UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET POLITIKIH NAUKA

SIGURNOST I MIROVNE STUDIJE

Studije holokausta i genocida

Konvencija generalne skuptine UN a o kanjavanju i sprijeavanju genocida i pojam
genocida
(seminarski rad)

Mentor:

Student:

Prof. dr Smail eki

Utovi Merima

Ass. Osman Sui

april. 2014.
SADRAJ:

UVOD...................................................................................................................... 3
1.

Raphael Lemkin lik i djelo................................................................................. 4

2.

Konvencija Generalne skuptine UN a o kanjavanju i sprijeavanju genocida..................6

3.

Genocidi kroz XX stoljee.................................................................................... 7

ZAKLJUAK.......................................................................................................... 10
INDEX:.................................................................................................................. 11
LITERATURA:......................................................................................................... 16

UVOD

Axis Rule in Occupied Europe, objavljena u novembru 1644. godine je knjiga napisana od
strane Raphaela Lemkina, poljskog advokata judejske vjeroispovjesti, predstavlja djelo koje u
sebi po prvi put sadri termin genocid. Lemkin u svojoj knjizi elaborira pitanje genocida u
poglavlju istoimenog naziva. On se koristio terminom genocid ne samo da opie politiku
unitenja koja je u vrijeme II svjetskog rata bila usmjerena prema Jevrejima, Romima,
Srbima, homoseksualcima itd. Nego je njome opisivao i cjelokupne Nacistike ciljeve. Prema
njegovom tumaenju nacistika Njemaka je za vrijeme II svjetskog rata poduzimala sve
korake kako bi u postupnosti promijenila demografsku strukturu Europe. Takoer, koristio je
rije genocid da opie koordinirane planove ili razliite akcije koje su se kretale ka tome da
promoviraju sline ciljeve kao to su poveanje postotka Arijevske rase, psihikog unitenja
Slavena, kao i politike koja se kretala ka unitenju kulture, jezika, nacionalnog osjeaja,
religije i razliitih tipova ekonomske egzistencije i odranja, ali ne fizikog istrebljenja ostalih
arijevskih nacija, koje nisu germanskog porijekla, na nain da e biti krvno povezane s
Njemakom.
Posljednjih godina termin genocid se koristi kao referenca unitenja razliitih grupa unutar
zemalja. Ujedinjene nacije su rezolucijom 260. pojasnile, strukturalno prikazale i obrazloili
ta je to genocid, kako se kvalifikuje i posebno su navele da je on u suprotnosti sa misijom
Ujedinjenih naroda. U tekstu e biti govoreno o liku i djelu Raphaela Lemkina, terminu
genocid kao i o Konvenciji Generalne skuptine UN a o sprijeavanju i kanjavanju zloina
genocida. Nakon toga, u kratkog formi bie govora o genocidima u XX stoljeu.

1. Raphael Lemkin lik i djelo

Raphael Lemkin je roen 1900 godine na farmi blizu poljskog grada Wolkowysk -a. Sve vie i
vie se cijeni njegov lik i djelo, ne samo da je zasluan za sprovoenje UN ove rezolucije
206, nego je njegov rad i istraivanje genocida u svijetu mnogo vie cijenjeno nego u
vremenu kada je ivio1. Bio je jedan od trojice sinova, njihova majka Bella se trudila da svoje
sinove naui vrijednostima znanja, te ih ohrabrivala da se bave lingvistikom razliitih jezika,
te da se to vie koluju. Tokom ranih godina kolovanja Lemkin je proitao knjigu Quo
Vadis2, poljskog dobitnika Nobelove nagrade koja je govorila o Neronovim pokuajima da
istrijebi krane, to gaje navelo da se bavi slinim historijskim dogaajima koji su se deavali
kroz historiju. Smatrao je da se pravnim putem moe najlake izboriti sa ljudskim strahotama,
meutim njegovu uspjenu karijeru pravnika prekinuo je II svjetski rat. Godine 1941. On
odlazi u Sjedinjene amerike drave u izbjeglitvo, od porodice je jo samo vidio jednog od
dvojice brae koji je s porodicom emigrira u Kanadu, dok je etrdeset i devet lanove njegove
porodice pobijeno u periodu od 1939 1945. ukljuujui majka i drugi brat. Tokom svog
boravka u SAD u je bio jedan od predavaa prava na raznim univerzitetima, meutim
njegov najznaajniji pravni posao ogleda se u tome to je bio jedan od savjetnika na
Nimberkom procesu, te se svojski trudio da na UN ovim sjednicama se prihvati Konvencija
o genocidu.
Kada je Njemaka napala Poljsku, Lemkin je napustio svoj perspektivni posao advokata u
Varavi i izbjegao je u Sjedinjene Amerike Drave. Od porodice je jo samo vidio svog
jednog brata koji je sa porodicom emigrirao u Kanadu. Lemkinova porodica je gotovo
istrebljena, 49. lanova ue i ire obitelji izgubili su ivote tokom 1939- - 1945. Godine,
ukljuujui njegove roditelje i drugog brata. Tokom ivota u SAD predavao je na brojnim
univerzitetima, a uz to je bio savjetnik za pravdu Robertu R. Jacksonu tokom suena u
Nimbergu. Pored svega toga, posebnu panju je posveivao promicanju UN- ove konvencije o
genocidu. Posljednje godine svog ivota proveo je u borbi da njegova naturalizovana drava

1 JACOBS 2012: Steven Leonard Jacobs, Lemkin on Genocide, Plymouth, Lexington Books, vii.
2 Quo Vadis: A Narrative of the Time of Nero, Quo Vadis: Narativna proao Neronu, poznata samo
kao Quo Vadis, je historijska novela napisana od strane poljskog autora Henryk Sienkiewicz a.
4

ratificira konvenciju3. Umro je 28. augusta 1959. godine, a na njegovom pogrebu bilo je samo
sedmero ljudi.
U uvodu svoje knjige kae da je knjigu elio nasloviti kao Uvod u studiju genocida.
Nastavlja, da se njegova knjiga bavi pravnim i ostalim aspektima ovog zloina, te da e
posebne zloine genocida utvrditi kroz dogaanja od antike do modernog doba, da bi dokazao
da je genocid postojao od najstarijih vremena kao i da je time elio dokazati da praktinost
konvencije o genocidu koji je do tada ratificiralo 51. drava.
Navodi da: Filozofija Konvencije o genocidu je bazirana na formuli o ljudskom kosmosu.
Kosmos se sastoji od etiri grupe: nacionalne, rasne, religijske i etnike. Grupe su zatiene
ne samo ljudskom samosvijeu, saosjeanju nego ida sprijee potop duhovnih vrijednosti
ovjeanstva.4 Pod pojmom genocid smatramo destrukciju nacije ili etnike grupe, tu rije je
upravo sastavio Lemkin da naglasi staru praksu kroz svoj moderni razvoj, sastoji se od antike
grke rijei genos to znai rasa, pleme i latinske rijei cide to znai ubistvo. Generalno
govorei, genocid ne predstavlja direktno unitenje nacija, osim kada se to pokuava postii
masovnim ubistvima svih lanova jedne nacije. Ono ustvari predstavlja koordinirani plan ili
razliite akcije koje su usmjerene ka destrukciji esencijalnih osnova ivota ili nacionalne
grupe sa ciljem unitenja Genocid je usmjeren ka nacionalnoj grupi kao cjelini, i akcije koje
se sprovode su usmjerene ka individualcima, ne u njihovom individualnom smislu, neko kao
lanove jedne nacionalne grupe5.
Dok je radio sa timom Amerikanaca koji su pripremali Nimberki proces, gdje je on bio u
mogunosti da rije genocid se ukljui u proces protiv nacistikih lidera. Meutim, genocid u
tom periodu nije bio legalni zloin te u Nimberkoj presudi nisu ukljueno zloini prema
grupama naroda, nego samo zliini poinjeni u nasilnom ratovanju, Upravo u ovom periodu,
dok je suraivao na Nimberkom procesu, Lemkin je saznao za smrt svoje porodice u
3 Vie od devedeset zemalja svijeta su potpisnice konvencije, iako Sjedinjene Amerike drave, nisu
ratificirale konvenciju sve do 1988. godine.
4 JACOBS 2012: The Philosophy of genocide convention is based on the formula of human cosmos.
This cosmos consist of four basic groups: national, racial, religious and ethnic. The groups are
protected not only by reasons of human compassion but also to prevent draining the spiritual
resources of mankind., 3.
5 HOLOCAUST ENCYCLOPEDIA (n.d.): Coining a Word and Championing a Cause: The Story of
Raphael Lemkin
5

koncentracijskim kampovima u Varavskom getu. Nakon to se vratio iz Eurpoe, posebnu

panju je posvetio da se tremin genocid doda internacionalnom pravu i poeo je lobiranje za
ovo od najranijih sjednica UN a. Njegov neumorni rad da se da dobije podrku nacionalnih
delegacija i uticajnih lidera se napokon isplatio. Godine 1948. , decembra 9. UN su odobrile
Konvenciju za prevenciju i kanjavanje genocida. Lemkin nije stao na UN ovom
dokumentu nego je proveo posljednje dane svog ivota urgirajui da nacije izglasaju
legislativu podravajui Konvenciju.
2. Konvencija Generalne skuptine UN a o kanjavanju i sprijeavanju genocida
Kako je ranije u tekstu govoreno, Raphael Lemkin je termin genocide sastavio od dvije
rijei iz dva razliita jezika grke rijei genos to znai rasa, pleme i latinske rijei cide
to znai ubistvo. Potujui njegovu praksu genocid je definisan u Konvenciji o spreavanju i
kanjavanju zloina genocida koju je Generalna skuptina UN prihvatila 1948. godine. Prava
sadrina genocida data je u Statutu Rimskog suda 6. Svjedoci smo da iako je genocid kao
praksa osuen an meunarodnom nivou, i dalje postoje drave koje nisu ratificirale sporazum.
Meutim, ono to se ini jo poraznijim od toga jeste i daljnja praksa vrenja genocida.
Proteklo stoljee se s pravom naziva stoljeem genocida jer upravo u proteklom stoljeu
imamo iznimno puno sluajeva genocida, prije ali i nakon Konvencije o kanjavanju i
sprijeavanju zloina genocida.
Mnogo se u pravnim krugovima govori o tome da je jako teko dokazati namjeru vrenja
genocida, te u praksi postoje brojni sluajevi koji nam govore upravo o takvim sluajevima.
Genocid je najtei zloin protiv ovjenosti, koji kri meunarodna prava ovjeka i
meunarodno humanitarno pravo u cjelini. Dokument u kome se po prvi put slubeno pojavio
termin genocid je u optunici odbora glavnih tuitelja u Nimberkom procesu.. meutim,
presuda je izbjegla upotrebu termina kao posebne kategorije zloina s obzirom da se termin
nije nalazio u Statutu Meunarodnog vojnog suda. U presudi zloine koje danas
karakteriemo kao genocid, sud u Nimbergu je okarakterizirao kao potkategoriju kaznenih
6 U lanu 6 Statuta Rimskog suda, predvieno je:Za potrebe ovog statuta pod pojmom genocid podrazumeva
se bilo koja od slijedeih navedenih radnji, poinjenih u namjeri da se uniti u cjelini ili djelimino nacionalna,
etnika ili vjerska zajednica, na jedan od slijedeih naina:
a) ubijanje lanova grupe;
b) prouzrokovanje tekih fizikih ili mentalnih patnji lanova grupe;
c) namjerno podvrgavanje grupe ivotnim uslovima koji treba da dovedu do njenog potpunog ili djeliminog
unitenja;
d) mere uperene ka spreavanju raanja u okviru grupe;
e) prinudno premjetanje djece iz jedne grupe u drugu.

djela zloina protiv ovjenosti meunarodnih kaznenih sudova. Danas se Konvencija o

genocidu nalazi u statutima brojnih kaznenih sudova, kao to su Meunarodni kazneni sud, te
u sudovima za bivu Jugoslaviju, Ruandu. Aktivnosti Meunarodnog suda za Ruandu posebno
su znaajni iz razloga to se njegov rad temelji upravo na dokazivanju tog zloina, dok se
Meunarodni sud za bivu Jugoslaviju izraeno ne bavi time7.

3. Genocidi kroz XX stoljee

Govorei o XX stoljeu, esto se konstatuje da je ono najkvavije u povijesti ovjeanstva,
s obzirom da se esto zove i erom genocida. Neki od najkrvavijih zloina protiv ovjenosti
desili su se upravo u ovom stoljeu, jo kada tome dodamo i dva svjetska rata. Naalost,
veliki broj zloina protiv ovjenosti nam ne doputa da ih sve saberemo u jedno krae djelo.
Nakon holokausta i borbe Raphaela Lemkina genocid je ratificiran i postao je posebno
kanjivo djelo. Iako su, prije holokausta, pa i prije XX stoljea djela genocida bila prisutna,
ipak moemo konstatovati da nakon masovnog pogubljenja Jevreja u nacistikim logorima
svijet poinje polako da shvata razmjere jednog ovakvog zloina.
Holokaust8 - im je Adolf Hitler doao na vlast koncentracioni logori uvode se u
nacionalsocijalistikoj Njemakoj za ljude >neiste krvi<, pogotovo Jevreje, zatim za politiki
nepodobne, kriminalce i asocijativne tipove, homoseksualce i takoer pripadnike vjerskih
sekti, sveenike i druge. Prvi logori u Njemakoj otvoreni su poetkom 1933. godine, a bilo ih
je 50-ak. Zbog protesta i zahtjeva veina logora je 1934. godine zatvorena, jer se bojalo da se
ne narui ugled i popularnost nacionalsocijalistike partije. Ostali su otvoreni samo logori
Oranienburg i Dahau. Iste 1934. godine Hajdrih je osnovao ured inspektora koncentracionog
logora , godine 1939.
Ured inspektora koncentracionog logora bio je pridruen glavnom uredu SS-a za privredu,
a kasnije 1942. godine po zapovjednitvu Pola uao u SS-WVHA (koji je upravljao cijelom
privrednom i finansijskom autonomijom SS-a). Pol je osnovao posebnu uredsku grupu D,
koja je upravljala logorima i izdavala sve centralne naredbe (nita se u logorima nije moglo
7 GAGRO, KORI (2008): Sandra Fabijani Gagro, Marissabell kori, Zloin genocida u praksi
meunarodnih kaznenih ad hoc tribunala, Nauni rad, Univerzitet u Rijeci
8 Holokaust je bio sistematsko, birokratsko, sponzorirano od drave progonstvo i ubistvo oko 6
miliona Jevreja od strane Nacistikog sistema i njihovih suradnika.
7

dogoditi bez ope naredbe ili odobrenja Odjela D). SS-WVHA stvorio je tri stupnja
koncentracionih logora9. Prvi stupanj je radni logor (predstavljao najblai oblik logora), Drugi
stupanj je pootrenje ivotnih i radnih uslova, a trei stupanj je najgori tzv. mlinovi za kosti.
U logore treeg stupnja trebalo je zatvoriti kriminalce, homoseksualce, Jevreje i druge.
Godine 1939. u Njemakoj je bilo preko 100 logora i u njima se nalazilo oko 20 000 ljudi
preteno kriminalaca10. Najezda nacionalsocijalizma u Evropu donijela je pravi graanski
bum koncentracionih logora. Nastali su svjetski ozloglaeni logori poput: Auvica, LublinMajdaneka, Rige, tuthofa kraj Dancinga i mnogi drugih.

Po miljenju Gestapoa u

koncentracione logore su spadale etiri grupe osoba: politiki protivnici, pripadnici manje
vrijednih rasa i rasno-bioloki manje vrijedni, te kriminalci i asocijativni. Drugoj grupi su
pripadali Jevreji i Romi. Asocijativni zatvorenici su: skitnice, deparoi, varalice, pijanice,
svodnici i verceri. Politiki zatvorenici su lanovi stranaka protivnih nacionalsocijalizmu te
prestupnici unutar partije. Kao antinacionalsocijalistika opozicija smatrani su i crkveni
slubenici, posebno Jehovini svjedoci, kojih je 1938. godine u Buhenvaldu bilo 450. Postojala
je i posebna grupa homoseksualnih zatvorenika koji su uniteni. Svi zatvorenici su morali
nositi vanjske oznake koje su se sastojale od broja i obojenog trokuta. U Auvicu su brojevi
zatvorenicima utetovirani na podlakticu. Jevreji su nosili i popreno poloen uti trokut od
ega je nastala estokraka zvijezda, jer su tzv. oskrvnitelji rasa Jevreji koji su prekrili
Nirnberki zakon o zatiti krvi, dobili bi pored postojeeg jo jedan trokut11.
Za vrijeme Drugog svjetskog rata silno je porastao broj koncentracionih logora kojih je do
kraja rata bilo preko 400; za mukarce 395 i 17 za ene. Broj zatvorenika je mnogo porastao.
Prema Nirnberkim dokumentima iz 01.10.1944. godine bilo je u nacionalsocijalistikim
logorima 524 277 zatvorenika. Od 1942. godine logori su u slubi vojne industrije, jer su
zatvorenici upotrebljavani za rad u vojnoj industriji. Poseban oblik koncentracionih logora
predstavljali su logori smrti koji su u duhu konanog rjeenja jevrejskog pitanja sluili za
istrebljenje jevrejskog naroda. Do oktobra 1941. godine otpremljeno je oko 537 000 Jevreja sa
podruja Rajha i 30 000 iz velikog protektorata u koncentracione logore na istoku. Jevreji su
9 KOGON (1982), Eugen Kogon, Drava SS-a, Zagreb, 31.
10 Ibidem, 35.
11 MARCEL (1978), najder Marcel, Ratni veltanaung hitlerizma, Politike rasprave, Sarajevo,
335
8

upotrebljavani za prisilni rad a veina ih je zvjerski ubijana ili guena u gasnim komorama.
Najozloglaeniji logori su bili Dahau, Buhenvald, Belzen, Saksenhauzen, Ravenzbrik,
Mathauzen, Auvic, Treblinka, i Majdanek. Pored koncentracionih logora postojao je drugi
oblik zatvorenosti tzv. zazidani geto, kada je u Poljskoj 500 000 zatvoreno u malom kvartu
Varave, zazidano visokim zidom gdje su Jevreji ivjeli na rubu smrti u izuzetno tekim
uslovima. U junu 1942. godine nacisti su donijeli odluku da unite geto, pa je 310 000 Jevreja
prebaeno u logore smrti.
Drugi svjetski rat donosi krajnju eskalaciju antisemitizma, potpuno unitenje Jevreja u
koncentracionim logorima. Godine 1941. izdan je i zakon koji zabranjuje Jevrejima da se u
javnosti pokazuju bez jevrejske zvijezde12. estokraka zvijezda je morala biti velika poput
dlana, od ute tkanine na crnoj podlozi s oznakom Jevrej. Morali su je nositi vrsto priivenu
na lijevoj strani grudi. Ova politika je rezultirala najveem zloinu XX stoljea. Jevreji su
doivjeli zloin nevienih razmjera i u tim strahotama nacistikog reima stradalo ih je oko 6
miliona. Ipak na kraju rata zloinci nisu proli nekanjeno, sueno im je kao zloincima koji
su planirali i provodili muenja, ubijanja i pljakanja13.
Naalost, holokaust nije bio ni prvi ni jedini sluaj sistematskog istrebljenja naroda, nakon
holokausta deavali su se strani zloini protiv ovjenosti, istina u manjim razmjerama, ali
stara mudrost govori nam da ako ubijemo jednog ovjeka, isto je kao da smo ubili cijelo
ovjeanstvo. Naalost, historija pokazuje da svijet iznova, na primjerima miliona, ubija
jednom po jednom, vie stotina, vie hiljada puta, ovjeanstvo.

12 DUBNOV (1986), Dubnov Simon, Kratka historija jevrejskog naroda, Beograd, 172
13 EHI (2008), Proces u Nirnbergu je u historiji prvi primjer suenja ratnim zloincima pred
javnim Meunarodnim vojnim sudom. Prvi put je agresija proglaena najteim meunarodnim
zloinom i prvi put se sudilo najviim dravnim politikim i vojnim funkcionerima jedne drave za
masovne ratne zloine, zloine protiv ovjenosti i zloine genocida. Osuene su i zloinake
organizacije: vostvo Nacionalsocijalistike partije, Tajna dravna policija (Gestapo), SS jedinice i
SA odredi. Potvren je i realizovan princip line odgovornosti za zloine takve vrste, bez obzira na
zvanini poloaj i rang krivca, na zakonitost njegovog djelovanja po unutranjem pravu i na
nareenja pretpostavljenih. etiri pobjednike sile ustanovile su meunarodni vojni tribunal za koji je
svaka vlada imenovala po jednog sudiju i zamjenika kao i branioca optuenih., 78
9

10

ZAKLJUAK

Raphael Lemkin je osoba koja je moda ponajvie zasluna o danajem pravnom

tumaenju genocida. Mgli smo vidjeti kako je njegova borba za kanavanje genocida dovela
do toga da Konvencija o sprijeavanju i kanjavaju zloina genocida bude usvojena
Rezolucijom 260. Generalne skuptine UN .a devetog decembra 1948. godine. Iako nije
doekao da njegova naturalizovana drava izglasa legislativu o genocidu, ipak je njegova
borba dovela do toga da danas imamo vei broj dava koje su potpisnice Konvencije, od onih
koje, naalost nisu. Naalost, generalna skupina i rezolucija nisu sprijeili ponavljanje akta
genocida. On se ponavljao vie puta tokom stoljea, na nekim mjestima, poput u naoj dravi
i vie puta tokom samo stotinu godina.
Osobe koje su preivjele genocid, drave koje su pretrpjele da njihovo stanovnitvo bude
podvrgnuto zloinima protiv ovjenosti oporavljaju se godinama. Oiljak koji ostaje nakon
spoznaje da je jedan narod trebao biti istrebljen samo zato to je druge vjere i zato to je
drugaiji je dubok, kao i same psiholoke posljedice na stanovnitvo. Ono to je poraavajua
injenica jeste to da nakon XX stoljea, tog zloglasnog stoljea genocida, se nije stalo s
vrenjem tih akata te slobodno moemo konstatirati da e i historija ranog XXI stoljea biti
obiljeena kao genocidna.

11

INDEX:
Dokument 1: Konvencija o spreavanju i kanjavanju zloina genocida, preuzeto sa:
http://www.preventgenocide.org/yu/pravo/konvencija.htm
Adopted by Resolution 260 (III) A of the U.N. General Assembly on 9 December 1948.
Entry into force: 12 January 1951.
Strane ugovornice
S obzirom da je Generalna skuptina Organizacije ujedinjenih nacija svojom rezolucijom 96
(I) od 11. decembra 1946. godine, proglasila genocid za zloin medjunarodnog prava, u
suprotnosti sa duhom i ciljevima Ujedinjenih nacija i koji civilizovani svet osudjuje;
Priznajui da je u svim periodima istorije genocid velike gubitke oveanstvu;
Uverene da je medjunarodna saradnja potrebna da bi se oveanstvo oslobodilo jednog tako
mrskog zla;
Sporazumele su se o sledeem:
lan I: Strane ugovornice potvrdjuju da je genocid, bilo da je izvren u vreme mira ili rata,
zloin medjunarodnog prava i obavezuju se da e ga spreiti i kazniti.
lan II: U ovoj konvenciji pod genocidom se podrazumeva bilo koje od nie navedenih dela,
poinjenih u nameri da se potpuno ili delimino uniti kao takva neka nacionalna, etnika,
rasna ili religiozna grupa:
(a) ubistvo lanova grupe;
(b) teka povreda fizikog ili mentalnog integriteta lanova grupe;
(c) namerno podvrgavanje grupe takvim ivotnim uslovima koji treba da dovedu do njenog
potpunog ili deliminog fizikog unitenja;
(d) mere usmerene ka spreavanju radjanja u okviru grupe;
(e) prinudno premetanje dece iz jedne grupe u drugu.

12

lan III: Bie kanjena sledea dela:

(a) genocid;
(b) sporazum o izvrenju genocid;
(c) neposredno i javno podsticanje na izvrenje genocida;
(d) pokuaj genocida;
(e) sauesnitvo u genocidu.
lan IV: Lica koja su izvrila genocid ili bilo koje drugo delo pobrojano u lana III bie
kanjena, bilo da su dravni rukovodioci, slubenici ili pojedinci.
lan V: Strane ugovornice se obavezuju da e preduzeti potrebne zakonske mere, shodno
svojim ustavima, kako bi obezbedile primenu odredaba ove konvencije i naroito da e
predvideti efikasne krivine kazne za lica kriva za genocid ili bilo koje drugo delo pobrojano
u lana III.
lan VI: Lica optuena za genocid ili bilo koje drugo delo pobrojano u lana III bie izvedena
pred nadlene sudove one drave na ijoj je teritoriji delo izvreno ili pred medjunarodni
krivini sud koji e biti nadlean za one strane ugovornice koje po tome budu priznale
njegovu sudsku nadlenost.
lan VII: Genocid i druga dela pobrojana u lana III nee biti smatrani kao politiki zloin u
odnosu na pitanja ekstradicije. Strane ugovornice se obavezuju da u takvim sluajevima
odobre ekstradiciju shodno svome zakonodavstvu i ugovorima koji su na snazi.
lan VIII: Svaka strana ugovornica moe se braniti nadlenim organima Organizacije
ujedinjenih nacija kako bi ovi, prema Povelji Ujedinjenih nacija, preduzeli mere koje smatraju
odgovarajuim za spreavanje i kanjavanje dela genocida ili bilo kojeg drugog dela
pobrojanog u lana III.
lan IX: Sporovi izmedju strana ugovornica, odnosno tumaenja, primene i izvrenja ove
konvencije, podrazumevajui, tu i sporovi koji se unose naodgovornost neke drave po
predmetu genocida ili kojeg drugog dela pobrojanog u lana III, bie izneseni pred
Medjunarodni sud pravde, na traenje jedne od strane u sporu.

13

lan X: Ova konvencija, iji e tekstovi na kineskom, engleskom, francuskom, ruskom i

panskom, biti podjednako verodostojni, nosei datum 9. decembra 1948.godine.

lan XI: Ova e konvencija biti otvorena za potpis do 31. decembra 1949. godine svakoj
lanici Organizacije ujedinjenih nacija i svakoj dravi nelanici, kojoj Generalna skuptina
bude uputila poziv u tu svrhu. Ova e konvencija biti ratifikovana i ratifikacioni instrumenti
bie deponovani kod Generalnog sekretara Organizacije ujedinjenih nacija. Poev od 1.
januara 1951. godine ovoj e konvenciji moi da pristupi svaka lanica Organizacije
ujedinjenih nacija i svaka drava nelanica koja bude primila napred navedeni poziv.
Instrumenti o pristupanju bie deponovani kod Generalnog sekretara Organizacije ujedinjenih
nacija.
lan XII:Svaka strana ugovornica moi e u svako doba, putem notifikacije, upuene
Generalnom sekretaru Organizacije ujedinjenih nacija, da proiri primenu ove konvencije na
sve teritorije ili bilo na koju teritoriju, ijim inostranim poslovima ona rukovodi.
lan XIII: (1) Na dan kad dvadeset prvih ratifikacionih instrumenata ili instrumenata o
pristupanju budu deponovani, Generalni sekretar e o tome sastaviti zapisnik. On e dostaviti
kopiju toga zapisnika svim dravama lanicama Organizacije ujedinjenih nacija, kao i
nelanicama o kojima je re u lana III. Ova e konvencija stupiti na snagu devedesetog dana
posle datuma deponovanja devedesetog instrumenta o ratifikaciji ili pristupanju. Svaka
ratifikacija ili pristupanje izvreni poslednjeg datuma vaie od devedesetog dana posle
deponovanja instrumenata o ratifikaciji ili pristupanju.
lan XIV: Ova konvencija e trajati deset godina poev od dana njenog stupanja na snagu.
Ona e posle toga ostati na snazi za novi period od pet godina, i tako redom, prema onim
stranama ugovornicama koje je ne budu otkazale est meseci najmanje pre isteka roka.Otkaz
e se vriti pismenom notifikacijom upuenom Generalnom sekretaru Organizacije
ujedinjenih nacija.
lan XV: Ako usled otkaza, broja drava potpisnica ove konvencije bude sveden na manje od
esnaest, Konvencija e prestati da vai, poev od dana kad je poslednji od otkaza postao
pravosnaan.

14

lan XVI: Zahtev za reviziju ove konvencije moie podneti svaka strana ugovornica u svako
doba putem pismene notifikacije upuene Generalnom sekretaru. Generalna skuptina e
donositi odluku o merama koje treba preduzeti u takvom sluaju po predmetu tog traenja.

lan XVII: Generalni sekretar Organizacije ujedinjenih nacija obavestie sve drave lanice
Organizacije i drave nelanice o kojima je re u lana XI o sledeem:
(a) potpisima, ratifikacijama i pristupanjima primljenim na osnovu lana XI,
(b) notifikacijama primljenim na osnovu lana XII,
(c) datumu stupanja na snagu ove konvencije, na osnovu lana XIII.
(d) otkazima primljenim na osnovu lana XIV.
(e) prestanku vaenja Konvencije, na osnovu lanu XV..
(f) notifikacijama primljenim na osnovu lana XVI.
lan XVIII: Original ove konvencije deponovae se u arhivi Organizacije ujedinjenih nacija.
Overen prepis bie upuen svim dravama lanicama Organizacije ujedinjenih nacija i
dravama nelanicama o kojima je re u lanu XI. Generalni sekretar Organizacije ujedinjenih
nacija registrovae ovu konvenciju na dan njenog stupanja na snagu.
lan XIX: Generalni sekretar Organizacije ujedinjenih registrirat e ovu konvenciju na dan
kada Konvencija stupi na snagu.
lan XVIII. Original ove konvencije poloit ce se u arhiv Ujedinjenih naroda. Ovjereni
prijepis ove konvencije dostavit ce se svim clanicama Ujedinjenih naroda i dravama
neclanicama o kojima je rijec u clanu XI.

15

Ilustracija 1:

Raphael Lemkin,
Preuzeto sa: http://edition.cnn.com/2008/WORLD/europe/11/13/sbm.lemkin.profile/
Ilustracija 2:

Poetak Rezolucije 260 (III),

16

Preuzeto sa: http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?

symbol=A/RES/260(III)&Lang=E&Area=RESOLUTION

17

LITERATURA:
1. DUBNOV (1986), Dubnov Simon, Kratka historija jevrejskog naroda, BEOGRAD,
2. GAGRO, KORI (2008): Sandra Fabijani Gagro, Marissabell kori, Zloin
genocida u praksi meunarodnih kaznenih ad hoc tribunala, Nauni rad, Univerzitet u
Rijeci
3. JACOBS 2012: Steven Leonard Jacobs, Lemkin on Genocide, Plymouth, Lexington
Books
4. KOGON (1982), Eugen Kogon, Drava SS-a, Zagreb,
5. LEMKIN (1944): Chapter IX: Genocide u: Raphael Lemkin's Axis Rule in Occupied
Europe: Laws of Occupation - Analysis of Government - Proposals for Redress,
Washington, D.C.: Carnegie Endowment for International Peace, str. 79 95
6. MARCEL (1978), najder Marcel, Ratni veltanaung hitlerizma, Politike rasprave,
Sarajevo
7. EHI (2008), ehi Zijad Skripta za internu upotrebu, Europska i svjetska
savremena historija, Sarajevo, Filozofski fakultet
8.
9. UNCR (n.d): Lemkin, Raphael http://www.unhcr.org/cgi-bin/texis/vtx/search?
page=search&docid=3b7255121c&query=genocide%20convention

(Pristupljeno

5.4.2014.)
10. Transkripcija teksta Konvencije o sprijeavanju i kanjavanju zloina genocida,
http://www.preventgenocide.org/yu/pravo/konvencija.htm (Pristupljeno 5.4. 2014.)
11. www.cnn.com/europe,
http://edition.cnn.com/2008/WORLD/europe/11/13/sbm.lemkin.profile/ (Pristupljeno
5.4. 2014.)

18