Sie sind auf Seite 1von 8

Suma qamaataki

Llamayu phaxsi 2012 mara

tunka

10

Aymara aru Ullaa Qillqaa Yatiqaataki


CHUQI YAPU - BOLIVIA

UTJIRINAKA
Juntu uraqina puquri achunaka................................................... 3.
Thaya uraqina puquri achunaka.................................................. 4 ..
Qhirwa uraqina puquri achunaka................................................ 5 ..
Waa uraqina puquri achunaka, jakiri uywanaka................ 6 ..

Suma uakipasa waythapipxaani.............................................. 7 ..


Mayjachirinaka jani armaasataki.............................................. 8

Yaticha Kamanana waktayata TALLER DE


SOCIALIZACIN Y VALIDACIN DE LA
REVISTA WINAYPACHA, tantachawina Aymara
sarawxata, aymara arxata yatianakapampi
yanaptasisa uakipirinaka:

WiayPacha
Es una publicacin quincenal del Ministerio de
Educacin del Estado Plurinacional.

Yaticha Kamana.
PURAPA SARA, WALJA ARUTA, JACHA AMTA
TAQA.
Av. Arce N 2147
Telfono: 2442144 2442074
e-mail: winaypacha@minedu.gob.bo
Yaticha Kamani:
Roberto Aguilar Gmez
UPIIP Irpiri:
Walter Gutirrez Mena
Yanapirinaka:
Aurora Quinteros
Salustiano Ayma Morales
Qillqiri:
Gregoria Callizaya Quispe
Jullinaka:
Aymara marka - CEA

Gregoria Callizaya Q.
Kachachiri:
ORURO Artes Grficas s.r.l.
Qillqsuri uttawi:

Paya

Escuela Superior de Formacin de Maestros Warisata


Escuela Superior de Formacin de Maestros
Bautista Saavedra Santiago de Huata
Escuela Superior de Formacin de Maestros ngel Mendoza Justiniano
Escuela Superior de Formacin de Maestros Ren Barrientos Ortuno
Escuela Superior de Formacin de
Maestros Tcnico Humanstico El Alto
Escuela Superior de Formacin de Maestros Villa Aroma
Escuela de Gestin Pblica Plurinacional - EGPP
Universidad Mayor de San Andrs - UMSA
Universidad Pblica del El Alto - UPEA
Universidad Indgena Boliviana Aymara TUPAK KATARI UNIBOL

Yaqha yatia utanakana aymara aruta


yatichirinaka
Unidad Educativa INICUA Palos Blancos
Unidad Educativa Tuli Grande
Centro de Apoyo Educativo Machaqa

Organizaciones sociales
Confederacin Nacional de Mujeres Indgenas
Originarias de Bolivia
Federacin Departamental de Mujeres
Indgenas Originarias La Paz

Juntu uraqina puquri achunaka


Pacha mama qamawinxa, thaya, juntu, qhirwa uraqina puquri
achunakawa utji. Jaqixa uka kimsa chiqana puquri achunaka
manqasawa jakapxaraktanxa. Jichhaxa, uka achunaka mayata mayata
ujapxaani.

Pia
Walusa
Naranja

latanu
Limuna

Papaya

Kaa

Aka achunaka sataaxa yatiawa, janiwa aliqa aktjamata sataakikiti.


Kuna pacharusa sataa, kunjama laqarusa sataa, kuna wanumpisa
sataa jukampi tuqinakata yatiawa wakisi.
Pacha mamaxa jakaa chuririwa, kunati jupawa uraqi, samana, uma, uywa,
ayrunaka jakayi, jaqina jakaapataki, ukhamchi ukaxa jaqiki jaqixa pacha
mamankaraktanwa. Ukata nayra pachaxa uraqi aljasixa jani yatipxkataynati.
Kimsa

Thaya uraqina puquri achunaka


Thaya uraqina puquri achunaka ujapxaani

Chuqi/amka
Siwara

Apilla

Isau

Jupha

Jupha pisqitaki lipichxata piqaa


urquampi piqsuski.

Jupha lipichxata piqaa urquampi piqsuaxa, aka markana


wiaya markachirinakana yatiapawa.
Pusi

Qhirwa uraqina puquri achunaka


Qhirwa uraqina puquri achunaka ujapxaani.

Tuna
turasnu

tunqu

Qhirwana puquri
achunaka

jawasa

uwasa
chirimuya

pirasa

Kunjamati maya taykaxa, wawaparu jakaa churi, jani walinakata


jarkaqi, jakawipana yanapti, uka pachpawa Pacha mama uraqixa
jaqiruxa jakaa mayti; wakanakatuqi jani walinakata jarkaqi,
kimsa chiqa uraqina achunaka manqaapataki utjayi. Ukata
Pacha mama uraqiruxa markachirinakaxa maya taykarjama
yqapxaasa.
Uraqiki uraqixa kawkhapasaya waawjani, charanawjani
ukhampuniwa.
Phisqha

Waa uraqina puquri achunaka,


jakiri uywanaka
Thaya, waa uraqina puquri achunaka ukhamaraki jakiri uywanaka
ujapxaani.
Juphampi qaawampixa
thaya waa uraqina puquriwa,
janiwa juntu uraqinxa
puqkaspati

Qarwa, wari, allphaqa


uywanakaxa
thaya uraqina jakiri
uywanakawa,
janiwa juntu uraqinxa
jakkaspati.

Pacha mama uraqina munasiapaxa jani tukuskiriwa. Aka uraqina


jakirinakatakixa waa uraqi, charana uraqi utjayi. Jichhaxa charana
uraqina ukhamaraki waa uraqina jakiri uywanakana sutinakapa
qillqtapxaani.

1_____________
_____________
_____________
2_____________ _____________ _____________
3_____________ _____________ _____________

Suqta

Suma uakipasa waythapipxaani


Kupi tuqinxa, kimsa chiqana achuri achunakana sutipawa qillqtata;
chiqa tuqinxa kimsa chiqa uraqina sutipawa qillqtataraki. Jichhaxa,
kupita chiqaru maya phichuni sichimpi kawkha uraqina achurisa
uka achuxa uka alayata aynacharu, aynachata alayaru waythapiani.
Akhama.

Tahaya uraqina puquri achu

Qhirwa uraqina puquri achu

Juntu uraqina puquri achu

tunqu
limuna
pirasa
latanu
pia
kaa
chirimuya
jupha
yuka
turasnu
qaawa
uwasa
walusa
isau
jawasa
papaya
siwara

Paqallqu

Mayjachirinaka jani armaasataki


Jaqiru, ynakaru, achunakaru jukampinakaru mayjachiri arunakata jani
armasiasataki.
-
-
-
-

Sutinakaru mayjachirinaka.
Jaxu, muxsa, kallku, kaska
Jathi, suja, phisna
Uywanakaru chamata mayjachiri
Jaqiru chamata mayjachiri

Ynakaru mayjachirinaka
- Jacha, jiska, tili
- Muruqu, muyu, saytu, kumu
pallalla
- Juka, alluxa, yamphi, walja

-
-
-
-
-

Sami mayjachirinaka.
Chiyara phisi
Janqu wayita
Wila pullira
Millu qarwa
chikhu allphaqa, jukampinaka

Kusatapa jani kusatapa


mayjachirinaka.
- Machaqa
- Murqu
- Thantha
- Jiwaki, jukampinaka

Uraqiru mayjachirinaka
- Thaya uraqi
- Juntu uraqi
- Qhirwa uraqi
- Waa uraqi
- Charana uraqi

Sama chimpxata (,)


Aka qillqatanakanxa, sama chimpuwa (,) usti. Uka sama chimpuxa
jaqhthaptiri arunaka, amuyu aru siqi qillqata jaqhthaptiri jaljiriwa.
Ukata sama chimpuxa arunaka, amuyu aru siqi nayraqataru
qillqaapuniwa.

Das könnte Ihnen auch gefallen