Hukum Ohm

HUKUM OHM
Hukum Ohm ialah hukum yang paling asas dan penting
dalam teori elektrik. Dengan menggunakan hukum
Ohm, kita boleh tentukan nilai rintangan, arus dan
kuasa dalam litar AT.

R
=
I
=

V
=

TAKRIFAN HUKUM OHM

Hukum Ohm menyatakan bahawa arus (I) yang
mengalir melalui beban berkadar terus dengan
voltan (V) yang merentasi beban dan berkadar
songsang dengan rintangan (R) beban tersebut
dengan syarat suhu tetap.

Dr. George Simon

Ohm

GRAF VOLTAN LAWAN ARUS

Rajah menunjukkan hubungan voltan lawan
arus. Hubungan V, I dan R dinyatakan oleh
formula di bawah :

R
I
V=IxR

V
I
R
V= I X R

V
I
R
V
I=
R

V
I
R
V
R=

CONTOH 1

Berapakah bacaan pada Ammeter

dalam litar AT di atas?

PENYELESAIAN 1

Diberi : Vs = 3V dan R = 15
Diketahui bahawa, I = V
R
= 3
15
= 0.2A

CONTOH 2

Hitung nilai susut voltan yang merentasi beban

jika perintang yang digunakan bernilai 470 dan
arus yang mengalir bersamaan 35mA?

PENYELESAIAN 2

Hitung nilai susut voltan yang merentasi beban jika

perintang yang digunakan bernilai 470 dan arus yang
mengalir bersamaan 35mA?
Diberi : I = 25 x 10 A dan R = 470
Diketahui bahawa,
Vs = I x R
(25 x 10 ) x 470 = 11.75 V
Oleh kerana Vs = V, maka susut voltan ialah
=11.75V

KUASA DALAM LITAR

1) Apabila litar perintang dibekalkan

dengan voltan punca, medan elektrik yang
terbentuk akan menyebabkan pergerakan elektron.
2) Seterusnya, berlaku perlanggaran antara elektron
dengan atom bahan perintang lalu menghasilkan
haba.
3) Tenaga haba merupakan kuasa yang terlesap pada
perintang dan diberi simbol P.

4) Keterangan ini dijelaskan oleh persamaan

berikut :

P=IXV
5) Dengan P ialah kuasa, I ialah arus dan V adalah
voltan.
6) Dengan menggunakan hukum Ohm, persamaan
di atas boleh diterbitkan seperti berikut:

P = I X V. ...(1.1)
P=IXV

V= I X
R

I=V
R

R=V
I

Gantikan nilai V daripada terbitan di atas ke dalam

persamaan 1.1, didapati
P = I X IR
Maka,

...(1.2)
P = I X R

Gantikan nilai I daripada terbitan di atas ke dalam

persamaan 1.1, didapati
P=VxV
R
Maka,

P = V..(1.3)
P = V
R
R

P=IXV
P = I X R
P = V
R

CONTOH 3

R = 470

I = 0.025A

Vs = 11.75V

Merujuk kepada litar di atas, hitung kuasa yang

dilesapkan oleh perintang dengan menggunakan
ketiga-tiga persamaan yang anda pelajari di atas.

PENYELESAIAN

Diberi: R = 470, I = 0.025A dan Vs=11.75V

Diketahui bahawa,
P = I x Vs = 0.025 x 11.75

= 0.294W

P= I x R = (0.025) x 470

= 0.294W

P= Vs
R

= (11.75)
470

= 0.294W

Litar Siri dan Litar Selari

Dalam satu litar lengkap, apabila suatu
elektrik mengalir akan wujud 3 faktor :

i.

ii.
iii.

Beza upaya (V) melintangi pengalir yang

menyebabkan arus mengalir.
Penentangan oleh rintangan pengalir (R).
Arus (I) yang dikekalkan didalam pengalir.

Pada asasnya terdapat 2 cara sambungan

litar iaitu:

i.

ii.

Litar Siri
Litar Selari

Litar Siri

Jumlah Rintangan,
RT = R 1 + R 2 + R 3

Jumlah Arus yang mengalir,

I = I 1= I 2 = I 3

Jumlah

Voltan Susut

VT = V1 + V2 + V3

Jumlah Kuasa
PT = I2R1 + I2R2 + I2R3
PT = P 1 + P 2 + P 3

Nota : Arus dalam litar siri adalah sama

manakala voltannya pula bergantung
kepada nilai rintangan dalam litar

Contoh

Di beri R1=8, R2=2 , R3=3 & R4=4.

Manakala Voltan bekalan ialah 10V. Bagi
litar di atas kirakan:

(c)

Jumlah rintangan.
Jumlah arus.
Susut voltan pada V1,V2 dan V3.

(d)

Jumlah kuasa yang dikeluarkan dari bekalan.

(a)
(b)

Hukum Pembahagi Voltan dalam Litar Siri

Untuk mendapatkan nilai V1,

V2, dan V3 dalam bentuk
voltan. Diketahui arus dalam
litar siri adalah sama.
IT = V / RT

Voltan pada :
V1 =(R1/R1+R2+R3)VT
V2 =(R2/R1+R2+R3) VT
V3 =(R3/R1+R2+R3) VT

Contoh

Di beri R1=8, R2=2 , R3=3 & R4=4.

Manakala Voltan bekalan ialah 10V. Bagi litar
di atas, kirakan voltan susut pada R1 dengan
menggunakan Hukum Pembahagi Voltan.

IT

Contoh

I1

I2

Di

beri R1=5, R2=15 & R3=10.

Manakala Voltan bekalan ialah 20V. Bagi
litar di atas kirakan:
(a)Jumlah

rintangan.
(b)Jumlah arus.
(c) Susut voltan pada V1,V2 dan V3.
(d)Jumlah

kuasa yang dikeluarkan dari bekalan.

I3

Hukum Pembahagi Arus dalam Litar Selari

Dalam litar selari voltan adalah

sama.
IT

V = ITRT

Arus pada :
I1 =(R2/R1+R2)
I2 =(R1/R1+R2)

Nota : Bagi litar lebih daripada 2 perintang

selari, kurangkan kepada 2 perintang
sebelum menggunakan kaedah ini.

I1
V

I2

Contoh
IT
I1

I2

I3

Di beri R1=5, R2=15 & R3=10. Manakala

Voltan bekalan ialah 20V. Bagi litar di atas,
kirakan arus yang mengalir pada cabang R2
dengan menggunakan Hukum Pembahagi
Arus.

Litar Siri Selari

Jumlah

Litar siri-selari adalah

gabungan di antara litar
siri dan litar selari.

RT = (R1 // R2 )+ R3

Merujuk litar di bawah :

IT

Rintangan,

Jumlah Arus yang mengalir,

IT = I 1 + I 2

Jumlah

R3

Voltan Susut

V1 = V 2
I1
+
E

R1

I2

R2

VT = V1 + V3 = V2 + V3

Contoh
Cari jumlah rintangan dan susutan voltan pada
perintang 15 di dalam rajah litar di bawah:
20
25

15
40

30V

Litar Tetimbang
Litar

tetimbang merupakan instrumen untuk

mengukur nilai perbandingan dan digunakan
secara meluas untuk mengukur rintangan,
aruhan, kemuatan, dan galangan (Z).

Litar Tetimbang Wheatstone

Pengenalan
Tetimbang

Wheatstone
yang biasanya digunakan
dalam pengukuran
rintangan direka dan
diperkenalkan pada tahun
1833 oleh Samuel Christie.
pada tahun
1847 Charles Wheatstone
memperbaiki keupayaannya
untuk kegunaan komersal.

Samuel Hunter Christie

Kemudiannya,

Charles Wheatstone

Binaan Tetimbang Wheatstone

Terdapat empat buah

perintang yang disusun
seperti dalam rajah di
sebelah.

Sumber bekalan kepada

litar tetimbang
disambung antara punca
d dan c iaitu bekalan
kuasa arus terus (E).

Metergalvano disambung
diantara punca a dan b.
Arus yang mengalir di
galvanometer ialah Ig=0.

Oleh itu, tetimbang

diseimbangkan yang
bermaksud voltan di R3
= voltan di R4.

Prinsip Keseimbangan Tetimbang Wheatstone

V3 = V 4

I 3R 3 = I 4R 4

(1)

Pada ketika titian keseimbangan, voltan susutan di R 1 = R2

I 1 R 1 = I 2R 2
(2)
Oleh sebab tiada pengaliran arus di galvanometer pada ketika
keseimbangan,
I 1 = I2
Dan
I 2 = I4
Gantikan I1 = I3 dan I2 = I4 dalam (1):
I1R3 = I2R4 (3)
Persamaan (2) dibahagi dengan (3):
R1/R3 = R2/R4
R 1 R 4 = R 2R 3
(4)
Persamaan (4) ialah persamaan bagi tetimbang dalam keseimbangan .

Contoh
Cari nilai rintangan Rx. Anggap Ig = 0.
Diberi R1 = 800 ohm
R2 = 900 ohm
R3 = 1k ohm

Penyelesaian
RxR1 = R2R3
Rx
= R2R3/R1
= 900x1000 / 800
= 1125 ohm

Sekian Terima Kasih