Sie sind auf Seite 1von 54

Public Disclosure Authorized

Public Disclosure Authorized

Public Disclosure Authorized

Public Disclosure Authorized

92825

IM LI

CP NHT TNH HNH PHT TRIN


KINH T VIT NAM

Thng 12, 2014

IM LI
CP NHT TNH HNH PHT TRIN
KINH T VIT NAM

NGN HNG TH GII


Thng 12 - 2014

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

LI CM N
Nhm son tho Bo co bao gm: Sandeep Mahajan (Ph trch Lnh vc Chuyn ngnh & Chuyn
gia Kinh t trng), inh Tun Vit (Qun l Kinh t V m v Ngn sch), Habib Rab (Qun tr Nh
nc), Triu Quc Vit (Ti chnh v Th trng), Nguyn Vn Ln (Thng mi v Cnh tranh), di s
ch o chung ca Victoria Kwakwa (Gim c Quc gia Ngn hng Th gii ti Vit Nam) v Matthew
Verghis (Gim c Chuyn ngnh MFM). Bo co cng nhn c kin ng gp t cc ng nghip
ca Ngn hng Th gii ti Vit Nam. V Th Anh Linh tr l qu trnh bin son v pht hnh.

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

BNG CC T VIT TT
ASEAN
CDS
CIT
CPI
DB
DNVVN
DNNN
EAP
FDI
GDP
GFS
HND
IMF
IRR
KH PTKT-XH
M&A
NHNNVN
NSNN
ODA
PAPI
PCI
PMI
PPP
TCTK
TD&G
TPP
TW
VAMC
VAT
WB

Hip hi cc Quc gia ng Nam


Hp ng Hon i Ri ro Tn dng
Thu Thu nhp Doanh nghip
Ch s Gi Tiu dng
Bo co v Mi trng Kinh doanh
Doanh nghip va v nh
Doanh nghip Nh nc
ng v Thi Bnh Dng
u t Trc tip Nc ngoi
Tng Sn phm Quc ni
Thng k Ti kha ca Chnh ph
Hi ng Nhn dn
Qu Tin t Quc t
Quyn S hu Tr tu
K hoch Pht trin Kinh t-X hi
Mua li v St nhp
Ngn hng Nh nc Vit Nam
Ngn sch Nh nc
H tr Pht trin Chnh thc
Ch s Hiu qu qun tr v hnh chnh cng cp tnh
Ch s Cnh tranh cp tnh
Ch s Qun l Mua hng
Hp tc cng-t
Tng cc Thng k
Theo di v nh gi
Hip nh i tc Kinh t xuyn Thi Bnh Dng
Trung ng
Cng ty Mua bn N Vit Nam
Thu Gi tr Gia tng
Ngn hng Th gii

T GI HI OI LIN NGN HNG CHNH THC: US$ = VND 21.246


Nm ti kha ca Chnh ph: t ngy 01 thng 01 n ngy 31 thng 12

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

MC LC

TM TT TNG QUAN 6



PHN I: NHNG DIN BIN KINH T GN Y
11

I.1.
Bi Cnh Kinh T Quc T
11
I.2.
Nhng Din Bin Kinh T Gn y Vit Nam
13
I.2.1.
Cc Nh u T Ton Cu Ghi Nhn S n nh Kinh T V M Ca Vit Nam
13
I.2.2.
Nhng Du Hiu Ban u Cho Thy Phc Hi Ca Nn Kinh T
14
I.2.3.
Hai Thi Cc Ca DN Trong Nc V DN C Vn u T Nc Ngoi
15
I.2.4.
Chin Lc Ti Kha Trung Hn Cn c Cng C
17
I.2.5.
Tng Trng Tn Dng Vn Di Mc K Vng
19
I.2.6.
Hot ng Ngoi Thng Vng Mnh
19
I.3.
Chng Trnh Ci Cch C Cu
23
I.3.1.
Cc Bin Php Ci Cch Nhm Ci Thin Mi Trng Kinh Doanh
23
I.3.2.
Mc D Tng Tc Mnh Hn Nhng Ci Cch DNNN Vn Chm Hn So Vi Mc Tiu 26
I.3.3.
Cn y Nhanh Ci Cch Khu Vc Ngn Hng
27
I.4. Trin Vng Trung Hn: Trin Vng Tng Trng Khim Tn V Nhng Ri Ro Bt Li 28

PHN II: CH CHUYN SU: NH GI KHU VC TI CHNH CA VIT NAM 31

CC HNH V BNG

Hnh 1.1.
Hnh 1.2.
Hnh1.3.
Hnh 1.4.
Hnh 1.5.
Hnh1.6.
Hnh 1.7.
Hnh 1.8.
Hnh1.9.
Hnh1.10.
Hnh1.11.
Hnh 1.12.

Tng Trng GDP V Sn Lng Cng Nghip Ton Cu


Mi Trng Kinh T V M n nh
Tng Trng Kinh T ang Trn Phc Hi
Lc Cu Ni a Yu
u T T Nhn Trong Nc V u T Trc Tip Nc Ngoi
Tm L Kinh Doanh Ca Cc Nh u T Nc Ngoi Ci Thin
Kt qu Thu Ngn Sch Nh Nc
Tnh Hnh Chi Ngn Sch Nh Nc
Tng Trng Tn Dng Tng Chm Mc
Tng Thng Mi Hng Ha
Mc Tp Trung Thng Mi Ca Vit Nam
So Snh Mc Tp Trung Thng Mi Ca Vit Nam

11
13
14
15
16
17
17
18
19
20
21
22

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Hnh 1.13.
Hnh 1.14.
Hnh 1.15.

Tng Kim Ngch Thng Mi Dch V


Khch Du Lch Nc Ngoi V Doanh Thu T Cc Dch V Du Lch
Xp Hng V Mi Trng Kinh Doanh

22
23
24

Bng 1.1.
Bng 1.2.
Bng 1.3.

Tng Trng GDP Khu Vc ng V Thi Bnh Dng


Xut Khu Hng Ha
Cc Ch S Kinh T Trong Ngn Hn

12
20
29

Hp 1

Hp 2

Cc Bin Php Nhm Ci Thin Mi Trng Kinh Doanh V Nng Cao Kh Nng
Cnh Tranh Quc Gia
Ti Sao Qu Trnh C Phn Ha DNNN Li Mt Nhiu Thi Gian Nh Vy?

25
27

TI LIU THAM KHO

52

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

TM TT TNG QUAN
Nhng Din bin Kinh t Gn y
Nn kinh t th gii ang c mt s du hiu phc hi, tuy nhin tc hi phc khng ng
u. D kin tc tng trng ton cu nm 2014 s tng mc khim tn, mc 2,6%, v t mc
bnh qun 3,3% trong giai on 2015-17. Kinh t Hoa K v khu vc ng Euro tng tr li trong
qu 2 v qu 3 (Hnh 1). GDP ca Hoa K tng mnh mc 4.6% ( iu chnh theo thi v v quy
i ra nm) trong qu 2 v 3.9% trong qu 3 nh tc ng ca chnh sch tin t h tr tng trng,
ni lng ti kha, tng vic lm, ci thin nim tin ca nh u t v ngi tiu dng. D kin tng
trng kinh t ca Hoa K s t trn 2% cho c nm 2014 v tng ln mc 3% trong nm 2015. Tuy
nhin, ti Khu vc ng Euro, phc hi b suy yu do lc cu ni a v tng trng tn dng yu
t, v trin vng u t m m. Ti Nht Bn, GDP c gim 1.6% (mc quy i ra nm) trong qu 3
sau khi gim 7.6% trong qu 2. D kin tng trng kinh t c khu vc Chu u v Nht Bn t
mc khong 1% trong nm 2014 v tng chm trong nm 2015.
Hot ng kinh t ang phc hi khu vc ng Euro v Hoa K d kin s lm tng nhu cu i
vi cc mt hng xut khu t cc nc ang pht trin ti khu vc ng v Thi Bnh Dng,
gip khu vc ny duy tr tc tng trng. Tng trng cc nc ang pht trin Khu vc ng
v Thi Bnh Dng s gim dn t mc 7,2% vo nm 2013 xung cn 6,9% vo nm 2014-15. Tuy
nhin, nng lc ca ca cc nc khc nhau trong vic hng li t s phc hi ca nn kinh t ton
cu s dao ng mt cch ng k, phn nh nhng im nghn mang tnh c cu tc ng ti u
t v kh nng cnh tranh trong xut khu, cng nh gi c xut khu ca cc cng ty sn xut hng
ha. Ngoi ra cc nn kinh t trong Khu vc ng v Thi Bnh Dng cng c cnh ca m ra
c hi, l thc thi nhng ci cch quan trng v trong mt s trng hp th nhng ci cch
l ra phi c thc hin t lu; u tin trong ngn hn l gii quyt nhng yu km v nhng lnh
vc km hiu qu do thc hin nhng chnh sch tin t ni lng v kch thch ti kha trong mt
thi gian di. Trong di hn, cn tp trung u t vo c s h tng, ci thin hu cn thng mi, v
t do ha dch v v u t trc tip nc ngoi, k c trong bi cnh hi nhp khu vc.
xut hin nhng du hiu tch cc ban u v qu trnh phc hi kinh t ca Vit Nam. Tng
trng GDP qu 3 ca Vit Nam t mc tng i cao l 6,2% (so vi cng k nm ngoi), gp phn
a tc tng trng 9 thng u nm 2014 ln 5,6%. Trong 9 thng u nm 2014, tng trng
ca cc ngnh kinh t chnh (tr dch v) u t mc cao hn so vi cng k 2013. Da trn du hiu
tch cc ny, tng trng GDP ca Vit Nam d bo s tng nh t mc 5,4% ca nm 2013 ln mc
khong 5,6% cho c nm 2014. Cu ni a vn cn yu l yu t chnh cn tr Vit Nam t mc tng
trng kinh t cao hn.
n nh kinh t v m tip tc c duy tr l yu t quan trng cho tng trng kinh t ca Vit
Nam. Ch s gi tiu dng gim xung mc 2,6% (so vi cng k) vo thng 11 nm 2014 mc
thp nht k t thng 10 nm 2009. Lm pht ca Vit Nam dng mc thp mt phn nh nun

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

cung lng thc phm di do, gi nng lng gim v cu ni a vn cn yu t. T gi ngoi t


tng i n nh k t khi NHNVN iu chnh t gi lin ngn hng 1% hi thng 6/2014. Cn cn
thanh ton vng lai mnh hn gip Vit Nam tng d tr ngoi t ln mc tng ng 3,1 thng
nhp khu vo thng 6 nm 2014 t mc 2,4 thng vo thng 12 nm 2013. Nhng din bin kinh
t v m tch cc ny gp phn ci thin mc xp hng ri ro tn dng quc gia ca Vit Nam v
to iu kin thun li hn cho Vit Nam pht hnh thnh cng 1 t USD tri phiu chnh ph trn th
trng vn quc t, vi mc li sut 4,8%/nm.
Thu ngn sch nh nc 9 thng u nm nay c ci thin. Tng thu ngn sch c t 81%
k hoch 2014 v tng 17% so vi cng k nm 2013. Cng lc , tng chi ngn sch cng tng
11.5% ch yu do chi thng xuyn. Ch tiu bi chi ngn sch ra trong K hoch Ngn sch nm
2014 l 5,3% GDP (tnh theo phng php ca Vit Nam). Phn tch Bn vng N (DSA) gn y nht
do IMF v Ngn hng Th gii phi hp thc hin (thng 6 nm 2014) th Vit Nam vn c nh gi
l quc gia c mc ri ro thp v mc n cng. Tuy nhin, tc gia tng kh nhanh ca tng
n cng trong vi nm gn y ang tr thnh vn gy nhiu quan ngi. Chnh sch ti kha trung
hn cn hng ti vic cng c ti kha hn na trong bi cnh d a ti kha ang b thu hp, v
cn tnh n nhng ri ro v ngha v n tim n. Qu trnh c th c h tr thng qua vic ci
thin hiu qu hnh thu (thng qua vic m rng ngun thu thu, rt dn cc bin php min thu
v khng tip tc gim thu sut), gim mc tng trng chi tiu, ci thin hiu qu u t cng v
m rng quy m p dng khung ngn sch trung hn m c th im mt s B ngnh
trin khai trn ton quc. Tuy nhin, iu quan trng l phi m bo li an sinh x hi khi Vit Nam
chuyn i sang mt nn kinh t theo nh hng th trng nhiu hn.
Tng trng tn dng vn thp hn so vi ch tiu ra, lm cn tr n lc ca Ngn hng Nh
nc Vit Nam trong vic thc hin y nhanh tn dng nhm h tr tng trng kinh t. Tng
trng cho vay vn b km nn - mt phn do cht lng bng cn i ti sn ca cc ngn hng cn
xu - mt phn do cc ngn hng cng cn quan ngi v sc khe ti chnh ca cc doanh nghip i
vay, do th trng bt ng sn o ut, v do cu tn dng cn yu vi nguyn nhn xut pht t mc
nim tin ca ngi tiu dng v nh u t thp. Vic tip tc ni lng chnh sch tin t trong
bi cnh nh vy s kh c kh nng mang li tc ng ng k ti tng trng tn dng chung. Tuy
nhin, mc tin gi trong khu vc ngn hng tip tc tng trng vi tc lnh mnh, t m
bo mc thanh khon ph hp cho cc hot ng ca h thng ngn hng.
Hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi v doanh nghip
trong nc vn tip tc trong tnh trng kh tng phn trong qu trnh phc hi kinh t. Khu
vc c vn u t nc ngoi tip tc ng vai tr l ng lc quan trng ca tng trng kinh
t. Tm l kinh doanh ca khu vc FDI ci thin trong vng 1 nm qua. Phn nh thi tng i
lc quan ca cc nh u t nc ngoi, Ch s Qun tr Mua hng (PMI) (c iu chnh theo ma
v) ca khu vc sn xut t mc 51 im vo thng 10, mt tn hiu cho thy khu vc ny s tip
tc m rng. Trong khi , cc doanh nghip trong nc dng nh vn cha vt qua kh khn
thch thc m h i mt trong vi ba nm qua. S lng cc doanh nghip b ng ca, ph sn
hoc tm ngng hot ng vn tip tc gia tng. Cc doanh nghip t nhn trong nc r rng ang
b tc ng tiu cc bi kh nng hn ch trong tip cn ngun vn, do lc cu ni a yu v do mi
trng cnh tranh khng bnh ng vi cc doanh nghip nh nc.

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Chnh ph Vit Nam trin khai mt s bin php quan trng trong nm 2014 nhm ci thin
mi trng sn xut kinh doanh. Chnh ph ban hnh Ngh quyt 19 (ngy 18 thng 3 nm
2014) trong u tin rt ngn thi gian x l v hon thnh cc th tc hnh chnh, gim chi ph
hnh chnh, v tng cng mc minh bch v trch nhim gii trnh ca cc c quan qun l nh
nc. Lut Ph sn sa i c thng qua vo thng 7 nm 2014 l mt n lc khc ca Chnh ph
trong vic ci thin khung php l cho cc doanh nghip. Lut Doanh nghip v Lut u t, d kin
s ci thin tnh hnh qun tr doanh nghip ti cc doanh nghip ni chung v doanh nghip nh
nc ni ring, hin ang c sa i v theo k hoch th s c Quc hi thng qua vo thng
11 nm 2014.
Mc d tng tc mnh hn nhng tin ci cch trong khu vc doanh nghip nh nc
vn tip tc chm hn so vi ch tiu ra. Chnh ph a ra mt tm nhn chnh sch rt r
rng v ci cch DNNN, nhng mu cht l phi m bo thc hin mt cch nht qun hn. 74
DNNN c c phn ha vo nm 2013 (gp ba con s nm 2011 v 2014) v tng tc vn tip
tc c duy tr vo nm 2014. Tuy nhin, mc tiu c phn ha 200 DNNN vo nm 2014 kh c kh
nng tr thnh hin thc. c mt s tin b k t khi c Ngh nh 71, trong c quy nh yu
cu tt c cc doanh nghip nh nc phi ngn hng phi thoi vn hon ton khi 5 lnh vc ri ro
ngoi ngnh kinh doanh ct li trc nm 2015; tuy nhin, tin cng li chm hn so vi d kin.
t c tin b trong tng lai i hi phi tng cng cng khai thng tin, gim st hiu qu
hot ng, ci cch qun tr doanh nghip, m bo minh bch trong qu trnh thoi vn, v m
bo c ch trch nhim gii trnh r rng trong vic gim st doanh nghip nh nc. Khung php
l cho vic ci cch doanh nghip nh nc c tip tc tng cng thng qua vic ban hnh
Ngh quyt 15, trong c mt k hoch hnh ng ton din nhm thc y tin thoi vn ca
doanh nghip nh nc. Hai lut c lin quan gm Lut v Qun l v S dng vn Nh nc u
t vo Sn xut v Kinh doanh v Lut Doanh nghip c thng qua ti k hp Quc hi din
ra trong thng 11/2014.
y nhanh ci cch khu vc ngn hng vn tip tc l mt u tin. Thanh khon tt gip gim
bt cng thng trong khu vc ngn hng, mc d tin thc hin nhng ci cch c cu quan trng
hn cn phi c tng tc. Vic gii quyt n xu trong h thng vn cn l mt vn chnh gy
quan ngi. Tnh n ht thng 10 nm 2014, Cng ty Qun l Ti sn Vit Nam (VAMC) mua c khi
lng n xu vi tr gi khong 90 t ng VN, tng ng vi 4,2 t USD. Tuy nhin VAMC vn cha
a ra c mt chin lc r rng v kh thi v vic gii quyt trit cc khon n xu . N lc
ca VAMC trong lnh vc ny v ang b cn tr do cha c c mt khung php l thun li cho
vic gii quyt tnh trng v n v cp quyn s hu ti sn, cng nh khung php l cho vic bo v
VAMC v ngn hng thng mi khi nhng v kin tng c th xy ra. Bn thn khi lng n xu
trong h thng cng cn cha r rng. V mt ny, vic ban hnh Thng t 02 v 09 v phn loi n
v trch lp d phng mt vn l mt bc i ng hng, nhng thc thi Thng t 02 b hon cho
ti thng 4 nm 2015. Ngn hng Nh nc Vit Nam ra ch tiu thc hin 6-7 v Mua li v St
nhp (M&A) trong khu vc ngn hng vo nm 2014, nhng trong nm va qua cha c v Mua li v
St nhp no. Mt tn hiu tt l theo bo co th cho n nay cha c v Mua li & St nhp no trong
cc v c thc hin dn ti hu qu gy xo trn h thng, v iu ny cng c th ng.
Trin vng trong trung hn ca Vit Nam cho thy tng trng GDP s tip tc mc khim tn
v tnh hnh n nh kinh t v m s tip tc c cng c. Theo kch bn c s th tng trng
GDP c tnh s t mc 5,6% cho c nm 2014, nh tng trng trong khu vc sn xut ch bin, ch

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

to, thng mi v nh hiu qu hot ng ca khu vc c vn u t nc ngoi. p lc lm pht


d bo mc thp trong khi cn thng mi v thanh ton vangxlaij tip tc thng d. Vic Chnh
ph tip tc cam kt cng c ti kha v gim mc n l tn hiu ng khch l, v thc hin c
nhng mc tiu th iu ht sc quan trng l phi ci thin hiu qu thu ngn sch, kim sot chi
thng xuyn tt hn, v ci thin u t cng. Tuy nhin, trin vng kinh t trung hn ca Vit Nam
vn chu tc ng ca nhng ri ro v kinh t v m sau y: (i) tin tng i chm trong vic ci
cch DNNN v ngn hng c th gy tc ng bt li i vi tnh hnh ti chnh v m, lm nh hng
ti trin vng tng trng v to ra ngha v n tim n ln cho khu vc cng; (ii) nh hng xut
khu mnh m ca nn kinh t Vit Nam khin cho nn kinh t ny chu ri ro trc nhng din bin
bt li ca kinh t ton cu, c bit l cc nc pht trin vn l ni hp th phn ln cc mt hng
xut khu ca Vit Nam.

Ch Chuyn su ca Bo co k ny: nh gi Khu vc Ti chnh


ca Vit Nam
Chng trnh nh gi Khu vc Ti chnh (FSAP) a ra mt khung kh ton din cho vic xc
nh nhng yu km ca h thng ti chnh v a ra nhng gii php chnh sch ph hp. Nhn
thc c tm quan trng ca FSAP, vo thng 7 nm 2012, Chnh ph Vit Nam mi Ngn hng Th
gii v IMF trin khai FSAP cho Vit Nam. Mt phn khng th tch ri trong FSAP l Bo co nh gi Khu
vc Ti chnh (FSA) a ra mt ci nhn su v mc n nh v tim nng pht trin ca h thng ti
chnh. Phn Ch chuyn su ca bo co im Li k ny gii thiu li nhng thng ip chnh ca Bo
co FSA c cng b vo ngy 29 thng 8 nm 2014.
Trong nhng nm gn y nn kinh t Vit Nam bc l nhng kh khn trong khu vc doanh
nghip v khu vc ti chnh v tc tng trng GDP gim dn. Mt vi phn khc trong khu vc
doanh nghip bc l hiu qu hot ng yu km v kh khn v ti chnh, t nh hng ti sc
khe ca h thng ngn hng. Cc doanh nghip nh nc (DNNN) quy m ln khng thc hin c
ngha v tr n v mt s doanh nghip nh nc khc c v nh c mc vay n qu cao. H thng ngn
hng tch ly mt khi lng n xu ng k v nhiu ngn hng nh gp phi nhng kh khn
nghim trng hn v thanh khon v kh nng thanh ton trong cng giai on , dn ti vic Ngn
hng Nh nc Vit Nam phi can thip. Vic h thng ngn hng gim kh nng cho vay l mt trong
nhng nhn t gp phn lm cho mc tng trng tn dng gim mnh nh ni trn.
Hiu qu hot ng km ca khu vc ti chnh l do mt lot phc hp cc vn v th ch v quy
nh php l. C th l: cc c quan chc nng trung ng v a phng c mt s t can thip vo
cc quyt nh v u t v tn dng ca cc doanh nghip nh nc v cc ngn hng thng mi nh
nc; c cu qun tr ca cc doanh nghip, ngn hng thng mi nh nc khng ph hp v nng lc
qun tr ri ro cn yu; mt s ngn hng thng mi c phn c hot ng tn dng vi khch hng c
quan h; c s h tng ti chnh cn yu km, vi nhng bt cp v cc tiu chun bo co ti chnh; v
vic qun l v gim st i vi khu vc ti chnh cn nhiu l hng. Trong bi cnh ny, tng trng tn
dng vn thng mc qu cao v phn b tn dng cn nhiu bt cp. S bin ng v kinh t v m
trong vng 5 nm qua lm cho cc vn ny cng cng lc v lm cho cht lng danh mc cho vay
ca cc ngn hng ngy cng xu i.

10

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Chnh ph cng b mt chng trnh ci cch ton din c thit k nhm gii quyt cc vn
ca khu vc ti chnh v khu vc doanh nghip. Chng trnh ci cch ny c chnh thc a vo K
hoch PTKT-XH giai on 2011-2015 v c Quc hi ph duyt vo thng 11 nm 2011. Chng trnh
gm 3 tr ct c bn: ti cu trc khu vc ngn hng, ti cu trc khu vc DNNN, v ci cch u t cng.
T khi ban hnh chng trnh n nay, Chnh ph v Ngn hng Nh nc thnh lp mt cng ty qun
l ti sn mi (VAMC) x l n xu. Chng trnh ci cch khu vc ngn hng rt ton din, nhng cn
tip tc pht trin cc kha cnh v ci cch v chng trnh cn c thc hin mt cch nht qun nhm
m bo rng khu vc ti chnh c th phc hi hon ton.
Chng trnh nh gi Khu vc Ti chnh (FSAP) a ra mt tp hp gm nhiu cc khuyn ngh
chnh sch m c th c s dng nhm thc hin KH PTKT-XH v chng trnh ti cu trc khu vc
ngn hng. Cc khuyn ngh c chia thnh 3 nhm: (i) k hoch nhm x l khi lng n xu ln hin
nay; (ii) cc bin php nhm m bo c nhng dng ti chnh mi lnh mnh v ngn nga tnh trng
tch ly thm n xu; v (iii) mt tp hp cc bc tin v mt chnh sch c thit k nhm bo v khu
vc ti chnh trong giai on ci cch d kin. Vi mi nhm bin php, k hoch xc nh ra nhng
iu kin tin quyt (giai on u) v cc tp hp bin php c th cn thc hin trong ngn hn (giai
on 2) cng nh nhng bin php c th thc hin dn trong trung hn (giai on 3).
Cc khuyn ngh c a ra bao gm khuyn ngh v k hoch ti cp vn, x l n xu, ci cch
php l v cc ci cch khc, v m rng li an sinh x hi mt cch tm thi. Vic thc hin cc cuc
kim ton ti chnh c bit i vi cc ngn hng s gip a ra nh gi chnh xc v n xu, nhu cu
ti cp vn gn lin vi n xu, v s cung cp nhng thng tin mu cht cho vic thit k cc n x l
n xu. Vic thc hin kim ton hot ng s gip a ra c s cho cc k hoch ti cu trc ti cc ngn
hng thng mi c phn nh nc. Vic xc nh nhng xu hng ch o trong mi quan h cho gia
cc ngn hng v bn vay s cho php theo di ri ro h thng trong giai on ci cch. Trong giai on
hai, cc ngn hng s c ti cp vn v cc ngn hng thng mi c phn nh nc v cc doanh
nghip nh nc s rt dn vn c phn ti cc ngn hng khc. Giai on ny cng s i hi phi chun
b cho vic ci cch cc h thng v quy nh php l v gim st. Mt chng trnh x l n xu r rng
s c xy dng trong giai on hai v c khi ng, thc hin mt cch y trong giai on ba.
Chng trnh ny s c trin khai theo 4 hng song song, mt l do cc ngn hng ch tr, mt l do
mt VAMC tp trung ch tr, v hai hng trin khai b sung nhm x l n xu lin quan ti cc doanh
nghip nh nc c quy m ln v c tnh cht phc tp. ng thi, mt lot cc bin php nhm gim
nh nhim v chnh sch ca cc ngn hng thng mi c phn nh nc s c trin khai. Vic thc
hin chng trnh pht trin cc th trng vn v ci cch c s h tng ti chnh v qun l nh nc i
vi khu vc ti chnh s c tng cng trong giai on cui ny.

PHN I

NHNG DIN BIN KINH T GN Y


I.1. Bi cnh kinh t quc t
1. Nn kinh t th gii ang c mt s du hiu phc hi, tuy nhin tc hi phc khng
ng u. D kin tc tng trng ton cu nm 2014 s tng mc khim tn, mc 2,6%, v
t mc bnh qun 3,3% trong giai on 2015-17. Kinh t Hoa K v khu vc ng Euro tng tr
li trong qu 2 v qu 3 (Hnh 1). GDP ca Hoa K tng mnh mc 4.6% ( iu chnh theo thi v
v quy i ra nm) trong qu 2 v 3.9% trong qu 3 nh tc ng ca chnh sch tin t h tr tng
trng, ni lng ti kha, tng vic lm, ci thin nim tin ca nh u t v ngi tiu dng. D kin
tng trng kinh t ca Hoa K s t trn 2% cho c nm 2014 v tng ln mc 3% trong nm 2015.
Tuy nhin, ti Khu vc ng Euro, phc hi b suy yu do lc cu ni a v tng trng tn dng
yu t, v trin vng u t m m. Ti Nht Bn, GDP c gim 1.6% (mc quy i ra nm) trong
qu 3 sau khi gim 7.6% trong qu 2. D kin tng trng kinh t c khu vc Chu u v Nht
Bn t mc khong 1% trong nm 2014 v tng chm trong nm 2015.
Hnh 1.1: Tng trng GDP v Sn xut Cng nghip Ton cu
Tng trng GDP (%, quy ra nm)

Ngun: Ngn hng Th gii

Th gii

p14
Se

l-1

-1
4

-1
4

Cc nc thu nhp cao

Ju

Hoa K

M
ay

Khu vc ng Euro

Nht Bn

ar

Cc nc ang pht trin

n14

Q3-14

Q1-14

v13

Q3-13

Ja

Q1-13

p13

Q3-12

No

Q1-12

Se

-8

-1
3
Ju
l-1
3

-6

-1
3

-4

ay

-2

ar

n13

Sn xut cng nghip (%, so cng k)


8
7
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
-3

Ja

Cc nc ang PT

12

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

2. Hot ng kinh t ang dn phc hi khu vc ng Euro v Hoa K d kin s lm tng


nhu cu i vi cc mt hng xut khu t cc nc ang pht trin ti khu vc ng v Thi
Bnh Dng, gip khu vc ny duy tr tc tng trng. Tc tng trng ti cc nc ng
-Thi Bnh Dng s gim nh t mc 7,2% nm 2013 xung mc 6,9% nm 2014-15. Ti Trung
Quc, tc tng trng s gim t 7,4% nm 2014 xung cn 7,1% nm 2016 (Bng 1.1), phn nh
cc n lc chnh sch mnh m ca Chnh ph nhm gii quyt nhng yu km v ti chnh v nhng
im nghn mang tnh c cu, t hng nn kinh t i theo con ng tng trng bn vng
hn. Cc nc trong khu vc tr Trung Quc s c tc tng trng thp nht, mc 4,8% nm
2014, phn nh s gim tc trong tng trng ca In--n-xi-a v Thi Lan, trc khi phc hi tr li
t mc 5,3% vo nm 2015-16 khi m xut khu n nh v tc ng ca vic iu chnh ni
a ti cc quc gia ASEAN bt u gim nh. Tuy nhin, kh nng hng li t vic phc hi kinh t
ton cu mi nc s khc nhau, phn nh nhng im nghn mang tnh c cu ca mi nc m
c nh hng ti vic thu ht u t, tng cng nng lc cnh tranh xut khu v gy ra tnh trng
gi xut khu ca cc cng ty sn xut hng ha thp. Cc quc gia ang pht trin Khu vc ng
v Thi Bnh Dng s vn l khu vc ang pht trin c tc tng trng nhanh nht.
Bng 1.1: Tng trng GDP ti Khu vc ng v Thi Bnh Dng

ng
Cc nc ang PT ng

2012

2013f

2014f

2015f

2016f

6.0

6.1

6.0

6.1

6.1

7.4

7.2

6.9

6.9

6.8

Trung Quc

7.7

7.7

7.4

7.2

7.1

Indonesia

6.3

5.8

5.2

5.6

5.6

Malaysia

5.6

4.7

4.9

5.0

5.0

Philippines

6.8

7.2

6.4

6.7

6.5

Thi Lan

6.5

2.9

1.5

3.5

4.0

Vit Nam

5.2

5.4

5.6

5.6

5.8

Cam Pu Chia

7.3

7.4

7.2

7.5

7.2

Lo

8.0

8.5

7.5

6.4

7.0

Myanma

7.3

8.3

8.5

8.5

8.2

6.2

5.2

4.8

5.3

5.3

Th gii

2.5

2.4

2.6

3.2

3.3

Cc nc thu nhp cao

1.5

1.3

1.8

2.3

2.4

Cc nc ang pht trin

4.9

4.8

4.5

5.0

5.3

Cc nc ang PT ng (tr Trung Quc)


Gi nh v mi trng kinh t ton cu

Ngun: Ngn hng Th gii, thng 10 nm 2014

3. nh gi v trin vng kinh t ton cu v khu vc cn ph thuc vo mt s ri ro bt li.


Vn cn nhiu iu cha r v sc mnh hay tnh bn vng ca phc hi kinh t ti cc nc thu
nhp cao (th d nh kinh t Nht Bn bt ng ri vo tnh trng suy thoi trong qu 3), cng nh v
thi gian thc hin cc hnh ng chnh sch ca cc ngn hng trung ng ti cc nc ny. Mt
ri ro chnh i vi trin vng kinh t khu vc l, s phc hi kinh t ton cu, v km theo l tng
nhu cu i vi cc mt hng xut khu trong khu vc, c th s din ra chm hn so vi d kin. Bn
cnh , cc iu kin ti chnh ton cu cng c th s c sit cht, v bt n v ti chnh cng
c th tng, c bit trong trng hp nhng cng thng v a chnh tr vn gia tng; iu ny c
th gy ra nhng thch thc v kh nng tr n i vi mt s nn kinh t. ng thi, gi bt ng
sn ti mt s nc cng s chu sc p ln.

13

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

4. Trong bi cnh kinh t ton cu cn nhiu bt trc, vn cn c hi cho cc nc ng


-Thi Bnh Dng thc thi nhng ci cch quan trng m trong mt s trng hp th nhng
ci cch l ra phi c thc hin t lu; ti mt s nc, u tin trong ngn hn l gii quyt
nhng yu km v nhng lnh vc km hiu qu do thc hin nhng chnh sch tin t ni lng
v kch thch ti kha trong mt thi gian di. Trong trung v di hn, hu ht cc nc u phi tp
trung vo vic thc hin nhng ci cch v c cu cn thit nhm tng kh nng cnh tranh trong
xut khu. Nhng ci cch nh vy s gip cc nc c iu kin hng li t s phc hi ton cu,
cng nh t s vn ln ca Trung Quc trong chui gi tr vi cc mt hng xut khu t thm dng
lao ng hn. Nhng lnh vc ci cch then cht bao gm lnh vc u t c s h tng, hu cn, v
t do ha dch v v u t trc tip nc ngoi (FDI), bao gm c nhng hng ci cch cn thit
trong bi cnh hi nhp khu vc.

I.2. Cp Nht Tnh Hnh Kinh T Vit Nam


I. 2.1. Cc nh u t Ton cu Ghi nhn S n nh Kinh t V m ca Vit Nam
5. Vit Nam tip tc duy tr c n nh kinh t v m. Ch s gi tiu dng thng 11/2014
gim xung mc 2,6% so vi cng k nm ngoi (xem Hnh 1.2) mc thp nht k t thng 10 nm
2009 kt qu ca ca ngun cung lng thc phm di do, gi nng lng gim v cu ni a
vn mc thp. Ngoi ra, tng trng kinh t vn di mc tim nng cng gp phn gim nh p
lc ln lm pht.1 T gi ngoi t tng i n nh k t khi NHNNVN iu chnh t gi giao dch
lin ngn hng 1% vo thng 6/2014. Cn cn i ngoi mnh hn cho php tng d tr ngoi t ln
mc tng ng khong 3,1 thng nhp khu vo cui thng 6 nm 2014 so vi mc 2,4 thng vo
thng 12 nm 2013. Din bin thun li ca kinh t v m gp phn ci thin xp hng tn dng
quc gia ca Vit Nam, cho php Vit Nam huy ng vn trn th trng quc t 2 Ngy 7/11/2014,
Vit Nam pht hnh thnh cng 1 t USD tri phiu Chnh ph trn th trng vn quc t vi mc
li sut 4,8%/nm c tnh cao hn li tc tri phiu kho bc ca M cng k hn khong 239 im
phn trm.3
Hnh 1.2: : Mi trng kinh t v m n nh

40

Lm pht gim
(%, so vi cng k)

22,000

T gi hi oi tng i n nh
(ng/USD)

Headline
Ch sFood
chung
Core phm
Lng-thc
C bn

30

TT t do
BQ lin NH
Vietcombank (TB mua/bn

21,750
21,500
21,250

20

21,000
10
20,750
0
Oct-10

Oct-11

Oct-12

Oct-13

Oct-14

20,500

J-13M-13M-13J-13 S-13N-13 J-14M-14M-14J-14 S-14N-14

Ngun: Ngn hng Nh nc Vit Nam, Qu tin t quc t v Ngn hng Th gii
Bo co ca on Tham kho iu IV iu l IMF nm 2014 c tnh chnh lch sn lng cng nghip so vi nm
2013 l khong 1,5% GDP, phn nh mi tng quan cht ch theo thi gian gia xu hng ln xung ca chnh lch
sn lng v lm pht.
2
Gn y nht, u thng 11/2014, hng xp hng tn nhim Fitch nng mc xp hng tn nhim ca Vit Nam ln
mt bc, t B+ ln BB- (di phm cp u t ba bc), tip bc Standard & Poors v Moodys vi ng thi tng t.
3

Mt phn tin thu c t vic bn tri phiu s c s dng hon i n tri phiu Chnh ph pht hnh nm
1

14

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

600

Ri ro tn dng quc gia


(im c bn)

D tr ngoi t
(thng nhp khu)

500
400
300
200
Chnh lch li sut tri phiu CP

100

Hon i ri ro tn dng
0

N-11

M-12

N-12

M-13

N-13

M-14

Q2-11

N-14

Q4-11

Q2-12

Q4-12

Q2-13

Q4-13

Q2-14

Ngun: Ngn hng Nh nc Vit Nam, Qu tin t quc t v Ngn hng Th gii

I. 2.2. Nhng Du hiu Ban u cho thy Phc hi ca Nn Kinh t


6. Tng trng kinh t ca Vit Nam c du hiu khi sc. GDP Q3/2014 c tng 6,2% so vi
cng k 2013, ng gp ng k vo mc tng trng 5,6% trong chn thng u nm (Hnh 1.3). Tt
c cc lnh vc kinh t chnh tr dch v trong 9 thng u nm 2014 u t mc tng trng cao hn
so vi cng k nm ngoi. Ch s sn xut ton ngnh cng nghip c tnh tng 6.7% so vi cng k
2013 nh mc tng kh ngon mc ca qu 3. Ngnh ch bin, ch to d kin tip tc hng li t
vic tng u t nc ngoi v tng cu t cc i tc kinh doanh chnh ca Vit Nam, c bit l nc
M. S phc hi ca ngnh xy dng phn nh mc tng chi u t pht trin ca nh nc. Ngnh
nng nghip cng khi sc. Theo d bo, Vit Nam s sn xut c 45 triu tn go trong nm nay,
cao hn gn 800 ngn tn so vi nm 2013. Tuy nhin, tng trng khu vc dch v vn cn mc thp,
khong 6% cho n thi im ny ca nm 2014. Da trn du hiu tch cc ny, tng trng GDP ca
Vit Nam d bo s tng nh t mc 5,4% ca nm 2013 ln mc 5,6% ca nm 2014.
Hnh 1.3: Tng trng kinh t ang dn hi phc
Tng GDP qu (%)

8.0

Tng trng GDP theo ngnh (%)


2013

9M-14

Q1-14

Q2-14

Q3-14

TNG S

5.4

5.6

5.1

5.4

6.2

Nng nghip

2.6

3.0

2.4

3.2

3.1

Cng nghip & XD

5.4

6.4

4.7

5.9

8.3

5.4

6.4

4.9

5.9

8.2

7.4

8.6

7.3

8.4

9.8

6.6

6.3

3.4

5.5

8.8

5.4

6.0

5.9

6.1

6.0

7.0

6.0

5.0

Cng nghip
Ch to, ch bin

4.0

Xy dng
Dch v

3.0
q3-09

q3-10

q3-11

Ngun: Tng cc Thng k

q3-12

q3-13

q3-14

15

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

7. Mc cu ni a tng i thp hn ch phc hi ng l cn nhanh hn ca nn


kinh t. Tng trng doanh s bn l - ch s i din cho tiu dng t nhn - t mc 6,1% (theo gi
tr thc) trong 10 thng u nm 2014, so vi mc 4,6% cng k nm ngoi nhng thp hn ng k
so vi nm 2010. Tng u t 9 thng u nm t khong 31,2% GDP, tng ng vi 9 thng u
nm 2013 tuy nhin mc ny cng cn thp hn nhiu so vi nm 2010. Ngc li, cn cn thng
mi c ci thin, phn nh vic kim ngch xut khu rng tip tc ng gp tch cc cho tng
trng GDP trong nm th ba lin lin tip.
Hnh 1.4: Cu ni a cn yu
Hnh 1.4.a: Tng trng doanh s bn l (percent)

Hnh 1.4.b: u t (% GDP)


40

25

38.5

Tng trng thc

20
15

40
33.3

Tng trng danh ngha

31.1

30.4

31.2

31.2

30

30

20

20

10

10

10
5
0
Oct-10

0
Oct-11

Oct-12

Oct-13

Oct-14

2010

2011

Nh nc

2012
Ngoi NN

2013

9m-03 9m-04
Vn TNN

Tng s

Ngun: Tng cc Thng k

I.2.3. Hai Thi Cc ca Doanh Nghip Trong Nc v Doanh


Nghip C Vn u T Nc Ngoi
8. S lng doanh nghip trong nc ng ca hoc tm ngng hot ng ang ngy cng
tng. Nm 2013, tng s doanh nghip ng ca hay ngng hot ng kinh doanh l 61 nghn
doanh nghip so vi con s 47 nghn nm 2010. Trong 10 thng u nm 2014, c thm 54 nghn
doanh nghip ri vo tnh trng ny - tng khong 9% so vi cng k nm trc. ng thi, s lng
doanh nghip mi thnh lp li gim 6,5% (Hnh 1.5). Doanh nghip t nhn trong nc dng nh
chu tc ng bi cc yu t: tip cn ngun vn hn ch, nhu cu tiu dng trong nc thp v sn
chi bt bnh ng so vi khu vc doanh nghip nh nc.

16

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Hnh 1.5: Vn u t nc ngoi v t nhn trong nc


DN ng ca v ng k mi
(nghn DN)

Vn u t trc tip nc ngoi


(T USD)

30

89.2
77.5

69.9

77.0
60.0

46.9

2010

53.9

54.3

60.7

20

54.3

10

2011

ng k thnh lp mi

2012

2013

10T-14

0
2010

ng ca, gii th,


tm ngng hot ng

2011
2012
Cam kt

2013
10T-14
Thc hin

Ngun: B K hoch v u t

9. Khu vc c vn u t nc ngoi dng nh khng phi chu qu nhiu p lc ca h


thng qun l trong nc v hin vn l ngun tng trng quan trng ca nn kinh t Vit
Nam. Khu vc ny ng gp gn 20% GDP, 22% tng vn u t, 2/3 kim ngch xut khu hng ha
v to ra vic lm cho khu vc doanh nghip chnh thc. Ngnh ch to, ch bin ca Vit Nam vn
l ngnh chnh thu ht nh u t nc ngoi: hin ngnh ny chim khong 70% tng s vn FDI
ng k. Nhng yu t thu ht cc nh u t quc t bao gm gi nhn cng cnh tranh, lc lng
lao ng tng i c tay ngh (i vi hot ng sn xut cn nhiu nhn cng) v k lut, tnh hnh
chnh tr n nh v v tr lin k chui cung ng ca Trung Quc
10. Tm l kinh doanh trong khu vc FDI c ci thin trong mt nm tr li y. Xu hng
ny c phn nh qua Ch s Mi trng Kinh doanh ca EuroCham (BCI), mt nh gi thng
xuyn v tm l kinh doanh ca cc doanh nghip Chu u ang hot ng ti Vit Nam. Ch s ny
tng ng k trong bn qu va qua. Ch s BCI trong Qu III/2014 t mc cao k lc trong 3
nm.4 Th hin s lc quan tng i ca cc nh u t nc ngoi. Ch s nh qun tr mua hng
(PMI) cho khu vc sn xut t 51 im vo thng 10, bo hiu s m rng lin tc ca ngnh ny
(Hnh 1.6). y l thng th 14 lin tip Ch s PMI duy tr trn mc gi tr quan trng 50.5

4
5

Phng Thng mi Chu u ti Vit Nam, thng 10/2014


Markit Economics ca HSBC, Dch v Thng tin Ti chnh, Thng 11/2014

17

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Hnh 1.6: Ci thin tm l kinh doanh ca cc nh u t nc ngoi


Ch s Mi trng Kinh doanh ca Vit Nam (BCI)

PMI ngnh sn xut


54

85

53
52

80 79
75

51

70

74
70

65

50

60

49

66

63

48

52

50

47

45

46

40
Oct-12

Feb-13

Jun-13

Oct-13

Feb-14

Jun-14

Oct-14

Ngun: HSBC

59

56

55

48

Trung im

43

48

45

50 50 50

Q1-11 Q3-11 Q1-12 Q3-12 Q1-13 Q3-13 Q1-14 Q3-14

Ngun: EuroCham Vit Nam

I.2.4. S Cn Thit Ca Mt Chin Lc Cng C Ti Kha Trong


Trung Hn
11. Thu ngn sch tng trong 9 thng u nm 2014. Tng thu ngn sch c tnh t xp x 81%
k hoch Ngn sch Nh nc nm 2014, tng thm khong 17% so vi cng k nm trc (Hnh 1.7).
Mc d khon thu t du gim 4% (so vi cng k nm trc), ngun thu t cc loi thu chnh (thu
thu nhp doanh nghip (TNDN), thu gi tr gia tng (GTGT) v thu mu dch) ci thin ng k so
vi nm 2013 nh hiu qu hot ng tt hn ca khu vc doanh nghip v ci thin cng tc qun
l thu thu. C th, thu thu TNDN tng t cc ngun thu: (i) li nhun gi li ca cc doanh nghip
100% vn Nh nc; v (ii) phn chia li nhun t lin doanh Nga Vit (Vietsopetro); (iii) np thu
nm 2013 nhng c hon li do cc chnh sch h tr doanh nghip. C tc thu v t cc khon
u t nh nc trong cc doanh nghip cng tng.
Hnh 1.7: Thu ngn sch nh nc
(9T-2014 so vi (9T-2013, ngn t ng)

9T-2014 so vi K hoch 2014, ngn t ng)

9c-2013
9T-2014
Tng (%)

800
31.0
600

800
K hoch NS 2014
9T-2014

600

25.6
400

16.9

16.3

XN
K
th
u
c nh
nh p
Th
n
u
ti
u
th

Th
B
u
t
in
gu
y
n

Th

VA
T
Th

u
Th

th
u

Th

nh

th

DN

XN
K
th
u
c nh
Th
nh p
u
n
ti
u
th

Th
B
u
t
in
gu
y
n
u

Th

Th

u
Th

VA
T

DN

u
nh

th
u
Th

th
u

Th

NS
NN
u
Th

Ngun: B Ti chnh

0.3

Th

0.2

200

NS
NN

7.4

12.4

200

Th

400

18

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

12. Cng thi gian ny, tng chi ngn sch cng tng 11,5%, phn ln l do tng chi thng
xuyn. Cc khon chi thng xuyn (khng k chi tr n) chim khong 70% tng chi ngn sch
(Hnh 1.8). Chi u t pht trin c tc tng khim tn 3,4%. Bi chi ngn sch (theo cch tnh
ca Chnh ph) c tnh vo khong 4,9% GDP trong 9 thng u nm 2014 v c b p bng
n trong nc. Trong 9 thng u nm 2014, Kho bc Nh nc pht hnh 120 nghn t ng tri
phiu, tng 45% so vi cng k nm trc, tip tc ng gp vo s gia tng n trong nc.
Hnh 1.8: Chi ngn sch nh nc
(9T-2014 so vi (9T-2013, ngn t ng)
9T-2013
9M-2014
Tng (%)

800
600

(9T-2014 so vi K hoch 2014, ngn t ng)


1,000

45.1

K hoch NS 2014

800

9T-2014

600
400

400

u
o

cv

Y
L
t
ng
m h
b u
o v
XH
Tr
l
i
va
y

t
o

PT
t

y
xu
Ch

ch

iN

SN
N

200

it

o
o

12.4

Gi

Gi

cv

PT
t

y
xu
Ch

n
h
it

Ch

ng

ch

iN

SN
N

8.1

ng

10.7
3.4

Ch

11.1

11.5

Y
L
t
ng
m h
b u
o v
XH
Tr
l
i
va
y

200

Ngun: B Ti chnh

13. Ch tiu bi chi ngn sch Nh nc nm 2014 l 5.3% GDP theo cc chun mc k ton ca
Chnh ph. Chnh ph bo co ln Quc hi rng bi chi ngn sch l 2 trong s 15 ch tiu cao
trong K hoch Pht trin Kinh t - X hi (giai on 2011-2015) khng t mc tiu ra. Trong bi
cnh , cn ti mt chnh sch ti kha trung hn nhm cng c hn na. C th thc y qu trnh
ny thng qua ci thin cng tc thu thu (m rng c s thu thu v tng bc kt thc chnh sch
min gim thu), gim dn chi ngn sch, ci thin hiu qu u t cng, ng thi m rng phm
vi trin khai khung ngn sch trung hn hin ang th im ti nhiu b ch qun ra ton quc. Mc
d mc chi thng xuyn vn cao v s c iu chnh nhng vn an sinh x hi cn c bo
m khi Vit Nam ang dn qu ln nn kinh t th trng.
14. Phn tch tnh bn vng ca n do Qu Tin t Quc t (IMF) v Ngn hng Th gii ng
thc hin gn y nht (DSA, thng 6 nm 2014) nh gi Vit Nam c ri ro v n thp
nhng tng mc n cng v ngh v tr n gia tng ang gy nhiu quan ngoi. Tng n cng
v n do Chnh ph bo lnh (trong v ngoi nc) tng t c tnh khong 47% GDP (theo cch tnh
ca GFS) nm 2011 ln 52% nm 2013 v d bo mc 55% nm 2014. Cc khon n vay trong nc
tng kh nhanh trong my nm va qua - t 18,4% GDP nm 2011 ln 25,2% nm 2013. Cc ch s
n cng cao hn ng k so vi bo co phn tch DSA trc v d bo s cn tng ln i trong
trung hn trc khi bt u gim xung. T l n cng v n do Chnh ph bo lnh d kin s tng
t khong 60% GDP vo nm 2017 trc khi gim xung gn 48% GDP vo cui k d bo. N cng
ang tng v tin gn ti ngng gii hn d a ti kha cho cc khon chi tiu quan trng v chi
ph tim n cho cng cuc ci cch ngn hng v DNNN. T l tr n trn tng thu ngn sch cng
c d bo s tng khi mc u i s gim dn trong cc khon vay n nc ngoi ca Vit Nam.

19

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Mt chin lc ti kha trung hn phi gn vi tnh bn vng ca n cng v tnh n nhng ri ro


v ngha v n tim tng.

I.2.5. Tng Trng Tn Dng Vn Cn Thp So Vi K Vng


15. Tng trng tn dng tip tc mc thp hn so vi ch tiu ra, lm cn tr n lc
ca Ngn hng Nh nc Vit Nam trong vic thc hin y nhanh tn dng nhm h tr tng
trng kinh t. n ht thng 10 nm 2014, tng tn dng c tng 8.6% so vi cui nm 2013 v
cn thp hn mc tiu nm nay l 12-14% (Hnh 1.9). Tng trng tn dng phn no vn b nh
hng bi cn i ti chnh khng tt ca cc ngn hng, mi lo ngi v sc khe ti chnh ca ngi
i vay, th trng bt ng sn o ut v nhu cu tn dng suy yu do nim tin gim ca ngi tiu
dng v nh u t. Tuy nhin, huy ng ngn hng tip tc tng mc kh cao, m bo thanh
khon trn bng cn i k ton ca cc ngn hng. Ni lng chnh sch tin t hn na trong mt
bi cnh nh vy t c kh nng to ra nhiu tc ng ti tng trng tn dng chung.
Hnh 1.9: Tng trng tn dng phc hi chm
Tng trng tn dng (%)

Lng tn dng hng thng (ngn t ng)

40
Tng tn dng
Tng PT thanh ton

30

Lng tn dng hng thng (ngn t ng)


40

Tng tin gi
30 Dec-10
91.0

Tng trng tn dng (%)

Dec-11
97.8

Dec-13
131.1

150

Dec-12
103.7
100

20
20
50

10

0
Oct-10

10

Oct-11

Oct-12

Oct-13

Oct-14

0
Oct-10

Oct-11

Oct-12

Oct-13

0
Oct-14

Ngun: Ngn hng Nh nc

I.2.6. Ngoi Thng t Kt Qu Tt


I.2.6.1. Xut nhp khu hng ha
16. Kim ngch xut nhp khu hng ha ca Vit Nam tip tc tng mnh nh s nng ng
ca khu vc c vn u t nc ngoi. Gi tr xut khu hng ha t Vit Nam tng 13,4% (so
vi cng k nm trc), t 123 t la trong 10 thng u nm 2014 trong khi gi tr nhp khu
hng ha tng thm 11,2% ln 121 t la (Hnh 1.10). Trong khi li nhun t xut khu hng ha
ang dn dn hi phc th kim ngch xut khu nhng mt hng sn xut truyn thng i hi
nhiu nhn cng nh may mc, giy dp v ni tht tip tc duy tr tng trng nhanh. B sung
ng lu vo ngnh hng xut khu l cc sn phm cng ngh cao v c gi tr cao hn (nh
in thoi di ng v linh kin, my tnh, in t v ph kin, linh kin ph tng t). y tr
thnh nhng mt hng xut khu ln nht ca Vit Nam.

20

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Hnh 1.10: Tng gi tr xut nhp khu hng ha


Tng gi tr xut nhp khu hng ha
(T la)

15
10
5
0
-5
-10
-15

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013


Xut khu

Nhp khu

Cn cn TM

Ngun: Tng Cc Thng k

17. Tng trng xut khu mnh cng phn nh mt phn kt qu xut khu kh quan trong
nhng thng gn y ca cc doanh nghip trong nc. Kt qu hot ng xut khu ca khu vc
kinh t trong nc tip tc c ci thin, tng thm 12,7% (so snh vi cng k nm trc) trong
Qu III v 13,1% nu tnh 10 thng u nm 2014 sau khi tng trng chm chp trong hai nm tr
li y (Bng 1.2).
Bng 1.2: Xut khu hng ha
T trng (%)
Tng gi tr xut khu

Tng trng (%)

2012

2013

10M-14

2012

2013

10M-14

100.0

100.0

100.0

18.1

15.4

13.4

Du th

7.2

5.5

5.1

13.6

-11.6

5.4

Ngoi du th

92.8

94.5

94.9

18.5

17.5

13.9

18.3

15.0

14.3

6.0

-5.5

12.6

3.2

2.2

2.1

0.4

-20.4

-0.1

23.6

24.2

25.1

13.9

18.2

19.3

Hng may mc

13.2

13.6

14.3

14.2

18.9

19.3

Hng gia cng gi tr cao

18.0

24.1

22.6

85.7

54.9

4.6

in thoi

11.1

16.1

15.6

98.8

67.1

6.9

Hng ha khc

32.9

31.2

31.9

7.4

9.4

17.7

Khu vc kinh t trong nc

36.9

33.3

33.0

1.1

4.0

13.1

Khu vc c vn TNN

63.1

66.7

67.0

31.1

22.0

13.6

Khu vc c vn TNN (tr in thoi)

52.0

50.7

51.4

22.3

12.4

14.3

Nng nghip v thy sn


Go
Hng gia cng gi tr thp

Ngun: Tng Cc Thng k

21

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

18. Nhn chung, th trng xut khu hng ha ca Vit Nam kh a dng xt theo khu vc
a l. Trong s cc i tc thng mi, Hoa K vn l i tc ln nht ca Vit Nam, ng gp 19%
vo tng gi tr xut khu ca Vit Nam. Tip sau l Lin minh Chu u, Trung Quc v Nht Bn. Tuy
nhin, nhp khu hng ha ca Vit Nam vn cn qu tp trung (Hnh 1.11 v 1.12). Mi i tc
thng mi hng u chim hn 80% tng kim ngch nhp khu ca Vit nam. Hin ti, Trung Quc
l ngun nhp khu ln nht ca Vit Nam, chim trn 29% tng gi tr nhp khu. Thng mi gia
Vit Nam Trung Quc nhn chung khng chu nhiu tc ng t nhng bt ng lnh th gn y.
Xut khu 9 thng u nm ca Vit Nam sang Trung Quc tng 16,8% so vi cng k nm trc v
chim 10% tng gi tr xut khu ca Vit Nam.
Hnh 1.11: Mc tp trung thng mi hng ha ca Vit Nam
Mc tp trung thng mi theo i tc6

Trung Quc
Nht Bn
Hoa K
EU
ASEAN
ng bc
Cc nc khc

Trung Quc
Nht Bn
Hoa K
EU
ASEAN
ng bc
Cc nc khc

Xut khu
2012
2013
10.8
10.0
11.4
10.3
17.2
18.1
17.7
18.7
15.1
13.7
9.9
9.8
17.9
19.3
Nhp khu
2012
2013
25.3
28.0
10.2
8.8
4.2
4.0
7.7
7.1
17.7
15.6
22.0
23.6
12.9
12.9

Ngun: Tng Cc Thng k

9M-14
10.1
10.0
19.0
18.3
12.6
9.4
20.5
9M-14
29.1
8.5
4.3
6.1
15.8
22.8
13.4

Nhp khu
(Ch s Herfindahl = 0.1287)
1st
5th
10th

Xut khu
(Ch s Herfindahl = 0.0703)
Cc i tc hng u

Thng mi theo i tc (t trng)

15th
20th
25th
100% 80% 60% 40% 20% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ngun: Cc tc gi c tnh theo s liu 9 thng 2014


ca Tng cc Hi quan

Ch s Herfindahl: Ch s ny l thc o bc tch gi tr thng mi gia cc i tc thng mi. Ch s cng cao th
hin gi tr thng mi (xut nhp khu) tp trung cng t th trng, trong quc gia c giao dch thng mi nh
nhau gia tt c i tc s c ch s tim cn ti 0.

22

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Hnh 1.12: So nh mc tp trung thng mi hng ha ca Vit Nam


Mc tp trung xut khu theo i tc
Herfinadahl
index
0.180
0.140
0.100
0.080
0.060
0.040
0.020
0.000
3.000

Herfinadahl
index
0.140

Australia
0.161

0.160
0.120

Mc tp trung nhp khu theo i tc

Philippines
0.103
Vietnam
0.068
S. Africa
0.045
4.000

0.100

Korea
0.095
Japan
Indonesia
0.089
0.071
Russia
0.054

India
0.041

Vietnam
0.125

0.120

0.080

USA
0.073

0.060

5.000
6.000
7.000
Ln (2013 exports, cif, nominal US$)

S. Africa, 0.057

0.040

Germany
0.042

0.020
0.000
3.000

8.000

4.000

Japan, 0.076

Indonesia,
0.075

Philippines,
0.066

Singapore,
0.061

China, 0.04
India, 0.042 Germany, 0.042

5.000
6.000
7.000
Ln (2013 imports, cif, nominal US$)

8.000

Ngun: Cc tc gi c tnh theo s liu 2013 ca COMTRADE (UN)

I.2.6.2. Thng mi dch v tuy mc cn nh nhng c tim nng


19. Thng mi dch v mi ch chim t trng rt nh trong kt qu ngoi thng ca Vit
Nam: Nm 2013, xut khu (cc khon thu) dch v thng mi chim khong 7,4% tng kim ngch
xut khu hng ha v dch v; v nhp khu (cc khon thanh ton) dch v thng mi chim
8,3% tng kim ngch nhp khu hng ha v dch v (Hnh 1.13).
Hnh 1.13: Tng gi tr thng mi dch v
Tng gi tr thng mi dch v
(T la)

150
100
50
0
-50
-100

4
-1
M

13

10

20

12
20

11
20

10
20

09
20

08
20

07

06

20

20

20

05

-150

Xut khu

Nhp khu

Cn cn thng mi

Ngun: Tng Cc Thng k

20. Xut khu dch v lin quan ti du lch chim 72% tng gi tr xut khu dch v ca Vit
Nam trong khi vn ti v vn chuyn hng ha nhp khu chim 62% gi tr nhp khu dch
v. Vit Nam tip n 7,6 triu lt khch quc t trong nm 2013 v 6,6 triu lt khch trong 10
thng u nm 2014, tng 8% so vi cng k nm trc (Hnh 1.14). Du khch t Trung Quc, Hn

23

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Quc, Nht Bn, Cam-pu-chia, i Loan (Trung Quc) v Nga chim gn 60% tng s du khch nc
ngoi ti Vit Nam tnh n thi im hin ti nm 2014. Vit Nam c kh nng thu ht thm nhiu
du khch do giu tim nng trong lnh vc du lch. Tuy nhin, cn nng cao hn na cht lng
cung cp dch v. Nu c th lm c iu ny, xut khu dch v c th chim t trng cao hn
trong tng gi tr xut khu ca Vit Nam trong nhng nm ti.
Hnh 1.14: Khch quc t v c thu t dch v du lch
Xut khu dch v
7%

Nhp khu dch v


21%

Khch quc t n Vit Nam


(triu lt)

17%

72%
62%

Vn ti

Thu t dch v du lch (t USD)

21%

Du lch

Cc dch v khc

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ngun: Tng Cc Thng k

I.3. Chng trnh ci cch c cu


I. 3.1. Cc Bin Php Ci Cch Nhm Ci Thin Mi Trng Kinh Doanh
21. nh gi nng lc cnh tranh gia cc quc gia cho thy Vit Nam ang tt li pha sau so
vi cc nn kinh t tng ng. Th hng ca Vit Nam trong kho st Mi trng Kinh doanh
tt t v tr 72 nm 2014 xung v tr 78 nm 20157 trong s 189 nn kinh t.8 Ch s nng lc cnh
tranh quc gia ca Vit Nam vn thp hn mc trung bnh ca cc quc gia ASEAN-4 do nhng ci
thin chm chp v khung th ch, c s h tng v mi trng kinh doanh (Hnh 1.15). Bn cnh
l nhng tn ti lin quan ti thnh lp doanh nghip, thi gian np thu, c ch bo v nh u t,
tip cn in nng v x l khi mt kh nng thanh ton.

Bt u bo co Mi trng Kinh doanh nm nay (2015), xp hng da trn khong cch ti im cao nht thay v xp
hng theo bch phn v (nhm 25%).
8
im xp hng ca Vit Nam ch tng mc khim tn t 64,1 im theo Kho st Mi trng Kinh doanh 2014 ln
64,4 im nm 2015.
7

24

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Hnh 1.15: Xp hng Mi trng Kinh doanh


Xp hng chung
Malaysia

Xp hng theo kha cnh nh gi


Khi nghip

2014

Thi Lan

ng k ti sn

X l v n,
ph sn

72
78

Vit Nam

Cp php xy.....

Xin cp in

2015

Thc thi
hp ng

Philippines

Vay vn

Thng mi
Indonesia

Bo v nh u t
Np thu

38

76

113

151

189

Vit Nam

ASEAN-4 (Trung bnh)

Ngun: Ngn hng Th gii 2015. ASEAN-4 bao gm In--n-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-lp-pin v Thi Lan

22. Tuy nhin, trong nm 2014 Chnh ph a ra mt lot bin php quan trng ci thin
mi trng v iu kin kinh doanh nhng cha c phn nh trong xp hng Mi trng Kinh
doanh mi nht. Chnh ph ban hnh Ngh quyt 19 (ngy 18 thng 3 nm 2014) u tin rt ngn
thi gian x l v hon thin th tc hnh chnh, ct gim chi ph hnh chnh, tng cng tnh minh
bch v trch nhim gii trnh ca cc c quan hnh chnh nh nc (Hp 1). Lut Ph sn (sa i) c
thng qua vo thng 7 nm 2014 l mt n lc khc ca Chnh ph nhm ci thin khung php l cho
cc doanh nghip. o lut ny a vo nhng thng l quc t bao gm s ra i ca cc doanh
nghip hnh ngh qun l, thanh l ti sn. Hai o lut quan trng khc l Lut Doanh nghip v Lut
u t(sa i) cng c Quc Hi thng qua vo thng 11 nm 2014. Nhng o lut ny c k
vng s ci thin cng tc qun tr doanh nghip ti cc doanh nghip v c th l DNNN, g b gnh
nng hnh chnh v cp php, lm r tiu ch p dng i vi cc ngnh ngh kinh doanh c iu kin
cng nh m ra nhiu c hi kinh doanh cho khu vc t nhn.

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

25

Hp 1: Cc gii php ci thin mi trng kinh doanh v nng cao nng lc cnh tranh quc gia
Ngh quyt 19 ca Chnh ph Vit Nam t ra cc mc tiu c th nh sau:
Hp l ha th tc v rt ngn thi gian cn thit thnh lp doanh nghip mi
Tip tc ci cch quy trnh x l h s v th tc np thu, rt ngn thi gian cc doanh nghip phi tiu
tn hon thnh th tc np thu
Rt ngn thi gian tip cn in nng i vi cc doanh nghip v d n u t
Ci thin quy nh v quyn s hu tr tu v bo v nh u t theo hng tng cng bo v quyn s
hu, nh u t, c ng thiu s theo chun mc quc t;
To thun li, bo m bnh ng, cng khai, minh bch trong tip cn tn dng theo c ch th trng
gia cc doanh nghip, t chc v c nhn thuc mi thnh phn kinh t;
Hp l ha cc quy trnh, n gin ha cc yu cu lin quan ti h s, th tc xut nhp khu v th tc
hi quan, gim thi gian thng quan hng ha xut nhp khu
Rt ngn thi gian gii quyt th tc ph sn doanh nghip;
Cng khai ha, tng cng minh bch ha thng tin v tnh hnh hot ng, ti chnh doanh nghip theo
quy nh ca php lut v ph hp vi thng l quc t tt nht.
Tun th theo hng dn ca Chnh ph v ct gim thi gian np thu ln ngang vi mc trung bnh ca
ASEAN vo nm 2015, B Ti chnh ban hnh Thng t s 119 (ngy 25 thng 8 nm 2014) sa i nhiu
quy nh hin ti v ci cch v n gin ha th tc hnh chnh v thu:
Qun l thu: iu chnh Thng t s 156 v qun l thu, n gin ha v hp l ha cc mu k khai thu
Thu thu nhp c nhn (PIT): iu chnh Thng t s 111 v thu thu nhp c nhn
i vi c nhn l cng dn ca quc gia k kt Hip nh vi Vit Nam v trnh nh thu hai ln
v c nhn c tr ti Vit Nam, ngha v thu thu nhp c nhn c tnh t thng u tin n Vit
Nam thay v tnh t thng 1 ca nm theo quy nh trc y.
Thu Gi tr Gia tng (GTGT): iu chnh Thng t s 219 v GTGT:
Khng p thu GTGT i vi hng nhp khu xut khu nhng b pha nc ngoi tr li
Hng ha v dch v tiu dng ni b phc v cho sn xut kinh doanh c min thu GTGT
Khng phi xut ha n v k khai thu GTGT trong trng hp xut my mc, thit b, vt t v
hng tn kho di hnh thc cho vay hoc hon tr
Doanh nghip mi khng cn phi u t mt t ng mua sm ti sn c ng k p dng
phng php khu tr thu GTGT. Bn cnh , sau khi ht nm dng lch u tin ngay c trong
trng hp khng t doanh thu t mt t ng tr ln, doanh nghip vn c th ng k phng
php khu tr thu nu thc hin y ch k ton v ha n, chng t
Khng cn nu c th thi gian chm thanh ton trong danh mc hng ha hoc dch v mua sm
Bn mua khng cn phi ng k hay thng bo cho c quan thu ti khon tin vay ti cc t chc
tn dng dng thanh ton cho nh cung cp
Ha n: Sa i Thng t s 39 v ha n hng ha v dch v:
Trng hp doanh nghip s dng phn mm k ton theo h thng phn mm ca cng ty m l
Tp on a quc gia th ch tiu n v tnh c s dng bng ting Anh. Trng hp kinh doanh
dch v th trn ha n khng cn thit phi c ch tiu n v tnh.
Doanh nghip mi c th bo co vic s dng ha n hng qu thay v hng thng theo quy nh
trc y.
Thu Thu nhp Doanh nghip (CIT): Sa i Thng t s 78 v Thu thu nhp Doanh nghip:
Hng ha v dch v dng cho ni b tip tc qu trnh sn xut, kinh doanh ca doanh nghip s
khng phi tnh vo doanh thu chu thu.

Ngun: Chnh ph, B Ti chnh v KPMG

26

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

I.3.2. . Mc D To Ln Hn Song Tin Trnh Ci Cch Doanh Nghip


Nh Nc (DNNN) Vn Cha t Kt Qu So Vi Mc Tiu Ra
23. Qu trnh c phn ha DNNN to c . Nm 2013, Chnh ph c phn ha 74 DNNN
(tng gp 3 ln s lng DNNN c phn ha nm 2011 v 2012) v vn tip tc duy tr ny trong nm
2014. n cui thng 9 nm 2014, c 71 doanh nghip c c phn ha trong 35 doanh nghip
hon thnh pht hnh c phiu ln u (IPO) trn cc th trng chng khon. Gn y, cng cuc c
phn ha c s tham gia ngy cng tng ca cc DNNN ln nh Vietnam Airlines, Petro Vietnam v
Tp on Dt May Vit Nam (Vinatex). Chnh ph t mc tiu c phn ha 200 DNNN vo nm 2014
v 232 vo nm 2015. Tuy nhin, vic thc hin cc mc tiu y tham vng ny d bo s rt kh khn
trong bi cnh kinh t phc hi chm v mc phc tp ca cc DNNN thuc din phi c phn ha.
24. K hoch DNNN thoi vn khi cc lnh vc ri ro ngoi ngnh c pht ng mc d
tc chm hn so vi d kin. Vic thc thi Ngh nh 71 quy nh cc DNNN ngoi lnh vc ngn
hng thoi vn hon ton khi 5 lnh vc ri ro ngoi ngnh vo nm 2015 c c mt s kt qu
bc u. Tnh n cui thng 9 nm 2014, cc DNNN thoi c 5 nghn t ng vn Nh nc u
t ngoi ngnh, t gn 21% k hoch. t c bc tin trong tng lai i hi phi tng cng
cng khai thng tin, gim st kt qu thc hin, ci cch qun tr doanh nghip, minh bch ha quy
trnh thoi vn v phn chia trch nhim gii trnh r rng hn trong cng tc gim st DNNN.
25. Khung php l cho ci cch DNNN tip tc c cng c. Ngh quyt s 15 ban hnh gn y
cp ti k hoch hnh ng ton din y mnh thoi vn DNNN. Hai o lut quan trng c
lin quan gm Lut Qun l v S dng Vn Nh nc u t vo sn xut kinh doanh v Lut Doanh
nghip (sa i), cng c thng qua ti k hp Quc hi din ra vo thng 11 nm 2014. Lut
Qun l v S dng Vn Nh nc u t vo sn xut kinh doanh c k vng s ci thin trng tm,
tnh minh bch v trch nhim gii trnh trong u t v qun l vn Nh nc vo hot ng sn xut,
kinh doanh, v mc gim st hiu qu hot ng DNNN ca Quc hi v cc bn lin quan khc.
o lut ny quy nh vic u t v s dng vn Nh nc vo hot ng sn xut v kinh doanh.
Lut Doanh nghip (sa i) khuyn khch tinh thn lm ch doanh nghip, to ra mt mi trng kinh
doanh minh bch hn v to sn chi bnh ng cho tt c loi hnh doanh nghip.
26. Tng cng tnh minh bch v cng khai kt qu hot ng kinh doanh v ti chnh ca cc
doanh nghip l mt cu phn quan trng ca qun tr doanh nghip. V phng din ny, Chnh
ph tip tc yu cu thc hin nghim tc mt lot cc quy nh php l nh Ngh nh 61/2013, Ngh
nh 69/2014 v Quyt nh s 36/2014 ca Th tng Chnh ph. Ngh inh 61 yu cu cc doanh
nghip bo co chi tit mt nm 2 ln (4 ln i vi cc DNNN quy m ln) cho cc b ngnh ch qun
v kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca mnh. Hng nm, B Ti chnh phi bo co cho Quc
hi tnh hnh sn xut kinh doanh chung ca tt c cc DNNN. Cc doanh nghip c vn u t ca nh
nc cng c yu cu cng khai thng tin v hot ng kinh doanh, kt qu ti chnh v qun tr.
Quyt nh 36 v Ngh nh 69 cn yu cu cc DNNN phi cng khai thm cc thng tin nh chin lc
v k hoch pht trin di hn cn nh thng xuyn cp nht cc tng tin v qun tr doanh nghip.
Cc quy nh php l ny u yu cu vic cng b thng tin phi cng khai, gm c vic ng ti thng
tin trn cc cng thng tin in t ca doanh nghip. c nhng tin b bc u trong vic DNNN
thc hin bo co cho b ngnh ch qun v B Ti Chnh theo yu cu. Tuy nhin, vic cng khai i
chng cc thng tin ny vn cn hn ch.

27

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

27. Chnh ph cng b tm nhn chnh sch r rng v ci cch DNNN. Tuy nhin, trin khai
ng b s l cha kha then cht. Cc mc tiu c phn ha cn c a vo k hoch trin khai
c th, kh thi v c thi hn r rng. iu ny bao hm khi lng cng vic k thut ln v n lc
kin quyt trong xc nh th t u tin. Ngoi ra, qu trnh ra quyt nh c phn ha DNNN vn tn
nhiu thi gian (Hp 2) v phi c n gin ha c th trin khai mt cch nhanh chng v chc
chn cc hnh ng mang tnh quyt nh.
Hp 2: Ti sao qu trnh c phn ha DNNN tn nhiu thi gian?
Quy trnh php l c phn ha DNNN
Thi gian
(thng)

STT

Bc c th

1.

B ban hnh quyt nh v c phn ha DNNN

2.

B ban hnh quyt nh v thnh lp y ban Ch o c phn ha

3.

B ban hnh quyt nh v ph duyt gi tr DNNN

T+9

4.

T chc hp cn b cng nhn vin bt thng thng qua k hoch c phn ha

T+10

5.

Th tng ra quyt nh ph duyt k hoch c phn ha

T+12

6.

B ban hnh quyt nh ph duyt gi ban u ca t pht hnh c phiu ln


u (IPO) v/hoc la chn nh u t chin lc

T+12

7.

Thng bo t chc IPO

T+14

8.

B thng bo quyt nh ph duyt gi c phiu bn ra cho c ng chin lc

T+14

9.

K hp ng gia doanh nghip v nh u t chin lc

T+14

10.

T chc IPO trn Th trng Chng khon (H Ni hoc Thnh ph H Ch Minh)

T+15

11.

Tin hnh hp i hi ng c ng ln u

T+16

12.

Nhn giy php ng k doanh nghip mi

T+17

T
T

Ngun: Stoxplus

I.3.3. Cn y nhanh hn na ci cch trong lnh vc ngn hng


28. B sung thanh khon gip gim p lc ln lnh vc ngn hng mc d cn t c tin
trin khai nhng ci cch c cu quan trng hn. Huy ng vn vn tng trng mnh - tng
12% (so vi cng k nm trc) tnh n cui thng 10 phn nh nim tin ca ngi dn vo khu
vc vc ngn hng. Mt khc, din bin ny cn cho thy ngi gi tin t c cc la chn u t
trong bi cnh phc hi m m ca th trng bt ng sn v chng khon. Trong nm, li sut cho
vay trung bnh gim 1-1,5 im phn trm do Ngn hng Nh nc h trn li sut huy ng tin
ng (k hn di 6 thng) xung 6% v mc trn li sut 0.75% i vi huy ng bng la. Trong
9 thng u nm, Kho bc Nh nc pht hnh gn 210 nghn t ng tri phiu (xp x 10 t
la), cao hn 1,45 ln so vi cng k nm 2013.

28

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

29. Cng tc x l n xu trong h thng vn l vn quan ngi chnh cho d cc c quan


chc nng p dng phng php x l n a chiu. Vo thng 9 nm 2014, Thng c Ngn
hng Nh nc thng bo gi tr n xu x l t 249 nghn t ng so vi con s 464 nghn t ng
ti thi im thng 9 nm 2012. K t khi thnh lp vo thng 7 nm 2013 ti nay Cng ty Qun l
Ti sn Vit Nam (VAMC) mua li khi lng n xu ng k (khong 90 nghn t ng hay xp x
4,2 t la). Tuy nhin, VAMC vn cha a ra c mt chin lc r rng v kh thi gii quyt
s n xu mua mt cch hiu qu. Mt khc, n lc ca VAMC trong hot ng x l n cn ang
b cn tr do thiu khung php l lin quan ti ph sn v s hu ti sn nhm bo v VAMC v cc
ngn hng thng mi trnh khi nhng kin tng php l trong trng hp gy ra tn tht tim n
cho Nh nc khi cha th thit lp mt c ch th trng x l n xu r rng. Cu hi v quy m n
xu thc t vn cha c gii p trit mc d Thng t s 02 v 09 v phn loi v d phng tn
tht n vay ra i l mt bc i ng hng. Tuy nhin, hiu lc thc thi y Thng t s 02
hon li ti thng 4 nm 2015.
30. Tc ti c cu lnh vc ngn hng chm hn so vi k vng, c bit l qu trnh hp
nht trong ngnh vc ngn hng. Mc d vn duy tr p trn s hu nc ngoi mc 30% (theo
cam kt ca Vit Nam vi WTO), Ngh nh s 01 ban hnh thng 1 nm 2014 cho php mc s hu
cao hn trong nhng trng hp c bit theo ph duyt ca Th tng Chnh ph. Ngn hng Nh
nc t mc tiu 6-7 thng v Mua li & Sp nhp (M&A) trong lnh vc ngn hng trong nm 2014
v gim 50% s lng ngn hng thng mi trong vng 3 nm ti. Song trong nm nay vn cha c
thng v M&A mi no. Mt tn hiu tt l khng c thng v M&A no trong qu kh c bo
co l to ra s xo trn ln ti hiu qu hot ng ca h thng ngn hng v iu ny to ra nim
tin vo h thng. Th tng Chnh ph cng ban hnh Quyt nh 51/2014/Q-TTg (ngy 15/9/2014)
quy nh mt s ni dung v thoi vn, bn c phn v ng k giao dch, nim yt trn th trng
chng khon ca DNNN. Mt trong nhng u tin ca Quyt nh ny l to ra nhiu phng n la
chn cho cc DNNN thoi vn khi lnh vc ngn hng.
31. Tnh cng khai v minh bch ca h thng c ci thin song vn cha ngang bng so
vi cc quc gia khc trong khu vc. Ngn hng Nh nc Vit Nam by t nh to ra bc
tin trong vn ny khi xem xt iu chnh Thng t s 35/2011/TT-NHNN v tit l d liu ca
Ngn hng Nh nc. Ngoi ra, hiu r hn v hiu qu hot ng ca cc ngn hng thng mi,
vo u nm nay C quan Gim st Ngn hng bt u tin hnh mt t kim ton c bit v
hiu qu hot ng danh mc v c cu s hu ca cc ngn hng thng mi. Tuy nhin, t kim
ton ny vn da trn h thng phn loi n s c thay th (Quyt nh s 493) v cc chun mc
trong nc khng th cung cp d liu y , ng tin cy c th so snh hiu qu hot ng
trong lnh vc ngn hng vi cc quc gia khc trong khu vc. Chuyn mc c bit ca Bo co ny
tp trung vo nh gi chi tit hn cc vn mang tnh cu trc trong lnh vc ngn hng.

I.4.Trin Vng Trung Hn: Tng Trng Mc Khim Tn V


Cc Ri Ro Bt Li
32. Nhng d bo trung hn phn nh mc tng trng GDP khim tn v tip tc cng c n
nh kinh t v m. Kch bn c s gi nh kch cu chnh sch mc khim tn v t c tin
hn na v ci cch c cu trong khu vc DNNN v ti chnh. Tng trng GDP theo kch bn c s d

29

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

bo t 5,6% trong nm 2014 nh m rng khu vc sn xut, thng mi v hot ng n nh ca


khu vc c vn u t nc ngoi. Tuy nhin, tng trng trong trung v di hn ph thuc vo n
lc ci thin mi trng kinh doanh cho khu vc t nhn trong nc, trong ch trng ci thin tip
cn ngun vn, to sn chi bnh ng so vi khu vc DNNN, gim gnh nng hnh chnh, ci thin
h tng thng mi v logistics cng nh to ra lc lng lao ng c trnh cao hn.
33. p lc lm pht d bo s du i trong trung hn. Mc d chnh sch tin t ni lng v tiu
dng c nhn cui nm c th dn ti bin ng gi c nhng d kin lm pht vn mc thp do
ngun cung mnh v gi c hng ha quc t tng i n nh. Ti khon thng mi v vng lai
d kin t thng d trong nm 2014 mc d mc thp hn so vi nm 2013. Chnh ph cam kt
s cng c ti kha v gim n, trong ci thin thu ngn sch, kim sot chi tiu thng xuyn tt
hn v nng cao hiu qu u t cng l nhng lnh vc quan trng.
Bng 1.3: Mt s ch s kinh t ngn hn
2012

2013e

9M-14e

2014f

2015f

Tng trng GDP (%)

5.3

5.4

5.6

5.6

5.6

Ch s gi tiu dng (%, trung bnh c nm)

9.1

6.6

3.6

4.5

5.0

Cn cn thanh ton vng lai (% GDP)

6.0

5.6

4.5

4.1

3.3

Thm ht ngn sch (% GDP, tnh theo GFS)

-4.8

-5.6

-5.5

-6.6

-5.9

N cng (% GDP, tnh theo GFS)

48.5

51.6

n/a

54.8

57.1

Ngun: Tng Cc Thng k, IMF v Ngn hng Th gii

34. Trin vng trung hn vn hm cha nhng ri ro kinh t v m tim n sau: (i) tin ti
c cu doanh nghip nh nc v lnh vc ngn hng tng i chm c th tc ng tiu cc ti
tnh hnh ti chnh v m, suy gim trin vng tng trng v to ra nhiu n cng ln. Ngc li, ti
c cu, ci cch DNNN v khu vc ti chnh mt cch nhanh chng v dt khot cn a Vit Nam
chuyn sang mt mi trng kinh t v m n nh hn ng thi to nn tng cho hiu qu v nng
sut lao ng cao hn thc y tng trng trong trung v di hn hn; (ii) nh hng xut khu
ca nn kinh t Vit Nam t Vit Nam vo th khng my thun li trong nn kinh t ton cu, c
bit l ti cc quc gia pht trin tiu th nhiu hng ha xut khu ca Vit Nam. Ngoi ra, xu hng
tng li sut ton cu c th l mt vn i vi nn kinh t Vit Nam trong bi cnh cn d b tn
thng ca lnh vc ngn hng trong nc v mc n cao trong nn kinh t.

30

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

31

PHN II

CH CHUYN SU
V NH GI KHU VC TI CHNH VIT NAM
Chng trnh nh gi khu vc ti chnh (FSAP) a ra mt khun kh tng th nhm xc nh cc
vn d b thng tn ca h thng ti chnh cng nh xut xy dng cc phn ng chnh sch
thch hp. Ghi nhn tm quan trng ca chng trnh ny, Chnh ph Vit nam ch ng ngh Ngn
hng Th gii v Qu Tin t Quc t trin khai chng trnh FSAP cho Vit Nam t thng 7/2012. Bo co
nh gi khu vc ti chnh (FSA) l phn tng hp ca ton b chng trnh FSAP trong a ra cc
nh gi v s n nh v tim nng pht trin ca h thng ti chnh. Ch chuyn su ca Bo co
im Li k ny gii thiu li cc thng ip chnh ca bo co FSA, c NHNNVN cng b cng khai
vo ngy 29 thng Tm, 2014.

nh Gi Khu Vc Ti Chnh Vit Nam9


I. Gii thiu v tm tt cc khuyn ngh chnh
1. Vit Nam t c nhng tin b ng ghi nhn k t khi chuyn i t mt nn kinh t k
hoch ha tp trung vo gia nhng nm 1980. Chnh sch i mi kinh t (i Mi) c cng b vo
thng 12/1986 nh du s chuyn i t mt nn kinh t k hoch ha tp trung sang mt nn kinh t
nhiu thnh phn, vn hnh theo c ch th trng hn vi cc nh ch ti chnh v phi ti chnh t nhn
tham gia nhiu hn. Nhng ci cch ny gp phn to ra kt qu n tng trong vng hai thp nin
va qua, k t nm 1990 mc tng trng GDP hng nm t trn 7% v thu nhp bnh qun u ngi
tng ln gp ba ln.
2. Tuy nhin, trong nhng nm gn y kinh t Vit Nam tng trng chm li v bc l
nhng du hiu kh khn v ti chnh v doanh nghip. Mt vi phn khc ca khu vc doanh
9

Nhm chun b Bo co bao gm: Roberto Rocha (Ngn hng Th gii) v Javier Hamann (IMF), ng trng on,
Isaku Endo, Serap Gonulal, Olivier Hassler, William Mako, C. Michael Grist, Yen Mooi, Harish Natarajan, Valeria Salomao
Garcia, Martin Vazquez-Suarez, v Niraj Verma (Ngn hng Th gii), Rina Bhattacharya, Carlos Caceres, Nombulelo
Duma, Toshi Kurosawa, Pamela Madrid, Judit Vadasz, v Mamoru Yanase (IMF), Andrea Corcoran v Vern McKinley
(chuyn gia c lp).

32

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

nghip c kt qu kinh doanh ngho nn, gp kh khn v ti chnh v nh hng n sc khe ca


h thng ngn hng. Mt s doanh nghip nh nc (SOE) ln mt kh nng thanh ton n v mt
s khc c biu hin vay n qu mc. H thng ngn hng tch t mt lng ln n xu (NPL) c
c tnh mt cch thn trng l 12% trn tng d n ti thi im cui nm 2012. Trong cng giai on
, nhiu ngn hng nh c vn v thanh khon v kh nng thanh ton mc nghim trng
hn, dn n vic Ngn hng Nh nc Vit Nam (SBV) phi can thip. Nng lc cho vay ca h thng
ngn hng b gim l mt trong nhng yu t gp phn lm cho tng trng tn dng gim mnh.
3. Kt qu hot ng yu km ca khu vc ti chnh l do cch b tr phc tp ca cc yu t th
ch v gim st. Cc yu t ny bao gm mt vi biu hin can thip ca chnh quyn trung ng v
a phng vo cc quyt nh u t v tn dng ca cc doanh nghip nh nc (SOE) v ngn hng
thng mi nh nc (SOCB); cu trc qun tr v nng lc qun tr ri ro ca cc t chc ny cn cha
y ; mt s ngn hng thng mi c phn (JSB) cho vay khch hng c lin quan; c s h tng ti
chnh yu km, bao gm c cc chun mc bo co ti chnh ngho nn; v hot ng qun l v gim
st ti chnh c khim khuyt. Trong bi cnh ny, tn dng thng tng trng qu mc v c phn
b km hiu qu. Kinh t v m bin ng ngy cng tng trong 5 nm va qua lm cho tnh hnh
thm kh khn v cht lng ca cc khon vay st gim hn.
4. Chnh ph cng b mt chng trnh ci cch tng th x l nhng kh khn ca khu
vc ti chnh v doanh nghip. K hoch Pht trin Kinh t - X hi (SEDP) giai on 2011 2015 c
Quc Hi thng qua vo thng 11/2011 chnh thc cp n chng trnh ci cch ny. Chng
trnh gm ba cu phn chnh: ti cu trc khu vc ngn hng, ti c cu SOE v ci cch u t cng. K
t , Chnh ph v SBV v ang n lc c th ha hn na thit k ca ba cu phn ny. Thng
3/2012, Chnh ph ra quyt nh ph duyt cu phn ti cu trc ngn hng. Gn y hn, Chnh ph
v SBV thnh lp Cng ty qun l ti sn mi (VAMC) x l NPL. Chng trnh ci cch ngn hng
mang tnh tng th nhng cc ni dung ci cch quan trng cn c tip tc pht trin v thc hin
mt cch nht qun m bo khi phc hon ton khu vc ti chnh.
5. Chng trnh FSAP ln ny a ra mt nhm khuyn ngh chnh sch c th s dng trin
khai SEDP v chng trnh ti cu trc khu vc ngn hng. Cc khuyn ngh c chia thnh ba
nhm: (i) k hoch x l khi lng ln NPL hin nay, (ii) cc bin php m bo cc dng ti chnh mi
lnh mnh v ngn chn tch t thm NPL; v (iii) cc bc i chnh sch c thit k bo v khu vc
ti chnh trong sut qu trnh ci cch d kin. i vi mi nhm bin php, s c k hoch xc nh cc
iu kin tin quyt (giai on 1) v cc tiu nhm bin php cn thc hin trong ngn hn (giai on
2) cng nh cc tiu nhm bin php c th c thc hin trong trung hn (giai on 3).
6. Cc khuyn ngh bao gm k hoch cp vn b sung, x l NPL, ci cch php l v ci cch
khc cng nh tm thi m rng mng li an ton. Kim ton ti chnh c bit i vi cc ngn
hng s cho kt qu nh gi chnh xc v NPL, nhu cu cp vn b sung tng ng v thng tin quan
trng xy dng cc n x l n. Kim ton hot ng s l c s cho k hoch ti cu trc cc
SOCB. Xc nh c cc hnh thc lin kt cho ch yu gia cc ngn hng v khch hng vay s cho
php gim st ri ro h thng trong qu trnh ci cch. Trong giai on th hai, cc ngn hng s c
cp vn b sung. Cc SOCB v SOE s thoi vn ti cc ngn hng khc. Cng tc chun b cho hot
ng ci cch qui nh php l v h thng gim st cng s c thc hin trong giai on ny. Mt
chng trnh x l NPL r rng s c a ra trong giai on th hai v c trin khai hon ton trong
giai on th ba. Chng trnh ny s c tin hnh theo bn hng, hng th nht do ngn hng
thc hin, hng th hai do mt AMC tp trung thc hin, v hai hng b sung cn li tp trung x l
NPL ca cc SOE ln v phc tp. ng thi, cn thng qua p dng mt lot bin php gii phng cc

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

33

SOCB ra khi nhim v chnh sch. Vic thc hin chng trnh ci cch th trng vn, ci cch c s h
tng ti chnh v cc quy nh ti chnh s c tng cng trong giai on cui cng ny.

II. Cu trc ca H thng Ti chnh


7. i vi mt quc gia c thu nhp trung bnh thp th h thng ti chnh ca Vit Nam l ln,
vi tng ti sn ln n 200% GDP vo nm 2011. Khu vc ngn hng chi phi h thng ti chnh,
vi tng ti sn tng ng 183% GDP (bao gm c hai ngn hng chnh sch) v 92% ti sn ca cc
nh ch ti chnh. H thng ngn hng c quy m ln so vi chun quc t xt theo tin gi hoc tn
dng. Tin gi ngn hng tng ng k trong thp nin va qua, phn nh t l tit kim cao, tng
trng kinh t nhanh v s pht trin chm hn ca cc cng c tit kim ph hp khc. n nm 2011,
t l tin gi so vi GDP vt xa cc chun lin quan10 . T l tn dng so vi GDP cng tng mnh
trong giai on ny, c bit t nm 2007 2010 do t l u t rt cao v cng vt ng k cc
chun c lin quan trong cng thi k.
8. Mc d c quy m ln so vi chun quc t nhng s pht trin ca h thng ti chnh trong
nhng nm gn y c nhiu bin ng, phn nh mi trng bt n bn ngoi cng nh cc
chnh sch kinh t v m tht thng. Tng trng tn dng c din bin tht thng k t nm 2006
th hin qua vic tn dng tng t ngt ri gim mnh. Trong nm 2007, tn dng tng 54%/nm
(tng ng 20% GDP) ch yu do lung vn vo ln sau khi Vit Nam gia nhp T chc Thng mi
Th gii (WTO). Vo cui nm 2008, tn dng v hot ng kinh t chm li do tc ng ca khng
hong ton cu, buc cc c quan chc nng phi ng ph. Vic ni lng chnh sch ti kha v tin t
gy ra mt t bng n tn dng khc vo nm 2009 v 2010, dn n mt t tht cht chnh sch
v tn dng gim mnh trong nm 2011. Lo ngi v vic c th tht cht qu mc trong bi cnh mi
trng ton cu suy yu a n mt t ni lng mnh chnh sch khc trong nm 2012 bng cch
ct gim li sut chnh sch v thc hin mt nhm cc bin php hnh chnh. Tuy nhin, d ni lng
chnh sch nhng ln ny tng trng tn dng vn mc thp phn nh cht lng bng cn i ti
sn ca cc ngn hng suy gim v i hi phi gim t l n by. Mc d tnh hnh kinh t v m
c v n nh k t nm 2012 nhng vn cn c mt chng trnh kt ni cht ch x l cc im
yu ca h thng ti chnh.
9. Trong khi khu vc ngn hng c quy m ln th quy m ca cc nh ch ti chnh phi ngn
hng v th trng chng khon vn cn nh. Cc nh ch ti chnh phi ngn hng (bao gm c
qu tn dng nhn dn) ch chim 17% GDP v 8% tng ti sn ca cc nh ch ti chnh. Cc cng ty
ti chnh cung cp ti chnh d n v tiu dng, ng thi l nhm ln nht trong khi cc nh ch ti
chnh phi ngn hng vi quy m tng ng 6% GDP v 3% tng ti sn ca cc nh ch ti chnh.
Cc cng ty bo him chim 4% GDP trong khi cc qu tng h ch chim di 1% GDP v cc qu
hu tr t nhn l khng ng k. Qu Bo him X hi (SSF) l nh u t th ch duy nht c quy m
ng k, chu trch nhim qun l qu d tr lng hu tng ng 6,5% GDP. Th trng c phiu
tng trng nhanh chng nhng vn cn pht trin giai on s khai. Mc d s lng cc cng ty
nim yt trn hai sn chng khon tng ng k, ch yu do c phn ha SOE, nhng tng gi tr
vn ha ca th trng c phiu cn tng i thp, ch bng 20% GDP trong nm 2011. iu ny phn
nh thc t l cc doanh nghip nim yt Vit Nam nhn chung u c quy m nh. Th trng tri
phiu c quy m va phi vi tri phiu chnh ph chim a s.

10

Hai chun l: (1) cc gi tr d on cho Vit Nam trong m hnh hi quy d liu dng bng cho thu nhp bnh qun
u ngi, quy m dn s, mt dn s v h s nhn khu hc; v (2) trung bnh ca bn nc ng (Indonesia,
Malaysia, Philippines, v Thailand).

34

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

III. Cu trc v Kt qu hot ng ca khu vc ngn hng


10. Mc tham gia ca nh nc vo lnh vc ngn hng l ln v theo c hnh thc lin kt s
hu trc tip v gin tip. Vo cui nm 2011, 5 ngn hng thng mi nh nc (SOCB) chim gn
40% ti sn v 48% tin gi khch hng ca khu vc ngn hng. Tng mc tham gia ca nh nc vo
h thng ngn hng thng mi cn ln hn nu tnh c phn vn gp ca nh nc, SOE v SOCB ti
mt s ngn hng c phn (JSB) trong s 34 JSB phn khc tng trng nhanh nht v hin chim ti
tng ti sn ca khu vc ngn hng. T trng ca khi ngn hng nc ngoi trong tng ti sn ca
khu vc ngn hng thng mi vn cn nh v n nh mc 10%.11
11. H thng ngn hng cng c c im l mc s hu cho cao gia cc ngn hng vi
nhau v gia cc ngn hng v doanh nghip. Mc s hu ny bao gm s hu cc JSB bi cc
ngn hng khc (c SOCB v JSB khc) v bi cc tp on kinh t (gm c SOE) vi cu trc cha hiu
r c. C cu c ng phc tp gy ra nhng quan ngi su sc v xung t li ch v hot ng
cho vay bn c quan h/lin quan nhm ti tr cho cc d n thiu minh bch. C cu ny cng dn
n tnh trng phng i vn do cho vay mua c phn ln nhau v to iu kin lch cc quy nh
an ton nh gii hn tp trung tn dng.
12. Kt qu hot ng ca khu vc ngn hng xu i trong nhng nm gn y v c l cn
km hn so vi bo co. ROA bnh qun ca tt c cc ngn hng gim t 1,8% nm 2007 xung 0,5%
nm 2012, trong con s 0,5% c v l b phng i do cht lng s liu ti chnh cn thp. Ni
mt cch khi qut hn th cht lng s liu ti chnh thp nh hng n vic o lng mt cch
chnh xc hu ht cc ch s hiu qu hot ng nh ROA, t l NPL v cc h s vn. Yu km v s liu
bt ngun t mt s yu t nh cc quy nh v phn loi n v trch lp d phng cn cha tha ng
(bao gm c vic phn loi cc khon n c ti c cu), nh gi ti sn th chp khng ng tin cy
v phn loi mt s ti sn nht nh l thanh khon cn t du hi. Thm vo , cn c nhng quan
ngi v vic xc nh gi tr cc ti sn phi tn dng ln trn bng cn i ca cc ngn hng, c bit l
xc nh cha y cc khon u t (mt s khon lin quan n cc nghip v nhm bo co thp
NPL) v thiu minh bch khi bo co v cc hng mc khc nh cc khon phi thu. Nh trnh by
trn, do tnh trng s hu cho ph bin nn hot ng cho vay gp vn mua c phn ln nhau cng
l ni dung cn lu .

13. Cht lng danh mc cho vay v mc vn ca mt s ngn hng l nhng vn rt ng lo


ngi. Do nhng yu km v s liu nu phn trn nn s liu bo co ti chnh c iu chnh
trn c s cc gi nh khng qu cht ch 12. Vic iu chnh nh vy lm cho t l NPL tng ln 12%
vo cui nm 2012 v lm gim mnh t l an ton vn (CAR) ca mt s ngn hng. Kt qu kim nh
sc chu ng s dng cc s liu iu chnh cho thy cc ngn hng c nguy c gp phi ri ro tn
dng v ri ro tp trung cao. Phn tch nhy vi nhng thay i v gi nh xc nhn cc pht
hin chnh mc d cht lng s liu ti chnh cn thp v i hi phi da vo cc gi nh tnh ton
ng ngha vi vic cc kt qu c tnh khi kim tra sc chu ng c khong tin cy rng.

Mc tham gia ca Nh nc trong lnh vc ngn hng thm ch cn ln hn na nu tnh n c hai ngn hng pht
trin Ngn hng Pht trin Vit Nam (VDB) v Ngn hng Chnh sch X hi (VBSP).
12
Cc iu chnh bao gm: phn loi li cc khon n trong nhm u, khu tr mc phng on v gi tr ti sn th
chp v cc gi nh khc phn nh vic nh gi qu cao cc khon u t v cc ti sn khc
11

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

35

14. Phn tch b sung v khu vc doanh nghip nim yt cng cho kt qu nht qun. Rt nhiu
ngnh kinh t ang hot ng km, c bit l cc ngnh xy dng v vt liu xy dng, bt ng sn,
ti nguyn th v in nc d b tn thng trc cc c sc kinh t. C im th v l d cc SOE nim
yt l nhm c kt qu hot ng tt nht ca khu vc SOE nhng nhm ny vn c v gp nhiu kh
khn hn so vi cc i tc t nhn nim yt ca h. Phn ln cc doanh nghip nh nc, c bit l
cc doanh nghip ln c cht lng tn dng c bn thp. So vi cc doanh nghip t nhn, cc doanh
nghip ny c th gp kh khn trong vic tr n v vay n nhiu hn, c trng thi thanh khon yu
hn v tp trung hot ng vo cc ngnh cng nghip c hiu qu thp.

IV. Pht trin Th trng vn


A. TH TRNG CHNG KHON
15. Quy m th trng tri phiu trong nc cn khim tn v ch yu l tri phiu chnh ph.
Tng gi tr tri phiu hin hnh bng khong 15% GDP, vi gn 90% l tri phiu chnh ph (bao gm
tri phiu kho bc, tri phiu chnh ph bo lnh v mt lng nh tri phiu pht hnh bi chnh
quyn a phng). Tri phiu Chnh ph thng xuyn c pht hnh c k hn ba v nm nm vi
thi gian o hn trung bnh khong 3,2 nm. Th trng tri phiu doanh nghip tng trng trong vi
nm qua, nhng vn trong giai on s khai.
16. B Ti chnh c nhng bc i quan trng u tin hng ti pht trin th trng tri
phiu chnh ph, nhng vn cn nhiu vic cn phi lm xy dng mt ng cong li sut
chun ng tin cy. Cc yu t hn ch s pht trin ca th trng tri phiu bao gm th trng s
cp cn thiu hiu qu (mc d c nhng sng kin v ci thin ng khch l gn y, song vn
cn qu nhiu t pht hnh, khng c khi lng ti hn ca cc t pht hnh trong cc mc chun
chnh, h thng mi gii s cp mi c a vo gn y v vn cha c kim nh); th trng
th cp thanh khon thp; thiu c s nh u t t chc vng chc (ngn hng nm gi khong 80%
lng tri phiu chnh ph hin hnh); v thiu c s h tng v cc dch v h tr th trng cn thit.
17. Chnh ph gn y ph duyt l trnh pht trin th trng tri phiu v k hoch thc
hin. L trnh da vo nm tr ct, bao gm khun kh chnh sch, th trng s cp, th trng th
cp, c s nh u t, c s h tng, v cc dch v h tr th trng. Chnh ph ang thnh lp mt y
ban do MOF ch tr vi s tham gia ca SBV v cc b ngnh hu quan khc trin khai l trnh trong
nhng nm cn li ca thp k ny. L trnh ny tp trung vo th trng tri phiu Chnh ph, y l
iu kin tin quyt pht trin mt cch lnh mnh th trng tri phiu doanh nghip. Nhng n
lc ny l ng khch l v th trng tri phiu doanh nghip, tri phiu cng trnh v tri phiu m
bo tr li c th gip cc doanh nghip, chnh quyn a phng v ngn hng m rng kh nng tip
cn cc ngun vn di hn, ng thi cng gp phn to nn s n nh ca h thng ti chnh.
18. Th trng c phiu c c trng l s lng cc cng ty nim yt ln nhng gi tr vn ha
bnh qun thp. Hai s giao dch, S giao dch chng khon TP. H Ch Minh v S giao dch chng
khon H Ni bt u hot ng t nm 2000 v 2005, hin c khong 700 cng ty nim yt, mt
con s ln bt thng i vi cc th trng vn non tr v mc thu nhp nh Vit Nam. S lng cng
ty nim yt tng nhanh chng ch yu do c phn ha cc SOE trc y thng qua cho bn ra cng
chng ln u (IPOs). Khong mt phn ba s cng ty nim yt l cng ty do nh nc nm c phn chi

36

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

phi. S giao dch chng khon TP. H Ch Minh (HSX) l th trng c phiu chnh cho cc cng ty ln,
nim yt 302 cng ty v 6 qu ng tnh n cui nm 2011. S giao dch chng khon H Ni (HNX) l
th trng tri phiu s cp, vn hnh th trng c phiu nim yt 396 cng ty (c qui m nh hn so
vi cc cng ty nim yt trn HSX), ng thi bao gm sn giao dch UpCom, ni din ra giao dch ca
135 cng ty i chng cha nim yt. D UpCom i vo hot ng, c phiu ca rt nhiu cng ty
i chng cha nim yt khc vn tip tc c giao dch ngoi th trng chnh thc.
19. Trong khi th trng c phiu t trc n nay c xem nh mt knh phc v cho qu
trnh c phn ha, th trng ny cn c tim nng thc hin vai tr c ngha hn. Tng gi
tr vn ha th trng vo khong 20% GDP trong nm 2011, kh gn vi mc d on cho Vit Nam
nhng thp hn nhiu so vi cc th trng ng khc. Thc t l d c mt s lng ln cc cng ty
nim yt nhng mc vn ha th trng tng i nh cho thy hu ht cc cng ty nim yt c quy
m nh. Nhiu SOE c trin vng tt hn cha c nim yt trn th trng, v cc cng ty gia nh vn
cn lng l khi cn nhc liu c nn tun th cc yu cu v tng cng cng b thng tin khi tham
gia th trng nim yt. Cht lng v tnh a dng ca cc cng ty nim yt c th c ci thin bng
cch c phn ha mt s cng ty ln, c tim nng hot ng tt hn v ang tm kim cc nh u t
chin lc ci thin vic qun tr v hiu qu hot ng. Chiu su th trng, tnh thanh khon v
phng php xc nh gi cng c th c ci thin bng cch xy dng c s nh u t t chc v
tng cng yu cu phi nim yt trn th trng i chng i vi cc t pht hnh ra cng chng.
C s nh u t t chc ti Vit Nam rt mng, v vic ch c a s cc nh u t nh l tham gia dn
ti cu hi v cht lng ca qu trnh xc nh gi. V bo v khch hng, nhng vn ng quan
tm l cng tc cng b thng tin ng tin cy, kim sot giao dch ca bn c lin quan, bo v vn
ca khch hng v kh nng bo ton ti chnh ca cc cng ty cung cp dch v mi gii giao dch.
B. CC NH U T TH CH
20. Th trng qu tng h nh cho thy trin vng tng trng kh quan, nhng vn then
cht l cn phi tng cng tnh chc chn ca khun kh php l v xy dng lng tin ca th
trng. Cho n gn y, ngnh ny ch gii hn trong s 23 qu ng qun l gi tr ti sn ch bng
0,4% GDP nm 2011. Tuy nhin, vn bn php qui mi c ban hnh vo thng 12/2011 cho php
hai qu m u tin cho bn vo u nm 2013. Cc qu chuyn u t tri phiu v cc qu u t
theo ch s VN30, ch s gm 30 c phiu hng u ca HSX, ang trong giai on lp k hoch. Cc qui
nh lin quan c v kh ton din, tuy nhin vic nh gi v phn phi chng ch qu cn phi c
gim st cht ch. Do cc knh phn phi qu c m rng ngoi phm vi cc cng ty chng khon ti
cc ngn hng v cng ty bo him, v vy quan trng l vic cng b thng tin ti thi im cho bn
phi lm r rng u t vo qu khng phi l mt hnh thc gi tin ngn hng hay mt loi hnh bo
him. Cc chng trnh o to nh u t v gio dc ti chnh nn c i km vi cc n lc pht
trin th trng. Vic nh gi danh mc ti sn cn c nghin cu cn thn, c bit cn tnh ti vic
rt nhiu phn khc th trng c tnh thanh khon thp.
21. Th trng bo him cn nh v ch yu l bo him phi nhn th. n cui nm 2011, c tng
cng 43 cng ty bo him hot ng, bao gm cc cng ty bo him trong nc v nc ngoi, nhng
tng ti sn ch bng khong 4% GDP v tng ph bo him khong 1,8% GDP nm 2011. Bo him phi
nhn th chim th phn ln nht trong th trng bo him (khong 56% ph bo him), vi mng kinh
doanh chnh l bo him xe c gii, bao gm trch nhim dn s ca ch xe c gii i vi bn th ba
(MTPL). Phn khc ny c th cn tri qua mt chng trnh ti cu trc ln. Mt s lng ln xe gn
my v t tham gia giao thng khng c bo him. Mc ph bo him v d phng bi thng bo

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

37

him khng phn nh ng mc cc nhn t ri ro c bn do khng c tnh da trn cc c im


ri ro c bn v s liu thng k.
22. Da trn t trng ca lnh vc bo him xe c gii v MTPL, Cc Qun l, gim st bo him
(ISA) nn p dng ph bo him da trn ri ro v hn ch gian ln bo him trong lnh vc bo
him xe c gii ni chung v bo him MTPL ni ring. Vic p dng ph bo him trn c s ri
ro cn c thc hin trong ton ngnh bo him, bt u t bo him xe c gii v MTPL, ng thi
vn m bo mc ph bo him duy tr kh nng chi tr ca ngnh. Vn then cht l phi
chng gian ln trong lnh vc MTPL, m bo rng cc cng ty bo him cn hp tc vi c quan cng
an gim lng xe khng c bo him v ci thin hnh vi li xe trn ng. Cc cn tr khc i vi
s pht trin ca ngnh bo him bao gm mi trng gim st v quy nh yu, thiu k nng thng
k bo him v khng s lng cc cng c ph hp h tr ngha v di hn ca lnh vc bo
him nhn th.
23. Dch v ngn hng kt hp bo him cho thy bt u tng trng, tuy nhin li th
phn phi ca dch v ny cha c khai thc mt cch c hiu qu tip cn ti b phn dn
s cha tham gia bo him. Cc ngn hng Vit Nam c mng li phn phi rng khp c th sn
sng c s dng nh knh phn phi bo him. V th, dch v ny c tim nng ng k tng kh
nng tip cn cc sn phm bo him cho dn chng. Tuy nhin, i km theo cng c ri ro l nh
hng qu mc ca ngn hng i vi cng ng, do vy cn phi c nhng quy nh v gim st cn
trng m bo c s bo v y i vi ngi mua bo him.
24. Mc d Qu hu tr cha nhiu, nhng Qu Bo Him X Hi (SSF) c quy m ti sn kh ln
v c th ng gp hiu qu hn vo s pht trin ca th trng vn. SSF qun l gi tr ti sn kh
ln bng khong 6,5 % GDP nhng khng c chnh sch u t r rng v danh mc u t ca qu
ny ch yu l tri phiu chnh ph, tin gi ngn hng v cc khon cho vay i vi cc SOCB. Mc d
cn sm a ra nhng thay i vo lc ny, nhng do kh nng d b tn thng ca h thng ngn
hng nn SSF cn cn nhc p dng mt phng php mi qun l cc qu ca mnh ph hp vi
cc chun mc quc t tt nht sau khi h thng ngn hng c ti cu trc xong. Phng php ny
s bao gm c chnh sch u t theo ngha v n mt cch minh bch, r rng, kt hp vi vic phn
quyn qun l ti sn.

V. Tip cn Ti chnh
A.

TIN M RNG TIP CN TI CHNH

25. Tuy vn cn d a m rng tip cn ti chnh nhng Vit Nam t c tin b trong
lnh vc ny. S liu ca t Kho st Tip cn Ti chnh do Ngn hng Th gii thc hin cho thy s
lng cc SME v khch hng c nhn m ti khon tn dng Vit Nam nhiu hn so vi cc quc gia
c so snh. Tuy nhin theo s liu t Trung tm Thng tin Tn dng v thng tin t cc cuc trao i
vi thnh vin th trng th vic m rng tip cn ny c th b phng i. C th, do c th cc
SOE v Tp on Kinh t s hu nhiu cng ty con di hnh thc SME nn c th lm sai lch mc
tip cn ti chnh ca SME. Hn na, s liu kho st doanh nghip ca IFC thuc WB cho thy cc cng
ty nhn nhn tip cn ti chnh l cn tr chnh, v yu cu v ti sn th chp khi cho vay SME theo t l
ti sn th chp trn s vn vay bng 218%, cao hn so vi hu ht cc nc so snh. T l m ti khon
tin gi ca Vit Nam cng thp hn so vi cc quc gia so snh v mc d c tng trng gn y

38

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

song lnh vc bo him vn cn nh. Chng trnh bo him nng nghip do Chnh ph khi xng
vn ang trong qu trnh th im. Cui cng, cht lng, phm vi v chiu su ca tt c cc dch v ti
chnh vn hn ch mc d tim nng pht trin v chuyn mn ha sn phm l ng k.
26. Tip cn ti chnh ca Vit Nam ch yu da vo s can thip ca cc ngn hng chnh sch
v mt s SOCB. Cc c quan qun l ch yu da vo 02 ngn hng chnh sch c ti tr t ngn
sch nh nc l Ngn hng Chnh sch X hi (VBSP), Ngn hng Pht trin Vit Nam (VDB)13 phm
vi nh hn v c Ngn hng Nng nghip v Pht trin Nng thn Vit Nam (VBARD), y mnh
chng trnh tip cn ti chnh. Kim sot gi l mt c im ph bin. H tr ngn sch cho VBSP (v
c VDB) cho php VBSP h li sut xung di mc th trng i vi cc sn phm cho vay khch
hng thu nhp thp theo tn ch hot ng ca mnh. Ti khu vc nng thn, VBSP v VBARD chim a
s th phn tn dng.
27. Mun t c nhng tin b hn na v tip cn ti chnh i hi phi tng cng nhiu
hn c s h tng ti chnh, ci cch th ch v pht trin th trng sn phm. C s h tng c
ci thin s khuyn khch tham gia rng hn vo lnh vc ny. Cc c quan qun l c th xem xt xy
dng cc chun mc bo co ti chnh ng tin cy cho cc SME, m bo s hi ha gia tnh cng
khai v gin tin. C th bt u bng vic p dng cc chun mc IFRS cho cc SME. CIC nn m rng
phm vi thu thp s liu n cc PCF, MFI v VBSP. Trung tm thng tin tn dng mi i vo hot ng
c th lm tng tnh cnh tranh v nng cao cht lng dch v i vi khch hng. Khun kh cho vay
da trn ti sn m bo cn c tng cng nh cp di y. M hnh thit k ca Qu Bo lnh
SME ti VDB nn c chnh sa m rng phm vi i tng v cho php b sung. S dng t chnh
sch kim sot gi14 cng s gip loi b nhng mo m trong th trng v nhng tr ngi c th c
i vi vic m rng thnh vin tham gia th trng. Nhng yu km ca mt s t chc ch cht phi
c x l, bao gm cc PCF (t l an ton vn ti thiu thp, kh nng sinh li km v nhng quan ngi
v kh nng thanh khon) v hai ngn hng chnh sch. VBSP cn c ti c cu gim s ph thuc
vo ngn sch nh nc v c th cung cp cc sn phm ti chnh theo iu kin th trng. Nhng
n lc hn na cng cn t ra i vi vic pht trin th trng sn phm, c bit l khuyn khch tit
kim v ti tr nng nghip.
B.

NHNG DIN BIN TRONG HOT NG TI TR NH

28. Cho vay bt ng sn c mc tng trng bong bng mnh trong nhng nm gn y,
nhng trn th trng vn thiu cc sn phm nh c gi c phi chng hn. Trc nm 2010, th
trng chng kin mt giai on tng trng kh nng, v SBV phn ng bng cch ch o cc ngn
hng15 gim t l tng trng v t trng cho vay bt ng sn. Quyt nh ny ca SBV cng vi s suy
gim trn th trng khin hot ng cho vay gim su. Trong khi cc cn h chung c, nh phn
khc cao cp v vn phng cho thu tnh trng d tha ngun cung, th trng li thiu cc sn phm
nh c gi c phi chng hn. Chnh ph khi ng mt chng trnh kch cu vo thng 1/2013
theo yu cu cc ngn hng thng mi nh nc dnh t nht 3% danh mc cho vay ca h cho
vay cc h gia nh c thu nhp thp, cng chc, vin chc v cc doanh nghip bt ng sn nhm h
tr chuyn i cc d n cao cp sang phn khc phi chng hn.
VDB c php nhn tin gi tit kim bu in qui m nh sau s dng ti tr d n.
L thuyt v tip cn ti chnh ch ra rng kim sot gi c c th dn n cc mo m trn th trng v cp tn dng,
v cui cng l dn n s km hiu qu trong vic cp tn dng cho cc i tng kh khn v ti chnh m l ra h
ng c bo v
15
Ngn hng thng mi ng vai tr ch o v c mc a dng ha sn phm hn ch.
13
14

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

39

29. C s h tng php l khng phi l vn ng lo ngi tuy nhin qui trnh thc thi php
l x l cc ti sn th chp l bt ng sn rm r v ko di. H thng ng k hot ng
kh tt mc d theo bo co cn tn ti mt s vn cp tnh; chi ph giao dch hp l, v qu trnh
tin hc ha bt u trin khai. Thng thng phi mt n 2 nm gii quyt quyn lin quan
n ti sn th chp ca khch hng vay trong trng hp l bt ng sn. D c v nh mang tnh
cng ch h tr hnh thc x l t nguyn song vic trc xut khch hng v n ra khi cc bt
ng sn dn c b chp hnh n l kh thc hin. Lut cc t chc tn dng cho php cc ngn hng
gi ti sn b thu hi ln n 3 nm, mt khung thi gian hp l x l ti sn trong iu kin th
trng bnh thng.
30. Nhng yu im khc bao gm thiu thng tin, mt s hot ng cho vay mua nh bn l
v mt cn i thanh khon. Vic nh gi ti sn th chp l bt ng sn gp kh khn do thiu
cc d liu giao dch c t chc tt cng nh khng c ch s gi chnh thc. S liu bo co khng
c s nht qun - tc ng thc s ca khng hong bt ng sn khng c phn nh vo trong
bo co tnh hnh hot ng ca h thng ngn hng v lnh vc ny c th gp phn ng k to
nn NPL. Tiu ch v kh nng chi tr cn kh lng lo v cng vi c tnh thay i cng nh lch s
bin ng ca li sut to ra ri ro tn dng v sau m c th tr nn nghim trng hn nu mc li
sut mi tng mnh. ng thi cn c s mt cn i v thi hn gia ti sn n v ti sn c - cc
t chc cho vay bt ng sn khng c ngun huy ng di hn ngoi cc khon cho vay do Chnh
ph hoc SBV cung cp.
31. Chnh ph v SBV cn xem xt mt s bc i bo m ti chnh nh pht trin vng
chc. C th ci thin tnh minh bch ca th trng bt ng sn bng cch xy dng cc ch s gi,
tng cng phn tch nhu cu nh , theo di ngun cung trn th trng, to lp cc ch s cn bng
th trng nh mua bn giao ngay hoc giao sau nh xy mi, t l tn ng v tc bn hng ca
cc d n mi. Cn c cc vn bn hng dn v cng tc thm nh ti sn c s cng nh tng
cng yu cu v chuyn mn i vi cc cn b lm cng tc thm nh. Vic xy dng c s d liu
v cho vay bt ng sn s gip cung cp cho cc c quan gim st nhng thng tin trng yu, cho
php theo di cc khon gii ngn mi, gim st t l cho vay theo gi tr (LTV), t l tr li trn thu
nhp v NPL theo nh k hng nm.
32. Cc bin php khc bao gm tng cng khun kh an ton, xy dng khun kh bo v
ngi tiu dng v ban hnh cc cng c huy ng vn di hn. Cn thit k cc quy tc bo
m an ton i vi hot ng ti tr bt ng sn thng mi v kinh doanh bt ng sn. c
bit, cho vay cc doanh nghip bt ng sn phi cn c theo khi lng hp ng bn trc, ch s
nh gi mc y v nhu cu thc s. Cc c quan qun l cn thit lp cc bin php an ton
nghch chu k bng cch iu chnh cc tham s nh gii hn cho vay theo gi tr LTV, t trng ri ro
ca cc khon cho vay khc nhau, hay cc yu cu v trch lp d phng. Yu cu cc ngn hng khi
khi to khon vay vi li sut th ni phi thc hin kim tra sc chu ng v thc hin nh k
c th nh gi mt cch lin tc tc ng ca cc c sc. Nghim cm vic nh gi kh nng tr n
theo li sut mi. Xy dng khun kh bo v ngi tiu dng s gip gim tnh trng cho bn sn
phm sai mc ch v cho php cc h gia nh a ra cc quyt nh chun xc hn. Cui cng, vic
a ra cc cng c huy ng vn di hn trn th trng vn s khng ch ci thin kh nng cn i
thanh khon ca h thng ngn hng m cn cho php c cc gii php vi li sut c nh hn, t
gim thiu ri ro tn dng bt ngun t ri ro li sut m ngi i vay phi gnh chu.

40

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

VI. C s h tng ti chnh


A.

K TON V KIM TON

33. Cng tc bo co ti chnh Vit Nam cn c mt s thay i quan trng nhm nng cao
tin cy v hu dng cho mc ch u t, qun l v kim sot. Khun kh k ton hin hnh
(Chun mc K ton Vit Nam hay VAS) c xy dng ch yu vo nm 2003 theo Lut K ton trn
c s tham chiu n khun kh ca Hi ng Chun mc K ton Quc t (IASB) vo thi gian
song vn tn ti nhng khc bit ln gia 2 khun kh ny. VAS c xu hng bo co phng i kh
nng sinh li, gi tr ti sn v kh nng tr n ca cc t chc bo co. Hin nay ch c mt s t t
chc nc ngoi gm c cc ngn hng c vn u t nc ngoi ang lp bo co ti chnh theo
IFRS (cng vi cc bo co ti chnh theo VAS).
34. Cc vn ca VAS tr nn trm trng hn do h thng k ton v kim ton mi giai
on pht trin ban u v thiu vng vn ha minh bch v trch nhim gii trnh. Hin ti
cha c s k ton vin c o to tt c th lp cc bo co ti chnh ng tin cy. Lut
Kim ton c lp mi c ban hnh nm 2011 quy nh c s php l xy dng cc nguyn tc
kim ton ng tin cy nhng vic thc hin trn thc t vn i hi cam kt chnh tr mnh m m
n nay cn cha r rng. VAS cn thiu cc quy nh bt buc thi hnh. Cc bin php k lut i vi
n v khng thc hin VAS hoc cc Chun mc kim ton Vit Nam theo qui nh cn hn ch.16
35. Nhn chung, cc bo co ti chnh l khng r rng, c bit i vi cc SOE, ng thi cht
lng ca thng tin ti chnh do cc t chc ti chnh cung cp l km. Trong trng hp ca cc
SOE, nhng yu im ca VAS tr nn trm trng hn do c cc nguyn tc k ton b sung ca B
Ti chnh i vi khon l vn nh nc. Cc nguyn tc ny nh hng ti vic ghi nhn cc khon
l v lm m kt qu kinh doanh yu km ca mt s SOE. Cht lng bo co ti chnh ca cc t
chc ti chnh khng ng u gia cc loi hnh t chc, nhng nhn chung l km, c bit i vi
cc SOCB. Hn na, chc nng gim st ti chnh vn cn yu (Phn VII) v khng gp phn mt cch
c hiu qu vo vic ci thin cht lng bo co ti chnh ca cc t chc chu gim st.
B.

BO CO TN DNG

36. Trung tm Thng tin tn dng (CIC) c vai tr ph hp trong vic cung cp thng tin tn
dng song vn ang tn ti nhng bt cp ng k trong khun kh hot ng v qun l ca
CIC. Tnh n nm 2011, CIC nm gi 23 triu h s khch hng c nhn (khong 30% dn s trng
thnh) v 500.000 h s cng ty. Theo qui nh, tt c cc t chc ti chnh chu s qun l phi bo
co cho CIC. Mt trung tm thng tin tn dng khc c 11 ngn hng thnh lp nm 2007 v mi
ch c cp php hot ng t thng 3/2013. Vn cn mt s bt cp cn tr tnh hiu qu ca hot
ng bo co tn dng. Th nht, cc t chc tn dng khi t chi cho vay cn c vo thng tin t CIC
khng c thng bo l do ny cho ngi xin vay. Th hai, khng c c ch hiu qu buc cc t
chc phi cp nht thng tin mt cch kp thi v cht lng cho CIC. Hin ti CIC khng cn cung

16

 khc phc nhng thiu st ny, thng 9/2013 Chnh ph ban hnh Ngh nh qui nh nhng hnh thc x pht
cc vi phm nguyn tc k ton v kim ton, tuy nhin Ngh nh v mc thc hin ca n cha c a vo
nh gi trong Chng trnh FSAP.

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

41

cp cc bo co nh k bng vn bn v ch tiu gim st cho BSA v mt thc t ng khen ngi l BSA


c quyn truy cp thng xuyn vo c s d liu ca CIC. Th t, t trc n nay ch c cc t chc ti
chnh mi c lm thnh vin trong h thng CIC. Vic cho php cc i tng khc c thng tin s
liu ph hp tham gia h thng c th gip ci thin c s d liu ca CIC v c chiu rng v chiu su,
t gip cc doanh nghip SME c th vay vn vi cc iu kin tt hn t cc ch n phi ti chnh.
Cui cng, cn bo m gim st y ton b h thng bo co tn dng (CRS). V th, Ngn hng
trung ng cn c vai tr l ch th gim st CRS nhm h tr vic pht trin cc trung tm tn dng
an ton, hiu qu v ng tin cy trong khi vn m bo tnh hiu qu ca CIC. ng thi, cc c quan
qun l nn khuyn khch s pht trin ca trung tm c cp php mi ny, coi l ngun thng tin
tn dng b sung quan trng.
C.

QUYN CH N V C CH PH SN

37. Vn cn bt cp ln gia lut php v thc thi khun kh cho vay c bo m. Khun kh
php l phn tn v khng nht qun. T chc nc ngoi khng th thc s nhn m bo bng
quyn s dng t (v lut php Vit Nam khng cho php ngi nc ngoi s hu t). Vic ng k
t ai gp phi cc vn : n da trn h thng giy t th cng v tin ch ca n b gim thiu bi
nhiu yu t, bao gm kh khn trong vic tm tn ca ch s hu ng k, cht lng thng tin
cng khai thp, cc th tc qun l giy chng nhn quyn s dng t cha hon thin, c bit l
khu vc thnh th 17 . Cc ng k Quc gia Giao dch Bo m, ni ng k cc quyn li bo m bng
ng sn nhn chung hot ng tt, mc d cc thnh vin th trng cn nghi ngi v mc tin cy
v an ton ca n.
38. Qui trnh thc thi cng ch hot ng sai lch v x l ti sn c vn mt nhiu thi
gian v kh khn. Vic tch bin v thanh l ti sn ca ngi mc n thc hin ngha v tr n
cn nhiu vn . i vi cc yu cu bi thng khng c bo m, ch n khng c quyn n
phng tch bin ti sn ca ngi mc n. V khng c nhng th tc ta n rt gn x l cc
trng hp thu n n gin, nhng ngi mc n tinh vi s dng nhng im yu ny tr hon
mt cch c ch cc trng hp ny. i vi cc trng hp c bo m, quyn hp php ca ch
n trong vic n phng tch bin ti sn bo m l khng r rng v trn thc t dng nh
khng th tin hnh tch bin quyn s dng t nu trn c ti sn lin quan. Do vy, trong c 2
trng hp ngi cho vay phi cu vin n h thng ta n m thng khng hiu qu. D ti sn
cm c c th c bn trc tip nhng thc hin m khng c s hp tc ca ngi mc n l v
cng kh khn. Ti sn bo m c th c bn thng qua u gi, nhng cch ny thng ko qu
di v do c th lm gim gi tr ti sn.
39. H thng ph sn doanh nghip hot ng sai lch v nhiu ta n thng mi khng to
c nim tin cho cng chng. Vit Nam c mt o lut ph sn hin i cho php thc hin c
hnh thc thanh l v c cu li tuy nhin vn cha hiu qu. Trong thc t, c rt t trng hp ph
sn theo lut do thiu nim tin vo cc ta n v quy trnh ph sn cn c vn . Nhng ngi c
lin quan thng tm c hi n trnh thc hin qui trnh ph sn theo lut v phn ln cc trng
hp c gii quyt theo cch phi chnh thc, m theo ti sn ca ngi mc n c chuyn i
nhiu ln, dn n kh theo di. ng thi cn c nhng lo ngi v nh hng chnh tr, trnh

17

Thng t 04/2013/TT-BTNMT ban hnh ngy 24/4/2013 a ra mt s ci thin trong lnh vc ny.

42

D.

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

CC H THNG THANH QUYT TON

40. Trong mi nm qua, Ngn hng Nh nc Vit Nam (SBV) v y ban Chng khon Nh
nc (SSC) thc hin ci cch quan trng i vi h thng thanh ton quc gia (NPS). Ci
cch bao gm vic bt u trin khai cc h thng ng dng mi, hin i h thng thanh ton
in t lin ngn hng (IBPS) vo nm 2002 sau nng cp nm 2008; cng nh nhng ci cch v
php l v quy nh. Vai tr ca SBV i vi cc h thng thanh quyt ton c nng cao, c
bit l thng qua vic ban hnh lut SBV nm 2010 v mt lot cc quyt nh v thng t. i vi
vic qun l v gim st th trng chng khon, vai tr ca SSC c nng cao thng qua vic ban
hnh Lut Chng khon nm 2006 (v Lut sa i, b sung nm 2010). C s h tng th trng ti
chnh c tm quan trng h thng (FMI) hin ang trin khai ti Vit Nam18 gm IPBS, h thng lu
k chng khon Vit Nam (VSD), h thng lu k chng khon ca SBV v h thng thanh ton ngoi
t ca Ngn hng Ngoi thng Vit Nam (Vietcombank). Vit Nam hin khng c quy trnh chnh
thc xc nh FMI no c tm nh hng quan trng n ton h thng. Trung tm Lu k Chng
khon Vit Nam vn hnh h thng thanh ton, quyt ton i ng cho cc chng khon c giao
dch trn hai sn. SSC v VSD ch nh BIDV l ngn hng thanh ton tin cho cc giao dch chng
khon. VSD cng thnh lp mt qu (Qu Bi thng) bo m cho vic thanh quyt ton v
mt s thnh vin b tr tha thun trc hn mc tn dng vi BIDV.
41. Trong khi nhng n lc ci cch l ng khen ngi th cu trc tng th ca IBPS cng nh
vai tr ca cc c quan qun l vn cn nhng vn cn c ci thin19 . Khun kh php l
cn c nhng l hng m theo vic quyt ton dt im v giao dch khng th hy ngang; bo
v quyn s hu i vi ti sn c th chp c h tr thanh khon v s tha nhn v m
bo cc th tc nh b tr, mi ch c gii quyt cp nguyn tc vn hnh ca h thng ch
cha c xem xt gii quyt tng xng cp php l. Mc d h thng IBPS c cc qui trnh
qun l ri ro tuy nhin vn thiu mt khun kh qun l ri ro ton din, dn ti cn c mt s quan
ngi v ri ro tn dng, ri ro thanh khon, ri ro hot ng v cc ri ro pht sinh t cu trc thnh
vin nhiu cp. Hin ti, thm quyn v trch nhim ca nhiu c quan trong qun l cc FMI thiu r
rng v cn phi c lm r v tng cng. Mc tiu qun l v gim st ca SBV v SSC i vi cc
FMI khng n khp vi nhau v quyn hn ca cc c quan ny khng c qui nh r rng trong
khun kh php l. Cc c quan qun l nn thc hin cc nguyn tc CPSS-IOSCO cho C s H tng
Th trng Ti chnh (PFMIs) v cn xem xt thc hin chnh thc nh gi v b tr cn b v trnh
nng lc ph hp vi hot ng gim st. Cui cng, SBV v MOF cn nng cp cc Bin bn ghi nh
xy dng c ch phi hp gim st. Ngoi ra, mt s khuyn ngh v tng th th trng cng c
a ra. H thng VSD v H thng thanh ton ngoi t Vietcombank cng c th c coi l cc FMI
c tnh quan trng h thng v nh vy cc nguyn tc FMIs nn c p dng i vi cc h thng
ny. SSC v SBV nn xem xt tin hnh phn tch chi tit v chi ph v li ch ca vic thnh lp mt
CCP, coi nh mt phn ca hot ng gim st. Vic thiu mt h thng ghi n trc tip l mt l
hng ng k trong c s h tng thanh ton bn l; SBV cng vi cc bn lin quan khc cn phi
gii quyt l hng ny trong trung hn.

18
19

Trong Chng trnh FSAP ny ch c IBPS c nghin cu chi tit v c nh gi da trn CPSS-IOSCO PFMI.
Trn c s nh gi mc tun th cc CPSS-IOSCO PFMIs.

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

43

VII. Khun kh thanh tra gim st v qun l


42. Khun kh thanh tra gim st cn c tng cng mt cch mnh m m bo a ra
l trnh ph hp cho s pht trin ti chnh trong thi gian cn li ca thp k ny. Mc d kh
y , khun kh gim st v qun l b phn chia cho nhiu c quan khc nhau. SBV thng qua BSA
thc hin gim st cc t chc tn dng trong khi MOF thc hin gim st lnh vc bo him v th
trng chng khon thng qua ISA v SSC. Tt c c quan gim st u c tnh c lp hn ch. Hn
na, mi c quan tp trung vo lnh vc chuyn mn ring v khng thc hin gim st i vi cc
tp on ti chnh. Ngoi ra, cc c quan gim st c rt t cng c xc nh ri ro an ton v m
theo thi gian v theo hng lin kt cho gia cc ngnh. Cu trc qu lin kt c th sp
ang ni ln nh l mt h qu ca cc bt cp trong khun kh php l, cng ch thc hin khng
y v cng tc qun l khng hong yu km. Khng c t chc no chu trch nhim nh gi
v qun tr ri ro tng th i vi h thng ti chnh v khng c khun kh php l cho chnh sch
an ton v m. Trong khi SBV c trch nhim gim st ri ro h thng th c quan ny li thiu nng
lc phn tch cc loi hnh ri ro h thng mi pht sinh.
A. QUN L V GIM ST HOT NG NGN HNG
43. Cng tc gim st v qun l hot ng ngn hng vn cha pht trin v phi i mt vi
nhiu thch thc ln. Mc tun th vi cc nguyn tc ct li Basel (BCP) l thp. Vic kt hp
chc nng gim st an ton (tp trung vo mc an ton v lnh mnh ca h thng ngn hng) v
chc nng thanh tra chung (tp trung vo x l cc vi phm v th tc hnh chnh) lm suy yu
chc nng gim st an ton c bn ca SBV mt vi nm SBV khng thanh tra ti ch i vi cc
SOCB, mt phn trnh trng lp vi cc on thanh tra ca Thanh tra Chnh ph v Kim ton Nh
nc. Cng tc gim st t xa mi giai on khi u. Quy nh v cng b thng tin v bo co
ti chnh i vi cc ngn hng cn rt hn ch, cht lng thng tin ngho nn, v vic cng b cc
thng tin phi ti chnh hu nh khng c trn thc t. SBV khng thc hin gim st hp nht cng
nh khng tin hnh theo di ton b tp on ngn hng mt cch hiu qu. Khun kh php l c
qui nh v gim st hot ng ngn hng xuyn bin gii nhng vn cn nhiu bt cp v gim st
i vi cc hot ng kinh doanh nc ngoi ca cc ngn hng trong nc.
44. C mt s yu t cn tr vic thc thi hiu qu cc quyn hn ca SBV. SBV c nhiu mc
tiu tuy nhin tnh c lp cn hn ch, nh hng n kh nng ca c quan gim st trong vic
thc hin cc quyn theo quy nh ca php lut. V mt tch cc, Vit Nam c mt khun kh hon
chnh v cp php, to c s cho vic thc thi y khun kh qun l gim st i vi cc t chc
nhn tin gi.
45. Hiu qu ca cng tc gim st cng b nh hng bi cc l hng nghim trng trong
khun kh php l. Th nht, nh ngha v cc bn lin quan qu hp nh hng n vic xc nh
v nh gi v ngi hng li cui cng v tc ng n nhiu mt ca cng tc gim st, bao gm
t vic cp php, chuyn giao quyn s hu, mua li, cho vay gi tr ln, cho vay cc bn lin quan,
v an ton vn. Th hai, khun kh cp php v giao quyn c quy nh qu cng nhc v khng
to iu kin cho cc thanh tra vin tin hnh vic r sot v nh gi mt cch ph hp. Th ba, quy
nh v cc yu cu v bo m an ton cn yu km. Cc yu cu v an ton vn vn thc hin theo
Basel I v cn thiu cc hng dn v ri ro th trng, ri ro hot ng, ri ro li sut. Th t, cc quy
nh v phn loi ti sn v trch lp d phng cha pht huy hiu qu.

44

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

46. Lut v cc quy nh trao cho thanh tra vin thm quyn rng trong vic khc phc v sa
cha cc sai phm nhng t khi thm quyn ny c s dng. Mc d khun kh php l quy
nh thm quyn rng tuy nhin vn cn thiu cc qui trnh v vn bn hng dn thc hin cng
nh tng cng cc quyn lc ny. Mc d c mt s t chc tn dng yu km nhng trong mi
nm qua SBV cha p dng kim sot c bit cho ngn hng no v lo ngi rng vic s dng bin
php ny c th dn n tnh trng rt tin hng lot. iu ny cho thy cn thiu mt khun kh
cc bin php iu chnh tc th buc c quan gim st phi hnh ng trong nhng tnh hung
nh vy. Cui cng, SBV khng thc hin gim st hp nht. Trong khi SBV c thm quyn gim st
ngn hng v cc cng ty con ca ngn hng, nhng SBV li khng c thm quyn php l gim
st hoc theo di cc cng ty m v cc cng ty ch em.
B. QUN TR NGN HNG
47. Nh nc c cc vai tr mu thun trong h thng ngn hng, lm gim ng lc ca cc
ngn hng trong vic chu trch nhim v trch nhim gii trnh ton b i vi hot ng kinh
doanh ca h. Nhim v chnh sch, cho vay theo ch nh cng vi khun kh qun l v gim st
yu km cng nh mc minh bch thp to ra mi trng kinh doanh trong hi ng qun
tr v ban iu hnh chu trch nhim rt t hoc thm ch khng c trch nhim gii trnh. Cc SOCB
cng phi chu thit hi t vic thiu cc cu trc qun tr c xc nh r, v mt s trch nhim
thng l ca hi ng qun tr li do SBV thc hin.
48. Cu trc s hu phc tp ca nhiu ngn hng t nhn gy quan ngi v xung t li ch,
c bit l v hot ng cp vn mt cch khng an ton cho cc bn c lin quan hoc cc hot
ng u c ngoi ngnh. H thng ti chnh thiu vn ha qun tr ri ro mnh v cng tc qun
l ri ro ca cc t chc ti chnh vn cha pht trin. Thm vo , lut v cc quy nh lin quan
hin hnh tp trung ch yu vo quy nh chi tit c ch ca tng b phn qun l hnh chnh hn l
gn trch nhim cho cc bn lin quan hot ng v li ch ca cng chng v cc bn tham gia trong
ngnh. Cc quy nh cn thiu mt s mng quan trng bao gm quy nh qun l ri ro v quy tc
qun tr ngn hng.
C. GIM ST V QUN L TH TRNG VN
49. SSC khng c quyn hn, ngun lc, v s c lp hot ng mt cch hon ton
hiu qu, v mt s vn v php l v hot ng lm nh hng n s pht trin lnh mnh
ca th trng. Vic thc hin cc ci cch th h u rt ng c khen ngi, nhng khng c
p dng nht qun, v cn phi ban hnh lut th h th hai. Khun kh php l v ch k ton
cn phi tun th cc chun mc quc t v hot ng gim st nghip v cn c tng cng. Vic
thi hnh lut mt cch nht qun v y l cn thit tng nim tin v thc y vic giao dch
theo quy nh. Vic hp tc gia gim st ngn hng v chng khon ang c tng cng l ng
tuyn dng gii quyt ri ro h thng tim nng; tuy nhin vic ny cn phi c kim chng
trong thc t. Hn na, khi mng li phn phi chng khon c m rng n ngn hng, c quan
gim st cn phi nhn thc rng nhng nguy c di chuyn t ngnh ny sang ngnh khc v vic
lm dng vn ca khch hng c th lm suy yu lng tin v s pht trin ca th trng.

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

45

D. GIM ST V QUN L BO HIM


50. ISA gp phi cc thch thc ng k lin quan n cng tc gim st v c quan ny ang
thiu ngun lc cng nh c lp trong hot ng. H thng gim st khng da trn ri ro v cc
tiu chun nh bo m an ton, nh gi, ti bo him, iu tit th trng v gim st nhm cn phi
c ci thin m bo tun th cc tiu chun quc t. Ngun lc cho cng tc gim st thp hn
so vi cc th trng tng ng. ISA s cn tng cng cc ngun lc ti chnh, xy dng nng lc k
thut, v tng cng h thng thng tin ca mnh. ISA c khuyn ngh thc hin k hoch pht trin
gim st xunh quanh ba tr ct: (i) hin i, c lp, v m hnh t ch ti chnh, (ii) a ra c cu qun
tr v kim sot ni b chc chn hn, (iii) s dng phng thc gim st da trn c s ri ro cng vi
tiu chun m bo an ton, nh gi, ti bo him, iu tit th trng, v gim st nhm.
E. MNG LI AN TON TI CHNH V X L NPL
51. DIV chu trch nhim lm ni chi tr chun mc tuy nhin theo lut mi s c vai tr rng
hn. H thng bo him tin gi p dng mc bo him tin gi bng ng Vit Nam ti a l 50
triu ng (di 2.500 USD) mc d hin nay c th ang xem xt p dng mc cao hn. Cc t chc
nhn tin gi hin nay phi np ph bo him tin gi theo mc 0,15% trung bnh s d tin gi c
bo him. S lng cn b ca c quan ny rt ln nhng khng c s dng hiu qu v c quan
ny s dng hu ht cc ngun lc ca mnh thc hin vic gim st s tun th theo quy nh ca
php lut.
52. DIV cha bao gi c s dng x l NPL hoc cc ngn hng gp kh khn, v c tnh
hnh ti chnh yu km. Vic ng ca v thanh l cc ngn hng mt kh nng thanh ton vp phi
s phn i c cho l nhm trnh tnh trng rt tin hng lot. Mc d cn thit phi lm nh vy
nhng tnh hnh ti chnh ca DIV khng h tr thanh l hai t chc tn dng c quy m trung
bnh. Hin nay, s d qu ca DIV ch chim khong 0,8% tng s d tin gi ca ton h thng. ng
thi, c nhng ri ro nghim trng trong cch thc u t vn ca DIV. C quan ny hin ang u t
nhiu ti cc t chc tn dng thnh vin. Trng hp bt k mt trong s cc t chc ny gp vn
v thanh khon hay khng hong kh nng thanh ton th s gy ri ro cho cc khon u t ca DIV.20
53. Phng php x l c cc c quan hu quan u tin l sp nhp cc t chc ti chnh
x l t chc c vn v thanh khon. L do chnh ca vic la chn gii php sp nhp hp nht
l do ngn sch eo hp v mong mun trnh tnh trng rt tin hng lot. Mc d vic sp nhp hp
nht gii quyt nhng kh khn v thanh khon trong ngn hn nhng c v n cha gii quyt
c nhng kh khn c bn v ti sn, thanh khon, vn v qun tr iu hnh. Thm vo , kh
nng thc hin giao dch mua li v tip nhn n (P&A) khng c quy nh r rng trong Lut cc
t chc tn dng. Cn c mt c ch x l ngn hng hiu qu hn p dng th nghim vi cc t
chc c quy m nh.

20

Lut Bo him Tin gi ban hnh nm 2012 cho php DIV u t vo tri phiu chnh ph, tn phiu SBV v gi tin ti
SBV nhng Chng trnh FSAP khng nh gi mc chnh sch u t ca DIV thay i.

46

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

54. T nm 2003, mt cng ty qun l ti sn tp trung (DATC) c thnh lp gim t l NPL


trong h thng nhng hiu qu cn thp. Ti thi im hin nay, c quan ny rt t hot ng v cc ti
sn cn li ch yu di dng hng tn kho, cc khon phi thu v cc khon u t rt km thanh khon
ti cc cng ty con v cng ty lin doanh. DATC mua ti sn (tnh n nay l xp x 10.000 t VND) ch yu
t cc SOE. Cc ngn hng khng mun s dng DATC do t l thu n theo bo co l thp (khong 28%
gi tr ghi s sau khi cn tr chi ph). AMC ca cc ngn hng thng mi hin cng cha thc s hot
ng c hiu qu.
55. Vic thnh lp Cng ty TNHH MTV qun l ti sn ca cc TCTD Vit Nam (VAMC) n nay l
mt bc tin ng k gii quyt vn NPL. Thng 5/2013, Chnh ph ban hnh Ngh nh 53 cho
php SBV thnh lp VAMC vi vn iu l 500 t VND (tng ng 24 triu USD).21 D kin VAMC s mua
n xu t cc ngn hng theo gi tr ghi s (sau khi cn tr cc khon d phng) hoc theo gi th trng.
Vic mua n xu c thc hin thng qua phng thc pht hnh tri phiu c bit c li sut bng
khng ca VAMC. Cc ngn hng c th s dng tri phiu ca VAMC vay ti cp vn t SBV v c ngha
v trch d phng hng nm vi t l khng thp hn 20% gi tr tri phiu. Ti thi im mua li tri phiu
c bit ni trn, nu khon n gc cha c x l, cc ngn hng s mua li cc khon n t VAMC
vi gi tr ghi s v hon tr tri phiu c bit cho VAMC. Nu t chc tn dng c t l NPL trn 3% t chi
bn n xu cho VAMC, SBV c th tin hnh thanh tra hoc thu kim ton c lp nh gi cht lng
v gi tr ti sn ca cc ngn hng ny.
56. Hiu qu ca chin lc x l NPL ny cn cha r rng v c th cn phi c cch tip cn a
chiu ch ng. Vic x l NPL qua VAMC s ph thuc vo sc hp dn ca VAMC i vi cc ngn hng
v tnh ch ng ca VAMC trong vic x l NPL. Thit k ca VAMC i hi cc ngn hng phi trch d
phng 20%/nm cho cc tri phiu ca VAMC m khng c tnh vo ti sn sinh li (tri phiu VMAC
dng mua NPL c li sut cung phiu bng 0%). Vic s dng tri phiu VAMC tip cn thanh
khon c th ch c mt s t ngn hng ang gp kh khn nghim trng hn v thanh khon quan
tm. Thm vo , nu cc ti sn ny c chuyn nhng v lu kho m khng c s qun l hoc gii
quyt mt cch ch ng, th chng s thc s mt gi tr theo thi gian. Trong bt k trng hp no,
VAMC s ch gii quyt c mt phn NPL.
57. Cc c quan chc nng c th cn phi xem xt thng qua p dng phng php ti c cu a
chiu vi 4 cu phn chnh c lin kt mt thit nh sau:
(i) Ta n gim st trnh t tin ph sn, gii quyt n xu ca cc tp on ln v a nng. Tuy
nhin, nhm m bo cu phn ny c thc hin hiu qu, cn phi xem xt li c ch ph sn
doanh nghip h tr qu trnh ti thit v thanh l chnh thc;
(ii) Ti c cu vi h thng ngn hng l nng ct, cn i cng vi c s php l cho php cc ch
n c trin khai c ch t dn xp v ph duyt rt gn. C s php l ch cn quy nh v mt
nguyn tc i vi ni dung lin quan n th tc t tha thun c p dng v ni dung m
phn, trong khi giao quyn t quyt ti a cho cc bn tham gia tha thun t dn xp;
(iii) Cu phn Cng ty Qun l Ti sn (VAMC): Cng ty VAMC l n v chnh trong vic gii quyt n/
ti sn xu, c bit trong lnh vc xy dng/bt ng sn;

21

VAMC c thnh lp sau khi cc bo co FSAP c chuyn cho cc c quan chc nng vo ngy 30/1/2013.

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

47

(iv) 
C ch ti c cu hnh chnh c bit, c s dng mt cch hn ch trong cc trng hp ton
b hoc hu ht s n ca mt SOE u tp trung cc SOCB. Chnh ph c th p dng bin php
hnh chnh gii quyt khi lng NPL ny cng vi k hoch ti c cu c th i vi cc SOE.
58. Cn thc hin ci cch php l h tr thc hin phng n a chiu ny. loi b nhng tr
ngi khc trong vic x l t nguyn v thc thi cc quyt nh, cn phi sa i cc vn bn php l nh
B lut Dn s, B Lut t tng Dn s, Lut Doanh nghip, Lut t ai, Lut Thi hnh n dn s, Ngh
nh v Bn u gi Ti sn v Ngh nh v cc giao dch bo m, Quyt nh s 90/2011 ca Chnh ph,
Lut thu, v cc quyt nh ca SBV.

VIII. Tng cng chng trnh ci cch ca Chnh ph


59. Chng trnh ci cch c xut nhm gii quyt nhng thch thc c bn trong lnh vc
ti chnh chia thnh ba giai on. Hai thch thc c bn bao gm x l mt cch hiu qu khi lng ln
NPL v m bo hiu qu ca dng ti chnh mi. Hn na, trong giai on thit k v thc hin ci cch
vn then cht l phi gi n nh ca h thng ti chnh m bo s thnh cng ca chng trnh.
Chng trnh ci cch ti chnh d kin s c thc hin trong ba giai on chnh. Giai on 1 l trin khai
cc cng vic chun on cn thit (chng hn nh thc hin kim ton ti chnh c bit) chun b nn
tng cho mt cuc ci cch ti chnh thnh cng. Trong giai on 2 Chnh ph s khi ng cc cu phn
u tin ca chng trnh (bao gm c cp vn b sung cho ngn hng) v hon thin thit k ca cc cu
phn khc. Trong giai on 3, Chnh ph s tng cng v cng c vic thc hin chng trnh ci cch.
Bng 3 trnh by tm tt biu ca ba giai on.
A. GIAI ON 1: P NG CC IU KIN TIN QUYT CI CCH THNH CNG
60. Bin php ci cch cp bch nht i hi phi tin hnh kim ton ti chnh c bit o
lng chnh xc t l NPL v kim ton hot ng cc SOCB. Nhiu chng trnh ci cch ti chnh
thnh cng c xy dng trn nhng chn on hot ng v ti chnh chi tit. Cc t kim ton
nh vy s nh gi cht lng danh mc cho vay, h s ca cc khch hng vay, cc loi ti sn th chp
v gi tr c tnh ca chng cng nh cc hnh thc lin kt gia cc ngn hng v khch hng vay. Kt
qu kim ton s cho php Chnh ph v SBV xc nh c nhu cu cp vn b sung v cc ngun cp
vn khc nhau, v d nh i vi trng hp ca cc SOCB l kh nng h tr t ngn sch v/hoc cho
php cc nh u t t nhn chin lc tham gia nhiu hn. Cc ngn hng thng mi nh nc cng
s phi c kim ton hot ng c bit, bao gm nh gi v c cu qun tr, cc chc nng qun l
ri ro, kim sot ni b, h thng IT v cc chnh sch v qui trnh nhn s. Kim ton hot ng cng s
nh gi cc ngn hng v kh nng i u trong vic x l n v ti c cu doanh nghip. i vi cc
ngn hng c phn t nhn, cn phi nh gi kh nng i u trong vic x l n.
61. Giai on u ny s bao gm c cc bin php tm thi bo v s n nh ca h thng ti
chnh trong thi k ci cch. Cc bin php ny bao gm tng mc bo him tin gi v thnh lp qu
h tr thanh khon c mc tiu c th.
B. GIAI ON 2: TRIN KHAI CC CU PHN U TIN CA CHNG TRNH CI CCH
62. Bin php chnh sch quan trng nht trong giai on ny l cp vn b sung cho cc ngn
hng cn kh nng hot ng (xc nh da trn cc kt qu kim ton c bit) p ng qui
nh v an ton vn ti thiu, v loi b mt cch trt t cc ngn hng yu km. Vic cp vn b

48

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

sung cho cc SOCB v cc ngn hng c phn t nhn s c thc hin cng mt s bin php b
sung. Cc bin php bao gm thoi vn ti cc ngn hng khc, hoc chuyn cho VAMC hoc SCIC
sau ny thoi vn, ty vo cc iu kin th trng. i vi cc SOCB, cn cn nhc thay i ban iu
hnh v la chn mt cng ty t vn quc t thc hin k hoch ti c cu. i vi cc ngn hng c
phn t nhn, y s l mt c hi thoi vn ca cc SOE v lm sch s hu cho gia cc ngn hng
vi nhau v gia ngn hng vi cc tp on kinh t t nhn ln. Cc ngn hng nh hn v khng cn
kh nng hot ng c th c a vo chng trnh x l ngn hng theo trt t.
63. Trong giai on ny cn ci thin ng k c s h tng v quy nh ti chnh cng nh
chun b cho cc ci cch v qun l v gim st ton din hn ca giai on sau. Chng trnh
FSAP v cc bo co nh gi chi tit tun th cc nguyn tc v tiu chun quc t a ra cc khuyn
ngh c th lm c s ci cch ton din khun kh qun l v gim st. Cc c quan chc nng cng
nn cn nhc trin khai cc chng trnh xy dng nng lc gim st v c s h tng IT cho c ba c
quan gim st, vi s h tr k thut t bn ngoi. Vic ci cch ch thu i vi cc khon d phng
ri ro v xa n, cng nh cc bin php cho php x l ti sn th chp ngoi ta, s l c s thc
hin x l n mt cch hiu qu hn. Chnh ph v SBV cng c th cn nhc sa i chin lc x l n
v trong bi cnh ny l sa i cu trc php l v tn ch hot ng ca VAMC mi.
64. Cui cng, c th khi xng chng trnh pht trin th trng vn v cc T chc ti chnh
phi ngn hng (NBFI) vi vic trin khai y L trnh Pht trin th trng Tri phiu Chnh ph.
Chng trnh pht trin th trng vn l rt quan trng i vi Vit Nam, v n c th gp phn thc
hin c mc tiu tip cn v n nh. Trong giai on ny, Chnh ph v SBV cng c th bt u chun
b hnh lang php l quan trng cho s ra i ca cc cng c th trng tri phiu nh tri phiu c s
h tng v tri phiu c bo m.

C. GIAI ON 3: CNG C CHNG TRNH CI CCH


65. Chng trnh x l n s c trin khai y trong giai on ny. Cc cu phn ngn hng
v VAMC s c tng cng bng vic ban hnh cc quy nh. VAMC s c b tr cn b ph hp
thc hin cc chc nng ca mnh. n thi im ny, Chnh ph cng s c iu kin tng cng
thc hin cc chng trnh ti cu trc c bit cho cc tp on kinh t ln.
66. Trong giai on ny, Chnh ph v SBV cn thc hin cc bin php gii phng ngha v
chnh sch cho cc SOCB v m bo hot ng qun tr lnh mnh cho c SOCB v ngn hng
t nhn. Chc nng s hu v gim st nn c sp xp thc hin bi cc n v khc nhau ng
thi m bo thc hin mt cch c hiu qu quyn s hu v tnh c lp ca cng tc gim st. Cc
SOCB cn hot ng vi ngha v, mc tiu hot ng v cu trc qun tr r rng. L tng l hu ht
cc ngha v v chc nng chnh sch s c chuyn giao cho cc ngn hng chnh sch v cc ngn
hng ny cng s c ti c cu v ti chnh v hot ng thc hin vai tr ny mt cch hiu qu.
S pht trin ca tri phiu doanh nghip v tri phiu c s h tng cng s gp phn gii phng cc
SOCB khi ngha v thc hin chc nng chnh sch v cho vay theo ch nh, v nh vy s nng cao
tnh minh bch. Vic sa i Lut Cc t chc tn dng v cc quy nh h tr khc cng s gip tng
cng cc chc nng qun tr ch cht, v SBV s thc hin yu cu bo m phn nh r rng v
vai tr quyn s hu, cng tc gim st ca hi ng qun tr, ban iu hnh; cc hi ng c lp v
chuyn nghip; v chc nng qun l ri ro mnh m hn.
67. Giai on ny cng s bao gm c vic tng cng thc hin chng trnh pht trin th
trng vn v thc hin ton din ci cch c s h tng ti chnh v php l. iu ny bao gm
t c tin ng k trong vic trin khai l trnh pht trin th trng tri phiu chnh ph v c
th a ra cc cng c tri phiu mi, chng hn nh tri phiu c s h tng v tri phiu bo m. Ci
cch quy nh ti chnh cn c i km vi tin ng k trong vic trin khai cc chng trnh pht
trin hot ng gim st.

CC BIN PHP
TRUNG HN

CC BIN PHP
NGN HN

IU KIN TIN
QUYT

T hay th bng mng li an


ton c iu chnh.

T m thi tng mc bo him


tin gi

nh gi mc
cc bin php bo v cn thit
trong sut Chng trnh

CC BIN PHP BO V TI
CHNH TM THI

Xut Chng trnh Ci cch Ti chnh

VN TRONG TNG LAI

T rin khai ton din n x l n vi cc qui nh


php l c hiu lc


 a ra gi gii php gim bt gnh nng chnh sch
cho cc SOCB
o Vai tr mi, tp trung vo nh hng thng mi
o C cu qun tr, qun l ri ro mnh hn
o C
 huyn hot ng chnh sch sang cc ngn hng
chnh sch
o Tng cng s tham gia ca c ng thiu s nc ngoi
o Pht trin c s h tng v tri phiu doanh nghip
X
 y dng khun kh qun l thanh khon vn hnh
hiu qu.
Tng cng ci cch th trng vn
Thc hin ci cch c s h tng ti chnh ton din
v ci cch v php l.

C
 h o cc ngn hng thng qua p dng quy nh
bo m an ton nghim ngt i vi tt c khon
C
 p vn b sung cho cc ngn hng cn kh
vay mi;
nng hot ng p ng quy nh ti thiu;
K
 hi ng vic c cu li hot ng ca cc ngn
Cn nhc tng mc tham gia ca cc nh u t
hng nh nc;
chin lc nc ngoi trong vic cp vn b sung;
Tng cng thc hin chng trnh pht trin hot

 ng ca mt cch c trt t cc ngn hng nh


ng thanh tra gim st i vi c ba c quan thanh
yu km;
tra gim st;
Xa b tnh trng s hu cho;
Thc hin cc ci tin thit yu v c s h tng ti
Hon thin thit k n x l n;
chnh v quy nh ti chnh trong ngn hn;
H
 on thin th ch php l, tn ch hot ng ca
Thit k c s h tng ti chnh ton din v cc ci
VAMC v b tr cn b.
cch v mt php l cho giai on tip theo;
H
 on thin d tho cc n ci cch php l
X
 y dng l trnh pht trin th trng tri phiu
h tr thc hin n x l n
chnh ph.

K
 im ton ti chnh c bit i vi tt c cc ngn hng ln c tnh s NPL v nhu cu cp vn b sung,
v lm u vo cho vic xy dng n x l n;
K
 im ton hot ng c bit ca cc ngn hng thng mi nh nc v chnh sch nh hng
chng trnh ti cu trc;
Xc nh cc t chc ti chnh c tm quan trng i vi h thng (SIFI).
X
 c nh cc mi lin kt cho gia cc t chc ti chnh v xy dng cc k hoch d phng gii quyt
kh nng tn thng chung;
Lp s ca vn NPL thit k cc n x l n xu hiu qu.

VN HIN TI

CI CCH KHU VC TI CHNH

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

49

50

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Cc Khuyn ngh K thut Chnh

Khuyn ngh

C quan

Khung thi
gian

Tng cng th ch gim st hot ng ngn hng bng cch tch v


tng cng chc nng gim st an ton tp trung vo mc an ton v
lnh mnh ca SBV ra khi chc nng thanh tra tp trung vo cc vi phm
th tc hnh chnh ca Thanh tra Chnh ph v Kim ton Nh nc.

BSA, SBV

Trung hn

Tng cng cng tc thu thp, phn tch, cng b v lu tr d liu ca BSA.

BSA, SBV

Ngn hn

Xy dng c ch gim st thch hp i vi quyn s hu/th hng


thc s, cng nh cc tp on kinh t v ngn hng bng cch m
rng nh ngha v cc bn c lin quan v lin kt.

SBV khi xng

Trung hn

Ban hnh ch th mi v qun tr ngn hng, bao gm c cc yu cu


cht ch hn v qun l ri ro ca cc ngn hng cng nh tng cng
nng lc nh gi, gim st bng cch xy dng vn bn hng dn
hot ng qun tr ri ro tng th v c th, cng nh cc vn bn
hng dn ni b.

SBV

Ngn hn

Tng cng nh gi v gim st cc nguyn tc phn loi ti sn v


trch lp d phng ca cc ngn hng (bao gm c xc nh gi tr ti
sn th chp) bng cch xy dng hng dn ni b v nng cao nng
lc ca cn b lm cng tc gim st.

SBV

Ngn hn

Sa i nh ngha v ti sn c thanh khon nhanh v ti sn n ngn


hn loi ra nhng ti sn khng c kh nng bn ngay.

BSA

Trung hn

R sot cc t l an ton bt buc v cc t l quay vng trong tnh ton


ti sn c thanh khon nhanh v ti sn n ngn hn.

BSA, SBV

Trung hn

Xy dng k hoch pht trin gim st/iu tit xc nh mc u


tin v thc hin cc thch thc trong hot ng.

MOF/ISA

Ngn hn

Chuyn sang cc m hnh gim st hin i cng vi vic nng cao cc


ngun nhn lc v tng cng c s h tng.

MOF/ISA

Trung hn

Xy dng v thnh lp cc chun mc v qun tr v kim sot ni b


doanh nghip bo him.

MOF/ISA

Trung hn

Ti c cu bo him MTPL v chuyn sang tnh ph trn c s ri ro.

MOF/ISA

Trung hn

Tng cng gim st th trng, trung gian mi gii v khch hng, ti


sn v y nhanh quy trnh x l nghip v hin ang thc hin ca cc
cng ty chng khon.

SSC

Ngn hn

Thc hin cc k hoch v qu bo v/ bi thng khch hng.

SSC

Trung hn

Tng cng gim st th trng chng khon v cc c ch bo co gi


lin quan.

SSC

Trung hn

Tng cng c s h tng thanh quyt ton v lut php lin quan.

SSC

Di hn

SBV/MOF

Trung hn

Gim st v qun l hot ng ngn hng

Kim nh sc chu ng

Bo him

Chng khon

Cc vn an ton v m
Xc nh khun kh php l cho n nh ti chnh v cc c quan chu
trch nhim v n nh ti chnh.

51

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Cc Khuyn ngh K thut Chnh

Khuyn ngh

C quan

Khung thi
gian

Xc nh khun kh php l cho n nh ti chnh v cc c quan chu


trch nhim v n nh ti chnh.

SBV/MOF

Trung hn

Xy dng khun kh gim st hp nht v tng cng s phi hp gia


cc c quan.

SBV, BSA, MOF,


ISA, SSC, DIV

Trung hn

Gim bt s ph thuc vo cc bin php hnh chnh iu tit HT ti


chnh.

SBV, MOF

Trung hn

SBV/MOF

Ngn hn

Khun kh Qun l khng hong v x l ngn hng


Cc ngn hng, ta n, VAMC v cc c quan qun l cp cao thc hin
phng php ti c cu a mc tiu vi cc cu phn ch o.

Thng qua p dng v trin khai vic ci cch php l i vi cc b lut Ta n NDTC,
v ph sn, cng ch thi hnh, doanh nghip, t ai v thu.
MOJ, SBV, MOL,
MOF

Ngn hn

p dng cc cng c qun l khng hong hin ti mt cch trit


hn.

SBV, BSA

Ngn hn

Xy dng phng n theo lut thc hin cc giao dch mua ti sn v


tip nhn n (P&A).

SBV, BSA

Ngn hn

Xy dng mt lut mi x l tng th tt c cc kha cnh lin quan


n cc h thng thanh ton v quyt ton.

SBV

Ngn hn

Xy dng khun kh qun tr ri ro tng th cho IBPS, SBV, CSD cng


nh mi lin kt gia cc FMI ny vi cc FMI khc ti Vit Nam (cc ri
ro tn dng, thanh khon, lu l v u t, v hot ng).

SBV

Ngn hn

C s h tng th trng ti chnh

ra cc mc tiu ca chnh sch gim st v cng c nng lc gim st SBV, SSC


thc thi hiu qu PFMI.

Ngn hn

52

IM LI CP NHT TNH HNH PHT TRIN KINH T VIT NAM

Ti liu Tham Kho


European Chamber of Commerce in Vietnam, BCI Quarter 3/2014 surpasses the previous quarter,
Hanoi, October 2014
Government of Vietnam, Report of Socio-Economic Development to the National Assembly. Hanoi
October 2014
GSO, Statistical Yearbooks, Hanoi 2014
HSBC, Markit Economics, Financial Information Services, Vietnam Manufacturing PMI October 2014
IMF, Staff Report for the 2014 Article IV Consultation for Vietnam, Washington DC 2014
KPMG Vietnam, Tax Alert. Hanoi, June 2014
Stockplus, Vietnam M&A Research report 2014, Issue 4, August 2014
United Nations, United Nations Commodity Trade Statistics Database (COMTRADE)
World Bank, Global Economic Prospects. Washington DC. June 2014
World Bank, World Integrated Trade Solutions (WITS),Online Trade Outcomes Indicators. Washington
DC. September 2014
World Bank, East Asia Pacific Economic Update: Enhancing Competitiveness in an Uncertain World.
Washington DC. October 2014
World Bank, Doing Business 2015 - Going Beyond Efficiency. Washington DC. October 2014

Ngn Hng Th gii ti Vit Nam


63 L Thi T, H Ni
Tel: (84-4) 3934 6600
Fax: (84-4) 3935 0752
Website: www.worldbank.org.vn

Das könnte Ihnen auch gefallen