Sinemada Anlat

Anlatlar anlamann toplumsal nemi

-Anlatlar sosyolojik bilgi ile doludur
-Birok sosyolojik bulgu anlatsal bir formda ortaya kar
-Anlatlar insan/ln, kltrlerin, toplumlarn belirli bir dnemlerindeki fizik,
etik, psikolojik koullarn kavramaya yardmc olur.
Anlat Formlar: Mitler, epik anlatlar, fabllar, peri masallar, trajedi, komedi,
mim, roman, iir, resim, film, haber.
Anlat nedir:
- yklerin anlatlma tarzdr. Okuyucunun en iyibiimde kavrayabilmesi
iinanlamn nasl ina edildiiyle ilgilenir.
-Olaylar neden sonu, eylemlilik-atalet ilikilerine gre gruplandrr.
-Zaman ve uzam sktrlm bir biimde dzenler
-Anlatc ses kimin hikayesinin ve kimin bak asndan anlatldna bal
olarak deiebilir
-Olay rgs duyulabilir ve grlebilir her eyi bir seime bal olarak kurgular
yk aka mevcut olan ya da gnderme yaplan btn olaylar kapsar
-Filmde anlat kamera kayd, k,ses, mizansen ve kurgu araclyla ina edilir
Anlatlarn bizim iin nemi nedir?
-Anlatlar, yaamlarmz ve bizi kuatan dnyay anlamlandrmak iin
kullanrz
-Dini bilgiler bizlere ou zaman, hikaye edilmi biimde ular
-Bilimsel keifler genellikle bir bilim adamnn ya da aratrmacnn
deneylerinin hikayesi olarak anlatlr
-Oyunlar, filmler, danslar ve resimlerin her biri ou zaman bir hikaye anlatr
-Haberler ve dnyada meyadana gelen olaylar bizlere birer hkaye formunda
ular
Anlat almalarna farkl yaklamlar
Aristoteles: 2000 yldan fazla bir sre nce, her anlatnn paradan
olutuunu ne srd. Balang, orta ve son
Poetika isimli eserinde Aristoteles: epos (epik iir), tragedya, komedya gibi
sanatlarn byk ksmnn taklite (mimesis) dayal olduunu syler. Ancak bu
sanatlar pek ok zelliklerine ramen, bza bakmlardan birbirlerinden ayrlrlar.

1.Taklit etmede kullanlan ara (renkler, figrler, sesler, msra ls, ritim,
melodi ve harmonidir)
2.Taklit edilen nesne (yk, dnce ve karakter olarak temsil edilen hereydir.
Taklit edenler hayatn iinde iyi'yi ya da kt'y taklit ederler. Tragedya ve
Komedya arasndaki ayrlk bu noktada ortaya kar. Tragedya ortalamadan daha
iyi karakterleri (soylular), komedya ise ortalamadan daha kt karakterleri taklit
etmek ister.
3.Taklit tarz (Ayn taklit aralaryla ayn nesneler farkl olarak taklit
edilebilirler. Taklit tarz, hikaye etme ya da eylem iinde temsil etme gibi
tarzlardr. Hikaye eden ve kendi adna hikaye edebilecei gibi, bkas adna da
hikaye edebilir. Hareket halinde ve eylem iinde (drontas) bulunan kiileri taklit
etme bir tarzdr ve drama olarak adlandrlabilir.
Be Aamal Anlat Yaps:
Serim/Exposition: Sahneyi kurma ve karakterleri yaratma aamas.
Gelime/Development: Olay gelimeye balar, yeni karakterler tantrlr
Dm, /glk veya engelle karlama/Complication: Karakterlerin
hayatn karmaaya srkleyen ey(ler)olur.
Doruk/Climax: Karar verme anna yaklalr; olaylar yava yava sonlanma
dzenine girer;pheler ykselir.
zm/Resolution: Sorunlar zlr ve tatmin edici bir sona ulalr.
Tzvetan Todorov'un anlatlara yaklam:
-Todorov her anlatnn bir denge durumu/equilibrium veya her eyin dengede
olduu bir balang durumu ile al yaptn syler.
-Bu denge durumu, zlmesi gereken bir tr karmaa sonucunda bozulur.
-Anlatnn sonundaki zm/resolution ile genellikle yeni bir denge kurulur.
Ona gre bir anlatnn amas gereken be aama vardr:
1. Denge durumu (normallik hali-iyi, kt ya da ntr olan bir durumdur).
2. Dengeyi bozan bir durum (bir karakter ya da bir eylem)
3. Ana karakter/protagonist dengenin bozulmu olduunu kabul eder.
4. Kahraman dengeyi yeniden salayabilmek iin bunu dzeltmeye karar verir.
5.Denge yeniden kurulur fakat eitli dnmler gerekletii iin bu artk
nceki denge durumundan farkl (iyi, kt ve ntr deimi olduundan), yeni
bir denge durumudur/new equilibrium.

Claude Levi -Strauss'un anlat yaklam:

Dnyayn birok yerinden yzlerce efsane ve mit derleyen Levi-Strauss'a gre
dnyay, insanlar ve olaylar her yerdeki ikili kartlklar (binary oppositions)
grerek ve onlar kullanarak anlamlandrrz.
Btn anlatlar bu ikili kartlklar arasnda (iyi/kt vs) yaanan atma
(conflict) etrafnda rgtlenir.
kili kartlklar: yi/kt, Kadn/erkek, eylemlilik/atalet, gl/zayf,
sava/bar, gzel/irkin, uygar/ilkel, smrgeci/smrlen, yerli/yabanc,
zgr/tutsak, dou/bat, insan/teknoloji vb.
Joseph Campbell'in Anlatlara Yaklam:
Kahramann Yolculuu
-Birok farkl kltrden mitleri, efsaneleri ve dini inanlar inceleyen Campbell
Kahramann Sonsuz Yolculuu (The Hero with a Thousand Faces) adl
kitabnda, anlatlarn hemen hepsinin mitsel bir kahramann, aray ve
yolculuu etrafnda gelien tek bir ana-mit'e (monomyth) dayandn syler.
Campbell'e gre birok anlat zamanlarna,mekanlarna ve kltrlerine bal
olmakszn ayn anlatsal aamalar izler; evrensel olarak tannabilir
kahramanlar, durumlar ve arketipler vs. ierir.
Arketipler/Archetypes: Arketipler tekrarlayan karakter (ve iliki) tipleridir ve
mitolojilerde, dinlerde ve tm kltrlerde bulunn durumlar ya da sembolik
motiflerdir.
Karakter arketiplerine rnekler: Kahraman, glge, toplum d karakterler,
eytan figr.
Kadn figrler: Toprak ana, natan karc, platonik ideal, sadakatsiz e, yal
bilge/byc
Durum arketipleri: Aray, kabul edilme, k, lmek ve yeniden domak
Arketip semboller : Aydnlk-Karanlk, Vaha-l, Cennet-Cehennem
Campbell'in ana-mit'i: (monomyth):
Kahraman'n yolculuunun aamalar:
Ayrl (Departure, separation)
-Sradan bir dnya
-Maceraya ar
-arnn reddi
3

-Doast yardm/rehberle karlama

-lk engeli amak
-Yeniden domak
Tannma, ycelme:
-Denemeler yolu: Snavlar/mttefikler/dmanlar
-Tanrayla karlama
-Batan karc kadn figr/kadn
- Baba ile karlama ve kefaret deme
-Ycelme
-Nihai hediye
Dn:
Dnn reddi
Byl uu
Dardan gelen kurtulu
Geri dn eiini ama
ki dnyann efendisi
Yaama zgrl
Chris Vogler ve Hollywood'da Kahramann Yolculuu
-Birok Hollywood film irketi iin yk ineclemeleri yapan Chris Vogler,
Campbell'den esinlenerek Yazarn Yolculuu'nu yazd.
-Campbell'in kahramann yolculuunun aamalarn basitletirdi. Senaryo
yazmnda ve klasik filmlerin incelenmesinde mitsel yapnn ve mitsel
arketiplerin nemini vurgulad.
-nemli filmlerin herkes tarafndan hissedilebilecek ve anlalabilecek bir
cazibeye sahip olduklar, kolektif bilindnda yerlemi evrensel kaynaklardan
beslendikleri ve evrensel ilgileri yansttklar iin nemli olduklarn ne srd.
Vogler'de kahramann yolculuu:
1. Sradan dnya
2. Maceraya ar
3.arnn reddi
4. Rehberle buluma
5. lk eii amak
6. Snavlar, mttefikler, dmanlar
7. Maarann derinliklerine inme
8. Ateten gmlei giymek
4

9.dl
10. Sradan dnyaya dn yolu
11. Ycelme/dirili
12. ksirle dn (bilgelik getirme vs)
Vogler'in arketipleri ve ilevleri:
1. Kahraman/hero: Hizmet ve bir yolculuk iin kendini kurban etmek
2. Akl hocas/mentor-rehberlik
3. Eik bekisi/threshold guardian-denemek, snamak
4. ekil deitiren/shapeshifter-phe uyandrma ve aldatma
5. Glge/shadow-zarar vermek