III deo STRUKTURA I

DINAMIKA DRUTVA
Drutvene zajednice

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
Drutvene zajednice su skupine ljudi
izmeu kojih se vri vie drutvenih
procesa due vremena, tako da su se ljudi
u tim procesima zbliili i stvorili svoju
posebnu kulturu, koja im omoguava laku
i potpuniju komunikaciju

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
SRODNIKE ZAJEDNICE
1. Horda

Nastala na niem stupnju divljatva

Poetak drutvenog ivota ljudi
Trajala nekoliko stotina hiljada godina
Pripadnost hordi = pripadnost drutvu
I bioloka i ekonomska zajednica
lanovi imali jednaka prava i obaveze
Vladao promiskuitet; potomstvo zajedniko za celu
hordu

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
SRODNIKE ZAJEDNICE
2. Rod
Nastao na viem stupnju divljatva
Zasniva se na stvaranju materijalnih dobara kao
svojoj ekonomskoj osnovi
Grupni egzogamni brak
Drutveni odnosi razvijeniji u odnosu na hordu
Na elu roda stareina
Uvode se ogranienja u pogledu izbora polnog
partnera
lanovi roda nisu samo pripadnici roda, ve i
individue

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
SRODNIKE ZAJEDNICE
2. Rod
Zabranjeni polni odnosi izmeu brae i
sestara
Prvo matrijarhalne zajednice
Razvojem stoarstva, postaju patrijarhalne
Bratstva ili fratije ine ga dva-tri roda; prvi
korak u stvaranju drugih ljudskih zajednica

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
3.

SRODNIKE ZAJEDNICE
Pleme
Nastaje u varvarstvu
ini ga nekoliko rodova, preko bratstva ili na drugi
nain
Rodovi nisu gubili svoju individualnost
Udruivanje rodova na osnovu krvog srodstva i
zajednike teritorije, ali i ekonomskih potreba i
potreba odbrane
Krvno srodnika, teritorijalna i interesna
zajednica
Javljaju se prvi oblici odluivanja i raspodele vlasti
Javljaju se imovinske razlike

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
SRODNIKE ZAJEDNICE
3. Pleme
Krajem vieg stupnja varvarstva se javlja
vojna demokratija
Stvara se odreeni vid aristokratije koja se
grupie oko vojnog stareine
Teritorijalni princip potiskuje princip krvog
srodstva

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
ETNIKE ZAJEDNICE
Zasnivaju se na zajednikom etnikom
poreklu njihovih lanova ili na veri o
njihovom zajednikom etnikom poreklu
To su:
1.
2.

narod i
Nacija

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
NAROD predstavlja globalnu drutvenu
zajednicu koja se javlja u robovlasnitvu, u
doba prerastanja krvno-srodnikih
zajednica u vie oblike udruivanja koji za
svoju osnovu imaju prevashodno
teritorijalnu povezanost svojih lanova
Narod nastaje kao vii oblik plemenskog
ujedinjenja

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
NAROD
Drutvena svest o zajednikom poreklu etnikih
grupa
Ekonomska osnova autarhina naturalna
privreda
Postojanje stalea, zatim klasa
Narod je organizovan i kao klasna politika
zajednica titi interese prvenstveno jedne
klase
Drava znaajan kohezioni faktor

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
NACIJA je
Globalna drutvena zajednica koja
Nastaje u vreme prelaza tradicionalnog
drutva u moderno, kada nastaju
industrijska proizvodnja i trina privreda
2 shvatanja nacije:
1.
2.

Graanski ili zapadni model

Etniki ili istoni model

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
GRAANSKI ILI ZAPADNI MODEL
Nacija je politika zajednica ustanovljena
na liberalnom principu jedna nacija jedna
drava, gde se nacija izjednaava sa
dravom, a pripadnost naciji, kao svest o
zajednitvu ili oseanju jedinstva koje
imaju njeni pripadnici, poistoveuje sa
pripadnou odreene drave

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
GRAANSKI ILI ZAPADNI MODEL
obeleja:
1.
2.

3.

Posedovanje kompaktne, utvrene teritorije

ideja partije vlada jedinstvena politika
volja, obezbeena jednakost njenih
pripadnika
Zajednika kultura i ideologija

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
ETNIKI ILI ISTONI MODEL
obeleja:
1.

2.
3.

Naglaavanje zajednice roenja i rodne

kulture nacionalna pripadnost se stie
raanjem
Mogunost narodne mobilizacije
Specifini kulturni sadraji, sa izraenim
jeziko-etnikim elementima

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
NACIONALNO PITANJE predstavlja isticanje
zahteva za nacionalnim osloboenjem naroda
od tuinske vlasti, za stvaranje nezavisnih
nacionalnih drava, kao i pitanje borbe za
obezbeivanje nezavisnosti, suvereniteta i
teritorijalne celokupnosti naroda
Savremeno odreenje nacionalno pitanje je
skup aktuelnih drutveno-politikih, ekonomskih,
kulturnih i drugih pitanja unutar nacije za ije je
reavanje ona ivotno zainteresovana
nacionalni interesi, zadaci i ciljevi

GLOBALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
NACIONALIZAM je pojavni oblik
nacionalne svesti kojom se izraava
pripadnost odreenoj naciji, ljubav i
privrenost prema njoj, a u odreenim
situacijama isticanje nacionalnih ciljeva i
spremnosti da se za njih bori

LOKALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
To su multifunkcionalne drutvene
zajednice koje se oblikuju kao tvorevina
dugotrajnih drutvenih procesa na
odreenom geografskom podruju
Osnovne karakteristike:
1.
2.
3.

Prostorno odreenje
Multifunkcionalnost
Dugotrajnost

LOKALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
Ruralne zajednice seoske zajednice,
SELO
To je onaj obzlik udruivanja koji se odvija
meu ljudima i njihovim ustanovama u
lokalnom podruju, na kome ive na
razbijenim podrujima i u selu, koje obino
ini centar njihovih zajednikih aktivnosti

LOKALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
RURALNE ZAJEDNICE obeleja:

Relativna izolovanost i vea zavisnost od prirodne

sredine,
Mali broj pripadnika,
Intimni i lini drutveni odnosi i jako neformalna
drutvena prinuda (socijalna kontrola),
Nizak stepen podele rada i relativna homogenost,
Vei znaaj rodbinskih veza i porodice,
Velika uloga tradicije, naroito obiaja i
Ograniena drutvena mobilnost
Nizak stepen drutvene podele rada
Velika patrijarhalna porodica

LOKALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
URBANE ZAJEDNICE gradska naselja
GRAD

Javljaju se na prelazu iz varvatstva u civilizaciju, iz

plemenskih zajednica u dravu
Podela rada dovodi do izdvajanja zajata i trgovine iz
poljoprivrede
Nastao u vreme robovlasnitva, posebno u antikom
periodu
U moderno doba proces svetske urbanizacije
masovno preseljavanje ljudi u gradove

LOKALNE DRUTVENE
ZAJEDNICE
GRADSKE ZAJEDNICE obeleja:
1.
2.
3.

4.
5.
6.
7.

Veliki broj ljudi ivi zbijeno na malom prostoru

Velika heterogenost stanovnitva
Visok stepen drutvene podele rada i drutvene
diferencijacije uopte
Razmrvljenost drutvenog ivota pojedinca
Prolazni, bezlini i formalizovani odnosi
Atmosfera anonimnosti i
Institucionalizovana socijalna kontrola