bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o kú thi tèt nghiÖp trung häc phæ th«ng

-------------------- n¨m häc 2002 – 2003

-------------------

h−íng dÉn chÊm §Ò chÝnh thøc

m«n to¸n
* B¶n h−íng dÉn chÊm thi nµy cã 4 trang *

I. C¸c chó ý khi chÊm thi

1) H−íng dÉn chÊm thi (HDCT) nµy nªu biÓu ®iÓm chÊm thi t−¬ng øng víi ®¸p ¸n nªu d−íi ®©y.
2) NÕu thÝ sinh cã c¸ch gi¶i ®óng, c¸ch gi¶i kh¸c víi ®¸p ¸n, th× ng−êi chÊm cho ®iÓm theo sè
®iÓm qui ®Þnh dµnh cho c©u ( hay phÇn ♦) ®ã.
3) ViÖc vËn dông HDCT chi tiÕt tíi 0,25 ®iÓm ph¶i thèng nhÊt trong tÊt c¶ c¸c tæ chÊm thi m«n
To¸n cña Héi ®ång.
4) Sau khi céng ®iÓm toµn bµi míi lµm trßn ®iÓm m«n thi theo qui ®Þnh chung.

II. §¸p ¸n vµ c¸ch cho ®iÓm

Bµi 1 (3 ®iÓm).
1. (2, 5 ®iÓm)
- TËp x¸c ®Þnh R \ { 2}. (0, 25 ®iÓm)
- Sù biÕn thiªn:
a) ChiÒu biÕn thiªn:
1 − x2 + 4 x − 3  x =1
♦ y =− x+2 − ,y'= , y' = 0 ⇔ 
x −2 ( x − 2) 2  x=3
y’< 0 víi ∀ x ∈ (− ∞ ; 1 ) ∪ (3 ; ∞ ) : hµm sè nghÞch biÕn trªn c¸c kho¶ng (− ∞ ; 1), (3 ;+∞ ) .
y’ > 0 víi ∀ x ∈ (1; 2 ) ∪ (2; 3): hµm sè ®ång biÕn trªn c¸c kho¶ng (1; 2), (2; 3). (0, 75 ®iÓm)
b) Cùc trÞ:
♦ Hµm sè cã hai cùc trÞ: cùc tiÓu yCT = y(1) = 2 , cùc ®¹i yC§ = y(3) = - 2. (0, 25 ®iÓm)
c) Giíi h¹n:
2 2
− x + 4x − 5 − x + 4x − 5
♦ lim y = lim =+ ∞, lim y = lim = − ∞. §å thÞ cã
x → 2− x → 2− x −2 x → 2+ x → 2+ x −2

tiÖm cËn ®øng x = - 2. (0, 25 ®iÓm)

1
♦ lim [ y − ( − x + 2)] = lim ( − ) = 0 . §å thÞ cã tiÖm cËn xiªn y = - x + 2. (0, 25 ®iÓm)
x→∞ x→∞ x −2
d) B¶ng biÕn thiªn:
x −∞ 1 2 3 +∞

y’ - 0 + + 0 -
y +∞ +∞ -2
C§
CT (0, 25 ®iÓm)
2 - -∞ -∞

- §å thÞ:
 H−íng dÉn chÊm thi TNTHPT n¨m 2003: ®Ò chÝnh thøc

VÏ ®óng d¹ng ®å thÞ :

+ Giao víi Oy: t¹i ®iÓm

(0; 2,5)

+ §å thÞ cã t©m ®èi xøng t¹i

®iÓm ( 2 ; 0).

+ §å thÞ cã hai tiÖm cËn:

x = 2 vµ y = - x + 2.
(0, 50 ®iÓm)
2. ( 0, 5 ®iÓm)
m 2 − 6m − 1
♦ y = −x+2+ , ®å thÞ cã tiÖm cËn ®øng lµ x = 2 khi vµ chØ khi lim y = ∞
x+m−2 x→ 2

m 2 − 6m − 1
⇔ lim = ∞ . Qua giíi h¹n cã 2 + m – 2 = 0 hay m = 0. (0, 25 ®iÓm)
x→2 x + m − 2

− x2 + 4x − 5 1
♦ Víi m = 0 ta cã y= = − x+2 − ; nªn ®å thÞ hµm sè cã tiÖm cËn
x−2 x −2
xiªn lµ y = - x +2.
VËy gi¸ trÞ cÇn t×m cña m lµ m = 0. (0, 25 ®iÓm)
Bµi 2 (2 ®iÓm )
1. (1 ®iÓm)
x3 + 3 x 2 + 3 x − 1 2
♦ f ( x) = 2
= x +1−
( x + 1) ( x + 1) 2
x3 + 3 x 2 + 3 x − 1 x2
∫
2
⇒ dx = +x+ + C; (0, 75 ®iÓm)
( x + 1) 2 2 x +1

1 13 x2 2 13
♦ V× F (1) = nªn C = − . Do ®ã F ( x) = +x+ − .
3 6 2 x +1 6 (0, 25 ®iÓm)
2. ( 1 ®iÓm)
♦ Gi¶i ph−¬ng tr×nh:
2 x 2 − 10 x − 12
= 0
x+2
ta t×m ®−îc c¸c cËn lÊy tÝch ph©n
lµ: - 1 vµ 6.

(0, 25 ®iÓm)

♦ DiÖn tÝch h×nh ph¼ng S cÇn t×m

6 6 6
2 x 2 − 10 x − 12 − 2 x 2 + 10 x + 12 16
S= ∫ x+2
− 0 dx = ∫ x+2 ∫
dx = (14 − 2 x −
x+2
) dx
−1 −1 −1

2
 H−íng dÉn chÊm thi TNTHPT n¨m 2003: ®Ò chÝnh thøc

= (14 x − x 2 − 16 ln x + 2 ) 6
= 63 − 16 ln 8. (0, 75 ®iÓm)
−1

Bµi 3 (1, 5 ®iÓm)

1. (1 ®iÓm).
♦ Gi¶ sö ®iÓm M ë gãc phÇn t− thø nhÊt vµ M = (x; y). Khi ®ã theo ®Çu bµi ta cã
c¸c hÖ thøc: c¸c b¸n kÝnh qua tiªu MF = a + ex = 15, MF = a - ex = 9, kho¶ng
1 2
a 2 9
c¸ch gi÷a c¸c ®−êng chuÈn: 2 . = 36. VËy a = 12, e = , x= . (0, 75 ®iÓm)
e 3 2
♦ V× c = a.e = 8 vµ cã b = a - c = 80 nªn ph−¬ng tr×nh chÝnh t¾c cña elÝp (E) lµ
2 2 2

2 2
x y
+ =1
144 80 (0, 25 ®iÓm)
2. (0, 5 ®iÓm).
9 5 11
♦ TiÕp tuyÕn víi elÝp (E) t¹i ®iÓm M( ; ) lµ x + 11 y = 32 . (0, 25 ®iÓm)
2 2
9 5 11 9 5 11 9 5 11
♦ Trªn elÝp (E) cßn 3 ®iÓm cã to¹ ®é lµ (- ; ), ( ; - ), (- ; - )
2 2 2 2 2 2
còng cã c¸c b¸n kÝnh qua tiªu lµ 9 vµ 15. Do ®ã ta cßn cã 3 ph−¬ng tr×nh tiÕp tuyÕn
víi elÝp (E) t¹i c¸c ®iÓm (t−¬ng øng) ®ã lµ : - x + 11 y = 32 , x − 11 y = 32 ,
x + 11 y = − 32 (0, 25 ®iÓm)

Bµi 4 (2, 5 ®iÓm)

1. (1 ®iÓm)
♦Theo ®Çu bµi ta cã A= (2; 4; -1), B = (1; 4; -1), C = (2; 4; 3), D = (2; 2; -1). Do ®ã:
→ →
AB . AC = ( −1).0 + 0.0 + 0.4 = 0 ⇒ AB ⊥ AC
→ →
AC . AD = 0.0 + 0.( −2) + 4.0 = 0 ⇒ AC ⊥ AD
→ →
AB . AD = ( −1).0 + 0.( −2) + 0.0 = 0 ⇒ AB ⊥ AD (0, 75 ®iÓm)
♦ ThÓ tÝch khèi tø diÖn ABCD tÝnh theo c«ng thøc
1 → → → 4 → →
VABCD = [ AB , AC ]. AD = (do [ AB , AC ] = (0; 4; 0) )
6 3 (0,2 5 ®iÓm)
2. (0, 75 ®iÓm)
♦ §−êng th¼ng CD n»m trªn mÆt ph¼ng (ACD) mµ mÆt ph¼ng (ACD) ⊥ AB nªn
®−êng vu«ng gãc chung ∆ cña AB vµ CD lµ ®−êng th¼ng qua A vµ vu«ng gãc víi CD.
→ 1 → →
VËy ®−êng th¼ng ∆ cã vect¬ chØ ph−¬ng u = [ AB, CD ] = (0; − 2; 1) vµ ph−¬ng tr×nh
2
tham sè lµ:
 x =2

 y = 4 − 2t
 z = −1 + t
 (0, 50 ®iÓm)
→ → →
♦ MÆt ph¼ng (ABD) cã vect¬ ph¸p tuyÕn n = [ AB , AD ] = (0; 0; 2). VËy gãc nhän
ϕ gi÷a ∆ vµ mÆt ph¼ng (ABD) x¸c ®Þnh bëi biÓu thøc:

3
 H−íng dÉn chÊm thi TNTHPT n¨m 2003: ®Ò chÝnh thøc
→→
n.u 0.0 + 0.( −2) + 2.1 2 5
sin ϕ = = = =
→ → 2 2 5 5 (0, 25 ®iÓm)
n . u 22 . ( −2) + 12
3. (0, 75 ®iÓm)
♦ Ph−¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) cã d¹ng:
x 2 + y 2 + z 2 + 2 ax + 2 by + 2 cz + d = 0
Bèn ®iÓm A, B, C, D n»m trªn mÆt cÇu nªn cã to¹ ®é tho¶ m·n ph−¬ng tr×nh trªn.
Do ®ã c¸c hÖ sè a, b, c, d lµ nghiÖm cña hÖ ph−¬ng tr×nh sau:
 21 + 4a + 8b − 2c + d = 0 A ∈ (S )
 18 + 2a + 8b − 2c + d = 0 B ∈ (S )


 29 + 4a + 8b + 6c + d = 0 C ∈ (S )
 9 + 4a + 4b − 2c + d = 0 D ∈ (S )
3
Gi¶i hÖ nµy cã a = − , b = -3, c = - 1, d = 7. Do ®ã ph−¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) lµ:
2
x 2 + y 2 + z 2 − 3x − 6 y − 2 z + 7 = 0 . (0, 50 ®iÓm)
3 21
♦ MÆt cÇu (S) cã t©m K = ( ; 3; 1) vµ b¸n kÝnh R = ; ph−¬ng tr×nh cña mÆt
2 2
ph¼ng (ABD) lµ: z + 1 = 0. Ph−¬ng tr×nh mÆt ph¼ng song song víi mÆt ph¼ng (ABD)
cã d¹ng z + d = 0. MÆt ph¼ng ®ã lµ tiÕp diÖn cña mÆt cÇu (S) khi vµ chØ khi kho¶ng
c¸ch tõ t©m K ®Õn mÆt ph¼ng ®ã b»ng R:
1.1 + d 21 21 − 2 21 + 2
= ⇒ d1 = , d2 = − .
2 2 2 2 2 2
0 + 0 +1
VËy cã hai tiÕp diÖn cña mÆt cÇu (S) cÇn t×m lµ:
21 − 2
(α1): z + =0
2
21 + 2 (0, 25 ®iÓm)
(α2): z − =0
2
Bµi 5 (1 ®iÓm).
y y +1 y −1
♦ HÖ thøc C x +1 : C x : Cx = 6 : 5 : 2 víi x vµ y lµ c¸c sè nguyªn d−¬ng mµ

2 ≤ y+1 ≤ x cho hÖ ph−¬ng tr×nh sau:

 Cy y+1
C x
 x +1 =
 6 5
 y
 C x +1 C y−x1
 6 = 2
(0, 50 ®iÓm)
♦ Gi¶i hÖ:
 ( x + 1)! x!  x +1 1
 6 y!( x + 1 − y )! = 5( y + 1)!( x − y − 1)!  6( x − y )( x + 1 − y ) = 5( y + 1) x = 8
 ⇔ ⇔
 ( x + 1)! x!  x +1 1 y = 3
= =
 6 y!( x + 1 − y )! 2( y − 1)!( x − y + 1)!  6y 2 (0, 50 ®iÓm)
--------- HÕT ---------
4