Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
EN
QUECHUA
SISICHAMANTA
EL CUENTO DE LA HORMIGUITA
Dice haba una vez, una hormiguita que quera
cruzar un gran rio. Pero al no encontrar un
puente empez a cruzar en la hoja de un
rbol.
Despus de empezar a cruzar, la vio un
gusanito y le dijo: No podrs cruzar el rio
solo en una hoja, ms bien vamos a la
casa de la araita, ella podr ayudarnos,
le dijo.
Excelente, bueno vamos, entonces la
araita les dijo: trabajemos juntos.
Entonces entre los tres empezaron a unir
arbustos con la telaraa para hacer un
puente.
Luego de terminar de construir el puente
la hormiguita pudo cruzar el puente.
aychawanci
kanan
mikuyta
rurasun
kaycaw
winarachka" 5nirsi
kustaltaqa
paskirqosqa
chaymantas pishqokuna pawapakorqusqa
tukuy
muyunsi
achka
pishquta
hapisqa
man a wasinman washtayta pwedir kumadrin
wachwawan
"kayniyta
sagipusqayki,
komadre
wataykurgon
atuq
kumpadreqa
kutirqamusqa
apay.
kumpadre"
ninsi
Kumpadrenqa
washanta
kashakunaga
mana
chay;
chayci
tugsiwachkan"
nirsi
rimastin
wasinkama cayan
yaku
yarqunampaq
sarap
quruntawan
makinwan
charayta
munar
ilapan
atoqqa
tuqsikarqachin
kimadrinman
kutin
"imapaqmi
upyayta
qallakuykun
"kay
kucataga
"le
pregunt.
"Nuestros
compadres,
qallaykun
todos".
un
da
entero
captur
pjaros
en
cantidad.
acept:
"Dejlo
aqu
mismo,
compadre" le dijo.
Cuando
Su
Ah mismo 4, lo amarr.
el
compadre
se
fue,
la
"sabionda
KURAP KEWENTUN
kurap kwentunmi kay
awpaq tyempupi tayta kura llaqta llaqtampi
puriqsi
karga
misata
ruranam
paq,
bawtisanampaq, kasara-chinampaq
huk kutipeqa ishkay kimsa muyunhut llagtacaw
kachkar huklawman pasaytan munarqa
chaymantaqa awtoridadkunata hut walashta
maasqa pusanampaq cawpi kaminocaw tayta
kura chq walashwan parlansi
"imamy fyambryki" nirsi walashtap tapunsi
chaymantaqa payataq: "kapungalluta apachkani"
nirsi willan
chay oramantas tayta kuraga "maylla
mikusun" nursi yuyachkarga merenda
cayamuptin
cawci
oram
"ima
orac
kapungalluta
horqunqa"
yuyachkan walashca mana a imitapis
nirmi
kuraqa
ancham
piakurqon
sayaripakur puriyta gallakuykun
chaymanta
akanta
tapar
kurataga
CHISTES EN QUECHUA
"Iskay
maqt'achakuna
chitanta
michichiaraku,
chaypi
musiarunku
uk
puma
hamusqanta
paykunaman, kay wawakuna pumata manchachiyta munanku romita ch'amqaspa, pumataj hamun
kayllataa yarqasqa hina mana manchakuspa. Juk maqt'acha nin jukninta hakuchiq segasun
sachaman ninpa, juknintaq nin himatataq ruwasun sacha patapiqa pumapas seqaruqtin, juk
maqt'achataq nin, ama manchakuychu chitakunallam mana sacha pataman seqayta atinkucho".
Dos nios estuvieron pastando sus ovejas, cuando de pronto se dieron cuenta que un puma se les
acercaba muy calladamente hacia ellos y sus ovinos.Trataron de espantar al puma tirando piedras
pero el animal pareca tener mucho hambre y se acercaba ms y ms y con pasos ms firmes. El
primer nio dijo "submonos a un rbol", a lo que el segundo nio inquiri: "qu beneficio nos trae
subirnos al rbol si el puma se puede trepar?"Esto fue contestado por el primer pastorcillo: "solo
aprate en subir; son las ovejas las que no pueden trepar al rbol".
Juk rimapuqnin risqa cawallunpi puna ankunata runakunaq sapsin qechunanpaq, yakunayaq, ch'aki
ch'aki kaspataq sayan uchuj ahawasipi, chaypitaq wasiyoq maqt'achata chay nimapuqnin nin upiayta
munani nispa. Maqt'achataq nin: upianayqa usiarunam, manan kanchu. rimapuqnintaq qaparin
chay qhari wawata: Yau mana yachaq uchuj puna indiocha, manachu yachanki oqa sumaq
wiraqocha kasqayta, capiltalmanta hamusqayta? oga kamachiyki kunallan upianata qowanaykipaq.
Qhari wawataq nin: Kay p'uyu aqallam kan. rimapugnintaq kamachin wawata hatun qeropi aqa
qarayninpaq, chay aqataqa upyarparin juk millp'uyllapi. Huntay qeroyta kay kutitapas nin
wiraqochaqa wawata. Chay qerotapas cha'kirparichinmi upyarparispa, chaypitak nin manaam
munanichu
saksasqaam
kubraysaykichu,
sumaq
kani
nispa.
wiraqochata
Qhari
hamta
wawataq
hina
nin:
manan
upyaykuy
jukchatawan
cobraymanchu
kay
manan
mana
allin
jarra, porque su madre le haba dicho a que la botara la chicha despus de todo, porque una rata se
haba cado a la jarra de chicha y se haba ahogado.
POESAS
EN QUECHUA
Aguila
Wawacha
Chullpariy tutapis
tikaq sunquchanpi
tikaq ruruchanpi
aguila wamancha wachajusqa huq warmi wawachata
Yanirita Carlos Hanqunayra sutichayuqta.
Chay aguila wawachas
matinpi istrilla surtichayuq kanman,
muchuchanpi rusara tikachayuq
mamanhina munay muyu awicha.
Chay aguila wawachas llaqtanta rikcharichinqa.
Suyakullasunchis runakuna,
Sapallansi ukhurimunqa.
Chaymi runakuna amapuni
mayqin wawatapas kamisunchu,
chay aguila wawachapas kanman.
NIA GUILA
Cuando oscureci en la mitad del da
dicen que una mam guila y soltera,
en el corazn de una rosa hizo un nido como un ovario,
y dio vida a una nia guila.
La lluvia, el viento, la nube lo cuid.
Los yachaq en ritual dicen
que esa nia tiene una estrella en la frente.
Redondos y vivaces.
Pillpintucha
Kulur Kulur pillpintucha,
dibuhasqa lapracha,
mana llamina,
mana kirina,
huq llamiyllapi dibuhachayki burrakun.
Mariposita
Mariposa de colores y con alas dibujadas.
warmi wawachay,
quri qulqicha nispa.
Mama Pitikia Solisha,
Ay amarillo,
amarillito,
wawachay tingachay,
por qu te estars
amarilleando.
Cmo yo no
chhukchachayta yupa-yupaykuspa,
me amarillo
paa makichaykipiataq,
a pesar que yo
lluqi makichaykipiataq
te quiero tant
Mama Pitikina
chay simichaykiwan,
iruq sullachanta,
ichhuq sirsichanta,
Kunanhina chhiriwaqtinpas,
pullirachaykiq puntachallanwan
aparichimuyki,
warmi wawachaykiq
qaqachata walthakuwarqanki
tusuyunaykipaq
uhayukunaykipaq
Mama Pitikia
Mama Pitikina eres una papita nativa
bonita y rosada.
La luna y las estrellas
saben que me hiciste florecer cantando en un nido de
blanca nube,
mujercita mi hija
platita y oro diciendo.
ADIVINANZAS EN
QUECHUA
Referentes a animales
Altupi cruz, pampapi suytu rumi
Arriba una cruz, en el suelo una piedra ovalada
(Cndor)
Referentes a utensilios
Referentes a vegetales
PROFESORA:
TERESA TVARA
CURSO:
QUECHUA I
ESPECIALIDAD:
EDUCACION INICIAL
2015