Kubaskie ocieplenie

Nowoczesny renesans

Na portalach spoecznociowych krloway ju rnego rodzaju

profile. Teraz przysza pora na sztuk, ktr poznawa chce
coraz wicej osb.

90minut.pl

Podpisanie porozumienia pomidzy Kub a Stanami

Zjednoczonymi to pocztek nowej ery w stosunkach midzy tymi
pastwami czy chwilowezawieszenie broni?

Bezpatny miesicznik
Nr 34 z styczE 2015

elazna dziewczynka
Merkel jest dla swych rodakw
przede wszystkim gwarantk politycznej i gospodarczej stabilnoci.
Niemcy dobrze przeszy przez kryzys, a ona potrafia ratowa Europ i
jednoczenie pocign za sob
obywateli, nie zniechcajc ich do
wsplnej waluty i samej Europy. Co
istotne, skutecznie pielgnuje wizerunek wywaonego menadera. Nigdy nie staa si bohaterk adnego
finansowego ani obyczajowego
skandalu. Pewniej ni przypuszczano Merkel porusza si te na scenie
midzynarodowej, co pozwolio jej
znale si w czowce najbardziej
wpywowych osobistoci caego
wiata. Udao si jej przede wszystkim zbudowa bardzo mocn pozycj wewntrz Unii Europejskiej,
ktrej to nadaje ton, i to z jej zdaniem licz si przywdcy wszystkich pastw czonkowskich.

Nie ulega wtpliwoci, i Niemcy s czoow potg gospodarcz Europy i jedn z najwikszych na
wiecie. Pozycja tego pastwa jest ogromna nie tylko w aspekcie gospodarczym. Bardzo istotna jest
jego rosnca rola w polityce midzynarodowej.
Due zasugi dla wzrostu znaczenia RFN ma jedna z
najbardziej wpywowych kobiet wiata. Angela
Merkel to osoba, ktra zdobya szacunek wielu
Niemcw, jak rwnie europejskich politykw.

Co si koczy, co si zaczyna...

Kiedy Helmut Kohl przegra wybory w 1998, Merkel zajmowaa stanowisko sekretarza generalnego
CDU. W wyniku skandalu finansowego, ktry wybuch wewntrz partii, wielu jej politykw zostao
skompromitowanych. W tych trudnych dla niej czasach Merkel zostaa
liderem, zostajc jednoczenie w
2000 pierwsz kobiet na tym stanowisku. Rzdy Angeli byy w wielu
dziedzinach zaskakujce. Dziki
niej partia nabraa brzmienia konserwatywnego, a kobiety w partii zaczy wysuwa si do przodu. 30
maja 2005 zostaa kandydatk CDU
i CSU na stanowisko kanclerza Niemiec. We wrzeniu 2005 ugrupowania pod jej przewodnictwem wygray wybory parlamentarne w Niemczech. Po dugich negocjacjach z
socjaldemokratyczn SPD 9 padziernika 2005 uzgodniono utworzenie Wielkiej Koalicji. Stanowisko
kanclerza Niemiec przypado Angeli
Merkel, ktra zostaa pierwsz w
Niemczech kobiet na tym stanowisku. 22 listopada 2005 roku Bundestag zatwierdzi jej kandydatur
na stanowisku kanclerza Niemiec.

Osobisto roku

turborotfl.com

ngela Merkel pochodzi z

rodziny o czciowo polskich korzeniach. Dziadek
Merkel ze strony ojca, Ludwig Kamierczak, pochodzi z Poznania i by
nielubnym dzieckiem Anny Kamierczak i Ludwiga Wojciechowskiego. Ojciec Angeli Merkel, Horst
Kasner, by pastorem kocioa luteraskiego, a matka, Herlind
Jentzsch, nauczycielk aciny i angielskiego. Angela Merkel dorastaa
w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Mieszkaa w Templinie,
dokd rodzina sprowadzia si z zachodnioniemieckiego Hamburga w
kilka miesicy po jej urodzeniu. Po
ukoczeniu szkoy redniej w Templinie udaa si do Lipska, gdzie studiowaa fizyk. Nastpnie pracowaa
w Centralnym Instytucie Chemii Fizycznej Akademii Nauk NRD. W
1986 r. uzyskaa doktorat z chemii fizycznej.
W 1989 po upadku Muru Berliskiego zaangaowaa si w powstajcy ruch demokratyczny. W
tym samym roku doczya si do
nowej partii Demokratischer Aufbruch. Po pierwszych demokratycznych wyborach w NRD uzyskaa
prac jako zastpca rzecznika rzdu
Lothara de Maizirea. Po zjednoczeniu Niemiec w padzierniku 1990
i wyborach oglnoniemieckich zostaa deputowan do Bundestagu oraz

ministrem do spraw kobiet i modziey w rzdzie Helmuta Kohla. Nastpnie, w 1994 r., zostaa ministrem
rodowiska, ochrony zasobw naturalnych i bezpieczestwa jdrowego.

Kanclerz Merkel nastpczyni Margaret Thatcher?

W 2009 roku ponownie wygraa
wybory parlamentarne. Tym razem
lepszy wynik wyborczy pozwoli jej
zastpi Wielk Koalicj koalicj z
FDP. W 2013 po raz trzeci wygraa
wybory parlamentarne, co podkrelio i tak ju siln pozycj Merkel
zarwno na niemieckiej, jak i europejskiej scenie politycznej.

Polityczna siostra Thatcher

Kanclerz Angela Merkel naley

wspczenie do najbardziej
wpywowych i znanych na wiecie
Niemcw. Funkcj kanclerza RFN
sprawuje od 2005 roku, funkcjonujc na arenie politycznej od 2000

roku. Jest wspdecydujc o losach

Unii Europejskiej i wsptworzc
histori Europy poprzez udzia w
wiatowej polityce. Jest te jedn z
nielicznych kobiet znanych i cenionych w Niemczech. Merkel ma siln
osobowo i jest czsto porwnywana do byej premier Wielkiej Brytanii, Margaret Thatcher, zwanej
elazn Dam, i z tego powodu
nazywana jest elazn Dziewczynk. Obie s uznawane za
przykad wyrazistych kobiet w polityce. Poza tym byy Kanclerz RFN,
H. Kohl, zwyk mawia o Merkel w
formie das Mdchen dziewczynka
lub po prostu Angie. Przydomek
ten nadaa jej niemiecka prasa.

Bez cienia wtpliwoci dla wiatowej polityki rok 2014 by

wyjtkowo trudny ze wzgldu na
trudn sytuacj midzynarodow,
zwizan m.in. z kryzysem ukraiskim i terrorem dihadystw. Zdaniem konserwatywnego dziennika
The Times tylko jedna osoba wybitnie dziaaa na rzecz zaagodzenia
kryzysw. Bya ni wanie kanclerz
Angela Merkel, ktra zostaa osobistoci roku 2014. Jej wybr wydaje si oczywisty. Wykazywaa
du aktywno na arenie midzynarodowej, starajc si przeciwdziaa kryzysom midzynarodowym. Angela Merkel jest poredniczk midzy Wschodem i Zachodem. Mottem Angeli Merkel jest:
w spokoju sia i wydaje si, e nie
s to czcze sowa, tylko realne
dziaanie. Na autorytet wrd przywdcw zasuya sobie tym, e
wszystko kalkuluje i jest bardzo
pragmatyczna.

Mariusz NAWROT

www.facebook.com/gazeta.fenestra

Sowo od redakcji Pnocnokoreaski offline

dy pisz te sowa, wielu lekarzy rodzinnych wci nie przyjmuje

pacjentw, a minister Bartosz Arukowicz organizuje kolejn konferencj. Nie chc pisa, ktra ze stron ma racj, ani opowiada
si po jednej z nich. Nie podziel si te gotowym rozwizaniem problemu,
bo go nie znam. Polska suba zdrowia choruje od dawna, a w obecnej
sytuacji chciabym tylko zwrci uwag na istnienie dwch zupenie
rnych wiatw.
Minister zdrowia nie czuj si odpowiedzialny za to, e pacjenci nie
mog skorzysta z usug swojego lekarza rodzinnego. Nie widzi problemu,
bo przecie mona przepisa si do innego. A co, jeli nie ma go w miecie
(Zbkowice lskie, ponad 16 tysicy mieszkacw)? Co, jeli kolejna placwka oddalona jest kilkadziesit kilometrw, a kolejka jeszcze dusza ni
zwykle? No i wreszcie, co z np. 80-latkami, ktrzy do przychodni udaj si
jedynie po recept? Czy oni rwnie maj szuka nowego specjalisty?
To tylko przykady, ale zaczerpnite z codziennego ycia. Z nim polscy
politycy obcuj coraz rzadziej. Moe, aby lepiej zrozumieli sytuacj, powinni wybra si do przychodni, zej z Olimpu na ziemi, jak bya minister sportu Joanna Mucha. Zdjcie z wagonu, ktre umiecia na Facebooku,
skwitowaa hasem Mylaam, e takich pocigw ju nie ma. Dodaa, e
jedzi kolej regularnie od siedmiu lat. Ja regularnie podruj od czterech,
co najmniej trzy razy w miesicu, i taki skad widuj a nazbyt czsto.
eby nie byo wtpliwoci, nie tylko obecny rzd jest oddalony lata
wietlne od wyborcy. Jarosaw Kaczyski paccy 200-zotowym banknotem w osiedlowym sklepie te nie przypomina przecitnego Kowalskiego
owicego okazj w markecie z owadem w nazwie. Akurat za ten ruch brawa nale si doradcom, ktrzy najwidoczniej dawno z chmur przestali
patrze w d. Politykom coraz trudniej zrozumie wyborcw, a wyborcom
politykw. Nie zrozumie te najedzony godnego. Moe wanie dlatego
tym razem nie prbowalimy i zajlimy si bardziej wiatow tematyk?

Jarek WICAWSKI

Ostatnio ciepo wspominalimy festiwal tima Burtona w Poznaniu. tym razem zapowiadamy imprez na
skal wiatow! Emergenza to najwikszy na wiecie
konkurs dla modych zespow. Nabr ruszy w listopadzie, ale wci mona si zgasza. Do zdobycia
jest naprawd wiele.

mergenza to midzynarodowy festiwal muzyczny, ktry swoj popularnoci trafia zarwno do kapel amatorskich,
jak i tych profesjonalnych. Jego
hasem przewodnim jest Born to
play. Udzia we wszystkich edycjach festiwalu wzio ju ponad
100 tysicy zespow. Konkurs odbywa si a w 33 krajach Europy
oraz Ameryki Pnocnej, a take w
Japonii i Oceanii. W roku 2015 rusza czwarta polska edycja, a pierwszy koncert eliminacyjny odbdzie
si 16 stycznia we Wrocawiu. Kolejne wystpy bdzie mona zobaczy w Warszawie, Katowicach oraz
w poznaskim klubie Blue Note.

Mamo, rzucam studia, jad w tras!

Studia to najlepszy okres w yciu

czowieka, jednak nie zawsze daj
t jedyn, wymarzon prac. Modzi artyci zawsze znajd czas, by
mc ku w goniki po poznaskich salach prb. Festiwal Emergenza jest wanie dla takich ludzi.
Gwn nagrod festiwalu jest trasa
koncertowa po Europie. Zwycizca
moe zagra a do 20 koncertw w
najlepszych klubach i festiwalach
za granic! Jedynym warunkiem

Pomidzy stanami zjednoczonymi a Kub doszo do

symbolicznego porozumienia. czyby ostatni podrozdzia zimnej Wojny zosta dokoczony? Bynajmniej.
Jej dalszy, bardzo aktywny bieg zapewnia w grudniu
Koreaska Republika Ludowo-Demokratyczna.

akerskie wamanie do
Sony Pictures w ramach
odwetu za komedi The
Interview, ktra opowiada o zamachu na Wielkiego Wodza, okazao
si mie dosy niecodzienne skutki.
Pocztkowo wytwrnia wycofaa si
z premiery filmu, co wzbudzio w
USA due poruszenie, zwaszcza w
samym rodowisku. Jednak nie tylko ono zareagowao.

Atak w czuy punkt

Kim Dzong Un zaatakowa najbardziej czuy punkt najwikszego

mocarstwa wiata, jakim jest synna
amerykaska wolno. To nie
mogo obej si bez reakcji prezydenta Baracka Obamy, ktry zapowiedzia, e jego kraj odpowie proporcjonalnie, i wiele wskazuje na

to, e zostao to uczynione. Na dziewi godzin caa Korea Pnocna

zostaa odcita od Internetu.
Nie by to wyczyn zbyt spektakularny, zwaywszy na to, e mowa o
najbardziej odizolowanym pastwie
na wiecie, w ktrym z sieci korzysta zaledwie okoo tysica osb.
Jednak sprbujmy wyobrazi sobie,
e co takiego dzieje si w bardziej
otwartym kraju, jak chociaby
Rosja, z ktr wiat generalnie te
ostatnio nie yje najlepiej. Teraz
odczy od Internetu to tak samo,
jak pozbawi dostaw prdu czy
wody.
W tej caej sytuacji naley zwrci uwag na fakt, e ofiar ataku
zosta podmiot prywatny, a nie pastwowa instytucja. Korea Pnocna
moe mie bardzo dobrych hakerw, jednak obierajc praktycznie
tak bezbronny cel, jak Sony Pictures, uzyskuje wycznie czysto pro-

Trzeci Kim w natarciu

Mody, trzydziestoletni Kim u

sterw Korei Pnocnej nie pokazuje si ze zbyt profesjonalnej strony.
Rozpocz z USA walk na polu, na
ktrym mona przegra jeszcze
atwiej ni w przypadku konfliktu
atomowego. Zwaszcza, e wikszy
strach wywoaby poprzez kolejne
manewry z pociskami rakietowymi.
Na polu informatycznym nie musi
mu pj tak atwo.
Korea Pnocna jest grona, ale
dla takiego mocarstwa jak USA nie
stanowi problemu, ktrego nie
daoby si rozwiza. Ojciec i dziadek Kim Dzong Una doskonale sobie zdawali spraw, e pewnych
granic nie mog przekracza. Za demonstrowanie siy ani Stany Zjednoczone, ani nikt inny na wiecie
krzywdy reimowi nie zrobi. Gorzej
moe by, jeli kozackie popisy zamieni si w realne ciosy.

Mikoaj STANEK

Born to play
Tato, bd milionerem!

udziau jest brak kontraktu z du

wytwrni pytow oraz zaprezentowanie swoich kompozycji. Emergenza to jedyny taki festiwal na
wiecie, ktry daje moliwo odbycia trasy koncertowej po caej
Europie.

Ale zanim si spakuj

Festiwal skada si z 5 etapw:

rundy pierwszej, pfinau, finau
regionalnego, krajowego oraz wiatowego. Podczas pierwszych koncertw zagra od 6 do 12 zespow.
Dla kadego z nich przeznaczone
zostanie okoo 30 minut, by mg
zaklimatyzowa si na scenie ze
swoim sprztem oraz do zaprezentowania swojej twrczoci. Kapele
musz zmierzy si ze sob na terenie kraju w 10 miastach, co daje 25
klubw i 65 koncertw. Podczas
pierwszych wystpw to publika
decyduje, kto przejdzie dalej. W finaach regionalnych i narodowych
gos naley do specjalnie powoanego jury. Trzeba solidnie si przygotowa, by swoj muzyk podbi
serca wiatowej publicznoci. W
kadym miecie wybrani zostan
najlepsi, ktrzy zagraj w Niemczech na Taubertal Open Air Festival latem 2015 roku. Stamtd finalista ruszy w tras po caej Europie.

wokacyjne efekty. Bardziej niepokojce w tej sytuacji s wamania

do elektrowni atomowych w Korei
Poudniowej, na bezpieczestwo
ktrych naley szczeglnie uwaa.

Rusza IV edycja festiwalu Emergenzy w Polsce

Standardowo pojawia si pytanie,

czy warto powici tyle czasu i
energii. Jeli dla kogo muzyka jest
caym yciem, odpowied nasuwa
si sama, a nagrody, ktre zapewnia
festiwal, s kolejn zacht. Zwycizca nie tylko pojedzie w tras po
caej Europie. Najlepszy zesp dostanie rwnie instrumenty muzyczne i wiele innych cennych nagrd
ufundowanych przez sponsorw festiwalu, ktrych czna warto wynosi a 500 tysicy euro! W Polsce
gwarantowane sumy dla zwycizcw to ponad 100 tysicy zotych.
To cigle nie wszystko! Dodatkowo
zesp, ktry zgarnie gwn nagrod, czeka sesja nagraniowa w studio
Golden Factory Records we
Woszech. Wyrnienia czekaj nie
tylko na bandy. Jury wybiera take
najlepszego wokalist, gitarzyst,
basist oraz najlepsz kompozycj.
Mona zdoby naprawd wiele.
Nie trzeba zwyciy, by sta si
rozpoznawalnym na wiatowym
rynku muzycznym. Wystarcz chci, odwaga i may dorobek wasnych kompozycji, aby sta si
gwiazd. Festiwal Emergenza pozwala nie tylko osign rozgos i
doda kilka zer na koncie, ale rwnie wzbogaci yciorys o cenne
dowiadczenia. Czego wicej moe
chcie artysta?

Dorota KAWA

stycze 2015

Dyplomatyczny restart

en.mercopress.com

Po niemal 54 latach politycznej i gospodarczej izolacji pomidzy Kub a stanami zjednoczonymi stalimy si wiadkami pojednania, ktre bez
wtpienia mona uzna za
nowy rozdzia w historii
stosunkw tych dwch
pastw. zapocztkowana
we wczesnych latach szedziesitych polityka UsA
zwrcona przeciwko
rzdowi Fidela castro
zmusia dyktatora do wybrania alternatywnej drogi, ktra zaprowadzia go
do innego wczesnego supermocarstwa, jakim by
zsRR. zwizek Radziecki
dawno si rozsypa, a gospodarka Kuby boryka si
dzisiaj z problemami gospodarczymi, ktre wyranie zmczyy ju
spoeczestwo, jak i sam
komunistyczny reim.

Barack Obama i Raul Castro to symbole dwch rnych wiatw. A papie Franciszek? C, to po prostu dobry negocjator

roblemy te wi si z nastaniem, w 1959 roku, rewolucyjnego rzdu Fidela Castro,

ktry przybra charakter wyranie antyimperialistyczny, oskarajcy ssiada z pnocy o polityk wyzysku
bdc przyczyn gospodarczego zacofania pastwa. Warto przypomnie,
e nie kto inny jak Stany Zjednoczone,
po wyrwaniu Kuby z rk Hiszpanw,
zainstaloway na niej dugoletnie
rzdy skorumpowanych i marionetkowych prezydentw, tworzc z wyspiarskiego pastwa raj dla prostytucji, nielegalnego handlu alkoholem i
hazardu. Rewolucja, zapocztkowana
przez Ruch 26 lipca dowodzony przez
Castro, miaa pooy kres amerykaskiej okupacji wyspy.
Jeszcze tego samego roku kubaski
przywdca uda si z nieoficjaln wizyt do Stanw Zjednoczonych, ktra
z zaoenia miaa uspokoi nastroje
panujce w Biaym Domu. Castro zapewni wtedy, e nie zamierza przeksztaca Kuby w pastwo komunistyczne, gdy on sam jest jedynie nacjonalist, lecz da wyranie do zrozumienia, e w przyszoci swojego kraju nie widzi roli Stanw Zjednoczonych. Niestety podczas wiecu w Nowym Jorku sta si ofiar zamachu, a
obraony prezydent Eisenhower nawet nie raczy powici mu kilku minut na rozmow, grajc podczas jego
wizyty w golfa. Przyj go wiceprezydent Nixon, ktry po rozmowie z nim
stwierdzi, e albo jest on pod
wpywem komunistw, albo jest niewiarygodnie naiwny w ocenie komunizmu. Biay Dom da w ten sposb
Castro jasno do zrozumienia, e sta
si dla niego problemem, ktry pr-

dzej czy pniej bdzie usiowa rozwiza.

Bezzudze

Po dyplomatycznej klsce Castro

przystpi do realizacji swoich politycznych zaoe. Pierwszym wyranym sygnaem wysanym w kierunku
USA bya reforma rolna ogoszona
17 maja 1959 roku, ktra zakadaa
nacjonalizacj i rozparcelowanie
wielkich majtkw ziemskich, i rozdzielenie ich pomidzy bezrolnych
chopw. Ponadto zakadaa ona, e
wacicielami ziemskimi mog by
jedynie obywatele Kuby, a spraw
odszkodowa postanowiono zaatwi
za pomoc obligacji z dwudziestoletnim terminem spaty. Takie warunki
byy nie do zaakceptowania przez
rzd USA.
Kolejnym drastycznym krokiem
bya nacjonalizacja sektora naftowego. Podwyszeniu ulegy podatki od
zyskw osiganych ze sprzeday
ropy, a poszukiwa, przerobu, transportu i sprzeday mg dokonywa
wycznie Kubaski Instytut Naftowy, utworzony specjalnie w tym
celu. W lutym 1960 r. kubaski rzd
rozpocz wspprac z zimnowojennym wrogiem numer jeden Stanw
Zjednoczonych Zwizkiem Radzieckim. W odpowiedzi prezydent
Eisenhower ograniczy import kubaskiego cukru, aby w nastpnym
roku cakowicie z niego zrezygnowa. Eksportow luk wanego
rda dochodw Castro zrekompensowa, podpisujc umow handlow
z Chisk Republik Ludow oraz
jego nowym sojusznikiem, ktry w
zamian za dostawy cukru mia do-

starcza na wysp obiekty przemysowe, rop oraz bro. Kolejne

miesice byy ju zapowiedzi tego,
co nieuniknione. W listopadzie dokonano ostatecznej nacjonalizacji
przedsibiorstw i bankw pnocnoamerykaskich, co doprowadzio do
wprowadzenia embarga na eksport
towarw na Kub, a 3 stycznia 1961
roku prezydent Eisenhower zadecydowa o zerwaniu stosunkw dyplomatycznych. W tym samym roku,
lecz ju za rzdw J.F. Kennedyego,
wspierani przez CIA kubascy kontrrewolucjonici dokonali nieudanej
prby obalenia rzdu Fidela Castro,
atakujc wysp w Zatoce wi. Zgino ok. 114 bojownikw, natomiast
straty po stronie kubaskiej byy
trudniejsze do oszacowania, lecz w
tym przypadku liczone w tysicach
polegych.

Politycznypionek

Kuba staa si w rkach ZSRR narzdziem do zimnowojennej rozgrywki, jak toczy ze Stanami Zjednoczonymi I Sekretarz KC Komunistycznej Partii, Nikita Chruszczow.
Proponujc pomoc i ochron wyspy
przed zagroeniem z pnocy, zaoferowa w 1962 roku przetransportowanie na Kub gowic jdrowych,
ktre miay suy jako rodek odstraszajcy. Ostatecznie transport
nigdy tam nie dotar, dziki przebiegoci i wyrachowaniu niezbyt
dowiadczonego, ale dobrze doinformowanego negocjatora prezydenta
Kennedyego, ktry zagrozi, e
kada d transportowa usiujca
przewie bro jdrow na Kub zostanie zatopiona. Dysponujc nieby-

wa pewnoci siebie w tak trudnej i

napitej sytuacji (jak si okazao,
dziki informatorom umieszczonym
na Kremlu), zmusi Chruszczowa do
wycofania transportu, gdy wiedzia,
e Zwizek Radziecki nie byby w
stanie przystpi do ewentualnego
konfliktu. Fidel Castro poczu si
oszukany. Zreszt nie po raz ostatni.

Nowyad,noweproblemy

W 1985 sekretarz generalny KPZR

Michai Gorbaczow, chcc podreperowa stosunki dyplomatyczne z
USA, speni prob Biaego Domu,
ograniczajc wielko dotacji dla
Kuby. Wreszcie w 1989 roku, podczas wizyty na wyspie, ogosi, e
nadszed pocztek koca wszelkich
dotacji. Z pewnoci duy wpyw na
jego decyzj mia chylcy si ku
upadkowi Zwizek Radziecki, ktry
nie by w stanie kontynuowa pomocy, sam bdc w ogromnym kryzysie.
Od tego momentu Castro zdany by
wycznie na siebie. Dla komunistycznej gospodarki, ktrej gwnym
rynkiem zbytu byy republiki radzieckie, nastay bardzo trudne czasy.
Relacje ze Stanami Zjednoczonymi za poszczeglnych prezydentur
ukaday si rnie. Kiedy w 2009
roku prezydentem USA zosta Barack Obama, jednym z jego celw
byo zagodzenie embarga. Przeszkodzio temu aresztowanie Alana Grossa pracujcego dla Amerykaskiej
Agencji Rozwoju Midzynarodowego, ktry zosta skazany na 15 lat
wizienia za rzekome nielegalne rozprowadzanie sprztu satelitarnego
wrd tamtejszej diaspory ydowskiej.

Zakulisowynegocjator

Istotn rol w pojednaniu kubasko-amerykaskim odegra biskup

Rzymu oraz zwierzchnik Kocioa
Katolickiego, papie Franciszek, ktry
apelowa o wznowienie dialogu midzy skonfliktowanymi stronami. Watykan by jedynym pastwem, ktrego
przedstawiciele brali udzia w procesie stabilizacji oraz normalizacji stosunkw i to wanie tam doszo do
spotkania Raula Castro, ktry przej
stery po swoim starszym bracie, Fidelu, z Barackiem Obam. Latem tego
roku papie Franciszek napisa listy
do obydwu przywdcw, ktre byy
wystarczajcym impulsem do podjcia ostatecznej decyzji, ktra zapadaa
17 grudnia. Tego dnia Barack Obama
ogosi oficjalne wznowienie stosunkw dyplomatycznych z rzdem
Kuby. Tego dnia uwolniono te Amerykaskiego winia politycznego,
Alana Grossa. Wreszcie 17 grudnia
papie Franciszek obchodzi swoje 78
urodziny. Owiadczenie wydane przez
prezydenta USA z pewnoci miao
by prezentem i podzikowaniem, za
jego wytrwao i powicenie w
deniu do pojednania dwch istotnie
rnicych si od siebie narodw.
Czy do zniesienia embarga rzeczywicie dojdzie? Czas pokae. Opozycjonici reimu Castro przebywajcy
na emigracji w USA oskaraj Baracka Obam o zdrad. Rwnie nieprzychylnie nastawieni do jego decyzji s republikascy kongresmeni,
ktrzy maj obecnie wikszo zarwno w Izbie Reprezentantw, jak i
w Senacie, a bez ich gosw obietnice
Obamy s tylko pustymi sowami rzuconymi na wiatr.

Grzegorz IWASIUTA

www.facebook.com/gazeta.fenestra

Gdy myliciekultura wysokaczysztuka, pierwszym

skojarzeniem raczej nie s internetowe memy i fanpage na portalu spoecznociowym. tymczasem to wanie te dziedziny, ubrane w uwspczenion form,
zdobywaj kolejne tysicelajkwi rzesze fanw.

ejssztuka
larstwa francuskiego, ale moe cho
cz dziki codziennej dawce memw dowie si, kim by Francis Calcraft Turner czy Paul Delaroche.

dawaoby si, e poezja nie

interesuje nikogo prcz studentw filologii polskiej, a
owieceniowych mylicieli lepiej zostawi wspczesnym filozofom. Nic
bardziej mylnego. Ponad 7 tysicy polubie pod obrazem nieznanego
XVIII-wiecznego malarza brytyjskiego? Oczywicie pod warunkiem, e
jest opatrzony zabawnym dialogiem
nawizujcym do najpopularniejszej
witecznej piosenki pop. Tak dziaa
Facebookowy fanpage Sztuczne
fioki. Na obrazy Pietera Bruegela,
Maneta czy Olgi Boznaskiej naniesione s wspczesne teksty, pasujce
do sytuacji przedstawionej na malowidle. Dyskusje midzy postaciami
czy komentarze wymylane s przez
autora fanpage. Rosnca popularno
jego pomysw wzbudzia zainteresowanie Newsweeka, ktry w lutym
2014 roku przeprowadzi wywiad z
twrc Sztucznych fiokw. Autor
woli pozosta anonimowy, a na co
dzie zajmuje si nauczaniem jzyka
angielskiego. Obecnie strona ma ponad 100 tysicy fanw, a ich liczba
wci ronie. Wtpliwe, aby wszyscy
byli pasjonatami XVI-wiecznego ma-

facebook.com/SztuczneFiolki

Rewiczoszafiarkach

Sztuczne Fioki

Tytuowe pytanie musi nieuchronnie wywoa chwilow konsternacj u kadego,

kto na noworocznej licie postanowie umieci nieopatrznie haso: pisarstwo.
Kreatywno literacka to wyzwanie o tyle trudne, o ile wymagajce wzniesienia
si ponad kumulacj osigni przeszoci i wyprodukowanie jakoci relatywnie
nowej lub przynajmniej pozornie wieej oraz atrakcyjnej. Wspomniane wyrubowane warunki nierzadko prowadz aspirujcego autora do frustracji oraz niemal tragicznych dylematw.

danych Gwnego Urzdu

Statystycznego wynika, e w
2012 roku tylko w Polsce wydano 34 193 ksiek. W tym samym
okresie na wiecie opublikowano ich
2 352 797 (dane z raportu ISBN). Kiedy pisz ten artyku na pocztku
stycznia w roku 2015, rynek zalao ju
blisko 17 500 kolejnych tytuw.
Liczby te od co najmniej dziesiciu lat
co roku systematycznie rosn w przeciwiestwie do malejcej grupy entuzjastycznych czytelnikw. Tych
ostatnich miarowo ubywa, w Polsce
odsetek osb deklarujcych si jako
nieczytajce w 2012 roku wynosi
60,8% (dane Biblioteki Narodowej).
Jeli chodzi za o wspczesn miar
sukcesu wysoko potencjalnych
dochodw z publikacji, cyfry take
nie s obiecujce. GUS podaje, e
przecitny Polak na ksiki oraz inne
wydawnictwa wydaje w cigu roku
19,44 zotego. Przytoczone statystyki
mog okaza si wystarczajcym powodem zniechcenia dla pisarzy nieco
mniej pewnych wasnego talentu bd

umiejtnoci. Jak bowiem w ogromnej masie utworw zabysn intrygujcym sowem? Jak pielgnowa w
sobie sam ch poszukiwania frazesw, ktre urzekn odbiorc na tyle,
by zapragn ofiarowa nam uwag,
czas lub po prostu pienidze?

Przytoczeniegeniuszem

Nie tylko liczby oraz twarde fakty

odnonie do literackich realiw potencjalnie siej ferment wrd adeptw pira, przyprawiajc ich o bl
gowy lub zanik weny. miem twierdzi, posugujc si karygodn indukcj popart prywatnymi dowiadczeniami, e powstaniu dzie domowej roboty zagraa niecny proceder,
zwany aktywnym czytelnictwem.
Moe wanie dlatego im mniej ludzi
czyta, tym wicej pisze, niemniej
jednak moja obrazoburcza teza nie
znajdzie zapewne wielu zwolennikw. Wszak to pochanianie lektur
wszelakich ma ksztatowa wyobrani, rozsmakowywa w subtelnych
grach jzykowych oraz uwraliwia.
Jak zatem tak szlachetna skdind

czynno moe zniechca do tworzenia?

Sekret tkwi w obcowaniu ze sowami zbyt piknymi, ze zdaniami, ktre
zdaj si zawiera ju wszystko, co w
ogle warto powiedzie, a zatem
kontynuacja myli lub powielanie
wtku zostaj automatycznie uznane
za bezcelowe. Oczywicie pojcie
zbyt pikne jest wybitnie subiektywne, podam wic mj osobisty
przykad pisarza, ktry niezawodnie
odbiera mi ochot na produkowanie
tekstw, bo przecie i tak nie zdoam
uj swego konceptu w rwnie trafn
obudow leksykaln.
Zawsze kiedy otwieram powieci
Milana Kundery, ju po pierwszych
stronicach odnosz wraenie, e
waciwie moje zmagania z papierem
s nikomu niepotrzebne, e stanowi
dziecic igraszk niewart wysiku.
Kolejne rozdziay odsaniaj misterne
konstrukcje werbalne, melodyjne refleksje, ktre natychmiast wpadaj w
ucho. Czytam i czytam, miarowo
utwierdzajc si w przekonaniu, e
moe i owszem, zastanawiaam si
nad poruszanymi przez Kunder

Nie trzeba by znawc literatury,

aby wiedzie, e Julian Tuwim czy
Bolesaw Lemian nie maj moliwoci tworzy nowych wierszy. A
gdy do tego ich utwory pojawiaj si
na fanpage i dotycz np.: Facebooka
albo szafiarek, wszystko wydaje si
wielkim artem. Jednak nie mona
podway, e kady utwr, czy stylizowany na Mari Pawlikowsk-Jasnorzewsk, czy Jzefa Czechowicza,
jest idealnym odwzorowaniem stylu
danego poety. Tym zajmuje si strona
Nowe wiersze sawnych poetw,
tworzona przez Grzegorza Uzdaskiego. To on pisze limeryki o
wspczesnych sprawach, naladujc
synnych autorw. Na warsztat bierze tylko tych, ktrych sam lubi i podziwia. Uzdaski, podobnie jak twrca Sztucznych fiokw, w wiecie
rzeczywistym zajmuje si nauczaniem. W wywiadzie dla Gazety Wyborczej powiedzia, e Jeli kto
() po lekturze mojego wiersza sig-

I jak tu pisa?
kwestiami, moe nawet dogbnie si
nad nimi pochylaam. Z jakich
wzgldw jednak nie potrafiabym
swego strumienia wiadomoci przeobrazi w zgrabne sformuowanie,
wplecione ponadto w nader mistern
kompozycj, w ktrej ani wartka akcja, ani zawia fabua nie przedstawiaj wartoci nadrzdnej. Tonc w
tym podziwianym przeze mnie piknie, przestaj docenia swoj szamotanin literack, a poznajc nowe obszary rozlegego uniwersum dorobku
kulturowego, coraz bardziej uodparniam si na ten szczeglny rodzaj
ekscytacji ide, pomysem z pozoru
innowacyjnym, gdy o taki zwyczajnie trudno. A skoro we wasnym
mniemaniu nie jestem w stanie zaoferowa odbiorcy treci ani nowatorskiej, ani nawet jakociowo najlepszej, to gdzie szuka niezbdnej do
pisania pewnoci oraz wiary w to, co
si prbuje przekaza. Z powyej
wyuszczonych rozterek wynika jasno, e istotnie nadmierne wahanie
oraz analiza porwnawcza zrodzia
si z czytania i prowadzi skutecznie
do zahamowania pisarskiej aktywnoci. O ile si nie myl, zaptlone i
notoryczne rozwaanie jednego problemu prowadzi do upoledzenia
dziaania take na poziomie neuronw i samego mzgu, zatem, jak wida, generalnie zbyt intensywne, ode-

rwane od pragmatyzmu dywagacje

zwyczajnie szkodz.

Poco?

Ot to, pociech czsto znajduje

si w pragmatyzmie oraz pytaniu po
co? Po co pisz? Dlaczego? Co chc
przez t fanaberi osign? Pragn
zyska czytelnikw czy te pokaza
fragment swego wntrza? Czym

stycze 2015
nie np. po Emily Dickinson, to wspaniale! Bardzo by mnie to cieszyo..
A ten kto jest wrd ponad 15 tysicy fanw, zdobytych w cigu niespena procznej dziaalnoci.

Leknaoptymizm

Czy przecitnego uytkownika Facebooka interesuje XIX-wieczna filozofia niemiecka? Raczej nie, ale ponad 30 tysicy osb zainteresowaa
posta Arthura Schopenhauera. Polecam poczyta Schopenhauera to fanpage zaoony w 2011 roku. Zamieszczane s na nim obrazki (z wizerunkiem filozofa i depresyjnymi teksta-

ogldaj obrazki, najprawdopodobniej

nie wezm do rki ksiki Schopenhauera, ale cieszybym si, gdyby kto
przynajmniej sprawdzi, kim by. Na
pewno internetowe memy nie wpyn
na popularno filozofii wrd
modych ludzi, ale chocia pozwol
bezbdnie przypisa stwierdzenie
wiat jest moim wyobraeniem.

Czyart?

Podobnych profili jest o wiele wicej, jak choby Ilustrowany podrcznik dla modziey dobrze wychowanej (ok. 88 tys. polubie), czy
Filozofia dla zepsutych dzieci (ok.

Czy przecitnego uytkownika Facebooka

interesuje XIX-wieczna filozofia niemiecka?
Raczej nie, ale ponad 30 tysicy osb zainteresowaa posta Arthura Schopenhauera.
mi), muzyka czy linki do artykuw z
ironicznym komentarzem. Profil prowadzony jest przez doktoranta filozofii na Uniwersytecie Jagielloskim. W
2013 r. w wywiadzie dla Newsweeka powiedzia: Pomys na obrazki z
Schopenhauerem powsta jako opr
przeciw powszechnemu dyktatowi
szczcia lansowanego w dzisiejszym
wiecie. Jest to oczywicie art, ale
ma te na celu przekonanie ludzi, e
istnieje przeciwwaga dla tpego optymizmu. 95 procent ludzi, ktrzy

3 tys.). Nikt jeszcze nie zbada

wpywu tego typu memw czy
postw na popularno kultury wysokiej. Jedno jest pewne gdyby nie internetowe arty i udostpnienia znajomych, wiele osb nawet nigdy by
nie usyszao o tych dzieach i ich
twrcach, a ju na pewno nie signo po nie z wasnej woli. Zdaje si,
e w wiecie mediw spoecznociowych trzeba zacz mwi ich jzykiem w kadej dziedzinie.

wspczenie jest znaczenie ksiki,

jak rol peni? Czy bliej jej do obrazu penego efektw specjalnych,
czy jednak tekst literacki wci rni
si od wytworu multimediw? Istnieje wiele pyta, ktre mona zada w
chwili zwtpienia, a do kadego pasuje jednoczenie kilka odpowiedzi.
Wypadaoby, eby cho jedna z nich
pozwolia odnale punkt zaczepienia
w momencie rezygnacji. Cytujc Tomasza Manna: Pisarz to kto, komu
pisanie sprawia wicej trudnoci ni
innym ludziom. Zatem krytyczna refleksja nad rodzcym si w blach
dzieem jest prawdopodobnie ko-

nieczna, cho niebezpieczna. Grunt,

eby nie zatrzyma si na etapie absolutnej negacji, eby nie zgubi si
w otchaniach historycznego dziedzictwa i uzna siebie za wiarygodne
rdo pewnej indywidualnej wizji.
Poczucie wartoci autorskiego przekazu czy si z potrzeb wewntrznej siy, niezbdnej do utosamiania
si z wasnym utworem. Sposobw
na pozyskane niezachwianej pewnoci wiat zna mnstwo, a ja ycz sobie odnalezienia tego waciwego dla
mnie.

Aleksandra LAPS

Aleksandra KLASA

Orkiszowa popkultura
Karmelowe kobiety z
grejpfrutem w miseczce.
Na kolacj suchaj radia
i pij sok z pietruszki.
cukry, biaka, a dzieci
patrz. Media nie
ogldaj si za siebie.
sprintem biegn do
mety, by zdoby widzw i
spali przy tym jak najwiksz ilo kalorii. ten
wycig nie moe si
dobrze zakoczy.

amitacie bajk o Jasiu i

Magosi? W mniejszym lub
wikszym stopniu na pewno. Na wszelki wypadek troch wam
j przypomn. To ta, w ktrej maszerujce dzieci beztrosko wyrzucay fasol w lene boto. Mona je oczywicie oskary o rozrzutno. Ale ju
nie moja w tym rola. Wiksze
wraenie robia na rodzestwie chatka stojca na kurzym nuggetsie. Bya
obiektem zdecydowanie cenniejszym
ni konfetti z bogatej w biako roliny
strczkowej. Dzieci ochoczo zatapiay swe zby w lukrowanych piernikach i mlecznych pysznociach.
Dobrze, e chocia gwny bohater
ksiki pana Milne codziennie delektowa si sodkim miodem. Pomimo
rozumu rozmiaru fistaszka wybiera
mniejsze zo. No i nie marnowa
zdrowej fasoli. No tak. Najpierw
chatka z miliona kalorii, potem kraina
miodem pynca. A co by byo, gdyby
bracia Grimm napisali swoj bajk
dwa stulecia pniej? Jak sdzicie?
Biorc pod uwag wszechobecne
propagowanie zdrowego trybu ycia
wiele by si w nich pozmieniao.
Sodkolubne dotd postaci jadyby
zapewne drzewa z brokuw i chatk
z natki pietruszki. Smacznego, drogie
dzieci. Do zaznaczenia cieki w lesie nie zapomnijcie wzi okruchw
po bezglutenowym chlebie. A co z
Puchatkiem? Mi za to apk wydobywaby zdrow owsiank z glinianej
baryki. Pen rodzynek i jagd goji.
Ale czy to le? Ot tak, fatalnie.

pixabay.com

Odtuszczone mleko

Pisarz to kto, komu pisanie sprawia wicej trudnoci, ni innym ludziom (Tomasz Mann)

Dobrze, a teraz bardziej serio. Z

kartek bajkowych swawoli przejdmy do ekranw telewizyjnych realiw. mieszne rzeczy si dziej na
wiecie. Wczam telewizor. Niedzielne niadanie to raczej kiepska
pora na suchanie o substytutach z
niszym indeksem glikemicznym
(wklepujc w klawiatur odmian
sowa glikemiczny, ujrzaam pod
nim czerwon kresk, ktra wskazuje na wieo w powszechnym
uyciu tego zwrotu). Dorosy
czowiek posucha, przetrawi i przemyli. Nawet sama Zadie Smith pisaa, e czego nie jeste w stanie

wiatowy kult cukru i masowej produkcji.

Fotografia z londyskiej galerii Gazelii Art House (014) autor: James Ostrer
zmieci gowie, zmie... poniej
Ale dzieci? S mae, nie zmieszcz
tej kopalni mdroci ani tu, ani tu. Ze
zgrzytem zbw patrz na modsz
siostr. Pomimo smukej figury znanej Panny Anny postanawia porzuci
misk z patkami i zacz wiczy na
dywanie. Pani w telewizorze wylicza
kalorie zawarte w owsianym ciasteczku. Musi je spali. A ta saatka?
To to ona ma ser! Fit-prezenterce
proponuj zacz odywia si energi soneczn i traw sprzed domu.
Byli i tacy. Aha i niech dokupi sobie
skakank. Koniecznie. Chocia pewnie niedugo i to bd za gratis dorzuca do sklepowej mki. Nie jest
mi szkoda tej kobiety. To jej wybr.
Styl ycia to decyzja ludzi dorosych
i wiadomych swoich poczyna.
Wierz, e znaj oni zdrowy umiar.
Gorzej jest z dziemi. A przykro
myle, jaki wpyw na ich osobowo ma to organiczne szalestwo. Jaki
obraz samych siebie kreuje si w ich
modymi i wieym umyle? Policzmy na palcach, ile razy syszy si
ostatnio o tym, jak wane jest pikno
zewntrze. A wewntrzne? Zrbmy
bilans. Samorealizacja. Pasja.
Szczcie. To sowa klucze. Dzieci w
bajce Braci Grimm, pomimo policzkw umazanych czekolad, byy
przynajmniej szczliwe.

Deserowa czekolada

A jak widz to modzi ludzie? To

wanie oni stoj w samym rodku
kultu zewntrznego pikna. Projekt
zrealizowany niedawno przez Stefa
Mitchella idealnie to odwzorowuje.
Licealna modzie bardzo szybko zauwaya, e kapitalizm cay czas
eruje na naszych kompleksach.
Pogbia je. W erze programw graficznych wci zatracamy si w niedocignionych ideaach pikna. Media spoecznociowe wypracoway
sobie pewien stereotyp. Konkretny
wygld zamiast celebracja pikna
kadego z nas. Indywidualnie. W
kocu wszyscy na swj sposb jestemy wyjtkowi. Nie zmieni tego
kostka czekolady czy ewentualnie
caa tabliczka. Z przykroci patrz
na kobiety, ktre kadego dnia
musz przypomina sobie, e ich
szczupa sylwetka to tylko dodatek
do ich wielkiego serca. Na dzieci,
ktre od najmodszych lat suchaj o
dietach i cudach nad Wis. A przecie najwikszy cud to my. My sami.
Zamiast niadaniowej telewizji
wczmy lepiej modszemu rodzestwu bajki. Najlepiej o jakim futrzanym akomczuchu. Na ksylitol i jarmu przyjdzie jeszcze pora.

Maria LEDEMAN

www.facebook.com/gazeta.fenestra

typowy pikarz? Modne ubranie, szybki samochd i pikna kobieta u boku. co

po pracy? Naturalnie relaks, nierzadko w towarzystwie rozmaitych uywek. Generalnie futbolici wiedz, na czym polega dobre ycie i jeszcze lepsza zabawa.
zdarza im si jednak przekroczy cienk granic midzy tym, co jest jeszcze wesoym brzdkaniem na gitarze, a co przeciganiem struny.

Dla jednych jest to tylko

toczenie krka po lodzie
ze szczypt bezsensownej brutalnoci, dla innych wielkie emocje i niesamowite widowisko.
Hokej jest kojarzony
gwnie z NHL i igrzyskami olimpijskimi. W Europie ta dyscyplina zmaga
si w ostatnich latach z
wieloma problemami, co
nie pomaga modym
sportowcom w podjciu
decyzji o zawodowym
uprawianiu tego sportu.

Kanadzie czy Stanach

Zjednoczonych gra si
w hokeja od dziecka.
Wiele wiatowej sawy gwiazd wychowao si na zamarznitym jeziorze z przyjacimi. Z czasem, gdy
zabawa przeradza si w pasj, rozpoczynaj si rwnie inwestycje w
profesjonalne ywy, kije i ochraniacze, a w kocu aspirujcy hokeista
trafia do miejscowej druyny, w ktrej rozwija skrzyda pod okiem trenerw. W ten sposb do ligi uniwersyteckiej trafiaj jeszcze lekko nieopierzeni zawodnicy, ale ju z
okrelonymi cechami i zdolni do
wykonywania konkretnych zada na
lodowisku. Stamtd od sawy i pienidzy dzieli ich ju praktycznie tylko draft, po ktrym przechodz do
profesjonalnych klubw NHL.
Amerykaski sen? Z pewnoci, dla
wielu modzikw z Ameryki
Pnocnej jest to spenienie najwikszego marzenia.

Kasa, Misiu, kasa

Ile talentw przepado przez brak

pienidzy? Tego nie wiadomo. Hokej nie jest raczej sportem dla kogo, kto ledwo czy koniec z kocem. Za przykad moe posuy
choby Zlatan Ibrahimovi

o tych grzecznych bdzie niniejszy

tekst.

Sprawne nogi, silne rce

W ostatnich dniach ubiegego

roku Polsk obiega wiadomo o
incydencie z udziaem Arkadiusza
Piecha. Zawodnik Legii Warszawa
mia bdc pod wpywem alkoholu uderzy lekarza penicego
nocny dyur w szpitalu w widnicy.
Policja te doniesienia potwierdzia,
pikarz kategorycznie im zaprze-

czy. Klub wstrzyma si z jakkolwiek decyzj do czasu wyjanienia

sprawy przez waciwe organy administracji. Jeli szpitalna afera
okae si prawd, doczy ona do
cakiem pokanej, jak na czterokrotnego reprezentanta Polski, kartoteki przewinie. Ot na
przeomie 2005 i 2006 roku Piech
siedzia w wizieniu za spraw z
czasw modoci: by wrd nietrzewych nastolatkw, ktrzy zaatakowali czowieka, obrzucajc go
kamieniami i bijc kijami wyrwanymi z potu.

Przygoda z rkoczynami w tle spotkaa rwnie pewn weso kompani

pikarzy, ktra w 2008 roku urzdzia
sobie wakacyjn eskapad nad morze.
Byli reprezentanci kraju, Piotr wierczewski i Radosaw Majdan, a take
ich mniej znany kolega, Jarosaw
Chwastek, wybrali si do Mielna. Polska Ibiza nie okazaa si dla nich rajskim kurortem: znani z do intensywnego trybu ycia sportowcy zostali zatrzymani za udzia w nocnej
szamotaninie z policjantami. Panowie
pikarze zniewaali funkcjonariuszy i
zmuszali ich do zaniechania czynno-

Nie tacz na lodzie

rdo: Sarunas Mazeika, iihf.com

ypowy pikarz? Modne ubranie, szybki samochd i pikna kobieta u boku. Co po pracy? Naturalnie relaks, nierzadko w
towarzystwie rozmaitych uywek.
Generalnie futbolici wiedz, na
czym polega dobre ycie i jeszcze
lepsza zabawa. Zdarza im si jednak
przekroczy cienk granic midzy
tym, co jest jeszcze wesoym
brzdkaniem na gitarze, a co przeciganiem struny.

Nie ma co ukrywa sportowcy,

w tym rwnie pikarze, do witych nie nale. Oczywicie, jak w
kadym przypadku, tak i od tej reguy jest wiele wyjtkw. Leo Messi
nudzi si, kiedy nie kopie piki,
wic zazwyczaj przeznacza ten czas
na sen. Petr Cech lubi usi za perkusj i podenerwowa ssiadw
uderzeniami w bbny. Rzesze przedstawicieli tego sportu spdzaj
dugie godziny, grajc na PlayStation. Znakomicie, tylko kogo to interesuje? Raczej niewielu, wic nie

Kariera

Polscy hokeici wituj awans do Dywizji I A. Czy maj szans na przyszo w Elicie?
pikarz, ktry w modoci pokci
si ze swoim trenerem i chcia porzuci pik non na rzecz hokeja
wanie. Powstrzymay go ceny
sprztu, dziki czemu teraz moemy
podziwia go na trawie z pik. Jeli
mody zawodnik nie otrzyma wsparcia finansowego ju na starcie swojej kariery, to jego szanse na rozwj
s z gry skrelone.
Spore zainteresowanie t dyscyplin w Kanadzie i USA przycigao na mecze nie tylko coraz
wiksze rzesze kibicw, ale take
sponsorw, co w znacznym stopniu
uatwio rozwj powstaej w 1917
roku NHL. Dziki dodatkowym
funduszom kluby mogy wspiera
modych zawodnikw i ciga najlepszych hokeistw z caej Europy.
Ludzie, tacy jak Jaromir Jagr, Peter
Forsberg, czy Zdeno Chara, stali si
inspiracj dla sportowcw w swoich
ojczyznach. Mona powiedzie, e
sukces nakrca sukces, bo skoro pojawi si jeden zawodnik o wiatowej klasie, moe znale si kolejny. Dziki temu dyscyplina cieszy
si sporym szacunkiem, a zyskuje
na tym take reprezentacja.

Niestety jest te druga strona medalu. Kiedy najlepsi zawodnicy

opuszczaj swoje rodzime ligi, pojawia si pustka, ktr ciko wypeni. W wikszoci rozgrywek europejskich graj gwnie zawodnicy,
ktrzy wychowali si w danym kraju, a obcokrajowcy s dla nich tylko
uzupenieniem. Ligi takie jak fiska,
szwedzka, czeska czy niemiecka s
dobre, ale nie na tyle, eby przyciga i/lub zatrzyma najlepszych
hokeistw. Praktycznie jedyn alternatyw dla NHL jest rosyjska KHL,
w ktrej gra take kilka klubw z
innych pastw. Rozgrywki istniej
dopiero od 2008 roku, ale ju teraz
zyskaa wystarczajcy potencja
sportowy i finansowy, eby skusi
wietnych graczy.

Modzi w akcji

A jak to wyglda w Polsce? Przede wszystkim przybywa juniorw.

Wedug statystyk midzynarodowej
federacji IIHF w Polsce ksztaci si
1500 modych hokeistw obu pci.
Jest to duo w porwnaniu do ponad 700 hokeistw i 370 hokeistek

zrzeszonych w Polskim Zwizku

Hokeja na Lodzie. Czy moemy
spodziewa si w cigu kilku nastpnych lat nastpcy takich zawodnikw jak Mariusz Czerkawski czy
Krzysztof Oliwa, ktrzy odnosili
sukcesy w NHL? Czerkawski czsto wypowiada si na temat stanu
polskiego hokeja. Co myli o swoich potencjalnych nastpcach? W
wywiadzie dla arskomgroup zauwaa: Pereki w najmodszych
rocznikach si zdarzaj, bo potrafimy sobie wietnie poradzi w rywalizacji z rwienikami z Czech czy
Sowacji. Pniej jednak, w wieku
15-18 lat, zaczynaj si pojawia
powane rnice. Jest kilku
modych zawodnikw, ktrym marzy si gra w najlepszej hokejowej
lidze wiata, ale jak si okazuje,
NHL wcale nie jest taka atwa do
zdobycia.
Budowa kolejnych krytych lodowisk i promocja sportu wrd
modych nie idzie jeszcze w parze z
frekwencj na meczach. rednia na
spotkaniach najwyszej klasy rozgrywkowej w kraju nadal oscyluje
w okolicach tysica, mimo stosun-

kowo niskich cen biletw (ok. 12z

za bilet normalny), co sprawia, e
PLH jest pod tym wzgldem dopiero na 3. miejscu od koca w Europie. Dla porwnania najlepsza
Szwajcaria moe si pochwali
redni 6600 kibicw na mecz, a na
mecze NHL chodzi ok. 20 tys. fanw. Do tej liczby nie dochodzi nawet najwysza zanotowana frekwencja 12 tys. widzw.
Przed hokejem w Polsce jeszcze
duga droga, eby przycign do
naszej ligi dobrych obcokrajowcw.
wiatem w tunelu moe by przyznanie Krakowowi organizacji
Mistrzostw wiata Dywizji I Grupy
A, do ktrej Polacy awansowali niedawno w dobrym stylu. Mistrzostwa odbd si w dniach 19-25
kwietnia i s wielk szans dla polskich hokeistw na spenienie marze, czyli awans do elity, gdzie
czekayby ich mecze m.in. z Kanad, USA czy Rosj. PZHL nadal
poszukuje sponsora, ktry uatwiby
planowanie przyszoci. Bez pienidzy i wsparcia zawodnicy zostan
niestety na lodzie.

Rafa BAJER

stycze 2015

mierzona litrami
ci subowych. Sd w Koszalinie
uzna ich za winnych. wierczewskiego skazano nawet na p roku wizienia w zawieszeniu na dwa lata. Ostatecznie tym skdind sympatycznym
dentelmenom nie spad wos z
gowy: skoczyo si na kolejnej
zrzutce, tym razem w celu pokrycia
kosztw postpowania sdowego.

Orze na piersi, butelka w doni

Napoje wyskokowe w reprezentacji narodowej pojawiay si od dawien dawna. Janusz Wjcik w swojej

O wybrykach zagranicznych pikarzy mona

napisa elaborat. Pije si wszdzie, ale chyba
nigdzie nie mwi si o tym tyle, co naWyspach
Brytyjskich.

autobiografii pt. Wjt. Jedziemy z

frajerami! wspomina, e kiedy on
prowadzi kadr (lata 1997-1999), to
na zgrupowaniach pili waciwie
wszyscy: od dziaaczy PZPN, przez
zawodnikw, po selekcjonera. Podobno wwczas wrd pikarzy prym
wid Wojciech Kowalczyk, kilka lat
pniej sched przejli inni.

W sierpniu 2008 roku selekcjoner

Leo Beenhakker zawiesi Artura
Boruca, Dariusza Dudk i Radosawa Majewskiego. Powd? Po
przegranym 0:1 towarzyskim meczu z Ukrain we Lwowie reprezentanci Polski postanowili poprawi
sobie humory i zorganizowali mie
spotkanie towarzyskie, na ktrym

nie omieszka pojawi si rwnie

alkohol.
Niemal dokadnie dwa lata pniej
podobna przygoda spotkaa Sawomira Peszko oraz Macieja Iwaskiego.
Tym razem reprezentacja Polski polega 1:2 w starciu z Australi w Krakowie. Po spotkaniu zawodnicy zapragnli nieco si rozluni, a efekt
by taki, e wyranie zmczony Peszko wyszed o czwartej nad ranem z
pokoju Iwaskiego. Pech chcia, e
spotka kierownika kadry, Konrada
Paniewskiego, i drugiego trenera,
Jacka Zieliskiego.
Alkoholowe Eldorado z udziaem
Peszki trwao jednak w najlepsze. W
2012 roku pikarz spdzi Wielkanoc
w izbie wytrzewie po tym, jak
kci si z takswkarzem. Peszko
nie by pijany, tylko wrcz nawalony!

I jeszcze si awanturowa powiedzia tygodnikowi Pika Nona

wczesny selekcjoner reprezentacji,
Franciszek Smuda.

Niepolska specjalno

Brak imprezowego umiaru to problem nie tylko futbolistw znad

Wisy. O wybrykach zagranicznych
pikarzy mona napisa elaborat. Pije
si wszdzie, ale chyba nigdzie nie
mwi si o tym tyle, co na Wyspach
Brytyjskich. wietny zawodnik, Paul
Gascoigne, przez skonno do alkoholu nie pojecha na mundial do
Francji w 1998 roku. Z kolei jego
przyjaciel, Paul Merson, przyzna, e
na poranne treningi Arsenalu jedzi
prosto z londyskich knajp.

Konrad WITKOWSKI

Nadzieja matk sportu

ady rok rozpoczyna si i koczy szczeglnie dla kibicw

skokw narciarskich. Ze Stochem i jego ekip spdzamy sylwestra,
zimowe popoudnia, ledzimy Letnie
Grand Prix z pewnoci bdzie tak i w
tym roku. Najwaniejsz imprez w sezonie zimowym bd Mistrzostwa
wiata w Narciarstwie Klasycznym. Powracajcy po kontuzji zoty olimpijczyk
z Zbu bdzie walczy o zainteresowanie kibicw z Justyn Kowalczyk, ktra
w Falun moe pokusi si o powrt na
szczyt.

Katarszczypiornistw

Po nieudanych dla kadry kobiet mistrzostwach Europy przyszed czas na

mistrzostwa wiata mczyzn, ktre ju
w poowie stycznia. Cho kibice oczekuj powtrki z 2007 czy 2009 roku, w
Katarze nie wystpimy w roli faworyta.
Kluczowa bdzie te nieobecno
Bartomieja Jaszki, ktry nie zdy
przej rekonwalescencji po operacji
barku. Nasi reprezentanci nie raz jednak udowodnili, e potrafi zaskoczy.
Oby zatem od tego Kataru gowy naszych szczypiornistw nie rozbolay.

Krlowajesttylkojedna

Lekkoatletyka od lat przynosi nam

wiele sportowych radoci. By moe
Mazurka Dbrowskiego usyszymy ju
w marcu na Halowych Mistrzostwach
Europy. Nadzieje pokadam take w

Czsto pomijany, niedoceniany przez

kibicw. uel, bo o nim mowa, dostarcza od wielu lat powodw do dumy. 18
kwietnia 2015 roku na Stadionie Narodowym odbdzie si Grand Prix inaugurujce przyszoroczny cykl eliminacji
mistrzostw wiata. Polsk reprezentowa bd czterej zawodnicy aktualny
wicemistrz wiata, Krzysztof Kasprzak,
Jarosaw Hampel, Maciej Janowski
oraz Tomasz Gollob, ktry od organizatorw otrzyma dzik kart. Okazji do
zwycistw w sezonie jest wiele walczymy o zoto w kategorii indywidualnej i druynowej.

Siatkarskieszczciawnieszczciach

Kibice ju zacieraj rce przed nadchodzcym sezonem reprezentacyjnym.

Liga wiatowa, mistrzostwa Europy i
Puchar wiata to najwaniejsze imprezy
roku. Niemay problem dla trenera Antigi, gdy odpuszczenie P na rzecz mistrzostw Starego Kontynentu moe rwna si z brakiem kwalifikacji olimpijskiej. A jak gra, kiedy presja ogromna,
a Wlazy, Zagumny, Winiarski i Ignaczak rezygnuj z kadry? Mamy jednak
due zaplecze modych, zdolnych sportowcw, czego idealnym przykadem
jest choby Mateusz Mika, objawienie
minionych mistrzostw wiata.

Listacorazdusza

2014 rok pokaza, e zaczynamy ponownie znaczy co w dyscyplinach, w

ktrych od jakiego czasu na haso
Polska odpowiadao guche echo. Po

rdo: skijumping.pl

2014 w polskim sporcie sierpniowych Mistrzostwach wiata w

podnis poprzeczk bar- Pekinie. Polacy w cigu czternastu edydzo wysoko. Mimo i w 2015 cji zdobyli cznie a 35 medali, tote
tegoroczne starty w Ptasim Gniedzie
roku wielu niesamowitych niemal z automatu chce si ozoci.
wynikw nie da si powt- Anita Wodarczyk, Tomasz Majewski,
rzy, brak te igrzysk olim- Pawe Fajdek, Adam Kszczot czy Kamila Liwinko to tylko niektre z napijskich czy Mundialu, okaz- szych nadziei na nowy rok.
ji do sportowych radoci z
pewnoci nie braknie. Cichybohater

W 01 roku pozostaje wierzy, e takie obrazki stan si dla polskich kibicw przyjemn codziennoci
Igrzyskach Olimpijskich w Soczi zaczto stawia na panczenistw. Bachleda-Curu, Zotkowska, Woniak, Czerwonka, Brdka, Niedwiedzki oraz
Szymaski dwa teamy medalistw z
Soczi powalcz o zote medale na mistrzostwach wiata w Holandii. W minionym roku wzrost zyskw odnotowali
take sprzedawcy rowerw. Wszystko
za spraw Michaa Kwiatkowskiego,
pierwszego polskiego mistrza wiata w
kolarstwie, a take Rafaa Majki lidera dwch etapw Tour de France. Kroku dotrzymuje im Maja Woszczowska,
ktra od lat zdobywa medale najwikszych imprez. Agnieszka Radwaska,
ukasz Kubot, Jerzy Janowicz nikogo
nie dziwi, e od ostatnich kilku sezonw wiat tenisa kieruje swe oczy na
tych sportowcw. Nie bez przyczyny
cz Polakw obejrzy tegoroczne turnieje Wielkiego Szlema. Jeli nie na
korty, wpadn na baseny podczas mist-

rzostw wiata w Kazaniu, w towarzystwie Konrada Czerniaka, Radosawa

Kawckiego i Pawa Korzeniowskiego.

Lepiejbyniemoe?

Cho w ubiegym roku pokazalimy,

e druynowo potrafimy zdziaa cuda,
a i w pojedynk nie tracimy na wartoci, wci istniej dyscypliny, w ktrych
pokadamy nadzieje, a ktre niekoniecznie przekadaj si na wielkie wyniki. Moe w myl noworocznych postanowie okazje do zmian nadejd ju
w 2015 roku.
Na niespodziank liczymy ju w
styczniu. Rajd Dakar, z polskim pierwiastkiem w postaci piciu motocyklistw, czterech samochodw, ciarwki
oraz quadowca. Adam Maysz, Marek
Dbrowski oraz Krzysztof Hoowczyc
na nich liczymy szczeglnie. Koszykarze w cigu ostatnich kilku lat mocno

zawodzili. Po ostatnim wystpie na

mistrzostwach Europy i koszmarnej,
21. lokacie, w tym roku reprezentacja
pojawi si z nowym trenerem i moe
wreszcie powalczy. Spotkania w ramach fazy grupowej ju na pocztku
wrzenia. Na przebudzenie z dugiego,
niekoniecznie zimowego snu, czekam
w przypadku siatkarek. Po Zotkach z
druyny Niemczyka nie ma ju ladu;
obecny trener, Piotr Makowski, z uporem maniaka odmadza kadr narodow. Na tegorocznych mistrzostwach
Europy w pierwszej fazie Biao-Czerwone powalcz z Holandi, Wochami
oraz zwycisk ekip barau Francja
Sowenia. W grudniu odbd si z kolei
Mistrzostwa wiata w Pice Rcznej
Kobiet. Wci jednak nie wiadomo, czy
zobaczymy tam reprezentantki Polski.
Chwila prawdy w czerwcu, podczas
turnieju kwalifikacyjnego.

Joanna SKRZYBT

www.facebook.com/gazeta.fenestra

smokinJoe go, ktry robi dym

Araneda Arena, hala na zapyziaych przedmieciach
stolicy Filipin, Manili. temperatura powyej 40 stopni
celsjusza, 10.45 czasu lokalnego. Pocztkujcy promotor bokserski, Don King, ten sam, ktry dzi straszy
bujn czupryn, mia nosa. znw zebra sportow
i polityczn mietank w rejonie biedy i ubstwa.

Tokijski fart

Joseph Willian Frazier przyszed

na wiat 12 stycznia 1944 roku w farmerskiej rodzinie. By jednym z
czternaciorga rodzestwa. Jeli zastanawialicie si kiedy, skd Sylvester Stallone czerpa inspiracje, bijc
wiszce pocie misa w filmie Rocky Balboa, to wanie Frazier by
jego wzorcem, bowiem od maego
pracowa w filadelfijskiej rzeni. Bokserem sta si jednak z innego powodu pragn po prostu poprawi
swoj postur. A kiedy sta si niekwestionowanym mistrzem wrd
amatorw, przyszed w kocu pojedynek z Busterem Mathisem o przepustk na IO w Tokio w 1964 roku.
Mathis wygra, jednak tu przed igrzyskami dozna kontuzji, amic jeden z palcw u rki, i to Frazier pojecha na azjatycki czempionat. Tam
nie mia godnych siebie rywali i zdoby olimpijskie zoto w kategorii
cikiej.

Nieprzypadkowa ksywa

Po olimpijskim sukcesie jego trener, legendarny Yancey Durham, zapragn stworzy podopiecznemu solidne zaplecze, pozwalajce na obiecujc karier w zawodowym boksie.
Durham odsun si wtedy w cie, a
w 1966 roku nawiza wspprac z
ikon bokserskiego fachu, Eddiem
Futchem. Frazier rozpocz drog do
sawy od pojedynku z argentyskim
miniakiem, Oscarem Bonaven.

Oczekiwanie na Aliego

W tym czasie w kategorii cikiej

panowa ogromny chaos wywoany
dyskwalifikacj Muhammada Aliego.
Amerykaski bokser odmwi
udziau w wojnie w Wietnamie i zosta objty zakazem walk zawodowych. W takich okolicznociach, by
zdoby tytu mistrzowski, Frazier
musia stan do walki ze swoim
dawnym znajomym Busterem Mathisem. Rewan okaza si bardzo
udany, Smokin Joe powali odwiecznego rywala w 11. rundzie i 4
marca 1968 roku zosta mistrzem
wiata. Jednak prawdziwe starcie z
godnym rywalem miao dopiero
przyj.

Walka stulecia

Latem 1970 roku Ali wreszcie odzyska licencj, co spowodowao

ogromne zainteresowanie pojedynkiem dwch gwiazd krlewskiej kategorii. Ali by wtedy na wieczniku,
sta si symbolem walki o niezaleno wzgldem pastwa, ponadto
spotyka si z gwiazdami kina i muzyki, by celebryt tamtych dni.
Frazierowi to nie odpowiadao, publicznie nazywa rywala pajacem i
baznem.
Przed pojedynkiem w synnej Madison Square Garden, publika dolewaa oliwy do ognia. Reklamowana
jako Walka stulecia, miaa przynie bokserom horrendalne zarobki
bagatela 2,5 miliona dla kadego.
Frazier, mimo tego, e by praworczny, syn przede wszystkim z lewego sierpowego, ktrym nierzadko
koczy pojedynki. Starcie zakontraktowane na 15 rund elektryzowao

Wydawca: Wydzia Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, ul. Umultowska 89a, 61-614 Pozna.
Redakcja:Wydzia Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, ul. Umultowska 89a, pokj 144, 61-614 Pozna
email: fenestra.uam@gmail.com, facebook: www.facebook.com/gazeta.fenestra

rdo: tbjfilms.com

ak jak rok wczeniej w Kinszasie, kiedy Muhammad Ali

znokautowa Georgea Foremana, tak i 1 padziernika 1975 roku
udao si namwi na organizacj
walki prezydenta kraju potrzebujcego chleba i igrzysk. A e na chleb nie
byo szans, to filipiski przywdca,
Ferdinand Marcos, pragn dostarczy chocia czar sportowych emocji.
Koszty o wiele mniejsze ni w amerykaskim blasku, a zyski niebagatelne.
Ali kontra Frazier, po prostu Thrilla
in Manila.

Mimo e ju w drugiej rundzie lea

dwukrotnie na deskach, charakter i
wola walki nie pozwoliy mu si podda przed latynoamerykaskim pretendentem. Ostatecznie 1967 rok
skoczy z 19 zwycistwami i 16 nokautami. Od tego czasu przywlek do
niego pseudonim Smokin Joe, bowiem wali w rywali tak mocno, e
obserwatorzy twierdzili, i po ciosie
unosi si w powietrzu dym i kurz.

Smokin' Joe i jego znak rozpoznawczy lewy sierp

publiczno w nowojorskiej hali i miliony przed telewizorami. Frazier by
innowatorem, wiedzia, e czste zadawanie ciosw na korpus osabia rywala. Wreszcie, w 15-stej rundzie,
swoim firmowym lewym sierpem,
Smokin Joe powali Aliego na deski i mimo e ten powsta, to ostatecznie przegra jednogonie na
punkty.

Thrilla in Manila

Frazier, jako czempion kategorii

cikiej, sta si ikon sportu. Stroni
jednak od wywiadw i gwiazdorskich
zakupw, przygotowujc si do obrony tytuu w walce z modym Georgem Foremanem. W stolicy Jamajki, Kingston, nieoczekiwanie przegra
jednak z niepokonanym pretendentem
i utraci mistrzowski pas, odnoszc
pierwsz porak w karierze. Rok pniej, po wygranej z Joe Bugnerem,
doszo do rewanowej walki z Alim.
Zwycizca mia si zmierzy o tytu z
George'm Foremanem. Po take zacitym i emocjonujcym pojedynku
tym razem na punkty wygra Muhammad Ali.
W nastpnych walkach Joe pokona Jerryego Quarry i Jimmy Ellisa i
rozbudzi wyobrani widzw na temat rozstrzygajcej walki z odwiecznym rywalem. T walk uznaj za
najtrudniejsz w swojej karierze
wspomina po niej Ali. Thrilla in

Redaktor naczelny
JarekWicawski
Z-ca red. naczelnego /
Redaktor dziau Sport
KonradWitkowski
RedaktordziauKultura
Aleksandra Laps
Sekretarz Redakcji
Mateusz Iwiski
Redakcja
Rafa Bajer

Aleksandra Borowiec
Tomasz Ciepielewski
Patryk Halczak
Grzegorz Iwasiuta
Marta Jdrzejczak
Dorota Kawa
Aleksandra Klasa
Norbert Kowalski
Micha Krajniak
Dawid Kroll
Kinga Kwiecie

Manila rozpocza si od jego huraganowych atakw. Nie dawa si zaskoczy ciosami na korpus, jednak z
biegiem kolejnych rund to Frazier zyskiwa przewag. Po serii ciosw w
11 rundzie, kiedy obaj saniali si ju
na nogach, Ali prosi swojego trenera, Angelo Dundeego, o poddanie
walki i rzucenie rcznika, jeden ten
wierzy w podopiecznego i wypchn

Ostatecznie na ostatni, 15-st rund,

Smokin Joe ju nie wyszed, podda go jego trener, Eddie Fuch.
Bye wielki! tylko tyle zrozumia od niego oszoomiony Joe, a Ali
tu po ogoszeniu werdyktu zasab i
spdzi tydzie w szpitalu.
Frazier stoczy jeszcze dwa pojedynki, przegrany z Foremanem i zremisowany z mao znanym Floydem

Joseph Willian Frazier przyszed na wiat

12 stycznia 1944 roku w farmerskiej rodzinie.
By jednym z czternaciorga rodzestwa.
Jeli zastanawialicie si kiedy, skd Sylvester Stallone
czerpa inspiracje, bijc wiszce pocie misa w filmie
Rocky Balboa, to wanie Frazier by jego wzorcem, bowiem od maego pracowa w filadelfijskiej rzeni.
go do dalszej walki. Fraizer uderza
tak mocno, e w pewnym momencie
przestaem ju odczuwa nawet bl,
nic nie widziaem i nie syszaem,
czuem jakbym by w ciemnym pokoju bez wyjcia, ale wiedziaem, e
nie mog si podda, nie ja wspomina pniejszy zwycizca. Jakim
cudem Ali zyska nadludzkiego zrywu si i w 12., 13. i 14. rundzie
strasznie obi Fraziera, powodujc
ogromny problem z widzeniem.

Maria Ledeman
Micha Leniczak
Szymon Lipiski
Mariusz Nawrot
Katarzyna Nowacka
Ewa Nowak
Kasia Nowak
Anna Osiska
Hubert Ossowski
Natalia Pawlak
Jakub Ptak

Micha Radzimiski
Joanna Skrzybt
Mikoaj Stanek
Kinga Stefaniak
MagdalenaWitek
KacperWitt
Mikoaj Zajczkowski
Korekta
Magorzata Adamczewska
Kasia Nowak

Cummingsem, po ktrym skoczy

karier i zaj si trenerk. Czasopisma The Ring i The Associated
Press uplasoway go na smym
miejscu wrd najlepszych bokserw
wszech czasw wagi cikiej. Walki
z udziaem Joe Fraziera a 4-krotnie
byy uznawane za walki roku. Smokin Joe zmar nagle 7 listopada
2011 roku na raka wtroby. Gdyby
y, witowaby teraz 71. urodziny.

Skad
Tomasz Szukaa
Opiekun redakcji
Red. Lesaw Ciesika
Strona internetowa
www.gazetafenestra.pl
Facebook
www.facebook.com/gazeta.fenestra

Micha LENICZAK

Twitter
/twitter.com/FenestraGazeta
Druk
Drukarnia Prasowa
ul. Malwowa 158, Skrzewo
Redakcja zastrzega sobie prawo
do redagowania i skracania
nadesanych tekstw. Redakcja nie
ponosi odpowiedzialnoci za tre
zamieszczanych reklam.