april 2010 I nummer 2 | jaargang 3

M A G A Z I N E

SCHEEPSBOUW
NEDERLAND
02
Sjef van Dooremalen:
“Een dynamische sector”
Jonge vakmensen gezocht!

De rode loper van de export

Transitie van de vissersvloot

01 Cover 01 SBNL 2-2010.indd 1 30-03-2010 14:03:12

A RBEIDSMA R KT

14 Scheepsbouw moet
kader opleiden en koesteren

Jonge vakmensen gezocht!

Gebrek aan vakmensen bedreigt de innovatieve en kwalitatieve voorsprong die me industrie proberen jongeren te interes-
de maritieme industrie van Nederland nu nog heeft. Jongeren met een vmbo-, seren voor een opleiding in de jachtbouw
ROC- of hbo-diploma zijn niet goed genoeg voorbereid voor het vakwerk dat ze of scheepsbouw, mag Van Enkhuizen zijn
moeten leveren. Kwaliteitsverbetering, inzet én innovatie moeten deze situatie boot tonen. Het eerste bouwnummer van
verbeteren. | Hans Buitelaar de Noordwaardsleper is namelijk gemaakt
door leerlingen van het ROC Friese Poort.
e Noordwaardsleper die Ronald met het robuuste uiterlijk van een sleep- De werf stelde haar deuren open voor mbo-

D van Enkhuizen op de watersport-

beurs Hiswa toont, oogt stoer.
De bouwer van Noordkaper zeil-
jachten presenteert het nieuwste jacht van
zijn werfvloer: een compact motorjachtje
boot.
Opvallend is de plaats waar de Noordwaard-
sleper wordt gepresenteerd: naast het
kenniseiland. Bij het paviljoen op de beurs
leerlingen Maritieme Techniek om te wer-
ken aan het casco en de technische installa-
tie van het jacht. Daarmee is het motorjacht
een voorbeeld van de samenwerking tussen
waar de brancheorganisaties in de maritie- beroepsopleidingen en jachtbouwbedrijven.

14-16 Art Arbeidsmarkt.indd 14 30-03-2010 14:08:37

 Info Kennisinfrastructuur Maritieme Techniek

Brancheorganisaties Scheepsbouw Nederland, Hiswa (Watersport
en Jachtbouw), VBKO (Vereniging van Waterbouwers) en IRO (Off-
shore Bedrijven) tekenden op 19 september een convenant waarin
ze afgesproken hebben zich gezamenlijk in te zetten voor goede
beroepsopleidingen in de Maritieme Techniek. De Nederlandse
maritieme industrie onderscheidt zich door innovatie en hoge
kwaliteit. Om op die terreinen voorop te blijven lopen, is voldoende
instroom van gekwalificeerde vakmensen nodig. Nu is op de grote
onderwijsinstellingen te weinig aandacht voor Maritieme Techniek,
daarom willen de brancheverenigingen projecten organiseren
waarin bedrijven samenwerken met scholen. Zo kunnen leerlingen
aan ROC’s (mbo-niveau), hbo’s en universiteiten kennismaken en
ervaring opdoen bij werven en toeleveranciers in de jachtbouw en
A R B E I DSMA R KT
scheepsbouw. Het convenant komt voort uit de samenwerking die
de brancheverenigingen al ontwikkelen in het Maritiem Innovatie
Programma. Dit leidde al tot de ontwikkeling van een studierichting
Maritieme Techniek aan het ROC Friese Poort (mbo) en aan de
Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (hbo). Deze opleidingen zijn 1
januari 2010 gestart. Op de NHL werd in 2006 al het Kenniscentrum
Jachtbouw opgezet, waarin studenten van de leergang techniek zich
kunnen specialiseren. Het kenniscentrum blijft functioneren binnen
de studie Maritieme Techniek. De resultaten die zich in Friesland be-
ginnen af te tekenen, hebben vooralsnog geen navolging gevonden
in de regio Rotterdam – Drechtsteden, waar de grotere scheeps-
bouw is geclusterd.

Specialisten
Wisselende groepen scholieren werkten
om beurten drie maanden aan de bouw van
de Noordwaardsleper. Ze lasten het stalen
schip en bouwden de technische installaties
in. Het schilder- en timmerwerk is gedaan
door een gespecialiseerd bedrijf. Het werk
van de ROC’ers ziet er goed uit. Het leerpro-
ject, dat anderhalf jaar duurde, vergde wel
enig geduld van de werfbaas.
“Ik had kritiek geuit op de kwaliteit van de
technische scholing van het ROC”, legt Van
Enkhuizen zijn betrokkenheid uit. “De ba-
gage van scholieren die bij me kwamen om
vakmensen te worden in de jachtbouw, was
te breed en te licht. Toen Friese Poort naast
de mbo-opleiding niveau 2 ook een niveau
3 en 4 op gebied van Maritieme Techniek
ontwikkelde, werd ik gevraagd of de scho-
lieren op onze werf praktijkprojecten kon-
den doen. Nu mijn kritiek serieus werd ge-
nomen, kon ik natuurlijk niet achterblijven.
Deze sleper is alweer het tweede project,
in de jachtbouw echt iets moois kunt ma-
ken. Maar de nood is nog niet geledigd. Ik
zie overal om me heen dat werven staan te
springen om goed opgeleid personeel.”
Studeren uit een boekje
Mbo-leerlingen die op een werf een echt
jacht bouwen dat daarna gewoon onder
de merknaam van die werf te koop wordt
aangeboden: het project bij de Gebroeders
Van Enkhuizen is een mooi voorbeeld van
praktijkonderwijs binnen een technische
opleiding. De manier waarop de Friese
jachtbouw kan beginnen te profiteren van
de projecten, is in Zuid-Holland nog geen
realiteit.
“Wij leiden de mensen zelf op,” vertelt di-
recteur Personeel en Organisatie Bert van
der Sluis van IHC Merwede. “We hebben
negentig leerlingen op de loonlijst. Voordat
de jongeren van de vmbo’s en mbo’s pro-
ductief worden, moeten ze eerst twee jaar
lang het vak leren. Maar zelfs geschikte kan-
ken, niet studeren uit een boekje.”
“Ik pleit daarom voor de vorming van zoge-
naamde ‘centres of excellence’: opleidin-
gen gericht op de behoefte van bedrijven
in het onderwijzen van jongeren. Daar kun-
nen ze zich specialiseren in een vak dat ze
aanspreekt. Het is de verantwoordelijkheid
van bedrijven om daar initiatieven in te ne-
men. Wij doen dat nu als individueel bedrijf:
we leiden mensen verder op tot het niveau
dat ze eigenlijk nodig hebben om hun vak
te beheersen. Dat geldt voor alle niveaus:
vmbo, mbo, hbo, TU. Het zou mooi zijn als
de bedrijven in deze industrie dat gezamen-
lijk konden organiseren.”
Onder de maat
“Ik schrik soms als ik de resultaten zie van
de test die we jongeren van het vmbo laten
doen als ze op sollicitatie komen voor onze
bedrijfsschoolopleiding”, verzucht Bert van
Schijndel, hoofd Personeel en Organisatie
bij Keppel Verolme. “Sommigen zijn matig 15

“Centres of excellence: opleidingen gericht op de behoefte van

bedrijven in het onderwijzen van jongeren”
eerder werkte een groep scholieren aan een
Noordwaardsloep.”
Van Enkhuizen is nu beter te spreken over
het niveau van de leerlingen die vanaf het
ROC instromen in zijn bedrijf: “De stagiairs
die we nu krijgen, zijn veel gemotiveerder.
Ze hebben al op school voor de Jachtbouw
gekozen en willen echt iets leren op onze
werf. Voorheen moesten we altijd personeel
zoeken bij landbouwmechanisatiebedrijven.
Maar de jachtbouw wordt complexer. We
hebben nu specialisten nodig. Gelukkig zien
de opleidingen en de leerlingen ook dat je
didaten vinden voor de bedrijfsinterne oplei-
dingen, is niet makkelijk. Ik heb twee punten
van zorg: de hoeveelheid mensen die van
vmbo Metaal komt is te laag, en de kwaliteit
van het technisch onderwijs op die scholen
is niet goed. Ook de techniekopleiding van
de ROC’s sluit niet aan op wat wij nodig
hebben. De scholengemeenschappen zijn
te groot, het onderwijs is te algemeen. Dat
werkt ook nog eens een motivatieprobleem
in de hand. Te weinig aandacht voor tech-
niek is voor de jonge mensen op die scholen
frustrerend. Ze willen met hun handen wer-
in rekenen, hebben een taalachterstand en
ontberen de kennis om eenvoudige schets-
jes te kunnen lezen en tekenen. Van de kan-
didaat-leerlingen scoren er maar een paar
goed, de rest is helaas echt onder de maat.
Jammer genoeg moet ik concluderen dat
het ergens schort in het onderwijs dat deze
jongeren krijgen. Ik pleit al jaren voor het in-
voeren van vakscholen waar jongeren vanaf
hun twaalfde jaar een vak leren. Goed af-
gestemd technisch onderwijs, werken met
hun handen en theorie die hierop aansluit.
Zolang dit niet het geval is, besteden wij in

14-16 Art Arbeidsmarkt.indd 15 30-03-2010 14:08:50

A r b e i dsma r kt
16
onze bedrijfsschool extra aandacht aan de
theorie. Onze leermeesters geven bijles en
proberen de jongeren in een paar maan-
den theoretisch op het door ons gewenste
­niveau te brengen.”
Keppel Verolme besteedt veel aandacht
aan opleidingen op alle niveaus om onze
instroom en doorstroom op peil te houden.
Zo plaatsen ze ieder jaar twintig leerlingen
in de bedrijfsschool om ze op te leiden tot
vakman. Daarnaast zijn er stage- en trainee-
plaatsen voor mbo’ers, hbo’ers en TU-afge-
studeerden om het kader voor de toekomst
aan te vullen. Van Schijndel: “Je moet con-
stant bezig blijven om de scholen en jonge-
ren in de omgeving te interesseren voor je
bedrijf.”
Kennislek
Herbert van Oort is als manager Arbeids-
markt, Training en Opleiding van Hiswa Ver-
14-16 Art Arbeidsmarkt.indd 16
Leerlingen van de bedrijfsschool bij Keppel Verolme in 2010.
eniging bezig het convenant van de branche-
verenigingen gestalte te geven. Hij schetst
de problematiek: “Meer dan een derde van
“Je moet constant bezig blijven om
de scholen en jongeren te interesseren
voor je bedrijf”
de werknemers in de maritieme industrie
is 55-plus. Die zijn binnen een paar jaar al-
lemaal weg. Ervaring vertrekt, en er komt
een kennislek voor in de plaats. Wij zorgen
daarom voor voorlichting aan werkgevers.
En we willen jongeren motiveren voor een
baan in de maritieme maakindustrie.”
“De werknemers van de toekomst kijken
anders naar hun werk dan hun voorgangers.
Ze hebben andere manieren om informatie
te verwerken. Ze zijn heel mondig en ze
gaan berekenend om met hun eigen car-
rière. Daar moeten werkgevers rekening
mee houden. Jachtbouw en scheepsbouw
moeten in Nederland blijven om onze ken-
nisvoorsprong te behouden. De instroom
van jongeren zal hoe dan ook kleiner zijn dan
de uitstroom van senioren. Daarom moeten
werkgevers zuinig zijn op hun personeel.
En we moeten allemaal nadenken over hoe
we met minder werknemers hetzelfde werk
kunnen blijven doen. Daar is veel innovatie
in productieprocessen voor nodig.”
30-03-2010 14:09:04