Kiu Iuap

stanbul Bykehir Belediyesi
Ulam Dairesi Bakanl

Ulam Planlama Mdrl
STANBUL METROPOLTEN ALANI

KENTSEL ULAIM ANA PLANI
(UAP)
_______________________
STANBUL
ubat-2011
_______________________
stanbul Metropoliten Alan Kentsel Ulam Ana Plan

zet
UAP
indekiler
1
Giri......................................................................................................................................................... 1
1.1
almann Arka Plan..................................................................................................................... 1
1.2
Ulam Ana Plan in Politikalar ve Stratejiler............................................................................... 1
1.3
alma Alan .................................................................................................................................. 3
2
stanbulun Kentsel Yaps....................................................................................................................... 3
2.1
Doal ve Corafi Yap ..................................................................................................................... 3
2.2
Kentsel Gelime / Yaylma .............................................................................................................. 4
2.3
Nfus Dalm ve Deiimi............................................................................................................ 4
2.4
stihdam Dalm ve Deiimi ....................................................................................................... 4
2.5
Arazi Kullanm Yaps ..................................................................................................................... 4
3
Yolculuk zellikleri ................................................................................................................................ 5
3.1
Hane Halk Aratrmas ................................................................................................................... 5
3.2
Yolculuk Says................................................................................................................................ 5
3.3
Hareketlilik Oran............................................................................................................................ 6
3.4
Yolculuk Sreleri............................................................................................................................. 6
3.5
Yolculuk retimi ve ekimi............................................................................................................ 6
3.6
Yolculuk Dalm ........................................................................................................................... 7
3.7
Hane Halk Yolculuk zellikleri ..................................................................................................... 7
4
Karayolu ebekesi................................................................................................................................... 7
4.1
Blgeler Aras Karayolu ebekesi................................................................................................... 7
4.2
ebekedeki Trafik Hacim Deerleri ................................................................................................ 8
4.3
Perde-Kordon Hatlarnda Trafik Hacmi .......................................................................................... 8
4.4
D stasyon Hatlarndaki Trafik Hacmi.......................................................................................... 9
5
Rayl Sistem ebekesi ............................................................................................................................. 9
5.1
Mevcut rayl Sistem A.................................................................................................................. 9
6
Karayolu ve Denizyolu Toplu Tamacl........................................................................................... 10
6.1
Karayolu Toplu Tamacl ......................................................................................................... 10
6.2
Denizyolu Toplu Tamacl ....................................................................................................... 11
7
Mevcut Trafik Ynetimi ........................................................................................................................ 11
8
stanbul evre Dzeni Plan ve Sosyo-Ekonomik Yap ........................................................................ 11
8.1
st lekli Planlama Yaklam .................................................................................................... 11
8.2
Sosyo-Ekonomik ereve ............................................................................................................. 12
9
Ulam Talep Tahmini ........................................................................................................................... 13
9.1
Yolculuk Talep Modeli .................................................................................................................. 13
10
Gelcekteki Ulam Talebi .................................................................................................................. 15
10.1 Yolculuk Talep Modeli .................................................................................................................. 15
10.2 Sosyo - ekonomik Yap.................................................................................................................. 16
11
2023 Uzun Dnem Hedef Yl in Hibir ey Yaplmamas Durumu Analizi ................................. 18
11.1 Hibir ey Yaplmamas Durumu Analizi ..................................................................................... 18
11.2 Japonyada Ana Metropoliten Alanda Trel Dalm Oranlar................................................ 21
12
Ana Plan Yaklam ........................................................................................................................... 21
12.1 ebeke Tanmlar ve Planlama Sreci ........................................................................................... 21
12.2 Temel A ....................................................................................................................................... 22
12.3 Yolculuk Uzunluu Dalm......................................................................................................... 22
12.4 Talep / Kapasite Boluklar ........................................................................................................... 23
12.5 Yk Hareketleri Talebi .................................................................................................................. 23
12.6 Yaka Geii Ana Ulam Koridorlar Analizi ................................................................................ 24
12.7 Alternatif A Geliim Stratejileri .................................................................................................. 29
12.8 Alternatif A Geliim Stratejileri Performans Analizi ve 2023 Plan Ann Belirlenmesi............ 30
13
Karayolu Plan Projeleri ..................................................................................................................... 31
14
Rayl Sistem Plan Projeleri................................................................................................................ 31
15
Alternatif Plan Projelerinin Deerlendirilmesi ve nceliklendirilmesi ............................................ 32
15.1 Ekonomik Deerlendirme ............................................................................................................. 32
15.2 Finansal Deerlendirme ................................................................................................................ 32
i

zet
UAP
15.3 Sosyal ve evresel Deerlendirme (SD) .................................................................................... 32

15.4 Proje nceliklendirmesi ................................................................................................................ 33
16
A Geliim Plan ............................................................................................................................... 34
16.1 A Geliim Plan Yaklamlar ....................................................................................................... 34
16.2 Karayolu Ana Plan A.................................................................................................................. 35
16.3 Rayl Sistem Plan ......................................................................................................................... 35
16.4 Lastik Tekerlekli ve Denizyolu Toplu Tama Plan...................................................................... 36
17
Ulam Talep Ynetim Plan.............................................................................................................. 37
18
Ulam Altyaps in Afet Ynetimi ................................................................................................. 38
19
Plan Performans ............................................................................................................................... 39
20
Uygulama Plan ve Program, Uygulama Aralar, ncelikli Eylemler............................................ 39
20.1 Uygulama Plan ve Program ........................................................................................................ 39
20.2 Uygulama aralar ......................................................................................................................... 41
20.3 Ulam Yatrmlarnn Hzlandrc Alternatif Fon Kaynaklar ...................................................... 41
20.4 ncelikli Eylem nerileri ............................................................................................................. 42
ii

zet
UAP
Tablolar
Tablo 1 UAP Revizyon Katlmc Listesi..............................................................................................vi
Tablo 2 UAP Revizyon ncesi Katlmc Listesi.................................................................................vii
Tablo 2 UAP Revizyon ncesi Katlmc Listesi................................................................................viii
Tablo 3 UAP zleme Kurulu Listesi......................................................................................................ix
Tablo 4 UAP Haftalk Toplant Katlmc Listesi................................................................................... x
Tablo 1.2.1 stanbul l evre Dzeni Plan ile UAP Hedefleri .............................................................. 2
Tablo 2.3.1 Blge Baznda Nfus Geliimi............................................................................................. 4
Tablo 2.4.1 Blgelere Gre stihdam Art............................................................................................. 4
Tablo 3.3.1 Hane Halknn Otomobil Sahiplii ve Amalarna Gre Hareketlilik Oranlar.................... 6
Tablo 4.4.1 Kordon Hattnda stikamete Gre Gnlk Trafik Hacmi ..................................................... 9
Tablo 6.1.1 Karayolu Toplu Tama letmesi Ana Hatlar.................................................................... 10
Tablo 8.2.1 Yllara Gre Nfus Dalm .............................................................................................. 12
Tablo 8.2.1 Yllara Gre stihdam Deerleri ......................................................................................... 12
Tablo 8.2.2 2023 Yl alan Says ve stihdamn Yakalara Dalm ................................................ 12
Tablo 9.1.1 Model Yaps....................................................................................................................... 13
Tablo 9.1.2 retim ve ekim Modelinde Kullanlan Deikenler Listesi ............................................ 13
Tablo 9.1.3 Model ve Saym Sonularnn Karlatrlmas................................................................. 14
Tablo 9.1.4 Ortalama Doluluk ve Birim Otomobil Deeri.................................................................... 15
Tablo 10.2.1 alma Alanna likin Sosyo-Ekonomik Veriler ve Hareketlilik ................................... 17
Tablo 11.1.1 Temel Duruma Ait Trel Dalm Oranlar ...................................................................... 19
Tablo 11.1.2 2023 Yl Hibir ey Yaplmamas Durumuna Ait Trel Dalm Oranlar ..................... 19
Tablo 12.3.1. Trlere Gre Yolculuk Uzunluu Dalmlar (km/yolculuk) ......................................... 22
Tablo 12.6.1 Alternatif 2023 Senaryolarna Gre Hesaplanan Yolculuk Bilgileri................................. 27
Tablo 12.6.2 nceliklendirilmi Rayl Sistem Yaka Gei Hatlar........................................................ 29
Tablo 12.8.1 Alternatif Senaryolara Gre Trel Dalm Oranlar........................................................ 30
Tablo 12.8.2 Alternatif Senaryolara Gre Ortalama Mesafe, Sre ve Hz Deerleri ............................ 31
Tablo 15.1.1 Ekonomik Deerlendirme Sonular ................................................................................ 32
Tablo 15.4.1 Deerlendirme Kriterlerine Gre Puanlama..................................................................... 33
Tablo 15.4.2 Tm Projelerin nceliklendirilmesi ................................................................................. 34
Tablo 16.4.1 Metrobs Projelerinin Finansal Deerlendirmesi ve nceliklendirilmesi ....................... 36
Tablo 17-1 2023 ylnda stanbul iin nerilen Toplu tama Bilet fiyat politikas ............................... 37
Tablo 19.19-1.1 Plan A ve Talep Ynetimi Persormans.................................................................... 39
Tablo19.1.2 Farkl Dnya Kentlerine Ait zel Otomobil ve Toplu Tama Ulam Dalmlar .......... 39
Tablo 20.1.1 Yllk Karayolu Uygulama Program ............................................................................... 40
Tablo 20.1.2 Yllk Rayl Sistem Uygulama Program.......................................................................... 40
iii

zet
UAP
ekiller
ekil 1.3.1 alma Alan ve Trafik Analiz Blgeleri ............................................................................. 3
ekil 2.1.1 Arazi Yaps ve Kullanm ..................................................................................................... 3
ekil 2.5.1 stanbul Mevcut Arazi Kullanm .......................................................................................... 5
ekil 2.5.2 Blgelere Gre Nfus ve stihdam Younluu ..................................................................... 5
ekil 3.4.1 Amalarna Gre Yolculuk Sreleri Dalm ....................................................................... 6
ekil 3.5.1 Tm Yolculuklar iin retim ve ekim Oranlar.................................................................. 6
ekil 3.5.2 Tm Yolculuklarn Saatlik Dalm ..................................................................................... 7
ekil 3.6.1 Yolculuk Dalm, Tm Amalar(10.000 st) .................................................................... 7
ekil 3.7.1 Otomobil Sahipliine Gre Hanedeki Trel Dalm (Yaya Yolculuklar Hari) ................. 7
ekil 4.1.1 Trkiyeden Geen Uluslararas Yol A ile stanbul ve evre lleri Arasndaki Yolu A .. 8
ekil 4.2.1 2009 Yl Karayolu Kapasite Kullanm Oranlar................................................................... 8
ekil 4.3.1 Perde-Kordon Hatlarnn Yerleri ........................................................................................... 9
ekil 5.1.1 Mevcut Rayl Sistem Hatlar ............................................................................................... 10
ekil 9.1.1 Amalara Gre TAB i ve TABlar Aras Yolculuklarn Trel Dalm Oranlar .............. 14
ekil 9.1.2 Yolculuklarn Evden k ve Eve Dn Saatlerine Gre Dalm .................................. 15
ekil 10.1.1 Ulam Talep Tahmin Sreci ............................................................................................. 16
ekil 10.2.1 2006 ve 2023 Yl in TABdaki Hanehalk Ortalama Gelir Dalm............................. 16
ekil 10.10.2 Oomobil Says ve Otomobil Sahiplilii (2009/ 2023).................................................... 17
ekil 10.2.3 lelere Gre stihdam Dalm 2006-2023 ..................................................................... 17
ekil 10.2.4 lelere Gre Nfus Dalm 2006-2023.......................................................................... 17
ekil 10.2.5 lelere Gre renci Saylar 2006 2023......................................................................... 18
ekil 11.1.1 Yolculuklarn lelere Gre Dalm ................................................................................ 18
(2023-2006 Fark) ................................................................................................................................. 18
ekil 11.1.2 Yolculuklarn le Bazl Dalm- 2023 ........................................................................... 18
ekil 11.1.3 Temel Durum ve 2023 Hibir ey Yaplmamas Durumu iin Tm Amalara Gre Gnlk
Otomobil Yolculuklar ................................................................................................................... 19
Servis Yolculuklar ........................................................................................................................ 19
Toplu Tama Yolculuklar............................................................................................................. 20
ekil 11.1.6 Temel Durum ve 2023 Hibir ey Yaplmamas Durumu iin Zirve Saat Otomobil
Yolculuklar ................................................................................................................................... 20
ekil 11.1.7 Temel Durum ve 2023 Hibir ey Yaplmamas Durumu iin Zirve Saat Toplu Tama
Yolculuklar ................................................................................................................................... 20
ekil 11.1.8 Temel Durum ve 2023 Yl Gnlk Trafik Atamas Sonular .......................................... 21
ekil 11.2.1 Otomobil Sahiplii ve Kii Bana GSYH likisi ........................................................... 21
ekil 12.1.1 Otomobil Sahiplii ve Kii Bana GSYH likisi........................................................... 21
ekil 12.2.1 Karayolu Temel A ekil 12.2.2 Rayl Sistem Temel A............................................ 22
ekil 12.3.1 Trlere Gre Yolculuk Uzunluu Dalmlar................................................................... 22
ekil 12.4.1 Perdelerde Ulam Talebinin Deiimi (2009/2023) ......................................................... 23
ekil 12.4.2 Perdeler Aras Blgelerdeki alan/stihdam dalm .................................................... 23
ekil 12.5.1 2009-2023 Yl Yk Hareketleri........................................................................................ 24
ekil 12.6.1 Mevcut Kprlerin Alndan tibaren Geen Ara Saylar .......................................... 25
ekil 12.6.2 stanbulda Konut ve Sanayi Alanlarnn Mekansal Deiimi .......................................... 25
ekil 12.6.3 stanbulda Orman Alanlarnn Deiimi .......................................................................... 26
ekil 12.6.4 stanbulda 2B Alanlarnn Younlat Blgeler ............................................................ 26
ekil 12.6.5 Karayollar Genel Mdrl Tarafndan Gelitirilen 3. Koridor Alternatifleri ............... 27
ekil 12.6.6 Senaryolara Gre 2023 Yl Toplam Gnlk Marjinal Fayda (Gn/Ara) ........................ 27
ekil 12.6.7 3.Koridor Senaryolarna Gre Yerleim Alan ngrs Amal lm Noktalar ......... 28
ekil 12.6.8 Boaz Geen Rayl Sistem Hatt Gzergahlar ................................................................ 28
ekil 12.6.9 Yaka Geii Yk Hareketleri ............................................................................................. 29
ekil 12.8.1 Alternatif Senaryolara Ait Toplam ve Yaka Geii Trel Dalm Oranlar ...................... 30
ekil 14.1.1 Maksimum Rayl Sistem A (Merkez ve Dou ile Merkez ve Bat) ............................... 31
iv

zet
UAP
ekil 15.3.1 Ana Plan Projelerinin Sosyal ve evresel Etki Sentezi..................................................... 33

ekil 16.2.1 Karayolu Ana Plan A...................................................................................................... 35
ekil 16.3.2 Rayl Sistem A Gelime ve Gerekleme Plan ............................................................. 35
ekil 16.4.1 Mevcut ve Planlanan Metrobs Hatlar............................................................................. 36
ekil 16.4.2 Deniz Ulam Geliim Plan............................................................................................. 37
ekil 17.1 Tarihi Yarm Blgesel cret Uygulama noktalar ................................................................ 38
ekil 20.1.1Dnemlere Gre Ulam Sektr Yatrm Plan (Milyar $)................................................ 40
ekil 20.1.2 Karayolu ve Rayl Sistem Yatrmlarnn Yllara Gre Dalm ...................................... 41

zet
UAP
KatlmcListesi
Tablo 1 UAP Revizyon Katlmc Listesi
Prof Dr. Adem Batrk
Genel Sekreter
Muzaffer Hacmustafaolu
Genel Sekreter Yardmcs
Dursun Balcolu
Ulam Planlama Md. Daire Bakan

UAP Proje Ekibi
Atilla Alkan
Ulam Planlama Mdr
hsan Hadi Karadeniz
Ulam Planlama Mdr Yardmcs
Neriman ahin
naat Yksek Mhendisi
Berna alkan
naat Yksek Mhendisi
Mehmet akr
Yksek ehir Plancs
Serap etinkaya
Yksek ehir Plancs
Dilek ol
Yksek ehir Plancs
Emel Gnay
Yksek ehir Plancs
Nilfer Dnya
ehir Plancs
Aysun Sar
ehir Plancs
Orhan Akta
Ulam Plancs
Serkan imek
Jeofizik Mhendisi
UAP Projesine Destek Veren Dier Birimler
UAP Proje Destek Ekibi

Faruk Vahapolu
UPM Md. Yrd (UPM Karayolu Proje Ofisi)
Burhan Kale
Toplu Ulam Hizmetleri Md.
Onursal Ba
UPM Md. Yrd (UPM Planlama Proje Ofisi)
Namk Kaya
Toplu Ulam Hizmetleri Md. Yrd.
Ertan imek
UPM Md. Yrd. ( -Kasm 2009)
hsan Ylmaz
ehir Planlama Md. Yrd.
Mustafa Murteza
UPM Rayl Sistem Proje Ofisi
Timuin Kurt
ehir Planlama Mdrl
Yunus Emre Ayzen
UPM Rayl Sistem Proje Ofisi
Fatih Doan
ehir Planlama Mdrl
Ali Kapdan
UPM Karayolu Proje Ofisi
A.Basit Doru
ehir Planlama Mdrl
Rdvan Oul
Hamza akan
ehir Planlama Mdrl
Gke Birgin
Hasan stnda
DO A..
Melda Haznedarolu
UPM Planlama Ofisi
kr Erkut
DO A..
Eser Da
UPM Planlama Ofisi
Selim Gnay
DO A..
Tlay Mesutol
UPM Planlama Ofisi
Cem Duran
DO A..
Hale Erez Kleki
UPM Planlama Ofisi
efika Demirci
DO A..
Mge Kl
UPM Planlama Ofisi
Batuhan Altun
BB Trafik Mdrl
Hatice erbeti
UPM Sekreterlik
Ender Tmer
Ulam Koordinasyon Mdrl
vi
lknur Ycel
Ulam Daire Bakanl
Ahmet Arman
BMTA A.. (G.M.
Enver Byk
BMTA A..
Akn Emin
BMTA A..
Erol Gnay
BMTA A..
Serdar enol
BMTA A..
-2010)

zet
UAP
Tablo 2 UAP Revizyon ncesi Katlmc Listesi

Japon Ekibi
Trk Ekibi
JICA Proje Ekibi
BB Ulam Daire Bakanl

Muzaffer Hacmustafaolu Genel Sekreter Yardmcs
UAP Proje Ekibi
Atilla Alkan
Tetsuo WAKUI
Ekip Lideri / Ulam Planlama
Kenji TANAKA
Kentsel Planlama
Noboru IKENISHI
GIS / Afet Koruma Planlamas
Yuko SAKAI
GIS
Kenichi SEKINE
Ulam Talep Analizi (I)
hsan Hadi Karadeniz
Ulam Planlama Mdr

Neriman ahin
naat Yksek Mhendisi
Tesuo HORIE
Ulam Talep AnaliziII)
Mehmet akr
ehir Plancs
Toshisada KATSURADA
Karayolu Ulam Planlama
Serap etinkaya
Yksek ehir Plancs
Seiya MATSUOKA
Trafik Ynetimi
Serkan imek
Jeofizik Mhendisi
Kentaro OKUNO
Dilek OL
Yksek ehir Plancs
Hiroshi IZAWA
Yol Planlama ve Tasarm

Rayl Sistem Transit Planlama
Emel Gnay
Yksek ehir Plancs
Teruki MISHIMA
Orhan Akta
Ulam Plancs
Shogo UCHIDA
Nilfer Dnya
ehir Plancs
Takashi SHOYAMA
Aysun Sar
ehir Plancs
evre Koruma Planlama
Rayl Sistem Transit Tasarm

Rayl Sistem letme ve
Ynetimi
Otobs letme ve Ynetimi
are Olgun alkan
Yksek ehir Plancs
Akitoshi IIO
Dr.Katsuhiko
TAKAHASHI
Berna alkan
naat Yksek Mhendisi
Ken KUMAZAWA
Gizem Erdoan
ehir Plancs
Tamaoki WATANABE
Ekonomik / Finansal Analiz

Pilot Proje Planlama ve
Uygulama
Eray Sezer
Yksek ehir Plancs
Yasuko YAMADA
Koordinatr
Mali ve Kurumsal Planlama
Japonya Uluslararas birlii Ajans
Danma Kurulu
Prof.Dr.Gkmen Ergn
Ulam Plancs
Prof.Dr.Aykut Toros
Demograf
Prof.Dr.Tetsuro HYODO
Do Dr. Murat elik
Ulam Plancs
Kazumasa SANUI
Yrd.Do.Dr.Darn Akn
Ulam Plancs
Satoshi UMENAGA
Ertan imek

Ali BEKIN
Danman /Tokyo niversitesi

Deniz Bilimleri ve Teknolojisi
Enstits
Proje Koordinatr JICA
Merkezi
JICA Trkiye Ofisi Bakan Vekili
Program Yrtcs /
JICA Trkiye Ofisi
Mustafa Murteza
Ulam Planlama Md.
Melda Haznedarolu
Ulam Planlama Md.
JICA-Destek Ekibi
Dr.Metin enbil
Ulam Plancs
Eser Da
Ulam Planlama Md.
Selim evik
ehir Plancs
Tlay Mesutol
Ulam Planlama Md.
Selen Zora
Sekreter
Hale Erez Kleki
Ulam Planlama Md.
Ece In Doan
Sekreter
Mge Kl
Ulam Planlama Md.
Kosuke NASU
Ulam Aratrmacs
vii

zet
UAP
Tablo 2 UAP Revizyon ncesi Katlmc Listesi

Japon Ekibi
Trk Ekibi
JICA Proje Ekibi
BB Ulam Daire Bakanl

Muzaffer Hacmustafaolu Genel Sekreter Yardmcs
UAP Proje Ekibi
Atilla Alkan
Tetsuo WAKUI
Ekip Lideri / Ulam Planlama
Kenji TANAKA
Kentsel Planlama
Noboru IKENISHI
GIS / Afet Koruma Planlamas
Yuko SAKAI
GIS
Kenichi SEKINE
Ulam Talep Analizi (I)
hsan Hadi Karadeniz
Ulam Planlama Mdr

Neriman ahin
naat Yksek Mhendisi
Tesuo HORIE
Ulam Talep AnaliziII)
Mehmet akr
ehir Plancs
Toshisada KATSURADA
Karayolu Ulam Planlama
Serap etinkaya
Yksek ehir Plancs
Seiya MATSUOKA
Trafik Ynetimi
Serkan imek
Jeofizik Mhendisi
Kentaro OKUNO
Dilek OL
Yksek ehir Plancs
Hiroshi IZAWA
Yol Planlama ve Tasarm

Rayl Sistem Transit Planlama
Emel Gnay
Yksek ehir Plancs
Teruki MISHIMA
Orhan Akta
Ulam Plancs
Shogo UCHIDA
Nilfer Dnya
ehir Plancs
Takashi SHOYAMA
Aysun Sar
ehir Plancs
evre Koruma Planlama
Rayl Sistem Transit Tasarm

Rayl Sistem letme ve
Ynetimi
Otobs letme ve Ynetimi
are Olgun alkan
Yksek ehir Plancs
Akitoshi IIO
Dr.Katsuhiko
TAKAHASHI
Berna alkan
naat Yksek Mhendisi
Ken KUMAZAWA
Gizem Erdoan
ehir Plancs
Tamaoki WATANABE
Ekonomik / Finansal Analiz

Pilot Proje Planlama ve
Uygulama
Eray Sezer
Yksek ehir Plancs
Yasuko YAMADA
Koordinatr
Mali ve Kurumsal Planlama
Japonya Uluslararas birlii Ajans
Danma Kurulu
Prof.Dr.Gkmen Ergn
Ulam Plancs
Prof.Dr.Aykut Toros
Demograf
Prof.Dr.Tetsuro HYODO
Do Dr. Murat elik
Ulam Plancs
Kazumasa SANUI
Yrd.Do.Dr.Darn Akn
Ulam Plancs
Satoshi UMENAGA
Ertan imek

Ali BEKIN
Danman /Tokyo niversitesi

Deniz Bilimleri ve Teknolojisi
Enstits
Proje Koordinatr JICA
Merkezi
JICA Trkiye Ofisi Bakan Vekili
Program Yrtcs /
JICA Trkiye Ofisi
Mustafa Murteza
Ulam Planlama Md.
Melda Haznedarolu
Ulam Planlama Md.
JICA-Destek Ekibi
Dr.Metin enbil
Ulam Plancs
Eser Da
Ulam Planlama Md.
Selim evik
ehir Plancs
Tlay Mesutol
Ulam Planlama Md.
Selen Zora
Sekreter
Hale Erez Kleki
Ulam Planlama Md.
Ece In Doan
Sekreter
Mge Kl
Ulam Planlama Md.
Kosuke NASU
Ulam Aratrmacs
viii

zet
UAP
Tablo 3 UAP zleme Kurulu Listesi

UAP zleme Kurulu
Kurum
Katlmclar
Mesut Pektas (BB Genel Sekreteri,2004-2007)
Muzaffer Hacmustafaoglu (BB Genel Sekreter Yardmcs)
stanbul Bykehir Belediyesi
BB Fen leri Daire Bakanl

Ulam Koordinasyon Mdrl
Toplu Ulam Hizmetler Mdr
TCK 1. Blge Mdrl
Asm ztrk
TCK 17. Blge Mdrl
Hikmet Erkut, Metin Kkolu
Devlet Demiryollar (TCDD)

l Jandarma Komutanl
DLH Marmaray Blge Md.
Metin Akba, Kemal Tuncer, smail zdemir,

C.Yaar Tangl, A. Ufuk Knk,M.Rahmi Gl
Celal Mahmut Solak
M.Ziya Erdem ,D.Sema Ylmazkardeler,
Erhan Kura, Mehmet Arslan
Ulatrma Bakanl stanbul Blge Md.
Erdal ahin, Emre Sinan Purtul
Denizcilik Mstearl stanbul Blge Md.
Yb. Yavuz Geim,Erkan Tuncer,Kazm Alpay
DHMI Atatrk Havaalan Bamdrl
kr Uar
Milli Savunma Bakanl 1. Ordu Komutanl

Lojistik Bakanl
Fevzi Snbl
stanbul Emniyet Genel Md.
Ali zsoylar, Grzel Frat, Turan Odaba
stanbul Ticaret Odas

IETT Genel Mdrl
DO A..
stanbul Ulam A.. Genel Md.
Abdullah nar, mer Kuray, Meltem Duran,

Mustafa Silah Yrekli, Suat Yalkn
Faruk Karaosman, Mustafa Hatipolu,
kr Var, Kksal Altnkaynak
Nihat Crt, Ali Osman Tekkenat, Fatih Karahacolu,
Hayrettin Ouz,Yusuf Boztepe
mer Yldz, Metin Yazar, Kaan Yldzgz
ix

zet
UAP
Tablo 4 UAP Haftalk Toplant Katlmc Listesi

Haftalk Toplant Katlmc Listesi
Kurum
Katlmclar
Katlm Says
mer Yldz, M.Metin Yazar

stanbul Ulam A..
Mmin Kahveci, M.Tark Dndar

Murat Arsal, Mustafa D.Gler
29
Kamil Demircan
TCK 17. Blge Mdrl
Hikmet Erkut, Metin Kkolu
21
Hasan stnda, Hayrettin Ouz,

DO A..
Lokman Yengin, Fahrettin Ulku,
17
efika Demirci, Yusuf Boztepe

BB ehir Planlama Md.
Devlet Demiryollar (TCDD)
hsan Ylmaz, Ouzhan mamolu,

sa Cerrah, Murat Dil
brahim Eren, Metin Akba, Ufuk Knk,
M.Rahmi Gl, Soner Kazaca
15
15
Ekip yeleri
11
DLH Marmaray Blge Md.
Erhan Kura,Glbin Solar, Mevlt Mert
10
Bimta
Glay evik, Murat Diren
10
IETT Genel Mdrl
Faruk Karaosman, Abdulah Kazdal,

Yavuz Frnc, Kadri Yapcolu
BB Planlama Mdrl
Engin Yetkin
stanbul Teknik niversitesi
Gngr Evren
7
1
1
UAP Danma Kurulu yeleri
49
JCA Proje Ekibi
49
UAP Proje Ekibi
49

zet
1
1.1
UAP
Giri
almann Arka Plan
Ekonomik bymeye paralel olarak stanbulun nfusu hzla artarken metropoliten alan da hzla
bymektedir. 1985 de yaklak 6 milyon olan nfus eyrek yzylda 13 milyonun zerine kmtr.
Kentte kaytl otomobil says da ayn zaman periyodunda 6 kat artarak 1,7 milyonu amtr. stanbulda
youn kentleme, nfus art ve ekonomik byme ile birlikte motorlu ara kullanm hzla artm, trafik
skkl sorunu ciddi boyutlara ulam, kazalar ve egzoz emisyonu problemi gibi ciddi olumsuz etkiler
olumutur.
Gnlk yolculuklarn ok fazla olduu stanbul kentinde, bu yolculuklarn byk bir ksm karayolu ile
yaplmakta ve trafiin oluturan aralarn ok byk bir blmn zel aralar oluturmaktadr. Buna
karn mevcut rayl sistemler artan trafik talebini karlayamamaktadr.
stanbul Bykehir Belediyesi, Yatrm btesinin byk bir ksmn rayl sistem, deniz tamacl,
karayollar ve otoparklar kapsayan ulam sektrne ayrmaktadr. Kentleme hzl bir ekilde geliip
trafik talebini ve hacmini arttrrken rayl sistem bata olmak zere ulam altyapsnn gelitirilmesi uzun
zaman almaktadr. Bu nedenle ulam sektr iin etkin politikalar ve yatrm planlamasn kapsayan,
uzun dnem metropoliten arazi kullanm plan ile uyumlu entegre bir ana plan almasna ihtiya
duyulmutur.
stanbul Bykehir Belediyesi Mays 2006da UAP olarak adlandrlan stanbul Metropoliten Alan
Entegre Kentsel Ulam Ana Plan almasna balam ve JICA ile teknik ibirlii salanmtr. Haziran
2007de JICA Proje Ekibinin stanbula gelmesiyle alma yrtlen ortak alma fiilen balamtr.
Bu srete UAP ve JICA Proje Ekipleri, ilgili kurum ve kurulularn yaplan almalara ynelik geni
katlmnn salanmas amacyla, 3 zleme Kurulu, 2 altay ve 2 Seminer almas ile birlikte haftalk
olarak 49 toplant gerekletirilmitir. Yaplan toplantlar ve deerlendirmeler ile JICA proje ekibi
tarafndan hazrlanan; lerleme Raporu Kasm 2007de, Ara Rapor Mart 2008de, Taslak Final Rapor Ekim
2008de, Final Rapor ise Mays 2009da teslim edilmitir.
UAP almas tamamlanmadan 1/100.000 lekli stanbul l evre Dzeni Plan 2009 ylnda revize
edilmesi nedeni ile stanbul Ulam Ana Plannn da revize edilme gereklilii domutur.
Revize edilen 1/100.000 lekli stanbul l evre Dzeni Planndan gelen; nfus, istihdam ve buna bal
olarak yeniden oluan ulam talebinin deerlendirilmesi, planlanan ulam projelerinin ncelik
sralamalarna gre fayda maliyet analiz hesap almalarnn revize edilmesi ile birlikte ulam
ebekesinin de gncellenmesi gereklilii domutur. Bylelikle stanbul Ulam Ana Plan revizyon
almas Haziran 2009da balamtr.
1.2
1.2.1
Ulam Ana Plan in Politikalar ve Stratejiler

Ama
stanbul iin 2023 yl arazi kullanm ve nfus yapsna bal olarak, ekonomik adan dk maliyetli ve
kentin planl geliimine katk veren; ekolojik adan evreye verdii zarar minimuma indiren; toplumsal
adan sosyal eitlik ilkesine bal, kentin tarihi ve kltrel kimlii ile uyumlu, eriilebilirlik, konfor, gvenlik,
gvenilirlik gibi nitelikleri ieren, srdrlebilir bir ulatrma sisteminin kurulmas ile kentte yaayanlarn
ulam taleplerinin karlanmas amalanmaktadr.
1.2.2
Ana Plann Hedefleri

Genel Hedef
Gelecekte motorlu ara trafiinin azaltlmas, toplu tama altyapsnn iyiletirilmesi ve trafik talebinin zel
aralardan toplu tama aralarna tevik edilmesiyle kent iinde hareketlilik ve eriilebilirliin artrlmas
sonucunda daha yaanabilir bir kentsel evrenin oluturulmasdr.
Planl gelime ilke olarak benimsendiinde, ulam konusunda st lekli stanbul l evre Dzeni
Planndan gelen hedefler ile alt lekli stanbul Metropoliten Alan Entegre Kentsel Ulam Plan hedefleri
arasndaki uyum Tablo 1.2.1de gsterilmektedir.

zet
UAP
Tablo 1.2.1 stanbul l evre Dzeni Plan ile UAP Hedefleri
stanbul l evre Dzeni Plan

Ulam trlerinin entegre edildii toplu tama
arlkl bir ulam sisteminin kurulmas
stanbul Ulam Ana Plan

Kent ii eriilebilirliin artrlmas ve ulam trleri
arasnda entegrasyonun salanmas
nemli seyahat reten odak yerlerinin, ulam

stratejileri ile ilikilendirilerek belirlenmesi
Ulam sisteminin etkin kullanm ile srdrlebilir

ulam sisteminin kazanlmas
stanbulda ncelikle aralarn deil insanlarn

ekonomik ve hzl ulamnn salanmas
Hzl ve konforlu toplu tama sistemi iin rayl

sistem ann gelitirilmesi
Nfus-istihdam dalmnn; stanbul btnnde ve

her iki yakada dengelenebilmesi iin yeni
odaklarn belirlenmesi
Planl kentsel geliimi destekleyecek hzl a alt

yapsnn oluturulmas
Dou-bat ynndeki dorusal gelimeye paralel

olarak rayl ulam sistemlerinin planlanmas
Ulam odaklar (lojistik, OSB, otogarlar, merkezi

alanlar, havaalanlar)arasnda entegrasyonun
ncelikle Tarihi Yarmada olmak zere kentin

tarihi dokularnda lastik tekerlekli ara trafiinin
azaltlmas, yaya ulam akslarn oluturulmas
Egsoz salnmn minimize edecek alternatifler

gelitirerek Tarihi yarmadada yer alan tarihi ve
kltrel varlklarn korunmas
Alt Hedefler
1.2.3
Politikalar
1.2.4
1/100.000 lekli stanbul evre Dzeni Plannda esas alnan hedef ylndaki (2023) arazi kullanm
kararlarna bal kalarak ulam taleplerinin belirlenebilmesi iin stratejik dzeyde (makro lekte)
bilimsel bir planlama yapmak.
1/25.000 ve daha alt lekli blgesel nazm imar planlarnda ulam gzergahlarnn oluturulabilmesi
iin ynlendirici olmak.
Kentin ulam gereksinimlerini uygar llerde karlamak zere, karayolu - rayl sistem a denizyolu arasnda entegre bir toplu tama sistemine ynelik srdrlebilir ulatrma sistemi iin
gerekli koordineli ana a yapsn oluturmak.
2023 hedef ylndaki ulam taleplerinin karlanmas iin nerilecek stratejik dzeydeki byk ulam
projelerinin kentin ulam sistemi zerindeki etkilerini belirlemek ve bu projelere ilikin fizibilite
deerlendirmeleri yapmak.
Arazi kullanm planlarnda ngrlen yeni yerleim blgelerin gelimesini destekleyecek a kurgusu
oluturmak.
Toplu tama altyapsnn gelitirilmesiyle zel ara kullanmnn dk dzeyde tutulmas.

Ksa vadede artan ara trafiine cevap verebilecek karayolu ann iyiletirilip gelitirilmesi; uzun
vadede ise planl kentsel geliimi destekleyecek toplu tama altyapsnn oluturulmas.
Trafik talep ynetiminin iyiletirilmesi ve mevcut yollarn daha verimli kullanmnn salanmas.
Stratejiler
1) stanbul l snrlar dahilinde arazi kullanm kararlarna bal olarak ehrin ulam ana plann
hazrlamak, bu plan erevesinde nerilen ulam sistemlerini (rayl sistemler, karayolu sistemleri,
otoparklar, transfer merkezleri) planlamak projelendirmek ve bunlara bal olarak ulam kararlarn
oluturmak
2) Toplu tamann etkinletirilmesi
ada toplu tama sistemleri ve teknolojilerinin kullanlmas

Rayl sistemlerin optimum bir a yapsn oluturacak biimde nceliklere zen gstererek
yaygnlatrlmas
Denizyolu tamaclnn etkinletirilmesi
Mevcut altyapnn en etkin kullanmnn salanmas
Toplu tama ve zellikle rayl sistem yatrmlarnn finansman iin yntem ve modeller gelitirilmesi
3) Ulam talep ynetimini oluturulmas, uygulanmasnn salanmas ve zel ara kullanmnn dk

dzeyde tutulmas

zet
1.3
UAP
zel otomobil kullanmnn toplu tama ile btnletirilmesi (park et - devam et, vb.) almalarna
ncelik ve arlk verilmesi
Trafik ynetimi ve denetiminin iyiletirilip etkinletirilmesi
Srcleri ve yolcular bilgilendirme sisteminin gelitirilmesi
Trafik eitiminin yaygnlatrlmas
Karayolu altyapsnda tkankln cretlendirilmesi
Otopark politikalaryla talep ynetiminin gelitirilmesi
Yeterli rayl sistem a kuruluncaya kadar toplu tama kapasitesinde zel nlemlerin alnmas (zel
otobs yolu uygulamalarnn yaygnlatrlmas gibi).
alma Alan
alma alan tm stanbul Bykehir alann (stanbul ili idari snr) ve stanbul Bykehir ile yakn
ilikisi olan zmitin Gebze ilesini kapsamaktadr. alma alan 451 trafik analiz blgesinden
olumaktadr (ekil 1.3.1).
ekil 1.3.1 alma Alan ve Trafik Analiz Blgeleri
2
2.1
stanbulun Kentsel Yaps

Doal ve Corafi Yap
stanbulun bugnk ehirsel yaps, Yedi tepeli ehir isminden de anlalaca zere hareketli bir
topografya ile ekillenmitir. stanbul un halen dnyaca mehur olan bu corafik ehresi, onun esiz ehir
manzarasn ortaya karmtr. Bu ayn zamanda mevcut ehirlemeyi ve arazi kullanm yapsn, ulam
sistemlerini ve ehrin genel yapsn etkilemi ve belirlemitir.
100 veya 150 metrenin zerinde ykseklie sahip alanlar genellikle orman alanlar olarak
snflandrlmtr. Orman alanlar ve su havzalar, stanbul un ekolojik evresi iin hayati neme sahiptir.
ekil 2.1e gre dou yakas greceli olarak bat yakasndan daha dalk ve dier ekilde ise bat yakas
daha fazla tarm arazisine sahiptir.
ekil 2.1.1 Arazi Yaps ve Kullanm

Kaynak: MP, 1/100.000 Doal Yap Grubu almalar

zet
UAP
stanbul il snrlar iinde byk nehir ve rmaklar olmamasna karlk, mevcut su havzalarndan beslenen,
ok sayda akarsu ve dere bulunmaktadr. Bu dere ve akarsular, ime suyu amal olarak istifade edilen,
belli bal 7 adet kente yakn su toplama havzalar ile beslenmektedir
Hava kirliliinin olumasna neden olan balca kaynaklardan biri gnmzde yaygn olarak kullanlan
motorlu tatlardr. Motorlu tatlarda egzoz emisyonlar ierisinde bulunan kirleticiler, motorlu tat
kullanmn artmas ile her geen gn evreyi daha da kirletmekte insan saln bozmaktadr.
2.2
Kentsel Gelime / Yaylma

stanbulda kentlemenin meknsal yaylm, yarm asr geen bir srede ve giderek etkisini artran bir
yapda geliim gstermi ve doal evre bu yaylma basks ile kar karya kalmtr. Bu kentleme
geliimi, yaplamann etkisinin yan sra, meknsal nfus dalmlar, istihdam dengeleri ve bunlarn
periyodik deiimlerinin incelenmesi ile daha somut bir ekilde anlalabilir.
2.3
Nfus Dalm ve Deiimi

stanbulda 19702005 yllar arasnda blgelere gre nfus art Tablo 2.3.1de grlmektedir.
Tablo 2.3.1 Blge Baznda Nfus Geliimi
Blge
Dou
Kuzey
Bat
stanbul
1970
678
796
1.486
3.019
Nfus (1000)
1980
1990
2000
1.384 2.441
3.449
997 1.113
1.281
2.264 3.622
5.230
4.742 7.309 10.019
2005
4.005
1.334
6.251
11.608
Yllk deiim yzdesi (%)

70-80 80-90 90-00 00-05
7,4
5,8
3,5
3,0
2,3
1,1
1,4
0,8
4,3
4,8
3,7
3,6
4,6
4,3
3,4
3,0
1970
22,4
26,3
49,2
100
Blgesel oran (%)

1980 1990 2000
29,2
33,9
34,4
21,0
15,5
12,8
47,8
50,3
52,2
100
100
100
2005
34,5
11,5
53,9
100
TUKin 2007de adrese dayal olarak yapt nfus saym sonularna gre, stanbul un toplam nfusu
12,6 milyon olarak belirlenmi, son verilerle birlikte kesin sonular 2010 yl iinde aklanan nfus saym
sonularna gre ise, stanbulun nfusu 13,2 milyon olarak tespit edilmitir.
2.4
stihdam Dalm ve Deiimi

19962006 aras istihdam art / yl oran dou blgesinde %5,6, bat blgesinde %5,4 ve en dk
olarak kuzey de %2,3 olmutur (Tablo 2.4.1). Burada 1996 yl Ulam Master Plan almas verilerinden
yararlanlmtr.
Tablo 2.4.1 Blgelere Gre stihdam Art
istihdam
Blge
Say
Dou
Kuzey
Bat
1996
2005
1996
661.533
538.206
1.317.267
2.532.211
-
2006
1.081.535
660.508
2.119.925
3.833.851
3.960.317
stihdam./Nfus (%)
Byme
(%)
5,0
2,1
4,9
4,2
-
1996
0,20
0,45
0,27
0,27
-
2006
0,27
0,50
0,34
0,33
0,33
Say
igc
yeri / Ev
2006
1.328.140
459.806
2.038.314
3.854.826
3.946.629
2006
0,81
1,44
1,04
0,99
1.01
Bununla birlikte, stanbulda istihdam edilen nfusun toplam nfusa oran 0,33 iken; 0,27 ile dou blgesi
daha dk bir orana sahiptir. Bu durum, dou blgesindeki igc olanaklarnn yetersizliini ve belli
sayda dou blgesinde oturan insann boaz geerek kuzey veya bat blgelerine getiini
gstermektedir.
Yllk %10 veya zeri gelime oran ile Tuzla, mraniye(dou yakas), Bykekmece, Esenler ve
Kkekmece (bat yakas) ileleri 10 yllk srete en fazla geliim gsteren ilelerdir.
Geliim oranlar yksek olan blgeler kolaylkla ehirleme veya endstriyel merkezler olarak
snflandrlabilir. Gelime hz %10 dan fazla ve tarihi kent merkezinden uzakta bulunan ileler gelien
endstriyel blgeler olarak tanmlanmaktadr. Organize Sanayi Blgeleri (OSB) konumlar, bu endstriyel
blgelerdedir. Gelime hz % 5ten fazla olan ileler gelimekte olan alt merkezlerdir. Sonuta,
istihdamda negatif gelime hz gsteren ileler, eski ticaret merkezleri olarak tanmlanan Eminn, Fatih
(tarihi yarmada), Beyolu ve eski endstriyel merkez olan Kathanedir.
2.5
Arazi Kullanm Yaps

ekil 2.5.1de gsterilen mevcut arazi kullanm yaps, stanbulun binlerce yllk tarihi kent geliiminin ve
zellikle 20. yzyl sonlarnda giderek etkisini gsteren kentleme eilimlerinin sonucunu yanstmaktadr.
stanbul da arazi kullanm genellikle karma arazi kullanm olarak karakterize edilmekte; konut, ticaret,
ofis ve dier arazi kullanmlarn bir arada barndrmaktadr. te yandan, bu karma kullanm yaps bir
sokak ve hatta bir bina leinde bile grlerek, kentteki paracl arazi kullanmn ortaya koymaktadr.

zet
UAP
Bu karakteristik yaps, toporafik zelliklerinin de etkisiyle stanbulun ne oranda kk ve paral bir kent
geliimine sahip olduunu vurgulamaktadr.
1111
11111112
Toplu
Dzensiz
1111111
1111111
1111111
1111111
1111111
ekil 2.5.1 stanbul Mevcut Arazi Kullanm

Kaynak: MP 1/100.000 Konut ve Yaam Kalitesi Grubu almalar, 2006
stanbul, ou zaman ok yksek nfus younluu ve istihdam barndran youn bir kent olarak tarif
edimektedir. stanbulda nfus ve istihdam bakmndan younlama grlen alanlar; Tarihi Yarmadann
bats, Haliin kuzeyi ve stanbul Boaznn dousunda ky boyunca geliim gstermitir (ekil 2.5.2).
ekil 2.5.2 Blgelere Gre Nfus ve stihdam Younluu

Kaynak: UAP Proje Ekibi, 2006
Yolculuk zellikleri
3.1
Hane Halk Aratrmas

Giri blmnde bahsedildii zere hane halk aratrmas UAPn 1. aamasn oluturmaktadr. Mart
2006da balayan bu aamada kii bazl yolculuk zelliklerini belirlemek amacyla 90.000 haneye
gidilerek yaplan hane halk aratrmasnda yaklak %80 cevaplama oranyla 72.280 hane ile anket
tamamlanmtr. Bu hanelerdeki 6 ya stndeki her bireyin son 24 saat iinde yapm olduklar tm
yolculuklara ait bilgiler kaydedilmitir. Buna gre grlen toplam birey says 263.768 olup, bilgileri
alnabilmi toplam yolculuk says yaklak 360.000dr. alma alannda 451, alma alan dnda da 9
adet trafik analiz blgesi bulunmaktadr.
3.2
Yolculuk Says
1)
Toplam Yolculuk Says ve Kii Bana Den Yolculuklar

2006 ylndaki gnlk yolculuk says yaklak 20,9 milyon ve yaya yolculuklar hari 10,3 milyondur. Kii
bana den gnlk yolculuk oran ise 1,74; motorlu aralarla yaplan yolculuklar iin de 0,88dir.6 ya ve
zeri bir kii iin 1,91 ve motorlu aralarla yaplan yolculuklar iin 0,95tir.
2)
Amalarna Gre Yolculuk Dalmlar

Ev bazl dier yolculuklar %37,2lik payla en yksek orana sahip olup bunu %32,3lik payla ev bazl i
yolculuklar, %21,4lik payla ev bazl okul yolculuklar ve %9,1lik payla ev bazl olmayan yolculuklar
(dier) takip etmektedir.
3)
Trel Dalm
Yolculuk trlerine gre motorlu ve motorsuz olarak yaplan gnlk yolculuk dalmlar hesaplanmtr.
Buna gre yolculuklarn yaklak %15i oto ve taksi yolculuklar, %32si servis ve otobs, %2si

zet
UAP
demiryolu, %1i denizyolu ve %49u da yaya yolculuklardr.
3.3
Hareketlilik Oran
Hareketlilik oran, kii bana den gnlk yolculuk says olarak tanmlanmaktadr. ki tr hareketlilik
oran bulunmaktadr: lki yaplan yolculuktan bamsz tm kiiler iin geerli brt oran iken ikincisi
yolculuk yapan kiiler ele alnarak hesaplanan net orandr.
Tablo 3.3.1de otomobil sahibi olan ve olmayan hane halkna gre ayr ayr hareketlilik oranlar
gsterilmektedir.
Tablo 3.3.1 Hane Halknn Otomobil Sahiplii ve Amalarna Gre Hareketlilik Oranlar
Ev-
0,55
Otomobili Olmayan
Hane Halk
0,53
Ev- Okul
0,43
0,42
0,44
Ev- Dier
0,63
0,62
0,65
Ama
Toplam
Otomobili Olan
Hane Halk
0,59
Dier
0,13
0,10
0,18
Toplam
1,74
1,68
1,86
Kaynak: I.Aama Analitik Etd ve Model Kalibrasyonu i Hane Halk Aratrmas (OD HH 2006)
3.4
Yolculuk Sreleri
ekil 3.4.1de amalarna gre yolculuklarn sreleri gsterilmektedir. Hane halk yolculuk verisi
kullanlarak hesaplanan yolculuk sreleri trafik atamas almalarna katk salamaktadr.
ekil 3.4.1 Amalarna Gre Yolculuk Sreleri Dalm

3.5
Yolculuk retimi ve ekimi

1)
Amalarna Gre Yolculuk retimi ve ekimi

Daha nce belirtildii gibi yolculuk amalar ev- i, ev-okul, ev-dier ve dier olarak snflandrlmaktadr.
Yolculuk retim ve ekimleri bir trafik analiz blgesine tm trafik analiz blgelerinden ekilen ve bu
blgede retilen yolculuklar ifade etmektedir.
ekil 3.5.1 Tm Yolculuklar iin retim ve ekim Oranlar

Kaynak: I.Aama Analitik Etd ve Model Kalibrasyonu i Hane Halk Aratrmas (OD HH 2006) Ara Trne Gre Zirve Saat
Yolculuk retim ve ekimleri
2)
Amalarna Gre Yolculuklarn Saatlik Dalm

ekil 3.5.2de tm yolculuklarn balang ve biti saatlerine gre dalmlar gsterilmektedir.
Yolculuklarn %21i sabah ve %16s akam zirve saatlerinde yaplmaktadr (Sabah 07:00-09:00 ve akam
17:00-19:00 saatleri).

zet
UAP
ekil 3.5.2 Tm Yolculuklarn Saatlik Dalm

3.6
Yolculuk Dalm
ekil 3.6.1de tm ulam trleri ve amalarna gre ileler aras yolculuklarn dalm grlmektedir.
izgilerin kalnl hacim deerleri ile doru orantldr. ekilde 10.000in altndaki yolculuklar
gsterilmemektedir. Yolculuk dalm izgilerine bakldnda hareketlerin stanbul boaz ile snrland
ve byk oranda yaka iinde tamamland grlmektedir. Asya yakasnda Kadky, skdar ve
mraniye ilelerinde younlaan yolculuklar Avrupa yakasnda ili, Gaziosmanpaa, Kkekmece,
Bykekmece, Bakrky, Fatih, Gngren ve Baclar ileleri etrafnda younlamaktadr.
ekil 3.6.1 Yolculuk Dalm, Tm Amalar(10.000 st)

3.7
Hane Halk Yolculuk zellikleri

Otomobil sahibi olan ve olmayan hane halk gruplarna gre yolculuk tr dalm ekil 3.7.1de
gsterilmitir.
ekil 3.7.1 Otomobil Sahipliine Gre Hanedeki Trel Dalm (Yaya Yolculuklar Hari)
4
4.1
Karayolu ebekesi
Blgeler Aras Karayolu ebekesi
stanbul, Gney Avrupa ve Asya arasnda en nemli balant noktasdr. Karadeniz ve Marmara Denizi
arasndaki yer almas sebebiyle Egeye ve oradan da Akdenize alan nemli bir kap konumundadr.
ekil 4.1.1de stanbul ve evre illeri arasndaki karayolu a gsterilmektedir. Bu yollar yukarda
bahsedilen uluslararas yol ann bir paras olup stanbulu batda Krklareli ve Tekirda; douda zmit,
Sakarya ve Dzce gibi illere balamaktadr.

zet
UAP
Ulatrma Bakanl tarafndan blgeler aras ve kent ii karayolu projeleri planlanmaktadr. Blgesel
lekli projelerin alma alanna dahil olmamasna ramen stanbul trafiini dolayl olarak etkilemesi
beklenmektedir.
ekil 4.1.1 Trkiyeden Geen Uluslararas Yol A ile stanbul ve evre lleri Arasndaki Yolu A
4.2
ebekedeki Trafik Hacim Deerleri

ekil 4.2.1`de sabah zirve saat iin (07:00 08:00) saatlik yolculuk dalmnn karayolu ebekesi atama
sonucunda elde edilmi hacim deerleri grlmektedir. Karayolu ebekesindeki izgilerin kalnl hacim
deerlerini, renkler ise hacim kapasite oranlarn gstermektedir. Renkler yeilden krmzya gittike hacim
kapasite oranlar artmakta ve skklk blgeleri ortaya kmaktadr.
ekil 4.2.1 2009 Yl Karayolu Kapasite Kullanm Oranlar
4.3
Perde-Kordon Hatlarnda Trafik Hacmi

Perde ve kordon hatlar olmak zere stanbula giri (i) ve k (d) noktalarnda gnlk (24 saatlik)
trafik hacimleri llmtr. Sabah zirve saatteki (07:00 10:00) en yksek oran %60 - %75 ile otomobil
olduu tespit edilmitir.Trel dalm oranlar her iki istikamette benzer olup alma alanlarnn snrna
doru gidildike otomobilin toplam trafik iindeki pay azalmaktadr. Tm perde-kordonlarda otomobilin
toplam trafik iindeki ortalama pay ynsel dalm dikkate alndnda %71-73 arasndadr.
Sabah zirve saatinde yk trafik hacmi (07:0008:00) incelendiinde, ar vastalarla yaplan yk naklinde
merkezi i blgelerine giri sabah 06:0010:00 aras yasaklanmtr. MAya giren kamyonlarn zel izin
almas gerekmektedir. Bu yzden sabah zirve saatinde ar tat trafik hacmi dk, ar tat
oran %10un zerinde olan ve saatlik toplam trafik hacmi 10.000in zerinde olan yol kesitleri olduka
azdr.
Zirve Saat Yolcu Hacmi (07:00-10:00) bakmndan, en yksek yolculuklarn sayld K2 kordonunda
gnlk yolcu says ieriye doru yaklak 670.000, darya doru ise 700.000 civarndadr. K1
kordonundaki yolcu says ise ieriye doru 450.000, darya doru 455.000 civarndadr (ekil 4.3.1).

zet
UAP
ekil 4.3.1 Perde-Kordon Hatlarnn Yerleri
Sabah zirve saatlerinde toplu tama yolcu oran %60-%75 civarndadr. Burada toplu tama
yolculuklarnn iine otobs, servis ve ehirleraras otobsler dahil edilmitir. Bu oranlar her iki ynde
birbirine benzemektedir.
4.4
D stasyon Hatlarndaki Trafik Hacmi

D kordonda alma alanna giri ve k yapan trafik hacim deerlerini belirlemek amacyla, perde kordon hatlar ile ayn zamanda, anket almas yaplmtr.
2006 ylnda tamamlanan d istasyon anketleri almasndan elde edilen d istasyon trafik hacimleri
Tablo 4.4.1de zetlenmektedir. Avrupa ve Asya yakalar benzer hacim deerlerine sahiptir. Yenikap
limanlarnda feribotlara ait geli / gidi ieri / dar ara ve yolcu saylar 5600 7600 ara / gn ve
8500 9700 kii / gndr.
Tablo 4.4.1 Kordon Hattnda stikamete Gre Gnlk Trafik Hacmi
D stasyon
Adet/gn
eri
Dar
Avrupa
Ara
42.311
69.173
Anadolu
Ara
69.689
76.393
Ara
5.582
7.653
Feribot
Kii
25.000
2009 ylnda, 2006 ylnda d istasyonlarda yaplan saym ve anket almas yenilenmi ve kapsam
bytlerek yk hareketlerini de tespit etmek zere stanbul ili genelinde zel retici niteliine sahip i
alanlar da dahil edilerek kapsam geniletilmitir. Bu anket almasnda stanbul ilinin d ile olan
ilikileri ve kent iindeki yk ak tespit edilmitir. alma sonucunda elde edilen deerler daha sonra
2006 ve 2023 plan hedef ylna uyarlanmtr.
5
5.1
Rayl Sistem ebekesi

Mevcut rayl Sistem A
stanbulda 18,59 km metro, 19,3 km hafif metro, 34,22 km tramvay, 1,24 km fnikler, 4,2 km nostaljik
tramvay, 72 km banliy hatt ve 0,72 km teleferik olmak zere toplam 150,27 km. uzunluunda rayl
sistem hatt mevcuttur. Metro, hafif metro ve tramvaylar iin ray akl genellikle 1435 mmdir.
stanbulda kent ii rayl sistemler, BBye bal olan Ulam A. tarafndan, banliy hatlar ise TCDD
tarafndan iletilmektedir.

zet
UAP
ekil 5.1.1 Mevcut Rayl Sistem Hatlar
na halindeki rayl sistem projelerinin toplam uzunluu 129 km olup bunun 76,5 kmsi Marmaray
Projesidir. Marmaray projesinin 2013 ylnda, dier ina halindeki projelerin ise 2012-2013 yllar arasnda
bitirilmesi planlanmaktadr.
6
6.1
Karayolu ve Denizyolu Toplu Tamacl

Karayolu Toplu Tamacl
stanbulda en fazla yolculuk karayolu tamacl ile yaplmaktadr. Karayolu yolcu tamacl otobs,
metrobs, minibs, dolmu, taksi ve servislerle salanmaktadr. Belediye otobsleri ve metrobs kamu
tarafndan salanan bir hizmet iken, dier ulam trleri zel sektr tarafndan karlanmaktadr. Ulam
trlerine ait kapasite, hat says, ara says ve yolcu says bilgileri Tablo 6.1.1de verilmektedir.
Tablo 6.1.1 Karayolu Toplu Tama letmesi Ana Hatlar
Ortalama
Kapasite
Hat Says
Ara
Says
Gnlk Yolcu
Says(1000)
Tr
erisindeki
Pay (%)
ETT
107
436
2.501
1.500
18%
HO
99
274
2.057
1.225
14%
Minibs
20
136
5.860
2.000
24%
Metrobs
193
220
334
715
8%
243
590
70
1%
Tama Tr
Dolmu
Taksi (Kaytl)
17.840
535
6%
Servis (Kaytl)
1420
36.902
2.419
29%
8.464
100%
Toplam
1.309
66.084
Kaynak: ETT(2009)
Otobs ve metrobs ile ilgili planlama, gnlk iletme ve kontrol ETTye aittir. Minibs ve dolmularda
ise; sorumlu kurum stanbul Bykehir Belediyesinin Toplu Ulam Mdrldr. Planlama ve
onaylama stanbul Bykehir Belediyesi tarafndan yaplmakta iken, iletmesi zel iletmelerce
yaplmaktadr. Taksi ve servislerde sorumlu birim ise stanbul Bykehir Belediyesi Toplu Ulam
Mdrldr. zel iletmelerin tercih ettii bu ulam trlerinin planlamas yine BB tarafndan
yaplmakta iken her trl onay/izin UKOME tarafndan yaplmaktadr.
En nemli karayolu toplu tama tr ETT ve zel Halk Otobsleridir. Karayolu toplu tamaclnda
yolcularn % 32si otobsler tarafndan tanmaktadr. Otobsler gerek hat says bakmndan gerekse
kapasite asndan dier trlere gre avantajl olmas nedeniyle n plandadr.
Karayolu toplu tamaclnda gnlk tanan yolcu saysnn %8i Metrobs ile tanmaktadr.
Metrobsn ksa bir zaman diliminde nemli bir toplu tama tr haline gelmesinde; yksek bir
kapasiteye sahip olmas, arzu hatlar zerinde almas ve sefer sklnn yaklak 2 dakikada bir olmas
etkili olmutur.
stanbulda yaklak 5.860 tane minibs bulunmakta ve karayolu yolcu tamaclnn %24 minibslerle
yaplmaktadr. Minibslerle yaplan yolculuklarda yolcular iin bilet baznda ya da elektronik olarak
herhangi bir kayt tutulmad iin ilgili kurulularn tahmini deerleri kullanlmaktadr.
Yollarda dolaarak yolcu aldklar iin uzun yllar stanbuldaki trafik skklnn en nemli nedenlerinden
biri olarak gsterilen dolmularn, saylar azalm ve buna paralel olarak tamadaki paylar da
10

zet
UAP
klmtr. Gnmzde dolmular belirlenen gzergahlara gre almaktadrlar. Mevcutta dolmular

daha ok merkezi i alanlar etrafnda belirli gzergahlarda almalarna ramen durak bazl
almadklar iin hala trafii olumsuz etkilemektedirler. stanbulda dolmu says 590 adet olup 43 hatta
hizmet vermektedir. Yolcu kapasitesi 5-9 kii arasnda deimektedir. Bu tr en az yolcu tayan karayolu
toplu tama trdr.
stanbulda 36.402 adet servis arac hizmet vermektedir. Karayolu toplu tamaclnn %29u servis
aralaryla salanmaktadr.
Gnmzde stanbulda kaytl plakal 17.840 taksi bulunmaktadr. Gnlk tanan yolcu tamaclndaki
pay ise % 6dr.
stanbulda demiryolu, otobs ve vapur gibi farkl ulam trleri arasnda 01.07.2006 tarihinden itibaren
bilet entegrasyonu uygulamasna geilmitir.
6.2
Denizyolu Toplu Tamacl

DO; hzl feribot, deniz otobs, yolcu vapuru, arabal vapuru, deniz taksi servis tipleri ile kent ulamna
hizmet vermektedir. Turyol ve Dentur gibi zel iletmeler de kk ve orta boy motorlu yolcu tamacl
yapmaktadr. stanbulda 2009 ylnda denizyolu ile tanan gnlk yolcu says yaklak 350.000 olup tm
yolculuklar iindeki pay ise %2,5tur.
Mevcut Trafik Ynetimi

stanbulda BB Trafik Mdrl Trafik Kontrol Merkezine bal yaklak 1.590 tane trafik sinyali
bulunmaktadr. Sistemin tm donanm ve yazlm bileenleri, sinyal kontrol sistemleri, sinyal k ve kontrol
yazlm tamamen yerel olarak gelitirilmitir.
RTMS, grnt ileme sistemi, otomatik yol ve meteoroloji gzlem sensrleri (OYMGS) olmak zere 3
adet trafik lm sistemi bulunmaktadr.
D100 karayolu, TEM otoyolu ve ana arterlere yerletirilmi olan video kameralar ve RTMSlerden trafik
durumuyla ilgili (skklk bilgisi, ortalama hz, yolculuk sresi ve trafik kamera grnts) farkl trde
trafik bilgileri alnabilmektedir. Kullanclar bu bilgilere ar merkezi, deiken mesaj sinyali, internet ve
cep telefonu ile ulaabilmektedir.
Krmz k ihlal tespit sistemi, emniyet eridi ihlal tespit sistemi, kavak ihlal tespit sistemi ve EDS
(Elektronik Denetleme Sistemi) gibi sistemler trafik ynetimi olarak uygulanmaktadr.
SPARK A tarafndan 2010 yl itibari ile 53.723 ara kapasiteli 453 otopark alan iletilmektedir. Bu
otopark alanlarnn ou 08.00den 20.00ye kadar ve bazlar ise 24 saat esasna gre hizmet
vermektedir.
Belirli alanlarda tersine evrilebilir erit sistemi ve kamyon yasa uygulanmktadr. Baz kavak
noktalarnda skkln azaltlmas, otopark ynetimi ve park et devam et stratejileri gelitirilmektedir.
lke genelindeki tm trafik kaza verileri Emniyet Genel Mdrlndeki kaza veri tabannda
tutulmaktadr. Bu sistemle maddi hasarl trafik kazalarnda aralarn ekilmesi, tutanak tutulmas vb. iler
iin trafik polisinin gelmesine gerek kalmamaktadr. Bylece kaza annda kazaya bal olarak oluan trafik
skklnn nne geilmektedir.
Ulusal trafik gvenlik program, trafik eitimi ve toplum bilincinin arttrlmasna ynelik almalar kent
genelinde srdrlmektedir.
Bisiklet ve yaya yollar, taksi duraklar ve iletim sistemi iin almalar yaplmaktadr.
8
8.1
stanbul evre Dzeni Plan ve Sosyo-Ekonomik Yap

st lekli Planlama Yaklam
8. Be Yllk Kalknma Plannda yer alan Trkiyenin Uzun Vadeli Gelime Stratejisi (20012023),
aadaki hedefleri aklayan uzun vadeli stratejiler ortaya koymaktadr:
1. Trkiyeyi 21. yzylda etkin kresel bir g haline getirmek,
2. Bilgi toplumuna dnm salamak,
3. lkenin sosyal ve ekonomik yapsn deitirmek,
4. hracata ynelik, teknoloji arlkl ve yksek katma deer retimine nem vererek, uluslararas
standartlara uygun ve yerel kaynaklar harekete geirebilecek retim yapsna gemek.
11

zet
UAP
Yaplan revizyon almalar sonucunda, stanbul iin 1/100.000 lekli evre Dzeni Plan 15.06.2009
tarihinde onaylanmtr.
8.1.1
Ama ve Temel Hedefler

1/100.000 lekli stanbul evre Dzeni Plannn amac; stanbula; sahip olduu tarihi, kltrel ve doal
kimlik deerleri ile zdeleen, kentin ncelikle kltr ve turizm alanlarndaki stnlklerini n plana
kartan, evresel, ekonomik ve toplumsal srdrlebilirlik ilkelerini mekna yanstarak yaam kalitesini
ykselten, ekonomik yapsn bilim ve teknolojiye dayal ticaret ve hizmet arlkl bir ekonomiye
dntren, etkin ve katlmc bir kent ynetimi/ynetiimi yaplandrmasnda, kurumsal ve meknsal
planlarn verimli bir ara olarak kullanan kresel lekte glenmi bir kent stats kazandrmak. olarak
belirlenmitir.
8.1.2
Kentsel Geliim nerisi

stanbul, kuzeyinde orman alanlar, su havzalar ve tarm alanlarnn oluturduu kstl bir corafyada
dou-bat aksnda dorusal bir geliim sistemine sahiptir. zellikle 1950lerden sonra girdii hzl byme
sreci iinde, yer yer planl olmakla beraber, byk oranda yasa d yaplamalarla ekillenen kent, son
yllarda kuzeye doru gelime eilimi gstermektedir. Kentte yaanan hzl nfus artyla birlikte hzl ve
plansz geliim gsteren kent, doal kaynaklar tehdit eder boyutlara ulamtr.
8.2
8.2.1
Sosyo-Ekonomik ereve
Nfus
2006 ylnda 11,6 milyon olan stanbul gzlem nfusu 2009 yl sonu itibariyle TK tarafndan yaplan
saymlara gre 12,9 milyon olarak aklanmtr. 2023 yl iin stanbul ili toplam nfusunun, deiik
yntemlerle yaplan projeksiyonlarda, mevcut dinamiklerin ve eilimlerin devam etmesi durumunda 22-25
milyon arasnda olaca hesaplanmtr. Ancak srdrlebilirlik ilkesi erevesinde, doal eik analizi,
nfusa bal alma alan ve konut alan hesaplamalarnn sonucunda, stanbulun nfusu 1/100.000
evre Dzeni Plannda 16 milyon olarak belirlenmitir. 2023 yl iin alma alan (stanbul ve Gebze)
toplam nfusu ise 17.217.056dir. alma alan ksa dnem nfusu 14,6 milyon, orta dnem nfusu 15,7
milyondur. alma alan nfusunun yllara gre yaka bazl dalm Tablo 8.2.1de gsterilmektedir.
Tablo 8.2.1 Yllara Gre Nfus Dalm
8.2.2
Yakalar
2006
2009
2014
2018
2023
Anadolu
4.422.418
5.052.326
5.358.872
5.818.690
6.585.056
Avrupa
7.586.589
8.341.339
8.799.471
9.486.670
10.632.000
Toplam
12.009.007
13.393.665
14.158.343
15.305.360
17.217.056
stihdam
stanbul evre Dzeni Plannn, istihdamn sektrel dalm iin belirledii oranlar hizmet iin %70,
sanayi iin %25 ve tarm iin de %5 olarak hedeflenmitir. 2014 ve 2018 yllar iin aktivite oranlar
ise %30 ve %32 olacaktr. Yllara gre istihdam dalm Tablo 8.2.1de gsterilmektedir.
Tablo 8.2.1 Yllara Gre stihdam Deerleri
Yakalar
2006
2009
2014
2018
2023
Anadolu
1.179.884
1.137.215
1.391.337
1.772.520
2.407.824
Avrupa
2.780.433
2.679.882
2.931.627
3.309.245
3.938.608
Toplam
3.960.317
3.817.097
4.322.964
5.081.765
6.346.432
2023 ylnda da nfusun %38i Anadolu, %62si Avrupa Yakasnda ikamet edecek, buna karlk mevcut
igcnn %30u Anadolu, %70i Avrupa Yakasnda istihdam edilirken; 2023 ylnda bu oran %38
Anadolu, %62 Avrupa eklinde deiecektir.
1/100.000 lekli stanbul evre Dzeni Plannda hedeflenen yakalar arasndaki alan-istihdam
dengesi 2023 ylnda Tablo 8.2.2de gsterildii gibi gereklemektedir.
Tablo 8.2.2 2023 Yl alan Says ve stihdamn Yakalara Dalm
Yakalar
8.2.3
alan Says
stihdam Says
Avrupa Yakas
3.933.985
3.938.608
Anadolu Yakas
2.412.444
2.407.825
GSYH ve Hane Halk Geliri

stanbul, Trkiyenin ekonomik adan en byk kentidir. stanbul hem uluslararas ilikileri hem de
Trkiyenin dier blgeleri ile ekonomik ve ticari ilikileri asndan ekonomik gelimenin belirleyicisi
12

zet
UAP
konumundadr. stanbul 2009 yl GSYH deeri, Trkiye iindeki ortalama pay % 22 alnarak, 135,8
milyar $ kabul edilmitir.
8.2.4
Otomobil Sahiplii
stanbulda otomobil sahiplii (1000 kii bana den zel otomobil says) bat kentleri ile
karlatrldnda olduka dktr. Avrupa kentlerinde otomobil sahiplii 350400 civarnda iken
stanbulda bu deer 2009 yl iin 137dir. TUK verilerine gre stanbulda 2009 yl Aralk ay otomobil
says 1.775.335dir. 2023 yl otomobil saysnn 4.335.882 ve 1000 kii bana den zel otomobil
saysnn 252 olaca ngrlmtr.
8.2.5
renci Says
2023 yl iin 12 yllk eitimin zorunlu olaca ve 19 ya alt kiilerin zorunlu eitime tabi tutulaca
varsaymlarndan yola karak 2023 yl toplam renci says yaklak 4,4 milyon olaca ngrlmtr.
9
9.1
9.1.1
Ulam Talep Tahmini

Yolculuk Talep Modeli
Model Yaps ve Yntem
Hane halk yolculuk anketleri ve mevcut trafik verilerinin analizi tamamlandktan sonra 4 Aamal
Yolculuk Talep Modeli olarak bilinen ulam talep tahmini TransCAD program kullanlarak gelitirilmitir.
Bu aamalar (1) trafik analiz blgeleri kapsamnda yolculuklarn retim ve ekimleri, (2) amalarna gre
yolculuklarn trafik analiz blgeleri baznda dalm, (3) trafik analiz blgeleri baznda yolculuklarn
trlerine gre ayrm ve (4) ulam trlerine gre karayolu ebekesine ve toplu tama ana atanmasn
iermektedir.
Yolculuk Amalar Ev- (HBW), Ev-Okul (HBS), Ev-Dier (HBO) ve Ev kl olmayan Dier (NHB)
yolculuklar olmak zere 4 grupta deerlendirilmektedir. Yolculuklarn amalarna gre ayrlmasnda
uluslararas standartlar kullanlmtr.
Tablo 9.1.1 Model Yaps
Adm
1)
2)
3)
4)
9.1.2
Yolculuk retim ve ekim Modeli

Yolculuk Dalm Modeli
Trel Seim Modeli
Trafik Atamas (Toplu tama ve zel
Otomobil)
Otomobil
Sahiplii
-
Yolculuk
Amac
v
v
v
Trel
Dalm
v
Trafik Analiz Blgelerine (TAB) Gre Yolculuk retim ve ekim Modelleri

Yaya trn de iine alan yolculuk retim ve ekimleri TABlar iin yolculuk amalarna gre tahmin
edilmitir. Yolculuk retim ve ekimleri Ev- ve Ev-Okul yolculuklar iin hareketlilik oran kullanlarak
hesaplanm, Ev-Dier ve Ev ulu olmayan yolculuklar iin ise lineer regresyon modelleri gelitirilmitir.
Tablo 9.1.2de yolculuk retim ve ekim modellerinde kullanlan deikenler grlmektedir.
Tablo 9.1.2 retim ve ekim Modelinde Kullanlan Deikenler Listesi
Yolculuk Amac
Ev-
Ev-Okul
Ev-Dier
retim
Evdeki gc
Evdeki renci
Nfus
Ortalama Gelir
Evdeki gc
Okuldaki renci
ekim
Yerinde stihdam
Okuldaki renci
Nfus
Okuldaki renci
Yerinde stihdam
Nfus
Yerinde stihdam
Okuldaki renci
Yerinde stihdam
Dier
Kontrol Toplam
Nfus
Evdeki renci
Ara Says
Ortalama Gelir
Yerinde stihdam
Ev- ve Ev-Okul Yolculuklar

Ev- ve Ev-Okul yolculuklar iin Yolculuk retim ve ekim Modelleri aada gsterilmitir:
1)
Ev- Yolculuklar iin retim ve ekim Modeli
Ev- retim = Net Yolculuk Oran (1.94) * e Gitme Oran (0.88) * TABdaki alan Says (Ev Bazl)
13

zet
UAP
Ev- ekim = Net Yolculuk Oran (1.94) * e Gitme Oran (0.88) * TABdaki stihdam Says ( yeri Bazl)
2)
Ev-Okul Yolculuklar iin retim ve ekim Modeli
Ev-Okul retim = Net Yolculuk Oran (2.02) * Okula Gitme Oran (0.87) * TABdaki renci Says (Ev
Bazl)
Ev-Okul ekim = Net Yolculuk Oran (2.02) * Okula Gitme Oran (0.87) * TABdaki renci Says (Okul
Bazl)
Ev-Dier ve Dier Yolculuklar iin retim ve ekim Modeli
Ev-Dier ve Dier yolculuklar dorusal regresyon modelleri kullanlarak hesaplanmtr.
9.1.3
Yolculuk Dalm Modeli

Amalara gre yolculuk dalmn tahmin etmek iin ift Kstl ekim Modeli (Gravity Modeli)
kullanlmtr. Bu model kullanlarak TAB ii ve d yolculuklar tahmin edilmitir.
Alternatif model fonksiyonlarnn denenmesi ile en kk hatay veren fonksiyonun inverse power
fonksiyonu olduuna karar verilmitir. Tablo 9.1.3te 2006 ylna ait kalibre edilmi dalm modeli sonucu
elde edilen yolculuklar ile gzlem deerlerinin perde hatlar boyunca karlatrlmas grlmektedir.
Tablo 9.1.3 Model ve Saym Sonularnn Karlatrlmas
Model
9.1.4
Saym
Model/Saym
BATI Perdesi 2
304.815
259.311
118%
BATI Perdesi 3
805.937
801.030
101%
BOAZ Perdesi
1.208.313
1.049.959
115%
HAL Perdesi
1.895.958
2.132.861
89%
DOU Perdesi 2
1.031.991
1.137.916
91%
DOU Perdesi 1
331.135
391.554
85%
Trel Dalm Modeli

Mevcut Trel Seim Karakteristikleri
Amalara gre yolculuk dalm elde edildikten sonra ok Snfl Logit Model kullanlarak trel seim
deerleri elde edilmitir. Trel seim modeli de retim ekim deerleri kullanlarak hesaplanmtr. Trel
seim modelinden sonra ise retim ekim deerleri balang-sona dntrlerek ebeke zerinde
atama yaplmtr. Ulam tr olarak yaya, otomobil, servis ve toplu tama olarak 4 temel tr ele
alnmtr.
ekil 9.1.1 Amalara Gre TAB i ve TABlar Aras Yolculuklarn Trel Dalm Oranlar
Multinomial Logit Model

Logit model fayda fonksiyonlar:
Uyaya
Uoto
=
=
4ln(mesafe)+7ln(sre)
1 +5(TABdaki otomobil) +6(gelir) +7ln(sre) +8ln(maliyet)
14

zet
Uservis
Utoplu ta.=
Ui:
UAP
2 +7ln(sre) +8ln(maliyet)
3+7ln(sre) +8ln(maliyet)
i trnn faydas: tr seenei (yaya, otomobil, servis, toplu tama)
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8: tr katsays
exp (Ui)
Pi =
(Pi: kullancnn i trn seme olasl)

exp (Uj)
9.1.5
Zirve Saat Yolculuk Oranlar

Karayolu ve rayl sistem projeleri genellikle zirve saatlerdeki yolculuk talebi dikkate alnarak
hesaplanmaktadr. Toplu tama iletmecilii yapan kurum ya da irketler de ara filolarnn byklkleri,
servis sklklar, durak ya da istasyon sklklar gibi bilgilere zirve saat trafik younluuna gre karar
vermektedir. ekil 9.1.2de yolculuklarn evden k ve eve var oran dikkate alnarak gnn saatlerine
gre dalm grlmektedir. Sabah zirve saatte (07:00-08:00) evden klar zirve yaparken akam zirve
saatte (17:00-18:00) eve varlar zirve deere ulamaktadr. Ancak ekilde de grld gibi sabah
zirvesi akam zirvesine gre daha keskindir.
ekil 9.1.2 Yolculuklarn Evden k ve Eve Dn Saatlerine Gre Dalm
9.1.6
1)
ebeke Atamas
Ortalama Doluluk ve Birim Otomobil Deerleri (PCU)
ebeke atamasna kadar ulam tr ve yolculuk amacna gre oluturulan dalm matrisinde temel birim
olarak yolculuklar kullanlmaktadr. Ancak ebeke atamasnda bunlarn nce doluluk oranlarna blnerek
aralara ve aralarn da birim otomobil elenii (PCU faktr deeri) kullanlarak otomobil cinsine
evrilmesi gerekmektedir. Modelde kullanlan ortalama doluluk ve PCU faktrleri Tablo 9.1.4te
grlmektedir. Ortalama doluluk deerleri perde kordon saymlarnda yaplan doluluk analizinden elde
edilmitir.
Tablo 9.1.4 Ortalama Doluluk ve Birim Otomobil Deeri
Ara Tr
Otomobil
Servis
Otobs
2)
Ortalama Doluluk
1.57
10.00
30.40
Birim Otomobil Faktr

1.0
2.0
3.0
Trafik Atama Modeli

Drt aamal modelin son aamas olan trafik atamas, daha nceki aamalarda tahmin edilen TABler
arasndaki yolculuklarn ebeke zerindeki hangi gzergah kullanarak var noktalarna ulatn tahmin
etmede kullanlmaktadr. zel otomobil, taksi ve servis trlerini ieren zel tamaclk iin trafik atamas
en ksa yolculuk sresini salayacak ebeke zerine ykleme yaplarak atanmaktadr. Atanan yolculuk
sreleri ve ara hzlar hz-akm fonksiyonu kullanlarak hesaplanmaktadr.
10 Gelcekteki Ulam Talebi

10.1 Yolculuk Talep Modeli
Hane halk yolculuk anketleri ve mevcut trafik verilerinin analizi tamamlandktan sonra 4 Aamal
Yolculuk Talep Modeli olarak bilinen ulam talep tahmini TransCAD program kullanlarak gelitirilmitir.
Bu aamalar (1) trafik analiz blgeleri kapsamnda yolculuklarn retim ve ekimleri, (2) amalarna gre
yolculuklarn trafik analiz blgeleri baznda dalm, (3) trafik analiz blgeleri baznda yolculuklarn
15

zet
UAP
trlerine gre ayrm ve (4) ulam trlerine gre karayolu ebekesine ve toplu tama ana atanmasn
iermektedir.
ekil 10.1.1 Ulam Talep Tahmin Sreci
10.2 Sosyo - ekonomik Yap

10.2.1
TAB Baznda Gelir Dalm ve Oto sahiplilii

Hane halk anket sonularna gre ara sahiplii ve hane geliri arasnda yakn bir iliki olduu gzlenmitir.
Hane halk gelirinin, Kii Bana Gayri Safi Milli Hasla (KBGSMH) deerinde olumas beklenen art
oran ile paralel olarak artaca dnlmtr. Temel karlatrmalar yaplrken anket temel yl olan
2006 yl verileri ile 2023 hedef yl tahminleri ele alnmtr. Sre iindeki deiimin deerlendirilebilmesi
iin baz tablolarda 2009 yl mevcut durum verileri de karlatrmaya dahil edilmitir. ekil 10.2.1de
alma alan ierisindeki TAB lardaki ortalama gelir dalmnn deiimimi 2023 yl iin projeksiyon
deerleri grlmektedir.
ekil 10.2.1 2006 ve 2023 Yl in TABdaki Hanehalk Ortalama Gelir Dalm
Otomobil sahipliinde beklenen gelimenin KBGSMH deeri ile paralellik gsterecei dnlmektedir.
2023 yl iin otomobil sahiplii deerine bakldnda alma alan ierisindeki (Gebze dahil) toplam
otomobil saysnn 3 katna ulap 4 milyon civarnda olaca dnlmektedir. Bin kiiye den otomobil
says ise 252 olacaktr.TAB lardaki oto sass ve oto sahiplilii 2009 ve 2023 yllarna ait bilgiler ekil
10.2.2de yer almaktadr.
16

zet
UAP
ekil 10.10.2 Oomobil Says ve Otomobil Sahiplilii (2009/ 2023)
10.2.2
Yolculuk retim ve ekimi

Tablo 10.2.1de 2023 hedef ylna ilikin sosyo-ekonomik veriler ve yolculuk talepleri grlmektedir.
Toplam yolculuk says 2023 ylnda 2009a gre 1,44 kat artaca grlmektedir. Kii bana yolculuk
says ise 1,74den 2,03e kmtr. Nfus ve yolculuk verileri alma alann iermektedir. alma alan
daha nce de bahsedildii gibi stanbul il snrlar ve ilgisi nedeni ile Gebze ilesini iermektedir.
Tablo 10.2.1 alma Alanna likin Sosyo-Ekonomik Veriler ve Hareketlilik
2006
2009
2023
12.009.007
13.393.665
17.217.056
1.29
4.955
9.733
20.884
2.15
Toplam Yolculuk Says
20.924.133
24.271.995
35.027.482
1.44
Ara Says
1.351.782
1.841.440
4.335.882
2,35
alma Alan Nfusu

KBGSMH ($)
1)
2023/2009
1000 Kiiye Dzen Ara Says
112
137
252
1,84
Hareketlilik Oran
1,74
1,81
2,03
1.12
Sosyo-Ekonomik Yap
ekil 10.2.3, - ekil 10.2.4 ve ekil 10.2.5te 2006 ve 2023 yllar arasnda, nfus, istihdam, igc ve
renci saysndaki deiim durumu grlmektedir. renci saylar ev bazl ve okul bazl olarak ayr ayr
verilirken istihdam (iyeri bazl) ve i gc (hane bazl) da ayr olarak ifade edilmitir. Nfus artna
bakldnda en byk artn Silivri ve Gebze ilelerinde olaca gzlemlenmektedir. Silivri ilinde
planlanan nfus art 2006 yl deerinin 12 katna ulaacaktr.
Dier taraftan yerleik kentsel alanlarda nfus artnn olduka dk olduu grlmektedir. Yrrlkte
olan evre dzeni plannda merkezi yerleimlerin younluu korunurken Asya ve Avrupa yakalarnda kent
dndaki banliy alanlarnda nfus younluunun artt grlmektedir.
ekil 10.2.3 lelere Gre stihdam Dalm 2006-2023
ekil 10.2.4 lelere Gre Nfus Dalm 2006-2023
17

zet
UAP
ekil 10.2.5 lelere Gre renci Saylar 2006 2023
2)
Yolculuk retim ve ekimi

Bu blmde 2006 ve 2023 yl amalarna gre yolculuk retim ve ekimleri ele alnmtr. Yolculuklarda
en byk art Silivri ilesinde gzlemlenmektedir. Silivri ilesinin yan sra Baakehir, Bykekmece,
Arnavutky, Gebze, Tuzla, Pendik, Beylikdz, Esenyurt ve Sancaktepe ilelerindeki yolculuk saysnn
da iki katndan fazla art gsterecei grlmektedir. Bu da kentin eper blgelerindeki hzl nfus artna
ve yaplamaya paralel olarak yolculuk saysnn da nemli oranda artacan gstermektedir.
11 2023 Uzun Dnem Hedef Yl in Hibir ey Yaplmamas Durumu Analizi

11.1 Hibir ey Yaplmamas Durumu Analizi
Bu blmde kentsel gelime alanlarndaki doku yollarnn da yaplmasn kapsayan, stanbul Bykehir
Belediyesinin temel a olarak kabul ettii a kullanlmtr. Gelecekte 2018 ve 2023 hedef dnemleri
arasnda hibir karayolu ulam projesinin gereklemeyecei kabul ile mevcut ulam a iin yolculuk
talep tahmini yaplmakta olup bu senaryo Hibir ey Yaplmamas Durumu ad altnda
deerlendirilmektedir.
11.1.1
Yolculuk Dalm
evre dzeni plannn temel hedeflerinden birinin ok merkezli bir kentsel dolu oluturmak olmas ve
batda Silivri, Bykekmece, Kkekmece ilelerinde, douda ise Kartal, Pendik, Tuzla ve stanbul ili
ile yakn ilikileri dolaysyla Gebze lelerinde gelime konut alanlarnn nerilmesi ile bu blgelere
yaplan yolculuklarn says olduka artmtr. ekil 11.1.1de grld gibi 2023 ve 2006 yllar arasnda
ileler aras yolculuklarda artlar grlmektedir. Silivri ve Gebze ilelerinden kan yolculuklarda nemli
oranda artlar olduu grlmektedir.
(2006)
(2023)
ekil 11.1.1 Yolculuklarn lelere Gre Dalm
(2023-2006 Fark)
ekil 11.1.2 Yolculuklarn le Bazl Dalm- 2023
18

zet
11.1.2
UAP
Trel Dalm
1)
Ulam Trlerine Gre Gnlk Yolculuk Talebi
Tablo 11.1.1 2009 ylna, Tablo 11.1.2 ise 2023 yl Hibir ey Yaplmamas durumuna ait gnlk yolculuk
trel dalm deerlerini ve yzdelerini gstermektedir. Gelecekteki trel dalm yolculuk amalarna gre
tahmin edilmi olup yolculuk trlerine gre toplanmtr. Mevcut durum ve 2023 yl Hibir ey
yaplmamas durumu tm yolculuklar iin karlatrldnda yaya yolculuklar orannda d olduu
grlmektedir. Servis yolculuklar orannda ok az d yaanrken otomobil ve toplu tama
yolculuklarnda art grlmektedir.
Tablo 11.1.1 Temel Duruma Ait Trel Dalm Oranlar
Temel Durum
Ev-
Ev-Okul
Ev-Dier
Dier
Toplam
Oran (%)
Tm Yolculuklar
Yaya
Otomobil
Servis
Toplu Tama
Toplam
Oran
1,016,599 1,721,883 1,350,407
3,291,274 7,380,164 29.18%
2,641,871
552,181
856,503
1,507,742 5,558,297 21.98%
3,043,660 3,011,782
3,946,738 10,002,180 39.54%
344,417
967,405
110,658
930,373 2,352,853
9.30%
7,046,547 6,253,251 2,317,568
9,676,128 25,293,494 100.00%
27.86%
24.72%
9.16%
38.26%
100.00%
Motorlu Yolculuklar
34.27%
12.70%
53.03%
100.00%
Tablo 11.1.2 2023 Yl Hibir ey Yaplmamas Durumuna Ait Trel Dalm Oranlar
2023 Hibir ey Yaplmamas
Durumu
Ev-
Ev-Okul
Ev-Dier
Dier
Toplam
Tm
Oran (%) Yolculuklar
Motorlu Yolculuklar
Yaya
Otomobil
Servis
1,270,384 3,481,814 1,467,047

3,692,474 1,135,735
828,659
3,498,573 5,111,597
658,353
1,390,512
131,819
9,119,784 11,119,657 2,427,525
26.04%
Toplu Tama
4,615,385
2,135,159
4,077,429
1,532,544
12,360,516
Toplam
Oran
10,834,629 30.93%
7,792,026 22.25%
12,687,599 36.22%
3,713,228 10.60%
35,027,482 100.00%
31.75%
6.93%
35.29%
100.00%
42.92%
9.37%
47.71%
100.00%
ekil 11.1.3, ekil 11.1.4 ve ekil 11.1.5te temel durum ve 2023 Hibir ey yaplmamas durumlar iin
gnlk balang-son yolculuklarn tm amalara ve ulam trlerine gre arzu hatlar gsterilmektedir.
Temel durumda yolculuklar daha ok Bykekmece ilesinin dousu ile snrl iken 2023 ylnda
yolculuklarn dalm tm stanbul metropoliten alanna yaylmakta ve bat blgelerdeki yolculuklarda
kayda deer bir art gzlenmektedir.
ekil 11.1.3 Temel Durum ve 2023 Hibir ey Yaplmamas Durumu iin Tm Amalara Gre Gnlk Otomobil
Yolculuklar
ekil 11.1.4 Temel Durum ve 2023 Hibir ey Yaplmamas Durumu iin Tm Amalara Gre Gnlk Servis Yolculuklar
19

zet
UAP
ekil 11.1.5 Temel Durum ve 2023 Hibir ey Yaplmamas Durumu iin Tm Amalara Gre Gnlk Toplu Tama
Yolculuklar
2)
Ulam Trlerine Gre Zirve Saat Yolculuk Talebi
ekil 11.1.6 ve ekil 11.1.7de temel durum ve 2023 yl Hibir ey yaplmamas durumunu ieren
otomobil ve toplu tama yolculuklarna ait zirve saat dalmlar grlmektedir. izgi kalnl, zonlar
arasndaki yolculuk says ile orantldr. ekle gre 2023 ylnda yeni gelien kentsel alanlardan ve bu
alanlara yaplan zel otomobil hareketlerinde byk art gereklemektedir. Bu durum da evre Dzeni
Planna gre kentin dnda gelien yeni yerleim alanlarnn gelecekte youn trafie sahip olacan
gstermektedir.
ekil 11.1.6 Temel Durum ve 2023 Hibir ey Yaplmamas Durumu iin Zirve Saat Otomobil Yolculuklar
ekil 11.1.7 Temel Durum ve 2023 Hibir ey Yaplmamas Durumu iin Zirve Saat Toplu Tama Yolculuklar
11.1.3
Karayolu Andaki Yolculuk Talebi

Hibir ey yaplmamas durumu senaryosunda 2023 yl gnlk ve zirve saat yolculuklar temel a olarak
kabul edilen karayolu ana atanmtr. Atama sonucunda elde edilen hacim deerinin birim otomobil
deerine dntrldkten sonra toplu tama yolculuklar otobs, rayl sistem ve deniz hatlarna
atanmtr. ekil 11.18de temel durum ve 2023 yl iin gnlk birim otomobil cinsinden yolculuk talepleri
grlmektedir. Her yol kesimi iin atanm trafik hacimleri izgi kalnlna gre farkllamaktadr. Linkler
zerindeki renkler ise hacim/kapasite oranlarndaki deiimi ifade etmektedir. Her iki ekilde de trafik
hacimleri karlatrldnda 2023 ylnda ou linkte hacim/kapasite orannn 1in zerinde olduu
grlmektedir. Bu da temel a olarak kabul edilen ulam anda herhangi bir dzenleme yaplmadnda
gelecekte durumun ne kadar ciddi olacan gstermektedir.
20

zet
UAP
ekil 11.1.8 Temel Durum ve 2023 Yl Gnlk Trafik Atamas Sonular
11.2 Japonyada Ana Metropoliten Alanda Trel Dalm Oranlar

ekil 11.2.1, Avrupa lkeleri, Asya kentleri, Trkiye, stanbul ve Japonya kentlerindeki otomobil sahiplii
ve kii bana GSYH arasndaki deiim grlmektedir. ekildeki grafik gsteriminde lkeler ve belirli ana
kentler bir arada incelenmitir. Tokyo, Osaka ve Aichi (Nagoya)de, otomobil sahiplii ve kii bana
GSYH incelendiinde dier lkelere oranla otomobil sahipliinin daha dk olduu grlmektedir.
ekil 11.2.1 Otomobil Sahiplii ve Kii Bana GSYH likisi
12 Ana Plan Yaklam

12.1 ebeke Tanmlar ve Planlama Sreci
Ulam Ana Plan almasnda mevcut a, temel a ve 2023 ana plan a olmak zere tr ulam a
kullanlmtr.
ekil 12.1.1 Otomobil Sahiplii ve Kii Bana GSYH likisi
A planlamas ekil 12.1.1de gsterilen srece gre yaplmtr. 2023 hedef yl talep analizi a
21

zet
UAP
(maksimum a) projeleri 2014 ve 2018 yllar iin etaplandrlmtr. Bu etaplar finansal kstlar gz nnde
tutularak ulam, ekonomik, finansal veya evresel adan deerlendirilmitir.
12.2 Temel A
12.2.1
Karayolu Temel A
2014 ylna kadar yaplacak projeleri kapsayan karayolu temel a 29.861 km olup ekil 12.2.1de
gsterilmektedir.
12.2.2
Rayl Sistem Temel A

Rayl sistem temel a 2014 ylna kadar yaplacak mevcut, inaat halindeki, ihale aamasndaki
projelerden olumaktadr. ekil 12.2.2de gsterilen temel adaki toplam rayl sistem uzunluu 231 kmdir.
ekil 12.2.1 Karayolu Temel A
ekil 12.2.2 Rayl Sistem Temel A
Temel A Oluturan Hatlar

Bu blmde inaat devam eden projeler ve mevcut hatlara ait uzatma almalar yer almaktadr. naat
halindeki projelerin toplam uzunluu 128,8 km olup bunun 76,5 kmsi mevcut TCDD hatt zerindedir.
Marmaray projesinin 2013 ylnda bitmesi beklenirken dier inaat projelerinin de 2012-2013 yllar
arasnda tamamlanmas planlanmtr. Temel ebekeyi oluturan hatlar, ihane-Taksim-4.Levent
Darafaka Metro hattnn Yenikapya uzatlmas, Kadky-Kartal-Kaynarca metro hatt, Otogar-Baclar
hafif metro hatt, Baclar-kitelli-Olimpiyat Ky metro hatt, Marmaray projesi, Aksaray-Yenikap hafif
metro hatt, skdar-ekmeky-Tadelen hafif metro hatt, Kabata-Beikta-ili- Giyimkent- Baclar
metro hattdr.
12.3 Yolculuk Uzunluu Dalm

Tablo 12.3.1de mevcut durum ve 2023 temel a durumlarna ait ortalama yolculuk uzunluklar
grlmektedir. 2023 hedef ylnda ortalama yolculuk uzunluu mevcut durumdan 1.5-1.7 kat daha fazla
olacaktr. 2023 temel aa gre yolculuk uzunluklarnn mevcut durumdan yksek olmasnn balca
nedeni, gelecekte plan hedeflerine ynelik kentin lineer olarak dou-bat ynnde gelimesi ve Silivri
ilesinin alansal bykl nedeniyle ileye ait yolculuk mesafelerinin artmas olarak gsterilebilir. ekil
12.3.1de zel otomobil, servis ve toplu tama trlerine ait yolculuk mesafesi dalmlar grlmektedir.
Tablo 12.3.1. Trlere Gre Yolculuk Uzunluu Dalmlar (km/yolculuk)
Mevcut A
2010
14.00
15.91
Toplu
Tama
15.32
Temel A
2023
25.00
24.11
26.52
Durum
Yl
Otomobil
Servis
(zel Otomobil)
(Servis)
ekil 12.3.1 Trlere Gre Yolculuk Uzunluu Dalmlar
22
(Toplu Tama)

zet
UAP
12.4 Talep / Kapasite Boluklar

Blgeler arasndaki yolculuk taleplerinin deiimine bakldnda Temel a yapsyla 2009 ve 2023
yllarndaki deiim ekil 12.4.1de yer almaktadr. DP kararlar dorultusunda dorusal gelien yerleim
alan dou ve bat blgelerindeki geliim ile paralel olarak perdeler aras yolculuk talebinin arttn
gstermektedir. En ok art Bat perdesi (BP2)de olup yaklak 3,5 kat art gzlenmektedir. Boaz
geilerinin gerekletii Boaz perdesi (BOP), talep artnn en az olduu blgedir.
ekil 12.4.1 Perdelerde Ulam Talebinin Deiimi (2009/2023)
ekil 12.4.2 de grld gibi evre dzeni plan ile yakalar arasndaki alanlarn kendi blgesinde
istihdam olabilme dengesi salanmken perdeler aras blgelerde bu durumun farkldr. Oransal olarak 1.
blge istihdam a en fazla olan blge olmaktadr bu blgede oturanlar en yakn 2. blgede alabilirler.
Ancak 3. blgenin alanlarnnda 2. blgeye gelmesi durumunda 4. ve 6. blgeye kadar gitmek
durumundadrlar. Gelecekte zellikle i yolculuklar daha uzak mesafelere gerekleecektir.
ekil 12.4.2 Perdeler Aras Blgelerdeki alan/stihdam dalm
12.5 Yk Hareketleri Talebi

Bu blmde mevcut ve 2023 hedef yl iin yk ak tahminlerine gre alternatif ulam alar kullanlarak
yk aralarnn zaman maliyetleri ve gerekli altyap kapasite analizleri yaplarak alnmas gereken
nlemler tespit edilmitir.
12.5.1
Lojistik Faaliyetler ve Yk Ak likisi

Bu blmde lojistik merkezler, lojistik terminaller ve yk aklar ilikisi yer almaktadr. Organize sanayi
siteleri, kk sanayi siteleri ve fabrikalar lojistik merkezleri; limanlar, havaalanlar, demiryolu istasyonlar,
ambarlar ve haller de lojistik terminalleri oluturmaktadr. Lojistik merkezler ve terminaller arasndaki yk
ak, uluslar aras, ulusal, blgesel ve kent leinde gereklemektedir.
12.5.2
stanbul Metropoliten Alannda Yk Hareketi zellikleri
23

zet
UAP
12.5.2. 2023 Yl Yk Hareketleri

ekil 12.5.1de 2023 yl yk hareketlerine ait Asya ve Avrupa yaka ii, yakalar aras, Asya ve Avrupa
Gney, Asya ve Avrupa d ynlerindeki yk hareketleri yer almaktadr. 2023 ylna ait yk hareketi
tahmini yaplrken yllara gre Fatih Sultan Mehmet Kprsnden geen yk aralar says ve
Trkiyedeki GSYH deerleri arasndaki iliki baz alnm, gelecek tahmini yaplrken hesaplanan bu art
oran kullanlmtr.
Kamyonet Hareketleri-2023
Kamyon-Tr Hareketleri-2023
ekil 12.5.1 2009-2023 Yl Yk Hareketleri
12.6 Yaka Geii Ana Ulam Koridorlar Analizi

12.6.1 Yaka Geii Karayolu Koridorlar
Bu blmde UBAK tarafndan hazrlanan Kuzey Marmara Otoyolu (3. Koridor) projesinin alternatiflerinin
stanbul metropoliten alanna olan etkileri incelenmitir. Ayn zamanda Boazii ve FSM kprlerinin
kentsel alan zerindeki etkileri ve kprlerden geen aralarn yllara gre deiimi incelenerek yaka
geii analizleri yaplmtr. Gelecek senaryolarnda ise; mevcut durum analizinden yola karak 3.
Koridor ve balantlarnn olas etkileri ortaya konularak, gelecekteki arazi kullanm durumu, ayrca her bir
alternatifin arazi kullanmna olan etkisi (orman, havza alanlarna olan etkiler) ve sosyo-ekonomik yapnn
2023 yl iin tahmin edilen deerleri hesaplanmtr.
12.6.1.1 Boazii ve Fatih Sultan Mehmet Kprlerinin Sosyo-Ekonomik Yap ve Arazi Kullanm zerindeki Etkileri
12.6.1.1.2 Ara Saysnda Deiim
Boazii Kprsnde Ara Saysndaki Deiim
Genel olarak 1995-2009 yllar arasnda yaka geileri birbirine yakn deerde devam ederken ekonomik
krizlerin yaand yllarda olumsuz anlamda etkilenmeler olmutur. Ancak dier bir anlamda Boazii
kprsnn yapmndan itibaren 21 yl sonra kpr belli bir doygunlua gelmi ve bu tarihten sonra
ekonomik krizlerin yaand yllar istisna olmak kayd ile kpry kullanan ara saylarnda kayda deer
deiiklikler olmamtr.
Fatih Sultan Mehmet Kprsnde Ara Saysndaki Deiim
Fatih Sultan Mehmet Kprs Boazii Kprsnde olduu gibi ald yln bir sonraki ylnda nemli bir
ara geiine imkan salamtr. FSM kprsnden geen ara says da 2006 ylndan sonra belli bir
doygunlua erimi ve bu tarihten sonra genel olarak yakn deerlerde devam etmitir.
Boazii Kprs 1982 ylnda, FSM Kprs ise 1996 ylnda tasarlanan kapasitesinin zerine km ve
bu tarihlerden itibaren Hizmet Dzeyi azalmaya balamtr. Bugn itibari ile geen ara saylarnn da
sabitlenmesiyle birlikte Hizmet dzeyi F (LOS F) durumuna gelmitir. ekil 12.6.1de al ylndan
itibaren Boazii ve FSM Kprlerinden geen ara saylarnn karlatrlmas grlmektedir.
24

zet
UAP
ekil 12.6.1 Mevcut Kprlerin Alndan tibaren Geen Ara Saylar
12.6.1.1.3 Kentsel Alanda Deiim

Arazi kullanm ve ulam arasndaki ilikilerin birbirleri zerindeki etkileri, hem ksa hem de uzun dnemde
ortaya kmaktadr. Bu blmde, ilki (Boazii Kprs) 1973 ylnda ve ikincisi de (Fatih Sultan Mehmet)
1988 ylnda faaliyete geen karayolu kprlerinin, stanbulun arazi kullanm-doal evre-ulam ilikileri
temelinde doal ve yaplam evre zerinde yaratt deiimler incelenmektedir.
Arazi kullanm ve ulam arasndaki iliki dnldnde, bu meknsal deiim ve yaplam alan
artnda kpr balantlarnn yapld dnemlerdeki etkileimi grlmektedir (ekil 12.6.2) FSM
Kprs ncesi sanayi alanlarnn FSM koridoru boyunca gelitii ve FSM sonrasnda ise kuzeye doru
sanayi alanlar evresinde yeni konut alanlarnn yayld grlmektedir.
ekil 12.6.2 stanbulda Konut ve Sanayi Alanlarnn Mekansal Deiimi
12.6.1.1.4 Doal Eikler zerinde Deiim

Sre ierisinde stanbulda orman alanlarnn deiimi ekil 12.6.3te grlmektedir. ekil 12.6.4te ise
stanbulda 2B alanlarnn younlat blgeler verilmitir. TEM gzergah boyunca yer alan ilelerden;
Sultanbeylinin %25i 2B alan iken, Beykozun %10u, mraniyenin %7si, Pendikin %5i ve
Gaziosmanpaann da %4 2B alandr.
stanbulda havza alanlar iindeki yaplama basks incelendiinde; havza koruma alanlar ierisindeki
yaplama kstlarna ramen tarihsel sre ierisinde konut ve sanayi alanlarnn mekansal olarak artt
gzlenmektedir.
25

zet
UAP
ekil 12.6.3 stanbulda Orman Alanlarnn Deiimi
ekil 12.6.4 stanbulda 2B Alanlarnn Younlat Blgeler
12.6.1.2
2023 Yl Alternatif Yaka Geii Senaryolar
Bu blmde Karayollar Genel Mdrl tarafndan Kuzey Marmara Otoyolu (stanbul 3. evre Yolu
dahil) projesi kapsamnda gelitirilen alternatif koridorlarn stanbul Metropoliten alan arazi kullanm ve
ulam talebi ilikisi gz nnde bulundurularak BB Ulam Ana Plannda yer alan ulam yatrmlarnn
da ekillenmesi asndan analizi ve deerlendirmesi yer almaktadr.
12.6.1.2.1 Alternatif Senaryolarn Deerlendirilmesi
Alternatif gzergahlarn deerlendirilmesinde blgenin trafik yknn dengelenmesi, orman ve yerleim
alanlarna etkisi gibi ltler yer almaktadr. 2023 hedef yl iin karayolu ulam talebinin karlanmasna
ynelik, yaka geii olarak dnlen 3. Koridor arazi kullanm, evresel etki, maliyet ve ulam talep
ilikisi kapsamnda deerlendirilmitir.
Alternatiflerden herhangi birinin yaplmamas durumu Senaryo-1, 2 nolu alternatifin yaplmas durumu
Senaryo-2, 3 nolu alternatifin yaplmas durumu Senaryo-3, 4 nolu alternatifin yaplmas durumu
Senaryo-4, 5 nolu alternatifin yaplmas durumu Senaryo-5 ve 6 nolu alternatifin yaplmas durumu da
Senaryo-6 olarak adlandrlmtr.
26

zet
UAP
ekil 12.6.5 Karayollar Genel Mdrl Tarafndan Gelitirilen 3. Koridor Alternatifleri
Tablo 12.6.1de 2023 yl alternatif senaryolara gre tm alma alannda gerekleecek toplam ve
ortalama yolculuk mesafe ve sre deerleri grlmektedir.
Tablo 12.6.1 Alternatif 2023 Senaryolarna Gre Hesaplanan Yolculuk Bilgileri
YOLCULUK BLGLER
Toplam yolcu-km
(otomobil-servis)
Toplam yolcu-saat
(otomobil-servis)
Toplam yolculuk
(otomobil-servis)
Ortalama yolcu-km
(otomobil-servis)
Ortalama yolcu-saat
(otomobil-servis)
Ortalama yolcu dk
(otomobil-servis)
SENARYOLAR
SENARYO-1
SENARYO-2
SENARYO-3
SENARYO-4
SENARYO-5
SENARYO-6
110,987,778
135,657,400
128,167,310
137,345,882
137,405,342
138,020,415
6,450,349
6,779,987
6,611,919
6,702,436
6,692,789
6,506,132
6,311,663
6,458,429
6,409,051
6,445,585
6,447,692
6,419,642
18
21
20
21
21
21
1.02
1.05
1.03
1.04
1.04
1.01
61
63
62
62
62
61
Bunun yan sra sz konusu alternatif senaryolar iin yakt, emisyon, grlt, ara sahiplii, zaman ve
toplam maliyet deerleri hesaplanmtr. ekil 12.6.6da srasyla senaryolara gre 2023 yl gnlk ara
bana gnlk fayda, toplam gnlk fayda ve ara bana gnlk yaka geii fayda deerleri
grlmektedir.
ekil 12.6.6 Senaryolara Gre 2023 Yl Toplam Gnlk Marjinal Fayda (Gn/Ara)
12.6.1.2.2 Alternatif Senaryolarn Kentsel Alan zerindeki Fiziksel Etkileri

Anadolu yakasnda TEM yolu uzunluu yaklak 41 kmdir. Bu uzunluk 4er kmlik 10 paraya blnm
ve TEM evresindeki konut ve sanayi geliiminin llmesi iin 11 nokta belirlenmitir. ekil 12.6.7de
sz konusu noktalarn konumlar verilmitir.
27

zet
UAP
(Anadolu Yakas)
(Avrupa Yakas)
ekil 12.6.7 3.Koridor Senaryolarna Gre Yerleim Alan ngrs Amal lm Noktalar
12.6.2
Yaka Geii Rayl Sistem Koridorlar

Perdelerdeki ihtiyaca bakldnda Boaz hattnda yeni koridor ihtiyacnn ortaya kt grlmektedir.
Toplu tama talebinin daha fazla olmas nedeniyle alternatif rayl sistem ihtiyac domaktadr. Bu nedenle
Boaz geen en yksek gelime potansiyeline sahip 6 adet rayl sistem projesi deerlendirmeye alnm
ve yaplan farkl analizler en uygun hattn seiminde dikkate alnmtr.
ekil 12.6.8 Boaz Geen Rayl Sistem Hatt Gzergahlar
12.6.2.2 Alternatif Rayl Sistem Hatlarnn Deerlendirilmesi

StlemeKazleme, KadkyKazleme, BostancKazleme, Stleme Gayrettepe,
nalanMecidiyeky ve Stleme ncirli Metro Hatlar yaka geilerindeki yolculuk talebini
karlamak, talep ynetimi politikalar ile otomobil kullanclarnn bu hatlara geiini salamak
hedeflenmektedir. Tablo 12.6.2de nceliklendirilmi Rayl Sistem Yaka Gei Hatlar grlmektedir.
28

zet
UAP
Tablo 12.6.2 nceliklendirilmi Rayl Sistem Yaka Gei Hatlar
Kod
Hat Ad
PBH-4
PBH-5
PBH-6
PBH-3
PBH-1
PBH-2
BostancKazleme
nalanMecidiyeky
Stlemencirli
StlemeGayrettepe
KadkyKazleme
StlemeKazleme
Ekonomik
Verimlilik
Oran
Genel
Talep
Kentsel
Geliimle
Uyumluluk
Finansal
Verimlilik
Oran
Sosyal
Deerlendirme
Doal
Deerlendirme
Acil
htiya
Durumu
Genel
Deerlendirme
AAAAABB
AAAABBB
AAAABBC
AAABBBB
AAABBBC
AAABBBC
Boaz Gei Hatt iin nerilen alt alternatiften iki gzergah seilirken yolcu saylar, Ekonomik
Verimlilik Oran (E-IRR), Genel Talep, Kentsel Geliimle Uyumluluk, Finansal Verimlilik Oran (F-IRR),
Sosyal Deerlendirme ve Acil htiya Durumu gibi birbirlerinden farkl ltler gz nnde
bulundurulmutur.
12.6.3
Yaka Geii Yk Hareketleri

alma alan iindeki yk hareketleri konusu, yaka geileri bakmndan irdelenmitir. Yaka geilerinde
kentii trafik ile birlikte yk aralarnn hareketlilii sz konusudur. Bu durum, kentii trafii olumsuz
etkilemekte, yk aralar iin belirli zaman kstlama uygulamalar yaplmaktadr. Ancak bu durum
ekonomik kayplara yol amaktadr. Sz konusu talebin karlanmasna ynelik olarak deniz ulamnn ve
faaliyete geecek olan Marmaray altyapsnn kullanlmas, mevcutta kullanlan FSM koridoru ve hizmete
aldnda 3. Karayolu Koridorunun kullanlmas seeneklerine gre fayda analizi yaplmtr.
ekil 12.6.9 Yaka Geii Yk Hareketleri
12.7 Alternatif A Geliim Stratejileri
12.7.1
Ulam Ana Plan Hedef Yl Ulam talebinin karlanmas iin 3 adet alternatif senaryo gelitirilmitir.
Alternatiflerin gelitirilmesinin amac, yksek maliyetli ulam yatrmlarn verimli kullanabilme ve evre
dzeni plannn hedeflerini destekleyen altyapnn kurgulanmasdr.
Karayolu Arlkl A
stanbul Metropoliten alannda temel rayl sistem a dnda herhangi bir rayl sistem yatrm yaplmadan
hedef ylna kadar sadece karayolu yatrmlaryla oluturulan ulam altyapsdr. 717 km karayolu
eklenmesi ve 343 km rayl sistem ebekesine ulalmas durumunu kapsamaktadr. Bu senaryoda
kullanlan karayolu ebekesi 22,615 linkten olumaktadr.
alma alan tmnde yaplan yolculuklarn %35ini toplu tama yolculuklar oluturmaktadr. Otomobil
yolculuklar %32lik oranla ikinci srada yer alrken, bunu %26 oranndaki yaya yolculuklar ve %7
oranndaki servis yolculuklar takip etmektedir.
29

zet
12.7.2
UAP
Rayl Sistem Arlkl A

stanbul Metropoliten alannda temel karayolu a dnda herhangi bir karayolu sistem yatrm
yaplmadan hedef ylna kadar sadece rayl sistem yatrmlaryla oluturulan ulam altyapsdr. 357 km
karayolu eklenmesi ve 624 km rayl sistem ebekesine ulalmas durumunu kapsamaktadr. Bu
senaryoda kullanlan karayolu ebekesi 22,160 linkten olumaktadr. 1. Alternatife gre rayl sistemler
daha fazla gelitirilmi buna karn uzun dnemde yaplmas dnlen baz karayolu projelerinin
yaplmamas durumu ortaya konmutur.
12.7.3
alma alan tmnde yaplan yolculuklarn %36sn toplu tama yolculuklar oluturmaktadr. Otomobil
oranndaki servis yolculuklar takip etmektedir. Bu alternatif senaryoda rayl sistem yatrmlarna arlk
verildii iin motorlu yolculuklar iinde toplu tamann pay %1 orannda artarken, zel otomobilin pay
ayn oranda azalmtr.
Karma Ulam Sistemi
stanbul Metropoliten alannda temel a dnda karayolu ve rayl sistemin birlikte gelitirildii ulam
altyapsdr. 717 km karayolu eklenmesi ve 624 km rayl sistem ebekesine ulalmas durumunu
kapsamaktadr. Bu senaryoda kullanlan karayolu ebekesi 22,615 linkten olumaktadr.
alma alan tmnde yaplan yolculuklarn %36sn toplu tama yolculuklar oluturmaktadr. Otomobil
oranndaki servis yolculuklar takip etmektedir.
12.8 Alternatif A Geliim Stratejileri Performans Analizi ve 2023 Plan Ann Belirlenmesi
Bu blmde daha nce detayl olarak anlatlan 2023 yl gelecek gelime senaryolar arasnda farkl
analizlere gre karlatrmalar yaplmtr. ncelikle bu alternatifin srasyla karayolu arlkl, rayl
sistem arlkl ve karma geliim olmak zere farkl karayolu ve rayl sistem a uzunluklar kullanlarak
elde edilen sonulara gre deerlendirilmesi konusu karlatrma asndan nem tamaktadr. Sz
konusu senaryolar stanbul metropoliten alan geneli iin gelecekteki ulam talebinin tahmini asndan
trel dalm oranlar, yaka geii yapan ara saylar, ortalama yolculuk sreleri, ortalama yolculuk
mesafeleri gibi kriterler bakmndan ele alnmtr. Sz konusu 3 nolu karma geliim senaryosu, 1 nolu
karayolu arlkl geliim senaryosuna gre 47,833,791 dakika, 2 nolu rayl sistem arlkl senaryoya gre
ise 87,635,099 dklk yolculuk sresi tasarrufu salamaktadr.
Sonu olarak farkl ltler bakmndan deerlendirilen alternatif senaryolar arasndan 3 nolu karma
geliim senaryosu 2023 plan a olarak tercih edilmitir.
Tablo 12.8.1 Alternatif Senaryolara Gre Trel Dalm Oranlar
Yaya
Otomobil
Servis
Toplu Tama
Alternatif-1
Yaka
Tm
Geii
25.91%
31.69%
32.80%
6.99%
7.52%
35.40%
59.68%
Alternatif-2
Yaka
Tm
Geii
25.66%
31.24%
31.98%
6.85%
7.18%
36.26%
60.84%
Alternatif-3
Yaka
Tm
Geii
25.83%
31.56%
32.65%
6.98%
7.54%
35.63%
59.81%
ekil 12.8.1 Alternatif Senaryolara Ait Toplam ve Yaka Geii Trel Dalm Oranlar
30

zet
UAP
Tablo 12.8.2 Alternatif Senaryolara Gre Ortalama Mesafe, Sre ve Hz Deerleri

Mesafe-Sre/Ara Tr
Otomobil
Ortalama Yolcu-km
Toplu
Tama
Otomobil
Ortalama Yolcu-dk
Toplu
Tama
Otomobil
Ortalama Yolcu Hz
Toplu
(km/sa)
Tama
Alternatif-1
23.89
Alternatif-2
24.55
Alternatif-3
23.85
25.02
24.76
24.75
73.87
76.92
72.48
78.50
78.08
75.65
19.40
19.15
19.74
19.12
19.03
19.63
13 Karayolu Plan Projeleri

Plan projeleri, BB tarafndan onaylanan inaat aamasnda, uygulama projesi biten ve devam eden
projeleri, BB tarafndan planlanan ancak henz onaylanmam projeleri, KGM, DLH ve BBin ulamla
ilikili yan irketlerinin planlad ya da nerdii projeleri kapsamaktadr. Ayrca 1/100.000 lekli evre
Dzeni Plan kararlar dorultusunda oluturulan geliim blgelerindeki karayolu a maksimum karayolu
a kapsamnda deerlendirilmitir.
Projelerin sosyo-ekonomik deiim, beklenen yolculuk talebi, ulam altyaps zerinde yarataca etki,
evre kirlilii, yakt tketimi, ara sahiplilii ve kazanlan zaman deeri asndan hesaplar yaplm ve
alternatif koridorlarn kentsel ulam sistemi zerindeki etkileri belirlenmitir.
Gelime alan olan Silivri, Ataehir, Altnehir Kayaba, Halkal, Kra, Sultanbeyli, Arnavutky,
Ispartakule, Yakuplu ve Pendik blgelerinde karayolu projeleri paket halinde (480 km) deerlendirilmitir.
Bu projeler ileride alt lekli planlardaki taleplere gre yeniden test edilmeli ve zm nerileri
gelitirilmelidir. Ayrca alma alanndaki youn yerleim alanlarnda tnel projeleri test edilmitir.
nerilen projelerin ncelik srasn belirlemek ve fizibilitesini hesaplamak iin yaklak maliyetler tahmin
edilmitir. Bu maliyet; inaat maliyetini ve kamulatrma bedelini iermektedir. Proje paketlerinin toplam
inaat maliyeti yaklak 1.262 milyar $ olup, tnel projerinin inaat maliyeti ise 1.068 milyar $dr.
14 Rayl Sistem Plan Projeleri

Rayl sistem temel ann toplam uzunluu 226,8 kmdir. Temel a mevcut, ina halinde ve ihale
aamasndaki projelerden oluan 2014 ylna kadar hizmete almas planlanan projeleri iermektedir.
Maksimum rayl sistem a, ana plan toplu tama a omurgasnn oluturulmas iin kurgulanm rayl
sistem projelerini iermektedir. Temel adan ve plan projelerinden olumaktadr. Maksimum rayl sistem
a 749 kmden olumaktadr. Bu projeler ekonomik ve finansal adan deerlendirilecek sonunda da
ilerinde en iyi performans verenler seilerek 2023 ana plan a oluturulacaktr. ekil 14.1.1de
maksimum rayl sistem a gsterilmekte ve projelerle ilgili detaylar aada yer almaktadr.
ekil 14.1.1 Maksimum Rayl Sistem A (Merkez ve Dou ile Merkez ve Bat)
Rayl sistem projelerinin maliyetleri yapm ve iletme maliyetleri olmak zere iki ksmda incelenmitir.
naatn yeraltnda, zeminde ya da yer stnde olmas durumu, sistem tr vb etmenler maliyeti
etkilemektedir.
Rayl sistem projesinin maliyeti zel ve yerel koullara gre deimektedir. Bu almadaki birim
31

zet
UAP
maliyette; inaat maliyeti, elektro mekanik maliyetler ve ara maliyeti yer almaktadr. Her sistem iin farkl
kompozisyonlar belirlenmitir.
Bakm ve iletme maliyetleri deiken giderler olup sistemin trne gre farkllk gstermekte ve rayl
sistemin hizmet hacmine baldr. Bu maliyetleri enerji, ara ve hat bakm onarm, kira, personel vb
giderler oluturmaktadr. Bakm ve iletme giderlerini tahmin edebilmek iin; tren-km, yolcu-km, yolcu,
alan veya tren says gibi km bana den giderler kullanlmaktadr.
15 Alternatif Plan Projelerinin Deerlendirilmesi ve nceliklendirilmesi

Bu blmde maksimum ada yer alan tm projeler ksa, orta ve uzun dnem projeleri olacak ekilde
ekonomik, finansal ve evresel adan deerlendirilip ncelik sralamas yaplmtr.
15.1 Ekonomik Deerlendirme

15.1.1
Karayolu Projelerinin Ekonomik Deerlendirmesi

Bir projenin ekonomik faydas iin ara iletme maliyeti, evresel maliyetler (grlt, emisyon, su kirlilii),
ara sahiplii maliyeti, kaza maliyeti ve zaman maliyeti dikkate alnmtr.
zel projelerin (merkezi alanlardaki tnel projeleri) ve karayolu paket projelerinin ekonomik faydas ve
ekonomik i verimlilik oran (E-IRR) %12den byk olduundan projeler ekonomik adan uygundur.
Aada plan projelerinin dnemsel ekonomik deerlendirme sonular yer almaktadr.
Tablo 15.1.1 Ekonomik Deerlendirme Sonular
15.1.2
Plan Projeleri
naat
Maliyeti ($)
letme Maliyeti ($)
Fayda ($)
2011-2014
539.770.248
1.064.274.369
1.154.637.075
2014-2018
646.041.435
858.959.450
7.884.401.185
2018-2023
3.648.363.394
1.107.218.417
17.566.000.970
E-IRR (%)
67
Rayl Sistem Projelerinin Ekonomik Deerlendirmesi

Rayl Sistem hatlarnn ekonomik ynden faydalar iin projenin yaplmas ve yaplmamas durumundaki
maliyet farklarn alarak projenin ne kadarlk bir fayda getirecei hesaplanmtr. Farklar alnan maliyet
parametreleri; ara iletme maliyeti, zaman maliyeti, evresel maliyet ve kaza maliyetidir.
Mevcut durum (2011 yl) ve gelecekteki durum (2023 yl) iin ekonomik fayda bulunmutur. Her bir hat
iin proje net ak emalar oluturulmu ve 2011 ve 2023 yllar arasndaki faydalar interpolasyon yoluyla
hesaplanmtr.
Yaplan hesaplama sonucunda ekonomik i verimlilik oranlar (E-IRR) bykten ke doru
sralandnda, kitelli-Habipler (PP-4) hatt ekonomik adan en yksek proje olmaktadr. Bunun nedeni
yaklak 2 kmlik bir rayl sistem balants ile Habipler-kitelli arasndaki mesafeyi 7-8 kat ksaltmaktadr.
Silivri-Selimpaa (PP-12) hatt da ekonomik adan en dk kmaktadr. Bunun nedeni ise yatrm
maliyetinin blgedeki talebi karlamas asndan dk olmasdr.
15.2 Finansal Deerlendirme

Projelerin finansal deerlendirilmesi rayl sistemler iin yaplmtr. Genelde tm rayl sistem projelerinin
F-IRRsi ortalama %17,6 olarak hesaplanmtr. verim oran yksek projelerin ortalamas ise %23,3tr.
15.3 Sosyal ve evresel Deerlendirme (SD)

Bu blmde projelerin; yrrlkteki kanun ve ynetmelikler erevesinde doal ve kltrel varlklar,
boazii n ve geri grnm blgesi, su havzalar gibi hassas blgeler iinde olmas durumunda evresel
etkisi ve kamulatrma ihtiyac durumlarda ise sosyal deerlendirmesi yaplmtr.
ekil 15.3.1de gsterildii gibi sosyal ve evresel adan hassas blgeler (korunan blgeler); Boazii
blgesi, kltr ve tabiat varlklarnn bulunduu blgeler, su havzalar ve yeniden yerleim blgeleri, ilgili
mevzuat ve proje zellikleri ile deerlendirilmitir.
32

zet
UAP
ekil 15.3.1 Ana Plan Projelerinin Sosyal ve evresel Etki Sentezi
15.4 Proje nceliklendirmesi

Ana plan projelerinde ekonomik i verim oran (E-IRR) asndan ncelik sralamas yaplmtr. Ulamda
yolculuk maliyetinin ve seyahat sresinin azaltlmas bir ulam projesinin sosyal yararnn gstergesidir.
E-IRRlerin fayda art ve projelerin kmlatif maliyet toplam artn gstermektedir. Deerlendirmeye
tabi tutulan ulam projeleri, sosyal adan faydal olmal ve Belediyenin finansal kaynaklar kstl
olduundan proje maliyetleri de finansal limitin ierisinde kalmas gerekmektedir. Bu nedenle ulam
talebine cevap verebilecek kapasite retimi, ulam projesinin finansal i verimlilik oran ve
sosyal-evresel etkiler nceliklendirme ltlerinde yer almaktadr (Tablo 15.4.1).
Tablo 15.4.1 Deerlendirme Kriterlerine Gre Puanlama
Kriter
Gsterge
Ekonomik IRR
X>60%
60>X>15%
15%>X
V-km/km
X>30000
30000-10000
10000<X
Yolcu
X>600000
300000-600000
300000<X
Yolcu-km
Y>25000
25000-10000
10000<Y
Talep/Toplam Yolcu
Z>%2,5
%1,5-%2,5
%1,5<Z
Destekleyici
liki yok
Zt
Finansal IRR
X>15%
15>X>5%
5%>X veya
geliri yok
Doal
(evre
Deerlewndirmesi
Sonucu)
Etkili deil
(Belirti yok)
Biraz etki (+)
Olduka Etkl
(++)
Sosyal
(SEA sonucu)
Etki yok
(Belirti yok)
Biraz etki (+)
Olduka Etkili
(++)
Ekonomik geri dn
Talep Karayolu
Talep Toplu Tama
Planl Kentsel Geliimle

Uyumluluk
Finansal geri dn
evresel
deerlendirme
Acil ihtiyalar
Mevcut altyapnn
devam olmas
Yukardaki tabloda geen ltler ekonomik, sosyal ve blgedeki kentsel geliim kriterleri gz nne
alnarak puanlanm ve genel deerlendirmede toplanmtr. Buna gre yedi snflamadan ekonomik
lt dierleri de sosyal ve evresel lttr. Ancak ekonomik ltn (E-IRR) ierisinde sosyal ve
evresel faktrler de yer almaktadr. Proje nceliklendirmesi Adan Cye doru azalmaktadr. Buna gre
aadaki Tablo 15.4.2de karayolu tnel ve rayl sistem projelerinin ncelik sralamas ve kmlatif
toplamlar yer almaktadr.
33

zet
UAP
Tablo 15.4.2 Tm Projelerin nceliklendirilmesi

Kod
Proje Ad
Proje Yapm Maliyeti

(milyon $)
Genel
Deerlendirme
Kmlatif
Toplam
D-2
Kabata-Beikta-ili-Giyimkent-Baclar
1.743
AAAAAAB
1.743
T-1
skdar-ekmeky
1.545
AAAAAAB
3.288
D-1
Bakrky-Bahelievler-Baclar
655
AAAAAAB
3.943
D-3
Yenikap-Bakrky
518
AAAAAAB
4.461
T-2
Bakrky-Beylikdz
1.399
AAAAABB
5.860
P1-2
Tekstilkent-sto-Olimpiyatky-Ispartakule
PP-3
Kadky-Sultanbeyli
PP-4
kitelli-Habipler
PBH-4
D-5
Bastanc-Kazleme
Yenibosna - kitelli
P2-11
Tadelen-Tuzla
PBH-5
914
AAAAABB
6.774
1.576
AAAAABB
8.350
210
AAAAABB
8.560
2.984
AAAAABB
11.544
886
AAAABBB
12.430
1.457
AAAABBB
13.887
nalan-Mecidiyeky
914
AAAABBB
14.801
P1-1
Baclar-Halkal
429
AAAABBC
15.230
P2-7
Ispartakule-Kra-Bykekmece-Silivri
636
AAAABBC
15.866
PP-1
Atasehir Havaray
215
AAAABCC
16.081
PP-8
Tuzla Tramvay Sistemi
324
AAAABCC
16.405
Hali evresi
153
AAABBBB
16.558
D-4
Hisarst Rayl Sistemi
348
AAABBBC
16.906
PKT-05
PP-11
Dolmabahe-Fulya
211
AAABBCC
17.117
PKT-06
Fulya-Levazm
279
AAABBCC
17.396
PKT-07
Harem-Beylerbeyi
240
AAABBCC
17.636
PKT-01
Armutlualt-Poligon
240
AAABCCC
17.876
PKT-02
Ayazaa-Armutlualt
240
AAABCCC
18.116
PKT-04
ayrba-Derbent
308
AAABCCC
18.424
PKT-08
Levazm-Armutlualt
419
AAABCCC
18.843
PKT-03
Beylerbeyi-Hekimba
454
AAACCCC
19.297
PKT-09
Zincirlidere-Levazm
201
AAACCCC
19.498
Sultaniftlii-Arnavutky
239
AABBBBB
19.737
ihane-Kulaksz-Cemal Kamac
145
AABBBBC
19.882
1.956
AABBBCC
21.838
PP-7
D-6
PP-6
Silivri-Gmyaka
P2-6
Ispartakule-Beylikdz-Avclar
P2-5
Beikta-Saryer
P2-1
Kartal D-100-Kartal DO
P2-8
skdar-Beykoz
P2-4
4.Levent-Gltepe -eliktepe
PP-9
Maltepe Havaray
PP-12
Silivri-Selimpaa Havaray
P2-2
Sabiha Gken Havaalan-Formula 1
512
AABCCCC
22.350
1.095
AACCCCC
23.445
86
ABBBBBC
23.531
1.283
ABBBBCC
24.814
161
ABBBCCC
24.975
121
ABBBCCC
25.096
1.197
ABBCCCC
26.293
149
BBBBBBC
26.442
Tablodan da anlald gibi birbirine alternatif projeler elendikten sonra kalan 38 projenin toplam maliyeti
26.442 milyon $dr. stanbulun teknik ve mali kstlar da dnerek plan dnemi ierisindeki baz
projelerin gerekletirilmesi mmkn olamayacandan bu tablo daha da ksaltlabilir.
16 A Geliim Plan
16.1 A Geliim Plan Yaklamlar
Gelecekteki a yaps aada belirtilen konular dikkate alnarak ksa (2014), orta(2018) ve uzun dnem
(2023) yl olarak etaplandrlmtr. Buna gre yeni alt merkezlerde yer alan ekim merkezleri ile merkezi
34

zet
UAP
blgelerin eriimini kolaylatrcak an kurgulanmas, ana ulam koridorlarndan maksimum verim elde
etmek iin kentii yollarn entegre edilmesi ve liman, havaalan ve lojistik merkezler arasndaki
balantlarn gelitirilmesi esas alnmak suretiyle alt merkezleri birbirine balayan yol a gelecekteki arazi
kullanm plann destekleyecek ekilde glendirilecek stratejiler esas alnmtr.
16.2 Karayolu Ana Plan A

Ulatrma Bakanl tarafndan nerilen nemli ulam akslar orta dnemde yaplmas planlanmaktadr.
Bu nemli akslar merkezi alanla birbirine balayan ve 3 kmnin zerindeki yollar kapsayan kentii ulam
koridorlar ise BB tarafndan nerilmi olup orta dnemlik programa alnmtr. Karayolu ana plan a
oluturulurken ksa, orta ve uzun dnem olmak zere 3 kategoride planlanmtr.
ekil 16.2.1 Karayolu Ana Plan A
16.3 Rayl Sistem Plan

16.3.1 Rayl Sistem Gzerghlar
Rayl sistem ana plan anda ekonomik deerlendirme, proje ncelikleri ve finansal kstlamalar dikkate
alnm projeler ksa, orta ve uzun dnem olarak etaplandrlmtr.. Etaplandrmada yer almayan projeler
2023 sonrasna telenmitir. Ana planda deperlendirilen plan projeleri (Maksimum rayl sistem a) 749
km iken Ana Plan a 615 km uzunluundaki 37 hattan olumaktadr.
Ana planda yer alan rayl sistem hatlarna ilikin gerekleme plan ekil 16.3.2de gsterilmitir. 12 adet
ksa vadeli (inaat devam edenlerle birlikte - 212 km), orta vadeli (131 km) ve 9 adet uzun vadeli (194
km) proje bulunmaktadr. naat ve ihale aamasndaki projeler ksa vadeli projeler; dier projeler de orta
ve uzun vadeli projeler kapsamndadr. Bu projelerin bir ksm BB tarafndan yaplrken bir ksm da
Ulatrma Bakanl tarafndan yaplacaktr.
ekil 16.3.2 Rayl Sistem A Gelime ve Gerekleme Plan
35

zet
UAP
16.4 Lastik Tekerlekli ve Denizyolu Toplu Tama Plan

16.4.1
Metrobs A Geliim Plan
ekil 16.4.1 Mevcut ve Planlanan Metrobs Hatlar
Nfusun 2023te 16 milyona ulaaca ve metrobs hattna olan talebin de buna paralel geliecei
varsaylmaktadr. Buna gre Mamutbey Hadmky, Avclar Beylikdz, Beylikdz Kumburgaz,
Kumburgaz Silivri, amIca Kurtky Metrobs projelerinin toplam inaat maliyeti yaklak 1,1 milyar
$dr. Tm projelerin finansal i verimlilik oran (F-IRR) %12den yksektir. Bu nedenle metrobs hatlarnn
finansal olarak uygun olduklar belirlenmitir ve an mevcut rayl sistemlerin yapm yllar gz nne
alnarak ncelik sralamas yaplm ve Tablo 16.4.1de yer almaktadr.
Tablo 16.4.1 Metrobs Projelerinin Finansal Deerlendirmesi ve nceliklendirilmesi
Sra
1
2
3
4
5
16.4.2
Deerlendirme Gstergesi
F-IRR (%) NBD* (US$ Milyon)
Avclar - Beylikdz
51,7
371
Beylikdz - Kumburgaz
31,0
266
amIca - Kurtky
29,4
315
Mamutbey - Hadmky
25,7
102
Kumburgaz - Silivri
15,0
82
*NBD:Net Bugnk Deer
Hat
Deniz Ulam Geliim Plan

Deniz ulamnn stanbuldaki rol tarihsel neme sahiptir. Ancak kprler yapldktan sonra boaz
geen deniz hatlarndaki yolu tamaclnn dt grlmtr. Srekli artan trafik talebi ve boaz
kprlerinin kapasitesinin zirveye ulamas nedeniyle arz/talep boluunu doldurmak iin yaka geii
yapan deniz ulamnn pay tekrar artmaya balamtr. Deniz ulam boaz kysndaki yerleimler iin
karayolu ulamna kar vazgeilmez bir alternatiftir. Bu nedenle mevcut hatlardaki kapasiteyi arttrc
nlemler ksa vadede ele alnmaldr. Bunlar:
Mevcut filonun kapastesi arttrlarak modernize edilmesi gerekmektedir (Yeni aralara yatrm yaplrken
eski aralarn modernize edilerek ksa mesafede kullanlmas ve mevcut iskelelerin iletme kapasitesinin
gelitirilerek yenilenmesi).
Gelecekteki talebi karlamak ve boaz geen yk trafiini hafifletmek iin Ambarl merkezli Ambarl
Mudanya, Ambarl Pendik gibi Ro Ro hatlar nerilmitir. Ayrca Ambarl Bandrma, Gemlik Ambarl,
Bandrma Gmyaka Ro Ro hatt ve stinye- ubuklu, Tarabya - Paabahe arabal vapur hatlar
planlama kapsamnda yer almaktadr (ekil 16.4.2).
36

zet
UAP
ekil 16.4.2 Deniz Ulam Geliim Plan
17 Ulam Talep Ynetim Plan

Bu blmde trafik koullarn ve gvenliini iyiletirmeye ynelik trafik skkln azaltma yntemleri,
trafik gvenlii, ulam talep ynetimi ve stanbul iin nerilen ulam talep ynetimi gibi politikalar ile
otomobili temel alan ulam sistemlerinin yaratt kresel, kentsel ve yerel dzeydeki eitli
olumsuzluklarn karsnda, motorsuz ulam trlerinin desteklenmesi srdrlebilir ulam politikalar
kapsamnda balca stratejiler arasna girmitir. Ayrca bu ulam trlerinin tercih edilmesi, kiilerin gnlk
yaamlarnda dzenli egzersiz yapmalarna olanak salad iin bisiklet ve yaya ulam salkl yaam
asndan da nemli ulam alternatifleri olarak desteklenmektedir.
Trafik skkl azaltma yntemleri arasnda sinyalizasyon sisteminin gelitirilmesi, uygunsuz yol kenar
parklanmas ile ilgili yaptrmlarn gelitirilmesi, trafik gvenliinin arttrlmas iin kaza veritaban, yol
gvenlik denetimi, trafik gvenlii eitimlerinin kapsam geniletilerek uygulanmas ksa vadede
nerilmektedir. Ayrca Tarihi Yarmadada farkl dnya kentlerinde de uygulanan trafik hcre sistemi
nerilmekte ve ksmen Sultanahmet blgesinde uygulanmaya balanmtr.. Bu uygulamada baz cadde
ve sokaklar eriim kontrollerine gre snflandrlacaktr.
Ayrca otomobil kullanm azaltc otopark ynetimi, transfer merkezleri ve park et-devam et sistemi,
kentii lojistik talep ynetimi, otoyol-boaz gei ve toplu tama cretlendirme ile Tarihi Yarmada
zelinde uygulanacak talep ynetimi uygulamalar,gibi politikalar nerilmektedir.
Toplu tama iin, baz dnya kentlerindeki parametreler gz nne alnarak stanbul iin mesafeye dayal
toplu tama cret politikas gelitirilmitir (Tablo 17.1). Bu cret sisteminin uygulanmas iin rayl sistem
ann yaygnlamas ok nem tamaktadr. Orta ve uzun vade iin n grlen bu fiyatlandrma
politikas ksa dnemde yeni alan hatlar ve toplu tama plan kapsamnda etd edilip gzden
geirilmeildir.
Tablo 17-1 2023 ylnda stanbul iin nerilen Toplu tama Bilet fiyat politikas
Mesafe(km) cret($) cret/Mesafe Yolculuklarn Dalm

0-7
1,5
0,21
34%
8-13
2
0,15
20%
14-20
2,3
0,12
14%
21-26
2,6
0,10
10%
27-33
2,8
0,08
7%
34-39
3,2
0,08
5%
40-46
3,5
0,08
4%
47-52
3,7
0,07
3%
53-59
4
0,07
2%
60-65
4,3
0,07
2%
zel otomobil kullanmn azaltc nlemler olarak , rayl sistem ann yaygnlamas ile birtikte orta ve uzun
vadede kademeli olarak, merkezi alanlarda otopark cretlerinin 2,5 Katna kartlmas, stanbul iin otoyol ve
kprlerdeki gie cretlerinin 2 kat orannda arttrlmas tavsiye edilmitir.
2023 ylnda Tarihi Yarmadada nfusun 434.000, istihdamn ise 346.000 olaca ngrlmektedir. Bu blgede
yaklak 2 milyon aral yolculuk gerekleecektir. Alansal llerde deerlendirdiimizde 1 km de ortalama
120.000 aral yolculuun gerekleecei tahmin edilmektedir. Dolaysyla 2023 ylnda Tarihi Yarmada
37

zet
UAP
blgesinde yaplan yolculuk says stanbuldaki tm yolculuk saysnn %5,5i, nfusu ise toplam nfusun %2,7si
kadar olaca ngrlmektedir. Tarihi Yarmada blgesine giri-k noktalarnda otomobil yolculuklarnn
azaltlmas iin blgesel cretlendirme almas yaplmtr ekil 17.1
ekil 17.1 Tarihi Yarm Blgesel cret Uygulama noktalar
Blgede cretlendirme sistemi uygulandnda otomobil ile yaplan yolculuklarda toplam gecikme 9.527 saat,
alnan mesafe 54.080 km, kaybedilen sre ise 10.609 saat daha az olacaktr.
18 Ulam Altyaps in Afet Ynetimi

Doal felaketlere kar salam ve gvenli bir ulam a gelitirmek iin, olas doal felaket risklerini ve
ulam ana etkilerini aratrmak nemlidir. stanbul da gerekleme olasl yksek olan ve kente ok
fazla hasar verecei dnlen doal felaket depremdir. stanbul dahil Marmara blgesinde 30 yl iinde
7den byk iddette bir depremin olma olasl, %65 olarak tahmin edilmektedir.
stanbulun gneyinde yer alan Marmara denizi blgesi deprem riski yksek olan bir blgedir. stanbul
gneyden kuzeye doru 1. ila 4. derece deprem kuaklarnda yer almaktadr. Burada gemiten bu yana
birok byk deprem gereklemitir. Depremin ana nedeni, Trkiyede Anadolu Yarmadasnn kuzey
ksmnda bulunan ve doudan batya 1.000 kmyi aan alana yaylm olan Kuzey Anadolu Fay hattdr
(KAF zerindeki tektonik hareketler ile ilgilidir).
Bu blmde olas doal felaketlerden deprem ele alnm ve ulam asndan deerlendirmeler
yaplmtr. stanbul in Deprem Master Plan (DMP) BB tarafndan Temmuz 2003te bir ka niversitenin
ibirliinde yaplan almalara dayanarak hazrlanmtr. DMP, her bir problem iin zel bir yaklam
gelitirerek, stanbulda olas deprem riskine kar nceden uygulanmas gereken hasar azaltma
nlemlerini ieren geni kapsaml bir almadr. Bu plan tm ynetsel birimlerin, zel teebbslerin ve
halkn gerekli faaliyetlerinin sorumluluunu belirleyen bir dizi sosyal szlemenin erevesini izmektedir.
Deprem felaketi anndaki acil durum halinde karayolu a, kurtarma faaliyetlerine ve acil ihtiya
malzemeleri ulamna hizmet eder. Bu nedenle bu yollar korunmal ve nem derecelerine gre sahip
olduklar donanmlar yenilenerek glendirilmelidir. Yollar dngsel yollar, halka yollara balanan nemli
radyal yollar, liman, hava alan afet ynetim merkezi ve korunaklar gibi ana ulam tesislerine balanan
ehir yollar eklindedir.
JICA almasnda, KGM (17. Karayollar Genel Mdrl) ve BB tarafndan toplam 480 kpr verisi
toplanmtr. Elde edilen kpr bilgilerine dayanarak, deprem verileri ve alan gzlemleri, JICA Katayama
Prosedrne uygun n deprem aratrma analizi yaptrmtr. Bu analizin sonucuna gre, izlenen 480
kprden, 21inde st ksmnn dmesine bal yksek hasar olasl vardr ve 4 kprde orta derecede
hasar olasl tespit edilmitir.
Devlet kurulular ve BB byk bir depremden nce kamu binalar ve tesisleri iin hasar azaltc
nlemlerin hayata geirilmesi gerekliliini kabul etmektedirler. stanbul Deprem Master Plannda, deprem
ncesinde planlarn baarl bir ekilde uygulanmas durumunda, deprem sonras finansal ykn daha az
olacana iaret edilmektedir.
38

zet
UAP
19 Plan Performans
Ulam Ana Plan, a planlamas ve bunu destekleyen talep ynetimi uygulamalarn iermektedir. Bu
planda yer alan talep ynetimi politikalarnn uygulanmas ile plan ama ve hedeflerine ulalabilecektir.
Tablo 19.1.1de grld gibi plan a ile birlikte talep ynetimi politikalarnn uygulanmas, trafikte
skkln azalmasna dolays ile ulam hznn artmasn salamaktadr.ie ortalama yolculuk
srelerintasarrufu salanmaktadr. Bylece, Tablo 19..1.2 de gsterdii gibi otobobil kullanmndan
kaynaklanan iltme giderlerinde ylda 1,3 milyar, evresel maliyetlerde, 115 milyon , zaman mailyetinde
ise ylda 4.6 milyar dolays ile stanbul genelinde ise bir ylda 6 milyar dolar tasarruf salayacaktr.
Tablo 19.19-1.1 Plan A ve Talep Ynetimi Persormans
Plan Performans Kriterleri

Otomobil
Ortalama yolcu-Km
Toplu Tama
Otomobil
Ortalama yolcu-dk
Toplu Tama
Otomobil
Ortalama hz Km/saat
Toplu Tama
Plan A
19.03
21.89
72.48
75.65
15.75
17.36
Plan A + UTY
19.39
21.68
68.56
74.71
16.97
17.41
Bu planla 2023 ylnda bahsi geen hedeflere ulalp ulalmadnn performans gstergesi olarak
gelimi metropollerle bir karlatrma yaplmas mmkndr. Tablo 19.1.1de dnyadaki nemli
metropoller ile istanbulun 2009 yl a plan ve talep ynetimi sonucu aral yolculuklarda trel dalm
oranlar karlatrlmtr. 2023 ylnda refah dzeyinin art zel otomobil sahipliinin ve dolays oto
yolculuklarnn artmas kanlmazdr. Bu plan ile istanbulda gelimi metropollerden daha fazla toplu
tama kullanm salanacaktr.
Tablo19.1.2 Farkl Dnya Kentlerine Ait zel Otomobil ve Toplu Tama Ulam Dalmlar
Kentler
zel
Amsterdam
Otomobil Toplu Tama
83.60%
16.40%
Paris
70.60%
29.40%
Barselona
62.30%
37.70%
Berlin
57.81%
42.19%
Johannesburg
53.62%
46.38%
angay
53.49%
46.51%
Londra
51.95%
48.05%
Sao Paulo
47.69%
52.31%
Budapete
46.10%
53.90%
New York
45.40%
54.60%
stanbul (Alternatif 3 Plan-2023)
42,58%
57.42%
stanbul(Trafik Talep Ynetim Politikas)1
39,22%
60,78%
stanbul (2009)1
29,16%
70,84%
Kopenhag
13.40%
86.60%
Mumbai
11.90%
88.10%
Kaynak: Emta Barometer of Public Transport in the European Metropolitan Areas, 2006. Urbanage stanbul Konferans
Raporu, 2009 .
1 BB-UTM 20010
20 Uygulama Plan ve Program, Uygulama Aralar, ncelikli Eylemler

20.1 Uygulama Plan ve Program
Aadaki ekil 20.1.1de Ulam Ana Plannda yer alan projelerin toplam maliyetleri yer almaktadr.
Buna gre BB tarafndan yeni yol yapm, yol bakm onarm ,ile dier alt sektrlere ait (toplu tama ara
alm, filo yenileme vb) 2023 ylna kadar ulama ayrlacak fon miktar kamulatrma hari yaklak 37
milyar $dr. Ancak yeni yaplacak yollar iin gereken kamulatrma iin ise 2023 4 - 9 milyar $ arasnda
belediyenin btesinden kaynak ayrlmas gerekmektedir. Ulam Yatrmlar, dnemsel olarak art
olacak ekilde planlanmtr.
39

zet
UAP
ekil 20.1.1Dnemlere Gre Ulam Sektr Yatrm Plan (Milyar $)
Plann ngrd yeni karayolu ve rayl sistem yatrmlarnn ksa, orta ve uzun dnemlere gre
uygulama program aadaki Tablo 20.1.1 ve Tablo 20.1.2de gsterilmektedir.
Tablo 20.1.1 Yllk Karayolu Uygulama Program
Projeler
naat maliyeti(Milyon$) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Proje Paketi 1
540
Proje Paketi 2
646
Proje Paketi 3
1.056
Armutlualt-Poligon
119
119
119
65
78
142
142
142
142
72
96
211
240
Ayazaa-Armutlualt
240
Beylerbeyi-Hekimba
454
ayrba-Derbent
308
Dolmabahe-Fulya
211
Fulya-Levazm
279
Harem-Beylerbeyi
240
Levazm-Armutlualt
419
Zincirlidere-Levazm
201
UBAK
119
211
211
84
31
74
105
211
211
72
74
84
72
136
159
159
123
108
46
63
70
84
84
60
72
72
36
126
126
63
70
60
646
569
42
60
10
657
560
Yllk Toplam
2.593
Dnemsel Toplam
4.834
119
119
119
617
119
142
142
247
400
580
1.369
416
2.848
Tablo 20.1.2 Yllk Rayl Sistem Uygulama Program
Plan Dnemi Sonras

Deelendirilecek
Projeler
Uzun Dnem Rayl

Proje Yatrmlar
Orta Dnem Rayl Proje

Yatrmlar
Ksa Dnem Rayl Proje

Yatrmlar
Proje
Dnem
Kodu
C-1
C-2
C-3
C-4
C-5
C-6
T-1
D-2
D-1
D-3
PBH-5
PP-1
T-2
P1-2
PP-3
PP-4
PBH-4A
PBH-4B
P1-1
D-4
P2-10
P1-3
D-5
P2-11
PP-8
PP-11
PP-7
D-6
PP-6
PP-10
P2-7
P2-2
P2-4
P2-1
PP-9
PP-12
P2-5
P2-8
P2-6
Uzunluk
Yapm
Proje
Hat No
Proje Gzergeh
Sistem
(km)
Sresi (yl) Maliyeti 2010
M2
ihane-Yenikap
Metro
3,6
4
22
M3
Kadky-Kartal-Kaynarca
Metro
26,5
2
521
344
M4
Otogar-Baclar(Kirazl)
Hafif Metro
5,6
2,2
338
213
M5
Baclar-kitelli-Olimpiyat Ky
Metro
15,9
2,5
870
522
B1
Marmaray
Banliy
76,5
4
4.344
M1
Aksaray-Yenikap
Hafif Metro
0,7
4
35
M6
skdar-ekmeky
Metro
20
3
1.283
M8
Kabata-Beikta-ili-Giyimkent-Baclar Metro
24,5
3
1.743
M5
Bakrky-Bahelievler-Baclar
Metro
9
2
655
M12
Yenikap-Bakrky
Metro
7
2
518
M18
nalan-Mecidiyeky
Metro
11,8
2
914
H5
Ataehir Monoray
Havaray
11
2
215
M7
Bakrky-Beylikdz
Hafif Metro
25
2
1.399
M8
Tekstilkent-sto-Olimpiyatky-Ispartakule Metro
12,5
2
914
M11
Kadky-Sultanbeyli
Metro
21,5
2,5
1.576
M14
kitelli-Habipler
Metro
2
1
210
M10
Bostanc-Kazleme (1.Etap)
Metro
22,9
2,5
1.702
M10
Bostanc-Kazleme (2.Etap)
Metro
19,1
2,5
1.438
M4
Baclar-Halkal
Hafif Metro
7,5
2
429
T5
Hali evresi
Tramvay
9,6
2
125
B3
Ataky-Atatrk Havaalan
Banliy
2,5
1
170
B4
Pendik-S Gken-Havaalan
Banliy
8,2
1,5
403
M9
Yenibosna-kitelli
Metro
12,2
2
886
M13
ekmeky-Tadelen-Tuzla
Metro
24
2,5
1.719
T8
Tuzla Tramvay Sistemi
Havaray
30,6
1,5
324
M17
Hisarst Rayl Sistemi
Metro
4
1
348
T7
Sulteniftii-Arnavutky
Tramvay
11,6
2,5
239
H1
ihane-Kulaksz-Cemalkamac
Havaray
5,8
2
145
B6
Silivri-Gmyaka
Banliy
44,7
3
1.956
B2
Halkal-atalca
Banliy
46,8
3
2.147
B6
Ispartakule-Kra-B.ekmece-Silivri
Banliy
13,8
3
636
H2
S.Gken Havaliman-Formula1
Havaray
7,7
H3
4.Levent-Gltepe-eliktepe
Havaray
8,6
H4
Kartal D100-Kartal-DO
Havaray
3
H6
Maltepe Havaray
Havaray
3,5
H7
Silivri-Selimpaa Havaray
Havaray
69,3
M15
Beikta-Saryer
LM
14,5
M16
skdar-Beykoz
LM
17,5
B5
Ispatakule-Beylikdz-Avclar
Banliy
10,5
1.079
Yllara gre Yatrm Miktar (Milyon USD) (UBAK HAR)
Dnemlere Gre Toplam Yatrm Miktar (Milyon USD) (UBAK HAR)
Byk ehir Belediyesi Tarafndan Yapulacak Rayl Sistem Projeleri
Ulatrma Bak anl Tarafndan Yaplacak Rayl Sistem Projeleri
Ksa Dnem
Orta Dnem
Uzun Dnem
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024
22
177
101
24
261
87
192
423
423
244
320
85,96
107
21
462
462
457
137
462
302
315,12
302
630,24
311
630,24
210
562
562
579
475
215
63
475
489
215
63
222
430
174
653
337
620 1.015 1.047 1.808

4.492
162
162
645
645
333
210
210
216
174
60
119
60
36
73
36
333
732
328
636
1.693 1.717 1.871 1.619 1.986 1.279 1.017

7.090
6.613
711
ekil 20.1.2de karayollar ve rayl sistem projelerinin tamamlanma dnemlerine gre yatrm miktarlar
gsterilmektedir. 2011 yl iin yaklak 0,9 milyar $lk bir yatrm planlanmakta ve 2020 yl plan
dneminin en yksek yatrm yln gstermektedir. 2018 ylndan sonra tnel projeleri planland iin
karayolu yatrmlarnn toplam yatrmlar iindeki paynda art grlmektedir.
40

zet
UAP
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Karayolu
Rayl Sistem
ekil 20.1.2 Karayolu ve Rayl Sistem Yatrmlarnn Yllara Gre Dalm
20.2
20.3
Uygulama aralar
5393 Sayl Belediye Kanunu
5216 Sayl Bykehir Belediyesi Kanunu
3194 Sayl mar Kanunu
2464 Sayl Belediye Gelirleri Kanunu
2942 Sayl Kamulatrma Kanunu
A yatrm in Mali Kaynaklar:

o
mar Kanununun 18. maddesi uyarnca yaplan bedelsiz terk ugulamalar
Planlanan toplu tama iletmelerinden elde edilecek gelirler (yolcu, reklam, vb.)
Otopark gelirleri
Yksek katma deerli ulama hizmeti veren Belediye irketlerinin halka arz, zelletirilme v.b.
uygulamalar kapsamndaki gelirler
Rayl ve dier toplu tama hatlarnn istasyon, durak, iskele ve transfer merkezlerinde yer
alan ticari fonksiyonlardan elde edilecek gelirler
Planlanan ulam altyaplarnn arazi kullanmlarna getirecei yksek katma deerin

kamusal paylar ( arazi gelitirme - Land Development)
Boaz kprlerin elde edilen gelirlerinin belediyeye ait pay (%10)
Ulam Yatrmlarnn Hzlandrc Alternatif Fon Kaynaklar

Ulatrma projeleri iin dnyada yaygn olarak kullanlan finansman modelleri; Yap-let-Devret (YD),
Yap-let (Y), Tasarla-Yap-Finansla-let (TYF), Yap-Sahiplen-let-Devret (YSD), Yap-Sahiplen-let
(YS), Yap-Kirala-let-Devret (YKD), Kamu zel Sektr Ortakl (KSO) ve Menkulletirme
seeneklerinden olumaktadr. Bu finansman seeneklerinden kamu-zel sektr ortakln JICA alma
ekibi tarafndan bu projede ulam yatrmlar iin uygulanabilir finansman kayna olarak ne karlmtr.
Kamu-zel Sektr Ortakl uygulamalar ulam ana plannn uygulanmas iin gerekli ilave fonlarn
arttrlmasnda etkili bir aratr. Vergi geliri tahsisinin artmasna ek olarak Yap-let-Devret ve dier bte
d finansman mekanizmalar BB altyap yatrm programndaki arz-talep boluunu doldurabilmekte ve
gereken yeterli fonu salayabilmektedir. Sz konusu finansman kaynaklar; vergi gelirleri, bte-d
finansman mekanizmalar, yap-ilet-devret, zel maksat arac, zelletirme ve dorudan yabanc
sermaye yatrmlar, ok tarafl ve iki tarafl mali yardmn ynlendirilmesi ve piyasa borlanmalar
eklindedir.
Global yada yerel ekonomik krizin etkisiyle yukarda belirtilen uygulama aralar ve bu aralara bal mali
kaynaklar yetersiz kalabilir. Byle bir durum iin baz metropollerde farkl fon gelitirme seenekleri
uygulanmaktadr. JICA Proje Ekibi bu konu ile ilgili baz neriler gelitirmitir. Tkankln cretlendirilmesi,
Rayl sistem a hzlandrma fonu, Yeni yerleim blgeleri kalknma fonu gibi neriler iin yasal
dzenlemeler gerekmekte ve ksa dnemde aada verilen nerilerin yaplabilirlii ile ilgili aratrma
yaplmaldr.
41

zet
20.4
1.
UAP
ncelikli Eylem nerileri

Ulam Ana Plannn Gncelelenmesi
Arazi kullanm planlarnn gerekleme eilimleri gzlemlenerek stanbul Ulam Ana Plan (UAP) her 5
ylda bir, a planlar her 3 ylda bir, BB-UTM (stanbul Bykehir Belediyesi Ulam Talep Tahmin Modeli) ve
altyaps her yl gncellenmelidir.
2.
Yolculuk bilgileri veritaban gncellenmelidir.
Hane halk anketleri ihtiyaca gre gncellenmelidir.
Rayl sistem ana plan a arazi kullanm planna, talep tahminine ve mevcut durumun eitli
faktrlerine gre kurulmutur. Planlamann ve talep tahminin doas gerei, rayl sistem geliimi
ile ilgili olarak gelecekte beklenmedik gelimeler olabilir ya da sosyo ekonomik koullara bal
olarak gelime planland gibi olmayabilir. Bu nedenle evresel koullar dikkate alnarak ksa
vadeli inaat plan her 3-5 ylda bir gzden geirilmeli ve revize edilmelidir.
Blgesel ve kk lekli turizm ulam plan ve projeleri yaplmaldr,
3.
4.
Turizm potansiyeli yksek olan blgelerde (Boazii, amlca Tepesi, Adalar, Hali evresi,
Galata blgesi, tarihi alanlar vb.) turizm amal ulam planlamas ile bu alanlar arasndaki
ulamn salanmasna dnk zel projeler (teleferik, nostaljik tramvay vb.) gelitirilmelidir.
Toplu Tama Master Plan yaplmaldr.
Yoldaki tkanklk otobs iletmeciliinin performansn drmektedir. Dolaysyla uzun mesafeli

otobs hatt iletmeciliinden rayl sistemleri besleyen ksa hatlarn oluturulmas gerekmektedir.
Rayl sistem a gelitike de bu a destekleyecek dikey hatlar tasarlanmaldr. Rayl sistem
hatlarnn bakm-onarm saatlerinde (gece - hafta sonu vs) talebe gre rayl sistem hatlarna
paralel ek otobs hatlar da konulmaldr.
Mevcut denizyolu filosunun kapasitesi arttrlarak modernize (Yeni aralara yatrm yaplrken
eski aralarn modernize edilerek ksa mesafede kullanlmas ve mevcut iskelelerin iletme
kapasitesinin gelitirilerek yenilenmesi) edilmesi gerekmektedir.
Gelecekte yaplacak karayolu ve demiryolu projelerinin uygulamas en az 6-8 yl sreceinden

ulamdaki denizyolu paynn arttrlmasna ynelik politikalar desteklenmelidir.
Uzun minibs hatlarnn daha ksa gzergahlarda iletilmeli ve dier toplu tama trleri ile
entegre olacak ekilde planlanmaldr.
Bu planda nerilen toplu tama cret politikas ksa, orta ve uzun dnem iin gelitirilmelidir.
Planda yer alan Metrobs hatlarnn etd ve projeleri yaplmaldr.
Kentsel ulam altyapsnn maksimum verimle kullanlmas iin merkezi alanlar cretlendirilmeli,
otopark talep ynetimi, boaz geileri, karayolu ve toplu tama cretlendirme politikalar
gelitirilmelidir.
Metropoliten alan Lojistik Master Plan yaplmaldr.
Gelecekteki talebi karlamak ve boaz geen yk trafiini hafifletmek iin Ambarl merkezli
Ambarl Mudanya, Ambarl Pendik gibi Ro Ro hatlar nerilmitir. Ayrca Ambarl Bandrma,
Gemlik Ambarl, Bandrma Gmyaka Ro Ro hatt ve stinye - ubuklu, Tarabya Paabahe arabal vapur hatlar planlama kapsamnda yer almaktadr.
5.
Plann ngrd rayl sistem hatlarnn etd ve fizibilitelerini ieren projeler yaplmaldr.
6.
Trafik skkl yaanan ve acil zm bekleyen blgeler iin projeler gelitirilmelidir.
7.
Tarihi Yarmada, MA ve alt blgeler ile nemli meydanlar vb (Taksim, Mecidiyeky, Kadky,
skdar, Eminn vb).
Tarihi Yarmadada UNESCO tarafndan kltrel miras listesinde yer alan 4 blgenin
(Sleymaniye, Zeyrek, Ayvansaray - Cankurtaran ve Sultanahmet) tamam ve blgeler aras
ulam ilikisini kapsayacak ekilde trafik talep ynetimi planlamas yaplmal ve yk ak
dzenlenerek blge ihtiyacn karlayak ekilde gelitirilmelidir.
Mevcut yol ann kapasitesini arttrc trafik sirklasyon projeleri ile trafik talep ynetimi projeleri
yaplmaldr.
Ara toplu tama hatlarnn olumsuz etkilerini gidermek iin; minibslere ynelik belirli durak
sistemi gelitirilerek geliigzel durmalarnn nne geilmeli, yol kenar parklanmalar
yasaklanmaldr.
42

zet
8.
9.
UAP
Plandaki anayollarla ilikisi olan tali yol ve kavak projelerinin trafik sirklasyon projeleri ile
birlikte etd edilmeli, alt lekli planlardaki talepler belirlenmeli ve ulam modelleri ile test
edilmeli gerekirse zm nerileri gelitirilmelidir.
Ksa dnemde dinamik sinyal sistemi projelendirilmeli ve uygulamaya geilmelidir.
Anlk trafik bilgisini kullanclara ulatracak projeler gelitirilmeli ve ksa dnemde hayata
geirilmelidir.
Bisiklet ulamn kent ii yolculuklarda nemli bir ulam tr haline getirmek iin sreklilii olan
bisiklet yollar ksa dnemde planlanmaldr.
Toplu tama kullanmnn tevik edilmesi iin transfer merkezleri ve park et - devam et alanlar
ksa ve orta dnemde projelendirilmeli, trafie ve evreye olan etkisi aratrlarak ekonomik ve
finansal fizibilite almalar ile desteklenmelidir.
Merkez fonksiyonlarn evresinde ve toplu tama noktalarnda bisiklet otoparklar dzenlenmeli;

toplu tama trleri ile entegre edilmelidir.
Taksilerin kent merkezleri, meydanlar ve trafik kapasitesi yksek ana arterler zerinde serbest
dolamalarn engelleyici almalar gelecee dnk talepler dorultusunda gelitirilmelidir.
Trafik Gvenlii Master Plan yaplmaldr.
Arter yollar boyunca trafik aknn sorunsuz ve emniyetli olmas iin yol kenar parklanmasna
ilikin yaptrmlarn arttrlmas gerekmektedir.
Trafik kaza veritabannn gelitirilmesi ve uygulanmas, gvenlik denetiminin sklatrlmas, kaza

kara noktalarnn belirlenmesi, bu noktalarda iyiletirme almalarnn yaplmas ve trafik
gvenlii eitiminin yaygnlatrlmas gerekmektedir.
Engellilerin metropoliten alanda zgrce dolaaca, istediklere yere kolayca eriebilecei yol,
kaldrm, kavak dzenlemeleri ile toplu tama aralarna eriimin rahat salanaca projeler
yaplmaldr.
UAP destekleyici alternatif fon kaynaklar aratrlmaldr.
Tkankln cretlendirilmesi, rayl sistem a hzlandrma fonu, yeni yerleim blgeleri kalknma
fonu, kamu zel sektr itiraki gibi konularda aratrma yaplmaldr.
43

Kiu Iuap

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Kiu Iuap

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

stanbul Bykehir Belediyesi

Ulam Dairesi Bakanl

STANBUL METROPOLTEN ALANI

stanbul Metropoliten Alan Kentsel Ulam Ana Plan

stanbul Metropoliten Alan Kentsel Ulam Ana Plan

15.3 Sosyal ve evresel Deerlendirme (SD) .................................................................................... 32

stanbul Metropoliten Alan Kentsel Ulam Ana Plan

stanbul Metropoliten Alan Kentsel Ulam Ana Plan

stanbul Metropoliten Alan Kentsel Ulam Ana Plan

ekil 15.3.1 Ana Plan Projelerinin Sosyal ve evresel Etki Sentezi..................................................... 33

stanbul Metropoliten Alan Kentsel Ulam Ana Plan

Genel Sekreter Yardmcs

Ulam Planlama Md. Daire Bakan

Ulam Planlama Mdr

hsan Hadi Karadeniz

Ulam Planlama Mdr Yardmcs

naat Yksek Mhendisi

naat Yksek Mhendisi

Yksek ehir Plancs

Yksek ehir Plancs

Yksek ehir Plancs

Yksek ehir Plancs

UAP Projesine Destek Veren Dier Birimler

UAP Proje Destek Ekibi

UPM Md. Yrd (UPM Karayolu Proje Ofisi)

Toplu Ulam Hizmetleri Md.

UPM Md. Yrd (UPM Planlama Proje Ofisi)

Toplu Ulam Hizmetleri Md. Yrd.

UPM Md. Yrd. ( -Kasm 2009)

ehir Planlama Md. Yrd.

UPM Rayl Sistem Proje Ofisi

ehir Planlama Mdrl

Yunus Emre Ayzen

UPM Rayl Sistem Proje Ofisi

ehir Planlama Mdrl

UPM Karayolu Proje Ofisi

ehir Planlama Mdrl

UPM Karayolu Proje Ofisi

ehir Planlama Mdrl

UPM Karayolu Proje Ofisi

UPM Planlama Ofisi

UPM Planlama Ofisi

UPM Planlama Ofisi

Hale Erez Kleki

UPM Planlama Ofisi

UPM Planlama Ofisi

Ulam Koordinasyon Mdrl

Ulam Daire Bakanl

BMTA A.. (G.M.

stanbul Metropoliten Alan Kentsel Ulam Ana Plan

Tablo 2 UAP Revizyon ncesi Katlmc Listesi

JICA Proje Ekibi

BB Ulam Daire Bakanl

Ekip Lideri / Ulam Planlama

GIS / Afet Koruma Planlamas

Ulam Talep Analizi (I)

hsan Hadi Karadeniz

Ulam Planlama Mdr

naat Yksek Mhendisi

Ulam Talep AnaliziII)

Karayolu Ulam Planlama

Yksek ehir Plancs

Yksek ehir Plancs

Yol Planlama ve Tasarm