Sie sind auf Seite 1von 30

H v tn: L Quang /huy

Lp: 13R2
Khoa: Trit hc
NGUYN L 1
TH GII QUAN V PHNG PHP LUN TRIT HC
CA CH NGHA MC LNIN
Cu 1. Vn c bn ca trit hc. Trit hc duy tm, trit hc duy vt. Trit
hc nht, nh nguyn. Cc hnh thc c bn ca trit hc duy tm v trit hc
duy vt.
1. Vn c bn ca trit hc
Trong tc phm L.Phoi--bc v s co chung ca Trit hc c in c
Ph.ngghen ch r: Vn c bn ln nht ca mi trit hc, c bit l trit hc
hin i, l vn quan h gia t duy vi tn ti.
Trong th gii c v vn hin tng nhng chung quy li chng ta ch phn lm hai
loi, mt l, nhng hin tng vt cht (tn ti, t nhin), hai l, nhng hin tng tinh
thn (t duy, thc). Do vy, vn v mi quan h gia vt cht v thc c goi l
vn c bn ln nht hay vn ti cao ca trit hc. Vic gii quyt vn ny l
c s, l im xut pht gii quyt mi vn khc ca trit hc.
Ni dung ca vn c bn ca trit hc gm hai mt (hai phng din):
Theo Mc - ngghen:Vn c bn ln ca mi trit hc, c bit l ca trit hc
hin i, l vn quan h gia t duy v tn ti
Vn ny gm hai mt:
- Mt th nht (bn th lun) tr li cu hi: gia thc v vt cht ( t duy v tn
ti) th ci no c trc, ci no c sau, ci no sinh ra ci no, ci no quyt nh ci no?
- Mt th hai (nhn thc lun) tr li cu hi: con ngi c kh nng nhn thc th
gii chung quanh hay khng?
Thc cht vn c bn ca trit hc l vn v mi quan h gia vt cht
v thc. Bi v:
- Vt cht v thc l hai hin tng rng ln nht ca i sng con ngi
- y l vn xuyn sut trong mi h thng trit hc.
- Gii quyt mi quan h gia vt cht v thc n l c s phn nh lp trng
trit hc ca cc trng phi, cc khuynh hng, cc hnh thc ca trit hc.
2. Trit hc duy tm, trit hc duy vt
- Trit hc duy vt: Khi 1 trit gia cho rng bn cht ca th gii l vt cht; vt cht
(tn ti, t nhin) c trc , thc (t duy, tinh thn) c sau; vt cht quyt nh thc th
1

trit gia c xem l 1 nh duy vt. Hc thuyt ca h hp thnh cc mn phi khc


nhau ca ch ngha duy vt.
- Trit hc duy tm: Khi 1 trit gia cho rng bn cht ca th gii l thc; thc
(t duy, tinh thn) c trc, vt cht c sau; thc quyt nh vt cht th trit gia c
xem l 1 nh duy tm. Hc thuyt ca h hp thnh cc mn phi khc nhau ca ch ngha
duy tm.
3. Trit hc nht, nh nguyn
- Trit hc nht nguyn: Khi gii quyt mt th nht trong vn c bn ca trit
hc, tha nhn 1 nguyn th (hoc l vt cht hoc l thc) l ngun gc ca th gii.
Khi gii quyt mt th 2 trong vn c bn ca trit hc tha nhn con ngi c kh
nng nhn thc th gii.
- Trit hc nh nguyn: Khi gii quyt mt th nht trong vn c bn ca trit
hc, tha nhn vt cht v thc tn ti hon ton c lp vi nhau v tha nhn c 2
nguyn th u l ngun gc ca th gii. Khi gii quyt mt th 2 trong vn c bn ca
trit hc do khng khng nh c vt cht v thc ci no c trc, ci no c sau, ci
no quyt nh ci no nn h ph nhn kh nng nhn thc th gii ca con ngi. Quan
im ca h a phn l hoi nghi.
4. Cc hnh thc c bn ca trit hc duy tm v trit hc duy vt
* C 3 hnh thc tn ti v pht trin ca CNDV l:
- Ch ngha duy vt cht phc
- Ch ngha duy vt siu hnh
- Ch ngha duy vt bin chng
* C 2 hnh thc tn ti v pht trin ca CNDT l:
- Ch ngha duy tm ch quan
- Ch ngha duy tm khch quan

Cu 2. nh ngha vt cht ca Lnin. Cc hnh thc v phng thc tn ti


ca vt cht. ngha phng php lun ca vic nghin cu cc khi nim trn
1. Vt cht
* Quan nim trc C.Mc v vt cht
- Ch ngha duy tm: thc th ca th gii, c s ca mi tn ti l 1 bn nguyn tinh
thn no . c th l ch ca Thng , nim tuyt i.
- Ch ngha duy vt c i: ng nht vt cht ni chung vi nhng dng tn ti c th
ca n,.

V d: Talet = nc; Anaximen = khng kh; Heraclit = la; Dmocrite = nguyn t;


Trit hc n = t, nc, la, gi; Thuyt m dng - Ng hnh Trung Quc = kim,
mc, thy, ha, th.
Quan nim v vt cht thi k c i mang tnh trc quan, cm tnh. Tuy nhin,
n ch c tc dng chng li ch ngha duy tm v tn gio
- Ch ngha duy vt th k XVII - XVIII ng nht vt cht vi nguyn t v khi
lng. Niu tn cho rng, khi lng l vt cht.
Quan nim v vt cht thi k cn i mang tnh c hc, my mc, siu hnh.
* Quan nim ca trit hc C.Mc v vt cht
C C.Mc v Ph.ngghen u cho rng, vt cht l ci tn ti khch quan, c lp
vi thc con ngi. Th gii vt cht lun lun vn ng, bin i khng ngng, u
c vt cht l c vn ng v vn ng khng ngng.
* nh ngha ca V.I.Lnin v vt cht
Vt cht l mt phm tr trit hc dng ch thc ti khch quan c em li
cho con ngi trong cm gic, c cm gic ca chng ta chp li, chp li, phn nh v
khng l thuc vo cm gic.
* Ni dung ca nh ngha:
- Vt cht l ci khch quan, tn ti bn ngoi thc v khng ph thuc vo
thc, bt k s tn ti y c con ngi nhn thc hay cha.
- Vt cht l ci gy nn cm gic con ngi khi trc tip hoc gin tip tc ng
ln gic quan con ngi.
- Cm gic, t duy, thc ch l s phn nh ca vt cht.
* ngha ca nh ngha:
- Gii quyt trit hai mt trong vn c bn ca trit hc theo quan im ca
CNDV bin chng.
- Khc phc trit nhng sai lm, hn ch ca CNDV trc Mc v phm tr vt
cht; bc b, ph nhn CNDT v tn gio v vn vt cht.
- To c s cho cc nh trit hc duy vt bin chng xy dng quan im vt cht
trong i sng x hi.
2. Phng thc, hnh thc tn ti ca vt cht
Theo quan im ca CNDV bin chng, vn ng l phng thc tn ti ca vt
cht; khng gian v thi gian l nhng hnh thc tn ti ca vt cht.
* Vn ng l phng thc tn ti ca vt cht
- Trit hc Mc- Lnin khng nh: vt cht khng do ai sng to ra v khng th b
tiu dit, cho nn vn ng vi tnh cch l phng thc tn ti tt yu ca vt cht cng
khng th b mt i hoc sng to ra. Tha nhn s tn ti vnh cu ca vt cht, trn thc
t cng l tha nhn tnh v sinh, v dit ca vn ng: Vt cht khng th tn ti bng
3

cch no khc ngoi vn ng. nh lut bo ton v chuyn ha nng lng chng minh
mt cch khoa hc rng vn ng c bo ton c mt lng ln mt cht. Nu mt hnh
thc vn ng no ca 1 s vt nht nh mt i th tt yu s ny sinh ra 1 hnh thc
vn ng thay th n. Ngha l cc hnh thc vn ng ch chuyn ha ln nhau, ch vn
ng ca vt cht ni chung th vnh vin tn ti cng vi s tn ti vnh vin ca vt cht
- Cc hnh thc vn ng ca vt cht
C 5 hnh thc vn ng c bn:
+ Vn ng c gii : l s di chuyn v tr ca cc vt th trong khng gian.
+Vn ng vt l (thay i trng thi vt l): l vn ng ca phn t, ca cc ht c
bn, vn ng ca nhit, nh sng, in, trng, m thanh.
+ Vn ng ha hc (thay i trng thi ha hc): l s vn ng ca cc nguyn t;
s ha hp v phn gii ca cc cht.
+Vn ng sinh vt: vn ng ca cc c th sng nh s trao i cht, ng ha, d
ha, s tng trng, sinh sn, tin ha.
+Vn ng x hi: mi hot ng x hi ca con ngi; s thay th cc hnh thi
kinh t -x hi t thp n cao.
- Vn ng khng ngng ca th gii vt cht cn bao hm trong n hin tng ng
im tng i
+ Khng c hin tng ng im tng i th khng c s vt no tn ti c.
+ Hin tng ng im tng i hay l trng thi cn bng tm thi ca s vt trong
qu trnh vn ng ca n, trn thc t, ch xy ra khi s vt c xem xt trong mt quan
h xc nh no .
+ ng im l mt trng thi vn ng (vn ng trong thng bng).
* Khng gian v thi gian l nhng hnh thc tn ti ca vt cht
- Bt k mt khch th vt cht no cng chim 1 v tr nht nh, vo 1 khung cnh
nht nh trong tng quan v mt kch thc so vi cc khch th khc...Cc hnh thc
tn ti nh vy ca vt th c gi l khng gian.
- S tn ti ca cc khch th vt cht cn c biu hin mc tn ti lu di
hay mau chng ca cc hin tng, s k tip trc sau ca cc giai on vn ng...
Nhng thuc tnh ny ca s vt c c trng bng phm tr thi gian.
- Khng gian v thi gian c 3 tnh cht:
+ Tnh khch quan
+ Tnh vnh cu v v tn
+ Tnh 3 chiu ca khng gian v tnh 1 chiu ca thi gian
- Khng gian v thi gian gn b mt thit vi nhau v gn lin vi vt cht; l
phng thc tn ti ca vt cht. Khng c dng vt cht no tn ti bn ngoi khng gian
v thi gian. Cng khng c khng gian v thi gian ngoi vt cht.
4

- Khng gian v thi gian tn ti khch quan v l khng gian v thi gian ca vt
cht. V vt cht tn ti v cng, v tn nn khng gian v thi gian ca vt cht cng tn
ti v cng, v tn. Chng khng mt i m ch chuyn t khng gian v thi gian ca vt
ny sang khng gian v thi gian ca vt khc.
3. ngha phng php lun ca nh ngha vt cht ca Lnin
- nh ngha vt cht ca Lnin bao qut c 2 mt vn c bn ca trit hc trn
lp trng duy vt bin chng , tha nhn trong nhn thc lun th vt cht l tnh th nht
v con ngi c th nhn thc c th gii vt cht . Nh vy nh ngha vt cht ca
Lnin bc b thuyt khng th bit , khc phc c tnh cht siu hnh, trc quan trong
cc quan nim v vt cht.
- nh ngha ny chng li cc quan im duy tm v vt cht , to c s khc phc
cc quan im duy tm v i sng x hi.
- C vai tr nh hng cho s pht trin ca nhn thc khoa hc.

Cu 3 Quan im ca trit hc Mc- Lnin v ngun gc, bn cht ca thc. Mi


quan h gia vt cht v thc. ngha phng php lun ca mi quan h ny
trong hot ng nhn thc v thc tin
1. Ngun gc ca thc
* Ngun gc t nhin:
- Ch ngha duy vt bin chng khng nh rng thc l 1 thuc tnh ca vt cht
nhng khng phi ca mi dng vt cht m ch l thuc tnh ca 1 dng vt cht sng c
t chc cao l b c ngi. B c ngi l c quan vt cht ca thc. thc l chc
nng ca b c ngi. Hot ng thc ca con ngi din ra trn c s hot ng thn
kinh sinh l ca thn kinh ca b c ngi. thc khng th din ra, tch ri hot ng
sinh l thn kinh ca b c ngi.
- Tuy nhin, nu ch c b c khng thi m khng c s tc ng ca th gii bn
ngoi b c phn nh li nhng tc ng th cng khng th c thc. Phn nh l
s ti to nhng c im ca mt h thng vt cht ny h thng vt cht khc trong qu
trnh tc ng qua li ca chng.
- L hnh thc cao nht ca s phn nh th gii hin thc, thc ch ny sinh giai
on pht trin cao ca th gii vt cht, cng vi s xut hin ca con ngi. thc bt
ngun t 1 thuc tnh ca vt cht - thuc tnh phn nh - pht trin thnh.
Nh vy, b c ngi cng vi th gii bn ngoi tc ng ln n chnh l
ngun gc t nhin ca thc.
* Ngun gc x hi:
- iu kin quyt nh cho s ra i ca thc l nhng tin , ngun gc x hi.
thc ra i cng vi qu trnh hnh thnh b c ngi nh lao ng, ngn ng v quan
h x hi.
5

- Chnh nh lao ng nhm ci to th gii khch quan m con ngi mi c th


phn nh c th gii khch quan, mi c thc v th gii .
- Qu trnh hnh thnh thc l kt qu hot ng ch ng ca con ngi. Con
ngi c thc v chnh v con gni ch ng tc ng vo th gii thng qua hot ng
thc tin ci to th gii. thc con ngi c hnh thnh thng qua hot ng thc
tin ca con ngi.
- Ngn ng do nhu cu ca lao ng v nh lao ng m hnh thnh. N l h thng
tn hiu vt cht mang ni dung thc. Khng c ngn ng th thc khng th tn ti
c. thc khng phi l hin tng thun ty c nhn m l mt hin tng c tnh cht
x hi, do khng c phng tin trao i x hi v mt ngn ng th thc khng th
hnh thnh v pht trin c.
Nh vy, ngun gc trc tip v quan trng nht quyt nh s ra i v pht trin
ca thc l lao ng, l thc tin x hi.
2. Bn cht ca thc
- thc l s phn nh hin thc khc quan vo b c con ngi mt cch nng
ng v sng to.
- thc l s phn nh, l ci phn nh; cn vt cht l ci c phn nh. Ci c
phn nh (vt cht) tn ti khch quan, ngoi v c lp vi ci phn nh ( thc). V vy
khng th ng nht hoc tch ri thc vi vt cht.
- thc l ca con ngi m con ngi l 1 thc th x hi nng ng sng to.
thc phn nh th gii khch quan trong qu trnh con gni tc ng ci to th gii. Do
, thc con ngi l s phn nh c tnh nng ng sng to
- Qu trnh thc l qu trnh thng nht ca 3 mt:
+ Mt l, trao i thng tin gia ch th v i tng phn nh
+ Hai l, m hnh ha i tng trong t duy di dng hnh nh tinh thn.
+ Ba l, chuyn m hnh t t duy ra hin thc khch quan ( tc l qu trnh hin thc
ha t tng thng qua hot ng thc tin bin ci quan nim thnh ci hin thc, bin ci
tng phi vt cht trong t duy thnh cc dng vt cht ngoi hin thc).
- Phn nh v sng to l 2 mt thuc bn cht ca thc. thc trong bt c trng
hp no cng l s phn nh phc tp, nng ng, sng to ca b c.
3. Mi quan h gia vt cht v thc
Trong mi quan h ny, vt cht c trc, thc c sau, vt cht l ngun gc ca
thc, quyt nh thc, song thc khng hon ton th ng m n c th tc ng tr
li vt cht thng qua hot ng thc tin ca con ngi.
* Vai tr ca vt cht i vi thc
Vt cht c trc, thc c sau, vt cht l ngun gc ca thc, quyt nh thc
v:
6

+ Vt cht quyt nh thc bi v b no ca con ngi l dng vt cht c t chc


cao nht v ch c duy nht con ngi. l c quan phn nh cho ra i thc l 1
dng biu hin ca vt cht ng thi cc yu t to thnh ngun gc ra i ca thc
hoc l chnh th gii vt cht, tt c cc yu t u thuc v dng vt cht.
+ S phn nh ca thc l s phn nh nng ng sng to hin thc khch quan, l
hnh nh ch quan ca th gii khch quan. Th gii khch quan quyt nh ni dung v
hnh thc biu hin ca thc. Qu trnh phn nh ca thc chu tc dng ca cc quy
lut t nhin, x hi v iu kin sinh hot vt cht ca con ngi. Nh vy vt cht quyt
nh thc
* Vai tr ca thc i vi vt cht
thc c th tc ng tr li vt cht thng qua hot ng thc tin ca con ngi.
+ S tc ng tr li ca thc i vi vt cht phi thng qua lao ng thc tin ca
con ngi bi v thng qua lao ng ca con ngoi khi tc ng vo th gii khch quan
lm cho th gii khch quan bc l nhng thuc tnh, nhng quy lut t con ngi
c th nhn thc d dng hn cc s vt hin tng trong th gii , ng thi trong qu
trnh phn nh th gii khch quan, th gii khch quan c ci bin i thng qua c
quan cm gic ca con ngi thng qua lng knh ch quan ca con ngi.
+ thc tc ng tr li vt cht theo 2 hng, nu thc phn nh ng n hin
thc khch quan th s cung cp cho con ngi nhng tri thc ng n gip con ngi
xy dng phng hng k hoch t hiu qu; ngc li nu thc khng phn nh y
th gii khch quan th tri thc mang li l sai lm n s lm cho con ngi xy dng
phng hng k hoch mc ch sai lm.
4. ngha phng php lun:
Trong nhn thc v hot ng thc tin phi xut pht t thc t khch quan, tn
trng khch quan, ng thi thy c tnh nng ng sng to ca thc pht huy vai
tr nhn t con ngi trong vic vt cht ha tnh tch cc sng to ca thc

Cu 4 Ni dung v ngha phng php lun ca ca nguyn l v mi lin h


ph bin v nguyn l v s pht trin
1. Nguyn l v mi lin h ph bin
* Ni dung
- Lin h l phm tr trit hc ch s quy nh, s tc ng qua li ln nhau, s ph
thuc ln nhau, s nh hng, s tng tc v chuyn ha ln nhau gia cc s vt, hin
tng trong th gii hay gia cc mt, cc yu t, cc thuc tnh ca s vt, hin tng, 1
qu trnh.
- Mi lin h c vai tr lm c s cho s tn ti; lm iu kin cho s vt bc l
thuc tnh ca mnh (bi l thng qua mi lin h vi cc s vt khc th s vt mi bc l
thuc tnh).
7

- Lin h ph bin l khi nim ni ln rng mi s vt, hin tng trong th gii ( c
t nhin, x hi v t duy) d a dng, phong ph, nhng u nm trong mi lin h vi
cc s vt, hin tng khc; u chu s chi phi, tc ng, nh hng ca cc s vt,hin
tng khc.
- C s ca mi lin h ph bin l tnh thng nht vt cht cu th gii. Bi l, d
cc s vt trong th gii a dng n u th cng ch l hnh thc tn ti c th ca vt
cht. Cho nn chng u chu s chi phi ca quy lut vt cht. Ngay c thc, tinh thn
cng ch l thuc tnh ca 1 dng vt cht c t chc cao l b c ngi. Do vy, thc,
tinh thn cng b chi phi bi quy lut vt cht. V vy chnh tnh thng nht vt cht ca
th gii lm cho mi s vt, hin tng c mi lin h vi nhau.
- Cc tnh cht ca mi lin h:
+ Tnh khch quan
+ Tnh ph bin
+ Tnh a dng phong ph
* ngha phng php lun
- Quan im ton din i hi chng ta khi phn tch v s vt phi t n trong mi
quan h vi s vt khc. ng thi phi nghin cu tt c nhng mt, nhng yu t, nhng
mi lin h vn c ca n. Qua xc nh nhng mi lin h bn trong, bn cht...
t nm c bn cht, quy lut ca s vt v hin tng.
- Quan im lch s c th i hi khi nghin cu s vt phi thy s tn ti vn
ng v pht trin ca bn thn cc s vt v hin tng l 1 qu trnh c tnh giai on,
tnh lch s c th. Cho nn khi phn tch tnh ton din v cc mi lin h ca s vt phi
t n trong mi quan h c th, vi nhng iu kin lch s c th ca cc mi quan h
.
2. Nguyn l v s pht trin
* Ni dung
- Pht trin l mt phm tr trit hc dng khi qut qu trnh vn ng tin ln
t thp n cao, t n gin n phc tp, t km hon thin n hon thin hn.
- Ngun gc ca s pht trin nm ngay trong bn thn s vt. l mu thun
trong bn thn s vt. Qu trnh gii quyt lin tc nhng mu thun quy nh s vn
ng, pht trin ca s vt.
- Pht trin l 1 trng hp c bit ca s vn ng. Trong qu trnh pht trin s
ny sinh tnh quy nh mi cao hn v cht. Nh vy lm tng kh nng hon thin v : c
cu t chc; v phng thc tn ti v vn ng; v chc nng vn c ca s vt.
- Pht trin l qu trnh vn ng phc tp, quanh co, bao gm c s tht li tng
i, nhng xu hng chung l vn ng i ln.
8

- Pht trin din ra theo xu hng ng xoy c, ngha l trong qu trnh pht trin
dng nh c s quay li im xut pht nhng trn c s cao hn. Pht trin din ra theo
cch thc t on trong lin tc, ngha l t s tch ly v lng dn ti thay i v cht,
ri t s thay i v cht tc ng tr li s thay i v lng. C nh vy, pht trin din
ra 1 cch khch quan, t thn, vn c ca s vt.
- Tnh cht ca s pht trin:
+ Tnh khch quan
+ Tnh ph bin
+ Tnh a dng, phong ph
* ngha phng php lun:
- Khi xem xt s vt hin tng phi t n trong s vn ng, pht trin, phi pht
hin ra cc xu hng bin i chuyn ha ca chng.
- Pht trin i hi phi nm vng cc nguyn tc tch ly v lng thay i v
cht, gii quyt trit bn trong; ng thi phi k tha, chn lc ci c, ng h cho s ra
i ci mi non nt, nh b.
- S pht trin ca s vt, hin tng khng din ra theo ng thng tp m quanh
co phc tp, thm ch tht li, v th ng trc tht bi khng c nn ch, m cn c ci
nhn ng n khch quan tm ra nguyn nhn ci to ci c, m ng cho ci mi.
- Khc phc nhng sai lm, nng vi, ch quan, duy ch , th tiu mu thun, dung
ha mu thun , ph nh sch trn trong qu trnh xem xt ci c m ng cho ci mi.
Cu 5. Quy lut chuyn ha t nhng s thay i v lng thnh nhng s thay i
v cht v ngc li. ngha phng php lun
* Khi nim
Cht l phm tr trit hc dng ch tnh quy nh khch quan vn c ca s vt
v hin tng, l s thng nht hu c cc thuc tnh lm cho n l n m khng phi ci
khc.
Lng l phm tr trit hc dng ch tnh quy nh vn c ca s vt biu th s
lng, quy m, trnh , nhp iu ca s vn ng v pht trin ca s vt cng nh cc
thuc tnh ca n.
* Mi quan h bin chng
Bt k s vt, hin tng no cng c cht v lng. Trong qu trnh vn ng v
pht trin, cht v lng ca s vt cng bin i. S thay i ca lng v ca cht khng
din ra c lp vi nhau, tri li, chng c quan h cht ch vi nhau. Nhng khng phi
9

bt k s thay i no ca lng cng ngay lp tc lm thay i cn bn cht ca s vt.


Lng ca s vt c th thay i trong mt gii hn nht nh m khng lm thay i cn
bn cht ca s vt . S thay i ca lng cha dn ti s thay i ca cht trong
nhng gii hn nht nh. Vt qu gii hn s lm cho s vt khng cn l n, cht c
mt i, cht mi ra i.
Khun kh m trong , s thay i v lng cha lm thay i v cht ca s vt,
c gi l .
l mt phm tr trit hc dng ch s thng nht gia lng v cht, n l
khong gii hn, m trong , s thay i v lng cha lm thay i cn bn v cht ca
s vt.
VD: Khi xt cc trng thi khc nhau ca nc trong khong nhit t 0 0C n
1000C, bn cht ca nc vn khng thay i (xt v cu to cht). Khong nhit t 0 0C
n 1000C l .
im nt l im gii hn m ti s thay i v lng s lm thay i cht ca
s vt.
Trong v d trn, nu coi trng thi ca nc l cht th 00C v 1000C l im nt.
S thay i v lng khi t ti im nt, vi nhng iu kin nht nh tt yu s
dn n s ra i cht mi. y chnh l bc nhy trong qu trnh vn ng, pht trin
ca s vt, hin tng.
Bc nhy l mt phm tr trit hc dng ch giai on chuyn ha v cht ca
s vt do nhng thay i v lng trc gy ra.
S thay i v cht l kt qu ca s thay i v lng khi t ti im nt. Sau khi
ra i, cht mi tc ng tr li s thay i ca lng. Cht mi c th lm thay i quy
m tn ti ca s vt, lm thay i nhp iu ca s vn ng v pht trin ca s vt .
Ni dung c bn ca quy lut lng - cht nh sau:
Bt k s vt no cng l s thng nht gia cht v lng, s thay i dn dn
v lng vt qu gii hn ca s dn ti thay i cn bn v cht ca s vt thng
qua bc nhy; cht mi ra i s tc ng tr li s thay i ca lng.
* ngha phng php lun
- Nhn thc ng n mi quan h bin chng gia thay i v lng v thay i v
cht chng ta s rt ra c ngha phng php lun quan trng cho hot ng nhn thc
v hot ng thc tin.
- V bt k s vt hin tng no cng c phng din cht v lng tn ti trong
10

tnh quy nh ln nhau, tc ng v lm chuyn ha ln nhau, do trong nhn thc v


thc tin cn phi coi trng c hai loi ch tiu v phng din cht v lng, to nn s
nhn thc ton din v s vt, hin tng.
- V nhng thay i v lng ca s vt, hin tng c kh nng tt yu chuyn ha
thnh nhng thay i v cht ca s vt, hin tng v ngc li, do trong hot ng
nhn thc v thc tin cn tng bc tch ly v lng c th lm thay i v cht;
ng thi c th pht huy tc ng ca cht mi theo hng lm thay i v lng ca s
vt, hin tng.
- S thay i v lng ch c th dn ti nhng bin i v cht ca s vt, hin
tng vi iu kin lng phi c tch ly ti gii hn im nt, do trong cng tc
thc tin cn khc phc t tng nn nng, t khuynh. T khuynh chnh l hnh ng bt
chp quy lut, ch quan, duy ch, khng tch ly v lng m ch ch trng thc hin
nhng bc nhy lin tc v cht.
- Mt khc, theo tnh tt yu quy lut th khi lng c tch ly n gii hn
im nt s tt yu c kh nng din ra bc nhy v cht ca s vt, hin tng, v th
cng cn phi khc phc t tng bo th, hu khuynh trong cng tc thc tin. Hu
khuynh l s biu hin t tng bo th, tr tr, khng dm thc hin bc nhy mc d
lng tch ly ti im nt v quan nim pht trin ch n thun l s tin ha v
lng.
- V bc nhy ca s vt, hin tng l ht sc a dng, phong ph, do vy trong
nhn thc v thc tin cn phi c s vn dng linh hot cc hnh thc ca bc nhy cho
ph hp vi tng iu kin, tng lnh vc c th. c bit, trong i sng x hi qu trnh
pht trin khng ch ph thuc vo yu t khch quan, m con ph thuc vo nhn t ch
quan ca con ngi. Do cn phi nng cao tnh tch cc, ch ng ca ch th thc
y qu trnh chuyn ha t lng n cht mt cch hiu qu nht.

Cu 6 Quy lut thng nht v u tranh gia cc mt i lp. ngha phng


php lun
* Khi nim
- Mu thun dng ch mi lin h thng nht, u tranh v chuyn ha gia cc
mt i lp ca mi s vt, hin tng, hoc gia cc s vt, hin tng vi nhau.
- Mt i lp l phm tr trit hc dng ch nhng mt, nhng c im, nhng
thuc tnh, nhng tnh quy nh c khuynh hng bin i tri ngc nhau tn ti 1cch
khch quan trong t nhin, x hi v t duy.
11

- Cc tnh cht chung ca mu thun:


+ Tnh khch quan
+ Tnh ph bin
+ Tnh a dng, phong ph
* Mi quan h bin chng
- Hai mt i lp c thuc tnh bi tr, ph nh nhau nhng chng li gn b cht ch
vi nhau, chng ng thi tn ti.
- Hai mt i lp trong s vt tn ti trong s thng nht ca chng. S thng nht ca
cc mt i lp l s nng ta vo nhau, i hi c nhau ca cc mt i lp, s tn ti
ca mt ny phi ly s tn ti ca mt kia lm tin .
- Do c s ng nht ca cc mt i lp m trong s trin khai ca mu thun, n
1 lc no , mt i lp ny c th chuyn ha sang mt i lp kia - khi xt v 1 vi c
trng no
- S thng nht ca cc mt i lp cn biu hin s tc ng ngang nhau ca
chng.
- Tn ti trong 1 th thng nht, 2 mt i lp lun lun tc ng qua li vi nhau,
u tranh vi nhau. u tranh gia cc mt i lp l s tc ng qua li theo xu hng
bi tr v ph nh ln nhau gia cc mt .
- S thng nht c quan h hu c vi s ng im, s n nh tm thi ca s vt . S
u tranh c mi quan h gn b vi tnh tuyt i ca s vn ng v pht trin. iu
c ngha l s thng nht ca cc mt l tng i, s u tranh gia cc mt i lp l
tuyt i.
- S vn ng v pht trin bao gi cng l s thng nht gia tnh n nh v tnh
thay i. Thng nht v u tranh gia cc mt i lp quy nh tnh n nh v tnh thay
i ca s vt . Do vy, mu thun chnh l ngun gc ca s vn ng v s pht trin.
Thc cht quy lut thng nht v u tranh gia cc mt i lp nh sau:
Mi s vt v hin tng u cha ng nhng mt, nhng khuynh hng i
lp to thnh nhng mu thun trong bn thn mnh; s thng nht v u tranh ca
cc mt i lp to thnh xung lc ni ti ca s vn ng v pht trin, dn ti s mt
i ca ci c v s ra i ca ci mi.
* ngha phng php lun
- V mu thun c tnh khch quan, tnh ph bin v l ngun gc, ng lc ca s
vn ng v pht trin , do vy trong nhn thc v thc tin cn phi tn trong mu thun,
12

phn tch y cc mt i lp, nm c bn cht, ngun gc, khuynh hng ca s vn


ng v pht trin.
- Mu thun ch c gii quyt khi c iu kin chn mui. Cho nn, chng ta
khng c gii quyt mu thun 1 cch vi vng khi cha c iu kin; cng khng
vic gii quyt mu thun din ra t pht.
- Mu thun c gii quyt bng con ng u tranh. i vi cc mu thun khc
nhau phi c phng php gii quyt khc nhau.

Cu 7. Quy lut ph nh ca ph nh. ngha phng php lun


* Khi nim
- Ph nh ni chung l s bi tr, bc b s vt nht nh no . Ni cch khc,
ph nh l mt qu trnh vn ng trong s vt, hin tng ny c thay th bi s
vt, hin tng khc (y l s bin i ni chung).
- Ph nh bin chng l qu trnh t thn ph nh, t thn pht trin, l mt khu
trn con ng dn ti s ra i ca ci mi, ci tin b hn so vi ci b ph nh.
- Ph nh bin chng gm hai c trng sau y:
+ Tnh khch quan: l iu kin ca s pht trin. Ph nh bin chng l s t thn
ph nh, l kt qu gii quyt mu thun bn trong ca s vt tn ti khch quan
+ Tnh k tha: l nhn t lin h gia ci c v ci mi. y l c trng c bn
nht ca ph nh bin chng. Ph nh bin chng l qu trnh ci mi ra i ph nh ci
c, nhng ci mi ch ph nh mt lc hu, li thi ca ci c, ng thi k tha nhng
gi tr ca ci c. Do , ph nh bin chng l s ph nh nhng ng thi cng l s
khng nh.
*Mi quan h bin chng
- Ph nh ca ph nh l khi nim ni ln rng s vn ng, pht trin ca s vt
thng qua 2 ln ph nh bin chng, dng nh quay li im xut pht ban u nhng
cao hn.
- Ph nh ln th 1 lm cho s vt c tr thnh ci i lp ca mnh. Sau nhng ln
ph nh tip theo, n 1 lc no s dn n s ra i s vt mi mang nhiu c trng
ging vi s vt ban u (xut pht). Nh vy v hnh thc l tr li ci ban u song
khng phi ging nguyn nh c, dng nh lp li ci c nhng cao hn.
VD: ht ng (ci ban u khng nh) - cy ng (ph nh ln 1 - i lp vi ht ng - ci
xut pht) - bp ng (ph nh ln 2 - ph nh ca ph nh).
- S ph nh ca ph nh l giai on kt thc 1 chu k pht trin, ng thi li l
s xut pht ca 1 chu k tip theo, to ra ng xoy c ca s pht trin. Mi ng mi
ca ng xoy c th hin 1 trnh cao hn ca s pht trin. S ni tip nhau ca cc
vng xoy c th hin tnh v tn ca s pht trin.
13

Ni dung c bn ca quy lut ph nh ca ph nh


Quy lut ny ni ln mi lin h, s k tha gia ci b ph nh v ci ph nh;
do c s k tha , ph nh bin chng khng phi l s ph nh sch trn, bc b
tt c s pht trin trc , m l iu kin cho s pht trin, n duy tr v gi gn ni
dung tch cc ca cc giai on trc,lp li 1 s c im c bn ca ci xut pht,
nhn trn c s mi cao hn; do vy s pht trin c tnh cht tin ln khng phi theo
ng thng, m theo ng xoy c.
* ngha phng php lun
- Trong nhn thc v hot ng thc tin cn chng thi ph nh sch trn ci
c. ng thi cn phi bit sng lc nhng g tch cc ca ci c.
- Chng thi h v ch nga, ng thi chng thi bo th, kh kh gi li
nhng ci li thi cn tr s pht trin ca lch s
- S pht trin khng phi l ng thng hay vng trn khp kn m l ng xoy
c i ln. Ngha l c nhiu kh khn, phc tp trong qu trnh vn ng, pht trin.

Cu 8 Mi quan h bin chng gia ci chung, ci ring v ci n nht.


ngha phng php lun
* Khi nim
- Ci ring l phm tr trit hc dng ch mt s vt, mt hin tng, mt qu
trnh ring l nht nh.
- Ci chung l phm tr trit hc dng ch nhng mt, nhng thuc tnh chung
khng nhng ch c mt kt cu vt cht nht nh m cn c lp li trong nhiu s
vt, hin tng hay qu trnh ring l khc.
- Ci n nht l phm tr trit hc dng ch nhng nt, nhng mt, nhng
thuc tnh ch c mt kt cu vt cht nht nh n ht nh v khng c lp li bt k
mt kt cu vt cht no khc.
* Mi quan h bin chng
- Ci chung, ci ring, ci n nht u tn ti khch quan, gia chng c mi lin
h hu c vi nhau. iu th hin ch:
+ Ci chung ch tn tai trong ci ring, thng qua ci ring biu hin s tn ti
ca mnh. Ngha l khng c ci chung thun ty tn ti bn ngoi ci ring.
+ Ci ring ch tn ti trong mi lin h vi ci chung. Ngha l khng c ci ring
no tn ti tuyt i c lp, khng c lin h vi ci chung.
+ Ci ring l ci ton b, phong ph hn ci chung; cn ci chung l ci b phn
nhng l ci su sc hn ci ring (ta ni ci chung l b phn ca ci ring nhng y l
b phn c tnh cht bn cht ch khng phi l b phn hp thnh ca ci ring, n c
xc nh trong mi quan h c th).

14

+ Ci n nht v ci chung c th chuyn ho cho nhau trong qu trnh pht trin


ca s vt.
+). S chuyn ho ca ci n nht thnh ci chung l biu hin ca ca qu trnh ci
mi ra i thay th ci c
+). S chuyn ho ca ci chung thnh ci n nht l biu hin ca ci c, ci li
thi b ph nh.
* ngha phng php lun
- Cn phi nhn thc ci chung vn dng vo ci ring. Mun nm c ci
chung th cn phi xut pht t nhng ci ring bi ci chung tn ti tru tng ngoi
nhng ci ring.
- Cn phi c th ha ci chung trong mi iu kin, hon cnh c th; khc phc
bnh gio iu, siu hnh, my mc cc b,a phng trong vn dng mi ci chung
khng tn ti tru tng, ngoi nhng ci ring
- Cn vn dng cc iu kin thch hp cho s chuyn ha gia ci n nht v ci
chung thao nhng mc ch nht nh

Cu 9 Mi quan h bin chng gia gia nguyn nhn v kt qu. ngha


phng php lun
* Ni dung
- Nguyn nhn l phm tr dng s tc ng ln nhau gia cc mt trong 1 s
vt hin tng hoc gia cc s vt, hin tng vi nhau gy ra nhng bin i nht nh
- Kt qu l phm tr dng ch nhng bin i xut hin do s tc ng ln nhau
ca cc mt trong mt s vt hoc gia cc s vt vi nhau.
- Cc tnh cht ca mi lin h nhn qu
+ Tnh khch quan
+ Tnh tt yu
+ Tnh ph bin
* Mi quan h bin chng
- Nguyn nhn sn sinh ra kt qu
+ Nguyn nhn l ci sinh ra kt qu, nn nguyn nhn lun lun c trc kt
qu, c sn sinh ra kt qu. Cn kt qu ch xut hin sau khi nguyn nhn xut hin v
bt u tc ng. Tuy nhin, khng phi mi s tip ni nhau v thi gian u l quan h
nhn qu. Ci phn bit lin h nhn - qu vi lin h ni tip nhau v mt thi gian chnh
l ch: gia nguyn nhn v kt qu cn c mi quan h sn sinh, quan h trong
nguyn nhn sinh ra kt qu.
+ Thc tin cho thy cng 1 nguyn nhn c th gy nn nhiu kt qu khc nhau
ty thuc vo hon cnh c th. Ngc li, 1 kt qu c th gy nn bi nhng nguyn
nhn khc nhau tc ng ring l hay tc ng cng 1 lc.
15

+`Khi cc nguyn nhn tc ng ln cng 1 lc s vt th hiu qu tc ng ca


tng nguyn nhn ti kt qu s khc nhau ty thuc vo hng tc ng ca n. Nu cc
nguyn nhn tc ng ln s vt theo cng 1 hng th chng s gy nn nh hng cng
chiu vi s hnh thnh kt qu. Ngc li, nu cc nguyn nhn khc nhau tc ng ln
s vt theo cc hng khc nhau th chng s lm suy yu, thm ch hon thnh trit tiu
cc tc dng ca nhau.
- S tc ng tr li ca kt qu i vi nguyn nhn: Sau khi xut hin, kt qu
khng gi vai tr th ng i vi nguyn nhn, tri li n nh hng tch cc tr li i
vi nguyn nhn
- Mt hin tng no trong mi quan h ny l nguyn nhn th trong mi quan h
khc li l kt qu; v ngc li.
* ngha phng php lun
- Mun cho hin tng xut hin cn to nguyn nhn cng nhng iu kin cho
nguyn nhn pht huy tc dng. Ngc li, mun cho hin tng no mt i th phi
lm mt nguyn nhn tn ti ca n.
- Phi bit xc nh ng nguyn nhn gii quyt vn ny sinh v cc nguyn
nhn c vai tr khng nh nhau.
- Nguyn nhn c th tc ng tr li kt qu do , trong hot ng thc tin cn
khai thc, tn dng nhng kt qu t c thc y nguyn nhn tc ng theo
hng tch cc.

Cu 10. Quan nim ca trit hc Mc - Lnin v bn cht ca nhn thc. V


thc tin v vai tr ca thc tin i vi nhn thc. ngha phng php lun
ca vn ny.
* Bn cht ca nhn thc
Nhn thc l 1 qu trnh phn nh tch cc, t gic v sng to th gii khch
quan vo b c con ngi trn c s thc tin, nhm sng to ra nhng tri thc v th gii
khch quan.
l quan im duy vt bin chng v nhn thc. Quan im ny xut pht t
nhng nguyn tc c bn sau:
- Mt l, tha nhn th gii vt cht tn ti khch quan, ngoi con ngi, c lp
i vi cm gic, t duy v thc con ngi.
- Hai l, tha nhn nng lc nhn thc th gii ca con ngi. V nguyn tc khng
c ci ci g l khng th bit. Dt khot l khng c v khng th c i tng no m
con ngi khng th bit c, ch c nhng ci hin nay con ngi cha bit, nhng
trong tng lai vi s pht trin ca khao hc v thc tin, con ngi s bit c.
- Ba l, nhn thc khng phi l 1 hnh ng tc thi, gin n, my mc v th
ng m l 1 qu trnh bin chng, tch cc, sng to. Qu trnh nhn thc din ra theo con
16

ng t trc quan sinh ng n t duy tru tng ri t t duy tru tng n thc tin.
cng l qu trnh nhn thc i t hin tng n bn cht, t bn cht km su sc n
bn cht su sc hn.
- Bn l, c s ch yu v trc tip nht cu nhn thc l thc tin. Thc tin cn l
mc ch ca nhn thc, l tiu chun kim tra chn l ca nhn thc.
* Thc tin v vai tr ca thc tin i vi nhn thc
- Thc tin l nhng hot ng vt cht c mc ch mang tnh lch s - x hi ca
con ngi nhm ci to t nhin v x hi.
- Vai tr ca thc tin i vi nhn thc
+ Thc tin l c s, ngun gc ca nhn thc: Con ngi quan h vi th gii
khng phi bt u bng l lun m bng thc tin. Chnh t trong qu trnh hot ng
thc tin ci to th gii m nhn thc con ngic hnh thnh v pht trin. Thc tin
cung cu nhng ti liu cho nhn thc, cho l lun. Mi tri thc d trc tip hay gin tip
i vi ngi ny hay ngi kia, th h ny hay th h khc, trnh kinh ngim hay l
lun xt n cng u bt ngun t thc tin.
+ Thc tin l ng lc ca nhn thc: Thc tin cn ra nhu cu, nhim v v
phng thc pht trin ca nhn thc. Nhu cu thc tin i hi phi c tri thc mi, phi
tng kt kinh nghim, khi qut l lun, n thc y s ra i v pht trin ca cc ngnh
khoa hc.
+ Thc tin l mc ch ca nhn thc: Nhn thc phi quay v phc v thc tin.
Kt qu nhn thc phi hng dn ch o thc tin. L lun, khoa hc ch c ngha thc
s khi chng c vn dng vo thc tin, ci to thc tin.
+ Thc tin l tiu chun ca nhn thc: Tiu chun ny va c tnh tuyt i va
c tnh tng i. Tiu chun thc tin cso tnh tuyt i v thc tin l tiu chun khch
quan kim nghim chn l, thc tin mi giai on lch s c th xc nhn c nhn
thc c chn l. Thc tin c c tnh tng i v thc tin khng ng nguyn 1 ch
m bin i v pht trin; thc tin l 1 qu trnh v c thuc hin bi con ngi nn
khng trnh khi c c yu t ch quan.
* ngha phng php lun
- Vic nhn thc phi xut pht t thc tin, da trn, c s thc tin, i su vo
thc tin, phi coi trng cng tc tng kt thc tin.
- Vic nghin cu l lun phi lin h vi thc tin, hc i i vi hnh. Nu xa ri
thc tin s dn n sai lm ca bnh ch quan, duy ch, gio iu, my mc, quan liu.
ng thi khng tuyt i ha vai tr ca thc tin s ri vo ch ngha thc dng v kinh
nghim ch ngha.

Cu 11. Phn tch lun im T trc quan sinh ng n t duy tru tng v
t t duy tru tng n thc tin, l con ng bin chng ca s nhn
17

thc chn l, nhn thc thc ti khch quan. ngha phng php lun ca
lun im trn?
Lnin ch ra con ng bin chng ca nhn thc chn l thnh lun im
T trc quan sinh ng n t duy tru tng v t t duy tru tng n thc tin,
l con ng bin chng cu s nhn thc chn l, ca s nhn thc thc ti
khch quan.
Con ng ca s nhn thc chn l l 1 qu trnh. Qu trnh bt u t
trc quan sinh ng (nhn thc cm tnh) n t duy tru tng (nhn thc l
tnh) v
* Giai on t trc quan sinh ng n t duy tru tng (t nhn thc
cm tnh n nhn thc l tnh).
Trc quan sinh ng (nhn thc cm tnh) l giai on m u ca qu trnh
nhn thc. L s phn nh trc tip cc s vt, hin tng khch quan, mang tnh
cht c th, vi nhng biu hin phong ph ca n trong mi quan h vi s quan
st ca con ngi thng qua cc gic quan. Giai on ny nhn thc c thc hin
qua 3 hnh thc c bn: cm gic, tri gic, biu tng.
Cm gic l hnh th u tin, n gin nht ca nhn thc cm tnh, c ny
sinh do s tc ng trc tip ca khch th ln gic quan ca con ngi. Cm gic l
hnh nh ch quan ca th gii khch quan. N l c s hnh thnh nn tri gic.
Tri gic l s phn nh tng i ton vn ca con ngi v biu hin cu s
vt, hin tng khch quan, c th, cm tnh, c hnh thnh trn c s lin kt,
tng hp nhng cm gic v s vt, hin tng.
Biu tng l s ti hin hnh nh v s vt, hin tng khch quan vn
c phn nh bi cm gic v tri gic; n l hnh thc phn nh cao nht v phc
tp nht ca giai on nhn thc cm tnh, ng thi n cng chnh l bc qu
t giai on nhn thc cm tnh ln nhn thc l tnh.
T duy tru tng (nhn thc l tnh) l giai on cao hn ca qu trnh
nhn thc. l s phn nh gin tip, tru tng v khi qut nhng thuc tnh,
nhng c im bn cht ca s vt, hin tng khch quan. Nhn thc l tnh c
thc hin thng qua 3 hnh thc c bn l: khi nim, phn on, suy l.
18

Khi nim l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, phn nh nhng c tnh
bn cht ca s vt, hin tng; l kt qu cu s khi qut, tng hp bin chng cc
c im, thuc tnh cu s vt, hin tng; l c s hnh thnh nn nhng phn
on.
Phn on l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, c hnh thnh thng
qua vic lin kt cc khi nim vi nhau theo phng thc khng nh hay ph nh
mt c im, mt thuc tnh no ca i tng nhn thc.
Suy l l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, uwc hnh thnh trn c s
lin kt cc phn on nhm rt ra tri thc mi v s vt, hin tng.
* Mi quan h gia nhn thc cm tnh v nhn thc l tnh vi thc tin.
Nhn thc cm tnh v nhn thc l tnh l 2 giai on, 2 cp cu chu trnh
nhn thc thng nht. Nhn thc cm tnh gn lin vi thc tin, vi tc ng ca
khch th cm tnh, l c s cho nhn thc l tnh. Nhn thc l tnh, nh c tnh
khi qut cao, li c th hiu bit c bn cht, quy lut vn ng v pht trin sinh
ng ca s vt, hin tng gip cho nhn thc cm tnh c c s nh hng
ng v tr nn su sc hn.
C th thy quy lut chung, c tnh chu k lp i lp li ca qu trnh vn ng,
pht trin ca nhn thc l: thc tin n nhn thc - t nhn thc tr v vi thc
tin - t thc tin tip tc qu trnh pht trin nhn thc... Qu trnh ny lp i lp
li, khng c im dng cui cng, trnh nhn thc v thc tin chu k sau
thng cao hn chu k trc, nh m qu trnh nhn thc t ti nhng tri thc
ngy cng ng n hn, y hn, su sc hn v thc ti khch quan. y cng
chnh l quan im v tnh tng i ca nhn thc ca con ngi trong qu trnh
phn nh thc t khch quan.
ngha phng php lun:
Quan im bin chng v mi quan h gia chn l v thc tin i hi trong
hot ng nhn thc con ngi phi xut pht t thc tin t c chn l, coi
chn l l mt qu trnh, ng thi phi thng xuyn t gic vn dng chn l vo
hot ng thc tin pht trin thc tin.

19

Coi trng tri thc khoa hc v tch cc vn dng sng to nhng tri thc vo
cc hot ng kinh t x hi, nng cao hiu qu ca hot ng thc tin ca con
ngi. V thc cht chnh l vic pht huy vai tr ca chn l khoa hc trong
hot ng thc tin.

Cu 12 Khi nim sn xut vt cht, phng thc sn xut, lc lng sn xut,


quan h sn xut. Ni dung quy lut quan h sn xut ph hp vi trnh lc
lng sn xut. ngha ca vic nm vng quy lut ny trong s nghip i
mi nc ta hin nay
1. Khi nim
Sn xut vt cht l qu trnh con ngi s dng cng c lao ng tc ng (trc
tip hoc gin tip) vo t nhin, ci bin cc dng vt cht ca gii t nhin to ra
ca ci x hi nhm tho mn nhu cu tn ti v pht trin - nhu cu phong ph v v tn
ca con ngi.
Phng thc sn xut l nhng cch thc m con ngi s dng tin hnh qu
trnh sn xut ca x hi nhng giai on lch s nht nh.
Lc lng sn xut l tng hp cc yu t vt cht v tinh thn to thnh sc
mnh thc tin ci bin gii t nhin theo nhu cu sinh tn, pht trin ca con ngi.
Quan h sn xut l quan h gia con ngi vi con ngi trong qu trnh sn
xut.
2. Quy lut quan h sn xut ph hp vi trnh ca lc lng sn xut
* Vai tr quyt nh ca lc lng sn xut i vi s hnh thnh v bin i ca quan h
sn xut
- Trnh ca lc lng sn xut biu hin trnh ca cng c lao ng, trnh k
nng, kinh nghim ca ngi lao ng, trnh ng dng khoa hc, k thut vo sn
xut...ng vi trnh ca lc lng sn xut l tnh cht ca n. Trnh ca lc lng sn
xut quyt nh quan h sn xut. iu ny th hin ch:
+Th nht, xu hng ca sn xut vt cht l khng ngng bin i v pht trin.
S bin i bao gi cng bt u bng s bin i v pht trin ca lc lng sn xut
m trc ht l cng c lao ng. T s bin i ca lc lng sn xut ny m quan h
sn
xut
phi
bin
i
theo
cho
ph
hp.
+ Th hai, lc lng sn xut l yu t ng nht, cch mng nht, n lun lun vn
ng v bin i trong qu trnh lch s. Lc lng sn xut l ni dung, quan h sn xut
20

l hnh thc x hi ca qu trnh sn xut. S bin i trong lc lng sn xut (ni dung)
sm mun cng ko theo s bin i trong quan h sn xut (hnh thc).
+ Th ba, s pht trin ca lc lng sn xut n trnh no nht nh lm
cho quan h sn xut tr nn khng ph hp vi trnh ca lc lng sn xut na. Khi
y, xut hin mu thun gia lc lng sn xut vi quan h sn xut. Mu thun ny tt
yu dn n u tranh giai cp m nh cao ca n l cch mng x hi nhm ph b
"xing xch tri buc" lc lng sn xut xc lp quan h sn xut mi ph hp vi tnh
cht
v
trnh

ca
lc
lng
sn
xut.
* Tc ng ngc li ca quan h sn xut i vi lc lng sn xut
Mc d b quyt nh bi lc lng sn xut, nhng quan h sn xut c tnh c
lp tng i so vi lc lng sn xut. V vy, quan h sn xut c th tc ng tr li lc
lng sn xut. S tc ng tr li ca quan h sn xut i vi lc lng sn xut din ra
theo
2
xu
hng:
+ Th nht, nu quan h sn xut ph hp vi trnh ca lc lng th s thc y
lc
lng
sn
xut
pht
trin.
+ Th hai, nu quan h sn xut khng ph hp vi trnh ca lc lng sn xut
(hoc l lc hu, hoc l vt trc qu xa so vi trnh ca lc lng sn xut) th s
km
hm
s
pht
trin
ca
lc
lng
sn
xut.
S ph hp (c quan nim l s ph hp bin chng cha ng mu thun), tc l
s
ph
hp
trong
mu
thun,
bao
hm
mu
thun.
Tiu ch ca s ph hp c biu hin thng qua s tc ng bin chng gia lc
lng sn xut v quan h sn xut v c th hin c th l nng sut lao ng tng;
ngi lao ng hng hi sn xut; i sng ca ngi lao ng c nng cao; mi trng
lm vic c ci thin; lc lng sn xut pht trin, v.v.
S tc ng ca quan h sn xut ti lc lng sn xut cn c th hin ch,
quan h sn xut quy nh mc ch ca nn sn xut. Trn c s tc ng n thi
ca ngi lao ng, ti tnh tch cc ng dng khoa hc, k thut hay ci tin cng c lao
ng, v.v ca ngi lao ng. T tc ng ti lc lng sn xut.
Quy lut v s ph hp ca quan h sn xut vi trnh ca lc lng sn xut l
quy lut chung nht chi phi ton b tin trnh lch s nhn loi. Quy lut ny lm cho lch
s l mt dng chy lin tc song mang tnh gin on. Trong tng giai on lch s c th,
quy lut ny c nhng biu hin c th ca n.
3. ngha trong vic nm vng quy lut ny trong s nghip i mi nc ta hin nay
- Pht trin lc lng sn xut: cng nghip ho, hin i ho xy dng lc lng sn
xut tin tin. Coi trng yu t con ngi trong lc lng sn xut.

21

- Pht trin nn kinh t nhiu thnh phn, m bo s ph hp ca quan h sn xut


vi trnh pht trin ca lc lng sn xut, nhm pht huy mi tim nng vn c ca lc
lng sn xut nc ta.
- Tng bc hon thin quan h sn xut x hi ch ngha. Pht huy vai tr ch o
ca thnh phn kinh t nh nc. Nng cao s qun l ca Nh nc i vi cc thnh
phn kinh t; m bo cc thnh phn kinh t pht trin theo nh hng x hi ch ngha.

Cu 13. Khi nim c s h tng, kin trc thng tng. Mi quan h bin
chng gia c s h tng v kin trc thng tng. ngha ca vic nm vng
quy lut ny trong qu trnh i mi nc ta hin nay
* Khi nim
- C s h tng dng ch ton b nhng quan h sn xut ca mt x hi hp
thnh c cu kinh t ca x hi
- Kin trc thng tng dng ch ton b h thng cc hnh thi thc x hi
(chnh tr, o c, php quyn, tn gio, khoa hc, ngh thut...) cng vi thit ch chnh
tr - x hi tng ng , c hnh thnh trn 1 c s h tng nht nh.
*Mi quan h bin chng gia c s h tng v kin trc thng tng
- C s h tng quyt nh kin trc thng tng
+ Mi c s h tng hnh thnh nn 1 kin trc thng tng tng ng vi n
+ Tnh cht ca c s h tng quyt nh tnh cht kin trc thng tng
+ Trong x hi c giai cp, giai cp no gia a v thng tr v kinh t th cng gi
a v thng tr trong nn kinh t th cng gi a v thng tr trong kin trc thng tng,
trong i sng chnh tr, tinh thn. Mu thun trong lnh vc kinh t quy nh tnh cht mu
thun trong lnh vc t tng,
+ S bin i cn bn trong c s h tng dn n s bin i cn bn ca kin trc
thng tng. iu ny th hin rt r khi c s h tng c mt i th sm hay mun, t hay
nhiu kin trc thng tng c do n sinh ra cng mt theo, khi c s h tng mi ra i
th kin trc thng tng mi ph hp vi n s xut hin.
+ S thay i ca c s h tng dn n d thay i ca kin trc thng tng rt
phc tp. C nhng yu t ca kin trc thng tng thay i nhanh chng cng s thay
i ca c s h tng nh quan im chnh tr, php lut. Nhng cng c nhng yu t thay
i rt chm nh tn gio, ngh thut...
- S tc ng tr li ca kin trc thng tng vi c s h tng
+ S tc ng tr li ca kin trc thng tng i vi c s h tng thng qua
chc nng x hi ca n. Chc nng x hi ca kin trc thng tng l duy tr, bo v,
22

cng c v pht trin trn c s h tng sinh ra n, u tranh xa b c s v kin trc


thng tng ca x hi c.
+ Cc yu t cu thnh kin trc thng tng u tc ng n c s h tng, nhng
nh nc gi vai tr c bit quan trng, c tc dng to ln i vi c s h tng. Nh
nc khng ch da vo h t tng m cn da vo chc nng kim sot x hi tng
cng sc mnh kinh t ca giai cp thng tr.

+ Cc b phn khc ca kin trc thng tng nh trit hc, o c, tn gio,


ngh thut cng tc ng n c s h tng, nhng thng thng phi thng qua nh
nc, php lut.
+ S tc dng ca kin trc thng tng n c s h tng din ra theo 2 chiu
hng tch cc v tiu cc
+ Nu kin trc thng tng tc ng ph hp vi cc quy lut kinh t khch quan
th n s tc ng mnh m ti kinh t, thc y lc lng sn xut pht trin thc y c
s h tng pht trin.
+ Nu kin trc thng tng khng tc ng ph hp vi cc quy lut kinh t khch
quan th n s km hm c s h tng pht trin. Tuy nhin nu kin trc thng tng km
hm kinh t pht trin th sm hay mun, bng cch ny hay cch khc, kin trc thng
tng c s b thay i bng kin trc thng tng mi tin b hn, thc y kinh t pht
trin.
* ngha ca quy lut ny trong qu trnh i mi nc ta
C s h tng trong thi k qu nc ta bao gm cc thnh phn kinh t, tc l
cc kiu t chc kinh t, cc kiu quan h sn xut vi cc hnh thc s hu khc nhau,
thm ch i lp nhau, cng tn ti trong mt nn kinh t quc dn thng nht. l nn
kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng x hi ch ngha. C ngha l c s
thng nht mc nht nh v mt li ch, nhng n cng tn ti nhng mu thun nht
nh.
Tng ng vi nhng mu thun l s khng ng nht v bn cht kinh t do s
tc ng ca nhiu h thng qui lut kinh t. l h thng cc qui lut kinh t x hi ch
ngha pht sinh trn c s s hu cng cng v t liu sn xut, h thng cc qui lut kinh
t sn xut hng ha nh v cc qui lut kinh t t bn ch ngha. nh hng x hi ch
ngha vi nn kinh t sn xut hng ha nhiu thnh phn th s qun l ca nh nc
khng ch b hp trong trong kinh t quc doanh m phi bao qut tt c cc thnh phn
kinh t khc, nhm tng bc x hi ha x hi ch ngha vi tt c cc thnh phn kinh t
khc phc v cho qu trnh cng nghip ha v hin i ha nn kinh t quc dn. Trong
, kinh t quc doanh bao gi cng gi vai tr ch o, quyt nh i vi qu trnh xy
dng v pht trin c s h tng x hi ch ngha, kinh t tp th phi thu ht phn ln
23

nhng ngi sn xut nh, kinh t t nhn v gia nh c kh nng pht huy c mi tim
nng kinh t gp phn vo qu trnh pht trin kinh t ca x hi.
Xy dng kin trc thng tng x hi ch ngha nc ta, ng ta khng nh ly
ch ngha Mc - Lnin lm kim ch nam cho hnh ng v nu cao t tng H Ch Minh.
Ni dung ct li ca ch ngha Mc - Lnin l t tng v s gii phng con ngi khi
ch bc lt, xy dng mt x hi cng bng vn minh... T tng H Ch Minh l s
vn dng sng to ch ngha Mc - Lnin vi ch ngha yu nc ca nhn dn ta trong s
nghip cch mng Vit Nam. Xy dng h thng chnh tr x hi ch ngha mang bn cht
giai cp cng nhn, i tin phong ca n l s lnh o ca ng Cng sn, bo m cho
nhn dn ta l ngi ch tht s ca x hi. Ton b quyn lc x hi thuc v x hi
thuc v nhn dn, thc hin nn dn ch x hi ch ngha, pht huy mi kh nng sng
to, tnh tch cc ch ng ca mi c nhn, mi tng lp x hi trong cuc pht trin kinh
t v vn ha phc v ngy cng cao ca i sng nhn dn. Cc t chc, thit ch x hi,
cc lc lng x hi tham gia vo h thng chnh tr x hi ch ngha u hng v mc
tiu chung lm cho dn giu nc mnh, x hi cng bng dn ch v vn minh.

Cu 14. Khi nim v kt cu ca hnh thi kinh t - x hi? Ti sao ni s pht


trin ca cc hnh thi kinh t - x hi l 1 qu trnh lch s t nhin
*Khi nim
Hnh thi kinh t - x hi l 1 phm tr ca ch ngha duy vt lch s, dng ch
x hi tng giai on lch s nht nh, vi 1 kiu quan h sn xut c trng cho x
hi ph hp vi 1 trnh nht nh ca lc lng sn xut v vi 1 kin trc thng
tng tng ng c xy dng trn nhng quan h sn xut y.
* Kt cu
Hnh thi kinh t - x hi l 1 h thng hon chnh, c cu trc phc tp, nhng c 3
mt c bn l: lc lng sn xut, quan h sn xut, kin trc thng tng.
- Mi mt ny c v tr ring, nhng tc ng qua li ln nhau, thng nht vi nhau.
Trong , lc lng sn xut l nn tng vt cht - k thut ca mi hnh thi kinh t - x
hi. Xt n cng, lc lng sn xut quyt nh s hnh thnh v pht trin ca mi hnh
thi kinh t-x h i. Bn thn cc lc lng sn xut khng phi l sn phm ring ca m t
thi i no m l sn phm ca c m t qu trnh pht trin lin tc t thp ln cao qua cc
thi i, l s tip bin khng ngng ca lch s.
- Cc quan h sn xut to thnh c s h tng ca hnh thi kinh t - x hi v quyt
nh cc hnh thi kinh t - x hi. Quan h sn xut l tiu chun khch quan phn bit
ch x hi ny vi ch x hi khc.

24

- Kin trc thng tng do c s h tng sinh ra v quy nh nhng n c nhim v


bo v, duy tr, pht trin c h tng sinh ra n.
- Ngoi nhng mt c bn ni trn, mi hnh thi kinh t - x hi cn c nhng quan
h khc: dn tc, gia nh v nhng quan h x hi khc. Cc quan h x hi u gn b
cht ch vi quan h sn xut v bin i cng s bin i ca quan h sn xut.
* S pht trin ca cc hnh thi kinh t - x hi l qu trnh lch s t nhin
Hnh thi kinh t - x hi cho php i su vo bn cht ca qu trnh lch s, hiu
c logic khch quan ca qu trnh , nhn thy s pht trin ca x hi loi ngi nh
l mt qu trnh lch s t nhin, mt qu trnh din ra nhiu mt v cha y mu thun,
qu trnh vn ng hp vi quy lut khch quan. l nhng quy lut ni ti, t thn trong
cu trc ca hnh thi kinh t - x hi, quy lut v s ph hp ca quan h sn xut vi tnh
cht v trnh ca lc lng sn xut, quy lut c s h tng quyt nh kin trc thng
tng.
Lch s pht trin ca x hi loi ngi v ang tri qua 5 hnh thi kinh t - x
hi khc nhau: cng sn nguyn thy, chim hu n l, phong kin, t bn ch ngha v
cng sn ch ngha. Ch ngha duy vt lch s cho rng, mi hnh thi kinh t - x hi u
c nhng quy lut ring ca n khi n pht sinh, pht trin v chuyn sang 1 hnh thi cao
hn. ng thi cng khng nh n s tn ti ca nhng quy lut phn nh nhng c
im chung ca mi hnh thi kinh t - x hi, nhng quy lut ph bin pht huy tc dng
trong tt c cc giai on pht trin ca lch s , trong tt c cc hnh thi pht trin kinh t
- x hi.
Trong cc quy lut khch quan chi phi s vn ng pht trin ca cc hnh thi kinh
t - x hi, quy lut v s ph hp ca quan h sn xut vi tnh cht v trnh ca lc
lng sn xut c vai tr quyt nh nht. Con ngi lm ra lc lng sn xut bng nng
lc thc tin ca mnh. Tuy nhin nng lc thc tin li b quy nh bi nhiu iu kin
khch quan. Mi th h lm ra lc lng sn xut ca mnh phi da trn nhng lc lng
sn xut t c ca th h trc hnh thi kinh t - x hi trc . V vy bn thn
cc lc lng sn xut khng phi l sn phm ring ca thi i no, m l sn phm ca
qu trnh pht trin t thp ln cao qua cc hnh thi kinh t - x hi. Nhng tnh cht v
trnh ca lc lng sn xut quy nh 1 cch khch quan tnh cht v trnh ca
quan h sn xut, do xt n cng lc lng sn xut quyt nh qu trnh vn ng
pht trin ca hnh thi kinh t - x hi nh 1 qu trnh lch s t nhin.
S vn ng pht trin thay th nhau ca cc hnh thi kinh t - x hi t thp ln
cao trc ht c gii thch bng tc ng ca quy lut v s ph hp ca quan h sn
xut vi tnh cht v trnh ca lc lng sn xut. Lc lng sn xut, 1 mt ca
phng thc sn xut l yu t m bo tnh k tha trong s pht trin tin ln ca lch s.
Quan h sn xut l mt th 2 ca phng thc sn xut biu hin tnh gin on trong s
pht trin ca lch s.
25

Lch s loi ngi l lch s pht trin v thay th nhau ca cc hnh thi kinh t - x
hi, nhng lch s c th v cng phong ph, khng th xem qu trnh lch s l 1 cng
thc hoc nh 1 ng thng. Thc t lch s din ra nhng hnh thc qu khc nhau
ca cc dn tc, mt s dn tc phi tri qua tun t cc hnh thi kinh t - x hi, mt s
dn tc li b qua 1 s hnh thi t c nhng bc pht trin nhanh hn.
Nhn loi hin nay ang v s tri qua hnh thi kinh t - x hi cng sn ch ngha.
Hnh thi kinh t - x hi cng sn ch ngha c 3 giai on pht trin: thi k qu t t
bn ch ngha ln ch ngha x hi; ch ngha x hi; ch ngha Cng sn.

Cu 15. Khi nim, kt cu ca tn ti x hi, thc x hi. Mi quan h bin


chng gia tn ti x hi v thc x hi. ngha ca vn ny trong vic
xy dng nn vn ha tin tin m bn sc dn tc Vit Nam hin nay.
* Khi nim, kt cu ca tn ti x hi, thc x hi
- Tn ti x hi dng ch phng din sinh hot vt cht v cc iu kin sinh
hot vt cht ca x hi.
- Cc yu t cu thnh tn ti x hi bao gm: Phng thc sn xut vt cht,iu
kin t nhin - hon cnh a l, dn c. Cc yu t tn ti trong mi quan h thng
nht bin chng, tc ng ln nhau to thnh iu kin sinh tn v pht trin ca x hi,
trong phng thc sn xut vt cht l yu t c bn nht.
- thc x hi dng ch phng din sinh hot tinh thn ca x hi, ny sinh t
tn ti x hi v phn nh tn ti x hi trong nhng gia on pht trin nht nh.
thc x hi v thc c nhn c quan h vi nhau nhng khng ng nht vi
nhau.
thc c nhn l th gii tinh thn ca nhng con ngi ring bit, c th. thc
ca cc c nhn u phn nh tn ti x hi vi mc khc nhau.
- Kt cu ca thc x hi: l llnh vc tinh thn ca i sng x hi c cu trc ht
sc phc tp v c th tip cn t nhiu phng din khc nhau.
+ Theo ni dung v lnh vc phn nh i sng x hi, thc x hi bao gm:
thc chnh tr, thc php quyn, thc o c, thc thm m, thc khoa hc.
+ Theo trnh phn nh ca thc x hi vi tn ti x hi th thc x hi c chia
thnh : thc x hi thng thng v thc l lun.
+ Nu cn c theo 2 trnh v 2 phng thc phn nh i vi tn ti x hi c th
phn thnh: tm l x hi v h t tng x hi.
Trong x hi c giai cp th thc x hi cng c giai cp , phn nh iu kin sinh
hot vt cht v li ch khc nhau, i lp nhau gia cc giai cp.

26

Mi giai cp c i sng sinh hot tinh thn c th ca n, nhng h t tng thng tr


x hi bao gi cng l h t tng ca giai cp thng tr x hi, n nh hng n thc ca cc
giai cp khc trong x hi.
* Mi quan h bin chng gia tn ti x hi v thc x hi
- Tn ti x hi c vai tr quyt nh i vi thc x hi
+ thc x hi l s phn nh i vi tn ti x hi v ph thuc vo tn ti x
hi. nhng thi k lch s khc nhau, iu kin i sng vt cht khc nhau th thc x
hi cng khc nhau. Mi khi tn ti xa hi (nht l phng thc sn xut) bin i th
nhng t tng v l lun x hi, nhng quan im v chnh tr, php quyn, o c, trit
hc, vn ha, ngh thut... Tt yu s thay i theo.
+ Tn ti x hi quyt nh s bin i ca thc x hi. Khi tn ti x hi nht
l phng thc sn xut thay i th thc x hi cng thay i theo; s bin i ca
thc x hi l s phn nh i vi s bin i ca tn ti x hi. S bin i ca 1 thi i
no s khng th gii thch c nu ch cn c vo thc ca thi i .
- Tnh c lp tng i ca thc x hi
+ thc x hi thng lc hu so vi tn ti x hi.
+ thc x hi c th vt trc tn ti x hi.
+ thc x hi c tnh k tha trong s pht trin ca mnh.
+ S tc ng qua li gia cc hnh thi thc x hi trong s pht trin ca chng.
+ S tc ng tr li ca thc x hi i vi tn ti x hi.

Cu 16. Quan im ca trit hc Mac - Lnin v giai cp, v c trng, ngun


gc giai cp. Vai tr ca u tranh giai cp vi s pht trin x hi c i
khng giai cp.
* nh ngha, c trng, ngun gc ca giai cp theo quan im ca trit hc Mc - Lnin
- nh ngha: Ngi ta gi l giai cp, nhng tp on to ln gm nhng ngi
khc nhau v a v ca h trong 1 h thng sn xut x hi nht nh trong lch s, khc
nhau v quan h ca h (thng thng th nhng quan h ny c php lut quy nh v
tha nhn), i vi nhng t liu sn xut, v vai tr ca h trong t chc lao ng x hi,
v nh vy l khc nhau v cch thc hng th v v phn ca ci x hi t hoc nhiu m
h c hng. Giai cp l nhng tp on ngi, m tp on ny c th chim ot lao
ng ca tp on khc, do ch cc tp on c a v khc nhau trong 1 ch kinh t
x hi nht nh.
- c trng: ni n giai cp l ni n s khc nhau gia cc tp on ngi v a
v trong 1 h thng kinh t - x hi nht nh. a v khc nhau ny c th hin 3
quan h xt t 3 mt trong qu trnh sn xut nh sau:

27

+ Th nht, khc nhau v quan h ca h i vi t liu sn xut (s khc nhau


c php lut quy nh v tha nhn).
+ Th 2, khc nhau v vai tr ca h trong t chc lao ng, trong t chc qun l
sn xut.
+ Th 3, khc nhau v phng thc v quy m thu nhn ca ci x hi.
- Ngun gc:
+ Ngun gc su xa ca s ra i cc giai cp l do s pht trin ca lc lng
sn xut, cn ngun gc trc tip ca n l ch t hu v t liu sn xut.
+ S xut hin giai cp din ra theo 2 con ng:
Th nht, s phn ha trong ni b x hi thnh k giu - ngi ngho; k bc lt
- ngi b bc lt. l do lc lng sn xut pht trin, phn cng lao ng pht trin. S
pht trin kinh t dn n s xut hin ca ci d tha trong x hi. Khi y nhng ngi c
chc quyn trong b lc, b lc c c hi ly 1 phn d tha lm ca ring. Ch t hu
ra i. Xut hin giai cp c ca v giai cp khng c ca, k boc slt v ngi b bc lt.
Th 2, nhng t binh ca cc cuc chin tranh khng b git nh trc kia na m
c gi li lm n l phc v nhng ngi giu c. Nhng ngi ng u cng x do
c a v x hi thu tm sc mnh kinh t, ngy cng giu ln. Tuy nhin, con ng th
2 hnh thnh giai cp ny khng phi l ph bin vi tt c cc dn tc.
* Vai tr ca u tranh giai cp i vi s pht trin ca x hi c i khng giai cp.
- Theo trit hc Mc - Lnin, trong x hi c giai cp i khng nhau tt yu c u
tranh giai cp, Lnin nh ngha u tranh giai cp dng ch cuc u tranh ca qun
chng b tc ht quyn, b p bc v lao ng, chng bn c c quyn, c li, bn p
bc v bn n bm, cuc u tranh cu nhng ngi cng nhn lm thu hay nhng ngi
v sn chng nhng ngi hu sn hay giai cp t sn.
- Cc cuc u tranh giai cp din ra di nhiu hnh thc khc nhau ty thuc vo
hon cnh lch s, vo cc giai cp tham gia u tranh v giai on pht trin ca cuc u
tranh.
- u tranh giai cp l 1 trong nhng ng lc pht trin quan trng ca x hi c
giai cp. Trong cc x hi c i khng giai cp, nhng quan h sn xut li thi khng t
ng nhng ch cho quan h sn xut mi. Chng c giai cp thng tr bo v bng tt
c sc mnh chnh tr, kinh t v t tng, c bit l bo lc c t chc. Mun thay i
quan h sn xut gii phng sc sn xut phi gt b lc cn ln lao y. iu ch c
th thc hin c qua u tranh giai cp v cch mng x hi. Xut pht t quan im
xem s vn ng ni ti ca phng thc sn xut quyt nh s pht trin ca ton b lch
s x hi, Mc v ngghen xem u tranh giai cp m nh cao ca thi k cch mng,
28

nh n by thay i hnh thi kinh t - x hi, do u tranh giai cp l ng lc trc


tip ca lch s cc x hi c giai cp.
- Trong x hi c p bc giai cp, u tranh giai cp chng nhng ci ti x hi m
cn c tc dng ci to bn thn cc giai cp cch mng v qun chng lao ng.
- u tranh giai cp khng ch l n by ca lch s trong thi k cch mng m cn
l ng lc pht trin cc mt ca i sng x hi trong thi k pht trin bnh thng
trong x hi c giai cp. Ngay khi quan h sn xut vn cn ph hp vi lc lng sn
xut, u tranh giai cp vn c tc dng thc y x hi pht trin mi mt.
- Vai tr ca u tranh giai cp trong lch s c pht huy nh th no ty thuc vo
tnh cht, trnh pht trin ca cc cuc u tranh.
- Lch s nhn loi chng minh vai tr to ln ca u tranh giai cp chng p bc
bc lt.

Cu 17. Quan im ca trit hc Mc - Lnin v bn cht con ngi, v mi


quan h gia qun chng nhn dn v c nhn lnh t trong s pht trin lch
s. ngha phng php lun ca quan im ny
- Con ngi l 1 thc th t nhin mang c tnh x hi; c s thng nht bin
chng gia 2 phng din t nhin v x hi.
* Bn cht con ngi
- Trit hc Mc nhn nhn vn bn cht con ngi 1 cch ton din, c th, xem
xt bn cht con ngi khng phi 1 cch chung chung, tru tng m trong tnh hin
thc, c th ca n, trong qu trnh pht trin ca n.
- Mc khng nh: Trong tnh hin thc ca n, bn cht con ngi l tng ha
nhng quan h x hi.
- Con ngi c tnh x hi trc ht bi bn thn hot ng sn xut ca con ngi l
hot ng mang tnh x hi. Trong hot ng sn xut, con ngi khng th tch khi x
hi. Tnh x hi l c im c bn lm cho con ngi khc con vt. Hot ng ca con
vt ch phc v nhu cu trc tip ca n, cong hot ng ca con ngi gn lin vi x hi
v phc v cho c x hi. X hi cng vi t nhin l iu kin tn ti ca con ngi. Tnh
x hi ca con ngi th hin hot ng v giao tip x hi. Hot ng ca con ngi
khng phi theo bn nng nh ng vt m l hot ng c thc. T duy con ngi pht
trin trong hot ng v giao tip x hi, trc ht l trong hot ng lao ng sn xut.
Vi ngha trn y, c th ni con ngoi phn bit vi ng vt t duy m ngn ng l
ci v vt cht ca t duy. Bi c s ca t duy l hot ng thc tin ca x hi.
- Con ngi khc con vt bn cht c 3 mt: quan h vi thin nhin, quan h vi
x hi, quan h vi bn thn. C 3 mi quan h u mang tnh x hi, trong quan h
29

x hi l quan h bn cht nht, bao qut nht trong mi hot ng ca con ngi, c trong
lao ng, sinh con ci v trong t duy.
- Tnh x hi ca con ngi pht trin t thp n cao, t hot ng bn nng n hot
ng c thc, cng nh bn thn thc.
- Con ngi khng ch c bn nng sinh hc, m cn c bn nng x hi.
* Mi quan h gia qun chng nhn dn v c nhn lnh t trong s pht trin lch s.
Qun chng nhn dn l b phn ngi c cng chung li ch cn bn bao gm
nhng thnh phn, nhng tng lp v nhng giai cp lin kt li thnh tp th di s
lnh o ca mt c nhn, mt t chc hay mt ng phi nhm gii quyt nhng vn
kinh t, chnh tr, x hi ca mt thi i nht nh.
C nhn lnh t l nhng ngi c nng lc v phm cht tiu biu nht trong
phong tro qun chng, c qun chng tin yu v to nn. Lnh t c vai tr to ln
quan trng trong lch s.
- Quan h gia qun chng nhn dn v c nhn lnh t th hin ch:
+ Th nht, qun chng nhn dn v lnh t thng nht vi nhau. Khng c phong
tro cch mng ca qun chng nhn dn th khng c lnh t. Lnh t c vai tr thc y
phong tro qun chng, v h l nhng c nhn u t.
+ Th 2, qun chng nhn dn v lnh t thng nht trong mc ch v li ch ca
mnh. Chnh s thng nht v li ch ny quy nh s thng nht v mc tiu ca phong
tro; v mc ch v nhn thc cng nh hnh ng gia lnh t v c nhn.
+ Th 3, gia qun chng nhn dn v lnh t khc nhau vai tr c th i vi lch
s, qun chng ng vai tr quyt nh, lnh t l ngi dn dt, nh hng phong tra qun
chng, thc y s pht trin ca phong tro.
* ngha phng php lun.
- Hiu c vai tr quyt nh ca qun chng nhn dn, t xy dng quan im
qun chng: tn trng v tin tng vo sc mnh v kh nng to ln ca qun chng, da
vo qun chng, pht huy ngun sc mnh tim tng ca qun chng. Hiu c quan
im ca H Ch tch v ng ta: coi s nghip cch mng l s nghip ca qun chng,
ngi cn b l y t trung thnh ca nhn dn.
- Hiu c vai tr to ln ca lnh t, la chn lnh t c ti c lnh o phong
tro. Tn knh lnh t, nhng khng c sng bi c nhn lnh t. Tn knh lnh t l tnh
cm o c ng n, xut pht t ch hiu bit ti nng, phm cht v cng hin ca lnh t.
Tri li, sng bi c nhn lnh t xut pht t s ngu dt v m tn, coi lnh t l thn thnh,
lm cho lnh t xa ri qun chng, phm sai lm sai lm khng khc phc c.

30

Das könnte Ihnen auch gefallen