Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Preámbulo
A cultura da paz, que ten a súa raíz na tradición da tolerancia e
o respecto pola diferenza, é un imperativo da nosa época. Éo pola
progresiva conciencia de interdependencia de todos os seres
humanos, pola memoria e experiencia vivas das amargas
consecuencias da guerra, da tortura e da violencia e éo, en definitiva,
polas ineludíbeis esixencias dun mundo progresivamente unificado
polo intercambio informativo, laboral e comercial. Un mundo cada vez
máis interdependente é incompatíbel coa razón da forza e a
imposición pola violencia de valores, modelos, comportamentos e
intereses.
O espertar actual das iniciativas en favor da paz e a
proliferación de institucións que teñen nela a súa razón de ser
confirma, cada día, o valor cívico e humano da relación pacífica. As
actitudes relacionadas coa tolerancia e o respecto ao ser humano
como son a oposición á pena de morte, á tortura, á persecución da
diferenza, cobran paseniñamente maior protagonismo social. Non hai
futuro sen cooperación nin cooperación sen a erradicación das
actitudes violentas como procedemento para dirimir conflitos. O
horizonte actual de expectativas limitadas polo cambio climático, o
esgotamento de recursos e a competencia desatada fai máis
perentoria a adopción de normas e principios reitores que permitan
paliar e encauzar a conflitividade inherente á convivencia.
A cultura da paz e a tolerancia non é unha mera actitude
reactiva contra da guerra e o exercicio da violencia. A tarefa da paz
afirma e defende valores positivos como o respecto pola diversidade
e a lexitimidade de toda diferenza que non atente contra a dignidade
humana e a convivencia. Un mundo para todas e todos imponnos -a
todas e todos- os imperativos da defensa da interculturalidade e da
biodiversidade. A diversidade cultural é un valor a defender como o é
a diversidade vexetal e animal. A diversidade de culturas como a
diversidade de especies comparten dereitos sobre o fogar común que
a todos acolle.
O concepto de Cultura de Paz ten na institución da UNESCO o
seu berce fundacional. Foi este organismo o que apadriñou os seus
significados a final dos anos noventa do século pasado. A idea foi
despois acollida pola Asemblea Xeral da ONU na súa Declaración e
Programa de Acción para unha cultura da Paz (1999). O Manifesto
2000 dos Premios Nobel da Paz e a posterior proclamación do Ano
Internacional da Cultura da Paz e do Decenio da Cultura da Paz e a
Non Violencia (2001-2010), encomendado aos nenos e nenas de todo
o mundo, constitúen pasos decisivos neste camiño.
Tampouco as institucións académicas e escolares se furtaron ao
esforzo en prol da paz e a convivencia. Así o demostra a creación de
aulas, cátedras, institutos e unha morea de programas e actividades
educativas. Outro tanto acontece nas Administracións Públicas coa
progresiva insistencia no desenvolvemento de políticas de igualdade,
de loita contra a discriminación, a marxinalidade, a xenofobia e o
racismo. Un papel esencial na promoción social das virtudes da
tolerancia e da convivencia pacífica é o desempeñado polas
numerosas asociacións cívicas especializadas en tarefas de promoción
dos dereitos humanos, de diálogo intercultural e interrelixioso e de
apoio ao inmigrante e o expatriado. A denuncia contra a vulneración
destes valores e contra a práctica da dobre linguaxe contribúen á
sensibilización social sobre os problemas de convivencia en
sociedades cada vez máis complexas e permeábeis.
Finalmente, non podemos deixar de mencionar a contribución á
cultura da paz e da convivencia que impregna a mellor tradición
galeguista. O proclamado federalismo de Castelao, premonitorio da
Unión Europea e das institucións de competencia universal, impregna
as paxinas finais do seu testamento político, Sempre en Galiza. Nelas,
non dubida en cualificar ao pobo galego de prudente, asisado e
pacifista, valores que o lexitiman para reclamar as virtudes do pacto
federal democrático como procedemento para superar unha historia
de negación, asimilismo e indiferenza.
Galicia pode lembrar a celebración do Congreso Internacional
da Paz en Ferrol no ano 1915, que convocou unha representación
relevante do sindicalismo europeo contrario á Grande Guerra e do
pensamento democrático e galeguista.
Na actualidade, son de salientar desde principios dos anos
oitenta as campañas en favor da paz, contra as guerras, as bases
militares, a nuclearización, o despregamento de mísiles en Europa, ou
as iniciativas pioneiras en favor da obxección de conciencia, así como
aportacións moi relevantes, teóricas e prácticas, en materia de
Educación para a Paz e a súa incorporación ó curriculum escolar como
eixe transversal obrigatorio en colexios e institutos desde 1990.
Froito desta intensa reflexión e mobilización foi tamén a
realización do Congreso Europeo de Educación para a Paz en 1994 en
Santiago de Compostela ou da Conferencia Mundial de Paz,
Solidariedade e Desenvolvemento no ano 2005 e, no mesmo
escenario, do Congreso Mundial de Educación para a Paz.
As institucións democráticas de España comezaron a adoptar
iniciativas orientadas a recoñecer e promover a ética da tolerancia e a
cultura da paz. Inscrito no cadro de tarefas da Década da Cultura da
Paz (2001-2010), este compromiso inspira xa textos lexislativos tanto
no ámbito do Estado como no das Comunidades Autónomas. A Lei
catalá do 2003 e a española do 2005 son primeiros pasos e
referentes nesta dirección.
A Lei Orgánica de Educación, L.O.E., aprobada no 2.006,
estabelece a materia de Educación para a Cidadanía e os Dereitos
Humanos complementando así os eixes transversais e como unha
disciplina curricular específica. O Plan Integral de Mellora da
Convivencias Escolar de Galicia e a creación e posta en
funcionamento do Observatorio Galego da Convivencia Escolar da
nosa Comunidade visa os mesmos obxectivos con especial atención
aos conflitos da convivencia escolar.
A vasta tarefa de construír unha sociedade humana baseada na
tolerancia non debe confundirse cun difuso humanismo acrítico,
instalado na negación do conflito e na idealización dos
comportamentos sociais. A lección de Gandhi está aí; o pai da India
moderna, tenaz opositor ao dominio colonial que coutaba ao seu país,
deixounos, xunto co seu exemplo persoal de compromiso co valor da
palabra e do diálogo, unha sentenza que pode servir de lema de
convivencia: A violencia é o medo aos ideais dos outros. Dos ideais,
dos dereitos, dos intereses. A violencia é unha manifestación do
medo.
A Cultura da Paz é un conxunto de valores, actitudes,
tradicións, comportamentos e estilos de vida baseados na convivencia
civilizada dos seres humanos e do diálogo como método de
tratamento da conflitividade xerada pola diferenza, a desigualdade
económica e os resentimentos históricos asentados en principios
como:
Artigo 1
Obxecto da Lei
Artigo 2
Ámbito de aplicación
Artigo 3
Artigo 4
Artigo 5
Artigo 6
Artigo 7
Artigo 8
Artigo 9
Natureza e finalidade
Principios
Funcións
Organización