LIPIDI

LIPIDI
Skupina srodnih kemijskih spojeva
netopljivih u vodi.
jednostavni MASTI I ULJA
sloeni pr. FOSFOLIPIDI
pseudolipidi pr. KOLESTEROL

Sastav
i porijeklo
MASTI I ULJA su esteri alkohola
glicerola i viih masnih kiselina
1 ivotinjsko (svinjska mast, govei
loj, riblje ulje)
2. biljno (kokosova , palmina mast,
suncokretovo, buino, repiino,
maslinovo ulje)

MASNE KISELINE

GLICEROL

H2C
I
HC
I
H2C

__

OH

HOOC

CH3

__

OH

HOOC

CH3

__

OH

HOOC

KARBOKSILNA
SKUPINA

CH3
dvostruka veza

KRAJ LANCA

MASNE KISELINE KARBOKSILNE KISELINE

DUGIH NERAZGRANATIH UGLJIKOVVODINIH LANACA
PARNOG BROJA UGLJIKOVIH ATOMA
A MOGU BITI ZASIENE I NEZASIENE

H2C
I
HC
I
H2C

__

OH

__

OH

H OOC

__

OH

H OOC

H OOC

MAST = TRIGLICERID

CH3
CH3
CH3

VRSTE MASNIH KISELINA

ZASIENE MASNE KISELINE
NEZASIENE MASNE KISELINE
POLINEZASIENE MASNE KISELINE (3 ,-6, -9)
TRANSMASNE KISELINE
1 masti vrsto agregatno stanje
ZASIENE MASNE KISELINE
2. ulja tekue agregatno stanje
NEZASIENE MASNE KISELINE

ZASIENE
MASLANA CH3 (CH2)2 COOH
PALMITINSKA CH3 (CH2)14 COOH
STEARINSKA CH3 (CH2)16 COOH

NEZASIENE
OLEINSKA (C16,1)
CH3 (CH2)7 CH=CH (CH2)7 COOH (-9)

LINOLNA(C18,2)
CH3(CH2)4 CH=CHCH2CH=CH(CH2)7
COOH (-6)

LINOLENSKA(C18,3)
CH3 (CH2) CH=CH CH2 CH=CH CH2
CH=CH (CH2)7 COOH (-3)

ZADAA U ORGANIZMU
Masne kiseline se razlikuju i po zadai koju
imaju u naem organizmu.Zasiene masne
kiseline slue kao izvor energije.
Masti ine hranu ukusnijom i tenijom,
pomau absorpciju u masti topivih
vitamina A ,D, E, K, te su koncentrirani
izvor energije.
1g masti = 9 Cal = 37 J
1g ugljikohidrata = 4 Cal

ESENCIJALNE MASNE KISELINE

Ljudsko tijelo moe sintetizirati sve kiseline potrebne za
rast i ivot osim dviju a to su linolna i linolenska
Zovemo esencijalnim kiselinama
Vane su i moramo ih unositi putem hrane.
U naem organizmu pomau pravilnom radu stanica i
organa
od njih se stvaraju spojevi slini hormonima koji
kontroliraju krvni tlak, zgruavanje krvi, masnou u krvi,
imunitet,
njihov nedostatak uzrokuje depresiju, dijabetes 2.tipa,
artritis , rak
Izvor oleinske kiseline je maslinovo ulje
linolnu i linolensku kiselinu moemo nai u ulju
kukuruza, repice, lana, lososa ,bakalara i plave ribe

TRANSMASNE KISELINE
Polinezasiene masne kiseline kojima su
postupkom hidrogenacije vraeni neki od
nedostajuih atoma vodika (ADICIJA NA
DVOSTRUKU VEZU) a radi postizanja
vrstog stanja (DOBIVANJE MARGARINA).
U nedostatku esencijalnih kiselina
zauzimaju njihovo mjesto u vitalnim
procesima i uzrokuju arterosklerozu i
bolesti sranog miia (jer djeluju na
razinu kolesterola u krvi.)

LIPOPROTEINI
Kemijski spojevi graeni od masti i proteina

PROTEINI

MASTI
nezasiene

HDL isti kolesterol s krvnih ila i

dovodi ga u jetru gdje se prerauje u u i izluuje iz organizma

L t
HD les
ko ol
er

HDL (LIPOPROTEINI VISOKE GUSTOE)

MASTI

LLD lest
ko ol
er

LDL (LIPOPROTEINI NISKE GUSTOE)

PROTEINI

KOLESTEROL
ENDOGENI Nastaje u jetri , dolazi u sastavu staninih
membrana, mozga i ivanih tkiva. Neophodan je
za za sintezu unih soli, hormona , vitamina D3
EGZOGENI Nalazi se u proizvodima ivotinjskog porijekla koji
se koriste u prehrani ljudi. umanjak, jetrica,
koljke,punomasni mlijeni proizvodi
HDL- KOLESTEROL = DOBRIKOLESTEROL
LDL KOLESTEROL =LOI KOLESTEROL