ANNALES Ser. hist. sociol.

22 2012 1

original scientific article

received: 2009-11-29

UDC 314.02(497.571)2001

DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE

Nikola VOJNOVI

Sveuilite Jurja Dobrile u Puli, Interdisciplinarni studij Kultura i turizam, Zagrebaka 30, 52100 Pula, Hrvatska
e-mail: nvojnov@unipu.hr

IZVLEEK
Prispevek obravnava demografske vire obin in mest Istrske upanije na podlagi popisa prebivalstva iz leta 2001.
Demografski viri so skupek kvalitativnih in kvantitativnih virov, realnih in potencialnih, socialnih in biolokih znailnosti prebivalstva na nekem obmoju v doloenem asu. Za oblikovanje sintetinega kazalnika demografskih virov,
smo uporabili devet demografskih spremenljivk, pridobljenih na podlagi devetih demografskih kazalnikov: vitalnega
indeksa (IV), stopnje izobrazbe (Io), delea mlajih ensk v rodni dobi v starostni skupini 2029 let v celotni enski
populaciji in gibanja prebivalstva v obdobju med popisi prebivalstva 1991.2001. (P01/91). Na podlagi omenjenih
kazalnikov, smo pridobili indeks demografskih virov, ki se tipoloko deli na est razlinih tipov, ki se razlikujejo po
demografskih znailnostih: od obmoja moneje demografske rasti (tip A), do obmoja demografskega izumrtja
(tip F). Med devetintridesetimi obinami in mesti Istrske upanije, lahko najdemo vse tipe demografskih obmoij,
na podlagi razvrstitve s sintetinim kazalnikom, pri emer prevladujejo demografsko zelo ogroena obmoja (tip E-dvanajst obin) in demografsko stabilna obmoje (tip B-osem obin in mest).
Kljune besede: Istrska upanija, prebivalstvo, mesta in obine, demografski viri, popis 2001

LE RISORSE DEMOGRAFICHE DI COMUNI E CITT DELLA PROVINCIA DISTRIA

SINTESI
Il contributo tratta delle risorse demografiche dei comuni e citt della provincia dIstria secondo i dati del Censimento 2001. Le risorse demografiche designano linsieme di caratteristiche qualitative e quantitative, reali e potenziali, sociali e biologiche della popolazione in una determinata area e in un determinato periodo temporale. Per creare
un indicatore sintetico di risorse demografiche sono state utilizzate nove variabili demografiche derivate da quattro
indici demografici: indice di vitalit (Iv), indice deducazione (Io), la quota di donne giovani in et fertile (tra i 20 e i
29 anni) nella popolazione femminile intera e il cambiamento di popolazione tra i censimenti svolti dal 1991 al 2001
(P01/91). Da questi indicatori stato quindi derivato lindice di risorse demografiche, in seguito suddiviso, sul piano
tipologico, in sei gruppi con differenti caratteristiche demografiche: da aree demograficamente molto progressive
(tipo A) allestinzione demografica (tipo F). I trentanove comuni e citt della provincia dIstria presentano tutti i tipi
dellindice di risorse demografiche, ma predominano aree ad alto rischio di estinzione (tipo E - dodici comuni) ed
aree demograficamente stabili (tipo B - otto comuni e citt).
Parole chiave: provincia dIstria, popolazione, citt e comuni, risorse demografiche, Censimento 2001

187

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 187

22.6.2012 10:15:50

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

UVOD
Stanovnitvo kao skup osoba koje ive i rade na
nekom dijelu Zemlje, unato tehnolokom napretku
ostaje najvaniji faktor ukupnog razvoja. O obiljejima
stanovnitva poput ukupnog broja, razmjetaja, prirodnog i prostornog kretanja te razliitih strukturnih znaajki ovisi cjelokupno gospodarstvo, drutvene i javne
djelatnosti. Broj stanovnika i stopa njegova rasta mogu
poticajno ili restriktivno djelovati na gospodarski razvoj
neke drave ili regije. Porast broja stanovnika omoguuje veu potronju i jaanje gospodarstva, ali u slabije
razvijenim dravama moe uzrokovati produbljivanje
spirale siromatva i slabljenje fondova koji financiraju
brojne drutvene djelatnosti poput kolstva ili osnovne
zdravstvene skrbi (Wertheimer-Baleti, 1999; Nejami,
2005). Republika Hrvatska se nakon osamostaljenja
1991. godine i Domovinskog rata suoila s brojnim drutvenim problemima meu kojima su najizraeniji bili
demografski problemi. Teina ovog problema ogledala
se u negativnim demografskim procesima koji su zapoeli prije nekoliko desetljea i iji su se prostorni odrazi
snano manifestirali u prvim godinama nakon stjecanja neovisnosti (Friganovi, 1997; Wertheimer-Baleti,
1997; Maga, 1999). Meutim, osim ovih procesa, znaajan utjecaj na demografske promjene imala su ratna
zbivanja devedesetih koja su pojaala negativne trendove i promjene u ukupnoj strukturi stanovnitva (Gelo,
1999) te pojaanoj emigraciji (Pokos, 1999)1. Nadalje,
negativni demografski procesi koji su se odvijali tijekom
nekoliko proteklih desetljea posebno su istaknuti u dinamikim (smanjenje i negativne vrijednosti prirodnog
kretanja) i strukturnim obiljejima (nepovoljna dobna i spolna struktura) stanovnitva (Mren, Friganovi,
1998), neravnomjernom razmjetaju stanovnitva (Nejami, Toski, 2000), reprodukciji stanovnitva (Nejami, 1996).2
Nakon posljednjeg popisa 2001. godine objavljen
je velik broj radova demografa koji su s razliitih aspekata analizirali problematiku stanovnitva Hrvatske i
njezinih regija. Veina radova obraivala je obiljeja
stanovnitva koja su rezultat negativnih demografskih
procesa (Pejnovi, 2004; ivi, Pokos, 2004; ivi et
al., 2005; Pokos, 2005; Wertheimer-Baleti, 2004; Graovac, 2005). Najei problemi koje ovi radovi istiu su
negativno prirodno kretanje stanovnitva, odmakli procesi depopulacije, demografsko pranjenje velikih dije-

lova nacionalnog teritorija, koncentracija stanovnitva u

gradovima i slino.
Cilj ovog rada je odrediti i vrednovati demografske
resurse Istarske upanije i njezinih upravno-teritorijalnih jedinica koji bi trebali biti temelj budueg drutveno-gospodarskog razvoja. Svrha rada je davanje
znanstvenog doprinosa projektima demografske obnove
i odrive valorizacije prostora Istarske upanije. Suvremeni demografski problemi Republike Hrvatske se u odreenoj mjeri javljaju u Istarskoj upaniji. Za ovaj rad
posebno su interesantni geografski radovi koji su nakon
objave rezultata popisa stanovnitva u Republici Hrvatskoj 2001. godine istraivali prostor Istarske upanije
(Zupanc, 2001; 2004; Vojnovi, 2004). Ostali autori
obraivali su stanovnitvo Istarske upanije u sklopu
cjelovitog istraivanja pojedinih demografskih obiljeja
hrvatskih upanija (Nejami, 2003; Pokos, 2007; Nejami et al., 2008). S obzirom na nedostatak brojnijih
istraivanja stanovnitva Istarske upanije nakon posljednjeg popisa 2001. godine ovaj rad bi trebao doprinijeti
novijim spoznajama o ovoj temi.
Za razliku od veine navedenih radova koji su iscrpno istraivali i obradili najvanije demografske
teme Hrvatske i njezinih regija (upanija) u ovom se
radu istrauju demografske resurse Istarske upanije
pomou sintetinih demografskih indikatora. Demografski resursi su ukupna kvalitativna i kvantitativna,
koritena i potencijalna drutvena i bioloka obiljeja
stanovnitva na nekom prostoru u odreenom vremenu. Drutveno-gospodarski razvoj temelji se na ulaganju u obrazovanje i strunost stanovnitva, a ulaganja
u ljudski kapital postaju vanija od ulaganja u materijalna dobra (kare, 2001; Muji, Legevi, 2008). Kao
to je ve navedeno, Istarska je upanija zahvaena
slinim demografskim procesima koji obiljeavaju
ostale hrvatske regije. Meutim, Istarska upanija u
mnogim socioekonomskim i demografskim pokazateljima ima povoljnije rezultate od hrvatskog prosjeka
(Stiperski, 2000; Njega, 2000; Si, 2003).3 Istraivanje demografskih resursa Istarske upanije na razini
gradova i opina pokazalo bi u kojoj je mjeri mogua
prostorna revalorizacija upanije, demografska obnova pojedinih opina i gradova, irenje i jaanje upanijskog gospodarstva.
Polazne osnove i ideja za istraivanje je rad Demografski resursi regija Hrvatske: Prijedlog konceptualno-metodolokog okvira (Oliveira-Roca, 1991),

1 Prema procjeni koju je izradio Pokos (1999) u razdoblju 1991.1998. iz Republike Hrvatske je emigriralo, iz razliitih razloga, 415 000
stanovnika to je gotovo 10% od ukupnog stanovnitva. Znakovito je da najmanje stanovnika u inozemstvu prema popisu iz 1991. godine ima Istarska upanija (1,6% stanovnika u inozemstvu), a u razdoblju 1991.1998. iselilo je najmanje stanovnika (6 532 emigranata)
od svih hrvatskih upanija.
2 U razdoblju od 1971. do 1990. godine bruto-stopa reprodukcije u Republici Hrvatskoj smanjila se sa 0,9 na 0,82. U istom se razdoblju
stopa ukupnog fertiliteta smanjila s 1,87 na 1,69. U razdoblju nakon popisa 2001. godine navedena stopa pala je ispod 1,4.
3 Ukupan broj stanovnika Republike Hrvatske se u meupopisju 1991.2001. smanjio za 357 000 stanovnika ili 7,25%. Razlozi smanjenja su negativna prirodna promjena, iseljavanje dijela stanovnitva zbog rata,ratni gubici i slino. U istom razdoblju je Istarska upanija
zabiljeila porast broja stanovnika za 1 998 stanovnika (1%). Osim Istarske upanije, porast ukupnog broja stanovnika biljei Brodskoposavska i Zagrebaka upanija te grad Zagreb.

188

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 188

22.6.2012 10:15:50

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

ali se metodoloki i koncepcijski temelji na recentnim

istraivanjima na razini hrvatskih upanija, pograninih opina i gradova Republike Hrvatske (Nejami,
2007; 2008) te Krapinsko-zagorske upanije (Spevec,
2009). Izbor varijabli za izradu sintetinog indikatora
mora biti takav da olaka analizu sloenih demografskih pojava i procesa. Sintetini indikatori imaju prije
svega primjenu u izradi procjene demografskih resursa
za prostorne i planove razvoja pojedinih jedinica lokalne samouprave ili upanije u cjelini to znai da su
predvianja buduih demografskih procesa znaajniji
od povijesne retrospekcije pojedinih varijabli. Za ovaj
rad koristile su se varijable temeljene na kriterijima
univerzalnosti i raspoloivosti. Primjenom kriterija raspoloivosti demografske resurse je vrlo teko ili nemogue usporeivati s ranijim popisnim razdobljima,
jer za neke varijable ne postoje usporedivi podaci na
manjim prostornim razinama.4 Uvaavajui posebnosti
ova dva kriterija i dosadanja istraivanja demografskih resursa u Republici Hrvatskoj za ovaj rad je koriteno devet varijabli:
1. Opa stopa fertiliteta za 2001. godinu;
Opa stopa fertiliteta (f) ili enska stopa fertiliteta je
odnos broja ivoroene djece i ukupnog enskog stanovnitva u fertilnoj dobi od 15 do 49 godine, a izraunava se prema formuli:

gdje je N broj ivoroene djece, Pf(15-49) broj ena u fertilnoj dobi (Jones, 1990).
2. Opa stopa mortaliteta za 2001. godinu;
Opa stopa mortaliteta izraunava se kao odnos broja umrlih u jednoj godini na nekom prostoru i ukupnog
broja stanovnika, a izraunava se prema formuli:

gdje je M ukupan broj umrlih, a P broj stanovnika (Breznik, 1988).5

3. Udio stanovnitva u dobi 20-39 godina prema popisu 2001. godine;
4. Udio stanovnitva u dobi od 65 i vie godina prema popisu 2001. godine;

5. Udio enskog stanovnitva u dobi od 20-29 godina u ukupnom enskom kontingentu prema popisu
2001. godine;
6. Relativna promjena broja stanovnika u meupopisnom razdoblju 1991.-2001.;
Relativna promjena broja stanovnika 1991.-2001.
izraunava se kao kvocijent ukupnog broja stanovnika
na popisu 1991 i 2001. prema formuli:

gdje je P2001 ukupan broj stanovnika na popisu 2001. godine, a P1991. ukupan broj stanovnika na popisu 1991.
godine (Nejami, 2008).
7. Udio stanovnitva u dobi od 15 i vie godina koje
nema zavreno primarno obrazovanje prema popisu
2001. godine;
8. Udio stanovnitva koje ima zavreno sekundarno
obrazovanje prema popisu 2001. godine;
9. Udio stanovnitva koje ima zavreno tercijarno
obrazovanje prema popisu 2001. godine.
Pomou navedenih varijabli oblikovana su etiri demografska indikatora:
1. Indeks vitaliteta (Iv)
2. Indeks obrazovanosti (Io)
3. Mlaa enska fertilna skupina 2029 godina
(Pf20-29), udio skupine u ukupnom enskom kontingentu.
Vanost ove skupine je njezin demografski potencijal.
4. Meupopisna promjena broja stanovnika (P01/91),
pokazuje promjenu koja ukazuje na trend demografskog
i opeg razvoja.
Indeks vitaliteta je kompleksno obiljeje stvarne i
potencijalne biodinamike. Izraunava se po formuli:

gdje f stopa fertiliteta, P20-39 je udio stanovnitva u dobi

od 20 39 godina, m je opa stopa mortaliteta, P65+ udio
stanovnitva starijeg od 65 godina. Ovaj indikator ne
treba mijeati s vitalnim indeksom koji predstavlja broj
ivoroenih na 100 umrlih osoba (Nejami, 2005). Indeks obrazovanosti se izraunava prema formuli:

4 Kriterij univerzalnosti je uestalost primjene odreene varijable u strunim publikacijama o stanovnitvu i razvoju u Hrvatskoj i svijetu,
a kriterij raspoloivosti je mogunost koritenja odreenih varijabli, imajui u vidu dostupne izvore podataka. Promjenom upravno-teritorijalnog ustroja Republike Hrvatske koja je provedena nakon stupanja na snagu Ustava iz 1990. godine ukinuto je tadanjih sedam
istarskih opina te je osnovana Istarska upanija s novim gradovima i opinama. Na popisu stanovnitva 2001. godine Istarska upanija
je imala 10 gradova i 29 opina. Samo opina Oprtalj je nastala spajanjem dijelova dviju bivih opina (istoni dio Buja i zapadni dio
Buzeta). Praenje pojedinih varijabli pomou kojih se oblikuju indikatori oteano je na razinama niima od opina i gradova pa je usporedba s prethodnim meupopisnim razdobljima teko provediva i nije predmet ovog rada. Zbog navedenih se razloga metodologija
temeljila na dostupnim i provjerenim varijablama potujui kriterij raspoloivosti i uvaavajui prediktivnu svrhu indikatora za prostorno-planerske i razvojne projekte pa se analiza nije dopunjavala, proirivala i usporeivala s prethodnim popisima.
5 U ovom radu koriste se izraunate stope prema publikaciji Dravnog zavoda za statistiku- Prirodno kretanje stanovnitva u 2001. po
upanijama, gradovima i opinama.

189

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 189

22.6.2012 10:15:50

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

Sl. 1: Opine i gradovi Istarske upanije na popisu

2001. godine (autor: N. Vojnovi).
Fig. 1: Municipalities and towns of Istria County by the
2001 census (author: N. Vojnovi).

gdje OI udio stanovnitva u dobi od 15 i vie godina bez

zavrenog primarnog obrazovanja, OII udio stanovnitva
sa zavrenim sekundarnim obrazovanjem, OIII udio stanovnitva sa zavrenim tercijarnim obrazovanjem (Nejami, 2007).
Koristei ova etiri indikatora dobiva se formula za
izraun statistikog pokazatelja koja je koritena u dosadanjim istraivanjima uvaavajui specifinosti hrvatskih regija (Nejami, 2007; 2008; Spevec, 2009).
Indeks demografskih resursa stoga se rauna prema formuli:

Prostorni okvir rada su opine i gradovi Istarske upanija koji su postojale u vrijeme popisa stanovnitva

Sl. 2: Indeks obrazovanosti (Io) po opinama i gradovima Istarske upanije 2001. godine (autor: N. Vojnovi).
Fig. 2: Index of education (Io) of the towns and municipalities of Istria County 2001 (author: N. Vojnovi).

2001. godine (Slika 1.). Na tom popisu u upaniji je postojalo devet gradova i trideset opina. Za potrebe ovog
rada uvaena je naknadna promjena statusa Vodnjana
iz opine u grad to na indeks demografskih resursa nije
imalo utjecaja, jer su u sastavu upravnog grada ostala ista statistika naselja kao na popisu 2001. godine
(Vodnjan, Gajana, Galiana i Peroj). Tako se u ovom
radu obrauju deset gradova i dvadeset i devet opina.
Nakon popisa 2001. novoproglaene opine Funtana,
nastala izdvajanjem iz opine Vrsar i Tar-Vabriga, nastala izdvajanjem iz grada Porea nisu obraene u ovom
radu, jer u vrijeme popisivanja nisu postojale kao samostalne jedinice lokalne samouprave. Za izraun meupopisne promjene (P01/91) za grad Pulu i susjednu opinu
Medulin koriteni su postojei podaci i razdioba statistikih naselja s popisa 2001.6

6 Naselja Pjeana Uvala, Vinkuran, Vintijan i Valbonaa su u meupopisnom razdoblju 1991.2001. izdvojeni iz grada Pule i pripojena
opini Medulin. U ovom radu su ova razgranienja uvaena prilikom izrauna meupopisne promjene za obje jedinice lokalne samouprave.

190

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 190

22.6.2012 10:15:50

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

Sl. 3: Mlai fertilni kontingent (Pf20-29) po opinama i

gradovima Istarske upanije 2001. godine (autor: N.
Vojnovi).
Fig. 3: Younger fertile contingent (Pf20-29) of the municipalities and towns of Istria County 2001 (author: N.
Vojnovi).

DEMOGRAFSKI RESURSI: REZULTATI I RASPRAVA

Za cjelovitiju analizu demografskih resursa razmotreni su svaki od etiri navedena indikatora po gradovima i opinama te upaniji u cjelini.
Indeks obrazovanosti (Io) za Istarsku upaniju na
popisu 2001. godine iznosi 4,5 i vei je od hrvatskog
prosjeka (3,01). Meutim, oba indeksa su ispod optimalnog indeksa koji bi iznosio oko 25,0 (Nejami, 2007).
Usporedbom gradova i opina Istarske upanije razvidno je vei indeks obrazovanosti u gradovima (6,27) u
odnosu na opine (1,98) to je posljedica koncentracije

Sl. 4: Promjena broja stanovnika po opinama i gradovima Istarske upanije 1991.-2001. (autor: N. Vojnovi).
Fig. 4: Towns and municipalities of Istria County: Population change 1991-2001 (author: N. Vojnovi).

brojnih djelatnosti u gradovima i poslova koji trae vee

obrazovanje i strunost poput kolstva, sudstva, uprave
i policije.7 Razmatrajui zbirno gradove i opine razlike
se jo izrazitije. Indeks obrazovanosti se kree od 0,11
u opini Lanie do 15,76 u opini Medulin (Tablica
1, Slika 2). Meu opinama koji imaju najnie indekse
obrazovanosti su Vinjan (0,63), Viinada (0,64), Cerovlje (0,65), Gronjan (0,70), Brtonigla (0,72), Pian
(0,75), Oprtalj (0,86), Motovun (0,91), Kran (0,91), Sveti Lovre (0,97), Bale (0,98) i Barban (0,99). Najee se
radi o opinama u kojima dominira ruralno stanovnitvo
esto slabijeg obrazovanja od stanovnitva urbanih naselja. Osim toga na nisku obrazovnu razinu ovih opina utjee poloaj u rubnim zonama utjecaja pojedinih

7 Sve pravosudne institucije u Istarskoj upaniji (opinski sudovi, upanijski sud, opinska dravna odvjetnitva, upanijsko dravno
odvjetnitvo, prekrajni sudovi i trgovaki sud) smjetene su u gradovima i najveim su dijelom zadrali teritorij jurisdikcije iz razdoblja
podjele na sedam velikih opina (do 1992. godine). Policijska uprava Istarska i pripadajue policijske postaje razmjetene su u gradovima upanije. Sve dravne srednje kole smjetene su u gradovima, a samo se jedna privatna srednja kola nalazi u opini Vinjan. Sva
upanijska upravna tijela i odjeli nalaze se u gradovima. Nabrojane djelatnosti najveim dijelom zapoljavaju radnu snagu sa tercijarnim
i sekundarnim obrazovanjem.

191

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 191

22.6.2012 10:15:51

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

Tablica 1: Demografski indikatori istarskih gradova i opina i tipologija prema indeksu demografskih resursa (ID)
(DZS, 2001):
Table 1: Demographic indicators of towns and municipalities of Istria County and the typology by the index of
demographic resources (ID) (DZS, 2001):
Gradovi
Buje
Buzet
Labin
Novigrad
Pazin
Pore
Pula
Rovinj
Umag
Vodnjan
Ukupno gradovi
Opine
Bale
Barban
Brtonigla
Cerovlje
Faana
Graie
Gronjan
Kanfanar
Karojba
Katelir-Labinci
Kran
Lanie
Linjan
Lupoglav
Marana
Medulin
Motovun
Oprtalj
Pian
Raa
Sveta Nedelja
Sveti Lovre
Sv. Petar u umi
Svetvinenat
Tinjan
Vinjan
Viinada
Vrsar
minj
Ukupno opine
Istarska upanija

Io
3,46
2,01
4,23
3,21
6,03
6,48
9,54
7,82
4,84
1,97
6,27

Pf(20-29)
12,9
14,2
13,4
11,9
13,8
13,6
12,8
13,4
13,1
13,3
13,2

P01/91
0,9851
0,9625
0,9454
1,2239
0,9848
1,1932
0,9393
1,0498
1,0448
1,0204
0,9996

Iv
2,84
6,76
4,69
4,23
5,99
8,63
5,48
6,22
7,11
8,53
5,95

ID
45,9
105,7
78,3
78,4
117,1
206,5
115,2
138,3
133,0
132,6
115,5

Tipologija
D
B
C
C
B
B
B
B
B
B
B

0,98
0,99
0,72
0,65
11,78
1,02
0,70
1,15
1,64
1,31
0,91
0,11
3,82
1,13
1,79
15,76
0,91
0,86
0,75
2,53
1,69
0,97
2,40
1,18
1,05
0,63
0,64
4,51
1,27
1,98
4,50

9,1
11,2
11,4
10,3
13,2
11,3
10,9
12,4
12,5
12,4
11,3
5,7
12,6
10,9
12,0
13,5
8,7
10,6
13,2
10,3
11,0
12,1
9,6
11,3
11,5
11,6
12,5
13,9
11,0
11,8
12,8

0,9840
0,9393
1,1295
0,9614
1,1230
0,9842
0,9192
0,9257
1,0129
1,0293
0,9339
0,8089
1,2421
0,9489
1,0467
1,7623
0,8953
0,8846
0,9362
0,8572
0,9423
1,0338
1,0120
1,0064
0,9725
0,9711
0,9887
1,1778
0,9765
1,0376
1,0104

6,38
1,87
6,74
2,95
10,45
2,55
1,50
6,52
5,69
6,36
3,60
0,26
5,25
1,81
3,24
9,52
4,77
0,91
3,65
3,51
1,30
1,64
6,07
2,55
2,75
2,63
4,44
12,80
3,64
3,76
5,15

63,0
21,5
92,0
31,2
293,5
30,9
16,1
82,0
81,5
90,1
41,1
1,2
107,3
20,8
46,9
491,2
41,2
9,2
47,6
38,5
15,5
22,2
73,6
32,0
33,4
31,1
57,8
278,0
43,7
53,6
89,8

D
E
C
E
A
E
F
C
C
C
E
F
B
E
D
A
E
F
D
E
F
E
C
E
E
E
D
A
E
D
C

Io - indeks obrazovanosti; Pf (20-29)- udio ena u dobi od 20-29 godina; P01/91 relativna promjena broja stanovnika (1991.2001.); Iv- indeks
vitaliteta; ID Indeks demografskih resursa

192

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 192

22.6.2012 10:15:51

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

Sl. 5: Indeks vitaliteta (Iv) po opinama i gradovima

Istarske upanije 2001. godine (autor: N. Vojnovi).
Fig. 5: Vitality index (Iv) of municipalities and towns of
Istria County 2001 (author: N. Vojnovi).
gradskih sredita, poloaj u brdsko-planinskom dijelu
upanije koje je slabije povezano s gradovima te poloaj u pograninom dijelu drave. Mlaoj je populaciji
na taj nain bilo oteano kolovanje, jer su za stjecanje

sekundarnog obrazovanja morali putovati u gradove u

kojima su mnogi ostajali trajno. Nadalje, trideset i jedna
opina i grad imaju niu obrazovnu razinu od upanijske (80% svih gradova i opina), a dvadeset i sedam od
dravne (70% svih gradova i opina). Meu onima koji
imaju niu razinu od upanijskog prosjeka su gradovi
Labin (4,23), Buje (3,46), Novigrad (3,21), Buzet (2,01) i
Vodnjan (1,97). Najviu razinu obrazovanja imaju opine Medulin (15,76) i Faana (11,78) te grad Pula (9,54).
Za Medulin i Faanu moe se rei da su ira stambena
zona grada Pule i da se nalaze u najblioj gravitacijskoj
zoni dnevnih migranata u Pulu (Vresk, 1990; Njega,
2000). Karakteristino je da je prostorna koncentracija opina i gradova s najveom razinom obrazovanja
(veom od prosjeka upanije) na zapadnom i junom
priobalju upanije koje ima najrazvijeniji turizam u Republici Hrvatskoj. Izuzetak u toj skupini je grad Pazin
koji visoku razinu obrazovanja ima najveim dijelom
zbog statusa upanijskog sredita i strukture radnih mjesta.
Mlai fertilni kontingent (Pf(20-29)) iznosi za Istarsku
upaniju 12,8%. to znai da ima isti udio kao Republika Hrvatska. Nejami (2007) smatra se da bi udio ove
skupine u ukupnom enskom stanovnitvu trebao iznositi najmanje 17%. Nijedna istarska opina i grad nema
ovaj udio (Tablica 1, Slika 3). Najvei udio ena u dobi
od 2029 godina ima grad Buzet (14,2%), a najmanji
udio opina Lanie (5,7%). Ovaj indikator ne pokazuje
takvu prostornu koncentraciju kao indeks obrazovanosti. Meu gradovima koji imaju udio mlaeg fertilnog
kontingenta vei ili jednak upanijskom i dravnom
prosjeku su svi gradovi osim Novigrada, a meu opinama su prigradske opine Medulin i Faana te obalna
opina Vrsar. Izuzetak u ovoj skupini je opina Pian
koja se nalazi u unutranjem dijelu Istre. Usporede li se
ukupne vrijednosti ovog indikatora za opine i gradove,
onda je razvidno da gradovi imaju neznatno vei udio
(13,2%) od pokazatelja za upaniju u cjelini, a opine
neto nii udio (11,8%).

Tablica 2: Tipologija gradova i opina Istarske upanije prema indeksu demografskih resursa (ID):
Table 2: Typology of towns and municipalities of Istria by the index of demographic resources (ID):
Oznaka
tipa
A
B
C
D
E
F

Tip

Obiljeje

ID

Demografski izrazito
progresivno podruje
Demografski stabilno
podruje
Demografski oslabljeno
(regresivno) podruje
Demografski ugroeno
podruje
Demografski krajnje ugroeno
podruje
Demografsko izumiranje

Izrazito dobri demografski resursi i

potencijali, imigracija,

> 220,0

Razmjerno dobri demografski resursi

100,0- 219,9

Prosjeni demografski resursi, stagnacija i

depopulacija
Slabi demografski resursi, jaka depopulacija
i zaostajanje

70,0- 99,9
45,0-69,9

Vrlo slabi demografski resursi

20,0- 44,9

sociodemografska depresija

<19,9

193

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 193

22.6.2012 10:15:51

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

Sl. 6: Opine i gradovi Istarske upanije prema tipovima demografskih resursa (autor: N. Vojnovi).
Fig. 6: Municipalities and towns of Istria by the types of
demographic resources (author: N. Vojnovi).
Indikator meupopisne promjene (P01/91) na prostoru Istarske upanije pokazuje da se broj stanovnika na
popisu stanovnika 2001. godine neznatno poveao u
odnosu na 1991. godinu (Tablica 1, Slika 4). Istarska upanija je meu rijetkim upanijama koje u ovom meupopisju biljee porast broja stanovnika (osim Istarske
upanije broj stanovnika je poveala Brodsko-posavska
i Zagrebaka upanija te grad Zagreb). Meu opinama i gradovima Istarske upanije njih petnaest biljei
porast broja stanovnika to je neto manje od 40% od
ukupnog broja opina i gradova. Meu njima najvei
indeks porasta ima opina Medulin (176,2). Ovakav porast opine Medulin rezultat je suburbanizacije grada
Pule i preseljavanja stanovnitva iz Pule koji su na taj
nain rjeavali ili poboljavali stambeni status. Osim
toga, snana turistifikacija Medulina dodatno je privlaila stanovnitvo iz drugih opina i regija Hrvatske. Naj-

vei broj opina i gradova s porastom broja stanovnika,

njih deset, nalazi se na priobalju zapadne i june Istre, a
neke od tih opina su prigradske opine najveeg istarskog grada Pule (Linjan, Faana i Marana). Dvadeset
i etiri opine i grada Istarske upanije su u razdoblju
1991.-2001. zahvaene depopulacijom to je vie od
60% od ukupnog broja opina i gradova. Najvei pad
broja stanovnika imaju opine Lanie (indeks 80,9),
Raa (85,7) i Oprtalj (88,5). Usporede li se zbirni rezultati, gradovi imaju neznatnu stagnaciju (indeks 99,9), a
opine blagi porast (103,8).
Indeks vitaliteta (Iv) je obiljeje koje sadri stvarnu i
potencijalnu biodinamiku, a za ukupno stanovnitvo Istarske upanije iznosi 5,15 to je jedina vrijednost meu
indikatorima koja je nia od nacionalnog prosjeka (Republika Hrvatska ima Iv= 5,97). Poeljan indeks vitaliteta za hrvatske regije trebao bi iznositi oko 30 (Nejami,
2008). U Istarskoj upaniji ovaj se indikator kree od
Vrsara s 12,80 do Lania s 0,26. Ukupno sedamnaest
opina i gradova ima indeks vitaliteta vei od onog upanijskog. Meu njima najvie je onih s prostora zapadne i june Istre (deset opina i gradova), s razvijenim
tercijarnim i kvartarnim djelatnostima, naroito turizmom, ugostiteljstvom i trgovinom.8 Najnii indeks vitaliteta, osim Lania, imaju opine Oprtalj (0,91), Sveta
Nedelja (1,30) i Gronjan (1,50) (Tablica 1, Slika 5).
Indeks demografskih resursa (ID) je sintetiki pokazatelj oblikovan je u est tipova (Nejami, 2008) demografskih podruja Istarske upanije (Tablica 2 i slika
6). Istarska upanija kao cjelina s 89,8 ima vei indeks
demografskih resursa od Republike Hrvatske (87,5). Raspon indeksa demografskih resursa je velik i kree se od
491,2 opine Medulin do vrlo niskih 1,2 opine Lanie
(Tablica 1).
Tip A Demografski izrazito progresivno podruje.
Ovaj tip imaju tri opine u Istarskoj upaniji to je 7,7%
svih opina i gradova. Demografski izrazito progresivno
podruje su opine Medulin (ID= 491,2), Faana (293,5)
i Vrsar (278,0). Zajedniko obiljeje ovim opinama je
imigracija te izvrsni demografski resursi i mogunosti
razvoja. Posebno je za opine Medulin i Faanu vana
injenica da su prigradske opine Pule koja je s gotovo
60 000 stanovnika najvei grad i gospodarsko sredite u
upaniji. Slino tome, opina Vrsar sredinji je dio turistiki najrazvijenijeg prostora Istarske upanije i Republike Hrvatske- Zapadne Istre.9
Tip B Demografski stabilno podruje. Ovom tipu
pripada sedam gradova i jedna opina to je 20,5%
svih opina i gradova upanije. Najvei indeks meu
ovim administrativnim jedinicama ima grad Pore (ID=
206,5), a najmanji grad Buzet (105,7). Ovaj tip ima obiljeje dobrih demografskih resursa, a prostor najee

8 Poznato je da se u tercijarnim djelatnostima poput turizma, ugostiteljstva i trgovine najee zapoljavaju mlae, enske zaposlenice
(Blaevi, 2003). Na popisu 2001. godine u tim je djelatnostima, u Istarskoj upaniji, radilo 56% ena.
9 etiri grada i opine Zapadne Istre: Umag, Pore, Vrsar i Rovinj su u razdoblju 2000.-2008. prosjeno ostvarivali 20-25% od ukupnog
broja noenja Republike Hrvatske (www.dzs.hr).

194

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 194

22.6.2012 10:15:51

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

obiljeava useljavanje i porast broja stanovnika. Kao to

je ve istaknuto ovaj tip se vee uz gradove od kojih je
pet priobalnih i Linjana koji je prigradska opina grada
Pule to se odraava na povoljnije demografske resurse.
Tip C - Demografski oslabljeno (regresivno) podruje. Ovom tipu pripada sedam istarskih opina i gradova
to je 17,9% svih opina i gradova upanije. Indeks demografskih resursa u ovoj skupini se kree od 92 u opini Brtonigla do 73,6 u opini Sveti Petar u umi. Ovaj
tip ima obiljeja depopulacije i stagnacije. Iako veina
opina i gradova u meupopisju 1991.-2001. biljei
blagi porast ukupnog broja stanovnika, ostali indikatori
su najveim dijelom ispod prosjeka upanije. Gradovi s
ovim tipom su Novigrad i Labin na kojem je prestanak
rudarstva i smanjenje industrijskog i prometnog znaaja
imao za posljedicu transformaciju u stagnacijsko podruje upanije. Sezonska turistika aktivnost na priobalju
nije adekvatno nadomjestila navedene gospodarske djelatnosti. Ovom tipu pripada Istarska upanija u cjelini.
Tip D - Demografski ugroeno podruje. Ovaj tip
obuhvaa etiri istarske opine (Bale, Viinada, Pian
i Marana) i jedan grad (Buje) to je 12,8% svih opina
i gradova. Ovakav tip karakterizira jaka depopulacija i
zaostajanje u razvoju. Meu ovim opinama samo je
Marana zabiljeila porast ukupnog broja stanovnika
u meupopisnom razdoblju 1991.-2001. to se moe
protumaiti blizinom i utjecajem grada Pule. Na nizak
indeks demografskih resursa Buja najvie su utjecala
depopulacijska naselja smjetena najveim dijelom u
brdskom i prometno izoliranom dijelu teritorija grada
te injenica da su se glavni razvojni tokovi gospodarstva premjestili u obalni prostor. Nakon osamostaljenja
Hrvatske i Slovenije, iako otvorena granica, postala je
nova zapreka u interakciji ljudi, dobara i usluga.
Tip E - Demografski krajnje ugroeno podruje.
Meu istarskim gradovima i opinama ovo je najzastupljeniji tip koji obuhvaa dvanaest administrativnih jedinica, odnosno 30,8% svih opina i gradova. Indeks
demografskih resursa ima raspon od 43,7 u opini minj
do 20,8 u opini Lupoglav. Ovaj tip obiljeavaju vrlo
slabi demografski resursi gdje su rezultati iznad prosjeka
upanije rijetka iznimka tako da su samo opine Sveti
Lovre i Svetvinenat zabiljeile neznatan porast ukupnog broja stanovnika u razdoblju 1991.-2001. Osam
opina se nalazi u unutranjem dijelu upanije koje najveim dijelom obiljeavaju brdski oblici reljefa. etiri
opine imaju izlaz na more, ali te opine nije zahvatila
snanija litoralizacija iz sedamdesetih godina 20. stoljea, karakteristina za vei dio istarskog priobalja (Blaevi, 1980.). tovie, najveim dijelom obala ovih opina
nedovoljno je gospodarski valorizirana.
Tip F - Demografsko izumiranje. Najslabije demografske resurse u Istarskoj upaniji imaju etiri opine,
odnosno 10,26% svih opina i gradova. To su opine

Gronjan (ID= 16,1), Sveta Nedelja (15,5), Oprtalj (9,2) i

Lanie (1,2). Zajednika geografska obiljeja ovih opina su brdski i gorski reljef, nepovoljan geografski poloaj
izvan glavnih prometnih tokova upanije, najveim dijelom rijetka opa relativna gustoa naseljenosti (Samo
Sveta Nedelja ima srednju gustou naseljenosti- 48 st/
km2), izrazita depopulacija i stalni pad ukupnog broja
stanovnika u razdoblju 1948.2001.10 Ovakvi resursi u
bliskoj budunosti znae daljnje demografsko pranjenje ovih opina i mogui potpuni nestanak stalne naseljenosti, odnosno pojavu demografske pustoi.
ZAKLJUAK
Prema indeksu demografskih resursa Istarska upanija je demografski regresivno podruje. To znai da upaniju najveim dijelom zahvaaju procesi stagnacije i
depopulacije to u skorijoj budunosti moe uzrokovati
znaajne gospodarske i drutvene probleme. Nadalje,
ovakva demografska slika moe umanjiti ili obezvrijediti
iznadprosjene gospodarske rezultate koje ova upanija
ostvaruje. tovie, Istarska upanija ne moe budue socijalne i gospodarske razvojne planove, na veem dijelu svog teritorija, temeljiti na stanovnitvu kao glavnom
pokretakom resursu tih projekata i planova.
Analiza indeksa demografskih resursa na razini
opina i gradova Istarske upanije ponovno dokazuje
prethodne rezultate znanstvenih istraivanja i radova
o znakovitim i prevelikim unutarupanijskim disparitetima. Opina Medulin na krajnjem jugu ima najvei
indeks demografskih resursa (ID- 491,2) koji je pet i po
puta vei od Istarske upanije u cjelini (ID- 89,8). Prostorna simbolika je da na sjevernom rubu upanije opina Lanie ima najmanji indeks demografskih resursa
(ID- 1,2). Najpovoljniji tip indeksa demografskih resursa
(tip A) imaju obalne opine Medulin, Faana i Vrsar to
je odraz suburbanizacije grada Pule i snanog razvoja
turistiko-ugostiteljskog sektora na junom i zapadnom
priobalju upanije. Stabilno demografsko podruje (Tip
B) ini sedam gradova Istarske upanije i jedna opina (Linjan) kao susjedna opina grada Pule. Prostorno,
ova dva tipa obuhvaaju gotovo treinu povrine i vie
od dvije treine stanovnitva Istarske upanije. Meutim
problematina je prostorna koncentracija ova dva tipa,
jer su najveim dijelom smjeteni na jugu (Gradovi Pula
i Vodnjan te tri okolne opine) i zapadnoj obali (gradovi
Pore, Rovinj i Umag). Izuzetak predstavlja upanijsko
sredite grad Pazin i grad Buzet na sjeveru upanije.
Suprotno ovome su tipovi indeksa demografskih resursa D, E i F koje karakterizira jaka depopulacija to
e bez ozbiljnih i sveobuhvatnih poticajnih mjera ovaj
prostor transformirati u prostor oazne i mjestimine naseljenosti ili demografske pustoi. Ova tri tipa se prostiru u svim dijelovima upanije. Najvie ih ima u isto-

10 Indeks promjene broja stanovnika 1948.2001. za opinu Gronjan je 22,6, Lanie- 12,3, Oprtalj- 25,8 i Sveta Nedelja- 63,0.

195

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 195

22.6.2012 10:15:51

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

nim, sredinjim i sjevernim dijelovima, ali i u zapadnim

(Bale- tip D) i junim (Marana- tip D) dijelovima koji
predstavljaju demografski povoljniji i gospodarski prosperitetniji prostor upanije. Administrativne jedinice s
tipovima demografskih resursa D, E i F obuhvaaju gotovo 60% povrine i neto vie od 20% stanovnitva Istarske upanije. Daljnje smanjivanje ukupnog broja stanovnika na ovim podrujima uzrokovati e poremeaj
u strukturnim obiljejima. Upravo zbog toga, preostalo mlae i radno sposobno stanovnitvo s ovih podruja preseljavat e se prema demografski i gospodarski
perspektivnijim dijelovima na zapadu i jugu upanije
ili e se iseljavati u druge dijelove Hrvatske, odnosno
inozemstvo. S obzirom na udio u ukupnom broju stanovnika upanije, prostori s ova tri tipa indeksa demografskih resursa u manjoj e mjeri pridonijeti moguoj
depopulaciji upanije na iduim popisima stanovnitva.
Meutim, znatna povrina ovog podruja odrediti e u
budunosti socioekonomsku sliku veeg dijela upanije
kao demografski opustjelog i gospodarski neodrivog i
besperspektivnog prostora. To znai da se, nastave li se

negativni demografski procesi, moe oekivati potpuna

demografska i socijalna bipolarizacija Istarske upanije
na prosperitetni pol razvoja koji ine obalne opine i
gradovi na zapadu i jugu zajedno s gradovima Pazin
i Buzet nasuprot polu demografske i socioekonomske
depresije koji ini ostatak prostora.
Za ravnomjerniji demografski razvoj Istarske upanije nuno je provesti niz raznovrsnih gospodarskih,
socijalnih i politikih mjera i postupaka. Ovakve inicijative moraju biti potaknute i permanentno podravane od strane poduzetnika, nevladinih organizacija,
znanstvenih institucija te lokalne, upanijske i dravne
vlasti. Takve mjere u inicijalnoj fazi ukljuivale bi preciznu multidisciplinarnu analizu demografskih resursa s
puno veim brojem varijabli. Uz snane razvojne poticaje od strane upanije i drave neke opine bi mogle
poboljati svoje demografske resurse i ublaiti trenutnu
bipolarnost. Za neke opine s najslabijim demografskim
resursima moe se predvidjeti demografsku opustjelost i
odumiranje stanovnitva.

THE DEMOGRAPHIC RESOURCES OF THE MUNICIPALITIES AND TOWNS OF ISTRIA

COUNTY
Nikola VOJNOVI

University of Pula, Interdisciplinary Study of Culture and Tourism, Zagrebaka 30, 52100 Pula, Croatia
e-mail: nvojnov@unipu.hr

SUMMARY
This paper deals with the demographic resources of the municipalities and towns of Istria as per the 2001 census.
Demographic resources are the total qualitative and quantitative, the real and the potential, social and biological
characteristics of the population in an area within a certain time.
In the design of the synthetic indicators of demographic resources - the index of demographic resources (ID), nine
variables were used: general fertility rate in 2001, total mortality rate in 2001, the share of the population aged 20-39
years by the 2001 census, the share of the population aged 65 and over by the 2001 census, the share of the female
population aged 20-29 years in the total number of the female population by the 2001 census, the relative change
in the population during the intercensal period from 1991-2001, the share of the population aged 15 and over who
did not finish their primary education by the 2001 census, the share of the population with secondary education by
the 2001 census, the share of population with tertiary education by the 2001 census for all the municipalities and
towns of Istria. According to these variables, four indicators were designed: vitality index (Iv), education index (Io),
the share of younger women in the childbearing age group 20-29 years (Pf20-29) in the total number of the female
population and the intercensal change of the population (P01/91). Using these indicators, the index of demographic
resources(ID) for the municipalities and towns of Istria County was calculated.
According to the synthesis of demographic indicators, six types of indices of demographic resources of the municipalities and towns of Istria County were identified: Type Aa demographically very progressive area, Type B a
demographically stable area, Type C a demographically weakened (regressive) area, Type D - a demographically
imperilled area, Type E - a demographically highly imperilled area and Type F - demographic extinction.
Municipalities and towns of Istria County have all six types of indices of demographic resources. Istria as a region
has a Type C index of demographic resources, which means that it is a demographically weakened (regressive) area.
Eleven municipalities and towns which are mostly located in the west and south of the county are of the most favo-

196

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 196

22.6.2012 10:15:51

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

urable types; A and B. This area covers almost one third of the county and more than two thirds of the population.
Among them, Medulin Municipality has the best index (ID- 491,2). The poorest demographic resources, those of
Types D, E and F, have twenty one administrative units which are located in all parts of the county. These three types
cover nearly 60% of the area and 20% of the population of the county. Lanisce Municipality has the weakest index
of demographic resources (ID 1,2).
Without comprehensive measures and actions taken on the part of all responsible institutions and organizations,
the area is at risk of further strengthening the bipolarization of a favourable demographic in the west and south, in
contrast to the rest of the county with an extremely negative demographic processes.
Key words: County of Istria, population, towns and municipalities, demographic resources, 2001. census

LITERATURA
Blaevi, I. (1980): Utjecaj turizma na proces litoralizacije i na transformaciju agrarnog pejzaa u Istri. U:
Si, M. (ur.): Spomen zbornik o 30. obljetnici geografskog drutva Hrvatske 19471977. Zagreb, Geografsko
drutvo Hrvatske, 2538.
Blaevi, I. (2003): Turistika geografija Hrvatske.
Zagreb, kolska knjiga.
Breznik, D. (1988): Demografija-analiza, metode i
modeli. Beograd, Nauna knjiga.
DZS (2001): Dravni zavod za statistiku. Prirodno
kretanje stanovnitva 7. 1. 1991. od 12. 8. 2002. Http://
www.dzs.hr.
Friganovi, M. A. (1997): Regionalni demografski
procesi u Hrvatskoj 1948.1991. U: Vojnovi F. et al.
(ur.): Nacionalni program demografskog razvitka. Zagreb, Ministarstvo razvitka i obnove, 7790.
Gelo, J. (1999): Ratni uinci na promjene demografskih struktura u Hrvatskoj. Drutvena istraivanja, 8, 4/5,
735749.
Graovac, V. (2005): Starenje stanovnitva u Hrvatskoj
i u europskim zemljama. U: Toski, A. (ur.): III. Hrvatski
geografski kongres, zbornik radova, Zadar, 24.27. rujna
2003. Zagreb, Hrvatsko geografsko drutvo, 288297.
Jones, H. (1990): Population geography. London,
Paul Chapman publishing.
Maga, D. (2000): Suvremeni problemi prostornog razvoja Hrvatske. U: Pejnovi, D. (ur.): II. Hrvatski geografski kongres, zbornik radova, Lovran, 30. rujna03. listopada 1999. Zagreb, Hrvatsko geografsko drutvo, 109120.
Mren, S., Friganovi, A. (1998): The Demographic
situation in Croatia, Geoadria, 3, 2956.
Muji, N., Legevi, J. (2008): Razvoj ljudskog kapitala, novo bogatstvo nacije. Informatologija, 41, 3,
196202.
Nejami, I. (1996): Regional characteristics of population reproduction in the Republic of Croatia. Geografski glasnik, 58, 114.
Nejami, I. (2003): Znaajke biolokog (demografskog) sastava stanovnitva Hrvatske. Hrvatski geografski
glasnik, 65, 2, 2954.

Nejami I. (2005): Demogeografija: stanovnitvo u

prostornim odnosima i procesima. Zagreb, kolska knjiga.
Nejami I. (2007): Demografski resursi hrvatskih
upanija: analiza sintetinih indikatora. U: Filipi, A.
(ur.): IV. Hrvatski geografski kongres, zbornik radova,
Pore 10.-13. listopada 2007. Zagreb, Hrvatsko geografsko drutvo, 197206.
Nejami, I. (2008): Stanovnitvo Hrvatskedemogeografske studije i analize. Zagreb, Hrvatsko geografsko
drutvo.
Nejami I., Toski, A. (2000): Razmjetaj stanovnitva u Republici Hrvatskoj - dio opih demografskih i
drutvenogospodarskih procesa. Geoadria, 5, 93104.
Nejami I., Bai K., Toski A. (2008): Prostorne
znaajke nataliteta u Hrvatskoj. Hrvatski geografski glasnik 70, 2, 91112.
Njega, D. (2000): Regionalna struktura Hrvatske. U:
Pejnovi, D. (ur.): II. Hrvatski geografski kongres, zbornik radova, Lovran, 30. rujna03. listopada 1999. Zagreb, Hrvatsko geografsko drutvo, 191199.
Oliveira-Roca, M. (1991): Demografski resursi regija
Hrvatske: prijedlog konceptualno-metodolokog okvira
istraivanja. U: Seferagi, D. (ur.): Drutvene promjene
u prostoru. Zagreb, Institut za drutvena istraivanja,
4369.
Pejnovi, D. (2004): Depopulacija upanija i disparitet u regionalnom razvoju Hrvatske. Drutvena istraivanja 13, 4/5, 701726.
Pokos, N. (1999): Procjena broja iseljenih stanovnika Republike Hrvatske od popisa stanovnitva 1991. do
30. lipnja 1998. godine. Drutvena istraivanja 8, 5/6,
725734.
Pokos, N. (2005): Prirodna promjena stanovnitva
Hrvatske (19982001). U: Toski, A. (ur.): III. Hrvatski
geografski kongres, zbornik radova, Zadar, 24.27. rujna
2003. Zagreb, Hrvatsko geografsko drutvo, 277287.
Pokos, N. (2007): Promjene spolne strukture stanovnitva Hrvatske 1953.2001. godine. U: Filipi, A. (ur.):
IV. Hrvatski geografski kongres, zbornik radova, Pore
10.13. listopada 2007. Zagreb, Hrvatsko geografsko
drutvo, 207 219.

197

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 197

22.6.2012 10:15:52

ANNALES Ser. hist. sociol. 22 2012 1

Nikola VOJNOVI: DEMOGRAFSKI RESURSI OPINA I GRADOVA ISTARSKE UPANIJE, 187198

Si, M. (2003): Regional disparities in Croatia. Hrvatski geografski glasnik, 65, 2, 528.
Spevec, D. (2009): Populacijski potencijal Krapinsko-zagorske upanije. Hrvatski geografski glasnik, 71,
2, 4363.
Stiperski, Z. (2000): Geografski aspekt suvremenih
gospodarskih kretanja u Hrvatskoj rast dominacije Zagreba. U: Pejnovi, D. (ur.): II. Hrvatski geografski kongres, zbornik radova, Lovran, 30. rujna03. listopada
1999. Zagreb, Hrvatsko geografsko drutvo, 165173.
kare, M. (2001): Human capital as a source of
growth - myth or reality. Ekonomski pregled, 52, 12,
189205.
Vojnovi, N. (2004): Depopulacija u Istarskoj upaniji 1981.-2001. Annales, Series historia et sociologia,
14, 2, 6172.
Vresk, M. (1990): Struktura dnevnih migranata zaposlenih kao pokazatelj razvijenosti dnevnih urbanih
sistema Hrvatske. Geografski glasnik, 52, 111.
Wertheimer-Baleti, A. (1997): Demoreprodukcijski
procesi u Hrvatskoj, U: Vojnovi, F. et al. (ur.): Nacio-

nalni program demografskog razvitka. Zagreb, Ministarstvo razvitka i obnove, 5575.

Wertheimer-Baleti, A (1999): Stanovnitvo i razvoj,
Zagreb, Mate.
Wertheimer-Baleti, A. (2004): Depopulacija i starenje stanovnitva - temeljni demografski procesi u Hrvatskoj. Drutvena istraivanja, 13, 4/5, 631651.
Zupanc, I. (2001): Demografska kretanja sjeverne
hrvatske Istre od 1857. do 1991. godine. Annales, Series
historia et sociologia, 11, 2, 321342.
Zupanc, I. (2004): Demografski razvoj Istre od 1945.
do 2001. Hrvatski geografski glasnik, 66, 1, 67102.
ivi, D., Pokos N. (2004): Demografski gubitci tijekom domovinskog rata kao odrednica depopulacije
Hrvatske (1991.-2001.). Drutvena istraivanja, 13, 4/5,
727750.
ivi D., Pokos N., Turk H. (2005): Basic demographic processes in Croatia. Hrvatski geografski glasnik, 67, 1, 2744.

198

Annales - Series historia 22-2012-1-OKey-1.indd 198

22.6.2012 10:15:52