EFLTUN VE DEVLET

W a 11 t e r K r a n z

G e r e k t e n i y i v e dal o l a n -devlet e k l i n i n . E f l t u n ' u n

tam

ila merkez

retefoilir:

Efltunum

yalam o l d u u e s e r l e r i n , (hacim

kmn i j s i y a s m e s e l e l e r i e l e a l a n
olmayan

egoi'Snrin

fo-kukuna,

ci-simlemi

"Thiiasym-adhos"
bize 'anlatt,
"M-enexie-nos"
miuteibr

itbarik,

"Apolagie" tasvir ediM;

Ihei

, (=Po!teita

AtMia'rnm,

I)

oh m

Ibzatifoi

ve

"Gorgias"

kiiyuiretli v e

iktidar

retir;

cebd'inisn

neiditfii

htvla e d e r l e r ;

tarihin

'ktyiasetmz

axailawk,

bnyesini

v e " K r i t i a s " t a s v i r deriler; a ' d a f e t d e v l e t i n i n 'ebed

olas ' f o n m u m

dil

vatandan

N o m o s ' a , i t a a t miii-keM'efiyetim: " K r i b o a i "

bi r

bize

byk

e s e r l e r tekil 'der, Adil insanm

devlete kar mcadelesini

meri devlet

befekkrnn

^ n o k t a s n t e k i l e t t i i n i , y l e salih bir b a k ibils

olarak

gosterir ;

Iha k i k

d e v l e t adammin malhi y e t i s i i " P o l i t i k o s " a n l a t j r ; slhihatl d e v l e t i n

kanun-

iann " N o m c i ' n i n

" P'O!te ia" njn 1 - I X . kil&pfa-n

|

o n i k i kitalb cpelstirr. PoMs'm sdeuin ikv-vetimi ' k a y b

ettii v e N o m o s u k u t s i y e t i n i n o r t a d a n k a l k t , ibtn s a l a m

llerim

p a r a l a n d bir d e v i r d e , n o r m u e b e d " k y m e t l e n i n d n y a s n d a n

alimakla

v e o n u o k c i d d foir k a t i y e t l e moazzaim: bir (Okir-yaps i i m d e t a s v i r e t m e l k l e , ifrlbun y e n i I b i r d e v l e t

alhlkma

kurucusu

E f l t u n Ib d e v l e - t d o k t r i n i n i n

"topik"

k a r a k t e r i n i d a i m a thisetmitir.

K e n d i s i d e v l e t i n e , b i r "arawiuin. dua-s"
(mesel

297 dd.)

d i y o r d u . Bu, onlum

olmutur. <Biu< a r a d a

(iPoliteia 5 4 0 ) , b i r

ort'aya

"<parfadoxie"

k o y d u u bir i d e a l d i :

"Bu

d e v l e t , ( g r m e k v e o m a g-re k e n d i liiii k e n d i s i teruellenjdinmelk iseyen

i i n b e l k i d e gkt-e tiaJiba i k a c a k o l a n bir - m o d e M i r ; ' f a k a t
h e r l h a n g i bir
deildir"

y e r d e nnevoub o l m u v e y a

(592).

koymazsalk,

Ayrca

insanlm

Ejfltsun, g z l e r i

fca

devlet

o i a a a k m , .esas odam lli de b u

n n e daimiai v e d a i m a

vas-atilie veyalhit ' f e n a l a

deceini

de

ideali
bili-

162
y o r d u . B u m d a n d o l a y o , hkik,
let ekillerini
syler

(Politaikos

297 d d . ) . G e r i

ifrat ve paradoxu
Efltun

yaratc devlet adamnn dnyev

k a t i y e n 'kendisime m o d e l

ollaralk alm.ann.asi l z m

"Kanumlar"mda

srf

konstrkbionun

amel ihikmetin y u m u a k l i l e t a d i l e d i l m i t i r , -faikat

'bu k a n u n l a r n ,

pratie

tatbik

edildiklerim-de,

baka tavizler isteyeceklerimi d e ima eder

realiteden

Kamun k o y m a k

daiha

(739)..

B u r n u n l a -beraber E f l t u n k e n d i d e v r i m d e , k e n d i d e v l e t i n d e
du!

dev

geldiimi

v e y a -aktif b i r e k i l d e

siyas

faaliyette

yayor
bulunmak

s u r e t i l e v a t a n l a r n l a - bitzmet e t m i o l a m , .mesel A n a x i m a i T d r o s , P a n m e m i d e s v e E m p e d o k e s <gibi, i b i r o k

m y d ? B i r mektulbtumda
bu,
gen

omum

(VII)

genliimden

i k e n , b i r o k l a r -gibi d n y o r d u m ;

sonra, ilknce A t i n a ' d a

dan da "o devrin
etmek

zamam
yetimesi

da

uymam

niyetim,

istikllimi

ileyen

Efltun

"ilhtiyar dostu",

demokrat

u d n c e y e

lzmdr; bedenen

varyor:

v e imamen

nasl

evvel

adamakll tekil edilmi

iosamlar

olmadan Atina

Fakat

arkasn

"arkada"

Teakti-ondan

Sokrat'

irendiimi
bir

relhber

e n yi e k i l d e

irllm', ' h e m a m e l b i l g i l e m i ' o l a n Ihem d e matematik-'felsefe

Devleti

yeti-

bakmndan
selmete

e m e z . B u r e l h b e r z m r e y i netydama ' g e t i r m e k i i n " A k a d e m i ' s i n i

mdi (hocalarla
iddia

-edildii

gibi,

talebelerden

mrekkep o l a n ibu c a m i a n n ,

snf nazar^m Ibir m a l h i y e t i

olmadn^

messesede d e v l e t 'hayatn slahn d a i m a gznnde

grmenin

ib-yk

Bahesinden

gibi,

kazanr

gnmelkbi.". V e (byle d e b a l y o \

en dil insan",

zmrenin

O t u z T y r a n ' m Ihakimi y e t i n d a n , b u n u n

cinayetini

anlatr. O

misailine

( b e r i ' e n i d d e t l i -arzusu i d i : " ' B i r z a m a n l a r , b e n

k a z a m m a z , ihemem d e v l e t iime

idam

filosofla-rm

k e n d i s i n i n mufaissal o l a r a k anlatt

cihanm i y e t i

va>rdr.. : B f l t u n ' u n

eri

kurdu.

ekseriya

bilkis b u

bulundurulduunu

Akademd'si

Epikurm

b i r a z b a k a bir e y d i . S i y a s g l k l e r i i m d e b u l u n a n

o k d e v l e t l e r i n , r e y i n i ' r e n m e k ve y a r d u m n istemeik i i n ,

bir

Akademi'ye

b a v u r d u k l a r n a i d i y o r u z . G e r i ' E f l t u n k e n d i s i b u elhirlerin h i b i r i n e
gitmemitir, f a k a t tecrbe edilmi t a l e b e l e r i n i , k e m d i t a v s i y e v e tlerile
birlikte,

o'ralana, mesel

lu'da

Assos'a,

lada

Efltunun

zuu deildir

Kiral

v e lElis'e,

za.rarla,nn

b i r dmce
ortadan

gln

o l u n d u ! -, b i l k i s

k a l d r l m a s , siyas z t l k l a r n

t l m a s d r v e Efl')tumcu:arm mulhteliif y e r l e r d e blu m a m a d a

!

Anado

Perdikkla-s'a gndermitir. T a b i b u

P o l i t e i a ' s m ( g e r e k l e t i n m e k ihi'bir z a m a n b a h i s

- b y l e

gaye, byk

P e l o p o . n n e s ' d e Mlegalopols

Makedonya

mev

burada
yumua

muvaffakiyetle

a l m o l d u k l a r m b i l i y o r u z . E f l t u n c u , n ya i h l a l i n d e o l a n , - m b a l a l
b i r h a y l a l p e r e s t d e i k f c , o b i r i d e a l i s t t i r , i f a k a t . r e a l i t e n d e v e r i l e r i n i gre 1

163

bilen

idealisttir. Siyas

tesirler

Fakat,

bilindii

gerekletinmek

reform

s a i h i p blulurnuycnu-z

nce e v v e l c e

Dion

gibi, b y k

'deil d e S y r a k u s a ' d a

i y i malma^a

den.

zikredilen

-siyas

planlarndan

biriaz

ahsan d a

bir

-gi-rimitir; b u

yaplmtr. B u tecrbe

buna

hakkn

d a r bilgikrimizi, h e r

mektuptan, y a n i

ihtiyar

ey

ey

Efltun'um

dostu

l d k t e n sonia " D i o m ' u n a k r a b a l a r m a v e d o s t l a r n a " h i t a b e n k e n

dini hakl

gostenmek iin y a z d

m u f a s s a l mektupHan v e k y m e t l i

k a y n a k l a r a d a y a n a n .Plutareh'n b u
den

v e .fcalebeierine (kt

kalmamlardr.

t e c r b e s i n e b i r d e t f a lEflbum

teebbs A t m a d a
da

m-uar-zlan E t f l b u n ' a

a t f e t m e k t e n , taibi, g e r i

a y n i Ddon h a k k n d a k i

e l d e e d i y o r u z . B t n b u n l a r d a n , u n e t i c e

eski

biografisin

kyor:

E f l t u n .Sioilyia'da, h e r d a f a s m d a k s a b i r z a m a n i n o l m a k z e r e ,
d e f a b u l u n m u bur.
hati

esnasnda

-Efltun Syraikusa'y lk d a f a , b y k

Msr'dan

kalkp

Kyren-e

g e l d i i n d e , hemem h e m e n k r k y a n d a
lndia
henz

z i y a r e t ebmitiir. O

-gen o l a n

Efltunun

bu

yksek

zerinden

iken

Gemub

kaynnn

yakn

dostluunu

seya

talya'ya

t a k r i b e n M . .

-zaman P r e n s O i - o n ' u n , T y r a n

fikirlerine hayran

tetkik

388 y -

(Dionysios'un

kazanlmtr.

Dion

olmutu-. F i a k a t b i r - k u d r e t

insan

o l a n D i o n y s o s i l e F i l o s o f arasmda verimli b i r .manev m b a d e l e y e

kn

yokum

sa'dan

ve b u

yzden

katnlmasile

lmnden

sonra

sona

(368)

aralanndaiki mnaisefbet,
ermi-

Tyrann

oldu.

Bununla

Efltunun

beraber

ki b u deiiklik
hkmdarn
fikirlerini

Iharekete

zamiam -gelmi o l d u u

d r m t ; o, b u . s u r e t l e e v v e l S y r a k u s a ' d a ,

yolajbr

btn

Hellas'ta,

diye dnyordu.

olan

gelen mizac, Dio'da. .Efltunun

artk

gen

midimi

hayrl

bir

hkmdarn

Dion'num

siyas -planlarn k s k a n p , o n u s r g n e

bylece E f l t u n

Filosal'un

bile

hkm

gndermiti;

b u s e f e r d e h i b i r i y a p a m a d a n t e k r a r A t i n a ' - y a

m t r . A n c a k b i r k a sene s o n r a
daha

uyan-

deimesine

ruihu

ciclid f i k i r l e r i m i a n l a y a c a k -gibi o l g u m d e i l d i , h a t t b u m u h t e r i s
dar,

Synatlcusa'ya d a v e t

(361^60)

yemi

reform

faikat sonr-a b e l k i d e b u r a d a n

siyas n i s p e t l e r i m
Fakat

teviki

Zira- h k m e t t e

v e h e l e k a b i l i y e t l i . , f a k a t k e n d i n i beemmi

abuk

(gerekletirmenin

balayarak

Dionysios'un

o l u . g e n |Diomys-s, D i o n ' u n

s t a d S y r a k u s a ' y a -gelmesi i i n s r a r l a d a v e t &tti.

ile,

im

Syrakt-

dn

Diomysios Eiltum'u b i r k e r e

e l t i ; o, h e r h a l d e , ( h a y a t n n d e v l e t

iin

hayrl

B u i-iiatistaki btn mckeme, teferr.uatile, -E. Zeer, Dit- Phil-osophie der

-rieden in 'vhrer gescinchtthhfm
F.nhvckhug, , 1, 5. A f b g i (1922). S. 413d-d
tie bln-r. F a k a t bir dn P. Friedlacndier, Piaio 1. ( 1 0 2 8 ) , S. 117 dd. mukayese
e dii si .
1

164

o l m a s i c a p e d i y o r s a , E f l t l u t n ' u n y a n n d a o l m a s g e D k t i i 111138111.01011 ken,diini Icurtairanamt, V e altmyetdi

y a n d a o l a n - E f l t u n , Ih istemje-

m e i n e r a m e n , T y r a n i n r i o a l a r m a .ve d o s t l a r n n t a v s i y e l e r i n e ' d a y a n a
mayp,

phesiz

maks adile,

k i 'her e y d e n

tekrar

n c e iDiomysos

y o l l a k t . iFalkiat b u s e f e r d

i l e iDion'u

bartrmak

yine Diomysios'um

iti-

m a t s z b n a u r a d a v e a n c a k o d e v i r d e T a r e n t ' e h k i n i olara Fisagorcul a r n t a v a s s u t u s a y e s i n d e b y k b i r tdhlikedetn k u r t u l a b r l d i . B u tarilhten

i t i b a r e n ide . E f l t u n u m

s i y a s i f a a l i y e t i h a k k m d a ' Sartik hibir e y bilinmi

y o r u z , ( H e r o e k a d a r s o n r a l a r D i o n iSyrakusa'da. z o r l a y e n i b i r d e v l e i
kunmaa

kalkm

ve Efltunum

talebelerimden bazlan

da

bu

tecr

b e y i desue'lelerailerse ide, E l f l t u n ' u n k e n d i s i I h a k k n d a P l u t a r c h o s ,

olanak,

unlar syler

firlik borcundan

(Dion,

ve ok

karmamtr". Dion'ur

oap, 2 2 ) :

yal

kunakl

hem

b i r imianauraresmde,

kendi

dolay,

teebbs kanl b i r ihtill

k e n d i s i d e 353 d e k a t l e d i l m i t i r .

lmnden duyduu

"Duonysios''a kar

olmasmdam

ok

lile

Yetrnidrt y a n d a
takdisi' e t t i i

ve pek

noksanndan,

herm

de

misa

bu

sona

savaa

ermi

olan Efltun
sevdii'

acy i f a d e etmitir. Dion'un m u v a f f a k

' k u v v e t l e r i nm

olan

Efltun

sarih

siyas

ve
do

iornun

olamamas,

m u ar iz lar m i n

b a y a l m d a n i l e r i g e l m i , f a k a t h i b i r zianam t o p i k b i r . g a y e n i n

arka

s n d a n k o m a k 'yzlnden o l m a m t . E f l t u n ' u n k e n d i s z l e r i n d e n d e i s
tidlal

e d e b i l e c e i m i z gilbi ( V t l l .

lar ok m u t e d i l v e m t e v a z

( M e k t u p 353 d d . ) , s t a d n

siyas

plan

i d i l e r , taimarnile reiaidteye u y d u r i i l n u l a r d i ,

o aamamki S y r a k u s a iin E f l t u n bunlar ok hayrl b u l u y o r d u .

Hayat

o k i y i t a n y a n o, g e r i e n ykselle e y i i s t e m e k g e r e k t i i n i , f a k a t a n c a k
m a h d u t bk
te

eyin

A n t i k

nispeti b u d u r .

elde edilebileceini
a h a d e t l e r e

biliyordu.
g r e

Efltun'un

devlete

olan