Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
o p sut
3.1. p sut v phng php o p sut
Trong cng nghip luyn kim s dng nhiu cc thit b thy lc v kh nn,
h thng lm vic bnh thng phi o v kim tra p sut mt cch lin tc, nu
p sut cht lng, kh hoc hi vt qu mt gii hn nht nh c th nh hng
xu n hot ng ca thit b, thm ch c th lm hng hoc n bnh cha, ng
ng dn gy thit hi nghim trng. Bi vy, vic o p sut cht lu c ngha rt
ln trong vic m bo an ton cho thit b cng nh gip cho vic kim tra v iu
khin hot ng ca my mc thit b c s dng cht lu.
3.1.1. p sut v n v o
a) Khi nim
Khi cha mt cht lng, cht kh hoc hi (gi chung l cht lu) vo trong
mt bnh cha n s gy nn mt p lc tc dng ln thnh bnh. p sut l i
lng c gi tr bng lc tc dng vung gc ln mt n v din tch thnh bnh:
p=
dF
dS
(3.1)
Trong :
dF: lc tc dng [N] .
dS: din tch thnh bnh chu lc tc dng [m2].
Trong trng hp cht lu khng chuyn ng, p sut cht lu l p sut tnh
(pt) do trng lng ca ct cht lu gy nn cng vi tc dng ca p sut kh quyn
tc dng ln mt thong ca cht lu.
p t = p 0 + gh
(3.2)
Trong :
po: p sut kh quyn.
: khi lng ring ca cht lu.
g: gia tc trng trng.
h: khong cch t im kho st n mt thong tip xc vi kh quyn.
- 45 -
Trong trng hp cht lu chuyn ng, p sut cht lu gm hai thnh phn,
gm sut tnh (pt) v p sut ng (p):
p = p t + p
(3.3)
(3.4)
pascal
bar
p sut
(Pa)
(b)
10-5
1,02.10-5
105
9,8.104
kg/cm2
atmotsphe
mmH2O
mmHg
mbar
0,987.10-5
1,02.10-1
0,75.10-2
10-2
1,02
0,987
1,02.104
750
103
0,980
0,986
104
735
9,80.102
1,013.105
1,013
1,033
1,033.104
760
1,013.103
1mmH2O
9,8
9,8.10-5
10-3
0,968.10-4
0,0735
0,098
1mmHg
133,3
13,33.10-4
1,36.10-3
1,315.10-3
136
1,33
100
10-3
1,02.10-3
0,987.10-3
1,02
0,750
1Pascal
1 bar
1 kg/cm2
1 atm
1mbar
(atm)
- 46 -
+ o trc tip p sut cht lu thng qua mt l c khoan trn thnh bnh.
+ o gin tip thng qua o bin dng ca thnh bnh di tc ng ca p
sut .
Trong cch o th nht, phi s dng mt u o t st thnh bnh. Trong
trng hp ny, p sut cn o c cn bng vi p sut thu tnh do ct cht lng
lm vic to nn hoc tc ng ln mt vt trung gian c phn t nhy cm vi lc
do p sut gy ra. Khi s dng vt trung gian o p sut, thit b o thng trang
b thm b phn chuyn i in. sai s o nh, th tch cht ca knh dn v
u o phi khng ng k so vi th tch tng cng ca cht lu cn o p sut.
Trong cch o th hai, ngi ta gn ln thnh bnh cc cm bin o ng sut
o bin dng ca thnh bnh. Bin dng ny l hm ca p sut.
Phng php o p sut ng da nguyn tc chung l o hiu p sut tng v
p sut tnh. Khi dng chy va p vung gc vi mt mt phng, p sut ng
chuyn thnh p sut tnh, p sut tc dng ln mt phng l p sut tng. Thng
thng vic o hiu (p - pt) thc hin nh hai u o ni vi hai u ra ca mt ng
Pitot, trong u o th nht o p sut tng cn u o th hai o p sut tnh.
P=p-pt
1
p
pt
- 47 -
p1
5
6
4
h2
h1
1
Trong :
g - gia tc trng trng.
m - trng lng ring ca cht lng lm vic.
- trng lng ring ca cht lng hoc kh cn o.
Mt khc t cn bng th tch ta c:
F.h1 = f .h 2
Suy ra:
h1 =
1
.(p p )
(1 + F / f )( m )g 1 2
- 48 -
(3.5)
Khi mc cht lng trong bnh ln thay i (h1 thay i), phao ca p k dch
chuyn v qua c cu truyn ng lm quay kim ch th trn ng h o.
Biu thc (3.5) l phng trnh c tnh tnh ca p k vi sai kiu phao.
p k vi sai kiu phao dng o p sut tnh khng ln hn 25MPa. Khi thay
i t s F/f (bng cch thay ng nh) ta c th thay i c phm vi o.
Cp chnh xc ca p sut k loi ny cao (1; 1,5) nhng cha cht lng c
hi m khi p sut thay i t ngt c th trn ra ngoi nh hng n i tng o
v mi trng.
3.2.2. Vi p k kiu chung
Cu to ca vi p k kiu chung (hnh 3.4), gm chung (1) nhng trong cht
lng lm vic cha trong bnh (2).
3
p2
p2
dx
B
dH
dy
p1
p1
b)
Khi p sut trong bung (A) v (B) bng nhau th np chung (1) v tr cn
bng (hnh 3.4a), khi c bin thin chnh p d(p1-p2) >0 th chung c nng
ln (hnh 3.4b). Khi t cn bng ta c:
d (p 1 p 2 ).F = (dH + dy )f .g( m )
Vi:
dh = dx + dy
d (p 1 p 2 ) = dh ( m )g
Trong :
F - tit din ngoi ca chung.
dH - di chuyn ca chung.
- 49 -
(3.6)
f
d (p1 p 2 )
f .g( m )
Ly tch phn gii hn t 0 n (p1 - p2) nhn c phng trnh c tnh tnh
ca p k vi sai kiu chung:
H=
f
(p1 p 2 )
f .g( m )
(3.7)
b)
1
c)
d)
a)
Hnh 3.5 Vi p k b
1) Bnh ln 2) Bnh b 3) Kim 4) Vt
Khi p sut p1 trong bnh (1) v p2 trong bnh (2) bng nhau, kim c nh nh
hnh 3.5b. Gi s p1 tng ln, nc trong bnh (1) h xung, nc trong bnh (2)
dng ln, khi nh ca kim c dng hnh (3.5c). iu chnh vt (4) h bnh (1)
xung, khi mc nc trong bnh (1) dng ln, bnh (2) h xung cho n khi nh
ca kim c dng hnh 3.5b th c kt qu o p sut trn bng chia ca vt (4).
- 50 -
Trng hp p1 gim, nc trong bnh (1) dng ln, nc trong bnh (2) h
xung, khi nh ca kim c dng hnh (3.3d), iu chnh vt (4) nng bnh (1)
ln, mc nc trong bnh (1) h xung, nc trong bnh (2) dng ln cho n khi
nh ca kim c nh nh hnh 3.5b v c kt qu.
Gii hn o ca vi p k b t 125 - 150 mmH2O, sai s: 0,05 mmH2O.
3.2.4. p k vnh khuyn
p k vnh khuyn (hnh 3.6a) gm vnh khuyn (1) c tit din hnh ch S,
trong cha cht lng (3), trn vnh khuyn c treo i trng (4). Vnh khuyn c
th quay quanh tm O.
A
2
1
p1
p2
A
O
p1
A-A
p2
gh
b)
a)
c)
M q = R.S.p
Trong :
R: khong cch t tm vch ngn n tm quay.
S: din tch vch ngn.
M men quay Mq lm quay vnh khuyn theo chiu kim ng h, ng thi i
trng G c nng ln sinh ra m men cn M c = G. sin , khi M q = M c th vnh
khuyn ng yn (hnh 3.6c).
T hnh v ta c:
- 51 -
sin =
RS
. p
G
(3.8)
(3.9)
T biu thc (3.9) ta nhn thy nhy ca p k khng ph thuc t trng ca dch
th, mun tng nhy tng R, gim G.
Gii hn o ca p k khi dch th l nc t 25 - 160 mmH2O, thy ngn l
400 - 2500mmH2O, cp chnh xc 1; 1,5.
3.3. p k n hi
Nguyn l chung ca p k loi ny da trn c s o s bin dng n hi
ca mt phn t bin dng nhy cm vi tc dng ca p sut. Cc phn t bin
dng thng dng l l xo, mng mng, ng tr v kiu n xp.
3.3.1. p k l xo
Phn t bin dng ca p k c cu to dng l xo (hnh 3.7), l mt ng kim
loi un cong, mt u gi c nh cn mt u t do. Khi a cht lu vo trong
ng, p sut tc dng ln thnh ng lm cho ng b bin dng v u t do dch
chuyn.
N1
N
A
2b
Nr
2a
p
p
a)
b)
c)
Hnh 3.7 L xo ng
a) L xo mt vng b) L xo nhiu vng c) L xo xon
= p
1 2 R2
.
Y
bh
1 b
a2
+ x2
(3.10)
Trong :
- h s poisson.
Y - m un Young.
R - bn knh cong.
h - b dy thnh ng.
a, b - cc bn trc ca tit din van.
, - cc h s ph thuc vo hnh dng, tit din ngang ca ng.
x = Rh/a2 - tham s chnh ca ng.
Lc thnh phn theo hng tip tuyn vi trc ng (ng thnh mng h/b = 0,6 - 0,7)
u t do xc nh theo theo biu thc:
b 2 48s
sin
N t = pab1 2
.
= k1p
2
a + x 3 4 sin + sin . cos
(3.11)
Lc hng knh:
b 2 48s
cos
N r = pab1 2
.
= k2p
2
a + x sin . cos
(3.10)
Vi
(3.12)
k = k 12 + k 22 = f(a, b, h, R, ) .
Phn t bin dng c cu to dng mng mng, c chia ra hai loi: mng
n hi v mng do.
Mng n hi c dng trn phng hoc c un np c ch to bng thp.
Khi p sut tc dng ln hai mt ca mng khc nhau gy ra lc tc ng ln
mng lm cho n bin dng. Bin dng ca mng l hm phi tuyn ca p sut v
khc nhau tu thuc im kho st. Vi mng phng, phi tuyn kh ln khi
vng ln, do thng ch s dng trong mt phm vi hp ca dch chuyn ca
mng.
D
a)
b)
Hnh 3.8 S mng o p sut
a) Mng phng b) Mng un np
3
pR 4
1 2
16
Yh 3
(3.13)
b 3 pR 4
+
=
h h3
Yh 4
(3.14)
- 54 -
a)
b)
(3.14)
Vi D l ng knh mng.
i vi mng do tm cng, lc di chuyn to nn tm mng xc nh bi
biu thc:
D 2 + Dd + d 2
N=
.p
12
(3.15)
1
2
J2
J1
J4
J3
a)
b)
Hnh 3.10 Phn t bin dng kiu ng hnh tr
a) S cu to b) V tr gn cm bin o bin dng
p r
1 = 1 . = k 1 p
2Y e
(3.16)
1
p r
2 = . = k 2 p
2
Y e
(3.17)
Trong :
p - p sut.
Y - m un Young.
- h s poisson.
r, e - bn knh trong v chiu dy thnh ng.
chuyn tn hiu c (bin dng) thnh tn hiu in ngi ta dng cc cm
bin o bin dng.
3.3.4. p k kiu n xp
p
r
2Rb
2Rng
1 2
n
2
Yh 0
A 0 A1 + A 2 + B 0 h / R 2b
- 56 -
(3.18)
Trong :
h0 - chiu dy thnh ng xiphng.
n - s np lm vic.
- gc bt kn.
- h s poisson.
A0, A1, B0 - cc h s ph thuc Rng/Rtr, r/(R+r).
Rng, Rtr - bn knh ngoi v bn knh trong ca xi phng.
r - bn knh cong ca np un.
Lc chiu trc tc dng ln y xc nh theo cng thc:
N=
(R ng + R tr )2 p
5
(3.19)
3.4. p k in
p k in lm vic theo nguyn tc bin i tc ng ca p sut (thng l
R4
60o
R1
R3
R2
JT
a)
b)
I
(R1 R 2 + R 3 R 4 ) = IR
4
(3.20)
hiu ng p in.
D
d
F
Trc in
-Q
+Q
a)
Trc quang
p
b)
c)
Hnh 3.13 p k p in
a) Phn t p in b) B chuyn i dng tm b) B chuyn i dng ng
- 58 -
mt ca bn p in mt in tch Q t l vi lc tc dng:
Q = kF
Vi F = p.S, do :
Q = kpS
Trong :
k - hng s p in, trong trng hp thch anh k = 2,22.10-12 C/N.
S - din tch hu ch ca mng.
i vi b chuyn i s dng phn t p in dng ng (hnh 3.13c), in
tch trn cc bn cc xc nh theo cng thc:
Q = kF
4dh
(3.21)
D d2
2
Trong :
D, d - ng knh ngoi v ng knh trong ca phn t p in.
h - chiu cao phn ph kim loi.
Trn hnh 3.13b trnh by p k dng b chuyn i p in dng tm mc
song song.
Gii hn trn ca cm bin p sut dng b bin i p in t 2,5 - 100 MPa,
cp chnh xc 1,5; 2. B bin i p in c hi p tn s rt tt nn thng dng
o p sut thay i nhanh, tuy nhin chng c nhc im l nhy cm vi s
thay i nhit .
3.4.3. p k in dung
p k in dung s dng b chuyn i kiu in dung (hnh 3.14).
- 59 -
p1
p2
3
1
b)
a)
s
+ 0
(3.22)
Trong :
- hng s in mi ca cch in gia hai bn cc.
0 - khong cch gia cc in cc khi p sut bng 0.
- dch chuyn ca mng.
Hnh 3.14b trnh by cu to mt p k in dung kiu vi sai gm hai bn cc
tnh (2) v (3) gn vi cht in mi cng (4), kt hp vi mng (1) nm gia hai
bn cc to thnh hai t in C12 v C13. Khong trng gia cc bn cc v mng
in y bi du silicon (5).
Cc p sut p1 v p2 ca hai mi trng o tc ng ln mng, lm mng dch
chuyn gia hai bn cc tnh v to ra bin thin ca dng tn hiu im (cung cp bi
ngun nui) t l vi p sut gia hai mi trng:
i m = K1
C1 C 2
= K( p1 p 2 )
C1 + C 2
(3.23)
bin i bin thin in dung C thnh tn hiu o lng, thng dng mch
cu xoay chiu hoc mch vng cng hng LC.
B cm bin kiu in dung o c p sut n 120 MPa, sai s (0,2 - 5)%.
3.4.4. p k in cm
p k in cm s dng b chuyn i in cm lm vic theo nguyn tc
hin tng cm ng in t kiu khe t bin thin hoc kiu bin p vi sai.
- 60 -
khe t bin thin (hnh 3.15), gm tm st t ng gn trn mng (1) v nam chm
in c li st (2) v cun dy (3).
Di tc dng ca p sut o, mng (1) dch chuyn lm thay i khe h t ()
gia tm st t v li t ca nam chm in, do thay i t cm ca cun dy.
p
1
2
3
W2
l tb / (S tb ) + / ( 0 S 0 )
(3.24)
Trong :
W - s vng dy ca cun dy.
ltb, Stb: chiu di v din tch trung bnh ca li t.
, S0 - chiu di v tit din khe h khng kh.
, 0 - t thm ca li t v khng kh.
Thng thng ltb/(Stb) << /(0S0), do c th tnh L theo cng thc gn ng:
L = W 2 . 0
S0
S0
kp
(3.25)
- 61 -
R1
I1
R2
Ur
e 2 = 2 f .I1M 2
(3.26)
- 62 -
M ra = M max
(3.27)
max
2 fI1M max
max
- 63 -
(3.28)