EPISTOLA VI. 73 utrinsque causa est, quod non ad presentia aptamur, sed- cogitationes in longinqua premittimus. Itaque providen- tia, maximum bonum conditionis humane, in malum versa est. Fere pericula, que vident , fugiunt ; quum effugere » secure sunt : nos et venturo torquemur, et pre- terito. Multa bona nostra nobis nocent ; timoris enim tor- mentum memoria reducit, providentia anticipat. Nema tantum presentibus miser est. Vale, EPISTOLA VI. DE VERA AMICITIA. Quum se emendari, quin transfigurari intelligat ope Philosophiz, capit m amicis cum amico hanc animi mutationem communicare, quandoqui omnia communia esse debent. Hoc ipso efficitur, ut amico prosit utilitatem cree}, atque yerum sapie1 fractum capiat : nam nal sine socio jucunda possessio est. Proinde libros se missarum ei promitt quibus loca prestantiora a se jam insignita sint. Sed enim quum viva vox efficacior sit, optat ut se conveniat, quia exempla securius et efficacius do- cent, quam praecepta,, uti experientia docet. Egregium Hecatonis dictum hue spectans finem epistole imponit. Est au-~ tem dogma Stoicum, illum qui se amet, i. e. bonum sapientemque faciat , hung et alios sic amare, ut non sibi soli , sed toti genitum se credat mando. CE. de Clement. II, 5, 3. Cie. de Fin. IIL, 20. Eodem sensu jam Socrates s¢ mundanum appellavit apud Ciceron. Tusc. disputat. V , 37 , et Plutarch. de exilio Tom, X, cap. 5, p. 370 Hutten. SENECA LUCILIO 8U0 SALUTEM. Invex11co, Lucili, non emendari me tantum, sed trans- figurari *. Nec hoc* promitto,, jam aut spero , nihil in me 1. Transfigurari. Yn alinm babi- didi tum hominemque ire. Epist.xciv, 46. est. Itaque mutatio hae, sive weraayn- ‘Nam qui jllam (Philosophiam) didi- panrops animorum est hominisque cit et facienda ac vitanda percepit, interni. Lipsius. pendum sapiens est, nisiinea,que "2. Nec hoc se. dicto. — Sic Rubk. animus ejns {ransfiguratuso 94 L. ANNEI SENECE superesse, quod mutandum sit. Quidni multa habeam , que debeant colligi', que extenuari, qua attolli*? Et hoc ipsum argumentum est in melius translati animi, quod vitia sua, que adhuc ignorabat, videt. > Quibusdam zgris gratulatio fit, quum ipsi egros se esse ‘ senserunt. Cuperem itaque tecum communicare tam subitam muta- tionem mei : tunc amicitie nostre certiorem fiduciam habere ceepissem ; illius vere , quam non spes, non ti- mor, non utilitatis sue cura divellit : illius, cum qua ho-~ mines moriuntur, pro qua‘ moriuntur. Multos tibi dabo, non qui® amico’, sed amicitia caruerunt. Hoc non potest accidere , quum animos in societatem honesta cupiendi par voluntas trahit. Quidni non possit? Sciunt enim ipsos at contra contendi jure posset + hoe in aceusativo poni: Nec promitto hoc, scilicet nihil in me superesse ; quod atis norm@® convenit : stivi vice hoc fungeretar, longe aptius et usitatins faisset nec ideo promitto. 1. Colligi. Non dabitare debui quin reciperem hoc verbum, quod cum msstis Herbipolitanis, e quibus jam olim a Modio commendatum erat, agnoscit et princeps editio Rom. et mssti nostri 5. cet Par. b. d. et Opsopai codices omnes, Gruteri- que optimus Pal. sec. Valet autem h. 1. colligi idem ac componi, in or- diner cogi, et stabiliri ; quemadmo- dum collecta (vel cunlecta) mens, Ep. ct, idem valet ac stabilita composite , Ep. 11, opponit quae volutatur, vagee, instabi verbum quam mendosum visum es— set his qui ejus vim non perceperant, mutatum est in corrigi, quod jam inde ab ed. Tarv. alias omnes edi- tiones invasit : habetque hoc etiam ed. A. et ora nostri ms. ¢. cum qua- tuor Gruterianis. Schw.—Rubk. cam Lipsio corrigi. 2. Que atlolli? Extenuari, ubi tumidi affectus, afolli, ubi viles et depressi. Lips. 3, Quibusdam..... senserunt. Ut in lethargo,, ut in melancholia, ubi insani maxime sibi sani (videntar). Lipsius. 4. Ipsi cegros se esse senserunt. Placuit hoc, quod cum ms. Arg. e. et ed. A. praferunt Grateri plerique codices et unus prestantissimus Ni- cotianus Opsopai; ipsos agros se ms. &, et Par. a. b.} se ipsos agros ed. Rom. et aliz, cum Par.; d.se ipsi cegros ed. Lips. et seqq. Sch. 8. Pro qua. Particulamet, quae his verbis praepusita erat, delevi preeun- tibus msstis Arg. b. et Par. a.; Ignorabantque eamdem editiones vett. ante Lipsium. Schw. 6. Non qui. Sic noster ms.b. recte; imtellige non dico, qui, etc. Vulgo gui non, Schw. 7. Amico. Valgati s. publico. Vide Epist. Il, 1. amicitia vera, quaEPISTOLA VI. 95 omnia habere communia , et quidem magis adverea. Con- cipere animo non potes, quantum momenti afferre mihi singulos dies videam. Mitte, inquis, et nobis ista, que tam efficacia exper- tus es! — Ego vero omnia in te cupio transfundere, et in hoc aliquid gaudeo discere , ut doceam' : nec me ulla res delectabit, licet sit eximia et salutaris, quam mihi uni sciturus sum. Sicum hac exceptione® detur sapien- 4 tia, ut illam inclusam‘ teneam nec enuntiem, rejiciam. Nullius boni, sine socio, jucunda possessio est. Mittam itaque ipsos tibi libros : et, ne multum opere impendas dum passim profutura sectaris, imponam notas, ut ad ipsa > protinus , que probo et miror, accedas. Plus tamen tibi et viva vox et convictus, quam oratio, proderit. In rem presentem venias oportet : primum, quia homines 5 _amplius oculis quam auribus credunt; deinde, quia lon- castigat, monet, communicat, Li- psius. * 1, Ut doceam, Stoicus sensas. Ita Cato apad Ciceronem III de Fin. «lm- pellimur natura ut prodesse v inprimisque docendo , rationibusque pradentize tradendis. Itaque non fa- Gile est invenire, qui quod sciat ipse non tradat alteri. » ~ a» Sciturus sum. Commode scitu- rus sim ed. Lips. et seqq. Sed indi- cativum modum cum editt. vett. te— neat mssti omnes, nec abhorret ea structura a Seneca stilo. Schw. 3. Sicum hac exceptiont.. clam, Egregia professio! Si ila beati Lessingii: « Si miihj altera mana inclusam ostende- ret veritatem omai dubio liberam, altera illam , que hamane condition! convenire videtur, nondum omnibus dubiis exerntam, ideoque inquisition’ patentem : Retine, dicerem, illam , relingue hanc. » Fuhk. 4. Ut illam inclusam teneam. Omittunt iam ms, Par. 6. d, nec id male. Schw. 5, Ad ipsa. ms. ‘Arg. b. d. cam Par, a. b. det ed, Rom. Vulgo ad ea ipsa. Schw. 6. Primum.... credunt. Recte hec dicta sunt, quatenus a te ad judican- dam apto, nec ullis opinionum com- mentis praepedito, res accuratius di- possunt, quam si auribus ias.Tuetur anc eamdem senten- tiam Horatias A. P. 180 : « Segnius irritant animos demissa per aurem, Quam que sunt ocalis subjecta fide- Tibus, et quae Ipse sibi tradit specta- tor.» Quintil. Inst. Orat, XI, a, acrior est oculoram quam aurium sensus. Altera tamen ex parte nec illi falsi sunt, quiaoribas majorem vim quam6 L. ANNEI SENECE gum iter est per pracepta , breve et efficax per exerm— pla. Zenonem Cleanthes ' non expressisset , si eum. tantummodo,” audisset. Vite ejus interfuit, secreta per-. spexit, observavit illum, an ex formula? sua viveret. Plato‘, et Aristoteles®, et omnis in diversum Situra. sapientium turba, plus ex moribus’ quam ex verbis So-. cratis traxit. Metrodorum ®, et Hermarchum®, et Polye— oculis tribuant. Sic Candaules Hero- oti, 8, ait Sea wyydoes dvOpsrorovy Urea decorécapa BeGadudy, ubi vide ‘Wesseling. Strabo II, p. 178, ed. Lips. dxo} pbs dmonipny (ad nolitias variarum rerum acquirendas) old sprtcray tort, Lactant. Inst. III, 9, plus est in auribus quam in oculis sitam. Ruhk, 1. Cleanthes, estimatissimus Ze- nonis discipulus, quem ideo Epicte- tus una cum Soerate, Diogene et Zenone ad imitandum proponit, Dis- sert. Arrian. IIT, 23, 3a. Cf. Diog. Lacrt. VIL, 168 sqq. Fuk. a. Sieum tantummodo audisset. Sic quidem noster ¢. cum edd, sed deletum malim pronomen personale eum, auctoritate nostri ms. 5. et Par. a. b. d. Sch. 3. Formula. Videad I, de Clem. 3, 4» Plato. Platon ms, b. quod et ex suo vet. cod.adnotavit Juretus ; et sic alibi constanter vetustissima: nostra membr. a. Schw. 5. Aristoteles. Pro Aristoteles utique cum viro docto (in Novis liter. Halensibus) Antisthenes male- bam; sed vulgatum constanter te— nent libri omnes. Schw. — Error ant calor scriptionis est. Ille Aristoteles adeo non convixit Socrati, nec vidit quidem. Nam obiit Socrates primo an. Olympiadis XCV, ut plerique qmnes tradiderunt. Atqui Aristote- les natas est anno primo Olympiadis. XCIX, quod preter Laertium, Dio- nysius, Agellius, Eusebius, et apad Suidam incertas scriptor : quomodo ergo in convicta ei fuerit? Scio Am- monium in vita Aristotelis tradere de quos cum Socrate ege- tribus am rit, et quod calcalus annorum ipse Ammonii re- fellit. Just. Lips. 6. In diversum itura. « Abeoenim, proseminate sunt philosophorum quasi familise, et ut ex Apennini ju- go fluminum, sic ex variis ejus mal- tiplicibasque sermonibus sapientium, divortia exstiterunt » : ut est apad Ci ceronem libro tertio de Oratore. 7. Plus ex moribus. Laudat Li- psius Xenophont. Memorab. Socrat, IV, 1, init. Ruhk. 8. Metrodorus. Atheniensis, dis- cipulus Epicuri celeberrimus. Cf. Baylii Dictionn. histor. et crit. Epi- cure(D). Cxterum vide deco, Here marcho et Polyeno Diogen. Laert. X, 15, a2 sq. Ruhk. 9: Hermarchum. Recte noster b. quomodo scribendum hujus viri no- ‘men jam pridem Villoisongs monue- rat; cui h. 1. parait Matihie , quam, Hermachum esset vulgatur, Propius tamen ad verum jam olim Herma- cum dederat ed. Rom. Vitiose prar-, sus Helymacum ms. c. Helimacum ed, A. Conf. Ep. xxxuit. Schw. =EPISTOLA VI. 77 num', magnos viros non schola Epicuri , sed contuber- nium , fecit. Nec in hoc te arcesso tantum, ut proficias ; sed ut prosis : plurimam enim alter alteri conferemus. — Interim , quoniam diurnam tibi mercedulam debeo , quid me hodie apud Hecatonem delectaverit, dicam. « Queris, inquit, quid profecerim ? Amicus esse * mihi. » Multum profecit? ; nunquam erit salus. Scito hunc ami- cum omnibus esse. Vale. Hermachum protulit Rabk. Sic, in~ quit, fere codd. omnium auctorum, ubi Hermachus memoratur. Herma— chum tamen scribendum esse putat Villoison.in Anecdot. Grec.Tom. UI, p- 159, n. ex Antichita di Ercolano Vol. V, p. 71, tav. 17 el p. 728. Cf. Harles. ad Fabric. Bibl. Graee. Vol. IIL, p. 604, x, abi et de Metrodore Atheniensi p. 606, et de Polyzeito P: 609 conferas. Is Hermachus est Mitylenseus, qui in schola et triba Epicuro successit. Hane eandem sententiam de nomine hoc scribendo protulisse Klotzium in Actis liter. T. V. p. 367, qui eam ex Protome Hermarchi in della Antichita\. c. probaverat, intellexie VWagneri nota ad Alciphron. II, Ep. 11, p. 287 sq. Rubik. 1, Polyenum, Athenodori fiom, Lampsacenum : item inter discipalos: etsi ante Epicuram obiit ut ex ejus testamento colligas. Lipsius. 2. Amicus esse mihi. Verbum ce Pi, quod istis valgo adjiciebatur, ex glossemate natum esse jam olim Opsopeus monuerat suorum codi- cum auctoritate , quibus accedunt nostri d.c. et Par. a. b.d.eted. Rom. Miratus sum quidem repertum esse id verbum in Gruteri Pal. sec. satis probato alioquin vodice: sed nimi- ram emteris Gruterianis pleramque prestat ille codex, aliis vero vetus— tioribus, ut nostro a. et 4. et Par. b. eliisque quibus Opsoptens usus erat , Tonge est inferior. Schw. 3. Profecit. Recte noster &. cum edd. non proficit, ut Par. a. 8. Vo- cem gui vero, quam ante numquam interstront nonnulli, ignorant Pari- sienses cum eodem Arg. b. Schw. 4. Scito hune, etc. Vulgo, Qui Sibi amicus est, scito hunc , etc. ubi percommode adjecta videri poterant priora ista verba; sed, deberi illa mere conjecture Mureti, liquido iotelligitur ex msstoram omnium , cum nostroram et Parisiensium a.5.d. tum quotqaot vel ab Opsopaeo vel a Grutero excussi sunt, constante cum impressis ante Muretum consensu. Eademque verba si in uno sooram codicam reperisset Pincianus, band dubie moniturus fuerat deesse illa editioni Erasmi, cujus ad exemplum ille codices suos exegit. Schw.