Vjebe iz Hrvatskoga standardnoga jezika

3. godina
Spojevi rijei sintagmemi
1. Odredite nain nastajanja navedenih sintagmi!
ii kui________________________________________
tranje igralitem___________________________________
raditi pametno_____________________________________
ljepota djevojke_______ ______________________________
odazivanje poziva_________________________________
nai najstariji________________________________________
ljubav prema blinjemu____ ___________________________
irina puta______________ ___________________________
umjeren u jelu____________ ___________________________
teka narav__________________________________________
2. Odredbene sintagme nastale upravljanjem preoblikujte u odredbene sintagmi nastale
sronou!
aj poslije podne________ _____________________________
djevojka duge kose________ ___________________________
igralite Hajduka__________ ___________________________
ponaanje djeaka_________ ___________________________
izvor svijetlosti____________ __________________________
utrka automobilima_________ __________________________
groznica zbog puta__________ __________________________
prolazak s kratkim nogama_______ ______________________
3. Opiite znaenje sastavnica spojeva rijei koje ine infinitiv i instrumental!
pisati olovkom_________ ________________________
lutati praznim ulicama______ _____________________
nadvisiti stasom____________ ____________________
ekati danima_____________ _____________________
plamsati strau____________ ____________________
otii poslom_______________ ____________________
otputovati s razredom________ ____________________
biti za upravljaem__________ ____________________
4. Kako se moe odrediti narav gramatike veze sastavnicama sintagmi tipa:
a) pouna knjiga; b) odabrati knjigu; c) odabrati pozorno.
Koje znaenje imaju zavisne sastavnice ovih sintagmi, tj. o kojim je vrstama sintagmi
rije?
_________________________________________________________________________
5. U reenici: Godzila, morsko udovite, sjedi u pliaku rijeke izdvojite spojeve rijei i
odredite im:
1. znaenje__________________________________________________________
2. funkciju zavisne sastavnice ___________________________________________
3. narav gramatike veze meu sastavnicama sintagme ________________________

6. Odredite vrstu gramatikoga odnosa meu rijeima i vrstu spoja:

Trgovati povrem ___________________________________________________
Razgovarati sa susjedima_____________________________________________
Bojati se vruine____________________________________________________
Poziv na sastanak___________________________________________________
Zavoj ulijevo______________________________________________________
Susjedi prijeko_____________________________________________________
Spreman pomoi____________________________________________________
Sino kasno________________________________________________________
Haljina moje mame_________________________________________________
Knjiga na hrvatskom jeziku__________________________________________
Ples po kii_______________________________________________________
aj s limunom_____________________________________________________
Kupovati cvijee___________________________________________________
Baviti se gimnastikom______________________________________________
Ludovati za nogometom____________________________________________
Pucati iz puke____________________________________________________
Zahvaliti dobroiniteljima___________________________________________
Kimati glavom_____________________________________________________
Osloboditi se straha_________________________________________________
Izbiti iz glave______________________________________________________
Nai se ispred kole_________________________________________________
Letjeti preko Mostara________________________________________________
Kupovati na kredit___________________________________________________
Voziti kroz maglu____________________________________________________

VJEBA IZ SINTAKSE HRVATSKOGA STANDARDNOG JEZIKA

Ime i prezime:______________________________studijska skupina:__________________
1. Proitajte I. tekst i odgovorite na dolje navedena pitanja:
U ovom e se portretu, nakon kraega ivotopisa, malo izraajnije prikazati
najznaajniji njegovi radovi, posebice oni koji se odnose na podruje hrvatske
glagolske sintakse. Njegove su rasprave, od kojih su neke prvi i jedini put
objavljene prije vie od stotinu godina, ini mi se, danas mnogima nedostupne.
Time e bar donekle biti popunjena praznina i ispravljena nepravda koja se sastoji
u tome to do danas nije objavljen nijedan izbor radova. Izabrane rasprave bit e
prikazane kronolokim slijedom kako bi se vidjelo to je raspravom obuhvaeno te
kako bi se ilustrirala postupnost u razvoju autorovih shvaanja i razlaganja. Ostale
e aktivnosti biti ukratko prikazane ponajvie zato to su se manjim dijelom odnosile na
podruje slavistike, a to nam je trebalo detaljnije objasniti.
a) Iz I. teksta izdvojite etiri primjera odredbenih sintagmi:
_______________________
_______________________
_______________________

____________________________
____________________________
____________________________

b) Iz I. teksta napiite po dva primjera za dopunske spojeve rijei.

_________________________

___________________________

TIPOVI SRONOSTI
sronost po rodu i sronost po broju imaju ova podudaranja:
-

podudaranje po obliku (gramatika sronost)

podudaranje po smislu (semantika ili leksika sronost)

1. Odredite tip sronosti i odredite mogue kolebanje:

Kolege se nisu javile ________________________________________
Kolega se nije javilo ________________________________________
Varalica je opet doao ______________________________________

Varalica je opet dola ________________________________________

Brundalo se opet javio._______________________________________
Brundalo se opet javilo. _______________________________________
Dva prijatelja nisu mogla dalje._________________________________
etiri su sela spaljena. ________________________________________
Dola im je unuad.___________________________________________
Dola su im unuad.___________________________________________
2. Odredite tip sronosti sljedeim sintagmama;
na kolega___________________________dobar sluga_____________________
nae kolege_________________________dobre sluge_______________________
veliki kukavica_____________________ taj budala_________________________
3. Dopunite reenice odgovarajuim predikatima u prefektu i obrazloite svoj odgovor:
Najprije__________________ voe momadi (pozdraviti se)
Sluge____________________ poslunost (otkazati)
Zlopamtilo________________ svega (sjetiti se)
Zlopamtila __________________ samo ono to je loe (upamtiti)
_________ sedmorica prijavljenih (doi)
_________ samo dvoje uzvanika (stii