An j“nsMKYAr Ÿe˜ñK k•r• h•yù in. sA(•Yisª•uk•wA rAKAr met• Žk•w• j“AyùgA b•AnAen•.
ŒAim ec•eyù i ClAm es” j“Ayù g Aiw h•eb• ö½V e rr
rAj“Ar özAsk•b•gR pAék•Ad•Ain.* Žk•AreŠ ŒAim ö½Verr Žk•w• miª•r
25
rAj“sµpi% r(•,Aeb•(•e,r d•Aiyù ׈ y¡Aed•r opr b•AnAenAr pirk•Â˜¯n•o k•eriClAm. 3 ik••–˜Þ ö½Vr ŒAmAyù
ed•oyù• h•eyùiCl t¡Aed•r tAilk•• inîräpÉ b•leln/ 'd•AyùUd•/ &u“im Žk•j“n qsink•. b•æ elAk•ek•
Œd•Ieyù e lr pu ^ Œsa m Ab•í iCeln rAj“Ar &u“im h•tY• k•erC. &u“im k•KenA” ŒAmAr nAem Žk•iw
ek•AxAD•Y(•. ýAm/ égR o eCAw zh•rÙelAr ek•AxAgAerr b•Ai¼ b•AnAeb• nA k•Ar, &u“im r)˜pAt G•iweyùC.¾
4
d•Aiyùe ׈ iCeln Ÿixeyùr pu^ eyAnATn. "öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþIek•
26
k•lUeb•r pu^ ”i•xœ k]•xk•ed•r r(•,Aeb•(•e,r ”•S•ˆó Aeyùelr 12iw mUl pirb•AregAþIek• enïe ˆ× r d•Aiyù ˆ×
d•Aiyùe ׈ iCeln. id•eyùiCeln. ŒAr Ï pirb•AregAþI eTek• ŒAmAr iptAr
27
rAmAr izimiyù r k•Aj“ iCl rAj“Ar pirb•Ar o ŒAmAek• b•rAb•err met• ”•S•óˆAeyùel rAj“ ׈
@•A(•Ae(•tÙelAr r(•,Aeb•(•Š k•r•. Ž” smˆS˜ÿ e(•t k•rAr j“‘ öBu˜ menAnIt k•eriCeln. 5 öBu ŒAmAek•
eTek• ey @•A(•Ars öS˜Þt h•t izP•emr si€• tAr b•æpu^k• k•ereCn Žb•M tAr meD•Y eTek• ŒAmAr pu^
r(•,Aeb•(•Š o td•Arik• k•retn. zelAmnek• itin ”•S•ˆó Aeyùelr n&u“n rAj“• ih•eseb• eb•eC
28
ged•err b•Al-h•Ann piü‚emr pAbR•tY ŒÇ•ˆelr ineyùeCn. ik••–˜Þ ök]•tpe(• ”•S•óˆAeyùl h•l öBu˜r
j“lpA” gACÙil Žb•M su k •emAr*A gACÙil rAj“ ׈. 6 öBu˜ ŒAmAek• b•leln/ 'd•AyùUd•/ etAmAr pu^
r(•,•eb•(•Š k•retn. etelr B˜¡A¼Ar sAmlAetn zelAmn ŒAmAr miª•r o tAr sMl©Í sb• ik•C¢ b•AnAeb•.
eyAyùAz. ek•nÀ k•ArŠ ŒAim zelAmnek• ŒAmAr s•–˜ÿAn ih•eseb•
29
zAerAe,r ŒAezpAezr gb•Aid• pZr d•Aiyù ׈ iCl eb•eC ineyùiC Žb•M ŒAim h•b• tAr iptA. 7 zelAmn
is˜wêeyùr opr. Œda•leyùr pu^ zAP•w iCeln smBU˜imet ŒAmAr ib•iD• Žb•M ŒAed•zÙel• b•t$mAen emen c•el.
ey smˆS˜ÿ gb•Aid• pZ c•er eb•¼Ayù tAr d•Aiyùe ׈. o yid• b•rAb•r tA” k•er ŒAimo tAh•el ic•rid•enr
30
Ÿw td•Arik•r d•Aiyù ׈ iCl ”½åAeyùelr ob•Ielr metA zelAmenr rAj“e ׈r iB˜t zi)˜zAlI o #â
opr. gAD•Ar td•Arik•et iCeln emerAe,AeTr eyh•id•y.ù k•er &u“lb•.¾¾
31 8
emx c•rAetn h•Agerr yAsIx. d•AyùdU • b•ll/ "ŽKn/ ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ elAk• Žb•M
ö½Verr sA(•Aet ŒAim etAmAed•r ined$•z id•i•C/
Ž” smS˜ÿ elAek•rA iCeln entA yAr• rAj“• d•AyùeU d•r y ͈sh•k•Aer Žb•M B˜i)˜B˜er öBu˜r smˆS˜ÿ˜ nIit-ined$•z
sµpi% ed•KAezAn• k•retn. emen c•el•. Žk•mA^ tAh•el” etAmr• Ž” B˜AelA
32
d•Ayù U e d•r k•Ak•• eyAnATn iCeln ib•c•(•Š BU˜KeØr ŒiD•k•ArI h•et pAreb• Žb•M Ž” ed•z ic•rid•enr
prAmzRd•At• o elKk•. h•ka•emAinr pu^ iyh•Ieyùl metA etAmAed•r Ÿ%rpur¨xed•r h•Aet &u“el id•eyù eyet
rAj“pu ^ ed•r ed•KAezAnAr d•Aiyù × ˆ ineyù i Celn. pAreb•.
33 9
Œh•IeTAP•l iCeln rAj“Ar mˆ–˜¤,Ad•At• Žb•M ŒkR•Iyù "ŒAr &u“im ŒAmAr pu^ zelAmn/ &u“imo ö½Vrek•
h•Ýzyù iCeln rAj“Ar b•Þu“. 34prb•t$Ik•Ael mˆ–˜¤,Ad•At• ipt• räep j“Aneb•. pib•^ men/ ŒAnª• o B˜i)˜B˜er
ih•eseb• Œh•IeTAP•elr j“Ayùg• ineyùiCeln b•nAeyùr ŒAj“Ib•n ö½Verr esb•• k•er•. k•ArŠ ö½Vr sbR•^
pu^ iyeh•AyùAd•• ŒAr Œib•yùATr. esnAb•Aih•nIr ŒD•Y(•r ib•rAj“mAn/ itin etAmAr menr smˆS˜ÿ k•TA” j“Anet
d•Aiyùe ׈ iCeln eyAyùAb•. pAern. &u“im yid• k•Kno t¡Ar k•AeC sAh•AyY öATRn•
k•er•/ itin inü‚yù” etAmAr fAek• sA¼• ed•eb•n. ŒAr
sku •emAr Žk• D•re,r f¦mur gAC.
yid• k•Kno t¡Ar id•k• eTek• muK iP•ireyù nAo/ itino
pAék•Ad•Ain ŽKAen Žr ŒTR pib•^ isª•uk•. ö½Vr eyn rAj“•/ t¡Ar
ic•rid•enr mt etAmAyù tYAg k•er yAeb•n. 10men ereK•/
isMh•Asen miª•err pib•^ isª•uek•r opr p• ŸiWeyù b•es ŒAeCn
yAh•• d•AyùUd• qtrI k•ret ec•eyùiCeln.
öBu˜ S•VˆyùM t¡Ar miª•r b•AnAenAr k•Aj“ etAmAr h•Aet
1 b•MzAb•il 28:11-29:12 416

ŒpRŠ k•ereCn. sutrAM sb•l h•o Žb•M sP•ltAr yid•o ŒAmAr pu^ zelAmnek• eb•eC ineyùeCn/ o ŽKno
seÒ˜ Žiw sµpU,R k•r.® tr¨Š. Ž” k•Aej“r metA yeTApyu)˜ ŒiB˜|•t• b••
11
Žrpr d•AyùUd•/ t¡Ar pu^ zelAmenr h•Aet miª•r ib•c•Arb•uiß“ or h•yiù n. teb• Ž” k•Aj“wAo Kub•” Ùr¨ ˆ× p,
U R
o tAr ezQD•/ B˜¡A¼Ar G•r/ opr tlAr G•r/ Žr k•ArŠ Žw• ek•AenA mAnuexr b•sit b•Ai¼ qtirr b•YApAr
eB˜terr G•r/ k•r¨,• ŒAsenr G•rÐ Ž seb•r nk•zA nyù. Žw• S•VˆyùM öBu˜ ö½Verr j“‘. 2ŒAim ŒAmAr
&u“el id•eln. 12d•AyùUd• miª•err/ Žmnik• miª•err öBu˜r miª•r b•AnAenAr ŸpAd•An öˆS˜Þt k•rAr j“‘
ŸWAenr/ Žr c•Arid•ek•r G•err/ miª•er b•Yb•h•ät pib•^ ŒAmAr yTAsAD•Y k•eriC. esAnAr ij“inesr j“‘ esAn•/
ij“inxp^ rAKAr mt B˜¡A¼Ar G•r sb•ik•C¢r pužAnupuž räep•r ij“inexr j“‘ räep• id•eyùiC. ŒAim iptelr
pirk•Â˜¯n• k•eriCeln. tArpr itin Ž”sb• pirk•Â˜¯n• ij“inxpe^r j“‘ iptl id•eyùiC. elAh•• ŒAr k•AeWr
zelAmnek• ed•n. 13itin yAj“k• o elb•Iyùed•r k•Ay$Ab•lI ij“inesr j“‘ ŒAim elAh•• ŒAr k•AW id•eyùiC. tACA¼Ao
sµpek$• öeyùAj“nIyù ined$•z id•eln. itin öBu˜r miª•r egAemd•k• mint/ etj“S•VˆI pATr/ e½Vt pATr/ nAn•
qtrIr smˆS˜ÿ k•Aj“ sµpek$• Žb•M ö½Verr esb•Ayù yt re[˜r ém$UlY pATr o Œenk• ik•C¢” öBu˜r miª•r
ij“inx b•Yb•h•ät h•yù sb•ik•C¢ sµpekR•o ined$•z id•eln. b•AnAenAr j“‘ id•eyùiC. 3 ö½Verr miª•r yAet sitY
14-15
ŽCA¼Ao itin zelAmnek• miª•r esb•Ar j“‘ sitY” B˜AlB˜Aeb• b•AnAen• h•yù esj“‘ ŒAim ŒAer•
öeyùAj“nIyù ij“inxp^ b•AnAet ik• pirmAŠ esAn• Žb•M eb•z ik•C¢ pirmAŠ esAn• o räep• Ÿph•Ar ih•eseb•
räep• lAgeb• t• eb•AJ“Aeln. esAnAr b•Ait o esAnAr id•i•C.
b•Aitd•An/ räepAr b•Ait o räepAr b•Aitd•An Žb•M ib•iB˜å 4
oP•Ir eTek• 110 wn K<Aiw esAn• CA¼Ao ŒAim
b•Aitd•AnÙil tAed•r b•Yb•h•Ar ŒnuyAyùI ek•ATAyù TAk•eb• miª•err ed•oyùAl mue¼ ed•b•Ar j“‘ 260 wn K<Aiw
tAo pirk•Â˜¯n• k•rA iCl. 16d•AyùUd• b•leln/ "pib•^ räep• Ž” k•Aej“r j“‘ d•An k•riC. 5Ž”sb• esAn• o
r¨iw rAKAr j“‘ k•t esAnAr öeyùAj“n h•eb•. räepAr räep• id•eyù yAet d•(• k•Airgrr• Žb•M yAr•
ewib•elr j“‘ k•tw• räepA lAgeb•. 17k<•AwAc•Amc• o eS•Vˆ•CAesb•k• h•eb• öBu˜r k•AeC miª•err j“‘ ib•iB˜å
b•Asnpe^r o k•lesr j“‘ ik• pirmAŠ K<Aiw esAn• ij“insp^ b•AnAet pAer esj“‘” ŒAim Ž” smˆS˜ÿ
d•rk•Ar. 18Žb•M k•lm qtrIr j“‘ k•tw• K<Aiw esAn• ik•C¢ id•lAm.®
b•Yb•h•ät h•eb•/ öitiw esAnAr pAe^r j“‘ k•tw• esAn• 6
”S•ó ˆ Aeyù e lr ik•C¢ pirb•AregAþIr entAr•/
Žb•M öitiw räepAr pAe^r j“‘ k•tw• räepA b•Yb•h•ät qs‘•D•Y(•/ esnApit/ esnAnAyùk• eTek• Zr¨ k•er
h•eb•/ eyKAen D•p u rAK• h•eb• es” eb•d•Iiw b•AnAet k•tw• Ùr¨ × ˆ pU , R pd•AiD•k•ArIr• sk•el” eS•V ˆ •CAyù
esAn• d•rk•Ar/ Žsb•” d•AyùUd• zelAmnek• B˜Al k•er ŒAiD•k•Airk•ed•r seÒ˜ rAj“Ar Ž” pirk•Â˜¯nAyù k•Aj“
b•uiJ“ˆeyù id•eln Žb•M öBu˜r rT/ k•r¨,• ŒAsn * Žb•M k•ret Žigeyù Želn. 7 t¡Ar• ö½Verr g]eh• sb• imileyù
sA(•Yisª•uek•r opr fAn• Ci¼eyù rAK• esAnAr k•r¨b• 190 wn esAn•/ 375 wn räep•/ 675 wn iptl/ 3/750
dU•ted•r j“‘ itin yt nk•z• o pirk•Â˜¯n• k•eriCeln wn elAh•• et• d•An k•reln”/ 8 Ÿpr•–˜Þ yAed•r k•AeC
es smˆS˜ÿ” zelAmnek• id•eln. d•AmI o ém$l U Y pATr iCl t¡Ar• esÙilo d•An k•reln.
19
d•AyùUd• b•leln/ "Žsb• öBu˜r ŒAed•ez ŒAim” egezRAn pirb•Aerr iyh•Ieyùl Ž” smˆS˜ÿ d•AmI pATerr
ilipb•ß “ k•eriC. öBu˜ ŒAmAek• Ž” smˆS˜ÿ nk•zAr sb• d•Aiyù ׈ ineln. 9 elAek•r• sk•el” Kub• ŸíPu•Â˜ñ iCl
ik•C¢ B˜Al k•er b•uJ“et o k•ret sAh•AyY k•eriCeln.® eyeh•&u“ tAed•r entAr• Kuiz men Ž” smˆS˜ÿ˜ d•An
20
ŽCA¼Ao d•AyùUd• t¡Ar pu^ zelAmnek• b•leln/ k•riCeln. rAj“• d•AyùUd•o Kub•” ŒAniª•t h•eln.
"B˜yù epo n•. b•uek• sAh•s ineyù b•Ierr met• Ž”
k•Aj“ ezx k•er•. ŒAmAr öBu˜ ö½Vr Žk•Aej“ etAmAr u m öATnR A
d•AyeUù d•r Œnp
10
sh•Ayù h•eb•n. k•Aj“ ezx n• h•oyùA py$•–˜ÿ itin S•VˆyùM rAj“• d•AyùUd• tArpr smeb•t elAek•ed•r sAmen
etAmAr pAez pAez TAk•eb•n/ etAmAek• eCe¼ yAeb•n öBu˜r özMsA k•er b•lelnÉ
n•. &u“im Œb••” öBu˜r miª•r b•AnAet pAreb•. 21yAj“k• "öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ eh• ŒAmAed•r ipt•/ yueg
o elb•Iyùr• CA¼Ao smˆS˜ÿ d•(• k•Airgrr• ö½Verr yueg/ ŒAb•h•mAnk•Al eyn etAmAr” b•ª•n• h•yù?
miª•r b•AnAet etAmAek• sAh•AyY k•ret öˆS˜Þt h•eyù 11
yA ik•C¢ stY/ zi)˜/ mih•mA/ ib•j“yù o s›˜åAn/
ŒAeC. rAj“k•m$c•ArI o elAek•rAo etAmAr smˆS˜ÿ ined$•z Žsb•” et• etAmAr/ k•ArŠ Ž” p]iTb•I o ŒAk•AzÐ
emen c•leb•.® Ž” mh•Aib•e½Vr sb•ik•C¢” etAmAr. eh• öBu˜/ Ž” rAj“ ˆ× o
etAmAr. &u“im” zIxRS˜îAnIyù. sb•ik•C¢r zAsk•/ seb•r”
miª•r b•AnAenAr j“‘ Ÿph•Ar inyùAmk•.
12

29 ”•S•óˆAeyùelr ey smˆS˜ÿ elAk• Žk•seÒ˜ j“e¼A


h•eyùiCl rAj“• d•AyùUd• tAed•r b•leln/ "ö½Vr &u “ im
sµpd• o sµ•åAn/ etAmAr k•AC eTek•” ŒAes.
sb•ik•C¢ zAsn k•r. (•mt• o zi)˜ etAmAr
h•Aet reyùeC. Žk•mA^ &u“im” ŒAr k•AŸek• mh•An o
k•r¨,• ŒAsn ih•º•¨et Žr ŒTR ''FAk•n•¾¾ b•• ''j“Ayùg• eyKAen
pAp (•m• k•r• h•yù.¾¾
zi)˜zAlI k•ret pAr.
417 1 b•MzAb•il 29:13-30
13
eh• ŒAmAed•r ö½Vr/ etAmAek• D•‘b•Ad•/ ŒAmrA zelAmn rAj“• h••eln
sk•el etAmAr” mh•An nAm b•ª•n• k•ir. 21
perr id•n elAek•rA öBu ˜ r Ÿe£•e• epyù
14
ŒAmrA y• ik•C¢ d•An k•eriC ök]•tpe(• essb• qneb•†sh• 1/000 x¡A¼/ 1/000 emx o 1/000 emxzAb•k•
ŒAmAr b•• ŒAmAr elAek•ed•r k•AC eTek• ŒAesin. b•ild•An k•rl Žb•M eh•Amb•il ŸísgR k•rl. Žb•M
es sb• etAmAr k•AC eTek•” ŽeseC. ŒAmr• ”ˆ•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•ed•r Ÿíseb• KAoyùAr j“‘
etAmAyù tA” id•i•C y• ŒAmr• etAmAr h•At eTek•” öc•¢r pirmAe, mÒ˜l qneb•† ŸísgR k•rl. 22öBu˜r
epeyùiC. sAmen b•es pAnAh•Ar k•ret k•ret esid•n sk•el
15
ŒAmrA et• ŒAmAed•r pUbR•pur¨exr metA” Ž” ŸÂ˜ñist h•eyù ŸeWiCl.
p]iTb•Iet ZD•u” piTk•/ ŒAmAed•r j“Ib•n Ž” p]iTb•Iet Žrpr sk•el imel esKAen” pib•^ etl iCiweyù
(•i,ek•r CAyù• mA^ o ŒAzAib•h•In. iþˆtIyùb•Aerr j“‘ zelAmnek• rAj“ped• o sAed•Ak•ek•
16
eh• ŒAmAed•r öBu˜/ etAmAr nAmek• sµ•åAint yAj“ek•r ped• ŒiB˜ix)˜ k•rl.
23
k•rb•Ar j“‘/ etAmAr miª•r qtrI k•rb•Ar j“‘ ŒAmr• tArpr zelAmn rAj“• h•eyù t¡Ar iptAr j“AyùgAyù
y• ik•C¢ sMýh• k•eriC tAr sb•” etAmAr k•AC eTek•” öBu˜r isMh•Asen b•seln. zelAmn j“Ib•en Kub•” sP•l
ŽeseC. Ž smˆS˜ÿ etAmAr”. h•eyùiCeln. ”•S•óˆAeyùelr sk•el” zelAmnek• mA‘
17
ŒAmAr ö½Vr/ ŒAim j“Ain &u“im mAnuexr prI(•• k•retn. 24smˆS˜ÿ ent•/ qsink•/ d•AyùUed•r Œ‘A‘
nAo ŒAr yKn ek•Ÿ B˜Al ik•C¢ k•er &u“im ŒAniª•t pu^rAo t¡Aek• rAj“• ih•eseb• emen ineyùiCeln Žb•M
h•o. ŒAmAr Œ•–˜ÿ>k•rŠ eTek• Ž” smˆS˜ÿ ik•C¢ ŒAim t¡•r ŒA|•AD•In iCeln. 25öBu˜ zelAmnek• ŒtY•–˜ÿ mh•í
etAmAyù d•An k•rlAm. ŒAim ed•Ket pAi•C/ etAmAr o zi)˜zAlIo k•eriCeln ŒAr ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ
B˜)˜r• sb•A” ŒAj“ ŽKAen j“e¼• h•eyùeC ŒAr etAmAek• elAk• Žk•T• j“Anetn. öBu˜ zelAmnek• Žk•j“n
Ž”sb• ik•C¢ ed•oyù• h•e•C b•el/ tAr• sk•el” Kub•” rAj“Ar yTAeyAgY my$Ad•• id•eyùiCeln y• t¡Ar ŒAeg
ŒAniª•t. ”•S•óˆAeyùelr Œ‘ ek•An rAj“•” pAnin.
18
öBu˜/ &u“im ŒAmAed•r pUbR•pur¨x Œº•Ah•Am/ ”sah•Ak•
ŒAr ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr. etAmAr B˜)˜ed•r siWk• d•AyeUù d•r m&
] “u Y
pirk•Â˜¯nAyù sAh•AyY k•er•. etAmAr öit tAed•r B˜i)˜ 26-27
iyzeyùr pu^ d•AyùUd• 40 b•Cr ”•S•óˆAeyùel rAj“ ׈
o ib•½VAs Œ(u•²ø rAKeto sAh•AyY k•er•? k•eriCeln. itin ih•eº•Ae, sAt b•Cr Žb•M ej“r¨zAelem
19
ŒAr ŒAmAr pu^ zelAmenro yAet etAmAr öit 33 b•Cr rAj“ ׈ k•ern. 28B˜Al o d•IG•$ j“Ib•nyApn
Œw¦w B˜i)˜ TAek•/ etAmAr ib•iD• o ined$•z yAet emen k•rAr pr b•AD•Rek•Yr k•Are, d•AyùUed•r m]&u“Y h•yù. itin
c•let pAer t• &u“im ed•eK•. ŒAim ey rAj“D•AnIr j“Ib•en b•æ sµpi% o KYAit lAB˜ k•eriCeln. t¡Ar
pirk•Â˜¯n• k•eriC t• b•AnAet &u“im zelAmnek• sAh•AyY per t¡Ar pu^ zelAmn n&u“n rAj“• h•eln.
29
k•er•.® rAj“• d•AyùUd• ŒAj“Ib•n ey smˆS˜ÿ k•Aj“ k•eriCeln
t• B˜Ab•b•Ad•I zmUeyùl/ B˜Ab•b•Ad•I nATn o B˜Ab•b•Ad•I gAed•r
20
tArpr d•AyùUd• smeb•t smˆS˜ÿ D•re,r elAek•ed•r elK• puˆS˜ÿek• b•i,Rt h•eyùeC. 30Ž” smˆS˜ÿ puˆS˜ÿek•
Ÿe£•• k•er b•leln/ "Žb•Ar etAmr• sk•el imel ”•S•óˆAeyùe lr rAj“• ih•eseb• itin y• ik•C¢ k•Aj“
ˆöBu˜ etAmAed•r ö½Verr özMsA k•er•.® tKn smeb•t k•eriCeln es seb•r” Ÿe˜ñK ŒAeC. Ž” smˆS˜ÿ elKk•r•
elAek•rA tAed•r pUbR•pur¨exr öBu˜ ö½Verr özMsA ”•S•ˆóAeyùl o tAr öiteb•zI rAej“Yr ib•b•rŠ Žb•M d•AyùeU d•r
k•ret lAgeln. mAiwet mAT• nt k•er tAr• sk•el (•mt• zi)˜ o t¡Ar j“Ib•enr smˆS˜ÿ G•wn• ileK
öBu˜ o rAj“Ar öit šß“• |•Apn k•rel•. igeyùeCn.
418

b•MzAb•ilrù i þ tIyù KØ

|•Aenr j“‘ zelAmenr öATnR A ed•eb••. &u“im y• pAeb• ŽKen• pyR•–˜ÿ ek•Aen• rAj“A”
öBu˜ t¡Ar ö½Vr sh•Ayù TAk•Ayù zelAmn rAj“• ih•eseb•
1 Kub•” zi)˜zAlI h•eyù ŸeWiCeln/ öBu˜ t¡Aek• Œ&u“l
t• pAyùin Žb•M B˜ib•`eto pAeb• n•.®
13
zelAmn tArpr igib•eyùAenr ŸpAsn•S˜îAen
sµpd• o (•mtAr ŒD•I½Vr k•eriCeln. egeln Žb•M smAgm t¡Ab•u eTek• ŒAb•Ar ”•S•óˆAeyùl
2
zelAmn ”•S•óˆAeyùelr esnAb•Aih•nIr esnApit zAsn k•rAr j“‘ ej“r¨zAelem iP•er egeln.
eTek• Zr¨ k•er ib•c•Ark• Žb•M pirb•ArsmUeh•r k•%RAgŠ/
sk•elr seÒ˜ k•T• b•leln. 3 zelAmn sh• t¡ArA zelAmenr sµpd• o qs‘ b•i] ß “
14
sb•A” igib•eyùAenr Ÿ•c• S˜îAen j“e¼• h•eln eyKAen Žrpr zelAmn t¡Ar esnAb•Aih•nIr j“‘ eG•A¼•
ö½Verr smAgm t¡Ab•u iCl.•öBu˜r Œnugt d•As emAiz o rT sMýh• k•ret Zr¨ k•reln. zelAmn 1/400
o ”•S•óˆAeyùe lr elAek•r• yKn mr¨BU ˜ imet G•ue r rT Žb•M 12/000 Œ½VAerAh•I sArTI sMýeh•r pr Ž”sb•
eb•¼Ai•Celn/ essmeyù t¡ A rA Ž” t¡ A b•u r öitþ• rT rAKAr j“‘ ey ib•ezx zh•rÙil b•AineyùiCeln
k•eriCeln. 4 ŽKn d•AyùUd• ik•iryùí-iyyùArIm eTek• esKAen pAiWeyù id•eln. ik•C¢ rT o Œ½VAerAh•I esn•
ö½V e rr sA(•Yisª•u k •iw ej“r¨zAelem ineyù ej“r¨zAelem t¡Ar öAsAed•o ereK id•eln. 15zelAmn
igeyùiCeln Žb•M ŽwA rAK•r j“‘ esKAen Žk•w• ej“r¨zAelem esAn• Žb•M räpAek• pATerr metA
ib•ezx t¡Ab•u b•AineyùiCeln. 5 ¬irr pu^ b•ísell sAD•ArŠ k•er &u“eliCeln. itin sAD•Ar, suk•emAr
Žk•iw iptelr eb•d•I b•AineyùiCeln. esw• igib•eyùAenr gACpAlAr metA” t¡ A r rAj“e × ˆ r piü‚emr
Ž” pib•^ t¡Ab•ur sAmen rAK• h•eyùiCl. Ž k•Are, pAh•A¼Ùilet ib•rl Žrs gAC lAigeyù i Celn.
zelAmn o elAek•rA esKAen öBu˜r prAmzR o Ÿped•z 16
zelAmenr eG•A¼AÙil imzr Žb•M ku•eyù eTek• ŒAn•
inet igeyùiCeln. 6 zelAmn smAgm t¡Ab•ur sAmen h•eyùiCl. t¡Ar b•i,ek•r• esÙil ku•eyù eTek• ik•eniCl.
iptelr eb•d•Ir opr egeln/ eyiw öBu˜r sAmen 17
Ž” smˆS˜ÿ b•i,ek•r• 600 ezk•l räepAr ib•inmeyù
iCl Žb•M es” eb•d•Ir oper 1/000 eh•Amb•il ŸísgR Žk•iw rT o 150 ezk•l räepAr ib•inmeyù Žk•w•
k•reln. eG•A¼• ik•nt. smˆS˜ÿ ih•%Iyù o ŒrAmIyù rAj“ArA Ž”sb•
7
es” rAet ö½Vr zelAmnek• d•zRn id•eyù b•leln/ b•i,k•ed•r mArP•t t¡ A ed•r eG•A¼• o rTÙil
"zelAmn &u“im ŒAmAr k•AeC y• c•Ao öATRn• k•erA.® ik•eniCeln.
8
zelAmn ö½Vrek• b•leln/ "eh• öBu˜/ ŒAmAr ipt•
d•AyùUed•r öit ŒApin ŒApnAr ŒsIm k•r¨,• b•xRn zelAmenr miª•r o rAj“öAsAd•
k•eriCeln. t¡Ar j“AyùgAyù ŒApin S•VˆyùM ŒAmAek• n&u“n inmAR e,r pirk•Â˜n¯ •
rAj“• ih•eseb• eb•eC ineyùeCn. 9öBu˜ ö½Vr/ ŒApin öBu˜r öit šß“• |•Apn k•r•r j“‘ zelAmn Žk•iw
t¡ A ek• öitš¨it id•eyù i Celn/ ŒAmAek• su i b•zAl
sAèAej“Yr rAj“A k•reb•n. ŽKn/ ŒApin es” öitš¨it
2 miª•r o inej“r j“‘ Žk•iw rAj“öAsAd• b•AnAenAr
pirk•Â˜¯n• k•ern. 2Ž” k•Aej“r j“‘ itin 70/000
rAKun? ŒAk•Aezr sh••S•óˆ tArAr mt p]iTb•Ir Œgint šimk•/ 80/000 pATr k•AwA imS˜¤I o Žed•r k•Aej“r
elAk• ŽKn ŒAmAr ŒA|•AD•In. 10ŒApin Œnuýh• k•er td•Arik•r j“‘ 3/600 j“n t%ÑAb•D•Ayùk• ineyùAg
ŒAmAek• Ž” smˆS˜ÿ elAek•ed•r siWk• peT pirc•AlnA k•eriCeln.
k•rb•Ar met• b•uiß“ o |•An id•n. ŒApnAr k]•p• CA¼• 3
Žrpr zelAmn esAerr rAj“• h•Ýremr k•AeC
k•Aer•r pe(•” Ž” smˆS˜ÿ elAek•ed•r zAsn k•r• s•µ˜õb• ŒnuerAD• k•er pAWAeln/ "ŒAmAr iptA d•AyùUd•ek•
nyù.® eyB˜Aeb• sAh•AyY k•eriCeln/ ŒApnAek• ŒAmAyù
11
ö½Vr zelAmnek• b•leln/ "&u“im siWk• Ÿ%riw esB˜Aeb•” sAh•AyY k•ret h•eb•. ŒApin Žrs k•AW
id•eyùC; yAed•r ŒAim menAnIt k•eriC/ ŒAmAr es” pAiWeyùiCeln/ yAet ŒAmAr ipt• t¡Ar inej“r j“‘
elAek•ed•r enï ׈ ed•b•Ar o zAsn k•rb•Ar j“‘ &u“im Žk•iw b•AseyAgY b•A¼I qtrI k•ret pAern. 4ŽKn
|•An o b•uiß“ ec•eyùC/ ib•xyù sµpi%/ D•n o sµ•åAn/ ŒAim ŒAmAr öBu˜/ ö½Verr nAem Žk•w• miª•r
etAmAr zߨed•r m]&u“Y Žmnik• d•IG•R j“Ib•no c•Aoin. b•Aineyù t¡Aek• ŸísgR k•ret c•eliC yAet es”
12
tA” ŒAim etAmAek• |•An o b•uiß“ et• ed•b•” Ÿpr•–˜Þ miª•er öBu˜r sAmen ŒAmr• suimXgÞ“I D•upD•Uen•
etAmAyù D•nsµpd•/ KYAit o öitpi%/ nAmyz Žsb•” ‰ˆAlAet pAir Žb•M inyùimtB˜Aeb• es” ib•ezx ewib•el
419 2 b•MzAb•il 2:5-3:12

pib•^ r¨iw* qneb•† id•et pAir. öit sk•Al-sÞ“Y•/ 16


ilb•AenAn eTek• etAmAr ytwA pirmA, k•AW lAgeb•
ib•šAemr id•n o ŒmAb•s´Ayù Žb•M öBu˜ ŒAmAed•r ö½Verr esÙil ŒAmrA k•Awb• Žb•M esÙil eB˜lAyù k•er smu@
ined$ • izt Ÿíseb•r id•n eh•Amb•il ŸísgR k•r• peT yAeP•Aet pAiWeyù ed•eb••. esKAn eTek•” &u“im
h•eb•.••iWk• h•eyùeC/ ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ic•rk•Al Ž” esÙel• ej“r¨zAelem ineyù eyet pAer•.®
17
iß*yùA-k•m$ c•Aileyù yAeb•. Žrpr/ zelAmn t¡Ar ipt• d•AyùUd• eyB˜Aeb•
5
"eyeh•&u“ ŒAmAed•r ö½Vr Œ‘A‘ ed•b•t• eTek• elAk•g,n• k•eriCeln esB˜Aeb• ”•S•óˆAeyùel k•tj“n
mh•An tA” ŒAim t¡Ar Ÿe£•e• Žk•w• ib•zAl miª•r ib•ed•zI b•As k•er t• j“Anb•Ar j“‘ g,n• k•reln.
b•AnAet c•A”. 6 k•Aer• pe(•” ek•Aen• G•r b•A¼I b•Aineyù ib•ed•zI j“nsMKY• iCl 1/53/600 j“n. 18Žr meD•Y
esKAen ŒAmAed•r ö½Vrek• rAK• s•µ˜õb• nyù. Žmnik• zelAmn B˜Ar b•”b•Ar j“‘ 70/000 elAk• ŒAr pbR•etr
S•VˆgR Žb•M S•VˆegRr S•VˆgRo ö½Vrek• D•er rAKet pAer n•. opr pATr k•AwAr j“‘ 80/000 elAk•ek• eb•eC
sutrAM/ ŒAim (u•@• mAnux/ ö½Verr miª•r ŒAr ik• ineyùiCeln. ŒAr Ž”sb• k•Aj“k•mR td•Arik• k•rAr j“‘
k•er b•AnAeb••À ŒAim ZD•m u A^ t¡Ar öit šß“• j“AnAenAr 3/600 j“nek• b•ACeln.
j“‘ D•upD•UenA ed•b••r met• Žk•w• j“Ayùg• b•AnAet
pAir. zelAmenr miª•r inmAR ,
7
"ŒAim c•A” ŒApin ŒAmAek• esAn•/ räep•/ iptl ej“r¨zAelemr emAiryù• pbR•etr opr zelAmn
o elAh•Ar k•Aj“ j“An• Žk•j“n d•(• k•Airgr pAWAn
ey eb•ÙnI/ lAl Žb•M nIl re[˜r sU»ˆ™ k•Ap¼ id•eyùo
3 öBu˜r miª•r b•AnAenAr k•Aj“ Zr¨ k•reln. Ž”iw
es” j“Ayùg• eyKAen öBu˜/ zelAmenr iptA/ rAj“A
k•Aj“ k•ret j“Aen. es ŽKAen iyh•Ý d •• Žb•M d•AyùUed•r sAmen ŒAib•B$U˜t h•eyùiCeln Žb•M esiw iCl
ej“r¨zAelem ŒAmAr iptAr eb•eC rAK• k•Airgred•r iyb•UxIyù Œ,RAenr zs´ mA¼A”eyùr KAmAr. 2zelAmn
seÒ˜ k•Aj“ k•reb•. 8ŽCA¼•o/ ŒApnAek• ŒAmAyù t¡Ar rAj“e ˆ×r c•&“u TR b•Cerr iþtIyù mAes miª•r b•AnAenAr
ilb•AenAn eTek• z)˜ o d•AmI d•AmI ik•C¢ gAeCr Ù¡i¼ k•Aj“ Zr¨ k•ern.
3
pAWAet h•eb•. ŒAim j“Ain ŒApnAr k•mRc•ArIrA ilb•AenAn ö½Verr miª•err iB˜etr qd•G•$Y iCl 60 h•At
eTek• gAC k•AwAr b•YApAer ŒiB˜|•. ŒAmAr k•mRc•ArIrAo ŒAr öS˜î 20 h•At. 4 miª•err sAmenr gAi¼ b•ArAª•Aiw
tAed•r seÒ˜ igeyù h•At lAgAeb•. 9ŒAim miª•rw• Kub• Ÿ•c•tAyù o qd•eGR•Y iCl 20 h•At. eB˜terr id•ek•r
b•¼ ŒAr suª•r k•er b•AnAet c•A” Žb•M es k•Are, c• ׈riw zelAmn ŒAgAegA¼• esAnAyù mue¼ id•eyùiCeln.
ŒAmAr b•æ pirmA, k•AW lAgeb•. 10tAed•r k•Aej“r 5
itin miª•err b•¼ G•err ed•oyùAel ed•b•d•Ar¨ k•AeWr
mju“ir ih•eseb• ŒAim ŒApnAr k•mRc•ArIed•r 1/25/000 ŒAS˜ÿr, id•eyù tAr oper esAnAr ŒAS˜ÿrŠ id•eyùiCeln.
b•uezl gemr ŒAwA/ 1/25/000 b•uezl yb•/ 1/15/000 es”sb• ed•oyùAel tAlgAC ŒAr izk•elr Cib• eKAd•A”
gYAln @•A(•Ars Žb•M 1/15/000 gYAln etl ed•eb••.® k•r• iCl. 6miª•riwek• ŒAer• suª•r ed•KAb•Ar j“‘
11
h•Ýrm zelAmnek• b•el pAWAeln/ "zelAmn öBu˜ zelAmn b•æ mUlYb•An pATr id•eyù sAij“eyùiCeln Žb•M
t¡Ar elAek•ed•r B˜AelAb•Aesn b•el” itin etAmAek• itin pb•Riyùemr esAn• b•Yb•h•Ar k•eriCeln. 7miª•err
tAed•r rAj“• k•ereCn. 12öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr k•i¼k•AWÙil/ d•rj“Ar k•AWAemAÙil/ d•rj“AÙil Žb•M
mih•m• k•Ii%Rt eh•Ak• iyin S•VˆgR o p]iTb•I b•AineyùeCn miª•err ed•oyù A lÙil itin esAnA id•eyù mu e ¼
Žb•M rAj“• d•AyùdU •ek• Žk•iw sus•–˜ÿAn id•eyùeCn. zelAmn id•eyùiCeln Žb•M ed•oyùAelr opr itin k•räb• dU•ted•r
etAmAr ö|•A o eb•AD• ŒAeC Žb•M &u“im öBu˜r j“‘ öitk]•it eKAd•A” k•eriCeln.
Žk•iw miª•r ŒAr etAmAr inej“r j“‘ Žk•iw öAsAd 8
zelAmn miª•err pib•^tm S˜îAniwo inmRAŠ
!trI k•rC. 13ŒAim etAmAr k•AeC h•Ýrm ŒAib• nAem k•eriCeln. pib•^tm S˜îAniw qd•eG•RY o öeS˜î iCl 20
Žk•j“n d•(• k•Airgr pAWAeb••. 14h•Ýremr m•tA iCeln h•At. ŒTRAí pib•^tm S˜îAenr mAp ŒAr miª•err
d•An egAþIr eTek• ŒAr iptA iCeln esAr eTek•. öeS˜îr mAp iCl Žk•. pib•^tm S˜îAenr ed•oyùAlo
h•Ýrm ŒAib• esAn•/ räep•/ iptl/ elAh•• Žb•M k•AeWr 23 wn esAn• id•eyù mue¼ ed•oyù• h•yù. 9Žk• Žk•w•
Žk•j“n d•(• k•Airgr. ŽCA¼Ao d•AmI eb•ÙnI/ lAl o esAnAr eperek•r oj“n iCl 1 1/4 pAŸØ. miª•err
nIl re[˜r k•Ape¼ro es Žk•j“n d•(• k•Airgr. opr G•rÙelAo zelAmn esAn• id•eyù eFek•
etAmAr ined$•z met• sb•ik•C¢” o b•AnAet pAreb•. id•eyùiCeln. 10pib•^tm S˜îAen rAKb•Ar j“‘ itin éiw
etAmAr iptA rAj“• d•AyùUed•r b•ACA” k•r• k•Airgred•r k•räb• dU•etr mUi%$ eKAd•A” k•eriCeln Žb•M esÙelA
seÒ˜ igeyù k•Aj“ k•reb•. esAnA id•eyù mue¼ id•eyùiCeln. 11Ž” k•räb• dU•ted•r
15
"ŽKn/ eh• rAj“n/ &u“im etAmAr öitš¨it mt Žk• Žk•w• fAnAr qd•G•$Y iCl öAyù 5 h•At ŒTRAí
ŒAmAr k•mRc•ArIed•r gm/ yb•/ etl o @•A(•Ars id•o. fAnAr Žk• öA•–˜ÿ eTek• Œ‘ öA•–˜ÿ pyR•–˜ÿ emAw !d•G•$Y
iCl öAyù 20 h•At. 12k•räb• dU•etr mUi%$ éew• ŽmnB˜Aeb•
pib•^ r¨iw Žiw Žk•iw ib•ezx r¨iw y• pib•^ t¡Ab•uet rAK•
b•sAen• h•eyùiCl yAet mAJ“AmAiJ“ j“AyùgAyù Žed•r
h•¾t. Žiwek•/ ''zUr¨iw¾¾ ŒTb•• "ŸpiS˜îitr r¨iwo® b•l• h•yù.
elb•I 24É5Ð9
Žk•j“enr fAnAr seÒ˜ Œ‘j“enr fAn• C¡¢eyù TAek•.
2 b•MzAb•il 3:13-5:6 420
13
tAed•r fAnAÙil Ci¼eyù id•eyù tAr• 20 h•At j“Ayùg• b•AineyùiCeln. Ž” d•rj“•Ùel• iptl mue¼ ed•oyù•
eFek• id•eyùiCl Žb•M tAed•r pAeyùr opr ŽmnB˜Aeb• h•eyùiCl. 10Žsb• ezx h•el zelAmn b•¼ j“lAD•Ariwek•
d¡•Ai¼eyùiCl ey men h•i•Cl eyn tArA G•err eB˜terr miª•err fAnid•ek• d•i(•, pUb•iR d•ek• b•iseyù id•eyùiCeln.
11-16
id•ek• ec•eyù ŒAeC. h•Ý r m pA^/ eb•lc•A Žb•M gAmlAsmU h •
14
nIl/ eb•ÙnI Žb•M lAl re[˜r k•Ap¼ id•eyù zelAmn b•AineyùiCeln. Ž”B˜Aeb• zelAmenr j“‘ ey smS˜ÿ
pd$•AsmUh• b•AineyùiCeln Žb•M esÙelAr opr sUc•Iiz˜¯ k•Aj“ h•Aet ineyùiCeln es smˆS˜ÿ k•Aj“ itin ezx
id•eyù k•räb• dU•to b•AineyùiCeln. k•ern. b•Aiwr ŒAk•Aerr gµ•Vˆuj“sh• S˜ÿ•µ˜õ éiw/ S˜ÿe•µ˜õr
15
miª•err sAmen öAyù 35 h•At d•IG•R éiw S˜ÿµ˜õ opr b•Aiw ŒAk•Aerr gµ•Vˆuj“Ùilek• sAj“Ab•Ar j“‘ éiw
b•AnAen• h•eyùiCl. Ž” éiw S˜ÿe•µ˜õr operr ŒMz éew• j“AP•ir; 400iw eCAw eCAw fAilm; öetYk•iw
iCl 5 h•At d•IG•R. 16-17itin ezk•elr mt mAl• qtrI j“AP•iret Ž” eCAw eCAw fAilmÙil é•iw sAiret
k•eriCeln Žb•M esÙelA S˜ÿµ˜õ éiwr mATAyù ereKiCeln. sAj“Aen• iCl; x¡ A ¼Ùilr ipeW iptelr b•¼
Žr per itin Žk• zt fAilm qtrI k•eriCeln ec•Qb•A•c•Aiw; smˆS˜ÿ pA^Ùil/ eb•lc•AsmUh•/ k<•AwAÙil Žb•M
Žb•M esÙel• mAlAyù S˜îApn k•eriCeln. tArpr itin ŽÙelAr seÒ˜ sµpik$•t Œ‘A‘ yˆ–˜¤pAit. rAj“•
100 iw fAilm qtrI k•er es” mAlAyù b•iseyù zelAmenr j“‘ h•Ýrm ŒAib• Ž” sb•” qtrI
id•eyùiCeln. miª•err sAmen fAnid•ek• ey S˜ÿµ˜õw• k•eriCeln. öBu˜r miª•er b•Yb•h•Ar eyAgY pAilz k•rA
b•sAen• h•eyùiCl zelAmn tAr nAm id•eyùiCeln iptl id•eyù qtrI k•eriCeln. 17rAj“• öTem Ž”
''yAKIn¾¾ Žb•M b<•Aid•ek•r S˜ÿµ˜õwAr nAm ed•oyù• h•yù ij“inxÙilek• mAiwr C¡Aec• eP•eliCeln. mAiwr C¡Ac•
''eb•Ayùs.¾¾ qtrI h•t y£•n $ ŸptYk•Ayù sueO•Aí o serd•Ar mD•Yb•tI$
18- 22
ŒÇ•ˆel. zelAmenr qtrI iptelr ij“inxÙel•
miª•err ŒAsb•Ab•p^ Žt eb•iz iCl ey k•tKAin iptl b•Yb•h•Ar k•r• h•eyùiCl

4 zelAmn iptl id•eyù miª•err b•gRAk]•it eb•d•Iiw


b•AineyùiCeln. qd•G•RY o öeS˜î Žiw iCl 20 h•At
Žb•M Ÿ•c•tAyù 10 h•At. 2 glAen• iptl id•eyù miª•err
ek•Ÿ tAr pirmAp k•rb•Ar ec•XA k•erin. itin
inîiliKt ij“inxÙilo qtrI k•eriCelnÉ ö½Verr
miª•err j“‘ Žk•w• esAnAr eb•d•I/ ö½Verr ŒiS˜ÿe ׈r
suib•zAl egAlAk•Ar j“elr ec•Qb•A•c•Aiw FAlA” k•r• pib•^ r¨iw rAKAr j“‘ ewib•l/ 10iw K<Aiw esAnAr
h•eyùiCl. Ž” j“lAD•Aerr b•YAs iCl 10 h•At/ piriD b•Aitd•An Žb•M esÙelAr b•Ait eyÙel• ö½Verr ŒAed•z
30 h•At Žb•M Ÿ•c•t• öAyù 5 h•At. 3 iptelr qtrI ŒnusAer ŒB˜Y•–˜ÿrS˜î pib•^ S˜îAen epA¼Ab•Ar k•T• iCl/
j“lAD•Ariwr nIec• smˆS˜ÿ b•]%iwek• iG•er éew• sAiret Pu•lÙil/ K<Aiw esAnAr b•Ait o ic•mea wÙil; k•%RAirsmUh•/
10 h•At x¡Ae¼r öitk]•it rAKA iCl. x¡A¼Ùil Žb•M gAmlAÙil/ D•uppA^Ùil/ Žb•M K<Aiw esAnAr Ÿnun/
ec•Qb•A•c•Aiw iCl Žk•iw KeØ FAlA” k•rA. 4ec•Qb•A•c•Aiw ŒB˜Y•–˜ÿr g]eh•r d•rj“•/ pib•^tm S˜îAenr d•rj“AÙil
b•AerAiw x¡Ae¼r mUi%Rr oper b•sAenA iCl/ yAr meD•Y Žb•M miª•err K<Aiw esAnAr d•rj“AÙil.
öBu˜r miª•err smˆS˜ÿ k•Aj“ ezx h•b•Ar pr
itnew x¡A¼ iCl Ÿ%rmuKI/ itnew piü‚mmuKI/ itnew
d•i(•,muKI Žb•M itnew pUb•RmuKI. ec•Qb•A•c•Aiw esÙelAr 5 zelAmn/ t¡Ar iptA d•AyùUd• miª•err j“‘ eysb•
mATAyù b•sAen• iCl yAed•r zrIerr ipCnid•k•Ùel• esAn• räepAr ij“inx o ŒAsb•Ab•p^ d•An k•eriCeln
iCl ek•eÛ•r id•k•. 5Ž” j“lAD•Aerr piriD• ed•oyùAl esÙil ineyù Žes ek•AxAgAer rAKeln.
iCl 3 ”iÇ• pur¨ Žb•M j“lAD•Aerr k•AnAw• Pu•lk•Aw•
epyùAlAr met• k•r• iCl. Žiw öAyù 17/500 gYAln pib•^ isª•ku •• miª•er ŒAn• h•l
j“l D•ArŠ k•ret pArt. 2
zelAmn ”•S•ˆó Aeyùelr smS˜ÿ öb•I, b•Yi)˜ o pirb•Ar
6
iptelr j“lAD•Aerr b<•A pAez o fAn pAez p<Ac•iw egAþIsmUeh•r entAed•r ej“r¨zAelem j“e¼• h•b•Ar
k•er emAw d•ziw gAmlA qtrI k•eriCeln. esKAen ŒAed•z id•eln. tAed•r ŸpiS˜î i tet öBu˜r
eh•Amb•il ineb•d•enr ij“insp^ eD•Ayù• h•et•. ŒAr b•¼ sA(•Yisª•uk•iw d•AyùUed•r zh•r yAek• iseyùAn b•l• h•yù/
j“lAD•Aerr j“l yAj“k•r• ŸísegRr ŒAeg eD•Ayù•D•uiyùr esKAn eTek• miª•er ŒAnb•Ar ŒAed•z id•eln. 3ined$•z
k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•retn. met• ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ b•Yi)˜ sˆ¹ˆÿm mAes :ŒD•un•
7
d•AyùUed•r pirk•Â˜¯n• ŒnuyAyùI/ zelAmn 10 w• ese¹wµ•Vˆerò ku•iwrb•As peb•Rr smyù rAj“• zelAmenr
b•Aitd•An b•AnAeln Žb•M tAr meD•Y p<Ac•iwek• miª•err sAmen ŸpiS˜ît h•eln.
Ÿ%rid•ek• Žb•M p<Ac•iwek• d•i(•Š id•ek• sAij“eyù 4
yKn ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ öb•I, b•Yi)˜r• esKAen
ereKiCeln. 8Žk•”B˜Aeb• itin 10 iw ewib•lo b•Aineyù Žes ep<QCeln/ elb•Iyùr• sA(•Yisª•uk•iw &u“el ineln
miª•err meD•Y rAeKn. miª•err j“‘ 100 iw eb•isn Žb•M 5 smAgm t¡Ab•uiwek• Žb•M tAr eB˜terr smˆS˜ÿ
b•• h•At eD•Aoyù•r j“Ayùg• esAn• id•eyù b•AnAen• pib•^ ij“ins ej“r¨zAelm py$•–˜ÿ oper b•eyù ŒAneln.
h•eyùiCl. 9 ŽCA¼•o/ zelAmn yAj“k•ed•r j“‘ ŸeWAn/ 6
rAj“• zelAmn o ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAek•rA öBu˜r
Žk•iw ib•rAw öAÒ˜, Žb•M ŸeWAenr d•rj“•smUh•o sA(•Yisª•uek•r sAmen ŸpiS˜ît h•eyù ŒsMKY emx o
421 2 b•MzAb•il 5:7-6:18

x¡A¼ b•ild•An k•reln. 7 Žb•M tArpr yAj“k•r• öBu˜r iptA d•AyùdU •ek• ey öitš¨it id•eyùiCeln t• ereKeCn.
sA(•Yisª•uk•iw es”KAen ineyù Želn ey j“AyùgAiw öBu˜ ö½Vr b•eliCeln/ 5'eyid•n ŒAim ”•S•ˆó Aeyùlek• imzr
owAr j“‘ qtrI h•eyùiCl. Ï j“AyùgAiw iCl miª•err eTek• eb•r k•er ineyù ŽesiClAm/ es” smyù eTek•
pib•^tm S˜îAn. isª•ku •iwek• k•räb• dU•ted•r fAnAr nIec• ŒAj“ Œb•iD• ŒAim ŒAmAr nAem b•A¼I qtrI k•rb•Ar
rAK• h•l. 8sA(•Yisª•ku •iwek• ŽmnB˜Aeb• rAK• h•l yAet j“‘ ek•An Žk•iw ib•ezx j“Ayùg• pCª• k•irin/ Žmn
Ï G•er b•sAen• k•räb• dU•ted•r mUi%$r fAn• sA(•Yisª•ku • ik• ŒAim ek•An elAk•ek•o ŒAmAr elAek•ed•r opr
o isª•uk• b•h•n k•rAr fAØAr opr Ci¼eyù TAek•. zAsn k•rb•Ar j“‘ menAnIt k•ir in. 6ik••–˜Þ ŽKn
9
b•h•n k•rAr fAØAÙel• Žt lµ•Vˆ• iCl ey pib•^tm ŒAim ej“r¨zAelmek• eb•eC ineyùiC/ ŒAmAr nAemr
S˜îAenr sAmen eTek•” esÙelA ed•K• eyt. teb• j“AyùgA ih•eseb• Žb•M ŒAim d•AyùUd•ek• ŒAm•r elAk•/
miª•err b•A”er eTek• ŽÙel• ed•K• eyetA n•. Ï ”•S•ˆó Aeyùelr opr zAsn k•rAr j“‘ menAnIt k•eriC.¾
fAØAÙel• ŽKen• pyR•–˜ÿ iWk• esB˜Aeb•” rAK• ŒAeC. 7
"ŒAmAr iptA d•AyùUd• öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr
10
sA(•Yisª•uek•r meD•Y éew• pATerr P•lk•* CA¼• nAem Žk•iw miª•r b•AnAet ec•eyùiCeln. 8 ik••–˜Þ öBu˜
ŒAr ik•C¢” iCl n•. emAiz eh•Aerb• pAh•Ae¼ Ž” ŒAmAr iptAek• b•eliCeln/ 'd•AyùUd• ŒAmAr miª•r
P•lk•éew• sA(•Yisª•u e k• ereKiCeln. eh•Aerb• b•AnAenAr k•T• eB˜eb• &u“im B˜Al k•ereC•. 9ik••–˜Þ &u“im
pAh•Ae¼” öBu˜r seÒ˜ ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Aed•r c•¢i)˜ inej“ Ž” miª•r b•AnAet pAreb• n•. etAm•r pu^
h•eyùiCl. ”•S•óˆAeyùlIyùr• imzr eTek• eb•ireyù ŒAsAr zelAmn ŒAmAr nAemr j“‘ Ž” miª•r b•AnAeb•.¾ 10ŽKn
pr Ž” G•wn• G•ew. öBu˜r ”e•Cyù tA” G•wet c•eleC. ŒAmAr iptA d•AyùeU d•r
11
ŸpiS˜ît smˆS˜ÿ˜ yAj“k•r• ö½Vr ined$•izt ib•iD• j“AyùgAyù ŒAim ”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• h•eyùiC Žb•M
ŒnuþAenr mAD•Yem öTem inej“ed•r pib•^ k•reln. öBu˜r k•T• met• ŒAim öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr nAem
tArpr/ yAj“k•rA sk•el ib•ezx ek•Aen• d•el n• Žes Ž” miª•r b•AineyùiC. 11Žb•M ŒAim ”•S•óˆAeyùlIyùed•r
smeb•tB˜Aeb• es” pib•^ S˜îAen Žes d¡•A¼Aeln. 12smˆS˜ÿ seÒ˜ öBu˜r c•¢i)˜ smi–•Vˆt sA(•Yisª•uk•w• Ï miª•er
elb•Iyù gAyùk•rA ŒAsP•/ eh•mn o iydU•TUn tAed•r ereKiC.®
pu ^ smU h • o ŒA ™Iyù S •V ˆ j “nsh• eb•d•Ir pU b R • id•ek•
d¡•Ai¼eyùiCl. t¡ArA sAd•A ilenenr epAzAk• periCeln zelAmenr öATnR •
12
Žb•M t¡Ar• k•t$Al/ b•I,AsmUh• ineyù d¡•Ai¼eyùiCeln. ”•S•óˆAeyùelr smeb•t elAek•r ŸpiS˜îitet é”
t¡Aed•r k•AeC b•I,•/ tAnpur• o Kã•nI j“AtIyù b•A†yˆ–˜¤ h•At ösAirt k•er zelAmn öBu˜r eb•d•Ir sAmen
iCl. esKAen 120 j“n yAj“k•o iCeln y¡Ar• &U“rI d¡•A¼Aeln. 13ŸeWAenr mAJ“KAen b•sAen• iptelr qtrI
b•Aij“eyùiCeln. 13smeb•tB˜Aeb• Žk•suer b•Ad•k•r• iz[˜• öAyù 5 h•At lµ•Vˆ•/ 5 h•At c•o¼A o 3 h•At Ÿ¡c•¢ Žk•w•
o k•A¼•nAk•A¼A b•Aij“eyù i Celn/ gAyù k •r• gAn meÇ•ˆ ŸWeln Žb•M ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r sAmen
k•eriCeln. öBu˜ek• D•‘b•Ad• o özMsA |•Apenr smyù ŒABU˜im nt h•eyù ŒAk•Aˆezr id•ek• éh•At Ci¼eyù b•lelnÉ
men h•i•Cl Ž¡r• eyn p]Tk• p]Tk• ek•Aen• b•Yi)˜ nyù/ 14
"eh• öBu˜/ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr/ S•ˆV egR ŒTb•A p]iTb•Iet
Žk•” b•Yi)˜. k•A¼•nAk•A¼•/ eKAl/ k•t$Al/ b•I,•/ y• etAmAr smk•(• ek•Aen• ö½Vr en”. &u“im etAmAr
ik•C¢ b•A†yˆ–˜¤ iCl/ sb•A” esAísAeh• sej“Aer essb• B˜Alb•As• o d•yAù r c•i¢ )˜et ib•½ˆV S˜ÿ. yAr• etAmAr sAmen
b•Aij“eyù gA”iCeln/ 'öBu˜r mih•m• k•I%Rn k•er•/ itin ib•½ˆV S˜ÿB˜Aeb• tAed•r sbR•A•–˜ÿ>k•rŠ id•eyù j“Ib•nyApn k•er
B˜Al. t¡Ar eöm ic•r öb•Ah•mAn.¾ tAed•r seÒ˜ etAmAr c•¢i)˜ b•j“Ayù rAK. 15ŒAmAr iptA
Žrpr öBu˜r miª•r emeG• pirpU,R h•l. 14yAj“k•r• d•AyùUd•ek• &u“im ey öitš¨it id•eyùiCel ŒAj“ tAek•
tAed•r k•Aj“ c•Aileyù eyet pAern in k•ArŠ es” emG• &u“im setY pir,t k•er b•AˆS˜ÿb•Aiyùt k•ereC•. 16ŽKn
iCl miª•rek• pU,R k•er ed•oyù• ö½Verr mih•m•. öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ t¡Aek• ed•oyù• etAmAr es
öitš¨it pAln k•er•. &u“im Ž” öitš¨it id•eyùiCel
6 tKn zelAmn b•leln/ "öBu˜ ŒÞ“k•Ar emeG•r
meD•Y TAk•Ar ”e•C ök•Az k•ereCn. 2eh• öBu˜/ ŒAim ey sb•smeyù” ”•S•ˆó Aeyùelr isMh•Asen t¡Ar b•Mezr ek•Ÿ
ŒApnAr ic•rk•Aelr b•sb•Aesr j“‘” Ž” ib•zAl miª•r n• ek•Ÿ ŒiD•iþt TAk•eb•. Žk•TA &u“im Bu˜el• n•. eh•
b•AineyùiC.® öBu˜/ &u“im iptAek• b•eliCel yid• t¡Ar s•–˜ÿAnr• t¡Ar
metA” etAmAr öit B˜i)˜ o šß“A öd•zn R k•er etAmAr
zelAmenr B˜Ax, ined$•izt peT j“Ib•n Œitb•Aih•t k•er/ tAh•el
3
rAj“• zelAmn G•uer d¡•A¼Aeln Žb•M ”•S•óˆAeyùelr sd•Asb•Rd•A t¡Ar b•MzD•rrA” etAmAr sAmen ”•S•óˆAeyùelr
smˆS˜ÿ elAek•ed•r/ yAr• t¡Ar sAmen j“e¼• h•eyùiCl isMh•Asen b•seb•. 17öBu˜/ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr/ Žb•Ar &u“im
tAed•r ŒAzIb•RAd k•reln. 4Žb•M zelAmn b•leln/ etAmAr d•As d•AyùdU •ek• ed•oyù• etAmAr es” öitš¨ito
"”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr mih•m• k•Ii%Rt eh•Ak•. itin ŒAmAr r(•• k•erA.
18
"ŒAmr• j“Ain ey p]iTb•Ir elAek•r seÒ˜ öBu˜
pATerr P•lk• ŽÙil iCl éiw P•lk• yAr oper ö½Vr d•ziw
ŒAed•z ileKiCeln.
b•As k•ern n•. seb•RA•c•tm S•VˆgRo yKn etAmAyù D•er
2 b•MzAb•il 6:19-7:1 422

rAKet pAer n• tKn ŒAmAr b•AnAen• Ž” sAmA‘ ytid•n tAr• esKAen b•sb•As k•reb• ttid•n etAmAyù
miª•r ik• k•er• etAmAyù D•er rAKeb•À 19tAh•elo öBu˜/ smIh• o mA‘ k•reb•.
ŒAmAr ö½Vr/ ŒAmAr öATRn•r öit etAmAek• menAeyAgI 32
"h•yùet• etAmAr mih•m• o sAh•AeyYr k•T• Zen
h•et imnit k•ir Žb•M etAmAr Œnuýh• c•A”. ŒAim/ iB˜ned•zIed•r ek•Ÿ Žes Ž” miª•err id•ek• tAik•eyù
etAmAr d•As etAmAek• ey k•AåA Žb•M öATRn• ineb•d•n etAmAr k•AeC öATRn• k•reb•. 33tKn S•VˆgR eTek• &u“im
k•ir t• ezAn. 20yAet Ž” miª•er/ eyKAen &u“im es” iB˜ned•zIr öATRnAr fAek• sA¼• id•o/ tAh•el
etAmAr nAm rAKeb• b•el öitš¨it k•eriCel esKAen Ž” p]iTb•Ir sb•A” etAmAr mih•mAr k•T• j“Anet pAreb•
ik• h•yù tA &u“im sb•Rd•A” ed•Ket pAo Žb•M yKn ŒAim Žb•M ”•S•óˆAeyùlIyùed•r metA” etAmAyù šß“• k•reb•.
Ž” miª•err id•ek• tAk•A” tKn ŒAmAr öATRn• Znet p]iTb•Ir sk•el etAmAr nAm mAh•A ™Y öc•Aerr j“‘
pAo. 21ŒAmAr öATRn• ezAen• Žb•M etAmAr elAk• b•AnAen• ŒAmAr Ž” miª•err k•T• j“Anet pAreb•.
”•S•óˆAeyùelr öATRn• ezAenA. yKn ŒAmr• Ž” miª•err 34
"&u“im etAmAr elAek•ed•r Œ‘ ek•ATAo tAed•r
id•ek• tAik•eyù öATRn• k•rb• ŒAmAed•r öATRn• ZenA. zߨed•r ib•r¨eß“ yuß “ k•ret pAWAeb• Žb•M tAr• etAmAr
&u“im Œnuýh• k•er S•VˆgR eTek• ŒAmAed•r öATRn• ezAenA pCª• k•rA zh•r o miª•err id•ek• tAik•eyù etAmAr
Žb•M ŒAmr• y• pAp k•ir t• (•m• k•er d•Ao. k•AeC öATRn• k•reb•. 35tKn &u“im S•VˆgR eTek• tAed•r
22
"k•AerAr ib•r¨eß“• ek•Aen• ŒprAD• k•rAr pr ek•Ÿ öATRn• Žb•M ŒAeb•d•n ezAenA Žb•M tAed•r sAh•AyY
yKn Ž” miª•err eb•d•Ir sAmen d¡•Ai¼eyù etAmAr ek•Aer•.
nAem zpT ineyù k•T• b•leb•/ 23tKn S•VˆgR eTek• sitY 36
"Žmn ek•Aen• b•Yi)˜ en” ey pAp k•er n•.
imTY• ib•c•Ar k•er es” ŒprAD•Iek• tAr k]•t ŒprAeD•r elAek•r• yKn etAmAr ib•r¨eß“ pApAc•rŠ k•er etAmAyù
yT•eyAgY zAiS˜ÿ id•o. ŒAr yid• ek•Ÿ inrprAD•I h•yù ß*uß“ k•er &u“leb• &u“im tAed•r zߨed•r h•Aet yueß“
teb• tAek• r(•• k•er•. prAij“t k•er sudU•err ek•Aen• ed•ez b•ª•I ׈ b•reŠ
24
"etAmAr ib•r¨eß“ pApAc•r, k•rAr ŒprAeD• h•yeù t• b•AD•Y k•reb•. 37ik••–˜Þ tAr per yKn tAed•r menAB˜Aeb•r
k•Kno zߨr• etAmAr esb•k• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r yueß“ pirb•t$n h•eb• ŒAr es” dU•r ed•ez b•ªId•zAr meD•Y
prAij“t k•reb•. tArpr yid• ”•S•óˆAeyùlIyùrA ŒAb•Ar tAr• b•el ŸWeb•/ 'eh• öBu˜/ ŒAmr• pAp k•eriC Žb•M
etAmAr k•AeC Žes Ž” miª•er d¡•Ai¼eyù etAmAr nAemr éX o Kub• inþur ŒAc•r, k•eriC.¾ 38yid• tArA tAed•r
özMsA k•er Žb•M öATRn• k•er o (•mA iB˜(•A k•er/ b•ª•Id•zArù ed•ez sbR•A–˜ÿ>k•reŠ etAmAr id•ek• muK iP•ireyù
25
tAh•el S•VˆgR eTek• tAed•r es” öATRnAyù sA¼• id•eyù enyù/ tAed•r pUb•Rpur¨xek• etAmAr ed•oyù• BU˜KeØr
&u“im etAmAr esb•k• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r (•m• k•er tAed•r id•ek• muK k•er/ etAmAr Ž” pib•^ zh•err Ÿe£•e•
pUb•Rpur¨xek• &u“im ey b•AsS˜îAn id•eyùiCel t• iP•ireyù ŒAk•Aezr id•ek• tAik•eyù ŒAmAr þˆArA etAmAr j“‘
id•o. b•AnAen• miª•err Ÿe£•e• öATRn• k•er/ 39 tKn S•VˆegR/
26
"etAmAr ib•r¨eß“ pApAc•r, k•rAr j“‘ h•yùet• etAmAr b•AsS˜îAn eTek• tAed•r öATRn• Žb•M ŒAeb•d•en
ŒAk•Az Zik•eyù igeyù öc•Ø Kr• h•eb•. tKn yid• tArA &u“im sA¼• id•o/ Žb•M yAr• etAmAr ib•r¨eß“ pAp
Ž” miª•err id•ek• öATRn• k•er/ tAed•r pAp S•VˆIk•Ar k•ereC etAmAr es” elAek•ed•r &u“im sAh•AyY ek•Ar
k•er Žb•M &u“im tAed•r zAiS˜ÿ id•eyùC b•el pApk•Aj“ Žb•M (•m• k•er id•o. 40eh• ŒAmAr ö½Vr/ ŽKn ŒAim
k•r• b•Þ“ k•er/ 27tAh•el S•ˆV gR eTek• tAed•r es” öATRn•yù ŽKAen d¡•Ai¼eyù etAmAr k•AeC ey öATRn• k•riC S•Vˆk•e,R
sA¼• id•eyù &u“im tAed•r (•m• k•er id•o. ŒAr tAed•r &u“im es” öATRn• ezAen•/ etAmAr k•r¨,Amyù ec•AK emel
siWk• peT pirc•Ailt k•er/ etAm•r ed•oyù• Ž” BU˜KeØ ŒAmAed•r Ž” öATRn•S˜îel #iXpAt k•er•.
ŒAb•Ar b•]iX pAiWo. 41
"ŽKn/ eh• öBu˜ ö½Vr/ &u“im oW Žb•M ib•šAemr
28
"yKn éiB˜$(• ŒTb•A mh•AmArI lAgeb•/ tAed•r j“‘ etAmAr menAnIt S˜îAen sA(•Yisª•uk• ineyù• ŽesA
zes´ erAgsmUh• ed•K• ed•eb•/ P•i¼M ŒTb•• pÒ˜pAl yA etAmAr (•mtAr ötIk•. eh• öBu˜/ ŒAmAr ö½Vr/
zs´ nX k•reb•/ ŒTb•• zߨrA yKn ”•S•óˆAeyùlb•AsIek• etAmAr yAj“k•ed•r pirD•Aen sd•Asb•R d •• TAk•eb•
tAed•r zh•rÙilet ŒAß*m, k•reb• ŒTb•• ”•S•óˆAeyùel pir^Ae,r epAzAk•/ ŒAr etAmAr Žk•inþ B˜)˜r•
e¹ñg b•• b•YiD• yA” ŒAsuk•/ 29tKn yid ek•An b•Yi)˜ mÒ˜el ŒAnª• k•r¨k•. etAmAr esb•k• yAj“k•r• eyn
ŒTb•• ”•S•óˆAeyùelr sb• elAek•rA/ yAed•r öetYek• tAr sb•smyù tYAegr epAzAk• per TAek•.
inej“r erAg Žb•M b•YTAr k•T• j“Aen yid• éh•At ösAirt 42
eh• öBu˜ ö½Vr/ etAmAr ŒiB˜ix)˜ elAek•ed•r
k•er Ž” miª•err id•ek• tAik•eyù etAmAyù ek•An öATRn• b•Aitl ek•Ar n•; etAmAr Œnugt d•As d•AyùUed•r ib•½VˆS˜ÿ
b•• ŒAeb•d•n j“AnAyù/ 30tKn &u“im eyKAen b•As k•r k•Aj“Ùil men ereKA.®
es” S•VˆgR eTek• tAr fAek• sA¼A id•eyù tAr Œpr•D•
(•m• k•er•. &u“im et• ö½Vr/ sb••r h•äd•yù o menr öB˜u ek• miª•r ŸísgR k•r• h•l
k•T• &u“im j“Aen• tA” yAr y• öApY tAek• tA” id•o. zelAmenr öATRn• ezx h•el/ ŒAk•Az eTek• Žk•iw
31
tAh•el ey ed•z &u“im tAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r id•eyùiCel/ 7 Œi©Í i zK• enem Žes eh•Amb•il ineb•id•t
423 2 b•MzAb•il 7:2-8:8

ŸísgRÙilek• pui¼eyù eP•ll Žb•M öBu˜r mih•mAr ineb•id•t h•eb• ŒAim t•r öit sj“Ag TAk•eb•A. 16ŒAim
ŸpiS˜îitet smˆS˜ÿ miª•r B˜er egl. 2 öBu˜r mih•mAr Ž” miª•rek• ŒAmAr nAm öc•Aerr j“e‘ eb•eC ineyùiC
ŸpiS˜îitr k•Are, yAj“k•r• öBu˜r miª•er öeb•z k•ret Žb•M ŒAmAr ŸpiS˜îit id•eyù Žek• pib•^ k•eriC. ŒAmAr
pAreln n•. 3 smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyùr• yAr• Ž” Œi©ÍizK• #iX o h•äd•yù sd•Asb•Rd•• ŽKAen” TAk•eb•.
o öBu˜r mih•mAr ŸpiS˜îit S•Vˆc•e(• ötY(• k•rl tAr• 17
"ezAen• zelAmn/ &u“im yid• etAm•r ipt• d•AyùeU d•r
tAed•r mAT• ŒABU˜im nt k•rl/ tArA öBu˜r ŸpAsnA met• ŒAmAr ib•iD• o inyùm emen j“Ib•nyApn k•er•/
k•rl Žb•M gA”l/ "ŒAmAed•r öBu˜ mh•An; t¡Ar k•r¨,• 18
tAh•el etAmAr iptA d•AyùUed•r seÒ˜ ŒAim ey c•¢i)˜
sd•• öb•h•mAn.® k•eriClAm/ yAet ŒAim b•eliClAm/ 'etAmAr
4
Œt>pr rAj“• zelAmn Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• Ÿ%rpur¨xed•r Žk•j“n sb•Rd•• ”•S•óˆAeyùl zAsn k•reb•/®
öBu˜r sAmen 5 ZD•m u A^ ö½Verr ŸpAsn•r j“‘ 22/000 es” c•¢i)˜ ŒnuyAyùI ŒAim etAmAek• zi)˜zAlI rAj“•
x¡A¼ Žb•M 1/20/000 emx b•il id•eyù miª•riwek• Zß“ k•er &u“leb•A.¾
o pib•^ k•reln. 6 yAj“k•rA/ y¡ArA k•Aej“r j“‘ öˆS˜Þt 19
"ik••–˜Þ &u“im yid• ŒAmAr ib•iD• ined$•z y• ŒAim
iCeln/ t¡ArA elb•Iyùed•r ib•prIet d¡•Ai¼eyùiCeln. etAmAek• id•eyù i ClAm/ ŒmA‘ k•r Žb•M Œ‘A‘
yAj“k•r• iz[˜• b•Aij“eyù ŸWeln Žb•M elb•Iyùr• mUi%RsmUeh•r pUej“• k•r o tAed•r esb•A k•ret Zr¨
b•A†yˆe–˜¤r þˆAr•/ y• rAj“• d•AyùUd• b•AineyùiCeln öBu˜r k•er•/ 20tAh•el ŒAim ŒAmAr ey BU˜KØ tAed•r
özMz• gAn gA”b•Ar j“‘ k•ArŠ itin ic•rib•½ˆV S˜ÿ. yKn id•eyùiClAm esKAn eTek• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r
”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAk• esKAen d¡•Ai¼eyùiCl. ib•tAi¼t k•rb•; Žb•M ŒAmAr nAem b•AnAen• Ž” pib•^
7
Žb•M zelAmn öBu˜r miª•err sAmenr ŒÒ˜e,r miª•r tYAg k•rb• Žb•M Žr Žmn d•z• k•reb•• ey
mD•YB˜Ag ineb•d•n k•reln Žb•M itin eh•Amb•il o mÒ˜l smˆS˜ÿ j“AitsmUeh•r meD•Y eswA Žk•w• Ÿph•Aesr pA^
qneb•e†r c•ib•R ŒMziw ŸísgR k•reln. zelAmn Ž” h•eyù d¡•A¼Aeb•. 21ŽKn Ž” g]h•iw mih•mAi–•Vˆt. ik••–˜Þ
ŸísgRÙil ŒÒ˜e,r mAJ“KAen ineb•d•n k•reln k•ArŠ yKn Žsb• G•web•/ yArA” Žr pAz id•eyù eh•¡ew yAeb•/
itin iptelr ey eb•d•Iiw b•AineyùiCeln esiw eh•Amb•il/ ŒAü‚yRY h•eyù b•leb•/ 'öBu˜ ek•n Ž” ed•z o miª•err
zs´ !neb•† c•ib•R D•Are,r pe(• Kub•” eCAw iCl. öit Ž” ŒAc•rŠ k•relnÀ¾ 22tKn elAek•r• Ÿ%r
8
zelAmn o ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA wAn• sAt id•n ed•eb•/ 'k•Ar, ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA öBu˜ek•/ tAed•r
D•er KAoyù•d•Aoyù• o Ÿísb• k•reln. zelAmenr seÒ˜ pUb•p
R r
u ¨xed•r ö½Vrek•/ iyin tAed•r imzr eTek• Ÿß“Ar
Œenek• iCeln. Ž<r• sk•el h•mAetr öeb•zþˆAr eTek• k•eriCeln/ t¡Aek• pirtYAg k•ereC. tArA Œ‘
Zr¨ k•er imzerr J“,RA pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t suib••S˜ÿI,R ŒÇ•ˆel mUi%RsmUeh•r pUej“• k•er o tAed•r esb•A k•er tAed•r
b•As k•retn. 9sAtid•n Ÿísb• pAlenr per ŒXm ýh•Š k•ereC. Ž” k•AreŠ öBu˜ tAed•r oper Ž”
id•enr id•n Žk•w• b•¼ pib•^ sB˜Ar ŒAeyùAj“n k•rA B˜yù¿•r Žb•M ŒAt¿•j“nk• zAiS˜ÿ Žen id•eyùeCn.®
h•l. Žrpr ZD•umA^ öBu˜r ŸpAsnAr j“‘ eb•d•Iiwek•
pib•^ k•er t¡Ar• ŒAer• sAtid•n D•er KAoyù•d•Aoyù• zelAmenr qtrI k•rA zh•r
o ŒAnª• k•reln. 10sˆ¹ˆÿm mAesr 23 id•enr id•n öBu ˜ r miª•r o inej“r rAj“öAsAd• b•AnAet
zelAmn sb•A”ek• tAed•r b•Ai¼et eP•rí pAWAeln. 8 zelAmenr 20 b•Cr smyù elegiCl. 2Žrpr h•r Ý m
d•AyùdU • o t¡Ar pu^ zelAmn Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r t¡Aek• ey zh•rÙel• id•eyùiCeln zelAmn esÙilr
öit öBu˜r k]•pA#iXr k•T• eB˜eb• sb•A” Kub•” KuzI iCl sMSˆð˜Ar k•ern. ”•S•óˆAeyùelr eb•z ik•C¢ elAk•ek• itin
Žb•M tAed•r h•äd•yù B˜er iCl Žk• Œinb•Rc•nIyù ŒAneª•. Ï smˆS˜ÿ zh•er b•sb•Aesr Œnumit id•eyùiCeln.
3
Œt>pr itin esAb•Aetr h•mAí d•Kl k•ern. 4itin
öB˜u zelAmenr sAmen ŒAib•B˜U$ t h•eln mr¨ ŒÇ•ˆel tda•emAr zh•riw Žb•M h•mAet Ùd•Am
11
zelAmn sP•lB˜Aeb• öBu˜r miª•r o t¡Ar inej“r zh•rÙilo b•AineyùiCeln. 5ŽCA¼Ao itin zi)˜zAlI
rAj“öAsAd• inmRAe,r k•Aj“ ezx k•reln. 12tArpr dU•gR ih•eseb• ¬ß$“ qb•í-eh•AerA, o inî qb•í-eh•AerAe,r
rAet S•VˆyùM öBu˜ zelAmnek• d•zRn id•eyù b•leln/ zh•rÙelA ed•oyùAl o P•wk• sh• æ¼ek•• lAigeyù qtrI
"zelAmn/ etAmAr öATRn• ŒAmAr k•Aen ep<QeCeC. Ž” k•eriCeln. 6ij“insp^ mju“t rAKAr j“‘ b•Alí sh•
S˜îAniwek• ŒAim ŒAmAr k•AeC b•ild•Aenr j“Ayùg• ih•eseb• ŒAer• k•eyùk•iw zh•r puninmRA, k•eriCeln. rT rAKAr
eb•eC ineyùiC. 13yid• ŒAim Kr• pAWA” ŒTb•• pÒ˜pAelr j“‘ o Œ½VAerAh•I sArTIed•r b•sb•Aesr j“‘o t¡Aek•
J“<Ak•ek• j“im ýAs k•rAr ŒAed•z id•” ŒTb•• yid• ŒAim eb•z ik•C¢ zh•r b•AnAet h•eyùiCl. ej“r¨zAelem
elAek•ed•r j“Ib•en b•YAiD• pAWA”/ 14tKn yid• ŒAmAr ilb•AenAn sh• t¡Ar smý rAej“Y zelAmn y• ik•C¢
elAek•rA Œsí pT o ŒAc•r, tYAg k•er b•YAku•l o b•AnAet ec•eyùiCeln sb•” b•AineyùiCeln.
7- 8
Œnuˆtˆ¹ˆÿ ic•e% ŒAmAyù fAek•/ teb• ŒAim Œb••” tAed•r ih•%Iyù / ”emArIyù / pirxIyù / ih•bb•Iyù Žb•M
ŒAeb•d•en sA¼A id•eyù tAed•r pApek• (•m• k•rb• Žb•M iyb•UxIyùùed•r smˆS˜ÿ Ÿ%rpur¨exrA Žr• ”•S•óˆAeyùlIyù iCl
ed•ziwek• sAireyù &u“lb•. 15ŽKn ey öATRn• Ž”S˜îAen n•. yAed•r ”•S•óˆAeyùlIyùrA iyeh•AzUyùAr j“yùyA^Ar smyù
2 b•MzAb•il 8:9-9:15 424

Db•Ms k•erin tAr• zelAmn þˆAr• ß*Itd•As ih•eseb• öe½Ír” Ÿ%r id•eln k•Ar, t¡Ar b•YAKYAr ŒtIt b••
k•Aj“ k•ret b•AD•Y h•eyùiCl. tAr• ŒAj“o tA” k•er. eb•AD•gmY nyù Žmn ik•C¢” iCl n•. 3izb•Ar rA,I t¡Ar
Žr• sk•el” iCl ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Db•Ms k•r• Œ‘A‘ ö|•Ar pirc•yù epeln Žb•M t¡Ar b•AnAen• öAsAed•r
zߨ rAej“Yr b•Aisª•Aed•r•Ÿ%rpur¨x. 9 ik••–˜Þ zelAmn c•Arid•ek• tAik•eyù/ 4 zelAmenr ewib•el pireb•zn k•r•
ek•An ”•S•óˆAeyùlIyùek• ß*Itd•As ih•eseb• k•Aj“ k•ret KAb•Ar d•Ab•Ar/ t¡Ar Ùr¨ ׈pU,R rAj“k•mRc•ArI/ Bˆ]•tYed•r
b•AD•Y k•ernin. ”•S•óˆAeyùlIyùr• sk•el” iCl t¡Ar eyAß“• k•Aej“r D•Ar• o tAed•r epAzAk•-pir•Cd•/ zelAmenr
Žb•M t¡Ar ŒAiD•k•Airk• yArA t¡Ar rTb•Aih•nI o Œ½VAerAh•I @•A(•Ars pireb•zk•/ tAed•r pireD•yù b•S˜¤/ ”tYAid•
qsink•ed•r c•Aln• k•retn. 10ek•Ÿ ek•Ÿ iCeln CA¼Ao öBu˜r miª•er zelAmenr ed•oyù• eh•Amb•ilr
zelAmenr Ùr¨ ˆ× p, U R d•ˆ¹ˆeÿ rr ŒAiD•k•Airk• ŒTb•A ent•. pirmA, ed•eK itin ib•S•åeyù ŒiB˜BU˜t h•eyù egeln.
5
250 j“n ent• Ž” smˆS˜ÿ elAek•ed•r t%ÑAb•D•An k•retn. tArpr itin rAj“• zelAmnek• b•leln/ "ŒAim ŒAmAr
11
zelAmn d•AyùUd• ngr eTek• P•erQe,r k•‘Aek• ed•ez b•es ŒApnAr Œ&u“l k•Iit$ o |•Aenr sµpekR•
ineyù ŽesiCeln Žb•M tAek• tAr j“‘ b•AnAen• Žk• y• ZeniClAm ed•KiC t•r sb•” sitY. 6ŽKAen Žes
suª•r b•Ai¼et ereKiCeln Žb•M b•eliCeln/ "ŒAmAr S•Vˆc•e(• n• ed•K• pyR•–˜ÿ ŒAim essb• k•T• ib•½VAs k•ir
S˜¤I/ ”•S•óˆAeyùelr rAj“• d•AyùUed•r öAsAed• TAk•eb• n• in/ ik••–˜Þ ŽKn ed•KiC ŒAim eysb• g˜¯ ZeniClAm/
k•Ar,/ smˆS˜ÿ j“Ayù g AÙelA eyKAen eyKAen ŒApnAr ök]•t |•An tAr ec•eyùo eFr eb•zI. 7 ŒApnAr
sA(•Yisª•ku •iw rAKA iCl esÙelA Œit pib•^ j“Ayùg•.® S˜¤Ied•r o ŒApnAr ŒD•InS˜î k•mRc•ArIed•r ik• esQB˜AgY
12
Žrpr zelAmn miª•err sAmenr d•AlAen öBu˜r ey t¡Ar• sb•( R •, ŒApnAr esb•• k•ret k•ret ŒApnAr
j“‘ t¡Ar b•AnAen• eb•d•Iet öBu˜ek• eh•Amb•il ineb•d•n b•uiß“d•Iˆ¹ˆÿ k•TAb•At$A Znet pAn. 8etAmAr öBu˜ ö½Verr
k•reln. 13emAizr ŒAed•z metA” zelAmn öetYk• yTATR” özMs• k•erA. itin ŒApnAr met• Žk•j“n
id•n b•ild•An k•r• CA¼Ao ib•šAemr id•n/ ŒmAb•s´Ayù o esb•k•ek• t¡Ar isMh•Asen b•iseyù inü‚yù” Kub•” s•–˜ÞX.
itnew b•Aísirk• C¢iwr id•en inyùimt b•il ŸísgR itin ök]•t” ”•S•ˆó Aeyùlek• sh•AnuB˜U it o eömsh• ed•eKn
k•retn. Ž” itnew b•Aísirk• C¢ i wr id•n h•l Žb•M tAek• ic•rk•Aelr metA d¡•A¼ k•ireyù id•et c•An
KAimrib•h•In r¨iwr Ÿíseb•r id•n/ sAt sˆ¹ˆÿAeh•r Žb•M esj“‘” itin ŒApnAek• yTAyT Žb•M iWk• k•Aj“
Ÿíseb•r id•n o ku•iwrb•As peb•Rr id•n. 14t¡Ar iptA k•rb•Ar j“‘ ”•S•óˆAeyùelr rAj“• k•ereCn.®
9
rAj“A d•AyùeU d•r ined$•z metA” itin miª•err k•Aj“k•emRr Žrpr izb•Ar rA,I zelAmnek• 4 1/ 2 wn esAn•
j“‘ yAj“k• o elb•Iyùed•r d•lB˜Ag k•er id•eyùiCeln. sh• b•æ mzlApAit o d•AmI d•AmI pATr Ÿph•Ar id•eln.
elb•Iyùr• miª•err intY qnimi%k• k•Aj“k•emR yAj“k•ed•r t¡Ar met• Žet• Ÿík]•X mzlApAit rAj“A zelAmnek•
sh•Ayùt• k•retn. ŽCA¼Ao miª•err öetYk•iw P•wek•r ek•Ÿ k•Ken• Ÿph•Ar ed•nin.
j“‘ zelAmn þˆ A rr(•Ied•r d•lo inid$ • X k•er 10
rAj“• h•Ýrm o zelAmenr Bˆ]•tYr• oP•Ir eTek•
id•eyùiCeln. 15”•S•óˆAeyùlIyùr• k•Ken• yAj“k• o elb•Iyù esAn• CA¼Ao/ c•ª•n k•AW o b•æ d•AmI d•AmI pATr
sMß*A•–˜ÿ zelAmenr ed•oyù• ek•Aen• ined$•z ŒmA‘ b•• ŽeniCeln. 11rAj“A zelAmn es” k•AW id•eyù öBu˜r
tAr ek•Aen• pirb•t$ n k•ernin. Žmnik• émRUlY miª•err o rAj“öAsAed•r is¡i¼Ùil Žb•M b•I,• o
ij“insp^ rAKAr b•YApAero t¡Ar• zelAmenr ib•D•An b•A†yˆ–˜¤Aid• b•AineyùiC•eln. iyh•Ýd•Ar ek•Ÿ Žr ŒAeg
emen ineyùiCeln. c•ª•n k•AW id•eyù b•AnAen• Žet• suª•r ij“ins ed•eK
16
öBu˜r miª•err iB˜i%S˜îApenr id•n eTek• esiw in.
12
ezx h•oyùA pyR•–˜ÿ/ zelAmenr sb• k•Aj“ t¡Ar pirk•Â˜¯n• rAj“• zelAmno/ izb•Ar rA,Iek• itin y• y•
ŒnuyAyùI k•rA h•yù. ec•eyùiCeln sb•” id•eyùiCeln. itin zelAmnek• y•
17
Žrpr zelAmn elAih•t sAgerr tIrS˜î ”ed•Aemr Ÿph•Ar id•eyùiCeln zelAmn tAr eTek•o Œenk• eb•zI
”íiseyùAn egb•er• o Žlet yAn. 18h•Ýrm esKAen pirmA, Ÿph•Ar izb•Ar rA,Iek• id•eyùiCeln. tArpr
t¡Ar inj“S•Vˆ d•(• nAib•k•ed•r þˆAr• pirc•Ailt j“Ah•Aj“ izb•Ar rA,I o t¡Ar Bˆ•] tYr• inej“r ed•ez iP•er egeln.
pAWAn. zelAmenr d•Aesr• Žed•r seÒ˜ oP•Ier igeyù
t¡Ar j“‘ 17 wn esAn• ineyù ŽesiCl. zelAmenr ib•pl u ϽyV R
13
öit b•Cr zelAmenr öAyù 25 wn esAn• sMýh•
izb•Ar rA,I zelAmenr seÒ˜ ed•K• k•reln h•et•. 14b•i,k• o b•Yb•sAyùIr• CA¼Ao ŒAreb•r smˆS˜ÿ

9 izb•Ar rA,I zelAmenr KYAitr k•T• Zen t¡Aek•


prI(•• k•ret S•VˆyùM ej“r¨zAelem Želn. izb•Ar
rAj“•rA Žb•M ed•ezr zAsnk•t$ArA zelAmenr j“‘
b•æ pirmAe, esAn• o räep• ineyù ŒAsetn. esAn•
rA,Ir seÒ˜ Žk•w• b•¼ s¼ d•l Ÿewr ipeW mzlApAit/ o räep• CA¼Ao t¡Ar• eG•A¼• o K•c•err ipeW c•Aipeyù
öc•¢r pirmAe, esAn• o mUlYb•An pATr b•eyù ineyù k•Ap¼ec•Ap¼/ ŒS˜¤zS˜¤/ mzl•pAit ineyù ŒAsetn.
15
ŽesiCl. itin zelAmenr seÒ˜ ed•K• k•er t¡Aek• rAj“• zelAmn epwAenA esAnA id•eyù 200 KAn• b•¼
Œenk• z)˜ z)˜ ö½Í k•reln. 2zelAmn t¡Ar smˆS˜ÿ˜ b•¼ FAl b•AineyùiCeln. Žk• Žk•w• FAl b•AnAet öAyù
425 2 b•MzAb•il 9:16-10:12

7 1/2 wn k•er esAn• b•Yb•h•Ar k•rA h•eyùiCl. 16ŽCA¼Ao ”•S•óˆAeyùl zAsn k•eriCeln. 31tArpr t¡Ar m]&u“Y h•el
itin epwAen• esAnAyù eCAw eCAw 300iw FAl t¡Aek• t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ d•AyùUd• nger ic•rin@•Ayù
b•AineyùiCeln/ yAr Žk• Žk•w• b•AnAet öAyù 3 3 /4 wn smAih•t k•r• h•l. Žrpr zelAmenr pu^ rh•ib•yùAm
k•er esAn• b•Yb•h•Ar k•r• h•eyùiCl. Ž” smˆS˜ÿ FAlÙel• zelAmenr j“AyùgAyù n&u“n rAj“• h•eln.
zelAmn t¡Ar öAsAed• wAi[˜eyù ereKiCeln.
17
zelAmn h•Aitr d¡ • At id•eyù Žk•w• ib•zAl rh•ib•yAù emr inb•iRu ß “t•
rAj“isMh•Asno b•AineyùiCeln Žb•M esiw esAn• id•eyù
mue¼ id•eyùiCeln. 18Ž” isMh•Asen Cw• D•Ap id•eyù 10 ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ elAk• rh•ib•yùAmek• n&u“n
rAj“• ih•eseb• ŒiB˜ix)˜ k•rb•Ar j“‘ iziKem
ŸWet h•et• ŒAr Žr pA-d•AnIiw iCl K<Aiw esAnAyù j“mAeyùt h•eyùiCl/ tA” rh•ib•yAù m esKAen igeyùiCeln.
2
b•AnAen•. isMh•Asenr éD•Aerr h•Atelr pAez iCl Žk•w• nb•Aewr pu^ yArib•yùAm yKn Žk•T• Zneln/ itin
k•er isMeh•r öitmUi%$. 19isMh•Asen oWAr D•ApÙelAr imzr eTek• eyKAen itin rAj“A zelAmenr k•AC eTek•
öetYk•wAr éD•Aer Žk•w• k•er Cw• Cw• emAw 12w• pAileyù igeyù i Celn/ esKAen iP•er Želn.
isMeh•r öitk]•it iCl. Œ‘ ek•An rAej“Y k•Ken• 3
”•S•óˆAeyùelr Ÿ%rAÇ•ˆelr Ÿpj“AitrA t¡Aek•o tAed•r
ŽD•renr ek•An isMh•Asn b•sAen• h•yùin. 20zelAmenr seÒ˜ eyAg id•et b•leln. Žb•M itin o ”•S•óˆAeyùelr
öetYk•w• pAnpA^ iCl esAnAyù b•AnAen•. öAsAed•r sb•A” rh•ib•yùAemr k•AeC igeyù b•leln/ 4 "mh•ArAj“/
smˆS˜ÿ ij“ins iCl esAnAyù qtrI. zelAmenr rAj“e ˆ× r ŒApnAr iptAr j“‘ ŒAmAed•r j“Ib•n éib•Rsh• h•eyù
smyù esAn• o räep• Žet• sulB˜ h•eyù pe¼iCl ey ŸeWiCl. ŽKn ŒApin d•yù• k•er es” eb•AJ“• ik•C¢w•
esAn• o räepAek• ek•Ÿ mUlYb•An ij“ins b•el g,Y” h•A˜𘕠k•rel ŒAmr• ŒApnAr j“‘ k•Aj“-k•m$ k•ret
k•ret• n•/ 21k•Ar, rAj“Ar j“Ah•Aj“ öit itn b•Cr pAir.®
5
Œ•–˜ÿr tzRIez pAi¼ id•t Žb•M h•Ýremr nAib•ek•r• rh•ib•yùAm tAed•r b•leln/ "etAmr• itnid•n per
j“Ah•Aj“ B˜er esAn• o räep•/ h•Aitr d¡•At/ nAnAn ŒAmAr k•AeC iP•er Žes•.® sutrAM tAr• tKnk•Ar
öj“Aitr b<•Ad•r o myùUr ineyù ŒAst. met• c•el egl.
22
sµped• o b•u iß“et p] i Tb•Ir Œ‘A‘ smˆS˜ÿ 6
tKn rAj“• rh•ib•yùAm/ t¡Ar iptAr ŒAmel k•Aj“
rAj“Aed•r &u “ lnAyù zelAmn Œenk• b•¼ iCeln. k•ereCn Žrk•m smˆS˜ÿ öb•I, b•Yi)˜ed•r seÒ˜ prAmzR
23
p]iTb•Ir ib•iB˜å ed•ezr rAj“ArA zelAmenr k•AeC k•reln. rh•ib•yAù m tAed•r ij“|•As• k•reln/ "ŒApnAr•
t¡Ar ö½Vr öd•% |•An o sU»ˆ™ ib•c•Ar b•ui ß“r pirc•yù prAmzR id•n ŽKn ŒAim ik• k•rb•À®
epet ŒAsetn. 24öetYk• b•Cr Ž” smˆS˜ÿ˜ rAj“Ar• 7
öb•I,r• t¡Aek• b•leln/ "ŒApin yid• Ž” smˆS˜ÿ˜
zelAmenr j“‘ esAn• o räepAyù b•AnAen• ij“insp^/ öj“Aed•r seÒ˜ sþˆYb•h•Ar k•ern Žb•M tAed•r k•X lAG•b•
j“Am•k•Ap¼/ mzlApAit/ eG•A¼•/ K•c•r ”tYAid• ineyù k•rAr b•Yb•S˜î• k•ern tAh•el tAr• ic•rj“Ib•n ŒApnAr
ŒAsetn. Œnugt h•eyù k•Aj“ k•reb•.®
25
eG•A¼• o rT rAKAr j“‘ zelAmn 4/000 ŒAˆS˜ÿAb•l 8
ik••–˜Þ rh•ib•yùAm öb•I,ed•r k•TAyù k•,RpAt k•reln
b•AineyùiCeln. t¡Ar sAriTr emAw sMKY• 12/000 iCl. n•. tAr b•d•el itin yAed•r seÒ˜ b•¼ h•eyùiCeln es”
Žed•r TAk•Ar j“‘ b•AnAen• ib•ezx k•eyùk•iw zh•r o yub•k•ed•r Žk•” k•T• ij“|•As• k•reln/ 9 "Ž” elAek•ed•r
t¡Ar k•AeC ej“r¨zAelem tAed•r rAK• h•et•. 26zelAmn/ ŒAim ik• Ÿ%r ed•b•À orA ŒAmAek• oed•r k•Aej“r
P•rAí nd•I eTek• Zr¨ k•er pelXIyùed•r ed•z b•rAb•r B˜Ar k•mAet b•leC.®
imzerr sImAn• pyR•–˜ÿ smˆS˜ÿ rAj“Aed•r zAsk• h•eln. 10
tKn rh•ib•yùAemr b•Þ u“ o sÒ˜IrA t¡Aek• prAmzR
27
rAj“• zelAmn t¡Ar smeyù Žt öc•¢r pirmA, räepA id•eln/ "eysb• elAk• tAed•r k•Aej“r B˜Ar ineyù nAilz
sMýh• k•eriCeln ey itin ej“r¨zAelem räepAek• k•ereC/ ŒApin tAed•r Ž” k•T• b•lun. elAek•r•
pATerr mt sS˜ÿA k•er &u“eliCeln. ”•S•óˆAeyùelr ŒApnAek• b•leC/ 'ŒApnAr ipt• ŒAmAed•r j“Ib•n
ŸpkU•lb•t$I ŒreŠY Œ‘ ey ek•An gAeCr met• d•AmI k•iWn k•er &u“leC/ ”h•• ŒtY•–˜ÿ B˜ArI eb•AJ“Ar met•.
D•re,r Žrs gACpAlA iCl Kub• mAmuil. 28elAek•r• ik••–˜Þ ŒAmr• c•A” ŒApin t• lG•u k•r¨n.¾ ik••–˜Þ rh•ib•yAù m
p]iTb•Ir ib•iB˜å ed•z eTek• zelAmenr k•AeC eG•A¼• tAed•r b•ll/ Ïsb• elAek•ed•r fAku•n ŒAr b•ln u / "b<•Aezr
11
ineyù ŒAsetn. ec•eyù k•iÇ• d•¼ h•yù.® etAmr• b•leC• ey ŒAmAr
iptA nAik• etAmAed•r KAiweyù mAriCeln/ etAmAed•r
zelAmenr m& ] “u Y opr b•Äf eb•AJ“• p¼iClÀ eb•AJ“• k•Aek• b•el Žb•Ar
29
zelAmn öTm eTek• ezx pyR•–˜ÿ ey smˆS˜ÿ k•Aj“ b•uJ“eb•. ŒAim etAmAed•r ik• rk•m k•Aj“ k•rA” ed•eK•.
k•eriCeln B˜Ab•b•Ad•I nATenr ”ith•As eTek•/ zIelAnIyù ŒAmAr iptA etAmAed•r ZD•u c•Ab•k•Aetn. ŒAim
Œh•Iyùr B˜ib•`þˆA,I eTek• Žb•M B˜Ab•b•Ad•I ”e£•Ar nb•Aewr etAmAed•r k<•Ak•¼• ib•eC id•eyù c•Ab•k•Aeb••.®
12
pu^ yArib•yùAm sµpik$•t d•zRn eTek• es smˆS˜ÿ” j“An• itnid•n per ŒAmAr k•AeC rh•ib•yùAemr ŒAed•z
30
yAyù. zelAmn 40 b•Cr D•er ej“r¨zAelm eTek• smý met•/ yArib•yùAm sh• sb•A” t¡Ar k•AeC t¡Ar isß“Ae•–˜ÿr
2 b•MzAb•il 10:13-12:2 426

k•TA j“Anet Žel•. 13öb•I,ed•r k•TAyù k•An n• id•eyù zi)˜zAlI k•ern. 11Ž” zh•rÙel• zi)˜zAlI k•rb•Ar
sÒ˜Ied•r prAmzR met• rh•ib•yùAm t¡Aed•r seÒ˜ Kub• pr itin Ž” zh•rÙilr j“‘ esnApitsmUh• ineyùAg
k•kR•zB˜Aeb• k•TA b•leln Žb•M 14sÒ˜Ied•r Ÿped•z k•reln Žb•M tAed•r KAb•Ar/ etl/ @•ˆA(•Ars ”tYAid•
ŒnuyAyùI b•leln/ "ŒAmAr iptA etAmAed•r ej“AyùAlek• srb•rAh• k•eriCeln Žb•M 12Ž” smˆS˜ÿ zh•rÙelAet
B˜ArI k•eriCeln/ ŒAim tAek• ŒAer• B˜ArI k•rb•. rh•ib•yùAm FAl Žb•M b•zRAsmUh• ereKiCeln yAet tAr•
ŒAmAr iptA ZD•u etAmAed•r c•Ab•k•Aetn/ ik••–˜Þ ŒAim zh•rÙil öitr(•• k•ret pAer. sutrAM zh•rÙil
k<•Ak•¼• ib•eC id•eyù c•Ab•k•Aeb••.® 15ŒTRAí rh•ib•yAù m öj“A rh•ib•yùAemr ŒiD•k•ArBu˜)˜ iCl.
13
sAD•Are,r ŒAeb•d•en ek•Aen• k•,RpAt k•reln n•. Œb•• yAj“k•g, Žb•M ”S•ó ˆ Aeyù e lr Ÿ%r Žb•M
yAet yArib•yùAm sµpek$• b•l• zIelAnIyù Œih•eyùr d•i(•,AÇ•ˆelr j“negAþIr elAek•rA o elb•Iyùr• Želn
B˜ib•`þˆA,I sitY h•yù tA” Žsb• G•wnA öBu˜r ŒiB˜öAyù Žb•M rh•ib•yùAmek• smTRn k•rb•Ar j“‘ t¡Ar seÒ˜ eyAg
ŒnuyAyùI G•ewiCl. id•eln. 14elb•IyùrA t¡Aed•r inj“S•Vˆ c•Ax ŒAb•Aed•r j“im
16
yKn ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ed•Kl ey rAj“• o G•As j“im eCe¼ iyh•Ýd•A Žb•M ej“r¨zAelem c•el
rh•ib•yùAm t¡Aed•r ŒAeb•d•en ek•An” menAeyAg id•eln ŽesiCeln/ k•Ar, yArib•yùAm o t¡Ar pue^r• t¡Aed•r
n•/ tKn t¡Ar• Ÿ%r id•eln/ "ŒAmr• ik• d•AyùUed•r öBu˜r yAj“k• ih•eseb• k•Aj“ k•ret ed•nin. 15eb•d•Iet
b•Mˆezr ŒiD•k•ArBu˜)˜ ŒTb•A iyzeyùr Ÿ%rAiD•k•Aer t¡Ar qtrI b•AC¢r o CAgelr mUi%RÙelAr sAmen pUej“A
ŒAmAed•r ek•An d•Ab•I ŒAeCÀ nA? sutrAM ”•S•óˆAeyùl/ c•l k•rAr j“‘ itin inej“r pCª•met• yAj“k•ed•r ineyùAg
ŒAmr• ŒAmAed•r inej“ed•r b•Ai¼et iP•er yA” Žb•M k•eriCeln. 16elb•Iyùr• yKn ”•S•ˆó Aeyùl tYAg k•er c•el
d•AyùUed•r b•Mz inej“” ed•KAezAnA k•r¨k•.® sutrAM egeln tKn ”•S•óˆAeyùelr D•mRB˜Ir¨ pirb•AregAþIr
”•S•óˆAeyùelr Ÿ%rAÇ•ˆelr Ÿpj“Ait smˆS˜ÿ elAk• ey sd•s´rAo ej“r¨zAelem t¡Aed•r pUb•R pr u ¨exr öBu˜r k•AeC
yAr inej“r b•Ai¼et iP•er egl. 17sutrAM/ yAr• iyh•dÝ •A b•ild•An k•rAr j“‘ c•el Želn. 17ej“r¨zAelem Žes
ŒÇ•ˆel b•As k•rt ZD•umA^ es” elAek•ed•r opr Ž” elAek•rA iyh•Ý d ••ek• zi)˜zAlI k•rl Žb•M
rh•ib•yùAm rAj“ ׈ k•eriCeln. rh•ib•yùAmek• itn b•Cerr j“‘ sh•Ayùt• id•l/ k•ArŠ
18
h•ed•ArAm ß*Itd•Ased•r opr nj“rd•Airr k•Aj“ tAr• d•AyùUd• o zelAmenr met• ö½Vrek• mA‘ k•er
k•ret•. yKn rh•ib•yùAm tAek• Ÿ%rAÇ•ˆelr Ÿpj“Ait j“Ib•nyApn k•eriCl.
elAek•ed•r seÒ˜ k•T• b•lAr j“‘ pAiWeyùiCeln/ tArA
sk•el pATr C¡¢e¼ h•ed•ArAmek• h•tYA k•eriCl. tKn rh•ib•yAù emr pirb•Arb•gR
18
rh•ib•yùAm tA¼AtAi¼ inej“r reT c•e¼ ej“r¨zAelem rh•ib•yù A m d•Ayù U e d•r pu ^ iyrIemAetr k•nYA
pAileyù egeln. 19Ž” G•wnAr pr eTek• ŒAj“ pyR•–˜ÿ mh•líek• ib•eyù k•eriCeln. mh•letr m•tA Œb•Ih•iyùl
Ÿ%rAÇ•ˆelr j“negAþI d•AyùeU d•r b•Mezr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• iCeln iyzeyùr epQ^I/ ”lIyùAeb•r k•nYA. 19rh•ib•yùAm
k•er ŽeseC. ŒAr mh•letr pu^ed•r nAm iClÉ iyyùUz/ zmiryù Žb•M
sh•m. 20Žrpr/ rh•ib•yùAm Œb•zAelAemr k•nYA mAKAek•
11 rh•ib•yù A m ej“r¨zAelem Žes iyh•Ý d •A o
ib•‘AmIenr Ÿpj“AitÙilr eTek• eb•eC ib•eyù k•ern. t¡Aed•r éj“enr pue^r nAm h•lÉ Œib•yù/
1/80/000 esn• ej“AgA¼ k•reln. t¡Ar Ÿe£•• iCl Œ%yù/ sIx Žb•M zelAmIí. 21rh•ib•yùAemr 18 j“n S˜¤I
”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ yuß“ k•er inej“r j“‘ rAj“Y d•Kl o 60 j“n Ÿpp ͈I TAk•elo itin t¡Ar S˜¤I mAKAek•”
k•r•. 2 ik••–˜Þ öBu˜ B˜Ab•b•Ad•I zmiyùyr
ù seÒ˜ k•T• b•leln sb•ec•eyù eb•zI B˜Alb•Asetn. sb• imileyù rh•ib•yùAemr
Žb•M b•leln/ 3 "zmiyùyù yAo/ igeyù rh•ib•yùAm ŒAr 28 j“n pu^ o 60 j“n k•nYA h•eyùiCl.
22
iyh•Ýd•• o ib•‘AmIen b•sb•Ask•ArI ”•S•óˆAeyùlIyùed•r igeyù t¡Ar pu^ed•r meD•Y rh•ib•yùAm Œib•yùek• yub•rAj“/
b•el• 4 ŒAim b•eliC/ öBu˜ b•eln/ 'etAmr• etAmAed•r tAr B˜A”ed•r meD•Y entA b•el eG•Ax,• k•ern k•Ar,
B˜A”ed•r ib•r¨eß“ yuß“ n• k•er b•Ai¼et iP•er yAo itin tAek•” prb•t$I rAj“• k•ret ec•eyùiCeln.
k•Ar, ŒAmAr ŒiB˜öAeyù” Ž” G•wn• G•eweC.®¾ öBu˜r 23
ib•c•(•,tAr seÒ˜ rh•ib•yùAm t¡Ar pu^ed•r iyh•Ýd•• o
b•At$• Zen yArib•yùAemr ib•r¨eß“ yuß“• n• k•er rh•ib•yùAm ib•‘AmIenr smˆS˜ÿ j“AyùgAyù/ dU•gRsµ•Vˆilt smˆS˜ÿ zh•er
o t¡Ar esnAb•Aih•nIr sb•A” ey yAr b•Ai¼ iP•er egl. pAiWeyùiCeln Žb•M tAed•r seÒ˜ pyRA¹ˆÿˆ pirmAe,
öeyùAj“nIyù ij“insp^ id•eyùiCeln. itin tAed•r ib•eyùr
rh•ib•yAù m iyh•dÝ •Aek• s#u â k•reln b•Yb•S˜î• k•ret ec•XA k•eriCeln.
5
rh•ib•yAù m inej“ ej“r¨zAelem b•As k•retn. itin
zߨpe(•r ŒAß*m, eTek• r(•• pAb•Ar j“‘ iyh•Ýd•Ayù imzr rAj“ zIzek•r ej j“r¨zAelm ŒAß*m,
6-10
Œenk• su#â zh•r b•AineyùiCeln. itin iyh•Ýd•• o
ib•‘AmIenr qb•íelh•m/ Ïwm/ tek•Ayù/ qb•í-sur/ eseKA/ 12
ß*mz> rh•ib•yùAm t¡Ar rAej“Yr iB˜t su#â k•er
Žk•j“n (•mtAzAlI rAj“Ayù pir,t h•eln.
Œé˜ñm/ gAí/ mAerz•/ sIP•/ Œed•Ariyùm/ lAKIz/ ik••–˜Þ Žrpr rh•ib•yùAm o iyh•Ýd•Ar pirb•AregAþI öBu˜r
Œesk••/ sr•/ ŒyùAelAn o ih•eº•A, ömuK zh•rÙelA ib•iD• o ined$•z ŒmA‘ k•ret Zr¨ k•reln. 2Žr
427 2 b•MzAb•il 12:3-13:11

P•lS•V ˆ r äp öBu ˜ r ”e•Cyù imzerr rAj“• zIzk• öTm eTek• ezx pyR•–˜ÿ rh•ib•yùAm y• ik•C¢ k•eriCeln
rh•ib•yùAemr rAj“e × ˆ r pÇ•ˆ m b•Cer ej“r¨zAelm essb•” B˜Ab•b•Ad•I zmiyùyù ŒAr B˜Ab•b•Ad•I ”e£•Ar elK•
ŒAß*m, k•reln. 3 zIzek•r seÒ˜ iCl 12/000 rTsmUh• pAirb•Airk• ”ith•As eTek• j“Anet pAr• yAyù. rh•ib•yAù m
Žb•M 60/000 eG•A¼-soyù A r sh• Žk•iw ib•zAl o yArib•yùAemr rAj“ ׈k•Ael/ éj“enr meD•Y sb•smeyù”
esnAb•Aih•nI. zIzek•r esnAb•Aih•nIet Žt lUb•Iyù/ yuß “ eleg TAk•et•. 16m]&u“Yr pr d•AyùUd• ngrIet
suO•Iyù/•kU•zIyù elAk• iCl ey tAed•r egAn• eyt nA. rh•ib•yùAmek• t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ smAih•t k•r•
4
ej“r¨zAelem Žes ŸpiS˜ît n• h•oyùA pyR•–˜ÿ zIzk• h•yù. tArpr t¡Ar pu^ Œib•yù n&u“n rAj“• h•eln.
iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ dU•gR ngrIÙil d•Kl k•ret lAgeln.
5
es” smeyù/ B˜Ab•b•Ad•I zmiyùy/ù rh•ib•yAù m o iyh•dÝ •Ar iyh•dÝ •Ar rAj“• Œib•yù
yArib•yùAemr ”•S•óˆAeyùel rAj“e ׈r 18 b•Cerr
enïb•] ª • y¡ A r• zIzek•r ŒAß*me,r k•Are,
ej“r¨zAelem Žes j“e¼• h•eyùiCeln tAed•r k•AeC
egeln Žb•M b•leln/ "öBu˜ b•eleCnÉ 'rh•ib•yùAm/ &u“im
13
2
mATAyù Œib•yù ”•S•óˆAeyùelr n&u“n rAj“• h•eln.
itin emAw itn b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ˆ× k•eriCeln.
o iyh•Ýd•Ar elAek•r• ŒAmAyù tYAg k•ereC•/ ŒtŽb• Œib•yùr m• mIKAyùA iCeln igib•yùAr ¬rIeyùelr k•‘A.
Žk•”B˜Aeb• ŒAimo etAmAed•r zIzek•r ib•r¨eß“ ŒAmAr Œib•yù ŒAr yArib•yAù emr meD•Yˆo yuß “ h•eyùiCl. 3 Œib•yùr
sAh•AyY CA¼A” yuß“ k•ret eCe¼ id•eyùiC.®¾ esnAb•Aih•nIet 4/00/000 b•Ir qsink• iCl. Œib•yù
6
tKn rh•ib•yùAm o iyh•Ýd•Ar entAr• ib•nè h•eln/ tAed•r ineyù yueß“ yAn. ”itmeD•Y yArib•yùAm 8/00/000
ŒnutAp k•reln Žb•M b•leln/ "öBu˜ et• iWk• k•TA” b•Ir esn• ineyù yueß“r j“‘ öˆS˜Þt h•eyù r”eln.
4
b•eleCn/ ŒAmr• pApA ™•.® Œib•yù ”•Pó•iyùemr pAb•RtY ŒÇ•ˆel smAriyùm
7
öBu˜ yKn ed•Keln ey rAj“• o t¡Ar entArA pAh•Ae¼r opr d¡•Ai¼eyù b•leln/ "yArib•yùAm ŒAr
ib•nIt h•eyùeCn Žb•M ŒnuezAc•n• k•ereCn tKn itin ”•S•óˆAeyùelr Œ‘ sb•A”/ etAmr• ŒAmAr k•T• ezAen•.
zmiyùyùek• b•leln/ "eyeh•&u“ rAj“• o entAr• ib•nIt 5
etAmr• inü‚yù” j“Aen• ey öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr
h•eyùeCn o Œnuˆtˆ¹ˆÿ h•eyùeCn/ ŒAim oed•r Db•Ms k•reb•• d•AyùUd• o t¡Ar Ÿ%rpur¨xed•r seÒ˜ Žk•iw #â c•¢i)˜*
n•/ ik••–˜Þ ej“r¨zAelmek• zIzek•r esnAb•Aih•nIr h•At k•eriCeln Žb•M ic•rid•enr j“‘ tAed•r ”ˆ•S•óˆAeyùelr
eTek• mui)˜ id•eyù ŒAmAr eß*AeD•r eTek• tAed•r opr rAj“• ih•eseb• k•t$] ˆ× k•rAr ŒiD•k•Ar id•eyùiCeln.
k•eyùk•j“nek• Œb•YAh•it ed•b•. 8 ik••–˜Þ tb•uo/ tArA tAr 6
ik••–˜Þ nb•Aewr pu^ yArib•yAù m t¡Ar ök]•t rAj“Ar ib•r¨eß“
d•As h•eb•/ yAet tAr• b•uJ“et pAer ey ŒAmAek• esb•• ib•e@•Ah• k•ereCn. yArib•yùAm ŒAsel d•AyùUed•r pu^
k•r• ŒAr Žk•j“n pAiTRb• rAj“Aek• esb•• k•rAr meD•Y zelAmenr ŒD•InS˜î Žk•j“n Bˆ]•tY iCl. 7tArpr
tP•Aí ŒAeC.® S•VˆATRAe–•VxI Œpd•ATR ik•C¢ elAk• ŒAr yArib•yùAm imel
9
imzrrAj“ zIzk• ej“r¨zAelm ŒAß*m, k•er öBu˜r rh•ib•yùAemr ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ k•eriCeln. eyeh•&u “
miª•err smS˜ÿ D•nsµpd• lu W • et• k•reln”/ rh•ib•yùAemr tKn ŒÂ˜¯ b•yùs Žb•M yeTX ŒiB˜|•t•
rAj“öAsAed•r yAb•tIyù sµpd•o itin Œph•r, k•er iCl n• tA” itin yArib•yùAmek• b•AD•• id•et pAernin.
8
seÒ˜ ineyù egeln. rAj“• zelAmenr b•AnAen• esAnAr "ŒAr ŽKn etAmr• sk•el imel B˜Ab•eCA d•AyùeU d•r
FAlÙel•o zIzk• ineyù yAn. 10tAr j“AyùgAyù rh•ib•yAù m s•–˜ÿAned•r þˆAr• zAist öBu˜r rAj“Yek• yueß“• h•ArAeb•?
iptelr FAlÙil rAKeln Žb•M esÙelA rAj“öAsAed•r etAmAed•r seÒ˜ Œenk• elAk• ŒAr ed•b•t• ih•eseb•
þˆArr(•Ied•r d•Aiyùe ׈ ereK id•eln. 11yKn itin öBu˜r yArib•yùAemr qtrI Ï 'esAnAr b•AC¢rÙel•¾ ŒAeC.
miª•er eyetn tAr• ŽÙel• eb•r k•ret•/ per ŒAb•Ar 9
etAmr• öBu ˜ r yAj“k•-elb•Iyù ŒAr h•AerAe,r
þˆArr(•Ied•r G•er” &u“el rAKet•. b•MzD•red•r tAi¼eyù id•eyù p]iTb•Ir Œ‘A‘ j“Aitr met•
12
eyeh•&u“ rh•ib•yùAm ib•nIt h•eyùiCeln Žb•M y• inej“r• inej“ed•r yAj“k• eb•eC ineyùeC•. ŽKn ey
k•eriCeln tAr j“‘ Œnutˆ¹ˆÿ h•eyùiCeln/ öBu˜ t¡Ar Kuiz es” Žk•w• x¡A¼ ŒAr sAtw• emx Žen Ž”sb•
eß*AD• sireyù ineln Žb•M tAed•r sµpU,Rräep Db•Ms mUi%$ÙelAr yAj“k• h•eyù b•set pAer.
k•reln n• k•Ar, iyh•Ýd•Ayù ik•C¢ D•AimRk•tA tKno b•Ak•I 10
"ik••–˜Þ ŒAmAed•r öBu˜” ŒAmAed•r ö½Vr. ŒAmrA
iCl. 13rAj“• rh•ib•yùAm ß*mz> ej“r¨zAelem inej“ek• iyh•Ýd•Ab•AsIr• k•Kno öBu˜ek• Œb•|•• k•irin b•• t¡Aek•
(•mtAzAlI rAj“• ih•eseb• öitiþt k•eriCeln. itin pirtYAg k•irin. ŒAmAed•r ŽKAen ek•b•lmA^ h•AerAe,r
41 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyùiCeln Žb•M ”•S•óˆAeyùelr b•MzD•rrA elb•Iyùed•r öBu˜r esb•• k•ern. 11t¡ArA” sk•Al
smˆS˜ÿ ŒÇ•ˆlÙilr meD•Y eTek• öBu˜ ey S˜îAniwet sÞ“YAyù eh•Amb•il ŸísgR k•ern/ D•upD•UenA id•eyù TAek•n
inej“r nAm rAKAr j“‘ eb•eC ineyùiCeln es” Žb•M miª•err esAnAr ewib•el t¡ArA” r¨iw ineb•d•n
ej“r¨zAelem 17 b•Cr rAj“ ׈ k•eriCeln. rh•ib•yùAemr
m• nyùm• iCeln Žk•j“n Œeµ•åAnIyùA. 14rh•ib•yAù m ib•iB˜å #â c•i¢ )˜ elAek•rA yKn Žk•e^ lb•, eKt tKn eb•AJ“• eyt ey
tAed•r meD•Y b•Þu“e ׈r c•¢i)˜ k•Ken• B˜A[˜eb• n•. ŽKAen Œib•yù
Œsí k•emR ilˆ¹ˆÿ h•eyùiCeln k•Ar, itin Œ•–˜ÿ>k•r,
b•leC ey ö½Vr d•AyùUed•r seÒ˜ Žk•w• c•¢i)˜ k•ereCn y• k•Kno
eTek• öBu˜ek• Œnusr, k•ern in. 15t¡Ar rAj“e ׈r B˜A[˜eb• n•.
2 b•MzAb•il 13:12-14:15 428

k•ern ŒAr esAnAr b•Aitd•AnÙel•r y ͈ ineyù TAek•n itin pATerr mUi%$Ùil Žb•M ŒAezrAr K<iu wÙil eB˜eÒ˜
yAet tAed•r ŒAel• k•Kno ineB˜ n• yAyù. ŒAmr• id•eln. 4 itin elAek•ed•r tAed•r pUbR•pur¨exr ö½Verr
prm šß“• B˜er ŒAmAed•r öBu˜r esb•• k•ir/ ik••–˜Þ ib•iD• Žb•M ŒAed•zsmUh• pAln k•ret b•eliCeln. 5 ŒAsA
etAmr• t¡Aek•” pirtYAg k•erC. 12öBu˜ tA” ŒAmAed•r iyh•dÝ •Ar sb•k•iw zh•err Ÿ¡c•¢ eb•dIÙil Žb•M sUy$ mUi%$Ùil
sh•Ayù. itin” ŒAmAed•r ök]•t zAsk•. t¡Ar yAj“k•r•o eB˜eÒ˜ id•eyùiCeln. ey k•Are, öBu˜r ŒAzIbR•Aed t¡Ar
ŒAmAed•r Œnugt. t¡Ar• yKn k•A¼•-nAk•A¼•/ iz[˜• rAj“ ׈k•Ael rAej“Yr sbR•^ zAi•–˜ÿ˜ ib•rAj“ k•ret•.
b•Aj“An öBu˜r B˜)˜r• t¡Ar k•AeC ŒAsAr j“‘ b•YAku•l 6
zAi•–˜ÿr smyù ŒAs• zh•rÙel•ek• zi)˜zAlI k•eriCeln
h•eyù oeWn. ezAen• ”•S•ˆó Aeyùlb•AsIr•/ etAmr• etAmAed•ryKn ed•z yuß“ eTek• mu)˜ iCl/ k•ArŠ öBu˜ tAek•
pUb•Rpur¨exr ib•r¨eß“ yu ß“ k•erA n•. etAmr• k•Ken•” zAi•–˜ÿ id•eyùiCeln.
7
sP•l h•et pAreb• n•.® ŒAs• iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r efek• b•leln/ "Žes•
13
ŒAmr• Ž”sb• zh•rÙel• epA)˜ k•er b•Aineyù ŽÙelAr
ik••–˜Þ yArib•yùAm Œib•yùr esnAb•Aih•nIr epCen
luik•eyù TAk•Ar j“‘ Žb•M tAed•r epCn eTek• ŒAß*mŠ c•ArpAz ed•oyùAl id•eyù iG•er id•”. tArpr öh•r• S˜ÿµ˜õ
k•rb•Ar j“‘ ik•C¢ qsnY pAiWeyù id•eln. sutrAM ŒAr grAd• b•sAen• d•rj“• b•AnA”. ŒAmAed•r öBu˜ek•
yArib•yùAemr muKY qs‘d•l/ Œib•yùr esnAb•Aih•nIr Œnusr, k•rAr j“‘” ŒAj“ Ž” zh•r ŒAmAed•r h•eyùeC.
mueKAmuiK h•l Žb•M itin t¡Ar epCeno ŒtikR•t öBu˜ ŒAmAed•r zAi•–˜ÿ id•eyùeCn.® ŒAs• o t¡Ar öj“Ar•
ŒAß*me,r j“‘ qs‘ emAtAeyùn rAKeln. 14tKn t¡Aed•r Ž” k•Aej“ sP•l h•eyùiCeln.
8
Œib•yùr esnAb•Aih•nI b•uJ“et pArl ey sAmen epCen ŒAsAr esnAb•Aih•nIet iyh•Ýd•• j“negAþIr emAw
éid•k• eTek•” yArib•yùAemr esnAr• tAed•r iG•er 3/00/000 b•Â˜ñmD•ArI esn• o ib•‘AmIn j“negAþIr
eP•eleC• ŒAr iyh•Ýd•Ar elAek•rA Žb•M öBu˜rˆ yAj“k•r• 2/80/000 D•nuD•Rr esn• iCl. iyh•Ýd•Ar qsink•r• b•Â˜ñm
sk•el imel iz[˜• b•Aj“Ae•C/ öBu˜r Ÿe£•e• sAh•AeyYr o FAl ineyù yuß“• k•retn. ib•‘AmIenr qsink•r• eCAw
j“‘ ŒAt$nAd• k•reC. 15tKn Œib•yùr esnAr• yueß“r eCAw FAl Žb•M tIrD•nuk• ineyù yuß “ k•ret pAretn.
æMk•Ar id•et lAgel• Žb•M ezx pyR•–˜ÿ öBu˜ yArib•yAù emr Ž¡r• sk•el” iCeln sAh•sI o b•Ir eyAß“•.
9
”•S•ó ˆ A eyù l Iyù esnAb•Aih•nIek•” prAij“t k•reln. kU•z edezr esrh• 10/00/000 esn• o 300 rT
16
”•S•óˆAeyùlIyùr•/ iyh•Ýd•Aed•r eTek• pAlAet lAgel•. ineyù ŒAsAr ib•r¨eß“ yu ß“ k•ret Žes mAerzA ngr
17
”•S•óˆAeyùelr 5/00/000 b•ACA” k•r• qsnY Œib•yù Žb•M pyR•–˜ÿ Œýsr h•eyùiCeln. 10ŒAsAo t¡Ar esnAb•Aih•nI
tAr• esnAb•Aih•nIr h•Aet inh•t h•l. 18ŒTRAí ineyù yueß“r j“‘ öˆS˜Þt• h•eyù mAerzAr sP•AT•
”•S•óˆAeyùlIyùr• prAij“t h•l Žb•M iyh•Ýd•Aed•r j“yù h•l.ŸptYk•Ayù Žes ŸpiS˜ît h•eln.
iyh•dÝ •Ar• yueß“ ij“telA k•ArŠ tArA tAed•r pUb•p R r
u ¨exr 11
ŒAs• t¡Ar öBu˜ ö½Vrek• efek• b•leln/ "eh•
ŒAd•rnIyù ö½Verr opr inB˜$r k•eriCl. öBu˜/ zi)˜zAlI öˆitpe(•r ib•r¨eß“ éb•Rled•r Žk•mA^
19
&u“im” sAh•AyY k•ret pAer•.•ŒAmAed•r öBu˜/ ö½Vr &u“im
Œib•yùr esnAb•Aih•nI yArib•yùAemr esnAb•Aih•nIek•
tA¼• k•er eb•r k•er id•l Žb•M yArib•yùAemr k•AC ŒAmAed•r sh•Ayù h•o. ŒAmr• etAmAr opr inB˜$r
eTek• qb•eTl/ iyzAn•/ ”e•Pó • A, zh•rÙil Žb•M k•riC. öBu˜ etAmAr nAm ineyù ŒAmr• Ž” ib•zAl
c•ArpAezr ýAmÙil d•Kl k•er inl. esnAb•Aih•nIr ib•r¨eß“ yuß “• k•ret yAi•C. &u“im ŒAmAed•r
20
Œib•yùr j“Ib•£•zAyù yArib•yùAm ŒAr tAr (•mt• ö½Vr. ed•eK•/ etAmAr esnAb•Aih•nIek• ek•Ÿ eyn h•ArAet
iP•er pAn in. öBu˜ yArib•yùAmek• ŒAG•At k•eriCeln n• pAer.®
Žb•M itin mArA igeyùiCeln. 21ik••–˜Þ Œib•yù ß*mz> 12
öBu˜ tKn ŒAsAr esnAb•Aih•nIr h•Aet kU•z ed•ezr
zi)˜zAlI h•eyù oeWn. itin 14 j“n mih•lAek• ib•eyù esnAb•Aih•nIr prAj“yù sAD•n k•reln. es” kU•z esnAr•
k•ern ŒAr t¡Ar 22 j“n pu^ o 16 j“n k•nYA h•eyùiCl. pAileyù egl. 13ŒAsAr esnAr• tAed•r D•Aoyù• k•er
22
Œib•yù y• ik•C¢ k•eriCeln Žb•M eyrk•m b•Yb•h•Ar grAr pyR••–˜ÿ tA¼A k•rl. yueß“• öˆBu˜r b•Aih•nIr Žet•
k•eriCeln t• B˜Ab•b•Ad•I ”e£•Aerr elK• k•Aih•nI eTek• eb•zI sMKYk• kU•z esn• mAr• igeyùiCl ey tAed•r
j“Anet pAr• yAyù. pe(• ŒAr Žk•i^t h•eyù b•Aih•nI qtrI k•er yuß “ k•r•

14 Œib•yùr m]&u“Yr pr t¡Aek• d•AyùUd• ngrIet s•µ˜õb• iCl n•. ŒAs• ŒAr t¡Ar esnAb•Aih•nI zߨpe(•r
eP•el yAoyù• b•æ mUlYb•An ij“inxp^ Ÿß“Ar k•er
pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ smAih•t k•rAr pr Œib•yùr
pu^ rAj“• ŒAs• t¡Ar j“AyùgAyù n&u“n rAj“• h•eln. d•Kl k•reln. 14tAr• grAerr pA½Vb•t$I smý zh•rek•
ŒAsAr rAj“ ˆ× k•Ael ed•ez d•z b•Cerr j“‘ zAi•–˜ÿ ib•rAj“yueß“ prAij“t k•reln. Ž” sb• zh•err b•Aisª•Ar•
k•eriCl. öBu˜r ek•ApAnelr B˜eyù B˜It iCl. ŒAsAr esnAb•Aih•nI
Ž”sb• zh•r eTek• b•æ émRUlY ij“insp^ d•Kl k•er
iyh•dÝ •Ar rAj“• ŒAsA ineyù i Cl. 15Žrpr tAr• emxpAlk•ed•r CAŸin
2
ŒAs• inþ•B˜er t¡Ar öBu˜r esb•• k•eriCeln. 3itin ŒAß*m, k•er esKAn eTek• b•æ sMKYk• emx o Ÿw
ib•ed•zIed•r eb•d•I Žb•M Ÿ•c•S˜îlÙil sireyù id•eln Žb•M ek•e¼ ineyù ŒAb•Ar ej“r¨zAelem iP•er egl.
429 2 b•MzAb•il 15:1-16:8
ŒAsAr pirb•tn$ tArA sb•RA•–˜ÿ>k•reŠ Žk•iw zpT inl/ sµpUŠR b•AsnA

15 ŽKn ö½Verr ŒA ™A oeb•ed•r pu^ Œsiryùr


opr Žl. 2 itin ŒAsAr seÒ˜ ed•K• k•er
b•leln/ "ŒAs• ŒAr iyh•Ýd•• o ib•‘AmIenr smˆS˜ÿ
ineyù t¡Ar Œnusr, k•eriCl Žb•M t¡Aek• K<uej“
epeyù i Cl. tA” öˆBu˜ tAed•r sAr• ed•ez zAi•–˜ÿ
id•eyùiCeln.
elAek•r• etAmr• ezAen•? etAmr• yid• öBu˜ek• Œnusr, 16
rAj“• ŒAs• t¡Ar m• mAKAek• rA,Ir pd• eTek•
k•er• itin etAmAed•r shAyù TAk•eb•n. etAmr• yid• ŒpsAr, k•eriCeln eyeh•&“u itin ŒAezr• mUi%Rr j“‘
sitY” t¡Aek• epet c•Ao/ etAmr• t¡Aek• pAeb•. ik••–˜Þ/ pUj“Ar b•ˆS˜Þ ih•sAeb• B˜yù¿•r K<uiwÙelAr Žk•wA inej“
etAmr• yid• t¡Aek• pirtYAg k•er•/ itino etAmAed•r p<uetiCeln. itin es” K<uiww• Ÿpe¼ eP•el w¦k•er•
pirtYAg k•reb•n. 3 d•IG•Rk•Al ”•S•óˆAeyùel ek•Aen• ök]•t w¦k•er• k•er eB˜eÒ˜ ik•e@•A, nd•Iet pui¼eyù CA” k•er
ö½Vr/ ek•Aen• iz(•k•/ yAj“k• b•• ib•iD• iCl n•. 4ik••–˜Þ id•eyùiCeln. 17iyh•Ýd•• eTek• Ÿ<c•¢ eb•d•IÙel• srAen• n•
yKn ”•S•óˆAeyùlIyùrA s¿•ewr s›˜åuKIn h•l/ tAr• ŒAb•Ar h•elo ŒAs• ŒAj“Ib•n smˆS˜ÿ Œ•–˜ÿ>k•r, id•eyù öBu˜ek•
öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr id•ek• muK iP•ireyù tAk•Ael•. Œnusr, k•eriCeln.
18
tArA t¡Aek• K<uj“elA Žb•M itin tAed•r tAek• K<uj“et ŽCA¼•o ŒAs• ö½Verr miª•er t¡Ar o t¡Ar
id•eln. 5 es” smeyù/ smˆS˜ÿ j“AitÙelAr meD•Y Žk•iw iptAr p(• eTek• b•æ mUlYb•An esAn• o räepAr sAmýI
ib•rAw ŒzAi•–˜ÿ c•liCl. ey ek•An Žk•j“n b•Yi)˜r pe(• d•An k•eriCeln. 19ŒAsAr rAj“e ׈r 35 b•Cr pyR•–˜ÿ
inrAped• c•lAeP•r• k•r• öAyù Œs•µ˜õb• iCl. 6 j“AitÙil ek•Aen• yuß“ h•yù in.
Œpr j“Aitr seÒ˜ yuß “ k•eriCl/ Žb•M zh•rÙil Œ‘
zh•rÙilr seÒ˜ l¼A” k•riCl/ yAr P•el sk•el” ŒAsAr ez
zx k•eykù •b•Cr
ŒAsAr rAj“e ׈r 36 b•Cerr mATAyù ”•S•óˆAeyùelr
Žk• ind•Ar¨Š tAØeb•r meD•Y iCl/ k•ArŠ ö½Vr smˆS˜ÿ
rk•m ŒzAi•–˜ÿ id•eyù tAed•r opr ŒAG•At eh•eniCeln.
7
16 rAj“• b•Az• iyh•Ýd•• ŒAß*m, k•eriCeln. itin
ik••–˜Þ ezAen• ŒAsA/ &u“im ŒAr iyh•Ýd•• o ib•‘AmIenr rAm• zh•riw inmRAŠ k•er zh•riwek• éegR pir,t
elAek•r• sb•rk•m piriS˜îitet” #â eTek••. k•Kno k•eriCeln/ yAet Ÿ%err rAj“YÙilr elAek•rA iyh•dÝ •Ar
ek•Aen• éb•Rlt• öˆk•Az k•erA n•. etAmAed•r Ž” #â rAj“• ŒAsAr k•AeC nA yAyù.
TAk•Ar Ÿpyu)˜ öˆitd•An etAmr• inü‚yù” pAeb•.® 2
tKn ŒAsA öBu˜r miª•r o rAj“öAˆsAd• eTek•
8
ŒAs• oeb•ed•r Ž”sb• k•T• Zen Kub•” ŒnuöAi,t esAn• o räep• ineln Žb•M d•eµ•åzek• ŒrAm ed•ezr
eb•AD• k•reln. itin iyh•dÝ •Ar o ib•‘AmIenr smý ŒÇ•ˆl rAj“• ib•nah•d•ed•r k•AeC dU•t mArP•í tA pAWAeln/ o
eTek• o t¡Ar d•Kl k•r• ”•Pó•iyùemr pAbR•tY ŒÇ•ˆelr b•leln/ 3 "ŒAmAr ipt• o ŒApnAr iptAr meD•Y
smˆS˜ÿ zh•rÙil eTek• yAb•tIyù G•],Y mUi%$Ùil sireyù eyrk•m c•¢i)˜ h•eyùiCl/ c•lun ŒAmrAo inej“ed•r meD•Y
id•eln. öBu˜r miª•err d•AlAenr sAmenr öBu˜r esrk•m Žk•wA c•¢i)˜ k•ir. ŒAim ŒApnAr k•AeC esAn•
eb•d•Iiwo itin emrAmí k•reln. o räep• pAWAi•C. pirb•et$ ŒApin ”•S•ˆó AeyùlrAj“ b•AzAr
9
Žrpr/ ŒAs• iyh•dÝ •• o ib•‘AmIenr smˆS˜ÿ elAk•ek• seÒ˜ ŒApnAr c•¢i)˜ B˜Ò˜ k•r¨n yAet itin ŒAmAek•
o ”•Pó•iyùm/ mn>iz o izimeyùAn pirb•AregAþI yAr• ŒAr ib•r)˜ nA k•ern Žb•M ŒAmAek• inej“r met•
”•S•óˆAeyùl tYAg k•er iyh•Ýd•Ayù b•As k•ret igeyùiCeln TAk•et ed•n.®
tAed•r sb•A”ek• Žk• j“AyùgAyù j“e¼• k•reln. tAed•r 4
ib•na h •d•d• rAj“• ŒAsAr öˆ S ˜ÿ A eb• rAj“I h•eyù
meD•Y Œenek•” öBu˜ek• ŒAsAr p(• inet ed•eK” ”•S•óˆAeyùelr zh•rÙel• ŒAß*m, k•rAr j“‘ t¡Ar
”•S•óˆAeyùl tYAg k•er igeyùiCl. esnAb•Aih•nIr esnApited•r ined$•z id•eln. Ž”sb•
10
ŒAs• ŒAr Ž” smˆS˜ÿ˜ elAek•r• t¡Ar rAj“e ׈r esnApitr• ”eyùAn/ d•An/ ŒAeb•l-miyùm o nˆ¹ˆÿAil
15tm b•Cerr ïtIyù mAes ej“r¨zAelem Žk•i^t zh•rÙil/ eyKAen KA† sÇ•ˆyù k•er rAK• h•et• ŒAß*m,
h•l. 11es” smyù tAr• tAed•r zߨed•r k•AC eTek• k•reln. 5 yKn b•Az• Ž” ŒAß*me,r Kb•r epeln
ŒAnIt luw @•b•Y eTek• öˆBu˜r Ÿe£•e• 700 x¡A¼ Žb•M itin rAmAr égR b•AnAenAr k•Aj“ b•Þ “ k•er c•el eyet
7/000 emx o CAgl ŸísgR k•reln. 12es” smeyù b•A•D•Y h•eln. 6tKn ŒAs• iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ pur¨xed•r
t¡Ar• sb•RA•–˜ÿ>k•re, öBu˜ t¡Aed•r pUb•Rpur¨exr ö½Verr ineyù b•Az• rAmA ngr b•AnAenAr j“‘ ey sb• pATr
esb•• k•reb•n b•el t¡Aed•r inej“ed•r meD•Y Žk•iw c•¢i)˜ ŒAr k•AW b•Yb•h•Ar k•eriCeln/ es”ÙelA ineyù Želn
k•reln. 13iWk• h•l ey b•Yi)˜ öBu˜ ö½Verr esb•• Žb•M egb•• o imSpA éew• égRsh• zh•r qtrI k•reln.
k•ret öˆitb•Ad• k•reb• t• es yet• g,YmA‘ eh•Ak• b•• 7
Žsmeyù B˜Ab•b•Ad•I h•nAin iyh•Ýd•Ar rAj“• ŒAsAr
sAD•Ar, ek•Ÿ eh•Ak• tAek• m]&“u Yd•Ø ed•oyù• h•eb•. Žmnik• seÒ˜ ed•K• k•ret Žes b•leln/ "ŒAs• &u“im sAh•AeyYr
mih•l• h•elo tAek• mAj$“n• k•r• h•eb• n•. 14tArpr j“‘ etAmAr öBu˜ ö½Verr opr nyù ŒrAm rAej“r
ŒAs• o sb•A” imel smS•Vˆer öˆBu˜r sAmen zpT opr inB˜$r k•eriCel. Ž” k•AreŠ/ isiryùAr rAj“Ar
k•rel• Žb•M iz[˜A o k•A¼•-nAk•A¼• b•Aj“Ael•. !s‘d•elr opr &u“im etAmAr inyùˆ–˜¤, h•ArAeb•. 8kU•zIyù
15
ŒtŽb• iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ elAk• ŒAnª• k•rl k•ArŠ o lUb•Iyùed•r b•æ rT o Œ½VAerAh•I !s‘sh• ib•zAl
2 b•MzAb•il 16:9-18:5 430

esnAb•Aih•nI iCl/ ik••–˜Þ &u“im öBu˜r opr inB˜$r k•eriCel iyeh•AnATn/ Œed•Ainyù/ ewAib•yù Žb•M ewAb•a-Œd•nIyù Žb•M
b•el itin etAmAek• oed•r prAij“t k•ret yAj“k• ”lIzAmA o iyeh•ArAm. 9Ž¡rA sk•el imel
id•eyùiCeln. 9smˆS˜ÿ p]iTb•Iet K<uej“ eb•¼Ayù öBu˜r #iX/ iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ zh•r pyRwn k•ret k•ret öBu˜r
ey smˆS˜ÿ˜ b•Yi)˜ t¡Ar öˆit ib•½VˆS˜ÿ/ itin tAed•r mD•Y ib•iD•puˆS˜ÿk• ŒnuyAyùI elAek•ed•r iz(•Ad•An k•eriCeln.
id•eyù” t¡Ar (•mt• öd•zRn k•ern. ŒAs• &u“im mUeKRr 10
iyh•Ý d •Ar c•ArpAezr ŒÇ•ˆelr b•sb•Ask•ArI
met• k•Aj“ k•ereC• ŒtŽb• Žrpr eTek• etAmAyù elAek•r• öBu˜r B˜eyù B˜It TAk•Ayù iyeh•AzAP•ewr ib•r¨eß“
ZD•u” yuß “ k•er eyet h•eb•.® yuß “ eG•Ax,• k•erin. 11ik•C¢ pelXIyù b•Yi)˜
10
Žk•T• Zen/ ŒAs• h•nAinr opr ereg igeyù iyeh•AzAP•ewr j“‘ räep• o Œ‘A‘ Ÿph•Ar ŽeniCeln
t¡Aek• k•ArAgAer puer id•eln Žb•M k•eyùk•j“enr seÒ˜ k•ArŠ tAr• t¡Ar (•mt• sµpekR• sec•tn iCl.
ŒAs• inþur b•Yb•h•Aro k•eriCeln. ŒArb•Iyùr• iyeh•AzAP•wek• 7/700iw emx o 7/700iw
11
ŒAs• t¡Ar rAj“e ׈r öTm eTek• ezxAb•iD• y• CAgl Ÿph•Ar id•eyùiCl.
12
ik•C¢ k•eriCeln essb•” iyh•dÝ •A o ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“Aed•r iyeh•AzAP•w ß*em ß*em ŒAer• zi)˜ sÇ•ˆyù k•ern
”ith•As ýe–˜î ilipb•ß“• ŒAeC. 12t¡Ar rAj“e ׈r 39 Žb•M iyh•Ýd•Ar öetYk•w• zh•er égR o egAlAG•r b•AnAn.
13
b•Cerr mATAyù ŒAsAr pAeyù mArA ™k• D•re,r erAg Ž” smˆS˜ÿ˜ zh•er itin inyùimt qd•niª•n b•Yb•h•AyR
h•yù/ ik••–˜Þ t• se%Ño itin öBu˜r sAh•AyY öATRn• n• ij“insp^ pAWAetn. ŽCA¼• itin ej“r¨zAelem yuß “
k•er ZD•m u A^ fA)˜Ared•r id•eyù” ic•ik•ísA k•ireyùiCeln. ib•†Ayù pArd•zIR qsink• rAKAr b•Yb•S˜î• k•eriCeln. 14Ž”
13
P•lS•Vˆräp 41 b•Cr rAj“ ׈ k•rAr pr Œb•ezex t¡Ar smˆS˜ÿ qsink•ed•r nAm tAed•r pirb•AregAþIr ”ith•As
m]&u“Y h•l. 14m]&u“Yr pr ŒAsAek• t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r eTek• j“Anet pAr• yAyù.
pAez d•AyùdU • ngrIet t¡Ar j“‘ b•Aineyù rAK• smAiD•ˆS˜ÿeà p qsink•ed•r meD•Y iyh•dÝ •Ar pirb•AregAþI eTek• Œd•n
smAih•t k•r• h•l. elAek•rA smAiD•iwek• ib•iB˜å D•re,r iCeln 3/00/000 esnAr ŒD•Y(•. 15iyeh•Ah•Anenr ŒD•Ien
mzl•pAit o sugÞ“I ŒAter B˜ireyù id•eyùiCl Žb•M iCl 2/80/000 esn•. 16isiKr pu^ Œmisyù/ öBu˜r
t¡Ar sµ•åAnAeTR Žk• ib•zAl ŒAÙn ‰ˆAileyùiCl. esb•Ayù Žk•j“n eS•Vˆ•CAesb•k•/ 2/00/000 D•nuD•Rr esnAr
esnApit iCeln.
17
iyh•dÝ •Ar rAj“• iyeh•AzAP•w ib•‘AmIenr j“Ait eTek• esnApit ”ilyùAd•Ar
ŒD•Ien iCl 2/00/000 D•nuD•Rr qs‘. Žr• sk•el
17 ŒAsAr j“AyùgAyù iyh•Ýd•Ar n&u“n rAj“• h•eln
t¡Ar pu^ iyeh•AzAP•w. ”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ yu ß“
k•rAr j“‘ iyeh•AzAP•w iyh•Ýd•Aek• su#â k•eriCeln.
tIrD•nuk• o FAl ineyù yuß “ k•ret•. ”ilyùAd•• inej“o
iCeln sAh•sI eyAß“•. 18iyeh•AzAP•ewr ŒD•Ien iCl
2
iyh•Ýd•Ar ey smˆS˜ÿ zh•rek• éegR pir,t k•r• h•eyùiCl 1/80/000 pArd•zR I eyAß“•. 19Žr• CA¼Ao rAj“•
es” sb•k•iw zh•er itin esnAb•Aih•nI emAtAeyùn iyeh•AzAP•ewr ŒD•Ien iyh•Ýd•Ar öetYk•w• éegR ŒAer•
k•eriCeln. ŽCA¼A itin iyh•Ýd•Ayù Žb•M t¡Ar iptA b•æ l(• qsink• k•Aj“ k•retn.
ŒAsAr d•Kl k•r• ”•Pó • iyù e mr zh•rÙileto
qs‘b•Aih•nI emAtAeyùn k•eriCeln. mIKAyù rAj“• ŒAh•Ab•ek• stk•R k•reln
3
öBu˜ iyeh•AzAP•ewr sh•Ayù h•eyùiCeln k•Ar, itin iyeh•AzAP•w öBu˜t pirmAe, sµpd• o sµ•åAenr
t¡Ar pUb•Rpur¨x d•AyùUed•r metA” b•AD•YB˜Aeb• j“Ib•nyApn 18 ŒiD•k•ArI h•eyùiCeln. itin Ï éiw rAej“Yr
k•retn Žb•M b•Al mUi%RsmUeh•r pUej“• k•ern in. meD•Y Žk•iw siÞ“ S˜îApenr j“‘ rAj“• ŒAh•Aeb•r seÒ˜o
4
pirb•et$ itin t¡Ar ipt•/ ŒAsAr ö½Vrek• Œnusr, Žk•iw qb•b•Aih•k• sµpkR• S˜îApn k•eriCeln. 2 k•eyùk•b•Cr
k•eriCeln Žb•M ”•S•óˆAeyùelr Ÿ%rAÇ•ˆelr elAek•ed•r per yKn itin zmiryù• zh•er rAj“• ŒAh•Aeb•r seÒ˜
met• j“Ib•nyApn k•ern in. iyeh•AzAP•w öBu˜r ib•iD• ed•K• k•ret egel ŒAh•Ab• t¡Ar o t¡Ar seÒ˜r elAek•ed•r
o ined$•z ŒnuyAyùI j“Ib•nyApn k•retn. 5öBu˜ tA” sµ•åAnAeTR b•æ emx o gr¨ b•ild•An k•ern. ŒAh•Ab•
iyh•dÝ •• rAej“Y iyeh•AzAP•ewr (•mtAek• #â k•eriCeln. iyeh•AzAP•wek• rAemAí-igilyùd• ŒAß*m, k•ret ŸísAh•
smˆS˜ÿ˜ elAk• t¡Ar j“‘ Ÿph•Ar o ŸpeFQk•n ŒAnt/ id•eyùiCeln. 3 ŒAh•Ab• iyeh•AzAP•wek• ij“e|•s k•reln/
es k•Are, itin b•æ KYAit o sµped•r ŒiD•k•ArI "ŒApin ik• ŒAmAr seÒ˜ rAemAí-igilyùd• ŒAß*m,
h•eyùiCeln. 6 öBu˜r ŒA|•Anub•tI$ h•eyù j“Ib•nyApn k•ret k•ret yAeb•nÀ® iyeh•AzAP•w/ ŒAh•Ab•ek• Ÿ%r
iyeh•AzAP•w k]•tsMk•Â˜¯ iCeln. itin B˜Ø mUi%R ŒAezrAr id•eyùiCeln/ "ŒApnAr ŒAr ŒAmAr meD•Y ek•Aen• pATRk•Y
K<uiw o yAb•tIyù Ÿ<c•¢ pUej“Ar eb•d•I inmURl k•eriCeln. en”/ ŒAmAr öj“Ar• et• ŒApnAro öj“•. ŒAmr•
7
iyeh•AzAP•w t¡Ar rAj“e ׈r ïtIyù b•Cer iyh•Ýd•Ar Œb••” ŒApnAr seÒ˜ yueß“• eyAg ed•b•.® 4 iyeh•AzAP•w
zh•rÙilet iz(•Ad•Aenr j“‘ t¡Ar ib•n-a hiyùl/ ob•id•y/ù ŒAer• b•leln/ "öTem öBu˜r s›˜åit c•AoyùA yAk•.®
sKiryù/ nTenl/ mIKAyù ömuK ŒAiD•k•Airk•ed•r pAWAn. 5
rAj“• ŒAh•Ab• tA” 400 j“n B˜Ab•b•Ad•Iek• j“e¼•
8
Ž¡ed•r seÒ˜ itin ik•C¢ elb•Iyù pAiWeyùiCeln. tAr• k•reln. itin t¡Aed•r ij“e|•s k•reln/ "ŒAmr• ik•
h•lÉ zmiyùyù/ nTinyù/ sb•id•yù/ ŒsAeh•l/ zmIrAemAí/ rAemAí-igilyùed•r ib•r¨eß“ yuß“ yA^• k•ret pAirÀ®
431 2 b•MzAb•il 18:6-29
17
tKn B˜Ab•b•Ad•Ir• b•leln/ "yAn ö½Vr ŒApnAed•r ”•S•óˆAeyùelr rAj“A ŒAh•Ab• iyeh•AzAP•wek• b•leln/
rAemAí-igilyùd•ek• h•ArAet sAh•AyY k•reb•n.® "ed•eKeCn/ ŒAim ŒAeg” ŒApnAek• b•eliClAm mIKAyù
6
ik••–˜Þ iyeh•AzAP•w Žk•TAyù s•–˜ÞX n• h•eyù b•leln•/ k•Kno ŒAmAr sµpekR• B˜Al ik•C¢ b•eln n•. ZD•u”
"ŒAmAr öBu˜r ek•Aen• B˜Ab•b•Ad•I ik• ŽKAen ŸpiS˜ît ŒAmAr Œpb•Ad• ed•n.®
ŒAeCnÀ tAh•el t¡Ar mAD•Yem ŒAmAed•r öBu˜r sµ•åit 18
mIKAyù b•leln/ "öBu˜r b•At$A Znun. ŒAim öBu˜ek•
enoyù• Ÿic•í .® t¡Ar isMh•Asen b•es TAk•et ed•eKiC ŒAr S•VˆegRr
7
tKn rAj“• ŒAh•Ab• iyeh•AzAP•wek• j“AnAeln/ esnAb•Aih•nI t¡Aek• éid•ek• iG•er ereKiCl. 19öBu˜
"Žk•j“n ŒAeCn y¡Ar mAD•Yem ŒAmr• öBu˜ek• ö½Í k•ret ij“e|•s k•relnÉ 'etAmAed•r meD•Y ek• rAemAí-igilyùed•
pAir. ik••–˜Þ Ž” elAk•wAek• ŒAmAr emAew” pCª• nyù yAeb• Žb•M ŒAh•Ab•ek• ötAr,A k•er h•tY• k•reb•À¾•
k•Ar, o k•Kno öBu˜r k•AC eTek• ej“en ŒAmAyù tKn öBu˜r c•ArpAez yAr• d¡•Ai¼eyùiCeln tAed•r
ek•Aen• B˜Al k•T• b•elin. o sb•smyù ŒAmAr sµpek$• Žek•k•j“n Žek•k•rk•m k•T• b•let lAgeln. 20ezx
KArAp B˜ib•`þˆA,I k•er. Ž h•l iyemLr pu^ mIKAyù.® Œb•iD• Žk• ŒA ™• Žes öBu˜r sAmen d¡•Ai¼eyù b•lel•/
iyeh•AzAP•w b•leln/ "ŒAh•Ab• ŒApnAr mueK Žk•T• 'ŒAim yAeb•• ŒAh•Aeb•r seÒ˜ Cln• k•ret.¾ öBu˜ es”
ezAB˜• pAyù n•.® ŒA ™Aek• ij“e|•s k•reln/ 'ik• B˜Aeb•À¾ 21tKn es”
8
rAj“• ŒAh•Ab• tKn t¡Ar Žk• k•mRc•ArIek• efek• ŒA ™• b•lel•/ 'ŒAim yAeb•A Žb•M ŒAh•Aeb•r B˜Ab•b•Ad•Ied•r
b•leln/ "tA¼AtAi¼ igeyù iyemLr pu^ mIKAyùek• ŽKAen B˜r k•rb• Žb•M tAed•r id•eyù imTY• B˜ib•`þˆA,I k•rAb•.¾
efek•• ineyù Žes•® tKn öBu˜ b•leln/ 'yAo ŒAh•Ab•ek• Cln• k•rAr k•Aej“
9
”•S•óˆAeyùlrAj“ ŒAh•Ab• Žb•M iyh•Ýd•ArAj“ iyeh•AzAP•w &u“im Œb••” sP•lk•Am h•eb•.¾
éj“en” tKn t¡Aed•r rAj“k•Iyù epAzAk• per zmiryù• 22
"ed•Kun ŒAh•Ab•/ öBu˜ ŒApnAr B˜Ab•b•Ad•Ied•r muK
zh•err sAmenr d•rj“Ar k•AeC Žk• zs´ mA¼A”eyùr id•eyù imTY• B˜Ax, k•ireyùeCn. ŒAsel öBu˜ ŒApnAr
j“AyùgAyù inej“ed•r isMh•Asen b•esiCeln. Ï 400 ŒmÒ˜l sAD•n k•ret c•An.®
23
j“n B˜Ab•b•Ad•I tAed•r sAmen B˜ib•`þˆA,I k•riCeln. tKn k•nAnAr pu^ isid•ik•yù igeyù mIKAeyùr mueK
10
k•nAnAr pu^ isid•ik•yù elAh•• id•eyù k•eyùk•w• izM ŒAG•At k•er b•ll/ "mIKAyù/ ŒAmAek• b•l öBu˜r ŒA ™•
b•Aineyù b•ll/ "öBu˜ b•eleCnÉ 'Db•Ms n• h•oyù• pyR•–˜ÿ ek•mn k•er ŒAmAek• eCe¼ egl Žb•M tAr b•d•el
ŒApnArA ŒrAmIyùed•r Ž” izMÙil id•eyù ib•ß“ k•er etAmAr seÒ˜ k•T• b•llÀ® 24mIKAyù Ÿ%r id•eln/
yAeb•n.®¾ "isid•ik•yù Ž k•TAr Ÿ%r &u“im tKn pAeb• yKn inej“r
11
smS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•Ir• Žk•” su e r k•T• b•let öA, b<•Ac•Aet etAmAyù Žk•w• ec•ArA ku•W¦iret igeyù
lAgeln. tAr• b•leln/ "ŒApnAr• rAemAí-igilyùed• luek•Aet h•eb•.®
yAn. öBu˜r sh•AyùtAyù ŒApnAr• inü‚yù” ŒrAmIyùed•r 25
rAj“• ŒAh•Ab• æku•m id•eln/ "mIKAyùek• ŒAwk•
prAij“t k•ret pAreb•n.® k•r Žb•M tAek• zh•err zAsnk•t$A ŒAemAnAr k•AeC
12
Žid•ek• b•At$Ab•Ah•ek•r• mIKAyùek• igeyù b•leln/ Žb•M rAj“pu^ eyAyùAezr k•AeC pAiWeyù d•Ao. 26ŒAr
"Znun mIKAyù/ smˆS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•Ir• rAj“Aed•r yuß“ j“eyùr oed•r j“Aineyù d•Ao ŒAim mIKAyùek• k•ArAgAer puret
k•T• ZineyùeCn. ŒApino Žb•Ar igeyù B˜Al B˜Al b•eliC. ŒAim yuß“ eTek• inrAped• iP•er n• ŒAs•
k•T• b•lun.® pyR•–˜ÿ eyn oek• j“l ŒAr Zk•en• r¨iw CA¼• ŒAr
13
ö&u“Y%er mIKAyù b•leln/ "j“Ib••–˜ÿ öBu˜r id•b•Y/ ik•C¢ eKet n• ed•oyù• h•yù.®
ŒAmAr ö½Vr y• b•eln ŒAim tA” b•lb•.® 27
ö&u“Y%er mIKAyù b•leln/ "ŒAh•Ab• ŒApin yid•
14
tArpr mIKAyù rAj“• ŒAh•Aeb•r k•AeC Žes yuß “e(•^ eTek• Œ(•t Œb•S˜îAyù iP•er ŒAesn tAh•el
ŸpiS˜ît h•eln. rAj“• t¡Aek• ij“e|•s k•reln/ b•uJ“eb•• öBu˜ ek•AenAid•n” ŒAmAr muK id•eyù ek•Aen•
"mIKAyù ŒAmr• ik• rAemAí-igilyùed• yuß“ k•ret eyet k•T• b•elnin. etAmrAo sk•el mn id•eyù ŒAmAr Žk•T•
pAirÀ® mIKAyù Ÿ%r id•eln/ "yAn ŒAß*m, k•r¨n. Zen rAeKA.®
ö½Vr ŒApnAed•r zߨek• prAij“t k•ret sAh•AyY
k•reb•n.® rAemAí-igilyeù d• ŒAh•Aeb•r m&] “u Y
15
rAj“• ŒAh•Ab• tKn mIKAyùek• b•leln/ "b•æb•Ar 28
Œt>pr ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ŒAh•Ab• ŒAr iyh•Ýd•Ar
ŒAim etAmAek• b•eliC/ öBu˜r nAem ŒAmAek• sb•smeyù rAj“• iyeh•AzAP•w éj“en imel rAemAí-igilyùd •
sitY k•T• b•leb•?® ŒAß*m, k•ret egeln.
16
Žk•T• Zen mIKAyù b•leln/ "ŒAim ed•KlAm 29
rAj“• ŒAh•Ab• iyeh•AzAP•wek• b•leln/ "yueß“ yAb•Ar
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• emxpAlk• CA¼• emexr pAelr ŒAeg ŒAim Cëåeb•z per eyet c•A”. ŒApin ŒApnAr
mt pAh•A¼ÙelAr opr Ci¼eyù pe¼eC. öBu˜ b•eleCnÉ epAzAek•” c•lun.® tKn ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ŒAh•Ab•
'Žed•r enï ׈ ed•b•Ar met• ek•Ÿ en”/ öetYek• ey Cëåeb•z D•Ar, k•reln Žb•M tArpr éj“en yueß“
yAr b•Ai¼et iP•er yAk•.®¾ egeln.
2 b•MzAb•il 18:30-20:8 432
30 8
ŒrAemr rAj“• t¡Ar rTb•Aih•nIr esnApited•r ej“r¨zAelem ib•c•Ark• ih•eseb• k•Aj“ k•rAr j“‘
ŒAed•z id•eln/ "ek•An qs‘r seÒ˜ yuß“ ek•Ar nA. iyeh•AzAP•w k•eyù k •j“n elb•Iyù / ik•C¢ yAj“k• o
etAmr• ZD•u ”•S•óˆAeyùelr rAj“• ŒAh•Aeb•r ib•r¨eß“ yuß“• ”S•óˆAeyùelr pirb•AregAþI entAed•r eb•eC ineyùiCeln.
k•er•.® 31rT b•Aih•nIr esnApitr• öTem Žed•r opr d•Aiyù ׈ iCl öBu˜r ib•iD• ined$•z emen
iyeh•AzAP•wek• ed•eK B˜Ab•eln/ "Ï b•uiJ“ ”•S•óˆAeyùelr ej“r¨zAelemr b•Aisª•Aed•r !d•niª•n j“Ib•enr sms´Ar
rAj“A ŒAh•Ab•?® tArA sk•el imel ey” iyeh•AzAP•wek• öitib•D•An k•r•. 9 iyeh•AzAP•w Žed•r b•eliCeln/ "öBu˜r
ŒAß*m, k•ret egl iyeh•AzAP•w sAh•AeyYr j“‘ öBu˜ek• B˜eyù etAmAed•r k•%Reb•Y etAmAed•r Žk•inþ h•et h•eb•/
ic•ík•Ar k•er fAk•eln. ö½Vr reTr esnApited•r smˆS˜ÿ h•äd•yù id•eyù t• k•ret h•eb•. 10etAmAed•r ib•iB˜å
ŒiB˜muK iyeh•AzAP•ewr id•k• eTek• G•uireyù id•eln. D•re,r mAml• eymn Kun-j“Km/ ju“yùAc•i¢ r/ ŒA”n/ ib•iD•-
32
yKn reTr esnApitr• iyeh•AzAP•wek• ed•Kl tAr• ined$•z ŒmA‘ k•rAr s›˜åuKIn h•et h•eb•. ŒAr Žsb•
h•äd•yùÒ˜m k•rl ey itin ŒAsel ”•S•óˆAeyùelr rAj“• mAml• ŒAseb• Ž”sb• zh•er b•sb•Ask•ArI etAmAed•r”
ŒAh•Ab• nn/ tA” tAr• ŒAr t¡Aek• tA¼A k•rel• n•. sh• nAgirk•ed•r meD•Y eTek•. etAmr• sb•smeyù”
33
”itmeD•Y/ Žk•j“n esn• tAr D•nuk• eTek• Žk•w• elAek•ed•r öBu˜r ib•r¨eß“• pApAc•r, k•rAr ib•xeyù stkR•
tIr l(•Yh•InB˜Aeb• C¡ ¢ e ¼iCl Žb•M es” tIrw• k•er ed•eb•. etAmr• yid• inej“ed•r k•t$eb•Yr b•YApAer
”•S•ˆó Aeyùelr rAj“• ŒAh•Aeb•r gAeyù igeyù ib<•D•el•. tIrw• inþAb•An n• h•o tAh•el öBu˜r eß*AD• etAmAed•r Žb•M
t¡Ar zrIerr Žmn j“AyùgAyù ib<•D•l eyKAnwA b•(•^A, etAmAed•r sh•˜ nAgirk•ed•r opr igeyù p¼eb•. ik••–˜Þ
id•eyù FAk•• iCl n•. ŒAh•Ab• t¡Ar reTr sArTIek• b•leln/ y• b•llAm t• yid• etAmr• k•er• tAh•el B˜eyùr ek•Aen•
"reTr muK eG•ArAo Žb•M ŒAmAek• yuß“ eTek• sireyù k•Ar, en”. 11seb•RA•c• pd•S˜î yAj“k• Œmiryù D•mR o
ineyù yAo. ŒAim ŒAh•t.® 34esid•n yu ß“ ß*mz> öc•Ø öBu˜ sMß*A•–˜ÿ yAbtIyù mAml• inÅpi%r smeyù etAmAed•r
h•eyù ŸWl. sÞ“Y• pyR•–˜ÿ rAj“• ŒAh•Ab• t¡Ar reT ŒiD•iþt sAh•AyY k•reb•n. rAj“Ar ib•xeyù mAmlAr k•Aj“k•em$
eTek• yueß“r sAmn• k•reln. tArpr sUyRˆAeS˜ÿr smyù etAmr• ”½åAeyùelr pu^/ iyh•dÝ •• pirb•AregAþIr Œ‘tm
itin mAr• egeln. ent•/ sb•id•yùr k•AC eTek• sAh•AyY •pAeb•. elb•Iyùr•

19 iyh•Ýd•Ar rAj“• iyeh•AzAP•w Œ(•t Œb•S˜îAyù


ej“r¨zAelem t¡Ar b•Ai¼et iP•er Želn.
elKek•r k•Aj“ k•reb•. sAh•es B˜r k•er/ inej“ed•r
opr ŒAS˜î• ereK etAmr• etAmAed•r k•Aj“ k•er•.
2
B˜Ab•b•Ad•I h•nAinr pu^ eyh•Ý iyeh•AzAP•ewr seÒ˜ ed•K• öATRn• k•ir/ öBu˜ eyn ‘Aeyùr pe(• TAek•n.®
k•ret egeln. itin iyeh•AzAP•wek• b•leln/ "ŒApin
ek•n eysb• b•Yi)˜r• öBu˜ek• G•],• k•ern es” smˆS˜ÿ iyeh•AzAP•w yeu ß“r sµ•åK
u In h•eln
Œsí b•Yi)˜ed•r sAh•AyY k•ereCnÀ Ž k•Are,” öBu˜
ŒApnAr opr ß*uß“ h•eyùeCn. 3 tA se%Ño ŒApnAr
meD•Y ŽKno B˜Al ik•C¢ ŒAeC eyeh•&u “ ŒApin
20 ik•C¢ k•Al per/ emAyùAb•Iyù/ Œeµ•åAnIyù o
mAeyùAnIyù b•Yi)˜r• iyeh•AzAP•ewr ib•r¨eß“ yuß “
k•ret ŽesiCeln. 2 ik•C¢ elAk• Žel• Žb•M
sb•RA•–˜ÿ>k•re, ö½Vrek• K<uj“et #âsMk•Â˜¯ k•ereCn Žb•M iyeh•AzAP•wek• b•ll/ "m]t sAgerr opAer/ ”ed•Am
Žed•z eTek• ŒAezrAr K<uiwÙel•o sireyù id•eyùeCn.® eTek• Žk•w• b•¼ s¼ !s‘d•l yA^• Zr¨ k•ereC.
d•lw• ik••–˜Þ ”itmeD•Y” h•ísesAn tAmr pyR•–˜ÿ Žes
iyeh•AzAP•ewr ib•c•Ark• inb•R Ac•n egeC.® :h•ísesAn tAmrek• Ïna-gd•Io b•l• h•eyù
4
ej“r¨zAelem TAk•Ak•AlIn iyeh•AzAP•w ŒAb•Ar eb•r-a TAek•.ò 3iyeh•AzAP•w B˜It h•eln Žb•M öBu˜r sAh•AyY
ezb•• eTek• pAb•RtY ed•z ”•Pó•iyùm pyR•–˜ÿ elAek•ed•r c•A”eb•n b•el iWk• k•reln. itin iyh•dÝ •Ar smˆS˜ÿ elAk•ek•
seÒ˜ imzeln Žb•M tAed•r öBu˜r k•AeC/ tAed•r Ÿpb•As k•ret ŒAed•z id•eln. 4 iyh•Ýd•Ar öetYk• zh•r
pU b •R p u r ¨xed•r ö½V e rr k•AeC iP•ireyù ŒAneln. eTek• elAek•rA öBu˜r k•AC eTek• sAh•AyY c•A”b•Ar j“‘
5
iyeh•AzAP•w iyh•Ýd•Ar öetYk•w• éegRr j“‘ ŒAlAd•• j“e¼• h•el•.
ŒAlAd•• ib•c•Ark• inbR•Ac•n k•er t¡Aed•rek• b•eliCeln/ 5
iyeh•AzAP•w öBu˜r miª•err n&u“n ŸeWAen iyh•Ýd••
6
"ŒApnArA ŒtY•–˜ÿ stk$•B˜Aeb• inej“ed•r k•Aj“ k•reb•n. o ej“r¨zAelemr smeb•t elAek•ed•r sAmen d¡•A¼Aeln
k•Ar, ŒApnAr• ey ib•c•Ar k•reb•n t• ek•Aen• b•Yi)˜r Žb•M 6b•leln/ "eh• öBu˜? ŒAmAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r ö½Vr/
j“‘ nyù/ S•VˆyùM öBu˜r h•eyù ŒApnAr• ŒApnAed•r &u“im” S•ˆV egRr ŒD•I½Vr. ib•e½Vr ˆöetYk• j“Ait o ed•ezr
isß“A•–˜ÿÙil elAek•ed•r ed•eb•n. ŒAr ŒAim iniü‚t/ B˜ib•teb•Yr &u“im inyùAmk•. &u“im sb•Rzi)˜mAn/ ek•Ÿ
yKn ŒApnAr• ek•An isß“A•–˜ÿ eneb•n öBu˜ S•VˆyùM etAmAr ib•erAiD•t• k•ret pAer n•. 7eh• ö½Vr/ Ž”
ŒApnAed•r sh•Ayù h•eb•n. 7 öBu˜ ik••–˜Þ inrep(• t¡Ar ed•ezr elAek•ed•r &u“im Ž” S˜îAn pirtYAg k•ret
ec•AeK sk•el” smAn. G•ux id•eyù t¡Ar ib•c•Ar b•d•lAen• b•AD•Y k•eriCel Žb•M tAr• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r k•AC
yAyù n•. ŒApnAr• sk•el Ž k•T• mATAyù ereK/ öBu˜r eTek• pAileyù igeyùiCl. &u“im S•VˆyùM Ž” BU˜KØ
zi)˜ o eß*AeD•r k•T• S•år, k•er inej“ed•r k•Aj“ ic•rk•Aelr j“‘ etAmAr b•Þ“u Œº•Ah•Aemr Ÿ%rpur¨xed•r
k•reb•n.® h•Aet &u“el id•eyùiCel. 8tAr• Ž” ŒÇ•ˆel b•As k•rt
433 2 b•MzAb•il 20:9-32

Žb•M ŽKAen etAmAr nAemr j“‘ Žk•iw pib•^ S˜îAn b•leln/ "etAmr•/ iyh•Ý d •• ŒAr ej“r¨zAelemr
inmRA, k•ereC. 9tAr• b•eliCl/ 'yid• ek•Anid•n ek•Aen• elAek•rA/ ezAen•; öBu˜/ etAmAed•r ö½Verr öit ib•½AV s
ib•pd• ŒAmAed•r k•AeC ŒAesÐ trb•Air/ zAiˆS˜ÿ/ erAgsmUh• ereK• tAh•el etAmAed•r ed•eh• o men zi)˜ pAeb•.
ŒTb•A éiB˜$(•/ ŒAmr• Žes Ž” miª•err sAmen/ öBu˜ t¡Ar B˜Ab•b•A,Ir opr ib•½VAs ereK•. j“yù etAmAed•r
etAmAr s›˜åueK d¡•A¼Ab•. eyeh•&u“ etAmAr nAm reyùeC suiniü‚t.®
Ž” miª•er/ ib•ped•r smeyù ŒAmr• ic•ík•Ar k•er 21
iyeh•AzAP•w t¡Ar elAek•ed•r Œnueör,• o ined$•z
etAmAek•” fAk•eb•• ŒAr tKn &u“im ŒAmAed•r fAk• id•et lAgeln. tArpr itin öBu˜r özMsA o esQª•yYR
Zneb• Žb•M ŒAmAed•r Ÿß“Ar k•reb•.¾ b•,n R Ar j“‘ Žb•M gA”b•Ar j“‘ k•eyùk•j“nek• menAnIt
10
"ik••–˜Þ ŽKn Œeµ•åAn/ emAyùAb• ŒAr esyùIeyùr k•reln. tAr• esnAb•Aih•nIr sAmen id•eyù h•¡Awet
pAb•RtY ŒÇ•ˆelr es”sb• ŒiD•b•AsIr• Žes ”•S•óˆAeyùelr h•A¡ wet/ öBu˜r özMs• k•er gAn k•rl. ''öBu˜ek• D•‘b•Ad•
ŒAß*m, k•ret Ÿ†t h•eyùeCn yAed•r rAj“Y &u“im” d•Ao k•ArŠ t¡Ar k•r¨,• ic•rS˜îAyùI.¾¾ Ž” özMsA gAn
S•VˆyùM Žk•id•n ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ŒAß*m, k•ret d•Aoin gA”et gA”et eyet lAgel•. 22”itmeD•Y/ Žr• yKn
b•el tAr• r(•A epeyùiCl. imzr eTek• ŒAsAr peT ö½V e rr özMs• su c •k• gAn k•riCl/ öBu ˜ tKn
etAmAr ined$•z emen ”•S•ˆó AeyùlIyùr• esid•n Žed•r Db•Ms Œeµ•åAnIyù/ emAyùAb•Iyù o esyùIerr elAek•ed•r ŒtikR•t
k•erin. 11ŒTc• ed•eK• ŒAj“ tAr• tAr ik• öitd•An ŒAß*me,r j“‘ esn• sAj“Ai•Celn. yArA iyh•Ýd••
id•e•C. tAr• etAmAr ed•oyù• BU˜KØ eTek• ŒAmAed•r ŒAß*m, k•ret ŽesiCl tAr• prAij“t h•l.
ŸíKAt k•ret ŒAseC. 12eh ŒAmAed•r öBu˜ ö½Vr/ 23
Œeµ•åAnIyù o emAyùAb•Iyùr• esyùIerr pAb•RtY ŒÇ•ˆelr
&u“im ik• Žed•r zAiS˜ÿ ed•eb• n•À Ž” ey ib•pl u qsnYb•Aih•nI elAek•ed•r ib•r¨eß“ yuß “ k•ret Zr¨ k•rel• Žb•M tAed•r
ŒAm•ed•r ib•r¨eß“ yuß “ k•ret ŒAseC tAr ib•r¨eß“ h•tY• k•rel•. Žrpr tAr• Žk•d•l Œprd•lek• h•tY•
ŒAmr• (•mtAh•In. ŒAmr• j“Ain n• ŒAmr• ik• k•rb•. k•rel•?
tA” ŒAmr• etAmAr id•ek• tAik•eyù ŒAiC.® 24
iyh•Ýd•Ar elAek•r• yueß“r opr nj“r rAKAr
13
tA” iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ elAek•rA tAed•r S˜¤I Žb•M j“AyùgAyù Žes ep<QCenAr pr zߨpe(•r ib•zAl
eCelemeyù ineyù öBu˜r sAmen d¡•Ai¼eyùiCl. 14es” smyù/ esnAb•Aih•nIr sÞ“An k•ret igeyù c•&“u id$•ek• ZD•”u S˜ÿp
à Ak•Ar
öBu˜r ŒA ™• yh•sIeyùelr opr B˜r k•rl. yh•sIeyùl m]ted•h• ed•Ket epel•. ek•An elAk•” eb<•ec• iCl n•.
25
iCl sKiryùr pu^; sKiryù iCl b•nAeyùr pu^. b•nAyù iyeh•AzAP•w ŒAr t¡Ar esnAb••ih•nI Ïsb• m]ted•eh•r
iCl iyeyùelr pu^ Žb•M iyeyùl iCl elb•Iyù m%ineyùr S˜ÿàepr k•AeC Žel• Žb•M m]ted•h•ÙelAr eTek• b•æ
pu^. Žr• sb•A” iCl ŒAseP•r •Ÿ%rpur¨x. es” émUl R Y ij“insp^ eymn j“•–˜Þj“AenAyùAr/ ŒTR/ epAzAk•-
j“mAeyùetr mAJ“KAen/ 15yh•sIeyùl b•ll/ "iyh•Ýd•• o pir•Cd• Ÿß“Ar k•er ineyù egl.• Žet• eb•iz ij“insp^
ej“r¨zAelmb•AsIr• Žb•M rAj“• iyeh•AzAP•w/ etAmr• esKAen Ci¼eyù iCiweyù pe¼ iCl ey t• b•eyù ineyù
sk•el ezAen•. öBu˜ b•eln/ 'Ž” ib•zAl esnAb•Aih•nI eyet itnid•n smyù elegiCl. 26c•&“u TR id•en iyeh•AzAP•w
ineyù ic••–˜ÿ• k•rb••r b•• B˜yù pAb•Ar ek•Aen• d•rk•Ar en” ŒAr t¡Ar esnAb•Aih•nI b•rAK• ŸptYk•Ayù ŸpnIt h•eyù
k•Ar, Ž” yuß“• etAmAed•r nyù / ö½V e rr yuß “. öBu˜ek• D•‘b•Ad• j“AnAel•. es”j“‘” Ž” ŸptYk•Aek•
16
ŒAgAmIk•Al etAmr• sk•el igeyù Žed•r ib•r¨eß“ es” smyù eTek• "b•rAK• ŸptYk••® b•l• h•yù.
yuß “ k•reb•. or• sIesr igirKAt id•eyù ŒAseb• Žb•M 27
Žrpr iyeh•AzAP•w iyh•Ýd•• ŒAr ej“r¨zAelemr
etAmr• tAed•r yräeyùl mr¨BU˜imr pUb•iR d•ek• ŸptYk•Ar sb•A”ek• enï ׈ id•eyù ej“r¨zAelem iP•ireyù ineyù
öAe•–˜ÿ ed•Ket pAeb•. 17Ž” sMG•exR etAmAed•r yuß “ egeln. öBu˜ tAed•r zߨek• prAij“t k•ereCn b•el
k•rb•Aro öeyùAj“n en”. etAmAed•r ZD•u ey yAr j“AyùgAyù sk•el” Kub• Kuiz iCl. 28b•I,•/ b<•Aiz/ iz[˜•/ k•t$Al
#â ic•e% d¡•Ai¼eyù TAk•et h•eb• ŒAr ed•eK• ŒAim ik•B˜Aeb• b•Aij“eyù tArA ej“r¨zAelem ŽelA Žb•M öBu˜r miª•er
etAmAed•r ŒAr iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelmek• r(•A k•ir. egl.
ic••–˜ÿ• k•er• n•. ŒAgAmIk•Aelr yueß“ tAed•r ib•r¨eß“ 29
S•VˆyùM öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr zߨed•r ib•r¨eß“• yuß “
yAo Žb•M öBu˜ etAmAed•r sh•Ayù h•eb•n.®¾ k•ereCn/ ŽKb•r j“Anet eper Œ‘A‘ rAj“YÙilr
18
iyeh•AzAP•w tKn muK nIec•r id•ek• k•er ŒABU˜im öetYek• B˜It h•l. 30es k•Are, iyeh•AzAP•ewr
ŒAnt h•eln. iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelemr smˆS˜ÿ elAk• rAj“ ׈k•Ael ”•S•óˆAeyùel zAi•–˜ÿ ib•rAj“• k•eriCl. öBu˜
öBu˜r sAmen ŒABU˜im nt h•l Žb•M öBu˜r ŸpAsnA sb•id•k• eTek• t¡Aek• zAi•–˜ÿ˜ id•eyùiCeln.
k•rl. 19k•h•Aí o ek•Arh• pirb•AregAþIr elb•Iyùr• ŸeW
d¡•Ai¼eyù Ÿ•c•S•Vˆer öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr özMsA iyeh•AzAP•ewr zAsnk•Aelr Œb•sAn
31
k•ret lAgel•. pyùi^z b•Cr b•yùes iyh•Ýd•Ar rAj“• h•b•Ar pr
20
prid•n eB˜Areb•l• iyeh•AzAP•ewr esnAb•Aih•nI iyeh•AzAP•w 25 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln.
tek•Ayù mr¨BU˜im ŒiB˜mueK yA^• k•rel•. tAr• ronA t¡Ar m•tA ŒsUb•• iCeln izlaih•r k•nYA. 32iyeh•AzAP•w
h•b•Ar iWk• ŒAegr mUæet$ iyeh•AzAP•w ŸeW d¡•Ai¼eyù t¡Ar ipt• ŒAsAr metA” sípeT j“Ib•nyApn•
2 b•MzAb•il 20:33-22:1 434

k•eriCeln. itin sb•Rd•A” öBu˜r öit b•AD•Y iCeln. igeyùiCeln. ”ed•AmIyù esnAb•Aih•nI t¡Aed•r c•&“u id$•k eTek•
33
ik••–˜Þ Œ‘ mU i %$ ed•r pU ej“Ar j“‘ b•AnAen• Ÿ<c•¢ iG•er eP•lelo iyeh•ArAm rAetr ŒÞ“k•Aer es”
j“Ayùg•Ùel• eB˜eÒ˜ ed•oyù• h•yù in Žb•M elAek• tAed•r qsnYb•U Y h• eB˜d• k•er eb•ireyù ŽesiCeln Žb•M
pUb•Rpur¨xed•r ö½Verr k•AeC inej“ed•r sµpU,RB˜Aeb• ”ed•AmIyùed•r prAij“t k•eriCeln. 10es” eTek• ŽKn
smpR, k•ern in. pyR•–˜ÿ˜ ”ed•Am iyh•Ýd•Ar zAsenr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•er
34
t¡ A r rAj“ × ˆ k•Ael öTm eTek• ezxAb•iD• c•eleC. ilb•anAr S˜îAnIyù b•Aisª•ArA iyh•Ýd•Ar ib•r¨eß“
iyeh•AzAP•w y• ik•C¢ k•eriCeln t• h•nAinr pu^ eyh•Ýr ib•e@•Ah• k•eriCeln k•Ar, iyeh•ArAm t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r
elK• srk•Air niTpe^ elK• ŒAeC/ y• prb•t$Ik•Ael ö½Vrek• pirtYAg k•eriCeln. 11ŽCA¼Ao itin iyh•Ýd•Ar
'”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜îr Œ•–˜ÿB$u˜)˜ k•r• pAh•A¼Ùilet Ÿ<c•¢ j“AyùgAyù ‹A•–˜ÿ mUi%RÙilr j“‘
h•yù. eb•d•IsmU h • b•Aineyù i Celn. itin ej“r¨zAelemr
35
iyh•Ýd•Ar rAj“• iyeh•AzAP•w t¡Ar rAj“e ׈r ezexr b•Aisª•Aed•r ö½Verr öit Œib•½VS˜ÿ k•eriCeln Žb•M
id•ek• ”•S•ó ˆ A eyù e lr rAj“• Œh•isyù r seÒ˜ c•¢ i )˜ iyh•Ýd•Ar b•Aisª•Aed•r ib•peT eWel id•eyùiCeln.
k•eriCeln. Œh•isyù b•æ pApAc•re, ilˆ¹ˆÿ iCeln. 12
”itmeD•Y iyeh•ArAm B˜Ab•b•Ad•I Žilyùr k•AC eTek•
36
iyeh•AzAP•w t¡Ar seÒ˜ eyQTB˜Aeb• tzRIez yAb•Ar j“‘ Žk•iw ic•iW epeln yAet elK• iCl/ "etAmAr pUb•p R r
U ¨x
j“Ah•Aj“ b•AnAenAr k•Aj“ Zr¨ k•ern. ”íiseyùAn- egb•r d•AyùeU d•r ö½Vr b•eleCnÉ 'iyeh•ArAm/ &u“im etAmAr ipt•
zh•er Ž”sb• j“Ah•Aj“ b•AnAen• h•et•. 37tKn mAerzA iyeh•AzAP•ewr b•• iyh•Ý d •Ar rAj“• ŒAsAr met•
eTek• ed•Ad•Ab•Ah•rÝ pu^ ”lIeyùxr iyeh•AzAP•wek• b•leln/ j“Ib•nyApn k•rin. 13ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr ŒprApr
"&u“im Œh•isyùr seÒ˜ h•At imileyùeC•/ tA” öBu˜ etAmAr rAj“Aed•r met•/ &u“im iyh•Ýd•A o ej“r¨zAelemr
j“Ah•Aj“Ùil Db•Ms k•reb•n.® b•AnAenA j“Ah•Aj“Ùel• elAek•ed•r ŒAh•Aeb•r pirb•Aerr mt Œib•½VˆS˜ÿ k•erC.
eB˜eÒ˜ yAyù Žb•M ezx pyR•–˜ÿ iyeh•AzAP•w b•• Œh•isyù &u“im etAmAr B˜A”ed•r/ yAr• etAmAr ec•eyù B˜Al tAed•ro
ek•Ÿ” ŒAr tzRIez j“Ah•Aj“ pAWAet pAern in. h•tY• k•erC. 14Ž” k•Are, S•ˆV yMù öBu˜ etAmAr pirb•Aerr

21 rAj“• iyeh•AzAP•ewr m]&u“Yr pr tAek• d•AyùUd•


ngrIet t¡Ar pUb•Rpur¨exr seÒ˜ smAiD•S˜î k•r•
sb•A”ek• o etAmAr elAek•ed•r opr Žk•iw erAg
pAiWeyù etAmAek• zAiS˜ÿ ed•eb•n. itin etAmAr smˆS˜ÿ˜
h•l Žb•M t¡Ar pu^ iyeh•ArAm t¡Ar j“AyùgAyù n&u“n rAj“• sµpd• Db•Ms k•reb•n. 15&u“im B˜yù¿•r Ÿd•r pI¼Ayù
h•eln. 2 iyeh•ArAemr B˜A”ed•r nAm h•l Œsiryù/ ŒAß*A•–˜ÿ h•eb•. id•enr pr id•n etAmAr Œb•S˜î• KArAp
iyh•Ieyùl/ sKiryù/ Œsiryù/ mIKAeyùl ŒAr zP•iwyù. h•et TAk•eb• Žb•M Žk•wA smyù ŒAseb• yKn etAmAr
Ž¡ r • sk•el” iCeln iyh•Ý d •Ar BU ˜ tpU b •R rAj“• Œˆ–˜¤Aid• eb•ireyù ŒAseb•.®¾
iyeh•AzAP•ewr s•–˜ÿAn. 3 iyeh•AzAP•w t¡Ar pu^ed•r sb•Ar 16
öBu˜ Žrpr pelXIyù o kU•z ed•ezr ink•wS˜î
j“‘” b•æ pirmA, esAn•/ räep•/ d•AmI d•AmI ij“insp^/ ŒArb•Iyùed•r mn rAj“• iyeh•ArAemr ib•r¨eß“ ib•ixeyù
iyh•Ýd•Ar suri(•t égRsmUh• ereK egelo itin t¡Ar etAeln. 17tKn tArA sk•el Žk•^ h•l Žb•M iyh•Ýd••
rAj“e ˆ× r B˜Ar id•eyùiCeln ej“Yþ pu^ iyeh•ArAemr h•Aet. ŒAß*mŠ k•rl. tAr• iyeh•ArAemr smˆS˜ÿ D•nsµpd•/
tAr S˜¤Ied•r Žb•M pu^ed•r ineyù egl. iyeh•ArAemr
iyh•dÝ •Ar rAj“• iyeh•ArAm k•inþ pu^ iyeh•AyùAh•s CA¼• ŒAr ek•Ÿ” Ž” ŒAß*me,r
4
iyeh•ArAm t¡Ar ipïd•% rAj“e ׈r zAsnB˜Ar ýh•, h•At eTek• r(•A epelA nA.
k•reln Žb•M inej“r (•mtA ŒAer• b•]iß“ k•reln. 18
Žsb• G•wnAr pr B˜ib•`þˆA,I ŒnuyAyùI öBu˜ rAj“•
tArpr trb•Airr sAh•AeyY t¡Ar Œ‘A‘ B˜A”ed•r o iyeh•ArAmek• érAerAgY Ÿd•rpI¼Ayù ŒAß*A•–˜ÿ k•reln.
”•S•óˆAeyùelr ik•C¢ entAek• h•tY• k•reln. 5b•i^z b•Cr 19
éb•Cr per b•æ yˆ–˜¤,AeB˜Aegr pr t¡Ar nAi¼Bu˜<i¼
b•yùes rAj“• h•eyù itin emAw 8 b•Cr ej“r¨zAelem epw eTek• eb•ireyù Žes itin mAr• yAn. elAek•rA
zAsn k•ern. 6itin ”•S•óˆAeyùelr ŒprApr rAj“Aed•r t¡Ar iptA iyeh•AzAP•ewr met• iyeh•ArAemr m]&u“Yr
met• Žb•M ŒAh•Aeb•r k•nY•ek• ib•eyù k•rAr pr ŒAh•Aeb•r pr t¡Ar sµ•åAnAeTR ek•Aen• ye|•r ŒAeyùAj“n k•ern
b•Mezr D•ArAyù j“Ib•nyApn k•eriCeln. öBu˜r ec•AeK in. 20t¡Ar m]&u“Yet ek•Aen• b•Yi)˜” é>iKt h•n in b••
y• mª• itin es” sb• k•Aj“ k•eriCeln. 7ik••–˜Þ/ eyeh•&“u ezAk• ök•Az k•ern in. 32 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù
itin d•AyùUed•r seÒ˜ c•¢i)˜ k•erùiCeln/ öBu˜ d•AyùUed•r ŒAw b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•rAr pr rAj“•
b•Mz in>ezx k•reln n•. öBu˜ öit|•• k•eriCeln iyeh•ArAemr m]&u“Y h•l. elAek• tAek• d•AyùUd• ngrIet”
ey/ ic•r d•IpYmAn öd•Iepr met•/ d•Ayù U e d•r k•b•rS˜î k•rel•/ teb• rAj“Aed•r ib•ezx smAiD• e(•e^
Ÿ%rpur¨xed•r Žk•j“n sb•Rd•• iyh•Ýd•Ayù zAsn k•reb•. tAr• iyeh•ArAmek• smAiD•S˜î k•erin.
8
iyeh•ArAemr rAj“ ׈k•Ael ”ed•Am iyh•Ýd•Ar k•t$] ׈
eTek• eB˜eÒ˜ eb•ireyù inej“r• inej“ed•r rAj“• inb•RAc•n iyh•dÝ •Ar rAj“• Œh•isyù
k•eriCl. 9iyeh•ArAm tA” t¡Ar smˆS˜ÿ esnApitsh•
esnA o rTb•Aih•nI ineyù ”ed•Am ŒAß*m, k•ret 22 iyeh•ArAemr pr/ elAek•rA t¡Ar k•inþ pu^
Œh•isyùek• n&u“n rAj“• ih•sAeb• inb•AR ic•t k•reln
435 2 b•MzAb•il 22:2-23:11

k•ArŠ ŒArb•ed•r seÒ˜ yAr• öAsAd• ŒAß*m, k•eriCl pAern. 12öBu˜r miª•er yAj“k•ed•r seÒ˜ eyAyùAz yKn
tAr• Œh•isyù CA¼• iyeh•ArAemr ŒAr sb• pu^ed•r luik•eyùiCeln es smeyù ŒTilyù• rA,I ih•eseb• Cyù
h•tY• k•eriCl. k•inþ pu^ h•eyùo itin rAj“e ˆ× r d•Aiyù ˆ× b•Cr rAj“Yiw zAsn k•eriCeln.
epeln. 2 Œh•isyù 22 b•Cr b•yùes iyh•Ýd•Ayù rAj“• h•eyù
ˆmA^ 1 b•Cr ej“r¨zAelm zAsn k•eriCeln.* Œh•isyùr yAj“k• iyeh•AyAù d•A o rAj“• eyAyAù z
m•tA ŒTilyù• iCeln Œièr •k•nYA. 3 Œh•isyù ŒAh•Ab•
pirb•Aerr metA” öBu ˜ r ib•r¨eß“ pApAc•r, 23 Cyù b•Cr c•¢pc•Ap TAk•Ar pr iyeh•AyùAd•Ar
ŒA ™ib•½VAs yeTX eb•e¼ ŸWl Žb•M itin
k•eriCeln/•k•ArŠ t¡Ar iptAr m]&u“Yr pr t¡Ar m•tA esnApited•r seÒ˜ Žk•iw c•¢ i )˜ k•reln. es”
t¡Aek• pAppU,RB˜Aeb• rAj“Y zAsn k•ret Ÿped•z esnApitr• iCelnÉ iyeh•ArAemr pu ^ Œsiryù /
id•eyùiCeln. 4Žb•M itin ŒAh•Aeb•r pirb•Aerr mt öBu˜r iyeh•Ah•Anenr pu^ ”½åAeyùl/ oeb•ed•r pu^ Œsiryù/
ec•AeK y• mª• tA” k•eriCeln/ k•ArŠ tAr iptAr Œd•AyùAr pu^ mAesyù ŒAr isiˆKr œ pu^ ”lIzAP•w. 2 c•¢i)˜
m]&u“Yr pr tArA” tAr Ÿped•X• h•eyùiCl Žb•M tAr• ŒnuyAyùI Žr• iyh•Ýd•A o iyh•Ýd•Ar pA½VRb•t$I eTek• smˆS˜ÿ
tAek• nX k•eriCl. 5tA”/ Œh•isyù ŒAh•Ab• pirb•Aerr elb•Iyùed•r o ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ pirb•Aerr entAed•r
elAek•ed•r ku•prAmzR ŒnuyAyùI j“Ib•nyApn k•rt. Žk•i^t k•er tArpr ej“r¨zAelem egeln. 3Ž¡r•
tAed•r prAmzRet” Œh•isyù rAemAí-igilyùed• ŒAh•Aeb•r sb•A” Žk•seÒ˜ ö½Verr miª•er rAj“Ar seÒ˜ Žk•w•
pu^ eyArAemr seÒ˜ ŒrAmIyù rAj“• h•sAeyùùelr seÒ˜ c•¢ i )˜ k•eriCeln. iyeh•Ayù A d•• Ž¡ e d•r sb•A”ek•
yuß “ k•ret yAn/ eyKAen itin ŒAh•t h•eyùiCeln 6 Žb•M b•eliCeln/ "ŒAmAed•r Œb••” rAj“Ar eCelek• zAsn
suS˜î h•et iyi•xœeyùel igeyùiCeln. k•ret ed•oyù• Ÿic•í/ k•ArŠ öBu˜ d•AyùeU d•r k•AeC öit|••
Žrpr/ iyh•Ýd•Ar öA)˜n zAsk• iyeh•ArAemr pu^ k•eriCeln ey ZD•u t¡Ar Ÿ%rpur¨exrA” iyh•Ýd•• zAsn
Œh•isyù/ iyi••xœeyùel ŒAh•Aeb•r pu^ eyArAemr seÒ˜ k•reb•. 4 ŽKn etAmAed•r sb•A”ek• k•eyùk•w• k•t$b•Y
ed•K• k•ret egeln k•ArŠ eyArAm ŒAh•t h•eyùiCeln. pAln k•ret h•eb•. yAj“k• o elb•Iyùed•r meD•Y yAr•
7
ö½Verr pirk•Â˜¯n• ŒnuyAyùI/ eyArAemr seÒ˜ ib•šAemr id•n miª•err intYk•mR sµpAd•n k•ret yAn
Œh•isyùr sA(•Aí t¡Ar m]&u“Y G•ineyù ŽeniCl k•ArŠ t¡Aed•r Žk• ïtIyùAMz miª•err d•rj“Ar opr nj“r
yKn itin ŽesiCeln/ itin Žb•M eyArAm inmaizr rAKeb•n. 5ŒAr Žk• ïtIyùAMz yAeb•n rAj“öAsAed•.
pu^ eyh•Ýr seÒ˜ yuß “ k•ret igeyùiCeln yAek• öBu˜ ŒAerk• Žk• ïtIyùAMz TAk•eb•n iB˜i%mUelr d•rj“Ayù
ŒAh•Ab•ed•r zAiS˜ÿ ed•b•Ar j“‘ ŒAh•Ab• b•Mz Db•Ms k•ret ŒAr b•Ad•b•Ak•I sk•el” öBu˜r miª•err ŒAi[˜nAyù
eb•eC ineyùiCeln. 8 ŒAh•Ab• b•Mezr sd•s´ed•r h•tY• TAk•eb•n. 6 k•AŸek• eyn öBu˜r miª•er F¦k•et ed•oyù•
k•rAr pr itin iyh•Ýd•Ar entAed•r Žb•M Œh•isyùr n• h•y.ù ZD•m u A^ eysb• yAj“k•g, o elb•Iyùr• miª•err
ŒA ™Iyùed•r yAr• t¡Ar esb•• k•eriCl/ tAed•r K<uej“ esb•A k•ern/ t¡Aed•r” öBu˜r miª•er F¦k•et ed•oyù•
eb•r k•reln. tAed•r itin h•tY• k•reln. 9 tArpr h•eb• k•Ar, t¡Ar• pib•^. Œ‘A‘r• öBu˜ tAed•r ey ey
eyh•Ý Œh•isyùr sÞ“An Zr¨ k•eriCeln. t¡Ar elAek•r• k•Aej“r d•Aiyù ׈ id•eyùeCn tA” k•reb•. 7elb•Iyùed•r
zmiryùAyù luik•eyù TAk•• Œh•isyùek• D•er eyh•Ýr k•AeC trb•Air D•ArŠ k•ret h•eb• Žb•M sb• smyù rAj“Ar
ineyù ŽelA. tAek• h•tY• k•er tAr• tAek• smAiD•S˜î k•ACAk•AiC TAk•et” h•eb•. ek•Ÿ yid• miª•er eFAk•Ar
k•rel•. tArA b•ll/ "iyeh•AzAP•w/ iyin sbR•A•–˜ÿ>k•re, ec•X• k•er tAek• eyn h•tY• k•r• h•yù.®
öBu˜ek• emen c•letn/ ”in t¡Ar nAit.® Žrpr Œh•isyùr 8
elb•Iyù o iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ b•Yi)˜ Œ(•er Œ(•er
pirb•Ar ŒAr iyh•Ýd•Ar rAej“Yr opr inyùˆ–˜¤, rAKet yAj“k• iyeh•AyùAd•Ar smˆS˜ÿ˜ ined$•z pAln k•eriCeln.
pAern in. yAj“k• iyeh•AyùAd•• yAj“k•b•egRr sb•A”ek•” ek•Aen• n•
ek•Aen• k•Aej“ inyu)˜ k•eriCeln. ey k•Are, C¢iwr
rA,I ŒTily•ù id•n smˆS˜ÿ esnApit t¡Aed•r ŒD•InS˜î sb•A”ek• ineyù
10
Œh•isyùr m•tA/ rA,I ŒTilyù• yKn ed•Keln esid•n yAr• miª•er ŽesiCl tAed•r seÒ˜ ŸpiS˜ît
ey t¡Ar inej“r pu^ Œh•isyù mAr• igeyùeC itin tKn iCeln. 9yAj“k• iyeh•AyùAd•• smˆS˜ÿ esnAnAyùk•ed•r rAj“•
ŒAed•z id•eln ey iyh•Ýd•Ar rAj“e ׈r Ÿ%rAiD•k•ArI d•AyùUed•r ŒAmelr b•Â˜ñm o eCAw b•¼ FAlÙel• eb•r
öetYk•ek• h•tYA k•ret h•eb•. 11iyeh•ArAemr k•nYA k•er id•eyùiCeln. rAj“• d•AyùUed•r Ž” smˆS˜ÿ ŒS˜¤zS˜¤
iyeh•Aesb•A/ yAj“k• iyeh•AyùAd•Ar S˜¤I/ Œh•isyùr Œ‘ pu^r• öBu˜r miª•er” rAK• h•et•. 10Žrpr iyeh•AyùAd•• k•Aek•
inh•t h•b•Ar ŒAeg t¡Ar pu^ eyAyùAz ŒAr t¡Ar D•A”mAek• ek•ATAyù d¡•A¼Aet h•eb• b•iu J“eyù id•eyùiCeln. szS˜¤ öh•rIr•
ezAb•Ar G•er luik•eyù ereKiCeln. itin Žrk•m miª•err d•i(•,id•k• eTek• Zr¨ k•er Ÿ%rid•k• py$•–˜ÿ
k•eriCeln yAet ŒTilyù• eyAyùAzek• h•tY• k•ret nA miª•err k•AeC/ eb•d•Ir pAez ŒAr rAj“Ar c•ArpAez
d¡•Ai¼eyùiCl. 11Žrpr/ sk•el imel b•Alk• rAj“pu^ek•
Œ h • i s y ù Ö Ö Ö k • e r i C e l n ik•C¢ öAc•In ilipet b•el "42 b•Cr
ineyù Želn Žb•M tAr mATAyù rAj“muku•w pireyù tAr
ryùs.® 2rAj“• 8É26 b•el Œh•isyù 22 b•Cr ryùes zAsn Zr¨
k•eriCeln.
h•Aet c•¢i)˜iwr Žk•iw öitilip id•eln. yAj“k•
2 b•MzAb•il 23:12-24:14 436
3
iyeh•AyùAd•• ŒAr t¡Ar pu^r• sb•A” pib•^ etl iCewAeln/ iyeh•AyùAd•• eyAyùAezr éew• ib•eyù id•eyùiCeln. ib•eyùr
b•Alk• eyAyùAzek• rAj“• b•el eG•Ax,• k•er j“yùDb•in pr/ rAj“• eyAyùAezr Œenk•Ùil s•–˜ÿAn h•eyùiCl.
id•eyù ŸWeln/ "mh•ArAj“ d•IG•Rj“Ib•I eh•An?® 4
prb•t$Ik•Ael/ rAj“• eyAyùAz öBu˜r miª•rek•
12
Žid•ek• rA,I ŒTilyù• miª•er Œenk• elAek•r nb•räp ed•b•Ar pirk•Â˜¯n• k•eriCeln. 5 itin smˆS˜ÿ˜
pd• z€• o j“yùDb•in Zen ik• h•eyùeC ed•Ket öBu˜r elb•Iyù o yAj“k•ed•r Žk•seÒ˜ efek• b•leln/ "yAo/
miª•er Želn. 13esKAen itin n&u“n rAj“Aek• ed•Ket ”•S•ˆó Aeyùelr ˆöetYek• öit b•Cr ey k•r ed•yù t• sMýh•
epeln. es” smyù eyAyùAz öD•An P•wek•/ rAj“•r ˆS˜ÿe•µ˜õr k•r Žb•M etAmAed•r öBu˜r miª•rek• n&u“n räp d•Ao.
k•AeC d¡•Ai¼eyùiCeln Žb•M smˆS˜ÿ˜ esnApit o elAek•rA y•o/ ŒAr ed•rI k•er• n•.® ik••–˜Þ elb•Iyùr• Žet
t¡Aek• iG•er ŒAnª• sh•k•Aer b•Ad•Yyˆ–˜¤smUh• Žb•M iz[˜A ib•ezx ŸísAh• ed•KAeln n•.
o eB˜rI b•Aj“Ai•Cl. gAyùk•r• tAed•r b•A†yˆ–˜¤ b•Aij“eyù 6
tKn rAj“• eyAyùAz öD•An yAj“k• iyeh•AyùAd•Aek•
Ÿíseb• enï ׈ id•i•Celn. Ž” ed•eK pre,r epAzAk• efek• b•leln/ "ŒApin ek•n elb•Iyùed•r iyh•Ýd•• o
iC¡¼et iC¡¼et rA,I ŒTilyù• b•el ŸWeln/ "ib•e@•Ah•/ ej“r¨zAelemr elAek•ed•r k•AC eTek• k•r sMýh• k•ret
ib•e@•Ah• k•ereC sb•A”?® ŒAed•z ed•n in yA öBu˜r d•As emAiz o ”•S•óˆAeyùelr
14
yAj“k• iyeh•AyùAd•• tKn ŸpiS˜ît esnAnAyùk•ed•r elAek•rA pib•^ t¡Ab•ur j“‘” b•Yb•h•Ar k•retn.®
ineyù Žes ined$ • z id•eln/ "etAmr• !sink•r• 7
ŒtIet/ éX rA,I ŒTilyùAr pu^r• öBu˜r miª•r
ŒTilyùAek• miª•err b•A”er ineyù yAo. ek•Ÿ yid• eTek• pib•^ ij“insp^ ineyù igeyùiCeln Žb•M esÙelA
or ipC¢ enb•Ar ec•X• k•er seÒ˜ seÒ˜ trb•Air id•eyù b•Aled•b•tAr ŒArAD•nAr j“‘ b•Yb•h•Ar k•eriCeln.
tAek• h•tY• k•reb•.® ik••–˜Þ ed•eKA/ ŒTilyùAek• eyn 8
rAj“• eyAyùAz öBu˜r miª•err d•rj“Ar b•A”er Žk•wA
öBu˜r miª•err c• ׈er n• mAr• h•yù. 15rAj“öAsAed•r ö,AmIr isª•uk• b•Aineyù b•sAenAr ined$•z id•eyùiCeln.
Œ½Vþˆ•r pAr h•oyù• mA^”/ esnAb•Aih•nIr elAek•r• 9
Žrpr elb•Iyùr• iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelemr elAek•ed•r
ŒTilyùAek• D•er eP•lel• Žb•M tAek• esKAen h•tY• öBu˜r j“‘ k•r ed•b•Ar k•T• eG•Ax,• k•ern. ö½Verr
k•rel•. j“‘ ”•S•óˆAeyùlIyùr• yKn mr¨BU˜imet id•n k•AwAi•Cl
16
Žrpr/ iyeh•AyùAd•• smˆS˜ÿ öj“• o rAj“Ar seÒ˜ tKn Ž”B˜Aeb• emAiz Ž” k•r sMýh• k•eriCeln.
c•i¢ )˜ k•rel•. öetYek• öBu˜r ib•½ˆV S˜ÿ esb•k• h•et sµ•åit
10
smˆS˜ÿ ent• o elAek•rA Kuiz men k•er ineyù Žes
j“AnAel•. 17sb•A” imel b•Aled•b•tAr mUi%$ b•sAenA ö,AmIr isª•uek• j“m• id•l. isª•uk•w• yt(•, pyR•–˜ÿ
miª•er igeyù/ miª•r o esKAnk•Ar eb•d•I o mUi%$ n• B˜er egl tt(•, pyR•–˜ÿ sb•A” isª•uek• ŒTR j“mA
eB˜eÒ˜ w¦k•er• w¦k•er• k•rel•. b•Aled•eb•r eb•d•Ir sAmen k•ret lAgel•.
11
tAr• b•Aled•eb•r pUj“ArI m%nek• h•tYA k•relA. isª•u k •w• B˜er egel elb•Iyù r • esw•
18
rAj“k•mRc•ArIed•r k•AeC ineyù egl. yKn rAj“Ar sic•b•
tKn iyeh•AyùAd•• elb•Iyù egAþIr yAj“k•ed•r ŒAed•z
id•eln ŒAneª•r seÒ˜ Žb•M gAn egeyù esb•A k•Aj“Ùil o öD•An yAj“ek•r sh•k•ArI isª•uk• KAil k•er tAr
k•ret eyÙil d•AyùUd• miª•err j“‘ inid$•X k•eriCeln eTek• yAb•tIyù ŒTR eb•r k•er ineln/ owA ŒAb•Ar
Žb•M emAizr b•”et eymn elK• ŒAeC es”mt öBu˜ek• B˜er yAoyù• pyR•–˜ÿ Žk•” j“AyùgAyù eP•rí ed•oyùA
b•il ŸísgR k•ret eymn d•AyùUd• k•retn. 19ŒiD•k••–˜Þ h•eyùiCl. Ž”B˜Aeb• eb•z ik•C¢ pirmA, ŒTR sMýh•
iyeh•Ayù A d•• miª•err d•rj“Ayù öh•rIed•r ineyùAg h•eyùiCl. 12rAj“• eyAyùAz o iyeh•AyùAd•• éj“en Ž”
k•eriCeln yAet ek•An b•Yi)˜ ey ŒZic•/ es miª•er ŒTR öBu˜r miª•err td•Arik•r k•Aj“ y¡Ar• k•retn
F¦k•et n• pAer. tAed•rek• id•eln. tArA öBu˜r miª•r sArAenAr j“‘
20
iyeh•AyùAd••/ esnApitb•gR/ enïb•gR/ zAsk•b•gR osud•(• pATrk•Aiweyù o C¢etAr imiS˜¤ ˆB˜A¼• k•reln.
ed•ezr elAek•rA rAj“Aek• yTAyT sµ•åAen eb•r k•er ŽCA¼•o elAh•• o iptelr k•Aj“ j“An• k•Airgred•ro
ŒAneln Žb•M Ÿ%r þˆAerr pT id•eyù rAj“öAsAed• B˜A¼• k•r• h•eyùiCl.
egeln Žb•M esKAen tAr• t¡Aek• isMh•Asen b•sAeln. 13
yAr• öBu˜r miª•r td•Arik•r k•Aj“ k•ret• tAr•
21
iyh•Ýd•Ar sk•el” esid•n Kub• Kuiz iCl. Œenk•id•n sk•el” inþAb•An o sí h•oyùAyù ö½Verr miª•r
pr ŒtYAc•ArI rA,I ŒTilyùAr m]&u“Yet ej“r¨zAelm puninmRAe,r k•Aj“ suc•Ar¨B˜Aeb• sµpå h•eyùiCl Žb•M
zh•er ŒAb•Ar zAi–˜ÿ enem Žel•. öBu˜r miª•rek• iWk• ŒAegr met• o ŒAer• #â k•er
b•AnAen• h•yù. 14k•Aj“iw ezx h•el k•mRc•ArIr• Œb•izX
eyAyAù z miª•r pnu inmAR , k•reln ŒTR rAj“• eyAyùAz o yAj“k• iyeh•AyùAd•Ar k•AeC iP•ireyù
eyAyùAz mA^ 7 b•Cr b•yùes rAj“A h•eyù 40 b•Cr ŒAnel•. Ž” ŒTR id•eyù öBu˜r miª•err j“‘ ib•iB˜å
24 ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. t¡Ar m• ij“insp^ b•AnAen• CA¼Ao/ Ž” ŒTR öBu˜r miª•err
isib•yù• iCeln eb•ra-ezb•• ˆzh•err b•Aisª••. 2 ytid•n intYesb•• o eh•Amb•il ineb•d•enr k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•r•
pyR•–˜ÿ yAj“k• iyeh•AyùAd•• j“Iib•t iCeln ttid•n pyR•–˜ÿ h•eyùiCl. ŽCA¼Ao Ž” Œb•izX ŒTR id•eyù esAn• o
eyAyùAz öBu˜r ined$•izt peT j“Ib•nyApn k•eriCeln. räepAr pA^ o w¦ik•wAik• ij“insp^ b•AnAen• h•eyùiCl.
437 2 b•MzAb•il 24:15-25:10

iyeh•AyùAd•Ar j“Ib•£•zAyù yAj“k•r• inyùimt öBu˜r miª•er 26


eyAyùAezr ib•r¨eß“• yAr• c•ß*A•–˜ÿ˜ k•eriCl t¡ArA
eh•Amb•il ŸísgR k•retn. h•l Œeµ•åAenr izimyùetr pu^ sAb•d• o emAyùAeb•r
15
Œb•ezex/ iyeh•AyùAd•A b•]ß“ h•eln Žb•M 130 b•Cr izèIetr pu^ iyeh•AxAb•d•. 27eyAyùAezr pu^ed•r g˜¯/
b•yùes t¡Ar m]&u“Y h•l. 16elAek•rA d•AyùUd• ngrIet t¡Ar ib•r¨eß“• B˜ib•xYþˆA,I o itin ik•B˜Aeb• ŒAb•Ar öBu˜r
rAj“Aed•r smAiD• e(•e^ iyeh•Ayù A d•Aek• smAiD•S˜î miª•r nb•räep inmRA, k•eriCeln essb• k•TA 'rAj“•ed•r
k•eriCeln k•Ar, itin ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr o t¡Ar sµ•VˆeÞ“ ib•b•r,I ýe–˜î¾ ilipb•ß “ ŒAeC•. eyAyùAezr pr
miª•err j“‘ b•æ B˜Al B˜Al k•Aj“ k•eriCeln. t¡Ar pu^ Œmíisyù n&u“n rAj“• h•eln.
17
iyeh•AyùAd•Ar m]&“u Yr pr/ ”•S•ˆó Aeyùelr enïb•gR rAj“•
eyAyùAzek• ŒB˜YTRn• k•reln Žb•M D•Ier D•Ier t¡Ar iyh•dÝ •Ar rAj“• Œmíisyù
S˜Þit k•ret Zr¨ k•reln. eyAyùAz tAed•r prAmzRÙil
ýh•, k•eriCeln. 18rAj“A o entAr•/ öBu˜ t¡Aed•r 25 p<ic•z b•Cr b•yùes iyh•Ýd•Ar rAj“• h•eyù Œmíisyù
emAw 29 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ˆ× k•eriCeln.
pUb•p R ru ¨xed•r ö½Verr miª•err id•k• eTek• muK iP•ireyù t¡Ar m•tA iyeh•Ayù£•no iCeln ej“r¨zAelm eTek•”.
ineln. pirb•et$/ tAr• ŒAezrAr K<uiw o Œ‘A‘ ‹A•–˜ÿ 2
Œmíisyù öBu˜r ŒiB˜öAyù ŒnuyAyùI smˆS˜ÿ k•Aj“
mUi%$ pUej“• ˆZr¨ k•reln. rAj“• o entAed•r ŒprAeD•r k•relo itin sb•RA•–˜ÿ>k•re, Ž”sb• k•Aj“ k•ern in.
j“‘ ö½Vr iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelemr elAek•ed•r opr 3
Œb•ezex itin rAj“• ih•eseb• inej“r zAsn öitiþt
ß*uß“ h•eln. 19ö½Vr elAek•ed•r mn t¡Ar öit iP•ireyù k•reln Žb•M ey smˆS˜ÿ rAj“k•mRc•ArIr• t¡Ar iptAek•
ŒAnAr j“‘ B˜Ab•b•Ad•Ied•r pAWAeln. ik••–˜Þ elAek•rA Kun k•eriCl tAed•r h•tY• k•reln. 4ik••–˜Þ Œmíisyù
séped•ez k•,RpAt pyR•–˜ÿ k•rel• n•. Ž”sb• b•Yi)˜ed•r s•–˜ÿAned•r h•tY• k•ern in. k•Ar,
20
tArpr ö½Verr ŒA ™• yAj“k• iyeh•AyùAd•Ar pu^ itin emAizr puˆS˜ÿek• elKA ib•iD• ŒnuyAyùI k•Aj“
sKiryùr opr B˜r k•relA. itin elAek•ed•r sAmen k•erùiCeln. öBu˜ ŒAed•z id•eyùiCeln/ "s•–˜ÿAned•r
d¡•Ai¼eyù b•leln/ "ö½Vr Ž” k•TA b•eleCnÉ 'etAmr• ŒprAeD•r j“‘ eymn ŒiB˜B˜Ab•k•ed•r m]&u“Yd•Ø ed•oyù•
ek•n öBu˜r ib•iD•smUh• o ŒA|•• ŒmA‘ k•reC•À ŽB˜Aeb• yAeb• n•/ iWk• Žk•”rk•mB˜Aeb• iptAmAtAr ek•Aen•
etAmr• k•KenA” ek•Aen• k•Aej“ k]•tk•AyR h•et pAreb• ŒprAeD•r j“‘ ek•An s•–˜ÿAnek• m]&u“Yd•Ø ed•oyù• iWk•
n•. etAmr• öBu˜ek• tYAg k•ereC•/ tA” itino h•eb• n•. ek•An b•Yi)˜ek• ek•b•lmA^ tAr k]•t ek•An
etAmAed•r tYAg k•ereCn.®¾ ku•k•em$r j“‘” m]&u“Yd•Ø ed•oyù• eyet pAer.®
21
ik••–˜Þ ib•c•Arb•uiß“h•In elAek•rA tKn Žk•seÒ˜ 5
Œmíisyù iyh•dÝ •A Žb•M ib•‘AmIenr smˆS˜ÿ b•Yi)˜ed•r
c•ß*A•–˜ÿ k•rel• Žb•M rAj“• yKn tAed•r sKiryùek• Žk•i^t k•reln Žb•M tAed•r pirb•Ar ŒnuyAyùI p]Tk•
h•tYA k•ret Œ•ed•z id•eln/ tArA pATr C¡¢e¼ miª•r k•eriCeln. itin tAed•r qs‘AD•Y(• o ŒiD•nAyùk•ed•r
c• ˆ× er” t¡Aek• h•tY• k•rel•. 22Žk•b•Aro rAj“• eyAyùAz k•%R]e ׈r ŒD•Ien ereKiCeln. 20 b•Cr b•• tAr eb•zI
t¡Ar öit sKiryùr iptA yAj“k• iyeh•AyùAd•Ar k•r¨,Ar b•ySù ˆ˜ð elAek•ed•r qsink• ih•eseb• ineyùAg k•rA h•eyùiCl.
k•T• men k•reln n•. mAr• yAb•Ar ŒAegr mUæet$ ŽB˜Aeb• sb•imileyù FAl o b•Â˜ñmD•ArI emAw 3/00/000
sKiryù b•leln/ "öBu˜ eyn etAm•r Ž” ŒprAD• ed•Ket eyAß“• iCl. 6ŽCA¼•o Œmíisyù ”•S•óˆAeyùelr eTek• 3
pAn Žb•M etAmAek• Žr eyAgY zAiS˜ÿ ed•n.® 3/4 wn räepAr ib•inmeyù 1/00/000 qs‘ D•Ar
23
Žk• b•Cerr meD•Y ŒrAmIyù esnAb•Aih•nI Žes rAj“• k•eriCeln. 7 ik••–˜Þ Žsmeyù Žk•j“n B˜Ab•b•Ad•I Žes
eyAyùAezr rAj“Y ŒAß*m, k•rel•. tArA iyh•Ýd•• o Œmíisyù e k• b•leln/ "mh•ArAj“/ ”•S•ó ˆ Aeyù e lr
ej“r¨zAelm ŒAß*m, k•rl Žb•M smˆS˜ÿ entAed•r h•tY• esnAb•Aih•nIek• ŒApnAr seÒ˜ eyet ed•eb•n n•. k•Ar,
k•rb•Ar pr esnAb•Aih•nI yAb•tIyù émURlY ij“insp^ luW b•t$mAen öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r seÒ˜ en”/
k•er d•eµ•åzek• rAj“Ar k•AeC esÙil pAiWeyù id•l. ”•Pó•iyùm egAþIr seÒ˜o en”. 8 yid• etAmr• yueß“ yAo
24
ŒrAmIyùr• eCAw esnAb•Aih•nI ineyù Želo öBu˜ tAed•r etAmr• Œb••” Žk•iw k•iWn yueß“r j“‘ inej“ed•r
iyh•Ýd•Ar esnAb•Aih•nI/ eyw• tAed•r esnAb•Aih•nIr ec•eyù öˆS˜Þt ereK•. ö½Vr h•yùetA etAmAed•r b•AD•• ed•eb•n
b•¼ iCl/ tAek• prAij“t k•ret id•eln. k•Ar, iyh•dÝ •Ar k•ArŠ ö½Verr (•mt• ŒAeC etAmAek• sAh•AyY k•ret
elAek•rA tAed•r pU b •R p u r ¨exr ö½V r ek• pirtYAg ŒTb•• etAmAek• b•AD•A id•et.® 9tKn Œmíisyù tAek•
k•eriCl. Ž”B˜Aeb• rAj“• eyAyùAezr zAˆiS˜ÿ ib•D•An h•l. b•leln/ "ik••–˜Þ ŒAim ŽrmeD•Y ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ey ŒTR
25
ŒrAmIyùr• yKn c•el egl tKn itin B˜Ix,B˜Aeb• id•eyùiC tAr ik• h•eb•À® ö½Verr elAk• Ÿ%r id•eln/
ŒAh•t. t¡Ar inej“r Bˆ]•tYrA” t¡Ar ib•r¨eß“• c•ß*A•–˜ÿ˜ "öBu˜r B˜AØAr ŒPu•r•–˜ÿ. itin c•A”el ŒApnAek• Žr
k•er t¡Aek• t¡Ar ib•CAnAyù h•tYA k•rel•. Žrpr «lAek•rA eTek•o eb•iz id•et pAern?®
10
t¡Aek• d•AyùUd• ngrIet smAiD•S˜î k•rel•/ teb• t• Œmíisyù tKn ”S•óˆAeyùlIyù esnAed•r ”•Pó•iyùem•
rAj“Aed•r j“‘ inid$•X smAiD• e(•e^ nyù. yAj“k• tAed•r b•AsBU˜imet pAiWeyù id•eln. Žr P•el Žr•
iyeh•AyùAd•Ar pu^ sKiryùek• h•tY• k•rAr j“‘” eyAyùAezr sk•el” iyh•Ýd•Ar rAj“• o ŒiD•b•AsIed•r opr ŒtY•–˜ÿ
Bˆ]•tYrA t¡Ar ib•r¨eß“• c•ß*A•–˜ÿ˜ k•eriCl. (u•Ý“• h•eyù iP•er egl.
2 b•MzAb•il 25:11-26:9 438
11
Žrpr Œmíisyù b•Ir ib•ß*em t¡Ar esnAed•r iyh•Ýd•Aek• prAij“t k•rl. iyh•Ýd•Ar öetYek• re, B˜Ò˜
”ed•Aemr lb•, ŸptYk•Ayù yueß“ enï ˆ× id•eln. esKAen id•eyù b•Ai¼ pAlAel•. 23rAj“• iyeh•AyùAs qb•í-ezmezet
t¡Ar esnAb•Aih•nI 10/000 esyùIrù qs‘ek• h•tY• k•rel•/ iyh•Ý d •Ar rAj“A Œmíisyù e k• b•ª•I k•er t¡ A ek•
12
Žb•M ŒAro 10/000 qs‘ek• pAh•Ae¼r c•Ý¼Ayù ineyù ej“r¨zAelem ineyù egeln. Œmíisyù iCeln eyAyùAezr
igeyù D•AO•• emer tAed•r nIec• eP•el id•l. nIec• k•iWn pu^ Žb•M iyeh•AyùAh•esr epQ^. iyeh•AyùAs ”•Pó•iyùemr
pATerr opr p¼b•Ar j“‘ Ž”sb• !sink•ed•r m]&u“Y P•wk• eTek• ek•Ae,r P•wk• pyR•–˜ÿ ej“r¨zAelemr
h•l. öAc•Ierr 600 Pu•w eB˜eÒ˜ eP•leln. 24itin smˆS˜ÿ
13
ik••–˜Þ Žsmeyù ey smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyù esnAed•r esAnA o räepA Žb•M oeb•d• ”ed•Am yA ik•C¢ ij“inxp^
Œmíisyù eP•rí pAiWeyùiCeln tAr• iyh•Ýd•Ar !b•í- miª•er pAh•Ar• id•t/ öAsAed•r smˆS˜ÿ ik•C¢ sµpd•
eh•AerA, eTek• zmiryù• pyR•–˜ÿ ŒÇ•ˆelr zh•rÙel• Žb•M b•ª•Ied•r ineyù i Celn. itin Ž” sb•ik•C¢
ŒAß*m, k•ret Zr¨ k•eriCl. Žr• 3/000 b•Yi)˜ek• zmiryùAet iP•ireyù ineyù egeln.
h•tY• k•er b•æ d•AmI d•AmI ij“ins luW k•eriCl. 25
iyeh•AyùAesr m]&u“Yr pr Œmíisyù ŒAer• 15 b•Cr
14
”ed•AmIyùed•r yueß“• prAij“t k•rAr pr Œmíisyù eb<•ec•iCeln. 26Œmíisyù t¡Ar rAj“e ׈r öTm eTek•
S•Vˆed•ez iP•er Želn. iP•er ŒAsAr smeyù Œmíisyù ezxAb•iD• ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln essb•” 'iyh•Ýd•• o
esyùIerr elAek•ed•r es” mUi%$ÙelA ŽeniCeln. Žrpr ”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC.
Œmíisyù inej es”sb• mUi%$ pUej“• k•ret Zr¨ 27
Œmíisyù yKn öBu˜ek• Œnusr, k•r• b•Þ“ k•er id•eln
k•reln. Žed•r sAmen itin nt h•eyùiCeln Žb•M tKn ej“r¨zAelemr elAek•rA t¡Ar ib•r¨eß“• c•ß*A•–˜ÿ
tAed•r k•AeC D•u p D•U e n• ‰ˆ A lAetn. 15Žet öBu˜ k•rel•. Œmíisyù ek•AenAmet lAKIez pAileyù egelo
yArprnA” ß*uß “ h•eln Žb•M Œmíiseyùr k•AeC Žk• elAek•rA esKAen elAk•• pAiWeyù Œmíisyùek• h•tY•
B˜Ab•b•Ad•Iek• pAWAeln. itin Žes Œmiísyùek• b•leln/ k•rl. 28tAr•pr tArA eG•A¼Ar ipeW k•er t¡Ar m]ted•h•
"&u“im ek•n h•WAí iB˜ned•zIyù mUi%$r pUej“• Zr¨ k•relÀ ineyù Žel• Žb•M t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ smAiD•S˜î
Ž”sb• mUi%$Ùel• et• Žed•r ŸpAsk•ed•ro etAmAr k•rel•.
ib•r¨eß“ r(•A k•ret pAerin.®
16
Žr Ÿ%er Œmíisyù Ÿß“tB˜Aeb• es” B˜Ab•b•Ad•Iek• iyh•dÝ •Ar rAj“• Ÿixyù
1-3
b•leln/ "c•¢p k•r nyùet• mAr• p¼eb•. ŒAmr• ik•
etAmAek• rAj“Ar prAmzRd•At• ineyùAg k•eriCÀ® es”
B˜Ab•b•Ad•I tKn b•leln/ "öBu˜ tAh•el sitY sitY”
26 Žrpr iyh•dÝ •Ar elAek•rA Œmíisyùr j“AyùgAyù
ik•ezAr Ÿixyùek• n&u“n rAj“• ih•eseb• inyu)˜
k•rel•. Ÿixyù mA^ 16 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù 52
etAmAr pApAc•re,r j“‘ etAmAek• Db•Mesr mueK eWel b•Cr ej“r¨zAelem zAsn k•eriCeln. t¡Ar iptAr
id•e•Cn eyeh•&u“ &u“im ŒAmAr Ÿped•z inel n•.® m]&u“Yr pr itin 'Žlí¾ zh•riw n&u“n k•er b•Aineyù
17
Œmíisyù t¡Ar m–˜¤,Ad•AtAed•r seÒ˜ prAmzR k•rAr iyh•Ýd•Aek• eP•rí id•eyùiCeln.
pr ”•S•óˆAeyùelr rAj“• iyeh•AyùAh•esr pu^ eyh•Ýr epQ^ Ÿixyù r m• iyKilyù • iCeln ej“r¨zAelemr
iyeh•AyùAmek• Kb•r pAWAeln/ "c•el• ŒAmr• sµ•åuK yuß“ b•Aisª••. 4Ÿixyù öBu˜r b•AD•Y iCeln Žb•M t¡Ar ipt•
k•ir.® Œmíisyùr mt j“Ib•nyApn k•eriCeln. 5 sKiryùr
18
”•S•óˆAeyùelr rAj“• eyAyùAz Žr ö&u“Y%er iyh•Ýd•Ar j“Ib•£•zAyù t¡Ar k•AC eTek• iz(•A lAB˜ k•er o
rAj“• Œmíisyùek• Kb•r pAWAeln/ 'ilb•AenAenr Žk• Œnueör,• epeyù Ÿixyù ö½Vrek• ŒnusrŠ k•eriCeln.
k<•AwAJ“A¼/ Žk• mh•Iräh•ek• b•eliCeln/ 'etAmAr k•nYAr ŒAr ö½Verr öit ytid•n t¡Ar Œib•c•l B˜i)˜ iCl
seÒ˜ ŒAmAr pue^r ib•eyù d•Ao.¾ ŒAr Žid•ek• Žk• öBu˜ ö½Vro t¡Aek• sAP•lY id•eyùiCeln.
b•uen• j“•–˜Þ Žes k<•Aw•J“A¼ mAi¼eyù id•eyù c•el egel•. 6
Ÿixyù pelXIyùed•r ib•r¨eß“ yuß “• k•eriCeln/ gAt/
19
ezAen•/ etAmr• ”ed•Amek• h•Aireyù id•eyùC tA” etAmr• yb•ia n o Œsaed•Ad zh•rÙelAr c•ArpAezr öAc•Ir eB˜eÒ˜
gib•t R o Œh•¿•ArI h•eyùC. b•A¼Iet b•es TAk•/ ŒAmAed•r eP•eliCeln Žb•M Œsaed•Ad• o pelXIyù ŒD•Yu ixt Œ‘A‘
öerAic•t k•erA nA. yid• etAmrA ŒAmAr seÒ˜ yuß “ ŒÇ•ˆlÙilet n&u“n zh•rsmUh• qtrI k•eriCeln.
7
k•ret c•Ao etAmrA et• b•ew”/ Žmnik• iyh•Ýd•Ao pelXIyù o gU r b•Ael b•sb•Ask•ArI ŒArb•Iyù o
prAij“t h•eb•.® imyùUnIyùed•r ib•r¨eß“ yKn Ÿixyù yuß “ k•eriCeln/ öBu˜
20
ik••–˜Þ Œmíisyù Žk•TAyù k•An id•et c•A”eln n•. Ÿixyùr sh•Ayùt• k•eriCeln. 8Œeµ•åAnIyùr• Ÿixyùr
ŒAsel Ž G•wn• öBu˜r ŒiB˜öAyù ŒnusAer” G•ewiCl. b••tA S•VIk•Ar k•er t¡Aek• ŸpeFQk•n p•WAyù. t¡Ar
”•S•óˆAeyùlIyùed•r h•Aet iyh•Ý d•Aek• prAij“t k•rAr ŒsIm sAh•esr KYAit imzerr sImA•–˜ÿ pyR•–˜ÿ Ci¼eyù
pirk•Â˜¯ n • S•V ˆ y ù M öBu ˜ ” k•eriCeln k•ArŠ tAr• pe¼ k•ArŠ itin Kub• (•mtAzAlI h•eyù ŸeWiCeln.
9
”ed•AmIyùed•r mUi%$ pUej“• k•rb•Ar ŒprAD• k•eriCl.• ej“r¨zAelemr ek•A,Ar P•wek•/ ŸptYk•Ar P•wek•
21
”•S•óˆAeyùelr rAj“• iyeh•AyùAs iyh•Ýd•Ayù qb•í-ezmezet Žb•M öAc•Ierr b<•Aek•r mueK Ÿixyù su#â nj“rd•Air
rAj“• Œmíisyùr mueKAmuiK h•eln. 22yueß“ ”•S•óˆAeyùl S˜ÿµ˜õsmUh• qtrI k•eriCeln Žb•M esÙelAr sb•ÙelAek•
439 2 b•MzAb•il 26:10-28:4

dU•gR id•eyù eb•iXt k•eriCeln. 10Ÿixyù j“nh•In S˜îAen zAsk• ih•eseb• rAj“öAsAd• o elAek•ed•r opr k•t$] ׈
k•eyùk•iw ˆgµ•Vˆuj“ b•AineyùiCeln/ k•Ar, pAb•RtY ŒÇ•ˆel k•retn.
o smBU˜imet t¡Ar ib•S˜ÿr gb•Aid• pZ iCl. itin 22
öTm eTek• ezxAb•iD• Ÿixyù ŒAr y• ik•C¢
pAh•A¼tlI Žb•M ŸptYk•Ab•t$I smBU˜imet k]•xk•o k•eriCeln essb•” ŒAemAesr pu^ B˜Ab•b•Ad•I iyzA”yù
ereKiCeln o k•Aremel @•A(•Ae(•t ed•KAezAnAr elAk• ileK igeyùiCeln. 23Ÿixyùr m]&u“Yr pr tAek• t¡Ar
ereKiCeln eyeh•&u“ itin k]•ixk•Aj“ B˜Alb•Asetn. pUb•p
R r
u ¨xed•r seÒ˜ k•b•r n• id•eyù t¡Aed•r smAiD•e(•e^r
11
Ÿixyùr Žk•iw sud•(• esnAb•Aih•nIo iCl. iyyùeU yùl ink•wS˜î Žk• mAeW smAiD•S˜î k•r• h•yù. itin ku•þerAgI
nAem Žk• sic•b• o mAesyù nAem j“qnk• ŒD•Y(• imel h•oyùAyù elAek•rA t¡Aek• rAj“Aed•r smAiD•e(•e^ smAiD•S˜î
ÙeŠ eg<eT esnAb•Aih•nIiwek• k•eyùk•iw d•el ib•B˜)˜ k•erin. t¡Ar m]&u“Yr pr t¡Ar pu^ eyATm t¡Ar j“AyùgAyù
k•er h•nAinyù e k• öD•An esnApit ped• ineyù A g n&u“n rAj“• h•eln.
k•eriCeln. h•nAinyù iCeln rAj“Ar ŒD•InS˜î pd•S˜î
c•Aku•ered•r Œ‘tm. 12esnAb•Aih•nIek• yAr• ined$•z iyh•dÝ •Ar rAj“• eyATm
id•etn tAed•r meD•Y emAw 2/600 j“n pirb•Aerr ent• p<ic•z b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù eyATm emAw 16
iCeln. 13Ž” elAek•r• 3/07/500 eyAß“Ar Ž”
qs‘d•lek• pirc•Aln• k•retn/ yAr• ey ek•An zߨr
27 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. t¡Ar
m•tA iyräz• iCeln sAed•Aek•r k•nYA. 2eyATm öBu˜r
ib•r¨eß“ ŒtY•–˜ÿ pArd•zRItAr seÒ˜ yu ß“ k•ret pArt. ŒiB˜öAyù ŒnusAer t¡Ar iptA Ÿixyùr metA” ö½Vrek•
14
Ÿixyù t¡Ar esnAb•Aih•nIr j“‘ b•Â˜ñm/ FAl/ izrS˜¤A,/ Œnusr, k•retn. ik••–˜Þ itin k•Kno t¡Ar iptA Ÿixyùr
tIr/ D•nku • o Ùlitr j“‘ pATr qtir k•ireyùiCeln. met• öBu˜r miª•er F¦ek• D•upD•Uen• ed•b•Ar é>sAh•s
15
ej“r¨zAelem öAc•Ierr oper Žb•M nj“rd•Airr ök•Az k•ern in. ik••–˜Þ t• se%Ño elAek•rA pApAc•r,
S˜ÿµ˜õÙelAr oper pArd•zRIed•r þˆAr• ŒAib•Sˆð˜]t ib•ezx k•er eyet lAgel•. 3 eyATm öBu˜r miª•err Ÿ%r
D•re,r ÙlitsmUh• b•sAen• h•eyùiCl eyÙelA pATr d•rj“Aiw punin$mA, k•rA CA¼Ao oP•elr öAc•Ierr opr
o tIr C¡u¼et pArt. dU•rdU•rAe•–˜ÿ Ÿixyùr KYAit Ci¼eyù Œenk• ik•C¢ S˜îApn k•ern Žb•M 4iyh•dÝ •Ar pAb•tR Y ŒÇ•ˆel
pe¼ Žb•M itin ß*em ib•KYAt o zi)˜zAlI Žk• eb•z ik•C¢ zh•r S˜îApn k•eriCeln. ŽCA¼Ao itin
rAj“Ayù pir,t h•n. j“Ò˜el égR o nj“rd•Airr j“‘ S˜ÿ µ ˜õ b•AnAn.
16
ik••–˜Þ zi)˜ b•]iß“r seÒ˜ seÒ˜ Ÿixyùr d••µ˜õ t¡Aek• 5
Œeµ•åAnIyùed•r seÒ˜ yuß “ k•er itin yueß“ Œeµ•åAn-
Db•Mesr mueK eWel ed•y/ù k•Ar, itin öBu˜/ t¡Ar ö½Verr rAj“ek• prAij“t k•ern yAr P•lS•Vˆräp itn b•Cr D•er
öit Œšß“• ök•Az k•ret Zr¨ k•ern. Žmnik• Ÿixyù Žk•wAn• öetYk• b•Cr Œeµ•åAnIyùr• t¡Aek• 3 3 /4 wn
Žk•b•Ar öBu˜r miª•err eb•d•Iet D•upD•Uen• ‰ˆAlAeto räep•/ öAyù 62/000 b•uezl gm o yb• nj“rAn• id•t.
igeyùiCeln. 17yAj“k• Œsiryù o öBu˜r esb•Ayù inyu)˜ 6
öBu˜ t¡Ar ö½Vrek• Œnusr, k•er eyATm zi)˜zAlI
ŒAer• 80 j“n sAh•sI yAj“k• o Ÿixyùek• Œnusr, h•eyù ŸeWiCeln. 7 itin ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln essb•
k•ern. 18t¡Ar• Ÿixyùek• TAimeyù ed•n o stkR• k•er o t¡Ar yueß“r ib•b•r,I '”•S•óˆAeyùl o iyh•Ýd•Ar rAj“Aed•r
b•eln/ "D•upD•Uen• ‰ˆAlAb•Ar ŒiD•k•Ar ŒApnAr en”/ Ž ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß “ ŒAeC. 8 p<ic•z b•Cr b•yùes
k•Aj“ Žk•mA^ h•AerAe,r Žb•M yAj“k• Ÿ%rpur¨xrA rAj“• h•eyù 16 b•Cr ej“r¨zAelm zAsn k•rAr pr
k•ret pAern k•Ar, Ž k•Aej“r j“‘ t¡Aed•r inid$•X t¡Ar m]&u“Y h•el 9 t¡Aek• t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ d•AyùUd•
k•rA h•eyùeC. ŒApin Œnuýh• k•er pib•^tmS˜îAn eTek• ngrIet smAiD•S˜î k•r• h•l. Žrpr eyATemr j“AyùgAyù
c•el yAn. ŒApin ŒniD•k•Ar öeb•z k•ereCn Žb•M rAj“• h•eln t¡Ar” pu^ ŒAh•s.
Žw• öBu˜r k•AC eTek• ŒApnAek• sµ•åAn Žen ed•eb•
n•.® iyh•dÝ •Ar rAj“• ŒAh•s
19
ik••–˜Þ Žk•T• Zen/ Ÿixyù yAj“k•ed•r öit ŒtY•–˜ÿ ŒAh•s 20 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù emAw 16
ß*uß“ h•eln. t¡Ar h•Aet iCl Žk•iw D•n u iu c• Žb•M essmeyù
yAj“k•ed•r ec•AeKr sAmen eb•d•Ir pAez d¡•A¼Aen•
28 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. itin
t¡Ar D•mRinþ pUb•Rpur¨x d•AyùUed•r met• b•• öBu˜r
Œb•ˆS˜îAet” Ÿixyùr k•pAel ku•þerAegr l(•, Pu•ew ŒiB˜öAyù ŒnuyAyùI j“Ib•nyApn k•ern in. 2 ŒAh•s
ŸWel•. ”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r KArAp #XA•–˜ÿ Œnusr, k•er
20
Œsiryù o Œ‘A‘ yAj“k•r• Ÿixyùr k•pAel ku•þr j“Ib•nyApn k•eriCeln. itin b•Aled•b•tAed•r
ic•H Pu•ew ŸWet ed•eK ej“Ar k•er t¡Aek• miª•r eTek• ŒArAD•n•r j“‘o mUi%$smUh• b•AineyùiCeln. 3ŽCA¼A
eb•r k•er id•eln. Ÿixyù Ët miª•r eCe¼ c•el egeln ”•S•óˆAeyùlIyùed•r tA¼Ab•Ar ŒAeg öBu˜ ey k•nAnIyù
k•ArŠ zAiˆS˜ÿÿS•Vˆräp öBu˜ t¡Aek• c•mRerAg id•eyùiCeln. j“Aited•r tAi¼eyù id•eyùiCeln tAed•r G•],Y ŒAc•renr
21
Ž”B˜Aeb• m]&u“Yr id•n Œb•iD• rAj“• Ÿixyùr c•mRerAg mt ŒAh•s ib•na - ih•eåAemr ŸptYk•Ayù D•u p D•U e n•
iCl Žb•M itin öBu˜r miª•er öeb•ezr ŒiD•k•Ar id•eyùiCeln o t¡Ar inej“r pu^ed•r ŒAÙen ŸísgR
h•ArAeln. t¡Ar pu^ eyATm t¡Ar rAj“e ׈r ezxid•ek• k•eriCeln. 4b•ild•An k•r• CA¼Ao ŒAh•s Ÿ< c •¢
2 b•MzAb•il 28:5-29:2 440

eb•d•IÙelAyù pAh•Ae¼ Žb•M öetYk•iw sb•j u “ gAeCr tlAyù iCl tAed•r gAD•Ar ipeW &u“el id•eln Žb•M tAed•r
D•upD•Uen• id•etn. b•Ai¼r k•AeC 'tAlgAeCr ed•z¾ iyrIeh•Aet tAed•r ineyù
5-6
eyeh•&u“ ŒAh•s Ž” smˆS˜ÿ˜ pApAc•re, ilˆ¹ˆÿˆ egeln Žb•M zmiryùAet iP•er Želn.
h•eyùiCeln eseh•&u“ öBu˜/ t¡Ar ö½Vr ŒrAm rAej“r 16-17
Ž” smeyù/ ”ed•AmIyù esnAb•Aih•nI ŒAb•Ar iP•er
h•Aet t¡Aek• yueß“ prAij“t k•eriCeln. ŒAh•esr b•æ Žel• Žb•M iyh•Ýd•Aek• Œ‘ Žk•iw yueß“• prAij“t k•er
qs‘ek• b•ªI k•er ŒrAmrAj“ tAed•r d•eµ•åzek• ineyù Žb•M tAed•r b•ª•Ied•r ”ed•Aem ineyù yAyù. tKn rAj“•
yAn. Ÿpr•–˜Þ/ ”•S•óˆAeyùelr rAj“• rmilyùr pu^ epk•h•r ŒAh•s ŒzU r rAej“r sAh•AyY öATR n • k•reln.
18
h•Aeto ŒAh•esr prAj“yù G•ew. epk•h• o t¡Ar pelXIyùrAo Žes d•i(•, iyh•Ýd•• o iyh•Ýd•Ar pAb•RtY
esnAb•Aih•nI imel Žk•id•enr meD•Y iyh•Ýd•Ar 1/20/000 ŒÇ•ˆel qb•íezmez/ ŒyùAelAn/ ged•erAí/ esAeK•/
h•Aj“Ar b•Ir esnAek• h•tY• k•eriCeln. epk•h• Žed•r itî•/ igmaes• ömuK zh•r o Ž”sb• zh•err pA½Vb•t$I
prAij“t k•ret eperiCeln k•Ar, Žr• tAed•r ýAmÙel• d•Kl k•er b•sb•As k•ret Zr¨ k•relA.
pUb•Rpur¨exr ö½Vrek• pirtYAg k•eriCl. 7”•Pó•iyùm 19
rAj“• ŒAh•s iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r pAepr peT
eTek• Žk•j“n zi)˜zAlI eyAß“A isiˆKœ/ ŒAh•esr pu^ pirc•Aln• k•rAr j“‘” öBu˜ iyh•Ýd•Aek• s¿•ewr mueK
mAesyùek•/ öAsAed•r ŒD•Y(• Œ•S•óˆIk•Amek• ŒAr k•t$]e ׈ eWel id•eyùiCeln. ŒAh•s öBu˜et emAew” ib•½AV sI iCeln
iyin iCeln rAj“Ar per” es” ”˜ð˜AnAek• h•tY• k•ern. n•. 20sAh•AeyYr pirb•et$ ŒzUrrAj“ itlagí iplaenxr
8
”•S•óˆAeyùlIyù esnAb•Aih•nI iyh•Ýd•Ayù b•sb•Ask•ArI Žes ŒAh•esr s¿•w ŒAer• b•Ai¼eyù &u“eliCeln. 21öBu˜r
tAed•r 2/00/000 ŒA ™IyùS•Vˆj“nek• b•ª•I k•r• CA¼Ao miª•r/ rAj“öAsAd• o rAj“pu^ed•r TAk•• j“Ayùg• eTek•
iyh•dÝ •• nArI o izZsh• b•æ mUlYb•An ij“insp^ Œph•r, b•æ mUlYb•An ij“insp^ ineyù essb• ŒzUrrAj“ek•
k•er zmiryùAet ineyù ŽesiCl. 9 ik••–˜Þ es smeyù/ id•eyùo ŒAh•s t¡Aek• s•–˜ÞX k•ret pAern in.
oed•d• nAem Žk• öBu˜r B˜Ab•b•Ad•I ib•j“yùI ”•S•óˆAeyùlIyù 22
s¿•wAb•S˜îAyù ŒAh•s ŒAer• eb•iz k•er pApAc•r,
esn•b•Aih•nIek• b•leln/ "etAmAed•r pUb•Rpur¨exr þˆAr• o öBu˜r öit Œšß“• öd•zRn k•ret Zr¨ k•ern.
pUij“t öBu˜r k]•pAyù etAmrA iyh•dÝ •Aek• h•ArAet epereC• 23
itin d•eµ•åzek•r elAek•ed•r ed•b•tAr k•AeC b•ild•An
k•Ar, itin tAed•r opr ß*uß“ h•eyùiCeln. ik••–˜Þ etAmr• ineb•d•n k•reln. tAed•r h•Aet prAij“t h•eyù ŒAh•s
Kub• inþur o b•b•RerAic•tB˜Aeb• iyh•Ýd•Ar qs‘ed•r h•tY• B˜Ab•eln/ "tAh•el ŒAim ŒrAemr ed•b•tAr ŒArAD•nA
k•ereC•/ tA” ŽKn öBu˜ etAmAed•r opr ß*u ß“ h•eyùeCn. k•ir o t¡Ar k•AeC b•ild•An k•ir/ tAh•el inü‚yù” Ž”sb•
10
etAmr• iyh•Ý d •A Žb•M ej“r¨zAelemr b•ª•Ied•r ed•b•t•g, o tAed•r ŸpAsk•r• ŒAmAek• sAh•AyY
ß*Itd•As ih•eseb• rAKb•Ar pirk•Â˜¯n• k•eriCel. ik••–˜Þ k•reb•.® yA”eh•Ak•/ t¡Ar• t¡Aek• sAh•AyY k•ret pAern
etAmrA inej“rA” öBu˜r ib•r¨eß“ pAp k•erC. 11ŽKn in Žb•M t¡Ar ptn G•iweyùiCeln. Žb•M t¡Ar seÒ˜/
ŒAmAr k•T• ezAenA. etAmr• etAmAed•r b•ª•I B˜A”- smý ”•S•óˆAeyùelr ptn h•eyùiCl.
eb•Aned•r mui)˜ d•Ao k•Ar, Ž” ŒprAeD•r j“‘ öBu˜ 24
ö½Verr miª•r eTek• smˆS˜ÿ ij“insp^ j“e¼•
etAmAed•r öit Kub•” ß*uß ““ h•eyùeCn.® k•er ŒAh•s es”smˆS˜ÿ w¦k•er• w¦k•er• k•er eB˜e[˜ öBu˜r
12
es” smeyù iyeh•Ah•Anenr pu ^ Œsiryù / miª•err d•rj“• b•Þ“ k•er id•eln. ej“r¨zAelemr rAˆS˜ÿAr
mize˜ñemAetr pu^ eb•iriKyù/ z˜ñuemr pu^ iyih•iâ•yù emAe¼ emAe¼ eb•d•I b•Aineyù 25iyh•dÝ •Ar smˆS˜ÿ zh•rÙilet
Žb•M h•da • leyù r pu ^ ŒmAs• ömu K ”•Pó•iyùe mr ŒAh•s Œ‘ ed•b•tAed•r D•upD•Un• ed•b•Ar j“‘ Ÿ<c•¢ S˜îAn
qsnYb•Aih•nIr Ž”sb• entAr• yuß“• eTek• Žk•d•l b•Aineyù id•eln. Ž”B˜Aeb• ŒAh•s t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r
”•S•ˆó AeyùlIyù qsink•ed•r G•er iP•ret ed•eK tAed•r stkR• öBu˜ ö½Vrek• ŒtY•–˜ÿ ß*uß ““ k•er &u“leln.*
k•er id•eln. 13t¡ArA ”•S•óˆAeyùlIyù esnAed•r b•leln/ 26
rAj“e ׈r öTm eTek• ezxAb•iD• ŒAr y• ik•C¢
"iyh•Ýd•• eTek• k•AŸek• ŒAr b•ª•I k•er ŽKAen ineyù ŒAh•s k•eriCeln essb•” 'iyh•Ýd•• o ”•S•óˆAeyùelr
Žes• n• k•Ar, tAet öBu˜r öit ŒAmAed•r pAepr rAj“Aed•r ”ith•As ýe–˜î¾ ilipb•ß“ k•r• ŒAeC.
eb•AJ“• Ÿ%erA%r b•A¼eb•. Žet öBu˜ ŒAmAed•r o 27
ŒAh•esr m]&u“Yr pr t¡Aek• ej“r¨zAelem t¡Ar
”•S•óˆAeyùelr öit Kub•” (u•Ý“ h•eb•n.® pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ smAiD•S˜î k•r• h•yù. teb• t¡Aek•
14
tKn esnAr• tAed•r entAed•r h•Aet smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r seÒ˜ smAiD•S˜î k•r• h•yùin. t¡Ar
b•ª•Ied•r o yAb•tIyù luW k•r• sµpd• &u“el id•l. per t¡Ar pu^ ih•iâ•yù t•r j“AyùgAyù n&u“n rAj“• h•eln.
15
eb•iriKyù / iyih•iâ•yù Žb•M ŒmAs• enïg,
”•S•óˆAeyùlIyùr• eysmˆS˜ÿ epAzAk•ŒAzAk• ŽeniCl t• iyh•dÝ •Ar rAj“• ih•iâ•yù
eTek• ŸlÒ˜ b•ª•Ied•r prb•Ar j“‘ epAzAk• id•eln o
tAed•r pirc•yR• k•ret lAgeln. b•ª•Ied•r sb•A”ek• 29 ih•iâ•yù 25 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù emAw 29
b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. t¡Ar
KAb•Ar o pAnIyù ed•oyù• h•l Žb•M tAed•r meD•Y yAr• m• Œib•yù• iCeln sKiryùr k•‘A. 2 ih•iâ•yù öBu˜r
ŒAh•t h•eyùiCl tAed•r (•tS˜îAen etl lAigeyù ed•oyù• ŒiB˜öAyù ŒnusAer t¡Ar pUb•Rpur¨x d•AyùUed•r met• sí
h•l. tArpr entArA smˆS˜ÿ b•ª•Ied•r/ yArA Kub• éb•Rl o D•mRinþB˜Aeb• j“Ib•nyApn k•ern.
441 2 b•MzAb•il 29:3-30
3
t¡Ar rAj“ ׈k•Aelr öTm b•Cerr/ öTm mAesr ŒAnu þ Aink•B˜Aeb• miª•err ezAD•enr k•Aj“ Zr¨
meD•Y” ih•iâ•yù öBu˜r miª•riw ŒAb•Ar Kuel id•eyùiCeln k•eriCeln. Ï mAesr” ŒXm id•en t¡ArA miª•err
Žb•M miª•err d•rj“AÙel• emrAmt k•er id•eyùiCeln. öeb•z peT Žes ŸpiS˜ît h•eln Žb•M tArpr ŒAer•
4-5
yAj“k• o elb•Iyùed•r Žk•i^t k•er miª•err pUb•R ŒAwid•n D•er miª•err Zic•k•re,r k•Aj“ k•er egeln.
öAe•–˜ÿr˜ eKAl• c• ׈er ih•iâ•yù t¡Aed•r seÒ˜ Žk• !b•Wek• es” mAesr 16 id•enr mATAyù smˆS˜ÿ k•Aj“ ezx h•eyùiCl.
18
imilt h•eyù b•leln/ "elb•Iyùr• ezAen•/ miª•err esb•• Žrpr tAr• rAj“• ih•iâ•yùr k•AeC igeyù t¡Aek•
k•rb•Ar pib•^ k•Aej“r j“‘ etAmr• inej“ed•r öˆS˜ÿt b•leln/ "ŒAmr• öBu˜r miª•riw ŒAgAegA¼• pirâ•Ar
k•r. öBu˜/ etAmAed•r pUb•Rpur¨exr ö½Verr miª•riwek• pir•Cå k•eriC. eh•Amb•il ineb•d•enr j“‘ eb•d•I o
Zß“ o pib•^ k•er etAel•. miª•rek• ŒZß“ o Œpib•^ Œ‘A‘ y• ik•C¢/ eymn r¨iw rAKAr j“‘ ewib•l Žb•M
k•ereC Žmn öitiw ij“inx miª•r eTek• sireyù d•Ao. esKAen b•Yb•h•ät b•Asnek•Asn pirâ•Ar o pib•^ k•eriC.
6
ŒAmAed•r pUb•Rpur¨exr• öBu˜r Œb•AD•Y h•eyù j“Ib•n 19
rAj“• ŒAh•s ö½Verr ib•r¨ß“Ac•r, k•rAr per itin
k•AiweyùeC. tArA miª•rek• Œšß“• k•er Žb•M öBu˜r miª•err ij“insp^ Žb•M ŒAsb•Ab•p^Ùilek• Œb•eh•l•
id•k• eTek• muK iP•ireyù ineyù öBu˜r pT eTek• ser k•eriCeln. ŒAmr• Žsb• ij“inx Zß“ k•eriC Žb•M
egeC. 7tAr• miª•err d•rj“• b•Þ“• k•er id•eyùeC Žb•M esÙelA öBu˜r eb•d•Ir sAmen sAij“eyù ereKiC.®
b•Aitd•Aenr öƉˆilt Œi©ÍizK• iniB˜eyù id•eyùeC. 20
prid•n eB˜Areb•l•/ rAj“• ih•iâ•yù zh•err smˆS˜ÿ
”•S•óˆAeyùelr ö½Verr pib•^ S˜îAenr eb•d•Iet D•upD•Uen• Ÿ•c•pd•AiD•k•ArI k•mRc•ArIed•r ineyù miª•er egeln.
ed•oyù• ŒAr eh•Amb•ilo tAr• b•Þ “ k•er id•eyùeC. 8 tA” 21
rAj“pirb•Aerr/ pib•^S˜îAenr Žb•M iyh•dÝ •Ar elAek•ed•r
öBu˜/ iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelemr elAek•ed•r opr ß*u ß“ pApemAc•enr qneb•† ih•eseb• t¡ArA sAtw• x¡A¼/ sAtw•
h•eyù tAed•r zAiS˜ÿ id•eyùeCn/ yAet Œ‘ j“Aitr• tAed•r emx/ sAtw• emxzAb•k• Žb•M sAtw• puM CAgl
B˜yù/ ib•S•åyù Žb•M Ÿph•Aesr pA^ ih•eseb• ed•eK Žb•M ŽeniCeln. rAj“• ih•iâ•yù h•AerAe,r Ÿ%rpu r ¨x
etAmr• inej“r• ed•Ket pAo ey Ž sb•” sitY. yAj“k•ed•r Ï öA,IÙilek• öBu˜r eb•d•Iet b•il id•et
etAmr• j“Aen• Žr Žk• b•,o R imTY• nyù/ k•Ar, etAmr• ŒAed•z id•eln. 22tA” yAj“k•rA öTem x¡A¼Ùil b•il
S•Vˆc•e(• Ž” G•wn• ed•eKeC•. 9etAmr• ed•eKeC• ey id•eyù öBu˜r eb•d•Iet es” r)˜ iCiweyù id•eln. 23-
Žk•Are,” ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r yueß“• m]&u“Y h•eyùeC; 24
ŒnuräpB˜Aeb• yAj“k• sAtw• emx/ sAtw• emxzAb•k•
Žb•M ŒAmAed•r S˜¤I/ eCel-emeyùed•r k•ArAr¨ß“ k•rA ŒAr sAtw• CAgl CAnAek• prpr b•il id•eyù eb•d•Iet
h•eyùeC. 10Žk•Are, ŒAim ih•iâ•yù öBu˜ ö•S•óˆAeyùelr tAed•r r)˜ iCiweyù t• pib•^ k•reln yAet öBu˜
ö½Vrek• ŒAb•Ar n&u“n k•er öitš¨it id•et c•A”/ yAet ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r tAed•r pAp eTek• mui)˜ ed•n.
itin ŒAr ŒAmAed•r opr ß*uß “ h•eyù n• TAek•n. rAj“• smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlb•AsIed•r h•eyù Ž” pApemAc•enr
11
ŒAmAr elAek•r• ezAn/ etAmr• k•%Reb•Y Œb•eh•l• qneb•† o eh•Amb•il ineb•d•enr ined$•z id•eyùiCeln.
ek•Ar nA. öBu˜ t¡Ar esb•Ar j“‘ etAmAed•r menAnIt 25
Žrpr mh•ArAj“ ih•iâ•yù mh•AsmAerAeh• rAj“•
k•ereCn. t¡Ar miª•er esb•• o D•p u D•eU n• ed•b•Ar ŒiD•k•Ar d•AyùUed•r B˜Ab•b•Ad•I gAd• o nATenr ed•oyù• ŒAed•z
itin ZD•u etAmAed•r” id•eyùeCn.® ŒnuyAyùI eKAl-k•t$Al/ b•I,•/ tAnpur• b•Aj“Aet b•Aj“Aet
12-14
Žk•TA Zen inîiliKt elb•Iyùr• k•Aej“ eleg elb•Iyùed•r ŒAb•Ar öBu˜r miª•er pAWAeln. ŽB˜Aeb•
eglÉ ŒmAseyùr pu^ mAh•í Žb•M k•h•Aí pirb•Aerr t¡ A ed•rek• miª•er pAWAenAr ined$ • z öBu ˜ t¡ A r
Œsireyùr pu^ eyAeyùl; Œi€•r pu^ k•Iz Žb•M mrAir B˜Ab•b•Ad•Ied•r muK id•eyù pAiWeyùiCeln. 26elb•Iyùr•
pirb•ArBu˜)˜ iyh•ilelelr pu^ Œsiryù; iseµ•år pu^ sk•el d•AyùUed•r b•A†yˆ–˜¤ ineyù Žb•M yAj“k•r• iz[˜•
eyAyùAh•“ ŒAr egezRAn pirb•Aerr eyAyùAeh•r pu^ Žd•n; ineyù öS˜Þt h•eln. 27tArpr rAj“• ih•iâ•yù eb•d•Iet
”lIxAP•e,r b•Mezr iziè o iyyùUeyùl/ ŒAseP•r eh•Amb•il ŸísegRr ined$•z id•eln. eh•Amb•ilÙilr
pirb•Aerr sKiryù o m%inyù/ eh•menr Ÿ%rpur¨xed•r ŸísgR yKn Zr¨ h•l/ tArA öBu˜r Ÿe£•ezY gAn gAoyù•
meD•Y iyh•Ýeyùl o izimiyù/ iydU•TUenr Ÿ%rpur¨xed•r Zr¨ k•relA. rAj“• d•Ayù U e d•r b•AnAen• eB˜rI o
meD•Y zmiyùyù o ŸxIeyùl. 1 5tArpr tArA Œ‘A‘ b•A†yˆ–˜¤Ùil b•Aj“AenA h•l. 28yKn b•A†yˆ–˜¤Ùil b•Aj“et
smˆS˜ÿ elb•Iyùed•r Žk•e^ j“e¼A k•er öBu˜r miª•r lAgl Žb•M gAyùk•r• gAn k•ret lAgeln tKn smˆS˜ÿ
ŒAnuþAink•B˜Aeb• ezAD•n k•rAr j“‘ inej“ed•r öˆS˜Þt elAk•/ y¡Ar• oKAen j“e¼• h•eyùiCeln t¡ArA öBu˜r
k•reln. rAj“Ar muK id•eyù öBu˜r ey ŒAed•z ŽesiCl ŸpAsnA k•reln. eh•Amb•il ŸísgR ezx n• h•oyù•
t• t¡Ar• šß“Ar seÒ˜ ýh•Š k•reln. 16yAj“ek•rA öBu˜r pyR•–˜ÿ t¡Ar• ŸpAsnA k•er egeln.
29
miª•err ŒB˜Y•–˜ÿrB˜Aeg egeln. t¡Ar• miª•err meD•Y b•ild•Aenr k•Aj“ ezx h•el ih•iâ•yù sh• Œ‘A‘
ey smˆS˜ÿ ŒZic• ij“insp^ iCl es smˆS˜ÿ eb•r k•er sk•el” ŒABU˜im nt h•eyù ŸpAsnA k•reln. 30yKn
miª•err ŸeWAen ŒAneln. tArpr elb•IyùrA essb• rAj“• ih•iâ•yù o pd•S˜î b•Yi)˜r• t¡Aed•r öBu˜r özMsA
ik•e@•A, ŸptYk•Ayù ineyù egeln Žb•M tAr meD•Y eP•el k•er gAn gA”et ined$•z id•eln t¡Ar• d•AyùdU • o B˜Ab•b•Ad•I
id•eln. 17öTm mAesr öTm id•en t¡ A r• ŒAseP•r elK• gAnÙel• gA”eln. öBu˜r özMsA
2 b•MzAb•il 29:31-30:19 442

k•er o t¡Ar sAmen mAT• nt k•er t¡Ar• sk•el” tAed•r öit itin k•r¨,A prb•z h•eb•n.
ŒAniª•t h•eyù ŸWeln. 31ih•iâ•yù b•leln/ 7
etAmAed•r pUb•Rpur¨x Žb•M sh•nAgirk•ed•r
"iyh•Ýd•Ab•AsIr• ezAen•/ etAmr• inej“ed•rek• öBu˜r met• ŒAc•r, ek•AerA n•. t¡Ar• tAed•r iptAr
c•re, ineb•d•n k•rel. Žes• etAmr• öBu˜r Ÿe£•e• ö½Verr ib•r¨eß“ pAp k•eriCeln. tA” öBu˜
ed•oyùAr j“‘ ŒAer• b•ilr j“Ib• o D•‘b•Ad• qneb•† tAed•r Db•Ms h•et id•eyùiCeln. Žsb•” etAmr•
ineyù Žes•.® tKn sk•el yAr eymn ”e•C öBu˜r inej“ed•r ec•AeK ed•eKeC•. 8etAmAed•r Ž”sb•
j“‘ qneb•† o eh•Amb•il ineyù Žel•. 32esid•n/ pUb•Rpur¨xed•r met• eg<AyùA&u“Rim n• k•er smˆS˜ÿ
eh•Amb•il ih•eseb• emAw 70iw x¡A¼/ 100iw emx Žb•M Œ•–˜ÿ>k•r, id•eyù öBu˜r b•ª•n• k•er•. öBu˜ t¡Ar
200iw emxzAb•k• öBu˜r k•AeC ineb•id•t h•l. 33pib•^ ŒAzIb•AR ed• ey pib•^tm S˜îAnek• ic•rpib•^ k•er
qneb•† ih•eseb• ineb•id•t h•l 600iw x¡A¼ o 3/000 &u“eleCn esKAen Žes etAmr• etAmAed•r öBu˜
emx. 34eh•Amb•ilr inime% smˆS˜ÿ j“•–˜Þed•r CAl CA¼AenA ö½Verr esb•• k•er•. Žk•mA^ tAh•el” öBu˜r
o k•Awb•Ar j“‘ yAj“ek•rA sMKYAyù Kub• k•m” iCeln. erAx#iXr h•At eTek• etAmr• Œb•YAh•it pAeb•.
9
tA” t¡Aed•r ŒA ™Iyùb•g/R elb•Iyùr• sAh•AyY k•ret Želn etAmr• yid• t¡Ar c•r,tel iP•er Žes t¡Aek•
yt(•Š n• k•Aj“iw ezx h•yù Žb•M yt(•Š n• yAj“ek•r• Œnusr, k•er• tAh•el etAmAed•r ŒA ™IyùS•ˆV j“n
inej“ed•r Zß“ k•ern/ k•ArŠ yAj“k•ed•r eTek• elb•Iyùr• o s•–˜ÿAns•–˜ÿited•r Œph•r,k•ArIr• tAed•r
inej“ed•r Zß“ k•ret eb•zI ib•½ˆVS˜ÿ iCeln. 35b•æ pirmA, öit d•yù• öd•zRn k•reb•n Žb•M tAr• sk•el
eh•Amb•il CA¼•o/ zAi•–˜ÿ qneb•† Žb•M epyù qneb•†r ŒAb•Ar Ž” ed•ˆez iP•er ŒAset pAreb•.
j“‘ öc•¢r c•ib•R iCl eyÙil eh•Amb•ilr seÒ˜ ed•oyùAr etAmAed•r öBu˜ d•yùAlu Žb•M k•r¨,Amyù. etAmr•
j“‘ iCl. öBu˜r miª•err intYk•m$ ŒAb•Ar Zr¨ h•l. yid• t¡Ar k•AeC iP•er ŒAes• itin k•KenA”
36
ih•iâ•yù o t¡Ar öj“Ar• sk•el ö½Vr ey B˜Aeb• Œit etAmAed•r id•k• eTek• muK eP•rAeb•n n•.®
Ët tAed•rek• t¡Ar esb•Ar j“‘ öS˜Þt k•ereCn t•
10
eB˜eb• Kub•” ŒAniª•t h•eln. b•At$•b•Ah•k•r• sb•UlUn pyR•–˜ÿ ”•Pó•iyùm o mn>izr
sb•R^ öetYk•w• zh•er Ž” ŒAeb•d•n ineyù egl. ik••–˜Þ
ih•iâ•yrù inˆS˜Aÿ rpb•R Ÿd•a yApn elAek•rA Žr ek•Aen• Ùr¨ ׈ n• id•eyù Ž” ŒAeb•d•n o
rAj“• ih•iâ•yù ”•S•óˆAeyùl o iyh•Ýd•Ayù öetYk•ek•
30 b•At$A pAWAeln Žb•M ”•Pó•iyùm o mn>izr
b•At$Ab•Ah•k•ed•r ineyù WA·•-tAmAz• k•ret Zr¨ k•rel•.
11
teb• ŒAezr mn>iz o sb•UlUenr ib•iB˜å ŒÇ•ˆelr
elAek•ed•r ic•iW ileK id•eln öBu˜r miª•er ŒAsAr ik•C¢ b•Yi)˜ prm d•Ienr met• ej“r¨zAelem Žes
j“‘/ yAet t¡Ar• sb•A” öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr j“‘ ŸpiS˜ît h•l. 12Žmnik• iyh•Ýd•Aeto öBu˜ ŽmnB˜Aeb•
inS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn k•ret pAern. 2itin t¡Ar smˆS˜ÿ c•eliCeln yAet smS˜ÿ elAk•/ rAj“A o t¡Ar Ÿ•c•pd•S˜î
Ÿ•c•pd•S˜î k•mR c ArI Žb•M ej“r¨zAelem smeb•t k•mRc•ArIed•r emen c•let rAj“I h•l.
elAek•ed•r seÒ˜ prAmzR k•reln Žb•M iþˆtIyù mAes 13
iþtIyù mAes b•æ b•Yi)˜ ej“r¨zAelem KAimrib•h•In
inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn k•reb•n b•el iS˜îr k•reln. 3eyeh•&u“ r¨iwr Ÿísb• pAln k•ret Žel•. 14Žr• sk•el
yAj“k•ed•r ŒiD•k•AMz Ž” pib•^ esb•A Œnu þ An ej“r¨zAelemr ‹A•–˜ÿ ed•b•ed•b•Ied•r j“‘ b•AnAen• eb•d•I
Ÿda•yApenr j“‘ tKno ŒAnuþAink•B˜Aeb• öˆS˜Þt iCeln o D•p u D•eU n• ed•b•Ar eb•d•IÙel• eB˜e[˜ ik•e@•A, ŸptYk•Ayù
n•/ Žb•M elAek•rA tKno ej“r¨zAelem smeb•t h•yù eP•el id•l. 15iþˆtIyù mAesr 14 id•enr id•n Žr•
in/ eseh•&u“ inD•RAirt smeyù inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn k•r• inˆS˜ÿArpebR•r qneb•†iw b•il id•eln. yAj“k•g, o
egl n•. 4 teb• t¡Ar• y• isß“A•–˜ÿ ineyùiCeln tAet elb•Iyùr• liÆï“t men esb•Ar k•Aej“r j“‘ öˆS˜Þt
ih•iâ•yù sh• smeb•t sk•el” s•–˜ÞX h•eyùiCeln. 5 Žb•M h•eln k•ArŠ t¡Ar• ŒnuþAniwr j“‘ yTAyTB˜Aeb• pib•^
eb•r-a ezb•• eTek• Zr¨ k•er d•An zh•r py$•–˜ÿ ”•S•ˆó Aeyùelr iCeln n•. t¡Ar• öBu˜r miª•er eh•Amb•il ineyù Želn.
sb•R^ sk•lek• ej“r¨zAelem Žes öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr 16
emAizr ib•iD• ŒnuyAyùI/ t¡Ar• miª•er t¡Aed•r inD•RAirt
ö½Verr inˆS˜ÿArpeb•R eyAgd•Aenr j“‘ ŒAmˆ–˜¤, j“AnAen• j“AyùgAÙil ýh•, k•reln. elb•Iyùr• yAj“k•ed•r h•Aet
h•l. ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r Žk•w• b•¼ ŒMz d•IG•Rid•n re)˜r pA^ &u“el ed•b•Ar pr yAj“k•r• es” r)˜ eb•d•Iet
yAb•í emAizr b•i,Rt ib•iD• ŒnuyAyùI inˆS˜ÿArpb•R pAln iCiweyù id•eln. 17ŸpiS˜ît elAek•ed•r meD•Y Œenek•”
k•ern in. 6 tA” b•At$Ab•Ah•k•r• ”•S•óˆAeyùl o iyh•Ýd•Ar iCeln y¡Ar• Ž” pib•^ esb•Ar k•Aej“r j“‘ inej“ed•r
sb•R^ rAj“• ih•iâ•yùr ic•iW ineyù egl yAet j“AnAen• öˆS˜Þt k•ern in. Žrk•m elAek•ed•r j“‘/ elb•IyùrA
h•lÉ inˆS˜ÿArpebR•r qneb•†iw b•ild•An k•reln.
18-19
"”•S•óˆAeyùelr s•–˜ÿitr•/ etAmr• Œº•Ah•Am/ Žrk•m k•r• h•l eyeh•&u“ ”•Pó•iyùm/ mn>iz/
”sah•Ak• o ”•S•óˆAeyùelr ŒArAD•Y ö½Verr id•ek• ”xAKr o sb•l U eU nr Œenek•” inˆS˜ÿArpeb•rR eB˜Aj“sB˜Ayù
muK eP•rAo. Žk•mA^ tAh•el” etAmr• yAr• eyAgd•Aenr j“‘ inej“ed•r Zic• k•ern in Žb•M emAizr
ŒzUrrAej“r qs‘d•l eTek• pAileyù ŽesC/ ib•iD• ŒnuyAyùI t¡ArA Žiw pAln k•ern in. ik••–˜Þ tArAo
443 2 b•MzAb•il 30:20-31:12

eyAgd•An k•reln/ k•Ar, ih•iâ•yù öATRn• k•er b•leln/ 2


yAj“k•g, o elb•Iyùed•r k•eyùk•iw d•el ib•B˜)˜
"eh• öBu˜/ &u“im mÒ˜lmyù. ŽrA sk•el” sb•RA•–˜ÿ>k•re, k•r• h•eyùiCl Žb•M öetYk•iw ib•B˜Aegr j“‘ k•Aej“r
etAmAr ŸpAsn• k•ret c•A”elo ib•iD• ŒnuyAyùI sM|•A inid$•X k•er ed•oyù• h•eyùiCl. rAj“• ih•iâ•yù Ž”
inej“ed•r Zic• k•er in. &u“im Žed•r (•m• k•er•. &u“im smˆS˜ÿ d•elr sb•A”ek• ŒAb•Ar inej“ed•r k•t$b•Y k•ret
ŒAmAed•r pUb•Rpur¨exr ŒArAD•Y•ö½Vr. ŽrA yid• Ž” ŒAed•z id•eln. yAj“k• o elb•Iyùr• ŒAb•Ar qneb•†/
pib•^ˆtm S˜îAenr j“‘ Ÿpyu)˜B˜Aeb• inej“ed•r Zß“ eh•Amb•il o mÒ˜l qneb•† ineb•d•enr k•Aej“ inyu)˜
k•er n•o TAek•/ tAh•elo &u“im Žed•r sb•A”ek•/ yAr• h•eln. miª•err esb•• k•r• CA¼•o tAr• öBu˜r g]eh•
smˆS˜ÿ h•äd•yù id•eyù etAmAek• c•Ayù/ (•m• k•er id•o.® B˜i)˜gIit o özMsA gAn k•retn. 3 ih•iâ•yù eh•Amb•il
20
öˆBu˜ rAj“• ih•iâ•eyùrù öATRnAyù sA¼• id•eyù Žed•r ih•eseb• t¡Ar inj“S•ˆV ik•C¢ pZ ineb•d•n k•reln. öitid•n
sb•A”ek• (•m• k•er id•eln. 21”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Ar• sk•Ael o sÞ“YAyù Ž”sb• pZed•r eh•Amb•il ih•eseb•
sAtid•n D•er mh••smAerAeh• o ŒAneª•r meD•Y id•eyù b•il ed•oyùA h•etA. öBu˜r ib•iD• ŒnuyAyùI öˆit ib•šAemr
ej“r¨zAelem KAimrib•h•In r¨iwr Ÿísb• pAln k•rel•. id•n ŒmAb•s´Ar Ÿíseb•r id•n Žb•M Ÿíseb•r id•en
elb•Iyù o yAj“k•r• ˆöetYk•id•n t¡Aed•r sAD•Ymet• öBu˜r Ž”sb• pZ b•ild•An k•r• h•et•. 4 inyùm ŒnuyAyùI
özMsA k•reln. 22ey smˆS˜ÿ elb•Iyùr• öˆBu˜r esb•• elAek•ro tAed•r zes´r Žk•iw inD•RAirt ŒMz o
k•Aej“r ŒnuD•Ab•n k•eriCeln rAj“• ih•iâ•yù tAed•r Œ‘A‘ ij“insp^ yAj“k• o elb•Iyùed•r ed•b•Ar k•T•
sb•A”ek• ŸísAih•t k•ret lAgeln. sAtid•n Ž” iCl. ih•iâ•yù ej“r¨zAelemr sb•A”ek• es” inyùm emen
Ÿísb• pAlenr pr elAek•rA inˆS˜ÿArpebR•r qneb•† c•let ŒAed•z id•eln/ yAet yAj“k•g, o elb•Iyùr•
ŸísgR k•rel•. tAr• tAed•r pUb•Rpur¨exr öBu˜ ö½Verr t¡Aed•r opr ‘AS˜ÿ k•Aj“ Œib•i(•ˆ¹ˆÿ menAeyAeg S•ˆV •Ceª•
özMsA o t¡Ar öˆit tAed•r D•‘b•Ad• |•Apn k•relA . k•ret pAern. 5 ed•ezr sb•R^ elAek•rA rAj“•r Ž”
23
tKn smˆS˜ÿ elAk• ŒAer• sAtid•n TAk•et rAj“I ŒAed•ezr k•T• Zneln. ey mUæet$ ”•S•óˆAeyùlIyùr• Ž”
h•l. ŒAer• sAtid•n D•er tAr• ŒAneª•r seÒ˜ ŒAed•z Znel•/ tAr• tAed•r zs´/ @•A(•Ars/ etl o
inˆS˜ÿArpb•R pAln k•rel•. 24iyh•dÝ •Ar rAj“• ih•iâ•yù/ yAet mD•ur P•lenr öTmB˜Ag eTek• Ÿd•ArB˜Aeb• d•An k•rl•;
Žiw s•µ˜õb• h•yù tAr j“‘ 1/000 x¡A¼/ 7/000 emx tAr• y• ik•C¢ ŽeniCl tAr Žk•-d•zmAMz id•eyù id•l.
6
ŸpiS˜ît elAek•ed•r KAb•Ar ˆj“‘ d•An k•reln. entAr• ”•S•óˆAeyùl o iyh•Ýd•Ar zh•rAÇ•ˆel b•sb•Ask•ArI elAek•rA
sk•el ŒAer• 1/000 x¡A¼ ŒAr 10/000 emx d•An tAed•r gb•Aid• pZr Žk•-d•zmAMz o Œ‘A‘ sAmýI
k•reln. smˆS˜ÿ yAj“k•r• pib•^ esb•Ar k•Aej“r j“‘ o Žk•” pirmAe, ineyù ýAem öBu˜ ö½Verr ij“insp^
inej“ed•r Zß“ k•reln. 25ŸpiS˜ît öetYek•/ iyh•Ýd•Ar rAKAr j“‘ inD•RAirt Žk•iw ib•ˆezx j“AyùgAyù ˆ S˜ÿàpIk]•t
öetYk• yAj“k•g, o elb•Iyùr•/ ”•S•ˆó Aeyùl eTek• iyh•dÝ •Ayù k•rel•.
ŒAs• b•ih•rAgtrA/ Œ‘A‘ öetYek• yAr• ”•S•óˆAeyùl 7
ïtIyù mAs ŒTRAí em-ju“n eTek• Zr¨ k•er sˆ¹ˆÿ m
eTek• ŽesiCeln/ t¡Aed•r öetYek•” KuzI o ŒAneª•r mAs ŒTRAí ese¹wµ•Vˆr-ŒeûwAb•r pyR•–˜ÿ Ž”B˜Aeb•
seÒ˜ Ÿísb• pAln k•reln. 26tA” ej“r¨zAelemr d•AnsAmýI sMýh• k•rA h•l. 8 yKn ih•iâ•yù ŒAr Œ‘A‘
sb•^R tKn KuzIr b•‘• k•Ar, ”•S•ˆó Aeyùelr rAj“•/ d•AyùeU d•r entAr• Žes es” ˆS˜ÿàpAk••r ij“inx eyÙil sMýh•
pu^/ zelAmenr smyù eTek• ej“r¨zAelem Žrk•m k•r• h•eyùiCl/ ed•Keln/ tAr• öBu˜ ŒAr t¡Ar ”ˆ•S•ˆóAeyùelr
ek•Aen• Ÿísb• ŒAr k•Kno h•yùin. 27yAj“k•g, o elAek•ed•r D•‘b•Ad• j“AnAeln.
elb•Iyùr• ŸˆeW d¡•A¼Aeln Žb•M elAek•ed•r ŒAzIb•RAd• 9
Žrpr/ ih•i â•yù yKn ˆS˜ÿp
à Ik]•t d•An sAmýI sµpekR•
k•rAr j“‘ öATRn• k•reln. öˆBu˜ S•VeˆgR t¡Ar pib•^ yAj“k•g, o elb•Iyùed•r ö½Í k•reln/ 10öD•An yAj“k•/
b•AsS˜îAn eTek• t¡Aed•r es” öˆATRn• Znet epeln. sAed•Ak• b•Mezr Œsiryù b•leln/ "eyid•n eTek•
elAek•r• öBu˜r miª•err j“‘ d•An k•ret Zr¨ k•ereC
rAj“• ih•iâ•yrù Ÿ åit ib•D•An es” smyù eTek• ŒAmr• ek•b•l eKeyù” c•eliC . ik••–˜Þ

31 yKn inˆS˜ÿArpeb•Rr Ÿísb• Ÿda•yApn ezx h•l/•


tKn inˆS˜ÿArpebR•r j“‘ ey smˆS˜ÿ ”•S•ˆó Aeyùlb•AsI
ej“r¨zAelem ŸpiS˜ît h•eyùiCeln/ t¡Ar• iyh•dÝ •Ar ib•iB˜å
ŒAmr• epw B˜er KAb•Ar pro ŽKno yeTX KAb•Ar
d•Ab•Ar pe¼ reyùeC. öBu˜ ˆsitY sitY” t¡Ar esb•k•ed•r
öit sd•yù tA” Žet• smˆS˜ÿ KAb•Ard•Ab•Ar sMýh•
zh•rÙilet egeln Žb•M pATerr qtrI mUi%$Ùel• h•eyùeC.®
11
eB˜eÒ˜ w¦k•er• w¦k•er• k•reln. ŒAezrAr K<uiw Ÿpe¼ ih•iâ•yù yAj“k•ed•r miª•err B˜¡A¼Ar G•rÙelA
eP•el iyh•dÝ •• o ib•‘AmIenr sb•^ R Ÿ•c• S˜îlÙil eB˜eÒ˜ iWk•WAk• k•ret b•leln. es k•Aj“ h•eyù egel/
12
ed•oyù• h•l. ”•Pó•iyùm o mn>izeto Žk•” ij“ins yAj“k•r• elAek•ed•r d•An o Žk•-d•zmAMz o Œ‘A‘
k•r• h•l. mUi%$ pUej“Ar yAb•tIyù ic•H iniü‚H n• h•oyù• y• ik•C¢ öBu˜r Ÿe£•e• ineb•id•t h•eyùiCl t• ib•½ˆV S˜ÿB˜Aeb•
pyR•–˜ÿ elAek•r• Ž”sb• k•er eyet lAgel•. tArpr ineyù Žes miª•err B˜¡A¼Ar G•rÙelAyù rAKeln.
”•S•óˆAeyùlIyùr• inej“ed•r zh•er ey yAr b•Ai¼et iP•er elb•Iyù - k•nAnIyù iCeln Ž” smˆS˜ÿ sMg] h •It
egl. ij“inspe^r d•Aiyùe ׈. Žb•YApAer t¡Ar sh•k•ArI iCeln
2 b•MzAb•il 31:13-32:15 444

t¡Ar B˜A” izimiyù. 13k•nAnIyù ŒAr t¡Ar B˜A” izimiyùr snaeh•rIb• ej“r¨zAelm ŒAß*m, k•ret ŽeseCn/
3
t%ÑAb•D•Aen k•Aj“ k•eriCeln yAj“k• iyh•Ieyùl/ Œsisyù/ ih•iâ•yù t¡Ar Ÿ•c•pd•S˜î k•mRc•ArI o qs‘AD•Y(•ed•r seÒ˜
nh•í/ ŒsAeh•l/ iyrIemAí/ eyAxAb•d•/ ”lIeyùl/ iyÅ•åiKyù/ prAmzR k•er iWk• k•reln éegRr b•A”err J“,RAr j“lD•Ar•
mAh•í/ b•nAyù. rAj“• ih•iâ•yù o ö½Verr miª•err ŒD•Y(• b•Þ“ k•er ed•eb•n. 4 tKn sk•el imel dU•egRr b•A”er
Œsiryù éj“en imel Ž” smˆS˜ÿ elAek•ed•r eb•eC smˆS˜ÿ J“,RA ŒAr iyh•Ýd•Ar meD•Y id•eyù öb•Aih•t nd•Ir
ineyùiCeln. 14iyîAr pu^ ek•Air/Ð miª•err pUb•R öAe•–˜ÿr j“l b•Þ“ k•rAr b•Yb•S˜î• k•reln. t¡Ar• b•leln/
þˆArr(•I elAek•ed•r ö½Vrek• ed•oyù• d•An Žb•M pib•^tm "ŒzUrrAj“ ŽKAen ŒAsun Žb•M ed•Kun k•t j“lk•X
qneb•† sMýeh•r d•Aiyùe ׈ iCeln. 15Žd•n/ im‘AmIn/ ŒAeC.® 5 ih•iâ•yù ej“r¨zAelemr öAc•Ierr eB˜e[˜˜ yAoyù•
eyzUyù/ zmiyùyù/ Œmiryù ŒAr zKinyù Ž” sMg]h•It ŒMz emrAmt k•er öAc•Ierr opr nj“rd•Air S˜ÿµ˜õ
ij“insÙil tAed•r ŒA ™Iyùed•r meD•Y tAed•r ib•B˜Aj“n b•iseyù ej“r¨zAelemr sur(•• b•Yb•S˜î• su#â k•reln.
ŒnuyAyùI/ nb•In o öb•I, ŸB˜yùek•” ib•½ˆV S˜ÿB˜Aeb• ib•trŠ Ÿpr•–˜Þ/ itin öTm öAc•Ierr c•&u“id$•ek• ŒAerk•w•
k•eriCeln. 16ey sb• pur¨x itn b•Cr o tAr Ÿß$“ ed•oyùAl &u“el pUb•R id•ek•r p<Aic•l z)˜ k•er g<ATeln.
b•yùesr iCl Žb•M yAed•r nAm b•Mz tAilk•Ayù iCl/ Œenk• ŒS˜¤ z S˜¤ ˆ o FAlo b•AnAeln. 6-7 yueß“r
tArAo Ž” ij“inxÙil epeyùiCl. tAed•r miª•er qs‘AD•Y(•ed•r opr itin sAD•Ar, elAek•ed•r
öeb•z k•ret h•t Žb•M tAed•r ib•B˜Aj“n ŒnusAer r(•,Aeb•(•e,r d•Aiyù ׈ id•eln. itin zh•err öeb•z
tAed•r ey sb• intY k•emRr d•Aiyù ׈ iCl t• k•ret peT Ž” smˆS˜ÿ qs‘AD•Y(•ed•r seÒ˜ ed•K• k•er
h•t. 17yAj“k•ed•r öetYk•ek• tAed•r öApY sAmýI tAed•rek• ŸísAh• id•eyù b•leln/ "zi)˜zAlI Žb•M
ed•oyù• h•l. Žsb• k•Aj“ pAirb•Airk• niTˆpe^ ilipb•ß“ sAh•sI h•o•. ŒzUrrAej“r ib•zAl esnAb•Aih•nIr k•T•
pirb•Aerr nAm ed•eK ib•iD• met• k•r• h•eyùiCl eB˜eb• B˜yù pAb•Ar ek•Aen• k•Ar, en”. ŒzUrrAej“r
elb•Iyùed•r meD•Y yAed•r b•yùs 20 b•• tAr eb•zI tAr• eTek•o b•¼ zi)˜ ŒAmAed•r seÒ˜ ŒAeCn. 8 ŒzUrrAej“r
sk•el” Ùr¨ ˆ× o egAþI ŒnuyAyùI tAed•r j“‘ inD•AR irt ZD•u qs‘” ŒAeC ik••–˜Þ ŒAmAed•r seÒ˜ ŒAmAed•r öBu˜
d•AnsAmýI epeyùiCeln. 18Žmnik• elb•Iyù pirb•Aerr ö½Vr ŒAeCn. itin ŒAmAed•r sAh•AyY k•reb•n Žb•M
S˜¤I o pu^k•‘Ar•o d•AnsAmýIr ŒMzib•ezx lAB˜ ŒAmAed•r j“‘ yuß “ k•reb•n.® Ž”B˜Aeb• iyh•ÝdArAj“
k•eriCeln. pAirb•Airk• niTpe^ eysmˆS˜ÿ elb•Iyù ih•iâ•yù sk•lek• ŒnuöAi,t k•er tAed•r menr ej“Ar
pirb•Aerr nAm iCl t¡ArA ek•Ÿ” Ž” ŒiD•k•Ar eTek• b•Ai¼eyù id•eln.
9
b•iÇ•ˆt h•nin. k•Ar, elb•Iyùr• sb•smeyù” Žk•inþ o ”itmeD•Y/ ŒzUrrAj“ snaeh•rIb• ŒAr t<Ar esnAr•
pib•^ men esb•Ar k•Aej“r j“‘ inej“ed•r öˆS˜Þt lAKIz zh•err k•AeC zh•rw• d•Kl k•rAr j“‘ t¡Ab•u
rAKetn. 19h•AerAe,r Ÿ%rpu r ¨red•r meD•Y ik•C¢ eP•eliCeln. tKn snaeh•rIb• rAj“• ih•iâ•yù o iyh•Ýd•Ar
yAj“k•ed•r zh•err k•AeC c•Axb•Aesr j“im iCl eyKAen elAek•ed•r k•AeC Žk•iw Kb•r pAˆWAeln yAet b•l•
t¡ArA b•As k•retn. Ž” zh•rÙilr öetYk•iw eTek• h•l/ 10'ek•An ib•½VAs Žb•M Œb•lµ•Vˆenr opr etAmrA
sunAm ŒAeC Žmn elAek•ed•r h•AerAe,r Ÿ%rpur¨xed•r B˜rs• k•rC ey etAmr• Œb•r¨ß“ ej“r¨zAelem reyùCÀ
11
meD•Y Žb•M elb•Iyùed•r pAirb•Airk• ”ith•Aes yAed•r ih•iâ•yù etAmAed•r Bu˜l peT ineyù yAe•C. c•AlAik•
nAm Œ•–˜ÿB$u˜)˜ tAed•r meD•Y d•AnsAmýI ib•il-b•ôenr k•er es etAmAed•r ej“r¨zAelem ŒAwek• ereKeC/
j“‘ eb•eC enoyùA h•eyùiCl. yAet etAmr• KAb•Ar o j“elr ŒB˜Aeb• eb•eG•Aer mAr•
20
rAj“• ih•iâ•yù iyh•Ýd•Ayù Ž” smˆS˜ÿ B˜Al B˜Al k•Aj“ p¼. ih•iâ•yù etAmAed•r b•leC/ "ŒAmAed•r öBu˜ ö½Vr
k•eriCeln. itin t¡Ar öBu˜ ö½Verr #iXet y• ik•C¢ ŒzUrrAej“r h•At eTek• etAmAed•r r(•• k•reb•n.®
B˜Al o mÒ˜lj“nk• es” smˆS˜ÿ k•Aj“ k•eriCeln. 12
ŒAr Žid•ek• o inej“ öBu˜r smˆS˜ÿ˜ Ÿ•c•S˜îAn o eb•d•I
21
itin ey ey k•Aej“ hAt id•eyùiCeln öBu˜r miª•err eB˜eÒ˜ id•eyù iyh•Ýd•• ŒAr ej“r¨zAelemr elAek•ed•r
sMâ•Ar eTek• Zr¨ k•er ib•iD• ined$•z pAln k•r•/ Žk•iwmA^ eb•d•Iet ŸpAsn• k•ret o D•upD•Uen• id•et
ö½Vrek• Œnusr, k•er c•l• sb• ik•C¢et” sAP•lY lAB˜ b•leC. 13etAmr• sk•el inü‚yù” j“Aen• ŒAim o ŒAmAr
k•eriCeln. ih•iâ•yù smˆS˜ÿ Œ•–˜ÿ>k•r, id•eyù Ž” smˆS˜ÿ pUb•Rpur¨xr• Œ‘A‘ rAej“Yr elAek•ed•r ik• Œb•S˜îA
k•t$b•Y pAln k•eriCeln. k•eriC. Žmn ik• Ï sb• ed•ezr ed•b•tAr•o essb•
elAk•ek• ŒAmAr h•At eTek• r(•• k•ret pAerin.
ŒzrU rAj“ ih•iâ•yeù k• ib•ped• eP
P•leln 14
ŒAmAr pUb•Rpur¨xr• Žek•r pr Žk• rAj“Y Db•Ms

32 rAj“• ih•iâ•yù Ž” smˆS˜ÿ k•t$b•Y suþB˜Aeb• pAln


o smAD•• k•rAr pr ŒzUrrAj“ snaeh•rIb• iyh•dÝ ••
ŒAß*m, k•ret ŒAesn. snaeh•rIb• t¡Ar esnAb•Aih•nI
k•ereCn. Žmn ek•Aen• ed•b•t• en” iyin ŒAmAek•
t¡Ar B˜)˜ed•r h•tY• k•rAr eTek• TAmAet pAern.
etAmr• B˜Ab•eC• etAmAed•r ed•b•tA etAmAed•r ŒAmAr
sh• égR þˆAr• suri(•t iyh•Ýd•A zh•err b•A”er t¡Ab•usmUh• h•At eTek• b<•Ac•Aet pAreb•À 15ih•iâ•yùr c•AlAik•r P<•Aed•
ege¼iCeln k•ArŠ itin esÙil inej“r j“‘ d•Kl pe¼• n•. k•Ar, ek•Aen• ed•ezr ek•Aen• ed•b•tA” t¡Ar
k•ret ec•eyùiCeln. 2 yKn ih•iâ•yù j“Anet pAreln ey B˜)˜ed•r ŒAmAr b•• ŒAmAr pUb•Rpur¨exr h•At eTek•
445 2 b•MzAb•il 32:16-33:7

r(•• k•ret pAerin. Bu˜elo eB˜eb•• n• ey etAmAed•r TAk•Ar j“‘ b•AnAen• h•eyùiCl egAyùAl o ŒAˆS˜ÿAb•l.
öBu˜ etAmAed•r m]&u“Y ŒAwk•Aet pAreb•.®¾ 29
ŽCA¼Ao ih•iâ•yù Œenk• n&u“n zh•err p%n k•eriCeln
16
ŒzUrrAej“r pd•S˜î k•mRc•ArIr• sk•el öBu˜ ö½Vr Žb•M emxpAl o Œ‘A‘ gb•Aid• pZr ŒiD•k•ArI
o t¡Ar d•As ih•iâ•yùr ib•r¨eß“ ŒAer• nAn• D•re,r h•eyùiCeln. ö½Vr ih•iâ•yùek• D•nb•An k•eriCeln.
ib•räp m•–˜ÿb•Y k•eriCl. 17ŒzUrrAj“ t¡Ar ic•iWeto 30
ih•iâ•yù” ej“r¨zAelemr gIeh•An J“,RAr Ÿís mueKr
öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr sµpekR• ib•iB˜å ŒpmAnj“nk• e•S•Aó t ŒAwek• tAr gitpT d•AyùdU • ngrIr piü‚m öAe–˜ÿ˜
m•–˜ÿb•Y k•eriCeln. itin ic•iWet ileKiCelnÉ "Œ‘ pirb•it$t k•eriCeln. t¡Ar smˆS˜ÿ˜ k•Aej“” ih•iâ•yù
ed•ezr ed•b•tAr• eymn tAed•r B˜)˜ed•r ŒAmAr h•At sP•lt• lAB˜ k•ern.
eTek• r(•• k•ret pAerin/ esrk•m” ih•iâ•yùr ed•b•t•o 31
ih•iâ•yùr Ž” Žk•wAn• sP•ltAr k•AreŠ b•Aib•elr
ŒAmAr h•At eTek• or B˜)˜ed•r Žk•wAek•o b<•Ac•Aet entAed•r t¡Ar sAP•elYr egApn k•T• izKet pAWAen•
pAreb• n•.® 18Žrpr snaeh•rIeb•r ŒAiD•k•Airk•rA h•eyùiCl. ih•iâ•yùek• prI(•• k•rAr j“‘ ö½Vr tAek•
égRöAk•Aerr opr ey smˆS˜ÿ ej“r¨zAelemr el•k• Žk•• ereK id•eln/ yAet itin j“Anet pAern ih•iâ•yù
d¡•Ai¼eyùiCeln tAed•r B˜yù ed•KAenAr j“‘ ih•º•¨ B˜AxAyù sitY k•tw• ib•½VˆS˜ÿ iCl.
32
ec•i¡ c•eyù ŸWeln yAet itin ngrIiw d•Kl k•ret pAern. ih•iâ•yù ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln itin ik•B˜Aeb•
19
tAr• ej“r¨zAelemr ö½Vr sµpekR•o ŽmnB˜Aeb• k•T• öBu˜ek• šß“• öd•zRn k•eriCeln essb•” ŒAemAesr
b•ll eyn itin Œ‘A‘ j“Aitr es” smˆS˜ÿ ed•b•tAed•r pu^ iyzA”yùr 'd•zn R puˆS˜ÿk•¾ Žb•M 'iyh•dÝ •• o ”•S•ˆó Aeyùelr
Žk•j“n yAed•r mAnux h•Aet k•er qtrI k•ereC. rAj“Aed•r ”ith•As ýe–˜î¾ ilipb•ß “ ŒAeC. 33ih•iâ•yùr
20
rAj“• ih•iâ•yù ŒAr ŒAemAesr pu^ B˜Ab•b•Ad•I m]&u“Yet/ elAek•rA t¡Aek• pAh•Ae¼r opr d•AyùUed•r
iyzA”yù tKn Ž” s¿•ewr eTek• r(•• epet Ÿ•c•S•Vˆer pUb•Rpur¨exr meD•Y smAiD•S˜î k•rl Žb•M t¡Ar m]&u“Yr pr
S•V ˆ egR r Ÿe£•e• öATR n • k•reln. 21Žb•M öBu˜ iyh•Ýd•Ar o ej“r¨zAelemr smˆS˜ÿ elAek•rA t¡Aek• šß“•
ŒzUrrAej“r izib•er Žk•j“n dU•t pAWAeln. es” dU•t j“AnAyù. ih•iâ•yùr m]&u“Yr pr t¡Ar pu^ mn>iz n&u“n
tKn ŒzUrIyùed•r smˆS˜ÿ qs‘/ ent• o ŒAiD•k•Airk•ed•r rAj“• h•eln.
h•tY• k•reln. Œb•ezex/ c•rm lÆï“• ineyù ŒzUrrAj“
t¡Ar rAej“Y iP•er eyet b•AD•Y h•eln. Žrpr/ yKn iyh•dÝ •Ar rAj“• mn>iz
itin t¡Ar ed•b•tAr miª•er egeln/ t¡Ar inej“r”
k•eyùk•j“n pu^ trb•Airr sAh•AeyY t¡Aek• h•tY• k•rel•. 33 mA^ b•Aer• b•Cr b•yeù s iyh•dÝ •Ar rAj“• h•eyù rAj“•
mn>iz 55 b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ × ˆ
22
öBu˜ Ž”B˜Aeb• ih•iâ•yù o t¡Ar elAek•ed•r ŒzUrrAj“ k•eriCeln. 2 mn>iz öBu˜r ib•r¨ß“Ac•r, k•eriCeln.
snaeh•rIb• o Œ‘A‘ed•r h•At eTek• r(•• k•ern. öBu˜ ey smˆS˜ÿ j“Aitr elAek•ed•r öBu˜ ”•S•ˆó AeyùlIyùr• ŒAsAr
tAed•r sb• id•ek•” zAi•–˜ÿ id•eyùiCeln. 23b•æ b•Yi)˜ ŒAeg pApAc•re,r j“‘ tAed•r BU˜KØ eTek• ŸíKAt
ej“r¨zAelem öBu˜r j“‘ Žb•M iyh•Ýd•Ar rAj“• ih•iâ•yùr k•eriCeln/ mn>iz tAed•r Œnus]t B˜yùAnk• o j“G•‘
j“‘ mUlYb•An Ÿph•Ar ŽeniCeln yAet Œ‘ smˆS˜ÿ peT j“Ib•nyApn k•ern. 3mn>iz ŒAb•Ar n&u“n k•er
ed•z ih•iâ•yùek• sµ•åAn öd•zRn k•er. t¡Ar iptAr eB˜eÒ˜ ed•oyù• Ÿ•c•S˜îAn b•AnAen• CA¼•o
24
es” smeyù/ ih•iâ•yù Kub•” ŒsuS˜î h•eyù p¼eln b•Al ed•b•tAr eb•d•I o ed•b•I ŒAezrAr K<iu w b•iseyùiCeln.
Žb•M öAyù m]&u“YmueK pitt h•eln. itin tKn öBu˜r ŒAk•Aezr n(•^rAij“r sAmeno itin mATA nt k•ern
k•AeC öATRn• k•rel öBu˜ t¡Aek• d•ˆzRn id•eyù Žk•iw !d•b• o tAed•r pUej“• k•ern. 4 öBu˜r miª•er/ ej“r¨zAelem
sMek•etr öit l(•Y rAKet b•eln. 25ik••–˜Þ ih•iâ•yù ey miª•er öBu˜ ŒAj“Ib•n t¡Ar ŸpiS˜îitr ic•H ök•Aezr
Žet• gib•t R iCeln ey itin tKn ö½Verr Ž” k•r¨,Ar b•Asn• k•eriCeln/ es” miª•er mn>iz mUi%Red•r eb•d•I
j“‘ t¡Ar öit D•‘b•Ad• pyR•–˜ÿ |•Apn k•ern in. Žet ˆS˜îApn k•eriCeln. 5 öBu˜r miª•err éew• ŸeWAen
ö½Vr ih•iâ•yù Žb•M iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelemr opr mn>iz ŒAk•Aezr tArk•ArAij“r j“‘ eb•d•I S˜îApn
ŒtY•–˜ÿ˜ ß*uß “ h•eln. 26Ž” k•Are, ih•iâ•yù o Ž” smˆS˜ÿ k•eriCeln. 6ib•naih•eåAemr ŸptYk•Ayù/ itin t¡Ar
elAek•rA tAed•r menAB˜Ab• o j“Ib•nyApenr D•Ar• inej“r s•–˜ÿAned•r ŒAÙen ŸísgR k•eriCeln. itin
pirb•t$n k•eriCeln Žb•M gib•Rt h•b•Ar pirb•et$ B˜ib•`í @•XA/ emAh•k•/ eyQigk• o mAyùAiß*yùAr mAD•Yemo
nèB˜Aeb• TAk•et Zr¨ k•reln. Žr P•el/ ih•iâ•yùr éX ŒA ™•/ eötA ™• o yAék•red•r sh•AyùtAyù t¡Ar
j“Ib•£•zAyù öBu˜r eß*AD•Ai©Í tAed•r SpzR k•erin. mn>Sˆ˜ð Amn• pU,R k•ret ec•eyùiCeln. Ž”rk•m nAn•B˜Aeb•
27
ih•iâ•yù b•æ D•nsµpd• o sµ•åAenr ŒiD•k•ArI öBu˜r ib•r¨ß“Ac•r, k•er itin öBu˜ek• ß*u ß “ k•er
h•eyùiCeln. itin esAn•/ räep•/ gyùn•g<Aiw/ mzlApAit &u“eliCeln. 7 itin miª•er Žk• mUi%R S˜îApn k•eriCeln
ŒS˜¤zS˜¤ o Œ‘A‘ ij“insp^ rAKAr j“‘ n&u“n n&u“n eyKAen öBu˜ d•AyùdU • o t¡Ar pu^ zelAmenr k•AeC eG•Ax,A
j“Ayùg• b•AineyùiC•eln. 28elAek•rA tAek• eysmˆS˜ÿ˜ k•eriCeln/ "ŒAim Ž” miª•er Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr smˆS˜ÿ
KA†zs´/ @•A(•Ars/ etl ”tYAid• pAWAet• essb• rAKAr ŒÇ•ˆlÙilr meD•Y eTek• yAek• menAnIt k•eriC es”
j“‘o B˜¡A¼Ar G•r iCl. gb•Aid• pZ/ eG•A¼• Žed•r ej“r¨zAelem ŒAmAr nAm ic•rk•Al rAKb•. es” miª•er
2 b•MzAb•il 33:8-34:10 446

itin Žk•iw mUi%$ S˜îApn k•reln. 8ŒAim emAizek• ey iyh•dÝ •Ar rAj“• ŒAemAn
21
ib•iD• o ined$•zÙil id•eyùùiClAm ZD•u yid• ”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒAemAn 22 b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù mA^ é b•Cr
esÙil pAln k•er tAh•el ŒAim etAmAed•r ej“r¨zAelem rAj ˆ× k•eriCeln. 22ŒAemAn öBu˜r öit
pUb•Rpur¨xek• ey j“im id•eyùiClAm t• k•Ken• ŒAb•Ar b•æ pApAc•r, k•ern. t¡Ar iptAr b•AnAen• eKAd•A”
iP•ireyù enb• n•.® k•r• mUi%$r sAmen b•ild•An k•r• CA¼Ao ŒAemAn Ž”
9
ù smyù öBu˜ ey j“AitÙilek• Db•Ms
ik••–˜Þ iyeh•AzUyr smˆS˜ÿ˜ mUi%$ pUej“••k•retn. 23itin t¡Ar iptA mn>izr
k•eriCeln mn>iz iyh•dÝ •A o ej“r¨zAelemr elAek•ed•r/ met• d•InB˜Aeb• öBu˜r k•AeC ŒA ™smpR,o k•ern in.
tAr eTek•o eb•zI pApAc•reŠ öb•% ] k•eriCeln. 10öBu˜ b•rÇ•ˆ itin Ÿ%erA%r ŒAer• ŒprAD• k•ret TAek•n.
mn>iz o t¡Ar öj“Aed•r stkR• k•relo t¡Ar• t¡Ar 24
ŒAemAenr Bˆ]•tYr• t¡Ar ib•r¨eß“• c•ß*A•–˜ÿ k•er t¡Aek•
k•TAyù k•,RpAt k•reln n•. 11tKn öBu˜ ŒzUrrAej“r rAj“öAsAed•” h•tY• k•rel•. 25ik••–˜Þ iyh•Ýd•Ar elAek•rA
qs‘AD•Y(•ed•r id•eyù mn>izr rAj“ ˆ× ŒAß*m, k•rAeln. Ž” smˆS˜ÿ c•ß*A•–˜ÿk•ArI Bˆ]•tYed•r h•tY• k•er ŒAemAenr
Ž” qs‘AD•Y(•r• mn>izek• b•ª•I k•er t¡Ar h•Aet pAeyù pu^ eyAizyùek• isMh•Asen b•sAel•.
eb•i¼ pireyù/ ezk•el eb<•eD• t¡Aek• b•Aib•el ineyù egeln.
12
tArpr/ yKn itin mh•• s¿•ew p¼eln/ tKn iyh•dÝ •Ar rAj“• eyAizyù
mn>iz öBu˜ t¡Ar ö½Verr k•AeC öATRn• k•reln Žb•M
gB˜IrB˜Aeb• tAr pUbR•pur¨exr ö½Verr k•AeC inej“ek• 34 eyAizyù mA^ ŒAw b•Cr b•yùes rAj“• h•eyù 31
b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ × ˆ k•eriCeln.
Œb•nt k•reln. 13itin ö½Verr k•AeC öATRn• k•reln 2
eyAizyù öBu˜ b•i,Rt sí peT j“Ib•nyApn k•eriCeln.
Žb•M sAh•AyY c•A”eln. ö½Vr tAr öATRn• Zneln Žb•M t¡Ar pUb•p u ¨x d•AyùeU d•r metA” itin b•æ sík•Aj“ k•ern
R r
tAr ŒnuerAD• rAKeln Žb•M itin t¡Aek• ej“r¨zAelem/ Žb•M Ž” pT eTek• k•Kno ib•c•Y¢ t h•nin. 3 t¡Ar rAj“e ˆ× r
t¡Ar rAj“e ˆ× iP•er igeyù t¡Ar isMh•Asen b•set id•eln. ŒAw b•Cer/ eyAizyù/ yKn itin tKno Žk•j“n b•Alk•
mn>iz b•uJ“et pAreln ey öBu˜” ök]•t ö½Vr. 14Ž mA^ iCeln/ ö½Vrek• K<uj“et Zr¨ k•ern/ iyin t¡Ar
G•wnAr pr mn>iz ngrIr b•A”er ŒAerk•iw p<Aic•l pUb•Rpur¨x d•AyùUd• þˆArA pUij“t. b•Aer• b•Cr rAj“ × k•rAr
&u“leln. Ž” ed•oyùAliw gIeh•An J“,RAr piü‚m öAe•–˜ÿr pr/ itin iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelm eTek• Ÿ<c•¢ S˜îAnÙilr
ik•e@•A, ŸptYk•• eTek• oeP•l pb•eR tr mísþˆAr pyR•–˜ÿ ŸípAwn/ ŒAezrAr K<uiwÙil/ mUi%$smUh• o öitk]•it
ib•ˆS˜ÿt
] h•l. Žb•Aerr p<Aic•lÙel• Kub• Ÿ<c•¢ k•er b•AnAen• inmURl k•rAr ŒiB˜yAn Zr¨ k•ern. 4 elAek•rA t¡Ar
h•yù. Žrpr mn>iz iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ égReb•iXt zh•er ŒAed•ez b•Aled•eb•r eb•d•I o D•upD•Uen• ed•b•Ar Ÿ<c•¢
esnApitsmUh• ineyùAg k•ern. 15itin smˆS˜ÿ mUi%$ o eb•d•IÙil eB˜e[˜ eP•eln. mUi%$ o öitk]•itÙel• eB˜e[˜
öitk]•itÙil öBu˜r miª•r eTek• sireyù eP•eln Ù¡e¼• k•rAr pr itin es” D•UelA b•Aled•eb•r m]t
Žb•M miª•err pbR•etr opr Žb•M ej“r¨zAelem t¡Ar ŸpAsk•ed•r k•b•er Ci¼eyù id•eyùiCeln. 5 Žb•M eyAizyù
b•AnAen• eb•d•IÙilo eB˜e[˜ zh•err b•A”er eP•el b•Aelr es”sb• yAj“k•ed•r h•A¼Ùil Žb•M tAed•r
id•eln. 16tArpr itin öBu˜r j“‘ eb•d•Iiw Ÿß“Ar eb•d•IÙil pui¼eyù CA” k•ern. 6mn>iz eTek• ”•Pó•iyùm/
k•reln Žb•M mÒ˜l qneb•† o D•‘b•Ad• |•Apn-sUc•k• izimeyùAn eTek• nˆ¹ˆÿAilÐ smý iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelm
qneb•† ŒpR, k•reln Žb•M iyh•Ýd••r smˆS˜ÿ elAek•ed•r eTek• 7eyAizyù ŽB˜Aeb• mU i %$ p U e j“Ar Œb•sAn
öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr esb•Ayù ineyùAij“t h•et G•iweyùiCeln. Ž” sb•k•iw zh•er o zh•err ötY•–˜ÿ˜
ŒAed•z id•eln. 17elAek•rA Ÿ•c•S˜îlIet b•il id•elo ŒÇ•ˆel ”•S•óˆAeyùelr sb•R^ itin Ÿ•c•S˜îAn o ŒAezr•r
tAr• t• Žk•mA^ tAed•r öBu˜ ö½Verr Ÿe£•e•” K<uiw/ ed•b•tAed•r mUi%$smUh• eB˜e[˜ D•UlAyù imizeyù id•eyù
id•etn. ej“r¨zAelem iP•er egeln.
18
mn>iz ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln/ ö½Verr öit 8
iyh•Ýd•Ayù 18 b•Cr rAj“ ׈ k•rAr pr Žb•M es”
t¡Ar öATRnA b•• öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr nAem ey BU˜KØek• Žb•M miª•rek• Zß“ k•rb•Ar pr/ eyAizyù
smˆS˜ÿ˜ B˜Ab•b•Ad•I t¡Ar seÒ˜ k•TAb•At$• b•eliCeln• essb•” Œísilyùr pu^ zAP•n/ ngrpAl mAesyù o sic•b•
'”•S•óˆAeyùelr rAj“Aed•r srk•ArI niTp^¾et ilipb•ß “ eyAyùAh•exr pu^ eyAyùAh•ek• öBu˜r miª•riw sArAenAr
ŒAeC. 19mn>izr öATRn• Žb•M ö½Verr tAet sA¼• ŒAed•z id•eln.
ed•oyùA/ t¡Ar pAp Žb•M ib•½VAsh•Int•/ eyKAen eyKAen 9
ŒAed•z pAln k•ret Žr• sk•el öTem
itin Ÿ•c•S˜îAn S˜îApn k•eriCeln es” sb• j“AyùgAr mh••yAj“k• ih•i˜ð˜yùr seÒ˜ ed•K• k•er t¡Ar h•Aet elAek•rA
pužAnupuž b•,Rn•/ ŒAezrAr K<uiw smUh• o mUi%RsmUh•/ ö½Verr miª•err j“‘ ey ŒTR id•eyùeCn t• &u“el
inej“ek• nè k•rb•Ar pUeb•R/ ŽÙil pirpU,RB˜Aeb• id•eln. elb•Iyù þˆArr(•Ig, Ž” ŒTR mn>iz/ ”•Pó•iyùm/
"B˜Ab•b•Ad•Ied•r ”ith•As ýe–˜î® elK• ŒAeC. 20mn>izr iyh•dÝ ••/ ib•‘AmIn/ “ej“r¨zAelm o ”•S•ˆó Aeyùel yAr• eTek•
m]&u“Yr pr elAek•rA tAek• t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜ igeyùiCl/ tAed•r k•AC eTek• sMýh• k•eriCeln. tArpr
smAiD•S˜î k•rAr pr t¡Ar pu^ ŒAemAn n&u“n rAj“• t¡Ar• ej“r¨zAelem iP•er egeln. 10Žrpr elb•Iyùr•
h•eln. es” ŒTR öBu˜r miª•err k•Aej“r t%ÑAb•D•Ayùk•ed•r
447 2 b•MzAb•il 34:11-35:3

id•eln. ß*mAnusAer t%ÑAb•D•Ayùk•rA es” ŒTR öBu˜r sAmen D•upD•Uen• ‰ˆAileyùeC; tAed•r yAb•tIyù ku•k•Aj“
miª•er eysb• šimk• k•Aj“ k•reb• tAed•r id•eln. ŒAmAyù ß*uß“ k•er &u“eleC. tA” Ž” smý ŒÇ•ˆelr
11
C¢etArek• k•i¼b•gRAr j“‘ k•AW ik•net Žb•M pATr opr ŒAim ŒAmAr eß*AD•Ai©Í b•xR, k•reb•• y• ik•C¢et
ek•nb•Ar j“‘ pATr k•Aw¦ered•r ŒTR id•eln. inb•RAipt h•eb• n•.®
26
t¡Ar• Žw• k•reln k•ArŠ iyh•Ýd•Ar ŒAegr rAj“•rA "yA”eh•Ak•/ iyh•dÝ •Ar rAj“• eyAizyù/ iyin etAmAed•r
miª•err ”mArtÙilek• Db•Ms h•eyù eyet id•eyùiCeln. öBu˜r k•AeC Kb•r sMýeh•r j“‘ pAiWeyùeCn/ t¡Aek•
12-13
inyu)˜ šimk•r• elb•Iyù mrAir pirb•Aerr elb•Iyù b•el• ey öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr Ž k•TAo b•elnÉ
27
yh•í o ob•id•yùr t%ÑAb•D•Aen Žb•M k•h•Aí pirb•Aerr 'eyAizyù/ &u“im etAmAr mn b•d•elC Žb•M ŒAmAr k•AeC
sKiryù o mZ˜ñemr ŒD•Ien mn öA, id•eyù k•Aj“ k•rel•. inej“ek• nè k•erC/ etAmAr prenr epAzAk• iC¡e¼C
ey smˆS˜ÿ elb•Iyùr• d•(• gA”eyù/ b•Aij“eyù iCeln t¡Ar• Žb•M ŒAmAr sAmen ek<•ed•C. etAmAr h•äd•yù ek•Aml/
šimk•ed•r Žb•M yAr• ib•iB˜å rk•emr k•Aj“ k•eriCeln/ tA” ŒAim etAmAr öATRn• ZeniC. 28ŒAim etAmAek•
tAed•r t%ÑAb•D•An k•reln. ik•C¢ elb•Iyù k•rink•/ etAmAr pUb•p R ru ¨xed•r meD•Y ineyù yAeb••. &u“im zAi•–˜ÿet”
ŒiD•k•Airk• o r(•I ih•eseb• k•Aj“ k•reln. mret pAreb•. Ž” BU˜KeØ o ŽKAnk•Ar elAek•ed•r
j“Ib•en ŒAim ey éeyRAg G•ineyù &u“leb•• t• etAmAyù
ib•iD•pˆu S˜kÿ • ŒAib•â•Ar ec•AeK ed•eK eyet h•eb• n•.®¾ ih•i˜ð˜yù o rAj“k•mRc•ArIr•
14
es” smeyù/ yKn elb•Iyùr• öBu˜r miª•r eTek• Žes rAj“Aek• Ž” Kb•r• j“AnAeln.
29
ŒTR eb•r k•riCeln/ yAj“k• ih•i˜ð˜yù/ emAizr mAD•Yem rAj“• eyAizyù tKn iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelemr
öBu˜ ey ib•iD•pˆu S˜ÿk•iw id•eyùiCeln esiwek• K<eu j“ epeln. smˆS˜ÿ öb•I, b•Yi)˜ed•r t¡Ar seÒ˜ ed•K• k•ret b•leln.
15
Ÿe%ij“t ih•i˜ð˜yù tKn sic•b• zAP•nek• efek• b•leln/ 30
rAj“A inej“ öBu˜r miª•er egeln. yKn iyh•Ýd•• o
"ŒAim öBu˜r g]h• eTek• ib•iD•puˆS˜ÿk• K<uej“ epeyùiC.® ej“r¨zAelemr smˆS˜ÿ elAk•/ yAj“k• o elb•Iyùr•/ D•nI-
Žb•M itin zAP•nek• esiw ed•Ket id•eln. 16zAP•n d•ir@•/ Ÿ•c•-nIc• sb•A” eyAizyùr k•AeC Žel•/ itin
t• rAj“A eyAizyùr k•AeC ineyù Žes b•leln/ "ŒApnAr tAed•r öBu˜r miª•er K<eu j“ pAoyùA c•i¢ )˜ puˆS˜ÿek• iliKt
k•mRc•ArIr• ŒApnAr smˆS˜ÿ˜ ined$•z Œ(•er Œ(•er pAln sb•ik•C¢ pAW k•er ezAnAeln. 31Žrpr rAj“• t¡Ar
k•ereC. 17öBu˜r miª•er ey ŒTR sMýh• k•r• h•eyùiCl inej“r j“AyùgAyù ŸeW d¡•Ai¼eyù öBu˜r sAmen t¡Ar
t• id•eyù iWk•Ad•Ar ŒAr imˆiS˜¤ed•r mju“ir ed•oyù• ŒnugAmI h•”b•Ar Žb•M smˆS˜ÿ Œ•–˜ÿ>k•re,r o smˆS˜ÿ
h•eyùeC.® 18tArpr zAP•n rAj“• eyAizyùek• b•leln/ öAe,r sih•t t¡Ah•Ar ŒA|•A ib•iD• Žb•M inyùmsk•l pAln
"yAj“k• ih•i˜ð˜yù ŒAmAyù Žk•w• b•” id•eyùiCeln.® Žk•T• k•reb•n b•el zpT k•reln. 32Žrpr itin
b•el rAj“Ar sAmen ib•iD•puˆS˜ÿk•iw pAW k•ret Zr¨ ej“r¨zAelm o ib•‘AmIenr sk•lek• id•eyùo Žk•”
k•reln. 19ib•iD• puˆS˜ÿek•r k•TAÙil Zen rAj“• eyAizyù öitš¨it k•rAeln. ej“r¨zAelemr elAek•rA tAed•r
mAnisk•B˜Aeb• ib•pyRYˆS˜ÿ h•eln Žb•M t¡Ar j“Am•k•Ap¼ pUb•Rpur¨exr ö½Verr sAmen k•r• zpT r(•• k•ret
iC¡¼et Zr¨ k•reln. 20Žb•M tKn eyAizyù ih•i˜ð˜yùek•/ sµ•åt h•eln. 33”ˆ•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r k•AeC ib•iB˜å
zAP•enr pu^ Œh•Ik•Am/ mIKAeyùr pu^ Œe€•An/ elKk• ed•ezr mUi%$ iCl. eyAizyù es”sb• B˜yùAnk• j“G•‘ mUi%$
zAP•n ŒAr rAj“Ar Bˆ]•tY ŒsAyùek• ined$•z id•eln/ eB˜e[˜ eP•el ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r öBu˜r esb•• k•ret
21
"izgaigr igeyù öBu˜r k•AeC K<eu j“ pAoyù• ib•iD•pˆu S˜ÿek• b•AD•Y k•rAeln. ytid•n pyR•–˜ÿ eyAizyù eb<•ec iCeln
b•i,Rt ib•xyù sµpekR• ö½Í k•er•. ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xr• elAek•rA tAed•r pUb•Rpur¨exr öBu˜ ö½Verr esb•A k•er
öBu˜r ib•iD• Œnusr, k•ern in b•el öBu˜ ŒAmAed•r c•eliCeln.
opr Kub•” ß*uß“ h•eyùeCn. tAr• Ž” b•”eyù b•i,Rt
smˆS˜ÿ ib•iD• iWk•met• pAln k•ern in.® eyAizyrù inˆS˜Aÿ rpb•R Ÿd•a yApn
22
rAj“• eyAizyù ej“r¨zAelem öBu ˜ r j“‘
ih•i˜ð˜yù o rAj“Ar smˆS˜ÿ Bˆ]•tYr• sk•el tKn
rAj“Ar b•S˜¤AgAerr t%ÑAb•D•Ayùk• h••S•ˆó eh•r epQ^/ etAKetr
pu^/ z˜ñeu mr S˜¤I B˜Ab•b•Aid•nI ælad•Ar k•AeC ej“r¨zAelem
35 inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn k•eriCeln. öTm mAesr
14 id•en tAr• inˆS˜ÿArpeb•Rr emxiw b•ild•An k•er.
2
igeyù ŸpiS˜ît h•eln. tKn ih•i˜ð˜yù ŒAr rAj“Bˆ]•etYr• eyAizyù tAed•r d•Aiyù ׈ pAlenr j“‘ yAj“k•ed•r eb•eC
ælad•Aek• b•”iw sµpekR• j“AnAl. 23ælad•• tAed•r ineyùiCeln Žb•M öBu˜r miª•er k•Aj“k•mR k•rAr smyù
b•lelnÉ "rAj“• eyAizyù e k• igeyù b•el•É öBu˜/ itin tAed•r ŸísAih•t k•eriCeln. 3 ey smˆS˜ÿ˜
”•S•óˆAeyùelr ö½Vr j“AineyùeCn/ 24'ŒAim Ž” ŒÇ•ˆel elb•Iyùr• ”ˆ•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r iz(•Ad•An k•retn
o ŽKAen b•sb•Ask•ArI elAek•ed•r j“Ib•en éey$Ag G•ineyù Žb•M öBu˜r esb•Ar j“‘ y¡Ar• p]Tk•B˜Aeb• smipRt iCeln/
&u“leb••. iyh•Ýd•Ar rAj“Ar sAmen y• pAW k•r• h•eyùeC/ eyAizyù t¡Aed•r b•eliCeln/ "pib•^ isª•uk•iw rAj“•
ib•iD•puˆS˜ÿek• eysb• B˜yùAnk• G•wnAr k•T• b•i,Rt h•eyùeC d•AyùeU d•r s•–˜ÿAn zelAmenr b•AnAen• miª•er ereK d•Ao.
ŒAim es” sb•” ŽKAen G•wAeb••. 25k•Ar, elAek•rA ow• k<•AeD• b•eyù ineyù ib•iB˜å j“AyùgAyù G•uer eb•¼AenAr
ŒAmAek• pirtYAg k•ereC Žb•M Œ‘A‘ mUi%$smUeh•r etAmAed•r ŒAr ek•Aen• öeyùAj“n en”. Žb•Ar mn id•eyù
2 b•MzAb•il 35:4-36:1 448

etAmAed•r öBu˜ ö½Vr/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr o ”•S•óˆAeyùelr es”B˜Aeb• öS˜Þt k•r• h•l. Žrpr inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn
elAek•ed•r esb•• k•er•. 4 pirb•AregAþI ŒnuyAyùI k•rA h•l Žb•M eb•d•Iet eh•Amb•il ineb•d•n k•r• h•l.
miª•err esb•Ar j“‘ inej“ed•r öˆS˜Þt“ rAeKA. rAj“• 17
”•S•óˆAeyùelr eysmˆS˜ÿ elAek•rA G•wnAˆS˜îel ŸpiS˜ît
d•AyùUd• o t¡Ar s•–˜ÿAn etAmAed•r j“‘ ey k•t$b•Y ib•D•An iCeln tAr• sk•el sAtid•n D•er inˆS˜ÿArpb•R o
k•ereCn mn öA, id•eyù t• pAln k•er•. 5yAo/ KAimrib•h•In r¨iwr Ÿísb• pAln k•rel•. 18es”
elAek•ed•r ib•iB˜å pirb•Aerr j“‘ ini£•$X miª•err B˜Ab•b•Ad•I zmUeyùelr smeyùr pr eTek• ŒAr ŽB˜Aeb•
pib•^ S˜îAen elb•IyùegAþIr seÒ˜ d¡•A¼Ao. 6 inˆS˜ÿArpeb•Rr ”ˆ•S•óˆAeyùel inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn k•rA h•yùin. eyAizyù
emxÙel• b•il d•Ao/ öBu˜r j“‘ inej“ed•r Zß“• o eyB˜Aeb• yAj“k•ed•r seÒ˜/ elb•Iyùed•r seÒ˜ Žb•M smý
pib•^ k•er etAel•. etAmAed•r B˜A”ed•r j“‘ emxÙel• iyh•Ýd•• o ”•S•óˆAeyùel ej“r¨zAelemr elAek•ed•r seÒ˜
öˆS˜Þt k•er rAeK•. Žes•/ öBu˜ emAizr mAD•Yem ŒAmAed•r Ž” inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn k•reln/ ”ˆ•S•óˆAeyùelr ek•Aen•
y• y• k•ret ŒAed•z id•eyùeCn• ŒAmr• es”sb• k•ir.® rAj“A” ŒAeg tA pAln k•ern in. 19rAj“• eyAizyùr
7
inˆS˜ÿArpeb•R b•il ed•b•Ar j“‘ eyAizyù ”ˆ•S•óˆAeyùelr rAj“e ׈r 18 b•Cerr mATAyù Ž” inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApn
elAek•ed•r inej“r gb•Aid• pZ eTek• 30/000 CAgl k•eriCeln.
o emx CA¼Ao ŒAer• 3/000 x¡A¼ id•eyùiCeln.
8
eyAizyùr ŒD•InS˜î Ÿ•c•pd•S˜î ŒAiD•k•Airk•rAo mu)˜ h•eS˜ÿ˜ eyAizyrù m& ] “u Y
20
inˆS˜ÿArpb•R Ÿda•yApenr j“‘ elb•Iyù o yAj“k•b•gR eyAizyù Ž” sb•ik•C¢ k•rAr per imzrrAj“ neK•
elAek•ed•r ib•iB˜å pZ o ij“insp^ d•An k•eriCeln. P•rAí nd•Ir tIrb•t$I k•k$•mIz zh•err ib•r¨eß“ yu ß“
öBu˜r miª•err öD•An ŒAiD•k•Airk• ih•i˜ð˜yù/ sKiryù k•ret Želn/ Žb•M eyAˆizyù t¡Ar ib•r¨eß“ yuß“ yA^•
Žb•M iyh•Ieyùl yAj“k•ed•r k•AeC 2/600iw emx o CAgl k•reln. 21neK• rAj“• eyAizyùek• b•At$Ab•Ah•k• mArP•í
Žb•M 300iw x¡A¼ d•An k•eriCeln. 9k•nAinyù/ zmiyùyù/ j“AnAeln/ "mh•ArAj“/ ŒAim ŒApnAr ib•r¨eß“ yu ß“ k•ret
nTenl o t¡Ar B˜A”r•/ h•zib•yù/ yIyùIeyùl/ elb•Iyù ŒAis in. Žiw ŒAed•Ú ŒApnAr ek•Aen• sms´• nyù.
öD•An/ eyAxAb•ed•r mt elAek•rA inˆS˜ÿArpeb•R b•ild•Aenr ŒAim ŒAmAr zߨed•r ib•r¨eß“ yuß “ k•ret ŽesiC
j“‘ elb•Iyùed•r 500iw emx o CAgl Žb•M 500 iw k•ArŠ ö½Vr ŒAmAr pe(• Žb•M itin ŒAmAek• Ët
x¡A¼ d•An k•eriCeln. Ž” elAek•r• iCl elb•Iyùed•r k•Aj“ ezx k•ret b•eleCn. tA” ŒAmAek• TAm•eb•n
enïb•]ª•. 10rAj“A eymn ŒAed•z k•eriCeln es” n•/ tAh•el ö½Vr ŒApnAek• Db•Ms k•reb•n.® 22ik••–˜Þ
ŒnuyAyùI smˆS˜ÿrk•m öˆS˜Þit ezx h•el yAj“k•r• tAed•r eyAizyù Ž” stkR•b•A,Iet k•,RpAt k•reln n• Žb•M
j“‘ inid$•X j“AyùgAyù d¡•A¼Aeln Žb•M elb•Iyùr• tAed•r Cëåeb•ez mige£•Aet neKAr ib•r¨eß“ yuß “ k•ret egeln.
inej“r inej“r d•lÙilr seÒ˜ d¡ • A¼Aeln. 23
yKn tIrª•Aj“r• rAj“• eyAizyùek• ib•ß “ k•rl/ itin
11
inˆS˜ÿArpeb•Rr emxÙelA b•il ed•oyù• h•l. tArpr t¡Ar Bˆ]•tYed•r b•leln/ "ŒAmAek• Ët sireyù ineyù
elb•Iyùr• c•Am¼• CAi¼eyù yAj“k•ed•r h•Aet b•il ed•oyù• c•el•/ ŒAim Ùr¨tr B˜Aeb• j“Km h•eyùiC.®
24
pZr r)˜ &u“el id•eln. yAj“k•rA es” r)˜ eb•d•Ir Bˆ]•tYr• eyAizyùek• t¡Ar rT eTek• sireyù t¡Ar”
opr iCiweyù id•eln Žb•M 12tArpr ib•iB˜å ŒAn• Œ‘ Žk•iw reT k•er ej“r¨zAelem ineyù Žel•.
pirb•AregAþIr h•Aet/ emAizr ib•iD• puˆS˜ÿk• ŒnuyAyùI/ esKAen” t¡Ar m]&u“Y h•l. eyAizyùek• t¡Ar pUb•Rpur¨xed•r
öBu˜r öit eh•Amb•ilr j“‘ b•ilr mAMs &u“el id•eln. seÒ˜ smAiD•S˜î k•r• h•l Žb•M t¡Ar m]&u“Yet iyh•Ýd•• o
13
ined$•z ŒnuyAyùI/ elb•Iyùr• ŒAÙenr Œ¡Aec• inˆS˜ÿArpeb•r R ej“r¨zAelemr elAek•rA gB˜IrB˜Aeb• ezAk•A•Cå h•eln.
25
emxzAb•ek•r mAMs J“les ineln. tArpr Ët iyrimyù eyAizyùr pArelQik•k• ŒnuþAenr j“‘ ik•C¢
elAek•ed•r meD•Y mAMs ib•tr, k•r• h•l. 14Žsb• k•Aj“ gAn ileKiCeln Žb•M egeyùo iCeln/ elAek•r• ŽKen•
ezx h•b•Ar pr/ elb•Iyùr• tAed•r inej“ed•r o h•AerAe,r es” gAn egeyù TAek•. rAj“• eyAizyùr j“‘ ezAk•
Ÿ%rpur¨x yAj“k•ed•r j“‘ b•rA£• mAMesr B˜Ag ök•Az k•er gAn gAoyù• ”•S•ˆó AeyùlIyù j“nj“Ib•enr Žk•iw
epeln. eyeh•&“u rAi^ pyR•–˜ÿ Ž” smˆS˜ÿ˜ yAj“k• sk•el” ŒeÒ˜ pir,t h•l. Ž” gAnÙil 'pArelQik•k•
eh•Amb•il Žb•M c•ib•R ineb•d•enr k•Aej“ b•YˆS˜ÿ iCeln/ ŒnuþAenr gAn¾ puˆS˜ÿek•• ilipb•ß “ ŒAeC. 26-27rAj“•
elb•IyùrA t¡Aed•r Žb•M yAj“k•ed•r j“‘ mAMs qtrI eyAizyù t¡Ar rAj“e ׈r öTm eTek• ezxAb•iD• ŒAr y•
k•reln. 15ŒAseP•r b•Mezr elb•Iyù gAyùk•r• Žrpr ik•C¢ k•eriCeln essb•” '”•S•ˆó Aeyùl o iyh•dÝ •Ar rAj“Aed•r
rAj“• d•AyùeU d•r inD•AR irt j“AyùgAyù igeyù d¡•A¼Aeln. Žed•r ”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC. Ž” ý–˜î eTek• öBu˜r
meD•Y ŒAsP•/ eh•mn rAj“Ar B˜Ab•b•Ad•I iydU•TUn ömuKr• öit t¡Ar B˜i)˜ o inþ• Žb•M itin ik•B˜Aeb• öBu˜ek•
iCeln. þˆArr(•Ied•r k•AŸek•” inej“ed•r j“Ayùg• eCe¼ Œnusr, k•eriCeln esk•TAo j“An• yAyù.
n¼et h•yùin k•Ar, tAed•r Œ‘A‘ elb•Iyù B˜A”r•
sk•el” inˆS˜ÿArpeb•Rr j“‘ y• y• k•r• öeyùAj“n/ iyh•dÝ •Ar rAj“• iyeh•AyAù h•s
suþB˜Aeb• k•eriCeln. 16ŒTARí rAj“• eyAizyù eyB˜Aeb•
b•eliCeln öBu˜r ŸpAsnAr j“‘ sb• ik•C¢ iWk• 36 iyh•Ýd•Ar elAek•rA eyAizyùr pu^ iyeh•AyùAh•sek•
ej“r¨zAelem n&u“n rAj“• ih•eseb• inb•RAic•t
449 2 b•MzAb•il 36:2-23

k•reln. 2 iyeh•AyùAh•s 23 b•Cr b•yùes iyh•Ýd•Ar rAj“• rIitr ek•Aen• pirb•t$n k•ern in; Žmnik• öBu˜/
h•eyù mA^ itn mAs ej“r¨zAelem rAj“ ׈ k•eriCeln. ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr ined$•z emeno c•let rAj“I h•n•in.
3 14
tArpr imzerr rAj“• neK• Žes iyeh•AyùAh•sek• b•ª•I Ÿpr•–˜Þ/ yAj“k•ge,r Žb•M elAek•ed•r enïb•]ª•
k•ern. itin iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r 3 3/ 4 wn räep• o sk•el” öBu˜r öit Œib•½ˆV S˜ÿ iCl Žb•M Œ‘A‘ j“Aitr
75 pAŸØ esAn• k•r ih•eseb• id•et b•AD•Y k•ern. 4neK• met•” pApAc•r, k•eriCl. tAr• öBu˜r miª•riwek•o
iyeh•Ayù A h•esr B˜A” ”lIyù A k•Imek• iyh•Ý d •• o Œpib•^ k•eriCl eyiwek• itin ej“r¨zAelem pib•^
ej“r¨zAelemr n&u“n rAj“• ih•eseb• inyu)˜ k•reln/ k•eriCeln. 15tAed•r pUb•p u ¨xed•r öBu˜ ö½Vr b•ArMb•Ar
R r
Žb•M t¡Ar n&u“n nAmk•r, k•reln iyeh•AyùAk•Im/ teb• B˜Ab•b•Ad•Ied•r mAD•Yem tAed•r stkR• k•eriCeln k•Ar,
itin iyeh•AyùAh•sek• t¡Ar seÒ˜ imzer ineyù yAn. itin Ž” miª•r o elAek•ed•r pir,itr k•T• eB˜eb•
k•r¨,• eb•AD• k•eriCeln. 16ik••–˜Þ tAr• ö½V e rr
iyh•dÝ •Ar rAj“• iyeh•AyAù k•Im b•At$Ab•Ah•k•ed•r ineyù mj“• k•eriCl/ tAr• t¡Ar b•Ak•Y
5
iyeh•AyùAk•Im mA^ 25 b•Cr b•yùes iyh•Ýd•Ar rAj“• G•,] • k•eriCl Žb•M t¡Ar B˜Ab•b•Ad•Ied•r ŒpmAn k•eriCl
h•eyù ŽgAerA b•Cr ej“r¨zAelemr rAj“ ׈ k•eriCeln. yt(•Š n• t¡Ar eß*AD• Žt eb•zI h•eyù igeyùiCl ey
itin öBu˜r ”•C• ŒnusAer j“Ib•nyApenr pirb•et$ tAr ek•An öitk•Ar iCl n•. 17ö½Vr tKn b•Aib•lrAj“ek•
t¡Ar ö½Verr ib•r¨ß“Ac•r, k•eriCeln. id•eyù iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelm ŒAß*m, k•rAeln.
6
b•Aib•lrAj“ nb•UKda•irísr iyh•Ýd•• ŒAß*m, k•er b•Aib•lrAj“ Žes smˆS˜ÿ tr¨,ed•r Žmnik• miª•er
iyeh•AyùAk•Imek• eptelr izk•l id•eyù eb<•eD• b•ª•I k•er ŸpAsnArt elAek•ed•ro h•tY• k•reln. inþurB˜Aeb•/
b•Aib•el ineyù egeln. 7iP•er yAb•Ar smyù nb•K U da•inísr ek•AenA d•y•ù mAyù• n• ed•iKeyù itin S˜¤I-pur¨x/ izZ-b•ß ] “/
öBu˜r miª•r eTek• eb•z ik•C¢ ij“insp^ ineyù igeyù suS˜î-ŒsuS˜î/ iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelemr smˆS˜ÿ b•Yi)˜ek•
b•Aib•el t¡ A r rAj“öAsAed• ereK id•eyù i Celn. inib•Rc•Aer h•tY• k•reln. öBu˜” tAek• iyh•Ýd•• o
8
iyeh•AyùAk•Im ŒAr y• ik•C¢ k•eriCeln t¡Ar smˆS˜ÿ˜ ej“r¨zAelemr elAek•ed•r zAiS˜ÿ ed•b•Ar ŒiD•k•Ar
j“G•‘ pApAc•re,r k•T• '”•S•ˆó Aeyùl o iyh•dÝ •Ar rAj“Aed•r id•eyùiCeln. 18nb•UKda•irísr öBu ˜ r miª•r eTek•
”ith•As¾ ýe–˜î ilipb•ß“ ŒAeC. iyeh•AyùAk•Iemr pr yAb•tIyù ij“insp^ b•Aib•el ineyù egeln.
t¡Ar j“AyùgAyù t¡Ar pu^ iyeh•AyùAKIn n&u“n rAj“• h•eln. rAj“k•mRc•ArIed•r mUlYb•An ij“insp^o itin ineyù yAn.
19
itin o t¡Ar esnAb•Aih•nI imel ej“r¨zAelemr öAk•Ar
iyh•dÝ •Ar rAj“• iyeh•AyAù KIn Ù¡i¼eyù id•eyù miª•r/ rAj“öAsAd•o rAj“k•mRc•ArIed•r
9
iyeh•AyùAKIn 18 b•Cr b•yùes iyh•Ýd•Ar rAj“• h•eyù b•A¼IG•red•Ar sb•ik•C¢ pui¼eyù id•eln. 20eysmˆS˜ÿ b•Yi)˜r•
mA^ itn mAs d•z id•n ej“r¨zAelem rAj“ ˆ× k•eriCeln. eb<•ec• iCl nb•UKda•irísr tAed•r sb•A”ek• ß*Itd•As
itino öBu˜r ib•r¨eß“ pApAc•r, k•eriCeln. 10b•se•–˜ÿr ih•eseb• b•Aib•el ineyù igeyùiCeln. pArs´rAj“ b•Aib•l
smyù/ rAj“• nb•UKda•inísr öBu˜r miª•r eTek• Œenk• ŒiD•k•Ar k•r• pyR•–˜ÿ˜ Ž” smˆS˜ÿ b•Yi)˜r• b•Aib•el” iCl.
d•AmI ij“inspe^r seÒ˜ iyeh•AyùAKInek• b•ª•I k•er 21
Ž”B˜Aeb• öBu˜ B˜Ab•b•Ad•I iyrimyùr muK id•eyù ”•S•ˆó Aeyùelr
b•Aib•el ineyù ŽesiCeln. Žrpr nb•U K da • inísr elAek•ed•r Ÿe£•e• y• y• B˜ib•`þˆA,I k•eriCeln es
iyeh•AyùAKIenr j“qnk• ŒA ™Iyù/ isid•ik•yùek• iyh•Ýd•• o sb•” imel egl. öBu˜ iyrimyùr mArP•í B˜ib•`þˆA,I
ej“r¨zAelemr n&u“n rAj“• inyu)˜ k•reln. k•ern/ "ib•šAmid•en ib•šAm n• ineyù elAek•rA ey
pApAc•r, k•ereC t• ezAD•n k•ret Ž” BU˜KØ ŽB˜Aeb•
iyh•dÝ •Ar rAj“• isid•ik•yù pitt TAk•eb•.® Ž”B˜Aeb•/ ed•ziw 70 b•Cr D•er ib•šAm
11
isid•ik•yù mA^ 21 b•Cr b•yùes iyh•Ýd•Ar rAj“• h•eyù epeyùiCl. 22pArs´rAj““ ek•Aresr rAj“e ׈r öTm
ŽgAerA b•Cr ej“r¨zAelem rAj“ × ˆ k•eriCeln. b•Cer/ öBu˜ ek•Arsek• id•eyù t¡Ar rAej“Yr sbR•^ Žk•iw
12
isid•ik•yùo öBu˜r ”•C• ŒnusAer j“Ib•nyApn n• k•er ib•ezx eG•Ax,• k•rAeln Žb•M esiw iliKt h•l yAet
t¡Ar ib•r¨eß“ pApAc•r, k•eriCeln. B˜Ab•b•Ad•I iyrimyù B˜Ab•b•Ad•I iyrimyùr mAD•Yem ed•oyùA öBu˜r B˜ib•`þˆA,Iiw
t¡Aek• öBu˜r eöirt stk$•b•A,I ezAnAelo isid•ik•yù sitY h•yù. ek•Ars t¡Ar rAj“e ׈r sb•R^ b•At$Ab•Ah•k•
tAet k•,RpAt k•ern in b•• nè o D•AimRk•B˜Aeb• pAiWeyù eG•Ax,• k•rAelnÉ
23
j“Ib•nyApn k•ern in. "pAres´r rAj“• ek•Ars j“AineyùeCn ey
S•VˆegRr öBu ö½Vr ŒAmAek• p]iTb•Ir ŒD•I½Vr
ej“r¨zAelm Db•Ms h•l k•ereCn. itin ŒAmAek• ej“r¨zAelem t¡Ar
13
”itpUebR• nb•UKda•inísr isid•ik•yùek• t¡Ar Œnugt j“‘ Žk•iw miª•r qtrI k•rb•Ar d•Aiyù ׈
TAk•et b•lelo isid•ik•yù nb•UKda•iníserr ib•r¨eß“ id•eyùeCn. ŽKn etAmr• öBu˜ etAmAed•r ö½Verr
ib•e@•Ah• k•reln. itin ö½Verr nAem zpT k•er esb•k•r• sk•el” S•VˆAD•In Žb•M ej“r¨zAelem
b•eliCeln•ey itin nb•UKda•iníserr Œnugt TAk•eb•n. eyet pAer•. öATRn• k•ir öBu˜ etAmAed•r
ik••–˜Þ zpT k•rAr pero itin t¡Ar j“Ib•nyApenr sk•elr sh•Ayù eh•An.®
450

”•xAœ

9
ek•Ars b•ª•Ied•r iP•ret sAh•AyY k•reln im^d•At ey smˆS˜ÿ sAmýI ŽeniCeln tAr meD•Y
pAres´r rAj“• ek•Aresr rAj“e ׈r öTm b•Cer* iCl:
1 öBu˜ Žk•iw eG•Ax,• k•rb•Ar j“‘ t¡Aek• ŸísAih•t esAnAr TAl• 30
k•reln. ek•Ars es” eG•Ax,Aiw iliKeyù ineln Žb•M räepAr TAl• 1,000
t¡Ar rAej“Yr sb• j“AyùgAyù esiw p¼Ab•Ar b•Yb•S˜î• C¢ir Žb•M c•Aw¦smUh• 29
k•reln. iyrimyùr muK id•eyù b•l• öBu˜r Ž” b•At$Aiw 10
esAnAr b•Aiw 30
yAet öc•Ar h•yù tAr j“‘ Ž” b•Yb•S˜î• h•l. eG•Ax,Aiw iWk• esAnAr b•Aiwr mt räepAr b•Aiw 410
Ž”räpÉ Žb•M Œ‘A‘ pA^ 1,000

2 11
"pAres´r rAj“A ek•Aresr k•AC eTek•É esKAen sb•semt 5,400 iw esAnAr Žb•M räepAr
S•VˆegRr öBu˜ ŒAmAyù p]iTb•Ir smˆS˜ÿ rAj“Y ij“inx iCl. ey smˆS˜ÿ b•ª•I b•Aib•l eCe¼ ej“r¨zAelem
Ÿph•Ar id•eyùeCn. iyh•Ýd•A ed•ezr ej“r¨zAelem iP•er yAi•Cl tAed•r seÒ˜ ezzab•sr Ž” smˆS˜ÿ ij“inx
t¡Ar j“‘ Žk•iw miª•r inm$Ae,r inim% itin ŽeniCeln.
ŒAmAek• inyu)˜ k•ereCn. 3yid• etAmAed•r meD•Y
t¡Ar ek•An elAk• b•As k•er teb• tAr• eyn iP•er ŒAs• b•ª•Ied•r tAilk•A
tAed•r iyh•Ýd•• ed•ezr ej“r¨zAelm zh•er igeyù
”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ öBu˜r j“‘ Žk•iw miª•r
inmRA, k•er eyiw ej“r¨zAelem ŒAeC. öBu˜
2 b•Aib•elr rAj“• nb•U K da • inísr yAed•r b•ª•I
k•eriCeln/ tAr• ej“r¨zAelm Žb•M iyh•Ýd••yù ey
yAr inej“r nger iP•er egl. 2 ŽrA sk•el sr¨bb•Aib•l/
tAed•r ŒAzIb•AR d• k•r¨n. 4 smˆS˜ÿ j“AyùgAyù eyKAen eyzUyù/ nih•imyù/ srAyù/ ireyùlAyù/ md$•Kyù/ ib•lazn/
eb<•ec• yAoyùA ”•S•óˆAeyùlIyùr• b•As k•er tAed•r imSpr/ ib•garyù/ rh•Ým o b•AnAed•r seÒ˜ ötYAb•t$n
esKAnk•Ar ŒiD•b•AsIed•r smTRn Œb••” pAoyù• k•rl. yAr• ”•S•óˆAeyùel iP•eriCl tAed•r tAilk•Aiw
d•rk•Ar. ej“r¨zAelem ö½Verr miª•r inm$Ae,r inîräpÉ
j“‘ öetYk•ek• tAed•r esAn•/ räep•/ gb•Aid• 3
perAezr Ÿ%rpur¨x 2,172
pZ o Œ‘A‘ öeyùAj“nIyù sAmýI d•An k•ret 4
zP•iweyùr Ÿ%rpur¨x 372
5
h•eb•.® ŒAreh•r Ÿ%rpur¨x 775
6
eyzUyù Žb•M eyAyùAb• pirb•Aerr
5
tKn iyh•Ýd•A o ib•‘AmIn Ÿpj“Aitr pirb•Aerr ph•í-emAyùAeb•r Ÿ%rpur¨x 2,812
ŒiD•nAyùek•r• öBu˜r miª•r inmRAe,r j“‘ ej“r¨zAelem 7
Žlemr Ÿ%rpur¨x 1,254
eyet öˆS˜ÿut h•l. Œ‘A‘ elAek•rAo/ yArA ö½Verr 8
s%Ur Ÿ%rpur¨x 945
þˆAr• ŸísAih•t h•eyùiCl/ tArAo tAed•r seÒ˜ eyAgd•An 9
sO•eyùr Ÿ%rpur¨x 760
k•ret öˆ S ˜ÿ u t h•l. 6Ž” k•Aej“r j“‘ tAed•r 10
b•Ainr Ÿ%rpur¨x 642
öiteb•zIr• sk•el” mu)˜h•ˆeS˜ÿ tAed•r esAn•/ räep•/ 11
eb•b•eyùr Ÿ%rpur¨x 623
gb•Aid• pZsh• ŒAer• Œ‘A‘ b•æmUlY Ÿph•Ar d•An 12
Œsaged•r Ÿ%rpur¨x 1,222
k•rl. 7 -8ey smˆS˜ÿ ij“inx mUlt> ej“r¨zAelem öBu˜r 13
Œed•AnIk•Aemr Ÿ%rpur¨x 666
14
miª•er iCl esÙilo pArs´-rAj“ ek•Ars esKAn ib•gab•eyùr Ÿ%rpur¨x 2,056
15
eTek• eb•r k•er ŒAneln. Ž” ij“inxÙil rAj“• ŒAd•Ienr Ÿ%rpur¨x 454
nb•UKda•inísr eb•r k•er ineyù Žes t¡Ar miª•er 16
iyih•iâ•eyùr b•Mzj“At ŒAewerr
mUi%$smUeh•r meD•Y ereKiCeln. rAj“• ek•Ars t¡Ar Ÿ%rpur¨x 98
17
ek•AxAD•Y(• im^d•Aetr h•At id•eyù es” smˆS˜ÿ sAmýI eb•íseyùr Ÿ%rpur¨x 323
eb•r k•er ”æd•I ent• ezzab•serr h•Aet öBu˜r miª•err 18
eyArAeh•r Ÿ%rpur¨x 112
19
j“‘ &u“el id•eln. h•Zemr Ÿ%rpur¨x 223
20
igbb•err Ÿ%rpur¨x 95
21
öTm b•Cr ŒTRAí K]ÉpUÉ 538
qb•íeleh•m zh•err 123
451 ”•xAœ 2:22-3:1
22 55
newAP•• zh•err 56 zelAmenr Bˆ]•tYed•r Ÿ%rpur¨xrA iClÉ
23
ŒnAeTAt zh•err 128 esAwyù/ h•saesAeP•rt o präd•A .
24 56
ŒsamAb•t zh•err 42 yAl•/ d•ekR•An o ige£•l/
25 57
ik•iryùí-ŒArIm/ k•P•Ir• o zP•iwyù/ h•wIl/ epAeKrí-h•ísb•AyùIemr
eb•erAt zh•err 743 Žb•M ŒAmIr s•–˜ÿAng,.
26 58
rAmA o egb•A zh•err 621 miª•err esb•Ad•AsrA Žb•M
27
imka•ms zh•err 122 zelAmenr Bˆ]•tYed•r Ÿ%rpur¨xrA 392
28
qb•eTl o Œyù zh•err 223
29 59
neb•A zh•err 52 etla-emlh•/ etl h•zR•/ k•räb•/ Œ£•n o ”eµ•år ngr
30
mgab•Iz zh•err 156 eTek• ej“r¨zAelem ŽesiCl inîiliKt b•Yi)˜r•/ ik••–˜Þ
31
Žlm nAem Žk•iw zh•err 1,254 tAr• ”•S•óˆAeyùelr pirb•Arb•egRr pirb•Ar iCl ik•n• tA
32
h•ArIm zh•err 320 ömAŠ k•ret pArl n•.
33
elAd•/ h•Ad•Id• o oen• zh•err 725
34 60
iyireh•A zh•err 345 d•lAyù/ ewAib•yù o nek•Aed•r
35
snAyùA zh•err 3,630 Ÿ%rpur¨x 652

36 61
yAj“k•ed•r meD•Y iCelnÉ h•b•Ayù/ h•eO•As o b•isR˜ñyù yAj“k• pirb•Aerr
Ÿ%rpur¨x. :yid• ek•An pur¨x igilyùed•r b•isR˜ñyù
eyzUyù pirb•Aerr iydiyùeyùr k•‘Aek• ib•eyù k•rt/ tAh•el es” pur¨xiwek• b•lA h•t
Ÿ%rpur¨x 973 b•isR˜ñeyùr Ÿ%rpur¨x.ò
37
”eµ•åerr Ÿ%rpur¨x 1,052
38 62
pzah•Ýerr Ÿ%rpur¨x 1,247 ŽrA sk•el” tAed•r pirb•Aerr ”ith•As S˜îApn
39
h•ArIemr Ÿ%rpur¨x 1,017 k•rb•Ar ec•X• k•rl. 63eyeh•&u“ yAj“k• tAilk•Ayù Žedr
pUbR•pur¨xed•r nAemAe˜ñK iCl nA/ eseh•&u“ tAed•r
40
elb•Iyù pirb•AregAþIr elAek•ed•r meD•Y yAr• iCl u ¨xr• sitY” yAj“k• iCeln ik•n• tA tAr• ömAŠ
pUb•R pr
tAr• h•lÉ k•ret pArl n•. tA” tArAo yAj“k• ih•eseb• k•Aj“
k•rb•Ar Œnumit epl n•. 63rAj“YpAl tAed•r ŒAed•z
eh•Ad•ib•eyùr pirb•Aerr mAD•Yem id•eln/ yt(•Š py$•–˜ÿ n• Žk•j“n yAj“k• ¬rIm Žb•M
eyzUyù o k•da•mIeyùelr Ÿ%rpur¨x 74 &u“µ•åIm þˆAr• ö½Verr isß“A•–˜ÿ n• j“AnAet pAer tt(•Š
41
ŒAseP•r gAyùk•b•egRr meD•Y 128 tAr• eyn pib•^ KA† ýh•Š n• k•er.
64-65
yAr• iP•er Žl tAed•r meD•Y 42,360 j“n b•Yi)˜
42
miª•err þˆArpAelr Ÿ%rpur¨exr meD•Y iCl. ŽCA¼Ao tAed•r seÒ˜ iCl 7,337 j“n pur¨x o
nArI Bˆ]•tY/ 200 j“n gAyùk• o gAiyùk••. 66-67tAed•r
z˜ñum/ ŒAewr/ wlemAn/ ŒOU•b•/ 736iw eG•A¼•/ 245iw K•c•r/ 435iw Ÿw o 6,720iw
h•wIw• Žb•M ezAb•eyùr Ÿ%rpur¨exr 139 gAD•A iCl.
68
tAr• yKn ej“r¨zAelem öBu˜r miª•er Žes
43
miª•err esb•Ad•Ased•r Ÿ%rpur¨exr meD•Y iCelnÉ ep<QCl tKn pirb•Aerr k•t$Ar•/ öBu˜r miª•r inm$Ae,r
j“‘ Ÿph•ArÙil d•An k•reln. 69Ž” Ÿph•Aerr meD•Y
sIh•/ h•sUP•• o wbb•AeyùAetr Ÿ%rpur¨xr•/ iCl 1/100 pAŸØ esAn•/ 3 wn räep• o yAj“k•ed•r
44
ek•erAs/ sIyù o pAed•Aenr s•–˜ÿAnr•/ pirb•Aerr j“‘ 100iw ŒÒ˜r(•k• b•S˜¤. ŒAeg eyKAen
45
lb•An•/ h•gAb• o ŒOU•eb•r s•–˜ÿAnr•/ öBu˜r miª•riw iCl es”KAen” tArA miª•riw inm$A,
46
h•Agb•/ zlamyù o h•Anenr s•–˜ÿAnrA/ k•reb•. 70Ž” k•Aej“r j“‘ yAj“k•g,/ elb•Iyù o Œ‘A‘
47
ige£•l/ gh•r o rAyùAr s•–˜ÿAnr•/ b•Yi)˜r• ej“r¨zAelemr k•ACAk•AiC ŒÇ•ˆel b•sit S˜îApn
48
rísIn/ nek•Ad•r o gsemr s•–˜ÿAnr•/ k•rl. Ž” d•elr meD•Y miª•err þˆArr(•I/ gAyùk•b•gR/
49
Ÿx/ pAesh• o eb•xeyùr s•–˜ÿAnr•/ o esb•Ad•AsrA iCl. ”•S•ˆó Aeyùelr Œ‘A‘ b•Yi)˜r• tAed•r
50
ŒS•÷ˆA/ imyùUnIm o nPU•xIemr s•–˜ÿAnr•/ inj“ inj“ zh•er b•As• b<•AD•el•.
51
b•ka•b•Uk•/ h•kU•P•Ar o h•h•$Ýerr s•–˜ÿAnrA/
52
b•slUt/ mh•Id•• o h•zRAr s•–˜ÿAnr•/ eb•d•Ir pnu inmA$ ,
53

54
b•ekR•As/ sIxr• o etmeh•r s•–˜ÿAnr•/
nísIh• o h•wIP•Ar s•–˜ÿAnr•. 3 ey smˆS˜ÿ ”•S•ˆó AeyùlIyù iP•er ŽesiCl Žb•M inej“ed•r
zh•er b•sit S˜îApn k•eriCl/ tAr• sb•A” sˆ¹ˆÿm
”•xAœ 3:2-4:8 452

mAes Žk• j“Ait ih•eseb• ej“r¨zAelem Žk•i^t h•l. özMs• k•rl k•ArŠ öBu˜r miª•err iB˜i%S˜îApn h•eyù
2
tArpr eyAxAd•ek•r pu^ eyzUyù Žb•M t¡Ar seÒ˜r egl.
12
yAj“k•g,/ zÂwIeyùelr pu^ sr¨bb•Aib•l o t¡Ar seÒ˜r tKn ŒAegk•Ar suª•r purAen• miª•err k•T•
elAek•rA ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr j“‘ Žk•iw eb•d•I inm$AŠ S•årŠ k•er b•æ b•yùSˆð˜ elAk•/ yAj“k• ŒTb•A elb•Iyùed•r
k•reln. ö½Verr d•As emAiz eyB˜Aeb• b•,n
R • k•eriCeln/ gAl eb•eyù ec•AeKr j“l gi¼eyù p¼l. Œ‘r• yKn
eb•d•Iiw esB˜Aeb•” b•AnAenA h•l. ŒAnª• k•riCl o ek•AlAh•l k•riCl tKn t¡Ar•
3
yid•o tAr•/ k•ACAk•AiC b•As k•rt Žmn Œ‘ k<•Ad•iCl. 13es” ŒAnª• o ek•AlAh•elr Db•in b•ædU•r
j“Aitr elAek•ed•r B˜yù k•rt/ tb•uo tAr• y|•eb•d•Iiw eTek•o ezAn• yAi•Cl. ik••–˜Þ Žt ej“Aer z€• h•i•Cl
purAenA iB˜i%r opr” !trI k•eriCl Žb•M tAr opr ey yAr• dU•r eTek• t• ZniCl tAr• b•uJ“et pAriCl
qneb•† ŸísgR k•eriCl. tAr• öitid•n sk•Ael o n• esw• ŒAneª•r z€• n• k•AåAr.
sÞ“YAyù öATRnA k•rt. 4 Žrpr tAr• emAizr ŒAed•z
ŒnusAer ku•iwrpb•R Ÿísb• pAln k•rl. tAr• Ÿíseb•r miª•r pnu inmA$ e,r ib•pe(• zߨd•l
öitiw id•n iWk• sMKYk• eh•Amb•il ŸísgR k•rl. 1-2
Œ‘ ed•ezr b•æ elAk• y¡Ar• Ï ŒÇ•ˆel b•As
5
tArpr tAr• öitid•n intY eh•Amb•il ŸísgR k•r• 4 k•retn t¡Ar• iyh•Ýd•A o ib•‘AmIenr elAek•ed•r
Zr¨ k•rl/ Žb•M ŒmAb•s´Ar Ÿíseb•r j“‘/ Œ‘A‘ öit ib•räp menAB˜Ab•Apå iCeln. t¡Ar• Znet epeln
smˆS˜ÿ C¢iwr id•enr j“‘ Žb•M ö½Verr ŒAed•zk]•t ey yAr• b•ª•Id•z• eTek• Ï ŒÇ•ˆel iP•er ŽeseC
Ÿíseb•r id•nÙelAr j“‘ ŸísgR k•ret lAgl. tArA öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr j“‘ Žk•iw miª•r inm$AŠ
elAek•r• öBu˜ek• ib•ezx Ÿph•ArÙelAr meD•Y ey ek•An k•reC. tA” t¡Ar• sr¨bb•Aib•l o ipïku•lpited•r
Ÿph•Ar id•et Zr¨ k•rl y• tArA öBu˜ek• id•et c•A”t. k•AeC Želn Žb•M b•leln/ "inmRAe,r k•Aej“ ŒAmAed•r
6
miª•r puninmRAŠ Zr¨ n• h•oyùA se%Ño sˆ¹ˆÿm mAesr eyAg id•et d•Ao. ŒAmrA etAmAed•r” mt. yKn• eTek•
öTm id•n eTek• ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA öBu˜ek• Ÿph•Ar ŒzUr rAj“• Žsr-h•e£•An ŒAmAed•r ŽKAen ineyù
ŸísgR k•ret Zr¨ k•rl. ŽeseCn tKn eTek• ŒAmr• etAmAed•r öBu˜ek•
eh•Amb•il ŸísgR k•riC.®
3
miª•r pnu inmA$ , sr¨bb•Aib•l/ eyzU y ù o ”S•ó ˆ Aeyù e lr Œ‘A‘
7
tArpr tArA pATr k•Aw¦er o C¢etAred•r pyùs• ipïku•lpitr• t¡Aed•r b•leln/ "n•/ etAmr• ŒAmAed•r
id•l. Žb•M tAr• esArIyù o sIed•AnIyùed•r j“Ah•Aej“ seÒ˜ miª•r inm$A, k•ret pAr n•. rAj“A ek•Aresr
k•er ilb•AenAn eTek• smu@• tIrb•%IR yAeP•• ngr pyR•–˜ÿ ŒAed•z ŒnuyAyùI ”•S•óˆAeyùelr öBu˜r miª•r inm$Ae,r
Žrs k•AW ŒAnb•Ar j“‘ KA†/ @•A(•Ars o j“lpA” k•Aj“ Žk•mA^ ŒAmrA” sµpå k•ret pAir.®
etl id•l. pAres´r rAj“• ek•Ars tAed•r Ž”sb• 4
Žk•TA Zen Ž”sb• b•Yi)˜r• ß*u ß“ h•eln. t¡Ar•
k•rb•Ar Œnumit id•eyùiCeln. iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r inr¨ísAh• k•rb•Ar ec•X• k•reln
8
ej“r¨zAelem iP•er ŒAsAr pr iþˆtIyù b•Cerr Žb•M tAed•r inmRAe,r k•Aj“ b•Þ “ k•rb•Ar ec•X• k•reln.
iþˆtIyù mAes zÂwIeyùelr pu^ sr¨bb•Aib•l/ eyAxAd•ek•r 5
o”sb• zߨr• miª•r inm$Ae,r k•Aj“ b•Þ “ k•rb•Ar inim%
pu^ eyzUyù o t¡Aed•r B˜A”r•/ yAj“k•g,/ elb•Iyùg, o nAn• rk•m sms´• s]iXr j“‘ srk•ArI k•m$c•ArIed•ro
Œ‘A‘ b•Yi)˜r• y¡Ar• b•ª•Id•z• eTek• ej“r¨zAelem B˜A¼A k•er ŽeniCeln. pArs´-rAj“ ek•Aresr
iP•er ŽesiCeln t¡Ar• miª•r inm$Ae,r k•Aj“ Zr¨ rAj“ ׈k•Al eTek• Zr¨ k•er pArs´-rAj“ d•AiryùAb•esr
k•reln. t¡Ar• 20 b•Cr Žb•M tAr ec•eyù eb•zI b•yùSˆð˜ rAj“ ׈ öAiˆ¹ˆÿ py$•–˜ÿ Ž” öitku•l Œb•S˜îA c•eliCl.
6
elb•Iyùed•r miª•r inm$Ae,r t%ÑAb•D•Aenr j“‘ eb•eC Žmnik• ”æd•Ied•r inb•]% k•rAr j“‘ tArA rAj“A
ineln. 9y¡ A r• miª•r inm$ A , k•Aej“r t%ÑAb•D••n ek•Arsek• eb•z ik•C¢ ŒiB˜eyAgA ™k• ic•iWo ileKiCeln.
k•eriCeln t¡Ar• h•elnÉ eyzUyù o t¡Ar pu^r•/ Œh•e½Vrzr ey b•Cer pAres´r rAj“• h•eln es” b•Cer
k•da•mIeyùl o t¡Ar pu^rA :iyh•Ýd•Ar Ÿ%rpur¨xò/ elb•Iyù zߨr• t¡Aek•o Žk•iw ic•iW pAiWeyùiCeln.
eh•nAd•ed•r pu^g, o t¡Aed•r B˜A”r•. 10yKn sh•pitrA
öBu˜r miª•err iB˜i% S˜îApn k•reln/ tKn yAj“ek•r• ej“r¨zAelm pnu inmA$ e,r ib•r¨eß“ zߨd•l
7
pUnRpir•Cd• per iz[˜• b•Aj“AelnÉ ŒAseP•r s•–˜ÿAnr• Œt$(•ˆS˜ÿ yKn pAres´r rAj“• h•eln/ tKn Ž”sb•
t¡Aed•r eKAl k•t$Al ineln Žb•M ”•S•óˆAeyùelr rAj“• b•Yi)˜r• ”æd•Ied•r ib•r¨eß“ n•ilz j“Aineyù t¡Aek•
d•AyùUed•r ŒAed•zAnusAer öBu˜ek• özMs• k•rb•Ar j“‘ ŒAerk•iw ic•iW ileKiCeln. ib•½ñm/ im^d•Aí/ wAeb•l
t¡Aed•r j“‘ inid$•X S˜îAen d¡•A¼Aeln. 11Žk•seÒ˜ öBu˜r o t¡Ar Œ‘A‘ sÒ˜Ir• ŒrAmIyù B˜AxAyù Ž” ic•iW rc•n•
özMsA k•ret k•ret Žb•M öBu˜ek• D•nYb•Ad• j“Aineyù k•eriCeln.
t¡Ar• gA”eln/ "öBu˜ B˜Ael•? t¡Ar ök]•t eöm ic•rk•Al 8
tArpr esnApit rh•Ým Žb•M sic•b• izmazyù rAj“•
Œb•YAh•t TAek•.® tArpr smS˜ÿ elAk• Žk•iw ib•rAw Œt$(•eS˜ÿr k•AeC ej“r¨zAelemr elAek•ed•r ib•r¨eß“
ic•ík•Ar k•er h•xRDb•in k•er ŸWl Žb•M tAr• öBu˜r ic•iW ileKiCeln. t¡Ar• Ž”räp ileKiCelnÉ
453 ”•xAœ 4:9-5:7
9
"esnApit rh•Ým Žb•M sic•b• izmazyù Žb•M ŒnuyAyùI BU˜tpUbR• rAj“Aed•r d•ill o Œ‘A‘
wpRlIyù/ pArs´/ Œk•Rb•Iyù o b•Aib•lIyù ge,r tTYAid• ŒnusÞ“Aenr ined$•z id•”. 20es”sb• elK•
ib•c•Ark•b•gR/ Ùr¨ ׈pU,R k•m$c•ArI Žb•M ŽlmIyù p¼• h•yù o j“An• yAyù ey d•IG•Rk•Al eTek•”
elAek•ed•r zUznaKIyù elAek•ed•r k•AC eTek• ej“r¨zAelm zh•err b•Aisª•Ar• zAsk•ed•r
10
Žb•M Œ‘A‘ elAek•ed•r yAed•r mh•Amih•m ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•er ŽeseC. ib•e@•Ah• Žb•M
ŒS•ˆ÷ ¹r
¯ zmiryù• nger Žb•M P•rAí nd•Ir piü‚m ib•erAiD•t•r s]iX k•rA Ž” zh•err intY qnimi%k•
pAerr ed•ezr Œ‘A‘ j“AyùgAyù ŽeniCeln G•wn•. ej“r¨zAelm o P•rAí nd•Ir piü‚mAÇ•ˆel
tAed•r k•AC eTek•. b•æ (•mtAb•An rAj“g, rAj“ ׈ k•er ŽeseCn/
Žb•M t¡Ar• Ž” smud•yù ŒÇ•ˆl eTek• k•ro
11-12
rAj“A Œt$ ( •ˆ e S˜ÿ r ey ic•iWiw pAWAen• epeyùeCn.
21
h•eyùiCl Žiw tAr” Žk•iw ŒnuilipÉ ŽKn/ ŒAim punrAyù ined$•z n• ed•oyù• py$•–˜ÿ
ŒApnArA ”æd•Ied•r ej“r¨zAelm zh•err
"ŒApnAr Bˆ]•tY P•rAí nd•Ir piü‚m pAerr c•ArpAez ed•oyùAl etAlAr k•Aj“ b•Þ“ k•ret
öj“Ab•egRr k•AC eTek•Ðeh• rAj“• Œt$(•ˆS˜ÿ/ ŒAed•z k•r¨n. 22ed•Keb•n/ Ž” b•YApAer eyn
ŒAmr• ŒApnAr k•AeC ib•nIt ineb•d•n k•ret ek•An gAiP•lit n• h•yù. ŒAmr• ej“r¨zAelm
c••” ey/ eysb• ”æd•Ied•r ŒApin ŽKAen eP•rí zh•rek• n&u“n k•er b•AnAet id•et pAir nA/ k•ArŠ
pAiWeyùiCeln tAr• zh•r puninRmA, k•ret ec•XA ŒAmrA h•yùt Ž” zh•r eTek• k•r pAeb•• n•.
k•reC. ej“r¨zAelemr b•Aisª•Ar• b•rAb•r Œ‘A‘
rAj“Aed•r öit ib•e@•Ah• k•er ŽeseC. b•t$mAen 23
rAjA Œt$(•eS˜ÿr ic•iWiwr Žk•iw Œnuilip rh•Ým/
”æd•IrA zh•err iB˜t inm$AŠ k•reC o ed•oyùAl izmazyù Žb•M t¡Aed•r seÒ˜r elAek•ed•r k•AeC pe¼
g<ATeC. ezAnAen• h•l. tArpr Ï b•Yi)˜r• esAj“• ej“r¨zAelem
13
eh• mA‘b•r/ ŒApnAr |•AtAeTR j“AnA” ey ”æd•Ied•r k•AeC egeln Žb•M ”æd•Ied•r inmRA, k•AyRY
zh•err c•ArpAez ed•oyùAl b•AnAenAr k•Aj“ ezx b•Þ“ k•ret b•AD•Y k•reln.
h•el” ik••–˜Þ ej“r¨ˆzAelemr b•Aisª•Ar• ŒApnAek•
k•r öd•An k•rA b•Þ“• k•reb• Žb•M Žet rAj“ek•Aexr miª•r inmA$ Š k•rb•Ar k•Aj“ b•Þ“ r”l
24
ŒAiTRk• (•it h•eb•. P•lS•ˆV räp/ ej“r¨zAelem ö½Verr miª•r inm$Ae,r
14
ŒAmrA rAj“Ar öit Œnu g t TAk•et k•Aj“ b•Þ“ h•l. pAres´r rAj“A ih•eseb• d•AiryùAb•esr
öit|•Ab•ß“ Žb•M ŒAmr• Žrk•m Žk•iw G•wn• rAj“e ׈r iþˆtIyù b•Cr py$•–˜ÿ inm$AŠ k•Aj“ b•Þ“ iCl.
G•wet id•et c•A” n• Žb•M ŒAmr• Žo men
k•ir ey Žsb• k•T• ŒApnAek• j“AnAen• ŒAmAed•r 5 es”smyù h•gyù o ”e£•Ar pu^ sKiryù B˜Ab•b•AdIþˆyù
öBu˜r nAem B˜ib•`íb•A,I k•er ej“r¨zAelm o
k•%Rb•Y. iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r Ÿ£•Iipt k•ret lAgeln. 2 tKn
15
rAj“• Œt$(•S˜ÿ/ ŒApnAek• ŒAmr• ŒApnAr zÂwIeyùelr s•–˜ÿAn sr¨bb•Aib•l o eyAxAd•ek•r pu^
pUeb•R ey sb• rAj“Agn rAj“ ׈ k•ereCn t¡Aed•r eyzUyù ŒAb•Ar ej“r¨z•elem miª•r inm$Ae,r k•Aj“ Zr¨
niTp^ pe¼ ed•Ket prAmzR id•i•C. Ï niTpe^ k•reln. ö½Verr smˆS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•IrA t¡Aed•r seÒ˜ iCeln
ed•Keb•n ej“r¨zAelm sb•smeyù” b•æ rAj“Ar Žb•M t¡Ar• Ž” k•Aj“ smˆTRn k•riCeln. 3 tKn P•rAí
ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•ereC. ej“r¨zAelemr nd•Ir piü‚mAÇ•ˆelr zAsk• t%nyù/ zTreb•Ax,yù o
b•Aisª•Ar• rAj“• o zAsk•ed•r ib•r¨eß“• ib•e@•Ah• t¡Aed•r Œnuc•rb•gR/ y¡Ar• miª•r puninm$Ae,r k•Aj“ Zr¨
k•er b•æ Œsuib•D•Ar s]iX k•eriCl. Ï sb• k•eriCeln t¡Aed•r k•AeC igeyù j“Anet c•A”eln/ "k•Ar
k•ArŠb•zt>” Ž” zh•riw Db•Ms h•yù. sµ•åitet etAmr• ŒAb•Ar n&u“n k•er miª•r b•AnAet
16
eh• rAj“AiD•rAj“/ ŒAmr• ŒApnAek• sAb•D•An Zr¨ k•erCÀ® 4 sr¨bb•Aib•elr k•AeCo yAr• Ž” miª•r
k•er id•et c•A”/ ej“r¨zAelemr c•ArpAezr puninm$Ae,r k•Aej“ j“i¼t iCeln t¡Aed•r nAm j“Anet
ed•oyùAl yid• ŒAb•Ar g<AT• h•yù tAh•el ŒApin c•A”eln.
P•rAí nd•Ir piü‚mAÇ•ˆl eTek• ŒApnAr k•t$] ׈ 5
ik••–˜Þ ö½Vr S•VˆyùM ”æd•I entAed•r öit l(•Y
h•ArAet b•seb•n. rAKiCeln. rAj“• d•AiryùAb•sek• Žk•w• Kb•r n• pAWAenA
pyR•–˜ÿ tAed•r k•Aj“ b•Þ “ k•rb•Ar ek•An öeyùAj“n iCl
17
rAj“• Œt$(•ˆS˜ÿ Žed•r ic•iWr Ÿ%er ilKelnÉ n•. rAj“Ar k•AC eTek• Ÿ%r n• ŒAs• pyR–˜ÿ tArA
k•Aj“ c•Aileyù egeln.
18 6
ŒAmAr ZeB˜•C• eneb•n. ŒApnAed•r P•rAí nd•Ir piü‚mAÇ•ˆelr zAsk• t%nyù/ zTr
pAWAen• ic•iWiw ŒAmAek• Œnub•Ad• k•er pe¼ eb•Ax,yù o t¡ A ed•r seÒ˜ öD•An b•Yi)˜rA 7 rAj“•
ezAn•enA h•eyùeC. 19ŒAim ŒApnAed•r prAmzR d•AiryùAb•sek• Žk•iw ic•iW pAWAeln.
”•xAœ 5:8-6:11 454
8
eh• rAj“•/ ŒAmr• iyh•dÝ •A ŒÇ•ˆel igeyùiClAm ed•KAr ined$•z id•eln. Ž” smˆS˜ÿ niTp^ b•Aib•el
Žb•M mh•An ö½Verr miª•r inm$A,S˜îl pird•zRn ek•AxAgAer ri(•t h•t. 2B˜AlB˜Aeb• ŒnusÞ“An k•er
k•eriC Žb•M ed•KlAm ey/ ”æd•IrA b•¼ b•¼ pATr mAd•Iyù öed•ezr Œka•mTA éegR öAc•In &u“elAw k•Agej“
o k•AeWr Ù¡i¼ id•eyù miª•riw b•Aineyù c•eleC. elK• Žk•iw srk•Air niT pAoyù• egl yAet rAj“•
ŒAmAed•r ib•½VAs Ž” gitet k•Aj“ h•el miª•r ek•Ars ej“r¨zAelem miª•r inm$Ae,r j“‘ ŒAed•z
inm$Ae,r k•Aj“ Ët sµpå h•eb•. id•eyùiCeln.
9-10
ŒAmr• tAed•r d•lpited•r k•AeC/
ŒApnAek• pAWAenAr j“‘ b•Yi)˜ed•r nAemr niTet Ž”räep elK• iClÉ 3ek•Ars t¡Ar rAj“•
tAilk•• ec•eyùiClAm Žb•M ö½Í k•eriClAm. h•oyùAr öTm b•Cer ej“r¨zAelemr miª•r
ŒAmr• ŽwAo j“Anet ec•eyùiClAm ey k•Ar sµpekR• ined$•z id•eyùiCeln. ŒAed•ziw iCl
Œnumitet tAr• miª•riw puninm$A, k•reC. Ž”räpÉ
11
Ÿ%er tAr• b•llÉ "ö½Verr j“‘ miª•riw ŒAb•Ar b•AnAen• eh•Ak•.
"ŒAmr• S•ˆV gR o metRYr ö½Verr d•As. ŒAmr• Ž” miª•er ö½Verr j“‘ ŸísgR ineb•d•n k•r•
miª•riw puninRmA, k•riC eyiw b•æ b•Cr ŒAeg h•eb•. Ž” miª•err iB˜i% S˜îApn k•r• eh•Ak•.
”•S•óˆAeyùelr Žk• mh•An rAj“• b•AineyùiCeln. miª•riw 90 Pu•w c•o¼A o Ÿ•c•tAyù 90 Pu•w
12
ŒAmAed•r pUbR•pur¨xrA ö½Vrek• r¨X k•eriCl h•eb•. 4miª•rek• iG•er itn sAir b•¼ pATerr
tA” ö½Vr nb•UKda•inísrek• b•Aib•elr rAj“• k•er ed•oyùAl o Žk•sAir b•¼ k•AeWr Ù¡i¼r ed•oyùAl
pAiWeyùiCeln ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xek• zAsn TAk•eb•. miª•r inmRAe,r b•Yyù b•h•n h•eb• rAj“Ar
k•rb•Ar j“‘. nb•UKda•inísr Ž” miª•riw Db•Ms ek•AxAgAr eTek•. 5nb•UKda•inísr ey sb• esAn•
k•er ŒAmAed•r pUbR•pur¨xed•r b•ª•I k•er b•Aib•el Žb•M räep• luãn k•er b•Aib•el ineyù ŽesiCeln
ineyù yAn. 13b•Aib•el ek•Aresr öTm b•Cerr esÙil sb• Œb••” ö½Verr miª•er eP•rí
rAj“ ׈k•ˆAel itin Ž” miª•r puninm$Ae,r j“‘ pAWAet h•eb•.
ŒAed•z ed•n. 14Œt>pr rAj“• ek•Ars smˆS˜ÿ
6
esAnAr o räepAr ij“inx/ eyÙel• ŒAim/ d•AiryùAb•s/ P•rAí nd•Ir piü‚mAÇ•ˆelr
ej“r¨zAelemr miª•r eTek• nb•UKda•inísr þˆAr• rAj“YpAl t%nyùek•/ zTr-eb•Ax,yùek• o Œ‘A‘
luiãt h•eyùiCl Žb•M t¡Ar mUi%$r miª•er rAK• Ÿ•c•pd•S˜î k•mRc•ArIed•r ej“r¨zAelm eTek• ser
h•eyùiCl/ esÙel• ezzab•serr h•At id•eyù eP•rí eyet ŒAed•z id•i•C. 7Ž” ö½Verr miª•r
pAWAn. inmRAe,r k•Aj“ b•Þ“ k•rb•Ar ec•X• k•er• nA.
15
rAj“• ek•Ars/ ezza b•srek• rAj“YpAl k•mRIed•r ib•r)˜ k•erA nA. ”æd•Ied•r rAj“YpAl
ih•eseb• ineyùAg k•reln Žb•M t¡Aek• b•leln/ Žb•M ”æd•Ied•r entAr• ŒAid•S˜îAenr opr miª•r
"Ž”sb• esAn• Žb•M räepAr ij“inx ineyù yAo puninmRA, k•r¨k•.
8
Žb•M ej“r¨zAelemr miª•er punrAyù ereK d•Ao ŽKn ŒAim Ž” ŒAed•z k•riC ey etAmr•
Žb•M miª•riw pUeb•R eyKAen iCl iWk• esKAen” Žsb• k•Aj“ ”æd•I entAed•r j“‘ k•reb•/ yAr•
miª•r puninmRA, k•r.® miª•r inmRAe,r k•Aej“ ilˆ¹ˆÿ. miª•r inmRAe,r
16
ezzab•sr tKn ej“r¨zAelem Žes Ž” Krc• ŒAseb• rAj“Ar ek•AxAgAr eTek• Žb•M Ï
n&u“n miª•err iB˜i%öˆS˜ÿr S˜îApn k•ern; esid•n ŒTR ŒAseb• P•rAí nd•Ir piü‚m pAerr ŒÇ•ˆel
eTek• ŒAmr• Ž” ö½Verr miª•r puninm$Ae,r sMg] h •It k•r eTek•. Ž”sb• ined$ • zÙil
k•Aj“ k•er ŒAsiC/ ik••–˜Þ ŒAmAed•r k•Aj“ ŽKno tA¼AtAi¼ pAln k•r yAet k•Aj“iw b•Þ“ nA h•eyù
ezx h•yùin. yAyù. 9-10 S•VˆegRr ö½Verr miª•er ŸísgR k•rb•Ar
17
ŽKn rAj“A yid• ”•CA k•ern/ d•yù• k•er j“‘ y• y• lAgeb• sb•” oed•r d•Ao.
purAen• niTp^ ed•Ket pAern/ Žw• ömA, ej“r¨zAelemr yAj“k•ed•r yid• x¡A¼/ emx/ p<AW•/
k•rb•Ar j“‘ ey/ rAj“• ek•Ars sitY sitY” Žmn ik• gm/ nun/ @•A(•Ars ŒTb•• etl Žseb•r
ej“r¨zAelem ö½Verr miª•r puninm$Ae,r ined$•z öeyùAj“n h•yù teb• Žsb•” oed•r öetYk• id•n
id•eyùiCeln ik• n•. Œt>pr itin yid• Ž ib•xeyù id•o; Žr eyn Œ‘T• n• h•yù. tAh•el tAr•
t¡Ar isß“Ae•–˜ÿr k•T• ŒAmAed•r Žk•iw ic•iWet ù S•ˆV egRr ö½Vrek• sugÞ“ sµ•ˆV ilt eh•Am ŸísgR
h•yt
j“AnAn tAh•el ŒAmr• ib•ezx b•AiD•t h•b•. k•reb• Žb•M ö½Verr k•AeC ŒAmAr o ŒAmAr
pu^ed•r j“‘ öATRnA k•reb•.
11
d•AiryAù b•esr ŒAed•z ŒAim Žo ŒAed•z id•i•C/ "ek•Ÿ yid• Ž”

6 tKn rAj“• d•AiryùAb•s tAed•r k•TAr stYt•


yAc•A”eyùr j“‘ öAc•In rAj“Aed•r niTp^ K<uej“
ŒAed•z b•d•el ed•yù teb• tAr b•A¼Ir eTek• Žk•iw
k•i¼ k•AW Kuel enoyù• h•eb•/ Žb•M es” b•Yi)˜ek•
455 ”•xAœ 6:12-7:13
Ï k•i¼ k•AeW P<•Ais ed•oyù• h•eb• Žb•M tAr sk•el ö½Verr sAmen öATRnA k•rAr j“‘ inej“ed•r
b•A¼Iiw Db•Ms k•er Žk•iw b•AerAyùArI ezQc•Aleyù pib•^ k•reln. 22Ž” smˆS˜ÿ b•Yi)˜r• sAtid•n D•er
pirnt k•rA h•eb•. mh•Aneª• KAimrib•h•In r¨iwr Ÿísb• pAln k•reln.
12
ö½Vr t¡Ar nAm ej“r¨zAelem ereK ed•eb•n. ö½Vr tAed•r sk•lek• ŒAniª•t k•er &u“leln k•ArŠ
ek•An rAj“• ŒTb•• ed•z ŒTb•• ek•Ÿ• yid• Ž” itin ŒzUrrAej“r menAb•]i%et pirb•tRn ŽeniCeln
ŒAed•z b•d•lAb•Ar ec•X• k•er ŒTb•• ej“r¨zAelem Žb•M tAr P•el ŒzUr-rAj“* t¡Aed•r ”•S•óˆAeyùelr
miª•r Db•Ms k•rb•Ar ec•X• k•er tAh•el eyn ö½Verr miª•r inmRAe,r k•Aej“ smTRn j“AineyùiCeln.
ö½Vr tAed•r prAij“t o Db•Ms k•ern.
”•xAœ ej“r¨zAelem Želn
ŒAim/ d•AiryùAb•s Ž” ŒAed•z id•eyùiC. Ž”
ŒAed•z Œit s%Ñr Žb•M sµpU,B
c•A”.
R ˜Aeb• pAln k•r• 7 Žsb• G•wn• G•ew yAb•Ar pr/ pAres´r rAj“•
Œt$ ( •eS˜ÿ r rAj“ × ˆ k •Ael ”•xœ • b•Aib•l eTek•
ej“r¨zAelem Želn. ”•xœ• iCeln srAeyùr pu^. srAyù
Œsireyùr/ Œsiryù ih•i˜ð˜eyùr/ 2 ih•i˜ð˜yù z˜ñuemr/ z˜ñum
miª•r inmA$ e,r smAiˆ¹ˆÿ o ŸísgIR k•r, sAed•Aek•r/ sAed•Ak• Œh•Iwàeb•r/ 3Œh•Iwàb• Œmireyùr/
13
tKn P•rAí nd•Ir piü‚mAÇ•ˆelr rAj“YpAl Œmiryù Œsireyùr/ Œsiryù mrAeyùAetr/ 4mrAeyùAí
t%nyù / zTr-eb•Ax,yù o t¡ A r elAek•r• rAj“• srih•eyùr/ srih•yù Ÿixr/ Ÿix b•iu O•r pu^. 5b•iu O• iCeln
d•AiryùAb•esr ŒAed•z tA¼AtAi¼ o puerApuirB˜Aeb• emen Œb•IzUeyùr pu^/ Œb•IzUyù iCeln pInh•esr pu^/ pInh•s
ineln. 14”æd•Ied•r öb•I,r• B˜Ab•b•Ad•I h•gyù o ”e£•Ar iCeln ”ilyùAserr pu^/ Žb•M ”ilyùAsr iCeln öD•An
pu^ sKireyùr B˜ib•`íb•A,Ir þˆAr• ŒnuöAi,t o yAj“k• h•AerAe,r pu^.
6
ŸísAih•t h•eyù miª•r inm$Ae,r k•Aj“ c•Aileyù egeln. iz(•k• ”•xœ A / b•Aib•l eTek• ej“r¨zAelem
”•S•óˆAeyùelr ö½Verr ŒAed•z ŒnusAer Žb•M pAres´r ŽesiCeln. emAizr ö½Vrd•% ŒnuzAsn sµpekR• t¡Ar
ib•iB˜å rAj“• ek•Ars/ d•AiryùAb•s Žb•M Œt$(•eS˜ÿr ined$•z sugB˜Ir b•uYípi% iCl. rAj“• Œt$(•ˆS˜ÿ ”•xœAek• t¡Ar
pAln k•er t¡Ar• miª•r inm$Ae,r k•Aej“ sAP•lYlAB˜ ŒnuerAD• ŒnusAer smˆS˜ÿ öeyùAj“nIyù ij“inx id•eyùiCeln
k•eriCeln. 15d•AiryùAb•esr rAj“e ׈r xþ b•Cerr Œd•r k•ArŠ öBu˜ ”•xœAr seÒ˜ iCeln. 7”•S•óˆAeyùelr b•æ mAnux
mAesr ïtIyù id•en miª•r inm$Ae,r k•Aj“ ezx h•eyùiCl. eymn/ yAj“k•gŠ/ elb•IyùgŠ/ gItk•ArgŠ/ þˆArr(•IgŠ/
16
”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Ar• miª•r ŸísgRIk•re,r öBˆ]•it b•Yi)˜r• ”•xœAr seÒ˜ ”•S•óˆAeyùel ŽesiCeln.
Ÿísb•iw ŒAnª• sh•k•Aer pAln k•rl. b•ª•Id•z• eTek• Ž” smˆS˜ÿ b•Yi)˜r• rAj“• Œt$(•eˆS˜ÿr rAj“ ׈k•Aelr
mui)˜ pAoyù• smˆS˜ÿ yAj“k•g, o elb•Iyùr•o Ÿíseb• sˆ¹ˆÿm b•ex$ ej“r¨zAelem Žes ep<QeCiCeln. 8 ”•xœA
eyAgd•An k•reln. Œt$(•eˆS˜ÿr rAj“ ׈k•Aelr sˆ¹ˆÿ m b•ex$r pÇ•ˆm mAes
17
100iw x¡A¼/ 200 iw emx/ 400iw pur¨x emxzAb•k• ŽesiCeln. 9”•xœA o t¡Ar d•l o” b•Cerr öTm mAes
b•il id•eyù miª•riwek• öBu˜r Ÿe£•e•• ŸísgRIk]•t k•r• b•Aib•l tYAg k•er Žb•M pÇ•ˆm mAesr öTm id•n
h•l. ŽCA¼Ao ”•S•óˆAeyùelr pApSKAlenr j“‘ 12iw ej“r¨zAelem Žes ŸpiS˜ît h•n. 10”•xAœ öBu˜r ib•iD•Ùil
CAgl b•il ed•oyù• h•l. ”•S•óˆAeyùelr 12iw pirb•Aerr sµpekR• smYk• |•AnAj$“enr j“‘ t¡Ar j“Ib•enr smˆS˜ÿ
öetYk•iwr j“‘ 12iw CAgl ŸísgR k•r• h•eyùiCl. smyù b•Yyù k•ern. itin ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r öBu˜r
18
Žrpr tAr• ej“r¨zAelemr miª•er ö½Verr esb•Ar ib•iD• o ŒAed•zÙil ezKAet o sµpAd•n k•rAet ec•XA
j“‘ tAed•r d•l ŒnuyAyùI emAizr puˆS˜ÿek• ilipb•ß “ k•eriCeln.
ined$•z ŒnuyAyùI yAj“k•g, o elb•Iyùed•r eb•eC ineln.
”•xAœ ek• rAj“A Œt(
$ •eS˜rÿ ic•iW
11
inˆS˜Aÿ rpb•R ”•xœA iCeln Žk•j“n yAj“k• o iz(•k• y¡Ar
19
öTm mAesr ec•Q£• id•enr mATAyù b•ª•Id•z• eTek• ”•S•ˆ
ó Aeyùelr öit öd•% ö½Verr ŒAed•z o ib•iD• sµpekR•
20
iP•er ŒAs• ”æd•IrA inˆS˜ÿArpbR• pAln k•reln. yAj“k• smYk• |•An iCl. rAj“• Œt$(•S˜ÿ ”•xœAek• Ž” ic•iWiw
o elb•Iyùr• sk•el pir•Cå h•eyù ib•ezx id•niwr j“‘ ileKiCelnÉ
öS˜Þt h•eln. elb•Iyùr• b•ª•Id•z• eTek• iP•er ŒAs• 12
rAj“• Œt$(•ˆeS˜ÿr k•AC eTek•É
”æd•Ied•r sk•elr j“‘/ t¡Aed•r inej“ed•r j“‘ Žb•M
t¡Aed•r yAj“k• B˜A”ed•r j“‘ inˆS˜ÿArpebR•r ŸísgRIk]•t yAj“k• ”•xœ•/ iyin S•VˆegRr öBu˜r ib•iD•r Žk•j“n
emxiwek• b•il id•eln. 21Žrpr b•ª•Id•z• eTek• iz(•k•/
”•S•óˆAeyùel iP•er ŒAs• sk•el imel es” emexr mAMs t¡Aek• rAj“• Œt$(•ˆeS˜ÿr ŒiB˜nª•n? 13ŒAim
ýh•Š k•reln. Ï zh•err Œ‘ elAek•rAo Ï ed•ezr” Ž” ŒAed•z id•i•CÉ ey ek•An ”•S•óˆAeyùlIyù/ ek•An
b•Aisª•• Œ‘ elAek•ed•r Œpib•^t• eTek• inej“ed•r
pib•^ k•er Ï emexr mAMs ýh•Š k•reln. t¡Ar• ŒzrU rAj“ Žiwr ŒTR s•µ˜õb•t> pAres´r rAj“• d•AiryùAb•s.
”•xAœ 7:14-8:12 456

yAj“k• ŒTb•• ey ek•An elb•Iyù yAr• ŒAmAr öBu˜r d•Ased•r ek•An k•r ed•oyùAr öeyùAj“n
rAj“e ׈ b•sb•As k•er/ tAr• ek•Ÿ yid• ”•xœAr en”. 25eh• ”•xœA/ ö½Vr o t¡Ar ib•iD• sµpek$•
seÒ˜ ej“r¨zAelem eyet c•Ayù et• eyet pAer. etAmAr yeTX |•An ŒAeC. sutrAM P•rAí nd•Ir
14
”•xœA/ etAmAek• ŒAim o ŒAmAr sAtj“n piü‚mAÇ•ˆelr elAek•ed•r ib•c•Ar b•Yb•S˜î• o
mˆ–˜¤Ir d•Aiyù ׈ id•lAm/ &u“im Œit Œb•• iyh•Ýd•A zAsnk•m$ ed•KAr j“‘/ ŒAim etAmAek• etAmAr
o ej“r¨zAelem igeyù S•VˆyùM py$eb•(•Š k•reb•/ pCª• Œnu y Ayù I zAsnk•t$ • o ib•c•Ark•b•gR
esKAen etAmAr b•Yi)˜b•gR ö½Verr ib•iD•Ùil ineyùAegr (•mt• id•lAm. Ï smˆS˜ÿ b•Yi)˜b•gR
k•tdU•r pAln k•reC. ŒAr es” ib•iD• et• etAmAr etAmAr öBu˜r ib•iD• ŒnuyAyùI Ž” ŒÇ•ˆelr
seÒ˜” ŒAeC. ib•c•Arib•B˜AgIyù özAsink• k•Aj“k•m$ sµpAd•n
15
ŒAmrA ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr j“‘ etAmAr k•reb•n. 26Žmn ek•Ÿ yid• TAek•n/ ey ö½Verr
seÒ˜ ey esAn• o räep• id•lAm/ &u“im t• ib•iD• sµpek$• Œb•gt nyù tAh•el Ï ib•c•Ark•b•gR
ej“r¨zAelem ö½V e rr j“‘ ineyù yAeb•. tAek• ö½Verr ib•iD• sµpek$• iz(•• d•An k•reb•.
16
ŽCA¼Ao/ etAmAek• yid• ek•Ÿ ej“r¨zAelem ek•An b•Yi)˜ yid• ib•iD•Ùil l[G•n k•er/ tAh•el
ö½Verr miª•err j“‘ Ÿph•Ar id•et c•Ayù Žb•M tAek• ŒprAeD•r mA^A ŒnuyAyùI m]&“u Yd•Ø/ inbR•Asn
etAmAr elAek•ed•r Žb•M b•Aib•elr ey ek•An b•• k•ArAb•Aesr zAˆiS˜ÿ ed•oyù• h•eb• b•• j“irmAn•
öed•ez b•sb•Ask•ArI yAj“k•gŠ o elb•Iyùed•r k•r• h•eb•.
sb• Ÿph•Aro etAmAek• sMýh• k•er ineyù eyet
h•eb•. ”•xAœ ö½eV rr özMs• k•reln
17-20
Ž” smˆS˜ÿ ŒTR id•eyù &u“im b•]x/ emx o 27
öBu˜ mih•mAmyù/ ŒAmAed•r pUbR•pur¨xed•r ö½Vr?
emxzAb•k• Žb•M zs´ o pAnIyù ik•neb•. Œt>pr ej“r¨zAelem öBu˜r miª•err öit sµ•åAn |•Apenr
ej“r¨zAelem ö½Verr miª•err eb•d•Iet Ž” j“‘ ö½Vr rAj“Ar h•äd•eyù t¡Ar ŒiB˜lAx S˜îApn k•reln.
28
smˆS˜ÿ qneb•†• ŸísgR k•reb•. &u“im Žb•M Œ‘A‘ rAj“A t¡Ar mˆ–˜¤Ib•gR o k•mRc•ArIed•r ŸpiS˜îitet
”æd•IrA b•Ak•I esAn• o räep• eymn KuzI Krc• öBu˜ ŒAmAr öit t¡Ar sitYk•Aerr B˜Alb•As• ŒiB˜b•Y)˜
k•ret pAer•/ ik••–˜Þ ŽmnB˜Aeb• Krc• k•reb• yAet k•eriCeln. öBu˜ ŒAmAr sh•Ayù h•eyùiCeln Žb•M tA”
ö½Vr s–˜ÿuX h•n. Ž smS˜ÿ ij“inx ej“r¨zAelem ŒAim sAh•sI h•eyù ŒAmAr seÒ˜ ej“r¨zAelem iP•er
ö½Verr k•AeC ineyù yAeb•. ŽÙel• sb• öBu˜r yAb•Ar j“‘ ”S•óˆAeyùelr smS˜ÿ entAed•r Žk•i^t
ŸpAsnAr j“‘ b•Yb•h•ät h•eb•. ŽCA¼• miª•err k•eriClAm.
öeyùAj“en ŒAr y• ik•C¢ lAgeb•/ rAj“ek•Ax eTek•
ŒTR ec•eyù ik•en eneb•. ”•xAœ r seÒ˜ ötY•b•tn$ k•ArI entAed•r tAilk•A

21
ŒAim/ rAj“• Œt$ ( •S˜ÿ / P•rAí nd•Ir
piü‚mAÇ•ˆelr eysb• b•Yi)˜b•egR r k•AeC
8 rAj“• Œt$(•eS˜ÿr rAj“ ׈k•Ael eysb• pirb•Aerr
öD•AnrA ŒAmAr seÒ˜ b•Aib•l eTek• ej“r¨zAelem
ŽesiCeln nIec• t¡Aed•r nAemr tAilk•• ed•oyù• h•lÉ
2
rAj“ek•Aexr ŒTR TAek•/ tAed•r ined$•z id•i•C/ pInh•esr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y egezRAm/ öTAmerr
”•xœAr yKn y• ŒeTRr öeyùAj“n h•yù t• eyn Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y d•Aineyùl/ d•AyùUed•r Ÿ%rpur¨xed•r
t¡Aek• ed•oyù• h•yù k•ArŠ itin yAj“k• o S•VˆegRr meD•Y h•wàz/ 3 zKineyùr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y perAz/
ö½Verr ib•iD•Ùilr Žk•j“n iz(•k•. 22ŒApAtt sKiryù o ŒAer• 150 j“n pur¨x/ 4ph•í emAyùAeb•r
t¡Aek• 3 3/4 wn räep•/ 600 b•uezl gm/ 600 Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y sKiryùr pu^ ”lIqyùnyù o ŒAer•
gYAln @•A(•Ars/ 600 gYAln j“lpA” etl o 200 j“n pur¨x/ 5 j“·r Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y mh•sIeyùeù lr
py$Aˆ¹ˆÿ pirmAŠ lb•Š ed•oyù• eh•Ak•. 23S•VˆegRr s•–˜ÿAn zKinyù o ŒAer• 300 j“n pur¨x/ 6ŒAd•Ienr
ö½Vr ”•xœAek• y• ik••C¢ inet ŒAed•z id•eyùeCn Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y eyAnATenr pu^ Žb•d• o ŒAer•
t• eyn t¡Aek• yt Ët s•µ˜õb• ed•oyùA h•yù. 50j“n pur¨x/ 7Žlemr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y ŒTileyùr
ŒAim ŒAmAr s•–˜ÿAn o rAj“e ׈r ib•r¨eß“ S•VˆegRr pu^ iyzAyùAh• o ŒAer• 70 j“n pur¨x/ 8zP•iweyùr
ö½Vrek• Œs•–˜ÞX k•ret c•A” nA/ sutrAM öBu˜r Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y mIKAeyùelr pu^ sb•id•yù o ŒAer•
miª•err j“‘ Ž”sb• ined$•zÙil eyn pAln 80 j“n pu r ¨x/ 9eyAyùAeb•r Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y
k•r• h•yù. iyih•eyùelr pu^ ob•id•yù o ŒAer• 218 j“n pur¨x/
24 10
eh• ŒAmAr ed•zb•AsIgŠ/ ŒAim etAmAed•r b•Ainr Ÿ%rpu r ¨xed•r meD•Y eyAixiP•eyù r pu ^
|•AtAeTR j“AnAet c•A” ey yAj“k•g,/ elb•Iyùg,/ zelAmIt o ŒAer• 160 j“n pu r ¨x/ 11eb•b•eyùr
gAyùk•/ þˆArr(•I/ miª•err esb•Ad•As o ö½Verr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y eb•b•eyùr pu^ sKiryù o ŒAer•
miª•err Œ‘ ey ek•An k•mRIr k•AC eTek• k•r 28 j“n pu r ¨x/ 12Œsaged•r Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y
ýh•Š Œqb•D•. rAj“Aek• sµ•åAn ed•KAenAr j“‘ h•k•Awenr pu^ eyAh•Ann o ŒAer• 110 j“n pur¨x/
457 ”•xAœ 8:13-9:2
13
Œed•AnIk•Aemr ezx Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y ”lIeP•lw/ Œt$(•S˜ÿ/ t¡Ar Ÿped•XAg,/ t¡Ar öD•Anr• Žb•M b•Aib•elr
iyyùUeyùl/ zmiyùyù o ŒAer• 60 j“n pur¨x/ 14Žb•M smˆS˜ÿ ”•S•ˆó AeyùlIyùrA es” Ÿph•ArÙil ö½Verr miª•err
ib•gab•eyùr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y ¬Tyù/ sbb•Ud• o tAr j“‘ id•eln. Žb•M b•Aib•elr elAek•ed•r k•AC eTek•
sÒ˜I 70 j“n pur¨x. ŒAmrA sb• esAn• Žb•M räep• oj“n k•er/ miª•err
k•Aej“r j“‘ Ï b•Aer• j“nek• id•lAm. 26sb• imileyù
ej“r¨zAelem ötYAb•tn$ 25 wn räep•/ 3 3/4 wn räepAr TAlA o 3 3/4 wn
15
ŒAim Ž” smˆS˜ÿ b•Yi)˜ed•r Œh•b••-gAimnI nd•Ir esAn• iCl. 27ŽCA¼Ao ŒAmrA öAyù 19 pAŸØ oj“enr
k•AeC j“¼ h•et b•eliClAm. esKAen t¡Ab•u KAiweyù ŒAmr• 20iw esAnAr b•Asn o ém$UlY 2iw iptelr TAl•
itnid•n iClAm. ŒAim k•eyùk•j“n yAj“k•ek• esKAen id•eyùiClAm Žb•M b•eliClAm/ 28"etAmr• öBu˜r k•AeC
ed•KlAm/ ik••–˜Þ ek•An elb•Iyùek• nyù. tA” ŒAim pib•^. Ž” sAmýIÙilo öBu˜r k•AeC pib•^. Ž” smˆS˜ÿ
16
”lIeyùxr/ ŒrIeyùl/ zmiyùyù/ ”lanATn/ yAirb•/ esAn• Žb•M räepA elAek•rA öBu˜ek• d•An k•eriCl/ es”
”lanATn/ nATn/ sKiryù o mZ˜ñm öBˆ]•it enïb•]ª•ek• öBu˜ iyin etAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r ö½Vr. 29yAo Ž”
Žb•M 17eyAyùArIb• o ”lanATn nAem éj“n iz(•k•ek• smˆS˜ÿ b•ˆS˜Þ r(•• k•r. ej“r¨zAelem öBu˜r miª•err
efek• k•AisiP•yù• ngerr öD•An ”e£•Aerr k•AeC t¡Aek• enïb•gRek• ed•oyùAr ŒAeg py$•–˜ÿ Ž”smˆS˜ÿ sµped•r
o t¡Ar elAek•ed•r ik• b•let h•eb• tAr ined$•z id•eyù d•Aiyù ׈ etAmAed•r. ”•S•óˆAeyùelr öD•An pirb•Arb•egRr
pAiWeyùiClAm yAet ”e£•• ŒAmAed•r ö½Verr miª•er ent• o elb•Iyùed•r h•Aet Ž” smˆS˜ÿ ik•C¢ &u“el ed•eb•.
k•Aj“ k•rAr mt ik•C¢ sh•k•ArI pAWAet pAern. 18eyeh•&u“ tAr• oj“n k•er Ž” smˆS˜ÿ ij“ins ej“r¨zAelem
ö½V r ŒAmAed•r sh•Ayù iCeln ”e£•• inîiliKt öBu˜r miª•err G•err eB˜ter &u“el rAKeb•n.®
30
b•Yi)˜ed•r ŒAmAed•r k•AeC pAWAelnÉ tKn yAj“k• o elb•Iyù r •/ ej“r¨zAelemr
miª•err j“‘ ”•xœAr ed•oyù• sAmýIÙil ýh•Š k•rl.
mh•ilr Ÿ%rpur¨x ezerib•yù :mh•il iCeln 31
öTm mAesr þˆAd•z id•en ŒAmr• Œh•b•A nd•Ir
Žk•j“n elib•. elib• iCl ”•S•óˆAeyùelr k•AC eTek• ej“r¨zAelm ŒiB˜mueK yA^• Zr¨ k•rlAm.
s•–˜ÿAn.ò ezerib•yùr seÒ˜ tAr pu^r• Žb•M ö½Vr ŒAmAed•r sh•Ayù iCeln. itin ŒAmAed•r peT
B˜Aeyùr• emAw 18 j“n pur¨x ŽesiCl. zߨed•r o éb•% R] ed•r h•At eTek• r(•• k•reln. 32Žrpr
19
h•zib•yù o tAr seÒ˜ mrAirr s•–˜ÿAn iyzAyù•h• ŒAmr• ej“r¨zAelem ep<QClAm. esKAen itnid•n ib•šAm
Žb•M tAed•r B˜Aeyùr• o eCelr•/ emAw 20 inlAm. 33c•&“u TR id•n ŒAmr• miª•er eglAm Žb•M ém$l U Y
j“n pur¨x. b•ˆS˜ÞÙil oj“n k•er yAj“k• ¬rIeyùr pu^ meremAtek•
20
tAr• 220 j“n miª•r k•mRIo pAiWeyùiCl. id•lAm. meremAetr seÒ˜ pInh•esr pu^ ”ilyùAsr
:tAed•r pUb•Rpur¨xr• elb•Iyùed•r sAh•AyY Žb•M eyzUeyùr pu^ eyAxAb•d• o ib•åUiyùr pu^ enAyùid•yù
k•rb•Ar j“‘ d•AyùUd• o t¡Ar k•mRc•ArIb•gRþAr• nAem é” elb•Iyù iCl. 34ŒAmrA sAmýIÙil oj“n
inyu)˜ h•eyùiCeln. tAed•r nAm tAilk•• k•er emAw oj“enr pirmAŠ niTBu˜)˜ k•eriClAm.
35
Bu˜)˜ iCl.ò Žrpr/ eysb• ”æd•Ir• inb•RAsn eTek• iP•er
ŽesiCl/ tAr• ”•S•óˆAeyùelr ö½Vrek• eh•Amb•il ineb•d•n
21
Œh•b•A nd•Ir k•AeC ŒAim eG•Ax,• k•rlAm/ ö½Verr k•rl. tAr• ”•S•ˆó Aeyùelr mÒ˜elr j“‘ 12iw b•x ] / 96iw
k•AeC ŒAmAed•r ib•nIt öitpå k•rAr j“‘ ŒAmr• emx/ 77iw emxzAb•k• o pApemAc•enr j“‘ 12iw
sk•el Ÿpb•As k•rb•. ö½Verr k•AeC ŒAmr• ŒAmAed•r pur¨x CAglo b•ild•An k•rl.
36
o ŒAmAed•r s•–˜ÿited•r Žb•M ŒAmAed•r ib•xyù sµpi%r Žrpr ŒAmrA P•rAí nd•Ir piü‚m tIrS˜î
inrApd• yA^Ar j“‘ öATRn• k•ret ec•eyùiClAm. 22ŒAim öAed•izk• entAed•r o rAj“YpAled•r h•Aet rAj“•r
ŒAmAed•r inrAp%Ar j“‘ rAj“•r k•AC eTek• ŒAmAed•r ic•iWiw &u“el id•lAm. tArpr Ž” smˆS˜ÿ entAr•
seÒ˜ ŒAsb•Ar j“‘ qs‘ o Œ½VAerAh•I c•A”et ŒtY•–˜ÿ ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•• o miª•err sh•Ayùt• k•ern.
iþˆ D •A eb•AD• k•eriClAm. k•ArŠ ŒAmr• rAj“•ek•
b•eliClAm/ "yAr• öBu˜et ib•½VAs k•er o t¡Ar öit Œ”æd•Iyù b•Yi)˜ed•r seÒ˜ ib•b•Ah•
ŒAS˜î• rAeK/ ŒAmAed•r öBu˜ sd•A tAed•r sh•Ayù h•n. 1-2

ik••–˜Þ eysb• b•Yi)˜ t¡Ar eTek• dU•er ser yAyù ö½Vr


tAed•r öit ß*uß “ h•n.® 23ŒAmrA tA” Ÿpb•As k•er
9 Žsb• h•eyù yAb•Ar pr ”•S•óˆAeyùlIyù elAek•ed•r
entAr• ŒAmAek• Žes b•leln/ "”•xœA/ ”•S•óˆAeyùelr
elAek•r• ŽKAen b•sb•Ask•ArI Œ‘A‘ b•Yi)˜ed•r eTek•
ö½Verr k•AeC öATRnA k•eriClAm Žb•M itin ŒAmAed•r inej“ed•r p]Tk• ereK b•As k•erin. ”•S•óˆAeyùlIyùr•
öATRn• ZeniCeln. k•nAnIyù / ih•%Iyù / pirxIyù / iyb•U x Iyù / Œeµ•åAnIyù /
24
Žrpr ŒAim yAj“k•ed•r meD•Y eTek• ezerib•yù/ emAyùAb•Iyù/ imzrIyù Žb•M ”emArIyù öBˆ]•it Œ‘ j“Aitr
h•zib•yù yAr• enïS˜îAnIyù iCl o tAed•r 10 j“n B˜A” elAek•ed•r Œsí k•Ay$Yk•lAep öB˜Aib•t. Ž”B˜Aeb• tAr•
ömuK emAw 12 j“n yAj“k•ek• eb•eC ineyùiClAm. 25rAj“• Œ‘ b•Mezr seÒ˜ ib•b•Ah•sUe^ ŒAb•ß“ h•yù. ”•S•óˆAeyùlIyù
”•xAœ 9:3-10:6 458

ib•ezx j“n b•el g,Y h•b•Ar k•T•/ ik••–˜Þ ŽKn seÒ˜ k•TAo b•el• n•. ŒAmAr ŒAed•z Znel etAmr•
Œ•–˜ÿib•Rb•Aeh•r d•r¨Š tAed•r Œ‘ j“Aitr seÒ˜ imš, b•ilþ h•eyù ŸWeb• Žb•M Ž” BU˜KeØr yAb•tIyù B˜Ael•
h•eyùeC. ”•S•ˆó Aeyùelr enïb•gR o özAsk•rA” Ž” D•re,r ij“inx ŸpeB˜Ag k•ret pAreb• Žb•M etAmAed•r
ib•eyù k•er ŒprApred•r k•AeC #XA•–˜ÿ S˜îApn k•ereC.® s•–˜ÿAns•–˜ÿited•r h•Aet Ž” BU˜KØiw &u“el id•et
3
ŒAim yKn Žk•T• j“Anet pArlAm/ tKn é>K ök•Az pAreb•.®
13
k•rb•Ar j“‘ ŒAim ŒAmAr epAzAk•/ c•¢l/ d•Ai¼ iC¡e¼ ŒAmrA inej“rA” Ž” Œb•S˜îAr j“‘ dAyùI. ŒAmr•
eP•llAm/ Žb•M ib•x²ø o ŒtY•–˜ÿ S˜ÿi•µ˜õt h•eyù b•es pApAc•rŠ k•eriC Žb•M ŒAmrA ŒpirsIm ed•AxI. ik••–˜Þ
p¼lAm. 4 tKn D•m$B˜Ir¨ smˆS˜ÿ˜ b•Yi)˜ B˜eyù k<•Apet &u“im ŒAmAed•r Œenk• k•m d•eØ d•iØt k•erC. ŒAmAed•r
Zr¨ k•rl. or• B˜yù epeyùiCl k•ArŠ b•ª•Id•z• eTek• Œenk• mArA ™k• pAepr j“‘ ŒAmAed•r Kub• k•iWn
mui)˜lAB˜ k•er eysb• ”æd•IrA iP•er ŽesiCl/ tAr• zAiS˜ÿ öApY iCl. tA se%Ño &u“im ŒAmAed•r k•eyùk•j“nek•
ö½Verr öit Œnugt iCl nA. (u• ß“ o ib•mUâ Œb•S˜îAyù b•ª•Id•z• eTek• mui)˜ id•eyùC. 14ŒtŽb• etAmAr
ŒAim qb•k•Ailk• ŸísgR ŒnuþAn py$•–˜ÿ b•es TAk•lAm. ŒAed•z ŒAmAed•r ŒmA‘ k•r• Ÿic•í nyù. ŒAmAed•r
o” smˆS˜ÿ b•Yi)˜r• ŒAm•r c•ArpAez j“e¼• h•l. o” smˆS˜ÿ elAek•ed•r seÒ˜ Œ•–˜ÿib•Rb•Ah• k•r• Ÿic•í nyù
5
ŒAim yt(•Š oKAen b•esiClAm/ inej“ek• ytdU•r yAr• KArAp k•Aj“ k•er. ŒAmr• j“Ain ey ŒAmr• yid•
s•µ˜õb• liÆï“t ed•KAet ec•X• k•riClAm. Žrpr oed•r seÒ˜ ib•b•Ah• sµpkR• c•Aileyù yA”/ tAh•el/ eh•
qb•k•Ailk• öATRnAr smyù ŒAim ŸeW d¡•A¼AlAm. enAMrA ö½Vr/ &u“im ŒAmAed•r opr Kub• ereg yAeb• Žb•M ytid•n
o eC¡¼• pireD•yù sh• ŒAim h•¡Aw¦ ege¼ b•es/ éh•At nA smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyù inbR•Mz h•eb• ttid•n ŒAmAed•r
ösAirt k•er ŒAmAr 6 öBu˜ ö½Verr k•AeC öATRnA k•er Db•Ms k•reb•.
b•llAmÉ eh• ŒAm•r ö½Vr/ etAmAr id•ek• iP•er 15
eh• öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ &u“im Žt B˜AelA ey
tAk•Aeto ŒAim lÆï“A eb•AD• k•riC. ŒAim liÆï“t ŒAmr• Žt ed•Ax k•r• se%Ño &u “ im ŒAmAed•r
k•ArŠ ŒAmAed•r pApk•m$ ŒAmAed•r mAT• CAi¼eyù egeC. k•eyùk•j“nek• eb<•ec• TAk•et id•eyùC. ŒAmr• ed•AxI/ tA”
ŒAmAed•r ŒprAD• S•VˆgR pyR•–˜ÿ ep<QeCeC. 7ŒAmAed•r es k•Are, ŒAmAed•r k•AerAr” etAmAr sAmen d¡•A¼Ab•Ar
pUb•R pru ¨xed•r smyù eTek• Zr¨ k•er ŒAj“ py$•–˜ÿ ŒAmr• k•T• nyù.®
b•æ pAep pApI. ŒAmAed•r pAepr j“‘ ŒAmAed•r
rAj“Aed•r/ yAj“k•ed•r Žb•M ŒAmAed•r zAiS˜ÿeB˜Ag k•ret elAek•rA tAed•r pAp S•ˆVIk•Ar k•rl
öBu˜r miª•err sAmen k<•Ad•et k<•Ad•et ”•xœA
h•eyùeC. ib•iB˜å ib•ed•zI zAsk• ŒAmAed•r luW k•er
ŒAmAed•r b•ª•I k•er ineyù igeyù e C. Ï ib•ed•zI
ŒAß*m,k•ArIr• ŒAmAed•r sµpd• luW k•ereC. ŒAj“
10 öATRnA k•riCeln o ed•Ax S•VˆIk•Ar k•riCeln.
es” smeyù b•æ ”•S•óˆAeyùlIyù nArI/ pur¨x o izZ t¡Ar
pyR•–˜ÿ es” Žk•” purAen• G•wn• G•ew c•eleC. c•ArpAez j“e¼• h•eyùiCl. tArAo k<•Ad•iCl. 2 tKn
8
ik••–˜Þ ŽKn ŒÂ˜¯ smeyùr j“‘ &u“im ŒAmAed•r öit ŽlAemr Žk•j“n Ÿ%rpur¨x iyh•Ieyùelr pu^ zKinyù/
d•yùA öd•zRn k•erC. &u“im ŒAmAed•r b•ª•I b•Yi)˜ed•r ”•xœAek• b•ll/ "ŒAmr• ö½Verr ŒAed•z ŒmA‘ k•eriC
meD•Y eTek• k•eyùk•j“nek• Ž” pib•^S˜îAen Žes b•As Žb•M ŒAmAed•r ŒAezpAez b•sb•Ask•ArI Œ‘A‘ j“Aitr
k•rAr sueyAg k•er id•eyùC. öBu˜/ &u“im ŒAmAed•r d•As ׈ b•Mezr elAek•ed•r seÒ˜ qb•b•Aih•k• sµ•ˆVÞ“ S˜îApn k•eriC/
eTek• Žk• n&u“n j“Ib•n d•An k•erC. 9 ç<•/ ŒAmr• d•As tb•uo ŒAmAr men h•yù ŽKen• ”•S•óˆAeyùelr sb• ŒAz•
iClAm/ ik••–˜Þ &u“im ŒAmAed•r d•As TAk•et ed•eb• n• h•Aireyù yAyùin. 3 ŽKn ŒAmr• ö½Verr sAmen Žk•iw
b•el pAres´r rAj“•ed•r d•yùAlu k•erù ŒAmAed•r öit c•¢i)˜ k•ir ey Ž”sb• ib•j“AtIyù S˜¤IelAk• o tAed•r
etAmAr Œnuýh• ök•Az k•erC. etAmAr miª•riw eyiw s•–˜ÿAned•r ŒAmr• eP•rí pAiWeyù ed•b•. ”•xœAr Ÿped•z
Db•Ms h•eyù igeyùiCl/ esiw g¼b•Ar j“‘ &u“im ŒAmAed•r emen c•lb•Ar j“‘ o eysb• b•Yi)˜ ŒAmAed•r ö½Verr
nb•j“Ib•n d•An k•erC. iyh•dÝ •A o ej“r¨zAelmek• r(•AeTR öit ŒAS˜îAb•An t¡Aed•r Œnusr, k•rb•Ar j“‘ ŒAmr•
&u“im ŒAmAed•r Žk•iw ed•oyùAl &u“let sAh•AyY k•erC. Ž” k•Aj“ k•rb• Žb•M ŒAmr• ö½Verr ib•D•An emen
10
eh• ö½Vr/ etAmAek• ŒAmr• ŒAr ik• b•let pAirÀ c•leb•A. 4”•xœA/ ŒApin ŸeW d¡•A¼An Žb•M z)˜ eh•An.
ŒAmr• ŒAb•Ar etAmAr öit Œb•AD•Y h•eyùiC. 11eh• ö½Vr/ ö½Verr ib•iD•r öit ŒAmAed•r ŒAS˜îAb•An k•er etAlAr
&u“im etAmAr B˜Ab•b•Ad•Ied•r mAD•Yem ŒAmAed•r ŒAed•z ey º•t ŒApin ineyùeCn t• sP•l k•er &u“let ŒAmr•
k•erCÉ "ey BU˜KØet etAmr• ŒApn|•Aen TAk•et c•elC ŒApnAek• sh•Ayùt• k•rb•.®
esiw Db•MsAb•ezx mA^. Ž” BU ˜ KØiw ŽKAen 5
”•xœA ŸeW d¡•A¼Aeln Žb•M öit|•A ŒnuyAyùI öD•An
b•sb•Ask•ArI b•Aisª•Aed•r Œsí k•emRr j“‘ Db•MsAb•ezex yAj“k•g,/ elb•Iyù o ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Aed•r zpT
pir,t h•eyùeC. ŽKAnk•Ar b•Aisª•Ar• Ž” BU˜KØek• ýh•Š k•rAeln. 6Žrpr ”•xœ A ”ilyù A zIeb•r pu ^
Œpib•^ k•ereC. 12ŒtŽb•/ ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA/ iyeh•Ah•Anenr G•er öeb•z k•reln. eyw¦ku• smyù ”•xœA
etAmr• eyn etAmAed•r s•–˜ÿAns•–˜ÿited•r o”sb• oKAen iCeln/ Ÿin ek•An KAb•Ar eKeln n• b•• ik•C¢
elAek•ed•r s•–˜ÿAns•–˜ÿitek• ib•eyù k•ret id•o n•. oed•r pAn k•reln n•/ k•ArŠ ötYAgt b•ª•Ied•r ö½Verr
459 ”•xAœ 10:7-44
ib•iD•r öit ŒnAS˜îA b•zt> itin tKno é>iKt o k•r• b•Yi)˜g, ey sb• elAek•r• Œ•–˜ÿibR•b•Ah• k•ereC
ezAk•s•–˜ÿ ˆ ¹ ˆ ÿ iCeln. 7 Œt>pr itin ”æd•I o tAed•r sµpekR• pyRAelAc•n• k•rb•Ar j“‘ Žk•seÒ˜
ej“r¨zAelemr sbR•^ Žk•iw b•At$• pAWAeln. es” b•At$Ayù b•seln.
itin b•ª•I ׈ eTek• mui)˜ lAB˜ k•r• smˆS˜ÿ ”æd•Ied•r
ej“r¨zAelem Žes smeb•t h•et b•leln. 8eysb• b•Yi)˜ ib•j“AtIyù S˜I¤ elAk•ed•r ib•b••h• k•r• b•Yi)˜ed•r tAilk•A
18
itnid•enr meD•Y Žes ŸpiS˜ît h•eb• n• tAed•r sµpi% inîiliKt b•Yi)˜r• eysb• yAj“k• ib•ed•zI
b•Aej“yùAˆ¹ˆÿ k•r• h•eb• Žb•M es” b•Yi)˜ek• es ey d•elr ˆS˜¤IelAk•ed•r ib•b•Ah• k•eriCl/ tAed•r Ÿ%rpur¨xÉ
seÒ˜ b•As k•er tAr eTek•o b•ih•â•Ar k•r• h•eb•. öD•An iyeh•AxAd•ek•r pu^ eyzUyù o tAr B˜A”rA mAesyù/
ŒAiD•k•Airk• o enïb•]ª•r• Ž” isß“A•–˜ÿ ýh•Š k•reln. ”lIeyùxr/ yAirb• o gd•ilyù. 19Ž¡rA sk•el t¡Aed•r
9
itnid•enr meD•Y ”æd•I o ib•‘AmIenr pirb•Aerr smˆS˜ÿ ˆS˜¤Ied•r pirtYAg k•ret sµ•åt h•eln. tArpr t¡ArA
b•Yi)˜ ej“r¨zAelem j“e¼• h•l. Žb•M nb•m mAesr pApSKAlenr b•ild•Aenr j“‘ Žk•iw k•er emxo
ku•i¼ id•enr mATAyù tArA miª•r öAÒ˜e, smeb•t h•l. ŸísgR k•eriCeln. 20h•nAin o sb•id•yù iCl ”eµ•åerr
tAr• sk•el Ž” smAeb•ezr k•AreŠ o öb•l b•xRe,r pu^.
21
j“‘ k<•ApiCl. h•ArIemr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y mAesyù/ Žilyù/
10
tKn ”•xœ• ŸeW d¡•A¼Aeln Žb•M es” smAeb•zek• zmiyùyù/ iyh•Ieyùl o Ÿixyù;
22
s•µ˜õAx, k•reln/ "etAmr• sk•el ö½Verr ib•iD• ŒmA‘ pzh•Ý e rr Ÿ%rpu r ¨xed•r meD•YÉ ”ilqyù ù n yù /
k•er t¡Ar öit ŒnAS˜î• ed•iKeyùiCel Žb•M etAmr• mAesyù/ ”½åAeyùl/ nTenl/ eyAxAb•d• o ”ilyùAsA;
23
ib•j“AtIyù nArIed•r ib•eyù k•er ”•S•óˆAeyùlek• ŒAer• elb•Iyùed•r meD•YÉ eyAxAb•d•/ izimiyù o k•lAyù b••
ed•AxI k•erC. 11ŽKn etAmr• ö½Verr sAmen etAmAed•r k•lIw/ pTAih•yù/ iyh•Ýd•A o ”ileyùxr;
pAp S•ˆV Ik•Ar k•er•. öBu˜ etAmAed•r pUb•R pru ¨xed•r ö½Vr/ 24
gAyùk•ed•r meD•Y ”lIyùAzIb•; þˆArpAled•r meD•Y
t¡Ar ib•iD• etAmAed•r Œb•• pAlnIyù. Ž” BU˜KeØ z˜ñum/ ewlm o ¬ir;
25
etAmAed•r ŒAezpAezr ib•j“AtIyù b•Yi)˜ b•egRr seÒ˜ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r meD•YÉ pireyùAesr Ÿ%rpur¨xed•r
etAmr• smˆS˜ÿrk•m sµpk$• tYAg k•r Žb•M etAmAed•r meD•Y rimyù/ iyixyù/ mi˜ð˜yù/ imyùAmIn/ ”ilyùAsr/
ib•ed•zI S˜¤Ied•r eTek• etAmr• inej“ed•r ŒAlAd•• k•er mi˜ð˜yù o b•nAyù;
26
nAo.® Žlemr pu^ed•r meD•Y m%inyù/ sKiryù/ iyh•Ieyùl/
12
tKn oKAen smeb•t smˆS˜ÿ b•Yi)˜ smS•Vˆer Œi€•/ iyeremAí o Žilyù.
27
ic•ík•Ar k•er ”•xœAek• b•llÉ "ŒApin iWk•” b•eleCn. s%Ur pu^ed•r meD•Y ”ilqyùnyù/ ”ilyùAzIb•/ m%inyù/
ŒApin y• b•leCn t• ŒAmAed•r Œb••” pAln k•r• iyeremAí/ sAb•d• o ŒsIs•;
Ÿic•í. 13ŽKAen Œenk• b•Yi)˜ ŒAeC ŒAr Ž” b•]iXr 28
eb•b•eyùr pu^ed•r meD•Y iyeh•Ah•Ann/ h•nAinyù/ sbb•yù
meD•Y ŒAmAed•r pe(• b•A”er TAk•• s•µ˜õb• nyù. Ž” o Œílyù; 29b•Ainr pu^ed•r meD•Y mZ˜ñm/ m˜ñUk•/
sms´Aiwr smAD•Ano é-Žk•id•enr meD•Y s•µ˜õb• nyù k•ArŠ Œd•Ayù•/ yAzUb•/ zAl o iyremAí.
ŒAmr• Ùr¨tr pApAc•rŠ k•eriC. 14ŒAmAed•r entArA” 30
ph•íÐ emAyùAeb•r pu^ed•r meD•Y Œda•n/ k•lAl/
ŒAmAed•r puerA d•elr j“‘ Žib•xeyù isß“A•–˜ÿ ink•. b•nAyù/ mAesyù/ m%inyù/ b•ísell/ ib•åUyùI o mn>iz;
31
tArpr tAed•r ib•ed•zI S˜¤IelAk•ed•r/ yAed•r tAr• ib•eyù h•ArIemr pu^ed•r meD•Y ”ileyùxr/ iyizyù/ mi˜ð˜yù/
k•eriCl/ tAed•r eP•rí pAWAeb•/ tAr• tAed•r j“‘ zmiyùyù/ izimeyùAn/ 32ib•‘AmIn/ m˜ñUk•/ zmiryù;
ini£•X$ smeyù ej“r¨zAelem ŒAseb•. öitiw zh•r eTek• 33
h•zUemr pu^ed•r meD•Y m%nyù/ m%%/ sAb•d•/
öD•An entAr• Žb•M ib•c•Ark•g, Ï elAek•ed•r seÒ˜ ”lIeP•lw/ iyermyù/ mn>iz o izimiyù;
34
ŒAseb•n. t¡Ar• Žrk•m k•er yAeb•n yt(•Š n• sb•A” b•Ainr pu^ed•r meD•Y mAd•y/ù ŒèAm/ ¬eyùl/ 35b•nAyù/
Žes yAeb•. tAh•el ö½V•r ŒAmAed•r öit ß*uß “ h•oyù• eb•id•y•ù / k•lUh•/Ý 36b•inyù/ meremAí/ ”ilyùAzIb•/ 37m%inyù/
eTek• ib•rt h•eb•n.® m%nyù Žb•M yAsyù/
15
ŒsAeh•elr pu^ eyAnATn/ itka•eb•r pu^ yh•isyù/ 38
ib•åy U Iù r pu^ed•r meD•Y izimiyù/ 39ezilimyù/ nATn/
mZ˜ñm o elb•Iyù zbb•Tyù Ž” isß“Ae•–˜ÿr ib•erAiD•t• Œd•Ayù•/ mk•da•b•y/ù zAzyù/ zAryù/ 41Œserl/ ezilimyù/
40

k•rl. 16Œt>pr ej“r¨zAelem ötYAb•tn $ k•ArI ”æd•IrA zmiryù/ 42z˜ñum/ Œmiryù Žb•M eyAexP•;
43
pirk•Â˜¯nAiwek• ýh•Š k•ret sµ•åt h•l. yAj“k• ”•xœA neb•Ar Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y iyyùIeyùl/ mi%iTyù/
pirb•Ar entAed•r eb•eC ineln/ ˆöitiw pirb•Arb•gR sAb•d•/ sb•In>/ yAd•yùù eyAeyùl o b•nAyù.
44
eTek• Žk•iw k•er mAnuexr n•m b•AC• h•l Žb•M t¡Ar• ŽrA sk•el” ib•ed•zI S˜¤IelAk•ed•r ib•b•Ah• k•eriCl
d•zm mAesr öTm id•en Žk•^ h•eyù öitiw G•wn• Žb•M Žed•r meD•Y Œenek•r S˜¤I” s•–˜ÿAned•r j“›˜å
td••–˜ÿ k•reln. 17d•zm mAesr öTm id•en o” b•ACA” id•eyùiCl.
460

nih•imeyrù pˆu S˜kÿ •

nih•imeyrù öATnR A smUeh•r meD•Y Ci¼eyù ed•b••. 9 ik••–˜Þ etAmr• yid•

1 ŽÙil h•Kileyùr pu^/ nih•imeyùr g˜¯É rAj“•


Œt$(•ˆS˜ÿr rAj“e ׈r 20 b•Cerr mATAyù/ ik•zaelb•
mAes ŒAim zUzenr rAj“D•AnIet iClAm. 2 Žsmeyù h•nAin
ŒAmAr k•AeC iP•er ŒAs Žb•M ŒAmAr
ŒAed•zÙil emen c•el•/ tAh•el etAmAed•r
meD•Y yAr• p]iTb•Ir öA•–˜ÿ ed•ez inb•RAist h•eyù
nAem ŒAmAr Žk• B˜A” o ŒAer• ik•C¢ b•Yi)˜ iyh•Ýd•A reyùC tAed•r ŒAim j“e¼• k•rb• Žb•M ey
eTek• ŒAmAr seÒ˜ ed•K• k•ret ŽesiCl. ŒAim tKn j“AyùgAiw ŒAim ŒAmAr nAm S˜îApn k•rAr j“‘
tAed•r ej“r¨zAelm zh•riw sµpek$• o ey sb• ”æd•IrA menAnIt k•eriC es” j“AyùgAyù tAed•r iP•ireyù
b•ª•Id•zA eTek• inej“ed•r r(•• k•ret eperiCl Žb•M ŒAnb•.®
10
tKno iyh•Ýd•Ayù iCl/ tAed•r sµpekR• tAed•r ij“|•As• ”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒApnAr d•As o ŒApnAr
k•eriClAm. elAk•. ŒApin ŒApnAr mh•An (•mt• öeyùAg
3
h•nAin o tAr seÒ˜ ey elAek•rA iCl tArA ŒAmAek• k•er Žed•r r(•A k•ereCn. 11eh• öBu˜/ ŒApnAek•
b•ll/ "eysmˆS˜ÿ ”æd•I b•ª•Id•zA Ž¼Aet eperiCl Žb•M ŒAmAr ib•nIt ŒnuerAD• ŒApin ŒAmAr/ ŒApnAr
iyh•Ýd•Ayù b•As k•reC/ tAr• sMk•w o lÆï“Ar meD•Y d•Aesr Žb•M eysb• d•AesrA ŒApnAr nAemr
id•eyù b•As k•reC. ek•nÀ k•Ar, ej“r¨zAelemr öAc•Ir öit šß“• j“AnAet c•Ayù/ tAed•r öATRnA Znun.
eB˜e[˜ pe¼eC Žb•M d•rj“AÙil ŒAÙen pue¼ egeC.® eh• öBu ˜ / ŒApin j“Aenn/ ŒAim rAj“Ar
4
ej“r¨zAelm o esKAnk••r b•Aisª•Aed•r sµpek$• pAnpA^b•Ah•k•.* ŒAj“ ŒAim yKn k]•pAöATRI
Žk•T• ezAnAr pr ŒAmAr Kub•” mn KArAp h•yù Žb•M ih•eseb• rAj“Ar seÒ˜ sA(•Aí k•ret yAb• ŒApin
ŒAim b•es pe¼ k<•Ad•et Zr¨ k•ir. B˜ArAß*A•–˜ÿ men/ ŒAmAr sh•Ayù TAk•eb•n/ yAet rAj“• ŒAmAek•
ŒAim ik•C¢id•n D•er Ÿpb•As k•ret o S•VˆegRr ö½Verr Œnuýh• k•ern.®
k•AeC öATRn• k•ret Zr¨ k•rlAm. 5Ž” b•el ŒAim
öATRn• k•eriClAmÉ rAj“A Œt( $ •ˆS˜ÿ nih•imyeù k• ej“r¨zAelem pAWAeln
rAj“• Œt$(•eS˜ÿr rAj“e ׈r 20tm b•Cerr nIsn
"eh• öBu˜/ S•VˆegRr ö½Vr/ ŒApin mh•An o
(•mtAb•An. yArA ŒApnAek• B˜Alb•Aes o
2 mAes/ yKn rAj“Aek• @•A(•Ars ineb•d•n k•rA h•l/
ŒAim @•A(•Arsiw inlAm Žb•M rAj“Aek• id•lAm. Žr
ib•ˆ ½VˆS˜ÿB˜Aeb• ŒApnAr ŒA|•A pAln k•er tAed•r ŒAeg tAr seÒ˜ TAk•Ak•AlIn rAj“• k•Kno ŒAmAek•
seÒ˜ ŒApin ŒApnAr B˜Alb•AsAr c•¢ i )˜ ib•xAd•ýˆS˜ÿ ed•eKn in/ ik••–˜Þ esid•n ŒAim sitY”
sb•smeyù b•j“Ayù rAeKn. eh• öBu˜ Œnuýh• k•er ib•xAd•ýˆS˜ÿ h•eyùiClAm. 2rAj“• ŒAmAek• ij“e|•s k•reln/
ŒApnAr B˜e)˜r öATRnA šb•Š k•rn. "etAmAr ik• zrIr KArApÀ etAmAek• Žet• ib•xAd•ýˆS˜ÿ
6
ŒAim ŒApnAr sAmen ŒApnAr d•As/ lAgeC ek•nÀ men h•e•C/ etAmAr h•äd•yù ib•xAed•
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“‘ öˆATRnA k•riC. pirpU,R.®
ŒAmr•/ ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r•/ ŒApnAr ib•r¨eß“ tKn ŒAim Kub• B˜yù epelo rAj“Aek• b•llAm/
3
ey pApsmUh• k•eriC ŒAim t• S•VˆIk•Ar k•riC. "mh•ArAj“ d•IG•j $ “Iib• eh•An? ŒAmAr mn B˜ArAß*A•–˜ÿ k•ArŠ
ŒAim o ŒAmAr ipïpur¨exr• ey pAp k•eriC ey zh•er ŒAmAr pUb•R pr u ¨xr• smAiD•S˜î/ es” zh•r ŒAj“
tAo S•VˆIk•Ar k•riC. 7ŒAmrA/ ”•S•óˆAeyùlIyùr• Db•MsˆS˜ÿeà p pir,t h•eyùeC Žb•M es” zh•err P•wk•Ùil
ŒApnAr seÒ˜ Kub• KArAp b•Yb•h•Ar k•eriC. ŒAÙen pue¼ Db•Ms h•eyùeC.®
ŒApin ŒApnAr d•As emAizek• ey sk•l ŒA|•• 4
tKn rAj“• ŒAmAek• öˆ½Í k•reln/ "&u“im Œ•mAek•
iz(•AmAlA o ib•iD• id•eyùiCeln t• ŒAmr• pAln id•eyù ik• k•rAet c•AoÀ®
k•ir in. ŒAim ŒAmAr ö½Vr ek• öATR n A k•er 5 rAj“Aek•
8
eh• öBu˜/ ŒApnAr d•As emAizek• ŒApin b•llAm/ "rAj“A yid• ŒAmAek• ineyù sitY” KuzI TAek•n
ey ined$•zÙil id•eyùiCeln d•yù• k•er tA S•årŠ Žb•M t¡Ar yid• ”e•C h•yù/ teb• d•yù• k•er ŒAmAek•
k•r¨n. ŒApin b•eliCeln/ "etAmr•/
pAnpA^b•Ah•k• pAnpA^b•Ah•k• sb•smyù rAj“Ar Kub•” G•inX h•t
”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• yid• ŒAmAr öit Œib•½ˆV S˜ÿ
k•ArŠ tAr k•Aj“ iCl rAj“Ar @•A(•Ars öTem ec•eK ed•K•/ yAet
h•o tAh•el ŒAim etAmAed•r ib•iB˜å j“Ait ek•Ÿ rAj“Aek• ib•x pAn k•rAet n• pAer.
461 nih•imyù 2:6-3:5
iyh•Ý d •Ayù ej“r¨zAelem pAWAn ey zh•er ŒAmAr rAj“pirb•Ared•r/ ŒAiD•k•Airk•ed•r b•• Œ‘ed•r k•AeC
pUbR•pur¨xr• smAiD•S˜î h•eyùiCeln yAet ŒAim zh•riw yAr• k•Aj“iw k•reb•/ ŒAim ik• k•ret yAi•C es sµpekR•
ŒAb•Ar ge¼ &u“let pAir.® ik•C¢” ök•Az k•irin.
6 17
mh•ArAej“r pAez” rAˆ,I b•esiCeln. t¡Ar• éj“n per ŒAim tAed•r b•llAm/ "etAmr• sk•el”
ŒAmAek• ij“e|•s k•reln/ "etAmAr Ž” sP•err j“‘ ed•Ket pA•C ŒAmr• ik• sms´Ar sµ•åuKIn h•eyùiC.
k•t smyù lAgeb•À k•eb• ŒAb•Ar &u“im ŽKAen Žes ej“r¨zAelm zh•r ŒAj“ Db•MsˆS˜ÿàep pir,t h•eyùeC
ep<QCet pAreb•À® Žb•M Žr P•wk•Ùil ŒAÙen pue¼ egeC. Žes•/ ŒAmr•
rAj“• eyeh•&u“ ŒAmAyù Kuiz men ib•d•Ayù id•eln/ ŒAb•Ar ej“r¨zAelemr ed•oyùAl eg<eT eP•il tAh•el
ŒAim t¡Aek• Žk•iw inid$•X smeyùr meD•Y iP•er ŒAsAr ŒAr ŒAmAed•r lÆï“Ar ek•An k•ArŠ TAk•eb• n•.¾
öitš¨it id•lAm. 7ŒAim rAj“Aek• Žo ij“|•AsA k•rlAm/ 18
ŒAim tAed•r Žo b•llAm ey ö½Vr ŒAmAr mÒ˜l
"rAj“A yid• s•–˜ÞX TAek•n/ d•yù• k•er ŒAmAek• k•eyùk•iw k•eriCeln. rAj“• ŒAmAyù ik• b•eleCn/ es k•TAo
ic•iW id•n yAet iyh•Ýd•• yAoyùAr peT P•rAí nd•Ir tAed•r j“AnAlAm. tKn elAek•r• b•el ŸWl/ "c•el•
piü‚m pAerr ŒÇ•ˆ l pAr h•b••r smyù ŒAim ŒAmr• punin$mAe,r k•Aj“ Zr¨ k•ir•?® tA” tAr• Ž”
rAj“YpAled•r ed•KAet pAir. 8 ŽCA¼Ao ŒApnAr B˜Al k•Aej“r öˆS˜Þitet inej“ed•r ŸísAh• id•l. 19ik••–˜Þ
b•nib•B˜Aegr ŒAiD•k•Airk• ŒAsP•ek• Ÿe£•• k•er elKA eh•AerAe,r snab•Â˜ñw/ Œeµ•åAenr ß*Itd•As ewAib•yù o
Žk•iw ic•iWo ŒAmAr d•rk•Ar/ yAet es ŒAmAek• zh•err ŒArb•Iyù egzm ŒAmAed•r ib•@•äp k•er ij“e|•s k•rl/
P•wk•Ùil/ zh•err öAc•IrsmUh•/ miª•err ed•oyùAlsmUh• "etAmr• ik• k•reC•À etAmr• ik• rAj“Ar ib•r¨eß“ ib•e@•Ah•
o ŒAmAr inej“r b•AsS˜îAn inm$Ae,r j“‘ ŒAmAek• k•reC•À®
k•AW ed•yù.® rAj“• ŒAmAek• sb•ik•C¢ öeyùAj“nIyù ic•iW 20
tKn ŒAim tAed•r b•llAmÉ "ŒAmr•/ ö½Verr
id•eyù Œnugh] •It k•reln. ö½Vr ŒAmAr öit sd•yù iCeln esb•k•r•/ Ž” zh•r ŒAb•Ar ge¼ &u“leb••. Žk•Aej“
b•el” rAj“• ŒAmAr j“‘ Žsb• k•eriCeln. sP•l h•et S•VˆegRr ö½Vr ŒAmAed•r sAh•AyY k•reb•n.
9
tArpr ŒAim yKn P•rAí nd•Ir piü‚mAÇ•ˆel etAmAed•r pirb•Aerr ek•Ÿ ej“r¨zAelem b•As k•erin.
ŽlAm/ esKAnk•Ar rAj“YpAled•r ŒAim p^Ùil etAmr• ek•Ÿ ŒAmAed•r Žk•Aej“ sAh•AyY k•ret pAreb•
ed•KAlAm. rAj“• ŒAmAr seÒ˜ k•eyùk•j“n sAmirk• pd•S˜î n•. Ž BU˜KeØr sAmA‘tm ŒMzo etAmAed•r nyù.
b•Yi)˜ o Œ½V A erAh•I qs‘o pAiWeyù i Celn. ŽKAen TAk•Ar etAmAed•r ek•An ŒiD•k•Ar en”.®
10
ŒAiD•k•Airk•g,/ eh•AerAe,r snab•Â˜ñw o Œeµ•åAenr
ß*Itd•As ewAib•yù yKn ŒAmAr ŒAsAr Kb•r epl Žb•M öAc•Ir inmA$ tAg,
Znl ey ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ŒAim sAh•AyY k•ret ŽesiC
tKn tAr• ib•r)˜ o ß*uß“ h•l. 3 mh•AyAj“k• ”lIyùAzIb• o t¡Ar yAj“k• B˜A”r• k•Aj“
Zr¨ k•reln Žb•M emx-þˆAriw inm$A, k•reln.
tArpr t¡Ar• ö½Verr k•AeC esiw pib•^ b•ˆS˜Þ ih•eseb•
nih•imyù ej“r¨zAelemr öAc•Ir pyYR eb•(•, k•reln ŸísgRIk]•t k•reln Žb•M t¡ArA d•rj“AÙil ed•oyùAelr
11-12
ej“r¨zAelem itnid•n TAk•Ar pr ŒAim Žk• gAeyù yTAS˜îAen S˜îApn k•reln. t¡Ar• Žk•ezA S˜ÿµ˜õ
rAet k•eyù k •j“nek• seÒ˜ ineyù eb•erAlAm. Žb•M h•nenelr S˜ÿµ˜õ py$•–˜ÿ ej“r¨zAelemr öAc•Ir inm$AŠ
ej“r¨zAelemr j“‘ ik• k•rAr k•T• ö½Vr ŒAmAr h•äd•eyù k•reln Žb•M t¡Aed•r k•Aj“ ö½Vrek• ŸísgR k•reln.
ereKiCeln esk•TA ŒAim k•AerA k•AeC” ök•Az k•irin. 2
yAj“ek•r pAezr ed•oyùAliw b•AnAeln iyrIeh•Ar
ey eG•A¼Aiwet ŒAim c•e¼iClAm/ esiw CA¼• ŒAmAr b•Aisª•Ar•. ŒAr tAr pAezriw b•AnAeln ”ièr pu^
k•AeC ŒAr ek•An eG•A¼• iCl n•. 13yKn rAt h•l/ sOU•r.
3
ŒAim ŸptYk•Ar P•wek•r eB˜tr id•eyù eb•ireyù Žes h•sasnAyùAr pu^g, mís´-þˆAriw ŒAb•Ar b•AnAl.
nAgkU•p o CA”gAd•Ar P•wek•r id•ek• eglAm. ŒAim tArA b•gRAÙil yTAS˜îAen b•sAelA/ ”mArtiwet d•rj“•
ngrIr eB˜e[˜ yAoyù• öAc•Ir Žb•M ŒAÙen B˜S•åIBU˜t b•sAel• Žb•M tAet iCwik•in o tAlAc•Aib• lAgAel•.
öAc•Ierr d•rj“AÙil pird•zRn k•riClAm. 14Žrpr 4
ed•oyù A elr perr ŒMziw h•eO•Aesr epQ^/
ŒAim J“,RAr P•wk• o rAj“ puâ•ir,Iet Žes ep<QClAm. ¬ireyùr pu^ meremAí punin$mA, k•rl.
esKAen ŒAmAr eG•A¼Ar yAb•Ar ek•An rAˆS˜ÿ• iCl nA. tArpr mZ˜ñm/ eb•iriKeyùr pu^ mezxeb•elr
15
tA” ŒAim rAet ed•oyùAlÙelA py$eb•(•Š k•ret epQ^/ perriw emrAmí k•rl Žb•M tArpr
k•ret ŸptYk•Ar opr id•k• py$•–˜ÿ eglAm Žb•M ed•oyùAelr perr ŒMziw b•AnAr pu^ sAed•Ak• emrAmí
ed•oyùAliw b•rAb•r Žigeyù eglAm yt(•Š n• ŸptYk•Ar k•rl.
5
P•wek• Žes ep<QClAm. tArpr zh•er iP•er eglAm. ed•oyùAelr perr ŒMziw yid•o tek•AyùAr b•Yi)˜r•
16
ŒAim ek•ATAyù ek•ATAyù igeyù i ClAm esk•T• emrAmí k•rl ik••–˜Þ tAed•r enïb•gR tAed•r rAj“YpAl
ŒAiD•k•Airk•r• b•• ”•S•ó ˆ Aeyù elr gnYmA,Y b•Yi)˜r• nih•imyùr j“‘ ek•An k•Aiyùk• piršm k•ret ŒS•VˆIk•Ar
j“Anetn n•. ŒAim tKno py$•–˜ÿ ”æd•Ied•r/ yAj“k•ed•r/ k•rl.
nih•imyù 3:6-4:1 462
6
puerAen• P•wk•iw pAeseh•r pu^ iyeh•AyùAd•• o k•eriCl. ib•åu” ik•yùIlAr Œpr ŒeD•Rek•r rAj“YpAl
b•esAid•yAù r pu^ mZ˜ñm emrAmt k•rl. tAr• yTAS˜îAen iCeln.
19
k•i¼-b•gR• b•iseyù d•rj“•yù k•Ãï“A lAigeyù tAet tAl• Žr perr ŒMz eyzUeyùr pu^ Žsr emrAmí
Žb•M iCwik•in sMeyAg k•rl. k•reln. Žsr imSpAr rAj“YpAl iCeln. itin
7
igib•eyùAnIyù mlAiwyù o emerAe,ATIyù yAed•An Žb•M ŒS˜¤AgAr eTek• öAc•Ierr Žk•iw ek•AŠ py$•–˜ÿ ed•oyùAl
igib•eyùAn o imsapAr Œ‘ elAek•rA ed•oyùAelr perr emrAmí k•eriCl. 20sbb•eyùr pu^ b•Aräk• Žk• ek•AŠ
ŒMziw emrAmí k•rl. igib•eyùAn o emerAe,AT piü‚m eTek• mh•AyAj“k• ”ilyùAzIeb•r b•Ai¼r d•rj“• py$•–˜ÿ˜
P•rAí ej“lAr rAj“YpAelr þˆAr• zAist h•t. ed•oyùAelr ŒMziw emrAmí k•eriCl. 21”ilyùAzIeb•r
8
Žrperr ŒMziw h•h$•eyùr pu^ ŸxIeyùl emrAmí b•Ai¼r öeb•zpT eTek• b•Ai¼r Œ‘ öA•–˜ÿ py$•–˜ÿ
k•rl. ŸxIeyùl iCl Žk•j“n S•Vˆ,Rk•Ar. h•nAinyù sugÞ“ ed•oyùAelr ŒMziw h•eO•Aesr epQ^/ ¬ireyùr pu^
b•AnAt Žb•M es perr ŒMziw emrAmí k•rl. meremAí emrAmí k•rl. 22perr ik•C¢wA ŒMz o”
Ïsb• elAek•r• ed•oyùAliwek• özˆS˜ÿ öAc•Ir Œb•iD• ŒÇ•ˆel b•sb•Ask•ArI yAj“ek•r• emrAmí k•reln.
23
g<ATl. ib•‘AmIn o h•zUb• ey yAr inej“r b•Ai¼r sAmenr
9
perr ŒMziw emrAmí k•rl h•Ýerr pu^ rP•Ayù. ed•oyùAlw¦k•u iWk• k•rAr pr Œnineyùr epQ^ o mAeseyùr
rP•Ayù ej“r¨zAelemr ŒeD•Rek•r rAj“YpAl iCeln. pu^ Œsiryùo inej“r b•Ai¼r sAmenr ed•oyùAlw¦ku•
10
Žrpr h•rämeP•r pu^ iyd•Ayù Žek•b•Aer inej“r emrAmí k•rl.
b•Ai¼r ŸeÂwAid•k• py$•–˜ÿ ed•oyùAliw b•AnAel•. perr 24
eh•nAd•ed•r pu^ ib•åy
U Iù Œsireyùr b•Ai¼ eTek• Zr¨
ŒMziw b•AnAel• h•zb•aineyùr pu^ h•w¦z. 11h•ArIemr pu^ k•er ed•oyùAelr b<•Ak• h•eyù ek•AŠ py$•–˜ÿ ŒMziw &u“el
mi˜ð˜yù o ph•íÐ emAyùAeb•r pu^ h•zUb• perr ŒMziw eP•ll.
25
Žb•M c•¢Â˜ñI-gµ•Vˆuj“o emrAmí k•rl. Ÿxeyùr pu^ pAll ed•oyùAelr b<•Aek• S˜ÿe•µ˜õr k•AeC
12
h•elAeh•ezr pu^ z˜ñum tAr k•nYAed•r sAh•AeyY eyiw Ÿ•c• öAsAd• eTek• eb•ireyù ŽeseC/ eyiw ŒAb•Ar
ed•oyùAelr perr ŒMziw qtrI k•rl. z˜ñ u m rAj“Ar öh•rIr ŸeWAenr k•AeC Œb•iS˜ît es”KAen
ej“r¨zAelemr Œpr ŒeD•Rek•r rAj“YpAl iCeln. ed•oyùAl &u“ll. perAezr pu^ pd•Ayù pAlelr per
13
h•AnUn nAem Žk• b•Yi)˜ Žb•M sAenAeh•r elAek•r• k•Aj“ k•rl.
26
ŸptYk•Ar P•wk•iw emrAmí k•rl. tAr• d•rj“Aiw miª•err d•AsrA oP•l pAh•Ae¼r opr b•As
k•Ãï“Ar opr b•iseyù tAet tAl•-c•Aib• id•l Žb•M k•riCl. tAr• S˜ÿeµ˜õr k•AeC j“lþˆAerr pUb•RAMz py$•–˜ÿ
CA”gAd••-P•wk• pyR•–˜ÿ 500 gj“ ed•oyùAl emrAmí k•rl. emrAmetr k•Aj“Ùil k•rl.
14 27
mi˜ð˜yù iCl erKeb•r pu^ Žb•M qb•íh•eO•remr tek•AyùIr elAek•r• b•¼ S˜ÿµ˜õiw eTek• Zr¨ k•er
rAj“YpAl. es CA”gAd•Ar P•wk•iw emrAmí k•rl Žb•M oP•elr ed•oyùAl py$•–˜ÿ ed•oyùAelr b•Ad•b•Aik• ŒMziw
iCwik•in o tAlAsh• d•rj“Aiw k•Ãï“Ar opr b•sAl. emrAmí k•rl.
15
k•laeh•Aixr pu^ z˜ñm
u J“,RA-P•wk•iw emrAmí k•rl. 28
yAj“ek•r• Œ½V-þˆAerr operr ŒMz b•Aineyù
z˜ñum iCeln imsapA ej“lAr rAj“YpAl. itin P•wk•iw eP•ll. öetYk• yAj“k• ey yAr inej“r b•Ai¼r ed•oyùAl
emrAmí k•reln Žb•M tAr mATAyù Žk•iw CAd• b•AnAeln. g<ATl. 29Žrpr ”eµ•åerr pu^ sAed•Ak• inej“r b•Ai¼r
itin Žr d•rj“AÙil tAl• o iCwik•insh• b•sAeln. sAmenr ed•oyùAl o zKineyùr pu^ zmiyùyù ed•oyùAelr
ŽCA¼A/ z˜ñum rAj“b•Aigc•Ar pAez zIelAh• puku•err tArperr ŒMzw¦ku• emrAmí k•er inl. es iCl
ed•oyùAlo emrAmí k•reln. ed•oyùAliw d•AyùUd• ngerr pUbR•þ ˆAerr j“qnk• öh•rI.
30
eyKAn eTek• ey is¡i¼ enem ŽeseC esKAn py$•–˜ÿ ezilimeyùr pu^ h•nAinyù o sAleP•r pu^ h•AnUn
itin emrAmí k•reln. :h•AnUn iCl sAleP•r yþ pu^ò ed•oyùAelr perr ŒMz
16
ed•oyùAelr perr ŒMziw Œsab•eU k•r pu^ nih•imyù emrAmí k•rl.
emrAmí k•rl. nih•imyù qb•ísUr ej“lAr ŒeD•Rek•r eb•iriKeyùr pu^ mZ˜ñm tAr inej“r b•Ai¼r sAmen
rAj“YpAl iCeln. itin d•Ayù U e d•r pirb•Aerr ed•oyùAelr ŒMz emrAmí k•rl. 31mi˜ð˜yù nAem Žk•
smAiD•ÙelAr ŸeÂwAid•k• py$•–˜ÿ Žb•M mAnuexr þˆAr• qtrI S•Vˆ,Rk•Ar py$eb•(•,þˆAerr ib•prIet miª•r d•As o
puku•r Žb•M "b•Ir-g]h•® py$•–˜ÿ k•Aj“ k•reln. b•Yb•sAyùIed•r b•Ai¼ py$•–˜ÿ ŒMezr ed•oyùAl emrAmí
17
ed•oyùAelr perr ŒMz b•Ainr pu^ rh•eÝ mr ined$•ez k•rl. 32b•Ak•I ŒMz ŒTRAí ek•Ae,r id•ek• operr G•r
elb•Iyù pirb•AregAþIrA b•AnAl. h•zib•yù ed•oyùAelr eTek• emxþˆAr py$•–˜ÿ ŒMz S•Vˆ,Rk•Aerr• o b•Yb•sAyùIr•
perr ŒMziw emrAmí k•rl. itin ik•yùIlA öed•ezr emrAmí k•rl.
ŒeD•R e k•r rAj“YpAl iCeln. itin tAr inej“r
ej“lAeto emrAmí k•reln. snba •Â˜wñ o ewAib•yù
18
ed•oyùAelr perr ŒMz t¡Aed•r B˜A”r• emrAmí
k•eriCl. tAr• eh•nAd•ed•r pu^ ib•åu” Žr ŒD•Ien k•Aj“ 4 ŒAmrA ed•oyùAl puninm$A, k•riC/ Žk•T• j“Anet
eper snab•Â˜ñw Kub•” ß*uß “ h•l. es tKn ”æd•Ied•r
463 nih•imyù 4:2-5:3
ineyù h•As•-h•Ais k•rl. 2snab•Â˜ñw tAr b•Þ “u ed•r o zmrIyù b•Â˜ñm o tIr-D•nku • sh• ed•oyùAelr get$r k•AeC Žk•seÒ˜
esnAd•elr sAmen” k•TA b•liCl/ "Ž” ébR•l ”æd•IÙelA d¡•A¼ k•ireyù id•lAm. 14tArpr smˆS˜ÿ b•Yb•S˜î• o piriS˜îit
ik• k•reCÀ or• ik• B˜Ab•eC ey ŒAmr• oed•r eCe¼ Kiteyù ed•Kb•Ar pr/ ŒAim Ùr¨ ׈pU,R pirb•ArÙilek•/
ed•b•À or• ik• eb•d•Iet b•il c•¼Aeb•À or• ik• men ŒAiD•k•Airk•ed•r Žb•M smˆS˜ÿ b•Aik• elAek•ed•r ŸísAh•
k•er ey Žk•id•en” or• inm$A, k•Aj“ ezx k•ret id•eyù b•llAm/ "ŒAmAed•r zߨed•r B˜yù epeyù• n•.
pAreb•À or• ik• ŒAb•j$“n• ŒAr D•UelAr gAd•• eTek• men ereK• ŒAmAed•r öBu˜ mh•An Žb•M B˜yù¿•r?®
15
Ž” epA¼A pATrÙilek• ŒAb•Ar j“Ib••–˜ÿ k•er &u“let ŒAmAed•r zߨp( Kb•r epl ey ŒAmr• tAed•r
pAreb•À® c•ß*Ae•–˜ÿr k•T• ej“en eP•eliC. ö½Vr tAed•r smˆS˜ÿ
3
es” smyù/ Œeµ•åAnIyùr ewAib•yù snab•Â˜ñewr seÒ˜ mtlb• b•Anc•Al k•er id•eyùeCn. ŒAb•Ar ŒAmAed•r
iCl. es b•ll/ "ey ed•oyùAlwA or• b•AnAe•C owAr elAek•rA tAed•r inej“ed•r j“AyùgAyù iP•er igeyù
opr Žk•w• eCAw ezyùAlo yid• oeW owA eB˜e[˜ ed•oyùAelr k•Aj“ Zr¨ k•rl. 16tKn eTek• ŒAmAed•r
p¼eb•?® elAek•ed•r ŒeD•Rk• sMKYk• ed•oyùAl inm$Ae,r k•Aej“
4
nih•imyù tKn ö½Verr k•AeC öATRnA k•reln/ "eh• inyu)˜ r”l ŒAr b•Aik• ŒeD•Rk• b•Â˜ñm/ b•mR/ tIr Žb•M
ö½Vr &u“im d•yù• k•er ŒAmAed•r fAek• sA¼• d•Ao. Ž” b•m$ ineyù öh•rAyù inyu)˜ h•l. esnAD•Y(•rA iyh•Ýd•Ar
smˆS˜ÿ b•Yi)˜r• ŒAmAed•r G•, ] • k•er. snab•Â˜ñw o ewAib•yù elAek•ed•r epCen Žes d¡•A¼Aeln eyeh•&“u tAr• ed•oyùAl
ŒAmAed•r ŒpmAn k•reC. &u“im tAed•r Žr yTAeyAgY inm$A, k•riCl. 17imiS˜¤ o tAed•r eyAgAnd•Arr• Žk•
zAiS˜ÿ˜ d•Ao. oed•r b•ª•I k•rAr b•Yb•S˜î• k•erA/ yAet h•Aet tAed•r yˆ–˜¤pAit Žb•M Œ‘ h•Aet ŒS˜¤o D•eriCl.
or• liÆï“t h•yù. 5 etAmAr ec•AeKr sAmen or• ey 18
k•Aj“ k•rAr smeyùo öetYk•iw inm$A,k•ArI ek•Amrb•eÞ“
ŒprAD• k•ereC t• &u“im (•m• ek••r n•. or• ed•oyùAl trb•Air Ju“ileyù rAKet•. elAek•ed•r stk$• k•er ed•b•Ar
inm$AtAed•r ŒpmAn k•ereC o tAed•r inr¨ísAh• j“‘ yAr iz[˜• b•Aj“AenAr k•T• es ŒAmAr pAez pAez
k•ereC.® TAk•t. 19ŒAim tKn ŒAiD•k•Airk•b•g/R Ùr¨ ˆ× p, U R pirb•Ar
6
yid•o ŒAmrA ej“r¨zAelemr c•ArpAezr ed•oyùAl o b•Aik• elAek•ed•r seÒ˜ k•T• b•llAm. ŒAim b•llAm/
b•AnAlAm ik••–˜Þ ed•oyùAelr Ÿ•c•t• y• h•oyùA Ÿic•í "Ž” ed•oyùAl ju“e¼ ŽKno Œenk• k•Aj“ k•rA b•Aik•
iCl emAew tAr ŒeD•Rk• h•l. elAek•rA Ÿ†m ŒAr ŒAeC ŒAr ŒAmr• Žek• Œe‘r eTek• ib•i•Cå h•eyù
”•C• ineyù k•Aj“ k•ereC. igeyùiC.® 20ik••–˜Þ Žek• Œperr eTek• k•Aej“r smyù
7
sna b •Â˜ñ w / ewAib•yù / ŒArb•Iyù / Œeµ•åAnIyù o yt dU•er” TAek•A n• ek•n/ iz[˜•r ŒAoyùAj“ Znel”
Œsaed•Ad•Iyùr• Kub• ereg egl k•Ar, or• ZeniCl ey sk•el Ët Žk• j“AyùgAyù j“e¼• h•eb•. ö½Vr S•VˆyùM
ej“r¨zAelemr ed•oyùAelr k•Aj“ Žigeyù yAe•C Žb•M ŒAmAed•r yueß“ sAh•AyY k•reb•n.®
gt$ B˜rAw k•rA h•e•C. 8tArpr tArA ej“r¨zAelemr 21
ŒtŽb• ŒAmrA sUy$AˆS˜ÿ eTek• sUey$Ad•yù py$•–˜ÿ
ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ k•rAr pirk•Â˜¯n• k•rl. tArA sb•A” ej“r¨zAelemr ed•oyùAl b•AnAenAr j“‘ k•iWn piršm
pirk•Â˜¯n• k•rl ey tArA ŒAseb• o ej“r¨zAelemr k•riClAm yKn k•mRIed•r meD•Y ŒeD•Rk•r• h•Aet b•Â˜ñm
ib•r¨eß“ l¼A” k•reb• Žb•M tAr ib•r¨eß“ egAlmAl k•reb•. D•eriCl.
9
ik••–˜Þ ŒAmr• ŒAmAed•r ö½Verr k•AeC öATRnA k•er 22
ŒAim inmRAtAed•r Žo b•eliClAm/ "öetYk•
id•b•ArA^ ed•oyùAelr c•ArpAez k•¼• pAh•ArAr b•Yb•S˜î• inmRAtA Žb•M tAr sAh•AyYk•ArI rAe^ ej“r¨zAelemr
k•rlAm yAet ŒAmr• Ž” sb• b•ih•>zߨed•r öeyùAj“en eB˜ter TAk•eb• yAet tAr• rAe^ pAh•ArAd•Ar Žb•M
b•AD•• id•et pAir. id•enr eb•l• k•mRI h•et pAer.®• 23ŒtŽb• ŒAim b••
10
essmeyù iyh•dÝ •Ar elAek•r• b•ll/ "k•mRIr• sk•el ŒAmAr B˜A”rA/ ŒAmAr elAek•r• Žb•M öh•rIr• ek•Ÿ”
ûL•A•–˜ÿ h•eyù pe¼eC Žb•M oKAen srAb•Ar metA Žt S•÷ˆAn k•rAr j“‘ b•• k•Ap¼ k•Ac•Ar j“‘ epAxAk• Kulet
enAMr• ŒAeC ey ŒAmrA ed•oyùAl inm$Ae,r k•Aj“ ezx pArtAm n• k•Ar, ŒAmr• yKn j“elr j“‘ eb•erAtAm
k•ret pArb• n•.® 11ŒAr ŒAmAed•r zߨr• b•leC/ tKno ŒAmAed•r h•Aet ŒS˜¤ TAk•t.
'”æd•Ir• Ž sµ•ˆV e Þ“ Œb•gt h•b•Ar ŒAeg ŒTb•A ŒAmAed•r
ed•Ket pAb•Ar ŒAeg/ ŒAmr• tAed•r meD•Y igeyù tAed•r nih•imyù grIb• é>KIed•r sAh•AyY k•reln
h•tY• k•rb•/ Žb•M Ž”B˜Aeb•” tAed•r k•Aj“ b•Þ“ h•eyù
yAeb•.®¾
12
5 Œenk• d•ir@• ”æd•I tAed•r ŒA ™Iyùed•r ib•r¨eß“
ŒiB˜eyAg k•ret Zr¨ k•relA. 2 tAed•r meD•Y
tArpr ey sb• ”æd•I ŒAmAed•r zߨed•r meD•Y k•eyùk•j“n ŒiB˜eyAg k•rl/ "ŒAmAed•r ŽtÙil
TAk•t tAr• Žel• Žb•M ŒAmAed•r d•z b•Ar b•ll/ eCelemeyù; sutrAM eKeyùper b<•Ac•Ar j“‘ ŒAmAed•r
'ŒAmAed•r zߨr• ŒAmAed•r c•Arid•ek• reyùeC. ŒAmr• KA† zes´r öeyùAj“n?®
3
eyid•ek•” iP•ir nA ek•n esid•ek•” zߨrA reyùeC.¾ Œ‘ elAek•rA b•ll/ "éiB˜$e(•r smyù zs´ pAb•Ar
13
ŒAim tKn ik•C¢ b•Yi)˜ek• öAc•Ierr inîtm ŒMez j“‘ ŒAmrA ŒAmAed•r j“imj“m•/ @•A(•Ae(•t Žb•M
rAKAr b•Yb•S˜î• k•rlAm. ŒAim pirb•ArÙilek• telAyùAr/ b•Ai¼ b•Þ “k• ereKiClAm.®
nih•imyù 5:4-6:3 464
4 14
ŒAb•Ar ŒAerk• d•l b•let Zr¨ k•rl/ "ŒAmAed•r rAj“A Œt$(•ˆS˜ÿr rAj“e ׈r 20tm b•Cr eTek•
ej“At j“im o @•A(•Ae(•etr opr D•Ay$ rAj“k•r ed•b•Ar 32tm b•Cr pyR•–˜ÿ ŒAim iyh•Ýd•Ar rAj“YpAl ih•eseb•
j“‘ ŒAmAed•r ŒTR D•Ar k•ret h•eyùiCl. 5ŒAr Žid•ek• k•Aj“ k•riClAm. essmyù ŒAim b•• ŒAmAr ek•An B˜A”
Ïsb• D•nIelAk•ed•r ed•eK•? ŒAmrAo et• oed•r” met• rAj“YpAelr j“‘ b•rA£• KA† KA”in. ŒAim k•Kno
mAnux/ ŒAmAed•r eCelemeyùrA” b•• oed•r eTek• k•m d•ir@• b•Yi)˜ed•r ej“Arj“b•d$•iˆS˜ÿ k•r id•et b•AD•Y k•er
ik•esÀ ik••–˜Þ ezx py$•–˜ÿ ŒAmAed•r eCelemeyùed•r es pyùsAyù inej“r KAb•Ar ik•inin. ŒAim Œt$(•eS˜ÿr
d•Asd•AsI ih•eseb• ib•iß* k•er id•et h•eb•? ”itmeD•Y” rAj“e ׈r ku•i¼ b•Cr eTek• b•i^z b•Cr py$•–˜ÿ˜ ŒTRAí
Œenek• t• k•ret Zr¨ k•ereC/ ŒTc• ŒAmr• ik•C¢” emAw b•Aer• b•Cr iyh•Ýd•Ar zAsk• ih•eseb• k•Aj“
k•ret pAriC n•. ŒAmAed•r BU˜im o @•A(•Ae(•t ŽKn k•eriClAm.
15
Œ‘ elAek•ed•r ŒD•Ien?® ey sb• rAj“YpAelrA ŒAmAr ŒAeg zAsn
6
ŒAim yKn oed•r ŒiB˜eyAgÙelA ZnlAm tKn k•eriCeln t¡ArA elAek•ed•r j“Ib•n éibR•sh• k•er
mh•Aß*uß“ h•lAm. 7tArpr ŒAim inej“ek• zA•–˜ÿ˜ k•er &u“eliCeln. Ž¡r• sk•el” öetYk• b•Yi)˜r k•AC eTek•
ib•%b•An pirb•Ar o ŒAiD•k•Airk•b•egRr k•AeC igeyù Žk• pAŸØ räepAsh• KAb•Ar o @•A(•Ars d•Ab•I k•retn.
b•llAm/ "etAmr• etAmAed•r inej“ed•r elAek•ed•r wAk•• enïb•gR/ yAr• Ï sb• rAj“YpAled•r ŒD•In iCl tArAo
D•Ar d•Ao Žb•M tAed•r k•AC eTek• sud• ŒAd•Ayù k•r. elAek•ed•r ezAx, k•rt. ik••–˜Þ eyeh•&u“ ŒAmAr ö½Ver
etAmAed•r Œit Œb•• Ž k•Aj“ b•Þ“ k•ret h•eb•.® B˜yù-B˜Iit ŒAeC/ ŒAim Ž” D•re,r k•Aj“ k•irin. 16ŒAim
Žrpr ŒAim smˆS˜ÿ b•Yi)˜ed•r Žk• j“AyùgAyù j“e¼• ej“r¨zAelemr ed•oyùAl etAlb•Ar j“‘ k•iWn piršm
k•er b•llAm/ 8 "elAek•r• ŒAmAed•r ”æd•I B˜A”ed•r k•eriClAm. ŒAm•r smˆS˜ÿ elAek•rAo Ž” k•Aej“r j“‘
ß*Itd•As ih•eseb• Œ‘ ed•zsmUeh• ib•iß* k•er id•eyùiCl. Žk•e^ ŽesiCl. ŒAmr• k•Aer• k•AC eTek• ek•An j“im
b•æk•eX ŒAmr• tAed•r S•ˆVAD•In k•er ed•ez iP•ireyù ŽeniC j“m• ek•e¼ in” in.
17
ŒAr ŽKn etAmr• inej“rA” ŒAb•Ar tAed•r ß*Itd•As Ÿpr•–˜Þ ŒAim inyùimtB˜Aeb• ŒAmAr ewib•el 150
ih•eseb• ib•iß* k•reC•?® j“n ”æd•I ŒAiD•k•Airk•ed•r KAoyùAr eyAgAn id•eyùiClAm.
D•nI elAek•rA o ŒAiD•k•Airk•r• Ž” ŒiB˜eyAg Zen ŒAr ŒAmAed•r ŒAezpAezr ed•z eTek• eysb• elAek•rA
ik•C¢ b•let pArl n•/ c•¢p k•er TAk•l. 9 tKn ŒAim ŒAmAr ewib•elr k•AeC ŽesiCl ŒAim tAed•ro KAb•Ar
tAed•r b•llAm/ "etAmr• y• k•rC/ esw• siWk• k•Aj“ srb•rAh• k•rtAm. 18öitid•n elAek•ed•r KAoyùAb•Ar
nyù. etAmAed•r ö½Verr öit šß“• o B˜yù TAk•• j“‘ ŒAim Žk•iw gr¨/ Cyùiw emAwA emx Žb•M nAnAn
öeyùAj“n. Œ‘A‘ j“Aitr• eysb• lÆï“Aj“nk• k•Aj“ D•re,r pAiK rAå• k•r•r j“‘ id•tAm. öit d•zid•n
k•reC essb• etAmAed•r k•r• Ÿic•í nyù. 10ŒAmAr Œ•–˜ÿr ŒAim öBU˜t pirmAe, sb• rk•emr @•A(•Ars
elAek•rA/ ŒAm•r B˜A”r•/ Žmn ik• ŒAimo/ d•ir@•ed•r id•tAm. ik••–˜Þ ŒAim k•Kn” zAsek•r j“‘ b•rA£• d•AmI
wAk•Apyùs• o KA†zs´ D•Ar id•i•C. Žes• ŒAmr• tAed•r KAb•Ar-d•Ab•Ar d•Aib• k•irin b•• ŒAmAr KAb•Ar ek•nAr
ey wAk•• D•Ar id•” tAr eTek• sud• enoyùA b•Þ“• k•ir. j“‘ öj“Aed•r o” smˆS˜ÿ k•r id•et b•AD•Y k•irin.
11
etAmr• Œit Œb•• d•ir@• b•Yi)˜ed•r j“im-j“m•/ ŒAim j“AntAm/ ed•oyùAl b•AnAenAr j“‘ sk•el k•iWn
@•A(•Ae(•t/ b•Ai¼ eP•rt id•eyù ed•eb•. ŽCA¼Ao etAmr•/ piršm k•reC. 19eh• ö½Vr/ ŒAim Ž”sb• elAek•ed•r
Žed•r wAk••-pyùs•/ zs´/ @•A(•Ars Žb•M etl D•Ar j“‘ y• k•eriC/ t• men ereK• Žb•M ŒAmAek• ŒAzIbR•Ad•
id•eyù tAr opr Žk• ztAMz h•Aer ey sud• ineyùeCA k•er•.
t•o iP•ireyù ed•eb•.®
12
tKn D•nI b•Yi)˜ sb•A” ŒAmAek• b•ll/ "nih•imyù ŒAer• sMk•wsmhU •
&u“im y• b•lel tA” h•eb•. ŒAmr• oed•r sb• ik•C¢
iP•ir•eyù ed•b• ŒAr k•Kno grIb• é>KIed•r eTek• ik•C¢
enb• n•.®
6 tArpr snab•Â˜ñw/ ewAib•yù o egzm nAem ŒArb• o
ŒAmAed•r Œ‘A‘ zߨr• j“Anet pArl ey ŒAim
ej“r¨zAelemr ed•oyùAl inm$A, k•riClAm. ed•oyùAelr
tArpr yAj“k•ed•r efek• ö½Verr sAmen D•nI o gAeyùr gt$Ùil B˜rAw k•r• h•elo tKno Œb••
ŒAiD•k•Airk•r• y• b•eleC t• zpT k•rAlAm. 13Žrpr ŒAmAed•r d•rj“Ar pA˜ñ• b•sAen• b•Aik• iCl. 2 ŒtŽb•
ŒAim ŒAmAr k•Ape¼r B˜¡Aj“ J“A¼et J“A¼et tAed•r snab•Â˜ñw o egzm tKn ŒAmAek• Žk•iw Kb•r pAWAlÉ
b•llAm/ "Ž” Žk•”B˜Aeb• etAmr• yArA Ž” öitš¨it "c•el• nih•imyùÉ oen• smBU˜imr ek•iP•irn zh•er ŒAmr•
B˜Ò˜ k•reb•/ tAed•r öetYk•ek• ö½Vr D•er J“<Ak•Aeb•n. sA(•Aí k•ir.® ik••–˜Þ or• ŒAmAr (•it k•rAr pirk•Â˜¯n•
ö½Vr tAek• g]h•c•¢Yt et• k•reb•n” Ÿpr•–˜Þ tAr y• k•eriCl.
3
ik•C¢ ŒAeC sb•” tAek• h•ArAet h•eb•.® ik••–˜Þ ŒAim oed•r Ž” k•T• b•el eP•rt pAWAlAmÉ
ŒAim ŒAmAr b•)˜b•Y ezx k•rAr pr ŸpiS˜ît sk•el "ŒAim Kub• j“r¨rI k•Aej“ b•YˆS˜ÿ ŒAiC/ tA” etAmAed•r
"ŒAemn® b•ll. tArpr tArA sk•el öBu˜r özMsA seÒ˜ ed•K• k•rAr j“‘ ŒAim k•Aj“ b•Þ“ k•ret pArb•
k•rl Žb•M Žr• sk•el” tAed•r k•T• ereKiCl. n•.®
465 nih•imyù 6:4-7:5
4
snab•Â˜ñw o egzm ŒAmAek• c•Arb•Ar Žk•” Kb•r smˆS˜ÿ B˜Ab•b•Ad•IrA ŒAmAek• B˜yù ed•KAet ec•X• k•reC
pAiWeyùiCl/ ik••–˜Þ ŒAim tAed•r Žk•” Ÿ%r id•eyùiC- tAed•r k•TAo &u“im S•åreŠ ereK•.
lAm. 5 tArpr pÇ•ˆmb•Ar snab•Â˜ñw or inej“r Žk•
sAh•AyYk•ArIr mAD•Yem ŒAmAek• Žk•” ŒAmˆ–˜¤Š pAWAel•. ed•oyAù l inmA$ e,r k•Aj“ smAˆ¹ˆÿ
6 15
ic•iWiwet elK• iClÉ "c•&u“id$•ek• Žk•iw Ùj“b• C¼Ae•C ”lUl mAesr 25 id•enr mATAyù ej“r¨zAelemr
Žb•M Žmnik• egzmo b•eleC ey/ &u“im o ”æd•IrA ed•oyùAl g<ATAr k•Aj“ ezx h•l. ed•oyùAl inmRA, ezx
nAik• rAj“Ar ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•rAr pirk•Â˜¯n• k•rC. k•ret 52 id•n elegiCl. 16tKn ŒAmAed•r smˆS˜ÿ
ey k•AreŠ nAik• etAmr• ej“r¨zAelm zh•err c•ArpAez zߨ o ŒAezpAezr sb• j“AitÙil j“Anet pArl ey
ed•oyùAl &u“lC. j“nsAD•Ar, b•leC/ ib•e@•Aeh•r pr &u“im” ed•oyùAl inm$Ae,r k•Aj“ ezx h•eyùeC. tA” tAr• tAed•r
nAik• h•eb• ”æd•Ied•r n&u“n rAj“•. 7 Ùj“eb• Žk•TAo sAh•s h•Aireyù eP•ll. ek•nÀ k•ArŠ or• b•uJ“et
b•l• h•e•C ey etAmAr sµ•VˆeÞ“ Ž” k•T• ej“r¨zAelem eperiCl/ ey ŒAmAed•r ö½Verr sh•AyùtAet” Žk•Aj“
eG•Ax,• k•ret &u“im B˜Ab•b•Ad•Ied•r inyu)˜ k•erCÉ 'iyh•dÝ •Ayù ezx h•eyùeC.
17
Žk• rAj“A ŒAeCn?¾ ŽCA¼Ao/ es smeyù ed•oyùAl inm$Ae,r k•Aj“ ezx
"ed•eK• nih•imyù/ ŒAim etAmAek• sAb•D•An k•er id•et h•b••r pr/ iyh•Ýd•Ar D•nI b•Yi)˜rA ewAib•yùek• ic•iW ilKt
c•A” ey zIgaigr” rAj“• zIç•” Žsb• Kb•r epeyù yAeb•n. Žb•M ewAib•yù essb• ic•iWr j“b•Ab• id•t. 18tAr• Ïsb•
tA” b•liC/ Žes• ŒAmr• Žk•seÒ˜ b•es Ž ib•xeyù ic•iW ileKiCl k•ArŠ iyh•Ýd•Aet b•æ elAk• tAr öit
k•TAb•At$• b•il.® ib•½ˆV S˜ÿ TAk•eb• b•el öitš¨it id•eyùiCl. k•ArŠ ewAib•y/ù
8
ŒAim tKn snab•Â˜ñwek• b•el pAWAlAm/ "&u“im y• ŒAreh•r pu^ zKineyùr j“AmAtA iCl. Ÿpr•–˜Þ ewAib•eyùr
ŒiB˜eyAg k•erC tAr ek•AnwA” sitY nyù. &u“im etAmAr pu^ iyeh•Ah•Ann eb•iriKeyùr pu^ mZ˜ñemr k•‘Aek•
inej“r mAT• eTek•” Ž” g˜¯w• b•AnAe•CA.® ib•eyù k•eriCl. 19ŒtIet tArA ewAib•yrù k•AeC öitš¨it
9
ŒAsel ŒAmAed•r zߨr• ŒAmAed•r B˜yù ed•KAet id•eyùiCl/ tA” Žr• ŒAmAr k•AeC b•eliCl ewAib•yù
ec•X• k•riCl. or• B˜Ab•iCl/ "Žsb• k•rel ”æd•IrA k•t B˜Al iCl. ŒAmAr k•Ay$k•lAp sµpek$• tArA
B˜yù epeyù k•Aj“ b•Þ “ k•er ed•eb• ŒAr ed•oyùAelr k•Aj“o ewAib•yùek• yAb•tIyù Kb•rAKb•r id•t. ewAib•yù ŒAmAek•
ezx h•eb• n•.® B˜yù ed•KAenAr j“‘ ic•iW pAWAen• Œb•YAh•t ereKiCl.
ik••–˜Þ ŒAim öATRnA k•eriClAm/ "eh• ö½Vr/ ŒAmAek•
zi)˜ d•Ao.®
10
7 ŒAmAed•r ed•oyùAl b•AnAenAr k•Aj“ ezx h•l.
tArpr ŒAmr• d•rj“Ayù pA˜ñ• b•sAlAm o k•Ar•
Žk•id•n ŒAim zmiyùyùr seÒ˜ ed•KA k•ret tAr es” sb• d•rj“Ayù pAh•Ar• ed•eb• tAr j“‘ elAk• iWk•
b•Ai¼et eglAm. zmiyùyù iCl d•lAeyùr pu^. d•lAyù k•rlAm. ŒAmr• gAyùk•ed•r Žb•M elb•Iyùed•ro inyu)˜
iCl meh•web•elr pu^. zmiyùyù tAr b•Ai¼et iCl. es k•rlAm. 2Žrpr ŒAim ŒAmAr B˜A” h•nAin o h•nAinyù
ŒAmAek• b•ll/ nAem ŒAerk• b•Yi)˜ek• yTAß*em ej“r¨zAelm zh•err
"nih•imyù/ c•l ŒAmr• ö½Verr miª•er ed•KA k•ir. d•Aiyù ˆ× o éegRr esnApitr d•Aiyù ˆ× id•lAm. ŒAim ŒAmAr
c•l ŒAmr• pib•^ S˜îAenr iB˜ter igeyù d•rj“• b•Þ“ B˜A” h•nAinek• eb•eC ineyùiClAm k•ArŠ Œ‘A‘ed•r eTek•
k•er id•”/ k•ArŠ zߨrA ŒAj“ rAet etAmAek• h•tYA es Kub•” sí o tAr ö½Ver eb•zI B˜yù iCl. 3 ŒAim
k•ret ŒAseC.® tKn tAed•r ined$•z id•lAm/ "öitid•n sUey$Ad•eyùr
k•eyùk• G•ôA per ej“r¨zAelemr P•wk•Ùil Kuleb•.
11
ŒAim zmiyùyùek• Ÿ%er b•llAm/ "ŒAmAr met• ŒAr sUy$AeS˜ÿr pUebR•” etAmrA P•wk• b•Þ “ k•er tAl•
ek•An b•Yi)˜r ik• pAileyù yAoyù• Ÿic•íÀ ŒAmAr met• lAgAeb•. ŽCA¼Ao/ r(•I ih•eseb• yAed•r ineyùAg k•reb•
Žk•j“n b•Yi)˜r ik• inej“r öAŠ b<•Ac•AenAr j“‘ pib•^ tAr• eyn Ž zh•err” b•Aisª•• h•y.ù Ž” smˆS˜ÿ r(•Ied•r
S˜îAenr eB˜ter yAoyùA Ÿic•íÀ ŒAim yAb• n•?® k•eyùk•j“nek• zh•err k•eyùk•iw Ùr¨ ׈pU,R j“AyùgAyù
12
ŒAim j“AntAm ey ŒAmAek• sAb•D•An k•ret ö½Vr pAh•Ar• id•et pAWAeb• ŒAr b•Ad•b•Aik•r• eyn tAed•r
zmiyùyùek• pAWAn in. ŒAim b•uJ“et pArlAm ey es b•Ai¼r k•ACAk•AiC ŒÇ•ˆel” pAh•Ar• ed•yù.®
ŒAmAr ib•r¨eß“ B˜ib•`þˆA,I k•eriCl k•Ar, ewAib•yù o
snab•Â˜ñw tAek• t• k•rAr j“‘ wAk•• id•eyùiCl. 13ŒAmAek• iP•er ŒAs• b•ª•Ied•r tAilk•A
B˜yù ed•KAenAr j“‘ o miª•err eB˜ter eyet öerAic•t 4
ej“r¨zAelm zh•riw Kub•” b•¼. zh•er Œenk•
k•rb•Ar j“‘ zmiyùyùek• wAk•• ed•oyù• h•eyùiCl yAet j“Ayùg• TAk•elo/ &u“lnAyù b•Aisª•Ar sMKY• k•m.
Ž” k•Aj“ k•er ŒAim pApAc•rŠ k•ir tAh•el or• b•Ai¼-G•ro tKn smˆS˜ÿ˜ b•AnAen• h•yùin. 5 ŽmtAb•S˜îAyù
ŒAmAek• Œpd•S˜î k•rb•Ar j“‘ b•d•nAm id•et pAer. ö½Vr ŒAmAr h•äd•eyù smˆS˜ÿ b•Aisª•Aed•r Žk•i^t k•rAr
14
eh• ö½Vr/ snab•Â˜ñw o ewAib•yùek• Žb•M tAr• ey b•Asn• öeb•z k•rAeln. ŒAim tKn smˆS˜ÿ gnYmA,Y
mª• k•Aj“Ùil k•ereC tA Œnuýh• k•er men erK. b•Yi)˜/ ŒAiD•k•Airk•b•gR o sAD•ArŠ elAek•ed•r Žk•seÒ˜
Žmn ik• B˜Ab•b•Aid•,I enAyùid•yùAr k•TA Žb•M Œ‘A‘ ey efek• pAWAlAm. b•sb•Ask•ArI smˆS˜ÿ˜ b•Yi)˜ed•r Žk•iw
nih•imyù 7:6-63 466
40
tAilk•• b•AnAenA” ŒAmAr mUl Ÿe£•• iCl. ”itmeD•Y ”eµ•åerr Ÿ%rpur¨x 1,052
b•ª•Id•z• eTek• yAr• öTm Ž zh•er iP•er ŽesiCl 41
pzah•Ýerr Ÿ%rpur¨x 1,247
42
tAr Žk•iw tAilk•• ŒAim epeyùiClAm. tAet elK• h•ArIemr Ÿ%rpur¨x 1,017
iClÉ
6 43
Ž” ”æd•IrA b•ª•Id•zA eTek• ej“r¨zAelm Žb•M Žr• h•l elb•Iyù pirb•AregAþIr elAk•É
iyh•Ýd•Ayù iP•er ŽesiCl. rAj“• nb•UKda•inísr Žed•r eh•Ad•ib•yùr b•Mzj“At eyzUyù o k•da•mIeyùelr
b•ª•I k•er b•Aib•el ineyù igeyùiCel. ŽrA h•lÉ eyzUyù/ Ÿ%rpur¨x 74
nih•imyù/ Œsiryù/ ryùimyù•/ nh•mAin/ 7md$•Kyù/ ib•lazn/
44
imSprí/ ib•gab•yù/ nh•Ým o b•An•. tArA sr¨bb•Aib•elr Žr• h•l gAyùk• b•]ª•É
seÒ˜ iP•er ŽesiCl. nIec• ”•S•ˆó Aeyùelr ey smˆS˜ÿ elAk• ŒAseP•r Ÿ%rpur¨x 148
iP•er ŽesiCl tAed•r nAm o sMKY• ed•oyù• h•lÉ
45
Žr• h•l þˆArr(•k•g,É
8
perAezr Ÿ%rpur¨x 2,172 z˜ñum/ ŒAewr/ wlaemAn/ ŒOu•b•/ h•wIw•
9
zP•iweyùr Ÿ%rpur¨x 372 o ezAb•eyùr Ÿ%rpur¨x 138
10
ŒAreh•r Ÿ%rpur¨x 652
11 46
eyzUyù o eyAyùAeb•r pirb•AregAþIr Žr• h•l miª•err ib•ezx d•AsÉ
ph•í-emAyùAeb•r Ÿ%rpur¨x 2,818 sIh•/ h•sUP•• o wbb•AeyùAetr Ÿ%rpur¨xr•/
12 47
Žlemr Ÿ%rpur¨x 1,254 ek•erAs/ sIyù o pAed•Aenr b•MzD•rb•gR/
13 48
s%Ur Ÿ%rpur¨x 845 lb•An•/ h•gAb• o zlameyùr b•MzD•rb•gR/
14 49
sO•eyùr Ÿ%rpur¨x 760 h•Ann/ ige£•l o gh•err b•MzD•rb•gR/
15
ib•åUiyùr Ÿ%rpur¨x 648 50
rAyù•/ rísIn o nek•Aed•r b•MzD•rb•gR/
16 51
eb•b•eyùr Ÿ%rpur¨x 628 gsm/ ¬x o pAeseh•r b•MzD•rb•gR/
17 52
ŒAsaged•r Ÿ%rpur¨x 2,322 eb•xyù/ imyùUnIm o nPu•xyIemr b•MzD•rb•gR/
18 53
Œed•AnIk•Aemr Ÿ%rpur¨x 667 b•k•b•Uk•/ h•kU•P•• o h•h•$Ýerr b•MzD•rb•gR/
19 54
ib•gab•eyùr Ÿ%rpur¨x 2,067 b•slIt/ mh•Id•• o h•zRAr b•MzD•rb•gR/
20 55
ŒAd•Ienr Ÿ%rpur¨x 655 b•ek$•As/ sIxr• o etmeh•r b•MzD•rb•gR/
21
iyih•iâ•eyùr b•Mzj“At ŒAewerr 56
nísIh• o h•wIP•Ar b•MzD•rb•gR.
Ÿ%rpur¨x 98
22 57
h•Zemr Ÿ%rpur¨x 328 zelAmenr Ÿ%rpur¨x d•Ased•r meD•YÉ
23
eb•íseyùr Ÿ%rpur¨x 324 esAwyù/ esAeP•rí o prId•Ar b•MzD•rb•gR/
24 58
h•ArIeP•r Ÿ%rpur¨x 112 yAl•/ d•ek$•An o ige£•elr b•MzD•rb•gR/
25 59
igib•eyùAenr Ÿ%rpur¨x 95 zP•iweyùr/ h•wI•l o epAeKrí-h•ísb•AyùIm
26
qb•íelh•m o newAP•• zh•err elAk• 188 o ŒAemAn;
27 60
ŒnAeTAt zh•err 128 miª•err d•As o zelAmenr
28
qb•í-ŒS•åAb•í zh•err 42 d•Ased•r Ÿ%rpur¨x 392
29
ik•iryùí-iyyùArIm/ k•P•Ir• o eb•erAt
61-62
zh•err 743 k•eyùk•j“n elAk• etlaemlh•/ etlah•zR•/ k•räb•/
30
rAmA o egb•A zh•err 621 Œ£•n o ”eµ•år zh•r eTek• ej“r¨zAelem ŽesiCl.
31
imka•ms zh•err 122 tAed•r pirb•ArÙil ”•S•óˆAeyùl eTek• Ÿ•¶“õàt ik•nA t•
32
qb•eTl o Œyù zh•err 123 tArA ömA, k•ret pAerin.
33
neb•• zh•err 52
34
Žlm zh•err 1,254 d•lAyù/ ewAib•yù o nek•Aed•r
35
h•ArIm zh•err 320 Ÿ%rpur¨x 642 j“n
36
iyrIeh•• zh•err 345
37 63
elAd•/ h•Ad•Id• o oen• zh•err 721 Žr• iCl yAj“k• pirb•Aerr Ÿ%rpur¨xÉ
38
snAyù• zh•err 3,930
h•b•Ayù/ h•eO•As o b•is$˜ñeyù. igilyùed•r
39
yAj“k•g, h•lÉ b•is$˜ñyù pirb•Aerr k•‘Aek• yid• Žk•j“n pur¨x
eyzUeyùr b•Mzj“At iyd•iyùyùr ib•eyù k•rt o” pur¨xek• b•is$˜ñyeù d•r Ÿ%rpur¨x
Ÿ%rpur¨x 973 ih•sAeb• g,Y k•r• h•et•.
467 nih•imyù 7:64-8:15
64 5
eyeh•&u“ tArA tAed•r b•MztAilk•• b•• tAed•r eyeh•&u“ ”•xœA Ÿ<c•¢ pAwAtenr opr d¡•Ai¼eyùiCeln
pUbR•pur¨xr• yAj“k• iCeln ik•n• t• ömA, k•ret sk•el” t¡Aek• ed•Ket pAi•Cl. itin ib•iD•puˆS˜ÿk•iw
pArl n•/ eseh•&u“ yAj“k•ed•r tAilk•Ayù tAed•r nAm eKAlAr seÒ˜ seÒ˜ smeb•t sk•el ŸeW d¡•A¼Al. 6 öTem
Œ•–˜ÿB˜u$ )˜ k•r• h•l n•. 65rAj“YpAl o” smˆS˜ÿ b•Yi)˜ed•r/ ”•xAœ öBu˜/ mh•An ö½Verr özMsA k•reln. tKn ŸpiS˜ît
pib•^ KAb•Ar eKet b•ArŠ k•reln yt(•Š py$•–˜ÿ n• sb•A” h•At &u“el b•ll/ "ŒAemn/ ŒAemn.® tArpr
öD•An yAj“k• ¬rIm o &u“µ•åIm b•Yb•h•Ar k•er ö½Verr mAT• nIc•¢ k•er h•¡Aw¦ mue¼ b•es öBu˜r özMsA k•rl.
7-8
k•AeC ej“en enn ik• k•ret h•eb•. Ïsb• elb•Iyùr• iCeln eyzUyù/ b•Ain/ ezerib•yù/
66–67
7/337 j“n d•Asd•AsIek• b•Ad• id•el/ yAr• iP•er yAmIn/ ŒOu•b•/ zbb•Tyù/ eh•Aid•y/ù mAesyù/ k•lIw/ ŒsrIyù/
ŽesiCl tAed•r meD•Y sb• imileyù iCl 42/360 j“n. eyAxAb•d•/ h•Ann Žb•M plAyù. t¡Ar• ib•iD•puˆ S˜ÿk•iw eTek•
ŽCA¼Ao/ Žed•r seÒ˜ iCl 245 j“n gAyùk•-gAiyùk••/ pAW k•reln Žb•M sh•j“ B˜AxAyù esiw elAek•ed•r b•iu J“eyù
68-69
tAed•r 736 iw eG•A¼•/ 245 iw K•c•r/ 435 iw Ÿw id•eln yAet y• p¼• h•l tAr• tAr ŒTR b•uJ“et
o 6/720 iw gAD•A iCl. pAer.
70
eb•z ik•C¢ pirb•Ar öD•An k•Aj“ c•Aileyù yAb•Ar 9
Žrpr zAsk• nih•imyù/ yAj“k• o iz(•k• ”•xœA
j“‘ ŒTR d•An k•ern. rAj“YpAl S•VˆyùM ek•AxAgAer 19 Žb•M eysb• elb•Iyùr• iz(•Ad•An k•riCeln t¡Ar• sk•el
pAŸØ S•Vˆ,Rmu@•• id•eyùiCeln. ŽCA¼Ao itin 50iw pA^ b•)˜b•Y rAKeln. t¡Ar• b•leln/ "ŒAj“ek•r id•niw
o yAj“k•ed•r epAzAek•r j“‘ 530 epAzAk• d•An k•ern. etAmAed•r öBu˜ ö½Verr pe(• Žk•iw ib•ezx id•n. *
71
ib•iB˜å pirb•Aerr öD•AnrA k•Aj“ c•Aileyù yAoyùAr ŒAj“ eyn ek•Ÿ mn KArAp n• k•er b•• ec•AeKr j“l
j“‘ 375 pAŸØ S•Vˆ,Rmu@•• Žb•M 1 1/ 3 wn pirmAŠ n• eP•el.® t¡Aed•r Žk•T• b•lAr k•Ar, h•l eyÉ yKn
räep• d•An k•eriCeln. 72sb• imileyù Œ‘A‘ b•Yi)˜r• t¡ArA ö½Verr ib•iD•puˆS˜ÿk•iw pe¼ ezAnAi•Celn tKn
375 pAŸØ S•Vˆ,Rmu@••/ 1 1 /3 wn räp• Žb•M yAj“k•ed•r Œenek•” k<•Ad•iCl.
10
j“‘ 67 iw b•S˜¤KØ id•eyùiCeln. nih•imyù b•leln/ "yAo etAmr• sk•el mzlAd•Ar
73
yAj“k•g,/ elb•Iyùr•/ þˆArr(•Ir•/ gAyùk•r• o B˜ArI KA† o suimX pAnIyùÙil ŸpeB˜Ag k•er•.
miª•err esb•Ad•Asr• o Œ‘A‘ smˆS˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyùr• ŒAj“ek•r id•niw öBu˜r k•AeC Žk•iw ib•ezx id•n b•el
ey yAr inej“r zh•er b•As k•ret lAgl. o” b•Cerr yAr• rAå• k•erin tAed•ro KAb•Ar id•o. mn KArAp
sˆ¹ˆÿm mAesr meD•Y” ed•K• egl ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ k•erA nA k•Ar, öBu˜r ŒAnª• etAmAed•r mnek• zi)˜zAlI
b•Aisª•Ar• tAed•r inej“ed•r b•AsBU˜imet b•sb•As Zr¨ k•reb•.®
11
k•ereC. elb•Iyùb•gRr• elAek•ed•r zA•–˜ÿ h•et sAh•AyY k•rl.
tArA b•ll/ "c•¢p k•r Žb•M zA•–˜ÿ h•o. ŒAj“ Žk•iw
ib•iD• pAW k•reln ”•xAœ ib•ezx id•n. mn KArAp ek•Ar nA.®
12

8 ezxpy$•–˜ÿ b•Cerr sˆ¹ˆÿ m mAes ”•S•óˆAeyùelr smˆS˜ÿ


b•Aisª•• Žk• j“AyùgAyù j“e¼• h•l. Žr• sk•el
Žk•” Ÿe£•• ineyù Žk•e^ ŽesiCl eyn j“lþˆAerr
tKn ŸpiS˜ît sb•A” imel ib•ezx eB˜Aj“sB˜Ayù
eyAg id•eyù KAb•Ar o pAnIyù B˜Ag k•er eKl. öetYek•”
Kub• KuzI iCl Žb•M sk•el imel Ž” ib•ezx id•niw
sAmen eKAlA c• ׈er tAr• iCl Žk•iw mAnux. Žr• Ÿda•yApn k•rl. ezxpy$•–˜ÿ˜ iz(•k•r• tAed•r sk•lek•
sk•el imel iz(•k• ”•xœAek• emAizr ib•iD•puˆS˜ÿk•iw öBu˜r eysmˆS˜ÿ ib•iD•Ùil eb•AJ“AenAr ec•X• k•riCl t•
ŒAnet ŒnuerAD• k•rl. Ÿe˜ñKY öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr b•uJ“et pArl.
b•Aisª•Aed•r j“‘ ey ib•iD•ined$•zÙil ed•n t• Ž” 13
tArpr Ï Žk•” mAesr iþˆtIyù id•en öetYk•iw
ýe–˜î ilipb•ß“ iCl. 2sk•elr ŒnuerAeD• ”•xAœ j“nsme(• pirb•Ar öD•An ”•xœ•/ yAj“k•b•gR o elb•Iyùed•r seÒ˜
ib•iD•puˆS˜ÿk•iw eb•r k•reln. Žiw iCl sˆ¹ˆÿm mAesr ed•K• k•ret egl. sk•el” ib•iD•Ùil sµpek$ •
öTm id•n; Ï j“nsmAgem iCl pur¨x/ mih•l• Žb•M p¼•ezAn• k•rAr j“‘ ”•xœAek• iG•er D•rl.
14-15
ö½Verr ib•iD• ezAn• o eb•AJ“Ar mt b•yùs h•eyùeC Žmn ib•iD•Ùil p¼AezAnA k•rAr pr tAr•/ emAizr
b•Yi)˜r•. 3”•xAœ tKn j“lþˆAerr sAmenr eKAlA c• ˆ× err mAD•Yem öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r/ b•Cerr sˆ¹ˆÿm
id•ek• muK k•er ej“Ar glAyù eB˜Ar eTek• Zr¨ k•er mAes ku•iwr eTek• ey Žk•iw Ÿísb• pAln k•rb•Ar
épur py$•–˜ÿ ib•iD•pˆu S˜ÿk•iw pAW k•er ezAnAeln. ŸpiS˜ît ŒA|•A id•eyùiCeln/ t• j“Anet pArl. ej“r¨zAelem
sk•el” pU,R menAeyAg sh•k•Aer t• Znl. eP•rb•Ar peT/ tAr• ib•iB˜å zh•err meD•Y id•eyù eyet
4
”•xAœ Žk•iw Ÿ<c•¢ k•AeWr meÇ•ˆr opr d¡•Ai¼eyù ŽÙil eyet/ elAek•ed•r b•leb•É ''pb•Rt eTek• j“lpA”/
pAW k•riCeln. pAwAtniw Ž” Ÿple(•” ib•ezxB˜Aeb• Ùlem¡id• o Kju“$ r Žb•M CAyù• zAKAÙil k•Aw. ib•iD•iwet
b•AnAen• h•eyùiCl. ”•xœAr fAnid•ek• d¡•Ai¼eyùiCeln eymn b•l• ŒAeC Ï zAKAÙil b•Yb•h•Ar k•er pbR• pAln
mi%iTyù/ ezm•/ ŒnAyù/ ¬iryù/ ih•i˜ð˜yù o mAesyù Žb•M
t¡Ar b<•Aid•ek• iCeln pd•Ayù/ mIzAeyùl/ mi˜ð˜yù/ h•Zm/ ib•ezx id•n öit mAesr öTm Žb•M iþtIyù id•n iCl ŸpAsnAr
ib•ezx id•n. elAek•r• Žk•e^ imilt h•eyù Žk•iw mÒ˜l qneb•†
h•zb•£•An•/ sKiryù o mZ˜ñm. B˜Ag k•er eKt.
nih•imyù 8:16-9:19 468
8
k•rb•Ar j“nY ŒS˜îAyùI ku•iwr qtrI k•r.® ib•iD•et eymn &u“im” tAr ŒAnugtY Žb•M stt• l(•Y k•erC.
b•l• ŒAeC etmnB˜Aeb• k•r. &u“im” es” j“n ey tAr seÒ˜ Žk•iw c•¢i)˜ k•eriCel
16
Žk•T• ezAnAr pr elAek•rA igeyù Ž” sb• gAeCr Žb•M tAek• o tAr Ÿ%rpur¨xed•r k•nAnIyù/ ih•%Iyù/
zAKA sMýh• k•er inej“r• inej“ed•r j“‘ ŒS˜îAyùI ”emArIyù/ pirxIyù/ iyb•x U Iyù Žb•M iggRAzIyùeù d•r j“imÙil
ku•iwr b•AnAel•. tAr• tAed•r b•Ai¼r CAed•/ ŸeWAen/ ed•b•Ar öitš¨it id•eyùiCel. &u“im etAmAr öitš¨it
miª•r öAÒ˜en/ j“lþˆAerr k•AeC o ”•Pó•iyùm-þˆAerr ereKeC• k•ArŠ &u“im B˜Al.
k•AeC Ÿ›˜åu)˜ S˜îAen ku•iwrÙil b•AnAel•. 17b•ª•Id•z• 9
&u“im imzer ŒAmAed•r pU b R • pu r ¨xed•r égR i t
eTek• ”•S•óˆAeyùel iP•er ŒAs• smˆS˜ÿ b•Yi)˜r•” Ž” ed•eKiCel o elAih•t sAgr eTek• tAed•r ß*ª•n
ku•iwrÙil b•Aineyù tAet b•As k•rl. nUenr pu^ ZeniCel.
10
iyeh•AzUeyùr smyù eTek• es” id•n pyR•–˜ÿ ”•S•óˆAeyùlIyùr• &u“im P•erQe, tAr ŒAiD•k•Airk•ed•r o tAr
Žrk•mB˜Aeb• o Žt ŒAnª• k•er ku•iwr pbR• pAln elAek•ed•r k•AeC• n•n• ic•H o Œ•¶“õt ¦ k•Ay$Y ed•iKeyùiCel.
k•er in? &u“im j“Anet ey/ imzrIyùr• inej“ed•r ŒAmAed•r
18
pebR•r öetYk•id•n/ öTm id•n eTek• ezx id•n pUbR•pur¨xed•r eTek• ešþtr B˜Ab•t. ik••–˜Þ &u“im ömA,
py$•–˜ÿ erAj“ ”•xœA Žed•r k•AeC ib•iD•puˆS˜ÿk• pAW k•er k•rel/ &u“im k•t mh•An? ŒAj“ py$•–˜ÿ tArA tA S•årŠ
ezAnAeln. ib•iD• ŒnusAer ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Ar• k•er.
11
sAtid•n D•er pbR•• pAln k•rAr pr/ ŒXm id•enr id•n &u“im tAed•r ec•AeKr sAmen elAih•t sAgrek•
Žk•iw ib•ezx sB˜Ar j“‘ imilt h•l. iþˆKiØt k•rel ŒAr Zk•en• j“imr opr id•eyù eh•¡ew
egel ik••–˜Þ &u“im tA¼• k•er ŒAsA zߨed•r smu@
”•S•ˆó Aeyl
ù Iyeù d•r pAp S•ˆV Ik•Ar eP•el id•el. tAr• pATerr met• smue@• f¦eb• egl.
12
Ï mAesr” 24 id•enr mATAyù ”•S•óˆAeyùlIyùr•
9 Ÿpb•Aesr j“‘ j“e¼• h•l. es smyù sk•el é>K
ök•Aezr j“‘ c•ewr epAzAk• pr• CA¼Ao mATAyù CA”
Žk•iw Ÿ<c•¢ emG• id•eyù id•enr eb•l• &u“im tAed•r
pT ed•KAel. rAetr eb•lA/ Žk•iw ŒAelAk•S˜ÿ•µ˜õ id•eyù
&u“im tAed•r pT ed•KAel. &u“im tAed•r ed•KAel ek•ATAyù
lAigeyùiCl. 2”•S•óˆAeyùelr ŒAid• b•Aisª•Ar• ib•ed•zIed•r eyet h•eb•.
13
eTek• inej“ed•r ŒAlAd•• ereKiCl. tAr• sk•el Žrpr sInyù pbR•et S•VˆegRr c•Ý¼• eTek• &u“im
miª•er d¡•Ai¼eyù tAed•r o tAed•r pUbR•pur¨xed•r pAp S•VˆyùM k•T• b•el tAed•r id•el ök]•t iz(••/ y• B˜AelA;
S•VˆIk•Ar k•rl. 3 tAr• esKAen itn G•ô• d¡•Ai¼eyù öBu˜/ &u“im tAed•r ib•iD•smUh• o ŒA|•A id•el eyÙil B˜AelA.
14
tAed•r ö½Verr ib•iD•puˆS˜ÿk• pAW k•rl. tArpr ŒAer• &u“im etAmAr d•As/ emAizr mAD•Yem• etAmAr pib•^
itn G•ô• öBu˜ tAed•r ö½Vrek• öATRn• k•rb•Ar j“‘ ib•šAemr id•enr k•TA tAed•r j“AnAel. &u“im tAed•r
Žb•M pAp S•VˆIk•Ar k•rb•Ar j“‘ mAT• nIc•¢ k•er r”l. ŒA|•A/ ib•iD•smUh• Žb•M iz(•AmAlA id•el.
4 15
tArpr Ž”sb• elb•IyùrA is¡i¼r opr d¡•Ai¼eyù orA sk•el (u•D•At$ iCl/ tA” &u“im S•VˆgR eTek•
r”lÉ eyzUy/ù b•Ain/ k•da•mIeyùl/ zb•inyù/ b•iu å/ ezerib•y/ù sb•A”ek• KAb•Ar id•el. or• sk•el ï\•At$ iCl/ tA”
b•Ain/ k•nAnI. tArA Ÿ•c•S•Vˆer tAed•r öBu˜/ ö½Verr &u“im pATr eTek• sb•A”ek• j“l id•el. tArpr &u“im
k•AeC öATRn• k•ret lAgl. 5 Žrpr eyzUyù/ b•Ain/ oed•r eyet b•lel o öitš¨t BU˜im d•Kl k•ret
k•da•mIeyùl/ b•uiå/ h•zb•ainr/ ezerib•yù/ eh•Aid•yù/ zb•inyù/ b•lel. etAmAr (•mtA id•eyù &u“im es” BU˜KØ Œ‘ed•r
pTAih•yù ömuK elb•Iyùr• b•ll/ 'ŸeW d¡•A¼Ao Žb•M k•AC eTek• ineyùiCel.
etAmAed•r öBu˜ ö½Verr özMsA k•r?® 16
ik••–˜Þ ŒAmAed•r pUbR•pur¨xr• gebR•Aß“t o ej“d•I
h•l Žb•M etAmAr ŒA|•A l[G•n k•rl.
17
ö½Vr sbR•d•• iCeln? Žb•M itin ic•rid•n TAk•eb•no? tAr• Znet ŒS•VˆIk•Ar k•rl. &u“im ey ŒAü‚y$Y
mAnb•j“Ait etAmAr mh•An nAemr özMsA k•r¨k•? ij“inxÙil tAed•r j“‘ k•eriCel t• tAr• Bu˜el
etAmAr nAm sb•ik•C¢r ¬eß$“ ŸW¦k• Žb•M b•iª•t eh•Ak•? egl. tAed•r ej“ed•r k•AreŠ tArA ŒAb•Ar ß*Itd•As
6
eh• öBu˜/ Žk•mA^ &u“im” ö½Vr? &u“im” es” j“n/ h•eyù imzer iP•er yAb•Ar isß“A•–˜ÿ inl. ik••–˜Þ &u“im
ey ŒAk•Az qtrI k•ereC? &u“im” mh•An S•VˆgR ŒAr me%RY d•yAù lu ö½Vr? (•m•/ k•r¨,•/ qD•yY$ o B˜AelAb•AsAyù pirpU,R
y• ik•C¢ ŒAeC es sb•/ p]iTb•I ŒAr ŒB˜Y•–˜ÿrS˜î sb• etAmAr h•äd•yù. tA” &u“im tAed•r pirtYAg k•rin.
18
ik•C¢ ŒAr smu@• mD•YiS˜ît sb• ik•C¢ s]iX k•erC. seb•et Žmnik• yKn tAr• esAnAr b•AC¢err mUi%$ b•Aineyù
&u“im” id•eyùeC• j“Ib•enr eC¡Ayù• Žb•M smˆS˜ÿ S•VˆgRIyù b•eleC/ 'Ž” mUi%$Ùel•” ŒAmAed•r imzr eTek• eb•r
ed•b•dU•etr• nt h•eyù etAmAr ŸpAsnA k•er? k•er ŽeneC/¾ tKno &u“im tAed•r b•Aitl k•r in.
7
eh• öBu˜/ &u“im” ŒAmAed•r ö½Vr. &u“im” es” j“n 19
ik••–˜Þ etAmAr mh•An k•r¨,Ar j“‘ &u“im oed•r
ey Œº•Amek• menAnIt k•er b•Aib•elr ¬r eTek• enï ׈ mr¨BU˜imet pirtYAg k•rin. &u“im id•enr eb•l• Ÿ<c•¢
id•eyù ineyù igeyùiCel Žb•M tAr nAm b•d•el Œº•Ah•Am emG•iwek• sireyù nAoin/ rAeto ŒAÙenr S˜ÿ•µ˜õiw
ereKiCel. sireyù nAoin. &u“im etAmAr pib•^ ŒAel• id•eyù• tAed•r
469 nih•imyù 9:20-10:3
pT ŒAelAik•t k•rA Žb•M tAed•r pT ed•iKeyù c•l• etAmAr ib•iD•smUh•/ ey esÙel• pAln k•er tAek•
Œb•YAh•t ereKC. stY j“Ib•n ed•yù/ t• eB˜eÒ˜iCl. ik••–˜Þ tAr• tAed•r
20
&u“im tAed•r ib•c•(•Š k•er etAlAr j“‘ etAmAr” ej“d•b•zt> etAmAr ib•iD•smUh• eB˜eÒ˜iCl. tAr• etAmAr
B˜•l ŒA ™A id•eyùC. KA† ih•eseb• &u“im oed•r mAåA id•ek• epCn iP•er iCl Žb•M Znet ŒS•ˆV Ik•Ar k•eriCl.
id•eyùC Žb•M j“l id•eyùC tAed•r ï\•A emwAet. 30
&u“im ŒAmAed•r pUbR•pur¨xed•r öit b•æ b•Cr D•er
21
&u“im 40 b•Cr D•er Žed•r öitpAln k•ereC•. Kub• qD•y$YzIl iCel/ etAmAr ŒA ™Ayù pU,R etAmAr
&u“im mr¨BU˜imet y• ik•C¢ öeyùAj“n iCl t• id•eyùeC•. B˜Ab•b•Ad•Ied•r mAD•Yem &u“im tAed•r stkR• k•eriCel.
oed•r epAzAk•Ùil iC¡e¼ yAyùin. oed•r pA Pu•el yAyùin. ik••–˜Þ tAr• Znet ŒS•ˆV Ik•Ar k•eriCl/ tA” &u“im tAed•r
22
eh• öBu˜/ &u“im oed•r rAj“ ׈/ j“Ait Žb•M b•ædU•err ib•j“AtIyùed•r h•Aet &u“el id•eyùiCel.
31
j“AyùgAÙil eyKAen ŒÂ˜¯ ik•C¢ elAk• b•As k•rt/ tA k•t d•rd•I Žb•M k•r¨,Amyù ö½Vr &u“im. tb•uo
id•eyùC. &u“im oed•r sIeh•Aenr BU˜KØ/ ih•xea b•Ae,r rAj“•/ &u“im tAed•r Db•Ms k•erAin/ eCe¼o yAoin. &u“im d•yAù myù/
oegr BU˜KØ Žb•M b•Azenr rAj“• id•eyùiCel. k•r¨,AD•r ö½Vr?
23 32
&u“im ŒAk•Aezr n(•e^r metA oed•r eh• ŒAmAed•r ö½Vr/ &u“im mh•An? B˜yù¿•r Žb•M
Ÿ%rpur¨xed•r sMKYAyù b•Ai¼eyùeC•. &u“im tAed•r es” (•mtAzAlI ö½Vr? &u“im d•yAù lu o ib•½ˆV S˜ÿ. &u“im sb•smyù
Bu˜KeØ b•As k•ret ineyù igeyùC yA tAed•r pUb•R pr u ¨xed•r etAmAr c•¢i)˜ b•j“Ayù rAeKA? ŒAmAed•r Œenk• sms´•
k•AeC öitš¨t iCl. iCl. essb•” etAmAr k•AeC j“r¨rI? ŒAmAed•r
24
tAr• Ž” BU˜KeØ öeb•z k•rl Žb•M k•nAnIyùed•r elAek•ed•r nAnAn s¿•ew p¼et h•eyùiCl. ŒAmAed•r
prAij“t k•er esiw ŒiD•k•Ar k•rl. &u“im tAed•r id•eyù yAj“k•gŠ o B˜Ab•b•Ad•Ig, sMk•ew iCl. ŒzUerr
Ïsb• elAek•ed•r prAij“t k•ireyùiCel. Ïsb• j“Ait/ rAj“Aed•r rAj“e ˆ× r smyù eTek• ŒAj“ py$•–˜ÿ b•æ B˜yù¿•r
tAed•r rAj“• Žb•M Ïsb• elAek•r öit tAr• y• k•ret G•wn• G•ew egeC.
ec•eyùiCl/ &u“im” tAed•r id•eyù t•” k•ireyùiCel. 33
ik••–˜Þ eh• ŒAmAed•r öBu˜/ ŒAmAed•r öit y• ik•C¢
25
tArA zi)˜zAlI ngrÙil Žb•M Ÿb•Rr j“im d•Kl G•weC tAet &u“im iCel ‘AyùsÒ˜t. ç<A/ ŒAmrA” Bu˜l
k•rl. tArA B˜Ael• B˜Ael• ij“inex pirpU,R b•A¼IÙil k•eriC?
34
ŒiD•k•Ar k•rl. ”itmeD•Y” ey sb• kU•pÙil Knn ŒAmAed•r rAj“•rA/ ent•rA/ yAj“k•rA o
h•eyùiCl esÙil/ @•A(•Ae(•t/ j“lpA” gAC Žb•M Œenk• pUb•R pru ¨xr• etAmAr ŒAed•zÙil mAenin. tArA etAmAr
P•elr gACsmUh• tArA epeyùiCl. tAr• eKl Žb•M sAb•D•Anb•A,I Œb•|•A k•er ined$•z ŒmA‘ k•ereC.
ˆÿ h•l. &u“im tAed•r ey B˜Al ij“insÙil id•eyùiCel 35
ŒAmAed•r pUbR•pur¨xr•/ &u“im tAed•r ey ib•zAl
esÙil tArA ŸpeB˜Ag k•eriCl. ŸbR•r j“im id•eyùiCel t• ŸpeB˜Ag k•eriCl. ik••–˜Þ
26
tArA etAmAr ib•r¨eß“ egl Žb•M etAmAr tAr• etAmAr esb•A k•erin b•A tAed•r pApAc•r, eTek•
iz(•AmAlA C¡ u e ¼ eP•el id•l. tArA etAmAr ser ŒAesin.
36
B˜Ab•b•Ad•Ied•ro h•tY• k•rl/ yAr• tAed•r stk$• k•er ŽKn ŒAmr• Ž” BU˜KeØ ß*Itd•As. ey BU˜KØ
etAmAr k•AeC eP•rAet ec•eyùiCl. ik••–˜Þ ŒAmAed•r &u“im ŒAmAed•r pUbR•pur¨xed•r id•eyùiCel/ yAet tAr•
pUb•p
R ru ¨xr• etAmAr ib•r¨eß“ b•IB˜ís sb• k•Aj“ k•rel•. esKAnk•Ar P•lmUl o y• ik•C¢ suª•r ij“ins eB˜Ag
27
tA” &u“im tAed•r zߨed•r h•Aet oed•r prAij“t k•ret pAer/ esKAen” ŒAmr• ß*Itd•As.
h•et id•el. zߨr• tAed•r nAnAn sMk•ewr meD•Y 37
Ž” j“imet b•æ P•sl P•lt/ ik••–˜Þ smˆS˜ÿ P•sl
eP•lel•. tA” ib•ped•r smeyù tAr• etAmAr sAh•AeyYr yAyù rAj“Ar k•AeC. Ž” j“imr mh•tI P•sl yAyù rAj“Aed•r
j“‘ ek<•ed• p¼l. S•ˆV egR b•es &u“im tAed•r ŒAt$ ic•ík•Ar k•AeC yAed•r &u“im ŒAmAed•r pApAc•re,r j“‘ ŒAmAed•r
Znel. &u“im k•r¨,Amyù/ tA” elAk• pAWAel tAed•r opr zAsn k•ret inyu)˜ k•erC. Ïsb• rAj“ArA
pir^Ae,r j“‘. tAr• Žes zߨed•r h•At eTek• oed•r ŒAmAed•r zAsn k•er/ ŒAmAed•r gb•Aid• pZ tAr• inyùˆ–˜¤Š
Ÿß“Ar k•rel•. k•er Žb•M tAr• tAed•r y• ”e•C tA” k•er. sitY”/
28
ik••–˜Þ ey mUæet$ ŒAmAed•r pUbR•pur¨xr• tAed•r ŒAmAed•r pe(• t• Žk•w• éeB˜$Ag.
38
zߨed•r h•At eTek• mui)˜ epl/ tArA pApk•Ay$Y Zr¨ Žsb• k•Are,”/ ŒAm•ed•r entAr•/ elb•Iyùr• Žb•M
k•rel•. tA” &u“im tAed•r zߨed•r prAij“t k•ret yAj“k•gŠ etAmAr seÒ˜ c•i¢ )˜iw k•eriCl eyw• b•d•lAen•
Žb•M tAed•r opr inþurB˜Aeb• zAsn k•ret id•el. yAyù n•. ŒAmr• y• öit|•A k•riC ileK tAet S•VˆA(•r
tAr• etAmAr sAh•AeyYr j“‘ k•AåAk•Aiw k•rl. S•VˆegR k•reC ŒAmAed•r entAr•/ elb•Iyùr• o yAj“ek•r• ŒAr
&u“im tAed•r k•Aå• Znel Žb•M etAmAr k•r¨,Ab•zt> es” c•¢i)˜p^ zIlemAh•r k•er rAKiC.
ŒAb•Ar tAed•r Ÿß“Ar k•rel. Ž G•wnA b•æb•Ar G•eweC.
29
&u“im tAed•r stk$• k•eriCel/ yAet tAr• etAmAr
iz(•AmAlAr zrŠ enyù/ ik••–˜Þ or• Ÿß“t iCl Žb•M
etAmAr ŒA|•AsmUh• mAnet ŒS•VˆIk•Ar k•eriCl. tArA
10 c•i¢ )˜iw yAr• zIlemAh•r k•eriCeln t¡ArA h•elnÉ
h•Kileyù r pu ^ rAj“YpAl nih•imyù / 2 ŒAr
yAj“k•ed•r meD•Y isid•ik•yù/ 3srAyù/ Œsiryù/ iyrimyù/
nih•imyù 10:4-11:5 470

pzah•r Ý / Œmiryù/ mi˜ð˜yù/ 4 h•wz


à / zb•inyù/ m˜ñkU •/ 5 h•ArIm/ G<u•iw ec•el iWk• k•eriC b•Cerr Žk•iw inid$•X smeyù
6
meremAí/ ob•id•yù / d•Aineyùl/ igåeTAn/ b•Aräk•/ ek•An pirb•Ar ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr miª•err eb•d•Ir
7
mZ˜ñm/ Œib•yù/ imyùAmIn/ 8 mAisyù/ ib•lagyù Žb•M opr epA¼AenAr j“‘ ‰ˆAlAnI k•AW d•An k•reb•.
zmiyùyù. Ž¡rA” h•eln es” yAj“k•gŠ y¡Ar• c•¢i)˜iw s” 35
"ŽCA¼Ao ŒAmr• öit b•Cr öitiw e(•t eTek•
k•eriCeln. nb•Aeår öTm P•sl o gAeCr öTm P•liw öBu˜r
9
inîiliKt elb•Iyù r • c•¢ i )˜iw zIlemAh•r miª•er ŒAnAr d•Aiyù ׈ ýh•Š k•rlAm.
36
k•eriCelnÉ Œsineyùr pu^ eyzUyù/ eh•nAd•d• pirb•Aerr "ib•iD•et eymn elKA ŒAeC/ ŒAmr• ŒAmAed•r
ib•åuyùI/ k•da•mIeyùl 10Žb•M t¡Ar B˜A”ed•r meD•Y zb•inyù/ öTm j“At pu^/ ŒAmAed•r öTm j“At gr¨-emx Žb•M
eh•Aid•yù/ k•lIw/ plAyù/ h•Ann/ 11mIK•/ reh•Ab•/ h•zib•yù/ CAglÙil ö½Verr miª•er ŒAnb• Žb•M esKAen esb•Ayù
12
sOU•r/ ezerib•yù/ zb•inyù/ 13eh•Ad•Iyù/ b•Ain Žb•M b•nInu. inyu)˜ yAj“k•ed•r esÙil ed•b•.
14
entArA y¡ArA s” k•eriCeln t¡Ar• h•elnÉ perAz/ 37
"ŒAmrA Ž” ij“inxÙilo öBu˜r miª•err B˜¡A¼Ar
ph•í-emAyùAb•/ Žlm/ s%U/ b•Ain/ 15b•uiå•/ Œsagd•/ eb•b•yù/ G•er ŒAnb• Žb•M esÙil yAj“k•ed•r ed•b••É ŒAmAed•r
16
Œed•Ainyù/ ib•gab•yù/ ŒAd•In/ 17ŒAewr/ ih•iâ•yù/ ŒsUr/ öTm myùd•Ar tAl/ ŒAmAed•r öTm zs´ qneb•†/
18
eh•Aid•yù/ h•Zm/ eb•ísyù/ 19h•ArIP•/ ŒnAeTAí/ nb•yù/ ŒAmAed•r öTm gACÙil/ n&u“n @•A(•Ars Žb•M etl.
20
mgapIyùz/ mZ˜ñm/ eh•xIr/ 21mezxeb•l/ sAed•Ak•/ Žb•M ŒAmr• eyKAen k•Aj“ k•ir es” zh•er elb•Iyùr•
y£u•yù/ 22pliwyù/ h•Ann/ ŒnAyù/ 23eh•Aezyù/ h•nAinyù/ yKn sMýh• k•ret ŒAes tKn ŒAmr• tAed•r j“‘
h•zUb•/ 24h•elAeh•z/ iplah•/ ezAeb•k•/ 25rh•Ým/ h•zb•an•/ ŒAmAed•r P•selr Žk• d•zmAMz ineyù ŒAsb•. 38yKn
mAesyù/ 26Œih•y/ù h•Ann/ ŒnAn/ 27m˜ñkU •/ h•ArIm o b•An•. tAr• Ž” P•sl ýh•Š k•reb• tKn h•AerA, pirb•Aerr
28-29
ŽCA¼Ao Œb•izX smˆS˜ÿ b•Aisª••/ yAj“k•g,/ Žk•j“n yAj“k• elb•Iyùed•r seÒ˜ TAk•eb•. elb•Iyùr•
elb•Iyùb•gR/ þˆArr(•Ir• o gAyùk•r• sk•el/ yAr• Œ‘A‘ Ž”smˆS˜ÿ P•sl ŒAmAed•r ö½Verr miª•er Žen
iB˜naed•zI j“Aited•r eTek• inej“ed•r ŒAlAd•• ereKiCl miª•err egAlAG•err meD•Y ereK ed•eb•. 39tArA tAed•r
Žb•M tAed•r S˜¤I-eCelemeyù/ eyKAen yt |•Anb•iu ß“sµpå zs´/ @•A(•Ars/ etl öBˆ]•it Ÿph•Ar sAmýI miª•err
elAk• ŒAeC tAr• sk•el imel Žk•seÒ˜ öitš¨it B˜¡A¼Ar G•er eyKAen yAj“k•r• k•Aej“r j“‘ TAek•n
k•rl ey emAizr mAD•Yem öBu˜/ ŒAmAed•r ö½Vr tAed•r esKAen Œb••” ŒAneb•. ŽCA¼Ao gAyù k •b•gR o
j“‘ ey ib•iD• pAiWeyùeCnÐ es” smˆS˜ÿ iz(•• o ined$•z þˆArr(•Ir• esKAen TAk•eb•.
tAr• Œ(•er Œ(•er pAln k•reb• Žb•M t•r• ö½Verr "ŒAmr• sk•el öit|•A k•rlAm ŒAmAed•r ö½Verr
ib•iD•smUh• pAln n• k•rel tArA es” ŒiB˜zApiw ýh•Š miª•r r(•,Aeb•(•Š k•rb•?®
k•reb• yAr eTek• tAed•r ŒmÒ˜l h•eb•.
30
"ŒAmr• öitš¨it k•riC/ ŒAmr• ŒAmAed•r ej“r¨zAelem n&“u n b•Aisª•Aed•r öeb•z
eCelemeyùed•r ŒAezpAezr smegA^Iyùed•r seÒ˜ ib•eyù
h•et ed•b• n•. 11 Œt>pr ”•S•óˆAeyùelr b•Aisª•Aed•r entAr•
ej“r¨zAelm zh•er c•el Želn. ”•S•óˆAeyùelr
31
"ŒAmr• öitš¨it k•riC ey ib•šAemr id•n ŒAmr• b•Aisª•Aed•r Žb•Ar B˜Ab•et h•eb• ŒAr k•Ar• k•Ar• Ž
ek•An k•Aj“ k•rb• n•. es” ib•šAemr id•en yid• ŒAmAed•r zh•er TAk•eb•. tA” tAr• G<u•iw ec•el iWk• k•rl öit
ŒAezpAezr ek•Ÿ ŒAmAed•r k•AeC ik•C¢ ib•iß* k•ret d•zj“en Žk•j“n k•er b•Yi)˜ek• Ž” pib•^ zh•er
ŒAes/ ŒAmr• tAed•r k•AC eTek• ek•An ij“ins ik•neb•A• TAk•et” h•eb•. Œpr n¾j“n ”e•C k•rel tAed•r
n•. ŽCA¼• öit sˆ¹ˆÿm b•Cer ŒAmr• j“imet ek•An inej“ed•r zh•er TAk•et pAer. 2ik•C¢ b•Yi)˜ eS•Vˆ•CAyù
k•Aj“ k•rb• n•/ inS•¸•l• rAKb• Žb•M ŒAmAed•r k•AeC Žigeyù Žes ej“r¨zAelem TAk•et rAj“I h•l. Œ‘
yAr y• D•Ay$ k•r ŒAeC t• ŒAr ŒAd•Ayù k•rb• n•. elAek•rA tAed•r D•‘b•Ad• j“AnAel• Žb•M ŒAzIb•AR d• k•rl.
32
"ŽCA¼Ao/ ŒAmr• miª•err ed•KAezAnA k•rb• Žb•M 3
öAed•izk• zAsnk•t$Ar• ej“r¨zAelem TAk•eln.
ŒAmAed•r ö½Vrek• sµ•åAint k•rb•Ar j“‘/ miª•err :”•S•óˆAeyùelr ik•C¢ elAk•/ yAj“k•g,/ elb•IyùrA o
esb•A k•Aej“ sAh•AeyYr j“‘ öit b•Cr 1/3 ezek•l zelAmenr Bˆ]•tYed•r b•MzD•rr• iyh•Ýd•Aet TAk•eln.
erQpY ŒAmr• ed•b•. 33Ž” ŒTR miª•er ewib•elr opr Žr• öetYek•” ib•iB˜å zh•er inj“S•Vˆ j“imet b•As
yAj“k•r• ey ib•ezx r¨iw rAeKn tAr j“‘/ öitid•enr k•ret lAgeln. 4 iyh•Ý d •Ar Œ‘A‘ b•Yi)˜r• o
zs´ qneb•† o eh•Amb•ilr j“‘/ ib•šAemr id•enr ib•‘AmIenr pirb•Aerr elAk•j“nrA ej“r¨zAelm zh•er”
qneb•†r j“‘/ ŒmAb•s´•r Ÿísb•Ùilr j“‘/ Œ‘A‘ b•sit S˜îApn k•rl.ò
ib•ezx sB˜AsmUeh•r j“‘/ pib•^ qneb•†Ùilr j“‘/ iyh•Ýd•Ar Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y y¡ArA ej“r¨zAelem
pApSKAlenr qneb•†r j“‘ y• ”•S•óˆAeyùlIyùed•r Zß“ Želn t¡Ar• h•elnÉ Ÿixeyùr pu^ ŒTAyù :Ÿixyùù iCeln
k•er Žb•M ŒAmAed•r ö½Verr miª•err Œ‘ ey ek•An sKiryùr pu^; sKiryù iCeln Œmireyùr pu^; Œmiryù
Krec•r j“‘ b•Yb•h•ät h•eb•. 34ib•iD•puˆS˜ÿek•r elK• iCeln zP•iweyùr pu^; zP•iwyù iCeln mh•lelelr
ŒnusAer ŒAmr• yAj“k•gŠ/ elb•Iyùr• Žb•M elAek•r• pu^; mh•lell iCeln epresr Ÿ%rpur¨x.ò 5Žb•M
471 nih•imyù 11:6-12:12
b•Aräek•r pu^ mAesyù. :b•Aräk• iCeln k•laeh•Aixr pu^; iyh•dÝ •Aet/ t¡Aed•r pUb•R pr
u ¨xed•r j“imet” b•As k•retn.
21
k•laeh•Aix iCeln h•sAeyùr pu^; h•sAyù iCeln Œd•Ayù•r sIh• Žb•M gIÅp iCl miª•err d•Ased•r entA yAr•
pu^; Œd•Ayù• iCeln eyAyùArIeb•r pu^; eyAyùArIb• iCeln oP•l pAh•Ae¼r opr TAk•t.
22
sKireyùr pu^; sKiryù iCeln ezlAr Ÿ%rpur¨x.ò ŒAr Ÿix iCeln ej“r¨zAelemr elb•Iyùed•r
6
sb• imileyù ej“r¨zAelem eprs b•Mezr 468 j“n ŒAiD•k•Airk•. :Ÿix iCeln b•Ainr pu^. b•Ain iCeln
sAh•sI Ÿ%rpur¨x b•As k•retn. h•zib•eyùr pu^; h•zib•yù iCeln m%nIyùr pu^; m%nIyù
7
ib•‘AmIenr Ÿ%rpur¨xed•r meD•Y y¡ArA ej“r¨zA- iCeln mIKAr pu^.ò Ÿix iCeln ŒAseP•r Žk•j“n
elem Želn t¡Ar• h•elnÉ mZ˜ñemr pu^ s˜ñ.U :mZ˜ñm Ÿ%rpur¨x. ŒAseP•r Ÿ%rpur¨xr• iCeln ö½Verr
iCeln eyAeyùed•r pu^; eyAeyùd• iCeln pd•Aeyùr pu^; miª•err esb•Aeyùí gAyùk•b•gR. 23rAj“• d•AyùUd• gAyùk•ed•r
pd•Ayù iCeln ek•AlAyùAr pu^; ek•AlAyù• iCeln mAeseyùr k•Aj“k•em$ r ŒAed•z o ined$ • z id•eyù i Celn.
24
pu^; mAesyù iCeln öTIeyùelr pu^; öTIeyùl iCeln mezxeb•elr pu^ pTAih•yù elAek•ed•r k•AeC rAj“Ar
iyzAyùAeh•r pu^.ò 8 Žb•M iyzAyùAh•ek• yAr• ŒnusrŠ k•AC eTek• Kb•r ineyù ŒAst. :pTAih•yù iCl esreh•r
k•eriCeln t¡Ar• h•eln gbb•yù Žb•M s˜ñy.ù sb• imileyù Žk•j“n Ÿ%rpur¨x. esrh• iCl iyh•Ýd•Ar pu^.ò
esKAen 928 j“n pur¨x iCl. 9 Žr• iziKœr pu^ 25-30
iyh•Ýd•Ar elAek•r• ik•iryùí-Œbb•R Žb•M tAr
eyAeyùelr t%Ñ Ab•D•Aen iCeln. ŒAr h•sasnUyùAr pu^ c•ArpAezr eCAw zh•rÙilet/ d•Ieb•An Žb•M tAr
iyh•Ýd•A/ ej“r¨zAelemr iþˆtIyù ej“lAr d•Aiyùe ׈ iCeln. c•ArpAezr eyzUyù/ emAlAd•At/ qb•íeplew/ h•ísr-
10
yAj“k•ed•r meD•Y ej“r¨zAelem egelnÉ ZyùAel/ eb•ra-ezb•• Žb•M isûL•egr eCAw zh•rÙilet/
eyAyùArIeb•r pu^ iydi•yy ù /ù yAKIn/ 11ih•i˜ð˜eyùr pu^ srAyù. iyk•b•aesl o tAr c•ArpAezr eCAw zh•rÙilet/ Žb•M
ih•i˜ð˜yù iCeln mZ˜ñemr pu^ o sAed•Aek•r epQ^/ mek•An• Žb•M Ïna-ireµ•åAe,/ srAyù/ yµ•åu Žb•M sAenAh•/
sAed•Ak• ŒAb•Ar ö½Verr miª•err t%Ñ Ab•D•Ayùek•r pu^ Œé˜ñm/ lAKIz/ Œesk•• Žb•M tAr c•ArpAezr smˆS˜ÿ
Œh•Iw¦eb•r s•–˜ÿAn mrAeyùAetr inej“r pu^. 12Žb•M eCAw zh•rÙilet TAk•t. sutrAM iyh•Ýd•Ar elAek•r•
tAed•r B˜A”ed•r 822 j“n yArA miª•err j“‘ k•Aj“ eb•ra-ezb•• eTek• ih•eåAm ŸptYk•A pyRY•–˜ÿ smˆS˜ÿ pT
k•eriCl/ B˜A”r• o iyerAh•emr pu^ Œd•Ayù•. :iyerAh•m ju“e¼ b•As k•rt.
31
iCeln plileyùr pu^; plilyù iCeln Œmaisr pu^; egb•A eTek• ib•‘AmIn pirb•Aerr Ÿ%rpur¨xr•
Œmais iCeln sKireyùr pu^. sKiryù iCeln pzah•eÝ rr imka•ms/ ŒyùAt/ qb•eTl Žb•M tAr c•ArpAezr eCAw
pu^; pzah•Ýr iCeln mi˜ð˜eyùr pu^.ò 13Žb•M 242 j“n zh•rÙilet TAk•etn. 32ŒnAeTAt/ enAeb•/ Œninyù•/
33
pur¨x yAr• mi˜ð˜eyùr B˜A”rA. :Ž” pur¨exr• iCeln h•AísAr/ rAm•/ ig%iyùm/ 34h•Ad•Id•/ seb•Aiyùm/ nb•Â˜ñAw/
35
t¡Aed•r pirb•Aerr enïg,. Ž¡r• iCelnÉ Œserelr elAd•/ oen• Žb•M k•Airgred•r ŸptYk•Ayù b•As k•rt.
36
pu^ Œmzyù; Œserl iCeln Œh•seyùr pu^; Œh•syù iyh•Ýd•Ayù b•sb•Ask•ArI elb•Iyù pirb•Aerr ik•C¢ egAþI
iCeln mize˜ñ e mAetr pu ^ ; mize˜ñ e mAí iCeln ib•‘AmIenr j“imet ŸeW ŽesiCl.
”eµ•åerr pu^.ò 14Ž¡ed•r seÒ˜ egeln ”eµ•åerr ŒAer•
128 j“n B˜A”. :yAr• sk•el” Žek•k•j“n sAh•sI yAj“k• o elb•Iyrù A
1-7
qsink•. Ž” d•liwr pirc•Aln•r k•t$ ] × ˆ iCl
h•gaged•AlIemr pu^ s€•Ieyùl.ò
15
12 srAyù/ iyrimyù/ ”•xœ•/ Œmiryù/ m˜ñuk•/ h•w¦z/
zKinyù/ rh•Ým/ meremAí/ ”e£••/ igåeTAyù/
elb•Iyùed•r meD•Y y¡Ar• ej“r¨zAelem egeln t¡Ar• Œiryù/ imyùAmIn/ emAyùAid•y/ù ib•lga •/ zmiyùy/ù eyAyùArIb•/
h•elnÉ h•zeU b•r pu^ izmiyùy.ù :h•zbU • iCeln Œ•S•ˆó Ik•Aemr iydiyùyù/ s˜ñU/ ŒAemAk•/ ih•i˜ð˜yù/ iyd•iyùyù ömuK
pu^; Œ•S•óˆIk•Am iCeln h•zib•yùr pu^; h•zib•yù iCeln yAj“ek•r• zlawIeyùl o eyzUeyùr pu^ sr¨bb•Aib•elr
b•uiår pu^. 16elb•Iyùed•r é” ent• zbb•Tyù o eyAxAb•Ad•; seÒ˜ iyh•dÝ •Ayù iP•er ŽesiCeln. Ž¡r• sk•el” eyzUeyùr
b•ih$•ib•B˜Aegr ŸeWAenr k•Aej“r j“‘ B˜AröAˆ¹ˆÿ iCeln; smeyù yAj“k•ed•r ent• iCeln b•• entAed•r ŒA ™Iyù
17
mIKAr pu^ m%inyù/ :mIK• iCeln si€•r pu^/ si€• iCeln.
iCeln özˆiS˜ÿ o öATRnA sÒ˜It d•elr pirc•Alk• 8
elb•Iyù r • h•elnÉ eyzU y ù / ib•åUyùI/ k•da•mIeyùl/
ŒAseP•r pu^.ò Žb•M b•ka•b•uik•yù ey iCl tAr B˜A”ed•r ezerib•y/ù iyh•dÝ •A o m%inyù. Ž” pur¨exr• Žb•M m%inyùr
B˜AröAˆ¹ˆÿed•r meD•Y iþˆtIyù Žb•M zµ•åueyùr pu^ Œ€•; ŒA ™IyùrA ö½Verr özMsA gIetr B˜AröAˆ¹ˆÿ iCeln.
9
zµ•åuyù iCeln gAlelr pu^. gAll iCeln iydU•TUenr elb•Iyùed•r é” ŒA ™Iyù b•ka•b•uik•yù o ŸeåA k•t$eb•Y
pu^. 18sb• imileyù emAw 284 j“n elb•Iyù pib•^ zh•r TAk•Ar smyù Žek• Œperr ib•prIt mueK d¡•A¼Aetn.
10
ej“r¨zAelem egeln. eyzU y ù iCeln eyAyù A k•Iemr ipt•/ eyAyù A k•Im
19
þˆArr(•Ied•r meD•Y ŒOu•b•/ wlaemAn o tAed•r 172 ”ilyù A zIeb•r/ ”ilyù A zIb• eyAyù A d•Ar/ 11eyAyùAd••
j“n B˜A” ej“r¨zAelem yAn. Ž¡r• zh•err d•rj“AÙilr eyAnATenr o eyAnATn y£U•eyùr ipt• iCeln.
12
id•ek• eKyùAl rAKetn o pAh•Ar• id•etn. eyAyùAk•Iemr smyù yAj“k• pirb•Aerr ent• iCeln
20
”•S•óˆAeyùelr Œ‘ b•Aisª•Ar•/ yAj“k• o elb•Iyùr• inîiliKt b•Yi)˜r•É
nih•imyù 12:13-43 472

srAyù pirb•Aerr ent• iCeln mrAyù. iyrùimyù inej“ed•r b•sb•Aesr j“‘ ej“r¨zAelemr ŒAezpAez
pirb•Aerr ent• iCeln h•nAinyù. eCAw zh•r b•AineyùiCeln. t¡ArA newAP•At/ !b•í-iglagl/
13
”•xœA pirb•Aerr öD•An iCeln mZ˜ñm/ Œmiryù egb•• Žb•M ŒS•åAb•í eTek• ŽesiCeln.
pirb•Aerr ent• iCeln iyeh•Ah•Ann. 30
yAj“k•g, o elb•Iyùr• öTem ŒAnuþAink•B˜Aeb•
14
m˜ñUk•Ir pirb•Aer ent• iCeln eyAnATn. inej“ed•r Zß“ k•reln/ tArpr elAek•rA/ P•wk•smUh•
zb•ineyùr pirb•Aer ent• iCeln eyAexP•. o ej“r¨zAelemr öAc•Iriwek• ŒAnuþAink•B˜Aeb• Zß“
15
h•ArIemr pirb•Aerr ent• iCeln Œda•n. k•reln.
31
mrAeyùAetr pirb•Aerr ent• iCeln ih•Â˜ð˜yù. ŒAim iyh•Ýd•Ar entAed•r ed•oyùAelr oper ŸeW
16
”e£•Ar pirb•Aerr ent• iCeln sKiryù. d¡•A¼Aet b•llAm. ŽCA¼Ao/ ö½Vrek• D•‘b•Ad• |•Apenr
igåeTAenr pirb•Aerr ent• iCeln j“‘ b•¼ é¾iw gAenr d•lek• eb•eC inlAm. Žk•iw d•l
mZ˜ñm. iCl ed•oyùAelr oper fAnid•ek• CA”gAd•Ar P•wek•r
17
Œib•eyùr pirb•Aerr ent• iCeln isiˆKœ. id•ek•. 32eh•Aziyùyù o iyh•Ýd•Ar ŒeD•Rk• entAr• es”
iminyùAmIenr o emAyùid•eyùr pirb•ArÙilr gAyùk•ed•r ŒnusrŠ k•reln. 33ŽCA¼Ao t¡Aed•r seÒ˜
ent• iCeln ipÂwyù. egeln Œsiryù/ ”•xœA/ mZ˜ñm/ 34iyh•Ýd•A/ ib•‘AmIn/
18
ib•lagAr pirb•Aerr ent• iCeln sµ•åuyù. zmiyùyù o iyrimyù. 35iz[˜A ineyù k•eyùk•j“n yAj“k•o
zmiyùeyùr pirb•Aerr ent• iCeln tAed•r seÒ˜ egeln. ŒAr egeln sKiryù. :sKiryù
iyeh•AnATn. iCeln eyAnATenr pu^. Ž” eyAnATn ŒAb•Ar zmiyùyùr
19
eyAyùArIeb•r pirb•Aerr ent• iCeln m%nyù. pu^/ ey ik•n• m%ineyùr pu^. ŒAr m%inyù h•eln/
iydiyùeyùr pirb•Aerr ent• iCeln Ÿix. mIKAr pu^/ sOu•err epQ^ o ŒAseP•r epQ^.ò 36Žed•r
20
s˜ñeyùr pirb•Aerr ent• iCeln k•Â˜ñyù. meD•Y iCeln ŒAseP•r B˜A” zmiyùy/ù Œserl/ imllyù/
ŒAemAek•Ar pirb•Aerr ent• iCeln Žb•r. igllyù/ mAyùyù/ nTenl/ iyh•Ýd•A Žb•M h•nAin. t¡Aed•r
21
ih•i˜ð˜eyùr pirb•Aerr ent• iCeln h•zib•yù. seÒ˜ iCl ö½Verr dU•t d•AyùUd• inim$t sb• b•A†yˆ–˜¤.
nTenl iCeln iydi•yùyù pirb•Aerr ent•. iz(•k• ”•x•œ ed•oyùAl ŸísgRIk•r, Ÿíseb• y¡Ar• j“e¼•
22
”ilyùAzIb•/ exAyùAd•Ar/ eyAh•Ann o y£U•eyùr smeyùr h•eyùiCeln t¡Aed•r enï ׈ id•eln. 37t¡Ar• yKn J“,RA
elb•Iyù o yAj“k•ed•r pirb•Aerr entAed•r nAm P•wek•r k•AeC Želn/ t¡Ar• esAj“A h•A¡ weln Žb•M d•AyùdU •
pArs´rAj“ d•AiryùAb•esr rAj“ ׈k•Ael niTBu˜)˜ k•r• ngrI py$•–˜ÿ is<i¼ id•eyù ŸeW egeln Žb•M tArpr
h•eyùiCl. 23”ilyùAzIeb•r pu^ eyAh•Anenr smyù py$•–˜ÿ t¡Ar• j“lþˆAerr id•ek• egeln.
elb•Iyù Ÿ%rpur¨xed•r pirb•Ar öD•Aenr n•m ”ith•As 38
Žid•ek• gAyùk•ed•r Œ‘ d•liw b<•Aid•ek• ronA h•l.
b•”eyù elK• ŒAeC. 24ŽrA h•eln h•zib•yù/ ezerib•yù/ ŒAim o b•Aik• ŒeD•Rk• elAk• tAed•r epCn epCn igeyù
k•da•mIeyùelr pu^ eyzUyù Žb•M tAr B˜A”r•. Žr• sk•el ed•oyùAelr c•eÝ ¼Ayù ep<QClAm. tArA &u“ª•eu rr égR CAi¼eyù
özMsAgIt gA”t Žb•M ö½Vrek• D•nYb•Ad• id•t. Žk•d•l c•o¼A ed•oyùAelr id•ek• egl. 39tArpr tArA Ž”
ŒnY d•elr ib•prIt mueK d¡•A¼At Žb•M ŒnY d•elr P•wk•Ùil id•eyù eglÉ ”•Pó•iyùemr þˆAr/ purAen• þˆAr/
öe½Ír Ÿ%r id•t rAj“• d•AyùdU • þˆArA eyB˜Aeb• oiw öitiþt mís´þˆAr/ h•nenelr égR o h•eµ•åyùAr Žk•ztr égR.
h•eyùiCl es” ŒnuyAyùI. tArpr tAr• emx þˆAerr k•AeC ep<QeCAl. tArA r(•Ied•r
25
m%inyù/ b•ka•b•uik•yù/ ob•id•yù/ mZ˜ñm/ wlaemAn o þˆAerr k•AeC igeyù TAml. 40tArpr Ž” é” gAyùek•r
ŒOu•b• d•rj“Ar pAezr B˜¡A¼Ar G•rÙil pAh•Ar• id•t. d•l ö½Verr miª•er tAed•r j“‘ inD•RAirt j“AyùgAyù
26
eyzUeyùr pu^ o eyAsAd•ek•r epQ^ eyAyùAk•Iemr smeyù igeyù d¡•A¼Ael•/ ŒAimo inej“r j“AyùgAyù Žes d¡•A¼AlAm.
Ž” smˆ S ˜ÿ •þˆArr(•Ir• k•Aj“ k•ereC. nih•imeyùr tArpr ŒAiD•k•Airk•ed•r ŒeD•kR • tAed•r inid$•X j“AyùgAyù
zAsnk•Ael Žb•M yAj“k• iz(•k• ”•xœAr smeyù Žr• igeyù d¡•A¼Al. 41”lIyùAk•Im/ mAesyù/ iminyùAmIn/ mIKAyù/
k•Aej“ b•h•Al iCl. ”ilqyùnyù/ sKiryù Žb•M h•nAinyù iCeln yAj“k•ed•r
entA Žb•M t¡ArA t¡Aed•r iz[˜A ineyù ey yAr j“AyùgAyù
ej“r¨zAelemr öAc•Ir ŸísgIR k•r, ŸeW d¡•A¼Aeln. 42Žrpr Ž” sb• yAj“k•g,o t¡Aed•r
27
Œt>pr elAek•rA ej“r¨zAelemr ed•oyùAliw inid$•X j“AyùgAyù d¡•A¼Aeln•É mAesyù/ zmiyùyù/ ”ilyùAsr/
ŸísgR k•rl. elb•Iyùr• eyKAen TAk•etn esKAn eTek• Ÿix/ iyeh•AnATn/ mi˜ð˜yù/ Žlm o Žxr.
ed•oyùAl ŸísgR ŒnuþAen eyAg id•et ej“r¨zAelem Œt>pr iy•xœih•yùr pirc•AlnAyù Žr éiw d•l gAn
Želn. t¡Ar• ö½Verr özMsAgAn k•ret o t¡Aek• Zr¨ k•rl. 43o” ib•ezx id•niwek• Ÿpl(• k•er
D•‘b•Ad• |•Apn k•ret ŽesiCeln. t¡ArA Žes eKAl/ yAj“k•r• b•æ b•il ŸísgR k•reln. sk•el” KuzI iCl
k•rtAl Žb•M b•I,• öBˆ]•it b•A†yˆˆ–˜¤ b•Aj“Aeln. k•Ar, ö½Vr sk•lek• Kub• KuzI k•eriCeln. Žmn ik•
28-29
gAyùk•rAo sk•el ej“r¨zAelemr ŒAezpAezr emeyùed•r o tAed•r b•A•c•Aed•ro Kub•” Ÿe%ij“t o
zh•rÙil eTek• Ÿíseb• eyAg id•et ŽesiCeln. t¡Ar• ŒAniª•t ed•KAi•Cl. b•æ dU•err elAek•rAo ej“r¨zAelm
473 nih•imyù 12:44-13:19
eTek• eB˜es ŒAs• ŒAneª•r S•Vˆr Znet pAi•Cl. ik•n• S•VˆyùM ö½Verr miª•err Žk•iw G•r ewAib•yùek•
44
B˜¡•¼Ar G•err t%ÑAb•D•Aenr j“‘ elAk• iWk• k•rAr id•eyù id•eyùeC? 9 ŒAim Ï G•rÙilek• pirâ•Ar o Zic•
pr öitš¨it met• elAek•rA gAeCr öTm P•l o k•rAr ŒAed•z id•”. tArpr ŒAim miª•err TAlAÙil/
Ÿípå zes´r d•zB˜Aegr Žk• B˜Ag j“m• k•rl. zs´ qneb•† Žb•M D•upD•UenA Ï G•rÙelAet ereK id•”.
10
t%ÑAb•D•Ayùk• essb• P•l o P•sl B˜¡A¼Aer &u“el rAKl. ŒAim Žk•b•Ar j“Anet pAir/ ey elAek•rA tAed•r
”æd•IrA sk•el” d•Aiyù ˆ× AD•In yAj“k• o elb•Iyùed•r k•Aej“ öitš¨it met• elb•Iyù o gAyùk•ed•r zs´ o Krc•ApAit
Kub•” s•–˜ÞX h•eyùiCl. tA” tAr• mu)˜h•ˆeˆS˜ÿ˜ B˜¡A¼Aerr n• ed•oyùAyù tAr• inej“ed•r e(•et k•Aj“ k•ret eyet
j“‘ Ÿph•Ar b•eyù ŒAniCl. 45yAj“k•g, o elb•Iyùr• b•AD•Y h•eyùeC. 11ŒAim d•Aiyù ׈AD•In b•Yi)˜ed•r efek•
t¡Aed•r ö½Verr esb•A k•riCeln. t¡Ar• elAek•ed•r Zic• ij“e|•s k•rlAm/ "etAmr• ek•n ö½Verr miª•err
k•rAr j“‘ ŒnuþAn sµpAd•n k•reln. gAyùk• o iWk•met• ed•KAezAn• k•erA inÀ® Žrpr ŒAim sb•
þˆArr(•IrAo d•Ayù U d• o zelAmenr ined$ • z pAln elb•Iyùed•r Žk•^ k•rlAm Žb•M tAed•r inej“ed•r
k•eriCl. 46:b•æk•Al ŒAeg/ d•AyùUd• Žb•M sÒ˜It d•elr j“AyùgAyù o miª•err k•Aej“ iP•er eyet ŒAed•z id•lAm.
pirc•Alk• ŒAseP•r smyù ö½Verr Ÿe£•e• Œenk• 12
tKn iyh•Ýd•Ar sk•el öitš¨it ŒnuyAyùI inej“ed•r
öziS˜ÿ Žb•M D•nYb•Ad• |•Apenr gAn rc•n• k•eriCeln.ò zs´/ @•A(•Ars o etelr Žk• d•zmAMz miª•er ineyù
47
sr¨bb•Aib•l o nih•imeyù r rAj“e × ˆ r smeyù/ Žel• Žb•M esÙil B˜¡A¼Ar G•er j“e¼• k•rl.
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA þˆArr(•I o gAyùk•ed•r qd•ink• 13
ŒAim ezilimyù nAem Žk• yAj“k•ek•/ sAed•Ak•
b•Yeyùr j“‘ ŒTR sMýh• k•retn. ”•S•óˆAeyùlIyùrA nAem Žk•j“n iz(•k•ek• o pd•Ayù nAem Žk• elb•Iyùek•
elb•Iyùed•r j“‘ ŒTR sireyù rAKetn. elb•IyùrA B˜¡A¼Ar G•err d•Aiyù ˆ× id•lAm. m%neyùr epQ^ o sOu•err
h•erAe,r Ÿ%rpur¨x yAj“k•ed•r j“‘ es” ŒTR ereK pu^ h•Annek• tAed•r sh•k•ArI ih•eseb• inyu)˜ k•rlAm.
id•eyùiCl. ŒAim j“AntAm/ ŒAim Žed•r opr B˜rs• k•ret pAir.
Žed•r k•Aj“ iCl B˜¡A¼Ar G•err ij“insp^ tAed•r
nih•imyrù ezx ined•$ zAb•lI ŒA ™Iyùed•r meD•Y ib•ilb•ôn k•r•.
14
esid•n sb•A” yAet Znet pAyù/ esB˜Aeb• emAizr eh• ö½Vr/ Ž” smˆS˜ÿ k•Aej“r j“‘ &u“im ŒAmAek•
13 ib•iD• puˆS˜ÿk•iw Ÿ•c•S•Vˆer pAW k•r• h•eyùiCl.
öetYek• j“Anet pArl ey/ puˆS˜ÿek• Œeµ•åAnIyù o
men ereK•. ŒAmAr ö½Verr miª•r o t¡Ar k•Aj“
pirc•AlnAr j“‘ ŒAim B˜i)˜B˜er y• k•eriC t• eyn
emAyùAb•Iyù b•Yi)˜ed•r ö½Verr elAek•ed•r mØlIet eyAg &u“im Bu˜el eyo n•.
ed•b•Ar Œnumit iCl n•. 2Ž” inexD•A|•Ar k•ArŠ Ž” 15
es” smeyù/ ŒAim ed•KlAm ey/ ib•šAemr id•no
smˆS˜ÿ˜ elAek•r• ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r öeyùAj“en KA† iyh•Ý d •Ayù elAek• @•A(•Ars b•AnAenAr j“‘ @•A(•A
b•A j“l et• ed•y” ù in/ Ÿpr•–˜Þ ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r ŒiB˜zAp inM¼AenAr k•Aj“ k•reC. ŒAim ed•KlAm ey elAek•
ed•b•Ar j“‘ tArA ib•ilyùmek• wAk•• id•eyùiCl. ik••–˜Þ zs´ b•eyù Žen gAD•Ar ipeW t• eb•AJ“A” k•reC/ tArA
ŒAmAed•r ö½Vr es” ŒiB˜zApek• ŒAzIbR•Aed• pir,t @•A(•A Žb•M Œ‘A‘ ij“inxp^o ib•šAemr id•en
k•reln. 3 ”•S•óˆAeyùlIyùr• yKn ib•iD• sµ•VˆeÞ“ j“Anet ej“r¨zAelem ineyù ŒAseC. ŒAim tKn Ž”sb•
pArl/ tAr• smˆS˜ÿ ib•ed•zIed•r eTek• inej“ed•r ŒAlAd•• elAek•ed•r stk$• k•er id•eyù b•il ey ib•šAemr id•n
k•er inl. ek•Anrk•m KAb•Ard•Ab•Ar ib•iß* k•rA tAed•r Ÿic•í nyù.
4-5 16
ik••–˜Þ ŽG•wn• G•wAr ŒAeg ”ilyùAzIb• miª•err ej“r¨zAelem/ esAr zh•err ik•C¢ elAk• b•As
Žk•iw G•r ewAib•yùek• id•eyùiCeln. ”ilyùAzIb• iCeln k•ret•. tAr• mAC o Œ‘A‘ Œenk• ij“insˆp^
miª•err B˜¡A¼Ar G•rÙilr B˜AröAˆˆ¹ˆÿ yAj“k• ŒAr ewAib•yù ib•šAemr id•n ej“r¨zAelem ineyù Žes ib•iß* k•rt/
iCeln t¡Ar” G•inþ b•Þ u“. ey G•riw itin id•eyùiCeln ŒAr ”æd•IrAo es”sb• ij“insp^ ik•nt. 17ŒAim
es” G•riwet d•An ih•eseb• pAoyù• zs´/ D•p u k•AiW sugÞ“I iyh•Ýd•Ar Ùr¨ ׈pU,R b•Yi)˜b•gRek• efek• b•llAm/ tAr•
b•ˆS˜Þ o ö½Verr miª•err b•Asn-ek•Asn CA¼Ao @•A(•Ars/ iWk• met• k•Aj“ k•reC nA. "etAmr• ŒtY•–˜ÿ KArAp
elb•Iyù gAyùk•ed•r o þˆArr(•Ied•r b•Yb•h•Aerr etl o k•Aj“ k•reC•. ib•šAemr id•niwek•o etAmr• Œ‘A‘
yAj“k•ed•r pAoyù• Ÿph•Ar sAmýIÙil TAk•t. ik••–˜Þ ey ek•An sAD•ArŠ id•enr py$Aeyù ineyù yAe•C•. 18etAmr•
t• se%Ño ”ilyùAzIb• o” G•riw t¡Ar b•Þu“ek• id•eyùiCeln. Œb•gt ŒAeC• ey/ ŒAmAed•r pUbR•pur¨exrAo iWk• Žk•”
6
ŽG•wnA yKn G•ew/ ŒAim tKn ej“r¨zAelem Bu˜l k•eriCl/ Žb•M tAr j“‘ ö½Vr ŒAmAed•r o Ž”
iClAm n•. es smyù ŒTRAí rAj“• Œt$(•eS˜ÿr rAj“e ׈r zh•rek• éey$Ag o ib•pi%r mueK eWel id•eyùiCeln.
32 b•Cerr mATAyù/ ŒAim ŒAb•Ar b•Aib•el t¡Ar seÒ˜ ŽKn/ etAmr• ib•šAemr id•nwAek• sAD•ArŠ id•enr met•
ed•K• k•ret yA” o t¡ Ar sµ•åit ineyù ŒAb•Ar b•Yb•h•Ar k•er ”•S•óˆAeyùelr opr ŒAro eß*AD• ineyù
ej“r¨zAelem iP•er ŒAis. 7 iP•er ŒAsAr pr ŒAim ŒAsC.®
”ilyùAzIeb•r Ž” é>Kj“nk• k•Aej“r k•T• j“Anet eper 19
ŒAim tKn þˆArr(•Ied•r öit Zß*b•Ar/ iWk•
Kub•” ereg yA”. 8 ”ilyùAzIeb•r met• Žk•j“n b•Yi)˜ ŒÞ“k•Ar nAmAr ŒAeg ej“r¨zAelemr d•rj“AÙil b•Þ“
nih•imyù 13:20-31 474

k•er tAl• ed•b•Ar ined$•z id•eyù b•il zinb•Aerr pib•^ k•reb• n•. ŒAr etAmAed•r eCeled•ro Ž”sb•
id•niw n• k•Aw• py$•–˜ÿ eyn d•rj“• ek•AenAmet” eKAl• ib•ed•zIed•r emeyùek• ib•eyù k•ret ed•eb• n•. 26etAmr•
n• h•yù. ŒAim ŒAmAr inej“r ib•½VˆS˜ÿ elAk•ek• P•wek•r et• j“Aen•/ Ž” D•re,r ib•eyùr j“‘ zelAmenr ik•
k•AeC ereK id•lAm o tAed•r P•wk•ÙelAr opr l(•Y zAˆiS˜ÿ h•eyùiCl. ŒAr ek•An ed•ez zelAmenr met•
rAKet ined$•z id•” yAet ib•šAemr id•n ej“r¨zAelem mh•An rAj“• iCl n•. ö½Vr zelAmnek• B˜AelAb•Asetn.
ek•An eb•AJ“• n• b•h•n k•er ŒAn• h•yù. itin t¡Aek• smý ”•S•óˆAeyùelr rAj“A k•eriCeln. ik••–˜Þ
20
Žk•b•Ar ik• éb•Ar b•ink•r• ej“r¨zAelemr P•wek•r tAr ib•ed•zI S˜¤Ied•r öB˜Aeb•r j“‘ zelAmno pApAc•rŠ
b•A”er rAi^b•As k•eriCl. 21ŒAim tAed•r stk$• k•er k•eriCl. 27ŒAr ŽKn ŒAmr• ed•KiC/ etAmrAo Ž”
id•eyù b•eliClAm ey/ tAr• yid• ej“r¨zAelemr B˜yùAnk• pApAc•rŠ k•reC•. etAmr• ö½Verr öit šß“•
ed•oyùAelr b•A”er rAi^b•As k•er tAed•r eýˆ¹ˆÿAr k•r• öd•zRn k•reC• n•. etAmr• ib•ed•zI nArIed•r ib•b•Ah•
h•eb•. tArpr eTek• tAr• ŒAr k•Kno ib•šAemr id•en k•reC•.® 28”ilyù A zIeb•r pu ^ iyeh•Ayù A d•A iCeln
tAed•r ij“insp^ ib•iß* k•ret ŒAesin. 22Žrpr mh•AyAj“k•. iyeh•AyùAd•Ar Žk• pu^ eh•AerAe,r snab•Â˜ñewr
ŒAim elb•Iyùed•r inej“ed•r Zic• h•et ŒAed•z id•lAm. j“AmAt• iCl. ŒAim tAek• Ž” j“Ayùg• eCe¼ pAileyù
tArpr/ tAed•r P•wk•Ùilet emAtAeyùn k•rA h•l/ yAet eyet b•AD•Y k•ir.
29
ek•Ÿ ib•šAemr id•enr pib•^t• nX n• k•ret pAer. eh• ö½Vr/ &u“im Ž”sb• elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ d•Ao.
eh• ö½Vr/ d•yù• k•er Žsb• k•Aj“Ùil S•åreŠ ereK• Žr• yAj“k•b•]i%ek• k•luixt k•ereC. tAr• tAed•r
Žb•M ŒAmAr öit etAmAr mh•tI k•r¨,• ed•iKo. yAj“k• b•]i%ek• Œpib•^ k•eriCl. &u“im yAj“k• o
23
es smeyù ŒAim l(•Y k•ir/ ik•C¢ iyh•Ýd•A b•Yi)˜ elb•Iyùed•r seÒ˜ ey c•¢i)˜ k•eriCel/ Žr• t• pAln
Œsaed•Ad•/ Œeµ•åAn o emAyùAeb•r emeyùed•r ib•eyù k•ereC. k•erin. 30ŒAim tA” yAj“k• o elb•Iyùed•r pib•^ o
24
Ž”sb• ib•b•Ah•Ùilr d•r¨Š/ eCelemeyùed•r ŒeD•Rk• pir•Cå k•eriClAm. ŒAim smˆS˜ÿ˜ ib•ed•zIyùed•r sireyù
”æd•Ied•r B˜AxAyù k•T• b•let pAer n•. Ž”sb• izZr• id•eyùiClAm/ Žb•M ŒAim elb•Iyùed•r o yAj“k•ed•r tAed•r
Œsaed•Ad•/ Œeµ•åAn o emAyùAeb•r B˜AxAyù k•T• b•let•. k•t$b•Y o d•Aiyù ׈ ŒpRn k•eriClAm. 31elAek•r• yAet
25
ŒAim Ž”sb• elAek•ed•r itrSˆ˜ð Ar k•er b•llAm/ tAr• Ÿph•ArS•Vˆräp tAed•r öTm P•l/ P•sl Žb•M k•AW
Bu˜l k•ereC. ŒAim tAed•r k•eyùk•j“nek• ŒAG•At k•er ine£•$izt smyù ineyù ŒAes ŒAim tAr b•Yb•S˜îA
tAed•r c•e¢ lr muiW D•rlAm. ŒAim tAed•r ö½Verr sAmen k•eriClAm.
öit|•A k•ret b•AD•Y k•rlAm. ŒAim tAed•r b•llAm/ eh• ŒAmAr ö½Vr/ Ž”sb• B˜•l k•Aj“ k•rAr j“‘
"etAmr• Ž”sb• ib•ed•zI elAek•ed•r emeyùed•r ib•eyù ŒAmAek• &u“im men ereK•.
475

”eXerr ib•b•r,

12
rA,I b•XI rAj“Aek• ŒmA‘ k•reln ik••–˜Þ rAj“Ar Bˆ]•tYr• igeyù yKn rA,Iek• t¡Ar

1 mh•ArAj“ Œh•e½Vrezr rAj“ ׈k•Ael Ž” G•wn•


G•ewiCl. Œh•e½Vrz B˜Artb•x$ eTek• kU•z ed•z py$•–˜ÿ˜
ŒAed•ezr k•T• j“AnAel•/ itin rAj“Ar sB˜Ayù ŒAset
rAj“I h•eln n•. Žr P•el rAj“• Kub•” ß*uß“ h•eln.
13-14
ib•ˆS˜ÿ]t 127 iw öed•ezr zAsnk•t$• iCeln. 2t¡Ar öc•ilt öTA ŒnuyAyùI/ rAj“• ib•iD• o zAˆiˆS˜ÿ sµpek$•
rAj“D•AnI zUzenr isMh•Asen ŒiD•iþt h•eyù itin sAèAj“Y ib•c•(•Š b•Yi)˜b•egRr seÒ˜ Ž ineyù ŒAelAc•nA k•reln.
zAsn k•retn. k•zRn•/ ezTr/ Œda•mAK•/ tzRIz/ emrs/ ms$n•/ mmUKn
3
rAj“A Œh•e½Vrezr rAj“e ׈r ïtIyù b•Cer itin ömuK Ž” sAtj“n prAmzRd•At• iCeln rAj“Ar Kub•”
t¡Ar ŒAiD•k•Airk• o entAed•r j“‘ Žk•iw eB˜Aj“sB˜Ar G•inþ Žb•M pArs´ o mAid•yùAr sbR•Aep(•• Ÿ•c•pd•S˜î
ŒAeyùAj“n k•eriCeln. pArs´ o mAid•yAù r esnAb•Aih•nIr ŒAiD•k•Airk•b•gR. 15rAj“• t¡Aed•r ij“e|•s k•reln/
öD•An sh• smˆS˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R ent• o özAsek•r• es” "ib•iD• ŒnuyAyùI rA,I b•XIek• ik• zAiS˜ÿ ed•oyù• eyet
sB˜Ayù ŸpˆiS˜ît iCeln. 4Ž” eB˜Aj“sB˜• Žk•wAn• 180 pAerÀ k•Ar, rAj“• Œh•e½Vrezr ey ŒAed•z npuMsk•
id•n D•er c•eliCl. es” smeyù/ rAj“• Œh•e½Vrz sb•A”ek• Bˆ]•tYr• t¡Ar k•AeC ineyù igeyùiCl t• itin pAln
t¡Ar sAèAej“Yr ib•pul sµpd•/ t¡Ar rAj“öAsAed•r k•ern in.®
rAj“k•Iyù esQª•y$ o ϽVyR öd•zRn k•eriCeln. 5Ž” 16
tKn ŒAiD•k•Airk• mmUKn Œ‘A‘ ŒAiD•k•Airk•ed•r
180 id•n ezx h•b•Ar pr itin t¡Ar öAsAed•r eB˜terr ŸpiS˜îitet rAj“•ek• b•lelnÉ "rA,I b•XI rAj“Ar öit
b•AgAen sAtid•n b•YApI ŒAer• Žk•iw eB˜Aj“sB˜Ar Œ‘Ayù k•ereCn Žb•M rAj“• Œh•e½Vrezr sAèAej“Yr
ŒAeyùAj“n k•eriCeln. rAj“D•AnI zUzenr sb•ec•eyù smˆS˜ÿ rAej“Yr sk•l ent• o elAek•ed•r öit Œ‘Ayù
Ùr¨ ׈pU,R b•Yi)˜ eTek• Zr¨ k•er sAD•ArŠ elAk• k•ereCn.
17
sk•lek•” es” eB˜Aj“sB˜Ayù ŒAmˆ–˜¤Š j“AnAen• h•yù. "k•ArŠ sAèAej“Yr Œ‘A‘ nArIr• Ž” G•wnAr
6
öAsAed•r eB˜terr b•AgAen sAd•• o nIl re[˜r d•AmI k•T• j“AnAr pr/ tArAo tAed•r S•ˆV AmIed•r ined$•z ŒmA‘
ilenn k•Ape¼r c•¡Aed•Ayù• wAÒ˜Aen• iCl. e½VtpATerr k•reb•. ŒAr tKn ö½Í k•rel tAr• sk•el” rA,I
S˜ÿeµ˜õ räepAr ŒAMwAyù ilenenr sAd•• o eb•ÙnI k•Ape¼r b•XIr #XA•–˜ÿ id•eyù b•leb•/ 'rAj“• Œh•e½Vrezr rAnI b•XIek•
d•i¼ id•eyù esÙil eJ“AlAen• h•y.ù b•æmUlY pATr/ eymn t¡Ar sAmen ŒAset ŒAed•z k•eriCeln ik••–˜Þ itin
mue)˜•/ e½VtpATr Žb•M Œ‘A‘ pATr/ Kic•t emeJ“et t• k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•eriCeln.¾
b•sAen• iCl esAn• o räepAr qtrI ek•d•Ar•. 7esAnAr 18
"pArs´ o mAid•yùAr g,YmA‘ b•Yi)˜ed•r S˜¤Ir•
pAnpAe^ @•A(•Ars pireb•zn k•r• h•t. Ž” rA,Ir Ž” b••Yb•h•Ar S•ˆV c•e(• ed•Keln. Žr þˆAr• öB˜Aib•t
pAnpA^Ùil iCl ib•iB˜å ŒAk•Aerr. rAj“• Œh•e½Vrz h•eyù t¡ArAo Žb•Ar rAj“Ar ŒAiD•k•Airk•ed•r seÒ˜ Ž”
Kub•” b•d•A‘ iCeln b•el esKAen surAr öAc•¢yR iCl. Žk•” b•Yb•h•Ar k•reb•n Žb•M P•lt> g]h•ib•b•Ad• o ŒzAi•–˜ÿr
8
Œh•e½V r z Ku b •” Ÿd•Ar ök] • itr iCeln. itin sUc•n• h•eb•.®
19
@•A(•Arsb•Ah•k• Bˆ] • tYed•r ined$ • z id•eyù i Celn/ "sutrAM mh•ArAj“ yid• ”•C• k•ern teb• ŒAmAr
ŒitiTed•r eyn tAed•r pCª• met• @•A(•Ars prAmzRÉ rAj“Ar nAem Žb•M pArs´ o mAid•yùAr rAj“Ar
pireb•zn k•r• h•yù. ŒAr t¡Ar pireb•zk•rAo rAj“A|•A zAsnmet Žk•TA elK• eh•Ak•/ 'b•XI eyn ŒAr k•Kno
ŒnuyAyùI ŒeFl pirmAŠ @•A(•Ars pireb•zn k•eriCl. rAj“Aek• inej“r muK n• ed•KAn.¾ b•XI eyn ŒAr k•Kno
9
Žk•” smeyù/ rA,I b•XIo rAj“öAsAed• mih•lAed•r Ž” öAsAed• p• n• rAeKn Žb•M rAj“• t¡Ar rA,Ir pd•
j“‘ Žk•iw ŒAlAd•• eB˜Aj“sB˜Ar b•Yb•S˜î• k•eriCeln. ek•An eyAgYtr nArIek• ed•n. 20rAj“Ar Ž” ŒAed•z
10-11
eB˜Aj“sB˜Ar sˆ¹ˆÿm id•en @•A(•Ars pAn k•rb•Ar yKn t¡Ar suib•ˆS˜ÿt ] sAèAej“Y eG•Ax,• k•r• h•eb• Žk•mA^
pr öPu•Â˜ñ men rAj“• Œh•e½Vrz/ mh•m Ý n/ ib•S˜î•/ h•eb•AR ,•/ tKn” sb•ec•eyù g,YmAnY eTek• Žek•b•Aer &u“•C smˆS˜ÿ
ib•ga T •/ Œb•gT/ esTr/ k•O$ • s ömu K sAtj“n mih•lAr• tAed•r S•VˆAmIek• šß“• k•reb•.®
21
pireb•znk•ArI npuMsk•ek• ŒAed•z k•reln rA,I b•XIek• rAj“• Œh•e½Vrz Žb•M t¡Ar ŒAiD•k•Airk•ed•r Ž”
sèA|•Ir muku•w pireyù esKAen ineyù ŒAset. itin Ÿped•z pCª• h•l. tA” rAj“• mmUKenr Ÿped•z
c•A”iCeln sB˜Ayù ŸpiS˜ît g,YmA‘ ŒitiTed•r rA,I ŒnuyAyùI” k•Aj“ k•reln. 22Œh•e½Vrz t¡Ar rAej“Yr
b•XI t¡Ar esQª•y$ öd•zRn k•r¨n. k•Ar, rAnI b•XI iCeln öitiw ŒÇ•ˆel öitiw B˜AxAyù ic•iW pAWAeln ey
Kub•” suª•rI. öetYk•iw pur¨x tAr pirb•Aerr zAsk• h•eb•.
”eXr 2:1-3:1 476
”eXr rA,I h•eln tAek• zAzags nAem ŒAerk•j“n npuMsek•r t%ÑAb•D•Aen

2 per rAj“• Œh•e½Vrezr rAg k•mel b•XI ik• ik•


k•ereCn Žb•M t¡Ar ib•r¨eß“ itin ik• ined$•z
id•eyùeCn/ es k•TA t¡Ar men p¼el•. 2 rAj“Ar b•Yi)˜gt
rAK• h•et•. zAza g s iCl rAj“Ar Ÿpp Í ˆ I ed•r
t%ÑAb•D•Ayùk•. yt(•Š py$•–˜ÿ nA rAj“• s•–˜ÞX h•eyù S•VˆyùM
Ï emeyùed•r efek• pAWAetn tt(•Š tArA k•Kno
Bˆ•] tYr• tKn t¡Ar j“‘ suª•rI ku•mArI k•‘• ŒnusÞ“Aenr rAj“Ar k•AeC iP•er eyet pAret• n•.
öˆS˜ÿAb• k•rel•. tAr• b•ll/ "öTem mh•ArAj“ S•VˆyùM 15
”eXerr yKn rAj“Ar k•AeC yAb•Ar pAl• Žel•/
t¡Ar zAsnAD•In öetYk•iw öed•ez Žk•j“n ent• eb•eC ”eXr ek•An ik•C¢ c•A”eln n•. ZD•u itin npuMsk• eh•geyùr
eneb•n. 3 Žrpr es” entAr• tAed•r ŒÇ•ˆelr suª•rI prAmzR c•A”eln ey/ t¡Ar seÒ˜ k•er ik• ineyù yAoyù•
ku•mArIed•r rAj“D•AnI zUzen ineyù ŒAseb•. tArpr Žed•r Ÿic•í. :”eXr iCeln md$•Keyùr epA`pu^I/ itin iCeln
sk•lek• rAK• eh•Ak• rAj“Œ•–˜ÿ>purc•Air,Ied•r seÒ˜ tAr mAmA Œb•Ihiyùelr k•‘.ò ”eXrek• ey” ed•Ket•
mih•lAed•r d•Aiyùe ׈ ey ŒAeC es” rAj“Ar npuMsk• es” pCª• k•ret•. 16Œt>pr rAj“• Œh•e½Vrezr
eh•geyùr t%ÑAb•D•Aen. tArpr tAed•r räp pirc•y$A k•rA rAj“e ׈r sˆ¹ˆÿm b•Cerr d•zm mAes ŒTRAí eweb•í mAes
h•eb•. 4tArpr rAj“• tAed•r meD•Y Žk•j“nek• rA,I ”eXrek• rAj“Ar sAmen ineyù ŒAsA h•l.
17
b•XIr :zU‘ò ped• ŒiB˜ix)˜ k•reb•n.® rAj“Ar Ž” rAj“A Œ‘A‘ emeyùed•r ec•eyù sb•ec•eyù eb•iz
öˆS˜ÿAb• men D•rAyù itin Žet sµ•åt h•eln. ”eXrek•” B˜Alb•Aseln Žb•M itin Ët t¡Ar iöyùtmA
5
Žsmeyù rAj“D•AnI zUzen md$•Kyù nAem ib•‘AmIenr h•eyù ŸWeln. Žrpr rAj“• Œh•e½Vrz ”eXerr mATAyù
pirb•Aerr Žk• ”æd•I• b•Yi)˜ b•As k•retn. md$•Kyù iCeln muku•w pireyù t¡Aek• rA,I b•XIr ŒAsen rA,I ih•eseb•
yAyù I err pu ^ o k•Iezr epQ^. 6 b•Aib•l-rAj“ ŒiB˜ix)˜ k•reln. 18”eXerr sµ•åAen rAj“• t¡•r
nb•UKda•inísr iyh•Ýd•A-rAj“ iyeh•AyùAik•nek• Œ‘A‘ rAej“Yr Ùr¨ ׈pU,R g,YmA‘ o sˆµ˜ÌA•–˜ÿ b•Yi)˜ed•r j“‘
”æd•Ied•r seÒ˜ Žb•M md$•Keyùr seÒ˜ ej“r¨zAelm eTek• Žk•iw b•¼ eB˜Aj“sB˜Ar ŒAeyùAj“n k•reln. ŽCA¼Ao
b•ª•I k•er ineyù yAn. 7md$•Keyùr h•d•s• nAem Žk•iw öetYk•iw öed•ez C¢iw eG•Ax,A k•r• h•l o d•AtA rAj“•
sµpik$•t eb•An iCl. iptA-mAtA n• TAk•Ayù md$•Kyù Œh•e½Vrz t¡Ar elAek•ed•r Œenk• Ÿph•Ar pAWAeln.
tAek• inej“r k•‘A eS•ˆ÷ eh• öitpAln k•ern. Ž” imiX/
räpsI/ S•VˆAS˜îYb•tI rm,Ir ŒAerk•iw nAm iCl ”eXr. c•ß*Ae•–˜rÿ k•T• j“Anet pAreln md•$ Kyù
8 19
rAej“Y rAj“Ar ŒAed•z j“Air h•b•Ar pr rAj“D•AnI smˆS˜ÿ emeyùr• yKn iþˆtIyùb•Aerr j“‘ Žk•seÒ˜
zUzen eh•geyùr t%ÑAb•D•Aen eysb• yub•tIed•r ŒAn• j“e¼• h•l/ md$•Kyù tKn rAj“þˆAerr k•AeC” b•esiCeln.
h•eyùiCl tAed•r meD•Y ”eXro iCeln. 9eh•gyù ”eXrek• 20
”eXr ey ”æd•I• t• ”eXr tKno egApn ereKiCeln.
pCª• k•ret•. ß*em es eh•geyùr eb•z iöyùpA^I h•eyù inej“r pirb•Aerr ”ith•Aso itin k•AŸek• j“AnAn
oeW Žb•M eh•gyù y ͈sh•k•Aer ”eXerr KAb•Ard•Ab•Ar o in/ k•ArŠ md$•Kyù t¡Aek• stY ök•Az k•ret b•ArŠ
räp pirc•yA$ r b•Yb•S˜î• k•er. rAj“öAsAd• eTek• sAtj“n k•eriCeln. b•rAb•err met• ”eXr md$•Kyùek• mA‘ k•r•
pirc•Airk••ek• eb•eC ineyù eh•gyù tAed•r ”eXerr Œb•YAh•t rAKl eymniw es k•rt yKn md$•Kyù tAr
pirc•y$Ayù ineyùAg k•er. tArpr eh•gyù/ ”eXr o tAr y ͈ int.
sAt pirc•Airk•Aek• esKAen S˜îAnA•–˜ÿirt k•er eyKAen 21
md$•Kyù yKn rAj“öAsAed•r þˆAerr k•AeC b•esiCeln
rAj“Ar mih•lAr• b•As k•rt. 10”eXr ey ”æd•I esk•T• itin Znet epeln ib•gaTn o etrz nAem rAj“Ar
o k•AŸek• b•elin. md$•Kyù tAek• tAr pAirb•Airk• b•%] A•–˜ÿ é” ŒAiD•k•Airk• yArA d•rj“Ayù pAh•ArAyù iCl/ rAj“Ar
ök•Az k•ret b•ArŠ k•eriCl/ sutrAM es k•Aer• k•AeC öit ß*uß “ h•eyù t¡Aek• h•tY• k•rAr c•ß*A•–˜ÿ k•reC.
ik•C¢ Ku e l b•el in. 11öetYk•id•n md$•Kyù Žes 22
md$•Kyù Ž” c•ß*Ae•–˜ÿr k•T• Znet epeyù t• ”eXrek•
rAj“Œ•–˜ÿ > pu r c•Air,Ied•r b•AsS˜î A enr ŒAezpAez j“AnAeln Žb•M rA,I ”eXr Žk•T• j“AnAeln S•VˆyùM
eG•ArAeP•r• k•retn. ”eXr ek•mn ŒAeC ŒAr tAr rAj“Aek•. rA,I ”eXr rAj“Aek• Žk•TAo b•leln ey
j“Ib•e, k•I G•weC j“AnAr j“‘” md$•Kyù erAj“ ŒAsetn. md$•Kyù Ž” c•ß*Ae•–˜ÿr k•T• j“Anet epereC. 23ŒnusÞ“An
12
rAj“• Œh•e½Vrezr sAmen ŸpiS˜ît h•b•Ar ŒAeg k•er ed•K• egl/ md$•Kyù ey Kb•r j“AineyùeCn t•
öitiw emeyùek• Žk• b•Cr D•er räpc•c$•• k•ret eh•At. siWk•. tKn Ï é” þˆArr(•Iek• Žk•iw ˆ S˜ÿe•µ˜õ Ju“ileyù
räpc•c•$ •r j“‘ tAed•r C¾mAs sugÞ“I etl mAKet eh•At P<•Ais ed•oyùA h•l. Ž” smˆS˜ÿ˜ G•wnA rAj“Ar sAmen
Žb•M tArpr ŒAer• C¾mAs Œ‘ Ÿík]•Xtm sugiÞ“ ric•t 'rAj“Agenr ”ith•As¾ ýe–˜î niTb•ß “ k•rA ŒAeC.
mAKet eh••t. 13ZD•umA^ ŽB˜Aeb•” öitiw yub•tI rAj“Ar
sAmen eyet pAret•? Žsmeyù Žk•iw emeyùr y• ik•C¢ h•Amenr ”æd•Ied•r ib•nAz k•rAr pirk•Â˜n¯ A
öeyùAj“n rAj“Œ•–˜ÿ>pur eTek• t• ed•oyù• h•et•.
14
sÞ“YAyù rAj“öAsAed• eFAk•Ar pr/ emeyùiwek• prid•n
eB˜Aer öAsAed•r ŒAerk•iw ŒMez/ eyKAen Œ‘
3 Žsb• G•wn• G•wAr per rAj“• ŒgAgIyù h•µ•åd•ATAr
pu^ h•Amn nAem Žk• b•Yi)˜ek• s›˜åAn j“AnAn. rAj“•
h•Amnek• Ÿ•c•ped• ŸåIt k•ern Žb•M t¡Ar Œ‘ smˆS˜ÿ
mih•lAr• TAk•t esKAen iP•er ŒAset h•et•. Žrpr ŒAiD•k•Airk•ed•r eTek• Ÿ•c•tr ped• tAek• inyu)˜
477 ”eXr 3:2-4:8
k•ern. 2 rAj“• ined$•z id•eyùiCeln ey muKYþˆAr id•eyù ŒÇ•ˆel egeln. ic•iWiw Žk•iw inid$•X id•en b•yùs
eFAk•b•Ar smyù öetYk• b•Yi)˜ek• mAT• Ju“i< k•eyù h•Amnek• inibR•ezex smˆS˜ÿ˜ ”æd•Iek• ezx k•rb•Ar ŒAed•z b•h•n
s›˜åAn j“AnAet h•eb•. tA” rAj“Ar sb• entAr• rAj“þ ˆAer k•riCl. þˆAd•ztm mAs/ Œd•r mAesr 13 id•nek• Ž”
h•Amenr k•AeC ö,t h•eyù t¡Aek• sµ•åAn j“AnAetn/ h•tYAlIlAr j“‘ b•AC• h•eyùiCl. ŽCA¼Ao/ ”æd•Ied•r
u A^ md$•Kyù t• k•ret rAj“I h•eln n•. 3 tKn
ik••–˜Þ ZD•m smˆS˜ÿ ib•xyù sµpi% b•Aej“yùAˆ¹ˆÿ k•rb•Ar ined$•zo ed•oyù•
Œ‘A‘ öD•AnrA t¡Aek• ö½Í k•reln/ "ŒApin ek•n h•eyùiCl.
rAj“Ar ined$•z emen h•Amnek• s›˜åAn ed•KAn n•À® 14
Ž” ined$•z sµ•Vˆilt ic•iWr öitilip smˆS˜ÿ
4
smˆS˜ÿ öD•Anr• Žib•xeyù id•enr pr id•n md$•Kyùek• öed•zÙilet Žb•M sb• elAek•ed•r k•AeC pAWAen• h•l.
b•l• se%Ño md$•Kyù h•Amenr sAmen ek•Anmet” mAT• b•l• eh•Al Ž” ŒAed•zek• ib•iD• ih•eseb• mAnet h•eb•
nIc•¢ k•ret rAj“I h•eln n•. tKn h•Amn ik• k•er t• Žb•M ök•A• S˜îAen rAKet h•eb• yAet o” smˆS˜ÿ elAek•r•
ed•KAr j“‘ Ž”smˆ S ˜ÿ entAr• h•Amnek• Žk•T• es” id•enr j“nY öˆS˜ÿt h•et pAer. 15rAj“Ar ined$•ez
j“AnAeln. md$•Kyù Ž” ŒAiD•k•Airk•ed•r b•eliCeln ey b•At$Ab•Ah•ek•r• eyKAen Ž” ŒAed•z j“Air h•eyùiCl/ es”
itin ”æd•I. 5 h•Amn yKn ed•Keln sitY sitY” md$•Kyù rAj“D•AnI zUzn eTek• tí(•,Aí ronA h•l. tArpr
tAek• s›˜åAn ed•KAet Œin•C¢k• tKn itin Kub•” ß*uß “ rAj“• o h•Amn Žk•seÒ˜ @•A(•Ars pAn k•ret b•seln.
h•eln. 6md$•Kyù ey ”æd•I h•Amn es k•TAo ej“eniCeln. zUzenr sk•el Ž ined$•ez ib•c•ilt h•l. Bu˜l eb•AJ“Ab•iu J“
h•Amenr ”•C• iCl ZD•u md$•Kyù nyù/ rAj“A Œh•e½Vrezr h•l. elAek• Ÿiþˆ©Í h•l.
rAej“Y b•sb•Ask•ArI md$•Keyùr j“Aitr sb•A”ek• h•tY•
k•r• eh•Ak•. ”eXerr sAh•AyY ec•eyù Œnnu yù k•reln md•$ Kyù
7
Œh•e½Vrezr rAj“e ׈r þˆAd•z b•Cerr öTm mAes/
nIx, mAes h•Amn Œ(• ine(•p k•er Žk•iw mAesr
Žk•iw ib•ezx id•n eb•eC ineln. es” id•niw iCl
4 md$ • Kyù Žsb• k•TA j“Anet pAreln. itin
”æd•I•ed•r ib•r¨eß“ rAj“Ar ed•oyù• ined$•ezr k•T•
j“Anet eper/ inej“r ök]•t epAzAk• iC¡e¼ eP•el
þˆAd•ztm mAs/ Œd•r mAs. :es smyù Œ(•ek• "pUro® ezAek•r epAzAk• preln. tArpr sAr• mATAyù B˜S•å
b•l• eh•At.ò 8tArpr rAj“• Œh•e½Vrezr k•AeC Žes emeK Ÿ•c•S•ˆV er k<•Ad•et k<•Ad•et zh•er eb•¼Aeln. 2itin
h•Amn b•leln/ "eh• rAj“n/ ŒApnAr rAej“Yr sbR•^ ŽB˜Aeb• rAj“þ ˆAr py$•–˜ÿ egeln k•ArŠ ezAek•r epAzAk•
Žk• ib•ezx j“Aitr mAnuxr• b•As k•reC/ yAed•r sMSˆ˜ð i] t per k•AŸek• ŽB˜Aeb• d•rj“Ar eB˜ter eyet ed•oyù•
Œ‘ed•r eTek• ŒAlAd••. tAr• Œ‘ ek•An j“Aitr h•etA n•. 3 öetYk•iw öed•ez eyKAen eyKAen rAj“Ar
elAek•ed•r seÒ˜ emlAemz• k•er nA/ Žmn ik• ŒApnAr ined$•z j“Air k•r• h•eyùiCl eyKAen ”æd•I sµöd•Aeyùr
ib•iD•o emen c•el n•. Ž” smˆS˜ÿ elAek•ed•r ŒApnAr meD•Y ezAek•r CAyù• pe¼ igeyùiCl. tAr• sk•el ŒBu˜)˜
rAej“Y b•sb•As k•ret ed•oyù• Ÿic•í b•el ŒAim men eTek• Ÿ•c•S•ˆV er k•AåAk•Aiw k•riCl. Œenk• ”æd•I• mATAyù
k•ir n•. B˜S•å emeK mAiwet g¼Agi¼ id•i•Cl.
9
"rAj“•r öit ŒAmAr ib•nIt ineb•ed•nÉ ŒAmAr 4
”eXerr pirc•Airk•• o npuMsk• pirc•Ark•r• Žes
prAmzR h•l/ Ž”sb• elAek•ed•r ezx k•er ed•oyùAr t¡Aek• md$•Keyùr k•T• j“AnAel•. esk•T• Zen ”eXr
j“‘ ŒApin ined$•z id•n. ŒAr ŒAim rAj“ ek•AxAgAer mmRAh•t o ib•x²ø h•eln. itin ezAek•r epAzAk• eCe¼
10/000 erQpYmu@•• j“m• ed•eb••.®* eP•let ŒnuerAD• j“Aineyù md$•Keyùr j“‘ j“Am•k•Ap¼
10-11
rAj“• tKn t¡Ar ŒA[u˜l eTek• Žk•iw ŒAMiw pAWAeln. ik••–˜Þ md$•Kyù t• pret rAj“I h•eln n•.
5
eb•r k•er h•Amnek• id•eln. h•Amn iCeln ”æd•Ied•r tKn ”eXr h•Tk• nAem rAj“Ar Žk• npu M sk•
zߨ. itin iCeln ŒgAigyù h•µ•åd•ATAr pu^. rAj“• pirc•Ark•ek• efek• pAWAeln. h•Tk•ek• rAj“• ”eXerr
t¡Aek• b•leln/ "erQpYmu@•AÙil &u“im etAmAr j“‘ rAK pirc•y$Ar k•Aej“ ineyùAg k•eriCeln. tAek• ”eXr
Žb•M ”æd•Ied•r &u“im y• Kuiz k•ret pAer•.® md$•Keyùr é>eKr k•ArŠ ŒnusÞ“An k•ret b•leln. 6 tKn
12
tKn öTm mAesr 13 id•en rAj“Ar smˆS˜ÿ˜ h•Tk• rAj“öAsAed•r P•wek•r sAmen zh•err Ÿ›˜åu)˜
sic•b•ed•r efek• pAWAen• h•l Žb•M tAr• öetYk• öAÒ˜e, eyKAen md$•Kyù Œep(•• k•riCl esKAen egl.
7
ŒAÇ•ˆilk• B˜AxAˆyù h•Amenr ined$•z ileK inel•. tAr• md$•Kyù h•Tk•ek•• y• y• G•eweC es sb• k•TA” b•leln.
es” ined$•z ileK ineyù smˆS˜ÿ ŒÇ•ˆelr öAed•izk• Žmnik• ”æd•Ied•r inD•enr j“‘ h•Amn rAj“ek•AxAgAer
k•t$ A ek• pAiWeyù id•l. Ž” ined$ • z S•V ˆ y ù M rAj“• ey ŒTR ed•b•Ar öitš¨it id•eyùiCeln/ tAr siWk•
Œh•e½Vrezr æku•em elK• h•l Žb•M j“Air k•r• h•l pirmAŠo md$•Kyù tAek• j“AnAeln. 8md$•Kyù tAek••
Žb•M t¡Ar ŒÒu ˜ rIyù id•eyù zIlemAh•r k•r• h•l. ”æd•I h•tYAr j“‘ rAj“Ar ed•oyù• ined$•znAmAr Žk•iw
13
Ž”smˆS˜ÿ ic•iW ineyù b•At$Ab•Ah•ek•r• rAej“Yr smˆS˜ÿ öitilipo id•eln. Ž” ined$•znAmAiw zUzenr sbR•^
pAWAen• h•eyùiCl. itin h•Tk•ek• ined$•znAmAiw ”eXrek•
ŒAr ŒAim ÖÖÖ j“mA ed•eb•• s•µ˜õb•t> h•Amn ŒAz• k•eriCl ey Ž”
ed•iKeyù y• G•ewiCl t• b•YAKYA k•ret b•leln. Ÿpr•–˜Þ
ib•zAl pirmAn erQpYmu@••/ eyÙil öd•zRn k•r• h•eb• esÙil
”æd•Ied•r sµpi% b•Aej“yùAˆ¹ˆÿ k•er eyAgA¼ k•r• h•eb•.
itin tAek• ”eXrek• rAj“Ar k•AeC igeyù t¡ A r
”eXr 4:9-6:2 478

S•ˆV j“AtIyùed•r j“‘ o md$•Keyùr j“‘ (•m• iB˜(•• k•rAr k•er h•Amenr seÒ˜ ŒAj“ es” eB˜Aj“sB˜Ayù ŒAsun.®
j“‘ b•let b•leln. rAj“• b•leln/ "h•Amnek• zIç•” ineyù Žes• yAet
9
h•Tk• iP•er igeyù ”eXrek• md$•Keyùr sb• k•TA” ”eXr y• b•leC ŒAmr• tA” k•ret pAir.® ŒtŽb•
j“AnAl. r•j“• o h•Amn ”eXerr ŒAeyùAij“t eB˜Aj“sB˜Ayù
10
”eXr tKn h•Tk•ek• b•leln/ md$•Kyùek• j“AnAetÉ egeln. yKn t¡Ar• @•A(•Ars pAn k•riCeln tKn
11
"rAej“Yr smˆS˜ÿ b•Aisª•• o rAj“Ar smˆS˜ÿ entArA” rAj“• ŒAb•Ar ”eXrek• ij“|•As• k•reln/ "etAmAr
j“Aenn/ ey fAk• n• p¼el pur¨x b•A nArI ey” eh•Ak• ŒnuerAD•w• ik•À &u“im yid• ŒAmAr rAej“Yr ŒeD•Rk•o
n• ek•n rAj“Ar k•AeC eyet pAer n•. yid• ek•Ÿ c•Ao t• etAmAyù ed•oyù• h•eb•. ”eXr Ÿ%r id•eln/
rAj“Ar k•AeC yAyù teb• tAr m]&u“Yd•Ø h•yù. Že(•e^ "ŒAmAr ŒnuerAD• h•l/ rAj“• yid• ŒAmAr opr KuzI
Žk•mA^ b•Yitß*m h•lÉ rAj“• yid• k•Aer• h•Aet t¡Ar h•eyù TAek•n Žb•M itin yid• ŒAmAr ”•CAmt ij“inx
esAnAr rAj“d•Øiw ed•n/ tAh•el Že(•e^ es b•Yi)˜ ŒAmAek• id•et pAern tAh•el ŒAmAr ”•C• h•lÉ ŒAim
m]&u“Yd•Ø eTek• inÅk]•it pAyù. ik••–˜Þ ŒAmAek• rAj“• c•A” rAj“• Žb•M h•Amn d•yù• k•er ŒAgAmIk•Al ŒAmAr
gt 30 id•enr meD•Y Žk•b•Aro efek• pAWAn in.® b•A¼Iet ŒAsun. ŒAim Žk•iw eB˜Aj“sB˜Ar ŒAeyùAj“n
12-13
md$•Kyùek• ”eXerr b•At$• j“AnAen• h•el itin k•rb• Žb•M Ï sB˜Ayù ŒAmAr ”•C• ök•Az k•rb•.®
”eXrek• b•el pAWAelnÉ "”eXr/ Žmn eB˜eb•• n• ey
yid•o &u“im rAj“öAsAed• b•As k•reC•/ ”æd•I h•eyùo md•$ Keyrù öit h•Amenr eß*AD•
inej“ eb<•ec• yAeb•. 14&u“im yid• ŽKn c•¢p k•er TAek••/ 9
h•Amn esid•n rAj“Ar b•A¼I eTek• Kub•” Kuiz men
”æd•Ied•r j“‘ sAh•AyY o S•VˆAD•Int• ek•ATAo n• o ŒAniª•t ic•e% ŒAsiCeln/ ik••–˜Þ rAj“etArenr
ek•ATAo eTek• ŒAseb•/ ik••–˜Þ &u“im o etAmAr iptAr sAmen md$•Kyùek• d¡•Ai¼eyù TAk•et ed•eK itin Kub• ereg
pirb•Aerr sk•el mAr• yAeb••. ek• j“Aen/ h•yùet• iWk• egeln. itin yKn pAz id•eyù egeln tKn md$•Kyù
Žrk•m ek•An Žk•w• smeyùr j“‘” etAmAek• rA,I mAT• nIc•¢ k•reln n• b•• h•Amnek• sµ•åAn ed•KAeln
k•rA h•eyùeC?® n•. itin h•Amnek• k•Kno B˜yù epetn n• ŒAr Ž
15-16
”eXerr Ÿ%er md$•Kyùek• j“AnAelnÉ "zUzenr b•YpAer h•Amn Kub• ß*uß“ iCeln. 10yA”eh•Ak• ek•Anmet
smˆS˜ÿ ”æd•Ied•r seÒ˜ ŒAmAr j“‘ Ÿpb•As k•er•. rAg ec•ep h•Amn b•Ai¼ c•el egeln. b•Ai¼ iP•er h•Amn
itn id•n/ itn rAi^ etAmr• ek•An KA† o pAnIyù t¡Ar b•Þ“u ed•r o S˜¤I esrzek• efek• pAWAeln. 11tArpr
ýh•Š ek••r n•. ŒAim o ŒAmAr pirc•Airk•ArAo itin k•t b•¼elAk• tA ineyù/ t¡Ar pu^ed•r sMKY•
etAmAed•r metA” Ÿpb•As k•reb••. tArpr ŒAim rAj“Ar ineyù o rAj“• t¡Aek• ik• B˜Aeb• KAitr k•ern t• ineyù
k•AeC yAeb••. ŒAim j“Ain/ n• fAk•et rAj“Ar k•AeC b•¼A” k•ret Zr¨ k•reln. rAj“• ey t¡Aek• rAej“Yr
yAoyùAw• inyùm ib•r¨ß“. ik••–˜Þ ŒAim tAo yAeb••/ tAet sebR•A•c• pd•iw id•eyùeCn Žk•TAo itin j“AnAet Bu˜leln
yid• ŒAmAr m]&u“Yo h•yù/ et• h•eb•.® n•. 12"ZD•u Ž” nyù/® h•Amn b•leln/ "rA,I ŒAgAmIk•Al
17
md$•Kyù tKn igeyù ”eXr t¡Aek• y• y• k•ret rAj“Ar j“‘ ey eB˜Aj“sB˜Ar b•Yb•S˜î• k•ereCn tAet
b•eliCeln sb•” k•reln. Žk•mA^ ŒAmAek•” rAj“Ar seÒ˜ eyet ŒAmˆ–˜¤Š
j“AineyùeCn. 13ik••–˜Þ Žsb• se%Ño ŒAim Kuiz h•et
”eXr rAj“Ar seÒ˜ k•T• b•leln pAriC n•. yt(•Š o” ”æd•I• md$•KyùwAek• rAj“þˆAerr
ïtIyù id•n ”eXr t¡Ar ib•ezx epAzAk• pirD•An
5 k•er rAj“Ar öAsAed•r eB˜ter igeyù rAj“ d•rb•Aerr
sAmen/ rAj“• eyKAen d•rb•Ar k•e(•r öeb•zpeTr id•ek•
k•AeC b•es TAk•et ed•Keb•• tt(•Š ŒAmAr pe(• KuuzI
h•oyùA s•µ˜õb• nyù.®
14
tKn h•Amenr S˜¤I esrz o h•Amenr b•Þ “u r• prAmzR
muK k•er t¡Ar isMh•Asen b•setn/ esKAen igeyù id•eln/ "k•AŸek• id•eyù Žk•w• b•¼ 75 Pu•w met• TAµ•Vˆ•
d¡•A¼Aeln. 2rA,Iek• d¡•Ai¼eyù TAk•et ed•eK rAj“A Kub•” b•Aineyù/ rAj“Aek• b•el• sk•Aleb•lA owAyù md$•Kyùek•
KuzI h•eln Žb•M tí(•,Aí t¡Ar id•ek• inej“r esAnAr P<•Ais id•et. ŒAr tArpr Kuiz men rAj“Aek• ineyù
rAj“d•Øiw Žigeyù id•eln. ”eXr tKn sB˜Ar eB˜ter eB˜Aj“sB˜Ayù eyo•?®
rAj“Ar sAiåeD•Y igeyù sub•,R rAj“d•eØr ezxAMz SpzR Ž” öˆS˜ÿAb•w• h•Amenr eb•z men D•rAyù/ itin
k•reln. md$•Kyùek• P<•Ais ed•b•Ar j“‘ ˆS˜ÿ•µ˜õ b•AnAet æku•m id•eln.
3
tKn rAj“• ”eXrek• ö½Í k•reln/ "ik• k•AreŠ
etAmAyù Žet• ib•mx$ ed•KAe•C rA,I ”eXrÀ &u“im ik• md•$ Keyrù s›˜åAn öAiˆ ¹ˆÿ
ŒAmAyù ik•C¢ ij“e|•s k•ret c•AoÀ ŒAmAr k•AeC yid•
&u“im ik•C¢ c•Ao/ Žmnik• &u“im yid• rAej“Yr ŒeD•Rk•o
c•Ao tAo ŒAim etAmAyù ed•eb••.®
6
esid•n rAet rAj“Ar ec•AeK ik•C¢et” G•um ŒAsiCl
n•. rAj“• tKn t¡Ar Žk• Bˆ•] tYek• efek• rAj“Aed•r
”ith•As b•” eTek• eyKAen rAj“Aed•r rAj“ ׈k•Aelr
4- 8
”eXr j“b•Ab• id•eln/ "ŒAim ŒApnAr j“‘ o sb• G•wn• niTBu˜)˜ k•r• ŒAeC tA pe¼ ezAnAet
h•Amenr j“‘ Žk•iw eB˜Aej“r ŒAeyùAj“n k•eriC. d•yù• b•leln. 2 Bˆ]•tYiw tKn rAj“Aek•/ rAj“Ar ŒAiD•k•A-
479 ”eXr 6:3-7:9
irk••ib•gaTn o etrz yAr• öeb•zpT pAh•ArA id•t/ 14
sk•el imel yKn h•Amnek• Žsb• k•T• b•leC
tAed•r éX c•ß*Ae–˜ÿr k•TA Žb•M md$•Keyùr k•TA/ ey tKn rAj“Ar npuMsk• pirc•Ark•r• Žes ”eXerr
c•ß*Ae•–˜ÿr k•T• Znet epeyùiCl Žb•M öAsAed• j“Aineyù eB˜Aj“sB˜Ar j“‘ h•Amnek• tA¼AtAi¼ ŒAset b•leln.
id•eyùiCl t• pe¼ ezAnAel•.
3
rAj“• ij“e|•s k•reln/ "md$•Kyùek• Žr j“‘ ik• h•Amenr P•< Ais
sµ•åAn Žb•M purSˆð˜Ar ed•oyù• h•eyùeCÀ®
Bˆ]•tYr• rAj“Aek• j“AnAel•/ "md$•Keyùr j“‘ ik•C¢”
k•r• h•yùin.®
7 Œt>pr rAj“• o h•Amn rA,I ”eXerr eB˜Aj“sB˜Ayù
Želn. 2 eB˜Aj“sB˜Ar iþˆtIyù id•en @•A(•Ars pAn
k•ret k•ret rAj“• ŒAb•Ar ”eXrek• ö½Í k•reln/
4
iWk• es smeyù h•Amn rAj“öAsAed•r b•ih•þˆA$ er öeb•z "rA,I &u“im ŒAmAr k•AeC ik• eyn c•A”eb• b•eliCelÀ
k•reln. h•Amn/ tKn md$•Kyùek• P<•Ais ed•b•Ar j“‘ &u“im b•el• etAmAr ik• öeyùAj“n/ Œb••” t• etAmAyù
rAj“Ar ŒnuemAd•n inet ŽesiCeln. rAj“• b•A”er ed•oyù• h•eb•. ŒAim etAmAyù sb•ik•C¢/ Žmnik• rAej“Yr
pAeyùr ŒAoyùAj“ epeyù j“Anet c•A”eln/ "Ž”mA^ ŒeD•Rk•o id•et rAij“?®
öAÒ˜e,r eB˜ter ek• Žel•À® 5 Bˆ]•tYr• Ÿ%r id•l/ 3
tKn rA,I ”eXr Ÿ%r id•eln/ "eh• rAj“n/ yid•
"h•Amn c•AtAel d¡•Ai¼eyù ŒAeCn.® sitY” ŒApin ŒAmAek• B˜Aleb•es TAek•n Žb•M ŒAim
rAj“• b•leln/ "tAek• eB˜ter ineyù Žes•.® y• c•A” t• id•eyù s•–˜ÞX h•et c•An/ teb• ŒAmAr ib•nIt
6
h•Amn eB˜ter ŒAsAr pr rAj“• t¡Ar k•AeC j“Anet öATRn• ŒApin Œnuýh• k•er ŒAmAyù j“Ib•n iB˜(•• id•n.
c•A”eln/ "h•Amn/ rAj“• k•AŸek• s›˜åAn id•et c•A”el ŒAmAyù b<•Ac•et id•n ŒAr ŒAmAr S•Vˆj“Aited•ro b<•Ac•et
t• ik•B˜Aeb• ed•oyù• Ÿic•íÀ® id•n. Žw¦ku•” ZD•u ŒAim c•A”. 4 Žk•TA b•liC k•ArŠ
h•Amn men men B˜Ab•el•/ "ŒAim CA¼• s›˜åAn ŒAmAek• o ŒAmAr S•Vˆj“Aited•r ib•nAz/ h•tY• o
pAoyùAr ŒAr ek• ŒAeCÀ ŒAim iniü‚t/ rAj“• inü‚yù” puerApuir iniü‚H k•rb•Ar j“‘ ib•iß* k•er ed•oyù•
ŒAmAek• s›˜åAn j“AnAenAr k•T• B˜Ab•eCn.® h•eyùeC. yid• ŒAmAed•r inCk• ß*Itd•As ih•eseb• ib•iß*
7
h•Amn tKn rAj“Aek• b•leln/ "mh•ArAj“ ŒApin k•r• h•et• tAh•el ŒAim c•¢p k•er” TAk•tAm k•ArŠ
yid• k•AŸek• s›˜åAn ed•KAet c•An tAh•el/ 8ŒApnAr ŒAim j“Ain ey t• rAj“• mh•ArAj“Aed•r ŸtY)˜ k•rAr
Bˆ]•tYed•r ŒApnAr inej“r pr• Žk•iw epAzAk• o met• Ùr¨ ׈pUŠR ek•An G•wn• nyù.®
5
ŒApnAr inej“r c•¼• Žk•iw eG•A¼• ŒAnet b•lun. rAj“• Œh•e½Vrz tKn rA,Iek• ij“e|•s k•reln/
eG•A¼Aiwr mATAyù Bˆ•] tYrA Žk•iw rAj“muk•u w pireyù id•k•. "Ž k•Aj“ etAmAr seÒ˜ ek• k•ereCÀ ek• es” b•Yi)˜
9
Žrpr ŒApnAr ek•An Ùr¨ × ˆ p U , R entAek• Ž” yAr Žet• b•e¼• SpD•R• ey etAmAr elAek•ed•r seÒ˜
rAj“epAzAk•iw/ mh•ArAj“ ey b•Yi)˜ek• s›˜åAn j“AnAet Žmn k•erÀ®
6
c•An tAek• prùet sAh•AyY k•ret b•ln u Žb•M es” entAek• ”eXr b•leln/ "ŒAmAed•r es” zߨ h•l Ž”
b•lun Ï b•Yi)˜ek• es” eG•A¼Ar opr b•iseyù sAr• pApA ™• h•Amn.®
zh•err rAˆS˜ÿAyù Ž” b•el G•uer eb•¼Aet/ 'rAj“• y¡Aek• Žk•T• Zen rAj“• o rA,Ir sAmen tKn h•Amn
s›˜åAn ed•KAet c•An t¡Ar j“‘ Žw• k•r• h•l.®¾ B˜eyù ek<•ep ŸWel•. 7rAj“• B˜IxŠ ß*u ß“ h•eyù pAnpA^
10
rAj“• tKn h•Amnek• ŒAed•z id•eln/ "tA¼AtAi¼ pirtYAg k•er b•AgAen c•el egeln. ik••–˜Þ h•Amn rA,I
igeyù Ï ”æd•I• md$•Keyùr j“‘ Žk•iw eG•A¼• o epAzAek•r ”eXerr k•AeC öA, iB˜(•• k•rAr j“‘ eTek• egeln.
b•Yb•S˜î• k•r. yAo/ md$•Kyù öAsAed•r öeb•z peTr k•AeC h•Amn öAŠ iB˜(•A k•riCeln k•ArŠ itin j“Anetn/
Œep(•• k•er ŒAeC. &u“im eyB˜Aeb• b•eleC•/ esB˜Aeb• rAj“• inü‚yù” ”itmeD•Y” t¡Aek• h•tY• k•rAr k•T• iWk•
t¡Aek• s›˜åAn ed•KAo.® k•er eP•eleCn. 8 rAj“• yKn b•AgAn eTek• ŒAb•Ar
11
h•Amn igeyù rAj“Ar epAzAk• o eG•A¼• ineyù Želn. sB˜Ag]eh• F¦k•eCn/ iWk• tKn” itin ed•Ket epeln/
tArpr md$•Kyùek• inej“ es” epAzAk• pireyù/ eG•A¼Ayù rA,I ”eXr ek•d•ArAyù ib•šAm ine•Cn Žb•M h•Amn rA,Ir
c•i¼eyù/ zh•err öitiw rAˆS˜ÿAyù eyet eyet b•let sAmen ŒACe¼ p¼eln. rAj“• tKn c•Iík•Ar k•er
lAgeln/ "rAj“• y¡Aek• s›˜åAn ed•KAet c•An ŽB˜Aeb•” tAek• b•leln/ "ŒAim ŽKen• rA,Ir b•Ai¼et ŒAiC/
ed•KAn?® ŒAr ŒAmAr ŸpiS˜îitet” &u“im rA,Iek• ŒAß*mŠ
12
Žrpr md$•Kyù ŒAb•Ar rAj“þ ˆAer” iP•er egeln k•reCAÀ®
ik••–˜Þ ŒpmAint h•Amn lÆï“Ayù b•Ai¼ iP•er Želn. Žk•T• b•lAr öAyù seÒ˜ seÒ˜” rAj“Bˆ]•tYr• Žes
b•Ai¼ iP•er Žes lÆï“Ayù o ŒpmAen muK FAk•eln. “h•Amnek• h•tY• k•rl.* 9h•eb•RA,A nAem rAj“Ar Žk•
13
itin t¡Ar S˜¤I o b•Þu“ed•r sb• k•TA Kuel b•leln. npuMsk• Bˆ]•tY b•ll/ "h•Amenr b•Ai¼r k•AeC öAyù 75
h•Amenr S˜¤I o b•Þu“r• h•Amnek• b•lel•/ "md$•Kyù yid• Pu•w d•IG•$ Žk•iw P<•Aisk•AW b•AnAen• h•eyùeC. md$•Kyùek•
”æd•I• h•yù tAh•el etAmAr pe(• j“yùlAB˜ k•rA Œs•µ˜õb•. Žr oper P<•Ais ed•b•Ar j“‘ h•Amn Žw• b•AineyùeC.
etAmAr ptn Zr¨ h•eyùeC Žb•M ŽB˜Aeb• &u“im iniü‚t
h•Amnek• ÖÖÖ k•rlˆ ŒA(•irk• ŒeTR/ "h•Amenr muKmØl eFek•
ezx h•eyù yAeb•.® id•l.®
”eXr 7:10-9:1 480

md$•Kyù h•l es” b•Yi)˜ ey rAj“Aek• h•tY• k•rAr ku•c•ß*A•–˜ÿ öAed•izk• B˜AxAyù o sbR•j“neb•AD•Y B˜AxAyù ined$•zÙil
P<•As k•er id•eyù rAj“Aek• b<•Aic•eyùiCl.® elKA h•eyùiCl yAet sb•A” sh•ej“ b•uJ“et pAer.
rAj“• b•leln/ "o” k•AeW h•Amnek•” P<•Ais ed•oyù• ”æd•Ied•r j“‘ Ž” ined$•z tAed•r inej“ed•r B˜AxAyù/
eh•Ak•.® inj“S•Vˆ b•,RmAlAyù elK• h•eyùiCl. 10md$•Kyù S•VˆyùM rAj“•
10
tKn md$•Keyùr j“‘ h•Amenr inej“r h•Aet Œh•e½Vrezr b•k•lem Ž” ined$•zÙil ileK/ ic•iWÙil
b•AnAen• P<•Aisk•AeW :Bˆ]•tYr•ò sk•el imel h•Amnek• rAj“Ar ŒAMiw id•eyù sIlemAh•r k•er b•Þ“ k•reln Žb•M
Ju“ileyù id•l Žb•M Ž”B˜Aeb• rAj“Ar rAg p¼el•. ËtgAmI Œ½VAerAh•I b•At$•b•Ah•k•ed•r id•eyù pAiWeyù ed•oyù•
h•l. Ž” smˆS˜ÿ eG•A¼AÙelAek• rAj“Ar inej“r b•Yb•h•Aerr
”æd•I•ed•r sAh•AyY k•rAr j“‘ rAj“Ar ŒAed•z j“‘” ib•ezxB˜Aeb• qtrI k•r• h•et•.
11

8 esid•n” rAj“• Œh•e½Vrz rA,I ”eXrek• h•Amenr


yAb•tIyù sµpi% id•eyù id•eln. ”eXr rAj“Aek•
j“AnAeln ey md$•Kyù sµpekR• t¡Ar B˜A” h•yù. tArpr
h•lÉ
Ž”smˆS˜ÿ ic•iWet/ rAj“• Œh•e½Vrezr ined$•z b•l•

öitiw zh•er ”æd•Ied•r smeb•tB˜Aeb• tAed•r


md$•Kyù rAj“Ar seÒ˜ ed•K• k•ret Želn. 2 rAj“• h•Amenr inej“ed•r r(•• k•rAr ŒiD•k•Ar ed•oyù• h•l.
eTek• ey ŒAMiww• ”itmeD•Y eP•rt ineyù ineyùiCeln tAed•r b•• tAed•r nArI o izZed•r yid• ek•An
esiw inej“r ŒA[u˜l eTek• Kuel Žb•Ar md$•Kyùek• id•eln. d•l ŒAß*m, k•er tAh•el tAr• es” zߨed•r
Žrpr ”eXr md$•Kyùek• h•Amenr yAb•tIyù sµpi%r d•lek• h•tY• o Db•Ms k•ret pAreb• Žb•M
d•Aiyù ׈ ŒpRŠ k•reln. ”æd•Ied•r tAed•r zߨed•r sµpd• luW k•rAr
3
”eXr Žb•Ar rAj“Ar seÒ˜ k•T• b•lAr smyù t¡Ar ŒiD•k•Aro ed•oyù• h•l.
pd•tel pe¼ k<•Ad•et k<•Ad•et h•Amenr ”æd•Ied•r h•tY•
k•rAr inþur pirk•Â˜¯n• t¡Aek• pirtYAg k•ret b•leln. 12
”æd•Ied•r Ž” ŒiD•k•Ar ed•oyù• h•l þˆAd•z mAs
”æd•Ied•r (•it sAD•enr j“‘” h•Amn Ž” pirk•Â˜¯n• ŒTRAí Œd•r mAesr 13 id•en. rAj“• Œh•e½Vrezr
k•eriCeln. sAèAej“Yr smˆS˜ÿ˜ öed•ez” ”æd•I•ed•r Ž” ŒiD•k•Ar
4
rAj“• tKn t¡Ar sAmen esAnAr rAj“d•Øiw b•Ai¼eyù ed•oyù• h•l. 13Ž” ic•iWr Žk•iw öitilip pAiWeyù
id•el/ ”eXr ŸeW d¡•Ai¼eyù b•leln/ 5 "eh• rAj“n/ yid• öetYk•iw rAej“Y öetYk•iw öed•ez Žk•iw ib•iD• j“Air
ŒApin ŒAmAyù pCª• k•er TAek•n Žb•M yid• KuzI h¾n/ k•r• h•l. rAej“Yr sbR•^ sb•A”ek• Ž” ib•iD•r k•T•
tAh•el d•yùA k•er ŒAmAr j“‘ Ž”w¦ku• k•r¨n. ŒApnAr j“Aineyù ed•oyù• h•l. yAet ”æd•IrA sk•el o” ib•ezx
yid• men h•yù/ ŒAim y• b•liC t• siWk• Žb•M ŒApin id•niwet tAed•r smˆS˜ÿ˜ zߨed•r emAk•Aib•l• k•rAr
yid• ŒAmAr öit s•–˜ÞX h•eyù TAek•n tAh•el ŒAegr j“‘ Žb•M öitezAD• enoyùAr j“‘ öS˜Þt TAk•et
ined$•ziw KØn k•rAr j“‘ Žk•iw n&u“n ined$•z ileK pAer. 14b•At$Ab•Ah•ek•r• rAj“Ar ined$•ez rAj“Ar eG•A¼Ayù
id•n. h•Amn/ ”æd•Ied•r h•tYAr ined$•z id•eyù Žr ŒAeg c•e¼ Ët yA^• k•rl k•ArŠ rAj“• tAed•r tA¼AtAi¼
öitiw öed•ez Kb•r pAiWeyùeC. 6 ik••–˜Þ ŒAmAr pe(• yAb•Ar j“‘ ŒAed•z id•eln. ined$•ziw rAj“D•AnIeto
ŒAmAr S•Vˆj“Aited•r Ž” n]zMs h•tYAk•AØ ed•K• s•µ˜õb• wAi[˜eyù ed•oyù• h•l.
15
nyù b•el” ŒAim mh•ArAej“r k•AeC Ž” Žk•A•–˜ÿ imnit md$•Kyù rAj“Ar k•AC eTek• c•el egeln. itin
k•riC.® rAj“Ar Ÿph•Ar ed•oyù• nIl o sAd•• re[˜r Žk•iw
7
rAj“• Œh•e½Vrz tKn rA,I ”eXr o md$•Kyùek• ib•ezx epAzAk• o esAnAr b•¼ Žk•iw muk•u w Žb•M eb•ÙnI
Ÿ%r id•eln/ "eyeh•&“u h•Amn ”æd•I• ib•eþˆxI iCl eseh•&“u ilenn k•Ape¼r ŒAlKA˜ñ•o periCeln. 16”æd•Ied•r
ŒAim or smˆS˜ÿ sµpi% ”eXrek• id•eyùiC. ŒAmAr j“‘ Žiw iCl Žk•iw ib•ezx Ÿíseb•r id•n. sk•el”
esnAr• h•Amnek• P<•Aisk•AeW Ju“ileyù id•eyùeC. 8 ŽKn Kub• KuzI o ŒAniª•t iCl Žb•M zUzen ŒAnª• o
rAj“Ar b•k•lem/ etAmAed•r met ”æd•Ied•r sb•ec•eyù KuzIr meD•Y id•eyù id•niw Ÿda•yApn k•r• h•l.
eb•iz sAh•AyY h•eb• ŽmnB˜Aeb• Žk•iw ined$•z :etAmr•ò 17
öetYk•iw öed•z/ öitiw nger rAj“Ar ined$•z
eleK•.® tArpr rAj“Ar ŒAMiwiw id•eyù eswAet ep<QCenAr seÒ˜ seÒ˜ öitiw ”æd•I pirb•Ar KuzI h•eyù
zIlemAh•r d•Ao. rAj“Ar b•k•lem elK• Žb•M rAj“Ar ŸWl. tAr• Ÿísb• o eB˜Aj“sB˜Ar etA¼ej“A¼ Zr¨
ŒAMiwiw id•eyù sIlemAh•r k•r• ŒAed•z k•Ken• b•Aitl k•er id•l. ”æd•Ied•r B˜eyù Œ‘ Œenek• ”æd•I h•eyù
k•r• yAyù n•.® egl.
9
Ët rAj“Ar smˆS˜ÿ sic•b•ek• efek• pAWAen• h•l.
ïtIyù mAes ŒTRAí sIb•n mAesr 23 id•en Žk•Aj“ ”æd•Ied•r j“yù
rAj“Ar ŒAegr ed•oyù• ŒAed•z ŒnuyAyùI/ þˆAd•z
k•r• h•l. Ž” smˆS˜ÿ sic•b•r• tKn ”æd•Ied•r j“‘
ed•oyù• md$•Keyùr ined$•zÙel• ileK inl. es” ined$•z
] 127 iw öed•ezr
B˜Artb•x$ eTek• kU•z ed•z pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿt
9 mAesr ŒTRAí Œd•r mAesr 13 id•en ”æd•IrA tAed•r
zߨed•r þˆArA ŒAß*A•–˜ÿ h•eb• b•el iWk• h•eyùiCl. Ï
özAsk• o ent• sk•lek• pAWAen• h•l. öetYk•iw id•en ”æd•Ied•r zߨr• tAed•r h•Aireyù ed•b•Ar ŒAz•
481 ”eXr 9:2-28
k•eriCl. ik••–˜Þ ŽKn piriS˜îit pAeÂw egl. ey smˆS˜ÿ˜ prU Iemr Ÿísb•
18
zߨ tAed•r G•],• k•ret•/ ”æd•IrA tAed•r ec•eyù Œenk• zUzenr ”æd•Ir• Œd•r mAesr 13 o 14 tAirK
eb•zI zi)˜zAlI h•eyù ŸWl. 2 rAj“• Œh•e½Vrezr rAej“Yr Žk•i^t h•b•Ar pr Œd•r mAesr 15 tAirK id•niwek•
smˆS˜ÿ öed•ez sbR•^ ”æd•IrA tAed•r zߨed•r ŒAß*mŠ Kuizr C¢iwr id•n ih•eseb• pAln k•rel•. 19ýAemgeã•“
k•rAr j“‘ tAed•r zh•er imilt h•l. Ž” siµ•åilt ”æd•IrA Œd•r mAesr 14 tAireK tArA pUrIm Ÿísb•
ŒAß*mŠ öiterAD• k•r•r (•mt• ŒAr ek•An d•elr n• Ÿda•yApn k•relA Žb•M id•niwek• C¢iwr id•n ih•eseb•
TAk•Ayù/ sk•el ”æd•Ied•r B˜yù epet Zr¨ k•rel•. pAln k•relA. o” id•n tArA Žk•iw eB˜Aj“sB˜Ar
3
öetYk•iw öed•ezr rAj“k•m$c•ArI/ özAsk• o entAr• ŒAeyùAj“n k•eriCl Žb•M Žek• Œprek• Ÿph•Ar
”æd•Ied•r sAh•AyY k•ret lAgel•. Ž”sb• g,YmA‘ id•eyùiCl.
20
b•Yi)˜r• md$•Keyùr B˜eyù ”æd•Ied•r sAh•AyY k•riCl/ md$•Kyù Žsb• G•wn• ileK rAKel•. tArpr rAj“•
4
k•ArŠ md$•Kyù ”itmeD•Y rAj“öAsAed•r Žk• Ùr¨ ׈pU,R Œh•e½Vrezr rAej“Yr k•AeC o dU•err sb•k•iw rAej“Yr
b•Yi)˜e ׈ pir,t h•eyùeCn. öetYk•iw öed•ez sk•el smˆS˜ÿ ”æd•Ied•r md$•Kyù Žk•iw ic•iW ilKeln. 21öit
md$•Keyùr nAm o t¡Ar (•mtAr k•T• j“Anet•. Žb•M b•Cr Œd•r mAesr 14 o 15 tAirK pUrIm Ÿísb•
md$•Keyùr (•mt• ß*mz> eb•e¼” c•liCl. Ÿda•yApn k•rAr ŒnuerAD• j“Aineyù md$•Kyù ”æd•Ied•r
5
”æd•IrA tAed•r smˆS˜ÿ˜ zߨed•r prAij“t k•rel•. ic•iW ilKeln. 22”æd•Ied•r o” id•n éiw pAln k•ret
eysb• elAek•rA tAed•r G•],• k•ret•• tArA tAed•r b•l• h•l k•ArŠ o” id•en ”æd•IrA tAed•r zߨed•r
seÒ˜ y• Kuiz tA” k•rel•. Œenk•ek• telAyùAr id•eyù h•At eTek• r(•• epeyùiCl. tACA¼Ao/ o” mAsiw
h•tYAo k•rel•. 6 ZD•u rAj“D•AnI zUzen” ”æd•IrA 500 iCl Ÿísb• pAlenr Žk•iw ib•ezx mAs/ eyeh•&“u tAed•r
b•Yi)˜ek• h•tY• k•eriCl. 7 ”æd•IrA h•tY• k•eriCl é>K o ib•xAd•/ ŒAnª• o Kuizr Ÿíseb• pir,t
pzR ª •AT/ d•la e P•An/ ŒSpAT/ 8epArAT/ Œd•ilyù/ h•eyùiCl. md$•Kyù o” éiw id•nek• sbR•sAD•Ar, C¢iwr id•n
ŒrId•AT/ pm$ˆS˜ÿ/ ŒrIxyù/ ŒrId•yù Žb•M b•iyùxATek•. ih•eseb• eB˜Aj“sB˜Ar mAD•Yem pAln k•ret Žb•M Žek•
9
Žr• h•l h•Amenr d•z pu^. 10h•Amn iCl h•µ•åd•ATAr Œprek• o d•In-é>KIek• Ÿph•Ar id•eyù pAln k•ret
pu^. es iCl ”æd•Ied•r zߨ. ”æd•Ir• tAr eCeled•r ileKiCeln.
23
h•tY• k•eriCl ik••–˜Þ tAed•r sµpi%et h•At ed•yùin. md$•Kyù y• ileKiCeln ”æd•IrA sk•el” tAet
11
rAj“• yKn esid•n rAj“D•AnI zUzen k•tj“nek• sµ•åt h•l Žb•M ey ŒAnª• Ÿísb• tAr• Zr¨ k•eriCl
h•tY• k•r• h•eyùeC j“Anet pAreln 12tKn itin rA,I t• c•Aileyù yAeb• b•el k•T• id•l.
24
”eXrek• b•leln/ "h•Amenr 10 pu^ sh• 500 j“nek• smˆS˜ÿ ”æd•Ied•r zߨ ŒgAgIyù h•µ•åd•ATAr pu^ h•Amn
”æd•Ir• zUzen h•tY• k•ereC. Žb•Ar b•el• rAej“Yr ”æd•Ied•r Db•Ms k•rAr j“‘ Žk•iw id•n eb•eCiCeln.
Œ‘A‘ öed•ez &u“im ik• c•AoÀ &u“im ŒAmAek• y• b•leb• itin ”æd•I inD•enr j“‘ id•niw eb•eCiCeln G<•u iw ec•el.
ŒAim tA” k•reb••.® :es smeyù 'G<u•iw¾ ek• b•lA eh•At 'pUr¾ tA” C¢iwr
13
”eXr tKn rAj“Aek• b•leln/ "yid• rAj“A c•An/ id•niwr nAm ed•oyù• h•eyùiCl ''pUrIm.¾¾ò 25h•Amn Žsb•
tAh•el zUzen ”æd•IrA ŒAj“ y• k•ereC/ ŒAgAmIk•Alo c•ß*A•–˜ÿ˜ k•eriCeln ik••–˜Þ rA,I ”eXr igeyù rAj“Ar seÒ˜
ŒAb•Ar t• k•rb•Ar Œnumit id•n. öitezAD• enb•Ar k•T• b•lAr pr rAj“• n&u“n ined$•z id•eln. yAr P•el
j“‘ ”æd•Ied•r ŒAro Žk•id•n Œnumit id•n. ZD•u ey h•Amenr pirk•i˜¯t c•ß*A•–˜ÿ nX h•l tA” nyù/
h•Amenr 10 j“n pue^r ed•h• P<•Aisk•AeW Ju“ileyù ed•oyù• tAr pirb•Aero ŒmÒ˜elr CAyù• enem Žel•. h•Amn
eh•Ak•.® o tAr s•–˜ÿAned•r P<•Ais h•l.
14 26-27
tKn rAj“• zUzen Ž” ined$•ezr emyùAd• Žk•id•n Žsmeyù Œ(•ek• b•l• h•t ''pUrIm.¾¾ tA” Ž”
b•Ai¼eyù id•eln Žb•M h•Amenr 10 pue^r m]ted•h•o C¢iwr id•niwek• b•l• eh•At ''pUrIm.¾¾ es k•Are,”
k•TAmet• Ju“ileyù ed•oyù• h•l. 15perr id•n ŒTRAí md$•Keyùr ined$•z emen es” eTek• ”æd•Ir• öit b•Cr
Œd•r mAesr 14 id•enr id•n ”æd•IrA zUzen ŒAer• Ž” éiw id•n Ÿda•yApn k•rt. 28tAr•/ tAed•r öit ik•
300 j“nek• h•tY• k•rel•/ teb• tAed•r sµpi% luW G•wet ed•eKiCl t• men rAKAr j“‘” Ž” Ÿísb•
k•erin. pAln k•r• Zr¨ k•rel•. ”æd•IrAˆ Žb•M eysmˆS˜ÿ elAek•r•
16
Žk•” smeyù/ Œ‘A‘ öed•ezr ”æd•IrA tAed•r tAed•r d•el imez igeyùiCl/ tAr• sb•A” öitb•Cr
inej“ed•r r(•Ar j“‘ zi)˜ sÇ•ˆyù k•ret Žk•ej“Aw siWk• smeyù/ siWk• B˜Aeb• Ž” C¢iwr id•n pAln k•rt.
h•l. ŒAß*me,r smyù ”æd•Ir• tAed•r 75,000 j“n öetYk• öj“e›˜år/ öitiw pirb•Ar” Ž” éiw id•enr
zߨek• h•tY• k•rl. ik••–˜Þ tAr• tAed•r zߨed•r k•T• men rAeK. öetYk•iw ŒÇ•ˆel/ öitiw nger Ž”
ek•Anik•C¢ luW k•erin. 17Œ‘A‘ öed•zÙilet Ž G•wn• Ÿísb• pAilt h•t. ”æd•IrA k•KenA” pUrIemr Ÿísb•
G•ewiCl Œd•r mAesr 13 id•en. 14 id•en ”æd•Ir• Ÿda • yApn k•r• b•Þ“ k•reb• n• Žb•M tAed•r
sk•el Kuiz men ib•šAm inl Žb•M Ï id•niwek• Žk•iw Ÿ%rpur¨exrAo Ž” ib•ezx C¢iwr id•nÙilek• sb•smeyù
Kuizr C¢iwr id•n ih•eseb• pAln k•rel•. men rAKeb•.
”eXr 9:29-10:3 482
29
Œb•Ihiyùelr k•‘• rA,I ”eXr o md$•Kyù éj“en pUrIm Ÿíseb•r rIit-nIitÙilek• srk•ArI my$Ad••
imel pUrIm sµpek$• Žk•iw ŒAnuþAink• p^ rc•n• ed•oyù• h•yù Žb•M Ž” G•wn•Ùil b•”et niTBu˜)˜ k•r•
k•ern. Ž” iþˆtIyù ic•iWr qb•D•tA eb•AJ“AenAr j“‘” h•yù.
t¡Ar• Ž” ic•iWet rAj“Ar sµpU,R ŒiD•k•Ar b•Yb•h•Ar
k•ern. 30Žrpr md$•Kyù ic•iWiw rAj“• Œh•e½Vrezr md•$ Kyù sµ•åAint h•eln
rAj“e ׈r 127 iw öed•ezr smˆS˜ÿ ”æd•Ied•r pAiWeyù
ed•n. md$•Kyù elAek•ed•r b•eln/ C¢iwr id•niw zAi•–˜ÿ 10 rAj“• Œh•e½Vrezr smyù rAj“e ׈r sb•A”ek•/
Žmn ik• yAr• dU•er b•• smu@•tIer b•sb•As k•ret•
ŒAneb• Žb•M elAek•ed•r Žek• Œprek• ib•½VAs sb•A”ek•” k•r id•et h•et•. 2rAj“• Œh•e½Vrezr smˆS˜ÿ
k•ret sAh•AyY k•reb•. 31md$•Kyù Ž” ic•iWÙil ib•KYAt k•Iit$Ùil mAid•yù• o pAres´r rAj“Aed•r
elAek•ed•r inid$•X smeyù pUrIm id•nÙil c•Alu ”ith•As b•”Ùilet pAoyù• yAyù. rAj“A md$•Keyùr j“‘
k•ret b•lAr j“‘ ileKiCeln. md$•Kyù o rA,I ”eXr y• y• k•eriCeln es smˆS˜ÿ ib•b•rŠo Ž”sb• ”ith•As
tAed•r prb•t$I Ÿ%rpur¨xed•r Ž” pUrIm Ÿísb• b•”et elK• ŒAeC. rAj“• md$•Kyùek• Žk•j“n Ùr¨ ׈pU,R
Ÿda•yApenr j“‘” ined$•ziw id•eyùiCeln. ŒiB˜öAyù iCl/ b•Yi)˜et pir,t k•ern. 3 mh•ArAj“ Œh•e½Vrezr per”
”æd•Ied•r Œ‘A‘ Ÿíseb•r o C¢iwr id•enr met• Ž” Ùr¨e ׈r id•k• id•eyù iCl md$•Keyùr S˜îAn. Œ‘A‘
id•n éiwek•o elAek• men rAKuk• Žb•M Œ‘A‘ C¢iwr ”æd•IrAo sk•el md$•Kyùek• Kub•” sµ•åAn k•ret•. tAr•
id•n tAr• eymn Ÿpb•As k•er/ y• ik•C¢ KArAp G•wn• md$•Kyùek• šß“• k•ret• k•ArŠ md$•Kyù ”æd•Ied•r Ÿåitr
G•eweC tAr j“e‘ ec•AeKr j“l eP•el/ Ž” id•néiwo j“‘ k•iWn piršm k•eriCeln Žb•M smˆS˜ÿ ”æd•Ied•r
iWk• esB˜Aeb• pAln k•r¨k•. 32”eXerr ic•iWr mAD•Yem j“nY zAi•–˜ÿ ŽeniCeln.
483

”eyAù eb•r ib•b•r,

”eyAù b• es” sí elAk•iw ”eyAù b• tA¡ r sb•ik•C¢ h•ArAeln


13

1 ¬x ed•ez ”eyùAb• nAem Žk•j“n elAk• b•As k•retn.


”eyùAb• Žk•j“n sí o Œinª•nIyù mAnux iCeln.
Žk•id•n ”eyùAeb•r eCelemeyùr• tAed•r sb• eTek•
b•¼ d•Ad•Ar b•A¼Iet @•A(•Ars pAn o qnz ŒAh•Ar k•riCl.
14
”eyùAb• ö½Verr ŸpAsnA k•retn Žb•M mª• k•Aj“ k•r• tKn Žk•j“n b•At$Ab•Ah•k• Žes ”eyùAb•ek• sMb•Ad• id•l/
eTek• ib•rt TAk•etn. 2 ”eyùAeb•r sAtiw eCel Žb•M "b•ld•Ùel• j“imet h•Al id•i•Cl Žb•M S˜¤I gAD•AÙel•
itniw emeyù iCl. 3”eyùAeb•r 7/000iw emx/ 3/000iw k•ACAk•AiC c•er G•As KAi•Cl/ tKn 15izb•AyùIeyùr•
Ÿw/ 500 ej“A¼A b•ld•/ 500 S˜¤I gAD•• Žb•M Œenk• ŒAmAed•r ŒAß*mŠ k•er pZed•r iCineyù ineyù yAyù
d•Asd•AsI iCl. ”eyùAb• iCeln pUbR•ed•ezr sb•ec•eyù D•nI Žb•M Œ‘ Bˆ]•tYed•r trb•Air id•eyù h•tY• k•er. Žk•mA^
elAk•. ŒAim” pAlAet eperiC. tA” ŒAim ŒApnAek• sMb•Ad•w•
4
tAed•r b•A¼Iet t¡Ar pu^rA pAl• k•er eB˜Aj“sB˜•r id•et ŽesiC?®
16
ŒAeyùAj“n k•rt. Žb•M tAr• tAed•r eb•Aened•r inmˆ–˜¤Š yKn es” b•At$Ab•Ah•k• k•T• b•liCl tKn” ŒAro
k•ret•. 5t¡Ar pu^ed•r eB˜Aj“sB˜• ezx h•eyù egel Žk•j“n b•At$•b•Ah•k• ”eyùAeb•r k•AeC Žel•. iþtIyù
”eyùAb• ö&U“Yex G•mu eTek• ŸWetn Žb•M t¡Ar s•–˜ÿAned•r b•At$Ab•Ah•k• ”eyùAb•ek• b•ll/ "ŒAk•Az eTek• b•Aj“ pe¼
öetYek•r j“‘ Žk•iw k•er eh•Amb•il ŸísgR k•retn. ŒApnAr emx Žb•M Bˆ•] etYr• sb• pue¼ igeyùeC. Žk•mA^
itin eB˜eb•iCeln/ "h•yùet• ŒAmAr s•–˜ÿAnr• men men ŒAim” r(•• epeyùiC. tA” ŒAim ŒApnAek• sMb•Ad•w•
ö½Vrek• ŒiB˜zAp id•eyù ö½Verr ib•r¨eß“• ek•An pAp id•et ŽesiC?®
17
k•ereC.® ”eyùAb• b•rAb•r” Ž” k•Aj“ k•ereCn yAet yKn es” b•At$Ab•Ah•k• k•T• b•liCl tKn ŒAer•
t¡Ar s•–˜ÿAned•r pAp (•m• k•rA h•yù. Žk•j“n b•At$Ab•Ah•k• Žel•. ïtIyù b•At$Ab•Ah•k• b•ll/
6
tArpr es” id•niw Žl eyid•n ed•b•d•U etr•* öBu˜r "k•lad•Ieyùr• itn d•l qse‘ B˜Ag h•eyùiCl. or•
seÒ˜ ed•K• k•ret Želn. zyùtAno ed•b•d•U eted•r seÒ˜ ŒAmAed•r ŒAß*mŠ k•er ŸwÙilek• ineyù igeyùeC?
ŽesiCl. 7 öBu˜ tKn zyùtAnek• ij“|•As• k•reln/ or• Bˆ]•tYed•r trb•Air id•eyù h•tY• k•ereC. Žk•mA^
"&u“im ek•ATAyù iCelÀ® zyùtAn öBu˜ek• Ÿ%r id•l/ ŒAim” r(•• epeyùiC. tA” ŒAim ŒApnAek• sMb•Ad•w•
"ŒAim p]iTb•Iet G•uer eb•¼Ai•ClAm.® id•et ŽesiC?®
8
tArpr öBu˜ zyùtAnek• b•leln/ "&u“im ik• ŒAmAr 18
yKn ïtIyù b•At$Ab•Ah•k• k•T• b•liCl tKn ŒAro
d•As ”eyùAb•ek• ed•eKeC•À p]iTb•Iet ”eyùAeb•r metA Žk•j“n b•At$Ab•Ah•k• Žel•. c•&u“TR b•At$Ab•Ah•k• b•ll/
ŒAr ek•An elAk•” en”. ”eyùAb• Žk•j“n sí Žb•M "ŒApnAr eCelemeyùr• tAed•r b•¼ d•Ad•Ar b•A¼Iet
Œinª•nIyù mAnux. es ö½Verr ŸpAsnA k•er Žb•M ŒAh•Ar k•riCl o @•A(•Ars pAn k•riCl. 19tKn
mª• k•Aj“ eTek• ib•rt TAek•.® mr¨BU˜im eTek• h•WAí” Žk•w• J“¼ Žes b•A¼IwAek•
9
zyùtAn Ÿ%r id•l/ "inü‚yù? ik••–˜Þ ”eyùAb• ey ö½Verr eB˜e[˜ ed•y.ù b•A¼Iw• ŒÂ˜¯b•ys ù I elAek•ed•r oper eB˜e[˜
ŸpAsnA k•er tAr yeTX k•ArŠ reyùeC? 10ŒApin pe¼ Žb•M tAr• mAr• yAyù. Žk•mA^ ŒAim” r(••
tAek•/ tAr pirb•Arek• Žb•M tAr y• ik•C¢ ŒAeC epeyùiC. tA” ŒAim ŒApnAek• sMb•Ad•w• id•et ŽesiC?®
20
sb•ik•C¢ek• sbR•d••” r(•• k•ern. es y• ik•C¢ k•er sb• yKn ”eyùAb• Ž”sb• Zneln/ tKn itin t¡Ar
ik•C¢et” ŒApin tAek• sP•ltA ed•n. tAr gb•Aid• b•S˜¤ iC¡e¼ eP•leln Žb•M mAT• k•Aimeyù eP•leln.
pZr d•l o emexr pAl ed•ez ß*mz> eb•e¼” c•eleC. ŽB˜Aeb•” itin t¡Ar ezAk• ök•Az k•reln. tArpr
11
ik••–˜Þ tAr y• ik•C¢ reyùeC t• yid• ŒApin Db•Ms ”eyùAb• mAiwet luiweyù p¼eln Žb•M ö½Verr sAmen
k•er ed•n ŒAim iniü‚t k•er b•let pAir/ es ŒApnAr nt h•eln. 21itin b•lelnÉ
mueKr oper ŒApnAek• ŒiB˜zAp ed•eb•.® "yKn ŒAim j“e›˜åiClAm ŒAim n©Í iClAm/ yKn
12
öBu˜ zyùtAnek• b•leln/ "iWk• ŒAeC/ ”eyùAeb•r ŒAim mAr• yAeb•• tKno ŒAim n©Í TAk•b•. öBu˜ ed•n
y• ik•C¢ ŒAeC tA ineyù &u“im y• KuzI tA” k•r. ik••–˜Þ Žb•M öBu˜” ineyù enn. öBu˜r nAemr özMs• k•er•?®
tAr ed•eh• ek•An ŒAG•At k•erA n•.®
tArpr zyùtAn öBu˜r k•AC eTek• c•el egl. 22
Ž sb•ik•C¢” G•wel•/ ik••–˜Þ ”eyùAb• ek•An pAp
k•ernin. ”eyùAb• Žk•TA b•elnin ey ö½Vr ek•An Bu˜l
ed•b•d•U etr• ŒA(•irk• ŒeTR/ "ö½Verr pu^gŠ.®
k•ereCn.
”eyAù b• 2:1-3:13 484
zyt ù An ”eyAù b•ek• ŒAb•Ar ib•r)˜ k•relA iC¡e¼ eP•leln Žb•M inej“ed•r mATAr oper zUenY
ŒAr Žk•id•n ed•b•dU•tr• öBu˜r seÒ˜ ed•K• k•ret D•Uel• C¡¢¼eln. 13tArpr es” itn b•Þu“ ”eyùAeb•r seÒ˜
2 Želn. zyùtAno tAed•r seÒ˜ öBu˜r k•AeC ed•K• sAtid•n* sAtrAt b•es r”eln. ek•Ÿ” ”eyùAeb•r
k•ret Žel•. 2öBu˜ zyùtAnek• b•leln/ "&u“im ek•ATAyù seÒ˜ ek•An k•T• b•eln in k•ArŠ t¡Ar• ed•eKiCeln
iCelÀ® ”eyùAb• Œitir)˜ k•X pAi•Celn.
zyùtAn öBu˜ek• Ÿ%r id•el•/ "ŒAim p]iTb•Iet G•eu r
eb•¼Ai•ClAm Žb•M Žid•k•-oid•k• yAi•ClAm.® eyid•n ”eyAù b• j“e›˜åiCeln es” id•nek• itin
3
tKn öBu˜ zyùtAnek• ij“|•As• k•reln/ "&u“im ik• ŒiB˜zAp id•eln
ŒAmAr d•As ”eyùAb•ek• ed•eKeC•À p]iTb•Iet ”eyùAeb•r
met• ŒAr ek•An elAk• en”. ”eyùAb•• Žk•j“n sí Žb•M
Œinª•nIyù mAnux. es ŽKno tAr sttAek• D•er ŒAeC
3
tArpr ”eyùAb• muK Kuleln Žb•M ey id•n itin
j“e›˜åiCeln es” id•niwek• inª•• k•reln. 2-3itin
b•lelnÉ
yid•o &u“im sµpU,R ib•n• k•AreŠ tAek• Db•Ms k•ret "ey id•en ŒAim j“e›˜åiClAm esid•n ic•rid•enr j“‘
ŒAmAek• öerAic•t k•eriCel.® iniü‚H h•eyù yAk•. ey rAi^ b•el ŸeWiCel•/ 'Žk•iw
4
tKn zyùtAn Ÿ%r id•l/ "inej“ek• r(•• k•rAr eCel geB˜$ ŽeseC?¾ es rAi^ iniü‚H h•eyù y•k•.
4
j“‘ ey ek•Ÿ” y• ik•C¢ k•ret pAer.* inej“r j“Ib•n "es id•n eyn ŒÞ“k•Aer eFek• yAyù. es” id•enr
r(•• k•rAr j“‘ Žk•j“n tAr sbR•S•Vˆ id•eyù ed•eb•. k•T• oper ö½Vr eyn Bu˜el yAn. es” id•en eyn
5
ŒApin yid• tAr ed•eh• ŒAG•At k•rAr j“‘ ŒApnAr ŒAel• ök•Az n• h•yù.
5
zi)˜ek• b•Yb•h•Ar k•ern/ tAh•el ŒAim ej“Ar id•eyù ib•xAd• Žb•M m]&u“Yr ŒÞ“k•Ar eyn es” id•nek•
b•let pAir ey es mueKr oper” ŒApnAek• ŒiB˜zAp inej“ed•r b•el d•Ab•I k•er. emG• eyn es” id•nek•
ed•eb•.® eFek• luik•eyù rAeK. it)˜ ib•xAd• eyn es” id•niwek•
6
tKn öBu˜ zyùtAnek• b•leln/ "iWk• ŒAeC/ ”eyùAb• ýAs k•er.
6
ŽKn etAmAr (•mtAr meD•Y. ik••–˜Þ &u“im tAek• emer ŒÞ“k•Ar eyn es” rAi^ek• ineyù yAyù. es” id•niwek•
eP•let pAreb• n•.® piã•k•• eTek• b•Ad• id•eyù d•Ao. es” rAi^ek• ek•An
7
tKn zyùtAn öBu˜r k•AC eTek• c•el egl. zyùtAn mAesr meD•Y g,n• k•r n•.
7
yˆ–˜¤,Ad•Ayùk• eP•A¼Ayù ”eyùAeb•r p• eTek• mAT• py$•–˜ÿ es” rAi^ eyn ek•An ik•C¢ Ÿípå n• k•er. es”
B˜ireyù id•l. 8tKn ”eyùAb• CA”eyùr gAd•Ar meD•Y b•seln.rAet eyn ek•An KuzIr z€• ezAn• n• yAyù.
8
Žk•w• B˜A[˜• eKAlAmku•ic• :sr• b•• h•A¡ i¼r B˜A[˜• w¦k•er•ò yArA id•nek• ŒiB˜zAp ed•yù* Žb•M yAr•
id•eyù itin t¡Ar (•t c•¡ACet lAgeln. 9”eyùAeb•r S˜¤I ilib•yAù Tnek• j“Aigeyù &u“let pArd•zIR / tAr• eyn es”
t¡Aek• ij“|•As• k•reln/ "&u“im ik• ŽKen• ö½Verr rAtiwek• ŒiB˜zAp ed•yù.
öit sttAyù Œib•c•l ŒACÀ ek•n &u“im ö½Vrek• 9
es” id•enr öB˜AtI n(•^ eyn ŒÞ“k•Ar h•eyù yAyù.
ŒiB˜zAp* id•e•CA n• Žb•M mreC• n•?® es” rAi^ eyn öB˜Aetr ŒAelAr j“‘ Œep(•• k•er
10
”eyùAb• t¡Ar S˜¤Iek• Ÿ%r id•eln/ "&u“im Žk•j“n ik••–˜Þ es” sk•Al eyn ek•Anid•n n• ŒAes. es” id•n
inebR•AD• S˜¤IelAek•r mt k•T• b•leC•? ö½Vr ŒAmAed•r eyn sUey$r öTm ri½å ek•Anid•n n• ed•eK.
10
B˜Ael• ij“ins ed•n Žb•M ŒAmr• t• ýh•Š k•ir. ek•nÀ k•ArŠ es” rAi^ ŒAmAek• j“›˜åAet b•AD••
es”B˜Aeb• ŒAmAed•r/ t¡Ar öd•% é>K k•Xo ýh•Š k•r• ed•yù in. es” rAi^ Ž” sb• sms´• ed•K• eTek• ŒAmAek•
Ÿic•í.® Ž”sb• G•wn• G•wel•/ ik••–˜Þ ”eyùAb• ö½Verr ib•rt k•er in.
11
ib•r¨eß“ ek•An k•T• b•el ek•An pAp k•reln n•. yKn ŒAim j“e›˜åiClAm/ tKn” ŒAim mer eglAm
n• ek•nÀ ek•n ŒAim ŒAmAr mAïj“Wr eTek• eb•ireyù
”eyAù eb•r itn b•Þ “u tA¡ ek• ed•Ket Želn Žes” mAr• eglAm n•À
11
”eyùAeb•r itnj“n b•Þu“ h•eln qtmnIyù ”lIP•s/ 12
ek•n ŒAmAr m• ŒAmAek• inibR•eð j“›˜å id•eyùiC-
zUh•Iyù ib•lad•d• o nAmATIyù esAP•r. ”eyùAeb•r öit elnÀ ŒAmAr mAeyùr ˆ S˜ÿn ek•n ŒAmAyù éD• pAn
G•ew yAoyù• G•wnAr k•T• itn b•Þu“” Zneln. t¡Ar• k•ireyùiCel•À
13
itnj“en b•A¼I eTek• eb•ireyù Žk•j“AyùgAyù imilt Ž” G•wnAÙil yid• n• G•wt tAh•el ŒAim ŽKn
h•eln. t¡Ar• ”eyùAeb•r k•AeC igeyù t¡Ar seÒ˜ ed•K• zAiyùt TAk•et pArtAm. ŒAim zAi•–˜ÿet TAk•tAm.
k•er smeb•d•n• j“AnAet o sA•–˜ÿvn• j“AnAet rAj“I ŒAim G•uimeyù TAk•et pArtAm Žb•M ib•šAm eptAm.
h•eln. 12ik••–˜Þ itn b•Þu“ ”eyùAb•ek• Œenk• dU•r eTek•
ed•Keln. t¡Ar• t¡Aek• ic•net” pAriCeln n•. t¡Ar• ŒiB˜zAp ŽKAen ŒA(•irk• ŒeTR/ "ŒAzIbR•Ad•.®
Ÿ•c•S•Vˆer k<•Ad•et Zr¨ k•reln. t¡Ar• inej“r k•Ap¼ sAtid•n sAtid•n iCl m]ted•r j“‘ ezAk• b•• é>K k•rAr sAD•ArŠ
emyùAd•.
inej“ek• ÖÖÖ pAer ŒA(•irk• ŒeTR/ "c•Am¼Ar b•d•el c•Am¼•.® id•nek• ÖÖÖ ed•yù ŒTb•• "smu@•ek• ŒiB˜zAp ed•yù.®
485 ”eyAù b• 3:14-4:20
14 5
Ž” p]iTb•Ir eysb• rAj“• o mˆ–˜¤Ir• Db•MsöAˆ¹ˆÿ ik••–˜Þ ŽKn &u“im sms´•yù pe¼C Žb•M &u“im
ngrIÙil inej“ed•r j“‘ puninm$A, k•ereCn* ŒAim inr¨ísAh• h•eyùeC•. sms´• etAmAyù ŒAG•At k•ereC
t¡Aed•r seÒ˜ TAk•et pArtAm. Žb•M &u“im ib•c•ilt.
15
ŒTb•A ŒAim es” rAj“pu^ed•r seÒ˜ TAk•et 6
ö½Verr öit etAmAr šß“• ik• etAmAek• Ž”
pArtAm yAed•r k•AeC esAn• iCl Žb•M yAr• tAed•r piriS˜îitet ŒA ™ib•½VAs eyAgAyù n•À etAmAr srl
b•A¼IÙil räpAyù B˜i%$ k•er rAKt. o sí j“Ib•n ik• etAmAek• Ž” piriS˜îitet ŒAz•
16
ŒAim ek•n es” izZr mt h•lAm n• ey j“e›˜år ed•yù n•À
7
smeyù” mAr• yAyù Žb•M yAek• mAiwet k•b•r ed•oyù• ”eyùAb•/ Œ•–˜ÿt Žk•j“n ined$•Ax elAek•r nAm k•r
h•yù. ey izZ id•enr ŒAel• ed•eKin ŒAim yid• es” ey Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eyùeC. ŒAmAek• B˜Ael• elAek•ed•r
izZr mt h•tAm? ed•KAo yAr• Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eyùiCl.
17 8
éX elAek•r• yKn k•b•er TAek• tKn tAr• ek•An ŒAim ik•C¢ sms´• s]iXk•ArI mAnux ed•eKiC yAr•
ŒzAi•–˜ÿ ŒnuB˜b• k•er n•. yAr• piršA•–˜ÿ/ tArA k•b•er Œe‘r j“Ib•nek• éibR•xh• k•er etAel. ik••–˜Þ tAr• sbR•d••
ib•šAm K<uej“ pAyù. zAiˆS˜ÿ epeyùeC.
18 9
Žmnik• ß*Itd•AsrAo k•b•err meD•Y sk•el imel ö½Verr zAiˆS˜ÿ Ï elAek•ed•r h•tY• k•ereC. ö½Verr
S•Vˆ•Ceª• TAek•. ß*Itd•As tA¼k•ed•r ic•ík•Ar tAr• eß*AD• tAed•r Db•Ms k•ereC.
10
Znet pAyù n•. mª• elAek•r• isMeh•r mt gj$“n o gragra k•er.
19
k•b•er sb• rk•emr elAk•” reyùeCÐ Ùr¨ ׈pU,R ik••–˜Þ ö½Vr Ï mª• elAek•ed•r c•¢p k•ireyù ed•n Žb•M
elAk• Žb•M yAr• Ùr¨ ˆ× p, U R nyù tArAo reyùeC. Žmnik• ö½Vr tAed•r d¡•At eB˜e[˜ ed•n.
Žk•j“n d•Aso tAr öBu˜r k•b•l eTek• mu)˜. 11
ç<•/ Ï mª• elAek•r•/ es” isMeh•r mt yAr•
20
"ey mAnux Bu˜geC tAek• ŒAel• ed•KAn ik•j“‘À h•tY• k•rAr j“‘ ek•An öA,I pAyù n•. tAr• mAr• yAyù
yAr j“Ib•n it)˜ ek•n tAek• ŒAyùu ed•oyù• h•yùÀ Žb•M tAed•r pu^r• y^t^ G•uer eb•¼Ayù.
21 12
ey elAk• mret c•Ayù/ ik••–˜Þ m]&u“Y ŒAes n•/ es” "egApen ŒAmAr k•AeC Žk• b•At$• ŽeseC. ŒAim
é>KI elAk• Ùˆ¹ˆÿ sµped•r ec•eyùo eb•iz k•er m]&u“Yek• t• inej“r k•Aen ZeniC.
13
eK<Aej“. es iCl Žk•iw é>S•Vˆe¹÷r mt eywA elAek•rA
22
Ï elAek•r• oed•r k•b•r K<uej“ epel ŒtY•–˜ÿ gB˜IrB˜Aeb• G•uimeyù p¼el ŒAes.
14
KuzI h•eb• Žb•M ŒAneª• gAn gA”eb•. ŒAim B˜eyù ek<•ep ŸeWiClAm . ŒAmAr h•A¼egA¼
23
yAr• tAed•r j“Ib•enr pT ed•Ket pAyù n• tAed•r py$•–˜ÿ ek<•ep ŸeWiCl.
15
ek•n j“Ib•n ed•oyù• h•yÀù ö½Vr ek•n tAed•r mr, eTek• ŒAmAr mueKr sAmen id•eyù Žk•w• ŒA ™• c•el
dU•er sireyù rAeKnÀ egl. ŒAmAr smˆS˜ÿ zrIr erAmAiÇ•ˆt h•l.
24 16
ŒAmAr d•IG•$½VAs” ŒAmAr KA†. ŒAmAr ÙmrAin es” ŒA ™• ŒAmAr sAmen eTem egl. ik••–˜Þ
j“elr mt gi¼eyù pe¼. ŒAim ed•Ket pA”in t• ik• iCl. ŒAmAr ec•AeKr
25
ŒAim yAr B˜eyù B˜It iClAm ŒAmAr iWk• tA” sAmen ik•C¢ Žk•w• Œb•yùb• iCl mA^ Žb•M c•Arid•k•
G•eweC. y• ŒAmAr ŒAt¿• iCl/ ŒAmAr ib•r¨eß“ tA” inˆS˜ÿÝ “ iCl. tArpr ŒAim Žk•iw k•ãS•Vˆr Znet
G•eweC. eplAmÉ
26 17
ŒAim zAi•–˜ÿ K<eu j“ pA”in. ŒAim S•ˆV iS˜ÿ K<eu j“ pA”in. 'ek•An elAk• ö½Verr ec•eyù eb•zI siWk• h•et
ŒAim ZD•umA^ ŒzAi•–˜ÿ K<uej“ epeyùiC. ŒAim k•eX pAer n•. ek•An b•Yi)˜ tAr •S•óˆXAr ec•eyù eb•zI Zß“
pe¼iC?® h•et pAer n•.
18
ed•K/ ö½Vr t¡Ar S•VˆegRr d•Ased•r öito inB˜$r
”lIP•s k•T• b•leln k•ret pAern n•. ö½Vr t¡Ar dU•ted•r meD•Yo Bu˜l
1-2

4 !tmnIyù ”lIP•s Ÿ%r id•el•É


"yid• ek•Ÿ etAmAr seÒ˜ k•T• b•let c•Ayù/ &u“im
ߨiw ed•eKn.
19
tA” sitY” mAnux n½Vr. D•UlAr iB˜tyu)˜ mAiwr
ik• ŒqD•y$ h•eb•À ik••–˜Þ etAmAr seÒ˜ k•T• b•l• eTek• b•Ai¼et yAr• b•As k•er tAed•r ö½Vr k•t k•m ib•½VAs
ek• ŒAmAek• TAmAet pAerÀ k•ern? ö½Vr pteÒ˜r mt tAed•r ipex eP•eln.
3
”eyùAb•/ &u“im Œenk• elAk•ek• iz(•• id•eyùeC•. mAnux mAiwr G•er b•As k•er :mAnuexr ed•h• mAiwr
ébR•lek• &u“im zi)˜ id•eyùeC•. qtrIò. es” mAiwr G•err iB˜t D•UlAyù b•• p<Aek•r
4
yAr• öAyù pe¼ yAi•Cl &u“im tAed•r ŸísAih•t meD•Y TAek•. Žk•w• pteÒ˜r eTek•o sh•ej“ tAed•r
k•erC. yAed•r h•¡Aw¦ eB˜eÒ˜ ŒAsiCl &u“im tAed•r sb•l ed•h• nX k•er eP•l• yAyù?
20
k•erC. sUey$Ad•yù eTek• sUy$AˆS˜ÿ py$•–˜ÿ mAnux w¦k•erA w¦k•erA
h•eyù eB˜e[˜” c•eleC. eyeh•&u“ tAr• ZD•u” mAiwr qtrI
Ž” ÖÖÖ k•ereCn ŒTb•• yAr• zh•r inm$A, k•eriCl eyÙel• ŽKn
Db•MsöAˆ¹ˆÿ.
eseh•&u“ tAr• ic•rter ib•nX h•yù.
”eyAù b• 4:21-6:5 486
21 17
tAed•r t¡ Ab•u r d•i¼ Ku el enoyù • h•yù Žb•M "yAr ed•Ax ö½Vr sMezAD•n k•er ed•n es etA
ö|•Aib•h•In Œb•ˆS˜îAyù tAr• mAr• yAyù.¾ ö½Verr ŒAzIbR•Ad•put? tA” sbR•zi)˜mAn ö½Vr yKn

5 "”eyùAb•/ &u“im yid• c•Ao et• ic•ík•Ar k•r/ ik••–˜Þ


ek•Ÿ etAmAr fAek• sA¼• ed•eb• n•? &u“im ek•An
etAmAyù zAiS˜ÿ ed•n tKn ek•An ŒiB˜eyAg k•erA n•.
18
ö½Vr ey ŒAG•At ed•n/ itin inej“” es ŒAG•Aetr
pib•^ s%Ar id•ek• iP•reb•À Zšäx• k•ern. h•yùet• itin k•AŸek• ŒAG•At k•ern
2
Žk•j“n eb•Ak•• elAek•r eß*AD•” tAek• h•tY• k•reb•. ik••–˜Þ t¡•r h•At ŒAerAgYo d•An k•er.
Žk•j“n eb•Ak•• elAek•r öc•Ø ŒAeb•g” tAek• h•tY• 19
ö½Vr etAmAek• sb•smyù” Ÿß“Ar k•reb•n/
k•reb•. ytb•Ar” sMk•w ŒAsuk• n• ek•n/ esw• etAmAek• ŒAG•At
3
ŒAim Žk•j“n eb•Ak•• elAk•ek• ed•eKiClAm ey k•reb• n•.*
20
eB˜eb•iCl es inrAped •ŒAeC. ik••–˜Þ es h•WAí mAr• yKn éiB˜$(• h•eb• tKn ö½Vr etAmAyù m]&u“Y eTek•
egl. r(•• k•reb•n. yKn yuß “ h•eb• tKn ö½Vr etAmAyù m]&u“Y
4
tAr eCeled•r sAh•AyY k•rAr j“‘ ek•Ÿ” iCl eTek• r(•• k•reb•n.
21
n•. ngrþAer* ek•Ÿ tAed•r lAà•n• eTek• r(•A k•er ö½Vr etAmAek• Œpb•Ad• eTek• r(•• k•reb•n.
in. ib•py$yù Žel &u“im B˜yù pAeb• n•. yKn mª• ik•C¢ G•web•
5
(u•iD•t elAek•r• tAr sb• zs´ eKeyù ineyùiCl. tKn etAmAr B˜eyùr ek•An k•ArŠ en”.
22
k<•AwAeJ“Aepr meD•Y ey zs´ gij“eyù ŸeWiCel•/ Ž” éiB˜$(• o Db•Mesr id•nÙelAek• &u“im Ÿph•As
(u•iD•t elAek•r• tAo eKeyù ineyùiCl. tAed•r y• ik•C¢ k•reb•. &u“im b•‘ j“•–˜Þed•r B˜yù pAeb• n•.
23
iCl/ elAB˜I elAek•r• sb•” ineyù igeyùiCl. men h•e•C eyn b•‘ j“•–˜Þ o mAeWr pATerr
6
ZD•umA^ D•Uel• eTek• KArAp smyù ŸeW ŒAes n•. seÒ˜ etAmAr Žk•iw zAi•–˜ÿÿ c•¢i)˜ reyùeC. Žmnik• b•‘
sms´• h•WAí k•er BU˜im Pu•<e¼ j“›˜åAyù n•. pZr•o etAmAr seÒ˜ zAi•–˜ÿet TAk•eb•.
7 24
ik••–˜Þ mAnux sms´•r sµ•åuiKn h•et b•AD•Y.* iWk• &u“im j“Aneb• ey etAmAr b•Ai¼ zAi•–˜ÿet ŒAeC.
eymn ŒAÙn eTek• S•¸u•ilÒ˜ oe¼. etAmAr sµpi%r ih•sAb• k•er ed•Keb• ek•An ik•C¢” eKAyù•
8
"ik••–˜Þ ”eyùAb•/ ŒAim yid• &u“im h•tAm/ ŒAim ö½Vrek• yAyù in.
K<uj“tAm Žb•M ö½Vrek• seµ•VˆAD•n k•er ŒAmAr k•T• 25
&u“im j“Aneb• ey etAmAr öc•¢r s•–˜ÿAnAid• h•eb•.
b•ltAm. p]iTb•Iet yt G•As ŒAeC etAmAr Ÿ%rpur¨xed•r
9
ö½Vr mh•An k•Aj“Ùil k•ern y• ek•Ÿ puerApuir sMKYAo ttÙel•” h•eb•.
26
b•uJ“et pAer n•. itin Žt ib•S•åyùk•r k•Aj“ k•ern ey &u“im es” gemr mt h•eb• ey gm P•sl k•Aw•
tAed•r egAn• yAyù n•. py$•–˜ÿ b•A¼et TAek•. ç<•/ b•]ß “ b•yùs py$•–˜ÿ &u“im pU,R
10
ö½Vr p]iTb•Iet b•]iX pAWAn. itin j“imr j“‘ zi)˜et eb<•ec• TAk•eb•.
27
j“l pAWAn. "”eyùAb•/ Ž” ib•xyùÙel• ŒAmr• ŒnuD•Ab•n
11
ö½Vr Žk•j“n ib•nyùI elAk•ek• ŸåIt k•ern. k•eriC Žb•M ŒAmr• j“Ain esÙil sitY. tA” ”eyùAb•/
ŒtŽb• yAr• ib•lAprt tAr• ib•j“yùöAˆ¹ˆÿ* h•yù. ŒAmAed•r k•T• ezAn/ Žb•M etAmAr inej“r j“‘
12
ö½Vr c•AlAk• o mª• elAek•ed•r P•iª• b•Anc•Al esÙel• ezeK•.®
k•er ed•n yAet tAed•r pirk•Â˜¯n• sP•l n• h•yù.
13
ö½Vr/ c•AlAk• elAek•ed•ro tAed•r inej“ed•r ”eyAù b• ”lIP•sek• Ÿ%r id•eln
1-2
P<•Aed•” D•ern. tA”/ es”sb• c•AlAik•o sP•l h•yù n•.
14
orA id•enr eb•lAyù rAetr sµ•åuKIn h•yù Žb•M
id•enr eb•lAet” Žmn k•er h•Ate¼ eb•¼Ayù/ eyn rAt
6 tKn ”eyùAb• Ÿ%r id•elnÉ "ŒAim yid• ŒAmAr
eß*AD•ek• d¡•Ai¼pA˜ñAr Žk•id•ek• Žb•M é>Kek• Œ‘
id•ek• rAKet pArtAm tAh•el tAed•r oj“n Žk•”
h•eyù egeC. h•t.
15 3
ö½Vr d•ir@• elAek•ed•r m]&u“Y eTek• r(•• k•ern. tAed•r oj“n smue@•r sb• k•iw b•Aluk•,Ar ec•eyùo
éj$“n elAek•ed•r zi)˜ eTek• itin d•ir@• elAek•ed•r eb•zI. Ž” k•AreŠ” ŒAmAr b•Ak•Y Žt k•k$•z.
4
r(•• k•ern. sbR•zi)˜mAn ö½Verr tIr ŒAmAr ed•eh• ib•ß“
16
tA” d•ir@• elAk•ed•r ŒAz• ŒAeC. ŒD•m$ tAr h•eyùeC. ŒAmAr j“Ib•n Ï sb• tIerr ib•x pAn k•reC?
muK b•Þ “ k•er. ö½Verr B˜yù¿•r ŒS˜¤smUh• ŒAmAr ib•r¨eß“ yue ß“r j“‘
sAir id•eyù rAK• ŒAeC.
5
yKn ek•An rk•m mª• ik•C¢ n• G•ew tKn etAmAr
ngrþ Ar es” S˜îAn eyKAen ŒAd•Alt b•es Žb•M Ùr¨ ׈pUŠR isß“A•–˜ÿ k•TAÙel• b•l• sh•j“. Žmnik• b•eu n• gAD•• yKn KAoyùAr
enoyù• h•yù. G•As pAyù/ es ek•An ŒiB˜eyAg k•er n•. Žmnik•/
mAnx
u ÖÖÖ b•AD•Y ŒTb•• "mAnux sms´•ek• j“›˜å ed•yù.® ö½rV ÖÖÖ n• itin etAmAek• ey ek•An sms´• eTek• r(•• k•reb•n.
ib•j“yö
ù Aˆ¹ˆÿ ŒTb•• "pir^AŠ.® itin sAtiw sms´• mª•ek• etAmAyù SpzR k•ret ed•eb•n n•.
487 ”eyAù b• 6:6-7:11
24
yKn KA† TAek•/ tKn ek•An gr¨o ŒiB˜eyAg k•er "tA”/ ŽKn ŒAmAyù iz(•• d•Ao/ ŒAim c•¢p k•er
nA. TAk•eb••. ed•iKeyù d•Ao ŒAim ik• Bu˜l k•eriC.
6 25
S•VˆAd•h•In ek•An b•ˆS˜Þ ik• lb•Š CA¼• KAoyù• yAyùÀ sí-b•Ak•Y” zi)˜zAlI. ik••–˜Þ etAmAr yui)˜ ek•An
ifemr sAd•• ŒMezr ik• ek•An S•VˆAd• ŒAeCÀ n•? ik•C¢” ömAŠ k•er n•.
7 26
ŒAim Žrk•m KAb•Ar SpzR k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•ir/ &u“im ik• ŒAmAr smAelAc•n• k•rAr pirk•Â˜¯n•
Ï D•re,r KA† ŒAmAr k•AeC pc•• KAb•Aerr mt. Žb•M k•erCÀ &u“im ik• ŒAro ûL•Ai•–˜ÿk•r k•T• b•leb•À
27
etAmAr k•TAÙel• ŒAmAr k•AeC es”rk•m” S•VˆAd•h•In &u“im Žk•j“n ipï-mAïh•Ienr sµpi% ineyù ju“yù•
b•el men h•ecC. eKlet pAer•. &u“im etAmAr öiteb•zIek•o ib•iß*
8
"y• ec•eyùiC t• yid• eptAm? ŒAim y• sitY” k•er id•et pAer•.
28
c•A” t• yid• ö½Vr id•etn? ik••–˜Þ ŽKn/ ŒAmAr muK ed•eK eb•AJ“Ar ec•X• k•r.
9
ŒAim ec•eyùiClAm/ ö½Vr ŒAmAyù Db•Ms k•r¨n. ŒAim etAmAr k•AeC imTY• b•leb•• n•.
29
Žigeyù Žes ŒAmAyù h•tY• k•r¨n. etAmAr isß“A•–˜ÿÙil punibR•eb•c•nA k•r. Œ‘Ayù
10
yid• itin ŒAmAyù h•tY• k•ern/ ŒAim S•VˆiS˜ÿ ib•c•Ar k•erA n•. punrAyù ib•eb•c•n• k•r k•ArŠ Ž b•YApAer
pAeb••/ ŒAim suKI h•b•É Žt yˆ–˜¤,• se%Ño ŒAim es” ŒAim ined$•Ax. ŒAim ek•An Bu˜l k•irin.
30
pib•^temr ŒAed•z pAln k•rA eTek• ib•rt h•” ŒAim imTY• b•liC n•. ŒAim ik• pc•• ij“inesr
in. S•VˆAd• b•uiJ“ n•À®
11
"ŒAmAr sb• zi)˜ c•el egeC/ tA” ŒAmAr eb<•ec•
TAk•Ar ek•An ŒAz• en”. ŒAim j“Ain n• ŒAmAr ik•
h•eb•. tA” ŒAmAr qD•y$Y D•rAr ek•An k•ArŠ en”.
12
7 ”eyùAb• b•leln/
"p]iTb•Iet mAnuxek• k•iWn sMýAm k•ret h•yù.
ŒAim pATerr mt z)˜ n”. ŒAm•r ed•h• iptl tAed•r jIb•n Žk•j“n k•eWAr piršmI šimek•r
id•eyù qtrI nyù. j“Ib•enr mt.
13
ŒA ™inB˜$r h•b•Ar mt ŒAmAr ek•An zi)˜ en”. 2
mAnux es” ß*Itd•Aesr mt/ ey öc•Ø gremr
ek•nÀ k•ArŠ ŒAmAr k•AC eTek• sAP•lY ek•e¼ enoyù• id•en sArAid•n piršemr pr Žk•w¦ zItl CAyù• c•Ayù.
h•eyùeC. mAnux Žk•j“n B˜A¼Aew šimek•r mt ey eb•tenr id•enr
14
"yid• ek•Ÿ sms´Ayù pe¼/ tAr öit tAr b•Þ u“r j“‘ Œep(•• k•er.
3
sd•yù h•oyùA Ÿic•í. yid• ek•Ÿ sbR•zi)˜mAn ö½Verr tA”/ iWk• Žk•iw ß*Itd•As o šimek•r mt ŒAmAek•
id•k• eTek•o muK eP•rAyù/ tb•uo tAr öit tAr b•Þ u“r mAesr pr mAs qnrA• ed•oyù• h•eyùeC. ŒAmAek•
ib•½VˆS˜ÿ TAk•A Ÿic•í. é>KB˜r• rAtÙil Ùen ed•oyù• h•eyùeC.
15 4
ik••–˜Þ &u“im/ ŒAmAr B˜A”/ &u“im ib•½VˆS˜ÿ iCel n•. yKn ŒAim Z”/ ŒAim B˜Aib•/ 'ŒAb•Ar k•t(•Š
ŒAim etAmAr öit inB˜$r k•ret pAirin. &u“im es” per ej“eg ŸWeb••À¾ rAi^ öliµ•Vˆt h•yù. sUy$ oW•
J“,RAr mt y• k•Kno öb•Aih•t h•yù ŒAb•Ar k•Kno py$•–˜ÿ ŒAim CwP•w k•ir.
öb•Aih•t h•yù n•. &u“im es” J“,RAr mt 5
ŒAmAr ed•h• k]•imk•Iw o ŒAb•j$“nAr mØ id•eyù
16
y• b•reP• j“em egel b•• b•rP• gl• j“el B˜er ŒAb•]t. ŒAmAr c•Am¼• eP•ew yAyù o rs g¼Ayù.
egel Ÿpec• pe¼.
17 6
Žb•M yKn ŒAb•h•Aoyù• ZÅk• o grm TAek• tKn "ŒAmAr j“Ib•n/ t¡Aitr mAku•r eTek•o Ët
tAr j“l öb•Ah• b•Þ “ h•eyù yAyù. tAr D•ArAÙel• luˆ¹ˆÿ Œitb•Aih•t h•eyù yAe•C. Žb•M ŒAzAh•In B˜Aeb• ŒAmAr
h•yù. j“Ib•n ezx h•e•C.
18 7
b•i,ek•r d•l tAed•r rAˆS˜ÿ• eTek• ser yAyù Žb•M S•åreŠ ereK•/ ŒAmAr j“Ib•n Žk•iw in½VAs mA^.
tAr• mr¨BU˜imet ib•luˆ¹ˆÿ h•yù. ŒAr k•Kno ŒAim B˜Ael• ik•C¢ ed•Keb•• n•.
19 8
ewmAr b•i,k•r• j“elr Œe–•VˆxŠ k•rel•. izb•Ar Žb•M yid•o &u“im ŽKn ŒAmAyù ed•KC &u“im ŒAmAek•
py$wk•r• ŒAz• ineyù Œep(•• k•rel•. ed•Keb• n•/ &u“im ŒAmAek• K<uj“et TAk•eb• ik••–˜Þ ŒAim
20
tAr• iniü‚t iCl ey tAr• j“l pAeb•” ik••–˜Þ TAk•eb•• n•.
9
tArAo h•tAz h•l. emG• c•el yAyù Žb•M ib•luˆ¹ˆÿ h•yù. Žk•” B˜Aeb•/
21
ŽKn/ &u“im es” sb• J“,RAr mt. ŒAmAr éd$•z• Žk•j“n elAk• k•b•er c•el yAyù. es ŒAr iP•er ŒAes
ed•eK &u“im B˜It h•eyùeC•. n•.
22 10
ŒAim ik• etAmAr sAh•AyY ec•eyùiCÀ n• c•A” in? tAr puerAen• b•A¼Iet es ŒAr k•Kn” iP•er
ik••–˜Þ &u“im sh•ej“” etAmAr Ÿped•z id•el? ŒAseb• n•. tAr b•A¼I tAek• ŒAr ic•net pAreb• n•.
23 11
ŒAim ik• etAmAek• b•eliC/ 'ŒAmAek• zߨr h•At "tA” ŒAim c•¢p k•er TAk•eb•• n•? ŒAim k•T•
eTek• r(•• k•r? n]zMs elAek•r h•At eTek• ŒAmAyù b•leb••? ŒAmAr ŒA ™• k•X pAe•C? ŒAim ŒiB˜eyAg
r(•• k•rÀ¾ k•reb•• k•ArŠ ŒAmAr ŒA ™• b•Itšß“ h•eyù egeC.
”eyAù b• 7:12-9:6 488
12 10
ö½Vr/ ek•n ŒApin ŒAmAyù pAh•Ar• id•e•CnÀ ŒAim h•yùet• b•yùSˆð˜ elAek•r• etAmAyù iz(•• id•et
ik• smu@• b•• smu@• d•Anb•À pAern. h•yùet• b••/ t¡Ar• y• izeKeCn t• etAmAek•
13
yKn ŒAim b•il ŒAmAr ib•CAn• ŒAmAek• ŒArAm ezKAet pAern.®
ed•eb•/ ŒAmAr ec•Qik• ŒAmAek• ib•šAm o zAi•–˜ÿ ed•eb•
14 11
tKn S•Vˆ¹÷ ed•iKeyù ŒApin ŒAmAyù B˜yù pAoyùAn. ib•lad•d• b•leln/ "Zk•en• j“imet ik• BU˜j$“gAC
B˜yùAb•h• S•Vˆ¹÷ d•zRn k•ireyù ŒApin ŒAmAyù B˜It k•ern. b•¼ h•et pAerÀ® j“l CA¼• ik• Žrs g•C b•A¼et
15
tA” P<•Ais yAoyùAwA” ŒAim ŽKn ešyù b•el men pAerÀ
12
k•ir. ŽmnB˜Aeb• eb<•ec• TAk•Ar ec•eyù ŒAmAr mer yAoyù•” n•/ yid• j“l Zik•eyù yAyù/ tAh•el tArAo Zik•eyù
B˜Al. yAeb•. tAr• Žt eCAw h•eyù yAeb• ey tAed•r ek•ew
16
ŒAim ŒAmAr j“Ib•nek• b•Aitl k•er id•eyùiClAm. b•Yb•h•Ar k•rA” muiSˆð˜l h•eb•.
13
ŒAim ic•rid•n eb<•ec• TAk•et c•A” n•. ŒAmAek• Žk•• yAr• ö½Vrek• Bu˜el yAyù tArAo Ï nl-KAg¼Ar
TAk•et id•n. ŒAmAr j“Ib•n ZD•u” Žk•iw b•eyù yAoyù• metA”. ö½Vrh•In mAnuexr ŒAz• ib•nX h•yù.
14
in>½VAs. o” elAek•r inB˜$r k•rAr ek•An j“Ayùg• en”.
17
ö½Vr/ ek•n mAnux ŒApnAr k•AeC Žt Ùr¨ ׈pU,RÀ tAr inrAp%• mAk•¼sAr j“Aelr metA” ébR•l.
15
ek•n ŒApin tAek• Žt l(•Y k•ernÀ yid• ek•An elAk• mAk•¼sAr j“Aelr opr inB˜$r
18
ek•n öitid•n sk•Ael ŒApin mAnux prI(•• k•er tAh•el t• eB˜e[˜ yAyù. es mAk•¼sAr j“Al D•er/
k•ernÀ ek•n öitmUæet$ elAek•ed•r yAc•A” k•ernÀ ik••–˜Þ es” j“Al tAek• ŒAšyù ed•yù n•.
19 16
ö½Vr/ ŒApin ik• ŒAmAr Ÿpr eTek• ŒApnAr es” elAk•iw sUy$Ael•ek•r meD•Y Žk•iw eB˜j“•
#iX sireyù eneb•n n•À ŒApin ik• Žk• plek•r j“‘o gAeCr mt. tAr fAlpAl• sAr• b•AgAen Ci¼eyù
ŒAmAek• Žk•• CA¼eb•n n•À pe¼.
20 17
ö½Vr/ ŒApin mAnuexr opr nj“r rAeKn. ŒAim pATerr c•¡A”eyùr meD•Y es tAr izk•¼ Ci¼eyù
Œ‘Ayù k•eriC/ B˜Al. ŒAim ŒApnAr öit ik• k•ret rAeK/ pATerr meD•Y” es tAr izk•¼ gj“Ayù.
18
pAirÀ ek•n ŒAim ŒApnAr eb•AJ“• h•eyù ŸeWiCÀ ik••–˜Þ yid• gACiw tAr j“Ayùg• eTek• ser yAyù/
21
ŒprAD• k•rAr j“‘ ek•n ŒApin ŒAmAyù (•m• gACiw mer yAeb• Žb•M ek•Ÿ j“Aneb• n• ey gACiw
k•reCn n•À ŒAmAr pAepr j“‘ ek•n ŒApin ŒAmAyù ek•Anid•n ÏKAen iCel•.
19
(•m• k•reCn n•À ŒAim Kub• tA¼AtAi¼ mer igeyù ik••–˜Þ gACiw ytid•n eb<•ec• iCl ttid•n j“Ib•n
k•b•er yAeb••. tKn ŒApin ŒAmAyù K<uj“eb•n/ ik••–˜Þ ŸpeB˜Ag k•riCl Žb•M Œ‘A‘ gACÙel• Žr j“AyùgAyù
ŒAim tKn c•el yAeb••.® j“›˜åAeb•.
20
B˜Ael• elAek•ed•r ö½Vr k•Kn” pirtYAg k•ern
ib•lda •d• ”eyAù eb•r seÒ˜ k•T• b•leln n•. itin éX elAek•ed•r sAh•AyY k•ern n•.
21

8 tKn zUh•Ir ib•lad•d• Ÿ%r id•eln/


2
"ŒAr k•t(•Š &u“im Ï B˜Aeb• k•TA b•leb•À etAmAr
k•T• eJ“Ae¼• b•AtAesr mt” b•eyù c•eleC.
etAmAr
22
ö½Vr etAmAr muK h•Aiset B˜ireyù ed•eb•n Žb•M
eW<Aw ŒAnª• Db•inet pU,R k•reb•n.
ik••–˜Þ etAmAr zߨed•r muK lÆï“Ayù ŒA•Cå h•eyù
3
ö½Vr sbR • d•A” sí peT TAek•n. y• siWk•/ yAeb•. Žb•M éX elAek•ed•r G•rb•A¼I Db•Ms h•eyù
sbR•zi)˜mAn ö½Vr t• k•Kn” pirb•it$t k•ern n•. yAeb•.®
4
yid• etAmAr s•–˜ÿAnr• ö½Verr ib•r¨eß“ pAp k•er
TAek•/ tAh•el ö½Vr tAed•r pAepr j“‘ zAiˆS˜ÿ ib•lda •d•ek• ”eyAù eb•r Ÿ%r
id•eyùeCn.
5
ik••–˜Þ ŽKn ”eyùAb•/ &u“im yid• ö½Verr Žb•M
sbR•zi)˜mAenr k•AeC (•m• öATRnA k•r/
9 tKn ”eyùAb• Ÿ%r id•elnÉ
2
"ç<•/ ŒAim j“Ain &u“im y• b•leC• t• stY. ik••–˜Þ
Žk•j“n mAnux ö½Verr seÒ˜ yui)˜-tek$• ik•B˜Aeb•
6
yid• &u“im sí o Zic• TAek••/ itin zIç•” Žes ij“tet pAerÀ
etAmAek• sAh•AyY k•reb•n. etAmAr eymn g]h•iw öApY 3
Žk•j“n mAnux ö½Verr seÒ˜ tk$• k•ret pAer
etmniw” itin etAmAek• iP•ireyù ed•eb•n. n•? ö½Vr 1/000wA ö½Í k•ret pAern ik••–˜Þ ek•An
7
etAmAr ey ib•pul Ÿåit h•eb•/ tAr k•AeC/ ŒAeg mAnux tAr Žk•w• öe½Íro Ÿ%r id•et pAer n•?
etAmAr y• iCl/ tA sAmA‘ men h•eb•. 4
ö½Vr öc•Ø |•AnI Žb•M t¡Ar ib•pul (•mt•. ek•Ÿ”
8
"b•yùSˆð˜ elAek•ed•r ij“|•As• k•er ed•K. K<uej“ ed•K ö½V e rr seÒ˜ Œ(•t h•eyù l¼A” k•ret pAer n•.
5
tAed•r pUbR•pur¨xr• ik• iz(•• epeyùeCÀ ö½Vr yKn eß*AD•Ai–•Vˆt h•n tKn pbR•tÙel• ik•
9
men h•e•C eyn ŒAmr• gtk•Al j“e›˜åiC. j“AnAr h•e•C eb•AJ“b•Ar ŒAeg” itin pbR•ted•r sireyù ed•n.
6
pe(• ŒAmr• Žek•b•Aer” ŒpO•. Ž” p]iTb•Iet p]iTb•Iek• k<•Aipeyù ed•b•Ar j“‘ ö½Vr BU˜imk•µp
ŒAmAed•r j“Ib•n CAyùAr metA” (•,S˜îAyùI.® pAWAn. ö½Vr p]iTb•Ir iB˜t py$•–˜ÿ k<••ipeyù ed•n.
489 ”eyAù b• 9:7-10:4
7 24
ö½Vr sUey$r seÒ˜ k•T• b•let pAern Žb•M sUey$Ad•yù yKn Žk•j“n éX elAk• rAj“Y zAsn k•er/ tKn
nAo h•et id•et pAern. itin tArAed•r b•ª•I k•er ik• G•weC/ t• ed•K• eTek• ö½Vr ik• entAed•r ib•rt
eP•let pAern yAet tAr•rA ŒAr n• ‰ˆel. rAeKnÀ yid• tA” stY h•yù/ tAh•el ö½Vr ek•À*
8 25
ö½Vr inej“” ŒAk•Az s]iX k•ereCn. itin smue@•r "ŒAmAr id•n Žk•j“n ed•Q¼b•Aej“r eTek•o Ët
eFŸeyùr opr id•eyù eh•¡ew yAn. c•el yAe•C. ŒAmAr id•nÙil Ÿe¼ c•el yAe•C Žb•M
9
"ö½V r ”•b•] h •í B˜A˜ñ u k •mØlI/ sˆ¹ˆÿ i x$ m Øl/ tAed•r meD•Y ek•An ŒAnª• en”.
26
k•Alpur¨x Žb•M k]•i%k•• s]iX k•ereCn. itin” ýh•rAij“ ŒAmAr id•nÙil enQk•Ar mt Ët c•el yAe•C•
s]iX k•ereCn y• d•i(•e,r ŒAk•Az pirß*m• k•er. iWk• eymn ögl Ët gitet izk•Aerr opr eC¡•
10
ö½Vr mh•An sb• k•Aj“ k•ern y• mAnux b•eu J“ ŸWet mAer.
27
pAer n•. ö½Vr ey sb• ŒAü‚y$ k•Aj“ k•ern t• Œg,Y. "yid• ŒAim b•il/ 'ŒAim ŒiB˜eyAg k•reb•• n•
11
ed•K/ ö½Vr ŒAmAr pAz id•eyù c•el yAn ik••–˜Þ ŒAim ŒAmAr yˆ–˜¤,• Bu˜el yAeb••. ŒAim ŒAmAr mueK
ŒAim t¡Aek• ed•Ket pA” n•. itin pAz id•eyù c•el h•Ais eP•AwAet pAreb••.¾
yAn ik••–˜Þ ŒAim tA Ÿpliß“ k•ret pAir nA. 28
ök]•tpe(• Žw• ek•An ik•C¢ek•” pirb•it$t k•reb•
12
yid• ö½Vr ik•C¢ ineyù yAn ek•Ÿ” t¡Aek• erAD• n•. yˆ–˜¤,• ŽKno ŒAmAek• B˜It k•er?
29
k•ret pAer n•. ek•Ÿ” t¡Aek• b•let pAer n•/ 'ŒApin ŒAim ”itpUebR•” ŒprAD•I sAb•YˆS˜ÿ˜ h•eyùiC. tA”
ik• k•reCnÀ¾ ek•n ŒAim Œk•AreŠ ec•X• k•reb••À ŒAim b•il/ 'Bu˜el
13
ö½Vr t¡Ar rAg d•mn k•reb•n n•. Žmn ik• yAo?¾
30
rAh•Aeb•r* Œnuc•rrAo ö½Verr sAmen nt h•yù? yid• ŒAim inej“ek• &u“xAr id•eyù D•ueyù eP•il Žb•M
14
tA” ŒAim ö½Verr seÒ˜ tk$• k•ret pAir n•. sAb•An id•eyù ŒAmAr h•At pirâ•Ar k•ir/
31
ŒAim j“Ain n• t¡Aek• ik• b•let h•eb•. tb•uo ö½Vr ŒAmAek• k•b•er zAiˆS˜ÿ ed•eb•n Žb•M
15
ŒAim ined$•Ax/ ik••–˜Þ ŒAim t¡Aek• ek•An Ÿ%r etAmr• ŒAmAek• ŒAb•j$“nAr meD•Y eP•el ed•eb•. tKn
id•et pAir n•. ŒAim ZD•u ŒAmAr ib•c•Arek•r k•AeC ŒAmAr b•S˜¤o ŒAmAyù G•],• k•reb•.
öATRnA k•ret pAir. 32
ö½Vr et• ŒAmAr met• Žk•j“n mAnux nn. es”
16
ŒAim yid• ö½Vrek• fAik• Žb•M itin yid• Ÿ%r j“‘ ŒAim t¡Aek• Ÿ%r id•et pAir n•. ŒAmr• ŒAd•Alet
ed•n/ tb•u ŒAim ib•½VAs k•reb•• n• ey Ÿin ŒAmAr k•T• imilt h•et pAir nA.
33
Zneb•n. ŒAim men k•ir épe(•r k•T• ezAnAr j“‘ Žk•j“n
17
Œk•AreŠ itin ŒAmAr ed•eh• öc•¢r (•t ed•eb•n. mD•Yp(• mAnuexr d•rk•Ar. ŒAim men k•ir/ ŒAmAed•r
ŒAmAek• ŒAG•At k•rAr j“‘ ö½Vr J“¼ pAWAeb•n. ŸB˜eyùr” ib•c•Ar k•rAr j“‘ yid• ek•Ÿ Žk•j“n TAk•et•?
18 34
ö½Vr punbR•Ar ŒAmAyù in>½V•s inet ed•eb•n n•. ŒAim men k•ir/ ö½Verr zAiˆS˜ÿd•Aenr d•Ø ek•e¼
tAr b•d•el itin ŒAmAyù B˜yù¿•r k•eX B˜ireyù enoyùAr j“‘ yid• ek•Ÿ TAk•et•? tAh•el ö½Vr ŒAmAyù
ed•eb•n. ŒAr B˜yù ed•KAet pAretn n•.
19 35
ŽwA yid• zi)˜r b•YApAr h•y/ù inü‚yù” itin Œenk• tAh•el/ ö½Vrek• B˜yù nA k•er/ ŒAim y• b•let
eb•zI zi)˜zAlI. Žw• yid• suib•c•Aerr b•YApAr h•yù/ c•A”/ t• b•let pArtAm. ik••–˜Þ ŽKn ŒAim t• k•ret
ö½Vrek• ek• ŒAd•Alet ŒAs•r j“‘ b•AD•Y k•ret pAir n•.
pAerÀ
20
ŒAim inrprAD•/ ik••–˜Þ ŒAmAr inej“r k•TA” 10 ŒAim ŒAmAr inej“r j“Ib•nek• G•, ] • k•ir. ŒAim
in>se¿•Aec• ŒiB˜eyAg k•reb••. ŒAmAr ŒA ™•
ŒAmAek• ŒprAD•I k•er etAel. ŒAim ined$•Ax/ ik••–˜Þ b•Itšß“ h•eyù ŒAeC tA” ŽKn ŒAim Žk•T• b•leb••.
2
itin ŒAmAyù t¡Ar ib•c•Aer ŒprAD•I k•reb•n. t¡Ar ib•c•Aer ŒAim ö½Vrek• b•leb••É 'ŒAmAyù ed•Ax ed•eb•n n•?
ŒAim ŒprAD•I h•b•. ŒAmAyù b•lun/ ŒAim ik• Bu˜l k•eriCÀ ŒAmAr ib•r¨eß“
21
ŒAim ined$•Ax. ik••–˜Þ ŒAim j“Ain n• ik• B˜Ab•et ŒApnAr ik• ek•An ŒiB˜eyAg ŒAeCÀ
3
h•eb•. ŒAim ŒAmAr inej“r j“Ib•nek• G•],• k•ir. ö½Vr/ ŒAmAek• ŒAG•At k•er ŒApin ik• suKI h•nÀ
22
ŒAim inej“ek• b•il/ 'Žk•” G•wn• sb•Ar e(•e^” men h•e•C/ ŒApin y• s]iX k•ereCn tAr öit ŒAmAr
G•ew. ined$•Ax elAk• ŒprAD•Ir metA” mAr• yAyù. ö½Vr ek•An ‹äe(•p” en”. ik•Mb••/ mª• elAek•r• ey P•iª•
tAed•r sb•Ar j“Ib•n ezx k•er ed•n.¾ Œ¡Aew es” P•iª•et ŒApino ik• ŒAniª•t h•nÀ
23 4
yKn B˜yù¿•r ik•C¢ Žk•w• G•ew Žb•M Žk•j“n ined$•Ax ö½Vr/ ŒApnAr ik• mAnuexr ec•AK ŒAeCÀ mAnux
elAk• mAr• yAyù/ ö½Vr ik• tAr öit ib•@äepr h•Ais ey B˜Aeb• ed•eK ŒApino ik• es”B˜Aeb• ed•eKnÀ
h•AesnÀ

rAh•Ab• Žk•iw fêAgn ŒTb•• sAmui@•k• rA(•s. elAek• men k•rt y K n Ö Ö Ö e k • ö½Vr p]iTb•Iek• éX elAek•r (•mtAD•In k•ereCn.
smu@• iCl rAh•Aeb•r inyùˆ–˜¤eŠ. sAD•Ar,t> rAh•Ab• ö½Verr zߨ itin ib•c•Ark•ed•r stYek• ed•KAr ec•AK ŒÞ“ k•er ed•n. iyin Ž
ŒTb•• KArAp ek•An ik•C¢r ötIk•. k•Aj“ k•ereCn itin yid• ö½Vr n• h•n teb• itin ek•À
”eyAù b• 10:5-11:16 490
5
ŒApnAr j“Ib•n ik• ŒAmAed•r mt” (u•@•À ŒApnAr eyw¦ku• ŒÂ˜¯ smyù b•Ak•I reyùeC t• ŒAmAyù ŸpeB˜Ag
j“Ib•n ik• mAnuexr j“Ib•enr mt” ˆeCAwÀ n•. tAh•el k•ret id•n. Žmnik• es” S˜îAenr ŒAelAo ŒÞ“k•Aerr
ŒApin ik• k•er b•uJ“eb•n Žw• ek•mnÀ mt tmsAmyù.®¾
6
ŒApin ŒAmAr ed•Ax ed•eKn Žb•M ŒAmAr pAp
Œe–•VˆxŠ k•ern. esAP•r ”eyAù eb•r seÒ˜ k•T• b•leln
7
ŒApin j“Aenn ŒAim ined$•Ax ik••–˜Þ ek•Ÿ” ŒAmAek•
ŒApnAr (•mt• eTek• b<•Ac•Aet pAreb• n•?
8
11 tKn nAmATIyù esAP•r ”eyùAb•ek• Ÿ%r id•eln
Žb•M b•lelnÉ
ö½Vr/ ŒApnAr h•At” ŒAmAyù qtrI k•ereC Žb•M
2
ŒAmAr ed•h•ek• räpd•An k•ereC. ik••–˜Þ ŽKn ŒApin "Ž” k•TAr b•‘Ar Ÿ%r ed•oyù• d•rk•Ar? Žet•
c•Arid•k• eTek• iG•er ŒAmAyù igel eP•let b•eseCn. k•T• ik• ”eyùAb•ek• siWk• b•el ömAŠ k•er n•?
9 3
ö½Vr/ S•årŠ k•r¨n/ ŒApin ŒAmAek• k•Ad•A id•eyù ”eyùAb•/ &u“im ik• eB˜eb•C etAmAr j“‘ ŒAmAed•r
b•AineyùiCeln. ŒApin ik• ŒAb•Ar ŒAmAek• D•Uilet k•AeC ek•An Ÿ%r en”À &u“im ik• eB˜eb•eC• yKn &u“im
pir,t k•reb•nÀ ö½Vrek• ib•@•äp k•reb•/ tKn ek•Ÿ etAmAek• sAb•D•An
10
ŒApin ŒAmAek• éeD•r mt eFel id•eyùiCeln k•reb• n•À
4
Žb•M ŒAmAek•/ G•n k•er CAnAr mt ŒAk•Ar id•eyùeCn. ”eyùAb•/ &u“im ö½Vrek• b•eleC•/ 'ŒAmAr yui)˜Ùil
11
ŒApin ŒAmAr h•A¼ o epzI Žk•i^t k•ereCn. stY Žb•M ŒApin ed•eK inn ŒAim Zic•Zß“.¾
5
tArpr ŒApin” c•Am¼• o mAMs id•eyù t• ŒAb•]t ”eyùAb•/ ŒAh•A yid• ö½Vr etAmAyù Ÿ%r id•etn?
k•ereCn. ŒAz• k•ir itin etAmAr seÒ˜ k•T• b•leb•n.
12
ŒApin” ŒAmAek• j“Ib•n id•eyùeCn Žb•M ŒAmAr 6
ö½Vr etAmAek• ö|•Ar gUâ t%Ñ b•let pAretn.
öit sd•yù iCeln. ŒApin ŒAmAr y Í ineyùeCn Žb•M ök]•t ö|•Ar éiw id•k• TAek•. ŒnuB˜b• k•er• ö½Vr
ŒAmAr ŒA ™Ar öit y ͈ ineyùeCn. etAmAr ik•C¢ pAp Bu˜el egeCn. etAmAek• t¡Ar ytw•
13
ik••–˜Þ/ Ž sb•” ŒApin men men k•ereCn/ ŒAim zAiS˜ÿ ed•oyù• Ÿic•í iCl ttw• itin Œb••” etAmAek•
j“Ain/ Ž” sb• pirk•Â˜¯n•” ŒApin egApen k•ereCn. id•e•Cn n•.
ç<•/ ŒAim j“Ain/ ŒApnAr men Ž” iCel•. 7
"”eyùAb•/ &u“im ik• men k•r ey &u“im ök]•tpe(•
14
yid• ŒAim pAp k•ir/ ŒApin t• l(•Y k•reb•n•Žb•M ö½Vrek• b•ueJ“CÀ &u“im ik• men k•r &u“im sbR•zi)˜mAn
Bu˜l k•rAr j“‘ ŒApin ŒAmAyù zAiS˜ÿ˜ ed•eb•n. ö½Verr sIm• ŒAib•â•Ar k•er eP•elCÀ
15 8
yid• ŒAim pAp k•ir/ ŒAim eyn é>K pA”? ik••–˜Þ S•VˆegR y• ik•C¢ ŒAeC es ib•xeyù &u“im ik•C¢” k•ret
yid•o ŒAim ined$•Ax tb•u ŒAim ŒAmAr mAT• &u“let pAer• n•. m]&u“Yr S˜îAn sµpek$•o &u“im ik•C¢” j“Aen•
pAir nA. ŒAim Žt” liÆï“t o ŒAh•t. n•.
16 9
yid• ŒAmAr ek•An sP•lt• TAk•et• o ŒAim gbR• ö½Vr p]iTb•Ir eTek• b•]h•í Žb•M smue@•r eTek•o
k•ret pArtAm tAh•el eymn k•er Žk•j“n izk•ArI b•¼.
10
isMh• izk•Ar k•er/ etmin k•er ŒApin ŒAmAyù izk•Ar "yid• ö½Vr etAmAyù ŒAwk• k•ern Žb•M etAmAyù
k•retn. ŒAmAr ib•r¨eß“ ŒAb•Ar ŒApin ŒApnAr (•mt• ŒAd•Alet ineyù yAn/ ek•Ÿ” t¡Aek• eWk•Aet pAreb•
öd•zRn k•retn. n•.
17
ŒAim ey Bu˜l k•eriC/ Žw• ömAe,r j“‘ ŒApin 11
ök]•tpe(• ö½Vr” j“Aenn ey ek• Œpd•ATR. yKn
n&u“n sA(•I ineyù ŒAesn. b•Ar b•Ar nAn•B˜Aeb• ŒApin ö½Vr ek•An mª• k•Aj“ ed•eKn itin t• men rAeKn.
ŒAmAr öit rAg öd•zn R k•reb•n/ ŒAmAr ib•r¨eß“ Žek•r 12
Žk•w• b•uen• gAD•• k•Kno Žk•w• mAnuexr j“›˜å
pr Žk• qs‘d•l pAWAeb•n. id•et pAer n•. Žb•M Žk•j“n inebR•AD• elAk• k•Kno
18
tA”/ ö½Vr/ ek•n ŒAmAyù j“›˜åAet id•eyùiCelnÀ |•AnI b•Yi)˜ h•eyù ŸWet pAer n•.
13
ek•Ÿ ŒAmAek• ed•KAr ŒAeg” ŒAim ek•n mrlAm n•? "ik••–˜Þ ”eyùAb•/ &u“im etAmAr h•äd•yùek• ö½VrmuKI
19
tAh•el ŒAmAek• k•Ken• b<•Ac•et h•t n•. mAïgB˜$ k•erA Žb•M t¡Ar k•AeC öATRnA rt etAmAr h•At éiw
eTek• ŒAmAek• srAsir k•b•er ineyù yAoyù• h•t. &u“el D•erA.
20
Œ•mAr j“Ib•n öAyù ezx h•eyù egeC. tA” ŒAmAyù 14
etAmAr pApek• etAmAr k•AC eTek• Œenk• dU•er
Žk•• TAk•et id•n. ŒAmAr eyw¦ku• ŒÂ˜¯ smyù b•Ak•I rAK. etAmAr t¡Ab•uet ek•An mª• elAk•ek• b•As k•ret
ŒAeC/ t• ŸpeB˜Ag k•ret id•n. id•o n•.
21 15
eyKAn eTek• ŒAim ŒAr iP•rb• nA es” ŒÞ“k•Ar tAh•el &u“im lÆï“• n• epeyù muK &u“let pAreb•.
o m]&u“Yr j“get öeb•z k•rAr ŒAeg ŒAmAr ŒÂ˜¯ smyù B˜It n• h•eyù &u“im z)˜ h•eyù d¡•A¼Aet pAreb•.
16
ŒAmAek• ŸpeB˜Ag k•ret id•n. tAh•el &u“im etAmAr éeB˜$•g Bu˜let pAreb•. &u“im
22
ey S˜îAen egel ek•Ÿ ed•Ket pAyù n• es” ŒÞ“k•Ar/ etAmAr sms´AÙilek• b•eyù yAoyù• j“elr ec•eyù eb•zI
CAyùA•Cå o ib•z]žlAr j“get yAoyùAr ŒAeg/ ŒAmAr men rAKeb• n•.
491 ”eyAù b• 11:17-13:7
17
tAh•el etAmAr j“Ib•n épuerr sUy$ öB˜Ar eTek•o 13
ik••–˜Þ ö|•A Žb•M (•mt• ö½Verr” ŒAeC. séped•z
ŒiD•k•tr ŸÆ‰ˆl h•eyù ŸWeb•. j“Ib•enr ŒÞ“k•Artm o eb•AD• é”” t¡Ar.
14
smyùÙel• sk•Aelr sUey$r mt ‰ˆl‰ˆl k•reb•. ö½Vr yid• ek•An ik•C¢ek• eB˜e[˜ ed•n/ elAek• t•
18
tKn &u“im inej“ek• inrApd• men k•reb•. k•ArŠ ŒAr g¼et pAer n•. yid• ö½Vr ek•An elAk•ek• h•Aj“et
tKn ŒAz• TAk•eb•. ö½Vr etAmAr öit y ͈ eneb•n rAeKn ek•An elAk•” tAek• k•ArAmu)˜ k•ret pAer n•.
15
Žb•M itin etAmAyù ib•šAm ed•eb•n. ö½Vr yid• b•]iXek• inyùˆ–˜¤Š k•ern tAh•el Ž”
19
&u“im Zeyù p¼et pAreb• Žb•M ek•Ÿ etAmAek• p]iTb•I Zik•eyù yAeb•. ö½Vr yid• b•i] Xek• ŒeJ“Aer J“ret
B˜yù ed•KAeb• nA. Žb•M Œenk• elAk• sAh•AeyYr j“‘ ed•n p]iTb•Iet b•‘• b•eyù yAeb•.
etAmAr k•AeC ŒAseb•. 16
ö½Vr zi)˜zAlI Žb•M t¡Ar gB˜Ir ö|•• ŒAeC.
20
éX elAek•r• sAh•AeyYr ötYAz• k•ret pAer ik••–˜Þ ey ötAirt h•yù es Žb•M ötArk• éj“en” ö½Verr.
tAr• tAed•r sms´• eTek• r(•• pAeb• n•. tAed•r 17
ö½Vr t¡Ar sAbR•eB˜Qm ׈ öd•zRenr j“‘ |•AnI o
ŒAzAr Žk•mA^ pir,Am h•eb• m]&u“Y.® d•(• b•Yi)˜ed•r eb•Ak•• öitpå k•ern.
18
Žk•j“n rAj“• h•yùet• elAek•ed•r ej“el b•ª•I
esAP•rek• ”eyAù eb•r Ÿ%r k•ret pAer. ik••–˜Þ ö½Vr tAed•r k•ArAmu)˜ k•ern Žb•M

12 2
tKn ”eyùAb• tAed•r Ÿ%r id•elnÉ tAed•r zi)˜zAlI k•ern.
19
ö½Vr yAj“k•ed•r pd•c•¢Yt k•ern Žb•M yAr• men
"ŒAim iniü‚t ey &u“im eB˜eb•eCA/ &u“im” Žk•mA^ k•er tAr• yTAyTB˜Aeb• izk•¼ ege¼eC tAed•r ŸeÂw
|•AnI elAk•. &u“im eB˜eb•eC• yKn &u“im mAr• yAeb• eP•el ed•n.
tKn ö|•A etAmAr seÒ˜ c•el yAeb•. 20
ö½Vr inB˜$reyAgY prAmzRd•At•ek•o nIrb• k•ireyù
3
ik••–˜Þ etAmAr” met• ŒAmAro Žk•iw mn ŒAeC. ed•n. b•yùSˆð˜ mAnuexr ö|•Ao itin h•rŠ k•ern.
ŒAim etAmAr ec•eyù ink]•X n”. sk•el ”itmeD•Y” j“Aen 21
ö½Vr entAed•r Ùr¨ ˆ× ôAs k•rAn. itin zAsek•r
&u“im ik• b•liCel. (•mt• ek•e¼ enn.
4
"Ž”mA^ ŒAmAr b•Þu“r• ŒAmAyù Ÿph•As k•rel•. 22
ö½Vr egApntm egApn k•TAiw ök•Az k•ern.
tAr• b•ll/ 'es ö½Verr k•AeC öATRnA k•eriCl Žb•M ŒÞ“k•Ar Žb•M m]&u“Ymyù S˜îAeno itin ŒAel• pAWAn.
23
es tAr Ÿ%r epeyù egeC. Ž” k•Are,” tAr e(•e^ ö½Vr j“Aited•r b•]h•í Žb•M zi)˜ˆzAlI k•ern/
Žmn sb• mª• G•wn• G•wel•.¾ "ŒAim Žk•j“n sí Žb•M itin” Ï j“Aited•r Db•Ms k•ern. itin Žk•iw
elAk•. ŒAim ined$•Ax. ik••–˜Þ tb•uo tAr• ŒAmAr öit j“Aitek• ib•rAw b•¼ h•et ed•n Žb•M itin” j“Aitr
Ÿph•As k•er. elAek•ed•r Ci¼eyù ed•n.
5 24
yAed•r ek•An sms´• en”/ es” sb• elAk• yAed•r ö½Vr” entAed•r eb•Ak•• b•AnAn. itin tAed•r
sms´• TAek• tAed•r Ÿph•As k•er. Ž”sb• elAek•r• Ÿe£••ib•h•In B˜Aeb• mr¨BU˜imet pir‹mŠ k•rAn.
25
inmÆï“mAn elAk•ek• ŒAG•At k•er. es sb• entAed•r Œb•S˜î• h•yù ŒÞ“k•Aer pT h•Ate¼
6
ik••–˜Þ iCntA”b•Aj“ed•r t¡Ab•u inibR•eðTAek•. yAr• eb•¼AenA elAek•ed•r mt. ö½Vr oed•r es” enzAýˆS˜ÿ
ö½Vrek• ŸtY)˜ k•er tAr• zAi•–˜ÿet” TAek•. tAed•r elAek•r mt k•er etAeln ey j“Aen n• es ek•ATAyù
inj“S•Vˆ zi)˜” tAed•r Žk•mA^ ö½Vr. yAe•C.®
7
"ik••–˜Þ pZed•r ij“|•As• k•r/ tAr• etAmAyù iz(•• ”eyùAb• b•leln/ "ŒAego ŒAim Žsb• ed•eKiC.
ed•eb•. ik•Mb••/ ŒAk•Aezr pAKIed•r ij“|•As• k•r/ tAr•
etAmAyù b•el ed•eb•.
13 &u“im y• b•leC•/ ŒAim tAr sb•” ŒAeg ˆZeniC.
ŒAim Ï sb• ik•C¢” b•ueJ“iC. 2 &u“im y• j“Aen• ŒAimo
8
ŒTb•A p]iTb•Ir seÒ˜ k•T• b•l es etAmAyù ˆiz(•• tA” j“Ain. ŒAimo etAmAr mt” j“Ain. 3 ik••–˜Þ ŒAim
ed•eb•. ik•Mb•• smue@•r mAeCed•r/ etAmAr seÒ˜ k•T• etAmAr seÒ˜ tk$• k•ret c•A” n•. ŒAim sbR•zi)˜mAn
b•let d•Ao. ö½Verr seÒ˜ k•T• b•let c•A”. ŒAim ŒAmAr sms´Ar
9
Ž”sb• öA,Ir öetYek•” j“Aen ey ö½Vr tAed•r ib•xeyù ö½Verr seÒ˜ tk$• k•ret c•A”. 4 ik••–˜Þ etAmr•
s]iX k•ereCn. itnj“n imTY• id•eyù etAmAed•r Œ|•tAek• FAk•et
10
öetYk•iw öA,I yAr• eb<•ec• reyùeC/ öetYk•iw c•A”eC•. etAmr• es” Œpd•ATR fA)˜Aerr mt yAr•
mAnux yAr• in>½VAs ine•C tAr• ö½Verr zi)˜r ŒD•Ien k•Aer• erAg” sArAet pAer n•. 5etAmrA yid• Žk•w¦
reyùeC. c•¢p k•er TAk•et pAret? eswA” h•t ib•e|•r met•
11
ij“B˜ ik• KAe†r S•VˆAd• ýh•Š k•er nAÀ k•An ik• k•Aj“ y• etAmrA k•ret pAret.
6
tAr ezAn• ze€•r ŒTR ýh•Š k•er n•À "ŽKn ŒAmAr yui)˜ÙelA ezAn. ŒAmAr y• b•lAr
12
ik•C¢ elAk• b•el/ 'b•yùSˆð˜ elAek•ed•r meD•Y ö|•A ŒAeC t• ezAn.
7
K<uej“ pAoyù• yAyù. d•IG•$ ŒAyùu j“Ib•n sµpek$• eb•AD• etAmrA ik• ö½Verr j“‘ imTY• k•T• b•leb•À
ŒAen.¾ etAmrA ik• ö½Verr j“‘ k•pw B˜Aeb• k•T• b•leb•À
”eyAù b• 13:8-14:14 492
8
etAmrA ik• ö½Verr öit p(•pAit ׈ ed•KAeb•À 27
ŒApin ŒAmAr pAeyù izk•l pireyùeCn. ŒAmAr
etAmrA ik• t¡Ar p(• ineyù Œ‘AyùB˜Aeb• tk$• k•reb•À öitiw pd•e(•p ŒApin l(•Y k•ern. ŒAmAr sk•l
9
yid• ö½Vr pužAnupužB˜Aeb• etAmAed•r ib•c•Ar k•ern gitib•iD•” ŒApin nj“r k•ern.
28
itin ik• etAmAed•ro siWk• ed•Keb•nÀ etAmrA ik• tA”/ pc•nzIl k•AeWr mt/ epAk•• KAoyù•
men k•r/ eyB˜Aeb• etAmrA mAnuxek• eb•Ak•• b•AnAo/ k•Ape¼r mt ŒAim ébR•l eTek• ébR•ltr h•eyù yAi•C.®
es”B˜Aeb• etAmrA ö½Vrek• eb•Ak•• b•AnAet pAreb•À
10
”eyùAb• b•leln/ "ŒAmr• öetYek•” mAnux.

11
etAmrA et• j“Aen•/ ey etAmrA yid• egApen
p(•pAit ˆ× ed•K•o/ ö½Vr etAmAed•r itrSˆ˜ð Ar k•reb•n. 14
2
ŒAmAed•r j“Ib•n (•,S˜îAyùI Žb•M smˆs´Ayù pU,R.
ö½Verr mih•m• etAmAed•r B˜It k•er. etAmrA mAnuexr j“Ib•n Pu•elr mt. es tA¼AtAi¼ b•¼ h•yù
t¡Aek• B˜yù pAo. Žb•M tArpr mAr• yAyù. mAnuexr j“Ib•n Žk•w• CAyùAr
12
etAmAed•r prmprAgt |•An CA”eyùr mt” mt y• ŒÂ˜¯(•e,r j“‘ ŽKAen TAek• Žb•M tArpr
Œek•ej“•. etAmAed•r Ÿ%rÙilo k•Ad•AmAiwr metA ŒAb•Ar c•el yAyù. 3ik••–˜Þ yid•o ŒAim enh•At” Žk•iw
inrTRk•. mAnux mA^/ ŒApin ŒAmAr opr menAeyAg ed•n Žb•M
13
"c•¢p k•er TAk• Žb•M ŒAmAek• k•T• b•let d•Ao? ŒAmAek• ŒAd•Alet ineyù yAn.
tAh•el ŒAmAr öit y• ik•C¢” eh•Ak• ŒAim t• ýh•Š
4
k•rb•. "ik••–˜Þ ŒˆZic• ik•C¢ eTek• ek•” b•• Zic• ik•C¢ qtrI
14
ŒAim inej“ek• ib•ped•r meD•Y ineyù yAeb•• Žb•M k•ret pAerÀ ek•Ÿ” nyù?
5
inej“r j“Ib•n inej“r h•Aet” &u“el enb•. mAnuexr j“Ib•n sIimt. ö½Vr/ ŒApin” iS˜îr
15
ö½Vr yid• ŒAmAek• emero eP•eln ŒAim ö½Vrek• k•ereCn mAnux k•tid•n b<•Ac•eb•. ŒApin” mAnuexr j“‘
ib•½VAs k•er yAeb••. ik••–˜Þ ŒAim ö½Verr sAmen es” sIm• inD•RArŠ k•ern Žb•M ek•An ik•C¢” ŒAr tAek•
ömA, k•er ed•eb•• ey ŒAmAr pTo ök]•t ‘AyY pT pirb•t$n k•ret pAer n•.
iCl. 6
tA” ö½Vr/ ŒAmAed•r öit l(•Y rAKA b•Þ “ k•r¨n.
16
iniü‚tB˜Aeb•/ Žw• h•eb• ŒAmAr j“yù. ek•An éX ŒAmAed•r Žk•• eCe¼ id•n. ŒAmAed•r smyù ezx h•oyùA
elAk•” ö½Verr mueKAmuiK h•et c•Ayù n•. py$•–˜ÿ ŒAmAed•r k•iWn j“Ib•n ŒAmAed•r ŸpeB˜Ag k•ret
17
ŒAim y• b•liC t• mn id•eyù ezAn. ŒAmAek• id•n.
7
b•uiJ“eyù b•let d•Ao. "Žmnik• Žk•wA gAeCro ŒAz• ŒAeC. yid• n•
18
ŽKn ŒAim ŒAmAr yui)˜Ùel• ŸpS˜îAipt tAek• ek•ew eP•l• h•yù t• ŒAb•Ar b•¼ h•et pAer. t•
k•ret öˆS˜Þt. ŒAim Kub• stk$•B˜Aeb• ŒAmAr yui)˜ ŒAb•Ar n&u“n Œ¿u•r Ci¼eyù id•et pAer.
8
Ÿ§Apn k•reb••. ŒAim j“Ain ŒAim” siWk• b•el ic•iHt Žr izk•¼ mAiwr nIec• b•ue¼• h•eyù eyet pAer/
h•eb••. Žr k•AØ D•UlAyù mer eyet pAer/
19
yid• ek•Ÿ ömAŠ k•er ed•yù ey ŒAim iWk• n”/ 9
ik••–˜Þ yid• sAmA‘ Žk•w¦o j“l pAyù ŒAb•Ar t•
ŒAim c•¢p k•er TAk•b• Žb•M mer yAb•. b•A¼et Zr¨ k•er. n&u“n gAeCr mt” t• ŒAb•Ar b•¼
20
"ö½Vr/ ŒAmAek• mA^ éiw ij“ins id•n/ tAh•el h•et TAek•.
10
ŒAim ŒApnAr k•AC eTek• luk•Aeb•• n•. ik••–˜Þ yKn Žk•j“n z)˜smTR mAnux mer/ es
21
ŒAmAr zAiS˜ÿ rd• k•er id•n Žb•M ŒApnAr B˜yù¿•r ezx h•eyù yAyù. yKn mAnux mer yAyù/ es c•el yAyù
räp id•eyù ŒAmAyù sˆ–˜¤ˆS˜ÿ k•r• b•Þ“ k•er id•n. iWk•
22 11
tArpr ŒApin ŒAmAyù fAk•eb•n/ ŒAim ŒApnAek• d•IiG• eymn Zik•eyù yAyù ŒTb•• nd•I eymn Zik•eyù
Ÿ%r ed•eb••. ŒTb•• ŒAmAyù b•let id•n Žb•M ŒApin yAyù tAr mtn.
12
Ÿ%r id•n. yKn Žk•j“n mAnux mer yAyù/ es Zeyù pe¼
23
ŒAim k•tÙil pAp k•eriCÀ ŒAim ik• Bu˜l Žb•M es ŒAr oeW n•. Žk•j“n m]t elAk• ŸeW
k•eriCÀ ŒAmAek• ŒAmAr pAp o Œ‘AyùÙil ed•iKeyù d¡•A¼Ab•Ar ŒAeg Ž” ŒAk•AzmØl Œ#• h•eyù yAeb•.
id•n. n•. es” in@•• eTek• mAnux ŒAr j“Ageb• n•.
24 13
ö½Vr/ ek•n ŒApin ŒAmAyù Ži¼eyù yAe•Cn Žb•M ŒAmAr ”•C• ŒApin ŒAmAek• ŒAmAr k•b•er
ŒAmAek• ŒApn•r zߨ b•el ib•eb•c•n• k•reCnÀ luik•eyù rAKun. ŒAmAr ”•C•/ ŒApnAr eß*AD• özimt
25
ŒApin ik• ŒAmAyù B˜yù ed•KAet c•A”eCnÀ ŒAim nA h•oyùA py$•–˜ÿ ŒApin ŒAmAyù es”KAen luik•eyù rAKun.
b•AtAes o¼• Žk•w• Zk•en• pAt• mA^. ŒApin Žk•w• tArpr n• h•yù ŒAmAek• S•årŠ k•rAr j“‘ ŒApin
(u•@• K¼ku•ew•ek• ŒAß*mŠ k•reCn? Žk•w• smyù eb•r k•reb•n.
26 14
ö½Vr/ ŒAmAr sµpek$• ŒApin mª• k•T• b•eln. yid• ek•An elAk• mAr• yAyù/ es ik• ŒAb•Ar b<•Ac•eb•À
yKn ŒAim ŒÂ˜¯b•yùSˆð˜ iClAm tKnk•Ar pAepr j“‘ yid• tA” s•µ˜õb• h•yù ŒAim ŒAmAr mui)˜ py$•–˜ÿ Œep(••
ŒApin ŒAmAyù zAiˆS˜ÿ id•e•Cn. k•reb••.
493 ”eyAù b• 14:15-15:27
15 10
ö½Vr/ ŒApin ŒAmAyù fAk•eb•n Žb•M ŒAim ŒApnAr yAed•r mATAyù pAk•• c•l
¢ tAr• Žb•M b•yS
ù ˆ˜ð elAek•r•
fAek• sA¼• ed•eb•A. tAh•el ŒAim/ yAek• ŒApin qtrI ŒAmAed•r seÒ˜ Žk•mt h•yù. ç<•/ Žmn ik• etAmAr
k•ereCn/ es” ŒAim ŒApnAr k•AeC Ùr¨ ׈pU,R h•eyù iptAr ec•eyùo yAr• b•yùSˆð˜ tArAo ŒAmAed•r” pe(•.
11
ŸWb•. ö½Vr etAmAek• S•VˆiˆS˜ÿ id•et ec•X• k•ern Žb•M
16
ŒAmAr öetYk•iw pd•e(•ep ŒApin ŒAmAyù l(•Y ŒAmr• Kub• zA•–˜ÿB˜Aeb• etAmAr seÒ˜ k•T• b•il. ik••–˜Þ
k•r¨n/ ik••–˜Þ ŒAmAr pAp men rAKeb•n n•. etAmAr pe(• t• yeTX nyù.
17
ŒAmAr smˆS˜ÿ pAp ŒApin Žk•w• Telet B˜er/ 12
”eyùAb•/ &u“im ek•n Žt ŒAeb•göb•ŠÀ ek•n etAmAr
tAr muK b•Þ “ k•er/ tAek• dU•er C¡ue¼ eP•el ed•eb•n. ec•AK lAl h•eyù yAyùÀ
13
yKn &u“im Ž”sb• eß*AeD•r k•T• b•l tKn &u“im
18
"pbR•to eB˜e[˜ yAyù Žb•M D•UlAyù pirŠt h•yù; ö½Verr ib•r¨eß“ c•el yAo.
b•¼ pATro ŒAlg• h•eyù eB˜e[˜ pe¼. 14
"Žk•j“n mAnux ök]•t” Zß“ h•et pAer n•.
19
tAed•r opr id•eyù j“lrAiz öb•Aih•t h•eyù tAed•r Žk•j“n mAnux k•Kno ö½Verr ec•eyù eb•zI siWk• h•et
D•ueyù ineyù yAyù. b•‘• BU˜imr mAiwek• D•ueyù ineyù yAyù. pAer n•?
15
es”B˜Aeb•” eh• ö½Vr/ ŒApin Žk•j“n mAnuexr ŒAz• ö½Vr t¡Ar b•At$Ab•Ah•k•ed•ro* ib•½VAs k•ern n•.
Žb•M ”•CA Db•Ms k•ern. Žmnik• ö½Verr &u“lnAyù S•VˆgRo Zß“• nyù.
20 16
ŒApin tAek• sµpU,R prAij“t k•ern Žb•M es mAnuxo Œpd•ATR. mAnux enAMr• Žb•M nX. es
c•el yAyù. ŒApin tAek• é>KI k•ern Žb•M ic•rid•enr j“elr mt” pAp glAD•>k•rŠ k•er.
17
j“‘ tAek• m]&u“YelAek• pAiWeyù ed•n. "ŒAmAr k•T• ezAn ”eyùAb•/ ŒAim etAmAek• t•
21
tAr eCelr• h•yùt sµ•åAn epet pAer/ ŒTb•• b•uiJ“eyù b•leb••. ŒAim y• j“Ain/ etAmAyù t• b•leb••.
18
tAr• h•yùt Ùr¨ ׈pU,R n• h•et pAer/ ik••–˜Þ es k•Kno |•AnI elAek•r• ŒAmAek• y• b•eleCn es” sb•
j“Anet pAreb• n•. k•T• ŒAim etAmAyù b•leb•A. |•AnI elAek•r pUbR•pur¨xr•
22
es” elAk•iw tAr zrIer ek•b•l yˆ–˜¤,• eB˜Ag Ž” k•T•ÙelA tAed•r b•el igeyùiCeln. t¡Ar• ŒAmAr
k•er Žb•M es Ÿ•c•S•Vˆer ek•b•l inej“r j“‘” k<•Aed•.® k•AeC ek•An egApn k•T• luik•eyù rAeKnin.
19
t¡Ar• Žk•A” tAed•r ed•ez b•As k•ereCn. esKAn
”eyAù b•ek• ”lIP•esr Ÿ%r eTek• ek•An ib•ed•zI” yAyù in. tA” ek•An elAk•” tAed•r

15 2
tKn etmenr ”lIP•s ”eyùAb•ek• Ÿ%r
id•elnÉ
ek•An Œ•¶“õ¦t ŒAd•ezRr k•T• b•el in.
20
Ž”sb• |•AnI elAk• b•eleCn/ Žk•j“n éX elAk•
"”eyùAb•/ yid• &u“im stY” |•AnI h•et &u“im etAmAr sArAj“Ib•n k•X pAyù. Žk•j“n inþur elAk• j“Ib•enr
ŒTRh•In b•Yi)˜gt mtAmt id•eyù Ÿ%r id•et n•? Žk•j“n sAr• b•Cr k•X pAyù.
|•AnI b•Yi)˜ pUebR•r grm b•AtAes inej“ek• pU,R k•er 21
öetYk•iw z€• tAek• B˜It k•er. es yKn men
n•. k•er ey es inrAped• ŒAeC/ tKn zߨ tAek• ŒAß*mŠ
3
&u“im ik• men k•r Žk•j“n |•AnI mAnux ŒTRh•In k•reb•.
k•T• id•eyù tk$• k•reb• Žb•M Žmn k•T• b•leb• yAet 22
Žk•j“n éX elAk• öc•Ø h•tAzAýˆ S ˜ÿ Žb•M
ek•An lAB˜ en”À ŒÞ“k•Arek• Ž¼Ab•Ar tAr ek•An pT” en”. ek•An Žk•w•
4
”eyùAb•/ yid• etAmAr inej“r” pT TAk•et• tAh•el j“AyùgAyù Žk•w• trb•ArI ŒAeC y• tAek• h•tY• k•rAr
ek•Ÿ ŒAr ö½Vrek• šß“• k•er t¡Ar k•AeC öATRnA k•ret• j“‘ Œep(•A k•reC.
23
n•. es ŽKAen oKAen KAb•Aerr eK<Aej“ G•uer eb•¼Ayù.
5
ey sb• ib•xyù &u“im b•eleC• tAet etAmAr pAp es j“Aen ey k•iWn smyù ŒAså.
24
SpX” eb•AJ“• yAe•C. ”eyùAb•/ b•Aka•c•A&u“rIr sAh•AeyY &u“im é>K Žb•M yˆ–˜¤,• tAek• B˜It k•er. ŽÙel• tAek•
etAmAr pApek• FAk•et c•A”eC•. rAj“Ar met• ŒAß*mŠ k•er eyn tAek• Db•Mesr j“‘
6
&u“im ey Bu˜l k•ereC•/ Ž k•T• ŒAmAr ömAŠ öS˜Þt.
25
k•rAr d•rk•Ar en”. ek•nÀ inej“r mueK &u“im y• y• ek•nÀ k•ArŠ éX elAek•r• ö½Verr b•AD•Y h•et c•Ayù
b•lel tA” ömAŠ k•er ey &u“im Bu˜l k•ereC•. etAmAr n•Ð tArA ö½Vrek• G•uix ed•KAyù/ Žb•M sbR•zi)˜mAn
inej“r oþ þyù etAmAr ib•r¨eß“ b•leC. ö½Vrek• prAij“t k•ret c•Ayù.
7
"”eyùAb•/ &u“im ik• men k•r ey &u“im” öTm j“e›˜åeC•À 26
éX elAek•r• B˜IxŠ Žk•Ù¡eyù. tArA Žk•w• emAw•
&u“im ik• Ž” pAh•A¼Ùilr j“e›˜år ŒAeg j“e›˜åCÀ z)˜ FAl ineyù ö½Vrek• ŒAß*mŠ k•er.
8 27
&u“im ik• ö½Verr egApn pirk•Â˜¯n• ZeniCelÀ "Žk•j“n elAk• D•nI Žb•M emAw• h•et pAer/
&u“im ik• inej“ek•” Žk•mA^ |•AnI B˜Aeb••À
9
”eyùAb•/ &u“im y• j“An ŒAmr• iWk• ttwA” j“Ain?
&u“im ytwA eb•AJ“ ŒAmr•o iWk• ttwA” b•uiJ“. b•AtA$ b•Ah•k• ŒA(•irk• ŒeTR/ "pib•^ elAek•r•.®
”eyAù b• 15:28-17:5 494
28 10
ik••–˜Þ es Db•Ms h•eyù yAoyù• zh•er/ eyKAen ek•Ÿ ŒAmAr c•Arid•ek• elAk•j“n j“e¼A h•eyùeC. tAr•
TAek• n• ŒTb•• ey smˆS˜ÿ b•A¼IÙelA Db•Ms h•b•Ar j“‘ ŒAmAek• ineyù mj“• k•er Žb•M ŒAmAr gAel c•¼ mAer.
11
iWk• h•eyùeC esÙelAet b•As k•reb•. ö½Vr ŒAmAek• mª• elAek•ed•r h•Aet &u“el
29
éX elAek•r• d•IG•$id•n D•er D•nI TAk•eb• n•. tAr id•eyùeCn. itin éX elAek•r h•Aet ŒAmAek• &u“el
sµpd• S˜îAyùI h•eb• n•. tAr P•sl b•A¼eb• n•. id•eyùeCn.
30 12
éX elAk• ŒÞ“k•Arek• Ž¼Aet pAreb• n•. es ŒAmAr sb• ik•C¢” suª•r iCel• ik••–˜Þ ö½Vr ŒAmAyù
es” gAeCr met• h•eb• yAr pAt• erAeg Zik•eyù yAyù Db•Ms k•ereCn•? ç<•/ itin” ŒAmAr G•A¼ D•er ŒAmAyù
Žb•M b•AtAs tAed•r sb•A”ek• Ÿi¼eyù ineyù yAyù. KØ-ib•KØ k•ereCn. ö½Vr ŒAmAek• l(•YeB˜ed•r b•ˆS˜Þet
31
éX elAek•r• ŒTRh•In ib•xeyùr opr k•KenA inB˜$r pir,t k•ereCn.
13
k•er n• y• tAed•r ib•peT ineyù yAeb•. ek•nÀ k•Ar, ö½Verr tIrª•Aj“ qs‘r• ŒAmAr c•Arid•ek• G•r u eC.
tArA ik•C¢” pAeb• n•. itin ŒAmAr b•]eO tIr C¡¢¼eCn. itin ŒAmAek• ek•An
32
éX elAek• tAed•r pU,R b•YAiˆ¹ˆr
ÿ j“Ib•nyApn k•ret d•yùA ed•KAn n•. itin ŒAmAr ip%ek• mAiwet eP•el
pAreb• n•. tAr• h•eb• Žk•iw gAeCr mt yAr fAlpAl• ed•n.
Zik•eyù J“er egeC Žb•M mer egeC. 14
b•Ar b•Ar ö½Vr ŒAmAyù ŒAß*mŠ k•ern. yueß“r
33
éX elAek• es” @•A(•A gAeCr met• h•eb• yAr qs‘rA eymn ete¼ ŒAes etmn k•er itin ŒAmAr
@•A(•A P•l pAb•Ar ŒAeg” Zik•eyù pe¼ yAyù. Ï id•ek• C¢ew ŒAesn.
15
elAk•iw es” j“lpA” gAeCr met• h•eb• yAr muku•l "ŒAim ind•Ar¨,B˜Aeb• é>KI/ tA” ŒAim Ž” é>eKr
J“er yAyù. b•S˜¤ periC. ŒAim Ž” D•Uel• o CA”eyùr opr b•es
34
ek•nÀ k•ArŠ Žk•d•l ö½Vrib•h•In mAnux B˜Al P•l ŒnuB˜b• k•ir ey ŒAim prAij“t.
16
P•lAet pAer n•. yAr• G•us enyù/ ŒAÙn tAed•r b•A¼I ek<•ed• ek<•ed• ŒAmAr muK lAl h•eyù egeC. ŒAmAr
Db•Ms k•er ed•yù. ec•AeK G•n ŒÞ“k•Ar enem ŽeseC.
35
mª• elAek•r• sms´Aek• D•ArŠ k•er Žb•M mª•ek• 17
ŒAim k•Aer• öit” n]zMs iClAm n•. ik••–˜Þ Ž”
j“›˜å ed•yù. tAed•r geB˜$ j“›˜å enyù imTY•.® mª• G•wnAÙil ŒAmAr e(•e^ G•eweC. ŒAmAr öATRnA
yTAyT o pib•^.
”lIP•sek• ”eyAù eb•r Ÿ%r 18
"ŒAmAr öit ey Œ‘Ayù G•eweC/ eh• p]iTb•I/

16 tKn ”eyùAb• Ÿ%r id•eln/


2
"ŒAim Ž”sb• k•T• ŒAeg” ZeniC. etAmr•
itnj“n ŒAmAek• k•X” id•el/ S•Vˆ iˆS˜ÿ nyù.
&u“im t• egApn k•r n•. ‘Aeyùr j“‘ ŒAmAr ŒAit$ek•
ˆ S˜ÿÝ “ h•et id•o n•.
19
ŽKno py$•–˜ÿ S•VˆegR ek•Ÿ ŒAeC ey ŒAmAr pe(•
3
etAmAed•r d•IG•$ B˜AxŠ ŒAr ezx h•yù n•? ik•es k•T• b•leb•. ŽKno py$•–˜ÿ oper ek•Ÿ ŒAeC ey
etAmAed•r Žt ib•c•ilt k•ereC ey etAmrA k•T• b•el” ŒAmAr pe(• sA(•I ed•eb•.
20
c•elCÀ ŒAmAr ec•AK yKn ö½Verr j“‘ Œš¨ ib•sj$“n
4
yid• etAmrA ŒAmAr sms´Ayù p¼et/ etAmrA ey k•er/ ŒAmAr b•Þ u“r• ŒAmAr h•eyù k•TA b•el.
k•TAÙil ŒAmAyù b•lel/ ŒAimo etAmAed•r es” 21
Žk•j“n eyB˜Aeb• b•Þ“u r j“‘ tk$• k•er/ es” B˜Aeb•”
k•TAÙil b•let pArtAm. ŒAimo etAmAed•r öit es ŒAmAr j“‘ ö½Verr seÒ˜ k•T• b•el.
|•AngB˜$ k•T• b•let pArtAm•Žb•M etAmAed•r öit 22
"ŒAr mA^ k•eyùk• b•Cerr meD•Y” ŒAim esKAen
mAT• nA¼Aet pArtAm. yAeb•A eyKAn eTek• eP•r• yAyù n•.
5
ŒAmAr h•äd•yù B˜©Í h•eyùeC/ ŒAim öAŠ tYAegr
ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r ŸísAh• id•tAm Žb•M ey
k•TAÙel• b•liC/ esÙel• b•el etAmAed•r ŒAim ŒAz•
id•tAm.
17 j“‘ öS˜Þt. ŒAmAr j“Ib•n öAyù ezx h•eyù
ŽeseC. k•b•r ŒAmAr j“‘ Œep(•A k•reC.
6
"k•TA b•lelo ŒAmAr yˆ–˜¤,• c•el yAyù n•/ nIrb• 2
elAek• ŒAmAr c•ArpAez d¡•Ai¼eyù ŒAmAr öit
TAk•elo ŒAmAr b•YT• ŒAmAek• eCe¼ yAyù n•. ib•@•äepr h•Ais h•AseC. ŒAim ed•KiC or• eyn ŒAmAyù
7
ik••–˜Þ/ eh• ö½Vr/ ŒApin ŒAmAr zi)˜ ek•e¼ iwwik•ir k•reC o ŒpmAn k•reC.
3
ineyùeCn. ŒApin ŒAmAr sAr• pirb•Arek• Db•Ms k•er "ö½Vr/ ŒAmAek• mu)˜ k•rAr mUlY id•n. ŒAr ek•Ÿ
id•eyùeCn. ŒAmAyù sAh•AyY k•ret pAreb• n•.
8
ŒApin ŒAmAyù zI,R o ébR•l k•er id•eyùeCn/ Žr 4
ŒApin ŒAmAr b•Þ u“ed•r eb•AD•zi)˜ h•rŠ k•ereCn
ŒTR/ elAek• men k•er ey ŒAim ŒprAD•I. tA” tAr• ik•C¢” b•uJ“et pAreC n•. oed•r j“yùI h•et
9
"eß*AeD• ö½Vr ŒAmAek• ŒAß*mŠ k•ereCn Žb•M ed•eb•n n•.
ŒAmAr ed•h•ek• iCå-iB˜å k•ereCn. ö½Vr ŒAmAr ib•r¨eß“ 5
ŒApin j“Aenn elAek• ik• b•leC/ 'b•Þu“ek• sAh•AyY
t¡Ar d¡•At gx$n k•ereCn. ŒAmAr zߨ G•],AB˜er ŒAmAr k•rAr j“‘ Žk•j“n elAk• tAr inej“r s•–˜ÿAned•r
id•ek• tAk•Ayù. Ÿep(•• k•reC.¾ ik••–˜Þ ŒAmAr b•Þ “u ŒAmAr ib•r¨eß“ egeC.
495 ”eyAù b• 17:6-19:7
6
ŒAmAr nAmek• ö½Vr öetYek•r k•AeC Žk•w• mª• 8
tAr inej“r p•-” tAek• P<•Aed•r id•ek• ineyù yAeb•.
ze€• pir,t k•ereCn. elAek• ŒAmAr mueKr opr es P<•Aed•r opr id•eyù” h•¡Aweb• Žb•M D•r• p¼eb•.
9
Tu&u“ ed•yù. Žk•wA P<•Ad• inü‚yù” or p• D•reb•”. Žk•w• P<•Ad•
7
ŒAmAr ec•AK öAyù ŒÞ“ h•eyù egeC k•ArŠ ŒAim tAek• Œ¡Ak•e¼ D•reb•”.
öc•Ø é>K o yˆ–˜¤,Ar meD•Y ŒAiC. ŒAmAr sAr• ed•h• 10
mAiwr ek•An Žk•w• d•i¼ tAek• P<•Aed• eP•leb•”.
öc•Ø zI,R h•eyù CAyùAr met• h•eyù egeC. tAr P<•Ad• rAˆS˜ÿAyù or j“‘ Œep(•• k•reC.
8
Žr P•el B˜Ael• elAek•r• yTATR” ib•hb•l h•eyù 11
tAr c•Arid•ek•” B˜yù ¿ •rt• ötI(•• k•reC.
pe¼eC. yAr• ö½Vrek• mAen n• tAed•r ib•r¨eß“/ ined$•Ax öetYk•iw pd•e(•ep” B˜yù oek• ŒnusrŠ k•reb•.
12
elAek•ed•r Ÿe%ij“t k•r• h•e•C. mª• sms´AsmUh• or j“‘ (u•D•Aet$r mt Œep(••
9
ik••–˜Þ B˜Al elAek•r• B˜Al j“Ib•nyApn k•reb•. k•reC. or ptn h•el” Db•Ms o éibR•pAk• or j“‘
inSpAp elAek•r• ŒAro zi)˜zAlI h•eb•. oí epet ŒAeC.
13
B˜yù¿•r ŒsuK tAr gAeyùr c•Am¼• eKeyù eP•leb•.
10
"ik••–˜Þ Žigeyù Žes•/ etAmr• sb•A” Žes• Žb•M Ï ŒsuK or h•At/ p• pic•eyù ed•eb•.
14
ŒAmAek• b•uiJ“eyù d•Ao ey sb•” ŒAmAr ed•Ax. etAmAed•r éX elAk•ek• tAr G•err inrAp%• eTek• iCineyù
ek•Ÿ” |•AnI no. ineyù yAoyù• h•eb•. ey B˜yù¿•err rAj“• tAr seÒ˜
11
ŒAmAr j“Ib•n ezx h•eyù yAe•C. ŒAmAr pirk•Â˜¯n• ed•K• k•rAr j“‘ oek• ineyù yAoyù• h•eb•.
15
Db•Ms h•eyù egeC; ŒAmAr ŒAz• c•el egeC. tAr G•er ik•C¢” pe¼ TAk•eb• nA. ek•nÀ ‰ˆl•–˜ÿ
12
ik••–˜Þ ŒAmAr b•Þ u“r• sb• Ùileyù eP•eleC. tAr• gÞ“k• or b•A¼Ir c•ArpAez Ci¼eyù ed•oyù• h•eb•.
16
B˜Aeb• rAtwA” id•n. tAr• B˜Aeb• ŒÞ“k•Ar” ŒAelAek• or inîS˜î izk•¼ Zik•eyù yAeb•/ or ŸD•RS˜î
dU•r k•er. fAlpAlAo Zik•eyù yAeb•.
13 17
k•b•rek•” ŒAim ŒAmAr n&u“n G•r b•el h•yùet• p]iTb•Ir mAnux oek• S•åreŠ rAKeb• n•. ek•An
ŒAzA k•ret pAir. h•yeù tA ŒÞ“k•Ar k•b•er ŒAim ŒAmAr elAk•” ŒAr or nAm Ÿe˜ñK k•reb• n•.
18
zyY• pAtAr ŒAz• k•rb•. elAek• tAek• ŒAel• eTek• ŒÞ“k•Aerr id•ek• eWel
14
ŒAim k•b•rek• b•let pAir/ '&u“im” ŒAmAr ed•eb•. tAr• oek• or j“gí eTek• tAi¼eyù ed•eb•.
19
ipt•/¾Žb•M k]•imk•Iwed•r b•let pAir/ 'ŒAmAr m•¾ o or ek•An pu^ b•• epQ^ TAk•eb• n•. or b•A¼Ir
'ŒAmAr eb•An.¾ ek•Ÿ” eb<•ec• TAk•eb• n•.
15
ik••–˜Þ t• yid• ŒAmAr Žk•mA^ ŒAz• h•yù tAh•el 20
tAr öit ik• h•eyùiCl ed•eK piü‚emr elAek•rA
ŒAmAr ŒAr ek•An ŒAzA” en”. tA” yid• ŒAmAr Žk•mA^ c•mek• ŸWeb•. pUebR•r elAek•rAo B˜eyù ŒA¼X h•eyù yAeb•.
ŒAz• h•yù tAh•el elAek• ŒAmAr j“‘ ŒAr ek•An ŒAzA” 21
éX elAek•ed•r b•Ai¼et esw• ök]•t” G•web•. yAr•
ed•Keb• n•. ö½Vr sµpek$• ek•An ik•C¢ ýAç k•er n• tAed•r iWk•
16
ŒAmAr ŒAˆzAo ik• k•b•er yAeb•À ŒAmr• ik• Ž”rk•m” G•web•?®
Žk•seÒ˜ D•UlAyù imez yAeb••À®
”eyAù b• Ÿ%r id•eln

18
ib•lda •d• ”eyAù b•ek• Ÿ%r id•eln
tKn zUh•Iyù ib•lad•d• Ÿ%r id•elnÉ
2
19 tKn ”eyùAb• Ÿ%r id•elnÉ
2
"ŒAr k•t(•, etAmrA ŒAmAyù ŒAG•At k•reb•
"”eyùAb•/ k•Kn &u“im k•T• b•l• b•Þ“ k•reb•À Žb•M b•Ak•Yb•AeŠ ŒAmAyù j“j$“irt k•reb•À
3
zA•–˜ÿ h•o Žb•M ezAn. ŒAmAed•r ik•C¢ b•let d•Ao. ŽKn etAmrA ŒAmAek• d•zb•Ar ŒpmAn k•ereC•.
3
ek•n &u“im ŒAmAed•r eb•Ab•A gr¨r met• inebR•AD• ŒAmAyù ŒAß*me,r smyù etAmrA lÆï“Ar elzmA^
B˜Ab•eC•À ed•KAo in?
4 4
”eyùAb•/ etAmAr eß*AD• ZD•umA^ etAmAek•” ŒAh•t Žmnik• yid• ŒAim ŒprAD• k•er TAik•/ t• ŒAmAr
k•reC. elAek• ik• ZD•u etAmAr j“‘ p]iTb•I tYAg sms´•.
5
k•reb•À &u“im ik• men k•r/ ey ZD•u etAmAek• KuzI etAmrA ZD•umA^ inej“ek• ŒAmAr ec•eyù B˜Ael•
k•ret ö½Vr pbR•tek• srAeb•nÀ b•el ed•KAet c•A”eC•. etAmrA b•leC• ey ŒAmAr
5
"ç<•/ mª• elAek•r ŒAel• c•el yAeb•. tAr ŒAÙn sms´AÙil ŒAmAr” ߨiwr P•lš¨it.
d•ÿ“• k•r• b•Þ“ k•er ed•eb•. 6
ik••–˜Þ ŒAim c•A” etAmrA j“An ey ö½Vr ŒAmAr
6
tAr G•err ŒAel• ŒÞ“k•Aer pir,t h•eb•. tAr öit Bu˜l k•ereCn. ŒAmAek• D•rAr j“‘ itin P<•Ad•
ink•ewr ŒAelAo ineB˜ yAeb•. epeteCn.
7 7
tAr pd•e(•pÙelA ŒAr #â o Ët h•eb• n•. ŒAim ic•ík•Ar k•ir/ 'o ŒAmAyù ŒAG•At k•ereC?¾
ik••–˜Þ es ŒAˆeˆS˜ÿ ŒAˆeˆS˜ÿ ébR•elr mt h•A¡ web•. tAr inej“r ik••–˜Þ ŒAim ek•An Ÿ%r pA” nA. Žmnik• yid• ŒAim
mª• b•uiß“” or ptn G•wAeb•. sAh•AeyYr j“‘ Ÿ•c•S•Vˆer fAk• id•”/ suib•c•Ar h•yù n•.
”eyAù b• 19:8-20:13 496
8 26
ö½Vr ŒAmAr pT r¨ß“ k•er id•eyùeCn tA” ŒAim ŒAim ŒAmAr ed•h• tYAg k•er c•el yAb•Ar per
Žigeyù eyet pAir n•. itin ŒAmAr pTek• ŒÞ“k•Aer Žb•M ŒAmAr ed•eh•r c•Am¼• nX h•oyùAr pero ŒAim
ŒA•Cå k•er id•eyùeCn. ö½Vrek• ed•Keb••/ ŒAim t• j“Ain.
9 27
ö½Vr ŒAmAr sµ•åAn h•rŠ k•er ineyùeCn. ŒAmAr ŒAim inej“r ec•AeK ö½Vrek• ed•Keb••. Œ‘ ek•Ÿ
mAT• eTek• itin muku•w ek•e¼ ineyùeCn. nyù/ ŒAim inej“ ö½Vrek• ed•Keb••/ Žb•M t• ŒAmAek•
10
ŒAim ezx nA h•oyùA py$•–˜ÿ ö½Vr c•Arid•k• eTek• k•tKAin ŒiB˜BU˜t k•reb• t• ŒAim b•let pAreb••
ŒAmAr ed•oyùAel ŒAG•At k•reb•n. izk•¼ semt Ÿpe¼ n•? ŒAmAr zi)˜ sµpU,RB˜Aeb• c•el egeC.
28
ed•oyù• gAeCr mt itin ŒAmAr sb• ŒAz• ŸípAiwt "etAmrA h•yùet• b•leb•/ 'ŒAmr• Žib•xeyù ic••–˜ÿ•
k•ereCn. k•reb•• Žb•M ŒAmr• tAek• ed•Ax ed•oyùAr k•ArŠ K<uej“
11
ŒAmAr ib•r¨eß“• ö½Verr eß*AD• ‰ˆleC. itin eb•r k•reb••?¾
ŒAmAek• t¡Ar zߨ b•el ŒiB˜ih•t k•ern. 29
ik••–˜Þ Žk•iw trb•ArIek• etAmAed•r öetYek•r”
12
ŒAmAek• ŒAß*mŠ k•rAr j“‘ ö½Vr t¡Ar inej“r eTek• B˜yù pAoyù• Ÿic•í? ek•nÀ k•Ar, trb•Air”
qs‘ed•r pAiWeyùeCn. ŒAmAr ib•r¨eß“ tAr• ŒAß*me,r etAmAed•r eß*AeD•r öApY. tKn etAmrA b•uJ“eb•/
mÇ•ˆ ge¼eC. ŒAmAr t¡Ab•ur c•Arid•ek• or• ŒAˆS˜ÿAn• ib•c•Aerr smyù b•el ik•C¢ ŒAeC.®
ege¼eC.
13
"ö½Vr ŒAmAr ŒA ™Iyùed•r ŒAmAr eTek• dU•er esAP•err Ÿ%r
pAiWeyù id•eyùeCn. Žmnik• ŒAmAr G•inþ b•Þ u“r• ŒAmAr
öit Œec•n• elAek•r mt b•Yb•h•Ar k•er.
14
20 tKn nAmATAr esAP•r Ÿ%r id•el•É
2
"”eyùAb•/ &u“im ŒAmAr ic••–˜ÿAek• tAi¼t k•ereC•/
ŒAmAr ŒA ™Iyùr• ŒAmAyù eCe¼ c•el egeC. tA” ŒAmAr eB˜terr Ž” ŒnuBU˜itÙilr j“‘ ŒAim
b•Þu“rAo ŒAmAyù Bu˜el egeC. Œb••” etAmAek• Ÿ%r ed•eb••. ŒAim ik• B˜Ab•iC/ t•
15
ŒAmAr b•A¼Ir d•zRnATRI Žb•M d•AsIr• ŽmnB˜Aeb• ŒAim Kub• tA¼AtAi¼ b•leb••.
3
ŒAmAr id•ek• tAk•Ayù eyn ŒAim ŒAg•–˜Þk• Žb•M ib•ed•zI. etAmAr Ÿ%r id•eyù &u“im ŒAmAek• ŒpmAint
16
ŒAim ŒAmAr Bˆ]•tYek• fAik• ik••–˜Þ es sA¼• ed•yù n•. k•ereC•. ik••–˜Þ ŒAim b•uiß“mAn/ ŒAim j“Ain ik• k•er
ŽKn ŒAmAek• ŒAmAr Bˆ•] etYr k•AeC (•m• iB˜(•• k•ret etAmAek• Ÿ%r id•et h•yù.
4-5
h•eb•. "&u“im j“Aen• ey Žk•j“n b•d• elAek•r ŒAnª•
17
ŒAmAr S˜¤I ŒAmAr •½VAesr ç•A,ek•• G•],• k•er. d•IG•$S˜îAyùI h•yù n•. &u“im inü‚yù” j“An ey yKn eTek•
ŒAmAr inej“r B˜A”rA ŒAmAek• G•],• k•er. ŒAd•mek• Ž” p]iTb•Iet pAWAen• h•eyùiCl/ tKn eTek•”
18
Žmnik• eCAw eCAw izZr• ŒAmAyù ineyù mj“• Žw• stY. ey elAk• ö½Vrek• ýAç k•er n•/ es Kub•
k•er. ŒAim yKn oed•r k•AeC ŒAis or• ŒAmAyù ŒÂ˜¯ smeyùr j“‘ suKI h•yù mA^.
6
b•Aej“ k•T• b•el. Žmnik• yid• b•d• elAek•r Œh•¿•Ar ŒAk•Azek• SpzR
19
ŒAmAr sb• G•inþ b•Þ u“ ŒAmAyù G•],• k•er. Žmnik• k•er Žb•M tAr mAT• emG•ek• SpzR k•er
7
yAed•r ŒAim B˜AelAb•Ais tArAo ŒAmAr ib•r¨eß“ tb•u tAr melr met• eso ic•rid•enr j“‘ iniü‚H
d¡•Ai¼eyùeC. h•eyù yAeb•. ey elAk•r• tAek• ic•net• tAr• b•leb•/
20
"ŒAim Žt” zI,R h•eyùiC ey ŒAmAr h•Ae¼ ŒAmAr 'ek•ATAyù esÀ¾
8
c•Am¼• Ju“leC. Kub•” sAmA‘ j“Ib•n ŒAmAet Œb•izX es S•Vˆe¹÷r metA” Ÿe¼ yAeb• Žb•M ek•Ÿ tAek•
ŒAeC. ŒAr K<uej“ pAeb• n•. Žk•w• é>S•Vˆe¹÷r met• tAek•
21
"d•y•ù k•r/ b•Þ“u r• ŒAmAr/ ŒAmAyù d•y•ù k•r? ek•nÀ ej“Ar k•er tA¼Aen• h•eb• Žb•M elAek• tAek• Bu˜el
k•ArŠ ö½Vr ŒAmAr ib•r¨eß“ reyùeCn. yAeb•.
22 9
eymn k•er ö½Vr ŒAmAyù tA¼• k•ereCn•etAmrAo yAr• tAek• ed•Ket• tAr• tAek• ŒAr ed•Ket
ek•n etmin k•reC•À etAmr• ik• ŒAmAyù yeTX ŒAß*mŠ pAeb• n•. or pirb•Ar or id•ek• ŒAr tAk•Aeb• n•.
10
k•rinÀ b•d• elAek•ed•r s•–˜ÿAnr• d•ir@• elAek•ed•r k•AeC
23
"ŒAmAr b•¼ ”e•C k•er ey ŒAmAr k•TAÙel• sAh•AyY c•A”eb•. mª• elAk•iw Œb••” inej“r h•Aet
elK• TAk•eb•. ŒAmAr Kub• ”e•C k•er esÙil egAwAen• tAr sµpi% iP•ireyù ed•eb•.
11
k•Agej“ elK• TAk•eb•. yKn o yub•k• iCl tKn h•yùt tAr h•A¼Ùel•
24
ŒAmAr k•TAÙil eyn sIs• o elQh•zlAk•• id•eyù z)˜/ mj“b•ut Žb•M tAr¨e,Y B˜rA iCl/ ik••–˜Þ or seÒ˜
pATer eKAd•A” k•r• TAek• yAet k•TAÙel• ic•rid•n orAo D•UelAyù Zeyù TAk•eb•.
12
TAek•. "mª• elAek•ed•r mueK KArApwA” imiX lAeg.
25
ŒAim j“Ain Žk•j“n ŒAmAr S•Vˆpe(• ŒAeC. ŒAim tAek• es ij“eB˜r tlAyù rAeK.
13
j“Ain es eb<•ec• ŒAeC. Žb•M ezxk•Ael es Ž” mAiwet mª• elAk• KArApwAek•” ŸpeB˜Ag k•er. suimX
d¡•A¼Aeb• Žb•M ŒAmAyù öitr(•A k•reb•. imCrIr mt” es eswAek• mueK D•er rAeK.
497 ”eyAù b• 20:14-21:20
14 3
ik••–˜Þ es” mª•wA” or epewr eB˜tr igeyù ib•x ŒAmAr sµpek$• qD•yY$ D•r Žb•M ŒAmAek• k•T• b•let
h•eyù ŸWeb•. Žw• or zrIerr eB˜ter igeyù/ sAepr d•Ao. ŒAmAr b•l• ezx h•el/ etAmr• ŒAmAyù ineyù“
ib•exr metA” ib•xA)˜ h•eyù ŸWeb•. mj“• k•ret pAer•.
15 4
mª• elAek•r• sµpi% glAD•>k•rŠ k•er. ik••–˜Þ "ŒAim elAek•r nAem ŒiB˜eyAg k•riC n•. ŒAmAr
or• t• Ÿger ed•eb•. ö½Vr” o” elAek•ed•r id•eyù t• Œsih•\u•tAr yeTX k•ArŠ ŒAeC.
5
b•im k•rAeb•n. ŒAmAr id•ek• ed•K Žb•M ŒAti¿•t h•o. etAmAr
16
mª• elAek•rA sAepr ib•x c•¢ex enyù. sAepr ib•x h•At etAmAr mueKr oper rAK Žb•M ib•S•åeyùr seÒ˜
d¡•At” oed•r h•tY• k•reb•. éX elAek•ed•r ib•xA)˜ sAp tAik•eyù ed•K.
d•Mzn k•reb• Žb•M ib•x tAed•r emer eP•leb•. 6
ŒAim yKn B˜Aib• ŒAmAr öit ik• G•eweC/ ŒAim
17
ey nd•I éD• Žb•M mD•u sh• öb•Aih•t h•yù mª• tKn B˜yù pA”/ ŒAmAr zrIr k<•Apet TAek•?
7
elAek•r• t• ed•KAr ŒAnª• eTek• b•iÇ•ˆt h•eb•. ek•n éX elAek•r• d•IG•$ j“Ib•n b<•Aec•À ek•n tAr•
18
mª• elAek•r• tAed•r lAeB˜r ŒMz iP•ireyù id•et b•]ß “• h•yù o sP•l h•yùÀ
8
b•AD•Y h•eb•. tArA yAr j“‘ piršm k•ereC/ tAed•r t• éX elAek•r• tAed•r s•–˜ÿAned•r ed•eK/ tAed•r seÒ˜
ŸpeB˜Ag k•ret ed•oyù• h•eb• n•. b•¼ h•et ed•eK. éX elAek•r• tAed•r nAited•r ed•KAr
19
ek•nÀ k•ArŠ mª•elAk• grIb• elAek•ed•r ŒAG•At j“‘o eb<•ec• TAek•.
9
k•er Žb•M tAed•r seÒ˜ KArAp b•Yb•h•Ar k•er. es tAed•r oed•r G•rb•A¼I inrAped• TAek• Žb•M orAo in>z¿•
ýAç k•er n• Žb•M tAed•r ij“ins ek•e¼ enyù. Œe‘r TAek•. oed•r zAiˆS˜ÿ ed•oyùAr j“‘ ö½Vr Žk•iw lAiWo
!trI b•A¼I es j“b•rd•Kl k•er. b•Yb•h•Ar k•ern n•.
10
tAed•r b•ld•Ùel• sÒ˜m k•ret k•Ken• ŒpArg
20
"éX elAek•r• k•Kno suKI h•yù n•. tAed•r sµpi% nyù. tAed•r gAB˜IÙelAr b•AC¢r h•yù Žb•M j“e›˜år smeyù
tAed•r b<•Ac•Aet pAreb• n•. b•AC¢rÙel• mer yAyù n•.
21 11
yKn tArA KAyù/ ik•C¢” Œb•izX TAek• n•. sutrAM éX elAek•r• tAed•r s•–˜ÿAned•r/ emxzAb•ek•r mt
tAed•r sAP•lY d•IG•$S˜îAyùI h•eb• n•. eKl• k•ret pAWAyù. tAed•r s•–˜ÿAenr• nAc• k•ret
22
yKn éX elAek•r h•Aet öc•r ¢ sµpd• TAk•eb• tKn” TAek•.
es sms´Ar þˆArA nuYÃï“ h•eyù yAeb•. Ï elAek•r inej“r 12
tArA Kã•r/ b•I,• Žb•M b<•Aizr seÒ˜ nAc• k•er.
13
seÒ˜” or sms´• enem ŒAseb••? mª• elAek•r• j“Ib•ík•Ael” tAed•r sAP•lY eB˜Ag
23
mª• elAek•rA/ tAed•r ŒAk•AžAr sb•ik•C¢ ŒAh•Ar k•er. tArpr tAr• mAr• yAyù Žb•M éeB˜RAg n• Bu˜eg
k•rAr pr/ ö½Vr oed•r opr t¡Ar ‰ˆl•–˜ÿ eß*AD• b•x$Š k•b•er c•el yAyù.
14
k•reb•n/ ö½Vr tAed•r KAb•Ar ih•eseb• zAiS˜ÿ b•xŠ
$ k•reb•n. ik••–˜Þ mª• elAek•r• ö½Vrek• b•el/ 'ŒAmAed•r
24
éX elAek•r• h•yeù t• elQh• trb•ArI eTek• pAileyù Žk•• eCe¼ d•Ao? &u“im ŒAmAed•r id•eyù ik• k•rAet
eyet pAer/ ik••–˜Þ iptl D•nu•Œtik$•et ŒAß*m, c•Ao/ es ib•xeyù ŒAmr• perAyù• k•ir n•?¾
15
k•reb•. mª• elAek•r• ŒAro b•el/ 'ek• sbR•zi)˜mAn
25
tAè zr oed•r zrIr eB˜d• k•er yAeb• Žb•M ö½VrÀ ŒAmAed•r tAek• esb•• k•rAr d•rk•Ar en”? tAr
oed•r ipW Pu•<e¼ eb•r h•eb•. tIerr tI(‡• P•l• oed•r k•AeC öATRnA k•er” b•A ik• lAB˜À¾
¹ñIh•• eB˜d• k•er yAeb• Žb•M orA B˜eyù izŸer ŸWeb•.
26 16
oed•r smˆS˜ÿ sµpd• Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eb•. Žk•iw ŒAÙn "Žk•T• stY ey éX elAek•r• tAed•r B˜ib•`í
oed•r Db•Ms k•reb•Ð Žk•iw ŒAÙn y• ek•An mAnux iS˜îr k•ret pAer n•. ŒAim oed•r mtAmt ýh•Š k•ir
Zr¨ k•er in. es” ŒAÙn b•A¼Ir sb• ik•C¢ek• Db•Ms n•.
17
k•reb•. ik••–˜Þ k•tb•Ar mª• elAek•ed•r ŒAel• ineB˜ yAyùÀ
27
ŒAk•Az éX b•Yi)˜r ŒprAD• ök••z k•er ed•eb•.k•tb•Ar mª• elAek•ed•r opr égRit G•ineyù ŒAesÀ
tAr ib•r¨eß“ sA(•I h•eyù ŒAk•Az ŸeW d¡•A¼Aeb•. k•tb•Ar ö½Vr ß*uß“ h•eyù oed•r zAiˆS˜ÿ ed•eb•nÀ
28 18
ö½Verr eß*AeD•r b•‘Ayù or b•A¼I D•ueyù mueC c•el k•tb•Ar tAr• K¼ku•ewAr met• Ÿe¼ yAyù ik•Mb••
yAeb•. eJ“Ae¼• b•AtAesr mueK &u“exr mt Ÿe¼ yAyùÀ
29
mª• elAk•ed•r öit ö½Vr ŽmnwA” k•reb•n. 19
ik••–˜Þ &u“im b•leC•/ 'iptAr pAepr j“‘ ö½Vr
oed•r ed•oyùAr j“‘ ŽwA” ö½Verr pirk•Â˜¯n•.® tAr s•–˜ÿAnek• zAiˆS˜ÿ ed•n.¾ n•? ö½Verr Ÿic•í
pApIed•r zAiS˜ÿ ed•oyù•. tKn” mª• elAk• b•uJ“et
”eyAù eb•r Ÿ%r pAreb• tAr inej“r pAepr j“‘” tAek• zAiˆS˜ÿ ed•oyù•

21 tKn ”eyùAb• Ÿ%r id•elnÉ


2
"ŒAim y• b•il Œnuýh• k•er ezAn/ ŒAmAek•
h•l?
20
pApIek• tAr inej“r ptn ed•Ket d•Ao. tAek•
sA•–˜ÿvn• id•et ŽwA” eh•Ak• etAmAr pT. sbR•zi)˜mAn ö½Verr eß*AD• ŒnuB˜b• k•ret d•Ao.
”eyAù b• 21:21-22:22 498
21 6
Žk•j“n mª• elAek•r j“Ib•n yKn ezx h•eyù h•et pAer etAmAr ek•An B˜A”ek• wAk•• D•Ar
yAyù/ Žb•M es yKn mAr• yAyù/ tKn es eP•el yAoyùA id•eyùiCel/ Žb•M es ey etAmAek• t• eP•rí ed•eb• t•
sMsAerr k•T• ic••–˜ÿAo k•er n•. ömAŠ k•rAr j“‘ etAmAek• ik•C¢ ed•oyùAr j“‘ &u“im
22
"ek•Ÿ” ö½Vrek• |•Aenr iz(•• id•et pAer n•. tAek• b•AD•Y k•eriCel. &u“im h•yeù tA -e,r b•Þ“k• ih•eseb•
ö½Vr Ùr¨ ׈pU,R elAek•ed•ro ib•c•Ar k•ern. ek•An d•ir@• mAnuexr b•S˜¤ ineyùiCel. h•yeù t• Œk•Are,”
23
Žk•j“n elAk• pirpU , R Žb•M sP•l j“Ib•n &u“im Žsb• k•eriCel.
7
Œitb•Aih•t k•er mAr• yAyù. es sµpU,R ŒArAm o &u“im h•yùet• b•• (u•D•At$ o šA•–˜ÿ˜ mAnuxek• KAb•Ar
inrAp%Ar j“Ib•n k•Aiweyù iCl. o j“l d•Ao in.
24
tAr ed•h• supXu iCel• Žb•M tAr h•A¼Ùel• tKno 8
”eyùAb• etAmAr öc•r¢ KAmArb•Ai¼ ŒAeC. elAek•rAo
z)˜ iCel•. etAmAyù sµ•åAn k•er.
25 9
ik••–˜Þ Œ‘ Žk•j“no k•eWAr j“Ib•n sMýAemr ik••–˜Þ Žmn h•et pAer ey &u“im ib•D•b•Aed•r ik•C¢ n•
pr é>KI h•äd•yù ineyù mAr• egl. es ek•Anid•n” B˜Ael• id•eyù” iP•ireyù id•eyùeC•. h•yùet• b•• &u“im ŒnATed•r
ik•C¢ ŸpeB˜Ag k•ret pAer in. ötAirt k•ereC•.
26 10
ezx k•Ael/ o” é”j“n elAk•” Žk•seÒ˜ D•Uilet es” j“‘ etAmAr c•Arid•ek• P<••d• pAt• reyùeC
Zeyù TAk•eb•/ ŸB˜eyùr ed•h•” epAk•Aet eCeyù yAeb•. Žb•M ŒAk•iS•åk• sms´• etAmAyù B˜It k•er.
27 11
"ik••–˜Þ ŒAim j“Ain &u“im ik• ic••–˜ÿ• k•reC•/ Žb•M es” k•Are,” Žw• Žt ŒÞ“k•Ar ey &u“im ed•Ket
Œ•im j“Ain &u“im ŒAmAek• ŒAG•At k•ret c•A”eC•. pAo n•/ Žb•M b•‘Ar mt j“lrAiz etAm•yù f¦ib•eyù
28
&u“im h•yùetA b•let pAer•É 'ŒAmAek• rAj“pue^r ed•yù.
suª•r G•¼b•A¼I ed•KAo. ŽKn ed•KAo/ ek•ATAyù éX
12
elAek•r• b•As k•er.¾ "ö½Vr S•VˆegRr Ÿ•c•tm S˜îAen b•As k•ern. ed•K
29
"stY” &u“im ‹m,k•ArIr seÒ˜ k•T• b•eleC•. tArAÙel• k•t Ÿ<c•¢et reyùeC. ik••–˜Þ ö½Vr Žt” Ÿe•c•
iniü‚tB˜Aeb• &u“im tAed•r g˜¯ek•” ýh•Š k•reb•. reyùeCn ey ö½Vr tArAÙelAek• nIec•r id•ek• ec•eyù
30
égRit yKn ŒAes/ tKn mª• elAk•r• ib•pd• ed•eKn.
eTek• eb<•ec• yAyù. ö½Vr yKn t¡Ar eß*AD• öd•zn R k•ern/ 13
ik••–˜Þ ”eyùAb• &u“im b•eliCel/ 'ö½Vr ik• j“AennÀ¾
tAr• tKn eb<•ec• yAyù. ö½Vr ik• k•Ael• emeG•r eB˜tr id•eyù ed•Ket pAn
31
mª• elAek•r mª• k•Aej“r j“‘ ek•Ÿ” tAr mueKr Žb•M ŒAmAed•r ib•c•Ar k•ret pAernÀ
14
opr smAelAc•n• k•er n•. tAr mª• k•Aej“r j“‘ G•n emG• ŒAmAed•r eTek• t¡Aek• ŒA¼Al k•er/
ek•Ÿ” tAek• zAiS˜ÿ ed•yù n•. eyeh•&u“ itin ŒAk•Az sImAr opr b•ih•ed$•ez ib•c•rŠ
32
yKn éX b•Yi)˜ek• k•b•er b•eyù ineyù yAoyù• h•yù/ k•ern tA” itin ŒAmAed•r ed•Ket pAn n•.¾
tAr k•b•err k•AeC Žk•j“n r(•I d•Ai¼eyù TAek•.
33 15
es” mª• elAek•r j“‘ k•b•err mAiwo rm,Iyù "”eyùAb• &u“im es” purAenA peT” c•leC• ey peT
h•eyù oeW. Žb•M tAr zb•yA^Ayù h•Aj“Ar h•Aj“•r elAk• ŒtIetr mª• elAek•r• c•eliCl.
16
ŒMz enyù. es” mª• elAek•r• tAed•r smeyùr ŒAeg”
34
"tA”/ etAmAr zU‘gB˜$ k•T• id•eyù &u“im ŒAmAek• Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eyù egeC. b•‘Ayù tAed•r iB˜t eB˜es egeC.
17
sA•–˜ÿvn• id•et pAreb• n•. etAmAr Ÿ%r ek•An k•Aej“” Ï elAk•Ùel• ö½Vrek• b•eliCel•É 'ŒAmAed•r
Œ•seb• n•?® Žk•• eCe¼ id•n? sbR•zi)˜mAn ö½Vr ŒAmAed•r j“‘
ik•C¢” k•ret pAreb•n n•?¾
18
”lIP•esr Ÿ%r Žb•M ö½Vr” nAnAib•D• B˜Ael• ij“ins id•eyù oed•r

22 tKn qtmnIyù ”lIP•s Ÿ%r id•lÉ


2
"ö½Verr ik• etAmAr sAh•AeyYr öeyùAj“n
G•r B˜ireyù id•eyùiCeln? n• ŒAim mª• elAek•r Ÿped•z
mAnet pArb• n•.
19
ŒAeCÀ n•? Žmnik• Žk•j“n Kub• |•AnI elAk•o ö½Verr ‘AyùprAyù, elAek•r• oed•r Db•Ms h•et ed•Keb•
k•AeC öeyùAj“nIyù nyù. Žb•M Ï sb• sí elAk•” suKI h•eb•. ined$•Ax elAek•r•
3
&u“im yid• ‘AyùprAyùŠ h•o tAh•el ö½Verr ik• mª• elAek•ed•r ŸphAs k•reb•.
20
ek•An sAh•AyY h•yùÀ n•? ŒTb•• &u“im yid• Œinª•nIyù 'stY” etAmAr zߨr• ib•nX h•eyùeC? Œi©Í oed•r
h•o tAh•el tA ik• ö½Verr pe(• lAB˜j“nk• h•yùÀ n•? sb• sµpd• ‰ˆAileyù ed•eb•?¾
4 21
"”eyùAb•/ etAmAr smIh•r k•Are,” ik• ö½Vr ŽKn ”eyùAb•/ inej“ek• ö½Verr k•AeC s¡ep d•Ao
etAmAek• sMezAD•n k•ernÀ Ž” k•Are,” ik• itin Žb•M t¡Ar seÒ˜ zAi•–˜ÿ c•¢i)˜ S˜îApn k•r. Žw• k•r/ &u“im
ib•c•Aer etAmAr ib•r¨eß“ ŒAesnÀ Œenk• B˜Ael• ij“ins pAeb•.
5 22
n•/ Žr k•ArŠ &u“im Œenk• pAp k•ereC•. ”eyùAb•/ Ž” iz(•• ýh•Š k•r. itin y• b•eln/ tAet
&u“im pAp k•r• b•Þ “• k•r in. menAeyAg d•Ao.
499 ”eyAù b• 22:23-24:8
23 10
”eyùAb•/ sbR•zi)˜mAn ö½Verr k•AeC iP•er Žes•/ ik••–˜Þ ö½Vr j“Aenn ŒAim ek•mn elAk•. itin
&u“im Ÿß“Ar h•eyù yAeb•. ik••–˜Þ &u“im Œb••” etAmAr ŒAmAek• prI(•• k•reCn Žb•M itin ed•Keb•n ey ŒAim
t¡Ab•uÙil eTek• Œih•tk•ArI mª•ek• dU•r k•reb•. esAnAr metA” pib•^.
24 11
inej“r j“mAen• esAn•ek• ŒAb•j$“nAr eb•zI ik•C¢ ŒAim sbR•d•A” ö½Verr c•Aoyù• peT j“Ib•nD•ArŠ
eB˜eb•• n•/ etAmAr ešþ esAnAek•o* nd•Ir nui¼pATerr k•eriC. ŒAim k•Kno ö½Vrek• ŒnusrŠ k•r• eTek•
mt &u“•C |••n k•r. ib•rt h•”in.
25 12
Žb•M sbR•zi)˜mAn ö½Vrek• etAmAr esAn• k•er ŒAim sbR•d•A” ö½Verr ined$•z emen ŽesiC. ŒAim
nAo. ö½Vrek• etAmAr räepAr ˆ S˜ÿàp h•et d•Ao. ŒAmAr KAb•Arek• yt n• B˜AelAb•Ais/ tAr eTek• eb•zI
26
tArpr &u“im ö½Vrek• ŸpeB˜Ag k•ret pAreb•. B˜AelAb•Ais ö½Verr muK in>s]t b•A,I.
13
tArpr &u“im ö½Verr sAmen d¡•A¼Aet pAreb•. "ik••–˜Þ ö½Vr k•Kno pirb•it$t h•n n•. ö½Verr
27
&u“im t¡Ar k•AeC öATRnA k•reb• Žb•M itin etAmAr ib•r¨eß“ ek•Ÿ d¡•A¼Aet pAer n•. ö½Vr y• c•An tA”
öATRnA Zneb•n. teb•” &u“im etAmAr öitš¨it rAKet k•ret pAern.
pAreb•. 14
ŒAmAr öit ö½Verr y• pirk•Â˜¯n• ŒAeC itin
28
yid• &u“im ik•C¢ k•reb• b•el mniS˜îr k•er TAek•• tA” k•reb•n. Žb•M ŒAmAr sµpek$• t¡Ar Œenk•
tAh•el t• P•lösU h•eb•. Žb•M etAmAr B˜ib•`í Œb••” pirk•Â˜¯n• ŒAeC.
ŸÆ‰ˆl h•eb•? 15
es” k•AreŠ” ŒAim ö½Verr þˆArA ŒAti¿•t. ŒAim
29
ö½Vr Œh•¿•ArI elAek•ed•r lÆï“•yù eP•eln. ik••–˜Þ Ž” ij“insÙelA b•uJ“et pAir. es” k•Are,” ŒAim
itin ib•nyùI elAek•ed•r sAh•AyY k•ern. ö½Verr sµpek$• B˜It.
30 16
tKn &u“im/ yAr• Bu˜l k•er tAed•r sAh•AyY k•ret ö½Vr ŒAmAr h•äd•yùek• ébR•l k•er ed•n Žb•M ŒAim
pAreb•. &u“im ö½Verr k•AeC öATRnA k•reb• Žb•M itin sAh•s h•Aireyù eP•il. sbR•zi)˜mAn ö½Vr ŒAmAek• B˜It
tAed•r (•m• k•er ed•eb•n. ek•nÀ k•Ar, &u“im Zic•-Zß“ k•ern.
17
h•eyù yAeb•.® ey mª• G•wnAÙel• ŒAmAr e(•e^ G•eweC t•
ŒAmAr mueK k•Ael• emeG•r mt eCeyù ŒAeC. es”
”eyAù eb•r Ÿ%r ŒÞ“k•Ar ŒAmAek• c•¢p k•er TAk•et ed•eb• n•.®

23 tKn ”eyùAb• Ÿ%r id•elnÉ


2
"ŒAim ŒAj“ py$•–˜ÿ ŒiB˜eyAg k•er yAi•C.
ek•nÀ k•ArŠ ŒAim ŽKno Bu˜giC.
3
24 "Žmn ek•n h•yù ey mAnuexr j“Ib•en yKn mª•
G•wn• G•wet c•eleC t• sbR•zi)˜mAn ö½Vr
ŒAmAr ”•C• h•yù/ ö½Vrek• ek•ATAyù K<uej“ pAoyù• j“Aenn/ ik••–˜Þ t¡Ar ŒnugAmIr• Žmnik• ŒnumAno k•ret
yAyù t• yid• j“AntAm/ tAh•el ŒAim es” j“AyùgAyù pAer n• ey k•Kn itin es ib•xeyù ik•C¢ k•ret c•eleCnÀ®
2
eytAm. "elAek• tAed•r j“imr sImAerK• sireyù ed•yù
4
ŒAim ŒAmAr k•Aih•nI ö½Verr k•AeC b•ltAm/ ŒAim ŒAro j“im d•Kl k•rAr j“‘. elAek• emexr pAl
ey ined$•Ax Žw ömA, k•rAr j“‘ ŒAmAr muK yui)˜et c•¢ir k•er tAed•r Œ‘ c•Ar,e(•e^ ineyù c•el yAyù.
3
pirpU,R h•eyù TAk•t. tAr• ŒnATed•r gAD•• c•¢ir k•er. tAr• ib•D•b•Aed•r
5
ek•mn k•er ö½Vr ŒAmAr öe½Ír j“b•Ab• ed•eb•n b•ld•Ùel• b•Þ“k• rAeK.
4
eswA” ŒAim j“Anet c•A”. ŒAim ö½Verr Ÿ%rek• b•Ju “et tAr• d•ir@• elAek•ed•r rAˆS˜ÿ• eTek• sireyù ed•yù.
c•A”. sb• grIb• elAk•” Ž” mª• elAk•ÙelAr k•AC eTek•
6
ö½Vr ik• ŒAmAr ib•r¨eß“ t¡Ar zi)˜ek• b•Yb•h•Ar luik•eyù TAk•et b•AD•Y h•yù.
5
k•reb•nÀ n•/ itin ŒAmAr k•T• Zneb•n? "d•ir@• elAk•Ùel• KAb•Aerr sÞ“Aen b•uen• gAD•Ar
7
esKAen Žk•iw ‘AyùprAyùŠ elAk• ö½Verr seÒ˜ mt mr¨BU˜imet G•uer eb•¼Ayù. KAe†r sÞ“Aen tAr• Kub•
tk$• k•ret pAer. tKn ŒAmAr ib•c•Ark• ŒAmAek• mui)˜ sk•Ael ŸeW pe¼. tAed•r eCelemeyùed•r KAe†r j“‘
id•et pAern. tAr• j“nh•In S˜îAen KAb•Ar K<uej“ eb•¼Ayù.
8 6
"ik••–˜Þ ŒAim yid• pUbR• id•ek• yA” esKAen ö½Vr d•ir@• elAek•r• mª• elAek•ed•r mAeW gb•Aid• pZr
en”. ŒAim yid• piü‚em yA”/ tKno ŒAim ö½Vrek• j“Ab• k•Aew. mª• elAek•ed•r @•A(•Ae(•t eTek• tAr•
ed•Ket pA” n•. pe¼ TAk•• @•A(•• inej“ed•r j“‘ ej“AgA¼ k•er.
9 7
yKn ö½Vr Ÿ%er k•m$rt TAek•n ŒAim t¡Aek• d•ir@• elAk•ek• sAr• rAi^ ib•n• b•eS˜¤ Zet h•yù.
ed•iK n•. yKn ö½Vr d•i(•e, ŒAesn/ tKno t¡Aek• zIt eTek• inej“ed•r r(•• k•rAr mt ek•An ŒAb•rŠ
ed•Ket pA” n•. tAed•r en”.
8
tArA pAh•Ae¼r b•]iXet iB˜ej“ yAyù. tAed•r ek•An
ŒAšyù en”/ tA” tAr• b•¼b•¼ pATrÙelAr k•AeC g•
ešþ esAnA ŒA(•irk• ŒeTR/ "oiP•err esAnA.®
eG<•s•eG<•is k•er d¡•Ai¼eyù TAek•.
”eyAù b• 24:9-26:9 500
9 23
mª• elAek•r• k•ic• k•ic• b•A•c•AÙelAek• tAed•r mª• elAek•r• Kub• ŒÂ˜¯ smeyùr j“‘ inrApd• o
mAeyùr b•uk• eTek• ewen ineyù yAyù. éX elAek•r• suiniü‚t h•et pAer. or• (•mtAsµpå h•et c•A”et
D•ArezAeD•r wAk•• ih•eseb• grIb•ed•r k•AC eTek• tAed•r pAer.
24
izZed•r iCineyù ineyù yAyù. mª• elAek•r• ŒÂ˜¯ smeyùr j“‘ sP•l h•et
10
d•ir@• elAek•ed•r ek•An k•Ap¼-ec•Ap¼ en”. tAr• pAer/ ik••–˜Þ tArAo c•el yAeb•. ŒAr elAek•ed•r mt
ŸlÒ˜ h•eyù G•uer eb•¼Ayù. tAr• zes´r eb•AJ“• b•eyù tAed•ro P•selr mt ek•ew eP•l• h•eb•.
ineyù yAyù. 25
"k••–˜Þ ŒAim b•il ek• ŒAmAek• Bu˜l b•el ömA,
11
d•ir@• elAek•r• ipex j“lpA” Žr etl eb•r k•ret pAerÀ Žb•M ŒAmAr k•TAÙel• ek• ö½Verr
k•er. eyKAen ŒAÒu˜r epxA h•yù esKAen tAr• @•A(•• k•AeC b•h•n k•er ineyù yAeb•À®
md$•n k•er. ik••–˜Þ tArA ik•C¢ pAn k•ret pAyù n•.
12
Ž” zh•er yAr• mAr• yAe•C Žmn elAek•ed•r ”eyAù b•ek• ib•lda •ed•r Ÿ%r
é>eKr ib•xAd•myù k•AåA &u“im Znet pAeb•. o” ŒAh•t
elAek•r• sAh•AeyYr j“‘ k•Atr h•eyù k<•Aed•. ik••–˜Þ ö½Vr
t•et menAeyAg ed•n n•.
25 tKn zUh•Iyù ib•lad•d• Ÿ%r id•elnÉ
2
"ö½Vr” zAsk•. öitiw elAk•ek• t¡Ar sAmen
sB˜eyù d¡•A¼Aet h•eb•. t¡Ar ¬ß$“elAek•r rAej“Y itin
zAi•–˜ÿ b•j“Ayù rAeKn.
13 3
"ik•C¢ elAk• ŒAelAr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah•I h•eyù oeW. ek•An elAk•” t¡Ar ϽVrIyù qs‘b•Aih•nIek• Ù,et
tAr• j“Aen n• ö½Vr ik• c•An. ö½Vr ey peT c•An/ pAer n•. ö½Verr ŒAel• sb•Ar opr öitB˜At h•yù.
4
tAr• es peT j“Ib•n D•ArŠ k•er nA. ö½Verr &u“lnAyù ek•” b•• ŒiD•k•tr pib•^À ek•An
14
Žk•j“n h•tYAk•ArI Kub• sk•Ael oeW Žb•M es mAnux” ök]•t ŒeTR pib•^ h•et pAer n•.
5
d•ir@• Œsh•Ayù elAk•ed•r h•tYA k•er. rAi^eb•l• es ö½Verr ec•AeK c•¡Ad• py$•–˜ÿ ŸÆ‰ˆl nyù/ tArArAo
Žk•j“n ec•Ar h•eyù yAyù. K<Aiw nyù.
15
ey elAk• eyQn ŒprAD• k•er es rAi^r ötI(•Ayù 6
mAnux ö½Verr &u“lnAyù k•m K<Aiw. &u“lnAyù/ mAnux
TAek•. es men k•er/ 'ek•An elAk•” ŒAmAek• ed•Ket ŸÂ˜ñu Žb•M k]•imk•Iewr mt?®
pAeb• n•.¾ ik••–˜Þ tKno es tAr muK ŒAb•]t k•er
rAeK. ib•lda •ed•r öit ”eyAù eb•r ö&“u Y%r
16
rAet yKn ŒÞ“k•Ar nAem/ mª• elAek•r• b•A”er
eb•r h•yù Žb•M Œe‘r G•r eB˜e[˜ öeb•z k•er. ik••–˜Þ
id•enr ŒAelAyù/ tAr• inej“ed•r G•er inej“ed•r b•ª•I
26 tKn ”eyùAb• Ÿ%r id•elnÉ
2
"ib•lad•d•/ esAP•r Žb•M ”lIP•s/ Ž” ûL•A•–˜ÿ o
šA•–˜ÿ mAnuxiwr j“‘ etAmr• sitY” Kub• b•¼ sh•Ayù
k•er rAeK Žb•M ŒAelAek• Ž¼Aet c•Ayù. h•eyùiCel. sitY” etAmr• ŒAmAr mˆS˜ÿb•¼ ŸísAh•d•At•/
17
mª• elAek•ed•r k•AeC ŒÞ“k•Artm rAi^” sk•Aelr ŒAmAr ébR•l b•Aæek• etAmr• sitY” ŒAb•Ar z)˜ k•er
mt men h•yù. ç<•/ tAr• Ï sAMG•Aitk• ŒÞ“k•Aerr &u“eleC•?
B˜yù¿•rtAek• Kub• B˜Ael• k•er j“Aen? 3
sitY”/ ey elAek•r ek•An ö|•A en”/ tAek• etAmr•
c•mík•Ar Ÿped•z id•eyùeC•? etAmr• ey k•t |•AnI/
18
"&u“im d•Ab•I k•r mª• elAek•r• ZD•u j“el B˜AsmAn etAmr• t• öd•zRn k•ereC•.*“
4
Ke¼r mt. tAr• ey j“im Œj$“n k•er tA ŒiB˜zˆ¹ˆÿ/ ek• etAmAed•r Žsb• b•let sAh•AyY k•ereCÀ k•Ar
tA” tAr• tAed•r j“im eTek• @•A(•A sMýh• k•ret ŒA ™• etAmAed•r ŸísAih•t k•ereCÀ
5
pAer nA. "m]t elAek•ed•r ŒA ™•/ mAiwr tlAyù j“elr
19
zIetr &u“xAr eTek• Kr• Žb•M tAp j“l Zex eB˜ter B˜eyù k<•Apet TAek•.
6
enyù. Žk•”rk•mB˜Aeb•/ pAtAl pApIed•r h•rŠ k•er ik••–˜Þ ö½Vr m]&u“Yr S˜îAn pirâ•Ar ed•Ket pAn.
enyù. m]&u“Y ö½Verr k•AC eTek• luik•eyù TAk•et pAer n•.
20
tAr inej“r m• pyR•–˜ÿ tAek• Bu˜el yAeb•. epAk•Aed•r 7
ö½Vr Ÿ%r ŒAk•Azek• zU‘elAek• ösAirt k•er
k•AeC or ed•h•w• imiX lAgeb•. elAek• tAek• men id•eyùeCn. ö½Vr p]iTb•Iek• zU‘tAyù Ju“ileyù id•eyùeCn.
8
rAKeb• n•. ŒtŽb• mª• ׈ Žk•w• lAiWr mt eB˜e[˜ G•n emG•ek• ö½Vr j“el pirpU,R k•ereCn. ik••–˜Þ
yAeb•. es” ib•pul B˜Aer/ ö½Vr/ emG•ek• eB˜e[˜ p¼et ed•n
21
mª• elAek•r• s•–˜ÿAnh•In nArIed•r ŒAG•At k•er. n•.
9
tAr• ib•D•b•• nArIed•r sAh•AyY k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•er. ö½Vr/ pUi,RmAr c•A¡ ed•r muK eFek• ed•n. itin c•A¡ ed•r
22
"mh•AnuB˜b• elAek•ed•r Db•Ms k•rAr j“‘ mª• opr emG•ek• ŒAb•]t k•er tAek• luik•eyù eP•eln.
elAek•r• tAed•r (•mt• b•Yb•h•Ar k•er. mª• elAek•r•
zi)˜zAlI h•et pAer ik••–˜Þ oed•r inej“r j“Ib•n sµpek$• 2ÐÐ3 pd• ”eyùAb• ŽKAen y• b•leC t• es sitY” men k•er n•.
”eyùAb•• ib•@•äp k•reCÐ es Ž” k•TAÙil ŽmnB˜Aeb• b•leC yAet
or• iniü‚t h•et pAreb• n•. eb•AJ“• yAe•C es sitY men k•er k•TAÙil b•leC n•.
501 ”eyAù b• 26:10-28:6
10 12
ö½Vr smue@•r opr Žk•iw id•g•–˜ÿerK• Ž¡ek• &u“im inej“r ec•AeK” ö½Verr (•mt• ed•eKeC•.
id•eyùeCn. es” id•g•–˜ÿ erKAyù id•nrAi^ imilt h•yù. tAh•el &u“im ek•n ŒTRh•In k•TAb•At$• b•leC•À
11 13
BU˜gB˜$S˜î TAmÙil ŒAk•Azek• D•ArŠ k•er esAj“• mª• elAek•rA ö½Verr k•AC eTek• ZD•u Ž”w¦ku•”
h•eyù d¡•Ai¼eyù ŒAeC. ö½Vr yKn tAed•r itrSˆð˜Ar k•ern pAeb•. inþur elAek•r• sbR•zi)˜mAn ö½Verr k•AC eTek•
tKn tAr• B˜eyù c•mek• yAyù Žb•M k<•Apet TAek•. Ž” sb•” pAeb•.
12 14
ö½Verr prAß*m smu@•ek• zA•–˜ÿ k•er ed•yù. ö½Vr Žk•j“n mª• elAek•r Œenk• s•–˜ÿAnAid• TAk•et
t¡Ar ö|•• id•eyù rAh•Ab•ek• Db•Ms k•ereCn. pAer. ik••–˜Þ tAr s•–˜ÿAnr• yueß“ inh•t h•eb•. Žk•j“n
13
ö½Vr t¡Ar in>½VAs id•eyù ŒAk•Azek• pirâ•Ar mª• elAek•r s•–˜ÿAnrA yeTX KA† pAeb• n•.
k•ereCn. ö½Verr h•At plAyùmAn spRek• ib•ß k•ereC. 15
tAr s•–˜ÿAnr•/ yAr• eb<•ec• yAeb• tAr• erAg þˆAr•
14
ö½Vr y• k•ern/ ŽÙil tAr 龎k•iw ib•S•åyùk•r •k•b•rS˜î h•eb•.
Ÿd•Ah•rŠ mA^. ŒAmr• ö½Verr eTek• ek•b•lmA^ 16
Žk•j“n mª• elAek•r öc•¢r räep• TAk•et pAer
iP•siP•s z€•w¦ku• b•e“jƒ“r mt Zin. ö½Vr ey k•t ik••–˜Þ tAr k•AeC esiw ŒAb•j$“nAr mt” h•eb•. tAr
zi)˜zAlI Žb•M mh•í t• ek•Ÿ” b•uJ“et pAer n•.® k•AeC öc•¢r b•S˜¤ TAk•et pAer tAo tAr k•AeC k•Ad•Ar
ˆ S˜ÿàepr met• h•eb•.
17

27 2
tArpr ”eyùAb• t¡Ar k•T• Œb•YAh•t rAKeln.
”eyùAb• b•leln/
ik••–˜Þ Žk•j“n sí elAk• tAr b•S˜¤Aid• pAeb•. ined$•Ax
elAk• tAed•r räep• pAeb•.
18
"Žk•T• sitY ey ö½Vr ŒAeCn. Žb•M itin ŒAeCn Žk•j“n mª• elAk• pAKIr b•AsAr mt Žk•wA
Žw• ytKAin stY/ itin ŒAmAr seÒ˜ KArAp b•Yb•h•Ar b•A¼I b•AnAet pAer. Žk•j“n r(•I eymn mAeW G•Aesr
k•er ŽeseCnÐ ŽwAo ttKAin stY. ö½Vr sbR•zi)˜mAn ku•wIr b•AnAyù es h•yùt tAr b•A¼Iw• Ïrk•m” b•AnAeb•.
19
ŒAmAr j“Ib•nek• it)˜ k•er &u“eleCn. Žk•j“n mª• elAk• yKn ib•CAnAyù Zet yAyù/
3
ik••–˜Þ yt(•Š ŒAmAr meD•Y j“Ib•n ŒAeC Žb•M ŒAmAr tKn es D•nI TAk•et pAer/ ik••–˜Þ yKn es tAr ec•AK
nAek• ö½Verr j“Ib•enr ½VAs-ö½VAs b•”eC/ Kuleb• tKn tAr sb• sµpd• c•el yAeb•.
4 20
tt(•Š ŒAmAr eW<Aw ek•An mª• k•T• Ÿ•c•ArŠ b•‘Ar met• B˜yù¿•r ij“ins D•ueyù ineyù yAeb•.
k•reb• n• Žb•M ŒAmAr ij“B˜ Žk•iwo imTY• k•T• Žk•w• J“¼ tAr sb• ik•C¢ mueC ineyù yAeb•.
21
b•leb• n•. pUeb•r b•AtAs tAek• Ÿi¼eyù ineyù yAeb• Žb•M es
5
ŒAim k•Kno S•VˆIk•Ar k•rb• n• ey etAmr• c•el yAeb•. Žk•w• J“¼ tAek• tAr j“AyùgA eTek• Ÿi¼eyù
siWk•. ŒAmAr m]&u“Y py$•–˜ÿ ŒAim b•el yAeb•• ey ŒAim ineyù yAeb•.
22
ined$•Ax. mª• elAek•r• h•yeù t• J“e¼r zi)˜ eTek• pAileyù
6
ey siWk• k•Aj“ ŒAim k•eriC/ t• ŒAim #âB˜Aeb• eyet ec•X• k•reb•. ik••–˜Þ J“¼ tAek• (•mAh•InB˜Aeb•
D•er TAk•eb••. ŒAim sí peT b<•Ac•• eTek• ib•rt h•b• ŒAG•At k•reb•.
23
n•. ytid•n py$•–˜ÿ ŒAim b<•Ac•eb••/ ttid•n py$•–˜ÿ ŒAim mª• elAk•Ùel• yKn C¢ew pAlAeb•/ tKn elAek•rA
y• y• k•eriC es sµ•VˆeÞ“ ŒAmAr ek•An ŒprAD• eb•AD• h•AttAil ed•eb•. mª• elAek•rA yKn tAed•r b•A¼I eTek•
TAk•eb• n•. ed•Q¼ ed•eb• tKn elAek•rA izsa ed•eb•.®
7
"ŒAmAr zߨ eyn Žk•j“n mª• b•Yi)˜r mt b•Yb•h•Ar
pAyù. ey b•Yi)˜ ŒAmAr ib•r¨eß“ mAT• &u“leb• es eyn
Žk•j“n mª• b•Yi)˜r mt b•Yb•h•Ar pAyù.
28
K<Aiw k•er.
"Žmn j“AyùgA ŒAeC eyKAen mAnux räep• pAyù/
Žmn j“Ayùg• ŒAeC eyKAen mAnux esAn• gileyù

8 2
yid• ek•An elAk• ö½Verr etAyùAO•• n• k•er/ teb• mAnux mAiw K<ue¼ elAh•• eb•r k•er. pATr gileyù
m]&u“Yr smeyù es” elAek•r j“‘ ek•An ŒAzA” en”. tAm• inâ•Asn k•er.
3
ö½Vr yKn tAr j“Ib•n h•rŠ k•reb•n tKn es” elAek•r k•mRIr• Ùh•Ar meD•Y ŒAel• ineyù yAyù. or• Ùh•Ar
j“‘ ek•An ŒAzA” TAk•eb• n•. gB˜Ier Œe–•VˆxŠ k•er. gB˜Ir ŒÞ“k•Aer or• pATr
9
Ï mª• elAk•iw sMk•ew p¼eb•. es sAh•AeyYr eK<Aej“.
4
j“‘ ö½Verr k•AeC ek<•ed• p¼eb•. ik••–˜Þ ö½Vr tAr Kin-d•eØr opr k•Aj“ k•rb•Ar smyù Kinr k•m$Ir•
k•T• Zneb•n n•. es ik• sbR•zi)˜mAn ö½Ver ŒAnª• gB˜Ir pyR•–˜ÿ mAiw eK<Ae¼. mAnux eyKAen b•As k•er
lAB˜ k•reb•À es ik• sb•smyù ö½Vrek• fAk•eb•À n•? tAr• tAr ec•eyùo Œenk• gB˜Ir py$–˜ÿ eK<Ae¼/ Žmn
10
ik••–˜Þ Ï elAek•r sbR•zi)˜mAn ö½Verr seÒ˜ k•T• gB˜Ier eyKAen elAk• ŒAeg k•Kno yAyù in. tAr•
b•lAr ŒAnª• ŸpeB˜Ag k•r• Ÿic•í iCl. Ï elAek•r d•i¼et Œenk• Œenk• gB˜Ir py$•–˜ÿ Ju“let TAek•.
sbR•(•Š ö½Verr k•AeC öATRnA k•r• Ÿic•í iCl. 5
mAiwr oper P•sl P•el/ ik••–˜Þ mAiwr tl• sµpU,R
11
"ŒAim etAmAek• ö½Verr (•mt• sµpek$• b•leb•A/ Œ‘rk•m/ sb•ik•C¢” eyn ŒAÙenr þˆAr• gilt h•eyù
ŒAim etAmAr k•AeC ö½Vr sbR•zi)˜mAenr pirk•Â˜¯n• reyùeC.
6
egApn k•reb•• n•. mAiwr nIec• nIlk•A•–˜ÿ miŠ Žb•M K<Aiw esAn• reyùeC.
”eyAù b• 28:7-29:16 502
7
b•uenA pAiKr• mAiwr nIec•r pT sµpek$• ik•C¢” ”eyAù b• tA¡ r k•T• Œb•YAh•t rAKeln
j“Aen n•. ek•An zku•n es” ŒÞ“k•Ar˜ pT ed•eK in.
8
b•‘ pZrAo ek•Anid•n es peT h•¡Aew in. isMh•o 29 2
”eyùAb• t¡Ar k•eTApk•Tn c•Aileyù egeln. ”eyùAb•
b•lelnÉ
ek•Anid•n es” peT h•¡Aew in. "k•eyùk• mAs ŒAeg ŒAmAr j“Ib•n eymn iCel•/
9
šimk•r• #âtm pATrek•o eB˜e[˜ eP•el. Ï ŒAmAr j“Ib•n etmn eh•Ak• Ž” ŒAz• k•ir. es” smyù
šimk•r• smˆS˜ÿ pbR•t K<ue¼ Kin Ÿ›˜åu)˜ k•er. ö½Vr ŒAmAr opr nj“r rAKetn/ ŒAmAr ib•xeyù
10
šimk•r• pATr ek•ew su¼Ò˜ qtrI k•er. tAr• itin y ͈ inetn.
sb• rk•emr d•AmI pATr ed•Ket pAyù. 3
es” smyù ö½Vr ŒAmAr opr ej“YAit öd•An
11
šimk•r• j“lek• b<•AD•b•Ar j“‘ b<•AD• qtrI k•er. k•retn. tA” ŒAim ŒÞ“k•Aero pT h•¡Awet pArtAm.
tAr• luk•Aen• sµpd•ek• ök•Ae• ineyù ŒAes. ö½Vr ŒAmAek• b<•Ac•Ar ök]•t pT ed•KAetn.
12
"ik••–˜Þ ö|•• ek•ATAyù K<uej“ pAoyùA yAeb•À ŒAmr• 4
ey id•nÙilet ŒAim sP•lk•Am h•eyùiClAm/ Žb•M
ek•ATAyù eb•AD•zi)˜ K<uj“et yAeb••À ö½Vr ŒAmAr seÒ˜ iCeln/ ŒAim es” id•nÙilr ŒAz•yù
13
ŒAmr• j“Ain n• ö|•• ik• mUlYb•An ij“ins. TAik•. es” id•nÙilet ö½Vr ŒAmAr g]h•ek• ŒAzIbR•Ad•
p]iTb•Ir elAk• mAiw K<ue¼ ö|•• epet pAer n•. k•eriCeln.
14
gB˜Ir mh•Asmu@• b•el/ 'ŒAmAr k•AeC ö|•• en”.¾ 5
yKn ö½Vr sbR•zi)˜mAn ŒAmAr seÒ˜ iCeln Žb•M
smu@• b•el/ 'ŒAmAr k•AeC ö|•• en”.¾ ŒAmAr s•–˜ÿAn-s•–˜ÿit ŒAmAr c•ArpAez iCl/ ŒAim es”
15
sb•ec•eyù K<Aiw esAnAr ib•inmeyùo &u“im ö|•• id•nÙil ŒAk••žA k•ir.
ik•net pAreb• n•. p]iTb•Iet ö|•A ek•nAr met• yeTX 6
tKn j“Ib•nw• Kub• suª•r iCl. tKn ŒAim nnI
räep• en”. id•eyù ŒAm•r p• D•ueyùiC/ tKn ŒAmAr k•AeC öc•¢r
16
oP•Ierr esAn• b•• Œk•Ik• miŠ b•• nIlk•A•–˜ÿ pirmAeŠ Ÿ%m mAenr j“lpA” etl iCl.
miŠ id•eyùo ö|•A ek•n• yAyù n•. 7
"tKn Žmin id•n iCl yKn zh•err öeb•zþˆAer
17
ö|•A esAn• o S•¸•iwek•r eTek•o mUlYb•An. sbR•sAD•Are,r sB˜Ayù ŒAim b•yùSˆð˜ elAek•ed•r seÒ˜
Žmnik• mUlYb•An r ͈Kic•t esAnAo ö|•A ik•net pAer b•stAm.
n•. 8
esKAen öetYek• ŒAmAyù šß“• k•ret•. yub•k•r•
18
öb•Al b•A mi,r ec•eyùo ö|•A mUlYb•An. mue)˜Ar yKn ŒAmAek• ed•Ket epetA tKn tAr• ser d¡•A¼Aet•.
eTek•o ö|•A mUlYb•An. Žmnik• b•]ß “rAo ŸeW d¡•A¼At. ŒAmAr öit šß“•
19
kU • zed•zIyù epAKrAj“ mi,o ö|•Ar met• ed•KAb•Ar j“‘ or• ŸeW d•A¼At.
smmUelYr nyù. &u“im K<Aiw esAn• id•eyùo ö|•• ik•net 9
j“nentAr• k•T• b•l• b•Þ“ k•er id•t Žb•M mueKr
pAreb• n•. meD•Y h•At id•eyù Œ‘A‘ elAek•ed•r c•¢p k•ret ”iÒ˜t
20
"tAh•el ö|•A ek•AT• eTek• ŒAesÀ eb•AD•zi)˜ k•ret•.
10
K<uj“et ŒAmr• ek•ATAyù yAeb••À Žmnik• Ùr¨ ׈pU,R entArAo m]é S•Ver k•T•
21
p]iTb•Ir öetYk•iw j“Ib••–˜ÿ ib•xeyùr eTek•” ö|•A b•letn. ç<•/ men h•et•/ t¡Aed•r ij“B˜ eyn tAluet
inej“ek• luik•eyù ereKeC. ŒAk•Aezr pAiKr• py$•–˜ÿ ŒAwek• egeC.
ö|•Aek• ed•Ket pAyù n•. 11
ŒAim y• b•ltAm elAek• t• Znet• Žb•M ŒAmAr
22
m]&u“Y o Db•Ms b•el/ 'ŒAmr• ö|•Aek• K<uej“ pA” sµpek$• tAr• B˜Ael• k•T• b•let•. ŒAim ik• k•rtAm
in. ŒAmr• ZD•u tAr sµpek$• Ù•ã•n ZeniC.¾ elAek• ed•Ket• Žb•M tAr• ŒAmAr özMsA k•ret•.
12
ek•nÀ k•ArŠ yKn d•ir@• elAk• sAh•AyY ec•eyùeC/
23
"Žk•mA^ ö½Vr” ö|•Ar pT j“Aenn. Žk•mA^ ŒAim sAh•AyY k•eriC. Žb•M ey ŒnATed•r ed•KAezAn•
ö½Vr” j“Aenn ö|•A ek•ATAyù TAek•. k•rAr ek•Ÿ en”/ tAed•r ŒAim sAh•AyY k•eriC.
24
ö½Vr p]iTb•Ir öA•–˜ÿ py$•–˜ÿ˜ ed•Ket pAn. ŒAk•Aezr 13
m]töAyù mAnu x ŒAmAek• ŒAzIbR • Ad• k•ereC.
nIec• sb•ik•C¢” ö½Vr ed•Ket pAn. sms´•-j“j$“r ib•D•b•Aek• ŒAim sAh•AyY k•eriC.
25-26 14
ö½Vr b•Ayùur Ùr¨ ׈ inräp, k•ereCn. itin” siWk• peT j“Ib•nyApn” ŒAmAr b•S˜¤ iCl. ŒAmAr
b•]iXr inyùm Žb•M esKAen k•tw• j“l TAk•eb• Žb•M izrS˜¤AŠ iCl ŒAmAr ‘Ayù.
15
emG• gj$“enr pT iS˜îr k•ereCn. ŒAim ŒeÞ“r k•AeC ec•AeKr mt iClAm. tAr•
27
es” smyù ö½V r ö|•Aek• ed•eKiCeln Žb•M eyKAen eyet c•A”et• ŒAim ineyù eytAm. ŒAim
Žsµpek$• eB˜eb•iCeln. ö½Vr ed•iKeyùiCeln ö|•• k•t Kã•e lAek•r k•AeC tAed•r pAeyùr mt iClAm. tAr•
mUlYb•An. Žb•M ö½Vr” ö|•Ar ötIk•.® eyKAen eyet c•A”t ŒAim b•eyù ineyù eytAm.
28 16
ö½Vr mAnuxek• b•lelnÉ ''öBu˜ek• šß“• k•erA o ŒAim d•ir@• elAek•ed•r iptAr mt iClAm. yAed•r
B˜yù k•r eswA” ö|••. ek•An mª• k•Aj“ k•erA n• ŽwA” ŒAim Žk•w¦o ic•ntAm n• tAed•ro ŒAim sAh•AyY k•eriC/
sebR•A%m ŸpliÝ“.® ŒAd•Alet tAed•r mAml• ij“iteyùiC.
503 ”eyAù b• 29:17-30:25
17
ŒAim éX b•Yi)˜r (•mtAr Œpb•Yb•h•Ar erAD• k•eriC eTek• dU•er d¡•A¼Ayù. tAr• inej“ed•r ŒAmAr eTek• B˜Ael•
Žb•M tAed•r h•At eTek• ined$•Ax elAek•ed•r b<•Aic•eyùiC. men k•er. tAr•/ Žmnik• ŒAmAr mueK Tu&u“o ed•yù?
18 11
ŒAim sbR•d•A” ŒAmAr pirb•Aerr sb•A”ek• ineyù ö½Vr ŒAmAr D•nuk• eTek• ÙŠ :iCl•ò ek•e¼
eB˜eb•iC/ ŒAim d•IG•$j“Ib•n eb<•ec• eTek• b•ß] “• h•b•. ineyù ŒAmAyù ébR•l k•er id•eyùeCn. Ï mª• elAek•rA
19
ŒAim eB˜eb•iC ŒAim es” b•]e(•r mt S•VˆAS˜îYb•An oed•r smˆS˜ÿ˜ eß*AD• ineyù ŒAmAr ib•r¨eß“ r¨eK
o öA,b••–˜ÿ h•b• ey gAeCr izk•e¼ öc•¢r j“l ŒAeC d¡•Ai¼eyùeC.
12
Žb•M yAr zAKAözAKA izizer is)˜ h•eyù TAek•. tArA ŒAmAr fAnid•k• eTek• ŒAß*mŠ k•er. tAr•
20
ŒAim eB˜eb•iC öetYk•iw n&u“n id•n ŸÆ‰ˆltr ŒAmAek• lAiT emer eP•el id•eyùeC. ŒAmAr men h•yù
h•eb• Žb•M n&u“n s•µ˜õAb•nAyù B˜er ŸWeb•. eyn Žk•w• zh•rek• ŒAß*mŠ k•r• h•lÉ ŒAmAek•
21
''ŒtIet elAek•rA ŒAmAr k•T• Znet•. ŒAmAr ŒAß*mŠ k•er Db•Ms k•rAr j“‘ tAr• ŒAmAr öAc•Ier
Ÿped•ezr Œep(•Ayù tAr• c•¢p k•er TAk•et•. Žk•wA rAˆS˜ÿ• qtrI k•ereC.
22 13
yAr• ŒAmAr k•T• Znt/ ŒAmAr b•l• ezx h•oyùAr tArA ŒAmAr rAˆS˜ÿ• iCå-iB˜å k•er id•eyùeC. tAr•
pr tAed•r ŒAr ik•C¢” b•lAr TAk•et• n•. ŒAmAr ŒAmAek• Db•Ms k•ret sP•l h•eyùeC. tAed•r TAmAb•Ar
k•T• suª•rB˜Aeb• tAed•r k•Aen öeb•z k•ret•. ek•Ÿ en”.
23 14
eymn k•er elAk• b•i] Xr j“‘ Œep(•• k•er/ etmin tArA Žk•w• qsnYd•elr mt yAr• ed•oyùAl eB˜e[˜
tAr• ŒAmAr b•lAr Œep(•Ayù TAk•et•. tAr• eyn Žk•w• b•¼ gt$ k•ereC Žb•M pATr ku•ic•r opr id•eyù
b•se•–˜ÿr b•]iXr mt ŒAmAr b•Ak•Y-D•Ar• pAn k•ret•. gi¼eyù gi¼eyù ŒAmAr G•Ae¼ pe¼eC.
24 15
ŒAim yKn” oed•r seÒ˜ eh•es k•T• b•eliC sˆ–˜¤As ŒAmAek• ýAs k•ereC. ŒAmAr sµ•åAn
or• Žt Œb•Ak• h•eyù eyt ey/ ŒAim ey oed•r seÒ˜ b•AtAesr mt mueC egeC. ŒAmAr inrAp%• emeG•r
k•T• b•liC orA Žw• ib•½AV s” k•ret pArt n•. ŒAmAr metA” Œ#• h•eyù egeC.
h•Aiset orA B˜Al eb•AD• k•ereC.
25
yid•o ŒAim tAed•r ent• iClAm tb•u ŒAim tAed•r 16
"ŒAmAr j“Ib•n öAyù ezx h•eyù ŽeseC Žb•M ŒAim
seÒ˜ TAk•A” pCª• k•rtAm. ŒAim sB˜Asd•sh• Žk•j“n Kub• zIç•” mAr• yAeb••. éeB˜$Aegr id•n ŒAmAek• Œ¡Ak•e¼
rAj“Ar mt. éd$•zAýˆS˜ÿ elAek•ed•r é>eKr meD•Y tAed•r D•ereC.
17
zAi•–˜ÿ id•tAm. rAet ŒAmAr h•Ae¼ b•YTA k•er. ŒAmAr yˆ–˜¤,• b•Þ“

30 ik••–˜Þ ŽKn/ yAr• ŒAmAr ec•eyùo b•yùes eCAw


tAr• ŒAmAek• ineyù h•Ais-WA·A k•er. Žb•M tAed•r
iptAr• ŽetA” Œpd•ATR iCl ey/ ŒAmAr emxÙelAek•
h•yù n•.
18
ö½Vr ŒAmAr b•S˜¤ ek•e¼ ineyùeCn/ Žb•M ŒAmAr
b•S˜¤ muc•e¼ ib•k]•t-ŒAk•Ar k•er id•eyùeCn•.
19
ey ku•ku•r pAh•Ar• ed•yùÐ ŒAim oed•r es” ku•ku•err ö½Vr ŒAmAyù k•Ad•Ayù C¡¢e¼ eP•el id•eyùeCn Žb•M
seÒ˜o rAKet c•A”in. ŒAim D•Ul• o CA” Žr mt h•eyù igeyùiC.
2 20
Ïsb• yub•ek•r iptAr• ŽetA” ébR•l ey or• ö½Vr/ ŒApnAr sAh•AeyYr j“‘ ŒAim ŒApnAr
ŒAmAr sAh•AeyY ŒAseb• n•. tAr• ŽKn b•]ß “ o ûL•A•–˜ÿ k•AeC k<•Aid• ik••–˜Þ ŒApin ezAenn nA. ŒAim d¡•Ai¼eyù
h•eyùeC/ tAed•r epzIÙel• ŽKn ŒAr z)˜ o mj“b•ut pe¼ öATRnA k•ir/ ik••–˜Þ ŒAmAr id•ek• ŒApin ek•An
en”. menAeyAg ed•n nA.
3
tArA m]t mAnuexr met•• ŒnAh•Aer Zik•eyù reyùeC.
tA” tAr• mr¨BU˜imr Zk•en• D•Uel• KAyù. 21
"ö½Vr/ ŒApin ŒAmAr öit nIc• b•Yb•h•Ar k•ereCn.
4
tArA mr¨BU˜imr enAn• mAiwr gAC Ÿpe¼ enyù. ŒAmAek• ŒAG•At k•rb•Ar j“‘ ŒApin ŒApnAr (•mt•
tAr• mr¨BU˜imr Žk•rk•m gAeCr izk•¼ KAyù. b•Yb•h•Ar k•ereCn.
5 22
tAr• tAed•r d•l eTek• ib•tAi¼t h•eyùeC. elAek• ö½Vr/ ŒApin zi)˜zAlI b•AtAsek• ŒAmAek•
ŽmnB˜Aeb• oed•r id•ek• ic•ík•Ar k•er eyn or• ec•Ar. Ÿi¼eyù ineyù eyet id•eyùeCn. ŒApin ŒAmAek• J“e¼r
6
tArA nd•Ir Zk•en• ŸptYk•Ayù/ pAh•Ae¼r Ùh•Ayù meD•Y eP•eleCn.
23
ŒTb•• mAiwr get$ b•As k•ret b•AD•Y h•yù. ŒAim j“Ain ŒApin ŒAmAyù m]&u“Yr id•ek• ineyù
7
tArA mr¨BU˜imr eJ“ApJ“Ae¼ gAD•Ar mt fAk• CAe¼ yAeb•n. öetYk•iw j“Ib••–˜ÿ b•Yi)˜ Œb••” mAr• yAeb•.
24
Žb•M k<•AwAeJ“Aepr nIec• gAd•AgAid• k•er j“m• h•yù. ik••–˜Þ/ ey ”itmeD•Y” ib•Db•ˆS˜ÿ˜ o sAh•AeyYr j“‘
8
tArA nAmh•In Žk•d•l Œpd•ATR elAk• yAr• k•Atr ŒAij“$ j“AnAe•C/ tAek• inü‚yù” ek•An elAk•
inej“ed•r ed•z CA¼et b•AD•Y h•eyùeC? ŒAG•At k•reb• n•.
9 25
''ŽKn Ïsb• elAek•ed•r pu^r• ŒAmAyù ineyù gAn ö½Vr/ ŒApin j“Aenn ey/ ey elAek•r• sMk•ew
eb<•eD• ŒAmAyù Ÿph•As k•er. ŒAmAr nAmwA” ŽKn oed•r pe¼iCelA ŒAim tAed•r j“‘ ek<•ed•iClAm. ŒApin
k•AeC Žk•wA b•Aej“ z€• h•eyù d¡•Ai¼eyùeC. j“Aenn ey d•ir@• elAek•ed•r j“‘ ŒAmAr Œ•–˜ÿr k•tKAin
10
ŽKn Ï yub•ek•r• ŒAmAyù G•, ] • k•er. tAr• ŒAmAr k•Atr iCel•.
”eyAù b• 30:26-31:30 504
26 14
ik••–˜Þ yKn ŒAim B˜Ael• ij“ins c•A”lAm/ tKn tAh•el ö½Verr mueKAmuiK h•eyù ŒAim ik• k•reb••À
ib•inmeyù KArAp ij“ins eplAm. yKn ŒAim ŒAel• yKn ö½Vr ij“|•As• k•reb•n ŒAim ik• k•eriC/ tKn
c•A”lAm/ ŒÞ“k•Ar Žel•. ŒAim ik• b•leb••À
27
ŒAim eB˜ter eB˜ter iCåiB˜å h•eyù igeyùiC. 15
öetYek• tAr mAeyùr geB˜$ j“›˜åAyù. ŒAim ŒAmAr
ŒAmAr éeB˜$Ag ezx h•e•C n•. ŒAim id•enr pr id•n mAeyùr geB˜$ j“e›˜åiC/ ŒAmAr ß*Itd•Asr• tAed•r mAeyùr
Bu˜eg c•eliC. geB˜$. ŒtŽb• es” id•k• eTek• ŒAmAet ŒAr ŒAmAr
28
ŒAim sb•smeyù” é>KI Žb•M ib•mx$. ŒAim mØlIr ß*Itd•Ased•r meD•Y ek•An pATRk•Y en”.
meD•Y d¡•Ai¼eyù ic•ík•Ar k•er sAh•AyY c•A”.
29 16
mr¨BU˜imr b•uen• ku•ku•r Žb•M ŸwpAKIr mt ŒAim "d•ir@• elAek•ed•r sAh•AyY k•ret ŒAim k•Kno
b•rAb•r” in>sÒ˜. ib•mKu iClAm n•. ŒAim ib•D•b•Aed•r sAh•AyY k•ret k•Ken•
30
ŒAmAr c•Am¼• pue¼ eKAs• h•eyù ŸeW yAe•C. ŒS•VˆIk•Ar k•irin.
17
‰ˆer ŒAmAr ed•h• Ÿ%ˆ¹ˆÿ h•eyù ŒAeC. KAe†r ib•xeyù ŒAim k•Kno S•ˆV ATRpr h•”in. ŒAim
31
ŒAmAr b•I,• é>eKr gAn gA”et Zr¨ k•ereC. sbR•d•A” ŒnATed•r KAb•Ar id•eyùiC.
18
ŒAmAr b<•Aizo é>eKr k•AåAyù B˜er ŸeWeC. ŒAmAr sArAj“Ib•n D•er ŒAim ipï•In s•–˜ÿAned•r

31 "ŒAim ŒAmAr ec•AeKr seÒ˜ Žk•iw c•i¢ )˜ k•eriC.


Žmn #iX id•eyù ŒAim ek•An emeyùek• ed•Keb••
n• ey #iX ŒAmAr k•AmlAlsAek• c•irtATR k•rb•Ar j“‘
iptAr mt iClAm. ŒAmAr sArAj“Ib•n D•er ŒAim
ib•D•b•Aed•r sAh•AyY k•eriC.
19
ŒAim yKn” b•S˜¤h•In mAnuxek•/ d•ir@• mAnuxek•/
Ï emeyùek• epet ŒAmAyù b•AD•Y k•reb•. j“AmAr ŒB˜Aeb• k•X epet ed•eKiC/
2 20
Ÿe•c•r ö½Vr sbR•zi)˜mAn/ mAnuexr j“‘ ik• k•ernÀ ŒAim sbR•d•A” tAed•r b•S˜¤ id•eyùiC. oed•r Ÿ\•
Ÿe•c•r ö½Vr sbR•zi)˜mAn/ mAnuxek• ik• ed•nÀ rAKAr j“‘ ŒAmAr inej“r eB˜¼• eTek• ŒAim pzm
3
mª• elAek•ed•r j“‘ ö½Vr sms´• o Db•Ms eör, id•eyùiC. Žb•M or• oed•r smˆS˜ÿ h•äd•yù id•eyù ŒAmAyù
k•ern Žb•M yAr• mª• k•Aj“ k•er tAed•r j“‘ pAWAn ŒAzIbR•Ad• k•ereC.
21
ib•py$yù. yid•o ŒAim j“AntAm ey ŒAim ŒAd•Aletr smTRn
4
ŒAim y• k•ir ö½Vr sb•” j“Aenn Žb•M itin pAeb••/ tb•u ŒAim k•Ken• ŒnATed•r B˜yù ed•K•” in.
ŒAmAr öitiw pd•e(•p l(•Y k•ern. 22
ŒAim yid• k•Kno t• k•er TAik•/ tAh•el ŒAmAr
b•Aæ k<•AD• eTek• ib•i•Cå h•eyù pe¼ yAeb•.
5
"ŒAim mAnuxek• imTY• b•ilin o tAed•r ötAirt 23
ŒAim ö½Verr zAiS˜ÿek• B˜yù pA”. itin yKn
k•ret c•A”in? ŸeW d¡•A¼An ŒAim t¡Ar sAmen d¡•A¼Aet pAir n•.
6 24
ö½Vr yid• yTAyT mAnd•Øo b•Yb•h•Ar k•ern/ itin "ŒAim ŒAmAr sµped•r opr k•Kn” B˜rs• k•ir
ed•Keb•n ŒAim ined$•Ax. in. ö½Vr ŒAmAyù sAh•AyY k•reb•n ŽwA” ŒAmAr b•¼
7
yid• ŒAmAr pd•e(•p yTATR pT eTek• ‹X h•eyù B˜rs•. K<Aiw esAnAek•o ŒAim k•Kno b•il in/ '&u“im”
TAek•/ yid• ŒAmAr ec•AK ŒAmAyù mª• k•Aj“ k•ret ŒAmAr B˜rs•.¾
pirc•Ailt k•er TAek•/ yid• ŒAmAr h•ˆS˜ÿþˆyù pAep 25
ŒAim ib•%b•An iClAm. ik••–˜Þ t• ŒAmAek• Œh•¿•ArI
k•li¿•t h•eyù TAek•/ k•er in. ŒAim Œenk• D•nsµpd• ŸpAj$“n k•eriC.
8
tAh•el/ ŒAmAr c•Aexr P•sl eyn Œ‘r• KAyù ik••–˜Þ ŒTR ŒAmAek• suKI k•er in.
26
Žb•M ŒAmAr c•Aexr P•sl eyn tAr• etAel. ŒAim k•Kno ŸÆ‰ˆl sUy$ b•• suª•r c•¡Aed•r pUej“•
k•ir in.
9 27
''yid• ŒAim k•Ken• Œ‘ ek•An nArIek• k•Amn• c•A¡ d• o sUye$ k• pUej“• k•rAr met• ŒtKAin eb•Ak••
k•er TAik• b•• ŒAmAr öiteb•zIr d•rj“Ayù tAr S˜¤Ir ŒAim iClAm n•.
28
j“‘ Œep(•• k•er TAik•/• owAo zAiˆS˜ÿeyAgY pAp. yid• ŒAim o”ÙelAr
10
tAh•el ŒAmAr S˜¤I eyn Œ‘ pur¨exr j“‘ rAåA pUej“• k•rtAm tAh•el ŒAim Ÿe•c• Œb•iS˜ît ö½Vr
k•er Žb•M Œ‘ pur¨xr• eyn tAr seÒ˜ zyùn k•er. sbR•zi)˜mAenr öit Œib•½VˆS˜ÿtAr k•Aj“ k•rtAm.
11
ek•nÀ k•ArŠ eyQnpAp h•l lÆï“Ak•r. Žw•
29
zAiˆS˜ÿeyAgY pAp. ''ŒAmAr zߨrA yKn Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•l ŒAim k•Kn”
12
eyQnpAp h•l Žmn Žk• ŒAÙn y• sb•ik•C¢ Db•Ms suKI h•” in. yKn ŒAmAr zߨed•r j“Ib•en ŒG•wn
h•oyùA py$•–˜ÿ ‰ˆlet TAek•. ŒAim sArAj“Ib•n y• k•eriC G•eweC/ tKn ŒAim tAed•r öit k•Kno Ÿph•As
Žw• t• Db•Ms k•er id•et pAer. k•irin.
13 30
"yKn ŒAmAr ib•r¨eß“• ŒAmAr ߨItd•AsrA ŒAmAr zߨed•r ŒiB˜zAp id•eyù b•• tAed•r m]&u“Y
ŒiB˜eyAg k•eriCl tKn ŒAim yid• tAed•r öit k•Amn• k•er ŒAim k•Kno inej“r muKek• pAp k•ret
‘Ayùib•c•Ar n• k•er TAik•/ id•” in.
505 ”eyAù b• 31:31-32:21
31
ŒAmAr t¡Ab•ur öetYek•” j“Aen ey ŒAim sbR•d•A” 6
tKn ”lIh•Ý :b•Ux pirb•Ar Ÿ•¶“õàt b•AreKelr pu^ò
ŒAmAr ŒitiTed•r yeTX KA† id•eyùiC. k•TA b•let Zr¨ k•rel•. es b•llÉ
32
ŒAim sbR•d•A” B˜b•G•uered•r ŒAmAr G•er efek• ŒAim Žk•j“n yub•k•. ŒApnArA b•yùSˆð˜ b•Yi)˜. es”
ŽeniC yAet oed•r rAˆS˜ÿAyù G•umAet n• h•yù. j“‘ ŒAim y• B˜Ab•iC t• b•let ŒAim B˜yù pAi•C.
33 7
Œ‘elAk•r• tAed•r pAp egApn k•rAr ec•X• k•er. ŒAim inej“r men eB˜eb•iC/ 'b•yS ù ˆ˜ð elAek•r• ŒAeg
ik••–˜Þ ŒAim ŒAmAr ŒprAD• egApn k•ir in. k•T• b•leb•. b•yùSˆð˜ elAek•r• b•æid•n j“Iib•t ŒAeCn.
34
elAek• ik• b•let pAer es ineyù ŒAim ek•Anid•n” tA” t¡Ar• b•æ ib•xeyù iz(•• k•ereCn.¾
8
B˜It h•” in. es” B˜yù ek•Anid•n ŒAmAek• c•¢p k•rAet ik••–˜Þ ö½Verr ŒA ™A” Žk•j“nek• |•AnI k•er. ö½Vr
pAer in. ŒAim ek•Anid•n” b•A”er eyet iþˆD•Aeb•AD• k•ir sbR•zi)˜mAenr es” in>½VAs mAnuexr eb•AD•zi)˜ek•
in. ŒAim elAek•r G•],Ayù ek•Anid•n ib•c•ilt h•”in. sb•ik•C¢ b•uJ“et sAh•AyY k•er.
9
ZD•umA^ b•] ß“ elAek•rA” |•AnI mAnux nyù. ek•Anw•
35
"Ž” ey/ ŒAim c•A” ek•Ÿ ŒAmAr k•T• Znuk•? ök]•t iWk• t• ZD•umA^ b•]ß“• elAek•rA” eb•AeJ“ Žmno
Ž” r”l ŒAmAr S•VˆA(•r ŒAmAr ŒiB˜eyAegr opr. nyù.
10
ŽKn ö½Vr sbR•zi)˜mAn eyn ŒAmAyù Žk•w• ŒAiD•k•Airk•I tA”/ ŒAmAr k•T• Znun? ŒAim ik• B˜Ab•iC t•
Ÿ%r ed•n. ŒAim c•A”/ t¡Ar met ŒAim y• Bu˜l k•eriC/ ŒApnAed•r b•leb••.
11
t• itin ileK eP•lun. ŒApnArA yKn k•T• b•liCeln ŒAim tKn
36
tArpr ŒAim esw• k<•AeD• per enb•. mATAr Œep(•• k•riClAm. ŒAim ŒApnAed•r yui)˜smUh• ZeniC
muku•ewr mt ŒAim t• D•ArŠ k•reb••. Žb•M yTAeyAgY Ÿ%r ed•b•Ar j“‘ ŒApnAed•r öec•X•
37
yid• ö½Vr t• k•retn/ tAh•el ŒAimo ŒAmAr ed•eKiC. ”eyùAb•ek• ŒApnAr• ey Ÿ%r id•eyùeCn t•
sb• k•Aej“r b•YAKY• id•et pArtAm. ŒAim Žk•j“n ŒAim ZeniC.
12
rAj“pue^r mt t¡Ar k•AeC eyet pArtAm. ŒApnArA y• b•eleCn ŒAim t• y ͈ k•er
38
"ŒAmAr j“im ŒAim k•Aro k•AC eTek• c•¢ir k•ir ZeniC. ŒApnAed•r meD•Y ek•Ÿ” ”eyùAb•ek• itrSˆð˜Ar
in. ek•Ÿ ŒAmAr sµpek$• c•i¢ rr ŒiB˜eyAg &u“let pAreb• k•ern in. ŒApnAed•r meD•Y ek•Ÿ” o¡r yui)˜r Ÿ%r
n•. ed•n in.
39
j“im eTek• ey KA† ŒAim epeyùiClAm tAr j“‘ 13
ŒApnAed•r ö|•A ŒAeC Ž k•T• ŒApnAed•r
ŒAim ŒAmAr k]•xk•ek• mUlY id•eyùiClAm. itnj“enr b•l• Ÿic•í h•yùin. mnu` j“Ait nyù/ ZD•umA^
ŒAim k•Ken• j“imr B˜A¼Aewed•r seÒ˜ ébR•Yb•h•Ar ö½Vr eyn t¡Aek• tk$•yueß“ prAij“t k•ern. ŒApnAr•
k•irin. Œb••” yui)˜r Ÿ%r ed•eb•n/ sAD•Ar,ek• nyù.
40
yid• ŒAim k•Kno Ž”sb• mª• k•Aj“ k•er TAik•/
14
tAh•el ŒAmAr j“imet gm Žb•M b•Ail$r b•d•el eyn ”eyùAb• t¡Ar yui)˜Ùel• ŒAmAr k•AeC b•eln in.
k<•Aw•-eJ“Ap o égRÞ“ ltApAtA j“›˜åAyù?® ”eyùAeb•r k•T• tA”/ ŒApnAr• itnj“n ey yu i )˜Ùil Ÿ§Apn
ezx h•l. k•eriCeln/ ŒAim t• b•leb•• n•.
15
”eyùAb•/ Ž” itnj“n yui)˜ h•Aireyù eP•eleC. o¡ed•r
”lIh•Ý tek•$ eyAg id•l ŒAr eb•zI ik•C¢ b•lAr en”. o¡ed•r ŒAr eb•zI ik•C¢
tKn ”eyùAeb•r itnj“n b•Þ“u tAek• Ÿ%r ed•oyù• Ÿ%ro en”.
32 eTek• ib•rt h•eln. t¡Ar• ib•rt h•eln k•ArŠ 16
”eyùAb•/ Ž” itn b•Yi)˜ ŒApnAek• Ÿ%r ed•eb•Ð
t¡Ar• ed•KAeln ey ”eyùAb• ey ined$•Ax es ib•xeyù t¡ArA ŒAim Žmn ötI(•• k•riClAm. ik••–˜Þ o¡r• c•¢p k•er
Žek•b•Aer #â ötYyù iCeln. 2ik••–˜Þ b•AreKelr pu^ egeln. o¡r• ŒApnAr seÒ˜ tk$• b•Þ“ k•er id•eln.
17
”lIh•Ý esKAen ŸpiS˜ît iCl. b•AreKl iCl b•UxIyù tA”/ ŽKn ŒAim ŒApnAek• ŒAmAr Ÿ%r ed•eb••.
b•MzD•r. :b•Ux iCl rAm pirb•Aerr Žk•j“n.ò ”lIh•Ý ç<•/ ŒAim y• j“Ain t• ŒApnAek• b•lb•.
”eyùAeb•r opr B˜IxŠ ereg egl. k•ArŠ ”eyùAb• 18
ŒAmAr Žt ik•C¢ b•lAr ŒAeC ey ŒAmAr öAyù
3
eB˜eb•iCl ey es ö½Verr ec•eyùo D•Aim$k•. ”lIh•Ý ib•eS•¸•Airt h•oyùAr Ÿpß*m.
”eyùAeb•r itnj“n b•Þu“r opero ereg iCl. ek•nÀ 19
ŒAim Žk•iw @•A(•Aresr Tilr mt yA ŽKno
k•ArŠ ”eyùAeb•r itnj“n b•Þ u“ ”eyùAeb•r öe½Ír Ÿ%r eKAl• h•yù in. ŒAim Žk•iw n&u“n @•A(•Aresr ŒAD•Aerr
id•et pAriCl n•. tb•u tAr• ”eyùAb•ek• ed•AxI b•el met• eyiw öAyù eP•ew igeyù eKAlb••r Ÿpß*m h•eyùeC.
ŒiB˜yu)˜ k•eriCl. 4”lIh•Ý” esKAen sb•eTek• k•inþ 20
ŒAmAek• k•T• b•let” h•eb• Žb•M ŒAmAr eB˜terr
iCl/ tA” sb•Ar k•T• ezx h•oyùA py$•–˜ÿ es Œep(•• b•AÅp b•Ar k•er id•et h•eb•. ŒAmAek• Œb••” ”eyùAeb•r
k•riCl. tKn tAr men h•l es k•T• b•l• Zr¨ k•ret yui)˜r Ÿ%r id•et h•eb•.
pAer. 5ik••–˜Þ es” smyù es ed•Kel•/ ”eyùAeb•r itn 21
ŒAim k•Aer• öit p(•pAit ׈ ed•KAb• n•. ŒAim
b•Þu“r ŒAr ik•C¢” b•lAr en”. tA” es ereg egl. k•Aer• S˜ÿAb•k•t• k•rb• n•.
”eyAù b• 32:22-34:4 506
22 21
ŒAim Žk•j“enr seÒ˜ Œ‘ Žk•j“n elAek•r Ï elAk•iwr gAeyùr mAMs ŒAr ed•K• yAyù n•. Ï
ec•eyù B˜AelA ŒAc•r, k•ret pAir n•. ŒAim yid• t• elAk•iwr h•A¼ÙelA eb•ireyù pe¼.
22
k•ir ŒAmAr s]iXk•t$A ŒAmAyù zAiˆS˜ÿ ed•eb•n. Ï elAk•iw ''ghb•r® Žr k•ACAk•AiC ep<QeC yAyù.

33 ''”eyùAb•/ ŽKn ŒAm•r k•T• Znun. ŒAim y•


b•il t• mn id•eyù Znun.
or j“Ib•no m]&u“Yr k•ACAk•AiC c•el ŒAes.
23
ö½Verr h•Aj“Ar h•Aj“Ar ed•b•dU•t ŒAeC. h•yùet•
2
ŒAim b•lb•Ar j“‘ öS˜Þt. tAed•r Žk•j“n dU•t Ï elAek•r opr nj“r rAKeC.
3
ŒAmAr Œ•–˜ÿr sí tA” ŒAim sí b•Ak•Y” b•leb••. es” dU•t h•yùet• Ï elAk•wAr j“‘” b•el Žb•M es y•
ŒAim y• j“Ain es ib•xeyù ŒAim stY” b•leb••. B˜AelAk•Aj“ k•ereC es sµpek$•” b•el.
4
ö½V e rr ŒA ™• ŒAmAyù s] i X k•ereC. ö½V r 24
h•yùet• Ï dU•t Ï elAk•iwr öit sd•yù h•eyù
sbR•zi)˜mAenr in>½VAs ŒAmAek• j“Ib•n id•eyùeC. ö½Vrek• b•leb•É 'Ž” elAk•wAek• ghb•r eTek• Ÿß“Ar
5
”eyùAb•/ ŒAmAr k•T• Znun Žb•M yid• pAern ŒAmAr k•er id•n? ŒAim or j“Ib•enr j“‘ Žk•iw mui)˜pn
öe½Ír Ÿ%r id•n. ŒApnAr Ÿ%r qtrI k•er rAKun epeyùiC.¾
25
yAet ŒApin tk$• k•ret pAern. tKn Ï elAk•iwr ed•h• ŒAb•Ar tAr¨e,Y B˜er
6
ö½Verr sAmen ŒApin Žb•M ŒAim ŸB˜eyù” smAn. ŸWeb•. yub•k•Ab•S˜îAyù tAr ed•h• eymn iCl/ iWk• esrk•m
ŒAmAed•r éj“nek• ö½Vr mAiw id•eyù s]iX k•ereCn. h•eyù yAeb•.
7
”eyùAb•/ ŒAmAek• B˜yù pAeb•n n•. ŒAim ŒApnAr 26
Ï elAk•iw ö½Verr k•AeC öATRn• k•reb• Žb•M
öit k•eWAr h•b• n•. öˆ½Vr or öATRnAr Ÿ%r ed•eb•n. Ï elAk•iw ŒAneª•
ic•ík•Ar k•reb• Žb•M ö½Verr pUej“• k•reb•. tAr
8
''ik••–˜Þ ”eyùAb•/ ŒAim ZeniC/ ŒApin ik• b•eleCn/ síj“Ib•enr j“‘ ö½Vr tAek• purSˆð˜]t k•reb•n. o
9
ŒApin b•eleCnÉ 'ŒAim Zic•Zß“. ŒAim inÅpAp. ŒAb•Ar suª•rB˜Aeb• j“Ib•nyApn k•reb•.
27
ŒAim ek•An Bu˜l k•ir in. ŒAim ŒprAD•I n”•? Ï b•Yi)˜iw elAek•ed•r k•AeC tAr ed•Ax S•VˆIk•Ar
10
ŒAim ek•An Bu˜l k•ir in/ ik••–˜Þ ö½Vr ŒAmAr k•reb•. es b•leb•/ 'ŒAim pAp k•eriClAm. ŒAim
ib•r¨eß“. ö½Vr ŒAmAr seÒ˜ zߨr mt b•Yb•h•Ar k•ereCn. B˜AelAek• meª• pir,t k•eriClAm. ik••–˜Þ ŒAmAr ey
11
ö½Vr ŒAmAr pAeyù izk•l pireyùeCn. ŒAmAr zAiˆS˜ÿ öApY iCl/ es k•iWn zAiˆS˜ÿ ö½Vr ŒAmAek• ed•n
sb• pTÙil ö½Vr l(•Y k•ern.¾ in?
28
ŒAmAr ŒA ™Aek• ö½Vr pAtAelr meD•Y ptn eTek•
12
"ik••–˜Þ ”eyùAb•/ Že(•e^ ŒApin Bu˜l k•ereCn. r(•• k•ereCn. ŒAim ŽKn ŒAb•Ar j“Ib•nek• ŸpeB˜Ag
ŒAim ömA, k•reb•• ey ŒApin Bu˜l k•ereCn. ek•nÀ k•ret pAir.¾
29
k•ArŠ/ ey ek•An elAek•r ec•eyù ö½Vr mh•An. "Ï elAk•wAr j“‘ ö½Vr b•Arb•Ar Ž”sb• k•ereCn.
13 30
ŒApin ö½Verr ib•r¨eß“ ek•n ŒiB˜eyAg ŒAennÀ ek•nÀ Ï elAk•iwek• ghb•r eTek• Ÿß“Ar k•rb•Ar
ek•n ŒApin d•Ab•I k•ern/ "ö½Vr ek•An elAek•r j“‘/ yAet Ï elAk•iw ŒAb•Ar tAr j“Ib•nek• ŸpeB˜Ag
ŒiB˜eyAegr Ÿ%r ed•n n•À ŒApin eB˜eb•eCn ö½Vr k•ret pAer.
31
sb•ik•C¢” ŒApnAr k•AeC b•YAKY• k•er ed•eb•nÀ "”eyùAb•/ ŒAmAr id•ek• menAeyAg id•n. ŒAmAr
14
h•et pAer ö½Vr y• k•ern itin tAr b•YAKY• k•T• Znun. c•¢p k•r¨n Žb•M ŒAmAek• k•T• b•let id•n.
32
ed•n. ik••–˜Þ ö½Vr ey B˜Aeb• k•T• b•eln elAek• t• ik••–˜Þ ”eyùAb•/ ŒApin yid• ŒAmAr seÒ˜ Žk•mt
eb•AeJ“ n•. n• h•n tAh•el ŒApin k•T• b•el yAn. ŒAmAek• ŒApnAr
15-16
rAe^ yKn elAek•rA gB˜Ir G•uem ŒA•Cå ö½Vr yui)˜Ùil b•ln u k•Ar, ŒAim ed•KAet Ÿda•ýIb• ey ŒApin
h•yùet• tKn S•Vˆe¹÷ k•T• b•eln. tKn tAr• B˜IxŠ ined$•Ax.
33
B˜yù pAyù. tKn tAr• ö½Verr sAb•D•An b•A,I ezAen. ik••–˜Þ ”eyùAb•/ yid• ŒApnAr ik•C¢ b•lb•Ar n• TAek•/
17
Bu˜l k•Aj“ k•rAr eTek• ib•rt h•et ö½Vr tAed•r tAh•el ŒAmAr k•T• Znun. c•¢p k•er TAku•n/ ŒAim
stk$• k•er ed•n Žb•M tAed•r Œh•¿•ArI h•oyùA eTek• ŒApnAek• ö|•A ib•xeyù iz(•• id•eyù ed•eb••.®
ib•rt rAeKn. tKn ”lIh•Ý k•T• b•el eyet lAgel•. es
18
m]&u“YelAk• eTek• Ÿß“Ar k•rb•Ar j“‘ ö½Vr
mAnuxek• stk$• k•er ed•n. Db•MesA›˜åuK elAek•ed•r
34 2
b•llÉ
"eh• öA|• b•Yi)˜/ ŒAim y• b•il t• Znun. eh•
pir^AŠ k•rAr j“‘ ö½Vr t• k•ern. b•uiß“mAn b•Yi)˜gn/ ŒAmAr öit menAeyAg id•n.
19 3
ö½Vr h•yùt Žk•j“n b•Yi)˜ek• yˆ–˜¤,• id•eyù ZD•er k•Ar, ij“B˜ eymn KAe†r S•VˆAd• ýh•Š k•er etmin
ed•n/ tAed•r h•Ae¼o ß*mAgt b•YT• h•et pAer. k•An k•TAek• prI(•• k•er.
20 4
tKn es elAk•iw eKet pAer nA/ es” elAk•iwr ŒtŽb•/ ŒAmAed•r” iWk• k•ret id•n ek•AnwA
Žt yˆ–˜¤,• TAek• ey es sb•ec•eyù B˜AelA KAb•Arek•o siWk•. ŒAsun/ ŒAmr• sb•A” imel iS˜îr k•ir ek•Anw•
G•],A k•er. sitY” B˜Ael•.®
507 ”eyAù b• 34:5-35:2
5
”eyùAb• b•leln/ 'ŒAim inÅpAp. ö½Vr ŒAmAr öit elAk•ek• ib•c•Ar k•rb•Ar j“‘ elAk•iwek• ö½Verr sAmen
suib•c•Ar k•ern in. ŒAnb•Ar d•rk•Ar h•yù n•.
6 24
ŒAim inÅpAp/ ik••–˜Þ ŒAmAr ib•r¨eß“ g]h•It ib•c•Ar ek•An ib•c•Ar CA¼A” ö½Vr zi)˜zAlI elAek•ed•r
b•leC ŒAim Žk•j“n imTYAb•Ad•I. ŒAim inÅpAp/ ik••–˜Þ Db•Ms k•ern Žb•M Œ‘A‘ elAek•ed•r ent• ih•eseb•
ŒAim Kub• ib•ÁB˜Aeb• ŒAh•t h•eyùiC.¾ menAnIt k•ern.
7 25
"”eyùAeb•r mt ŒAr ek•An elAk• ŒAeC ik•À ö½Vrek• tA” ö½Vr j“Aenn mAnux ik• k•er. es”j“‘
ŒiB˜yu)˜ k•r• t¡Ar k•AeC j“elr mt esAj“A. mª•elAek•ed•r ö½Vr Žk• rAetr meD•Y” prAij“t k•er
8
Žmnik• zߨed•r seÒ˜o ”eyùAb• b•Þu“ ׈pU,R b•Yb•h•Ar Db•Ms k•ern.
26
k•ern. ”eyù A b• mª• elAek•ed•r seÒ˜ TAk•et mª• elAek•r• ey KArAp k•Aj“ k•ereC tAr j“‘
B˜AelAb•Aesn. ö½Vr oed•r zAiˆS˜ÿ ed•eb•n. o” elAk•ÙelAek• ö½Vr
9
ek•n ŒAim Žk•T• b•liCÀ ek•n n• ”eyùAb• b•eln/ ŽmnB˜Aeb• zAiˆS˜ÿ˜ ed•eb•n yAet Œ‘ elAek•r• t• G•wet
'yid• ek•Ÿ ö½Vrek• KuzI k•ret c•Ayù es elAk• ik•C¢” ed•Ket pAyù.
27
pAeb• n•.¾ ek•nÀ k•ArŠ mª• elAek•r• ö½Vrek• mA‘ k•r•
10
"ŒApnAr• b•Ju “et pAern. tA” ŒAmAr k•T• Znun. b•Þ“ k•er id•eyùeC. Žb•M ö½Vr y• c•An/ o” mª• elAek•r•
ö½Vr k•Kn” mª• k•Aj“ k•reb•n n•. ö½Vr sbR•zi)˜mAn t• k•rAr b•YApAer ek•An etAyùAO•A” k•er nA.
28
k•Kno Bu˜l k•reb•n n•. Ï mª• elAek•r• d•ir@•ed•r ŒAG•At k•er ö½Verr
11
ey y• k•er tAr j“‘ ö½Vr tAek• purSˆ˜ð t ] k•ern. k•AeC sAh•AyY c•A”et b•AD•Y k•er. ö½Vr es” sAh•AyY
ö½Vr mAnuxek• tAr öApY imiweyù ed•n. c•A”b•Ar ŒAit$ ezAenn.
12 29-30
ŽwA sµpU,Rräep stYÉ ö½Vr mª• k•Aj“ k•ern ik••–˜Þ ö½Vr yid• mnS˜î k•ern oed•r sAh•AyY
n•. y• siWk• tAek• sbR•zi)˜mAn ö½Vr k•Ken• muc•e¼ k•reb•n n•/ tAh•el ek•Ÿ” ö½Vrek• ed•AxI b•let pAer
ib•k]•t k•reb•n n•. n•. ö½Vr yid• inej“ek• mAnuexr k•AC eTek• luik•eyù
13
ek•An mAnux ö½Vrek• p]iTb•Ir d•Aiyù ˆ× id•eyù inbR•Ac•n rAeKn ek•An elAk•” t¡Aek• K<uej“ pAeb• n•.
k•erin. ek•Ÿ” ö½Vrek• p]iTb•Ir d•Aiyù ˆ× ed•yù in. itin” Žk•j“n mª• b•Yi)˜ek• elAek•ed•r opr zAsn
sb•ik•C¢r s]iX k•ereCn Žb•M itin” sb•ik•C¢ inyùˆ–˜¤Š k•rb•Ar eTek• o elAek•ed•r Db•Mesr peT Žigeyù
k•ern. ed•b•Ar eTek• dU•er rAKb•Ar j“‘ ö½Vr mAnux Žb•M
14
ö½Vr yid• mnS˜î k•ern ey itin t¡Ar ŒA ™Aek• ed•ezr opr zAsn k•ern.
31
Žb•M t¡Ar in>½VAsek• p]iTb•I eTek• ineyù eneb•n/ ”eyùAb•/ ŒApnAr ö½Vrek• b•l• Ÿic•í/ 'ŒAim
15
tAh•el p]iTb•Ir öetYk•iw öA,I mAr• p¼eb• ŒprAD•I. ŒAim ŒAr ek•An pAp k•reb•• n•.
32
Žb•M mnu` j“Ait pir,t h•eb• D•UlAyù. ŒAim y• ed•Ket pA” n• t• ŒAmAek• ezKAn.
16
"ŒApnAr• yid• |•Anb•An h•n tAh•el ŒAim y• yid• ŒAim Bu˜l k•er TAik• es Bu˜l ŒAim ŒAr k•reb••
b•il t• Znun. n•.¾
17
ö½Vr ik• k•er ‘Ayù o inyùmek• G•],• k•ret
33
pAernÀ tAh•el ŒApin ik• k•er D•Aim$k• o zi)˜zAlI "”eyùAb•/ ŒApin c•An ö½Vr ŒApnAek• purSˆð˜Ar
ö½Vrek• Bu˜l b•el ŒiB˜yu)˜ k•ret pAernÀ id•n/ ik••–˜Þ ŒApin inej“ek• pirb•it$t k•ret c•An in.
18
ö½Vr” Žk•mA^ s%• iyin rAj“Aek• b•eln/ '&u“im ”eyùAb•/ Žw• ŒApnAr isß“A•–˜ÿ/ ŒAmAr nyù. ŒApin ik•
Œpd•ATR?¾ ö½Vr enïïgRek• b•eln/ 'etAmr• mª• B˜Ab•eCn t• ŒAmAyù b•lun.
34
elAk•?¾ Žk•j“n |•AnI elAk• ŒAmAr k•T• Zneb•. Žk•j“n
19
ö½Vr Œ‘A‘ elAek•ed•r ec•eyù entAed•r eb•zI |•AnI elAk• b•leb•/
35
B˜AelAb•Aesn n•. ö½Vr d•ir@• elAek•ed•r ec•eyù '”eyùAb• j“Aen n• es ik• ib•xeyù k•T• b•leC.
D•nIed•r eb•zI B˜AelAb•Aesn n•. ek•nÀ k•ArŠ ”eyùAb• y• b•leC t• ŒTRh•In?¾
ö½Vr öetYk• mAnuxek• s]iX k•ereCn. 36
ŒAim ŒAz• k•ir ”eyùAb•ek• sµpU,Rräep prI(••
20
mD•YrAe^ elAek•rA h•WAí mArA eyet pAer. ŒsuS˜î k•r• h•eb•. ek•nÀ k•ArŠ ”eyùAb• ŒAmAed•r es”B˜Aeb•”
h•eyù elAek•rA mAr• eyet pAer. ib•n• ek•An ŒAyùAes Ÿ%r id•eyùeCn/ eyB˜Aeb• Žk•j“n mª• elAk• Ÿ%r
ö½Vr (•mtAb•An elAk•ek• sireyù ed•n. ed•yù.
21 37
"elAek•rA ik• k•er ö½Vr t• l(•Y k•ern. ö½Vr ”eyùAb• t¡Ar Œ‘A‘ pAepr seÒ˜ ib•e@•Ah• yu)˜
Žk•j“n elAek•r öitiw pd•e(•p sµpek$• j“Aenn. k•ereC. ”eyùAb• ŒAmAed•r ŒpmAn k•ern Žb•M ö½Verr
22
ö½Verr k•AC eTek• luik•eyù TAk•b•Ar j“‘ mª• ib•r¨eß“ t¡Ar ŒiB˜eyAg b•A¼An.®
elAek•ed•r k•AeC ek•An ŒÞ“k•Ar S˜îAn en”.
23
Žk•j“n elAk•ek• prI(•• k•rb•Ar j“‘ ö½Verr
ek•An smyù iS˜îr k•rb•Ar öeyùAj“n h•yù n•. Žk•w•
35 ”lIh•Ý k•TA b•el c•ll. es b•llÉ
2
"”eyùAb•/ ŒApnAr pe(• Žk•T• b•l• iWk• nyù
ey/ 'ö½Vr Œep(•• ŒAim” ŒiD•k•tr siWk•.¾
”eyAù b• 35:3-36:20 508
3 4
Žb•M ”eyùAb•/ ŒApin ö½Vrek• ij“|•As• k•ereCn/ ”eyùAb•/ ŒAim sitY k•T• b•liC. ŒAim j“Ain ŒAim
'ek•Ÿ yid• ö½Vrek• KuzI k•ret c•Ayù tAh•el es ik• ik• b•liC.
pAeb•À¾ yid• ŒAim pAp n• k•ir tAh•el” b•• ŒAmAr 5
''ö½Vr öc•Ø zi)˜mAn/ ik••–˜Þ itin mAnuxek• G•],•
ik• B˜Al h•eb•À¾ k•ern n•. ö½Vr öc•Ø zi)˜mAn ik••–˜Þ itin B˜IxŠ
4
"”eyùAb•/ ŒAim ŒApnAek• Žb•M ŒApnAr seÒ˜ rk•emr |•AnIo b•ew.
ŒApnAr ey b•Þu“r• reyùeC t¡Aed•r Ÿ%r id•et c•A”. 6
ö½Vr mª• elAek•ed•r b<•Ac•et ed•eb•n n•. ö½Vr
5
”eyùAb•/ ŒAk•Aezr id•ek• ed•Kun/ es” emeG•r id•ek• grIb• elAek•ed•r seÒ˜ sbR•d•A” B˜Ael• b•Yb•h•Ar k•ern.
7
ed•Kun y• ŒApnAr eTek• Œenk• Œenk• Ÿe•c•. yAr• sípeT j“Ib•nyApn k•er ö½Vr tAed•r opr
6
”eyùAb•/ yid• ŒApin pAp k•ern/ t• ö½Vrek• nj“r rAeKn. itin síelAek•ed•r” zAsk• h•et ed•n.
SpzRmA^ k•er nA. yid• ŒApnAr Œenk• pApo TAek• síelAek•ed•r” ö½Vr ic•rid•enr j“‘ sµ•åAn ed•n.
8
tAeto ö½Verr ik•C¢ Žes yAyù n•. tA” yid• mAnuxek• zAiS˜ÿ ed•oyù• h•eyù TAek• Žb•M
7
Žb•M ”eyùAb•/ yid• ŒApin B˜Ael• h•n tAeto yid• tAed•r izk•l o d•i¼ id•eyù b<•AD•• h•eyù TAek•/
ö½Verr ik•C¢ Žes yAyù n•. ö½Vr ŒApnAr k•AC eTek• tAh•el tAr• inü‚yù ik•C¢ Bu˜l k•Aj“ k•ereC.
9
ik•C¢” pAn n•. tAr• ik• k•eriCel• t• ö½Vr oed•r b•leb•n.
8
”eyùAb•/ ey B˜Al b•• mª• k•Aj“ ŒApin k•ern t• or• ik• pAp k•eriCel• t• ö½Vr oed•r b•leb•n.
ŒApnAr” mt Œ‘elAek•ed•r öB˜Aib•t k•er mA^. t• ö½Vr oed•r b•leb•n ey or• B˜IxŠ Œh•¿•ArI iCel•.
10
ö½Vrek• sAh•AyYo k•er n•/ ŒAG•Ato k•er n•. ö½Vr o” elAk•Ùilek• t¡Ar stk$•b•A,I Znet
b•AD•Y k•reb•n. itin oed•r pAp b•Þ“• k•rAr j“‘ ined$•z
9
"yid• mª• elAek•r• ŒAh•t h•yù tAr• sAh•AeyYr ed•eb•n.
11
j“‘ ic•ík•Ar k•er. tAr• zi)˜zAlI elAek•r k•AeC yid• tAr• ö½Verr k•T• ezAen Žb•M t¡Aek• mA‘
yAyù Žb•M tAed•r k•AeC sAh•AyY öATRn• k•er. k•er/ tAh•el tAr• tAed•r j“Ib•enr b•Ak•I id•nÙel•
10
tAr• b•leb• n•/ 'ö½Vr ek•ATAyù iyin ŒAmAek• sueK o sm]iß“et yApn k•reb•.
12
s]iX k•ereCnÀ es” ö½Vr ek•ATAyù iyin rAe^ ŒAmAek• ik••–˜Þ Ž” elAk•Ùel• yid• ö½Vrek• mAnet
sÒ˜It ed•nÀ ŒS•VˆIk•Ar k•er tAh•el tAr• Db•Ms h•eyù yAeb•. tAed•r
11
ö½Vr ŒAmAed•r pZpAKIed•r ec•eyù b•uiß“mAn inebR•AeD•r mt m]&u“Y h•eb•.
13
k•ereCn. tA”/ ek•ATAyù itinÀ¾ ey elAek•rAˆ ö½Verr etAyùAO•• k•er n• tAr•
12
b•• yid• Ï mª• elAek•r• sAh•AeyYr j“‘ ö½Vrek• sbR•d•A” it)˜ S•VˆB˜Aeb•r h•yù. Žmnik• ö½Vr yKn oed•r
fAek•/ ö½Vr oed•r ek•An Ÿ%r ed•eb•n n•. ek•nÀ zAiˆS˜ÿ˜ ed•n tKno or• ö½Verr k•AeC öATRnA k•ret
k•ArŠ Ï elAk•Ùel• Œh•¿•ArI. or• ŽKno B˜Aeb• c•Ayù n•.
14
orA” eb•zI Ùr¨ ׈pU,R elAk•. Ï elAk•ÙelA pur¨x ed•h•j“Ib•Ir mt ŒÂ˜¯ b•yeù s”
13
Žk•T• stY ey ö½Vr oed•r ŒTRh•In c•AoyùAyù mAr• yAeb•.
15
ek•An k•An ed•eb•n n•. ö½Vr sbR•zi)˜mAn oed•r id•ek• ik••–˜Þ ib•nIt elAek•ed•r ö½Vr sMk•w eTek• Ÿß“Ar
menAeyAg” ed•eb•n n•. k•reb•n. mAnux ej“eg ŸWeb• Žb•M ö½Verr k•T• Zneb•
14
tA” ”eyùAb•/ ŒApin yKn b•eleCn ŒApin ö½Vrek• b•el ö½Vr mAnuxek• sms´• ed•n.
ed•eKn n•/ tKn itin ŒApnAr k•T• Zneb•n n•.
ŒApin b•eleCn ey ŒApin inej“ek• inÅpAp ömA, 16
"”eyùAb•/ ö½Vr ŒApnAek• sAh•AyY k•ret c•An.
k•rAr j“‘/ ö½Verr seÒ˜ mueKAmuiK h•oyùAr sueyAegr ö½Vr ŒApnAek• sms´• eTek• mu)˜ k•ret c•An. ŒApnAr
Œep(•Ayù reyùeCn. j“Ib•nek• ö½Vr ŒAro sAb•lIl k•ret c•An. ö½Vr
15
"”eyùAb• B˜Aeb•n ey ö½Vr mª• elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ˜ ŒApnAr sAmen öc•¢r KA† id•et c•An.
17
ed•n n•/ itin men k•ern ö½Vr pAepr id•ek• ek•An ik••–˜Þ ”eyùAb•/ ŒApin ed•AxI sAb•YˆS˜ÿ˜ h•eyùiCeln.
#iX ed•n n•. tA” Žk•j“n mª• elAek•r mt ŒApin zAiˆ S ˜ÿ
16
tA” ”eyùAb• ŒTRh•In k•TAb•At$• b•eln. itin Œenk• epeyùiCeln.
k•T• b•eln ik••–˜Þ ik•C¢ j“Aenn n•.® 18
”eyùAb•/ sµped•r þˆAr• ŒApin inebR•AD• h•eyù yAeb•n

36 ”lIh•Ý b•el c•ll. es b•llÉ


2
"ŒAerA ik•C¢(•Š qD•y$Y D•r¨n Žb•M ŒAim
ŒApnAek• iz(•• ed•b•. ö½Verr S•Vˆpe(• b•lb•Ar mt
n•. ŒTR eyn ŒApnAr menr pirb•t$n n• k•er.
19
ŒApnAr ŒTR ŽKn ŒApnAek• sAh•AyY k•ret
pAreb• n•. Žb•M zi)˜zAlI elAek•rAo ŽKn ek•AnB˜Aeb•
ŒAer• Œenk• ij“inx reyùeC. sAh•AyY k•ret pAreb• n•?
3
ŒAmAr |•An ŒAim sb•Ar seÒ˜ B˜Ag k•er eneb••. 20
rAi^r ŒAgmenr ötYAzA k•reb•n n•. elAek•
ö½Vr ŒAmAyù s]iX k•ereCn Žb•M ŒAim ömA, k•rb• ŒÞ“k•Aer Œ#• h•eyù eyet c•Ayù. tAr• B˜Aeb• tAr•
ö½Vr ‘AyùprAyùŠ. ö½Verr k•AC eTek• luik•eyù TAk•eb•.
509 ”eyAù b• 36:21-37:23
21
”eyùAb•/ ŒApin öc•¢r k•XeB˜Ag k•ereCn. ik••–˜Þ itin s]iX k•ereCn tAr• j“Anet pAer ey/ itin
mª•ek• pCª• k•reb•n n•. Bu˜l k•reb•n n•/ stk$• :ö½Vrò ik• k•ret pAern. ŽwA” tAr ömAŠ.
8
TAk•eb•n. pZr• tAed•r Ùh•Aet C¢ew c•el yAyù Žb•M esKAen
22
"ed•Kun/ ö½Verr zi)˜ t¡Aek• mh•An k•ereC. ö½Vr TAek•.
öetYek•r” mh•Antm iz(•k•. 9
d•i(•, eTek• eJ“Ae¼• b•AtAs C¢ew ŒAes. Ÿ%rid•k•
23
ik• k•ret h•eb• t• ek•An elAk•” ö½Vrek• b•let eTek• WAØ• b•AtAs ŒAes.
10
pAer n•. ek•An elAk•” ö½Vrek• b•let pAer n•/ ö½Verr in>½VAs eTek• b•rP• s]iX h•yù Žb•M j“elr
'ŒApin Bu˜l k•ereCn.¾ ib•zAl ŒAD•Ar j“em yAyù.
24
"ö½Vr y• k•ereCn tAr j“‘ t¡Aek• özMs• 11
ö½Vr emG•ek• j“el pU,R k•ern Žb•M emeG•r
k•rAr k•T• men rAKeb•n. ö½Verr özMsAˆ k•er elAek• eB˜tr eTek• ib•éYí pAWAn.
12
Œenk• gAn ileKeC. emG•ÙelA G•uer yAyù Žb•M ö½Verr ŒAed•z mt
25
ö½Vr ik• k•ereCn t• öetYek•” ed•Ket pAyù. n¼Ac•¼• k•er. emG•Ùel•o ö½Vr y• ŒAed•z ed•n es”
ik••–˜Þ elAek•rA ö½Verr k•Aj“ ZD•umA^ dU•r eTek• ed•eK. mt k•er.
26 13
ç<•/ ŒAmAed•r k•Â˜¯nAr ec•eyùo ö½Vr mh•An. ö½Vr ö½Vr emG•ek• ineyù ŒAesn b•‘• Žen mAnuxek•
k•tid•n D•er eb<•ec• ŒAeCn/ ŒAmr• j“Ain n•. zAiˆS˜ÿ ed•oyùAr j“‘ ŒTb••/ j“l Žen t¡Ar eöm
27
"ö½Vr p]iTb•I eTek• j“l ineyù tAek• b•]iXet öd•zRenr j“‘.
14
pir,t k•ern. "”eyùAb•/ ŽwA Znun. ö½Vr ey sb• ib•S•åyùk•r k•Aj“
28
tA” emG• j“l ed•yù Žb•M b•æ elAek•r opr b•]iX k•ern es ib•xeyù ic••–˜ÿ• k•r¨n.
15
pe¼. ”eyùAb•/ ŒApin ik• j“Aenn ek•mn k•er ö½Vr
29
ek•mn k•er ö½Vr emG•ek• Ci¼eyù ed•n/ ek•mn emG•ek• inyùˆ–˜¤Š k•ernÀ ŒApin ik• j“Aenn ek•mn
k•er ŒAk•Aez b•“jƒ“ eKel yAyù t• ek•Ÿ” j“Aen n•/ k•er ö½Vr t¡Ar ib•éYí J“lk• s]iX k•ernÀ
16
b•uJ“et pAer n•. ŒApin ik• j“Aenn ek•mn k•er emG• ŒAk•Aez
30
ed•Kun/ ö½Vr t¡Ar ib•éYíek• ŒAk•Aez pAiWeyùeCn eB˜es TAek•À ŒApin ik• es” "Žk•j“enr® ib•S•åyùk•r
Žb•M smue@•r gB˜Irtm ŒMzek• ŒAb•]t k•er k•Aj“Ùel• j“Aenn y¡Ar |•An inK<utÀ
17
id•eyùeCn. ik••–˜Þ ”eyùAb•/ ŒApin Žseb•r ik•C¢ j“Aenn n•.
31
j“AitÙilek• inyùˆ–˜¤Š k•rAr j“‘ Žb•M tAed•r ŒApin y• j“Aenn t• h•l Ž” ey ŒApin G•Aemn/
öc•¢r KAb•Ar ed•oyùAr j“‘ ö½Vr oÙilek• b•Yb•h•Ar ŒApnAr j“AmAk•Ap¼ ŒApnAr gAeyù j“i¼eyù TAek•
k•ern. Žb•M yKn d•i(•, eTek• Ÿ\ b•AtAs ŒAes tKn sb•
32
ö½Vr t¡Ar h•Aet ib•éYíek• D•er TAek•n Žb•M eyKAen ik•C¢ iS˜îr o zA•–˜ÿ TAek•.
itin c•An/ esKAen” ib•éYíek• ŒACe¼ eP•eln. 18
”eyùAb•/ ŒApin ik• emG•ek• ösAirt k•er ö½Vrek•
33
b•“jƒ“pAt mAnuxek• stk$• k•er ed•yù ey J“¼ ŒAseC. sAh•AyY k•ret pAernÀ emG•ek• ŸÆ‰ˆl iptelr mt
tA” gb•Aid• pZrAo j“Anet pAer J“¼ ŒAseC. J“k•J“ek• qtrI k•ernÀ
19

37
TAek•.
"o” b•“jƒ“pAt Žb•M ib•éYí ŒAmAek• B˜It k•er/
b•uek•r eB˜tr ŒAmAr h•äíipØ D•uk•puk• k•ret
"”eyùAb•/ b•lun ŒAmr• ö½Vrek• ik• b•leb••À
ŒAmAed•r Œ|•tAb•zt> eswA ic••–˜ÿ• k•ret pAir n•.
ik• b•let h•eb••À
2
öetYek• Znun? ö½Verr k•ãS•Vˆr b•e“jƒ“r mt 20
ŒAim ö½Vrek• b•leb•• n• ey ŒAim t¡Ar seÒ˜
ezAnAyù. ö½Verr muK eTek• ey b•“jƒ“myù Db•in ingRt k•T• b•let ec•eyùiClAm. t• Db•Msek• ŒAb•Ah•n k•rAr
h•yù/ t• Znun. sAiml h•eb•.
3 21
ŒAk•Aezr Žk•öA••–˜ÿ eTek• Œ‘öA•–˜ÿ˜ py$•–˜ÿ J“lek• Žk•j“n elAk• sUey$r id•ek• tAk•Aet pAer n•.
oWAr j“‘ ö½Vr ib•éYí eör, k•ern. sAr• p]iTb•I b•AtAs emG•ek• Ÿi¼eyù ineyù yAoyùAr pr sUy$ ŒAk•Aez
ju“e¼ t• c•mk• id•eyù oeW. ŒtY•–˜ÿ ŸÆ‰ˆl o ik•r,myù h•eyù oeW.
4 22
ib•éYí J“lek•r iWk• per” ö½Verr gj$“n-r¨ß“ ö½Vro es”rk•m? pib•^ pbR•t*b eTek• ö½Verr
k•ãS•Vˆr ezAn• yAyù. ö½Verr mh• ׈ o mih•mApU,R S•Vˆr S•Vˆ,ARB˜ mih•m• ib•k•I,R h•yù. ö½Verr c•Arid•ek• ŸÆ‰ˆl
b•e“jƒ“r Ùr¨Ùr¨ ze€• ök•Az pAyù. yKn ib•éYí J“lek• ŒAel• ŒAeC.
23
oeW tKn” b•e“jƒ“r eB˜tr ö½Verr k•ã ezAn• yAyù. ö½Vr sbR•zi)˜mAn ŒtY•–˜ÿ mh•An. ŒAmr• ö½Vrek•
5
ö½Verr b•“jƒ“myù k•ã Œs•µ˜õb• suª•r. t¡Ar mh•í b•uJ“et pAir n•. ö½Vr ŒtY•–˜ÿ zi)˜mAn/ es” seÒ˜
k•AyRYk•lAp ŒAmr• b•uJ“et pAir n•. itin ŒAmAed•r öit sd•yù o inþAb•An. ö½Vr ŒAmAed•r
6
ö½Vr &u“xArek• b•eln/ 'p]iTb•Iet pitt h•o.¾ ŒAG•At k•ret c•An n•.
ö½Vr b•]iXek• b•eln/ 'p]iTb•Iet J“er p¼.¾
7
ö½Vr t• k•ern yAet öetYk•iw elAk• yAed•r pib•^ pb•R t "esP•n® ŒTb•• "Ÿ%r id•k•.®
”eyAù b• 37:24-38:34 510
24 16
es” j“‘” elAek• ö½Vrek• šß“• k•er. ik••–˜Þ "”eyùAb•/ eyKAen smu@• Zr¨ h•yù/ es” gB˜Irtm
yAr• inej“ed•r |•AnI men k•er• ö½Vr es” Œh•¿•ArIed•r smue@• &u“im ik• k•Kno igeyùeC•À &u“im ik• k•Kno
öit menAeyAg ed•n n•.® smue@•r tled•z id•eyù eh•¡eweC•À
17
”eyùAb•/ &u“im ik• k•Kno m]&u“YelAek•r þˆAr Žb•M
ö½rV ”eyAù eb•r seÒ˜ k•TA b•leln gB˜Ir ŒÞ“k•Ar ed•eKCÀ
tKn öBu˜ eJ“Ae¼• b•AtAesr meD•Y eTek• k•T• 18
”eyùAb•/ Ž” p]iTb•Iw• ey k•t b•¼ t• ik• &u“im
38 2
b•el ŸWeln. öBu˜ b•lelnÉ
"ek• Ž” Œ|• elAk• ey eb•Ak•Ar mt k•T• b•leCÀ® b•l.
sitY sitY” eb•AJ“À yid• &u“im Žsb• b•eu J“ TAek••/ ŒAmAyù

3
”eyùAb••/ inej“ek• öS˜Þt k•er nAo/ qsinek•r mt 19
"”eyùAb•/ ek•AT• eTek• ŒAel• ŒAesÀ ek•AT• eTek•
ŒeS˜¤ siÆï“t h•eyù nAo. Žb•M ŒAim ey ö½Í k•reb•• ŒÞ“k•Ar ŒAesÀ
20
tAr Ÿ%r ed•b•Ar j“‘ qtrI h•o. ”eyùAb•/ eyKAn eTek• ŒAel• o ŒÞ“k•Ar ŒAes/
4
"”eyùAb•/ ŒAim yKn p]iTb•I s]iX k•eriClAm tKn &u “im ik• tAed•r esKAen iP•ireyù ineyù eyet pAreb•À
&u“im ek•ATAyù iCelÀ yid• &u“im ök]•t” |•AnI h•o tAh•el &u“im ik• j“Aen• es” j“AyùgAyù ik• k•er eyet h•yùÀ
21
ŒAmAek• Ÿ%r d•Ao. Ž”ÙelA &u“im inü‚yù j“AenA/ ”eyùAb•. k•ArŠ &u“im
5
yid• &u“im Žt” |•AnI h•o et• b•l Ž” p]iTb•Iw• b•yù>b•]ß“• Žb•M |•AnI. yKn ŒAim Žsb• s]iX k•eriClAm
k•t b•¼ h•eb• t• ek• iS˜îr k•eriClÀ pirmApk• erK• tKn &u“im j“Iib•t iCel/ tA” n•À*k
22
id•eyù ek• p]iTb•IwAr pirmAp k•ereCÀ "”eyùAb•/ ey B˜AØAer ŒAim &u“xAr Žb•M izlAb•i] X
6
p]iTb•Ir iB˜i% ˆS˜ÿ•µ˜õÙil ik•esr opr b•es reyùeCÀ sÇ•ˆ y ù k•er rAiK &u“im ik• k•Kno esKAen
tAr j“AyùgAyù ek• öTm inm$An-öS˜ÿr ereKeCÀ igeyùiCelÀ
7
yKn t• s]iX k•r• h•eyùiCl tKn öB˜Aetr 23
s¿•w k•Aelr j“‘ Žb•M yuß“ib•ýeh•r j“‘ ŒAim
tAr•smUh• Žk•seÒ˜ gAn egeyùiCl. ed•b•dU•tr• ŒAneª• izlAb•]iX o &u“xAr sÇ•ˆyù k•er rAiK.
24
h•x$Db•in k•eriCl. &u“im ik• k•Kno es” j“AyùgAyù igeyùeC• eyKAn
eTek• sUy$ Ÿid•t h•yù/ eyKAn eTek• sAr• p]iTb•Iet
8
''”eyùAb•/ p]iTb•Ir gB˜Ir eTek• yKn smu@• öb•Aih•t pUeb•r b•AtAs öb•Aih•t h•yùÀ
h•et Zr¨ k•eriCl tKn ek• t• b•Þ“• k•rAr j“‘ þˆ•r 25
öc•Ø b•]iXr j“‘ ek• ŒAk•Aez KAd• Knn k•ereCÀ
r¨ß“ kþriClÀ ek• J“¼ ib•éYetr j“‘ pT öS˜Þt k•ereCÀ
9 26
es” smyù/ nb•j“Atk•ek• epAzAk• prAb•Ar mt eyKAen ek•An elAk•” b•sb•As k•er n• esKAeno
ŒAim Žk•iw epAzAek•r mt emG•ÙelAek• c•Arid•ek• ek• b•]iX ineyù yAyùÀ
j“i¼eyù id•eyùiClAm Žb•M tAek•/ Žk•iw izZek• eymn 27
es” b•]iX/ zU‘ BU˜imet öc•¢r j“l ed•yù Žb•M G•As
z)˜ k•er k•Ap¼ id•eyù j“i¼eyù ed•oyù• h•yù es”B˜Aeb• gij“eyù oeW.
28
ŒÞ“k•Ar id•eyù eFek• id•eyùiClAm. Ž” b•]iXr ik• ek•An j“nk• ŒAeCÀ izizr ib•ª•ur
10
ŒAim smue@•r sIm• inD•RArŠ k•eriClAm/ Žb•M ipt• ek•À
29
tAek• b<•AeD•r Œ‘id•ek• ereKiClAm. b•reP•r ik• ek•An j“nnI ŒAeCÀ &u“xArek• ek•
11
ŒAim smu@•ek• b•eliClAm/ '&u“im Ž” py$•–˜ÿ j“›˜å ed•yù À
30
ŒAset pAr/ Žr eb•zI nyù. Ž”KAen” etAmAr Ÿß“t j“l pATerr mt z)˜ h•eyù j“em yAyù. Žmnik•
eFŸ eyn eTem yAyù.¾ smu@•o j“em yAyù?
12 31
"”eyùAb•/ etAmAr j“Ib•en &u“im ik• k•Kno sk•Al "”eyùAb•/ &u“im ik• k]•i%k•• n(•^mAlAek• Žk•seÒ˜
b•• id•nek• Zr¨ h•b•Ar ŒAed•z id•eyùCÀ b<•AD•et pAerAÀ &u“im ik• k•Alpur¨exr b•Þ “nek• mu)˜
13
”eyùAb•/ &u“im ik• sk•Aelr ŒAelAek• k•Kno k•ret pAerAÀ
32
b•eleC•É p]iTb•Iek• D•ArŠ k•r Žb•M mª• elAek•ed•r &u“im ik• iWk• smeyù n(•^mØlIek• b•Ar k•ret
tAed•r egApn efr• eTek• tAi¼t k•rÀ pAerAÀ &u“im ik• ib•rAw B˜Aluk•iwek• tAr zAb•k•sh•
14
öB˜Aetr ŒAelA/ pAh•A¼ Žb•M ŸptYk•• sh•ej“” pirc•Ailt k•ret pAer•À
ed•Ket sh•Ayùt• k•er. yKn id•enr ŒAel• p]iTb•Iet 33
ey ib•iD•r þˆAr• ŒAk•Az zAist h•yù/ tA ik• &u“im
Žes pe¼/ tKn j“AmAr B˜¡Aej“r mt es” S˜îAenr j“Aen•À &u“im ik• p]iTb•Ir opr ß*mAnusAer tAed•r
räp sh•ej“” eb•AJ“• yAyù. es” S˜îAn/ zIlemAh•r id•eyù sAj“Aet pAer•À
34
CAp mAr• nrm k•Ad•Ar mt” :smtlò ŒAk]•it D•ArŠ ''”eyùAb•/ &u“im ik• b•i] Xr id•ek• ec•eyù/ tAed•r ined$•z
k•er. id•et pAer•/ etAmAek• b•]iXet eFek• id•etÀ
15
mª• elAek•r• id•enr ŒAel• pCª• k•er n•.
id•enr ŒAel• yKn ŸÆ‰ˆl h•eyù oeW tKn t• tAed•r pd• 19ÐÐ21 ö½Vr Žr ŒTR ŽB˜Aeb• eb•AJ“An n•. Ž” rk•m k•TAb•At$Aek•
b•el b•YAeÒ˜Ai)˜. öetYek• eyB˜Aeb• j“Aen Žiw stY nyù Žek•
mª• k•Aj“ k•r• eTek• ib•rt k•er. esB˜Aeb• ik•C¢ b•l• h•yù.
511 ”eyAù b• 38:35-39:30
35 14
&u“im ik• ib•éYtek• ŒAed•z k•ret pAer•À tAr• ŸwpAKI tAr ifm mAiwet pirtYAg k•er yAyù
ik• etAmAr k•AeC Žes b•leb•/ 'ŒApin ek•ATAyùÀ ŒApin Žb•M esw• b•Ailet Ÿ\• h•eyù oeW.
ik• c•An öBu˜À¾ &u“im eyKAen c•Ao/ tAr• ik• esKAen 15
ŸwpAKI Bu˜el yAyù ey ek•Ÿ tAr ifm mAi¼eyù
yAeb•À id•et pAer/ ŒTb•• ek•An pZ tAr ifm eB˜e[˜ id•et
36
”eyùAb•/ ek• mAnuxek• |•AnI k•erÀ ek• tAed•r Œ•–˜ÿer pAer.
ö|•• d•An k•erÀ 16
ŸwpAKI tAr eCAweCAw b•A•c•AÙilek• eCe¼
37
Žmn |•AnI ek• ŒAeC ey emG• g,n• k•ret c•el yAyù. ŸwpAKI Žmn ŒAc•rŠ k•er eyn
pAerÀ ek• tAed•r b•]iX J“rAenAr ined$•z ed•yùÀ b•A•c•AÙil tAr nyù. es ŽwA B˜Aeb• n• ey b•A•c•AÙil
38
D•Uel• pir,t h•yù k•Ad•Ayù Žb•M Žk•seÒ˜ d•l• yid• mAr• yAyù/ tAr smˆS˜ÿ piršm” ŒTRh•In h•eyù
pAik•eyù TAek•. yAeb•.
39
"”eyùAb•/ &u“im i• isMeh•r j“‘ KA† K<uej“ d•AoÀ 17
ek•nÀ k•ArŠ ŒAim :ö½Vrò ŸwpAKIek• ek•An ö|••
&u“im ik• oed•r (u•D•At$ izZed•r eKet d•AoÀ d•An k•ir in. ŸwpAKI inebR•AD•/ ŒAim tAek• oB˜Aeb•”
40
Ž” isMh•r• tAed•r Ùh•Ayù luik•eyù TAek•. izk•Ar s]iX k•eriC.
18
D•rb•Ar j“‘ tArA lµ•Vˆ• G•Aesr meD•Y luik•eyù G•Apiw ik••–˜Þ ŸwpAKI yKn ed•Q¼AenAr j“‘ oeW tKn
emer b•es TAek•. es eG•A¼• o soyùArIek•o lÆï“• ed•yù k•ArŠ ey
41
yKn d¡•A¼ k•Aek•r CAnArA ö½Verr k•AeC sAh•AeyYr ek•An eG•A¼Ar eTek• es Ët C¢wet pAer.
j“‘ ic•ík•Ar k•er Žb•M inrå h•eyù G•uret TAek•/
19
tKn ek• d¡•A¼k•Ak•ed•r eKet ed•yùÀ "”eyùAb•/ &u“im ik• eG•A¼Aek• tAr zi)˜ id•eyùeC•À
&u“im ik• eG•A¼Ar G•Ae¼r ek•zr s]iX k•ereC•À
20

39 "”eyùAb•/ &u“im ik• j“Aen• k•Kn pAh•A¼I CAgelr


j“›˜å h•yùÀ k•Kn h•irŠ tAr zAb•k•ek• j“›˜å ed•yù
&u“im ik• eG•A¼Aek• pÒ˜pAelr mt d•IG•$
lAP• ed•oyùAr eyAgY k•er &u“eleC•À eG•A¼•
t• ik• &u“im ed•Ket pAoÀ ej“Aer eôxADb•in k•er Žb•M elAek•ed•r stk$• k•er
2
pAh•A¼I CAgl o h•irŠ k•tid•n D•er tAed•r b•A•c•Aek• ed•yù.
21
D•Ar, k•er t• ik• &u“im j“Aen•À ek•Anw•” b•• tAed•r eG•A¼• Kub•” KuzI k•ArŠ es zi)˜zAlI. es tAr
j“›˜åAenAr iWk• smyù t• ik• &u“im j“Aen•À Kur id•eyù mAiw Œ¡Ac•¼Ayù Žb•M Ët yuß“e(•e^ C¢ew
3
Ï pZÙelA Zeyù pe¼/ ösb• yˆ–˜¤,• ŒnuBb• k•er yAyù.
22
Žb•M oed•r zAb•k•r• j“›˜å enyù. eG•A¼• B˜yùek• Ÿph•As k•er. es B˜It h•et j“Aen
4
Ï zAb•k•r• mAeW” b•¼ h•yù. or• oed•r mAek• n•? es yuß“e(•^ eTek• pAileyù yAyù n•.
23
eCe¼ c•el yAyù/ ŒAr iP•er ŒAes n•. eG•A¼Ar opr qsinek•r &U“Š :yAet tIr rAK•
5
"”eyùAb•/ b•eu n• gAD•Aed•r ek• mu)˜B˜Aeb• ib•c•rŠ k•ret h•yùò/ trb•Air/ b•Â˜ñm Žb•M b•zR• eJ“Ael.
24
id•eyùeCÀ ek• oed•r b<•AD•n Kuel oed•r mu)˜ k•er id•eyùeCÀ eG•A¼• Kub• Ÿe%ij“t h•y.ù es ŒtY•–˜ÿ Ët eCAew.
6
tAed•r G•r ih•eseb• ŒAim tAed•r mr¨BU˜im id•eyùiC/ eG•A¼• yKn iz[˜•r b•Aj“nA ezAen tKn es ŒAr iS˜îr
b•sb•Aesr j“‘ ŒAim oed•r enAn• j“im id•eyùiC. h•eyù d¡•A¼Aet pAer n•.
7 25
zh•err ek•AlAh•el or• :ib•@•äepò h•Aes. ek•Ÿ” yKn iz[˜Ar z€• h•yù tKn eG•A¼• b•el 'tA¼AtAi¼
oed•r inyùˆ–˜¤Š k•ret pAer n•. k•r?¾ b•ædU•r eTek• es l¼A” Žr gÞ“ pAyù. es
8
b•uen• gAD•Ar• pAh•Ae¼ b•As k•er. owA” oed•r esnApited•r ic•ík•Ar Žb•M iz[˜Ar rn eB˜rI Znet
c•ArŠBU˜im. o”KAen” or• oed•r KA† eK<Aej“. pAyù.
9
"”eyùAb•/ Žk•iw b•eu n• b•ld• ik• etAmAr k•Aj“ k•reb•À
26
es ik• rAi^eb•l• etAmAr zs´AgAer TAk•eb•À "”eyùAb•/ &u“im ik• b•Aj“pAKIek• fAn• emel d•i(•e,
10
Ÿe¼ eyet iziKeyùCÀ
&u“im j“im c•Ax k•reb• b•el Žk•iw b•uen• b•ld• ik•
27
etAmAek• tAr glAyù d•i¼ prAet ed•eb•À &u“im ik• es” j“n ey öglpAKIek• Ÿ<c•¢ ŒAk•Aez
11
Ÿ¼et b•eleCAÀ &u“im” ik• öglpAKIek• Ÿ<c•¢ pAh•Ae¼
Žk•iw b•‘ b•ld• Kub•” zi)˜zAlI? ik••–˜Þ es etAmAr
k•Aj“ k•er ed•eb• Žmn ib•½VAs ik• k•ret pAer•À b•As• b<•AD•et b•eleC•À
12 28
&u“im ik• tAr opr Žmn inB˜$r k•ret pAer• öglpAKI Ÿ<c•¢ pAh•Ae¼ b•As k•er. Ÿ<c•¢
ey es z•s´ mA¼b•Ar KAmAer etAmAr j“‘ zs´ Žen dU•rAerAh• pAh•Ae¼r D•Ar h•l öglpAKIr inrApd•
j“e¼• k•reb•À ŒAšyùS˜îl.
29
pAh•Ae¼r es” Ÿ<c•¢ S˜îAn eTek• es KAe†r sÞ“An
13
"Žk•iw ŸwpAKI Ÿe%ij“t h•eyù fAn• J“ApwAyù k•er. b•ædU•r eTek• es tAr KA† ed•Ket pAyù.
30
ik••–˜Þ ŸwpAKI Ÿ¼et pAer n•. Žr fAn• o pAlk• eyKAen m]ted•h• j“m• k•rA h•yù tAr• esKAen
b•ek•r fAn• o pAlek•r mt nyù. j“¼ h•yù. tAed•r CAnArA r)˜ pAn k•er.®
”eyAù b• 40:1-41:14 512

öBu˜ ”eyùAb•ek• Ÿ%r id•eln Žb•M b•lelnÉ 21

40 2
"”eyùAb•/ &u“im ö½Vr sbR•zi)˜mAenr seÒ˜ tk$•
k•ereC•. &u“im ik• ŒAmAek• sMezAD•n k•reb•À ey b•Yi)˜
es pëå b•enr nIec• G•uimeyù TAek•. j“lABU˜imr
nlKAg¼Ar iB˜tr es inej“ek• luik•eyù rAeK.
22
G•n pAt• yu)˜ gAC tAr CAyùAet b•eh•emAtek•
ö½Verr ib•r¨eß“ tk$• k•er es t¡Ar k•AeC Ÿ%r ed•eb•?® luik•eyù eP•el. nd•Ir D•Aer Ÿ”el• gAeCr nIec• es
3
tKn ”eyùAb• öBu˜ek• Ÿ%r id•eyù b•lelnÉ TAek•.
4 23
"ŒAim k•T• b•lAr eyAgY n”; ŒAim ŒApnAek• ik• nd•Iet b•‘• Želo b•eh•emAí pAileyù yAyù n•.
b•• b•let pAirÀ ŒAmAr muK h•At id•eyù c•Ap• id•lAm. yid• y£•$n nd•I or mueK Ÿ•CÑAist h•eyù eB˜eÒ˜ pe¼/
5
ŒAmAr yA b•l• Ÿic•í iCl ŒAim ”itmeD•Y” tAr tb•u b•eh•emAí tAet B˜yù pAyù n•.
24
ec•eyù Œenk• eb•zI b•el eP•eliC. ŒAim ŒAr ik•C¢ or ec•AKek• ek•Ÿ ŒÞ“• k•ret pAer n• b•• P<•Ad•
b•lb• n•.® epet oek• D•reto pAer n•.
6
tKn J“e¼r eB˜tr eTek• öBu˜ ŒAb•Ar k•T•
"”eyùAb•/ &u“im ik• d•Anb•Ak]•it sAmui@•k• öA,I
b•leln. itin b•lelnÉ
7
"”eyùAb•/ inej“ek• öS˜Þt k•r Žb•M ŒAim ey ö½Í 41 ilib•yùATnek• mAC D•rAr b<•¼iz id•eyù D•ret
k•reb•A tAr Ÿ%r ed•oyù•r j“‘ qtrI h•o. pAer•À Žk•w• d•i¼ id•eyù or ij“B˜ek• ik• b<•AD•et
pAer•À
8 2
"”eyùAb•/ &u“im ik• ŽKno ŒAmAr isß“A•–˜ÿ nAk•c• &u“im ik• or nAek• d•i¼ id•et pAer• ŒTb•• or
k•rb•Ar ec•XA k•reb•À &u“im inej“r stt• öit pAln ec•AyùAel b<•¼iz ib<•iD•eyù id•eyù pAer•À
3
k•rb•Ar j“‘ ŒAmAek• mª• k•Aej“r d•r¨Š ed•AxI b•el ilib•yùATn ik• tAek• mui)˜ ed•oyùAr j“‘ etAmAr
eG•Ax,• k•erC. k•AeC ŒAku•it j“AnAeb•À es ik• B˜@• B˜AxAyù etAmAr
9
etAmAr b•Aæ ik• ö½Verr b•Aær met• zi)˜zAlIÀ seÒ˜ k•T• b•leb•À
4
etAmAr ik• ö½Verr mt b•“jƒ“gµ˜õIr k•ãS•Vˆr ŒAeCÀ ic•rid•n etAmAr esb•• k•rAr j“‘ ilib•yùATn ik•
10
yid• &u“im ö½Verr mt h•o &u“im gbR• k•ret pAer•. etAmAr seÒ˜ ek•An c•¢i)˜ k•reb•À
5
yid• &u“im ö½Verr mt h•o teb• mih•m• Žb•M sµ•åAn eymn k•er &u“im Žk•iw pAiKr seÒ˜ eKl• k•r/
etAmAek• b•eS˜¤r mt j“i¼eyù TAk•eb•. etmn k•er ik• &u“im ilib•yùATenr seÒ˜ eKl• k•reb•À
11
yid• &u“im ö½Verr mt h•o &u“im eß*AD• öd•zRn &u“im ik• tAek• d•i¼et b<•AD•et pAreb• yAet etAmAr
k•er Œh•¿•ArI elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ id•et pAer•. o” eCAw emeyùr• or seÒ˜ eKl• k•ret pAerÀ
6
Œh•¿•ArIed•r nè k•er &u“let pAerA. b•Yb•sAd•Arr• ik• etAmAr k•AC eTek• ilib•yùATnek•
12
ç<•/ ”eyùAb•/ o” Œh•¿•ArI elAek•ed•r ed•K Žb•M ek•nAr ec•X• k•reb•À or• ik• tAek• w¦k•er• w¦k•er•
oed•r nè k•er etAl. mª• elAek•r• eyKAen d¡•A¼Ayù/ k•er ek•ew sod•Agerr k•AeC ib•iß* k•ret pAreb•À
7
oed•r Ù¡i¼eyù d•Ao. &u“im ik• ilib•yAù Tenr c•Am¼Ayù b•• mATAyù mAC D•rb•Ar
13
sb• Œh•¿•ArI elAek•ed•r k•b•r d•Ao. oed•r ed•h• b•zR• b•• h•ArpUn eb<•D•Aet pAerAÀ
8
ŒAb•]t k•er oed•r k•b•er pAiWeyù d•Ao. "”eyùAb•/ yid• &u“im Žk•b•Ar ilib•yAù Tenr gAeyù h•At
14
”eyùAb•/ yid• &u“im Ž”sb• k•ret pAer•/ tAh•el d•Ao &u“im ŒAr k•KenA es k•Aj“ k•reb• n•? es”
ŒAimo etAmAr özMs• k•reb••. Ž” ŒAim S•VˆIk•Ar B˜yù¿•r yueß“r k•TAw• Žk•b••r B˜Aeb•• et•?
9
k•reb•• ey etAmAr inej“r zi)˜et” &u“im inej“ek• &u“im ik• men k•r &u“im ilib•yùATnek• prAij“t
r(•• k•ret pAreb•. k•ret pAreb•À es k•T• Bu˜el yAo. tAr ek•An ŒAzA”
15
"”eyùAb•/ b•eh•emAetr* id•ek• ed•K. ŒAim b•eh•emAí en”. or id•ek• tAk•Ael” &u“im B˜eyù izŸer ŸWeb•?
10
Žb•M etAmAek• s]iX k•eriC. b•eh•emAí gr¨r mt G•As tAek• j“Aigeyù id•eyù rAigeyù ed•b•Ar sAh•s k•Aer•
KAyù. en”. "tA”/ ek• ŒAmAr ib•r¨eß“ d¡•A¼Aet sAh•s k•reb•À
16
b•eh•emAetr gAeyù öc•¢ r zi)˜ ŒAeC. or 11
ŒAmAek• k•Aer• k•AC eTek• ik•C¢” ik•net h•yùin.
pAk•S˜îlIr epzIÙil öc•Ø zi)˜zAlI. oÙel• sb• ŒAmAr” ŒiD•k•ArBu˜)˜.
17 12
b•eh•emAetr elj“ Žrs gAeCr mt” z)˜. or "”eyùAb•/ ŒAim etAmAek• ilib•yùATenr p•/ tAr
pAeyùr epzIÙilo Kub• z)˜. zi)˜ Žb•M tAr ec•h•ArAr k•T• b•leb••.
18 13
oedr h•A¼Ùel• k<•AsAr mt” z)˜. or h•At ek•Ÿ” tAr c•Am¼Ar d•Am id•et pAer n•. or
pAÙel• elAh•Ar d•eØr mt. c•Am¼• b•em$r mt z)˜.
19
ib•S•åyù s]iXk•ArI öA,Ied•r meD•Y ŒAim b•eh•emAtek• 14
ek•An elAk•” ej“Ar k•er ilib•yùATenr muK
s]iX k•eriC. ik••–˜Þ ŒAim tAek• prAij“to k•ret eKAlAet pAer n•. or mueKr d¡•At ed•Kel elAek•
pAir. B˜yù pAyù.
20
pAh•Ae¼ eyKAen b•‘ pZr• eKl• k•er/ esKAen
b•eh•emAí Žiw ik• j“•–˜Þ es ib•xeyù ŒAmr• iniü‚t n”. h•yùet•
ey G•As j“›˜åAyù/ b•eh•emAí t• KAyù. Žiw j“lh•ˆS˜ÿI ŒTb•• h•Ait. ŒTb•• s•µ˜õb•t> ku•mIr.
513 ”eyAù b• 41:15-42:11
15
or ipeWr epzI sAirb•ß “ B˜Aeb• #âsMb•ß“ h•eyù tAek•o inc•¢ nj“er ed•eK. es smˆS˜ÿ• b•uen• pZed•r
ŒAeC. rAj“•. Žb•M ŒAim :ö½Vrò ilib•yùATn s]iX k•eriC.®
16
b•mÙ $ il Žt k•ACAk•AiC b•sAen• ey oÙelAr meD•Y
b•AtAso b•”et pAer n•. öB˜ru öit ”eyAù eb•r Ÿ%r
17
tKn ”eyùAb• öB˜uek• Ÿ%r id•eln. ”eyùAb•
b•mÙ$ il Žek• Œe‘r seÒ˜ sMyu)˜. b•mÙ
G•n/ sMb•ß “ ey oed•r ewen ŒAlAd•• k•r• yAyù n•.
18
$ il Žt”
42 2
b•leln/
ilib•yùATn yKn h•¡Aic• ed•yù tKn ŒAel• J“lk• "öB˜u/ ŒAim j“Ain ŒApin sb•ik•C¢ k•ret pAern.
id•eyù oeW. or ec•AK ö&u“Yexr ŒAelAr mt ‰ˆlet ŒApin pirk•Â˜¯n• k•ern/ ek•An ik•C¢” ŒApnAr
TAek•. pirk•Â˜¯nAek• pirb•it$t k•ret b•• erAD• k•ret pAer
19
or muK eTek• elilh•An Œi©Í eb•ireyù ŒAes. nA.
ŒAÙenr S•¸u•ilÒ˜ iCwek• ŒAes. 3
öBu˜/ ŒApin Ž” ö½Í k•ereCnÉ 'ek• es” Œ|•
20
Pu•w•–˜ÿ ek•wilr tl• id•eyù eymn ‰ˆl•–˜ÿ G•Aesr elAk• ey Žmn eb•Ak•• eb•Ak•• k•T• b•leCÀ¾ öBu˜/ ŒAim
eD•A< yù• eb•r h•y/ù ilib•yAù Tenr nAk• id•eyùo etmin eD•A< yù• y• b•uiJ“ in ŒAim t• b•eliC. ŒAim es” sb• ib•xeyùr
b•Ar h•yù. k•T• b•eliC eyÙelA b•Ju “et egel ŒAim ib•S•åyù-ib•hb•l
21
ilib•yùATenr in>½VAes k•yùl• ‰ˆel yAyù/ or h•eyù yA”.
muK eTek• ŒAÙenr izK• eb•r h•yù.
22 4
ilib•yAù Tenr gl• B˜IxŠ zi)˜zAlI/ elAek• tAek• "öBu˜/ ŒApin ŒAmAyù b•eleCn/ 'ezAn ”eyùAb•/ ŽKn
B˜yù pAyù o C¢ew pAileyù yAyù. ŒAim b•leb••. ŒAim etAmAek• ö½Í ij“|•As• k•reb••
23
or c•Am¼Ar ek•An ek•Aml S˜îAn en”. t• eyn Žb•M &u“im ŒAmAek• tAr Ÿ%r ed•eb•.¾
elAh•Ar mt z)˜. 5
öBu˜/ ŒtIet ŒAim ŒApnAr sµ•VˆeÞ“ ZeniClAm/
24
ilib•yùATenr h•äd•yù pATerr mt. t• eyn y<AtA ik••–˜Þ ŽKn ŒAmAr inej“r ec•AeK ŒAim ŒApnAek•
k•elr pATerr mt z)˜. ed•KlAm.
25 6
yKn ilib•yùATn ej“eg oeW/ ed•b•tArAo tKn tA”/ ŒAmAr j“‘ ŒAim liÆï“t. ŒAim CA” o
B˜yù pAn. ilib•yùATn yKn tAr elj“ J“Apw• ed•yù/ D•l
U Ar meD•Y é>eKr seÒ˜ ŒAmAr ŒprAD• S•ˆV Ik•Ar k•riC.®
tKn t¡Ar• sˆ–˜¤ˆS˜ÿ h•n.
26
trb•Air/ b•Â˜ñm b•• b•zR• y• id•eyù” ilib•yùATnek• öB˜u ”eyAù b•ek• tAr sµpd• iP•ireyù id•eln
ŒAG•At k•r• eh•Ak• n• ek•n t• öith•t h•eyù iP•er 7
”eyùAeb•r seÒ˜ k•T• ezx k•rAr pr/ öBu˜ qtmn
ŒAes. o”sb• ŒS˜¤ tAek• Žk•d•m ŒAG•At k•ret pAer eTek• ŒAsA ”lIP•esr seÒ˜ k•T• b•leln. öBu˜
n•. ”lIP•sek• b•leln/ "ŒAim etAmAr öit o etAmAr
27
elAh•Aek• ilib•yùATn K¼ku•ewAr mt Ù¡i¼eyù é” b•Þu“r öit ß*uß“ h•eyùiC. ek•nÀ k•ArŠ etAmr•
id•et pAer. pc•• k•AeWr mt es k<•AsAek• eB˜e[˜ ŒAmAr sµpek$• siWk• k•T• b•el• in. ik••–˜Þ ”eyùAb•
ed•yù. ŒAmAr esb•k• Žb•M ”eyùAb• ŒAmAr sµpek$• siWk• k•T•
28
tIerr B˜eyù ilib•yùATn pAileyù yAyù n•. or g• b•eleC. 8tA” ”lIP•s/ ŽKn &u“im sAtw• b•ld• o
eTek• pATr K¼ku•ewAr met• iCwek• c•el ŒAes. sAtw• eB˜¼• nAo. ŒAmAr esb•k• ”eyùAeb•r k•AeC t•
29
yid• muÙr id•eyù ilib•yùATnek• Œ•G•At k•r• h•yù/ ineyù yAo. oed•r h•tY• k•r Žb•M etAmAed•r j“‘
t• eyn Ke¼r w¦k•erAr met• tAr gAeyù lAeg. elAek• eh•Amb•il ih•eseb• ŸísgR k•r. ŒAmAr esb•k• ”eyùAb•
yKn tAr id•ek• b•Â˜ñm eC¡Ae¼ tKn es h•Aes. etAmAed•r j“‘ öATRn• k•reb• Žb•M ŒAim tAr öATRnAr
30
ilib•yAù Tenr epewr c•Am¼• D•ArAel• eKAlAmku•ic•r Ÿ%r ed•eb••. tAh•el etAmAed•r y• zAiˆS˜ÿ˜ öApY t•
met•. es k•Ad•Ar opr d•Ag k•er id•eyù yAyù/ eymn ŒAim ed•b• n•. etAmAed•r zAiˆS˜ÿ pAoyù• Ÿic•í k•ArŠ
t)˜• id•eyù P•sl mA¼A” k•rel d•Ag pe¼Ð etmn etAmr• B˜IxŠ inebR•AD•. etAmr• ŒAmAr sµpek$• siWk•
d•Ag. k•T• b•lin. ik••–˜Þ ŒAmAr esb•k• ”eyùAb• ŒAmAr sµpek$•
31
Pu•w•–˜ÿ j“elr met• ilib•yAù Tn j“lek• nA¼• ed•y.ù siWk• k•T• b•eleC.®
9
es j“elr opr Pu•w•–˜ÿ etelr b•ud•b•ued•r met• b•ud•b•ud• tKn qtmnIyù ”lIP•s/ zUh•Iyù ib•lad•d• Žb•M
s]iX k•er. nAmATIyù esAP•r öBu˜r ŒAed•z pAln k•reln Žb•M
32
yKn ilib•yAù Tn s¡AtAr ed•yù tKn es tAr epCen tArpr ”eyùAb• t¡Aed•r j“‘ ey öATRnA k•eriCeln/
Žk•iw c•k•c•ek• pTerK• ereK yAyù. es j“lek• J“<Aik•eyù öBu˜ tAr Ÿ%r id•eln.
id•eyù yAyù Žb•M j“lek• eP•nAiyùt k•er. 10
”eyùAb• t¡Ar b•Þ u“ed•r j“‘ öATRn• k•reln. öBu˜
33
p]iTb•Ir ek•An öA,I” ilib•yùATenr met• nyù. ”eyùAb•ek• ŒAb•Ar sAP•lY id•eln. ”eyùAeb•r y• iCel•/
es B˜yùzU‘ öA,I. ö½Vr tAek• tAr iþˆÙŠ id•eln. 11tKn ”eyùAeb•r sb•
34
ey öA,I sb• eTek• eb•zI gbR• k•er/ ilib•yùATn B˜A”eb•An Žb•M Œ‘ sb•A” yAr• ”eyùAb•ek• j“Anet•/
”eyAù b• 42:12-16 514

tAr• t¡Ar b•A¼Iet Žel•. tAr• ”eyùAb•ek• sA•–˜ÿvn• iymIm•. iþˆtIyù k•‘Ar nAm rAKeln k•ísIyù• Žb•M
id•el•/ öBu˜ ey ”eyùAb•ek• Žt k•X id•eyùeCn tAr j“‘ ïtIyù k•‘Ar nAm rAKeln ek•r,h•¹¯Uk•. 15”eyùAeb•r
tAr• é>iKt h•l. öetYek• ”eyùAb•ek• Žk• w¦k•er• k•‘Ar• sAr• ed•ezr meD•Y sb•ec•eyù su•ª•rI nArI iCl.
k•er räep•* o Žk•iw k•er esAnAr ŒAMiw id•l. ”eyùAb• t¡Ar sµpi%r Žk•iw ŒMz t¡Ar k•‘Aed•r
12
Zr¨et ”eyùAeb•r y• iCel•/ tAr eTek• Œenk• id•elnÐ or• oed•r B˜A”ed•r metA” sµpi%r ŒMz
eb•zI sµpd• id•eyù öBu˜ ”eyùAb•ek• ŒAzIbR•Ad• k•reln. epl.
16
”eyùAb• 14/000 emx/ 6/000 Ÿw/ 2/000 gAB˜I Žb•M tKn ”eyùAb•/ ŒAro 140 b•Cr eb•zI eb<•ec• iCeln.
1/000 S˜¤I gAD•• epeln. 13”eyùAb• sAt pu^ Žb•M itn itin t¡•r s•–˜ÿAned•r c•Ariw öj“›˜å ed•Kb•Ar j“‘ eb<•ec•
k•‘•o epeln. 14”eyùAb• öTm k•‘•r nAm rAKeln iCeln. 17”eyùAb• Kub• b•]ß“ b•yùes mAr• egeln.

Žk• ÖÖÖ räep• ŒA(•irk• ŒeTR/ "Žk• k•sIt•.® pi˜wêyùek•r smeyù


Ž” pirmAp b•Yb•h•Ar k•r• h•t.
515

gItsMih•tA

öTm KØ 8
yid• &u“im ŒAmAr k•AeC c•Ao/ ŒAim smý j“AitÙil
etAmAr h•Aet id•eyù ed•b•?
9
gIt 1 eB˜eÒ˜ eyet pAer n• Žmn (•mt• ineyù &u“im
1
Žk•j“n b•Yi)˜ ök]•t suKI h•eb• yid• es mª• elAek•r tAed•r opr zAsn k•reb•. &u“im tAed•r eB˜eÒ˜ c•¢rmAr
prAmezR n• c•el/ yid• es pApIed•r mt j“Ib•nyApn h•eyù yAoyù• mAiwr pAe^r mt Ci¼eyù ed•eb•.®
10
n• k•er/ yid• es tAed•r seÒ˜ S•VˆA•Cª•Y eb•AD• n• k•erÐ sutrAM eh• rAj“nYb•gR |•A,I h•o. ŒtŽb• eh•
yAr• ö½Vrek• Œšß“• k•er. zAsk•gŠ/ c•AlAk•Ð c•&u“r h•o.
2
Žk•j“n sí b•Yi)˜ öBu˜r iz(•Aek• B˜AelAb•Aes. 11
B˜yù o šß“• sh•k•Aer öBu˜r esb•• k•r.
es öBu˜r iz(•• ib•xeyù id•nrAt ic••–˜ÿ• k•er. 12
ö½Verr pu^ek• c•¢µ•Vˆn k•r Žb•M ömA, k•r ey
3
Ž” j“‘ es” b•Yi)˜ nd•Ir D•Aer ep<At• gAeCr &u“im ö½Verr pue^r öit B˜i)˜et Žk•inþ. yid• &u“im
mt z)˜ o #â h•yù. ey gAC iWk• smeyù P•l ed•yù/ t• n• k•r itin ß*uß“ h•eb•n Žb•M etAmAr ib•nAz
es” elAk• es” gAeCr mt h•yù. es” elAk•/ es” k•reb•n. es”sb• elAk• yAr• öBu˜r opr ŒAS˜î• rAeK
gAeCr mt” h•yù/ yAr pAt• ek•Anid•n J“er yAyù n•. tAr• D•‘. ik••–˜Þ Œ‘ed•r sAb•D•An h•et h•eb•/ k•Ar,
es y• ik•C¢ k•er/ sb•” sP•l h•yù. öBu˜ t¡Ar eß*AD• ed•KAet öAyù öˆS˜Þt.
4
mª• elAek•r• es rk•m nyù. mª• elAek•r• b•AtAes
Ÿi¼eyù ineyù yAoyù• &u“exr mt. gIt 3
5
sí elAek•r• yid• Žk•w• ib•c•Aerr isß“A•–˜ÿ enb•Ar d•AyùUed•r Žk•iw gIt yKn eTek• itin t¡Ar pu^
j“‘ Žk•i^t h•y/ù teb• mª• elAek•r• ŒprAD•I ih•eseb•” Œb•azAelAemr k•AC eTek• pAileyù igeyùiCeln.
ömAi,t h•eb•. es” pApIr•/ ib•c•Aer srl inÅpAp 1
"öBu˜/ ŒAmAr ŒsMKY zߨ. b•æ elAk• ŒAmAr
b•el ömAi,t h•eb• n•. ib•r¨eß“• c•el egeC.
6
ek•nÀ k•Ar, öBu˜ sí elAek•ed•r r(•• k•ern/ 2
b•æ elAk• ŒAmAr ib•r¨eß“ mª• k•TA b•leC. tAr•
ik••–˜Þ mª• elAek•ed•r ib•nAz k•ern. b•leC/ "ö½Vr oek• r(•• k•reb•n n•?®
3
ik••–˜Þ eh• öBu˜/ ŒApin” ŒAmAr FAlS•Vˆräp. ŒApin
gIt 2 ŒAmAr egQrb•. öBu˜ ŒApin ŒAmAek• Ùr¨ ׈pU,R
1
Œ‘A‘ j“AitÙelAr elAk•j“n Žt ß*uß “ ek•nÀ k•ereCn?*
ek•n tAr• eb•Ak•Ar mt pirk•Â˜¯nA k•reCÀ 4
ŒAim öBu˜r k•AeC öATRn• k•reb••. pib•^ pb•Rt
2
tAed•r rAj“Ar• Žb•M entAr•/ öBu˜ Žb•M t¡Ar eTek• itin ŒAmAr fAek• sA¼• ed•eb•n?
5
menAnIt rAj“Ar ib•r¨eß“ l¼A” k•rAr j“‘ Žk•i^t ŒAim Zeyù pi¼ Žb•M ib•šAm in” Žb•M ŒAim
h•e•C. j“Ain/ ŒAb•Ar ŒAim ej“eg ŸWeb••. ek•nÀ k•Ar, öBu˜
3
es” sb• ent• b•leC/ "Žs ŒAmr• ö½Vr Žb•M ŒAmAyù ŒAb•]t k•er TAek•n. öBu˜ ŒAmAyù r(•• k•ern?
6
t¡Ar menAnIt rAj“Ar ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•ir. "Žs yid• h•Aj“Ar qs‘o ŒAmAyù iG•er eP•el/ ŒAim Ï
ŒAmr• oed•r eTek• ŒAlAd•• h•eyù eb•ireyù Žes zߨed•r B˜eyù B˜It h•b• n•?
inej“ed•r mu)˜ k•ir?® 7
öBu˜/ ŸeW d¡•A¼An.* eh• ŒAmAr ö½Vr/ ŒApin
4
ik••–˜Þ ŒAmAr öBu˜/ S•VˆegRr rAj“A/ oed•r ˜öit Žes ŒAmAyù Ÿß“Ar k•r¨n? ŒApin ŒsIm zi)˜r
ib•@•äepr h•Ais eh•esiCeln. ŒiD•k•ArI? ŒAmAr zߨed•r ec•AyùAel ŒApin yid• ŒAG•At
5-6
ö½Vr ß*uß “ h•eyù es” sb• elAek•ed•r b•eleCn/ k•ern ŒApin tAed•r sb•k•w• d¡•At” eB˜e[˜ ed•eb•n.
"Ž” b•Yi)˜ek• ŒAim rAj“• ih•eseb• menAnIt k•eriC? 8
eh• öˆBu˜/ ŒApnAr j“yù? Žb•M ŒApnAr ŒAzIbR•Ad•
Žb•M es iseyùAn pb•Ret rAj“ ׈ k•reb•. iseyùAn ŒAmAr reyùeC ŒApnAr elAek•ed•r opr.
k•AeC Žk•iw ib•ezx Ùr¨ ˆ× p,U R pb•t
R .® Ž” G•wn• es”sb•
öB˜u ÖÖÖ k•ereCn ŒA(•irk• ŒeTR/ "ŒApin ŒAmAr mih•mA/ es”
entAed•r B˜It k•rel•.
j“n iyin ŒAmAr mAT• &u“el D•ern.®
7
ŽKn ŒAim etAmAek• öBu˜r c•¢i)˜r k•T• b•leb••.
öBu˜ ŒAmAyù b•leln/ "ŒAj“ ŒAim etAmAr ipt• h•lAm? öB˜u ÖÖÖ d•¡ A¼An elAek•r• yKn sA(•Yisª•uk•iw &u“lt Žb•M tAed•r
seÒ˜ yueß“ ineyù eyt tKn Ž” k•TAiw b•lt. Žr þˆAr• eb•AJ“•
Žb•M &u“im ŒAmAr pu^. eyt ey ö½Vr tAed•r seÒ˜ iCeln.
gItsMih•tA 4:1-6:10 516
gIt 4 B˜Iit Žb•M šß“•sh• ŒAim ŒApnAr miª•er mATA nt
pirc•Alek•r öit tˆ–˜¤b•A†sh gA”b•Ar j“‘ k•reb••.
d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
8
öBu˜ ŒAmAr/ ŒApnAr siWk• j“Ib•nyA^A ŒAmAr
1
eh• ŒAmAr D•Aiµ•Råk•tAr ö½Vr/ yKn ŒAim ŒApn•r k•AeC Ÿda•G•Awn k•r¨n. elAek•rA ŒAmAr éb•l R t• K<j
u “eC.
k•AeC öATRn• k•ir/ ŒAmAr fAek• sA¼A ed•eb•n? ŒAmAr tA” eymnB˜Aeb• ŒAmAr eb<•ec• TAk•• Ÿic•í t• ŒAmAyù
öATRn• Znun/ ŒAmAr öit sd•yù eh•An? s¿•w eTek• ed•iKeyù id•n.
9
ŒAmAyù pir^A, id•n? elAk•j“n sitY k•T• b•el n•. tAr• imTY•b•Ad•I/
2
eh• mAnb• s•–˜ÿAng,/ ŒAr k•tid•n etAmr• ŒAmAr stYek• ib•k]•t k•er. tAed•r muK zU‘ k•b•err mt
ib•r¨eß“ mª• k•T• b•let TAk•eb••À ŒAmAr sµpekR• tAr• Œ‘ elAek•ed•r B˜Ael• B˜Ael• k•T• b•leC/ tAr•
b•lAr j“‘ etAmr• n&u“n n&u“n imTYAr sÞ“An k•reC• ek•b•l tAed•r P<•Aed• eP•let c•A”eC.
10
etAmr• imTY• k•T• b•let B˜AelAb•Aes•. ö½Vr/ oed•r zAiS˜ÿ˜ id•n. tAed•r inej“ed•r P<•Aed•”
3
etAmr• j“Aen• ey/ ö½Vr t¡Ar ŒnugAmI B˜AelA tAed•r p¼et id•n. Ïsb• elAek•r• ŒApnAr ib•r¨eß“
elAek•ed•r k•TA” ezAenn. sutrAM yKn ŒAim t¡Ar igeyùeC ŒtŽb• oed•r b•æ Œ‘Aeyùr j“‘ oed•r zAiS˜ÿ
k•AeC öATRn• k•ir tKn itin ŒAmAr k•T• ezAenn. id•n.
4 11
yid• ek•An ik•C¢ etAmAyù ib•º•t k•er/ &u“im ereg ik••–˜Þ es”sb• elAk• yAr• ö½Verr opr inB˜$r
eyet pAerA/ ik••–˜Þ pAp k•erA n•. yKn &u“im ib•CAn•yù k•er/ tAed•r suKI k•r¨n. ic•rid•enr j“‘ suKI k•r¨n?
G•uemAet yAo/ tKn &u“im Œb••” Ï sb• ib•xeyù ic••–˜ÿ• ö½Vr ŒAmAr/ yAr• ŒApnAek• B˜AelAb•Aes/ ŒApin
k•reb• n• Žb•M zA•–˜ÿ h•eb•. tAed•r r(•• k•r¨n o zi)˜ id•n.
5
ö½Vrek• D•Aiµ•Råk•tAr b•il ŸísgR k•r Žb•M öBu˜r 12
eh• öBu˜/ sí elAek•r j“‘ ŒApin yKn B˜Ael•
opr ŒAS˜î• rAK. k•Aj“ k•ern/ tKn ŒApin ib•rAw b•¼ FAelr mt
6
Œenek• b•el/ "ek• ŒAmAed•r ö½Verr D•Aiµ•Råk•t• tAed•r r(•• k•ern.
ed•KAeb•À öBu˜/ ŒApnAr d•Iiˆ¹ˆÿmyù muKKAin ŒAmAed•r
ed•Ket id•n? gIt 6
7
öBu˜/ ŒApin ŒAmAyù öc•Ø suKI k•ereCn? P•selr pirc•Alek•r öit zmInIísh tArb•Ae† gA”b•Ar j“‘
smyù/ yKn ŒAmAed•r k•AeC öc•¢r zs´ Žb•M @•A(•Ars d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
iCl tKnk•Ar ec•eyùo ŒAim ŽKn eb•zI KuzI. 1
eh• öBu˜/ ß*u ß“ Œb•S˜îAyù ŒAmAek• sMezAD•n k•reb•n
8
ŒAim ib•CAnAyù igeyù inib•Reð G•uimeyù pi¼. ek•nÀ nA. mh•Aeß*AeD• ŒAmAek• zAiS˜ÿ ed•eb•n n•.
k•Ar,/ eh• öBu˜/ inrAped• G•eu mAb•Ar j“‘ ŒApin ŒAmAek• 2
öBu˜/ ŒAmAr öit sd•yù eh•An/ ŒAim éb•Rl Žb•M
Z”eyù ed•n. ŒsuS˜î. ŒAmAyù suS˜î k•er id•n k•Ar, ŒAmAr h•A¼Ùel•
n¼b•¼ k•reC.
3
öBu˜ ŒAmAr sAr• ed•h• wlamla k•reC. öBu˜ suS˜î
gIt 5 h•et ŒAmAr ŒAr k•tid•n lAgeb•À
pirc•Alek•r öit b<•AzIr seÒ˜ gA”b•Ar j“‘•
4
öBu˜ iP•er ŒAsun Žb•M ŒAb•Ar ŒAmAek• zi)˜zAlI
d•AyùUed•r Žk•iw gIt Žb•M sb•l k•er id•n. ŒApnAr d•yù•Ùen ŒAmAek•
1
eh• öBu˜/ ŒAmAr k•T• Znun. ŒAim y• b•let pir^AŠ k•r¨n.
5
c•A”iC t• b•ueJ“ inn. m]t elAek•r• tAed•r k•b•er ŒApnAek• S•år, k•er
2
eh• ŒAmAr ö½Vr/ eh• rAj“n/ ŒAmAr öATRn• Znun. n•. mAnux m]&u“Yr mueK Žeso ŒApnAr özMs• k•er
3
eh• öBu˜/ öitid•n sk•Ael ŒApnAr sAmen ŒAmAr n•. tA” ŒAmAyù suS˜î k•er id•n?
qneb•d•Y rAiK Žb•M ŒApnAr sAh•AyY öATRn• k•ir. 6
eh• öBu˜/ sAr• rAt D•er öATRn• k•er ŒAim inej“ek•
öitid•n sk•Ael ŒApin ŒAmAr öATRn• ezAenn. (•yù k•eriC. ŒAmAr ec•AeKr j“el ŒAmAr ib•CAn• iB˜ej“
4
eh• ö½Vr/ mª• elAek•r• ŒApnAr k•AeC TAku•k•/ Ž egeC.
7
ŒApin c•An n•. éX elAek•r• ŒApnAr ŸpAsnA k•er ŒAmAr zߨr• ŒAmAek• y• é>K id•eyùeC tAr d•r¨Š
n•. ek<•ed• ek<•ed• ŒAmAr ec•AK ébR•l h•eyù egeC.
5 8
eb•Ak•ArA ŒApnAr k•AeC ŒAset pAer n•. mª• elAek•r•/ etAmr• c•el yAo? ek•nÀ k•Ar,
elAek•ed•r mª• k•Aj“ k•rAek• ŒApin G•],A k•ern. öBu˜ ŒAmAr k•Aå• ZeneCn.
6
ŒApin imTYAb•Ad•Ied•r ib•nAz k•ern. yAr• Œ‘ 9
öBu˜ ŒAmAr ib•nit ZeneCn. öBu˜ ŒAmAr öATRn•
elAek•ed•r ŒAG•At k•rAr j“‘ egApen P•iª• Œ¡Aew ýh•, k•ereCn Žb•M ŒAmAyù Ÿ%r id•eyùeCn.
10
es” sb• elAek•ed•r o ŒApin G•],• k•ern. ŒAmAr sk•l •zߨ h•tAz Žb•M inrAz h•eb•. h•WAí
7
ik••–˜Þ öBu˜/ ŒApnAr ib•zAl k•r¨,AD•‘ h•eyù/ ŒAim Žk•w• ik•C¢ G•web• Žb•M Ïsb• zߨr• lÆï“Ayù c•el
ŒApnAr miª•er yAeb••. öBu˜ ŒAmAr/ ŒApnAr öit yAeb•.
517 gItsMih•tA 7:1-9:6
gIt 7 gIt 8
öBu˜r Ÿe£•e• d•AyùUed•r Žk•iw gIt. Ž” gAniw ib•‘AmIn pirc•Alek•r öit ig%Ií sh•eyAeg d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
pirb•AregAþIr kU•ezr pu^ ezQl sµpikR•t.
1
eh• öBu˜ ŒAmAed•r sd•AöBu˜/ sArA p]iTb•Iet ŒApnAr
1
öBu˜/ ŒAmAr ö½Vr/ ŒAim ŒApnAr opr inB˜$r nAm” sb• eTek• mih•mAi–•Vˆt? ŒApnAr nAm S•VˆgRelAk•
k•ir. yAr• ŒAmAyù tA¼• k•reC tAed•r h•At eTek• ju“e¼ ŒApnAr özMs• Žen ed•yù.
ŒApin ŒAmAyù r(•• k•r¨n. ŒAmAyù Ÿß“Ar k•r¨n? 2
izZ o éÿ“epA`ed•r muK eTek• ŒApnAr özMs•
2
yid• ŒApin ŒAmAyù sAh•AyY n• k•ern/ ŒAim isMeh•r gIt eb•ireyù ŒAes. ŒApnAr zߨed•r nIrb• k•er
h•Aet D•r• p¼• pZr mt Œsh•Ayù h•eyù p¼b•. tArA ed•oyùAr j“‘ ŒApin oed•r mueK Ž”sb• zi)˜zAlI
ŒAmAek• ewen ineyù yAeb•. ŒAmAek• r(•• k•rAr ek•Ÿ gAn id•eyùeCn.
3
TAk•eb• nA? ŒApin inej“r h•At id•eyù ey S•VˆgR s]iX k•ereCn
3
öBu˜ ŒAmAr ö½Vr/ ŒAim ek•An Œ‘Ayù k•ir in. tAr id•ek• ec•eyù ed•iK. ŒApnAr s]iX k•r• c•¡Ad• Žb•M
ŒAim zpT k•er b•liC ŒAim ek•An Œ‘Ayù k•irin? tAr• ed•iK Žb•M ŒAim ib•iS•åt h•”.
4-6
öBu˜ ŒAmAr ö½Vr/ yid• ŒAmAr b•Ak•Y ek•An mª• 4
elAek•rA ŒApnAr k•AeC Žt Ùr¨ ˆ× p, U R ek•nÀ ek•n
k•Aj“ k•er TAek• Žb•M yid• ŒAim ŒAmAr b•Þu“r öit ŒApin tAed•r k•T• S•år, k•ernÀ ek•n elAek•rA
ek•An Œ‘Ayù k•Aj“ k•er TAik• Žb•M yid• ek•An k•ArŠ ŒApnAr k•AeC Žt Ùr¨ ׈pU,RÀ ŒApin tAed•r id•ek•
CA¼A” zߨr k•AC eTek• ek•An ij“ins ineyù TAik• b•• tAik•eyù” b•• ed•eKn ek•nÀ
5
ŒAß*mŠ k•er TAik• tAh•el ŒAmAr zߨr• eyn ŒAmAek• ik••–˜Þ mAnux ŒApnAr k•AeC Ùr¨ ׈pU,R? ŒApin
K<uej“ D•er eP•el Žb•M ŒAmAek• h•tY• k•er ŒAmAr mAnuxek• öAyù ed•b•tAr mt k•er” b•AineyùeCn. Žb•M
j“Ib•n D•UelAyù imizeyù ed•yù Žb•M ŒAmAr ŒA ™Aek• egQrb• o sµ•åAn id•eyù ŒApin mAnuxek• mih•mAi–•Vt
pAtAel pAiWeyù ed•yù.® k•ereCn.
7
öBu˜/ elAek•ed•r ib•c•Ar k•r¨n. sk•l j“Aited•r 6
ŒApin y• y• s]iX k•ereCn tAr d•Aiyù ׈ ŒApin
ŒApnAr seÒ˜ s[G•b•ß“ k•r¨n. mAnuexr h•Aet” id•eyùeCn. sb• ik•C¢” ŒApin mAnuexr
8
Žb•M elAk•ed•r ib•c•Ar k•r¨n. eh• öBu˜/ ŒAmAro inyùˆ–˜¤e, ereKeCn.
ib•c•Ar k•r¨n. ömA, k•r¨n ŒAim stY peT ŒAiC. 7
emx/ gb•Aid•pZ• sh• Œ‘A‘ b•‘ j“•–˜Þed•r oper
ömA, k•r¨n ŒAim inÅpAp. mAnux k•%$] ׈ k•ereC.
9 8
mª• elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ id•n/ sí elAek•ed•r sAh•AyY ŒAk•Aezr pAKI o j“elr mAeCr opr k•%$] ׈
k•r¨n. eh• ö½Vr/ ŒApin” mÒ˜lmyù. ŒApin elAek•r k•ereC.
h•äd•eyùr eB˜ter ik• ŒAeC t• ed•Ket pAn. 9
eh• öBu˜ ŒAmAed•r sd•AöBu˜/ smý ib•e½V ŒApnAr
10
yAed•r h•äd•yù sí tAed•r ö½Vr sAh•AyY k•ern. nAm” sb• eTek• mih•mAi–•Vˆt.
tA” ö½Vr ŒAmAek• r(•• k•reb•n.
11
ö½Vr Žk•j“n suib•c•Ark•. sb•smyù itin meª•r gIt 9
ib•r¨eß“• b•eln. pirc•Alek•r öit. muí-lebb•n S•Vˆer d•AyùUed•r
12
ö½Vr t¡Ar ŒAß*m, TAmAeb•n n•. itin t¡Ar Žk•iw gIt.
ŒAß*m, eTek• ipC¢ h•Web•n n•.* itin t¡Ar D•nuek• 1
ŒAim ŒAmAr smˆS˜ÿ Œ•–˜ÿ>k•r, id•eyù öBu˜r özMs•
wAn id•eyùeCn Žb•M zߨed•r öit t¡Ar l(•Y iS˜îr k•ir. öBu˜/ ŒApnAr s]iX k•r• öetYk•iw ŒAü‚y$Y k•Ay$Y
ereKeCn. sµpekR• ŒAim b•leb••.
13 2
itin mAr,AS˜¤ qtrI k•er ereKeCn Žb•M t¡Ar ŒApin ŒAmAek• ŒtY•–˜ÿ suKI k•ereCn. eh• prAípr
tIrÙelA D•ArAelA k•ereCn. ö½Vr/ ŒAim ŒApnAr nAemr özMs• k•ir.
14 3
ik••C¢ elAk• sb•dR •A” mª• P•iª• Œ¡Aew. tAr• egApen ŒApnAr k•AC eTek• ŒAmAr zߨr• dU•er pAileyù
P•iª• k•er Žb•M imTY• k•T• b•el. egeC. ik••–˜Þ tAed•r ptn h•eb• o tAr• ib•nX h•eb•.
15 4
tAr• Œ‘ elAk•ed•r P<•Aed• eP•let c•Ayù Žb•M ŒApin Žk•j“n suib•c•Ark•. ŒApnAr isMh•Asen
ŒAG•At k•ret c•Ayù. ik••–˜Þ inej“ed•r P<•Aed• pe¼” or• ŒApin D•m$ ib•c•Arek•r mt” b•esiCeln. eh• öBu˜/ ŒApin
ŒAh•t h•eb•. ŒAmAr Œb•S˜îAr k•T• ZeniCeln Žb•M ŒAmAr sµ•VˆeÞ“
16
y• zAiˆS˜ÿ oed•r öApY or• es” zAiS˜ÿ” pAeb•. ŒApin isß“A•–˜ÿ ýh•, k•eriCeln.
Œperr öit or• ind$•yù iCl. oed•r y• öApY or• 5
ŒApin es” sb• elAek•r smAelAc•n• k•ereCn.
tA” pAeb•. öBu˜/ es” sb• éX elAk•ek• ŒApin ib•nX k•ereCn.
17
ŒAim öBu˜r özMsA k•ir/ k•Ar, itin B˜AelA. yAr• eb<•ec• reyùeC/ tAed•r nAemr tAilk•• eTek• ŒApin
ŒAim prAípr öBu˜r nAemr özMsA k•ir. es” sb• éX elAek•r nAm ic•rid•enr j“‘ mueC id•eyùeCn.
6
zߨr• iniü‚H h•eyùeC? öBu˜/ ŒApin tAed•r
ö½r V ÖÖÖ nA ŒA(•irk• ŒeTR/ "itin epCen iP•reb•n n•. itin
t¡Ar trb•Air D•ArAelA k•reb•n.
ngrsmUh• Db•Ms k•ereCn? ŽKn ZD•umA^ B˜•Ò˜•
gItsMih•tA 9:7-10:16 518
2
b•A¼IÙel• pe¼ ŒAeC. es” sb• éX elAek•ed•r k•T• Œh•¿•ArI Žb•M éX elAek•r• mª• P•iª• Œ¡AweC•Žb•M
ŒAmAed•r S•år, k•ireyù ed•b•Ar mt ik•C¢” ŒAr Œb•izX tArA d•ir@• elAek•ed•r ŒAG•At k•er.
3
en”. mª• elAek•r• y• c•Ayù tAr b•¼A” k•er. Ïsb•
7
ik••–˜Þ öBu˜ ic•rid•enr j“‘ zAsn k•ern. öBu˜ t¡Ar elAB˜I elAek•rA ö½Verr inª•• k•er. Ž”B˜Aeb•” mª•
rAj“Yek• zi)˜zAlI k•ereCn. p]iTb•Iet ‘Ayù ŒAnb•Ar elAek•r• ök•Az k•er ey tAr• öBu˜ek• G•],• k•er.
4
j“‘ itin Ž” k•Aj“ k•ereCn. mª• elAek•r• ö½Vrek• Œnusr, k•rAr e(•e^
8
öBu˜ p]iTb•Iet öetYk•ek• ‘Ayù ib•c•Ar ed•n. öBu˜ Œitir)˜ d•Ai•µ˜õk•. tAr• rAiz rAiz mª• P•iª• Œ¡Aew.
sb• j“Aited•r síB˜Aeb• ib•c•Ar k•ern. tAr• Žmn B˜Ab• k•er eyn ö½Verr ek•An ŒiˆS˜ÿ ׈ en”.
9
b•æ mAnux tAed•r nAnAib•D• sms´Ar P<•Aed• ŒAb•ß“ 5
mª• elAek•r• sb•Rd•A” ku•iwl k•Aj“k•mR k•er.
Žb•M j“j$“irt. tAed•r sms´Ar B˜Aerr nIec• tAr• Žmnik• tAr• ö½Verr ib•iD•sk•l o mh•An iz(•AmAlAek•
ipX h•eyù egeC. öBu˜/ tAed•r j“‘ ŒApin inrApd• l(•Y k•er nA.* ö½Verr zߨr• t¡Ar iz(•AmAlAek•
S˜îAn eh•An eyn tAr• ŒApnAr k•AeC eyet pAer. Ÿep(•• k•er.
10 6
elAek•rA yAr• ŒApnAr nAm j“Aen tAr• ŒApnAr Ïsb• elAk•j“n men k•er/ ek•Anid•n oed•r KArAp
opr ib•½VAs rAKeb•. öBu˜/ elAk•j“n yid• ŒApnAr ik•C¢ h•eb• n•. tAr• b•el/ "ŒAmr• sb•id•n” mj“•
k•AeC ŒAes/ ŒApin tAed•r sAh•AyY n• k•er iP•ireyù k•reb••• ŒAmAed•r ek•An zAiS˜ÿ˜ h•eb• n•.®
7
ed•eb•n n•. Ïsb• elAek•rA sbR•d•A ŒiB˜zAp id•e•C. Œ‘A‘
11
eh• iseyùAn-b•AsIr•/ etAmr• öBu˜r özMs• k•r. elAk•j“n sµpekR• tAr• sb•Rd•A” k•w¦ o imTYA k•T•
öBu˜r mh•í k•emRr k•T• Œ‘A‘ j“Aitek• b•l. b•el c•eleC. sb•dR •A” tAr• Œih•tk•r k•Aj“ k•rAr P•iª•
12
yAr• öBu˜r k•AeC sAh•AeyYr j“‘ igeyùiCl itin Œ¡Aew.
8
tAed•r k•T• men ereKeCn. es” b•iÇ•ˆt d•ir@• elAek•rA Ïsb• elAk• Œ‘A‘ elAek•ed•r D•rAr j“‘ egApn
sAh•AyY öATRn• k•eriCl. öBu˜ tAed•r Bu˜el yAn in. S˜îAen luik•eyù TAek•. tAr• luik•eyù TAek•/ mAnuxek•
13
ŒAim ö½Verr k•AeC Ž” öATRn• k•eriClAmÉ "öBu˜/ ŒAG•At k•rAr j“‘ K<uj“et TAek•. ined$•Ax elAek•ed•r
ŒAmAr öit sd•yù eh•An. ed•Kun/ ŒAmAr zߨr• ŒAmAyù or• h•tY• k•er.
9
ŒAG•At k•ereC. ŒAmAek• 'm]&u“Yr P•wk•Ùil¾ eTek• mª• elAek•r• es”sb• isMeh•r mt yAr• tAed•r
r(•• k•r¨n. ŒAh•Ay$ pZek• D•rAr j“‘ G•Apiw emer Œep(•• k•ret
14
tAh•el/ eh• öBu˜/ ej“r¨zAelm zh•err P•wek• TAek•. tAr• d•ir@• elAek•ed•r ŒAß*m, k•er. mª•
ŒAim ŒApnAr özMsAgIt k•ret pAreb••. Žet ŒAim elAek•ed•r qtrI P<•Aed• d•ir@• elAek•r• D•r• pe¼.
10
suKI h•eb••. k•Ar, ŒApin ŒAmAyù r(•• k•eriCeln. Ïsb• elAk• h•tB˜AgY o ib•¼iµ•Vt mAnuxek• b•Ar
15
Œ‘ sb• j“Ait/ elAek•ed•r P<•Aed• eP•lAr j“‘ b•Ar ŒAG•At k•er.
11
mAiwet gt$ K<ue¼eC. ik••–˜Þ tAr• inej“r•” inej“r Ž” k•Are, B˜AgYh•t elAek•r• B˜Aeb•/ "ö½Vr
P<•Aed• pe¼ egeC. Œ‘sb• elAk•j“nek• D•reb• b•el ŒAmAed•r Bu˜el” egeCn? ŒAmAed•r eTek• itin
or• luik•eyù j“Al epetiCl ik••–˜Þ or• inej“r j“Ael” ic•rid•enr j“‘ ib•muK h•eyùeCn? ŒAmAed•r opr y• y•
D•r• pe¼ egeC. G•ew c•eleC öBu˜ t• ed•KeCn n•?®
16
öBu˜ o” mª• elAek•ed•r D•ereCn. tA” elAk•j“n 12
öBu˜ ej“eg ŸW¦n Žb•M ik•C¢ k•r¨n? ö½Vr/ Ïsb•
j“Anet pArel•/ yAr• mª• k•Aj“ k•er öBu˜ tAed•r mª• elAk•ek• zAiˆS˜ÿ˜ id•n? Ïsb• b•iÇ•ˆt d•ir@• elAek•ed•r
zAiˆS˜ÿ ed•n. Bu˜el yAeb•n n•?
17 13
yAr• ö½Vrek• Bu˜el yAyù tArA” mª•. tAr• pAtAel mª• elAek•r• ek•n ö½Vrek• Œb•|•A k•erÀ k•Ar,
pitt h•eb•. tAr• B˜Aeb•/ ö½Vr tAed•r zAiˆS˜ÿ ed•eb•n n•.
18
k•Kno k•Kno Žmn men h•yù ey/ sms´• j“j$“irt 14
öBu˜/ mª• elAek•r• ey sb• ind$•yù o Œih•tk•r
mAnuxek• ö½Vr Bu˜el egeCn. Žmno men h•e•C ey/ k•Aj“ k•er/ inü‚yù ŒApin t• ed•Ket pAn. Ïseb•r
Ž”sb• d•ir@• elAk•ed•r ek•An ŒAzA b•Ak•I en”. ik••–˜Þ id•ek• ed•Kn u Žb•M ik•C¢ k•r¨n? sms´AýˆS˜ÿ mAnux ŒApnAr
ö½Vr k•Kn” tAed•r ic•rid•enr mt eB˜Aeln n•. sAh•AeyYr id•ek• ec•eyù reyùeC. eh• öBu˜/ ŒApin” es”j“n
19
eh• öBu˜/ ŸW¦n Žb•M j“Aitge,r ib•c•Ar k•r¨n. iyin ŒnATed•r sAh•AyY k•ern. ŒtŽb• tAed•r sAh•AyY
mAnuxek• Žk•T• B˜Ab•et ed•eb•n n• ey tAr• zi)˜zAlI. k•r¨n?
20
elAek•ed•r ik•C¢ iz(•• id•n. tAed•r Ž k•T• b•Ju “et 15
öBu˜/ mª• elAek•ed•r ib•nAz k•r¨n.
id•n ey tAr• ek•b•l” mAnux. 16
öBu˜ ic•rk•Aelr Žb•M Œn•–˜ÿk•Aelr rAj“•. ib•ed•zI
j“AitÙil t¡Ar ed•z eTek• Œ#• h•eyùeC.
gIt 10
öBu˜/ ŒApin Žt dU•er TAek•n ek•nÀ sms´•
1

j“j$“irt mAnux ŒApnAek• ed•Ket pAyù n•. tAr• ÖÖÖ nA ŒA(•irk• ŒeTR/ "etAmAr ib•c•Ar tAr Œenk• Ÿper.®
519 gItsMih•tA 10:17-14:4
17
eh• öBu˜/ d•ir@• elAek•rA ik• c•Ayù t• ŒApin 5
ik••–˜Þ öBu˜ b•leCnÉ "mª• elAek•r• éb•Rled•r k•AC
ZeneCn. tAed•r öATRn• Znun Žb•M tAr• y• c•Ayù t•” eTek• c•¢ir k•ereC. in>sh•Ayù elAek•ed•r ij“inx or•
k•r¨n? ineyù ineyùeC. ik••–˜Þ ŽKn ŒAim inej“ d¡•Ai¼eyù/ Ïsb•
18
öBu˜ ipï-mAïh•In s•–˜ÿAned•r r(•• k•r¨n. é>KI B˜ArAß*A•–˜ÿ elAek•ed•r r(•• k•reb•A.®
elAek•ed•r ŒiD•k• y–˜¤,•r sµ•åuKIn k•reb•n n•. Žmn 6
öBu˜r k•TAÙil/ ‰ˆl•–˜ÿ ŒAÙen glAen• räepAr
k•r¨n eyn mª• elAek•r• ŽKAen TAk•et B˜yù pAyù. mt stY o K<Aiw. k•TAÙil es” räepAr mt K<Aiw
yAek• sAtb•Ar gileyù Zß“ k•r• h•eyùeC.
gIt 11 7
eh• öBu˜/ in>sh•Ayù mAnuexr ed•KAZn• k•r¨n. tAed•r
pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r gIt. ŽKn Žb•M ic•rid•enr j“‘ r(•• k•r¨n?
1
ŒAim öBu˜r opr ib•½AV s rAiK. teb• ek•n etAmr• 8
mª• elAek•r• ŒAmAed•r c•Arid•ek• reyùeC. tAr•
ŒAmAyù ed•Qe¼ igeyù luik•eyù p¼Ar prAmzR id•eyùiCelÀ sb•j“AyùgAyù Ùr¨ ׈pU,R elAek•r mt b•Yb•h•Ar k•er.
&u“im ŒAmAyù b•eliCel/ "pAKIr mt etAmAr pbR•et Žid•ek• mAnuexr inl$Æï“ k•Aj“Ùil özMs• pAyù.
Ÿe¼ eyet?®
2
mª• elAek•r• izk•ArIr mt/ tAr• ŒÞ“k•Aer luik•eyù gIt 13
TAek•. tAr• D•nuek•r iCl• ewen D•er. tAr• tAed•r pirc•Al•ek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
tIr elAek•r id•ek• tAk• k•er Žb•M sAD•u o ˆsí elAek•r 1
eh• öBu˜/ ŒAr k•t(•, ŒApin ŒAmAyù Bu˜el
h•äd•eyù t• srAsir ib•ß “ k•er. TAk•eb•nÀ ŒApin ik• ic•rid•enr j“‘ ŒAmAyù Bu˜el
3
smAej“ iB˜tÙelA” yid• nX h•eyù yAyù/ teb• ˆsí yAeb•nÀ ŒAr k•tid•n ŒAmAr k•AC eTek• inej“ek•
elAek•r• ik• k•reb•À luik•eyù rAKeb•nÀ
4
öBu˜ t¡Ar pib•^ miª•er reyùeCn. öBu˜ S•VˆegR t¡Ar 2
ŒAr k•tk•Al ŒAim Ž” ic••–˜ÿAÙelAr seÒ˜ yuß“
isMh•Asen b•es ŒAeCn. Ž” p]iTb•Iet y• ik•C¢ G•ew/ k•rb•À ŒAr k•tk•Al ŒAmAr h•äd•yù Ž” é>K eB˜Ag
tAr sb•” itin ed•Ket pAn. elAek•rA sitYk•Aerr k•reb•À ŒAr k•tid•n ŒAmAr zߨr• ŒAmAyù prAij“t
B˜Al n• mª• t• j“Anb•Ar j“‘ öBu˜ elAek•ed•r Kub• k•reb•À
k•AC eTek• B˜AlB˜Aeb• inrI(•, k•ern. 3
eh• öBu˜ ŒAmAr ö½Vr/ ŒAmAr id•ek• tAk•An? ŒAmAr
5
öBu˜ sí elAek•ed•r eK<Aej“n. ik••–˜Þ ih•MsAšyùI b•d• öe½Ír Ÿ%r id•n? ŒAmAr öe½Ír Ÿ%r ŒAmAyù j“Aineyù
elAk•ed•r pirtYAg k•ern. id•n; nyùet• ŒAim mer yAeb••?
6 4
mª• elAek•ed•r opr itin ‰ˆl•–˜ÿ k•yùl• o gÞ“k• yid• tA” G•ew/ ŒAmAr zߨr• b•leb•/ "ŒAim oek•
b•xR, k•reb•n. Ïsb• mª• elAk• Ÿ%ˆ¹ˆÿ o Œi©Ímyù emeriClAm?® ŒAmAek• prAij“t k•ret pArel ŒAmAr
bAtAs CA¼• ŒAr ik•C¢” pAeb• n•. zߨrA KuzI h•eb•.
7
ik••–˜Þ öBu˜ B˜AelA. eysb• elAk• B˜Al k•Aj“ k•er 5
eh• öBu˜/ ŒAim ŒApnAr ök]•t B˜Alb•AsAr opr
itin tAed•r B˜AelAb•Aesn. sí elAek•r• t¡Ar” seÒ˜ ŒAS˜î• ereKiClAm. ŒApin ŒAmAyù r(•• k•ereCn Žb•M
TAk•eb• Žb•M t¡Aek• ed•Ket pAeb•. suKI k•ereCn?
6
ŒAim öBu˜r Ÿe£•e• ŒAnª• gAn gA”/ k•Ar, itin
gIt 12 ŒAmAr j“‘ ih•tk•r k•Aj“ k•ereCn.
pirc•Alek•r öit/ zmInIí sh•eyAeg
d•AyùUed•r Žk•iw gIt. gIt 14
1
eh• öBu˜/ ŒAmAyù r(•• k•r¨n? B˜AelA elAek•r• pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r gIt.
sb•A” c•el egeC. ök]•t ib•½VAsIed•r Ž” p]iTb•Ir 1
Žk•j“n éX inebR•AD• elAk• men men b•el/ "ö½Vr
elAek•ed•r seÒ˜ rAK• h•yù n•. en”.® Ž”sb• elAek•r• B˜yù¿•r o éX k•Aj“k•mR
2
elAk• tAr öiteb•zIed•r imTY• k•T• b•el. k•er. tAed•r meD•Y Žk•j“no en” ey B˜Ael• k•Aj“
öetYk•iw elAk• tAr öiteb•zIek• etAxAemAd• k•er k•er.
2
Žb•M Wk•Ab•Ar j“‘ imeTY k•T• b•el. oed•r meD•Y ö½Verr sAh•AyY k•AmnA k•er Žmn
3
ey eW<Aw id•eyù mAnux imTY• k•T• b•el/ es” eW<AwÙil ed•Kb•Ar j“‘ öBu˜ S•VˆgR eTek• elAek•ed•r ˆöit l(•Y
öBu˜r ek•ew eP•l• Ÿic•í. ey ij“B˜ id•eyù tAr• b•¼ ereKiCeln. :|•AnI elAek•r• sAh•AeyYr j“‘ ö½VrmuKI
b•¼ g˜¯ b•eleC/ öBu˜r es” ij“B˜Ùilo ek•ew eP•l• h•yù.ò
Ÿic•í. 3
ik••–˜Þ öetYk•iw elAk•” ö½Verr eTek• ib•muK h•eyù
4
es” elAek•r• b•leC/ "ŒAmr• ök]•t pe(• imTY• egeC. sb• elAk•”/ mª• elAek• pir,t h•eyùeC. Žmnik•
k•T• b•leb•• Žb•M Ùr¨ ׈pU,R elAk• h•b•. ŒAmr• Žk•w• elAk•o B˜AelA k•Aj“ k•er in?
4
j“Ain ik• b•let h•eb•/ tA” ek•Ÿ” ŒAmAed•r minb• mª• elAek•r• ŒAmAr elAek•ed•r ib•nX k•ereC.
h•eb• nA.® o” sb• mª• elAek•r• ö½Vrek• ec•en n•. mª• elAk•ed•r
gItsMih•tA 14:5-17:7 520

j“‘ glAD•>k•r, k•rAr mt öc•r ¢ KA† reyùeC. Žmnik• k•Aj“ k•ern. öBu˜ ed•iKeyù ed•n ey ök]•t” itin Ïsb•
tAr• öBu˜r ŸpAsnA pyR•–˜ÿ k•er n•. elAek•ed•r B˜AelAb•Aesn.
5-6 4
Ïsb• mª• elAk•/ Žk•j“n d•ir@• mAnuexr k•AC ik••–˜Þ yAr• Œ‘A‘ ed•b•tAr pUj“A k•ret C¢ew yAyù
eTek• Ÿped•z Znet c•Ayù n•. ek•nÀ k•Ar, o” d•ir@• tAr• Œenk• yˆ–˜¤,Ayù p¼eb•. ey r)˜ tAr• Ïsb•
elAk•iw ö½Verr opr inB˜$r k•er. ik••–˜Þ ö½Vr t¡Ar ed•b•mUi%$et ŸísgR k•er/ ŒAim es” ŸísegRr sAiml
sí elAek•ed•r seÒ˜ TAek•n. sutrAM mª• elAk•ed•r h•b• n•. Žmnik• ŒAim Ïsb• ed•b•mUi%$r nAmo Ÿ•c•Ar,
B˜eyùr Œenk• k•Ar, ŒAeC. k•reb•• n•.
7
iseyùAn pbR•t eTek• ek• ”•S•óˆAeyùlek• r(•• k•erÀ 5
n•/ ŒAmAr B˜Aegr ŒMz/ ŒAmAr pAnpA^ öBu˜r
itin S•VyùM öBu˜ iyin ”•S•óˆAeyùlek• r(•• k•ern? öBu˜ k•AC eTek• ŒAes. öBu˜ ŒApin ŒAmAyù sh•Ayùt•
yKn ŒAb•Ar t¡Ar elAek•ed•r tAed•r ed•z eTek• id•eyùeCn. ŒApin ŒAmAyù ŒAmAr ŒMz id•eyùeCn.
sm]ß“zAlI k•ern/ tKn yAek•Aeb•r pirb•Ar ŒAnª• 6
ŒAmAr ŒMzw¦ k u • Œb••” c•mík•Ar. ŒAmAr
k•r¨k•. ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• suKI eh•Ak•.* Ÿ%rAiD•k•Ar sitY” suª•r.
7
ŒAim öBu˜r özMsA k•ir/ k•Ar, itin ŒAmAyù
gIt 15 Ÿ%mräep iz(••d•An k•ereCn. Žmnik• inzAk•Ael/
d•AyùUed•r Žk•iw gIt. t¡Ar ined$•zsmUh• itin ŒAmAr Œ•–˜ÿerr gB˜Ier ereK
1
öBu˜/ ek• ŒApnAr pib•^ t¡Ab•uet TAk•et pAerÀ yAn.
ek• ŒApnAr pib•^ pb•Ret TAk•et pAerÀ 8
ŒAim sb•Rd•A” öBu˜ek• ŒAmAr sAmen rAiK. Žb•M
2
Žk•mA^ es” b•Yi)˜ ey pib•^B˜Aeb• j“Ib•nyApn ŒAim k•Kn” t¡Ar d•i(•, pAz eCe¼ yAeb•• nA.
9
k•er/ ey ˆsí k•Aj“ k•er/ ey Œ•–˜ÿr eTek• stY k•T• tA”/ ŒAmAr h•äd•yù Žb•M ŒA ™• ŒtY•–˜ÿ KuzI h•eb•.
b•el es” ŒApnAr pib•^ pb•Ret b•As k•ret pAer. ŒAmAr ed•h•o inrAped• eb<•ec• TAk•eb•.
3
Ž” D•re,r elAk•/ Œ‘A‘ mAnux sµpekR• KArAp 10
ek•nÀ k•Ar, eh• öBu˜/ pAtAel ŒApin ŒAmAr
k•T• b•el n•. es” elAk• tAr öiteb•zIed•r öit ŒA ™• eCe¼ c•el yAeb•n n•. ŒApnAr ib•½VˆS˜ÿ j“nek•
KArAp ŒAc•r, k•er n•. es” elAk•/ tAr inej“r ŒApin k•b•er pc•et ed•eb•n n•.
pirb•Ar sµpekR• lÆï“Aj“nk• ik•C¢ b•el n•. 11
ŒApin ŒAmAek• b<•Ac•Ar ök]•t pT sµpekR• iz(••
4
ö½Vrek• yAr• G•, öd•An k•reb•n. eh• öBu˜/ ZD•m
] • k•er es” elAk•/ tAed•r sµ•åAn u A^ ŒApnAr seÒ˜ TAk•el”
k•er n•. ik••–˜Þ yAr• öBu˜r esb•• k•er/ es” elAk• j“Ib•enr c•rm zAi•–˜ÿ lAB˜ h•eb•. ŒApnAr fAnid•ek•
tAed•r sµ•åAn öd•zRn k•er. yid• es öiteb•zIr k•AeC TAk•et pArel” ic•r•–˜ÿn suK ŒAseb•.
ek•An öitš¨it k•er TAek•/ teb• es tAr öitš¨it
pAln k•er. gIt 17
5
yid• es” elAk• k•AŸek• wAk•• ed•y/ù es es” -e,r d•AyùUed•r Žk•iw öATRn•.
j“‘ sud• c•Ayù n•. Žmnik• es” elAk•/ sh•j“ srl 1
eh• öBu˜/ ‘AyY ib•c•Aerr j“‘ ŒAmAr öATRn• Znun.
mAnuexr ŒmÒ˜l k•rAr j“‘ wAk•• pyùs•o ýh•, ŒAim Ÿ•c•S•ˆV er ŒApnAek• fAk•iC. Žb•M ŒAim y• b•liC/
k•er n•. yid• ek•An elAk• Ž” sí mAnuxiwr mt síB˜Aeb• b•liC. ŒtŽb•/ ŒAmAr öATRn• Znun.
2
j“Ib•nyApn k•er/ teb• es sb•Rd•A” ö½Verr k•AeC ŒApin ŒAmAr sµpek$• yTAyT isß“A•–˜ÿ eneb•n.
TAk•eb•.* ŒApin stYek• ed•Ket pAn.
3
ŒApin ŒAmAr Œ•–˜ÿerr gB˜Ir pyR•–˜ÿ ed•eKeCn.
gIt 16 sArArAt ŒApin ŒAmAr seÒ˜ iCeln. ŒApin ŒAmAyù
d•AyùUed•r Žk•iw imka•tAm. ij“|•As• k•ereCn Žb•M ŒAmAr meD•Y ek•An ˜ß¨iw pAnin.
1
eh• ö½Vr/ ŒAmAyù r(•• k•r¨n. k•Ar, ŒAim ŒApnAr ŒAim ek•An mª• P•iª• k•irin.
4
opr inB˜$r k•ir. ŒApnAr ined$•z pAln k•ret igeyù/ mAnuexr pe(•
2
ŒAim öBu˜ek• b•eliClAm/ "öBu˜/ ŒApin” ŒAmAr ytKAin k•iWn öec•X• s•µ˜õb•/ t• ŒAim k•eriC.
sd•AöBu˜. y• ik•C¢ B˜Ael• ij“inx ŽKn ŒAmAr ŒAeC 5
ŒAim ŒApnAr pT Œnusr, k•eriC. ŒAmAr éiw
t• ŒApnAr k•AC eTek•” ŽeseC.® p•/ ŒApnAr öd•izRt j“Ib•enr c•lAr pT/ k•Kno
3
p]iTb•Iet t¡Ar Œnuc•red•r j“‘ öBu˜ ib•S•åyùk•r pirtYAg k•er in.
6
eh• ö½Vr/ ŒAim ŒApnAek• fAk•iC/ d•yAù k•er ŒAmAyù
öB u˜ y K n Ö Ö Ö s uK I e h • A k • ŒTb•• öBu˜r elAek•ed•r tAed•r ed•z Ÿ%r id•n. ŒAmAr k•T• Znun/ ŒAmAr öATRn• Znun.
eTek• ej“Ar k•er b•ª•I ih•eseb• ineyù yAoyù• h•eyùeC. ik••–˜Þ öBu˜ 7
eh• ö½Vr/ yAr• ŒApnAr opr inB˜$r k•er/ tAed•r
t¡Ar elAek•ed•r iP•ireyù ŒAneb•n. tKn ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• Kub•
KuzI h•eb•.
ŒApin sAh•AyY k•ern. es”sb• elAk• ŒApnAr fAnid•ek•
d¡•A¼Aeb•. tA” d•y•ù k•er/ ŒApnAr Žk• ŒnugAmIr öATRn•
es ÖÖÖ TAk•eb• ŒA(•irk• ŒeTR/ "es” b•Yi)˜ek• k•Kno srAen•
h•eb• n•.®
Znun.
521 gItsMih•tA 17:8-18:22
8
ŒApnAr ec•AeKr mi,r mt ŒAmAyù r(•• k•r¨n. iCeln. itin ŒAmAr k•ãS•Vˆr Znet epeln. itin
ŒApnAr fAnAr CAyùAyù ŒAmAyù ŒAšyù id•n. ŒAmAr sAh•AeyYr j“‘ k•Aå• Znet epeln.
9
öBu˜/ es”sb• mª•elAk•/ yAr• ŒAmAek• ib•nX k•ret 7
sAr• p]iTb•I ek<•ep ŸWel•/ pb•Retr iB˜tÙelA
c•A”eC/ tAed•r h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. yAr• pyR•–˜ÿ ne¼ ŸeWiCl. ek•nÀ k•Ar, öBu˜ ß*uß “ h•eyùiCeln?
8
ŒAmAr c•Ar pAez eTek• ŒAmAek• ŒAG•At k•ret c•A”eC/ ö½Verr nAk• id•eyù eD•<Ayù• eb•ireyù Žel•. ö½Verr
tAed•r h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. muK eTek• eb•ireyù Žel• ‰ˆl•–˜ÿ Œi©ÍizK•. t¡Ar ed•h•
10
Ïsb• mª• elAk• Žt Œh•¿•ArI ey tAr• ö½Verr eTek• ‰ˆl•–˜ÿ˜ ŒAÙn ib••C¢irt h•et lAgel•.
b•Ak•Y Znet” c•Ayù n• Žb•M tAr• inej“ed•r sµpekR• 9
ŒAk•AzmØl ib•d•I,R k•er öBu˜ nIec• enem Želn?
b•¼A” k•er. Žk•iw G•n k•AelA emeG•r opr itin d¡•Ai¼eyùiCeln.
11
Ïsb• elAk• ŒAmAek• tA¼• k•ereC. ŽKn tAr• 10
b•AtAesr pAKAyù c•e¼ itin ŒAk•Aezr Žk• öA•–˜ÿ
ŒAmAr c•ArpAez reyùeC. tAr• ŒAß*m, k•rAr j“‘ eTek• ŒAr Žk• öAe•–˜ÿ Ÿe¼ eb•¼Ai•Celn. b•AtAesr
qtrI h•eyù reyùeC. opr B˜r k•er/ itin sudU•r zUe‘ eB˜es eb•¼Ai•Celn.
12
Ïsb• mª• elAk• isMeh•r mt Œ‘ pZek• h•tY• 11
öBu˜ Žk•w• G•n k•AelA emeG•r meD•Y luik•eyùiCeln/
k•er KAb•Ar j“‘ Œep(•• k•reC. tAr• isMeh•r mt es” emG• t¡Aek• t¡Ab•r u mt iG•eriCl. itin G•n b•“jƒ“myù
luik•eyù TAek•/ ŒAß*me,r j“‘ öˆS˜Þt TAek•. emeG•r meD•Y luik•eyùiCeln.
13
öBu˜ ŸW¦n/ Žb•M zߨed•r k•AeC yAn. oed•r id•eyù 12
tArpr emG• eB˜d• k•er ö½Verr ŒAelAk•myù
ŒA ™smpR, k•rAn. ŒApnAr trb•Air b•Yb•h•Ar k•er ÎƉˆlY eb•ireyù ŽelA. esKAen b•“jƒ“sh• izl•b•i] X Žb•M
ŒAmAek• mª• elAek•ed•r h•At eTek• r(•• k•r¨n. ib•éYetr J“lk•Ain ed•K• id•l.
14
öBu˜/ ŒApnAr (•mt• þˆArA éX elAek•ed•r b•st- 13
ŒAk•Az eTek• öBu˜ ib•éYetr mt J“les ŸWeln?
BU˜im eTek• Ÿe•Cd• k•r¨n. öBu˜/ b•æ elAk• ŒApnAr prAíperr rb• ezAn• egl. esKAen tKn izl•b•]iX
sAh•AeyYr j“‘ ŽeseC. Ž” j“Ib•en Ž” sb• elAek•ed•r Žb•M b•“jƒ“sh• Œi©Ímyù ib•éYetr J“lk• iCl.
Kub• eb•zI ik•C¢ en”. Ïsb• elAk•ek• öc•¢r KA† id•n. 14
öBu˜ t¡Ar tIrsmUh•* ine(•p k•er zߨed•r
oed•r izZr• y• c•Ayù sb• id•n. oed•r izZed•r Žt” C^B˜Ò˜ k•er id•eln. öBu˜ tIerr mt i(•ögitet
eb•zI pirmAn id•n eyn/ or• oed•r izZed•r j“‘o Œenk•Ùel• ŒzinpAt k•reln Žb•M elAek•r• ib•‹A•–˜ÿ
Ÿëˆ% KA† ereK eyet pAer. h•eyù Ci¼eyù p¼el•.
15
ŒAim ib•c•Aerr j“‘ öATRn• k•eriC. tA” eh• öBu˜ 15
öBu˜ ŒApin Ÿ•c•S•ˆV er ŒApnAr ŒA|•A id•eln Žb•M
ŒAim ŒApnAek• ed•Keb•• Žb•M eh• öBu˜/ ŒApnAek• tIº• eb•eg b•AtAs b•”et Zr¨ k•rel•. j“l epCen
ed•eK pirpU,RB˜Aeb• pir﹈ÿ h•b•. ser egl Žb•M ŒAmr• smue@•r tled•z ed•Ket smTR
h•lAm. ŒAmr• p]iTb•Ir iB˜t ed•Ket eplAm.
gIt 18 16
öBu˜ opr eTek• nIec• ep<QCeln Žb•M ŒAmAek•
pirc•Alek•r öit öBu˜r d•As• d•AyùUed•r gIt. öBu˜ yKn r(•A k•reln. öBu˜ ŒAmAek• gB˜Ir j“l eTek• ewen
d•AyùUd•ek• ezQl Žb•M Œ‘A‘ zߨed•r h•At eTek• r(•• &u“leln.
17
k•eriCeln/ tKn d•AyùUd• Ž” gItiw ileKiCeln. ŒAmAr zߨr• ŒAmAr ec•eyù zi)˜zAlI iCel•.
1
itin b•leln/ "öBu˜ ŒAmAr zi)˜/ ŒAim ŒApnAek• o” sb• elAk• ŒAmAyù G•],• k•ereC. ŒAmAr k•AeC
B˜AelAb•Ais?® ŒAmAr zߨr• eb•z zi)˜zAlI” iCl/ tA” ö½Vr ŒAmAyù
2
öBu˜” ŒAmAr izlA/ ŒAmAr égR/ ŒAmAr inrApd• r(•• k•ereCn?
18
ŒA•šyùS˜îl. ŒAmAr ö½Vr/ ŒAmAr izlA. ŒAim t¡Ar ŒAim sms´Ar meD•Y inmiÆï“t iClAm Žb•M ŒAmAr
k•AeC inrAp%Ar j“‘ C¢ew yA”. ö½Vr” ŒAmAr zߨr• ŒAmAyù ŒAß*m, k•eriCl. ik••–˜Þ ŒAmAek•
FAlS•ˆV räp. t¡Ar zi)˜ ŒAmAyù r(•• k•er. égRm pAh•Ae¼ shAyùt• ed•oyùAr j“‘ öBu˜ esKAen iCeln?
öBu˜” ŒAmAr egApn ŒAšyùS˜îl. 19
öBu˜ ŒAmAyù B˜AelAb•Aesn/ tA” itin ŒAmAyù Ÿß“Ar
3
or• ŒAmAyù Ÿph•As k•ereC. ik••–˜Þ ŒAim öBu˜r k•reln. itin ŒAmAyù inrApd• ŒAšeyù ineyù egeln.
k•AeC sAh•AyY ec•eyùiC Žb•M ŒAmAr zߨed•r k•AC eTek• 20
ŒAim inSpAp/ tA” öBu˜ ŒAmAek• ŒAmAr eyAgY
r(•• epeyùiC? purSˆð˜Ar ed•eb•n. ŒAim ek•An Œ‘Ayù k•Aj“ k•ir in/
4
ŒAmAr zߨr• ŒAmAyù h•tY• k•ret c•A”iCl? ŒAmAr tA” itin ŒAmAr j“‘ ih•tk•r k•Aj“” k•reb•n.
c•ArpAez iCl m]&u“Yr d•i¼. Žk• tIº• b•‘• ŒAmAek• 21
ek•nÀ k•Ar, ŒAim öBu˜r ined$•z pAln k•eriC?
pAtAelr id•ek• B˜Aiseyù ineyù yAi•Cl. ŒAim ö½Verr ib•r¨eß“• ek•An pAp k•ir in.
5
ŒAmAr c•ArpAez iCl k•b•err rÆïu“Ùil. ŒAmAr 22
ŒAim sb•Rd•A” öBu˜r ined$•zsmUh• S•åre, rAiK.
sAmen pe¼iCl m]&u“Yr P<•Ad•. ŒAim t¡Ar ined$•izt ib•iD• pAln k•ir?
6
P<•Aed• b•ß “ h•eyù/ ŒAim öBu˜r k•AeC sAh•AyY c•A”lAm.
ç<•/ ŒAim ŒAmAr ö½Vrek• fAk•lAm. ö½Vr t¡Ar miª•er tIrsmhU • ŒTRAí ''ib•éYí.¾¾
gItsMih•tA 18:23-19:6 522
23 41
t¡Ar sAmen ŒAim sb•Rd•A” sí o ib•Zß“ iClAm. ŒAmAr zߨr• sAh•AeyYr j“‘ ic•ík•Ar k•eriCl.
ŒAim inej“ek• Œ‘Ayù k•Aj“ eTek• dU•er ereKiClAm. ik••–˜Þ tAed•r sAh•AyY k•rAr ek•Ÿ iCl n•. tAr• Žmnik•
24
Ž” k•Are, öBu˜ ŒAmAek• ŒAmAr purSˆ˜ð Ar ed•eb•n? öBu˜ek•o efek•iCl/ ik••–˜Þ öBu˜ tAed•r Ÿ%r ed•n in.
ek•nÀ k•Ar, ŒAim ined$•Ax? öBu˜ ed•eKeCn/ ŒAim ek•An 42
ŒAim ŒAmAr zߨed•r emer w¦k•er• w¦k•er• k•er
gih$•t k•Aj“ k•ir in. tA” ŒAmAr öit itin ih•tk•r id•eyùiC. tAr• D•UelAr mt b•AtAes Ÿe¼ igeyùiCl.
k•Aj“” k•reb•n. ŒAim tAed•r Žek•b•Aer KØ ib•KØ k•er eCe¼iC.
25
öBu ˜ / yid• ek•An elAk• ök]•t” ŒApnAek• 43
yAr• ŒAmAr ib•r¨eß“ yuß“ k•reC ŒAmAek• tAed•r
B˜AelAb•Aes ŒApino t¡Ar öit ök]•t B˜AelAb•As• h•At eTek• r(•• k•r¨n. ŒAmAek• es” sb• j“Aitr
öd•zRn k•r¨n. ŒApnAr öit ek•Ÿ yid• sí o Žk•inþ ent• b•Aineyù id•n. ey sb• elAek•ed•r ŒAim j“Ain n•/
h•yù/ ŒApino tAr öit sí h•n. tAr• ŒAmAr esb•• k•reb•.
26
eh• öBu˜/ yAr• B˜Al Žb•M Zic• tAed•r k•AeC ŒApino 44
es” sb• elAk• ŒAmAr sµpekR• ezAnAmA^” ŒAmAr
B˜Al Žb•M Zic•. ik••–˜Þ/ nIc•tm Žb•M ß*urtm b•Yi)˜ek•o ŒA|•Ak•ArI h•”eb•. Ï ib•ed•zIr• ŒAmAyù B˜yù k•reb•.
45
ŒApin prAß*mI k•ret pAern. Ï sb• ib•ed•zIrA B˜eyù Zik•eyù yAeb•. B˜eyù k•µpmAn
27
öBu˜/ nè elAek•ed•r ŒApin sAh•AyY k•ern. ik••–˜Þ h•eyù/ or• oed•r egApn efr• eTek• eb•ireyù ŒAseb•.
Ÿß“t o Œh•¿•ArI elAek•ed•r ŒApin Œb•d•imt k•ern. 46
öBu˜ j“Ib••–˜ÿ? ŒAim ŒAmAr izlAr özMs• k•ir.
28
öBu˜/ ŒApin” ŒAmAr öd•Ip “‰ˆAlAn. ŒAmAr ö½Vr ŒAmAyù r(•• k•ern. itin mh•An?
47
ö½Vr/ ŒAmAr c•Arid•ek•r ŒÞ“k•Arek• ŒAelAik•t k•ern? ö½Vr ŒAmAr j“‘ ŒAmAr zߨed•r zAiS˜ÿ id•eyùeCn.
29
ŒApnAr sAh•AeyY eh• öBu˜/ ŒAim qs‘ed•r seÒ˜ itin elAek•ed•r ŒAmAr ŒD•Ien Žen id•eyùeCn.
C¢wet pAir. ö½Verr sAh•AyY epeyù/ ŒAim zߨed•r 48
öBu˜/ ŒApin zߨr h•At eTek• ŒAmAyù b<•Aic•eyùeCn.
ed•oyùAelr opr c•¼et pAir. yAr• ŒAmAr ib•r¨eß“ igeyùiCl/ tAed•r prAˆS˜ÿ k•ret
30
ö½Vr sb•Rd•A” yA siWk• tA” k•er TAek•n. öBu˜r ŒApin ŒAmAyù sAh•AyY k•ereCn. inþur mAnuexr h•At
b•Ak•Y prI(•• k•r• h•eyùeC. yAr• t¡Ar opr ib•½VAs eTek• ŒApin ŒAmAyù r(•• k•ereCn.
rAeK/ itin tAed•r r(•• k•ern. 49
eh• öBu˜/ Ž” k•Are, ŒAim sk•l j“Aitr k•AeC
31
öBu˜ CA¼• ŒAr Œ‘ ek•An ö½Vr en”. ŒAmAed•r ŒApnAr özMs• k•ir. Ž” j“‘” ŒApnAr nAem ŒAim
öBu˜ CA¼• ŒAr ek•An izlA en”. ˆeS˜ÿA^ gAn k•ir.
32
ö½Vr ŒAmAyù zi)˜ ed•n. itin ŒAmAek• pib•^ 50
öBu˜ t¡Ar menAnIt rAj“Aek• b•æ yueß“ j“yùI h•et
j“Ib•nyApn k•ret sAh•AyY k•ern. sAh•AyY k•ern? t¡Ar menAnIt rAj“Ar öit itin ök]•t
33
ö½Vr ŒAmAek• h•ire,r mt Ët ed•Q¼et sAh•AyY B˜AelAb•As• ed•KAn. itin d•Ayù U d • Žb•M t¡ A r
k•ern. Ÿ•c•S˜îAen itin” ŒAmAek• Œib•c•l rAeKn. Ÿ%rpur¨xed•r öit ic•rid•n ib•½VˆS˜ÿ TAk•eb•n?
34
ö½Vr ŒAmAek• yueß“r ek•Qzl iz(•• ed•n/ tA”
ŒAmAr b•AæÙil Žk•iw zi)˜zAlI D•nuek• iCl• prAet gIt 19
pAer. pirc•Al•ek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
35 1
ö½Vr ŒApin ŒAmAyù r(•• k•ereCn Žb•M j“yùI ŒAk•AzmØl ö½Verr mih•mA b•,Rn• k•er. ib•tAn
h•et sAh•AyY k•ereCn. ŒApnAr fAn h•At id•eyù ŒApin t¡Ar h•Aetr qtrI ešþ s]iXr k•T• eG•Ax,• k•er.
ŒAmAyù sh•Ayùt• k•ereCn. ŒAmAr zߨek• prAij“t 2
öitiw n&u“n id•n/ ö½Verr mh•e%Ñr k•T• b•el.
k•ret ŒApin ŒAmAyù sAh•AyY k•ereCn. öitiw rAi^ eG•ArtrB˜Aeb• ö½Verr |•An ök•Az k•er.
36
ŒAmAr p• Žb•M egA¼Ail z)˜ k•er id•n/ eyn 3
ök]•tpe(• &u“im ek•An k•T• b•• z€• Znet pAeb•
ŒAim eh•¡Ac•w n• eKeyù Ët ed•Q¼et pAir. n•. ŒAmAed•r k•Aen ezAnAr mt ek•An z€• tAr• s]iX
37
ŒAim eyn ŒAmAr zߨed•r tA¼• k•ret pAir k•er n•.
4
Žb•M tAed•r D•er eP•let pAir. tAed•r ezx n• k•er ik••–˜Þ tAed•r "rb•® sAr• p]iTb•I pirb•Yˆ¹ˆÿ k•er
ŒAim ŒAr iP•reb•• n•? rAeK. tAed•r "z€•sk•l® p]iTb•Ir ezx öA•–˜ÿ pyR•–˜ÿ˜
38
ŒAim ŒAmAr zߨed•r prAij“t k•reb••. tAr• ep<QCAyù. sUeyRYr k•AeC ŒAk•Az Žk•iw b•Ai¼r mt.
5
ŒAr ŸeW d¡•A¼Aeb• n•. ŒAmAr sb• zߨ ŒAmAr pAeyùr sk•Aelr sUyR b•AsrG•r eTek• pir﹈ÿ b•err mt
nIec• pe¼ TAk•eb•. eb•ireyù ŒAes. sUyRY h•e•C Žk•j“n ed•Q¼b•Aej“r mt.
39
ö½Vr/ yueß“ ŒApin” ŒAmAek• zi)˜zAlI k•ereCn. ŒAk•Aezr ŽpAr eTek• opAr pyR•–˜ÿ tAr ed•Qe¼r
ŒApin” ŒAmAr •zߨek• ŒAmAr sAmen BU˜pitt öiteyAigtAyù ed•Q¼b•Ar j“‘ Ÿda•ýIb•.
6
k•ereCn. sUyRY ŒAk•Aezr Žk• id•k• eTek• ed•Q¼ Zr¨ k•er
40
ŒAmAr zߨed•r prAij“t k•ret ŒApin ŒAmAyù Žb•M sAr• rAˆS˜ÿ• ed•Qe¼ ed•Qe¼ ŒAk•Aezr Œ‘ öAe•–˜ÿ
sAh•AyY k•ereCn Žb•M ŒAim ŒAmAr ib•erAD•Ied•r ib•nX igeyù ed•Q¼ ezx k•er. tAr tAp eTek• ik•C¢” luik•eyù
k•eriC? TAk•et pAer n•. öBu˜r iz(•AÙilo iWk• Ž” rk•m.
523 gItsMih•tA 19:7-22:1
7
öBu˜r iz(•AmAlA h•e•C inK<ut. esÙil ö½Verr öBu˜ t¡Ar menAnIt rAj“Aek• r(•• k•ereCn? ö½Verr
9

elAek•ed•r zi)˜ ed•yù. öBu˜r sA(•Y ib•½VsnIyù. tA menAnIt rAj“• sAh•AyY c•A”el•. öBu˜ tAr Ÿ%r id•eln?
Œ|• mAnuxek• |•AnI h•et sAh•AyY k•er.
8
öBu˜r sk•l ib•iD• yTAyT. esÙil mAnuxek• suKI gIt 21
k•er. öBu˜r ŒA|•AÙilo Ÿ%m. esÙil mAnuxek• b<•Ac•Ar pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
yTATR pT ed•KAyù. 1
öBu˜/ ŒApnAr zi)˜ rAj“Aek• suKI rAeK. ŒApin
9
öBu˜r ŸpAsnA es” ŒAelAr mt/ yAr d•Iiˆ¹ˆÿ ic•rid•n yKn tAek• r(•• k•ern tKn es ŒtY•–˜ÿ KuzI h•yù.
B˜AS•Vˆr. öBu˜r isß“A•–˜ÿÙil B˜Al Žb•M ‘AyùsÒ˜t. 2
rAj“• y• y• ec•eyùiCl/ ŒApin tAek• tA” id•eyùeCn.
10
öBu˜r iz(•AmAl• sb• eTek• K<Aiw esAnAr ec•eyùo öBu˜/ rAj“• ik•C¢ ec•eyùiCl Žb•M ŒApin tAek• iWk•
mUlYb•An. tA ešþ mD•/u y• emQc•Ak• eTek• srAsir pAoyù• tA” id•eyùeCn es y• ec•eyùiCl.
yAyù tAr eTek•o imiX. 3
öBu˜/ sitY” ŒApin rAj“Aek• ŒAzIb•RAd• k ereCn.
11
öBu˜r iz(••mAlA t¡Ar d•Asek• stkR •k•er. esÙil ŒApin” tAr mATAyù esAnAr muku•w pireyù id•eyùeCn.
4
pAln k•rel mh•AP•l h•yù. ö½Vr/ rAj“• ŒApnAr k•AeC j“Ib•n ec•eyùiCel•/
12
öBu˜/ ek•An b•Yi)˜” tAr inej“r sb• ed•Ax ed•Ket ŒApin tAek• tA” id•eyùeCn? ŒApin tAek• d•IG•R j“Ib•n
pAyù n•. tA” eh• öBu˜/ egApen pAp k•r• eTek• id•eyùeCn/ y• yug yug D•er c•leC.
5
ŒAmAyù ib•rt k•r¨n. ŒApin rAj“Aek• j“eyùr peT pirc•Ailt k•ereCn
13
ŒAmAr ey sb• pAp k•ret ”•C• h•yù/ esÙelA Žb•M tAek• mh•An egQrb• Žen id•eyùeCn. ŒApin tAek•
ŒAmAyù k•ret ed•eb•n n•. Ï pApÙilek• ŒAmAr opr sµ•åAn Žb•M özMs• id•eyùeCn.
öBu˜ ׈ k•ret ed•eb•n n•. ŒApin yid• ŒAmAyù sAh•AyY 6
ö½Vr/ sitY” ŒApin rAj“Aek• ic•rid•enr j“‘
k•ern/ teb• ŒAim pApmu)˜ o Zic• TAk•eb••. ŒAzIb•RAd• k•ereCn. yKn rAj“• ŒApnAr muK d•zRn
14
ŒAmAr b•Ak•Y Žb•M ic••–˜ÿ•smUh• ŒApnAek• öså k•er/ tKn es B˜Ix, KuzI h•yù.
k•r¨k•. eh• öBu˜/ ŒApin” ŒAmAr izlA. ŒApin” es” 7
rAj“• öBu˜r opr ŒAS˜î• rAeK. eh• prAípr/
j“n iyin ŒAmAyù r(•• k•ern. tAek h•tAz k•reb•n n•.
8
eh• ö½Vr/ ŒApin ŒApnAr zߨed•r ed•KAeb•n ey
gIt 20 ŒApin zi)˜mAn. yAr• ŒApnAek• G•],A k•er/ ŒApnAr
pirc•Al•ek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw gIt. zi)˜ tAed•r prAij“t k•reb•.
1
yKn &u“im sMk•ewr meD•Y TAek••/ tKn öBu˜ eyn 9
eh• öBu˜/ ŒApin yKn rAj“Ar seÒ˜ TAek•n/ tKn
etAmAr fAek• sA¼• ed•n. yAek•Aeb•r ö½Vr etAmAyù es Žk•w• ‰ˆl•–˜ÿ c•¢i˜ñr mt y• sb• ik•C¢ek•” pui¼eyù
esÙel• Œitß*m k•ret sAh•AyY k•r¨n. ed•y.ù tAr eß*AD• elilh•An ŒAÙenr mt ‰ˆl•et TAek•
2
ö½Vr t¡Ar pib•^S˜îAn eTek• etAmAyù sAh•AyY k•r¨n. Žb•M es zߨed•r ib•nAz k•er.
10
iseyùAn pb•Rt eTek• itin eyn etAmAyù sAh•AyY ŒAr tAr zߨed•r pirb•ArsmUh• Db•Ms h•eyù yAeb•.
k•ern. tAr• Ž” p]iTb•I eTek• ser yAeb•.
3
etAmAr ed•oyù• sk•l ŸísgR ö½Vr S•åre, rAKun. 11
ek•nÀ k•Ar, Ïsb• elAk• öBu˜/ ŒApnAr ib•r¨eß“
etAmAr ed•oyù• sk•l qneb•† eyn itin ýh•, k•ern. KArAp k•Aej“r P•iª• Ž¡ewiCl ik••–˜Þ tAr• sP•l h•et
4
&u“im y• c•Ao/ ö½Vr eyn tA” mãu•r k•ern. itin pAerin.
eyn/ etAmAr sb• pirk•Â˜¯n• sP•l k•ern. 12
öBu˜/ Ïsb• elAk•ek• ŒApin ŒApnAr ß*Itd•As
5
ö½Vr yKn etAmAek• sAh•AyY k•ern tKn ŒAmrA k•er ereKeCn. ŒApin oed•r Žk•seÒ˜ d•i¼ id•eyù
ŒAnª• k•rb•. Žs/ ŒAmr• t¡Ar nAemr özMs• k•ir. eb<•eD•eCn. ŒApin oed•r glAyù d•i¼ pireyùeCn. ŒApin
&u“im yA c•Ao öBu˜ eyn etAmAek• tAr sb• ik•C¢” ed•n? oed•r ß*Itd•Aesr mt mAT• nt k•ireyùeCn.
6
ŽKn ŒAim ej“eniC/ öBu˜ t¡Ar menAnIt rAj“Aek• 13
öBu˜/ ŒAmr• ŒApnAr mh•e ׈r egQrb•-gAT•
sAh•AyY k•ern? öBu˜ t¡Ar pib•^ S•VˆgRelAek• ib•rAij“t gA”eb••? eh• öBu˜/ ŒApnAr ib•rAwe ˆ× ŒApin mih•mAi–•ˆV t
iCeln Žb•M t¡Ar menAnIt rAj“Aek• itin Ÿ%r h•Ÿn?
id•eyùiCeln.
7
ik••C¢ elAk• tAed•r reTr opr inB˜$r k•eriCl. gIt 22
ik•C¢ elAk• tAed•r qs‘ed•r opr inB˜$r k•eriCl. pirc•Alek•r öit. "eB˜Aerr h•ir,® gAniwr suer b•sAen•
ik••–˜Þ ŒAmr• S•åre, ereKiClAm ŒAmAed•r öBu˜ d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
1
ö½Vrek•. eh• ŒAmAr ö½Vr/ eh• ŒAmAr ö½Vr? ek•n ŒApin
8
es” sb• elAk•Ùel• prAij“t h•eyùeC/ tAr• yue ß“ ŒAmAyù eCe¼ c•el egeCnÀ ŒApin Žt dU•er ey/ ŒAmAek•
mAr• egeC. ik••–˜Þ ŒAmr• ij“etiC? ŒAmr• ib•j“yùI r(•• k•ret pAreb•n n•? ŒApin Žt dU•er ey/ ŒAmAr
h•eyùiC? sAh•AeyYr j“‘ ic•ík•Ar o Znet pAeb•n n•?
gItsMih•tA 22:2-23:1 524
2 17
ö½Vr ŒAmAr/ sArAid•n D•er ŒAim ŒApnAek• ŒAim ŒAmAr hA¼Ùel• pyR•–˜ÿ ed•Ket pAi•C.
efek•iC. ik••–˜Þ ŒApin sA¼• ed•n in. sArArAt D•er elAk•j“n ŒAmAr id•ek• ec•eyù reyùeC? tAr• ß*ur #iXet
ŒAim ŒApnAek• efek•iC. ŒAmAr id•ek• tAik•eyù ŒAeC?
3 18
ö½Vr/ ŒApin h•eln es” pib•^ Žk•j“n. ŒApin Ï elAk•Ùel• oed•r meD•Y ŒAmAr k•Ap¼Ùel•
rAj“Ar mt eTek• yAn. ”•S•óˆAeyùelr özMs•” ŒApnAr B˜AgAB˜Aig k•er ine•C. tArA ŒAmAr k•Ape¼r j“‘
isMh•Asn. G<u•iw c•AleC.
4
ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xr• ŒApnAr opr ib•½VAs 19
öBu˜/ ŒAmAek• eCe¼ yAeb•n n•? ŒApin” ŒAmAr
k•eriCeln. ç<•/ eh• ö½Vr tAr• ŒApnAr opr ib•½VAs zi)˜. zIç•”ˆ ŒAmAek• sAh•AyY k•r¨n?
k•eriCeln Žb•M ŒApin t¡Aed•r r(•• k•ereCn. 20
öBu˜/ zߨr trb•Air h•et ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
5
ö½Vr/ ŒAmAed•r pU b•R p u r¨xr• ŒApnAr k•AeC o” sb• ku•ku•red•r h•At eTek• ŒAmAr mUlYb•An j“Ib•n
sAh•AeyYr j“‘ ek<•ed• pe¼iCeln Žb•M t¡Ar• t¡Aed•r r(•• k•r¨n.
21
zߨr h•At eTek• r(•• epeyùiCeln. t¡Ar• ŒApnAr ŒAmAek• isMeh•r muK eTek• r(•• k•r¨n. b•led•r
opr ŒAS˜îA ereKiCeln Žb•M tA” t¡Ar• ŒAzAh•t h•n izM Žr ŒAG•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
in? 22
öBu˜/ ŒApnAr sµpekR• ŒAim ŒAmAr B˜A”ed•r
6
sutrAM/ ŒAim ik• k•Iw/ mAnux n”À elAek• ŒAmAr b•leb•A. mh•AsmAej“r sAmen ŒAim ŒApnAr özMs•
sµpekR• lÆï“• eb•AD• k•er Žb•M ŒAmAek• G•],• k•er. k•rb•.
7
öetYek• yAr• ŒAmAek• ed•eK/ ŒAmAyù ineyù WA·• 23
etAmr• yAr• öBu˜r ŸpAsn• k•r/ tAr• öBu˜r
k•er. tAr• tAed•r mAT• nA¼Ayù Žb•M ŒAmAyù ij“B˜ özMs• k•r? eh• ”•S•ˆó Aeyùelr Ÿ%rpur¨xg, öBu˜r öit
eB˜Ò˜Ayù. sµ•åAn öd•zRn k•r? eh• ”•S•óˆAeyùelr mAnux öBu˜ek• B˜yù
8
tAr• ŒAmAyù b•elÉ "öBu˜r k•AeC sAh•AyY c•Ao. o šß“• k•r.
h•yùetA b•• itin etAmAyù pir^A, k•reb•n. itin yid• 24
ek•nÀ k•Ar, öBu˜ d•ir@• elAek•ed•r tAed•r sMk•ew
sitY” etAmAyù pCª• k•ern/ inü‚yù” itin etAmAyù sAh•AyY k•ern. öBu˜ tAed•r j“‘ liÆï“t nn. yid•
Ÿß“•r k•reb•n?® mAnux t¡Ar k•AeC sAh•AyY öATRn• k•er itin tAed•r
9
eh• ö½Vr/ ŽwA” ök]•t stY ey/ Žk•mA^ ŒApnAr k•AC eTek• luik•eyù TAek•n n•.
oper” ŒAim inB˜$r k•ir. Žmn ik• ŒAim yKn ŒAmAr 25
öBu˜/ mh••smAej“ ŒAmAr özMs• ŒApmAr k•AC
mAeyùr b•uek•r éD• eKtAm ŒApin ŒAmAek• ŒA½VAs Žb•M eTek•” ŒAes. Ž” sb• ŸpAsnAk•ArI B˜)˜ed•r sAmen/
S•VˆiS˜ÿ id•etn. ŒAmAr mAnt k•r• b•il ŒAim ŒApnAek• ŸísgR k•reb••.
10
ey id•n ŒAim j“e›˜åiC/ es id•n eTek•” ŒApin 26
d•ir@• elAek•r• eKeyù ﹈ÿ h•eb•. etAmr• yAr•
ŒAmAr ö½Vr. mAeyùr gB˜$ eTek• eb•ireyù ŒAsAr per” öBu˜ek• K<uj“C/ tAr• t¡Ar özMs• k•r? etAmAed•r
ŒAim ŒApnAr ye Í lAilt h•eyùiC. Œ•–˜ÿ>k•r, ic•rj“Iib• h•Ÿk•?
11
tA”/ eh• ŒAmAr ö½Vr/ ŒAmAek• eCe¼ yAeb•n n•? 27
etAmrA/ sudU•r ed•zÙilr j“ngŠ/ öBu˜ek• men
k•Ar, sMk•w ink•wb•%RI. ŒAmAek• sAh•AyY k•rAr mt ereKA Žb•M t¡Ar k•AeC• iP•er Žs? ey sb• mAnux
ek•Ÿ” en”. ib•ed•ez TAek• tArAo eyn öBu˜r” ŸpAsn• k•er.
12
ŒAmAr c•ArpAez elAk•j“n reyùeC/ zi)˜zAlI 28
ek•nÀ k•Ar, öBu˜” rAj“•. itin sb• j“Aitek•
b•led•r mt tAr• ŒAmAr c•Arid•ek• iG•er reyùeC. zAsn k•ern.
13 29
tAed•r muKÙelA Žk•wA gj$“nk•ArI isMeh•r mt b•ilþ Žb•M sued•h•I elAek•rA ŒAh•ArAe•–˜ÿ ö½Verr
h•¡• k•er eKAl•/ eyn tAr izk•Aerr id•ek• seb•eg C¢ew k•AeC öi,pAt k•reb•. b•ˆS˜Þt> sk•el yAr• mAr• yAeb•
yAe•C. Žb•M yArA ”itmeD•Y” mAr• egeC tAr• sk•el” ö½Verr
14
mAiwet eP•el ed•oyù• j“elr mt ŒAmAr zi)˜ k•AeC Œb•nt h•eb•?
c•el egeC. ŒAmAr ŒiS˜îÙelA ŒAlAd•A h•eyù egeC. 30
Žb•M B˜ib•`et ŒAmAed•r Ÿ%rpur¨xrA öBu˜r esb••
ŒAim ŒAmAr sAh•s h•Aireyù eP•eliC? k•reb•. elAek•rA ic•rid•n t¡Ar k•T• b•leb•.
15
ŒAmAr zi)˜* B˜AÒ˜• m]ípAe^r mt” Zik•eyù 31
öetYk•iw öj“›˜å tAed•r izZed•r k•AeC ö½Vr ey
egeC. ŒAmAr ij“B˜ tAluet ŒAwek• yAe•C. ŒApin B˜Al ij“inxÙil k•ereCn es sµpekR• b•leb•.
ŒAmAek• "m]&u“Yr D•UlAyù® ep<QeC id•eyùeCn.
16
ŒAmAr c•ArpAez "ku•ku•r® G•uer eb•¼Ae•C. es” gIt 23
sb• mª• elAek•ed•r d•l ŒAmAek• P<•Aed• eP•eleC. d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
isMeh•r mt tAr• ŒAmAr h•At o p• ib•ß“ k•er 1
öBu˜” ŒAmAr emxpAlk•. ŒAmAr y• ik•C¢ c•A”/
id•eyùeC. sb• smyù ŒAim t•-” enb•.*e
ŒAmAr ÖÖÖ enb• ŒA(•irk• ŒeTR/ "ŒAmAr ek•An ik•C¢r” ŒB˜Ab•
zi)˜ ŒTb•• "muK.® en”.®
525 gItsMih•tA 23:2-25:19
2
itin ŒAmAek• sb•uj“ c•Ar, e(•e^ Z”eyù ed•n. gIt 25
itin ŒAmAek• ib•šAm j“lAD•Aerr pAez pirc•Ailt d•AyùUed•r gIt.
k•ern. 1
öBu˜/ ŒAim inej“ek• ŒApnAr h•Aet smpR, k•eriC.
3 2
t¡Ar nAemr mih•m• ŸpliÝ“ k•rAr j“‘ itin eh• ŒAmAr ö½Vr/ ŒAim ŒApnAet ŒAS˜î• rAiK.
ŒAmAr ŒA ™Aek• n&u“n zi)˜ ed•n. t¡Ar nAemr j“‘ tA” ŒAmAek• liÆï“t k•reb•n n•. ŒAmAr zߨr•
itin ŒAmAyù iWk• peT pirc•Ailt k•ern. eyn ŒAmAr opr j“yùlAB˜ n• k•er.
4 3
Žmnik•/ yid• ŒAim k•b•err mt gA⠌ޓk•Armyù yid• ek•An b•Yi)˜ ŒApnAr opr inB˜$r k•er/ es
ek•An ŸptYk•• id•eyù eh•¡ew yA”/ ŒAim ek•An ib•ped•r k•Kno h•tAzAýS˜î h•eb• n•. ik••–˜Þ ib•½AV sG•Atk•r• h•tAz
þˆAr• B˜It h•b• n•. ek•nÀ k•Ar, ŒApin ey ŒAmAr h•eb•. tAr• ik•C¢” pAeb• n•.
seÒ˜ reyùeCn öBu˜. ŒApnAr zAsndØ ŒAmAek• S•VˆiS˜ÿ 4
eh• öBu˜/ ŒApnAr pTÙil ŒAmAek• ed•KAn.
ed•yù/ inrAped• rAeK. ŒApnAr pT sµpekR• ŒAmAyù iz(•• id•n.
5
öBu˜/ ŒApin ŒAmAr zߨed•r sAmen ŒAmAr ewib•l 5
ŒAmAyù pirc•Ailt k•r¨n Žb•M ŒApnAr stY
qtrI k•eriCeln. ŒApin ŒAmAr mAT•yù etl id•eyù sµpekR• ŒAmAyù iz(•• id•n. ŒApin” ŒAmAr ö½Vr/
ŒAmAek• ŒiB˜b•Ad•n k•eriCeln. ŒAmAr pAnpA^ ŒAmAr pir^At•. öitid•n ŒAim ŒApnAr opr inB˜$r
pirpU,R Žb•M t• Ÿpec• p¼eC. k•ir.
6
D•Aiµ•Råk•tA Žb•M (•m• ŒAj“Ib•n ŒAmAr seÒ˜ 6
eh• öBu˜/ ŒAmAr öit d•yù• k•er ŒAmAyù S•år,
TAk•eb•. Žb•M ŒAim öBu˜r miª•er d•IG•R smyù D•er b•es k•reb•n. ey ek•Aml B˜AelAb•As• ŒApin ŒAmAyù ic•rid•n
TAk•eb••. id•eyù ŽeseCn es” B˜AelAb•As• ŒAmAr öit öd•zRn
k•r¨n.
7
gIt 24 ŒAmAr tr¨, b•yùesr k]•t ku•k•mR o pAp ŒApin
d•AyùUed•r Žk•iw gIt. S•åre, rAKeb•n nA. eh• öBu˜/ ŒApnAr sunAemr j“‘/
1
Ž” p]iTb•I Žb•M p]iTb•Ir smˆS˜ÿ ik•C¢” öBu˜r. Ž” ŒAmAyù B˜AelAeb•es S•år, k•reb•n.
j“gí Žb•M j“getr sb• elAk•o t¡Ar. 8
öBu˜ ök]•tpe(•” B˜Al Žb•M sí. itin pApIed•r
2
öBu˜ j“elr opr Ž” p]iTb•I s]iX k•ereCn. itin iWk• peT j“Ib•nyApn k•rb•Ar iz(•• ed•n.
9
nd•IsmUeh•r opr Ž”sb• qtrI k•ereCn. yArA ib•nIt/ tAed•r” itin t¡Ar pTÙil ezKAn.
3
ek• öBu˜r pbR•et ŒAerAh•n k•ret pAerÀ ek• öBu˜r itin ‘AyùpeT tAed•r pirc•Ailt k•ern.
pib•^ miª•er igeyù d¡•A¼Aet pAerÀ 10
öBu˜” rAj“•/ yAr• t¡Ar c•¢i)˜ Žb•M öitš¨it
4
es” sb• elAk• yAr• mª• k•Aj“ k•er in/ es” sb• Œnusr, k•er itin tAed•r öit stYinþ h•n.
elAk• yAed•r Œ•–˜ÿ>k•r, Zic•/ es” sb• elAek•r• yAr• 11
eh• öBu˜/ ŒAim Œenk• pAp k•Aj“ k•eriC. ik••–˜Þ
imeTYek• setYr mt k•er b•lb•Ar smyù ŒAmAr nAm* ŒApnAr mh• ׈ ed•KAb•Ar j“‘/ ŒAim y• y• k•eriClAm/
enyùin/ yAr• imTY• k•T• b•elin Žb•M imTY• öitš¨it esÙelA sb•” ŒApin (•m• k•ereCn.
ed•yiù n Žk•mA^ es” sb• elAk•” ŽKAen ŸpAsn• k•ret 12
yid• ek•An elAk• öBu˜ek•” Œnusr, k•reb• b•el
pAer. menAnIt k•er/ tAh•el ö½Vr tAek• eb<•ec• TAk•b•Ar ešþ
5
B˜AelA elAek•r• öBu˜ek• ŒnYed•r ŒAzIb•AR d• k•rb•Ar rAˆS˜ÿ• ed•KAeb•n.
13
j“‘ b•el. Ïsb• B˜AelA elAek•rAo ö½Vr/ tAed•r es” elAk• B˜Al ij“ins ŸpeB˜Ag k•ret pAreb•/
pir^AtAek• B˜Al k•Aj“” k•ret b•el. Žb•M t¡Ar s•–˜ÿAnrA ö½Verr öitš¨t BU˜KØ pAeb•.
6
es” sb• B˜Ael• elAk• ö½Vrek• Œnusr, k•rAr 14
öBu˜ t¡Ar gUâ k•T• t¡Ar ŒnugAmIed•r b•eln.
ec•X• k•er. tAr• sAh•AeyYr j“‘ yAek•Aeb•r ö½Verr t¡Ar c•¢i)˜ sµpekR• itin tAed•r iz(•• ed•n.
k•AeC yAyù. 15
sAh•AeyYr j“‘ ŒAim sb•Rd•A” öBu˜r id•ek• ec•eyù
7
eh• P•wk• sk•l/ etAmAed•r mAT• etAl? eh• öAc•In TAik•. itin sb•Rd•A” ŒAmAek• sms´Ar j“Al eTek•
þˆArsmUh•/ Kuel yAo/ k•Ar, mih•mAi–•Vt rAj“• eB˜ter mu)˜ k•ern.
ŒAseb•n. 16
eh• öBu˜/ ŒAim in>sh•Ayù Žb•M in>sÒ˜. ŒAmAr
8
ek• es” mih•mAi–•Vˆt rAj“•À öBu˜” es” rAj“•. id•ek• muK eP•rAn/ ŒAmAyù k]•pA k•r¨n.
itin” prAß*mI qsink•. öBu˜” es” rAj“•/ itin” 17
ŒAmAek• ŒAmAr sMk•wsmUh• eTek• mu)˜ k•r¨n.
yueß“r nAyùk•. ŒAmAr sms´•Ùilr smAD•An k•ret ŒAmAyù sAh•AyY
9
eh• P•wk•sk•l etAmAed•r mAT• etAl? eh• öAc•In k•r¨n.
öeb•z þˆArsmUh•/ Kuel yAo/ k•Ar, mih•mAi–•Vt rAj“• 18
ŒAmAr öec•X• o sms´Ar id•ek• #iXpAt k•r¨n.
eB˜ter ŒAseb•n. ŒAmAr sk•l pAp eTek• ŒAmAyù (•m• k•er id•n.
10
ek• es” mih•mAi–•Vt rAj“•À sb•Rzi)˜mAn öBu˜” 19
ŒAmAr eysb• zߨ ŒAeC tAed•r id•ek• ed•Kun.
es” rAj“•. itin” es” mih•mAi–•Vt rAj“•? tAr• ŒAmAyù G•],• k•er/ ŒAmAyù ŒAG•At k•ret c•Ayù.
gItsMih•tA 25:20-28:2 526
20
eh• ö½Vr/ ŒAmAyù r(•• k•r¨n Žb•M ŒAmAyù Ÿß“Ar ŒAmAyù ŒAß*m, k•er/ ŒAim B˜yù k•reb•• n•. ek•nÀ
k•r¨n. ŒAim ŒApnAr opr inB˜$r k•ir. d•yù• k•er k•Ar, ŒAim öBu˜ek• ib•½VAs k•ir.
ŒAmAyù h•tAz k•reb•n n•. 4
öBu˜r k•AC eTek• ŒAim ek•b•lmA^ Žk•w• ij“ins”
21
eh• ö½Vr/ ŒApin ök]•t” B˜Al. ŒAim ŒApnAet c•A”eb••É "ŒAmAek• sAr•j“Ib•n miª•er t¡Ar esQª•yRY
inB˜$r k•ir/ tA” ŒAmAyù r(•• k•r¨n. ed•Kb•Ar j“‘ Žb•M t¡Aek• sA(•Aí k•rb•Ar j“‘ öBu˜r
22
eh• ö½Vr/ ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•ed•r/ tAed•r zߨed•r miª•er b•es TAk•et id•n.®
h•At eTek• r(•• k•r¨n. 5
yKn ŒAim ib•pd•ýS˜î tKn öBu˜” ŒAmAyù r(••
k•reb•n. t¡Ar t¡Ab•uet” itin ŒAmAyù luik•eyù rAKeb•n.
gIt 26 itin ŒAmAek• t¡Ar inrApd• ŒAšeyù &u“el eneb•n.
6
d•AyùUed•r gIt. ŒAmAr zߨr• ŒAmAyù iG•er reyùeC. ik••–˜Þ oed•r
1
öBu˜/ ŒAmAr ib•c•Ar k•r¨n. ŒAim ey sí peT prAij“t k•ret öBu˜ ŒAmAyù sAh•AyY k•reb•n? tArpr
j“Ib•nyApn k•eriC t• ömA, k•er id•n. ŒAim k•Kno ŒAim t¡Ar t¡Ab•uet b•il ŸísgR k•reb••. ŒAnª•Db•in
öBu˜et ŒAS˜î• rAK• eTek• ib•rt h•”in. k•er ŒAim ŸísgR ineb•d•n k•rb•. öBu˜r sµ•åAen ŒAim
2
öBu˜ ŒAmAyù prI(•• k•r¨n/ ŒAmAr h•äd•yù o mnek• gAn-b•Aj“n• k•reb••.
Kub• B˜AelAB˜Aeb• ed•Kun. 7
öBu˜ ŒAmAr k•T• Znun. ŒAmAyù Ÿ%r id•n. ŒAmAr
3
ŒAim sb•Rd•A” ŒApnAr ek•Aml B˜AelAb•As• ed•Ket öit sd•yù eh•An.
pA”. ŒApnAr setY ŒAim b<•Aic•. 8
öBu˜/ ŒAim ŒApnAr seÒ˜ k•T• b•let c•A”. ŒAmAr
4
ŒAim imTYAb•Ad•I o k•pwAc•ArIed•r seÒ˜ inej“ek• Œ•–˜ÿr eTek• ŒAim ŒApnAr seÒ˜ k•T• b•let c•A”.
yu)˜ k•irn•. ŒAim Ï sb• Œek•ej“• elAek•ed•r seÒ˜ ŒApnAr seÒ˜ k•T• b•lAr j“‘ ŒAim ŒApnAr sAmen
sMi½ñX h•” n•. ŽesiC.
5
Ïsb• ŒprAD•Ied•r d•lÙilek• ŒAim G•],• k•ir. 9
öBu˜/ ŒApnAr d•As ŒAim/ ŒAmAr id•k• eTek• ŒApin
Ïsb• zyùtAned•r d•el ŒAim eyAg ed•eb•• n•. muK iP•ireyù eneb•n nA. ŒAm•yù sAh•AyY k•r¨n? ŒAmAyù
6
eh• öBu˜ ŒAim ey inSpAp t• ed•KAet Žb•M ŒApnAr sireyù ed•eb•n nA? ŒAmAyù eP•el c•el yAeb•n n•?
y|•eb•d•Iet yAoyùAr j“‘ ŒAim ŒAmAr h•At D•u”. ö½Vr ŒAmAr/ ŒApin” ŒAmAr pir^At•.
7
öBu˜ ŒAim ŒApnAr özMsA gAn gA”. ŒApnAr 10
ŒAmAr m• b•Ab•• ŒAmAyù eCe¼ c•el egeCn. ik••–˜Þ
s]iXk•r• ŒAü‚y$Y ib•xyù sµpekR• ŒAim gAn gA”. öBu˜ ŒAmAyù ýh•, k•ereCn. itin ŒAmAyù t¡Ar ŒApnj“n
8
öBu˜ ŒAim ŒApnAr miª•rek• B˜AelAb•Ais. ŒAim k•er ineyùeCn.
ŒApnAr mih•mAmyù t¡Ab•u B˜AelAb•Ais. 11
öBu˜ ŒAmAr öc•¢r zߨ ŒAeC. tA” ŒApnAr pT
9
öBu˜ ŒAmAek• Ïsb• pApIed•r d•lBu˜)˜ k•reb•n ŒAmAyù ezKAn. ŒAmAyù siWk• k•Aj“ k•ret ezKAn.
n•. Ïsb• KunIed•r seÒ˜ ŒAmAr j“Ib•n ýh•, k•reb•n 12
öBu˜/ ŒAmAr ib•erAD•I p(•ek• ŒAmAyù prAij“t
n•. k•ret ed•eb•n n•. k•ArŠ imeTY sA(•Ir• ŒAd•Alet
10
Ï elAk•Ùel• sb• smyù Œ‘ed•r ötAirt k•er. ŒAmAr ib•r¨eß“ k•T• k•eleC. ŒA•mAr ib•r¨eß“
KArAp k•Aj“ k•rAr j“‘ or• sbR•d•A” Ÿíek•Ac• inet ih•MsA ™k• k•AyRYk•lAp Ÿe@•k• k•rb•Ar j“‘ tAr• Žw•
öˆS˜Þt. k•eriCl.
11
ik•ˆ•–˜Þ ŒAim ined$•Ax. tA” eh• ö½Vr/ ŒAmAr öit 13
ŒAim ök]•t” ib•½AV s k•ir ey/ ŒAmAr m]&“u Yr pUebR•*
sd•yù eh•An Žb•M ŒAmAyù r(•• k•r¨n. ŒAim öBu˜r D•AiµR•åk•tA ed•eK yAeb••.
12
sb• ib•pd• eTek• ŒAim suri(•t. eh• öBu˜/ ŒAim 14
öBu˜r sAh•AeyYr j“‘ Œep(•• k•r. zi)˜mAn o
ŒApnAr mØlIge,r sAmen ŒApnAr özMs• k•ir. sAh•sI h•o Žb•M öBu˜r sAh•AeyYr j“‘ Œep(•• k•r?

gIt 27 gIt 28
d•AyùUed•r gIt. d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
1
öBu ˜ / ŒApin” ŒAmAr ej“YAit Žb•M ŒAmAr 1
eh• öBu˜/ ŒApin ŒAmAr izlA. ŒApnAr sAh•AeyYr
pir^At•. ŒAim k•AŸek•” B˜yù pAeb•• n•? öBu˜” ŒAmAr j“‘ ŒAim ŒApnAek• fAk•iC. ŒAmAr öATRn• eTek•
j“Ib•enr sur(•• S˜îAn/ tA” ek•An elAk•ek•” ŒAim B˜yù k•An iP•ireyù eneb•n n•. yid• ŒApin ŒAmAr fAek•
pAeb•• n•. sA¼• n• ed•n/ elAek• B˜Ab•eb• ŒAim k•b•err m]t b•Yi)˜r
2
mª• elAek•r• ŒAmAyù ŒAß*m, k•ret pAer Žb•M ec•eyù Ÿåt ik•C¢ n”.
ŒAmAr zߨr• ŒAmAyù Db•Ms k•rb•Ar ec•XA k•ret pAer/ 2
öBu˜/ ŒAmAr é h•At &u“el ŒApnAr pib•^tm
tKn tAr• eh•¡Ac•w eKeyù pe¼ yAeb•. S˜îAen ŒAim öATRn• j“AnA”. yKn ŒAim ŒApnAek•
3
yid• Žk•d•l qs‘o ŒAmAr c•Arid•ek• iG•er TAek•/
ŒAim B˜yù k•reb•• n•. Žmnik• yueß“ yid• elAk•j“n ŒAmAr ÖÖÖ peU b•R• ŒA(•irk• ŒeTR/ "j“Iib•ted•r ed•ez.®
527 gItsMih•tA 28:3-30:12
fAik• ŒAmAr fAk• Znun. ŒAmAr öit k]•pA öd•zRn 9
öBu˜r rb• ed•b•d•Ar¨ gACek• k<•Aipeyù ed•yù. öBu˜
k•r¨n. b•nS˜îlI Db•Ms k•ern. ik••–˜Þ t¡Ar pib•^ miª•er/ elAek•
3
öBu˜/ ŒAmAek• KArAp elAek•ed•r Žk•j“n B˜Ab•eb•n t¡Ar mih•mAr gAn gAyù.
n•. es” sb• elAk• "selAm® ze€•r þˆAr• tAed•r 10
¹ñAb•enr smyù öBu˜” iCeln rAj“• Žb•M ic•rid•enr
öiteb•zIed•r ŒiB˜nª•n k•er. ik••–˜Þ men men tArA j“‘ öBu˜” rAj“• TAk•eb•n.
öiteb•zIed•r ib•r¨eß“• mª• P•iª• Œ¡Aew. 11
öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r zi)˜ ed•n. itin t¡Ar
4
öBu˜/ Ïsb• elAk• Œ‘A‘ elAek•ed•r öit mª• elAek•ed•r zAi•–˜ÿ id•eyù ŒAzIbR•Ad• k•ern.
ŒAc•r, k•er. ŒtŽb• tAed•r yAet KArAp h•yù tA”
k•r¨n. eymn or• Œ‘ed•r k•eriCl. gIt 30
5
mª• elAek•r• k•Kn” öBu˜r B˜AelA k•Aj“ÙelA d•AyùUed•r gAnÙilr Œ‘tm. Ž” gAniw miª•r
b•uJ“et pAer n•. öBu˜ ey sb• B˜AelA k•Aj“ k•ern t• ŸísgRIk•re,r Ÿe£•e• ric•t.
tAr• ed•eK n•. n• tAr• b•uJ“et c•Ayù n•/ tAr• ZD•u 1
öBu˜/ ŒApin ŒAmAyù ŒAmAr sMk•wÙil eTek•
Db•Ms k•ret c•Ayù. ewen &u“eleCn. ŒApin ŒAmAek• ŒAmAr zߨed•r h•Aet
6
öBu˜r özMsA k•r? itin ŒAmAr öit k•r¨,• prAij“t h•et Žb•M ib•@äp k•reto ed•n in. tA”
k•rAr öATRn• ZeneCn? ŒApnAr öit ŒAim sµ•åAn ed•KAeb••.
7
öBu˜” ŒAmAr zi)˜/ itin” ŒAmAr FAl. ŒAim 2
öBu˜/ ŒAmAr ö½Vr/ ŒAim ŒApnAr k•AeC öATRn•
t¡Aek• ib•½V•s k•eriC. itin ŒAmAyù sAh•AyY k•ereCn. k•eriClAm. Žb•M ŒAmAr öATRn• Zen ŒApin ŒAmAyù
ŒAim öc•Ø KuzI? Žb•M tA” ŒAim t¡Ar özMs• k•er ŒAerAgY k•er &u“eleCn.
3
gAn gA”iC. ŒApin ŒAmAyù k•b•r eTek• ewen &u“eleCn. ŒApin
8
öBu˜ yAek• pCª• k•ern t¡Aek• r(•• k•ern. öBu˜” ŒAmAyù b<•Ac•et id•eyùeCn. m]&u“Y elAek•r m]t mAnuxed•r
t¡Ar zi)˜? seÒ˜ ŒAmAek• TAk•et h•yù in.
9
ö½Vr ŒApnAr elAek•ed•r r(•• k•r¨n. ŒApnAr 4
ö½Verr ŒnugAmIr•/ öBu˜r öit S˜ÿb•gAn k•r. t¡Ar
ŒiD•k•ArBu˜)˜ yAr• tAed•r ŒAzIb•RAd• k•r¨n. tAed•r pib•^ nAemr özMs• k•r?
ŒApin ic•rk•Aelr j“‘ enï ˆ× id•n Žb•M tAed•r sµ•åAn 5
yKn ö½Vr ß*uß“ iCeln tKn "m]&u“Y® iCl t¡Ar
id•n? isß“A•–˜ÿ. ik••–˜Þ itin ŒAmAr öit B˜AelAb•As•
ed•iKeyù ŒAmAek• id•eyùeCn "j“Ib•n.® rAe^ ŒAim
gIt 29 luiweyù pe¼ k<•Aid•. prid•n sk•Ael ŒAim ŒAneª• gAn
d•AyùUed•r Žk•iw gIt. gA”?
1
eh• ö½Verr s•–˜ÿAnr•/ etAmr• öBu˜r özMs• k•r? 6
yKn iniü‚e•–˜ÿ o inrAped• iClAm ŒAim eB˜eb•iClAm
t¡Ar zi)˜ Žb•M mih•mAr özMs• k•r. ik•C¢” ŒAmAek• ŒAG•At k•ret pAreb• n•?
2
öBu˜r özMs• k•r Žb•M t¡Ar nAemr sµ•åAn k•r? 7
ç<•/ öBu˜ yKn ŒApin ŒAmAr öit sd•yù iCeln
etAmrA pib•^ b•S˜¤ per t¡Ar ŸpAsnA k•r. ŒAim ŒnuB˜b• k•eriClAm ek•Anik•C¢” ŒAmAek• h•ArAet
3
öBu˜r rb• smue@•r ŽpAr eTek• opAer ezAn• pAreb• nA? ik••–˜Þ yKn ŒApin muK G•uireyù ineln
yAyù. mih•mAi–•Vˆt ö½Verr rb• mh•Asmue@• b••jƒ“Db•inr ŒAim B˜eyù k<•Apet lAglAm.
8
mt. tA”/ eh• ö½Vr ŒAim iP•er Žes ŒApnAr k•AeC
4
öBu˜r rb• t¡Ar zi)˜ eG•Ax,• k•er. öBu˜r rb• öATRn• k•eriC. ŒAim ŒApnAr k•AeC k•r¨,A öATRn•
t¡Ar mih•m• ök•Az k•er. k•eriC.
5
öBu˜r rb• ib•rAw b•¼ Žrs gAeCed•r eB˜eÒ˜˜ w¦k•er• 9
ŒAim b•eliClAm/ "eh• ö½Vr/ yid• ŒAim mer k•b•er
w¦k•er• k•er ed•yù. öBu˜ ilb•AenAenr Žrs gAC eB˜eÒ˜ yA”/ tAet ik• B˜Ael• h•eb•À m]t elAek•r• ZD•” u D•eU lAyù
id•eyùeCn. Zeyù TAek•? tAr• ŒApnAr özMs• k•er n•. ŒAmr•
6
öBu˜ ilb•AenAnek• ök•iµpt k•ereCn. ed•eK men ey ŒApnAr opr k•tKAin inB˜$r k•ret pAir/ t•
h•yù eyn Žk•iw b•A•c•A b•AC¢r nAc•eC. izireyùA,* tAr• Œ‘A‘ elAek•ed•r b•el n•.
ök•iµpt h•e•C. ed•eK men h•yù eyn Žk•wA b•A•c•A 10
öBu˜ ŒAmAr öATRn• Znun Žb•M ŒAmAr öit sd•yù
CAgl lAP•Ae•C. eh•An? öBu˜ ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n?
7
ib•éYetr c•mk• id•eyù öBu˜r rb• b•AtAsek• ek•ew 11
ŒAim öATRn• k•eriClAm Žb•M ŒApin ŒAmAyù
ek•ew id•e•C. sAh•AyY k•ereCn? ŒApin ŒAmAr k•AåAek• n]etY pir,t
8
öBu˜r rb• mr¨BU˜imek•o k<•Aipeyù id•e•C. öBu˜r k•ereCn. ŒApin ŒAmAyù c•ewr b•S˜¤ sireyù id•eyù ŒAnª•
reb• k•Aed•z mr¨BU˜im ek<•ep ŸWeC. id•eyù eFek• id•eyùeCn.
12
öBu˜ ŒAmAr ö½Vr/ ŒAim ic•rid•n ŒApnAr özMs•
izireyAù , ŒTb•• 'eh•remAna pb•Rt.¾ k•reb••/ tA” k•Kn” nIrb•t• TAk•eb• n•. sbR•d•A” ek•An
gItsMih•tA 31:1-32:3 528

Žk•j“n TAk•eb•/ ey ŒApnAr sµ•åAenr j“‘ ŒApnAr ŒAmAyù tA¼• k•reC. oed•r h•At eTek• ŒAmAyù r(••
özMsA gIt gA”eb•. k•r¨n.
16
d•yù• k•er ŒApnAr d•Asek• ŒB˜YTRnA k•r¨n Žb•M
gIt 31 ýh•, k•r¨n. ŒAmAr öit sd•yù eh•An Žb•M ŒAmAek•
pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw gIt. r(•• k•r¨n?
1
öBu˜/ ŒAim ŒApnAr opr inB˜$r k•ir. ŒAmAek• 17
öBu˜/ ŒAim ŒApnAr k•AeC öATRn• k•eriC/ tA”
h•tAz k•reb•n n•. ŒAmAr öit sd•yù eh•An Žb•M ŒAmAyù ŒAim h•tAz h•eb•• n•/ mª• elAek•r• h•tAz h•eb•. or•
r(•• k•r¨n. nIreb• k•b•er yAeb•.
2 18
eh• ö½Vr/ ŒAmAr k•T• Znun. zIç•” ŒApin Žes Ïsb• mª• elAk• inej“ed•r sµpekR• b•¼A” k•er
ŒAmAyù r(•• k•r¨n. ŒApin ŒAmAr inrApd• ŒAšyù Žb•M sí elAek•ed•r sµpekR• imTY• k•T• b•el. Ïsb•
eh•An. ŒApin ŒAmAr inrApd• égR eh•An. ŒAmAyù suri(•t mª• elAek•r• öc•Ø Ÿß“t. ik••–˜Þ/ ey muK id•eyù or•
k•r¨n? imTY• k•T• b•el t• nIrb• h•eyù yAeb•.
3 19
ö½Vr/ ŒApin” ŒAmAr izl•; tA”/ ŒApnAr nAemr eh• ö½Vr/ ŒApnAr ŒnugAmIed•r j“‘ ŒApin
S•VˆAeTR ŒAmAyù pirc•Ailt k•r¨n. Œenk• B˜AelA ij“inx b<•Aic•eyù ereKeCn. yAr• ŒApnAek•
4
ŒAmAr zߨr• ŒAmAr sAmen Žk• P<•Ad• epet ib•½VAs k•er tAed•r j“‘ sk•elr sAmen” ŒApin
ereKeC. oed•r P<•Ad• eTek• ŒAmAyù Ÿß“Ar k•r¨n. B˜Al k•Aj“ k•ern.
20
ŒApin” ŒAmAr inrApd• ŒAšyù. sí elAek•ed•r ŒAG•At k•rAr j“‘ mª• elAek•r•
5
öBu˜/ ŒApin” es” ö½Vr yAek• ŒAmr• ib•½VAs Žk•seÒ˜ j“¼ h•y.ù Ïsb• mª• elAk• l¼A” Zr¨ k•ret
k•ret pAir. ŒAmAr j“Ib•n ŒAim ŒApnAr h•Aet smpR, c•Ayù. ik••–˜Þ ŒApin es”sb• sí elAek•ed•r luik•eyù
k•rlAm. ŒAmAyù Ÿß“Ar k•r¨n? rAeKn Žb•M tAed•r r(•• k•ern. ŒApnAr inej“r
6
yAr• mUi%$smUeh•r pUj“• k•er/ tAed•r ŒAim G•],• ŒAšeyù ŒApin tAed•r r(•• k•ern.
k•ir. ŒAim Žk•mA^ öBu˜ek•” ib•½V•s k•ir. 21
öBu˜ D•‘? sAr• zh•r yKn zߨed•r þˆAr• eb•iXt/
7
eh• ö½Vr/ ŒApnAr k•r¨,•yù ŒAim Kub• KuzI. ŒApin tKn itin ŒAmAr öit/ t¡ A r ŒAü‚y$ Y k•r¨,A
ŒAmAr éeB˜$Ag ed•eKeCn. ŒAmAr ey sb• sms´• iCl ed•iKeyùeCn.
22
tAo ŒApin j“Aenn. ŒAim B˜It h•eyù b•eliClAm/ "ŒAim Žmn Žk•
8
ŒApin ŒAmAek• ŒAmAr zߨed•r h•S˜ÿgt k•reb•n j“Ayùg Ayù reyùiC esKAen ö½Vro ŒAmAek• ed•Ket pAeb•n
n•. oed•r P<•Ad• eTek• ŒApin ŒAmAyù mu)˜ k•reb•n. n•.® ik••–˜Þ eh• ö½Vr/ ŒApnAr sAh•AyY ec•eyù ŒAim
9
öBu˜/ ŒAmAr ŒsMKY sms´• ŒAeC. tA” ŒAmAr ŒApnAr k•AeC öATRn• k•eriClAm Žb•M ŒApin ŒAmAr
öit sd•yù eh•An. ŒAim mAnisk•B˜Aeb• Žmn ib•pyRˆS˜ÿ Ÿ•c•S•Vˆerr öATRn• ZeniCeln.
ey ek<•ed• ek<•ed• ŒAmAr ec•AK b•YTA k•reC. ŒAmAr gl• 23
eh• ö½Verr ŒnugAmIr•/ etAmr• Œb••” öBu˜ek•
o epw ‰ˆAl• k•reC. B˜AelAeb•esA? yAr• öBu˜r öit inþAb•An/ öBu˜ tAed•r
10
ŒAmAr j“Ib•n é>eK ezx h•et c•eleC. d•IG•R½VAs r(•• k•ern. ik••–˜Þ yAr• inej“r (•mt• ineyù d••µ˜õ
eP•let eP•let ŒAmAr b•CrÙil k•AweC. ŒAmAr k•er öBu˜ tAed•r zAiˆS˜ÿ ed•n. tArA tAed•r öApY zAiS˜ÿ
sMk•wÙil ŒAmAr sb• zi)˜ek• ek•e¼ ine•C. ŒAmAr pAyù.
sb• zi)˜/ ŒAmAyù tYAg k•reC.* 24
etAmr• yAr• öBu˜r sAh•AeyYr j“‘ ötI(••
11
zߨr• ŒAmAyù G•, ] • k•reC. ŒAmAr öiteb•zIr•o k•reC•/ tAr• sAh•sI h•o/ zi)˜zAlI h•o?
ŒAmAyù G•],• k•reC. smˆS˜ÿ ŒA ™Iyùr• ŒAmAr seÒ˜
rAˆS˜ÿAyù ed•K• k•er. tAr• ŒAmAek• B˜yù pAyù Žb•M Ži¼eyù
c•el. gIt 32
12
h•Aireyù yAoyù• yˆ–˜¤pAitr mt elAek•rA ŒAmAek• d•AyùUed•r Žk•iw mSˆð˜Il.
1
Bu˜el egeC. Žk•j“n b•Yi)˜/ yAr pApsmUh• (•m• k•r• h•eyùeC/
13
elAek•rA ŒAmAr sµpekR• ey sb• B˜yù¿•r k•T• es ök]•t” D•‘. yAr pAp mueC ed•oyù• h•eyùeC/ es”
b•el/ t• ŒAim Zin. Ïsb• elAk• ŒAmAr ib•r¨eß“ elAk•o sitY” D•‘.
egeC. or• ŒAmAyù emer eP•lAr c•ß*A•–˜ÿ k•ereC. 2
Žk•j“n b•Yi)˜ sitYk•Aerr suKI yKn öBu˜ tAek•
14
eh• öBu˜/ ŒAim ŒApnAet ŒAS˜î• rAiK. ŒApin” b•eln tAr ek•An ed•Ax en”. es” b•Yi)˜ B˜AgYb•An/ es
ŒAmAr ö½Vr. tAr egApn pAp luik•eyù rAeK in.
15
ŒAmAr j“Ib•n ŒApnAr h•Aet reyùeC. ŒAmAr 3
ö½Vr/ ŒAim b•Ar b•Ar ŒApnAr k•AeC öATRn• k•eriC/
zߨed•r h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. ik•C¢ elAk• ik••–˜Þ ŒAmAr egApn pAepr k•T• ŒAim b•ilin. tA”
ytb•Ar ŒAim öATRn• k•eriC/ ttb•Ar” ŒAim éb•Rl
ŒAmAr ÖÖÖ k•reC• ŒA(•irk• ŒeTR/ ''ŒAmAr h•A¼Ùil nX h•eyù
yAe•C.¾¾
h•eyù pe¼iC.
529 gItsMih•tA 32:4-34:4
4
id•n rAt ŒApin ŒAmAr j“Ib•nek• k•iWn eTek• šß“• k•r•. j“getr öetYk•iw mAnuexr t¡Aek• B˜yù
k•iWntr k•er &u“eleCn. ýIÅ•åk•Aelr Zk•en• j“imr k•r• Ÿic•t.
9
mt ŒAim Zik•eyù igeyùiClAm. ek•nÀ k•Ar, ö½Vr Žk•iw ŒA|•A ed•n Žb•M esiw
5
tKn ŒAim ŒAmAr sb• pAp öBu˜r k•AeC S•VIk•Ar G•ew. yid• itin b•eln "TAm® tAh•el” sb• ik•C¢ b•Þ“
k•rAr isß“A•–˜ÿ˜ inlAm. öBu˜/ ŒAim ŒApnAek• ŒAmAr h•eyù yAyù.
pAepr k•T• b•eliC. ŒAmAr ek•An ŒprAD• ŒAim luik•eyù 10
öBu˜ öetYek•r Ÿped•zek•” ŒTRh•In k•er &u“let
rAiKin Žb•M ŒApin ŒAmAr sb• pAp (•m• k•er pAern. itin j“Aited•r pirk•Â˜¯n•Ùil mUlYh•In k•er
id•eyùeCn? id•et pAern.
6
Ž” k•AreŠ/ eh• ö½Vr/ sb• ŒnugAmIed•r ŒApnAr 11
ik••–˜Þ öBu˜r Ÿped•z ic•r•–˜ÿn stY. t¡Ar
öit öATRn• k•r• Ÿic•í. Žmnik•/ yKn ¹ñAb•enr mt pirk•Â˜¯n•Ùel• b•MzprµprAyù stY TAek•.
ib•pyRyùÙil Œ‘ed•r opr ŒAes/ tKno tArA 12
yAr• öBu˜ek• tAed•r ö½Vr räep epeyùeC tAr•
ŒApnAr ŒnugAmIed•r k•AeC ŒAseb• nA•. sitY” D•‘. ek•nÀ k•Ar, ö½Vr” tAed•r t¡Ar inej“r
7
eh• ö½Vr/ ŒAmAr k•AeC• ŒApin” luek•AenAr S˜îAn. elAk• ih•eseb• menAnIt k•ereCn.
ŒAmAr sms´• eTek• ŒApin ŒAmAyù r(•• k•ereCn. 13
öBu˜ S•VˆgR eTek• nIec•r id•ek• tAik•eyùiCeln Žb•M
ŒApin ŒAmAyù iG•er TAek•n Žb•M ŒAmAyù r(•• k•ern. smˆS˜ÿ elAek•ed•r ed•eKeCn.
14
tA” ŒApin eyB˜Aeb• ŒAmAyù Ÿß“Ar k•ereCn ŒAim p]iTb•Iet yAr• b•sb•As k•reC•/ t¡Ar Ÿ•c• isMh•Asn
tAr” gAn gA”. eTek• itin sk•lek• ed•eKn.
8
öBu˜ b•eln/ "ey peT &u“im b<•Ac•eb• ŒAim etAmAek• 15
ö½Vr öetYk•iw elAek•r mn s]iX k•ereCn.
es” peTr iz(•• ed•eb••. ŒAim etAmAyù es” peT öetYk•iw elAk• ik• B˜Ab•eC ö½Vr tAo j“Aenn.
16
pirc•Ailt k•reb••. ŒAim etAmAyù r(•• k•reb•• Žb•M Žk•j“n rAj“• t¡Ar b•]h•í zi)˜et Ÿß“•r pAyù
etAmAr pT öd•zRk• h•eb••. n•. Žk•j“n b•lb•An qsink•/ t¡Ar inej“r zi)˜et
9
Žk•wA eG•A¼• b•• gAD•A yAed•r eb•AD•zi)˜ en”/ tAed•r
r(•• pAyù n•.
mt inebR•AD• h•eyù• n•. Ž” sb• j“•–˜Þek• b•ˆez ŒAnet 17
eG•A¼•ÙelA yueß“r ib•j“yù Žen ed•yù n•. Žmnik•
egel/ elAek•ed•r b•lg a • o lAgAm b•Yb•h•Ar k•r• Ÿic•t.
tAed•r zi)˜o qsnYed•r pAlAet sAh•AyY k•ret pAer
Ž” sb• ij“ins CA¼• Ï sb• j“•–˜Þ ŒApnAr k•AeC n•.
ŒAseb• n•.® 18
t¡Ar ök]•t B˜Alb•AsAyù ŒAS˜î• ereK/ yAr• öBu˜ek•
10
Œnusr, k•er/ öBu˜ tAed•r opr l(•Y rAeKn Žb•M
mª• elAek•ed•r k•AeC Œenk• yˆ–˜¤,• ŒAseb•. ik••–˜Þ
yAr• öBu˜et ŒAS˜î• rAeK/ t¡Ar ök]•t B˜AelAb•AsA tAed•r tAed•r öit y ͈ enn.
19
iG•er TAk•eb•. es”sb• elAk•ek• ö½Vr m]&u“Y eTek• r(•• k•ern.
11
B˜AelA elAek•r•/ etAmrA ŒAnª• k•r Žb•M öBu˜et (u•D•At$ Œb•S˜îAyù itin tAed•r zi)˜ ed•n.
ŒAnª•lAB˜ k•r? etAmr• sí elAek•rA ŒAnª• k•r? 20
tA” ŒAmr• öBu˜r j“‘ ötI(•• k•reb••. itin
ŒAmAed•r sAh•AyY k•ern/ r(•• k•ern.
21
gIt 33 ö½Vr ŒAmAed•r suKI k•ern/ ŒAmr• t¡Ar pib•^
1
eh• B˜AelA elAek•r•/ etAmr• öBu˜et ŒAnª• k•r? nAem ök]•t” ŒAS˜î• rAiK.
B˜Al elAek•ed•r pe(• t¡Ar özMsA k•rA” B˜Ael•? 22
öBu˜/ ök]•t” ŒAmr• ŒApnAr ŸpAsn• k•ir?
2
b•I,• b•Aj“Ao Žb•M öBu˜r özMs• k•r? d•ztAr• tA” ŒAmAed•r öit ŒApnAr mh•An B˜AelAb•As• ed•KAn.
b•A†yˆ–˜¤ sh•eyAeg öBu˜r gAn gAo.
3
t¡Ar j“‘ Žk•w• n&u“n gAn gAo. ŒtY•–˜ÿ suª•rB˜Aeb• gIt 34
b•Aj“Ao Žb•M ŒAnª• Db•in d•Ao? d•AyùUed•r gIt. yKn eTek• d•AyùUd• pAgelr mt ŒAc•rŠ
4
öBu˜r b•Ak•Y stY. itin y• ik•C¢ k•ern/ tAr öit k•eriCeln yAet Œb•Iemlk t¡Aek• dU•r k•er ed•n. Ž”B˜Aeb•
etAmr• inB˜$r k•ret pAer•. d•AyùUd• t¡Aek• eCe¼ c•el yAn.
5
ö½Vr ‘AyùprAyù, h•et o B˜Al k•Aj“ k•ret 1
sbR•d•A ŒAim öBu˜ek• D•‘b•Ad• j“AnA”. ŒAmAr muK
B˜Alb•Aesn. öBu˜r ök]•t B˜AelAb•As• p]iTb•Iek• B˜ireyù sbR•d•A” t¡Ar özMs• k•er.
ed•yù? 2
eh• ib•nIt elAek•r•/ yKn ŒAim öBu˜r sµpekR•
6
öBu˜ ined$•zb•Ak•Y Ÿ•c•Ar, k•eriCeln Žb•M Ž” b•¼A” k•ir etAmr• ezAn Žb•M suKI h•o.
p]iTb•I s]iX h•eyùiCl. ö½Verr mueKr in>½VˆAs eTek•” 3
ŒAmAr seÒ˜ seÒ˜ ö½Verr özMsA k•r. Žes•
p]iTb•Ir sb•ik•C¢ s]iX h•eyùeC. ŒAmr• t¡Ar nAemr sµ•åAn k•ir.
7 4
ö½Vr/ smue@•r j“l Žk• j“AyùgAyù j“m• k•ereCn. ŒAim ö½Verr k•AeC sAh•AeyYr j“‘ igeyùiClAm
itin smu@•ek• tAr j“AyùgAyù rAeKn. Žb•M itin ZeneCan. y• ik•C¢ ŒAim B˜yù k•rtAm/ t•
8
smý p]iTb•Ir sk•elr Ÿic•í ö½Vrek• B˜yù Žb•M eTek• itin ŒAmAyù Ÿß“•r k•ereCn.
gItsMih•tA 34:5-35:15 530
5
sAh•AeyYr j“‘ ö½Verr id•ek• c•Ao/ itin etAmAyù gIt 35
ýh•, k•reb•n. liÆï“t h•eyù• n•.* d•AyùUed•r gIt.
6
Ž” d•ir@• mAnuxiw öBu˜ek• efek• sAh•AyY öATRn• eh• öBu˜/ ŒAmAr ib•erAD•Ipe(•r ib•r¨eß“ yu ß“ k•r¨n?
1

k•er. öBu˜ ŒAmAr k•T• ZeneCn Žb•M sb• sms´• yAr• ŒAmAr seÒ˜ yuß“ k•ereC tAed•r seÒ˜ ŒApin
eTek• itin ŒAmAyù r(•• k•ereCn. yuß “• k•r¨n?
7
yAr• öBu˜ek• Œnusr, k•er/ öBu˜r dU•t Žes tAed•r 2
öBu˜/ FAl Žb•M b•mR &u“el inn. ŸW¦n Žb•M ŒAmAyù
c•Airid•ek• izib•r S˜îApn k•ern. öBu˜r dU•t tAed•r r(•• sAh•AyY k•r¨n.
3
k•ern. b•zR• Žb•M b•Â˜ñm h•Aet &u“el inn Žb•M yAr• ŒAmAr
8
öBu˜ k•tKAin B˜Ael• t• ed•KAb•Ar j“‘ öBu˜r ib•r¨eß“ reyùeC tAed•r seÒ˜ yuß “ k•r¨n. eh• öBu˜ ŒAmAr
S•VˆAd• ýh•, k•r. ey öBu˜r opr inB˜$r k•er es sitY” ŒA ™Aek• b•lun/ "ŒAim etAmAyù Ÿß“Ar k•reb••.®
4
suKI h•yù. ik•C¢ elAk• ŒAmAek• h•tY• k•ret c•A”eC. oed•r
9
etAmrA öBu˜r pib•^ ŒnugAmIr•/ öBu˜ek• šß“A k•r. prAij“t Žb•M liÆï“t k•r¨n. Žmn k•r¨n eyn or•
k•Ar, ŒnugAmIed•r k•AeC öetYk•iw ij“inx ŒAeC y• ipCn iP•er pAileyù yAyù. or• ŒAmAyù ŒAG•At k•rAr
tAed•r öeyùAj“n. c•ß*A•–˜ÿ k•reC. oed•r prAij“t o nAˆS˜ÿAnAb•ud• k•er
10
b•lb•An elAek•rAo (u•D•At$ Žb•M éb•l CA¼un.
R h•eyù p¼eb•.
ik••–˜Þ yAr• ö½Verr k•AeC sAh•AeyYr j“‘ yAeb•/ tAr• 5
oed•r &u“exr mt b•AtAes Ÿi¼eyù id•n. öBu˜r dU•t
sb• B˜Ael• ij“ins” pAeb•. eyn oed•r D•Aoyù• k•er.
11
izZr•/ ŒAmAr k•T• ezAn/ ŒAim etAmAed•r 6
öBu˜ oed•r pT ŒÞ“k•Armyù Žb•M ipi•Cl k•er
iziKeyù ed•eb•• ek•mn k•er öBu˜ek• šß“A k•ret h•yù. id•n. öBu˜r dU•t eyn oed•r tA¼• k•er.
12 7
yid• ek•Ÿ j“Ib•nek• B˜AelAb•Aes Žb•M d•IG•R o ŒAim oed•r k•AeC ek•An Bu˜l k•Aj“ k•irin ik••–˜Þ
B˜AelA j“Ib•nyApn k•ret c•Ayù/ Ïsb• elAk• ŒAmAek• P<•Aed• eP•let c•A”eC. sµpU,R
13
tAh•el es” b•Yi)˜ eyn mª• k•T• n• b•el/ es ib•n• k•Are, or• ŒAmAyù P<•Aed• eP•let c•A”eC.
eyn imTY• k•T• n• b•el. 8
tA” öBu˜/ oed•r inej“ed•r P<•Aed•” oed•r eP•lun.
14
KArAp k•Aj“ k•r• b•Þ“ k•er d•Ao? B˜AelA k•Aj“ inej“ed•r j“Ael” or• eh•¡Ac•w KAka•. ek•An Œj“An•
k•r. zAi•–˜ÿr j“‘ k•Aj“ k•r. yt(•, n• zAi•–˜ÿ pAo/ ib•pd• eyn oed•r Ÿper b•tRAyù.
tt(•, tAr epCen C¢ew eb•¼Ao. 9
tKn ŒAim öBu˜et ŒAnª• k•reb••. itin yKn
15
B˜AelA elAek•ed•r öBu˜ r(•• k•ern. itin tAed•r ŒAmAyù Ÿß“Ar k•reb•n tKn ŒAim suKI h•eb••.
öATRn• ezAenn. 10
ŒAmAr smˆS˜ÿ˜ s%Ñ• id•eyù ŒAim b•lb•/ "öBu˜ ŒApnAr
16
ik••–˜Þ yAr• KArAp k•Aj“ k•er öBu˜ tAed•r ib•erAD•I.
mt ek•Ÿ” en”. zi)˜zAlI elAek•ed•r h•At eTek•
itin tAed•r sµpU,Rräep Db•Ms k•ern? ŒApin Žk•j“n éb•Rl elAk•ek• b<•Aic•eyùeCn. ŒApin
17
öBu˜r k•AeC öATRn• k•r Žb•M itin etAmAr k•TA Žk•j“n d•ir@• elAk•ek• Ÿß“Ar k•ern yAr k•AC eTek•
Zneb•n Žb•M sb• sMk•w eTek• itin etAmAyù Ÿß“Ar elAek• c•¢ir k•ret ec•X• k•er.®
11
k•reb•n. Žk•d•l imTYA sA(•I ŒAmAyù ŒAG•At k•rb•Ar j“‘
18
yKn sMk•w ŒAes tKn k•eyùk•j“n d••µ˜õ k•r• pirk•Â˜¯n• k•reC. or• ŒAmAyù nAn• ö½Í ij“|•As•
eTek• ib•rt h•yù. öBu˜ es”sb• B˜©Í h•äd•yù elAek•r k•reb•. ŒAim ik••–˜Þ j“Ain n• or• ik• ib•xeyù b•leC.
12
k•ACAk•AiC TAek•n Žb•M tAed•r Ÿß“Ar k•ern. ŒAim ek•b•lmA^ B˜Al k•Aj“” k•eriC. ik••–˜Þ or•
19
ŒAmAr öit KArAp k•Aj“” k•reb•. öBu˜/ ey rk•m
B˜Ael• elAek•ed•r Œenk• smˆs´A h•et pAer/ ik••–˜Þ
öetYk•w• sms´• eTek• öBu˜ tAed•r Ÿß“Ar k•reb•n. B˜Ael• ij“ins ŒAmAr öApY t• ŒAmAyù id•n.
20
tAed•r öetYk•iw h•A¼ öBu˜ r(•• k•reb•n. tAed•r 13
yKn or• ŒsuS˜î h•eyùiCel•/ ŒAim oed•r j“‘
Žk•iw h•A¼o B˜A[˜eb• n•. é>K epeyùiClAm. Ÿpb•Aesr mAD•Yem ŒAim es” é>K
21
éX elAek•ed•r zyùtAin tAed•r ß*mz> Db•Ms ök•Az k•eriC. oed•r j“‘ öATRnA k•er ŽwA” ik•
k•reb•. ŒAmAr öApYÀ
22
öBu˜ t¡Ar d•Ased•r ŒA ™Aek• r(•• k•ern. yArA 14
Ïsb• elAek•ed•r j“‘ ŒAim é>eKr epAzAk•
t¡Ar opr inB˜$r k•er itin tAed•r ib•nX h•et ed•eb•n periClAm. oed•r ŒAim ŒAmAr b•Þu“r mt/ Žmn ik•
n•. B˜A”eyùr mt ed•eKiClAm. mAeyùr m]&“u Yr pr ey elAk•w•
k<•Aed• ŒAim tAr mt” é>iKt iClAm. oed•r é>eKr
k•Are, ŒAim k•Ael• k•Ap¼ periClAm. é>eK mAT•
nt k•er ŒAim h•¡Aw•c•l• k•rtAm.
15
ik••–˜Þ yKn ŒAim Žk•w¦ Bu˜l k•rlAm/ or• ŒAmAyù
itin ÖÖÖ nA ŒA(•irk• ŒeTR/ "tAr id•ek• tAk•Ao Žb•M ŸÆ‰ˆl
h•o. etAmAr muK ib•b•,R ek•Ar n•.®
Ÿph•As k•rel•. or• ŒAsel ök]•t b•Þu“ iCl n•.
531 gItsMih•tA 35:16-37:6
ŒAim oed•r ic•ntAmo n•. ik••–˜Þ c•Airid•k• eTek• or• ŒAc•rŠ k•er/ yKn es b•el/ "ŒAim ö½Vrek• B˜yù b••
ŒAmAyù iG•eriCl Žb•M ŒAß*m, k•eriCl. šß“A k•reb•• n•.®
16
ŒtY•–˜ÿ˜ KArAp B˜AxAyù or• ŒAmAyù ib•@•äp k•ereC. 2
es” elAk• inej“r öit” imTYAc•Ar k•er. es”
or• ŒAmAr ib•r¨eß“ eß*AD• ed•iKeyù d¡•At ik•¼im¼ elAk• tAr inej“r ed•Ax ed•eK n•. tA” es (•m•o
k•er. c•Ayù n•.
17
eh• ŒAmAr öBu˜/ ŒAr k•tid•n ŒApin Ž” sb• 3
tAr k•TAmA^” Œk•Aej“r imTY• k•T•. Ï elAek•r
KArAp G•wn• G•wet ZD•u” ed•eK yAeb•nÀ or• ŒAmAyù ek•Anid•n stY |•An h•eb• n• Žb•M ek•Anid•n es B˜Al
Db•Ms k•ret c•A”eC. eh• öBu˜/ ŒAmAr j“Ib•n r(•• k•Aj“ k•ret izKeb• n•.
4
k•r¨n. ŒAmAr iöyù j“Ib•nek• oed•r eTek• r(•A k•r¨n. rAetr eb•lAyù es Œk•Aej“r pirk•Â˜¯n• k•er
or• isMeh•r mt ih•MS•óˆ. sk•Ael ŸeW es ek•Ano B˜Al k•Aj“” k•er n•. Žmnik•
18
öBu˜ miª•err mh••smAej“ ŒAim ŒApnAr özMs• es mª• k•rAek•o Ži¼eyù c•el n•.
k•reb••. es” b•lb•An j“ntAr sAmen ŒAim ŒApnAr 5
eh• öBu˜/ ŒApnAr ök]•t eöm ŒAk•Az C¡ueyù yAyù/
özMs• k•reb••. ŒAr ŒApnAr ŒAnugtY S•VˆegR ep<QCyù.
19
Ïsb• zߨek• ek•An k•Are,” ŒAmAek• G•, ] A k•ret 6
eh• öBu˜ ŒApnAr D•AiµR•åk•tA Ÿ•c•tm pb•eR tr ec•eyùo
ŒTb•• prAij“t k•ret ed•eb•n n•. ŒAmAek• oed•r Ÿ<c•¢. ŒApnAr ‘AyùnIit gB˜Irtm smue@•r ec•eyùo
ib•@•äepr pA^ h•et ed•eb•n n•. oed•r egApn gB˜Ir. öBu˜/ ŒApin” mAnux Žb•M pZed•r r(•• k•ern.
7
pirk•Â˜¯nAr j“‘ or• Œb••” zAiS˜ÿ˜ pAeb•. ŒApnAr ib•½VˆS˜ÿ eöemr ec•eyù mUlYb•An ŒAr ik•C¢”
20
ŒAmAr zߨr• ök]•tpe(• zAi•–˜ÿr j“‘ pirk•Â˜¯n• en”. elAek•rA Žb•M dU•etr• ŒApnAr pAKAr CAyùAyù
k•reC n•. orA ed•ezr zAi•–˜ÿiöyù elAek•ed•r ib•r¨eß“ ŒAšyù enyù.
ŒinXk•r k•Aj“ k•rAr j“‘ egApen pirk•Â˜¯n• k•reC. 8
eh• öBu˜/ ŒApnAr miª•err B˜Al ij“ins eTek•
21
zߨr• ŒAmAr sµpekR• b•Aej“ k•T• b•el c•eleC. tAr• n&u“n zi)˜ pAyù. ŒApnAr ŒAnª• nd•I eTek•
or• imTY• k•T• b•el/ or• b•el "ç<• ç<• j“Ain/ &u“im ŒApin oed•r j“l pAn k•ret ed•n.
ik• k•reC•.® 9
öBu˜ ŒApnAr eTek•” j“Ib•enr J“,R• D•Ar• öb•Aih•t
22
eh• öBu ˜ ŒApin Œb••” ed•Ket pAe•Cn h•yù? ŒApnAr ŒAelA ŒAmAed•r ŒAel• ed•Ket sAh•AyY
ök]•tpe(• ik• G•weC. tA”/ c•¢p k•er TAk•eb•n n•. k•er.
ŒAmAyù eCe¼ yAeb•n n•. 10
öBu˜/ yAr• sitY ˆsitY” ŒApnAek• ec•en/ tAed•r
23
öBu˜/ ŸW¦n? j“AÙn? eh• ŒAmAr öBu˜/ ŒAmAr öit ŒApnAr B˜AelAb•As• Œb•YAh•t rAKun . yAr•
ö½Vr/ ŒAmAr j“‘ l¼A” k•r¨n/ ŒAmAek• ‘Ayù ib•c•Ar ŒApnAr öit inþAb•An ŒApin tAed•r mÒ˜l k•r¨n.
id•n. 11
öBu˜ Œh•¿•ArI elAek•ed•r h•Aet ŒAmAek• D•r•
24
öBu˜/ ŒAmAr ö½Vr/ ŒApnAr inrep(•t• id•eyù p¼et ed•eb•n n•. éX elAek•ed•r ŒAmAek• D•ret ed•eb•n
ŒAmAr ib•c•Ar k•r¨n. Ï elAk•ÙelAek• ŒAmAr öit n•.
12
ib•@•äp k•ret ed•eb•n n•. oed•r k•b•err P•lek• ileK id•n "ŽKAen éX
25
or• eyn b•let n• pAer/ "ç<•? Ž”et• ŒAmr• elAek•ed•r ed•h• pe¼ reyùeC. oed•r Db•Ms k•r• h•eyùeC.
y• ec•eyùiC/ tA” epeyùiC?® or• eyn b•let n• pAer/ ŒAr ek•Anid•n or• j“Ageb• n•.®
"ŒAmr• oek• Db•Ms k•eriC?®
26
ŒAim ŒAz• k•ir/ ŒAmAr sb• zߨ liÆï“t o gIt 37
ŒpmAint h•eb•. yKn ŒAmAr ik•C¢ KArAp h•eyùiCl/ d•AyùUed•r gIt.
1
tKn or• Kub• KuzI h•eyùiCl. or• eB˜eb•iCel• or• éX elAek•ed•r ed•eK mmRpI¼A eb•AD• k•er• n•.
ŒAmAr eTek• eb•zI B˜Ael•? tA”/ o” sb• elAk• eyn yAr• mª• k•Aj“ k•er/ oed•r ed•eK öxRAi–•Vt h•eyù• n•.
2
lÆï“• o Œb•mAnnAyù eFek• yAyù. mª• elAek•r• sb•u j “ G•As-pAtAr mt/ y•
27
tA¼AtAi¼ ib•b•,R h•eyù mAr• yAyù.
ik•C¢ elAk• c•Ayù ŒAmAr B˜Ael• eh•Ak•. ŒAim ŒAzA
k•ir/ or• öc•Ø suKI h•eb•? or• sb• smyù b•el/ "öBu˜ 3
yid• &u“im öBu˜et ŒAS˜î• rAK Žb•M B˜AelA k•Aj“
mh•An? y• t¡Ar d•Aesr pe(• mÒ˜lk•r/ itin tA” k•r/ tAh•el &u“im eb<•ec• TAk•eb• Žb•M Ž” p]iTb•Ir B˜Al
c•An.® b•ˆS˜ÞÙil ŸpeB˜Ag k•reb•.
28
tA” eh• öBu˜/ ŒAim elAek•ed•r b•il/ ŒApin k•t 4
öBu˜r esb•A k•er inej“ ŸpeB˜Ag k•r Žb•M tAh•el
B˜Al. öitid•n” ŒAim ŒApnAr özMs• k•ir. etAmAr y• öeyùAj“n/ itin etAmAyù tA” ed•eb•n.
5
öBu˜r oper inB˜$r k•r. t¡Aek• ib•½VAs k•r/ y•
gIt 36 k•rAr itin tA” k•reb•n.
pirc•Alek•r öit. öBu˜r d•Aesr öit. d•AyùUed•r öit.
6
öBu˜ etAmAr D•AiµR•åk•t• o ‘AyùnIit mD•YAeHr
1
Žk•j“n KArAp elAk• inej“r Ÿper” Kub• KArAp sU e y$ Y r mt ŸÆ‰ˆl k•r¨n.
gItsMih•tA 37:7-38:3 532
7
öBu˜ek• ib•½VAs k•r Žb•M t¡Ar sAh•AeyYr j“‘ pirtYAg k•ret ed•iK in. B˜AelA mAnuexr s•–˜ÿAned•r
Œep(•A k•r. mª• elAek•r• yKn j“yùI h•yù tKn ŒAim k•Kno KAb•Ar iB˜(•• k•ret ed•iK in.
26
h•tAz h•eyù• n•. éX elAek•r• yKn ku•-pirk•Â˜¯n• k•er Žk•j“n sí elAk• mu)˜ h•Aet Œ‘ek• ed•yù. sí
j“yùI h•yù/ tKn mmRpI¼• eb•AD• k•er• n•. elAk•ed•r s•–˜ÿAnr• ŒAzIb•RAed•r mt.
8
ß*uß ““ h•eyù• n•? rAeg ŒA ™h•Ar• h•eyù eyo n•? 27
yid• &u“im KArAp k•Aj“ n• k•r/ yid• &u“im B˜AelA
ŽtKAin h•tAz h•eyù eyo n•/ yAet etAmAro KArAp k•Aj“ k•r/ &u“im Œn•–˜ÿk•Al eb<•ec• TAk•eb•.
k•Aj“ k•ret ”•C• h•yù. 28
öBu˜ ‘Ayù B˜Alb•Aesn. sAh•AyY n• k•er itin t¡Ar
9
ek•nÀ k•Ar, mª• elAek•r• Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eb•. ik••–˜Þ ŒnugAmIed•r pirtYAg k•ern nA. öBu˜ t¡Ar ŒnugAmIed•r
yAr• sAh•AeyYr j“‘ öBu˜r k•AeC öATRn• k•reb•/ tAr• sb•Rd•A” r(•• k•ern. ik••–˜Þ éX elAk•ed•r itin ib•nAz
ö½Verr öitš¨t BU˜im pAeb•. k•ern.
10
Kub• ŒÂ˜¯ smeyùr meD•Y” éX elAek•rA ŒAr esKAen 29
sí elAek•r• ö½Verr öitš¨t rAj“Y pAeb•.
TAk•eb• n•. etAmr• h•yùet• tAed•r K<uj“eb•/ ik••–˜Þ esKAen tAr• ic•rid•n b•As k•reb•.
30
ttid•en tAr• sb•A” gt h•eyùeC? Žk•j“n sí elAk• sb•Rd•A” suprAmzR ed•yù. es
11
ib•nyùI elAek•r• ö½Verr öitš¨t BU˜im pAeb• öetYek•r j“‘” ‘AyY isß“A•–˜ÿ ed•yù.
Žb•M tAr• zAi•–˜ÿ eB˜Ag k•reb•. 31
tAr menr meD•Y sb•Rd•A” öBu˜r iz(•AmAlA TAek•.
12
mª• elAek•r• B˜AelA elAek•ed•r ib•r¨eß“• mª• tA” es sí peT b<•Ac•• eTek• ib•rt h•eb• n•.
32
P•iª• Œ¡Aweb•. B˜Ael• elAek•ed•r id•ek• d¡•At ik•¼im¼ ik••–˜Þ éX elAek•r• sb• smyù sí elAek•ed•r h•tYA
k•er or• oed•r eß*AD• ök•Az k•reb•. k•rb•Ar sueyAg eK<Aej“.
13
ik••–˜Þ ŒAmAed•r öBu˜ oed•r ed•eK ed•eK h•Aesn. 33
sí elAek•r• yKn mª• elAek•ed•r P<•Aed• pe¼/
oed•r ey ik• h•eb•/ t• itin ed•Ket pAn. tKn öBu˜ sí elAek•ed•r tYAg k•ern n•. ö½Vr k•Kn”
14
mª• elAek•r• tAed•r trb•Air &u“el enyù/ oed•r sí elAek•ed•r ed•AxI b•el ib•c•Aer sAb•YˆS˜ÿ h•et ed•eb•n
tIr tAk• k•er. or• d•ir@• sh•Ayùsµ•Vˆlh•In elAk•ek• n•.
34
h•tY• k•ret c•Ayù. sí Žb•M B˜AelA elAek•ed•r or• ö½Vr y• b•eln t• k•r Žb•M t¡Ar sAh•AeyYr
h•tYA k•ret c•Ayù. ötI(•• k•r. yKn itin mª• elAek•ed•r ej“Ar k•er
15
ik••–˜Þ oed•r trb•Air oed•r b•uek•” ib•ß“ h•eb•/ tAi¼eyù ed•eb•n/ tKn öBu˜ etAmAek•” j“yùI k•reb•n
oed•r tIro eB˜eÒ˜ yAeb•. Žb•M &u“im” öBu˜r öitš¨t rAj“Y pAeb•.
16 35
mª• elAek•ed•r ib•pul smAeb•ezr ec•eyù muiXemyù ŒAim Žk•j“n éX elAk•ek• ed•eKiClAm ey iCl
ik•C¢ sí elAk• Œenk• B˜Ael•. (•mtAzAlI. tAr iCl Žk•w• S•VˆAS˜îYb•An sb•uj“ gAeCr
17
ek•nÀ k•ArŠ mª• elAek•r• Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eb•. ik••–˜Þ met• Žk•iw zi)˜zAlI ed•h•.
öBu˜ sí elAek•ed•r öit y ͈ enn. 36
per ŒAim es” peT igeyùiC. ŒAim tAek• K<eu j“iC/
18
K<Aiw B˜AelA mAnuxed•r öBu˜ ŒAj“Ib•n r(•• k•ern. ik••–˜Þ pA”in.
or• Œn•–˜ÿk•Al D•er purSˆð˜Ar pAeb•. 37
sí Žb•M pib•^ h•o. zAi•–˜ÿiöyù elAek•r• Œenk•
19
sMk•w Žel sí elAek•r• h•tAz h•eb• n•. éiB˜$e(•r Ÿ%rpur¨x pAeb•.
smyù B˜AelA elAk•ed•r j“‘ öc•¢r ŒAh•Ar TAk•eb•. 38
ik••–˜Þ yAr• ö½Verr ib•D•An B˜AeÒ˜˜ tAr• sµpU,R
20
ik••–˜Þ mª• elAek•r• öBu ˜ r zߨ Žb•M or• ib•nX h•eb•. Žb•M tAed•r Ÿ%rpur¨xed•ro ed•z eTek•
Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eb•. oed•r ŸptYk•• Zik•eyù yAeb• Žb•M sireyù ed•oyùA h•eb•.
pue¼ yAeb•. or• sµpU,RB˜Aeb• ib•nX h•eb•. 39
öBu˜ sí elAek•ed•r r(•• k•ern. sí elAek•r•
21
Žk•j“n éX elAk• Kub• tA¼AtAi¼ wAk•• D•Ar k•er/ yKn sMk•ew pe¼/ tKn öBu˜” tAed•r ŒAšyù.
ik••–˜Þ k•Kno eswA eP•rí ed•yù n•. ik••–˜Þ B˜AelA elAk• 40
öBu˜ sí elAek•ed•r sAh•AyY k•ern/ r(•• k•ern.
mu)˜ h•Aet Œprek• ed•yù. sí elAek•r• öBu˜et ib•½VAs rAeK Žb•M itin tAed•r
22
Žk•j“n B˜AelA elAk• yid• elAek•ed•r ŒAzIbR•Ad• éX elAek•ed•r h•At eTek• r(•• k•ern.
k•er/ tArA ö½Verr öitš¨t ed•z pAeb•. yid• es
Œe‘r KArAp c•Ayù/ tAh•el tAr• Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eb•. gIt 38
23
ey qs‘ sAb•D•Aen c•el/ öBu˜ tAek• sAh•AyY k•ern. S•år,Iyù id•niwr j“‘ d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
öBu˜ tAek• pe¼ eyet ed•n n•. 1
öBu˜/ ß*uß “ Œb•S˜îAyù ŒAmAr smAelAc•n• k•reb•n
24
yid• es” qs‘ ed•Qe¼ igeyù zߨek• ŒAß*m, n•. rAgAi–•Vt Œb•S˜îAyù ŒAmAyù zAiS˜ÿ˜ ed•eb•n n•.
k•er/ öBu˜ es” qse‘r h•At D•er tAek• ptn eTek• 2
öBu˜ ŒApin ŒAmAyù ŒAG•At k•ereCn. ŒApnAr
r(•• k•ern. tIr ŒAmAr h•äd•eyùr gB˜Ier ib•ß “ h•eyùeC.
25
Žk•smyù ŒAim tr¨, iClAm/ ŽKn ŒAim b•]ß “ 3
ŒApin ŒAmAyù zAiS˜ÿ id•eyùeCn. ŽKn ŒAmAr sAr•
h•eyùiC. ŒAim k•Kno ö½Vrek• B˜AelA elAek•ed•r zrIr yˆ–˜¤,• k•reC. ŒAim pAp k•eriClAm/ ŒApin
533 gItsMih•tA 38:4-40:1
ŒAmAyù zAiˆS˜ÿ id•eln. ŒAmAr smˆS˜ÿ h•A¼ b•YT• gIt 39
k•reC. pirc•Alek•r öit. iydU•TUenr öit d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
4 1
mª• k•Aj“ k•rAr dAeyù ŒAim ŒprAD•I. ŒAmAr ŒAim b•eliClAm/ "ŒAim y• b•leb•• es sµpekR•
es” pAepr Žt B˜Ar ey ŒAim lÆï“Ayù ŒAmAr mAT• stkR• TAk•eb••. ŒAmAr ij“B˜ek• ŒAmAek• ek•An pAp
&u“let pAriC n•. k•ret ed•eb•• n•. yKn ŒAim éX elAek•ed•r meD•Y
5
ŒAim mUeKRr mt k•Aj“ k•eriC. ŽKn ŒAmAr ŒAeC TAk•eb•• tKn ŒAim c•¢p k•er TAk•eb••.®
égRÞ“myù (•tS˜îAn. 2
tA” ŒAim ik•C¢ b•il in. Žmn ik• ŒAim ek•An
6
ŽKn ŒAim sb•dR •• eb•d•nAyù eb<•ek• reyùiC. sArAid•n” B˜AelA k•TAo b•il in? ik••–˜Þ ŒAim ŒAer• eb•zI yˆ–˜¤,•
ŒAim mAnisk• Œb•sAed• k•AwA”. eb•AD• k•riC.
7
ŒAmAr sAr• zrIr ‰ˆer wna wna k•reC. 3
ŒAim öc•Ø ß*uß“ iClAm. Ž ib•xeyù ŒAim yt
8
ŒAim Žmn” yˆ–˜¤,•yù k•Atr ey ŒAim ik•C¢ ŒnuB˜b• eB˜eb•iC/ tt” ß*uß“ h•eyùiC. tA” ŒAim ik•C¢ b•il in.
k•ret pAriC n•. ŒAmAr @•¨t Spiª•t h•äd•yù ŒAmAr 4
eh• öBu˜/ ŒAmAyù b•el id•n/ ŽKn ŒAmAr k•I h•eb•À
ŒAt$nAed•r k•ArŠ? b•lun/ ŒAr k•tid•n ŒAim b<•Ac•eb••À ŒAmAek• j“Anet
9
eh• öBu˜/ ŒApin ŒAmAr tIº• ŒAt$nAd• ZeneCn. id•n ŒAsel ŒAmAr j“Ib•n k•t eCAw.
ŒAim ek•Ana ek•Ana ij“inexr ŒAk•AžI t• ŒApin 5
eh• öBu˜ ŒApin ŒAmAyù Žk•iw S•VˆÂ˜¯ ŒAyùu d•An
j“Aenn. k•ereCn. ŒApnAr &u“lnAyù ŒAmAr j“Ib•n ik•C¢” nyù.
10
ŒAmAr Œ•–˜ÿer tIº• G•• id•e•C. ŒAmAr sb• zi)˜ öetYk•iw mAnuexr j“Ib•n emeG•r mt” y• tA¼AtAi¼
c•el egeC Žb•M ŒAim ŒÞ“ h•et b•esiC. imileyù yAyù. ek•An mAnux” ic•rid•n b<•Ac•eb• n•.
11
ŒAmAr ŒsuS˜îtAr j“‘ ŒAmAr b•Þu“ Žb•M öiteb•- 6
ŒAmAed•r j“Ib•n d•peR ,r öitib•eµ•rV mt/ ŒAmAed•r
zIed•r ek•Ÿ” ŒAmAyù ed•Ket ŒAes n•. ŒAmAr sms´Aro ök]•t ek•An mUlY en”. ŒAmAed•r m]&u“Yr pr
pirb•Aerr ek•Ÿ ŒAmAr k•AeC ŒAseb• n•. k•Ar• Ž” sb• eB˜Ag k•reb• t• n• ej“en” ŒAmr•
12
zߨr• yAr• ŒAmAyù h•tY• k•ret c•Ayù tAr• ŒAmAr sAr• j“Ib•n D•er ij“insp^ sMýh• k•er c•eliC.
nAem imTY• rwn• k•er. or• yArA ŒAmAyù h•tY• k•ret 7
tA” öBu˜/ ŒAim ŒAr k•I ŒAz• rAKeb••À ŒApin”
c•Ayù/ ŒAmAr nAem imTY• Ùj“b• C¼Ae•C. sb•Rd•A” or• ŒAmAr ŒAz•?
ŒAmAr ib•xeyù ŒAelAc•n• k•reC. 8
öBu˜ ŒAim ey sb• mª• k•Aj“ k•eriC/ t• eTek•
13
ik••–˜Þ ey k•Aen ezAen n• ŒAim tAr mt” b•iD•r. ŒAmAek• b<•Ac•An. ŒAmAek• eyn Žk•j“n éX mUeKRr lƉˆAr
ey k•T• b•let pAer n•/ ŒAim tAr mt” mUk• h•eyù sµ•åuKIn h•et n• h•yù.
9
ŒAiC. ŒAim ŒAmAr muK Kuleb•• n•. ŒAim ek•An ik•C¢”
14
ŒAim es” elAek•r mt ey/ elAek• tAr sµpekR• b•leb•• nA. öBu˜ y• k•r,Iyù/ ŒApin tA” k•ereCn.
ik• b•leC/ t• Znet pAyù n•. ŒAim yui)˜tekR• ömA, 10
ik••–˜Þ eh• ö½Vr/ ŒAmAek• ŒAr zAiS˜ÿ ed•eb•n n•.
k•ret Œ(•m ey ŒAmAr zߨr• imTY• b•leC. ŒApin yid• n• TAemn ŒApnAr h•Aet ŒAim ezx h•eyù
15
tA” öBu˜/ ŒApin ŒAmAyù b<•Ac•An. eh• öBu˜/ ŒAmAr yAeb••?
ö½Vr/ ŒApin ŒAmAr h•eyù k•T• b•lun. 11
eh• öBu˜/ b<•Ac•Ar ök]•t pT sµpekR• iz(•• ed•b•Ar
16
ŒAim yid• ik•C¢ b•il/ teb• ŒAmAr zߨr• ŒAmAyù j“‘/ yAr• Bu˜l k•Aj“ k•er/ tAed•r ŒApin zAiS˜ÿ ed•n.
ineyù mj“• k•reb•. ŒAmAek• ŒsuS˜î ed•Kel tAr• B˜Ab•eb• mT eymn k•Ap¼ ek•ew nX k•er/ etmn k•er mAnux
ek•An Œ‘Ayù k•Aej“r j“‘ ŒAmAr zAiS˜ÿ h•eyùeC. y• B˜AelAb•Aes/ t• ŒApin ib•nX k•er ed•n. ç<•/
17
ŒAim j“Ain KArAp k•rAr j“‘ ŒAim ed•AxI. ŒAmAr ŒAmAed•r j“Ib•n (u•@• emeG•r mt/ y• tA¼AtAi¼ imileyù
yˆ–˜¤,• ŒAim Bu˜let pAriC n•. yAyù.
18
öBu˜/ ey KArAp k•Aj“ ŒAim k•eriC/ t• ŒAim 12
öBu˜/ ŒAmAr öATRn• Znun? ic•ík•Ar k•er ŒAim
ŒApnAek• b•eliC. ŒAmAr pAepr j“‘ ŒAim é>iKt. ey öATRn• k•ir t• Znun. ŒAmAr ec•AeKr j“elr
19
ŒAmAr zߨr• S•VˆAS˜îYb•An o b•lb•An. or• Œenk• id•ek• tAk•An. ŒAim Žk•j“n piTk• mA^ ey Ž” j“Ib•n
Œenk• imTY• k•T• b•eleC. ŒApnAr seÒ˜ eB˜Ag k•riC. ŒAmAr pUb•Rpur¨xed•r mt
20
ŒAmAr zߨr• ŒAmAr öit Œenk• KArAp ŒAc•r, ŒAimo (•i,ek•r j“‘ ŽKAen TAk•eb••.
13
k•ereC. ŒAim ik••–˜Þ oed•r ZD•u B˜Ael• k•eriC. ŒAim m]&u“Yr pUeb•R/ ŒAmAr c•el yAoyùAr ŒAeg/ ŒAmAek•
ZD•umA^ B˜Al k•Aj“” k•ret ec•X• k•eriC/ ik••–˜Þ o” Žk•• TAk•et id•n/ ŒAmAek• suKI h•et id•n.
sb• elAk• ŒAmAr ib•r¨eß“ egeC.
21
öBu˜ ŒAmAyù eCe¼ yAeb•n n•? eh• ŒAmAr ö½Vr/ gIt 40
ŒAmAr k•AeC TAku•n? pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
22
zIç• Žes ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n? eh• ö½Vr/ ŒApin 1
ŒAim öBu˜ek• efek•iClAm/ itin t• ZeneCn.
ŒAmAyù r(•• k•r¨n? itin ŒAmAr fAk• ZeneCn.
gItsMih•tA 40:2-41:13 534
2 15
itin ŒAmAek• k•b•r eTek• ewen &u“eleCn. itin Ï mª• elAek•r• ŒAmAyù ineyù h•AsAh•Ais k•er.
ŒAmAek• es” k•Ad•Amyù j“Ayùg• eTek• ewen &u“eleCn. Ïsb• elAk• eyn Œb•mAnnAyù eb•Ab•• h•eyù yAyù?
16
itin ŒAmAyù Ÿß“Ar k•er/ ŒAmAek• z)˜ mAiwet d¡•A¼ ik••–˜Þ tAr•/ yAr• ŒApnAr k•AeC ŒAes eyn suKI
k•ireyùeCn. itin ŒAmAr pdSKln h•et ed•n in. h•yù o ŒAnª• pAyù. tAr• ŒApnAr h•Aet Ÿß“Ar epet
3
öBu˜ ŒAmAr mueK n&u“n gAn id•eyùeCn/ es” gAn B˜Alb•Aes. ŒtŽb• tAr• b•luk•/ "öBu˜r özMs• k•r?®
id•eyù ŒAim ŒAmAr ö½Verr özMs• k•ir. b•æelAk• 17
öBu˜/ ŒAim Žk•j“n d•ir@• o Œsh•Ayù mAnux.
ed•Ket pAeb• ŒAmAr ik• h•eb• Žb•M tAr• ö½Verr ŸpAsnA ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n/ ŒAmAyù r(•• k•r¨n. eh• ŒAmAr
k•reb•. t¡ArA öBu˜ek• ib•½VAs k•reb•. ö½Vr/ ŒAr ed•rI k•reb•n n•?
4
es” D•‘ ey öBu˜r Ÿpr ib•½VAs rAeK. yid• ek•Ÿ
Œped•b•t• Žb•M mUi%$r id•ek• sAh•AeyYr j“‘ n• yAyù gIt 41
es ök]•t” suKI h•eb•. pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
5
öBu˜/ ŒAmAed•r ö½Vr/ ŒApin Œenk• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y 1
es” b•Yi)˜ ey d•In d•ir@•ek• sP•l h•et sAh•AyY
k•ereCn? ŒAmAed•r j“‘ ŒApnAr B˜Ix, B˜Ael• k•er/ es ib•pul pirmAen ŒAzIbR•Ad• pAeb•. sms´Ar
pirk•Â˜¯n• ŒAeC. ek•An elAk•” tAr sb• tAilk•• k•ret smyù öBu˜ tAek• ¬ß“Ar k•reb•n.
pAreb• n•? ŒAim es”sb• ij“inesr k•T• b•Ar b•Ar 2
öBu˜ es” b•Yi)˜ek• r(•• k•reb•n Žb•M j“Iib•t
b•leb•• y• Ùen ezx k•r• yAyù n•. rAKeb•n. p]iTb•Iet es” el•k•” ŒAzIbR•Ad• D•‘ h•eb•.
6
ŒApin ŒAmAek• ök]•t stY b•A,I ezAnAb•Ar k•An tAr es” elAek•r zߨr h•Aet ö½Vr tAek• Db•Ms
id•eyùeCn. eh• öBu˜ ŒApin ŒAmAek• ŽwA b•uJ“et h•et ed•eb•n n•.
id•eyùeCn. ŒApin ök]•tpe(• ŸísgR b•• zs´ qneb•† 3
yKn es” b•Yi)˜ ŒsuS˜î h•eyù ib•CAnAyù pe¼ TAek•/
ek•Anw•” c•An n•. ŒApin ŒAsel eh•Amb•il Žb•M öBu˜ tAek• zi)˜ ed•n. es ib•CAnAyù ŒsuS˜î TAk•et
pApemAc•enr qneb•†o c•An n•. ik••–˜Þ ŒApin y• c•An pAer/ ik••–˜Þ öBu˜ tAek• suS˜î k•er ed•n?
tA h•l Œ‘ ŒAer• ik•C¢. 4
ŒAim b•eliClAm/ "öBu˜/ ŒAmAr öit sd•yù eh•An/
7
tA” ŒAim b•eliC/ "Ž” ey ŒAim/ ŒAmAyù ýh•, ŒAim ŒApnAr ib•r¨eß“ pAp k•eriC/ ŒApin ŒAmAyù
k•r¨n. ŒAim ŽesiC. ŒAmAr sµpekR• b•”et Žmn” (•m• k•er id•n/ suS˜î k•er &u“lun.®
5
elK• ŒAeC. ŒAmAr zߨr• ŒAmAr sµpekR• KArAp k•T• b•leC.
8
eh• ö½Vr/ ŒApin y• c•An/ ŒAim es”ÙelA” k•ret tAr• b•el/ "yKn o mArA yAeb• tKn or nAm mueC
c•A”. ŒAim ŒApnAr iz(••mAlAÙel• j“Anet c•A”. yAeb•.®
9
mh•AsB˜Ayù mAnuexr sAmen ŒAim j“eyùr k•T• 6
elAek• ŒAmAek• ed•Ket ŒAes/ ik••–˜Þ tAr• ök]•t”
b•eliC. Žb•M öBu˜ ŒApin j“Aenn/ susmAc•Ar• Ÿ•c•Ar, ik• B˜Ab•eC/ t• ŒAmAek• b•el n•. or• ŒAmAr sµpekR•
k•r• eTek• ŒAim k•Kno ib•rt h•b• n•? Kb•r inet ŒAes Žb•M iP•er igeyù Ùj“b• C¼Ayù.
10 7
ŒApnAr k]•t mh•í k•Iit$ sµpekR• ŒAim b•eliC. ŒAmAr zߨ ŒAmAr sµpekR• k•An•G•uex• k•er.
ŒAmAr Œ•–˜ÿero ŒAim es sb• k•T• egApn rAiKin. or• ŒAmAr ib•r¨eß“ KArAp k•Aj“ k•rAr x¼yˆ–˜¤
öBu˜ ŒAim elAek•ed•r b•eliC/ inej“ed•r b<•Ac•AenAr k•reC.
8
j“‘ tAr• ŒApnAr opr inB˜$r k•ret pAer. or• b•el/ "o inü‚yù ek•An Œ‘Ayù k•Aj“ k•eriCel•.
ŒAim mh•AsB˜Ayù ŒApnAr k•r¨,• o ib•½VˆS˜ÿtA egApn tA” o ŒsuS˜î h•eyùeC Žb•M ŒAr k•Kno B˜Ael• h•eyù
k•irin. ŸWeb• n•.®
11
tA”/ öBu˜/ ŒApnAr k•r¨,• ŒAmAr k•AeC luek•Aeb•n 9
ŒAmAr iöyùtm b•Þu“/ ŒAmAr seÒ˜ eKeyùeC. ŒAim
nA? ŒApnAr k•r¨,• o ib•½VˆS˜ÿtA id•eyù ŒAmAyù r(•• oek• ib•½VAs k•eriClAm. ik••–˜Þ ŽKn eso ŒAmAr
k•r¨n.® ib•r¨eß“ igeyùeC.
12
mª• elAek•r• ŒAmAr c•Arid•ek• j“¼ h•eyùeC. 10
tA” öBu˜ ŒAmAr öit sd•yù eh•An. ŒAmAek• ŸeW
tAed•r Ùen ezx k•r• yAeb• n•? ŒAim ŒAmAr pAepr d¡•A¼Aet id•n. oed•r öApY ŒAim eP•rí ed•eb••.
ŒAb•e%$ ŒAwek• pe¼iC. ŒAim t• eTek• pAlAet pAriC 11
öBu˜ zߨed•r h•Aet ŒAmAek• ŒAh•t h•et ed•eb•n
nA. ŒAmAr mATAr c•¢elr ec•eyùo oed•r sMKY• eb•zI. n•. tAh•el ŒAim b•uJ“eb•• ŒAmAek• ŒAG•At k•rAr j“‘
ŒAim sAh•s h•AireyùiC. ŒApin oed•r pAWAn in.
13
öBu˜ ŒAmAr k•AeC C¢ew ŒAsun/ ŒAmAyù b<•Ac•An? 12
ŒAim ined$•Ax iClAm/ tA” ŒApin ŒAmAyù sh•Ayùt•
öBu˜ tA¼AtAi¼ Žes ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n? id•eyùiCeln. ŒAmAek• ŸeW d¡••¼Aet id•n/ ic•rid•n
14
Ïsb• mª• elAk• ŒAmAyù h•tY• k•ret c•A”eC. ŒApnAr esb•• k•ret id•n.
öBu˜ Ïsb• elAk•ek• h•tAz o liÆï“t k•r¨n. Ï 13
öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr özMs• k•r? itin
elAek•r• ŒAmAyù ŒAG•At k•ret c•A”eC. or• eyn ic•rid•n iCeln/ itin ic•rid•n ib•rAij“t TAk•eb•n.
lÆï“Ayù C¢ew pAileyù yAyù? ŒAemn.
535 gItsMih•tA 42:1-44:8

iþˆtIyù KØ ö½Vr/ ŒAmAek• Ï elAk•wAr h•At eTek• r(•• k•r¨n?


ŒAmAek• öitr(•A k•r¨n Žb•M ömA, k•er id•n ey
gIt 42 ŒAim ined$•Ax.
pirc•Alek•r öit. ek•Arh• pirb•Aerr Žk•iw mSð˜Il.
2
ö½Vr/ ŒApin” ŒAmAr dU•gRS•Vˆräp? öˆBu˜/ ek•n
1
h•ir, eymn J“,RAr j“elr j“‘ ï\•At$ TAek•/ ŒApin ŒAmAyù tYAg k•er egeCnÀ ek•n ŒAim ŒAmAr
es”B˜Aeb• eh• ö½Vr/ ŒAmAr ŒA ™•o ŒApnAr j“‘ pI¼nk•ArI zߨr h•Aet Žt ib•pyRˆS˜ÿ h•eb••À
3
ï\•At$. eh• ö½Vr/ ŒApnAr stY Žb•M ŒAel• ŒAmAr opr
2
j“Ib••–˜ÿ ö½Verr j“‘ ŒAmAr ŒA ™• ï\•At$. ŒAim ib•k•I,R eh•Aka•. ŒApnAr ŒAel• o stY ŒAmAyù pT
t¡Ar seÒ˜ sA(•Aí k•ret pAirÀ ed•KAeb•. ÏÙelA ŒAmAyù ŒApnAr pib•^ pb•Ret ineyù
3 yAeb•. ÏÙelA ŒAmAek• ŒApnAr g]eh•r pT ed•KAeb•.
ŒAmAr zߨ ŒAmAyù Œnb•rt Ÿph•As k•er c•eleC.
4
es b•leC/ "ek•ATAyù etAmAr ö½VrÀ itin ik• ŽKno ŒAim ö½Verr eb•d•Ir k•AeC yAeb••. ŒAim es”
etAmAyù b•<Ac•Aet ŒAesn inÀ® ŒAim Žmn” é>KI ey ö½Verr k•AeC yAeb••/ iyin ŒAmAyù Žt suKI k•ereCn.
Žk•mA^ ec•AeKr j“l” ŒAmAr KA† h•eyùeC. ö½Vr/ eh• ŒAmAr ö½Vr/ ŒAim b•I,• b•Aij“eyù ŒApnAr
4
pib•^ miª•er yKn ŒAmAr susmyù iCl/ es k•T• özMs• k•reb••.
5
yKn S•år, k•ir tKn ŒAmAr h•äd•yù ib•d•I,R h•eyù yAyù. ek•n ŒAim Žt é>iKtÀ ek•n ŒAim Žt Œb•såÀ
ŒAmAr men pe¼ ŒAim B˜Ie¼r Žek•b•Aer sAmen igeyù ŒAmAr ö½Verr sAh•AeyYr j“‘ ötI(•• k•r• Ÿic•í.
j“ntAek• ö½Verr miª•err id•ek• enï ׈ id•eï ineyù ŒAim tb•uo öBu˜r özMs• k•rb•Ar Žk•wA sueyAg pAb•.
eytAm. Ÿísb•• pAlenr smyù öBu˜r özMsAyù j“nt• itin ŒAmAyù r(•• k•reb•n?
ey ŒAnª• gIt gA”et• ŒAim t• S•år, k•ir.
5 gIt 44
ek•n ŒAim Žt ib•mxR h•b•À ek•n ŒAim Žt mmRpI¼•
eB˜Ag k•rb•À ŒAim ö½Verr sAh•AeyYr j“‘ Œep(•• pirc•Alek•r öit. ek•Arh• pirb•Ar eTek Žk•iw mSˆð˜Il.
1
k•reb••. tb•u ŒAim t¡Ar özMsA k•rb•Ar Žk•wA sueyAg ö½Vr/ ŒAmr• ŒApnAr sµpekR• ZeniC. ŒAmAed•r
pAeb••. itin ŒAmAyù r(•• k•reb•n? ipïpur¨xr• b•el egeCn t¡Aed•r j“Ib•£•zAyù ŒApin
6 ik• k•ereCn. t¡Ar• b•el egeCn sudU•r ŒtIet ŒApin
eh• ŒAmAr ö½Vr/ ŒAim Žt é>iKt k•Ar,/ Ž”
eCA· pAh•A¼/ Ž” j“Ayùg• eTek• ŒAim ŒApnAek• S•år, k•I k•ereCn.
2
k•riC. eyKAen h•eµ•åRA, pbR•t o y£•$n nd•I Žes ö½Vr ŒApnAr prAß*mI zi)˜ b•el Ž” BU˜KØ
imeleC. ŒApin Œe‘r k•AC eTek• ineyù ŒAmAed•r id•eyùeCn.
7 es” sb• iB˜naed•zI elAek•ed•r ŒApin Žek•b•Aer
p] i Tb•Ir gB˜Ir Œtl eTek• ŒAgt j“l/
j“löpAetr meD•Y id•eyù J“er p¼eC/ ŒAim es” j“elr D•iU ls´Aí k•er id•eyùeCn. Ž” BU˜KØ eCe¼ eyet ŒApin
gj$“n ZeniC. öBu˜ ŒApnAr sb• trÒ˜ ib•e(•AB˜ ŒAmAr tAed•r b•AD•Y k•ereCn.
3
mATAr opr id•eyù yAe•C. ŒApin ŒAmAyù sms´Ar ŒAmAed•r ipïpur¨xr• t¡Aed•r trb•Airr ej“Aer
meD•Y eP•eleCn? Ž” BU˜KØ ŒiD•k•Ar k•ern in. t¡Aed•r b•ilþ b•Aær
8
öetYk• id•n ŒAmAr öit öBu ˜ t¡ A r ök]•t ej“Aer tAr• j“yùI h•n in. Ž”sb• h•eyùeC k•Ar,/ ŒApin
B˜AelAb•As• ed•KAn. öit rAet ŒAmAr j“Ib••–˜ÿ ö½Verr
ŒAmAed•r ipïpur¨xed•r seÒ˜ iCeln. ö½Vr ŒApnAr
j“‘ ŒAmAr Žk•iw öATRn• sÒ˜It ŒAeC. ib•pl u zi)˜ ŒAmAr ipïpur¨xed•r r(•• k•ereCn. ek•nÀ
9 k•Ar, ŒApin tAed•r B˜AelAb•Asetn?
ŒAim ŒAmAr qzlS•Vˆräp ö½Verr seÒ˜ k•TA b•lb•/
4
"öBu˜/ ek•n ŒApin ŒAmAyù Bu˜el egeCnÀ® ek•n ŒAim eh• ö½Vr/ ŒApin” ŒAmAr rAj“•. ŒApin ŒA|•A
ŒAmAr zߨed•r inþurtAr j“‘ Bu˜gb•À id•n Žb•M yAek•Aeb•r elAek•ed•r j“eyùr peT pirc•Ailt
10 k•r¨n.
ŒAmAr zߨr• ŒAmAek• Œnb•rt ŒpmAn k•er
5
c•eleC Žb•M tAr• ŒAmAek• c•rm ŒAG•At eh•en ij“|•As• eh• ö½Vr/ ŒApnAr sAh•AyY ineyù” ŒAmr• ŒAmAed•r
zߨek• ipC¢ h•iweyù ed•eb••. ŒApnAr (•mtA ineyù ŒAmr•
k•reC/ "ek•ATAyù etAmAr ö½VrÀ itin ik• ŽKno etAmAyù
b<•Ac•Aet ŒAesn inÀ® ŒAmAed•r zߨed•r opr ŒnAyùAes ib•j“yùI h•b•.
11 6
ek•n ŒAim Œt é>iKt h•eb••À ek•n ŒAim Œb•så ŒAim ŒAmAr tIr-D•nuek• ŒAS˜î• rAiK n•. ŒAim
h•eb••À ŒAmAek• öBu˜r sAh•AeyYr j“‘ Œep(•• k•ret j“Ain Œ•–˜ÿt> ŒAmAr trb•Air ŒAmAek• r(•• k•reb•
h•eb•. ŒAim tb•uo t¡Ar özMs• k•rb•Ar Žk•wA sueyAg n•.
7
pAb•. itin ŒAmAyù r(•• k•reb•n? ö½V r ŒApin” ŒAmAed•r zߨr h•At eTek•
b<•Aic•eyùeCn. ŒApin” zߨed•r lÆï“Ar mueK eWel
gIt 43 id•eyùeCn.
1
eh• ö½Vr/ Žk•j“n elAk• ŒAeC ey ŒApnAr Žk•inþ
8
eh• ö½Vr/ sArAid•n D•er ŒAmr• ŒApnAr özMs•
B˜)˜ nyù. es elAk• ŒtY•–˜ÿ˜ Wg o imTYAb•Ad•I. eh• k•eriC? ic•rk•Al ŒAmr• ŒApnAr özMs• k•reb••?
gItsMih•tA 44:9-45:16 536
9
ik••–˜Þ eh• ö½Vr ŒApin ŒAmAed•r tYAg k•ereCn. gIt 45
ŒApin ŒAmAed•r ib•º•t k•ereCn. ŒApin ŒAmAed•r pirc•Alek•r öit. "ezAzåIm® gAniw ey pd$•Ayù gAoyù•
seÒ˜ yueß“ ŒAesn in. es” pd$•Ayù gAoyù•. ek•Arh• pirb•Ar eTek• mSˆð˜Il Žk•iw
10
ŒApin” ŒAmAed•r zߨed•r ŒAmAed•r eWel sireyù gIt. Žk•iw eöm gIt.
1
ed•b•Ar sueyAg k•er id•eyùeCn. zߨr• ŒAmAed•r sµpd• rAj“Ar j“‘ yKn ŒAim Ž” gAniw ilKiC/ ŒAmAr
ineyù egeC. mn c•mík•Ar z€•smUeh• B˜er yAe•C. Žk•j“n d•(•
11
ŒApin ŒAmAed•r es” emexr mt eP•el elKek•r k•lem eymn z€• ŒAes/ etminB˜Aeb• ŒAmAr
ereKiCeln yAed•r b•D• k•ret ineyù yAoyù• h•y.ù es”sb• mueK z€•Ùel• ŒAseC.
2
emexr mt ŒAmAed•r pirtYAg k•ereCn. ŒAmAed•r ey ek•An elAek•r eTek•” &u“im suª•r? &u“im Žk•j“n
ŒApin ib•ed•zI j“AitÙilr meD•Y Ci¼eyù id•eyùeCn. d•Ar¨, b•)˜•. tA” ö½Vr sb•Rd•A” etAmAek• ŒAzIbR•Ad•
12
eh• ö½Vr/ ŒApin ŒApnAr elAek•ed•r nAmmA^ k•reb•n?
3
mUelY ib•iß* k•ereCn. Žmnik• ŒApin mUlY ineyùo etAmAr trb•Air ek•Amer eb<•eD• nAo. etAmAr
ek•An tk$• k•reln n•. egQrb•myù Ÿid$• per nAo.
13
öiteb•zIed•r k•AeC ŒApin ŒAmAed•r h•As´Spd• 4
etAmAek• b•¼ suª•r ed•KAyù? yAo/ ‘Ayù Žb•M setYr
k•rAeln. or• ŒAmAed•r ineyù h•AsAh•Ais o mj“• k•er. yueß“ ib•j“yùI h•o. etAmAr b•lb•An fAn h•At ib•S•åyùk•r
14
ŒAmr• ŽKn elAk•mueK h•Aisr ge˜¯r mt. k•Aj“ k•rb•Ar iz(•• epeyùeC.
5
Žmnik• es”sb• elAk• yAed•r inej“ed•r ek•An j“Ait eh• rAj“• ŒApnAr D•ArAelA tIrsmUh• ŒApnAr
en” tAr•o ŒAmAed•r ed•eK mAT• nAi¼eyù h•Aes. zߨed•r h•äd•eyùr gB˜Ier ib•ß“• h•eyùeC/ ŒApnAr sAmen”
15
ŒAim lÆï“Ayù f¦eb• reyùiC. sArAid•n D•er ŒAim tAr• mAiwet luiweyù p¼eb•. ŒApin ic•rk•Al ŒApnAr
ŒAmAr lÆï“Aek•” ed•iK. zߨed•r oper zAsn k•reb•n.
16
yAr• ŒAmAr öit öitezAD• inet ”•C¢k•/ es”sb• 6
eh• ö½Vr/ ŒApnAr isMh•Asn ic•rib•rAj“mAn TAk•eb•?
zߨr Ÿph•As Žb•M ŒpmAn eTek• ŒAim lÆï“Ayù ŒApin ‘AyùsÒ˜t B˜Aeb• zAsn k•ern.
7
inej“ek• luik•eyù rAiK. ŒApin ‘Ayù B˜AelAb•Aesn Žb•M ŒApin mª• G•],•
17
ö½Vr/ ŒAmr• ŒApnAek• Bu˜il in. tTAip ŒApin k•ern. tA” ö½Vr/ ŒApnAr ö½Vr ŒApnAek• ŒApnAr
ŒAmAed•r öit Ïsb• k•reln. yKn ŒApnAr c•¢i)˜et ŒnugAmIed•r rAj“• k•ereCn.
8
ŒAmr• S•ˆV A(•r k•eriClAm/ tKn ŒAmr• ŒApnAr seÒ˜ ŒApnAr epAzAk• c•ª•n/ G•]tku•mArI o d•Ar¨ic•inr
imTYAc•Ar k•irin? geÞ“• sub•Aist. h•Aitr d¡•Aetr k•Aj“ k•r• ŒApnAr
18
ö½Vr/ ŒAmr• ŒApnAr k•AC eTek• muK G•uireyù öAs•d• eTek• ŒApnAr ib•enAd•enr j“‘ sÒ˜It eB˜es
dU•er c•el yA”in. ŒAmr• ŒApnAek• Œnusr, k•r• ŒAseC.
eTek• ib•rt h•”in.
19 9
ik••–˜Þ eh• ö½Vr/ eyKAen ezyùAelr b•As/ esKAen ŒApnAr sB˜•-niª•nIr• sk•el” rAj“k•‘•/ rA,I
ŒApin ŒAmAed•r Ù¡i¼eyù eP•leln. m]&u“Yr mt nIrÞ“ ŒApnAr fAnid•ek• K<Aiw esAnAr rAj“muku•w per b•es
ŒÞ“k•Aer ŒApin ŒAmAed•r tYAg k•er c•el egeCn. ŒAeCn.
20 10
ŒAmr• ik• ŒAmAed•r ö½V e rr nAm Bu ˜ el eh• ŒAmAr nArI/ ŒAmAr k•T• ezAn. Kub• mn
igeyùiClAmÀ ŒAmr• ik• Œ‘ ek•An ed•b•tAr k•AeC id•eyù ezAn/ tAh•el &u“im b•uJ“et pAreb•. inej“r
ö•TRn• k•eriClAmÀ n•? ŒAmr• t• k•irin. elAk•j“n Žb•M b•Aepr b•A¼Ir k•T• Bu˜el yAo.
21 11
iniü‚tB˜Aeb• ö½Vr Ž”sb• j“Aenn. ŒAmAed•r tAh•el rAj“• etAmAr räep KuzI h•eb•n. itin
gB˜Irtm egApn k•T• pyR•–˜ÿ˜ itin j“Aenn. etAmAr n&u“n öBu˜ h•eb•n. tA” t¡Aek• etAmAr sµ•åAn
22
ö½Vr/ sAr•id•n D•er ŒAmr• ŒApnAr j“‘ öA, k•r• Ÿic•í.
id•eyùiC? ey sb• emxed•r ek•ew eP•l• h•eb• ŒAmr• 12
esAr öed•ezr D•nI elAek•r•/ etAmAr sA(•Aí
tAed•r mt” h•eyùiC. pAb•Ar j“‘ etAmAr k•AeC mUlYb•An Ÿph•Ar sAmýI
23
eh• ŒAmAr öBu˜/ ŸW¦n? ek•n ŒApin G•umAe•CnÀ ineyù ŒAseb•.
13
ŸW¦n? ic•rid•enr j“‘ ŒAmAed•r tYAg k•reb•n n•? esAnAr su e t• id•eyù eb•An• t¡ A r epAzAek•
24
öBu˜/ ek•n ŒApin ŒAmAed•r eTek• luek•Ae•CnÀ rAj“k•nYAek• ed•Ket mih•yùsI lAgeC.
14
ŒApin ik• ŒAmAed•r é>K yˆ–˜¤,• Bu˜el egeCnÀ es” suª•r epAzAk• per yKn itin rAj“Ar k•AeC
25
ŒAmAed•r D•UelAr meD•Y eWel ed•oyù• h•eyùeC. yAeb•n tKn rAj“Ar sˆB˜•-niª•nIr• t¡Ar ipCn ipCn
D•UelAet Ÿd•r eWik•eyù ŒAmr• pe¼ ŒAiC. yAeb•.
26 15
ö½Vr/ ŸW¦n Žb•M ŒAmAed•r sAh•AyY k•r¨n? nAec•/ gAen/ ŒAneª• mzÙl h•eyù tAr•
ŒApnAr ic•r•–˜ÿ, eöm öd•zRn k•er ŒAmAed•r Ÿß“Ar rAj“öAsAed•r id•ek• yAeb•.
16
k•r¨n? eh• rAj“•/ ŒApnAr per/ rAj“Y zAsn k•rAr j“‘
537 gItsMih•tA 45:17-48:13
ŒApin Œenk• pu^ s•–˜ÿAn pAeb•n. yAet ŒApnAr k•ereCn. yAek•Ab• yAek• itin B˜AelAb•Asetn/ t¡Ar
per tAr• rAj“Y zAsn k•ret pAer. j“‘ itin” suª•r BU˜KØ menAnIt k•ereCn.
17
ŒAim ŒApnAr nAm ic•rid•enr j“‘ ib•KYAt k•er 5
iz[˜A o eB˜rIr ze€•r mAeJ“ öBu˜ t¡Ar isMh•Asen
yAeb••. elAek• ic•rk•Al ŒApnAr özMs• k•er yAeb•? ŒAerAh•, k•ern.
6
ö½Verr Ÿe£•e• öˆzMsA k•r. t¡Ar öˆzMsA k•r.
gIt 46 ŒAmAed•r rAj“Ar öˆzMsAgIt gAo. t¡Ar öˆzMsA k•r.
pirc•Al•ek•r öit ek•Arh• pirb•Aerr Žk•iw gIt.
7
ö½Vr” sAr• p]iTb•Ir rAj“A. t¡Ar” öˆzMsA k•r.
8
ŒlAemAetr þˆAr••Žk•iw gIt. ö½Vr t¡Ar pib•^ isMh•Asen b•esn. itin sb•
1
ö½Vr ŒAmAed•r ŒAšyù Žb•M ŒAmAed•r zi)˜r Ÿís. j“Aitek• zAsn k•ern.
9
sms´Ar smeyù t¡Ar meD•Y” ŒAmr• sb• sAh•AyY K<uej“ sb• j“Aitr entAr• Œº•Ah•Aemr ö½Verr elAek•ed•r
pAeb••. seÒ˜ Žk•^ h•yù. p]iTb•Ir sb• j“Aitr sk•l ent•
2
tA” yKn BU˜imk•µp h•y/ù yKn pb•t R eB˜e[˜ smue@• ö½Verr ŒD•In. ö½Vr tAed•r sb•Ar oper ib•rAj“
pe¼ yAyù tKn ŒAmr• B˜yù pA” n•. k•ern?
3
yKn smu@• Ÿ%Al h•eyù oeW ŒAr gÆï“$n k•er
Žb•M pbR•t yKn ek<•ep oeW/ tKn ŒAmr• B˜yù pA” gIt 48
n•. ek•Arh• pirb•Ar eTek• Žk•iw öz•iS˜ÿ gIt.
4
Žk•iw nd•I ŒAeC yAr e•S•óAt ö½Verr zh•er
1
öBu ˜ mh•An? ŒAmAed•r ö½Verr zh•er/ t¡Ar pib•^
prAíperr pib•^ zh•er ŒAnª• b•eyù ŒAen. pb•Ret elAek•rA inþAr seÒ˜ t¡Ar özMs• k•er.
2
5
es” zh•er ö½Vr ŒAeCn. tA” ek•Anid•n t• Db•Ms ö½Verr pib•^ zh•r Žk•iw menArm Ÿ•c•tAyù
h•eb• n•. sUey$Ad•eyùr ŒAeg” ö½Vr esKAen sAh•AeyYr Œb•iS˜ît? t• sAr• p]iTb•Ir elAek•ed•r suKI k•er?
j“‘ ŸpiS˜ît TAk•eb•n. iseyùAn pb•Rt” ö½Verr ök]•t pb•Rt.* ŽwA” mh•An
6
yKn öBu˜ gj$“n k•reb•n/ p]iTb•I eB˜eÒ˜ p¼eb•/ rAj“Ar ngr.
3
j“AitÙil B˜eyù k<•Apeb• Žb•M rAj“ ˆ× Ùil eB˜e[˜ p¼eb•. Ï zh•err rAj“öAsAd•ÙelAr meD•Y/ ö½Vr ngr
7
sb•R z i)˜mAn öBu ˜ ŒAmAed•r seÒ˜ ŒAeCn. égR ih•sAeb• •|•At.
4
yAek•Aeb•r ö½Vr” ŒAmAed•r inrApd• S˜îAn. Žk•smyù ik•C¢ rAj“• Žk•seÒ˜ imel Ž” zhr•
8
öBu˜ ey sb• (•mtA sµpå k•Aj“ k•ern t• ed•K. ŒAß*m, k•rAr pirk•Â˜¯n• k•rel•. tAr• sb•A” d•el
p]iTb•Iet itin ey sb• ib•S•åyùk•r ij“inxÙil k•ereCn d•el zh•err id•ek• Žigeyù Žel•.
5
esÙelA ed•K. ik••–˜Þ yKn tAr• Ž” zh•r ed•Kel•/ tKn tAr•
9
öBu˜ Ž” p]iTb•Ir ey ek•An j“AyùgAr yuß“ TAimeyù ŒiB˜BU ˜t h•eyù egl; tArA B˜yù epeyù ed•Qe¼ pAileyù
id•et pAern. itin Žk•j“n qsinek•r D•nu eB˜e[˜ id•et egl?
pAern. itin tAed•r b•Â˜ñm c•Ý,Rib•c•Ý,R k•er id•et pAern
6
B˜eyù pirpU,R h•eyù tAr• ek<•ep ŸWl. tArA ösb•
Žb•M itin tAed•r rTo pui¼eyù id•et pAern. yˆ–˜¤nAyù b•YiTt Žk•j“n mih•lAr mt k<•Apet lAgl?
7
10
ö½Vr b•eln/ "l¼A” b•Þ“ k•r Žb•M ŒAim” ey ö½Vr Žk•w• d•mk•• pUeb•r b•AtAs id•eyù” ŒApin
ö½Vr Ž” iz(•• ýh•, k•r? ŒAim” es” j“n/ ey oed•r b•¼ j“Ah•Aj“ Db•Ms k•er id•eyùeCn.
8
j“Aitg,ek• prAij“t k•ir? ŒAim” p]iTb•Iek• inyùˆ–˜¤, ç<•/ ŒAmr• ŒApnAr prAß*emr k•TA ZeniC.
k•ir?® ŒAmr• ŒAmAed•r ö½Ve rr nger Žb•M ŒAmAed•r
11
sb•R z i)˜mAn öBu ˜ ŒAmAed•r seÒ˜ ŒAeCn. sb•Rzi)˜mAn öBu˜r nger t• G•weto ed•eKiC. ö½Vr
yAek•Aeb•r ö½Vr” ŒAmAed•r inrApd• S˜îAn. es” ngrek• ic•rid•enr j“‘ #â rAKeb•n?
9
eh• ö½Vr/ ŒApnAr miª•er/ ŒAmr• ŒApnAr
gIt 47 eömmyù d•yùAr k•T• D•YAn k•ir.
10
pirc•Alek•r öit. ek•Arh• pirb•Aerr ö½Vr/ ŒApin ib•KYAt. sAr• p]iTb•I ju“e¼ elAek•rA
eTek• Žk•iw gIt.• ŒApnAr özMs• k•er. öetYek•” j“Aen ŒApin k•t
1
eh• p]iTb•Ir j“ng,/ etAmr• h•AttAil d•Ao? B˜Al.
11
mh•Aneª• ö½Verr Ÿe£•e• Db•in d•Ao? ö½V r / iseyù A n pb•R t stY” su K I. ŒApnAr
2
prAípr öBu˜ b•¼ B˜yù¿•r. itin sAr• p]iTb•Ir isß“Ae•–˜ÿ r j“‘ iyh•Ýd••r zh•rÙil ŒAnª• k•reC.
12
mh•An rAj“A. iseyùAn zh•er G•r u ¨n. Ž” zh•rek• ed•Knu . égRsmUh•
3
itin ŒAmAed•r Œ‘ elAek•ed•r prAij“t k•ret Ùen ed•Ku n .
13
sAh•AyY k•ern. Ï sb• j“Aitek• itin ŒAmAed•r ŒD•InS˜î Žr ed•oyùAlÙel• ed•Kun. iseyùAenr
k•ereCn.
ö½eV rr ÖÖÖ pb•t
R ŒA(•irk• ŒeTR/ "xAP•enr zIxR® k•nAnIyù ge˜¯
4
öBu˜” ŒAmAed•r j“‘ inid$•X BU˜KØ menAnIt ŒAeC/ eyKAen ö½Vr b•As k•ern esiw” xAP•n pb•Rt.
gItsMih•tA 48:14-50:13 538

öAsAd•Ùilek• muÿ“B˜Aeb• özMs• k•r¨n. tAh•el ŒApin 18


Žk•j“n sµpd•zAlI elAk• tAr ”h•j“Ib•en ey
prb•t$I öj“›˜åek• Ž ib•xeyù b•let pAreb•n. sAP•lY lAB˜ k•ereC/ es ib•xeyù es inej“ek• ŒiB˜nª•n
14
Ž” ŒAmAed•r ö½Vr ic•rid•enr ö½Vr? ic•rid•enr j“AnAet pAer. Žmnik• inej“r j“‘ es y• k•ereC/
j“‘ itin ŒAmAed•r pirc•Ailt k•reb•n? tAr j“‘ Œ‘ elAk•o tAr Ù,gAn k•ret pAer.
19
ik••–˜Þ Žmn smyù ŒAseb• yKn tAek• mret h•eb•/
gIt 49 Žb•M m]&u“YelAek• igeyù tAek• tAr pUb•Rpur¨xed•r seÒ˜
pirc•Alek•r öit ek•Arh• pirb•Ar eTek Žk•iw gIt. TAk•et h•eb•. ŒAr ek•Anid•n es id•enr ŒAel• ed•Keb•
1
eh• j“Aitsk•l/ etAmr• ezAn. p]iTb•Ir sk•l n•.
20
mAnux/ etAmr• ezAn. elAek•rA Kub• D•nzAlI h•et pAer/ ik••–˜Þ tb•u tAr•
2
D•nI d•ir@• öetYk•iw elAk•/ etAmr• ezAn. ök] • t stY h•d•yùÒm k•ret pAer n•. ik••–˜Þ inCk•
3
ŒAim etAmAed•r ŒtY•–˜ÿ |•Aenr Žb•M ic••–˜ÿenr k•TA Žk•w• öA,Ir mt tAed•ro mret h•eb•.
ik•C¢ b•leb••.
4
ŒAim inej“ Ž” k•Aih•nIÙil ZeniC. ŽKn ŒAmAr gIt 50
b•I,Ar sh•eyAeg gAn egeyù/ es” b•A,I ŒAim etAmAed•r ŒAseP•r sÒ˜ItÙilr Œ‘tm
k•AeC ök•Az k•reb••. 1
öBu˜/ iyin ö½Vred•ro ö½Vr S•VˆyùM itin k•T•
5
yid• sMk•w ŒAes ek•n ŒAim B˜It h•b•À yid• éX b•leCn. itin sUey$Ad•yù eTek• sUyRAˆS˜ÿ pyR•–˜ÿ/ ŒTRAí/
elAek•r• ŒAmAek• iG•er TAek• Žb•M ŒAmAek• P<•Aed• ŽöA•–˜ÿ eTek• o öA•–˜ÿ py$•–˜ÿ smý p]iTb•Ir mAnuxek•
eP•lAr ec•XAyù TAek•/ ŒAim ek•n B˜yù pAeb••À ic•ík•Ar k•er fAk• id•e•Cn.
6 2
ik•C¢ elAk• B˜Aeb• tAed•r zi)˜ Žb•M sµpi% tAed•r iseyùAn eTek• d•Iˆiˆ¹ˆÿmAn ö½Vr ŒsIm suª•r?
r(•• k•reb•. ök]•tpe(• or• eb•Ak•• elAk•. 3
ŒAmAed•r ö½Vr ŒAseCn Žb•M itin nIrb• TAk•eb•n
7
ek•An elAek•rA b•Þu“ etAmAek• b•<Ac•Aet pAreb• n•. n•. t¡Ar sAmen sb•ý R AsI ŒAÙn ‰ˆleC. t¡Ar c•Arid•ek•
elAek•rA ö½Vrek• Ÿíek•Ac• id•et pAer n•. öc•Ø J“¼ b•”eC.
8 4
inej“r j“Ib•nek• ik•en eP•lAr mt yeTX wAk•• yKn itin t¡Ar elAek•ed•r ib•c•Ar k•ern tKn
Žk•w• mAnux k•Kn” pAeb• n•. itin ŒAk•Az o p]iTb•Iek• sA(•I TAk•et fAek•n.
9 5
inej“r k•b•err pc•n eTek• zrIrek• r(•• k•rAr ö½Vr b•eln/ "eh• ŒAmAr ŒnugAmIr• ŒAmAr
mt Žb•M ic•rk•Al eb<•ec• TAk•Ar ŒiD•k•Ar ek•nAr mt c•Airid•ek• Žs. eh• ŒAmAr B˜)˜sk•l/ ŒAmr• Žek•
wAk•• Žk•w• mAnux k•Kn” pAeb• n•. Œe‘r seÒ˜ c•¢i)˜ k•eriC.
10 6
ed•K/ |•AnI elAek•r• eb•Ak•• Žb•M Œ|• elAek•r ö½V r h•eln ib•c•Ark•/ ŒAk•Az t¡ A r yTAyT
mt” mer. Œ‘ elAek•r• tAed•r sµpd• ineyù yAyù. D•Aiµ•Råk•tAr k•T• eG•Ax,• k•er.
11 7
ic•rid•enr j“‘ oed•r k•b•r oed•r G•r h•y.ù yid•o ö½Vr b•eln/ "ŒAmAr elAek•r•/ ŒAmAr k•T• ezAn?
j“Iib•t Œb•S˜îAyù tAed•r Œenk• j“im iCl. eh• ”•S•óˆAeyùelr elAek•r•/ ŒAim etAmAed•r ib•r¨eß“
12
elAek•rA D•nI h•eyù eyet pAer ik••–˜Þ ic•rid•n tAr• sA(•I ed•b•. ŒAim” ö½Vr/ etAmAed•r ö½Vr.
8
ŽKAen TAk•eb• nA. ŒAr p<Ac•w• pZr mt tAr•o ŒAim etAmAed•r b•il sµpekR• ŒiB˜eyAg k•riC
mreb•. n•. etAmr• ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• sb•dR •A” ŒAmAr k•AeC
13
yAr• tAed•r sµpd• ineyù &u“X h•eb•/ es” eb•Ak•• eh•Amb•il id•eyùC. öitid•n” etAmr• t• ŒAmAyù
elAek•ed•r Ï pir,it” h•eb•. id•eyùC.
14 9
o” sb• elAk• emexr mt. oed•r k•b•err meD•Y etAmAed•r G•r eTek• ŒAim x¡A¼ enb •n•. etAmAed•r
rAK• h•eb•/ m]&u“Y oed•r zAsn k•reb•. tArpr es” eK<AyùA¼ eTek• ŒAim CAglo enb• n•.
10
sk•Ael sí elAek•rA” j“yùI h•eb•/ Œ‘id•ek• Œh•¿•ArI Ï pZÙelA ŒAim c•A” n•. ”itmeD•Y” j“Ò˜elr
elAek•ed•r ed•h• tAed•r su#• G•r eTek• b•æ dU•er k•b•err smˆS˜ÿ pZsmUeh•r ŒAim ŒiD•k•ArI. h•Aj“Ar h•Aj“Ar
meD•Y nIreb• pec• yAeb•. pbR•etr operr smˆS˜ÿ pZÙil ”itmeD•Y ŒAmAr
15
ik••–˜Þ öBu˜ ŒAmAyù m]&u“Y eTek• mui)˜ ed•eb•n Žb•M ŒiD•k•Aer.
ŒAmAr j“Ib•nek• r(•• k•reb•n. yKn itin ŒAmAek• 11
Ÿ•c•tm pbR•etr öetYk•iw pAiKek• ŒAim ic•in.
t¡Ar seÒ˜ ineyù yAeb•n/ tKn itin ŒAmAyù k•b•err pAh•Ae¼r öetYk•iw c•lmAn b•ˆS˜Þ” ŒAmAr.
12
éeB˜$Ag eTek• r(•• k•reb•n? ŒAim (u•D•At$ n”? yid• ŒAim (u•D•At$o h•tAm
16
mAnux ZD•umA^ D•nI b•el oed•r B˜yù epo n•. ŒAim etAmAed•r k•AeC ŒAh•Ar c•A”tAm n•. sAr• p]iTb•I
tAed•ro B˜yù epo nA yAed•r Kub• su#• b•A¼I ŒAeC. Žb•M tAr meD•Y y• y• ŒAeC/ ŒAim” p]iTb•Ir Žb•M
17
m]&u“Yr smyù tAr• ek•An ij“ins” seÒ˜ ineyù p]iTb•Ir smˆS˜ÿ ij“inexr mAilk•.
13
yAeb• n•. Ïsb• suª•r ij“inexr meD•Y Žk•wAo seÒ˜ ŒAim x¡Ae¼r mAMs KA” n•. ŒAim CAgelr ed•h•
ineyù yAeb• n•. eTek• r)˜ pAn k•ir n•.®
539 gItsMih•tA 50:14-52:1
14
ŒtŽb•/ Œ‘A‘ B˜)˜ed•r seÒ˜ B˜Ag k•er enoyùAr S•VIk•Ar k•eriC yAet mAnux eb•AeJ“ ŒAim Bu˜l ik••–˜Þ
j“‘ etAmAed•r ö½Verr k•AeC ed•yù D•‘b•Ad qneb•† ŒApin siWk•. ŒApnAr sb• isß“A•–˜ÿ yTAyT inrep(•.
5
ineyù Žs Žb•M ö½Verr sAiåeD•Y TAk•Ar j“‘ Žes• ŒAim pAepr meD•Y id•eyù j“e›˜åiClAm Žb•M pAepr
Žb•M etAmAed•r prAíperr k•AeC y• öitš¨it meD•Y” ŒAmAr m• ŒAmAyù geB˜$ D•Ar, k•eriCeln.
k•eriCel etAmr• t¡Aek• tA” d•Ao. 6
eh• ö½Vr/ ŒApin c•An ŒAim ök]•tB˜Aeb• Œnugt
15
ö½Vr b•eln/ "yKn &u“im sMk•ew p¼eb• tKn h•”. tA” ŒAmAr menr gB˜Ier ök]•t ö|•A d•An k•r¨n.
ŒAmAyù efek••? ŒAim etAmAek• sAh•AyY k•reb••? tArpr 7
Žseb•r þˆAr• ŒAmAr sb• pAp mueC id•n/ ŒAmAyù
&u“im ŒAmAek• sµ•åAn k•ret pAreb•.® pib•^ k•er id•n. smˆS˜ÿ pAp D•eu yù id•eyù ŒAmAek• &u“xAerr
16
ik••–˜Þ éX elAek•ed•r ö½Vr b•eln/ "etAmr• ŒAmAr eTek•o Z‹ k•er id•n?
ib•iD•r sµ•VˆeÞ“ k•T• b•l. etAmr• ŒAmAr c•¢i)˜r sµ•VˆeÞ“ 8
ŒAmAyù suKI k•r¨n? ŒAb•Ar ik• k•er suKI h•et
k•T• b•l. pAreb•• t• b•el id•n. ŒApin ey h•A¼Ùel• c•Ýn$ib•c•Ý,R
17
ŒAim yKn etAmAed•r Bu˜l sMezAD•n k•er id•”/ k•ereCn esÙel• ŒAb•Ar suKI eh•Aka•?
9
tKn ek•n etAmr• tA G•],A k•rÀ ŒAim y• b•il ek•n ŒAmAr pAepr id•ek• tAk•Aeb•n n•? ŒAmAr sb•
etAmr• t• Ÿep(•• k•rÀ pAp mueC id•n?
18
etAmr• Žk•w• ec•Arek• ed•K Žb•M tAr seÒ˜ 10
ö½Vr ŒAmAr meD•Y ib•Zß“ h•äd•yù s]iX k•r¨n? ŒAmAr
eyAg id•et C¢ew yAo. yAr• b•YiB˜c•Ar k•er etAmr• ŒA ™Aek• ŒAb•Ar zi)˜zAlI k•r¨n?
11
tAed•r seÒ˜ ib•CAnAyù J“<Aipeyù p¼. ŒAmAek• dU•er eWel ed•eb•n n•? ŒAmAr k•AC eTek•
19
etAmr• imTY• k•T• b•l Žb•M ŒZB˜ b•YApAer ŒApnAr pib•^ ŒA ™Aek• sireyù eneb•n n•?
k•T• b•l. 12
ŒApnAr sAh•AyY ŒAmAek• öc•Ø suKI k•ereC?
20
Œ‘ elAek•ed•r sµpekR• etAmr• sb•smyù KArAp• es” ŒAnª• ŒAb•Ar ŒAmAyù iP•ireyù id•n. ŒApnAr
k•T• b•l. Žmnik• etAmrA inej“r B˜A”ed•r sµpekR•o ined$•z mA‘ k•rAr j“‘/ ŒAmAr ŒA ™Aek• zi)˜zAlI
KArAp k•TA b•l. k•er id•n.
21 13
etAmr• Ïsb• b•Aej“ k•Aj“ k•ereC•. Žb•M ŒAim pApIed•r ek•mn D•Ar• j“Ib•nyA^A ŒApin c•AnÐ
ik•C¢ b•il in. tA” etAmr• eB˜eb•eC• ŒAimo iWk• t• ŒAim oed•r ezKAeb•• Žb•M or• ŒApnAr k•AeC
etAmAed•r mt. teb• ç<•/ ŒAr eb•zIid•n ŒAim c•¢p iP•er ŒAseb•.
14
k•er TAk•eb•• n•? Žw• ŒAim etAmAyù pirâ•Ar b•uiJ“eyù ö½Vr/ m]&u“Yr zAiˆS˜ÿ˜ eTek• ŒAmAyù inSˆð˜]it id•n.
ed•eb•• Žb•M ŒAim sAmn•sAmin etAmAr smAelAc•n• eh• ŒAmAr ö½Vr/ ŒApin” es”/ iyin ŒAmAyù r(••
k•reb••? k•ern? ŒAmAr j“‘ ŒApin ey sb• B˜Ael• k•Aj“
22
etAmr• ö½Vrek• Bu˜el egC. tA” ŒAim etAmAed•r k•ereCn/ t• ineyù ŒAmAyù gAn gA”et id•n?
iCåiB˜å k•rAr ŒAeg yid• etAmr• ŸpliÝ“ k•r et• 15
öˆBu˜ ŒAmAr/ ŒApnAr sµ•åAen ŒAim muK Kuleb••.
B˜Al? ŒAr yid• n• eb•AJ“ ek•Ÿ etAmAed•r b<•Ac•Aet Žb•M ŒApnAr öˆzMs• gAn gA”eb•A?
pAreb• n•? 16
ök]•tpe(• ŒApin ek•An b•il c•An n•. yid• ŒApin
23
tA” yid• ek•An elAk• ŒAmAyù D•‘b•Ad• b•il ed•yù c•A”etn ŒAim t• ŒApnAr Ÿe£•e• id•tAm. tAh•el
teb• es ŒAmAr sµ•åAn k•er. yid• es sí ŸpAeyù b<•Aec• ek•n ŒApnAek• eh•Amb•il ed•b• y• ŒApin ök]•t pe(•
tAek• b<•Ac•AenAr j“‘ ŒAim ŒAmAr smˆS˜ÿ (•mt• öd•zRn c•An n•?
17
k•reb••.® ö½Vr ey b•il c•An t• h•l Žk• Œnutˆ¹ˆÿ ŒA ™•.
gIt 51 eh• ö½Vr/ yid• Žk•j“n elAk• nè h•äd•eyù o b••tAr
pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r gAnÙilr meD•Y Žk•iw gIt. mn ineyù ŒApnAr k•AeC ŒAes/ tAek• ŒApin iP•ireyù
b•íezb•Ar öit d•AyùUed•r pApk•em$r pr B˜Ab•b•Ad•I nATn ed•eb•n n•.
d•AyùUed•r k•AeC igeyùiCl. Žw• öAyù es” smeyùr gIt.
18
ö½Vr/ iseyùAenr öit öså o B˜Al b•Yb•h•Ar
1
ŒApnAr mh•An eömmyù d•yùAr j“‘ Žb•M ŒApnAr k•r¨n. ej“r¨zAelemr öAc•Ir ŒAb•Ar ge¼ id•n.
19
mh•An k•r¨,A id•eyù ŒAmAr smS˜ÿ pApsmUh• D•ueyù mueC tAh•el ŒApin eh•Amb•il Žb•M sb• Ÿ%m b•il
id•n? ŸpeB˜Ag k•ret pAreb•n. elAek•rA ŒAb•Ar ŒApnAr
2
ö½Vr/ ŒAmAr ŒprAD• mueC id•n. ŒAmAr sb• pAp eb•d•Iet x¡A¼ b•il ed•eb•.
D•ueyù id•n. ŒAb•Ar ŒAmAyù pApmu)˜ k•er id•n?
3
ŒAim j“Ain ŒAim pAp k•eriC. sb•smyù ŒAim gIt 52
es”sb• pAp ed•Ket pA”. pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw mSˆð˜Il. yKn ”ed•AmIyù
4
ey sb• k•Aj“ek• ŒApin gih$•t b•eln/ es” sb• ed•Aeyùg ezQelr k•AeC igeyùiCl Žb•M tAek•• b•eliCl/
k•Aj“” ŒAim k•eriC. ö½Vr ŒApin” es” 'prm Žk•¾ "d•AyùUd• Œh•Iemlek•r G•er ŒAeC.®
1
yAr ib•r¨eß“ ŒAim pAp k•eriC. Ž”sb• k•T• ŒAim eh• eyAß“A/ etAmAr k]•t Œ‘Ayù ineyù &u“im Žt
gItsMih•tA 52:2-55:6 540

b•¼A” k•r ek•nÀ &u“im Œnb•rt ö½Verr sµ•åAnh•Ain zߨ. ö½Vr Ï mª• elAek•ed•r b•Aitl k•er id•eyùeCn.
G•wAo. tA” ö½Verr elAek•r• oed•r prAij“t k•reb• Žb•M
2
etAmr• sb•smyù Œ‘ elAek•ed•r ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ oed•r h•A¼Ùel• ö½Vr þˆArA iCåiB˜å h•eb•.
6
k•r. etAmAed•r ij“B˜ ib•pÆï“nk•/ Kuerr mt” D•ArAel•. ö½Vr/ ”•S•óˆAeyùelr j“‘ iseyùAn pbR•et j“yù ineyù
etAmr• sb•dR •A” imTY• k•T• b•l Žb•M k•AŸek• n• k•AŸek• ŒAsun? ö½Vr yKn t¡Ar elAek•ed•r inb•RAsn eTek•
Wk•Aet ec•X• k•r? iP•ireyù ŒAneb•n tKn yAek•Aeb•r elAek•r• eyn ŒAnª•
3
B˜Ael•r eTek• mª•wA” etAmr• eb•zI pCª• k•r. k•er.
etAmr• setYr eTek• imTY• b•let” eb•zI pCª• k•r.
4
etAmr• Žb•M etAmAed•r imTYAb•Ad•I ij“B˜ mAnuxek• gIt 54
ŒAG•At k•ret B˜AelAb•Aes•. pirc•Alek•r öit. b•A†yˆ–˜¤sh• d•AyùUed•r Žk•iw mSˆð˜Il yKn
5
tA” ö½Vr ic•rid•enr j“‘ etAmAed•r Db•Ms sIP•Ieyùr• Žes ezQlek• b•eliCl/ ŒAmAed•r men h•yù
k•reb•n? eymn k•er Žk•w• elAk• Žk•w• gACek• mUlsh• 'd•AyùUd• ŒAmAed•r elAek•ed•r meD•Y luik•eyù ŒAeC.¾
Ÿpe¼ eP•el/ Žk•”B˜Aeb• ö½Vr etAmAed•r b•A¼I* eTek• 1
ö½Vr/ ŒApnAr (•mt• öeyùAg k•er ŒAmAyù r(••
etAmAed•r ib•i•Cå k•er ed•eb•n? k•r¨n. ŒAmAek• mui)˜ id•et ŒApnAr prAß*m k•Aej“
6
B˜AelA elAek•r• t• ed•Keb• Žb•M ö½Vrek• B˜yù o lAgAn.
šß“• k•ret izKeb•. tAr• etAmAed•r ed•eK Ÿph•As 2
ö½Vr ŒAmAr öATRn• Znun. ŒAim y• b•il t•
k•er b•leb•/ Znun.
7 3
"ed•K/ ö½Ver ey b•Yi)˜ inB˜$r k•rt n•/ tAr ik• ib•ed•zI elAek•rA yAr• ö½Verr ŸpAsnA k•er n•
Œb•S˜î• h•eyùeC. Ï elAk•w• eB˜eb•iCel• or sµpd• tAr• ŒAmAr id•k• eTek• muK iP•ireyùeC. Ïsb• zi)˜zAlI
Žb•M imTYAc•Ar oek• r(•• k•reb•.® elAek•rA ŒAmAyù h•tYA k•rAr ec•X• k•reC.
8
u “ j“lpA” gAeCr mt öBu˜r miª•er
ik••–˜Þ ŒAim sb•j 4
ed•K/ ŒAmAr ö½Vr ŒAmAyù sAh•AyY k•reb•n. ŒAmAr
b•¼ h•eyù ŸWiC. ŒAim öBu˜r stY eöem ic•rid•n ŒAS˜î• öBu˜ ŒAmAyù sh•Ayùt• ed•eb•n.
5
rAKeb••. yAr• ŒAmAr ib•r¨eß“ igeyùeC/ ŒAmAr ö½Vr tAed•r
9
ö½Vr y• ik•C¢ ŒApin k•ereCn/ tAr j“‘ ic•rid•n zAiS˜ÿ ed•eb•n. ö½Vr ŒAmAr öit ib•½VˆS˜ÿ h•eb•n Žb•M
ŒAim ŒApnAr özMsA k•reb••. ŒApnAr B˜)˜ed•r Ïsb• elAek•r ib•nAz k•reb•n.
sAmen ŒAim ŒApnAr nAemr öziS˜ÿ gIt k•reb••/* 6
eh• ö½Vr/ ŒAim ŒApnAek• eS•ˆV •CAb•il ŸísgR k•rb•.
k•ArŠ esw• Kub• B˜Ael•? öBu˜/ ŒAim ŒApnAr nAemr özMs• k•reb•• k•ArŠ
esiw Žt B˜Ael•?
gIt 53 7
ŒAim ŒApnAr nAemr özMs• k•rb• k•Ar, ŒAmAr
pirc•Alek•r öit. mh•lí Žr opr d•AyùUed•r sb• s¿•w eTek• ŒApin ŒAmAyù r(•• k•ereCn. ŒAim
Žk•iw mSˆð˜Il. ŒAmAr zߨed•r prAij“t h•et ed•eKiC.
1
Žk•mA^ eb•Ak•ArA B˜Aeb• ö½Vr b•el ik•C¢ en”. Ž”
D•re,r elAek•r• énRIitýˆS˜ÿ/ éj$“n Žb•M (•itk•r/ or• gIt 55
B˜Al ik•C¢ k•er n•. pirc•Alek•r öit. b•A†yˆ–˜¤ sh• d•AyùUed•r Žk•iw mSˆð˜Il.
2
ök]•tpe(• Žk•j“n ö½Vr ŒAeCn iyin S•VˆgR eTek• 1
ö½Vr ŒAmAr öATRn• Znun. k•r¨,Ar j“‘ ŒAmAr
ŒAmAed•r l(•Y k•reCn. ö½Vr es”sb• |•AnI mAnuexr ey öATRn• tAek• Ÿep(•• k•reb•n n•.
eK<Aj“ k•reCn yAr• ö½Verr eK<Aj““ k•er? 2
ö½Vr/ d•yù• k•er ŒAmAr öATRn• Znun Žb•M Ÿ%r
3
ik••–˜Þ öetYek• ö½Verr eTek• muK G•uireyù ineyùeC. id•n. ŒAmAek• ek•An ij“inx mAnisk•B˜Aeb• yˆ–˜¤,A ed•yù
öetYk•iw elAk•” KArAp. ek•Ÿ B˜Al ik•C¢ k•er n•. t• ŒApnAr k•AeC b•let id•n.
3
n•/ Žk•w• elAk•o n•. ŒAim ey sb• ij“inex B˜yù pA”/ ŒAmAr zߨ
4
ö½Vr b•eln/ "o” sb• mª• elAek•r• inüc•yù j“Aen es”Ùel• b•leC. o” éX elAk•iw ŒAmAek• b•leC.
stY k•I? ik••–˜Þ or• ŒAmAr k•AeC öATRn• k•er n•. éX ŒAmAr zߨr• yArA eß*AeD• Ÿ›˜å% tArA ŒAmAyù ŒAß*m,
elAek•r• ŽmnB˜Aeb• ŒAmAr elAek•ed•r ýAs k•er eyn k•reC. or• ŒAmAr mATAr opr æ¼mu¼ k•er
or• KAb•Ar KAe•C. sMk•wsmUh• Žen eP•eleC.
5
Ïsb• mª• elAk• Žmn ŒAti¿•t h•eb•/ ey ŒAt¿• 4
ŒAmAr h•äd•eyùr iB˜ter G•At öitG•At h•eyù yAe•C.
or• ŒAeg k•Kno pAyù in? Ï mª• elAek•r• ”•S•ˆóAeyùelr m]&u“Y B˜eyù ŒAim B˜It h•eyù reyùiC.
5
ŒAte¿• ŒAim k<•ApiC. ŒAim sˆ–˜¤ˆS˜ÿ.
b•A¼I Žr ŒTR zrIr. Žiw k•Aib•Yk• B˜AxAyù elK• ey/ ö½Vr 6
etAmAek• ic•rter Db•Ms k•reb•n.
ŒAh•A/ ŒAmAr yid• G•uG•u pAKIr mt fAn• TAk•t?
tAh•el ŒAim Ÿe¼ igeyù Žk•w• ib•šAemr j“Ayùg• K<eu j“
ŒApnAr ÖÖÖ k•reb•• ŒA(•irk• ŒeTR/ ''ŒAim ŒApnAr nAem ŒAS˜î•
rAKeb••.®
eb•r k•rtAm.
541 gItsMih•tA 55:7-57:1
7
ŒAim mr¨BU˜imr Œenk• dU•err ek•An j“AyùgAyù c•el gIt 56
eytAm. pirc•Alek•r öit. "sudU•r ok• gAeCr pArAb•t.® gAniwr
8
ŒAim C¢w id•tAm. ŒAim pAileyù eytAm. Ž” pd$•Ayù gAoyù• d•AyùUed•r Žk•iw imka•tAm yKn pelXIyùr•
sms´Ar J“¼ eTek• ŒAim pAileyù eytAm. t¡Aek• gAet b•ª•I k•eriCl.
9
öBu˜ ŒAmAr/ oed•r imTY• b•l• ŒApin b•Þ“• k•r¨n. 1
ö½Vr/ elAek• ŒAmAyù ŒAß*m, k•ereC/ tA” ŒAmAr
ŒAim Ž” zh•er ih•Ms• ™k• b•YApAr Žb•M l¼A” öit k]•p• k•r¨n. or• sb•R(•, D•er ŒAmAr seÒ˜ yuß“
ed•KiC. k•er c•eleC/ ŒAmAyù tA¼• k•er c•eleC.
10
Ž” zh•err öitiw j“AyùgAyù id•nrAi^ ju“e¼ 2
ŒAmAr zߨr• ß*mAgt ŒAmAyù ŒAß*m, k•er
ŒprAD• o Db•MsA ™k• k•Aj“ eleg” reyùeC. c•eleC. oKAen ŒsMKY eyAß“• ŒAeC.
11 3
rAˆS˜ÿAÙelAet ŒprAD• eb•e¼ egeC. elAk•j“n yKn ŒAim B˜It h•eyù pi¼ tKn/ ŒApnAet ŒAmAr
sb•R^ imTY• k•T• b•leC Žb•M Wk•Ae•C. ib•½VAs S˜îApn k•ir.
12 4
Žw• yid• ŒAmAr zߨr• ŒAmAek• ŒpmAn ŒAim ö½Ver ib•½VAs k•ir/ tA” ŒAim B˜yù pA” n•.
k•ret•/ ŒAim sç k•ret pArtAm. Žw• yid• ŒAmAr mAnux ŒAmAr k•I k•reb•? ŒAmAr öit ö½Verr zpeTr
zߨr• ŒAmAyù ŒAß*m, k•ret• ŒAim lue k•Aet j“‘ ŒAim t¡Ar özMs• k•ir.
5
pArtAm. zߨr• sb•smyù ŒAmAr k•T•ek• ib•k•] t k•er. sb•dR A”
13
ik••–˜Þ eh• ŒAmAr sK•/ b•Þu“/ ŒApin S•VˆyùM ŒAmAyù orA ŒAmAr ib•r¨eß“ x¼yˆ–˜¤ k•er.
6
ŒAß*m, k•ereCn. ŒAmAek• h•tYA k•rb•Ar Žk•w• pT K<uej“ pAb•Ar
14
yKn ŒAmr• Žk•seÒ˜ B˜Ie¼r meD•Y id•eyù ö½Verr ŒAzAyù or• Žk•seÒ˜ luik•eyù eTek• ŒAmAr gitib•iD•
miª•er eh•¡ew eytAm/ tKn inej“ed•r egApn k•T• l(•Y k•er.
7
Žek• Œperr seÒ˜ ib•inmyù k•er k•t ink•wB˜Aeb• ö½Vr/ oed•r Œ‘ ede•z ib•d•Ayù k•er id•n. eh•
k•T• b•eliC. ö½Vr/ oed•r éX k•Aej“r j“‘ oed•r zAiˆS˜ÿ id•n.
15
eyn ŒtY•–˜ÿ ib•S•åyùk•rB˜Aeb• m]&u“Y Žes ŒAmAr ŒApnAr eß*AD• ed•KAn Žb•M Ïsb• j“Aited•r prAij“t
zߨed•r ýAs k•er? p]iTb•I P<•Ak• h•eyù yAka• Žb•M oed•r k•r¨n.
j“Ib••–˜ÿÿ igel eP•luk•? ek•nÀ k•Ar, or• sb•A” imel 8
ŒApin j“Aenn ey ŒAim mAnisk•B˜Aeb• öc•Ø
B˜yù¿•r sb• ku•-pirk•Â˜¯n• k•er. ib•pyRS˜ÿ. ŒAim ey k•t ek<•ed•iC tAo ŒApin j“Aenn.
16
sAh•AeyYr j“‘ ŒAim ö½Vrek• fAk•eb••/ öBu˜ ŒApin inüc•yù ŒAmAr ec•AeKr j“elr ih•esb• ereKeCn.
Œb••” ŒAmAek• Ÿß“Ar k•reb•n. 9
tA” yKn ŒAim ŒApnAr k•AeC sAh•AyY öATRn•
17
sÞ“YAyù/ sk•Ael/ épuer ŒAim ö½Verr seÒ˜ k•T• k•ir tKn ŒAmAr zߨed•r prAij“t k•r¨n. ŒAim
b•il. ŒAim t¡Aek• b•lb•/ ek•Ana ib•xyù ŒAmAek• eûL•zýˆS˜ÿ j“Ain ŒApin t• k•ret pAreb•n. k•Ar, ŒApin”
k•er Žb•M itin ŒAmAr k•T• ezAenn. ŒAmAr ö½Vr?
18
ŒAim Œenk• yuß “ k•eriC. sb•Rd•A” ö½Vr ŒAmAyù 10
t¡Ar öitš¨itr j“‘ ŒAim ö½Verr özMs• k•ir.
Ÿß“Ar k•ereCn Žb•M inrAped• iP•ireyù ŽeneCn. ŒAmAr öit t¡Ar öitš¨itr j“‘ ŒAim öBu˜r özMs•
19
ö½Vr/ ŒAmAr k•T• ezAenn. es” Œn•–˜ÿ rAj“• k•ir.
11
Œb••” ŒAmAyù sAh•AyY k•reb•n. ŒAim ö½Ver ib•½VAs k•ir/ tA” ŒAim B˜yù pA”
20
ik••–˜Þ ŒAmAr zߨr• ö½Vrek• B˜yù k•er n• b•A n•. mAnux ŒAmAr k•I k•reb•?
t¡Aek• šß“•o k•er n•. tAr• tAed•r h•äd•yù Žb•M j“Ib•n 12
ö½Vr/ ŒAim ŒApnAr k•AeC ib•ezx öitš¨it
b•d•lAeb• n•. id•eyùiC Žb•M y• öitš¨it id•eyùiC t• ŒAim pAln
21
or• öitš¨it B˜Ò˜ k•er Žb•M inej“r b•Þu“ed•r k•reb••. ŒAim ŒApnAek• ŒAmAr D•‘b•Ad• ŸísgR ineb•d•n
ŒAß*m, k•er. k•rb•.
22 13
ŒAmAr zߨr• Kub• ms],B˜Aeb• k•T• b•el/ zAi•–˜ÿr ek•nÀ k•Ar, ŒApin ŒAmAek• m]&u“Y eTek• Ÿß“Ar
k•T• b•lelo or• yueß“r pirk•Â˜¯n• k•er. oed•r k•ereCn. prAj“yù eTek• ŒApin ŒAmAyù r(•• k•ereCn.
k•T• mAKenr mt ms],/ ik••–˜Þ Ïsb• k•T• C¢irr mt” tA” ŒAim ök•A• id•b•AelAek• ö½Verr ŸpAsnA k•reb••
k•Aew. yAet ek•b•lmA^ j“Iib•t elAek•r• ed•Ket pAyù.
23
etAmAr eyAß“Aed•r öBu˜r k•AeC smpR, k•r itin
etAmAed•r y ˆÍ eneb•n. ö½Vr B˜AelA elAek•ed•r prAij“t gIt 57
h•et ed•eb•n n•. pirc•Alek•r öit. sur "Db•Ms k•r n•.® gAniwr pd$•Ayù
24
etAmAr c•¢i)˜r ŒÒ˜ ŒnusAer/ Ïsb• KunI o gAoyùA d•AyùUed•r Žk•iw imka•tAm/ yKn itin ezQelr k•AC
imTYAb•Ad•Ied•r ŒeD•Rk• j“Ib•n ezx h•oyùAr ŒAeg”/ eh• eTek• pAileyù Ùh•Ayù luik•eyù iCeln.
ö½Vr ŒApin oed•r k•b•er pAWAn Žb•M ŒAmAr c•¢i)˜r 1
ö½Vr/ ŒAmAr öit (•mAzIl eh•An. sd•yù eh•An
Žk•iw ŒMz ih•eseb• ŒAim ŒApnAet ŒAS˜î• rAKb•. ek•nn• ŒAmAr ŒA ™• ŒApnAet ib•½VAs rAeK. yKn
gItsMih•tA 57:2-59:10 542
7
sms´• ŒAes/ tKn ŒAim sur(•Ar j“‘ ŒApnAr k•AeC nd$•m• id•eyù eymn j“l gi¼eyù yAyù/ Ï elAk•Ùel•o
ŒAis. eyn esB˜Aeb•” Œ#• h•eyù yAyù. peTr D•Aer ŒAgACAr
2
ŒAim prAípr ö½Verr k•AeC sAh•AyY öATRn• k•ir. mt or• eyn ib•nX h•yù.
8
ö½Vr sµpU,RB˜Aeb• ŒAmAr y ͈ enn? or• zAmuek•r mt eh•Ak•/ n¼b•Ar smyù eyn gel
3
S•VˆgR eTek• itin ŒAmAyù sAh•AyY ed•n o r(•• gel yAyù. or• eyn j“›˜å-m]t izZr mt ek•Anid•n
k•ern. yAr• ŒAmAyù Œb•d•imt k•er tAed•r itin id•enr ŒAel• n• ed•eK.
9
prAij“t k•ern. ey k<•Aw•eJ“Apek• ‰ˆAlAnI ih•eseb• ‰ˆAileyù rAåAr
ŒAmAr öit ö½Vr t¡Ar ök]•t B˜AelAb•As• öd•zRn pA^ grm k•r• h•yù or• eyn es” k<•Aw•eJ“Aepr ‰ˆAlAnIr
k•ern. mt ib•nX h•yù.
4 10
ŒAmAr j“Ib•n s¿•wApå. zߨr• ŒAmAr c•Arid•ek• Žk•j“n sí elAk• tKn KuzI h•eb• yKn es ed•Keb•
iG•er reyùeC. or• mAnuxeKek•• isMh•ed•r mt; oed•r tAr öit k•r• Œ‘Ayù k•Aej“r j“‘ mª• elAek•r•
d¡• AtÙelA tIerr mt tI(‡• ; oed•r ij“B˜ÙelA zAiS˜ÿ pAe•C. es es” rk•m qsinek•r mt h•eb• ey
trb•Airr mt D•ArAel•. tAr smˆS˜ÿ zߨed•r prAij“t k•ereC.*
5 11
eh• ö½Vr/ ŒApin S•VˆegRr ec•eyùo oper. ŒApnAr yKn Žw• G•web•/ tKn elAek• b•leb•É "sí
mih•m• p]iTb•Iek• ŒAb•]t k•er. elAek•r• sitY” purSˆð˜]t. stY” Žk•j“n ö½Vr ŒAeCn
6
ŒAmAr zߨr• ŒAmAr j“‘ Žk•w• P<•Ad• epeteC. iyin p]iTb•Ir ib•c•Ar k•ern.®
or• ŒAmAyù P<•Aed• eP•let c•A”eC. or• ŒAmAr peT
Žk•w• gB˜Ir gt$ K<ue¼eC yAet ŒAim or meD•Y pe¼
yA”/ ik••–˜Þ or• inej“rA” tAr meD•Y pe¼ egeC? gIt 59
7
ik••–˜Þ ö½Vr ŒAmAyù inrAped• rAKeb•n. itin ŒAmAyù pirc•Alek•r öit. "ib•nAz k•r n•.® gAniwr pd$•Ayù gAoyùA
sAh•s ed•eb•n. ŒAim t¡Ar özMsA k•reb••. d•AyùUed•r Žk•iw imka•tAm yKn ezQl d•AyùUd•ek• h•tYA k•rb•Ar
8
eh• ŒAmAr ŒA ™•/ ej“eg oeWA? eh• sAerÒ˜I/ eh• j“‘ t¡Ar b•A¼Iet elAk• pAiWeyùiCeln.
1
b•I,•/ etAmAed•r sÒ˜It Zr¨ k•r? Žs ŒAmr• ö½Vr ŒAmAek• ŒAmAr zߨed•r h•At eTek• r(••
ŸxAk•Alek•• j“Aigeyù &u“il. k•r¨n. yAr• ŒAmAr seÒ˜ l¼•” k•ret ŽeseC tAed•r
9
ŒAmAr öBu˜/ sk•elr k•AeC ŒAim ŒApnAr özMs• prAij“t k•ret ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n.
k•ir. sb• j“Aitr k•AeC” ŒAim ŒApnAr özMs• k•ir. 2
es” sb• elAk• yAr• mª• k•Aj“ k•er tAed•r h•At
10
ŒApnAr ök]•t B˜AelAb•As•/ ŒAk•Aezr Ÿ•c•tm eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. Ïsb• KunIed•r h•At eTek•
emeG•r eTek•o Ÿ•c•? ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
11 3
eh• ö½Vr/ S•VˆgRek•o Œitß*m k•er yAo. ŒApnAr ed•Kun zi)˜zAlI elAek•r• ŒAmAr j“‘ Œep(••
mih•mA p]iTb•Iek• ŒAb•]t k•r¨k•. k•reC. yid•o ŒAim ek•An pAp b•• ŒprAD• k•irin
tb•uo or• ŒAmAyù h•tY• k•rAr j“‘ Œep(•• k•reC.
4
gIt 58 ŒAim ek•An Bu˜l k•ir in ik••–˜Þ ŒAmAek• ŒAß*m,
sÒ˜It pirc•Alek•r öit. "ib•nAz k•r n•® gAniwr pd$•Ayù k•rAr j“‘ or• ŽKAen C¢ew ŽeseC. öBu˜/ ŸW¦n Žb•M
gAoyùA d•AyùUed•r Žk•iw imka•tAm. Žes ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n. ed•Kun ik• G•weC.
1
oeh• ib•c•Ark•g,/ etAmrA etAmAed•r ib•c•Aer ‘Ayù 5
öBu˜/ ŒApin” sb•Rzi)˜mAn ö½Vr/ ”•S•óˆAeyùelr
sÒ˜t no. etAmr• síB˜Aeb• elAek•r ib•c•Ar k•reC• ö½Vr? ŸW¦n Žb•M Ïsb• elAk•ek• zAiˆS˜ÿ id•n. Ïsb• b•d•
n•. ib•½VAsG•Atk•ed•r öit Žtw¦ku• d•yù• ed•KAeb•n n•.
2 6
n•/ etAmr• ZD•” u KArAp k•Aj“ k•rAr k•T• B˜Aeb••. Ïsb• elAek•r• ku•ku•err mt yAr• sÞ“Y• eb•lAyù
Ž” ed•ez etAmr• ih•MsA ™k• ŒprAD•smUh• k•r. ß*uß“ gj$“n k•ret k•ret Žb•M rAˆS˜ÿAyù G•uret G•uret
3
es” sb• mª• elAk• yKn” j“›˜åAyù tKn eTek•” zh•er ŒAes.
or• Bu˜l k•Aj“ k•ret Zr¨ k•er. j“›˜å eTek•” or• 7
oed•r æmaik• o ŒpmAn Znun. or• Ïsb• inmRm
imTYAb•Ad•I. k•T•Ùel• b•leC. ik••–˜Þ or• eKyùAl k•er n• k•Ar• t•
4
oed•r eß*AD• sAepr ib•exr mt” B˜yù¿•r Žb•M ZneC.
b•iD•r egAKer• sAepr mt. or• stY k•T• Znet 8
öBu˜ oed•r ŒApin Ÿph•As k•r¨n. oed•r sk•lek•
ŒS•VˆIk•Ar k•er. ib•@•äp k•r¨n.
5 9
egAKer• sApr• s¡Apue¼r b•Ie,r sur b•• gAn Znet ŒAim ŒApnAr Ÿe£•e• ŒAmAr b•ª•n• gAn k•reb••.
pAyù n•. Ïsb• mª• elAek•rAo es”sb• sAepr mt/ ö½Vr/ Ÿ<c•¢ pbR•et ŒApin” ŒAmAr inrApd• S˜îAn.
10
k•ArŠ/ tArA ku•-c•ß*A•–˜ÿ k•er. ö½Vr ŒAmAyù B˜AelAb•Aesn Žb•M itin ŒAmAek•
6
öBu˜/ Ï elAk•Ùel• isMeh•r mt. tA” eh• öBu˜/
es ÖÖÖ k•ereC ŒA(•irk• ŒeTR/ "es t•r pAéew• éX elAek•ed•r
oed•r d¡•AtÙelA eB˜e[˜ id•n. r)˜ id•eyù eD••Aeb•.®
543 gItsMih•tA 59:11-62:1
j“yùI h•et sAh•AyY k•reb•n. itin ŒAmAyù zߨed•r ŒAim Ž” BU˜KØ B˜Ag k•er enb•. ŒAim oed•r iziKm
prAij“t k•ret sAh•AyY k•reb•n. ed•eb••. ŒAim oed•r sueO•Aetr ŸptYk•• ed•eb••.
11 7
eh• ö½Vr/ oed•r inCk• h•tY• k•reb•n n•/ n&u“b•A igilyùd• Žb•M mn>iz ŒAmAr h•eb•. ”•Pó•iyùm ŒAmAr
ŒAmAr elAek•r• tAed•r Bu˜el eyet pAer. ek• tAed•r mATAr izrS˜¤A, h•eb•. iyh•Ýd•• h•eb• ŒAmAr ib•c•Ard•Ø.
j“yù Žen id•eyùeCÀ eh• ŒAmAr öBu˜ Žb•M r(•Ak•ArI/ 8
emAyùAb• ed•z ŒAmAr p• eD•AyùAr gAml• h•eb•. ”ed•Am
ŒApnAr (•mt• b•el oed•r ŒApin prAij“t k•r¨n. ŒAmAr ju “ etA b•h•nk•ArI ß*Itd•As h•eb•. ŒAim
C^B˜Ò˜ k•r¨n. pelXIyùed•r prAij“t k•er ib•j“yù ŸÂ˜ñAes ic•ík•Ar
12
Ïsb• mª• elAk• imTY• k•T• b•el o ŒiB˜zAp k•er ŸWeb••?
9- 10
ed•yù. or• y• b•eleC tAr j“‘ oed•r zAiS˜ÿ id•n. ik••–˜Þ ö½Vr/ ŒApin ŒAmAed•r tYAg k•reln?
oed•r” d•e•µ˜õr P<•Aed• oed•r p¼et id•n. ŒAmAed•r qs‘ed•r seÒ˜ ŒApin egeln n•? tA” ek•
13
ŒApnAr eß*AeD• oed•r Db•Ms k•er id•n. oed•r ŒAmAek• Ï #â o suri(•t zh•er ineyù yAeb•À ”ed•Aemr
sµpU,Rräep ib•nAz k•r¨n? sAr• p]iTb•Iek• b•uJ“et id•n ib•r¨eß“ yuß“ k•ret ek• ŒAmAyù enï ׈ ed•eb•À
1
ey S•VˆyùM ö½Vr ”•S•óˆAeyùel zAsn k•reCn? ö½Vr/ zߨed•r prAij“t k•ret ŒAmAed•r sAh•AyY
14
Ïsb• mª• elAk•/ eG•Ÿ eG•Ÿ k•r• ‹AmYmAn ku•ku•err k•r¨n? j“ng, ŒAmAed•r sAhAyY k•ret pAer n•?
12
mt/ rAetr eb•lAyù zh•er ŽeseC. Žk•mA^ ö½Vr” ŒAmAed•r zi)˜zAlI k•ret
15
tArA ik•C¢ KAb•Aerr eK<Aej“ G•uer eb•¼Aeb•/ ik••–˜Þ pAern. Žk•mA^ ö½Vr” ŒAmAed•r zߨed•r prAij“t
ek•An KAb•Ar pAeb• n•/ rAet ib•šAm k•rb•Ar j“‘o k•ret pAern?
ek•An j“Ayùg• tArA K<uej“ pAeb• n•.
16
ik••–˜Þ sk•Ael/ ŒAim ŒApnAr özMs• gAn gA”eb••. gIt 61
ŒAim ŒApnAr eöem ŒAnª• ŸÂ˜ñAs k•reb••. ek•nÀ sÒ˜It pirc•Alek•r öit. tˆ–˜¤b•A† sh•eyAeg d•AyùUed•r
k•Ar, Ÿ•c• pbR•et ŒApin” ŒAmAr inrApd• ŒAšyùS˜îl. gAnÙilr Œ‘tm.
sMk•w Žel ŒAim ŒApnAr k•AeC C¢ew eyet pAreb••. 1
eh• ö½Vr/ ŒAmAr öATRn• sÒ˜It Znun. ŒAmAr
17
ŒApnAr özMs• k•er ŒAim gAn gA”eb••. ek•nÀ öATRn• Znun.
2
k•Ar, Ÿ•c• pbR•et ŒApin” ŒAmAr inrApd• ŒAšyùS˜îl. ŒAim eyKAen” TAik•/ yt” éb•Rl h•”n• ek•n/
ŒApin es” ö½Vr iyin ŒAmAyù B˜AelAb•Aesn? ŒAim sAh•AeyYr j“‘ ŒApnAek• fAk•eb••? ŒAmAek• b•æ
b•æ Ÿ<c•¢et inrApd• S˜îAen ineyù c•lun.
3
gIt 60 ŒApin” ŒAmAr inrApd• ŒAšyùS˜îl? ŒApin” es”
sÒ˜It pirc•Alek•r öit. "c•¢i)˜r ilil Pu•l® gAniwr zi)˜zAlI égR y• ŒAmAek• ŒAmAr zߨed•r eTek• r(••
pd$•Ayù gAoyùA d•AyùUed•r Žk•iw imka•tAm. yKn d•AyùUed•r k•er.
4
ŒrAm-nh•riyùm o ŒrAm-esAb•Ar seÒ˜ yuß“ h•yù Žb•M ŒAim ic•rid•enr j“‘ ŒApnAr t¡Ab•uet TAk•et
yKn eyAyùAb• lb•, ŸptYk•Ayù ”ed•Aemr 12/ 000 qs‘ek• c•A”. eyKAen ŒApin ŒAmAyù suri(•t k•reb•n ŒAim
prAij“t k•er iP•er ŽesiCel• tKnk•Ar gIt. esKAen” luik•eyù TAk•et c•A”.
1
eh• ö½Vr/ ŒApin ŒAmAed•r opr ß*u ß“ iCeln. 5
eh• ö½Vr/ ŒApnAek• y• ed•b•Ar öitš¨it ŒAim
ŒApin ŒAmAed•r b•Aitl k•er id•eyùeCn/ ŒAmAed•r k•eriC tA ŒApin ZeneCn. ik••–˜Þ ŒApnAr ŒnugAmIed•r
Db•Ms k•er id•eyùeCn. d•yù• k•er ŒAmAed•r punr¨ß“Ar y• ŒAeC/ tAr öitiw ij“inx” ŒApnAr k•AC eTek•
k•r¨n. ŽeseC.
2 6
ŒApin” BU˜imk•µp k•ireyùeCn Žb•M p]iTb•Iek• rAj“Aek• d•IG•R j“Ib•n id•n? tAek• ic•rid•n j“Iib•t
iþD•Aib•B˜)˜ k•ereCn. ŒAmAed•r p]iTb•I w¦k•er• w¦k•er• TAk•et id•n?
7
h•eyù eB˜e[˜ p¼eC. d•yù• k•er Žek• iWk• k•r¨n. tAek• ic•rid•n ö½Verr seÒ˜ eb<•ec• TAk•et id•n?
3
ŒApin ŒApnAr elAek•ed•r b•æ sms´• id•eyùeCn. ŒApnAr ök]•t B˜AelAb•As• id•eyù tAek• ŒApin r(••
ŒAmr• enzAýˆS˜ÿ elAek•ed•r mt wlml k•ret k•ret k•r¨n.
pe¼ yAi•C. 8
ŒAim ic•rk•Al ŒApnAr nAemr özMsA k•reb••.
4
yAr• ŒApnAek• ŸpAsnA k•er tAed•r ŒApin stkR• ŒAim y• öitš¨it id•eyùiC/ öitid•n” ŒAim t• pAln
k•ereCn. ŽKn tAr• zߨed•r h•At eTek• pAileyù k•reb••.
eyet pAer. gIt 62
5
ŒApnAr prAß*m öeyùAg k•er ŒAmAed•r Ÿß“Ar sÒ˜It pirc•Alek•r öit. iydU•TUenr Ÿe£•e•
k•r¨n? ŒAmAr öATRn•r Ÿ%r id•n Žb•M yAed•r ŒApin d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
1
B˜AelAb•Aesn tAed•r r(•• k•r¨n? yA” G•w¦k• n• ek•n/ ö½Vr ŒAmAyù Ÿß“Ar k•reb•n
6
ö½Vr t¡Ar miª•er k•T• b•eleCn Žb•M Žet ŒAim Ž” ŒAzAyù ŒAmAr ŒA ™• qD•yRY D•er Œep(•• k•reC.
Kub• KuzI? itin b•eleCn/ "ŒAmAr elAek•ed•r seÒ˜ ŒAmAr pir^A, Žk•mA^ t¡Ar k•AC eTek•” ŒAseb•.
gItsMih•tA 62:2-64:9 544
2
h•yùet• ŒAmAr Œenk• zߨ ŒAeC/ ik••–˜Þ ö½Vr” 4
ç<•/ ŒAmAr Ž j“Ib•en ŒAim ŒApnAr” özMsA
ŒAmAr égR. ö½Vr ŒAmAyù r(•• k•ern. Ÿ<c•¢ pbR•et k•reb••. ŒApnAr pib•^ nAem ŒAim é-h•At &u“el öATRnA
ö½Vr” ŒAmAr inrApd• ŒAšyùS˜îl. ŒAmAr mˆS˜ÿ b•¼ k•reb••.
5
zߨo ŒAmAyù prAij“t k•ret pAreb• n•. ŒAim Žmn” s•–˜ÞX h•b• eyn ŒAim sb eTek• esr•
3
k•t(•, etAmr• ŒAmAyù ŒAß*m, k•reb•À ŒAim KAb•Ar eKeyùiC. Žb•M ŒAmAr ŒAnª•¹t uñ muK id•eyù ŒAim
Žk•w• Ju“<ek• p¼• ed•oyùAelr mt. ŒAim Žk•w• B˜©Í ŒApnAr” özMs• k•reb••.
öAyù eb•¼Ar mt. 6
yKn ŒAim ib•CAnAyù Zet yAeb•• tKn ŒAim
4
ŒAmAr Ùr¨ ׈ TAk•• se%Ño Ïsb• elAk• ŒAmAr ŒApnAek• S•år, k•reb••. mD•YrAe^ ŒAim ŒApnAr D•YAn
ib•nAezr pirk•Â˜¯n• k•reC. ŒAmAr sµpekR• imTY• k•rb•.
7
b•el or• ŒAnª• pAyù. j“nsme(• or• ŒAmAr ŒApin sitY” ŒAmAek• sAh•AyY k•ereCn? ŒApin
sµpekR• B˜Al k•T• b•el ik••–˜Þ egApen ŒAmAyù ŒiB˜zAp yKn ŒAmAyù sur(•A ed•n tKn ŒAim ŒAneª•A˜ñAs
ed•yù. k•ir?
5 8
ŒAmAek• r(•• k•rb•Ar j“‘ ŒAmAr ŒA ™• qD•yRY ŒAmAr ŒA ™• ŒApnAek• j“i¼eyù D•er TAek•.
D•er ZD•umA^ ö½Verr Œep(•• k•reC? ö½Vr ŒAmAr ŒApnAr fAn h•At ŒAmAek• sh•Ayùt• ed•yù.
9
Žk•mA^ ŒAz•. yArA ŒAmAyù emer eP•let ”•CA k•er or• sb•A”
6
ö½Vr” ŒAmAr égR. ö½Vr” ŒAmAyù r(•• k•ern. Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eb•. or• oed•r k•b•er tileyù yAeb•.
Ÿ<c•¢ pbR•et ö½Vr” ŒAmAr inrApd• ŒAšyùS˜îl. 10
trb•Airr þˆAr• oed•r m]&“u Y h•eb•. b•eu nAku•ku•r oed•r
7
ŒAmAr mih•mA o j“yù ö½Verr k•AC eTek• ŒAes. m]ted•h• iC¡e¼ KAeb•.
11
itin” ŒAmAr #â égR . itin” ŒAmAr inrApd• ik••–˜Þ rAj“• d•AyùUd• t¡Ar ö½Vrek• ineyù” suKI h•eb•
ŒAšyùS˜îl. Žb•M yAr• t¡Aek• mA‘ k•er tArA” ö½Verr özMs•
8
eh• elAk•sk•l/ sb•dR •A” ö½Verr opr ib•½AV s rAeKA. k•reb•. ek•nÀ k•Ar, itin sb• imTYAb•Ad•Iek• prAij“t
etAmAed•r sb• sms´• ö½Vrek• b•l. ö½Vr” ŒAmAed•r k•ereCn.
inrApd• ŒAšyùS˜îl.
9
ök]•tpe(• elAk•j“n ek•An sAh•AyY k•ret pAer gIt 64
n•. ök]•t sAhAeyYr j“‘ etAmr• oed•r opr sÒ˜It pirc•Alek•r öit . d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
1
inB˜$r k•ret pAreb• n•. ö½Verr seÒ˜ &u“ln• k•rel/ ö½Vr/ ŒAmAr k•T• Znun. ŒAmAr zߨ ŒAmAyù
or• Žk•iw b•AtAesr Pu•ík•Ar CA¼• ŒAr eb•zI ik•C¢ zAsAe•C. ŒAmAek• tAr h•At eTek• r(•A k•r¨n?
2
nyù. zߨr egApn c•ß*A•–˜ÿ˜ eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
10
ej“Ar k•er ek•e¼ enoyùAr b•YApAer etAmAr Ï mª• elAek•ed•r k•AC eTek• ŒAmAyù luik•eyù rAKun.
3
(•mtAr opr ib•½VAs k•r n•. Žk•d•m eB˜eb•• n• ey or• ŒAmAr sµpekR• KArAp o imTY• k•T• b•eleC.
c•¢ir k•er ik•C¢ ineyù lAB˜b•An h•eb•. yid• &u“im D•nI h•o/
oed•r ij“B˜ tI(‡• trb•Airr mt/ oed•r it)˜ k•T•
teb• emAew” ib•½VAs k•erA n• sµpd• etAmAyù sAh•AyY eyn ib•B˜)˜ tIerr mt.
4
k•reb•. oed•r egApn efr• eTek• or• inB˜$eyù Žb•M
11
ö½Vr b•eln/ Žk•wA” mA^ ij“inx ŒAeC yAr ŒtikR•et srl o sí mAnuxed•r id•ek• tIr eC¡Ae¼.
5
opr &u“im inB˜$r k•ret pAer• :Žb•M ŒAim t• ib•½AV s mª• k•Aej“ or• Žek• Œ‘ek• ŸísAih•t k•er.
k•irò. "Žk•mA^ ö½Verr k•AC eTek•” zi)˜ ŒAes?® or• oed•r P<•Ad• pAtAr k•TAb•At$• b•el. or• Žek•
12
eh• ŒAmAr öBu˜/ ŒApnAr B˜AelAb•As•” ök]•t Œ‘ek• b•el/ "ek•Ÿ Ž” P<•Ad• ed•Ket pAeb• n•?®
6
B˜AelAb•As•. elAek• ey k•Aj“ k•er tAr j“‘” ŒApin or• oed•r P<•Ad• luik•eyù ereKeC. or• j“Ib••–˜ÿ
tAek• purSˆð˜Ar b•• zAiS˜ÿ ed•n. b•ilsmUeh•r sÞ“Aen ŒAeC. mAnux Kub• c•&u“r h•et pAer/
tA” or• ik• P•iª• k•reC t• j“An• muiSˆð˜l.ò
7
gIt 63 ik••–˜Þ ö½Vro oed•r id•ek• "tIr® ine(•p k•ret
d•AyùUed•r Žk•iw gIt. yKn eTek• itin pAern? Žw• j“Anet pArAr ŒAeg” éX elAek•r• j“Km
iyh•Ýd•Ar mr¨BU˜imet iCeln. h•eyù yAeb•.
1 8
ö½Vr/ ŒApin” ŒAmAr ö½Vr. ŒAim ŒApnAek• mª• elAek•r• Œ‘ elAek•r KArAp k•rAr” ic••–˜ÿ•
B˜Ix,B˜Aeb• c•A”. erQ@•d•ÿ“ Zk•en• j“imr mt/ ŒAmAr k•er. ik••–˜Þ ö½Vr oed•r éX pirk•Â˜¯n• eB˜eˆS˜ÿ id•et
ed•h• o ŒA ™A ŒApnAr j“‘ ï\•At$ h•eyù reïeC. pAern Žb•M o” ku•-pirk•Â˜¯n• oed•r oper” G•wAet
2
ç<•/ ŒApnAr miª•er ŒAim ŒApnAek• ed•eKiC. pAern. tKn yArA” oed•r edKeb• tAr• ib•S•åeyù
ŒApnAr zi)˜ Žb•M mih•m•o ŒAim ed•eKiC. ŒiB˜BU˜t h•eyù mAT• nA¼Aeb•.
3 9
ŒApnAr B˜AelAb•As• j“Ib•enr ec•eyùo Ÿ%m. ŒAmAr elAek•rA ed•Keb• ö½Vr ik• k•ereCn. t¡Ar sµpekR•
oþþˆyù ŒApnAr” özMs• k•er. tAr• Œ‘ elAek•ed•r b•leb•. tKn öetYek• ö½Vr
545 gItsMih•tA 64:10-66:20
sµpekR• ŒAro eb•zI j“Anet pAreb•. or• t¡Aek• B˜yù gIt 66
o šß“• k•ret izKeb•. sÒ˜Ir pirc•Alek•r öit. Žk•iw özMsA gIt.
10
Žk•j“n B˜AelA elAk• ŒAneª•r seÒ˜ öBu˜r esb•• 1
smý p] i Tb•I Ÿ•c• S•V ˆ er ö½V e rr Ÿe£•e•
k•er Žb•M t¡Ar opr inB˜$r k•er. Žk•j“n B˜Al o ŒAnª•Db•in k•r?
sí elAk• ö½Vrek• tAr Œ–˜ÿr eTek• özMsA k•er. 2
t¡Ar mih•mAmyù nAemr özMs• k•r? özMsA gAn
egeyù t¡Ar nAemr s›˜åAn k•r?
3
gIt 65 ö½Vrek• b•l t¡Ar k•Iit$Ùil ik• Œnb•†? eh• ö½Vr/
sÒ˜Ir pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r ŒApnAr prAß*emr mh•e ׈ ŒApnAr zߨr• tAed•r
Žk•iw özMsA gIt. mATA ŒApnAr k•AeC Œb•nt k•er. or• ŒApnAr B˜eyù
1
iseyùAen ib•rAj“mAn eh• ö½Vr/ ŒAim ŒApnAr B˜It?
özMs• k•ir. ŒApnAek• y• ed•oyù A r öitš¨it 4
sAr• p]iTb•I eyn ŒApnAr ŸpAsnA k•er. öetYek•
id•eyùiClAm/ t• ŒAim id•eyùiC. eyn ŒApnAr nAemr özMs• k•er.
2 5
ŒApin ey sb• k•Aj“ k•ereCn es sµpekR• ŒAmr• ö½Vr y• y• k•ereCn tAr id•ek• ed•K? Ž”sb•
b•el TAik•. ŒApino ŒAmAed•r öATRnA ZeneCn. yAr• ij“ins ŒAmAed•r ib•S•åyù-ib•hb•l k•er.
ŒApnAr k•AeC ŒAes/ tAed•r öetYek•r öATRnA ŒApin 6
ö½Vr/ smu@•ek• ZÅk• BU˜imet pir,t k•ereCn.
ezAenn. ŒAneª• ŸÂ˜ñAs k•ret k•ret t¡Ar elAek•r• nd•I eh•¡ew
3
yKn ŒAmAed•r pAepr B˜Ar Œitir)˜ eb•e¼ yAyù/ pArApAr k•ereC.
7
tKn ŒApin es” pAp-B˜Ar lAG•b• k•ern. ö½Vr/ t¡Ar prAß*em p]iTb•I zAsn k•reCn. sb•^
R ”
4
ö½Vr/ ŒApin” ŒApnAr elAk•ed•r menAnIt itin elAek•r opr nj“r rAKeCn. ek•Ÿ” t¡Ar ib•r¨eß“
k•ern. ŒApnAr miª•er Žes ŒApnAr ŸpAsnA k•rAr ib•e@•Ah•I h•et pAreb• n•.
j“‘ ŒApin” ŒAmAed•r menAnIt k•ereCn. ŒApnAr 8
eh• j“ng,/ ŒAmAed•r ö½Verr özMsA k•r. t¡Ar
miª•er/ ŒApnAr pib•^ öAsAed•/ ey sb• menArm ij“inx k•AeC Ÿ•c•S•Vˆer özMs• gAn gAo.
9
ŒAeC/ tA” id•eyù ŒAmr• s•–˜ÞX h•b•? ö½Vr ŒAmAed•r j“Ib•n id•eyùeCn. ö½Vr ŒAmAed•r
5
ö½Vr ŒApin ŒAmAed•r r(•• k•ern. B˜AelA r(•• k•ern.
elAek•r• ŒApnAr k•AeC öATRn• k•er Žb•M ŒApin 10
mAnux eymn k•er ŒAÙen räep• prI(•• k•er/
tAed•r öATRn•r Ÿ%r ed•n. tAed•r j“‘ ŒApin ŒAü‚yRY etmn k•er ö½Vr ŒAmAed•r prI(•• k•ereCn.
11
k•Ay$Y k•ern. sAr• p]iTb•Iet elAek•rA ŒApnAet ŒAS˜î• ö½Vr/ ŒApin ŒAmAed•r P<•Aed• eP•eleCn. ŒApin
rAeK. ŒAmAed•r opr B˜Air eb•AJ“• c•AipeyùeCn.
6 12
ö½Vr t¡Ar zi)˜ id•eyù pbR•t s]iX k•ereCn. ŒAmAed•r ŒApin ŒAmAed•r zߨed•r ŒAmAed•r Œitß*m
c•ArpAez ŒAmr• t¡Ar zi)˜ek• ed•Ket pA”. k•ret id•eyùeCn. ŒAÙn o j“elr eB˜tr id•eyù ŒApin
7
Ÿ%Al smu@•ek• ö½Vr zA•–˜ÿ k•ereCn. ö½Vr” ŒAmAed•r ewen-ih•¡c•e¼ ineyù egeCn. ik••–˜Þ ŒApin
p]iTb•Iet "j“nsmu@•smUh•® s]iX k•ereCn. ŒAmAed•r inrApd• S˜îAen ineyù ŽeseCn.
8 13-14
ŒApin eysb• ib•S•åyùk•r ij“inx k•ern/ tAet tA” ŒAim ŒApnAr miª•er b•il ineyù yAeb••.
sAr• p]iTb•Ir elAk• ib•S•åyù-ib•hb•l h•eyùeC. sUeyRAd•yù yKn ŒAim sMk•ewr meD•Y iClAm ŒAim ŒApnAr sAh•AyY
o sUyRAˆS˜ÿ˜ ŒAmAed•r öc•Ø suKI k•er? ec•eyùiClAm. ŒAim ŒApnAr k•AeC Œenk• öitš¨it
9
ŒApin” j“imr y ͈ enn. ŒApin” j“imet esc• k•eriClAm. y• ŒAim öitš¨it k•eriClAm/ ŽKn
ed•n Žb•M tAet P•sl P•lAn. eh• ö½Vr ŒApin” es” t• ŒAim ŒApnAek• id•i•C.
15
j“n/ iyin nd•I o KAlÙil j“el B˜er id•eyùeCn Žb•M ŒAim ŒApnAr k•AeC pApemAc•enr qneb•† ŸísgR
P•sl P•lAet sAh•AyY k•ereCn. k•ir. ŒAim ŒApnAek• emxsh• D•up ŸísgR k•ir. ŒAim
10
h•Al ed•oyù• j“imet ŒApin” b•i] X J“rAn. ŒApin” ŒApnAek• CAgl o x¡A¼smUh• ŸísgR k•ir.
16
j“imek• j“l id•eyù is)˜ k•ern. ŒApin” b•]iXr j“l etAmr• yAr• ö½Verr ŸpAsnA k•rC tAr• ŒAmAr
id•eyù j“imek• nrm k•ern Žb•M ŒApin” k•ic• c•Ar• k•AeC Žes•/ ŒAim etAmAed•r b•leb•• ö½Vr ŒAmAr
j“›˜åAet ed•n. j“‘ ik• k•ereCn.
11
ŒApin B˜Ael• P•sl id•eyù n&u“n b•Cr Zr¨ 17
ŒAim t¡Ar k•AeC öATRnA k•eriClAm/ ŒAim t¡Ar
k•ern. ŒApin ib•iB˜å P•sl id•eyù gA¼IÙil B˜er özMs• k•eriClAm.
ed•n. 18
ŒAmAr h•äd•yù inmRl iCl tA” ŒAmAr öBu˜ ŒAmAr
12
pAh•A¼ o mr¨BU˜im G•Aes ŒA•CAid•t h•eyù ŒAeC. k•T• ZeneCn.
13
c•Ar,BU ˜ imÙel• emex B˜er reyù e C. 19
ö½Vr ŒAmAr k•T• ZeneCn. ö½Vr ŒAmAr öATRn•
ŸptYk•AÙel• P•sel pirpU,R h•eyùeC. öetYk•iw mAnux ZeneCn.
ŒAneª• Db•in id•e•C Žb•M gAn gA”eC. 20
ö½Verr özMs• k•r? ö½Vr ŒAmAr id•k• eTek•
gItsMih•tA 67:1-68:25 546

ib•muK h•n in/ itin ŒAmAr öATRnA ZeneCn ŒAmAr S•VˆyùM sInyù pb•Ret enem Želn Žb•M ŒAk•Az ib•gilt
öit itin t¡Ar B˜AelAb•As• ed•iKeyùeCn? h•l.
9
Žk•w• piršA•–˜ÿ o öAc•In BU˜KØek• punrAyù setj“
gIt 67 k•rAr j“‘ ŒApin b•]iX pAiWeyùiCeln.
10
sÒ˜It pirc•Alek•r öit. b•A†yˆ–˜¤sh• Žk•iw özMs• gIt. ŒApnAr sb• pZ es” BU˜KeØ iP•er Žel•. eh•
1
eh• ö½Vr/ ŒAmAed•r k]•pA k•r¨n Žb•M ŒAzIb•RAd• ö½Vr/ es” j“AyùgAyù d•ir@• elAek•ed•r ŒApin b•æ
k•r¨n. Œnuýh• k•er ŒAmAed•r ýh•, k•r¨n? B˜Al ij“inx id•eyùeCn.¾
2
eh• ö½Vr/ p]iTb•Ir smˆS˜ÿ elAk• eyn ŒApnAr 11
ö½Vr ŒA|•A id•eln Žb•M b•æ elAk• susmAc•Ar
sµpekR• j“Anet pAer. öetYk•w• j“Ait eyn ed•Ket id•et eglÉ
12
pAyù ek•mn k•er ŒApin mAnuxek• b<•Ac•An. "zi)˜zAlI rAj“Ar qsink•r• pAileyù egeC?
3
eh• ö½Vr/ elAek•rA eyn ŒApnAr özMs• k•er? qsink•r• yuß“ eP•rí ey sb• ij“ins ŒAneb•/ b•A¼Ir
eyn smˆS˜ÿ elAk• ŒApnAr özMs• k•er. mih•lAr• esÙel• B˜Ag k•er eneb•. yAr• b•A¼Iet
4
smˆS˜ÿ j“Ait ŒAh•lAid•t h•eyù ŒAnª ŸpeB˜Ag ŒAeC tAr• es” sb• sµpd• B˜Ag k•er eneb•.
13
k•r¨n? ek•nÀ k•Ar, ŒApin ‘AyùsÒ˜tB˜Aeb• elAek•r räepAyù emA¼• G•uG•ur fAn• or• pAeb•. esAnAyù
ib•c•Ar k•ern. Žb•M ŒApin öetYk•iw j“Aitek• zAsn J“ka•J“ka• k•r• fAn• tAr• pAeb•.®
14
k•ern. slaemAn pbR•et ö½Vr zߨ rAj“Aed•r C^B˜Ò˜
5
eh• ö½Vr/ elAek•rA eyn ŒApnAr özMs• k•er? k•reln. or• h•eyùiCl &u“xAer J“er yAoyùAr mt.
sk•l elAk• eyn ŒApnAr özMs• k•er. 15
b•Azn pb•t
R Œenk•Ùel• z]Ò˜ sµ•ˆV ilt Žk• ib•rAw
6
eh• ö½Vr/ ŒAmAed•r ö½Vr•/ŒAmAed•r ŒAzIb•RAd• pbR•t.
16
k•r¨n. ŒAmAed•r j“im eyn ŒAmAed•r B˜Al ŒAb•Ad• eh• b•Azn pbR•t/ ek•n &u“im iseyùAn pbR•tek• nIc•¢
ed•yù. nj“er ed•KÀ ö½Vr iseyùAn pbR•tek• B˜AelAb•Aesn.
7
ö½Vr eyn ŒAmAed•r ŒAzIb•RAd• k•ern. p]iTb•Ir öBu˜ ic•rid•n esKAen TAk•eb•n b•el iS˜îr k•ereCn.
17
smˆS˜ÿ elAk• eyn ö½Vrek• B˜yù o šß“• k•er. ö½Vr pib•^ iseyùAn pbR•et ŒAesn. t¡Ar ipC¢
ipC¢ l(• l(• rT ŒAes.
18
gIt 68 elAek•ed•r k•AC eTek• Ÿph•Ar enoyùAr j“‘/
sÒ˜It pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw özMs• gIt. Žmnik• yAr• t¡Ar ib•r¨eß“ igeyùiCl tAed•r k•AC eTek•o
1
ö½Vr/ ŒApin ŸW¦n Žb•M zߨed•r C^B˜Ò˜ k•r¨n. Ÿph•Ar ýh•, k•rAr j“•‘ itin j¡“Ak•j“mk• k•er b•ª•Ied•r
t¡Ar sb• zߨrA eyn t¡Ar eTek• dU•er pAileyù yAyù. enï ׈ id•eyù Ÿ•c• pb•Retr oper egeln. öBu˜ ö½Vr
2
eD•<Ayù• eymn b•AtAes Ÿe¼ yAyù/ etmin ŒApnAr esKAen TAk•Ar j“‘ egeln.
zߨr• eyn C^B˜Ò˜ h•yù. emAm eymnB˜Aeb• ŒAÙen 19
öBu˜r özMs• k•r? id•enr pr id•n itin ŒAmAed•r
gel yAyù/ etmn” k•er eyn ŒApnAr zߨrAo Db•Ms B˜Ar b•h•n k•ern. ö½Vr ŒAmAed•r r(•• k•ern?
20
h•yù. itin” ŒAmAed•r ö½Vr. itin es” ö½Vr iyin
3
ik••–˜Þ D•Aiµ•Råk• elAek•r• suKI. D•Aiµ•Råk• elAek•r• ŒAmAed•r r(•• k•ern. öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr/ ŒAmAed•r
ö½Verr seÒ˜ ŒAneª•A˜ñAes smyù k•AwAeb•. D•Aiµ•Råk• m]&u“Y eTek• r(•• k•ern.
elAek•r• inej“ed•r ŸpeB˜Ag k•ret pAreb• Žb•M öc•Ø 21
ö½Vr Œb••” ed•KAeb•n ey itin t¡Ar zߨed•r
suKI h•eb•? prAij“t k•ereCn. yAr• t¡Ar ib•r¨eß“• l¼A” k•ereC
4
ö½Verr Ÿe£•e• gAn gAo. t¡Ar nAem özMsA ö½Vr tAed•r zAiˆS˜ÿ ed•eb•n.
k•r. ö½Verr j“‘ pT öS˜Þt k•r. mr¨BU˜imet itin 22
ŒAmAr öBu˜ b•eleCn/ "b•Azn eTek• ŒAim ŒAmAr
reT c•e¼ ŒAseCn. t¡Ar nAm "yA>.® t¡Ar nAemr zߨed•r ineyù ŒAseb••/ piü‚m ed•z eTek• ŒAim
özMsA k•r? zߨed•r ineyù ŒAseb••.
5 23
t¡Ar pib•^ miª•er itin” ŒnAeTr iptAr mt. etAmr• tAed•r re)˜r opr id•eyù h•A¡ wet pAreb•.
ö½Vr ib•D•b•Aed•r y ͈ enn. etAmAed•r ku•ku•r oed•r r)˜ ec•ˆew KAeb•.
6 24
sÒ˜Ih•In elAk•ek• ö½Vr g]h• ed•n; ö½Vr t¡Ar ö½Verr ezAB˜AyA^Ar id•ek• tAik•eyù ed•K. ŒAmAr
elAek•ed•r k•ArAgAr eTek• mu)˜ k•ern. tAr• B˜Ix, ö½Vr/ ŒAmAr rAj“Ar pib•^ ezAB˜•yA^Ar id•ek• tAik•eyù
suKI. ik••–˜Þ ey elAek•r• ö½Verr ib•erAiD•t• k•reb• ed•K.
tAr• erQ@•-d•ÿ“ mr¨BU˜imet b•As k•reb•. 25
öTem” ŒAseC gAyùk•r•/ tAed•r epCen reyùeC
7
ö½Vr/ ŒApin” ŒApnAr elAek•ed•r imzr eTek• b•I,Ayˆ–˜¤ b•A†k•ArIg, yAed•r ŒnusrŠ k•riCl Kã•,I
eb•ireyù ŒAset enï × ˆ id•eyù i Celn. ŒApin” b•Aj“nArt• emeyùr•.*
mr¨BU˜imet eh•¡ew ˆigeyùiCeln.
8 emeyrù • ŒA(•irk• ŒeTR/ ih•º•¨ ze€• "emeyùr•® sÒ˜It iz˜¯I
Žb•M BU˜im ek<•ep ŸeWiCl. ö½Vr/ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr ŒTb•• eCAw eCeled•r gAenr d•lek•o eb•AJ“Aet pAer.
547 gItsMih•tA 68:26-69:20
26
mh•AsmAeb•ez ö½Verr özMs• k•r? eh• ”•S•ˆó Aeyùelr ijins ŒAim c•¢ir k•ir in/ or• ŒAmAyù tAr d•Am id•et
elAek•rA/ öBu˜r özMs• k•r? b•AD•Y k•ereC.
27 5
eCAw ib•‘AmIn nAmk• Ÿpj“Ait tAed•r enï ׈ eh• ö½Vr/ ŒApin ŒAmAr ߨiwÙil j“Aenn.
id•e•C. esKAen iyh•Ýd•Ar b•¼ pirb•Aro reyùeC. sb•UlUn ŒApnAr k•AeC ŒAim ŒAmAr pAp luek•Aet pAir n•.
Žb•M nˆ¹ˆÿAilr entAr•o esKAen reyùeCn. 6
eh• ŒAmAr sd•AöBu˜/ sb•z
R i)˜mAn öBu˜/ ŒAmAr j“‘
28
ö½Vr/ ŒApnAr (•mt• ŒAmAed•r ed•KAn? ey eyn ŒApnAr ŒnugAmIr• lÆï“•yù n• pe¼. eh•
(•mtA ŒAmAed•r j“‘ ŒtIet b•Yb•h•Ar k•ereCn es” ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ ŒApnAr ŒnugAmIrA eyn ŒAmAr
(•mtA öd•zRn k•r¨n. j“‘ ib•º•t eb•AD• n• k•er.
29
ej“r¨zAelem/ ŒApnAr öAsAed• ŒApnAek• 7
ŒAmAr muK lÆï“Ayù eFek• egeC. Ž” lÆï“A ŒAim
Ÿph•Ar ed•b•Ar j“‘ rAj“Ar• t¡Aed•r ϽVyR ineyù ŒApnAr j“‘ b•h•n k•riC.
8
ŒAseb•n. ŒAmAr B˜Aeyùr• Œec•n• mAnuexr seÒ˜ eyrk•m
30
ŒApin y• c•An ŒApnAr dØ b•Yb•h•Ar k•er/ Ïsb• b•Yb•h•Ar k•er esrk•m ŒAmAr seÒ˜ k•er. ŒAmAr
"j“•–˜Þed•r® id•eyù ŒApin tA” k•rAn. Ïsb• j“Aitr mAeyùr s•–˜ÿAnr• ŒAmAr seÒ˜ iB˜naed•zIr mt” b•Yb•h•Ar
"x¡A¼® o "egAr¨ed•r® ŒApnAr Œnugt k•r¨n. o” k•er.
sb• j“Aitek• ŒApin yueß“• prAij“t k•ereCn. oed•r 9
ŒApnAr miª•r sµpekR• ŒAmAr tIº• ŒnuBU˜it”
id•eyù ŒApnAr k•AeC räep• ŒAnyùn k•r¨n. ŒAmAek• ezx k•er id•e•C. yAr• ŒApnAek• ineyù mj“•
31
oed•r id•eyù imzr eTek• D•n-sµpd• ŒAnyùn k•er tAed•r k•AC eTek• ŒAim ŒpmAn ku•i¼eyùiC.
10
k•r¨n. ö½Vr/ kU•zIyùr• eyn oed•r sµpd• ŒApnAr ŒAim k<•Aid• Žb•M Ÿpb•As k•ir/ Žr j“‘ or•
k•AeC ineyù ŒAes. ŒAmAyù ineyù h•AsAh•Ais k•er.
32
p]iTb•Iet rAj“Ar• yAr• ŒAeC•/ ö½Verr Ÿe£•e• 11
é>K ök•Aezr j“‘ ŒAim öAyùiü‚% k•ir/ k•Ap¼
özMsA k•r? ŒAmAed•r öBu˜r Ÿe£•e• özMsA gAn pir/ elAek• ŒAmAyù ineyù mj“• k•er.
k•r? 12
ök•A• S˜îAen or• ŒAmAyù ineyù ŒAelAc•n• k•er.
33
ö½Verr gIt gAo? itin t¡Ar rT öAc•In S•ˆV gÙ R ilr o” mAtAlr• ŒAmAyù ineyù gAn b<•AeD•.
13
mD•Y id•eyù c•AlAn. t¡Ar prAß*A•–˜ÿ rb• ezAn? eh• ö½Vr/ ŒAmAr id•k• eTek• ŒApnAr k•AeC Ž”
34
etAmAed•r ey ek•An ed•b•tAr eTek• ö½Vr Œenk• öATRnAÉ ŒAim c•A” ŒApin ŒAmAyù ýh•Š k•r¨n? eh•
eb•zI zi)˜zAlI. ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr• t¡Ar elAek•ed•r ö½Vr ŒAim c•A” eöemr seÒ˜ ŒApin ŒAmAyù sA¼A
zi)˜zAlI k•ereCn. id•n. ŒAim j“Ain ŒApin ŒAmAyù Ÿß“Ar k•reb•n Ž
35
t¡Ar miª•er ö½Vr Œib•S•år,Iyù. ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr• b•YApAer ŒAim ŒApnAr opr inB˜$r k•ret pAir.
14
t¡Ar elAek•ed•r zi)˜ Žb•M (•mt• id•eyùeCn. ö½Verr ŒAmAek• k•Ad•• eTek• ewen &u“lun. ŒAmAyù k•Ad•Ayù
özMs• k•r? f¦eb• eyet ed•eb•n n•. yAr• ŒAmAyù G•],• k•er tAed•r
h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. Ž” gB˜Ir j“l eTek•
gIt 69 ŒAmAyù Ÿß“Ar k•r¨n.
15
pirc•Alek••r öit. "pëåsmUh•® gAniwr pd$•Ayù gAoyùA. eFŸÙelA eyn ŒAmAyù f¦ib•eyù n• ed•yù. gB˜Ir
d•AyùUed•r Žk•iw gIt. ghb•rek• ŒAmAyù B˜(•, k•ret ed•eb•n n•. k•b•rek•
1
eh• ö½Vr ŒAmAr sMk•wsmUh• eTek• ŒAmAyù r(•• ŒAmAyù igel eP•let ed•eb•n n•.
k•r¨n? ŒAmAr muK pyR•–˜ÿ j“l ep<QeC egeC. 16
öBu˜/ ŒApnAr eöm B˜AelA. ŒApnAr B˜AelAb•As•
2
ŽKAen Žmn ik•C¢ en”/ yAr opr ŒAim d¡•A¼Aet id•eyù ŒAmAyù Ÿ%r id•n. ŒApnAr sb• d•y•ù ineyù ŒAmAr
pAir. ŒAim k•Ad•Ayù f¦eb• eyet b•esiC/ ŒAim gB˜Ir id•ek• iP•r¨n/ ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n?
17
j“el f¦eb• reyùiC/ ŒAmAr c•Arid•ek• eFŸ Ÿ%Al h•eyù ŒApnAr d•Aesr k•AC eTek• dU•er ser yAeb•n nA.
ŸeWeC. ŒAim öAyù f¦eb• mret b•esiC. ŒAim sMk•ewr meD•Y pe¼iC? tA¼AtAi¼ ŒAmAyù sAh•AyY
3
ŒAim Žt” ébR•l h•eyù pe¼iC ey sAh•AyY c•A”eto k•r¨n?
18
Œ(•m h•eyù egiC. ŒAmAr gl• yˆ–˜¤,• k•reC. ŒAmAr ŒAsun ŒAmAr ŒA ™Aek• r(•• k•r¨n. zߨed•r
ec•AK yˆ–˜¤,Ayù wna wna k•er oWAr ŒAeg pyR•–˜ÿ ŒAim h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
ŒApnAr sAh•AeyYr ötI(•• k•eriC. 19
ŒAmAr lÆï“• ŒApin j“Aenn. ŒApin j“Aenn
ey ŒAmAr zߨr• ŒAmAek• G•],• o ŒpmAn k•ereC.
4
ŒAmAr mATAyù yt c•¢l ŒAeC/ ŒAmAr zߨr sMKY• or• ŒAmAr öit ey k•Aj“ k•ereC t•o ŒApin
tAr eTek•o eb•zI. ek•An k•Ar, CA¼A” tAr• ŒAmAyù ed•eKeCn.
20
G•],• k•er. ŒAmAek• ib•nAz k•rAr j“‘ or• Kub• k•iWn es” lÆï“• ŒAmAyù ib•d•I,R k•er id•eyùeC. lÆï“Ayù
ec•X• k•er. zߨr• ŒAmAr sµpekR• imTY• k•T• b•leC. ŒAim mer eyet b•esiC? ŒAim sh•AnuBU˜it pAoyùAr
or• b•leC ey ŒAim nAik• c•¢ir k•eriC. Žrpr ey ŒAzA k•eriClAm ik••–˜Þ k•Kn” ŒAim tA pA” in. ŒAim
gItsMih•tA 69:21-71:13 548

Œep(•• k•eriClAm ek•An elAk• Žes ŒAmAyù sA•–˜ÿvn• elAk• ŒAmAr KArAp k•ret c•Ayù tAed•r eyn ptn h•yù
id•k•• ik••–˜Þ ek•An elAk• ŒAes in. o tAr• eyn lÆï“• pAyù.
21 3
or• ŒAmAyù/ ŒAh•Ar nyù/ ib•x id•eyùeC. yKn ŒAim elAek• ŒAmAyù ineyù h•AsAh•Ais k•er. ŒAz• k•ir
ï\•At$ iClAm @•A(•Aïsr b•d•el orA ŒAmAyù ŒmLrs oed•r yA öApY or• tA” pAeb• Žb•M lÆï“Aeb•AD•
id•eyùiCl. k•reb•.
22 4
oed•r ewib•lÙel• KAb•Aer pirpU,.R smAerAh•p, U R ŒAim k•Amn• k•ir yArA ŒApnAr ŸpAsnA k•er
mÒ˜l ŒAh•Ar oed•r ŒAeC. oed•r eB˜Aj“ eyn oed•r tAr• eyn sitYk•Aerr suKI h•yù. yArA ŒApnAr sAh•AyY
ib•nAz k•er. c•Ayù tAr• eyn sb•Rd•A” ŒApnAr özMs• k•er.
23 5
ŒAim k•Amn• k•ir or• eyn ŒÞ“ h•eyù yAyù Žb•M ö½Vr ŒAim d•In Œsh•Ayù mAnux. ö½Vr tA¼AtAi¼
oed•r emr¨dØ eyn ébR•l h•eyù pe¼. k•r¨n? ŒApin ŒAsun/ ŒAmAyù r(•• k•r¨n? ö½Vr
24
oed•r ŒApnAr sb• eß*AD• ŒnuB˜b• k•ret id•n. Žk•mA^ ŒApin” ŒAmAyù Ÿß“Ar k•ret pAern. ŒAr
25
oed•r G•r zUnY k•er id•n. Žk•wA ek•Ÿ eyn ed•rI k•reb•n n•?
oKAen eb<•ec• n• TAek•.
26
oed•r zAiS˜ÿ˜ id•n/ or• C¢ew pAlAeb•. tKn or• gIt 71
ŒAelAc•n• k•rAr j“‘ ik•C¢ yˆ–˜¤,• o (•t pAeb•. eh• öBu˜/ ŒAim ŒApnAet ib•½VAs rAiK/ tA” ŒAim
1

27
mª• k•Aej“r j“‘ oed•r zAiS˜ÿ id•n. ŒApnAr k•Kno h•tAz h•b• n•.
2
D•Aiµ•Råk•tA oed•r ed•KAeb•n n•. ŒApnAr D•Aiµ•Råk•tA id•eyù ŒApin ŒAmAyù r(••
28
j“Ib•enr ý–˜î eTek• oed•r nAm mueC id•n. j“Ib•enrk•reb•n. ŒApin” ŒAmAyù Ÿß“Ar k•reb•n. ŒAmAr k•T•
puˆS˜ÿek• D•Aiµ•Råk• elAek•ed•r nAemr seÒ˜ oed•r nAm Znun/ ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
3
ilKeb•n n•? ŒApin ŒAmAr égR eh•An/ es” g]h• eh•An eyKAen
29
ŒAim é>KI Žb•M yˆ–˜¤,Aib•ß “. ö½Vr ŒAmAyù ewen ŒAim inrAp%Ar j“‘ C¢ew eyet pAir. ŒApin” ŒAmAr
&u“lun; ŒAmAyù r(•• k•r¨n? izl• Žb•M ŒAmAr inrApd• ŒAšyùS˜îl. tA” ŒAmAek•
30
gAenr meD•Y id•eyù ŒAim ö½Verr özMsA r(•Ar ŒA|•A id•n.
k•reb••. D•‘b•Ad•-gIetr mD•Y id•eyù ŒAim t¡Ar özMs• 4
eh• ŒAmAr ö½Vr ŒAmAyù éX elAek•r h•At eTek•
k•reb••. r(•• k•r¨n. n]zMs o mª• elAek•ed•r h•At eTek•
31
ŽwA” ö½Vrek• suKI k•reb•? ŸísgR ih•eseb• Žk•w• ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
5
egAw• pZ ed•oyùAr ec•eyù ŒTb•• Žk•w• x¡A¼ h•tY• ŒAmAr j“e›˜år smyù eTek• ŒAim ŒApnAr ye ͈
k•rAr ec•eyù/ gAenr meD•Y id•eyù D•‘b•Ad• ed•oyù• Œenk• iClAm. ŒAmAr j“e›˜år smyù eTek• ŒApin ŒAmAr
B˜Al h•eb•. seÒ˜ iCeln.
32 6
eh• ib•nyùI elAek•rA/ ö½Verr ŸpAsnAr j“‘ Žes•. Žmnik• ŒAmAr j“e›˜år ŒAeg eTek•” ŒAim
Ž”sb• ej“en etAmr• KuzI h•eb•. ŒApnAr opr inB˜$r k•eriC. ŒAim yKn mAïgeB˜$
33
d•ir@• o Œsh•Ayù mAnuexr k•T• öBu˜ ezAenn. iClAm tKno ŒAï ŒApnAr opr ŒAS˜î• ereKiC.
yAr• b•ª•I ŒAeCn öBu˜ tAed•r ŽKno pCª• k•ern. sb•Rd•A” ŒAim ŒApnAr k•AeC öATRnA k•eriC.
34
eh• ŒAk•Az o p]iTb•I/ ö½Verr özMs• k•r? eh• 7
ŒApin” ŒAmAr zi)˜r Ÿís. tA” Œ‘ elAek•ed•r
smu@• Žb•M smue@•r meD•Yr sb•ik•C¢/ öBu˜r özMs• k•AeC ŒAim #XA•–˜ÿS•Vˆräp iClAm.
k•r? 8
ey sb• ib•S•åyùk•r ij“inx ŒApin k•ern tAr sµ•ˆV eÞ“
35
öBu˜ iseyùAnek• r(•• k•reb•n. öBu˜ iyh•Ýd•Ar sb•Rd•A” ŒAim gAn gA”.
zh•rÙil ŒAb•Ar inmRA, k•reb•n. es” BU˜KØ yAed•r/ 9
ŒAim b•]ß“ h•eyùiC b•el ŒAmAyù C¡¢e¼ eP•el ed•eb•n
esKAen tAr• ŒAb•Ar b•As k•reb•? n•. h•t-zi)˜ h•eyùiC b•el ŒAmAyù tYAg k•reb•n n•.
36 10
t¡Ar d•Ased•r Ÿ%rpur¨xr• Ž” BU˜KØ pAeb•. es” zߨr• ŒAmAr ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ k•reC. or•
sb• elAk• yAr• t¡Ar nAmek• B˜AelAb•Aes tAr• es” Žk•seÒ˜ imilt h•eyùiCel•/ Žb•M ŒAmAek• h•tYA k•rAr
BU˜KeØ b•sb•As k•reb•. c•ß*A•–˜ÿ k•eriCel•.
11
ŒAmAr zߨr• b•leC/ "yAo oek• &u“el ineyù
gIt 70 Žes•? ö½Vr oek• tYAg k•ereCn. ŒAr ek•Ÿ oek•
sÒ˜It pirc•Alek•r öit. elAek•ed•r S•år, k•ireyù ed•b•Ar sAh•AyY k•reb• n•.®
12
mAnes d•AyùUed•r Žk•iw gIt. ö½V r / ŒAmAyù pirtYAg k•reb•n n•? ö½V r
1
ö½Vr ŒAmAyù r(•• k•r¨n? ö½Vr zIç• ŒAmAyù sAh•AyY tA¼AtAi¼ Žes ŒAmAyù r(•• k•r¨n?
13
k•r¨n? ŒAmAr zߨed•r prAij“t k•r¨n? oed•r
2
elAek• ŒAmAyù h•tYA k•rAr ec•X• k•reC. oed•r sµpU,B R ˜Aeb• Db•Ms k•er id•n? yAr• ŒAmAr (•it k•ret
inrAz k•r¨n? oed•r liÆï“t eb•AD• k•rAn? ey sb• c•A”eC/ tAr• eyn liÆï“t o ŒpmAint h•yù.
549 gItsMih•tA 71:14-72:19
14
tAh•el ŒAim sb• sb•smeyù” ŒApnAr opr inB˜$r 4
rAj“Aek• d•In mAnuexr öit suib•c•Ar k•ret id•n.
k•reb•• Žb•M ŒAim ŒAerA eb•zI k•er ŒApnAr özMs• sh•Ayù sµ•Vˆlh•Inek• itin eyn sAh•AyY k•ern. oed•r
k•reb••. yAr• ŒAG•At k•er tAed•r eyn Ÿin zAiˆS˜ÿ ed•n.
15 5
ŒApin ey k•t B˜Ael•/ t• ŒAim elAek•ed•r ytid•n pyR•–˜ÿ˜ ŒAk•Aez c•¡Ad• TAek• Žb•M sUyR
b•leb••. ŒAim elAek•ed•r b•leb•• ik•B˜Aeb• ŒApin ŒAmAyù öitB˜At h•eb• ttid•n eyn elAek•rA rAj“Aek• B˜yù o
öitb•Ar r(•• k•eriCeln. t• Žtb•Ar G•eweC ey šß“A k•er. elAek•rA eyn tAek• ic•rid•n B˜yù o šß“•
Ùen ezx k•r• yAyù n•. k•er.
16
ŒAim ŒApnAr mh•e ׈r k•T• b•leb••/ öBu˜ ŒAmAr 6
ey b•]iX zs´e(•etr opr J“er pe¼/ rAj“Aek•
sd•AöBu˜. ŒAim es”sb• D•Aiµ•Råk•tAr k•T• b•lb•/ y• es” b•i] Xr mt h•et sAh•AyY k•r¨n. ey j“lD•Ar• j“imet
ZD•umA^ ŒApin k•ret pAern. pitt h•yù/ tAek• es” D•ArAr mt h•et sAh•AyY k•r¨n.
17 7
ö½Vr/ ŒAim yKn Žk•iw eCA· b•Alk• iClAm tKn yt(•, itin rAj“• reyùeCn ttid•n eyn sí
eTek• ŒApin ŒAmAyù iz(•• id•eyùeCn. tKn eTek• elAek•r• ib•k•izt h•yù. ytid•n ŒAk•Aez c•¡Ad• reyùeC
ŒAj“ py$•–˜ÿ ŒApin ey sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ereCn. ttid•n eyn zAi•–˜ÿ b•j“Ayù TAek•.
8
t• ŒAim mAnuxek• b•eliC? Žk• smu@• eTek• ŒAr Žk• smu@• pyR•–˜ÿ tAr
18
ŽKn ŒAim b•]ß “• h•eyùiC/ ŒAmAr c•¢l epek• egeC. rAj“e ׈r ib•ˆS˜ÿAr eh•Ak•. P•rAí nd•I eTek• p]iTb•Ir dU•r
ik••–˜Þ eh• ö½Vr/ ŒAim j“Ain/ ŒApin ŒAmAyù tYAg öA•–˜ÿ py$•–˜ÿ eyn t¡Ar rAj“ ׈ b•j“Ayù TAek•.
k•reb•n n•. öetYk•iw n&u“n öj“›˜åek• ŒAim ŒApnAr 9
mr¨BU˜imet yAr• b•As k•er tAr• sb•A” eyn t¡Ar
(•mt• o mh•e ׈r k•T• b•leb••. k•AeC ŒAnt h•yù. t¡Ar sb• zߨr• eyn mAiwr D•UelAet
19
ö½V r / ŒApnAr D•Aiµ•R å k•tA ŒAk•Aezr sIm• muK eWik•eyù tAr k•AeC Œb•nt h•yù.
10
Œitß*m k•er yAyù. ö½Vr/ ek•An ed•b•tA” ŒApnAr tzRIezr rAj“• Žb•M Œ‘A‘ dU•rb•t$I rAj“Y eyn
mt nyù. ŒApin ib•S•åyùk•r sb• k•Aj““ k•ereCn. t¡Ar j“‘ Ÿph•Ar b•eyù ŒAen. izb•• o sb•Ar rAj“ArA
20
ŒApin ŒAmAek• sms´• Žb•M é>smyù ötY(• eyn tAr j“‘ qneb•† b•eyù ŒAen.
11
k•ireyùeCn. ik••–˜Þ tAed•r sb•ik•C¢ eTek• r(•• k•er sb• rAj“• eyn ŒAmAed•r rAj“Ar k•AeC nt h•yù.
ŒApin ŒAmAyù b<•Aic•eyù ereKeCn. k•t gB˜Ier ŒAim sb• j“Ait eyn t¡Ar esb•• k•ern.
12
f¦eb• igeyùiClAm esw• k•T• nyù/ ik••–˜Þ ŒApin ŒAmAyù ŒAmAed•r rAj“• sh•Ayù sµ•Vˆlh•Ined•r sAh•AyY
sms´• eTek• ewen &u“eleCn. k•ern. ŒAmAed•r rAj“• d•ir@• Œsh•Ayù mAnuxek• sAh•AyY
21
ŒtIet y• k•eriC tAr eTek•o mh•í k•Aj“smUh• k•ern.
13
k•ret ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n. ŒAmAek• ŒArAm id•et d•ir@• o Œsh•Ayù mAnux t¡Ar opr inB˜$r k•ern.
TAku•n. rAj“• tAed•r eb<•ec• TAk•et sAh•AyY k•ern.
22
ŒAim b•I,• b•Aij“eyù ŒApnAr özMs• k•reb••. eh• 14
es” sb• inþur elAek•rA yAr• oed•r (•it k•ret
ö½Vr ŒAim gA”eb•• o b•leb•• ey/ ŒApnAr opr ec•X• k•er/ tAed•r h•At eTek• rAj“• oed•r r(•• k•ern.
inB˜$r k•r• eyet pAer. ”•S•óˆAeyùelr pib•^ Žek•r o” sb• d•In-d•ir@• mAnuexr j“Ib•n rAj“Ar k•AeC ŒtY•–˜ÿ˜
j“‘ b•I,• b•Aij“eyù ŒAim gAn gA”eb••. mUlYb•An.
23 15
ŒApin ŒAmAr ŒA ™Aek• r(•• k•ereCn. ŒAmAr rAj“• d•IG•Rj“Ib•I eh•An? itin eyn izb•Ar k•AC
ŒA ™• suKI h•eb•. inej“r mueK ŒAim ŒApnAr özMsA eTek• esAn• ýh•, k•ern. sb•Rd•• rAj“Ar j“‘ öATRnA
gAn k•reb••. k•r. öitid•n tAek• ŒAzIb•RAd• k•r.
24
ŒAmAr ij“B˜ sbR•d•A” ŒApnAr D•m$zIltAr gAn 16
j“imÙilet eyn öc•¢r pirmAen P•sl h•yù.
gA”eb•. Žb•M yAr• ŒAmAek• h•tY• k•ret ec•eyùiCel• pAh•A¼Ùel• eyn zes´ B˜er oeW. j“imÙel• eyn
tAr• prAij“t o Œsµ•åAint h•eb•. ilb•AenAenr mt Ÿbb•r $ h•eyù oeW. eymn k•er mAWÙel•
G•Aes B˜er yAyù etmn k•er eyn zh•rÙel• mAnuex
gIt 72 B˜er oeW.
17
zelAmenr öit. rAj“• eyn ic•rid•enr j“‘ ib•KYAt h•eyù yAn.
1
ö½Vr rAj“Aek• ŒApnAr mt siWk• isß“A•–˜ÿ inet ytid•n sUyR öitB˜At h•eb•/ ttid•n eyn elAek•rA
sAh•AyY k•r¨n. rAj“Ar pu^ek• ŒApnAr D•Aiµ•Råk•tA t¡Ar nAm men rAeK. elAek•rA eyn t¡Ar ŒAzIb•RAd•
sµpekR• iz(••lAB k•ret sAh•AyY k•r¨n. pAyù Žb•M sk•el eyn t¡Aek• ŒAzIbR•Ad• k•er.
2
rAj“Aek• ŒApnAr elAek•ed•r öit ‘AyY ib•c•Ar 18
öBu˜ ö½Vr/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr özMs• k•r?
k•ret sAh•AyY k•r¨n. ŒApnAr d•In elAek•ed•r öit Žk•mA^ ö½Vr” Žmn ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ret pAern.
ib•c•(•, isß“A•–˜ÿ inet tAek• sAh•AyY k•r¨n. 19
ic•rid•n t¡Ar mih•mAmyù nAemr özMs• k•r? t¡Ar
3
sAr• BU˜KØ ju“e¼ zAi•–˜ÿ˜ o ‘Ayùib•c•Ar TAk•et mih•m• eyn sAr• p]iTb•Iek• pirpU,R k•er ed•y?ù ŒAemn?
id•n. ŒAemn?
gItsMih•tA 72:20-74:4 550
20
iyzeyùr pu^/ d•AyùUed•r öATRnAsmUh• ŽKAen” ezx 18
ö½Vr/ sitY” Ïsb• elAk•ek• ŒApin B˜yùAnk•
h•el•. piriS˜îitr meD•Y eP•eleCn. oed•r ptn Žb•M ib•nAz
ŽKn sh•j“ h•eb•.
ïtIyù KØ 19
h•WAí” sms´• ŒAset pAer Žb•M Ï Œh•¿•ArI
gIt 73 elAek•r• Db•Ms h•eb•. oed•r sAMG•Aitk• ik•C¢ G•wet
ŒAsePr Žk•iw özMs• gIt pAer Žb•M or• ezx h•eyù yAeb•.
1ö½Vr sitY” ”•S•óˆAeyùelr seÒ˜ B˜Ael• b•Yb•h•Ar 20
öBu˜ eymn k•er ŒAmr• ej“eg ŸeW S•Vˆ¹÷ek• Bu˜el
k•reCn. yAed•r h•äd•yù Zic• tAed•r seÒ˜ ö½Vr B˜Ael• yA”/ Ïsb• elAek•r• es” S•Vˆe¹÷r mt” ib•S•å]t h•eb•.
b•Yb•h•Ar k•ern. ŒAmAed•r rAetr é>S•Vˆ¹÷ eymn ŒApin Œ#• k•er
2
ŒAmAr öAyù pd•SKln h•eyùiCel• Žb•M ŒAim pAp ed•n/ etmin k•er ŒApin o” elAk•ÙelAek• Œ#•
k•Aj“ k•ret Zr¨ k•eriClAm. k•er ed•eb•n.
3 21-22
ŒAim ed•eKiC Ïsb• éX elAek•r• k]•tk•AyR h•eyùeC• ŒAim ŒtY•–˜ÿ inebR•AD• iClAm. ŒAim éX o D•nI
Žb•M t• ed•eK Ïsb• Ÿß“t elAk•ed•r öit ŒAim öxRA elAek•ed•r k•T• B˜Ab•tAm Žb•M eûL•zýˆS˜ÿ h•eyù p¼tAm.
k•eriClAm. eh• ö½Vr/ ŒAim eûL•zýˆS˜ÿ iClAm Žb•M ŒApnAr opr
4
or• sb•A” b•lb•An elAk• iCel•. eb<•ec• TAk•b•Ar rAg k•eriClAm? ŒAim ineb•RAD• o Œ|• pZr mt
j“‘ oed•r ek•An l¼A” k•ret h•t n•. b•Yb•h•Ar k•eriClAm.
5 23
Ïsb• Ÿß“t elAk•ek• ŒAmAed•r mt éeB˜$Ag ŒAmAr y• ik•C¢ d•rk•Ar t• ŒAmAr ŒAeC? ŒAim
epAh•Aet h•yù n•. Œ‘A‘ elAek•ed•r mt oed•r ek•An sb•Rd•A” ŒApnAr seÒ˜ ŒAiC. eh• ö½Vr ŒApin ŒAmAr
sMk•w en”. h•At D•r¨n.
6 24
tA” or• Ÿß“t Žb•M mAnuxek• G•],• k•er. Ž” ö½Vr/ ŒAmAyù suprAmzR id•n o pirc•Ailt k•r¨n.
Œh•¿•Arek• tAr• glAr mAlAr mt Žb•M ezQiKn b•eS˜¤r tAh•el ŒApin ŒAmAyù egQreb•r peT ineyù yAeb•n.
25
mt sh•ej“” D•Ar, k•er. eh• S•ˆV egRr ö½Vr/ ŒAim sb•dR •• ŒApnAr seÒ˜ reyùiC
7
Ïsb• elAk• yid• oed•r pCeª•r ik•C¢ ed•eK/ or• Žb•M ŒAim yKn ŒApnAr seÒ˜ reyùiC tKn Ž”
igeyù t• ineyù c•el ŒAes. or• y• men k•er/ or• p]iTb•Iet ŒAim ŒAr k•I c•A”et pAirÀ
26
tA” k•ret pAer. ŒAmAr Ž” ed•h• mn Žk•id•n Db•Ms h•eyù yAeb•/
8
elAek•r sµpekR• or• inmRm o Œih•tk•r k•TAb•At$• ik••–˜Þ ŒAmAr izl•/ y¡Aek• ŒAim B˜AelAb•Ais itin
b•el. Œ‘ed•r k•AC eTek• or• ik•B˜Aeb• suib•eD• enyù TAk•eb•n. ic•rk•Aelr j“‘ ŒAmAr k•AeC ö½Vr ŒAeCn?
es sµ•VˆeÞ“ or• geb•Rr seÒ˜ k•T• b•l. 27
ö½Vr yAr• ŒApnAek• tYAg k•ereC tAr• h•Aireyù
9
Ïsb• Œh•¿•ArI elAek•rA inej“ed•r ed•b•t• b•el yAeb•. yAr• ŒApnAr öit Œib•½VˆS˜ÿ tAed•r ŒApin
B˜Aeb•? or• B˜Aeb• orA” p]iTb•Ir zAsnk•t$•. Db•Ms k•er ed•eb•n.
10 28
Žmnik• ö½Verr elAek•r• pyR•–˜ÿ sAh•AeyYr j“‘ ŒAim j“Ain/ ŒAim ö½Verr k•AeC ŽesiC Žb•M
oed•r k•AeC C¢ew yAyù. Ï Ÿß“t elAek•r• y• b•el/ t¡Ar k•ACAk•AiC TAk•• ŒAmAr pe(• B˜Ael•. ŒAim ŒAmAr
orAo tA” k•er. öBu˜ sd•AöBu˜ek• inrApd• ŒAšyùS˜îl k•er ineyùiC. ö½Vr
11
Ï mª• elAek•r• b•el/ "ŒAmr• ik• k•riC ö½Vr ŒApin y• ik•C¢ k•ereCn t¡Ar sb• ik•C¢ b•let ŒAim
t• j“Aenn n•? ö½Vr/ iyin prAípr/ itin j“Aenn ŽesiC.
n•?® gIt 74
12
Ï Œh•¿•ArI elAek•r• öc•Ø éj$“n/ ik••–˜Þ or• ŒAseP•r Žk•iw mSˆð˜Il.
1
D•nI Žb•M or• ß*mz> ŒAer• D•nI h•eyù ŸWeC. ö½Vr ŒApin ik• ic•rk•Aelr j“‘ ŒAmAed•r eCe¼
13
tA” ŒAmAr ŒA ™Aek• ek•n Zß“ h•et h•eb•À ŒAim c•el egeCnÀ ŒApin ik• ŽKno ŒApnAr elAek•ed•r
ek•n ŒAmAr h•At ined$•Ax rAKb•À opr ß*uß“ ŒAeCnÀ
14 2
eh• ö½Vr/ sArAid•n D•er ŒAim yˆ–˜¤,• eB˜Ag k•ir. ŒtIet ŒApin ey sb• elAek•ed•r ŽeniCeln
öetYk•id•n sk•Ael ŒApin ŒAmAyù zAiˆS˜ÿ ed•n. tAed•r k•T• S•år, k•r¨n. ŒApin ŒAmAed•r r(••
15
ö½Vr/ Ž” sb• ib•xeyù ŒAim Œ‘ elAk•ed•r seÒ˜ k•ereCn.•tA” ŒAmr• sb•A” ŒApnAr. iseyùAn pbR•etr
k•T• b•let ec•eyùiC. ik••–˜Þ ŒAim j“Ain tAet ŒApnAr k•T• S•år, k•r¨n/ eyKAen ŒApin b•As k•retn.
elAek•ed•r seÒ˜ ib•½VAsG•Atk•t• k•r• h•eb•. 3
ö½Vr/ es” sb• öAc•In Db•MsAb•ezexr opr id•eyù
16
Ž” sb• ib•xyù eb•AJ“Ar j“‘ ŒAim ŒAöA, ec•XA ŒApin eh•¡ew ŒAsun. ey pib•^ S˜îAnek• zߨr• Db•Ms
k•eriC. ik••–˜Þ Žw• ŒAmAr pe(• B˜IxŠ k•Xk•r. k•er id•eyùeC esKAen iP•er ŒAsun.
17
yt(•, pyR•–˜ÿ˜ ŒAim ŒApnAr miª•er yA” in. 4
miª•er” tAr• yueß“r Ÿ›˜å% gj$“n Zr¨ k•eriCel•.
ŒAim ö½Verr miª•er eglAm Žb•M tArpr b•uJ“et yueß“• tAr• j“yùI h•eyùeC Žw• eb•AJ“AenAr j“‘ orA
pArlAm. miª•er ptAk•• Ÿi¼eyùiCl.
551 gItsMih•tA 74:5-76:5
5 23
yAr• in¼Ain id•eyù ŒAgAC• pirâ•Ar k•er zߨ ŒApnAr zߨed•r Ÿ›˜å% ic•ík•Aerr k•T• men
qs‘r• es”sb• elAek•r mt inmRm. rAKeb•n. b•Ar b•Ar or• ŒApnAek• ŒpmAn k•ereC?
6
eh• ö½Vr/ ku•WAr o ku•¼ul b•Yb•h•Ar k•er or• ŒApnAr
gIt 75
miª•err eKAd•A” k•r• k•AeWr k•(•Ùil eB˜eÒ˜ c•¢rmAr
sÒ˜It pirc•Alek•r öit . "ib•nAz k•r n•.®• gAniwr
k•ereC.
7 pd$•Ayù gAoyùA ŒAseP•r Žk•iw özMs• gIt.
Ï qs‘r• ŒApnAr pib•^S˜îAn pui¼eyù id•eyùeC. 1
eh• ö½Vr/ ŒAmr• ŒApnAr özMs• k•ir? ŒAmr•
ŒApnAr nAemr sµ•åAen es” miª•r qtrI h•eyùiCel•
ŒApnAr özMs• k•ir. ŒApin :ŒApnAr nAmò Kub•
ik••–˜Þ or• t• mAiwet imizeyù id•eyùeC.
8 k•AC•k•AiC reyùeCn Žb•M eysb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y ŒApin
zߨrA ŒAmAed•r sµpU,RB˜Aeb• Ù¡i¼eyù eP•lAr
k•ereCn elAek• t•r k•T• b•el.
isß“A•–˜ÿ˜ ýh•, k•ereC. ed•ezr öetYk•w• pib•^S˜îAn 2
ö½Vr b•eln/ "ŒAim ib•c•Aerr smyù inid$•X k•rb•
or• pui¼eyù id•eyùeC.
9 Žb•M ŒAim ‘AyùsÒ˜tB˜Aeb• ib•c•Ar k•reb••.
ŒAmr• ŒAmAed•r ek•An ic•HsmUh• ed•Ket pAi•C 3
p]iTb•I Žb•M p]iTb•Iet y• ik•C¢ ŒAeC sb• ik•C¢”
n•. ŒAr ek•An B˜Ab•b•Ad•I en”. ek•Ÿ” j“Aen n• ŽKn
k•µpmAn Žb•M ptenA›˜åuK h•et pAer/ ik••–˜Þ ŒAim
ik• k•ret h•eb•.
10 oed•r #â sMb•ß“• k•er rAKeb•A.®
ö½Vr/ ŒAr k•tid•n zߨr• ŒAmAed•r ineyù Ÿph•As 4-5
"ik•C¢ elAk• öc•Ø gibR•t. or• B˜Aeb• orA”
k•reb•À ŒApin ik• ic•rid•n oed•r ŒApnAr nAemr
zi)˜zAlI Žb•M Ùr¨ ׈pU,R. ik••–˜Þ ŒAim o” elAek•ed•r
Œb•mAnn• k•ret ed•eb•nÀ
11 b•eliC/ imTY• b•¼A” ek•AerA n•? Žt Œh•¿•ArI h•eyù•
ö½Vr/ ek•n ŒApin ŒAmAed•r Žt k•iWn zAiˆS˜ÿ
n•?®¾
id•elnÀ ŒApnAr ib•pul zi)˜ b•Yb•h•Ar k•er ŒApin 6
p]iTb•Iet Žmn ek•An zi)˜ en” y• Žk•w• mAnuxek•
ŒAmAed•r sµpU,R Db•Ms k•er id•eln?
12 ŽtKAin Ùr¨ ׈pU,R k•er &u“let pAer.
ö½Vr d•IG•iR d•n D•er ŒApin ŒAmAed•r rAj“• iCeln. 7
öBu˜” ib•c•Ark•. ek• Ùr¨ ׈pU,R h•eb• t• ö½Vr” iS˜îr
Ž” ed•ez ey ek•An yuß“• j“yù k•ret ŒApin ŒAmAed•r
k•ern. ö½Vr Žk•j“n b•Yi)˜ek• &u“el enn Žb•M tAek•
sAh•AyY k•ereCn.
13 Ùr¨ ׈pU,R k•er etAeln. Œ‘id•ek•/ itin Œ‘ Žk•
ö½Vr elAih•t sAgrek• éB˜Aeg B˜Ag k•ret ŒApin
b•Yi)˜ek• ewen nAimeyù ed•n Žb•M tAek• Ùr¨ ˆ×h•In k•ern.
ŒApnAr prAß*m öeyùAg k•eriCeln.
14
8
mª• elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ id•et ö½Vr sb•Rd•A” öˆS˜Þt.
b•¼ b•¼ smu @ • d•Anb•ed•r ŒApin prAij“t
öBu˜r h•Aet Žk•w• epyùAl• ŒAeC. es” epyùAl•iw
k•ereCn? ŒApin” ilib•yùATenr mAT• Ù¡i¼eyù
ib•xA)˜ @•A(•Ares pirpU,.R Ž” @•A(•Ars :zAiˆS˜ÿò itin
id•eyùeCn. Žb•M tAr ed•h• pZed•r KAoyùAr j“‘ eP•el
mª• elAek•ed•r opr FAleb•n Žb•M ezx ib•ª•u pyR•–˜ÿ
ŽeseCn.
tAr• t• pAn k•reb•.
15
nd•I Žb•M J“,RAyù ŒApin” öb•Ah• id•eyùeCn. ŒApin” 9
Žsb• ib•xyù sµpekR• ŒAim sb•Rd•A” elAek•ed•r
nd•Iek• ZÅk• k•er id•eyùeCn.
16 b•leb••. ŒAim ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr özMsA gAn k•reb••.
eh• ö½Vr/ ŒApin” id•n Žb•M rAi^ inyùˆ–˜¤, k•ern. 10
mª• elAek•ed•r zi)˜ ŒAim h•r, k•reb•• Žb•M
ŒApin” c•¡Ad• o sUyR s]iX k•ereCn.
17 B˜Al elAek•ed•r ŒAim eb•zI zi)˜ ed•eb••.
ŒApin” p] i Tb•Ir sb• ik•C¢ r sIm• inD•RAr,
k•ereCn. ŒApin” zIt/ ýIÅ•å s]iX k•ereCn. gIt 76
18
öBu˜ men rAKeb•n ek•mn k•er zߨr• ŒApnAek• sÒ˜It pirc•Alek•r öit. b•A†yˆ–˜¤ sh• ŒAseP•r
ŒpmAn k•eriCel•? Ï elAk•Ùel• ŒApnAek• ŒpmAn Žk•iw özMsA gIt.
1
k•eriCl. Ïsb• mUKR elAk• ŒApnAr nAmek• G•],• o iyh•Ýd•Ar elAek•r• ö½Vrek• j“Aen. ”•S•óˆAeyùelr
ineª• k•ereC? elAek•r• ö½Verr nAmek• sµ•åAn k•er.
19 2
Ïsb• b•‘ pZed•r ŒApnAr pArAb•t ineyù eyet zAelem ö½Verr miª•r ŒAeC. iseyùAn pbR•etr
ed•eb•n n•? ŒApnAr d•In-d•ir@• mAnuxed•r ic•rid•enr opr ö½Vr b•As k•ern.
3
j“‘ Bu˜el yAeb•n n•. es”KAen” ö½Vr/ tIr-D•nuk•/ FAl-telAyùAr Žb•M
20
ŒAmAed•r c•¢i)˜r k•T• S•år, k•r¨n? Ž” ed•ezr Œ‘ sb• yuß“AS˜¤/ c•Ý,Rib•c•Ý,R k•ereCn.
öetYk•iw ŒÞ“k•Ar S˜îAen reyùeC ih•Ms• ™k• G•wn•. 4
eh• ö½Vr/ pbR•tsmUeh•r eTek• iP•er/ eyKAen ŒApin
21
ö½Vr/ ŒApnAr elAek•ed•r seÒ˜ éb•RYb•h•Ar k•r• ŒApnAr zߨed•r prAij“t k•ereCn/ ŒApnAek•
h•eyùeC. oed•r ŒAr ŒAh•t h•et ed•eb•n n•. ŒApnAr mih•mAi–•Vˆt ed•KAe•C.
d•In-é>KI elAek•r• ŒApnAr özMs• k•er. 5
Ïsb• qs‘ eB˜eb•iCel• or• zi)˜zAlI. ik••–˜Þ
22
ö½Vr/ ŸˆW¦n Žb•M yuß“• k•r¨n? öitid•n ey ŽKn tAr• yuß“e(•e^ mer pe¼ reyùeC. oed•r gAeyù
Œb•mAnn• Ïsb• ineb•AR D•ed•r k•AC eTek• ŒApnAek• epet y• ik•C¢ iCl sb•” Kuel enoyù• h•eyùiCl. Ï b•lzAlI
h•eyùeC t• men rAKeb•n? qsink•r• ek•Ÿ” inej“ek• r(•• k•ret pAerin.
gItsMih•tA 76:6-78:6 552
6
yAek•Aeb•r ö½Vr o” qs‘ed•r Ÿe£•e• gj$“n k•er eTek• eb•zI ib•º•t k•rel• t• eh•AlÉ prAípr ik• t¡Ar
ŸWeln. tAr• tAed•r eG•A¼•ÙelA sh• pe¼ mer (•mt• h•AireyùeCnÀ®
egl. 11
•öBu˜ ik• k•ereCn t• ŒAmAr S•åre, ŒAeC. eh•
7
ö½Vr/ ŒApin B˜yùAnk•? yKn ŒApin ß*uß“• h•n ö½Vr/ ŒtIet ey sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y ŒApin k•eriCeln/
tKn ek•Ÿ ŒApnAr ib•r¨eß“ d¡•A¼Aet pAer n•. t• ŒAmAr S•åre, ŒAeC.
8-9
ib•c•Ark• ih•sAeb• öBu˜” t¡Ar isß“A•–˜ÿ eG•Ax,• 12
ŒApin y• k•ereCn/ t• ineyù ŒAim eB˜eb•iC/ es
k•ereCn. Ž” BU˜KeØr nè o B˜)˜ elAek•ed•r ö½Vr sµpekR• ŒAim ic••–˜ÿ• k•eriC.
13
r(•• k•ereCn. S•V ˆ g R eTek•” itin Ž” isß“A•–˜ÿ˜ ö½Vr/ ŒApnAr pT” pib•^ pT. ö½Vr ek•Ÿ”
pAiWeyùeCn. sAr• p]iTb•I B˜eyù ˆ S˜ÿÝ“ h•eyù igeyùiCl. ŒApnAr mt mh•í nyù.
10 14
ö½Vr/ yKn ŒApin mª• elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ ed•n ŒApin” es” ö½Vr/ iyin ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ereCn.
tKn elAek• ŒApnAek• sµ•åAn k•er. ŒApin ŒApnAr ŒApin elAek•ed•r ŒApnAr prAß*emr pirc•yù
eß*AD• öd•zRn k•reln Žb•M yAr• eb<•ec• igeyùiCel• id•eyùeCn.
15
tAr• zi)˜zAlI eh•Al. ŒApnAr (•mt•b•el ŒApin ŒApnAr elAek•ed•r
11
elAek•rA etAmr• ö½V e rr k•AeC öitš¨it r(•• k•ereCn. yAek•Ab• Žb•M eyAexeP•r Ÿ%rpur¨xed•r
id•eyùiCel. ŽKn/ y• öitš¨it k•eriCel/ t• t¡Aek• ŒApin r(•• k•ereCn.
d•Ao. p]iTb•Ir öetYk•iw j“AyùgAr mAnux ö½Vrek• 16
ö½Vr/ ŒApnAek• ed•eK j“lo B˜It h•eyùiCel•.
B˜yù o šß“• k•er. tAr• t¡Ar k•AeC Ÿph•Ar ineyù gB˜Ir j“lrAiz ŒApnAek• ed•eK B˜eyù ek< • ep
ŒAseb•. igeyùiCel•.
12 17
ö½Vr b•¼ b•¼ entAed•r prAij“t k•ern. p]iTb•Ir G•n emeG• j“l isÇ•ˆn k•eriCel•. elAek•r• Ÿ<c•¢
öetYk•iw rAj“• t¡Aek• B˜yù k•er. emeG• d•Ar¨, b•“jƒ“ ineGR•Ax ZeniCel•. tArpr ŒApnAr
ib•éYetr tIr sAr• emeG• J“lk• id•eyù ŸeWiCel•.
18
gIt 77 Ùr¨ Ùr¨ gj$“enr b•“jƒ“Db•inet ŒAk•Az B˜er
sÒ˜It pirc•Alek•r öit. iydU•TUenr öit ŸeWiCel•. ib•éYí-J“lek• sAr• p]iTb•I ŒAelAik•t h•eyù
ŒAseP•r Žk•iw gIt. ŸeWiCel•. p]iTb•I izh•irt o k•iµpt h•eyùiCel•.
1 19
ŒAim ö½Verr k•AeC ek<•ed• pe¼iClAm Žb•M ö½Vr/ gB˜Ir j“elr meD•Y id•eyù ŒApin eh•¡ew
sAh•AeyYr j“‘ öATRnA k•eriC. eh• ö½Vr/ ŒAim Ÿ•cˆS•ˆV er egeln/ gB˜Ir smue@•r meD•Y id•eyù eh•¡ew egeln. ik••–˜Þ
ŒApnAek• efek•iC/ ŒAmAr k•TA Znun? esKAen ŒApin ek•An c•r,ic•H ereK yAn in.
2
ŒAmAr öBu˜/ yKn” ŒAim sms´Ayù pi¼ tKn” 20
emAiz Žb•M h•AerAe,r meD•Y id•eyù ŒApin ŒApnAr
ŒAim ŒApnAr k•AeC ŒAis. sAr• rAt ŒAim ŒApnAr elAek•ed•r emexr mt pirc•Ailt k•ereCn.
id•ek• ŒAmAr éb•Aæ b•Ai¼eyù id•eyùiClAm. ŒAmAr ŒA ™•
ŒArAm epet ŒS•VˆIk•Ar k•eriCl. gIt 78
3
ŒAim ö½Vr ib•xeyù ic••–˜ÿ• k•eriC Žb•M ŒAim y• ŒAseP•r Žk•iw mSˆð˜Il.
1
ŒnuB˜b• k•eriC t• b•let ec•eyùiC. ik••–˜Þ ŒAim pAir eh• ŒAmAr elAek•rA/ ŒAmAr iz(••mAlA ezAn.
in. ŒAim y• b•liC t• ezAn.
4 2
ŒApin ŒAmAek• G•m u Aet ed•nin. ŒAim ik•C¢ b•let ŒAim etAmAed•r Ž” g˜¯ b•leb••. ŒAim etAmAed•r
ec•eyùiCl•m ik••–˜Þ ŒAim Žt ib•c•ilt iClAm ey k•T• Ž” •öAc•In g˜¯iw b•leb••.
3
b•let pAriClAm n•. Ž” g˜¯ ŒAmrAo ZeniC. Ž” g˜¯w• ŒAmr• Kub•
5
ŒAim ŒtIetr k•T• ic••–˜ÿ• k•riClAm. b•æ B˜Ael•B˜Aeb• j“Ain. ŒAmAed•r ipt•-iptAmh•r• Ž”
ŒtIet y• G•ew egeC ŒAim es” sb• ic••–˜ÿ• g˜¯ b•eleCn.
4
k•eriClAm. Ž” g˜¯ ŒAmr•o Bu˜el yAeb•• n•. ŒAmAed•r
6
rAe^ ŒAim ŒAmAr gAnÙel• sµpekR• B˜Aib•. ŒAim elAek•r• ezx •öj“›˜åek• pyR•–˜ÿ Ž” g˜¯ b•let TAk•eb•.
inej“r seÒ˜ k•T• b•il Žb•M b•uJ“et ec•X• k•ir. ŒAmr• sb•A” •öBu˜r •özMs• k•reb•• Žb•M •öBu˜ ey sb•
7
ŒAim ib•iS•åt h•”/ "ŒAmAed•r öBu˜ ik• ic•rid•enr ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ereCn t• b•leb••.
mt ŒAmAed•r tYAg k•er c•el egelnÀ ŒAb•Ar ik• 5
•öBu˜ yAek•Aeb•r seÒ˜ Žk•w• c•¢i)˜ k•ereCn.
itin ŒAmAed•r c•A”eb•nÀ ”•S•óˆAeyùlek• ö½Vr Žk•w• ib•iD• id•eyùiCeln. ŒAmAed•r
8
ö½Verr eöm ik• ic•rid•enr j“‘ c•el eglÀ ŒAb•Ar pUb•Rpur¨xed•r ö½Vr ŒA|•A id•eyùeCn. itin ŒAmAed•r
ik• itin ŒAmAed•r seÒ˜ k•T• b•leb•nÀ pUb•p
R r u ¨xed•r b•eleCn tAr• eyn tAed•r Ÿ%rpur¨xed•r
9
ö½Vr ik• k]•p• ed•KAet Bu˜el egelnÀ t¡Ar es” ib•iD• sµpekR• iz(•Ad•An k•er.
6
sh•AnuBU˜it ik• eß*AeD• räpA•–˜ÿirt h•eyùeCÀ® n&u“n izZr• j“›˜å eneb•. tAr• ŒAeS˜ÿ ŒAˆeˆS˜ÿ b•¼
10
tArpr ŒAim B˜Ab•lAm/ "ey ib•xyùw• ŒAmAyù sb• h•eb• . tAr• tAed•r eCelemeyùed•r Ž” g˜¯ÙelA b•leb•.
553 gItsMih•tA 78:7-40
Ž”B˜Aeb• ezx •öj“e›˜år mAnux pyR•–˜ÿ Ž” ib•iD• j“Anet eyn ŒAk•Aezr þˆAr Kuel egl Žb•M S•VegRr B˜AØAr
pAreb•. eTek• zs´rAiz p¼et lAgel•.
7 25
tA” Ïsb• elAek•r•” ö½Vrek• ib•½AV s k•reb•. ö½Vr elAek•rA ed•b•dU•ted•r* es” KAb•Ar eKeyùiCel•.
ik• k•ereCn t• tAr• Bu˜leb• n•. or• Kub• y ͈ k•er oed•r s•–˜Þ X k•rAr j“‘ ö½V r öc•¢ r KAb•Ar
t¡Ar ŒA|•AÙel• pAln k•reb•. pAiWeyùiCeln.
8 26-27
yid• elAek•r• tAed•r izZed•r ö½Verr ŒA|•AÙel• ö½Vr pUb•Rid•k• eTek• Žk•w• eJ“Ae¼• b•AtAs
sµpekR • iz(•• ed•yù tAh•el o” izZr• oed•r öb•Aih•t k•reln Žb•M oed•r k•AeC Žk•D•re,r pAiK
pUb•Rpur¨xed•r mt h•eb• n•. oed•r pUb•Rpur¨xr• ö½Verr b•]iXr mt p¼et lAgel•. ö½Vr etmAenr id•k• eTek•
ib•r¨eß“ igeyùiCel•. tAr• t¡Aek• mAnet ŒS•VIk•Ar es” b•Ayùuek• öb•Aih•t k•rAeln Žb•M ey nIl ŒAk•Aezr
k•eriCel•. Ïsb• elAk• •öc•Ø Žk•Ù¡eyù iCel•. or• id•k•wAyù öc•¢r pAiK iCl es” id•k•w• ŒÞ“k•Armyù h•eyù
ö½Verr ŒA ™Ar •öit inþAb•An iCl n•. egl.
9 28
”•Pó•iyùemr elAek•r• ŒS˜¤seS˜¤ siÆï“t iCl ik••–˜Þ oed•r t¡Ab•ru iWk• mAJ“KAen/ oed•r t¡Ab•r
u c•ArpAez
tAr• yuß “e(•^ eTek• ed•Qe¼ pAileyù egl. pAiKÙel• pe¼ igeyùiCl.
10 29
tAr• ö½Verr seÒ˜ tAed•r c•¢i)˜ r(•• k•er in. tAed•r k•AeC ib•rAw KAe†r B˜AØAr iCl. ik••–˜Þ
tAr• t¡Ar iz(••mAlA mA‘ k•ret ŒS•IV k•Ar k•eriCel•. tAed•r (u•D•• tAed•r pApk•Aey$Y öerAic•t k•eriCl.
11 30-31
ö½Vr ey sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•eriCeln/ ”•Pó•iyùemr tAr• tAed•r eB˜Aj“n inyùˆ–˜¤n k•erin. tA”
elAek•r• t• Bu˜el igeyùiCel•. itin ey sb• ŒAü‚y$Y pAKIÙelAr ed•h• eTek• r)˜ eb•ireyù ŒAsAr ŒAeg”
k•Ay$Y oed•r ed•iKeyùiCeln/ t• tAr• Bu˜el igeyùiCel•. tAr• pAKIÙelAek• eKeyù eP•eliCl. ŒtŽb•/ KAb•Ar
12
ö½Vr oed•r ipïpur¨xed•r imzerr esAyùen/ t¡Ar yKn tAed•r mueKr meD•Y tKno iCl tKn ö½Vr
prAß*m öd•zRn k•er ed•iKeyùiCeln. o”sb• elAek•r opr öc•Ø (u•Ý“ h•eln Žb•M oed•r
13
ö½Vr elAih•t sAgrek• éB˜Ag k•eriCeln Žb•M Œenk•ek• emer eP•leln. ö½Vr b•æ S•ˆV AS˜îYb•An tr¨e,r
elAek•ed•r sAgr pAr k•ireyùiCeln. es” j“l éD•Aer m]&u“Yr k•Ar, h•eln.
32
Žk•iw z)˜ ed•oyùAelr mt d¡•Ai¼eyùiCel•. o”sb• elAek•r• ŒAb•Ar pAp k•rel•? ö½Vr ey
14
•öitid•n •öliµ•Vt emeG•r þˆAr• ö½Vr oed•r pT sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ret pAern tAr opr inB˜$r
ed•iKeyùiCeln. öitiw rAe^ ŒAÙenr ŒAel• id•eyù k•rel• n•.
33
ö½Vr oed•r pT ed•iKeyùiCeln. tA” oed•r mUlYh•In j“Ib•nÙelAet ö½Vr éibR•pAk•
15
ö½Vr mr¨BU˜imr pATrek• iþD•Aib•B˜)˜ k•ereCn. Žen ezx k•er id•eln.
34
mAiwr gB˜Ir Œtl eTek• o” sb• elAek•ed•r itin yKn” ö½Vr oed•r k•AŸek• h•tY• k•ereCn/ Œ‘r•
j“lo id•eyùeCn. t¡Ar k•AeC iP•er ŽeseCn. or• C¢ew C¢ew ö½Verr
16
pATr eTek• ŒAgt J“,RAr j“lek• ö½Vr” nd•Ir k•AeC iP•er ŽeseC.
•öb•Ah• id•eyùeCn? 35
tKn Ž”sb• elAek•r• S•år, k•reb• ey ö½Vr”
17
ik••–˜Þ elAek•rA ö½Verr ib•r¨eß“ pAp k•Aj“ Œb•YAh•t iCeln tAed•r izl•. or• tKn men k•reb• ey
ereKiCl. prAíperr ib•r¨eß“• tAr• mr¨BU˜imet pyR•–˜ÿ prAípr” Žk•mA^ oed•r mui)˜d•At•.
36
ib•e@•Ah• k•ereC. or• b•eliCel•/ or• t¡Aek• B˜AelAb•Aes ik••–˜Þ
18
tAr• yKn tAed•r ”•CApU,R k•rb•Ar j“‘ KAb•Ar or• imTY• k•T• b•eliCel•. o”sb• elAk• Žek•b•Aer”
c•A”l tKn tAr• tAed•r men men ö½V•rek• prI(•• ŒA•–˜ÿirk• iCel• n•.
k•rl. 37
ök]•tpe(• oed•r h•äd•yù ö½Verr seÒ˜ iCel• n•.
19
or• ö½Verr ib•r¨eß“• ŒiB˜eyAg k•er b•eliCel•/ c•¢i)˜r öit or• Žek•b•Aer” ib•½VˆS˜ÿ iCel• n•.
38
"ö½Vr ik• ŒAmAed•r Ž” mr¨BU˜imet KAb•Ar Žen id•et ik••–˜Þ ö½Vr k•r¨,Amyù iCeln. itin oed•r sb•
pAreb•nÀ pAp (•m• k•er id•eln/ itin ik••–˜Þ oed•r Db•Ms k•ern
20
itin pATer ŒAG•At k•reln Žb•M b•‘Ar met• in. b•æ b•Ar ö½Vr t¡Ar eß*AD• sMb•r, k•ereCn. itin
j“lD•Ar• eb•ireyù Žel•. inü‚yù” itin ŒAmAed•r ik•C¢ inej“ek• k•Kn” Œitir)˜ ß*uß“ h•et ed•n in.
39
r¨iw Žb•M mAMs id•et pAern?® ö½Vr men ereKiCeln ey or• ‘AyùprAyù, mAnux.
21
o” elAk•Ùel• ik• b•leC/ öBu˜ t• Zneln. elAek•rA b•AtAesr” mt/ yAr• b•eyù yAyù Žb•M c•el
yAek•Aeb•r opr ö½Vr öc•Ø ß*uß“ h•eln. ”•S•óˆAeyùelr yAyù.
opr ö½Vr öc•Ø ß*uß “ h•eln. 40
o>/ k•tb•Ar Ï elAk•Ùel• mr¨BU˜imet ö½Verr
22
ek•nÀ k•Ar, elAek•rA t¡Aek• ib•½AV s k•erin. ö½Vr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•ereC? or• t¡Aek• k•t é>K”
ey oed•r r(•• k•ret pAern/ t• or• ib•½AV s k•erin. id•eyùeC?
23-24
Žr pr ö½Vr emG•ek• Ÿ›˜åu)˜ k•er id•eln
Žb•M KAe†r j“‘ oed•r oper mAå• b•ixRt h•l. Ž ed•b•d•U t ŒTb•• "prAß*mI Žk•j“n.®
gItsMih•tA 78:41-71 554
41
o” elAk•Ùel• b•Ar b•Ar ö½Verr qD•yRY prI(•• Žb•M t¡Aek• é>KI k•eriCel•. o” sb• elAk• ö½Verr
k•ereC. ”•S•óˆAeyùelr pib•^ Žk•j“nek• or• stY” ŒA|•A mA‘ k•er in.
ߨuß “ k•ereC. 57
or• iWk• oed•r pUb•Rpur¨xed•r mt” ö½Verr
42
o” elAek•rA ö½Verr prAß*emr k•T• Bu˜el ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•eriCelA. or• Žk•iw b•Ç•ˆk• D•nuek•r
igeyùiCel•. ö½Vr ey b•æb•Ar zߨed•r h•At eTek• oed•r mt* id•k• pirb•t$n k•eriCel•.
58
r(•• k•eriCeln/ t• or• Bu˜el igeyùiCel•. ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• Ÿ•c•S˜îAn qtrI k•eriCel•
43
imzer ö½V r ey sb• c•mík•Ar k•Aj“Ùil Žb•M ö½Vrek• ß*uß “ k•eriCel•. tArA mUi%$smUh• qtrI
k•eriCeln tAr k•T• or• Bu˜el igeyùiCelA/ esAyùn k•eriCel• Žb•M ö½Vrek• ŒtY•–˜ÿ öxRAi–•Vˆt k•er
öA•–˜ÿerr c•mík•Ar k•Aej“r k•T• or• Bu˜el igeyùiCel•. &u“eliCel•.
44 59
ö½Vr nd•IÙilek• re)˜ pir,t k•eriCeln? Ž” sb• Zen ö½Vr eß*AD•Ai–•Vˆt h•eyùiCeln. ö½Vr
imzrb•AsIr• es” j“l pAn k•ret pArel• n•. ”•S•óˆAeyùlek• tIº•B˜Aeb• ŒS•VˆIk•Ar k•eriCeln?
45 60
ö½V r J“< A ek• J“< A ek• mAiC pAWAeln yAr• ö½Vr pib•^ t¡Ab•iu w zIelAet ereKiCeln. sAD•Ar,
imzrb•AsIed•r k•Am¼ id•el•/ itin Œgi,t• b•YA[˜ elAek•ed•r meD•Y ö½Vr es” t¡Ab•uet TAk•etn.
61
pAWAeln yAr• imzrb•AsIr j“Ib•n Db•Ms k•er id•el•. ö½Vr Œ‘ j“Aitek• t¡Ar elAek•ed•r ŒiD•k•Ar
46
oed•r zs´ek• ö½Vr gÒ˜A P•i¼Meyùr k•b•el Žb•M k•ret id•eyùeCn. zߨr• ö½Verr "suª•rtm r ˆÍ ® ineyù
oed•r b•](• ltAek• pÒ˜pAelr k•b•el k•er id•eln. igeyùiCel•.
47
ö½Vr izl•b•]iXr þˆAr• oed•r @•A(•Ae(•t nX 62
ö½Vr t¡Ar elAek•ed•r ib•r¨eß“• eß*AD• ök•Az
k•reln. izlAb•]iXr þˆAr• itin oed•r b•](•rAij“ Db•Ms k•reln. itin tAed•r yueß“• h•t h•et id•eln.
63
k•reln. tr¨,r• sb• pue¼ mAr• egl Žb•M ey emeyùed•r
48
izlAb•i] X id•eyù itin oed•r pZed•r mAreln Žb•M or• ib•eyù k•reb• eB˜eb•iCel• tAr• ek•Ÿ” ib•eyùr gAn
b•“jƒ“-ib•†uí id•eyù gb•Aid• pZed•r mAreln. gA”iCel• n•.
49 64
ö½Vr imzerr elAek•ed•r t¡Ar eß*AD• ed•KAeln. yAj“k•r• mAr• egl ik••–˜Þ tAed•r ib•D•b•Ar• oed•r
oed•r ib•r¨eß“• itin t¡ Ar ib•Db•Msk•ArI dU•ted•r j“‘ k<•Aed• in.
65
pAWAeln. ezx k•Ael/ eymn k•er Žk•j“n elAk• G•um eTek•
50
eß*AD• öd•zR e nr j“‘ ö½V r Žk•w• rAˆ S ˜ÿ • oeW/ öc•¢r @•A(•Ars pAn k•er eymn Žk•j“n qsink•
epeyùiCeln. oed•r Žk•w• elAk•ek•o itin b<•Ac•et oeW/ etmn k•er ŒAmAed•r öBu˜ ŸWeln.
66
id•eln n•. Žk• mh•Am¼ek•r meD•Y id•eyù itin oed•r ö½Vr t¡Ar zߨed•r ej“Ar k•er h•iWeyù id•eyù oed•r
mret id•eln. prAij“t k•rAeln. ö½Vr t¡Ar zߨed•r prAij“t k•er
51
imzerr öetYk•iw öTmj“At s•–˜ÿAnek• ö½Vr ic•rid•enr j“‘ oed•r Œsµ•åAint k•reln.
h•tY• k•reln. h•Am pirb•Aerr öetYk•iw öTm 67
tArpr ö½Vr eyAexeP•r t¡Ab•uiwek•* b•Aitl
j“Atk•ek• itin h•tY• k•reln. k•reln Žb•M ”•Pó•iyùemr zAsn (•mt• ek•e¼ ineln.
52 68
tArpr Žk•j“n emxpAlek•r mt itin tArpr ö½Vr iyh•Ýd•A j“Aitek• zAsk• j“Ait
”•S•óˆAeyùlek• pT ed•iKeyùiCeln. Žk•j“n emxpAlek•r ih•eseb• menAnIt k•reln Žb•M t¡ A r iöyù
mt itin t¡Ar elAek•ed•r/ emxpAlek•r mt j“nh•In ej“r¨zAelmek• miª•r inm$Ae,r S˜îAn ih•eseb• eb•eC
öA•–˜ÿer enï ׈ id•eyùiCeln. ineln.
53 69
ö½V r t¡ A r elAek•ed•r inrAped• c•Aln• es” pAh•Ae¼r Ÿ<c•¢ j“AyùgAyù ö½Vr t¡Ar miª•r
k•eriCeln. t¡Ar elAek•ed•r B˜yù k•rAr mt ik•C¢ iCl inmRA, k•reln. p]iTb•Ir mt itin t¡Ar miª•r
n•. tAed•r zߨed•r itin elAih•t sAger f¦ib•eyù ic•rk•Aelr j“‘ S˜îApn k•reln.
70
id•eyùiCeln. ö½Vr t¡Ar ib•ezx esb•k•räep d•AyùUd•ek• menAnIt
54
t¡Ar pib•^ BU˜KeØ ö½Vr t¡Ar elAek•ed•r ep<QeC k•reln. d•AyùUd• emx c•rAi•Cel•/ ik••–˜Þ ö½Vr es” k•Aj“
id•eyùiCeln. itin t¡Ar elAek•ed•r inj“ (•mt• b•el eTek• tAek• ineyù Želn.
71
pAoyù• es” pb•eR t eyw• itin räp id•eyùiCeln eswAet ö½Vr d•AyùdU •ek•/ t¡Ar elAek•ed•r emxpAlk• h•oyùAr
ineyù egeln. d•Aiyù ׈/ yAek•Aeb•r elAek•ed•r d•Aiyù ׈ Žb•M ”•S•óˆAeyùelr
55
ö½Vr Œ‘A‘ j“Aited•r es” BU˜KeØr eTek• b•A”er elAek•ed•r o tAed•r sµpi%r d•Aiyù ׈ id•eyùiCeln.
tAi¼eyù id•eyùiCeln. öetYk•iw pirb•Arek• b•AD•Y
k•ireyùeCn. öetYk•iw pirb•Arek• ö½Vr es BU˜KeØr b•Ç•ˆk• D•neu k•r m t pAKI izk•Aerr j“‘ Žiw Žk•iw b<•Ak•Ael•
lAiW. iWk• k•er C¡u¼el/ Žiw mAiwr k•AeC oe¼ Žb•M opr id•ek•
ŒMz id•eyùeCn. ŽKAen b•As k•rAr j“‘ ”•S•óˆAeyùelr
eb<•ek• yAyù öAyù”/ ey b•Yi)˜ esw• C¡ue¼eC tAr k•AeC iP•er ŒAes.
öetYk•iw pirb•AregAþIek• ö½Vr es” BU˜KeØ G•r ŒA(•irk• ŒeTR/ "eC¡A¼b•Ar Žk•iw D•nuk•® ŒTb•• "Žk•iw ötArk•
id•eyùeCn. D•nuk•.®
56
ik••–˜Þ or• prAípr ö½Vrek• prI(•• k•eriCel• eyAexeP•r tA¡ b•u ŒTRAí zIel•/ es” S˜îAn eyKAen t¡Ab•uiw iCl.
555 gItsMih•tA 78:72-80:14
72
d•AyùUd• pib•^ men tAed•r enï ׈ id•eln. itin emx. ŒAmr• ic•rid•n ŒApnAr özMs• k•reb••. ö½Vr/
Kub• ö|•Ar seÒ˜ tAed•r pirc•Ailt k•reln. ŒAid• Œn•–˜ÿk•Al D•er ŒAmr• ŒApnAr özMs• k•reb••?

gIt 79 gIt 80
ŒAseP•r özMs• gIetr Œ‘tm. sÒ˜It pirc•Alek•r öit. "c•¢i)˜r pëåÙil®• gAniwr pd$•Ayù
1
eh• ö½Vr/ Œ‘ j“AitsmUeh•r ik•C¢ elAk• ŒApnAr gAoyù• ŒAseP•r Žk•iw özMsA gIt.
1
elAek•ed•r ib•r¨eß“ l¼A” k•ret ŽesiCel•. o”sb• eh• ”•S•óˆAeyùelr emxpAlk•/ ŒAmAr k•T• Znun.
elAk• ŒApnAr pib•^ miª•r Db•Ms k•ereC. or• ŒApin eyAexeP•r elAek•ed•r emexr mt pirc•Ailt
ej“r¨zAelmek• Db•MsˆS˜ÿàep pir,t k•ereC. k•ereCn. k•räb• dU•etr opr ŒApin rAj“Ar mt b•esn.
2
ih•M•S•óˆ pAiKed•r KAoyùAenAr j“‘ or• ŒApnAr ŒApnAek• ŒAmAed•r ed•Ket id•n.
2
esb•k•ed•r ed•h• eP•el ereK egeC. b•uen• pZed•r eh• ”•S•ˆó Aeyùelr emxpAlk• ”•Pó•iyùm/ ib•‘AmIn Žb•M
KAoyùAenAr j“‘ or• ŒApnAr ŒnugAmIed•r ed•h• eP•el mn>izr öit ŒApnAr mh• ׈ öd•zRn k•r¨n. ŒApin
ereK egeC. Žes ŒAmAed•r r(•• k•r¨n.
3 3
eh• ö½Vr/ yt(•, n• j“elr mt r)˜ b•eyùeC/ ö½Vr/ punbR•Ar ŒAmAed•r ýh•, k•r¨n. ŒAmAed•r
tt(•, pyR•–˜ÿ or• ŒApnAr elAk•ed•r h•tY• k•ereC/ ýh•, k•r¨n. ŒAmAed•r r(•• k•r¨n?
m]ted•h•ÙelAek• k•b•r ed•oyùAr mt Žk•j“no Œb•izX 4
öBu˜/ eh• sb•z R i)˜mAn ö½Vr/ k•Kn ŒApin ŒAmAed•r
en”. öATRn• Zneb•nÀ ŒApin ik• ic•rid•enr mt ŒAmAed•r
4
ŒAmAed•r c•ArpAezr ed•zÙel• ŒAmAed•r ŒpmAn opr ß*uß“ h•eyù TAk•eb•nÀ
5
k•ereC. ŒAmAed•r c•ArpAezr elAek•rA ŒAmAed•r ineyù KA† ih•eseb• ŒApnAr elAek•ed•r ŒApin ec•AeKr
Ÿph•As k•ereC Žb•M ŒAmAed•r ineyù mj“• k•ereC. j“l id•eyùeCn. ŒApnAr elAek•ed•r ŒApin tAed•r”
5
ö½Vr/ ic•rid•n” ik• ŒApin ŒAmAed•r öit ß*uß “ ec•AeKr j“el B˜it$ gAml• id•eyùeCn. eswA” iCl tAed•r
TAk•eb•nÀ ŒApnAr tIº• ŒAeb•g ik• ŒAÙenr mt” pAnIyù j“l.
6
‰ˆlet TAk•eb•À ŒAmAed•r zߨed•r j“‘ ŒApin ŒAmAed•r J“g¼Ar
6
eh• ö½Vr/ ey sb• j“Ait ŒApnAek• j“Aen n• tAed•r k•Ar, h•b•Ar l(•Y b•AineyùeCn. Žb•M zߨr• ŒAmAed•r
opr ŒApnAr eß*AD• ed•KAn. es” sb• rAj“Y yAr• ib•@•äp k•er.
7
ŒApnAr nAemr ŸpAsn• k•er n•/ tAed•r opr ŒApnAr eh• sb•Rzi)˜mAn ö½Vr/ punrAyù ŒAmAed•r ýh•,
eß*AD• Ÿj“A¼ k•er id•n. k•r¨n. ŒAmAed•r ýh•, k•r¨n. ŒAmAed•r r(•• k•r¨n.
7
o”sb• j“Ait yAek•Ab•ek• ib•nX k•ereC. or• 8
ŒtIet ŒApin ŒAmAed•r öit Ùr¨ ׈pU,R c•Ar•
yAek•Aeb•r ed•zek• Db•Ms k•ereC. gAeCr mt” y ͈ ineyùiCeln. imzr eTek• ŒApin
8
ö½Vr/ ŒAmAed•r pUb•p R r
u ¨exr pAepr j“‘ ŒAmAed•r ŒApnAr "@•A(•Alt•® ŽeniCeln. Œ‘A‘ elAek•ed•r
zAiS˜ÿ ed•eb•n n•. zI•G•”ó ŒApnAr k•r¨,A öd•zn R k•r¨n? ŒApin Žed•z eTek• tAi¼eyù id•eyùiCeln Žb•M
ŒAm•ed•r B˜Ix,B˜Aeb• ŒApnAek• öeyùAj“n? ŒApnAr ''@•A(••lt•¾¾ ŒApin ŽKAen erAp,
9
eh• ŒAmAed•r pir^At• ö½Vr/ ŒAmAed•r sAh•AyY k•eriCeln.
k•r¨n? sAh•AyY k•r¨n? pir^A, k•r¨n? t• ŒApnAr
9
nAemr mih•m• Žen ed•eb•. ŒApnAr nAemr D•Aiµ•Råk•tAr es” ''@•A(•AltAr¾¾ j“•‘ ŒApin j“im qtrI
j“‘ ŒAmAed•r pAp mueC id•n. k•eriCeln. Žr izk•¼ÙelAek• ŒApin j“imr gB˜Ier
10
ŒAmAed•r Ÿe£•e•/ Œ‘ j“Aitek• Ž” k•T• b•let b•A¼et sAh•AyY k•eriCeln. Kub • tA¼AtAi¼ Ž”
ed•eb•n n•/ "ek•ATAyù etAmAed•r ö½VrÀ itin ik• ''@•A(•AltA¾¾ sArA ed•z eCeyù egeC.
10
etAmAed•r sAh•AyY k•ret pAern n•À® ö½Vr/ Ï Žiw pbR•tek• eFek• id•eyùeC. Žr pAt•Ùil b•]h•í
elAk•ed•r zAiS˜ÿ˜ id•n Žb•M es” zAiˆS˜ÿ eyn ŒAmr• Žrs gACek•o CAyùA id•eyùeC.
11
ed•Ket pA”. ŒApnAr esb•k•ed•r h•tY• k•rAr j“‘ Ž” @•A(•Alt• BU˜mD•YsAgr pyR•–˜ÿ Ci¼eyù p¼eb•.
oed•r zAiˆS˜ÿ id•n. Žr ltApAt• P•rAí nd•I pyR•–˜ÿ ib•ˆS˜ÿ]t h•eb•.
11
d•yù• k•er b•ª•Ied•r ŒAt$nAd• Znun? ö½Vr/ yAed•r 12
ö½Vr/ ey öAc•Ir ŒApnAr "@•A(•AltAek•® r(••
m]&u“Yd•Ø ed•oyù• h•eyùeC/ ŒApnAr mh•í zi)˜ b•Yb•h•Ar k•ret•/ ek•n tAek• eB˜e[˜ eP•lelnÀ ŽKn ey ek•An
k•er tAed•r r(•• k•r¨n. b•Yi)˜” Žr D•Ar id•eyù yAyù/ es” Žr @•A(•A &u“el ineyù
12
eh• ö½Vr/ ŒAmAed•r c•ArpAezr elAek•rA ŒAmAed•r yAyù.
13
seÒ˜ ey b•Yb•h•Ar k•ereC/ tAr j“‘ oed•r ŒApin b•uen• zUk•rr• Žes ŒAmAed•r "@•A(•Ae(•et® G•uer
sAt Ù, eb•zI zAiS˜ÿ id•n. ŒApnAek• ŒpmAn k•rAr eb•¼Ayù. b•uen• j“•–˜Þr• Žes Žr pAt• KAyù/
14
j“‘ oed•r zAiS˜ÿ id•n. eh• sb•Rzi)˜mAn ö½Vr ŒApin ŒAsun“. S•VˆgR eTek•
13
ŒAmr• ŒApnAr” elAk•. ŒAmrA” ŒApnAr pAelr ŒApnAr @•A(•Ae(•t ed•Kun Žb•M tAek• r(•• k•r¨n.
gItsMih•tA 80:15-83:2 556
15 11
eh• ö½Vr/ inj“ h•Aet ey "@•A(•Alt•® ŒApin "ik••–˜Þ ŒAmAr elAek•rA ŒAmAr id•ek• menAeyAg
lAigeyùiCeln/ tAr id•ek• ed•Kun. ey c•ArAgACek•* ed•yùin. ”•S•óˆAeyùl ŒAmAyù mAen in.
12
ŒApin b•¼ h•et id•eyùeCn tAr id•ek• ed•Kun. tA” or• y• k•ret ec•eyùiCel•/ ŒAim oed•r
16
Zk•en• egAb•err mt ŒApnAr "@•A(•Alt•® pue¼ tA” k•ret id•eyù i C. ”•S•ó ˆ A eyù l Iyù r • y• k•ret
igeyùiCel•. ŒApin Žr öit ß*uß “ h•eyù Žek• Db•Ms ec•eyùiCelA/ tA” k•ereC.
13
k•er id•eyùiCeln. yid• ŒAmAr elAek•r• ŒAmAr k•T• Znet• Žb•M
17
eh• ö½Vr/ ey s•–˜ÿAn ŒApnAr fAnid•ek• d¡•Ai¼eyù ŒAim ey B˜Aeb• c•A” es B˜Aeb• b<•Ac•et•/
14
iCl tAr id•ek• h•At b•A¼An. ey s•–˜ÿAnek• ŒApin b•¼ tAh•el ŒAim oed•r zߨed•r prAij“t k•rtAm.
k•ereCn tAr id•ek• h•At b•A¼An. yAr• ”•S•óˆAeyùel sMk•wsmUh• ineyù ŒAseb• tAed•r ŒAim
18
es ŒAr ŒApnAek• eCe¼ yAeb• n•. tAek• b<•Ac•et zAiˆS˜ÿ ed•b•.
id•n/ es ŒApnAr nAemr ŸpAsnA k•reb•. 15
öBu˜r zߨr• B˜eyù ek<•ep eyet•. ic•rid•enr j“‘
19
eh• öBu˜ sb•Rzi)˜mAn ö½Vr/ ŒAmAed•r k•AeC iP•er or• zAiˆS˜ÿ˜ epet•.
16
ŒAsun. ŒAmAed•r ýh•, k•r¨n. ŒAmAed•r r(•• k•r¨n. ö½Vr t¡Ar elAek•ed•r sb•Ar esr• gm id•etn.•
yt(•, nA tAr• pirˆÿ h•y/ù tt(•, t¡Ar elAek•ed•r
gIt 81 ö½Vr mD•u ed•eb•n.
sÒ˜It pirc•Alek•r öit. ig%Ií sh•eyAeg
ŒAseP•r Žk•iw gIt. gIt 82
1
suKI h•o Žb•M ŒAmAed•r zi)˜d•At• ö½Verr k•AeC ŒAseP•r Žk•iw özMs• gIt.
1
gAn gAo. ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr k•AeC ŒAnª•-Db•in d•Ao. ö½Vr ed•b•tAed•r mØlIet* d¡•A¼An. ed•b•tAed•r
2
sÒ˜It Zr¨ k•r. Kã•nIÙil b•Aj“Ao. sušAb•Y b•I,• es” sB˜Ayù itin” iCeln ib•c•Ark•.
2
Žb•M Œ‘A‘ tˆ–˜¤b•A† b•Aj“Ao. ö½Vr b•eln/ "k•tid•n etAmr• Œ‘AyùB˜Aeb• elAek•r
3
ŒmAb•s´Ar smyù emexr iz[˜• b•Aij“o. pUi,RmAr ib•c•Ar k•reb•À ŒAr k•tid•n etAmr• éX elAek•ed•r
id•en yKn ŒAmAed•r C¢iwr Ÿísb• h•yù tKn iz[˜• zAiˆS˜ÿ n• id•eyù eCe¼ ed•eb•À®
3
b•Aij“o. "d•ir@• elAek•ed•r Žb•M ŒnATed•r ib•c•Ar k•r.
4
”•S•óˆAeyùelr elAek•r j“‘ ŽwA” ib•iD•. ö½Vr o” sb• d•ir@• elAek•ed•r ŒiD•k•Arek• r(•• k•r.
4
yAek•Ab•ek• es” ŒA|•A id•eyùiCeln. o” sb• Œsh•Ayù o d•ir@•ed•r sAh•AyY k•r. éX
5
ö½Vr yKn eyAexP•ek•* imzr eTek• sireyù ineyù elAek•ed•r eTek• oed•r r(•• k•r.
5
igeyùiCeln/ es” smyù itin t¡Ar seÒ˜ Ž” c•¢i)˜ "ik• G•ew c•eleC t• or• j“Aen n•. or• eb•AeJ“
k•eriCeln. imzer ŒAmr• Žk•wA B˜Ax• ZeniClAm/ n•? or• ey ik• k•reC t• or• j“Aen n•/ oed•r
eyw• ŒAmr• b•uJ“et pAirin. c•ArpAez oed•r p]iTb•I eB˜e[˜ pe¼eC?®
6 6
ö½Vr b•eln/ "etAm•r k<•AD• eTek• B˜ArI eb•AJ“• ŒAim ö½Vr b•liC/ "etAmr• ed•b•t•. etAmr•
ŒAim nAimeyù i ClAm Žb•M etAmAr h•Aetr B˜ArI prAíperr s•–˜ÿAng,.
7
J“<Ak••Ùilo ŒAim ib•il k•eriClAm. eymnB˜Aeb• sAD•Ar, mAnux Œb••” mer/ etAmrAo
7
etAmr• sms´Ar meD•Y iCel. etAmr• sAh•AyY es”B˜Aeb•” mAr• yAeb•. sb• entAr• ey B˜Aeb• mAr•
ec•eyùiCel. ŒAim etAmAed•r mu)˜ k•er id•lAm. J“e¼r yAyù/ etAmrAo es”B˜Aeb•” mAr• yAeb•.®
8
emeG•r meD•Y ŒAim luik•eyùiClAm Žb•M ŒAim etAmAed•r ö½Vr/ ŒApin ŸW¦n? ŒApin” ib•c•Ark• eh•An? ö½Vr/
Ÿ%r id•eyùiClAm. mrIb••r j“elr D•Aer ŒAim etAmAed•r sb• j“Aitr oper ŒApin” ent• eh•An?
prI(•• k•eriClAm.®
8
"eh• ŒAmAr elAk•j“n/ ŒAmAr k•T• ezAn. gIt 83
etAmAed•r ŒAim ŒAmAr c•i¢ )˜ ed•b•. eh• ”•S•ˆó Aeyùl/ ŒAmAr ŒAseP•r özMs• gItÙilr Žk•iw
k•T• ezAn? 1
ö½Vr/ nIrb• TAk•eb•n n•? k•An b•Þ “ k•er rAKeb•n
9
ib•ed•zIr• ey sb• mUi%$ pUj“A k•er/ etAmr• tAed•r n•? ö½Vr ŒApin ik•C¢ b•lun.
2
ŸpAsnA k•r n•. ö½Vr/ zߨr• ŒApnAr ib•r¨eß“ x¼yˆ–˜¤ k•reC Žb•M
10
ŒAim” öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr/ ey etAmAed•r Kub• zIç•” or• ŒAß*m, k•reb•.
imzerr•eTek• eb•r k•er ŽeniClAm. eh• ”•S•óˆAeyùl/
etAmAr muK eKAl/ ŒAim etAmAek• ŒAh•Ar ed•eb••.
ö½rV ÖÖÖ mØlIet Œ‘ j“Aitr• iziKeyùiCl ey Žla :ö½Vrò
Žb•M Œ‘ ed•b•tAr• Žk•e^ imilt h•eyùiCeln p]iTb•Ir elAek•ed•r
ik• k•r• h•eb• es isß“A•–˜ÿ inet. ik••–˜Þ Œenk• smyù rAj“• Žb•M
c•ArAgAC ŒA(•irk• ŒeTR/ "pu^.®
entAed•ro ''ed•b•tA¾¾ b•l• h•eyù TAek•. sutrAM Ž” sÒ˜Itiw h•yeù t•
eyAexP• ŽKAen Žr ŒTR eyAexeP•r pirb•Ar ”•S•ˆó Aeyelr elAek•rA. ”•S•óˆAeyùelr entAed•r öit ö½Verr stk$•b•A,I.
557 gItsMih•tA 83:3-85:4
3
ŒApnAr elAek•ed•r ib•r¨eß“• or• P•iª• Œ¡AweC. gIt 84
ey elAek•ed•r ŒApin B˜AelAb•Aesn/ ŒApnAr zߨr• sÒ˜It pirc•Alek•r öit. ig%Ií sh•eyAeg ek•Arh• pirb•Ar
tAed•r ib•r¨eß“ zlAprAmzR k•reC. eTek• Žk•iw özMs• gIt.
4
o” zߨr• b•lAb•il k•reC/ "Žs/ ŒAmr• oed•r 1
eh• sb•Rzi)˜mAn öBu˜/ ŒApnAr miª•r sitY”
puerApuir Db•Ms k•er id•”. tAh•el ek•An b•Yi)˜ ŒAr ŒmUlY?
ek•Anid•enr j“‘o '”•S•ˆó Aeyùelr¾ nAm S•år, k•reb• n•.®¾ 2
ŒApnAr miª•er F¦k•et egel ŒAim ötI(•• k•ret
5
ö½Vr/ o” sb• elAk• ŒApnAr ib•r¨eß“• Žb•M pAir n•. ŒAim ŒtY•–˜ÿ Ÿe%ij“t? ŒAmAr öetYk•iw
ŒAmAed•r seÒ˜ ŒApin ey c•i¢ )˜ k•ereCn/ tAr ib•r¨eß“• ŒÒ˜-ötYÒ˜ j“Ib••–˜ÿ ö½Verr seÒ˜ TAk•et c•Ayù.
l¼A” k•rAr j“‘/ Žk• ej“Aw h•eyùeC. 3
eh• sb•Rzi)˜mAn öBu˜/ ŒAmAr rAj“•/ ŒAmAr ö½Vr/
6- 7
o” zߨr• ŒAmAed•r seÒ˜ l¼A” k•reb• b•el pAiKr• pyR•–˜ÿ ŒApnAr miª•er tAed•r ŒAšyù K<uej“
Žk• ej“Aw h•eyùeCÉ oed•r meD•Y yAr• reyùeC tAr• epeyùeC. ŒApnAr eb•d•Ir k•AeC” or• b•As• eb<•eD•eC
h•elA ”ed•Amb•AsI/ ”½åAeyùlIyù/ emAyùAb• o h•AgAerr Žb•M oed•r zAb•k•o ŒAeC.
4
Ÿ%rpur¨x/ gb•Al/ Œeµ•åAn o ŒmAelek•r ŒiD•b•AsI/ yAr• ŒApnAr miª•er b•As k•reC tAr• Kub•”
esAr ed•ezr elAk• Žb•M pelXIyù elAek•rA. o” sb• B˜AgYb•An. or• ŽKno ŒApnAr özMsA k•reC.
5
elAk• ŒAmAed•r seÒ˜ l¼A” k•rAr j“‘ Žk•ej“Aw h•äd•eyù sÒ˜It ineyù eysb• elAek•rA ŒApnAr
h•eyùeC. miª•er ŒAseC tAr• Kub• KuzI?
8 6
Žmnik• ŒzUrIyùr•o oed•r seÒ˜ eyAg id•eyùeC•. tAr• inJ“Rerr mt/ b•Ak•• ŸptYk••/ eyiw ö½Vr
elAewr Ÿ%rpur¨xed•r* or• Kub• zi)˜zAlI k•ereC. qtrI k•eriCeln/ eswA pAr h•eyù yA^• k•er. zretr
9
ö½Vr k•IezAn nd•Ir k•AeC/ eymn k•er ŒApin b•]iXet puku•rÙel• B˜er reyùeC.
7
imid•yùned•r prAij“t k•eriCeln/ eymn k•er ŒApin elAek•r• yt ö½Verr k•AeC yAyù tt zi)˜zAlI
sIxr• o yAb•I•nek• prAij“t k•eriCeln etmn k•er h•yù.
ŒApin o” zߨed•r prAij“t k•r¨n. 8
eh• sb•Rzi)˜mAn öBu˜/ ŒAmAr öATRn• Znun. eh•
10
Ïnaed•Aer ŒApin oed•r prAij“t k•eriCeln. yAek•Aeb•r ö½Vr/ ŒAmAr k•T• Znun.
9
mAiwet” oed•r ed•h•Ùel• pec• igeyùiCel•. eh• ö½Vr/ ŒAmAed•r r(••k•tRAek• sur(•• id•n.
11
ö½Vr/ o” zߨ entAed•r prAij“t k•r¨n. oerb• ŒApnAr menAnIt rAj“Ar öit sd•yù eh•An.
o esb•ed•r öit ŒApin y• k•eriCeln oed•r öito 10
Œ‘ j“AyùgAyù Žk• h•Aj“Ar id•n k•AwAenAr ec•eyù
tA” k•r¨n. esb•h• o slamueår öit ŒApin y• ŒApnAr miª•er Žk•id•n k•AwAen• Œenk• B˜Ael•.
k•eriCeln oed•r öito tA” k•r¨n. Žk•j“n éX elAek•r G•er b•As k•rAr ec•eyù ŒAmAr
12
ö½Vr/ o” elAek•r• ŒAmAed•r ŒApnAr BU˜KØ ö½Verr g]eh•r þˆAer d¡•Ai¼eyù TAk•• Œenk• B˜Ael•.
eTek• eb•r k•er id•et ec•eyùiCl. 11
öBu˜” ŒAmAed•r r(•Ak•ArI o mih•mmyù rAj“•.*
13
eh• ö½Vr/ K¼ ku•ewA eymn b•AtAes Ÿe¼ yAyù/ ö½Vr d•yù• o mih•mAr seÒ˜ ŒAmAed•r ŒAzIb•RAd• k•ern.
etminB˜Aeb• ŒApin oed•r Ÿi¼eyù id•n. eJ“Ae¼• ey sb• elAk• t¡Aek• Œnusr, k•er o mA‘ k•er ö½Vr
h•AoyùAyù K¼ eymn Ci¼eyù yAyù etminB˜Aeb• oed•r tAed•r B˜Ael• ij“insÙil ed•n.
”t>ˆS˜ÿt Ci¼eyù id•n. 12
R i)˜mAn öBu˜/ yAr• ŒApnAek• ib•½AV s k•er
eh• sb•z
14
d•Ab•Anl eymn k•er Œr,Y Db•Ms k•er/ elilh•An tAr• ök]•t” suKI?
ŒAÙn eymn k•er pAh•A¼ pui¼eyù ed•yù etmn k•er
ŒApin zߨed•r Db•Ms k•r¨n. gIt 85
15
eh• ö½Vr/ J“¼ eymn k•er D•Uel• Ÿi¼eyù ineyù sÒ˜It pirc•Alek•r öit. ek•Arh• pirb•Ar
yAyù etmin k•er ŒApin o” elAek•ed•r tA¼• k•r¨n. eTek• Žk•iw özMs• gIt.
wenRefAr mt oed•r k<•Aipeyù id•n/ oed•r Ÿi¼eyù id•n.
1
öBu˜/ ŒApnAr rAej“Yr öit sd•yù eh•An. yAek•Aeb•r
16 elAek•r• ib•ed•ez inb•AR ist. inb•AR isted•r oed•r inej“r
ö½Vr/ ŒApin oed•r Žmn iz(•• id•n yAet or•
b•uJ“et pAer or• ök]•t” éb•Rl. tKn or• ŒApnAr ed•ez iP•ireyù ineyù ŒAsun.
nAemr ŸpAsnA k•ret c•A”eb•?
2
öBu˜/ ŒApnAr elAek•ed•r (•m• k•er id•n? oed•r
17 pAp mueC id•n?
ö½Vr/ ic•rid•enr mt oed•r B˜It o liÆï“t
k•er id•n. oed•r ŒpmAint o ib•nX k•r¨n.
3
öBu˜/ ŒAr ß*uß “ h•eb•n n•. rAeg ŒA ™h•Ar• h•eb•n
18 n•.
tKn or• b•uJ“et pAreb• ey/ ŒApin” ö½Vr.
or• j“Anet pAreb• ey/ ŒApin” Žk•mA^ prAípr/
4
eh• ŒAmAed•r pir^At• ö½Vr/ ŒAmAed•r opr ß*u ß“
sAr• p]iTb•Ir ö½Vr? h•oyù• eTek• ib•rt eh•An Žb•M ŒAb•Ar ŒAmAed•r ýh•,
k•r¨n.
elAewr Ÿ%rpru ¨x ŒTRAí/ "emAyùAb•Iyù Žb•M Œeµ•åAnIyùr•.® r(•Ak•ArI ÖÖÖ rAj“• ŒA(•irk• ŒeTR/ "sUyR Žb•M b•mR.®
gItsMih•tA 85:5-88:1 558
5
ic•rid•n” ik• ŒApin ŒAmAed•r opr ß*uß“ TAk•eb•nÀ sb•ec•eyù Ùr¨ ׈pU,R ib•xyù k•ret ŒAmAyù sAh•AyY
6
ŒAb•Ar ŒAmAed•r "j“Ib••–˜ÿ® k•er id•n? ŒApnAr k•r¨n.
elAek•ed•r suKI k•r¨n. 12
ö½Vr/ öBu˜ ŒAmAr/ ŒAmAr sk•l Œ•–˜ÿr id•eyù
7
öBu˜ ŒAmAed•r r(•• k•r¨n/ Žb•M ŒApin ey ŒAim ŒApnAr özMs• k•ir. ic•rid•n ŒAim ŒApnAr
ŒAmAed•r B˜AelAb•Aesn t• öd•zRn k•r¨n. nAemr sµ•åAn k•reb••?
8
öBu˜ ö½Vr ik• b•eleCn t• ŒAim ZeniC. itin 13
ö½Vr ŒApin ŒAmAr j“‘ k•t mh•An B˜AelAb•As•
b•eleCn/ t¡Ar elAek•ed•r j“‘ o t¡Ar ŒnugAmIed•r öd•zRn k•ereCn/ Žb•M m]&u“Yr h•At eTek• ŒAmAyù r(••
j“‘ zAi–˜ÿ TAk•eb•. itin ŒAro b•eleCn/ tA” oed•r k•ereCn.
14
ŒAr k•Kno ineb•RAD• j“Ib•nyA^Ayù iP•er yAoyù• Ÿic•í ö½Vr/ Œh•¿•ArI elAek•r• ŒAmAyù ŒAß*m, k•reC.
h•eb• n•. Žk•d•l n]zMs elAk• ŒAmAyù h•tYAr ec•X• k•reC. o”
9
ö½Vr t¡Ar ŒnugAmIed•r Kub• zIç•” r(•• k•reb•n. sb• elAk• ŒApnAek• sµ•åAn k•er n•.
ŒAmr• Kub• zIç•” sµ•åAenr seÒ˜ ŒAmAed•r BU˜KeØ 15
öBu˜/ ŒApin d•yù•myù o k•r¨,Amyù ö½Vr. ŒApin
b•As k•reb••. qD•y$YzIl/ ib•½VˆS˜ÿ Žb•M eöem pirpU,R.
10
tAr• stY Žb•M k•r¨,Aek• ŒiB˜nª•n j“AnAeb•. 16
ö½Vr/ ŒAmAr öit sd•yù eh•An Žb•M ed•KAn ey
tArA zAi•–˜ÿ o D•Aiµ•Råk•tAek• c•¢mu KAeb•. ŒApin ŒAmAr k•T• ZeneCn. ŒAim ŒApnAr d•As/
11
p]iTb•Ir elAek•rA ö½Verr öit inþAb•An h•eb•. ŒAmAyù zi)˜ id•n. ŒAim ŒApnAr d•As/ ŒAmAyù r(••
S•VˆgR eTek• ö½Vr oed•r mÒ˜l k•reb•n. k•r¨n?
12
öBu˜ ŒAmAed•r Œenk• B˜AelA ij“ins ed•eb•n. 17
ö½Vr/ ŒApin ey ŒAmAyù sAh•AyY k•reb•n t•
j“imÙel• öc•¢r pirmAe, B˜Ael• zs´ ed•eb•. öd•zRn k•er ŒAmAyù Žk•w• ic•H id•n. ŒAmAr zߨr•
13
D•Aiµ•Råk•tA ö½Verr ŒAeg ŒAeg yAeb• Žb•M t¡Ar es” ic•H ed•Keb• Žb•M or• h•tAz h•eb•. esw• ömA,
c•lAr pT öˆS˜Þt k•reb•. k•reb• ey ŒApin ŒAmAr öATRn• ZeneCn Žb•M ŒApin
ŒAmAek• sAh•AyY k•reb•n.
gIt 86
d•AyùUed•r öATRn•. gIt 87
1
ŒAim Žk•j“n dIn/ Œsh•Ayù mAnux. öBu˜ ŒAmAr ek•Arh pirb•Ar eTek• Žk•iw özMs• gIt.
k•T• d•yùA k•er Znun Žb•M ŒAmAr öATRn•r Ÿ%r id•n. 1
ej“r¨zAelemr pib•^ pAh•Ae¼ ö½Vr t¡Ar miª•r
2
öBu˜/ ŒAim ŒApnAr ŒnugAmI. Œnuýh• k•er ŒAmAyù inmRA, k•ereCn.
2
r(•• k•r¨n? ŒAim ŒApnAr d•As/ ŒApin ŒAmAr ö½Vr. ”•S•óˆAeyùelr ey ek•An j“AyùgAr ec•eyù iseyùAenr
ŒAim ŒApnAet ib•½VAs k•ir/ tA” ŒAmAyù r(•• k•r¨n. P•wk•ÙelAek• ö½Vr Œenk• eb•zI B˜AelAb•Aesn.
3
eh• ŒAmAr öBu˜/ ŒAmAr öit sd•yù eh•An. sArAid•n 3
eh• ö½V e rr ngrI/ elAek• etAmAr sµpekR •
D•er ŒAim ŒApnAr k•AeC öATRn• k•riC. ib•S•åyùk•r k•T• b•el.
4
öBu˜/ ŒAmAr j“Ib•n ŒAim ŒApnAr h•Aet id•lAm. 4
ö½Vr t¡Ar sb• elAek•r tAilk•• rAeKn. oed•r
ŒAim ŒApnAr d•As. tA” ŒAmAyù suKI k•r¨n. meD•Y ik•C¢ elAk• imzr o b•Aib•el b•As k•er. oed•r
5
öBu˜/ ŒApin mÒ˜lmyù Žb•M k•r¨,Amyù. ŒApnAr meD•Y ik•C¢ elAk• pelXIyù/ esAr o kU•z ed•ez j“›˜åýh•,
elAek•rA sAh•AeyYr j“‘ ŒApnAek• fAek•. ök]•t” k•eriCel•.
ŒApin o” sb• elAk•ek• B˜AelAb•Aesn. 5
yArA iseyùAen j“e›˜åeC/ tAed•r öetYk•ek• ö½Vr
6
öBu˜/ ŒAmAr öATRn• Znun. k•r¨,Ar j“‘ ŒAmAr ec•enn. prAípr Ž” ngr inmRA, k•ereCn.
öATRn• Znun. 6
ö½Vr/ t¡Ar sb• elAek•ed•r tAilk•A ereKeCn.
7
öBu˜/ ŒAmAr s¿•ewr smeyù ŒAim ŒApnAr k•AeC öetYk•iw elAk• ek•ATAyù j“e›˜åeC t• ö½Vr j“Aenn.
öATRn• k•riC. ŒAim j“Ain ŒApin ŒAmAyù Ÿ%r ed•eb•n? 7
ö½Verr elAek•r• ib•ezx C¢iw Ÿda•yApn k•ret
8
ö½Vr/ ŒApnAr mt ek•Ÿ” en”. ŒApin y• k•ereCn ej“r¨zAelem yAyù. or• öc•Ø suKI. or• nAc•eC Žb•M
t• ŒAr ek•Ÿ k•ret pAreb• n•. gA”eC. or• b•el/ "ej“r¨zAelm eTek•” sb• B˜Ael•
9
öBu˜/ ŒApin” öetYk•ˆiw mAnuxek• s]iX k•ereCn. ij“ins ŒAes.®
orA sb•A” eyn Žes ŒApnAr ŸpAsn• k•er. oed•r
sk•el eyn ŒApnAr nAemr sµ•åAn k•er. gIt 88
10
ö½Vr/ ŒApin mh•An? ŒApin ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ern? ek•Arh• pirb•Ar eTek• Žk•iw özMs• gIt. sÒ˜It
ŒApin/ Žk•mA^ ŒApin” ö½Vr? pirc•Alek•r öit. Žk•iw yˆ–˜¤,Ad•Ayùk• erAg sµpekR•.
11
öBu˜/ ŒApnAr pT sµpekR• ŒAmAyù iz(•• id•n ”•xœAh•Iyù eh•menr Žk•iw mSˆð˜Il.
Žb•M ŒAim ŒApnAr stY pT Œb•lµ•Vˆn k•er eb<•ec• 1
öBu˜ ö½Vr/ ŒApin” ŒAmAr pir•^•tA. id•n rAi^
TAk•eb••. ŒApnAr ŸpAsn• k•rAek• ŒAmAr j“Ib•enr D•er ŒAim ŒApnAr k•AeC öATRnA k•riC.
559 gItsMih•tA 88:2-89:18
2
ŒAmAr öATRnAr id•ek• menAeyAg id•n. k•r¨,Ar gIt 89
j“‘ ŒAmAr öATRnA Znun. ”•xœAh•Iyù ŽTenr k•AC eTek• Žk•iw mSˆð˜Il.
3
ŒAmAr ŒA ™• Ž” yˆ–˜¤,•yù Œenk• k•X epeyùeC? 1
öBu˜r eöm sµpekR• ŒAim sb•Rd•A” gAn gA”eb•A.
Kub• tA¼AtAi¼ ŒAim mAr• yAeb••. t¡Ar ib•½VˆS˜ÿtA sµpekR• ŒAim ic•rk•Al Žb•M Œn•–˜ÿk•Al
4
”itmeD•Y” elAek•rA ŒAmAr seÒ˜ es” rk•m ŒAc•r, gAn gA”eb•A?
Zr¨ k•ereC/ y• Žk•j“n m]etr öit k•r• h•yù/ ŒTb•• 2
öBu˜/ ŒAim sitY” ib•½VAs k•ir ey ŒApnAr
Žk•j“n elAk• ey eb<•ec• TAk•Ar pe(• Kub• ébR•l tAr B˜AelAb•As• ic•r•–˜ÿn? ŒApnAr ib•½VˆS˜ÿtA ŒAk•Aezr mt
seÒ˜ eymn b•Yb•h•Ar k•r• h•yù. eTek• yAyù?
5 3
or• m]ted•r meD•Y ŒAmAek• eK<Aej“. ŒAim es” ö½Vr b•eleCn/ "ŒAmAr menAnIt rAj“Ar seÒ˜
m]t elAek•r mt k•b•er pe¼ ŒAiC/ ey m]t elAk•ek• ŒAim Žk•iw c•¢i)˜ k•eriC. ŒAmAr d•As d•AyùUed•r k•AeC
ŒApin Bu˜el egeCn/ ey ŒApnAr eTek• Žb•M ŒApnAr ŒAim öitš¨it k•eriC.
4
y ͈ eTek• ib•i•Cå h•eyù egeC. d•AyùUd•/ etAmAr pirb•Arek• ŒAim ic•rid•n b<•Aic•eyù
6
ŒApin ŒAmAek• mAiwr es” get$ puer id•eyùeCn. rAKeb••. etAmAr rAj“Yek• ŒAim ic•rk•Al Œb•YAh•t
ç<•/ ŒApin ŒAmAek• ŒÞ“k•Aer ine(•p k•ereCn. rAKet sAh•AyY k•rb•.®
7
eh• ö½Vr/ ŒApin ŒAmAr öit eß*AD•Ai–•Vt iCeln 5
öBu˜/ ŒApin ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ern. Ž” j“‘ ŒAk•Az
Žb•M ŒApin ŒAmAyù zAiS˜ÿ id•eyùeCn. ŒApnAr özMs• k•er. elAek•rA ŒApnAr opr inB˜$r
k•ret pAer. pib•^ elAek•ed•r mØlIet ZD•umA^ Ž”
8
ŒApin ŒAmAr b•Þu“ed•r ŒAmAyù eCe¼ eyet b•AD•Y sµpekR•” gAn k•er.
k•erùeCn. Œ•C¢t elAek•r mt or• sb•A” ŒAmAek• 6
S•VˆegR öBu˜r smk•(• ek•Ÿ en”. Œ‘ ek•An
Ži¼eyù yAyù. ŒAim g]h•b•ª•I h•eyù ŒAiC/ ŒAim b•A”er "ed•b•tAr® seÒ˜ öBu˜ek• &u“ln• k•r• c•el n•.
7
eyet pAir n•. ö½Vr pib•^ elAek•ed•r seÒ˜ sA(•Aí k•ern. o”
9
yˆ–˜¤,Ayù ek<•ed• ek<•ed• ŒAmAr ec•AK wnawna k•reC. pib•^ dU•etr• t¡Ar c•ArpAez j“e¼A h•yù. or• ö½Vrek•
öBu˜/ sArA(•, ŒAim ŒApnAr k•AeC öATRnA k•ir? B˜yù o šß“• k•er. or• t¡Ar B˜eyù d¡•Ai¼eyù TAek•.
öATRnAr smyù ŒAmAr éiw b•Aæ ŒAim ŒApnAr id•ek• 8
eh• öBu˜ sb•Rzi)˜mAn ö½Vr/ ŒApnAr mt ek•Ÿ”
&u“el D•ir. nyù. ŒAmr• sµpU,B R ˜Aeb• ŒApnAek• ib•½AV s k•ret pAir.
10
öBu˜/ ŒApin ik• m]t elAek•ed•r j“‘ ŒelQik•k• 9
ŒApin prAß*mzAlI smu@•ek• zAsn k•ern/ Žr
k•Aj“smUh• k•ernÀ eötr• ik• ej“eg ŸeW ŒApnAr Ÿ%•l trÒ˜mAlAek• ŒApin zA•–˜ÿ k•er id•et pAern.
özMsA k•erÀ n•? 10
eh• ö½Vr/ ŒApin rh•b•ek• prAij“t k•eriCeln.
11
k•b•er TAk•A elAek•r• ik• ŒApnAr stY eöm ŒApnAr zi)˜zAlI b•Aæ b•el ŒApin ŒApnAr zߨed•r
sµ•VˆeÞ“ k•T• b•let pAerÀ m]&u“Yr j“get TAk•A C^B˜Ò˜ k•eriCeln.
11
elAek•r• ik• ŒApnAr ib•½VˆS˜ÿtAr k•T• b•let pAerÀ eh• ö½Vr/ S•VˆgR Žb•M mt$Y ŒApnAr ŒiD•k•ArBu˜)˜.
n•? Ž” p]iTb•I Žb•M p]iTb•Iet y• ik•C¢ ŒAeC sb• ik•C¢”
12
ey sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y ŒApin k•ern/ ŒÞ“k•Aer ŒApin s]iX k•ereCn.
12
TAk•A m]tr• t• ed•Ket pAyù n•. ib•S•å]itr Ÿ%r eTek• d•i(•, pyR•–˜ÿ yA ik•C¢ reyùeC sb•”
ed•ez m]t elAek•rA ŒApnAr ˆD•Aiµ•Råk•tAr k•TA b•let ŒApin s]iX k•ereCn. tAeb•Ar o h•eµ•åAR , pbR•t ŒApnAr
pAer n•. nAemr özMsA k•reC.
13
öBu˜/ ŒAmAek• sAh•AyY k•rAr j“‘ ŒApnAr k•AeC 13
etAmAr b•Aæ prAß*mib•izX? etAmAr h•ˆ S ˜ÿ
öATRnA j“AnAi•C? öetYk•id•n ¬xAk•Ael ŒAim ŒApnAr zi)˜mAn? ib•j“yùI h•eyù ŒApnAr fAnh•At Ÿperr id•ek•
k•AeC öATRnA k•ir. oeW?
14
öBu˜ ek•n ŒApin ŒAmAyù tYAg k•ereCnÀ ek•n 14
stY o ‘Ayù ib•c•Aerr opr ŒApnAr rAj“Y
ŒApin ŒAmAr k•T• Znet pAn n•À öitiþt. eöm Žb•M ib•½VAs ŒApnAr rAj“Asenr
15
tr¨, b•yùs eTek•” ŒAim ŒsuS˜î o éb•Rl. ŒAim d•As.
15
ŒApnAr eß*AD• eB˜Ag k•eriC. ŒAim ŒApnAr eß*AeD•r ö½Vr/ ŒApnAr inþAb•An ŒnugAmIr• sitY” suKI.
izk•Ar h•eyùiC. ŒAim Œsh•Ayù? tAr• ŒApnAr k•r¨,Ar ŒAelAek• b•As k•er.
16
öBu˜/ ŒApnAr eß*AD• ŒAmAek• Db•Ms k•ereC. 16
ŒApnAr nAm sb•Rd•A” tAed•r suKI k•er. tAr•
17
‰ˆAl•-yˆ–˜¤,• ŒAmAr •intYsÒ˜I. ŒAmAr men h•e•C ŒApnAr D•Aiµ•Råk•tAr özMs• k•er.
17
eyn/ ŒAim ŒAmAr ‰ˆAl•- yˆ–˜¤,Ayù f¦eb• yAi•C. ŒApin tAed•r ib•S•åyùk•r zi)˜. tAed•r zi)˜
18
öBu˜/ ŒAmAr iöyùj“n o b•Þu“ed•r eTek• ŒApin ŒApnAr k•AC eTek• ŒAes.
ŒAmAyù ib•i•Cå k•ereCn. Žk•mA^ ŒÞ“k•Ar” ŒAmAr 18
öBu˜/ ŒApin” ŒAmAed•r r(•Ak•t$A. ”•S•óˆAeyùelr
sÒ˜I h•oyùAr j“‘ Œb•izX reyùeC. pib•^ Žk•j“n” ŒAmAed•r rAj“•.
gItsMih•tA 89:19-90:3 560
19
ŒApnAr ib•½VˆS˜ÿ ŒnugAmIed•r seÒ˜ ŒApin Žk• 38
ik••–˜Þ ö½Vr/ ŒApnAr menAnIt rAj“Ar öit ŒApin
S•Vˆ¹÷d•zRenr k•T• b•eliCeln/ "j“ntAr meD•Y eTek• ß*uß“ h•eyùeCn/ Žb•M ŒApin tAek• b•rAb•r” tYAg
ŒAim Žk•j“n tr¨,ek• menAnIt k•eriC. ŒAim es” k•ereCn.
39
tr¨,ek• Žk•j“n Ùr¨ ׈pU,R elAk• k•er &u“eliC. es” ŒApnAr c•¢i)˜ ŒApin b•Aitl k•er id•eyùeCn.
tr¨, qs‘ek• ŒAim zi)˜zAlI k•eriC. ŒApin rAj“Ar muku•wek• D•UelAyù ine(•p k•ereCn.
20
ŒAmAr d•As d•AyùdU •ek• ŒAim K<eu j“ epeyùiC. ib•ezx 40
rAj“Ar ngrIr öAc•Ir ŒApin mAiwet eP•el
qtl þˆAr• ŒAim d•AyùUd•ek• ŒiB˜ix)˜ k•eriC. id•eyùeCn. tAr sb• égRek• ŒApin Db•Ms k•ereCn.
21 41
ŒAmAr fAn h•At id•eyù ŒAim d•AyùUd•ek• sh•Ayùt• pTc•ArI mAnux tAr ij“ins c•¢ir k•er ineyù yAyù.
id•eyùiC. Žb•M ŒAmAr zi)˜ id•eyù ŒAim tAek• zi)˜zAlI tAr öiteb•zIr• tAek• ib•@•äp k•er.
42
k•eriC. rAj“Ar sb• zߨek• ŒApin KuzI k•ereCn. tAr
22
Ž” menAnIt rAj“Aek• zߨr• prAij“t k•ret zߨed•r ŒApin yueß“• j“yùI h•et id•eyùeCn.
43
pAer in. éX elAek•r• oek• h•ArAet pAer in. ö½Vr/ ŒApin oed•r inej“ed•r r(•• k•ret sAh•AyY
23
ŒAim or zߨed•r ezx k•er id•eyùiC. yAr• ŒAmAr k•ereCn. ŒApnAr rAj“Aek• ŒApin yueß“• j“yù k•ret
menAnIt rAj“Aek• G•, ] • k•ereC/ tAed•r ŒAim prAij“t sAh•AyY k•ern in.
44
k•eriC. ŒApin tAek• j“yùI h•et ed•n in. tAr isMh•Asnek•
24
ey rAj“Aek• ŒAim pCª• k•eriC/ tAek• ŒAim ŒApin BU˜-luiãt k•ereCn.
45
sbR•d•A B˜Alb•Aseb•• o smTRn k•rb•. sb•dR •A” ŒAim tAek• tAr eyQb•en” ŒApin tAr j“Ib•nek• eCAw k•er
zi)˜zAlI k•er &u“leb••. id•eyùeCn. tAek• ŒApin lÆï“• id•eyùeCn.
25
ŒAmAr menAnIt rAj“Aek• ŒAim smue@•r d•Aiyù ׈ 46
öBu˜/ ŒAr k•tid•n o” sb• c•leb•À ŒApin ik•
id•eyùiC. nd•IÙelAek• es inyùˆ–˜¤, k•reb•. ic•rid•n ŒAmAed•r Ÿep(•• k•reb•nÀ ŒApnAr eß*AD•
26
es ŒAmAek• b•leb•/ 'ŒApin” ŒAmAr ipt•. ik• ic•rid•n” ŒAÙenr mt ‰ˆlet TAk•eb•À
47
ŒApin” ŒAmAr ö½Vr/ ŒAmAr izlA/ ŒAmAr pir^At•.¾ S•år, k•er ed•Kun ŒAmAr j“Ib•n k•t nAitd•IG•R.
27
ŒAim tAek• ŒAmAr öTm j“At s•–˜ÿAn k•reb••. ŒApin ŒAmAed•r sk•lek•” sAmA‘ smeyùr j“‘ s]iX
es p]iTb•Ir sb• rAj“Aed•r oper mh•ArAj“• h•eb•. k•ereCn/ Žrpr ŒAmr• mAr• yAeb••.
28 48
ŒAmAr eöm/ o” menAnIt rAj“Aek• sb• smeyù” ek•Ÿ ic•rid•n b<•Ac•eb• n•/ Žb•M Žmn ek•Ÿ” en”
r(•• k•reb•. or seÒ˜ ŒAmAr c•¢i)˜ ek•Anid•n ezx ey mreb• n•. ek•An b•Yi)˜” k•b•r eTek• inej“ek• r(••
h•eb• n•. k•ret pAreb• n•.
29 49
ŒAim or pirb•Arek• ic•rk•Al Œb•YAh•t rAKb•. eh• ö½Vr/ es” eöm ek•ATAyù y• ŒtIet ŒApin
or rAj“Y S•VˆgRÙilr mt” ic•rid•n b•j“Ayù TAk•eb•. öd•zR n k•eriCelnÀ ŒApin d•Ayù U d •ek• öitš¨it
30
or Ÿ%rpur¨xr• yid• ŒAmAr ib•iD• tYAg k•er/ id•eyù i Celn ey/ tAr pirb•Aerr öit ŒApin
yid• or• ŒAmAyù mA‘ k•r• eTek• ib•rt h•yù/ ŒAim ib•½VAsB˜Aj“n TAk•eb•n.
oed•r zAiS˜ÿ ed•eb••. 50-51
eh• öBu˜/ S•åre, rAKeb•n/ ek•mn k•er elAek•r•
31
yid• ŒAmAr menAnIt rAj“Ar Ÿ%rpur¨xr• ŒAmAr ŒApnAr d•Asek• ŒpmAn k•eriCel•. öBu˜/ ŒApnAr
ib•iD• ŒA|•A Ÿep(•• k•er/ zߨed•r k•AC eTek• es” sb• ŒpmAn ŒAmAyù Znet
32
tAh•el ŒAim oed•r B˜yùAnk• zAiˆS˜ÿ ed•eb••. h•eyùeC. o” elAek•r• ŒApnAr menAnIt rAj“Aek•
33
ik••–˜Þ oed•r opr eTek• k•Kno ŒAmAr ŒpmAn k•ereC?
B˜AelAb•As• ötYAh•Ar k•reb•• n•. sb•Rd•A” ŒAim oed•r 52
D•‘ öBu˜ ic•rk•Aelr j“‘? ŒAemn? ŒAemn?
öit ib•½VˆS˜ÿ TAk•eb••.
34
d•AyùUed•r seÒ˜ ŒAim k•Kno ŒAmAr c•¢i)˜ B˜Ò˜ c•&“u TR KØ
k•reb•• n•. ŒAim ŒAmAed•r c•¢i)˜r pirb•t$no k•reb••
n•. gIt 90
35
ŒAmAr pib•^t• id•eyù/ ŒAim oek• öitš¨it ö½Verr elAk•/ emAizr öATRnA.
id•eyùiC. d•AyùUed•r seÒ˜ ŒAim k•Kn” imTYAc•Ar k•reb•• 1
eh• öBu˜/ ŒAmAed•r smˆS˜ÿ öj“e›˜år j“‘ ŒApin
n•? ŒAmAed•r g]h•ˆ iCeln.
36 2
d•AyùUed•r pirb•Ar ic•rid•enr j“‘ Œb•YAh•t eh• ö½Vr/ pb•RtmAlAr j“e›˜år ŒAeg/ Ž” p]iTb•Ir
TAk•eb•. ytk•Al sUyR TAk•eb• ttk•Al or rAj“Y b•j“Ayù Žb•M j“gí s]iXr ŒAeg/ ŒApin” ö½Vr iCeln. eh•
TAk•eb•. ö½Vr/ ŒApin ic•rid•n iCeln/ Žb•M ŒApin ic•rid•n
37
c•¡Aed•r mt” or rAj“ ׈ ic•rid•n b•j“Ayù TAk•eb•. TAk•eb•n?
ŒAk•Az” ŒAmAr es” c•¢i)˜r ömA, ed•yù. Ž” c•¢i)˜ 3
Ž” p]iTb•Iet ŒApin” mAnuxek• ŽeneCn. ŒApin
ib•½VAs eyAgY.® punrAyù tAed•r D•UelAyù pir,t k•ern.
561 gItsMih•tA 90:4-92:6
4
ŒApnAr k•AeC h•Aj“Ar b•Cr gtk•Aelr mt/ eyn etAmAyù r(•• k•rAr j“‘ ö½Vr h•eb•n Žk•iw FAl o
gt rAi^. öAc•Ierr mt.
5 5
ŒApin ŒAmAed•r eJ“<iweyù ib•d•Ayù k•er ed•n. rAet etAmAr B˜yù pAoyùAr met• ik•C¢ TAk•eb•
ŒAmAed•r j“Ib•n Žk•w• S•ˆV e¹÷r mt/ sk•Al h•el” ŒAmr• n•. id•enr eb•lAeto zߨr tIrek•• &u“im B˜yù pAeb•
c•el yA”. ŒAmr• G•Aesr mt. n•.
6 6
sk•Ael G•AsÙel• j“›˜åAyù• Žb•M ib•ek•el t• Zik•eyù inzAk•Ael ey ŒsuK ŒAes tAek• &u“im B˜yù pAeb•
mer yAyù. n•/ ik•Mb•A id•enr eb•lAyù ey B˜yù¿•r ŒsuS˜ît• ŒAes
7
ö½Vr/ ŒApnAr eß*AD• ŒAmAed•r Db••Ms k•er id•et tAek•o &u“im B˜yù pAeb• n•.
7
pAer/ Žb•M t• ŒAmAed•r B˜It k•er? &u“im 1/000 h•Aj“Ar zߨek• prAij“t k•ret
8
ŒAmAed•r sb• pAp ŒApin j“Aenn. ö½Vr/ ŒAmAed•r pAreb•. etAmAr inej“r fAn h•At•10/000 zߨ qs‘ek•
öetYk•iw egApn pAp ŒApin ed•Ket pAn. prAij“t k•reb•. zߨr• etAmAyù SpzR pyR•–˜ÿ˜ k•ret
9
ŒApnAr eß*AD• ŒAmAed•r j“Ib•n ezx k•er id•et pAreb• n•?
8
pAer. iP•saiP•sAin k•TAr mt ŒAmAed•r j“Ib•n ezx l(•Y k•er ed•K/ ed•Keb• ey o” éX elAek•ed•r
h•eyù yAyù. zAiˆS˜ÿ h•eyùeC?
10 9
ŒAmr• h•yùet• b•• 70 b•Cr eb<•ec• TAik•. yid• ek•nÀ k•Ar, &u“im ö½Ver ŒAS˜î• rAK. k•Ar,
ŒAmr• zi)˜zAlI h•” tAh•el h•yùetA 80 b•Cr eb<•ec• prAíprek•• &u“im etAmAr inrApd• ŒAšyùS˜îl räep
TAk•et pAir. ŒAmAed•r j“Ib•n k•eWAr piršm Žb•M ýh•, k•erC.
10
yˆ–˜¤,Ayù B˜r•. tArpr h•WAí ŒAmAed•r j“Ib•n ezx etAmAr ek•An ŒmÒ˜l h•eb• n•. etAmAr b•A¼Iet
h•eyù yAyù? ŒAmr• Ÿe¼ c•el yA”. ek•An ŒsuK TAk•eb• n•.
11 11
eh• ö½Vr/ ŒApnAr eß*AeD•r pU,R zi)˜ k•tKAin ö½Vr t¡Ar dU•ted•r ŒA|•A ed•eb•n Žb•M &u“im
t• ek•An b•Yi)˜” j“Aen n•. ik••–˜Þ ö½Vr/ ŒApnAr öit eyKAen” yAeb• tAr• etAmAyù r(•• k•reb•.
12
ŒAmAed•r šß“• o B˜yù ŒApnAr eß*AeD•r mt” ib•rAw. etAmAr p• yAet pATer eh•¡Ac•w n• KAyù/ es”
12
ŒAmAed•r j“Ib•n ök]•tpe(• ey k•t eCAw t• j“‘ oed•r h•At etAmAyù D•er TAk•eb•.
ŒAmAed•r ed•KAn. yAet ŒAmr• ök]•t |••n lAB˜ k•ret 13
ib•xD•r sAp/ Žmn ik• isMeh•r meD•Y id•eyùo &u“im
pAir. eh•¡ew eyet pAreb•.
13
öBu˜ sb• smyù ŒAmAed•r meD•Y iP•er ŒAsun. 14
öBu˜ b•eln/ "yid• ek••n b•Yi)˜ ŒAmAek• B˜Alb•Aes
ŒApnAr d•Aesed•r öit sd•yù eh•An. Žb•M ib•½VAs k•er/ ŒAim tAek• r(•• k•reb••. ŒAmAr
14
öetYk• öB˜Aet ŒApnAr eöem ŒAmAed•r B˜ireyù ŒnugAmIrA yArA ŒAmAr nAm ŸpAsnA k•er/ tAed•r
id•n. ŒAmAed•r suKI h•et id•n/ Ž j“Ib•nek• ŸpeB˜Ag ŒAim r(•• k•reb••.
15
k•ret id•n. ŒAmAr ŒnugAmIr• sAh•AeyYr j“‘ ŒAmAyù fAk•eb•
15
ŒAmAed•r j“Ib•en Œenk• é>K o sms´• id•eyùeCn. Žb•M ŒAim tAed•r sA¼• ed•eb••. yKn tAr• sms´Ayù
Žb•Ar ŒAmAed•r suKI k•r¨n. p¼eb• tKn ŒAim oed•r seÒ˜ TAk•eb••. ŒAim oed•r
16
ey sb• ŒelQik•k• k•Aj“ ŒApin ŒApnAr r(•• k•reb•• Žb•M sµ•åAn ed•eb••.
16
esb•k•ed•r j“‘ k•ern/ t• orA ed•Kku •. oed•r s•–˜ÿAned•r ŒAmAr ŒnugAmIed•r ŒAim d•IG•R j“Ib•n ed•eb••.
ŒApnAr mih•m• ed•Ket id•n. ŒAim oed•r r(•• k•reb••.
17
ö½Vr ŒAmAed•r šem sAh•AyY k•r¨n. ŒAmAed•r
šm t¡Aek• sAh•AyY k•r¨k•. gIt 92
ib•šAm id•b•esr j“‘ Žk•iw özMs• gIt.
gIt 91 1
öBu˜r özMs• k•rA” B˜Al. eh• prAípr/ ŒApnAr
1
Ùˆ¹ˆÿŒAšyù lAeB˜r j“‘ &u“im prAíperr k•AeC nAemr özMs• k•rA” B˜Al.
eyet pAer•. sur(•Ar j“‘ &u“im sb•Rzi)˜mAn ö½Verr 2
öAt>k•Ael ŒApnAr eöemr gAn Žb•M inzAk•Ael
k•AeC eyet pAer•. ŒApnAr ib•½Vˆ S˜ÿtAr gAn gAoyùA” B˜AelA.
2
ŒAim öBu˜ek• b•eliC/ "ŒApin” ŒAmAr inrApd• 3
ö½Vr/ d•z tAr• yˆe–˜¤ Žb•M b•I,Ayù ŒApnAr j“‘
ŒAšyùS˜îl/ ŒApin” ŒAmAr égR. eh• ŒAmAr ö½Vr/ sur b•Aj“AenA• B˜Al.
ŒAim ŒApnAek• ib•½VAs k•ir.® 4
öBu˜/ ey sb• ij“ins ŒApin k•ereCn t• id•eyù
3
B˜yù¿•r b•YAiD• Žb•M Ùˆ¹ˆÿ ib•pd• eTek• ö½Vr etAmAyù ŒAmAed•r ök]•t” suKI k•ereCn. ŒAmr• öPu•Â˜ñic•e%
r(•• k•reb•n. o”sb• ib•xeyùr Ù,gAn k•ir.
4
inrAp%Ar j“‘ &u“im ö½Verr k•AeC eyet pAerA. 5
öBu˜/ ŒApin es” sb• mh•í k•Aj“ k•ereCn. ŒApnAr
eymn k•er pAiK tAr fAn• emel tAr zAb•k•ed•r ic••–˜ÿ• b•ueJ“ oW• ŒAmAed•r pe(• ŒtY•–˜ÿ k•ˆiWn.
ŒAgel rAeK/ etmn k•er/ ö½Vr etAmAyù r(•• k•reb•n. 6
ŒApnAr &u“lnAyù mAnux ŽeO•b•Aer ineb•RAD• öA,I .
gItsMih•tA 92:7-94:21 562

ŒAmr• es” eb•Ak•Aed•r mt yAr• ik•C¢” b•uJ“et pAer 5


öBu˜/ or• ŒApnAr elAek•ed•r ŒAG•At k•er. or•
n•. ŒApnAr elAek•ed•r k•X id•eyùeC.
7 6
éX elAek•r• ŒAgACAr mt eb<•ec• TAek• Žb•M mer. ŒAmAed•r ed•ez ey sb• ib•D•b•• o ib•ed•zI TAek•/
ey ŒTRh•In k•Aj“ tAr• k•er yAyù/ t• ic•rid•enr j“‘ o” éj$“enr• tAed•r h•tY• k•er. ŒnATed•ro or•
Db•Ms h•eb•. Kun k•er.
8
ik••–˜Þ öBu˜/ ŒApin ic•rid•enr j“‘ sµ•åAint 7
or• b•el/ or• ey sb• mª• k•Aj“ k•er öBu˜ tA
TAk•eb•n. ed•eKn n•? or• b•el ik• G•eweC• ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr
9
öBu˜/ ŒApnAr sb• zߨ Db•Ms h•eb•. es” sb• tAo j“Aen n•.
8
elAk• yAr• mª• k•Aj“ k•er•/ tAr• Db•Ms h•eb•. etAmr• inþur elAek•r• stY” ineb•RAD• mAnux? ŒAr
10
Žk•wA g÷Ar eymn tAr ib•zAl K¼g id•eyù k•eb• etAmr• iz(•• lAB˜ k•reb•À etAmr• mª•
ŒAß*m, k•er/ ŒAimo es”B˜Aeb•/ yAr• ŒAmAr elAek•r• sitY ŒpgØ? etAmr• Œb••” eb•AJ“b•Ar
ib•erAiD•t• k•er/ es”sb• éX elAek•ed•r ŒAß*m, k•rb•. ec•X• k•r.
9
ib•ezx k•Aej“r j“‘ ŒApin ŒAmAyù menAnIt k•ereCn• ö½Vr ŒAmAed•r k•An s]iX k•ereCn/ tA” inü‚yù”
Žb•M gÞ“ etl mATAyù eFel ŒAmAyù ŒiB˜ix)˜ k•ereCn. t¡Aro k•An reyùeC Žb•M itin Zneto pAn ik• G•weC?
11
c•ArpAez ŒAim zߨed•r ed•Ket pAi•C. ib•rAw ö½Vr ŒAmAed•r ec•AK id•eyùeCn/ tA” iniü‚tB˜Aeb• ik•
b•led•r mt or• ŒAmAyù ŒAß*me,r j“‘ qtrI h•eyù G•weC t• itin ed•Ket pAn?
10
reyùeC. ŒAim ZniC or• ŒAmAr sµpek$• ik• b•leC. ö½Vr o” elAek•ed•r meD•Y inyùmAnub•it$t•
12-13
D•Aiµ•R å k• elAek•r• öBu ˜ r miª•er ep< A t• ŒAneb•n. o” elAek•r• ik• k•reb• t• ö½Vr” oed•r
ilb•AenAenr Žrs gAeCr mt. D•Aiµ•åR k• elAek•r• ö½Verr ezKAeb•n.
11
miª•er ŒÒ˜enr ku•suimt tAl gAeCr mt. mAnux ik• B˜Ab•eC tAo ö½Vr j“Aenn. ö½Vr j“Aenn
14
tAed•r b•ß ] “ b•yùeso/ tArA S•VˆAS˜îYb•An tr¨, gAeCr ey mAnux b•AtAesr Žk•iw Pu•ík•Aerr mt.
mt” P•l ˆD•ArŠ k•er.
15
öBu˜ ey B˜Al Žw• ed•KAenAr j“‘” or• oKAen 12
öBu˜ ey elAk•ek• inyùmAnub•t$I k•ern es stY”
ŒAeC. itin” ŒAmAr izlA Žb•M itin ek•An Bu˜l suKI h•eb•. ö½Vr tAek• eb<•ec• TAk•Ar ök]•t pT ik• t•
k•ern n•. ed•KAeb•n.
13
ö½Vr/ sMk•ewr smyù ey elAk• zA•–˜ÿ TAek• tAek•”
gIt 93 ŒApin sAh•AyY k•reb•n. mª• elAek•ed•r yt(•, pyR•–˜ÿ
1
öBu˜” rAj“A. itin rAj“k•Iyù Žb•M zi)˜mAn n• k•b•er pAWAen• h•yù tt(•, pyR•–˜ÿ ŒApin tAek•
epAzAek• siÆï“t. itin #âtAr seÒ˜ Ž” ib•½Vek• zA•–˜ÿ TAk•et sAh•AyY k•reb•n.
tAr ŒApn j“AyùgAyù S˜îApn k•ereCn Žb•M Žw•ek• 14
öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r tYAg k•reb•n n•. sAh•AyY
nA¼AenA h•eb• n•. n• k•er itin oed•r tYAg k•reb•n n•.
2 15
eh• ö½Vr/ ŒApnAr rAj“ ׈ ic•rid•n D•er reyùeC. ‘AyY ib•c•Ar iP•er ŒAseb• Žb•M ‘AyùprAyù,t•
ö½Vr ŒApnAr ŒiS˜ÿ ׈ ŒnAid•k•Al eTek• reyùeC. ineyù ŒAseb•. tArpr sí Žb•M B˜Al elAek•r• Œb••”
3
öBu˜/ nd•Ir gj$“n öc•Ø tIº•. Ÿ•c•ik•t eFŸ öc•Ø TAk•eb•.
16
gj$“nzIl. mª• elAek•ed•r ib•r¨eß“ l¼•” k•rAr j“‘ ek•Ÿ”
4
smue@•r Ÿ•c•ik•t eFŸ öc•Ø tIº• o gj$“nzIl. ŒAmAyù sAh•AyY k•er in. yAr• mª• k•Aj“ k•er/ tAed•r
ik••–˜Þ ¬eß$“ Œb•iS˜ît öBu˜ tAr eTek•o eb•zI zi)˜zAlI. seÒ˜ l¼A” k•rAr j“‘ ek•An elAk• ŒAmAr pAez
5
öBu˜ ŒApnAr ib•iD• ic•rid•n b•j“Ayù TAk•eb•. ŒApnAr d¡•A¼Ayù in.
pib•^ miª•err ŒiS˜ÿ ˆ× d•IG•kR •Aelr j“‘ b•j“Ayù TAk•eb•. 17
yid• öBu˜ ŒAmAyù sAh•AyY n• k•retn ŒAim Žtid•en
k•b•err geB˜$ nIrb• h•eyù eytAm.
gIt 94 18
ŒAim j“Ain ŒAim ptenA›˜åuK iClAm/ ik••–˜Þ öBu˜
1
öBu˜/ ŒApin” es” ö½Vr iyin ŒAesn Žb•M t¡Ar ŒnugAmIed•r sAh•AyY k•ereCn.
elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ ed•n. ŒApin es” ö½Vr iyin mAnuexr 19
ŒAim öc•Ø ic•i•–˜ÿt o ib•mxR iClAm. ik••–˜Þ öBu˜/
j“‘ zAiˆS˜ÿ˜ ineyù ŒAesn. ŒApin ŒAmAyù sA•–˜ÿvn• id•eyù ŒAmAyù suKI k•ereCn?
2 20
ŒApin” sAr• p]iTb•Ir ib•c•Ark•. Ÿß“t elAek•ed•r ö½Vr ŒApin ß*ur ib•c•Ark•ed•r sAh•AyY k•reb•n
ey zAiS˜ÿ˜ öApY t• ŒApin oed•r id•n. n•. tA” mª• ib•c•Ark•rA mAnuexr j“Ib•nek• ŒAro
3
öBu˜/ éX elAek•r• ŒAr k•tk•Al D•er ŸÂ˜ñAs k•reb•À k•iWntr k•rAr j“‘ inyùm b•Yb•h•Ar k•er.
ŒAro k•tid•n öBu˜À 21
o” ib•c•Ark•r• D•Aiµ•Råk• elAek•ed•r ŒAß*m, k•er.
4
ŒAro k•tid•n D•er o” éSˆð˜]tk•ArIr• tAed•r or• inrprAD• elAek•ed•r ed•AxI b•el ib•c•Ar k•er Žb•M
éSˆð˜]itr b•¼•” k•er yAeb•À oed•r h•tY• k•er.
563 gItsMih•tA 94:22-97:10
22
ik••–˜Þ pb•RtÙilr su-Ÿe•c• öBu˜” ŒAmAr inrApd• 5
Œ‘A‘ smˆS˜ÿ j“Aitr "ed•b•tA® mUi%$mA^. ik••–˜Þ
ŒAšyùS˜îl. ö½Vr ŒAmAr izl•/ ŒAmAr inrApd• öBu˜ S•VˆgR s]iX k•ereCn.
6
ŒAšyùS˜îl? t¡Ar sAmen Œnupm mih•m• B˜AS•Vˆr h•eyù oeW.
23
mª• k•Aj“ k•rAr“ j“‘ ö½Vr o” éX ib•c•Ark•ed•r ö½V e rr pib•^ miª•er zi)˜ o esQª•yR é”-” ŒAeC.
zAiS˜ÿ˜ ed•eb•n. pAp k•ereC b•el ö½Vr oed•r Db•Ms 7
eh• pirb•Ar o j“Aitg,/ özMsAr gAn k•r Žb•M
k•reb•n. öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr/ o” éX ib•c•Ark•ed•r öBu˜ek• mih•mAi–•Vˆt k•r.
Db•Ms k•reb•n. 8
öBu˜r nAemr özMsA k•r. etAm•ed•r qneb•† nAo
Žb•M miª•er yAo.
gIt 95 9
etAmAed•r pib•^ epAzAek• öBu˜r sAmen nt h•o.
1
Žs/ ŒAmr• öBu˜r özMs• k•ir? ey izlA ŒAmAed•r p] i Tb•Ir smý j“ng,/ t¡Ar ŸpiS˜îitet t¡Aek• šß“•
r(•• k•ern t¡Ar Ÿe£•e• ŒAmr• Ÿ•c•S•Vˆer özMs•- j“An•o.
Db•in id•”. 10
j“Aitge,r meD•Y eG•Ax,• k•er d•Ao ey öBu˜
2
ŒAmr• öBu˜r Ÿe£•e• D•‘b•Aed•r gAn gA”. t¡Ar rAj“A? tAh•el ib•½V Db•Ms h•eb• n•. ŒtŽb• öBu˜
özMs•yù ŒAmr• ŒAnª•gAn gA”. ‘AyùprAyù,tAr seÒ˜ elAek•ed•r ib•c•Ar k•ern.
3
ek•nÀ k•Ar, öBu˜” mh•An ö½Vr? itin” es” mh•An 11
eh• S•VˆgRelAk•Ð suKI h•o? eh• p]iTb•IÐ ŸÂ˜ñist
rAj“• iyin sk•l "ed•b•tAed•r® zAsn k•reCn. h•o? smu@• Žb•M smue@• y• ik•C¢ reyùeC etAmr• sb•A”
4
gB˜Irtm Ùh••/ Ÿ•c•tm pb•Rt/ sb•” öBu˜r. ŒAneª• ic•ík•Ar k•er oeW•?
5 12
smu@•o t¡Ar”Ð itin” t• s]iX k•ereCn. ö½Vr e(•tÙil Žb•M esKAen y• ik•C¢ j“e›˜åeC/ suKI
t¡Ar inej“r h•Aet Ž” Zk•en• j“im s]iX k•ereCn. h•o? eh• Œre,Yr b•](•rAiz/ etAmr• gAn gAo o suKI
6
Žs/ ŒAmr• Œb•nt h•eyù t¡Ar ŸpAsnA k•ir? ey h•o?
öBu˜ ŒAmAed•r s]iX k•ereCn t¡Ar özMs• k•ir? 13
KuzI h•o/ k•Ar, öBu˜ ŒAseCn. p]iTb•Iek• zAsn*
7
ek•nÀ k•Ar, ŒAj“ yid• ŒAmr• t¡Ar k•ã Zin k•rAr j“‘ öBu˜ ŒAseCn. ‘Ayù ib•c•Ar o stYpeT
tAh•el itin ŒAmAed•r ö½Vr h•eb•n Žb•M ŒAmr• h•b• itin p]iTb•Iek• zAsn k•reb•n.
es” elAek•r• yAed•r itin KA† ej“AgAn/ ŒAmr• h•b•
es” emx yAed•r itin S•Vˆh•ˆeS˜ÿ enï ׈ ed•n. gIt 97
8
ö½Vr b•eln/ "mrIb•Aet etAmrA eymn Œb•AD•Y 1
öBu˜ zAsn k•ern/ tA” p]iTb•I suKI. dU•rdU•rAe•–˜ÿr
h•eyùiCel/ m>sAr mr¨ öA•–˜ÿer eymn h•eyùiCel/ etmn BU˜KØo suKI.
h•eyùA n•. 2
G•n k•AelA emG• öBu˜ek• iG•er reyùeC. suib•c•Ar
9
etAm•ed•r pUb•Rpur¨xr• ŒAmAyù prI(•• k•ereC. Žb•M D•Aiµ•Råk•tA t¡Ar rAj“Yek• #â k•er.
or• ŒAmAek• prI(•A k•eriCel• ik••–˜Þ Ž” smyù or• 3
Žk•w• ŒAÙn öBu˜r ŒAeg ŒAeg yAyù Žb•M t¡Ar
ed•eKiCel• ŒAim ik• k•ret pAir? zߨed•r Db•Ms k•er.
10
40 b•Cr D•er ŒAim oed•r öit qD•yYR D•Ar, k•eriC. 4
t¡Ar ib•éYí ŒAk•Aez J“lk• id•eyù oeW. t• ed•eK
ŒAim j“Ain ey or• ib•½AV sI nyù. or• ŒAmAr iz(••mAlA elAek• B˜yù pAyù.
Œnusr, k•ret ŒýAç k•ereC. 5
pb•Rto öBu˜r sAmen emAemr mt gel yAyù.
11
tA” oed•r öit ŒAim ß*uß“ h•eyùiClAm Žb•M smý p]iTb•Ir öBu˜r sAmen tArA gel yAyù?
ŒAim k•T• id•eyùiClAm ey/ or• ŒAmAr ib•šAemr S˜îAen 6
ŒAk•Az t¡Ar D•Aiµ•åR k•tAr k•T• b•el? öetYek• t¡Ar
k•KenA öeb•z k•ret pAreb• n•. mih•m• ed•Kuk•?
7
elAek•r• tAed•r mUi%$ek• pUj“• k•er. or• oed•r
"ed•b•tAr® b•¼A” k•er. ik••–˜Þ o” elAk•Ùel• liÆï“t
gIt 96 h•eb•. oed•r "ed•b•tArA”® mAT• nt k•er öBu˜r ŸpAsnA
1
öBu˜ y• ik•C¢ n&u“n k•ereCn tAr j“‘ Žk•w• k•reb•.
n&u“n gAn gAo? sAr• p]iTb•Iek• öBu˜r Ÿe£•e• egeyù 8
iseyùAn/ ezAn Žb•M suKI h•o? iyh•Ýd•Ar zh•rsmUh•/
ŸWet d•Ao. suKI h•o? ek•nÀ k•Ar, ö½Vr yTAyT isß“A•–˜ÿ˜ enn.
2
öBu˜r Ÿe£•e• gAn gAo? t¡Ar nAmek• D•‘ k•r? 9
eh• prAípr öBu ˜ / ök]•t” ŒApin p]iTb•Ir
ŒAnª• sMb•Ad• Ci¼eyù d•Ao? iyin öitid•n ŒAmAed•r zAsnk•t$A. "ed•b•tAed•r® ec•eyù ŒApin Œenk• B˜Ael•.
r(•• k•ern t¡Ar k•T• b•l? 10
yAr• öBu˜ek• B˜AelAb•Aes tAr• mª•ek• G•,
] • k•reb•.
3
elAek•ed•r b•l ey ö½Vr sitY” ib•S•åyùk•r. ö½Vr tA” ö½Vr t¡Ar ŒnugAmIed•r r(•• k•ern. ö½Vr t¡Ar
ey sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ern t• sb•R^ mAnuxek• b•l. ŒnugAmIed•r mª• elAek•ed•r h•At eTek• r(•• k•ern.
4
öBu˜ mh•An Žb•M özMsAr eyAgY. Œ‘ ey ek•An
"ed•b•tAr® ec•eyù itin Œenk• eb•zI B˜yù¿•r. zAsn ŒTb•• ''ib•c•Ar.¾¾
gItsMih•tA 97:11-101:7 564
11
D•Aiµ•Råk• elAek•ed•r opr ŒAel• o suK Ÿ•¶“õAist orAo t¡Ar ŒA|•AÙel• pAln k•eriCl. ö½Vr oed•r
h•yù. ib•iD• öd•An k•eriCeln.
12
eh• D•Aiµ•Råk• elAek•r•/ öBu˜et suKI h•o? t¡Ar 8
öBu˜/ ŒAmAed•r ö½Vr/ ŒApin oed•r öATRnAr Ÿ%r
pib•^ nAemr sµ•åAn k•r? id•eyùiCeln. ŒApin oed•r ed•iKeyùeCn ey ŒApin”
(•mAzIl ö½Vr Žb•M mAnux mª• k•Aj“ k•er b•el ŒApin
gIt 98 mAnuxek• zAiˆS˜ÿ ed•n.
Žk•iw özMs• gIt
9
ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr özMs• k•r. t¡Ar pib•^
1
öBu˜r Ÿe£•e• Žk•w• n&u“n gAn gAo/ k•Ar, itin pbR • etr id•ek• mATA nt k•r Žb•M t¡Ar ŸpAsnA k•r.
n&u“n n&u“n ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ereCn? öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr/ sitY” pib•^?
2
t¡Ar pib•^ fAn b•Aæ ŒAb•Ar t¡Aek• ib•j“yù Žen
id•eyùeC. gIt 100
3
öBu˜ j“AitÙelAr ink•w t¡Ar Ÿß“Ar k•rAr zi)˜ Žk•iw D•‘b•Ad•Ah$• gIt.
ök•Az k•ereCn. öBu˜ tAed•r t¡Ar ‘AyùprAyù,tA öd•zRn 1
eh• p]iTb•I/ öBu˜r Ÿe£•e• gAn gAo?
k•ereCn. 2
yKn &u“im öBu˜r esb•• k•r tKn ŒAniª•t eTek••?
4
”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r öit öBu˜r ib•½VˆS˜ÿtA t¡Ar ŒAnª• gIt gA”et gA”et öBu˜r sAmen Žes•?
ŒnugAmIr• S•år, k•er. dU•rdU•rAe•–˜ÿr ed•zo ŒAmAed•r 3
Žw• ej“en• ey öBu˜” ö½Vr. itin” ŒAmAed•r
ö½Verr ^A,zi)˜ ed•eKeC. s]iX k•ereCn. ŒAmr• t¡Ar” emexr pAl.
5
p]iTb•Ir öetYk•iw mAnux/ öBu˜r Ÿe£•e• ŒAnª•- 4
D•‘b•Aed•r gIt gA”et gA”et t¡Ar zh•er Žes•.
Db•in d•Ao. zIç•” özMs• gIt Zr¨ k•r? özMs• gIt gA”et gA”et t¡Ar miª•er Žes•. t¡Aek•
6
eh• b•I,•/ öBu˜r özMs• k•r. b•I,Ar sur öBu˜r sµ•åAn k•r/ t¡Ar nAmek• D•‘ k•r.
özMs• k•r. 5
öBu˜ B˜AelA? t¡Ar B˜AelAb•As• ic•r•–˜ÿn. ŒAmr•
7
eB˜¡pu o b<•Aiz b•Aj“Ao Žb•M ŒAmAed•r rAj“• öBu˜r sb•R d •A” t¡Ar opr ŒAS˜î• rAKet pAir?
Ÿe£•e• ŒAnª•-Db•in d•Ao?
8
smu@• Žb•M p]iTb•I Žb•M eyKAen y• ik•C¢ ŒAeC gIt 101
sb•A” eyn Ÿ•c•S•Vˆer egeyù oeW. dAyùUed•r Žk•iw gIt.
9
eh• nd•IsmU h •/ etAmr• h•AttAil d•Ao? eh• 1
ŒAim eöm Žb•M ‘Aeyùr gAn gA”eb••. öBu˜/ ŒAim
pb•RtrAij“ etAmr• Žk•seÒ˜ egeyù oeW•? ŒApnAr Ÿe£•e• gAn gA”eb••.
10
öBu˜r sAmen gAn gAo ek•nn• itin ib•½Vek• 2
ŒAim Žk•j“n ib•c•(•Š elAek•r mt Zß“ h•äd•yù
zAsn k•ret ŒAseCn. itin ‘AyùprAyù,tAr seÒ˜ ineyù Žk•iw Zß“ j“Ib•nyApn k•rb•. ŒApin ŒAmAr
Ž” ib•½Vek• zAsn k•reb•n. itin sttAr seÒ˜ g]eh•r Žk•A•–˜ÿ ŒB˜Y•–˜ÿrB˜Aeg k•Kn ŒAseb•nÀ*
3
elAek•ed•r zAsn k•reb•n. ŒAm•r sAmen ek•An mUi%$ ŒAim rAKeb•• n•. ork•m
B˜Aeb• yAr• ŒApnAr ib•r¨eß“ yAyù tAed•r ŒAim G•],•
gIt 99 k•ir. ŒAim t• k•reb•• n•?
1
öBu˜” rAj“A. tA” j“AitÙelAek• B˜eyù k<•Apet 4
ŒAim sí TAk•eb••. ŒAim ek•An mª• k•Aj“ k•reb••
d•Ao. k•räb• dU•ted•r oper ö½Vr Žk•j“n rAj“Ar mt n•.
b•esn. tA” p]iTb•Iek• B˜eyù ek<•ep ŸWet d•Ao. 5
yid• ek•Ÿ egApen tAr öiteb•zI sµpekR• mª•
2
iseyùAen öBu˜ mh•An? smý j“Aitr oper itin k•T• b•el/ ŒAim tAek• c•¢p k•ireyù ed•eb••. ŒAim
Žk•j“n mh•An entA. elAek•ed•r k•Kn” Ÿß“t h•et ed•eb•• nA Žb•M tAed•r
3
smˆS˜ÿ elAk• ŒApnAr özMsA k•r¨k•. ö½Verr nAm B˜Ab•et ed•eb•A n• ey tAr• Œ‘A‘ed•r ec•eyù B˜Ael•.
6
B˜Iitöd•. ö½Vr” pib•^. ŒAim smˆS˜ÿ ed•ezr meD•Y es” sb• elAek•ed•r
4
zi)˜zAlI rAj“•/ ‘Ayù ib•c•Ar pCª• k•er. ö½Vr/ K<uj“eb•• yAed•r opr inB˜$r k•r• yAyù. Žb•M Žk•mA^
ŒApin” D•Aiµ•Råk•tA s]iX k•ereCn. ŒApin” yAek•Ab•ek• tAed•r” ŒAmAr esb•• k•ret ed•eb••. yAr• pib•^
D•Aiµ•Råk•tAˆ Žb•M ‘AyùnIit id•eyùiCeln. j“Ib•nyApn k•er Žk•mA^ tAr•” ŒAmAr esb•k• h•eb•.
5
ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr özMs• k•r Žb•M t¡Ar 7
ŒAim imeTYb•Ad•Ied•r ŒAmAr g] e h•r egApn
pib•^ pAd•pIeW* ŸpAsnA k•r. ŒB˜Y•–˜ÿrB˜Aeg b•As k•ret ed•b• nA.
6
emAiz o h•AerA, t¡Ar b•æ yAj“k•ed•r meD•Y é¾j“n
pAd•pIW Žr ŒTR s•µ˜õb•t> miª•r.
Žb•M zmUeyùlo t¡Ar nAm Ÿ•c•Ar,k•ArIed•r Žk•j“n.
or• öBu˜r k•AeC öATRnA k•eriCel• Žb•M öBu˜ oed•r ŒAim ÖÖÖ ŒAseb•n ŒTb••/ ŒAim ib•c•(•e,r mt Žk•iw Zß“
j“Ib•nyApn k•rb•. k•Kn ŒApin ŒAmAr k•AeC ŒAseb•nÀ ŒAim
Ÿ%r id•eyùeCn.
7 ŒAmAr g]eh•r Žek•b•Aer ŒB˜Y•–˜ÿer Žk•iw Zß“ h•äd•yù ineyù b•As
d•IG•R emeG•r eB˜tr eTek• ö½Vr k•T• b•eleCn. k•rb•.
565 gItsMih•tA 101:8-103:7
8
Ž” ed•ez ey sb• mª• elAk• b•As k•er/ sb• smeyù” ŒAb•Ar tAed•r öATRnAr Ÿ%r ed•eb•n. ö½Vr tAed•r
ŒAim tAed•r Db•Ms k•reb••. mª• elAk•ed•r ŒAim öBu˜r öATRnA Zneb•n.
zh•r eCe¼ eyet b•AD•Y k•reb••. 18
B˜ib•`í öj“e›˜år j“‘ Ž” sb• ileK rAeK• Žb•M
B˜ib•`et or• öBu˜r özMs• k•reb•.
gIt 102 19
öBu˜/ t¡Ar pib•^ S˜îAn eTek• inec•r id•ek• ec•eyù
yˆ–˜¤,• k•Atr Žk•iw mAnuexr öATRnA. es yKn éb•Rl eb•AD• ed•K eb•n. ˆS•ˆV gR eTek• öBu˜ p]iTb•Ir id•ek• ec•eyù ed•Keb•n.
k•er o öBu˜ek• tAr ŒiB˜eyAg j“AnAet c•Ayù tKnk•Ar
20
itin b•ª•Ied•r öATRnA Zneb•n. yAed•r m]&u“Yd•Ø
öATRnA. ed•oyù • h•eyùeC tAed•r itin mu)˜ k•reb•n.
1
öBu˜/ ŒAmAr öATRnA Znun. sAh•AeyYr j“‘ ŒAmAr 21
tArpr iseyùAen elAek•rA öBu˜r k•T• b•leb•.
ß*ª•n Znun. ej“r¨zAelem tArA öBu˜r nAemr özMs• k•reb•.
2
yKn ŒAim sms´Ar meD•Y TAik• tKn ŒAmAr id•k• 22
sb• j“AitsmUh• Žk•seÒ˜ j“¼ h•eb•. öBu˜r esb•Ar
eTek• muK iP•ireyù eneb•n n•. ŒAmAr k•T• Znun. j“‘ sb• rAj“Y C¢ew ŒAseb•.
yKn ŒAim sAh•AeyYr j“‘ öATRnA k•ir tKn ŒAmAyù 23
ŒAmAr zi)˜ k•em ŽeseC. ŒAmAr j“Ib•no eCAw
Ÿ%r id•n. h•eyù ŽeseC.
3 24
eD•<AyùAr mt ŒAmAr j“Ib•n ek•ew yAe•C. ŒAmAr tA” ŒAim b•eliClAm/ "ŒAim yt(•, yub•k• ŒAiC
j“Ib•n Žk•iw ŒAÙenr mt yA D•Ier D•Ier pue¼ yAe•C. ŒAmAek• mret ed•eb•n n•. ö½Vr ŒApin ic•rid•n
4
ŒAmAr zi)˜ c•el egeC. ŒAim Zk•en• m]t öAyù ib•rAij“t TAk•eb•n?
25
G•Aesr mt. ŒAim ŒAmAr KAb•Ar pyR•–˜ÿ eKet Bu˜el sudU•r ŒtIet ŒApin Ž” ib•½Vs]iX k•eriCeln.
egiC. inej“r h•Aet ŒApin ŒAk•Az s]iX k•eriCeln?
5 26
é>eKr k•AreŠ ŒAmAr oj“n k•em yAe•C. * Ž” ib•½V/ Ž” ŒAk•Az Žk•id•n ezx h•eyù yAeb•
6
ŒAim Žk•iw D•MsˆˆS˜ÿàepr meD•Y b•As k•rA ep<c•Ar ik••–˜Þ ŒApin ic•r ib•rAj“mAn TAk•eb•n? oed•r b•eS˜¤r
mt in>sÒ˜. Db•MsAb•izX Œ· Ailk•Ayù ŒAim Žk•• ep<c•Ar mt” pirD•An k•r• h•eb•. Žb•M j“AmAk•Ape¼r mt”
mt b•As k•riC. ŒApin oed•r b•d•l k•reb•n. or• sb•A” pirb•it$t
7
ŒAim G•umet pAir n•. ŒAim CAed• b•As k•r• Žk• h•eb•.
27
in>sÒ˜ pAiKr mt. ik••–˜Þ ö½Vr/ ŒApin pirb•it$t h•eb•n n•. ŒApin
8
zߨr• sb• smeyù ŒAmAek• ŒpmAn k•er. or• ic•rid•n ib•rAj“ k•reb•n?
28
ŒAmAek• ineyù mj“• k•er o B˜íRsn• k•er. ŒAj“ ŒAmr• ŒApnAr d•As. ŒAmAed•r s•–˜ÿAnr•o
9
ŒAm•r KA†” ŽKn ŒAmAr ib•rAw é>K. ŒAmAr ŽKAen b•sb•As k•reb•. Žmnik• tAed•r Ÿ%rpur¨xrAo
ec•AeKr j“l ŒAmAr pAnIyùet p¼eC. ŒApnAr ŸpAsnA k•rAr j“‘ ŽKAen” b•sb•As k•reb•.
10
ek•nÀ k•Ar, öBu˜ ŒApin ŒAmAr öit ß*u ß“
h•eyùeCn. ŒApin” ŒAmAek• &u“el D•ereCn Žb•M tArpr gIt 103
ŒApin” ŒAmAyù C¡¢e¼ eP•el id•eyùeCn. d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
11
id•enr ezexr d•IG•R CAyùAÙilr mt ŒAmAr j“Ib•n 1
eh• ŒAmAr ŒA ™•/ öBu˜ek• D•‘b•Ad• d•Ao? ŒAmAr
öAyù ezx h•eyù egeC. ŒAim Zk•en• Žb•M m]t öAyù öetYek•iw ŒÒ˜ ötYÒ˜/ t¡Ar pib•^ nAemr özMs•
G•Aesr mt. k•r?
12
ik••–˜Þ öBu˜/ ŒApin ic•rid•n” ib•rAij“t TAk•eb•n. 2
eh• ŒAmAr ŒA ™•/ öBu˜r özMs• k•r? Bu˜el eyo
ŒApnAr nAm ic•rk•Al Žb•M Œn•–˜ÿk•Al men rAK• h•eb•. n• ey itin sitY” d•yùAlu.
13 3
ŒApnAek• Ÿ§An k•ret h•eb• Žb•M ŒApin ö½Vr ŒAm•ed•r pApsmUh• (•m• k•ern. itin
iseyùAnek• S•VˆiˆS˜ÿ ed•eb•n. k•ArŠ tAek• sA•–˜ÿÑn• ed•b•Ar ŒAmAed•r sk•l erAg eTek• sAireyù etAeln.
4
smyù h•eyùeC. ö½Vr ŒAmAed•r j“Ib•nek• k•b•r eTek• r(•• k•ern.
14
ŒApnAr d•Asg, iseyù A enr pATrÙilek• itin ŒAmAed•r eöm o sh•AnuBU˜it ed•n.
5
B˜AelAb•Aes. Ž” zh•err D•U e lAek• pyR • –˜ÿ tAr• itin ŒAmAed•r rAiz rAiz B˜Ael• ij“ins ed•n.
B˜AelAb•Aes. itin” es”j“n iyin purAenA pAlk• G•es n&u“n pAlk•
15
elAek•rA öBu˜r nAemr ŸpAsnA k•reb•. eh• ö½Vr/ gj“Aen• Žk•iw ögelr mt etAmAed•r eyQb•n
p]iTb•Ir smˆS˜ÿ rAj“ArA ŒApnAek• mih•mAi–•Vˆt k•reb•. punr¨j“Iib•t k•ern.
16
öBu˜ iseyùAnek• ŒAb•Ar inmRA, k•reb•n. elAek•rA 6
öBu˜” sí. öBu˜ Œb•d•imt elAek•ed•r k•AeC ‘Ayù
ŒAb•Ar t¡Ar mih•mA ed•Keb•. ib•c•Ar o inrep(•tA ŒAenn.
17 7
ey sb• elAk•ek• ö½Vr b<•Aic•eyù ereKeCn/ itin ö½Vr emAizek• t¡Ar iz(••mAlA id•eyùiCeln. ey
sb• (•mt• sµpå k•Aj“ ö½Vr k•ret pAern es sb•
ŒAmAr ÖÖÖ yAe•C ŒA(•irk• ŒeTR/ "ŒAmAr ŒiS˜îÙel• c•Am¼Ar
seÒ˜ ju“e¼ yAe•C.®
itin ”•S•óˆAeyùlek• ed•iKeyùiCeln.
gItsMih•tA 103:8-104:20 566
8
öBu˜ d•yùAlu Žb•M (•mtAzIl. ö½Vr qD•yRYzIl Žb•M 4
ö½Vr/ ŒApnAr dU•ted•r ŒApin b•AtAesr mt Žb•M
eöem pU,R. ŒApnAr d•Ased•r ŒAÙenr mt k•er s]iX k•ereCn.*
9
öBu˜ sb• smyù ŒAmAed•r smAelAc•n• k•ern n•. 5
ö½Vr/ p]iTb•Iek• ŒApin tAr z)˜ iB˜etr opr
öBu˜ sbR•d•A ŒAmAed•r opr ß*u ß“ TAek•n n•. inm$A, k•ereCn/ tA” p]iTb•I k•Kno pe¼ yAeb• n•.
10 6
ŒAmr• ö½Verr ib•r¨eß“ pAp k•eriClAm ik••–˜Þ k•µ•Vˆelr mt ŒApin tAek• j“l id•eyù eFek•
öApY zAiS˜ÿ itin ŒAmAed•r ed•n in. id•eyùeCn. j“lrAiz pbR•tek• eFek• id•eyùeC.
11 7
eymn k•er p]iTb•Ir oper ŒAk•Az ib•ˆS˜ÿ]t h•eyù ik••–˜Þ ŒApin ined$•z id•eyùiCeln tA” j“lo ser
ŒAeC/ etmin ö½Verr ŒnugAmIed•r oper ö½Verr igeyùiCel•. ö½Vr ŒApin j“elr id•ek• ec•eyù Ÿ•c•S•Vˆer
eöm pirb•YAˆ¹ˆÿ h•eyù ŒAeC. ined$•z id•eyùiCeln Žb•M j“l rAiz ser igeyùiCel•.
12 8
pUb•R eymn piü‚emr eTek• ib•i•Cå/ etmn k•er” es” j“lrAiz pbR • tsmU h • eTek• b•eyù igeyù
ö½Vr/ ŒAmAed•r k•AC eTek• ŒAmAed•r pApek• ib•i•Cå pe¼iCel• ŸptYk•Ar meD•Y. Žb•M tArpr/ tAr j“‘
k•er ineyù egeCn. ey inid$•X j“AyùgA ŒApin qtrI k•eriCelnÐ esKAen
13
ipt• eymn pue^r öit d•yùAmyù etmin öBu˜o J“er pe¼iCel•.
t¡Ar ŒnugAmIed•r öit d•yùAlu. 9
ŒApin” smue@•r sIm• inß$“Ar, k•ereCn. ŒtŽb•/
14
ö½Vr ŒAmAed•r sµpekR• sb• ik•C¢” j“Aenn. ö½Vr j“lrAiz ŒAr Œt Ÿ<c•¢et ŸWeb• n• yAet p]iTb•I
j“Aenn ey ŒAmr• D•Uel• eTek• s]X h•eyùiC. punrAyù eFek• eyet pAer.
15
ö½Vr j“Aenn ŒAmAed•r j“Ib•n G•Aesr mt ŒtY•–˜ÿ 10
ö½Vr/ ŒApin” ö•S•óˆb•e,r j“lek• nd•Ir D•ArAyù
sMi(•ˆ¹ˆÿ. öb•Aih•t k•ireyùeCn. pAbR•tY D•Ar• eb•eyù t• nIec• enem
16
ö½Vr j“Aenn ŒAmr• (u•@• (u•@• b•uen• Pu•elr mt. ŒAes.
es” sb• Pu•l Kub• tA¼AtAi¼ j“›˜åAyù. tArpr Ÿ%ˆ¹ˆÿ 11
es” j“lD•Ar• sb• b•‘ öA,Ied•r pAnIyù j“l
b•AtAs b•”el” es” sb• Pu•l J“er pe¼. ŒAb•Ar &u“im ed•y.ù Žmn ik• b•eu n• gAD•Ar•o ŽKAen j“l pAn k•ret
b•leto pAreb• n•/ es” sb• Pu•l ek•ATAyù j“e›˜åiCl. ŒAes.
17
ik••–˜Þ öBu˜ t¡Ar ŒnugAmIed•r öit sb•smyù” 12
j“elr D•Aer b•uen• pAiKr• b•As k•ret ŒAes/
eS•÷ ˆ h•zIl. itin ic•rid•n” t¡ A r Œnu g AmIed•r k•ACAk•AiC gAeCr fAel b•es tAr• gAn gAyù.
B˜AelAb•Aseb•n. ö½Vr t¡Ar s•–˜ÿAned•r öit Žb•M 13
ö½Vr/ pbR•t eb•eyù b•]iX pAWAn. ey sb• ij“inx
s•–˜ÿAned•r s•–˜ÿAenr öito B˜Ael• b•Yb•h•Ar k•reb•n. ö½Vr s]iX k•ereCn esÙil p]iTb•Ir y• ik•C¢ öeyùAj“n
18
yAr• t¡Ar c•¢i)˜ Œnusr, k•er/ tAed•r öit ö½Vr tAr sb•” ej“AgAn ed•yù.
14
B˜Ael• b•Yb•h•Ar k•ern. yArA t¡Ar ŒA|•A emen c•el pZed•r j“‘ itin G•As id•eyùeCn. ŒAmr•
tAed•r öito ö½Vr B˜Ael• b•Yb•h•Ar k•ern. ŒAmAed•r k•iWn piršm id•eyù ey Ÿi•¶“õd•Ùil erApn
19
S•VˆegR ö½Verr isMh•Asn reyùeC Žb•M itin” sb• k•ir tAo itin” ed•n. o” sb• gAC mAiw eTek• ŒAmAed•r
ik•C¢r zAsn k•reCn. KA† ed•yù.
20
eh• dU•tg,/ öBu˜r özMs• k•r? etAmr• dU•etr• 15
ey @•A(•Ars ŒAmAed•r suKI k•er/ ey etl
es” zi)˜zAlI qs‘ yAr• ö½Verr ŒA|•A pAln k•erA. ŒAmAed•r c•Am¼• nrm rAeK/ ey KA† ŒAmAed•r zi)˜zAlI
etAmr• ö½Verr k•T• ezAn Žb•M t¡Ar ŒA|•A mA‘ k•r. k•er es sb•” ö½Vr ŒAmAed•r ed•n.
21
öBu˜ Žb•M t¡Ar sk•l qsnYed•r özMs• k•r. 16
ilb•AenAenr mˆS˜ÿ b•¼ Žrs gACÙel• ö½Verr.
etAmr• t¡Ar d•As. ö½Vr y• c•An etAmr• tA” k•r. öBu˜” o” gACÙel• lAigeyùiCeln Žb•M oed•r
22
öBu˜r özMs• k•r. t¡Ar rAej“Yr öitiw j“AyùgAyù öeyùAj“nIyù j“l itin” id•eyùiCeln.
t¡Ar sb• k•Aj“Ùilek• özMs• k•r. eh• ŒAmAr ŒA ™A/ 17
o” gACÙelAet c•¼u” eTek• Zr¨ k•er sArs
öBu˜r özMsA k•r? pyR•–˜ÿ˜ sb• pAiK b•As• k•ereC.
18
Ÿ<c•¢ pbR•et b•uen• CAglr• TAek•. ib•zAl ib•zAl
gIt 104 pATerr meD•Y pAh•A¼I-eB˜¡Ad•¼ luik•eyù TAek•.
1
eh• ŒAmAr ŒA ™A öBu˜r özMs• k•r? eh• öBu˜ 19
eh• ö½Vr/ k•eb• C¢iw Zr¨ h•eb• tA b•el ed•oyùAr
ŒAmAr ö½Vr/ ŒApin mh•An? mih•mA Žb•M sµ•åAn sh• j“‘ ŒApin ŒAmAed•r c•¡Ad• id•eyùeCn. Žb•M k•Kn ŒˆS˜ÿ
siÆï“t. eyet h•eb• sUyR t• sb• smeyù” j“Aen.
2 20
eymn k•er mAnux j“AmAk•Ap¼ per/ etmn k•er rAi^ h•b•Ar j“‘ ŒApin ŒÞ“k•Ar s]iX k•ereCn/
ŒApin ŒAelAk• pirD•An k•ern. ŒApin” ŒAk•Azek• es” smyù ih•M•S•óˆ pZr• eb•ireyù ŒAes Žb•M G•uer
pd$•Ar mt ib•ˆS˜ÿ]t k•ereCn. eb•¼Ayù.
3
ö½Vr/ tAr oper ŒApin ŒApnAr g]h• inmRA,
k•ereCn. G•n emG•ek• reTr mt b•Yb•h•Ar k•er/ b•AtAesr ö½rV ÖÖÖ k•ereCn ŽKAen s•µ˜õb•t> é-D•re,r ed•b•dUetr k•T• b•l•
h•e•C/ k•räb• ed•b•dU•t ŒAr esrAP• ed•b•dU•t. esrAP• nAmiw h•l
fAnAyù B˜r k•er ŒApin sAr• ŒAk•Aez G•uer eb•¼An. Žk•iw ih•º•¨ ze€•r mt yAr ŒTR "ŒAÙn.®
567 gItsMih•tA 104:21-105:23
21
ŒAß*me,r smyù isMh• gj$“n k•er oeW/ ö½Vr 4
zi)˜r j“‘ etAmr• öBu˜r k•AeC yAo. sb•Rd•A”
ey KA† tAed•r ed•n t• eyn tAr• gj$“n k•er c•A”et t¡Ar k•AeC sAh•AeyYr j“‘ yAo.
5
TAek•. itin ey sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ern t• S•år, k•r.
22
tArpr sUyR oeW Žb•M pZr• tAed•r G•er igeyù itin ey smˆS˜ÿ c•mík•Ar k•Aj“ k•ereCn Žb•M t¡Ar
ib•šAm k•er. ib•c•(•, ö|•A isß“A•–˜ÿÙil S•åre, ereKA.
23 6
tArpr elAek•rA ey yAr k•Aej“ yAyù Žb•M tAr• etAmr• t¡Ar d•As Œº•Ah•Aemr Ÿ%rpur¨x. etAmr•
sÞ“Y• pyR•–˜ÿ k•Aj“ k•er. yAek•Aeb•r Ÿ%rpur¨x yAek• ö½Vr eb•eC ineyùiCeln.
24
eh• ö½Vr/ ŒApin Œenk• ib•S•åyùk•r k•Aj“ k•ereCn. 7
öBu˜” ŒAmAed•r ö½Vr. öBu˜ sAr• ib•½Vek• zAsn
ŒApnAr s]X ij“ines Ž” p]iTb•I pU,R. ŒApin y• ik•C¢ k•ern.
k•ern/ tAr meD•Y ŒAmr• ŒApnAr ö|•A ed•iK. 8
ö½Vr t¡•r c•i¢ )˜ ic•rid•n S•åre, rAeKn Žb•M 1/000
25
sAgerr id•ek• ed•K t• k•t b•¼? sAgerr meD•Y öj“›˜å D•er/ ey ŒA|•AÙil itin id•eyùeCn tA S•åre,
k•t rk•m eCAw Žb•M b•¼ öA,IsmUh• ŒAeC y• egAn• rAeKn.
9
yAyù n•? Œº•Ah•Aemr seÒ˜ ö½Vr Žk•w• c•¢i)˜ k•eriCeln.
26
ŒApnAr s]X ilib•yùATn yKn smue@• eKl• k•er/ ”sah•Ak•ek• ö½Vr Žk•iw öitš¨it id•eyùiCeln.
10
tKn j“Ah•Aj“smUh• smu@• pArApAr k•er. tArpr itin yAek•Aeb•r j“‘ ib•iD• räep id•eln.
27
ö½Vr/ o” sb• ij“ins” ŒApnAr opr inB˜$r ”•S•óˆAeyùelr seÒ˜ ö½Vr c•¢i)˜ k•eriCeln. Ž” c•¢i)˜
k•er. yTAsmeyù ŒApin oed•r KA† ed•n. ic•rid•n D•er c•leb•?
28
sb• j“Ib••–˜ÿ öA,Iek•” ŒApin tAed•r ŒAh•Aerr 11
ö½Vr b•leln/ "ŒAim etAmAed•r k•nAenr BU˜KØ
KA† ed•n. B˜•elA B˜•elA KAb•Aer B˜i%$ k•er ŒApin ed•b•. es” ed•ziw etAmAed•r h•eb•.®
12
ŒApnAr k•ryugl Ÿ›˜åu)˜ k•ern/ Žb•M tAr• s•–˜ÞX nA yKn Œº•Ah•Aemr pirb•Ar eCAw iCl/ tKn ö½Vr
h•oyù• pyR•–˜ÿ ŒAh•Ar k•er yAyù. Ž” öitš¨it id•eyùiCeln. es” smeyù/ es” ed•ez
29
ik••–˜Þ yKn ŒApin oed•r eTek• ib•muK h•n or• tAr• ib•ed•zI iCl.
13
B˜yù epeyù yAyù. oed•r ŒA ™• oed•r eCe¼ yAyù/ or• tAr• Žk• j“Ait eTek• Œ‘ j“Aitet/ Žk• rAj“Y
éb•Rl h•eyù pe¼ Žb•M mAr• yAyù/ Žb•M oed•r ed•h• eTek• Œ‘ rAej“Y G•uer eb•¼•i•Cel•.
14
ŒAb•Ar D•UelAyù pir,t h•yù? ik••–˜Þ ö½Vr elAek•ed•r oed•r seÒ˜ ébR•Yb•h•Ar k•ret
30
ik••–˜Þ yKn ŒApin ŒApnAr ŒA ™Aek• pAWAeln/ ed•nin. ö½Vr rAj“Aed•r sAb•D•An k•er id•eyùiCeln ey
öBu˜/ tKn or• ŒAb•Ar S•ˆV AS˜îYb•An h•l. ed•ziwek• ŒApin oed•r ek•An (•it k•r• c•leb• n•.
15
ŒAb•Ar n&u“n k•er etAeln? ö½Vr b•eliCeln/ "ŒAmAr menAnIt elAk•ed•r
31
öBu˜r mih•m• ic•rid•n ib•rAj“ k•r¨k•? ö½Vr y• ŒAG•At ek•Ar n•. ŒAmAr B˜Ab•b•Ad•Ied•r öit Œ‘Ayù
s]ˆiX k•ereCn t• itin ŸpeB˜Ag k•r¨n. ek•Ar n•.®
32
öBu˜ yid• Žk•b•Ar p]iTb•Ir id•ek• tAk•An p]iTb•I 16
ö½Vr es” ed•ez Žk• éiB˜$(• G•wAeln. elAk•j“n
ek<•ep yAeb•. pbR•tek• itin SpzR k•rel esKAn eTek• ŒAh•Aerr j“‘ KAb•Ar epl n•.
17
eD•<Ayù• eb•erAet TAk•eb•. ik••–˜Þ/ ö½Vr eyAexP• nAem Žk•j“nek• oed•r
33
ŒAmAr sAr• j“Ib•n ŒAim ö½Verr Ÿe£•e• gAn sAmen pAWAeln. eyAexP•ek• Žk•j“n ß*Itd•As ih•sAeb•
gA”b•. yt(•, ŒAim eb<•ec• TAk•eb••/ ŒAim öBu˜r k•AeC ib•ß*I k•r• h•eyùiCl.
özMs• gIt gA”b•. 18
or• Žk•w• d•i¼ eyAexeP•r pAeyù j“i¼eyù eb<•eD•
34
ŒAim y• b•eliC/ t• eyn ö½Vrek• s•–˜ÞX k•er. id•l. or• tAr glAyù Žk•w• elAh•Ar irM pireyù
öBu˜r sÒ˜ lAB˜ k•er ŒAim KuzI. id•l.
35 19
pAp eyn p]iTb•I eTek• Œ#• h•eyù yAyù. éX ö½Vr y• b•eliCeln t• ytid•n pyR•–˜ÿ nA
elAek•ed•r ŒiˆS˜ÿ ׈ eyn ŒAr n• TAek•. eh• ŒAmAr ök]•tpe(• G•wl/ ttid•n eyAexP• ß*Itd•As” iCl.
ŒA ™•/ öBu˜r özMs• k•r? öBu˜r özMs• k•r? öBu˜r b•At$A ömA, k•eriCl ey eyAexP• ined$•Ax iCl.
20
tA” imzerr rAj“• tAek• mu)˜ k•er id•l. es”
gIt 105 j“Aitr ent• tAek• k•ArAgAerr b•A”er eb•r k•er id•l.
1
öBu˜ek• D•‘b•Ad• d•Ao. t¡Ar nAm ŸpAsnA k•r. 21
es tAek• inej“r b•Ai¼r r(•,Aeb•(•e,r d•Aiyù ׈
t¡Ar sb• ib•S•åyùk•r k•Aj“k•mR sµ•VˆeÞ“ j“Aitg,ek• id•l. eyAexP•o tAr öBu˜r smˆS˜ÿ sµpi%r r(•,Aeb•(•,
b•l. k•rt.
2
öBu˜r Ÿe£•e• gAn gAo. t¡Ar özMsA gAn k•r. 22
eyAexP• Œ‘A‘ entAed•r ined$•z id•eyùiCl. b•]ß“
itin ey sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ern es sµpekR• b•l. elAk•ed•ro eyAexP• ezKAet•.
3
öBu˜r pib•^ nAem gb•eR b•AD• k•r. yAr• öBu˜r eK<Aej“ 23
per ”•S•ˆó Aeyùl imzer Žel•. yAek•Ab• h•Aemr ed•ez
ŽeseC tAr• eyn suKI h•yù? TAk•el•.
gItsMih•tA 105:24-106:12 568
24 43
yAek•Aeb•r pirb•Ar eb•z b•¼ h•eyù egl. oed•r ö½Vr imzr eTek• t¡Ar inb•RAic•t elAek•ed•r eb•r
zߨed•r eTek• or• Œenk• zi)˜zAlI h•eyù egl. k•er ŒAneln. elAk•j“n mh•• ŸÂ˜ñAs k•ret k•ret/
25
Ž” imzrIyùr• yAek•Aeb•r pirb•Arek• G•],• k•ret ŒAnª• gAn gA”et gA”et eb•ireyù Žel•?
44
lAgl. or• oed•r ß*Itd•Ased•r ib•r¨eß“ c•ß*A•–˜ÿ tArpr ö½Vr tAed•r es” ed•z id•eln eyKAen
k•eriCl. Œ‘A‘ elAek•r• b•As k•riCel•/ Œ‘A‘ elAek•r• yAr
26
tA” ö½Vr t¡Ar d•As emAiz Žb•M t¡Ar inb•RAic•t j“‘ piršm k•eriCel•/ ö½Verr elAek•r• es” sb•
yAj“k• h•AerA,ek•• pAiWeyùiCeln. ij“ins epel•.
27 45
ö½Vr emAiz o h•AerA,ek• b•Yb•h•Ar k•er h•Aemr ek•n ö½Vr Ž”sb• k•relnÀ yAet t¡Ar elAk•r•
ed•ez b•æ ŒB˜Ab•nIyù k•Aj“ k•ireyùiCeln. t¡Ar ib•iD• mA‘ k•er. yAet tAr• t¡Ar iz(•AmAlAsmUh•
28
ö½V r nIrÞœ ŒÞ“k•Ar pAiWeyù i Celn/ ik••–˜Þ stkR•tAr seÒ˜ pAln k•er. öBu˜r özMs• k•r?
imzrIyùr• tb•uo t¡Ar k•T• Znet ŒS•VˆIk•Ar k•rl.
29
tA” ö½Vr j“lek• re)˜ pir,t k•reln/ Žb•M gIt 106
oed•r sb• mAC mAr• egl. 1
öBu˜r özMs• k•r? öBu˜ek• D•‘b•Ad• d•Ao k•Ar,
30
oed•r ed•z b•YAe[˜ B˜er igeyùiCel•. rAj“Ar ezAb•Ar itin mÒ˜lmyù? ö½Verr eöm ic•r•–˜ÿn?
G•er pyR•–˜ÿ b•YA[˜ F¦ek• pe¼iCel•. 2
ö½Vr ey ök]•tpe(• k•t mh•An t• ek•Ÿ” b•,Rn•
31
ö½Vr ŒA|•A id•eln/ Ÿku•n o mAiCrA Ÿe¼ Žel•. k•er b•let pAreb• n•. ek•An b•Yi)˜” ö½Verr yeTX
tAr• ed•ezr sb•R^” Ci¼eyù p¼l? özMs• k•ret pAer n•.
32 3
ö½Vr b•]iXek• izlAb•]iXet pir,t k•reln. sAr• yAr• ö½Verr ined$•z mAen tAr• suKI h•yù. o”
ed•ez ib•éYípAt h•l. sb• elAk• sb•Rd•A” B˜AelA k•Aj“ k•er.
33
ö½Vr oed•r @•A(•Alt• o f¦mur gAC Db•Ms k•er 4
eh• öBu˜/ yKn ŒApin ŒApnAr elAek•ed•r d•yù•
id•eln. ö½Vr oed•r ed•ezr sb• gAC Db•Ms k•er k•reb•n/ tKn ŒAmAr k•T• S•åre, rAKeb•n. yKn
id•eln. ŒApin ŒApnAr elAek•ed•r r(•• k•reb•n tKn ŒAmAyù
34
ö½Vr ŒA|•A id•eln Žb•M gÒ˜AP•i¼M o pÒ˜pAlr• men rAKet Bu˜el yAeb•n n•.
5
Žel•. oed•r sMKY• g,nAro ŒtIt. ŒApnAr pCª• k•rA elAek•ed•r j“‘ ŒApin ey
35
J“<Aek• J“<Aek• gÒ˜AP•i¼M o pÒ˜pAlr• ed•ezr sb• sb• B˜AelA k•Aj“ k•ern/ ŒAmAek•o tAr ŒMzId•Ar
gACpAlA o @•A(•Alt•/ f¦mur gACÙelA eKeyù ezx h•et id•n. ŒApnAr j“Aitr seÒ˜ ŒAmAek•o ŒAnª•
k•er id•l. k•ret id•n. ŒApnAr elAk•ed•r seÒ˜ ŒAmAek•o
36
Žrpr ö½Vr/ ed•ezr öetYk•iw öTmj“Atek• ŒApnAr özMsA k•ret id•n.
6
h•tYA k•reln. ö½Vr smˆS˜ÿ ej“Aþ s•–˜ÿAned•r h•tY• eymnB˜Aeb• ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xr• pAp k•ereC/
k•reln. ŒAmrAo etmnB˜Aeb•” pAp k•eriC. ŒAmr• Bu˜l
37
tArpr ö½Vr imzr eTek• t¡Ar elAek•ed•r eb•r k•eriC. ŒAmr• gih$•t k•Aj“ k•eriC?
k•er ineyù Želn. ŒAsAr smyù or• seÒ˜ k•er esAn•- 7
eh• öBu˜/ imzer ŒApin ey sb• ŒelQik•k• k•Aj“
räep• ineyù Žel•. ö½Verr ek•An elAk•” eh•¡Ac•w KAyùin k•eriCeln t• eTek• ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xrA ik•C¢”
b•• pe¼ yAyùin. ezeKin. tAr• ŒApnAr B˜Alb•As• o d•y•ù men rAeKin.
38
ö½Verr elAek•ed•r c•el eyet ed•eK imzr B˜Ix, elAih•t sAgerr D•Aer/ ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xrA/ ŒApnAr
KuzI h•eyùiCel•/ ek•nn• or• ö½Verr elAk•ed•r B˜yù ib•r¨ß“Ac•r, k•eriCl.
8
epet•. ik••–˜Þ t¡Ar pib•^ nAemr mih•m•r j“‘ ö½Vr tAed•r
39
ö½Vr tAed•r opr k•µ•Vˆelr mt Žk•iw emG• r(•• k•eriCeln. t¡Ar mh•í zi)˜ öd•ˆzRenr j“‘
ib•ˆS˜ÿ]t k•er id•eln. rAe^ t¡Ar elAk•ed•r ŒAel• ö½Vr oed•r r(•• k•eriCeln.
9
ed•KAenAr j“‘/ ö½Vr t¡Ar Œi©ÍˆS˜ÿ•µ˜õ b•Yb•h•Ar ö½Vr ŒA|•A id•eyùiCeln Žb•M elAih•t sAgr Zik•eyù
k•reln. igeyùiCel•. Zk•en• mr¨BU˜im id•eyù c•lAr mt/ itin
40
elAek•rA KA† c•A”l Žb•M ö½Vr tAed•r k•AeC ŒAmAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r smue@•r gB˜IrtAr eB˜tr id•eyù
ek•Aeyùl Žen id•eln Žb•M tAed•r (u•D•• inb•]i%r j“‘ fA[˜Ayù ineyù igeyùiCeln.
10
ö½Vr ŒAk•Az eTek• tAed•r r¨iw id•eln. ö½Vr ŒAmAed•r pUb•p R r
u ¨xed•r zߨed•r h•At eTek•
41
ö½Vr izl•iwek• ŒeD•kR • k•er B˜A[˜eln Žb•M esKAn ŒAmAed•r b<•Aic•eyùiCeln? tAed•r zߨed•r h•At eTek•
eTek• j“l eb•ireyù Žel•. mr¨BU˜imet Žk•w• nd•I ö½Vr tAed•r Ÿß“Ar k•eriCeln.
b•”et Zr¨ k•rel•? 11
ö½V r smu @ • •þˆ A r• oed•r zߨed•r ŒAb•] t
42
ö½Vr t¡Ar pib•^ öitš¨itr k•T• S•år, k•reln. k•eriCeln? oedr Žk•j“n zߨo pAlAet pAerin?
t¡ A r d•As Œº•Ah•Aemr k•AeC itin ey öitš¨it 12
tArpr ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xrA ö½Vrek• ib•½VAs
id•eyùiCeln/ t• itin S•år, k•reln. k•eriCeln. t¡Ar• t¡Ar özMsA k•eriCeln.
569 gItsMih•tA 106:13-43
13 28
ik••–˜Þ ö½Vr y• k•eriCeln/ ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xr• tArpr/ b•Al-ipeyùAer/ ö½Verr elAek•r• b•Al
Kub• tA¼AtAi¼ t• Bu˜el igeyùiCeln. t¡Ar• ö½Verr mUi%$r pUj“• k•rAyù eyAg id•eyùiCel•. ö½Verr elAek•r•
prAmezRr j“‘ Œep(•A k•ernin. j“MlI d•liwet eyAg id•eyùiCel• Žb•M m]t elAek•r
14
ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xr• mr¨BU˜imet (u•D•At$ sµ•åAen ŸísgR k•r• b•il ŒAh•Ar k•eriCel•.
h•eyùiCeln. Ÿxr öA•–˜ÿer t¡Ar• ö½Vrek• prI(•• 29
ö½Vr t¡Ar elAek•ed•r öit B˜IxŠ ß*u ß“ h•eyùiCeln
k•eriCeln. Žb•M itin tAed•r B˜IxŠ ŒsuS˜î k•er id•eyùiCeln.
15
ik••–˜Þ ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xr• y• ec•eyùiCeln/ ö½Vr 30
ik••–˜Þ pInh•s ö½Verr k•AeC öATRnA k•eriCel•
oed•r tA” id•eyùiCeln. ik••–˜Þ ö½Vr o¡ed•r Žk• B˜yùAb•h• Žb•M ö½Vr ŒsuS˜ît• rd• k•eriCeln.
31
erAgo id•eyùiCeln. ö½Vr j“Anetn ey pInh•s Kub• B˜Ael• Žk•w•
16
pib•^ izib•er elAek•r• ib•½VˆS˜ÿ r”l Žb•M emAiz k•Aj“ k•eriCel•. ö½Vr eswA ic•rid•n/ Œn•–˜ÿk•Aelr
o h•AerAe,r öit tAed•r Ÿ†m ed•KAl. j“‘ S•åre, rAKeb•n?
17
ik••–˜Þ d•ATn Žb•M Œb•IrAemr egAþIr id•ek• mAiw 32
mrIb•Ar k•AeC elAk•j“n öc•Ø eß*AD•Ai–•Vˆt h•l.
iþˆD•Aib•B˜)˜ h•l/ tAed•r igel eP•ll Žb•M eFek• id•l.* tAr• emAizek• id•eyù ik•C¢ ku•-k•Aj“ k•rAel•.
18 33
tArpr Žk• ŒAÙenr h•lak•• es” j“ntAek• k•Ar, o” elAek•r• emAizek• B˜Ix, ib•mxR k•er
pui¼eyù id•el•. tArpr ŒAÙn es” sb• éX elAek•ed•r &u“ll* Žb•M es ik•C¢ ic••–˜ÿ•-B˜Ab•n• n• k•er” k•T•
pui¼eyù id•el•. b•ll.
19 34
eh•Aerb• pb•Ret tAr• Žk•w• esAnAr b•AC¢r qtrI ö½Vr t¡Ar elAek•ed•r k•nAen Œ‘ j“AitsmUh•
k•eriCl. tAr• es” mUi%$ek• pUej“• k•eriCel•. yAr• b•As k•riCl tAed•r Db•Ms k•er id•et b•leln.
20
Ž”B˜Aeb• ï,ýAsI b•ld• mUi%$r seÒ˜ orïoed•r ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ö½Verr k•T• mA‘ k•erin?
35
mih•mmyù ö½Verr ŒAd•An-öd•An k•eriCel•? tAr• Œ‘ j“AitÙelAr seÒ˜ eml•emz• k•eriCl
21
ö½Vr ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r r(•• k•eriCeln? Žb•M tAr• y• k•rt orA tA” k•ret izeKiCl.
36
ik••–˜Þ t¡Ar• t¡Aek• sµpU,R Bu˜el igeyùiCeln. imzer ey o” elAk•Ùel• ö½Verr elAek•ed•r j“‘ P•<Aed•r
ö½Vr ib•rAw ŒelQik•k• k•Aj“ k•eriCeln/ t¡Aek• t¡Ar• mt” B˜yù ¿ •r h•l. ö½V e rr elAek•rAo es”sb•
Bu˜el egeln. mUi%$smUeh•r pUj“• k•ret Zr¨ k•rel• yAed•r orA
22
h•Aemr ed•ez ö½Vr ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•eriCeln. pUj“• k•rt.
37
elAih•t sAgerr D•Aer ö½Vr B˜yù¿•r k•Aj“ k•eriCeln? Žmnik• ö½Verr elAek•r• tAed•r s•–˜ÿAned•r pyR•–˜ÿ
23
ö½Vr o”sb• elAk•ek• Db•Ms k•ret ec•eyùiCeln. h•tY• k•eriCel•/ Žb•M o” d•Anb•ed•r k•AeC ŸísgR
ik••–˜Þ emAiz/ yAek• itin menAnIt k•eriCeln itin k•eriCel•.
ö½Vrek• inrˆS˜ÿ k•ern. ö½Vr B˜Ix, ß*uß “ h•eyùiCeln/ 38
ö½Verr elAek•r• inSpAp elAek•ed•r h•tY•
ik••–˜Þ emAiz pT erAD• k•er d¡•A¼An tA” ö½Vr es”sb• k•eriCel•. or• oed•r inej“ed•r s•–˜ÿAned•ro h•tY•
elAk•ed•r ŒAr Db•Ms k•ern in. k•eriCel• Žb•M tAed•r mUi%$smUeh•r Ÿe£•e• ŸísgR
24
ik••–˜Þ tArpr Ž” sb• elAk• k•nAenr c•mík•Ar k•eriCel•.
rAej“Y öeb•z k•ret ŒS•IV k•Ar k•er. or• ib•½AV s k•erin 39
tA” Œ‘• elAek•ed•r pAep ö½Verr elAek•r•
ey/ o” ed•ez :k•nAenò b•sb•Ask•ArI mAnuxed•r prAij“t Œpib•^ h•eyù ŸeWiCl. ö½Verr elAek•r• tAed•r
k•ret ö½Vr oed•r sAh•AyY k•reb•n. ö½Verr k•AeC Œib•½VAsI h•eyù ŸeWiCel• Žb•M Œ‘
25
ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xr• ö½Verr ib•r¨eß“ e(•AB˜ elAk•r• y• k•ret• orAo tA” k•ret Zr¨ k•eriCl.
k•ret t¡Ab•ur eB˜ter reyù igeyùiCeln. t¡Ar• öBu˜r 40
ö½Vr t¡•r elAk•j“enr oper c•ew egeln. tAed•r
k•ãS•Vˆr Znet ŒiS•Vˆk•Ar k•eriCeln. b•YApAer ö½Vr ûL•A•–˜ÿ h•eyù egeln?
26
tA” ö½V r öitš¨it k•eriCeln ey t¡Ar• 41
ö½Vr t¡Ar elAek•ed•r/* ek•Ÿ c•Ayùin Žmn ik•C¢et
mr¨BU˜imet mAr• yAeb•n. pirb•t$n k•er id•eln. ö½Vr oed•r zߨed•r id•eyù
27
ö½V r öitš¨it id•eyùiCeln ey/ itin Œ‘ oed•r zAsn k•rAeln.
42
elAk•ed•r tAed•r Ÿ%rpur¨xed•r prAij“t k•ret ö½Verr elAek•ed•r zߨr• oed•r d•Aib•eyù rAKel•
ed•eb•n. ö½Vr öitš¨it id•eyùiCeln ey/ ŒAmAed•r Žb•M tAed•r inej“ed•r (•mtAr meD•Y rAKel•.
pUb•Rpur¨xed•r itin ib•iB˜å j“Aited•r meD•Y Ci¼eyù
43
ö½Vr tAed•r b•æb•Ar r(•• k•eriCeln ik••–˜Þ tAr•
ed•eb•n. ö½Verr Ÿped•ezr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•eriCl.*r
k•Ar, ÖÖÖ &“u ll ŒA(•irk• ŒeTR/ "tAr• tAr ŒA ™Aek• it)˜ k•er
pib•^ ÖÖÖ id•l izib•er TAk•A elAek•r• emAizr öit Žb•M öBu˜r &u“ll.®
pib•^ yAj“k• h•AerAe,r öit öx$Ai–•Vˆt h•eyù ŸWl. tA” ö½Vr
tA¡ r elAek•ed•r ŒTb•• "t¡Ar ed•zek•.®
tAed•r zAiS˜ÿ id•eyùiCeln. mAiw iþˆD•A ib•B˜)˜ h•eyù d•ATnek• igel
eP•eliCl. tArpr mAiw b•Þ“ h•eyù egl Žb•M Œb•IrAemr egAþIek• tArA ÖÖÖ ik•eriCl ŒTb•• "tAr• ö½Verr ib•r¨e ß“ ib•e@•Ah• k•rb•Ar
c•Ap• id•l. j“‘ Žk•^ h•eb•.®
gItsMih•tA 106:44-107:28 570

ŒtŽb•/ Ž” k•AreŠ elAek•ed•r sµ•åAen nIec• nAmAen• k•iWntr k•er &u“eliCeln. or• eh•¡Ac•w eKeyù p¼el•
h•eyùiCl. ik••–˜Þ oed•r sAh•AeyYr j“‘ ek•Ÿ iCl n•.
44 13
ik••–˜Þ ö½Verr elAek•r• yKn” sms´Ayù pe¼eC or• sms´Ayù pe¼iCel•. tA” or• sAh•AeyYr
or• sAh•AeyYr j“‘ ö½Vrek• efek•eC Žb•M öetYk•b•Ar” j“‘ öBu˜ek• efek•iCel•/ Žb•M itin tAed•r sms´AsmUh•
ö½Vr oed•r öATRnA ZeneCn. eTek• b<•Aic•eyùiCeln.
45 14
ö½Vr sb•dR •A” t¡Ar c•i¢ )˜r k•T• S•åre, ereKiCeln ö½Vr/ oed•r ŒÞ“k•Ar k•ArAgAr eTek• b•A”er eb•r
Žb•M t¡Ar mh•í eöm id•eyù itin sb•Rd•A” oed•r S•VˆiˆS˜ÿ˜ k•er ŽeniCeln. ey d•i¼ id•eyù oed•r eb<•eD• rAK•
id•eyùiCeln. h•eyùiCel•/ ö½Vr t• iCå k•eriCeln.
46
Œ‘ j“Aitr• oed•r b•ª•I ih•eseb• ineyù 15
öBu˜r eöemr j“‘ Žb•M mAnuexr j“‘ itin ey
igeyùiCel•. ik••–˜Þ t¡Ar elAk•ed•r öit oed•r sd•yù sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ern/ tAr j“‘ t¡Aek• D•‘b•Ad•
k•ern. d•Ao.
47
eh• öBu˜/ ŒAmAed•r ö½Vr/ ŒAmAed•r r(•• k•r¨n? 16
zߨed•r prAij“t k•ret ö½Vr ŒAmAed•r sAh•AyY
ŒAmAed•r Œ‘ sb• j“Ait eTek• iP•ireyù ineyù ŒAsun k•ern. ö½Vr oed•r iptelr d•rj“• eB˜e[˜ id•et
yAet ŒAmr• ŒApnAr pib•^ nAemr özMs• k•ret pAern. ö½Vr oed•r P•wek•r elAh•A eB˜e[˜ id•et
pAir Žb•M b•ª•n•-gAn k•er ŒApnAek• sµ•åAn k•ret pAern.
17
pAir. ik•C¢ elAk• oed•r pApsmUh• o Œ‘AyùÙelAek•/
48
”•S•óˆAeyùelr öBu˜ ö½Verr b•ª•n• k•r. ö½Vr ic•r inej“ed•r ineb•RAeD• pir,t k•ret ed•yù. tAr• tAed•r
ib•rAj“mAn Žb•M itin ic•rid•n ib•rAij“t TAk•eb•n. sb• pApsmUeh•r• j“‘ B˜yù¿•r B˜Aeb• Bu˜geb•.
elAek•r• b•ll/ "ŒAemn? öBu˜r özMs• k•r?® 18
or• ŒAh•Ar ýh•, k•ret ŒS•VIk•Ar k•eriCel•
Žb•M öAyù mAr• igeyùiCel•.
pÇ•ˆm KØ 19
or• sms´Ayù pe¼iCel•/ tA” or• öBu˜r k•AeC
sAh•AyY ec•eyùiCel•. Žb•M oed•r sms´• eTek• itin
gIt 107 oed•r b<•Aic•eyùiCeln.
1
öBu˜ek• D•‘b•Ad• d•Ao/ ek•nn• itin mÒ˜lmyù. t¡Ar 20
ö½Vr ŒA|•A id•eyùiCeln Žb•M oed•r sms´• mu)˜
eöm ic•r•–˜ÿn? k•eriCeln. tA” o” elAek•r• m]&u“Y eTek• r(••
2
öBu˜ yAed•r r(•• k•ereCn/ tAr• öetYek• Œb••” epeyùiCel•.
Ž” Žk•” k•TAÙil Ÿ•c•Ar, k•reb•. öBu˜ oed•r 21
öBu˜ek• t¡Ar eöemr j“‘ Žb•M elAek•ed•r j“‘
zߨed•r h•At eTek• r(•• k•ereCn. itin ey sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ern/ tAr j“‘ D•‘b•Ad•
3
öBu˜ ib•iB˜å ed•z eTek• t¡Ar elAek•ed•r j“¼ d•Ao.
k•ereCn. tAed•r itin pUb•R o piü‚em Žb•M Ÿ%r o 22
öBu˜ y• ik•C¢ k•ereCn/ tAr j“‘ t¡Aek• D•‘b•Ad•
d•i(•, eTek• ineyù ŽeseCn. ed•oyùAr Ÿe£•e•/ öBu˜r k•AeC b•il ŸísgR k•r. öBu˜
4
oed•r ek•Ÿ ek•Ÿ mr¨BU˜imet G•uer eb•¼Ai•Cel•. y• y• k•ereCn t• ŒAneª•r seÒ˜ b•l.
23
or• b<•Ac•Ar j“‘ Œ‘ j“Ayùg• K<uj“iCel• ik••–˜Þ or• ik•C¢ elAk• enQk•• k•er smue@• pAi¼ id•eyùiCel•/
ek•An zh•r K<uej“ pAi•Cel• n•. oed•r j“Iib•k•• oed•r mh•Asmu e @• ewen ineyù
5
(u•D••/ ï\•Ayù or• ß*mz>” éb•Rl h•ey p¼iCel•. igeyùiCel•.
6
tKn or• sAh•AeyYr j“‘ öBu˜ek• fAk•el• tA” 24
o” sb• elAk• ed•eKeC öBu˜ ik• k•ret pAern.
itin oed•r ib•pd• eTek• Ÿß“•r k•reln. smue@• itin ey sb• ib•S•åyùk•r k•Aj“ k•ereCn/ t•
7
ö½Vr esAj“A tAed•r es” zh•er ineyù egeln or• ed•eKeC.
eyKAen tAr• b•As k•ret pAer. 25
ö½Vr ŒA|•A id•eyùiCeln/ Žb•M öb•l b•AtAs b•”et
8
öBu˜ek• t¡Ar eöemr j“‘ Žb•M t¡Ar ŒAü‚y$Y k•Ay$Y/ Zr¨ k•eriCel•. eFŸÙel• ß*em” Ÿ•c• eTek• Ÿ•c•tr
y• itin elAek•ed•r j“‘ k•ereCn/ tAr j“‘ D•nYb•Ad• h•eyùiCl.
26
d•Ao. eFŸÙel• oed•r ŒAk•Aez &u“el id•i•Cel• Žb•M
9
ö½Vr ïixt ŒA ™Ar ï\•A inb•]% k•ern; ö½Vr smue@•r gB˜Ier nAimeyù id•i•Cel•. es Žmn B˜yù¿•r
suª•r ij“ins id•eyù (u•iD•t ŒA ™Ar sˆS˜ÞiX k•ern. J“¼ iCel• ey or• sAh•s h•Aireyù eP•eliCel•.
10 27
ö½Verr ik•C¢ elAk• b•ª•I iCl/ or• ŒÞ“k•Ar gAred• or• wlamla k•riCel• Žb•M enzAýeˆS˜ÿr mt eb•AD•
b•ß “ h•eyùiCel•. k•riCel•. nAib•k• ih•eseb• tAed•r d•(•t• ek•An k•Aej“”
11
ek•nÀ k•Ar, ö½Vr y• b•eleCn/ or• tAr ib•r¨eß“ lAegin.
28
l¼A” k•eriCel•. tArA prAíperr Ÿped•zsmUh• mA‘ or• sms´Ayù pe¼iCel•/ tA” or• sAh•AeyYr
k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•eriCel•. j“‘ öBu˜ek• efek•iCel• Žb•M itin sms´AsmUh• eTek•
12
oed•r ku•k•emRr j“‘ ö½Vr oed•r j“Ib•nek• oed•r r(•• k•eriCeln.
571 gItsMih•tA 107:29-109:7
29
ö½Vr J“¼ TAimeyù id•eyùiCeln. itin smu@•ek• 4
eh• öBu˜/ ŒApnAr eöm ŒAk•Aezr ec•eyùo Ÿ<c•¢.
zA•–˜ÿ˜ k•er id•eyùiCeln. ŒApnAr eöm Ÿ•c•tm emeG•r ec•eyùo Ÿ<c•e¢ t Œb•iS˜ît.
30 5
smu@• zA•–˜ÿ ed•eK nAib•k•r• KuzI h•eyùiCel•• Žb•M eh• ö½Vr/ S•ˆVegRr oper ŸW¦n? sAr• ib•½eV k• ŒApnAr
tAr• eyKAen eyet ec•eyùiCel• esKAen ö½Vr tAed•r mih•m• ed•Ket id•n.
6
inrAped• ep<QeC id•eyùiCeln. eh• ö½Vr/ ŒApnAr im^ed•r r(•Ar j“‘ Žw• k•r¨n.
31
t¡Ar eöemr j“‘ Žb•M elAek•ed•r j“‘ itin ey ŒAmAr öATRnAr Ÿ%r id•n Žb•M ŒApnAr prAß*mI
sb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ern/ tAr j“‘ öBu˜ek• D•‘b•Ad• zi)˜ b•Yb•h•Ar k•r¨n.
d•Ao. 7
ö½Vr t¡Ar miª•er b•eleCn/ "ŒAim yueß“• j“yùI
32
ib•rAw mh•AsmAej“r sAmen öBu˜r mh•AsB˜Ayù h•eb•• Žb•M j“yù k•er suKI h•eb••? ŒAmAr elAk•j“ned•r
özMs• k•r. öb•I, entAr• yKn Žk•i^t h•eb• tKn meD•Y ŒAim Ž” BU˜KØ B˜Ag k•er ed•eb••. ŒAim oed•r
t¡Ar özMs• k•erA. iziKm ŸptYk•• ed•eb•A. ŒAim oed•r sueO•At ŸptYk••
33
ö½Vr nd•IÙilek• mr¨BU˜imet pir,t k•ereCn. ed•eb••.
ö½Vr J“,RAr öb•Ah• b•Þ“ k•ereCn. 8
igilyùd• o mn>izo ŒAmAr TAk•eb•. ”•Pó•iyùm
34
Ÿb•Rr j“imek• ö½Vr pirb•it$t k•ereCn Žb•M t• ŒAmAr izrS˜¤A, h•eb•. iyh•Ýd•• h•eb• ŒAmAr ib•c•Ard•Ø.
9
Œk•Aej“r enAn• j“imet pir,t h•eyùeC. ek•nÀ k•Ar, emAyùAb• ŒAmAr p• eD•AyùAr pA^ h•eb•. ”ed•Am h•eb•
es” ŒÇ•ˆel mª• elAek•r• b•sb•As k•ret•. ŒAmAr pAék•Ab•Ah•k• d•As. ŒAim pelXIyùed•r prAij“t
35
ö½Vr mr¨BU˜imek• pirb•it$t k•reln Žb•M t• k•reb•• Žb•M j“yùDb•in ed•eb••.®
10
j“lmyù serAb•er pir,t h•l. Zk•en• j“im eTek• ek• ŒAmAek• zߨr éegR enï ˆ× ed•eb•À ek• ŒAmAek•
ö½Vr öb•Aeh•r inim% qtrI k•reln. ”ed•Aemr ib•r¨eß“• l¼A” k•ret enï ׈ ed•eb•À
36 11
(u•D•At$ mAnuxek• ö½Vr es” ed•ez ineyù Želn ö½Vr Žk•mA^ ŒApin” ŒAmAed•r sAh•AyY k•ret
Žb•M tAr• b•sb•Aesr j“‘ zh•r inmRA, k•rel•. pAern. ik••–˜Þ ŒApin ŒAmAed•r tYAg k•ereCn? ŒApin
37
or• oed•r j“imet b•Ij“ b•unel•. or• j“imet ŒAmAed•r qs‘ed•r seÒ˜ yAn in?
12
@•A(•Alt• p<utel• Žb•M or• Kub• B˜Al P•sl epel•. ö½V r ŒAmAed•r zߨed•r prAij“t k•ret
38
ö½Vr oed•r ŒAzIb•RAd• k•reln. oed•r pirb•Ar ŒAmAed•r sAh•AyY k•r¨n? elAek•rA ŒAmAed•r sAh•AyY
eb•e¼ ŸWet lAgel•. oed•r b•æib•D• g]h•pAilt pZ k•ret pAreb• n•?
13
h•elA. Žk•mA^ ö½Vr” ŒAmAed•r zi)˜zAlI k•er &u“let
39
éeyARg Žb•M sms´Ar j“‘ oed•r pirb•ArÙel• pAern. ö½Vr” ŒAmAed•r zߨed•r prAij“t k•ret
eCAw Žb•M éb•Rl iCel•. pAern?
40
ö½Vr oed•r entAed•r liÆï“t o ib•º•t k•rAeln.
ö½Vr oed•r mr¨BU˜imr es” S˜îAen eG•ArAeln eyKAen gIt 109
ek•An rAˆS˜ÿA” en”. sÒ˜It pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r
41
ik••–˜Þ ö½Vr tArpr o” B˜AgYh•t elAk•ed•r éd$•z• Žk•iw özMs• gIt.
eTek• Ÿß“Ar k•reln. Žb•M ŽKn oed•r pirb•Ar emexr 1
ö½Vr/ ŒAmAr öATRnA ezAn• eTek• ib•rt h•eb•n
pAelr mt b•¼ h•eyùeC. n•?
42 2
sí elAk•r• Žw• ed•eK Žb•M tAr• suKI h•yù. éX elAek•r• ŒAmAr sµpek$• imTY• k•T• b•leC.
ik••–˜Þ/ mª• elAk•r• Žw• ed•eK Žb•M tAr• j“Aen n• y• stY nyù or• tA” b•leC.
3
ik• b•leb•. elAek•rA ŒAmAr sµpekR• ŒöIitk•r k•TAb•At$•
43
ek••n b•Yi)˜ yid• |•AnI h•yù teb• es Ž” sb•ÙelA b•leC. Œk•Are, elAek•rA ŒAmAyù ŒAß*m, k•reC.
4
S•åre, rAKeb• Žb•M es h•äd•yùÒ˜m Zr¨ k•reb•/ ö½Verr ŒAim oed•r B˜AelAeb•esiClAm/ ik••–˜Þ or• ŒAmAyù
ök]•t eöm ik•. G•],A k•er. tA” ö½Vr/ ŽKn ŒAim ŒApnAr k•AeC
zr,Agt.
5
gIt 108 ŒAim o”sb• elAek•r j“‘ B˜Al k•Aj“” k•eriClAm
d•AyùUed•r özMsA gItÙilr ŒnYtm ik••–˜Þ or• ŒAmAr öit mª•” k•ereC. ŒAim oed•r
1
ö½Vr/ ŒAim öS˜Þt/ ŒAmAr smˆS˜ÿ h•äd•yù o ŒA ™A B˜AelAeb•esiClAm/ ik••–˜Þ or• ŒAmAyù G•],• k•ereC.
id•eyù ŒApnAr özMsA gAn k•rAr j“‘ ŒAim öS˜Þt. 6
ŒAmAr zߨ ey mª• k•Aj“ k•ereC tAr j“‘ oek•
2
eh• b•I,• Žb•M Œ‘A‘ tˆ–˜¤b•A†/ sUyRek• j“Aigeyù zAiS˜ÿ id•n. Žk•j“n elAk•ek• K<uej“ eb•r k•r¨n ey
d•Ao? ömA, ed•eb• o Bu˜l k•ereC.
3
eh• öBu˜/ ib•iB˜å j“Aitr meD•Y ŒAmr• ŒApnAr 7
ib•c•Ark•ek• Ž” isß“A•–˜ÿ inet id•n ey ŒAmAr zߨ
özMsA k•reb••. Œ‘A‘ elAek•ed•r mAeJ“ ŒAmr• Bu˜l k•ereC Žb•M es ed•AxI. ŒAmAr zߨr• y• y•
ŒApnAr özMsA k•reb••. b•el t• eyn or pe(• Œih•tk•r” h•yù.
gItsMih•tA 109:8-111:1 572
8 25
ŒAmAr zߨr zIç•” m]&u“Y eh•Ak•. Œ‘ elAek•r• mª• elAek•r• ŒAmAyù ŒpmAn k•er. ŒAmAr id•ek•
tAr S˜îAn ink•. tAik•eyù or• mAT• nA¼Ayù.
9
ŒAmAr zߨr s•–˜ÿAned•r ŒnAT Žb•M tAr S˜¤Iek• 26
öBu˜ ŒAmAr ö½Vr/ ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n. ŒApnAr
ib•D•b•• k•er id•n. ök]•t eöm öd•zRn k•r¨n Žb•M ŒAmAyù Ÿß“Ar k•r¨n?
10 27
or• eyn G•r b•A¼I h•Aireyù iB˜KArI h•eyù yAyù. tKn o” elAek•r• j“Anet pAreb• ey ŒApin
11
ŒAmAr zߨ yAr k•AeC -,I es eyn or sb• ŒAmAyù sAh•AyY k•eriCeln. or• j“Anet pAreb• ey
ik•C¢ ineyù enyù. ŒAmAr zߨ ey sb• ij“inexr j“‘ ŒApnAr zi)˜” ŒAmAek• sAh•AyY k•eriCel•.
28
k•iWn piršm k•eriCl/ esÙelA ek•An ŒAg•–˜Þk• Žes o” mª• elAek•r• ŒAmAyù ŒiB˜zAp ed•yù. ik••–˜Þ
ineyù yAk•. ŒApin ŒAmAyù ŒAzIb•RAd• k•ret pAern öBu˜. or•
12
k•Amn• k•ir/ ek•An elAk• eyn ŒAmAr zߨr öit ŒAmAyù ŒAß*m, k•ereC/ tA” oed•r prAij“t k•r¨n.
sd•yù n• h•yù. k•Amn• k•ir/ ek•An elAk• eyn or tAh•el ŒApnAr d•As/ ŒAim/ suKI h•b•.
eCeled•r öit (•m• n• ed•KAyù. 29
ŒAmAr zߨed•r ib•º•t k•er id•n? oed•r b•S˜¤Ab•rŠ
13
ŒAmAr zߨek• sµpU,Rräep Db•Ms k•er id•n. ih•eseb• or• eyn oed•r lÆï“A” pirD•An k•er.
prb•t$I öj“›˜å eyn sb• ik•C¢ eTek• or nAm mueC 30
ŒAim öBu˜ek• D•‘b•Ad• id•”. b•æ elAek•ed•r sAmen
ed•yù. ŒAim t¡Ar özMs• k•ir.
14
öBu˜ eyn ŒAmAr zߨr pUb•p R r
u ¨xed•r pAp sµpekR• 31
ek•nÀ k•Ar, Œsh•Ayù elAk•ed•r pAez öBu˜ d¡•A¼An.
Œb•gt eh•An. or mAeyùr pApo eyn k•Kno D•ueyù n• oek• yAr• m]&u“Yd•Ø id•et c•Ayù/ tAed•r eTek• ö½Vr
yAyù. oek• r(•• k•ern.
15
ŒAim ŒAz•k•ir öBu˜ ic•rid•n o” sb• pApÙelA
S•åre, rAKeb•n. Žb•M ŒAim ŒAz• k•ir/ ŒAmAr gIt 110
zߨek• sµpU,R Bu˜el eyet itin elAek•ed•r b•AD•Y d•AyùUed•r özMs• gItÙilr Œ‘tm
k•reb•n. 1
öBu˜ ŒAmAr minb•ek• b•eleCn/ "yt(•, pyR•–˜ÿ
16
ek•nÀ k•Ar, o” mª• elAk•w• ek•Anid•n ek•An ŒAim etAmAr zߨek• etAmAr ŒD•Ien nA Žen id•”
B˜AelA k•Aj“ k•er in. es ek•Anid•n k•AŸek• B˜AelAb•Aes tt(•, ŒAmAr fAn id•ek• b•s.®
in. d•ir@• o Œsh•Ayù mAnuexr j“Ib•nek• es k•iWn 2
öBu˜ etAmAr rAj“Y b•A¼Aet sAh•AyY k•reb•n. etAmAr
k•er &u“eliCel•. rAj“Y iseyùAen Zr¨ h•eb• Žb•M ytid•n pyR•–˜ÿ &u“im
17
o” elAk•w• sb•Rd•A” Œ‘ed•r ŒiB˜zAp id•et etAmAr zߨed•r tAed•r inej“ed•r rAej“Y zAsn k•reb•/
B˜Alb•Ast. tA” or e(•e^” o” sb• mª• ib•xyù ttid•n t• b•A¼et TAk•eb•.
3
P•let id•n. o” mª• elAk•w• ek•Anid•n c•Ayù in/ Œ‘ yKn ŒApin ŒApnAr qs‘ed•r Žk•i^t k•reb•n/
k•Aer• B˜Ael• eh•Ak•. tA” or B˜Ael• h•et ed•eb•n n•. tKn ŒApnAr elAek•r• eS•Vˆ•CAyù ŒApnAr seÒ˜ eyAg
18
ŒiB˜zAp eyn or b•S˜¤ h•yù. ŒiB˜zAp eyn or ed•eb•. or• oed•r ib•ezx epAzAk• per Œit ö&u“Yex
ï\•Ar j“l h•yù/ ŒiB˜zApÙelA eyn oïed•eh•-mAKA imilt h•eb•. j“imet p¼• izizr k•,Ar mt o”
etl h•yù. tr¨,r• ŒApnAr c•Arid•ek• TAk•eb•.
19
éX elAek• ey epAzAk• per/ ŒiB˜zApÙelA eyn 4
öBu˜ Žk•w• öitš¨it id•eyùeCn Žb•M itin t¡Ar
es” epAzAk•smUh• h•yù Žb•M ŒiB˜zAp” eyn oed•r mt pirb•tn $ k•reb•n n•. "&u“im ic•rid•enr j“‘ Žk•j“n
ek•Amrb•Þ “ h•yù. yAj“k•/ Žk•iw ib•izX rIitr yAj“ek•r mt/ eymn
20
ŒAmAr zߨr öit öBu˜ eyn Žsb• k•ern. yAr• m˜ð˜Iexd•k• iCl es”rk•m.®
ŒAmAyù Kun k•ret c•Ayù tAed•r öit öBu˜ eyn Žsb• 5
ŒAmAr öBu˜ ŒApnAr fAn id•ek• reyùeC. yKn
k•ern. itin ß*uß“ h•n tKn itin Œ‘A‘ rAj“Aed•r prAij“t
21
öBu˜/ ŒApin ŒAmAr sd•AöBu˜. tA” ŒAmAr öit k•ern.
6
Žmn b•Yb•h•Ar k•r¨n y• ŒApnAr nAemr myRAd•• Žen ö½Vr j“Ait sk•elr ib•c•Ar k•reb•n. j“imiw
ed•eb•. ŒApnAr eöm Kub• mh•An/ tA” ŒAmAyù r(•• m]ted•eh• eFek• yAeb• Žb•M ö½Vr zi)˜zAlI j“Aitr
k•r¨n. entAed•r zAiˆS˜ÿ ed•eb•n.
22
ŒAim inCk• Žk•j“n Œsh•Ayù d•ir@• mAnux. ök]•t” 7
rAˆS˜ÿAr D•Aerr J“,RA eTek• rAj“Aek• j“l pAn k•ret
ŒAim B˜©Í h•äd•eyùrù Žk• é>KI mAnux. h•eb•. tArpr es ib•j“yùI h•eyù tAr mAT• &u“leb•?
23
ŒAim Žmn ŒnuB˜b• k•ir eyn/ eb•l• ezexr lµ•Vˆ•
CAyùAr mt ŒAmAr j“Ib•n ezx h•eyù egeC. ŒAim inej“ek• gIt 111
ŒýAç k•rA CArepAk•Ar mt men k•ir. 1
öBu˜r özMs• k•r? eyKAen sí elAek•r• j“mAeyùt
24
(u•D•Ar k•Are, ŒAmAr h•¡Aw¦ éew• éb•Rl. oj“n h•yù/ es” mØlIet ŒAim smˆS˜ÿ Œ•–˜ÿr id•eyù öBu˜ek•
k•em igeyù ŒAim ß*mz” erAg• h•eyù yAi•C. D•‘b•Ad• id•”.
573 gItsMih•tA 111:2-115:1
2
öBu˜ ib•S•åyùk•r k•Aj“k•mR k•ern. ö½Verr k•AC eTek• Œ#• h•eyù yAyù. y• sb• eTek• eb•zI k•er éX elAek•r•
ey sb• B˜Ael• ij“ins ŒAes elAek•rA t• c•Ayù. c•Ayù t• or• pAeb• n•.
3
ö½Vr ök]•t” ib•S•åyùk•r Žb•M mih•mmyù k•Ay$Y k•ern.
t¡Ar D•Aiµ•Råk•tA ic•rid•n” ib•rAj“ k•er. gIt 113
4
ö½Vr ŒAü‚y$Y k•Ay$Y k•ern yAet ŒAmr• men rAiK 1
öBu˜r özMs• k•r? öBu˜r d•Asr•/ t¡Ar özMs•
ey öBu˜ sitY” d•yùAmyù o (•mAzIl. k•r? öBu˜r nAemr özMs• k•r.
5
ö½Vr/ t¡Ar ŒnugAmIed•r ŒAh•Ar ed•n. ö½Vr ic•rid•n 2
öBu˜r nAm ŽKnk•Ar j“‘ Žb•M ic•rk•Aelr j“‘
t¡Ar c•¢i)˜ S•åre, rAeKn. D•nY eh•Ak•.
6 3
ö½Vr ey sb• zi)˜zAlI ij“inxÙil k•ereCn eyKAen pUb•Rid•ek• sUeyRAd•yù h•yù esKAn eTek• Zr¨
t• t¡Ar elAk•j“enr k•AeC ömAŠ k•ereC ey itin k•er piü‚em eyKAen sUyR ŒˆˆS˜ÿ yAyù esKAn pyR•–˜ÿ
Œ‘ j“AitsmU e h•r ŒiD•k•ArBu ˜ )˜ ed•z tAed•r öBu˜r nAemr özMsA eh•Ak•.
id•eyùiCeln. 4
öBu˜/ smˆS˜ÿ j“AitÙilr ¬eß$““. t¡Ar mih•m• ŒAk•Az
7
ö½Vr y• ik•C¢ k•ern sb•” suª•r o yTAyT. t¡Ar pyR•–˜ÿ yAyù.
sb• ŒA|•Aek•” inB˜$r k•r• c•el. 5
ek•An b•Yi)˜” ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr mt nyù.
8
ö½Verr ŒA|•AsmUh• ic•rid•n b•j“Ayù TAk•eb•. ey ö½Vr S•VˆegRr Ÿ<c•¢ ŒAsen b•esn.
6
k•Are, ö½Vr ŒA|•AÙil id•eyùiCeln esÙil iCl sí ö½Vr ŒAmAed•r eTek• Žt Ÿ<c•e¢ t ŒAeCn ey ŒAk•Az
o ŒA•–˜ÿirk•. o p]iTb•Iek• ed•Ket h•el t¡Aek• inec•r id•ek• tAk•Aet
9
t¡Ar elAek•ed•r Ÿß“Ar k•rAr j“‘ ö½Vr k•AŸek• h•yù.
7
pAiWeyùiCeln. ö½Vr tAed•r seÒ˜ ey c•¢i)˜ k•ereCn ö½Vr d•ir@ elAek•ed•r D•eU l• eTek• oper etAeln.
t• ic•rid•n b•j“Ayù TAk•eb•. ö½Verr nAm B˜yù¿•r Žb•M ŒAˆS˜ÿAk<u•¼ eTek• ö½Vr iB˜KArIed•r &u“el ŒAenn.
8
pib•^. Žb•M es” sb• elAek•ed•r ö½Vr Kub• Ùr¨ ׈pU,R
10
ö½Verr öit B˜yù Žb•M šß“• eTek•” ö|•Ar k•er etAeln. ö½Vr tAed•r elAek•ed•r opr enï ׈
sU^pAt h•y.ù yAr• ö½Vrek• mA‘ k•er tAr• Kub• ib•c•(•,. k•rb•Ar j“‘ Ÿ•c• S˜îAnÙil ed•n.
ic•rid•n ö½Verr öit özMsAgIt gAoyù• h•eb•. 9
Žk•j“n nArIr ek•An s•–˜ÿAn n• TAk•et pAer.
ik••–˜Þ ö½Vr tAek• s•–˜ÿAn ed•n o suKI k•ern. öBu˜r
gIt 112 özMs• k•r?
1
öBu˜r özMs• k•r? es” b•Yi)˜ ey öBu˜ek• B˜yù o
šß“• k•er es Kub• suKI h•eb•. es” b•Yi)˜ ö½Verr ŒA|•A gIt 114
1
pCª• k•er. ”•S•ˆó Aeyùl imzr tYAg k•rel•. yAek•Ab• es” ib•ed•z
2
tAr Ÿ%rpur¨xr• Ž” p]iTb•Iet mh•í h•eb•. sí tYAg k•rel•.
2
elAek•ed•r Ÿ%rpur¨xr• sitYk•Aerr D•‘ h•eb•. iyh•Ýd•• ö½Verr ib•ezx mAnux h•elA. ”•S•óˆAeyùl t¡Ar
3
es” b•Yi)˜r pirb•Ar öc•Ø D•nI h•eb• Žb•M tAr rAj“ ׈ h•elA.
3
D•Aiµ•Råk•tA ic•rid•n b•j“Ayù TAk•eb•. Ž” ed•eK elAih•tsAgr ed•Qe¼ pAileyùiCel•. y£•n $
4
sí elAek•ed•r k•AeC ö½Vr ŒÞ“k•Aer öitB˜At nd•Io G•uer ed•Q¼ id•eyùiCel•.
4
Žk•iw ŒAelAr mt. ö½Vr d•yùAmyù/ (•mAzIl Žb•M pb•RtÙel• b•uen• CAgelr mt enec• ŸeWiCel•.
B˜AelA. pAh•A¼Ùel• emexr mt enec• ŸeWiCel•.
5 5
Žk•j“n b•Yi)˜r pe(• d•yùAlu Žb•M Ÿd•Ar h•oyù• elAih•tsAgr ek•n &u“im C¢ew pAlAelÀ y£•$n nd•I
B˜Ael•. Žk•j“n b•Yi)˜r pe(• tAr k•emR sí TAk•• ek•n &u“im G•uer ed•Q¼ id•elÀ
6
B˜Ael•. pb•tR mAl• ek•n etAmr• b•eu n•-CAgelr mt nAc•elÀ
6
es” b•Yi)˜r ek•Anid•n ptn h•eb• n•. Žk•j“n pAh•A¼ sk•l/ ek•n etAmr• emxzAb•ek•r mt
D•AiµR•åk• b•Yi)˜ek• ic•rid•n S•år, k•r• h•eb•. nAc•elÀ
7
es é>sMb•Aed• B˜It h•eb•• n•. es tAr inej“r 7
yAek•Aeb•r öBu˜/ ö½Verr sAmen/ p]iTb•I ek<•ep
ib•½VAes #â ek•nn• es öBu˜et ŒAS˜î• rAeK. igeyùiCel•.
8 8
es” b•Yi)˜ inej“r ib•½VAes #â. es k•Kno B˜yù ö½Vr h•eln Žmn Žk•j“n/ iyin pATr eTek•
pAeb• n•. es tAr zߨed•r prAij“t k•reb•. j“lek• öb•Aih•t k•rAn. ö½Vr z)˜ pATr eTek• Žk•iw
9
es” b•Yi)˜ d•ir@•ed•r mu)˜h•ˆeS˜ÿ d•An k•er Žb•M j“lD•ArA öb•Aih•t k•eriCeln.
tAr D•Aiµ•åR k•tA ic•rid•n b•j“Ayù TAk•eb•. es ib•rAw sµ•åAn
pAeb•. gIt 115
10
éX elAek•r• Ž” sb• ed•eK ereg yAyù. or• 1
eh• öBu˜/ ŒAm•ed•r ek•An sµ•åAn pAoyùA Ÿic•í
rAeg d¡•At k•¼m¼ k•ret TAek• ik••–˜Þ tArpr or• nyù. sb• sµ•åAn” ŒApnAr. ŒApnAr eöemr j“‘
gItsMih•tA 115:2-118:3 574

ŒAmr• ŒApnAek• ib•½VAs k•ret pAir. Ž” j“‘ sk•l D•Ier D•Ier b•Þ“ h•eyù ŒAseC. ŒAim sMk•wyu)˜ o é>iKt
sµ•åAn ŒApnAr. h•lAm.
2
Œ‘ j“Aitr elAek•rA ik• k•er b•let pAer/ 4
tKn ŒAim öBu˜r nAmek• ŒAmˆ–˜¤, k•rlAm. ŒAim
"ek•ATAyù etAmAed•r ö½VrÀ® b•eliClAmÉ "öBu˜/ ŒAmAyù r(•• k•r¨n?®
3
ö½Vr S•VˆegR reyùeCn Žb•M itin y• c•An tA” k•ret 5
öBu˜ mÒ˜lmyù Žb•M k•r¨,Amyù. ö½Vr d•yùAmyù.
pAern. 6
öBu˜ Œsh•Ayù mAnuexr y ͈ enn. ŒAim sh•Ayùh•In
4
Œ‘A‘ j“Aitr "ed•b•tArA® ZD•u” esAn• o räpAr iClAm/ öBu˜ ŒAmAyù r(•• k•ereCn.
7
qtrI mUi%$ mA^. or• ik•C¢ mAnuexr qtrI mUi%$ mA^. eh• ŒAmAr ŒA ™•/ etAmAr ib•šAemr S˜îAen iP•er
5
o” mUi%$ed•r muK ŒAeC ik••–˜Þ k•T• b•let pAer Žs? öBu˜ etAmAr sµpekR• y ͈ eneb•n.
8
n•. oed•r ec•AK ŒAeC ik••–˜Þ ed•Ket pAyù n•. eh• ö½Vr/ ŒApin ŒAmAr ŒA ™Aek• m]&u“Y eTek•
6
oed•r k•An ŒAeC ik••–˜Þ Znet pAyù n•. oed•r r(•• k•ereCn Žb•M ŒApin ŒAmAr Œš¨ inb•Ar,
nAk• ŒAeC ik••–˜Þ •ç •A, inet pAer nA. k•ereCn. ŒApin ŒAmAyù ptn eTek• r(•• k•ereCn.
7
oed•r h•At ŒAeC ik••–˜Þ ŒnuB˜b• k•ret pAer n•. 9
j“Iib•ted•r rAej“Y/ ŒAim öBu˜r esb•• Œb•YAh•t
oed•r pA ŒAeC ik••–˜Þ c•let pAer n•. Žb•M oed•r rAKb•.
10
k•ã eTek• ek•An S•Vˆr ŒAes n•. yKn ŒAim b•eliC/ "ŒAim Db•Ms h•eyù egiC®
8
ey sb• elAek•rA mUi%$Ùil qtrI k•er Žb•M tAet tKno ŒAim ib•½VAs k•er c•eliC.
11
tAed•r ŒAS˜î• rAeK/ tArA ik• o” sb• mUi%$ÙelAr mt ç<•/ yKn ŒAim ib•mxR iClAm/ tKn b•eliClAm/
h•eyù yAeb•À "sb• elAk•” imTYAb•AdI.®
9
eh• ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA/ öBu˜ek• ib•½VAs k•r? öBu˜ 12
ŒAim öBu˜ek• ik• ŒAr id•et pAirÀ ŒAmAr y•
oed•r r(•k• Žb•M itin tAed•r sAh•AyY k•ern. ik•C¢ ŒAeC sb•” öBu˜ id•eyùeCn?
10
h•AerAe,r pirb•Ar öBu˜ek• ib•½AV s k•r? öBu˜ oed•r 13
itin ŒAmAyù r(•• k•ereCn/ tA” ŒAim t¡Aek•
r(•k• Žb•M itin tAed•r sAh•AyY k•ern. epyù qneb•† ŸísgR k•reb••. ŒAim öBu˜r nAm ŒAmˆ–˜¤,
11
öBu˜r ŒnugAmIrA/ öBu˜ek• ib•½AV s k•r? öBu˜ oed•r k•reb••.
r(•k• Žb•M itin tAed•r sAh•AyY k•ern. 14
y• öitš¨it id•eyùiC/ öBu˜ek• ŒAim t• ed•eb••.
12
öBu ŒAmAed•r S•åre, rAKeb•n Žb•M ŒAmAed•r ŒAim ŽKn t¡Ar sk•l elAek•r sAmen yAeb•A.
ŒAzIb•RAd• k•reb•n. öBu˜ ”•S•óˆAeyùlek• ŒAzIb•RAd• k•reb•n. 15
öBu˜r ŒnugAmIed•r Žk•j“enr m]&u“Y öBu˜r k•AeC
öBu˜ h•AerAe,r pirb•Arek• ŒAzIb•RAd• k•reb•n. Kub•” Ùr¨ ׈pU,R. öBu˜/ ŒAim ŒApnAr Žk•j“n d•As?
13
öBu˜ t¡Ar smˆS˜ÿ ŒnugAmIed•r ŒAzIb•RAd• k•reb•n. 16
ŒAim ŒApnAr d•As/ ŒAim ŒApnAr” Žk• d•AsIr
d•In eTek• mh•%m pyR•–˜ÿ sk•lek•” smAnB˜Aeb• ŒAzIb•AR d• s•–˜ÿAn. öBu˜/ ŒApin” ŒAmAr öTm iz(•k• iCeln?
17
k•reb•n. ŒAim ŒApnAek• D•‘b•Ad• ŸísgR k•reb••. ŒAim
14
öBu˜/ etAmAek• Žb•M etAmAr s•–˜ÿAned•r Œenk• öBu˜r nAm S•år, k•reb••.
Œenk• ŒAzIb•RAd• id•n. 18
y• öitš¨it id•eyùiC öBu˜ek• ŒAim t• ed•eb••.
15
öBu˜”˜ S•VˆgR o p]iTb•I s]iX k•ereCn Žb•M öBu˜ ŒAim ŽKn t¡Ar sk•l elAek•r sAmen yAeb••.
etAmAek• S•VˆAgt j“AnAe•Cn? 19
ŒAim ej“r¨zAelemr miª•er yAeb••. öBu˜r
16
S•VˆgR ö½Verr ik••–˜Þ mAnuxek• itin p]iTb•I özMs• k•r.
id•eyùeCn.
17
m]t elAek•r• ö½Verr özMs• k•er n•. m]t gIt 117
elAek•rA/ yAr• k•b•er• reyùeC tArA öBu˜r özMs• 1
etAmrA j“Aitsk•l/ öBu˜r özMs• k•r. etAmrA
k•er n•. sb• elAek•rA/ öBu˜r özMs• k•r.
18
ik••–˜Þ ŒAmr• ŽKn öBu˜r D•‘b•Ad• k•riC Žb•M 2
öBu˜ ŒAmAed•r Kub• B˜AelAb•Aesn? Žb•M öBu˜
ic•rid•n ŒAmr• t¡Aek• D•‘b•Ad• ed•eb••. öBu˜r özMs• ic•rid•n” ŒAmAed•r öit sí TAk•eb•n? öBu˜r özMs•
k•r? k•r?

gIt 116 gIt 118


1
öBu˜ yKn ŒAmAr öATRn• ezAenn/ tKn ŒAmAr 1
öBu˜ek• sµ•åAn k•r/ k•Ar, itin” ö½Vr. t¡•r ök]•t
B˜AelA lAeg. eöm ic•r öb•h•mAn TAek•?
2
ŒAim yKn sAh•AeyYr j“‘ fAik• tKn itin ŒAmAr 2
”•S•óˆAeyùl Ž” k•T• b•l/ "t¡Ar ök]•t eöm ic•r
k•T• Znel ŒAmAr B˜AelA lAeg. öb•h•mAn TAek•?®
3
ŒAim öAyù m]t h•eyù igeyùiClAm? ŒAmAr c•Ar id•ek• 3
yAj“k•r• etAmrA b•l/ "t¡Ar ök]•t eöm ic•r
m]&u“Yr d•i¼ÙelA j“¼Aen• iCl. k•b•r ŒAmAr opr öb•h•mAn TAek•?®
575 gItsMih•tA 118:4-119:16
4
etAmrA elAek•r• yAr• öBu˜ek• ŸpAsn• k•r/ 25
elAek•rA b•lelA/ "öBu˜r özMs• k•r? öBu˜
etAmr• b•elA/ "t¡Ar ök]•t eöm ic•r öb•h•mAn TAek•?® ŒAmAed•r r(•• k•ereCn?
5
ŒAim sms´Ayù pe¼iClAm tA” sAh•AeyYr j“‘ 26
es” elAk•iwek• S•VˆAgt j“AnAo/ ey öBu˜r nAm
ŒAim öBu˜ek• efek•iClAm. öBu˜ ŒAmAyù Ÿ%r id•eyùeCn ineyù ŒAseC.® yAj“k•r• Ÿ%r id•eyùiCel•/ "ŒAmr•
Žb•M ŒAmAyù mu)˜ k•ereCn. etAmAek• öBu˜r g]eh• S•VˆAgt j“AnA”?®
6
ŒAmAr seÒ˜ öBu˜ ŒAeCn/ tA” ŒAim B˜yù pAeb•• 27
öBu˜” ö½Vr Žb•M itin ŒAmAed•r ýh•, k•ern.
n•. elAek•rA ŒAmAek• ŒAh•t k•rAr j“‘ ik•C¢ k•ret b•ilr j“‘ Žk•w• emx b<••D• Žb•M eswAek• eb•d•Ir ek•Ae,
pAer n•. ineyù c•l.®
7
öBu˜” ŒAmAr sh•Ayù . ŒAim ŒAmAr zߨed•r 28
öBu˜/ ŒApin” ŒAmAr ö½Vr/ ŒApnAek• D•‘b•Ad•
prAij“t ed•Keb••. id•”. ŒAim ŒApnAr özMs• k•ir?
8
mAnuxek• ib•½VAs k•rAr eTek• öBu˜ek• ib•½VAs k•r• 29
öBu˜r özMs• k•r? k•Ar, itin mÒ˜lmyù. t¡Ar
Œenk• B˜Ael•. ök]•t eöm ic•r•–˜ÿn.
9
etAmAed•r entAed•r ib•½VAs k•r• eTek• öBu˜ek•
ib•½VAs k•r• Œenk• B˜Ael•. gIt 119
10
b•æ zߨ ŒAmAek• iG•er D•eriCl. ik••–˜Þ öBu˜r ŒAelP•
zi)˜r þˆAr• ŒAim ŒAmAr zߨed•r prAij“t k•eriC. 1
es” sb• elAk• yAr• sí o Zß“ j“Ib•nyApn k•er
11
ŒAmAr zߨrA ß*mAgt ŒAmAyù iG•er” yAi•Cl. tAr• suKI. o” sb• elAk• öBu˜r iz(•AmAlAek• Œnusr,
öBu˜r zi)˜r sAh•AeyY ŒAim oed•r prAij“t k•er.
k•eriC. 2
yAr• öBu˜r c•i¢ )˜ mAen tAr• suKI. tAr• sb•AR •–˜ÿ>k•r,
12
J“<Ak• J“<Ak• emQmAiCr mt zߨr• ŒAmAyù iG•er id•eyù öBu˜ek• mAen.
3
D•eriCel•. ik••–˜Þ Ët ‰ˆlnzIl eJ“Aepr mt or• o”sb• elAk• ek•An mª• k•Aj“ k•er n•. or•
ezx h•eyù igeyùiCel•. öBu˜r zi)˜ id•eyù ŒAim oed•r öBu˜ek• mAen.
prAij“t k•eriC. 4
öBu˜/ ŒApin ŒAmAed•r ŒA|•A id•eyùeCn Žb•M ŒApin
13
ŒAmAr zߨr• ŒAmAyù ŒAß*m, k•eriCel• Žb•M ŒAmAed•r o” ŒA|•AsmUh• puerApuir mAnet b•eleCn.
ŒAmAek• öAyù ezx k•er id•eyùiCel•. ik••–˜Þ öBu˜ ŒAmAyù 5
öBu˜/ sb•smyù ŒAim yid• ŒApnAr ib•iD• mAin/
6
sAh•AyY k•eriCeln. tAh•el ŒAim yKn ŒApn•r ŒAed•zÙil ineyù
14
öBu˜” ŒAmAr zi)˜ Žb•M ŒAmAr j“yùgAn? öBu˜ ic••–˜ÿ• k•rb• tKn ŒAim liÆï“t h•eb•• n•.
ŒAmAyù r(•• k•ern? 7
tAh•el ŒAim ök]•t” ŒApnAek• sµ•åAn k•ret
15
D•Aiµ•åR k• elAek•ed•r b•A¼Iet &u“im Ž” ib•j“yù Ÿísb• pAreb••/ yKn ŒAim ŒApnAr ‘AyY ib•iD•Ùil smI(••
Znet pAeb•. öBu˜ ŒAb•Ar t¡Ar mh•An zi)˜ öd•zRn k•rb•.
k•reln. 8
öBu˜ ŒAim ŒApnAr ŒA|•AÙel• pAln k•reb••
16
öBu˜r b•AæÙil j“eyù Ÿe%Ailt. itin ŒAb•Ar tA” ŒAmAek• eCe¼ yAeb•n n•?
Žk•b•Ar t¡Ar mh•An zi)˜ ed•KAeln.
17
ŒAim mreb•A n•/ ŒAim eb<•ec• TAk•eb•• Žb•M öBu˜ qb•í
9
ik• k•ereCn t• ŒAim b•leb••. Žk•j“n yub•k• ik• k•er Zß“ j“Ib•nyApn k•reb•À
18
öBu˜ ŒAmAyù zAiˆS˜ÿ id•eyùeCn/ ik••–˜Þ itin ŒAmAyù ŒApnAr ŒAed•zsmUh• emen es Žrk•m k•ret pAreb•.
mret ed•n in. 10
smý Œ•–˜ÿr id•eyù ŒAim öBu˜r esb•• k•ret ec•X•
19
‘Aeyùr isMh•þˆArÙil ŒAmAr j“‘ Kuel yAo/ ŒAim k•ir. ö½Vr/ ŒApnAr ŒA|•A mAnet ŒAmAyù sAh•AyY
öBu˜r ŸpAsn• k•ret eB˜ter ŒAseb••. k•r¨n.
20
o”Ùel• öBu˜r þˆAr. Žk•mA^ D•Aiµ•Råk• elAek•rA” 11
ŒApnAr iz(••mAl• ŒAim y ͈ k•er ŒnuD•Ab•n
or meD•Y id•eyù eyet pAer. k•ir/ yAet ŒAim ŒApnAr ib•r¨eß“ pAp n• k•ir.
21
eh• öBu˜/ ŒAmAr öATRnAr Ÿ%r ed•oyùAr j“‘ 12
eh• öBu˜/ ŒApin ˆD•‘ . ŒApnAr ib•iD•smUh• ŒAmAyù
Žb•M ŒAmAek• r(•• k•rb•Ar j“‘ ŒApnAek• D•‘b•Ad• ezKAn.
j“AnA”. 13
ŒAim ŒApnAr sb• öA|• isß“Ae•–˜ÿr k•T• b•leb••.
22 14
ey pATriwek• S˜îpitr• c•Ayù in/ eswA” h•eyù ŒAim ey ek•An ij“inesr ec•eyù ŒApnAr c•i¢ )˜smUh•
egl muKY öS˜ÿr. j“Anet eb•zI ŸpeB˜Ag k•ir.
23
öBu˜ Žiw k•ereCn Žb•M Žiw ed•Ket Œ•¶“õàt 15
ŒAim ŒApnAr inyùemr ŒAelAc•n• k•ir. ŒAim
lAgeC? ŒApnAr j“Ib•nD•ArA Œnusr, k•ir.
24
ŒAj“ek•r id•n es” id•n y• öBu˜ s]iX k•ereCn. 16
ŒAim ŒApnAr ib•iD•smUh• ŸpeB˜Ag k•ir. ŒApnAr
ŒAj“ ŒAmAed•r ŒAnª• k•ret id•n/ suKI h•et id•n. b•Ak•Y ŒAim Bu˜leb•• n•.
gItsMih•tA 119:17-52 576
igml iz(•AmAlAÙel• mAneb••. ŒAim sµpU,RB˜Aeb• esÙelA
17
ŒApnAr d•As/ Ž” ey ŒAim/ ŒAmAr öit B˜Al pAln k•reb••.
b•Yb•h•Ar k•r¨n/ yAet ŒAim eb<•ec• TAk•et pAir Žb•M 35
eh• öBu˜/ ŒApnAr ŒA|•AsmUeh•r peT ŒAmAyù
ŒApnAr ŒA|•AsmUh• mAnet pAir. pirc•Ailt k•r¨n. j“Ib•enr es” pT ŒAim sitY”
18
öBu˜ ŒAmAr ec•AK Kuel id•n. ŒAmAek• ŒApnAr B˜AelAb•Ais.
36
iz(••smUh• ed•Ket id•n Žb•M eysb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y ŒApin ik• k•er D•nI h•oyù• yAyù es” ic••–˜ÿAr eTek•/ ŒApnAr
k•ereCn t• pAW k•ret id•n. c•¢i)˜ sµpekR• ic••–˜ÿ• k•ret ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n.
19
öBu˜/ Ž” ed•ez ŒAim Žk•j“n ib•ed•zI. ŒAmAr 37
öBu˜/ ŒsAr ib•xeyùr id•ek• ŒAmAek• tAk•Aet
k•AC eTek• ŒApnAr iz(•Aek• ŒA¼Al k•er rAKeb•n ed•eb•n n•. ŒApnAr peT b<•Ac•et ŒAmAyù sAh•AyY
n•. k•r¨n.
20
sb• smeyù” ŒAim ŒApnAr isß“A•–˜ÿÙel• ŒnuD•Ab•n 38
ŒApnAr d•Aesr j“‘ ey öitš¨it id•eyùiCeln
k•ret c•A”. t• pAln k•r¨n/ yAr P•el elAek•rA ŒApnAek• šß“•
21
öBu˜/ ŒApin Œh•¿•ArI elAek•ed•r smAelAc•n• k•er.
39
k•ern. yAr• ŒApnAr ŒAed•zÙil mAnet ŒS•VˆIk•Ar ey lÆï“Aek• ŒAim B˜yù pA” t• ŒApin inrsn
k•er/•tAed•r B˜AegY mª• ik•C¢ G•web•. k•r¨n. ŒApnAr isß“A•–˜ÿÙil |•AngB˜$ Žb•M B˜Ael•.
22 40
ŒAmAek• liÆï“t Žb•M ib•º•t k•reb•n n•. ŒAim ed•Kun ŒAim ŒApnAr ŒA|•AÙel• B˜AelAb•Ais.
ŒApnAr c•¢i)˜ pAln k•eriC. ŒAmAr öit B˜Ael• b•Yb•h•Ar k•r¨n Žb•M ŒAmAyù b<•Ac•et
23
entAr• pyR•–˜ÿ ŒAmAr sµpekR• mª• k•T• b•eleC. id•n.
ik••–˜Þ öBu˜/ ŒAim/ ŒApnAr d•As Žb•M ŒAim ŒApnAr
ib•iD•smUh• ŒnuD•Ab•n k•ir. eb•Ú
24
ŒApnAr c•¢i)˜ ŒAmAr ink•w b•Þu“. oiw ŒAmAek• 41
öBu˜/ ŒAmAr öit ŒApnAr ök]•t eöm öd•zRn
B˜Ael• Ÿped•z ed•yù. k•r¨n. ŒApnAr öitš¨it mt ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
42
tAh•el ey elAek•r• ŒAmAyù ŒpmAn k•ereC
d•Alí tAed•r j“‘ ŒAim Žk•w• Ÿ%r K<uej“ pAeb••. öBu˜
25
ŒAim Kub• zIç•” mAr• yAeb••. öBu˜ ŒApin ŒA|•A ŒApin y• b•eln ök]•t” ŒAim t• ib•½VAs k•ir.
43
id•n Žb•M ŒAmAek• b<•Ac•et id•n. ŒApnAr stY iz(•• sµpekR• ŒAmAek• sb•Rd•A”
26
ŒAmAr j“Ib•n sµpek$•• ŒAim ŒApnAek• b•eliC/ b•let id•n. öBu˜/ ŒAim ŒApnAr öA|• isß“Ae•–˜ÿr opr
Žb•M ŒApin ŒAmAyù Ÿ%r id•eyùeCn. ŽKn ŒAmAek• inB˜$r k•ir.
ŒApnAr ib•iD• sµpekR• iz(•• id•n. 44
öBu˜/ ŒAim ic•rid•n ŒApnAr iz(•AmAlAÙel•
27
öBu˜ ŒApnAr ib•iD• b•uJ“et ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n. Œnusr, k•reb••.
45
eysb• ŒAü‚y$Y k•Ay$Y ŒApin k•ereCn t• ŒAmAyù b•let tAh•el ŒAim mu)˜ h•eb••. ek•nÀ k•Ar, ŒApnAr
id•n. ib•iD• pAln k•ret ŒAim ŒAöA, ec•X• k•ir.
28 46
ŒAim é>KI Žb•M šA•–˜ÿ. ŒApin ŒA|•A k•r¨n Žb•M Žmn ik• rAj“Aed•r sAmeno ŒAim inB˜$eyù ŒApnAr
ŒAim ŒAb•Ar zi)˜zAlI h•eyù ŸWeb•. nIit ik• b•el es sµ•VˆeÞ“ b•lb•.
29
eh• öBu˜/ ŒAmAek• o” öb•Ç•ˆnAmyù j“Ib•n eTek• 47
eh• öBu˜/ ŒApnAr ŒA|•AÙil ŒAim B˜Alb•Ais Žb•M
dU•er rAKun. ŒApnAr iz(••mAlA id•eyù ŒAmAyù pirc•Ailt oÙelAet ŒAim ŒAnª• pA”.
k•r¨n. 48
öBu˜ ŒApnAr ŒA|•AÙelAr özMs• k•ir. ŒAim
30
eh• öBu˜/ ŒAim ŒApnAr öit ib•½VˆS˜ÿ TAk•et iS˜îr esÙel•ek• B˜AelAb•Ais Žb•M esÙel• ŒnuD•Ab•n k•ir.
k•eriC. ŒtY•–˜ÿ sAb•D•AntAr seÒ˜ ŒAim ŒApnAr öA|•
isß“A–˜ÿsmUh• ŒnuD•Ab•n k•ir. siynù
31
eh• öBu˜/ ŒApnAr c•¢i)˜et ŒAim inü‚l TAk•eb••. 49
öBu˜ ŒAmAr öit ŒApnAr öitš¨itr k•T• men
ŒtŽb• ŒAmAek• h•tAz k•reb•n n•. rAKeb•n. es” öitš¨it ŒAmAek• ŒAz• ed•yù.
32 50
ŒAim ŒAneª•r seÒ˜ ŒApnAr ŒA|•AÙel• ŒAim éd$•zAýˆS˜ÿ iClAm/ ŒApin ŒAmAyù S•VˆiS˜ÿ
mAneb••. öBu˜ ŒApnAr ŒA|•AÙel• ŒAmAyù suKI id•eyùeCn. ŒApnAr b•Ak•Y ŒAmAek• punRb•Ar b<•Ac•et
k•er. id•eyùeC.
51
yAr• B˜Aeb• or• inej“r• ŒAmAr ec•eyù B˜Ael•/
eh• tAr• ŒAmAek• ß*mAgt ŒpmAn k•ereC. ik••–˜Þ ŒAim
33
öBu˜/ ŒAmAek• ŒApnAr ib•iD• iz(•• id•n/ ŒAim ŒApnAr iz(•• Œnusr, k•r• eTek• ib•rt h•” in.
esÙel• emen c•leb••. 52
ŒAim sb•Rd•A” ŒApnAr öA|• isß“A•–˜ÿsmUh• S•år,
34
ŒAmAek• b•uJ“et sAh•AyY k•r¨n/ ŒAim ŒApnAr k•ir. öBu˜ ŒApnAr öA|• isß“A•–˜ÿ˜ ŒAmAyù sA•–˜ÿvn• ed•yù.
577 gItsMih•tA 119:53-87
53
yKn ed•iK/ éj$“n mAnux ŒApnAr iz(•• Œnusr, ih•tk•r. tAr• 1/000 KØ esAn• o räepAr ec•eyùo
k•r• eTek• ib•rt h•eyùeC/ tKn ŒAim ß*uß“ h•”. Ÿ%m.
54
ŒApnAr ib•iD•Ùel•” ŒAmAr g]eh•*• sÒ˜It.
55
öBu˜/ rAet ŒAim ŒApnAr nAm S•år, k•ir Žb•M ”yduù
ŒAim ŒApnAr iz(•AmAlAsmUh• S•år, k•ir. 73
eh• öBu˜/ ŒApin ŒAmAyù s]iX k•ereCn Žb•M ŒApin
56
Žw• s•µ˜õb• h•eyùeC tAr k•Ar,/ ŒAim y ͈ k•er inej“r h•At id•eyù ŒAmAyù Œb•lµ•ˆV n id•eyùeCn. ŒApnAr
ŒApnAr ŒA|•A pAln k•ir. ŒA|•AÙel• b•uJ“et Žb•M pAln k•ret ŒAmAyù sAh•AyY
k•r¨n.
eh•í
74
öBu˜/ ŒApnAr ŒnugAmIr• ŒAmAyù ed•eK Žb•M
öBu˜ ŒApnAr ŒA|•A pAln k•rAek•” ŒAmAr
57
ŒAmAyù šß“• k•er. or• KuzI/ k•Ar, ŒApnAr k•T•
j“Ib•enr k•t$b•Y b•el iS˜îr k•eriC. ŒAim ib•½VAs k•ir.
58
öBu˜ ŒAim sµpU,B R ˜Aeb• ŒApnAr opr inB˜$r k•ir. 75
öBu˜/ ŒAim j“Ain ŒApnAr isß“A•–˜ÿÙel• suª•r
ŒApnAr öitš¨it mt ŒAmAr öit sd•yù eh•An. Žb•M ŒApin ey ŒAmAyù zAˆiˆS˜ÿ id•eyùiCeln t• ŒApnAr
59
inej“r j“Ib•n sµpek$• ŒAim Kub• stk$•B˜Aeb• ic••–˜ÿ• pe(• yTAyT iCel•.
k•eriC Žb•M ŒAim ŒApnAr c•¢i)˜et iP•er ŽesiC. 76
ŽKn ŒApnAr ök]•t eöm id•eyù ŒAmAyù ŒArAm
60
ek•Ano ib•lµ•Vˆ n• k•er ŒAim ŒApnAr ŒA|•AÙil id•n. ŒApnAr öitš¨it mt ŒAmAyù/ ŒApnAr d•Asek•
pAln k•rAr j“‘ tA¼AtAi¼ iP•er ŽesiC. ŒArAm id•n.
61
Žk•d•l mª• elAk• ŒAmAr sµpekR• b•Aej“ k•T• 77
eh• öBu˜/ ŒAmAr opr ŒApnAr k•r¨,• b•xn $ k•r¨n
b•eleC. ik••–˜Þ öBu˜/ ŒAim ŒApnAr iz(••mAlAek• Žb•M ŒAmAyù b< • Ac•et id•n. ŒAim ŒApnAr
Bu˜ilin. iz(•AmAlAÙel• sitY” ŸpeB˜Ag k•ir.
62 78
ŒApnAr suisß“A•–˜ÿr j“‘/ mAJ“ rAet ŸeW ŒAim elAek• yAr• inej“ed•r ŒAmAr ec•eyù Ÿ%m b•el
ŒApnAek• D•‘b•Ad• id•”. men k•er tAr• ŒAmAr sµpekR• imTY• k•T• b•eleC.
63
yAr• ŒApnAr ŸpAsn• k•er ŒAim tAed•r Ï elAk•Ùel• eyn liÆï“t h•yù. eh• öBu˜/ ŒApnAr
öetYek•r k•AeC b•Þu“ S•Vräp. yAr• ŒApnAr ined$•z ib•iD•Ùel• ŒAim ŒD•Yyùn k•ir.
mA‘ k•er ŒAim tAed•r öetYek•r k•AeC b•Þu“ S•Vˆräp. 79
ŒAz• k•ir ŒApnAr ŒnugAmIr• ŒAmAr k••eC
64
öBu˜/ ŒApnAr ök]•t eöm p]iTb•Iek• pU,R k•er. iP•er ŒAseb• Žb•M tAr• ŒApnAr c•i¢ )˜ sµpekR• jAneb•.
ŒAmAyù ŒApnAr ib•iD•Ùel• ezKAn. 80
öBu˜ ŒApnAr ŒA|•AÙel• ŒAmAek• inK<utB˜Aeb•
pAln k•ret id•n/ tAh•el ŒAim ŒAr liÆï“t h•b•
eww n•.
eh• öBu˜/ ŒAmAr j“‘/ ŒApnAr Ž” d•Aesr j“‘
65

ŒApin Œenk• mÒ˜l k•ereCn. y• k•rAr öitš¨it k•P•


id•eyùiCeln ŒApin iWk• tA” k•ereCn. 81
ŒAim öAyù m]t/ ŒApin ŒAmAyù r(•• k•reb•n Ž”
66
öBu˜/ öA|•-isß“A•–˜ÿ ýh•e,r j“‘ ŒAmAyù ö|•• ötI(•Ayù ŒAiC. ik••–˜Þ eh• öBu˜/ ŒApin y• b•eln tAet
id•n. ŒAim ŒApnAr ŒA|•AsmUh• ib•½VAs k•ir. ŒAim ib•½VAs k•ir.
67
éd$•zAyù p¼Ar ŒAeg ŒAim Œenk• Bu˜l k•Aj“ 82
ŒApin ey öitš¨it id•eyùiCeln t• ed•Ket
k•eriC. ik••–˜Þ ŽKn ŒAim y ͈ k•er ŒApnAr ŒA|•A ed•Ket ŒAmAr éec•AK ûL•A•–˜ÿ h•eyù egeC. eh• öBu˜/ k•Kn
pAln k•ir. ŒApin ŒAmAek• ŒArAm ed•eb•nÀ
68 83
eh• ö½Vr/ ŒApin mÒ˜lmyù Žb•M ŒApin B˜Ael• yid• ŒAim k•Kno ŒAb•j$“n•-ˆˆS˜ÿàep zU‘ med•r
k•Aj“smUh• k•ern. ŒApnAr ib•iD•Ùel• ŒAmAyù ezKAn. ippAr mt pirtY)˜ h•” tKno ŒAim ŒApnAr
69
elAek•rA yAr• B˜Aeb• or• ŒAmAr ec•eyù B˜Ael• ib•iD•Ùel• Bu˜leb•• n•.
tAr• ŒAmAr sµpekR• b•Aej“ k•T• Žb•M imTY• k•T• 84
ŒAim k•tid•n” b•• b<•Ac•eb••À eh• öBu˜/ yAr• ŒAmAyù
b•eleC. ik••–˜Þ smˆS˜ÿ˜ Œ•–˜ÿr id•eyù ŒAim ŒApnAr ŒA|•A inyRAitt k•ereC/ es”sb• elAek•ed•r ŒApin k•eb• zAiS˜ÿ
pAln k•er egiC. ed•eb•nÀ
70
Ï sb• elAk• Kub•” ineb•RAD•. ik••–˜Þ ŒAim ŒApnAr 85
ik•C¢ Ÿß“t elAk• tAed•r imTYAr þˆAr• ŒAmAyù
iz(••mAlAr ŒD•Yyùn ŒAim ŸpeB˜Ag k•eriC. ib•ß“• k•ereC Žb•M tAo ŒApnAr iz(•AmAlAr ib•r¨eß“.
71
ŒAim ey Bu˜egiClAm t• B˜Ael•” h•eyùiCl/ k•Ar, 86
öBu˜ elAek• ŒApnAr sb• ŒA|•A ib•½VAs k•ret
ŒAim ŒApnAr ib•iD•Ùel• izeKiClAm. pAer. ŒAmAyù inyRAtn k•er Ïsb• Bu˜l k•eriCl. ŒAmAyù
72
öBu˜/ ŒApnAr iz(••mAlAÙel• ŒAmAr pe(• sAh•AyY k•r¨n.
87
Ï elAek•r• ŒAmAek• öAyù Db•Ms k•er id•eyùeC.
ge] h• ŒTb•• ''miª•er eyKAen ŒAim TAik•.¾¾ ik••–˜Þ ŒAim ŒApnAr ŒA|•A pAln eTek• ib•rt h•” in.
gItsMih•tA 119:88-124 578
88
öBu˜ ŒAmAr öit ŒApnAr ök]•t eöm öd•zRn 107
öBu˜ d•IG•$d•In D•er ŒAim Bu˜egiC. d•yù• k•er
k•r¨n Žb•M ŒAmAyù b<•Ac•et id•n. ŒApin y• b•leb•n ŒApnAr öitš¨itmt ŒAmAek• ŒAb•Ar b<•Ac•et id•n?
ŒAim tA” k•reb••. 108
öBu˜ ŒAmAr özMs• ýh•, k•r¨n Žb•M ŒApnAr
ib•iD•Ùel• ezKAn.
109
lAmd• ŒAmAr j“Ib•n sb•Rd•A” s¿•wApå. ik••–˜Þ ŒAim
89
eh• öBu˜/ ŒApnAr b•A,I ic•rk•Al TAek•. ŒApnAr ŒApnAr iz(••Ùel• Bu˜il in.
110
b•A,I S•VˆegR ic•rk•Aelr j“‘ TAek•. éX elAek•r• ŒAmAyù P<•Aed• eP•let ec•eyùiCel•.
90
ic•rid•enr j“‘” ŒApin ib•½VˆS˜ÿ. öBu˜/ ŒApin ik••–˜Þ ŒAim ŒApnAr ŒA|•AÙil ŒmA‘ k•irin.
Ž” p]iTb•I s]iX k•ereCn Žb•M ŽKno t• reyùeC. 111
öBu˜/ ŒAim ic•rid•n ŒApnAr c•¢i)˜ Œnusr,
91
ŽKno pyR•–˜ÿ˜ Ž” p]iTb•I ey ŒˆiˆS˜ÿ ׈zIl reyùeC/ k•reb••. Žw• ŒAmAek• B˜Ix, KuzI k•er.
112
tAr k•Ar, ŒApnAr ib•iD•. Ž” p]iTb•I ŒApnAr ib•iD•ek• ŒApnAr ib•iD•Ùel• pAln k•rAr j“‘ ŒAim
Žk•j“n ß*Itd•Aesr mt” mA‘ k•er. Œb••” sb•RdA ŒAöA, ec•X• k•reb••.
92
ŒApnAr iz(•AmAlAÙel• yid• ŒAmAr k•AeC b•Þu“r
mt n• h•t tAh•el ŒAmAr égRit” ŒAmAyù ezx k•er sAmk•
id•et•. 113
öBu˜/ yAr• ŒApnAr öit puerApuir inþAb•An nyù
93
ŒAim ŒApnAr ŒA|•AÙil k•Kn” Bu˜leb•• n•/ k•Ar, tAed• r ŒAim G•, ] • k•ir. ik••–˜Þ• ŒApnAr iz(•AmAlAÙel•
esÙelA ŒAmAek• b<•Ac•et id•eyùeC. ŒAim B˜AelAb•Ais.
94
öBu˜/ ŒAim ŒApnAr”/ tA” ŒAmAek• r(•• k•r¨n? 114
ŒAmAyù r(•• k•r¨n/ ŒAmAyù ŒA¼Al k•er rAKun.
ek•nÀ k•Ar, ŒApnAr ŒA|•AÙil mAnet ŒAim ŒAöA, öBu˜/ ŒApin y• b•eln ŒAim sb• ib•½VAs k•ir.
ec•X• k•ir. 115
öBu˜/ éX elAk•ek• ŒAmAr k•AeC ŒAset ed•eb•n
95
éX elAek•r• ŒAmAyù Db•Ms k•ret ec•eyùiCel•. n•. ŒAim Œb••” ŒAmAr ö½Verr ŒA|•A pAln k•reb••.
ik••–˜Þ ŒApnAr c•¢i)˜ ŒAmAek• |•AnI k•ereC. 116
eh• öBu˜/ ŒApnAr öitš¨itmt ŒAmAyù sh•Ayùt•
96
ŒApnAr ib•iD• CA¼• sb• ik•C¢r” sIm• ŒAeC. id•n Žb•M ŒAim Œb••” b<•Ac•eb••. ŒAim ŒApnAek• ib•½AV s
k•ir/ ŒAmAek• h•tAz k•reb•n n•.
emm
117
öBu˜/ ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n/ ŒAim r(•• pAeb••.
97
eh• öBu ˜ / ŒAim ŒApnAr iz(•AmAlAÙel• ŒAim sbR •d•A ŒApnAr ŒA|•AÙil ŒD•Yyùn k•reb••.
B˜AelAb•Ais. sb• smeyù” ŒAim es sµpekR• k•T• b•il. 118
eh• öBu˜/ yAr• ŒApnAr ib•iD• B˜Ò˜ k•er tAed•r
98
öBu˜ ŒApnAr ŒA|•AÙel• ŒAmAek• ŒAmAr zߨed•r sb•Ar k•AC eTek• ŒApin ser ŒAsun. ek•nÀ k•Ar,
eTek• |•AnI k•ereC. ŒApnAr ib•ˆiD• sb• smeyù” ŒAmAr yKn tAr• ŒApnAek• Œnusr, k•rAr k•T• b•eliCel•/
seÒ˜ TAek•. tKn tAr• imTY• k•T• b•eliCel•.
99
ŒAmAr sk•l iz(•ek•r ec•eyù ŒAim |•AnI/ k•Ar, 119
öBu˜/ éX elAek•ed•r ŒAb•j$“nAr mt ŒApin
ŒAim ŒApnAr c•¢i)˜ ŒD•Yyùn k•ir. p]iTb•Iet C¡e¢ ¼ eP•el id•n. tA” ŒAim sb•dR ••” ŒApnAr
100
smS˜ÿ öAc•In entAed•r ec•eyù ŒAim eb•zI ib•|• c•¢i)˜ek• B˜Ael•b•Aseb••.
k•Ar, ŒAim ŒApnAr sb• ŒA|•AÙil mA‘ k•ir. 120
öBu˜/ ŒAim ŒApnAek• B˜yù k•ir. ŒApnAr ib•iD•ek•
101
ŒAim öitiw mª• k•Aj“ eTek• inej“ek• dU•er ŒAim B˜yù o šß“• k•ir.
ereKiClAm. tA” öBu˜/ ŒApin y• b•leb•n/ ŒAim tA”
k•ret pAir. Œiynù
102
eh• öBu˜/ ŒApin ŒAmAr iz(•k•/ tA” ŒAim 121
y• siWk• Žb•M B˜AelA ŒAim tA” k•eriC. eh•
ŒApnAr ib•iD•smUh• pAln k•rA eTek• ib•rt h•b• n•. öBu˜/ yAr• ŒAmAyù ŸípI¼n k•er Žmn elAek•ed•r
103
ŒApnAr b•Ak•YÙel• ŒAmAr mueK mD•ur ec•eyùo h•Aet ŒAmAyù smpR, k•reb•n n•.
imiX lAeg. 122
ŒApnAr d•As/ ŒAmAr öit B˜Al b•Yb•h•Ar k•rb•Ar
104
ŒApnAr iz(••mAlA ŒAmAek• |•AnI k•ereC/ tA” öitš¨it k•r¨n. ŒAim ŒApnAr d•As. eh• öBu˜/ Ï
‹A•–˜ÿ iz(•Aek• ŒAim G•],• k•ir. Œh•¿•ArI elAek•ed•r ŒAmAek• ŸípI¼n k•ret ed•eb•n
n•.
nnU
123
eh• öBu˜/ ŒApnAr sAh•AeyYr ŒAzAyù eTek•
105
öBu˜/ ŒApnAr b•Ak•YÙel• öd•Iepr mt ŒAmAr Žb•M ŒApnAr suª•r b•Aek•Yr ötYAzAyù ŒAmAr éec•AK
pTek• ŒAelAik•t k•er. ûL•A•–˜ÿ.
106
ŒApnAr ib•iD•Ùil B˜AelA. ŒAim esÙel• pAln 124
ŒAim ŒApnAr d•As. ŒAmAr öit ŒApnAr ök]•t
k•rAr öitš¨it id•i•C Žb•M ŒAim ŒAmAr öitš¨it B˜AelAb•As• ed•KAn. ŒAmAek• ŒApnAr ib•iD•Ùel•
r(•• k•reb••. ezKAn.
579 gItsMih•tA 119:125-161
125 144
ŒAim ŒApnAr d•As. ŒAim yAet ŒApnAr c•¢i)˜ ŒApnAr c•¢i)˜ ic•rk•Aelr j“‘ B˜AelA o nYAyY.
j“Anet pAir/ ŒAmAyù b•uJ“et sAh•AyY k•r¨n. ŒAmAek• b•Ju “et sAh•AyY k•r¨n yAet ŒAim b<•Ac•et pAir.
126
öBu˜ ŽKn ŒApnAr ik•C¢ k•rAr smyù ŽeseC.
elAek•rA ŒApnAr ib•iD• B˜Ò˜ k•ereC. k•U P•
127
öBu˜ ŒApnAr ib•iD•ÙelAek• ŒAim sb• eTek• K<Aiw
145
eh• öBu˜/ ŒAmAr sbR•A–˜ÿ>k•r, id•eyù ŒAim
esAnAr ec•eyùo B˜AelAb•Ais. ŒApnAek• fAk•iC/ ŒAmAyù Ÿ%r id•n? ŒAim ŒApnAr
128
ŒApnAr sb• ŒA|•A ŒAim Kub• y ͈ k•er pAln smˆS14˜ÿ6ŒA|•AÙil mA‘ k•rb•.
k•ir. ‹A•–˜ÿ iz(•Aek• ŒAim G•],• k•ir. öBu˜/ ŒAim ŒApnAek• fAk•iC. ŒAmAyù r(••
k•r¨n? ŒAim ŒApnAr c•¢i)˜ pAln k•reb••.
ep
147
ŒApnAr k•AeC öATRn• k•rAr j“‘ ŒAim Kub•
129
eh• öBu˜/ ŒApnAr c•¢i)˜ sitY” ib•S•åyùk•r. es” sk•Ael ŸiW. ŒApin y• b•eln ŒAim t•r opr inB˜$r
j“‘ ŒAim t• Œnusr, k•ir. k•ir.
148
130
yKn elAek•rA ŒApnAr b•A,IsmUh• b•uJ“et Zr¨ ŒApnAr k•TA ŒD•Yyùenr j“‘ ŒAim Œenk• rAt
k•er/ t• Žk•iw ŒAelAr mt eywA tAed•r siWk• peT pyR • –˜ÿ ej“eg TAik•.
eb<•ec• TAk•Ar pT ed•KAyù.
149
eh• öBu˜/ ŒApin eömmyù Žb•M ‘AyùprAyùŠ. d•yù•
131
eh• öBu˜/ ŒAim ˆsitY” ŒApnAr ŒA|•AÙel• k•er ŒAmAr k•T• Znun Žb•M ŒAmAek• b<•Ac•et id•n.
150
ŒD•Yyùn k•ret c•A”. ŒAim es” elAek•r mt yAr éX elAek•rA ŒAmAr ib•r¨eß“ x¼yˆ–˜¤ k•reC. Ï
in>½VAs B˜ArI h•eyùeC Žb•M ŒqD•yYR h•eyù ötI(•• k•reC. elAek•r• ŒApnAr iz(••mAlA Œnusr, k•er n•.
132
ö½Vr ŒAmAr id•ek• ed•Kun/ ŒAmAr öit sd•yù
151
öBu˜/ ŒApin ŒAmAr k•AeC” ŒAeCn Žb•M ŒApnAr
eh•An/ yAr• ŒApnAr nAm B˜AelAb•Aes tAed•r pe(• y• sb• ŒA|•A” ib•½VAs k•r• c•el.
152
ih•tk•r tA” k•r¨n. d•IG•Rid•n ŒAeg ŒAim ŒApnAr c•¢i)˜ eTek•
133
öBu˜/ ŒApnAr öitš¨it mt ŒAmAyù pirc•Ailt ej“eniC ey ŒApnAr iz(•AmAl• h•eb• ic•r•–˜ÿn.
k•r¨n. ŒAmAr öit (•itk•r ik•C¢ G•wet ed•eb•n n•.
erz
134
eh• öBu˜/ eysb• elAk• ŒAmAyù ŒAG•At k•er tAed•r 153
öBu˜/ ŒAmAr éd$•z• ed•Kun Žb•M ŒAmAyù Ÿß“Ar
h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. Žb•M ŒAim ŒApnAr
k•r¨n. ŒAim ŒApnAr iz(•AmAlAÙel• Bu˜il in.
ŒA|•A mA‘ k•reb••. 154
eh• öBu˜/ ŒAmAr j“‘ ŒApin l¼A” k•r¨n Žb•M
135
öBu˜/ ŒApnAr d•Asek• ýh•, k•r¨n Žb•M ŒAmAek•
ŒAmAyù r(•• k•r¨n. ŒApnAr öitš¨it ŒnusAer ŒAmAyù
ŒApnAr ib•iD• iz(•• id•n.
136 b<•Ac•et id•n.
elAek• ŒApnAr iz(•AmAlAek• mA‘ k•er n•. 155
éX elAek•r• j“yù k•ret pAreb• n•/ k•ArŠ tAr•
es” j“‘ ŒAim Žt ek<•ed•iC ey ŒAmAr ec•AeKr j“el
ŒApnAr ib•iD• Œnusr, k•er n•.
Žk•w• nd•I b•”eyù id•eyùiC. 156
öBu˜/ ŒApin ŒtY•–˜ÿ sd•yù. eyÙel• ŒApin
yTAyT b•eln es” k•Aj“” k•r¨n Žb•M ŒAmAyù eb<•ec•
sAed•
TAk•et id•n.
137
eh• öBu ˜ / ŒApin mÒ˜lmyù Žb•M ŒApnAr 157
ŒAmAr Œenk• zߨ ŒAeC yAr• ŒAmAek• ŒAG•At
ib•iD•ÙelAo ‘AyY o sí.
138 k•ret c•Ayù/ ik••–˜Þ ŒAim ŒApnAr c•¢i)˜ Œnusr, k•r•
ŒApnAr c•¢i)˜et ŒApin ŒAmAed•r j“‘ B˜Ael•
eTek• ib•rt h•” in.
Žb•M ‘AyY ib•iD•smUh• id•eyùeCn. ŒAmr• sitY tAed•r 158
ŒAim Ï ib•½VAsG•Atk•ed•r ed•iK. tAr• ŒApnAr
opr inB˜$r k•ret pAir.
b•Ak•Y Œnusr, k•er n•/ öBu˜. Žb•M ŒAim t• G•],•
139
ŒAmAr öb•l Ÿ£•IpnA ŒAmAyù Db•Ms k•er id•e•C.
k•ir.
ŒAmAr zߨr• ŒApnAr ŒA|•AÙelA Bu˜el egeC tA” 159
ed•Kun/ ŒApnAr ŒA|•A pAlenr j“‘ ŒAim
ŒAim Žt ib•mxR h•eyù reyùiC.
140 ŒAöA, ec•X• k•riC. öBu˜ ŒApnAr sb• B˜AelAb•As•
ŒAmr• ey ŒApnAr b•Ak•Yek• ib•½AV s k•ret pAir/
id•eyù ŒAmAyù eb<•ec• TAk•et id•n.
ŒAmAed•r k•AeC es” ömA, ŒAeC. Žb•M ŒAim t• 160
Žek•b•Aer Zr¨ eTek• ŒApnAr öetYk•iw
B˜AelAb•Ais.
141 b•Ak•Yek•” inB˜$r k•r• yAeb•. öBu˜ Žb•M ŒApnAr smˆS˜ÿ
ŒAim Žk•j“n tr¨, elAk• Žb•M elAek• ŒAmAyù
B˜AelA o ‘AyY ib•iD•Ùil ic•rid•n” TAk•eb•.
sµ•åAn k•er n•. ik••–˜Þ ŒAim ŒApnAr ŒA|•A Bu˜il in.
142
ŒApnAr D•Aiµ•R å k•tA ic•r–˜ÿ n Žb•M ŒApnAr izna
161
iz(•AÙilek• ib•½VAs k•r• yAyù. zi)˜zAlI entAr• ib•n• k•Are, ŒAmAyù ŒAß*m,
143
ŒAmAr sms´• Žb•M é>smyù iCl. ik••–˜Þ ŒAim k•eriCel•. ik••–˜Þ ŒAim Žk•mA^ ŒApnAr ib•iD•ek• B˜yù
ŒApnAr ined$•z ŸpeB˜Ag k•ir. o šß“• k•eriClAm.
gItsMih•tA 119:162-122:6 580
162
eh• öBu˜/ ŒApnAr b•Ak•YsmUh• ŒAmAek• KuzI k•er/ 4
qsink•ge,r tI(‡• tIrsmUh• Žb•M ‰ˆl•–˜ÿ k•yùl•
Žk•iw elAk• öc•¢r sµpd• K<uej“ epel eymn suKI h•yù id•eyù etAmAed•r zAiS˜ÿ˜ ed•oyù• h•eb•.
5
etmn suKI. etAmr• imTYAb•Ad•I/ etAmAed•r k•AeC b•As k•r•
163
ŒAim imTYAek• G•],• k•ir? ŒAim osb• sç emzek• b•As k•rAr mtn. Žw• eyn ek•d•err t¡Ab•uet
k•ret pAir in. ik••–˜Þ ŒAim ŒApnAr iz(•AmAlAek• b•As k•rAr sm&u“lY.
B˜AelAb•Ais/ öBu˜. 6
yAr• zAi•–˜ÿek• G•],• k•er etmn elAek•ed•r seÒ˜
164
ŒApnAr B˜AelA o ‘AyY ib•iD•ÙelAr j“‘ ŒAim ŒAim d•IG•$id•n b•As k•eriC.
id•en sAtb•Ar ŒApnAr özMs• k•ir. 7
ŒAim b•eliC ŒAim zAi–˜ÿ c•A”/ ik••–˜Þ tAr• yu ß“
165
yAr• ŒApnAr iz(•Aek• B˜AelAb•Aes es” elAek•r• ec•eyùeC.
ök]•t zAi–˜ÿ˜ K<uej“ pAeb•. ek•An ik•C¢” Ï elAk•ed•r
ptn efek• ŒAnet pAreb• n•. gIt 121
166
öBu˜/ ŒApin ŒAmAyù r(•• k•reb•n ŒAim Ž” miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr Žk•iw gIt.
j“‘ ötI(•• k•riC. ŒAim ŒApnAr ŒA|•AÙil pAln 1
sAh•AeyYr j“‘ ŒAim pAh•Ae¼r id•ek• tAik•eyù TAik•.
k•eriC. ik••–˜Þ ök]•tpe(• ŒAmAr sAh•AyY ek•ATA eTek• ŒAseb•À
167
ŒAim ŒApnAr c•¢i)˜ Œnusr, k•eriC. öBu˜/ 2
ŒAmAr sAh•AyY öBu˜r k•AC eTek• ŒAseb•/ ey öBu˜
ŒApnAr ib•iD•Ùel• ŒAim öc•Ø B˜AelAb•Ais. S•VˆgR o p]iTb•Ir s]iXk•t$•.
168 3
ŒAim ŒApnAr ŒA|•A Žb•M ŒApnAr c•i¢ )˜ Œnusr, ö½Vr etAmAr ptn G•wAet ed•eb•n n•. etAmAr
k•eriC. öBu˜/ ŒAim ik• k•eriC tAr sb•” ŒApin r(••k•t$• G•uimeyù p¼eb•n n•.
4
j“Aenn. ”•S•óˆAeyùelr r(••k•t$• k•Kno G•uemAn n•. ö½Vr
k•Kno in@•• yAn n•.
etÚ
5
öBu˜” etAmAr r(••k•t$•. t¡Ar mh•í zi)˜ id•eyù
169
öBu ˜ ŒAmAr ŒAnª• gIt Znu n . ŒApnAr itin etAmAyù r(•• k•ern.
öitš¨it mt ŒAmAyù |•AnI k•er id•n. 6
id•enr eb•lAyù sUyR etAmAyù ŒAG•At k•ret pAer
170
öBu˜/ ŒAmAr öATRn• Znun. ŒApnAr öitš¨it n•. rAetr eb•lAyù c•¡Ad• etAmAyù ŒAG•At k•ret pAer
mt ŒAmAyù r(•• k•r¨n. n•.
171
ŒAmAyù ŒApin ŒApnAr ib•iD•Ùel• iziKeyùeCn. 7
sk•l ib•pd• eTek• öBu˜ etAmAyù r(•• k•reb•n.
ŒApnAr özMsA ŒAmAr oþ eTek• ŸpeC pe¼. öBu˜ etAmAr ŒA ™Aek• r(•• k•reb•n.
172
ŒApnAr b•Aek•Y ŒAmAek• sA¼• id•et id•n Žb•M 8
yKn” &u“im ŒAseb• Žb•M yAeb• tKn öBu˜ etAmAyù
ŒAmAek• ŒAmAr gAn gA”et id•n. eh• öBu˜/ ŒApnAr sAh•AyY k•reb•n. öBu˜ etAmAek• ŽKn Žb•M ic•rid•n
sb• ib•iD•” B˜AelA. sAh•AyY k•reb•n?
173
ŒAim iS˜îr k•eriC ŒApnAr ŒA|•A” mA‘ k•reb••.
tA”/ Žigeyù ŒAsun Žb•M ŒAmAyù sAh•AyY k•r¨n. gIt 122
174
eh• öBu˜/ ŒAim c•A” ŒApin ŒAmAyù r(•• k•r¨n. miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr j“‘ d•AyùUed•r k•AC eTek• Žk•iw gIt.
ŒApnAr iz(••mAlA ŒAmAek• suKI k•er. 1
ŒAim öc•Ø KuzI h•eyùiClAm yKn elAek• b•eliCel•/
175
ŒAmAek• b<•Ac•et id•n Žb•M ŒApnAr özMs• k•ret "c•l ŒAmr• öBu˜r miª•er yA”.®
id•n/ öBu˜. ŒApnAr ib•iD• eyn ŒAmAyù sAh•AyY k•er. 2
ŒAmr• ŽKAen ej“r¨zAelemr þˆAr öAe•–˜ÿ d¡•Ai¼eyù
176
h•Aireyù yAoyù • emexr mt ŒAim G•u e r ŒAiC.
eb•¼Ai•ClAm Œit dU•er. eh• öBu˜/ ŒAmAyù K<ju “et ŒAsun. 3
Žw• n&u“n ej“r¨zAelm? Žk•w• sMyu)˜ zh•r
ŒAim ŒApnAr d•As Žb•M ŒAim ŒApnAr ŒA|•AÙil ih•eseb• Ž” zh•r ŒAb•Ar ge¼ ŸeWeC.
4
Bu˜el yA” in. Žw• es” zh•r eyKAen ö½Verr elAek•r• yAyù.
öBu˜r nAemr özMs• k•rAr j“‘ ”•S•óˆ Aeyùelr
gIt 120 elAek•r• esKAen yAyù. or• sb•A” öBu˜r pirb•AregAþIr
miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr j“‘ Žk•iw gIt. elAk•.
1 5
ŒAim sms´Ayù pe¼iClAm. sAh•AeyYr j“‘ ŒAim d•AyùUed•r pirb•Aerr rAj“g, t¡Aed•r ib•c•Aerr
öBu˜ek• efek•iClAm Žb•M itin ŒAmAyù Ÿß“Ar k•ereCn? isMh•Asn ÏKAen” ˆS˜îApn k•ereCn. elAk•j“enr ib•c•Ar
2
öBu˜/ yAr• ŒAmAr sµpekR• imTY• b•eleC tAed•r k•rAr j“‘ t¡Ar• t¡Aed•r isMh•Asn ÏKAen S˜îApn
h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. o” elAk•Ùel• ey k•ereCn.
k•TAÙelA b•eleC t• stY nyù. 6
ej“r¨zAelemr zAi•–˜ÿr j“‘ öATRn• k•r. "ŒAim
3
imTYAb•Ad•IrA etAmr• ik• j“Aen• etAmr• ik• pAeb•À ŒAz• k•ir yAr• ŒApnAek• B˜AelAb•Aes tAr• oKAen
etAmr• ik• j“Aen• etAmrA ik• lAB˜ k•reb•À igeyù zAi•–˜ÿ pAeb•. ŒAim ŒAz• k•ir ŒApnAr öAc•Ierr
581 gItsMih•tA 122:7-127:5
iB˜ter zAi•–˜ÿ TAk•eb•. ŒApnAr öAsAd•Ùil inrApd• ej“r¨zAelemr c•Arid•ek•” pbR•t reyùeC Žb•M öBu˜
2

TAku•k•.® t¡Ar elAek•ed•r c•Arid•ek• reyùeCn. t¡Ar elAk•ek• itin


7
ŒAmAr öiteb•zI Žb•M B˜Aeyùed•r B˜AelAr j“‘ ic•rid•n r(•• k•reb•n.
ŒAim öATRn• k•ir/ esKAen zAi•–˜ÿ TAk•eb•. 3
éX elAek•r• B˜Al elAek•ed•r ed•zek• ic•rid•n zAsn
8
ŒAmAed•r öBu˜r miª•err k•lYAe,r j“‘/ Ž” k•reb• n•. yid• tA” h•t tAh•el sí elAek•r•o h•yeù t•
zh•err B˜Al ik•C¢ eh•Ak• Ž” mAnes ŒAim öATRn• mª• k•Aj“ k•r• Zr¨ k•ret•.
k•ir. 4
eh• öBu˜/ B˜Al o sí elAek•ed•r öit B˜Ael•
b•Yb•h•Ar k•r¨n. Zß“ h•äd•eyùr elAek•ed•r öit sþˆYb•h•Ar
gIt 123 k•r¨n.
miª•er pyR•–˜ÿ yAoyùAr Žk•iw gIt.
5
mª• elAek•r• mª• k•Aj“k•mR k•er. öBu˜ Ï sb•
1
eh• ö½Vr/ ŒAim ŒAmAr nyùn yugl ¬eß$“ &u“il mª• elAk•ek• zAiS˜ÿ ed•eb•n. ”•S•óˆAeyùelr zAi•–˜ÿ b•j“Ayù
Žb•M ŒApnAr k•AeC öATRn• k•ir. S•VˆegR ŒApin rAj“Ar TAku•k•?
mt b•esn.
2
d•Asr• tAed•r öeyùAj“nIyù ij“inspe^r j“‘ gIt 126
tAed•r öBu˜r opr inB˜$r k•er. miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr Žk•iw át.
3
es” B˜Aeb• ŒAmrAo ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr opr 1
iseyùAn eTek• inb•RAist elAek•ed•r öBu˜ yKn
inB˜$r k•ir. öBu˜ ŒAmAed•r öit (•m• öd•zRn k•reb•n/ iP•ireyù ŒAneln/ es” smyù eyn S•Vˆe¹÷r mt” iCel•?
Ž” ötI(•Ayù ŒAmr• reyùiC. 2
ŒAmr• ŒAneª• B˜er igeyùiClAm Žb•M ŒAneª•
4
öBu˜/ ŒAmAed•r öit sd•yù eh•An/ ek•nn• d•IG•Rid•n gAn egeyùiClAm? tKn Œ‘A‘ j“Aitet sMb•Ad• Ci¼eyù
D•er ŒAmr• ŒpmAint h•eyù ŽesiC. p¼el•/ "”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r j“‘ öBu˜ ib•S•åyùk•r
5
Ïsb• Œls Žb•M Ÿß“t elAek•ed•r k•AC eTek• sb• k•Aj“ k•ereCn.®
ŒAmr• yeTX ŒpmAn o inª•• epeyùiC. 3
ç<•/ öBu˜ ŒAmAed•r j“‘ c•mík•Ar ij“inxÙil
k•ereCn Žb•M Ž” ib•xeyù ŒAmr• KuzI.
gIt 124 4
eh• öBu˜/ mr¨BU˜imet Œtik$•t b•nYAr mt ŒAmAed•r
miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr j“‘ d•AyùUed•r ric•t Žk•iw gIt. B˜AgY* iP•ireyù id•n.
1
yid• öBu˜ ŒAmAed•r id•ek• n• TAk•etn tAh•el ik• 5
ek•An b•Yi)˜ yKn b•Ij“ eb•Aen tKn h•yùet• es
h•et pArtÀ eh• ”•S•óˆAeyùl/ ŒAmAek• Ÿ%r d•Ao. ib•mx$ TAek•. ik••–˜Þ yKn es P•sl sMýh• k•er tKn
2
yKn elAek• ŒAmAed•r ŒAß*m, k•eriCel•/ tKn es KuzI h•yù.
yid• öBu˜ ŒAmAed•r id•ek• n• TAk•etn tAh•el ik• 6
yKn es j“imet b•Ij“ b•eyù ineyù yAyù tKn es
Œb•S˜î• h•tÀ k<•Ad•et pAer. ik••–˜Þ yKn es zs´ G•er etAel tKn
3
yKn ŒAmAed•r zߨrA ŒAmAed•r öit ß*uß“• es KuzI h•eb•/ ŒAr ŸÂ˜ñAes ic•ík•Ar k•reb•?
h•eyùiCel•/ tKn h•yùet• tAr• ŒAmAed•r j“YA•–˜ÿ igel
eP•lt. gIt 127
4
ŒAmAed•r zߨr• ŒAmAed•r b•‘Ar mt D•ueyù id•eyù miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr j“‘ zelAmenr Žk•iw gIt.
eyet•/ nd•Ir mt f¦ib•eyù id•eyù eyet•. 1
yid• öBu˜ S•ˆV yMù Žk•iw b•A¼I nA qtrI k•ern/ tAh•el
5
Ï gibR•t elAek•r• mueKr opr CAi¼eyù yAoyù• inm$ A ,k•ArIrA b•]T•” tAed•r smyù nX k•reC. yid• öBu˜
j“elr mt h•t Žb•M ŒAmAed•r f¦ib•eyù id•t. S•VˆyùM zh•err nj“rd•Air n• k•ern tAh•el r(•I b•]TA”
6
öBu˜r özMs• k•r? öBu˜ ŒAmAed•r zߨed•r h•Aet/ tAr smyù nX k•reC.
2
ŒAmAed•r D•r• p¼et o h•t h•et ed•n in. j“Iib•k•Ar j“‘ eB˜Aer oWA Žb•M ŒiD•k• rAt pyR•–˜ÿ
7
ŒAmr• es” pAiKr mt/ ey j“Ael j“i¼eyù pe¼o k•Aj“ k•rA Œb••” smeyùr Œpc•yù. ö½Vr yAed•r
pAileyù igeyùiCel•. j“Al iC¡e¼ egl Žb•M ŒAmr• B˜AelAb•Aesn tAed•r rAe^ suin@•• ed•n.
3
pAileyù eglAm. izZr• ö½Verr” Ÿph•Ar. tAr• h•l mAeyùr gB˜$
8
öBu˜r k•AC eTek• ŒAmAed•r sAh•AyY ŒAes. öBu˜” eTek• pAoyù• purSˆð˜Ar.
4
S•VˆgR o p]iTb•I s]iX k•ereCn. Žk•j“n yub•ek•r eCelrA Žk•j“n qsinek•r &U“e,r
eB˜tr eTek• eb•ireyù ŒAsA tIerr mt.
gIt 125 5
ey elAk• tAr &U“,ek• s•–˜ÿAn þˆAr• pU,R k•er es
miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr Žk•iw gIt. D•nY h•eb•.
1
ey elAek•rA öBu˜et ŒAS˜î• rAeK tArA iseyùAn
pbR•etr mt h•eb•. tAr• k•Kn” k<•Apeb• n• Žb•M tAr•
ic•rid•n Œb•YAh•t TAk•eb•. B˜AgY ŒTb•• "ŒAmAed•r/ yAed•r b•ª•I ih•eseb• enoyù• h•eyùiCl.®
gItsMih•tA 127:6-132:7 582
6
es” elAk• k•Kn” prAij“t h•eb• n•. ngerr 3
eh• öBu˜/ ŒApin yid• elAek•ed•r tAed•r pAp
P•wk•Ùilet/ tAr s•–˜ÿAnr• tAek• tAr zߨed•r ib•r¨eß“ smUeh•r j“‘ zAiS˜ÿ ed•n tAh•el ek•Ÿ” ŒAr j“Iib•t
öiterAD• k•reb•. TAk•eb• n•.
4
öBu˜ ŒApnAr elAek•ed•r (•m• k•er id•n. tAh•el
gIt 128 ŒApnAr ŸpAsn• k•rAr mt elAk• TAk•eb•.
miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr Žk•iw gIt.
5
öBu˜ ŒAmAyù sAh•AyY k•reb•n ŒAim Ž” ötI(•Ayù
1
öBu˜r öetYk•iw ŒnugAmI” suKI. ö½Vr eyB˜Aeb• reyùiC. ŒAmAr ŒA ™A• t¡Ar j“‘ ötI(•• k•er. öBu˜
c•An tAr• es” B˜Aeb•” b<•Aec•. y• b•eln ŒAim t• ib•½VAs k•ir.
2
yAr j“‘ &u“im piršm k•reC• t• &u“im ŸpeB˜Ag 6
ŒAim ŒAmAr öBu˜r ötI(•Ayù reyùiC/ eymn Žk•j“n
k•reb•. &u“im suKI h•eb•/ Žb•M etAmAr B˜Al h•eb•. öh•rI sk•Al h•oyùAr ötI(•Ayù TAek•.
3
g]eh• etAmAr S˜¤I P•ld•AyùI @•A(•AltAr mt” h•eb•. 7
eh• ”•S•óˆAeyùl/ öBu˜ek• ib•½VAs k•r. ök]•t eöm
etAmAr s•–˜ÿAnr• etAmAr ep<At• j“lpA” gAeCr mt” Žk•mA^ öBu˜et” K<uej“ pAoyù• yAyù. öBu˜ ŒAmAed•r
etAmAr ewib•elr c•Ar pAez TAk•eb•. b•Aer b•Aer r(•• k•ern Žb•M öBu˜ ”•S•óˆAeyùlek• tAed•r
4
Ž” B˜Aeb•” öBu˜ t¡Ar ŒnugAmIek• t¡Ar ök]•t sb• pAepr j“‘” (•m• k•reb•n.
ŒAzIb•RAd• ed•eb•n.
5
iseyùAn eTek• öBu˜ etAmAyù ŒAzIb•RAd• k•r¨n. sAr• gIt 131
j“Ib•n D•er ej“r¨zAelem &u“im t¡Ar ŒAzIb•AR d• ŸpeB˜Ag miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr Žk•iw gIt.
k•r. 1
eh• öBu˜/ ŒAim Œh•¿•ArI n”. ŒAim ek•An Ùr¨ ˆ× p, U R
6
&u“im eyn etAmAr nAit-nAtined•r ed•KAr j“‘ Žk•j“n b•Yi)˜ h•b•Ar B˜An k•ir n•. Žmnik• ŒAim
d•IG•R j“Ib•n lAB˜ k•r. ”•S•ˆó Aeyùelr zAi•–˜ÿ b•j“Ayù TAku•k•? ib•rAw ik•C¢ k•rb•Ar ec•X•o k•ir n•. ŒAim inej“ek•
Žmn ek•An b•YApAer j“¼A” n•/ y• Kub• b•¼ o ŒAmAr
gIt 129 ŒsAD•Y.
2
miª•r pyR•–˜ÿ ŒAerAh•e,r Žk•iw gIt. ŒAim zA•–˜ÿ/ ŒAmAr ŒA ™• zA•–˜ÿ.
1 3
sAr• j“Ib•n D•er ŒAmAr Œenk• zߨ iCel•. eh• mAeyùr ek•Ael pirˆÿ izZr mt ŒAmAr ŒA ™•
”•S•óˆAeyùl/ ŒAmAek• Ï zߨed•r sµpekR• b•l. zAi•–˜ÿet m©Í.
2
sAr• j“Ib•n D•er ŒAmAr Œenk• zߨ iCel•. ik••–˜Þ 4
”•S•óˆAeyùl :&u“imò öBu˜ek• ib•½VAs k•r. t¡Aek• ŽKn
tAr• k•Kn” j“yùI h•yù in. ib•½VAs k•r/ t¡Aek• ic•rid•n ib•½VAs k•r?
3
ŒAmAr ipeW gB˜Ir (•t nA h•oyùA pyR•–˜ÿ tAr•
ŒAmAyù emeriCl. ŒAmAr d•IG•R gB˜Ir (•t h•eyùiCl. gIt 132
4
ik••–˜Þ mÒ˜lmyù öBu˜ d•i¼ ek•ew id•eyùiCeln. miª•r pyR•–˜ÿ ŒAerAh•e,r Žk•iw gIt.
ŒAmAek• Ï mª• elAek•ed•r h•At eTek• mu)˜ 1
öBu˜ S•åre, rAKeb•n d•AyùdU • ek•mn k•X epeyùiCeln.
k•eriCeln. 2
d•AyùUd• öBu˜r k•AeC Žk•w• öitš¨it id•eyùiCeln.
5
yAr• iseyùAnek• G•],• k•ret• tAr• prAij“t d•AyùUd• yAek•Aeb•r zi)˜mAn ö½Verr k•AeC Žk•iw ib•ezx
h•eyùeC. yuß “• TAimeyù id•eyù or• ed•Qe¼ pAileyù egeC. öitš¨it k•eriCeln.
6 3
Ï elAk•Ùel• CAed•r opr j“›˜åAn G•Aesr mt. d•AyùUd• b•eliCeln/ "ŒAim ŒAmAr b•A¼Iet yAeb••
es” G•As eb•e¼ oWAr ŒAeg” mAr• yùAyù. n•/ ŒAim ŒAmAr ib•CAnAyù ezAb• n•.
7 4
Žk•j“n šimk• es” G•As eTek• Žk•mueW• d•An•o ŒAim G•uemAet yAb• n•. ŒAim ŒAmAr ec•AKek•
pAyù n•. Žk• gAd•• d•AnAr j“‘ esKAen yeTX iCl ib•šAm ed•eb•• n•.
5
n•. yt(•, pyR•–˜ÿ n• ŒAim yAek•Aeb•r zi)˜mAn
8
pAz id•eyù yAoyùAr smyù ek•Ano elAek• b•leb• n• 'Žk•j“enr¾ j“‘ Žk•iw b•AsS˜îAn K<uej“ pA” tt(•Š
"öBu˜ etAmAyù ŒAzIb•RAd• k•r¨n.® oed•r ŒiB˜nª•n pyR•–˜ÿ ŒAim o” seb•r ek•An ik•C¢” k•reb•• n•?®
6
j“Aineyù elAek• b•leb• n•/ "öBu˜r nAem ŒAmr• etAmAyù ŒAmr• ”•Pó•ATAyù es sµpekR• ZeniC. ik•iryùí
ŒAzIb•RAd• k•ir.® iyyùAirem ŒAmr• sA(•Y isª•uk• K<uej“ epeyùiC.
7
c•l ŒAmr• pib•^ t¡Ab•uet yA”. c•l ŒAmr• es”
gIt 130 ec•Qk•Iet ŸpAsnA k•ir eyKAen öBu˜ t¡Ar p• rAeKn.*
miª•r pyR•–˜ÿ ŒAerAh•e,r Žk•iw gIt.
1
eh• öBu˜/ ŒAim gB˜Ir sMk•ewr meD•Y pe¼iC/ tA”
sAh•AeyYr j“‘ ŒAim ŒApnAek• fAk•iC. c•l ÖÖÖ rAeKn Žr ŒTR h•et pAer sA(•Y isª•uk•/ pib•^ t<Ab•u
ŒTb•• miª•r. eyn ö½Vr Žk• rAj“• iyin t¡Ar isMh•Asen b•es
2
eh• ŒAmAr öBu˜/ ŒAmAr k•T• Znun. sAh•AeyYr
ŒAeCn Žb•M elAek•r• t¡Aek• eyKAen ŸpAsn• k•er es j“AyùgAyù
j“‘ ŒAmAr öATRn• Znun. t¡Ar• pA éiw ereKeCn.
583 gItsMih•tA 132:8-135:18
8
eh• öBu˜/ ŒApin Žb•M ŒApnAr zi)˜r isª•uk•* 3
öBu˜ iseyùAn eTek• etAmAed•r ŒAzIb•RAd• k•r¨n.
Ÿ§An k•r¨n Žb•M ib•šAm S˜îAen iP•er ŒAsun. öBu˜ ŒAk•Az o p]iTb•I s]iX k•ereCn.
9
eh• öBu˜/ ŒApnAr yAj“ek•r• D•Aiµ•åR k•tAyù siÆï“t.
ŒApnAr inþAb•An ŒnugAmIr• öc•Ø suKI. gIt 135
10
ŒApnAr esb•k• d•AyùUed•r B˜AelAr j“‘/ ŒApnAr 1
öBu˜r özMs• k•r? öBu˜ nAemr özMs• k•r? eh•
menAnIt rAj“Aek• b•Aitl k•reb•n n•. öBu˜r d•Asg,/ t¡Ar özMs• k•r?
11
öBu˜ d•AyùUed•r k•AeC Žk•w• öitš¨it id•eyùeCn. 2
etAmr• yAr• öBu˜r miª•er d¡•Ai¼eyù ŒAeCA/
öBu˜ d•AyùeU d•r öit ib•½ˆV S˜ÿ TAk•b•Ar öitš¨it id•eyùeCn. ŒAmAed•r ö½Verr miª•err ŒAi[˜nAyù/ tAr• t¡Ar
öBu˜ öitš¨it id•eyùeCn ey/ d•AyùUed•r pirb•Ar eTek•” özMs• k•r.
rAj“Ar• ŒAseb•. 3
öBu˜r özMs• k•r/ k•Ar, itin B˜AelA. t¡Ar nAemr
12
öBu˜ b•eleCn/ "d•AyùdU •/ yid• etAmAr s•–˜ÿAnr• ŒAmAr özMs• k•r/ k•Ar, t• ŒtY•–˜ÿ menArm.
c•¢i)˜ Žb•M ey ib•iD•smUh• ŒAim tAed•r iziKeyùiC t• 4
öBu˜ yAek•Ab•ek• menAnIt k•ereCn. ”•S•óˆAeyùl
mAen/ tAh•el sb•dR •A” etAmAr pirb•Aerr ek•An Žk•j“n/ ö½Verr ŒiD•k•ArBu˜)˜.
etAmAr inej“r b•MzD•r/ rAj“• h•eb•.® 5
ŒAim j“Ain öBu˜ mh•An? ŒAmAed•r öBu˜ sb•
13
t¡Ar miª•err S˜îAn ih•eseb• öBu˜ iseyùAnek• ed•b•tAed•r ec•eyù mh•An?
6
menAnIt k•ereCn. t¡Ar g]h• :miª•rò ih•eseb• itin S•VˆegR Žb•M p]iTb•Iet/ smu@• b•• gB˜Ir mh•AsAger/
es” S˜îAn” ec•eyùiCeln. ö½Vr y• c•An tA” k•ret pAern.
14
öBu˜ b•eliCeln/ "ic•rid•enr j“‘ ŽwA” ŒAmAr 7
ö½Vr”/ sArA p]iTb•Iet emG• s]iX k•ern. ö½Vr”/
S˜îAn h•eb•. ŒAmAr TAk•Ar S˜îAn ih•eseb• ŒAim Ž” b•]iX Žb•M ib•éYí s]iX k•ern Žb•M ö½Vr” b•AtAs s]iX
j“AyùgAek• menAnIt k•eriC. k•ern.
15
öc•¢r KA† id•eyù ŒAim Ž” zh•rek• ŒAzIb•RAd• 8
ö½Vr/ imzrb•AsIed•r öTm s•–˜ÿAn Žb•M esKAnk•Ar
k•reb••. Žmnik• d•ir@• mAnuxr•o öc•¢r KA† pAeb•. pZed•r öTm zAb•k•ek• Db•Ms k•eriCeln.
16 9
ŒAim yAj“k•ed•r pir^A, id•eyù siÆï“t k•rb•. ö½Vr/ imzer Œenk• c•mík•Ar o ŒelQik•k• k•Aj“
ŒAmAr ŒnugAmIr• suKI h•eb•. k•eriCeln. Žmnik• P•erQ, Žb•M tAr ŒAiD•k•Airk•ed•r
17
Ž” S˜îAen ŒAim d•AyùUd•ek• zi)˜zAlI k•reb••. j“‘o ö½Vr Ž” sb• G•wnA G•iweyùiC•eln.
ŒAmAr þˆArA menAnIt rAj“Ar j“‘ ŒAim Žk•iw öd•Ip 10
ö½Vr Œenk• j“Aitek• prAij“t k•eriCeln.
ed•b•. Œenk• zi)˜zAlI rAj“Aek• ö½Vr h•tY• k•eriCeln.
18 11
d•AyùUed•r zߨed•r ŒAim lÆï“Ayù eFek• ed•eb••. ”emArIyùed•r rAj“• sIeh•Anek• ö½Vr prAij“t
ik••–˜Þ d•AyùUed•r rAj“Yek• ŒAim b•Ai¼eyù &u“leb••.® k•eriCeln. b•Azenr rAj“• ogek• ö½Vr prAij“t
k•eriCeln. k•nAenr sb• rAj“YÙilek• ö½Vr prAˆS˜ÿ
gIt 133 k•eriCeln.
miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr j“‘ d•AyùUed•r gAenr Œ‘tm.
12
Žb•M tAed•r BU ˜ KØÙil öBu˜ ”•S•óˆAeyùlek•
1
yKn B˜A”eyùr• s[G•b•ß “ h•eyù Žk•i^t b•es tKn id•eyùeCn. tAed•r BU˜KØ öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r
esw• k•t suª•r o menArm. id•eyùeCn.
2
Žw• eyn es” sugiÞ“• etelr mt ey etl h•AerAe,r 13
öBu˜ ŒApnAr nAm ic•rid•n D•er ib•KYAt TAk•eb•?
mATAyù FAlA h•eyùeC Žb•M tAr mAT• eTek• muK o d•Ai¼ öBu˜ mAnux ŒApnAek• ic•rk•Al men rAKeb•.
eb•eyù tAr ib•ezx b•eS˜¤ gi¼eyù pe¼eC. 14
öBu˜ j“AitÙilek• zAiˆS˜ÿ id•eyùiCeln. ik••–˜Þ öBu˜
3
Žw• h•eµ•åRA, pbR•t eTek• ŒAgt m]é b•]iXr mt t¡Ar esb•k•ed•r öit sd•yù iCeln.
15
eywA iseyùAn pbR•etr opr J“er p¼eC. Œ‘A‘ elAek•ed•r ed•btAr• ZD•” u esAn• o räepAr
4
k•Ar, iseyùAen öBu˜ t¡Ar ŒAzIb•RAd• id•eyùiCeln/ mUi%$. oed•r ed•b•tAr• inCk•” mAnuexr h•Aetr qtrI
Œn•–˜ÿk•Aelr j“Ib•enr ŒAzIb•RAd•. mUi%$ mA^.
16
o” mUi%$ÙelAr muK iCel• ik••–˜Þ k•T• b•let
gIt 134 pAret• n•. o” mUi%$ÙelAr ec•AK iCel• ik••–˜Þ ed•Ket
miª•r pyR•–˜ÿ yAoyùAr Žk•iw gIt. pAret• n•.
1
etAmr•/ öBu˜r d•Aesr• yArA sAr• rAt D•er miª•er 17
o” mUi%$ÙelAr k•An iCel• ik••–˜Þ Znet epet•
t¡Ar esb•• k•r? etAmr• öBu˜r özMs• k•r. n•. o” mUi%$ÙelAr nAk• iCel• ik••–˜Þ •ç •A, inet pAret•
2
esb•k•g, éh•At &u“el etAmr• öBu˜r özMs• k•r. n•.
18
ey elAk•Ùel• o” mUi%$ÙelA qtrI k•ereC tAr•o
o” rk•m h•eyù yAeb•? ek•nÀ k•Ar, or• ib•½VAs k•er
zi)˜r isª•ku • sA(•Yisª•uk•iw öAyù es” yu ß“e(•e^ ineyù yAoyù•
h•t Žw• ezKAb•Ar j“‘ ey elAek•ed•r seÒ˜ ö½Verr (•mt• iCl.
ey mUi%$ÙelA” oed•r sAh•AyY k•reb•.
gItsMih•tA 135:19-138:1 584
19
eh• ”•S•óˆAeyùelr pirb•Arb•gR/ öBu˜r özMs• k•r? 20
ö½Vr b•Azenr rAj“• ogek• prAij“t k•eriCeln.
eh• h•AerAe,r pirb••r öBu˜r özMs• k•r? t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•.
20
eh• elb•Iyù pirb•Ar öBu˜r özMs• k•r? eh• öBu˜r 21
ö½Vr tAed•r BU˜KØ ”•S•ˆó Aeyùlek• id•eyùiCeln. t¡Ar
ŒnugAmIr• öBu˜r özMs• k•r? ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•.
21
iseyùAn eTek•/ t¡Ar g]h• ej“r¨zAelm eTek• öBu˜ 22
ö½Vr es” BU˜KØ ”•S•óˆAeyùlek• Ÿph•Ar S•Vˆräp
özMs• öAˆ¹ˆÿ h•n. öBu˜r özMs• k•r? id•eyùeCn. t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•.
23
yKn ŒAmr• prAij“t h•eyùiClAm/ tKn ö½Vr
gIt 136 ŒAmAed•r S•åre, ereKiCeln. t¡Ar ök] • t eöm
1
öBu˜r özMsA k•r k•Ar, itin” mÒ˜lk•r. t¡Ar ic•rib•rAj“mAn TAek•.
ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. 24
ö½Vr ŒAmAed•r zߨr h•At eTek• b<•Aic•eyùiCeln.
2
iyin sb• ed•b•tAed•r ed•b•t•/ es” ö½Verr özMs• t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•.
k•r? t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. 25
ö½Vr öetYk•iw elAk•ek• ŒAh•Ar ed•n. t¡Ar ök]•t
3
sb• öBu˜ed•r öBu˜ek• özMs• k•r? t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•.
eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. 26
S•VˆegRr ö½Verr özMs• k•r. t¡Ar ök]•t eöm
4
ö½Verr özMs• k•r•iyin Žk•A” ib•S•åyùk•r sb• ic•rib•rAj“mAn TAek•.
k•Aj“ k•ern? t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•.
5
ö½Verr özMsA k•r iyin ö|•• id•eyù ŒAk•Az s]iX gIt 137
k•ereCn? t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. 1
b•Aib•elr nd•IÙilr tIer ŒAmr• b•esiClAm Žb•M
6
ZÅk• BU˜KØek• itin sAger S˜îApn k•ern. t¡Ar yKn iseyùAenr k•T• men pe¼iCl/ tKn ŒAmr•
ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. ek<•ed•iClAm.
7
ö½Vr mh•An ŒAel•ÙelA s]iX k•ereCn. t¡Ar ök]•t 2
ŒAmr• ŒAmAed•r b•I,AÙil ink•wb•t$I b•A”zI gAeC
eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. Ju“ileyù ereKiClAm.
8 3
id•nek• zAsn k•rAr j“‘ ö½Vr sUyR s]iX k•ereCn. b•Aib•elr elAek•rA yAr• ŒAmAed•r ŒiD•k•Ar
t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. k•eriCl/ tAr• ŒAmAed•r gAn gA”et b•eliCel•. or•
9
rAi^ek• zAsn k•rAr j“‘ ö½Vr c•¡Ad• Žb•M tAr• ŒAmAed•r ŒAneª•r gAn gA”et b•eliCel•. or•
s]iX k•ereCn. t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. ŒAmAed•r iseyùAn sµpekR• gAn gA”et b•eliCel•.
10
imzerr öTm j“At mAnux Žb•M öA,Iek• ö½Vr 4
ik••–˜Þ ib•ed•z ib•BU˜<”et ŒAmr• öBu˜r gAn gA”et
h•tY• k•eriCeln. t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn pAir n•?
5
TAek•. ej“r¨zAelm/ k•Kno yid• ŒAim etAmAek• Bu˜el
11
ö½V r ”•S•ó ˆ A eyù l ek• imzr eTek• eb•r k•er yA”/ tAh•el eyn ŒAim b•Aj“n• b•Aj“Aet Bu˜el yA”.
ŽeniCeln. t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. 6
ej“r¨zAelm k•Kno yid• ŒAim etAmAek• Bu˜el
12
ö½Vr t¡Ar ib•pul zi)˜ o (•mt• öd•zRn k•er yA”/ tAh•el eyn ŒAb•Ar ŒAim gAn n• gA”. ŒAim
iCeln. t¡Ar ök]•t eöm ic•r ib•rAj“mAn TAek•. öit|•• k•riC ŒAim etAmAek• k•Kno Bu˜leb•• n•.
13
ö½Vr elAih•t sAgrek• éB˜Aeg B˜Ag k•eriCeln. 7
ŒAim öit|•A k•riC ey/ ej“r¨zAelm sb•Rd•A”
t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. ŒAmAr ešþtm ŒAnª• h•eb•. eh• öBu˜/ ej“r¨zAelemr
14
ö½Vr elAih•t sAgerr meD•Y id•eyù ”•S•óˆAeyùlek• ptenr id•n ”ed•AmIyùrA ik• k•eriCl men rAKeb•n.
pirc•Ailt k•eriCeln. t¡Ar ök]•t eöm Œn•–˜ÿk•Al tAr• ic•ík•Ar k•er b•eliCl/ "eB˜eÒ˜ eP•el•/ ŒAmUl
Œb•YAh•t TAek•. eB˜e[˜ eP•el•?®
15 8
P•erQ, Žb•M qs‘b•Aih•nIek• ö½Vr elAih•t sAger b•Aib•l &u“im Db•Ms h•eyù yAeb•? es” elAk•” D•‘ ey
f¦ib•eyù id•eyùiCeln. t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn etAmAr öApY zAiˆS˜ÿ etAmAek• ed•yù. es” mAnuexr
TAek•. özMs• eh•Ak• ey elAk•/ etAmAek• es”B˜Aeb• ŒAG•At
16
ö½Vr t¡Ar elAek•ed•r mr¨BU˜imr meD•Y id•eyù pT k•er/ eymn &u“im ŒAmAed•r ŒAG•At k•eriCel.
ed•iKeyùiCeln. t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn 9
es” elAk• D•‘ ey etAmAed•r izZed•r Œ¡Ak•e¼
TAek•. D•er ŒAr tAed•r pATer ipex eP•el.
17
ö½Vr zi)˜zAlI rAj“Aed•r prAij“t k•eriCeln.
t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. gIt 138
18
ö½Vr b•lb•An rAj“Aed•r prAij“t k•eriCeln. t¡Ar d•AyùUed•r Žk•iw gIt.
ök]•t eöm ic•rib•rAj““mAn TAek•. 1
ö½Vr/ ŒAmAr sb•RA–˜ÿ>k•r, id•eyù ŒAim ŒApnAr
19
ö½Vr ”emArIyùed•r rAj“• sIeh•Anek• prAij“t özMs• k•ir. sb• ed•b•tAr sAmen ŒAim ŒApnAr gAn
k•eriCeln. t¡Ar ök]•t eöm ic•rib•rAj“mAn TAek•. gA”eb••.
585 gItsMih•tA 138:2-140:4
2
ö½Vr/ ŒApnAr pib•^ miª•er ŒAim mAT• nt rAi^et b•d•el egeC. inü‚yù” ŒÞ“k•Ar ŒAmAek• luik•eyù
k•er ö,Am k•ir. ŒAim ŒApnAr nAm eöm Žb•M inþAr ed•eb•.®
özMs• k•ir. k•Ar, ŒApnAr öitš¨it ŒApnAr nAmek• 12
ik••–˜Þ ŒÞ“k•Ar ŒApnAr k•AeC ŒÞ“k•Ar nyù. öBu˜/
p]iTb•Ir sb•ik•C¢r Ÿeß$“ öitþ• k•ereC. rAt ŒApnAr k•AeC id•enr •mt” ŸÆ‰ˆl.
3
ö½Vr/ ŒAim ŒApnAr sAh•AyY ec•eyùiClAm. ŒApin 13
öBu˜ ŒApin ŒAmAr sArA ed•h• s]iX k•ereCn.
ŒAmAyù sA¼• id•eyùeCn? ŒApin ŒAmAyù zi)˜ id•eyùeCn. yKn ŒAim mAïed•eh• iClAm tKno ŒApin ŒAmAr
4
öBu˜/ p]iTb•Ir öetYk•w• rAj“• yKn Zneb• ŒApin sµpekï sb• j“Anetn.
ik• b•eln tKn tAr• ŒApnAr özMs• k•reb•. 14
öBu˜/ ŒAim ŒApnAr özMs• k•ir? ŒApin ŒtY•–˜ÿ
5
tAr• öBu˜r peTr b•ª•n•-gAn gA”eb• k•Ar, öBu˜r ib•S•åyù-ib•hb•lB˜Aeb• o c•mík•Ar B˜Aeb• ŒAmAek• s]iX
mih•m• ŒtY•–˜ÿ mh•An. k•ereCn. ŒAim Kub• B˜AelAB˜Aeb• j“Ain ey ŒApin y•
6
yid•o ö½Vr mih•mAi–•ˆV t tTAip itin nè b•Yi)˜ed•r ik•C¢ k•ereCn sb•” c•mík•Ar.
sµ•VˆeÞ“ y ͈ enn. ŒA ™gb•RI elAk•r• ik• k•er t• ö½Vr 15
ŒApin ŒAmAr sµpekR• sb•ik•C¢ j“Aenn. mAeyùr
j“Aenn/ ik••–˜Þ itin tAed•r eTek• dU•er TAek•n. ed•eh• luik•eyù yKn ŒAmAr zrIr b•¼ h•i•Cel• tKn
7
eh• ö½Vr/ ŒAim sMk•ew pe¼iC/ ŒAmAyù b<•Aic•eyù ŒApin ŒAmAr ŒiS˜î-mÆï“Aek• pyR•–˜ÿ l(•Y k•eriCeln.
rAKeb•n. zߨr• yid• ŒAmAr öit ß*uß“ h•yù/ oed•r 16
ŒAmAr öetYk•iw ŒÒ˜ ötYÒ˜ek• ŒApin b•A¼et
h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•reb•n. ed•eKiCeln. ŒApnAr ýe–˜î ŒApin es sµ•VˆeÞ“ ileK
8
öBu˜/ ŒApin y• öitš¨it id•eyùiCeln/ es” sb• ereKeCn. öetYk•id•n ŒApin ŒAmAr opr l(•Y
ij“ins ŒAmAyù id•n. öBu˜/ ŒApnAr ök]•t eöm ereKeCn. tAr meD•Y Žk•w•o h•Aireyù yAyùin.
ic•rib•rAj“mAn TAek•. öBu˜/ ŒApin ŒAmAed•r s]iX 17
ŒApnAr ic••–˜ÿAÙel• ŒAmAr k•AeC Ùr¨ ˆ× p,U .R ö½Vr
k•ereCn. tA” ŒAmAed•r eCe¼ yAeb•n n•? ŒApin k•t j“Aenn?
18
yid• ŒAim ŒApnAr ic••–˜ÿAÙelAek• Ùnet pArtAm/
gIt 139 tAr• sMKYAyù smˆS˜ÿ b•Aluk•,Ar ec•eyù eb•zI h•et•/ Žb•M
sÒ˜It pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw özMs• gIt. yKn ŒAim ezx k•rtAm/ tKno ŒAim ŒApnAr seÒ˜
1
öBu˜ ŒApin ŒAmAyù prI(•• k•ereCn. ŒAmAr TAk•tAm.
19
sµpekR• ŒApin sb•” j“Aenn. ö½Vr / éX elAek•ed•r ezx k•er id•n. o”
2
ŒAim k•Kn b•is Žb•M ŸiW ŒApin tAo j“Aenn. G•Atk•ed•r ŒAmAr eTek• dU•er sireyù inn.
b•æ dU•r eTek•” ŒApin ŒAmAr ic••–˜ÿ•-B˜Ab•n• j“Anet 20
o” mª• elAek•r• ŒApnAr sµpekR• mª• k•T•
pAern. b•el. or• ŒApnAr nAm sµpekR• b•Aej“ k•T• b•el.
3
öBu˜/ ŒAim ek•ATAyù yA” Žb•M ŒAim ek•ATAyù Z” 21
öBu˜ yAr• ŒApnAek• G•],A k•er ŒAim tAed•r G•],•
tAo ŒApin j“Aenn. ŒAim y• k•ir tAr sb•” ŒApin k•ir. yAr• ŒApnAr ib•r¨eß“ yAyù tAed•r ŒAim G•],•
j“Aenn. k•ir.
4
öBu˜/ ŒAim ik•C¢ b•lAr ŒAeg” ŒApin b•ueJ“ yAn 22
ŒAim tAed•r puerApuir G•, ] • k•ir? ŒApnAr zߨr•
ŒAim ik• b•let c•A”. ŒAmAro zߨ.
5
öBu˜/ ŒApin ŒAmAr sAmen ipCen ŒAmAr c•Arid•ek• 23
eh• öBu˜/ ŒAmAr id•ek• ed•Knu Žb•M ŒAmAr Œ•–˜ÿrek•
reyùeCn. nèB˜Aeb• ŒAmAr opr ŒApnAr h•At rAKun. j“Anun. ŒAmAyù prI(•• k•r¨n Žb•M ŒAmAr ic••–˜ÿAÙel•
6
ŒApin y• j“Aenn tAet ŒAim ib•S•åyùAiB˜BU˜t. j“Anun.
24
Žw• ŒAmAr eb•AeD•r ŒtIt. ed•Kun ek•An mª• ic••–˜ÿ• ŒAmAr men ŒAeC ik•n•
7
eyKAen eyKAen ŒAim yA” sb•R^” ŒApnAr ŒA ™• Žb•M ŒAmAek• es” peT pirc•Ailt k•r¨n ey pT
ib•rAj“ k•er. eh• öBu˜/ ŒAim ŒApnAr k•AC eTek• ic•rib•rAj“mAn TAek•.
pAlAet pAir n•.
8
eh• öBu˜/ yid• ŒAim S•ˆV geR lAek• yA”/ ŒApin esKAen gIt 140
reyùeCn. yid• ŒAim pAtAel yA”/ ŒApin esKAeno sÒ˜It pirc•Alek•r öit. d•AyùUed•r Žk•iw özMs• gIt.
reyùeCn. 1
öBu˜•mª• elAek•ed•r h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
9
öBu˜/ eyKAen sUeyRr Ÿd•yù h•yù es” pUb•Rid•ek• yid• n]zMs elAek•r eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
2
ŒAim yA” ŒApin esKAen reyùeCn. yid• ŒAim piü‚emr o” elAek•r• mª• k•Aj“ k•rAr pirk•Â˜¯n• k•er.
smue@• yA” esKAeno ŒApin reyùeCn. o” elAek•r• sb•Rd•A” l¼A” k•er.
10 3
esKAeno ŒApnAr fAn h•At ŒAmAyù D•er TAek• oed•r ij“B˜ ib•xD•r sAepr mt. oed•r ij“eB˜r
Žb•M ŒAmAyù pirc•Ailt k•er. nIec• sAepr mt” ib•x TAek•.
11
öBu˜/ ŒAim ŒApnAr k•AC eTek• luik•eyù TAk•et 4
öBu˜/ éX elAk•ed•r eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
c•A”et pAir Žb•M b•let pAir/ "id•enr ŒAel• ŽKn n]zMs elAk•ed•r eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. o”
gItsMih•tA 140:5-143:3 586
6
elAek•r• ŒAmAyù P<•Aed• eP•lb•Ar j“‘ ŒAmAyù tA¼• oed•r zAsk•ed•r zAiˆS˜ÿ epet id•n. tKn elAek•
k•er. j“Anet pAreb• ŒAim stY b•eliClAm.
5 7
o” Ÿß“t elAek•r• ŒAmAr j“‘ P<•Ad• epeteC. elAek• mAiw eK<Ae¼/ j“im c•Ax k•erù Žb•M sAr
ŒAmAek• D•rAr j“‘ or• j“Al ib•iCeyùeC. or• ŒAmAr Ci¼eyù ed•yù. Žk•” rk•mB˜Aeb• oed•r k•b•err c•Arid•ek•
peT P<•Ad• epeteC. ŒAmAed•r h•A¼ C¼Aen• TAk•eb•.
6
öBu˜/ ŒApin” ŒAmAr ö½Vr. öBu˜ ŒAmAr öATRn• 8
eh• ŒAmAr öBu˜/ ŒAim sAh•AeyYr j“‘ ŒApnAr
Znun. id•ek• ec•eyù TAik•. ŒAim ŒApnAek• ib•½AV s k•ir. ŒAmAek•
7
öBu˜/ ŒApin ŒAmAr zi)˜zAlI öBu˜. ŒApin ŒAmAr mer eyet ed•eb•n n•.
pir^At•. ŒApin ŒAmAr izrˆS˜¤Ae,r mt eyw• yueß“r 9
mª•elAk•r• ŒAmAr j“‘ P<•Ad• epeteC. ŒAmAek•
smyù ŒAmAr mATAek• r(•• k•er. oed•r pirk•Â˜¯nAek• oed•r P<•Aed• p¼et ed•eb•n n•. or• eyn oed•r P<•Aed•
sP•l h•et ed•eb•n n•. tAh•el or• inej“ed•r CAi¼eyù ŒAmAyù D•ret n• pAer.
10
yAeb•. éX elAek•r• inej“rA” eyn inej“ed•r P<•Aed• pe¼.
8
öBu˜/ Ï elAek•r• éX. or• y• c•Ayù t• oed•r Žb•M ŒAim eyn ŒnAh•t B˜Aeb• c•el eyet pAir.
epet ed•eb•n n•. oed•r pirk•Â˜¯n•ek• sP•l h•et
ed•eb•n n•. n&u“b•• or• zi)˜zAlI h•eyù ŸWeb• pAer. gIt 142
9
eh• öBu˜/ ŒAmAr zߨek• j“yùI h•et ed•eb•n n•. d•AyùUed•r Žk•iw mSˆð˜Il. yKn itin Ùh•Ayù
or• sb•smeyù” mª• P•iª• Œ¡Aew. oed•r KArAp iCeln es” smyù eTek• Žk•iw öATRn•.
P•iª•Ùel• eyn oed•r e(•e^” G•ew. 1
ŒAim sAh•AeyYr j“‘ öBu˜ek• fAk•eb••. ŒAim öBu˜r
10
oed•r mATAyù ‰ˆl•–˜ÿ k•yùlA eFel id•n. ŒAmAr k•AeC öATRn• k•reb••.
zߨed•r ŒAÙen eP•el id•n. oed•r k•b•err meD•Y 2
ŒAim öBu˜ek• ŒAmAr sb• sMk•ewr k•T• b•leb••.
ine(•p k•r¨n yAet or• ŒAr oKAn eTek• ŸWet nA ŒAim öBu˜ek• ŒAmAr Œsuib•D•Ar k•T• b•leb••.
3
pAer. ŒAmAr zߨr• ŒAmAr j“‘ Žk•w• P<•Ad• epeteC.
11
öBu˜/ o” imTYAb•Ad•Ied•r b<•Ac•et ed•eb•n n•. o” ŒAim smpR, k•ret öS˜Þt. ik••–˜Þ öBu˜ j“Aenn ŒAmAr
mª• elAk•ed•r öit eyn mª• G•wn•” G•ew. meD•Y ik• h•e•C.
12
ŒAim j“Ain öBu˜ ‘AyùsÒ˜tB˜Aeb• d•ir@•ed•r ib•c•Ar 4
ŒAim c•Arid•ek• ed•iK/ ik••–˜Þ ŒAim ŒAmAr ek•An
k•ern. ö½Vr sh•Ayùh•Inek• sAh•AyY k•reb•n. b•Þu“ ed•iK n•. ŒAmAr pAlAenAr ek•An j“Ayùg• en”.
13
eh• öBu˜/ sí o B˜Al elAek•r• ŒApnAr nAemr ek•Ÿ ŒAmAek• r(•• k•rAr ec•X• k•er n•.
özMs• k•reb•. sí elAek•r• ŒApnAr ŸpAsnA 5
tA” ŒAim öBu˜r k•AeC Ÿ•c•S•Vˆer sAh•AyY öATRn•
k•reb•. k•eriClAm. öBu˜/ ŒApin” ŒAmAr inrApd• ŒAšyù S˜îl.
öBu˜ ŒApin” ŒAmAyù b<•Ac•et id•et pAern.
gIt 141 6
eh• öBu˜/ ŒAmAr öATRn• Znun k•ArŠ ŒAim Œsh•Ayù.
d•AyùUed•r özMs• gIetr Œ‘tm yAr• ŒAmAyù tA¼A k•er tAed•r h•At eTek• ŒAmAyù
1
öBu˜/ sAh•AeyYr j“‘ ŒAim ŒApnAek• fAk•iC. yKn r(•• k•r¨n. o” elAk•Ùel• ŒAmAr pe(• öc•Ø
ŒAim ŒApnAr k•AeC öATRn• k•ir tKn ŒAmAr öATRn• zi)˜zAlI.
7
Znun. zIç•” ŒAmAek• sAh•AyY k•r¨n? ŒAmAek• Ž” P<•Ad• Ži¼eyù eyet sAh•AyY k•r¨n
2
öBu˜ ŒAmAr öATRn• ýh•, k•r¨n. Žw• eyn ‰ˆl•–˜ÿ yAet ŒAim ŒApnAr nAemr özMs• k•ret pAir.
D•eU pr sugiÞ“r mt h•y.ù Žw• eyn sAÞ“Yk•AlIn ŸísegRr Žb•M B˜AelA elAek•rA Žes ŒAmAr seÒ˜ Ÿda•yApn
mt h•yù. k•reb•/ k•Ar, ŒApin ŒAmAyù öye ͈ ereKiCeln.
3
öBu˜/ ŒAim y• b•il es sµ•VˆeÞ“ eyn sAb•D•An h•”.
ŒAim y• b•il tAet” ŒAmAek• ŒAniª•t h•et id•n. gIt 143
ŒAmAek• KArAp k•Aej“r b•A7•A k•ret ed•eb•n n•. d•AyùUed•r özMs• gIetr Œ‘tm
4
mª• k•Aj“ k•rAr ŒAk•Až• ŒAmAr meD•Y TAk•et 1
öBu˜ ŒAmAr öATRn• Znun. ŒAmAr öATRn• Znun.
ed•eb•n n•. mª• elAek•r• y• k•er ŒAnª• pAyù ŒAmAek• Žb•M tArpr ŒAmAr öATRnAr Ÿ%r id•n. ŒAmAek•
tAr sAiml h•et ed•eb•n n•. ed•KAn ey sitY” ŒApin k•t mÒ˜lk•r o ib•½VˆS˜ÿ.
5 2
Žk•j“n sí elAk• ŒAmAr Bu˜l sMezAD•n k•ireyù ŒAim ŒApnAr d•As/ ŒAmAek• ib•c•Ar k•reb•n n•.
id•et pAer. esw• tAr” d•yù•. ŒApnAr ŒnugAmIr• k•ArŠ ek•An j“Iib•t b•Yi)˜ ŒApnAr sAmen k•Ken•”
ŒAmAr smAelAc•n• k•ret pAer. eswA oed•r pe(• ined$•Ax b•el ib•eb•ic•t h•et pAer n•. sAr• j“Ib•n D•er
B˜AelA k•Aj“ h•eb•. tAo ŒAim emen eneb••. ik••–˜Þ mª• ŒAim ik• k•Kno inSpAp b•el ib•eb•ic•t h•b•.
3
elAek•r• ey sb• mª• k•Aj“ k•er tAr ib•r¨eß“ ŒAim ik••–˜Þ zߨr• ŒAmAyù tA¼• k•ereC. tArA ŒAmAr
sb•Rd•A” öATRn• k•reb••. j“Ib•nek• eB˜eÒ˜ Ù¡i¼eyù mAiwet imizeyù id•eyùeC.
587 gItsMih•tA 143:4-145:8
d•IG•Rid•n ŒAeg mer yAoyù• elAek•r mt or• ŒAmAek• zߨed•r C^B˜Ò˜ k•r¨n. ŒApnAr "tIrÙil® ine(•p
ŒÞ“k•Ar k•b•er eWel id•e•C. k•r¨n Žb•M tAed•r pAlAet b•AD•Y k•r¨n.
4
ŒAim tYAg k•ret öS˜Þt. ŒAim ŒAmAr sAh•s 7
öBu˜/ S•VˆgR eTek• enem ŒAsun Žb•M ŒAmAyù r(••
h•Aireyù eP•eliC. k•r¨n? zߨr sAger ŒAmAek• f¦eb• eyet ed•eb•n n•.
5
ik••–˜Þ d•IG•$k•Al ŒAeg ik• G•ewiCel• ŒAmAr t• Ž” sb• ib•ed•zIed•r h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
men •ŒAeC. b•æ ib•xyù/ eyÙelA ŒApin k•eriCeln 8
Ž” zߨr• imTYAb•Ad•I. or• Žmn k•T• b•el y•
t•r sµ•VˆeÞ“ ŒAim B˜Aib•. ŒApnAr ib•pul (•mtA id•eyù stY nyù.
ŒApin y• k•eriCeln es sµpekR• ŒAim b•el TAik•. 9
öBu˜ ey sb• ib•S•åyùk•r k•Aj“ ŒApin k•ern/ es
6
öBu˜/ ŒAmAr é h•At &u“el ŒApnAr k•AeC öATRn• sµpekR• ŒAim Žk•w• n&u“n gAn gA”eb••. d•ztAr•
k•ir/ eymn k•er Zk•en• j“im b•]iXr ötI(•• k•er b•I,• b•Aij“eyù ŒAim ŒApnAr özMs• k•reb••.
etmn k•er ŒAim ŒApnAr sAh•AeyYr ötI(•• k•ir. 10
rAj“Aed•r t¡Aed•r yuß“smUeh• j“yùI h•et öBu˜ sAh•AyY
7
zIç•” ŒAmAek• Ÿ%r id•n öBu˜? ŒAim sAh•s k•ern. öBu˜ t¡Ar d•As d•AyùUd•ek• zߨr trb•ArI eTek•
h•AireyùiC. ŒAmAr eTek• ib•muK h•eb•n n•. k•b•er Zeyù r(•• k•ereCn.
11
TAk•• m]t elAek•r mt ŒAmAek• m]t h•et ed•eb•n n•. Ž” ib•ed•zIr h•At eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n.
8
öBu˜ ŒAj“ek•r sk•Ael ŒAmAek• ŒApnAr ök]•t Ž” sb• zߨr• imTYAb•Ad•I. or• Žmn k•T• b•el y•
eöm öd•zRn k•r¨n. ŒAim ŒApnAet ib•½VAs rAiK. stY nyù.
12
ŒAmAr y• k•r,Iyù t• ŒAmAyù ed•KAn. ŒAim ŒAmAr ŒAmAed•r tr¨, eCelr• z)˜ gAeCr mt.
j“Ib•n ŒApnAr h•Aet smpR, k•riC? ŒAmAed•r k•‘Ar• öAsAed•r Œnupm k•Ar¨k•AeyRr mt.
9
öBu˜ ŒAim inrAp%Ar j“‘ ŒApnAr k•AeC ŽesiC. 13
ŒAmAed•r egAlAÙil sb• rk•m P•sel pU,R.
zߨed•r eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. ŒAmAed•r c•Ar,e(•e^ h•Aj“Aer h•Aj“Aer emx reyùeC.
10 14
ŒAmAek• id•eyù ŒApin ik• k•rAet c•An t• ŒAmAyù ŒAmAed•r qs‘r• suri(•t. ek•An zߨ ej“Ar
ed•KAn. ŒApin ŒAmAr ö½Vr. ŒApnAr mh•í Ÿ£•IpnA k•er ŽKAen öeb•z k•ret c•A”eC n•. ŒAmrAo yuß “•
id•eyù ŒAmAyù siWk• peT Žigeyù id•n. k•ret yAi•C n•. rAˆS˜ÿAÙelAet elAk•j“n ic•ík•Ar k•reC
11
öBu˜ ŒAmAek• b<•Ac•et id•n/ tAh•el elAek• ŒApnAr n•.
nAemr özMs• k•reb•. ŒApin ey ök]•t” mÒ˜lk•r 15
Ž” rk•m smeyù elAk•j“n B˜Ix, KuzI. öBu˜ yid•
t• ŒAmAyù ed•KAn Žb•M zߨed•r eTek• ŒAmAyù r(•• S•VˆyùM tAed•r ö½Vr h•n elAk•j“n B˜Ix, KuzI h•yù.
k•r¨n.
12
eh• öBu˜/ ŒApnAr ök]•t eöm öd•zRn k•r¨n Žb•M gIt 145
yArA ŒAmAyù emer eP•let c•A”eC es” zߨed•r h•At d•AyùUed•r Žk•iw B˜j“n.
eTek• ŒAmAyù r(•• k•r¨n. tAed•r prAij“t k•r¨n 1
eh• ŒAmAr ö½Vr Žb•M rAj“•/ ŒAim ŒApnAr özMs•
Žb•M tAed•r Db•Ms k•r¨n. k•ir. ic•rid•enr j“‘ Žb•M Œn•–˜ÿk•Aelr j“‘ ŒAim
ŒApnAr nAmek• ŒAzIbR•Ad• k•ir.
gIt 144 2
öitid•n ŒAim ŒApnAr özMs• k•ir. ic•rid•enr
d•AyùUed•r Žk•iw gIt. j“‘ ŒAim ŒApnAr nAemr özMs• k•ir.
1
öBu˜ ŒAmAr izl•/ Œ•mAr inrApd• S˜îAn. öBu˜r 3
öBu˜ mh•An. elAk•j“n B˜Ix,B˜Aeb• t¡Ar özMs•
özMs• k•r? öBu˜ ŒAmAr h•AtÙelAek• yueß“r j“‘ k•er. ey sb• mh•í k•Aj“ itin k•ern/ t• ŒAmr•
öiz(•, ed•n. itin ŒAmAr ŒAÒu˜lÙilek• sMýAemr Ùnet pAir n•.
j“‘ öiz(•, ed•n. 4
öBu˜/ ŒApin y• k•ern tAr j“‘ elAk•j“n ic•rid•n
2
öBu˜ ŒAmAyù B˜AelAb•Aesn Žb•M r(•• k•ern. Ÿ<c•¢ ŒApnAr özMs• k•reb•. ŒApin ey mh•í k•Aj“ k•ern
pAh•Ae¼ öBu˜ ŒAmAr inrApd• ŒAšyùS˜îl/ öBu˜” tAr sµpekR• tAr• b•leb•.
ŒAmAyù Ÿß“Ar k•ern. öBu˜” ŒAmAr FAl. ŒAim t¡Aek• 5
ŒApnAr mh• ˆ× Žb•M mih•mA é”” c•mík•Ar. ŒApnAr
ib•½VAs k•ir. ŒAmAr elAk•ed•r itin ŒAmAr ŒD•InS˜î ib•S•åyùk•r k•Aj“ sµpekR• ŒAim b•leb••.
k•ern. 6
öBu˜/ ey sb• ib•S•åyùk•r k•Aj“ ŒApin k•ern es
3
öBu˜/ elAek•rA ek•n ŒApnAr k•AeC Žt Ùr¨ ˆ× p,U ÀR sµpekR• elAek• b•leb•. ŒApin ey sb• mh•í k•Aj“
ek•n ŒApin ŒAmAed•r sµ•VˆeÞ“ y ͈ enn. k•ern es sµpekR• ŒAim b•leb••.
4 7
Žk•j“n elAek•r j“Ib•n b•AtAesr Pu•ík•Aerr mt. ŒApin eysb• B˜AelA k•Aj“ k•ern es sµpekR•
Žk•j“n mAnuexr j“Ib•n c•lmAn CAyùAr mt. elAek•rA b•leb•. elAek• ŒApnAr D•Aiµ•Råk•tAr gAn
5
öBu˜/ ŒAk•Az ib•d•I,R k•er enem ŒAsun. pb•Rt gA”eb•.
SpzR k•r¨n pb•Rt eTek• eD•<Ayù• eb•ireyù ŒAseb•. 8
öBu˜ d•yùAmyù Žb•M (•mAzIl. öBu˜ iS˜îtD•I Žb•M
6
eh• öBu˜/ ŒApin ib•éYetr c•mk• pAWAn Žb•M ŒAmAr eöem pirpU,R.
gItsMih•tA 145:9-147:16 588
9
öitiw elAek•r j“‘” öBu˜ mÒ˜lk•r. öBu˜ y• ö½Vr (u•D•At$ mAnuxek• ŒAh•Ar ed•n. k•ArAgAer b•ß “•
ik•C¢ s]iX k•ereCn tAr öitiw b•ˆS˜Þr öit itin k•r¨,• mAnuxek• öBu˜” mu)˜ k•ern.
öd•zRn k•ern. 8
öBu˜ ŒÞ“ek• punrAyù #iX ed•n. yAr• sms´Ayù
10
öBu˜/ ŒApin y• k•ern/ tA” ŒApnAek• özMs• pe¼eC/ öBu˜ tAed•r sAh•AyY k•ern. ey sb• elAek•rA
Žen ed•yù. ŒApnAr ŒnugAmIr• ŒApnAr özMs• B˜Al tAed•r öBu˜ B˜AelAb•Aesn.
9
k•er. ŒAmAed•r ed•ez ey sb• ib•ed•zIrA b•As k•er tAed•r
11
tAr• b•el ŒApnAr rAj“ ׈ k•t mh•í. tAr• öBu˜ r(•• k•ern. öBu˜” ib•D•b•• o ŒnATed•r ed•KAezAnA
ŒApnAr mh• ׈ sµ•VˆeÞ“ b•el. k•ern ik••–˜Þ mª• elAk•ed•r öBu˜ ib•nAz k•ern.
12
tA” eh• öBu˜/ ŒApin ey sb• mh•í k•Aj“ k•ern 10
öBu˜ ic•rid•n” zAsn k•reb•n? iseyùAn/ etAmAr
Œ‘ elAek•r• tA j“Anet pAer Žb•M tAr• j“Anet ö½Vr ic•rid•n” rAj“ ׈ k•reb•n? öBu˜r özMs• k•r?
pAer ŒApnAr rAj“ ׈ k•t ib•zAl Žb•M egQrb•myù.
13
öBu˜/ ŒApnAr rAj“ ׈ ic•rib•rAj“mAn TAk•eb•. gIt 147
ŒApin ic•rid•n” rAj“ ׈ k•reb•n. 1
öBu˜r özMsA k•r k•Ar, itin mÒ˜lk•r. ŒAmAed•r
14
pitt mAnuxek• öBu˜ Ÿß“Ar k•ern. yAr• sms´Ayù ö½Verr k•AeC özMs•r gAn k•r. t¡Ar özMs• k•rA
pe¼ öBu˜ tAed•r sAh•AyY k•ern. B˜Ael• Žb•M menArm.
15
eh• öBu˜/ smˆS˜ÿ j“Iib•t öA,I tAed•r KAe†r j“‘ 2
öBu˜ ej“r¨zAelm zh•riw b•AineyùeCn. ey sb•
ŒApnAr id•ek• ec•eyù TAek•. Žb•M yTAsmeyù ŒApin ”•S•óˆAeyùlIyùek• b•ª•I ih•eseb• ineyù yAoyù• h•eyùiCel•
tAed•r KA† ed•n. ö½Vr tAed•r iP•ireyù ŽeniCeln.
16
eh• öBu˜/ ŒApin ŒApnAr h•At Kuel id•n Žb•M 3
ö½Vr tAed•r B˜©Íh•äd•yù sAireyù &u“eliCeln Žb•M
j“Iib•t öA,Ied•r y• ik•C¢ öeyùAj“n t• id•n. tAed•r (•etr Zšäx• k•eriCeln.
17
öBu˜ y• ik•C¢ k•ern tA sb•” B˜AelA. y• ik•C¢ 4
ö½Vr tArA g,n• k•ern Žb•M öetYk•iwek• tAed•r
itin k•ern t• ed•iKeyù ed•yù itin k•t mÒ˜lk•r nAm D•er fAek•n.
Žb•M ib•½VˆS˜ÿ. 5
ŒAmAed•r öBu˜ mh•An. itin öc•Ø zi)˜zAlI. itin
18
yArA tA<r sAhAyY öATRn• k•er/ öBu˜ o” sb• ey k•t j“Aenn tAr ek•An sIm• en”.
6
elAek•r k•AeC” TAek•n. itin t¡Ar ŸpAsk•ed•r ib•nyùI elAk•ed•r ö½Vr sAh•AyY k•ern. ik••–˜Þ mª•
Œ•–˜ÿrÒ˜. elAek•ed•r itin h•tib•hb•l k•er ed•n.
19
t¡Ar ŒnugAmIr• y• c•An öBu˜ tA” k•ern. itin 7
öBu˜ek• D•‘b•Ad• d•Ao. b•I,• b•Aij“eyù t¡Ar özMs•
oed•r öATRnAr Ÿ%r ed•n Žb•M oed•r r(•• k•ern. k•r.
20
yAr• t¡Aek• B˜AelAb•Aes/ öBu˜ tAed•r r(•• k•ern. 8
ö½Vr ŒAk•Azek• emeG• eFek• ed•n. ö½Vr” b•]iX
ik••–˜Þ mª• elAk•ed•r öBu˜ ib•nAz k•ern. ŒAenn. ö½Vr” pAh•Ae¼ G•Aesr j“›˜å ed•n.
21
ŒAim öBu˜r özMs• k•reb••? sb• elAk• eyn 9
ö½Vr öA,Iek• KA† ed•n. ö½Vr nb•In pAKIed•r
ic•rid•n D•er t¡Ar pib•^ nAemr özMs• k•er. ŒAh•Ar ed•n.
10
mAnib•k• ”•CAsmUh• ö½Verr meD•Y TAek• n•. yueß“r
gIt 146 zi)˜zAlI eG•A¼AÙel• itin c•An n•.
1
öBu˜r özMs• k•r? eh• ŒAmAr ŒA ™•/ öBu˜r özMs• 11
yAr• t¡Ar ŸpAsnA k•er tAed•r ineyù” öBu˜ suKI.
k•r? yAr• t¡Ar ök]•t eöem ib•½VAs k•er ö½Vr tAed•r
2
ŒAmAr sArAj“Ib•n D•er ŒAim öBu˜r özMs• k•reb••. ineyù” KuzI h•n.
sAr• j“Ib•n ŒAim t¡Ar özMs• k•reb••. 12
ej“r¨zAelm öBu˜r özMs• k•r? iseyùAn/ etAmAr
3
sAh•AeyYr j“‘ etAmrA entAed•r opr inB˜$r öBu˜r özMs• k•r?
13
k•r n•. elAek•ed•r ib•½•V s k•r n•. ek•nÀ k•Ar, elAek• ej“r¨zAelm/ etAmAr P•wk•Ùilek• ö½Vr #â
etAmAek• b<•Ac•Aet pAer n•. k•ereCn. Žb•M etAmAr zh•err elAk•j“nek• ö½Vr
4
mAnux mer k•b•er c•el yAyù. tKn tAed•r sAh•AeyYr ŒAzIb•RAd• k•ern.
14
sb• pirk•Â˜¯n• ezx h•eyù yAyù. ö½Vr etAmAed•r rAej“Y zAi•–˜ÿ ŽeneCn. es” j“‘”
5
ik••–˜Þ yAr• ö½Verr k•AC eTek• sAh•AyY c•Ayù tAr• yueß“r smyù zߨr• etAmAed•r P•sl ineyù yAyù in
B˜Ix, suKI h•yù. or• oed•r öBu˜ ö½Verr opr inB˜$r Žb•M etAmAed•r ŒAh•Aerr j“‘ öc•¢r zs´ ŒAeC.
15
k•er. ö½Vr p]iTb•Iek• Žk•w• ŒAed•z id•el es tí(•,Aí
6
öBu˜” S•VˆgR Žb•M p]iTb•I s]iX k•ereCn. öBu˜ smu@• t• pAln k•er.
Žb•M tAr eB˜terr sb• ij“inx s]iX k•ereCn. öBu˜ 16
yt(•, pyR•–˜ÿ mAiw pzemr mt sAd•• n• h•yù/
tAed•r ic•rid•n r(•• k•reb•n. ö½Vr tt(•, &u“xAr pAt k•rAn. ö½Vr” izlAb•]iXek•
7
ineSpixt elAk•ed•r j“‘ öBu˜ ˆiWk• k•Aj“ k•ern. b•AtAesr meD•Y D•UelAr mt Ÿi¼eyù ineyù yAn.
589 gItsMih•tA 147:17-150:6
17 14
ö½Vr ŒAk•Az eTek• izlAb•]iX b•xR, k•rAn. t¡Ar ö½Vr t¡Ar mAnuxed•r zi)˜zAlI k•reb•n. elAk•
pAWAenA WAØ• ek•Ÿ sç k•ret pAer nA. ey emG• ö½Verr ŒnugAmIed•r özMs• k•reb•. elAek• ”S•ˆó Aeyùelr
itin pAWAn ek•An elAk•” tAek• d¡•A¼ k•rAet pAer özMs• k•reb•. or• es” elAk• yAed•r j“‘ ö½Vr
n•. l¼A” k•ern/ öBu˜r özMs• k•r?
18
tArpr ö½Vr ŒAr Žk•w• ŒAed•z ed•n Žb•M ŒAb•Ar
Ÿ\• b•AtAs b•”et Zr¨ k•er. b•rP• glet Zr¨ k•er gIt 149
Žb•M j“l öb•Aih•t h•yù. 1
öBu˜r özMs• k•r? öBu˜ n&u“n y• k•ereCn tAr
19
ö½Vr yAek•Ab•ek• t¡Ar ined$•z id•eyùiCeln. ö½Vr j“‘ Žk•w• n&u“n gAn gAo? eyKAen t¡Ar ŒnugAmIr•
t¡Ar inyùm o ib•iD•Ùel• ”•S•óˆAeyùlek• id•eyùiCeln. Žk•seÒ˜ j“¼ h•yù/ es” smAej“ t¡Ar özMs• k•r.
20 2
Œ‘ ek•An j“Aitr j“‘ ö½Vr Žsb• k•ern in. ”•S•óˆAeyùlek• tAed•r •S•óˆX•ek• ineyù ŒAnª• k•ret
t¡Ar ib•iD•Ùel• ö½Vr Œ‘ elAk•ed•r ezKAn in. öBu˜r d•Ao. iseyùAenr elAk•ek• tAed•r rAj“Aek• ineyù ŒAnª•
özMs• k•r. k•ret d•Ao.
3
elAek•rA b•I,• o Kã•nI b•Aj“Ak• Žb•M nAc•et nAc•et
gIt 148 ö½Verr özMs• k•r¨k•?
1
öBu˜r özMs• k•r? eh• dU•tg, S•VˆgR eTek• öBu˜r 4
ö½Vr t¡Ar elAk•ed•r öit öså. ö½Vr t¡Ar ib•nè
özMs• k•r? elAk•ed•r j“‘ Žk• ib•S•åyùk•r ij“ins k•ereCn. itin
2
etAmr• sb• dU•tg,/ öBu˜r özMs• k•r? t¡Ar tAed•r r(•• k•ereCn?
esnAb•Aih•nIr•/* öBu˜r özMs• k•r? 5
eh• ö½Vr ŒnugAmIr•/ etAmAed•r j“yùek• ŸpeB˜Ag
3
c•Û• o sUyR öBu˜r özMs• k•r. ŒAk•Aezr tArk••g, k•r? ib•CAnAyù yAoyùAr per pyR•–˜ÿ suKI h•o.
Žb•M ŒAelA t¡Ar özMs• k•r? 6
elAk•j“nek• ic•ík•Ar k•er öBu˜r özMs• k•ret
4
S•VˆegRr Ÿ•c•tm S˜îAen öBu˜r özMs• k•r? eh• d•Ao Žb•M tAed•r h•Aet trb•ArI D•ret d•Ao.
ŒAk•Aezr Ÿeß$“r j“lrAiz/ t¡Ar özMs• k•r? 7
orA oed•r zߨed•r zAiS˜ÿ id•et yAk•. or• o”
5
öBu˜r nAemr özMs• k•r. k•Ar, ö½Vr ŒAed•z sb• elAek•ed•r zAiS˜ÿ id•et yAk•.
id•eyùiCeln Žb•M tA” öitiw b•ˆS˜Þ ŒiS˜ÿ ׈ epeyùeC? 8
ö½Verr elAek•rA oed•r rAj“Aed•r Žb•M b•¼ b•¼
6
ic•rid•n Œb•YAh•t TAk•b•Ar j“‘ ö½Vr Ž” sb• s]iX entAed•r elAh•Ar izk•l id•eyù z]žilt k•reb•.
9
k•ereCn. ö½Vr tAed•r Œn•–˜ÿ ib•iD•smUh• id•eyùeCn. ö½Verr ined$•z mt” ö½Verr elAek•r• oed•r zAiS˜ÿ˜
7
p] i Tb•Ir sb• ik•C¢ ” öBu ˜ r özMs• k•er? ed•eb•. ö½Verr smˆS˜ÿ ŒnugAmIr•/ t¡Aek• sµ•åAn j“AnAo.
mh•AsAgerr b•¼ b•¼ sAmui@•k• öA,Ir•/ öBu˜r özMs• öBu˜r özMs• k•r?
k•r?
8
ŒAÙn o izlAb•i] X/ &u“xAr Žb•M eD•A< yù•/ Žb•M eJ“Ae¼A gIt 150
b•AtAsÐ sb•” ö½Vr s]iX k•ereCn. 1
öBu˜r özMs• k•r? ö½Verr miª•er t¡Ar özMs•
9
ö½Vr pAh•A¼ o pb•RtmAlA s]iX k•ereCn/ P•elr k•r? S•VˆegR t¡Ar (•mtAr özMs• k•r?
2
b•](•smUh• o Žrs gAC s]iX k•ereCn. ö½Vr ey sb• mh•í k•Aj“ k•ern/ tAr j“‘ t¡Ar
10
smˆS˜ÿ˜ öA,I o gb•Aid• pZ Žb•M srIs]p o pAiK özMs• k•r? t¡Ar sk•l mh•e ׈r j“‘ t¡Ar özMs•
s]iX k•ereCn. k•r?
11
ö½Vr” p]iTb•Iet rAj“Ag,ek• Žb•M j“Aitg,ek• 3
iz[˜• o b<•Aizr sAh•AeyY t¡Ar özMs• k•r? b•I,•
s]iX k•ereCn. ö½Vr” entAed•r o ib•c•Ark•ed•r s]iX o lIr• b•Aij“eyù t¡Ar özMsA k•r?
k•ereCn. 4
Kã•in b•Aij“eyù nAc• k•ret k•ret t¡Ar özMs•
12
ö½Vr” tr¨, tr¨,Ied•r s]iX k•ereCn. ö½Vr” k•r? tˆ–˜¤b•A†yˆ–˜¤ o b<•Aiz b•Aij“eyù t¡Ar özMs• k•r?
b•ß] “ o yub•k•ed•r s]iX k•ereCn. 5
k•rtAelr Ÿ•c• Db•inet t¡Ar özMs• k•r? k•An-
13
öBu˜r nAemr özMs• k•r. ic•rid•enr j“‘ t¡Ar P•AwAenA k•rtAelr ze€• t¡Ar özMs• k•r?
nAemr sµ•åAn k•r? p]iTb•I Žb•M S•VˆegR y• ik•C¢ reyùeC/ 6
öetYk•iw j“Ib• etAmr• t¡Ar özMs• k•r? öBu˜r
tAr• sb•A” öBu˜r özMs• k•r? özMs• k•r?

tA¡ r esnAb•Aih•nIrA Žw• "dU•tg,® h•et pAer ŒTb•• "tArk•• o


ýh•smuh•® ŒTb•• "qsnYb•Aih•,Ir esnAr•.®
590

ih•etAped•z

B˜U imk•A elAk•ek• ŒAß*mŠ k•rb•. 12ŒAmrA tAek• h•tY• k•rb•.

1 Ž” nIitk•TAÙil d•AyùeU d•r pu^ zelAmenr |•AngB˜$


iz(•AmAl•. zelAmn iCeln ”•S•óˆAeyùelr rAj“•.
2
ŒAmr• Ï elAk•iwek• m]&u“YS˜îel pAiWeyù ed•b•. ŒAmr•
tAˆek• k•b•er pAWAb•. 13ŒAmr• sbR• ök•Ar b•æmUlY sAmýI
mAnuxek• |•AnI k•er etAl• Žb•M tAed•r siWk• c•¢ir k•rb•. ŒAmr• es” c•¢ir k•r• D•nsµpi% id•eyù
peTr sÞ“An ed•oyùA” Ž” k•TAÙilr Ÿe£••. Ž” ŒAmAed•r g]h• pirpU,R k•rb•. 14tA” ŒAmAed•r seÒ˜
k•TAÙilr mAD•Yem elAek•rA |•AngB˜$ iz(•AmAlA c•el ŽesA/ ŒAmAed•r sAh•AyY k•r. Ï luiãt D•n ŒAmr•
ŒnuD•Ab•n k•ret pAreb•. 3Ž” k•TAÙil elAek•ed•r sb•A” B˜AgAB˜Aig k•er enb•?®
15
siWk• pT b•u J “et sAh•AyY k•er. mAnu x sttA/ pu^/ Ï pApIed•r ŒnusrŠ ek•Aer• n•. tAed•r
‘AyùprAyù,tA o D•Aim$k•tAr pT izKeb•. 4y¡Ar• |•An pAepr peT Žk• pAo Œýsr h•eyù• n•. 16Ïsb• KArAp
Œj$“n k•ret c•An es” elAek•ed•r Ž” k•TAÙil iz(•• elAek•r• pAp k•Aj“ k•ret sbR•d•A” öS˜Þt. tAr• sbR•d••
öd•An k•reb•. Ž” |•An ik• k•er öeyùAg k•ret h•eb• elAek•ed•r h•tY• k•ret c•Ayù.
17
Ž” iz(•AmAlA yub•sµöd•Ayùek• tAo iziKeyù ed•eb•. elAek•r• pAKI D•ret j“Al pAet. ik••–˜Þ j“Al
5
Žmnik• |•AnI b•Yi)˜ed•ro Ž” nIitk•TAÙil ezAn• yKn pAt• h•e•C tKn yid• pAKIr• ed•eK eP•el tAh•el
Ÿic•í. Ž” iz(•AmAl•r mAD•Yem t¡Aed•r |•Aenr b•Yiˆ¹ˆÿ ek•An lAB˜ h•eb• n•. 18tA” pApIr• k•AŸek• h•tY•
b•]iß“ pAeb•/ t¡Ar• ŒAer• piØt h•eyù ŸWeb•n. eysb• k•rAr ŒAeg tAr j“‘ luik•eyù ötI(•• k•er. ik••–˜Þ
elAek•r• ib•iB˜å sms´Ar smAD•Aen d•(• t¡Ar• ŒAro or• inej“ed•r pAt• P<•Aed• p• id•eyù” Db•Ms h•eb•?
eb•zI eb•AD• lAB˜ k•reb•n. 6 tKn Ïsb• elAek•r• |•AnpU,R 19
elAB˜I elAek•r• tAed•r inej“ed•r ku•k•em$r j“‘
rc•nAb•lI Žb•M k•Aih•nIsmUh• yAed•r meD•Y räpk• ŒTR tAed•r j“Ib•n h•ArAyù.
reyùeC esÙelA b•uJ“et pAreb•n. t¡Ar• |•Anb•Aned•r
k•TAÙil ŒnuD•Ab•n k•ret sP•l h•eb•n. ö|•AÐ Žk• Ù,b•tI rm,I
7
öBu˜ek• mAnY k•r• Žb•M šß“• k•r•” h•l mAnuexr 20
ezAn? ö|•A mAnuxek• iz(•• ed•oyù•r ec•X• k•reC.
sbR•öTm k•t$b•Y. ŽwA tAed•r ök]•t |•An Œj$“n k•ret es :ö|••ò peTG•Aew Žb•M j“nb•æl b•Aj“Aer ic•ík•Ar
sAh•AyY k•er. ik••–˜Þ zyùtAn eb•Ak•Ar• ŒnuzAsn Žb•M k•reC. 21es j“nb•æl rAˆS˜ÿAr b<•Ak•Ùilet ic•ík•Ar
yTATR |•Anek• G•],A k•er. k•reC. es zh•err P•wk•Ùilr k•AeC elAek•ed•r Ÿe£••
k•er ec•¡c•Ae•C. ö|•A b•leCÉ
22
peu ^r Ÿe£•e• zelAmenr Ÿped•z "oeh• eb•Ak•• elAek•rA/ ŒAr k•tid•n D•er etAmr•
8
ŒAmAr pu^/* etAmAr ipt• yKn etAmAek• etAmAed•r inebR•AeD•r mt j“Ib•nyApn k•rAek• B˜Aleb•es
sMezAD•n k•ern tKn t¡Ar Ÿped•z ezAn. etAmAr c•leb•À ŒAro k•tk•Al ö|•Aek•* Ÿph•As k•r•
mAeyùr prAmzRo Œb•eh•l• ek•Aer• n•. 9etAmAr ŸpeB˜Ag k•reb•À h•Inb•uiß“r• k•tid•n |•Anek• G•],•
iptAmAt•r ed•oyùA iz(••smUh• etAmAr mATAr opr k•reb•À 23ŒAmAr iz(•AmAlAr öit etAmAed•r yTAeyAgY
Žk•iw suª•r mAl•r mt ŒTb•• Žk•iw k•ãh•Aerr met• menAeyAg ed•oyù• Ÿic•í iCl. ŒAim etAmAed•r ŒAmAr
eyw• etAmAek• ed•Ket ŒAk•x$k• k•er etAel. |•An id•eyù id•tAm. ŒAim ŒAmAr B˜Ab•nAÙelAek•
etAmAed•r |•At k•rtAm.
24
pApIed•r sM•S•ˆó b• tYAg k•rAr stk•$ b•A,I "ik••–˜Þ etAmr• ŒAmAr k•T• Znet ŒS•VˆIk•Ar
10
pu^ ŒAmAr/ pApIr• etAmAek•o pAepr peT k•eriCel. ŒAim etAmAed•r sAh•AyY k•ret ec•eyùiClAm.
wAnet ec•X• k•reb•. Ï pApIed•r k•TAyù k•,RpAt ek•Aer• ŒAim etAmAed•r id•ek• sAh•AeyYr h•At b•Ai¼eyù
n•. 11Ïsb• pApI elAek•r• h•yùet• etAmAek• b•leb•/ id•eyùiClAmÐ ik••–˜Þ etAmr• ŒAmAr sAh•AyY ýh•Š k•ret
"ŒAmAed•r d•el Žes•? ŒAmr• Žk•iw elAk•ek• h•WAí
ŒAß*mŠ o h•tY• k•ret yAi•C. ŒAmr• Žk•j“n inrIh• ö|•A zelAmn ö|•A Žb•M Œ|•tAek• éj“n S˜¤IelAek•r seÒ˜
&u“ln• k•ereCn•. Ž” éj“n S˜¤IelAk•” yub•k•ed•r #iX ŒAk•x$e,r
ŒAmAr p^ u ih•etAped•z puˆS˜ÿk•iw s•µ˜õb•t> elK• h•eyùiCl Žk•iw ec•X• k•reCn•. Žk•j“n sÆï“n S˜¤IelAk• ih•eseb• ö|•• yub•k•ed•r
ik•ezAr eCelr Ÿe£•e• ey Žk• yub•k• h•eyù ŸWiCl•. Ž” puˆS˜ÿk• |•AnI h•et Žb•M ö½Vrek• emen c•lAr k•T• b•leCn•. ŒAr Žk•j“n
tAek• ezKAyù ek•mn k•er Žk• d•Aiyù ׈zIl yub•k• h•eyù oW• yAyù ey KArAp S˜¤IelAk• ih•eseb• Œ|•t• yub•k•ed•r Œ|• h•b•Ar Žb•M nAn•
ö½Vrek• B˜Alb•Aes Žb•M šß“• k•er•. pAp k•Aj“ k•rAr ŒAhb•An j“AnAe•Cn•.
591 ih•etAped•z 1:25-3:8
ŒS•VˆIk•Ar k•eriCel. 25etAmr• ŒAmAr itrSˆð˜Ar ýh•Š pApI elAek•rA sttAr pT tYAg k•ereC Žb•M ŽKn
k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•eriCel. etAmrA ŒAmAr seÒ˜ ŒÞ“k•Aerr :pApò pT ŒnusrŠ k•reC. 14tAr• pAp
Žk•mt h•et sµ•åt h•el n•. 26ŒtŽb•/ etAmr• yKn k•Aj“ k•ret” B˜AelAb•Aes Žb•M ku•pTek• ŸpeB˜Ag
sMk•ew p¼eb• tKn ŒAim etAmAed•r ineyù pirh•As k•er. 15Ï pApIed•r ib•½VAs k•r• yAyù n•. tAr• imTY•
k•rb•. etAm•ed•r k•AeC yKn sˆ–˜¤As ŒAseb• tKn ŒAim k•T• b•el Žb•M elAek•ed•r ötAr,• k•er. ik••–˜Þ etAmAr
etAmAed•r Ÿph•As k•rb•. 27sˆ–˜¤As B˜yù¿•r J“e¼r mt |•An o eb•AD• etAmAek• sb•smyù Ž” sb• ij“inxÙil
etAmAed•r Œtik$•et ýAs k•reb•. sMk•wsmUh• öb•l eTek• dU•er rAKeb•.
b•AtAesr mt etAmAed•r opr ŒAG•At h•Aneb•. etAmrA 16
ö|•A etAmAek• Ï Œpiric•t• rm,I eTek• dU•er
ind•Ar¨Š yˆ–˜¤,• o é>eK p¼eb•. rAKeb•. es” ib•j“AtIyù•/ ey c•Aw¦k•AirtAr sAh•AeyY
28
"yKn” Ž” D•re,r ib•py$yù G•web• etAmr• ŒAmAr etAmAek• pAepr peT öluÝ “ k•er/ tAr h•At eTek•
sAh•AyY c•A”eb•. ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r sAh•AyY k•rb• etAmAek• r(•• k•reb• ö|•A. 17eyQb•en es ib•eyù k•eriCl/
n•. etAmr• ŒAmAek• K<uj“eb• ik••–˜Þ pAeb• n•. 29ŒAim ik••–˜Þ prb•t$Ik•Ael es S•VˆAmIek• pirtYAg k•ereC.
etAmAed•r sAh•AyY k•rb• n•. k•Ar, etAmr• |•Anek• ö½Vrek• sA(•I ereK ib•b•Aeh•r zpTek• es Bu˜el igeyùeC.
ŒS•ˆV Ik•Ar k•ereC•. etAmr• öBu˜ek• B˜yù o B˜i)˜ k•ret 18
ŽKn/ &u“im yid• tAr G•er eFAk• tAh•el esw• etAmAek•
rAij“ h•o in. 30etAmr• ŒAmAr Ÿped•ez k•,RpAt m]&u“Yr id•ek• ineyù yAeb•? &u“im yid• emeyùmAnuxwAek•
k•rin. ŒAim yKn etAmAed•r siWk• peTr sÞ“An id•et Œnusr, k•r es etAmAek• k•b•err id•ek• pirc•Ailt
ec•eyùiC/ etAmr• rAij“ h•o in. 31etAmr• etAmAed•r k•reb•? 19es inej“” k•b•err mt. ey sb• pur¨xr•
”e•C mt b<•Ac•et ec•eyùC. etAmr• inej“ed•r mt” tAr b•A¼Iet F¦k•eb• tArA tAed•r j“Ib•n h•ArAeb• Žb•M
ŒnusrŠ k•erC. tA” etAmAed•r k]•tk•em$r P•l ŒAr k•Kno iP•er ŒAseb• n•.
etAmrA” eB˜Ag k•reb•. 20
ö|•A etAmAek• D•Aim$k•ed•r pT ŒnusrŠ k•ret
32
"inebR•AeD•r• Db•Ms h•yù k•Ar, tAr• |•Aenr pT sAh•AyY k•reb•. ö|•A etAmAek• síB˜Aeb• j“Ib•nyApen
ŒnusrŠ k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•er. tAr• ib•peT c•Ailt sAh•AyY k•reb•. 21sí Žb•M D•Aim$k• elAek•r• tAed•r
h•yù Žb•M inej“ed•r ptn efek• ŒAen. 33ik••–˜Þ ey inej“ed•r ed•ez b•sb•As k•ret pAreb•. sí/ ined$•Ax
b•Yi)˜ ŒAmAek• emen c•el es inrAped• b•As k•reb•. elAek•r• tAed•r ed•ez b•As k•ret TAk•eb•. 22ik••–˜Þ
es sbR•d•• S•VˆA•Ceª• TAk•eb•/ es k•Kno ek•An mª•ek• zyùtAn elAek•ed•r b•AsBU˜im tAed•r h•AtCA¼• h•eb•.
B˜yù k•reb• n•.® yAr• imTY• k•T• b•el Žb•M ötAr,• k•er tAr•
inej“ed•r ed•z eTek• ib•tAi¼t h•eb•.
ö|•Ar k•T• ezAn
síB˜Aeb• j“Ib•nyApn etAmAr ŒAyuù b•i] ß “ k•reb•
2 pu^ ŒAmAr/ ŒAim y• b•il t• ýh•Š k•r. ŒAmAr
ŒAed•zÙil men ereKA. 2 ö|•Ar k•T• ezAn Žb•M
sbR•etAB˜Aeb• eb•AJ“Ar ec•X• k•r. 3|•Anek• fAek••. eb•AD•ek• 3 pu^ ŒAmAr/ ŒAmAr iz(•• Bu˜el• n•. ŒAim etAmAek•
y• k•ret b•il t• sye ͈ men ereKA. 2ŒAmAr
ic•ík•Ar k•er fAek••. 4räepAr mt ö|•Ar Œe–•VˆxŠ k•TAÙil etAmAek• d•IG•$ Žb•M sm]iß“pU,R j“Ib•n öd•An
k•r. Ùˆ¹ˆÿD•enr mt t¡Aek• K<uej“ eb•¼Ao. 5 &u“im yid• k•reb•.
ŽÙil k•r/ tAh•el &u“im öBu˜ek• •šß“• k•ret izKeb•. 3
B˜AelAb•As•ek• k•Kno pirtYAg k•erA n•. sbR•d••
&u“im ö½Verr |•An K<uej“ pAeb•. sí Žb•M ib•½VˆS˜ÿ TAk•eb•. Ž” ij“inxÙilek• etAmAr
6
öBu˜ ŒAmAed•r ö|•A d•An k•ern. |•An Žb•M inej“r ŒÒ˜IBU˜t k•er nAo. Ž”Ùil etAmAr k•eã
eb•AD•zi)˜ t¡Ar” muK eTek• in>s]t h•yù. 7 itin sí o j“i¼eyù rAeKA/ etAmAr h•äd•eyù ileK rAeKA. 4 tAh•el”
D•Aim$k• b•Yi)˜ed•r r(•• k•ern. 8yAr• Œ‘ed•r öit &u“im ö½Vr Žb•M mAnuexr k•AeC ib•c•(•Š Žb•M pu,Yb•An
B˜@• ŒAc•rŠ k•er tAed•ro itin• r(•• k•ern. |•An o sAb•YˆS˜ÿ h•eb•.
eb•AD• t¡Ar muK eTek• in>s]t h•yù.
9
tA”/ öBu˜ etAmAek• t¡Ar |•An öd•An k•reb•n. öB˜u r opr ib•½AV s rAeKA
5
tKn &u“im B˜AelA/ ‘Ayù o siWk• b•let ik• eb•AJ“Ayù ö½Vrek• pirpU,RB˜Aeb• ib•½VAs k•r. inej“r |•Aenr
tA b•uJ“et s(•m h•eb•. 10ö|•A etAmAr h•äd•eyù opr inB˜$r ek•Aer• n•. 6 &u“im y• ik•C¢ k•reb• tAet
öeb•z k•reb• Žb•M etAmAr ŒA ™• |•Aenr mih•mAyù sbR•d•• ö½Vrek• Žb•M t¡Ar ”•CAek• S•årŠ k•reb•. tAh•el”
suKI h•eb•. itin etAmAek• sAh•AyY k•reb•n. 7 inej“r b•iu ß“ ib•eb•c•nAr
11
ö|•A etAmAek• r(•• k•reb• Žb•M ib•eb•c•nAzi)˜ opr inB˜$r ek•Aer• n•. ö½Vrek• B˜i)˜ k•r Žb•M pAp
etAmAek• pAh•Ar• ed•eb•. 12ö|•A Žb•M eb•AD• etAmAek• eTek• dU•er TAek••. 8 yid• &u“im Ž” k•TAÙil pAln k•r
pApI elAek•ed•r mt Bu˜l peT c•lAr h•At eTek• tAh•el &u“im Ÿpk]•t h•eb• iWk• eymn oxuD• zrIrek•
inb•]% k•reb•. yAr• Žmn k•TA b•el y• Db•Mesr k•Ar, inrAmyù k•er ŒTb•• eymn Žk• mA^• trl pAnIyù
tAed•r k•AC eTek• |•An etAmAek• r(•• k•reb•. 13Ž” etAmAek• zi)˜ ed•yù.
ih•etAped•z 3:9-4:12 592
öB˜u r k•AeC ineb•d•n k•r 29
etAmAr öiteb•zIr ib•r¨eß“ éX pirk•Â˜¯n• ek•Aer•
etAmAr yTAsbR•S•Vˆ smpR, k•er öBu˜ek• D•nY k•r.•
9
n•. es etAmAr k•ACAk•AiC TAek• Žb•M es etAmAek•
etAmAr zes´r Ÿík]•Xtm P•slÙil öBu˜r sAmen ib•½VAs k•er?
ŸísgR k•r. 10tAh•el etAmAr yAb•tIyù öeyùAj“n öBu˜” 30
ek•An Ÿpyu)˜ k•ArŠ CA¼• k•AŸek• ŒAd•Alet
imiweyù ed•eb•n. etAmAr egAl• zes´ B˜er yAeb• Žb•M &u“el• n•. es yid• etAmAr ek•An ŒinX n• k•er Žw•
etAmAr B˜AØAer @•A(•Ars Ÿpec• p¼eb•. ek•Aer• n•.
31
ih•MsA ™k• elAek•ed•r ih•Ms• ek•Aer• n• Žb•M
öB˜u r zAˆiS˜˜ÿ mAT• epet nAo tAed•r pT Œnusr, k•rb•Ar isß“A•–˜ÿ ino n•. 32ek•nÀ
11
ŒAmAr pu^/ k•Kno k•Kno etAmAr Bu˜lߨiw k•Ar, öBu˜ éX/ ŒsAD•u elAek•ed•r G•],• k•ern Žb•M
etAmAek• ed•iKeyù ed•b•Ar j“‘ öBu˜ etAmAek• zAsn sí/ B˜AelA elAek•ed•r B˜Alb•Aesn.
k•reb•n. Ž” zAiS˜ÿr j“‘ rAg ek•AerA n•. Ï zAiS˜ÿ˜ 33
éX elAek•ed•r pirb•ArÙilr opr öBu˜r
eTek• iz(•• enoyùAr ec•X• ek•Aer•. 12ek•nÀ k•ArŠ ŒiB˜zAp reyùeC. ik••–˜Þ D•Aim$k• elAek•ed•r g]h•Ùilek•
ö½Vr ek•b•l t¡Ar eS•÷ˆh•ASpd•ed•r” sMezAD•n k•ern. itin ŒAzIbR•Ad• k•ern.
34
ç<•/ ö½Vr ŒAmAed•r iptAr mt/ itin t¡Ar iöyùtm yAr• Œprek• ineyù pirh•As k•er es” d•Ai•µ˜õk•
s•–˜ÿAnek•” ezAD•rAenAr ec•X• k•ern. b•Yi)˜ed•r öBu˜ zAiS˜ÿ ed•n. öBu˜ ib•nyùI b•Yi)˜ed•r öit
d•yùAzIl.
ö|•Ar ŒAzIb•R Ad• 35
|•AnI elAek•r• Žmn j“Ib•nyApn k•er y• sµ•åAn
13
ey b•Yi)˜ ö|•A lAB˜ k•ereC/ es suKI h•eb•. yKn ŒAen. ik••–˜Þ inebR•AeD•r• Žmn j“Ib•nyApn k•er yAr
es eb•AD•zi)˜öAˆ¹ˆÿ h•eb•/ tKn es ŒAzIbR•Ad•D•‘ h•eb•. pir,it lÆï“•.
14
ö|•A eTek• ey lAB˜ ŒAes t• räepAr ec•eyùo B˜AelA.
ö|•A eTek• ey lAB˜ h•yù t• sU»ˆ™ esAnAr ec•eyùo |•Aenr öeyAù j“nIyt
ù A
B˜Ael•? 15ö|•Ar mUlY miŠ-mAi,ek•Yr ec•eyùo eb•zI.
etAmAr ŒB˜IX ek•An b•ˆS˜Þ” ö|•Ar mt ŒmUlY nyù. 4 pu^g,/ etAmAed•r iptAr iz(•AsmUh• menAeyAg
sh•k•Aer ezAn. menAeyAg id•el teb•” Ž”
16
ö|•A etAmAek• D•nsµpd•/ sµ•åAn Žb•M dIG•$j“Ib•n ih•etAped•zÙil b•uJ“et pAreb•? 2ek•nÀ k•ArŠ ŒAmAr
Žen ed•eb•. 17|•AnI elAek•r• zAi•–˜ÿp, U /R suKI j“Ib•nyApn Ž” Ÿped•zÙil Kub•” Ùr¨ ׈pU,R. tA” Ž” iz(•AmAl•
k•er. 18ö|•A h•l j“Ib•n b•]e(•r mt. ö|•Aek• yAr• k•Kno Bu˜el eyo n•.
3
ýh•, k•reb•/ tAr• suKI o menArm j“Ib•nyApn k•reb•. Žk•smyù ŒAimo etAmAed•r mt yub•k• iClAm?
|•AnI b•Yi)˜rA” yTATR suKI h•eb•? ŒAim ŒAmAr iptAr eCAw pu^ Žb•M ŒAmAr mAtAr
19
ö|•A Žb•M eb•AD•ek• öBu˜ ŒAk•Az Žb•M p]iTb•I s]iX Žk•mA^ s•–˜ÿAn iClAm. 4Žb•M ŒAmAr ipt• ŒAmAek•
k•rb•Ar j“‘ b•Yb•h•Ar k•ereCn. 20mh•Asmu@• Žb•M Ž” ij“insÙil iziKeyù i Celn. itin ŒAmAek•
emG•rAiz y• b•]iX ed•yù tA öBu˜r |•Aenr þˆArA” s]X. b•eliCeln/ "ŒAim y• b•il t• men ereKA. ŒAmAr
21
pu^ ŒAmAr/ ö|•Aek• etAmAr #iXr ŒegAc•r h•et ŒAed•z pAln k•r/ tAh•el b< • Ac•et pAreb•?
5
id•o n•? etAmAr ic••–˜ÿ• Žb•M pirk•Â˜¯n• k•rb•Ar ib•eb•c•nAzi)˜ Žb•M |•An lAB˜ k•er•? k•Kno ŒAmAr
(•mtAek• b•uiß“mAenr mt r(•• k•r. 22ö|•A Žb•M eb•AD• k•T• Bu˜el• n•. sbR•d•• ŒAmAr Ÿped•z emen c•leb•.
6
etAmAek• j“Ib•n d•An k•reb• Žb•M etAmAr j“Ib•nek• |•An eTek• dU•er ser eTek•A n•. tAh•el |•An etAmAek•
ŒAro suª•r k•er &u“leb•. 23tAh•el &u“im inrAped• r(•• k•reb•. |•Anek• B˜AelAb•AesA Žb•M |•An etAmAek•
j“Ib•nyApn k•reb• Žb•M k•Kno pitt h•eb• n•. inrAped• rAKeb•.®
24
ib•CAnAyù Zet yAb•Ar smyù &u“im B˜yù pAeb• n•. &u“im 7
&u“im ey mUæt$ eTek• |•An Œj$“n k•rAr s¿•Â˜¯
zAi•–˜ÿet ib•šAm inet pAreb•. 25éX elAek•ed•r þˆArA k•erC tKn eTek•” |•Aenr pbR• Zr¨ h•eyùeC. ŒtŽb•
s]X ŒAzAtIt ib•ped•r k•TA eB˜eb• B˜yù epeyùA n•. etAmAr smˆS˜ÿ öyùAs b•Yb•h•Ar k•er/ Žmnik• etAmAr
26
öBu˜ etAmAr seÒ˜ TAk•eb•n Žb•M etAmAek• P<•Aed• smˆS˜ÿ ib•xyù sµpi%r ib•inmeyùo |•An Œj$“n k•rb•Ar
p¼• eTek• ŒAwek• ed•eb•n. ec•X• k•erA? tAh•el &u“im ß*mz b•uiß“mAn h•eyù ŸWeb•.
8
|•Anek• B˜AelAb•As/ |•An” etAmAek• mh•An k•er &u“leb•.
siWk• j“Ib•nyApenr |•An |•Anek• sb•ec•eyù Ùr¨ ׈pU,$ k•er etAl Žb•M |•An
27
yKn” s•µ˜õb• h•eb•/ yAed•r etAmAr sAh•AeyYr etAmAek• sµ•åAn Žen ed•eb•. 9|•An” sbR•ešþ b•ˆS˜Þ y•
d•rk•Ar/ tAed•r B˜Ael• k•er•. 28etAmAr öiteb•zI etAmAr j“Ib•en G•wet pAer.
10
yid• etAmAr k•AeC ik•C¢ c•Ayù Žb•M t• yid• etAmAr pu^/ ŒAmAr k•T• ezAn. ŒAmAr ŒAed•z emen
k•AeC TAek•/ tAh•el esw• tKn” tAek• id•eyù id•o. c•lel etAmAr ŒAyùu b•A¼eb•. 11ŒAim etAmAek• ö|•A b••
öiteb•zIek• eswA perr id•n inet ŒAset eb•Ael• |•An sµpek$• eb•AJ“Ai•C. ŒAim etAmAek• sípeT ineyù
n•. yAi•C. 12Ž” pTek• ŒnusrŠ k•er•. tAh•el &u“im
593 ih•etAped•z 4:13-6:5
k•Kno ek•Ano P<•Aed• p¼eb• n•. &u“im ed•Q¼eb• ik••–˜Þ eTek••. tAr b•Ai¼r CAyùAo mAi¼o n•. 9 yid• yAo
k•Kno eh•¡Ac•w KAeb• n•. &u“im y•” k•r n• ek•n/ &u“im etAmAr öApY sµ•åAn Œe‘r• ek•e¼ eneb•. ek•Ano
inrApd• TAk•eb•. 13Ž” iz(•AÙil sbR•d•• men ereKA. Œpiric•t b•Yi)˜ etAmAr piršemr P•l eB˜Ag k•reb•.
10
ŽÙil Bu˜el eyo n•. oÙil etAmAr j“Ib•n? &u“im yAed•r ec•en• n• tArA” etAmAr D•nsµpd• ek•e¼
14
éX elAek•r• ey peT h•¡Aew/ es peT eh•¡ewA n•. eneb•. tAr• etAmAr šemr suP•l eB˜Ag k•reb•.
11
ŒsíB˜Aeb• j“Ib•nyApn ek•Aer• n•. pApIed•r Œnuk•rŠ pirezex/ &u“im é>iKt h•eb• k•ArŠ &u“im etAmAr
ek•Aer• n•. 15pAp eTek• dU•er eTek••. tAr k•AeC S•ˆV AS˜îY nX k•erC Žb•M etAmAr y• ik•C¢ iCl sb• h•AireyùC.
eyo n•. ow• CAi¼eyù esAj“• h•eyù eh•¡ew•. 16ek•Ano 12-13
tKn &u“im b•leb•/ "ŒAim ŒAmAr ŒiB˜B˜Ab•k•ed•r
éÅk•m$ n• k•r• py$•–˜ÿ pApIed•r ec•AeK G•um ŒAes n•. k•TAyù ek•n k•,RpAt k•irin? ek•n ŒAmAr iz(•k•ed•r
Œperr (•it n• k•er tAr• ib•šAm inet pAer n•. k•T• k•Aen &u“ilin? ŒAim z]žl• mAnet rAij“ h•”in.
17
pAp Žb•M Œe‘r (•it n• k•er tAr• b<•Ac•et pAer ŒAim itrSˆð˜Ar ýh•Š k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•eriC. 14tA”
n•. ŒAim ŽKn öAyù sb•rk•m sMk•w eB˜Ag k•riC ŒAr t•
18
D•Aim$k• b•Yi)˜ed•r j“Ib•nyApenr pT sUey$Ad•eyùr sb•A” j“Aen?®
ŒAelAr mt. épuer es tAr pU,$d•Iiˆ¹ˆÿ pAoyù• pyR•–˜ÿ
ŸÆ‰l eTek• ŸÆ‰ltr h•y.ù 19pApI elAek•r• ŒÞ“k•Ar ŒApn S˜I¤ ek• B˜AelAb•As
15-16
rAetr mt. tAr• Œ¡AD•Aer h•Aireyù yAyù Žb•M ik• k•Are, etAmAr inej“r ku•eyù• eTek• ey j“l pAo/
tAed•r ptn h•yù t• tAr• ed•Keto pAyù nA. tA” pAn k•r. etAmAr j“lek• rAˆS˜ÿAr opr b•eyù
20
pu^ ŒAmAr/ ŒAim y• b•liC t• mn id•eyù ezAn. eyet id•o n•. ek•b•lmA^ inej“r S˜¤Ir seÒ˜” ZD•u
ŒAmAr Ÿped•ezr öit menAineb•z k•r. 21ŒAmAr etAmAr eyQn sµpk$• TAk•• Ÿic•í. etAmAr inej“r
k•TAÙil eyn etAmAek• tYAg n• k•er. ŒAim y• sb• pirb•Aerr b•A”er ek•An eCelemeyùr ipt• h•eyù• n•.
17
b•il t• men ereK•. esÙil etAmAr h•äd•eyù sµpd• etAmAr s•–˜ÿAnr• eyn ek•b•l etAmAr” h•yù. etAmAr
k•er ereK•. 22yArA ŒAmAr iz(•AmAl• ezAen tAr• pirb•Aerr b•A”er Œ‘ elAek•ed•r seÒ˜ etAmAr
j“Ib•n lAB˜ k•er. ŒAmAr k•TAÙil tAed•r zrIer s•–˜ÿAned•r B˜Ag k•er enb•Ar d•rk•Ar en”. 18tA” inej“r
suS•VˆAS˜îY ineyù ŒAes. S˜¤Iek• ineyù” s•–˜ÞX TAek••. eyQb•en ey nArIek• ib•eyù
23
k•eriCel tAek•” B˜AelAb•As Žb•M tAr eöem” ˆÿ
sb•ec•eyù Ùr¨ ׈pU,R ib•xyù h•l &u“im y• B˜Ab•C es
sµpek$• sj“Ag eTek••. etAmAr B˜Ab•nA” etAmAr B˜AgY h•o. 19es Žk•iw Œpräp• h•ir,Ir met•. tAr
inyù•–˜ÿ•. B˜AelAb•AsAyù sµpU,R ˆÿ h•o. tAr eöm etAmAek•
24
k•Kno imTY• k•T• b•el• n•. stYek• k•luixt sd•• öm% rAKuk•. 20ŒAmAr pu^/ Œ‘ rmnIr þˆAr•
k•er• n•. 25etAmAr sAmen ey sb• B˜AelA Žb•M |•AngB˜$ öm% h•eyù• n•. Œ‘ S˜¤IelAek•r b•(• ŒAilÒ˜n k•erA
ŒAd•zR reyùeC t• eTek• muK G•uireyù ino n•. 26yA n•?
k•rC tAr sµ•VˆeÞ“ stk$• TAk•eb•. sí j“Ib•nyApn k•r. 21
&u“im yA” k•r n• ek•n ik•C¢” öBu˜r ŒegAc•r nyù.
27
esAj“• pT y• B˜Al Žb•M siWk• t• tYAg ek•Aer• &u“im ek•ATAyù yAo tAo öBu˜ j“Aenn. 22pApI tAr
n•. ik••–˜Þ sbR•d•• pAp eTek• dU•er eTek••. inej“r P<•Aed•” j“i¼eyù p¼eb•. tAr pApsmUh• h•eb•
d•i¼r mt yA tAek• eb<•eD• ereKeC. 23es” pApIr m]&u“Y
b•YiB˜c•Ar Ž¼AenAr ö|•A b•• |•An Œinb•Ay$. k•Ar, es ŒnuzAist h•et ŒS•VˆIk•Ar k•ereC.
pu^ ŒAmAr/ ŒAmAr |•AngB˜$ iz(•AmAl• ezAn. es tAr inej“r k•AmnAr nAgpAez” b•ß “ h•eb•.
5 ŒAmAr suib•eb•c•nAmUlk• k•TAb•At$Ar öit menAeyAg
d•Ao. 2tAh•el” &u“im ib•eb•c•ek•r mt b<•Ac•et izKeb•. Œprek• Žk•iw -, epet sAh•AyY
3
eB˜eb•ic•e•–˜ÿ k•T• b•let pAreb•. Œ‘ Žk•j“n elAek•r k•rb•Ar ib•pd•smhU •
S˜¤I h•yeù t• ŒsAmA‘ suª•rI h•et pAer; t•r k•TAb•At$•
mD•ur Žb•M öelAB˜nsUc•k• h•et pAer. 4ik••–˜Þ pirezex 6
pu^/ Œperr -e,r j“‘ k•Kno d•AyùI eTek••
n•. Œ‘ ek•An b•Yi)˜ tAr -Š ezAD• k•ret n•
es ZD•u it)˜t• Žb•M yˆ–˜¤,A” b•eyù ŒAneb•. es it)˜ pArel &u“im ik• tAek• sAh•AyY k•rAr öitš¨it id•eyùCÀ
ib•x ik•Mb•• D•ArAel• trb•Airr mt. 5es m]&u“Yr peT 2tAh•el &u“im eP<•es igeyùC. &u“im inej“r öitš¨itr
d¡•Ai¼eyù reyùeC. es etAmAek• Db•Mesr id•ek• ineyù j“Ael” j“i¼eyù pe¼C. 3 &u“im inej“ek• Ï b•Yi)˜iwr
yAeb•. 6 tAek• ŒnusrŠ ek•Aer• n•? es pT‹X h•eyùeC. (•mtAr ŒD•Ien ereKC. zIç• tAr k•AeC igeyù inej“ek•
sAb•D•An? j“Ib•enr pT eb•eC nAo. mu)˜ k•r. tAr -e,r eb•AJ“• eTek• etAmAek• mu)˜
k•rb•Ar j“‘ tAr k•AeC ŒnuerAD• j“AnAo. 4 ib•šAm
b•YiB˜c•Ar etAmAek• Db•Ms k•ret pAer k•er• n• Žb•M G•uimeyù• n•. 5h•ire,r mt izk•ArIr
7
ŒAmAr pu^gŠ/ ŽKn ŒAmAr k•T• ezAn. ŒAim P<•Ad• eTek• pAileyù Žes•. j“Al ek•ew pAileyù yAoyù•
y• b•liC Bu˜el eyo n•. 8 b•YAiB˜c•Air,I eTek• dU•er pAiKr met• inej“ek• mu)˜ k•r.
ih•etAped•z 6:6-7:10 594
Œls h•oyAù r ib•pd• S˜¤IelAek•r k•AeC yAoyùA eTek• inb•]% k•reb•. Ï
6
Œls mAnux/ etAmAed•r ip<pe¼ed•r met• h•oyù• iz(•AÙil etAmAek•/ ey nArI tAr S•VˆAmIek• pirtYAg
Ÿic•í. ed•eK•/ ip<pe¼rA ik• k•er. ip<pe¼ed•r k•AC k•ereC/ tAr mD•ur b•c•n eTek• inrAped• rAKeb•. 25es”
eTek• ezeK• Žb•M |•AnI h•o. 7ip<pe¼ed•r ek•Ano prS˜¤I ŒsAD•ArŠ räpsI h•et pAer. ik••–˜Þ tAr
mAilk• en”/ zAsk• en”/ ent• en”. 8ik••–˜Þ ýIÅ•åk•Ael esQª•eyRYr j“‘ etAmAr h•äd•eyù k•AmlAls• ereK• n•.
ip<pe¼r• tAed•r yAb•tIyù KAb•Ar sMýh• k•er. Ï KA† tAr nyùnb•An eyn etAmAek• P<•Aed• n• eP•let pAer.
26
tAr• b<•Aic•eyù rAeK Žb•M zIetr smyùo tAed•r k•AeC Žk•j“n b•Arb•i,tAr j“‘ h•yt ù etAmAek• Žk•iw r¨iwr
py$Aˆ¹ˆÿ KAb•Ar TAek•. mUlY id•et h•eb•. ik••–˜Þ Œe‘r S˜¤I etAmAr öA,sMh•Air,I
9
Œls mAnux/ ŒAr k•t(•Š &u“im G•uimeyù TAk•eb•À h•eyù ŸWet pAer?
27
etAmAr zyYAyù ib•šAm enoyùAr eTek• k•Kn &u“im ŸWeb•À ey b•Yi)˜ ŒAÙenr Kub• k•AeC yAyù es tAr
10
Žk•j“n Œls b•Yi)˜ b•el/ "ŒAmAek• ik•C¢(•e,r j“‘ j“AmAk•Ap¼ Ï ŒAÙen epA¼Ayù. 28‰ˆl•–˜ÿ k•yùlAyù p•
G•uemAet d•Ao Žb•M Žk•w¦ ib•šAm inet d•Ao.® 11tAr id•el p• iniü‚t pu¼eb•. 29ey b•Yi)˜ prS˜¤Ir seÒ˜
ŒlstAr P•lS•Vˆräp/ Žk•j“n ec•Ar eymn sb•ik•C¢ c•¢ir zArIirk• sµpk$• S˜îApen ilˆ¹ˆÿ h•yù tAr e(•e^o Žk•”
k•er enyù esrk•m B˜Aeb• tAr opr d•Air@•Y ŒAseb•? k•T• öeyAj“Y. Ï b•Yi)˜ zAiS˜ÿ eB˜Ag k•reb•.
30-31
Œic•er” es k•pd$•k•h•In h•eyù p¼eb•? (u•D•At$ b•Yi)˜ KA† c•i¢ r k•ret pAer. c•i¢ r k•rAr
smyù D•r• p¼el/ es y• c•¢ir k•ereC tAr sAtÙŠ
pApI elAek•rA mUlY tAek• id•et h•eb•? Ï mUlY id•et igeyù h•yùet• es
12
Žk•j“n pApI Žb•M Œk•m$,Y b•Yi)˜ imeTY k•T• sbR•S•VˆA•–˜ÿ˜ h•eb•? ik••–˜Þ yAr• tAr ök]•t Œb•S˜î• eb•AeJ“
b•el Žb•M KArAp k•Aj“ k•er. 13es ec•AK iwep Žb•M tArA tAr öit šß“• h•ArAeb• n•. 32ik••–˜Þ ey b•Yi)˜
h•At o pAeyùr sAh•AeyY nAn• D•re,r ”iÒ˜t k•er b•YiB˜c•Aer ilˆ¹ˆÿ h•yù es inebR•AD•. es tAr inej“r ptn
elAek•ed•r Wk•Ayù. 14Ï b•Yi)˜iw éX. es sbR•d•A” Œperr efek• ŒAneC Žb•M inej“ek•” Db•Ms k•reC? 33mAnux
ib•r¨eß“ éX pirk•Â˜¯n• k•er. es sd•AsbR•d•• ŒzAi•–˜ÿ tAr sµpek$• šß“• h•ArAeb•. es inej“ o” lÆï“•
s]iX k•er. 15ik••–˜Þ es zAˆiS˜ÿ pAeb•. ŒAk•iS•åk• ib•py$yù eTek• ek•Anid•n pir^AŠ pAeb• n•. 34o” b•YiB˜c•Air,Ir
tAr opr ŒAseb•. Œk•S•åAí es Db•Ms h•eb•? Žb•M S•VˆAmI ih•Ms• o eß*AeD• Ÿ›˜å% h•eb•. es yKn tAr S˜¤Ir
tAek• sAh•AyY k•rb•Ar ek•Ÿ TAk•eb• n•? eöimek•r öit öitezAD• eneb• tKn es k•r¨,• ed•KAeb•
n•. 35yt ŒTR/ yt D•nsµpd•” tAek• ed•oyù• eh•Ak•
sAtiw ij“inx y• öB˜u G•,] • k•ern n• ek•n tAr eß*AD• özimt h•eb• n•?
16
öBu˜/ sAtiw nyù/ Cyùiw ij“insek• G•],• k•ernÉ
17
ey ec•AKÙel• Žk•j“n elAek•r gbR• ed•KAyù/ ey ö|•A etAmAek• b•YiB˜c•Ar eTek• r(•• k•reb•
ij“hb•• imeTY k•T• b•el/ h•AtÙel• eyÙel• ined$•Ax
elAek•ed•r h•tYA k•er/
18
7 pu^ ŒAmAr/ ŒAmAr k•TAÙelA men ereKA. ŒAmAr
ŒAed•z Bu˜el• n•. 2 &u“im yid• ŒAmAr ŒAed•z pAln
h•äd•ys
ù mUh• yAr• Œ‘ed•r ib•r¨eß“ ŒinX pirk•Â˜¯n• k•r &u“im b<•Ac•eb•. ŒAmAr Ž” iz(•AmAl• eyn etAmAr
k•er/ p• eyÙelA ku•-k•Aj“ k•ret eCAew/ j“Ib•en Kub• Ùr¨ ׈pU,R ib•xyù h•eyù oeW. 3ŒAmAr iz(••
19
ey b•Yi)˜ ŒAd•Alet imTY• sA(•I ed•yù Žb•M y• Žb•M ŒAed•z sbR•d•• men ereKA. ŒAmAr iz(•AmAlA
sitY nyù tA” b•el/ ey b•Yi)˜ B˜A”ed•r meD•Y tk$•Atik$•r etAmAr ŒA[u˜elr c•ArpAez eb<•eD• rAeK•. etAmAr h•äd•eyù
k•ArŠ G•wAyù. Kic•t k•er rAeK•. 4ö|•Aek• etAmAr eöimk•* ih•eseb•
ib•eb•c•n• k•er• Žb•M eb•AD•ek• etAmAr sb• ec•eyù B˜Al
20
pu^ ŒAmAr/ etAmAr iptAr ŒAed•zsmUh• ezAn. b•Þu“ b•el ib•eb•c•n• k•reb•. 5 tAh•el ö|•A Žb•M eb•AD•
etAmAr mAtAr iz(••Ùil Bu˜el• n•. 21sd•• t¡Aed•r etAmAek• "prS˜¤I® eTek• r(•• k•reb•. ö|•• etAmAek•
k•T• S•årŠ ek•Aer•. etAmAr ŒiB˜B˜Ab•k•ed•r ŒAed•z es” b•YiB˜c•Air,Ir h•At eTek•o r(•• k•reb• ey mD•ur
etAmAr k•eã j“i¼eyù rAeK•. etAmAr h•äd•eyù ileK b•Ak•Y b•el.
rAeK•. 22eyKAen” yAo tAed•r iz(•AmAl• etAmAek• 6
Žk•id•n ŒAim ŒAmAr j“AnAlAr b•A”er b•æ inebR•AD•
pT ed•KAeb•. Žmnik• &u“im yKn Zeyù TAk•eb• tKno yub•k•ek• ed•Ket eplAm. 7o” yub•k•ed•r meD•Y Žk•
Ï Ÿped•zÙil etAmAr opr nj“r rAKeb•. ej“eg b•uiß“h•In yub•k•o ŒAmAr nj“er p¼el•. 8es Žk• ku•-
oWAr pr etAmAr seÒ˜ esÙelA k•T• b•leb• Žb•M rm,Ir b•Ai¼et egl. es Ï rm,Ir b•Ai¼r sAmen
etAmAek• siWk•peT c•Ailt k•reb•. id•eyù h•¡Awet lAgl. 9 tKn sUy$ ŒˆS˜ÿ˜ yAe•C. ŒÞ“k•Ar
23
etAmAr ŒiB˜B˜Ab•k•ed•r ŒAed•z Žb•M iz(•• enem ŒAseC. rAt Zr¨ h•i•Cl. 10Ï rm,I yub•ek•r
ŒAelAr mt etAmAek• pT ed•KAeb•. esÙil etAmAek• seÒ˜ ed•K• k•ret b•Ai¼r b•A”er Žl. tAr sAj“sÆï“•
sMezAD•n k•reb• Žb•M siWk• pT ec•nAr (•mt• öd•An
k•reb•. 24t¡Aed•r iz(••smUh• etAmAek• Žk•j“n nX eöimk• ŒTb•• "eb•An.®
595 ih•etAped•z 7:11-8:25
6
b•Arb•i,tAr met•. es Ï yub•ek•r seÒ˜ sArAr•t ezAn? ŒAim eysb• ij“inesr iz(•• id•” t•
k•AwAenAr pirk•Â˜¯n• k•eriCl. 11es iCl Žk•j“n Ùr¨ ˆ× pU,R. ŒAim y• b•il t• siWk•.
7
ib•e@•Ah•IsulB˜/ ŒmAij$“t nArI. es k•Kno G•er TAk•et ŒAmAr k•T•Ùil stY. ŒAim (•itk•Ark• imTYAek•
B˜Alb•Ast n•? 12es rAˆS˜ÿ• id•eyù h•¡Awet lAgl. es G•],• k•ir.
rAˆS˜ÿAr öitiw b<•Aek• Œep(•• k•riCl. 13es Ï yub•k•ek• 8
ŒAim y• b•il t• siWk•. ŒAim imTYA k•TA b•il
j“i¼eyù D•er c•¢µ•Vˆn k•rl. es” lÆï“Ah•In Ï yub•ek•r nA. ŒAmAr k•T•ÙelAyù ek•An imTY• b•• Bu˜l en”.
ec•AeKr id•ek• tAik•eyù b•ll/ 14"ŒAmAek• ŒAj“ 9
ŒAmAr k•TAÙil/ yAed•r eb•AD•zi)˜ ŒAeC es”
mÒ˜lATRk• ib•sj$“n id•et h•eyùeC. ŒAim ŒAmAr mAnt sb• elAek•r k•AeC pirâ•Ar. |•Anb•Anr• ŒAmAr Ÿped•z
pU,R k•eriC. 15b•A¼Iet ŒAmAr k•AeC ŽKno ŒmAb•s´Ar b•uJ“et s(•m.
qneb•†r KAb•Ar öc•¢r pirmAe, pe¼ reyùeC. tA” 10
ŒAmAr ŒnuzAsn ýh•Š k•r. tAr mUlY räpAr
etAmAek• esKAen ŒAmˆ–˜¤Š j“AnAi•C. Œenk• eK<Aj“AK<iu j“ ec•eyùo eb•zI. esiw Ÿík]•Xtm esAnAr ec•eyùo mUlYb•An.
Žb•M ötI(•Ar pr Œb•ezex etAmAek• eplAm? 16ŒAim 11
|•An/ ém$UlY mu)˜Ar ec•eyùo d•AmI. mAnuexr ŒB˜IX
ŒAmAr zyYAyù n&u“n c•Ad•r epetiC. imzrIyù es” sUtIr ek•An b•ˆS˜Þ” tAr smk•(• nyù.®
ib•CAnAr c•Ad•rÙil Kub• suª•r. 17ŒAim ŒAmAr zyYAr
opr mˆS˜ÿik•/ G•t ] ku•mArI o d•Ar¨ic•inr sugiÞ“ Ci¼eyùiC? ö|•A y• k•er
18
Žs/ ŒAmr• sArArAt D•er eyQnß*I¼Ayù m% h•”. 12
"ŒAim ö|•A. ŒAim suib•c•Aerr seÒ˜ b•As k•ir.
ŒAmr• sk•Al pyR•–˜ÿ ö,yù|•Apn k•rb•. 19ŒAmAr S•VˆAmI ŒAim supirk•Â˜¯n• Žb•M |•An K<uej“ epeyùiC.
G•er en”. itin b•Ai,j“Y k•ret dU•er yA^• k•ereCn. 13
öBu˜ek• šß“• j“AnAenAr ŒTR h•l pApek• G•],•
20
itin öc•¢r ŒTR seÒ˜ k•er ineyù igeyùeCn. b•æid•n k•rA. es”sb• mAnux yAr• inej“ek• Œe‘r ec•eyù ešþ
G•er iP•reb•n n•. ŒAgAmI pUi,RmAr ŒAeg t¡Ar eP•rAr men k•er ŒAim tAed•r G•],• k•ir. ŒAim pAepr pT
s•µ˜õAb•n• en”.® Žb•M imTYAB˜AxIek• G•],• k•ir.
21
Ï b•YiB˜c•Air,I yub•k•iwek• öluÝ “ k•rb•Ar ec•X• 14
ŒAim mAnuxek• sub•iu ß“• Žb•M siWk• isß“A•–˜ÿ enoyùAr
k•riCl. tAr menArm mD•ur b•c•en yub•k•iw ib•pTgAmI (•mt• öd•An k•ir. ŒAim” suib•eb•c•n• Žb•M (•mtAr
h•l. 22Žb•M inebR•AD• yub•k•iw Ï b•YAiB˜c•Air,Ir P<•Aed• p• ŒAD•Ar?
15
id•l. gr¨ eyB˜Aeb• k•sA”KAnAr id•ek• p• b•A¼Ayù/ h•irŠ rAj“Ar• zAsnk•Aey$ ŒAmAek• b•Yb•h•Ar k•ern. ‘AyY
eymn b•YAeD•r epet rAK• P<•Aed•r id•ek• Žigeyù yAyù/ ŒA”n b•AnAet zAsk•r• ŒAmAek• b•Yb•h•Ar k•ern.
es”B˜Aeb• es Ï prS˜¤Ir id•ek• Žigeyù egl. 23Ï 16
p]iTb•Ir smˆS˜ÿ B˜Al zAsk• t¡Aed•r ŒD•InS˜î smS˜ÿ
yub•k•iw iCl Žk•j“n izk•ArIr tIrib•ß“ h•ire,r mt. elAk•ek• zAsn k•ret ŒAmAek• b•Yb•h•Ar k•ern.
17
es iCl j“Aelr id•ek• Ÿe¼ yAoyù• Žk•iw pAKIr eysb• elAk• ŒAmAek• B˜AelAb•Aes ŒAimo tAed•r
mt. tAr pir,Am ey tAr j“Ib•nh•Ain G•wAeb• Ž k•T• B˜AelAb•Ais. yAr• sye ͈ ŒAmAr Œe–•VˆxŠ k•er tAr•
Ï yub•k•iw B˜Ab•eto pAerin. ŒAmAek• K<uej“ pAeb•.
24 18
iöyù pu^g,/ ŒAmAr k•T• ezAn. ŒAmAr k•T•Ùel• ŒAmAr ed•b•Ar mt D•nsµpd• o sµ•åAn reyùeC.
mn id•eyù ezAn. 25ek•An pApIyùsI rm,Ir emAh•j“Ael ŒAim sitYk•Aerr sµpd• Žb•M sAP•lY öd•An k•ir.
ŒAb•ß“ h•eyù• n•. tAr pT ŒnusrŠ ek•Aer• n•. 26es 19
ŒAim eysb• ij“ins id•” t• K<Aiw esAnAr ec•eyùo
ŒÙnit mAnuexr ptn G•iweyùeC. es ŒsMKY mAnuxek• B˜AelA Žb•M ŒAmAr Ÿph•ArsmUh• K<Aiw räepAr ec•eyùo
Db•Ms k•ereC. 27tAr g]h• sA(•Aí m]&u“YpurI. tAr B˜AelA.
20
j“Ib•nyApenr pß“it mAnuxek• srAsir m]&u“Yr id•ek• ŒAim D•em$r peT c•il. ŒAim ‘Ayù ib•c•Aerr pT
ineyù yAyù. D•er c•il.
21
yAr• ŒAmAek• B˜AelAb•Aes ŒAim tAed•r sµpd•
ö|•A/ Žk• D•Aimk$ • rm,I id•”. ç<•/ ŒAim tAed•r G•rb•Ai¼ D•nsµped• pirpU,R
ezAn? ö|•A ik• etAmAek• fAk•eCÀ ç<A/ eb•AD•
8 etAmAek• fAk•eC.
2
k•er &u“il.
22
b•æk•Al ŒAeg/ Zr¨et/ öBu˜ Œ‘ ŒAr ik•C¢ s]iX
mih•lAiw :ö|•Aò pAh•Ae¼r c•Ý¼Ayù/ s¼ek•r D•Aer/ k•rb•Ar ŒAeg ŒAmAek• s]iX k•eriCeln.
23
sk•l peTr sMeyAgS˜îel d¡•Ai¼eyù. ŒAim” ŒAid•. ŒAmAek• sb•Ar ŒAeg s]iX k•r•
3
es ngerr öD•An P•wk•Ùilr sAmen d¡•Ai¼eyù h•eyùiCl. p]iTb•Ir ŒAeg ŒAmAek• sbR•öTm s]iX k•r•
ŒAeC. esKAn eTek•” es Ÿ•c•S•Vˆer fAk• id•e•C. h•eyùiCl.
4
ö|•A b•leC/ "eh• mAnb•gŠ/ ŒAim etAmAed•r fAk•iC. 24
mh•AsAgerr ŒAeg ŒAmAek• gWn k•r• h•eyùiCl.
ic•ík•Ar k•er smˆS˜ÿ elAk•ek• fAk•iC. esKAen j“l s]iXr ŒAeg ŒAmAek• s]iX k•r• h•eyùiCl.
5
yid• etAmr• Œeb•AD• h•o/ b•ui ß“mAn h•oyùAr ec•X• 25
ŒAim pbR•tsmUeh•r ŒAeg j“e›˜åiClAm. ŒAim
k•r. inebR•AD•r• eb•AJ“Ar ec•X• k•r. pAh•A¼smUeh•r ŒAeg j“e›˜åiClAm.
ih•etAped•z 8:26-10:6 596
26
öBu˜r p]iTb•I s]iXr ŒAeg ŒAim j“e›˜åiClAm/ 8
tA” yid• ek•An b•Yi)˜ inej“ek• Œ‘ed•r ec•eyù ešþ
BU˜im qtrIr ŒAeg ŒAim j“e›˜åiClAm. ö½Verr p]iTb•Iet men k•er/ tAek• tAr Bu˜l eb•AJ“Aet eyo n•. es
öTm D•Uilk•,• s]iX k•rAr ŒAeg ŒAim j“e›˜åiClAm. etAmAek• tAr j“‘ G•],• k•reb•. ik••–˜Þ &u“im yid• ek•An
27
öBu yKn ŒAk•Az qtrI k•ern es” smyù ŒAim |•AnI b•Yi)˜ek• sMezAD•n k•ret ec•X• k•r es etAmAek•
iClAm. öBu˜ yKn BU˜imr c•Arid•ek• Žk•iw b•%
] Ž¡ek•iCeln B˜Alb•Aseb• o etAmAek• šß“• j“AnAeb•. 9 b•uiß“mAn
Žb•M sAgerr sImAerK• iS˜îr k•eriCeln tKn ŒAim b•Yi)˜ek• iz(•• id•el es ŒAro b•uiß“mAn h•eb•. D•Aim$k•
iClAm. b•Yi)˜ek• Ÿped•z id•el tAet tAr Ÿpk•Ar h•eb•.
28
emG• s]iXr ŒAeg ŒAim räp epeyùiClAm. ö½Vr 10
öBu˜r öit šß“• Žb•M B˜i)˜” |•An Œj$“n k•rAr
yKn sAger j“l FAliCeln/ ŒAim esKAen iClAm. öTm D•Ap. öBu˜ sµpek$• |•An lAB˜ k•rA” eb•AD•zi)˜
29
öBu˜ yKn smu@•smUeh• j“elr sIm• inD•RAr, Œj$“enr öTm D•Ap. 11&u“im yid• |•AnI h•o/ tAh•el
k•eriCeln es smeyù ŒAim esKAen iClAm. smue@•r &u“im d•IG•$j“Iib• h•eb•. 12yid• &u“im |•AnI h•eyù oeW•
trÒ˜d•l k•Kn” öBu˜r inß$“Airt sIm• l[G•n k•er tAh•el tAet &u“im Ÿpk]•t h•eb•. ik••–˜Þ &u“im yid• d•Ai•µ˜õk•
n•. öBu˜ yKn p]iTb•Ir iB˜i%S˜îApn k•ern/ tKn ŒAim h•o Žb•M Œprek• Ÿph•As k•r/ tAh•el inej“” tAr
iClAm. j“‘ yˆ–˜¤n• pAeb•.
30
ŒAim Žk•j“n d•(• k•m$Ir mt öBu˜r pAez iClAm. 13
mUât• Žk•iw öb•l ŒmAij$“t S˜¤IelAk•. tAr
ŒAmAr j“‘” öBu˜ öitid•n ŒAnª•eb•AD• k•ereCn. ŒAim ek•Ano |•An en”. 14es inej“r G•err d•rj“Ayù b•es
t¡Ar seÒ˜ sb• smyù h•Ais mueK eTek•iC. TAek•. es zh•err Ÿ•c•tm S˜îel inej“r ŒAsenr
31
t¡Ar j“gí ŒAmAek• Kuiz k•er. ŒAim mAnb•j“Aitr opr b•es TAek•. 15Žb•M yKn elAek•r• Ï pT id•eyù
sÒ˜suK ŒnuB˜b• k•ir. yAyù es tAed•r ic•ík•Ar k•er fAek•. Ïsb• elAek•r•
32
"ŒAmAr pu^gŠ/ ŽKn ŒAmAr k•T•Ùil ezAn? tAr öit Ÿd•AsIn TAk•elo es b•el/ 16"yAed•r ezKAr
Žb•M etAmr•o ŒAmAr ŒAzIbR•Ad• pAeb•? öeyù A j“n ŒAeC tArA ŒAmAr k•AeC Žs.® es
33
ŒAmAr iz(•AmAl• ezAn Žb•M |•AnI h•eyù oeWA. inebR•AD•ed•ro ŒAhb•An k•er. 17ik••–˜Þ es :inbR•uiß“t•ò
oÙelAek• ŒýAç ek•Aer• n•. b•el/ ''c•¢ir k•r• j“l/ inej“r b•Ai¼r j“elr ec•eyù
34
ey ŒAmAr k•T• emen c•leb• es D•nY h•eb•. Žmn suS•VˆAé. ec•ArA” r¨iw etAmAr inej“r h•Aet qtrI k•r•
Žk•j“n elAk• öitid•n ŒAmAr d•rj“Ar id•ek• l(•Y r¨iwr ec•eyù ŸpAed•yù.¾¾
k•er. es ŒAmAr d•rj“Ar peT ötI(•A k•er. 18
eb•Ak•AÙel• b•uJ“et pAerin ey esKAen Bu˜etr•
35
ey ŒAmAek• K<uej“ pAyù es j“Ib•n lAB˜ k•er. es TAek•. k•ArŠ emeyùmAnuxw• tAed•r m]&u“Yr j“getr
öBu˜r k•AC eTek• B˜Ael• ij“ins pAeb•? gB˜Irtm S˜îAen inmˆ–˜¤Š k•eriCl.
36
ik••–˜Þ ey b•Yi)˜ ŒAmAr ib•r¨eß“ pAp k•er es
inej“ek• ŒAG•At k•er. eysb• elAk• ŒAmAek• G•],• zelAmenr ih•etAped•z
k•er tAr• m]&u“Yek• B˜AelAb•Aes?®

|•An Žb•M mâU tA


10 ŽÙil iCl zelAmenr ih•etAped•zÉ
Žk•j“n |•AnI pu^ tAr iptAek• suKI k•er.
ik••–˜Þ Žk•j“n inebR•AD• pu^ tAr mAek• Kub•” é>KI

9 |•An tAr b•Ai¼ qtrI k•rl. es tAr b•Ai¼et


sAtiw S˜ÿ•µ˜õ S˜îApn k•rl. 2 es :|•Anò mAMs rAåA
k•rl Žb•M @•A(•Ars qtrI k•rl. es KAoyùAr ewib•liw
k•er.
2
yid• ek•An elAk• KArAp k•Aj“ k•er wAk•• lAB˜
k•er tAh•el es” wAk•• ek•An k•Aej“” ŒAes n•.
sAij“eyù ereKeC. 3 tArpr es tAr Bˆ]•tYed•r nger ik••–˜Þ B˜Al k•Aj“ etAmAek• m]&u“Y eTek• r(•• k•ret
pAWAl ngrb•AsIed•r pbR • etr c•Ý ¼ Ayù tAr seÒ˜ pAer.
eB˜Aj“sB˜Ayù eyAgd•An k•rAr ŒAmˆ–˜¤Š j“AnAet. es 3
öBu˜ B˜Ael• elAek•ed•r öit y ͈zIl h•n. itin
b•ll/ 4 ''yAed•r ezKAr öeyùAj“n ŒAeC tAr• ŒAsuk•.¾¾ tAed•r py$Aˆ¹ˆÿ KAb•Ar eyAgAn. ik••–˜Þ öBu˜ pApIed•r
es inebR•AD• elAk•ed•ro ŒAmˆ–˜¤Š k•rl. es b•ll/ 5 ''Žs/ ŒB˜IX b•ˆS˜Þ ek•e¼ enn.
4
ŒAmAr |•Aenr KAb•Ar KAo Žb•M ŒAim ey @•A(•Ars Žk•j“n Œls b•Yi)˜ d•ir@• h•eb•. ik••–˜Þ Žk•j“n
qtrI k•eriC t• pAn k•r. 6etAmAed•r inebR•AeD•r pT pirˆšmI mAnux D•nI h•eb•.
5
tYAg k•r/ ZD•umA^ tAh•el” etAmr• j“Ib•n pAeb•. Žk•j“n |•AnI pu^ siWk• -&u“et zs´ k•Aweb•.
eb•AeD•r pTek• ŒnusrŠ k•r.® ik••–˜Þ ek•An elAk• yid• zs´ sMýeh•r smyù G•uimeyù
7
&u“im yid• ek•An d•Ai•µ˜õk• b•Yi)˜ek• tAr Bu˜lߨiw TAek•/ tAh•el es liÆï“t h•eb•.
6
sµpek$• sec•tn k•ret yAo/ tAh•el es ŸeÂw etAmAr sÆï“n b•Yi)˜ed•r ŒAzIbR•Ad• k•rAr j“‘ elAek•r•
smAelAc•n• k•reb•. Ï b•Yi)˜ ö½V röd•% |•Aenr ö½Verr k•AeC öATRn• j“AnAyù. pApIrAo B˜Ael• B˜Ael•
Œb•mAnn• k•er. yid• ek•An éX elAk•ek• tAr Œ‘Ayù k•T• b•el ik••–˜Þ t• ZD•u inej“ed•r yAb•tIyù éX ”•C•
eb•AJ“Aet yAo/ tAh•el es etAmAek•” ib•@•äp k•reb•. elAk•c•(u• eTek• ŒA¼Ael rAKAr j“‘.
597 ih•etAped•z 10:7-11:11
7 25
D•Aim$k• elAek•r• ic•rk•Al sk•elr k•AeC S•år,Iyù yKn sMk•w ŒAseb• éX elAek•r• Db•Ms h•eb•.
h•eyù TAek•. ik••–˜Þ éX elAek•ed•r nAm sk•el Œic•er” ik••–˜Þ D•Aim$k• elAek•r• ic•rk•Al Œwl TAek•.
26
Bu˜el yAyù. ek•An Œls b•Yi)˜ek• etAmAr j“‘ ik•C¢ k•rb•Ar
8
Žk•j“n |•AnI elAk• tAr Œýj“ed•r ŒAed•z pAln j“‘ pAiWo n•. mueKr meD•Y ŒmLrs ik•Mb•• ec•AeKr
k•er. ik••–˜Þ Žk•j“n inebR•AD• tk$•ib•tk$• k•er inej“r meD•Y eD•<Ayù• eymn ib•ri)˜k•rÐ eso iWk• esB˜Aeb•”
ib•pd• efek• ŒAen. etAmAr ib•ri)˜r k•ArŠ h•eb•.
9
Žk•j“n B˜Al/ sí elAk• sbR•d•• inrAped• TAek•. 27
öBu˜ek• sµ•åAn k•rel &u“im d•IG•$j“Iib• h•eb•. ik••–˜Þ
ik••–˜Þ ey ku•iwl b•Yi)˜ Œprek• ötAirt k•er es pApIelAk•ed•r ŒAyùu ôAs pAeb•.
Œic•er” D•r• pe¼. 28
D•Aim$k•ed•r ötY•zA j“Ib•en ŒAnª• b•eyù ŒAen.
10
ey b•Yi)˜ stYek• ŒA¼Al k•er/ es ŒzAi•–˜ÿr ik••–˜Þ pApIed•r b•Asn• ek•b•l Db•Ms” efek• ŒAen.
k•ArŠ h•yù. ik••–˜Þ Žk•j“n sí elAk• ey eKAlAKuil 29
öBu˜ D•Aim$k• elAek•ed•r r(•• k•ern. ik••–˜Þ öBu˜
B˜Aeb• k•T• b•el es zAi•–˜ÿ S˜îApn k•er.* Œ‘Ayùk•ArIed•r Db•Ms k•ern.
11 30
Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜r k•TAb•At$• Žk•iw J“,RAr mt D•Aim$k• elAek•r• sb•smyù inrAped• TAk•eb•. ik••–˜Þ
y• j“Ib•n ed•yù. ik••–˜Þ éX elAek•r k•TAb•At$• ek•b•l pApIr• ed•z eTek• ŸíKAt h•eb•.
31
tAed•r pApI menr” pirc•yù ed•yù. B˜AelA elAek•ed•r k•TAÙelA |•AngB˜$. ik••–˜Þ ey
12
b•Yi)˜r Ÿped•z ib•pd• efek• ŒAen tAr k•T• ek•Ÿ
G•],A ib•b•Aed•r s]iX k•er. ik••–˜Þ B˜AelAb•As• smˆS˜ÿ
Bu˜l‹Ai•–˜ÿ (•m• k•er ed•yù. Zneb• n•.
13
b•uiß“mAn elAek•ed•r b•)]˜tA eTek• elAek•r• |•An 32
B˜AelA elAek•r• iWk• ij“inxiw b•let j“Aen.
ŒAh•r, k•ret pAer. ik••–˜Þ ey elAek•r• eb•Ak•Ar mt ik••–˜Þ éX elAek•ed•r k•T• ŒzAi•–˜ÿ efek• ŒAen.
ik•C¢ mAnux Œprek• ötAirt k•ret Bu˜eyù•
k•T• b•el tAr• tAed•r zAiS˜ÿ ed•yù.
14
|•AnI b•Yi)˜r• |•An sÇ•ˆyù k•er Žb•M tAek• Žk•iw
inrApd• j“AyùgAyù sMri(•t k•er. ik••–˜Þ mUKR elAek•r•
11 d¡•Ai¼pA˜ñ• b•Yb•h•Ar k•er. tAed•r d¡•Ai¼pA˜ñ• siWk•
oj“n ed•KAyù n•. öBu˜ Ï Bu˜eyùA d¡•Ai¼pA˜ñAek• G•],•
tAed•r Db•Msek• h•Aetr k•AeC rAeK. k•ern. yTAyT b•AwKAr• öBu˜ek• &u“X k•er.
15 2
sµpd• D•nIek• r(•• k•er ik••–˜Þ d•Air@•Y grIb• yAr• Œh•¿•ArI tAed•r lÆï“Ayù eP•l• h•eb•. ik••–˜Þ
mAnuxek• Db•Ms k•er. ib•nyùIrA |•An Œj$“n k•reb•.
16
ey b•Yi)˜ sí k•Aj“ k•er es” purSˆð˜]t h•yù. es 3
B˜AelA elAek•r• stt• þˆAr• c•Ailt h•yù. ik••–˜Þ
d•IG•$j“Ib•n pAyù. pAp ek•b•l zAˆiS˜ÿ” b•eyù ŒAen. Œprek• ötAirt k•ret igeyù pApIr• inej“ed•r Db•Ms
17
ey b•Yi)˜ tAr zAˆiS˜ÿ eTek• iz(•• enyù es Œ‘ed•r k•er.
4
b<•Ac•et sAh•AyY k•ret pAer. ik••–˜Þ ey b•Yi)˜ inej“r ö½Vr eyid•n elAek•ed•r zAiS˜ÿ ed•eb•n/ D•nsµpd•
zAiS˜ÿ eTek• Œ‘ ek•Aen• iz(•• enyù n• es Œ‘ed•r ek•An k•Aej“ lAgeb• n•. ik••–˜Þ D•Aim$k•tA mAnuxek• m]&u“Y
Bu˜lpeT pirc•Ailt k•er. eTek• r(•• k•reb•.
18 5
ey b•Yi)˜ tAr G•, ] A luik•eyù rAeK es h•ytù Žk•j“n Žk•j“n sí b•Yi)˜r sttA” tAr j“Ib•nek• ms]Š
imeTYb•Ad•I. ik•“µ“Þ yAr• imeTY Œpb•Ad• rwAyù tAr• eb•Ak••. k•reb•. ik••–˜Þ pApIr• tAed•r éX k•em$r j“‘ Db•Ms
19
ey b•Yi)˜ Kub• eb•iz k•T• b•el es” muiSˆð˜el pe¼. h•eb•.
6
ik••–˜Þ Žk•j“n |•AnI mAnux tAr k•TA sMyt rAKet D•Aim$k•t• sí elAek•ed•r r(•• k•er. ik••–˜Þ éX
ezeK. elAek•r• tAed•r k•AmnAr j“Ael” ŒAb•ß “ h•yù.
20 7
Žk•j“n sÆï“n b•Yi)˜r k•TAb•At$• K<Aiw räepAr Žk•j“n éX b•Yi)˜r m]&u“Yr pr tAr ŒAr ek•Ano
mt. ik••–˜Þ pApIed•r ic••–˜ÿAB˜Ab•n•r ek•An mUlY en”. ŒAz• en”. D•nsµpi%r j“‘ tAr smˆS˜ÿ ŒAzAo iniü‚H
21
Žk•j“n D•Aim$k• b•Yi)˜r Ÿped•z Œenk• elAk•ek• h•eyù yAyù.
8
sAh•AyY k•reb•. ik••–˜Þ inebR•AeD•r eb•Ak•Aim tAr m]&“u Y efek• Žk•j“n B˜AelA b•Yi)˜ek• sMk•w eTek• mu)˜ k•rA
ŒAneb•. h•eb• Žb•M Ï sMk•w ŒAseb• Žk•j“n éX elAek•r
22
öBu˜r ŒAzIbR•Ad•” etAmAek• D•nb•An k•reb•. itin k•AeC.
tAr seÒ˜ sMk•w ŒAneb•n n•. 9
éX b•Yi)˜ tAr k•TAr þˆAr• Œe‘r (•it k•ret
23
inebR•AD• elAek•r• ku•-k•Aj“ k•ret B˜AelAb•Aes. pAer. ik••–˜Þ B˜Ael• elAek•r• tAr |•An þˆAr• suri(•t
ik••–˜Þ ib•c•(•Š b•Yi)˜ ö|•Aet” s•–˜ÞX TAek•n. h•yù.
24 10
éX b•Yi)˜ y• B˜yù k•er tAr B˜AegY tA” G•web•. D•Aim$k•ed•r sAP•elY smý ngr ŒAneª• emet
ik••–˜Þ D•Aim$k•ed•r b•Asn• sP•l h•eb•. oeW. ik••–˜Þ pApIed•r m]&u“Yeto mAnux ŸÂ˜ñist h•yù.
11
B˜Ael• elAek•ed•r ŒAzIbR•Aed• Žk•iw zh•r mh•An
h•eyù oeW. ik••–˜Þ éX elAek•ed•r k•T• Žk•iw zh•rek•
Žk•j“n ÖÖÖ k•er Žiw öAc•In ýIk• Œnub•Ad eTek• enoyù••. pd 8
Žr iþˆtIyù B˜Ag ih•º•¨et punrAb•]i% k•r• h•eyùeC•.
Db•Ms k•ret pAer.
ih•etAped•z 11:12-12:17 598
12
suib•eb•c•nAh•In elAek•r• tAed•r öiteb•zIed•r ek•Anik•C¢” lAB˜ k•ret pAer n• Žb•M pirezex
sµ•VˆeÞ“ ib•rAg ed•KAyù. k•Kn nIrb• TAk•• Ÿic•í ib•c•(•Š inebR•AD•r• b•uiß“mAned•r d•As ׈ k•ret b•AD•Y h•yù.
30
b•Yi)˜ t• j“Aen. D•Aim$ek•r k•m$P•l j“Ib•nb•]e(•r mt. |•Anb•Aenr•
13
ey b•Yi)˜ Œe‘r egApn k•T• P<•As k•er ed•yù Œprek• j“Ib•nd•An k•er.
31
tAek• ib•½VAs k•r• yAyù n•. ey b•Yi)˜ Ùj“b• C¼Ayù n• B˜Ael• elAek•rA eymn tAed•r purSˆ˜ð Ar Ž” j“Ib•en
tAek• ib•½VAs k•r• yAyù. pAyù/ etmin mª• elAek•rAo tAed•r y• öApY t•
14
yid• Žk•iw j“Aitr entAed•r ib•|• id•zA|•Aenr pAeb•.
ŒB˜Ab• TAek• tAh•el es” j“Aitr ptn Œinb•Ay$.
ik••–˜Þ Œenk• su-Ÿped•XAr• Žk•iw j“Aitek• inrApd• 12 ey b•Yi)˜ |•AnlAB˜ k•ret Ÿd•ýIb•/ es tAr
inej“r smAelAc•n• Znel ß*uß ““• h•eb• n•. ey
rAKet pAer. b•Yi)˜ inej“r ߨiw ib•c•¢Yit sµpek$• Œe‘r ŒnueyAg
15
ey Žk•j“n Œpiric•t elAek•r -Š ezAD• k•rb•Ar Znet ŒpCª• k•er es inebR•AD•.
öitš¨it ed•yù tAek• é>K epet h•eb•”. Œe‘r 2
öBu˜ D•Aim$k•ed•r opr s•–˜ÞX. ik••–˜Þ yArA ku•-
j“Aimnd•Ar h•et ey ŒS•VˆIk•Ar k•er/ es inrApd•. pirk•Â˜¯n• k•er öBu˜ tAed•r ed•AxI ih•eseb• ib•c•Ar k•ern.
16 3
Žk•j“n rm,I tAr esQª•eyRYr j“‘ Œ‘ed•r pApIr• k•Kn” inrApd• nyù. ik••–˜Þ D•Aim$ek•r• sbR•d••
šß“• Œj$“n k•er. ér•–˜ÿ/ é>sAh•sI mAnux ek•b•l wAk•• suri(•t o inrApd•.
4
lAB˜ k•ret pAer. Ù,b•tI S˜¤I tAr S•VˆAmIr ŒAnª• Žb•M Œh•¿•Aerr
17
d•yùAlu b•Yi)˜rA sbR•d•• lAB˜b•An h•eb•. ik••–˜Þ inþur Ÿís. ik••–˜Þ ey S˜¤I tAr S•VˆAmIek• liÆï“t k•er es
elAek•r• tAed•r inej“ed•r ŒzAi•–˜ÿr k•ArŠ h•yù. tAr S•VˆAmIr ŒiS˜îet Žk•iw ŒsueKr mt” Œsç.
18
éX elAk• Œprek• ötAirt k•er tAed•r sµpi% 5
D•Aim$ek•r• y• pirk•Â˜¯n• k•er t• sbR•d•A” sí
ek•e¼ enyù. ik••–˜Þ ey sb• elAek•r• D•m$sÒ˜t k•Aj“k•m$ Žb•M siWk•. ik••–˜Þ elAek•ed•r ku • -pirk•Â˜¯ n •
k•er tAr• Œb••” purSˆð˜Ar lAB˜ k•reb•. ötAr,•pU,R.
19 6
D•Aim$k•t• j“Ib•n ineyù ŒAes. éeXr• pAepr pApI elAek•r• tAed•r k•TAb•At$•r mAD•Yem Œ‘ed•r
ipCen eCAew Žb•M inej“ed•r m]&u“Y efek• ŒAen. ŒAG•At k•er. ik••–˜Þ D•Aim$k• elAek•ed•r k•TAb•At$•
20
yAr• pAp k•Aj“ k•ret B˜AelAb•Aes öBu˜ tAed•r mAnuxek• ib•pd• eTek• r(•• k•er.
7
G•],• k•ern. ik••–˜Þ ey sb• elAk• sí j“Ib•nyApn k•er pApI elAek•r• Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•yù Žb•M tAed•r ik•C¢”
öBu˜ tAed•r opr s•–˜ÞˆX. Œb•izX TAek• n•. ik••–˜Þ ek•Ano D•Aim$k• b•Yi)˜r m]&u“Yr
21
Žk•TA sitY ey éX elAek•rA Ÿpyu)˜ zAiS˜ÿ pro mAnux tAek• d•IG•$k•Al men rAeK.
pAeb•”. ik••–˜Þ B˜Ael• elAek•rA o tAed•r Ÿ%rpur¨x 8
elAek•r• |•AnI mAnuexr özMs• k•er. ik••–˜Þ
zAiS˜ÿ eTek• mui)˜ pAeb•. elAek•r• ek•Ano inebR•AD• b•Yi)˜ek• sµ•åAn k•er n•.
22 9
Žk•j“n suª•rI ik••–˜Þ mUâ nArI eyn ZeyùAerr KAb•Ar sMS˜îAn en” ŒTc• D•nI h•b•Ar B˜An k•rb•Ar
nAek• esAn•r neTr mt. ec•eyù b•rM Žk•j“n Bˆ•] etYr mAilk• h•eyù Ùr¨ ˆ× p, U R b•Yi)˜
23
yKn B˜Ael• elAek•ed•r ”•CApU,R h•yù tKn B˜Ael•” h•oyù• B˜Ael•.
10
h•yù. ik••–˜Þ éX elAek•ed•r k•Amn• sP•l h•el t• ZD•u B˜Ael• elAek•r• tAed•r pAilt pZed•r y ˆÍ enyù.
zAiS˜ÿ ineyù ŒAes. ik••–˜Þ éXed•r h•äd•eyù sh•AnuBU˜it TAek• n•.
24 11
ey b•Yi)˜ mu)˜ h•ˆeS˜ÿ d•An k•er es ŒAro eb•iz ey k]•xk• tAr j“imet piršm k•er tAr py$Aˆ¹ˆÿ
pAeb•. ey b•Yi)˜ ib•trŠ k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•er es KA† TAk•eb•. ik••–˜Þ ey b•Yi)˜ ŒsAr ic••–˜ÿAB˜Ab•nAyù smyù
Œic•er” grIb• h•eyù yAeb•. nX k•er es inebR•AD•.
25 12
ey b•Yi)˜ d•rAj“B˜Aeb• d•An k•er es” Ÿpk]•t pApI elAek•r• y• ŒAk•Až• k•er éX elAek•r•
h•eb•. ey Œ‘ed•r sAh•AyY k•er es sAh•AyY pAeb•. tA” c•Ayù/ ik••–˜Þ eswA B˜Ael• elAek•ed•r ed•oyù• h•eb•.
26 13
ey b•Yi)˜ tAr zs´ ib•ß*I k•ret ŒS•VˆIk•Ar éX elAek•r• inebR•AeD•r mt k•T• b•el Žb•M
k•er/ elAek• tAek• ŒiB˜zAp ed•yù. Œe‘r iKed• öAyùz>” inej“ed•r k•TAr P<•Aed• j“i¼eyù pe¼.
emwAet ey tAr zs´ ib•tr, k•er tAek• sk•el” D•Aim$ek•r• ŽD•re,r ib•ped•r sµ•åuKIn h•yù n•.
14
B˜AelAb•Aes. elAek•rA tAed•r muKin>s]t k•TAr j“‘ Žb•M
27
ey ŒenYr B˜Ael• c•Ayù/ B˜AelA ׈ tAek• ŒnusrŠ h•Aetr k•Aej“r j“‘o purSˆð˜]t h•yù.
15
k•er. ik••–˜Þ yAr• meª•r epCen eCAew tAr• mª•” inebR•AeD•r• B˜Aeb• tAed•r pT” ešþ pT. ik••–˜Þ
pAyù. ib•eb•c•k•r• Œe‘r prAmzR eKAlAmen ýh•Š k•er.
28
inej“r D•nsµpi%r opr ey ŒAS˜î• rAeK es 16
inebR•AeD•r• sh•ej“” h•tAz h•eyù pe¼. b•uiß“mAn
Zk•enA pAtAr mt” J“er yAeb•. ik••–˜Þ B˜Ael• elAek•r• elAek•r• ŒpmAnek• ŒýAç k•er.
17
sb•uj“ pAtAr mt Ÿåit k•reb•. stYB˜AxIr• sbR•d•A” ib•½VAseyAgY. ik••–˜Þ imTYA-
29
ey b•Yi)˜ inej“r pirb•Arek• ib•på k•er es b•Ad•Ir• Œprek• ib•ped•r id•ek• eWel ed•yù.
599 ih•etAped•z 12:18-13:25
18 8
ey b•Yi)˜ ic••–˜ÿ•B˜Ab•n• n• k•er k•TAb•At$• b•el j“Ib•n r(•Ar j“‘ Žk•j“n D•nIek• h•yùt Œenk•
tAr b•Ak•Y trb•Airr mt ŒAG•At k•ret pAer. ik••–˜Þ mUlY id•et h•eb•. ik••–˜Þ grIb• elAek•r• k•Kno esrk•m
ib•c•(•Š b•Yi)˜ k•T• b•lAr smyù sj“Ag TAek•. tAr æmik• pAyù n•.
9
b•Ak•Y Ï ŒAG•Aetr yˆ–˜¤,• mueC ed•yù. Žk•j“n B˜Ael• elAek•r ŒAelA h•Aisek• ŸÆ‰ˆl
19
ey b•Yi)˜ imTY• k•T• b•el tAr b•Ak•Y (•,S˜îAyùI. k•er. éX elAek•r öd•Ip ib•xAed• pir,t h•yù.
10
ik••–˜Þ stY ic•rk•Al” Œmr. yAr• inej“ed•r Œ‘ed•r eTek• ešþ b•el men
20
yAr• Œperr ib•r¨eß“ ku•-pirk•Â˜¯n• k•er tAr• k•er tArA” sMk•ewr k•Ar, h•yù. ik••–˜Þ yAr• Œ‘ed•r
inej“ed•r” Wk•Ayù. yAr• zAi•–˜ÿr j“‘ k•Aj“ k•er tAr• Ÿped•z ýh•Š k•er tArA |•AnI.
11
suKI. yAr• pyùsAr j“‘ Wk•Ayù/ tAr• zIç•” sb• pyùs•
21
ö½Vr D•Aim$k•ed•r sbR•d•• r(•• k•reb•n. ik••–˜Þ h•ArAeb•. ik••–˜Þ piršemr ib•inmeyù yAr• ŒTR erAj“gAr
pApIr• ŒsMKY sms´Ayù p¼eb•. k•er tAed•r ŒTR ß*mz> b•]iß“ pAyù.
22
öBu˜ imTYAb•Ad•Ied•r G•],• k•ern. itin stY- 12
ŒAz• yid• ß*mAgt dU•er ser eyet TAek• tAh•el
b•Ad•Ied•r öit s•–˜ÞX. h•äd•yù é>iKt h•y.ù ŒAk•Aižt b•ˆS˜Þ pAoyù• j“Ib•n-b•e] (•r
23
b•uiß“mAn elAek•r• y• j“Aen k•Kno tAr sb•w• mt.
13
b•el n•. ik••–˜Þ Žk•j“n inebR•AD• b•Yi)˜/ es y• j“Aen ey b•Yi)˜ ŒAed•zek• Œb•|•A k•er es Db•Ms h•yù.
sb•” b•el id•eyù inej“ek• mUKR öitpå k•er. ey b•Yi)˜ ŒAed•zek• šß“• k•reb• es purSˆð˜]t h•eb•.
24 14
k•eWAr piršmIed•r Œ‘A‘ •šimk•ed•r d•Aiyùe ׈ |•AnI b•Yi)˜ed•r iz(•AmAl• j“Ib•enr sÞ“An ed•yù.
rAK• h•eb•. ik••–˜Þ ey Œls tAek• ic•rk•Al Œe‘r o” k•T•Ùil etAmAek• m]&“u Y P<•Aed• Ži¼eyù eyet sAh•AyY
d•As ׈ k•er eyet h•eb•. k•reb•.
25
ic••–˜ÿ• mAnuexr suK o ŒAnª• ek•e¼ enyù. ik••–˜Þ 15
sí Ÿe£••smUh• egQrb• ŒAen. ötAr,• ineyù
Žk•iw d•yù• b•ísl z€• mAnuxek• ŒAniª•t k•er. ŒAes tAr inj“S•Vˆ purSˆð˜Ar.
26
b•Þu“ inbR•Ac•en Žk•j“n D•Aim$k• mAnux ib•c•(•,tAr 16
Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ ek•An k•Aj“ k•rAr ŒAeg
pirc•yù ed•yù. ik••–˜Þ Žk•j“n éX b•Yi)˜ sbR•d•• Bu˜l b•Þu“ ic••–˜ÿ•B˜Ab•n• k•er. ik••–˜Þ Žk•j“n inebR•AD• tAr k•Aj“k•em$r
inbR•Ac•n k•er. mAD•Yem inej“r eb•Ak•Aimr pirc•yù ed•yù.
27 17
Žk•j“n Œls b•Yi)˜ k•Kno tAr ey ij“inx ib•½VAs k•r• yAyù n• Žmn dU•t Œenk• sms´Ar
öeyùAj“n tAr epCen eCAew n•. D•n ŒAes k•iWn s]iX k•ret pAer. ik••–˜Þ Žk•j“n ib•½VAsI dU•t ŒAerAgY
piršmIed•r k•AeC. ineyù ŒAes.
28 18
&u“im yid• siWk• peT j“Ib•nyApn k•r tAh•el ey inej“r Bu˜l eTek• iz(•• enyù n• es Œic•er”
&u“im stY j“Ib•n pAeb•. ‘AyùprAyù,tAr pT j“Ib•enr grIb• h•yù o liÆï“t eb•AD• k•er. ik••–˜Þ ey sMezAD•n
id•ek• Žigeyù ineyù yAyù. ýh•Š k•er es lAB˜b•An h•eb•.
19

13 Žk•j“n |•AnI pu^ iptAr k•T• menAeyAg id•eyù


ezAen. ik••–˜Þ Žk•j“n Œh•¿•ArI b•Yi)˜ k•Aer•
k•T• ezAen n•. ey elAek•rA tAek• sMezAD•n k•rb•Ar
yid• ek•Ÿ ik•C¢ ec•eyù t• epeyù yAyù tAh•el es
Kub• ŒAniª•t h•y.ù ik••–˜Þ inebR•AD• elAek•r• tAed•r Œsí
pT eTek• ser ŒAset G•],A eb•AD• k•er.
ec•X• k•er es tAed•r k•T• ezAen n•. 20
|•AnIed•r seÒ˜ b•Þu“ ׈ k•er• tAh•el &u“imo |•AnI
2
B˜Ael• elAek•r• tAed•r B˜•el• k•TAb•At$Ar j“‘ h•eyù ŸWeb•. ik••–˜Þ yid• &u“im inebR•AD•ed•r seÒ˜ b•Þu“ ׈
purSˆð˜]t h•yù. ik••–˜Þ éeXr• sb•smyù Bu˜l k•Aj“ k•ret k•er• tAh•el sms´Ayù p¼eb•.
21
c•Ayù. é>K 飕$zA pApIed•r tA¼• k•er eb•¼Ayù/ ik••–˜Þ
3
ey inej“r k•TAÙel• sye ͈ r(•• k•er es tAr B˜Ael• elAek•ed•r j“Ib•en B˜Al G•wnA” G•ew.
22
j“Ib•n r(•• k•er. ey n• eB˜eb•-ic•e–˜ÿ k•TA b•el es Žk•j“n sÆï“n b•Yi)˜r y• sµpd• TAk•eb• t•
tAr inej“r Db•Ms ineyù ŒAes. es tAr s•–˜ÿAn o nAit nAtined•r id•eyù eyet pAreb•.
4
Œls b•Yi)˜rA sbR•d•• pAb•Ar ŒAk•Až• k•er ik••–˜Þ Žb•M pirezex éj$“ned•r sb• sµpd•o Žk•id•n sÆï“n
tAed•r ŒAk•Až• pU,R h•eb• n•. ŒTc• piršmI b•Yi)rA˜ b•Yi)˜ed•r ŒAotAyù c•el ŒAseb•.
23
y• c•A”eb• tA” tArA epet s(•m h•eb•. Žk•j“n d•ire@•r ŸbR•r j“im TAk•et pAer y•
5
sí elAek•rA imTYAek• G•]Š• k•er. éj$“enr• öc•¢r P•sl ed•yù. ik••–˜Þ Bu˜l isß“Ae•–˜ÿ es (u•D•At$ TAek•.
liÆï“t h•eb•. 6D•Aim$k•tA B˜Al Žb•M sí mAnuxek• r(•• 24
ey inej“r s•–˜ÿAned•r sitYk•Aerr B˜AelAb•Aes
k•reb•. ik••–˜Þ ey sb• elAk• pAp k•ret B˜Alb•Aes pAp es s•–˜ÿAned•r Bu˜l ߨiwÙel• ZD•er ed•yù. yid• &u“im
tAed•r sbR•n•z k•er. etAmAr pu^ek• B˜Alb•As tAh•el tAek• siWk• peT
7
yAed•r ik•C¢ en” tAr• D•nI h•oyùAr B˜An k•er. c•lAr iz(•• d•Ao.
25
ik••–˜Þ yAr• sitYk•Aerr D•nI tAr• inej“ed•r d•ir@• B˜Ael• elAek•rA sb•smyù ˜öc•¢r pirmAe, eKet
b•el pirc•yù ed•yù. pAeb•. ik••–˜Þ éj$“enr• (u•D•At$ eTek• yAeb•.
ih•etAped•z 14:1-15:2 600
19

14 Žk•j“n |•AnI mih•lA tAr |•An id•eyù” inej“r


sMsAr qtrI k•er.
éj$“ned•r ib•r¨eß“• sÆï“ned•r j“yù h•eb•”.
éj$“enr• sÆï“ned•r k•AeC mATA nt k•ret b•AD•Y h•eb•”.
2
ey öBu˜ek• sµ•åAn k•er es” siWk• peT j“Ib•nyApn 20
d•ir@•ed•r ek•An b•Þ u“ o öiteb•zI ej“Aew n• ik••–˜Þ
k•er. ik••–˜Þ Žk•j“n Œsí elAk• öBu˜ek• G•],• k•er. D•nIr• b•Þ u“-b•AÞ“b• þˆAr• pirb•]t h•eyù TAek•.
3
Žk•j“n eb•Ak•• elAek•r k•TAb•At$• tAr inej“r 21
etAmAr öiteb•zIed•r G•],• k•erA n•. yid• suKI
sms´•r k•ArŠ h•eyù oeW. ik••–˜Þ Žk•j“n |•AnI elAek•r h•et c•Ao tAh•el d•ir@•ed•r öit sd•yù TAek••.
22
k•TAb•At$• t¡Aek• r(•• k•er. yid• ek•Ÿ KArAp k•Aj“ k•rAr P•iª• Œ¡Aew tAh•el
4
c•Aexr k•Aej“ b•led•r ŒB˜Ab• ed•K• id•el zs´B˜AØAr es Bu˜l k•reb•. ik••–˜Þ ey B˜Ael• k•Aj“ k•rAr ec•X•
KAil TAk•eb•. b•h] •í P•lenr j“‘ mAnux b•led•r zi)˜ek• k•reb• es b•Þ u“ pAeb•/ sb•A” tAek• B˜AelAb•Aseb• o
b•Yb•h•Ar k•ret pAer. ib•½VAs k•reb•.
5 23
Žk•j“n stYb•Ad•I k•Kno imeTY b•el n• Žb•M es k•iWn piršm sb• smyù ik•C¢ lAB˜ ŒAneb•. ik••–˜Þ
Žk•j“n sA(•I h•et pAer. ik••–˜Þ Žk•j“n Œib•½VAsI &u“im yid• ek•An k•Aj“ n• k•er ZD•u k•T• b•l tAh•el
elAk• k•Kno sitY b•el n• Žb•M es B˜Al sA(•I h•et &u“im d•ir@• h•eyù yAeb•.
pAer n•. 24
|•AnIr• sµpd• þˆAr• purSˆð˜]t h•yù. ik••–˜Þ mUKRr•
6
Ÿß“t elAek•rA |•Aenr Œe–•ˆV x, k•ret pAer ik••–˜Þ purSˆð˜]t h•yù eb•Ak•Aimr þˆAr•.
25
tAr• k•Kno t• K<eu j“ pAeb• n•. ik••–˜Þ ey sb• elAek•ed•r ey stY b•el es mAnuxek• sAh•AyY k•er ŒAr ey
eb•AD• zi)˜ ŒAeC tAr• tA¼AtAi¼ izKet pAer. imeTY b•el es Œ‘ed•r ŒAG•At k•er.
7
eb•Ak•Aed•r k•AC eTek• ik•C¢” ezKAr en” tA” 26
ey öBu˜ek• sµ•åAn k•er es sur(•• pAyù Žb•M
eb•Ak•Aed•r seÒ˜ b•Þu“ ׈ ek•Aer• n•. tAr s•–˜ÿAnrAo inrApd• TAek•.
8
Žk•j“n ib•c•(•Š o d•(• elAek•r j“Ib•nyA^• 27
öBu˜r ˆöit sµ•åAn öd•zn R stY j“Ib•n ineyù ŒAes.
inrI(•, k•r. ik••–˜Þ Žk•j“n eb•Ak•• elAek•r Œ¡Ak••-b<•Ak•• Žet Žk•iw b•Yi)˜r j“Ib•n m]&u“Yr P<•Ad• eTek• r(••
j“Ib•n pT ötAr,•pUbR•k•. 9eb•Ak•• elAek•r• tAed•r pAyù. 28yid• ek•An rAj“• Œenk• mAnuxek• zAsn k•er
eb•Ak•Aimr mAZl id•et igeyù h•AsAh•Ais k•er. ik••–˜Þ sí tAh•el es mh•An. ik••–˜Þ rAj“Ar rAej“Y yid• ek•An
elAek•rA zIç•” (•mtAöAˆ¹ˆÿ h•yù. mAnux n• TAek• tAh•el es” rAj“Ar ek•An mUlY” TAek•
10
Žk•j“n é>KI elAk• ZD•”u tAr inej“r é>K ŒnuB˜b• n•.
29
k•ret pAer. iWk• etmin/ ek•Ÿ” Œ‘ elAek•r h•äd•eyùr qD•y$YzIl Žk•j“n mAnux B˜Ix, söitB˜ h•yù.
Œ•–˜ÿ>S˜îelr ŒAneª• B˜Ag b•sAet pAer n•. ŒAr ey sh•ej“ ereg yAyù es tAr mUKRAimr ömAŠ
11
éj$“ned•r g]h•Ùilr ib•nAz h•eb•”. ik••–˜Þ sí ed•yù.
30
elAek•ed•r b•A¼IÙil Ÿåit k•reb•. mAnisk• zAi•–˜ÿ qd•ih•k• S•VˆAeS˜îYr Ÿåit k•er.
12
Žk•iw sh•j“ rAˆS˜ÿAek•* siWk• rAˆS˜ÿ• b•el men ik••–˜Þ Œe‘r öit ih•Ms• zrIrek• erAgýˆS˜ÿ k•er
h•et pAer ik••–˜Þ esiw m]&u“Yr id•ek• Žigeyù ineyù eyet etAel.
pAer. 31
ö½Vr” öetYk• mAnuxek• s]iX k•ereCn. tA”
13
ib•xAed• pU,R Žk•iw elAk• h•Aset pAer/ ik••–˜Þ yAr• grIb•ed•r j“‘ sMk•ewr sms´• s]iX k•er tAr•
h•Ais TAmb•Ar per é>K ŒAb•Ar iP•er ŒAes. d•ir@•ed•r s]iXk•%RAek• ŒpmAn k•er. yAr• grIb•ed•r
14
mª• k•Aej“r j“‘ pApIed•r puerAd•ˆS˜Þr zAˆiˆS˜ÿ d•yù• ed•KAyù tAr• ö½Verr öit sµ•åAn öd•zRn k•er.
eB˜Ag k•ret h•eb• Žb•M B˜Ael• k•Aej“r j“‘ sÆï“nr• 32
Žk•j“n éX elAk• tAr ku•-k•em$r þˆAr• prAij“t
purSˆð˜]t h•eb•”. h•yù. ik••–˜Þ Žk•j“n B˜Ael• elAk• tAr m]&u“Yr smeyùo
15
Žk•j“n mUKR y• ezAen tA” ib•½VAs k•er. ik••–˜Þ ij“et yAyù.
Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ y• ik•C¢ ezAen t• tAr b•uiß“ id•eyù 33
|•AnIr• sb•smyù |•Ansµ•åtB˜Aeb• ic••–˜ÿAB˜Ab•n•
ib•eb•c•n• k•er. k•er. ik••–˜Þ mUKRr• |•Aenr* ik•C¢” j“Aen n•.
16 34
Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ mª•ek• B˜yù pAyù Žb•M tAek• B˜AelA ׈ Žk•iw ed•zek• mh•An k•er etAel. ik••–˜Þ
Ži¼eyù c•el. ik••–˜Þ Žk•j“n eb•Ak•A elAk• #âtAr seÒ˜ pAp ey ek•An mAnuxek• liÆï“t k•er.
35
ku•k•em$r meD•Y J“<Aipeyù pe¼. |•AnI ŒAiD•k•Airk• epel rAj“• suKI h•n. ik••–˜Þ
17
ey sb• elAek•rA Kub• sh•ej“” ereg yAyù tArA mUKR entAed•r öit rAj“• ß*uß “ h•n.
inebR•AeD•r mt ŒAc•rŠ k•er. ik••–˜Þ |•AnIr• h•yù qD•yY$ zIl. Žk•iw zA•–˜ÿ Ÿ%r eß*AD•ek• özimt k•er. ik••–˜Þ
18
inebR•AeD•r• tAed•r eb•Ak•Aimr j“‘ zAiˆS˜ÿ pAyù.
ik••–˜Þ |•AnIr• t¡Aed•r |•Aenr j“‘ purSˆð˜]t h•yù.
15 2
k•kR•z Ÿ%r es” eß*AD•ek• ŒAro b•A¼Ayù.
yKn ek•An |•AnI b•Yi)˜ ik•C¢ b•el tKn Œe‘r•

|•An ŒTb•• Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜r menr meD•Y” |•An Œb•S˜îAn


k•er. Ï ij“inxiw” eb•Ak•• elAek•r menr meD•Y K<uj“et egel
sh•j“ rAˆS˜Aÿ ŒA(•irk• ŒeTR/ "esAj“• rAˆS˜ÿ••.® gB˜IrB˜Aeb• K<uj“et h•eb• k•ArŠ t• oKAen éSöApY•.
601 ih•etAped•z 15:3-16:8
tAr k•T• Znet c•Ayù. ik••–˜Þ Žk•j“n mUKR ZD•u eb•Ak•• Zen c•el tAh•el tAr pirk•Â˜¯nA sAP•lY lAB˜
eb•Ak•• k•TA” b•el. k•reb•.
3
öBu˜ ek•ATAyù ik• G•weC sb• ed•Ket pAn. itin 23
Žk•j“n elAk• tAr B˜Al Ÿ%er KuzI h•yù. siWk•
B˜Ael• o mª• öetYek•r opr smAnB˜Aeb• nj“r smeyù siWk• Ÿ%r ed•oyùAw• Kub• B˜Ael•.
24
rAeKn. Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ y• ik•C¢ k•er t• tAek•
4
d•yùAr b•c•n h•l j“Ib•nb•]e(•r mt. ik••–˜Þ imeTY j“Ib•enr peT Žigeyù ed•yù Žb•M tAek• m]&u“Yr S˜îelr
k•T• mAnuexr ŒA ™Aek• tCnC k•er id•et pAer. id•ek• nIec• nAm• eTek• ib•rt k•er.
5
mUKR b•Yi)˜ iptAr Ÿped•z Znet ŒýAç k•er. 25
Œh•¿•ArIr sb• ik•C¢ öBu˜ Db•Ms k•er ed•eb•n.
ik••–˜Þ Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ mn id•eyù Œ‘ed•r sb• k•T• ik••–˜Þ Žk•j“n ib•D•b•• mih•lAr sb•ik•C¢ öBu˜ r(•• k•reb•n.
ezAen. 26
Œsí ic••–˜ÿAek• öBu˜ G•],• k•ern. ik••–˜Þ d•yùAlu k•TA
6
B˜Ael• elAek•ed•r b•A¼Iet Œenk• D•n TAek•/ ik••–˜Þ öBu˜ B˜AelAb•Aesn.
27
éX elAek•ed•r ŒAyù sMk•w ŒAen. ey Œ‘ed•r Wk•Ayù tAr pirb•Ar Œic•er” sms´Ayù
7
|•AnIr• etAmAek• n&u“n teTYr sÞ“An ed•eb•. ik••–˜Þ j“j$“irt h•eyù p¼eb•. ik••–˜Þ yid• ek•Ÿ sí TAek• tAh•el
mUeKRr k•T• Zen ek•An lAB˜ h•eb• n•. tAr j“Ib•en ek•An sms´A ˜ŒAseb• n•.
8
éj$“ned•r qneb•†ek• öBu˜ G•],• k•ern. ik••–˜Þ 28
sÆï“n b•Yi)˜r• Ÿ%r ed•b•Ar ŒAeg ic••–˜ÿ• k•er
sÆï“ned•r öATRn• Zen öBu˜ KuzI h•n. Ÿ%r ed•yù. ik••–˜Þ éj$“enr• ek•An ik•C¢ n• eB˜eb•” Ÿ%r
9
éj$“ned•r j“Ib•nD•ArAek• öBu˜ G•],• k•ern. yAr• ed•yù y• tAed•r sms´Ar k•ArŠ h•eyù oeW.
Œe‘r B˜Al k•ret c•Ayù tAed•r öBu˜ B˜Alb•Aesn. 29
mª• elAek•ed•r eTek• öBu˜ Œenk• dU•er TAek•n
10
ey |•Aenr pT pirtYAg k•reb• tAr zAiS˜ÿ h•eb•. ik••–˜Þ B˜Ael• mAnuxed•r öATRn• öBu˜ ezAenn.
ey inej“ek• Œperr þˆAr• ezAD•rAet ŒS•VˆIk•Ar k•er 30
Žk•iw ŒAnª•myù muK Œ‘ elAek•ed•r KuzI k•er
tAr ib•nAz h•eb•. Žb•M ZB˜ sMb•Ad• mAnuxek• B˜Ael• eb•AD• k•rAyù.
11
öBu˜ sb• j“Aenn. Žmnik• m]&u“Yr smyùo ik• G•ew 31
ek•Ÿ Bu˜l ZD•er id•et c•A”el t• yid• ek•Ÿ mn
tAo itin j“Aenn. sutrAM Žk•T• sitY ey öBu˜ id•eyù ezAen tAh•el es” h•e•C ŒAsl |•AnI.
32
mAnuexr menr Žb•M h•äd•eyùr k•TAo j“Anet yid• Žk•j“n b•Yi)˜ ŒnuzAsn ŒS•VˆIk•Ar k•er/ es
pAern. inej“r” (•it k•reC. ik••–˜Þ es yid• Œperr þˆAr•
12
Ÿß“t elAek•r• |•AnI elAek•ed•r þˆAr• sMezAiD•t sMezAiD•t h•oyùAek• ýh•Š k•er tAh•el es eb•AD•zi)˜
h•et G•],• k•er. tAr• |•AnI elAek•ed•r seÒ˜ imilt lAB˜ k•er.
h•yù n•. 33
öBu˜ek• sµ•åAn öd•zn R |•Aenr pT ine£•z $ k•. šß“•
13
suKI b•Yi)˜r mueK ŒAneª•r ic•H eleg TAek•. pAb•Ar ŒAeg Žk•j“nek• ib•nyùI h•et h•eb•.
ik••–˜Þ yid• ek•Ÿ h•äd•eyù é>KI h•yù tAh•el ŒA ™Ao é>Kek•”
ök•Az k•er.
14
16 mAnux tAr ic••–˜ÿ•-B˜Ab•nAek• iWk•mt sAij“eyù
Žk•iw pirk•Â˜¯n• k•ret pAer/ ik••–˜Þ öBu˜r h•Aet
|•AnIr• ŒAro eb•zI |•An ŒAh•rŠ k•ret c•Ayù. ij“hb•Aek• inyùˆ–˜¤Š k•rb•Ar (•mt• ŒAeC.
2
ik••–˜Þ mUKRr• ŒAro mUKR h•et c•Ayù. elAek•r• men k•er tArA y• k•er eswA” iWk•/
15
ik•C¢ grIb• mAnux sb•smyù é>KI TAek•. ik••–˜Þ ik••–˜Þ öBu˜ tAed•r ŒA ™• prI(•• k•ern.
yAed•r h•äd•eyù reyùeC ŒAnª• tAed•r j“Ib•n h•e•C Žk•iw 3
sb•smyù öBu˜r sAh•AyY eneb• tAh•el” &u“im sP•l
Œb•YAh•t Ÿíseb•r mt. h•eb•.
16
D•nI h•eyù nAnAn yˆ–˜¤,•yù j“j$“irt h•oyùAr ec•eyù 4
smˆS˜ÿ ib•xeyù” öBu˜r pirk•Â˜¯n• ŒAeC Žb•M es”
d•ir@• h•oyùA Žb•M öBu˜ek• sµ•åAn k•r• ešyù. pirk•Â˜¯n• ŒnusAer mª• elAek•r ib•nAz h•eb•.
17
G•] , Ar sMsAer öc•¢ r KA† KAoyù A r eTek• 5
ey smˆS˜ÿ elAk• B˜Aeb• tAr• Œ‘ elAek•r &u“lnAyù
B˜AelAb•AsAr sMsAer ŒÂ˜¯ eKeyù TAk•• B˜Ael•. ešyù öBu˜ tAed•r G•],• k•ern. öBu˜ inü‚yù” es” smˆS˜ÿ
18
rgc•w• mAnuexr• sms´• s]iX k•er ik••–˜Þ qD•yY$ zIl Œh•¿•ArI mAnuxek• zAiS˜ÿ˜ ed•eb•n.
6
mAnuexr• zAi•–˜ÿ iP•ireyù ŒAen. sitYk•Aerr B˜AelAb•As• o ib•½ˆV S˜ÿt• etAmAek• K<Aiw
19
Œlsed•r sbR•^ sms´ˆAr s›˜åuKIn h•et h•yù. ik••–˜Þ k•er &u“leb•. ö½Verr ök]•t eöm Žb•M ib•½VˆS˜ÿt•r
sí b•Yi)˜ed•r j“Ib•n Kub•” sh•j“ h•yù. d•r¨, ŒprAD• mueC eP•l• yAyù ik••–˜ÞÞ öBu˜r öit šß“Ar
20
|•AnI pu^ tAr iptAek• suK Žen ed•yù. ik••–˜Þ mUKR mAD•Yem ŒAmr• mª•ek• Ži¼eyù c•il.
7
pu^ tAr mAek• ZD•u lÆï“• Žen ed•yù. yid• ek•An b•Yi)˜ B˜AelAB˜Aeb• j“Ib•nyApn k•er es
21
mUKRr• mUKRAimet” ŒAnª• pAyù. ik••–˜Þ |•AnIr• öBu˜r k•AeC menArm h•yù Žb•M tAr zߨrAo tAr
ib•eb•c•n• k•er siWk• k•Aj“ k•er. seÒ˜ zAi•–˜ÿr(•• k•er c•el.
22
yid• ek•Ÿ py$Aˆ¹ˆÿ Ÿped•z n• pAyù tAh•el tAr 8
Wik•eyù öc•r
¢ lAB˜ k•r• Œep(•• siWk• peT sAmA‘
pirk•Â˜¯n• KAew n•. ik••–˜Þ ek•Ÿ yid• |•AnIed•r k•T• lAB˜ k•rAo ešyù.
ih•etAped•z 16:9-17:12 602
9
Žk•j“n b•Yi)˜ ik• k•ret c•Ayù t• ineyù pirk•Â˜¯n• 29
Žk•j“n ih•MsA ™k• b•Yi)˜ tAr b•Þu“ed•r ötAr,•
k•ret pAer ik••–˜Þ b•AˆS˜ÿeb• ik• G•web• t• inD•AR rŠ k•reb•n k•er. es tAed•r ib•peT c•Ailt k•reb•. 30es yKn”
öBu˜. ek•An Db•Msk•ArI pirk•Â˜¯n• k•er tKn tAr ec•AK imwimw
10
Žk•j“n rAj“• y• b•eln eswA” h•yù ŒA”n. tA” k•er. es tAr öiteb•zIek• ŒAG•At k•rAr j“‘ öS˜Þit
tAr isß“A•–˜ÿ˜ sbR•d•• siWk• h•oyù• Ÿic•í. enoyùAr smyù h•AismueK TAek•.
11
öBu˜ c•An smˆS˜ÿ mApk•AiW Žb•M mA^• siWk• eh•Ak• 31
yAr• sí j“Ib•nyApn k•er sAd•• c•¢l tAed•r
Žb•M b•Yb•sAiyùk• c•¢i)˜Ùil inyùmAnuyAyùI eh•Ak•. mih•mAr muku•w h•yù.
12 32
yAr• mª• k•Aj“ k•er rAj“• tAed•r G•],• k•ern. Žk•j“n b•ilþ eyAß“• h•oyùAr eTek• qD•y$YzIl
D•Aim$k•t• t¡Ar rAj“Yek• öitþ• k•reb•. h•oyùA B˜•l. Žk•iw sµpU,R zh•err d•Kl enoyùAr
13
rAj“• stY B˜AxŠ Znet c•An. yAr• imTY• b•el ec•eyù inej“r rAegr opr inyùˆ–˜¤Š pAoyù• ešyù.
33
n• rAj“• tAed•r pCª• k•ern. mAnux pAzAr d•An ec•el tAed•r isß“A•–˜ÿ iS˜îr
14
Žk•j“n rAj“• ereg egel ey ek•An elAk•ek• k•er. ik••–˜Þ isß“A•–˜ÿ sb•smyù ö½Verr k•AC eTek•”
h•tY• k•ret pAern. ey |•AnI es rAj“Aek• KuzI rAKAr ŒAes.
ec•X• k•reb•. ŒzAi–˜ÿr meD•Y G•rB˜it$ KAb•Aerr ec•eyù zAi•–˜ÿr
15
yid• rAj“• KuzI TAek•n teb• sb•Ar j“Ib•n” sueKr
h•eb•. yid• rAj“• etAmAr öit s•–˜ÞX h•n tAh•el t•
17
B˜Al.
meD•Y Žk•w¦k•er• Zk•en• r¨iw KAoyù• Œenk•

h•eb• b•s•–˜ÿk•Ael b•]iX h•oyùAr met•. 2


Žk•j“n b•uiß“mAn Bˆ]•tY tAr öBu˜r eb•Ak•• eCelr
16
|•Aenr mUlY esAnAr ec•eyùo eb•zI. ib•c•(•,tAr opr zAsn c•AlAeb•. Ž”B˜Aeb• es tAr öBu˜r sµpi%r
mUlY räepAr ec•eyùo eb•zI. ik•C¢wA B˜Ag öBu˜r Œ‘ pu^ed•r seÒ˜ pAeb•.
17 3
B˜Ael• elAek•r• sAr• j“Ib•n KArAp ij“ins eTek• esAn• o räepAek• K<Aiw k•rAr j“‘ ŒAÙen
dU•r ׈ ereK c•el. ey b•Yi)˜ sAb•D•AnI es tAr ŒA ™Aek• epA¼Aen• h•yù. ik••–˜Þ ö½Vr” es” b•Yi)˜ iyin mAnuexr
r(•• k•er c•el. h•äd•yùek• Zß“ k•ern.
18 4
Œh•¿•Ar Db•Msek• Žigeyù ŒAen Žb•M ¬ß“tY Žk•j“n éX elAk• mª• k•TAwA” ezAen.
prAj“yù ŒAen. imeTYb•Ad•Ir• imeTYk•TAÙel•” ezAen.
19 5
Ÿß“t elAek•ed•r seÒ˜ D•nsµpd• B˜Ag k•er ik•C¢ mAnux ŒAeC yAr• grIb• mAnuxed•r éd$•z•
enoyùAr ec•eyù ib•nyùI h•oyùA Žb•M d•ir@•ed•r meD•Y TAk•• ŸpeB˜Ag k•er. ib•ped• p¼• mAnuxed•r sms´• ineyù
ešyù. tAr• h•AsAh•Ais k•er. Žet Ž” eb•AJ“• yAyù ey Ž” éX
20
ey b•Yi)˜ Œperr k•AC eTek• iz(•Aýh•Š k•er elAek•rA ö½Vrek• sµ•åAn k•er n• iyin d•ir@•ed•r
es lAB˜b•An h•eb•. ey öBu˜r opr ib•½VAs ereK c•el s]iXk•t$•. tAr• zAˆiS˜ÿ pAoyùAr eyAgY.
es öBu˜r ŒAzIbR•Ad• pAeb•. 6
epQ^-epQ^IrA tAed•r öiptAmh• Žb•M
21
|•AnI elAek•ed•r mAnu x ic•en eneb•. ey öiptAmh•Ied•r k•AeC Žk•iw muku•w. Žb•M s•–˜ÿAned•r
ib•c•(•,B˜Aeb• k•T• b•el tAr k•TAyù Œenk• eb•zI P•l k•AeC tAed•r ipt•-mAt• Žk•iw egQrb•.
7
h•yù. eb•Ak•Aed•r eb•zI k•T• b•l• Œnuic•í/ iWk• etmin
22
Žk•j“n |•AnI mAnux sb•smyù ic••–˜ÿ• k•er k•T• ek•An zAsek•ro imTYAc•Ar k•r• Ÿic•í nyù.
8
b•el. Žb•M es y• b•el t• ezAnAr eyAgY. ik•C¢ elAk• Ÿíek•Ac•ek• esQB˜AgY b•el ib•eb•c•nA
23
Žk•j“n ib•|• b•Yi)˜ sb•smyù” ic••–˜ÿApU,R k•T• b•el k•er. tAr• B˜Aeb• ey sb• e(•e^” esw• tAed•r sAP•lY
Žb•M es y• ik•C¢ b•el t• ezAnAr pe(• B˜Al o ŒAneb•.
9
mUlYb•An. yid• k•AerAr Œ‘Ayùek• &u“im (•m• k•ret pAer•
24
d•yùAlu k•T•b•At$A sb•smyù” mD•ur mt imiX. tAh•el es etAmAr b•Þu“ h•et pAer. ik••–˜Þ yid• &u“im
d•yùAlu k•T•b•At$A ýh•,eyAgY o S•VˆAeS˜îYr pe(• tAr Œ‘Ayùek• b•Arb•Ar men k•r tAh•el b•Þu“e ׈r (•it
B˜Ael•. h•eb•.
25
Žmn pT ŒAeC yA elAek•r k•AeC siWk• b•el 10
Žk•j“n b•uiß“mAn mAnux tAr Bu˜l eTek• iz(••
men h•elo tA ZD•u m]&u“Yr id•ek• ineyù yAyù. enyù ik••–˜Þ Žk•j“n inebR•AD• tAr Bu˜l eTek• iz(•AlAB˜
26
Žk•j“n šimek•r (u•D••” tAek• k•Aj“ k•rAyù yAet k•er n•. Žmn ik• 100 G•• c•Ab•uk• KAb•Ar pero nyù.
11
es eKet pAyù. Žk•j“n éX b•Yi)˜ sb• smyù Bu˜l k•Aj“ k•ret
27
Žk•j“n Œpd•ATR éX elAk• Œ‘Ayù k•Aej“r ec•X• k•er. ezex/ tAek• zAiˆS˜ÿ ed•b•Ar j“‘ ö½Vr Žk•j“n
pirk•Â˜¯ n • k•er. tAr Ÿped•z ŒAÙenr mt” inþur dU•t pAWAeb•n.
Db•Msk•ArI. 28Žk•j“n sms´A s]iXk•ArI sb•smyù sms´Ar 12
zAb•k• c•i¢ r h•eyù yAoyù• ß*uß“ mA-B˜Aluek•r sµ•åK
u In
s]iX k•reb•. es Ùj“b• Ci¼eyù G•inþ b•Þu“ed•r meD•Y h•oyùA sbR•d•• ib•pÆï“nk•. ik••–˜Þ tb•u/ Žk•j“n inebR•AeD•r
ŒzAi•–˜ÿr k•ArŠ G•wAeb•. inbR•uiß“tAr sµ•åuKIn h•oyùAr eTek• t• ešyù.
603 ih•etAped•z 17:13-18:22
13
etAmAr öit k]•t ek•An B˜Ael• k•Aej“r j“‘ 5
etAmAek• mAnuexr siWk• ib•c•Ar k•ret h•eb•. yid•
ŒsíB˜Aeb• tAr öitd•An id•o n•. yid• &u“im Žrk•m &u“im ed•AxI b•Yi)˜ed•r eCe¼ d•Ao tAh•el &u“im sÆï“n
k•r tAh•el &u“im sAr• j“Ib•n sMk•ewr meD•Y TAk•eb•. b•Yi)˜ed•r seÒ˜ ‘Ayù k•rel n•.
14
ib•b•Ad• h•l b<•AeD•r get$r met•. es” gt$ ß*mz> 6
Žk•j“n inebR•AD• b•Yi)˜ inej“r k•TAr þˆArA” inej“r
b•¼ h•oyùAr ŒAeg” ib•b•Ad• tYAg k•er•. sMk•w b•AiD•eyù b•es. tAr mueKr k•TAyù J“g¼• Zr¨
15
öBu˜ éew• ib•xyùek• G•],• k•ern. Žk•j“n ined$•Ax h•et pAer.
7
b•Yi)˜ek• zAiˆS˜ÿ ed•oyù• Žb•M ed•AxI b•Yi)˜ek• (•m• k•r•. tAr muK” tAr Db•Mesr k•ArŠ h•eyù oeW. es
16
Žk•j“n inebR•AD• b•Yi)˜r k•AeC ŒTRR TAk••r ek•An inej“” inej“r k•TAr j“Ael j“i¼eyù pe¼.
8
mUlY en”. k•Ar,/ tAr yKn ek•An eb•AD•” en”/ es mAnu x sb•smyù ek••C• Znet B˜AelAb•Aes.
k•Kno |•An ik•net pAreb• n•. ek••CAk•Aih•nIek• suKAe†r met• iglet TAek•.
17
Žk•j“n b•Þ u“ sb•smyù B˜AelAb•Aseb•. Žk•j“n 9
ku•k•em$ ey ilˆ¹ˆÿ TAek• tAr seÒ˜ ib•nAzk•ArIr
sitYk•Aerr B˜A” sbR•d•• etAmAek• smTRn k•reb• Žmnik• ek•An pARTk•Y en”.
etAmAr ib•ped•r smeyùo. 10
öBu˜r nAm h•l Žk•iw zi)˜zAlI imnAerr mt.
18
Žk•mA^ eb•Ak•ArA” Œe‘r ib•b•Aed•r d•Aiyù ׈ B˜AelA elAek•r• öBu˜r k•AeC ŒAšeyùr j“‘ C¢ew eyet
enyù. pAer.
19 11
ey ib•b•Aed• ŒAnª• pAyù es pAepo ŒAnª• lAB˜ D•nIr• B˜Aeb• tAed•r ŒTR” tAed•r r(•• k•reb•.
k•er. yid• &u“im inej“” inej“r b•¼A” k•r tAh•el tAr• B˜Aeb• tAed•r ŒTR h•l éeB˜$† éegRr met• Œw¦w.
12
&u“im sms´Aek•” ŒAhb•An j“AnAeb•. Œh•¿•ArI b•Yi)˜r ib•nAz h•eb• ik••–˜Þ ib•nyùI b•Yi)˜
20
éj$“n b•Yi)˜ k•Kno lAB˜b•An h•yù n•. imTYAb•Ad•Ir• sµ•åAint h•eb•.
13
sms´Ayù j“j$“irt h•eb•. Œ‘ed•r k•T• ezx k•ret ed•oyùAr pr &u“im
21
Žk•j“n ipt• inebR•AD• s•–˜ÿAenr j“‘ ib•mx$ TAek•. Ÿ%r id•et Zr¨ k•reb•. yid• &u“im Žrk•m k•r tAh•el
Žk•iw éX s•–˜ÿAenr ipt• ŒsuKI h•yù. &u“im ŒöˆS˜Þt h•eb• n• ŒTb•• etAmAek• eb•Ak•Ar mt
22
ŒAnª• h•l Žk•iw B˜AelA oxueD•r mt. ik••–˜Þ ed•Ket lAgeb• n•.
é>K h•l ŒsuS˜îtAr mt. 14
ŒsuS˜îtAr smeyù Žk•j“n mAnuexr miˆS˜ÿâ• tAek•
23
éj$“n b•Yi)˜ Œ‘ed•r Wk•AenAr j“‘ G•ux enyù. j“Iib•t rAKeb•. ik••–˜Þ es yid• gB˜IrB˜Aeb• Ÿd•As h•eyù
24
|•AnI b•Yi)˜ sb•smyù B˜Al k•Aj“ k•rAr ic••–˜ÿ• yAyù/ tAr ek•An ŒAz• TAek• n•.
k•ern. ik••–˜Þ inebR•AD• b•Yi)˜ sb•smyù b•æ dU•err S•Vˆ¹÷ 15
|•AnI b•Yi)˜ ŒAer• eb•iz j“AnAr ”e•C ök•Az
ed•eK. k•er.
25 16
Žk•j“n inebR•AD• pu^ tAr iptAr j“‘ é>K b•eyù &u“im yid• Ùr¨ ׈pU,R elAek•ed•r seÒ˜ sA(•Aí
ŒAen. es tAr mAeyùr it)˜tAr k•Ar,. k•rb•Ar ŒAeg tAed•r Ÿph•Ar d•Ao/ tAh•el tAed•r
26
iWk• eymn Žk•j“n• ined$•Ax b•Yi)˜ek• zAiS˜ÿ ed•oyù• seÒ˜ ed•K• k•rb•Ar b•Yb•S˜î• sh•j“ h•yù.
Œ‘Ayù/ etmin Žk•j“n stYb•Ad•I ŒTc• ŒAiD•k•Airk•ek• 17
öTm b•Yi)˜r mAml• tt(•, pyR•–˜ÿ iWk• TAek•
zAiS˜ÿ ed•oyùAo Œ‘Ayù. yt(•Š n• tAek• iþˆtIyù b•Yi)˜ pAÂwA ö½Í k•er.
27 18
Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ Kub• eb•zI k•T• b•el nA. es zi)˜zAlI ib•erAD•I d•lÙilr ib•b•Ad• pAzAr d•An
k•Kno sh•ej“ “ß*uß “ h•yù n•. eP•el emwAen• yAyù.
28
Žk•j“n mUâ b•Yi)˜ yid• c•¢p k•er TAek• tAh•el 19
&u“im yid• etAmAr b•Þu“ek• Œpm•n k•r tAh•el
elAek• tAek• |•AnI b•el ib•eb•c•n• k•reb•. es yid• ik•C¢ punrAyù tAr mn j“yù k•rA éeB˜$† öAc•Ir eG•r• zh•r
n• b•el tAek• b•uiß“mAn men h•eb•. j“yù k•rAr eTek•o k•iWn h•eb•. öAsAed•r P•wk•Ùilr

18 ey elAek•rA Œ‘ k•Aer• seÒ˜ imel-imez


TAk•et pAer nA/ tAr• tAed•r inej“ed•r
opr ŒA¼AŒAi¼B˜Aeb• rAK• zi)˜zAlI iKlÙilr mt
tk$• mAnuexr meD•Y ib•eB˜d• s]iX k•er.
”e•Cmt ij“inx c•Ayù. tAr• Œ‘ ey ek•An Ÿped•z b•• 20
&u“im y• b•leb• tA” etAmAr j“Ib•enr opr öB˜Ab•
prAmezR ib•c•ilt h•yù. eP•leb•. &u“im yid• B˜Al k•T• b•l tAh•el etAmAr
2
Žk•j“n inebR•AD• Œ‘ed•r k•AC eTek• ik•C¢ izKet j“Ib•en B˜Ael• G•wn• G•web•. ŒAr yid• &u“im KArAp
c•Ayù n•. es ZD•u inej“r menr k•TA” ök•Az k•ret k•T• b•el• tAh•el etAmAr j“Ib•en KArAp G•wn• G•web•.
21
sec•X TAek•. ij“hb•• Žmn k•T• b•let pAer y• j“Ib•n ŒTb••
3
mAnux Ž” D•re,r éj$“nek• pCª• k•er nA. tAr• m]&“u Y ŒAen. yAr• k•T• b•let B˜AelAb•Aes tAed•r k•TAr
eb•Ak•Aed•r ineyù Ÿph•As k•er. d•r¨n yA pirnAm h•et pAer es sµ•VˆeÞ“ tAed•r Œb••”
4
|•AnI b•Yi)˜r Ÿ•c•Airt z€• h•l gB˜Ir ku•eyù• öˆS˜Þt TAk•et h•eb•.
22
eTek• ŸeW ŒAs• e•S•óAtb•Ah•I j“elr met• ey ku•eyù• yid• &u“im etAmAr j“Ib•nsiÒ˜nI K<uej“ pAo
h•l |•Aenr ŒAD•Ar. tAh•el men k•reb• &u“im ek•An B˜Al ij“ins” epeyùeC•.
ih•etAped•z 18:23-20:5 604

etAmAr S˜¤I etAmAek• ed•KAeb• ey öBu˜ etAmAek• ineyù 18


etAmAr pu^ b•d•lAeb• Ž ŒAz• yt(•, ŒAeC/
suKI. tAek• zAsn k•r. tAek• zAsn n• k•er tAr m]&u“Y
23
Žk•j“n grIb• b•Yi)˜ sAh•AyY iB˜(•• k•reb• ik••–˜Þ Žen• n•. es inej“” tAr Db•Mesr k•ArŠ h•eb• Žb•M
Žk•j“n D•nI b•Yi)˜ KArAp B˜Aeb• tAek• Ÿ%r ed•eb•. &u“im” tAet ”Þ“n eyAgAeb•.
24
k•eyùk•j“n b•Þ u“r sÒ˜ ŒAnª•d•Ayùk•. ik••–˜Þ Žk•j“n 19
rgc•w• elAk• tAr eß*AeD•r mUlY ed•eb•. &u“im yid•
sitYk•Aerr b•Þu“ B˜A”eyùr ec•eyùo ib•½VˆS˜ÿ h•et pAer. tAek• sMk•w eTek• eb•r k•ero ŒAen•/ es Žk•”

19 2
eb•Ak••/ imeTYb•Ad•I Žb•M Wg h•oyùAr ec•eyù grIb•
Žb•M sí h•oyùA ešyù.
k•Aj“ k•r• Œb•YAh•t rAKeb•.
20
Ÿped•z ezAn Žb•M z]žlA prAyù, h•o. tAh•el
|•An b•YAiterek• Ÿ£•Ym ek•An k•Aej“r nyù. ey |•AnI h•eyù ŸWeb•.
b•Yi)˜ tA¼Aæe¼A k•er k•Aj“ k•er/ es Bu˜l k•er. 21
mAnux ŒsMKY pirk•Â˜¯n• k•er ik••–˜Þ Žk•mA^ öBu˜r
3
Žk•j“n b•Yi)˜r inb•uiß$“tA tAr Db•Mesr k•Ar,. pirk•Â˜¯nA” b•AˆS˜ÿb•Aiyùt h•yù.
ik••–˜Þ es tAr érb•S˜îAr j“‘ öBu˜ek• ed•AxI k•er. 22
elAek•r• Žk•iw ib•½AV sI elAk• c•Ayù. Žk•j“n elAk•
4
D•nI b•Yi)˜r D•n-sµpd•” ŒsMKY b•Þu“ ej“AgA¼ k•er yAr k•TA ek•Ÿ ib•½VAs k•er n• es” D•re,r Žk•j“n
ed•yù ik••–˜Þ d•ir@•ek• sb•A” eCe¼ c•el yAyù. mAnux h•oyùAr ec•eyù b•rM grIb• h•oyùA ešyù.
5
Œe‘r ib•r¨eß“ ey imTYAc•Ar k•er tAr zAiS˜ÿ˜ h•oyùA 23
ey b•Yi)˜ öBu˜ek• sµ•åAn k•er tAr j“Ib•n B˜AelA
Ÿic•í. tAr r(•• pAoyù• Ÿic•í nyù. h•y.ù es (•yù(•it eTek• inrApd• TAek•. es tAr inej“r
6
Ÿd•Ar b•Yi)˜r b•Þu“ sb•A” h•et c•Ayù. ey Ÿph•Ar j“Ib•en ïiˆ¹ˆÿ K<uej“ pAyù.
öd•An k•er tAr b•Þu“ ׈ lAeB˜ sb•A” ŒAýh•I. 24
ik•C¢ mAnux Žet• Œls h•yù ey tAr• inej“ed•r
7
yid• ek•Ÿ grIb• h•yù tAh•el tAr pirb•Aerr id•ek• öAyù nj“r” ed•yù n•. tArA Žt” Œls ey
elAek•rAo tAr ib•erAiD•t• k•er Žb•M smˆS˜ÿ b•Þu“r•o tAr• tAed•r TAlA eTek• KAb•Arw¦ku• py$•–˜ÿ &u“el mueK
tAr id•k• eTek• muK iP•ireyù enyù. es sAh•AyY iB˜(•• ed•eb• nA.
k•rel sAh•AyY öd•Aenr j“‘ ek•Ÿ tAr id•ek• Žigeyù 25
Žk•j“n Œls b•Yi)˜ek• zAiS˜ÿ d•Ao Žb•M es”
yAeb• n•. eb•Ak•Aw• ek•QzlI h•eyù ŸWeb•. ik••–˜Þ Žk•j“n |•AnI
8
ek•An b•Yi)˜ yid• tAr S•VˆA•Ceª•r j“‘ ŒAýh•I h•yù/ b•Yi)˜ek• itrˆSˆð˜Ar k•r/ es ŒAer• ib•c•(•, h•eyù ŸWeb•.
26
es |•AnI h•eyù oWAr j“‘ k•eWAr piršm k•reb•. ey ey b•Yi)˜ tAr iptAr pek•w ek•ew c•¢ir k•er
eb•AD•ek• r(•• k•er/ es sAP•lY h•Aet pAyù. Žb•M tAr mAek• b•A¼I eTek• tAi¼eyù ed•yù/ es Žk•j“n
9
imeTYsA(•Ir zAiS˜ÿ h•eb•”? imeTYb•Ad•Ir ib•nAz h•eb•. j“G•‘ ku•lAÒ˜Ar.
10
Žk•j“n inebR•AD• b•Yi)˜r pe(• ib•lAistAr meD•Y 27
yid• &u“im ined$•z emen c•lA b•Þ“ k•er• tAh•el
j“Ib•nyApn k•r• iWk• nyù. tAh•el t• h•eb• ß*Itd•As &u“im etAmAr eb•Ak•AimÙel• c•Aileyù yAeb•. ic•rid•n
k•t$]k• rAj“pu^ed•r zAsn k•r•. Bu˜lÙel• k•er yAeb•.
11 28
yid• Žk•j“n b•Yi)˜ |•AnI h•yù/ es” |•An” tAek• ey imeTY sA(•I ed•yù es ‘Ayùek• Ÿph•As k•er.
qD•ey$Yr ŒiD•k•ArI k•er. es yid• tAr ib•r¨eß“ yAr• éX elAek•ed•r k•TAb•At$• ŒAer• eb•zI pAp ŒAen.
29
Œ‘Ayù k•er es” sb• elAek•ed•r (•m• k•er esw• tAr Ÿß“t elAek•ed•r j“‘ c•Ab•uk•” yeTX/ ik••–˜Þ
mh•%Ñ. eb•Ak•Aed•r j“‘ öh•Ar yTATR.
12
rAj“Ar eß*AD• h•eb• isMeh•r met•. ik••–˜Þ t¡Ar
d•yùA h•l G•Aesr opr b•]iXr eP<•AwAr mt.
13
20 @•A(•Ars eKel mAnux tAr inyùˆ–˜¤Š h•ArAyù.
mAtAelr• ic•ík•Ar k•er Žb•M G•YAn G•YAn k•ret
Žk•j“n inebR•AD• tAr iptAr j“e‘ b•eyù ŒAen Zr¨ k•er. md•enA›˜å% Œb•S˜îAyù tArA mUeKRr mt ŒAc•rŠ
sms´Ar b•‘•. Žk•j“n K<utKuet b•Ÿ h•l smAen c•¡¢”eyù k•er.
2
p¼• j“elr mt. isMeh•r gj$“enr mt rAj“Ar eß*AD•. &u“im yid•
14
elAek•r• tAed•r m•tA-iptAr k•AC eTek• ŒTR rAj“Aek• ß*uß“ k•er• tAh•el etAmAr j“Ib•n sMzyù
Žb•M G•rb•Ai¼ pAyù. ik•“µ“Þ Žk•j“n B˜Ael• S˜¤I h•l öBu˜r h•et pAer.
3
d•An. mUârA tk$• Zr¨ k•rb•Ar b•YApAer Kub• típr. sutrAM
15
Žk•j“n ku•e< ¼/ Œls b•Yi)˜ h•yt ù d•IG•(
$ •Š G•eu mAet etAmAek• Žmn Žk•j“nek• sµ•åAn k•ret h•eb• ey tk$•ek•
pAer ik••–˜Þ es ŒtY•–˜ÿ (u•D•At$ eb•AD• k•reb•. Ži¼eyù c•let pAer.
16 4
ek•Ÿ yid• ŒA”nek• mA‘ k•er tAh•el es inej“ek• Žk•j“n Œls b•Yi)˜ k•x$enr smyù b•Ij“ b•pn
r(•• k•ret pAreb•. ey inej“r ŒAc•rŠ sµpek$• Œstk$• k•er n•. sutrAM P•sl G•er etAlAr Ÿíseb•r smyù
es mAr• yAeb•. yKn es KAb•Aerr j“‘ c•Airid•ek• tAk•Ayù tKn es
17
d•ir@•ek• wAk•• ed•oyù• mAen t• öBu˜ek• -,• ik•C¢” K<uej“ pAyù n•.
ed•oyù•. etAmAr Ž” d•yùAlu menr j“‘ öBu˜ etAmAek• 5
B˜Al Ÿped•z h•l gB˜Ir ku•eyù• eTek• &u“el ŒAn•
t• iP•ireyù ed•eb•n. S•Vˆ•C j“elr mt. Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ Œ‘ ŒAr
605 ih•etAped•z 20:6-21:10
Žk•j“enr k•AC eTek• ezKb•Ar j“‘ k•iWn piršm sb• d¡•Ai¼pA˜ñ• inK<ut nyù esÙel• bYb•h•Ar k•r•
k•er. Œ‘Ayù.
6
Œenek•” b•el tAr• ib•½VˆS˜ÿ Žb•M Œnugt. ik••–˜Þ 24
öitiw elAek•r ik• h•eb• t• öBu˜ iWk• k•ern.
ök]•t ib•½VˆS˜ÿ elAk• K<uej“ pAoyùA Kub•” k•iWn. tAh•el ek•An b•Yi)˜ ik• k•er b•uJ“eb• tAr j“Ib•en ik• ik•
7
Žk•j“n sÆï“n b•Yi)˜ sípeT j“Ib•n k•AwAyù. G•web•À
Žb•M tAr s•–˜ÿAnrA ŒAzIbR•Ad• D•‘ h•eb•. 25
ö½Vrek• ik•C¢ ed•b•Ar öit|•• k•rAr ŒAeg ic••–˜ÿ•
8
rAj“• yKn ib•c•Aer b•es tKn es inej“r ec•AeK k•er ed•eK•. nAh•el per h•yùet• &u“im B˜Ab•et pAer•
éj$“n b•Yi)˜ed•r ic•net pAer. ey Žmn öit|•• n• k•rel” h•t.
9 26
ek•Ÿ ik• Žk•T• b•let pAer ey tAr Žk•iw S•Vˆ•C |•AnI rAj“A” iWk• k•reb•n k•Ar• éj$“n b•Yi)˜.
ib•eb•k• ŒAeCÀ Žb•M es ek•An pAp k•erinÀ n•? es” rAj“A” tAed•r zAiˆS˜ÿ˜ öd•An k•reb•n.
10
Œ‘AyùB˜Aeb• yArA b•Yb•sAyù oj“n ineyù k•Arc•¢ip 27
mAnuexr ŒA ™• h•l öBu˜r k•AeC TAk•• öd•Ip.
k•er elAk• Wk•Ayù/ öBu˜ tAed•r G•],• k•ern. öBu˜ h•eln Œ•–˜ÿyRAmI. k•Ar men ik• ŒAeC itin sb•
11
Žmnik• Žk•iw izZr k•Aj“k•em$o eb•AJ“• yAyù ey j“Aenn.
28
es B˜Al n• mª•. &u“im yid• Žk•iw izZr ŒAc•rŠ l(•Y yid• Žk•j“n rAj“• sí o stYb•Ad•I h•yù tAh•el
k•r/ es sí o B˜Al ik•n• t• &u“im b•uJ“et pAreb•. es tAr (•mtAyù TAk•et pAreb•. ib•½ˆVS˜ÿtA tAr rAj“Yek•
12
ŒAmAed•r zrIerr ec•AK Žb•M k•An Ž” ”iÛ•yù zi)˜zAlI k•er &u“leb•.
éiw öBu˜” ŒAmAed•r id•eyùeCn yAet ŒAmr• ed•Ket o 29
Žk•j“n yub•ek•r zi)˜r ezAB˜Aek• ŒAmr• pCª•
Znet pA”. k•ir. ik••–˜Þ Žk•j“n b•]eß“r pAk•• c•¢lek• ŒAmr• sµ•åAn
13
&u“im yid G•eu mAenAr ipCen smyù b•Yyù k•r tAh•el j“AnA”. k•ArŠ tAr mAT• B˜it$ pAk•A c•¢l ömAŠ k•er
&u“im d•Aire@• k•X pAeb•. ik••–˜Þ yid• &u“im etAmAr smyù ey es Žk•iw pU,R j“Ib•n epeyùeC.
30
k•eWAr piršem b•Yyù k•r tAh•el etAmAr KAe†r ŒB˜Ab• yid• ŒAmr• zAiˆS˜ÿ pA” tAh•el ŒAmr• Œ‘Ayù
h•eb• n•. k•Aj“ k•r• b•Þ“ k•rb•. yˆ–˜¤,• mAnuxek• b•d•el id•et
14
etAmAr k•AC eTek• ek•Ÿ yKn ik•C¢ ik•net yAyù pAer.
tKn es b•elÉ "d•Am b•Äf eb•zI? Ž ij“ins B˜Al
nyù.® tArpr es Œ‘ed•r k•AeC igeyù inej“r b•Aj“Ar 21 j“imet c•Aexr j“elr j“‘ c•AxIr• pirK• Knn
k•er. esc• b•Yb•S˜îAr j“‘ tAr• pirKA id•eyù
k•rAr k•T• b•¼A” k•er b•el. b•eyù yAoyù• j“elr gitpT pirb•t$n k•er. etmin
15
esAn• Žb•M Œl¿•Ar Žk•j“n mAnuxek• D•nI k•er k•er öBu˜o rAj“Ar menr inyùˆ–˜¤, k•ern. öBu˜ rAj“Aek•
&u“let pAer. ik••–˜Þ Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ y• Ÿ•c•ArŠ t¡Ar ”e•Cmet• pirc•AlnA k•ern.
k•ern t• Œenk• eb•zI d•AmI. 2
mAnux B˜Aeb• es y• k•er tA” siWk•. ik••–˜Þ öBu˜”
16
Œe‘r ib•b•Aed• j“i¼eyù p¼el &u“im etAmAr j“Am• mAnuexr k•Aej“r siWk• k•Are,r ib•c•Ar k•ern.
h•ArAet pAer•. 3
siWk• o ‘Ayù k•Aj“ k•reb•. öBu˜ b•ild•Aenr ec•eyù
17
ötAr,• k•er ij“inx pAoyùA h•yùt B˜Ael• men esÙilek•” eb•zI B˜AelAB˜Aeb• ýh•, k•ern.
4
h•et pAer ik••–˜Þ Œb•ezex ed•Keb• ey tAr ek•An d•Am Œh•¿•Ar h•l Žk•iw pAppU,R ij“inx. Žet mAnuexr
en”. Œstt• eb•AJ“Ayù.
18
pirk•Â˜¯n• k•rAr ŒAeg sí Ÿped•z ýh•Š k•er•. 5
b•uiß“pU,R pirk•Â˜¯n• lAeB˜r id•ek• ineyù eyet
yid• &u“im yueß“ yAoyù• iS˜îr k•r/ tAh•el etAmAek• pAer. ik••–˜Þ &u“im yid• stk$• n• h•o Žb•M k•Aej“r
c•Aln• k•rAr j“‘ yueß“ d•(• Žmn elAk• K<uej“ eb•r e(•e^ tA¼Aæe¼A k•er• tAh•el &u“im grIb• h•eyù
k•r. yAeb•.
19
ey Œe‘r sµ•VˆeÞ“ Ùj“b• rwAyù es ib•½VAseyAgY 6
elAk• Wik•eyù b•¼elAk• h•el zIç•” etAmAr smˆS˜ÿ
nyù. sutrAM/ eb•zI k•T• b•el Žmn k•Aer• seÒ˜ b•Þ u“ ׈ D•nsµpd• nX h•eb•. Žb•M etAmAr ŒsttA etAmAr
ek•Aer• n•. m]&u“Yr k•ArŠ h•eb•.
20 7
ey inej“r iptAmAtAr ib•r¨eß“ k•T• b•el es éX elAek•r• ey ku•k•m$ k•er t• tAed•r Db•Ms
h•l es” D•re,r ŒAel• y• zIç•” ŒÞ“k•Aer pir,t k•reb•. tAr• iWk• k•Aj“ k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•er.
8
h•eb•. éX b•Yi)˜r• sb•smyù Œ‘ed•r Wk•Aet ec•X• k•er.
21
sh•ej“ Œij$“t D•n Œb•ezex tAr mUlY h•ArAeb•. ik••–˜Þ B˜Ael• elAek•rA sbR•d•• sí o ‘AyùsÒ˜t k•Aj“
22
ek•Ÿ yid• etAmAr ib•r¨eß“ ik•C¢ k•er TAek• tAh•el k•er.
&u“im tAek• zAiˆS˜ÿ id•et eyo n•. b•rM qD•y$Y D•er• öBu˜ 9
J“g¼Aew b•Ÿeyùr sAeT G•r k•rAr ec•eyù CAed•r
ezex etAmAek•” j“yùI k•reb•n. opr Žk•l• TAk•• ešyù.
23 10
ik•C¢ b•Yb•sAyùI oj“enr d¡•Ai¼pA˜ñAyù ik•C¢ Œsí b•Yi)˜ mª• k•Aj“ k•ret ”•C• k•er. Žb•M
ek•Qzl k•er elAk• Wk•Ayù. öBu˜ eswA G•],• k•ern. ey tAr• k•AerA öit d•yù• öd•zRn k•er n•.
ih•etAped•z 21:11-22:15 606
11 28
ö½Vrek• ineyù yAr• mj“• k•er tAr• zAiˆS˜ÿ pAoyùAr imeTYb•Ad•Ir ib•nAz h•eb•. yAr• imeTYb•Ad•Ied•r k•T•
eyAgY Žb•M eb•Ak•Ar• tAr eTek• iz(•• pAeb•. tAr• Zen c•leb• tAed•ro ib•nAz h•eb•.
|•AnI h•eyù ŸWeb•. Žb•M tAr• ŒAer• eb•zI |•An öAˆ¹ˆÿ 29
Žk•j“n sÆï“n b•Yi)˜ j“Aen ey es siWk•. ik••–˜Þ
h•eb•. Žk•j“n éX elAk•ek• B˜An k•ret h•yù.
12 30
ö½Vr mÒ˜lmyù. ö½Vr j“Aenn éj$“nr• ik• k•er ek•An b•Yi)˜” Žk•iw pirk•Â˜¯n•ek• sP•l k•ret
eb•¼Ae•C. itin” tAed•rˆ zAiˆS˜ÿ ed•eb•n. yeTX |•AnI nyù yid• ö½Vr tAr ib•r¨eß“ TAek•n.
13
yid• ek•Ÿ d•ir@•ek• sAh•AyY k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•er 31
mAnux yt” yuß “ j“eyùr öS˜Þit ink• öBu˜ n•
tAh•el tAr öeyùAj“enr smyùo ek•Ÿ tAr sAh•AeyY c•A”el ik•C¢et” tAr• yueß“ j“yùlAB˜ k•ret pAreb•
Žigeyù ŒAseb• n•. n•.
14
ek•Ÿ yid• etAmAr opr ereg TAek• tAh•el
tAek• egApen Žk•w• Ÿph•Ar pAWAo. egApen ed•oyùA 22 D•nI h•oyùAr ec•eyù sµ•åAint h•oyùA ešyù. esAn•
o räepAr ec•eyù sunAm Œj$“n k•rA eb•iz
Ÿph•Ar ök•w eß*AD•ek• özimt k•er. Ùr¨ ׈pU,R.
15 2
‘•yù-ib•c•Ar sÆï“n b•Yi)˜ed•r suKI k•er etAel. grIb• Žb•M D•nIr meD•Y ek•An ib•eB˜d• en”. sb•A”
ik••–˜Þ éj$“n b•Yi)˜ed•r B˜It k•er. smAn/ öBu˜” tAed•r qtrI k•ereCn.
16 3
|•Aenr pT ek•Ÿ tYAg k•rel b•uJ“et h•eb• es |•AnI b•Yi)˜rA ŒAeg eTek• sMk•ewr ŒAB˜Ax pAyù
Db•Mesr id•ek• ŽegAe•C. Žb•M es pT eTek• dU•er TAek•. ik••–˜Þ mUKRr• sms´Ar
17
yid• ek•An b•Yi)˜ suK-sµpi% B˜AelAb•Aes/ es ŒB˜Y•–˜ÿer öeb•z k•er éeB˜$Ag epAh•Ayù.
d•ire@• pir,t h•eb•. Žk•j“n b•Yi)˜ yid• ZD•umA^ 4
ib•nyùI h•o Žb•M öBu˜ek• sµ•åAn j“AnAo. tAh•el”
@•A(•Ars pAn k•ret Žb•M Kub• mzlAd•Ar rAå• eKet &u“im D•n-sµpd•/ sµ•åAn Žb•M j“Ib•n lAB˜ k•reb•.
5
c•Ayù tAh•el es ek•Anid•n” D•nI h•et pAreb• n•. éj$“enr• sms´Ar P<•Aed• ŒAwek• pe¼. ik••–˜Þ ey
18
B˜Ael• elAek•ed•r öit éX elAek•r• ey sb• b•Yi)˜ tAr ŒA ™Aek• y ͈ k•er es sms´• eTek• dU•er
KArAp k•Aj“Ùil k•er tAr j“‘ tAed•r Œb••” zAiS˜ÿ TAek•.
6
epet h•eb•. sí b•Yi)˜ed•r ib•r¨eß“ Œsí b•Yi)˜rA y• qzzb•k•Al eTek• Žk•iw izZek• iWk• peT b<•Ac•et
sb• k•er tAr j“‘ éX elAek•ed•r d•Am id•et” h•eb•. ezKAo. izZiw tAr b•]ß “ b•yùs pyR•–˜ÿ iWk• peT b<•Ac•A
19
rgc•w• o ib•b•Ad•I •S˜¤Ir seÒ˜ G•r k•rAr ec•eyù Œb•YAh•t rAKeb.
7
mr¨BU˜imet b•As k•r• B˜Al. d•ir@•r• ic•rk•Al” D•nIed•r d•As ׈ k•er. Žk•j“n
20
Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ B˜ib•`et tAr k•Aej“ lAgeb• b•Yi)˜ ey D•Ar k•er/ es yAr k•AC eTek• D•Ar k•er tAr
Žmn ij“inxp^ sÇ•ˆyù k•er rAeK. ik••–˜Þ Žk•j“n inebR•AD• k•AeC ß*Itd•As h•eyù yAyù.
8
y• ik•C¢ Œj$“n k•er tAr sb•wA” tA¼AtAi¼ Krc• k•er ey sms´Ar b•Ij“ eb•Aen es sms´Ar” P•sl etAel.
eP•el. Žb•M pirezex Œ‘ed•r sms´Ayù eP•lAr j“‘ tAr
21
ey b•Yi)˜ sbR•d•• d•yù• o B˜Alb•As• öd•zRn k•er inej“r” ib•nAz h•yù.
9
es suS˜î j“Ib•n lAB˜ k•er. es ŒTR o sµ•åAn pAyù. ey mu)˜h•ˆeˆS˜ÿ d•An k•er tAr k•pAel ŒAzIbR•Ad•
22
Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ y• c•Ayù tA” k•ret pAer. ej“Aew. es ŒAzIbR•Ad•D•‘ h•eb• k•ArŠ es tAr inej“r
Žmn ik•/ es zi)˜zAlI elAek•ed•r þˆAr• öitr(•• KAb•Ar grIb•ed•r seÒ˜ B˜Ag k•er eKeyùiCl.
10
k•rA zh•rek•o ŒAß*mŠ k•ret pAer. b<•Ac•b•Ar j“‘ yArA ŒzAi•–˜ÿ s]iX k•er tAed•r tAi¼eyù d•Ao
ey öAc•Ierr opr tAed•r ŒAS˜î• iCl/ es” öAc•Iro sMG•At ŒApin” dU•r h•eb•. tKn nYAyù o ŒpmAnj“nk•
es Db•Ms k•ret pAer. ŒAc•r, ib•šAm pAeb•.
23 11
es ik• b•leC Ž” ib•xeyù yid• ek•An b•Yi)˜ stk$• yid• &u“im Žk•iw K<Aiw h•äd•yù B˜Alb•As/ yid• etAmAr
TAek• tAh•el es sMk•w eTek• dU•er TAk•et pAreb•. b•A,I h•yù mAij$“t/ tAh•el rAj“Ao etAmAr b•Þu“ h•eb•.
24
Žk•j“n Œh•¿•ArI mAnux inej“ek• Œ‘ed•r eTek• 12
yAr• öBu˜ek•• j“Aen tAed•r öBu˜ r(•• k•ern.
ešþ men k•er. es tAr k•Aej“r D•Ar• id•eyù” ed•iKeyù šß“•zU‘ Œib•½VAsI elAek•ed•r k•T• öBu˜ ib•nAz
ed•yù es k•tKAin éX. k•ern.
25-26 13
Žk•j“n Œls b•Yi)˜r Œitir)˜ d•Ab•I tAr Œls b•Yi)˜ b•el/ "ŽKn ŒAim k•Aej“ eyet
Db•Mesr k•ArŠ h•yù. tAr y• k•r• d•rk••r t• k•ret pArb• n•. b•A”er Žk•iw isMh• reyùeC. b•A”er egel”
ŒS•VˆIk•Ar k•rAyù Œls b•Yi)˜ inej“ek• Db•Ms k•er. es ŒAmAek• emer eP•leb•.®
14
ik••–˜Þ Žk•j“n B˜Ael• elAk• Œenk• ik•C¢ id•eyù ed•yù b•YiB˜c•Aerr pAp h•l Žk•iw P<•Aed•r met•.
k•Ar, tAr öc•¢r ŒAeC. es” P<•Aed• ey p• ed•yù tAr opr öBu˜ B˜yù¿•r ß*uß ““•
27
éj$“enr• öBu˜ek• ik•C¢ ŸísgR k•rel öBu˜ KuzI h•n.
15
h•n n•. ib•ezx k•er tArA yKn tAed•r ŸísegRr izZr• mUKAR im k•er. ik••–˜Þ &u“im yid• tAed•r zAiˆS˜ÿ
pirb•et$ t¡Ar k•AC eTek• ik•C¢ epet ec•X• k•er tKn. d•Ao tAh•el or• ŒAr o” k•Aj“ k•reb• n•.
607 ih•etAped•z 22:16-23:18
16
Ž” éew• ij“ins etAmAek• d•ire@• pir,t k•reb•Ð k•Ar seÒ˜ b•es ŒAeC•. 2 k•Kno eb•zI eKo n• Žmnik•
inej“ D•nI h•et igeyù d•ir@•ek• ŒAG•At k•r• Žb•M (u•D•At$ TAk•elo nyù. 3 es yid• suKAe†r ŒAeyùAj“n
D•nIek• Ÿph•Ar ed•oyù•. k•er tAh•elo eb•zI eKo n• k•ArŠ Žw• Žk•w• c•AlAik•o
h•et pAer.
itirziw nIitk•TA
17
ŒAim y• b•liC t• mn id•eyù ezAn. |•AnI b•Yi)˜r• —7—
4
y• b•el igeyùeCn ŒAim t• etAmAek• iziKeyù ed•b•. D•nI h•et igeyù S•VˆAS˜îY (•yù ek•Aer• n•. yid• &u“im
Ž” iz(•AmAlAÙil eTek• iz(•A nAo. 18ŽÙil yid• |•AnI h•o tAh•el &u“im Kub• qD•yYR zIl h•eb•. 5fAn• emel
men rAKet pAer• tAh•el etAmAr mÒ˜l h•eb•. &u“im pAKIr Ÿe¼ yAoyùAr met• wAk••k•i¼o Ët in>ezx
yid• ŽÙil b•let pAer• tAh•el Žw• etAmAek• sAh•AyY h•eyù yAyù.
k•reb•. 19ŒAim etAmAek• ŽKn ŽÙil ezKAb•. ŒAim
c•A” &u“im öBu˜r öit ib•½VAs rAeK•. 20ŒAim etAmAr —8—
6
j“‘ 30 iw nIitk•T• ileKiC. ŽÙil h•l Ÿped•z o S•VˆATRpr elAek•r seÒ˜ eB˜Aj“en eb•Aes• n•. tAr
nAnAib•D• |•Aenr k•T•. 21ŽÙil etAmAek• stY Žb•M pCeª•r KAb•Ar eTek• dU•er eTek••. 7 k•ArŠ ey KA†iw
Ùr¨ ׈pU,R ib•xyù ezKAeb•. tAh•el etAmAek• yArA es ik•eneC es ZD•u eswAr d•Aemr k•T•” B˜Aeb•. es
pAiWeyùiCl tAed•r k•AeC &u“im siWk• Ÿ%r id•et pAreb•. etAmAek• b•let pAer/ "KAo Žb•M pAn k•r.® ik••–˜Þ
Žw• tAr h•äd•eyùr ŒB˜Y•–˜ÿerr k•T• nyù. 8&u“im yid•
—1— tAr KAb•Ar KAo tAh•el &u“im ŒsuS˜î h•eyù p¼eb• Žb•M
22
d•ire@•r k•AC eTek• ij“ins c•¢ir k•r• sh•j“. etAmAr özMs•b•Ak•Y h•eb• Žk•iw b•Aej“ Krc•.
ik••–˜Þ t• ek••r n• Žb•M ŒAd•Alet d•Inh•Ienr k•AC
eTek• ek•An suib•D•• ŸpeB˜Ag k•er• n•. 23öBu˜ grIb•ed•r —9—
pe(• reyùeCn. öBu˜ tAed•r smTRn k•ern. sutrAM 9
mUKeR k• iz(•• ed•oyùAr ec•X• ek•Aer• n•. es etAmAr
ek•Ÿ grIb•ed•r ik•C¢ inel öBu˜ t• ŒAb•Ar iCineyù |•Aenr k•T• ineyù Ÿph•As k•reb•.
enn.
—10—
10
—2— puerAen• sµpi%r sImAr S˜îAnA•–˜ÿr ek•Aer• n•.
24
rgc•w• elAek•r sAeT b•Þ“u ˆ× ek•Aer• n•. ey elAk• ŒnATed•r j“imj“m• ýAs k•rAr ec•X• ek•Aer• n•.
Kub• tA¼AtAi¼ ereg yAyù tAr Kub• k•AeC eyo n•. 11öBu˜ ŒnATed•r Žk•j“n zi)˜zAlI öitr(•k• sutrAM
25
yid• &u“im t• k•r tAh•el &u“im h•ytù tAr mt ŒAc•r, itin etAmAr ib•r¨eß“ d¡•A¼Aeb•n.
k•ret izKeb• Žb•M sMk•ew p¼eb•.
—11—
12
—3— iz(•ek•r k•T• ezAn Žb•M ytw• pAr t¡Ar k•AC
26
Œe‘r -, ezAeD•r ŒÒ˜Ik•Ar k•er• n•. 27yid• eTek• izeK nAo.
&u“im j“Aimnd•Ar ih•eseb• es” -e,r ŒTR pirezAD•
k•ret n• pAer• tAh•el &u“im sb• h•ArAeb•. ek•n ZD•u —12—
ZD•u inej“r zyYAw¦ku• eKAyùAet yAeb•À 13
öeyùAj“n h•el etAmAr izZek• zAˆiS˜ÿ d•Ao. tAek•
mAreD•Ar k•relo tAr (•it h•eb• n•. 14yid• tAek• c•¼
—4— c•Ap¼ mAer• tAh•el &u“im tAr j“Ib•n r(•• k•ret
28
sµpi% sImAr pu r Atn ic•H/ y• etAmAr pAreb•.
ipïpur¨xgŠ S˜îApn k•er igeyùiCeln t• b•d•el id•o
nA. —13—
15
pu^ ŒAmAr/ yid• &u“im |•AnI h•eyù oeWA tAh•el
—5— ŒAim KuzI h•b•. 16ŒAmAr h•äd•yù KuzI h•eb• yid• &u“im
29
yid• ek•Ÿ inej“r k•Aej“ ŒtY•–˜ÿ d•(• h•yù tAh•el siWk• k•TAÙel• b•let pAer•.
es rAj“Aek• esb•• k•rAr eyAgY. tAek• ŒAr sAD•ArŠ
elAek•r j“‘ k•Aj“ k•ret h•eb• n•. —14—
17
éj$“enr öit öx$• ek•Aer• n•. ik••–˜Þ sbR•d•• ec•X•
—6— k•er• yAet öBu˜ek• sµ•åAn j“AnAen• yAyù. 18sbR•d•A

23 yKn &u“im ek•An Ùr¨ ׈pU,R b•Yi)˜r seÒ˜ b•es ŒAzAr ŒAel• ŒAeC Žb•M etAmAr ŒAzA k•Kno h•Aireyù
KAoyùA-d•Aoyù• k•reC• tKn men ereK• &u“im yAeb• n•.
ih•etAped•z 23:19-24:14 608
—15— —19—
19
sutrAM/ pu^ ŒAmAr/ ezAn/ |•AnI h•o. siWk•
j“Ib•nyApen sbR•d•• stk$• eTek••. 20epw¦k• Žb•M mdYp 24 éj$“n b•Yi)˜ed•r ih•Ms• ek•Aer• n•. tAed•r
k•ACAk•AiC TAk•b•Ar ”e•Co k•er• n•. 2 tAr•
b•Yi)˜r seÒ˜ b•Þ u“ ׈ ek•Aer• n•. 21ey Œitir)˜ KAb•Ar sb•smyù Œe‘r (•itr pirk•Â˜¯nA k•er. tAr• öetYek•
KAyù Žb•M @•A(•Ars pAn k•er es d•ire@• pir,t h•eb•. sms´• s]iXr x¼yˆ–˜¤ k•er eb•¼Ayù.
tAr• KAyù d•Ayù ŒAr G•eu mAyù Žb•M zIç•” tAed•r yAb•tIyù
sb• ik•C¢ eKAyù• yAyù. —20—
3
ö|•• Žb•M eb•AD• id•eyù g¼A Žk•iw b•A¼I #â h•yù.
4
—16— |•An él$B˜ Žb•M suª•r sµpd• id•eyù G•rÙilek• B˜er
22
ipt• y• b•el t• Zen c•el•. ipt• CA¼• etAmAr ed•yù.
j“›˜å h•et• n•. Žb•M mAek• sµ•åAn j“AnAo. Žmnik•
es b•]ß“• h•elo tAek• sµ•åAn j“AnAeb•. 23stY/ |••n/ —21—
iz(•• Žb•M eb•AD• Kub• mUlYb•An. ŽÙilek• etAmAr ek•n• 5
ö|•• mAnuxek• b•lb•An k•er etAel. |•An mAnuxek•
Ÿic•í/ ib•ß*I k•r• nyù. 24sÆï“n b•Yi)˜r ipt• ŒtY•–˜ÿ ŒAer• zi)˜ ed•yù . 6 yueß“r ŒAeg etAmAek• Kub •
suKI h•yù. yid• k•AerA izZpu^ |•AnI h•yù tAh•el es” stk$•B˜Aeb• pirk•Â˜¯n• k•ret h•eb•. yid• &u“im yuß“
izZ ŒAnª• b•eyù ŒAen. 25sutrAM etAmAr iptAmAtAek• ij“tet c•Ao tAh•el etAmAr Œenk• Ÿped•XAr
suKI h•et d•Ao. etAmAr mA/ iyin etAmAek• j“›˜å id•eyùeCn öeyùAj“n.
t¡Aek• ŒAnª• k•ret d•Ao.
—22—
7
—17— mUKRr• ek•Anid•n |•Aenr mm$ b•uJ“eb• n•. yKn mAnux
26
pu^ ŒAmAr k•AeC Žes• Žb•M ŒAim y• b•lˆiC t• ek•An Ùr¨ ˆ× p,U R ib•xyù ineyù ŒAelAc•n• k•er tKn mUKr
R •
ezAn. ŒAmAr j“Ib•nek• etAmAr j“‘ Ÿd•Ah•rŠS•Vˆräp ik•C¢” b•let pAer n•.
ib•eb•c•n• k•r. 27eb••• Žb•M éü‚ir^• mih•l• h•l
P<•Ad•. tAr• h•l gB˜Ir ku•eyù• yAr eB˜tr eTek• &u“im —23—
ŒAr ek•Anid•n eb•ireyù ŒAset pAreb• n•. 28Žk•j“n 8
yid• &u“im sb•smyù sms´• s]iXr pirk•Â˜¯n• k•r
KArAp emeyù etAmAr j“‘ ec•Aerr met• Œep(•• tAh•el Œ‘r• etAmAek•• j“Aneb• Žk•j“n sms´•
k•reb•. Žb•M es Œenk• pur¨xek• pAepr peT ewen s]iXr nAyùk• ih•eseb• Žb•M tAr• ŒAr etAmAr k•T•
nAmAyù. Zneb• n•.
9
mUKR b•Yi)˜ ZD•u pAepr pirk•Â˜¯n• k•er. elAek•rA
—18— G•],•pU,R elAek•ed•r G•],A” k•er.
29-30
yAr• Œitir)˜ @•A(•Ars pAn k•er Žb•M
ej“ArAel• pAnIyù ýh•Š k•er tAed•r pe(• Kub• KArAp —24—
10
h•eb•. tAr• yKn tKn mArd•AÒ˜• Žb•M ib•b•Aed• j“i¼eyù s¿•ewr smeyù &u“im yid• ébR•l h•eyù pe¼• tAh•el
pe¼; tAed•r ec•AK lAl h•eyù oeW/ eyKAen esKAen &u“im sitY sitY” Žk•j“n ébR•l elAk•.
eh•¡Ac•w KAyù Žb•M inej“ed•r ŒAG•At k•er. tAr• Ž”
sms´AÙelAek• Ž¼Aet pAer nA? —25—
31 11
sutrAM @•A(•Aresr b•YApAer stk$• eTek••. lAl yid• elAek•rA Žk•j“n b•Yi)˜ek• h•tYAr x¼yˆ–˜¤
@•A(•Ars h•yt ù ed•Ket öluß“k•r; eswA epyùAlAr meD•Y k•er tAh•el &u“im es” b•Yi)˜ek• r(•• k•rAr ŒAöA,
J“k•mk• k•er. &u“im yKn eswA pAn k•r tKn t• ec•X• k•reb•.
suª•rB˜Aeb• gl• id•eyù nIec• nAem. 32ik••–˜Þ ezex t• 12
&u“im b•let pAer• n•/ "Žw• ŒAmAr k•Aj“ nyù.®
sAepr met• eCAb•l mAer. öBu˜ sb• j“Aenn. itin Žo j“Aenn &u“im ik• k•r Žb•M
33
¦ sb• ij“ins ek•n k•r. öBu˜ etAmAek• l(•Y k•reCn. etAmAr k•Aj“
@•A(•Ars pAn k•rel &u“im ec•AeK Œ•¶“õt
ed•Keb•. etAmAr miˆS˜ÿâ• ib•‹A•–˜ÿ h•eyù p¼eb•. 34yKn ŒnuyAyùI purSˆð˜Ar ed•eb•n.
&u“im Zeyù p¼eb• tKn etAmAr men h•eb• eyn &u“im
Ÿ%Al smue@•r opr Zeyù ŒAeC•. men h•eb• j“Ah•Aej“r —26—
opr Zeyù reyùeC•. 35&u“im b•leb•/ "tAr• ŒAmAek• 13
eh• pu^ ŒAmAr/ mD•u KAo. mD•u b•¼ Ÿ%m b•ˆS˜Þ.
ŒAG•At k•ereC ik••–˜Þ ŒAim ŒnuB˜b• k•irin. tAr• c•Ak• B˜AÒ˜• mD•u B˜Ix, imiX. 14Žk•”rk•m B˜Aeb•/ ö|•A
ŒAmAek• emereC ik••–˜Þ ŒAim t• men rAiKin. ŽKn etAmAr ŒA ™Ar j“‘ B˜Al. yid• etAmAr |•An TAek•/
ŒAr ŒAim ej“eg ŸWet pArb• n•. ŒAim ŒAer• Žk•iw tAh•el etAmAr ŒAz• TAk•eb•. es” ŒAzAr ek•An ezx
pAnIyù c•A”.® en”.
609 ih•etAped•z 24:15-25:12
—27— 30
ŒAim Žk•j“n Œls elAek•r j“imr pAz id•eyù
15
Žk•j“n B˜Ael• elAek•r b•A¼Iet ec•Aerr mt eglAm. ŒAim Žk•j“n mUeKRr @•A(•A e(•etr pAz
luik•eyù eTek• Œep(•• k•er• n•. tAr b•A¼I eTek• c•¢irid•eyù eglAm. 31es” sb• j“imÙelAet k<•Aw•eJ“Ap
k•er• n•. 16yid• Žk•j“n sÆï“n b•Yi)˜ sAtb•Aro gij“eyù ŸWiCl. Ï j“imÙelA ŒAgACA Žb•M k<•AwAyù
pe¼ yAyù tAh•elo es ŒAb•Ar ŸeW d¡•A¼Aet s(•m B˜er igeyùiCl. Žb•M B˜©Íˆ S˜ÿeà pr met• j“imr c•ArpAezr
h•y.ù ik••–˜Þ éX b•Yi)˜r• sb•smyù sMk•ewr þˆAr• prAij“t
öAc•Ir eB˜eÒ˜ pe¼iCl. 32ŒAim Ž”Ùilr id•ek•
h•eb•. tAk•AlAm Žb•M tAed•r sµ•VˆeÞ“ B˜Ab•lAm. ŒAim
ŽÙil eTek• Žk•iw iz(•A eplAm. 33ŒAr Žk•w¦
—28— G•um/ sAmA‘ ib•šAm/ h•At j“¼s¼ k•er tÛ•A•Cå
17
•zߨr ib•ped• ŒAniª•t h•eyù• n•. etAmAr zߨ Œb•S˜îAyù k•AwAen•. 34ŽÙil etAmAek• Ët d•ire@•
pe¼ egel ŸÂ˜ñAs ed•iKo n•. 18yid• &u“im t• k•er• pir,t k•reb•. etAmAr ŒAr ik•C¢” Œb•izX TAk•eb•
tAh•el öBu˜ t• ed•Ket pAeb•n Žb•M öBu˜ etAmAr n•/ eyn ec•Ar Žes etAmAr sb• ik•C¢ c•¢ir k•er ineyù
öit &u“X h•eb•n n•. tKn h•yeù t• öBu˜ etAmAr zߨek•” igeyùeC. Ž”B˜Aeb• k•AnAk•i¼h•In Œb•S˜îAyù etAmAyù j“Ib•n
sAh•AyY k•ret Žigeyù ŒAseb•n. k•AwAet h•eb•.

—29— zelAmenr ŒAer• ik•C¢ ih•etAped•z


19
éj$“n b•Yi)˜ed•r etAmAr ic••–˜ÿAr k•ArŠ h•et id•o Ž”Ùil zelAmenr ŒAer• k•eyùk•iw Ÿi)˜.
n• Žb•M éj$“ned•r öit öx$• k•er• n•. 20Ï éj$“ned•r
ek•An ŒAzAr öd•Ip en”. tAed•r ŒAelA ŒÞ“k•Aer
25
ileK enn.
iyh•Ýd•Ar rAj“• ih•iâ•eyùr Bˆ]•etYrA Ž” k•TAÙil

pirŠt h•eb•. 2
ö½Verr mAh•Ae ˆ× Yr j“‘ itin ŒAmAed•r y• j“AnAet
c•An n• t• luik•eyù rAeKn. Žk•j“n rAj“• y• ik•C¢
—30— ök•Az k•ern tAr j“‘ t¡Aek• sµ•åAn ed•oyù• h•eyù
21
pu^/ rAj“• Žb•M öBu˜ek• sµ•åAn ek•Aer•. yAr• TAek•.
rAj“• o öBu˜r ib•r¨eß“ tAed•r seÒ˜ yu)˜ h•eyù• n•. 3
ŒAmAed•r mATAr Œenk• oper reyùeC ŒAk•Az
22
ek•nÀ k•ArŠ Ï elAk•ÙelA zIç•” Db•Ms h•eyù Žb•M ŒAmAed•r pAeyùr tlAyù ŒAeC gB˜Ir mAiw.
yAeb•. &u“im et• j“Aen• n•/ yAr• tAed•r ib•r¨eß“/ ö½Vr rAj“Aed•r mno esrk•m”. ŒAmr• t¡Aed•r b•uJ“et pAir
Žb•M rAj“• tAed•r j“‘ k•tKAin sms´• ineyù n•.
ŒAset pAern. tAed•r opr h•WAí ib•pyRyù enem 4
yid• räpAr eTek• KAt eb•r k•er eP•el tAek•
ŒAseb•. Zß“ k•r• yAyù/ tAh•el S•Vˆ,Rk•Ar t• eTek• suª•r ik•C¢
b•AnAet pAer. 5iWk• esB˜Aeb•” yid• rAj“Ar k•AC eTek•
ŒAro nIitk•TA ku•prAmzRd•AtAed•r sireyù eP•l• yAyù tAh•el ‘Ayù tAr
23
ŽÙil h•l |•Anb•Aned•r Ÿi)˜É rAej“Yr iB˜i% ŒAer• mj“b•ut k•reb•.
Žk•j“n ib•c•Ark•ek• inrep(• h•et” h•eb•. ec•n• 6
rAj“Ar sAmen k•Kno inej“r sµ•VˆeÞ“ h•Amb•¼A”
elAk• b•el tAek• smTRn k•r• ib•c•Arek•r Ÿic•í nyù. k•er• n•. Žk•j“n ib•KYAt b•Yi)˜ h•b•Ar B˜An k•er• n•.
24 7
Žk•j“n éX b•Yi)˜ek• yid• ib•c•Ark• ined$•Ax b•el sAb•YˆS˜ÿ inej“ eTek• rAj“Ar k•AeC igeyù Œ‘ elAek•r sAmen
k•ern tAh•el elAek•r• es” ib•c•Ark•ek• ŒiB˜zAp ed•eb•. ŒpmAint h•oyùAr eTek• rAj“Ar ŒAmˆ–˜¤Š epeyù tAr
Žmnik• Œ‘ ed•ezr elAek•rAo Ï ib•c•Arek•r ib•r¨eß“ k•AeC yAoyù• Œenk• B˜Al.
k•T• b•leb•. 25ik••–˜Þ ek•An ib•c•Ark• yid• ed•AxI b•Yi)˜ek• 8
&u“im yA ik•C¢ ed•eKC es sµ•Vˆe Þ“ ib•c•Arek•r k•AeC
eyAgY zAiˆS˜ÿ d•An k•ern tAh•el sb•A” t•r özMs• b•lb•Ar j“‘ tA¼Aæe¼A k•er• n•. yid• ek•Ÿ ömAŠ
k•reb•. k•er ey &u“im y• ed•eKC t• Bu˜l/ tAh•el &u“im ŒöˆS˜Þet
26
yTATR sí Ÿ%r mAnuxek• KuzI k•er. iWk• eyn p¼eb•.
oþAD•r c•¢µ•Vˆenr met•. 9
yid• k•Aer• seÒ˜ etAmAr ek•An ib•xyù iþˆmt h•yù
27
etAmAr j“imet c•ArA erAp, k•rb•Ar ŒAeg teb• es ib•b•Ad• inej“rA” imiweyù eP•l. perr ek•An
G•rb•Ai¼ qtir ek•Aer• n•. b•sit S˜îApn k•rb•Ar ŒAeg egApn k•T• k•Kno ök•Az k•er id•o n•. 10&u“im yid•
etAmAr c•Axb•Aesr smˆS˜ÿ b•Yb•S˜î• k•er eneb•. t• k•r &u“im lÆï“Ayù pe¼ yAeb• Žb•M b•d•nAm etAmAek•
28
ök]•t k•Ar, n• TAk•el ek•An elAek•r ib•r¨eß“ k•Kno eCe¼ yAeb• n•.
k•T• b•el• n•. ŒAr k•Kno imTY• k•TA eb•Ael• n•. 11
iWk• smeyù iWk• k•T•iw b•l• h•l Žk•iw räepAr
29
eb•Ael• n•/ "o ŒAmAek• ŒAG•At k•ereC b•el e•Pó•em esAnAr ŒAepelr met•.
ŒAimo oek• ŒAG•At k•rb•. ŒAmAr (•it k•ereC b•el 12
|•AnI elAek•r stk$•b•A,I h•l sb•eTek• B˜Ael•
ŒAimo oek• zAiˆS˜ÿ ed•b•.® esAnAr qtrI ŒAMiw b•• gh•nAr eTek•o d•AmI.
ih•etAped•z 25:13-26:20 610
13 3
gremr id•en zs´ k•AwAr smyù zItl j“elr etAmAek• eG•A¼Aek• c•Ab•ku • mAret h•eb•/ gAD•Ar ipeW
metA” Žk•j“n ib•½ˆVS˜ÿ dU•t tAr eörek•r k•AeC mUlYb•An. b•lg• b<•AD•et h•eb• ŒAr mUKRed•r mAret h•eb•.
14
ey sb• elAek•rA Ÿph•Ar ed•eb b•el ö ˆ itš¨it 4
Ž h•l Žk• k•iWn piriS˜îit. yid• ek•An mUKR
ed•yù ik••–˜Þ tA pAln k•er n• tAr• h•l es” sb• emG• etAmAek• eb•Ak•Ar mt ek•An ö½Í ij“|•As• k•er tAh•el
b•• h•AoyùAr met• y• b•]iX ŒAen n•. &u“im eb•Ak•Ar met• Ÿ%r id•o n• k•ArŠ/ tAh•el etAmAek•
15
&u“im yid• k•AŸek• qD•y$Ysh•k•Aer ek•An b•YApAer mUKR b•el men h•eb•. 5ik••–˜Þ yid• ek•An mUKR etAmAek•
eb•AJ“Aet pAer• tAh•el rAj“Aro mt pirb•tn $ k•rAen• eb•Ak•Ar mt ö½Í k•er tAh•el &u“im eb•Ak•Ar mt Ÿ%r
yAyù. zA•–˜ÿB˜Aeb• k•TA b•lAr (•mtA Kub• zi)˜zAlI. id•o nyùet• es inej“ek• Kub• b•uiß“mAn eB˜eb• eneb•.
16 6
mD•u suimX ik••–˜Þ t• eb•zI mA^Ayù eKel ŒsuK k•Kno ek•An mUKRek• etAmAr b•At$• b•h•n k•ret
h•y.ù 17iWk• etmn”/ yid• &u“im öAyù” etAmAr öiteb•zIr id•o n•. yid• t• k•r tAh•el t• h•eb• inej“r pAeyù
b•Ai¼ yAo/ es etAmAek• G•],• k•ret Zr¨ k•reb•. inej“ ku•¼ul emer sms´• s]iX k•rAr met• b•YApAr.
18 7
ey b•Yi)˜ ŒAd•Alet imeTY k•T• b•el es Kub• yKn ek•An mUKR ek•An |•AnI elAek•r mt k•T•
ib•pÆï“nk•. es h•l Žk•iw terAyùAl/ Žk•iw muÙr b•• b•let ec•X• k•er/ t• h•yù öAyù Žk•j“n mAtAelr tAr
Žk•iw tI(‡• b•Ae,r met•. 19ib•ped•r smyù k•Kno h•At eTek• k<•Aw• &u“el eP•lAr öec•XAr mt. pÒu˜
imTYAb•Ad•Ir opr inB˜$r ek•Aer• n•. es h•l Žk•w• mAnuexr h•¡AwAr öec•XAr sAiml.
8
n¼b•e¼ d¡•At b•• Žk•iw wlmel pAeyùr met•. mUKeR k• sµ•åAn ed•KAen• h•l Ùlitet pATr b<•AD•Ar
20
Žk•j“n ezAk•At$ mAnuxek• ŒAneª•r gAn ezAnAenA metA” KArAp b•YApAr.
9
h•l Žk•iw zIetr id•en elAek•ed•r gA eTek• b•S˜¤ Žk•j“n mAtAlek• tAr h•At eTek• k•AeWr ec•¡AC
ek•e¼ enoyùAr met•/ yAr• zIet j“em yAe•C. Ž b•Ar k•rb•Ar öec•X• l(•Y k•r• ŒAr Žk•j“n mUeKRr muK
h•el• eyn esAfAr sAeT ŒmLrs emzAen•. eTek• |•AngB˜$ Ÿi)˜r ök•Az smAn h•As´k•r.
21 10
yid• etAmAr zߨ (u•D•At$ h•yù tAek• KAb•Ar d•Ao/ Žk•j“n mUKeR k• b•• rAˆS˜ÿA id•eyù eh•e¡ w yAoyù• Žk•j“n
yid• es ï\•At$ h•yù teb• tAek• j“l d•Ao. 22&u“im mAtAlek• B˜A¼A k•r• ib•pÆï“nk•. &u“im j“AenA n• ek•
Žrk•m k•rel es lÆï“• pAeb•. eswA h•eb• eyn tAr ŒAG•At epeyù yAeb•.
mATAyù ‰ˆl••–˜ÿ k•yùl• rAKAr mt Žb•M öBu˜ etAmAek• 11
ku•ku•r KAb•Ar eKeyù ŒsuS˜î h•eyù b•im k•er. tArpr
•zߨr seÒ˜ B˜Al b•Yb•h•Ar k•rAr j“‘ purSˆð˜]t ku•ku•riw tAr b•im eKeyù eP•el. mUKRo iWk• etmin
k•reb•n. B˜Aeb• Žk•” Bu˜l b•Ar b•Ar k•er c•el.
23 12
Ÿ%r id•k• eTek• b•eyù ŒAs• h•AoyùAyù b•]iX h•yù. ey b•Yi)˜ inej“ek• |•AnI men k•er es yid• t•
iWk• Žmn k•er” Ùj“b• eTek• eß*AD• j“›˜å enyù. n• h•yù tAh•el es mUeKRro ŒD•m.
24
Žk•j“n muKKr• S˜¤Ir seÒ˜ Žk• b•Ai¼et TAk•Ar
ec•eyù CAed• TAk•• B˜Al. Œlsed•r ib•xeyù ik•C¢ nIitk•TA
25 13
dU•err ek•An S˜îAn eTek• ŒAs• susMb•Ad• h•l Ÿ%ˆ¹ˆÿ ey Œls es b•el/ "ŒAim ŒAmAr b•Ai¼ eCe¼
o ï\•At$ Œb•S˜îAyù pAoyù• zItl j“elr met•. eb•erAb• n•. rAˆS˜ÿAyù isMh• ŒAeC.®
26 14
yid• ek•An B˜Ael• mAnux ébR•l h•eyù pe¼ ek•An Žk•j“n Œls b•Yi)˜ h•l d•rj“Ar met•. d•rj“•
mª• elAk•ek• ŒnusrŠ k•er t• h•eb• pirâ•Ar j“l eymn iWk• k•Ãï“Ar sAeT G•uer yAyù/ ey Œls eso
dU•ixt h•eyù yAoyù•r met• b•YApAr. iWk• etminB˜Aeb• ib•CAnAyù pAz iP•er yAyù. es ŒAr
27
Kub• eb•zI mD•u KAoyù• B˜Ael• nyù/ iWk• etmn” Œ‘ ek•ATAo yAyù n•.
15
inej“r j“‘ sµ•åAn ŒAd•Aeyùr ec•XAo sµ•åAenr nyù. ey Œls tAr TAl• eTek• mueK KAb•Ar &u“leto
28
ey mAnux inej“ek• sAmlAet pAer n• es h•l ŒAls´.
es” zh•err met• yAr öAc•Ir eB˜e[˜ egeC. 16
Žk•j“n Œls elAk• inej“ek• sAtj“n c•&u“r
elAk• yAr• tAed•r B˜Ab•nAr j“‘ yui)˜ ed•KAet pAer/
mK
U eR d•r ib•xeyù ik•C¢ nIitk•TA tAed•r ec•eyù eb•zI |•AnI b•el ib•eb•c•n• k•er.
17

26 gremr id•en eymn &u“xArpAt h•oyùA Ÿic•í


nyù/ zs´ k•AwAr smeyù eymn b•]iX h•oyùA Ÿic•í
nyù iWk• etmin mUKRed•r sµ•åAn k•r• mAnuexr Ÿic•í
éj“n mAnuexr J“g¼Ar mAJ“KAen nAk• glAet
yAoyù• ib•pÆï“nk•. oiw pAz id•eyù c•el yAoyùA Žk•iw
ku•ku•err k•An D•er wAnAr met• b•YApAr.
18-19
nyù. ek•Ÿ yid• Žk•iw elAk•ek• Wk•AenAr pr b•el
2
ek•Ÿ yid• etAmAr mª• k•Amn• k•er t• ineyù ey es mj“• k•riCl t• h•eb• Žk•j“n pAgelr
ic••–˜ÿ• k•er• n•. &u“im yid• KArAp ik•C¢ n• k•er• etAmAr Ÿe£••h•InB˜Aeb• ‰ˆl•–˜ÿ˜ tIr C¡e¢ ¼ éG•w$ nAb•zt> k•AŸek•
ek•An (•it h•eb• n•. es” b•Yi)˜r k•TAÙil h•eb• Ÿe¼ emer eP•lAr met• b•YApAr.
20
c•el yAoyù• pAiKr metA yAr• etAmAr pAez TAmeb• ‰ˆAlAin k•AeWr ŒB˜Aeb• ŒAÙn ineB˜ yAyù.
n•. Žk•”rk•mB˜Aeb•/ Œpb•Ad• zU‘ tk$•o eTem yAeb•.
611 ih•etAped•z 26:21-28:3
21 12
k•AWk•yùl• eymn k•yùlAek• ‰ˆlet sAh•AyY k•er/ ey |•AnI es ib•ped•r s•µ˜õAb•n• ed•Kel dU•er ser
k•AW eymn ŒAÙnek• ij“”eyù rAeK iWk• etmn” yAr• yAyù ik••–˜Þ mUKR eyAß“• igeyù ib•ped• J“<Ap ed•yù Žb•M
sms´• s]iX k•er tAr• tk$•ek• b<•Aic•eyù rAeK. éeB˜$Ag epAh•Ayù.
22 13
B˜Ael• KAb•Ar eKet eymn mAnux B˜AelAb•Aes/ &u“im yid• Œperr -e,r d•Aiyù ׈ nAo tAh•el
iWk• etmn” tAr• Ùj“b•o B˜Alb•Aes. &u“im etAmAr inej“r b•S˜¤ h•ArAeb•.
23
ey sb• b•Þ“u ˆ× p,
U $ k•TAb•At$• Žk•iw ériB˜siÞ“ eFek• 14
eB˜Areb•l• ic•ík•Ar k•er/ "suöB˜At® b•el s•µ˜õAx,
ed•yù t• h•l mAiwr pAe^r opr räpAil re[˜r met•. j“Aineyù etAmAr öiteb•zIed•r j“Aigeyù &u“el• n•? es
24
ey mª• es B˜Al k•T• id•eyù tAr ku•pirk•Â˜¯n• eFek• ŽwAek• ŒAzIbR•Ad• n• eB˜eb• ŒiB˜zAp B˜Ab•eb•.
rAeK. ik••–˜Þ tAr ériB˜siÞ“ TAek• tAr h•äd•eyù. 25es 15
Žk•j“n J“g¼Aew S˜¤I h•l b•x$Ar id•en Œib•rAm
h•yùt etAmAr seÒ˜ sd•yù h•eyù k•T• b•leb•/ ik••–˜Þ tAek• eP<•AwA eP<•AwA b•]iX p¼Ar met•.
ib•½VAs ek•AerA nA. tAr mn ébR•uiß“et B˜r•. 26es tAr 16
Ï D•re,r S˜¤IelAk•ek• TAmAet yAoyù• h•AoyùAr
mD•ur k•T• id•eyù ku•pirk•Â˜¯n•Ùil eFek• rAeK. ik••–˜Þ git erAD• k•rb•Ar ec•X• k•rb•Ar mt. Ž h•l Œenk•w•
es nIc•. ik••–˜Þ ezxpy$•–˜ÿ elAek•rA tAr ku•-k•em$r k•T• h•At id•eyù etl mueW• k•er D•rAr ec•X• k•rb•Ar met•.
17
iWk•” j“Anet pAreb•. Žk•iw elAh•A ŒAr Žk• w¦k•er• elAh•Ar opr
27
ey mAnux Œ‘ mAnuxek• P<•Aed• eP•let c•Ayù es ereK C¢iret D•Ar ed•oyù• h•yù. Žk•”rk•mB˜Aeb•/ b•Þ u“r•
inej“” inej“r P<•Aed• pe¼. ey b•Yi)˜ Œe‘r opr prSprek• sMezAD•n k•ret igeyù inej“ed•r ib•c•(•Š
pATr gi¼eyù eP•let c•Ayù es inej“” es” pATerr k•er etAel.
18
tlAyù ipex yAyù. ey mAnux f¦mur gAeCr y ͈ enyù es tAr P•lo
28
imTYAb•Ad•Ir• tAed•r þˆAr• inpIi¼t elAek•ed•r eB˜•g k•er. Ž”B˜Aeb•”/ ey b•Yi)˜ tAr öBu˜r esb••
G•],• k•er. yAr• imiX imiX k•T• b•el tAr• Db•Ms k•er/ es tAr j“‘ purSˆð˜]t h•eb•. tAr minb• tAr
ŒAen. ed•KAezAnAr B˜Ar enn.
19

27 etAmAr B˜ib•`í sµpek$• imeTY Œh•¿•Ar k•er•


n•. k•ArŠ k•Al ik• h•eb• t• etAmAr Œj“An•.
iWk• eyB˜Aeb• j•elr id•ek• t•k•Ael Žk•j“n mAnux
inej“r ec•h•ArA ed•Ket pAyù iWk• esB˜Aeb•” Žk•j“n
2
k•Kno inej“r özMs• inej“ ek•Aer• n•/ Œ‘ek• mAnuexr menr id•ek• tAk•Ael tAr S•Vˆräp ec•n• yAyù.
20
t• k•ret d•Ao. mAnuexr b•AsnA k•Kno pirˆÿ h•yù n•/ Žk•”-
3
Žk•KØ B˜ArI pATr b•• b•Ail b•eyù ineyù yAoyù• rk•mB˜Aeb•/ m]&“u Y o Db•Mesr S˜îl tAed•r k•AeC ”itmeD•Y”
k•iWn. ik••–˜Þ Žk•j“n mUeKRr eß*AeD•r P•lS•Vˆräp ey y• ŒAeC tAr eTek• sb•smyù eb•zI c•Ayù.
sMk•wÙil s]iX h•yù t• sç k•r• ŒAer• k•iWn. 21
mAnux eymn ŒAÙenr þˆAr• esAn• o räep•
4
eß*AD• inþur o nIc• Žb•M Db•Mesr k•ArŠ. ik••–˜Þ pirZß“ k•er iWk• esB˜Aeb•” mAnuexr özMsAr þˆAr•
öx$• Žr eTek•o KArAp. Žk•j“n b•Yi)˜ek• prI(•• k•r• h•yù.
5 22
Ùˆ¹ˆÿ eöm Œep(•• eKAlAKuil smAelAc•n• B˜Al. &u“im Žk•j“n mUKRek• ipex Ù¡e¼• k•er eP•lelo
6
Žk•j“n b•Þu“ etAmAek• itrSˆ˜ð Ar k•er h•yt ù ŒAG•At k•Kno tAr eb•Ak•Aim eG•Ac•Aet pAreb• n•.
23
k•ret pAer/ ik••–˜Þ esw• etAmAr inej“r” B˜AelAr etAmAr emx o CAgelr pAelr opr stk$•
j“‘. ik••–˜Þ Žk•j“n zߨ yKn etAmAek• ŒAG•At k•ret öh•rAr nj“r rAeK•. tAed•r smˆS˜ÿ öeyùAj“enr öit
c•Ayù tKn es sd•yù h•eyù eömsh• b•Yb•h•Ar k•er. y ͈ ino. 24ZD•u sµpd•” nyù/ ek•An ed•zo ic•rS˜îAyùI
7
yid• etAmAr iKed• n• TAek• teb• &u“im mD•uo KAeb• nyù. 25K¼ ek•ew eP•l ŒAb•Ar n&u“n G•As gj“Aeb•.
n•. ik••–˜Þ yid• etAmAr iKed• pAyù teb• &u“im ey ek•An pAh•Ae¼r gAeyù gj“Aen• G•As ek•ew eP•l. 26etAmAr
KAb•Ar/ KArAp eKet h•elo KAeb•. emxed•r g• eTek• pzm ineyù epAzAk• qtrI k•er•.
8
b•A¼I eTek• dU•er TAk•A Žk•j“n b•Yi)˜ h•l nI¼ &u“im etAmAr ik•C¢ CAgl ib•iß* k•er id•eyù ik•C¢w• j“im
eTek• dU•er TAk•• Žk•iw pAKIr mt. ek•en•. 27etAmAr o etAmAr pirb•Aerr j“‘ yeTX
9
Žk•iw sugÞ“I esQrB˜ Žk•j“nek• KuzI k•ret pAer. pirmAeŠ CAgelr éD• TAk•eb•. Žet etAmAr S˜¤I Bˆ•] tYr•
ik••–˜Þ Žk•j“n B˜Ael• b•Þu“ j“Ib•n^A, k•Ark• Ÿped•ezr S•VˆAS˜îYb•tI h•eb•.
ec•eyùo imiX.
10
etAmAr inej“r o etAmAr iptAr b•Þu“ed•r k•T• 28 2
mª• elAek•rA sb•ik•C¢ek•” B˜yù pAyù. ik••–˜Þ B˜Al
elAek•rA h•yù isMeh•r mt sAh•sI.
k•Ken• Bu˜el• n•. yid• &u“im sms´Ayù pe¼• tAh•el Žk•iw ib•e@•Ah•I ed•ez Œenk• ŒeyAgY ent• TAek•
G•r eTek• Œenk• dU•er B˜A”eyùr b•Ai¼et sAh•AyY c•A”et yAr• Kub• ŒÂ˜¯id•enr j“‘ zAsn k•er. ik••–˜Þ yid• Žk•j“n
n• igeyù etAmAr öiteb•zIr k•AeC sAh•AyY c•Ao. ib•c•(•, o |•AnI mAnux ent• h•yù tAh•el S˜îAyùI ׈ b•j“Ayù
11
eh• pu^ &u“im |•AnI h•eyù ŒAmAek• suKI k•er•. TAk•eb•.
tAh•el” ŒAim ŒAmAr smAelAc•k•ed•r smAelAc•nAr 3
ey zAsk• d•ir@• öj“Aed•r opr ŒtYAc•Ar k•er
j“b•Ab• id•et pArb•. es h•l es” B˜ArI b•]iXr met• y• zs´ nX k•er.
ih•etAped•z 28:4-29:9 612
4 22
&u“im yid• ŒA”n n• mAen• tAh•el &u“im mª• Žk•j“n S•ˆV ATRpr mAnux ZD•”u D•nlAB˜ k•ret c•Ayù.
elAek•ed•r p(• nAo. ik••–˜Þ yid• &u“im ŒA”n mAen• es b•uJ“et pAer n• ey tAr elAB˜ tAek• d•ir@• eTek•
tAh•el &u“im mª• elAek•ed•r ib•pe(• yAeb•. d•ir@•tr k•er eP•leb•.
5
mª• elAk• ‘Ayù eb•AeJ“ n•. ey sb• mAnux öBu˜ek• 23
&u“im yid• k•AŸek• tAr Bu˜l D•ireyù id•eyù sAh•AyY
B˜AelAb•Aes tArA” ZD•u Žr ŒTR eb•AeJ“. k•r tAh•el es etAmAr opr KuzI h•eb•. imeTY ˆeS˜ÿAk•
6
D•nI o Œsí h•oyùA Œep(•• d•ir@• o sí h•oyù• b•Ak•Y b•lAr ec•eyù Žw• k•r• b•rM ešyù.
24
B˜Al. ik•C¢ mAnux tAed•r ipt•mAtAr k•AC eTek• c•¢ir
7
ey ŒA”n emen c•el es b•ui ß“mAn. ik••–˜Þ ey b•Yi)˜ k•er. tAr• inej“ed•r Ž” b•el öitr(•• k•er•É "Žw•
Œpd•ATR elAek•ed•r b•Þu“ h•yù es tAr iptAr lÆï“Ar Œ‘Ayù nyù.® ik••–˜Þ Žr• sb•ec•eyù eb•zI ih•MsA ™k•
k•ArŠ h•yù. ŒprAD•Ir mt” KArAp elAk•.
8 25
&u“im yid• d•ir@•ed•r Wik•eyù c•¼• h•Aer tAed•r eTek• Žk•j“n S•VˆATRpr mAnux sms´Ar s]iX k•er. ik••–˜Þ
sud• ineyù D•nI h•o tAh•el etAmAr ϽVy$ Œ‘ ŒAerk•j“n ey öBu˜r opr ib•½VAs rAeK es purSˆð˜]t h•yù.
Žes ŒiD•k•Ar k•er eneb•/ ey d•ir@•ed•r öit d•yùAlu. 26
ey mAnux inej“r opr ib•½VAs rAeK es mUKR.
9
ey b•Yi)˜ ö½Verr iz(••mAlAyù k•An ed•yù n•/ tAr ik••–˜Þ yid• ek•An mAnux |•AnI h•yù/ teb• es ib•py$yù
öATRnA ö½Vr þˆAr• ýAç h•eb• n•. eTek• r(•• epeyù yAeb•.
10 27
Žk•j“n mª• elAk• Žk•j“n B˜Al elAk•ek• sMk•ew yid• ek•An b•Yi)˜ d•ir@•ed•r d•An k•er teb• tAr
eP•lb•Ar pirk•Â˜¯n• k•ret pAer/ ik••–˜Þ es tAr inej“r yA öeyùAj“n tA” es pAeb•. ik••–˜Þ ey d•ir@•ed•r sAh•AyY
P<•Aed• inej“” p¼eb•. B˜Al elAek•r B˜Al” h•eb•. k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•reb• es nAn• sms´Ayù p¼eb•.
11 28
D•nI elAek•r• sb•smyù inej“ed•r |•AnI men k•er. yid• Žk•j“n mª• elAk•ek• zAsk• ih•eseb• inbR•Ac•n
ik••–˜Þ Žk•j“n d•ir@• b•Yi)˜ ey |•AnI es Ï gibR•t D•nI k•r• h•yù tAh•el sb•A” luik•eyù pe¼. ik••–˜Þ es” mª•
elAk•iwr sµ•VˆeÞ“ stYiw b•uJ“et pAer. elAk• prAij“t h•el ŒAb•Ar B˜Al elAek•r k•t$] ˆ× iP•er
12
B˜Ael• elAk• ent• h•el sk•el” suKI h•yù ik••–˜Þ ŒAes.
ey b•Yi)˜ öAyù” itrSˆð˜]t h•yù ik••–˜Þ ej“d• D•er
mª• elAk•ek• entA inbR•Ac•n k•rel sb• elAk• luik•eyù
pe¼.
13
29 TAek• tAek• h•WAí ib•pyReyùr sµ•åuKIn h•et h•yù
ey b•Yi)˜ pAp egApn k•er es k•Kno sP•l Žb•M es tAr eTek• r(•• pAeb• n•.
2
h•yù n•. ik••–˜Þ ey b•Yi)˜ tAr Œ‘Ayù S•VˆIk•Ar k•er t• yKn zAsk• B˜Ael• h•yù tKn sb•A” sueK TAek•.
eTek• ib•rt h•yù es” ö½Verr k•r¨,• pAyù. ik••–˜Þ mª• elAk• k•t$] ׈ k•rel” sk•el ŒiB˜eyAg
14
ey b•Yi)˜ öBu˜ek• šß“• k•er es tAr ŒAzIbR•Ad• j“AnAyù.
pAyù. ik••–˜Þ ey b•Yi)˜ öBu˜ek• B˜i)˜ k•reb• n• b•el 3
ey b•Yi)˜ |•AnlAeB˜ ŒAýh•I es tAr iptAr sueKr
ej“d• D•er TAek• tAek• sms´Ayù p¼et h•yù. k•ArŠ h•yù. ik••–˜Þ ey b•Yi)˜ eb••Aleyù igeyù ŒTR b•Yyù
15
yKn Žk•j“n éX zAsk• Œsh•Ayù elAek•ed•r opr k•er es Œic•er” tAr ϽVy$ h•ArAeb•.
4
zAsn k•er tKn es h•eyù oeW Žk•iw ih•M•S•óˆ B˜Aluk• yid• rAj“• ‘AyùprAyùŠ h•n teb• es ed•z zi)˜zAlI
b•• Žk•iw isMeh•r mt ey yuß“ k•ret öˆS˜Þt. h•eyù ŸWeb•. ik••–˜Þ rAj“• yid• ej“Ar k•er Kub• B˜ArI k•r
16
ey zAsk• |•AnI nyù itin t¡Ar ŒD•InS˜î mAnuxed•r öj“Ar opr c•ApAn/ tAh•el es” ed•z ébR•l h•eyù
ŒAG•At k•reb•n. ik••–˜Þ ey zAsk• sí Žb•M Wk•AenAek• p¼eb•.
5
G•],• k•ern itin d•IG•$id•n rAj“ ׈ k•reb•n. ey mAnux Œ‘ elAek•ed•r etAxAemAd• k•er inej“r
17
ey b•Yi)˜ Kuenr d•Aeyù ŒprAD•I es k•Kno zAi•–˜ÿ k•Ay$ isß“• k•ret c•Ayù es inej“r P<•Ad• inej“” pAet.
6
pAeb• n•. tAek• k•Kno smTRn ek•Ar n•. mª• elAek•r• tAed•r inej“ed•r ku•k•em$r P<•Aed•
18
yid• Žk•j“n mAnux siWk• peT TAek• teb• es pe¼. ik••–˜Þ Žk•j“n B˜Al mAnux menr sueK gAn gA”et
inrAped• TAk•eb•. ik••–˜Þ ey mª• h•eb• es tAr (•mt• pAer.
7
h•ArAeb•. B˜Ael• elAk• d•ir@• mAnuexr j“‘ B˜AelA ik•C¢
19
ey mAnux k•eWAr piršm k•er es öc•¢r eKet k•ret c•Ayù/ ik••–˜Þ mª• elAk• tAed•r ineyù mATA” G•AmAyù
pAeb•. ik••–˜Þ ey b•Yi)˜ smyù nX k•er es sbR•d•• d•ir@•” n•.
8
eTek• yAeb•. Ÿß“t elAek•rA Žk•iw zh•er ŒAÙn D•ireyù id•et
20
ey b•Yi)˜ ö½Vrek• ŒnusrŠ k•er ö½Vr tAek• pAer/ ik••–˜Þ |•AnI elAek•r• ‰ˆl•–˜ÿ eß*AD•ek• inbR•Aipt
ŒAzIbR•Ad• k•reb•n. ik••–˜Þ ey ZD•” u ϽVey$r ipCen eCAew k•er.
9
tAek• zAˆiˆS˜ÿ˜ epet h•yù. yid• Žk•j“n |•AnI Žk•j“n mUeKRr seÒ˜ ŒAelAc•n•
21
Žk•j“n ib•c•Arek•r ‘AyùprAyù, h•oyùA Ÿic•í. t¡Ar k•er ek•An sms´• emwAet c•Ayù tAh•el es” mUKR eb•Ak•Ar
k•Kno p(•pAit ׈ ed•KAen• Ÿic•í nyù. ik••–˜Þ ik•C¢ met• tk$• k•ret TAk•eb• Žb•M tAr• k•KenA” Žk•mt
ib•c•Ark• ŒÂ˜¯ wAk•Ar j“‘ t¡Aed•r ib•c•Ar pAeÂw eP•eln. h•et pAreb• n•.
613 ih•etAped•z 29:10-30:17
10
KunIr• sbR•d•A” sí elAek•ed•r G•],• k•er. mª• yAik•r p^
u ŒAgeU rr ih•etAped•z
ŽÙil h•l öTIeyùl o Ÿk•elr öit yAik•r
elAek•r• sbR•d•A B˜Al elAek•ed•r emer eP•let ec•X•
k•er.
11
30 2
pu^ ŒAgUerr ih•etAped•z.
Žk•j“n eb•Ak•• elAk• sh•ej“” ereg yAyù ik••–˜Þ ŒAim Žk•j“n eb•Ak•• elAk•. ŒAim Œ‘ed•r ec•eyùo
|•AnI mAnux qD•y$Y D•er inej“ek• sAmel rAeK. eb•zI eb•Ak••. ŒAmAr eyB˜Aeb• eb•AJ“• Ÿic•í ŒAim esB˜Aeb•
12
Žk•j“n zAsk• yid• imTYAek• öšyù ed•yù teb• b•uJ“et pAir n•. 3ŒAim |•AnlAB˜ k•irin Žb•M ŒAim
tAr k•m$c•ArIrA én$IitýˆS˜ÿ h•eyù ŸWeb•. ö½Vr ib•xeyùo ik•C¢ j“Ainn•.
13 4
Žk•id•k• eTek• ed•Kel Žk•j“n d•ir@• b•Yi)˜ ŒAr ek•An mAnux” k•Kno S•VˆegRr k•AC eTek• ezeKin.
Žk•j“n ey d•ir@•ed•r k•AC eTek• c•i¢ r k•er tAr• Žk•”; ek•An mAnux” k•Ken• h•At id•eyù h•Aoyù• D•ret pAerin.
tAr• éj“en” öBu˜r s]iX. ek•Ÿ” k•Kno Žk•w¦k•er• k•Ap¼ id•eyù j“l D•er rAKet
14
ey rAj“• d•ir@•ed•r öit ‘AyùprAyùŠ es d•IG•k$ •Al pAerin. ek•An mAnux p]iTb•Ir sImAnA inß$“ArŠ k•er
rAj“ ׈ k•reb•. ed•yùin. yid• ek•An b•Yi)˜ Žsb• k•er TAek•/ teb• tAr
15
zAiS˜ÿ o ŒnuzAsn é”” izZed•r pe(• nAm ik•À Žb•M tAr pue^r nAm ik•À
B˜Al. yid• ek•An izZr ŒiB˜B˜Ab•k• tAek• y• 5
ö½Vr y• b•eln t• stY b•el ömAi,t h•yù. yAr•
KuzI tA” k•ret ed•yù teb• es tAr mAeyùr lÆï“•r ö½Verr k•AeC yAyù tAr• inrAped• TAek•. 6 tA” ö½Vr
k•ArŠ h•yù. y• b•eln t• pAÂwAb•Ar ec•X• ek•Aer• n•. &u“im yid• t•
16
yid• mª• elAek•r• k•t$] ׈ k•er tAh•el c•&u“id$•ek• k•r tAh•el ö½Vr etAmAek• zAiˆS˜ÿ ed•eb•n Žb•M ömAŠ
pAp k•Aj“ h•eb•. ik••–˜Þ ezxpy$•–˜ÿ B˜Ael• mAnuxed•r k•er ed•eb•n ey &u“im imTYAb•Ad•I.
j“yù h•eb•”. 7
öBu˜ etAmAek• ŒAim m]&u“Yr ŒAeg ŒAmAr j“‘
17
etAmAr pu^ Œ‘Ayù k•rel tAek• zAiˆS˜ÿ id•o. éiw k•Aj“ k•ret b•lb•. 8ŒAmAek• imTY• n• b•let
tAh•el tAek• ineyù &u“im gbR• k•ret pAreb• Žb•M es sAh•AyY k•r. ŒAr ŒAmAek• Kub• eb•zI D•nI b•• d•ir@•
etAmAek• k•Kno lÆï“Ayù eP•leb• n•. ek•Aer• n•. ŒAmAek• ZD•u ŒAmAr intY öeyùAj“nIyù
18
ey ed•z ö½Vr þˆAr• pirc•Ailt nyù/ esKAen k•Kno ij“insÙel• id•eyù•. 9 yid• ŒAmAr k•AeC öeyùAj“enr
ˆzAiˆ–˜ÿ ŒAseb• n•. ey ed•z ö½Verr ib•iD• emen c•el Œitir)˜ ij“ins TAek• tAh•el ŒAim B˜Ab•b• ey
esKAen suK ib•rAj“ k•er. etAmAek• ŒAmAr öeyùAj“n en”. ik••–˜Þ ŒAim yid• d•ir@•
19
&u“im ZD•u k•T• b•el etAmAr Bˆ•] tYek• ik•C¢ ezKAet h•”/ tAh•el ŒAim h•yùt c•¢ir k•ret pAir Žb•M tA
pAreb• n•. es etAmAek• b•uJ“elo Œb•|•• k•ret ö½Verr nAmek• liÆï“t k•reb•.
10
pAer. k•Kno mineb•r k•AeC tAr Bˆ]•etYr én$Am ek•Aer•
20
ey b•Yi)˜ ic••–˜ÿ•-B˜Ab•n• n• k•er k•T• b•el tAr n•. yid• &u“im t• k•r/ tAh•el minb•iw etAmAek• Œib•½AV s
ek•An ŒAz• en”. Ï b•Yi)˜r ec•eyù b•rM Žk•j“n mUeKRr k•reb• Žb•M etAmAek•” ed•AxI sAb•YˆS˜ÿ k•reb•.
11
ik•C¢ ŒAz• TAek•. ik•C¢ mAnux tAed•r iptAr ib•r¨eß“ k•T• b•el
21
&u“im yid• sb•smyù etAmAr Bˆ]•tY y• c•Ayù tA” Žb•M mAek• sµ•åAn ed•yù n•.
id•eyù d•Ao/ es ezxpy$•–˜ÿ Žk•j“n B˜Ael• Bˆ]•tY TAk•eb• 12
ik•C¢ mAnux men k•er tAr• B˜Al/ ik••–˜Þ ök]•tpe(•
n•. tAr• mª•.
22 13
Žk•j“n rAgI mAnux sms´Ar s]iX k•er. ey Kub• ik•C¢ mAnux inej“ed•r Œperr &u“lnAyù Œenk•
sh•ej“” ereg yAyù es nAnA ŒprAeD• d•AyùI h•yù. B˜Al men k•er.
23 14
yid• Žk•j“n b•Yi)˜ inej“ek• Œ‘ed•r &u“lnAyù ik•C¢ mAnuexr d¡•At trb•Airr met• Žb•M tAed•r
Œenk• B˜Ael• men k•er tAh•el es inej“r ptenr ec•AyùAl C¢irr met•. Žr• d•ir@•ed•r eTek• c•¢ir k•rb•Ar
k•Ar, h•yù. ik••–˜Þ yid• ek•An b•Yi)˜ ib•nyùI h•yù tAh•el j“‘ tAed•r smeyùr sß“Yb•h•Ar k•er.
15
elAek• tAek• šß“• k•er. ik•C¢ mAnux ŒAeC yt pAyù tt c•Ayù. tAr• ek•b•l/
24
éj“n ec•Ar Žk•seÒ˜ k•Aj“ k•relo Žek• Œperr ''ŒAmAek• d•Ao/ ŒAmAek• d•Ao¾¾ b•el ic•ík•Ar k•er.
zߨ h•yù. Žk•j“n ec•Ar ŒAerk•j“nek• zAsAeb• yAet itniw ij“ins ŒAeC b•• ök]•tpe(• c•Ariw b•ˆS˜Þ ŒAeC
yid• es ŒAd•Aletr c•Aep sitY k•T• b•leto c•Ayù yAed•r k•Ken• c•Aih•d•• pUrŠ h•yù n•É 16Žr• h•l m]&u“Yr
tb•uo B˜eyù” b•let pAer n•. S˜îAn/ b•Þ“Y• S˜¤IelAk•/ b•]iXr ŒB˜Aeb• Zâ• j“im Žb•M
25
B˜yù h•l P<•Aed•r met•. ik••–˜Þ yid• &u“im öBu˜r Ÿ%ˆ¹ˆÿ ŒAÙn y• TAmAen• yAyù n•.
17
opr ib•½VAs rAeK• tAh•el &u“im inrAped• TAk•eb•. ey b•Yi)˜ tAr iptAek• ib•@äp k•er b•• tAr
26
Œenk• mAnux” rAj“Ar seÒ˜ b•Þu“ ׈ k•ret c•Ayù. mAek• mA‘ k•ret c•Ayù n• es zAiˆS˜ÿ pAeb•. tAr ec•AKÙil
ik••–˜Þ öBu˜ sb•smyù mAnuxek• ‘AyY ib•c•Ar ed•n. eyÙil B˜íRsnApU,$ #iXet tAr ŒiB˜B˜Ab•k•ed•r id•ek•
27
B˜Ael• mAnuexr• Œsí mAnuxek• G•],• k•er Žb•M ed•eKeC esÙel• Ÿpe¼ enoyù• h•eb• Žb•M zku•n o
mª• elAek•r• sí mAnuxed•r G•],• k•er. d¡•A¼ k•Aek•ed•r KAoyùAen• h•eb•.
ih•etAped•z 30:18-31:25 614
18
itniw ij“ins ŒAeC y• ŒAmAr pe(• eb•AJ“• zAsek•r pe(• surA pAn k•r• ib•|•j“enAic•t nyù.
z)˜Ð ök]•tpe(• c•Ariw ij“ins ŒAeC y• ŒAmAr 5
tAr• @•A(•Ars pAn k•er smˆS˜ÿ ŒA”n Bu˜el igeyù
eb•AD•gmY h•yù n•É 19eymn ŒAk•Aez ib•c•r,k•ArI d•ir@•ed•r opr ŒtYAc•Ar k•ret pAer tAed•r ŒiD•k•Ar
öglpAKI/ pATerr opr sAepr Œ¡Ak•Ab<•Ak•A gitib•iD•/ ek•e¼ inet pAer. 6-7 yArA d•ir@•/ yAr• sms´Ayù
smue@• pArApAr k•rA j“Ah•Aj“ Žb•M pur¨x o nArIr j“j$“irt tAed•r @•A(•Ars pAn k•ret d•Ao yAet tAr•
eöm h•l es” c•Ariw b•ˆS˜Þ. tAed•r é>Kk•X Bu˜el eyet pAer.
20 8
Žk•j“n Œib•½VAsI S˜¤I ŽmnB˜Ab• ed•KAyù eyn es ey b•Yi)˜ inej“ek• sAh•AyY k•ret pAer n• tAek•
ek•An Œ‘Ayù k•er nA. es S•÷ˆAn k•er/ KAyù Žb•M b•el sAh•AyY k•r• Ÿic•í. ey k•TA b•let pAer n• Žmn
es ek•An Bu˜l k•Aj“ k•erin. k•AerA h•eyù k•T• b•el•. ébR•l elAek•ed•r ŒiD•k•Ar r(••
21
itniw ij“ins ŒAeC yAr j“‘ p]iTb•Iet sms´Ar k•r. 9y• &u“im siWk• b•el men k•r tAr p(• ineyù
s]iX h•yù Žb•M ök]•tpe(• c•Ariw ij“ins ŒAeC y• d¡•A¼Ao. sb• mAnuexr öit ‘Ayù ib•c•Ar k•r. d•ir@•ed•r
p]iTb•I sç k•ret pAer n•/ 22Žr• h•lÉ Žk•j“n Žb•M sAh•AyY öATRIed•r ŒiD•k•Ar r(•• k•r.
Bˆ]•etYr rAj“• h•oyùA/ Žk•j“n mUeKRr k•AeC tAr
öeyùAj“enr Œitir)˜ ij“inx TAk••/ 23S˜¤IelAek•r mn Žk•j“n yTATR S˜I¤
10
G•],Ayù pU,R h•oyùA se%Ño tAr Žk•j“n S•VˆAmI pAoyù• Žk•j“n yTATR S˜¤I* sitY” él$B•. ik••–˜Þ es
Žb•M Žk•j“n S˜¤I Bˆ]•etYr tAr minb• WAku•r¨e,r opr Œl¿•Aerr ec•eyùo mUlYb•An.
11
k•t$] ׈ pAoyù•. tAr S•VˆAmIr tAr opr pU,$ ŒAS˜î• ŒAeC. es
24
p]iTb•Iet c•Ariw Žmn b•ˆS˜Þ ŒAeC y• (u•@• h•elo k•Kno d•ir@• h•eb• n•.
12
|•AnI. Ž” D•re,r S˜¤I tAr S•VˆAmIr k•AeC smˆS˜ÿ j“Ib•enr
25
ip<pe¼rA (u•@• Žb•M ébR•l ik••–˜Þ tAr• ýIÅ•å-k•Ael Žk•iw purSˆð˜Ar S•Vˆräp/ eb•AJ“• nyù.
13
tAed•r KAb•Ar sMýh• k•er Žb•M sÇ•ˆyù k•er rAeK. es pzm o msIn• sMýh• k•er Žb•M KuzI men
26
Žk•j“AtIyù eb<•ij“ ŒAeC yAr• (u•@• h•elo pATer tAr inej“r h•Aet ib•iB˜å ij“ins b•AnAyù.
14
G•r b<•AeD•. dU•red•z eTek• ŒAs• Žk• j“Ah•Aej“r met• es
27
pÒ˜pAled•r ek•An rAj“A” en” ik••–˜Þ tb•uo tAr• b•Ai¼r j“‘ ib•iB˜å S˜îAn eTek• KA† sMýh• k•er.
Žk•e^ k•Aj“ k•er. 15
es öetYk•id•n eB˜Areb•l• ŸeW tAr pirb•Aerr
28
iwk•iwik• Žt” eCAw ey h•Aetr mueWAyù D•r• yAyù j“‘ rAåA k•er Žb•M Bˆ]•tYed•r B˜Ag tAed•r id•eyù ed•yù.
16
ik••–˜Þ tAed•r rAj“öAsAed•o b•As k•ret ed•K• yAyù. es Žk•iw j“im pyReb•(•, k•er Žb•M tArpr
eswA ß*yù k•er. es tAr Œij$“t ŒTR b•Yyù k•er Žb•M
29
h•¡ A w• Œb•S˜î A yù itniw ij“inx ŒAk•x$ k •. @•A(•Ae(•t b•pn k•er.
ök]•tpe(•/ c•Ariw ij“inx. 17
es h•yù k•eWAr piršmI Žb•M smˆS˜ÿ˜ rk•m k•Aej“
30
esÙil h•lÉ Žk•iw isMh• :pZed•r rAej“Yr s(•m.
18
eyAß“•/ ey ek•An ik•C¢ eTek• ed•Qe¼ pAlAyù nA.ò es yKn” tAr inej“r qtrI ij“inesr b•Yb•s•
31
gibR•tB˜Aeb• eh•¡ew yAoyù• emArg; CAgl Žb•M k•er tKn” lAB˜ k•er.
öj“Aed•r mAJ“KAen rAj“•. 19
es suet• k•Aew Žb•M inej“r k•Ap¼ eb•Aen.
20
es sb•smyù d•ir@• o sAh•AyY öATRIed•r d•An k•er.
32 21
&u“im yid• eb•Ak•Ar met• gibR•t h•eyù oeWA Žb•M zIet yKn b•rP• pe¼ tKn es pirb•Aerr j“‘
Œ‘ed•r ib•r¨eß“ ku•-mtlb• Œ¡AewA/ etAmAek• TAmet éiü‚•–˜ÿ• k•er n•. es tAed•r sb•A”ek• B˜Al grm k•Ap¼
h•eb• Žb•M ic••–˜ÿ• k•ret h•eb• &u“im ik• k•rC. ed•yù.
33 22
yid• ek•An b•Yi)˜ éD• m–˜în k•er es mAKn pAyù. es ib•CAnAyù pAtAr j“‘ c•Ad•r qtrI k•er. Žb•M
yid• es Œperr nAek• ŒAG•At k•er t• eTek• r)˜(•rŠ es d•AmI msilenr b•S˜¤ per.
23
h•yù. iWk• ŽB˜Aeb•” yid• &u“im Žk•j“n r•gI mAnuexr tAr S•VˆAmI h•yù ed•ezr entAed•r Žk•j“n yAek•
seÒ˜ ib•erAD• k•r tAh•el t• l¼A”et pir,t h•eb•. sk•el” šß“• k•er.
24
tAr b•Yb•sAiyùk• d•(•t• TAek• Žb•M es b•S˜¤ o
lmeU ylù rAj“Ar ih•etAped•z b•Þ“nI qtrI k•er b•Yb•sAiyùk•ed•r k•AeC ib•iß* k•er.
25
es özMist h•yù*Žb•M mAnux tAek• sµ•åAn k•er.
31 ŽÙil h•l lmUeyùl rAj“Ar ih•etAped•z y•
t¡Aek• t¡Ar m• iziKeyùiCeln. es ŒA ™ib•½VAesr seÒ˜ B˜ib•`etr mueKAmuiK h•yù.
2
&u“im ŒAmAr iöyù pu^/ yAr j“‘ ŒAim öATRnA
k•eriClAm. 3 S˜¤IelAek•r ipCen zi)˜(•yù ek•Aer• n•
k•ArŠ tAr• Œenk• rAj“Ar Db•Mesr k•ArŠ. 4 lmUeyùl/ yTATR S˜I¤ ŒTb•• "Žk• sˆµ˜ÌA•–˜ÿ S˜¤I•.®
rAj“Aed•r pe(• @•A(•Ars pAn k•r• ib•|•j“enAic•t nyù/ es özMist h•yù ŒTb•• "es zi)˜zAlI•.®
615 ih•etAped•z 31:26-31
26 29
es ib•z•l |•An ineyù k•T• b•el Žb•M mAnuxek• "ŒAer• Œenk• B˜Ael• S˜¤IelAk• ŒAeC/ ik••–˜Þ &u“im
eS•÷ˆh•myù o d•yùAlu h•et ezKAyù. tAed•r meD•Y ešþ.®
27 30
es k•Kno ŒAls´ ed•KAyù n• Žb•M tAr g]eh•r räplAb•,Y etAmAek• elAek•ed•r sAmen Wk•Aet
smˆS˜ÿ ij“inesr ed•KAezAn• k•er. pAer. ik••–˜Þ ey S˜¤IelAk• öBu˜ek• šß“• k•er tAek•
28
tAr s•–˜ÿ•nr• tAr özMs• k•er/ tAr S•ˆV AmI tAek• Œb••” özMs• k•r• Ÿic•í. 31tAek• tAr eyAgY purSˆ˜ð Ar
ineyù gbR• k•er b•el/ d•Ao. tAr k•Aej“r j“‘ sbR•sme(• tAr Ù,gAn k•r.
616

Ÿped•zk•

15

1 ŽÙil h•l/ Ÿped•zek•r k•T• iyin iCeln d•AyùeU d•r


pu^ Žb•M ej“r¨zAelemr rAj“•.
2
y• ik•C¢ b<•Ak•• tAek• pAeÂw esAj“• k•r• s•µ˜õb• nyù.
y• en” tAek• srb•rAh• k•r• yAyù n•.
16
sb•” Žt ŒTRh•In? tA” Ÿped•zek•r met ŒAim inej“ek• b•eliClAm/ "ej“r¨zAelem ŒAmAr
sb•” ŒsAr/ sb•” smeyùr Œpc•yù? 3 mAnux sUey$r pUebR• eysb• b•Yi)˜ iCeln/ t¡Aed•r sk•elr ec•eyùo ŒAim
nIec• ey k•iWn piršm k•er es ik• tAr ek•An P•l eb•zI ö|•Aib•izX h•eyùiC. ŒAim sitY” j“Ain ö|•A o
pAyùÀ n•? |•Aenr ŒTR ik•?®
17
ŒAim j“Anet ec•eyùiClAm |•An o ib•†• ik•B˜Aeb•
ek•An ik•C”¢ b•d•lAyù nA Œ|•AntAr ec•eyù B˜Ael•. ik••–˜Þ ŒAim ej“eniClAm ey
4
b•Mzprµpr• py$Ayùß*em ŒAes Žb•M yAyù. ik••–˜Þ |•AnlAeB˜r ec•X• k•r• mAen ZD•” u h•AoyùAr ipCen eCAw•.
5 18
p]iTb•I ic•r•–˜ÿ,. sUy$ oeW ŒAb•Ar ŒˆS˜ÿ yAyù. tArpr |•Aenr seÒ˜ ŒAes h•tAz•. ey mAnux yt eb•zI
Ët iP•er yAyù es” Žk•” j“AyùgAyù eyKAn eTek• |•AnlAB˜ k•er es tt eb•zI é>K pAyù.
ŒAb•Ar sUy$ oeW.
6
b•AtAs d•i(•e, b•yù Žb•M Ÿ%ero b•yù. b•AtAs "lG•u ŒAneª•® ik• sKu pAoy•ù yAyÀù
c•Airid•k• G•uer G•uer ŒAb•Ar tAr inej“r j“AyùgAyù iP•er
yAyù.
7
2ŒAim inej“ek• b•eliClAm/ "Œ•im ytw• s•µ˜õb•
sb•ik•C¢ek• ŸpeB˜Ag k•rb•.® ik••–˜Þ ŒAim j“Anet
sb• nd•I b•Ar b•Ar Žk•” id•ek• b•eyù c•el. smˆS˜ÿ eperiClAm ey Žsb•” ŒsAr. 2 h•Ais ij“inxwA
nd•I” smue@• igeyù emez ik••–˜Þ smu@• k•Kno pU,R h•yù eb•Ak•Aim; ŒAnª• ek•An Ÿe£•• isß“ k•er n•.
3
n•. tA” ŒAim iWk• k•eriClAm @•A(•Ars pAn k•er
8
sb• k•TA” ûL•Ai•–˜ÿk•r. ik••–˜Þ tb•uo elAek• k•T• zrIrek• o |•AnlAB˜ k•er mnek• B˜Al rAKb•. ŒAim
b•el. ŒAmr• sb•smyù” k•T• Zin ik••–˜Þ tAet ŒAmr• Žrk•m eb•Ak•Aim k•eriClAm k•ArŠ ŒAim sueKr sÞ“An
s•–˜ÞX h•” n•. ŒAb•Ar sb•smyù ŒAmr• eysb• ij“ins epet ec•eyùiClAm. ŒAim b•uJ“et ec•eyùiClAm Ž”
ed•iK tAeto ŒAmAed•r mn B˜er n•. ŒÂ˜¯id•enr j“Ib•en mAnuexr ik• k•r• Ÿic•í.

ek•An ik•C”¢ n&“u n nyù k•iWn piršm ik• seu Kr ŸísÀ


9 4
sb• ij“ins” s]iXr smyù eymn iCl esrk•m” tArpr ŒAim nAn• mh•í k•Aj“ k•ret Zr¨
eTek• yAyù. y• ŒAeg k•r• h•eyùeC tA” ŒAb••r pero k•eriClAm. ŒAim inej“r j“‘ nAn• j“AyùgAyù b•Ai¼
k•r• h•eb•. sUey$r nIec• ek•An ik•C¢” n&u“n nyù. qtrI k•eriClAm. @•A(•Ar e(•t qtrI k•eriClAm.
10 5
Žmn ek•An ik•C¢ en” yAek• ek•An b•Yi)˜ n&u“n ŒAim b•AgAn k•eriClAm. Ÿpb•n k•eriClAm/ ŒAim
b•let pAer? ey ij“insek• mAnux n&u“n b•leb• t• sb•rk•m P•elr gAC lAigeyùiClAm. 6ŒAim inej“r
ŒAmAed•r j“e›˜år ŒAeg eTek•” b•t$mAn. j“‘ puku•r k•AiweyùiClAm. ŒAim es” puku•err
11
y• Œenk• ŒAeg G•ew egeC es G•wn• elAek• j“l ŒAmAr b•AgAenr gAeC ed•oyùAr j“‘ b•Yb•h•Ar
men rAeK n•. ŽKn y• G•weC B˜ib•`et t• elAek• k•rtAm. 7 ŒAim pur¨x o S˜¤I ß*Itd•As ik•eniClAm
Bu˜el yAeb•. prb•tI$ öj“›˜å meno rAKeb• n• ŒAegk•Ar Žb•M ŒAim yKn tAed•r mAilk•An• eplAm tKn tAed•r
elAek• tAed•r j“‘ ik• k•er egeC. eCelemeyù iCl. ŒAmAr Œenk• ϽVy$ iCl. ŒAmAr
Œenk• gr¨ o emexr p•l iCl. ŒAim Žt D•nI
ö|•A ik• seu Kr ŸísÀ iClAm ey esrk•m D•nI ej“r¨zAelem ek•Ÿ ”itpUebR•
12
ŒAim Ÿped•zk•/ ŒAim iClAm ej“r¨zAelemr iCl n•.
Œ•–˜ÿgRt ”•S•óˆAeyùelr rAj“•. 13sUey$r nIec• y• ik•C¢ G•ew 8
ŒAim ŒAmAr inej“r j“‘ esAn• o räp• sMýh•
tAek• ŒAim ö|•A þˆAr• j“Anet ec•eyùiClAm. ŒAim k•eriClAm. ŒAim ib•iB˜å ed•ezr rAj“Aed•r k•AC eTek•
j“Anet eperiClAm ey ö½Vr elAek•ed•r y• k•ret D•n sMýh• k•eriClAm. ŒAmAek• KuzI k•rAr j“‘ Œenk•
ed•n t• Kub•” k•iWn o k•Xk•r. 14ŒAim ed•eKiClAm gAyùk• o gAiyùk•A iCl. ŒAmAr k•AeC sb•” iCl y•
sUey$r nIec• y• ik•C¢ k•r• h•yù t• sb•” ŒsAr/ smeyùr sk•elr k•AeC öeyùAj“nIyù. ŒAmAr k•AeC smˆS˜ÿ rk•emr
Œpc•yù mA^. Ž eyn Œenk•w• h•AoyùAr epCen eCAw•. b•A†yˆ–˜¤ iCl.
617 Ÿped•zk• 2:9-3:8
9
ŒAim ib•rAw ϽVy$Y o KYAit lAB˜ k•eriClAm. eB˜Ag k•reb•. es” elAek•r• ib•nA ŒAyùAes sb•ik•C¢
ej“r¨zAelem ŒAmAr ŒAeg ey smˆS˜ÿ elAk• iCl ŒAim epeyù yAeb•. ŽwAo ŒsAr Žb•M Ž Žk•w• B˜IxŠ pAp.
22
iClAm tAed•r sb•Ar ec•eyù mh•í. ŒAmAr |•An iCl Žk•j“n b•Yi)˜ sUe y$r nIec• tAr j“Ib•nB˜r
sb•smyù ŒAmAr sh•Ayù. 10ŒAmAr ec•AeK y• B˜Al lAgt sMýAemr pr k•tw¦ku• pAyùÀ 23es sAr•j“Ib•n pAyù ZD•u
Žb•M ŒAmAek• y• KuzI k•rt/ ŒAim tA sb•” eptAm. yˆ–˜¤,•/ h•tAz• ŒAr k•iWn piršm. Žmnik• rAeto
ŒAim k•iWn piršm k•er y• ik•C¢ k•eriClAm t• ineyù es ib•šAm pAyù n•. ŽwAo ŒsAr.
24-25
ŒAniª•t iClAm Žb•M ŒAmAr Ž”sb• ij“ins öApY ŒAmAr eTek• eb•zI ŒAr ek• j“Ib•nek• ŸpeB˜Ag
iCl/ k•ArŠ ŒAim Žr j“‘ k•Aj“ k•eriClAm. k•rAr ec•X• k•ereCÀ Žb•M sb• ezex ŒAim Ž” iz(•A”
11
ik••–˜Þ ŒAim yKn ŒAmAr smˆS˜ÿ k•Aej“r k•T•/ epeyùiClAm. mAnuexr pe(• sb•ec•eyù B˜Ael• k•Aj“ h•l
piršemr k•T• ic••–˜ÿ• k•rlAm tKn ed•KlAm sb•” KAoyù•d•Aoyù• k•r• o tAr k•Aj“ek• ŸpeB˜Ag k•r•.
smeyùr Œpc•yù? Žsb•” iCl h•AoyùAr ipCen eCAw•. ŒAim ed•eKiClAm ö½Vrek• b•Ad• id•eyù j“Ib•n ŸpeB˜Ag
sUey$r nIec• ŒAmr• y• k•ir tAet ek•An lAB˜ en”. k•r• s•µ˜õb• nyù. 26Žk•j“n mAnux yid• B˜Al k•Aj“ k•er
ö½Vrek• s•–˜ÞX k•ret pAer/ tAh•el ö½Vr tAek• |•An/
h•et pAer |•An” Žr Žk•mA^ Ÿ%r ib•†• o ŒAnª• ed•n. ik••–˜Þ ey pApI es ZD•u” sMýh•
12
Žk•j“n purAtn rAj“A ”itmeD•Y” y• k•ereC/ ŒAr b•h•enr k•Aj“ pAeb•. mª• elAek•r k•AC eTek•
Žk•j“n n&u“n rAj“A tAr ec•eyù eb•zI ik•C¢ k•ret pAer ineyù ö½Vr B˜Ael• elAk•ek• purSˆð˜Ar ed•n. ik••–˜Þ smˆS˜ÿ
n•. tA” ŒAim ŒAmAr ib•|•tAr/ Bu˜l‹Ai•–˜ÿr o k•Aj“” ŒTRh•In. sb•” h•AoyùAr ipCen eCAw•.
pAglAimr k•T• ŒAb•Ar B˜Ab•et Zr¨ k•rlAm.
13
ŒÞ“k•Aerr eTek• ŒAel• eymn B˜Ael• |•Ano iWk• Žk•iw smyù ŒAeC
etmin Œ|•AntAr ec•eyù B˜Ael•. 14Žk•j“n |•AnI mAnux
tAr pT ed•Kb•Ar j“‘ tAr ec•AK b•Yb•h•Ar k•er. ik••–˜Þ
ey mUKR es ZD•u” ŒÞ“k•Aer G•uer eb•¼Ayù.
3 sb•ik•C¢r” Žk•w• inid$•X smyù ŒAeC. Žb•M sUey$r
nIec• Žk•w• inid$•X smeyù sb•ik•C¢” G•web•.

2
ik••–˜Þ ŒAim l(•Y k•rlAm ey Žk•j“n |•AnI o mUKR j“e›˜åro eymn Žk•iw smyù ŒAeC/ m]&u“Yro
ŸB˜eyùr pirsmAiˆ¹ˆÿ Žk•”. Œb•ezex tAr• ŸB˜eyù” etmin smyù ŒAeC. erApe,r smyù ŒAeC
15
mAr• yAyù. ŒAim inej“ eB˜eb•iClAm/ "Žk•j“n mUeKRr Žb•M &u“el eP•lAro smyù ŒAeC.
3
ey pir,it h•yù ŒAmAro tA” h•eb•. teb• ŒAim ek•n h•tYAr Žb•M sAireyù etAlAr Žk•w• inid$•X
|•AnlAeB˜r j“‘ Žt k•iWn piršm k•rb•À® ŒAim smyù ŒAeC. Db•Mesro eymn inid$•X smyù
inej“ek• b•llAm/ "|•AnI h•oyùAo ŒTRh•In.® 16|•AnI o ŒAeC etmin qtrI k•rAro inid$•X smyù
mUKR ŸB˜eyùr” pir,it m]&u“Y Žb•M mAnux |•AnI b•• mUKR ŒAeC.
4
k•AŸek•” ic•rk••l men rAKeb• n•. tAr• y• ik•C¢ k•eriCl k•AnÍAro smyù ŒAeC/ h•AsAro smyù ŒAeC.
B˜ib•`et t• mAnux Bu˜el yAeb•. tA” |•AnI o mUKR é>K pAb•Ar eymn smyù ŒAeC/ etmin
ök]•t ŒeTR Žk•”. ŒAneª• nAc• k•rAro smyù ŒAeC.
5
ŒS˜¤ nAimeyù rAKAr/ ŒAb•Ar t• &u“el enb•Aro
j“Ib•en ik• ök•] t sK
u b•el ik•C¢ ŒAeCÀ inid$•X smyù ŒAeC.* k•AŸek• ŒAilÒ˜n
17
Žet ŒAmAr j“Ib•enr öit G•],• Žes egl. k•rAr eymn smyù ŒAeC ŒAb•Ar ŒAilÒ˜n n•
ŒAmAr men h•l ey p]iTb•Iet ŒAmAr k•AeC y• ik•C¢ k•er tAek• Ži¼eyù yAb•Aro smyù ŒAeC.
6
ŒAeC t• sb•” ŒTRh•In. sb•” h•Aoyù•ek• D•rb•Ar ec•X• k•AŸek• eK<Aj“Ar eymn smyù ŒAeC ŒAb••r t•
k•rb•Ar mt. eP•el ed•b••ro smyù ŒAeC. k•AŸek• ereK
18
sUey$r nIec• ŒAmAr smˆS˜ÿ k•iWn piršemr k•Aej“ ed•oyù• b•• k•AŸek• C¡ue¼ ed•oyùAro inid$•X
ŒAmAr G•],• j“e›˜åiCl. yAr j“‘ ŒAim k•iWn piršm smyù ŒAeC.
k•er igeyùiC tA ŒAmAr prb•t$I öj“e›˜år j“‘ ereK 7
j“Am• k•Ap¼ iC¡e¼ eP•lAr eymn smyù ŒAeC
yAb••. ŒAmAr k•iWn piršemr P•l ŒAim ŒAmAr seÒ˜ etmin t• eslA” k•rAro smyù ŒAeC.
19
rAKet pArb• n•. ŒAim y• ik•C¢ izeKiC Žb•M y• nIrb• TAk•Aro eymn smyù ŒAeC etmin
ik•C¢ k•Aj“ k•eriC t• Œ‘ ek•An elAk• inyùˆ–˜¤Š k•reb•. srb• h•oyùAro smyù ŒAeC.
8
Žmnik• ŒAim ŽwAo j“Anet pArb• n• ey es |•AnI B˜AelAb•AsA Žb•M G•],• k•rAro smyù ŒAeC.
h•eb• ik• mUKR. ŽwAo ŒsAr. yueß“ro Žk•iw inid$•X smyù ŒAeC ŒAb•Ar
20
ŒAim sUey$r nIec• y• ik•C¢ k•Aj“ k•eriC tAr zAi•–˜ÿ r(•• k•rAro siWk• smyù ŒAeC.
j“‘ ŒAim é>iKt. 21Žk•j“n b•Yi)˜ tAr smˆS˜ÿ ö|•A/
|•An o pArd•zRIt• id•eyù k•iWn piršm k•ret pAer.
ŒS˜¤ ÖÖÖ ŒAeC ŒA(•irk• ŒeTR/ "pATr C¢<e¼ eP•lAr Žb•M pATr
ik••–˜Þ tAr piršemr P•l tAr m]&u“Yr pr Œ‘ elAk• j“e¼• k•rAr• smyù ŒAeC•.®
Ÿped•zk• 3:9-4:12 618
ö½rV tA¡ r pi] Tb•Iek• inyˆù –˜Š
¤ k•ern teb• ik• m&] “u Y” ešyÀù
9
Žk•j“n mAnux ik• tAr k•eWAr piršemr ek•An
mUlY pAyù n•À n•? 10ŒAim ed•eKiC ö½Vr ŒAmAed•r
smˆS˜ÿ k•iWn piršemr k•Aj“ k•ret ed•n. 11ö½Vr
4 ŒAim ed•eKiClAm sUey$r nIec• ik•B˜Aeb• elAek•r
opr ŸípI¼n k•r• h•eyù TAek•. ŒAim tAed•r
k•AåA ZeniClAm. ŒAim Žo ed•eKiClAm ey tAed•r
ŒAmAed•r t¡Ar p]iTb•I ineyù ic••–˜ÿ• B˜Ab•n• k•rAr (•mt• Ž” éd$•zAyù sA•–˜ÿvn• ed•oyùAr metA ek•Ÿ” en”. ŒAim
id•eyùeCn. ik••–˜Þ ŒAmr• ö½Verr k•Aej“r git ök]•it ed•eKiClAm ik•B˜Aeb• inþur elAek•r• smˆS˜ÿ (•mtAr
sµpek$• puerApuir Œb•gt h•et pAir n• Žb•M ŽKn ŒiD•k•ArI h•eyù b•es ŒAeC. tAr• yAed•r ŒAG•At k•reC
ö½Vr sb•ik•C¢ siWk• smeyù” k•ern. tAed•r sAh•AeyYr j“‘ ek•Ÿ pAez en”. 2 ŒAim eB˜eb•
12
ŒAim j“Ain ey mAnux sArAj“Ib•n sueK o ŒAneª• ed•KlAm ey yAr• eb<•ec• ŒAeC tAed•r ec•eyù m]t mAnuxed•r
eb<•ec• TAk•et pAreb•Ð ŽwA” sbR•mh•í k•Aj“. 13ö½Vr Œb•S˜î• Œenk• B˜Al.
c•An öetYek• pAnIyù/ KA† Žb•M tAed•r k•Aej“r meD•Y 3
ey smˆS˜ÿ elAek•r• j“e›˜år Œb•Yb•ih•t per mAr•
ŒAnª• K<uej“ pAk•. Ž” h•l öˆ½Verr Ÿph•Ar. 14ŒAim egeC ŒTb•• yAr• ŽKno j“›˜åAyù in/ tAed•r meD•Y
j“Ain ö½Vr y• k•ern t• ic•rS˜îAyùI h•yù. mAnux ö½Verr ek•An Žk•d•l B˜Ael• Œb•S˜îAyù ŒAeC? ek•nÀ ek•nn•
k•m$k•AØek• b•A¼Aeto pAer n• Žb•M k•mAeto pAer Ž” sUey$r nIec• ey smˆS˜ÿ mª• k•Aj“ h•eyù TAek• tAr•
n•. ŒAr ö½Vr t• k•ereCn k•ArŠ yAet mAnux t¡Aek• t• k•Kn”• ed•eKin.
sµ•åAn j“AnAyù. 15ŒtIet ey G•wnAÙil G•ewiCl
esÙilek• ŒAmrA b•d•lAet pArb• n•. B˜ib•`et y• k•iWn šm ek•n k•reb•À
4
G•wAr t• G•web• Žb•M ŒAmr• tAek•o b•d•lAet pArb• tArpr ŒAim eB˜eb•iClAm/ "elAek• ek•n Žt
n•. ik••–˜Þ ö½Vr ed•eKn ik• sAP•lYmiØt h•eyùeC.* k•iWn piršm k•erÀ® ŒAim l(•Y k•eriClAm ey elAek•
16
ŒAim sU e y$ r nIec• Ž” G•wnAÙilr sA(•I. sb•smyù sP•l h•et o Œ‘ elAek•ed•r eTek• B˜Ael•
ŒAd•Alet sAD•t u • o inÅk•l¿• TAk•• Ÿic•í. ik••–˜Þ ŒAim h•et ec•X• k•er. ek•nÀ k•ArŠ tAr• öx$AprAyùŠ. tAr•
esKAeno éXtA ed•eKiC. 17tA” ŒAim inej“ek• c•Ayù n• tAr ec•eyù eb•zI Œ‘ elAek• ik•C¢ eB˜Ag k•r¨k•.
b•eliClAm/ "sb•ik•C¢ r epCen” ö½V e rr Žk•iw Žsb•” ŒsAr/ h•AoyùAr epCen eCAw• mA^.
5
smyùAnuyAyùI pirk•Â˜¯n• ŒAeC Žb•M ö½Vr inid$•X smeyù” ik•C¢ elAk• b•el/ "h•At Ùiweyù ik•C¢ n• k•er b•es
mAnuexr k•Aej“r ib•c•Ar k•reb•n. ö½Vr B˜Al Žb•M KArAp TAk•Aw• eb•Ak•Aem•. k•Aj“ n• k•rel n• eKet epeyù
mAnuxed•r• ib•c•Ar k•reb•n.® mret h•eb•.® 6 Žw• h•yùet• sitY. ik••–˜Þ sb•smyù eb•zI
ij“ins pAoyùAr j“‘ h•AoyùAr epCen eCAwAr eTek•
mAnx
u ik• iWk• pZed•r” met•À Œe˜¯ s•–˜ÞX TAk•• B˜Al.
18 7
mAnux Žek• Œe‘r seÒ˜ y• y• k•er es” ib•xeyù ŒAim sUey$r nIec• ŒAer• ik•C¢ ŒTRh•In ij“ins
ŒAim eB˜eb•iClAm Žb•M ŒAim inej“ek• b•eliClAm/ ed•KlAm. 8Žk•j“n b•Yi)˜r pirb•Ar n• TAk•et pAer.
"ö½Vr mAnuxek• pZr metA” ed•Ket c•An.® 19mAnux tAr B˜A” b•• s•–˜ÿAn n• TAk•et pAer. ik••–˜Þ tb•uo es
ik• pZed•r ec•eyù ešyùÀ n•? ek•nÀ k•ArŠ sb•ik•C¢” k•iWn piršm k•er yAeb•. tAr y• ŒAeC t• ineyù es
ŒTRh•In. pZ Žb•M mAnuxed•r e(•e^ Žk•” b•YApAr k•Kno s•–˜ÞX TAk•eb• n•. ek•n teb• ŒAim ŒAmAr
G•ewÐ ŸB˜eyùr” m]&u“Y ŒAes. mAnux Žb•M pZr• Žk•” j“Ib•n ŸpeB˜Ag nA k•er k•iWn piršm k•rb•À ŽwAo
"in>½VAs® enyù. Žk•iw m]t mAnux o m]t pZr meD•Y Kub• KArAp o ŒTRh•In.
ik• ek•Ano pATRk•Y ŒAeCÀ 20mAnux Žb•M pZed•r ed•h•
Žk•”B˜Aeb• ib•lIn h•yù. tAr• mAiw eTek•” ŒAes Žb•M b•Þ“u o pirb•Ar zi)˜ ej“AgAyù
mAiwet” iP•er yAyù. 21ek• j“Aen mAnuexr ŒA ™Ar ik• 9
Žk•j“enr ec•eyù éj“n elAk•• B˜Al. éj“n elAk•
h•yùÀ ek• b•let pAer pZr ek•An ŒA ™• yKn mAiwr Žk•seÒ˜ k•Aj“ k•rel tAr P•l B˜Al h•yù.
nIec• öeb•z k•reC tKn h•yùet• ek•An mAnuexr ŒA ™• 10
yid• ek•An b•Yi)˜ pe¼ yAyù/ Œpr b•Yi)˜ tAek•
ö½Verr k•AeC yAe•CÀ ŸWet sAh•AyY k•er. ik••–˜Þ ey Žk•• k•Aj“ k•er/ es
22
tA” ŒAim ed•eKiClAm sb•eTek• B˜Al ŸpAyù h•l yid• pe¼ teb• tAek• ŸWet sAh•AyY k•rAr met•
Žk•j“n mAnux tAr yA ŒAeC Žb•M es y• k•ereC tA” ek•Ÿ” TAek• n•.
11
ineyù ŒAneª• emet TAk••. Žb•M Žk•j“n mAnuexr yid• éj“n elAk••Žk•seÒ˜ G•uemAyù tAr• Ÿ%Ap
tAr B˜ib•`í ineyù ic•i•–˜ÿt h•oyùA Ÿic•í nyù. ek•nÀ pAeb•. ik••–˜Þ ey Žk•• ezAyù es Ÿ%Ap eTek• b•iÇ•ˆt
k•ArŠ ek•Ÿ es” b•Yi)˜ek• tAr B˜ib•`et ik• G•web• h•eb•.
12
t• d•zRn k•rAet pAreb• n•. ey Žk•• tAek• sh•ej“” •zߨr• h•Aireyù ed•eb•
ik••–˜Þ éj“n elAk• Žk•seÒ˜ TAk•el tAed•r h•ArAen•
s•µ˜õb• nyù. itnj“n mAnux Žk•^ h•el tAed•r zi)˜
pd• 15 ŒTb•• "ŽKn y• G•weC t• ŒtIeto G•ewiCl•. B˜ib•`et
y• G•web• t• ŒtIeto G•eweC•. ö½Vr G•wnAÙil b••r b•Ar G•wAn•.¾¾
ŒAer• eb•zI h•eb•. tAr• h•l Žk•seÒ˜ j“¼Aen• d•i¼r
619 Ÿped•zk• 4:13-6:2
itniw ŒMezr met•. tAed•r zi)˜ek• B˜AÒ˜• Kub•” Ͻy V $ id•eyù sK
u ek•n• yAyù nA
10
k•iWn. ey b•Yi)˜ wAk•• B˜AelAb•Aes es k•Kno tAr k•AeC
y• wAk•• ŒAeC t• ineyù s•–˜ÞX TAk•et pAreb•• n•. ey
mAnxu / rAj“nIit o j“niöytù A ϽVy$ B˜AelAb•Aes es yt” pAk• n• ek•n s•–˜ÞX h•et
13
Žk•j“n d•ir@• tr¨Š ent• yid• |•AnI h•yù teb• pAreb• n•. Žsb•” ŒTRh•In.
es Žk•j“n b•]ß“ eb•Ak•• rAj“• Œep(•• ešyù. es” b•]ß “ 11
ey b•Yi)˜r yt sµpd• ŒAeC/ es” sµpd• b•Yeyùr
rAj“• stk$•b•A,Iet k•An ed•n n•. 14es” tr¨Š zAsk• j“‘ tt b•Þu“o ŒAeC. tA” D•nI b•Yi)˜r ök]•t ŒeTR
rAej“Yr Žk•j“n grIb• nAgirk• h•eyù j“›˜åAet pAern. ek•An lAB˜” h•yù n•. es ZD•u” tAr sµped•r id•ek•
itin ed•ezr zAsn B˜Ar inet k•ArAgAr eTek• ŸeW tAik•eyù TAk•et pAer.
ŒAset pAern. 15ik••–˜Þ Ž j“Ib•en ŒAim mAnuxek• 12
ey b•Yi)˜ sArAid•n k•iWn piršm k•er es G•er
ed•eK ej“eniC ey mAnux es” tr¨, entAek• ŒnusrŠ iP•er zAi•–˜ÿet G•uemAyù. es sAmA‘ ik•C¢ eKl b•• n•
k•reb•. es” h•eb• n&u“n rAj“•. 16Œenk• mAnux Ž” eKeyù TAk•l esw• ib•xyù nyù. ik••–˜Þ ey D•nI b•Yi)˜ es
tr¨,ek• ŒnusrŠ k•reb•. ik••–˜Þ per ŽrA” ŒAb•Ar sµpd• r(•Ar éiü‚•–˜ÿAyù rAet B˜Al k•er G•uemAet pAer
t¡Aek• sç k•ret pAreb• n•. ŽwAo ŒTRh•In/ h•Aoyù•r n•.
13
ipCen eCAw•. ŒAim sUey$r nIec• Žk• é>Kj“nk• G•wn• l(•Y
k•eriC. Žk•j“n b•Yi)˜ B˜ib•`etr j“‘ ŒTR sÇ•ˆyù
öitš¨it sµ•ˆV e Þ“ sAb•D•An eTek•A k•er. ik••–˜Þ Žr pir,Am h•yù sms´AmUlk•. 14Žrpr

5 yKn ö½Verr ŸpAsn• k•reb• tKn stk$• TAk•eb•.


ö½Vrek• eb•Ak•Ar mt qneb•† ed•oyùAr eTek• tAr
k•T• ezAn• Œenk• B˜Ael•. ey mUKR es inej“r Œ|•Aet”
ek•An Žk• ŒG•wen es sb• ik•C¢ h•ArAyù/ Žr P•el
s•–˜ÿAnek• ed•oyùAr met• tAr ŒAr ik•C¢” Œb•izX TAek•
n•.
Œ‘Ayù k•Aj“ k•er eP•el. 2 ö½Vrek• öitš¨it id•el
es sµ•ˆV eÞ“ stk$• eTek••. ö½Vrek• ik•C¢ b•lel sAb•D•Aen ŒAmr• KAil h•Aet ŒAis Žb•M KAil h•Aet yA”
15
b•el•. ŒAeb•gc•Ailt h•eyù h•WAí ek•An k•T• id•eyù eP•el• Žk•j“n mAnux KAil h•Aet mAïgB˜$ eTek• j“›˜å
n•. ö½Vr b•As k•ern S•VˆegR ŒAr &u“im p]iTb•Iet. tA” enyù. ŒAr es yKn mAr• yAyù/ es Žk•”B˜Aeb• ir)˜
ö½Vrek• etAmAr sAmA‘ ik•C¢ k•TA” b•l• Ÿic•í. Ž” Œb•S˜îAyù ib•d•Ayù enyù. es P•l lAeB˜r j“‘ k•iWn
öb•Ad•iw stY eyÉ piršm k•er ik••–˜Þ mAr• egel ek•An ik•C¢” seÒ˜ ineyù
3
é>S•Vˆ¹÷ eymn Œenk• é>iü‚•–˜ÿ• seÒ˜ ineyù ŒAes/ eyet pAer n•. 16Žw• é>Kj“nk• ey Žk•j“n mAnux
mUKR etmn” Žk•rAz z€• ineyù ŒAes. eyB˜Aeb• p]iTb•Iet ŒAes esB˜Aeb•” es p]iTb•I eTek•
ib•d•Ayù enyù. ŽB˜Aeb• h•AoyùAr epCen C¢ew es ik• pAyùÀ
4
&u“im ö½Vrek• ek•An öitš¨it id•el t• Œb••” 17es ek•b•lmA^ yˆ–˜¤,• Žb•M é>K pAyù. ezx py$•–˜ÿ es
r(•• k•reb•. etAmAr öitš¨it r(•• k•ret ed•rI h•eyù pe¼ h•tAz/ ib•r)˜ o i(•ˆ¹ˆÿ?
ek•Aer• n•. ö½Vr mUKeR d•r öit ösnÍ nn. &u“im ö½Vrek•
y• ed•eb• b•el öitš¨it id•eyùC t• d•Ao. 5öitš¨it etAmAr k•Aej“r meD•Y ŒAnª• Keu< j“ nAo
id•eyù pAln n• k•ret pArAr eTek• öitš¨it n• 18
Žk•j“n b•Yi)˜r pe(• sb•ec•eyù B˜Al sUey$r nIec•
ed•oyù• B˜Al. 6tA” etAmAr k•T• eyn etAmAr pAepr KA†/ pAnIyù o tAr k•Aej“r meD•Y ŒAnª• pAoyù•.
k•ArŠ n• h•yù. yAj“k•ek• Žw• b•el• n•/ "ŒAim y• ö½Vr tAek• j“Ib•n id•eyùeCn Žb•M ŽwA” tAr sbR•S•Vˆ.
19
b•eliC tAr ŒTR Ž” nyù?® &u“im yid• Žrk•m k•r yid• ö½Vr Žk•j“n b•Yi)˜ek• D•nsµpd• o esw•
tAh•el ö½Vr ß*uß “ h•eyù &u“im y•r j“‘ k•Aj“ k•erC eB˜Ag k•rAr (•mtA ed•n teb• tAr t• Œb••” eB˜Ag
t• Db•Ms k•er eP•leb•n. 7etAmAr ŒTRh•In S•Vˆ¹÷ o k•r• Ÿic•í/ k•ArŠ t• h•l ö½Verr Ÿph•Ar. es” b•Yi)˜
Œh•¿•Ar eyn etAmAr ib•pd• n• efek• ŒAen. &u“im Œb••” tAr öAˆ¹ˆÿ ij“insÙil S•VˆIk•Ar k•reb• Žb•M
Œb••” ö½Vrek• šß“A k•reb•. tAr k•Aj“ ŸpeB˜Ag k•reb•/ Ž h•l ö½Verr Ÿph•Ar.
20
Žk•j“n b•Yi)˜ eb•zI b•Cr b<•Aec• n•. tA” tAek•
öitiw ˆzAsek•r oper Žk•j“n zAsk• ŒAeCn sArAj“Ib•n ŽÙil men rAKet h•eb•. ö½Vr y• k•ret
8
ik•C¢ ed•ez ed•K• yAyù ey d•ir@• mAnux b•AD•Y h•eyù c•A”eb•n tA” itin k•reb•n.
k•iWn piršm k•reC. Žw• d•ir@• mAnuxed•r öit suib•c•Ar
nyù. Žw• tAed•r S•VˆATRib•erAD•I. ik••–˜Þ ib•iS•åt h•eyùA n•. Ͻy V $ sK
u b•eyù ŒAen nA
ey zAsk• Ž” mAnuxed•r opr ej“Ar KAwAe•C/ tAr
oper ej“Ar KAwAenAr j“‘ reyùeC ŒAer• Žk•j“n
zAsk•. 9rAj“•o tAr lAeB˜r B˜Ag pAyù. ed•ezr
6 ŒAim sUey$r nIec• ŒAer• ik•C¢ ed•eKiC y• ‘AyY
nyù. Žw• elAek•ed•r pe(• Kub•” KArAp. 2ö½Vr
ed•ezr ÖÖÖ h•yù Žk•j“n zAsk• ŒAerk•j“n Ÿ•c•tm zAsk• þˆArA
D•nsµpd• tAed•r meD•Y B˜AgAB˜Aig h•yù.* ötAirt h•yù Žb•M tAr• Žk•j“n mh•An zAsk• þˆArA ötAirt h•yù•.
Ÿped•zk• 6:3-7:25 620

k•AŸek• öc•¢r D•nsµpd•/ mAnsµ•åAn ed•n. es” b•Yi)˜r 6


mUeKRr Œ·h•Ais h•l pAe^r nIec• ‰ˆl•–˜ÿ k<•AwAr
y• öeyùAj“n b•• c•Aih•d•• h•et pAer es sb•” tAr met• y• Žt” tA¼AtAi¼ pue¼ yAyù ey pA^iw Ÿ%ˆ¹ˆÿ
ŒAeC. ik••–˜Þ ö½Vr tAek• essb• eB˜Ag k•ret ed•n n•. py$•–˜ÿ h•yù n•. ŽwAo ŒsAr.
7
ek•An Žk• Œpiric•t Žes tAr smˆS˜ÿ ik•C¢ ŒiD•k•Ar Žk•j“n |•AnI yid• k•Aer• k•AC eTek• yeTX ŒTR
k•er enyù. Žw• Kub•” KArAp o ŒTRh•In. pAyù teb• es tAr |•Ano Bu˜el yAyù. ŒTR tAr eb•AD•zi)˜
3
Žk•j“n b•Yi)˜ d•IG•$id•n b<•Ac•et pAer. tAr 100iw nX k•er ed•yù.
8
s•–˜ÿAn TAk•et pAer. ik••–˜Þ es yid• Žsb• ineyù s•–˜ÞX ek•An ik•C¢ n&u“n k•er ŒAr•µ˜õ k•rb•Ar ec•eyù tAek•
n• TAek• o tAr m]&u“Yr pr yid• tAek• ek•Ÿ men n• ezx k•r• B˜Al. ŒqD•y$Y o Œh•¿•ArI h•oyùAr ec•eyù
rAeK/ teb• ŒAmAr men h•yù ey izZ j“›˜å mA^ mAr• zA•–˜ÿ o qD•y$YzIl h•oyùA B˜Al.
igeyùeC eso Ž” b•Yi)˜r ec•eyù B˜Al. 4 Žk•w• m]t 9
h•WAí ereg oW• Ÿic•í nyù. k•ArŠ rAg k•r•
izZr j“›˜å ök]•tpe(• ŒTRh•In. es” izZiwek• ek•An mUKRAim.
10
nAm ed•oyùAr ŒAeg” tAek• Žk• ŒÞ“k•Ar k•b•er smAiD•S˜î Žk•T• b•l• Ÿic•í nyù/ "ŽKnk•Ar eTek• ŒAegr
k•r• h•yù. 5 es” izZiw k•Kno ik•C¢” j“Anet pAer smyù ek•n eb•zI B˜Al iCl.® k•ArŠ |•An ŒAmAed•r Ž”
n•. es k•Kno sUey$ro muK ed•eK n•. ik••–˜Þ es” öe½Ír id•ek• c•Ailt k•er n•.
izZiwo Œenk• eb•zI ib•šAm pAyù es” b•Yi)˜r ec•eyù
11
ey ö½Verr ed•oyù• Ÿph•Ar eB˜Ag k•ret pAer n•. sµpi% TAk•Ar ec•eyù |•An TAk•• B˜Al. yeTX
6
es” b•Yi)˜ 2/000 b•Cr eb<•ec• TAk•et pAer. ik••–˜Þ sµpd• CA¼Ao |•AnI b•Yi)˜r• ök]•tpe(• eb•zI lAB˜b•An
yid• es j“Ib•nek• ŸpeB˜Ag k•ret n• pAer teb• ey h•n. 12ö|•A o sµpd• ŸB˜eyù” etAmAek• r(•• k•ret
izZiwr j“›˜åmA^ m]&u“Y h•eyùeC es ŒAr Ž” b•Yi)˜ ik• pAer. ik••–˜Þ ey |•An ö|•Ar mAD•Yem lAB˜ k•r• yAyù t•
Žk•” S˜îAen yAeb•À etAmAr j“Ib•nek• d•IG•$ k•ret pAer?
7 13
Žk•j“n elAk• k•Aj“ k•er c•el. ek•nÀ inej“r ö½Vr y• k•ereCn es id•ek• tAik•eyù ed•K. yid•
Œå sMS˜îAenr j“‘. ik••–˜Þ es k•Kn” s•–˜ÞX TAek• n•. ek•An ik•C¢ etAmAr Bu˜lo men h•yù tb•uo &u“im t•
8
Ž” ib•xeyù Žk•j“n |•AnI o mUeKRr meD•Y ek•An tP•Aí pAÂwAet pAreb• n•? 14j“Ib•n suª•r/ tAek• ŸpeB˜Ag
en”. Žr ec•eyù Žk•j“n grIb• mAnux h•oyùAo B˜Al ey k•r. ik••–˜Þ j“Ib•n yKn k•Xk•r h•eb• tKn men ereK•
j“Aen ik•B˜Aeb• j“Ib•nek• emen inet h•yù. 9 lAB˜ ö½Vr ŒAmAed•r susmyù o é>smyù é”” ed•n Žb•M
k•rb•Ar ec•eyù inej“r y• ŒAeC t• ineyù KuzI TAk•• ek•Ÿ” j“Aen n• B˜ib•`et ik• h•et pAer.
B˜Al. eb•zI lAeB˜r ötYAz• k•r• h•AoyùAr ipCen
eCAwAr metA” ŒTRh•In. 10yA G•eweC tA b•æpUebR•” iS˜îr mAnx
u sitYk•Aerr B˜Al h•et pAer nA
15
h•eyù iCl. elAek•r• ek• eb•zI zi)˜zAlI Ž” ineyù ŒAmAr Ž” ŒeyAgY j“Ib•en ŒAim Œenk• ik•C¢
inej“ed•r meD•Y ib•tek$•r ek•An ŒTR h•yù n•. 11d•IG•$ ed•eKiC Žb•M ŒAim ŒAer• ed•eKiC ik•B˜Aeb• éX elAk•
ib•tk$• ek•An k•Aej“ lAeg n• Žb•M ŽwA ik• B˜Ael• d•IG•$id•n eb<•ec• TAek•. ŒTc• D•Aim$k• elAk• ŒÂ˜¯ b•yùes
-
k•Aj“ k•erÀ mArA yAyù. 16 17ek•n ŒA ™h•nn k•reb•À k•Kno Kub•
12
Žk•j“n b•Yi)˜r ŒeyAgY j“Ib•enr b•Yiˆ¹ˆÿet tAr B˜Alo h•eb• n• b•• Kub• KArApo h•eb• n•. eb•zI |•AnI
pe(• sb•ec•eyù B˜Ael• ik• tA ek• j“AenÀ tAr j“Ib•n b•• eb•zI mUKR ek•AnwA” h•eb• n•. ek•n &u“im etAmAr
Žk• CAyùAr met• Œitb•Aih•t h•yù. ek•Ÿ b•let pAer Œi•–˜ÿm smeyùr ŒAeg mAr• yAeb•À
n• Ž” p]iTb•Iet pr mUæe%$ ik• h•eb•. 18
&u“im Žid•k• oid•k• éid•ek• TAk•Ar ec•X• k•r.
Žmnik• ö½Verr Œnusr,k•ArIrAo ik•C¢ B˜Al o ik•C¢
siu z(•AmAl• sMk•ln mª• k•Aj“ k•er TAek•. 19ö|•A mAnuxek• zi)˜ ej“AgAyù.

7 B˜Al sugeÞ“r ec•eyù sunAm ešyù. Žk•j“n mAnuexr


ey id•n j“›˜å h•yù es” id•enr eTek• tAr m]&u“Yid•n
B˜Al.
Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ zh•err d•zj“n zAsek•r ec•eyù
eb•zI zi)˜zAlI. 20iniü‚tB˜Aeb•/ Ž” BU˜mØel Žmn
Žk•j“no D•Aim$k• b•Yi)˜ en” ey ek•An Œ‘Ayù k•er in.
2 21
Ÿíseb•r g]eh• yAoyùAr ec•eyù ezAek•r g]eh• yAoyù• mAnuexr sb• k•TAyù k•An id•o n•. &u“im h•yùet•
B˜Al. ek•nÀ k•Ar, ezAek•r g]eh• elAek•rA sitY” j“Aneb• Zneb• etAmAr Bˆ]•tY etAmAr inª•• k•reC. 22Žb•M &u“im
ey sb• mAnux” mr,zIl. j“An ey &u“im inej“o Œenk•smyù Œ‘ed•r b•d•nAm
3
ŒAneª•r ec•eyù é>K ešyù. ek•nÀ yKn ŒAmr• k•erC.
23
é>K pA” tKn ŒAmAed•r h•äd•yù Zß“ h•yù. ŒAim ŒAmAr |•An id•eyù Ž” smˆS˜ÿ ik•C¢ eB˜eb•
4
ey |•AnI es m]&u“Yr k•TAo B˜Aeb• ik••–˜Þ mUKR ZD•u” ed•eKiC. ŒAim sitYk•Aerr |•AnlAB˜ k•ret ec•eyùiC.
ŒAemAd•-öemAed•r k•T• ic••–˜ÿ• k•er. ik••–˜Þ t• Œs•µ˜õb•. 24ŒAim smˆS˜ÿ ij“inesr ŒˆiS˜ÿe ׈r
5
Žk•j“n mUeKRr þˆAr• özMist h•oyùAr ec•eyù |•AnI D•rŠ b•uJ“et pAir n•. Žw• k•Aer• pe(• b•ueJ“ oW•
b•Yi)˜r þˆAr• smAelAic•t h•oyùAo ešyù. Kub•” k•iWn. 25ŒAim ŒD•Yyù, k•eriC o Œenk• ec•X•
621 Ÿped•zk• 7:26-9:2
10
k•eriC sitYk•Aerr |•An K<uej“ epet. ŒAim sb•ik•C¢r ŒAim ed•eKiC ik•B˜Aeb• mª• elAek•ed•r Œe–˜ÿYiX
eB˜trk•Ar b•YAKY• K<uej“ epet ec•eyùiC. ŒAim ik• iß*yù• sµpå h•yù. Ïsb• mª• elAk• yeT•CB˜Aeb• pib•^
izKlAmÀ ŒAim j“AnlAm Œsí h•oyùA eb•Ak•Aem•/ mUeKRr S˜îAen eyt Žb•M tAr• zh•er ök]•tpe(• ik• k•eriCl
met• k•Aj“ k•r• pAglAem•. t• elAek• Bu˜el yAyù.
26
ŒAim ŒAer• ed•eKiClAm ey ik•C¢ nArI h•l B˜yù¿•r
Žk• P<•Aed•r met•/ tAed•r h•äd•yù j“Aelr met• o b•Aæ ib•c•Ar/ pru Sˆ˜ð Ar o zAˆiS˜ÿ
11
izk•elr met•. Ž”rk•m nArIr P<•Aed• p¼Ar ec•eyù k•Kno k•Kno mª• elAek•r• tAed•r KArAp
m]&u“Yo ešyù. ey ö½Vrek• ŒnusrŠ k•er es Žed•r k•Aej“r j“‘ seÒ˜ seÒ˜ zAiS˜ÿ pAyù n•. Žj“‘ tAr•
eTek• dU•er TAk•eb•. ik••–˜Þ Žk•j“n pApI Žed•r h•Aet ŒAer• KArAp k•Aej“ inej“ed•r ilˆ¹ˆÿ k•er.
12
D•r• p¼eb•. Žk•j“n pApI Žk•ezAiw KArAp k•Aj“ k•ret
27-28
Ÿped•zk• b•ll/ "ŒAim Ž” smˆS˜ÿ ik•C¢ eyAg pAer. es d•IG•$id•n eb<•ec•o TAk•et pAer. ik••–˜Þ ŒAim
k•er ed•Ket ec•eyùiClAm ek•An Ÿ%r pAoyù• yAyù ik•n•. Žo j“Ain ey ö½Vrek• mA‘ k•r• o šß“• k•r• Œenk•
ŒAim ŽKno Ÿ%err Œep(•Ayù reyù i C. ŒAim B˜Al. 13mª• elAek•r• ö½Vrek• šß“• k•er n•/ tA”
ek•b•lmA^ Žk•iw ij“inx K<uej“ eplAm. h•Aj“Ar j“enr tAr• k•Kno B˜Al ik•C¢ pAyù n•. tAr• d•IG•$id•n eb<•ec•
meD•Y Žk•j“n B˜Al mAnux ŒAeC. ik••–˜Þ ŒAim Žk•j“no TAek• n•. tAed•r j“Ib•n es” CAyùAr mt h•yù nA y•
B˜Al mih•lAek• K<uej“ pA” in. sUy$AeS˜ÿr pr d•IG•$ eTek• d•IG•$tr h•yù.
29 14
ŒAim ŒAer• Žk•w• ij“ins izeKiClAmÉ "ö½Vr” ŒAer• Œenk• ik•C¢ Ž” p]iTb•Iet” G•ew TAek•
sb• B˜Ael• mAnux qtrI k•ern. ik••–˜Þ mAnux KArAp yA ŒTRh•In. k•t smeyù B˜Ael• elAek•r KArAp h•yù
peT c•Ailt h•yù.® ŒAb•Ar KArAp elAek•r B˜Ael• h•yù. Žr ek•An mAen
h•yù n•. 15tA” ŒAim iS˜îr k•eriClAm ey j“Ib•nek•
|•An o zi)˜ ŸpeB˜Ag k•rb•. ek•nÀ k•ArŠ mAnuexr pe(• sUey$r

8 ek•Ÿ” Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜r met• k•er ek•An nIec• eöyù h•l KA†/ pAnIyù o ŒAneª•r meD•Y j“Ib•n
ij“insek• b•uJ“et b•• b•YAKY• k•ret pAreb• n•. ŸpeB˜Ag k•rA. yAet tAr• öitid•n k•Aj“ k•er
tAr |•An” tAek• suKI k•reb•. Žk•mA^ |•An” é>Kek• j“Ib•nek• ŸpeB˜Ag k•ret pAer/ y• ö½Vr tAed•r
sueK pir,t k•ret pAer. sUey$r nIec• id•eyùeCn.
2
ŒAim sbR•d•A rAj“Ar ŒAed•z mA‘ k•ir. ŒAim Žw•
k•ir k•ArŠ ŒAim ö½Verr k•AeC Žk•iw öitš¨it k•eriC. ö½rV y• ik•C¢ k•ern t• ŒAmr• b•Ju “et pAir nA
3
rAj“Aek• etAmAr prAmzR j“AnAet B˜yù epeyùA n•. 16
ŒAim inej“ek• ö|•ApU,$ k•rAr d•Aiyù ׈ inlAm.
Žb•M k•Kno Œ‘Ayùek• smTRn ek•Aer• n•. ik••–˜Þ men elAek•rA Ž” j“Ib•en y• k•er TAek• t• ŒAim B˜Al
ereK• ey rAj“• tAr ”•CAnuyAyùI ŒAed•z ed•n. 4rAj“Ar k•er l(•Y k•eriClAm. ŒAim ed•eKiClAm Œenk• elAk•
ŒAed•z ed•oyùAr ŒiD•k•Ar ŒAeC Žb•M ek•Ÿ” tAek• b•YˆS˜ÿ. tAr• id•n rAt k•Aj“ k•er Žb•M öAyù G•uemAyù n•
b•el id•et pAer n• tAr ik• k•r• Ÿic•í. 5ey b•Yi)˜ b•lel” c•el. 17ŒAim ŒAer• Œenk• ik•C¢ ed•eKiClAm
rAj“Ar ŒAed•z emen c•el srk•Aerr seÒ˜ tAr ek•An y• ö½Vr k•ern. ŒAim Žo ed•eKiClAm sUey$r nIec•
sms´• h•eb• nA. Žb•M Žk•j“n |•AnI elAk• j“Aen iWk• ö½Vr y• k•ern elAek•rA t• Œb••” eb•AeJ“. Žk•j“n
ek•An smeyù Žb•M ik•B˜Aeb• rAj“Ar k•AeC eyet h•eb•. b•Yi)˜ ec•X• k•ret pAer ik••–˜Þ es sP•l h•eb• n•.
6
Žmnik• elAek•r ib•iB˜å sms´• TAk•• se%Ño Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜ b•let pAern ey itin ö½Vr y•
öetYk•iw k•Aej“r Žk•w• siWk• smyù o siWk• pß“it k•ern t• eb•AeJ“n/ ik••–˜Þ ŒAsel t• sitY nyù.
ŒAeC. 7 ŒAr es iniü‚tB˜Aeb• j“Aen n• ik• h•et pAer.
ek•nÀ k•ArŠ ek•Ÿ” tAek• b•let pAreb• n• B˜ib•`et m&] “u Y ik• ‘AyYÀ
ik• h•eb•.
8
ek•An mAnuexr” tAr ŒA ™Aek• D•er rAKAr (•mt• 9
ŒAim Ž sb•ik•C¢ gB˜IrB˜Aeb• ic••–˜ÿ• k•eriClAm.
ŒAim ed•eKiClAm D•Aim$k• o |•AnI elAek•r• y•
en”. ek•Ÿ” m]&u“Yek• ŒAwk•Aet pAreb• n•. yueß“r k•ern b•• tAed•r y• h•yù es sb•” ö½Vr” inyùˆ–˜¤Š
smyù ek•An qse‘r” eyK•en KuzI yAoyùAr S•VˆAD•Int• k•ern. elAek•rA j“Aen n• tAed•r G•],• k•r• h•eb•/ n•
en”. Žk•”B˜Aeb• yid• ek•An b•Yi)˜ Œ‘Ayù k•er teb• B˜AelAb•As• h•eb•. elAek•r• Žo j“Aen nA B˜ib•`et
es” Œ‘Ayù tAek• mui)˜ ed•yù n•. ik• h•eb•.
9
ŒAim öetYk•iw ij“inx py$Yeb•(•Š k•eriC ŒAr 2
ik••–˜Þ sb•Ar e(•e^ Žk•” ij“ins G•ew. B˜Al o
eB˜eb•iC ek•n sUey$r nIec• Žrk•m h•yù. ŒAim Žo mª• ŸB˜yù D•re,r elAek•rA” mArA yAn. Zic• o ŒZic•
ed•eKiC ey Žk•j“n b•Yi)˜ ik•B˜Aeb• ŒAerk•j“n b•Yi)˜r éD•re,r elAek•r k•AeC” m]&u“Y ŒAes. yAr• ö½Vrek•
opr ŒAiD•petYr j“‘ (•mtAr epCen eCAew. Žw• qneb•† ed•yù n• tAed•r met•• yAr• ö½Vrek• qneb•†
tAr pe(• KArAp. ed•yù tArAo mAr• yAyù. Žk•j“n B˜Al elAk•o Žk•j“n
Ÿped•zk• 9:3-10:10 622

pApIr mt mAr• yAyù. ey b•Yi)˜ ö½Verr k•AeC ib•ezx men h•eyùeC. 14Žk•iw eCAw zh•er Kub• ŒÂ˜¯ sMKYk•
öitš¨it ed•yù eso es” b•Yi)˜r met• mAr• yAyù/ ey elAk• b•As k•rt. Žk•j“n rAj“• zh•riw j“yù k•ret
ö½Verr k•AeC öitš¨it id•et B˜yù pAyù. Želn Žb•M tAr esnAb•Aih•nI id•eyù c•Arid•k• eTek•
3
sUey$r nIec• y• ik•C¢ KArAp G•wn• G•ew öetYek•r iG•er eP•leln Žb•M zh•err c•ArpAez Œb•erAD• gWn
e(•e^ Žk•” pir,it h•yù. ŽwAo Kub•” KArAp ey k•reln. 15ik••–˜Þ es” zh•er Žk•j“n |•AnI mAnux b•As
elAek•rA sb•smyù mª• o mUeKRr met• ic••–˜ÿ• k•reb• k•retn iyin d•ir@• iCeln. ik••–˜Þ itin tAr |•An
Žb•M es” ic••–˜ÿ• tAek• m]&u“Yr id•ek• ineyù yAeb•. 4 ey b•Yb•h•Ar k•er es” zh•rek• r(•• k•ern. sb•ik•C¢ ezx
ŽKno eb<•ec• ŒAeC es ey” eh•Ak• n• ek•n tAr j“‘ h•eyù yAoyùAr pr mAnux es” d•ir@• elAk•iwr k•T•
ŒAz• ŒAeC. Ž” öb•Ad•iw sitY eyÉ Bu˜el yAyù. 16ik••–˜Þ ŒAim ŽKno b•lb• ey qd•ih•k•
zi)˜r ec•eyù |•An ešyù. es” elAek•r• d•ir@•
j“Iib•t ku•ku•r m]t isMeh•r ec•eyù ešyù. elAk•iwr |•Aenr k•T• Bu˜el yAyù/ tAr k•T• Znet
Bu˜el yAyù. ik••–˜Þ tb•uo ŒAim |•Anek• ešyù b•el men
5
j“Iib•t mAnux j“Aen ey es mAr• yAeb•. ik••–˜Þ m]t k•ir.
17
mAnux ik•C¢ j“Aen n•. m]t mAnuexr ŒAr ek•An ik•C¢ Žk•j“n |•AnI b•Yi)˜r zA•–˜ÿ/ esQmY k•T• b•l•
pAoyùAr en”. mAnux Kub• tA¼AtAi¼ tAek• Bu˜el yAeb•. mUKRed•r meD•Y Žk•j“n zAsek•r gj$“enr ec•eyù eFr•
6
Žk•j“n b•Yi)˜r m]&“u Yr pr B˜Alb•As•/ G•,
] •/ öx$• ek•An B˜Al.
ik•C¢ Œb•izX TAek• n•. Žk•j“n m]t b•Yi)˜ sUey$r nIec• 18
yueß“ b•Yb•h•ät trb•Air o tIerr ec•eyù |•An ešyù.
y• ik•C¢ h•eb• tAet ŒAr B˜Ag eneb• n•. ik••–˜Þ Žk•j“n pApI B˜Al ij“insek• nX k•er eP•let
pAer.
yt(•Š pAer• j“Ib•nek• ŸpeB˜Ag k•r
7
é-Žk•iw mr• mAiCo sb•eTek• B˜Al sugÞ“ek•
&u“im etAmAr KA† o pAnIyùek• ŸpeB˜Ag k•r.
yid• &u“im Žsb• k•erA ö½Vr ŒAniª•t h•eb•n. 8 etAmAr
epAzAk• pir•Cd• pirâ•Ar rAeK• Žb•M mATAyù etl
10 égReÞ“ pir,t k•ret pAer. iWk• Žk•”B˜Aeb•
Œenk• |•An o sµ•åAn sAmA‘ eb•Ak•Aimet nX h•eyù
b•Yb•h•Ar k•er•. 9 sUey$r nIec• etAmAr ŒeyAgY j“Ib•n eyet pAer.
2
ytid•n TAek• ttid•n etAmAr S˜¤I/ yAek• &u“im B˜Alb•As Žk•j“n |•AnI mAnuexr ic••–˜ÿ• tAek• siWk• pT
tAr seÒ˜ &u“im j“Ib•n ŸpeB˜Ag k•r Žb•M etAmAr ed•KAyù/ ik••–˜Þ mUeKRr ic••–˜ÿ• tAek• ib•peT ineyù yAyù.
3
k•AeC y• ik•C¢ ŒAeC t• h•l Ž”. etAmAr j“Ib•en Žk•j“n mUKR rAˆS˜ÿ• id•eyù h•¡AwAr smyùo tAr eb•Ak•Aim
eysb• k•Aj“ etAmAyù k•ret h•eb• t• ŸpeB˜Ag k•er•. öd•zRn k•er TAek•. tA” sb•A” tAek• Žk•j“n mUKR
10
etAmAek• ey k•Aj“” ed•oyù• eh•Ak• n• ek•n sb•smyù ih•eseb• j“Anet pAer.
4
esw• Ÿ†msh• sµpå k•rAr ec•X• k•reb•. m]&u“Yr pr etAmAr minb• etAmAr opr rAg k•rel” c•Ak•ir
ŒAmr• sb•A” Žk•” j“AyùgAyù yAb•. esKAen ek•An k•Aj“/ eCe¼ id•o n•. &u“im zA•–˜ÿB˜Aeb• sh•Ayùt• k•er Œenk•
ek•An ic••–˜ÿ•/ ek•An |•An b•• ek•An ö|•A TAek• n•. b•¼ Bu˜l ZD•er inet pAreb•.
5
ŒAim sUey$r nIec• ŒAer• ik•C¢ KArAp ij“ins l(•Y
esQB˜AgYÀ éB˜A$ gYÀ ŒAmr• ik• k•ret pAirÀ k•eriC. ŽÙelA es” D•re,r Bu˜l y• zAsk•r•
11
ŒAim p]iTb•Iet ŒAer• ik•C¢ ij“ins l(•Y k•rlAm. sAD•Ar,t> k•er TAek•. 6mUKRed•r Ùr¨ ׈pU,R pd• ed•oyù•
ey ej“Aer ed•Q¼Ayù es sb•smyù öiteyAgItAyù ej“et h•yù. Œ‘id•ek• D•nI b•Yi)˜r• Ùr¨ ׈h•In k•Aj“ pAyù.
n•; Žk•iw zi)˜zAlI qs‘d•l sb•smyù yueß“ ej“et 7
ŒAim ed•eKiC yAed•r Bˆ]•tY h•oyùA Ÿic•í tAr• eG•A¼Ayù
nA. |•AnI b•Yi)˜ sb•smyù tAr k•eXApAij$“t ŒAh•Ar k•er yAe•C ŒTc• yAed•r zAsk• h•oyùAr k•T• tArA
pAyù n•/ ey c•AlAk• es sb•smyù sµpd• pAyù n•. Bˆ]•etYr mt Žed•r pAez eh•¡ew yAe•C.
Žk•j“n ib•þˆAn b•Yi)˜ sb•smyù tAr öApY yz pAyù n•.
Žmn smyù ŒAes yKn öetYek•r k•AeC ŒAzAtIt öetYk• k•Aej“” ib•pd• ŒAeC
öitku•lt• G•ew. 12Žk•j“n mAnux h•l es” j“Ael 8
ey b•Yi)˜ gt$ eK<Ae¼ es inej“” get$ pe¼ eyet
p¼• mAeCr mt ey j“Aen n• t• prb•tRIk•Ael ik• pAer. ey b•Yi)˜ tAr zi)˜ id•eyù Žk•iw ed•oyùAl
h•eb•/ es” P•<Aed• p¼• pAiKr met• ey tAr B˜ib•`teB˜e[˜ eP•let pAer es ed•oyùAelr Œpr id•ek• luik•eyù
j“Aen n•. ik••–˜Þ ŒAim j“Ain Žk•j“n mAnux h•WAí”TAk•• sAepr k•Ame¼ mAr• eyet pAer. 9 ey b•Yi)˜
éB˜$AegYr P<•Aed• pe¼ yAyù. ib•zAl pATr srAyù es pATerr ŒAG•Aet ŒAh•t h•et
pAer. ey b•Yi)˜ gAC k•Aew es” gACÙil tAr oper”
|•Aenr zi)˜ p¼et pAer.
13
yKn” ŒAim ek•An mAnuxek• ö|•Ar met• k•Aj“ 10
|•An ey ek•An k•Aj“ek• sh•j“ k•er ed•yù. eB˜¡At•
k•ret ed•eKiC t• ŒAmAr k•AeC ŒtY•–˜ÿ Ùr¨ ׈pU,R C¢ir id•eyù ek•An ik•C¢ k•Aw• z)˜ ik••–˜Þ es” C¢irwAet”
623 Ÿped•zk• 10:11-12:6
5
yid• zAn ed•oyù• yAyù teb• k•Aj“w• Œenk• sh•j“ h•eyù etAmr• j“AenA n• b•AtAs ek•ATAyù b•yù. etAmr•
yAyù. |•Ano es”rk•m”. j“An n• ik•B˜Aeb• izZr mAïgeB˜$ in>½VAs ŒAes.
11
Žk•j“n mAnux sApek• b•z k•ret j“Anet pAer. es”rk•m” ö½Vr ik• k•reb•n ŒAmAed•r j“An• en”.
ik••–˜Þ es” ÙŠ ŒTR h •In h•eyù pe¼ yKn tAr itin sb•ik•C¢ inyùˆ–˜¤Š k•ern.
6
Œnu p ˆ i S˜î i tet k•AŸek• sAep k•Am¼Ayù . |•Ano tA”/ sk•Al eTek•” erApŠ k•ret Zr¨ k•r o
es”rk•m”. seÞ“Yr smyù Œ‘ k•Aj“ k•er•. ek•nÀ k•ArŠ &u“im j“An
12
|•AnI mAnuexr k•TAyù KYAit ŒAes. ik••–˜Þ mUeKRr n• ik•es &u“im D•nI h•eb•. ŒTb•• ŸB˜yù” smAnB˜Aeb•
k•T• Db•Ms efek• ŒAen. B˜Ael•.
13
Žk•j“n mUKR Zr¨ eTek• ezx py$•–˜ÿ ölAp b•ek•. 7
ŒAel• suª•r. sUey$r ŒAel• ed•KAo B˜Al. 8 etAmAr
14
Žk•j“n mUKR/ es ik• k•reb• es b•YApAer b•æ k•TA j“Ib•enr öitiw id•n ŸpeB˜Ag k•erA. ik••–˜Þ yKn k•iWn
b•el. ik••–˜Þ B˜ib•`et ik• h•eb• t• ek•Ÿ” j“Aen n•. smyù ŒAseb• tKn B˜Ael• smeyùr k•TA S•åreŠ ereKA.
15
Žk•j“n mUeKRr G•er eP•rAr pT K<uej“ enoyùAr k•ArŠ nAn• ŒnTRk• b•YApAr G•web•.
met• b•uiß“ TAek• n•. tA” es sAr• j“Ib•n eKew mer.
eyQb•en ö½eV rr esb•• k•r
9
šemr mlU Y yt(•Š etAmAr eyQb•n ŒAeC tt(•, t• ŸpeB˜Ag
16
Žk•j“n rAj“• yid• izZsulB˜ h•yù t• ey ek•An k•r. sueK TAek••/ etAmAr öA, y• c•Ayù tA” k•r. ik••–˜Þ
ed•ezr pe(•” KArAp. ŒAb•Ar ek•An ed•ezr zAsk• men ereK• ö½Vr etAmAr sb• k•Aej“r ib•c•Ar k•reb•n.
yid• eB˜Aj“n ib•lAes m% TAek• sb•smyù esw• ed•ezr 10
eß*AD• þˆAr• pirc•Ailt h•eyù• n•. etAmAr ed•h•ek•
pe(• B˜Ael• nyù. 17ik••–˜Þ yid• ek•An rAj“A sd•b•Mzj“At ek•An mª• k•Aj“ k•ret id•o nA/ k•Ar, eyQb•n Žb•M
h•yù t• ed•ezr pe(• mÒ˜lk•r. yid• ek•An ed•ezr ”•C• ek•An k•Aej“ lAeg n•.
zAsk•g,/ ŒAneª•r j“‘ nyù ik••–˜Þ zi)˜r j“‘
yTAsmeyù KAyù tAh•el t• ed•ezr pe(• mÒ˜lj“nk• b•ß
] “ b•yeù sr sms´A
b•]ß “ b•yùes ey smeyù etAmAr j“Ib•nek• b•YTR
k•Ar, tAr• pirimt j“Ib•nyApn k•ern.
18
ey mAnux Œls h•yù tAr CAd• Pu•ew• h•eyù ß*em
b•Ai¼ eB˜e[˜ pe¼.
12 men h•eb• es” smyù ŒAsAr ŒAeg etAmAr
eyQb•en” &u“im s]iXk•t$Ar k•T• S•årŠ k•r.
19 2
KA† o @•A(•Ars mAnuexr j“Ib•nek• ŸpeB˜AgY c•Û•/ sUy$ Žb•M tAr• etAmAr k•AeC ŒÞ“k•Ar h•eyù
k•er etAel. ŒTR Œenk• sms´Ar smAD•An k•er ed•yù. ŒAsAr ŒAeg” eyQb•nk•Ael &u“im etAmAr s]iXk•t$Ar
k•T• B˜Aeb••. Žk•wAr pr Žk•w• J“e¼r metA” sms´•
prinª•A ŒAes.
20
rAj“Ar sµ•VˆeÞ“ KArAp k•T• b•el• n•. tAr sµ•VˆeÞ“ 3
es” smeyù etAmAr b•Aæet zi)˜ TAk•eb• n•.
KArAp ik•C¢ eB˜eb•• n•. &u“im yid• G•er Žk•Ao TAk• etAmAr p• ébR•l h•eyù eb<•ek• yAeb•. etAmAr d¡•At pe¼
tAh•elo ek•An D•nI b•Yi)˜r sµpek$• KArAp ik•C¢ eb•Ael• yAeb• ŒAr KAoyùAr b•A ic•ib•eyù KAoyùAr (•mt• TAk•eb•
n•. ek•nÀ k•ArŠ Žk•w• eCAw pAiKo Ÿe¼ igeyù sb•A”ek• n•. etAmAr #iXzi)˜ k•em yAeb•. 4etAmAr šb•Š (•mt•
es k•T• b•el id•et pAer. k•em yAeb•. &u“im rAˆS˜ÿAr z€• Znet pAeb• n•. Žmnik•
pATr id•eyù zs´d•An• B˜A[˜Ar z€•o &u“im Znet pAeb•
sAh•esr seÒ˜ B˜ib•`etr emAk•Aib•l• k•r n•. &u“im ek•An nArI k•eãr gAn Znet pAeb• n•. ik••–˜Þ

11
yAeb•.
ib•iB˜å rk•emr k•Aj“ k•rAr ec•X• k•er•. ik•C¢ eB˜Areb•lAyù ek•An Žk•iw pAiKr gAno etAmAek•
smyù per etAmAr B˜Al k•Aej“r P•l &u“im epeyù j“Aigeyù ed•eb• k•ArŠ &u“im G•uemAet pAreb• n•.
5
&u“im Ÿ<c•¢ j“AyùgAyù c•¼et B˜yù pAeb•/ &u“im etAmAr
2
etAmAr y• ŒAeC t• &u“im ib•iB˜å j“AyùgAyù ib•ineyùAg peTr opr pe¼ TAk•• öetYk•iw (u•@• ij“inesr
k•r. &u“im j“An n• p]iTb•Iet k•t ik•C¢ KArAp G•wet opr p• id•et B˜yù pAeb•. etAmAr c•¢l b•Ad•Am gAeCr
pAer. Pu•elr met• sAd•• h•eyù yAeb•. &u“im h•¡AwAr smeyù
3
ik•C¢ ij“ins ŒAeC yAr sµ•VˆeÞ“ &u“im iniü‚t h•et P•i¼Meyùr met• inej“ek• b•eyù eb•¼Aeb•. &u“im b<•Ac•Ar
pAer•. yid• emG• j“lk•,Ayù pU,R TAek• t• eTek• b•]iX zi)˜ h•Aireyù eP•leb•. ŒAr Žrpr &u“im etAmAr
h•eb•”. Ÿ%er b•• d•i(•e, ek•An id•ek•” eh•Ak•/ ek•An smAiD•et S˜îAn pAeb•. ib•lApk•ArIr• etAmAr ezAk•yA^Ayù
gAC yid• pe¼ yAyù t• esKAen” TAk•eb•. smeb•t h•eb•.
4
yid• ek•An b•Yi)˜ inK<ut ŒAb•h•Aoyù•r Œep(•Ayù
b•es TAek• es teb• ek•An id•n” b•Ij“ b•pn k•ret m&] “u Y
6
pAreb• n•. yid• ek•An b•Yi)˜ b•]iXek• B˜yù pAyù teb• es eyQb•en räepAr tAr iC¡e¼ yAoyùAr ŒAeg/ esAnAr
k•Kn” P•sl k•Awet pAreb• n•. pA^ eB˜eÒ˜ yAoyùAr ŒAeg &u“im etAmAr s]iXk•t$Ar
Ÿped•zk• 12:7-14 624

k•T• S•årŠ k•r. B˜AÒ˜• pAe^r met• etAmAr j“Ib•n stY o inB˜$reyAgY nIitk•T• ileK igeyùiCeln. 11|•AnI
ŒTRh•In h•oyùAr ŒAeg/ ku•eyùAet eB˜e[˜ pe¼ yAoyù• b•Yi)˜r k•T• h•l es” tI(‡• lAiWr mt y• mAnux
pATerr c•Ak•Ar met• etAmAr j“Ib•n nX h•oyùAr ŒAeg pZed•r siWk• rAˆS˜ÿAyù ineyù yAoyùAr k•Aej“ b•Yb•h•Ar
&u“im s]iXk•t$Aek• S•årŠ k•r. k•er. es” Ÿped•z h•l z)˜ epyùAlAr met• y• B˜Ae[˜
7
etAmAr zrIr mAiw eTek• ŽeseC Žb•M etAmAr n•. es” iz(•AmAlA etAmAek• siWk• rAˆS˜ÿ• ed•KAeb•.
m]&u“Yr pr etAmAr zrIr ŒAb•Ar mAiwet” imez yAeb•/ Ïsb• nIitr b•A,I” ŽesiCl Žk•” emxpAlek•r
ik••–˜Þ etAmAr ŒA ™• ŽeseC ö½Verr k•AC eTek•/ etAmAr :ö½Verrò k•AC eTek•. 12tA” Ï b•A,IÙil p¼ ik••–˜Þ
m]&u“Yr pr t• ŒAb•Ar ö½Verr k•AeC” iP•er yAeb•. pu^ o Œ‘ b•” sµ•VˆeÞ“ sAb•D•An eTek••. mAnux sbR•d•A”
8
sb•ik•C¢” ŒTRh•In/ Ÿped•zk• b•eleCn sb•” smeyùr b•” ilKeC Žb•M Œitir)˜ ŒD•Yyùn etAmAek• ûL•A•–˜ÿ
Œpc•yù. k•er ed•eb•.
13-14
Ž” b•”et y• elK• tAr eTek• ik• iz(••
ŸpsMh•Ar ŒAmr• eneb••À mAnuexr k•AeC sb•ec•eyù Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“
9
Ÿped•zk• t¡Ar ö|•A Œ‘ elAek•ed•r iz(•Ar k•Aej“ h•l ö½Vrek• šß“• k•r• o tAr ŒAed•z mA‘ k•r•.
lAgAetn. Ÿped•zk• ŒtY•–˜ÿ y ˆÍ sh•k•Aer Œenk• |•Aenr ek•nÀ k•ArŠ mAnux y• ik•C¢ k•er ö½Vr t• j“Aenn/
b•A,I ŒD•Yyù, k•eriCeln o esÙilek• Žk•^ k•er esw• Ùˆ¹ˆÿ ik•C¢ h•elo ö½Vr t• j“Aenn. itin B˜Al
sMýh• k•eriCeln. 10Ÿped•zk• siWk• z€• K<uej“ o mª• sb• ib•xyù” j“Aenn. mAnux y• ik•C¢ k•reb•
pAoyù•r j“‘ k•eWAr piršm k•eriCeln Žb•M itin ö½Vr tAr ib•c•Ar k•reb•n.
625

zelAmenr prmgIt

1 zelAmenr Œn‘ sAD•ArŠ gIt. eh• ŒAmAr iöyùtm•/ ŒAmAr k•AeC &u“im P•erQe,r
rT ewen ineyù yAoyùA eyQnAÒ˜ eCd• n• k•r• ey ek•An
B˜Alb•AsAr pru ¨xiwek• nArIr Ÿi)˜ eG•A¼Ir ec•eyù eb•zI Ÿ£•Ipk•. Ï eG•A¼•ÙelAr
2
c•¢µ•Vˆen c•¢µ•Vˆen ŒAmAyù B˜ireyù d•Ao. k•ArŠ etAmAr mueKr pAez Žb•M glAr c•ArpAez ŒpUbR• nka•z• k•r•
B˜AelAb•As• @•A(•Aresr ec•eyùo B˜Al. ŒAeC.
3
etAmAr sugiÞ“ etl d•Ar¨Š esQrB˜myù. etAmAr 10
etAmAr k•epAl gh•nAr þˆArA suª•rB˜Aeb• siÆï“t.
nAm ešþtm sugiÞ“r mt. tA” yub•tI nArIrA etAmAek• etAmAr k•ãed•z Žk•iw k•ãh•Ar þˆArA siÆï“t.
11
B˜AelAb•Aes. c•l ŒAmr• etAmAr j“‘ erQpY Kic•t esAnAr
4
ŒAmAek• etAmAr seÒ˜ ineyù c•l? c•l/ etAmAet gh•n• qtrI k•ir.
ŒAmAet ek•ATAo pAileyù yA”? rAj“• ŒAmAek• t¡Ar
k•e(• ineyù egeln. nArIr Ÿi)˜
12
rAj“• yKn ŒAmAr pAez t¡ A r ek•d•ArAyù
pru ¨xiwr öit ej“r¨zAelemr rm,Ig, ZeyùiCeln tKn ŒAmAr sugiÞ“r ç•A, t¡Ar k•AeC igeyù
ŒAmr• etAmAet ŸÂ˜ñist Žb•M ŒAniª•t. ŒAmr• ep<QeCiCl.
etAmAr eömAc•re,r özMs• k•rb•Ð y• @•A(•Aresr 13
ŒAmAr iöyùtm ŒAmAr k•AeC eB˜xj“ sugiÞ“r
ec•eyùo B˜Al. yub•tI nArIrA ey etAmAyù B˜AelAb•Aes tA esQreB˜r mt/ ŒAmAr ˆ S˜ÿnyugelr meD•Y sArAw• rAi^
ŒAr ŒAü‚y$Y ik•À D•er ib•rAij“t TAek•.
14
ŒAmAr iöyù t m ŒAmAr k•AeC/ Ïna - gd•Iyù
rm,Ige,r seÒ˜ nArI k•TA b•ll @•A(•Ae(•etr emeh•iª• Pu•elr mt suª•r.
5
eh• ej“r¨zAelemr k•‘Ar•/ ŒAim k]•\•ˆb•,RA Žb•M
suª•rI/ ŒAim ek•d•err t¡Ab•ur met• k•AelA Žb•M pru ¨exr Ÿi)˜
15
zelAmenr pd$•Ar met• suª•r. eh• ŒAmAr iöyùtm•/ &u“im sitY” suª•r? ŒAh••?
6
ŒAim ik• k•Ael•? es id•ek• etAmr• ed•eK• nA ik• su ª•r? etAmAr ec•AK éiw pArAb•etr mt”
k•ArŠ sUy$ ŒAmAek• k•Ael• k•er” ed•KAyù. ŒAmAr ek•Aml.
B˜A”eyùr• ŒAmAr öit rAeg ‰ˆleC. tAr• ŒAmAek•
tAed•r @•A(••e(•etr ed•KAezAn• k•ret b•AD•Y k•ereC. nArIr Ÿi)˜
tA” ŒAim ŒAmAr inej“r @•A(•Ae(•etr* y ͈ inet 16
eh• mm iöyùtm/ &u“im ŒnupmA? Žb•M &u“im öc•Ø
pAir in. ŒAk•x$,Iyù? ŒAmAed•r zyY• sb•uj“ G•Aesr b•AgAenr
metA” menArm?
pru ¨exr öit nArIr k•TA 17
ŒAmAed•r G•err k•i¼k•AWÙil Žrs k•AeWr Žb•M
7
ŒAim ŒAmAr sk•l Œ•–˜ÿ>k•r, id•eyù etAmAek• b•rgAÙil ed•b•d•Ar¨ k•AeW inim$t.
B˜AelAb•Ais? ŒAmAyù b•l/ ek•ATAyù &u“im etAmAr emx
c•rAoÀ épuer ek•ATAyù &u“im oed•r ib•šAm k•rAoÀ yid•
n• h•yù/ etAmAek• K<uj“et igeyù ŒAmAek• etAmAr sÒ˜I 2 ŒAim” zAerAe,r egAlAp Žb•M ŸptYk•Ar
zAplAPu•l.
b•Þu“ed•r c•ArpAez ‹AmYmyùI eb••Ar mt ed•KAeb•?
pru ¨exr Ÿi)˜
nArIr öit pru ¨exr Ÿi)˜ 2
eh• ŒAmAr iöyùtmA/ suª•rI nArIed•r meD•Y &u“im
8
ŒAmAek• ek•ATAyù K<j u “et h•eb• yid• &u“im n• j“Aen•/ eyn k<•AwAr mAJ“KAen zAplAPu•l?
teb• eh• suª•rI nArI/ &u“im emexr pAlÙilek• ŒnusrŠ
k•r Žb•M etAmAr CAglCAnAÙilek• emxpAlk•ed•r nArIr Ÿi)˜
3
t¡Ab•ur k•AeC c•rAo. ŒAmAr iöyù t m/ Œ‘A‘ pu r ¨xed•r meD•Y
j“MlIgAeCr meD•Y &u“im Žk•iw él$B˜ ŒAepl gAeCr
ŒAmAr ÖÖÖ @•A(•Ae(•t ŽKAen S•VˆyùM nArI ŒTb•• tAr B˜Alb•As•
ŒTb•• tAr esQª•y$ eb•AJ“Aet pAer•.
mt?
prmgIt 2:4-4:2 626
rm,Ige,r öit nArIr Ÿi)˜ nArIr Ÿi)˜
ŒAmAr iöyùtemr CAyùAyù b•es ŒAim tAr suimX
P•elr ŒAS•VˆAd• ýh•Š k•ir.
4
3 sArArAt D•er ŒAim ŒAmAr eöimk•ek• k•Amn• k•er
ib•CAnAyù pe¼ iClAm. yAek• ŒAim B˜AelAb•Ais tAek•
ŒAmAr iöyùtm ŒAmAek• tAr pAn-zAlAyù K<uej“iC/ ik••–˜Þ ŒAim tAek• pA” in?
ineyù egl Žb•M ŒAmAr öit tAr eöm ök•iwt 2
ŒAim zyY• tYAg k•er ŽKin ŸeW p¼eb•A? ŒAim
k•rel•. sAr• zh•er G•ureb••. öetYk•iw rAˆS˜ÿAr ec•QmATAyù ŒAim
5
Zk•en• P•l id•eyù ŒAmAyù ŸÆï“Iib•t k•r. ŒAepl ŒAmAr B˜AelAb•AsAr mAnux K<j u “eb••. ŒAim tAek• Œenk•
id•eyù ŒAmAyù sã•Iib•t k•r/ k•ArŠ ŒAim eöem ib•b•z K<uej“iC/ ik••–˜Þ ŒAim tAek• pA” in?
h•eyù ŒAiC. 3
nger yArA pAh•ArA ed•yù es” öh•rIrA ŒAmAyù
6
ŒAmAr eöimek•r b<•• h•At ŒAmAr mATAr nIec• ed•eKeC. ŒAim tAed•r ij“|•As• k•rlAm/ "yAek• ŒAim
reyùeC Žb•M tAr fAn h•Aet es ŒAmAyù j“i¼eyù B˜AelAb•Ais etAmr• ik• tAek• ed•eKeC•À®
D•ereC. 4
öh•rIed•r Œitß*m k•rAr per” ŒAim ŒAmAr
7
eh• ej“r¨zAelemr k•‘AgŠ/ gj“l• h•ir, Žb•M B˜Alb•As•r mAnuxek• K<eu j“ eplAm? ŒAim tAek• j“i¼eyù
b•‘ h•ire,r nAem ŒAmAr k•AeC öitš¨it k•r yt(•Š D•rlAm Žb•M yt(•Š py$•–˜ÿ n• ŒAmAr mAeyùr b•A¼Iet
py$•–˜ÿ öˆS˜Þt n• h•yù/ B˜Alb•AsAek• j“Aigo n•. Žb•M ey G•er m• ŒAmAyù j“›˜å id•eyùiCeln esKAen
ŽlAm/ tt(•, ŒAim tAek• eyet id•” in.
nArIr pnu r¨i)˜
8
ezAn? ŒAmAr eöimk• ŒAseC. es lAP• id•eyù rm,Ige,r öit nArIr Ÿi)˜
5
pbR•t pAr h•e•C Žb•M pAh•A¼ ifi[˜eyù ŒAseC. eh• ej“r¨zAelemr rm,Ig,/ gj“l• h•ir, Žb•M
9
ŒAmAr iöyùtmiw Žk•iw m]egr metA b•• h•irŠ b•‘ h•ire,r nAem ŒAmAr k•AeC öitš¨it k•r. yt(•Š
zAb•ek•r met•. ed•K/ es ŒAmAed•r ed•oyùAelr Œ‘ py$•–˜ÿ ŒAim b•Asn• n• k•ir/ tt(•Š eömek• j“Aigo
id•ek• d¡•Ai¼eyù ŒAeC/ es j“AnAl•r eB˜tr id•eyù n•.
b•A”er ed•KeC. es j“AnAlAr K¼Ki¼r eB˜tr id•eyù
ed•KeC. pru ¨xiw o tAr b•D•U
10 6
ŒAmAr iöyùtm ŒAmAek• b•el/ "oeW• iöyùtm mr¨BU˜im eTek• ek• Ï rm,I ŒAseCÀ es ÙgaÙla/
ŒAmAr/ ŒiþˆtIyù Œn‘ ŒAmAr seÒ˜ c•l? ŒAmr• c•el D•eU n• o ib•ed•zI mzlAr gÞ“ ineyù Žk•wA eD•A< yùAr emeG•r
yA”? mt ŒAseC.
11 7
ed•K/ zIt gt h•eyùeC/ b•x$Ak•Alo c•el egeC. Ï ed•K/ zelAmenr pA˜ð˜I. ”•S•ˆó Aeyùelr zi)˜zAlI
12
mAeW mAeW Pu•l Pu•weC/ pAiKed•r gAn gA”b•Ar 60 j“n qs‘ t¡Aek• iG•er ŒAeC?
smyù Žes egeC? Ï ezAn/ pArAb•etr fAk• ezAn• 8
or• öetYek•” sud•(• eyAß“•; rAet ey ek•An
yAe•C. ŒAß*me,r mueKAmuiK h•b•Ar j“‘ oed•r trb•Air sb•smyù
13
f¦muerr fAel fAel k•ic• f¦mur D•ereC. @•A(•Ar öˆS˜Þt ŒAeC?
9
muku•elr geÞ“ c•Airid•k• sub•Aist. oeW•/ iöyùtm rAj“• zelAmn t¡Ar inej“r j“‘ ilb•AenAenr
ŒAmAr/ ŒiþˆtIyù Œn‘ ŒAmAr/ c•l? ŒAmr• c•el Žrs k•AW id•eyù Žk•iw ‹me,r isMh•Asn b•AineyùeCn.
10
yA”?® Žr S˜ÿ•µ˜õÙil räepAr qtrI. iB˜i%iw esAn• id•eyù
14
eh• ŒAmAr k•epAt/ pbR•etr epCen ek•n luik•eyù qtrI. Žr ŒAsnKAin eb•ÙnI re[˜r k•Ape¼ FAk••. Ï
ŒAeC•À etAmAek• ed•Ket d•Ao/ etAmAr S•Vˆr Znet ŒAsnKAin ej“r¨zAelemr nArIed•r B˜AelAb•AsAr
d•Ao/ etAmAr k•ãS•Vˆr ŒtIb• mD•ur/ Žb•M &u“im sitY” þˆArAKic•t o ŒlMk]•t.
11
suª•r? eh• iseyùAenr rm,Ir•/ etAmr• eb•ireyù Žes
rAj“• zelAmnek• ed•K/ t¡Ar ŒAneª•r id•en t¡Ar ib•eyùr
rm,Ige,r öit nArIr pnu r¨i)˜ id•en/ t¡Ar m• ey muku•w pireyù id•eyùeCn t¡Ar mATAyù/
15
ŒAmAed•r j“‘ izyùAlÙelAek• D•r. Ï eCA· t• ed•K?
izyù A lÙel• @•A(••e(•t nX k•er? ŒAmAed•r
@•A(••e(•t ŽKn Pu•el Pu•el B˜r•. nArIr öit pru ¨exr Ÿi)˜
16
ŒAmAr iöyùtm Žk•mA^ ŒAmAr” Žb•M ŒAimo iöyùtm• ŒAmAr/ &u“im Œn‘•? sitY/ &u“im suª•rI?
Žk•mA^ tAr”? itin zAplAPu•elr meD•Y c•rAn.
17
4 eG•AmwAr Œ•–˜ÿrAel etAmAr ec•AK éiw eyn k•epAtI.
CAyù• ib•lIn h•eyù yAoyùAr ŒAeg id•ge•–˜ÿr ezx etAmAr c•¢l igilyùd• pbR•etr FAl eb•eyù enem ŒAs•
in>½VAs :b•AtAsò yKn öb•Aih•t h•yù/ tKn/ ŒAmAr emexr pAelr mt”.
iöyùtm/ nb•In h•ire,r mt suŸ•c• eb•Tr pbR•et iP•er 2
S•÷ˆAenr pr emexr d•l eymn sAirb•ß “ Žb•M
Žes•? suib•‘ˆS˜ÿ• TAek•/ etAmAr d¡•AtÙelA etmin suª•r. tAr•
627 prmgIt 4:3-5:10
öetYek•” ymj“ zAb•ek•r j“›˜å id•eyùeC Žb•M Žk•wA ŒAmAr iöyùtm tAr b•AgAen öeb•z k•r¨k• Žb•M b•AgAenr
emxo tAr zAb•k•ek• h•ArAyùin. suª•r P•lÙel• eB˜Aj“n k•r¨k•.
3
etAmAr eW<Aw ri)˜m suetAr mt. etAmAr muKKAin
Œnupm eG•AmwAr ŒA¼Ael etAmAr gØed•z eyn é- pru ¨exr Ÿi)˜
ŒAD•KAn• k•rA fAilm P•elr mt.
4
etAmAr k•ãed•z pATerr sAir id•eyù b•AnAenA 5 B˜ignI ŒAmAr/ b•D•U ŒAmAr/ ŒAim ŒAmAr b•AgAen
öeb•z k•rb•. ŒAim ŒAmAr su g iÞ“ @•b•YAid
d•AyùUed•r S˜ÿe•µ˜õr mt. zi)˜zAlI b•Ired•r zt zt FAl mzlApAitsh• sMýh• k•rb•. ŒAim ŒAmAr emQc•Ak• mD•s
u h•
Ju“ileyù rAKAr j“‘ ey S˜ÿµ˜õ inim$t h•y/ù etAmAr k•ãed•z pAn k•rb•. ŒAim ŒAmAr éÿ“ o @•A(•Ars pAn k•rb•.
es” S˜ÿe•µ˜õr mt suª•r.
5
etAmAr ˆ S˜ÿn éiw zAluk• Pu•elr mAeJ“ c•er eb•¼AenA eöimk•-e öimk•Ar öit rm,Ige,r Ÿi)˜
ymj“ h•irŠ zAb•ek•r mt. b•Þ“u g,/ KAo/ pAn k•r? h•äd•yù ˆÿ k•er B˜AelAb•As•
6
id•enr CAyù• yKn imileyù ŒAseb•/ id•enr ezx pAn k•r?
b•AtAs yKn öb•Aih•t h•eb• tKn ŒAim es” sugiÞ“r
nArIr Ÿi)˜
pAh•Ae¼ Žb•M es” ÙgaÙelar pbR•et yAeb••. 2
7 ŒAim G•uimeyù reyùiC ik••–˜Þ ŒAmAr Œ•–˜ÿr ej“eg
iöyùtm• ŒAmAr/ &u“im sbR•AÒ˜suª•rI. ek•ATAo
reyùeC. ezAn/ ŒAmAr iöyùtm éyùAer k•rAG•At k•reC.
etAmAr Žtw¦ku• K<ut en”?
8 "ŒAmAr k•AeC Ÿ›˜åu)˜ h•o/ b•D•U ŒAmAr/ ŒAmAr iöyùA/
b•D•U ŒAmAr/ ŒAmAr seÒ˜ ilb•AenAn eTek• Žes•.
k•epAit ŒAmAr/ pU,m R iU t$ ŒAmAr? ŒAmAr mAT• izizer
ilb•AenAn eTek• ŒAmAr seÒ˜ Žes•. ŒmAnAr pbR•t
is)˜ h•eyù egeC. ŒAmAr mATAr c•¢l rAetr ku•yùAzAyù
eTek• Žes•/ znIr o h•eµ•åRAe,r c•Ý¼• eTek• Žes•/
ŒA@$• h•eyù egeC.®
isMeh•r Ùh•Aed•z eTek• Žes•/ Žb•M ic•t•b•AeG•r pbR•t 3
"ŒAim ŒAmAr b•sn tYAg k•eriC. ŒAb•Ar ŒAim
eTek• Žes•?
9 t• pret c•A” n•. ŒAim ŒAmAr p• éiw D•eu yù eP•eliC.
iöyùA ŒAmAr/ b•D•U ŒAmAr/ &u“im ŒAmAyù ŸísAih•t
ŒAim tAet ŒAr k•Ad•• lAgAet c•A” n•.®
k•ereC•. &u“im ŒAmAr h•äd•yùek• b•ª•I k•ereC•. &u“im 4
ŒAmAr iöyùtm þˆAer iCe@• h•At rAKelA Žb•M
etAmAr Œl¿•Aerr Žk•iw mu)˜• id•eyù/ etAmAr
tAr j“‘ ŒAmAr Œ•–˜ÿr b•YAku•l h•l.
nyùenr Žk•iw k•wA(• id•eyù ŒAmAr mn h•rŠ 5
iöyùtemr j“‘ Kuel id•et ŒAim ŸWlAm Žb•M
k•ereC•?
10 ŒAmAr h•At eTek• sugiÞ“ p¼iCl/ Žb•M ŒAmAr h•Aetr
iöyùA ŒAmAr/ b•D•U ŒAmAr/ etAmAr B˜AelAb•As•
trl sugiÞ“ ŒAmAr ŒAÒu˜l id•eyù d•rj“Ar iKelr opr
k•t menArm? etAmAr B˜AelAb•As• @•A(•Aresr ec•eyùo
gi¼eyù p¼iCl.
suª•r/ etAmAr ed•eh•r ç•A, ey ek•An sugiÞ“r ec•eyùo 6
ŒAim ŒAmAr iöyùtemr k•AeC Ÿ›˜åu)˜ h•eyùiClAm
Ÿík]•X?
11 ik••–˜Þ ŒAmAr iöyùtm c•el igeyùiCl? es yKn iP•er
b•D•U ŒAmAr/ etAmAr oþAD•r mD•umyù/ etAmAr
egl tKn ŒAmAr öAyù mrAr mt Œb•S˜î•. ŒAim tAek•
ij“hb•Aeý éD• o mD•ur S•VˆAd•. etAmAr eb•zBU˜xAyù
K<uej“iClAm ik••–˜Þ ŒAim tAek• K<uej“ pA” in. ŒAim
ilb•AenAenr sug Þ“ ŒAeC.
12 tAek• efek•iClAm ik••–˜Þ es ŒAmAek• sA¼• ed•yù in.
iöyùA ŒAmAr/ b•D•U ŒAmAr/ &u“im Žk•iw suri(•t 7
ey öh•rIrA ngr pAh•Ar• id•i•Cel• tAr• ŒAmAek•
Ÿ†Aenr mt pib•^. &u“im Žk•iw suri(•t serAb•err
ed•Ket epel•. tAr• ŒAmAyù ŒAG•At k•rel•. tAr•
mt Žb•M b•ß “ J“,RAr mt.
13 ŒAmAyù ŒAh•t k•rel•. öAc•Ierr r(•IrA ŒAmAr
etAmAr fAlpAlAÙil su#• fAilm Žb•M res
k•Ap¼ec•Ap¼ ek•e¼ inl.
B˜r• eh•å• Ÿ†Aenr mt. 8
14 eh• ej“r¨zAelemr k•‘Ag,/ etAmAed•r b•el rAKiC/
ey gAeC emeh•iª•/ gÞ“@•b•Y/ j“AP•rAn/ rj“n
yid• ŒAmAr iöyùtmek• K<uej“ pAo tAek• b•elA/ ŒAim
”tYAid• h•yù/ es” gAeCr mt” etAmAr ŒÒ˜-ötYÒ˜
tAr öit B˜Alb•AsAyù k•Atr.
suª•r. etAmAr ŒÒ˜-ötYÒ˜ esQreB˜ B˜r• c•ª•ngAeCr
b•AgAenr metA” suª•r. ej“r¨zAelemr nArIed•r Ÿ%r
15 9
&u“im Ÿ†Aenr J“,RAr mt S•Vˆ•C wlwel/ j“elr sk•l nArIed•r meD•Y eh• suª•rI ešþA/ ek•Ana id•k•
ö•S•óˆb•enr ku•eyù•r mt/ &u“im ilb•AenAenr pAh•A¼ eTek• eTek• etAmAr iöyùtm Œ‘A‘ eöimk•ed•r ec•eyù B˜AlÀ
enem ŒAs• J“,RAr metA” suª•r. Œ‘A‘ eöimk•ed•r ec•eyù es ik•B˜Aeb• B˜Al ey &u“im
ŒAmAed•r Žmn öitš¨it k•ret b•leC•À
nArIr Ÿi)˜
16
eh• Ÿ%err b•AtAs/ &u“im öb•Aih•t h•o? eh• d•i(•,A ej“r¨zAelemr nArIed•r öit tAr ö&“u Y%r
b•AtAs/ &u“im Žes•? ŒAmAr b•AgAenr opr id•eyù 10
ŒAmAr iöyùtm ŸÆ‰ˆl Žb•M tAmAew b•,R. es
öb•Aih•t h•o Žb•M Žr suimX esQrB˜ Ci¼eyù d•Ao. 10/000 elAek•r meD•Y ib•izX.
prmgIt 5:11-7:10 628
11
tAr mAT• K<Aiw esAnAr metA” Ÿåt. tAr mt” ŸÆ‰ˆl. es c•¡Aed•r mt suª•r. es sUey$Yr mt
ek<•Ak•¼Aen• c•¢l d¡•A¼k•Aek•r re[˜r mt” imzak•Ael•. ŸÆ‰ˆl. es ezAB˜AyA^Ar tArAed•r mt sˆµ˜ÌA•–˜ÿ.
12
tAr éiw ec•AK J“,RAr D•Aerr k•epAetr mt. éeD•r
sAger k•epAetr mt/ Œl¿•Aerr mt. nArIr Ÿi)˜
13 11
tAr gAléiw Žk•iw mslAr b•AgAenr mt/ y• ŸptYk•Ar P•l ed•Ket ŒAim ŒAKerAewr b•AgAen
sugÞ“ ed•y.ù pëåPu•elr pApi¼r mt tAr oþAD•r eTek• eglAm/ ed•Ket eglAm @•A(•Ae(•et ŒTb•• fAilmgAeC
trl sugiÞ“ gi¼eyù pe¼. P•l D•ereC ik•n•.
14 12
tAr b•Aæ r ͈Kic•t esAnAr d•eØr mt. tAr ŒAim inej“o j“AntAm n• ey es ŒAmAek• reTr
Ÿd•r h•Aitr d¡•Aetr qtrI Žb•M nIl mrk•et FAk•A. opr yub•rAj“ ih•eseb• b•iseyùeC.
15
tAr p• éiw esAn•r pAyùAr oper mm$r S˜ÿe•µ˜õr
mt. tAr ec•h•Ar• ilb•AenAenr ešþtm gAeCr mt ? ej“r¨zAelemr k•‘Ar• tAek• b•lelA
16 13
ej“r¨zAelemr yu b •tI rm,Ir•/ tAr mu K ” iP•er Žes•/ iP•er Žes• zUlµ•åIyù?* iP•er Žes•/
imXS•ˆV Ad•S•ˆV räp. es sb•ik•C¢ ineyù” menArm. Ž” ŒAmAr iP•er Žes•/ yAet ŒAmrA etAmAyù ec•eyù ed•Ket pAir.
eöimk•. Ž” ŒAmAr iöyù. zUlµ•åIeyùr id•ek• &u“im ek•n tAik•eyù ed•KÀ es ey
mh•niyùem ib•j“yù n]etY m©Í.
nArIr öit ej“r¨zAelemr nArIed•r Ÿi)˜
pru ¨xiw tAr räepr özMs• k•er
6 rm,Ied•r meD•Y suª•rI ešþA/ etAmAr eöimk•
ek•ATAyù egeCÀ etAmAr iöyùtm ek•An id•ek• egeCÀ
ŒAmAed•r b•l/ tAh•el/ tAek• eK<Aj“Ar b•YApAer/ ŒAmr• 7 rAj“k•e‘/ etAmAr ju“et• pr• p• éKAin k•t
suª•r? etAmAr b•ß* erKAiyùt éiw ¬r¨ iz˜¯Ir
etAmAek• sAh•AyY k•ret pAir. qtrI Œl¿•Aerr mt.
2
etAmAr nAiB˜ egAlAk•Ar pAe^r mt/ t• eyn
ej“r¨zAelemr nArIed•r öit tAr Ÿ%r sb•smyù @•A(•Ares pU,R TAek•. etAmAr Ÿd•r ed•z pëå
2
ŒAmAr iöyùtm tAr mzlAr b•AgAen igeyùeC. es id•eyù eG•rA ˆS˜ÿàpIk]•t gemr mt.
3
tAr b•AgAen G•uer eb•¼Aet o pëå Pu•l &u“let egeC. etAmAr ˆ S˜ÿnéiw gj“lA h•ire,r ymj“ zAb•ek•r
3
ŒAim Žk•mA^ ŒAmAr eöimek•r Žb•M ŒAmAr mt.
4
eöimk• Žk•mA^ ŒAmAr”. es pëå b•en G•uer eb•¼Ayù. etAmAr k•ãed•z h•Aitr d¡•Aetr ˆ S˜ÿe•µ˜õr mt.
etAmAr éiw ec•AK b•í-rbb•Iemr þˆArb•tRI ih•zab•enr
tAr öit pru ¨exr Ÿi)˜ serAb•err mt” suª•r. etAmAr nAk• ilb•AenAenr es”
4
eh• iöyù t mA/ &u “ im its$ A r mt su ª •r/ ˆ S˜ÿe•µ˜õr mt ey S˜ÿ•µ˜õ d•eµ•åzek•r id•ek• ec•eyù TAek•.
ej“r¨zAelemr mt menArm/ égR þˆAr• ri(•t ngrIr 5
etAmAr mAT• k•iµR•ål pbR•etr mt. etAmAr mATAr
mt B˜yù¿•r. c•l
¢ erzemr mt. etAmAr d•IG•$ ed•AlAiyùt c•l ¢ rAj“Aek•
5
ŒAmAr id•ek• ec•eyù ed•eK• n•? etAmAr éiw ec•AK py$ • –˜ÿ ŒAk] • X k•er?
6
ŒAmAyù ŒiS˜îr k•er ed•yù? etAmAr ek•zrAiz/ igilyùd• &u“im sitY” suª•rI? &u“im sitY” menArmA? iöyùA
pbR•etr FAl eb•eyù enem ŒAs• Žk•d•l CAgelr mt. ŒAmAr/ sitY” &u“im Žk•j“n sb•ec•eyù menArmA yub•tI?
6 7
etAmAr d¡•AtÙel• s† S•÷ˆAt CAgIr mt. tAr• &u“im tAlgAeCr mt d•IG•$ Žb•M etAmAr S˜ÿn éiw
öetYek•” ymj“ b•ís j“›˜å id•eyùeC Žb•M Žk•w• emxo es” gAeCr eTAk•A eTAk•A P•elr mt.
8
tAr zAb•k•ek• h•ArAyù in. ŒAim es” gAeC c•¼et c•A”/ Žb•M ŒAim tAr fAl
7
etAmAr gØed•z fAilm P•elr éiw ŒAD•KAn• D•ret c•A”. etAmAr b•(•yugl @•A(•Ar eTAk•Ar mt
w¦k•erAr metA. sugiÞ“myù eh•Ak•.
8 9
xAw j“n rA,I b•• 80 j“n Ÿpp ͈I TAk•et pAer/ etAmAr mueKr S•VˆAd• eyn h•yù ešþ @•A(•Aresr
Žmnik• Œgi,t tr¨,Ir•o TAk•et pAer/ mt. @•A(•Ars oþAD•r o d¡•Aetr opr id•eyù gi¼eyù
9
ik••–˜Þ ŒAmAr pirpU,•R / ŒAmAr k•epAtI ŒiþˆtIyù•. ŒAmAr eöemr opr J“er pe¼.
es tAr mAeyùr k•AeC Œn‘A/ ey tAek• j“›˜å id•eyùiCl
tAr sb• eTek• iöyù s•–˜ÿAn? yub•tI rm,Ir• tAr pru ¨xiwr öit nArIr Ÿi)˜
id•ek• ec•eyù ed•eK Žb•M tAr räepr özMs• k•er. 10
ŒAim ŒAmAr eöimek•r Žb•M es ŒAmAek•
ZD•u tA” nyù/ rA,Ir• Žb•M Ÿpp ͈IrAo tAr özMsA c•Ayù?
k•er.
zlU µ•åIyù ŒTb•• "zUlimT.® z€•iw ''zelAmn¾¾ ze€•r S˜¤IilÒ˜
h•et pAer•. Žr ŒTR h•et pAer es zelAmenr p ͈I iCl b••
nArIr• tAr özMsA k•er
10 h•eb••. Ž” nAmiwr ŒTR/ ''inKu<•t zAi•–˜ÿet¾¾ ŒTb•• "zUenm eTek•
Ï tr¨,I emeyùiw ek•À emeyùiw eB˜Aerr ŒAB˜Ar S˜¤IelAk•o h•et pAer•.®
629 prmgIt 7:11-8:14
11
Žes• iöyùtm ŒAmAr/ ŒAmr• mAeW c•el yA”. k•b•err mt” b•lb•An. Žr izKAÙil ‰ˆl•–˜ÿ ŒAÙenr
Žes• ŒAmr• öS•¸u•iwt eh•n• Pu•elr mAeJ“ ŒAmAed•r izKAr mt?
7
rAt k•AwA”. b•‘• k•Kno B˜AelAb•AsAek• inbR•Aist k•ret pAer
12
Žes• ŒAmr• tA¼AtAi¼ ŸeW @•A(•Ae(•et yA”. n•. nd•I k•Kno B˜AelAb•AsAek• D•ueyù id•et pAer n•.
c•l ŒAmr• ed•iK @•A(•Ar muku•l D•ereC ik• n•. c•l B˜AelAb•AsAr j“‘ mAnuxek yid• tAr sbR•S•ˆV tYAg k•ret
ŒAmr• ed•iK k<u•i¼ öS•¸u•iwt h•eyùeC ik• n•/ fAilemr h•yù/ tAr• Œb••” t• G•],• k•reb•?
gAeC mã•rI D•ereC ik• n•. esKAen etAmAek• ŒAim
ŒAmAr eöm ed•eb••. tAr B˜A”ed•r Ÿi)˜
13 8
dU•d•AP•l* gÞ“• ib•ˆS˜ÿAr k•reC Žb•M smˆS˜ÿ P•l” ŒAmAed•r Žk•iw eCAw B˜ignI ŒAeC. ŽKno tAr
ŒAmAr éyùAer ŒAeC. iöyùtm ŒAmAr/ ŒAim etAmAr S˜ÿn Ÿi•¶“õnÍ h•yù in. yid• ek•An b•Yi)˜ tAek• ib•b•Ah•
j“‘ nAn• menArm ij“ins sMýh• k•er ereKiC. n&u“n k•ret c•Ayù tKn ŒAmAed•r B˜ignIr j“‘ ŒAmr• ik•
Žb•M purAtn nAn• ij“ins? k•reb••À
9

8 yid• &u“im ŒAmAr B˜A”eyùr mt h•et/ ey ŒAmAr


mAeyùr S˜ÿnY pAn k•ereC/ tAh•el ŒAim yid•
yid• es Žk•w• ed•oyùAl h•t/ ŒAmr• tAr c•Arid•ek•
räepAr imnAr ge¼ id•tAm. yid• es d•rj“• h•t/ tAr
etAmAek• b•A”er ed•Ket eptAm/ ŒAim etAmAek• c•¢µ•Vˆn c•Arid•ek• Žrs k•AeWr k•Ar¨k•Ay$Y k•er id•tAm.
k•rtAm Žb•M tKn ek•Ÿ” ik••–˜Þ ŒAmAek• G•],• k•rt
n•. 2 ŒAim etAmAek• ŒAmAr mAeyùr b•A¼Iet/ t¡Ar es” B˜A”ed•r öit nArIr Ÿ%r
G•er ineyù eytAm iyin ŒAmAek• iz(•• id•eyùeCn. ŒAim ŒAim Žk•iw öAc•Ir/ ŒAmAr S˜ÿnþˆyù imnAerr mt.
10

etAmAek• fAilm inix)˜ sugiÞ“ @•A(•Ars pAn k•ret ŒAim tAr ec•AeK Œnuýh• ed•eKiC?
id•tAm.

rm,Ige,r öit nArIr Ÿi)˜ tAr :pru ¨exrò Ÿi)˜


3 11
tAr b<•A h•At ŒAmAr mATAr nIec• Žb•M tAr fAn b•Ala-h•A•emAen zelAmenr Žk•iw @•A(•A b•AgAn
h•At ŒAmAyù j“i¼eyù D•er. iCl. es” @•A(•A b•AgAen es r(•Ied•r ineyùAg k•rl.
4
eh• ej“r¨zAelemr k•‘AgŠ/ öit|•A k•r/ yt(•Š Žb•M öetYek• 1/000 erQpY ezk•l pirmA, @•A(•A
n• öS˜Þt h•”/ B˜AelAb•As•ek• j“Aigo n•. ineyù Žl.
12
zelAmn &u“im etAmAr 1/000 ezk•l rAKet
ej“r¨zAelemr rm,Ige,r Ÿi)˜ pAer•. öetYek• yAr• @•A(•A ŽeneC tAed•r 200
5
iöyùtmek• B˜r k•er mr¨BU˜imr mD•Y id•eyù o” ezk•l k•er d•Ao. ik••–˜Þ ŒAim ŒAmAr inej“r @•A(•Ae(•t
emeyùiw ek• ŒAseCÀ inej“r k•AeC rAKeb••?

pru ¨xiwr öit nArIr Ÿi)˜ nArIr öit pru ¨exr Ÿi)˜
13
eyKAen etAmAr m• etAmAyù j“›˜å id•eyùeC/ eyKAen b•AgAenr ÏKAen &u“im b•s/ ŒnugAmIrA etAmAr
&u“im j“e›˜åiCel es” ŒAepl gAeCr nIec• ŒAim etAmAyù k•T• ZneC. ŒAmAek•o t• Znet d•Ao?
j“AigeyùiClAm.
6
zIlemAh•err mt ŒAmAek• etAmAr h•äd•eyùr oper pru ¨exr öit nArIr Ÿi)˜
14
ereK•. zIlemAh•err mt b•Aær oper ereK•. iöyù ŒAmAr/ pAileyù yAo. sugiÞ“• mslAr pbR•et
B˜AelAb•As• m]&u“Yr mt” zi)˜zAlI. k•AmnAr ŒAeb•g &u“im h••ire,r mt ik•Mb•• m]gb•íesr mt h•eyù egC?

d•U d•AP•l ih•º•¨ B˜AxAyù Žiwek• 'mYAnefêk•¾ b•l• h•yù•. elAek•rA


B˜Ab•t Ž” Ÿi•¶“õd•Ùil eöm Ÿe@k• k•ret pArt.
630

iyzA”yù B˜Ab•b•Ad•Ir pˆu S˜kÿ •

1 Žw• ŒAemAesr pu^ iyzA”eyùr d•zRn. iyh•Ýd•• Žb•M


ej“r¨zAelem ik• G•web• ö½Vr iyzA”yùek• t•
ed•iKeyùiCeln. ¬ixyù/* eyATm/* ŒAh•s * o ih•iâ•yù *
Žk•iw ku•iwrek•/ eymn Žk•iw zzAe(•etr c•Al•ek•/
eymn Žk•iw zh•rek• zߨ þˆAr• Œb•r¨ß“ rAK• h•yù
etminB˜Aeb• iseyùAn :ej“r¨zAelmò k•‘Aek• eP•el rAK•
yKn iyh•Ýd•Ar rAj“A iCeln tKn iyzA”eyùr Ž”sb• h•eyùeC.® 9 Žw• sitY/ ik••–˜Þ öBu˜ sbR•zi)˜mAn Ùiwk•tk•
d•zRn h•eyùiCl. elAk•ek• j“Ib•nyApenr Œnumit id•eyùeCn. ŒAmrA
sed•Am Žb•M G•emAr• Ž” ngr éiwr mt puerApuir
tA¡ r elAek•ed•r ib•r¨eß“ ö½eV rr Œneu yAg Db•Ms h•eyù yA” in.
2
eh• S•VˆgR o mt$Y ezAn? öBu˜ k•T• b•leCn. öBu˜
b•eln/ ö½rV ök•] t pj
U “A c•An
"ŒAim ŒAmAr s•–˜ÿAned•r j“›˜å id•eyùiC. tAed•r 10
sed•Aemr zAsnk•t$Ar•/ etAmr• öBu˜r b•At$A ezAn.
lAlnpAln k•eriC. ik••–˜Þ ŒAmAr s•–˜ÿAnrA” ŒAmAr G•emArAr ŒiD•b•AsIgŠ/ etAmr• ö½Verr iz(•AmAl•
ib•r¨eß“ ŒprAD• k•reC. ezAn. 11ö½Vr b•eleCn/ "etAmr• ek•n ŒAmAr Ÿe£•e•
3
Žk•w• gr¨o tAr minb•ek• ec•en. Žk•w• gAD•Ao Žt b•ild•An k•er c•elCÀ etAmAed•r p<AWAr b•ilet
j“Aen tAr mAilk• tAek• ek•ATAyù KAoyùAyù. ik••–˜Þ Žb•M x¡A¼/ emx Žb•M CAgelr emed• ŒAmAr Œr¨ic•
”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ŒAmAek• ec•en n•. ŒAmAr D•er igeyùeC. ŒAim s•–˜ÞX n”.
elAek•r• ŒAmAek• eb•AeJ“ n•.® 12
"elAek•rA/ etAmr• yKn ŒAmAr k•AeC öATRn•
k•ret ŒAs tKn etAmr• ŒAmAr ŸpAsnAlyù öAÒ˜e,r
4
oeh• pAipþ j“Ait/ ŒprAeD• B˜ArýˆS˜ÿ elAek•r•? sb•ik•C¢ek• pd•d•ilt k•r. etAmAed•r Žsb• ek• k•ret
tAr• éX pirb•Aerr mª• s•–˜ÿAned•r met•. tAr• tAed•r b•llÀ
öBu˜ek• tYAg k•ereC. tAr• ”•S•ˆó Aeyùelr pib•^ j“niwek• 13
"Ž” ŒsAr qneb•† ŒAim c•A” n•. ŒAmAr Ÿe£•e•
b•Aitl k•ereC. tAr• t¡Ar eTek• inej“ed•r dU•er sireyù ineb•id•t D•upD•UenAr öƉˆlnek• ŒAim G•],• k•ir.
ineyù egeC. ŒmAb•sYAr id•en/ ib•šAemr id•en etAmAed•r ib•ezx
5
ö½Vr b•eln/ "ek•n ŒAim etAmAed•r zAiS˜ÿ id•et eB˜Aj“ b•• öATRnAsB˜Aek• ŒAim sç k•ret pAir n•.
yAb•À ŒAim etAmAed•r zAiS˜ÿ˜ id•eyùiC ik••–˜Þ etAmAed•r etAmAed•r pib•^ smAeb•ezr id•en pApAc•Arek• ŒAim
pirb•tn $ h•yù in. etAmr• ŒAmAr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•er” menöAe, G•] , • k•ir. 14ŒAim etAmAed•r mAisk•
c•elC. ŽKn etAmAed•r öetYek•r mn-öA, ŒsuS˜î. :ŒmAb•sYAò ŒnuþAnAid• o Ÿísb•ek• G•, ] • k•ir. oÙel•
6
etAmAed•r ŒApAd•mˆS˜ÿk• sAr• zrIrmyù ZD•u” (•t/ ŒAmAr k•AeC B˜ArI ib•ri)˜k•r. ŒAim oÙel• ŒAr
d•gad•eg G•• ŒAr ŒAG•Aetr ic•H. es” (•t sArAet sç k•ret pAir n•.
ek•Ano y ͈ enoyù• h•yù in. (•tÙil n• piw id•eyù 15
"etAmr• h•At &u“el ŒAmAr Ÿe£•e• öATRnA
b<•AD•• h•eyùiCl/ nA etl id•eyù ek•Aml k•rA h•eyùiCl. j“AnAel ŒAim etAmAed•r id•k• eTek• ec•AK iP•ireyù
7
"etAmAed•r ed•z Db•Ms h•eyù e C. etAmAed•r enb•. etAmr• b•Aer b•Aer öATRnA k•reb• ik••–˜Þ ŒAim t•
zh•rÙil Œi©Íd•ÿ. etAmAed•r zߨr• etAmAed•r ed•z Znb• n•. ek•nn• etAmAed•r h•At r)˜mAK•.
16
d•Kl k•er ineyùeC. ek•An ed•z ib•ed•zI ŒAß*m,k•ArIr "etAmr• inej“ed•r pirâ•Ar pir•Cå k•r/ Zß“
esnAb•Aih•nIr þˆAr• eyB˜Aeb• Db•Ms h•yù etAmAed•r ed•z k•r Žb•M mª• k•Aj“Ùil k•r• b•Þ “ k•r. ŒAim etAmAed•r
esB˜Aeb•” Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eyùeC. 8eymn @•A(•Ae(•etr mª• k•Aj“Ùil ed•Ket c•A” n•. 17B˜Ael• k•Aj“ k•ret
ezeK•. mAnuexr seÒ˜ B˜Ael• b•Yb•h•Ar k•r/ ‘Ayùib•c•Aerr
¬ixyù iyh•Ýd•Ar Žk• rAj“•. itin K]XpUb•R 767Ð740 pyR•–˜ÿ zAsn
k•eriCeln.
ŒnuzIln k•r/ ŒtYAc•ArI/ ŒinXk•ArI elAek•ed•r zAiS˜ÿ
ib•D•An k•r/ ŒnAT eCelemeyùed•r pAez d¡•A¼Ao/
eyATm iyh•Ýd•Ar Žk• rAj“•. itin K]XpUb•R 740Ð735 pyR•–˜ÿ zAsn
k•eriCeln.
ib•D•b•Aed•r sAh•AyY k•r.®
18
öBu˜ b•eln/ "Žs/ Ž”sb• ib•xyùÙil ineyù ib•c•Ar
ŒAh•s iyh•Ýd•Ar Žk• rAj“•. itin K]XpUb•R 735Ð727 pyR•–˜ÿ zAsn
k•eriCeln.
ib•eb•c•n•/ ŒAlAp ŒAelAc•n• k•r• yAk•. yid•o etAmAed•r
pApÙelA ŸÆ‰ˆl lAlre[˜r k•Ape¼r mt/ oÙelA
ih•iâ•yù iyh•Ýd•Ar Žk• rAj“•. itin K]XpUb•R 726Ð667 pyR•–˜ÿ zAsn
k•eriCeln.
D•ueyù eP•lA yAyù Žb•M etAmr• &u“xAerr met• sAd••
631 iyzA”yù 1:19-2:13
h•eyù eyet pAerA. yid•o etAmAed•r pAp re)˜r mt
lAl/ etAmr• pzemr met• Z‹ h•eyù ŸWet pAerA•. 2 ŒAemAesr pu^ iyzA”yù iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelm
sµpek$• Ž”sb• b•At$Ar d•zRn pAn.
19
"ŒAmAek• emen c•lel/ ŒAmAr k•T• Znel 2
ezexr id•nÙilet/ öBu˜r miª•err pbR•tek• sk•l
etAmr• Ž” ed•z eTek• Œenk• B˜Ael• B˜Ael• ij“ins pbR•etr meD•Y zIx$S˜îAnIyù k•rA h•eb•• Žb•M oiwek• smˆS˜ÿ
pAeb•. 20ik••–˜Þ ŒAmAr k•T• n• Znel etAmr• ŒAmAr pb•Rt eTek• Ÿ•c•tr k•rA h•eb•. Žb•M smˆS˜ÿ ed•zÙil
ib•r¨ß“Ac•ArI h•eb• Žb•M etAmAed•r zߨr• etAmAed•r eTek• elAek•rA esKAen inyùimtB˜Aeb• öb•Aeh•r mt
Db•Ms k•reb•.® yAeb•. 3 b•æ ed•ezr elAk• esKAen yAeb•. tAr• b•leb•/
öBu˜ S•VˆyùM Ï k•TAÙil b•eleCn. "c•l/ ŒAmr• sb•A” öBu˜r pbR•et/ yAek•Aeb•r ö½Verr
ŸpAsnAg]eh• ŸiW. tArpr itin ŒAmAed•r t¡Ar
ej“r¨zAelm ö½eV rr Œng u t nyù j“Ib•nyApenr pT ezKAeb•n Žb•M ŒAmr• j“Ib•enr
21
ö½Vr b•eln/ "ej“r¨zAelemr id•ek• tAk•Ao. Ž” es” pT Œnusr, k•rb•.®
zh•r Žk•smyù ŒAmAr k•TAmt c•lt/ ŒAmAek• ŒnusrŠ ö½Verr ib•iD•/ öBu˜r b•At$AsmUh• ej“r¨zAelemr
o ib•½AV s k•rt. ik••–˜Þ Ž” ib•½ˆV S˜ÿ Žb•M Œnugt zh•err iseyùAn pb•Rt eTek• Zr¨ h•eb• Žb•M egAw• p]iTb•Iet
pittAr mt Œb•S˜î• h•oyùAr k•ArŠ ik•À Žr Žk•wA” Ci¼eyù p¼eb•. 4 tArpr ö½Vr sk•l j“Aitr ib•c•Ark•
k•ArŠ h•l ŽKAnk•Ar ŒiD•b•AsIr• ŽKn ŒAr ŒAmAek• h•eb•n. Žb•M Œenk• elAek•r b•Ad•Anub•Aed•r inÅpi%
emen c•el n•. ej“r¨zAelemr D•Aim$k•tAyù pirpU,R TAk•• k•reb•n. tAr• inej“ed•r meD•Y l¼A”eyùr smyù
Ÿic•í. ŽKAnk•Ar elAek•ed•r ö½Verr ŒAk•Aižt peT” ŒS˜¤zeS˜¤r b•Yb•h•Ar b•Þ“ k•reb•. tAr• tAed•r trb•Air
c•l• Ÿic•í. ik••–˜Þ ŽKn ŽKAen KunIr• TAek•. eTek• lA[˜elr P•l• qtir k•reb• Žb•M b•zRAr P•l•
22
"D•m$/ sAD•ut•/ mh•AnuB˜b•t• Ž” Ù,Ùil räepAr id•eyù k•AwAir b•AnAeb•. Žk•j“Ait Œ‘j“Aitr ib•r¨eß“
met•. ik••–˜Þ etAmAed•r räep• mUlYh•In h•eyù pe¼eC. trb•Air D•reb• n•. prSperr meD•Y l¼A” b•Þ“• h•eb•.
etAmAed•r @•A(•Ares :mh•AnuB˜b•tAyùò j“l imez igeyù tAr• k•Kno yueß“r öiz(•Š eneb• n•.
t• ébR•l h•eyù pe¼eC. 23etAmAed•r zAsnk•t$Ar• 5
yAek•Aeb•r pirb•Ar/ ŽesA ŒAmr• öBu˜r ŒAelAik•t
ib•e@•Ah•I Žb•M ec•Aered•r b•Þu“ h•eyù ŸeWeC. tAr• G•ux peT c•il? 6ŒAim etAmAek• Žk•T• b•liC k•ArŠ &u“im
enyù/ enAMr• k•Aej“r j“‘ wAk•• inet B˜AelAb•Aes. etAmAr elAek•ed•r tYAg k•erC. etAmAr elAek•r•
elAk•ek• ötAirt k•rAr j“‘ tAr• Ÿíek•Ac• enyù. pUbR•id•ek•r elAek•ed•r D•YAn D•Ar,Ayù pirpU,R h•eyùeC.
tAr• ŒnAT eCelemeyùed•r sAh•AyY k•er n•/ ib•D•b•Aed•r etAmAr elAek•r• pelˆXIyùed•r met• B˜ib•`í b•)˜•
ŒB˜Ab• ŒiB˜eyAeg k•An ed•yù n•. tAed•r ed•KAezAnA h•b•Ar ec•X• k•reC. etAmAed•r elAek•r• b•ih•rAgted•r
k•er n•.® seÒ˜ Kub• eb•zI j“i¼eyù pe¼eC. 7etAmAed•r ed•z Œ‘
24
Ž”j“‘ ŒAmAr Ùr¨/ ”•S•ˆóAeyùelr öBu˜ sbR•zi)˜mAn ed•ezr esAn•/ räepAyù pirpU,R. esKAen D•nsµpi%r
b•eln/ "ŒAim ŒAmAr zߨed•r zAiS˜ÿ ed•b•. tAr• ŒAr sIm• pirsIm• en”. etAmAed•r ed•z eG•A¼• Žb•M
ŒAmAek• ib•r)˜ k•reb• n•. 25räepAet eymn (•Ar id•eyù ŒsMKY reT pirpU,.R 8etAmAed•r ed•z mUi%$et pirpU,.R
tAr KAd• pirâ•Ar k•r• h•yù etmin ŒAimo etAmAed•r inej“ed•r h•Aet g¼• mUi%$Ùilr sAmen elAek•r•
sb• ku•k•m$/ pAp D•eu yù mueC pirâ•Ar k•er ed•b•. etAmAed•r ntj“Anu h•eyù tAed•r pUej“• k•er. 9 elAek•r• Kub• nIc•
k•AC eTek• sb• ŒsAr ij“ins ŒAim dU•r k•rb•. Žb•M h•In h•eyù egeC. tA” ö½Vr/ ŒApin tAed•r inü‚”
26
etAmAed•r j“‘ ŒAegr metA” ‘Ayù ib•c•Ark•g, Žb•M (•m• k•reb•n n•.
Ÿped•XAg, ineyùAg k•r• h•eb•. tKn etAmAed•r zh•rek•
'‘Aeyùr zh•r¾/ 'ib•½VˆS˜ÿ ngrI¾ nAem fAk•• h•eb•.® ö½eV rr zߨr• B˜yù pAeb•
27 10
ö½Vr mh•An Žb•M itin siWk• k•Aj“” k•ern. yAo/ pATerr epCen ŒAb•j$“nAr meD•Y luik•eyù
sutrAM itin iseyùAn Žb•M tAr eysb• elAek•r• t¡•r TAek•A. öBu˜ek• etAmAed•r B˜yù pAoyù• Ÿic•í Žb•M
k•AeC iP•er ŒAseb• tAed•r itin Ÿß“Ar k•reb•n. 28ik••–˜Þ t¡Ar mh•An prAß*m eTek• etAmAed•r luik•eyù TAk••
smˆS˜ÿ pApI Žb•M éÅk]•tk•ArIed•r Db•Ms k•r• h•eb•. Ÿic•í.
Žr• öBu˜ek• emen c•el n•. 29etAmr• ey ŽlAb•](• 11
d•Ai•µ˜õk• elAek•r• Œh•¿•Ar k•reb• n•. Ž”sb•
Žb•M ib•ezx b•AgAnek• ed•b•tA|•Aen pUej“• k•ret/ elAek•r• lÆï“Ayù mAiwet mATAnt k•reb•. es”smeyù
B˜ib•`et tAr j“‘ inej“rA” liÆï“t h•eb•. 30k•Ar, ZD•umA^ öBu˜ Žk•• Ÿåt mˆS˜ÿek• ib•rAj“ k•reb•n.
B˜ib•`et etAmAed•r Œb•S˜î• Žl• b•]e(•r ZÅk• pAtAr 12
öBu˜r Žk•iw ib•ezx id•enr pirk•Â˜¯n• ŒAeC.
met• inÆï“$ l •/ m] töAyù b•AgAenr met• h•eb•. es”id•en öBu˜ Ÿß“t o Œh•¿•ArI elAek•ed•r zAiS˜ÿ
31
(•mtAb•An elAek•ed•r Œb•S˜î• Zk•en• k•AeWr w¦k•erAr ed•eb•n. es”id•en Ïsb• elAek•r• Ùr¨ ׈pU,R b•el
met• h•eb• Žb•M tAed•r k]•tk•m$ ŒAÙenr Pu•lik•r ib•eb•ic•t h•eb• n•. 13Ïsb• Œh•¿•ArI elAek•r•
met• h•eb•. ŸB˜eyù” Žk•seÒ˜ ‰ˆlet TAk•eb• ŒAr ilb•AenAenr Ÿ•c• o Ÿåt Žrs b•]e(•r met•. tAr•
es” ŒAÙn ek•Ÿ enB˜Aet pAreb• n•. b•Azenr b•]h•í Žl• b•]e(•r met•. ik••–˜Þ ö½Vr Ž”sb•
iyzA”yù 2:14-3:24 632

elAek•ed•r zAiS˜ÿ ed•eb•n. 14Ž”sb• Œh•¿•ArI elAek•r• Žb•M iyh•Ýd••r ptn h•eyùeC. tAed•r k•Aj“k•m$ o
dIG•$ pbR•tmAl• o Ÿ•c• pAh•Ae¼r met•. 15Ž”sb• k•TAb•At$• sb•” öBu˜r ib•r¨eß“ yid•o itin sb•” ed•eKn.
elAek•r• lµ•Vˆ• égR/ Ÿ•c• zi)˜zAlI öAc•Ierr met•. 9
elAek•ed•r muK” b•el id•e•C ey tAr• pAp k•Aej“r
ik••–˜Þ ö½Vr Ž”sb• elAek•ed•r zAiS˜ÿ˜ ed•eb•n. 16Ž”sb• ed•Aex éX. Žb•M tAr• tAed•r pAepr j“‘ gibR•t.
elAek•r• tzRIezr b•¼ j“Ah•Aej“r met•. :j“Ah•Aj“Ùil tAr• sed•Aemr elAek•ed•r metA”. ek• tAed•r pAp
Ùr¨ ׈pU,R ij“ines pirpU,R.ò ik••–˜Þ ö½Vr Ž”sb• ed•KeC es” b•YApAer tAed•r ek•An ‹äe(•p en”. Žw•
Œh•¿•ArI elAek•ed•r zAiS˜ÿ˜ ed•eb•n. tAed•r pe(• Kub•” (•itk•Ark• h•eb•. tAr• inej“ed•r
17
es” smeyù elAek•r• Œh•¿•ArI h•oyùA b•Þ“ k•reb•. B˜yùAnk• ib•pd• inej“rA” efek• ŒAneC.
10
Œh•¿•ArI elAek•r• mAiwet mATA nt k•reb•. es”smeyù B˜Ael• elAek•ed•r b•el d•Ao ey tAed•r j“‘
ZD•umA^ öBu˜ Ÿåt mˆS˜ÿek• ib•rAj“ k•reb•n. 18smˆS˜ÿ B˜Ael• ik•C¢ G•web•. B˜Ael• k•Aej“r purSˆ˜ð Ar tAr• pAeb•.
mUi%$Ùil sµpU,Rräep Œ#• h•eyù yAeb•. 19elAek•r• 11
ik••–˜Þ zyùtAn elAek•ed•r j“‘ k•iWn smyù ŒAseC.
pATr Žb•M mAiwr P•Awel luek•Aeb•. elAek•r• öBu˜ tAed•r B˜IxŠ k•X o Œsuib•D•Ar sµ•åuKIn h•et h•eb•.
Žb•M t¡Ar mh•An prAß*mek• B˜yù pAeb•. p]iTb•Iek• smˆS˜ÿ˜ ku•k•em$r zAiS˜ÿ tAed•r epet” h•eb•. 12b•Alek•r•
k•iµpt k•rAr j“‘ yKn öBu˜ ŸeW d¡•A¼Aeb•n tKn” ŒAmAr elAek•ed•r h•Aireyù ed•eb•. emeyùr• tAed•r zAsn
Ž”sb• G•web•. k•reb•. tAed•r opr k•t$] ׈ k•reb•. ŒAmAr elAek•r•/
20
es” smeyù elAek•r• tAed•r S•Vˆ,R o erQpYmUi%$- etAmAed•r pT öd•zRk•rA” etAmAed•r Bu˜l peT c•Ailt
Ùilek• C¡ ¢ e ¼ eP•el ed•eb•. :elAek•r• Ž”sb• k•reC. tAr• etAmAed•r siWk• pT eTek• ib•c•Y¢ t k•reC.
mUi%$Ùilek• pUej“• k•rAr j“‘ qtrI k•eriCl.ò Ž”sb•
mUi%$Ùilek• elAek•r• b•Aé¼ o C¡uec•Ar get$ ine(•p ö½eV rr tA¡ r elAek•ed•r sµpek•$ isß “A•–˜ÿ
k•reb•. 21tArpr elAek•r• öBu˜ Žb•M t¡Ar mh•An 13
öBu˜ elAek•ed•r ib•c•Ar k•rb•Ar j“‘ Ÿ§An k•reb•n.
prAß*em B˜It h•eyù pATrÙelAr P•Awel luek•Aeb•. 14
ent• Žb•M öAc•Ined•r k]•tk•em$r ib•r¨eß“• itin t¡Ar
Ž”sb• G•web• yKn öBu˜ p]iTb•Iek• k•iµpt k•reb•n. mtAmt ed•eb•n.
öBu ˜ b•eln/ "eh• ŒAmAr elAek•r•/ etAmr•
”•S•ˆó Aeyeù lr Ÿic•í ö½eV rr opr ŒAS˜•î rAKA @•A(•Ae(•t :iyh•Ýd••ò pui¼eyù CArKAr k•er id•eyùC.
22
inej“ed•r r(•• k•rAr j“‘ elAek•ed•r Œ‘ k•Aro etAmr• grIb• mAnuxed•r k•AC eTek• ij“insp^ ek•e¼
opr ŒAS˜î• rAK• Ÿic•í nyù. k•ArŠ mAnux mr,zIl ineyùC. Žb•M es”sb• ij“insp^ ŽKno etAmAed•r
Žb•M tAr• mArA yAeb•. tA” etAmAed•r Žw• B˜Ab•• b•Ai¼et” ŒAeC. 15ŒAmAr elAek•ed•r ŒAG•At k•rAr
Ÿic•í nyù ey tAr• ö½Verr met• (•mtAb•An. ŒiD•k•Ar ek• etAmAed•r id•eyùeCÀ grIb•/ h•td•ir@•

3 ŒAim y• b•liC t• ŒnuD•Ab•n k•r. iyh•Ýd•• Žb•M


ej“r¨zAelm ey smˆS˜ÿ ij“inesr opr inB˜$rzIl/
mAnuxed•r enAMr•-ŒAb•j$“nAr meD•Y eWel ed•oyù•r
ŒiD•k•Ar ek• etAmAed•r id•eyùeCÀ® ŒAmAr Ùr¨/ öBu˜
Ùr¨/ öBu˜ sbR•zi)˜mAn essb• ij“insÙilr Œb•lui¹ˆÿˆ sbR•zi)˜mAn Ž” k•TAÙil b•leln.
G•wAeb•n. ö½Vr smˆS˜ÿ j“l o KAb•Ar sireyù eneb•n. 16
öBu˜ ŒAro b•leln/ "iseyùAenr emeyùr• Kub•”
2
ö½Vr sk•l b•Ir o mh•An eyAß“•/ sk•l ib•c•Ark•/ Œh•¿•ArI h•eyù ŸeWeC. tAr• mAT• eh•ileyù éileyù
B˜Ab•b•Ad•I/ 3 yAék•rg,/ öb•I,g,/ sAmirk• entAsmUh•/ y^t^ ŽmnB˜Aeb• G•uer eb•¼Ayù eyn tAr• Œ‘
srk•Air öD•Ang,/ d•(• Ÿped•X•g,/ d•(• k•Airgr Žb•M elAek•ed•r ec•eyù yeTX B˜Al. Ž”sb• emeyùr• h•Ais-
yAr• tAib•j“ b•Yb•h•Ar k•ret j“Aen tAed•r sb•A”ek• mSˆð˜r•/ eCnAiligir k•er G•uer eb•¼Ayù. Žb•M tAr•
sireyù ed•eb•n. pAeyù nUpeu rr r¨nuJ“u nu z€• k•er/ enec• enec• id•k•ib•id•k•
4
ö½Vr b•eln/ "ŒAim b•Alk•g,ek• etAmAed•r ent• G•uer eb•¼Ayù.®
k•rb•. 5öetYk• elAk• Žek• Œperr ib•r¨ß“Ac•rŠ k•reb•. 17
ŒAmAr Ùr¨ iseyùAenr Ž” D•re,r emeyùed•r
eCAwr• b•¼ed•r šß“• k•reb• n•. Ùr¨ ׈pU,R b•Yi)˜r• mATAyù d•gd•eg (•etr s]iX k•reb•n. P•el tAed•r mATAyù
sAD•ArŠ elAek•ed•r k•AC eTek• sµ•åAn pAeb• n•.® wAk• p¼eb•. 18es” smeyù itin tAed•r gebR•r smˆS˜ÿ
6
es” smeyù ek•Ÿ Žk•j“n tAr” pirb•ArBu˜)˜ sµpd• ineyù eneb•n. tAed•r pAeyùr nUpur/ tAed•r sUyR
B˜A”eyùr h•At D•er b•leb•/ "etAmAr ek•Awb•S˜¤ ŒAeC/ o c•¡Aed•r ŒAk•Aerr glAr h•Ar/ 19Ju“mek•• pAz•/ c•¢i¼/
tA” &u“im ŒAmAed•r ent• h•eb•. Ž”sb• ib•nAz etAmAr eG•Amw•/ llAwBU˜xŠ/ pAeyùr ml/ 20G•AG•r•/ zAl/ msIn•
ŒAyùe%Ñ TAk•eb•.® b•S˜¤/ 21ib•ezx ŒAMiw/ nT/ 22ic•^b•S˜¤/ eg<ej“/ 23ŒAyùn•/
7
ik••–˜Þ es ic•ík•Ar k•er b•leb•/ "ŒAim etAmAed•r msInA b•S˜¤/ Ÿ\•Ix/ lµ•ˆV • zAelr met• ŒAb•rk• b•S˜¤räp
entA h•b• n•. k•ArŠ ŒAmAr b•Ai¼et yeTX Œå-b•S˜¤ eb•zBU˜x• Kuel eneb•n. 24Žb•M sugiÞ“r pirb•et$ tAed•r
en”. &u“im ŒAmAek• id•eyù elAek•ed•r enï ׈ ed•oyùAeb• k•AeC TAk•eb• égRÞ “ etl/ ek•Amrb•Þ “nIr b•d•el TAk•eb•
n•.® Žk•iw eC¡¼A epAzAk•/ suib•‘ˆS˜ÿ ek•z pirc•y$YAr b•d•el
8
Ž”sb•” G•web• k•ArŠ ej“r¨zAelm eh•¡Ac•w eKeyùeC TAk•eb• mATAej“A¼• wAk•/ ek•tAérˆS˜ÿ ek•Amrb•Þ“nIr
633 iyzA”yù 3:25-5:14
pirb•et$ TAk•eb• c•ewr qtrI ek•Armb•Þ“nI k•ArŠ suª•rI 4
ŒAim ŒAmAr @•A(••e(•etr j“‘ sAD•Ymt sb•ik•C¢”
h•oyùAr pirb•et$ tAr• h•eb• ku•íist d•zRn. k•eriC. ŒAim tAr j“‘ ŒAr ik•” b•• k•ret pArtAmÀ
25
es”smeyù etAmAed•r pur¨xed•r trb•Air id•eyù ŒAim B˜Ael• @•A(•Ar ŒAz• k•eriClAm. ik••–˜Þ ZD•u b•Aej“
h•tY• k•r• h•eb•. etAmAed•r b•Ir eyAß“Ar• yueß“ mAr• @•A(•A P•eliCl. ek•n Žmnw• G•wlÀ
yAeb•. 26Žb•M tAr ngrþˆArÙil k•X pAeb• Žb•M ib•lAp
5
k•reb• Žb•M es ib•py$ˆS˜ÿ h•eyù mAiwet b•es TAk•eb•. ŒAim ŒAmAr @•A(•Ae(•etr j“‘ ik• ik• k•rb• ŽKn

4 es” smeyù sAtj“n mih•lA Žk•j“n pur¨exr h•At


ec•ep D•er b•leb•/ "ŒAmr• ŒAmAed•r r¨iw-r¨ij“/
ŒAim etAmAed•r es k•TA” ezAnAb•.
@•A(•Ae(•etr sur(•Ar j“‘ c•Arid•ek• ey k<•AwAr
b•S˜¤/ b•AsS˜îAn inej“ed•r j“‘ öeyùùAj“nIyù sb•ik•C¢r eJ“ApÙil ŒAeC tA ŒAim &u“el eP•el pui¼eyù ed•b•.
b•Yb•S˜î• inej“rA” k•rb•. &u“im ZD•u ŒAmAed•r ib•eyù k•r. ŒAim pATerr öAc•Ir eB˜e[˜ eP•lb• Žb•M pATrÙil
etAmAr nAem ŒAmAed•r sAmAij“k• öitþ• d•Ao. e(•etr opr eP•el ed•oyù• h•eb•.
6
ŒAmAed•r Œib•b•Aih•t TAk•Ar yˆ–˜¤,•/ lÆï“•/ ŒpmAn ŒAim ŒAmAr @•A(•Ae(•tek• eKAl• mAeW pir,t
dU•r k•r.® k•rb•. Ï e(•etr gACÙilr ek•Ÿ y ͈ eneb• n•. ek•Ÿ
2
es” smyù/ öBu˜r gAC :iyh•Ýd••ò b•¼ h•eb• Žb•M pirc•y•$ k•reb• n•. esKAen ŒAgAC• ŒAr k<•Aw• j“›˜åAeb•.
suª•r h•eyù ŸWeb•. Žmnik• tKno ”•S•ˆó Aeyùelr ŸþˆAˆS˜ÞrA ŒAim emG•ek• æku•m ed•b• yAet e(•et Žk•eP<•Aw• b•]iX
tAed•r ed•ez Ÿípå zs´ ineyù gbR• ŒnuB˜b• k•reb•. b•ix$t n• h•yù.®
3
Ž” smeyù iseyùAn Žb•M ej“r¨zAelem tKno b•sb•As 7
”•S•óˆAeyùl j“Ait h•l öBu˜ sb•Rzi)˜mAenr Ž”
k•r• elAek•ed•r pib•^ mAnux b•el g,Y k•r• h•eb•. @•A(•Ae(•t. ŒAr iyh•dÝ •Ar elAek•rA h•l t¡Ar Žk•k•Aelr
yAed•r nAm ib•ezx tAilk•Ayù TAk•eb• tArA” B˜AgYb•An/ ŒAd•err @•A(•Ar c•Ar•.
pib•^ mAnux b•el ib•eb•ic•t h•eb•. Žb•M Ž” tAilk•ABu˜)˜ öBu˜ ŒAz• k•eriCeln ‘Ayù/ ik••–˜Þ esKAen iCl
elAek•ed•r” b•As k•er yAoyùAr Œnumit ed•oyù• h•eb•. ZD•u” h•tYAk•AØ. öBu˜ ŒAzA k•erùiCeln suª•r j“Ib•n/
4
öBu˜ iseyùAenr mih•lAed•r eTek• enAMrA D•ueyù mueC ik••–˜Þ esKAen ezAn• yAe•C ŒtYAc•ArIed•r ß*ª•n erAl.
8
eP•leb•n. itin ej“r¨zAelm eTek• r)˜ D•eu yù eP•leb•n. etAmr• pAzApAiz b•As k•rC. eG<•sAeG<•is k•er
öBu˜ ‘Aeyùr nIitiw b•Yb•h•Ar k•reb•n Žb•M ‘Ayù ib•c•Ar b•Ai¼ b•AineyùC. etAmrA e(•etr seÒ˜ e(•etr sMeyAg
k•reb•n. itin öƉˆilt k•rb•Ar nIitiw b•Yb•h•Ar k•er ŽmnB˜Aeb• k•erC ey ŒAr Žtw¦ku• j“Ayùg• Œb•izX
öitiw ij“inxek• Zß“ k•er &u“leb•n. en”. ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r Žmn zAiS˜ÿ ed•eb•n ey
5
tArpr öBu˜ iseyùAn pbR•etr iB˜i%r opr ŒAk•Aez etAmAed•r Žk•Ak•I TAk•et h•eb•. smˆS˜ÿ BU˜KØiwet ZD•u
Žb•M tAr smAeb•z S˜îAnÙilet id•en Žk•iw eD•<AyùAr etAmrA” b•As k•reb•. 9 öBu˜ sbR•zi)˜mAn ŒAmAek• Ž”
emG• o rAe^o Žk•iw ‰ˆl•–˜ÿ Œi©ÍizK• s]iX k•reb•n. k•TAÙil b•leln Žb•M ŒAim t¡Ar k•T• ZnlAmÉ "ŽKAen
esKAen öitiw smAeb•ezr opr r(•Ar j“‘ Žk•iw Œenk• b•Ai¼ ŒAeC/ ik••–˜Þ ŒAim ŒÒ˜Ik•Ar k•riC ey/
ŒA•CAd•n TAk•eb•. 6 smˆS˜ÿ mAnuexr j“‘ Žmn Žk• smˆS˜ÿ G•r-b•Ai¼ Db•Ms k•r• h•eb•. ŽKAen ŽKn Œenk•
inrApd• S˜îAenr b•Yb•S˜î• k•r• h•eb• eyKAen sUey$r öKr suª•r menArm b•Ai¼ ŒAeC. ik••–˜Þ Ž”sb• b•Ai¼Ùil
tAp tAed•r SpzR k•ret pAreb• n•. sb• D•re,r J“¼ KAil h•eyù yAeb•. 10es” smeyù d•z Žk•r mAeW ey
J“È•• Žb•M ¹ñAb•n eTek• tAr• r(•• pAeb•. @•A(•A h•eb• t• eTek• Kub• sAmA‘ @•A(•Ars qtir k•r•
yAeb•. b•æ b•ˆS˜ÿ• b•Ij“ eTek• Kub•” ŒÂ˜¯ zs´ Ÿípå
”•S•ˆó Aeyl
ù ö½eV rr ib•ezx b•AgAn h•eb•.®
11
ŽKn ŒAim ŒAmAr ö½Verr Ÿe£•e• gAn k•rb•. etAmr• sk•Ael ŸeW” pAnIyù ih•sAeb• @•A(•Aresr
5 @•A(••e(•etr :”•S•óˆAeyùelrò öit ö½V e rr ey
B˜AelAb•As• ŒAeC Ž” gAn es sµpek$•”.
eK<Aj“ k•r. etAmr• @•A(•Ars pAn k•rAr j“‘ gB˜Ir
rAt py$•–˜ÿ ej“eg TAk•. 12etAmrA @•A(•Ars•/ b<•Aiz/
ŒAmAr ö½Verr Žk•iw @•A(•Ae(•t iCl Œit ŸbR•r eFAlk• Žb•M ib•iB˜å b•A†yˆ–˜¤ ineyù PU•it$-ŒAemAd• k•r.
mAiwet. ik••–˜Þ etAmrA öBu˜r k•m$k•AØ ed•Ket pAo n•. öBu˜
2
itin t•r c•Arid•k• K<ue¼ mAWiwek• B˜AelAB˜Aeb• inj“ h•Aet Œenk• ij“ins qtir k•ereCn. ik••–˜Þ etAmr•
pirâ•Ar k•reln. tArpr esKAen B˜Ael• j“Aetr Ïsb• ij“ins ed•Ket pAo n•.
@•A(•A gAC lAgAeln. itin mAeWr mAJ“KAen ed•KAezAnAr 13
öBu˜ b•leln/ "ŒAmAr elAek•ed•r b•ª•I k•er Œ‘^
j“‘ Žk•iw Ÿ<c•¢ b•Ai¼ qtir k•reln. esKAen itin inbR•Asen ed•oyù• h•eb•. ik••–˜Þ ek•nÀ k•ArŠ tAr• ŒAmAek•
B˜Al @•A(•A P•lb•Ar ŒAzAyù b•es r”eln. ik••–˜Þ j“›˜åAel• ök]•tpe(• j“Aen n•. ”•S•ˆó Aeyùel Œenk• Ùr¨ ˆ× p, U R b•Yi)˜
b•uen• @•A(•A. reyùeCn. t¡Ar• t¡Aed•r ŒnAyùAs j“Ib•nyApn ineyù s•–˜ÞX.
3
tA” ö½Vr b•leln/ "iyh•Ýd•A o ej“r¨zAelemr ik••–˜Þ tAr• Kub•” ï\•At$ Žb•M (u•D•At$ h•eb•. 14tArpr
elAek•rA/ etAmr• ŒAmAr Žb•M ŒAmAr @•A(•Ae(•etr tAr• mAr• yAeb•. Žb•M pAtAl m]ted•eh• B˜er yAeb•.
k•T• ic••–˜ÿ• k•r. pAtAelr sImAh•In iKed• o c•Aih•d•• emwAet nAmI/
iyzA”yù 5:15-6:8 634

sAD•Ar, sb• mAnux m]&u“YmueK pitt h•eb• Žb•M Ž”sb• Žb•M izs id•e•Cn. ed•K/ zߨr• dU•red•z eTek• ŒAseC.
mAnux k•b•er yAeb•.® tAr• Œic•er ed•ez F¦ek• p¼eb•. tAr• Kub• Ët ŒAseC.
15
Ïsb• elAek•ed•r Œb•d•imt k•r• h•eb•. öetYk•ek• 27
Ž” zߨrA k•Kno ûL•A•–˜ÿ h•eb• n•/ eh•¡Ac•w KAeb• n•
ib•nè k•r• h•eb• Žb•M tAed•r gb•R k•imeyù ŒAn• h•eb•. Žb•M G•uimeyù p¼eb• n•. tAed•r ŒeS˜¤r k•iwb•Þ “n Kuel
16
öBu˜ sbR•zi)˜mAn/ ‘Ayùib•c•Ar k•reb•n Žb•M elAek•rA yAeb• n•. tAed•r j“uetAr iP•et k•Kn” iC¡e¼ yAeb•
j“Aneb• ey itin mh•An. pib•^tm ö½Vr eyÙil siWk• n•. 28Ž” zߨed•r tIr D•ArAel• h•eb•. tAed•r sb•
o ‘AyY es”sb• k•Aj“” k•reb•n Žb•M elAek•r• t¡Aek• D•nuk•Ùil tIr eC¡A¼Ar j“‘ öˆS˜Þt TAk•eb•. tAed•r
šß“• j“AnAeb•. 17ö½Vr ”•S•óˆAeyùelr ŒiD•b•AsIed•r eG•A¼Ar pAeyùr pAt• h•eb• c•ka•mik• pATerr met•
ed•zCA¼• k•reb•n. ed•z KAil h•eyù yAeb•. emexr• z)˜. tAed•r reTr c•Ak•Ayù D•UilJ“¼ ŸWeb•.
29
”•C•met• eyKAen KuzI G•uer eb•¼Aet pAreb•. Žk•d•• zߨr• isMeh•r gj$“enr met• ic•ík•Ar k•reb•.
D•nI elAek•r mAilk•AnAD•In j“imj“AyùgAet emx c•er tAr• isMh• zAb•ek•r met• gj$“n k•reb•. zߨr• seß*AD•
eb•¼Aeb•. gj$“n k•reb• Žb•M tAed•r ib•r¨eß“• yu ß“rted•r D•er
18
Ï elAk•Ùilek• ed•K? ŒöeyùAj“nIyù d•i¼ ineyù eP•leb•. elAek•r• l¼A” k•er mui)˜ epet ec•X• k•reb•.
elAek•r• eymn oyùAgn wAen etmin Ž” D•re,r ik••–˜Þ tAed•r r(•• k•rAr ek•Ÿ TAk•eb• n•. 30tA” ''isMh•¾¾
elAek•r• inej“ed•r pAp/ ku•k•m$ Žb•M ed•Axek• epCen gj$“n h•eb• smue@•r eFŸeyùr gj$“enr met•. Žb•M
ewen ineyù eb•¼Ayù. 19Ž” elAek•r• b•el/ "ŒAmAed•r b•ª•I Œb•r¨ß“ elAek•r• mAiwr id•ek• tAk•Aeb•. ik••–˜Þ
k•Amn•/ ö½Vr y• y• k•rAr pirk•Â˜¯n• k•ereCn t• ed•Keb• ZD•”u ŒÞ“k•Ar. G•n emeG• smˆS˜ÿ˜ ŒAel• ŒÞ“k•Aer
tA¼AtAi¼ k•reb•n. tArpr ŒAmr• j“Anb• ik• G•web•. eFek• yAeb•.
ŒAmAed•r ŒAzA öBu˜r pirk•Â˜¯n• Kub• tA¼AtAi¼
b•AˆS˜ÿb•Aiyùt h•eb•. tArpr” ŒAmr• j“Anet pArb• t¡Ar iyzA”eyrù B˜Ab•b•Ad•I ped• öitþA
ey b•Cr ¬ixyù rAj“Ar m]&u“Y h•l ŒAim öBu˜ek• Žk•
pirk•Â˜¯n• ik•.®
20
Ž” D•re,r elAek•r• B˜Ael• ij“insek• KArAp
b•el ŒAr KArAp ij“insek• B˜Ael• b•el men k•er.
6 Ÿ•c• o menArm isMh•Asen b•es TAk•et ed•KlAm.
t¡Ar lµ•ˆV A rAj“epAzAk• miª•rek• B˜er id•eyùiCl. 2 öBu˜r
Žr• ŒAelAek• ŒÞ“k•Ar ŒAr ŒÞ“k•Arek• ŒAel• b•el ib•ezx dU•t srAP•r• t¡Ar c•ArpAez d¡•Ai¼eyùiCl. tAed•r
men k•er. Žr• wk•ek• imiX Žb•M imiXek• wk• B˜Aeb•. öetYek•r Cyùiw k•er fAn• iCl. tAr• éiw fAn• id•eyù
21
Ïsb• elAek•r• inej“ed•r Kub• |•AnI o b•uiß“mAn men muK FAek•/ éiw fAn• id•eyù p• FAek• Žb•M b•Aik• éiw
k•er. 22Ž” D•re,r elAek•rA @•A(•Ars pAn k•rAr fAn• tAr• o¼Ar k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•er.
3
j“‘ ib•KYAt. Žr• @•A(•Aresr imšŠ qtrIet Žek•b•Aer Ž” dU•trA Žek• Œprek• efek• b•let lAgl/
isß“h•ˆS˜ÿ. 23tAr• G•ux ineyù ŒprAD•Ied•r inrAprAD• "pib•^/ pib•^/ pib•^. öBu˜ sbR•zi)˜mAn Kub•” pib•^.
b•el eG•Axn• k•er. ik••–˜Þ tAr• B˜Ael• elAk•ek• ‘AyY t¡Ar mih•mAyù p]iTb•I pirpU,.R ® 4 tAed•r ic•ík•Aer d•rj“Ar
ib•c•Ar epet ed•eb• n•. 24Ž”sb• elAek•r k•pAel Kub•” k•AWAem• ek<•ep ŸWel•. miª•r eD•<AyùAyù B˜er eyet
éeB˜$Ag Œep(•• k•reC. K¼ku•ew• Žb•M gAeCr pAtAek• lAgl.*
5
ŒAÙn eymn ŒnAyùAes pui¼eyù CArKAr k•er ed•yù etmin tKn ŒAim h•WAí” B˜Ix, B˜yù epeyù eglAm.
Žed•r Ÿ%rpur¨xed•ro puerApuir Db•Ms k•r• h•eb•. ŒAim b•llAm/ "h•Ayù? ŒAim Db•Ms h•eyù yAb•. ö½Verr
m]t izk•¼ eymn Ù¡e¼Aet pir,t h•yù/ ŒAÙn eymn seÒ˜ k•T• b•lAr met• ŒAim yeTX Zic• n”. Žb•M
Pu•lek• pui¼eyù tAr CA” b•AtAes Ÿi¼eyù ed•yù/ Žed•r ŒAim Žmn elAek•ed•r meD•Y b•As k•ir yAr• ö½Verr
Ÿ%rpur¨xr• esB˜Aeb•” Db•Ms h•eb•. seÒ˜ k•T• b•lAr met• yeTX Zic• nyù.* k•Ar, ŒAim
Ïsb• elAek•r• öBu˜ sbR•zi)˜mAenr iz(•AmAl• emen rAj“Aek•/ öBu˜ sbR•zi)˜mAnek• ed•eKiC.®
6
c•elin. tAr• ”•S•óˆAeyùelr pib•^j“niwr :ö½Vrò b•At$A eb•d•Iet ŒAÙn ‰ˆliCl. srAP•ed•r Žk•j“n ”Ÿ
G•],• k•rt. 25tA” öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r opr Kub• ŒAk•Aerr Žk•iw ic•miw id•eyù ŒAÙn eTek• k•yùl•
ß*uß“ h•eyùeCn. öBu˜ t¡Ar h•At Ÿe%Aln k•reb•n Žb•M &u“liCl. Ž” dU•tiw Žk•iw grm k•yùlAr w¦k•er• h•Aet
tAed•r Žmn k•iWnB˜Aeb• zAiS˜ÿ ed•eb•n ey pbR•t py$•–˜ÿ ineyù ŒAmAr k•AeC Ÿe¼ Žl. 7 dU•tiw grm k•yùl•
B˜eyù k<•Apeb•. tAed•r m]ted•h•Ùil j“ã•Aelr metA ŒAmAr eW<Aew eC¡AyùAl. tArpr dU•tiw b•ll/ "ey mUæ et$
rAˆS˜ÿAyù pe¼ TAk•eb•. ik••–˜Þ tb•uo ö½Verr eß*AD• p¼eb• Ž” grm k•yùl• etAmAr eW<Aw SpzR k•rl/ etAmAr
n•. t¡Ar h•At tAed•r zAiS˜ÿ ed•b•Ar j“‘ Ÿe%Ailt smˆS˜ÿ ŒprAD• mueC egl . etAmAr sb• pAp mueC
eTek• yAeb•. egl.® 8tArpr ŒAim ŒAmAr öBu˜r k•ãS•Vˆr Znet

”•S•ˆó Aeyl
ù ek• zAiˆS˜ÿ id•et ö½rV !s‘ ŒAneb•n miª•r ÖÖÖ lAgl Žw• miª•er öBu˜r ŒˆiS˜ÿ ׈ ömA, k•eriCl.
26
ed•K? ö½Vr dU•rb•t$I j“Aitge,r öit se¿•t
Œ A i m Ö Ö Ö n y ù ŒA(•irk• ŒeTR/ "es” elAek•rA yAed•r oþ Zic•
id•e•Cn. itin tAed•r fAk•Ar j“‘ ptAk•• &u“leCn nyù.¾¾
635 iyzA”yù 6:9-7:17
eplAm. itin b•leln/ "ŒAim k•Aek• pAWAb•À ŒAmAed•r ŒrAm Žb•M rmileyùr pu^ ß*uß“ h•eyù reyùeC. 5 tAr•
pe(• ek• yAeb•À® etAmAr ib•r¨eß“ nAn• P•iª• Ž¡eweC. tArA b•leCÉ
tKn ŒAim b•llAm/ "Ž” ey/ ŒAim ŒAiC/ ŒAmAek• 6
ŒAmr• iyh•Ýd•Ar ib•r¨eß“ yuß “ k•rb•. ŒAmr• inej“ed•r
pAWAn?® S•VˆAeTR iyh•Ýd•Aek• B˜Ag k•er wAeb•elr pu^ek• iyh•Ýd•Ar
9
tKn öBu˜ ŒAmAek• b•leln/ "yAo Žb•M Ž” n&u“n rAj“• b•AnAb•.®¾
elAek•ed•r b•lÉ 'etAmr• mn id•eyù ezAn ik••–˜Þ eb•AeJ“• 7
öBu˜ ŒAmAr Ùr¨ b•leln/ "ik••–˜Þ tAed•r pirk•Â˜¯n•
n•? k•AC eTek• ed•K ik••–˜Þ ek•An ik•C¢ ezeKA n•?¾ sP•l h•eb• n•. 8rísIn ytid•n d•eµ•åzek•r zAsk•
10
elAk•ek• ib•‹A•–˜ÿ˜ k•r. elAek•r• eysb• ij“ins ed•KeC TAk•eb•/ ttid•n tAed•r ŒiB˜siÞ“ KAweb• nA. ŽKn
o ZneC t• tAed•r b•uJ“et id•o n•. yid• &u“im Žw• n• ”•Pó•iyùm•:”•S•óˆAeyùlò Žk•iw ed•z/ ik••–˜Þ B˜ib•`et ŒAj“
k•r tAh•el h•yùet• tAr• ey ij“ins k•Aen Zneb• t• eTek• 65 b•Cr per esiw ŒAr Žk•iw ed•z TAk•eb• n•.
9
sitYsitY” b•Ju “et pAreb•. tAr• h•yeù t• sitY” tAed•r ytid•n zmiryù• ”•Pó•iyùemr :”•S•óˆAeyùlò rAj“D•AnI
men Ÿpliß“ k•ret pAreb•. yid• tAr• Žw• k•er TAk•eb• Žb•M ytid•n rmileyùr pu^ zmiryùAr zAsk•
tAh•el elAek•r• h•yùet• ŒAmAr k•AeC iP•er ŒAset TAk•eb• ttid•n tAed•r P•iª• sP•l h•eb• n•. &u“im yid•
pAer Žb•M tArA ŒAerAgY :(•m•ò lAB˜ k•reb•.® Žk•T• ib•½AV s n• k•r tAh•el elAek•rA etAmAek• ib•½AV s
11
tKn ŒAim ij“|•As• k•rlAm/ "öBu˜ Žw• ŒAim k•reb• n•.®
k•tid•n k•rb•À®
öBu˜ b•leln/ "ytid•n py$•–˜ÿ sk•l ngr Db•Ms n• ”µ•åAneU yl
ù Ð ö½rV ŒAmAed•r sh•Ayù
h•yù Žb•M elAek•r• c•el nA yAyù. ytid•n n• pyR•–˜ÿ 10
tArpr öBu˜ iyh•Ýd•Ar rAj“• ŒAh•sek• ŒAro
Žk•iw mAnuxo tAed•r b•A¼Iet pe¼ TAek• Žb•M egAw• b•leln/ 11"öBu˜/ etAmAr ö½Verr k•AC eTek• Žk•iw
ed•z Db•MsS˜îAen pir,t h•yù tt id•n Žw• k•r.® sMek•t ic•H ec•eyù nAo yAet &u“im inej“r k•AeC ömA,
12
öBu˜ elAek•ed•r Œenk• dU•er pAiWeyù ed•eb•n. k•ret pAerA ey ŽÙil sb• stY. &u“im etAmAr
ed•ezr Žk•w• ib•rAw ŒMz KAil pe¼ TAk•eb•. 13ik••–˜Þ ”e•Cmet• ey ek•An sMek•t ic•H c•A”et pAer•. ic•Hiw
d•zB˜Aegr Žk•B˜Ag elAk•ek• ed•ez TAk•Ar Œnumit m]etr ŒAleyùr met• gB˜Ir eTek• ŒTb•• ŒAk•Aezr
ed•oyù• h•eb•. Ž” elAk•Ùil öBu˜r k•AeC iP•er ŒAseb• mt Ÿ¡c•¢ eTek• ŒAset pAer.®
yid•o tAed•r Db•Ms h•eyù yAb•Ar k•T•. tAr• Žk•iw 12
ik••–˜Þ ŒAh•s b•leln/ "ŒAim ömAŠ S•Vˆräp ek•An
ok• gAeCr met•. Ž” gACek• k•AwAr pr Ù¡i¼ pe¼ ind•zRn c•A” n•. ŒAim öBu˜ek• prI(••o k•ret c•A”
TAek•. Ž” Ù¡i¼ :Œb•izX elAek•r•ò Žk•iw ib•ezx n•.®
13
b•Ij“. ŒTRAí pib•^ elAek•rA” ed•ez TAk•eb•. iyzA”yù b•leln/ "d•AyùUed•r pu^/ ŒAh•s mn id•eyù
ezAn. elAek•r qD•ey$Yr prI(•• ik• etAmAed•r k•AeC
ŒrAmek• ineyù s¿•w yeTX nyùÀ etAmr• ik• ŒAmAr ö½Verro qD•ey$Yr prI(••
inet c•AoÀ 14ö½Vr ŒAmAr öBu˜/ etAmAed•r Žk•w•
7 ŒAh•s iCeln eyATemr pu^. eyATm iCeln
¬ixeyù r pu ^ . rísIn iCeln ŒrAemr
rAj“•.•ŒAh•esr rAj“ ׈k•Ael isiryùAr rAj“• rísIn
ic•H ed•KAeb•nÉ
Ï yub•tI mih•lAiw gB˜$b•tI h•eb• Žb•M ed•K es
Žb•M ”•S•ó ˆ A eyù e lr rAj“•/ rmileyù r pu ^ epk•h• Žk•iw pu^ s•–˜ÿAenr j“›˜å ed•eb•. tAr nAm rAK• h•eb•
ej“r¨zAelemr ib•r¨eß“ yuß “ k•rAr j“‘ ŽesiCeln. ”µ•åAnUeyùl.
ik••–˜Þ t¡Ar• Žr ib•r¨eß“ yuß“ k•ret pAern in. 15
ytid•n nA py$•–˜ÿ ”µ•åAnUeyùl KArAp k•Aj“ ötYAKAn
2
iyh•Ýd•Aˆr rAj“b•Ai¼ d•AyùUed•r pirb•Arek• j“AnAenA k•er B˜Ael• k•Aj“ eb•eC inet izKeb• ttid•n py$•–˜ÿ
h•l ey/ "ŒrAm Žb•M ”•Pó•iyùemr :”•S•ˆó Aeyùelrò esnAd•l es d•” o mD•u KAeb•.
ej“Awb•ß “ h•eyùeC. tAr• Žk•seÒ˜ G•<Aiw ege¼eC.® 16
ik••–˜Þ eCeliw B˜Ael• k•Aj“ k•rb•Ar mt Žb•M mª•
Ž” Kb•r Zen rAj“• ŒAh•s Žb•M t¡Ar öj“Ar• Kub• k•Aj“ ötYAKAn k•rb•Ar met• eb•AJ“b•Ar b•yùes Žes
B˜yù epeyù egelA. b•enr gACpAl• eymn b•AtAes ne¼ ep<QCb•Ar ŒAeg” ”•Pó•iyùm Žb•M ŒrAm ed•z j“nmAnb•
etmin tArAo B˜eyù k<•Apet lAgl. b•ij$“t h•eyù yAeb•.
3
tKn öBu˜ iyzA”yùek• b•leln/ "&u“im Žb•M etAmAr
pu^ zAr-yAzUb• yAeb• Žb•M ŒAh•esr seÒ˜ k•T• b•lb•Ar "etAmr• ŽKn Ï éj“n rAj“Ar B˜eyù B˜It. 17ik••–˜Þ
j“‘ eD•ApAed•r mAeWr rAˆS˜ÿAr pAez eyKAen j“l Ÿ•c•tr etAmAed•r ŒAsel öBu˜ek• B˜yù pAoyù• Ÿic•í. k•ArŠ
j“lAzeyùr meD•Y id•eyù b•”eC/ esKAen ed•K• k•reb•. itin etAmAed•r j“‘ é>smyù ŒAneb•n. Ž” é>smyù
4
"ŒAh•sek• b•l/ 'sAb•D•Aen eTek••/ ik••–˜Þ zA•–˜ÿ etAmAr k•AeC/ etAmAr elAek•ed•r k•AeC Žb•M etAmAr
eTek••? rísIn o rmileyùr pu^ek• B˜yù epeyù• n•/ ipïku•elo ŒAseb•. ö½Vr ik• k•reb•nÀ etAmAed•r
k•ArŠ tAr• éiw epA¼• k•AiWr mt. ŒtIet tAr• Kub• ib•r¨eß“ yuß “ k•rAr j“‘ itin ŒzUerr rAj“Aek• ŒAmˆ–˜¤Š
grm iCl. ik••–˜Þ ŽKn tAr• ZD•u” eD•<AyùA. rísIn/ j“AnAeb•n.
iyzA”yù 7:18-8:20 636
18
"es smeyù öBu˜ 'mAiC¾ :ŽKn 'mAiCiw¾ imzerr "eh• ”µ•åAnUeyùl etAmAr egAw• ed•zek• ýAs n•
nd•Ir k•AeC ŒAeC.ò Žb•M 'emQmAiCek•¾ :'emQmAiCiw¾ k•r• py$•–˜ÿ/ Ž” b•‘• tAr tAØb• c•Aileyù yAeb•.®
ŽKn ŒzUr ed•ez ŒAeC.ò fAk• ed•eb•n. tAr• etAmAr
ed•ez Žes ep<QCeb•. 19tAr• mr¨BU˜imr j“leS•óAetr öB˜u tA¡ r Œngu ted•r r(•• k•reb•n
pAez/ pATuer gB˜Ir KAed•/ eJ“ApJ“Ae¼ Žb•M j“lmyù 9
smˆS˜ÿ ed•zsmUh•/ etAmrA yueß“r j“‘ öˆS˜Þt h•o.
get$r k•AeC c•Ak• b<•AD•eb•. 20öBu˜ iyh•Ýd•Aek• zAiS˜ÿ ed•b•Ar etAmr• prAij“t h•eb•. sk•l dU•rb•tI$ ed•ezr elAek•rA
j“‘ ŒzUrek• b•Yb•h•Ar k•reb•n. öBu˜ ŒzUrek• B˜A¼• ezAn? etAmr• yueß“r j“‘ öˆS˜Þt h•o. etAmrAo
k•reb•n Žb•M esiwek• Žk•iw Kuerr met• b•Yb•h•Ar k•r• prAij“t h•eb•.
h•eb•. men h•eb• eyn öBu˜ iyh•Ýd•Ar p•/ mAT• Žmnik• 10
etAmr• yueß“r pirk•Â˜¯n• qtrI k•r? etAmAed•r
d•Ai¼ eTek•o c•¢l k•Aimeyù ine•Cn. pirk•Â˜¯n• py$ud•ˆS˜ÿ h•eb•. etAmAed•r esnAb•Aih•nIek•
21
"Ž” smeyù Žk•j“n elAk• Žk•iw yub•tI gAB˜I o ŒAed•z d•Ao? ik••–˜Þ etAmAed•r ŒAed•z inS•¸•l h•eb•.
éiw emxek• b<•Aic•eyù rAKet pAreb•. 22Žr• es” ek•nn• ö½Vr ŒAmAed•r seÒ˜ ŒAeCn.
elAk•iwek• ey éD• ed•eb• t• mAKn KAoyù•r pe(•
yeTX h•eb•. ed•ez yArA reyù egeC tArA d•” Žb•M mD•u iyzA”eyrù öit sAb•D•An b•A,I
KAeb•. 23ed•ezr mAeW mAeW ey 1/000 @•A(•A gAC ŒAeC 11
öBu˜ z)˜ h•Aet ŒAmAr seÒ˜ k•TA b•eliCeln.
tAr öetYk•iwr mUlY h•eb• 1/000 räepAr w¦k•erAr öBu˜ ŒAmAek• stk$• k•er id•eln Ž” elAek•ed•r peT
smAn. ik••–˜Þ Ž” @•A(•Ae(•tÙil ŒAgAC• Žb•M k<•AwAyù nA eyet. öBu˜ b•leln/ 12"öetYk• elAk•” b•leC ey
B˜er yAeb•. 24ed•z b•‘ h•eyù ŸWeb• Žb•M izk•Ar e(•e^ Œ‘ elAk• tAr ib•r¨eß“• x¼yˆ–˜¤ k•reC. &u“im Ž”sb•
pir,t h•eb•. 25eyKAen Žk• smyù elAek• piršm ij“ins ib•½VAs ek•Aer• n•. Ž”sb• elAek•r• eysb•
k•er KA† Ÿípå k•rt/ es” pAh•A¼Ùil ŒAgAC• ib•xyùek• B˜yù pAyù &u“im tAet B˜yù epo n•?®
Žb•M k<•AwAyù B˜er yAeb• Žb•M esKAen ŒAr ek•Ÿ k•Kno 13
Žk•mA^ öBu˜ sbR•zi)˜mAnek•” etAmAed•r B˜yù
yAeb• n•. ZD•umA^ emx Žb•M x¡Ae¼r• esKAen Œb•AeD• pAoyù• Ÿic•í. t¡Aek•” etAmAed•r sµ•åAn j“AnAen•
ib•c•rŠ k•ret pAreb•.® Ÿic•í. 14yid• etAmr• öBu˜ek• sµ•åAn k•r/ t¡Aek• pib•^
b•el mA‘ k•r/ tAh•el” itin etAmAed•r pe(• Žk•
ŒzrU zIç• ŒAseb• inrApd ŒAšyù h•eb•n. ik••–˜Þ etAmr• t¡Aek• sµ•åAn k•r
öBu˜ ŒAmAek• b•leln/ "b•¼ Žk•iw pAk•Aen• k•Agj“
8 ineyù Žes• Žb•M tAet Žk•iw ib•ezx k•lm id•eyù
elKÉ 'Žw• meh•r-zAll-h•Az-b•esr* Ÿe£•e•.¾
n•. tA” ö½Vr Žk•w• pATerr met• h•eb•n Žb•M etAmr•
es” pATerr opr ŒACe¼ p¼eb•. ”•S•óˆAeyùelr éiw
pirb•Ar Ž” pATerr opr eh•¡Ac•w KAeb• Žb•M tAr•
2
ŒAim ik•C¢ elAk•ek• Žk•i^t k•rlAm yAed•r sA(•I ŒAG•At pAeb•. ej“r¨zAelemr smˆS˜ÿ˜ elAk•ek• ŒAwk•
ih•eseb• ib•½VAs k•r• yAyù. :Žr• h•l ¬iryù yAj“k• o k•ret öBu˜ Žk•w• P<•Ad• S•Vˆräp h•eb•n. 15Œenk• elAk•
iyeb•iriKeyùr pu^ sKiryù.ò ŒAim Ï k•T• elKAr Ž” pATerr opr eh•¡Ac•w KAeb•/ tAr• pe¼ yAeb• Žb•M
smyù Žr• l(•Y rAKl. 3per ŒAim B˜Ab•b•Aid•nIr k•Aej“ ŒAh•t h•eb•. Œenek• P<•Aed• pe¼ D•rA p¼eb•.
16
eglAm. es gB˜$b•tI h•eyù pu^ s•–˜ÿAenr j“›˜å id•l. iyzA”yù b•lelnÉ "Žk•w• c•¢i)˜ k•r Žb•M tAet
tKn öBu˜ ŒAmAek• b•leln/ "or nAm meh•r-zAll- sIlemAh•r id•eyù rAeKA. B˜ib•`etr j“‘ ŒAmAr
h•Az-b•s rAK. 4 k•Ar, eCeliw 'b•Ab••¾/ 'm•¾ b•let ezKAr iz(•AmAlAek• sÇ•ˆyù k•er rAeKA. ŒAmAr ŒnugAmIed•r
ŒAeg” ö½Vr d•eµ•åzk• o zmiryùAr sb• D•nsµpd• sAmen Ž” k•Aj“iw k•r. 17c•¢i)˜iw h•lÉ
ineyù eneb•n Žb•M t• ŒzUr rAj“Ar h•Aet &u“el ed•eb•n.® ŒAim ŒAmAed•r r(•• k•ret öBu˜r j“‘ Œep(••
5
öBu˜ ŒAb•Ar ŒAmAek• b•leln/ 6"Ž” elAek•r• k•rb•. itin yAek•Aeb•r pirb•Aerr eTek• muK luek•Ae•Cn.
zIelAeh•r m]é e•S•óAtek• ýh•Š k•ret ŒS•VˆIk•Ar k•ereC. ik••–˜Þ ŒAim öBu˜r j“‘ Œep(•• k•rb•. itin ŒAmAed•r
tAr• rísIn o rmileyùr pu^ epk•h•ek• ineyù KuzI r(•• k•reb•n.
h•eyùeC. 7 ik••–˜Þ ŒAim/ öBu˜ ŒzUr rAj“Aek• ŒAnb• Žb•M 18
"ŒAim Žb•M ŒAmAr eCelemeyùr• ”•S•óˆAeyùelr
tAr smˆS˜ÿ (•mt• etAmAed•r ib•r¨eß“ öeyùAg k•rb•. elAek•r ic•H Žb•M ömAŠ S•Vˆräp. iseyùAn pbR•tinb•AsI
tAr• P•rAí nd•Ir zi)˜zAlI b•‘Ar j“elr met• öBu˜ sb•Rzi)˜mAn ŒAmAed•r pAiWeyùeCn.®
19
ŒAseb•. j“l Pu•el eP<•ep eymn nd•Ir ékU•l CAipeyù Žb•M tAr• yid• etAmAek• b•el/ "mAD•Ymed•r/
ete¼ ŒAes esB˜Aeb• tAr• ŒAseb•. 8 Ž” j“l Ï nd•I ej“YAitxIed•r/ g,ík•Ar Žb•M b•Aj“Ik•red•r ö½Í k•r/
Ÿpec• iyh•Ýd•A ed•zek• ¹ñAib•t k•reb•. Ž” j“el iyh•Ýd•A "elAek•ed•r ik• tAed•r :inej“ed•rò ö½Vrek• eK<Aj“A
ŒAk•ã inmiÆï“t h•eb• Žb•M öAyù egAw• ed•z eB˜es Ÿic•í nyùÀ m]ted•r k•AeC ik• tArA j“Iib•ted•r sµpek$•
yAeb•. ö½Í k•reb•À
20
iz(•AmAl• Žb•M c•i¢ )˜ etAmAed•r emen c•l• Ÿic•í.
meh•r ÖÖÖ b•s Žr ŒTR h•l/ "Kub• tA¼AtAi¼ c•¢ir fAk•Ait Žb•M
luWpAw Zr¨ h•eb•.¾¾
etAmr• Ž” ŒAed•zÙel• n• mAnel etAmAed•r h•yeù t•
637 iyzA”yù 8:21-10:1
Bu˜ l ŒAed•z Œnu s rŠ k•ret h•eb•. Ù,In Žb•M ŽKn tAr• Œh•¿•ArI Žb•M d•Ai•µ˜õk•. tAr• b•el/
10
g,ík•Ared•r k•AC eTek• ey ŒAed•z Ÿped•z ŒAes "Ž” ”¡wÙelA h•yùet• eB˜e[˜ p¼et pAer/ ik••–˜Þ
esÙel• Bu˜l. Žr ek•An mUlY en”. Ž” ŒAed•z emen ŒAmr• ŒAb•Ar zi)˜zAlI pATr id•eyù esiw ge¼ &u“lb•.
c•lel etAmAed•r ik•C¢ lAB˜ h•eb• n•. Ž” suk•emAr gACÙil h•yùet• k•Aw• eyet pAer/ ik••–˜Þ
21
etAmr• yid• Bu˜l/ imTY• ŒAed•z emen c•l tAh•el ŒAmr• esKAen n&u“n gAC lAgAb•. Žb•M Ž” n&u“n
ed•ez ib•pd• Žb•M éiB˜$$(• ed•K• ed•eb•. (u•D•At$ elAek•r• gACÙil h•eb• b•¼ Žb•M zi)˜zAlI Žrs gAC.®
ß*uß“• h•eyù tAed•r rAj“• o t¡Ar ed•b•tAed•r zAp ed•eb•. 11
tA” öBu˜ ”•S•ˆó Aeyùelr ib•r¨eß“ yueß“r j“‘ elAek•r
tArpr tAr• sAh•AeyYr j“‘ ö½Verr eK<Aj“ k•reb•. eK<Aj“ k•reb•n. öBu˜ tAed•r ib•r¨eß“• rísIenr zߨed•r
22
ed•ezr c•Arid•ek• tAik•eyù ed•Kel tAr• ed•Ket pAeb• k•Aej“ lAgAeb•n. 12öBu˜ pUbR• eTek• ŒrAm Žb•M piü‚m
ZD•” u é>K-d•Air@•Y/ h•tAzAj“nk• ŒÞ“k•Ar. tAed•r ej“Ar eTek• pelXIyùe d•r ŒAneb•n. Ï zߨr• tAed•r
k•er ŒÞ“k•Aerr meD•Y eWel ed•oyùA h•eb•. qsnYb•Aih•nI b•Yb•h•Ar k•er ”•S•óˆAeyùlek• prAij“t
k•reb•n. ik••–˜Þ tb•uo ”•S•óˆAeyùelr opr eTek• öBu˜r
Žk• n&“u n id•n ŒAseC eß*AD• yAeb• n•. tb•uo öBu˜ ŽKAnk•Ar elAek•ed•r zAiS˜ÿ
ed•oyùAr j“‘ öˆS˜Þt TAk•eb•n.
9 ik••–˜Þ ey ib•ped• pe¼iCl tAr j“‘ ek•An ŒÞ“k•Ar
TAk•eb• n•. elAek•r• ŒtIet sb•l U n
U ed•z o nˆ¹ˆAÿ il 13
ö½Vr ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r zAiS˜ÿ id•elo tAr•
ed•zek• ek•An Ùr¨ ׈” id•t n•. ik••–˜Þ prb•t$I-k•Ael pAp k•Aj“ k•r• b•Þ“• k•reb• n•. tAr• öBu˜ sbR•zi)˜mAnek•
smue@•r ink•wb•t$I ed•z/ y£•$n nd•Ir Œpr pAerr emen c•leb• n•. 14tA” öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr mAT• Žb•M
ed•z Žb•M Œ-”æd•Ied•r mh•ku•mAiwek• ö½Vr Kub• mh•An elj“ek•/ b•]•–˜ÿ˜ o fAlpAlAek• Žk•id•en” ek•ew
k•reb•n. eP•leb•n. 15:ŽKAen mATAr mAen h•l zh•err sµ•åAnIyù
2
Ž”sb• ed•ezr elAek•r• ŒÞ“k•Aer b•As k•rt. Ùr¨ ׈pU,R ent• b•• öD•An. elj“ mAen h•l imTY• k•T•
ik••–˜Þ tAr• mh••ŒAelAk•iw ed•Ket pAeb•. Ïsb• elAek•r• b•el Žmn B˜Ab•b•Ad•I.ò
16
k•b•err mt ŒÞ“k•Ar j“AyùgAyù b•As k•rt. ik••–˜Þ eysb• entAr• elAek•ed•r Bu˜lpeT ineyù yAe•C
"mh••ŒAelAk•® tAed•r opr ik•rŠ ed•eb•. tAed•r o tAed•r Œnusr,k•ArIed•r Db•Ms k•r• h•eb•.
3
eh• ö½Vr/ ŒApin” j“Aitiwek• b•¼ h•et ed•eb•n. 17
Žsb• elAk•ÙelA éX. öBu˜ tr¨,ed•r ineyù KuzI nn.
ŒApin” esKAnk•Ar elAek•ed•r suKI k•reb•n. tAr• itin tAed•r ib•D•b•• p ͈I o ŒnAT eCelemeyùed•r
ŒApnAr ŸpiS˜îitet yuß “ j“eyùr ezex luewr mAl opr k•r¨,• k•reb•n n•. k•Ar, elAek•rA éX Žb•M
B˜Aegr smyùk•Ar ŒAneª•r met•/ P•sl etAlAr Žmn k•Aj“ k•er y• ö½Vr ib•r¨ß“. tAr• imTY• k•T•
smeyùr ŒAneª•r met• suK eB˜Ag k•reb•. 4 ek•nn• b•el. tA” ö½Vr Žed•r opr ß*uß “• TAk•eb•n Žb•M
ŒApin tAed•r B˜Aerr eb•AJ“•/ tAed•r k<•AeD•r b<•Ak•/ Žed•r zAiS˜ÿ c•let” TAk•eb•.
zAiS˜ÿ ed•oyùAr j“‘ tAed•r Ÿpr b•Yb•h•ät zߨed•r 18
éX b•S˜Þ h•l eCA· ŒAÙenr met•. öTem Ž”
d•Ø sireyù eneb•n. eymn imid•yùnek• h•ArAenAr per ŒAÙn ŒAgAC• Žb•M k<•AwAeJ“Apek• ýAs k•er. tArpr
ŒApin k•eriCeln. es” ŒAÙn b•enr ŒAr b•¼ eJ“ApJ“A¼ek• B˜S•åIBU˜t
5
yueß“• éb•RArB˜Aeb• Žigeyù yAoyùA öitiw b•uw/ yueß“ k•er. Œb•ezex Žw• ök•AØ ŒAÙenr ŒAk•Ar D•ArŠ
siÆï“t b•Yi)˜r re)˜ riã•t sAj“-epAzAk• ŒAÙen k•er sb•ik•C¢ek• ýAs k•er eP•el.
pui¼eyù Db•Ms k•r• h•eb•. 6Žk•iw ib•ezx izZ j“›˜åýh•Š 19
öBu˜ sbR•zi)˜mAn Kub•” ß*uß“ h•eyùeCn. tA” egAw•
k•rAr pr” Žw• G•web•. ö½Vr ŒAmAed•r Žk•iw pu^ ed•z pue¼ CArKAr h•eb•. es” ŒAÙen smˆS˜ÿ˜ elAk•
ed•eb•n. elAek•ed•r enï ׈ ed•oyùAr B˜Ar tAr opr d•ÿ“• h•eb•. ek•An b•Yi)˜ Œ‘ ek•An b•Yi)˜ek• smeb•d•n•
TAk•eb•. tAr nAm h•eb• "ŒAü‚y$Y mˆ–˜¤I/ (•mtAb•An ö½Vr/ j“AnAeb• n•/ Žmn ik• inej“r B˜A”ek•o nyù. 20iKed•r
ic•rj“Iib• ipt•/ zAi•–˜ÿr rAj“ku•mAr.® 7 ‘AyùprAyù,t• ‰ˆAlAyù elAek•rA fAn id•k• eTek• ik•C¢ KAb•Ar iCineyù
o D•AimRk•t• id•eyù tAr zAsn S˜îApn k•er. ŽKn eTek• eneb•/ ik••–˜Þ tb•u tArA (u•D•At$ eTek• yAeb•. tAr• b<•Aid•k•
Žb•M ic•rk•Aelr j“‘ d•AyùUd• pirb•Ar Ÿ•¶“õàt rAj“Ar eTek• ik•C¢ KAb•Ar iCineyù eneb•/ ik••–˜Þ tb•u tAed•r epw
rAj“e ׈ zi)˜ o zAi•–˜ÿ ib•rAj“ k•reb•. t¡Ar elAek•ed•r B˜reb• n•. tArpr öetYk•iw elAk• tAed•r inej“ed•r
j“‘ öBu˜r öb•l Ÿ£•Ipn• t¡Aek• Ž”sb• k•Aj“ k•rAeb•. ed•eh•r mAMs eKet TAk•eb•. 21Žr ŒTR h•l mn>iz
”•Pó•iyùmek• o ”•Pó•iyùm mn>izek• Žb•M tArpr ŸB˜eyù
ö½rV ”•S•ˆó Aeyl
ù ek• zAiˆS˜ÿ ed•eb•n Žk•seÒ˜ iyh•Ýd•Aek• ŒAß*mŠ k•reb•.
ŒAmAr öBu˜ yAek•Aeb•r smˆS˜ÿ elAek•ed•r ib•r¨eß“
8
tb•uo ”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ öBu˜r eß*AD• imweb• n•.
Žk• ŒAed•z ed•eb•n. ”•S•óˆAeyùelr ib•r¨eß“ Ž” ŒAed•z itin esKAnk•Ar elAek•ed•r zAiS˜ÿ˜ ed•oyùAr j“‘ tKno
pAln k•r• h•eb•. 9 tKn ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA Žmnik• öˆS˜Þt TAk•eb•n.
zmiryùAr öD•AnrAo j“Anet pAreb• ey ö½Vr tAed•r b•Aej“/ Œsí ib•iD• önyù,k•ArIed•r ed•K. Ž”
zAiS˜ÿ id•eyùeCn. 10 ib•iD• önyù,k•ArIr• Žmn sb• ib•iD• rc•n• k•er
iyzA”yù 10:2-24 638

y• sAD•Ar, mAnuexr j“Ib•nek• éibR•sh• k•er etAel. ed•b•Ar j“‘ b•• ik•ic•r-imic•r k•er fAn•/ eW<Aw id•eyù
2
Ž” ib•iD• ö,yùnk•ArIr• grIb• mAnuexr öit ‘Ayù l¼A” k•er ifmek• r(•A k•rAr j“‘ ek•An pAiK n•
sÒ˜t nyù. tAr• grIb• mAnuexr ŒiD•k•Ar ek•e¼ enyù. TAk•Ayù elAek• ŒnAyùAes” es” ifm ineyù pAlAyù.
tAr• ib•D•b•• Žb•M ŒnAT eCelemeyùed•r k•AC eTek• etmin egAw• p]iTb•Iek• inej“r ŒD•Ien ŒAnAr smyù
ij“insp^ c•¢ir k•er enoyù• ŒnuemAd•n k•er. ŒAmAek• inrˆS˜ÿ k•rAr met• sAh•s o zi)˜ k•Aro
3
eh• ib•iD• ö,yùnk•ArI/ etAmr• eysb• k•Aj“ k•rC iCl n•.®
essb• k•Aej“r qk•iP•yùí yKn c•Aoyù• h•eb• tKn etAmr•
ik• k•reb•À etAmAed•r dU•err Žk•w• ed•z eTek• Db•Ms ö½rV ŒzeU rr (•mtAek• inyˆù –˜Š ¤ k•ern
15
ŒAseC. etAmr• tKn ek•ATAyù sAh•AeyYr j“‘ C¢web•À ey elAk• ku•¼ul c•AlAyù ku•¼ul ik• tAr eTek•
etAmAed•r wAk•Apyùs• o D•nsµpd• etAmAed•r ek•An inej“ek• eb•zI ešþ b•el men k•erÀ Žk•w• k•rAt ik•
sAh•AyY k•ret pAreb• n•. 4 etAmAed•r Žk•j“n b•ª•Ir k•rAt c•Alek•r eTek• inej“ek• zi)˜zAlI b•el men
ipCen luek•Aet h•eb• ŒTb•• etAmrA Žk•j“n m]t ed•eh•r k•erÀ ik••–˜Þ ŒzUr men k•er es ö½Verr ec•eyù eb•zI
nIec• p¼eb•. ö½Vr tb•uo ß*uß“• TAk•eb•n. itin (•mtAb•An o Ùr¨ ˆ× p, U .R ek•An elAk• lAiW id•eyù k•AŸek•
etAmAed•r zAiS˜ÿ ed•b•Ar j“‘ öˆS˜Þt h•eb•n. zAiS˜ÿ ed•oyùAr pr lAiW inej“ek• elAk•iwr ec•eyù eb•zI
5
ö½Vr b•eleCn/ "ŒAim ŒzUrek• Žk•w• lAiWr met• (•mtAb•An men k•rel eymn h•yù/ ŒzUerr B˜Ab•nAo
b•Yb•h•Ar k•rb•. eß*AeD•r b•ez/ ”•S•ˆó Aeyùlek• zAiS˜ÿ ed•oyùAr Œenk•w• esrk•m”.
j“‘ ŒAim ŒzUrek• k•Aej“ lAgAb•. 6eysb• elAek•r• 16
ŒzUr inej“ek• mh•An men k•er. tA” tAr d••µ˜õek•
Œsí Žb•M enAMr• k•Aj“ k•reC tAed•r ib•r¨eß“ yuß“ KbR• k•rAr j“‘ öBu˜ sbR•zi)˜mAn ŒzUerr ib•r¨eß“
k•rAr j“‘ ŒAim ŒzUrek• pAWAeb••. ŒAim Ž”sb• B˜yùAnk• erAg pAWAeb•n. Žk•j“n ŒsuS˜î eymn k•er
elAek•r opr B˜IxŠ ß*uß“/ tA” ŒAim ŒzUrek• tAed•r tAr oj“n h•ArAyù iWk• es”B˜Aeb• ŒzUro tAr (•mt•
ib•r¨eß“ yueß“r ŒAed•z ed•b•. es tAed•r prAij“t k•er o öitpi% h•ArAeb•n. tKn ŒzUerr mh• ׈ Db•Ms h•eb•.
tAed•r sb• sµpd• luW k•er eneb•. ŒzUr ”•S•óˆAeyùlek• yt(•Š n• sb•ik•C¢ ib•nX h•yù tt(•Š Žw• Žk•wA
rAˆS˜ÿAyù k•Ad•Ar met• mA¼Aeb•. ‰ˆl•–˜ÿ ŒÒ˜Aerr met• TAk•eb•. 17”•S•óˆAeyùelr ŒAelA
7
"ik••–˜Þ ŒzUr b•uJ“et pAreb• n• ey ŒAim tAek• :ö½Vrò h•eb• ŒAÙenr metA. pib•^ Žk•j“niw h•eb•n
k•Aej“ lAigeyùiC. ŒzUr B˜Ab•et pAreb• n• ey es ŒAÙenr izKAr met•. itin ”S•óˆAeyùelr ŒAgAC• o
ŒAmAr ŒS˜¤. es ZD•u Œ‘ elAek•ed•r h•tYA k•ret k<•AwAeJ“Apek• Žk•id•en pui¼eyù ed•eb•n. 18tArpr ŒAÙn
c•A”eb•. ŒzUr b•æ ed•zek• Db•Ms k•rAr pirk•Â˜¯n• k•reC. ŒAro b•YApk• h•eyù @•A(•Ae(•t Žb•M b•¼ b•¼ gACek•
8
ŒzUr men men b•el/ 'ŒAmAr sb• entAr• ik• rAj“Aed•r pui¼eyù CA” k•er eP•leb•. Œb•ezex elAk•j“n semt
mt nyùÀ 9 k•laenA ik• k•kR•mIezr met• nyùÀ h•mAí ik• sb•ik•C¢ Db•Ms h•eyù yAeb•. ŒzUr rAj“Y öAyù Db•MsˆˆS˜ÿàep
ŒpRed•r met• nyùÀ zmiryù• ik• d•eµ•åzek•r met• pir,t h•eb•. ŒzUerr Œb•S˜î• h•eb• pc•• emAw• k•AeWr
nyùÀ 10ŒAim Ï éX rAj“YÙilek• prAij“t k•eriC w¦k•erAr met•. 19b•enr Œb•izX gAeCr sMKY• Žt
Žb•M ŽKn ŒAim oÙil inyùˆ–˜¤Š k•riC. Ž”sb• ed•ezr k•em yAeb• ey Žk•w• eCA· izZr pe(•o t• Ùnet
elAek•r• eysb• mUi%$r pUej“• k•er t• ej“r¨zAelm o Œsuib•D•• h•eb• n•.
zmiryù•r eTek• eb•zI. 11ŒAim zmiryù• Žb•M tAr 20
es” smeyù ”•S•óˆAeyùelr Œb•izXAMz Žb•M yAek•Ab•
mUi%$Ùilr ey d•z• k•eriC ej“r¨zAelm o tAr pirb•Aerr eb•e< c• yAoyù• elAek•r• tAed•r ŒtYAc•ArIed•r
mUi%$Ùilr d•zAo tA” k•rb•.®¾ opr ŒAr inB˜$r k•reb• n•. tAr• ”•S•ˆó Aeyùelr pib•^tm
12
iseyùAn pbR•t o ej“r¨zAelem öBu˜ inej“r öBu˜r opr yTATRB˜Aeb• inB˜$r k•ret izKeb•. 21yAek•Ab•
pirk•Â˜¯n• met• smˆS˜ÿ k•Aj“ ezx k•rAr pr itin pirb•Aerr j“Iib•t elAek•r• ŒAb••r sbR•zi)˜mAn
ŒzUrek• zAiS˜ÿ˜ ed•eb•n. ŒzUerr rAj“• Kub•” d•Ai•µ˜õk• ö½Verr k•AeC iP•er ŒAseb•.
22
h•eyù ŸWeb•n ŒAr Ž” Œh•¿•Aerr P•el itin Œenk• eh• ”•S•óˆAeyùl/ etAmAr elAek•r sMKY• ib•zAl.
ŒTRh•In ku•-k•Aj“ k•reb•n. tA” ö½Vr tAek• zAiS˜ÿ ed•eb•n. Œenk•w• smue@•r b•Aluk•,Ar met•. ik••–˜Þ tAed•r meD•Y
13
ŒzUerr rAj“• b•eln/ "ŒAim Kub•” |•AnI. ŒAim Kub• ŒÂ˜¯ elAk•” eb<•ec• TAk•eb• Žb•M tAr• ö½Verr k•AeC
ŒAmAr |•An o (•mt• id•eyù b•æ b•¼ b•¼ k•Aj“ k•eriC. iP•er ŒAseb•. ik••–˜Þ öTem/ etAmAed•r ed•ziw Db•Ms
ŒAim b•æ j“Aitek• prAij“t k•er tAed•r D•nsµpd• h•eb•. ö½Vr eG•Ax,• k•ereCn ey itin etAmAed•r ed•z
luW k•eriC Žb•M tAed•r ß*Itd•As b•AineyùiC. ŒAim Db•Ms k•reb•n. tArpr BU˜KØiwr opr ¹ñAb•enr met•
Kub•” ötApzAlI elAk•. 14ek•An ek•An elAk• eymn suib•c•Ar c•el ŒAseb•. 23ŒAmAr Ùr¨/ öBu˜ sbR•zi)˜mAn
pAiKr b•As• eTek• ŒnAyùAes tAed•r ifm ineyù enyù/ iniü‚tB˜Aeb•” ed•zek• Db•Ms k•reb•n.
etmin ŒAimo inj“ h•Aet sb• ed•ezr D•nsµpd• 24
ŒtŽb• ŒAmAr öBu˜/ sd•AöBu˜ sbR•zi)˜mAn b•eln/
ŒnAyùAes luW k•eriC. Žk•w• pAiK öAyù” tAr ifm "iseyùAn inb•AsI ŒAmAr elAek•r• etAmr• ŒzUrek•
Žb•M b•AsAek• Žk•l• ereK pAlAyù. tA” b•AsAek• ŒAgl B˜yù epo n•. ŒtIet eymn imzr k•eriCl
639 iyzA”yù 10:25-11:15
etminB˜Aeb• ŒzUro etAmAed•r öh•Ar k•reb•. ŽwA ib•xeyùr inÅpi% k•reb•. yid• es ek•An elAk•ek• zAiS˜ÿ
iWk• eyn ŒzUr etAmAed•r lAiW id•eyù öh•Ar k•reC. ed•oyùAr isß“A•–˜ÿ enyù tAh•el tAr ŒAed•zmet• Ï
25
ik••–˜Þ ŒÂ˜¯ smyù per ŒAmAr rAg pe¼ yAeb•. men elAk•iwek• zAiS˜ÿ epet” h•eb•. yid• es elAek•ed•r
h•eb• ey ŒzUr etAmAed•r yeTX zAiS˜ÿ id•eyùeC. tA” m]&u“Yr ŒAed•z ed•yù tAh•el tAed•r h•tY• k•r• h•eb•.
ŒAr zAiS˜ÿr d•rk•Ar en”.® suib•c•Ar/ D•Aim$k•tA” Ž” zi)˜r Œ‘tm Ÿís. Ž”
26
tArpr öBu˜ sbR•zi)˜mAn ŒzUrek• c•Ab•uk• id•eyù Ù,Ùil t¡Ar ek•Amerr b•Þ “nIr met• h•eb•.
mAreb•n eymn öBu˜ ŒtIet/ rAeb•n qzel imid•yùnek• 6
es smeyù enk•e¼ b•AG• Žb•M emxzAb•k• Žk•seÒ˜
prAij“t k•eriCeln. yKn öBu˜ ŒˆzUrek• ŒAß*mŠ zAi•–˜ÿet b•As k•reb•. b•AG• Žb•M CAgl CAn• Žk•seÒ˜
k•reb•n tKn Žk•”rk•m G•wn• G•web•. öBu˜ Žk•d•• zAi•–˜ÿet Zeyù TAk•eb•. b•AC¢r/ isMh• Žb•M x¡A¼ Žk•seÒ˜
lAiWek• smue@•r opr &u“el D•er tAr elAek•ed•r zAi•–˜ÿet b•As k•reb•. Žb•M Žk•w• eCA· izZ tAed•r
imzerr h•At eTek• r(•• k•er imzrek• zAiS˜ÿ˜ c•Aln• k•reb•. 7gr¨ Žb•M B˜A˜ñuk• Žk•seÒ˜ zAi•–˜ÿet
id•eyùiCeln. Žw• esrk•m” h•eb• yKn öBu˜ tAr b•As k•reb•. tAed•r smˆS˜ÿ˜ zAb•k•rAo Žk•seÒ˜ b•As
elAek•ed•r ŒzUerr h•At eTek• r(•• k•reb•n. k•reb•. ek•Ÿ k•Aer• ŒinX k•reb• n•. isMh• gr¨r
27
Žk•w• d•IG•$ k•AeWr d•Ø k<•AeD• b•”el ey k•X h•yù met• K¼ KAeb•. Žmnik• sApo mAnuxek• d•Mzn k•reb•
ŒzUr etAmAed•r j“‘ esrk•m Œsuib•D•Ar s]iX k•reb•n. n•. 8Žk•w• izZo inB˜$eyù ek•Ÿew sAepr get$r opr
ik••–˜Þ es” k•AeWr d•Ø etAmAr k<•AD• eTek• ser yAeb•. eKl• k•ret pAreb•. ib•xA)˜ sAepr get$r meD•Yo
Ï k•AeWr d•Ø etAmAr ö½Verr zi)˜et eB˜e[˜ yAeb•. es iniþˆ$D•Ayù h•At id•et pAreb•.
9
Ž”sb• ib•xyùÙil ŒAsel ömAŠ k•er ek•Ÿ k•Aro
ŒzeU rr qs‘d•l ”•S•ˆó Aeyl ù ŒAß*mŠ k•reb• ek•An (•it n• k•er prSpr zAi•–˜ÿet b•As k•reb•.
28
esnAb•Aih•nI ŒyùAetr k•AeC öeb•z k•reb•. tAr• elAek•r• ŒAmAr pib•^ pbR•etr ek•An ŒMez ih•Ms•
imeýA, eh•¡ew epireyù ŒAseb•. imka•mes esnAr• rsd• ik•Mb•• Db•Mesr ŒAšyù eneb• n•. k•Ar, Ž”sb• elAek•r•
rAKeb•. 29esnArA :mAb•Ar•ò "ß*isM® id•eyù nd•I pAr yTATRB˜Aeb• öBu˜ek• ec•en o j“Aen. B˜r• smue@•r j“elr
h•eb•. tAr• ej“r¨zAelemr Ÿ%err zh•r egb•Aet rAt met• öBu˜ ib•xyùk• ŒgAD• |•Aen tAr• pirpU,R TAk•eb•.
10
k•AwAeb•. rAm• zh•r B˜eyù k<•Apeb•. ezQelr igib•yù•et es smeyù iyzeyùr pirb•Arb•gR eTek• Žk•j“n
elAek•rA B˜eyù pAlAeb•. ib•ezx b•Yi)˜ TAk•eb•n. Ž” b•Yi)˜ elAek•ed•r ptAk••
30
oeh• 'b•ATg˜ñIm¾ &u“im ic•ík•Ar k•r? liyùz• ezAn. S•ˆVräp h•eb•n. Ž” "ptAk••® sk•l ed•zek• t¡Ar c•ArpAez
ŒnAeTAí Ÿ%r d•Ao. 31mda•emnAr elAek•r• pAlAe•C. ŒAsAr j“‘ pT ed•KAeb•. sb• ed•z t¡Ar k•AeC t¡Aed•r
egb•Iemr elAek•rA luek•Ae•C. 32ŒAj“ek•/ esnAr• k•r,Iyù k•t$eb•Yr b•YApAer j“Anet c•A”eb•. Žb•M t¡Ar
enAeb•et TAmeb• Žb•M ej“r¨zAelemr iseyùAn pb•Retr ib•šAmS˜îl mih•mAi–•Vˆt h•eb•.
ib•r¨eß“ yue ß“r j“‘ öˆS˜Þt h•eb•. 11
esid•n öBu˜ :ö½Vrò t¡Ar elAek•ed•r Œb•izX
33
ed•K/ ŒAmAed•r öBu˜/ sd•AöBu˜ sbR•zi)˜mAn ib•rAw ŒMzek• mu)˜ k•er ŒAnet iþˆtIyùb•Aerr j“‘ h•ˆS˜ÿe(•p
b•(
] •iw :ŒzUrò ŒAt¿• id•eyù ek•ew eP•leb•n. Ùr¨ ˆ× p, U R k•reb•n. :ŒTRAí itin ŒzUr/ imzr/ peTƒAx/ Žlm/
elAek•rA k•Aw• p¼eb•. Žb•M gibR•t elAek•ed•r ib•nIt b•Aib•l/ h•mAí Žb•M smue@•r c•&u“id$•ek•r smˆS˜ÿ ŸptYk•A
k•r• h•eb•. 34öBu˜ ku•WAr id•eyù b•n ek•ew eP•leb•n Žb•M eTek• Œb•izX elAek•ed•r ŒAneb•n.ò
12
ilb•AenAenr b•¼ b•¼ b•](•Ùilr Ùr¨ ׈pU,R elAek•ed•r ŒAr itin smˆS˜ÿ˜ elAek•ed•r j“‘ "ptAk••®
ptn h•eb•. &u“leb•n. ”•S•óˆAeyùl o iyh•Ýd•A eTek• ib•tAi¼t elAek•rA
yAr• p]iTb•Ir ib•iB˜å j“AyùgAyù ib•i(•ˆˆ¹ˆÿB˜Aeb• iCåmUelr
zAi•–˜rÿ Aj“ ŒAseCn met• b•As k•riCl tAed•r itin Žk•i^t k•reb•n.
13

11 Žk•iw eCAw gAC :izZò iyzeyù r egA¼•


:pirb•Arò eTek• b•A¼eb•. Ï zAKAiw iyzeyùr
izk•¼Ùil eTek• b•A¼eb•. 2ŒAr öBu˜r ŒA ™A Ž”
Ž” smeyù ”•Pó•iyùemr :”•S•óˆAeyùelrò öx$• dU•r
h•eb•. ”•Pó•iyùm ŒAr iyh•Ýd•Ar öx$• k•reb• n•. iyh•Ýd•Ar
ŒAr ek•An •zߨ TAk•eb• n•. Žb•M iyh•Ýd•A ”•Pó•iyùemr
b•Alk•iwr oper B˜r k•reb•. Ž” ŒA ™• b•Alk•iwek• Œsuib•D•Ar k•ArŠ h•eb• n•. 14ik••–˜Þ ”•Pó•iyùm Žb•M iyh•Ýd•A
|•An/ b•uiß“/ pTine£•$z Žb•M zi)˜ ed•eb•. Ž” ŒA ™• Žk•seÒ˜ pelXIyùed•r ŒAß*mŠ k•reb•. ek•An eCA·
b•Alk•iwek• öBu˜ek• j“AnAr Žb•M t¡Aek• sµ•åAn k•rAr öA,Ir opr éiw pAiK Žk• seÒ˜ eC¡• mArel eymn
iz(•• ed•eb•. 3öBu˜r öit smIh• þˆAr• b•Alk•iw ŒnuöAi,t h•yù tAed•r ŒAß*mŠ Œenk•w• esrk•m h•eb•. éiw ed•z
h•eb•. Žk•seÒ˜ pUebR•r ed•z eTek• D•nsµpd• luW k•reb•.
es b•A”err ec•h•Ar• id•eyù ek•An ik•C¢ ib•c•Ar k•reb• ”•Pó•iyùm Žb•M iyh•Ýd•A ”ed•Am/ emAyùAb• Žb•M Œeµ•åAenr
n•. ek•An ik•C¢ ezAnAr iB˜i%et es rAyù ed•eb• nA. elAek•ed•r inyùˆ–˜¤Š k•reb•.
4-5
es stt• o D•Aim$k•tAr seÒ˜ d•In-d•ir@•ed•r ib•c•Ar 15
öBu˜ imzerr ŸpsAgrek• Zik•eyù eP•leb•n Žb•M
k•reb•. es ‘Aeyùr seÒ˜ ed•ezr d•Inh•Ined•r ib•iB˜å Db•Ms k•er eP•leb•n. itin P•rAí nd•Ir opr t¡Ar
iyzA”yù 11:16-13:20 640

h•At ŒAeª•Ailt k•reb•n Žb•M P•rAí sAtw• eCAw öBu˜ Žb•M tAr esnAd•l ŒAseC. dU•r ed•z eTek•
5

eCAw nd•Iet ib•B˜)˜ h•eb•. Ž” eCAw eCAw nd•IÙil tAr• ŒAseC/ id•ge•–˜ÿr opAr eTek•. öBu˜ t¡Ar eß*AD•
gB˜Ir h•eb• n•. elAek•r• ŒnAyùAes” ju“et• per öd•zRn k•ret esnAd•lek• ŒeS˜¤r met• b•Yb•h•Ar
nd•IÙilr opr id•eyù eh•¡ew pAr h•et pAreb•. 16ŒAr k•reb•n/ Ž” esnAd•l egAw• ed•zek• Db•Ms k•reb•.®
imzr ed•z eTek• ”•S•ˆó Aeyùl eb•ireyù ŒAsAr smeyù eymn
6
tAr j“‘ peTr s]iX h•eyùiCl etmin ŒzUer j“Iib•t h•Ah•Ak•Ar k•r/ inej“ed•r j“‘ é>K k•r. ek•nn•
TAk•• t¡Ar elAek•ed•r ŒzUr tYAegr j“‘ ö½Vr Žk•iw öBu˜r ib•ezx id•n ŒAgt öAyù. es” smeyù ŒAseC
n&u“n peTr s]iX k•reb•n. yKn zߨr• etAmAr sµpd• luW k•reb•. sbR•zi)˜mAn
ö½Vr S•ˆVyMù t• G•wAeb•n. 7elAek•r• tAed•r sAh•s h•ArAeb•.
ö½eV rr özMsAmK u r gAn B˜yù mAnuxek• ébR•l k•reb•. 8 öitiw mAnux” B˜yù pAeb•.
Ž” B˜yù mih•lAed•r ösb• eb•d•nAr met• tAed•r k•X
12 ŒAr esid•n &u“im b•leb•É
"eh• öBu˜ ŒAim etAmAr özMs• k•ir? &u“im ed•eb•. tAed•r muK h•eb• Œi©Íb•,.R elAek•r• Žek• Œperr•
ŒAmAr öit ß*uß “ iCel. ik••–˜Þ ŽKn ŒAr ŒAmAr öit id•ek• B˜yùAt$ ec•AeK ib•S•åeyù tAik•eyù TAk•eb•.
r¨X eTek•• n•? ŒAmAr öit etAmAr B˜AelAb•As• öd•zRn
k•r.® b•Aib•elr ib•r¨eß “ ö½eV rr ib•c•Ar
2
ö½Vr ŒAmAek• r(•• k•ern. ŒAim tAek• ib•½VAs 9
ed•K/ öBu˜r ib•ezx id•n ŒAseC. Ž” id•n h•eb•
k•ir. ŒAim B˜yù pA” n•. itin ŒAmAek• r(•• k•ern. B˜yù¿•r. ö½Vr eß*AeD• egAw• ed•zek• Db•Ms k•reb•n.
öBu˜ iyeh•Ab•A ŒAmAr zi)˜o b•ew.•itin ŒAmAek• r(•• ö½Vr Ž” ed•ezr smˆS˜ÿ pApI elAek•ed•r Db•Ms k•reb•n.
k•ern Žb•M ŒAim t¡Ar özMsAr gAn gA”. 10
es” id•n ŒAk•Aez ŒÞ“k•Ar G•ineyù ŒAseb•. sUy$/ c•¡Ad•
3
pir^Ae,r J“,R• eTek• etAmr• j“l &u“leb• Žb•M Žb•M tArAr• ik•rŠ ed•eb• n•.
11
tArpr etAmrA ŒAniª•t h•eb•. ö½Vr b•leln/ "ŒAim p]iTb•Iet ib•py$yù G•wAb•.
4
tArpr &u“im b•leb•/ "öBu˜r özMs• k•r? t¡Ar ŒAim éX elAek•ed•r tAed•r pAepr j“‘ zAiS˜ÿ ed•b•.
nAm ŸpAsnA k•r? smˆS˜ÿ˜ ed•ez t¡Ar k•em$r k•T• ŒAim Œh•¿•ArI elAek•ed•r tAed•r d•pR h••Aireyù ed•b•.
ib•id•t k•er d•Ao. eG•Ax,• k•r ey t¡Ar nAm mh•An?® ŒAim inþur elAek•ed•r gbR• c•Ý,R k•er ed•b•. 12ZD•umA^
5
öBu˜r özMsAr gAn gAo? ek•n n•/ itin mh•An ŒÂ˜¯ k•eyùk•j“n elAk• eb<•ec• TAk•eb•. Žed•r sMKY• Žt
k•Aj“ k•ereCn. Ž” Kb•r p]iTb•Imyù Ci¼eyù d•Ao. ng‘ h•eb• ey t• esAn• eK<Aj“Ar metA” k•iWn. Žb•M
p]iTb•Ir sb• mAnux t• j“Anuk•. Ž”sb• elAek•r• K<Aiw esAnAr eTek•o Œenk• eb•zI
6
eh• iseyùAnb•AsIgŠ Ÿ•c•S•Vˆer ö½Verr ˆS˜ÿb•gAn k•r. d•AmI. 13eß*AeD• ŒAim ŒAk•AzmØlek• k•iµpt k•rb•.
”•S•ˆó Aeyùelr pib•^tm ö½Vr ŒtY•–˜ÿ siß*yùB˜Aeb• etAmAr Žr P•el p]iTb•I wel igeyù S˜îAn ‹X h•eb•.®
seÒ˜ ŒAeCn. tA” sk•el KuzI h•o. eyid•n öBu˜ sbR•zi)˜mAn t¡Ar eß*AeD•r b•ih•>ök•Az
G•wAeb•n esid•n Žsb• G•wn• G•web•. 14tKn b•Aib•l
b•Aib•elr öit ö½eV rr b•AtA$ eTek• elAek•r• ŒAh•t h•ire,r met•/ emxpAlk•ib•h•In

13
b•leln/
ŒAemAesr pu^ iyzA”yù ö½Verr k•AC eTek• emexr met• inj“ inj“ ed•ezr id•ek• C¢ew pAlAeb•.
b•Aib•l ib•xyùk• Ž” é>Kj“nk• b•AtRA pAn. 2 ö½Vr 15ik••–˜Þ zߨr• b•Aib•elr elAek•ed•r tA¼• k•reb• Žb•M
ey D•r• p¼eb• tAek•” tAr• trb•Air id•eyù h•tY• k•reb•.
"etAmr• b•](•zU‘ pbR•etr oper ptAk•• etAl. 16tAed•r b•Ai¼Ùil luiãt h•eb•. tAed•r S˜¤Ir• D•ix$t
elAek•ed•r h••t ene¼ ic•ík•Ar k•er fAk•. tAed•r b•l/ h•eb•. ŒAr tAed•r ec•AeKr sAmen” tAed•r eCAw eCAw
Ùr¨ ׈pU,R elAek•ed•r j“‘ ey öeb•zpT es” pT eCelemeyùed•r ipiweyù ipiweyù h•tY• k•r• h•eb•.
id•eyù öeb•z k•ret.® 17
ö½Vr b•leln/ "ed•K ŒAim mAd•Iyùed•r esn• þˆAr•
b•Aib•lek• ŒAß*mŠ k•rAb•. räep• o esAn• ed•oyù•
3
ö½Vr b•leln/ h•elo mAd•Iyù r esnAr• l¼A” TAmAeb• n•.
"ŒAim Ïsb• elAek•ed•r Œ‘A‘ed•r eTek• ŒAlAd•• 18tIrª•Aej“r• yub•k•ed•r h•tY• k•reb•. izZed•r tArA
k•eriC Žb•M tAed•r ib•xeyù ŒAim inej“ ŒAed•z id•eyùiC. (•m• k•reb• n•. tAr• eCAw eCAw eCelemeyùed•r öito
ŒAim ß*uß“. ŒAim elAek•ed•r zAiS˜ÿ ed•oyùAr j“‘ k•r¨,• k•reb• nA.
19
ŒAmAr zi)˜zAlI eyAß“Aed•r Žk•^ k•eriC/ yAr• ŒAmAr "ö½Vr b•Aib•lek• Db•Ms k•reb•n iWk• eyB˜Aeb• itin
gbR• o ŒAnª•. sed•Am o G•emArAek• Db•Ms k•eriCeln. yid•o b•Aib•l
4
"pbR•tÙelAet Žk•w• ib•rAw z€• ŒAeC. es” h•e•C sb•ec•eyù suª•r rAj“Y Žb•M esKAnk•Ar nAgirk•ed•r
z€•iw ezAn? Žw• pbR•tmAlAyù b•æ j“nsmAgemr z€•. gbR•S•Vˆräp. 20ik••–˜Þ b•Aib•l ŒAr suª•r TAk•eb• n•.
Œenk• rAej“Yr elAek•rA Žk•seÒ˜ j“e¼• h•eyùeC. öBu˜ B˜ib•`et elAek•r• esKAen b•As k•reb• n•. ŒArb•Io
sbR•zi)˜mAn t¡Ar esnAb•Aih•nIek• fAk•eCn. es S˜îAen t¡Ab•u eP•leb• n•. emxpAlk•r• esKAen emx
641 iyzA”yù 13:21-14:21
c•rAeb• n•. 21ZD•umA^ mr¨BU˜imr ih•MS•óˆ b•‘ j“•–˜Þ 10
Ž”sb• entAr• etAmAr seÒ˜ mj“• k•reb•. tAr•
j“AenAyùArrA” esKAen b•As k•reb•. b•Aib•elr b•Ai¼et b•leb•É "&u“im ŽKn ŒAmAed•r metA” Žk•iw m]ted•h•.
ek•An elAk• b•As k•reb• n•. esKAen b•‘ j“•–˜Þr• Zeyù &u“im iWk• ŒAmAed•r metA”.®
11
TAk•eb•. b•‘ CAgelr• eKl• k•reb•. ep<c•• Žb•M b•¼ etAmAr d••µ˜õ/ etAmAr Œh•¿•Ar pAtAel nAimeyù
b•¼ pAiKet b•Ai¼Ùil B˜it$ h•eyù yAeb•. 22b•Aib•elr ed•oyù• h•eyùeC. etAmAr b•I,Ar sur etAmAr es” gibR•t
suª•r öAsAed•Apm menArm b•Ai¼Ùilet b•‘ ku•ku•r ŒA ™Ar ŒAgmn eG•Ax,• k•reC. epAk••mAk•¼ etAmAr
Žb•M enk•e¼r• ic•ík•Ar k•ret TAk•eb•. b•Aib•lek• Db•Ms ed•h•ek• ku•er ku•er KAeb•. &u“im tAed•r opr ib•CAnAr
k•r• h•eb•. b•Aib•elr ezx smyù G•ineyù ŽeseC. b•Aib•elr met• Zeyù TAk•eb•. k]•imr• etAmAr ed•h•ek• k•µ•Vˆelr
id•n ŒAr b•A¼Aen• h•eb• n•.® met• eFek• rAKeb•.
12
&u“im sk•Aelr tArAr metA iCel. ik••–˜Þ ŽKn
”•S•ˆó Aeyeù lr elAek•rA S•ˆV ed•ez iP•reb• etAmAr ŒAk•Az eTek• ptn h•eyùeC. Žk•d•• p]iTb•Ir
B˜ib•`et öBu ˜ yAek•Ab•ek• pu n rAyù k•r¨,•
14 k•reb•n. öBu˜ ŒAb•Ar Žk•b•Ar ”•S•óˆAeyùelr
elAek•ed•r eb•eC eneb•n Žb•M tAed•r ed•z tAed•r
smˆS˜ÿ˜ j“Ait etAmAr sAmen mAT• nt k•ereC. ik••–˜Þ
ŽKn etAmAek• ek•ew eP•lA h•eyùeC.
13
&u “ im sbR • d•• inej“ek• b•letÉ "ŒAim h•b•
iP•ireyù ed•eb•n. tKn ib•ed•zI elAek•r• yAek•Aeb•r prAíperr met•. ŒAim S•VgRAerAh•Š k•rb•. ö½Verr
pirb•Arb•egRr seÒ˜ sMyu)˜ h•eb•. Žb•M tAr• Žk•” n(•^mØlIr Ÿeß$“ ŒAmAr isMh•Asn ŸåIt k•rb•. ŒAim
pirb•Aerr elAk• yAek•Aeb•r b•MezA•¶“õàt b•el pirgi,t pib•^ ed•b•tAed•r smAgm pbR•et ŒiD•þAn k•rb•. Ï
h•eb•. 2Ï j“Aitr elAek•rA ”•S•óˆAeyùlIyùed•r ”•S•óˆAeyùel pbR•etr opr ed•b•tAed•r seÒ˜ ŒAmAr sA(•At h•eb•.
14
iP•ireyù ŒAneb•. Ï j“Aitr elAek•r• ”•S•ˆó Aeyùelr d•Aes ŒAim emeG•r eb•d•Iet ŸWb•. ŒAim prAíperr
pir,t h•eb•. tKn ”•S•óˆAeyùlek• yAr• d•Kl k•eriCl/ &u“lY h•b•.®
15
”•S•ˆóAeyùl tAed•r d•Kl k•reb• Žb•M yAr• tAed•r ŒtYAc•Ar ik••–˜Þ esw• G•ewin. &u“im ö½Verr seÒ˜ S•VˆegR
k•eriCl tAed•r zAsn k•reb•. 3öBu˜ etAmAed•r k•eWAr eyet pAer• in. etAmAek• smAiD•S˜îelr gB˜Ir ŒÞ“k•Aer
piršm dU•r k•er etAmAed•r ŒArAemr b•Yb•ˆS˜î• k•reb•n. inmiÆï“t k•r• h•eyùeC.
16
ŒtIet etAmr• d•As iCel. elAek•r• etAmAed•r k•eWAr elAek•r• etAmAek• ed•eK etAmAr k•T• B˜Ab•eb•.
piršm k•ret b•AD•Y k•eriCl. ik••–˜Þ öBu˜ etAmAed•r ed•Keb• &u“im ZD•u” Žk•w• m]ted•h•. tAr• ed•Keb• ey
k•eWAr piršemr Œb•sAn G•wAeb•n. &u“im Žk•iw zb•ed•eh•r ec•eyù eb•zI ik•C¢ no Žb•M b•leb•É
"Ž-” ik• es” Žk•” b•Yi)˜ ey p]iTb•Ir smˆS˜ÿ rAej“Yr
b•Aib•elr rAj“• sµpek•$ Žk•iw gAn öc•Ø B˜eyùr k•ArŠ iClÀ
4 17
esid•n etAmr• b•Aib•elr rAj“• sµpek$• Ž” gAniw Ž ik• es” b•Yi)˜ ey ngerr pr ngr Db•Ms
gA”et Zr¨ k•reb•. gAniw h•lÉ k•er tAek• mr¨BU˜imet pir,t k•rtÀ Ž ik• es”
rAj“• t¡Ar zAsnk•Ael ŒtY•–˜ÿ˜ j“G•‘ b•Yi)˜ iCeln. b•Yi)˜ ey yuß“b•ª•I elAek•ed•r b•Ai¼ iP•ret id•t n•À®
ik••–˜Þ t¡Ar zAsnk••l ŽKn ezx h•eyù egl. 18
p]iTb•Ir sb• rAj“• ssµ•åAen mAr• egeCn. öetYk•
5
öBu˜ éX zAsk•ed•r rAj“d•Ø eB˜e[˜ id•eyùeCn. öBu˜ rAj“Ar” inj“S•Vˆ smAiD• reyùeC.
19
tAed•r (•mt• ek•e¼ ineyùeCn. ik••–˜Þ etAmAr met• ŒtYAc•ArI rAj“Aek• k•b•ro
6
b•Aib•elr rAj“• eß*AeD• t¡Ar öj“Aed•r mArD•r ötYAKYAn k•ereC. etAmAr Œb•S˜î• ŽKn gAeCr k•Aw•
k•retn. itin k•KenA” t¡Ar öj“Aed•r mArD•r eTek• fAelr met•. gAeCr fAlek• ek•ew eymn C¡¢e¼ eP•el
erh•A” ed•nin. itin eß*AeD• öj“Aed•r zAsn k•ereCn. ed•oyù• h•yù etmin &u“imo inj“ k•b•rS˜îAn eTek• dU•er
itin öj“Aed•r ŒAG•At n• k•er (•A•–˜ÿ TAek•n in. ini(•ˆ¹ˆÿ h•eyùC. &u“im yueß“• inh•t es”sb• b•Yi)˜r zrIr
7
ik••–˜Þ ŽKn egAw• ed•z zA•–˜ÿ o suiS˜îr h•eyùeC. id•eyù FAk•A yAr• get$r meD•Y pATerr mt gi¼eyù
sk•el ŒAnª• k•ret Zr¨ k•ereC. yAyù. &u“im es” m]ted•eh•r mt yAek• mAi¼eyù yAoyù•
8
&u“im Žk•j“n zyùtAn rAj“• iCel. ik••–˜Þ etAmAr h•yù.
20
zAsn ezx h•eyùeC. Žmn ik• ed•b•d•Ar¨ o ilb•AenAenr Œenk• rAj“• mAr• igeyùeC Žb•M tAed•r inj“S•Vˆ
Žrs b•](•rAo etAmAr pten KuzI. Ž” gAeCr• b•elÉ k•b•r reyùeC. ik••–˜Þ &u“im tAed•r seÒ˜ eyAg id•et
"rAj“• ŒAmAed•r ek•ew eP•lt. ik••–˜Þ rAj“Ar ptn pAerA n•. k•Ar, &u“im etAmAr inej“r ed•zek•” Db•Ms
h•eyùeC. es ŒAr k•Ken• ŸeW d¡•A¼Aet pAreb• n•.® k•erC. &u“im etAmAr öj“Aed•r h•tY• k•erC. etAmAr
9
pAtAl etAmAr ŒAgmen ib•c•ilt h•e•C. pAtAl eCelemeyùr• etAmAr met• Db•Msk•Ay$Y c•Aileyù yAeb•
p]iTb•Ir smS˜ÿ öD•Aned•r eötA ™Aed•r etAmAr j“‘ n•. tAed•r ib•rt k•rA h•eb•.
21
j“Aigeyù &u“leC. pAtAl rAj“Aed•r tAed•r isMh•Asn etAmrA tAr eCelemeyùed•r h•tYAr j“‘ inej“ed•r
eTek• d¡•A¼ k•rAe•C. tAr• etAmAr ŒAgmenr j“‘ öˆS˜Þt k•r. tAed•r h•tY• k•r k•ArŠ tAed•r ipt•
öˆS˜Þt. ed•AxI. tAr eCelemeyùr• ŒAr k•KenA” ed•ezr zAsn
iyzA”yù 14:22-16:2 642

k•t$] ׈ h•Aet inet n• pAer. tAr eCelemeyùr• ŒAb•Ar etAmAed•r sAh•s grm emAemr met• gel yAeb•. ed•K/
k•Kno p]iTb•IwAek• tAed•r inej“ed•r zh•er B˜ireyù eD•<AyùA Ÿ%err id•k• eTek• ŒAseC. ŒzUr eTek•
eP•let pAreb••nA. zi)˜zAlI esnAb•Aih•nI ŒAseC.
22
öBu˜ sbR•zi)˜mAn b•leln/ "ŒAim ib•KYAt zh•r 32
Ž” esnArA tAed•r ed•ez b•At$Ab•Ah•k• pAWAeb•.
b•Aib•elr KYAitek• ezx k•rb•. ŒAim ŽKAnk•Ar Ž” b•At$Ab•Ah•k•r• tAed•r elAek•ed•r ik• b•leb•À tAr•
elAek•ed•r ib•r¨eß“ yuß“ k•rb•. ŒAim b•Aib•elr smˆS˜ÿ˜ eG•Ax,• k•reb•É pelXIyù prAij“t h•eyùeC. ik••–˜Þ öBu˜
elAk•ek• Db•Ms k•rb•. ŒAim tAed•r eCelemeyùed•r/ iseyùAnek• zi)˜zAlI k•ereCn Žb•M tAr d•In d•ir@•
tAed•r epQ^-epQ^Ied•r Žb•M tAed•r öepQ^-epQi^ed•r elAek•r• inrAped• esKAen ŒAšyù eneb•.
Db•Ms k•rb•.® öBu˜ inej“ Žk•TAÙil b•eleCn. 23öBu˜
b•leln/ "ŒAim b•Aib•lek• pZed•r :Œb•ADò• ib•c•r, emAyAù b• ib•xykù • ö½eV rr b•AtA$
BU˜imet pir,t k•rb•. Ž” ed•z :zh•rò j“lABU˜imet
pir,t h•eb•. ŒAim 'Db•Mesr J“<Aw•¾ id•eyù b•Aib•lek•
ib•d•Ayù k•rb•.® öBu˜ sbR•zi)˜mAn Ž” k•TAÙil b•leln.
15 Žw• emAyùAb• sµpek$• Žk•iw b•At$•É Žk•id•n rAet
emAyùAeb•r ŒAr ngr eTek• esnAr• smˆS˜ÿ˜
D•nsµpd• luW k•rl. Ï rAet” ngriwek• Db•Ms k•r•
h•l. Žk•id•n rAet esnAr• emAyùAeb•r k•Ir ngr luW
ö½rV ŒzrU ek•o zAiS˜ÿ ed•eb•n k•rl. Ïid•n rAet” ngriwek• Db•Ms k•r• h•l.
24
öBu˜ sbR•zi)˜mAn öitš¨it id•eyù b•leln/ "ŒAim 2
rAj“Ar pirb•Ar Žb•M d•Ib•n zh•err elAek•r•
zpT k•riC ey Ž”sb• G•wnAÙil ŒAmAr B˜Ab•n•/ k•AåAk•Aiw k•rAr j“‘ Ÿ•c• S˜îAen yAe•C. emAyùAeb•r
pirk•Â˜¯n• Žb•M s¿•Â˜¯ met• G•web•”. 25ŒAim ŒAmAr elAek•r• neb•• o emd•b•A zh•err j“‘ k<•Ad•eC. sk•el
ed•ez ŒzUr rAj“ek• Db•Ms k•rb•. ŒAim ŒAmAr tAed•r ezAk•ök•Aezr j“‘ tAed•r mAT• o d•Ai¼ k•Aimeyù
pbR•tÙelAr oper Ï rAj“Ar opr id•eyù eh•¡ew yAb•. eP•eleC.
3
Ž” rAj“•iw ŒAm•r elAek•ed•r d•Aes pir,t k•eriCl. b•Ai¼r CAd• eTek• rAˆS˜ÿAG•Aw py$•–˜ÿ sbR•^” emAyùAeb•r
es tAed•r id•eyù B˜ArI eb•AJ“A b•h•n k•ireyùeC. Ž” B˜Ar elAek•r• ezAek•r epAzAk• per k•AåAk•Aiw k•reC.
sireyù eP•l• h•eb•. 26p]iTb•Ib•YApI ŒAmAr smˆS˜ÿ 4
ih•zea b•An o ”ilyùAlI zh•err elAek•r• Žt ej“Aer
elAek•ed•r ŒAim ŽÙil k•rAr pirk•Â˜¯n• k•eriC. smˆS˜ÿ k•AåAk•Aiw k•reC ey/ sud•U r yh•s py$•–˜ÿ tAr z€• ezAnˆ•
ed•zek• zAiS˜ÿ ed•oyùAr j“‘ ŒAim ŒAmAr (•mtAek• yAe•C. Žmnik• esnArAo ŒAk•iS•åk• B˜yù epeyù igeyùeC.
k•Aej“ lAgAb•.® tAr• B˜eyù k<•ApeC.
27
öBu˜ yKn ek•An pirk•Â˜¯n• k•ern tKn k•Aro 5
emAyùAeb•r é>eK ŒAmAr h•äd•yù b•YiTt. elAek•r•
pe(•” t• b•YTR k•r• s•–˜õb• nyù. yKn öBu˜ elAek•ed•r inrAp%Ar j“‘ C¢weC. tAr• esAyùr/ ”©ñí-zilzIyù•yù
zAiS˜ÿ ed•oyùAr j“‘ t¡Ar h•At etAeln tKn k•Aro py$•–˜ÿ yAe•C. tAr• lUh•Ietr pAbR•tYmyù pT D•er oWAr
pe(•” t¡Aek• TAmAen• s•µ˜õb• nyù. smyù ib•ÁB˜Aeb• ic•ík•Ar k•er k<•Ad•eC. eh•AerA,iyùemr
peT h•¡AwAr smyù elAek•r• ic•ík•Ar k•er k<•Ad•eC.
pelXIyrù öit ö½eV rr b•AtA$ 6
ik••–˜Þ inèIemr (u•@• nd•I mr¨BU˜imr met• Zik•eyù
28
ey b•Cr ŒAh•s rAj“Ar m]&u“Y h•yù es b•Cr Ž” igeyùeC. smˆS˜ÿ eCAw gACpAl• Zik•eyù igeyùeC. ek•An
b•At$A öd•An k•r• h•eyùiCl. ik•C¢” ŒAr sb•uj“ en”.
29 7
eh• pelXIyù/ ey rAj“• etAmAed•r opr ŒtYAc•Ar tA”/ emAyùAb• tYAg k•rAr ŒAeg elAek•r• tAed•r
k•rt es mAr• yAoyùAyù etAmr• Kub•” KuzI h•eyùC. inj“ inj“ ij“insp^ sMýh• k•er j“¼ k•reC Žb•M
ik••–˜Þ etAmr• sitY sitY” ŒAniª•t h•eyù• n•. Žw• Ÿ”elA iß*k• Žr opAer ineyù yAe•C.
8
sitY ey tAr zAsenr Œb•sAn G•eweC. ik••–˜Þ Žrpr emAyùAeb•r sbR•^” ŒAt$nAd• ezAn• yAe•C. ”©ñiyùm
rAj“Ar pu^ zAsn k•reb•. Žb•M Žw• ek•An sAepr Žb•M eb•ra-ŽlIm zh•err elAek•r• k<•Ad•eC.
9
ŒAro ib•xA)˜ sAepr j“›˜å ed•oyùAr met• b•YApAr. d•IemAenr j“l re)˜ pirpU,R h•eyù igeyùeC. Žb•M
Ž” n&u“n rAj“• etAmAed•r k•AeC Žk•iw Œit eb•gb•An ŒAim d•IemAenr j“‘ ŒAer• é>K ŒAnb•. emAyùAeb•r
Žb•M B˜yù¿•r sAepr met• h•eb•. 30teb• ŒAmAr d•Inh•In Kub• ŒÂ˜¯sMKYk• elAk• zߨed•r h•At eTek• r(•• epeyù
elAek•r• inrAped• eKet pAreb•/ G•umAet pAreb• Žb•M igeyùeC. ik••–˜Þ Ž”sb• elAek•ed•r B˜(•Š k•rAr j“‘
inej“ed•r inrApd• men k•reb•. tAed•r eCelemeyùrA ŒAim Œenk• isMh• pAWAb•.
inrAped• TAk•eb•. ŒAmAr d•ir@• elAek•r• Zet pAˆreb•
Žb•M inej“ed•r inrApd• B˜Ab•et pAreb•. ik••–˜Þ ŒAim
éiB˜$(• þˆAr• etAmAr pirb•Arek• h•tY• k•rb• Žb•M etAmAr
16 eh• elAek•rA/ ed•ezr zAsek•r j“‘ etAmr•
Žk•iw Ÿph•Ar pAW•o. esl• eTek• Žk•iw
emxzAb•k• mr¨BU˜imr meD•Y id•eyù iseyùAn k•nY• pbR•etr
Œb•izX smˆS˜ÿ˜ elAk• mAr• yAeb•. k•AeC pAiWeyù d•Ao.
31
eh• purþˆArb•AsI etAmr• k•¡Ad•. eh• purb•AsI etAmr• 2
emAyùAeb•r emeyùr• Œe,RAn nd•I pAr h•oyùAr ec•X•
ib•lAp k•r. eh• pelXIyùb•AsI etAmr• B˜yù pAeb•. k•reC. tAr• Žk• j“Ayùg• eTek• Œ‘ j“AyùgAyù sAh•AeyYr
643 iyzA”yù 16:3-17:10
j“‘ C¢weC. tAed•r Œb•S˜î• eyn nI¼ eB˜e[˜ h•Aireyù Ž” ib•pul j“nsMKY• Žb•M Œ‘A‘ ij“inx/ yAr j“‘
yAoyù• eCA· pAiKr met•. emAyùAb• gibR•t/ tAr ib•ezx ik•C¢r” ŒˆiS˜ÿ ׈ TAk•eb• n•
3
tAr• b•leC/ "ŒAmAed•r sAh•AyY k•r/ b•el d•Ao :iWk• eymn B˜A¼• k•r• sh•k•ArIrA smyù egAenò. ZD•m u A^
ŒAmr• ŽKn ik• k•rb•? eymn k•er CAyù• mD•YAeHr (•I,b•l Ùiwk•tk• elAk• pe¼ TAk•eb•.®
gngen sUy$ eTek• ŒAmAed•r r(•• k•er/ etmin öBu˜
zߨed•r h•At eTek• ŒAmAed•r r(•• k•r. ŒAmr• ŒrAemr Ÿe£•e• ö½eV rr b•AtA$
Žw• d•eµ•åzek•r j“‘ é>eKr b•At$A. öBu˜ b•leln
•zߨed•r h•At eTek• pAileyù eb<•ec•iC. ŒAmAed•r ŒA¼Al
k•r. ŒAmAed•r zߨed•r h•Aet &u“el id•o n•.®
4
17 Ž” G•wnAÙil d•eµ•åzek• G•web•É
emAyùAeb•r elAek•ed•r ej“Ar k•er b•Ai¼ CA¼• k•r• "d•eµ•åzk• ŽKn Žk•iw zh•r. ik••–˜Þ Ž” zh•r Db•Ms
h•eyùeC. tA” tAed•r etAmAed•r ed•ez b•As k•ret d•Ao. h•eyù yAeb•. zh•er Db•MsˆS˜ÿàp CA¼• ŒAr ik•C¢” TAk•eb•
zߨed•r ec•AK eTek• tAed•r luik•eyù rAeK•. luWtrAj“ n•.
b•Þ“• h•eb•. zߨr• prAˆS˜ÿ˜ h•eb•. ŒtYAc•ArI elAek•r• 2
elAek•r• ŒerAeyùr zh•rÙil tYAg k•er pAlAeb•.
ed•z eCe¼ c•el yAeb•. Ž” sb• KAil zh•er emexr pAl eyKAen esKAen
5
tArpr d•AyùUed•r pirb•Ar eTek• Žk•j“n n&u“n Œb•AeD• G•uer eb•¼Aet pAreb•. tAed•r ib•r)˜ k•r• b••
rAj“• ŒAseb•n. itin ib•½VˆS˜ÿ h•eb•n. itin d•yùAlu Žb•M B˜yù ed•KAenAr ek•Ÿ TAk•eb• n•.
3
eöimk• h•eb•n. Ž” rAj“• ‘AyY ib•c•Ar k•reb•n. y• ”•Pó•iyùemr égR ngrIÙil :”•S•óˆAeyùlò Db•Ms h•eyù
ik•C¢ B˜Al Žb•M siWk• essb• k•Aj“ itin tA¼AtAi¼ yAeb•. d•eµ•åzek•r srk•Ar ezx h•eyù yAeb•. ”•S•óˆAeyùel
k•reb•n. ey G•wn• G•eweC ŒrAem tA” G•web•. smˆS˜ÿ˜ Ùr¨ ׈pU,R
elAek•ed•r ŒpsArŠ k•r• h•eb•.®
6
ŒAmr• emAyùAb•b•AsIed•r Œh•¿•Ar Žb•M d•Ai•µ˜õk•tAr öBu˜ sbR•zi)˜mAn b•leln Ž” G•wnAÙil G•web•.
k•T• ZeniC. tAr• Œh•¿•ArI Žb•M ih•M•S•óˆ. tAr• d••µ˜õ 4
yAek•Aeb•r smˆS˜ÿ mih•m• Œb•d•imt h•eb•. tAr sm]iß“
k•er/ ik••–˜Þ tAed•r d••µ˜õÙil ZD•u” k•tÙil P<•Ak•• b•uil. (•yùlAB˜ k•reb•.
7 5
Ž” Œh•¿•Aerr j“‘ egAw• emAyùAb• ed•z Bu˜geb•. Ï smyùw• rP•AyùIm ŸptYk•Ayù P•sl etAlAr
emAyùAeb•r smˆS˜ÿ˜ elAk• h•Ah•Ak•Ar k•reb•. tAr• é>iKt smeyùr met• h•eb•. šimk•r• e(•t eTek• P•sl &u“el
h•eb• Žb•M ŒtIet tAed•r y• y• iCl tAr• t• iP•er t• Žk• j“Ayù g Ayù j“e¼• k•er/ tArpr tAr•
epet c•A”eb•. 8ih•zea b•Aenr e(•t o isb•ma Ar @•A(•Ae(•t c•ArAgACÙil eTek• zes´r mAT• ek•ew enyù Žb•M zs´
nX h•eyù igeyùeC. ib•ed•zI zAsk•r• tAed•r sb• @•A(•AgAC sMýh• k•er.
6
ek•ew eP•eleC. sudU•r yAesr zh•r pyR•–˜ÿ Žmnik• es smyùw• j“lpA” :ŒilB˜ò sMýeh•r k•Aelr
mr¨BU˜imr eB˜tr pyR•–˜ÿ tAed•r @•A(•Ab•AgAn Ci¼eyù met• h•eb•. elAek•r• j“lpA” gAC eTek• j“lpA”
TAk•t. tAed•r zAKAÙil Žek•b•Aer smue@•r opAr etAel. ik••–˜Þ k•eyùk•w• j“lpA” sAD•Ar,t gAeCr mATAyù
pyR•–˜ÿ Ci¼eyù p¼t. eTek• yAyù. ik•C¢ ik•C¢ gAeCr fAelr mATAyù c•Ar-p<Ac•w•
k•er j“lpA” pe¼ TAek•. ŽKAnk•Ar zh•rÙilr
emAyAù eb•r j“‘ é>eKr gAn Œb•S˜î A o esrk•m h•eb•. öBu ˜ sbR • zi)˜mAn Ž”
9
"ŒAim yAesr Žb•M isb•m a Ar elAek•ed•r seÒ˜ k<•Ad•b• G•wnAÙel•r k•T• b•leln.
7
k•ArŠ @•A(•A e(•tÙil Db•Ms k•r• h•eyùeC. ŒAim es smeyù elAek•r• tAed•r s]iXk•t$• ö½Verr eK<Aj“
ih•zea b•An Žb•M ”ilyùAlIr elAek•ed•r seÒ˜ k<•Ad•b• k•ArŠ k•reb•n. tAed•r ec•AK ”•S•óˆAeyùelr pib•^temr id•ek•
ek•An zs´ sMýh• h•eb• n•. ek•An ýIÅ•åk•AlIn P•sl ec•eyù TAk•eb•. 8 elAek•r• tAed•r qtrI eb•d•IÙelAr id•ek•
ŸWeb• n•. tA” ek•An ŒAnª• ŸÂ˜ñAs h•eb• n•. yAeb• n•. tAr• tAed•r ŒAezr•r K<uiwr k•AeC Žb•M
10
k•Aremel ek•An ŒAnª• gAn h•eb• n•. zs´ sMýeh•r inej“ed•r h•Aet qtrI sUy$ed•b•tAr mUi%$r k•AeC eb•d•Iet
smyùk•Ar ŒAneª•r ŒAim pirsmAiˆ¹ˆÿ G•wAb•. @•A(•Ars yAeb• n•.
9
qtrIr j“‘ ey smˆS˜ÿ @•A(•A qtir h•eyù ŒAeC t• sb• es smeyù smˆS˜ÿ égR zh•r pirtY)˜ h•eb•. Ï
nX h•eyù yAeb•. zh•rÙilr Œb•S˜î• ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ŒAsAr ŒAeg
11
tA” ŒAim emAyùAb• Žb•M k•Ira-eh•rs Ž” éiw ed•ezr pbR•t o j“Ò˜elr pirtY)˜ BU˜imr met• h•eb•.
zh•err j“‘ Kub•” é>iKt. ŒtIet ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ŒAgmenr smyù Œ‘
12
emAyùAeb•r elAek•r• tAed•r ŸpAsnAleyù yAeb•. smˆS˜ÿ elAek•r• pAileyù igeyùiCl. B˜ib•`et Ž” ed•z
elAek•r• öATRnA j“AnAenAr ec•X• k•reb•. ik••–˜Þ tAr• ŒAb•Ar pirtY)˜ h•eb•. 10k•ArŠ etAmr• etAmAed•r
tAed•r pir,Am ik• h•eb• t• ed•Ket epeyù Žt ébR•l r(•Ak•t$• ö½Vrek• Bu˜el igeyùC. ö½Vr ey etAmAed•r
h•eyù p¼eb• ey ŒAr öATRn• k•ret pAreb• n•.® inrApd• j“Ayùg• t• etAmr• S•årŠ k•rC n•.
13
öBu˜ emAyùAb• sµpek$• Ž” G•wnAÙilr k•T• b•æ b•Ar etAmr• Œenk• dU•rdU•rA•–˜ÿ eTek• Kub• B˜Ael• j“Aetr
b•eleCn. 14Žb•M öBu˜ ŽKn b•eln/ "itn b•Cerr meD•Y @•A(•A ŽenC. ik••–˜Þ ŽÙelAek• erApŠ k•rel gACÙel•
iyzA”yù 17:11-19:13 644

j“›˜åAeb• n•. 11Žk•id•n etAmr• etAmAed•r @•A(•• 7


tKn d•IG•$k•Ayù o ms], ׈ek•r elAek•r• öBu˜
gACÙelAek• erApŠ k•reb•. Žb•M tAed•r b•¼ k•rAr sbR•zi)˜mAenr j“‘ Žk•iw ib•ezx qneb•† ineyù ŒAseb•.
ec•X• k•reb•. perr id•n gACÙel• b•¼ h•et ŒAr•µ˜õ smˆS˜ÿ˜ j“AyùgAr elAek•r• Ž” d•IG•$k•Ayù/ ms], ׈ek•r
k•reb•. ik••–˜Þ P•sl etAlAr smeyù etAmr• yKn @•A(•A elAek•ed•r B˜yù pAyù. Žk•iw (•mtAb•An j“Ait yArA
&u“let yAeb•/ ed•Keb• ey sb• gACÙel• mer egeC. Œ‘ ed•zsmUh•ek• prAˆS˜ÿ k•er/ tAr• Žk•iw ed•ez b•As
ek•An erAg sb• gACek• emer eP•leb•. k•er eyiw nd•IsmUh• þˆAr• ib•B˜)˜. Ž” qneb•† iseyùAn
12
Œenk• elAek•r k•AåAr erAl ezAn. tAr• smue@•r pbR•et/ öBu˜ eyKAen ŒiD•þAn k•ern/ esKAen ŒAn•
eFŸeyùr met•/ smu@• j“elA•CAesr ze€•r met• gj$“n h•eb•.
k•reC.
13 imzer ö½eV rr b•AtA$
elAek•rA Ž” eFŸeyùr met• gj$“n k•reb•. ik••–˜Þ
imzr sµpek$• b•At$AÉ ed•eK•? öBu˜ Žk•wA Ët
ö½Vr tAed•r D•mk• ed•eb•n. tA” tAr• dU•er pAlAeb•.
tAr• J“e¼r sAmen BU˜ixr met• ik•Mb•• J“e¼r mueK 19 D•Ab•mAn emeG• c•e¼ ŒAseCn. itin imzer yAeb•n
Žb•M t¡Ar Ž” ŒAgmen esKAnk•Ar mUi%$r• B˜eyù k<•Apeb•.
eCAw izk•¼oyùAlA gAeCr met• Ÿe¼ yAeb•.
14
Ï id•n rAet elAek•r• B˜yù pAeb•. sk•Al h•oyùAr sAD•Ar,t> imzrb•AsIr• sAh•sI ik••–˜Þ öBu˜r ŒAgmen
ŒAeg” sb•A” pAileyù yAeb•. ek•An ik•C¢” pe¼ TAk•eb• tAed•r sAh•s grm emAemr met• gel yAeb•.
2
n•. tA” zߨr• ik•C¢” pAeb• n•. tAr• ŒAmAed•r ed•ez ö½Vr b•elnÉ "ŒAim imzerr elAek•ed•r inej“ed•r
ŒAseb•. ik••–˜Þ ed•ez tKn ik•C¢” TAk•eb• n•. meD•Y mArAmAir k•rAb•. B˜A” l¼eb• B˜A”eyùr ib•r¨eß“.
öiteb•zIr ib•r¨eß“• öiteb•zI. Žk• zh•r Œ‘ zh•err
k•U zIyeù d•r öit ö½eV rr b•A,I ib•r¨eß“. Žk• rAj“Y Œ‘ rAej“Yr ib•r¨eß“. 3elAek•r•
ib•‹A•–˜ÿ h•eb•. elAek•r• tAed•r ‹A•–˜ÿ ed•b•t• o |•AnI
18 kU•zIyù nd•IÙilr qd•G•RY b•rAb•r ed•ziwr id•ek•
ed•K. ed•ziw pteÒ˜ B˜er igeyùeC. &u“im tAed•r elAk•ed•r d•rb•Aer h•Aij“r h•eyù j“Anet c•A”eb• tAed•r
fAnAr B˜n B˜n z€• Znet pA•C. 2Ï ed•ziw eB˜lAyù ik• k•r• Ÿic•í. elAek•r• yAék•err k•AeCo ij“|•As•
k•er smue@•r opAer b•At$Ab•Ah•k• pAWAe•C. eh• ËtgAmI k•reb•. ik••–˜Þ k•AerAr Ÿped•z” k•Ay$k•rI h•eb• n•.®
b•At$Ab•Ah•k•gŠ/ d•IG•k$ •Ayù o ms], ˆ× ek•r elAek•ed•r k•AeC
4
Ùr¨/ sbR•zi)˜mAn öBu˜ b•eln/ "imzrek• ŒAim
yAo. smˆS˜ÿ j“AyùgAr elAek•r• Ž” d•IG•Rk•Ayù Žb•M Žk• k•eWAr öBu˜r h•Aet ed•b•. Žk• zi)˜zAlI rAj“•
ms], ˆ× ek•r elAek•ed•r B˜yù pAyù/ tAr• Žk•iw zi)˜zAlI elAek•ed•r zAsn k•reb•. 5nIlnd• ß*mz> Zik•eyù
j“Ait yAr• Œ‘ j“Aited•r prAij“t k•er. tAr• Žk•iw ŒAseb•. smu@• eTek• j“l c•el yAeb•. 6 smˆS˜ÿ˜ nd•Ir
ed•ez b•As k•er eyiw nd•IsmUh• þˆAr• ib•B˜)˜. 3 Ïsb• j“l égReÞ“ B˜er yAeb•. imzerr KAlÙil ß*mz> Zik•eyù
elAek•ed•r sAb•D•An k•er d•Ao ey tAed•r ek•An n• yAeb• Žb•M j“lh•In h•eyù p¼eb•. smS˜ÿ j“lj“
ek•An ib•pd• G•web•. Ž” ed•ezr elAk•ed•r ey ib•pd• Ÿi•¶“õd•Ùilet pc•n D•reb•. 7nIlned•r tIr D•er eysb•
G•web• sAr• p]iTb•Ir elAek•r• t• ed•Ket pAeb•. Ž”sb• eCAw gACpAlA ŒAeC esÙel• mer yAeb• Žb•M Ÿe¼
lµ•Vˆ• elAek•ed•r k•pAel y• G•web• t• p]iTb•Ir sb•A” yAeb•. Žmn ik• nIlnd• eyKAen sb•ec•eyù eb•zI ib•ˆS˜ÿ]t/
pbR•etr oper ptAk•• o¼Ar #e•r met• pirâ•Ar esKAnk•Ar gACpAl•o mer yAeb•.
8
ed•Ket pAeb•. yueß“r ŒAeg iz[˜• eP<•Ak•Ar ze€•r "nIlnd• eTek• ey smˆS˜ÿ ej“elr• mAC D•rt tAr•
met• p]iTb•Ir sb•A” pirâ•ArB˜Aeb• t• Znet pAeb•. ß*mz> ib•x²ø h•eb• Žb•M k<•Ad•eb•. yAr• nIlned•r opr
4
öBu˜ b•leln/ "ey j“Ayùg• ŒAmAr j“‘ qtrI j“Al ib•iCeyù j“Iib•k•• inbR•Ah• k•rt tAr• ébR•l h•eyù
h•eyùeC ŒAim esKAen TAk•b•.* ik••–˜Þ 5 ŒAim zA•–˜ÿB˜Aeb• yAeb•. 9ey smˆS˜ÿ˜ mAnux k•Ap¼ qtrI k•er tArAo
Ž”sb• G•wn• py$eb•(•Š k•rb•. ýIeÅ•år Žk• menArm B˜Ix, ib•x²ø. k•ArŠ k•Ap¼ qtrIr öeyùùAj“nIyù PL•Aò
épuer :ey smeyù Žk•eP<•Aw• b•]iX h•yù n• ŒTc• eB˜Aer :Žk• rk•emr gACò ŒAr nd•Ir pAe¼ j“›˜åAe•C n•.
10
izizr pe¼.ò Žk•w• B˜yù¿•r ik•C¢ G•web•. Žiw G•web• nd•Ir j“l D•er rAKAr j“‘ yAr• b<•AD• qtrI k•ret•/
P•sl k•AwAr smeyùr ŒAeg yKn Pu•lÙil Pu•ew yAeb• tArAo k•Aj“ h•Aireyù ib•x²ø h•eb•.
11
Žb•M n&u“n @•A(•AÙil mã•rIt h•eb• Žb•M b•A¼et TAk•eb•; "esAyùn zh•err entAr• eb•Ak••. P•erQe,r 'ib•|•
ik••–˜Þ tKn zߨr• Žes gACÙil ek•ew eP•leb• o piØtr•¾ Bu˜l Ÿped•z id•eyùeC. Ï entAr• b•eleCn
@•A(•Alt•Ùil iC¡e¼ eP•leb• Žb•M esÙil C¡¢e¼ eP•el ey t¡Ar• |•AnI o rAj“Ar” b•MzD•r. ik••–˜Þ ytw• ib•|•
ed•eb•. 6@•A(••e(•tÙil pbR•etr pAiK Žb•M b•‘ b•el t¡Ar• inej“ed•r B˜Ab•eCn ttw• t¡Ar• nn.®
12
j“•–˜Þed•r KAb•Ar j“‘ pe¼ TAk•eb•. ýIÅ•åk•Ael pAiKr• imzr/ etAmAr |•AnI mAnuxr• ek•ATAyùÀ Ï |•AnI
@•A(•AltAyù b•As• b<•AD•eb• Žb•M zItk•Ael b•‘ j“•–˜Þr• ib•|• b•Yi)˜ed•r j“Anet h•eb• ey sbR•zi)˜mAn öBu˜
@•A(•Alt• KAeb•.® imzerr j“‘ ik• pirk•Â˜¯n• k•ereCn. ik• G•web• t•
ej“en ineyù t• tAed•r Œ‘ed•r j“AnAen• Ÿic•í.
13
esAyùn zh•err entAed•r eb•Ak•• b•AnAen• h•eyùeC.
ey ÖÖÖ TAk•b• Žw• h•yùt ej“r¨zAelemr miª•rek• Ÿe˜ñK k•reC.
645 iyzA”yù 19:14-21:4
enAeP•r entAed•r ‹A•–˜ÿ ij“inx ib•½VAs k•ireyù Wk•Aen• ŒzrU imzr Žb•M k•U zek• h•ArAeb•
h•eyùeC. tA” tAr• imzrek• Bu˜lpeT ineyù yAyù. 14öBu˜/
entAed•r ib•‹A–˜ÿ k•ereCn. tAr• rAˆS˜ÿ• Bu˜eleC Žb•M 20 segRAn iCeln ŒzUerr rAj“•. segRAn t¡Ar
esnApit t%$nek• Œsaed•Ad• zh•err ib•r¨eß“
yuß “ k•ret pAWAn. t%$n esKAen igeyù zh•riw d•Kl
imzrek• Bu˜l peT c•Ailt k•ereC. entAed•r sb• k•Aj“”
Bu˜el B˜r•. tAr•/ mAiwet tAed•r b•imr opr mAtAelr k•er enn. 2es” smyù öBu˜ ŒAemAesr pu^ iyzA”eyùr
mt wlaml k•er eh•¡ew eb•¼Ayù. 15entArA imzerr mAD•Yem k•TAb•At$A b•eliCeln. öBu˜ b•eln/ "yAo/
j“‘ ik•C¢” k•ret pAreb• nA. Ž” entAr• h•e•C "mAT• etAmAr ek•Amr eTek• é>eKr k•Ap¼ srAo. p• eTek•
Žb•M elj“.® tAr• h•e•C "gAeCr mAT• Žb•M b••] –˜ÿsmUh•.® ju“et• Kuel eP•l.® iyzA”yù öBu˜r ŒAed•z pAln k•rl.
16
imzrIyùr• es” smyù B˜It-sˆ–˜¤ˆS˜ÿ˜ emeyùed•r met• KAil pAeyù/ KAil gAeyù iyzA”yù c•Arid•ek• G•eu r eb•¼Al.
h•eyù p¼eb•. öBu˜ sbR•zi)˜mAenr ŒAgmen tAr• B˜yù 3
tArpr öBu˜ b•leln/ "iyzA”yù itnb•Cr D•er KAil
pAeb•. öBu˜ elAek•ed•rek• zAiS˜ÿ ed•oyùAr j“‘ tAr pAeyù KAil gAeyù G•uer eb•i¼eyùeC. Žw• imzr Žb•M
b•Aæ ösAirt k•reb•n Žb•M tAr• B˜It h•eb•. 17iyh•Ýd•• kU•z ed•ezr k•AeC Žk•w• ind•zn R . 4 ŒzUerr rAj“• imzr
h•eb• Žmn Žk• j“Ayùg• y• imzerr sb• mAnuexr k•AeC” o kU•zed•zek• prAij“t k•reb•. ŒzUerr• b•ª•Ied•r
ŒAt¿• S•Vˆräp. imzerr ek•An mAnux iyh•Ýd••r nAm tAed•r ed•z eTek• D•er ineyù yAeb•. b•]ß“ Žb•M yub••
Znel” es h•WAí” ŒAti¿•t h•eyù p¼eb•. öBu˜ b•ª•Ied•r KAil pAeyù Žb•M epAzAk•-ŒAzAk• n• pireyù
sbR•zi)˜mAn Ž”B˜Aeb•” imzrIyùed•r zAiS˜ÿ ed•eb•n b•el h•¡Aiweyù ineyù yAoyù• h•eb•. tAr• sµpU,R ŸlÒ˜ TAk•eb•.
pirk•Â˜¯n• k•ereCn. 18Ï smeyù/ imzerr p<Ac•iw zh•err imzerr elAek•r• liÆï“t h•eb•. 5tAr• B˜It Žb•M
elAek•rA k•nAn B˜AxAyù :”æd•Ied•r B˜Ax•ò k•T• b•leb•. h•tAz h•eb• k•ArŠ tAr• kU•z ed•ezr k•AeC sAh•AyY
Ï p<Ac•iw zh•err Žk•iw h•eb• ''Db•Mesr zh•r.®* ŒAz• k•eriCl Žb•M imzr ed•ezr mih•mAyù tAed•r
zh•err elAek•r• öBu ˜ sbR • zi)˜mAnek• emen ŒAS˜î• iCl.®
enoyùAr ŒÒ˜Ik•Ar k•reb•. 19Ï smeyù imzerr mAJ“KAen 6
smue@•r D•Aer b•sb•Ask•ArI elAek•r• b•leb•/ "ŒAmr•
öBu˜r Žk• eb•d•I TAk•eb•. öBu˜ek• s›˜åAn ed•KAenAr j“‘ Ï ed•zÙilr k•AC eTek• sAh•AyY pAb•Ar B˜rs•
imzerr sImAnAyù Žk•iw S•å]it S˜ÿµ˜õ TAk•eb•. 20ŽÙil k•eriClAm. ŒAmr• oed•r k•AeC C¢ew igeyùiClAm yAet
TAk•Ar ŒTR sbR•zi)˜mAn öBu˜ k•t (•mtAD•r t• ŒzUerr rAj“Ar h•At eTek• tAr• ŒAmAed•r r(•• k•er.
ed•KAen•. öBu˜r k•AeC sAh•AeyYr j“‘ ek<•ed• p¼el” ik••–˜Þ oed•r id•ek• tAk•Ao. or•o b•ª•I. oed•r ed•z
sAh•AyY imleb•. öBu˜ elAek•ed•r k•AeC Žk•j“n ^A,k•%$• d•Kl h•eyù egeC. tAh•el ŒAmr• ik•B˜Aeb• mui)˜
pAWAeb•n ey tAed•r öitr(•• k•reb• Žb•M tAed•r pAb•À®
pI¼nk•ArI elAek•ed•r h•At eTek• Ÿß“Ar k•reb•.
21
imzerr elAek•rA es smyù sitY sitY” öBu˜ek• b•Aib•lek• ö½eV rr b•AtA$
smue@•r tIrb•tI$ mr¨BU˜im* sµpekR•“ é>K b•At$AÉ
j“Aneb•. tAr• ö½Vrek• B˜AelAb•Aseb•. elAek•r• ö½Verr
esb•• k•reb• Žb•M Œenk• pZb•il ed•eb•. tAr• öBu˜r
k•AeC öitš¨it k•reb• Žb•M es” öitš¨it pAln
21 mr¨BU˜im eTek• ik•C¢ ib•pd• ŒAseC. iyh•Ýd••r
d•i(•e, mr¨ ŒÇ•ˆl enegB˜ eTek• Žk•iw b•AtAesr
k•reb•. J“wk•Ar metA Žw• ŒAseC. Žw• B˜yù¿•r Žk•w• ed•z
22
öBu˜ imzerr elAek•ed•r zAiS˜ÿ ed•eb•n Žb•M eTek• ŒAseC.
tArpr tAed•r (•m• k•reb•n. per Ï elAek•r• öBu˜r 2
ŒAim ed•KiC Kub• B˜yù¿•r ik•C¢ Žk•w• G•web•. ŒAim
k•AeC iP•er ŒAseb•. öBu˜ öetYek•r öATRnA Zneb•n ed•KiC ib•½VAsG•Atk•r• etAmAr ib•r¨eß“. ŒAim ed•KiC
Žb•M tAed•r (•m• k•reb•n. elAek•rA etAmAr sµpd• luW k•er ine•C. Žlm yAo
23
es” smyù/ imzr eTek• ŒzUr py$•–˜ÿ˜ Žk•w• Žb•M Ï elAek•ed•r ib•r¨eß“ l¼A” k•er•. mAid•y•ù zh•err
rAj“pT TAk•eb•. tKn ŒzUerr elAek•rA Ï peT” c•Arid•ek• etAmAr qs‘ed•r emAtAeyùn k•r Žb•M oed•r
imzer yAeb• Žb•M imzerr elAek•rA Ï rAj“pT D•er” h•ArAo. ŒAim zh•err smˆS˜ÿ˜ KArAp ij“insek• Db•Ms
ŒzUer ŒAseb•. imzr o ŒzUerr elAek•r• imelimez k•rb•. 3ŒAim Ïsb• B˜yù¿•r ij“ins ed•eKiC. ŽKn
k•Aj“ k•reb•.* 24es smeyù ”•S•óˆAeyùl/ imzr o ŒzUr ŒAim B˜It-sˆ–˜¤ˆS˜ÿ˜. B˜eyùr k•AreŠ pAk•S˜îlIet b•YT•
imilt h•eb• Žb•M ed•zek• inyùˆ–˜¤Š k•reb•. Žw• ed•ezr pAi•C. Ï b•YT• ösb• yˆ–˜¤,Ar met•. y• ik•C¢ ZniC
pe( k•lYA,k•r h•eb•. 25öBu˜ sbR•zi)˜mAn Ï siµ•åilt tA” ŒAmAek• B˜yù pA”eyù id•e•C. y• ik•C¢ ed•KiC tAet
ed•zÙilek• ŒAzIbR•Ad• k•reb•n. itin b•leb•n/ "imzr ŒAim B˜eyù k<•ApiC. 4 ŒAim Ÿiþˆ©Í/ ŒAim B˜eyù k<•ApiC.
&u“im ŒAmAr elAk•. ŒzUr ŒAim etAmAek• s]iX k•eriC. ŽKn ŒAmAr menArm sÞ“Y• B˜eyùr rAet py$b•ist.
”•S•óˆAeyùl/ &u“im ŒAmAr. etAmr• öetYek•” ŒAmAr
ŒAzIbR•Ad•puX?® imzr ÖÖÖ k•reb• Žk•seÒ˜ ŸpAsn• k•reb• ŒTb•• "imzr ŒzUred•r
Db•Mesr zh•r Ž” zh•riw "sUyR zh•r nAem piric•t.® s•µ˜õb•t> esb•• k•reb•.®
Žiw h•e•C eh•ilo epAilesr operr zh•riw. smeu @• ÖÖÖ mr¨B˜U im s•µ˜õb•t> Žiw b•Aib•l ed•zek• eb•AJ“Ae•C.
iyzA”yù 21:5-22:11 646
5
elAek•r• B˜Ab•eC sb• ik•C¢” B˜Al. tAr• b•leC/ B˜A¼Aew sh•k•ArI smyù egAen/ ek•d•err smˆS˜ÿ egQrb•
"KAb•Ar o pAn k•rAr j“‘ ewib•l öˆS˜Þt k•r?® iWk• Œ#• h•eyù yAeb•. 17es smeyù ZD•u k•eyùk•j“n tIrª•Aj“/
Ï smeyù qs‘r• b•leC/ "r(•Ied•r ineyùAg k•r. ek•d•err mh•An qs‘rA eb<•ec• TAk•eb•.® k•Ar, öBu˜/
ŒAiD•k•Airk•gŠ ŸeW p¼ Žb•M etAmAed•r b•me$ k• pAilz ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr b•eleCn?
k•r?
6
ŒAmAr öBu˜ ŒAmAyù b•leln/ "zh•er nj“rd•Air d•znR ŸptYk•• sµ•ˆV eÞ“ ö½eV rr b•AtA$
d•zRn ŸptYk••*I sµ•VˆeÞ“• é>eKr b•At$AÉ
c•AlAenAr j“‘ Žk•j“n mAnux K<uej“ ŒAen•. Ï elAk•iw
y• y• ed•eKeC t• Œb••” ŒAmAek• j“AnAeb•. 7yid• Ï 22
r(•I Œ½VAerAh•I qs‘ed•r/ gAD•• o Ÿewr sAirek• Žigeyù eh• elAek•rA/ etAmAed•r ik• h•eyùeCÀ etAmAr
ŒAset ed•eK tAh•el Kub• s•–˜ÿpRen oed•r k•TAb•At$• elAek•r• ek•n CAed• luik•eyù TAk•eCÀ
2
Znet ec•X• k•reb•.® ŒtIet Ž” zh•rw• Kub• b•YˆS˜ÿ zh•r iCl. Ž”
8
tArpr Žk•id•n/ es stkR b•A,I ed•eb•É ''isMh•?¾¾ zh•r iCl z€•muKr Žb•M suKI. ik••–˜Þ ŽKn sb•ik••C¢r
''öBu˜/ öitid•n ŒAim py$eb•(•Š ek•Û• eTek• l(•Y pirb•t$n h•eyùeC. etAmAr elAek•r• trb•Airr
rAiK. öit rAet ŒAim ŒAmAr pAh•ArA ed•b•Ar j“AyùgAyù ŒAG•At CA¼A” inh•t h•e•C. yuß“ n• k•ero mAr•
d¡•Ai¼eyù pAh•Ar• id•”.¾¾ 9 ik••–˜Þ or• ŒAseC. ŒAim pe¼eC.
3
Œ½VAerAh•I qs‘ Žb•M elAek•ed•r sAir ed•KiC. etAmAed•r sb• entAr• Žk•seÒ˜ pAileyù egl.
tKn Žk• b•At$Ab•Ah•k• b•ll/ "b•Aib•elr ptn ik••–˜Þ sk•el” ŒAb•Ar b•ª•I h•eyùeC. entAr• b•ª•I h•eyùeC
h•eyùeC. b•Aib•l mAiwet muK Tub•e¼ pe¼eC. tAr smˆS˜ÿ D•nuk• CA¼A”.
4
‹A•–˜ÿ ed•b•tAr mUi%$Ùil mAiwet ŒACe¼ w¦k•er• w¦k•er• tA” ŒAim b•liC/ "ŒAmAr id•ek• tAik•o n•.
k•er B˜A[˜• h•eyùeC.® ŒAmAek• k<•Ad•et d•Ao. ej“r¨zAelm Db•Mesr k•AreŠ
10
iyzA”yù b•leln/ "eh• ŒAmAr elAek•rA/ ŒAmAr Ž” k•Aå•. ŒAmAek• sA–˜ÿvn• id•et etAmAed•r
”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ öBu˜ sbR•zi)˜mAenr k•AC eTek• C¢ew ŒAset h•eb• n•.®
ŒAim y• y• ZeniClAm t• sb•” etAmAed•r
j“Aineyù i C. KAmAer zs´ mA¼A” k•rAr met•
5
öBu ˜ Žk•w• id•n eb•eC ereKeCn. Ï id•en
etAmAed•ro mA¼Aen• h•eb•. j“Aitd•AÒ˜• h•eb• Žb•M ib•‹Ai–˜ÿ Ci¼eyù p¼eb•. elAek•r•
d•zRn ŸptYk•Ayù Žek• Œprek• pd•d•ilt k•reb•.
Žd•emr öit ö½eV rr b•AtA$ zh•err ed•oyùAl eB˜eÒ˜ eP•l• h•eb•. ŸptYk•Ar
11 elAek•r• pAbR•tY zh•er TAk•• elAek•ed•r Ÿe£•e•
dU•m• sµpek$• b•At$AÉ
esyùIr :Žd•mò eTek• ek•Ÿ ŒAmAyù fAk•l. es sAh•AeyYr j“‘ ic•ík•Ar k•reb•. 6 Žlemr Œ½VAerAh•I
b•ll/ "öh•rI rAetr ŒAr k•tw¦k•u b•Aik•À ŒAr k•t(•Š qs‘r• tAed•r tIerr b•YAg ineyù yuß “e(•e^ yAeb•.
Ž” ŒÞ“k•Ar TAk•eb•À® 12öh•rI Ÿ%r id•l/ "sk•Al k•Ierr elAek•rA tAed•r b•m$ öˆS˜Þt rAKeb•. 7qs‘r•
ŒAseC. ik••–˜Þ tArpr ŒAb•Ar rAt ŒAseb•. Žrpro etAmAr ib•ezx ŸptYk•Ayù j“mAeyùt h•eb•. ŸptYk••iw
yid• etAmAr ik•C¢ ij“|•As´ TAek•/ tAh•el iP•er Žes•. rT id•eyù B˜er yAeb•. zh•err öeb•zpeT Œ½VAerAh•I
:tKn ŒAb•Ar ij“|•As•ò k•reb•.® qs‘r• inej“ed•r emAtAeyùn rAKeb•. 8 Ï smeyù iyh•dÝ ••r
elAek•r• Œre,Yr öAsAed• mju“t yuß “AS˜¤ b•Yb•h•Ar k•ret
ŒAreb•r öit ö½eV rr b•AtA$ c•A”eb•.
13
ŒArb• sµ•VˆeÞ“ é>eKr b•At$AÉ qs‘r• iyh•Ýd••r öAc•Ir eB˜e[˜ eP•leb•. 9-11 d•AyùUed•r
d•d•An eTek• Žk•d•l b•Yb•sAyùI tAed•r b•Yb•sAr zh•err öAc•Ier P•Awl D•reb• Žb•M &u“im Ï P•AwlÙil
ij“insp^ pZr wAn• gAi¼et :k•YArAB˜Anò c•Aipeyù ed•Ket pAeb•. tA” &u“im b•Ai¼G•rÙil Ùneb• Žb•M Ï
ineyù ŒAseC. ŒAreb•r mr¨BU˜imet ik•C¢ gAeCr k•AeC b•Ai¼Ùilr pATr b•Yb•h•Ar k•er öAc•Ierr P•Awel
tAr• rAt k•AwAl. lAgAeb•. &u“im j“l D•er rAKAr j“‘ éiw öAc•Ierr
14
tAr• ik•C¢ ï\•At$ ‹m,k•ArIed•r j“l pAn mAJ“KAen Žk•w• j“Ayùg• qtir k•reb• Žb•M &u“im j“l
k•rAel•. ewmAr elAek•r• Ï ‹mŠk•ArIed•r KA†o D•er rAKet pAreb•.
id•l. etAmr• Ïsb• inej“ed•r r(•• k•rAr j“‘ k•reb•.
15
Ïsb• elAek•r• trb•Airr nAgAl Ži¼eyù pAileyù ik••–˜Þ ey ö½Vr sb• ik•C¢ s]iX k•ereCn etAmr• es”
eb•¼Ae•C. tIerr ŒAot• eTek• tAr• pAileyù ö½Vrek• ib•½VAs k•reb• n•. Œenk•id•n ŒAeg iyin
eb•¼Ae•C. ib•Db•MsI yueß“r h•At eTek• b<•Ac•et tAr• ŒAmAed•r j“‘ Ž” sb•ik•C¢ k•ereCn es” Žk•j“nek•
pAileyù yAi•Cl. :ö½Vrò etAmr• ed•Keb• n•.
16
sd•AöBu˜ ŒAmAyù b•eliCeln ey Ž”sb• G•web•.
öBu˜ b•eliCeln/ "Žk• b•Cerr meD•Y”/ eyB˜Aeb• Žk•j“n d•znR ŸptYk•• Žiw ej“r¨zAelemr ek• s•µ˜õb•t> Žiw b•Aib•l
ed•zek• eb•AJ“Ae•C.
647 iyzA”yù 22:12-23:9
12
tA”/ ŒAmAr sd•AöBu˜/ sbR•zi)˜mAn/ elAek•ed•r yAet z)˜ k•AeWr eb•Aef$ h•A&u“i¼r ŒAG•Aet es ŒnAyùAes
tAed•r m]t b•Þu“ed•r j“‘ k<•Ad•et Žb•M ezAk•ök•Az F¦k•et pAer. Ï Bˆ]•tYiw tAr iptAr b•Ai¼et Žk•iw
k•ret b•leb•n. elAek•r• tAed•r d•Ai¼ k•Aimeyù eP•leb• sµ•åAenr ŒAsn pAeb•. 24tAr qpïk• b•Ai¼et yt
Žb•M é>eKr epAzAk• preb•. Ùr¨ ׈pU,R o sµ•åAnj“nk• b•ˆS˜Þ ŒAeC tAr gAeyù Ju“ileyù
13
ik••–˜Þ ed•K/ elAek•r• ŽKn suKI. tAr• ŒAnª• ed•oyù• h•eb•. b•¼r• Žb•M eCAw eCAw eCelemeyùrA tAr
k•reC. b•leCÉ opr inB˜$r k•reb•. Ïsb• elAek•r• eCA· TAl• Žb•M
gb•Aid• pZ o emxed•r mAr. ŒAmr• Ÿísb• k•rb•. b•¼ j“elr eb•Atelr mt tAr gAeyù Ju“el TAk•eb•.
25
etAmr• KA† KAo o @•A(•Ars pAn k•r. KAo Žb•M "es” smeyù/ eperk•iw :izb•aenò eyw• ŽKn
pAn k•r k•ArŠ ŒAmr• et• ŒAgAmIk•Al mrb•. Žk•w• Kub• z)˜ eb•Aef$r opr h•A&u“i¼ id•eyù eFAk•AenA
h•eyùeC/ t• ébR•l h•eyù yAeb• Žb•M pe¼ yAeb•. Ï eperk•iw
14
öBu˜ sbR•zi)˜mAn ŽÙil ŒAmAek• b•leln Žb•M mAiwet p¼eb• Žb•M or seÒ˜ eJ“AlAenA smˆS˜ÿ˜ b•ˆS˜Þ
ŒAim t• inej“r k•Aen ZnlAmÉ "etAmr• KArAp k•Aj“ ŒACe¼ pe¼ Db•Ms h•eb•. Ž” h•l tAr :ej“r¨zAelmò
k•erC tA” ed•AxI sAb•YˆS˜ÿ˜ h•eyùC Žb•M ŒAim öitš¨it sµ•VˆeÞ“ b•At$•/ k•ArŠ öBu˜ Ž k•T• b•eleCn.
id•i•C Ž” pAp (•m• k•rAr ŒAeg” etAmr• mAr•
yAeb•.® ŒAmAr sd•AöBu˜ sbR•zi)˜mAn Ž” k•TAÙil ilb•AenAenr öit ö½eV rr b•AtA$
esAr sµ•V eÞ“ é>eKr b•At$ A É tzR I ezr
b•leln.

izb•ea n ö½eV rr b•AtA$


23 j“Ah•Aj“smUh•/ é>K k•r Žb•M k<•Aed••? ek•nn•
etAmAed•r b•ª•riw Db•Ms h•eyùeC. :ik•%Im ed•z eTek•
15
ŒAmAr sd•AöBu ˜ / sbR • zi)˜mAn ŒAmAek• Ž” ŒAsAr peT j“Ah•Aj“iwr elAek•ed•r Ž” Kb•r j“AnAen•
k•TAÙil b•eliCeln/ "izb•aen nAmk• Ž” Bˆ]•etYr k•AeC h•eyùiCl.ò
yAo. Ï Bˆ]•tY h•l rAj“öAsAed•r ŒD•Y(•. 16Bˆ]•tYiwek• 2
smue@•r D•Aer b•sb•Ask•ArI elAk•ed•r ib•rt h•oyùA
ij“|•As• k•r 'ŽKAen ik• k•rCÀ etAmAr pirb•Aerr o ib•x²ø h•oyùA Ÿic•í. esAr iCl smu@• Ÿpku•lb•t$I
ek•Ÿ ik• ŽKAen smAih•t h•eyùeCÀ ek•n &u“im ŽKAen "sIed•Aenr b•i,k•.¾¾ smu@• tIrb•t$I h•oyùAr d•r¨, Ž”
k•b•r K<u¼eC•À®¾ zh•riw tAr b•Yb•sAyùIed•r j“lpeT b•Yb•s• k•ret
iyzA”yù b•leln/ "Ž” elAk•wAr id•ek• ed•K. es pAWAyù Žb•M D•nsµpd• id•eyù ed•ziwek• B˜er
Žk•iw Ÿ<c•¢ j“AyùgAyù k•b•r K<u¼eC. Ž” elAk•iw pATr id•eyùiCl. 3zes´r sÞ“Aen ŽKAnk•Ar elAek•r• j“lpeT
ek•ew ek•ew inej“r k•b•r qtir k•reC. ‹mŠ k•er. nIlned•r D•Aer j“›˜åAen• zs´ esAerr
17-18
"eh• mAnux/ öBu˜ etAmAyù ipex mAreb•n. öBu˜ elAek•r• ik•en Žen Œ‘ j“Aitr k•AeC t• ib•iß*
etAmAek• Žk•w• eCAw egAlAyù pir,t k•reb•n Žb•M k•er.
4
dU•err Žk•iw ib•zAl ed•ez etAmAek• C¡¢e¼ eP•leb•n sIed•An/ etAmAr B˜IxŠ ib•x²ø h•oyùA Ÿic•í/ k•ArŠ
Žb•M esKAen &u“im mAr• yAeb•.® smu@• o smue@•r égR b•leCÉ
öBu˜ b•leln/ "&u“im etAmAr yu ß“reTr j“‘ Kub•” ŒAmAr ek•An s•–˜ÿAn en”. gB˜$ yˆ–˜¤,• ik• t• ŒAim
gibR•t. ik••–˜Þ Ï dU•rb•t$I ed•ez n&u“n zAsek•r k•AeC b•uiJ“in. ŒAim ek•An izZr j“›˜å id•” in. ŒAim tr¨Š
etAmAr eTek•o B˜Al yuß“rT TAk•eb•. tA” etAmAr tr¨,Ied•r ge¼ &u“leto sAh•AyY k•irin.
rT Ï rAj“öAsAed• etmn Ùr¨ ׈ pAeb• n•. 19ŽKAen 5
imzr/•esAr sµ•VˆeÞ“ Žmn sMb•Ad• pAeb•. Ž” Kb•r
ŒAim etAmAr Ùr¨ ˆ× p, U R k•Aej“ b•AD•Ar s]iX k•rb•. etAmAr imzrek• d•Ar¨, zArIirk• o mAnisk• yˆ–˜¤,Ayù eP•leb•.
6
n&u“n minb• Žet ib•r)˜ h•eyù etAmAyù Ùr¨ ׈pU,R k•Aj“ mAlb•Ah•I j“Ah•Aj“Ùilek• tzRIez iP•er ŒAset”
eTek• sireyù ed•eb•n. h•eb•. smue@•r D•Aer b•sb•Ask•ArI elAek•ed•r ib•lAp
20
Ï smeyù/ ŒAim ŒAmAr d•As/ ”lIyùAk•Imek• fAk•b•. k•ret h•eb•.
”lIyùAk•Im h•e•C ih•i˜ð˜eyùr pu^. 21ŒAr ŒAim etAmAr 7
ŒtIet esAr zh•r ŒAnª•/ Ÿíseb• emeteC.
ŒAlKA˜ñAw• enb• Žb•M Ï d•Asek• t• pret ed•b•. öTm eTek•” zh•riw b•¼ h•eyù c•eleC. b•sit S˜îApenr
etAmAr zAsnd•Øiw ŒAim tAr h•Aet &u“el ed•b• Žb•M j“‘ zh•riwr nAgirk•r• dU•rdU•rAe–˜ÿ ‹mŠ k•ereC. Ï
es ej“r¨zAelm o iyh•Ýd•Ayù b•sb•Ask•ArI elAek•ed•r zh•er b•As k•ret dU•rdU•rA–˜ÿ eTek• elAek•r• ŽeseC.
8
iptAr mt h•eb•. esAr zh•er Œenk• entA qtrI h•eyùeC. zh•err
22
"ŒAim d•AyùUed•r b•Ai¼r c•Aib• Ï mAnuxwAr glAyù b•i,k•rA eyn rAj“pu^. ŽKAnk•Ar eysb• elAek•r• nAn•
Ju“ileyù ed•b•. yid• es Žk•wA d•rj“• eKAel/ tAh•el es ij“insp^ ek•nAeb•c•• k•er tAr• sb• j“AyùgAyù sµ•åAn
d•rj“• eKAlA” TAk•eb•. ek•Ÿ” t• b•Þ“ k•ret s(•m epeyùeC. sutrAM esAerr ib•r¨eß“ ek• pirk•Â˜¯n•
h•eb• n•. yid• es Žk•w• d•rj“• b•Þ“• k•er tAh•el Ï k•eriClÀ
d•rj“• b•Þ“” TAk•eb•. ek•Ÿ” t• Kulet pAreb• n•. 9
öBu ˜ sbR • zi)˜mAn” Ž” pirk•Â˜¯ n Ar enpTY
23
ŒAim d•Asiwek• eperek•r met• z)˜ k•er g¼b• k•Airgr. itin tAed•r Ùr¨ ׈h•In k•rAr isß“A–˜ÿ˜ enn.
iyzA”yù 23:10-24:18 648
10 2
tzRIz eTek• ŒAs• mAlb•Ah•I j“Ah•Aj“Ùil S•ˆV ed•ez es” smeyù/ sAD•Ar, elAek•rA Žb•M yAj“k•g,
iP•er yAo. smu@•wAek• eCAw nd•I men k•er epireyù sm&u“lY h•eb•. ß*Itd•As o minb•/ d•AsI o k•^RI/ eß*t•
yAo. ek•An b•Yi)˜” ŽKn etAmAyù TAmAeb• n•. o ib•eß*t•/ 3-,ýAh•k• o -,d•AtA sk•el smAn h•eb•.
11
smu e @•r opero öBu ˜ t¡ A r b•Aæ ösAirt smˆS˜ÿ elAk•ek• ed•ezr b•A”er eyet b•AD•Y k•r• h•eb•.
k•ereCn. esAerr ib•r¨eß“• yuß“ k•ret Œ‘A‘ smˆS˜ÿ sµpd• ineyù enoyù• h•eb•. k•ArŠ öBu˜r ŒAed•ez”
rAj“YÙilek• itin Žk•i^t k•reCn. öBu˜ k•nAnek• Ïsb• G•wn• G•web•. 4 ed•ziw zUnY o ébR•l h•eyù p¼eb•.
tAr inrApd• j“Ayùg• esArek• Db•Ms k•rAr ŒAed•z Ž” ed•ezr mh•An entAr• (•mtAh•In h•eb•n.
5
id•eyùeCn. Ž” ed•ezr elAek•rA” ed•ezr mAiwek• enAMr• k•er
12
öBu˜ b•eln/ "eh• sIed•Aenr ku•mArI k•‘•/ &u“im &u“eleC. ik• k•er Žw• G•wlÀ ö½Verr iz(•Ar ib•r¨eß“
Db•Ms h•eb•? etAmAr ŒAnª• k•rb•Ar ŒAr ek•An sueyAg elAek•r• Bu˜l k•Aj“ k•eriCl. elAek•r• ö½Verr ib•iD•
TAk•eb• n•.® ik••–˜Þ esAerr elAek•r• b•leC/ "sA”öAs mAenin. Œenk•id•n ŒAeg elAek•r• ö½Verr seÒ˜ Žk•iw
ŒAmAed•r sAh•AyY k•reb•.® ik••–˜Þ yid• &u“im smu@• epireyù c•¢i)˜ k•eriCl. ik••–˜Þ es”sb• elAek•rA” ö½Verr seÒ˜
sA”öAes yAo/ tAh•el ib•šAm k•rAr ek•An j“Ayùg• tAed•r c•¢i)˜ B˜Ò˜ k•eriCl. 6Ž” ed•ezr elAek•rA
&u“im K<uej“ pAeb• n•. tAed•r Bu˜l k•Aej“r j“‘ ed•AxI iCl. tA” Ž” ed•zek•
13
tA” esAerr elAek•r• b•leC/ "b•Aib•elr elAek•r• Db•Ms k•rAr j“‘ ö½Vr öitš¨itb•ß“. elAek•ed•r zAiS˜ÿ
ŒAmAed•r sAh•AyY k•reb•.® ik••–˜Þ k•lad•Iyùed•r ed•ezr ed•oyù• h•eb•. ZD•umA^ ik•C¢ elAk• eb<•ec• TAk•eb•.
id•ek• tAk•Ao. b•Aib•l ŽKn ŒAr ed•z nyù. ŒzUrr• 7
@•A(•Ae(•t m]töAyù. n&u“n @•A(••rs Œepyù.
b•Aib•el ŒAß*mŠ c•Aileyù zh•err c•Airid•ek• égR qtrI ŒtIet mAnux suKI iCl. ik••–˜Þ tAr• ŽKn é>KI.
k•ereC. qs‘r• suª•r suª•r b•Ai¼G•r eTek• sb• 8-9
elAek•r• tAed•r ŒAnª• ök•Az k•r• b•Þ“ k•er id•eyùeC.
ij“insp^ luW k•er ineyùeC. ŒzUrr• b•Aib•lek• smˆS˜ÿ˜ suª•r z€• eTem igeyùeC. Kã•r Žb•M b•I,A
Žek•b•Aer b•‘öA,Ied•r TAk•Ar j“AyùgAyù pir,t eTek• ingRt mD•ur sÒ˜It eTem igeyùeC. @•A(••rs
k•ereC. tAr• b•Aib•lek• Db•MsˆS˜ÿàep pir,t k•ereC. pAenr smyù elAek•r• ŒAr ŒAneª•r gAn gAyù n•.
14
sutrAM tzRIz eTek• ŒAs• mAlb•Ah•I j“Ah•Aj“Ùil Œnuý surAr S•VˆAd• ŽKn elAek•ed•r etet• lAeg.
é>iKt h•o. etAmAr inrApd• j“Ayùg• :esArò Db•Ms 10
Ž” zh•r c•Ý,R-ib•c•Ý,R h•eyù egeC. ˆöitiw b•A¼I b•Þ “/
h•eb•. tA” ek•Ÿ tAr inej“r b•A¼Iet F¦k•et pAreC n•.
11
ŽKn elAek•r• h•Aew b•Aj“Aer @•A(•Aresr eK<Aj“
15
elAek•r• öAyù 70 b•Cr py$•–˜ÿ esArek• Bu˜el k•reC. ik••–˜Þ smˆS˜ÿ suK Ÿeb• egeC. ŒAnª• c•el egeC
TAk•eb•. :Žw• ek•An rAj“Ar rAj“ ׈k•Aelr sIm•.ò•70 sh••S•óˆ eyAj“n dU•er. 12zh•riw Db•Ms h•eyù pe¼ reyùeC.
b•Cr pr esAerr Œb•S˜î• iWk• Ž” gAenr meD•Y eb••Ar Žmnik• P•wk•Ùilo c•Ý,R-ib•c•Ý,R.
13
mt h•eb•É zs´ sMýeh•r per j“lpA”gAeC eymn Ùiwk•tk•
16
oeh• eb••A/ pur¨xr• etAmAyù Bu˜el egeC. &u“im j“lpA” pe¼ TAek• iWk• etmin Œenk•Ùil j“Aitr
b•I,• ineyù zh•r pirß*mAyù yAo. mD•ur tAel b•Aj“Ao. meD•Y Ž” ed•zo Žk•Aik• pe¼ TAk•eb•.
14
suª•r k•er gAn gAo. etAmAr gAn mAeJ“ mAeJ“ gAo. eb<•ec• yAoyùA elAek•r• ic•ík•Ar k•ret Zr¨ k•reb•.
tAh•el elAek•r• h•yùet• etAmAek• ŒAb•Ar ic•net tAed•r Ž” ic•ík•Ar smue@•r gj$“enr eTek•o eb•zI
pAreb•. h•eb•. öBu˜r mh•AnuB˜b•tAyù tAr• suKI h•eb•.
17
s%r b•Cr pr/ öBu˜ esArek• S•årŠ k•reb•n Žb•M 15
es”sb• elAek•r• b•leb•/ "öAecˆYr mAnuxr• öBu˜r
tAek• t¡Ar isß“A•–˜ÿ j“AnAeb•n. esAr ŒAb•Ar ŒAegr özMs• k•r? dU•r ed•ezr mAnuxr• öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr
met• b•Yb•s• Zr¨ k•reb•. esAr p]iTb•Ir smˆS˜ÿ˜ j“Aitr ö½Verr nAem özMsA k•r.®
seÒ˜ eb••Ab•]i%et öšyù ed•oyù• Žk•iw eb••Ar mt 16
p]iTb•Ir smˆS˜ÿ öA•–˜ÿ˜ eTek• ŒAmr• özMsA gIt
h•eb•. 18ik••–˜Þ es ŸpAj$“enr wAk•Apyùs• D•er rAKet Znb•. elAek•r• gA”eb•É "D•Aiµ•Råk•j“niw/ mih•mAi–•Vˆt
pAreb• n•. b•Yb•sAr lAeB˜r wAk•• öBu˜r j“‘ siÇ•ˆt h•Ÿn.® ik••–˜Þ ŒAim b•il/ "ŒAim mAr• yAi•C. ŒAmAr
h•eb•. yAr• öBu˜r esb•• k•reb• tArA” lB˜YAMezr wAk•• pe(• sb•ik•C¢ B˜yù¿•r h•eyù ŸeWeC. ib•½VAsG•Atek•r•
pAeb•. sutrAM öBu˜r d•Asr• suª•r j“AmAk•Ap¼ preb• mAnuexr ib•r¨eß“ ib•½VAsG•Atk•t• k•reC.
17
Žb•M ŒAz imiweyù KAoyùAd•Aoyù• k•reb•. Ž” ed•ezr ŒiD•b•AsIed•r ib•pd• ŒAim ec•AeKr
sAmen ed•Ket pAi•C. tAed•r j“‘ epet rAK• P<•Ad•/
ö½rV ”•S•ˆó Aeyl
ù ek• zAiˆS˜ÿ ed•eb•n gt$ Žb•M B˜yù ŒAim ed•Ket pAi•C.
ed•eK•? öBu˜ Ž” ed•zek• Db•Ms k•reb•n Žb•M 18

24 Ž” ed•z eTek• itin sb• ik•C¢ D•ueyù mueC


elAek•r• tAed•r ib•ped•r k•T• Zen B˜It h•eb•.
ik•C¢ elAk• pAileyù yAoyùAr ec•X• k•reb• ik••–˜Þ tAr•
ed•ziwek• pirâ•Ar k•reb•n. itin ed•ezr elAek•ed•r get$ pe¼ igeyù P<•Aed• b•ª•I h•eb•. tAed•r meD•Y k•eyùk•j“n
sudU•er tAi¼eyù ed•eb•n. gt$ eTek• ŸeW ŒAseb• ik••–˜Þ tAr• Œ‘ P<•Aed• D•r•
649 iyzA”yù 24:19-26:7
p¼eb•.® ŒAk•Aez b<•AeD•r d•rj“• Kuel yAeb• Žb•M ¹ñAb•n G•n emG• eymn ýIeÅ•år öKr Ÿ%Apek• ŒAwek• ed•yù
h•eb•. p]iTb•Ir iB˜tÙel• ne¼ ŸWeb•. iWk• es”B˜Aeb• ŒApino zߨed•r B˜yù¿•r ic•ík•Ar
19
BU˜imk•µp h•eb•. p]iTb•I eP•ew ec•Qic•r h•eyù yAeb•. TAimeyù ed•eb•n.
20
Ž” p]iTb•I pAep B˜ArAß*A•–˜ÿ. tA” t• B˜Aerr
tlAyù c•Ap• p¼eb•. j“I,R b•Ai¼r metA t• ek<•ep Œngu ted•r j“‘ ö½eV rr mh•AeB˜Aj“
ŸWeb•/ m% mAnuexr met• pe¼ yAeb•. p]iTb•I pe¼ 6
es” smeyù/ öBu˜ sbR•zi)˜mAn Ž” pbR•etr smˆS˜ÿ
egeC Žb•M ŒAr k•Kno ŸeW d¡•A¼Aeb• nA. j“Aitek• Žk• Bu˜ireB˜Aej“ ŒApYAiyùt k•reb•n. es”
21
es” smeyù” öBu˜ t¡Ar ib•c•Ar Zr¨ k•reb•n. itin eB˜Aej“ esr• KA† o pAnIyù TAk•eb•. mAMs h•eb• nrm
S•ˆV egRr S•ˆV gIR yù esnAed•r* Žb•M p]iTb•Ir pAiTRb• rAj“Aed•r o suS•VˆAé.
7
ib•c•Ar k•reb•n. ik••–˜Þ ŽKn/ smˆS˜ÿ j“Ait o elAek•ed•r Žk•iw
22
tKn b•æ mAnux Žk•i^t h•eb•. tAed•r meD•Y ek•Ÿ eG•Amw• ŒA•CAid•t k•reC. itin Ž” eG•AmwA nX k•er
ŒAeC BU˜gB˜$S˜î k•eyùed• b•ß “. ek•Ÿ ŒAeC k•ArAgAer. ed•eb•n. 8ik••–˜Þ m]&u“Y ic•rter Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eb•. ŒAmAr
ik••–˜Þ Œb•ezex/ Œenk•id•n per tAed•r sk•elr ib•c•Ar sd•AöBu˜ öetYk•iw muK eTek• öitiw Œš¨k•,• muiCeyù
h•eb•. ed•eb•n. ŒtIet t¡Ar smˆS˜ÿ ŒnurAgI B˜)˜r• iCl ib•x²ø.
23
ej“r¨zAelemr iseyùAn pbR•et öBu˜ rAj“Ar mt ik••–˜Þ ö½Vr p]iTb•I eTek• mueC ed•eb•n ib•x²øt•. Ž
zAsn k•reb•n. g,YmA‘ elAek•ed•r ŸpiS˜îitet t¡Ar smˆS˜ÿ” G•web• k•ArŠ öBu˜ Žsb• G•wn•r k•TA” b•eleCn.
ŸÆ‰ˆl mih•m• ök•Aizt h•eb•. t¡•r mih•m• Žt ŸÆï“l 9
es smeyù elAek•r• b•leb•/ "Ž”et• ŒAmAed•r
h•eb• ey t• ed•eK c•¡Ad• ib•hb•l h•eb• Žb•M sUyR lÆï“• ö½Vr. itin” es” yAr j“‘ ŒAmr• ötI(•Art. itin
pAeb•. ŒAmAed•r r(•• k•ret ŽeseCn. ŒAmr• ŒAmAed•r
öBu˜r ötI(•Ayù ŒAiC. tA” itin ŒAmAed•r r(•• k•rAr
ö½eV rr öit öATnR AgIt smyù ŒAmr• suKI Žb•M ŒAniª•t h•b•.®
öBu˜/ ŒApin” ŒAmAr ö½Vr. ŒApnAek• ŒAim 10
Ž” pbR•et öBu˜r zi)˜ ib•rAj“mAn. tA” emAyùAb•
25 sµ•åAn k•ir Žb•M ŒApnAr nAemr özMsA k•ir.
ŒApin ib•S•åyù s]iX k•ereCn. b•æid•n ŒAeg ŒApin y•
prAij“t h•eb•. ŒAb•j$“nAr ˆ S˜ÿàep Ke¼r opr id•eyù
eh•¡ew yAb•Ar met• öBu˜ zߨed•r pd•d•ilt k•reb•n.
y• b•eliCeln t• b•e,R b•e,R setY pir,t h•eyùeC. 11
s¡AtAr k•Aw• mAnuexr met• öBu˜ t¡Ar b•Aæ ösAirt
ŒApin y• y• G•wAr k•T• b•eliCeln iWk• tA” tA” k•er elAek• eysb• ij“ins ineyù gbR• k•er essb•
G•eweC. ij“insek• Žk•i^t k•reb•n. itin mAnuexr qtrI suª•r
2
ŒApin zh•r Db•Ms k•ereCn. ey zh•r iCl suª•r ij“insÙelAek• dU•er C¡¢e¼ eP•el ed•eb•n.
zi)˜zAlI öAc•Ir id•eyù eG•r• t• ŽKn Db•MsˆS˜ÿàp mA^. 12
öBu ˜ mAnu e xr lµ•V ˆ • öAc•Ir o inrApd•
ib•ed•zI öAsAd• sb• Db•Ms h•eyù igeyùeC. t• ŒAr j“AyùgAÙilek• Db•Ms k•er mAiwr D•eU lAyù imizeyù ed•eb•n.
ek•Anid•no inm$A, k•r• yAeb• n•.
3
zi)˜mAn ed•zÙil ŒApnAek• šß“• k•reb•/ sµ•åAn ö½eV rr özMs• gIt
j“AnAeb•. zi)˜zAlI zh•err (•mtAb•An elAek•r•
ŒApnAek• B˜yù pAeb• Žb•M sµ•åAn k•reb•. 26 es smeyù iyh•Ýd••r elAek•r• Ž” gAn gA”eb•É
öBu˜ ŒAmAed•r pir^A, id•n. ŒAmAed•r Žk•iw
4
öBu˜ ŒApin” d•ir@•ed•r k•AeC Žk• inrApd• ŒAšyù. zi)˜zAlI éeB˜$† ngr ŒAeC.
Žed•r prAij“t k•ret öBu˜t sms´• Zr¨ h•eb•. ik••–˜Þ 2
P•wk•Ùil eKAelA. Žk• nYAyùprAyùŠ j“Ait öeb•z
ŒApin tAed•r r(•• k•reb•n. öBu˜/ ŒApin elAek•ed•r k•reb•. Žr• ö½Verr suiz(•• emen c•el.
k•AeC b•‘• o d•Ab•d•Ah• eTek• r(•• pAb•Ar met• suri(•t 3
öBu˜/ eysb• elAek•r• ŒApnAr opr inB˜$r k•er
g]h•. B˜yù¿•r J“¼ b•]iXr met• sMk•wsmUh• ŒAseb• Žb•M Žb•M ŒApnAr opr ŒAS˜îA rAeK tAed•r ök]•t zAi•–˜ÿ
ed•oyùAel D•AO•• mAreb•/ ik••–˜Þ g]eh•r eB˜terr elAek•rA id•n.
ŒAG•At pAeb• n•. 4
sd•• sbR•d•• öBu˜ek• ib•½VAs k•r. itin etAmAed•r
5
zߨr• Žes ic•ík•Ar ec•¡c•Aemic• egAlmAl Zr¨ ic•rk•Aelr inrApd• ŒAšyù.
k•reb•. B˜yù¿•r zߨr• ŒAro B˜yù¿•r h•eyù ŸeW ŒAhb•An 5
ik••–˜Þ öBu˜ d•Ai•µ˜õk• zh•rek• Db•Ms k•reb•n Žb•M
j“AnAeb•. ik••–˜Þ ö½Vr ŒApin” tAed•r TAimeyù ed•eb•n. tAr ŒiD•b•AsIed•r zAiS˜ÿ˜ ed•eb•n. d•Ai•µ˜õk• zh•rek• itin
yid•o ýIeÅ•å mr¨BU˜imet k•eyùk•iw Ÿi•¶“õd• j“›˜åAyù/ mAiwet C¡¢e¼ eP•leb•n. es” zh•r D•UelAyù muK Tub•e¼
pirezex tArA Zik•eyù yAeb• Žb•M BU˜imet pitt p¼eb•.
6
h•eb•. Žk•”B˜Aeb•/ ŒApino ŒApnAr zߨed•r prAij“t tKn d•Inh•In Žb•M ib•nyù I mAnu e xr• es”
k•reb•n Žb•M tAed•r h•¡Aw¦ ege¼ b•set b•AD•Y k•reb•n. Db•MsˆS˜ÿàepr opr id•eyù eh•¡ew yAeb•.
7
sttA” B˜Al elAek•r eb<•ec• TAk•Ar pT. y• ik•C¢
S • Vˆ g RI y ù e s n A Žr ŒTR ''tArk••/¾¾ yAed•r Œ‘ j“Aitr• ed•b•t•
ih•sAeb• pUj“• k•rt.
srl o stY B˜Al elAek•r• tAek•” ŒnusrŠ k•er.
iyzA”yù 26:8-27:8 650

ö½Vr ŒApin es” pTek• ms]Š k•r¨n yAet sh•ej“ eb<•ec• ŸWeb•. ŒAmAr mAnuxed•r m]ted•h•Ùil m]&“u Y eTek•
tAek• emen c•l• yAyù. ej“eg ŸWeb•. m]t mAnuexr• mAiwet ŸeW d¡•A¼Aeb•
8
ik••–˜Þ öBu˜ ŒAmr• ŒApnAr ib•c•Aerr id•ek• tAik•eyù Žb•M suKI h•eb•. etAmAed•r ŒA•CAid•t izizrsmUh• n&u“n
reyùiC. ŒAmAed•r ŒA ™AÙil ŒApnAek• Žb•M ŒApnAr id•enr ŒAelAr met• J“lml k•reb•. Žr ŒTR Ž”Ð
nAmek• S•årŠ k•ret c•A”eC. n&u“n smyù ŒAseC yKn p]iTb•I m]t mAnuxed•r meD•Y
9
ŒAmAr ŒA ™• ŒApnAr sAeT rAi^b•As k•ret n&u“n öAe,r sÇ•ˆAr G•wAeb•.®
c•Ayù. ŒAmAr ŒA ™• öitiw n&u“n id•enr eB˜Aer ŒApnAr
seÒ˜ TAk•et c•Ayù. p]iTb•Iet ŒApnAr ib•c•Ar yKn ib•c•ArÉ pru Sˆ˜ð Ar ŒTb•• zAiˆ S˜ÿ
20
enem ŒAseb• tKn mAnux eb<•ec• TAk•Ar siWk• pT ŒAmAr elAek•rA/ etAmr• etAmAed•r G•err
izKeb•. eB˜ter yAo. d•rj“• b•Þ“• k•r. (•i,ek•r j“‘ luik•eyù
10
éX elAek•ed•r öit yid• ŒApin ZD•u d•yù• ed•KAn G•er TAk•. tt(•Š py$•–˜ÿ luk•Ao yt(•Š n• ö½Verr
tAh•el tAr• ek•An ik•C¢ B˜Al k•ret izKeb• nA. Žmnik• eß*AD• ezx h•yù.
éX elAek•r• B˜AelA p]iTb•Iet b•As k•relo tAr• KArAp 21
p]iTb•Ir elAek•ed•r ku•k•em$r ib•c•Ar k•ret öBu˜
k•Aj“ k•reb•. tArA k•Kno öBu˜r mh• ׈ ed•Ket pAyù ej“r¨zAelemr miª•r eCe¼ c•el yAeb•n. p]iTb•I inh•t
n•. elAek•ed•r r)˜ ök•Aizt k•reb•. p]iTb•I ŒAr m]t
11
ik••–˜Þ öBu˜ es”sb• elAek•ed•r zAiˆS˜ÿ ed•b•Ar j“‘ mAnuxed•r ŒA•CAid•t k•reb• n•.
öˆS˜Þt eh•An. iniü‚tB˜Aeb•” tAr• Žw• ed•Ket pAeb•. es” smeyù öBu˜ t¡Ar zߨed•r ib•r¨eß“ mAml•
tAr• ik• Žw• ed•Ket pAeb• n•À öBu˜/ éXr• ed•Kuk• ey 27 r¨ju“ k•reb•n. itin ilib•yùATn/ b<•Ak•• sApiwek•
ŒApnAr elAek•ed•r j“‘ ŒApnAr ey B˜Alb•As• t• zAˆiS˜ÿ ed•eb•n. Ï p<YAc•Aen• sApiwek• t¡Ar ib•rAw Žb•M
Kub• #â. iniü‚tB˜Aeb• tAr• liÆï“t h•eb•. ŒApnAr zi)˜zAlI trb•Air id•eyù zAiS˜ÿ ed•eb•n. Žb•M itin Ï
zߨed•r j“‘ ey ŒAÙn rAKA ŒAeC t• oed•r pui¼eyù sAmui@•k• qd•tYek• h•tY• k•reb•n.
2
ezx k•er eP•luk•. es smeyù/ Žk•iw menArm @•A(•Ae(•t TAk•eb•.
12
öBu˜/ ŒAmr• eysb• k•Aj“ k•rAr ec•X• k•eriClAm esKAnk•Ar j“im qtrIr k•Aj“ Zr¨ k•r.
es sb• k•Aej“ ŒApin sP•l h•eyùeCn. tA” ŒAmAed•r 3
"ŒAim/ öBu˜/ es” b•AgAen iWk•smeyù j“l ed•b•.
zAi•–˜ÿ id•n. id•n rAi^ pAh•Ar• ed•b•/ tAr y ͈ enb•. ek•Ÿ es”
b•AgAenr (•it k•ret pAreb• n•.
ö½rV tA¡ r elAek•ed•r n&“u n j“Ib•n ed•eb•n 4
ŒAim ß*uß“ n”/ ik••–˜Þ yuß “ k•rb•Ar j“‘ ek•Ÿ
13
öBu˜ ŒApin” ŒAmAed•r ö½Vr. ik••–˜Þ ŒtIet Žk•iw k<•AwAeJ“Aepr eb•¼• qtrI k•rb•Ar ec•X• k•r¨k•/
ŒAmr• Œ‘ ed•b•tAed•r emen c•ltAm. ŒAmr• iClAm ŒAim tAr oper mAi¼eyù Žigeyù yAb• Žb•M tAek•
Œ‘ minb•ed•r. ik••–˜Þ ŽKn ŒAmr• elAek•ed•r ZD•u pui¼eyù eP•lb•.
5
ŒApnAr nAm” S•årŠ k•rAet c•A”. teb• ek•Ÿ yid• inrAp%• o zAi•–˜ÿr j“‘ ŒAmAr
14
es”sb• m]t ed•b•tAr• eb<•ec• oeW nA. es”sb• k•AeC ŒAes/ teb• tAek• ŒAset d•Ao. Žb•M ŒAmAr
eötg, m]&u“Y eTek• ŒAr ej“eg oeW n•. ŒApin zAi•–˜ÿ tAek• epet d•Ao.
6
tAed•r Db•Ms k•rAr isß“A•–˜ÿ˜ ineyùiCeln. Žb•M tAed•r elAek•r• ŒAmAr k•AeC ŒAseb•. es”sb• elAek•r•
sµ•VˆeÞ“ ŒAmAed•r B˜Ab•nA Ÿe@•k• k•rb•Ar y• ik•C¢ tA yAek•Ab•ek• #âmUl b•]e(•r met• zi)˜ˆzAlI h•et
sb•” ŒApin Db•Ms k•ereCn. sAh•AyY k•reb•. tAr• Ÿi•¶“õed•r Pu•ew oWAr met•
15
eh• öBu˜/ Ž” j“Aitet ŒAer• eyAg k•r. Žet ”•S•óˆAeyùelr b•]iß“et sAh•AyY k•reb•. tKn ed•ziw
eyAg k•r Žb•M sµ•åAint h•o. ed•ziwr sbR•id•ek•r sIm• gAeCr P•elr met• ”•S•óˆAeyùelr izZet B˜er
b•]iß“ k•r. yAeb•.®
16
öBu˜/ elAek• yKn ib•ped• pe¼/ tKn ŒApnAek•
S•årŠ k•er. ŒApin yKn tAed•r zAiS˜ÿ˜ ed•n/ tKn ö½rV ”•S•ˆó Aeyl
ù ek• d•U er eWel ed•eb•n
tAr• ŒApnAr k•AeC nIrb• öATRnA k•er. 7
öBu˜ ik•B˜Aeb• tAr elAek•ed•r zAiS˜ÿ ed•eb•nÀ
17
iWk• eymn Žk•iw gB˜$b•tI mih•l• j“›˜å id•et ŒtIet zߨr• elAek•ed•r ŒAG•At k•eriCl. öBu˜ ik•
yAe•C Žb•M ösb• yˆ–˜¤nAyù ic•ík•Ar k•er k<•Aed•/ etmin/ Žk•” ŸpAeyù tAed•r ŒAG•At k•reb•nÀ ŒtIet Œenk•
eh• öBu˜/ ŒAmr• ŒApnAr sAmen ŽesiC. elAk•ek• h•tY• k•r• h•eyùiCl. öBu˜ ik• Žk•”B˜Aeb• Œenk•
18
Žk•”B˜Aeb•/ ŒAmAed•r yˆ–˜¤,• ŒAeC Žb•M ŒAmr• elAk•ek• h•tY• k•reb•nÀ
8
j“›˜å id•”/ ik••–˜Þ ZD•u” b•AtAs. ŒAmr• p]iTb•Ir j“‘ ”•S•óˆAeyùlek• dU•er sireyù id•eyù ö½Vr tAr ib•r¨eß“
n&u“n mAnux qtrI k•ret pAir nA. ŒAmr• ed•ezr mAml• d•Aeyùr k•reb•n. itin tAek• t¡Ar eJ“Ae¼A b•AtAs
j“‘ mui)˜ ŒAnet pAir n•. 19ik••–˜Þ öBu˜ b•eln/ id•eyù sireyù id•eyùiCeln/ iWk• es” id•enr mt yKn
"etAmAed•r elAek•r• mAr• igeyùeC/ teb• tAr• ŒAb•Ar pUeb•r b•AtAs b•yù.
651 iyzA”yù 27:9-28:15
9
yAek•Aeb•r ed•Axek• ik•B˜Aeb• (•m• k•r• h•eb•À tAr ''Pu•elr ŒAü‚y$ muku•w.® 6tKn öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r
pAp dU•rIBU˜t h•oyùAr j“‘ ik• G•web•À Ž”Ùil G•web•É ib•c•Ark•g,ek• ö|•• d•An k•reb•n. ngrþˆAer itin zi)˜
eb•d•Ir pATrÙil c•, Ý R h•eyù D•eU lAyù pir,t h•eb•. mUi%$Ùil eyAgAeb•n. 7ik••–˜Þ ŽKn es”sb• entAr• pAn k•er
o eb•d•IÙil Db•Ms k•r• h•eb•. Bu˜l k•ern. yAj“k• o B˜Ab•b•Ad•IrAo Bu˜l‹Ai•–˜ÿ k•ern
10
es” smeyù ib•zAl zh•riw h•eb• pirtY)˜. ŽwAr k•ArŠ t¡Ar• Œnuý sur• o @•A(•Ars pAn k•ern. t¡Ar•
Œb•S˜î• h•eb• mr¨BU˜imr met•. smˆS˜ÿ˜ mAnux C¢ew pAlAeb•. eh•¡Ac•w eKet eKet pe¼ yAe•Cn. Žmnik• d•zRenr
zh•riw h•eb• c•Ar,BU˜imr mt mu)˜. esKAen gb•Aid• pZr• smeyùo B˜Ab•b•Ad•Ied•r Bu˜l‹Ai•–˜ÿ h•yù. ib•c•Arek•rAo Bu˜l
G•As KAeb•. tAr• @•A(•A gAC eTek• pAt• iC¡e¼ KAeb•. k•ern k•ArŠ tAr• isß“A•–˜ÿ enoyùAr smyù pAn k•ern.
11
@•A(•Ae(•t ZÅk• h•eyù yAeb•. tAr zAKAÙil eB˜e[˜ 8
öitiw ewib•l b•imet ŒA•Cå. ek•ATAo Žtw¦ku•
p¼eb•. mih•lAr• esÙilek• ŒAÙn ‰ˆAlAenAr k•Aej“ pirâ•Ar S˜îAn en”.
b•Yb•h•Ar k•reb•.
elAek•rA b•uJ“et c•A”eb• n•/ tA” öBu˜/ tAed•r ö½rV tA¡ r elAek•ed•r sAh•AyY k•ret c•An
s]iXk•t$• tAed•r S•Vˆ iS˜ÿ ed•eb•n n•/ tAed•r öit d•yùAluo öBu˜ elAek•ed•r Žk•iw iz(•• ed•b•Ar ec•X• k•reCn.
9

h•eb•n n•. öBu˜ elAek•ed•r t¡Ar iz(••mAl• eb•AJ“AenAr ec•X•


12
es” smeyù öBu˜ tAr elAek•ed•r Œ‘ed•r eTek• k•reCn. elAek•r• eyn eCA· izZr mt/ seb•mA^ mAeyùr
ŒAlAd•• k•ret Zr¨ k•reb•n. P•rAí nd•Ir ik•nAr• éD•pAn k•r• eCe¼eC. 10tA” öBu˜ tAed•r seÒ˜
eTek• itin Zr¨ k•reb•n. ŽmnB˜Aeb• k•T• b•eln eyn tAr• izZÉ
itin t¡Ar elAek•ed•r Ž” nd•I eTek• imzerr nd•I
py$•–˜ÿ Žk•i^t k•reb•n. 13”•S•óˆAeyùelr elAek•r• Žk• j“Ab•a lj“Ab•a/ j“Ab•a lj“Ab•a/
Žk• k•er sMG•b•ß “ h•eb•. ŒzUerr h•Aet ŒAmAr Œenk• k•Ab•a lk•Ab•a/ k•Ab•a lk•Ab•a/
elAk• h•Aireyù egeC. ŒAmAr ik•C¢ elAk• imzer pAileyù ij“¾ Žr zAma/ ij“¾ Žr zAma.*C
egeC. ik••–˜Þ es” smeyù eb•ej“ ŸWeb• Žk• d•Ar¨n
&U“y$Db•in. Žb•M es”sb• elAek•r• ej“r¨zAelem iP•er 11
öBu˜ ŒAü‚y$Y Ž” B˜Ax• b•Yb•h•Ar k•reb•n Žb•M
ŒAseb•. tAr• es” pib•^ pb•Retr opr öBu˜r sAmen Ž”sb• elAek•ed•r seÒ˜ k•T• b•lAr j“‘ itin Œ‘A‘
ntj“Anu h•eb•. B˜AxAo b•Yb•h•Ar k•reb•n. 12ŒtIet ö½Vr es”sb•
elAek•ed•r b•eliCeln/ "ŽKAen Žk•iw ib•šAmS˜îl
Ÿ%r ”•S•ˆó Aeyeù lr öit æi< zyAù ir ŒAeC. Žw• zAi–˜ÿpU,R j“Ayùg•. ûL•A•–˜ÿ mAnuxed•r Žes

28 zmiryùAr id•ek• tAk•Ao? ”•Pó•iyùemr mAtAl


mAnux es” zh•err j“‘ gibR•t/ ey zh•r ŸbR•r
ib•šAm inet d•Ao. Žiw Žk•iw zAi–˜ÿr inek•tn.¾¾

13
ik••–˜Þ elAek•r• ö½Verr k•TAyù k•,RpAt k•erin.
ŸptYk•• eb•iXt pAh•Ae¼r opr Œb•iS˜ît. zmiryùAr tA” ö½Vr tAed•r seÒ˜ ŽmnB˜Aeb• k•T• b•eln eyn
elAek•r• men k•er tAed•r zh•r Pu•elr suª•r muku•ewr tAr• izZÉ
mt. ik••–˜Þ tAr• @•A(•Ars pAn k•er mAtAl h•eyù reyùeC.
Žb•M Ž” ''suª•r muk•u w¾¾ ŒAsel Žk•iw m]töAyù gAeCr j“Ab•a lj“Ab•a/ j“Ab•a lj“Ab•a/
met•. k•Ab•a lk•Ab•a/ k•Ab•a lk•Ab•a/
2
ed•K/ ŒAmAr öBu˜r Žk•iw elAk• ŒAeC ey zi)˜zAlI ij“¾ Žr zAma/ ij“¾ Žr zAma.®
o sAh•sI. es” elAk•iw izlAb•]iXr J“e¼r mt ed•ezr yAet tAr• c•ArpAez eh•¡ew eb•¼Ayù Žb•M eh•¡Ac•w
eB˜ter ŒAseb•. itin J“e¼r met• Žed•ez ŒAseb•n. eKeyù ŒAG•At pAeb• Žb•M tAr• P<•Aed• pe¼ b•ª•I h•eb•.
itin h•eb•n b•AnB˜Ais ed•ez j“el B˜r• Kre•S•Aó t• nd•Ir
met•. itin es” muk•u wek• mAiwet C¡eu ¼ eP•el ed•eb•n. ö½eV rr ib•c•Ar eTek• ek•Ÿ erh•A” pAyù nA
3
”•Pó • iyù e mr mAtAl mAnu x r• tAed•r ''su ª •r 14
ej“r¨zAelemr entAr•/ etAmAed•r öBu˜r b•At$A
muku•ewr¾¾ j“‘ gibR•t. ik••–˜Þ tAed•r zh•r pd•d•ilt ezAn• Ÿic•í. ik••–˜Þ ŽKn etAmr• t¡Ar k•TAyù k•An
h•eb•. id••C n•. 15etAmr• b•lC/ "m]&u“Yr seÒ˜ ŒAmAed•r c•¢i)˜
4
es” zh•r ŸbR•r ŸptYk•• eb•iXt pAh•Ae¼r opr h•eyùeC. pAtAelr seÒ˜ ŒAmAed•r c•i¢ )˜ h•eyùeC. sutrAM
Œb•iS˜ît. Žb•M es” ''Pu•elr suª•r muku•w® h•eb• iWk• ŒAmr• zAiS˜ÿ pAb• n•. zAiS˜ÿ ŒAmAed•r ŒAG•At n•
m]töAyù gAeCr met•. es” zh•r h•eb• gremr öTm k•er” c•el yAeb•. ŒAmr• ŒAmAed•r ek•Qzl o imTYAr
f¦mur P•elr met•/ yAek• elAek• Žk•plk• ed•eK” epCen luik•eyù TAk•b•.®
Ët &u“el ineyù eKeyù enyù.
j“Ab•a ÖÖÖ zAma Žiw s•µ˜õb•t> ih•º•¨et b•A•c•Aed•r seÒ˜ k•T• b•lb•Ar
B˜Ax•. Žr Œnub•Ad• h•et pAer ey/ ''Žk•iw ŒAed•z ŽKAen/ Žk•iw
5
es” smeyù sbR•zi)˜mAn öBu ” h•eb•n ''suª•r
ŒAed•z oKAen. Žk•iw inyùm ŽKAen/ Žk•iw inyùm esKAen. Žk•iw
muku•w.® t¡Ar Œb•izX elAek•ed•r j“‘/ itin h•eb•n iz(•• ŽKAen/ Žk•iw iz(•A oKAen.®
iyzA”yù 28:16-29:9 652
16
Ž”sb• k•Are,” öBu˜/ ŒAmAr minb• b•eln/ ZlP•Ar b•Ij“ C¼Ayù/ tArpr es j“Ierr b•Ij“ mAiwet
"iseyùAenr mAiwet ŒAim Žk•iw pATr/ Žk•iw iB˜i% C¼Ayù. es gemr b•Ij“ eb•Aen sAirb•ß “B˜Aeb•. Žk•j“n
öˆS˜ÿr S˜îApn k•rb•. Žiw Žk•iw mUlYb•An pATr. es” k]•xk• b•Ail$gAC ib•ezx S˜îAen b•pn k•er. Žk• ib•ezx
Ùr¨ ׈pU,R pATerr opr smˆS˜ÿ˜ ik•C¢ ge¼ ŸWeb•. D•re,r b•Ij“ es erApŠ k•er zs´e(•etr D•Aer.
26
es” pATriwr k•AeC Žes ib•½V•S˜ÿ elAek•r• k•Ken• ŒAmAed•r ö½Vr etAmAed•r iz(•• ed•b•Ar j“‘
B˜yù pAeb• n•.® Ž” pß“it b•Yb•h•Ar k•reCn. Ž” Ÿd•Ah•rŠ ed•KAyù ey
17
"ed•oyùAl srl ik•n• t• j“AnAr j“‘ mAnux mAnuxek• zAiS˜ÿ ed•b•Ar smyù ö½Vr siWk• ŸpAeyù” zAiS˜ÿ
Žk• oln d•i¼ b•Yb•h•Ar k•er. iWk• Žk•”B˜Aeb• ek•Anw• ed•eb•n. 27ZlP•Ar b•Ij“ mA¼b•Ar j“‘ k]•xk• ik• D•ArAel•
iWk• t• ed•KAenAr j“‘ ŒAim ib•c•Ar Žb•M D•Aiµ•åR k•tAek• d¡•AtoyùAlA pAwAtn b•Yb•h•Ar k•erÀ n•? j“IrA b•Ij“
b•Yb•h•Ar k•rb•. mA¼b•Ar j“‘ ik• k]•xk• ek•An c•&u“ü‚ß* zk•w b•Yb•h•Ar
"etAmr• zyùtAn mAnuexr• yAr• imTY• Žb•M k•erÀ n•? Ž” zs´Ùilr b•Ij“ eTek• eKAs• CA¼AenAr
ek•Qzelr ipCen luek•Aet c•Ao tAr• zAiS˜ÿ pAeb•. j“‘ Žk•j“n k]•xk• Žk•iw eCAw lAiW b•Yb•h•Ar k•er.
28
ek•An J“¼ ŒTb•• b•‘• ŒAseC etAmAed•r luik•eyù TAk•Ar yKn ek•Ÿ r¨iw qtrI k•rb•Ar j“‘ zs´ek• qtrI
S˜îAn Db•Ms k•ret. 18m]&u“Yr seÒ˜ etAmAed•r c•¢i)˜ mueC k•er es tKn gmek• ŒAwAyù c•Ý,R k•er. ik••–˜Þ es Žw•
yAeb•. m]&“u Yr S˜îAenr seÒ˜ etAmAed•r c•i¢ )˜ ek•An k•Aej“” ic•rk•Al D•er k•er n•. es h•yùet• Žr opr id•eyù
ŒAseb• n•. tAr eG•A¼A Žb•M mAlb•Ah•I gAi¼ c•Aileyù ineyù eyet
"yKn es” B˜yù¿•r zAiS˜ÿ ŒAseb• tKn etAmr• Ý R h•eb• n•. öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r
pAer ik••–˜Þ Žw• sµpU,R c•,
tAr þˆAr• pd•d•ilt h•eb•. 19ytb•Ar etAmAed•r zAiS˜ÿ Žk•”B˜Aeb• zAiS˜ÿ id•eyù TAek•n. 29öBu˜ sbR•zi)˜mAenr
ŒAseb•/ ttb•Ar” es etAmAed•r ineyù yAeb•. etAmAed•r k•AC eTek• Ž” iz(•• ŒAes. öBu˜ ŒAü‚y$Y sb• Ÿped•z
zAiS˜ÿ h•eb• B˜yù¿•r. etAmAed•r zAiS˜ÿ Kub• eB˜Areb•lA ed•n. ö½Vr stY” ö|•Ab•An.
ŒAseb• Žb•M c•let TAk•eb• gB˜Ir rAt py$•–˜ÿ. b•At$Aiw
ZD•m u A^ eb•AJ“Ar pr” t• etAmAek• B˜eyù k<•Aipeyù &u“leb•. ej“r¨zAelemr öit ö½eV rr B˜Alb•AsA
20
"tKn etAmr• Ž” g˜¯iw b•uJ“eb•É Žk•iw mAnux
tAr pe(• Kub•” eCAw Žk•iw ib•CAnAyù G•uemAb•Ar ec•X• 29 ö½Vr b•leln/ "ŒrIeyùelr id•ek• tAk•Ao?
ŒrIeyùl/ es” zh•r eyKAen d•AyùUd• t¡Ab•u
k•eriCl. Žb•M tAr Žk•iw k•µ•Vˆl iCl y• tAek• eP•eliCeln. b•Cerr pr b•Cr tAr C¢iw Œb•YAh•t iCl.
2
ŒA•CAid•t k•rAr pe(• yeTX iCl n•. ib•CAn• Žb•M ŒAim ŒrIeyùlek• zAiS˜ÿ id•eyùiC. é>K ŒAr k•AåAyù
k•µ•Vˆl éiw” iCl b•Yb•h•Aerr ŒeyAgY. etAmAed•r zh•rw• B˜er igeyùeC. ik••–˜Þ es ŒAmAr ic•rk•Aelr
c•¢i)˜Ùilo iWk• esrk•m.® ŒrIeyùl. 3"ŒrIeyùl ŒAim etAmAr c•Airid•ek• qs‘
21
prAsIm pb•Ret öBu˜ eymn yuß“ k•eriCeln iWk• emAtAeyùn k•eriC. ŒAim etAmAr ib•r¨eß“ yueß“r égRsmUh•
etmnB˜Aeb•” yuß“ k•reb•n. igib•eyùAenr ŸptYk•Ayù öBu˜ qtrI k•eriC. 4 &u“im prAij“t h•el Žb•M mAiwet imez
eymn ß*uß “ h•eyùiCeln iWk• etmin itin ß*uß“ egel. ŽKn ŒAim mAiwet BU˜etr met• etAmAr k•ãS•ˆV r
h•eb•n. öBu˜r y• ik•C¢ k•rb•Ar ŒAeC t• itin k•reb•n. Znet pA”. etAmAr k•TAÙelA egA[˜Ainr mt D•UelAr
itin ik•C¢ ŒAü‚y$Y k•Aj“ k•reb•n. teb• itin t¡Ar meD•Y eTek• ŒAes.®
k•Aj“ ezx k•reb•n. t¡ • r k•Aj“ h•eb• Žk•j“n 5
etAmAr zߨr• sMKYAyù (u•@• D•iU lk•,Ar met• öc•¢r.
Œpiric•etr k•Aj“. 22ŽKn etAmr• es”sb• ij“inesr yAr• etAmAr öit inþur tAed•r sMKYA b•AtAes eB˜es
ib•r¨eß“• l¼A” k•reb• n•. yid• etAmr• l¼A” k•r yAoyùA BU˜isr mt. 6 h•WAí Žrk•m G•web•É sbR•zi)˜mAn
tAh•el etAmAed•r iG•er rAK• d•i¼Ùilr b<•AD•n ŒAer• öBu˜ BU˜imk•µp/ b•“jƒ“pAt/ qh•-h•Â˜ñ• id•eyù etAmAek• zAiS˜ÿ
z)˜ h•eyù ŸWeb•. ed•eb•n. J“¼/ tIº• b•AtAs ŒAr ŒAÙn sb• ik•C¢ pui¼eyù
y• ŒAim ZeniC t• TAk•eb• Œpirb•it$t. ed•eb• ŒAr Db•Ms k•reb•. 7 Œenk• ed•z ŒrIeyùelr
eysb• k•T• ŒAim ZeniC t• öBu˜ sbR•zi)˜mAn/ ib•r¨eß“• yuß“ k•reb•. ow• h•eb• rAetr Žk• é>S•Vˆe¹÷r”
p]iTb•Ir zAsnk•t$Ar muK in>s]t. tA” essb• k•TAr mt. qs‘r• ŒrIeyùlek• zAiS˜ÿ ed•eb•. 8 ik••–˜Þ Ï qs‘ed•r
ek•An pirb•t$n h•eb• n•. t¡•r k•iTt smS˜ÿ˜ b•YApAr” k•AeCo esw• S•Vˆ¹÷ h•eb•. tAr• y• c•Ayù t• pAeb• n•.
G•web•. eyn Žk• (u•D•At$ mAnuexr ŒAh•Aerr S•Vˆ¹÷ ed•K•. yKn
mAnuxw• ej“eg oeW tKno es (u•D•At$. eyn Žk•
öB˜u ‘AyY zAiˆS˜ÿ ed•n ï\•At$ mAnuexr j“elr S•ˆV ¹÷ ed•K•. yKn mAnuxw• ej“eg
23
ey b•A,I ŒAim etAmAed•r ezAnAi•C t• mn id•eyù oeW tKno es ï\•At$ TAek•.
ezAn. 24Žk•j“n k]•xk• ik• sb•smyù tAr e(•et lAÒ˜l iseyùAenr ib•r¨eß“ l¼• smˆS˜ÿ ed•ezr e(•e^ Žsb•
c•AlAyùÀ n•. es ik• sb• smyù mAiw qtrI k•erÀ n•. G•wn• sitY h•eb•. Ž”smˆS˜ÿ˜ ed•z y• c•Ayù tAr• t•
25
k]•xk• mAiw qtrI k•er. tArpr b•Ij“ b•pn k•er. ik•C¢et” pAeb• n•. 9 c•mík]•t o ib•hb•l h•o. &u“im
ib•iB˜å pß“itet es ib•iB˜å b•Ij“ b•pn k•er. k]•xk• m†p h•eyù ŸWeb• ik••–˜Þ @•A(•Ars• eTek• nyù. ed•K Žb•M
653 iyzA”yù 29:10-30:6
20
ib•hb•l h•o. &u“im eh•A¡ c•w eKeyù pe¼ yAeb• ik••–˜Þ surApAen yKn inþur o Ÿß“t elAek•rA ŒAr TAk•eb• n•
nyù. tKn ŽwA G•web•. yAr• mª• k•Aj“ k•rAr j“‘ sueyAg
10
öBu˜ etAmAek• G•um k•A&u“er b•AnAeb•n. b•Þ “ k•er K<uej“ eb•¼Ayù es”sb• elAek•ed•r ptenr pr Žw•
ed•eb•n etAmAr éec•AK. :B˜Ab•b•Ad•Ir• h•eb• etAmAr G•web•. 21es”sb• elAek•r• elAek•ed•r ib•r¨eß“ imeTY
éec•AK.ò öBu˜ etAmAed•r mAT• eFek• ed•eb•n. :B˜Ab•b•Ad•IrA ŒiB˜eyAg ineyù ŒAes. ŒAd•Alet tAr• ib•c•Ark•ed•r
h•eb• etAmAr mAT•.ò• j“‘ P<•Ad• pAtAr ec•X• k•er. tAr• ŒA”n emen c•l•
elAek•ed•r ib•r¨eß“ imeTY ib•c•Ar ŒAnAr j“‘ tAed•r
11
ŒAim etAmAek• b•liC ey Žsb• G•wnAÙil G•web•. ŒA”in tek$• ib•‹Ai•–˜ÿ s]iX k•er.
ik••–˜Þ etAmr• ŒAmAek• b•uJ“eb• n•. ŒAmAr k•T•Ùel• 22
sutrAM/ öBu˜ yAek•Aeb•r pirb•Aerr seÒ˜ k•T•
etAmAr k•AeC b•Þ“ o sIlemAh•r k•r• b•”-Žr meD•Yr b•leb•n. :Ž” es” öBu˜ iyin Œº•Ah•Amek• Ÿß“Ar
k•TAÙelAr mt men h•eb•. &u“im b•”iw Žmn k•AŸek• k•eriCeln.ò öBu˜ b•eln/ "ŽKn yAek•Ab• :”•S•óˆAeyùelr
id•et pAr ey p¼et pAer. ik••–˜Þ tAek• yid• p¼et elAk•ò ib•º•t o liÆï“t h•eb• n•. 23itin t¡Ar sk•l
b•l es b•leb•/ "ŒAim p¼et pArb• n•. k•ArŠ b•”iw izZed•r ed•Keb•n Žb•M b•leb•n ey ŒAmAr nAm pib•^/
b•Þ“ Žb•M t• ŒAim Kulet pArb• n•.® 12ŒTb•• &u“im ŒAim Ž”sb• izZed•r inej“r h•Aet qtrI k•eriC
k•AŸek• b•”iw id•et pAr/ ey p¼et pAer n•. es” Žb•M tAr• b•leb• ey yAek•Aeb•r es” pib•^ j“niw
elAk•iwek• p¼et b•lel es b•leb•/ "ŒAim Ž” b•” :ö½Vrò h•eln Kub• ib•izX. Ž”sk•l izZrA” ”•S•ˆó Aeyùelr
p¼et pArb• n•. k•ArŠ ik•B˜Aeb• b•”iw p¼et h•yù t• ö½Vrek• šß“• k•reb•. 24yAed•r ŒA ™• ib•peT igeyùiCl
ŒAmAr j“An• en”.® tAr• b•uJ“et pAreb• Žb•M yAr• nAilz k•eriCl tAr•
13
ŒAmAr öBu˜ b•eln/ "Ï mAnuexr• ŒAmAr öit Ÿic•í iz(•• pAeb•.®
B˜AelAb•AsAr k•T• j“AineyùeC. tAed•r muK in>s]t z€•
ŒAmAr öit sµ•åAn j“AnAyù. ik••–˜Þ tAed•r h•äd•yù ŒAmAr imzerr öit ny/ù ”•S•ˆó Aeyeù lr ŒAS˜•î TAk••
eTek• Œenk• dU•er. ŒAmAek• ey sµ•åAn tAr• j“AnAyù Ÿic•í ö½eV rr öit
t• tAed•r muKS˜î k•r• mAnib•k• ib•iD•smUh• CA¼• Œ•r öBu˜ b•leln/ "Ž” ib•e@•Ah•I izZed•r id•ek•
ik•C¢” nyù. 14sutrAM ŒAim ŒAmAr zi)˜zAlI o
ŒAü‚yRYj“nk• iß*yùAk•lAp id•eyù elAek•ed•r ib•S•åyù
30 ed•K. tAr• ŒAmAek• mA‘ k•er n•. tAr•
pirk•Â˜¯n• k•er. ik••–˜Þ tAr• ŒAmAek• sAh•AyY k•ret
ib•hb•l k•rA Œb•YAh•t rAKb•. oed•r |•AnI elAek•r• b•el n•. tAr• Œ‘ ed•ezr seÒ˜ c•¢i)˜ k•er. ik••–˜Þ
tAed•r |•An h•Aireyù eP•leb•. oed•r |•AnI elAek•r• ŒAmAr ŒA ™• Ï D•re,r c•i¢ )˜ c•Ayù n•. Ž”sb• elAek•r•
ŸpliÝ“ k•rb•Ar (•mtAo h•Aireyù eP•leb•.® tAed•r pAepr seÒ˜ ŒAer• Œenk• pAp eyAg k•reC.
15
es”sb• mAnuexr• öBu˜r k•AC eTek• Œenk• ik•C¢” 2
Ž”sb• izZr• sAh•AeyYr j“‘ imzer yAe•C. ik••–˜Þ
luik•eyù rAKAr ec•X• k•er. tAr• men k•er ey öBu˜ tAr• k•Ken• ŒAmAek• ij“|•As• k•erin/ Žw• tArA
ik•C¢et” b•uJ“et pAreb•n n•. tAr• ŒÞ“k•Aerr meD•Y iWk• k•Aj“ k•reC ik• n•. tAed•r ŒAz• imzerr rAj“•
pAp k•Aj“ k•er. tAr• inej“ed•r meD•Y b•lAb•il k•er/ P•erQ, tAed•r sAh•AeyY k•reb•. tAr• c•Ayù imzr tAed•r
"ŒAmAed•r ek•Ÿ ed•Ket pAyù n•/ ek•Ÿ j“Aneto pAreb• r(•• k•r¨k•.
3
n• ŒAmr• ŒAsel ek•À® "ik••–˜Þ ŒAim b•lb• imzer luik•eyù TAk•• etAmAed•r
16
etAmr• ŒAsel ib•‹A•–˜ÿ. etAmr• men k•r ey pe( sh•Ayùk• h•eb• n•. imzr etAmAed•r r(•• k•ret
mAiw ŒAr ku•emAr smAn. etAmr• B˜Aeb•• ey qtrI pAreb• n•. 4 etAmAed•r entAr• imzrIyù zh•r esAyùen
ij“inxiw/ ey tAek• qtrI k•ereC tAek• b•let pAer/ igeyùeC. Žb•M etAmAed•r rA•XêdU•tr• imzrIyù zh•r
"&u“im ŒAmAek• qtrI k•rin?® Žw• ŒAsel Žk•w• h•Aenex igeyùeC. 5 ik••–˜Þ tAr• ŒAzAh•t h•eb•. tAr•
pAe^r mt ey tAr s]iXk•t$Aek• b•leC/ "&u“im eb•AJ“ Žmn Žk•w• j“Aitr Ÿpr inB˜$rzIl yAr• sAh•AyY
n•.® k•ret ŒpArg. imzr h•e•C Œk•m$,Y. öeyùAj“nIyù
sAh•AyY or• id•et pAreb• n•. imzr tAed•r k•AeC
ssu myù ŒAseC ZD•umA^ lÆï“A Žb•M ib•hb•ltA ŒAneb•.®
17
stYiw h•lÉ ik•C¢ smyù per” ilb•AenAn Ÿ%r
”•S•ˆó Aeyùelr suŒAb•Aid• k•imRl pbR•etr metA ŸbR•r c•Aexr iyh•dÝ ••r öit ö½eV rr b•AtA$
j“im epeyù yAeb• Žb•M k•imRl pbR•t G•, Œre,Yr 6
iyh•dÝ ••r d•i(•e, mr¨ ŒÇ•ˆl enegeB˜r öA,Ir j“‘
met• h•eb•. 18b•iD•r Znet pAeb•/ b•” eTek• pe¼ b•At$•.
ezAnAen• k•T•Ùil; ŒÞ“ ku•yùAz• o ŒÞ“k•Aerr meD•Yo enegB˜ h•l Žk•iw ib•pÆï“nk• S˜îAn. Ž” j“AyùgAiw
ed•Ket pAeb•. 19öBu˜ grIb• mAnuxed•r suKI k•reb•n. isMh• Žb•M @•¨tgAmI ib•xA)˜ sAep B˜it$. ik••–˜Þ ik•C¢
”•S•óˆAeyùel grIb• elAek•rA ”•S•óˆAeyùelr es” pib•^ elAk• enegeB˜r meD•Y id•eyù imzer yAtAyùAt k•er.
Žk•j“enr nAem ŒAnª• k•reb•. Ž”sb• elAek•r• tAed•r ij“insp^ gAD•Ar ipeW c•Aipeyù
iyzA”yù 30:7-28 654

ineyù yAyù. Ÿewr ipeWr opr tAed•r D•nsµpi% b•eyù pe¼ TAk•eb• t• h•l pAh•Ae¼r opr Žk•iw ptAk•Ar
ineyù yAoyù• h•yù es” ed•ez yAr opr elAek• inB˜$r d•Ø.
k•er ŒAeC/ ey ed•z tAed•r sAh•AyY k•ret ŒpArg. 18
öBu˜ etAmAed•r öit t¡Ar k•r¨,• ed•KAet c•An.
7
Ž” Œk•m$,Y ed•ziw h•l imzr. imzerr sAh•AyY ek•An itin Œep(•• k•reCn. itin ŸeW d¡•A¼Aet c•An Žb•M
k•Aej“” lAgeb• n•. sutrAM ŒAim imzerr nAm id•eyùiC/ etAmAed•r ŒArAm id•et c•An. öBu˜ ö½Vr ‘AyùprAyù,
"Œk•mR,Y d•Anb•.® Žb•M yAr• öBu˜r k]•pAr Œep(•Ayù ŒAeCn tAr• suKI
8
ŽKn ŽwAek• ek•An ic•eHr opr elK yAet smˆS˜ÿ h•eb•.
mAnux ŽwAek• ed•Ket pAyù Žb•M Žw• ileK rAK Žk•w• 19
öBu ˜ r elAek•r• iseyù A n pbR • etr opr
b•”eyùr meD•Y. ezexr id•enr j“‘ ŽÙil elK yAet ej“r¨zAelem b•As k•reb•. etAmr• ß*ª•nrt TAk•eb•
ŽÙil sudU•r B˜ib•`et sA(•YS•Vˆräp ic•rk•Al TAek•. n•. öBu˜ etAmAed•r k•AnÍA Zneb•n Žb•M itin etAmAed•r
9
Ž”sb• elAek•r• izZed•r met•. tAr• ŒArAm ed•eb•n. öBu˜ etAmAed•r k•T• Zneb•n Žb•M
tAed•r iptAmAtAek• mA‘ k•ret c•Ayù n•. tAr• itin etAmAed•r k]•p• k•reb•n.
imTY• k•TA b•el Žb•M ö½Verr ib•iD• Znet
ŒS•VˆIk•Ar k•er. 10tAr• B˜Ab•b•Ad•Ied•r b•el/ ö½rV tA¡ r mAnx
u ed•r sAh•AyY k•reb•n
"B˜ib•`þˆA,I k•erA n•? y• y• ŒAmAed•r k•r• 20
ŒtIet ŒAmAr öBu˜ :ö½Vrò etAmAed•r é>K o
Ÿic•í es ib•xeyù S•ˆV ¹÷ ed•eK• n•? ŒAmAed•r sitY éd$•z• id•eyùiCelnÐ esw• iCl etAmAed•r qd•niª•enr
k•T• b•elA n•. suª•r ij“inesr k•T• ŒAmAed•r r¨iw o j“elr met•. ik••–˜Þ ö½Vr etAmAed•r iz(•Ad•AtA
b•l Žb•M ŒAmAed•r meD•Y B˜Al ŒnuBU˜itr sÇ•ˆAr Žb•M itin etAmAed•r k•AC eTek• ic•rk•Al luik•eyù
k•r? ŒAmAed•r ZD•u B˜Al B˜Al ij“ins ed•KAo? TAk•eb•n n•. etAmr• inej“ed•r ec•AeK” inej“ed•r
11
es”sb• ij“ins ed•KAeb• y• y• G•web•? iz(•k•ek• ed•Ket pAeb•. 21etAmrA yid• j“Ib•enr
esÙilek• ŒAmAed•r eTek• b•rM dU•er sireyù Bu˜lpeT c•l/ :fAnid•ek• ŒTb•A b<•Aid•ek•ò ipCn eTek•
rAK? ”•S•óˆAeyùelr ö½Verr k•T• ŒAmAed•r eb•Al Ž” k•TAÙelA Znet pAeb•É "ŽwA” siWk• pT.
n•.® etAmAed•r Ž” peT” c•let h•eb•.®
22
etAmAed•r esAn• Žb•M räepAyù ŒA•CAid•t mUi%$
iyh•dÝ ••r sAh•AyY ŒAes Žk•mA^ ö½eV rr k•AC eTek• ŒAeC. es”sb• mUi%$smUh• etAmAed•r pApI k•er &u“eleC.
12
”•S•óˆAeyùelr pib•^ j“niw b•eln/ "etAmr• öBu˜r ik••–˜Þ etAmr• es” mUi%$ed•r esb•• k•r• eTek• ib•rt
k•AC eTek• ŒAs• Ž” b•At$A ýh•Š k•ret ŒS•VˆIk•Ar h•eb•. etAmr• Ž”sb• mUi%$ed•r enAMr• ŒAb•j$“nAr mt
k•erC. etAmr• pI¼n o imTYAr opr inB˜$r k•ret eP•el ed•eb•.
c•Ao. 13Žsb• k•Aej“r j“‘ etAmr• ŒprAD•I. etAmr• 23
es” smeyù öBu˜ etAmAed•r j“‘ b•]iX pAWAeb•n.
ŒAsel P•Awl D•r• Ÿ<c•¢ öAc•Ierr metA”. es” öAc•Ierr etAmr• j“imet b•Ij“ b•pn k•reb•. Žb•M es” j“im
ptn h•eb• Žb•M t• eCAw eCAw w¦k•erAyù pir,t h•eb•. B˜er ŸWeb• etAmˆAed•r KA†@•eb•Y. etAmAed•r zs´ sMýh•
14
etAmr• c•InAmAiwr b•Asenr met• eB˜eÒ˜ eCAw eCAw Kub• B˜Ael• h•eb•. etAmAed•r gb•Aid• pZsmUh• b•]h•í
w¦k•erAyù pir,t h•eb•. Ž” w¦k•erAÙil ek•An k•Aej“” pZc•ArŠ BU ˜ imÙelAet c•ArŠ k•reb•. etAmAed•r
lAgeb• n•. etAmr• es” w¦k•erAÙelAek• grm k•yùl•r c•Aih•d•Amt öc•¢r P•sl h•eb•. 24etAmAed•r gAD•• o
w¦k•er• etAlAr k•Aej ŒTb•• j“lAzyù eTek• j“l ŒAnAr gb•Aid•pZ smUh• :eyÙilek• etAmr• j“im k•xRe,r j“‘
k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•ret pAreb• n•.® b•Yb•h•Ar k•rò öc•¢r pirmAe, Ÿík]•Xtm j“Ab• KAeb•
15
öBu˜/ ŒAmAr Ùr¨/ ”•S•óˆAeyùelr pib•^ j“niw eyÙel• k<•AwAyu)˜ d•Ø o ku•¼ul id•eyù C¼Aen•. 25öitiw
b•eln/ "etAmr• yid• ŒAmAr k•AeC iP•er ŒAes• teb• pAh•A¼ ŒAr iwlAyù j“lpU,R eCAw eCAw ndI TAk•eb•.
suri(•t h•eb•. etAmr• yid• ŒAmAr opr ŒAS˜î• rAK b•æ mAnuexr h•tY• o b•æ S˜ÿµ˜õ Db•Mesr pr Ž”sb•
teb•” pAeb• ŒAsl zi)˜. ik••–˜Þ etAmAed•r zA•–˜ÿ˜ h•et G•web•.
26
h•eb•.® es” smyù c•¡Aed•r ŒAel• h•eb• sUey$r ec•eyùo
ik••–˜Þ etAmr• t• k•ret c•Ao n•? 16etAmr• b•leb•/ ŸÆ‰ˆl. sUey$r ŒAel• h•eb• ŽKnk•Ar ec•eyù sAtÙŠ
"n•/ ŒAmAed•r pAileyù yAoyùAr j“‘ eG•A¼• c•A”.® eb•zI ŸÆ‰ˆltr. sUey$r Žk•id•enr ŒAelA” h•eb• egAw•
inü‚yù” etAmr• eG•A¼Ayù ec•ep pAileyù yAeb•. ik••–˜Þ sˆ¹ˆÿAeh•r smAn. Žsb• G•web• tKn” yKn öBu˜ t¡Ar
•zߨrA etAmAed•r epCen tA¼• k•reb•. Žb•M zߨr• ŒAh•t mAnuxed•r pi· b<•AD•eb•n Žb•M mAreD•Aerr P•el
etAmAed•r eG•A¼Ar eTek•o ËtgAmI h•eb•. 17Žk•j“n tAed•r ey (•t h•eyùeC t• sArAeb•n. 27ed•eK•? öBu˜r
•zߨ etAmAed•r B˜yù ed•KAeb• Žb•M etAmAed•r Žk• h•Aj“Ar nAm b•ædU•r eTek• ŒAseC. t¡Ar eß*AD• G•n emeG•r
elAk• pAileyù yAeb•. yKn p<Ac•j“n •zߨ etAmAed•r eD•<AyùAsh• Žk•iw ŒAÙenr mt. ö½Verr muK eß*AeD•
B˜yù ed•KAeb• tKn etAmr• sb•A” oed•r k•AC eTek• pirpU,R Žb•M t¡Ar ij“hb•• Žk•iw ‰ˆl•–˜ÿ˜ Œi©Ír mt.
pAileyù yAeb•. etAmAed•r esnAed•r ey ij“insw• ZD•m u A^ 28
öBu˜r ŒA ™• Žk•iw b•¼ nd•Ir mt eb•e¼” c•eleC
655 iyzA”yù 30:29-32:7
yt(•, n• itin ŒAk•ã f¦eb• yAn. öBu˜ ed•zÙilr tKn tAr izk•Aerr opr d¡•A¼Ayù o gj$“n k•er.
ib•r¨eß“ mAml• c•AlAeb•n. ow• iWk• eyn itin tAed•r tKn ek•An ik•C¢” isMh•iwek• B˜yù ed•KAet pAer n•.
'Db•Mesr C¡Ak•inr¾ eB˜tr J“<Ak•Ae•Cn. esw• h•eb• eyn yid• mAnux ŒAes Žb•M ec•XAo k•er isMh•iw B˜It h•yù
j“AitÙilek• ib•peT ineyù yAb•Ar j“‘ tAr mueK lAgAm n•. mAnux yeTX h•Â˜ñ• ju“¼et pAer. ik••–˜Þ isMh• pAlAyù
ed•oyù• ŒAeC y• id•eyù pZed•r inyùˆ–˜¤Š k•r• h•yù. n•.®
29
es” smeyù/ etAmr• sueKr sÒ˜It egeyù ŸWeb•. Žk•”B˜Aeb• sbR•zi)˜mAn öBu˜ ŒAseb•n iseyùAn
es” smyùw• h•eb• Žk•iw C¢iwr Zr¨r rAetr mt. pbR•et. pb•eR tr opr öBu˜ yuß “ k•reb•n. 5 b•AsAr opr
etAmr• öBu˜r pb•Ret h•¡AwAr smyù Kub•” KuzI h•eb•. Ÿ¼•–˜ÿ˜ pAiKr mt• sbR•zi)˜mAn öBu˜ ej“r¨zAelemr
etAmr• yKn öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr izlAr k•AeC ŸpAsnA h•eyù yuß“ k•reb•n. öBu˜ t¡Aek• r(•• k•reb•n. öBu˜
k•ret yAeb• tKn etAmr• yA^• peT mD•ur gAn Zen ej“r¨zAelmek• öitr(•A k•reb•n Žb•M tAek• Ÿß“Ar
KuzI h•eb•. k•reb•n.
30
öBu˜ t¡Ar mh•An S•Vˆr sk•l mAnuxek• ezAnAeb•n. 6
etAmr• ”•S•óˆAeyùelr izZr• ö½Verr ib•r¨ß“gAmI.
öBu˜ sk•l mAnuxek• t¡Ar eß*AeD• enem ŒAs• zi)˜zAlI etAmAed•r Ÿic•í ö½Verr k•AeC iP•er ŒAs•. 7 tKn”
h•At ed•Ket b•AD•Y k•reb•n. es” b•Aæ h•eb• mh•An Œi©Ír esAn• räep• id•eyù etAmAed•r qtrI k•rA mUi%$r pUj“A
met•/ y• ik•n• sb• ik•C¢ek•” pui¼eyù eP•let pAer. elAek•r• eCe¼ ed•eb•. etAmr• sitY” Ïsb• mUi%$ qtrI
öBu˜r (•mt• h•eb• J“¼ o izlAb•]iXr mt. 31ŒzUr k•rb•Ar smyù pAp k•erC.
yKn öBu˜r rb• Znet pAeb• tKn es B˜It h•eb•. 8
Žw• sitY ey ŒzUr trb•Airr sAh•AeyY prAˆS˜ÿ
Žk•iw lAiW id•eyù öBu˜ ŒzUrek• ŒAG•At k•reb•n. 32öBu˜ h•eb•. ik••–˜Þ trb•Airiw mAnuexr trb•Air nyù. ŒzUr
ŒzUrek• ŒAG•At k•reb•n Žb•M tAr seÒ˜ FAk• o b•I,A Db•Ms h•eb•. ik••–˜Þ es” Db•Ms mAnuexr trb•Air id•eyù
b•Aj“Aen• h•eb•. öBu˜ t¡Ar mh•An zi)˜zAlI b•Aæb•el h•eb• n•. ŒzUr ö½Verr trb•Air ed•eK pAlAeb•. ik••–˜Þ
ŒzUrek• prAˆS˜ÿ k•reb•n. yub•k•r• D•r• p¼eb• Žb•M tAed•r d•As b•AnAen• h•eb•.
33 9
etAP•íek•* b•æ id•n eTek• qtrI k•er rAK• tAed•r inrApd• S˜îAn Db•Ms h•eb•. tAed•r entAr• prAˆS˜ÿ˜
h•eyùeC. Žiw rAj“Ar j“‘ qtrI h•eyùeC. ŽwAek• Kub•” h•eyù tAed•r ptAk•• tYAg k•reb•.
gB˜Ir Žb•M ib•ˆS˜ÿ]tB˜Aeb• qtrI k•r• h•eyùeC. esKAen Ïsb• k•T• öBu˜” b•eleCn. öBu˜r Œi©ÍS˜îAn :eb•d•Iò
öc•¢r k•AW o ŒAÙn reyùeC. gÞ“ek•r ‰ˆl•–˜ÿ e•S•óAetr iseyùAen ŒAeC. öBu˜r Ÿnun :eb•d•Iò ej“r¨zAelem ŒAeC.
met• öBu˜r ŒA ™• esKAen ep<QeCAeb• Žb•M tAek• pui¼eyù
ed•eb•. entAed•r B˜Al o ‘Ayp ù rAy, ù h•oy•ù Ÿic•í

ö½eV rr (•mtAr opr ”•S•ˆó Aeyeù lr inB˜r$ k•r• Ÿic•í 32 ŒAim y• y• b•il ezAn. Žk•j“n rAj“Ar
ŽmnB˜Aeb• zAsn k•r• Ÿic•í y• öj“Aed•r mÒ˜l

31 sAh•AeyYr j“‘ imzr ŒiB˜mu e K yAoyù A


elAek•ed•r id•ek• tAk•Ao. tArA eG•A¼• c•Ayù
Ž” men k•er ey eG•A¼ArA tAed•r r(•• k•reb•. tAr•
sAD•n k•er. entAr• yKn elAek•ed•r enï ˆ× ed•yù tKn
tAed•r inrep(• o Ÿic•í isß“A–˜ÿ enoyù• d•rk•Ar.
2
yid• Žsb• G•wnAÙil G•ew teb• rAj“• es” j“AyùgAr
men k•er ey imzerr Œenk•Ùil rT o Œ½VAerAh•I metA” h•eb• eyKAen erAd• o b•i] X eTek• ŒAmrA inej“ed•r
qs‘ tAed•r r(•• k•reb•. tAr• men k•er tAr• Kub•” r(•• k•ret pArb•. Žw• h•eyù ŸWeb• Zk•en• j“imet
inrAped• ŒAeC. k•ArŠ tAed•r esnAb•Aih•nI Kub•” ib•zAl. j“löb•Ah• smUeh•r met•. Žw• h•eb• grm BU˜KeØ ib•zAl
elAek•ed•r ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Verr öit ŒAˆS˜î• en”. tAr• pATr KeØr zItl CAyùAr met•. 3elAek•r• sAh•AeyYr
öBu˜r k•AeC sAh•AyYo c•Ayù n•. j“‘ rAj“Ar k•AeC yAeb• Žb•M itin y• b•leb•n elAek•r•
2
ik••–˜Þ öBu˜ |•AnI Žb•M itin tAed•r sms´Ayù sitY sitY” t• Zneb•. 4eysb• elAek•r• ŽKn ib•‹A–˜ÿ
eP•leb•n. tAr• öBu˜r ŒAed•ezr pirb•tn $ G•wAet pAer tAr• sb• ik•C¢ b•uJ“et s(•m h•eb•. yAr• SpX k•T•
n•. öBu˜ éX elAek•ed•r :iyh•Ýd•ò ib•r¨eß“ yuß “• k•reb•n. b•let pAer n• tAr• SpX o Ët k•T• b•let pAreb•.
Žb•M öBu˜ éâ]•tk•ArIed•r ib•r¨eß“o yuß“ k•reb•n yAr• 5
éX elAek•ed•r b•d•A‘ b•el fAk•• h•eb• n•. elAB˜I
tAed•r sAh•AyY k•eriCl. elAek•ed•r ek•Ÿ Ÿd•Ar b•leb• n•.
3 6
imzerr elAek•r• inCk•” mAnux/ ö½Vr nyù. Žk•j“n éX elAk• sbR•d•A” Œr¨ic•k•r k•T• b•el.
imzerr eG•A¼AÙil pZmA^/ ŒA ™• nyù. öBu˜ t¡Ar Žb•M tAr men pAp k•Aj“ k•rAr ic••–˜ÿA” TAek•. Žk•j“n
b•Aæek• k•Aej“ lAgAeb•n Žb•M sAh•AyYk•ArI ed•z imzrek• eb•Ak•A elAk• ek•b•l Bu˜l k•Aj“ k•er. es yKn ö½Verr
prAˆS˜ÿ k•reb•n. Žb•M :iyh•Ýd••rò ey smˆS˜ÿ elAek•rA seÒ˜ k•T• b•el tKen• ötAr,ApU,R k•T• b•el. Žk•j“n
sAh•AyY ec•eyùiCl tAed•r prAj“yù h•eb••. tAr• sb•A” Kl elAk• (u•D•At$ek• KAb•Ar ed•yù n•. ö½Verr ib•xeyù
Žk•seÒ˜ Db•Ms h•eb•. Œ|• ey mAnux es ï\•At$ek• j“l ed•yù n•. 7es” éX
4
öBu˜ ŒAmAek• b•eliCeln/ "Žk•w• isMh• ŒTb••
etAP•í ih•eåAm ŸptYk••. eyKAen elAek•r• tAed•r mUi%$ "melk•®
isMh•zAb•k• yKn ek•An pZek• KAb•Ar j“‘ D•er es ek• sµ•åAn ed•KAenAr j“nY tAed•r izZed•r h•tY• k•rt.
iyzA”yù 32:8-33:13 656

elAk•iw pApb•uiß“ek• ŒeS˜¤r met• b•Yb•h•Ar k•er. es pAp” ZD•u ŒAer• pAepr k•Ar, h•yù
grIb• mAnuexr sb•ik•C¢ ŒA ™sAí k•rAr pirk•Â˜¯n• k•er.
Žmnik• yKn grIb• elAk•iw sitYk•T• b•leC es” éX
elAk• grIb• mAnuxed•r ib•xeyù imTY• k•T• b•el.
33 ed•K? etAmr• yAr• etAmAed•r k•AC eTek•
k•Kno ik•C¢ c•¢ir k•erin/ tAed•r seÒ˜ J“g¼•
k•er• ŒAr tAed•r ij“inx c•¢ir k•er•. etAmr• es”sb•
8
ik••–˜Þ B˜Ael• ent• B˜Ael• k•Aej“r pirk•Â˜¯n• k•ern elAek•r ib•pe(• yAeb•/ yAr• k•Ken• etAmAed•r ib•pe(•
Žb•M es”sb• B˜Ael• k•Aj“” tAek• mh•An entAr ŒAsen yAyùin. tA” yKn etAmr• c•¢ir k•r• b•Þ“• k•reb• Œ‘
b•sAyù. elAek•r• tKn etAmAed•r k•AC eTek• c•¢ir k•reb•.
etAmr• yKn Œe‘r ib•pe(• yAoyù• b•Þ“• k•reb• tKn
k•iWn smyù ŒAseC Œ‘ elAek•r• etAmAed•r ib•pe(• yAoyù• Zr¨ k•reb•.
9
etAmAed•r mih•lAed•r meD•Y ek•Ÿ ek•Ÿ ŽKno tKn elAek•r• b•leb•/
zA•–˜ÿ˜. etAmr• inej“ed•r inrApd• men k•rC. ik••–˜Þ 2
"öBu˜ ŒAmAed•r öit sd•yù eh•An. ŒAmr• ŒApnAr
etAmAed•r ŸeW d¡•Ai¼eyù ŒAmAr k•T• ezAn• Ÿic•í. sAh•AeyYr j“‘ Œep(•• k•riC. öitid•n sk•Ael
10
mih•lAr•/ etAmr• inej“ed•r inrApd• men k•erA. ik••–˜Þ ŒAmAed•r zi)˜ id•n. ŒAmr• ib•ped• p¼el ŒAmAed•r
Žk• b•Cr pr etAmr• sms´Ayù p¼eb•. k•Ar, perr r(•• k•r¨n.
3
b•Cr etAmr• @•A(•AP•l sMýh• k•ret pAreb• n•. sMýh• ŒApnAr zi)˜zAlI rb• elAek•ed•r B˜yùc•ik•t k•er.
k•rAr met• ek•An @•A(•AP•l tKn TAk•eb• n•. Žb•M tAr• ŒApnAr k•AC eTek• dU•er pAlAet c•Ayù.
11
mih•lAr• etAmr• ŽKn zA•–˜ÿ. ik••–˜Þ etAmAed•r ŒApnAr mh• ˆ× ed•zÙilek• pAileyù eyet b•AD•Y k•reb•.®
B˜It h•oyù• Ÿic•í. mih•lAr• etAmr• inej“ed•r inrApd•
men k•rC ik••–˜Þ etAmAed•r Ÿiþˆ©Í h•oyùA Ÿic•í. etAmr• 4
yueß“ etAmr• ij“insp^ c•¢ir k•reb•. es” sb•
suª•r epAzAk• Kuel é>eKr epAzAk• pr. etAmr• ij“ins etAmAed•r k•AC eTek• ineyù enoyù• h•eb•. Œenk•
ek•Amer j“i¼eyù rAK es” k•Ap¼. 12etAmAr é>eK Œenk• elAk• ŒAseb•. tAr• etAmAed•r D•nsµpd• ineyù
B˜ArAß*A–˜ÿ ˆ S˜ÿnyuglek• es”sb• é>eKr k•Ap¼ id•eyù yAeb•. Žw• Œenk•w• es” smeyùr met• h•eb• yKn
eFek• rAK. ptÒ˜r• Žes zs´ e(•etr sb• P•sl eKeyù enyù.
k<•Aed•• eyeh•&u“ etAmAr j“im zs´ zU‘. etAmAr 5
öBu˜ Kub•” mh•An. itin Kub• Ÿ•c•S˜îAen b•sb•As k•ern.
@•A(••e(•t y• Žk•smyù P•sl id•t t• ŽKn zU‘. öBu˜ iseyùAnek• sAD•ut• Žb•M D•Aiµ•Råk•tAyù pU,R k•reb•n.
13 6
ŒAmAr elAek•ed•r ed•ezr j“‘ k<•Aed••. k<•Aed••/ k•ArŠ ej“r¨zAelm &u “ im Ku b • D•nI. ej“r¨zAelemr
ed•ez k<•AwAgAC ŒAr ŒAgACA” j“›˜åAeb•. k<•Aed•• es”sb• elAek•r• etAmr• ö½Verr |•An o ib•c•(•,t• þˆAr•
zh•r o G•rb•Ai¼r j“‘ eyÙil Žk•smyù ŒAneª• pirpU,R. etAmr• pir^A,öAˆ¹ˆÿ. etAmrA öBu˜ek• šß“•
pirpU,R iCl. k•r Žb•M ŽwA” etAmAed•r D•nI k•ereC. sutrAM etAmr•
14
elAek•r• rAj“D•AnI/ zh•r tYAg k•reb•. öAsAd o j“An ey etAmr• esiw k•r• Œb•YAh•t rAKeb•.
7
égRÙil pirtY)˜ h•eb•. elAek•r• G•er b•sb•As k•ret ik••–˜Þ ezAn? b•At$Ab•Ah•k•r• b•A”er k<•Ad•eC. eysb•
pAreb• n•. tAr• Ùh•Ayù igeyù b•As k•reb•. b•uen• gAD•• b•At$Ab•Ah•ek•r• zAi–˜ÿ˜ ŒAneC tArA” Kub• k<•Ad•eC. 8rAˆS˜ÿ•
o emx zh•er b•sb•As k•reb•. j“Ib•j“•–˜Þr• esKAen Db•Ms h•eyù igeyùeC. pT id•eyù ek•Ÿ h•¡AweC n•. mAnux
G•As eKet yAeb•. tAed•r qtir c•i¢ )˜ B˜Ò˜ k•ereC. elAek•r• sA(•Y/ ömA,
15-16
ytid•n n• ö½Vr opr eTek• ŒAmAed•r j“‘ ek•An ik•C¢” ib•½VAs k•ret c•A”eC n•. ek•Ÿ k•AŸek•
t¡Ar ŒA ™• eör, k•ern ttid•n Žw• c•let TAk•eb••. šß“• k•reC n•. 9ed•z r¨©Í o m]töAyù. ilb•AenAn
ik••–˜Þ B˜ib•`et Ž” mr¨BU˜im Ÿ%r ”•S•óˆAeyùelr suŸbR•r mAr• yAe•C. zAerA, ŸptYk•• ZÅk• o zU‘. Žk•d••
ŒAb•Aid• ŽlAk•• k•imR e l pir,t h•eb•Ð esKAen b•Azn o k•imRel suª•r gAC j“›˜åAt/ ik••–˜Þ ŽKn Zk•en•
‘Ayùib•c•Ar ib•rAj“ k•reb•. Žb•M k•imRl h•eb• sb•uj“ o zU‘.
b•nBU˜imr mt. suib•c•Ar esKAen ib•rAj“ k•reb•. 17Ž” 10
öBu˜ b•eln/ "ŒAim ŽKn ŸeW d¡•A¼Ab• Žb•M ŒAmAr
D•Aim$k•tA ic•rk•Aelr j“‘ zAi•–˜ÿ o inrAp%• Žen mh• ׈ ed•KAb•. ŽKn ŒAim mAnuexr k•AeC Ùr¨ ׈pU,R
ed•eb•. 18ŒAmAr elAek•r• Ž” suª•r zAi–˜ÿpUŠR j“AyùgAyù h•eyù ŸWb•. 11etAmr• ŒöeyùAj“nIyù k•Aj“ k•erC.
b•As k•reb•. ŒAmAr elAek•r• inrApd• t¡Ab•uet b•As es”sb• k••j“ h•l K¼ Žb•M K¼ku•ewAr met•. es”seb•r
k•reb•. tAr• zA•–˜ÿ o zAi–˜ÿpU,R j“AyùgAyù b•As k•reb•. ek•An mUlY en”. etAmAed•r ŒA ™• ŒAÙenr mt h•eb•
19
ik••–˜Þ Ž” sk•l G•wn• G•wAr ŒAeg j“Ò˜lwAr Žb•M t• etAmAed•r epA¼Aeb•. 12elAek•ed•r epA¼Aen•
ptn G•wAet h•eb•. zh•riwek• prAˆˆS˜ÿ k•ret h•eb•. h•eb• yt(•, n• tAed•r h•A¼ c•e¢ n pir,t h•y.ù elAek•r•
20
Ž”sb• elAek•ed•r meD•Y ek•Ÿ ek•Ÿ öitiw j“l k<•AwA o b•uen• ŒAgACAr mt Ët pue¼ yAeb•.
öb•Aeh•r D•Aer P•sl b•n u eb•. etAmAed•r gAD•• Žb•M gb•Aid• 13
"etAmr• dU•red•ezr elAek•r• ŒAmAr k•em$r k•T•
pZr• Žr c•Airid•ek• G•uer eb•¼Aeb• o S•VˆAD•InB˜Aeb• ezAn/ etAmr• eysb• elAek•r• ŒAmAr k•AeC ŒAeC•
KA†ýh•Š k•reb•. etAmr• Kub• suKI h•eb•. tAr• ŒAmAr (•mt• sµpek$• j“An.®
657 iyzA”yù 33:14-34:17
14
iseyùAenr pApIr• B˜It. yAr• Bu˜l k•Aj“ k•eriCl h•eb•. tAed•r zrIr eTek• égRÞ“ eb•erAeb•. tAed•r r)˜
tAr• B˜eyù k<•ApeC. tAr• b•leC/ "Ž” Db•MsA ™k• pAh•A¼ eTek• gi¼eyù p¼eb•. 4 pAk•Aen• k•Agej“r mt
ŒAÙenr meD•Y ŒAmAed•r ek•Ÿ ik• b<•Ac•Aet pAreb•À ŒAk•Az Ùiweyù b•Þ “ h•eyù yAeb•. n(•^r• mAr• yAeb•
Ž” Œn•–˜ÿ ŒAÙenr k•AeC ek• b•As k•ret pAerÀ® Žb•M @•A(•A gAeCr pAt• b•• f¦mur pAtAr met• tAed•r
15
B˜Ael• sí mAnuexr• Œe‘r wAk•Ayù elAB˜ ed•yù ptn h•eb•. ŒAk•Aezr sb• n(•^ nX h•eyù yAeb•. 5 öBu˜
n•. tA” tAr• Ï ŒAÙenr meD•Yo b•sb•As k•ret b•leln/ "Žsb• G•web• yKn ŒAk•Aez ŒAmAr trb•Air
pAreb•. eysb• elAek•rA G•x u enyù n•/ yAr• Œ‘ elAk•ek• r)˜ þˆAr• pirˆÿ h•eb•.®
Kun k•rAr pirk•Â˜¯n•r k•T• Znet c•Ayù n•/ yAr• KArAp ed•K? öBu˜r trb•Air ”ed•Amek• ek•ew iþˆKiØt
k•Aej“r pirk•Â˜¯nAyù ŒMzýh•Š k•er n•. 16tArAo k•reb•. öBu˜ Ž”sb• elAek•ed•r opr t¡Ar ib•c•Ar j“Air
Ÿ•c•S˜îAen inrAped• b•As k•reb•. Ÿ<c•¢ ek•Â˜ñAr þˆAr• tAr• k•ereCn Žb•M tAed•r Œb••” m]&u“Y h•eb•. 6 k•Ar, öBu˜
suri(•t TAk•eb•. Ž”sb• elAek•ed•r k•AeC sb•smyù men k•ern ”ed•Am o ”ed•Aemr zh•r b•srAr Db•Mesr
j“l o KAb•Ar TAk•eb•. smyù ŽeseC. 7 sutrAM emx/ gb•Aid• pZ o zi)˜zAlI
17
etAmAed•r ec•AK rAj“Aek• t¡Ar esQª•eyRY ed•Ket x¡A¼ed•r Db•Ms k•r• h•eb•. tAed•r re)˜ ed•z pU,R h•eb•.
pAeb•. etAmr• Œenk• dU•err es” BU˜KØiw ed•Ket tAed•r c•ibR•et BU˜im ŒA•CAid•t h•eb•.
pAeb•. 18-19etAmr• etAmAed•r ŒtIetr sms´Ar k•T• 8
Ž”sb• ij“insÙil G•web• k•ArŠ öBu˜ zAiS˜ÿr smyù
B˜Ab•eb•. etAmr• B˜Ab•eb•/ "ek•ATAyù egl es” ib•ed•zIr• inD•RArŠ k•ereCn. eysb• elAek•r• iseyùAenr ib•r¨eß“
yAr• k•T• b•lel tAed•r k•T• b•uJ“tAm n•À ek•ATAyù Œ‘Ayù k•ereC tAed•r zAiS˜ÿ ed•b•Ar j“‘ öBu˜ Žk•iw
es” iB˜ned•zI k•mRI o k•r ŒAd•Ayùk•ArIr d•lÀ ek•ATAyù b•Cr eb•eC ineyù e Cn. 9 ”ed•Aemr nd•IsmUh• grm
egl es” c•err• yAr• ŒAmAed•r öitr(•• égRÙilr ŒAlk•AtArAr met• h•eb•. ”ed•Aemr mAiw h•eb• epA¼•
g,n• k•rtÀ tAr• sb•A” c•el igeyùeC.® gÞ“ek•r met•. 10sArA id•nrAt ‰ˆleb• ŒAÙn. ek•Ÿ
es” ŒAÙn enB˜Aet pAreb• n•. ”ed•Am eTek• eD•<Ayù•
ö½rV ej“r¨zAelmek• r(•• k•reb•n eb•r h•et” TAk•eb•. Ž” ed•z ic•rk•Aelr j“‘ Db•Ms
20
iseyùAenr id•ek• tAk•Ao. Ž” zh•riw ŒAmAed•r h•eyù yAeb•. elAek•r• ŒAr k•Ken• Ï ed•ezr mD•Y id•eyù
D•mRIyù C¢iwr id•enr j“‘. ej“r¨zAelemr id•ek• tAk•Ao yAtAyùAt k•ret pAreb• n•. 11pAiK Žb•M (u•@• öA,Ir•
y• Žk•iw suª•r ib•šAemr j“Ayùg•. ej“r¨zAelm Žk•w• Ž” ed•zek• d•Kl k•er eneb•. ep<c•• o d¡•A¼k•Aek•r•
t¡Ab•ur met• yAek• k•Kno srAen• yAeb• n•. ey esKAen b•sb•As k•reb•. ib•zž ] lAr iP•et Žb•M ib•‹Ai•–˜ÿr
eperk•Ùil tAek• inid$•X j“AyùgAyù D•er ereKeC tAed•r pATr id•eyù es” ed•zek• mAp• h•eb•. 12oKAnk•Ar entAr•
k•Kno Ÿpe¼ eP•lA yAeb• n•. tAr d•i¼Ùil k•Ken• Žb•M s•µ˜ÌA•–˜ÿ elAek•r• zAsn k•rb•Ar mt ik•C¢ pAeb•
iC¡e¼ yAeb• n•. 21-23k•Ar, öBu˜ sbR•zi)˜mAn esKAen n•. tAr• sb•A” gt h•eyù TAk•eb•.
13
reyùeCn. Ž” ed•z eCAw o b•¼ nd•I eb•iXt j“Ayùg•. smˆS˜ÿ˜ suª•r b•Ai¼Ùilet k<•Aw• o b•‘ eJ“ApJ“A¼
ik••–˜Þ Ž” nd•IÙilet zߨr enQk•• b•• zi)˜zAlI j“Ah•Aj“ j“›˜åAeb•. b•‘ ku•ku•r o ep<c•• es sk•l b•Ai¼et b•sb•As
TAk•eb• n•. etAmr• yAr• Ž” enQek•AÙelAet k•Aj“ k•reb•. b•‘ j“•–˜Þr• esKAen b•As k•reb•. b•¼ pAiKr•
k•rC/ tAr• Ž” d•i¼Ùil ineyù k•Aj“ k•r• b•Þ“ k•er oKAen gij“eyù oW• G•Aesr meD•Y b•As k•reb•. 14b•‘
id•et pAer•. etAmr• mAS˜Þlek• yeTX zi)˜zAlI k•ret ib•¼Aelr• b•‘ ku•ku•err seÒ˜ Žk•sAeT b•As k•reb•.
pAerA nA. etAmr• etAmAed•r pAl Kulet pAreb• n•. b•‘ CAgl tAed•r b•Þu“ed•r fAk•eb•. inzAc•r pZr•
k•Ar, öBu˜ ŒAmAed•r ib•c•Ark•. öBu˜ ŒAmAed•r ib•iD• esKAen K<eu j“ pAeb• ib•šAmS˜îl. 15esKAen sAepr• b•As•
öe,tA. öBu˜” ŒAmAed•r rAj“•. itin ŒAmAed•r r(•• b<•AD•eb•. tAr• esKAen ifm pA¼eb•. tArA CAyùAyù ŒAšyù
k•ern. tA” itin ŒAmAed•r yeTX sµpd• ed•eb•n. eneb• Žb•M esKAen ifm eP•AwAeb•. ik••–˜Þ b•Aj“pAKIrAo
Žmnik• pÒu˜ elAek•rA yuß“ eTek• öc•¢r sµpd• lAB˜ esKAen Žek•r pr Žk• Žes ju“web•.
k•reb•. 24esKAen b•As k•r• ek•Ano elAk•” b•leb• n• 16
öBu˜r b•”iwr meD•Y K<uej“ ed•K Žb•M p¼. Žk•wA
ey ''ŒAim r¨©Í.® pApmu)˜ elAek•rA” esKAen b•As ij“inxo b•Ad• yAeb• n•. esKAen elK• ŒAeC ey Ï
k•reb•. sk•l öA,Ied•r Žk•j“no iniü‚H h•eb• n•. Žk•j“no
sÒ˜Ih•In h•eb• n•. ö½Vr Ž” ŒAed•z id•eyùeCn Žb•M
ö½rV tA¡ r •zߨed•r zAiS˜ÿ ed•eb•n ö½Verr ŒA ™• tAed•r Žk•i^t k•ereC. 17ö½Vr isß“A–˜ÿ˜
smˆS˜ÿ j“AitsmUh•/ ŒAmAr k•T• ezAn? Kub• k•AeC ineyùeCn tAed•r sµ•VˆeÞ“• itin ik• k•reb•n. tArpr
34 Žes etAmAed•r Ž” k•T• ezAn• Ÿic•í. p]iTb•Ir
Žb•M p]iTb•Ir sb• elAek•r• Ž”sb• k•T• ezAn. 2öBu˜
ö½Vr tAed•r j“‘ Žk•w• j“Ayùg• inbR•Ac•n k•reb•n.
ö½Vr Žk•iw giØ ek•ew tAed•r j“Ayùg• ed•iKeyù ed•eb•n.
smˆS˜ÿ j“Ait Žb•M tAed•r qs‘ed•r öit ß*uß “. itin sutrAM öA,IrA es” j“AyùgAek• ic•rk•Aelr j“‘ d•Kl
tAed•r sk•lek• Db•Ms k•reb•n. itin tAed•r h•tYA k•er eneb•. esKAen tAr• b•sb•As k•reb• b•Cerr pr
k•rAeb•n. 3tAed•r ed•h•Ùil b•A”er C¡¢e¼ eP•el ed•oyù• b•Cr.
iyzA”yù 35:1-36:10 658
ö½rV tA¡ r elAek•ed•r ŒArAm ed•eb•n zh•rÙilek• prAˆS˜ÿ˜ k•ern. 2 snaeh•rIb• ib•zAl esnAd•l
ZÅk• mr¨BU˜im Kuiz h•eyù ŸWeb•. mr¨BU˜im sh• t¡Ar esnApitek• ej“r¨zAelemr rAj“• ih•iâ•eyùr
35
2
ŒAniª•t h•eb• Žb•M eb•e¼ ŸWeb• Pu•elr met•.
mr¨BU˜im pirpU,R h•eb• Pu•elr b•AgAen Žb•M inej“r
ib•r¨eß“ pAiWeyùiCeln. esnApit o tAr esnAd•l
lAKIz tYAg k•er ej“r¨zAelem yAyù. tAr• eD•ApAr
KuzIr k•T• ök•Az k•reb•. men h•eb• eyn mr¨BU˜im mAeW yAoyùAr peT ey Ÿ•c•tr puâ•irnIiw ŒAeC tAr
ŒAneª• nAc•eC. mr¨BU˜im Ÿ%r ”•S•ˆó Aeyùelr pA”n gAeCr j“elr nelr k•AeC eTemiCl.
3
j“‘ ib•KYAt ilb•AenAenr b•nAÇ•ˆelr metA” suª•r ej“r¨zAelm eTek• esnApitr seÒ˜ k•T• b•let
h•eyù ŸWeb•. mr¨BU˜im menArm h•eyù ŸWeb• k•imRl pAh•A¼ itnj“n mAnux yAyù. Žr• iCeln ih•i˜ð˜eyùr pu^
o zAerA, ŸptYk•Ar met•. Žw• G•web• k•ArŠ sb• ”ilyùAk•Im/ ŒAseP•r pu^ eyAyùAh• o izb•n a . ”ilyùAk•Im
elAek•r• öBu˜r ŒpAr mih•m• ed•Ket pAeb•. ŒAmAed•r iCeln öAsAed•r pirc•Alk•. eyAyùAh• iCeln nTIr(•k•
ö½Verr esQª•y$ mAnux ed•Ket pAeb•. Žb•M izb•an iCeln rAj“pirb•Aerr sic•b•.
3 4
ébR•l b•Aæek• z)˜ k•r. ébR•l h•¡Aw¦ek• z)˜ k•r. esn•pit tAed•r b•ll/ "ŒzUerr mh•An rAj“• y•
4
elAek•r• B˜It o ib•‹A–˜ÿ. es”sb• elAek•ed•r b•l/ b•eln t• ih•iâ•yùek• igeyù b•l. k•TAw• h•lÉ
''z)˜ h•o? B˜It h•eyùA n•?¾¾ ed•K/ etAmAed•r ö½Vr
ŒAseb•n Žb•M etAmAed•r zߨed•r zAiS˜ÿ ed•eb•n. itin etAmr• k•Aed•r k•AC eTek• sAh•AyY pAb•Ar
ŒAseb•n Žb•M etAmAed•r purSˆ˜ð t] k•reb•n. öBu˜ ŒAseb•n ŒAz• k•rÀ 5 ŒAim b•il/ etAmr• yid• (•mt• o
Žb•M etAmAed•r r(•• k•reb•n. 5 tKn ŒÞ“• mAnuexr• suprAmezRr sAh•AeyY yuß“ k•rAr opr ŒAS˜îAzIl
ec•AeK ed•Ket pAreb•. tAed•r ec•AK Kuel yAeb•. tKn h•oÐ esw• tKn h•eb• ŒöeyùAù j“nIyù. osb• ik•C¢”
b•iD•rr• Znet pAeb•. tAed•r k•An Kuel yAeb•. 6pÒu˜ nyù/ inCk•” b•uil mA^. ŽKn ŒAim j“Anet c•A”
mAnuxr• h•ire,r met• enec• ŸWeb• Žb•M yAr• ŽKn ey k•Ar opr etAmrA Žt inB˜$r k•rC ey
k•T• b•let pAer n• tAr• egeyù ŸWeb• sueKr sÒ˜It. ŒAmAr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•ret c•AoÀ 6etAmr•
b•se–˜ÿr j“l yKn mr¨BU˜imet öb•Aih•t h•eb• tKn” ik• men k•r imzr etAmAed•r sAh•AyY k•reb•À
Žsb• G•web•. b•s•–˜ÿ enem ŒAseb• ZÅk• j“imet. 7ŽKn imzr B˜A[˜• lAiWr met•. etAmr• yid• smTRenr
elAek•rA mrIic•k•Aek• ed•KeC j“elr met• ik••–˜Þ es” j“‘ es” lAiWr opr B˜r d•Ao/ teb• Žw•
smyù ŒAseb• ök]•t j“löb•Ah•. ZÅk• j“imet ku•eyù• etAmAed•r ŒAG•At k•reb• Žb•M etAmAed•r h•Aetr
TAk•eb•. mAiwr tl• eTek• j“l in>s]t ] h•eb•. Žk•smyù meD•Y get$r s]iX k•reb•. imzerr rAj“• P•erQe,r
eyKAen b•‘ j“•–˜Þr• rAj“ ׈ k•rt esKAen lµ•Vˆ• j“lj“ opr sAh•AeyYr ib•xeyù ek•Ÿ” ŒAS˜î• rAKet
Ÿi•¶“õd• j“›˜åAeb•. pAer n•.
8 7
es” smeyù esKAen Žk•w• rAˆS˜ÿ• h•eb•. Ž” d•IG•$ ik••–˜Þ etAmr• h•yeù t• b•let pAer•/ "ŒAmr•
s¼k•ek• ''pib•^ s¼k•¾¾ nAem ŒiB˜ih•t k•r• h•eb•. ŒAmAed•r öBu˜ ö½Verr opr sAh•AeyYr b•YApAer
pApI mAnuxedr• es” pT id•eyù h•¡Awet Œnumit ed•oyù• ŒAS˜îAzIl.® ik••–˜Þ ŒAim j“Ain eyKAen elAek•r•
h•eb• n•. eysb• inebR•AD• elAek•r• ö½Verr k•T• ib•½VAs öBu˜r ŸpAsn• k•rt es”sb• eb•d•I Žb•M pib•^
k•er n• tAr• es” rAS˜ÿ• id•eyù h•¡Awet pAreb• n•. S˜îAnÙilek• ih•iâ•yù Db•Ms k•ereC Žb•M ih•iâ•yù
Žk•mA^ B˜Ael• elAek•rA” es” peT h•¡AwAr eyAgY iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelemr elAek•ed•r b•leC/
h•eb•. 9es” rAˆS˜ÿAyù ek•An ib•pd• TAk•eb• n•. mAnuxek• "etAm•ed•r ZD•u m A^ ej“r¨zAelemr Ž”
ŒAG•At k•rAr j“‘ es” rAˆˆS˜ÿAyù ek•An isMh• TAk•eb• eb•d•Iiwet ŸpAsn• k•r• Ÿic•í.®
n•. es” rAˆS˜ÿAyù ek•An B˜yù¿•r j“•–˜Þ TAk•eb• n•. ö½Vr 8
yid• etAmr• ŽKno yuß“ k•ret c•Ao teb•
þˆAr• ey sb• elAek•r• r(•• epeyùeC tArA” Ï pT ŒAmAr minb• ŒzUred•r sèAw etAmAed•r seÒ˜
id•eyù h•¡Aweb•. 10ö½Vr t¡Ar elAek•ed•r mu)˜ k•reb•n. c•¢i)˜b•ß“ h•eb•n. ŒAim öitš¨it k•riC etAmr•
es”sb• elAek•r• t¡Ar k•AeC iP•er ŒAseb•. es” yid• eG•A¼Ayù c•¼Ar j“‘ yeTX mAnux ej“AgA¼
elAek•r• yKn iseyùAen ŒAseb• tKn tAr• Kuiz h•eb•. k•ret pAr teb• ŒAim etAmAed•r yueß“r j“‘
mAnuxÙil ic•rk•Aelr met• suKI h•eb•. tAed•r suK 2/000 eG•A¼• ed•b•. 9 ik••–˜Þ tb•ou etAmr• ŒAmAr
h•eb• tAed•r mATAr rAj“muk•u ewr met•. ŒAnª• o KuzIet mineb•r inîˆS˜ÿerr ek•An esnAnAyùk•ek•o prAS˜ÿ
tAr• pirpU,R h•eyù ŸWeb•. é>K o yˆ–˜¤,• tAed•r k•AC k•ret pAreb• n•. tb•u ek•n etAmr• imzerr
eTek• dU•er/ Œenk•dU•er c•el yAeb•. rTsmUh• o Œ½VAerAh•I esn•b•Aih•nIr opr inB˜$r
k•rÀ
ŒzrU ed•r iyh•dÝ •• ŒAß*m, 10
ŽKn etAmr• ik• men k•r ŒAim öBu˜r
iyh•dÝ ••r rAj“• ih•iâ•eyùr 14 b•Cerr rAj“ ˆ× k•Ael
36 ŒzU err rAj“• sna eh•rIb• iyh•Ý d••r éeB˜$†
sAh•AyY CA¼A” Ž” ed•z Db•Ms k•ret ŽesiCÀ
öBu˜ ŒAmAek• b•eleCn/ "Ž” ed•ziw ŒAß*mŠ
ngrÙilet yuß“ k•ret igeyùiCeln. snaeh•rIb• es” k•r Žb•M ŽwAek• Db•Ms k•r.®
659 iyzA”yù 36:11-37:10
11 21
tKn ”ilyùAk•Im/ izb•an o eyAyùAh• esnApitek• ik••–˜Þ ej“r¨zAelemr elAek•rA nIrb• h•eyù TAk•l
b•eln/ "Œnuýh• k•er ŒAmAed•r seÒ˜ ŒrAmIyù B˜AxAyù eyeh•&u“ rAj“• ih•iâ•yù ined$•z id•eyùeCn eseh•&u“ tAr•
k•T• b•lun. ŒAmr• Ž” B˜AxA b•uiJ“. iyh•Ýd••r B˜AxAyù esnApitek• ik•C¢” b•ll n•. k•ArŠ rAj“Ar ŒAed•z
ŒAmAed•r seÒ˜ k•T• b•leb•n n•/ k•ArŠ zh•err iCl/ ''tAek• ik•C¢ eb•Ael• n•.¾¾
ed•oyùAelr opr ey elAek•r• b•es ŒAeC tArA ŒApnAr 22
tArpr öAsAed•r pirc•Alk• ”ilyù A k•Im
k•T• Znet pAeb• Žb•M b•uJ“et pAreb•.® 12ik••–˜Þ :ih•i˜ð˜eyùr pu^ò/ rAj“pirb•Aerr sic•b• izb•n Žb•M
esnApit b•ll/ "ŒAmAr öBu˜ ZD•umA^ etAmAed•r o nTIr(•k• eyAyùAh• :ŒAseP•r pu^ò ih•iâ•eyùr k•AeC
etAmAed•r mineb•r seÒ˜ k•T• b•let pAWAn in. ŒAmAr egeln. t¡Ar• inej“ed•r é>K ök•Az k•rb•Ar j“‘
minb• öAc•Ier b•es TAk•• elAek•ed•r seÒ˜o k•T• b•let t¡Aed•r j“AmAk•Ap¼ iC¡e¼ eP•leln. t¡Ar• ih•iâ•yùek•
ined$•z id•eyùeCn. Ïsb• elAek•ed•r j“‘ yeTX KA† o ŒzUerr yAb•tIyù b•)˜b•Y ezAnAeln.
j“l TAk•eb• n•. etAmAed•r met•/ oed•ro inej“ed•r
b•j$“Y pd•ATR o inej“ed•r ö•S•óˆAb• eKet h•eb•.® ih•iâ•yù ö½eV rr k•AeC sAh•AyY öATIR
13
tKn esnApit ”æd•I B˜AxAyù ej“Aer ec•i¡ c•eyù ŸWl/ rAj“• ih•iâ•yù Ïsb• G•wnAr k•T• ZeniCeln.
14
"mh•An rAj“•/ ŒzUerr rAj“Ar b•At$• ezAnÉ 37 tArpr itin t¡Ar é>K ed•KAenAr j“‘ inej“r
epAzAk• iC¡e¼ eP•leln. tArpr ih•iâ•yù é>eKr ib•ezx
ih•iâ•yùek• etAmAed•r Wk•Ab•Ar sueyAg id•o epAzAk• preln Žb•M öBu˜r miª•er egeln. 2 ih•iâ•yù
n•. ŒAmAr (•mt• eTek• es etAmAed•r b<•Ac•Aet öAsAed•r pirc•Alk• ”ilyùAk•Im/ rAj“pirb•Aerr sic•b•
pAreb• n•. 15ih•i â•eyùr k•T• ib•½VAs k•r n•. es izb•an o yAj“k•ed•r meD•Y öb•I,ed•r ŒAemAesr pu^
b•leb•/ 'öBu ˜ r öit ŒAS˜î A zIl h•o? öBu˜ B˜Ab•b•Ad•I iyzA”yùr k•AeC pAWAeln. t¡Ar• é>K öd•zRenr
ŒAmAed•r r(•• k•reb•n. öBu˜ ŒzUred•r rAj“Aek• j“‘ ib•ezx epAzAk• periCl. 3Ž¡r• iyzA”yùek•
Ž” zh•rek• prAS˜ÿ k•ret ed•eb•n n•.¾ Žsb• b•leln/ "rAj“• ih•iâ•yù tAed•r ŒAed•z id•eyùeCn ey
k•T• ib•½VAs k•reb• n•. ŒAj“ é>K o k•X eB˜Aegr ib•ezx id•n. ŒAj“ek•r
16
etAmr• ih•iâ•eyùr osb• k•T• ZenA n•. id•niw h•eb• Kub• é>eKr. ŒAj“ek•r id•nw• h•eb• es”
ŒzUr rAj“Ar k•T• ezAn. ŒzUr rAj“• b•eln/ id•nwAr met• yKn ek•An izZr j“›˜åAenAr smyù h•eyù
"ŒAmAed•r c•¢i)˜ k•r• Ÿic•í. etAmr• zh•err yAeb• ŒTc• mAeyùr zrIr eTek• eb•ireyù ŒAsAr met•
b•A”er ŒAmAr k•AeC Žes•. tKn sb• mAnux” b•lzAlI n• h•oyùAyù es eb•erAet pAreb• n•. 4 esnApitr
G•er eP•rAr j“‘ mu)˜ h•eb•. öetYk• mAnux minb•/ ŒzUred•r rAj“• tAek• j“Ib••–˜ÿ ö½Vrek• ib•@äp
tAr b•AgAn eTek• @•A(•• KAoyùAr ib•xeyù mu)˜ k•ret pAiWeyùeC. etAmAed•r öBu˜ ö½Vr h•yùet• Ïsb•
h•eb•. Žb•M öetYk• mAnux” tAr f¦mr u gAC eTek• ib•xyùÙil Zneto pAern. öBu˜ h•yùet• ömAŠo
f¦mur eKet pAreb•. öetYk• mAnux tAr inej“r k•reb•n ey zߨr• Bu˜l k•reC. sutrAM eysb• elAek•r•
ku•eyù• eTek• j“l pAn k•ret pAreb•. 17ytid•n eb<•ec• ŒAeC tAed•r j“‘ öATRn• k•r.®
py$•–˜ÿ ŒAim n• ŒAsb• Žb•M etAmAed•r öetYk•ek• 5-6
rAj“• ih•iâ•eyùr ŒAiD•k•Airk•r• iyzA”yùr k•AeC
etAmAed•r inej“ed•r ed•ezr met• Žk•iw ed•ez ŸpiS˜ît h•n. iyzA”yù tAed•r b•leln/ "etAmr•
ineyù eyet pArb•/ ttid•n pyR•–˜ÿ etAmrA Žw• etAmAed•r minb• ih•iâ•yùek• j“AnAoÉ öBu˜ b•eln/
k•ret pAreb•. es” n&u“n ed•ez etAmr• B˜Al 'esnApitr k•T• Zen B˜It h•et h•eb• n•? ŒzUr
zs´ o n&u“n @•A(•Ars/ r¨iw o @•A(•Ar b•AgAn rAej“r ''nAb•Alk•r•¾¾ ŒAmAr nAem eysb• ku•ís• k•ereC
pAeb•.® esÙil ib•½AV s k•reb• n•. 7 ed•eK• ŒAim ŒzUerr ib•r¨eß“
18
ih•iâ•yùek• etAmAed•r ötAr,• k•ret id•o Žk•iw ŒA ™• pAWAb•. ŒzUerr rAj“• tAr ed•ezr ib•pd•
n•. es b•el/ "öBu˜ ŒAmAed•r r(•• k•reb•.® sµpik$•t Žk•iw stk$•b•At$• pAeb•. sutrAM es tAr
ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r ij“|•As• k•ir/ Œ‘ ed•z ed•ez iP•er yAeb•. es” smeyù ŒAim tAek• tAr ed•ez”
smUeh•r ek•An ed•b•t• ik• ŒzUred•r rAj“Ar h•At trb•Airr ŒAG•Aet h•tY• k•rb•.®¾
eTek• tAed•r ed•zsmUh• r(•• k•ret s(•m
h•eyùeCÀ n•? 19h•mAetr o ŒpRed•r ed•b•tAr• ŒzrU esnAr ej“r¨zAelm tYAg
8-9
ek•ATAyùÀ tAr• prAˆS˜ÿ? sP•b•Riyùemr ed•b•tArA rAj“• ŒzUr Žk•iw Kb•r epl. es” Kb•er b•l•
ek•ATAyùÀ tArA prAij“t h•eyùeC. tArA ik• iCl/ "kU•zed•ezr rAj“• ith$•k•> etAmAr seÒ˜ yuß“
zmiryùAek• ŒAm•r (•mt• eTek• r(•• k•eriClÀ k•ret ŒAseC.® sutrAM ŒzUrrAj“ lAKIz tYAg k•er
n•? 20Œ‘ ed•zsmUeh•r ek•An ed•b•t• ik• ŒAmAr ilb•na • c•el egeln. esnApit Ž” b•At$• epeyù ilb•na Aet
h•At eTek• tAed•r ed•z r(•• k•ereCÀ nA? öBu˜ yuß “rt ŒzUrrAej“r k•AeC c•el egeln. es ih•iâ•eyùr
ik• ej“r¨zAelmek• ŒAmAr h•At eTek• r(•• k•AeC dU•t pAWAl. dU•tek• b•ll/ 10"&u“im iyh•Ýd•A rAj“
k•ret pAernÀ n•?® ih•iâ•yùek• Ž” k•T•Ùil b•lÉ
iyzA”yù 37:11-30 660

etAmr• ey ö½Verr opr ŒAS˜îAzIl tAr ŒzU e rr rAj“•/ iseyù A enr ku • mArI k•‘•
þˆAr• eb•Ak•• h•eyù• n•. Žk•T• b•l n• ey/ "ö½Vr :ej“r¨zAelmò etAmAek• Ùr¨ ׈pU,R b•el men k•er n•.
ej“r¨zAelmek• ŒzUrrAej“r k•AeC prAij“t etAmAr j“‘ es h•Aes. ej“r¨zAelm k•‘•/ etAmAek•
h•et ed•eb• n•. ineyù es mj“• k•er.
23
ik••–˜Þ &u“im k•Aek• ŒpmAn o ib•@äp k•erCÀ k•Ar
11
etAmr• ZenC ŒzUerr rAj“• Œ‘A‘ ib•r¨eß“ &u “ im k•T• b•elCÀ &u “ im ”•S•ó ˆ Aeyù e lr
ed•ezr ik• Œb•S˜î• k•ereC. es tAed•r sµpU,R pib•^temr” ib•erAD•I iCel. &u“im Žmn h•Ab•B˜Ab• k•rel
Db•Ms k•ereC. tAh•el etAmr• ik• erh•A” pAeb•À eyn &u“im ö½Verr ec•eyù Œenk• B˜Ael•.
12
n•? tAed•r es” ed•b•tAr• ik• tAed•r r(•• 24
&u“im etAmAr ŒAiD•k•Airk•ed•r öBu ˜ / ŒAmAr
k•eriClÀ n•? ŒAmAr pUbR•pur¨xrA” tAed•r ö½Vrek• ib•@äp k•ret pAiWeyùiCel. &u“im b•eliCel/
sk•lek• Db•Ms k•ereC. tAr• egAx,/ h•Ar,/ "ŒAim Kub• (•mtAsµpå. ŒAmAr b•æ yuß“yAn ŒAeC.
erísP• Žb•M tl>sr inb•AsI Žd•enr elAek•ed•r ŒAmAr zi)˜ id•eyù ” ŒAim ilb•AenAnek• prAS˜ÿ
13
Db•Ms k•ereC. h•mAetr rAj“• ek•ATAyùÀ k•eriClAm. ŒAim ilb•AenAenr sebb•$A•c• pb•Ret ŒAerAh•Š
ŒpRed•r rAj“• ek•ATAyùÀ sP•bR•iyùm ngerr rAj“• k•eriClAm. ŒAim ilb•AenAenr mh•An gACÙilek• ek•ew
ek•ATAyùÀ ek•ATAyù eh•n• o ”bb•Ar rAj“•À tAr• eP•el id•eyùiClAm. ŒAim Ÿ•c•tm pbR•tÙilet Žb•M
sk•el” ib•nAzöAˆ ¹ˆ ÿ ? tAr• sk•el” Db•Ms Œrˆe,Yr gB˜Irtm ŒMez ŽesiClAm.
25
h•eyùeC. ŒAim kU•psmUh• Knn k•eriClAm Žb•M n&u“n j“Ayùg•
eTek• j“lpAn k•eriClAm. ŒAim ŒAmAr h•Aetr tAlu
ö½eV rr k•AeC ih•iâ•eyrù imnit id•eyù imzerr nd•Iek• zUnY k•er id•eyùiClAm Žb•M Ï
14
ih•iâ•yù b•At$Ab•Ah•ek•r h•At eTek• ic•iWÙelA ineyù ed•ezr opr eh•¡ew igeyùiClAm.®
p¼eln. tArpr itin öBu˜r miª•er egeln. tArpr 26
ŒAim y• b•eliClAm &u“im ik• t• ezAninÀ ''ŒAim
itin ic•iWÙelA Kuel öBu˜r sAmen rAKeln. ih•iâ•yù :ö½Vrò Œenk•id•n ŒAeg pirk•Â˜¯n• k•eriClAm. ŒAim
15

öBu˜r k•AeC öATRnA Zr¨ k•reln. b•lelnÉ öAc•Ink•Ael” pirk•Â˜¯n• k•eriClAm. Žb•M ŽKn ŒAim
t• G•wAb•. ŒAim etAmAed•r zi)˜zAlI zh•rÙilek•
16
sbR•zi)˜mAn öBu˜/ ”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr/ ŒApin eB˜e[˜ eP•let Žb•M esÙilek• pATerr ˆ S˜ÿeà p pir,t
k•räb• dU•ted•r oper rAj“•r mt b•es reyùeCn. k•ret id•eyùiClAm•.
27
ŒApin/ Žk•mA^ ŒApin” p]iTb•Ir sb• rAej“Yr Ž” zh•rÙilr elAk•ÙelAr ek•An (•mt• iCl
zAsk•. ŒApin” p]iTb•I o S•VˆegRr s]iXk•t$•. nA. tAr• iCl B˜It o ib•‹A•–˜ÿ. tAed•r Œb•S˜îA Žmn
17
öBu˜ Œnuýh• k•er ŒAmAr k•T• Znun. öBu˜/ h•eyùiCl eyn ŽKuin oed•r öAyù G•Aesr mt ek•ew
ec•AK emel b•At$Aiwr id•ek• tAk•An. j“Ib••–˜ÿ ö½Vr/ eP•lA h•eb•. b•Ai¼r P•Awel gij“eyù oW• G•As eymn
ŒApnAek• ŒpmAn k•rb•Ar j“‘ snaeh•rIb• eysb• b•¼ h•b•Ar ŒAeg mer yAyù/ etmin” zh•rb•AsIed•r Œb•S˜î•
k•T• ileKeCn esÙil d•yùA k•er Znun. iCl.
18
ŽwA” stY/ öBu˜. ŒzUerr rAj“• es”sb• 28
ŒAim etAmAed•r yueß“r ib•xyù sb• j“Ain. ŒAim
19
ed•zÙilek• ib•nAz k•ereC. es”sb• ed•ezr etAmAed•r ib•šAemr ib•xeyùo j“Ain. yKn etAmr• yueß“
mUi%$ed•ro ŒzUrrAj“ pui¼ˆeyùeC. ik••–˜Þ tAr• yAo tAo ŒAim j“Ain. ŒAim j“Ain k•Kn etAmr• yuß “•
sitYk•Aerr ed•b•t• iCl n•. tAr• iCl ek•b•l eTek• iP•er ŒAs. k•Kn etAmr• ŒAmAr opr ereg
mAnuexr qtir k•AW o pATerr mUi%$. es” igeyùiCel tAo ŒAim j“Ain.
29
k•Are,” ŒzU r rAj“ tAed•r Db•Ms k•ret ç<•/ etAmr• ŒAmAr opr ereg iCel. ŒAim
eperiCl. 20ik••–˜Þ ŒApin” öBu˜ ŒAmAed•r ö½Vr? etAmAed•r gibR•t ib•@•äp ZeniC. tA” ŒAim etAmAed•r
sutrAM ŒzUrrAej“r k•b•l eTek• ŒAmAed•r r(•• nAek• lAgAm ed•b•. Žb•M mueK lAgAb• D•Atb• lAgAm.
k•r¨n. tAh•el Œ‘A‘ smˆS˜ÿ ed•zÙilo j“Anet tArpr etAmrA ey pT id•eyù ŽesC es” pT id•eyù”
pAreb• ey ŒApin” öBu˜/ ŒApin” Žk•mA^ ö½Vr. etAmAed•r eP•rAb•.®¾

ih•iâ•yeù k• ö½eV rr Ÿ%r ih•iâ•yeù d•r öit öB˜u r b•AtA$


21
tKn ŒAemAesr pu^ iyzA”yù ih•iâ•eyùr Ž” b•At$A 30
tKn öBu˜ ih•iâ•yùek• b•leln/ "ŒAim etAmAek•
pAWAeln. b•At$Aiwet itin b•leln/ "öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr Žk•iw ic•H ed•KAb•. es” ic•H ömAŠ k•reb• ey Ž”
ö½Vr b•eleCn/ 'etAmr• ŒzUerr rAj“• snaeh•rIeb•r k•T•Ùil sitY. etAmrA b•Ij“ b•pn k•ret s(•m
b•At$Ar ib•xeyù ŒAmAr k•AeC ey öATRn• k•eriCel ŒAim iCel n•/ ŒtŽb• Ž” b•Cr etAmr• gt b•Cerr zs´
t• ZeniC.¾ eTek• ŒApin” j“mAen• zs´ KAeb•. ik••–˜Þ itn b•Cer”
22
"Žw• h•l snaeh•rIeb•r ib•xeyù öBu˜r b•At$AÉ &u“im etAmAr inej“r ek•An b•Ij“ eTek•” KAb•Ar met•
661 iyzA”yù 37:31-38:15
P•sl pAeb•. &u“im” es” b•Ij“Ùil lAgAeb• Žb•M yeTX öATRnA ZeniC. ŒAim etAmAr ec•AeKr j“l ed•eKiC/
pirmAeŠ KA†zs´ pAeb•. &u“im @•A(•AgAC erApŠ k•reb• tA” ŒAim etAmAr ŒAyùu ŒAer• 15 b•Cr b•Ai¼eyù ed•b•.
6
Žb•M tAr P•l KAeb•. ŒAim etAmAek• Žb•M Ž” zh•rek• ŒzUr rAej“r h•At
31
"iyh•Ý d •• pirb•Aerr sd•s´r• yAr• pAileyù eTek• r(•• k•rb•.®¾
22
igeyùiCl Žb•M yAr• j“Iib•t reyùeC tAr• ŒAb•Ar b•A¼et *A ik••–˜Þ ih•iâ•yù iyzA”yùek• ij“e|•s k•reln/
TAk•eb•. tAr• h•eb• es” sb• gAeCed•r mt yAed•r "öBu˜r k•AC eTek• Žmn ik• se¿•t epeyùeCn ey tAr
izk•¼ mAiwr Œenk• gB˜Ier TAek• ŒAr P•l TAek• eTek• ömAi,t h•yù ŒAim ŒAb•Ar B˜Ael• h•eyù ŸWb•À
mAiwr oper. 32k•Ar, ŽKno ek•Ÿ ek•Ÿ eb<•ec• TAk•eb•. ik• es” se¿•t yAr eTek• eb•AJ“• yAeb• ey ŒAim
tAr• ej“r¨zAelemr b•A”er c•el yAeb•. iseyùAn pbR•t ŒAb•Ar öBu˜r miª•er• eyet s(•m h•b•À®
eTek• j“Iib•tr• ŒAset TAk•eb•.® sb•Rzi)˜mAn öBu˜r 7
öBu˜ yA yA k•reb•n b•eliCeln t•r j“‘ Ž”
gB˜Ir B˜AelAb•As• Ž”sb• G•wAeb•. es” öBu˜r se¿•t ic•HÉ 8 "etAmAr smyù in,RAyùk•
33
tA” öBu˜ ŒzUerr rAj“Ar ib•xeyù Žk•T• b•elnÉ esQrG•i¼ ŒAh•esr is¡i¼r id•ek• tAk•Ao. d•z p• ipiCeyù
"es Ž” zh•er ŒAseb• n•. es Ž” zh•err id•ek• ŒAsAr j“‘ ŒAim is¡i¼et CAyùA qtrI k•riC. sUeyRr
tIr C¡¢¼eb• n•. es Ž” zh•er tAr b•m$ ŒAneb• n•. CAyù• d•z D•Ap iP•er yAeb• eyKAen ŒAeg esiw iCl.®
21
Ž” zh•rek• ŒAß*mŠ k•ret es iFib• b•AnAeb• n•. *A es” smyù iyzA”yù ih•iâ•yùek• b•leln/ "&u“im
34
es tAr ŒAsAr peT iP•er yAeb•. es Ž” zh•er f¦mur P•l eT<et• k•er etAmAr (•t G•Aeyùr opr
iP•er ŒAseb• n•. öBu˜ Ž”sb• b•eln? rAK. tArpr &u“im suS˜î h•eyù ŸWeb•.®
35 9
ŒAim Ž” zh•riwek• inrAp%• o sur(•• ed•b•. ih•iâ•yù suS˜î hoyùAr pr ic•iW eleKn. ic•iWiw h•lÉ
ŒAim ŒAmAr inej“r j“‘ Žb•M esb•k• d•AyùUed•r j“‘ 10
ŒAim men men b•eliClAm b•]ß“ h•b•Ar j“‘ b<•Ac•b•.
Žsb• k•rb•.® teb• es” smyùw• iCl ŒAmAr m]&u“YpTyA^I elAek•ed•r
met• pAtAelr P•wek• yAoyùAr smyù. ŽKn ŒAmAr
36
es” rAet öBu˜r dU•t ŒzUerr izib•er igeyù smˆS˜ÿ smyù ŒAim esKAen” Œitb•Aih•t k•rb•.
11
1/85/000 elAk•ek• h•tY• k•reln. sk•Ael ŸeW sutrAM ŒAim b•eliClAmÉ "j“Iib•ted•r ed•ez ŒAim
elAek•r• ed•Kl ey c•Airid•ek• zb•ed•h• C¼Aen•. 37tA” ŒAr k•Kno öBu˜ ”yùAek• ed•Ket pAeb•• n•. ŒAim
ŒzUrrAj“ snaeh•rIb• nInb•Iet iP•er igeyù esKAen” ŒAr k•Kno p]iTb•Iet elAek•ed•r j“Iib•t ed•Ket pAb•
b•sb•As k•r• Zr¨ k•rl. n•.
38 12
Žk•id•n snaeh•rIb• tAr ed•b•t• ine•xAœ ek•r miª•er ŒAmAr j“Ib•nek• tCnC k•er ŒAmAr k•AC eTek•
igeyù t•r ŸpAsn• k•riCl. es”smyù tAr é” pu^ sireyù enoyù• h•eyùeC. t¡AtI eymn t¡At eTek• k•Ape¼r
Œ@•eµ•ålk• o zerísr tAek• trb•Airr ŒAG•Aet h•tY• w¦k•er• ek•ew enyù etmn k•er ŒAim ŒAmAr j“Ib•nek•
k•rl. tArpr tAr• ŒrArw ed•ez pAlAl. ŒAr ek•ew eCAw k•eriC. Žk•id•en” ŒApin ŒAmAyù ezx
snaeh•rIb• pu^ Žsr-h•e£•An ŒzUerr n&u“n rAj“• h•l. k•er id•eyùeCn.
13
sArArAt D•er ŒAim isMeh•r mt ic•ík•Ar k•er
ih•iâ•eyrù ŒsS
u ˜t
î A ek<•ed•iClAm. ik••–˜Þ isMeh•r h•A¼ KAb•Ar mt ŒAmAr
es” smyù ih•iâ•yù ŒsuS˜î h•eyù m]t öAyù h•eyù
38 pe¼iCeln. ŒAemAesr B˜Ab•b•Ad•I iyzA”yù t¡Aek•
ed•Ket yAn.
sb• ŒAz•-ŒAk•Až• eB˜e[˜ c•¢rmAr h•eyù igeyùiCl. mA^
Žk•id•en ŒApin ŒAmAr j“Ib•enr pirsmAiˆ¹ˆÿ
G•iweyùiCeln.
14
iyzA”yù rAj“Aek• b•leln/ "öBu˜ ŒAmAek• Ž” ŒAim Žk•iw G•uG•ur met• ek<•ed•iClAm/ ŒAmAr
k•T•Ùil ŒApnAek• b•let b•eleCnÉ '&u“im zIç• mAr• ec•AKÙil ûL•A•–˜ÿ h•eyùiCl/ ik••–˜Þ tb•o
u ŒAim S•ˆV egRr id•ek•
yAeb•. sutrAM &u“im etAmAr pirb•Ar pirj“nek• j“Aineyù tAik•eyù iClAm. ŒAmAr öBu˜/ "mA^ Žk•id•enr meD•Y
yAo etAmAr m]&u“Y h•el tAed•r ik• k•r• Ÿic•í. &u“im ŒApin ŒAmAr j“Ib•enr pirsmAiˆ¹ˆÿ ŽeneCn. ŒAim
ŒAr suS˜î h•eyù ŸWeb• n•.®¾ Kub•” sMk•ewr meD•Y reyùiC. ŒAmAek• sAh•AeyYr
2
ih•iâ•yù ŸpAsnA g]eh•r id•ek• muK k•er öATRnA öitš¨it id•n.®
Zr¨ k•reln. itin b•leln/ 3"öBu˜ S•årŠ k•er ed•Kun 15
ŒAim ik• b•let pAirÀ ŒAmAr öBu˜ ŒAmAek•
ŒAim sbR•A•–˜ÿ>k•reŠ ŒApnAr ök]•t esb•• k•eriC. b•eliCeln ik• ik• G•web• Žb•M itin” es b•Yi)˜ iyin
ŒApin eysb• ij“insek• B˜Al b•eleCn ŒAim ek•b•l essb• G•wAeb•n? Ž”sb• sms´• b•rAb•r” ŒAmAr
es sb•” k•eriC.® tArpr ih•iâ•yù k•AåAyù eB˜e[˜ ŒA ™Ayù reyùeC. tA” egAw• j“Ib•n D•er” ŒAim ŽKn
p¼eln. nè h•b•.
4
iyzA”yù öBu˜r k•AC eTek• Ž” b•At$• epelnÉ
5
"ih•iâ•eyùr k•AeC igeyù tAek• b•l ey öBu˜/ etAmAr pd• 22 Ž” pd•iw ih•º•¨ mUl pAeWr ezex ed•oyù• h•eyùeC.
pUbR•pur¨x d•AyùUd•ed•r ö½Vr b•eleCn/ 'ŒAim etAmAr pd• 21 Ž” pd•iw ih•º•¨ mUl pAeWr ezex ed•oyù• h•eyùeC.
iyzA”yù 38:16-40:11 662
16
öBu˜ ŒAmAr Ž” k•iWn smyùek• ŒAmAr ŒA ™Ar yAoyù• h•eb•. tAr• b•Aib•elr rAj“Ar öAsAed•r k•m$c•ArI
punr¨Æï“Ib•enr j“‘ b•Yb•h•Ar k•r¨n. ŒAmAr ŒA ™Aek• h•eb•. ik••–˜Þ tAr• h•eb• npuMsk•.®
8
z)˜ o S•VˆAS˜îYb•An k•ret sh•Ayùt• d•An k•r¨n. ŒAmAek• tKn ih•iâ•yù iyzA”yùek• b•leln/ "öBu˜r Ž”
suS˜î h•et sAh•AyY k•r¨n. ŒAmAek• punrAyù b•A< c•et sAh•AyY b•At$Aiw Kub• B˜Ael•.® ih•iâ•yù Žw• b•eliCeln k•ArŠ
k•r¨n. itin eB˜eb•iCeln "ŒAim yt(•, rAj“• TAk•b• tt(•,
17
ed•K ŒAmAr sms´A c•el egeC. ŽKn ŒAmAr ök]•t zAi–˜ÿ o inrAp%• TAk•eb•.®
zAi•–˜ÿ ŒAeC. ŒApin ŒAmAek• Kub• B˜Alb•Aesn.
ŒApin ŒAmAek• k•b•er pc•et ed•nin. ŒApin ”•S•ˆó Aeyeù lr zAiˆS˜˜ÿ ezx h•eb•
ŒAmAr sb• pApek• (•m• k•er id•eyùeCn. dU•er eP•el
id•eyùeCn. 40 etAmAed•r ö½Vr b•eln/ "S•ˆV iS˜ÿ/ ŒAmAr elAek•rA
S•VˆiS˜ÿet TAek••?
18
m]t elAek•r• ŒApnAr özMsAr gAn gAyù n•. 2
ej“r¨zAelemr öit d•yù A lu h•eyù k•T• b•l.
pAtAel elAek•rA ŒApnAr özMs• k•er n•. m]t ej“r¨zAelmek• b•l/ 'etAmAr esb•• k•rAr smyù ezx.
elAek•r• sAh•AeyYr j“‘ ŒApnAr Ÿpr ib•½VAs rAeK etAmAr pAepr mUlY &u“im id•eyùC.®¾ ej“r¨zAelm yt
n•. tAr• mAiwr eB˜ter Žk•w• get$ c•el yAyù. ŒAr/ pAp k•ereC tAr iþˆÙ, zAiS˜ÿ˜ öBu˜ tAek• id•eyùeCn.
3
k•Kno k•T• b•let pAer n•. ezAn Žk•j“n mAnux ic•ík•Ar k•reC? "mr¨r meD•Yo
19
elAek•rA yAr• ŒAj“ ŒAmAr mt eb<•ec• ŒAeC/ öBu˜r j“‘ pT öˆS˜Þt k•r? mr¨ˆS˜ÿer ŒAmAed•r ö½Verr
tArA” ŒApnAr özMsA k•er. Žk•j“n iptAr tAr j“‘ pT qtir k•r?
s•–˜ÿAned•r b•l• Ÿic•í ey ŒApnAr öit ŒAS˜î• rAK• 4
öetYk• ŸptYk•• pU,R k•r. öetYk• pAh•A¼
yAyù. pbR•tek• k•r smtl. Œ¡Ak•Ab<••k•• rAˆS˜ÿAek• esAj“• k•r.
20
tA” ŒAim b•ilÉ "öBu˜ ŒAmAek• r(•• k•ereCn. ŒsmAn j“imek• ms], k•r.
tA” ŒAmr• öBu˜r miª•er j“Ib•nB˜r gAn egeyù Žb•M 5
tKn” öBu˜r mih•m• b•Ju “et pAreb•. sb•A” Žk•seÒ˜
gAn b•Aij“eyù yAb•.® ed•Ket pAeb• öBu˜r mih•m•. ç<•/ öBu˜ inej“” b•eleCn
Žsb• k•T•?®
b•Aib•elr b•AtA$ b•Ah•k•rA 6
Žk•iw k•ãS•Vˆr b•ll/ ''k•T• b•l?¾¾ tKn elAek•r•

39 Ï smeyù / b•ld•enr pu ^ merAd•k•-b•ld•n


b•Aib•elr rAj“• iCeln. itin ih•iâ•eyùr k•AeC
ic•iW o Ÿph•Ar pAWAn. k•ArŠ itin ZeniCeln ih•iâ•yù
b•ll/ ''ŒAmAed•r ik• b•l• Ÿic•íÀ¾¾ Ï k•ãS•Vˆr b•ll/
''mAnux ic•rk•Al b<•Aec• n•/ tAr• ŒAsel G•Aesr met•.
t¡Aed•r D•Aiµ•Råk•tA b•uen• Pu•elr met•.
ŒsuS˜î TAk•Ar pr suS˜î h•eyù ŸWeCn. 2Ž” G•wn• 7
öBu˜r k•AC eTek• ŒAs• Žk•iw zi)˜zAlI b•AtAs
ih•iâ•yùek• Kub•” KuzI k•er. tA” itin merAd•k•-b•ld•enr G•Aesr opr id•eyù b•eyù yAyù. G•As mer yAyù/ b•uen•
dU • ted•r t¡ A r ek•AxAgAerr sb• mU l Yb•An ij“ins Pu•l J“er pe¼.®
ed•KAeln. ih•iâ•yù t¡Aed•r ed•KAeln esAn•/ räep•/ mzl• 8
ç<• smˆS˜ÿ elAk• G•Aesr met•. G•As mer/ b•uen•
o mUlYb•An gÞ“ @•b•Y. itin t¡Ar ŒS˜¤AgAro t¡Aed•r Pu•l J“er pe¼. ik••–˜Þ ŒAmAed•r ö½Verr b•Ak•Y ic•rk•Al
ed•KAeln. t¡Ar y• ik•C¢ iCl sb•” ed•KAeln. t¡Ar eTek• yAyù.®
öAsAed• o rAej“Y ey sb• ij“inx iCl itin sb• t¡Aed•r
ed•K•eln. pir^A,É ö½eV rr ss u mAc•Ar
3
tKn B˜Ab•b•Ad•I iyzA”yù ih•iâ•eyùr k•AeC igˆeyù 9
iseyùAenr öit susmAc•Aerr b•At$Ab•Ah•k•/ pb•Retr
ij“|•As• k•reln/ "Ïsb• elAek•r• ik• b•llÀ tAr• opr eTek• ic•ík•Ar k•er susmAc•Ar eG•Ax,A k•er d•Ao.
ek•AT• eTek• ŒApnAr k•AeC ŽlÀ® ej“r¨zAelemr öit susmAc•Aerr b•At$Ab•Ah•k•/ B˜yù epo
ih•iâ•yù b•eln/ "sudU•r b•Aib•l eTek• or• ŒAmAek• n•/ ec•¡ic•eyù k•T• b•l? iyh•Ýd•Ayù smˆS˜ÿ zh•er Ž” Kb•r
ed•Ket ŽeseC.® eG•Ax,• k•er d•AoÉ "ed•K/ ŽKAen etAmAed•r ö½Vr
4
tKn” iyzA”yù j“Anet c•A”eln "ŒApnAr g]eh• ŒAeCn.
tAr• ik• ik• ed•KlÀ® 10
öBu˜/ ŒAmAr sd•AöBu˜ (•mtAsh• iP•er ŒAseCn.
ih•iâ•yù b•leln/ "tAr• ŒAmAr öAsAed•r sb• ik•C¢” sb• mAnuxek•” zAsn k•ret itin t¡Ar (•mt• b•Yb•h•Ar
ed•eKeC. ŒAim tAed•r sb• sµpd•” ed•iKeyùiC.® k•reb•n. ed•K/ t¡Ar purSˆð˜Ar t¡Ar seÒ˜ reyùeC Žb•M
5
tKn iyzA”yù ih•iâ•yùek• b•lelnÉ "sbR•zi)˜mAn t¡Ar mju“ir t¡Ar sAmen reyùeC.
öBu˜r b•A,I Znun. 6 'ŒApnAr o ŒApnAr pUb•R pr u ¨xed•r 11
emxpAlk• eyB˜Aeb• tAr emxed•r enï ׈ ed•yù
sb• sµpd•” y• sMg]h•It h•eyùiCl Žb•M d•IG•Rk•Al D•er öBu˜o etmin t¡Ar elAek•ed•r enï ׈ ed•eb•n. inej“r
ri(•t iCl t• es” id•n b•Aib•el c•el yAeb•. ik•C¢” b•Aæ id•eyù öBu˜ Žk•i^t k•reb•n emxed•r. itin
TAk•eb• n•?¾ sbR•zi)˜mAn öBu˜ Žsb• b•eleCn. emxzAb•k•ed•r ek•Ael &u“el rAKeb•n. tAed•r mAeyùr•
7
ŒAr ŒApnAr inej“r eCeled•ro b•Aib•el ineyù öBu˜r ipCn ipCn h•¡Aweb•.
663 iyzA”yù 40:12-41:5
ib•e½rV si] Xk•t•$ ö½rV ; itin zAsn k•ern Žb•M es” sb• c•ArA gAC mer Zk•en• h•eyù yAyù. b•AtAs
12
inej“r h•Aet ek• smu@• emepeCnÀ ŒAk•Az mApet tAed•r K¼ku•ewAr met• Ÿi¼eyù ineyù yAyù.
25
ek• t¡Ar h•At b•Yb•h•Ar k•ereCnÀ p]iTb•Ir D•Uilk•,• pib•^ ö½Vr b•elnÉ "ŒAmAr seÒ˜ k•Aro &u“ln•
mApet ek• t¡•r pA^ b•Yb•h•Ar k•ereCnÀ ek• d¡•Ai¼pA˜ñAyù k•ret pAreb• ik•À n•? ek•Ÿ ŒAmAr smAn nyù.
pAh•A¼ pbR•t oj“n k•ereCnÀ öBu˜ Žsb• k•ereCn? 26
ŒAk•Aezr id•ek• tAk•Ao. tArAÙil qtrI k•ereC
13
öBu˜r ŒA ™Ar ik• k•r• Ÿic•í ek•Ÿ k•Kno ek•À ŒAk•Aezr "esnAed•r® s]iXk•t$• ek•À ek• sb•
b•elin. ey sb• k•Aj“ öBu˜ k•ereCn t• ik•B˜Aeb• k•ret tArAed•r nAm j“AenÀ sitYk•Aerr öˆ½r V öc•Ø zi)˜zAlI
h•eb• t• ek•An b•Yi)˜ öBu˜ek• prAmzR ed•yùin. o (•mtAb•An/ tA” ek•An tArA h•Aireyù yAyù nA.®
14
öBu˜ ik• k•Aro k•AeC sAh•AyY ec•eyùeCnÀ ek•An 27
yAek•Aeb•r elAek•rA/ Žsb•” stY? ”•S•óˆAeyùl/
b•Yi)˜ ik• öBu˜ek• ‘AyùprAyùŠ h•et iziKeyùeCÀ ek•Ÿ etAmAro Ž”sb• ib•½AV s k•r• Ÿic•í? tb•u ek•n etAmr•
ik• k•Kno öBu˜ek• |•An d•An k•ereCÀ ek•Ÿ ik• k•Kno b•lCÉ "ŒAmr• ek•mnB˜Aeb• j“Ib•nyApn k•riC t• öBu˜
öBu˜ek• |•AnI k•er &u“eleCÀ n•? Ž”sb• öBu˜ inej“” ed•Ket pAeb•n n• Žb•M ŒAmAed•r zAiS˜ÿ id•et pAreb•n
j“Anetn. n•À®
15
ed•K/ p]iTb•Ir sb• ed•z” Žk•iw b•Alitet eCAw 28
etAmr• inü‚yù” ZeneC• Žb•M j“Aen• ey öBu˜
Žk• eP<•Aw• j“elr mt. öBu˜ yid• t¡Ar dU•rb•tRI ö½Vr ŒtY–˜ÿ˜ |•AnI. itin y• j“Aenn mAnux t• izKet
ed•zÙilek• Žen oj“n mApAr yˆe–˜¤ c•ApAn tAed•r pAer n•. öBu˜ k•Kno ûL•A•–˜ÿ h•n n• Žb•M t¡Ar ib•šAemr
Œb•S˜î• h•eb• D•Uilk•,Ar mt. öeyùAj“n en”. öBu˜ p]iTb•Ir smˆS˜ÿ ötY•–˜ÿ˜ ŒÇ•ˆl
16
ilb•AenAenr sb• gACo öBu˜r j“‘ ‰ˆAlAenAr s]iX k•ereCn. itin ic•rk•Al eb<•ec• TAk•eb•n.
pe(• yeTX nyù. ŸísegRr j“‘ b•D• h•et ilb•AenAenr 29
öBu ˜ ébR • lek• sb•l h•et sAh•AyY k•ern.
sb• pZo yeTX nyù. (•mtAh•Ined•r (•mtAb•An k•ern.
17 30
ö½Verr &u“ln•yù/ p]iTb•Ir smˆS˜ÿ j“AitÙil ik•C¢” yub•ek•r•o ûL•A•–˜ÿ h•eyù pe¼ Žb•M tAed•r ib•šAemr
nyù. ö½Verr seÒ˜ &u“ln• k•r. p]iTb•Ir sb• ed•z” öeyùAj“n h•yù. tArAo mAiwet eh•¡Ac•w eKeyù pe¼ yAyù.
mUlYh•In. 31
ik••–˜Þ öBu˜et ib•½AV sI elAek•r• ögl pAiKr n&u“n
fAn• gj“AenAr met• ŒAb•Ar zi)˜zAlI h•eyù oeW.
ö½rV ik•esr mt t• elAek•r• D•Ar,• Ž”sb• elAek•r• zt ed•Q¼elo ébR•l h•yù n•/ ûL•A•–˜ÿ
k•ret pAer nA h•eyù pe¼ n•.
18
ö½Verr seÒ˜ k•Aer• ik• &u“ln• k•ret pAr? n•.
&u“im ik• ö½Verr Cib• Œ¡Ak•et pArÀ n•. öB˜u snAtn si] Xk•tA$
19
öBu˜ b•eln/ "dU•rb•tI$ ed•zÙil zA•–˜ÿ h•o/ ŒAmAr
k•AW ŒTb•• D•A&u“ id•eyù ek•Ÿ ek•Ÿ mUi%$ b•AnAyù.
ŒAr es” mUi%$ek•” tAr• ed•b•tA b•el men k•er. Žk•j“n
šimk• mUi%$ b•AnAyù. Œ‘ •šimek•r• esAn•-räpA id•eyù
41 k•AeC Žes•. j“AitÙil punrAyù zi)˜mAn h•eyù
ŸW¦k•. ŒAmAr k•AeC Žes k•T• b•l. ŒAmr• Žk•seÒ˜
mUi%$r j“‘ Œl¿•Aˆr b•AnAyù. b•es iWk• k•er enb• ek• iWk• ek•” b•• eb•iWk•.
20
ŒAsl ŒMezr j“‘ tAr• eb•eC enyù ib•ezx 2
ŒAmAek• Ž”sb• ö½ÍÙilr Ÿ%r d•AoÉ pUbR• eTek•
k•AW/ k•ArŠ ib•ezx D•re,r k•AeWr pc•n D•er n•. tArpr ŒAs• elAk•iwek• ek• j“AigeyùiClÀ itin eyKAen”
tAr• d•(• k•AWimS˜¤Ir eK<Aj“ k•er. tArpr C¢etAr yAn/ ‘Ayù t¡Ar seÒ˜ ŒAeC. itin t¡Ar trb•Air id•eyù
imS˜¤I Žk•iw "mUi%$® qtrI k•er eyw• pe¼ yAeb• n•. j“AitÙilek• prAˆS˜ÿ k•ern. tAr• D•Uel• b•Ailet
21
&u“im inü‚yù” ŒAsl stYw• j“Aen•/ j“Aen• n• pir,t h•yù. itin tAr D•nuek•r sAh•AyY rAj“Aed•r
ik•À etAmAek• inü‚yù” Œenk• b•Cr ŒAeg ek•Ÿ prAij“t k•ern. tAr• b•AtAes Ÿe¼ yAoyù• K¼ku•ewAr
b•eleC? &u“im inü‚yù” b•uJ“et pArC ek• p]iTb•Iw• qtir met• pAileyù yAyù.
3
k•ereC? itin esnAed•r D•Aoyù• k•ern/ ik••–˜Þ k•Kno ŒAG•At
22
öBu˜” sitYk•Aerr ö½Vr? itin p]iTb•Ir b•]e%r pAn n•. eyKAen itin k•Kno yAnin es sb• S˜îAen
opr b•es TAek•n. t¡Ar &u“ln•yù mAnux G•As P•i¼M-Žr yAeb•n.
4
met•. b•S˜¤KeØr met• itin ŒAk•Azek• emel D•ern. Žsb• G•wnAr k•ArŠ ek•À ek• Ž”sb• k•ereCn.
ŒAk•Aezr tlAyù b•sAr j“‘ itin tAek• t¡Ab•ur mt ek• öTm eTek•” sb• mAnuxek• fAk• id•eyùiClÀ ŒAim
ib•iCeyù D•ern. öBu˜/ Žsb• k•eriClAm. ŒAim öBu˜/ ŒAim” öTm/
23
itin zAsk•ed•r Ùr¨ ׈h•In k•ern/ itin p]iTb•Ir ŒAim” ezx.
5
ib•c•Ark•ed•r k•ern sµpU,R mUlYh•In. etAmr• dU•rb•t$I S˜îAenr elAek•rA tAk•Ao. B˜It
24
es” sb• zAsek•r• c•ArA gAeCr met•. tAed•r h•o? etAmr• p]iTb•Ir dU•rb•t$I S˜îAenr elAek•rA B˜eyù
mAiwet erApn k•r• h•yù/ ik••–˜Þ izk•¼ gA¼Ar ŒAeg” k<•Aep•. ŽKAen Žes ŒAmAr k•T• ezAn.® Žb•M tAr•
ö½Vr es” sb• c•ArA "gAeCed•r® opr id•eyù b•eyù yAn ŽesiCl.
iyzA”yù 41:6-26 664
6
"šimek•r• Žek• Œ‘ek• sAh•AyY k•er. zi)˜zAlI k•reb•. ”•S•óˆAeyùelr pib•^tm ö½Verr j“‘ &u“im gibR•t
h•et Žek• Œ‘ek• ŸísAh• ed•yù. 7 Žk•j“n k•mRI mUi%$ h•eb•.®
17
b•AnAenAr j“‘ k•AW k•Aew. es S•Vˆ,Rk•Ared•r ŸísAih•t "d•ir@• o ŒB˜Ab•I elAek•r• j“elr j“‘ eK<Aj“
k•er. Œ‘ šimk• h•A&u“i¼ id•eyù D•A&u“ek• ms], k•er k•reb•. ik••–˜Þ tAr• K<uej“ pAeb• n•. tAr• ï\•At$/
etAel. tArpr es” k•mRIiw Œ‘ k•mRIek• B˜ArI D•Atb• tAed•r ij“hb•• Zâ•. ŒAim/ ”•S•óˆAeyùelr ö½Vr/ tAed•r
eKAepr meD•Y D•A&u“iw eFel tAek• ipiweyù ib•iB˜å rk•emr öATRnAr j“b•Ab• ed•b•. ŒAim tAed•r tYAg k•rb• n•/
ij“ins qtir k•rAr j“‘ ŸísAih•t k•er. Ï ezx mret ed•b• n•.
šimk•iw D•Atb• k•Aej“r sµ•VˆeÞ“ b•elÉ 'Ž”iw B˜Ael•. 18
ŒAim Zk•en• pAh•Ae¼r opr id•eyù nd•Iek•
Žiw Kuel ŒAseb• n•.¾ tArpr es mUi%$iwek• eperk• öb•Aih•t k•rAb•. ŸptYk•Ayù ŸptYk•Ayù b•”eyù ed•b•
id•eyù ek•An Žk•iw iB˜i%r opr ŽmnB˜Aeb• b•iseyù j“lB˜r• nd•I. mr¨ek• k•er &u“lb• j“el B˜r• ôd.
ed•yù yAet esw• n¼et b•• p¼et nA pAer?® j“löb•Ah• b•eyù yAeb• Zk•en• BU˜imet.
19
mr¨BU˜imet gAC j“›˜åAeb•. esKAen TAk•eb• Žrs/
Žk•mA^ öB˜u ” ŒAmAed•r r(•• k•ret pAern b•Ab•l•/ j“lpA”/ tAzUr/ ed•b•d•Ar¨ o pA”n gAC.
8
öBu˜ b•elnÉ "”•S•óˆAeyùl/ &u“im ŒAmAr d•As. yAek•Ab•/ 20
elAek•rA Ž” ij“insÙil ed•Keb•. Žb•M tAr•
etAmAek• ŒAim eb•eC ineyùiC. &u“im Œº•Ah•Aemr pirb•Ar j“Anet pAreb• öBu˜” Ž” k•m$ k•ereCn. mAnux
eTek• ŽesC ey ŒAmAek• B˜Alb•Ast. Ž”sb• ed•Ket pAeb•/ tAr• b•uJ“et Zr¨ k•reb• ey
9
&u“im b•ædU•err ed•ez iCel/ ik••–˜Þ ŒAim etAmAr ”•S•óˆAeyùelr pib•^tm :ö½Vrò ŽÙil s]iX
k•AeC ep<QeC yA”. ŒAim etAmAek• dU•rS˜îAn eTek• k•ereCn.®
efek•iClAm. ŒAim etAmAek• b•eliClAm ey &u“im ŒAmAr
esb•k•. ŒAim etAmAek• eb•eC ineyùiC Žb•M ŒAim miU %e$ k• öB˜u r ötYAKAn
etAmAek• b•Aitl k•irin. 21
yAek•Aeb•r rAj“• öBu˜ b•eln/ "Žs. ŒAmAek•
10
ic•i–˜ÿt h•eyùA n•/ ŒAim etAmAr seÒ˜ ŒAiC. B˜It etAmAr yui)˜ b•l. ŒAmAek• etAmrA ömAŠ
h•eb• n•/ ŒAim etAmAr öˆ½r V . ŒAim etAmAek• zi)˜zAlI ed•KAo Žb•M ŒAmr• iWk• k•er ed•b• ek•Anw•
k•rb•. etAmAek• sAh•AyY k•rb•. etAmAek• ŒAmAr B˜Al siWk•. 22etAmAed•r mUi%$ed•r Žes ŒAmAed•r b•l•
d•i(•Š h•ˆS˜ÿ id•eyù smTRn ed•b•. Ÿic•í ik• G•eweC.
11
ed•eK•/ ik•C¢ elAk• etAmAr opr ß*uß“•. ik••–˜Þ "Zr¨et ik• ik• G•ewiClÀ B˜ib•`et ik• G•web•À
tAr• liÆï“t h•eb•. yArA etAmAr seÒ˜ tk$• k•er b•luk• ŒAmAed•r? ŒAmr• tAed•r k•AC eTek• Znb•.
tArA eh•er yAeb• Žb•M Œ#• h•eb•. tKn ŒAmr• j“Anet pArb• per ik• G•web•. 23per
12
yAr• etAmAr ib•r¨ß“Ac•rŠ k•er tAed•r &u“im K<ju “eb• ik• ik• G•web• t• etAmr• ŒAmAed•r j“AnAo. tArpr
ik••–˜Þ ed•Ket pAeb• n•. eysb• elAk• etAmAr ib•r¨eß“ ŒAmr• etAmAed•r sitYk•Aerr ed•b•t• b•el ib•½VAs
yuß “ k•eriCl tAr• sk•el” puerApuir B˜Aeb• Œ#• k•rb•. ik•C¢ k•r? B˜Al n• h•yù mª• ik•C¢ Žk•w• k•er
h•eyù yAeb•. ed•KAo? tKn ŒAmr• emen enb• &u“im j“Ib••–˜ÿ˜ Žb•M
13
ŒAim öBu˜ etAmAr ö½Vr/ etAmAr fAn h•At D•er etAmAek•” ŒAmr• emen c•lb•.
24
ŒAim ŒAiC. Žb•M ŒAim etAmAek• b•ilÉ B˜It h•eb• n•? "ed•eK•. etAmr• mUi%$rA ŒAsel ik•C¢” no.
ŒAim etAmAek• sAh•AyY k•rb•. etAmr• ik•C¢” k•ret pAreb• n•? ey ek•An Œk•m$,Y
14
mUlYb•An iyh•Ýd•• B˜It h•eb• n•? ŒAmAr iöyù elAk•” etAmAr pUj“• k•ret c•A”eb•.®
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA B˜yùc•ik•t h•eb• n•? ŒAim sitY”
etAmAed•r sAh•AyY k•rb•.® öBu˜ inej“” Ïsb• b•eln. öB˜u ömAŠ k•reb•n itin” Žk•mA^ öˆ½rV
25
”•S•óˆAeyùelr pib•^tm :ö½Vrò iyin r(••k•t$• itin” "ŒAim Ÿ%r id•ek• Žk•iw elAk•ek• j“AgAlAm.
Ž”sb• b•eleCnÉ es pUbR•id•k• eTek•/ eyKAen sUey$Ad•yù h•yù/ esKAn eTek•
ŒAseC. es ŒAmAr nAm j“p k•er. ey mAnux G•w
15
"ed•K/ ŒAim etAmAek• Žk•wA n&u“n zs´ mA¼• qtrI k•er es iB˜ej“ mAiwr opr id•eyù h•¡Aew. iWk•
yˆe–˜¤r met• b•AineyùiC. es” yˆe–˜¤r Œenk•ÙelA Žk•”rk•mB˜Aeb• Ž” ib•ezx elAk•iw rAj“Aed•r pd•d•ilt
D•ArAel• C¢ir ŒAeC. k]•xek•r• Ž”sb• b•Yb•h•Ar k•er k•er.®
26
eKAs• B˜A[˜Ar k•Aej“/ yAet tAr• zs´ eTek• ŒAlAd•• ek• ŒAmAed•r Ž”sb• G•wAr ŒAeg” b•eliClÀ
h•et pAer. &u“im pbR•tÙilek• Ï zs´ mA¼Ar met• tAek•” ŒAmAed•r ö½Vr b•l• Ÿic•í. etAmAed•r meD•Y
eB˜e[˜ eP•leb•. ek•An mUi%$ ik• Ž”sb• b•eliClÀ n•? es”sb• mUi%$ed•r
16
&u“im tAed•r b•AtAes C¡eu ¼ eP•leb•. b•AtAs tAed•r ek•Ÿ” ik•C¢ b•let pAer in. es”sb• mUi%$r• ek•An
b•eyù ineyù dU•er c•el yAeb• Žb•M ib•i(•ˆ¹ˆÿ k•reb•. tKn k•TA” b•let pAer in. tAr• etAmAed•r ek•An k•T•
&u“im KuzI h•eb• Žb•M öBu˜r meD•Y iS˜ît h•eyù ŒAnª• Zneto pAyù in.
665 iyzA”yù 41:27-42:19
27
ŒAim öBu˜/ sbR•öTm iseyùAnek• Ž”sb• G•wnAr G•wAr ŒAeg”/ etAmAed•r ŒAim B˜ib•`et ik• G•web•
k•T• b•il. ŒAim ej“r¨zAelem Ž” b•At$A ineyù Žk•j“n es sµ•VˆeÞ“ j“AnAb•.®
b•At$Ab•Ah•k• pAiWeyùiClAmÉ ''ed•K etAmAed•r elAek•rA
iP•er ŒAseC.® ö½eV rr özMs• gIt
28
ŒAim Ïsb• mUi%$ed•r ed•eKiClAm. tAr• ek•Ÿ” 10
öBu˜r Ÿe£•e• gAo n&u“n gAn. etAmr• dU•r
ek•An ik•C¢ b•lAr mt yeTX |•AnI nyù. ŒAim tAed•r ed•ezr elAek•r•/ etAmr• dU•red•ezr nAib•k•r•/ etAmr•
ö½Í k•eriClAm ik••–˜Þ tAr• ek•An Ÿ%r id•et pAerin. smue@•r öA,IrA/ etAmr• dU•rb•t$I j“AyùgAr elAek•r•
29
Ž”sb• ed•b•tAr• ŒAsel ik•C¢ nyù. tAr• ik•C¢” öBu˜r özMs• k•r?
11
k•ret pAer n•. es”sb• mUi%$Ùil ŒAsel Žek•b•Aer mr¨BU˜im o zh•r/ pUbR• ”•S•óˆAeyùelr ek•d•err
mUlYh•In. ýAmÙil öBu˜r özMs• k•r. ezlAb•AsIr• ŒAnª•gIt
gAo? pbR•tz]Ò˜ eTek• etAmr• egeyù oW.
öB˜u r ib•ezx d•As 12
tArA öBu˜ek• mih•mAiµ•Vˆt k•r¨k•. dU•red•ezr
"ŒAim ŒAmAr d•Aesr id•ek• tAk•A”? ŒAim tAek• elAek•r• öBu˜r özMs• k•r¨k•.
42 smTRn k•ir. es h•e•C es”j“n/ yAek• ŒAim 13
öBu˜ b•lb•An qse‘r mt c•el yAeb•n? itin h•eb•n
eb•eC ineyùiClAm. ŒAim tAek• ineyù s•–˜ÞX. tAr opr yuß “ k•ret öˆS˜Þt mAnuexr mt. itin öc•Ø Ÿe%ij“t
ŒAim ŒAm•r ŒA ™A ereKiC. es ‘AyùsÒ˜tB˜Aeb• h•eyù ŸWeb•n. itin k<•Ad•eb•n/ Ÿ•c•S•Vˆer ic•ík•Ar k•reb•n
j“AitsmUeh•r ib•c•Ar k•reb•. Žb•M tAr •zߨed•r prAij“t k•reb•n.
2
peT-G•Aew es ic•ík•Ar k•reb• n•. es tIº• ic•ík•Ar
k•reb• n• ŒTb•• tAr gl• elAek•ed•r meD•Y ezAn•
yAeb• Žmn k•reb• n•. ö½rV öc•Ø qD•yz $ Il
3 14
es•B˜@• h•eb•. j“lAzeyùr D•Aer gij“eyù oW• ŒAgAC• "d•IG•i$ d•n D•er ŒAim ik•C¢” b•ilin. ŒAim inej“ek•
es k•Kno B˜A[˜eb• n•. ébR•l ŒAÙnek•o es k•Kno sMyt k•er ereKiClAm/ b•ilin ek•An ik•C¢”. ik••–˜Þ
iniB˜eyù ed•eb• n•. es ‘AyùB˜Aeb• ib•c•Ar k•reb• Žb•M ŽKn ŒAim ösb• k•ret yAe•C Žmn Žk• mih•lAr
stYek• eb•r k•reb•. met• ic•ík•Ar k•er k<•Ad•b•. ŒAim ej“Aer ej“Aer sze€•
4
p]iTb•Iet ‘Ayù ib•c•Ar n• ŒAn• py$•–˜ÿ es ébR•l ö½VAs enb•.
15
h•eb• n•/ ŒTb•• ineÅpixt h•eb• nA. dU•rb•tRI S˜îAenr ŒAim pAh•A¼-pbR•t Db•Ms k•rb•. ŒAim esKAen
elAek•rA tAr iz(•AmAlAyù ŒAS˜îAb•An h•eb•.® j“›˜åAen• smˆS˜ÿ gACpAlAek• Zik•eyù ed•b•. ŒAim nd•Iek•
pir,t k•rb• Zk•en• j“imet. ŒAim j“lAzyùek•
öB˜u zAsk•/ öB˜u ” ib•e½rV si] Xk•tA$ Zik•eyù ed•b•.
5
öBu˜ ök]•t ö½Vr/ itin” Ž”sb• b•eleCn. öBu˜ 16
tArpr ŒAim ŒÞ“ed•r enï ׈ ed•b• Žk• Œj“An•
ŒAk•Az b•AineyùeCn. itin ŒAk•Azek• sAr• ib•e½Vr opr peT eysb• S˜îAen tAr• k•Kno yAyùin. ŒÞ“ed•r ineyù
Ci¼eyù id•eyùeCn. itin p]iTb•Ir sb• ik•C¢r s]iXk•t$•. yAb• es” sb• S˜îAen. tAed•r j“‘ ŒÞ“k•Arek• ŒAelAmyù
itin p]iTb•Ir öitiw mAnuxek• ½VAs-ö½VAs id•eyù b<•Aic•eyù k•er ed•b•. r¨(• j“imek• ms]Š k•er &u“lb•. ŒAim y•
ereKeCn. p]iTb•Ir opr yArA eh•¡ew eb•¼Ayù tAed•r öitš¨it id•eyùiClAm t• sb•” k•rb• Žb•M ŒAmAr
öetYk• elAk•ek• itin Žk•iw ŒA ™A ed•n. elAek•ed•r eCe¼ yAb• n•?
6
"ŒAim etAmAed•r öBu ˜ / siWk• k•Aj“ k•ret 17
ik••–˜Þ ek•Ÿ ek•Ÿ ŒAmAek• emen c•l• b•Þ “ k•ereC.
etAmAed•r efek•iClAm. ŒAim etAmAed•r h•At D•eriC. Ïsb• elAek•ed•r esAnAyù b<•AD•Aen• mUi%$ ŒAeC. tAr•
ŒAim etAmAed•r r(•• k•eriC Žb•M etAmAed•r mAD•Yem Ïsb• mUi%$ed•r b•el/ 'etAmrA” ŒAmAed•r ed•b•t•.¾ ey
ŒAim elAek•ed•r seÒ˜ Žk•iw c•¢i)˜ k•eriC. &u“im smˆS˜ÿ elAek•r• tAed•r mUi%$Ùilet ŒAS˜î• rAeK/ tAr• muK
j“AitÙilr j“‘ Žk•iw ŒAel•S•Vˆräp h•eb•. iP•ireyù eneb• Žb•M lÆï“• pAeb•.
7
&u“im ŒÞ“ elAek•r ec•AK Kuel ed•eb• Žb•M tAr•
sb• ik•C¢ ed•Ket pAeb•. b•æelAk• k•eyùd•KAnAyù b•ª•I; ö½eV rr k•T• Znet nArAj“ ”•S•ˆó Aeyl ù
&u“im tAed•r mu)˜ k•er ed•eb•. b•æelAk• b•As k•er 18
"etAmr•/ b•iD•r elAek•r• ŒAmAr k•T• etAmAed•r
ŒÞ“k•Aer/ ej“elr eTek• b•A”er ŒAsb•Ar j“‘ tAed•r ezAn• Ÿic•í. ŒÞ“ elAek•r•/ etAmAed•r ŒAmAek• ed•K•
&u“im enï ׈ ed•eb•. Žb•M ŒAmAr id•ek• tAk•Aen• Ÿic•í.®
8
"ŒAim” öBu˜. ŒAmAr nAm iyeh•Ab•A. ŒAmAr mih•mA 19
sAr• p]iTb•Iet ŒAmAr esb•k• :”•S•óˆAeyùelr
ŒAim Œprek• ed•b• n•. ey mih•mA ŒAmAr pAoyù• elAk•j“nò sb•ec•eyù ŒÞ“•. ey b•At$Ab•Ah•k•ek• ŒAim
Ÿic•í es” özMs• mUi%$ed•r ŒAim inet ed•b• n•. p]iTb•Iet pAiWeyùiC es” sb•ec•eyù b•iD•r. ey elAk•iwr
9
Zr¨et” ŒAim b•eliCl•m/ ik•C¢ Žk•w• G•web•. seÒ˜ ŒAim b•eª•Ab•ˆS˜ÿ k•eriClAm/ öBu˜r d••s es-”
Žb•M Ïsb• ij“ins G•ewiCl. Žb•M ŽKn Œ‘ ik•C¢ sb•ec•eyù eb•zI ŒÞ“.
iyzA”yù 42:20-43:17 666
20
ŒAmAr d•As Œenk• mh•An ij“inx ed•eKeC/ ik••–˜Þ ed•b•. ŒAim tAed•r öAcˆY o pAü‚AtY eTek• Žen ed•b•.
es esseb•r öit menAeyAg ed•yù n•. es k•Aen Znet 6
Ÿ%rek• ŒAim b•lb•É ŒAmAr elAek•ed•r ŒAmAek• id•eyù
pAyù ik••–˜Þ es mAnet c•Ayù n•.® d•Ao. d•i(•,ek• b•lb•É ŒAmAr elAek•ed•r b•ª•I k•er
21
öBu˜ c•An t¡Ar esb•k•r• B˜Al eh•Ak•. öBu˜ c•An ereKA n•. dU•rb•tRI S˜îAn eTek• ŒAmAr pu^k•‘Aed•r
t¡Ar ŒAü‚y$Yj“nk• iz(••mAlAek• tArA šß“• k•r¨k•. ŒAmAr k•AeC eP•rí id•eyù d•Ao. 7 ŒAmAr sb• elAek•ed•r
22
ik••–˜Þ elAk•Ùilek• ed•eK•. Œ‘ elAek•r• tAed•r yAed•r k•AeC ŒAmAr nAm ŒAeC/ ŒAmAr k•AeC iP•ireyù
prAij“t k•ereC. Žb•M tAed•r ij“ins c•¢ir k•er d•Ao. ŒAim Ïsb• elAek•ed•r inej“r j“‘” s]iX
ineyùeC. öitiw yub•k• B˜It. tAr• ej“el b•ª•I. k•eriClAm. ŒAim tAed•r s]iXk•t$•/ tAr• ŒAmAr”.®
elAek•r• tAed•r sb• wAk•• iCineyù ineyùeC. tAed•r
r(•• k•rAr ek•Ÿ en”. Œ‘r• tAed•r wAk•• ineyù ”•S•ˆó Aeyl
ù pi] Tb•Iet ö½eV rr sA(•I
8
ineyùeC. Ž” wAk•• iP•ireyù id•eyù yAo. Žk•T• b•lAr ö½Vr b•eln/ "ec•AK T•k•• se%Ño yAr• ŒÞ“ tAed•r
metAo ek•Ÿ en”.® b•A”er eb•r k•r. k•An TAk•• se%Ño yAr• b•iD•r tAed•r
b•A”er eb•r k•r.* 9 öetYk• mAnuexr o öetYk• ed•ezr
23
etAmAed•r ek•Ÿ ik• ö½Verr b•Ak•Y ZeniCelÀ Žk•i^t h•oyù• Ÿic•í. h•et pAer/ tAed•r k•Aer• mUi%$
n•? ik••–˜Þ etAmAed•r Ÿic•í k•AC eTek• t¡Ar k•T• ezAn•. b•let ec•eyùiCl öTem ik• G•ewiCl. tAed•r Ÿic•í
Žb•M yA G•eweC es sµpek$• menAeyAg ed•oyù•. 24yAek•Ab• tAed•r sA(•Ied•r ineyù ŒAs•. sA(•Ied•r Ÿic•í stY
o ”•S•óˆAeyùl eTek• elAek•ed•r D•nsµpd• inet ek• k•T• b•l•. Žw• ed•KAeb• ey tAr• siWk•.®
id•eyùiClÀ öBu˜” tAed•r Žsb• k•Aj“ k•rAr Œnumit 10
öBu˜ b•eln/ "etAmr• elAek•r• ŒAmAr sA(•I.
id•eyù i Celn. ŒAmr• öBu ˜ r ib•r¨eß“ pAp k•Aj“ etAmr• h•e•CA es” d•As/ yAed•r ŒAim eb•eC ineyùiClAm.
k•eriClAm. tA” öBu˜ ŒAmAed•r D•nsµpd• ineyù inet ŒAim etAmAed•r eb•eC ineyùiClAm yAet etAmr•
elAek•ed•r Œnumit id•eyùiCeln. ”•S•óˆAeyùelr elAek•r• ŒAmAek• j“Anet pAr Žb•M ŒAmAek• ib•½VAs k•ret
öBu˜r ib•iD•r öit menAeyAg ed•yù in. öBu˜ eyB˜Aeb• pAr. ŒAim etAmAed•r eb•eCiClAm yAet etAmr•
ec•eyùiCeln es B˜Aeb• ”•S•ˆó Aeyùelr elAek•r• j“Ib•nyApn Ÿpliß“ k•ret pAr ey 'ŒAim h•lAm ö½Vr.¾ ŒAim
k•erin. 25tA” öBu˜ tAed•r opr ß*uß “ h•n. itin sitYk•Aerr öˆ½Vr. ŒAmAr ŒAeg ek•An ed•b•tA iCl n•
tAed•r ib•r¨eß“ zi)˜zAlI yuß“ G•iweyùiCeln. Žmn Žb•M ŒAmAr per ek•An ed•b•tA TAk•eb• n•.® 11ŒAim
h•eyùiCl iWk• eyn ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ŒAÙn id•eyù inej“” h•lAm öBu˜. Œ‘ ek•An pir^AtA en”/ ŒAim”
eG•r• iCl. ik••–˜Þ tAr• ik• G•wiCl t• j“Ant n•. Žk•mA^ pir^AtA. 12ŒAim” Žk•mA^ ö½V r ey
G•wnAw• iCl tAed•r pue¼ yAoyùAr metA”. ik••–˜Þ y• etAmAed•r seÒ˜ k•T• b•eliClAm. ŒAim etAmAed•r
G•wiCl tAr• t• eb•AJ“Ar ec•X• k•erin. r(•• k•eriClAm. Žsb• k•T• ŒAim etAmAed•r b•eliC.
Žmn nyù ey etAmAed•r seÒ˜ ek•Ÿ iCl ey Žk•j“n
ö½rV sb•smyù tAr elAek•ed•r seÒ˜ ŒAeCn Œpiric•t elAk•. etAmr• ŒAmAr sA(•I Žb•M ŒAim
ŒAim yAek•Ab•/ öBu ˜ / etAmAr s] i Xk•t$ • ? ö½Vr.® öBu˜ inej“” Ž”sb• k•T• b•eleCn. 13"ŒAim
43 ”•S•óˆAeyùl/ öBu˜” etAmAr s]iXk•t$•. ŽKn öBu˜
b•eln/ "B˜It h•eyùA n•. ŒAim etAmAek• r(•• k•eriC.
sb• smyù” ö½Vr. yKn ŒAim ik•C¢ k•ir tKn ŒAmAr
k•Aej“r ek•Ÿ” pirb•t$n G•wAet pAreb• n•. Žmn ik•
ŒAim etAmAr nAm D•er efek•iC. &u“im ŒAmAr”. 2&u“im ŒAmAr (•mt• eTek• ek•Ÿ ek•An elAk•ek• r(•• k•ret
yKn” sms´Ayù p¼eb• ŒAim etAmAr pAez TAk•b•. pAreb• n•.®
nd•I pAr h•eto etAmAr k•X h•eb• n•. ŒAÙenr meD•Y 14
öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr pib•^tm/ etAmAed•r ^A,k•%$A
id•eyù h•¡AwAr smyùo &u“im d•ÿ“• h•eb• n•; Œi©ÍizK• b•eln/ "ŒAim b•Aib•el etAmAed•r j“‘ esn• pAWAb•.
etAmAek• ŒAG•At k•reb• n•. 3k•Ar, ŒAim/ öBu˜ etAmAr smˆS˜ÿ tAlAb•Þ“ P•wk• ŒAim eB˜eÒ˜ eP•lb• Žb•M
ö½Vr. ŒAim ”•S•óˆAeyùelr pib•^tm etAmAr r(••k•t$•. k•lad•Iyùed•r gAnÙil ib•lAep py$b•ist h•eb•. 15ŒAim”
ŒAim etAmAr j“‘ mUlY id•et imzrek• id•eyùiClAm. etAmAed•r öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr. ŒAim ”•S•óˆAeyùelr
ŒAim etAmAek• ŒAmAr k•ret kU•z o sb•A id•eyùiClAm. s]iXk•t$•. ŒAim etAmAed•r rAj“•.®
4
&u“im ŒAmAr k•AeC Kub•” Ùr¨ ˆ× p, U R tA” ŒAim etAmAek•
sµ•åAn k•ir. ŒAim etAmAek• B˜Alb•Ais Žb•M ŒAim sb• ö½rV ŒAb•Ar tA¡ r elAek•ed•r b•< Ac•Aeb•n
ed•zsmUh• Žb•M j“AitÙil etAmAek• ed•b• yAet &u“im 16
öBu˜•smue@•r meD•Y id•eyù s¼k• b•AnAeb•n. inej“r
b<•Ac•et pAr.® elAek•ed•r j“‘ Žmnik• j“elr meD•Y id•eyù itin rAˆS˜ÿ•
ge¼ ed•eb•n. Žb•M öBu˜ b•eln/ 17"yAr• yuß“yAn/
ö½rV tA¡ r izZed•r ge] h• ŒAneb•n eG•A¼soyùAr o esnAb•el b•lIyùAn h•eyù ŒAmAr ib•r¨eß“
5
"sutrAM B˜It h•eb• n•? ŒAim etAmAr seÒ˜ ŒAiC.
ec•AK ÖÖÖ k•r s•µ˜õb•t> Žiw ”•S•óˆAeyùelr es” elAek•ed•r eb•AJ“Ayù
ŒAim Žk•i^t k•rb• etAmAed•r izZed•r Žb•M iP•ireyùo yArA öBu˜r b•Ak•Y ib•½VAs k•rt n•.
667 iyzA”yù 43:18-44:13
yuß “ k•reb• tAr• prAij“t h•eb•. tAr• ŒAr k•Kno 3
"ï\•At$ elAek•ed•r ŒAim j“l ed•b•. ZÅk• j“imet
ŸWet pAreb• n•. tAed•r ib•nAz G•web•. emAmb•Aitr ŒAim j“l öb•Ah• b•”eyù ed•b•. etAmAed•r izZed•r meD•Y
izK• eymn k•er iniB˜eyù ed•oyù• h•yù es”B˜Aeb• tAed•r ŒAim ŒAmAr ŒA ™• eFel ed•b•/ men h•eb• eyn etAmAed•r
TAmAen• h•eb•. 18tA” Zr¨et eysb• G•wn• G•ewiCl t• s•–˜ÿAned•r opr id•eyù j“l b•eyù yAe•C. 4G•Aesr meD•Y
ŒAr men ek•Aer• n•. y• b•æk•Al ŒAeg G•ew egeC t• tAr• eb•e¼ ŸWeb•. tAr• j“leS•óAetr D•Aer gij“eyù
ŒAr S•årŠ ek•Aer• n•. oW• b•A”zI gAeCed•r met• h•eb•.
19
ek•n n• ŽKn ŒAim n&u“n ik•C¢ k•rb•. ŽKn 5
"Žk•j“n b•leb•/ 'ŒAim öBu˜r.¾ Œ‘ Žk•j“n
etAmr• n&u“n gAeCr met• eb•e¼ ŸWeb•. etAmr• 'yAek•Aeb•r¾ nAm b•Yb•h•Ar k•reb•. Œ‘j“n tAr nAm
iniü‚tB˜Aeb•” j“An Žw• stY. sitY” ŒAim mr¨BU˜imet sA(•r k•reb• Žb•M b•leb•/ 'ŒAim” öBu˜r.¾ Œ‘j“n
rAˆS˜ÿ• b•AnAb•. ZÅk• j“imet sitY” ŒAim nd•I• qtrI b•Yb•h•Ar k•reb• '”•S•óˆAeyùelr nAm.®¾
k•rb. 20mr¨BU˜imet j“l ej“AgAenAr pr b•‘ j“•–˜ÞrA/ 6
öBu ˜ ”•S•ó ˆ Aeyù e lr rAj“•. öBu ˜ sbR • zi)˜mAn
eymn izyùAl Žb•M ŸwpAKI ŒAmAek• sµ•åAn j“AnAeb•. ”•S•ˆó Aeyùlek• r(•• k•reb•n. öBu˜ b•eln/ "ŒAim” Žk•mA^
ŒAmAr eb•eC enoyùA elAek•ed•r j“‘/ ŒAmAr inej“r ö½Vr. Œ‘ ek•An ed•b•tA en”. ŒAim” ŒAid•/ ŒAim”
elAek•ed•r j“‘ ŒAim j“elr b•Yb•S˜î• k•rb•. 21Ž” Œ•–˜ÿ. 7ŒAmAr met• Œ‘ ek•An ö½Vr en”. yid• ek•Ÿ
elAek•ed•r et• ŒAim” s]iXk•t$• Žb•M Žr• ŒAmAr TAek•n tAh•el es” ed•b•tAr k•T• b•l• Ÿic•í. es”
özMs• k•er gAn gA”eb•. ed•b•tAr Ÿic•í iCl ŽKAen Žes ömAŠ k•r• ey itino
22
"yAek•Ab•/ &u“im ŒAmAr k•AeC öATRnA k•rin. ek•nÀ ŒAmAr” met•. ŒAim yKn Ž” öAc•In elAek•ed•r s]iX
k•ArŠ etAmr• ”•S•óˆAeyùelr elAek•rA ŒAmAr ib•xeyù k•eriClAm tKn ik• G•ewiCl es” ed•b•tAr ŒAmAek•
ûL•A–˜ÿ h•eyù pe¼C. 23etAmr• etAmAed•r emxek• ŒAmAr b•l• Ÿic•í. B˜ib•`et ik• G•web• itin ey t• j“Aenn
j“‘ ŸísgR k•ret ŒAn in. etAmr• ŒAmAek• sµ•åAn t• ömAŠ k•rAr j“‘ Ï ed•b•tAr ŒAmAek• ek•An ind•zn R
8
j“AnAo in. etAmr• ŒAmAr j“‘ b•il d•Ao in. ŒAm•r ed•oyù• Ÿic•í. B˜It h•eyùA n•. Ÿiþˆ©Í h•eyù• n•? ŒAim
Ÿe£•e• b•il ed•b•Ar j“‘ ŒAim etAmAed•r b•AD•Y k•irin. sbR•d•A” etAmAed•r b•eliC ey ik• G•web•. etAmrA” ŒAmAr
ŒAim etAmAed•r D•Up ‰ˆAlAet b•AD•Y k•irin. 24tA” sA(•I? Œ‘ ek•An ö½Vr en”. ŒAim” Žk•mA^. Œ‘
etAmr• ŒAmAek• sµ•åAn j“AnAb•Ar j“‘ sAmýI ß*yù ek•An 'izlA¾ en”. ŒAim j“Ain ŒAim” Žk•mA^?®
k•ret ŒTR b•Yyù k•rin. eh•Amb•ilr c•ibR• id•eyù etAmr•
ŒAmAek• s•–˜ÞX k•rin. ik••–˜Þ etAmr• etAmAed•r pApsmUh• miU %s
$ mhU • ml
U Yh•In
9
id•eyù ŒAmAek• B˜ArAß*A•–˜ÿ k•eriCel. etAmAed•r ek•Ÿ ek•Ÿ mUi%$ b•AnAyù. ik••–˜Þ tAr• mUlYh•In.
ku•k•mRsmUh• ŒAmAek• Kub• piršA•–˜ÿ k•er &u“eleC. elAek•r• es” mUi%$ek• B˜AelAb•Aes. ik••–˜Þ es”Ùil
25
"ŒAim/ ŒAim” Žk•mA^ ey etAmAed•r sb• pAp mUlYh•In. es” elAk•Ùil mUi%$Ùilr sA(•I h•elo tAr•
D•ueyù mueC pirâ•Ar k•er id•”. inej“ek• Kuiz k•ret ed•Ket pAyù n•. tAr• ik•C¢” j“Aen n•/ tAr• tAed•r
Ž”sb• ŒAim k•ir? etAmAed•r pAepr k•T• ŒAim men k]•tk•em$r j“‘ yeTX liÆï“t h•et j“Aen n•.
rAKb• n•. 26ŒAmAek• men k•ireyù id•o :etAmAed•r 10
ek• qtrI k•eriCl Ž”sb• mUi%$Ùilek•À ek• qtrI
özMsnIyù Ùenr k•T•ò. ŒAmAed•r Žk•seÒ˜ b•es k•eriCl mU l Yh•In mU i %$ Ù ilÀ 11šimek•r• Ïsb•
isß“A•–˜ÿ enoyù • Ÿic•í ek•Anw• iWk•. etAmAed•r ed•b•tAed•r b•AineyùeC. tAr• sb•A” mAnux; ed•b•tA nyù.
k]•tk•em$r k•T• ŒAmAek• b•l• Ÿic•í Žb•M ömAŠ k•r es”sb• elAek•r• yid• Žk•seÒ˜ b•es Ž”sb• ib•xyùÙil
ey etAmr• iWk•. 27etAmAed•r öTm ipt• pApI. ineyù ŒAelAc•n• k•er tAh•el tAr• Kub•” liÆï“t h•eb•
etAmAed•r ŒA”nj“Iib•r• ŒAmAr ib•r¨ß“Ac•rŠ k•ereC. Žb•M B˜yù pAeb•.
28 12
ŒAim etAmAed•r pib•^ zAsk•ed•r Œpib•^ k•eriC. Žk•j“n šimk• tAr yˆ–˜¤ b•Yb•h•Ar k•er grm k•yùl•
ŒAim yAek•Ab•ek• Db•Mesr Žb•M ”•S•ˆó Aeyùlek• ŒiB˜zAepr id•eyù elAh•• grm k•rAr k•Aej“. es” elAk•iw h•A&u“i¼
zAiS˜ÿ id•eyùiC.® b•Yb•h•Ar k•er D•A&u“ epwAenAr k•Aej“. Žb•M es” D•A&u“”
mUi%$ h•eyù ŸeWeC. Ž” elAk•iw tAr b•Aær zi)˜ b•Yb•h•Ar
öB˜u ” Žk•mA^ ö½rV k•er/ ik••–˜Þ iKed• epel es tAr (•mt• h•ArAyù. yid•

44 "yAek•Ab• &u“im ŒAmAr esb•k•. ŒAmAr k•T•


ezAn. ”•S•óˆAeyùl/ ŒAim etAmAek• menAnIt
k•eriC. ŒAim y• b•il t• etAmr• ezAn. 2 ŒAim
mAnuxiw j“lpAn n• k•er teb• es ébR•l h•eyù yAyù.
13
ŒAr Žk•j“n šimk• k•AeWr opr srl erKAyù
d•Ag wAnb•Ar j“‘ b•Yb•h•Ar k•ereC oln o k•µpAs.
etAmAed•r öBu˜. ŒAim” etAmAed•r s]iX k•eriC. etAmr• Ž” d•AgÙil ed•eK es b•uJ“et pAer ek•ATAyù tAek•
y• h•eyù ŸeWeC• ŒAim tA” k•er ge¼ &u“eliC. etAmr• k•Awet h•eb•. tArpr k•AW k•AwAr k•rAt id•eyù k•AW
yKn mAïgeB˜$ iCel tKn eTek•” ŒAim etAmAed•r ek•ew es mUi%$ qtrI k•er. tArpr k•µpAesr mt
sAh•AyY k•er ŒAsiC. ŒAmAr d•As yAek•Ab• B˜yù epo Œ‘ Žk•iw ib•ezx yˆ–˜¤ k•YAilpAzR id•eyù es mUi%$r mAp
n•. iyZrä, etAmAek• ŒAim menAnIt k•eriC. iWk• k•er. Ž”B˜Aeb• šimek•r• k•AWek• k•er etAel
iyzA”yù 44:14-45:2 668

mAnuexr met• ed•Ket. Ž” mAnb• mUi%$ ik•C¢ k•ret ŒAim r(•• k•eriC/ Ÿß“Ar k•eriC/ tA” ŒAmAr k•AeC
pAer n•. ZD•u G•er b•es TAek•. iP•er Žes•?®
14
Žk•j“n elAk• Žrs/ ts$• ŒTb•• ŒelAn b•](• 23
eh• S•VˆgR/ gAn k•r/ k•Ar, öBu˜ mh•í k•Aj“Ùil
ek•ew eP•el. es” elAk•iw ek•An gACek•” b•¼ k•ret k•ereCn. p]iTb•I/ Žmnik• p]iTb•Ir inîS˜îlo ŒAneª•
pAer n•. gACÙil inej“ed•r (•mtAet b•nAÇ•ˆel b•¼ c•Iík•Ar k•r? pbR•tz]Ò˜r•? Œre,Yr sb• gAC gAn egeyù
h•yù. elAek• yid• ek•An pA”n gAC lAgAyù teb• t• ŸWeC. ek•nÀ k•ArŠ öBu˜ yAek•Ab•ek• r(•• k•ereCn.
b•]iXr j“el b•¼ h•yù. 15tArpr elAek• es” gACek• öBu˜ ”•S•óˆAeyùel t¡Ar mih•m• öd•zRn k•ereCn.
ŒAÙn ‰ˆAlAenAr k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•er. elAek• gACek• 24
etAmr• ŽKn yA/ es s]iX öBu˜r. &u“im mAïj“Wer
eCAw eCAw k•AeWr w¦k•erAyù pir,t k•er. inej“ek• TAk•Ar smyù” öBu˜ Ž”sb• k•ereCn. öBu b•eln/ "ŒAim
grm rAKet o rAnÍAr j“‘ es k•AWiw b•Yb•h•Ar k•er. öBu˜/ sb•ik•C¢ b•AineyùiC? ŒAk•Azek• ŒAim inej“” ewen
ik•C¢ k•AW id•eyù es ŒAÙn ‰ˆAel Žb•M r¨iw es¡ek•. ib•iCeyùiC? ib•½eV k• ŒAim Žk•A” Ci¼eyù id•eyùiC. ŒAmAek•
tb•uo es Ï Žk•” k•AeWr ik•C¢ ŒMz b•Yb•h•Ar k•er sAh•AyY k•rb•Ar j“‘ ŒAmAr seÒ˜ ŒAr ek•Ÿ iCl nA.®
Žk•iw mUi%$ b•AnAb•Ar j“‘ Žb•M es es” mUi%$iw pUej“• 25
‹A•–˜ÿ B˜Ab•b•Ad•Ir• imTY• k•T• b•el. ik••–˜Þ öBu˜
k•er. Ï ed•b•tAiw mAnuexr b•AnAen• Žk•iw mUi%$/ ik••–˜Þ tAed•r ed•iKeyù ed•n ey tAed•r B˜ib•`íb•A,I imTYA.
mAnux tAr sAmen nt h•yù. 16ŒeD•Rk• k•AW elAek• itin yAék•red•r h•t b•iu ß“ k•er ed•n. |•AnI elAk•ed•ro
ŒAÙn ‰ˆAlAr k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•er. elAek• mAMs rAåA itin ib•‹A•–˜ÿ˜ k•er ed•n. yid•o tAr• B˜Aeb• tAr• Œenk•
k•ret ŒAÙn b•Yb•h•Ar k•er. tArpr esw• KAyù epw ik•C¢ j“Aen ik••–˜Þ öBu˜ tAed•r eb•Ak•Ar met• k•er ed•eb•n.
B˜r• py$•–˜ÿ. elAek• inej“ek• grm rAKet k•AW ‰ˆAlAyù. 26
öBu˜ elAek•ed•r k•AeC t¡Ar b•At$• ep<QeC id•et t¡Ar
elAek• b•el/ "B˜Ael•. ŒAim ŽKn Ÿ\•. ŒAÙn eTek• esb•k•ed•r pAWAeb•n. öBu˜ es” b•At$•ek• stY k•reb•n?
ŒAel• ŒAsAyù ŒAim ed•Keto pAi•C.® 17ik••–˜Þ ŒÂ˜¯ elAek•ed•r ik• k•r• Ÿic•í t• j“Anet itin
ik•C¢ k•AW Œb•izX TAek•. tA” elAek• k•AW id•eyù mUi%$ b•At$•b•Ah•k•ed•r pAWAeb•n. Žb•M öBu˜ ed•KAn ey tAed•r
b•Aineyù tAek• ed•b•tA b•el. es Ž” mUi%$r sAmen mAT• Ÿped•ziw B˜Ael•.
nt k•er Žb•M tAr pUj“A k•er. elAek• Ï mUi%$r k•AeC
öATRn• k•ret k•ret b•elÉ "&u“im” ŒAmAr ed•b•t•. iyh•dÝ ••ek• pnu inmA$ , k•ret ö½rV
ŒAmAek• r(•• k•r?® ek•Arsek• eb•eC enn
18
es” elAek•rA j“Aen n• tAr• ik• k•reC. tAr• ej“r¨zAelmek• öBu˜ b•eln/ "elAek•r• ŒAb•Ar
b•uJ“eto pAer n•. Žw• tAed•r ec•AK eFek• rAKAr etAmAr meD•Y b•As k•reb•?® öBu˜ iyh•Ýd•Ar zh•rÙilek•
met• Œb•S˜î• yAet tAr• ed•Ket n• pAyù. tAed•r b•leln/ "etAmr• ŒAb•Ar pungRiWt h•eb•?® Db•Ms h•eyù
h•äd•yù eb•AJ“Ar ec•X• k•er n•. 19es”sb• elAek•rA Žsb• yAoyù• zh•rÙilek• itin b•leln/ "etAmAed•r ŒAim
eB˜eb•o ed•eK n•. Ž”sb• elAek•r• eb•AeJ“ n• tA” ŒAb•Ar ge¼ &u“lb•.®
tAr• inej“ed•r ineyùo B˜Aeb• n•. "ŒAim ŒAÙen ŒeD•kR • 27
öBu˜ gB˜Ir j“lAzyùek• b•eln/ "Zk•en• h•eyù yAo?
k•AW epA¼AlAm. ŒAim grm k•yùl• r¨iw o mAMs rAåA ŒAim etAmAr j“löb•Ah•ek•o Zik•eyù ed•b•?®
k•ret b•Yb•h•Ar k•rlAm. es” mAMs eKlAmo. tArpr 28
öBu˜ ek•Arsek• b•eln/ "&u“im ŒAmAr emxpAlk•/
ey k•AW b<•Ac•el• tA” id•eyù B˜yù¿•r ik•C¢ b•AnAlAm. ŒAim y• c•A”b• tA” k•reb• &u“im. ej“r¨zAelmek• &u“im
ŒAim k•AeWr KeØr pUj“A k•riC.® b•leb•/ 'etAmAek• ŒAb•Ar g¼• h•eb•.¾ ej“r¨zAelemr
20
es” elAk• j“Aen n• es ik• k•reC? es ib•‹A•–˜ÿ/ miª•er• &u“im b•leb•/ 'etAmAr iB˜tek• ŒAb•Ar inm$A,
tA” tAr mn tAek• Bu˜l peT c•Ailt k•reC. es k•r• h•eb•?®¾
inej“ek• r(•• k•ret pAreb• n•. inej“r Bu˜lo b•Ju “et
pAreb• n•. es b•leb• n•/ "ŒAim ey mUi%$ek• D•er ”•S•ˆó Aeyl
ù ek• m)
u ˜ k•ret ö½rV ek•Arsek•
ereKiC esw• ‹A•–˜ÿ ed•b•tA.® eb•eC ineln
t¡Ar menAnIt rAj“• ek•Aresr ib•xeyù öBu˜
öB˜u / sitYk•Aerr ö½rV ”•S•ˆó Aeyl
sAh•AyY k•ern
ù ek• 45 Ž” k•T• b•eln/
"ŒAim ek•Aresr fAn h•At D•reb••. rAj“Aed•r k•AC
21
"yAek•Ab•/ Ž”sb S•årŠ k•er•? ”•S•óˆAeyùl S•årŠ eTek• (•mt• iCineyù inet/ ŒAim tAek• sAh•AyY k•rb•.
k•er ed•K &u“im ŒAmAr esb•k•. etAmAr s]iXk•t$• ŒAim; ek•Arsek• ngrþˆAr ŒAwk•Aeb• n•. ŒAim P•wk•ÙelA
&u“im ŒAmAr d•As. tA” ”•S•óˆAeyùl/ &u“im ŒAmAek• Bu˜el Kuel ed•b• Žb•M ek•Ars öeb••z k•reb•.®
2
eyo n•. "ek•Ars etAmAr esnAr• yA^• k•reb•. ŒAim yAb•
22
etAmAr pAp ib•zAl emeG•r mt iCl. ŒAim es” etAmAr sµ•åueK. ŒAim pbR•tek• smtl k•er ed•b•.
pAp D•ueyù id•eyùiC. h•A˜𘕠b•AtAes eymn emG• Œ#• eº•Aeã•r ngrþˆAr eB˜eÒ˜ ed•b•. þˆAerr elQh•-d•Ø ek•ew
h•eyù yAyù etmin etAmAr pApo c•el igeyùeC. etAmAek• ed•b•.
669 iyzA”yù 45:3-22
3
ey sµpd• ŒÞ“k•Aer ri(•t iCl tA ŒAim etAmAek• ek•Ars ŒAb•Ar ŒAmAr zh•r ge¼ &u“leb• Žb•M ŒAmAr
ed•b•. ŒAim etAmAek• sb• Ùˆ¹ˆÿD•n id•eyù ed•b•. ŒAim elAek•ed•r mu)˜ k•reb•. es ŒAmAr elAek•ed•r ŒAmAr
Žsb• k•rb• yAet &u“im b•Ju “et pAr/ ŒAim” öBu˜. ŒAim” k•AeC ib•ß*I k•reb• n•. Ž” sb• k•Aej“r j“‘ ŒAmAek•
”•S•ˆó Aeyùelr ö½Vr Žb•M ŒAim etAmAek• nAm D•er fAk•iC. k•AŸek• ek•An mUlY id•et h•eb• n•. elAek•r• mu)˜ h•eb•
4
ŒAim ŒAmAr d•As yAek•Aeb•r j“‘ Ž”sb• k•ir. Žb•M ŒAmAek• k•AŸek• Ÿíek•Ac• id•et h•eb• n•. öBu˜
ŒAim Ž”sb• k•ir ŒAmAr inbR•Aic•t elAk•/ ”•S•óˆAeyùelr sb•Rzi)˜mAn Ž”sb• ik•C¢ b•eleCn.®
elAek•ed•r j“‘. ek•Ars nAm D•er fAk•iC etAmAek•/ 14
öBu˜ b•eln/ "imzr o kU•z ed•z D•nI ed•z. ik••–˜Þ
&u“im j“Aen• n• ŒAmAek•/ tb•u ŒAim etAmAek• nAm D•er ”•S•óˆAeyùl &u“im Ž”sb• sµpd• epeyù yAeb•. sb•AyùIyùr
fAk•iC. lµ•ˆV • elAk•Ùil h•eb• etAmAr ŒiD•k•ArBu˜)˜. tAr• glAyù
5
ŒAim” öBu˜. ŒAim” Žk•mA^ ö½Vr. ŒAr ek•An izk•l Ju“ileyù etAmAr ipC¢ ipC¢ h•¡Aweb•. tAr• etAmAr
ö½Vr en”. ŒAim etAmAek• k•Ap¼ prAb•. ik••–˜Þ ŽKno sAmen mATA nt k•er öATRnA k•reb•.® ”•S•óˆAeyùl/ ö½Vr
&u“im ŒAmAek• j“Anet pArel n•? etAmAr seÒ˜ ŒAeCn Žb•M ŒAr ek•An ö½Vr en”.
6 15
ŒAim Ž”sb• k•ir/ yAet elAek• j“Aneb• ey ŒAim” öˆ½Vr &u“im” ö½Vr/ &u“im” ”•S•óˆAeyùelr pir^At•?
Žk•mA^ ö½Vr. pUb•R eTek• piü‚m/ sb• elAek•r• j“Aneb• elAek• etAmAek• ed•Ket pAyù n•.
ey ŒAim” öBu˜. ŒAr ek•An ö½Vr en”. 16
b•æ elAk• mUi%$smUh• qtrI k•er. ik••–˜Þ tAr• h•tAz
7
ŒAim ŒAelAr s]iXk•t$•/ s]iXk•t$• ŒÞ“k•Aerro. h•eyù/ liÆï“t h•eyù c•el yAeb• b•æ dU•er.
ŒAim zAi–˜ÿ s]iX k•ir/ ŒAim sMk•wsmUh• qtrI k•ir. 17
ik••–˜Þ ”•S•óˆAeyùlek• öBu˜ r(•• k•reb•n. pir^AŠ
ŒAim” öBu˜/ ŒAim Ž” sb•ik•C¢ k•ir. c•leb• ic•rk•Al/ k•Kn”/ ŒAr k•Kn” ”•S•óˆAeyùl liÆï“t
8
"ŒAk•Aezr emG•ÙelA b•]iXr mt p]iTb•Ir b•uek• h•eb• n•.
suib•c•Ar b•xRn k•r¨k•. p]iTb•I Ÿ›˜åu)˜ eh•Ak• Žb•M mui)˜ 18
öBu˜” ö½Vr. itin” ŒAk•Az o p]iTb•I s]iX
eb•e¼ ŸW¦k•. Žb•M tAr seÒ˜ D•AimRk•t• b•]iß“ pAk•. k•ereCn. öBu˜ p]iTb•Iek• tAr j“AyùgAyù D•er ereKeCn.
ŒAim öBu˜/ tAek• qtrI k•eriC. p]iTb•Iek• qtir k•rAr smyù itin t• KAil rAKet
c•Anin. p]iTb•Iet öAe,r sÇ•ˆAr k•ereCn itin? "ŒAim”
ö½rV inej“r si] Xek• inyˆù –˜Š
¤ k•ern öBu˜/ Œ‘ ek•An ö½Vr en”.
9 19
"Ž” elAk•Ùilek• ed•eK•? tAr• tAed•r s]iXk•t$•r ŒAim egApen ik•C¢ b•il in. ŒAim eKAlAKuil
seÒ˜ tk$• k•reC. ŒAmAr seÒ˜ tAed•r tk$• l(•Y k•r. k•T• b•eliC.•ŒAim ŒAmAr k•T•Ùil p]iTb•Ir ŒÞ“k•Ar
tAr• B˜A[˜• mAiwr pAe^r Žk• Žk•iw w¦k•erAr mt. S˜îAen luik•eyù rAiK in. ŒAim yAek•Aeb•r elAek•ed•r
Žk•j“n elAk• nrm iB˜ej“ mAiw id•eyù pA^ qtrI k•er pirtY)˜ j“AyùgAyù ŒAmAr eK<Aj“ k•ret b•ilin. ŒAim”
Žb•M k•Ad•• mAiw ij“|•As• k•er n•/ 'mAnux &u“im ik• öBu˜/ ŒAim sitY k•T• b•il/ ŒAmAr muK in>s]t sb•
k•reC•À¾ ey ij“inxiw qtrI h•e•C/ esiwr/ ey elAk•iw sitY.®
qtrI k•reC tAek• ö½Í k•rb•Ar Žb•M b•lAr (•mtA
TAek• n•/ "ŒAmAr ek•n Žk•iw h•Atl en”À 10Žk•j“n öB˜u ömAŠ k•ern ey itin” Žk•mA^ ö½rV
20
iptA tAr izZed•r j“Ib•n ed•n. izZr• ij“|•As• k•ret "etAmr• Œ‘A‘ j“Ait eTek• pAileyù ŽesC.
pAer n•/ 'ek•n &u“im ŒAmAek• j“Ib•n id•eyùeC•.¾ izZr• tA” Žk•i^t h•eyù ŒAmAr sAmen Žs. Ž” mAnuxÙil
tAr mAek• ö½Í k•ret pAer n•/ 'ek•n &u“im ŒAmAek• ‹A•–˜ÿ ed•b•tAr mUi%$ b•h•n k•eriCl. Ž”sb• elAek•r•
j“›˜å id•eyùeC•À®¾ ŒsAr ed•b•tAed•r k•AeC öATRnA k•er. ik••–˜Þ tAr• j“Aen
11
öBu˜ ö½Vr ”•S•óˆAeyùelr pib•^tm. itin ”•S•óˆAeyù- n• tAr• ik• k•reC. 21Žed•r ŒAmAr k•AeC ŒAset
elr s]iXk•t$•. itin b•eln/ b•l. tArA tAed•r mAmlA ŸpiS˜ît k•r¨k• Žb•M Ÿped•z
"etAmr• ik• ŒAmAek• ŒAmAr s•–˜ÿAned•r k•T• ink•.
ij“|•As• k•rC/ ŒTb•• ŒAim inej“ h•Aet y• qtrI "Œenk•id•n ŒAeg ey G•wn• G•ewiCl es sµpek$•
k•eriC t• ineyù ik• k•ret h•eb• t• etAmr• ŒAmAyù etAmAed•r ek• b•eliClÀ Œenk• Œenk•id•n ŒAeg eTek•
ŒAed•z id••CÀ ek• etAmAed•r Ž”sb• ij“insÙilr k•T• b•el ŒAseCÀ
12
tA” ed•eK•? ŒAim p]iTb•Iek• b•AineyùiC. p]iTb•Ir ŒAim/ Žk• o ŒiþˆtIyù ö½Vr es”sb• b•eliClAm.
b•Aisª•• sb• mAnuexr s]iXk•ArI ŒAim. inej“r h•At ŒAim” Žk•mA^ ö½Vr. ŽKAen ik• ŒAmAr met• Œ‘
id•eyù ŒAk•Az b•AineyùiC. Žb•M ŒAim ŒAk•Aezr smˆS˜ÿ ek•An ö½Vr ŒAeCÀ Œ‘ ek•An Ÿík]•X öˆ½Vr ŒAeC ik•À
qs‘smUh•ek•* i ŒAed•z k•ir. Œ‘ ek•An ‘AyùprAyù, ö½Vr ŒAeC ik• ey tAr elAek•ed•r
13
ŒAim ek•Arsek• tAr (•mt• id•eyùiC. tA” es r(•• k•ret pAerÀ n•? Œ‘ ek•An öˆ½Vr en”.
22
B˜Al k•Aj“ k•reb•. ŒAim tAr k•Aj“ sh•j“ k•er ed•b•. dU•rb•tI$ ŽlAk•Ar elAek•r• etAmr• mUi%$r Œnusr,
b•Þ“• k•r. inej“ed•r r(•• k•ret etAmAed•r Ÿic•í
Œ A k • A e z r Ö Ö Ö q s ‘ s m Uh • Ž” nAemr ŒTR k•Kno ed•b•dU•tgŠ
ŒAb•Ar k•Kno tArk•AgŠ.
ŒAmAek• Œnusr, k•r•. ŒAim” öˆ½r V . Œ‘ ek•An öˆ½r
V
iyzA”yù 45:23-47:7 670

en”. ŒAim” Žk•mA^ öˆ½Vr. 23ŒAim ŒAmAr inj“ k•r ŒAim” es” ö½Vr. Œ‘ ek•An ö½Vr en”. ŒAmAr
(•mtAb•el Ž” zpT k•riC Žb•M yKn ŒAim öitš¨it mt ek•Ÿ en”.
k•ir tKn t• sitY h•eb•”. ŒAim y• öitš¨it k•eriC 10
"ezex ik• h•eb• Zr¨et” ŒAim etAmAed•r b•el
t• G•web•” Žb•M ŒAmAr öitš¨it öetYk• elAk• id•eyùiC. Œenk•id•n ŒAeg/ ŒAim y• b•eliC t• ik••–˜Þ
ŒAmAr sAmen mATA nt k•reb•. öetYk• elAk• sb• ŽKno G•ewin. ŒAmAr y• pirk•Â˜¯n• t• ik••–˜Þ
öitš¨itb•ß“ h•eb• ey tAr• ŒAmAek• Œnusr, k•reb•. G•web•”. ŒAim y• k•ret c•A” tA” ik••–˜Þ k•ir. 11ŒAim
24
elAek• b•leb•/ 'Žk•mA^ öBu˜r k•AC eTek•” (•mt• pUbR•id•k• eTek• Žk•j“n elAk•ek• fAk•iC. es” elAk•iw
o D•Aim$k•t• ŽeseC.®¾ ögelr met• h•eb•. es dU•err ek•An ed•z eTek• ŒAseb•
25
es b•leb•/ "ZD•umA^ ö½Ver” ib•c•Ar Žb•M zi)˜ Žb•M ŒAim y• k•rAr isß“A•–˜ÿ˜ enb• esÙil” k•reb•.
K<uej“ pAoyù• yAyù.® ek•Ÿ ek•Ÿ öBu˜r opr ß*uß“. ŒAim etAmAed•r b•liC/ ŒAim ik••–˜Þ Žsb• k•reb•A”.
ik••–˜Þ tArA t¡Ar k•AeC ŒAseb• Žb•M tKn Ž”sb• ß*uß“ ŒAim tAek• b•AineyùiC Žb•M ŒAim” tAek• ineyù ŒAsb•?
elAek•rA liÆï“t h•eb•. 26öBu˜ ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r 12
"etAmAed•r ek•Ÿ ek•Ÿ men k•er etAmAed•r öc•Ø
B˜Al k•Aj“ k•ret sAh•AyY k•reb•n Žb•M tArA tAed•r (•mt• ŒAeC. ik••–˜Þ etAmr• B˜Al k•Aj“ k•r n•. ŒAmAr
ö½Verr j“‘ Kub• gibR•t h•eb•. k•T• ezAn? 13ŒAim B˜Al k•Aj“ k•rb•. Kub• zIG•ˆœ” ŒAim
ŒAmAr elAek•ed•r r(•• k•rb•. ŒAim iseyùAn o ŒAmAr
miU %r$ ed•b•tAr• Œpd•ATR ŒAü‚y$Yj“nk• ”•S•óˆAeyùelr j“‘ pir^AŠ ŒAnb•.®

46 b•Aib•elr eb•l o neb•Ar mUi%$ ŒAmAr sAmen


mAT• nt k•reb•. Ž”sb• ‹A•–˜ÿ ed•b•tArA ZD•mu A^ b•Aib••elr öit ö½eV rr b•AtA$
mUi%$. elAek•r• Ž” mUi%$Ùil pZr ipeW c•ApAyùÐŽ”
mUi%$Ùil ŒAsel B˜ArI eb•AJ“•/ b•”et h•yù ek•b•l. mUi%$r•
ik•C¢ k•ret n• pArelo mAnuxek• ûL•A•–˜ÿ˜ k•er etAel.
47 "pe¼ yAo ŒAb•j$“nAyù Žb•M esKAen” b•es
p¼? k•lad•Iyùed•r :b•Aib•elr Œpr nAmò ku•mArI
k•‘•. k•‘• b•es p¼ mAiwet. &u“im ŽKn ŒAr zAsk•
2
Ïsb• mUi%$ed•r mAT• nt h•eb•. tAed•r sk•elr” ptn no? elAek•r• etAmAek• ek•Aml• (•I,k•AyùA yub•tI
h•eb•. tAr• ek•Ÿ pAlAet pAreb• n•. b•ª•Ied•r mt mih•l• b•el men k•reb• n•.
2
tAed•r dU•er b•eyù ineyù yAoyù• h•eb•. ŽKn etAmAek• k•iWn piršm k•ret h•eb•.
3
"yAek•Aeb•r pirb•Ar ezAn? ”•S•óˆAeyùelr ey sb• y¡AtAk•el KA†zs´ eTek• etAmAek• ŒAwA b•AnAet h•eb•.
elAk• ŽKno eb<•ec• ŒAeC• ezAn? ŒAim etAmAed•r etAmAr ŒAb•rŠ sireyù d•Ao/ Kuel eP•l etAmAr ezQiKn
b•eyù ineyù yAi•C. etAmr• yKn mAeyùr geB˜$ iCel epAzAk•. etAmAek• etAmAr ed•z CA¼et h•eb•. etAmAr
tKn eTek•” ŒAim etAmAed•r b•”iC. 4 etAmr• yKn p• ed•Ket n• pAoyù• py$•–˜ÿ &u“im etAmAr G•AG•r•
BU˜imX h•el tKn eTek• b•”iC Žb•M b•]ß “ Œb•S˜îAeto etAl Žb•M nd•I pAr h•eyù yAo.
3
ŒAim etAmAed•r b•”eb••. etAmAed•r c•¢l yKn D•Usr pur¨exr• etAmAr egApn ŒÒ˜ ed•Keb•/ etAmAek•
re[˜r h•eyù yAeb• tKno ŒAim b•”eb••. ŽKno b•”iC b•Yb•h•Ar k•reb• eyQnk•em$. b•Aej“ k•Aj“ k•rAr j“‘ mUlY
ŒAim. k•ArŠ ŒAim etAmAed•r s] i Xk•t$ • . ŒAim id•et b•AD•Y k•reb• etAmAek•/ ek•Ÿ etAmAek• sAh•AyY
etAmAed•r b•eyù ineyù yAeb••. r(•Ao k•rb•. k•ret ŒAseb• n•.
5 4
"k•Aro seÒ˜ ik• ŒAmAr &u“ln• k•ret pArÀ n•? "ŒAmAr elAek•r• b•el/ 'ö½Vr ŒAmAed•r r(••
ek•An b•Yi)˜ ŒAmAr smAn nyù? &u“im ik• ek•Ano elAk• k•ern. t¡Ar nAm h•lÉ öBu˜ sbR•zi)˜mAn/ ”•S•óˆAeyùelr
K<uej“ pAeb• ey h•eb• ŒAmAr s#zÀ 6 ek•An ek•An elAk• pib•^tm.®¾
5
tAed•r Til eTek• esAn• eb•r k•er. Žb•M tAr• tAed•r "tA” b•Aib•l/ eyKAen” b•es TAek•A/ zA–˜ÿ h•o.
räep• d¡•Ai¼pA˜ñAyù mAep. es”sb• elAek•r• mUi%$ b•AnAet k•lad•Iyùed•r k•‘•/ ŒÞ“k•Aer ŒAšyù nAo. ek•nÀ
iz˜¯Iek• pyùs• ed•yù. tArpr tAr• Ž” mUi%$Ùilr k•ArŠ etAmAek• ŒAr 'rAj“YÙilr rA,I¾ b•el fAk••
sAmen mAT• nt k•er Žb•M tAed•r k•AeC öATRn• k•er. h•eb• n•.
7
el•ek•rA mUi%$ek• inej“r k<•AeD• &u“el enyù Žb•M tAek• 6
"ŒAim ŒAmAr elAek•ed•r opr ß*uß“ iClAm. Ï
b•h•n k•er. Ï mUi%$iw ŒöeyùùAj“nIyùÐ elAk•ek•” b•h•n elAek•r• ŒAmAr sµpi%. ik••–˜Þ ŒAim tAed•r opr
k•ret h•yù. yKn elAek• mUi%$iwek• mAiwet öitþ• ß*uß“ iClAm/ tA” ŒAim tAed•r Œsµ•åAn k•eriC. ŒAim
k•er/ es esKAen d¡•Ai¼eyù TAek• Žb•M es n¼Ac•¼• tAed•r etAmAr h•Aet &u“el id•eyùiClAm. &u“im tAed•r
k•ret pAer n•. yid• elAek•r• mUi%$r öit ic•ík•Ar zAiS˜ÿ id•eyùC. ik••–˜Þ &u“im tAed•r (•m• öd•zRn k•erAinÐ
k•er/ esiw Ÿ%r ed•eb• nA. Žw• elAk•ek• tAed•r ib•pd• b•]ß “ek•o &u“im k•iWn piršm k•ret b•AD•Y k•erC.
7
eTek• mu)˜ k•ret pAer n•. &u“im b•lel/ 'ŒAim ic•rk•Al TAk•b•. ic•rk••l ŒAim”
8
"etAmr• pAp k•ereC•. etAmAed•r Ž”sb• ineyù TAk•b• mh•ArA,I.¾ es”sb• elAek•r opr &u“im ey Œpk•m$
B˜Ab•• Ÿic•í. purAen• id•enr k•T• eB˜eb• z)˜ h•o. k•erC/ tAo &u“im l(•Y k•rin. ik• G•web• es sµpek$•o
9
Œenk• k•Al ŒAeg y• G•ewiCl t• S•årŠ k•r. S•årŠ B˜Ab•in.
671 iyzA”yù 47:8-48:14
8 3
tA”/ ŽKn/ 'eh• ib•lAslAilt rm,I¾ ŒAmAr k•T• "ik• G•web• b•æid•n ŒAeg ŒAim t• b•el id•eyùiC.
ezAn? &u“im inej“ek• inrApd• eB˜eb• inej“r seÒ˜ Žb•M tArpr h•WAí” ŒAim t• G•iweyùiC.
4
k•T• b•el c•elC. 'ŒAim” Žk•mA^ Ùr¨ ׈pU,R mih•l•. ŒAim esw• k•eriClAm k•ArŠ ŒAim j“Ain etAmr•
ŒAr ek•Ÿ” ŒAmAr met• Ùr¨ ׈pU,R nyù. ŒAim k•Kno Žk•erAK• ej“d•I. ŒAim y• b•eliClAm tAr ek•An
ib•D•b•• h•b• n•. ŒAmAr sbR•d•• eCel emeyù TAk•eb•.¾ ik•C¢ek•” etAmr• ib•½VAs k•rin. etAmr• iCel b•¼
9
Ž” éiw G•wn• etAmAr j“Ib•en G•web•. öTmt> Žk•erAK• elAh•Ar mt yAek• b<•Ak•Aen• yAyù n•/ Žk•erAK•
&u“im etAmAr eCelemeyùed•r h•ArAeb•. &u“im h•ArAeb• iCel eº•Aeã•r met•.
etAmAr S•VˆAmIek•o. ç<•/ Žsb•” etAmAr j“Ib•en sitY 5
tA” b•æ id•n ŒAeg ŒAim b•eliClAm ik• ik• G•web•.
sitY” G•web•. etAmAr yAéib•†•/ etAmAr k•lAek•Qzl ek•An ik•C¢ G•wAr Œenk•id•n ŒAeg” ŒAim etAmAed•r
etAmAek• r(•• k•ret pAreb• n•. es”sb• ij“insÙil G•wAr k•T• b•eliClAm. ŒAim
10
&u“im b•Aej“ k•Aj“ k•ero inej“ek• inrApd• men Žw• k•eriClAm yAet etAmr• b•let n• pAr/
k•r. &u“im inej“ inej“ men k•r/ 'ŒAmAr Œpk•m$ 'ŒAmrA ey sb• ed•b•tAed•r qtrI k•eriC tAr• Žsb•
ek•Ÿ ed•Ket pAyù n•.¾ &u“im men k•r etAmAr ib•c•(•,t• k•ereC.¾ ŒAim ŽÙil k•eriC/ yAet etAmr• b•let
o |•An etAmAek• b<•Ac•Aeb•. &u“im men men B˜Ab•/ 'ŒAim” n• pAer• 'ŒAmAed•r öitm•/ ŒAmAed•r mUi%$ Ž”sb•
Œn‘•. ek•Ÿ ŒAmAr met• Ùr¨ ׈pUŠR nyù.¾ G•iweyùeCn.®¾
11
"ik••–˜Þ ib•pd• etAmAr k•AeC ŒAseb•. &u“im j“An
n• k•Kn Žw• G•web•. ik••–˜Þ ib•py$yù ŒAseC. Ž” s¿•w tA¡ ed•r Zß“ k•rb•Ar j“‘ ö½rV ”•S•ˆó Aeyl ù ek• zAˆiS˜ÿ ed•n
b•Þ“ k•ret &u“im ik•C¢” k•ret pAreb• n•. &u“im Žt 6
"ik• G•eweC etAmr• ed•eKeC•. ZeneC•o. tA”
tA¼AtAi¼ Db•Ms h•eb• ey &u“im b•uJ“eto pAreb• n• ik• Ž” Kb•rÙil etAmAed•r Œ‘ed•ro b•l• Ÿic•í. ŽKn
G•wl. etAmAed•r ŒAim n&u“n ij“inesr k•T• j“AnAb•. y•
12
&u“im sArAj“Ib•n k•eWAr piršm k•er yAéib•†• etAmr• ŽKno ezAn in.
7
ŒAr ClAk•l• izKel. tA” ClAk•l• ŒAr yAéib•†• Ž”sb• G•wn• ŒAeg k•Kno G•ewin/ Ž”sb• G•wn•
Zr¨ k•r. h•yùet• Ž” ek•Qzl etAmAek• sAh•AyY k•reb•. ŽKn” G•ew yAe•C. ŒAj“ek•r ŒAeg Žsb• k•T• etAmr•
&u“im h•yùet• k•AŸek• B˜yùc•ik•t k•ret pAreb•. ezAn in. etAmr• tA” b•let pAreb• n• ey ŒAmr•
13
etAmAr Œenk• Ÿped•X• reyùeC. tAed•r Œenk• Ž”sb• ”itmeD•Y” ej“eniC.
8
Ÿped•ez &u“im ik• ûL•A–˜ÿÀ etAmAr ej“YAitixr• yAr• "tb•uo etAmr• ŒAmAr k•T• ezAnin? etAmr•
n(•^ ed•eK tAr• ŒAsuk• Žb•M etAmAek• sAh•AyY k•r¨k•. ek•An ik•C¢” ezeKAin? ŒAim y• b•eliC etAmr• t•
öit mAes tAr• etAmAek• b•luk• etAmAr ik• G•web•. Znet ŒS•IV k•Ar k•erC. ŒAim j“Ain Zr¨ eTek•” etAmr•
14
"ik••–˜Þ es” elAek•r• inej“ed•r b<•Ac•Aet” s(•m ŒAmAr ib•r¨ß“Ac•rŠ k•reb•. j“›˜åAb•Ar smyù eTek•”
h•eb• n•. Ke¼r met• tAr• pu¼eb•. tAr• Žt Ët etAmr• ŒAmAr ib•r¨eß“ ib•e@•Ah• k•erC.
9
pue¼ yAeb• ey r¨iw b•AnAenAr j“‘ ek•An k•yùl• pe¼ ik••–˜Þ ŒAim qD•y$YzIl TAk•b•. ŒAim Žw• inej“r
TAk•eb• n•. epA¼AenAr j“‘ ek•An ŒAÙn pe¼ TAk•eb• j“‘” k•rb•. ß*uß“ n• h•oyùA Žb•M etAmAed•r Db•Ms n•
n•. k•rAr j“‘ elAek• ŒAmAr özMs• k•reb•.
15 10
ey sb• b•YApAerr j“‘ &u“im Žt k•iWn piršm "ed•eKA/ ŒAim etAmAed•r ib•Zß“ k•rb•. elAek•
k•rel tAr öitiw ib•xeyù Žiw G•web•. eysb• elAek•ed•r räepAek• K<Aiw k•er &u“let ŒAÙenr b•Yb•h•Ar k•er.
seÒ˜ &u“im etAmAr eyQb•nk•Al eTek• b•Yb•s• k•erC/ ik••–˜Þ ŒAim yˆ–˜¤,A id•eyù etAmAed•r K<Aiw k•er &u“lb•.
tArAo etAmAed•r tYAg k•er yAeb•. öetYek•” c•el 11
ŒAim inej“r j“‘ Ž”sb• k•rb•/ inej“r j“‘?
yAeb• tAr inej“r pT D•er Žb•M etAmAek• r(•• k•rAr k•ArŠ ŒAim ŒAmAr nAemr Œsµ•åAn h•et id•et pAir
j“‘ ek•Ÿ TAk•eb• n•.® n•. ŒAim Œ‘ ŒAr ek•An ik•C¢ek•” ŒAmAr özMs• o
mih•m• inet ed•b• n•?
12
ö½rV tA¡ r pi] Tb•I zAsn k•ern "yAek•Ab• ŒAim etAmAek• ŒAmAr elAk• b•el
öBu˜ b•eln/ "yAek•Aeb•r pirb•Ar ŒAmAr k•T• efek•iC. tA” ŒAmAr k•T• ezAn? ŒAim” ŒAid•? ŒAim”
48 ezAn? etAmr• inej“ed•r '”•S•óˆAeyùl¾ b•l. Œ•–˜ÿ˜?
etAmr• ŽeseC• iyh•Ýd••r pirb•Ar eTek•. öitš¨it 13
ŒAim inej“r h•Aet p]iTb•Ir s]iX k•eriC/ ŒAmAr
k•rAr j“‘ etAmr• öBu ˜ r nAm k•er•/ etAmr• fAn h•At s]iX k•ereC ŒAk•Az. fAk•el” tAr• Žk•seÒ˜
”•S•óˆAeyùelr ö½Verr özMs• k•r. ik••–˜Þ Žsb• k•rAr ŒAmAr sAmen c•el ŒAseb•.
14
smyùo etAmr• sí o ŒA•–˜ÿirk• no.® "etAmr• sb•A” Žes• ŽKAen/ ŒAmAr k•T• ezAn?
2
ç<•/ tAr• pib•^ zh•err nAgirk•. tAr• ”S•ˆóAeyùelr ek•Aen• mUi%$ ik• b•eleC ey ŽÙel• G•web•À n•?® öBu˜
ö½Verr opr inB˜$r k•er. sbR•zi)˜mAn öBu˜ h•l t¡Ar yAek• B˜AelAb•Aesn/ pCª• k•ern b•Aib•l o k•lad•Iyùed•r
nAm. öit y• c•A”eb• tA” k•reb•n.
iyzA”yù 48:15-49:10 672
15
öBu˜ b•eln/ "ŒAim b•eliC tAek• ŒAim fAk•b•. "”•S•óˆAeyùl &u“im ŒAmAr Bˆ]•tY? etAmAr j“‘ ŒAim y•
ŒAim tAek• b•eyù ŒAnb•? ŒAim tAek• sP•l k•er k•ir tAr j“‘ ŒAim sµ•åAint h•b•.¾¾
4
&u“lb•? ŒAim b•llAm/ "ŒAim k•eWAr piršm k•eriC.
16
ŽKAen Žs Žb•M ŒAmAr k•T• ezAn? b•Aib•elr ŒAim inej“ek• (•yù k•eriC/ ik••–˜Þ ek•An öeyùA-j“nIyù
j“Ait ih•eseb• Ÿ§Aenr smyù ŒAim esKAen iClAm. k•Aj“ k•ir in. ŒAim ŒAmAr smˆS˜ÿ˜ zi)˜ b•Yyù k•eriC.
Žb•M öTm eTek•” ŒAim SpX k•T• b•eliC/ yAet ik••–˜Þ ŒAim sitYk•Aerr ik•C¢” k•ret pAirin. tA”
elAek•r• b•uJ“et pAer ŒAim ik• b•eliC.® öBu˜ek•” iWk• k•ret h•eb•. itin ŒAmAek• ineyù ik•
tKn iyzA”yù b•leln/ "ŽKn öBu˜/ ŒAmAr sd•AöBu˜ k•reb•n. ö½Vr” ŒAmAr purSˆð˜Aerr b•YApAer isß“A–˜ÿ
ŒAmAek• pAiWeyùeCn. t¡Ar ŒA ™• etAmAed•r Ž”sb• eneb•n.
k•T• b•leb•. 17öBu˜/ pir^AtA/ ”•S•óˆAeyùelr pib•^ 5
öBu˜ ŒAmAek• ŒAmAr mAïgeB˜$ s]iX k•ereCn/ yAet
Žk•j“n b•eln/ ŒAim t¡Ar d•As h•et pAir Žb•M yAek•Ab• o ”•S•ˆó Aeyùlek•
"ŒAim” öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr. ŒAim etAmAed•r pT öd•zRn k•er t¡Ar k•AeC iP•ireyù ŒAnet pAir.
es” sb• ij“inx ezKA” y• sh•Ayùk•. etAmAed•r öBu˜ ŒAmAek• sµ•åAn ed•eb•n. ö½Verr k•AC eTek• ŒAim
ey peT yAoyù• Ÿic•í es” peTr ŒAim enï ׈ ŒAmAr zi)˜ pAb•.®
ed•b•. öBu˜ ŒAmAek• b•eln/
18 6
etAmr• yid• ŒAmAek• emen c•let tAh•el "&u“im ŒAmAr Kub•” Ùr¨ ׈pU,R d•As. ”•S•óˆAeyùelr
etAmAed•r j“Ib•en B˜r• nd•Ir met• zAi–˜ÿ ŒAseb•. elAek•r• ŽKn b•ª•I. ik••–˜Þ tAed•r ŒAmAr k•AeC ŒAn•
smue@•r treÒ˜r met• B˜Al ij“ins etAmAed•r k•AeC h•eb•. yAek•Aeb•r pirb•AregAþI ŒAmAr k•AeC” iP•er
ŒAseb• b•Ar b•Ar. ŒAseb•. ik••–˜Þ etAmAr Œ‘ k•Aj“ ŒAeC/ Žr eTek•
19
etAmr• yid• ŒAmAek• mAnet/ etAmAed•r Œenk• eb•iz Ùr¨ ׈pU,R es” k•Aj“? ŒAim etAmAek• smˆS˜ÿ
izZ s•–˜ÿAn TAk•t. tAr• ŒsMKY b•Alu k•,Ar met•. j“Aitr ŒAel• ih•eseb• qtir k•rb•. ib•½Vb•AsIek• r(••
etAmr• yid• ŒAmAek• mAnet/ etAmr• Db•Ms h•et k•ret &u“im” h•eb• ŒAmAr pT.®
pAret n•. etAmr• ŒAmAr seÒ˜ c•Aileyù eyet 7
öBu˜/ ”•S•óˆAeyùelr pib•^ Žk•j“n/ ”•S•óˆAeyùelr
pAret•.® pir^AtA b•eln/ "ŒAmAr d•As G•]i,t. es zAsk•ed•r
20
ŒAmAr elAek•r• b•Aib•l tYAg k•er•? ŒAmAr esb•• k•er. elAek• tAek• G•],• k•er. ik••–˜Þ rAj“Ar•
elAek•r• k•lad•Iyùed•r k•AC eTek• pAlAo. ŒAneª•r tAek• ed•Keb• Žb•M tAek• sµ•åAn j“AnAenAr j“‘ ŸeW
seÒ˜ elAek•ed•r Ž” sMb•Ad• d•Ao. p]iTb•Ir dU•r dU•r d¡•A¼Aeb•. mh•An entAr• tAr sAmen mAT• nt k•reb•.®
S˜îAen Ž” b•At$• ep<QeC d•Ao? elAk•ek• b•el•/ "öBu˜ Ž”sb• G•web• k•ArŠ öBu˜/ ”•S•ˆó Aeyùelr pib•^tm Ž”sb•
t¡Ar Bˆ]•tY yAek•Ab•ek• Ÿß“Ar k•ereCn? c•An. Žb•M öBu˜ek• ib•½VAs k•r• eyet pAer. itin” es
21
öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r mr¨BU˜imr opr id•eyù ineyù j“n iyin etAmAek• eb•eC ineyùiCeln.
egeln ik••–˜Þ tAr• k•Kno ï\•At$ h•yùin. ek•nÀ k•ArŠ
öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r j“‘ pATr eTek• j“löb•Aeh•r pir^Ae,r id•n
s]iX k•eriCeln. itin pATriw B˜A[˜eln Žb•M j“l 8
öBu˜ b•eln/ "Žk•w• ib•ezx smyù ŒAseb•/ yKn
öb•Aih•t h•et lAgl?® ŒAim ŒAmAr d•yù• ed•KAb•. tKn ŒAim etAmAed•r
22
öBu˜ ŒAro b•eleCn/ "zyùtAn elAek•ed•r j“‘ öATRnAr j“b•Ab• ed•b•. ib•ezx id•n ŒAseb• yKn ŒAim
ek•ATAo zAi•–˜ÿ˜ TAk•eb• n•?® etAmAed•r r(•• k•rb•. ŒAim etAmAed•r sAh•AyY k•rb•/
ŒAim etAmAed•r inrAp%• ed•b•. elAek•r seÒ˜ ŒAmAr
ey c•¢i)˜ ŒAeC tAr ömAŠ h•eb• etAmr•. ey ed•z
ö½rV tA¡ r ib•ezx esb•k•ek• fAk•eCn ŽKn Db•MsöAˆˆ¹ˆÿ/ es” ed•zek• etAmr• tAr inej“r

49 dU•rb•tIR S˜îAenr sb• elAek•r• ŒAmAr k•T• ezAn.


p]iTb•Ib•AsI sb•A” ŒAmAr k•T• ezAn? ŒAim
j“im iP•ireyù ed•eb•.
9
etAmr• k•eyùd•Ied•r b•leb•É 'k•ArAgAr eTek• eb•ireyù
j“›˜åAb•Ar ŒAeg” öBu˜ ŒAmAek• t¡Ar esb•• k•ret ŒAmˆ–˜¤, Žes•.¾ ŒÞ“k•Aer TAk•A elAek•edr etAmr• b•leb•/
j“AineyùiCeln. ŒAim mAïj“Wer TAk•Ar smeyù” öBu˜ 'eb•ireyù Žes• ŒÞ“k•Ar j“gt eTek•?¾ ‹mŠ k•ret
ŒAmAr nAm D•er fAk• ed•n. k•ret elAek•r• KAeb•. inÅ“¸•l• pAh•Ae¼o tAr• KAb•Ar
2
öBu˜ ŒAmAek• t¡Ar k•T• b•let b•Yb•h•Ar k•ern? pAeb•.
itin ŒAmAr muKek• D•ArAel• trb•Airr met• qtrI 10
elAek•r• (u•D•At$ h•eb• n•/ elAek•r• ï\•At$ h•eb•
k•ereCn. itin ŒAmAek• inej“r h•Aet luik•eyù ereK n•. tAed•r tˆ¹ˆÿ sUy$ o b•AtAs k•X ed•eb• n•. ek•nÀ
ŒAmAek• r(••o k•ereCn. öBu˜ ŒAmAek• Žk•iw D•ArAel• k•Ar, ö½Vr tAed•r ŒArAm ed•eb•n. ö½Vr tAˆed•r enï ׈
tIerr met• b•Yb•h•Ar k•relo/ itin ŒAmAek• t¡Ar ed•eb•n. j“löb•Ah•Ùilr k•AeC itin tAed•r enï ׈
tIerr Tilet luik•eyù rAeKn. 3öBu˜ ŒAmAek• b•leln/ ed•eb•n.
673 iyzA”yù 49:11-50:4
11
"ŒAim•ŒAmAr elAek•ed•r j“‘ s¼k• b•AnAb•. ŒAseb•? tAr• etAmAed•r izZed•r k<•AeD• k•er ŒAneb•/
pAh•A¼Ùilek• k•r• h•eb• smtl Žb•M nIc•¢ rAˆS˜ÿAÙilek• b•Aæ id•eyù izZed•r D•er rAKeb•.
23
k•rA h•eb• Ÿ<c•¢. tAed•r sèAwr• iz(•k• h•eb•n. rAj“ku•mArIr•
12
"ed•K? dU•r dU•r S˜îAn eTek• ŒAmAr k•AeC elAek• tAed•r y ͈ k•reb•. es” sb• rAj“• o rAj“ku•mArIr•
c•el ŒAseC. Ÿ%r o piü‚m eTek• elAek•r• ŒAseC. etAmAed•r sAmen šß“Ayù• mAT• nt k•reb• . tAr•
imzerr sInIm ed•z eTek• elAek•r• ŒAseC.® etAmAed•r pAeyùr pAtAr D•Uilet c•¢µ•Vˆn k•reb•. tKn
13
S•VˆgR o p]iTb•I suKI h•o? pAh•A¼ ec•¡ic•eyù oW etAmr• b•Ju “eb• ey ŒAim” öBu˜. tArpr etAmr• j“Aneb•/
ŒAneª•? ek•nÀ k•ArŠ öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r ŒArAm ŒAmAr opr ŒAS˜îAzIl h•oyùA ek•An elAk•” h•tAz
ed•eb•n. öBu˜ grIb• elAek•ed•r öit sd•yù h•eb•n. h•eb• n•.®
24
yKn ek•An b•lb•An esn• yuß “ j“yù k•er öc•¢r
iseyAù n/ pirtY)˜ mih•lAiw sµpd• ineyù ŒAes/ tKn etAmr• tA iCineyù inet
14
ik••–˜Þ iseyùAn ŽKn b•el/ "öBu˜ ŒAmAek• tYAg pAer• n•. yKn ek•An zi)˜zAlI esn• ek•An b•ª•Iek•
k•ereCn. ŒAmAr öBu˜ ŒAmAek• Bu˜el igeyùeCn.® pAh•Ar• ed•yù/ tKn b•ª•Iiw pAileyù eyet pAer n•.
15
ik••–˜Þ ŒAim b•il/ "ek•An mih•l• ik• inej“r izZek• 25
ik••–˜Þ öBu˜ b•eln/ "b•ª•I pAileyù yAeb•. ek•Ÿ
Bu˜let pAerÀ n•? tAr zrIr eTek• BU˜imX h•oyùA Žk•j“n b•ª•Ied•r zi)˜zAlI esnAr k•AC eTek• dU•er
izZek• Bu˜let pAer ek•An nArIÀ n•? ek•An nArI tAr ineyù yAeb•. ik• k•er G•web• Ž”sb•À ŒAim etAmAed•r
izZek• Bu˜let pAer n•. ŒAimo etAmAed•r Bu˜el h•eyù yuß“ k•er ed•eb••. ŒAim” etAmAed•r izZed•r
eyet pAir n•. b<•Ac•Aeb••.
16 26
Ž” ed•eK•/ ŒAim inj“ h•Aet etAmAed•r nAm "etAmAed•r yAr• d•Aib•eyù ereKiCl ŒAim tAed•r
eKAd•A” k•er ereKiC? etAmAed•r k•T• sb• smyù” B˜Aib•. inej“ed•r mAMs eKet b•AD•Y k•rb•. @•A(•Ars pAn k•er
17
etAmAed•r izZr• iP•er ŒAseb•/ elAek•r• mAtAl h•b•Ar mt tArA tAed•r inej“ed•r r)˜ eKeyù
etAmAed•r prAij“t k•reb• ik••–˜Þ tAr• etAmAed•r mAtAl h•eb•. tKn sb•A” ej“en yAeb• ey öBu˜ etAmAed•r
Žk•Ak•I eP•el yAeb•.® pir^AtA. öetYk•iw elAk• ej“en yAeb• ey yAek•Aeb•r
zi)˜zAlI 'Žk•j“n¾ etAmAed•r r(•• k•eriCeln.®
”•S•ˆó Aeyeù lr elAek•rA ötYAb•tn$ k•er
18
tAk•Ao? inej“ed•r c•Airid•ek• tAk•Ao? etAmAed•r inej“ed•r pAepr j“‘ zAiˆS˜˜ÿ epeyeù C ”•S•ˆó Aeyl
ù
öBu˜ b•eln/ "”•S•óˆAeyùlb•AsIr•/ etAmr• b•l ey
sb• eCelemeyùr• Žk•i^t h•eyù etAmAed•r k•AeC ŒAseb•.
öBu˜ b•eln/ "inej“r j“Ib•en etAmAed•r k•AeC Ž”
öitš¨it k•riCÉ etAmAed•r eCelemeyùr• h•eb• re ͈r
50 ŒAim etAmAed•r mA/ ej“r¨zAelemr seÒ˜
ib•b•Ah•-ib•e•Cd• k•eriC. ik••–˜Þ ek•ATAyù es” ömA,p^/
met•. eyw• etAmr• glAyù eb<•eD• rAKeb•. etAmAed•r y• sµpk$• iCnÍ h•b•Ar k•T• ömAŠ k•erÀ ŒAmAr eCelr•/
eCelemeyùr• Žk•j“n b•D•r U glAr mUlYb••n h•Aerr met• ŒAim ik• k•Aer• k•AeC ŒTR -, k•eriClAmÀ -, ezAD•
h•eb•. k•rb•Ar j“‘ ŒAim ik• etAmAed•r ib•iß* k•eriCÀ n•?
19
ŽKn etAmr• prAij“t o etAmrA Db•Ms h•eyùeCA. etAmr• inej“ed•r KArAp k•Aej“r j“‘ ib•iß* h•eyùiCel.
etAmAed•r ed•z Db•Ms h•eyùeC. ik••–˜Þ ik•C¢ k•Al per/ etAmAed•r KArAp k•Aej“r j“‘ etAmAed•r m•
etAmAed•r ed•ez etAmrA Œenk• eb•zI elAk• pAeb• :ej“r¨zAelmò Œenk• dU•er c•el egeC.
2
Žb•M ey smˆS˜ÿ elAek•r• etAmAed•r Db•Ms k•eriCl ŒAim G•er Žes ed•iK ek•Ÿ en”. ŒAim b•Ar b•Ar
tAr• Œenk• dU•er ser yAeb•. fAk•lAm. ik••–˜Þ ek•Ÿ Ÿ%r id•l n•. etAmr• ik• men
20
etAmr• h•Aireyù yAoyù• izZr ezAek• é>iKt k•r/ ŒAim etAmAed•r r(•• k•ret pArb• n•À ŒAmAr
iCel. es” izZrA” ik••–˜Þ etAmAed•r b•leb•/ 'Ž” sb• sms´• eTek•” Ÿß“Ar k•rAr (•mt• ŒAeC. ed•K?
j“Ayùg• b•Äf eCAw? ŒAmAed•r b•sb•Aesr j“‘ b•¼ ŒAim yid• ined$•z id•” smu@• Zik•eyù yAo/ smu@• tKn”
j“Ayùg• d•Ao?¾ Zik•eyù yAeb•. j“l n• epeyù mer yAeb• mAC/ mAeCed•r
21
tArpr etAmr• inej“rA” b•leb•/ "ek• ŒAmAed•r zrIr pec• yAeb•.
3
Ž”sb• izZed•r id•eyùeCÀ Žw• Kub• B˜Ael•? ŒAim ib•i•Cå ŒAim ezAek•r k•Ael• k•Ape¼r met• ŒAk•Azek•
iClAm/ inj$“en iClAm. prAˆS˜ÿ h•eyù inej“ed•r elAk• ŒÞ“k•Ar k•er id•et pAir. ŒAk•Azek• ŒÞ“k•Armyù k•er
eTek• dU•er iClAm. tA” Ž” izZed•r ek• id•elnÀ id•et pAir.®
ed•eK•/ ŒAim Žk•• pe¼iClAm. ek•AT• eTek• Ž”
izZr• ŽesiClÀ®¾ ö½eV rr d•As sitY” ö½eV rr opr inB˜r$ zIl
22
ŒAmAr öBu˜/ sd•AöBu˜ b•eln/ "ed•K/ ŒAmAr h•Aˆt 4
ŒAmAr öBu ˜ ŒAmAek• iz(•• ed•b•Ar (•mt•
j“Aited•r opr eFŸ &u“leb•. ŒAim sb• mAnuxek• ed•KAet id•eyùeCn. tA” ŒAim ŽKn Ž” é>KI elAek•ed•r iz(••
ptAk•• &u“lb•. tKn tAr• etAmAed•r izZed•r ineyù id•”. öitid•n sk•Ael itin iz(•ek•r metA ŒAmAek•
iyzA”yù 50:5-51:13 674

d•zRn id•eyù iz(•• ed•n. 5ŒAmAr öBu˜ sd•AöBu˜ ŒAmAek• 4


"ŒAmAr elAek•r•/ ŒAmAr k•T• ezAn? ŒAmAr
iz(•• ýh•eŠ sAh•AyY k•ern. ŒAim tAr ib•r¨ß“Ac•rŠ ib•iD• ŒAmAr k•AC eTek• yAeb•. ŒAmAr ib•c•Ar h•eb• ŒAelAr
k•ir n•. t¡Aek• Œnusr, k•r• ŒAim b•Þ“• k•rb• n•. mt eyÙelA elAek•ed•r ed•KAeb• ik•B˜Aeb• b<•Ac•et h•yù.
6
ŒAim elAek•ed•r ŒAmAek• ŒAG•At k•ret ed•b•. ŒAim 5
zIç•” ŒAim ŒAmAr ‘Ayù ök•Az k•rb•. zIç•”
tAed•r ŒAmAr d•Ai¼ eTek• c•¢l &u“el inet ed•b•. yKn ŒAim etAmAed•r r(•• k•reb••. ŒAim ŒAmAr (•mt•
tAr• ŒAmAr nAem b•Aej“ k•T• b•leb•/ ŒAmAr gAeyù b•Yb•h•Ar k•rb• Žb•M sb• j“AitÙilek• ib•c•Ar k•rb•.
Tu&u“ eP•leb• tKno ŒAim inej“r muK luek•Ab• n•. dU•rb•t$I ŽlAk•Ar elAek•r• ŒAmAr ötI(•Ayù ŒAeC.
7
öBu˜ ŒAmAr sd•AöBu˜ ŒAmAek• sAh•AyY k•reb•n. tA” ŒAmAr (•mt• tAed•r r(•• k•reb•/ Ž” B˜rsAyù tAr•
tAed•r b•Aej“ k•T• ŒAmAek• ŒAG•At k•reb• n•. ŒAim Œep(•Ayù ŒAeC.
6
zi)˜zAlI h•b•. ŒAim j“Ain ŒAim h•tAz h•b• n•. S•VˆegRr id•ek• ec•AK emel•? c•Airid•ek• ec•AK emel
8
öBu˜ ŒAmAr seÒ˜ ŒAeCn. itin” ed•KAeb•n ŒAim p]iTb•Iek• ed•eK•? eD•<AyùAr emeG•r mt ŒAk•Az Œ#•
ined$•Ax. tA” ek•Ÿ ŒAmAek• ed•AxI sAb•YˆS˜ÿ k•ret pAreb• h•eyù yAeb•. purAen• k•Ape¼r mt p]iTb•I mUlYh•In h•eyù
n•. ek•Ÿ yid• ŒAmAek• Bu˜l ömAŠ k•ret c•Ayù teb• yAeb•. p]iTb•Iet öetYek• mAr• yAeb•/ ik••–˜Þ ŒAmAr
tAek• ŒAmAr sAmen Žes yui)˜ ed•KAet h•eb•. 9 tAik•eyù pir^AŠ ic•rk•Aelr j“‘ eTek• yAeb•. ŒAmAr D•Aim$k•tA
ed•eK•/ ŒAmAr öBu˜ sd•AöBu˜ ŒAmAek• sAh•AyY k•reCn. k•Kno ezx h•eb• n•.
7
tA” ŒAmAek• ek•Ÿ pApI sAb•YˆS˜ÿ k•ret pAreb• n•. etAmr• yAr• D•AimRk•t• eb•AJ“ tAed•r ŒAmAr k•T•
tAed•r purAenA mUlYh•In k•Ape¼r met• Œb•S˜î• h•eb•. Znet h•eb•. elAek•rA/ yAed•r h•äd•eyù ŒAmAr ib•iD• rAK•
epAk•AmAk•¼ tAed•r KAeb•. ŒAeC/ ŒAmAr k•T• tAed•r Znet h•eb•. yAr• etAmAed•r
10
ö½Verr öit yArA šß“AzIl tArA öBu˜r d•Aesr ib•erAD•It• k•er es” KArAp elAek•ed•r etAmr• B˜yù
k•T• Zneb•. ik• h•eb• t• n• ej“en” öBu˜r d•As öBu˜r epeyù• n•. ŒiB˜zAp epeyù B˜yù epeyùA• n•.
öit ŒgAD• ib•½VAs ineyù eb<•ec• TAek•. es sitY sitY 8
ek•nÀ k•ArŠ tAed•r d•z• h•eb• purAen• k•Ape¼r
öBu˜r nAemr opr ŒAS˜î• rAeK Žb•M es tAr ö½Verr met•. tAed•r epAk•AmAk•¼ eKeyù eneb•. tAed•r pzemr
opr inB˜$r k•er. met• d•z• h•eb•/ k]•im tAed•r eKeyù eneb•. ik••–˜Þ ŒAmAr
11
"ed•K/ etAmr• etAmAed•r inej“ed•r mt k•er D•AimRk•tA ic•rk•Aelr j“‘ eTek• yAeb•. ic•rk•Al TAk•eb•
b<•Ac•et c•Ao. etAmr• etAmAed•r inej“ed•r ŒAÙen pir^AŠ/ ic•rk•Al k•er yAb• pir^AŠ.®
ŒAel• ‰ˆAlAo. tA” inej“r peT” TAek••. ik••–˜Þ
etAmr• zAiS˜ÿ pAeb•. etAmr• etAmAed•r ŒAÙenr ö½eV rr ŒApn (•mt• tA¡ r elAek•ed•r r(•• k•reb•
ŒAelAet pue¼ yAeb•. ŒAim” esw• G•wAeb••.® 9
öBu˜r b•Aæ :zi)˜ò ej“eg oeW•. ej“eg oeW•?
z)˜ h•o? b•æ id•n ŒAegk•Ar mt/ öAc•Ink•Aelr metA
”•S•ˆó Aeyeù lr Œº•Ah•Aemr mt hoy•ù Ÿic•í etAmAr zi)˜ b•Yb•h•Ar k•r. &u“im h•e•CA es” zi)˜ ey
rh•b•ek• prAij“t k•eriCl. &u“im es” ök•AØ j“lc•rek•
51 "etAm•ed•r meD•Y yArA B˜Ael• j“Ib•nyApn
k•ret Žb•M B˜AelA k•Aj“ k•ret ec•X• k•r/ prAˆS˜ÿ k•eriCel.
yAr• öBu˜r k•AeC sAh•AeyYr j“‘ yAo/ tArA ŒAmAr 10
smu@• Zik•eyù yAb•Ar k•ArŠ h•eyùiCel &u“im? &u“im
k•T• ezAn. ey pATrw• ek•ew etAmr• h•eyùiCel/ es” gB˜Ir j“lAzeyù j“l Zik•eyù id•eyùiCel? smue@•r
pATr/ etAmAed•r ipt• Œº•Ah•Aemr k•T• ic••–˜ÿ• k•r. Œtel pT ge¼ ŸeWiCl etAmAr j“‘”? etAmAr
2
Œº•Ah•Am” etAmAed•r ipt•/ t¡Ar id•ek• tAk•Aen• Ÿic•í. elAek•r• inrAped• smu@• pArAp•r k•eriCl.
etAmAed•r j“›˜åd•A^I mAt• sArAr id•ek• tAk•Ao. 11
öBu˜ inej“r elAek•ed•r r(•• k•reb•n/ tAr•
Œº•Ah•Amek• yKn ŒAim efek•iClAm tKn es Žk•• ŒAneª•r sAeT iseyùAen iP•er yAeb•. tAr• Kub•/ Kub•
iCl. tKn ŒAim tAek• ŒAzIb•RAd• k•eriClAm Žb•M es suKI h•eb•. tAed•r suK h•eb• ic•rk•AlIn rAj“muku•ewr
Žk•iw mh•An pirb•Ar Zr¨ k•eriCl. or k•AC eTek• mt. tAr• ŒAneª• gAn gA”et TAk•eb•. sb• é>K c•el
b•æ elAk• ŽeseC.® yAeb• Œenk• dU•er.
3
Žk•”B˜Aeb•/ öBu˜ iseyùAenr opro k]•p• k•reb•n. 12
öBu˜ b•eln/ "ŒAim” es-” ey et•mAed•r ŒArAm
iseyùAn o tAr elAek•ed•r itin ŒArAm ed•eb•n. itin ed•yù. tb•uo etAmr• ek•n elAek•r B˜eyù B˜It h•eyù
iseyùAenr j“‘ mh•An k•Aj“ k•reb•n. öBu˜ mr¨BU˜imr oWÀ tAr• et• ZD•umA^ mAnux yAed•r j“›˜å m]&u“Y ŒAeC.
pirb•t$n k•reb•n. mr¨BU˜im Žd•enr b•AgAenr met• tAr• et• ek•b•l” mAnuxÐ G•Aesr metA” mer
suª•r h•eyù ŸWeb•. iseyùAenr j“im iCl pirtY)˜ tAr•.®
ik••–˜Þ t• öBu˜r b•AgAenr mt h•eyù ŸWeb•. esKAnk•Ar 13
öBu˜ h•eln etAmAed•r s]iXk•t$•. inej“r (•mtAyù
elAek•r• suKI/ Kub• suKI h•eb•. tAr• tAed•r ŒAneª•r itin p]iTb•I s]iX k•ereCn. inej“r (•mtAet” itin
b•ih•>ök•Az G•wAeb•. tAr• D•‘b•Ad• o j“yùsUc•k• gAn ŒAk•Aezr s]iX k•ereCn. ik••–˜Þ etAmr• öBu˜ o t¡Ar
gA”eb•. (•mt•r k•TA Bu˜el igeyùC. tA” etAmr• es” ß*uß“
675 iyzA”yù 51:14-52:12
elAek•ed•r B˜yù pAo. tAed•r pirk•Â˜¯nA h•l etAmAed•r nt k•ret b•AD•Y k•eriCl. tArpr tAr• etAmAed•r
ib•nAz k•r•/ ik••–˜Þ tAr• ŽKn ek•ATAyù reyùeCÀ ipeWr opr id•eyù myùlAr met• eh•¡ew igeyùiCl.
14
k•eyùed•r iB˜ter eysb• elAk• iCl tArA mu)˜ etAmr• tAed•r pAeyù h•¡Aw• peTr met• iCel.®
h•eb•. tAr• mreb• n•/ teb• k•ArAgAer pc•eb•. tAed•r
j“‘ TAk•eb• yeTX KAb•Ar. ”•S•ˆó Aeyl
ù r(•• pAeb•
15
"ŒAim öBu˜/ etAmAed•r ö½Vr. ŒAim smue@• nA¼•
id•” Žb•M eFŸ qtrI k•ir.® :öBu˜ sbR•zi)˜mAn t¡Ar
nAm.ò
52 ej“eg oeW•? ej“eg oeW•? etAmAed•r c•mík•Ar
epAzAk•Ùil pr? inej“ed•r zi)˜ pirD•An
k•er•. pib•^ ej“r¨zAelm ŸeW d¡•A¼Ao? es”sb• ŒZic•
elAek•r• Žb•M yAed•r suåí h•yù in/ tAr• ŒAr etAmAr
16
"ŒAmAr d•Asg,/ ey k•T• ŒAim etAmAed•r b•let k•AeC ŒAseb• n•.
2
c•A”/ es” k•T•Ùel• ŒAim etAmAed•r ed•b•. ŒAim ŒAb•j$“n• eJ“e¼ eP•l? etAmr• suª•r epAzAk•
etAmAed•r ŒAmAr inej“r h•At id•eyù ŒA¼Al k•reb•• pr? iseyùAenr k•‘• ej“r¨zAelm &u“im b•ª•I iCel.
Žb•M etAmAed•r inrAp%• ed•b•. ŒAim S•VˆegRr piriD• etAmAr glAyù b<•AD•• izk•l eTek• inej“ek• mu)˜ k•r.
b•A¼Aet Žb•M p]iTb•Ir iB˜t b•AnAet etAmAed•r b•Yb•h•Ar 3
öBu˜ b•eln/ "etAmr• wAk•Ar j“‘ ib•iß* h•oin.
k•rb•. 'etAmr• ŒAmAr” elAk•®¾ Žk•T• iseyùAnek• tA” etAmAed•r mu)˜ k•reto wAk•Ar öeyùAj“n h•eb•
b•lb•Ar j“‘ ŒAim etAmAed•r b•Yb•h•Ar k•rb•. n•.®

”•S•ˆó Aeyl
ù ek• ö½rV zAiˆS˜ÿ id•eln 4
öBu˜/ ŒAmAr sd•AöBu˜ b•eln/ "ŒAmAr elAek•r•
17
j“Aeg•? j“Aeg•? ej“r¨zAelm ŸeW d¡•A¼Ao? öBu˜ öTem imzer igeyùiCl. tAr• esKAen igeyù ß*Itd•As
etAmAr opr öc•Ø ß*uß “ iCeln. tA” etAmr• zAiS˜ÿ h•eyù yAyù. per ŒzUr tAed•r ß*Itd•As k•er rAeK.
epeyùiCel. Žk• epyùAl• ib•x etAmAed•r pAn k•ret 5
öBu˜ b•eln/ ŽKn ed•eK• ik• G•ew? Œ‘ j“Ait ŒAmAr
h•eyùiCl Žb•M etAmr• pAn k•eriCel. etAmAed•r elAek•ed•r ß*Itd•As k•er ineyù igeyùiCl. ŒAmAr
esrk•m” zAiS˜ÿ˜ iCl. elAek•ed•r enb•Ar j“‘ Ž” j“Ait ek•An mUlY ed•yùin.
18
ej“r¨zAelemr elAk•j“n Œenk•. ik••–˜Þ tAr• ek•Ÿ Ž” j“Ait ŒAmAr elAek•ed•r opr zAsn k•er Žb•M
tAr ent• h•et pAerin. ej“r¨zAelm ey s•–˜ÿAned•r tA ineyù b•¼A” k•er. tAr• sb•smyù ŒAmAek• ŒpmAn
pAln k•ereC tAed•r meD•Y ek•Ÿ” tAek• enï ׈ ed•b•Ar k•er.®
j“‘ ent• h•eyù oeWin. 19ej“r¨zAelemr sms´• 6
öBu˜ b•eln/ "ŒAmAr elAek•r• ŒAmAr nAm j“Aneb•.
ŽesiCl éB˜Aeb•. KAe†r b•ôn Žb•M c•¢ir/ éiB˜$( Žb•M es”id•n tAr• Ÿpliß“ k•reb• ey ŒAim” es ey tAed•r
yuß “. seÒ˜ k•T• b•liC. es h•l ŒAim?®
7
ek•Ÿ etAmAed•r k•eXr id•en sAh•AyY k•ret ŒAesin. Žw• Žk•w• Kub•” c•mík•Ar b•YApAr ey pAh•A¼ eTek•
ek•Ÿ etAmAed•r (•m• ed•KAyùin. 20etAmAed•r elAek•r• b•At$Ab•Ah•k• susMb•Ad• ineyù ŽeseC. b•At$Ab•Ah•ek•r
ébR•l h•eyù igeyùiCl. tAr• mAiwet pe¼ igeyù esKAen” eG•Ax,Aiwo c•mík•Ar/ "esKAen zAi•–˜ÿ ib•r•j“ k•reC.
Zeyù pe¼. tAr• peTr ŒAnAec•-k•AnAec• pe¼iCl. r(•• pAi•C ŒAmr•. etAmAed•r ö½Vr ŒAmAed•r rAj“•?®
tAed•r d•zAˆ h•eyùiCl j“Ael p¼• h•ire,r met•. ytid•n 8
ngerr þˆArr(•Ir• ic•ík•Ar k•reC. tAr• Žk•i^t
py$•–˜ÿ tAr• öBu˜r zAiS˜ÿ ŒAr inet pAriCl n• ttid•n h•eyù punrAyù ŒAneª• emeteC? ek•nÀ k•Ar, tAr•
tAr• iCl öBu˜r ß*uß“ zAiS˜ÿr k•b•el. tAr• t¡Ar k•AC sk•el” iseyùAen öBu˜r ötY•b•t$n ed•eKeCn.
9
eTek• ŒAr itrSˆð˜Ar inet pAriCl n•. ej“r¨zAelm etAmAr Db•Ms h•eyù yAoyù• b•Ai¼et
21
d•ir@• ej“r¨zAelmb•AsI/ Ž” k•T•wA ezAn. ŒAb•Ar suK ŒAseb•. etAmr• sb•A” Žk•seÒ˜ ŒAniª•t
etAmr• @•A(•Ars pAn n• k•relo etAmr• mAtAled•r h•eb•. ek•nÀ k•ArŠ öBu˜ ŒAb•Ar ej“r¨zAelemr öit
met• ébR•l. Ÿd•Ar h•eb•n. öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r Ÿß“Ar k•reb•n.
22
etAmAed•r ö½Vr o öBu˜/ t¡Ar elAek•ed•r j“‘ 10
öetYk• j“Aitr opr öBu˜ t¡Ar pib•^ (•mt•
l¼A” k•ern. itin etAmAed•r b•eln/ "ed•K/ ŒAim ed•KAeb•n. öetYk• j“Ait dU•er eTek•o ed•Ket pAeb•
etAmAed•r ed•z eTek• 'ib•exr pAnpA^¾ eb•r k•er ö½Vr t¡Ar elAek•ed•r r(•• k•reCn.
11
ineyù yAi•C. ŒAmAr eß*AeD•r pAnpA^ eTek• etAmAed•r etAmAed•r b•Aib•l tYAg k•r• Ÿic•í? Ÿic•í Ï
ŒAr pAn k•ret h•eb• n•. 23ŽKn ŒAim ŒAmAr eß*AD• S˜îAn tYAg k•r•? yAj“k•r• etAmr• etAmAed•r ŸpAsnAr
b•Yb•h•Ar k•rb• yAr• etAmAed•r ŒAG•At k•eriCl/ tAed•r @•b•YsAmýI ineyù Žes•. inej“ed•r ib•Zß“ k•er etAl.
opr. ŒAG•At k•rb• tAed•r opr yAr• etAmAed•r ŒZß“ ij“ins SpzR k•reb• n•.
12
h•tY• k•rAr ec•X• k•eriCl. tAr• etAmAed•r b•eliCl/ etAmrAˆ b•Aib•l tY•g k•reb•. teb• tA¼Aæe¼A
'ŒAmAed•r sAmen mAT• nt k•r Žb•M ŒAmr• etAmAed•r k•er b•Aib•l tYAg k•rAr j“‘ or• etAmAed•r b•AD•Y
mATAr opr id•eyù eh•¡ew yAb•.¾ tAr• etAmAed•r mAT• k•reb• nA. etAmAed•r pAileyù eyet ek•Ÿ b•AD•Y k•reb•
iyzA”yù 52:13-54:6 676

n•. etAmr• eh•¡ew eh•¡ew c•el yAeb• Žb•M öBu˜o etAmAr ineyùiCl Žb•M tAr öit ‘AyY ib•c•Ar k•erin. t¡Ar
seÒ˜ h•¡Aweb•n. öBu˜ etAmAed•r sAmen TAk•eb•n Žb•M B˜ib•`í pirb•Ar sµpek$• ek•Ÿ ik•C¢ b•elin. k•ArŠ es
”•S•óˆAeyùelr ö½Vr etAmAed•r ipCen TAk•eb•n.* j“Iib•ted•r ed•z eTek• ib•i•Cå h•eyùiCl. ŒAmAr
elAek•ed•r pAepr j“‘ es zAiS˜ÿ epeyùiCl.
ö½eV rr éd•$ zAýˆS˜ÿ d•As 9
tAr m]&u“Y h•eyùiCl Žb•M D•nIed•r seÒ˜ tAek•
13
"ŒAmAr d•Asek• ed•eK•. es |•An Œj$“n o smAih•t k•r• h•eyùiCl. tAek• éX elAek•ed•r seÒ˜
iz(••d•Aen Kub•” sP•l h•eb•. es Kub•” Ùr¨ ׈pU,R h•eb•. smAih•t k•r• h•eyùiCl yid•o es ek•An ih•M•S•óˆ k•Aj“
B˜ib•`et elAek• tAek• öc•¢r šß“• o sµ•åAn j“AnAeb•. k•erin. es k•Kno k•AŸek• ötAr,• k•erin.
14
"ik••–˜Þ ŒAmAr d•Asek• ed•eK Œenek•r Kub• menAk•X 10
öBu˜ tAek• emer ipex eP•lAr isß“A–˜ÿ enn.
h•eb•. es Žt b•Aej“B˜Aeb• ŒAG•AtöA¹ˆÿˆ h•eyùiCl ey yid• es ed•AxemAc•enr b•il ih•eseb• inej“ek• ŸísgR
Œenek•r” tAek• mAnux b•el ic•net k•X h•eb•. 15Žmnik• k•er/ es tAr s•–˜ÿAenr muK ed•Keb• Žb•M d•IG•$ id•n
Œenk• elAk• ib•hb•l h•eyù yAeb• Žb•M Žk•w• k•T•o b<•Ac•eb•. ö½Verr ŒiB˜öAyù tAr h•Aet sP•l h•eb•.
b•let pAreb• n•. rAj“Ar• tAek• ed•eK ib•hb•l h•eyù 11
tAr ŒA ™• b•æ k•X epelo es Œenk• B˜Ael•
igeyù Žk•iw k•TAo b•let pAreb•n n•. tAr• ŒAmAr ij“ins G•w• ed•Ket pAeb•. es eysb• ij“ins izeKeC
d•Aesr g˜¯ ezAenin/ ik••–˜Þ ik• G•ewiCl t• ed•eKiCl. t• ineyù s•–˜ÞX h•eb•. ŒAmAr B˜Ael• d•Asiw Œenk•
es” g˜¯ tAr• Znet n• epelo b•uJ“et pAreb• ik• mAnuxek• D•Aim$k• k•reb•. es tAed•r ŒprAeD•r d•r¨Š
G•ewiCl.® zAiS˜ÿ eB˜Ag k•reb•. 12Ž” k•Are, ŒAim tAek• Œenk•

53 ek• sitY” ib•½AV s k•eriCl/ ŒAmAed•r eG•Ax,Ar


k•T•À ek• sitY sitY” ýh•Š k•eriCl öBu˜r
elAek•r meD•Y purSˆ˜ð t
] k•rb•. eysb• elAek•r• zi)˜zAlI
tAed•r seÒ˜ smˆS˜ÿ ij“ines tAr ŒMz TAk•eb•.
zAiS˜ÿÀ ŒAim Žw• tAr j“‘ k•rb• k•ArŠ es elAek•r j“‘
2
es öBu˜r sAmen/ eCAw gAeCr met b•¼ h•et inej“r j“Ib•n ŸísgR k•er mAr• igeyùiCl. tAek•
lAgl. es iCl Zk•en• j“imet gAeCr izk•e¼r b•¼ Žk•j“n ŒprAD•I ih•eseb• g,Y k•rA h•t. ik••–˜Þ stYw•
h•oyùAr met•. tAek• ed•Ket ib•ezx ik•C¢ lAgt n•. h•l es Œenk• elAek•r pAp b•h•n k•er iCl. Žb•M
tAr ek•An ib•ezx mih•m• iCl n•. yid• ŒAmr• tAr ŽKn es pApI elAek•ed•r spe(• k•T• b•leC.
id•ek• tAk•AtAm teb• tAek• B˜Ael• lAgAr mt ib•ezx
ik•C¢” ec•AeK p¼t n•. 3elAek• tAek• G•],A k•eriCl/ ö½rV tA¡ r elAk•ed•r G•er iP•ireyù ŒAneln
tAr b•Þu“r• tAek• tYAg k•eriCl. tAr öc•¢r é>K
iCl. ŒsuS˜îtAr ib•xeyù tAr ŒiB˜|•tA iCl. elAek•r•
t•r k•AC eTek• luik•eyù TAk•t. ŒAmr• tAek• G•],•
54 mih•lAr• suKI h•o? etAmAed•r ek•An s•–˜ÿAn
en” ik••–˜Þ etAmAed•r suKI h•oyù• Ÿic•í. öBu˜
b•eln/ "ey mih•l• Žk•• ŒAeC es ib•b•Aih•t mih•lAr
k•rtAm. ŒAmr• tAr k•TA ic••–˜ÿAo k•irin. ec•eyùo eb•zI s•–˜ÿAn pAeb•.®
4 2
ik••–˜Þ es ŒAmAed•r ŒsuKÙelAek• b•eyù eb•i¼eyù- etAmAed•r t<Ab•u b•¼ k•r. d•rj“• b•¼ k•er Kuel
iCl. es ŒAmAed•r yˆ–˜¤,• eB˜Ag k•eriCl. Žb•M ŒAmr• rAeK•. inej“ed•r G•r b•¼ k•rb•Ar k•Aj“ b•Þ“ ereK•
men k•eriClAm öˆ½Vr tAek• zAiS˜ÿ˜ id•e•Cn. tAr ek•An n•. etAmAed•r t¡Ab•u z)˜ k•r.
k]•tk•em$r j“‘ ö½Vr tAek• zAiS˜ÿ˜ id•e•Cn b•el ŒAmr• 3
ek•nÀ k•ArŠ etAmAed•r Ët b•]iß“ h•eb•. etAmAed•r
men k•eriClAm. izZr• Œ‘A‘ j“Aited•r eTek•o mAnu x pAeb•.
5
ik••–˜Þ ŒAmAed•r” Bu˜l k•Aej“r j“‘ tAek• ŒAh•t etAmAed•r izZr• Db•MsöAˆ¹ˆÿ zh•ero b•sb•As k•reb•.
h•et h•eyùiCl. ŒAmAed•r pAepr j“‘ es (•t-ib•(•t 4
B˜It h•eyù• n•? etAmr• h•tAz h•eb• n•. etAmAr
h•eyùiCl. ŒAmAed•r k•Aižt zAiS˜ÿ es epeyùiCl. tAr ib•r¨eß“ elAek• b•Aej“ k•T• b•leb• n•. etAmr• k•Kno
ŒAG•Aetr j“‘ ŒAmAed•r ŒAG•At eser ŸeWiCl. ib•º•t h•eb• n•. yKn eCAw iCel etAmr• lÆï“• epet.
6
ŒAmr• sb•A” h•Aireyù yAoyù• emexr mt G•uer ik••–˜Þ ŽKn etAmr• es” lÆï“• Bu˜el yAeb•. S•VˆAmI
eb•i¼eyùiClAm. ŒAmr• sb•A” ŒAmAed•r inej“ed•r peT h•Aireyù etAmr• ey lÆï“• epeyùiCel es” lÆï“Ar
igeyùiClAm yKn öBu˜ ŒAmAed•r sb• zAiS˜ÿ tAek• id•eyù k•T• etAmr• ŒAr S•årŠ k•reb• n•.
eB˜Ag k•rAi•Celn. 5
ek•nÀ k•Ar, etAmAr S•VˆAmI es” Žk•j“n :ö½Vrò
7
tAr seÒ˜ inþur b•Yb•h•Ar k•r• h•eyùiCl Žb•M es iyin etAmAek• s]iX k•ereCn. t¡Ar nAm sbR•zi)˜mAn
ŒA ™smpRŠ k•eriCl. es k•Kno öitb•Ad• k•erin. öBu˜. itin ”•S•óˆAeyùelr pir^AtA. itin ”•S•óˆAeyùelr
emxek• eymn h•tYAr j“‘ ineyù yAoyù• h•el es nAilz pib•^tm. tAek•” egAw• p]iTb•Ir ö½Vr b•el fAk••
k•er n• etmin eso c•¢pc•Ap iCl. emx eymn tAr h•eb•.
pzm k•AwAr smyù ek•An z€• k•er n•/ eso etmin 6
etAmr• iCel S•VˆAmI pirtY)˜• mih•lAr mt?
tAr muK eKAel in. 8 mAnux zi)˜ öeyùùAg k•er tAek• etAmr• men öAe, Kub• é>KI TAk•elo öBu˜ etAmAed•r
öB˜u ÖÖÖ TAk•eb•n Žr ŒTR ö½Vr etAmAed•r r(•• k•reb•n.
t¡Ar mAnux h•b•Ar fAk• ed•n. etAmr• iCel S•VˆAmI
677 iyzA”yù 54:7-55:10
pirtY)˜• yub•tI S˜¤Ied•r met•. ik••–˜Þ ö½Vr etAmAed•r ey elAk• etAmAr ib•r¨eß“ k•T• b•leC tAed•r Bu˜l
fAk• id•eyùeCn. b•el ömAŠ k•r• h•eb•.®
7
ö½Vr b•eln/ "ŒAim etAmAed•r ŒÂ˜¯ smeyùr j“‘ öBu˜ b•eln/ "öBu˜r d•Asr• ik• pAyùÀ ŒAmAr k•AC
tYAg k•eriClAm. ŒAim etAmAed•r inej“r ŒAsen eTek• ŒAs• B˜Ael• ij“ins tAr• pAyù?®
ŒAb•Ar Žk•i^t k•rb•. ŒAim etAmAed•r mh•í Ÿd•Art•
ed•KAeb•A. sitYk•Aerr se•–˜Aÿ xj“nk• ''KA†¾¾ ed•n ö½rV
8
ŒAim ß*uß “ h•eyùiClAm/ tA” ŒÂ˜¯k•Aelr j“‘ ŒAim "ŒAmAr ï\•At$ mAnuexr• Žes j“l pAn k•er•.
etAmAed•r k•AC eTek• ŒAmAek• luik•eyù ereKiClAm.
teb• ŽKn sd•yù h•eyù ic•rk•Aelr j“‘ etAmAed•r ŒArAm
55 inej“ed•r ŒTR n• TAk•elo ib•x²ø h•eyù• n•.
yt(•Š n• (u•D••-ï\•• emew tt(•Š KAo Žb•M pAn
ed•b•.® etAmAed•r pir^AtA öBu˜ Ž”sb• b•eleCn. k•r. KA† o @•A(•Aresr j“‘ ek•An ŒTR lAgeb• n•.
2
sitY KA† nyù Žmn ij“inexr j“‘ etAmrA ek•n
ö½rV sb•R d•• tA¡ r elAek•ed•r B˜AelAb•Aesn ŒTR nX k•reb•À etAmAed•r s•–˜ÿˆX k•er n• Žmn ij“inexr
9
ö½Vr b•eln/ "enAh•r smeyùr k•T• S•årŠ k•r. j“‘ ek•n k•Aj“ k•reb•À ŒAmAr Kub• k•AeC Žes ezAn/
ŒAim p]iTb•Iek• b•‘• id•eyù zAiˆS˜ÿ˜ id•”. ik••–˜Þ ŒAim etAmr• Kub• B˜Ael• KAb••r KAeb•. etAmAed•r ŒA ™•
enAh•ek• öitš¨it id•eyùiClAm punrAyù b•‘• id•eyù s•–˜ÞX h•b•Ar met• KA† etAmr• eB˜Ag k•reb•.
3
p]iTb•Iek• Db•Ms k•rb• n•. iWk• esrk•m etAmAed•r "ŒAmAr k•AeC Žes ezAn ŒAim ik• b•liC/ tAh•el
k•T• id•i•C/ etAmAed•r opr ŒAr ß*uß“ h•b• n•. etAmAed•r ŒA ™• b<•Ac•eb•. ŒAim etAmAed•r seÒ˜
etAmAed•r ŒAr k•Kno b•Aej“ k•T• b•lb• n•.® ic•rk•Aelr mt Žk•w• c•¢i)˜ k•rb•. d•AyùUed•r mt
10
öBu˜ b•eln/ "pbR•t Œ#• h•et pAer. pAh•A¼ c•Ý,R etAmAed•r seÒ˜o ŒAim c•¢i)˜ k•rb•. d•AyùUed•r k•AeC
h•et pAer. ik••–˜Þ ŒAmAr d•yù• etAmAed•r eTek• dU•er ŒAim öitš¨it k•eriC ic•rk•Al ŒAim oek• B˜Alb•Asb•.
yAeb• n•. etAmAed•r zAi–˜ÿ ed•eb•• Žb•M Ž” zAi–˜ÿ k•Kno ic•rk•Al ŒAim tAr öit ib•½VˆS˜ÿ TAk•b•. etAmr• Ž”
ezx h•eb• n•.® öBu˜ etAmAed•r (•m• öd•zRn k•er Ž” c•¢i)˜r opr ŒAS˜îAzIl TAk•et pAer•.
4
k•T•Ùil b•eliCeln. d•Ayù U d •ek• ŒAim Œ‘A‘ j“Aitr j“‘ sA(•I
11
"&u“im grIb• zh•r? zߨr• J“e¼r mt etAmAr b•AineyùiC. ŒAim tAek• öitš¨it id•eyùiC b•æ j“Aitr
opr•ŒACe¼ pe¼iCl. ek•An b•Yi)˜ etAmAed•r ŒArAm zAsk• o esnApit b•Aineyù ed•b•.®
5
ed•yù in. etAmAed•r ed•oyùAel pATr g<ATb•Ar j“‘ etAmAed•r Œec•n• S˜îAeno Œenk• j“Ait ŒAeC.
ŒAim Žk•iw suª•r mUlYb•An Œl¿•Ar imišt h•AmAn etAmrA es”sb• j“Aited•r fAk•eb•. tAr• etAmAed•r
b•Yb•h•Ar k•rb•. Žb•M izlA‘Aesr smyù b•Yb•h•Ar k•rb• n• ic•nelo etAmAed•r k•AeC C¢ew yAeb•. Žsb•
nIlk•A•–˜ÿmi, pATr. G•web• k•ArŠ etAmAed•r öBu˜ Ž”sb• c•An. Žsb•
12
öAc•Ierr mATAyù ey pATr TAk•eb• t• b•AnAen• G•web• k•ArŠ ”•S•óˆAeyùelr pib•^ Žk•j“n etAmAed•r
h•eb• pAå• id•eyù. P•wek• b•Yb•h•Ar k•rb• ŸÆ‰ˆl r ͈. sµ•åAn k•ern.
etAmAr c•Airid•ek•r öAc•Ier b•Yb•h•Ar k•rb• mUlYb•An r ͈. 6
tA” etAm•ed•r Ÿic•í eb•zI ed•ir n• k•er öBu˜r
13
etAmAr izZr• ö½Vrek• Œnusr, k•reb• Žb•M id•ek• #iX ine(•p k•r•. itin ŽKn k•AeC ŒAeCn
itin tAed•r iz(•• ed•eb•n. izZed•r j“‘ TAk•eb• etAmAed•r Ÿic•í ŽKn” t¡Aek• fAk••.
ök]•t zAi•–˜ÿ. 7
éX elAek•ed•r éX k•Aj“ pirtYAg k•ret h•eb•.
14
etAmAed•r D•AimRk•t• id•eyù g¼A o öitþA k•rA tAed•r ku•-ic••–˜ÿ• eCe¼ id•et h•eb•. tAed•r öBu˜r k•AeC
h•eb•. ih•Ms• o ib•eþˆx eTek• &u“im TAk•eb• inr¨p@•b•. iP•er ŒAset h•eb•. ö½Vr tAed•r opr k•r¨,• k•reb•n.
B˜eyùr ik•C¢ TAk•eb• n•. ik•C¢” etAmAek• ŒAG•At k•ret es” elAek•ed•r öBu˜r k•AeC iP•er ŒAs• Ÿic•í; k•ArŠ
ŒAseb• n•. ŒAmAr ö½Vr (•m• k•ern.
15
ŒAmAr ek•An esnAd•l etAmAek• ŒAß*mŠ k•reb•
n•. yid•o b•• k•er teb• &u“im tAed•r prAS˜ÿ k•reb•. elAek• ö½rV ek• b•Ju “et pAer n•
8
öBu˜ b•eln/ "etAmAed•r ic••–˜ÿ• ŒAr ŒAmAr ic••–˜ÿ•
16
"ed•eK•/ ŒAim k•AmArek• s]iX k•eriC. es ŒAÙen Žk• nyù. etAmAed•r rA•ˆS˜ÿ• ŒAmAr rAˆS˜ÿArù mt nyù.
9
Pu•< id•eyù tAek• Ÿ%ˆ¹ˆÿ k•er. tArpr es ŒAÙn b•Yb•h•Ar p]iTb•Ir eTek• S•VˆgR Œenk• Ÿ<c•¢et. iWk• esrk•m”
k•er grm elAh•Ar sAh•AeyY inej“r ”e•Cmt yˆ–˜¤ b•AnAyù. etAmAed•r eTek• ŒAmAr pTo Œenk• Ÿ<c•¢ Žb•M ic••–˜ÿ•o
iWk• esB˜Aeb•” ŒAim s]iX k•eriC 'Db•Msk•Ark•ed•r¾ Œenk• Ÿ<c•e¢ t ib•c•rŠ k•er.® öBu˜ inej“ inej“” Žk•T•
ij“ins Db•Ms k•rAr j“‘. b•eln.
17 10
"mAnux etAmAek• Db•Ms k•rAr j“‘ ŒS˜¤ b•AnAeb•. "b•]iX o b•rP• k•,• ŒAk•Az eTek• pe¼. Žb•M
ik••–˜Þ es” ŒS˜¤Ùil etAmAek• prAˆS˜ÿ˜ k•ret pAreb• t• ŒAr ŒAk•Aez iP•er yAyù n•/ yt(•Š n• tAr• mAiw
n•. ek•Ÿ ek•Ÿ etAmAr ib•r¨eß“ k•T• b•leb•. teb• ey SpzR k•er mAiwek• eB˜j“Ayù. tKn mAiw gACek• Œ¿u•irt
iyzA”yù 55:11-57:7 678

k•er b•¼ k•er etAel. Ž” gACÙil k]•xk•ed•r j“‘ &u“lb•. tAed•r qneb•† o ŸísegR ŒAim Kuiz h•b•.
b•Ij“ b•AnAyù. ŒAr elAek• Ž” b•Ij“ b•Yb•h•Ar k•er KAb•Ar ek•nÀ k•ArŠ ŒAmAr miª•rek• b•l• h•eb• sb• j“Aitr
r¨iw b•AnAyù. öATRnAg]h•.® 8 öBu˜/ ŒAmAr sd•AöBu˜ Ž”sb• b•eleCn.
11
iWk• esB˜Aeb•” ŒAmAr muK in>s]t b•A,I inej“ek• ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r ed•ztYAeg b•AD•Y k•r• h•eb•/
b•AˆS˜ÿb•Aiyùt n• k•er iP•er ŒAes n•. ŒAim y• k•ret ik••–˜Þ öBu˜• tAed•r ŒAb•Ar Žk•i^t k•reb•n. öBu˜
c•A” ŒAmAr k•T• tA” k•er. ŒAim y• k•ret pAWA” b•eln/ "ŒAim Ž” elAek•ed•r ŒAb•Ar Žk•i^t k•rb•.®
ŒAmAr k•T• sP•lB˜Aeb• tA” k•er iP•er ŒAes.
12
etAmrA ŒAneª•r seÒ˜ c•el yAeb• Žb•M zAi•–˜ÿet tA¡ ek• esb•• k•rAr j“‘ ö½rV sb• elAek•ed•r
iP•er ŒAseb•. pAh•A¼-pbR•t etAmAed•r sAmen ŒAneª• ŒAmˆ–˜Š¤ j“AnAn
9
gAn egeyù ŸWet Zr¨ k•reb•. mAeWr sb• gAC h•AttAil Œre,Yr b•‘ pZrA Žes KAo?
10
id•eyù ŸWeb•. Ž” r(•Ir• :B˜Ab•b•Ad•Iò sb•A” ŒÞ“. tAr• inej“rA”
13
eyKAen eyKAen eJ“ApJ“A¼ iCl esKAen esKAen j“Aen n• ey tAr• ik• k•reC. tAr• es” nIrb• ku•ku•err
eb•e¼ ŸWeb• ib•zAl ib•zAl ed•b•d•Ar¨ gAC. ŒAgACAr met•/ yAr• eG•Ÿ eG•Ÿ k•ret pAer nA. tAr• mAiwet
S˜îAen gij“eyù ŸWeb• Ùlem¡id• gAC. Ž”sb• G•wn• öBu˜ek• Zeyù G•uimeyù pe¼. h•Ayù? tAr• G•uemAet B˜Alb•Aes.
ib•KYAt k•er &u“leb•. Ž”sb• G•wn• ömAŠ k•reb• ey 11
tAr• (u•D•At$ ku•ku•err met•/ tAr• k•Kn” s•–˜ÞX
öBu˜ zi)˜zAlI Žb•M Ž” ömAŠ k•Kn” nX h•eb• n•.® h•yù n•. emxpAlek•r• j“Aen n• tAr• ik• k•reC. pT
eB˜Al• ib•‹A•–˜ÿ emxed•r metA” tAed•r Œb•S˜î•. tAr•
sb• j“Ait” öB˜u ek•• Œns
u r, k•reb• elAB˜I. tAr• inej“rA” inej“ed•r s•–˜ÞX k•rAr ec•X•
öBu˜ Ž”Ùil b•eleCn/ "sb• elAek•r öit k•reC.
56 ‘AyùprAyù, h•o. siWk• k•Aj“ k•er•. ek•nÀ
k•ArŠ ŒAmAr pir^AŠ zIç• etAmAed•r k•AeC ŒAseb•.
12
tAr• Žes b•ll/ "ŒAmr• ik•C¢w• @•A(•Ars pAn
k•rb•. ŒAmr• ik•C¢w• surA pAn k•rb•. Žk•” ij“ins
egAw• ib•½V ed•Keb• ŒAmAr D•Aim$k•tA.® k•reb•• ŒAgAmIk•Alo. Žk•mA^ @•A(•Ars” pAn k•er
2
ey Ž”rk•m k•reb• es ŒAniª•t h•eb• Žb•M Žk•j“n yAb• ŒAer• eb•zI k•er.®
elAk• Œb••” ŽwAek• D•er rAKeb•. ey ö½Verr ib•šAemr
id•enr ib•iD• mAneb• es ŒAzIb•RAd•öAˆ¹ˆÿ h•eb•. ey ek•An ”•S•ˆó Aeyl
ù ö½rV ek• Œns
u r, k•er nA
ku•k•m$ k•reb• n• eso suKI h•eb•.® 3 ik•C¢ elAk• yAr•
”æd•I nyù tAr• öBu˜r seÒ˜ yu)˜ h•eb•. Ï elAek•ed•r
b•l• Ÿic•í nyù/ "öBu˜ ŒAmAed•r t¡Ar elAk• ih•eseb•
57 sb• B˜Ael• elAek•r• ezx h•eyù egeC ik••–˜Þ
ek•Ÿ l(•Y k•erin. smˆS˜ÿ B˜Al elAek•ed•r
sireyù enoyù• h•eyùeC/ ik••–˜Þ ek•Ÿ j“Aen n• ek•n. Žr
ýh•Š k•reb•n n•.® Ï ib•ezx k•tk•Ùil ß*Itd•As k•ArŠ h•l mª• k•Aj“/ yAr j“‘ D•Aim$k• elAek•ed•r
yAed•r npuMsk• k•r• h•eyùeC tAed•r b•l• Ÿic•í nyù/ sireyù enoyù• h•eyùeC.
2
"ŒAim Žk•wA Zk•en• k•AeWr w¦k•er• mA^/ ŒAmAr ek•An ik••–˜Þ zAi–˜ÿ ŒAseb•. Ž” elAek•r• inej“ed•r m]&u“Y
s•–˜ÿ•enr j“›˜å ed•oyùAr (•mt• en”.® zyYAyù ib•šAm K<uej“ inet pAreb•. öˆ½Vr eyB˜Aeb• c•An
4-5
Ž” npuMsk•ed•r Žk•T• b•l• Ÿic•í nyù. k•ArŠ tArA es”B˜Aeb•” j“Ib•nyApn k•reb•.
öBu˜ b•eln/ "Ž” npuMsk•ed•r meD•Y Œenek• ŒAmAr 3
"etAmr•/ fA”inr b•A•CArA/ ŽKAen Žes•. Ž”
ib•šAemr id•enr ib•iD• emen c•el. tAr• ŒAmAr pCeª•r ey b•YAiB˜c•ArIr o gi,k•Aed•r b•A•CAr•? etAmr• ŽKAen
k•Aj“ k•er. tAr• sitY” ŒAmAr c•¢i)˜ emen c•el. Žes•?
4
tA” tAed•r j“‘ ŒAim miª•er S•åArk• S˜îApn k•rb•. etAmr• pApI o imeTYb•Ad•I izZ. etAmr• ŒAmAek•
tAed•r nAm ŒAmAr zh•er S•årŠ k•r• h•eb•. ç<•/ ŒAim ineyù mj“• k•r. etAmr• ŒAmAek• muK eB˜[˜Ao. ŒAmAek•
Ž”sb• npuMsk•ed•r eCelemeyùed•r ec•eyùo B˜Al ij“ins ed•eK ij“B˜ eB˜[˜Ao.
ed•b•. ŒAim tAed•r Žmn Žk•iw nAm ed•b• y• ic•rk•Al 5
öitiw sb•uj“ gAeCr nIec• etAmr• mUi%$r pUj“•
eTek• yAeb•. ŒAmAr elAek•ed•r k•AC eTek• tAed•r k•ret c•Ao. etAmr• izZed•r h•tY• k•r Žb•M tAed•r
ib•i•Cå k•rA h•eb• n•.® ŸísgR k•r pATuer j“AyùgAyù.
6
”æd•I nyù Žmn ek•Ÿ ek•Ÿ öBu˜r seÒ˜ eyAg 6
etAmr• nd•Ir ms] Š pATrek• pU j “• k•ret
ed•eb•. tAr• Ž”sb• k•reb• öBu˜r esb•Ar j“‘ Žb•M B˜Alb•As. etAmr• tAed•r pUj“A k•ret tAed•r opr
tAr• öBu˜r nAmek• B˜Alb•Aes b•el tAr• öBu˜r seÒ˜ @•A(•Ars FAel•. etAmr• tAed•r j“‘ pZb•il d•Ao.
eyAg ed•eb• tAr d•As h•oyùAr j“‘. tAr• ib•šAmek• ik••–˜Þ etAmr• yA pAeb• t• h•l ZD•u Ž” pATrÙel•.
ib•ezx ŸpAsnAr id•n ih•sAeb• rAKeb• Žb•M ŒAmAr etAmr• ik• men k•r Žet ŒAim suKI h•”À n•? Ž”sb•
c•¢i)˜ ib•iD• emen c•leb•. ŒAmAek• suKI k•er n•?
7
öBu˜ b•eln/ "ŒAim tAed•r ŒAmAr pib•^ pb•Ret 7
etAmr• öitiw pAh•A¼ pbR•et zyY• epetC.
ineyù ŒAsb•. ŒAmAr öATRnAg]eh• tAed•r suKI k•er eyÙil h•l mUi%$r ŸpAsnA e(•^.
679 iyzA”yù 57:8-58:5
8
etAmr• esKAen igeyù zyY• ýh•, k•er Ïsb• TAk•b• n•. ŒAim yid• sb•smyù ß*uß“ TAik• tAh•el
mUi%$ÙelAr pUj“A k•er ŒAmAr ib•r¨eß“ pAp k•r. mAnuexr ŒA ™•/ ey j“Ib•n ŒAim tAed•r id•eyùiC esw•
etAmr• Ï mUi%$ed•r B˜AelAb•Aes•; oed•r ŸlÒ˜ ed•h• ŒAmAr sAmen mer yAeb•. ŒAim tAed•r et• n&u“n
ed•eK mj“• pAo. etAmr• ŒAmAr seÒ˜ TAk•elo j“Ib•n id•eyùiC.
17
ŽKn etAmrA ŒAmAek• tYAg k•ereCA Ï mUi%$ÙelAr Ž” elAek•r• KArAp k•Aj“ k•eriCl b•el ŒAim”
k•AeC TAk•Ar j“‘. ŒAmAek• S•årŠ k•rAr j“‘ ey sb• ß*uß“ h•eyùiClAm. tA” ŒAim ”•S•óˆAeyùlek• zAiS˜ÿ
ij“ins etAmAed•r sAh•AyY k•rt essb• etAmr• luik•eyù id•eyùiClAm Žb•M ”•S•óˆAeyùl ŒAmAek• tYAg k•eriCl.
ereKeCA. etAmr• Ïsb• ij“insÙilek• d•rj“Ar ipCen es tAr ”e•Cmet• eyKAen Kuiz c•el igeyùiCl.
18
luik•eyù ereKC. tArpr etAmr• es” mUi%$ÙelAr seÒ˜ ”•S•óˆAeyùl ek•ATAyù igeyùiCl ŒAim ed•eKiC. tA”
Žk•iw c•¢i)˜b•ß“ h•eyùeC•. ŒAim ”•S•óˆAeyùlek• (•m• k•rb•. ŒAim ”•S•óˆAeyùl Žb•M
9
etAmAed•r mUi%$ emAelek•r j“‘ etAmr• etAmAedr yAr• tAr j“‘ ib•lAp k•er tAed•r enï ˆ× Žb•M ŒArAm
ösAD•nI etl Žb•M Œ‘A‘ ij“inx b•Yb•h•Ar k•r yAet ed•b•.
19
etAmAed•r su ª •r ed•KAyù . etAmr• etAmAed•r ŒAim tAed•r n&u“n z€• ezKAb• 'zAi•–˜ÿ.¾ ŒAim
b•At$Ab•Ah•k•ed•r dU•r ed•ez pAiWeyùiCel. etAmr• Žmnik• ŒAmAr k•AeCr o dU•err elAek•ed•r zAi–˜ÿ ed•b•. ŒAim
tAed•r pAtAel pAiWeyùiCel/ ŽwA etAmAed•r m]&u“Yr tAed•r (•m• k•er ed•eb••?® öBu˜ inej“ inej“” Ž”
S˜îl. k•T• b•eln.
20
ik••–˜Þ éX elAek•r• iWk• Žk•iw ß*uß“ smue@•r
”•S•ˆó Aeyeù lr ö½rV ek• ib•½AV s k•r• Ÿic•í/ miU %e$ k• nyù met•. tAr• zA–˜ÿ o zAi•–˜ÿiöyù h•et pAer n•. tArAo
10
"Ž”sb• ij“insÙil k•ret &u“im k•eWAr piršm smue@•r met• ß*uß “. Žb•M smue@•r met• tAr•o
k•ereC•. ik••–˜Þ etAmr• k•Kno ûL•A•–˜ÿ˜ h•oin/ etAmr• k•Ad•Aek• ŒAelAi¼t k•er. 21ŒAmAr öˆ½Vr b•eln/ "éX
n&u “ n zi)˜ epeyù e C•. k•ArŠ etAmr• Ïsb• elAek•ed•r zAi–˜ÿ en”.®
ij“insÙilek• ŸpeB˜Ag k•eriCel.
11
etAmr• ŒAmAek• S•årŠ k•rin/ etAmr• ŒAmAek• ö½rV ek• emen c•lAr k•T• elAek•ed•r b•let h•eb•
l(•Y k•rin. tAh•el/ k•Ar j“‘ etAmr• ic••–˜ÿAyù iCelÀ
k•Ar B˜eyù B˜It iCelÀ ek•n imTYAr ŒAšyù ineyùiCelÀ 58 yt ej“Aer pAer• ic•ík•Ar k•er•? inej“ek•
TAimeyù• n•. iz[˜Ar met• ec•¡ic•eyù oeW•.
ed•K/ ŒAim Œenk•id•n D•er zA•–˜ÿ˜ reyùiC ik••–˜Þ &u“im mAnuxek• tAed•r Bu˜l k•Aej“r k•T• b•el d•Ao. yAek•Aeb•r
ŒAmAek• šß“• k•rin. pirb•Arek• tAed•r pAepr k•T• j“Aineyù d•Ao?
12
ŒAim etAmAed•r b•let pArtAm etAmAed•r 2
tAr• ŒAmAr eK<Aej“ öitid•n ŒAes Žb•M ŒAmAr
'B˜Alk•Aj“¾ o 'D•mIR yù k•Aj“¾ Žr ib•xeyù. b•let pArtAm pT izKet c•Ayù/ eyn tAr• siWk• peTr j“Ait/ yAr•
ik••–˜Þ Ïsb• ŒöeyùAj“nIyù. tAed•r ö½Verr ib•iD• Œnusr, k•r• b•Þ“ k•erin. tAr•
13
yKn etAmAed•r sAh•AeyYr d•rk•Ar h•t tKn ŒAmAr k•AeC tAed•r ‘AyY ib•c•Ar c•Ayù. tAr• ö½Vrek•
etAmr• mUi%$r sAmen/ yAed•r etAmrA etAmAed•r k•AeC pAb•Ar ”•CA k•er. 3 ŽKn tAr• b•el/ "ŒApnAek•
c•ArpAez j“e¼• k•erC/ k•AåAk•Aiw k•ret. tAed•r sµ•åAn j“AnAet/ ŒAmr• KAoyù• eCe¼ id•eyùiC. ŒApin
etAmAed•r sAh•AyY k•ret d•Ao. ik••–˜Þ ŒAim b•il/ b•AtAs ek•n ŒAmAed•r id•ek• tAk•Ae•Cn n•À ŒAmr• ŒApnAek•
tAed•r Œenk• dU•er ineyù c•el yAeb•. ŒAk•iS•åk• sµ•åAn j“AnAet ŒAmAed•r zrIrek• ŒAG•At k•riC.
b•Ayùö
u b•Aeh• tAr• sb• c•el yAeb• dU•er b•ædU•er. ik••–˜Þ ŒApin ek•n ŒAmAed•r l(•Y k•reCn n•À®
ŒAmAr öit ŒAS˜îAzIl elAek•r• ŒAmAr öitš¨it ik••–˜Þ öBu˜ b•eln/ "Ÿpb•Aesr id•nÙilet etAmr•
met• ed•z epeyù yAeb•. ŒAmAr pib•^ pbR•t tAed•r etAmAed•r y• ”e•C tA” k•er•. Žb•M etAmr• etAmAed•r
j“‘ TAk•eb•. Bˆ]•tYed•r k•X d•Ao; inej“r zrIrek• nyù. 4etAmr•
(u•D•At$/ ik••–˜Þ KAe†r j“‘ nyù. etAmAed•r iKed• tk$•
öB˜u tA¡ r elAek•ed•r r(•• k•reb•n ŒAr yuß “ k•rAr j“‘/ r¨iwr j“‘ nyù. etAmr• etAmAed•r
14
rAˆS˜ÿ• pirâ•Ar k•erA? rAˆS˜ÿ• pirâ•Ar k•erA? ŒAmAr zyùtAn h•At id•eyù elAk•ek• ŒAG•At k•rAr j“‘ (u•D•At$.
elAek•ed•r rAS˜ÿ• eTek• b•AD•• srAo. etAmr• yKn KAoyù• b•Þ “ k•er• esw• ŒAmAr j“‘
15
ö½Vr oper/ ŒAer• oper. itin TAk•eb•n nyù. etAmr• ŒAmAr özMsAr j“‘ etAmAed•r k•ãS•Vˆr
ic•rk•Al. t¡Ar nAm pib•^. ö½Vr b•eln/ ŒAim Œenk• b•Yb•h•Ar k•er• n•. 5 etAmr• ik• men k•r Ïsb• ib•ezx
Ÿ<c•¢ o pib•^ S˜îAen b•As k•relo yAr• é>KIt o id•en ŒAim c•A” etAmr• Ÿpb•As k•er inej“ed•r zrIrek•
ib•nIt tAed•r seÒ˜o ŒAim TAik•. yAed•r ŒA ™• k•X d•AoÀ etAmr• ik• men k•r/ ŒAim etAmAed•r é>KI
ŒinXk•ArI tAed•r ŒAim n&u“n j“Ib•n ed•b•. yAed•r ed•Ket c•A”À etAmr• ik• men k•r ŒAim etAmAed•r
men é>K reyùeC ŒAim tAed•r n&u“n j“Ib•n ed•b•. Žk•iw G•Aesr mt mAT• enAyùAet c•A”À etAmr• ik•
16
ŒAim ic•rk•Al yuß“ k•rb• n•. sb•smyù ŒAim ß*uß “ men k•r ŒAim et•mAed•r ezAk•b•S˜¤ prAet c•A”À
iyzA”yù 58:6-59:9 680

etAmr• ik• men k•r ey ŒAim c•A” elAek•r• CA”eyùr id•n b•l• Ÿic•í. öBu˜r ib•ezx id•nek• etAmAed•r sµ•åAn
oper b•es tAed•r é>K ed•KAk•À KAb•Ar n• eKeyù j“AnAen• Ÿic•í. Œ‘A‘ id•en etAmr• eysb• k•T•
etAmr• etAmAed•r ib•ezx id•en tA” k•er•. etAmr• b•el• o eysb• k•Aj“ k•er• es”sb• ib•ezx id•en
ik• B˜Aeb•• ey sitY” öBu˜ Žsb• c•AnÀ etAmAed•r t• b•Þ “ rAK• Ÿic•í.
6
"ŒAim etAmAed•r j“AnAeb•• ek•An D•re,r ib•ezx 14
tKn etAmr• öBu˜ek• etAm•ed•r öit sd•yù h•et
id•n ŒAim c•A”/ Žw• elAek•ed•r mu)˜ k•rAr id•n. ŒAim b•let pAreb• Žb•M itin etAmAed•r p]iTb•I eTek•
Žk•w• id•n c•A” eyid•n etAmr• elAek•ed•r tAed•r Œenk• Ÿ<c•e¢ t ineyù yAeb•n. etAmAed•r ipt• yAek•Ab•ek•
eb•AJ“Ar B˜Ar eTek• mui)˜ ed•eb•. ŒAim c•A” Žk•w• id•n/ itin y• y• id•eyùiCeln etAmAed•ro tA” ed•eb•n.
eyid•n etAmr• elAk•ek• k•X mu)˜ k•reb•. ŒAim c•A” öBu˜ inej“” Ž”sb• b•eleCn.
Žk•w• id•n eyid•n etAmr• mAnuexr eb•AJ“• nAimeyù
ed•eb•. 7ŒAim c•A” etAmr• etAmAed•r KA† B˜Ag k•er éX elAek•ed•r tAed•r j“Ib•nyA^Ar
eneb• (u•D•At$ mAnuexr seÒ˜. ŒAim c•A” etAmr• pirb•tn$ k•r• Ÿic•í
ed•eK•/ etAmAed•r r(•• k•rAr j“‘ öBu˜r
g]h•h•Ined•r K<eu j“ inej“r G•er ineyù Žes rAeK•. ek•An
mAnuxek• b•S˜¤h•In ed•Kel tAek• inej“r epAzAk• ed•eb•.
tArAo etAmAed•r mt/ tAed•r ed•eK inej“ek• luik•eyù
59 (•mtA” yeTX. etAmr• yKn” t¡Ar sAh•AyY
c•A”eb• tKn” itin t• Znet pAn. 2 ik••–˜Þ etAmAed•r
ereK• n•.® 8etAmr• yid• Ž”sb• k•er• teb• etAmAed•r pAp ö½Vr eTek• etAmAed•r ib•i•Cå k•ereC. öBu˜
ŒAel• eB˜Aerr ŒAelAr met• ik•rŠ id•et Zr¨ k•reb•. etAmAed•r pAp ed•eK etAmAed•r k•AC eTek• dU•er c•el
tKn etAmAed•r sb• (•t inrAmyù h•eb•. etAmAed•r yAn.
3
''D•Aim$k•tA¾¾ :ö½Vrò etAmAed•r sAmen id•eyù h•¡Aweb•/ etAmAed•r h•At enAMr• Žb•M re)˜ eB˜j“•.
Žb•M öBu˜r mih•mA *• etAmAed•r epCn epCn c•leb•. etAmAed•r ŒAÒu˜lÙil ŒprAD• id•eyù ŒA•CAid•t.
9
tKn etAmr• öBu˜r seÒ˜ k•TAb•At$• c•AlAet pAreb•. etAmr• etAmAed•r muK id•eyù eb•iz imTY• k•T• b•el•.
öBu˜ etAmAed•r öe½Ír j“b•Ab• ed•eb•n? etAmr• öBu˜r etAmAed•r ij“hb•A ku•-k•T• b•el. 4 ek•Ÿ Œe‘r nAem
j“‘ ic•ík•Ar k•reb• Žb•M itin b•leb•n/ ''ŒAim sitY k•T• b•el n•. Žek• Œe‘r ib•r¨eß“ ŒAd•Alet
Ž”KAen.¾¾ l¼A” k•er Žb•M inej“ed•r mAml• ij“tet BU˜eyùA
tek$•r opr inB˜$r k•er. Žek• Œe‘r ib•r¨eß“ imTY•
ö½eV rr elAk•ed•r Ÿic•í k•Aj“ k•r• k•tb$ •Y k•T• b•el. tAr• sb• sms´Ayù B˜r• Žb•M tAr• zyùtAinr
etAmAed•r Ÿic•í Œe‘r sms´• o eb•AJ“• b•AnAen• j“›˜å ed•y.ù 5tAr• ib•xA)˜ sAepr ifemr met• zyùtAinr
b•Þ“ k•r•. etAmAed•r Œ‘ek• ŒAG•At k•er b•• ed•AxAerAp j“›˜å ed•yù. etAmr• yid• Ï ifmÙilr Žk•iwo KAo
k•er k•T• b•l• b•Þ“• k•r• Ÿic•í. 10(u•D•At$ mAnuxed•r teb• m]&“u Y Œinb•Ay$ Žb•M yid• Žk•iw ifm B˜Ae[˜• tAh•el
j“‘ é>KI h•eyù tAed•r KA† ed•oyù• Ÿic•í. yAr• sms´Ayù ib•xA)˜ sAp eb•ireyù ŒAseb•. imTYAb•Ad•Ied•r k•T•
pe¼eC tAed•r öeyùùAj“n met• etAmAed•r sAh•AyY k•r• mAk•¼sAr j“Aelr met•. 6 Ž” j“Al k•Ap¼ b•AnAenAr
Ÿic•í. tAh•el ŒÞ“k•Aerr meD•Y etAmr• ŒAelAr id•z• k•Aej“ b•Yb•h•Ar k•r• yAyù n•. etAmr• Ž”sb• j“Al
pAeb• Žb•M etAmAed•r ek•An é>K TAk•eb• n•. épuerr id•eyù inej“ed•r ŒAb•]t k•ret pAr n•.
sUy$AelAek•r met• ŸÆï“l h•eb• etAmr•. ik•C¢ elAk• éX k•Aj“ k•er Žb•M Œ‘ elAek•ed•r
11
öBu˜ etAmAed•r sbR•d•• enï ׈ ed•eb•n. Zk•en• ŒAG•At k•rAr j“‘ tAed•r h•At b•Yb•h•Ar k•er. 7tAr•
j“imeto itin etAmAed•r ŒA ™Aek• s•–˜ÞX k•reb•n. tAed•r p• zyùtAinr ipCen ed•Q¼b•Ar k•Aej“ b•Yb•h•Ar
öBu˜ etAmAed•r h•A¼ek• zi)˜ ed•eb•n. etAmr• yeTX k•er. yAr• ek•An Bu˜l k•Aj“ k•erin tAed•r h•tY• k•rb•Ar
j“l pAoyù• b•AgAenr met•. etAmr• h•eb• sbR•d•• j“el j“‘ tAr• tA¼Aæe¼• k•er. tAr• ZD•u” éX ic••–˜ÿ•
B˜r• J“,RAr met•. k•er. ih•M•S•ˆó tA/ c•i¢ r-ej“A•c•i¢ r h•l tAed•r Žk•mA^ b<•Ac•Ar
12
b•æ b•Cr D•er Db•Ms h•elo etAmrA etAmAed•r pT. 8 tAr• j“Aen n• zAi–˜ÿr pT. tAed•r meD•Y Žk•j“no
zh•rÙil pun$gWn k•reb• Žb•M b•æ b•Cr D•er eTek• sí nyù. tAr• Kub• ŒsAD•u j“Ib•nyApn k•er. Žb•M yAr•
yAeb•. etAm•ed•r b•l• h•eb• "yArA eb•¼• emrAmt k•er® Ž”sb• elAek•ed•r met• j“Ib•nyApn k•er tAr• sAr•
Žb•M "yArA rAS˜ÿAsmUh• o b•A¼IÙil qtrI k•er.® j“Ib•n k•Kno zAi–˜ÿ pAyù n•.
13
ö½Verr ib•šAemr ib•r¨eß“ pAp b•Þ “ k•rel” Ž”sb•
G•web•. etAmAed•r b•Þ“ k•ret h•eb• ib•ezx id•en inej“ed•r ”•S•ˆó Aeyeù lr pAp sms´• ineyù ŒAes
9
Kuizr j“‘ k•Aj“k•m$. etAmAed•r ib•šAemr id•nek• sueKr sb• stt• o D•AimRk•t• Œ#• h•yùeC. ŒAmAed•r
k•ACAk•AiC reyùeC ek•b•l” ŒÞ“•k•Ar. tA” ŒAmrA ŒAelAr
öB˜u r mih•mA ö½Verr Žk•iw räp/ eyiw mAnuexr k•AeC ŒAib•B$U˜t
j“‘ Œep(•• k•ir ik••–˜Þ tAr pirb•et$ ŒAmr• ŒÞ“k•Ar
h•et itin b•Yb•h•Ar k•eriCeln. Žiw iCl Žk•iw ŸÆ‰ˆl c•k•mek•
pA”/ ŒAmr• ŒAz• k•ir ŸÆ‰ˆl ŒAel• ŒAseb•/ ik••–˜Þ
ŒAelAr mt.
ŒAmr• ŒÞ“k•Aer pT c•il.
681 iyzA”yù 59:10-60:10
10
ŒAmr• ec•AKh•In mAnuexr met•. ŒÞ“ elAek•ed•r 21
öBu˜ b•eln/ "Ïsb• elAek•ed•r seÒ˜ ŒAim Žk•w•
mt ŒAmrA ed•oyùAel D•AO•A KA”. ŒAmrA rAetr c•¢i)˜ k•rb•. ŒAim öitš¨it k•riC ey/ ŒAmAr ŒA ™•
met• eh•¡Ac•w eKeyù pe¼ yA”. Žmnik• id•b•AelAek•o o ŒAmAr b•Ak•Y eyÙil ŒAim etAmAed•r mueK id•i•C
ed•Ket pA” n•. id•n épuer mr• mAnuexr met• pe¼ esÙelA etAmAed•r tYAg k•reb• n•. essb• etAmAed•r
yA”. s•–˜ÿAn o tAed•r s•–˜ÿAned•r meD•Yo eTek• yAeb•. es”sb•
11
ŒAmr• sb•A” Kub• é>iKt/ G•uG•u o B˜A˜ñuek•r met• etAmAed•r meD•Y ŽKn eTek• ic•rk•Al eTek• yAeb•.®
é>eKr z€• k•ir. ŒAmr• mAnuexr ‘Ayùeb•AeD•r j“‘
Œep(•• k•riC. ik••–˜Þ ŽKno py$•–˜ÿ ek•An ‘Ayùeb•AeD•r ö½rV ŒAseCn
l(•Š en”. ŒAmr• r(•• pAb•Ar j“‘ Œep(•• k•riC.
ik••–˜Þ pir^AŠ ŽKno Œenk• dU•er. 60 "ej“r¨zAelm/ ŒAmAr ŒAel• ŸeW p¼? etAmAr
ŒAel• :ö½Vrò ŒAseCn. etAmAr Ÿpr öBu˜r
12
ek•nÀ k•ArŠ ŒAmr• ŒAmAed•r öˆ½Verr öit mih•mA öitB˜At h•eb•.
2
Œenk• Œenk• KArAp k•Aj“ k•eriC. ŒAmAed•r pAp ŒÞ“k•Ar p]iTb•Iek• eFek• id•eyùe C. elAek•rA
ed•iKeyù id•e•C ey ŒAmr• Bu˜l k•eriC. ŒAmr• j“Ain ŒÞ“k•ArA•Cå. ik••–˜Þ öBu˜ etAmAr Ÿpr t¡Ar ik•rŠ
Žsb• k•er ŒAmr• ed•AxI h•eyùiC. ib•k•IrŠ k•reb•n. t¡Ar mih•m• etAmAr Ÿpr ed•KA
13
ŒAmr• pAp k•er öBu˜r k•AC eTek• ser igeyùiC. yAeb•.
3
ŒAmr• t¡Ar eTek• dU•er c•el igeyùiC/ t¡Aek• tYAg sb• j“Ait etAmAr ŒAelAr k•AeC ŒAseb•.
k•eriC. ŒAmAed•r pAp ömAŠ k•er ey ŒAmr• ed•AxI. rAj“•rAo etAmAr ŸÆ‰ˆl ŒAelAr :ö½Vrò k•AeC
ŒAmr• j“Ain ey Ž”sb• k•Aj“ k•er ŒAmr• ed•Ax k•eriC. ŒAseb•n.
ŒAmr• pAp k•eriC Žb•M öBu˜r ib•r¨ß“Ac•rŠ k•eriC. 4
etAmAr c•ArpAez ed•eKA? ed•K/ elAek•rA etAmAr
ŒAmr• t¡Ar ib•r¨ß“Ac•rŠ k•er t¡Aek• tYAg k•eriC. c•ArpAez j“e¼A h•e•C Žb•M etAmAr k•AeC ŒAseC.
ŒAmr• ö½Verr ib•r¨eß“ KArAp k•Aej“r pirk•Â˜¯n• etAmAr pu^ed•r seÒ˜ dU•rdU•rA•–˜ÿ eTek• k•‘ArAo ŒAseC.
5
k•eriC. ŒAmr• Ž”sb• ij“insÙilr k•T• eB˜eb•iC B˜ib•`et Žsb• G•web• Žb•M es”smyù &u“im etAmAr
Žb•M men men tAr pirk•Â˜¯n• k•eriC. elAek•ed•r ed•Ket pAeb•. etAmAr mu e K su e Kr
14
ŒAmr• ib•c•Areb•AD•zUnY h•eyù pe¼iC. ‘Ayùeb•AD• b•ih•>ök•Az TAk•eb•. öTm &u“im B˜It h•elo per
c•el egeC Œenk• dU•er. stY rAS˜ÿAyù eh•¡Ac•w eKeyù Ÿ•Cist h•eyù ŸWeb•. sAgr pAerr smˆS˜ÿ D•nsµpd•
pe¼eC. D•Aim$k•tAek• zh•er öeb•z k•ret ed•oyù• etAmAr sAmen rAK• h•eb•. j“AitsmUeh•r D•nsµpd•o
h•e•C n•. etAmAr k•AeC ep<QCeb•.
15 6
stY Œ•–˜ÿih$•t h•eyùeC. yAr• B˜Al k•ret c•Ayù imid•yùn o ÏP•• eTek• Ÿewr d•l etAmAr j“im
tAed•r ŒAß*m, k•rA h•e•C. öBu˜ l(•Y rAKelo itin pAr h•eb•. izb•• eTek• d•IG•$ Ÿewr sAir ŒAseb• etAmAr
ek•An ‘Ayù ed•Ket pAe•Cn n•. öBu˜ Ž”sb• pCª• k•AeC. tAr• b•eyù ŒAneb• esAn• o D•Up. tAr• öBu˜r
k•ern n•. özMs• k•er gAn gA”eb•.
16
öBu˜ ed•eK Œb•Ak• h•e•Cn ey mAnb• j“Aitr S•ˆV pe(• 7
elAek•r• ek•d•err smˆS˜ÿ emxek• Žk•i^t k•er
b•lb•Ar j“‘ ek•Ÿ d¡•A¼Ae•C nA. tA” öBu˜ t¡Ar inej“r etAmAek• Žen ed•eb•. nb•AeyùAt eTek• tAr• emxo
(•mt• o D•AimRk•tA þˆAr• ib•j“yùI h•e•Cn. itin smTRn ŒAneb•. &u“im esÙil ŒAmAr eb•d•Iet qneb•† ih•sAeb•
pAe•Cn/ t¡Ar inej“r mh•e%Ñr þˆAr•. ed•eb•. Žb•M ŒAim t• ýh•Š k•rb•. ŒAim ŒAmAr miª•r
17
öBu˜ yueß“r j“‘ öˆS˜Þt h•e•Cn. itin pern ŒAro suª•r k•er b•Aineyù &u“leb••.
8
D•AimRk•tAr b•mR/ mui)˜r izrS˜¤•,/ zAiˆS˜ÿr epAzAk•-smUh• elAek•r id•ek• tAk•Ao. ŒAk•Aez Ët pAr h•eyù
o t¡Ar #â ŒAýh•zIltAr ŒAb•rŠ. yAoyù• emeG•r met• tAr• etAmAr id•ek• Œýsr h•e•C.
18
öBu˜ inej“r •zߨed•r öit ß*uß“. ŒtŽb• itin tAr• h•l Kub• @•¨t b•AsAyù Ÿe¼ yAoyù• G•uG•u pAKIed•r
tAed•r Ÿpyu)˜ zAiS˜ÿ ed•eb•n. öBu˜ t¡Ar zߨed•r opr mt.
ß*uß“. tA” itin dU•rb•t$I ŽlAk•Ar elAek•ed•r zAiS˜ÿ 9
dU•rb•tRI ŽlAk•Ayù elAek•r• ŒAmAr j“‘ Œep(••
ed•eb•n. k•reC. ib•zAl yA^Ib•Ah•I j“Ah•Aj“Ùil j“lyA^Ar j“‘
19
piü‚emr elAek•rA öBu˜ek• B˜yù pAeb• Žb•M öBu˜r öS˜ÿut. Ž” j“Ah•Aj“Ùil etAmAed•r eCelemeyùed•r
nAemr öit šß“AzIl h•eb•. pUebR•r elAek•rA tAek• B˜yù dU•red•z eTek• ŒAnAr öit(•Ayù reyùeC. tAr• tAed•r
pAeb• Žb•M tAr• öBu˜r mih•mAek• šß“• k•reb•. öBu˜ ö½Vr ”•S•óˆAeyùelr pib•^ Žk•j“nek• šß“• j“AnAenAr
ö½Verr b•AtAesr ej“Aer b•h•mAn Kre•S•Aó t• nd•Ir met• j“‘ esAn• Žb•M räep• ineyù ŒAseb•. öBu˜ etAmAed•r
Ët ŒAseb•n. j“‘ c•mík•Ar k•Aj“ k•reb•n.
20
tKn iseyùAen Žk•j“n pir^AtA ŒAseb•. itin 10
Œ‘ ed•ezr eCelemeyùrA etAmAed•r öAc•IrÙelA
yAek•Aeb•r elAek•ed•r k•AeC ŒAseb•n yAr• pAp k•Aj“ ŒAb•Ar ge¼ &u“leb•. tAed•r rAj“•rA etAmAed•r esb•A
k•ero ö½Verr k•AeC iP•er ŽeseC. k•reb•. "ŒAim yKn etAmAed•r Ÿpr ß*uß “ iClAm/
iyzA”yù 60:11-61:9 682

tKn ŒAim etAmAed•r zAiS˜ÿ id•eyùiClAm. ik••–˜Þ ŽKn ic•rk•Aelr j“‘ etAmAr ŒAel• h•eb•n Žb•M ezAek•r
etAmr• ŒAmAr S•Vpe(•/ Žb•M ŒAim etAmAed•r j“‘ smyù ezx h•eb•.
21
k•r¨,Amyù h•b•. "etAmAr sb• elAk• B˜Al h•eb•. tAr• p]iTb•Iek•
11
etAmAr P•wk• sb• smyù eKAl• TAk•eb•. esÙil ic•rk•Aelr j“‘ pAeb•. tAed•r ŒAim s]iX k•eriC. tAr•
id•nrAt k•Kn” b•Þ“ h•eb• n•. sb• j“Ait o rAj“Ar• ŒAmAr inej“r h•Aet ge¼ etAl• c•mík•Ar b•](•.
22
etAmAek• tAed•r sµpd• ed•eb•. sb• c•A”et eCA· pirb•Ar h•eb• b•¼ pirb•AregAþI.
12
ek•An j“Ait b•• ed•z yid• etAmAr esb•A n• k•er (u•@•tm pirb•Ar h•eb• zi)˜zAlI j“Ait. siWk• smeyù/
teb• tArA Db•Ms h•eyù yAeb•. ŒAim öBu˜ Ët c•el ŒAsb•. ŒAim Ž”sb• G•wn•ÙelA
13
ilb•AenAenr sb• mh•í @•b•Y” &u“im pAeb•. elAek•r• G•wAb•.®
etAmAek• pA”n/ P•Ar o sA”öAesr met• mUlYb•An
gAC ed•eb•. Ž” gACÙil ej“r¨zAelem ŒAmAr öB˜u r S•ˆV AD•IntAr b•AtA$
öBu˜r d•As b•eln/ "öBu˜/ ŒAmAr sd•AöBu˜/ t¡Ar
ej“r¨zAelmiS˜ît ŸpAsn•g]h•ek• ŒAro suª•r k•er
qtir k•ret b•Yb•h•ät h•eb•. Ž” j“AyùgAw• ŒAmAr
isMh•Asenr sAmen ec•Qik•r met• h•eb•. Žb•M ŒAim
61 ŒA ™• ŒAmAr meD•Y id•eyùeCn.¾ grIb•ed•r seÒ˜
k•T• b•lb•Ar j“‘ tAed•r B˜©Íh•äd•eyùr (•et b•Þ“nI
Ž” j“AyùgAiwek• yeTX sµ•åAn ed•b•. j“¼Ab•Ar j“‘ Žb•M é>KIek• ŒArAm ed•b•Ar j“‘ öBu˜
14
ŒtIet yAr• etAmAek• k•X id•eyùeC tAr• ŽKn ŒAmAek• menAnIt k•ereCn. ö½Vr ŒAmAek• pAiWeyùeCn
etAmAr sAmen mATA nt k•reb•. ŒtIet yAr• etAmAek• iny$Aitted•r o b•ª•Ied•r j“AnAet ey/ tAr• mu)˜
G•,
] • k•rt tAr• ŽKn etAmAr pAeyù mATA nt k•reb•. h•e•C. 2ö½Vr ŒAmAek• pAiWeyùeCn t¡Ar Ÿd•Art• k•Kn
tArA etAmAek• fAk•eb•/ 'öBu˜r ngrI?¾ '”•S•óˆAeyùelr ed•K• yAeb• es smeyùr k•T• eG•AxŠ• k•rAr j“‘. éX
pib•^ Žk•j“enr iseyùAn.®¾ elAek•ed•r tAed•r zAiS˜ÿr smyù eG•Ax,• k•rb•Ar j“‘
öBu˜ ŒAmAek• pAiWeyùeCn .•ö½Vr ŒAmAek• pAiWeyùeCn
n&“u n ”•S•ˆó Aeyl
ù É zAi•–˜rÿ B˜U im é>KIed•r S•VˆiS˜ÿ˜ id•et. 3 ö½Vr ŒAmAek• iseyùAenr ib•mxR
15
"&u“im ŒAr k•Kno pirtY)˜ h•eb• nA. &u“im punrAyù elAek•ed•r k•AeC pAiWeyùeCn. ŒAim tAed•r t• eB˜Ag
G•],Ar pA^ h•eb• n•. &u“im k•Kno zUnY h•eb• n•. ŒAim k•rAr j“‘ öˆS˜Þt k•er &u“lb•. ŒAim tAed•r mATAr
etAmAek• ic•rk•Aelr j“‘ mh•An k•er ed•b•. &u“im CA” dU•er sireyù ed•b•. ŒAim tAed•r rAj“muku•w ed•b•.
ic•rk•Aelr j“‘ ŽKn eTek•” suKI h•eb•. ŒAim tAed•r é>Kek• sireyù id•eyù sueKr etl ed•b•.
16
j“AitÙil etAmAr öeyùAj“nIyù sb• ik•C¢” ŒAim tAed•r é>K dU•r k•rb• Žb•M ŸpAc•Aerr b•S˜¤ ed•b•.
ed•eb•. &u“im h•eb• mAïéÿ“pAyùI izZr met•. ö½Vr ŒAmAek• pAiWeyùeCn Ž”sb• elAk•ed•r 'B˜Al b•( ] •¾
ik••–˜Þ &u“im rAj“Ar D•n 'pAn¾ k•reb•. tKn &u“im b•uJ“eb• Žb•M 'öBu˜r ib•S•åyùk•r c•ArAg•C¾ ih•eseb• nAm id•et.
ey itin ŒAim/ öBu˜/ iyin etAmAek• r(•• k•ern. &u“im 4
"es” smeyù eysb• purAen• zh•rÙil Db•Ms
j“Anet pAreb• yAek•Aeb•r mh•An ö½V r etAmAr h•eyùiCl t• ŒAb•Ar n&u“n k•er ge¼ ŸWeb•. es”
pir^AtA. zh•rÙil öAri•µ˜õk• s]iXr smeyùr mt ŒAb•Ar n&u“n
17
"ŽKn etAmAr tAm• reyùeC. ŒAim etAmAek• h•eyù ŸWeb•. zh•rÙil b•æk••l ŒAeg Db•Ms h•eyùiCl.
esAn• Žen ed•b•. ŽKn etAmAr elAh•• reyùeC. ŒAim ik••–˜Þ ŒAb•Ar t• n&u“n k•er ge¼ ŸWeb•.
5
etAmAek• ed•b• räp•. ŒAim etAmAr k•AWek• tAmAyù "tKn etAmAr zߨr• etAmAr k•AeC Žes
pir,t k•rb•. ŒAim etAmAr pATrek• elAh•Aet pir,t emexed•r y ͈ eneb•. etAmAr zߨed•r izZr• etAmAr
k•rb•. ŒAim etAmAr zAiS˜ÿek• zAi•–˜ÿet räpA•–˜ÿirt k•rb•. mAeW o b•AgAen k•Aj“ k•reb•. 6 etAmAek• b•l• h•eb•
ŽKn etAmAek• elAek•r• k•X id•elo per tArA” etAmAr 'öBu˜r yAj“k•.¾• 'ŒAmAed•r ö½Verr d•As.¾ p]iTb•Ir
j“‘ B˜Al B˜Al k•Aj“ k•reb•. sb• j“Aited•r D•nsµpd• &u“im pAeb• Žb•M Žr j“‘
18
"etAmAr ed•ez ŒAr k•Kno ih•MsA ™k• G•wnAr &u“im gibR•t h•eb•.
7
Kb•r TAk•eb• n•. elAek• ŒAr etAmAek• b•• etAmAr "ŒtIet/ elAek• etAmAek• lÆï“Ayù eP•lt Žb•M
ed•zek• ŒAß*m, k•reb• n•. &u“im etAmAr öAc•IrsmUeh•r etAmAr k•AeC KArAp k•TA b•lt. &u“im Œ‘ elAek•ed•r
nAm ed•eb• 'pir^AŠ¾ Žb•M etAmAr P•wk•Ùilr nAm ec•eyù Œenk• eb•zI liÆï“t h•eyùiCel. tA” &u“im
ed•eb• 'özMs•.¾ Œ‘ed•r &u“lnAyù etAmAr BU˜KeØ iþˆÙŠ suib•D•• pAeb•.
19
"id•enr eb•lAyù sUy$ ŒAr k•Kno etAmAr ŒAel• &u“im ic•rk•Aelr j“‘ suK pAeb•. 8Žsb• ek•n G•web•À
h•eb• n•. rAe^ ŒAr k•Kno c•¡Ad• etAmAr ŒAelA h•eb• k•ArŠ ŒAim öBu˜r D•Aim$k•t• o ‘Ayùeb•AD•ek• B˜Alb•Ais.
n•. k•ArŠ öBu˜” etAmAr ic•rk•Aelr ŒAel•. etAmAr ŒAim c•¢ir k•r• Žb•M Œ‘A‘ mª•k•Aj“ek• G•],• k•ir.
ö½Vr” etAmAr ej“YAit. tA” ŒAim elAek•ed•r tAed•r öApY purSˆð˜Ar ed•b•.
20
etAmAr 'sUy$¾ k•Kno ŒˆS˜ÿimt h•eb• n•. etAmAr ŒAim ic•rk•Aelr met• ŒAmAr elAek•ed•r seÒ˜ Žk•iw
'c•¡Ad•¾ ŒAr k•Kno ŒÞ“k•Ar h•eb• n•. k•ArŠ öBu˜ c•i¢ )˜ k•rb•. 9sb• j“Aitr öitiw elAk• ŒAmAr elAek•ed•r
683 iyzA”yù 61:10-63:6
j“Aneb•. yArA” tAed•r ed•Keb•/ j“Anet pAreb• ey inej“r (•mt• öeyùAg k•reb•n. Žb•M öitš¨it pAlen
öBu˜” tAed•r ŒAzIb•RAd• k•ereCn.® inej“r (•mt• b•Yb•h•Ar k•reb•n.
8
öBu˜ b•eleCn/ "ŒAim ŒAr k•Kno etAmAr KA†
ö½eV rr d•As miu )˜ ŒAen zߨed•r ed•eb•• n•. ŒAim öitš¨it k•riC etAmAr
10
"öBu˜ ŒAmAek• Kub• suKI k•ereCn. ŒAmAr smý qtir @•A(•Ars zߨr• ŒAr eneb• n•.
9
s%ÑA ŒAmAr ö½Ver suKI. ö½Vr ŒAmAek• pir^Ae,r eysb• elAek•r• zs´ sMýh• k•reb• tArA” t•
b•S˜¤ pireyùeCn. Žw• h•e•C eymn Žk•j“n ib•eyùr b•r KAeb• Žb•M Ž”sb• elAek•r• öBu˜r özMs• k•reb•.
inej“ek• mAl• id•eyù sAj“Ayù es”•rk•m. ö½Vr ŒAmAr eysb• elAek•r• @•A(•A sMýh• k•reb• tArA” @•A(•• eTek•
opr D•AimRk•tAr ŒAb•rŠ b•S˜¤ pireyùeCn. eyn ib•eyùr Ÿípå @•A(•Ars pAn k•ret pAreb•. Ž” sb•” ŒAmAr
b•D•U ib•b•Aeh•r c•mík•Ar epAzAk• pereC. pib•^S˜îAen G•web•.®
11 10
p]iTb•I” gAeCed•r j“›˜åAenAr k•ArŠ. elAek•r• P•wk• id•eyù Žes•? pTwAek• elAek•ed•r j“‘
b•AgAen b•Ij“ lAgAyù Žb•M b•AgAn tAed•r b•¼ k•er pirˆâ•Ar k•er•. rAˆS˜ÿ• öˆS˜Þt k•er•. rAˆS˜ÿAr pATr
etAel. Žk•”rk•mB˜Aeb• öBu˜ D•Aim$k•t• b•]iß“ k•ret sireyù d•Ao. mnu`j“Aitr j“‘ ötIk• ih•sAeb• Db•j“•iw
sAh•AyY k•reb•n. öBu˜ smˆS˜ÿ j“Aitr sAmen özMs•ek• o¼Ao.
b•]iß“ k•reb•n.® 11
ezAn/ öBu˜ dU•rb•tIR ed•zÙilr elAek•ed•r b•eleCn/
"iseyùAenr elAek•ed•r b•lÉ ed•K/ etAmAed•r pir^AtA
ej“r¨zAelmÉ D•Aiµ•åR k•tAyù p,U R Žk•iw zh•r ŒAseCn. itin etAmAed•r purSˆð˜Ar ŒAneCn. itin

62 "iseyùAnek• ŒAim B˜Alb•Ais/ tA” ŒAim tAr es” purSˆð˜Ar seÒ˜ k•er ŒAneCn.®
j“‘ k•T• b•el yAb•. ej“r¨zAelmek• ŒAim 12
t¡Ar elAek•ed•r b•l• h•eb• ''pib•^ elAk•.¾¾ ''öBu˜r
B˜Alb•Ais/ tA” ŒAim k•T• b•Þ “ k•rb• n•. yt(•Š n• r(•• k•r• mAnu x .® ej“r¨zAelmek• b•l• h•eb•/
D•Aim$k•t• ŸÆ‰ˆl ŒAelAr met• ik•rŠ ed•yù tt(•Š ''ŒAk•Aižt zh•r.® "es” zh•r y• pirtYAg k•r•
ŒAim k•T• b•el yAb•. Œi©ÍizKAr mt pir^AŠ ‰ˆel h•yùin.®
nA oW• py$•–˜ÿ˜ ŒAim k•T• b•lb•.
2
tKn sb• j“Ait etAmAr D•Aim$k•t• ed•Ket pAeb•. öB˜u tA¡ r elAk•ed•r ib•c•Ar k•ern
smˆS˜ÿ rAj“Ar• etAmAek• sµ•åAn ed•KAeb•. tKn etAmAr
n&u“n nAm h•eb•. öBu˜ inej“” es” nAm ed•eb•n. 63 ”ed•Am eTek• ek• ŒAseCÀ itin ŒAseCn b••S•óˆA
zh•r eTek•. Žb•M t¡Ar b•S˜¤ ŸÆ‰ˆl lAl re[˜
3
öBu˜ etAmAr j“‘ gibR•t h•eb•n. &u“im h•eb• öBu˜r ri㕈 t . t¡Aek• t¡Ar b•eS˜¤ mih•mAi–•Vˆt ed•KAe•C. itin
h•Aetr suª•r muku•ewr mt. t¡Ar mh•An (•mt•b•el mAT• Ÿ<c•¢ k•er h•¡AweCn. itin
4
etAmAek• ŒAr ek•Ÿ tYAj“Y elAk• b•leb• n•. b•eln/ "etAmAed•r r(•• k•rAr (•mt• ŒAmAr ŒAeC
etAmAr BU˜imek• ek•Ÿ 'Db•MsS˜îAn¾ b•leb• n•. tArA Žb•M ŒAim stY k•T• b•lb•.®
2
etAmAek• b•leb•/ 'B˜AelAb•AsAr elAk•.¾ etAmAr ed•zek• "ek•n ŒApnAr b•S˜¤ lAlÀ @•A(•AP•l eTek• yAr•
b•l• h•eb•/ 'k•en.¾ ek•nÀ k•ArŠ ö½Vr etAmAed•r @•A(•Ars b•AnAyù tAed•r mt lAl?®
3
B˜Alb•Aesn. etAmAed•r ed•z ib•b•Aih•t h•eb•. t¡Ar j“b•Ab•/ "ŒAim @•A(•Ars b•AnAb•Ar j“AyùgAyù/
5 eyKAen @•A(•AP•l p• id•eyù c•wik•eyù rs eb•r k•r• h•yù/
yKn ek•An yub•k• ek•An yub•tIek• B˜Alb•Aes tKn
es tAek• ib•eyù k•er Žb•M yub•tIiw ib•eyùr pr tAr S˜¤I esKAen eh•¡ewiC. ŒAmAek• ek•Ÿ sAh•AyY k•erin. ŒAim
h•yù. Žk•” peT etAmAr j“im h•eb• etAmAr izZed•r. ß*uß“ iClAm Žb•M @•A(•Ar opr id•eyù eh•¡ew yA”. es”
Žk•j“n elAk• tAr n&u“n S˜¤Iek• epeyù Kub• KuzI h•yù. rs* ŒAmAr k•Ape¼r opr Clek• pe¼iCl. tA”
Žk•”rk•mB˜Aeb•/ ö½Vro etAmAed•r ineyù Kub• suKI ŽKn ŒAmAr b•S˜¤ enAMr•.
4
h•eb•n.® ŒAim elAk•ek• zAiS˜ÿ id•et Žk•w• smyù eb•eC
ineyùiC. ŽKn ŒAmAr elAek•ed•r r(•• k•rAr smyù
ö½rV tA¡ r öitš¨it r(•• k•reb•n ŽeseC.
5
6
"ej“r¨zAelm/ etAmAr öAc•Ier ŒAim r(•I ŒAim c•Airid•ek• tAk•AlAm. ik••–˜Þ ŒAmAek• sAh•AyY
emAtAeyùn k•rb•. es” r(•Ir• nIrb• TAk•eb• n•. tAr• k•rAr mt k•AŸek• ed•KlAm n•. ŒAim Žw• ed•eK
id•n rAt öATRnA k•reb•.® r(•Ir•/ etAmr• öBu˜r öit ŒAü‚y$Y h•eyù eglAm ey ek•Ÿ ŒAmAek• smTRn k•rl
öATRnA Œb•YAh•t ereK•. etAmr• Œb••” tAek• t¡Ar n•. tA” ŒAim ŒAmAr elAek•ed•r r(•• k•ret ŒAmAr
öitš¨itr k•T• S•årŠ k•ireyù ed•eb•. k•Kn” öATRn• inej“r (•mtA b•Yb•h•Ar k•eriClAm. ŒAmAr inej“r
TAmAeb• n•. eß*AD• ŒAmAek• smTRn k•eriCl.
7
yt(•Š n• öBu˜ ej“r¨zAelmek• elAek•r özMsAr
6
yKn ŒAim ß*uß “ iClAm/ tKn mAnuexr opr
zh•r k•er &u“leCn tt(•Š &u“im öATRn• c•AlAeb•. öBu˜ id•eyù eh•¡ew igeyùiC. ŒAim yKn rAeg Ÿ›˜å% iClAm
Žk•iw öitš¨it k•ereCn. öBu˜ ömA, ih•eseb• t¡Ar rs ŒTb•• "zi)˜zAlI pAnIyù® ŒTb•• "r)˜.®
iyzA”yù 63:7-64:8 684
16
ŒAim tAed•r zAiS˜ÿ˜ id•eyùiC Žb•M tAed•r r)˜ mAiwet ed•Kn u / ŒApin ŒAmAed•r ipt•? Œº•Ah•Am ŒAmAed•r
eP•eliC.® j“Aen n•. ”•S•óˆAeyùl :yAek•Ab•ò ŒAmAed•r S•VˆIk•Ar k•er
n•. öBu˜/ ŒApin ŒAmAed•r ipt•? ŒApin ŒAmAed•r
öB˜u tA¡ r elAek•ed•r öit sd•yù iCeln ö½Vr iyin sbR•d•• ŒAmAed•r r(•• k•ern.
7
ŒAim S•årŠ k•rb• ey öBu˜ Ÿd•Ar. ŒAim t¡Aek• 17
öBu˜/ ek•n ŒApin ŒAmAed•r ŒApnAr k•AC eTek•
özMs• k•rb•Ar k•T• S•årŠ k•rb•. ”•S•ó ˆ A eyù e lr dU•er eWel id•e•CnÀ ek•n ŒApin ŒApnAek• Œnusr,
pirb•Arek• öBu˜ Œenk• B˜Al ij“ins id•eyùeCn. öBu˜ k•r• ŒAmAed•r pe(• k•iWn k•er &u“eleCnÀ öBu˜
ŒAmAed•r opr Kub• sd•yù. öBu˜ ŒAmAed•r (•m• öd•zRn ŒAmAed•r k•AeC iP•er ŒAsun. ŒAmr• ŒApnAr d•As.
k•ereCn. ŒAmAed•r k•AeC Žes ŒAmAed•r sAh•AyY k•r¨n. ŒAmAed•r
8
öBu˜ b•eln/ "Žr• sb•A” ŒAmAr elAk•. Žr• stY” pirb•ArsmUh• ŒApnAr ŒiD•k•ArBu˜)˜.
ŒAmAr izZ.® tA” öBu˜ Žed•r r(•• k•ereCn. 18
ŒApnAr pib•^ elAek•r• mA^ ik•C¢ smeyùr j“‘
9
tAed•r smˆS˜ÿ ib•ped•/ itino tAed•r sAeT Ÿiþˆ©Í tAed•r j“AyùgAyù b•As k•rt. tKn ŒAmAed•r zߨr•
iCeln. öBu˜ Ž”sb• elAek•ed•r B˜Alb•Asetn Žb•M ŒApnAr pib•^ miª•err opr id•eyù eh•<ew igeyùiCl.
tAed•r j“‘ é>K eb•AD• k•retn. tA” öBu˜ tAed•r 19
b•æk•Al D•er ŒAmr• es” elAk• iClAm yAr•
r(•• k•ern. tA” itin tAed•r r(•• k•ret t¡Ar ib•ezx ŒApnAr þˆAr• zAist iClAm n•. yAed•r ŒApnAr nAem
dU•t pAiWeyùiCeln. itin tAed•r ŸiWeyù b•eyù ineyù fAk•• h•yùin. ek•n ŒApin ŒAk•Az iCå k•er enem
yAn Žb•M ic•rk•Aelr j“‘ t¡Aed•r y ͈ enn. ŒAesn n•À tAh•el pbR•tÙil ŒApnAr sAmen k<•Apeb•.
10
ik••–˜Þ mAnux t¡Ar ib•r¨ß“Ac•rŠ k•er. tAr• t¡Ar
pib•^ ŒA ™Aek• é>KI k•er &u“eliCl. tA” öBu˜ tAed•r 64 ŒApin yid• ŒAk•Az iC¡e¼ Kuel eP•el p]iTb•Iet
Žes pe¼n teb• sb• pirb•t$n h•eyù yAeb•.
zߨ h•eyù igeyùiCeln. öBu˜ tAed•r ib•r¨eß“ yuß“ k•ern. pAh•A¼ ŒApnAr sAmen gel yAeb•.
11
ik••–˜Þ öBu˜ ŽKno S•årŠ k•ern b•æk•Al ŒAeg 2
‰ˆl•–˜ÿ Ù˜åltAr met• pAh•A¼ pu¼eb•. ŒAÙenr
ik• G•ewiCl. itin S•årŠ k•ern emAiz o t¡•r elAk•ed•r. opr j“elr met• pAh•A¼ esß“ h•eb•. tKn ŒApnAr
öBu˜ es” Žk•j“n iyin mAnuxek• smue@•r mD•Y id•eyù zߨr• ŒApnAr ib•xeyù j“Anet pAreb•. tAr• yKn
ineyù ŽeseCn. öBu˜ t¡Ar elAk•ed•r enï ׈ ed•b•Ar ŒApnAek• ed•Keb• tKn öetYk• j“Ait” B˜yù pAeb•.
3
k•Aej“ emxpAlk•ed•r b•Yb•h•Ar k•ereCn. ik••–˜Þ emAizr ik••–˜Þ sitY” ŒAmr• Žsb• c•A” n•. ŒApnAr sAmen
meD•Y t¡Ar ŒA ™• sÇ•ˆArk•ArI öBu˜ ŽKn ek•ATAyùÀ pAh•A¼ gel yAeb•.
12
öBu ˜ t¡ A r fAnh•At id•eyù emAizek• enï ׈ 4
ŒApnAr elAek•r• sitY” ŒApnAr k•T• ezAenin.
id•eyùiCeln. öBu˜ mAnuxek• smue@•r meD•Y id•eyù h•¡AwAr ŒApnAr elAek•r• k•Kno ŒApnAr k•T• ezAenin.
j“‘ j“lek• éB˜Ag k•er ed•n. Ž” sb• mh•í k•Aj“ ek•Ÿ k•Kno ŒApnAr met• Žk•j“n ö½Vr ed•eKin.
k•er öBu˜ inej“ek• ib•KYAt k•er etAeln. ŒApin” Žk•mA^/ ŒAr ek•An ö½Vr en”. yid• elAek•r•
13
gB˜Ir smue@•r mD•Y id•eyù öBu˜ t¡Ar elAek•ed•r qD•y$Y sh•k•Aer ŒApnAr sAh•AeyYr j“‘ Œep(•• k•er
enï ׈ id•eyùiCeln. eG•A¼ArA eymn k•er mr¨BU˜im pAr teb•” ŒApin tAed•r j“‘ mh•An k•Aj“ k•reb•n.
5
h•yù/ etmin k•er elAek•r• pe¼ n• igeyù eh•¡ewiCl. yAr• B˜Al k•Aj“ k•er tAed•r seÒ˜” ŒApin TAek•n.
14
mAeW ib•c•reŠr smyù gr¨ eymn pe¼ yAyù n• ey peT ŒApin c•An es” peT” t¡Ar• j“Ib•nyApn
etmin smue@•r mD•Y id•eyù yAoyùAr smyùo elAek•rA k•ern. ik••–˜Þ ŒtIet ŒAmr• pAp k•eriC Žb•M tA”
pe¼ yAyùin. elAek•ed•r ib•šAmS˜îelr id•ek• öBu˜r ŒA ™• ŒApin ß*uß “ iCeln. ik••–˜Þ ŽKn ŒAmr• ik•B˜Aeb• r(••
ineyù yAyù. sbR•d•A” elAek•r• esKAen inrAped• iCl. pAeb••À
öBu˜ es” peT” t¡Ar elAek•ed•r enï ׈ id•eyùeCn. 6
ŒAmrA sb•A” pAepr j“‘ enAMr• h•eyù ŸeWiC.
ŒApin enï ׈ id•eyù inej“r nAmek• c•mík]•t k•er Žmn ik• ŒAmAed•r B˜Al k•Aj“o ŒZß“. ŒAm•ed•r
&u“eleCn. B˜Ael• k•Aj“Ùel• re)˜ riã•t epAzAek•r mt. ŒAmrA
sb•A” mr• pAtAr mt. ŒAmAed•r pAp ŒAmAed•r
t•¡ r elAek•ed•r sAh•AyY k•ret ö½eV rr b•AtAesr met• b•eyù ineyù c•eleC.
j“‘ Žk•iw öATnR A 7
ŒAmrA ŒApnAr ŸpAsn• k•ir n•. ŒAmr• ŒApnAr
15
öBu˜/ S•VˆgR eTek• inej“ tAik•eyù ed•Kun. ŽKn ik• nAem ib•½AV s rAiK n•. ŒAmr• ŒApnAek• Œnusr, k•ret
G•ew c•eleCÀ ŒApin S•VˆgRiS˜ît ŒApnAr pib•^ ŒAb•As ŸísAih•t n”. tA” ŒApin ŒApnAr muK ŒAmAed•r
eTek• ŒAmAed•r ed•Kun. ŒAmAed•r öit ŒApnAr es” k•AC eTek• luik•eyù ereKeCn. ŒApin ŒAmAed•r pAepr
gB˜Ir eöm ek•ATAyùÀ ŒApnAr iB˜tr eTek• eb•r h•eyù j“‘ ŒAmAed•r gileyù id•eyùeCn.
ŒAs• zi)˜zAlI k•m$k•AØ ek•ATAyùÀ ŒAmAr j“‘ 8
ik••–˜Þ öBu˜ ŒApin ŒAmAed•r ipt•. ŒAmr• mAiwr
ŒApnAr (•m• ek•ATAyùÀ ŒAmAr eTek• ek•n ŒApnAr ipeØr met• Žb•M ŒApin m]íiz˜¯I. ŒApnAr h•At
Ÿd•Ar eöm sireyù ereKeCnÀ ŒAmAed•r s]iX k•ereC.
685 iyzA”yù 64:9-65:17
9
öBu˜/ ŒAmAed•r opr eß*AD• puex rAKeb•n n•. ö½rV ”•S•ˆó Aeyl
ù ek• peu rApiu r Db•Ms k•reb•n nA
ŒAmAed•r pAp ic•rk•Al men rAKeb•n n•. ŒAmAed•r 8
öBu˜ b•eln/ "@•A(•Aet yKn n&u“n surA TAek• mAnux
id•ek• d•yù• k•er tAk•An? ŒAmr• ŒApnAr” elAk•. tKn t• eb•r k•er enyù. ik••–˜Þ tAr• @•A(•AÙilek•
10
ŒApnAr pib•^ zh•rÙil pirtY)˜. es” puer•pir Db•Ms k•er n•. tAr• Ž”sb• k•er k•ArŠ
zh•rÙil ŽKn mr¨BU˜imr met•. iseyùAno Žk•w• @•A(•A Žrpero b•Yb•h•Ar k•r• yAyù. ŒAim ŒAmAr
mr¨BU˜im? ej“r¨zAelm Db•MsöAˆ¹ˆÿ? d•Ased•r öit iWk• Žk•” ij“inx k•rb•. tAed•r ŒAim
11
ŒAmAed•r pUbR•pur¨xr• ŒApnAr pib•^ miª•erù puerApuir Db•Ms k•reb•• n•. 9yAek•Aeb•r :”•S•óˆAeyùlò
ŒApnAr ŸpAsn• k•ereC. ŒAmAed•r miª•rù iCl ik•C¢ elAk•ek• ŒAim r(•• k•rb•. iyh•Ýd••r ik•C¢ mAnux
c•mík•Ar. ik••–˜Þ es” miª•rù pue¼ igeyùeC. ŒAmAed•r ŒAmAr pAh•A¼ pAeb•. ŒAmAr d•Asr• esKAen b•As k•reb•.
smˆS˜ÿ mUlYb•An ib•xyù sµpd•Ùil Db•Ms h•eyù egeC. ŒAim pCª• k•er iWk• k•rb• k•Ar• oKAen b•As k•reb•.
12
Ž”sb• ij“ins ik• ŒApnAek• ŒAmAed•r öit 10
tKn pelˆXIyù sMl©Í zAerA, ŸptYk•• h•eb• emexed•r
ŒApnAr B˜Alb•AsA ed•KAen• eTek• dU•er rAKeb•À ŒApin mAW. ej“r¨zAelemr Ÿ%err d•z mA”l ŒAeKAr
ik• nIrb•t• c•Aileyù yAeb•nÀ ŒApin ik• ŒAmAed•r ŸptYk•• h•eb• gr¨r pAelr ib•šAmS˜îl. Ž”sb• h•eb•
ic•rk•Al zAiS˜ÿ ed•eb•nÀ ŒAmAr elAk•ed•r j“‘Ð eysb• elAek•r• ŒAmAr eK<Aj“
k•er.
elAek•rA ö½rV sµpek•$ j“Aneb• 11
"ik••–˜Þ etAmr• öBu˜ek• tYAg k•ereC•/ tA” etAmr•
öBu˜ b•eln/ "yAr• ŒAmAr k•AeC Ÿped•z inet
65 ŒAesin ŒAim tAed•ro sAh•AyY k•eriC. ŒAmAek•
yAr• epeyùeC tAr• ek•Ÿ ŒAmAr id•ek• tAik•eyù iCl
zAiS˜ÿ˜ eB˜Ag k•reb•. etAmr• ŒAmAr pib•^ iseyùAn
pbR•etr k•T• Bu˜el igeyùeC•. etAmr• "B˜AgY® o "Œ#X®
mUi%$ÙelAek• pUej“• k•ret Zr¨ k•eriCel. etAmr•
n•. ŒAim Žk•w• j“Aitr seÒ˜ k•T• b•eliClAm yAr• tAed•r qneb•† id•eyùiCel. 12ik••–˜Þ ŒAim etAmAed•r
ŒAmAr nAem nAmAi¿•t nyù. ŒAim b•eliClAm/ 'ŒAim B˜ib•`í in,Ryù k•eriC. etAmr• trb•Airr þˆAr• ezx
ŽKAen? ŒAim ŽKAen?¾ 2 yAr• ŒAmAr ib•r¨eß“ igeyùiCl h•eb•. etAmr• sb•A” Kun h•eb•. ek•nÀ k•ArŠ ŒAim
Žmn elAk•ed•r ýh•, k•rAr j“‘ ŒAim sArAid•n öˆS˜Þt etAmAed•r fAk•elo etAmr• Ÿ%r id•et ŒS•VˆIk•Ar
h•eyù d¡•Ai¼eyùiClAm. tAr• ŒAmAr k•AeC ŒAsuk•Ð ŒAim k•eriCel? ŒAim k•T• b•lelo etAmr• ezAn in.
tAed•r Œep(•Ayù iClAm. ik••–˜Þ tAr• ŒAmAr k•AC eTek• ŒAim eysb• k•Aj“ek• Œpk•m$ b•eliClAm etAmr•
dU•er iCl. tAr• Œsí peT j“Ib•nyApn c•Aileyù esÙil” k•ereC•. ŒAim y• pCª• k•ir n• tA” etAmr•
ig•eyùiCl. tAed•r h•äd•yù y• k•ret ec•eyùiCl tAr• k•reb• b•el iWk• k•eriCel.®
tA” k•eriCl. 3tAr• ŒAmAr sAmen ŒAmAek• sbR•d•• 13
tA” öBu˜/ ŒAmAr sd•AöBu˜ b•eln/ "yid•o ŒAmAr
ß*uß“ k•eriCl. tAr• tAed•r ib•ezx b•AgAen pZb•il d•Asr• KAeb•/ etAmr• (u•D•At$ eTek• yAeb•. ŒAmAr d•Asr•
id•t o D•Uen• ‰ˆAlAt. 4tArA k•b•rS˜îAen b•es TAek•. pAn k•ret pArelo etAmr• ï\•At$ TAk•eb•. ŒAmAr
tAr• m]t mAnuxed•r k•AC eTek• B˜Al b•At$• pAb•Ar d•Asr• suKI h•elo etAmr• éX elAek•r• liÆï“t
j“‘ ötI(•Ayù TAk•t. m]ted•r seÒ˜o tAr• b•sb•As h•eb•.
14
k•rt. tAr• ZeyùAerr mAMs eKt. tAed•r C¢ir o ŒAmAr d•Asr• ŒAneª• mAetAh•Ar• h•eb• ik••–˜Þ
k<•AwAc•Amc• b•Aej“ mAMs eKeyù enAMr• h•eyù igeyùiCl. etAmr• é>eK ek<•ed• B˜AsAeb•. etAmAed•r h•äd•yù eB˜eÒ˜
5
"ik••–˜Þ tAr• Œ‘ed•r b•lt/ 'ŒAmAr k•AeC ŒAseb• yAeb• Žb•M etAmr• Kub•” é>iKt h•eb•.
15
n•? ŒAim yt(•Š n• etAmAed•r pirâ•Ar k•riC tt(•, etAmAed•r nAm ŒAmAr d•Ased•r k•AeC b•Aej“ ze€•r
etAmArA ŒAmAek• SpzR k•reb• n•.¾ Žr• ŒAmAr ec•AeK met• ezAnAeb•.® ŒAmAr öBu˜ etAmAed•r h•tY• k•reb•n.
eD•<AyùAr mt Žb•M Žed•r ŒAÙn sbR•d•A” ‰ˆel.® ŒAr t¡Ar d•Ased•r ed•eb•n n&u“n nAm.
16
elAek• ŽKn p]iTb•Ir k•AeC ŒAzIb•RAd• öATRnA
”•S•ˆó Aeyl
ù ek• zAiS˜ÿ epet” h•eb• k•reC. ik••–˜Þ B˜ib•`et tAr• ŒAzIb•AR d• c•A”eb• ŒAS˜îAb•An
6
"ed•K/ ŽKAen ih•sAb• ŒAeC. emwAet h•eb•. ih•sAb• ö½Verr k•AeC. ŽKn yAr• p]iTb•Ir nAm ineyù ek•An
ŒnuyAyùI &u“im etAmAr pAepr j“‘ ed•AxI. Ž” ih•sAb• öitš¨it k•ereC tAr• B˜ib•`et ö½Verr nAem
n• emwAen• py$•–˜ÿ ŒAim zA•–˜ÿ h•b• n• Žb•M etAmAek• öitš¨it k•reb•. ek•nÀ k•ArŠ/ ŒtIetr sms´Ar
zAiS˜ÿ id•eyù” ih•sAb• pirezAD• k•rb•. k•T• sb•A” Bu˜el yAeb•. tArA ŒAmAr c•(u•r Œ•–˜ÿrAel
7
"etAmAr o etAmAr iptAr pAp sb•” smAn. ŒAeC.
öBu˜ b•eln/ "pb•Retr opr D•Up ‰ˆAlAb•Ar smyù
etAmAed•r iptAr• pAp k•ereC. tAr• Ï pbR•tÙelAr Žk•iw n&“u n smyù ŒAseC
opr ŒAmAyù Œb•mAnn• k•ereC. Žb•M ŒAim” öTm 17
"ŒAim n&u“n p]iTb•I o n&u“n S•VˆgR qtrI k•rb•.
ey tAed•r zAiS˜ÿ id•eyùiClAm. ŒAim tAed•r Ÿic•í öApY elAek•rA ŒtIetr k•T• men rAKeb• n•. es”sb• k•T•
zAiS˜ÿ id•eyùiClAm.® tAr• emAew” ic••–˜ÿ• k•reb• n•.
iyzA”yù 65:18-66:11 686
18
ŒAmAr elAek•r• suKI h•eb•. ŽKn eTek• ic•rk•Al tAr• mAnuxek•o inyRAtn k•er. tAr• emxb•il id•elo
tAr• ŒAnª• k•reb•. ek•nÀ ŒAim tA” k•rb•. ku•ku•err G•A¼ mwek• ed•yù? tAr• zs´ qneb•† id•elo
ej“r¨zAelmek• ŒAim qtrI k•rb• ŒAnª• ngrI Žb•M ZeyùAerr r)˜o qneb•† ed•yù. es” mAnuxÙil D•Up
esKAnk•Ar elAk•ed•r ŒAim k•rb• Kub• suKI. ‰ˆAlAelo B˜Alb•Aes mUlYh•In mUi%$ÙelAek•. tAr•
19
"tArpr ej“r¨zAelemr j“‘ ŒAimo suKI h•b•. inej“ed•r peT c•let B˜Alb•Aes Žb•M B˜Alb•Aes tAed•r
ŒAim ŒAmAr inej“r elAek•ed•r j“‘ suKI h•b•. zh•er B˜yù¿•r mUi%$Ùilek•.
4
ŒAr ek•An k•AåA ŒTb•• k•AåAr z€• Žb•M é>K TAk•eb• tA” ŒAim iWk• k•eriC oed•r inej“ed•r ek•Qzl”
n•. b•Yb•h•Ar k•rb•. mAen ŒAim b•let c•A”iC or• eysb•
20
é-c•Arid•enr ŒAyùu ineyù ek•An izZ j“›˜åAeb• n•. ij“insek• B˜yù pAyù es”sb• ij“ins b•Yb•h•Ar k•er”
ŒÂ˜¯ smyù eb<•ec• eTek• ek•Ÿ” mreb• n•. öitiw izZ oed•r zAiS˜ÿ ed•b•. ŒAim oed•r efek•iClAm. ik••–˜Þ
o b•]ß “ b•æ b•æ b•Cr b<•Ac•eb•. 100 b•Cr eb<•ec• TAk•Ar or• ezAen in. ŒAim k•T• b•eliClAm. or• ezAen
pro ey ek•An b•Yi)˜ek• yub•k•ed•r mt lAgeb•. Žk•j“n in. tA” ŒAim tAed•r öit Žk•” ij“ins k•rb•. ŒAim
elAk• yid• 100 b•Cr b•yùs py$•–˜ÿ n• b<•Aec• elAek• tAek• yAek• KArAp b•il tAr• es”sb• ij“ins” k•eriCl.
ŒiB˜zˆ¹ˆÿ mAnux b•el ib•eb•c•n• k•reb•. ŒAmAr yA ŒpCª• or• es” k•Aj“” k•ret mnS˜î
21
"zh•er ek•Ÿ yid• b•Ai¼ b•AnAyù es es” b•Ai¼et k•eriCl.®
b•sb•As k•ret pAreb•. ek•Ÿ yid• b•AgAen @•A(•A c•Ax 5
etAmr• yAr• öBu˜r ŒAed•z mA‘ k•r tAed•r Ÿic•í
k•er teb• es es” @•A(•• P•l eKet pAreb•. öBu˜r k•T• ezAn•. "etAmAed•r B˜A”eyùr• etAmAed•r
22
ŒAr k•Kno Žmn h•eb• n• ey Žk•j“n b•A¼I G•],• k•eriCl. etAmr• eyeh•&u“ ŒAmAek• Œnusr,
qtrI k•reb• ŒAr Œ‘j“n tAet b•As k•reb•. ŒAr k•eriCel eseh•&“u tAr• etAmAed•r ib•r¨ß“Ac•rŠ k•eriCl.
k•Kno Žmn h•eb• n• ey Žk•j“n b•AgAn qtrI k•reb• etAmAed•r B˜A”eyùr• b•eliCl/ 'öBu˜ek• sµ•åAn j“AnAb•Ar
ŒAr Œ‘j“n tAr P•l KAeb•. ŒAmAr elAek•rA gAeCr smyù ŒAmr• etAmAed•r k•AeC ŒAsb•. tKn etAmAed•r
mt d•IG•$ j“Ib•n pAeb•. ŒAmAr menAnIt elAek•rA y• seÒ˜ ŒAmrAo suKI h•b•.¾ Ï b•Aej“ elAk•Ùil zAiS˜ÿ
ik•C¢ k•reb• t• ŸpeB˜Ag k•reb•. pAeb•.
23
Žk•iw m]t izZek• j“›˜å ed•b•Ar j“‘ mih•lAr•
ŒAr k•Kno ösb• yˆ–˜¤n• eB˜Ag k•reb• n•. izZr j“›˜å zAiˆS˜ÿ o Žk•iw n&“u n j“Ait
id•et igeyù mih•lAr• ösb• yˆ–˜¤,•yù ŒAr B˜It h•eb• 6
ezAn? zh•r o miª•r eTek• Žk•wA ej“ArAelA
n•. öBu˜ ŒAmAr sb• elAek•ed•r o tAed•r izZed•r z€• ŒAseC. es” z€• zߨed•r öBu˜r zAiS˜ÿ öd•Aenr.
ŒAzIb•RAd• k•reb•n. öBu˜ inej“r zߨed•r öApY zAiS˜ÿ id•e•Cn.
24 7-8
tAr• c•A”b•Ar ŒAeg” j“Anet pAreb• tAed•r "yˆ–˜¤,• eB˜Ag k•rAr ŒAeg Žk•j“n mih•lA izZr
c•Aih•d•• Žb•M tAr• c•A”b•Ar ŒAeg” sAh•AyY pAeb•. j“›˜å id•et pAer n•. yAek• j“›˜å id•e•C tAek• ed•KAr
25
enk•e¼ b•AG• Žb•M emxzAb•k• Žk•seÒ˜ KAeb•. ŒAeg” Žk•j“n mih•l• Œb••” yˆ–˜¤,• eB˜•g k•er.
isMh• eCA· b•led•r seÒ˜ Žk•seÒ˜ ib•c•Ail KAeb•. ŒAmAr Žk•”B˜Aeb• ek•An elAk• ik• Žk•id•en n&u“n p]iTb•I s]iX
pib•^ pbR•et sAp TAk•elo es k•AŸek• k•Am¼Aeb• n•. h•et ed•eKeCÀ ek•An elAk• ik• Žk•id•en Žk•iw n&u“n
Žmnik• k•Aro B˜eyùro k•ArŠ h•eb• n•.® Ž”sb• öBu˜ j“Aitr s]iX h•et ed•eKeCÀ ösb• yˆ–˜¤,•r mt Ï
b•eleCn. ed•ziwro öTm yˆ–˜¤,• TAk•eb•. j“›˜å yˆ–˜¤,Ar pr”
ed•ziw tAr eCelemeyùed•r ŒTRAí Žk•iw n&u“n j“Aitr
ö½rV sb• j“Aitr ib•c•Ar k•reb•n j“›˜å ed•eb•. 9Žk•”B˜Aeb• ek•An n&u“n ij“insek•
öBu˜ y• b•eleCn t• h•l/ "ŒAk•Az ŒAmAr
66 isMh•Asn. ŒAr p]iTb•I h•l ŒAmAr pAd•Ain.
tA” etAmr• ik• men k•r ŒAmAr j“‘ Žk•w• b•Ai¼
j“›˜åýh•e,r Œnumit n• id•eyù ŒAim k•AŸek• yˆ–˜¤,•
ed•b• n•.®
öBu˜ b•eln/ "ŒAim öit|•• k•riC/ ek•An n&u“n
b•AnAet pAreb•À n•/ pAreb• n•. etAmr• ik• ŒAmAr ij“inxek• j“›˜å ed•oyùA b•Yiterek• ŒAim etAmAed•r
j“‘ Žk•iw ib•šAmS˜îl b•AnAet pAreb•À n•? pAreb• ösb• yˆ–˜¤,• ed•b• n•.®
10
n•? ej“r¨zAelm suKI h•o. ej“r¨zAelmek• yAr•
2
ŒAim inej“” Ž”sb• s]iX k•eriC. y• ik•C¢ ŽKAen B˜Alb•Aes tAr• su K I h•o. é>Kj“nk• G•wn•
reyùeC t• sb•” ŒAmAr s]iX.® öBu˜ inej“ eTek• b•eleCn ej“r¨zAelem G•eweC. tA” etAmAed•r ek•Ÿ ek•Ÿ ib•x²ø.
Ž”sb• k•T•. "ŒAmAek• b•l/ ŒAim ek•An D•re,r ik••–˜Þ ŽKn etAmAed•r Kuiz h•oyùA Ÿic•í.
elAek•ed•r j“‘ ic••–˜ÿ• k•irÀ ŒAim grIb•ed•r öit 11
ek•nÀ k•ArŠ tAr ˆ S˜ÿn eTek• éD• eb•ireyù ŒAsAr
y ͈b•An. yAr• Kub• é>KI ŒAim y ͈ in” tAed•r. ŒAr met• etAmr• k•r¨,A pAeb•. es” éD• sitY etAmAed•r
yAr• ŒAmAr k•T• mA‘ k•er ŒAim tAed•ro y ͈ k•ir. s•–˜ÞX k•reb•. etAmr• es” éD• pAn k•er tAr sm]iß$“et
3
ek•An ek•An elAk• b•ilr j“‘ x¡A¼ h•tY• k•er ik••–˜Þ inej“ed•r s•–˜ÞX k•reb•.
687 iyzA”yù 66:12-24
12
öBu˜ b•eln/ "ed•eK•? ŒAim etAmAed•r zAi–˜ÿ˜ ed•b•. Žes ŒAmAr (•mt• ed•Keb•. ŒAim k•AŸek• k•AŸek•
zAi–˜ÿ ŒAseb• nd•Ir met•. p]iTb•Ir sb• j“Aitr k•AC ib•ezx ic•H id•eyù rAKb• Žb•M tAed•r r(•• k•rb•. 19yAr•
eTek• ŒAseb• ϽVy.$ ϽVy$ ŒAseb• b•‘Ar j“elr met•. r(•• epeyùeC tAed•r k•eyùk•j“nek• ŒAim tzRIz/
etAmr• izZr met• es” 'éD•¾ pAn k•reb•. ŒAim ilib•yù•/ lUd•/ &U“b•l/ ýIs o Œ‘A‘ dU•rb•t$I ed•zsmUeh•
etAmAed•r ek•Ael &u“el enb•/ h•¡Aw¦et b•iseyù ed•Al pAWAb•. Ïsb• elAek•r• k•Kno ŒAmAr sµ•ˆV eÞ“ ezAenin.
KAoyùAb•. tAr• k•Kno ŒAmAr mih•m• ed•eKin. tA” r(•• pAoyù•
13
m• eymn tAr eCelek• ŒArAm ed•yù/ ŒAim o”sb• elAek•r• Œ‘A‘ j“AitÙilek• ŒAmAr mih•mAr
etAmAed•r es”B˜Aeb• ŒArAm ed•b• Žb•M etAmr• k•T• j“AnAeb•.
20
ej“r¨zAelem ŒArAm pAeb•.® tArA” etAmAed•r B˜A”eb•Aned•r Œ‘A‘ smˆS˜ÿ
14
etAmr• y• ed•Keb• tAet” ŒAnª• pAeb•. etAmr• j“Ait eTek• ineyù ŒAseb•. tAr• etAmAed•r
G•Aesr mt mu)˜ Žb•M b•¼ h•eb•. öBu˜r d•Asr• ed•Ket B˜A”eb•Aened•r ŒAneb• ej“r¨zAelem/ ŒAmAr pib•^
pAeb• t¡Ar (•mt• ik••–˜Þ zߨr• ed•Ket pAeb• öBu˜r pbR•t iseyùAen. etAmAed•r B˜A”eb•Aenr• ŒAseb• eG•A¼•/
eß*AD•. gAD••/ Ÿw/ yueß“ b•Yb•h•ät eCAw eCAw yAn öBˆ]•itet
ec•ep. öBu˜r miª•er ”•S•ˆó Aeyùelr mAnuxr• eymn Ÿph•Ar
15
tAk•Ao/ öBu˜ ŒAÙn ineyù ŒAseCn. J“e¼r met• ineyù yAyù etmin etAmAed•r B˜A”-eb•Aenr• Ÿph•Ar h•eyù
öBu˜r rT ŒAseC. öBu˜ es”sb• elAek•r opr t¡Ar ŒAseb•. 21ŒAim eb•eC k•AŸek• yAj“k• Žb•M k•AŸek•
zAˆiS˜ÿ öd•An k•reb•n. yKn itin ß*uß“/ tKn itin yAj“k•ed•r sAh•AyYk•ArI b•AnAeb••.® tA öBu˜ S•VˆyùM
o”sb• elAek•ed•r ŒAÙenr izK• id•eyù zAiS˜ÿ ed•eb•n. Žk•TAÙil b•eleCn.
16
öBu ˜ elAk•ed•r ib•c•Ar k•reb•n. tArpr itin
elAek•ed•r ŒAÙn ŒAr trb•Air id•eyù Db•Ms k•reb•n. n&“u n S•ˆV gs
R mhU • Žb•M n&“u n pi] Tb•I
b•æ mAnuexr” itin ib•nAz G•wAeb•n. 22
"ŒAim Žk•iw n&u“n p]iTb•I qtrI k•rb• Žb•M Ž”
17
es”sb• elAek•r• tAed•r ib•ezx b•AgAnÙilet n&u “n p]iTb•I o n&u“n S•ˆV gR TAk•eb• Œn•–˜ÿk•Al. Žk•”B˜Aeb•
pUej“Ar ŒAeg inej“ed•r Zß“ k•rb•Ar j“‘ S•÷ˆAn k•er. etAmAed•r nAm o etAmAed•r izZr• ŒAmAr seÒ˜ TAk•eb•
inej“ed•r ib•ezx b•AgAen tAr• Žek• Œ‘ek• sbR•(•Š. 23sb• elAek•r• öATRnAr id•en ŒAmAr ŸpAsn•
Œnusr, k•er. yKn tAr• tAed•r mUi%$r pUj“A k•er k•ret ŒAseb•. tAr• öit mAesr öTm id•n Žb•M
tArpr öBu˜ Ïsb• elAk•ed•r Db•Ms k•reb•n. ib•šAemr id•n ŒAmAr ŸpAsn• k•ret ŒAseb•.
24
"Ïsb• elAek•r• ZeyùAr o ”<éerr mAMs Žb•M "Ïsb• elAek•r• TAk•eb• ŒAmAr pib•^ zh•er Žb•M
Œ‘A‘ enAMr• ij“ins KAyù. teb• tAr• sb•A” Žk•seÒ˜ tAr• zh•err b•A”er egel” ŒAmAr ib•r¨eß“ pAp
Db•Ms h•eb•.® öBu˜ S•VˆyùM Žk•T• b•eleCn. k•Aej“ ilˆ¹ˆÿ mAnuxed•r m]ted•h• ed•Ket pAeb•. es”
18
"Ïsb• elAk•ed•r ic••–˜ÿAyù o k•Aej“ reyùeC Œpk•m$. ed•eh• k]•im TAk•eb• Žb•M es” k]•imr• k•Kno mreb•
tA” ŒAim ŒAsiC oed•r zAiS˜ÿ˜ id•et. ŒAim sb• j“Aitr n•. ŒAÙn pui¼eyù ed•eb• ed•h•Ùilek• Žb•M Ï ŒAÙn
sb• mAnuxek• Žk•i^t k•rb•. sb• elAek•r• Žk•seÒ˜ k•Kno inB˜eb• n•.®
688

iyrimyù B˜Ab•b•Ad•Ir pˆu S˜kÿ •

1 Ž”Ùil h•l iyrimyùr b•At$AsmUh•. iyrimyù iCeln


ih•i˜ð˜eyùr pu^. yAj“k• pirb•Aerr s•–˜ÿAn iyrimyù 11
éiw d•znR
öBu˜r Ž” b•At$A ŒAmAr k•AeC ŽlÉ "iyrimyù/ ik•
ib•‘AmIn pirb•AregAþIr ŒÇ•ˆl ŒnAeTAí zh•er b•As ed•Ket pAe•C• &u“imÀ®
k•retn. 2 iyh•Ýd•Ar rAj“• ŒAemAenr pu^ eyAizyùr ŒAim öBu˜ek• b•llAm/ "b•AdAm k•AeWr qtrI Žk•iw
^eyùAd•z b•Cerr rAj“ ׈k•Ael* öBu˜ öTm iyrimyùr lAiW ed•Ket pAi•C.®
seÒ˜ k•T• b•eliCeln. 3eyAizyùr pu^ isid•ik•yùr 12
öBu˜ ŒAmAek• b•leln/ "&u“im iWk•” ed•eKC Žb•M
Žk•Ad•z b•Cerr rAj“ ׈k•Al py$•–˜ÿ ŒTRAí Ï b•Cerr etAmAr öit ŒAmAr k•TAÙel• yAet stY h•yù tAr
pÇ•ˆm mAes b•ª•Ied•r ej“r¨zAelm eTek• ineyù ŒAsAr sµ•VˆeÞ“ iniü‚t h•b•Ar j“‘ ŒAim l(•Y rAKiC.®
smyù py$ • –˜ÿ iyrimyù ö½V e rr k•AC eTek• b•At$ • 13
ŒAb•Ar öBu˜r b•At$A ŒAmAr k•AeC Žes ep<QCAel•É
epeyùiCeln. "iyrimyù/ Žb•Ar &u“im ik• ed•Ket pAe•C•À®
ŒAim Ÿ%r id•lAm/ "Žk•iw Pu•w•–˜ÿ grm j“lB˜it$
ö½rV iyrimyeù k• fAk•eln pA^ ed•Ket pAi•C. pA^iwr Ÿ%r id•ek•r ŒýB˜Ag
iyrimeyùr k•AeC öBu˜r b•At$A ep<QCAel•.
4
ŸTel p¼eC.®
5
öBu˜r b•At$A iCl Ž” räpÉ "etAmAek• ŒAim etAmAr 14
öBu˜ ŒAmAek• b•leln/ "Ÿ%rid•k• eTek• B˜yùAnk•
mAïgeB˜$ räp ed•b•Ar ŒAeg” j“AntAm. etAmAr j“e›˜år ik•C¢ G•wet c•eleC. Žiw Ž” ed•ezr smˆS˜ÿ elAek•r
ŒAeg eTek•” ŒAim etAmAek• Žk•iw ib•ezx k•Aej“r opr G•web•.
15
j“‘ inb•RAc•n k•er ereKiClAm. ŒAim etAmAek• Ku b • ŒÂ˜¯ k •Aelr meD•Y/ ŒAim Ÿ%rid•ek•r
j“AitsmUeh•r B˜Ab•b•Ad•I ih•eseb• menAnIt k•eriClAm.® ed•zÙilr smˆS˜ÿ elAek•ed•r fAk•b•.® öBu˜ Ž” k•TAÙil
b•leln. "o” ed•zÙilr rAj“Ar• Žes ej“r¨zAelemr
iyrimyù tKn b•leln/ "ik••–˜Þ öBu˜ sb•Rzi)˜mAn/
6
P•wek•r k•AeC isMh•Asn öitþ• k•reb•. tAr•
ŒAim et• k•TA” b•let j“Ain n•. ŒAim Žk•j“n ej“r¨zAelemr öAc•Ir ŒAß*m, k•reb•. tAr• pAzApAiz
b•Alk• mA^.® iyh•Ýd•Ar öitiw zh•r ŒAß*m, k•reb•.
7
ik•–˜Þ öBu˜ ŒAmAek• b•leln/ 16
Žb•M ŒAim ŒAmAr elAek•ed•r ib•r¨eß“” rAyù
"inej“ek• b•Alk• eb••l n•/ eyKAen ŒAim etAmAek• eG•Ax,• k•rb•. ŒAim Žrk•m k•rb• k•Ar, or• KArAp
pAWAeb•• esKAen” etAmAek• eyet h•eb•. ŒAim etAmAek• mAnux Žb•M or• ŒAmAr ib•r¨eß“ c•el igeyùeC. ŒAmAek••
y• y• b•let b•lb• &u“im ek•b•l tA”-” b•leb•. eCe¼ igeyùeC. or• Œ‘ ed•b•tAed•r öit ŸísgR
8
k•AŸek• k•Kno B˜yù pAeb• n•. ŒAim sb• smyù ineb•d•n k•ereC. inej“ed•r h•Aet g¼• mUi%$ek• pUj“A
etAmAr seÒ˜” ŒAiC Žb•M ŒAim” etAmAek• r(•A k•ereC.
k•reb••.® Ž” h•l öBu˜r b•At$A. 17
"sutrAM iyrimyù qtrI h•o. ŸeW d¡•A¼Ao Žb•M
elAek•ed•r seÒ˜ k•T• b•el•. ŒAim etAmAek• y• y•
tArpr öBu˜ t¡Ar b•Aæ ösAirt k•er ŒAmAr eW<Aw
9
b•let b•eliC tAed•r &u“im tA” b•leb•. tAed•r sAmen
SpzR k•er b•leln/ B˜yù epeyù• n•. Ž” elAek•ed•r sµ•VˆeÞ“ B˜yù epeyù• n•/
"iyrimyù/ ŒAim ŒAmAr z€• etAmAr eW<Aew S˜îApn nAh•el ŒAim ik••–˜Þ oed•r B˜yù pAoyùAr j“‘ etAmAek•
k•rlAm. Žk•iw B˜Al k•ArŠ ed•b•.
10 18
ŒAj“ eTek• ŒAim etAmAek• Ž” j“AitÙilr ŒAr ŒAim ŒAj“ eTek• etAmAek• éeB˜$† Žk•
Žb•M rAj“YÙilr B˜Ar id•lAm. &u“im tAed•r ŸípAwn ngrIr met• qtrI k•rb•. &u“im elQh•ˆS˜ÿe•µ˜õr met•
k•reb• Žb•M tAed•r iC¡e¼ eP•el ed•eb•. &u“im tAed•r k•iWn/ iptelr ed•oyùAelr met• inerw. Ž” iyh•Ýd••
Db•Ms k•reb• Žb•M (•mtAc•¢Yt k•reb•. &u“im” s]iX k•reb• ed•ezr öetYek•r ib•r¨eß“ d¡•A¼Aet &u“im s(•m h•eb•.
Žb•M b•p, k•reb•.® es ey” eh•Ak•/ rAj“• ŒTb•A ent•/ yAj“k• ŒTb••
sAD•Ar, mAnux/ sb•Ar c•A”et &u“im” h•eb• sb•Rešþ
zi)˜D•r.
19
sAr• ed•ezr mAnux etAmAr seÒ˜ l¼A” k•relo/
eyAizyrù ÖÖÖ rAj“ ˆ× k•Ael smyù 627 ˆKœIX pUbR•A€•.
etAmAek• ek•Ÿ h•ArAet pAreb• n•. k•Ar, ŒAim sb•
689 iyrimyù 2:1-20
smyù etAmAr seÒ˜ ŒAiC. ŒAim” etAmAek• r(•• k•rb•.® k•Kno Žrk•m k•ereC ik•n•. esKAen ed•eK• ek•Ÿ
Ž” h•l öBu˜r b•At$•. etAmAed•r met• Ž” k•Aj“ k•reC ik•n•.
11
ek•Ano ed•z ik• tAed•r purAen• ed•b•tAek• C¡¢e¼
iyh•dÝ •• ib•½ˆV S˜ÿ iCl n• eP•el n&u“n ed•b•tAr ŸpAsn• k•ereCÀ ik••–˜Þ tAed•r
öBu˜r b•At$A ep<QeCiCl iyrimeyùr k•AeC. öBu˜r b•At$A
2 iClÉ 2"iyrimyù yAo Žb•M ej“r¨zAelemr
elAek•ed•r seÒ˜ k•T• b•l. tAed•r b•el•É
es” ed•b•tAr• sitYk•Aerr ed•b•t• nyù. ik••–˜Þ ŒAmAr
elAek•r• tAed•r mih•mAmyù ö½Verr pirb•et$ mUlYh•In
mUi%$ÙelAr pUj“A Zr¨ k•eriCl.
12
'"yKn etAmr• Žk•iw nb•In j“Ait iCel/ tKn "eh• ŒAk•AzmØl/ y• sb• G•ewiCl tAet ŒAü‚yRY
etAmrA ŒAmAr öit Kub• ib•½ˆV S˜ÿ iCel. ŒAmAek• Œnusr, h•o? öc•Ø B˜eyù k<•Apet TAek••?® Ž” iCl öBu˜r
k•ret n&u“n k•enr :eöemrò met•. mr¨BU˜imr mAeJ“o b•At$A.
13
etAmr• ŒAmAek• Œnusr, k•erC. Œnusr, k•er "ŒAmAr ed•ezr elAek•rA éiw Bu˜l k•Aj“ k•ereC.
igeyùeC• m]i%k•Ar meD•Y id•eyùÐ ŒTc• ey m]i%k•Ayù k•Ken• öTmt> yid•o ŒAim Žk•iw j“Ib••–˜ÿ j“elr J“,R• tb•u
c•Ax k•r• h•yùin. tAr• ŒAmAr k•AC eTek• dU•er ser igeyùeC. ŒAim”
3
”•S•óˆAeyùelr elAek•rA iCl öBu˜r pib•^ Ÿph•Ar. j“elr ŒiˆS˜ÿ ׈. iþtIyùt> tAr• inej“ed•r j“‘ kU•p
tAr• iCl öTm P•l eyÙil ö½Verr þˆAr• P•lAb•Ar Knn k•ereC. :tAr• iB˜å ed•b•tAr Ÿpr ŒAS˜î•
k•T• iCl. yArA tAed•r (•it k•ret c•A”t/ tAr• ereKeC.ò ik••–˜Þ esÙil B˜AÒ˜• kU•p. j“lAD•Ar h•et
ed•AxI sAb•YˆS˜ÿ˜ h•t. Ž” sb• éX elAek•ed•r j“Ib•en pAer n•.
KArAp G•wn•smUh• G•ewiCl.®¾ Ž” iCl öBu˜r b•At$A. 14
"”•S•óˆAeyùlb•AsIr• ik• d•As h•eyù igeyùeCÀ tAr•
4
eh• yAek•Aeb•r pirb•Ar/ ”•S•óˆAeyùl pirb•Aerr sk•l ik• es” elAek•r mt h•eyù egeC ey d••s h•eyù”
egAþI öBu˜r b•At$A ezAn. j“e›˜åiClÀ elAek•rA ek•n ”•S•óˆAeyùlIyùed•r D•nsµpd•
5
öBu˜ y• b•leln t• h•l/ "etAmr• ik• men k•er• ineyù ineyùiClÀ
ey ŒAim etAmAed•r pUb•Rpur¨exed•r öit suib•c•Ar k•ir 15
isMh• zAb•ek•r• :zߨr•ò ”•S•óˆAeyùelr öit gj$“n
inÀ es” j“‘” ik• tAr• ŒAmAr k•AC eTek• dU•er ser k•er ŸeWiCl. tArA tAr öit æMk•Ar k•ereC. tAr•
igeyùeCÀ etAmAed•r pUb•Rpur¨exr• mUlYh•In mUi%$smUeh•r ”•S•ˆó Aeyùl ed•ziwek• Db•Ms k•ereC. Žmnik• zh•rÙilek•
pUj“• k•eriCl Žb•M inej“rA” mUlYh•In h•eyù pe¼iCl. epA¼AenA h•eyùiCl Žb•M esKAen ek•An mAnux pe¼
6
etAmAed•r pUb•Rpur¨exr• b•elin ey/ 'itin ek•ATAyù iCl n•.
16
iyin ŒAmAed•r ZÅk• pATuer j“imr mD•Y id•eyù/ ŒÞ“k•Ar imzerr éiw zh•r enAeP•r Žb•M tP•neh•exr
b•Þ“YA j“imr mD•Y id•eyù Žb•M ib•pÆï“nk• rAˆS˜ÿAr mD•Y elAek•rAo etAmAed•r mATAek• Ù¡i¼eyù id•eyùeC.
17
id•eyù mr¨BU˜im pAr k•er ŽeniCelnÀ¾ Ž” (•itr k•Ar, etAmr• inej“rA”. ek•nn•
7
öBu˜ b•leln/ "ŒAim” es” ey etAmAed•r Ž” öBu˜ etAmAr ö½Vr yKn etAmAed•r siWk• peT ineyù
B˜Ael• Ÿb•Rr ed•ez ineyù ŽesiClAm yAet etAmr• yAi•Celn tKn etAmr• inej“rA” t¡Aek• tYAg k•er
Žr P•l o zs´smUh• eKet pAo Žb•M KA† ej“AgAet dU•er ser igeyùC.
18
pAer•. etAmr• ŒAmAr mAiwek• 'enAMr•¾ k•er id•el. iyh•dÝ •Ar elAek•rA/ Žb•Ar B˜Aeb•AÉ oiw ik• etAmAed•r
ŒAim etAmAed•r Žk•iw B˜AelA j“im id•eyùiClAm/ ik••–˜Þ imzer eyet sAh•AyY k•eriClÀ oiw ik• etAmAed•r
etAmr• tAek• Žk•iw KArAp j“AyùgAyù pir,t k•er sAh•AyY k•eriCl nIl ned•r j“l pAn k•retÀ n•?
id•el. esiw ik• etAmAed•r ŒzUer eyet sAh•AyY k•eriClÀ
8
"yAj“k•r• ö½Í k•erin/ 'ek•ATAyù es” öBu˜À¾ yArA oiw ik• etAmAed•r sAh•AyY k•eriCl P•rAí nd•Ir j“l
ib•iD•iw j“Ant tArA ŒAmAek• j“Anet c•Ayùin. ”•S•ˆó Aeyùelr pAn k•retÀ n•?
19
entAr• ŒAmAr ib•r¨ß“Ac•r, k•eriCl. B˜Ab•b•Ad•Ig, b•Al n•? etAmr• KArAp k•Aj“ k•eriCel Žb•M es”j“‘
mUi%$r nAm ineyù B˜Ab•b•A,I k•eriCl. tAr• mUlYh•In etAmAed•r zAiS˜ÿ epet h•eb•. etAmAed•r ib•ðsmUh•
mUi%$ÙelAr pUj“A k•eriCl. tAr• mUi%$r Œju“h•At ŒAseb• Žb•M es” sMk•w etAmAed•r Ÿic•í iz(•• ed•eb•.
ed•iKeyù ”•S•óˆAeyùelr elAek•ed•r pUj“Ayù b•iseyùeC. etAmr• Žk•b•Ar eB˜eb• ed•eK•/ tAh•el” b•uJ“et pAreb•
”•S•óˆAeyùlb•AsI eB˜eb•iCl Ž” mUi%$” tAed•r j“‘ ö½Verr k•AC eTek• dU•er ser yAoyùAr pir,Am ik•
P•lnzIl j“im qtrI k•ereC. tAr• ib•½VAs k•eriCl/ mArA ™k•. ŒAmAek• B˜yù n• pAoyù• Žb•M sµ•åAn n•
mUi%$” b•uiJ“ J“¼/ b•]iX Žen id•eyùeC.® k•r• intA•–˜ÿ” muKRAim.® Ž” iCl öBu˜ sb•Rzi)˜mAenr
9
öBu˜ b•leln/ "tA” ŒAim etAmAed•r ŒAb•Ar b•At$A.
20
ŒiB˜yu)˜ k•riC. ŒiB˜yu)˜ k•rb• etAmAed•r pu^ "iyh•Ýd••/ Œenk•k•Al ŒAeg &u“im etAmAr ej“AyùAl
epQ^g,ed•ro. eB˜eÒ˜iCel. &u“im ŒAmAek• etAmAyù inyùˆ–˜¤, k•ret
10
yAo/ smue@•r opAer ik•%Iyùed•r þIep. ek•An ŒS•VIk•Ar k•eriCel. &u“im ŒAmAek• b•eliCel/ 'ŒAim
Žk•j“nek• ek•d•err ed•ez pAWAo. ed•K ŒAr ek•Ÿ etAmAr ŒnugAmI n”.¾ es” smyù eTek•/ öitiw
iyrimyù 2:21-3:4 690

pb•Retr c•Ý¼Ayù Žb•M öitiw gAeCr nIec• &u“im Žb•M ib•ped•r pUb•AR B˜As iClAmÀ ŒAmAr elAek•r• b•eleC/
eb••A b•]i%et ilˆ¹ˆÿ iCel. 'ŒAmr• S•VˆAD•InB˜Aeb• inej“ed•r met• c•let pAir.
21
iyh•dÝ ••/ ŒAim etAmAek• ib•ezx @•A(•A gAC ih•eseb• ŒAmr• ŒAr etAmAr k•AeC iP•er ŒAsb• n• öBu˜?¾
b•pn k•eriClAm. etAmAr b•Iej“ et• ek•An ed•Ax iCl tAr• Žk•T•Ùel• ik• k•er b•let pArlÀ
32
n•. tAh•el ik• k•er &u“im Žk•iw iB˜å j“Aetr @•A(•A ek•An yub•tI tAr gh•nAek• Bu˜let pAer n•. ek•An
ku•eã• pir,t h•el/ eyiw ZD•u” b•Aej“ @•A(•A D•ArŠ k•en tAr ib•eyùr epAzAek•r k•T• Bu˜el yAyù n•. ik••–˜Þ
k•erÀ ŒAmAr elAek•r• ŒAmAek• b•æb•Ar Bu˜el igeyùeC.
22 33
&u“im yid• b•Ar b•Ar sAb•An id•eyù inej“ek• D•ueyù "iyh•Ýd••/ &u“im Kub• B˜Ael• k•er” j“Aen• ik•B˜Aeb•
eP•l/ tb•uo ŒAim etAmAr ed•Ax ed•Ket s(•m h•eb••.® eöimk•ed•r :mUi%$rò epCen ed•Q¼et h•yù. &u“im ku•k•m$
Ž” iCl öBu˜ ö½Verr b•At$A. k•ret izeK igeyùiCel.
23 34
"iyh•Ýd••/ ik• k•er &u“im b•let pArel/ 'ŒAim tA” etAmAr h•Aet inrIh• grIb• mAnuexr re)˜r
ŒZic• n”. ik••–˜Þ &u“im ik• b•Al mUi%$r epCen C¢ew d•Ag. sAD•Ar, mAnuexr opr ŒtYAc•Ar k•ero etAmAr
eb•¼•o inÀ¾ Žk•b•Ar B˜Aeb•• Ž” ŸptYk•Ayù &u“im ŒAr zAi•–˜ÿ h•yù in. &u“im tAed•r etAmAr b•A¼Iet c•¢ir k•ret
ik• ik• k•eriCel. &u“im Žk• j“Ayùg• eTek• ŒAr Žk• ed•Kin. &u“im tAed•r ib•nA k•AreŠ emer eP•eliCel.
35
j“AyùgAyù ed•Qe¼ eb•¼AenA Žk•iw S˜¤I-Ÿewr mt. :Žt ik•C¢r proò &u“im ik••–˜Þ b•leC•/ 'ŒAim
24
&u“im Žk•iw b•‘ g£•$B˜Ir met••ey mr¨BU˜imet ined$•Ax. ö½Vr ŒAmAr öit ß*uß“ nn.¾ tA” ŒAimo
b•As k•er. k•Am•eb•ez es yKn b•AtAesr gÞ“ ez<Aek• etAmAek• imeTY b•lAr j“‘ ed•AxI sAb•YˆS˜ÿ k•rlAm.
tKn ek• tAek• TAmAet pAerÀ smˆS˜ÿ pur¨x yAr• ek•nn• &u“im b•leC•/ 'ŒAim ek•An Œ‘Ayù k•ir in.¾
36
tAek• c•Ayù/ tAed•r inej“ed•r ûL•A•–˜ÿ k•rb•Ar d•rk•Ar &u“im sh•ej“” inej“r mn b•d•lAo. ŒzUr etAmAyù
en” k•ArŠ k•Amiß*yùAr smyù tAr• tAek• sh•ej“” h•tAz k•eriCl b•el &u“im ŒzUrek• tYAg k•eriCel.
K<uej“ pAeb•. Žb•M &u“im sAh•AeyYr j“‘ imzerr id•ek• G•ueriCel.
25
iyh•Ýd•• mUi%$r ipCen eCAw• b•Þ“ k•er•. Ï imzro etAmAek• inrAz k•reb•.
ed•b•tAed•r j“‘ ippAist h•oyùA b•Þ“ k•er•. ik••–˜Þ 37
tA” &u“im imzro tYAg k•reb•. Žb•Ar &u“im lÆï“Ayù
&u“im b•lel/ 'ŒAim iP•ret pArb• n•. ŒAim Ï muK luek•Ael. &u“im ey smˆS˜ÿ ed•zÙilek• ib•½VAs
ed•b•tAed•r B˜AelAb•Ais. ŒAim oed•r” pUj“A k•ret k•eriCel tAr• ek•Ÿ” etAmAek• ej“tAr j“‘ sAhAyY
c•A”.¾ k•ret pAerin. k•Ar, öBu˜ es” ed•zÙilek• b•Aitl
26
"Žk•j“n ec•Ar c•¢ir k•rb•Ar smyù mAnuexr h•Aet k•eriCeln.
D•r• p¼el eymn lÆï“• pAyù/ etmin ”•S•óˆAeyùlIyùr•
liÆï“t/ ”•S•ó ˆ A eyù e lr rAj“•r•/ yAj“k•rA Žb•M
B˜Ab•b•Ad•IrAo liÆï“t.
3 "Žk•j“n S•VˆAmI-S˜¤Ir meD•Y ib•e•Cd• G•ew yAoyùAr
pr/ es” ˆ•S˜¤I yid• Œ‘ Žk• pur¨exr seÒ˜ punrAyù
G•r b<•AeD•/ tAh•el ik• es” S•VˆAmI ŒAb•Ar tAr öA)˜n
27
b•ˆS˜Þt/ tAr• Žk•iw k•AeWr w¦k•erAek• b•el/ '&u“im S˜¤Ir k•AeC iP•er yAyùÀ n•. ik••–˜Þ es yid• Ï mih•lAiwr
ŒAmAr ipt•?¾ tArA Žk•iw pATrek• b•el/ '&u“im k•AeC ŒAb•Ar iP•er yAyù tAh•el es” ed•z Œpib•^
ŒAmAek• j“›˜å id•eyùC.¾ tAr• ŒAmAr id•ek• tAk•Ayù nA. h•eyù yAeb•. iyh•dÝ •• &u“imo pittAr met•. &u“im Žtj“n
tAr• ŒAmAr id•ek• tAed•r epCn iP•ireyùeC. ik••–˜Þ eöimk•ed•r :mUi%$rò seÒ˜ iCel/ &u“im ik• ŽKn ŒAmAr
ib•ped• p¼el Ž” iyh•Ýd•Ar elAek•rA” liÆï“t h•eyù k•AeC iP•er ŒAseb•À® Ž” iCl öBu˜r b•At$A.
2
ŒAmAek• b•leb•/ 'Žes•/ ŒAmAed•r Ÿß“Ar k•er•.¾ "iyh•Ýd•• b•](• zU‘ pb•Rtz]Ò˜ÙelAr id•ek• tAk•Ao.
28
ed•K• yAk•/ etAmAed•r qtrI k•r• mUi%$r• Žes esKAen Žmn ek•An z]Ò˜ ŒAeC ik• eyKAen &u“im etAmAr
ib•pd• eTek• etAmAed•r Ÿß“Ar k•ret pAer ik• n•À eöimk•ed•r :mUi%$rò seÒ˜ eyQnk•emR ilˆ¹ˆÿ h•o inÀ
iyh•Ýd•• etAmAed•r yt zh•r/ tt ed•b•t•. ed•iK tAr• etAmAr stI ׈ li[G•t h•yùinÀ ŒArb•b•AsI eymn
ik•B˜Aeb• etAmAed•r ib•pd• eTek• Ÿß“Ar k•er. mr¨BU˜imet Œep(•Ayù b•es TAek• etmn &u“imo
29
"ek•n ŒAmAr seÒ˜ tkR• k•reC•À etAmr• sb•A” öetYk•iw rAˆS˜ÿAyù Œep(•• k•ereC•. etAmAr Ž” sb•
ŒAmAr ib•r¨eß“ c•el igeyùeC•.® Ž” iCl öBu˜r b•At$A. iöyù eöimk•ed•r j“‘. &u“im” ŒsMKY KArAp k•Aj“
30
"ŒAim etAmAed•r/ iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r zAiS˜ÿ ŒAr b•YiB˜c•Aerr mAD•Yem ed•ezr mAiwek• Œpib•^ k•erC.
id•eyùiClAm/ ik••–˜Þ esw• sAh•AyY k•erin. etAmr• ek•An &u“im ŒAmAr seÒ˜ ib•½VAsG•Atk•t• k•ereCA.
3
iz(•• pAo in. ey sb• B˜Ab•b•Ad•Ir• etAmAed•r k•AeC etAmAr pAepr k•Are, ed•z ju“e¼ Kr• ed•K•
ŽesiCl tAed•ro trb•Air id•eyù h•tY• k•ereC•. etAmr• id•eyùeC Žb•M b•s•–˜ÿk•AlIn b•]iX ŒAesin. tb•uo etAmAr
ih•M•S•óˆ isMeh•r met• B˜Ab•b•Ad•Ied•r h•tY• k•ereC•.® lÆï“Ah•In mueK pittAr k•Amuk• #iX. k]•tk•AeyRr j“‘
31
oeh•/ Ž” öj“e›˜år elAek•r•/ öBu˜r b•At$A mn etAmAr ek•Ano lÆï“• en”. ŒnuezAc•n• en”.
4
id•eyù ezAn? "ŒAim ik• ”•S•ˆó AeyùlIyùed•r k•AeC mr¨BU˜imr ik••–˜Þ &u“im ŒAmAek• 'ipt•¾ b•el fAk•eC•. &u“im
met• ZÅk• iClAmÀ ŒAim ik• tAed•r k•AeC ZD•”u ŒÞ“k•Ar b•lC/ 'eCAweb•l• eTek•” &u“im ŒAmAr b•Þu“.¾
691 iyrimyù 3:5-25
&u“im Žo b•eliCel ey/ 'ö½Vr ŒAmAr öit sb•
5
etAmAed•r n&u“n zAsk•egAþI inb•RAc•n k•er ed•b•. es”
smyù ß*uß “ h•eyù TAk•eb•n n•. ö½Verr eß*AD• ic•rk•Al zAsk•b•ª ] • ŒAmAr öit ib•½ˆV S˜ÿ TAk•eb•. tAr• |•An Žb•M
TAek• n•.¾ "iyh•Ýd••/ &u“im Žk•T• b•lelo ytrk•m ib•eb•c•nAr seÒ˜ etAmAed•r ent] ׈ ed•eb•. 16es smyù
zyùtAin k•Aj“ k•r• s•µ˜õb• &u“im k•erC.® etAmr• sMKYAyù b•A¼eb•. Œenek•” tKn es ed•ez
b•As k•reb•.® Ž” iCl öBu˜r b•At$A.
é” k•u iwl eb•AnÉ ”•S•ˆó Aeyl
ù Žb•M iyh•dÝ •A "ek•Ÿ es” smyù ŒAr b•let pAreb• n• ey ŒAmAr
6
iyh•Ýd•Ar rAj“• eyAizeyùr smeyù öBu˜ ŒAmAr seÒ˜ men pe¼ es”sb• id•enr k•T• yKn ŒAmAed•r k•AeC
k•T• b•leln. öBu˜ b•leln/ "iyrimyù/ ”•S•óˆAeyùl ey öBu˜r sA(•Yisª•uk• iCl.¾ Žmn ik• tAr• ŒAr es”
sb• KArAp k•Aj““ k•ereC t• ik• &u“im ed•eKCÀ &u“im ik• pib•^ isª•uk• ineyù B˜Ab•eb•o n•. tAr• es” isª•uk•ek•
ed•eKC es ŒAmAr öit k•tw• Œib•½AV sI iClÀ öetYk•iw meno rAKet pAreb• n•. tAr• eswA h•Aireyùo eP•leb•
mUi%$r seÒ˜ es b•YiB˜c•Aer emet ŸeWiCl. b•YiB˜c•Aerr n•. tAr• ŒAr k•Kno Œ‘ Žk•iw pib•^ isª•uk•
sA(•I reyùeC öitiw pb•Rtz]Ò˜/ öitiw gAeCr CAyù•. qtrI k•reb• n•. 17es” smyù Ž” ej“r¨zAelm zh•r
7
ŒAim inej“r men eB˜eb•iClAm/ 'Ž”b•Aer inü‚yù” 'öBu˜r isMh•Asn¾ ih•eseb• piric•t h•eyù ŸWeb•. Žb•M
”•S•óˆAeyùl tAr smˆS˜ÿ KArAp k•Aj“ k•er ŒAmAr k•AeC öBu˜r nAmek• sµ•åAn j“AnAet smˆS˜ÿ j“Ait Žk•e^
iP•er ŒAseb•.¾ ik••–˜Þ es iP•er ŒAesin. 8 ”•S•óˆAeyùelr ej“r¨zAelem Žigeyù ŒAseb•. tAr• ŒAr tAed•r Ÿß“t/
met•” ib•½VAsG•Atk• tAr eb•An iyh•Ýd•Ao S•Vˆc•e(• ej“d•I Žb•M zyùtAn h•äd•yeù k• ŒnusrŠ k•reb• n•. 18es”
ed•eKiCl tAr id•id•r b•YiB˜c•Ar. ”•S•óˆAeyùelr Ž” id•nÙilet iyh•Ýd•• Žb•M ”•S•óˆAeyùelr pirb•Arb•gR
ib•½VAsG•Atk•tAr j“‘ ŒAim tAek• tYAg k•eriClAm. Žk•seÒ˜ imilt h•eb•. Žb•M tAr• Žk•seÒ˜ Ÿ%r
”•S•óˆAeyùelr Ž” d•z• ed•eK tAr ib•½VAsG•Atk• eb•An id•ek•r ed•z eTek•/ ey ed•z ŒAim ŒiD•k•Aerr j“‘
iyh•dÝ •• ik••–˜Þ Žtw¦k•u zi¿•t h•yiù n. ŒAmAr ib•D•Aen iyh•dÝ •• tAed•r pUb•Rpur¨xed•r id•eyùiClAm es ed•ez ŒAseb•.
B˜It h•b•Ar pirb•et$ es id•id•r öd•izRt peT” c•let 19
"ŒAim/ öBu˜• men men b•llAm/ 'ŒAim etAmAed•r
Zr¨ k•eriCl. eso Œb•ezex pittAr met• ŒAc•r, seÒ˜ inej“r s•–˜ÿAenr metA b•Yb•h•Ar k•ret c•A”. ŒAim
Zr¨ k•rl. 9 b•YiB˜c•AirtAyù ilˆ¹ˆÿ h•eyù iyh•Ýd•Ao tAr etAmAed•r Žk•w• menArm ed•z Ÿph•Ar id•et c•A”/
ed•zek• k•li¿•t k•rl. es k•AeWr Žb•M pATerr eywA Œ‘ sk•l ed•ezr ec•eyù esr•.¾ ŒAim eB˜eb•iClAm
mUi%$smUh• pUej“• k•er b•YiB˜c•Ar k•eriCl. 10iyh•Ýd••/ etAmr• ŒAmAek• 'ipt•¾ b•el fAk•eb•. ŒAmAek•”
”•S•óˆAeyùelr ib•½VAsG•Atk• eb•An ŒAmAr k•AeC k•KenA” Œnusr, k•reb•.
20
sb•AR •–˜ÿ>k•reŠ iP•er ŒAesin. ZD•u b•Arb•Ar iP•er ŒAsAr ik••–˜Þ etAmr• Žk•iw nArIr met• ey tAr S•VˆAmIr
Cl k•eriCl.® Ž” iCl öBu˜r b•At$A. öit Œib•½ˆV S˜ÿ. ”•S•ˆó Aeyùelr pirb•Arb•g/R etAmr• ŒAmAr
11
öBu˜ ŒAmAek• b•leln/ "”•S•óˆAeyùl ŒAmAr öit öit ib•½VˆS˜ÿ˜ TAk•el n•.® Ž” iCl öBu˜r b•At$A.
ib•½VˆS˜ÿ˜ iCl n•. ik••–˜Þ ib•½VAsG•Atk•tAr öe½Í iyh•Ýd•Ar 21
etAmr• b•Þ “YA pAh•A¼Ùil eTek• k•Aå• Znet
ec•eyù tAr Œju“h•At Œep(•Ak]•t Ÿík]•X iCl. 12iyrimyù pAeb•. ”•S•ˆó AeyùlIyùrA k<•Ad•eC/ tAr• (•m• öATRn• k•reC.
Ÿ%rid•ek• tAik•eyù ed•K Žb•M Ž” b•At$A b•lÉ tAr• zyùtAn h•eyù ŸeWiCl. tAr• Bu˜el igeyùiCl
'oeh• ib•½VAsh•In ”••S•óˆAeyùlb•AsI/ etAmr• iP•er tAed•r öBu˜ ö½Vrek•.
Žes•.¾ Ž” iCl öBu˜r b•At$A. 'ŒAim etAmAed•r öit 22
öBu ŒAro b•leln/ "eh• ”•S•óˆAeyùlIyùrA/ etAmr•
ŒAr k•eWAr h•eb•• n•. ŒAim d•yùAr sAgr.¾ 'ŒAim ŒAmAr öit ib•½VˆS˜ÿ no. tb•u etAmr• ŒAmAr k•AeC
ic•rk•Al etAmAed•r öit ß*u ß“ TAk•b• n•. Ž” iCl iP•er Žes• ŒAim etAmAed•r (•m• k•er ed•b•.®
öBu˜r b•At$A.¾ ”•S•óˆAeyùlIyùed•r b•l• Ÿic•í/ "&u“im” öBu˜ ŒAmAed•r
13
etAm•ed•r pApek• etAmAed•r ŸpliÝ“ k•r• Žb•M ö½Vr. ŒAmAed•r etAmAr k•AeC” iP•er ŒAs• Ÿic•í.
S•VˆIk•Ar k•r• Ÿic•í. etAmr• öBu˜/ etAmAed•r ö½Verr 23
pAh•Ae¼r Ÿpr mUi%$pUej“• Žb•M Ÿ•C]žl ŒnuþAn
ib•r¨eß“ igeyùiCelÐ eswA” h•l etAmAed•r pAp. etAmr• k•er ŒAmr• Bu˜l k•eriClAm. ”•S•óˆAeyùelr mui)˜ öBu˜/
öitiw gAeCr nIec• Œ‘ j“AitsmUeh•r mUi%$ed•r pUej“• ŒAmAed•r ö½Verr k•AC eTek• Œb••” ŒAes.
24
k•eriCel. etAmrA ŒAmAek• mA‘ k•erAin. tAed•r Ï b•Al mUi%$ ŒAmAed•r pUb•Rpur¨xed•r smˆS˜ÿ
öitþ• k•eriCel öitiw gAeCr tlAyù.®¾ Ž” iCl D•nsµpd• eKeyù eP•eleC. es t¡Aed•r emx/ gb•Aid•pZ/
öBu˜r b•At$A. pu^ o k•nYAed•r eKeyù eP•eleC.
25
lÆï“Ayù ŒAmAed•r mer eyet ”e•C k•reC.
14
"eh• elAek•rA/ etAmr• ib•½VˆS˜ÿ no. ik••–˜Þ iP•er ŒAmAed•r lÆï“• ŒAmAed•r k•µ•ˆV elr mt eFek• eP•luk•.
Žes• ŒAmAr k•AeC?® Ž” iCl öBu˜r b•At$A. ŒAmAed•r sb•R z i)˜mAn öBu ˜ r ib•r¨ß“Ac•r, k•er.
"ŒAim h•lAm etAmAed•r öBu˜. Žed•ezr öetYk•iw ŒAmAed•r ipïpur¨xed•r met• ŒAmrAo pAp k•eriC.
zh•r eTek• Žk•j“n Žb•M öetYk•iw pirb•Ar eTek• eCAweb•l• eTek•” ŒAmr• ŒAmAed•r öBu˜ ö½Vrek•
éj“nek• ŒAim iseyùAen ineyù ŒAsb•. 15tArpr ŒAim ŒmA‘ k•er ŽesiC.®
iyrimyù 4:1-20 692

Ž” b•At$A öBu˜r k•AC eTek• ŽelA. "”•S•óˆAeyùl/ 10


tKn ŒAim/ iyrimyù b•llAm/ "eh• öBu˜ ŒAmAr
4 yid• &u“im iP•ret c•Ao tAh•el ŒAmAr k•AeC iP•er
Žes•. ‹A•–˜ÿ ed•b•tAed•r mUi%$ÙelA C¡¢e¼ eP•el d•Ao.
minb•/ ŒApin Œb••” iyh•Ýd•• o ej“r¨zAelemr
elAek•ed•r Ž” b•el ötAr,• k•ereCnÉ 'etAmrA zAi•–˜ÿ
ŒAmAr k•AC eTek• c•¢Yt h•eyù ib•pTgAmI h•eyù• n•. pAeb•.¾ ik•–˜Þ ŽKn trb•Airiw tAed•r glAr id•ek• l(•Y
2
yid• ek•b•lmA^ ŽÙil k•r tAh•el” ek•An k•er reyùeC.®
öit|•A k•rb•Ar smyù etAmrA ŒAmAr nAm b•Yb•h•Ar 11
Žk•”seÒ˜ es” smyù iyh•Ýd•• Žb•M ej“r¨zAelm
k•ret pAreb•. öitš¨it ýh•e,r smyù b•let b•AsIed•r j“‘ Ž” b•At$A eöirt h•eb•É "eh• ŒAmAr
pAreb•/ 'öBu˜r iniü‚t ŒiS˜ÿe ׈r id•b•Y.¾ Ž” k•TAÙel• elAek•rA/ ŒnAb•]t pb•Rtz]Ò˜ eTek• tˆ¹ˆÿ b•AtAs b•eyù
etAmrA stY/ Ÿic•í Žb•M siWk•B˜Aeb• b•Yb•h•Ar k•ret ŒAseb•. Ž” J“¼ C¢ew ŒAseb• mr¨BU˜im eTek•. Ž J“¼
pAreb•. tAh•el j“AitsmUh• t¡Ar ŒAzIb•RAd• pAeb•. ek•An m]é b•AtAs nyù/ yAr þˆAr• k]•xk•r• tAed•r zs´k•,•
tArpr tAr• t¡Aek• özMs• k•ret pAreb•. BU˜im eTek• eJ“e¼ ŒAlAd•• k•er enyù.
etAmAr ed•zb•AsI öBu˜r k•AyRk•lAp iG•er gb•R ŒnuB˜b• 12
Ž” J“¼ Œenk• eb•zI zi)˜zAlI Žb•M Žw• ŒAmAr
k•reb•.® k•AC eTek•” ŒAes. ŽKn ŒAim ŒAmAr ib•c•Aerr rAyù
eG•Ax,• k•rb• iyh•Ýd•Ab•AsIed•r ib•r¨eß“.®
3 13
iyh•dÝ •• Žb•M ej“r¨zAelemr mAnuxek• Ž” k•TAÙil ed•eKA. emeG•r met• zߨ ne¼ ŸWeC. tAr
öBu˜ b•eliCelnÉ rTsmUh•ek• ed•KAe•C eyn B˜yùAb•h• J“¼. tAr eG•A¼•ÙelA
"etAmAed•r j“imÙil c•x• h•yùin. j“imet lA[˜l ögled•r c•A”eto ËtgAmI. Žiw ŒAmAed•r pe(• Kub•”
d•Ao? inej“ed•r pitt j“im c•Ax k•er•. b•Ij“ eb•Aen• (•itk•Ark•. ŒAmr• iniü‚H h•eyù yAeb••.
14
es” j“imet. k<•AwAb•en b•Ij“ b•pn k•erA n•. eh• ej“r¨zAelmb•AsI/ ku•-mtlb• tYAg k•er•. h•äd•yù
4
öBu˜r elAk• h•eyù yAo? etAmAed•r h•äd•yùÙelAek• eTek• smˆS˜ÿ zyùtAin D•ueyù mueC pirâ•Ar k•er d•Ao.
pirb•t$n k•er•. ŒA ™Aek• Zß“ k•er•. eh• iyh•Ýd•• o ŒA ™Aek• Zß“ k•rel teb•” etAmr• r(•• pAeb•.
15
ej“r¨zAelemr mAnux/ etAmr• yid• inej“ed•r n• fAn ed•ezr* sµöd•Aeyùr b•At$Ab•Ah•ek•r k•T•
ezAD•rAo tAh•el ŒAim ß*uß “ h•eyù yAeb••. ŒAmAr eß*AD• ezAn. ”•Pó•iyùemr pb•t R mAl• eTek• ek•Ÿ éG•wR nAr Kb•r
ŒAÙenr met• Ët gitet etAmAed•r sb•A”ek• ineyù ŒAseC.
16
‰ˆAileyù pui¼eyù CA” k•er ed•eb•. es” ŒAÙn enB˜AenAr "sAr• ej“r¨zAelmb•AsIek• es” Kb•r j“Aineyù
(•mt• k•AerA h•eb• n•. etAmAed•r Œsí k•AyRk•lAepr d•Ao. b•ædU•err ed•z eTek• zߨrA iyh•Ýd•Ar ib•r¨eß“ yuß“
j“‘” Ž”Ùel• h•eb•.® k•ret ŒAseC. Ï zߨr• ic•ík•Ar k•er iyh•Ýd•Ar
zh•rÙilr ib•r¨eß“ yue ß“r Db•in id•e•C.
17
Ÿ%r id•k• eTek• ib•pyyR ù ej“r¨zAelmek• tAr• sµpU,r R äep iG•er eP•eleC.
5
"iyh•Ýd••r elAek•ed•r Ž” Kb•r b•lÉ eymn Žk•iw mAeW elAek•rA l(•Y rAeK. iyh•Ýd•• &u“im
ej“r¨zAelm zh•err öetYk•iw b•Yi)˜ek• b•l/ ŒAmAr ib•r¨eß“• igeyùiCel tA” zߨ p(• etAmAr
'ed•ezr sb•R^ iz[˜• b•Aj“Ao.¾ ej“Aer ic•ík•Ar k•rÉ ib•r¨eß“ yuß“ eG•Ax,• k•ereC.® Ž” iCl öBu˜r b•At$A.
'Žs/ ŒAmr• Žk•^ h•” Žb•M öitr(•Ar j“‘ dU•giR b•izX 18
"etAmAr j“Ib•nyA^• Žb•M k•AyRk•lAp” Ž” sms´•
zh•rÙilet yA”.¾ s]iX k•ereC. etAmAr zyùtAin etAmAr j“Ib•nek• Kub•
6
iseyùAenr id•ek• inzAn ptAk•A o¼Ao. b<•Ac•et k•eWAr k•ereC. Ž” mUæet$ etAmAr zyùtAin” etAmAr
c•Ao et• tA¼AtAi¼ k•er•. Œep(•• ek•Aer• n•. y• yˆ–˜¤,Ar k•Ar,. eywA etAmAr h•äd•eyùr gB˜Ier ŒAG•At
b•liC tA” k•r k•Ar, ŒAim Ÿ%r id•k• eTek• ib•pyRyù k•reC.®
b•eyù ŒAniC. ŒAim Žk• B˜yù¿•r Db•Ms G•wAeb•A.®
7
Žk• "isMh•® tAr Ùh•• eTek• eb•ireyù ŽeseC. iyrimeyrù k•AåA
19
ed•zsmU e h•r Žk• ib•nAzk•t$ • tAr yA^• Zr¨ h•Ayù? é>K/ yˆ–˜¤,• Žb•M ic••–˜ÿAyù ŒAim ku•k< •e¼ yAi•C/
k•ereC.•etAmAed•r ed•zek• Db•Ms k•ret es b•Ai¼ eCe¼ h•Ayù? ik• éiü‚•–˜ÿ•? ik• B˜yù. ŒAim Œ•–˜ÿer b•YiTt.
eb•ireyù pe¼eC. B˜yù¿•r ib•pyRyù G•ineyù ŒAseC Ž” ŒAmAr h•äd•yù D•uka• D•uka• k•reC. n•/ ŒAim ŒAr c•¢p k•er
ed•ezr opr/ ek•An mAnux j“Iib•t TAk•eb• n•/ sb• TAk•et pAriC n•. k•Ar, ŒAim zߨ pe(•r iz[˜A
k•iw zh•r Db•MsˆS˜ÿàp h•eyù yAeb•. ZeniC. Ï iz[˜A Db•in yueß“r ŒAhb•An j“AnAe•C.
8 20
sutrAM ezAek•r epAzAk• per etAmr• ic•ík•Ar ib•pyRyù ib•pyRyùek• ŒnusrŠ k•er. Ž” puer•
k•er k<•Aed••? k•Ar, öBu˜ ŒAmAed•r opr (u“Ý“ h•eyùeCn.® ed•zwA” Db•Ms h•eyù egeC. h•WAí” ŒAmAr t¡Ab•u Db•Ms
9
öBu˜ b•leln/ "yKn ŽÙil G•web•/ tKn rAj“• h•eyù egl. ŒAmAr pd$•AÙelA iC¡e¼ egeC.
Žb•M t¡Ar pAirxd•rA tAed•r sAh•s h•Aireyù eP•leb•/
fAn ed•ezr fAenr pirb•Aerr elAek•rA ”•S•óˆAeyùelr Ÿ%rid•ek•r
yAj“k•r• d•Ar¨Š B˜yù epeyù yAeb•n Žb•M B˜Ab•b•Ad•Ir•
sImAe•–˜ÿr k•AeC TAk•t. yid• ek•An zߨ Ÿ%rid•k• eTek• ŒAß*m,
yíperAnAiS˜ÿ ib•hb•l h•eb•n.® k•rt/ tArA” sb•ec•eyù öTm ŒAß*A–˜ÿ h•t.
693 iyrimyù 4:21-5:10
21
öBu˜•/ ŒAr k•tid•n Ž” yue ß“r ptAk•• ŒAmAek• Žk•j“no sí o B˜Al mAnuexr sÞ“An pAo ey Œ•–˜ÿt
ed•Ket h•eb•À k•tid•n ŒAim ŒAr Ž” yueß“r d•AmAm• setYr eK<Aj“ k•reC/ yid• Žrk•m Žk•j“no mAnux
Znb•À TAek• tAh•el ej“r¨zAelmek• ŒAim (•m• k•er ed•b•.
22
ö½Vr b•leln/ "ŒAmAr elAek•r• h•l mUKR. tAr• 2
elAek• ZD•u Ž” b•el öitš¨it enyùÉ 'öBu˜r ŒˆiS˜ÿ ׈
ŒAmAek• j“Aen n•. tAr• h•l ineb•RAD• b•Alk•. tAr• eymn iniü‚t tAr id•b•Y/ ik••–˜Þ tAr• ŒAsel t• b•el
b•uJ“et pAreC n•. tAed•r ib•eb•c•n• zi)˜ en”. tAr• nA.®
zyùtAinet pw¦ ik••–˜Þ tAr• j“Aen n• ik• k•er B˜Al 3
öBu˜/ ŒAim j“Ain ŒApin c•An mAnux ŒApnAr
ik•C¢ k•ret h•yù.® Œnugt TAku•k•. ŒApin iyh•dÝ •Ab•AsIek• ŒAG•At k•reln.
ik••–˜Þ tAr• ek•An eb•d•n• ŒnuB˜b• k•er in. ŒApin
ölyù ŒAseC tAed•r Db•Ms k•reln. ik••–˜Þ t• eTek• tAr• ek•An
23
ŒAim p]iTb•Ir id•ek• tAk•AlAm. ik••–˜Þ ed•KlAm iz(•• enyùin. tAr• B˜Ix, Žk•Ù¡eyù/ ej“d•I. KArAp
p]iTb•I zU‘. p]iTb•Iet ik•C¢” iCl n•. ŒAim ŒAk•Aezr k•Aj“ k•eriCl b•el tAr• ek•Anrk•m é>Kök•Az pyR•–˜ÿ
id•ek• tAk•AlAm. ed•KlAm smˆS˜ÿ˜ ŒAel• ineB˜ igeyùeC. k•er in.
24 4
ŒAim pb•Retr id•ek• tAk•AlAm. ed•KlAm pb•Rt ik••–˜Þ ŒAim :iyrimyùò ŒAmAek• men men b•llAm/
k<•ApeC. smˆS˜ÿ pAh•A¼Ùil B˜eyù k<•ApeC. "tAr• Žt d•ir@• Žb•M ineb•AR D• ey tArA öBu˜r j“Ib•nyA^A
25
ŒAim ed•KlAm ik••–˜Þ ek•An mAnux K<uej“ eplAm ezeK in. ö½Verr iz(•• ib•xeyùo tAr• ik•C¢ j“Aen
n•. ŒAk•Aezr smˆS˜ÿ pAiK mUæet$ ŸD•Ao h•eyù igeyùeC•. n•.
26 5
ŒAim B˜AelA ed•ezr id•ek• tAk•AlAm Žb•M ed•KlAm sutr•M ŒAim iyh•Ýd•Ar ent]b•]eª•r k•AeC• yAb• Žb•M
t• mr¨BU˜imet pir,t h•eyùeC. Ï ed•ez smˆS˜ÿ tAed•r seÒ˜ k•T• b•lb•. entAr• inü‚yù” öBu˜r ŒAc•Ar
zh•rÙel• Db•Ms h•eyù igeyùiCl. öBu˜r B˜yù¿•r eß*AeD•” ib•iD• j“Aneb•. ŒAim iniü‚t ey tAr• tAed•r ö½Verr
Ž” d•z•. ib•iD•smUh• j“Aen.® ik••–˜Þ entAr• sb• Žk•^ h•l Žb•M
27
öBu˜ Ž”Ùil b•lelnÉ "Ž” puerA ed•zwA” öBu˜r esb•Ar k•Aj“ eTek• dU•er ser egl.
6
Db•Ms h•eyù yAeb•. ik•••–˜Þ ŒAim sµpU,RB˜Aeb• t• tAr• ö½Verr ib•r¨eß“• c•el igeyùeC. tA” b•n
Db•Ms k•rb• nA. eTek• Žk• isMh• Žes tAed•r ŒAß*m, k•reb•. mr¨BU˜im
28
j“Iib•t elAek•r• ŒAt$nAd• k•er• m]t elAek•ed•r eTek• Žk• enk•e¼ b•AG• Žes sb•A”ek• emer eP•leb•.
j“‘ k<•Ad•eb•. ŒAk•Az ß*mz> k•Ael• h•eyù ŸWeb•. ŒAim tAed•r zh•err k•AeC Žk• ic•t• luik•eyù ŒAeC. zh•err
y• b•lb• tAr n¼c¼ h•eb• n•. ŒAim ŒAmAr isß“A•–˜ÿ b•A”er ek•Ÿ eb•rel” tAek• w¦k•er• w¦k•er• k•er iC¡e¼
b•d•lAeb•• n•.® KAeb•. iyh•Ýd•Ar elAek•rA b•Ar b•Ar pAp k•rAr P•el”
29
iyh•Ýd•Ar elAek•r• Znet pAeb• Œ½VAerAh•I o ŽÙil G•web•. öBu˜ b•Ar b•Ar stkR• k•er ek•An P•l
tIrª•Aj“ qs‘b•Aih•nIr æ¿•Ar Žb•M B˜eyù tAr• ed•Qe¼ pAn in. öBu˜r k•AC eTek• tAr• b•Ar b•Ar” dU•er eTek•eC.
7
pAlAeb•. ek•Ÿ luek•Aeb• Ùh•Ar eB˜ter/ ek•Ÿ eJ“ApJ“Ae¼/ ö½Vr b•leln/ "eh• iyh•Ýd••/ ŒAmAek• Žk•iw siWk•
ek•Ÿ b•• pATerr ŒA¼Ael. iyh•Ýd••r smˆS˜ÿ zh•rÙil k•Ar, ed•KAo yAr j“‘ ŒAim etAmAed•r (•m• k•rb•.
j“nmAnb•h•In h•eyù yAeb•. esKAen ek•Ÿ b<•Ac•eb• n•. etAmAr eCelemeyùr• ŒAmAek• tYAg k•er mUi%$r k•AeC
30
iyh•dÝ •• &u“im Db•MsöAˆ¹ˆÿ h•eyùC. tAh•el/ ŽKn &u“im öitš¨it ineyùeC. ŒTc• etAmAr s•–˜ÿAned•r ŒAim
ik• k•rCÀ Ï smˆS˜ÿ eöimk•ed•r j“‘ &u“im etAmAr c•Aih•d•Amet• sb• ik•C¢” id•eyùiClAm. tb•u or• ŒAmAr
sb•ec•eyù B˜AelA epAzAk• pereC•/ inej“ek• Œl¿•Aer öit ib•½ˆV S˜ÿ TAek•in. or• b•YiB˜c•AirnIed•r seÒ˜ Œenk•
sAij“eyùeC•/ ec•AeK id•eyùC k•Aj“l/ suªr ed•KAb•Ar j“‘ eb•zI smyù nX k•ereC.
8
inej“ek• sAij“eyùeC•. ik••–˜Þ tAet ek•An lAB˜ en” tAr• B˜AelAB˜Aeb• KAoyù•-d•Aoyù• k•rA eG•A¼Ar
k•ArŠ etAmAr eöimk•rA ŽKn etAmAek• G•],• k•er. met•/ yArA k•AmAeb•ezr j“‘ qtrI. or• es” smˆS˜ÿ
tArA” etAmAek• mAret ec•X• k•reC. eG•A¼Ar met• yAr• öiteb•zIed•r S˜¤Iek• G•er efek•
31
Žk•j“n mih•l• ösb• eb•d•nAyù eymn k•er etmin ŒAen.
9
Žk•iw k•AåA ŒAim Znet pAi•C. Ž” k•Aå• Žk•j“n "tAh•el ŒAim ik• Ï sb• k•Aej“r j“‘ iyh•Ýd•Ar
mih•lAr tAr öTm s•–˜ÿAn ösb• k•rb•Ar k•AåAr mt. elAek•ed•r zAiS˜ÿ ed•b• n•À® Ž” h•l öBu˜r b•At$A. "ç<•/
Ž” mih•l• h•l iseyùAn k•‘•. es h•At j“e¼A k•er &u“im j“Aen• ey ed•z Ž”B˜Aeb• eb<•ec• TAek• tAek•
öATRŠ•r B˜iÒ˜et b•leC/ "o>/ ŒAim Œ|•An h•eyù yAb•? ŒAmAr zAiS˜ÿ id•et h•eb•. ŒAim tAed•r eyAgY zAiˆS˜ÿ”
G•Atek•r• ŒAmAek• c•Arid•k• eTek• iG•er D•ereC?® ed•b•.
10
"yAo iyh•Ýd•Ar smˆS˜ÿ @•A(•A gAC ek•ew d•Ao.
iyh•dÝ •Ab•AsIed•r zyt
ù Ain :ik••–˜Þ tAed•r k•Kno puerApuir Db•Ms ek•Ar nA.ò ek•ew
öBu˜ b•leln/ "ej“r¨zAelemr rAˆS˜ÿAyù h•¡Aew•.
5 R “nIn öAÒ˜,Ùilet K<eu j“ ed•eK•. yid•
zh•err sAb•j
d•Ao @•A(•A gACÙilr zAK•özAK•. k•ArŠ Ž”
zAK•özAK• öBu˜r nyù.
iyrimyù 5:11-6:3 694
11
iyh•dÝ •• Žb•M ”•S•ˆó Aeyùelr pirb•ArÙil ŒAmAr seÒ˜ eFŸ gj$“n k•er b•Alutew ŒACe¼ p¼et pAer. ik••–˜Þ
öitB˜Aeb•” ib•½VAsG•Atk•t• k•ereC.® Ž” iCl öBu˜r k•Kno b•Alutewr sImAn• eperAet pAreb• n•.
23
b•At$A. ik••–˜Þ iyh•Ýd•Ar elAek•rA B˜Ix, Žk•Ù¡eyù Žb•M
12
"Ï ed•zb•AsIr• öBu˜r ib•r¨eß“• imeTY öc•Ar ej“d•I. tAr• sbR•d•A ŒAmAr ib•r¨eß“• yAb•Ar Ck• k•ex
k•ereC. tAr• b•eleC/ öBu˜ ŒAmAed•r ik•C¢” k•ret igeyùiCl Žb•M Œb•ezex ŒAmAek• eCe¼o igeyùiCl.
24
pAreb• n•. ŒAmAed•r ŒAß*mŠ k•ret ŒAseC Žmn iyh•Ýd•Ar elAek•rA k•Kno b•elin/ 'öBu˜ ŒAmAed•r
ek•An qsnY ŒAmr• k•Kno ed•Kb• n•. ek•Anid•n ŒnAh•Aer ö½Vrek• B˜yù pAoyù• Žb•M sµ•åAn j“AnAen• Ÿic•í.
mArAo yAb• n•.¾ itin” ŒAmAed•r zrí Žb•M b•s•–˜ÿk•Ael siWk•
13
"‹A•–˜ÿ B˜Ab•b•Ad•Ir• h•l Žk•iw P<•Ak•• b•AtAs. smeyù b•]iX Žen id•eyùeCn. itin” ŒAmAed•r P•sl
ö½Verr b•Ak•Y tAed•r meD•Y en”. tAed•ro k•pAel etAlAr smyù inid$•X k•er id•eyùeCn.¾
25
éeB˜$Ag G•web•.® iyh•Ýd•Ar elAek•rA/ etAmr• Œenk• Bu˜l k•Aj“
14
öBu˜ ö½Vr sb•Rzi)˜mAn Ž” k•TAÙil b•eleCnÉ k•erC. tA” smyù met• b•i] Xr ed•K• pAe•C• n•. etAmrA
"o” elAek•r• b•eliCl ey ŒAim tAed•r zAiˆS˜ÿ ed•b• yeTX P•sl P•l•oin. etAmAed•r pApsmUh• öBu˜r
n•. sutrAM iyrimyù/ ŒAim etAmAek• ey zAiˆS˜ÿ k•AC eTek• B˜Ael• ij“inx pAoyù• eTek• etAmAed•r
ed•b• t• ŒAÙenr met• h•eb•. Ï elAk•Ùil h•eb• k•AeWr ib•rt k•ereC.
26
met•. es” ŒAÙn oed•r pui¼eyù CArKAr k•er ŒAmAr ed•zb•AsIr meD•Y ik•C¢ zyùtAn luik•eyù
ed•eb•.® ŒAeC. yAr• pAKI D•rb•Ar j“‘ K<Ac•• qtrI k•er/ tAr•
15
”•S•óˆAeyùelr pirb•Ar/ Ž” b•At$A h•l öBu˜r/ "ŒAim tAed•r mt. pAKI D•rb•Ar pirb•et$ tAr• mAnux D•rb•Ar
zIç•” etAmAed•r ŒAß*mŠ k•rb•Ar j“‘ b•æ dU•r eTek• P<•Ad• pAet.
Žk•iw öAc•In ed•zek• ineyù ŒAsb•. b•æ öAc•In es” 27
Ž” sb• éX elAek•ed•r/ yArA imTYAyù B˜r•/ tAed•r
ed•z. es” ed•ezr mAnuexr B˜Ax• etAmr• b•Ju “et pAreb• b•A¼IÙelA h•l pAKIet B˜r• K<Ac•AsmUeh•r met•. tAed•r
n•. imTYAÙil tAed•r D•nI o zi)˜zAlI k•ereC.
16 28
tAed•r tIerr TilÙil eKAl• k•b•err met•. tAr• tAed•r Œsí k•mR id•eyù emAw• Žb•M S•ˆV AS˜îYb•An
tAr• sb•A” b•lb•An qs‘. h•eyù ŸeWeC. ŒZB˜ ŸpAeyù tAr• h•eyù ŸeWeC S•ˆVAS˜îYb•An.
17
Ï sb• qs‘r• etAmAed•r mju“t k•r• smˆS˜ÿ KA† tAed•r zyùtAinr ek•An ezx en”. tAr• ŒnAT izZed•r
eKeyù eP•leb•. Db•Ms k•reb• etAmAed•r s•–˜ÿAned•r. b•YApAer ek•An imnit k•er in. tAed•r id•ek• sAh•AeyYr
etAmAed•r emx o rAKAl b•Alk•ed•r tAr• eKeyù h•At b•Ai¼eyù ed•yù in. tAr• grIb• elAek•ed•r öit
eP•leb•. @•A(•A ŒAr f¦mr u P•l KAeb•. tAr• etAmAed•r k•Kno suib•c••r k•erin.
29
smˆS˜ÿ˜ ib•½VˆS˜ÿ˜ éeB˜$† zh•rÙilek• Db•Ms k•reb•.® Ïsb• k•Aej“r j“‘ ŒAim ik• iyh•Ýd•Ar elAek•ed•r
18
Ž” h•l öBu˜r b•At$A/ "ik••–˜Þ iyh•Ýd••/ yKn Ž” zAiˆS˜ÿ ed•b• n•À® Ž” iCl öBu˜r b•At$A. "&u“im j“Aen•
B˜yù¿•r id•nÙel• etAmAed•r j“Ib•en ŒAseb• tKn ik••–˜Þ Ž” D•re,r ed•zÙelAek• ŒAim Ÿic•í zAiˆS˜ÿ˜ id•eyù TAik•.
ŒAim puerApuir etAmAek• Db•Ms k•rb• n•. ŒAmAek• tAed•r eyAgY zAiˆS˜ÿ” id•et h•eb•.®
19
iyrimyù/ etAmAek• iyh•Ýd•Ar elAek•rA ij“|•As• 30
öBu˜ b•leln/ "iyh•Ýd•A ed•ez Žk•w• sAMG•Aitk•
k•reb•/ 'ek•n öBu˜ etAmAr ö½Vr ŒAmAed•r öit Žmn Žb•M erAmAÇ•ˆk•r G•wn• G•ew igeyùeC.
31
KArAp b•Yb•h•Ar k•relnÀ¾ tKn &u“im :iyrimyùò tAed•r B˜Ab•b•Ad•Ir• imeTY k•TA b•el Žb•M yAj“k•ed•r y•
Ÿ%r ed•eb•É 'etAmr• öBu˜r id•k• eTek• muK iP•ireyù k•rAr k•TA t• tAr• k•er n•. ŒAmAr elAek•rA/
ineyùC/ etAmAed•r ed•ez ib•ed•zI mUi%$smUh• b•AineyùC B˜Ab•b•Ad•Ir• Žb•M yAj“k•r• y• k•er tA” B˜AelAb•Aes.
Žb•M tAed•r esb•A k•erC. sutrAM etAmr• ŽKn ib•ed•ez ik••–˜Þ eh• ŒAmAr elAk•smUh•/ etAmAed•r yKn zAiˆS˜ÿ
ib•ed•zIed•r esb•• k•reb•.®¾ pAb•Ar smyù ŒAseb• tKn etAmr• ik• k•reb•À®
20
öBu˜ b•eleCn/ "Ž” b•At$A j“Aineyù d•Ao iyh•Ýd••
Žb•M yAek•Aeb•r pirb•AregAþIek•É zߨ iG•er D•rl ej“r¨zAelmek•
21
ib•‘AmIenr elAek•rA/ öAe, b< • Ac•et c•A”el
Ž” h•l b•At$AÉ 'eh• inebR•AD• mAnux etAmAed•r ek•An
b•uiß“ en”. etAmAed•r ec•AK ŒAeC ŒTc• ed•Ket pAo 6 ej“r¨zAelm zh•r eCe¼ c•el yAo. tek•Ayù zh•er
n•? k•An ŒAeC ik••–˜Þ Znet pAo n•.¾ yueß“r d•AmAm• b•Aij“eyù d•Ao. stk$•tA sUc•k• ptAk••
22
inü‚yù” etAmr• ŒAmAek• B˜yù pAo.®¾ Ž” iCl o¼Ao qb•í-h•eO•rm zh•er. k•Ar, Ÿ%r idk• eTek•
öBu˜r b•At$A. "ŒAmAr sAmen etAmAed•r B˜eyù izŸer ŒmÒ˜l o Db•Ms ŒAseC. B˜yù¿•r Žk• Db•MslIl•
ŸWet h•eb•. ŒAim” es” Žk•j“n ey twBU˜im id•eyù etAmAed•r j“‘ Œep(•• k•er ŒAeC.
2
smu@•ek• sImAiyùt k•ereC/ yAet j“l tAr b•A”er n• iseyùAn ku•mArI/ &u“im h•el suª•rI Žb•M ek•Aml•.
3
b•”et pAer. j“elr eFŸ h•yùet• b•Alutew ŒACe¼ emxpAlek•r• tAed•r emxpAl ineyù ej“r¨zAelem
p¼eb•. ik••–˜Þ ek•An ik•C¢ek• Db•Ms k•ret pAreb• n•. Žel•. tAr• es” t],BU˜imr c•Airid•ek• t¡Ab•u gA¼el•.
695 iyrimyù 6:4-23
öˆetYk• emxpAlk• tAr inej“r emxpAlek• ed•KAezAn• Ùr¨ ׈pU,R mAnux/ tAr• sb•A” Ïrk•m elAB˜I. B˜Ab•b•Ad•I
k•reb•. eTek• yAj“k• öetYek• Z

Das könnte Ihnen auch gefallen