Sie sind auf Seite 1von 61

Chng 2

TCH PHN BI

H Tn c Thng
Khoa Ton Thng k

Ton A3 - MS: C01003


Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

1 / 60

Ni dung
1

Tch phn hai lp


Tch phn trn hnh ch nht
Tch phn trn min tng qut
i bin sang ta cc
Mt s ng dng ca tch phn hai lp
Tch phn ba lp
Tch phn trn hnh hp ch nht
Tch phn trn khi b chn
Mt s ng dng
Tch phn ba lp trong ta tr
Tch phn ba lp trong ta cu
Cng thc i bin tng qut

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

1 / 60

Bi ton tm th tch
Cho
 hm s2 f xc nh trn: R = [a, b] [c, d ] =
(x, y ) R : a x b, c y d
Gi s f (x, y ) 0, (x, y ) R. Ta cn tnh th
tch V
 ca khi S: 3

S = (x, y , z) R : 0 z f (x, y ), (x, y ) R

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

2 / 60

Phn hoch
Gi s P1 = {x0 , x1 , . . . , xn ; x1 , . . . xn }, v
P2 = {y0 , y1 , . . . , ym ; y1 , . . . ym } l cc phn hoch ca
[a, b] v [c, d ]. Th P = P1 P2 gi l mt phn hoch
ca R = [a, b] [c, d ]

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

3 / 60

Tng Riemann
Tng Riemann ca hm s f ng vi phn hoch P nh
trn c nh ngha l:
m X
n
X
S(f , P) =
f (xij , yij )xi yj
i=1 j=1

Vi xi = xi xi1 v yj = yj yj1

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

4 / 60

nh ngha tch phn hai lp


Gi P(R) l tp cc phn hoch ca R = [a, b] [c, d ].
Vi P P, t:
|P| = max{(xi xi1 )(yj yj1 ) : 1 i n, 1 j m}

nh ngha
Hm f gi l kh tch Riemann trn R nu c R sao
cho vi mi > 0, tn ti > 0 tha:
|S(f , P) | , P P(R), |P| <
Khi ta gi lZtch
Z phn ca f trn R v k hiu:
f (x, y )dxdy =
R

Mt s tnh cht
Tch Zphn
Z hai lp c cc tnh cht sau:
1.

[f (x, y ) + g (x, y )] dxdy


R

ZZ
f (x, y )dxdy +

=
R

ZZ
2.

ZZ

ZZ

cf (x, y )dxdy = c

g (x, y )dxdy

f (x, y )dxdy
R

3. Nu f (x, y ) g (x, y ) vi mi (x, y ) R th:


ZZ
ZZ
f (x, y )dxdy
g (x, y )dxdy
R

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

6 / 60

Tch phn lp
Cho f l hm xc nh trn R = [a, b] [c, d ]
C nh x [a, b], ly tch phn theo y , ta c:
Z d
A(x) =
f (x, y )dy
c

Sau ly tch phn A(x) t a ti b ta c:


#
Z b
Z b "Z d
A(x)dx =
f (x, y )dy dx
a

c
bZ

f (x, y )dy dx
a

Tch phn trn gi l mt tch phn lp


Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

7 / 60

Tng t, ly tch phn theo x trc, ri sau ly


tch phn theo y ta cng c mt tch phn lp:
#
Z d "Z b
Z dZ b
f (x, y )dx dy
f (x, y )dxdy
c

V d:
Z 3Z 2

#
y
x 2 y dy dx =
x 2
dx
2 y =1
0
1
0
3
Z 3
3 2
1 3
27
=
x dx = x =
2 0
2
0 2
Z 2Z 3
Z 2 " 3 x=3 #
Z 2
x
27
2
x y dxdy =
y
dy =
9y dy =
3 x=0
2
1
0
1
1
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Z 3"

2 y =2

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

8 / 60

nh l Fubini
nh l
Nu f lin tc trn hnh ch nht R = [a, b] [c, d ] th:
ZZ
Z bZ d
f (x, y )dxdy =
f (x, y )dy dx
a

f (x, y )dxdy

=
c

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

9 / 60

V d
ZZ


x 3y 2 dxdy vi

1. Tnh tch phn hai lp


R

R = {(x, y ) : 0 x 2, 1 y 2}
ZZ
2. Tnh tch phn hai lp
2x sin2 y dxdy vi
R

R = [1, 2] [0, ]
Ch :
Nu R = [a, b] [c, d ] th:
ZZ
Z
g (x)h(y )dxdy =
R

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

! Z

g (x)dx

Chng 2: Tch phn bi

h(y )dy
c

Ton A3 - MS: C01003

10 / 60

Tch phn hai lp - min tng qut


Cho D l min b chn bt k, c gii hn trong hnh
ch nht R

Ta nh ngha hm s
 mi xc nh trn R nh sau
f (x, y ), (x, y ) D
F (x, y ) =
0,
(x, y ) R \ D
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

11 / 60

nh ngha
Nu F kh tch trn R ta ni f kh tch trn D v nh
ngha:
ZZ
ZZ
f (x, y )dxdy =
F (x, y )dxdy
D
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

R
Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

12 / 60

MtZ Zs tnh cht


1.

[f (x, y ) + g (x, y )] dxdy


ZZ
ZZ
=
f (x, y )dxdy +
g (x, y )dxdy
D

ZZ

ZZ

2.

cf (x, y )dxdy = c
D

f (x, y )dxdy
D

3. Nu f (x, y ) g (x, y ) vi mi (x, y ) D, th:


ZZ
ZZ
f (x, y )dxdy
g (x, y )dxdy
D
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

D
Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

13 / 60

4. Nu D = D1 D2 , v D1 , D2 khng che ph nhau


(ngoi tr bin). Th:
ZZ
ZZ
ZZ
f (x, y )dxdy =
f (x, y )dxdy +
f (x, y )dxdy
D

D1

D2

5. Din tch min D l:


ZZ
S=

dxdy
D

6. Th tch ca khi tr c y l min D v gii hn


trn bi mt z = f (x, y ) 0 l:
ZZ
V =
f (x, y )dxdy
D
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

14 / 60

Min n gin theo Oy (loi I)


Min phng D c ni l n gin theo Oy (loi I) nu
n nm gia th ca hai hm lin tc, tc l:
D = {(x, y ) : a x b, g1 (x) y g2 (x)}
Vi g1 , g2 l cc hm lin tc trn [a, b]

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

15 / 60

Nu f lin tc trn min:


D = {(x, y ) : a x b, g1 (x) y g2 (x)}
Th
ZZ
Z b Z g2 (x)
f (x, y )dxdy =
f (x, y )dy dx
D
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

g1 (x)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

16 / 60

V d
ZZ
Tnh I =

(x + 2y )dxdy vi D l min gii hn bi


D

cc ng y = 2x 2 v y = 1 + x 2

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

17 / 60

Min n gin theo Ox (loi II)


Min phng D gi l n gin theo Ox (loi II) nu:
D = {(x, y ) : c y d , h1 (y ) x h2 (y )}
Vi h1 (y ) v h2 (y ) l cc hm lin tc

Nu f lin tc th:
ZZ
Z
f (x, y )dxdy =
D

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

h2 (y )

f (x, y )dxdy
h1 (y )

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

18 / 60

V d
RR
1. Tnh D xy dxdy , vi D l min gii hn bi cc
ng y = x 1 v y 2 = 2x + 6

2. Tnh th tch khi nm bn di mt parabol trn


xoay z = x 2 + y 2 v trn min D, vi D l min
trong mt phng Oxy gii hn bi cc ng
y = 2x v y = x 2
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

19 / 60

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

20 / 60

Ta cc
p
r = x2 + y2
x = r cos , y = r sin

Hnh ch nht trong ta


cc l tp c dng:
R = {(x, y ) :
a r b, }
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

21 / 60

Din tch ca Rij :


2
Ai = 12 ri2 12 ri1
=
=

1
2 (ri

1
2


2
ri2 ri1

+ ri1 )(ri ri1 ) = ri r

Vi ri = (ri1 + ri )/2
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

22 / 60

i bin sang ta cc (1)


m X
n
X

(ri

cos j , ri

m X
n
X

sin j )Ai =

i=1 j=1

f (ri cos j , ri sin j )ri r

i=1 j=1

Nu f lin tc trn min:


R : 0 a r b,
Trong 0 2.
Th ta c:

i bin sang ta cc (1)


ZZ

f (x, y )dxdy =
R
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

f (r cos , r sin )r dr d

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

23 / 60

V d
ZZ

(3x + 4y 2 )dxdy , vi R l min trong na

1. Tnh
R

mt phng trn, gii hn bi cc ng x 2 + y 2 = 1


v x 2 + y 2 = 4
2. Tnh th tch ca khi gii hn bi mt phng
z = 0 v parabol trn xoay z = 1 x 2 y 2

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

24 / 60

i bin sang ta cc (2)


Nu f lin tc trn min c dng:


D = (x, y ) : , h1 () r h2 ()
Th:
ZZ

h2 ()

f (x, y )dxdy =
D

f (r cos , r sin )r dr d

h1 ()

V d
Tm th tch vt th nm bn di parabol trn xoay
z = x 2 + y 2 , bn trn mt phng Oxy v bn trong mt
tr x 2 + y 2 = 2x
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

25 / 60

ZZ

(x 2 + y 2 )dxdy

V =
D

D = {(x, y ) : /2 /2, 0 r 2 cos }


ZZ

V =

/2

(x + y )dxdy =
D

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

/2
Chng 2: Tch phn bi

2 cos

r 2 r dr d =

0
Ton A3 - MS: C01003

3
2
26 / 60

Bi tp:
Z Z Tnh cc tch phn sau.

1.
(x + y )dxdy , D gh bi: y = x, y = x 2 .
Z ZD
2.
xy dxdy , D gh bi trc Oy , x + y = 1 v
D

xZ Z 2y = 4
3.
y 3 dxdy , D l tam gic vi cc nh:
D

(0, 2), (1, 1), (3, 2).


ZZ p
4.
4 x 2 y 2 dxdy , D : x 2 + y 2 4, y x
Z 1DZ 1
5.
e x/y dy dx
0

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

27 / 60

Mt s ng dng
Xt vt th phng D c hm mt (x, y ), ngha l:
m
(x, y ) = lim
A
Trong , m, A l khi lng v din tch ca hnh
ch nht nh cha (x, y ) v gii hn c ly khi kch
thc hnh ch nht tin v 0

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

28 / 60

C th xp x: m

k X
l
X

(xij , yij )A

i=1 j=1

ZZ
Khi lng vt phng:

m=

(x, y )dxdy
D

Tm khi lng ca vt phng D c hm mt (x, y )


l im (xm , ym ) c tnh nh sau:
ZZ
ZZ
1
1
xm =
x(x, y )dxdy , ym =
y (x, y )dxdy
m D
m D
Trong m l khi lng ca D
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

29 / 60

Moment quay ca vt th gm hu
Xhn cht im mi
cch trc quay khong ri l: I =
mi ri2
i

Moment quay ca vt phng D c mt (x, y ) l:


ZZ
I =
(x, y )[r (x, y )]2 dxdy
D

Trong r (x, y ) l khong cch t trc quay n im


(x, y ) trn vt phng D.
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

30 / 60

Tch phn trn hnh hp ch nht


Xt hm f xc nh trn hnh hp ch nht:
B = {(x, y , z) : a x b, c y d , r z s}
Nu Px , Py , Pz l cc phn hoch ca ca [a, b],
[c, d ], [r , s]. Th P = Px Py Pz gi l mt phn
hoch ca B

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

31 / 60

S(f , P) =

l X
m X
n
X

f (xijk
, yijk
, zijk
)Vijk

i=1 j=1 k=1

gi l tng Riemann ca f ng vi P
K hiu P(B) l tp cc phn hoch ca B v:
|P| = max{Vijk }. Ta c nh ngha.

nh ngha
Hm f gi l kh tch Riemann trn B nu c R sao
cho vi mi > 0, tn ti > 0 tha:
|S(f , P) | , P P(B), |P| <
Khi ta gi Z ZlZtch phn ca f trn B v k hiu:
f (x, y , z)dxdy dz =
B
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

32 / 60

nh l Fubini
nh l
Nu f lin tc trn hnh hp ch nht
BZ Z
=Z[a, b] [c, d ] [r , s], th:
Z sZ dZ b
f (x, y , z)dxdy dz =
f (x, y , z)dxdy dz
B

1. Tch phn v phi gi l tch phn lp


2. C 6 th t ly tch phn trong tch phn lp v
phi, v tt c cc cch ly th t u cho kt qu
nh
Z Z Znhau. V d, mt cchZkhc
Z l:Z
b

f (x, y , z)dxdy dz =
B

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

f (x, y , z)dy dzdx


a

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

33 / 60

V d
ZZZ

xyz 2 dxdy dz, vi B l:

Tnh tch phn ba lp


B

B = {(x, y , z) : 0 x 1, 1 y 2, 0 z 3}
ZZZ

Z 3Z

xyz dxdy dz =
B

Z 3Z

0
1

x=1
2

xyz 2 dxdy dz

Z 3Z 2 2
x
yz
=
yz 2 dy dz =
dy dz
2 x=0
0
1
0
1 2

Z 3
Z 3 2
2 y =2
3z
2 y
=
z
dz
=
dz
4 y =1
4
0
0
3
z 3
27
= =
4 0
4
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

34 / 60

Tch phn trn khi b chn


Nu E l khi b chn bt k, ta bao E bi hnh hp ch
nht B. Tip theo, ta nh ngha hm F bng vi f trn
E v bng 0 ti nhng im trong B nhng ngoi E .
Nu F kh tch trn B th ta ni f kh tch trn E
v nh ngha:
ZZZ
ZZZ
f (x, y , z)dxdy dz =
F (x, y , z)dxdy dz
E

Ni chung, nu f lin tc trn E v bin ca E "


trn" th tch phn ni trn l tn ti.
Tch phn ba lp cng c cc tnh cht ging nh
ca tch phn hai lp
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

35 / 60

Khi n gin theo Oz (loi I)

Khi E gi l n gin
theo Oz (loi I) nu c u1
v u2 lin tc sao cho:
E = {(x, y , z) : (x, y ) D, u1 (x, y ) z u2 (x, y )}
Nu f lin tc v E nh trn th:

u
(x,y
)
2
ZZZ
ZZ
Z

f (x, y , z)dxdy dz =
f (x, y , z)dz dxdy

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

u (x,y )

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

36 / 60

E = {(x, y , z) : a x b, g1 (x) y g2 (x),


u1 (x, y ) z u2 (x, y )}

ZZZ

Zb gZ2 (x) u2Z(x,y )


f (x, y , z)dxdy dz =
f (x, y , z)dzdy dx

E
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

a g1 (x) u1 (x,y )
Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

37 / 60

E = {(x, y , z) : c y d , h1 (y ) x h2 (y ),
u1 (x, y ) z u2 (x, y )}
ZZZ

Zd hZ2 (y ) u2Z(x,y )
f (x, y , z)dxdy dz =
f (x, y , z)dzdxdy

E
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

c h1 (y ) u1 (x,y )
Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

38 / 60

V dZ Z Z
Tnh
zdxdy dz, vi E l khi t din gii hn bi
E

bn mt phng x = 0, y = 0, z = 0 v x + y + z = 1

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

39 / 60

Khi n gin theo Ox (loi II)



E = (x, y , z) : (y , z) D, u1 (y , z) x u2 (y , z)

uZ
2 (y ,z)
ZZZ
ZZ

f (x, y , z)dxdy dz =
f (x, y , z)dx dy dz

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

u (y ,z)

Chng 2: Tch phn bi


1

Ton A3 - MS: C01003

40 / 60

Khi n gin theo Oy (loi III)



E = (x, y , z) : (x, z) D, u1 (x, z) y u2 (x, z)

uZ
2 (x,z)
ZZZ
ZZ

f (x, y , z)dxdy dz =
f (x, y , z)dy dxdz

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

u1 (x,z)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

41 / 60

V dZ Z Z
p
Tnh
x 2 + z 2 dxdy dz, vi E l khi b chn bi
E

parabol trn xoay y = x 2 + z 2 v mt phng y = 4

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

42 / 60

Mt s ng dng
Th tch ca khi E l:
V (E ) =

ZZZ
dxdy dz
E

Vt th E c hm mt
Z Z Z l (x, y , z) th khi lng l:
m=
(x, y , z)dxdy dz
E
ZZZ
ZZZ
Myz =
x(x, y , z)dxdy dz, Mxz =
y (x, y , z)dxdy dz
E
E
ZZZ
Mxy =
z(x, y , z)dxdy dz
E

Tm khi lng ca E l im (
x , y , z), vi:
Myz
Mxz
Mxy
x =
,
y =
,
z =
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)
Chng 2: Tchm
phn bi
Ton m
A3 - MS: C01003
m

43 / 60

Tch phn ba lp trong ta tr


x = r cos
y = r sin
z =z
y
r 2 = x 2 + y 2 tan =
x
z =z
Xt khi:


E = (x, y , z) : (x, y ) D, u1 (x, y ) z u2 (x, y )
Vi:



D = (r , ) : , h1 () r h2 ()

ZZZ
E

u2Z(x,y )
ZZ

f (x, y , z)dxdy dz =
f (x, y , z)dz dxdy

u1 (x,y )

h2 () Z u2 (r cos ,r sin )

f (r cos , r sin , z)r dzdr d

h1 ()

u1 (r cos ,r sin )

V d RRR p
Tnh I =
x 2 + y 2 dxdy dz. Trong E l khi
E
nm bn trong mt tr x 2 + y 2 = 1, bn di mt z = 4
v bn trn parabol trn xoay z = 1 x 2 y 2


E = (r , , z) : 0 2,

0 r 1, 1 r 2 z 4
I =

12
5

Tch phn ba lp trong ta cu


x = sin cos
y = sin sin
z = cos
2 = x 2 + y 2 + z 2

Hnh ch nht trong ta cu


E = {(, , ) : a b, , c d }

Th tch ca Eijk :
Vijk 2i sin k

Tng Riemann:
X

f (xijk
, yijk
, zijk
)Vijk
i,j,k

i bin trong ta cu
ZZZ
f (x, y , z)dxdy dz =
E

ZdZZb
f ( sin cos , sin sin , cos )2 sin ddd
c a

Vi min tng qut hn, chng hn:




E = (,
,
)
:

,
c

d
,
g
(,
)

g
(,
)
1
2
ZZZ
Th:
f (x, y , z)dxdy dz
E
Z d Z Z g2 (,)
=
f ( sin cos , sin sin , cos )2 sin ddd
c

g1 (,)

V d
p
Tnh th tch ca khi nm trn mt nn z = x 2 + y 2
v di mt cu x 2 + y 2 + z 2 = z

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

51 / 60

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

52 / 60

Bi tp:
Z Z Z Tnh cc tch phn 3 lp sau
1.
(x + y ) dxdy dz, vi E l phn ca khi tr
E
2
xZ2Z+
= x.
Z y 1 nm gia 2 mt z = 3 v z p
2.
zdxdy dz, vi E l khi: 0 z x 2 + y 2 ,
E

(x, y ) D, vi D l min trong Oxy gii hn bi


yZ Z=Zx 2 + 2x v trc Ox
p
3.
x 2 + y 2 dxdy dz, vi E l khi
E

1 x 2 + y 2 + z 2 2, z 0, x 0.

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

53 / 60

Cng thc i bin tng qut


Xt php bin i T t mt phng uv ti mt phng xy :
T (u, v ) = (x, y )
Trong x = g (u, v ), y = h(u, v ), m thnh thong ta
vn vit x = x(u, v ), y = y (u, v )

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

54 / 60

nh thc Jacobi
nh ngha
nh thc Jacobi ca php bin i T cho bi
x = x(u, v ), y = y (u, v ) c nh ngha l:


x x
(x, y ) u v x y
x y
= y y =

u v v u
(u, v )


u v
Php bin i T gi l thuc lp C 1 nu x v y u c
cc o hm ring cp 1 lin tc

i bin cho tch phn bi


nh l
Cng thc i bin cho tch phn bi Cho T l php
bin i i t S trong mt phng uv ti R trong mt
phng xy , trong R v S l cc min loi I hoc II. Gi
s T thuc lp C 1 v nh thc Jacobi ca n khc 0 ti
mi (u, v ). Gi s T l song nh (c th ngoi tr bin)
v f l lin tc trn R. Khi :


ZZ
ZZ
(x, y )
dudv
f (x, y )dA =
f (x(u, v ), y (u, v ))

(u,
v
)
R
S
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

56 / 60

Xt x = r cos v y = r sin , th:



(x, y ) cos r sin
=
(u, v ) sin r cos



=r >0

V ta c cng thc i bin trong ta cc


ZZ
ZZ
f (x, y )dxdy =
f (r cos , r sin )r dr d
R

Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

57 / 60

i bin cho tch phn ba lp


T i t khng gian uvw ti khng gian xyz:
x = g (u, v , w ),
y = h(u, v , w ),
z = k(u, v , w )
nh thc Jacobi l nh thc cp 3:


x x x


u v w
y y y
(x, y , z)

=
(u, v , w ) u v w
z z z


u v w
Vi
Z Z Z gi thit tng t nh l trn, ta c:
f (x, y , z)dV =
RZ Z Z



(x, y , z)
dudv dw
f (x(u, v , w ), y (u, v , w ), z(u, v , w ))

Xt x = sin cos , y = sin sin , z = cos , th:


(x, y , z)
= 2 sin
(, , )
V 0 nn sin 0. Do :


(x, y , z)
2


(, , ) = sin
V ta c cng thc i bin cho ta cu
ZZZ
f (x, y , z)dV =
R
ZZZ
f ( sin cos , sin sin , cos )2 sin ddd
S
Hunh Vn Kha (Ngy 20/07/2012)

Chng 2: Tch phn bi

Ton A3 - MS: C01003

59 / 60

V d Z Z
1. Tnh
(x + y )dxdy , vi
D


x2 y2
D = (x, y ) :
+
= 1, x 0
16
9
ZZ
x+y
2. Tnh
e xy dxdy , vi D l hnh thang vi cc nh
D

ln lt l (1, 0), (2, 0), (0, 2), (0, 1).

Das könnte Ihnen auch gefallen