39

: 314.15(487.72)1912/1941

(19121941)



,
/.
1914
,
1913 / 1921 1931
.

,
.

,
,
.
: , ,
, ,


.1
. -
.
(, , ),
, , .
,
e ,
.
. 1918
Richard C. Hall, The Balkan Wars 1912-1913 Prelude to the First World War, London and New
York, 2000, 135-138

40

. 1910
95% . 1910
93% .
.
, ,
.
.
19121918

.2 , , ,
XX .
,
,
.3 ,
,
,
.4

.5 , ,
1914

.
. ( (19121913),
, , 2000, 103)
3
Vladan Jovanovi, Iseljavanje muslimana iz Vardarske banovine - izme stihije i drvne kcije,
ZbornikPisati istoriju Jugoslavije: Vienje srpskog faktora, Beograd, 2007, 80
4
XX

. ,
. ( , ,
, . 12, , 1933, 235)
5
.
- .
. 1912
,
(Jovan F. Trifunoski, Ovepoljska kotlina, Zbornik za narodni ivot I obiaje, knjiga 42, Zagreb,
1964,, 643). 150 .
, (),
1878 .
.
, , .
,
. 1912 ,
170. 1912 180 ,
2

41

.
.. . -,
- ,
18761878 , .6
1914
a 24.296 , 45.900,
60.000 .7
1913

.
, , ,
, ,
.8
,
1913 .9
-
.
,
, 1913
890.000 .10
19121918
.
, 1921 798.291 .
/

30.
.
80 .
. ( 30 )
. . (. ,
, , , 1970, 49, 79, 100-107, 128, 145).
6
XIX , ,
(Milan St Proti, Migrations resulting from peasnt
upheavals in Serbia during the 19 th centurs, Migrations i Balkan History, Belgrade, 1989, 94).
7
Vladan Jovanovi, In search of homeland? Muslim migration from Jugoslavija to Turkey 1918
1941, , .1-2/2008, , 2008, 57. ,
1913 1914 23.296 (
, 19121915, , 2013, 307).
8
19121914. ,
- , , 1979,107-109, 220.
9
, ..., 115.
10
. . , .
, , 1914.
, 1919 .

42

.
1921
.
1932 ,
,
, .11
1921
1913 ,
,

100.000 . 1921
,
.

, , .
, ,
, ,
.12
, , ,
.13
, ,
. ,
, 1913 10.199 .14 ,
1.717 465 , 5.373
4.826 .15 ,
3.198 , 2.699 1.552 .
1921 1924 ,
1932 . 1931
1937 1940 : Definitivni rezultati
popisa stanovnitva od marta 1931 godine, knjiga I, Prisutno stanovnitvo broj kua i domainstva,
Beograd, 1937; Definitivni rezultati popisa stanovnitva od marta 1931 godine, knjiga II, Prisutno
stanovnitvo po veroispovesti, Beograd, 1938; Definitivni rezultati popisa stanovnitva od marta
1931 godine, knjiga III, Prisutno stanovnitvo po pismenosti i starosti; Definitivni rezultati popisa
stanovnitva od marta 1931 godine, knjiga IV, Prisutno stanovnitvo po glavnom zanimanju,
Beograd, 1940
12
,
, XIX 33.000 (
, , , 1996, 281283).
13
. , ,
, , 201, 456-462.
14
. . , ...,4,
1912-1914..., 90.
15
, ,... 119.
11

43

, ,
20.000 , 8.000-9.000 .16
1921
.
1
20 1931 . ,
1931 938.628 .17
.
637.667 , 67.9%, 282.813,
30.1%.
119.438 .
, .
, ,
, .
, , ,
, 12.000
3.9% 1921 .
, 669.110 , 71.2%
, 129.645 ,
13.8% (
),18 105.407 , 11.2%, 19 10.981,
9.837, 6.835 ,
7.094 .20 ,
1931
600.000-610.000 65%.21
1921 1931
118.758 1921
19121914..., 387.
, ,
. ,

, ( , ...,
262).
17
Definitivni rezultati popisa stanovnitva od marta 1931 godine, knjiga I,101
18
Stanovnitvo predratne Jugoslavije po veroispovesti maternjem jeziku po popisu od 31.III1931
godine, 29-31
19
1921 ,
(Die Glederung der Bevlkerung des ehemaligen
Jugoslawien nach Muttersprache und Konfession,308-351).
20
ibidem
21

,
.
16

44

105.407 1931 .
XX , .
() .

, .
, ,22 ,23 ,24 .25
, ,
.
, .26
,
20.000 . ,
,
.
, ,
, ,
.27
,
, , , ,
.
(, ,
) 200 ( . ,
, , , 17,532),
(Jovan F. Trifunoski, Oblast Babune i Topolke, Zbornik za narodni ivot
i obiaje junih Slavena, knjiga 47, Zagreb,1977, 177)
23

. .
19221928 90, , .
120 , 75, ,
, ( . ,
..., 53-151).
24
() 1924 1930 100
( . , -
, , 1998, 99-416).
25
19231928
, ,
. 19241927 70 (Jovan F.
Trifunoski, Ovepoljska kotlina...,...,666-762).
26
: , , , 1924, .
, , , 17, , 1924, 198278; , ...,49-50
27
,
, , , , : ( . ,
- ..., 193, 261, 308, 384).
.
22

45

() , , , ,
.
53%. 45%,
31%, 29%, 25%, 20%,
19%.28

.
. 1931 40.106
,29
.
. ,

, .
,
115 .30
.31 .32
1925
,
.
1933 - ,

.33 1935

,
. ..

Die Glederung der Bevlkerung des ehemaligen Jugoslawien nach Muttersprache und
Konfession, 308-351; Stanovnitvo predratne Jugoslavije po veroispovesti i maternjem jeziku,
sv. 3, pregled po srezovima, avgust 1945, 29-31
29
Die Glederung der Bevlkerung des ehemaligen Jugoslawien nach Muttersprache und
Konfession,308-351 ,
, , , , , , .
30
. , , , 1958,
158-182
31
1921 9.000
(
31 1921 ..., 120-121), 1931
4.110 (Die Glederung, 322, 332).
32
19251938
120 (Jovan F. Trifunoski, Oblast Babune i Topolke...,172).
33
Safet Bandovi, Iseljenika politika balkanskih drava i pitanje muslimana (1878-1941),
Almanah, br, 29-30, Podgorica, 2001,228.
28

46

.34 1937 ,
, ,
, .
.35
- 1912 , 1918
, .

.36


1938 .
, .37 1938
, , ,
.
,
. , 11 1938

.38
.
,

.39

.
.
20.000, 100.000 .40
Vladan Jovanovi, Interministerijalna konferencija Kraljevine Jugoslavije o iseljenju
neslovenskog elementa u Tursku (1935), Prilozi, br. 35, Sarajevo, 2006,114
35
. , , ,
, , , 2006
36
ibidem...,81; , (XIX XX ) ,
, , - , , 2012, 256-261
37
Safet Bandovi, Ratovi i demografska deosmanizacija Balkana 19121941, Prilozi, br. 32,
Sarajevo, 2003, 222,,

.
.
38
, , .
43, 2, , dr. Ales babler drugu lazaru Kolievskom, Zabeleka o sporazumu sklopljenom
izmeu bive Jugoslavije i Turske
39
Safet Bandovi, Ratovi i demografska deosmanizacija Balkana...,214; Vladan Jovanovi,
Iseljavanje muslimana iz Vardarske banovine-izmeu stihije i dravne akcije..., 82
40
, (19131995), , 2000,
55. 1940 4.167
34

47

, ,
, ,
60.00065.000 .
1940 ,
40.000 .41 , 1940
3.670 , 18.384 15.995
3.389 , 277 e.
, , .42
, 1940
87.000 . 94% 6%
.43


.
.44
1917 .
,
. ,
, .
,
1920 .
(, ).

.
, ,
: ,
, .

,
, ,
.


( , , , 1990,
208)..
41
. , , , 1991, 14.
42
. , ,
, , 2011, 182.
43
, 19291941, , 2011,101
44
, 19121914: , ,
2010, 96-100.

48

, 1923 ,

,
.
.
, ,
.
- .
. ,
,

,

, : ,
...
.45
-
, ,
,
.
,46
1918 .
XX ,
( )
.47 , ,
,
- 1878
.48
,
. , 1.500.000
,
.
, , , 1928, 136
; , ,
, 28, 1935; , ,
, , , 1965.
47
19311935 , , 4.059
, ( ), 1.437
, ( ,
, , 1987, 19-20).
48
, , , 1971. 1940
1.183 30%
( , ..., 28-29).
45
46

49

, :
, .
,
. .49

, , ,
, , 2002, 165

49

50

,
, . 43.
. . , .
, , 1914.
Definitivni rezultati popisa stanovnitva od marta 1931 godine, knjiga I, Prisutno
stanovnitvo broj kua i domainstva, Beograd, 1937.
Definitivni rezultati popisa stanovnitva od marta 1931 godine, knjiga II, Prisutno
stanovnitvo po veroispovesti, Beograd, 1938.
19121914. ,
- , , 1979.
(19121913),
, , 2000.
, , ,
1990
,
19191929 , , 66, , 2013.
Safet Bandovi, Iseljenika politika balkanskih drava i pitanje muslimana (18781941),
Almanah, br, 29-30, Podgorica, 2001.
Safet Bandovi, Ratovi i demografska deosmanizacija Balkana 19121941, Prilozi, br.
32, Sarajevo, 2003.
, 19121914: ,
, 2010.
, (19121915), , 2013
Vladan Jovanovi, Iseljavanje muslimana iz Vardarske banovine - izme stihije i drvne
kcije, ZbornikPisati istoriju Jugoslavije: Vienje srpskog faktora, Beograd, 2007.
Vladan Jovanovi, In search of homeland? Muslim migration from Jugoslavija to Turkey
1918-1941, , .1-2/2008, , 2008.
Vladan Jovanovi, Interministerijalna konferencija Kraljevine Jugoslavije o iseljenju
neslovenskog elementa u Tursku (1935), Prilozi, br. 35, Sarajevo, 2006.
, 19291941, , 2011.
, ,
, 1996.
, ,
, . 12, , 1933.
. , ,
, , 2012.
, (19131995), , 2000.
. , ,
, , 2011.
. , , ,
17, , 1924

51

, , , 1928.
Milan St Proti, Migrations resulting from peasant upheavals in Serbia during the 19th
centurs, Migrations i Balkan History, Belgrade, 1989
, , , 1971.
, (XIX XX ) , ,
, - , -, 2012.
Jovan F. Trifunoski, Ovepoljska kotlina, Zbornik za narodni ivot I obiaje, knjiga 42,
Zagreb, 1964.
. , , , ,
1970.
Jovan F. Trifunoski, Oblast Babune i Topolke, Zbornik za narodni ivot i obiaje junih
Slavena, knjiga 47, Zagreb,1977.
. , - , ,
, 1998
. , , , 1991.
; , ,
, 28, 1935.
Richard C. Hall, The Balkan Wars 1912-1913Prelude to the First World War, London and
New York, 2000.
, , , 1924.
. , , ,
, , , 2006.

52

Borce ILIEVSKI
THE INFLUENCE OF MIGRATIONS ON THE ETHICAL AND
DEMOGRAPHIC STRUCTURE OF THE POPULATION IN VARDAR PART OF
MACEDONIA (1912-1941)
Summary
The text analyses the ethno-demographic changes that have occurred in
the part of Macedonia which after the Balkan and the First World War became
integral part of Kingdom Serbia, i.e. Kingdom SHS/Yugoslavia. The analysis of
the mentioned changes is supported by the official statistic data published after
1914, based on the population census conducted by the Kingdom Serbia in 1913
and by the Kingdom SHS/Yugoslavia in 1921 and 1931.
Apart from the data from the official census publications as very significant
source for the migration movements, also used are several field ethnographic and
anthropogeography researches. Based on the analysis of the official statistic data
and the migration movements, we can see the changes in the ethno demographic
structure of the population in the part of Macedonia under Serbian occupation,
especially in the period between the two world wars.
Key words: MIGRATIONS, ETHNO-DEMOGRAPHIC CHANGES,
MACEDONIA, POPULATION CENSUS, EMIGRATION