Pengenalan

Sekadar mengetahui bahagian setiapkumpulan waris adalah tidak memadai bagi menentukan
pembahagian dengan tepat. Contohnya, ibu mendapat 1/6 bahagian, isteri 1/8 bahagian dan anakanak mendapat asabah. Bagi anak-anak pula, lelaki mendapat dua bahagian, manakala anak
perempuan mendapat satu bahagian.
Setakat ini, sukar bagi waris membuat pembahagian kerana bahagian anak-anak tidak
diketahui dengan jelas sedangkan setiap waris sepatutnya mengetahui bahagian masing-masing
bagi memudahkan perbincangan dan merancang pembahagian.
Kaedah pengiraan
Bagi mengetahui bahagian setiap waris, perlu ada dalam kalangan waris yang tahu melakukan
pengiraan mengiktu kaedah pengiraan faraid. Sebagai asas bagi menetahui bahagian setiap waris,
dibincangkan empat kaedah pengiraaan yang digunakan dalam pembahagian harta pusaka.
1.
2.
3.
4.

Kaedah pengiraan bahagian anak lelaki dan anak perempuan

Kaedah pengiraan bahagian isteri dan anak-anak
Kaedah pengiraan bahagian suami dan anak-anak
Kaedah pengiraan bahagian ibu, bapa, isteri dan anak-anak.

Sifir
Waris utama
ANAK LELAKI (AL)
Asabah bin Nafsi

Semua bahagian pusaka jika seorang diri

Sama banyak bahagian pusaka jika lebih
daripada seorang waris
Mendapat baki lebihan pusaka

Asabah bil Ghairi

ANAK PEREMPUAN

Dikongsi bersama anak perempuan

Lelaki dua bahagian
Perempuan satu bahagian

Syaratnya tidak ada

waris lain
Dikongsi bersama
waris fardhu

Anak
Perempuan

Apabila tunggal/seorang
diri

2/3

2 orang atau lebih

Ashabah

Apabila bersama anak

laki-laki

Syaratnya jika si mati

tidak ada anak lelaki

SUAMI

Apabila pewaris tidak meninggalkan

keturunan

Apabila pewaris ada meninggalkan

keturunan

Apabila pewaris tidak meninggalkan

keturunan.

1/8

Apabila pewaris ada meninggalkan

keturunan

Suami

ISTERI

Isteri

IBU
Apabila pewaris tidak meninggalkan
keturunan
1/3
Apabila pewaris hanya mempunyai 1
orang saudara/saudari

Ibu

Apabila pewaris ada keturunan

1/6

BAPA

Apabila pewaris mempunyai lebih dari

1 orang saudara/saudari

Bapa

1/6

Apabila pewaris ada meninggalkan

keturunan lelaki

1/6 + Asabah

Apabila pewaris ada meninggalkan

keturunan perempuan

Ashabah

Apabila pewaris tidak meninggalkan

keturunan

WARIS GANTI
CUCU LELAKI (CL)
Kaedahnya sepertimana anak lelaki Syaratnya tidak ada anak lelaki
kecuali cucu lelaki mewarisi secara
Asabah Bil Ghairi dengan cucu
perempuan
Gugur

Dengan adanya anak lelaki

CUCU PEREMPUAN

Seorang diri

Syaratnya tidak ada:

2/3

2 orang atau lebih

1/6

Jika bersama seorang Syaratnya tidak ada:

anak perempuan (bagi

mencukupkan
bahagian

Asabah bil Ghairi

Anak lelaki/perempuan
Cucu lelaki

Anak lelaki
Cucu lelaki

anak

perempuan 2/3)
Jika bersama cucu lelaki.
Jika berma cicit lelaki yang lebih rendah darjat daripadanya
sekiranya ia berhajat kepadanya.

Gugur (terhijab oleh)

Dengan

adanya

dua Syaratnya:

orang atau lebih anak Sekiranya tidak ada cucu lelaki

perempuan

atau cicit lelaki yang boleh

mengasabahkannya

Gugur (terhijab oleh)

Dengan adanya anak lelaki

NENEK
1/6

Syaratnya:

Nenek sebelah ibu sekiranya tiada ibu

Nenek sebelah bapa sekiranya tiada ibu atau bapa

DATUK
Kaedahnya sepertimana bapa

Bagaimanapun,

sekiranya

Syaratnya tidak ada:

Bapa
Saudara SIB/SB
si Pembahagiannya tertakhluk kepada kaedah Muqasamah

mati meninggalkan SIB atau SB

Gugur

Dengan adanya bapa

WARIS KEDUA
Saudara Seibu Sebapa Lelaki (SIBL)
Kaedahnya sepertimana anak lelaki kecuali Syaratnya tidak ada:
mewarisi secara Asabah Bil Ghairi dengan 1. Anak lelaki
2. Cucu lelaki
saudara seibu sebapa perempuan
3. Bapa
4. Datuk
Gugur
Dengan adanya:
1. Anak lelaki
2. Cucu lelaki
3. Bapa
Saudara Seibu Sebapa Perempuan (SIBP)

2/3

Asabah
Ghairi

Seorang diri
Dua orang atau lebih

Bil Bersama SIB lelaki

Syaratnya tidak ada:

1. Keturunan ke bawah
2. Bapa
3. Datuk
4. Saudara SIB lelaki
Syaratnya tidak ada:
1. Anak lelaki

Asabah
Ghairi
Gugur

2. Cucu lelaki
3. Bapa
Maal Bersama anak atau cucu perempuan atau bersama dengan anak perempuan
dan cucu perempuan (SIBP mendapat baki)
Dengan Adanya:
1. Anak lelaki
2. Cucu lelaki
3. Bapa

Saudara Sebapa Lelaki (SBL)

Kaedahnya sepertimana anak lelaki kecuali Syaratnya tidak ada:
mewarisi secara Asabah bil Ghairi dengan 1. Anak lelaki
2. Cucu lelaki
saudara sebapa perempuan
3. Bapa
4. Datuk
5. SIBL
6. SIBP yang menjadi Asabah Maal Ghairi
Gugur
Dengan adanya:
1.
2.
3.
4.
5.

Anak lelaki
Cucu lelaki
Bapa
SIBL
SIBP yang menjadi Asabah Maal Ghairi

Saudara Sebapa Perempuan (SBP)

2/3

Seorang diri
Dua orang atau lebih

Syaratnya tidak ada:

Ghairi
1/6

Dikongsi bersama dengan seorang SIBP Syaratnya tidak ada:

1. Keturunan kebawah
2. Bapa
3. Datuk
4. SIBL/P
5. SB lelaki
Asabah bil Dikongsi bersama dengan saudara sebapa lelaki dengan nisbah 2:1

bagi

mencukupkan

2/3

Asabah

bahagian 1. Keturunan ke bawah

2. Bapa
perempuan
3. Datuk
4. SB Lelaki
Ketika bersama dengan anak perempuan Syaratnya tidak ada:

Maal

atau cucu perempuan atau bersama 1. Anak lelaki

Ghairi

dengan

anak

perempuan

dan

perempuan (SBP mendapat baki)

Gugur

Dengan adanya :

(terhalang

1.
2.
3.
4.

cucu 2.
3.
4.
5.

Cucu lelaki
Bapa
SIBL/P
SB lelaki

Anak lelaki
Cucu lelaki
Bapa
SIB lelaki

SIB perempuan yang menjadi Asabah Maal Ghairi dengan anak perempuan
atau cucu perempuan
Dengan adanya dua orang atau lebih SIB perempuan. Tetapi jika SB lelaki,

Gugur

SB perempuan mendapat Asabah.

Saudara Seibu (Lelaki/Perempuan) (SI)
1/6
1/3

Seorang diri
Dua orang atau lebih

Gugur

Dengan adanya:

Syaratnya tidak ada:

1. Keturunan kebawah
2. Keturunan keatas

1. Keturunan ke bawah
Keturunan lelaki keatas
*lelaki dan perempuan dibahagi sama banyak
Kaedah pengiraan smbg eda n lpstu shar
Dua orang isteri, tiga anak lelaki dan dua anak perempuan.
1
Isteri 1
Isteri 2
2
2
2
1
1

Anak lelaki
Anak lelaki
Anak lelaki
Anak perempuan
Anak perempuan

3
8

4
64

5
64

1/8
Asabah
Asabah
Asabah
Asabah
Asabah

8
14
14
14
7
7

4
14
14
14
7
7

Petak 1: waris yang berhak iaitu dua orang isteri, tiga anak lelaki dan dua orang anak
perempuan.

Petak 2: bahagian yang diperoleh oleh waris-waris. Isteri mendapat 1/8 bahagian, manakala

anak-anak mendapat Asabah.

Petak 3: jumlah pembahagian awal 8 (Asal masalah), dicatatkan dibahagian atas. Isteri

mendapat satu bahagian dan anak-anak mendapat Asabah sebanyak tujuh bahagian.
Mengikut kaedah Asabah Bil Ghairi, anak lelaki mendapat dua bahagian dicatatkan pada
bahagian hadapan petak. Jumlah bahagian anak-anak ialah lapan bahagian. Anak-anak
mendapat tujuh bahagian, tetapi tidak dapat dibahagikan kepada lapan kerana ia akan
mewujudkan pecahan. Oleh itu jumlah pembahagian awal (Asal masalah) dibesarkan kepada

8 (8x8=64).
Petak 4: jumlah pembahagian akhir 64 (sah masalah). Bahagian isteri juga didarabkan
dengan lapan (1x8=8). Bahagian anak, tujuh adalah satu bahagian. Anak lelaki mendapat dua
bahagian, maka didarabkan dengan dua bersamaan 14 (7x2=14). Anak perempuan pula

mendapat satu bahagian, maka tujuh di darabkan dengan satu bersamaan tujuh.
Oleh kerana si mati meninggalkan dua orang isteri, bahagian isteri sebanyak 8 bahagian perlu

dibahagikan sama rata.

Petak 5: pengiraan akhir, setiap bahagian mendapat 4/64 bahagian setiap seorang dan anak
lelaki mendapat 14/64. Manakala anak perempuan mendapat 7/64 bahagian setiap seorang
daripada kesemua harta pusaka si mati.