,,UPRAVLJANJE PROIZVODNJOM,,

Mainski tehniar operator za CNC maine, IV razred

1) Proizvodna funkcija?
Proizvodna funkcija je tehniki odnos izmeu input-a (uloenih faktora prizvodnje) i output-a (ostvarenog
obima proizvodnje).
Moe biti:
-na nivou proizvodnog procesa
-na nivou preduzea
-na nivou privrednih cjelina i
-na nivou ukupne privrede.
2) Plan proizvodnje?
Da bi se organizovao i uspjeno realizovao plan bilo koje vrste proizvodnje potrebno je obezbjediti i uslove
za odreenu proizvodnju.
Da bi se zapoela bilo koja proizvodnja mora se imati konkretan plan kojeg ine:
- plan osnovnih sredstava (radionice, maine, ureaji i drugi sloeni alati) zavisi od vrste proizvodnje
koja se planira proizvoditi.
- plan obrtnih sredstava (finansijska sredstva za sirovine, alate, plate radnika, energiju...).
- plan kadrova za realizaciju poslova u procesu proizvodnje (rukovodilac preduzea, tehniko osoblje,
proizvodni radnici, pomone slube....).
3) Trite?
Da bismo sigurno uli u proizvodnju moramo predhodno imato osigurano trite.
Trite je osnovni faktor koji diktira obim i vrstu proizvodnje. Sve dok nemamo odgovarajue trite nema
svrhe proizvoditi, zato se na osnovu istraenog trita formira obim proizvodnje, kvalitet proizvoda, rad i
program proizvodnje.
4) Proizvodni sistem?
Proizvodni sistem je skup sistema koji omoguavaju ostvarivanje materijalnih dobara. Postojanje sistema
osigurava uslove za proizvodnju, dok aktivni rad elemenata u sistemu osigurava rezultate kroz gotove
proizvode, prihod,trokove i sl.. Sam tok rada proizvodnog sistema naziva se proizvodni proces.
5) Proizvodni proces?
Pod proizvodnim procesom podrazumijevamo cjelokupnu aktivnost ljudi i maina na preradi i obradi
sirovina i poluproizvoda u gotov proizvod. Ovaj proces se sastoji od:
- rada na proizvodnim radnim mjestima
- unutranjeg transporta
- uskladitenja materijala, alata i gotovih proizvoda
- odravanja sredstava za rad
- zatite radnika na radu
- snabdijevanja proizvodnje sirovinama, materijalom, vodom i drugim pogonskim materijalima
- gubitaka u proizvodnom procesu zbog raznih uzroka
6) Projektovanje proizvodnog procesa?
Projektovati proizvodni proces znai projektovati sve faze rada i to u smislu potrebnog: vremena, materijala,
opreme, radnika, graevinskog prostora, energije, vode, sirovina....
Proces proizvodnje moemo podijeliti na:
- proizvodnju sirovina
- proizvodnju dijelova
- montau
Cilj proizvodnog procesa je proizvodnja definisanog proizvoda uz zahtijevani kvalitet, vrijeme izrade i
najnie mogue trokove.

7) Tehnoloki proces?
Tehnoloki proces je dio proizvodnog procesa a obuhvata redoslijed postupaka obrade koje treba izvesti da
bi se dobio geometrijski oblik zadanih dimenzija, tanosti, kvaliteta obrade i drugih osobina. Takoe,
tehnoloki procesi mogu biti: jednostavni i sloeni. Tehnoloki proces izvodi se u vie operacija, pri emu se
u svakoj operaciji izvodi odgovarajua transformacija postojeeg stanja u novo stanje obratka.
8) Priprema proizvodnje 8tehnika i operativna)?
Pripremu prizvodnje moemo podijeliti na:
- tehniku i
- operativnu pripremu.
U okviru tehnike pripreme nalazi se konstrukciona i tehnoloka priprema procesa proizvodnje.
Konstrukciona priprema bavi se oblikovanjem proizvoda. Razraena konstrukciona dokumentacija slui
tehnolokoj pripremi za razradu tehnolokog procesa.
Osim projektovanja tehnolokih procesa, tehnoloka priprema projektuje i kontrolie potrebne alate, naprave
i mjerila za odreeni proizvodni proces.
9) Operativna priprema
Operativna priprema procesa proizvodnje bavi se planiranjem aktivnosti u pripremi i proizvodnji da bismo
izvrili predvieni plan proizvodnje. Ona planira i lansira poslove u proizvodnju, planira pripremu i nabavku
sirovina, materijala, alata za odreeni plan proizvodnje. Pored toga priprema potrebnu radnu dokumentaciju,
otklanja zastoje i ekanje u proizvodnji, prati i evidentira izvrenje operativnih planova proizvodnje.
10) Planiranje alata?
Odreivanje alata podrazumjeva adekvatan izbor alata za svaki zahvat i operaciju. Alat se odreuje u
tehnolokoj pripremi proizvodnje, razradom tehnolokog postupka izrade to obavljaju tehnolozi. U
zavisnosti od broja i sloenosti proizvoda alati mogu biti standardni ili specijalni.
11) Tehnoloka dokumentacija?
Izlaz iz procesa projektovanja teh.procesa je tehnoloka dokumentacija. Na osnovu nje se vri transformacija
ulaznih u izlazne veliine. Ona definie:
-

tehnoloki postupak izrade proizvoda i njegovih sastavnih djelova

potrebne alate za izradu i kontrolu proizvoda
vrijeme izrade svih faza i operacija iz studija izrade proizvoda
potrebna strunost radnika za izvoenje operacija rada
dozvoljeni procenat karta
normative materijala za proizvode i sastavne djelove

12) Sastav tehnoloke dokumentacije?

U tehnoloku dokumentaciju ulaze:
-

Operacijski list (sadraj operacija)

Tehnoloki postupak
Tehnoloka sastavnica (izrauje se na osnovu crtea proizvoda, a slui kao osnova za razradu
postupka montae, izradu bilansa, neophodni materijala i lansiranje podsklopova i proizvoda u
proces proizvodnje)
Datoteka vremena rada (namijenjena je za praenje vremena izrade tehnolokih operacija).

13) Projektovanje tehnolokih procesa

Projektovanje tehnolokih procesa izvodi se u etiri faze:

- odreivanje metoda rada

- odreivanje reima rada
- procjena poslova i radnih zadataka
- normiranje
14) Operativno planiranje?
Operativnim planiranje se praktino odreuju termini poetaka i zavretaka svih faza i operacija iz studija
izrade proizvoda iz osnovnog plana, da bi se na osnovu njih pravovremeno obezbijedili neophodni materijali
i alati. Najee operativni planovi obuhvataju period od 1 - 3 mjeseca, meutim duina operativnog plana
zavisi od tipa proizvodnje i vrste i sloenosti proizvoda.
15) Lansiranje proizvodnje?
Poetak rada na odreenom proizvodu poinje izdavanjem tj.lansiranjem radnih naloga za taj proizvod.
Osnovni zadatak lansera proizvodnje po redoslijedu izvravanja su:
-

prenoenja planiranih termina poetka i zavretka izrade svih faza i operacija iz operativnog plana na
opravljaku dokumetaciju.
organizovanje lansiranja upravljake i materijalne dokumentacije u proces proizvodnje i lansiranje
upravljake dokumentacije u proces proizvodnje.

Neposredno pred termin lansiranja lanser je duan provjeriti da li postoje neophodni materijali, alati i
tehnoloka dokumentacija.
Kada postoje uslovi za lansiranje poslova u proces proizvodnje, tada je potrebno pripremiti uptavljaku
dokumentaciju koja se sastoji od:
-

Radnog naloga (osnovni dokumenat u procesu upravljanja proizvodnjom)

Radni list (izdaju se radniku u momentu kada treba da izvri neku operaciju iz studija izrade
proizvoda, vezana je za radni nalog i u sebi nosi informacije radnog naloga).

16) Proizvod?
Proizvod je sve to se moe ponuditi kupcu da zadovolji neku potrebu u razmjenu za novac, bilo da je u
pitanju ideja, usluga ili fiziki proizvod. Svojstva proizvoda su:
-

kvalitet proizvoda,
stil, moda i marka proizvoda,
dizajn proizvoda,
pakovanje,
usluge u vezi sa proizvodom.

17) Kvalitet?
Kvalitet je jedini faktor koji i kupci i proizvoai smatraju za kljuni bez obzira na razliite poglede.
Ukoliko preduzee proizvodi prema porudbini kupca, nivo kvaliteta je ve odreen od strane naruioca a
preduzee ima zadatak da odri zahtijevani nivo kvaliteta. Ako se proizvodi za nepoznatog kupca nivo
kvaliteta odreuje samo preduzee.
18) Trokovi
Trokove definiu faktori poslovanja dok se cijena formira na osnovu trinih prilika. Vano je da trokovi

budu na takvom nivou da preduzee moe profitabilno i konkurentno da posluje sa datom trinom cijenom
proizvoda. Trokovi predstavljaju vrijednost utroenih elemenata proizvodnje u procesu reprodukcije. Kako
je vrijednost izraena cijenom, Trokovi su u novcu izraena koliina utroene radne snage, sredstava
za rad i predmeta rada. Trokovi se sastoje od: trokova radne snage, trokova sredstava za rad i trokova
predmeta rada.
19) Kalkulacije
Kalkulacija je raunski postupak kojim se izraunavaju: cijena kotanja, cijena nabavke i cijena prodaje.
20) Skladita?
Prema ulozi koju vre u procesu proizvodnje, skladita se najee definiu kao prostori za privremeni
smjetaj razliitih materijala, koji e u odreeno vrijeme biti trebovani za proces proizvodnje. Gledano sa
aspekta kretanja materijala od isporuioca do ulaska u proces transformacije, skladita vre i ulogu
amortizera (akumulator materijala). Proces kretanja materijala je savren ukoliko je materijala na skladitu
manje. Meutim, idealnu sihronizaciju nabavke, transporta i potronje materijala u jednom proizvodnom
sistemu je esto nemogue postii pa je to jedan od osnovnih razloga upotrebe skladita.
21) Planiranje alata?
Osnovna svrha planiranja stanja alata je odreivanje koliina alata i termina vremena, kada oni trebaju biti
na raspolaganju u skladitu alata, radi smanjenja zastoja u procesu proizvodnje.
22) Terminiranje proizvodnje?
Pod pojmom terminiranje proizvodnje podrazumjeva se problem odreivanja poetnih i zavrnih termina
izrade lansiranih poslova po radnim mjestima. Nosioci tih planova su radni nalozi na kojima su za sve faze i
operacije upisani planirani termini poetaka i zavretaka.
23) Radno mjesto?
Proces izrade bilo kog proizvoda sastoji se od odreenog broja operacija. Tehnolokim postupkom je
propisano na kom mjestu e se obaviti svaka operacija i faza izrade odreenog proizvoda. To mjesto rada
naziva se radno mjesto. Radno mjesto je najmanja tehnoloki i organizaciono zaokruena cjelina u
okviru koje se obavlja jedan tano odreeni dio procesa rada. Taj prostor je uslovljen sredstvima za
rad (maine, alati, pribori) sa kojima radnik obavlja posao. Radno mjesto treba tako organizovati da se
uspostavi optimalni odnos izmeu elemenata proizvodnje: radnik, sredstva za rad, predmeti rada. esto se
prema nivou organizovanja radnog mjesta mjeri i nivo organizovanosti preduzea. Radna mjesta se prema
svom organizacionom stanju mogu podijeliti na:
- otvorena
- zatvorena
- stabilizovana
24) Tehnoloki i organizacioni inioci radnog mjesta?
Radno mjesto u tehnolokom postupku sastoji se iz pet radno povezanih, a tehnoloki i organizaciono
zavisnih, inilaca:
- Predmet rada
- Posao radnog mjesta (moraju biti obezbijeeni radni zadatak, materijal, alat, dokumentacija)
- Sredstva za rad (maine, ureaji, instalacije)
- Prostor za rad koji ima odgovarajuu veliinu, oblik, mikroklimu i psiholoke uslove
- ovjek kao najvaniji inilac radnog mjesta koji objedinjuje sve ostale inioce i treba da ima
odgovarajue: znanje, sposobnosti, psihofizike osobine i psihosocioloke osobine.
25) Funkcija upravljanja kvalitetom proizvoda?
Svrha funkcije upravljanja kvalitetom proizvoda je odravanje projektovanog nivoa kvaliteta u procesu
proizvodnje. Kvalitet proizvoda je funkcija:
- kvaliteta kontrole
- kvaliteta konstrukcije proizvoda

- kvaliteta procesa rada

- kvaliteta uslova pod kojima se obavlja proces rada
Razlikuju se:
- Projektovani kvalitet (to je kvalitet proizvoda kojeg odreuje konstruktor prilikom konstruisanja)
- Stvarni ili postignuti kvalitet (to je kvalitet koji posjeduje gotov proizvod)
Stvarni kvalitet moe manje ili vie odstupati od projektovanog kvaliteta. To odstupanje zavisi od tehnikih i
organizacionih faktora.
26) Odravanje, funkcija odravanja?
Oprema tokom vremena usljed eksploatacije, starenja mijenja svoje funkcionalne karakteristike. To dovodi
do pojave otkaza opreme, ija je posljedica nepostizanje funkcije cilja vezano za kvalitet i kvantitet
proizvoda. Da bi oprema odrala svoje funkcionalne karakteristike u tolerantnim granicama potrebno ju je
odravati. Funkcija odravanja ima zadatak ne samo da odrava sredstva za rad nego i cjelokupnu
opremu preduzea. Odravanje se najee posmatra kao skup akcija usmjerenih na spreavanje
pojava stanja u otkazu, kao i vraanje sistema iz stanja ,,u otkazu,, u stanje ,,u radu,, u datom
vremenu i uz minimalne trokove.
Obzirom na odnos vremena pojave otkaza, izvoenja intervencija i mogunosti planiranja, razlikuju se
sljedee strategije odravanja:
- Naknadne intervencije, izvode se nakon pojave stanja u otkazu, a mogu biti neplanske (hitne) i
planske (evidentne, ali ne zahtijevaju hitnu intervenciju);
- Preventivne, izvode se prije nastanka otkaza sa ciljem spreavanja istog, a tu spadaju ienje,
pregledi, podmazivanje, preventivne zamjene, te odravanje prema stanju opreme;
- Korektivne intervencije, sprovode se nakon uoene neispravnosti ili otkaza;
27) Menadment?
Osnovni zadatak menadmenta jeste da se kombinacijom rada (kadrovskih resursa), predmeta rada
(materijala), sredstava za rad (opreme), energije i informacija ostvari postavljena funkcija cilja. Iz tog
razloga menadment se smatra osnovnom funkcijom svakog organizacionog sistema, jer je njegov opstanak,
razvoj i rast vrsto povezan sa efikasnou funkcije menadmenta. Zadatak menadmenta je da ublaava
negativni uticaj okoline na organizacioni sistem, smanjuje poslovni rizik i poveava njegovu ekonomsku
efikasnost.