UDK 674.812-419.

3
Originalni nauni rad

UTICAJ NAINA SLAGAA FURNIRA NA

VRSTOU I MODUL ELASTINOSTI PRI
SAVIJAU LEPENOG LAMELIRANOG
HRASTOVOG DRVETA (PRILOG 3)*
BISERKA NESTOROVI,
NEBOJA TODOROVI
Izvod: U radu su prikazani rezultati ispitivaa uticaja naina slagaa hrastovog
furnira na vrstou i modul elastinosti pri savijau laminata. Analizirana je
i gustina lepenog lameliranog drveta. Epruvete laminata dimenzija 20x20x320
mm izraene su od furnira debine 0,6 mm. Orjentacija drvnih vlakanaca u epruvetama bila je 0/0, 0/90, 90/0 i 90/90o. Broj slojeva furnira u epruvetama je bio 35.
Vlanost materijala iznosila je oko 10 %. Za lepee je korien urea-formaldehidni lepak gustine 1,28 g/cm3. Dobijeni podaci su dati tabelarno i analizirani
sa osnovnim statistikim pokazateima.
Kune rei: laminat, hrastov furnir, modul elastinosti, vrstoa na savijae.
Abstract: The effects of oak veneer lay-up on the strength and the modulus of elasticity in
bending of the laminates were studied. The density of glued laminated wood was also analysed. The laminate specimens 20x20x320 mm were made of veneer thickness 0.6 mm. Wood
fibre direction was 0/0, 0/90, 90/0 and 90/90o. The number of veneer layers in specimens was
35. Moisture content was about 10%. Urea-formaldehyde density was 1.28 g/cm3. The study
data are presented in Tables and analysed with the main statistical parameters.
Key words: laminates, oak veneer, modulus of elasticity, bending strength.

1. UVOD I CI RADA
Lamelirano drvo predstava proizvod izraen iz vie slojeva furnira, meusobno slepenih i, radi konstruktivnih potreba, razliito
oblikovanih. Laminati nastaju presovaem tankih, lepkom obloenih
slojeva drveta furnira, u toku tano odreenog vremena, uz odreen
pritisak i temperaturu.
Laminati mogu da zadovoe razliite konstruktivne potrebe. To se
prvenstveno odnosi na lamelirane nosae u graevinskim konstrukcijama i konstruktivne elemente u nametaju. Vrsta drveta, debina furnira, nain slagaa i reimi presovaa i obrade su faktori koji znatno
utiu na mehanika svojstva laminata. Istraivaem je posebna paa
posveena istraivau kvaliteta sirovine, tehnolokih uslova proizMr. Biserka Nestorovi, asistent, . Neboja Todorovi dipl. ing, asistent-pripravnik, umarski fakultet Univerziteta u Beogradu.
*Rad je finansiran sredstvima Ministarstva za nauku, tehnologiju i razvoj
Republike Srbije u okviru projekta tehnolokog razvoja 2002-04.
JANUAR-JUN, 2004.

61

vode, reima proizvode i istraivau konstruktivnih, estetskih i

funkcionalnih svojstava lepenog lameliranog drveta. Uzimajui u obzir navedeno, ci istraivaa u ovom radu je ispitivae uticaja naina
slagaa hrastovog furnira na vrstou i modul elastinosti pri savijau lameliranog drveta.

2. METOD RADA
Da bi izvrili ispitivaa fizikih i mehanikih svojstava lepenog lameliranog drveta izradili smo epruvete iz dve vrste furnirskih
ploa, koristei pravila o slepivau. Furniri su izraeni tehnikom
utea. Po standardu, ove ploe pripadaju tipu UK-22 to je vrsta ploa koja koristi UF-900E-1 lepak, nameena za proizvodu nametaja, enterijera i unutraih pregrada. UF-900E-1 lepak ima sledee karakteristike: suva materija 70 %, viskozitet po Fordu (4 mm) 162 s, gustina 1,28
g/cm3, pH 8,3, slobodan CH2O 0,08%, rastvorivost u vodi 1:2, vreme eliraa 56 s.
Epruvete dimenzija 20 x 20 x 320 mm iskrojene su u fabrici furnira i
kondicionirane za ispitivae, pri relativnoj vlanosti vazduha od =
653% i temperaturi vazduha 202 oC.
Prva ploa za izradu epruveta dobijena je tako to su slepivani furniri debine 0,6 mm u 35 slojeva, istog pravca pruaa vlakanaca (paralelno sa osom ploe) pa su iz e izrezane dve grupe epruveta (slika 1):

a) Paralelno uslojen
b) Normalno uslojen
oznaka (0/0)
oznaka (90/90)
Slika 1

Drugi tip ploe je dobijen tako to su furniri slagani unakrsno, takoe, debine 0.6 mm u 35 slojeva, i iz e su izrezane dve grupe
epruveta ( slika 2):

a) Paralelno ukrten
oznaka (0/90)
62

b) Normalno - ukrten
oznaka (90/0)
[UMARSTVO

1-2

Slika 2

Na ovaj nain su dobivene etiri grupe epruveta sa po 10 epruveta u

svakoj grupi, i to:
1. 0/0 - slagae listova furnira paralelno sa duom stranom epruvete (slika 1a);
2. 0/90 ukrtae listova furnira pod uglom od 90o, pri emu su
sponi listovi furnira imali orijentaciju vlakanaca paralelno sa duom stranom epruvete (slika 2a);
3. 90/0 ukrtea furnira pod uglom od 90o, vlakanca sponih listova furnira postavena popreno u odnosu na duu stranu epruvete (slika
2b);
4. 90/90 paralelno slagae listova furnira unutar epruvete sa orijentacijom vlakanaca upravno na duu stranu epruvete (slika 1b).
Ispitivae statikog napona na savijae i modula elastinosti je
obaveno na univerzalnoj maini tipa za ispitivae mehanikih svojstava TIRA-test 2300 sa rasponom izmeu oslonaca od 280 mm, u Laboratoriji za svojstva drveta na umarskom fakultetu u Beogradu. Vlanost epruveta je odreena elektrinim vlagomerom.

3. REZULTATI ISTRAIVAA
U tabeli 1 su prikazane vrednosti vlanosti i gustine ispitivanih
epruveta, dok tabele 2 i 3 prikazuju vrednosti vrstoe na savijae, odnosno modula elastinosti, pri razliitim nainima slagaa furnira.
Tabela 1 Gustina i vlanost ispitivanih laminata (%, kg/m3)
Obeleje

Statistiki
pokazatei

Vlanost

I (0/0o i 90/90o)

II (0/90o i 90/0o)

20

20

x (%)

10,02

10,35

x (%)

0,102

0,099

V(%)

1,02

0,95

fx- (%)

0,032

0,031

20

20

844

806

x (kg/m )

32,40

25,90

V(kg/m3)

3,84

3,21

fx(kg/m3)

7,24

5,79

x (kg/m )
Gustina

JANUAR-JUN, 2004.

Tip ploe

63

Tabela 2 vrstoa loma na savijae laminata (N/mm2)

Statistiki
pokazatei

Nain slagaa furnira

0/0
10

0/90
10

90/0
10

90/90
10

x (N/mm2)

101,955

67,461

52,376

15,821

x (N/mm2)

7,015

5,825

9,807

1,972

V(N/mm2)

6,881

10,138

17,397

12,467

f-x(N/mm2)

2,218

1,842

3,101

0,624

Tabela 3 Modul elastinosti pri savijau laminata (N/mm2)

Nain slagaa furnira
0/90
90/0

Statistiki
pokazatei

0/0

10

10

10

10

90/90

10681

6374,190

5739,650

2073,740

(N/mm2)

616,523

291,514

281,730

35,352

(N/mm2)

5,772

4,851

4,908

1,704

194,962

92,185

89,091

11,179

x (N/mm )

f-x(N/mm )

U tabelama oznake predstavaju:

n broj uzoraka;
x - aritmetika sredina;
x standardna devijacija;
V koeficijent varijacije;
fx- - standardna greka aritmetike sredine;

4. ANALIZA REZULTATA ISTRAIVAA

Epruvete (0/0o i 90/90o) izraene iz prvog tipa ploe imaju prosenu
vlanost 10,02 %, a epruvete (0/90o i 90/0o) izraene iz drugog tipa ploe
imaju prosenu vlanost 10,35 %. Gustina prve ploe proseno iznosi
844 kg/m3 i znaajno je vea od gustine epruveta iz ploe koja ima ukrtene furnire.
Paralelni nain slagaa furnira 0/0o ima najveu vrstou na savijae od 101,955 N/mm2, a najmau vrednost ima ukrteno-normalan oznake 90/90o 15,821 N/mm2. vrstoa na savijae kod 0/90o je vea u odnosu na
90/0o za 15,085 N/mm2 u apsolutnom iznosu i izmeu ova dva slagaa postoji sutinska razlika (4,18>4).
Modul elastinosti ima vrednost kod 0/0o naina slagaa 10681 N/
2
mm , a kod slagaa furnira 90/90 2073,740 N/mm2. Modul elstinosti kod
0/90o je vei u odnosu na 90/0o ugao slagaa i izmeu ova dva slagaa postoji sutinska razlika.
Korelaciona zavisnost izmeu vrstoe na savijae i gustine i modula elastinosti i gustine je razliit za razliite naine slagaa furnira. Najvei koeficijent korelacije je izmeu gustine i modula ela64

[UMARSTVO

1-2

stinosti, kod naina slagaa 90/90o furnira i iznosi r = 0,956. Zavisnost je linearnog karaktera oblika y = 1,5677x + 707,78, u opsegu gustine
od 820 do 900 kg/m3 (grafikon 1). Prema Ro e me r O r p ha l ovoj tabeli
ova korelacija je potpuna. Ostali koeficijenti korelacije pokazuju da
ne postoji korelaciona zavisnost ili je ona jako slaba.
Uporedni pregled dobijenih prosenih vrednosti vrstoe i modula
elastinosti laminata i ve poznatih vrednosti za masivno drvo hrasta,
prikazani su na grafikonu 2 i 3. Da bi smo mogli izvriti poreee izvrili smo korekciju sredih vrednosti dobijenih podataka na vlanost od 12 %. Uporeea radi, prosena vrednost modula elastinosti
prilikom savijaa masivnog drveta hrasta iznosi 11424 N/mm2, a vrstoa na savijae 110,2 N/mm2, pri vlanosti od 11,2 % ( o ki B., P op o v i Z. 1993).
Grafikon 1:

2120
2100
(N/m
m2)

Modul elasticnosti

Zavisnost modula elasticnosti od

gustine laminata

2080
2060
2040
2020
2000
820

840

860

880

900

Gus tina (k g/m 3)

Grafikon 2:

vrstoa na savijanje lepljenog lameliranog i

masivnog drveta hrasta (N/mm2)

120
100
80
60
40

0/0
0/90
90/0
90/90
Masivno drvo

20
0

JANUAR-JUN, 2004.

65

Grafikon 3:
Modul elastinosti lepljenog lameliranog i
masivnog drveta hrasta (N/mm2)

12000
10000
8000

0/0
0/90

6000

90/0

4000

Masivno drvo

90/90

2000
0

Uporeeem vrstoe na savijae masivnog drveta i lepenog lameliranog drveta, zapaa se da je vrstoa na savijae masivnog drveta najpriblinija laminatu dobijenom pri nainu slagaa 0/0o, dok je kod naina slagaa 0/90o i 90/0o maa za 45 %. Najmaa vrednost vrstoe na savijae laminata je kod slagaa furnira 90/90 i za oko 85% je maa od istih vrednosti masivnog drveta. Modul elastinosti lameliranog drveta,
pri 0/0o nainu slagaa furnira, je najpribliniji masivnom drvetu,
ali je od ega mai za oko 33 %.
Ostali naini slagaa furnira pokazuju znatno mae vrednosti modula elastinosti i to 0/90o i 90/0o za oko 64 %, a 90/90o za 87 % od masivnog drveta. Poreea radi, ispitivaem bukovog lameliranog drveta
debine furnira 0,6 mm i 0/0o naina slagaa, pod istim eksperimentalnim uslovima, dobijeno je da je vrstoa na savijae 133,16 N/mm2, a modul
elastinosti 12127 N/mm2. (N e s t o r o v i B. 2001, 2003).

5. ZAKUAK
Laminati izraeni od paralelno sloenih furnira daju najpriblinije vrednosti vrstoe i modula elastinosti pri savijau prirodnoj
vrsti drveta umaenu za 10-33 %, dok kod laminata dobijenih ukrtaem
listova furnira pod uglom od 90 stepeni imaju vrstou i modul elstinosti od 45 do 87 % mau od istih vrednosti masivnog drveta.. Drugim reima, primeeni proces ukrtaa furnira nije doprineo poveau vrstoe i modula elastinosti prilikom savijaa. Vrednosti napona na savijae i savojnog modula elastinosti vee su kod slagaa furnira 0/90o,
nego kod naina slagaa 90/0o, to nalae potrebu veeg obraaa pae kod poloaja spoaih slojeva konstruktivnih elemenata napregnutih na savijae.
66

[UMARSTVO

1-2

LITERATURA
Kneevi, M. (1966): "Furniri i perovano drvo", Beograd.
Nestorovi, B. (2001): "Uticaj debine i naina slagaa bukovog furnira na napon
na savijae lameliranog drveta", Drvarski glasnik 39-40, Beograd.
Nestorovi, B. (2003): "Uticaj debine i naina slagaa bukovog furnira na modul
elastinosti pri savijau laminata", Prerada drveta br. 1, Beograd.
Todorovi, N. (2001): "Uporedna istraivaa svojstava masivnog i lepenog lameliranog drveta hrasta, jasena, javora, bresta, sapellia i jele/smre" Diplomski rad,
Beograd.
oki, B. Popovi Z. (1993): "Uporedna istraivaa nekih svojstava drveta bukve,
hrasta i bora sa teritorije Srbije. Drvarski glasnik 4-5, Beograd.
Zaki, B. (1999): "Mehanika drveta", Beograd.

EFFECT OF VENEER LAY-UP ON THE STRENGTH AND MODULUS OF ELASTICITY IN

THE GLUE LAMINATED OAKWOOD BENDING (CONTRIBUTION 3)
Biserka Nestorovi, Neboja Todorovi
Sum mary
The effects of oak veneer lay-up on the strength and the modulus of elasticity in bending of the
laminates were studied. The density of glued laminated wood was also analysed. The laminate specimens 20x20x320 mm were made of veneer thickness 0.6 mm. The number of veneer layers in specimens was 35. Four types of veneer lay-up were analysed 0/0, 0/90, 90/0 and 90/90o at moisture
content of 10%. The laminates made of parallel veneers give the closest values to the natural wood
strength and modulus of elasticity in bending, while the cross-veneered laminates have the strength
and the modulus of elasticity lower than those of solid wood. The applied method of veneer crossing
did not increase the strength and the modulus of elasticity in bending compared to solid wood. The
values of bending strength and the modulus of elasticity in bending were higher in veneer laying 0/
o
o
90 , than in veneer laying 90/0 , which requires greater attention in the position of the outer layers of
the constructive elements.

JANUAR-JUN, 2004.

67

68

[UMARSTVO

1-2