1

IBA’T IBANG KABIHASNAN SA MESOPOTAMIA

1
 SUMERIAN
PAMAHALAAN
-pinamumunuan ng mga hari ang
mga lungsod-estado.
-itinuturing na sugo ng Diyos ang
mga hari
-pinakamahalagang tungkulin ng
hari ang paggawa at
pagpapatupad ng batas.
LIPUNAN AT KULTURA
-3 pangkat sa lipunan
1. maharlika – pari at opisyal
ng pamahalaan
2. mangangalakal at artisano
3. magsasaka at alipin
-may karapatan ang mga
kababaihan na magkaroon ng ari-
arian, lumahok sa kalakalan at
maging testigo sa mga paglilitis.
-pagkakasundo sa anak sa
mapapangasawa.
-nagtatag ng unang paaralan
(edubba) – pagbasa ,
kasaysayan, matematika,
paggawa ng ng mapa,
linggwistika, batas, medisina,
pag-oopera, panghuhula at
astrolohiya.
-eskriba-tawag sa mga
nakapagtapos sa mga paaralan, -
tagapag-ingat nga record ng
pamahalaan, templo, at iba pang
institusyon ng lungsod-estado.
-sumasamba sa ibat ibang diyos
na kumukontrol sa pwersa ng
kalikasan
An – diyos ng langit at lupa
Enlil – diyos ng hangin at
bagyo.
Ea – Diyos ng tubig at
katubigan
Ziggurat – templo na may
pitong palapag, ang altar at
sambahan ng mga Sumerian.
EKONOMIYA
Pagsasaka ang pangunahing
ikinabubuhay.
2
-nag-aalaga ng hayop tulad ng
baka, kambing, tupa.
-may matatag na industriya ng
AKKADIAN
Ang Akkad ay isang dating
lungsod at ang rehiyong
nakapalibot nito sa
gitnang Mesopotamia. Kilala ang
mga mamamayan ng Akkad
bilang mga Akkadiano. Naging
kabisera din ang Akkad
ng Imperyong Akkadiano at
sumunod ng hilagang bahagi ng
sinaunang
Imperyong Babilonyo. Ang
lungsod ay maaring matatagpuan
sa kanlurang pampang
ng Eufrates, sa pagitan
ng Sipparat Kish (sa
kasalukuyang Irak, mga 50 km sa
timong-kanluran ng
gitnang Baghdad). Sa kabila ng
malawakang paghahanap, hindi
pa rin matagpuan ang tiyak na
kinaroroonan nito.
Kasaysayan
Ito ang kauna-unahang imperyo
naitatag sa buong Asya. itinatag
ito ni Haring Sargon noong c.
2350 BCE. Ang imperyo ay
isang malaking estado na
binubuo ng mga kaharian at
pinamumunuan ng isang tao na
karaniwang tinatawag na
emperador. Pinag-isa ni Haring
Sargon ang mga dating
naglalabanang lungsod-estado at
pinamahalaan niya nang buong
husay ang mga mamamayan nito
bilang isang imperyo.
Nang mamatay si Sargon,
pinalitan siya ng mga
mahihinang pinuno (katulad ni
Haring Sargon II) na nagbigay-
daan sa pagbagsak ng imperyong
Akkad.
Mga pamana at imbensyon
Sa ilalim ng mga naging kapalit
BABYLONIAN
- 1850 B.C.E dumating ang
mga Amorite sa
Mesopotamia – hudyat ng
pag-usbong ng bagong
dinastiya ang
BABYLONIA.
- Unang itinatag ang lungsod
ng Mari at Ashur
- Unang limang hari sa unang
dinastiya– Sumu-abu,
Sumu-la-el, Sabum, Apil-
sin at Sin-mubalit
- Sa panahon ng ika-anim na
hari naging tanyag ang
Babylonia – Hammurabi
LIPUNAN AT KULTURA
SA ILALIM NI HAMMURABI
-ang hari ang pinunong
ehekutibo, ng hukuman, at ng
military, binubuo ang hukom ng
mga amelu o matatandang
kabilang sa pangkat ng
aristokrasya.
-Kodigo ni Hammurabi –
naging gabay sa pang-araw –
araw na pamumuhay. Binubuo
ng 282 na batas.
-pangkat sa lipunan
1, mataas na uri –
binubuo ng aristokrasya o
nagmamay-ari ng lupain, mga
opisyal ng pamahalaan at
military at mga pari.
2. Gitnang uri –mga
mangangalakal, artisano, eskriba
at mga propesyonal.
3. mababang uri –
binubuo ng ordinaryong
manggagawa at mga alipin
Kultura
-ama ang pumipili ng asawa ng
anak na babae
-naniniwala sa mga Diyos ng
Sumerian, si Marduk, ang
patron ng lungsod ng Babylon at
pinaka dakilang Diyos.
-Cuneiform ang sistema ng
pagsulat
-naisulat noong 1100 B.C ang
HITTITE
-Isang pangkat ng Aryan na
nagtatag ng panahanan Asia
Minor (Turkey) noong 200 B.C.E
- Hattusas ang
pinakamahalagang lungsod
(silangang Ankara ngayon) –
punong lungsod na itinatag
noong 1650 B.C.E
- Napalakas ang kapangyarihan
noong 1600 B.C.E ng salakayin
ang Babylon, Syria at Palestina,
nagnais na kontrolin ang rutang
pangkalakalan sa rehiyon.
LIPUNAN AT KULTURA
Pinuno ng pamahalaan
- dakilang Hari o Araw –
tawag sa pinuno, pinunong
pangmilitar at panrelihiyon
- may pangkat ng matatanda
na tagapamagitan at tapag-
ayos ng mga alitan ng mag-
sasaka.
- Gobernador namumuno sa
mga nayon
Pagbabatas
- Patas at makatao ang
kanilang sistema ng
pagbabatas. Pagbibigay
bayad kaysa sa pagpaparusa
o paghihiganti. Rebelyon
pinakamatinding krimen
- May karapatan ang lahat ng
mamamayan kahit hindi
Hittite
Relihiyon at paniniwala
-Diyos ng Panahon
nangungunang Diyos na asawa
ni Ginang Araw,
-Felipinu – ang nawawalang
Diyos
• unang pangkat na
nakatuklas ng paggamit ng
Bakal sa paggawa ng
sandata, sila rin ang
gumawa ng higit na
magaang na karwaheng
pandigma
ASSYRIAN
--mabagsik at mahusay na
mandirigma (Mittanian sa
kanluran; Urartu sa palibot ng
lawa ng Van sa Hilaga; Elamite
sa silangan; Kassite sa Timog)
-Nineveh ang Kabisera.
Nagtayo ng 11 km pader palibot
sa rehiyon, na may 30.48 metro
ang taas at 15.24 metro ang
kapal. May 15 na tarangkahan.
Nagsisilbing depensa. -
Pinakamatibay at pinakamatatag
na lungsod sa sinaunang
daigdig.
-1169 B.C.E matapos gapiin ang
mga Kassite, sinalakay ang
Babylonia sa pamumuno ni
Tiglath – Pilaser I.
-Ashurbanipal II - ginawang
militarisadong estado ang
Assyria mula 883 – 859 BCE.
Lipunan at Kultrua
-Lubos at walang takda ang
kapangyarihan ng hari
-ang hari ang tanging kinatawan
sa lupa at tagapagpatupad ng
utos ni Assur, diyos ng mga
Assyrian.
-Gobernador ang namamahala
sa mga sakop na lupain at
naniningil ng buwis.
Sistema ng Depensa at
Pagsalakay
-binubuo ng mga sundalong
nakakarwahe na may sandata
(busog at pana at tirador).
Nakabuo ng siege machinery
-may kawal na nakatalaga sa
mga moog palibot ng buong
rehiyon
-nagtayo ng daan at serbisyo
postal
-bihasa sa digmaang sikolohikal.
Edukasyon
-nagtayo ng aklatan si
Ashurbanipal na may 200,000
CHALDEAN
-nandayuhan sa Babylonia
noong 1100 – 875 B.C.E.
-Noong 626B.C.E matapos ang 2
mahabang pakikipagtunggali sa
mga haring Assyrian, itinatag ni
Nabopolassar ang imperyo na
kinilalang Bagong Babylonia
-Pinatanyag ni Nebuchadnezza
II ang imperyo sa kanyang
pamumuno noong 605-562
BCE. Lumawak ang
kapangyarihan mula
Mesopotamia hanggang sa
Jerusalem at lungsod ng Tyre sa
Phoenicia.
LIPUNAN AT KULTURA
-gumamit ng malasalaming laryo
ang mga arkitekto sa pagtatayo
ng bahay at palasyo.
-nagpatayo ng pinakamataas na
ziggurat na pinangalanang
etemenanki. Ipinapalagay na ito
ang Tore ni Babel sa Bibliya.
-nagsanay sa astronomiya at
astrolohiya. Nasasabi ang
kapalaran ng tao sa
pamamagitan ng pagkilos ng
mga bituin o mga bagay sa
kalawakan.
EKONOMIYA
-pagsasaka ang pangunahing
ikinabubuhay.
AMBAG SA KABIHASNAN
-Hanging Garden of Babylon
-Zodiac signs at horoscope
3
HEBREO
-Mga pastol na semitik mula sa disyerto ng Arabia
-nagmula sa pankat na ito si Abaham, na naninirahan sa Ur
-ang pangalang HEBREO ay sinasabing mula sa pangalang EBER,
mula sa angkan ni Shem (anak ni Noah) – inuugnay din ito sa salitang
HIBIRU na nangangahulugang tagalabas.
-ang kanilang kasaysayan ay nasusulat sa Genesis, Exodus, Leviticus,
Numbers at Deutoronomy ng Lumang Tipan. * sa utos ng panginoon
umalis si Abraham sa Ur pantungong Canaan upang hanapin ang
lupang pangako. Nabuhay ng 176 na taon. *Sa panahon ng tribo ni
Jacob, apo ni Abraham kay Isaac, nakaranas ng pagmamalupit ang
mga Hebreo sa mga Ehipsyano. Ipinagbili si Joseph (anak ni Jacob)
ng kanyang mga kapatid sa Egypt at ginawang alipin ngunit naging
ministro ng paraon. – Isinilang si Moses sa panahon na ipinapapatay
ang mga sanggol na Hebreo. – Sa ilalim ng pamumuno ni Joshua
nabawi ng mga Hebreo ang Palestine. Dito nagsimula ang kaharian
ng Israel.
Lipunan at Kultura
-patriyarkal ang uri ng pamilya. ( pamilya – angkan – tribu).
Protektado ng tribu ang bawat kasapi.
-naniniwala sa pangkalahatang kasalanan
Sistema ng pamahalaan
-Teokrasya – Diyos ang direktang namumuno THEOS (God)
KRATUS (rule)
--gabay ang Sampung Utos ng Diyos
Mga pangunahing Hari ng Hebreo
1. SAUL – unang hari ng Hebreo, 1025 B.C, namuno laban sa mga
Philistine
2. DAVID – 1010 – 970 B.C – tinaguriang gintong panahon ng mga
Hebreo. Pinag-isa ang timog at hilagang bahagi ng Palestine ng
sakupin ang Canaan at Jordan. Naagaw din ang Jerusalem at
ginawang kabisera
3. SOLOMON – anak ni David. Matalino ngunit hindi makatao.
Nagpataw ng mataas na buwis kaya naghirap ang mga tao. Nag-
asawa ng mahigit sa 1000 prinsesa. Nagpatayo ng altar para sa kanya
kanyang Diyos. Nang mamatay si Solomon ay nahati ang kaharian sa
2. Humiwalay ang mga tribu sa hilaga at itinatag ang kaharian ng
Israel. Itinatag ng tribu ng timog ang Judea kung saan umusbong
IBA PANG KABIHASNAN SA ASYA
PERSIANO
-Mga Aryan na nanirahan noong 1300 B.C sa talampas ng
kasalukuyang Iran at Afghanistan.
-Cyrus the Great- nagtatag ng imperyong Persiano noong 547 B.C
Na nagtagal ng 200 na taon.
-nagmula sa salitang PERSIS ang pangalan ng mga Persiano na
siyang tawag ng mga Griyego sa rehiyon. Lupain ng mga Aryan ang
tawag ng mga PErsiano na pinagmulan ng pangalang IRAN
Sistema ng Pamahalaan
-pinamumunuan ng hari na walang takda ang kapangyarihan.
-pinahintulutan ang mga taong sinakop na ipagpatuloy an gang
kanilang paniniwala at batas kapalit ng pagbabayad ng buwis at
paglalaan ng tao na sasapi sa hukbo.
-hinati ang imperyo sa mga probinsya na tinawag na satrapy
3pangkat na namamahal sa imperyo maliban sa hari
1. Satrap – opisyal na namamahala sa satrapies
2. Heneral - pinuno ng mga tropa
3. Lihim na tagasuri – tinatawag na mata at tenga ng hari
Ilan sa mga naging hari
Cyrus the Great –pinatupad ang pagkakapantay-pantay sa batas
Darius the Great – (Darius I) 522-485 B.C. - magiting na
mananakop, Asya Minor hanggang Europa, unang nagpagawa ng
salapi
Xerxes – namuno sa labanan sa Thermopylae
Lipunan
-angkan – tribo
-maaaring mag-asawa ng ilang babae ang lalaking Persiano
-pinapahintulutan ang harem
-gawa sa putik ang tirahan ng karaniwang tao. Bato at palasyo sa mga
aristokrasya.
Kultura
-caftan – tawag sa kasuotan. Mahilig din magsuot ng alahas at peluka
-tinuturing na kahihiyan ang magsinungaling at magkaroon ng utang
sa ibang tao.
-cuneiform ang ginagamit sa pakikipag-uganayan sa palasyo
Relihiyon at Paniniwala
-naniniwala sa diyos sa kalikasan. Mintra kayang kontrolin ang mga
PHOENICIAN
-1550 BC to 300 BC
-Phoenicia – iang makitid na lupain sa baybayin ng Mediterranean.
-gumagawa ng matitibay na bangka at nging hari ng Dagat
Mediterranean. – Traders of antiquity
Lipunan
-Hindi pinag-isa ang kanilang lupang sakop kundi nagtalaga ng hari
sa halip nagtatag ng lungsod estado kung saan bawat isa ay
pinamamahalaan ng hari
Konseho ng matatanda- katuwang ng hari sa pamamahala sa
lungsod-estado simula 800B.C (Tyre, Arvad, Byblos, Berytus
(Beirut), Sidon at Acco.)
Shofets- mga itinalagang opisyal na namamahala sa mga lungsod –
estado
Kultura
-unang ginamit ang cuneiform hanggang makabuo ng sariling
alpabeto na may 22 simbolong katinig.
-maraming sinasambang baal (diyos) at baalat (diyosa) –
naghahandog ng tao bilang sakripisyo
Ekonomiya
-tanyag na mangangalakal gamit ang ruta ng karagatan. Gumagawa
ng bangka mula sa puno ng Cedar
-gumagawa ng purple dye mula sa isdang murex. Ipinangkukulay sa
telang lino.
-unang gumamit ng kristal sa paggawa ng bso, salamin at iba pang
babasaging bagay
-nag-aangkat ng alipin at garing mula sa Afrika
Ambag sa Kabihasnan
1. nagsimula ang konsepto ng kolonisasyon upang maging
bagsakan ng mga kalakal
2. Pagkabuo ng alpabetong may 22 titik. Sila ang bumuo ng
salitang alphabet, mula sa aleph at beth
3. sila ang nagsimula ng paggawa at paggamit ng bangka
3

ang mga Hudyo.
HEBREO
Relihiyon
-naniniwala sa iisang diyos na si Yahweh
-nakasaad sa 10 Utos ng Diyos ang mga aral na ibinigay sa Mt. Sanai
Ekonomiya
-mga pastol ang mga Hebreo, kambing at tupa
-olibo, dates, barley at trigo ang pangunahing pananim
-nakopya sa mga Ehipsyano ang karaban, dala nito ang mga
pampalasa, ointment at resin
Ambag sa Kabihasnan
1. Bibliya – pundasyon ng pananampalatayang Judaismo at
Kristiyanismo
2. Monoteismo – paniniwala sa iisang Diyos
3. pagtrato ng mabuti at maayos sa mga alipin.
4. Mosaic Law – ipinagbawal ang pangkukulam, pagsamba at pag-
aalay ng mga sakripisyo sa mga Diyos-diyusan.
4
4
kontratang pinagkasunduan sa imperyo
Persiano Phoenicia
-Zoroaster – propetang nabuhay noong 1400 at 1000 B.C. tinuro ang
paniniwalang batay sa mabuting isip, salita at gawa. Si Ahura
Mazda ang kanilang matalinong ispiritu. Pinagmulan ng mabuti,
katotohanan at pagkabusilak. Nilalang at iningatan ang mundo.
Ahriman pinuno ng kadiliman at kasamaan. Zoroastrian ang tawag
sa mga tagasunod. Avesta ang banal na Aklat
-naniniwala sa pangalawang buhay.
-sa bundok sila nagdarasal at nag-aalay.
Sining
-kilala sa paglala ng tela at Persian rug
Ekonomiya
-magsasaka ang mga unang Persiano-tribo, barley, oats
-nagtayo ng daang-yungib kung saan pinadadaan ang sistema ng
irigasyon.
-paggawa ng palayok, paghahabi ng tela at magagandang alpombra,
metalurhiya gamit ang tanso, bakal, ginto at pilak.
Ambag sa Kabihasnan
1. Zoroasterianismo
2. Sistemang Postal – (sistemang may kabayo na may 80
himpilan.
3. sentralisadong pamahalaan – satrapy.
5
4. pagbibigay diin sa karapatan ng tao, maging sa lupang
sinakop