Migne, Jacques-Paul (1800-1875). Patrologiae cursus completus, sive Bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica omnium s. s.

Patrum, doctorum
scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1841.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

P ATROLOG IiE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA , OECONOMICA,

OMNIUM SS, PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE

ECMSIASTKMUM

QUI AB MVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTIIIII TEMPORA

FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QJLE
EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC.E TRADITIONIS PER DUODECIM
PRIORA ECCLESIiE SiECULA,
JUXTAEDITIONES INTERSE CUMQUE
ACCURATISSIMAS, NONNULL1SCODICIBDS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM
DILIGENTER CASTIGATA ;
COBMENTARIIS
DISSERTATIONIBUS, LECTIONIBUSQUE VARIANTIBCS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
OMNIBUSOPERIBUS EDITIONES
POSTAMPLISSIMAS QU.ETRIBUS NOVISSIMIS S^CULISDEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
1NDICIBUSPARTICULARIBUS
ANAL1TICIS,SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORESALICUJUS UOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA J
INTRA
CAPITULIS 1PSUH TEXTUMRITEDISPOSITIS,
NECNON ETTITUI.ISSINGULARUM PAGINARUH MARGINEM SUPERIOREM
DISTINGUENTIDUS
SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA J
OPERIBUS CUMDUBIIS TUMAPOCRVPHIS, ALIQUA VEROAUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
DUOBUS1NDICIBUS GENERALIBUS
LOCUPLETATA : ALTEROSCILICET RERUM, QUOCONSULTO , QUIDQUID
UNUSQUISQUE PATRUMINQUODLIBET THEMA SCRIPSERIT
UNO1NTUITU CON5PIC1ATUR ; ALTERO
SCRIPTURJE SACR^E,EXQUOLECTORI COMPERIRE SITOBVIUM QUINAMPATRES ETIN
QUIBUS OPERUMSUORUMLOCIS SINGULOS SINGULORUH LIBRORUH SCRIPTUR^E f
TEXTUS COMMENTATI SINT. /_
Sl PEBPENDANTUR '. CHARACTERUM /
EDITIO
ACCURATISSIMA, OMNIBUS
C/ETERISQUE FACILE A NTEPONENDA, NITIDITAS , /
CHART£QUALITAS, 1NTEGR1TASTEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAjB, /
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTOOPERIS DECURSU CONSTANTER /t""*/
SIHILIS,PRETIIEXIGUITAS,
PR/ESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,HETHODICA ET CHRONOLOGICA, |I *~"W
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC1LL1C SPARSORUM, PRIMUM ^-4 I
AUTEM INNOSTRABIBLIOTHECA
, EXOPERIBUS ADOMNES ^TATES, LOCOS, I.INGUAS I ^, [
FORHASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATOItUH. Iw 1

SERIES
PRIMA, \\
ECCLESIiELATINJE
1N QUAPRODEUNTPATRES, DOCTORESSCRIPTORESQUE \ *
A TERTULLIANOAD GREGORIUMMAGNUM.
ACCURANTE J.-P. MIGNE, (Suv$uum GomyWtonim 1N SINGULOS SCIENTIJE
ECCLESIASTICJE RAMOS EDITORE.

PATROLOGUE TOMUS XLIV.

S. AUGUSTINI TOMIDECIMI PARSPB.IOR.

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

W VIA DICTA D'AMBOISE, PRES LA BARRIERE D'ENFER.
ou PETIT-MONTROUGE.

1845.
 SANCTI AURELII

AUGUSTINI

HIPPONENSIS EPISCOPI

OPERA OMNIA,

POST LOVANIENSlUM THEOLOGORUM RECENSlONEM,

DENUOAD MANUSCRIPTOS
CA8T1GATA CODICES , VATICANOS
GALLICOS , BELGICOS
, ETC-,

NECNONAD KDITIONESANTIQCIOHES
ET CASTIGATIORES,

ETSTUDIO
OPERA

MONACHORUM ORDINIS SANCTI BENEDICT

E CONGREGATIONE
S. MAURI.

TOMUS DECIMUS.

XcucAp«tot~

PARISHS
VENIT APUD EDITOREMIN VICODICTOMONTROUGE,JUXTA PORTAM INFEMI,
GAIXICB: PRES LA BARRIERED*ENFER.

iUi.
 ELENCHUS OPERUM

QVM IN HOC DECIMO TOMO CONTINENTUR.

IN I PARTE.
DE PECCATORUMMERITIS ET REHISSIONE LIRRIIII. Pag. 10»
DE SPIRITUETLITTERA LIBERUNUS. 199
DE NATURA ET GRATIA LIBERUSUS. 247
DE PERFECTIONEJUSTITLEHOMIMS LIBER. 291
DE GESTISPELAGIILIBERUNUS. 519
DE GRATIACHMSTIETDEPECCATO ORIGINALILIBRIII. S59
DE NUPTIISET CONCUPISCENTIALIBRIH. 415
DE ANIMAET EJUSORIGINE LIBRIIV. 475
CONTRADUASEPISTOLAS PELAGIANORUM, ADBONIFACIUH, LIBRIIV. 549
CONTRAJULIANUM LIBRIVI. 641
DE GRATIA ET LIBEROARBITRIO LIBERUNDS. 881
DE COBREPTIONEET GRATIA LIBERUNUS. 915
DE PRJEDESTINATIONE
SANCTOKUM LIBER. 956

EX TYPIS CATHOLICISMIGNE, IN VICO DICTO MONTROCGE,

Juxla portam Inferni Parisioruni, Gallice: prh la barriere (TEnferde Parit.
 IN TOMUM DECIMUM

Post Donatistas celeberrima illa Catholicornm in Carthaginensi collatione victoria penitus

afflictos atque eversos, Ecclesia novum continuoinsurgcntem in se debellandum hostcm ha-
buit, qui jam non christianae societatis, ut illi, corpus, sed ipsammet anirnam, Salvatoris
videlicet gratiam qua chrisliani sumus, impetebat. Hujus longe pessimee hajreseos , quani
Pelagianam et Ccelestianam de auctorum ejus nomine dictam nemo noscit, historiamad iri-
meevos scriptores recognitam hic reprasentare, nostrarumparlium esse arbitramur, neque
aliud vice praefalionis quidquam exspectari a nobis commodius, quam ut brovi rerum Pela-
gianarum narratione ad lectionem Augustini, postremo isto voluminc advcrsus hanc hcoro-
sim decertantis, studiosorum animos comparemus.
I. Pelagii hmresiarchcepatria, vilw institutum, et mores.
Pelagius hjeresis princeps, vulgo dicebatur Brito : quod illi cognomcn Augustinus , ut ab
illo distingueretur, ejus sequali, quem Pelagium Tarenti appcllabant, inditum esse crcdidit
f Epist. 186, n. 1). Eodem ipsum cognomine Prosper in Chronico ad annum quadringcnlc-
simum decimum tertium, et Gennadius ad veteres codices emendatus, vocant (Infra, Append.
parte 2). Dicitur quoque ab Orosio, Britannicus nosler (Apolog.); a Mercatore , genle liri-
tannus (Infra, Append. parte 2). Denique Prosper in carmine de Ingratis auctorem hce-
resis Pelagianse notat his verbis :
Dogma quod aniiqui satialura felle draconis
Peslifero vomuit Colubersermone Biitannus.
Et multo infra in Semipelagianam impietatem dicit,
Auctorem comilare exclusa Britannum.
Idemque in epigrammate adversus quemdam Augustini obtrectatorem :
Aut hunc (ait) fruge sua aequoreipavcre Brilanni.
Praeterquam quod suo in Collatorem opere, ubi inimicos gratira quosdam in Britanniis dc-
prehensos memorat, hos solum suai originis occupasse scribit (Ibirl.). Atquc adeo idem si
fuerit Pelagius, quem dicit Hieronymus Scotorum pultibus prwgravatum : hoc ipsum quod in
homines natali ejus solo finitimos quadrabat, ei attribuit Qua ratione de codem in alio
loco, Habet, inquit, progeniem Scoticre gentis, de Britannorum vicinia (Ibid.). Quibus
verbis nihil aliud significat, nisi illum gente Scotum, scu Hibcrnum, videri; quando ct
innata essent ipsi Scoticae, id est, Hibcrnicse rcgionis vilia, ct ortum e finitima Britannia
duxisse. Ipsumautem humilibusparenlibus natumprodit Orosius (Apolog. cap. 26); quippe
cui natales ait non dedisse, ut honestioribus disciplinis erudirctur, ob idque ad conficiendos
libros subsidiariis indiguisse operee comitibus, qui sermonem ei suum cornmodarent.
Is tum Augustino (Infra, deGestis Pelagii, n. 36; et in tomo 8, lib. de Hceresibus, cap. 88),
tum aliis a quibus memoratur, solet Pelagius Monachus appeilari (Infra, Append. parte 2) :
unde colligas eum hoc vitse genus non modo professum fuissc, vcrum etiam titulum, quo vo-
caretur, clariorem nullum habuisse, atque clericali dignitate ncutiquam cohonestalum.Hinc
ejus haeresim Augustinus non ab episcopis, non a presbyteris, vel quibuscumque clericis,
sed a quibu§dam pseudomonachis invectam affirmat ( Infra, de Gcstis Pelagii, n. 61 ). Illum
Orosius disertis verbis hominem laicum dicit (Infra, Append. parte 2), queriturque locum ipsi
in Jerosolymitano consessu datum inter presbyteros. Et Zosimus papa eidem Pelagio,
quem erroris falso insimulari existimabat, initio favcns, eum laicum virum ad bonam frugem
longa erga Deum servitute nitentem nuncupavit (Ibid). Utrum vero monachumin Anglia apuil
Bangorenses, vel in Italia induerit Pelagius, statucrc hic non magni refert : neque opcra)
pretium est, alia qua3 apud Usserium videre licet, Angliconsm scriptorum de eodem com-
menta recensere. At omnibus fere persuasum fuit, illum, quo tempore Joannes Chrysosto-
mus ab adversariis exagitabatur, monachum egisse in Orientc; atque eumdcmillum essc, de
quo Vir sanctus ad Olympiadem litteris anno, ut videtur, quadringentesimo quinto, in cxsi-
lio.apud Arabissum in Armenia datis scribebat in ho3c verba : l)e Pelagio monacho dolora
vehemenli affeclus sum. Quot igitur quantisque ii qui forti animo sleterint, coronis digni sunt,
perpendas velim : cum viros tanta cura et studio tantaqui tolerantia vivent.es abduci videamus.
Procul dubio Pelagius ille, ab iis qui Joannis innocentiam tuebantur, defecerat: ncqucaliud
causae erat, clir ejus lapsum miseraretur sanctus Episcopus. Quod cnim ad Pelagianam h.x-
rcsim spectat, Chrysostomum, quidiem anno quadringentesimo scplimo obiit, dc.illa quid-
quam unquam audivisse, tamelsi forte illam sensim jam tuin insinuaret cjus parcns, nc-
mini videatur verisimile. Quin etiam Pelagium hsercsiarcham hoc ipso anno quadriu-
gentesimo quinto, quo Joannes Pelagii monachi defectionem querebatur, versatum fuisso
Romss facile jam persuadetur, postquam exMercatore observatum est, heeresim illum suani
Romsje Rufino quodam Syro propinante imbibisse tempore Anastasii papa3 (Ibid.). Quippo
SANCT. AUGUST.X. fUne.J
 "
II PIUt-AT.U 12
ex eadem urbc, in qua teste Augustino diutissime vixit (Infra, de Peceato Originali, n. 24),
non antc annum fere quadringentesimum decimum secessit: nam et ad id temporis spalium
revocanda est illa epistola, quam se Pelagius Paulino episcopo ante duodecim fere annos
scripsisse, in litterisad Innocentium papam jam defunctum directis memorabat (Infra, de
Gratia Christi, n. 38 ).
Ilomaj longissimum temporis spatium cum essct versatus, in multorum cognitionem insi-
nuaverat sese : ac primum existimalionem ineaurbe sibi pepererat minime vulgarem. Hinc
ipse quoque noscereillum ccepit Augustinus (Infra, de Gestis Pelagii, n. 46): ita ut, cum pro-
baretur plurimis illius vita, eum in primis suis adversus ipsius errores opusculis nunquam
fare sine honore ac laude nominaverit. Sic illum quodam loco, bonum acpreedicandum virum,
ab iis qui eum nossent, vocitari testatur; aiioautem, virum esse, ut auditione quidcm acce-
pcrat, sanclum, ct non parvo provectu christianum (Infra, dePeccatorum Meritis, lib. S,nn, 5,
1). Alibi graliae adversarios generaliter ita praedicat : Gum sint, ait, casta vita moribusqne
laudabiles, nec dubitent facere quod illi divitipro consequenda vita ceterna eonsilium requi-
rcnli, cum se respondisset jam omnia legis implevisse manaata, pracepit Dominus, si vellet esse
perfectus, venderet omnia qum habebat, et daret pauperibus, thesaitrumque transferret in coe-
lum (Ibid. lib., 2, n. 25). De quibus rursum Honorato scribit: Nec tales sunt, quos facile con-
temnas; sed continenter viventes, atque in bonis operibus laudabiles (Epist. 14.0, n. 83). Pela-
gium certe charum admodum habebat Paulinus episcopus Nolensis, utpote quem insignem
Dei servum existimabat. lllius adhortationc duo juvenes, Timasius et Jacobus, repudiatis
quae saeculum eis promittebat, se spemquc suam omnem Deo voverant. Quapropter multorum
episcoporum litteras postmodumin medium eo consilio protulit, ut eximiis laudibus quibus
cum illi decorabant, imputatae sibi haereseos notam elueret: Quasi eum, inquit Augustinus,
hoecperversa senlire, omnes qui vehementes et quodam modo ardentes ad bonam vitam exhorta—
tiones ejus audiebant, facile scire potuerint (Infra, de Gestis Pelagii, n. 50). Idem gloriabatur
se ih amicis viros sanctos complurcs numerare (Ibid.,n. 53.)
Sed postquam semel germanam fidem dcseruit, quidquid illi pietatis inesse videbatur, in
dies dcfecit, aut omnino evanuit. Ab Orosio ad annum quadringentesimum decimum quin-
tum, aut quadringcntesimum decimum sextum conscribente Apologiam, Novus tnagister mi-
nisterque mensarum appellatur. Tum ab eodem dicitur « Ava^PTtTo5,» qui venire sibi posse
perfectionem vitce immaculatw manducanti, bibenti, dormientique confirmet. Infraquoque per-
stringitur quasi ob tcmulentiam hisce vcrbis : Post multam crapulam novissime expergefa-
ctus. Et cum cum schemate gigantis descripsisset idem Orosius in htinc modum, Stat imma-
nissimus superbia Goliath, carnali potentia tnmidus, omnia per se posse confidens, caput,
manas, totum insuper corpus piurimo apparatu vestitus : ut hominis, quem etiam de facie
noverat, speciem ac formam suis omnibus coloribus effingeret, huic rudiori tabellea sub-
inde novas lineas adjecit, et quodam loco, Sed tibi, inquit, specialis indeportandi oneris
fortasse fiducia est, quod balneis epulisque nutritus latos humeros gestas, robustamque cer-
vicem, praferens eliam in fronle pinguedinem. Verum haud scimus an ipsum euEUchum si-
mui et luscum fuisse designct, cum ait: Noster hic mutilus, Iwvis in fronte, <c^svoffiaVo,-.»
Denique qua ratione Pclagius vitam suam instituat, asserit ignotum esse nemini. Neque a
fidc alienum putaverimus, eumdem illum ab Hieronymo nominari, Albinum canem, gran-
demct corpulenlum, etqui calcibusmagispossitswvirequamdentibus (Infra, Append.parteQ).
Isidori Polusiotae, viri peccatorem in desideriis animae suae laudare ac palpare nescii,
exslat ad Pelagium monachum epistola in hanc formam : Cani effusi sunt in Ephraim, et
ipsc ignoravit, vitiosis nimirum affeclionibus juvenescens. Eo modo tibi quoque ingens anno-
rum iurba canitiem invexit, et tamen rigidum atque inflexum animum habes, ex alio mona-
sterio in aliud subinde migrans, atque omnium mensas perscrutans atque explorans. Quam-
obrcm si tibi carnium nidor alque obsoniorum condimentum curw est, iis qui magistralus ge—
runt potius blandire, atque urbium caminos vestiga. Neque enim homines eremito? facultates
eas habent, ut te, quemadmodum tibi gratum est, excipere valeant (Lib. 1, Epist. 314). Hoc
autem cpislolium si Pclagio hseresiarchee missum est, oportet illud ante vulgatam ejus ha:-
resim scriptum; atque adeo non multo postquam ex Africa anno , ut postea dicturi sumus,
quadringentesimo dccimo primo profectus est. Et certe quam morum depravationem anim-
advertebat in Pelagio Isidorus, ea non leve argumentum subministrat, quo persuasum
habeamus, id antequam Romas moraretur, ubi in magna apud probos quosque existima-
tione vixit, neutiquam conligisse.
II. Prima Pelagii scripta veneno hwreseosjamimbuta,
Testatum reliquit Gennadius, Pelagium priusquam in haeresis notam incurrisset, scriptio-
nes aliquot bonas edidisse, tres videlicet libros de Trinitate, sludiosis qui Ecclesiae super ea
re dogmata disccrc cuperent, perutiles ; ac librum unum Eulogiarum, ad componendos ho-
minis christiani morcs imprimis accommodatum (Infra, Append. partety. Ibivaria Scriptu-
rarum testimonia sub diversis titulis distributa proponebat, nimirum Cypriani more ac in-
stituto, cujus iste opus ad Quirinum suo isto ad Romanum libro imitari, imo explere se
vellc pracdicabat (Ibid.) : beatum tamen illum martyrem cum debito semper honore comme-
morans (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, lib. 4, n. 21). Erat hicce liber, sicut et
alia Pelagii opcra, Iatinc scriptus (Infra, de Gestis Pelagii, n. 4). At illum Augustinus,
non Eulogiarum, sed Capitulorum (Ibid., nn. 7, 54), necnon alio loco Testimoniorum libruin
appellat (Infra, contra daas Epistofc: P-.lnc.lw.-- </.;;, Jib. 4, n. 21) : qua posteriore titula-
13 PU.EFATIO. II
tionc fuisse ab auctore praenotatum asserit Orosius (Apolog.). Dubium non est, Pclagium ,
cum hunc librum confecit, nondum in suspicionem erroris incidisse; id enim discrtc tradit
Gennadius : sed haereticus cerle jam tum erat; quandoquidem varios ex eodem libro locos
ci prasules in Diospolitana synodo objecere (Infra, de Gcstis Pelagii, nn. 2, 5, etc). Idem
quoque facit Hieronymus; atque illi imprimis cnmini dat, quod eo in libro, quo se imitato-
fem, imo expletorem operis beati martyris Cypriani esse profitetur, doctrinae sancti illius
antistitis contraria placita proponat, maxime vero in eo quod Posse hominem sine peccato
esse, et Dei mandata facile custodire si velit, titulo centesimo asseveret; cum e contra, ti-
tulo tertii libri sui quinquagesimo quarto Cyprianus ponal, Neminem sine sorde et sine pec-
cato esse (Infra, Append. partety.
In fidei professione, quam Innocentio papae anno quadringentesimo decimo septimo in-
scripsit, ut sese probet catholicum, prolixam epistolam ante duodecim fere annos, sicque
circiter annum quadringentesimum quintum, ad Paulinum Nolanum antistilem, sui tum
temporis amantissimum a se datam citat (Infra, de Gratia Christi, n. 38) : contendilquc ni-
hil prope aliud quam Dei gratiam et auxilium hac in epistola commendari; necnon illic de-
clarari, nos nihil omnino boni facere posse sine Deo. Qui vero illam perlegerat Augustinus,
ab eo naturae vires ac possibilitatem ubique praedicari, et pene ibi tantum Dei gratiam con-
stituere, affirmat; vixque ullam christianae gratise mentionem illic ab eo fieri nisi perfuncto-
rie, ac ne illam omnino praetermisisse videatur; quin imo non apparere prorsus, an aliud
quid per eam gratiam intelligi velit, quam remissionem peccatorum et Christi doctrinam.
Nuntiat ipsi Paulino Augustinus, exstare Pelagii ritteras ad eumdem Paulinum scriptas, ubi
dicit, Se non debere existimari sine gratia Dei defendere liberum arbitrium, cum possibilitatem
volendi atque operandi, sine qua nlhil boni velle atque agere valeremus, a Creatore nobis insi-
tam diceret (Epist. 186, n. 1) : ut videlicet haec intelligatur doctore ipso gratia Dei, quae Pa-
ganis et Christianis, impiis et piis, fidelibus atque infidelibus communis est. Has porro litte-
ras diversas a superioribus non esse, haud illibenter assentiemur.
Ad haec Pelagius purgandi sui causa epistolam quamdam ad Constantium episcopum pro-
ferebat (Infra, de Gratia Christi, n. 39.), in qua tametsi breviter, sed plane tamen , ut
aiebat, Dei gratia auxiliumque ab se fuerat cum libero hominis arbitrio conjunctum, Hanc-
epistolam reperire nequiverat Augustinus: sed si caeteris auctoris sui scriptionibus absimilis
non erat, nonhabebat etiam ipsa christianse gratias, quam ab eo Catholici postulabant,
veram confessionem.
Praeterea factum se a sanctis quibusdam viris anno quadringentesimo decimo sexto cer-
tiorem asserit Augustinus, apud se esse libros exhortalorios vel consolatorios ad quamdam
viduam, cujus nomen ibi desiderabatnr, conscriptos , quos illi ante quatuor ferme annos sc
tanquam Pelagii libros habere ccepisse affirmabant, nec unquam utrum ejus essent, ab aii-
quo se audisse dubitari (Infra, de Gestis Pelagii, n. 19). Eorumdem Hieronymus meminit;
ex quibus et geminam sententiam, alteram quidem superbia) Pharisaicae, alteram vero pu-
dendae assentationis profert (Infra, Append. parteti). Utraque inter articulos, quos Pclagio
in Palaestina synodo praesules objecerunt, relata est (Infra, de Gestis Pelagii, n. 16) : quam
eorum objectionem, negando reperiri locos [in scriptis suis, ac eosdem tanquam ineptias
devovendo, elusit declinavitque. Hos porro duos locos abdicare vel inter discipulos suos
consueverat (Infra, Append. parte 2); neque illum snper ea re urgere Augustino visum est:
attamen Pelagii revera illos esse, idque ex stilo manifeste deprehendi, contendit Hierony-
mus (Ibid.). Ad hoc ipsum opus pertinere eum suspicamur Pelagii libellum, quem Marius
Mercator habere se in manibus, et ad Livaniam viduam sermonem conlinere exhortatorium,
testabatur (Ibid.).
Variis insuper operum suorum locis Augustinus incertam quamdam in Paulinas epistolas
Pelagii commentalionem citat (Infra, de Peccatorum Meritis, nn. 1, 5; de Gestis Pelagii, n.
39). Hanc ille Romae, ante Urbis ab Alarico Gothorum rege anno quadringentesimo decimo
vastationem composuerat, inque eorum ediderat gratiam, de quorum amicitia praesumebat;
(Infra, Append. parte 2.) Multas illuc adversus peccatum originale congesserat argumenta-'
tiones : quas tamen, ne lam aperta perduellione contra Ecclesiee fidem insm-gere videretur,
non ex sua ipsius persona, sed ex aliena, tanquam adversantis objectiones proponebat
(Infra, de Peccatorum Merilis, n. 5; de Peccato Originali, nn. 19, 24). Commentarium illum
Pelagii non injuria putant eumdem ipsum esse, qui etiam nunc exstat inter opera Hicrony-
mi, erroribus reipsa Pelagianis refertus. Nam quod ad locum praecipuum, ab Augustino
quidem relatum, sed nostra aetate in eo commentario desideratum, aut ipse postea Pelagius
expunxit, aut id potius factum a Cassiodoro, qui expositionem quamdam Epistolarum sancti
Pauli, illa una dempta quse est ad Hebraos, sub Annotationum nomine commemorans, eas
tanto in pretio habitas dicit, ut Gelasio papae tribuerentur: qua; tamen ut peracutae crant ac
brevitate sua gratissimae, ita Pelagiani erroris insperso veneno inficiebantur:se autem, pro
sua virili purgandae epistolae ad Romanos operam dedisse; quo ad idem quoque in aiiis
praestandum exemplo esset (Delnstitut. divinarum Litlerarum, cap. 8). Attamen multis adhuc
locis dogmata Pelagiana exhibet, quae Cassiodoro praetermissa fuisse mirum videatur : enim.
Yero annotationem illic ad Rom. ix, 16, legere est eamdem illam, quam alicubi citat Augu-
stinus (Infra, de Gestis Pelagii, n 39). Primasium ex hoc commentario non pauca desum-
psisse, foute interim undc illa duceret RQQ,jfttijcato, ab eruditis observatum cst.
 15 * MJEFATIO. I6
III. Origo hceresis Pelagianw. Hanc Pelagius Romw proferre incipit, quce brevi longe lateque
diffunditur.
Pelagiana heeresis originemex Oricnte primam traxit, ab Origene Adamantio, ut volunt,
praecipue autem a Theodoro Mopsuestiae episcopo proseminata (Infra.Append. parte 2). Hanc
Rufinus quidam natione Syrus Anastasio Romano pontifice, id est, circiter annum Chrisli
quadringcntesimum, Romam primus invexit: et, Ut erat argutus, ait Mercator, se quidem ab
ejus invidia muniens, per se proferre non ausus, Pelagium genle Britannum monachum tunc
decepit, eumque adprwdictam apprime imbuit atque instituit impiam vanitatem (Ibid.). Huc
facit, quod in Carthaginensi concilio affirmabat Ccelestius , sanctum Rufinum presbyterum
Romae qui mansitcum sancto Pammachio, peccatum originale preesente se atque audiente
negavisse (Infra, de Peccato Originali, n. 3). Sunt qui Rufini hujus nomine Aquileiensem
illum toto christiano orbe celebrem intelligant: altamen Romae nunquam in convictu Pam-
machii fuisse Rufinum Aquileiensem, neque eum tempore Anastasii papae in Urbe commo-
ratum esse, asseverare licet. Hinc alii contendunt, debere intelligi Rufinum alium ex
Hieronymo cognitum (Hieron. Epist. 66), qui anno circiter trecentesimo nonagesimo nono
in Occidentem venit, missus ab eo Mediolanum ad Venerium. Nihilominus tamen Hierony-
mus iis quos primos haeresis Pelagianae auctores nominat, satis aperte Rufinum Aquileien-
sem annumerat; nec ambigue illam haeresim in discipulo Origenis Grunnio, quo nomine
quandoque in eumdem Rufinum ludit (Infra, Append. parte 2), jam jugulatam fuisse pro-
nuntiat. Plerique eliam putant Pelagium esse , cujus preecursorem, saltem in carpendis suis
ipsius scriptis, Grunnium fuissc dicit; et in quem alio quoque loco tanquam in haeredem
Rufiniani adversum semet odii insurgit (Ibid.). Verum ad ea non est difficilis responsio; quia
eos omnes qui Origeni non cum ipso palam adversarenlur, Pelagiani erroris magistros com-
pellare non dubitabat Hieronymus. Porro ejusdem Rufini Aquileiensis Ecclesiasticam
Historiam post ortum Pelagianag hreresis Augustinus citavit, neque illam ulla unquam ap-
probationis improbationisve nota affecit.
Verum ne a proposito longius divertamur: jam ex ipsis Pelagii scriptionibus observatum
nobis est, illum jam inde ab anno quadringentesimo quinto pravos gessisse animo sensus,
ejusque omnino mentem jam tum corruptam fuisse, cum in Urbe morabalur. Testatur
quoque Augustinus, eumdem ibi sermonibus et contentionibus adversus gratiain, in quibus
versari solebat, notissimum evasisse (Infra, de Peccato Originali, n. 24); itaut Romanos,
inter quos tam diu vixerat, illius sensus et dogmata, quanquam ea timide ac secreto tra-
dcret, non laterent (Ibid., n. 9): qui praeterea Ccelestium, cujus erat exploralior impietas,
cjusesse discipulum sic noverant, ut fidelissimum ac firmissimum possent de hac re testi-
monium perhibere. Per id vero temporis hcec inter alias se dedit occasio, ut haeresim suam
Romae detegeret in colloquio quodam, ubi cum episcopus qui tum aderat, retulisset ex
Auguslini Confessionibus verba illa, Da quod jubes, et jube quod vis (Confessionum, lib. 10,
capp. 19, 31, 37): Pelagius ferre, inquit Augustinus, non potuit, et contradicens aliquanto
commotius, pene cum eo qui illa commemoraverat litigavit (Infra, de Dono Perseverantiw,
n. 53). Nimirum Deo volente certis quibusdam casibus se ipse prodebat. Nam alioqui mirus
erat dissimulandi artifex, et qua ratione errores suos catholicis verbis involveret, oppido
gnarus. Discipulos suos, qui apertius loquerentur submittebat; ut quemadmodum eorum
dicta exciperentur explorans, illa deinde vel approbaret, vel improbarct, prout id sibi magis
conducere videretur (Infra, Append. parte 2).
Ejus error brevi tempore tam longe lateque fluxit, ut Augustinus in quodam e primis illis
scriptis, quibus eidem studuit occurrere, sectatores illius plures jam esse asserat, quam
credere ipse potuisset; ab iisque etiam alios, ubi non redarguuntur, in suam sectam ab-
duci; ac demum haeresim in dies tantum incrementi capere, ut non facile quis pervideat,
quo res postmodum sit eruptura (Epist. 157, ad Hilar., n. 22).
Erat adhuc Romae Pelagius, cum illum Augustinus adversus Dei gratiam disputare, certior
factus est. Id enim a viris fide longe dignissimis cognovit: et quidem permoleste tulit san-
ctus Doctor; ne quid tamen Pelagio imposuisse diceretur, scribere in illum prius noluit,
quam vel ipsum coram esset allocutus, vel saltem ejusmodi erroris in quopiam e scri-
ptis ejus testimonia deprehendisset. Venit ille reipsa ln Africam, atque ad oram ipsammet
Hipponensem appulit: at contigit hoc temporis illinc abesse Augustinum (Infra, de Gestis
Pelagii, n. 46). Adventus iste Polagii in Africam circiter annum quadringentesimum deci-
mum, quo Roma capta est, collocatur: quo revera tempore longiorem paulo fuisse suam ab
Hipponensi urbe absentiam, eamque hominum in se querimonias excitasse, non tacet Au-
gustinus (Epist. 124, n. 2). Neque est vero dissimile, Pelagium una cum Ccelestio, cujus ex
Urbe egressum Mercator in annum circiter quadringentesimum nonum refert, Roma exiisse;
cumque eodem suo discipulo in Siciliam, quae eorum lueresis germina qiuedam sub annum
quadringentcsimum decimum tertium palam emisit (Epistt. 156, 157), se primum recepisse;
tum inde postea in Africam simul transfretasse (Infra, Append. parte 2). Cseterum Pelagius
liaeresim suam Hippone-regio nequaquam aperuit: quia et citius quam putabatur, inde
profectus est. Is Carthagiaem postea se contulit, qua in urbe eum semel aut iterum anno
Christi quadringentesimo undecimo vidit Augustinus , sed in iis quae ad collationem cum
Donatistis habendam attinebant, tum occupatissimus (Infra, de Gestis Pelagii, n. 46). Ad hoc
idemtempus respicere ilia credimus Augustini verba: Ante parvum, ait, tempus a quibusdam
transtitori» eolloquentibus, cursim mihi aures perstrictw sunt, cum illic apud Carthaginem es-
17 PR/EFATIO. 18
semus, non ideo parvulos baptizari, ut remissionem accipiant peccatorum} sed ut sanctificentur
in Christo. Qua novitate permotus, et quia opportunum non fuit ut contra aliquid dicerem, et
non tales homines erant, de quorum essem auctoritate sollicilus, facile hoc in transactis atque
abolitis habui: eteccejam studio flammanle defenditur, ecce scribendo etiammemoriw commen-
datur; ecce res in hoc discriminis adducitur, ut hinc etiam a fratribus consulamur; ecce contra
disputare atque scribere cogimur (Infra, de Peccatorum Meritis, lib. 3, n. 12). Carthagine
Jibiens Pelagius mare trajicere properavit (lnfra, de Gestis Pelagii, n. 46); idque forsitan
animo proficiscendi in iEgyptum ; si modo quam epistolam ad eum scripsit Isidorus Pelu-
siotes, huic tempori altribuenda videatur. Sed in Palaestinam post paulo transisse creditur,
ubi perdiu moratus offensionem Hieronymi sibi concitavit. Hinc forte est, quod Hieronymus
praefalione libri in Ezechielem sexti, anno, ut opinamur, quadringentesimo duodecimo com-
positi, vexari se abRufiniani erroris atque odii successoribus queritatur.
IV. Cwlestius Pelagii discipulus accusatur a Paulino, idemque a Carthaginensi concilio anno
quadringentesimo duodecimo condemnatur.
Doctrina illa pestifera, quam Romae Pelagius tradere cceperat, in Africam perlata, tametsi
hanc provinciam non tam late occupavit alteque pervasit (Infra, de Peccato Originali, n. 24),
sectatores ibi quosdam statim reperit, qui ubicumque poterant, haec sui erroris nova semina
spargerent (Epist. 157, n. 22). lllic per ora eorum qui Pelagii discipuli ferebantur, dogmata
ista fervebant : ita ut unus ex cis Ccclestius Carthagine ad ecclesiasticum judicium perducc-
retur, et reportaret dignam sua perversitate sententiam (Infra, de GestisPelagii, n. 46). Fuit
hic discipulorum Pelagii, cum temporis ordine, tum nominis celebritate facile princeps, qui
magistri sui vestigiis tam diligenter institit, ut eorum haeresis sectatores ex eequo Pelagiani
vel Ccelestiani dicerentur (De Hwresibus, cap. 88). Imo Ccelestius videtur ipso Pelagio notio-
remfamamaclatiuspropagataminOrienteconsecutus. Quae patria ejus esset, non reperitur:
siquidem vero propius existimamus, Pelagium ipsum esse, quem, ut supra diximus, Albinum
canem Hieronymus appellabat. E Campania oriundum conjectat vir eruditus (Garnerius, in
Mercatorem), ex illo versu Prosperi, quem non de Juliano, sed de Coelestio interpretatur :
Aut huic Campano graminecorda tument.
(lnfra, Append. parl. 3.)
Natu nobilis fuit, sed naturae vitio eunuchus utero matris editus (Ibid.); quo forsitan fit,
ut Prodigiosus a Vincentio Lirinensi dicatur (Commonit. cap. 34), Idem aliquandiu in foro
versatus est, eam ob causam, nisi fallimur, dictus a Mercatore Auditorialis scholasticus (In-
jpra, Append. parte 2). Post vero meruit in monasterio, et inde, teste Gennadio, antequam se
Pelagio adjunxisset, atque adhuc adolescens, ad parentes suos epistolas in libellorum for-
mam tres conscripsit, omnibus divinae studentibus charitati utiles; utpote quae tantum ad
virtutem accenderent, nec pravae illius doctrinae, quam postea palam professus est, quid-
quam saperent (Ibid.).
Hieronymus adversarios suos verbis deprimere solitus, Ccelestii sicut et magistri ejus
Pelagii stilum ac ingenium admodum elevat. Et de Ccelestio quidem hunc in modum loqui-
tur : Unus discipulorum ejus, imo jam magister et totius ductor exercitus, et contra Aposto-
lum vas perditiohis, per solwcismorum, et non, ut sui jaclitant, syllogismorum, spineta
decurrens (Ibid.). Quae paucula tamen restant ex hujus scriptis (lnfra, de Perfeclione
Justitiw hominis, nn. 1,2 seqq.), ea sublili eum fuisse ingenio, necnon in philosophicis
cavillis ac tricis exercitato declarant. Vocat illum Augustinus hominem acerrimi ingenii,
qui profecto si corrigeretur, plurimis profuisset (Infra, contra duas Epistolas Pelagia—
norum, lib. 2, n. 5). Pelagius quoque ab eodem sancto antistite dicitur esse acutissimus
(Infra, de Natura etGratia, n. 41). Et quid de ingeniis illorum senserit, haec intcr caetera
clare demonstrant: Hanc absurditatem, inquit, talia ingenia non videre, quis credat (Infra,
de Peccatorum Meritis, n. 41) ? Item alio loco : Ne amicis nostris, quorum fortissima et celer-
rima ingenia, non in perversum, sed in directum currere volumus, facere existimetnur inju-
riam (Infra, de Natura et Gratia, n. 6). Alibi rursus : Illa ingenia, quamvis nefando errore
perversa, non tamen contemptibilia (Infra, contra duasEpistolas Pelagianorum, n. 5). Praetcrea
de praeceptore ac discipulo ita pronuntiat: Quid inter istum Pelagium et Coslestium in hac
quwstione distabit,nisi quod ille, nempeCcelestius, apertior, isle occultior fuil; ille pcrtina-
cior, iste mendacior; vel certe ille liberior, hic astutior (Infra, dePeccato Originali ,n. 13) ?
Coelestius ergo cum et animo ad audendum parato esset, et prompto argutoque ingenio,
contra traducem peccati primus, ut fertur, scripsit, anno forte quadringentcsimo secundo ;
etmultos, inquit Mercator, incredibili loquacilate amentiw suw participes ct complices fecit,
ausus palam publiceque Pelagil errores passim disseminare per populos (Infra, Append.parte 2).
Is anno Christi quadringentesimo duodecimo agebat Carthagine, qua eliam in urbe jam
ad presbyterii honorem subrepere coeperat : verum cum haeresim non dissimulanter pradi-
caret, deprehensus fuit, et apud Aurelium episcopum accusatus (Epist. 57, n. 22). Mox ergo
in concilium Carthagine habitum, cui Aurelius quidem cum aliis episcopis benc multis in-
terfuit, abfuit vero Augustinus (Infra, de Gestis Pelagii, n. 23), arcessito Ccelestio, libelli ju-
dicibus accusationis ipsi intentatac capita continentes, oblati suntduo, quorumaltcrlibelius
minor dicitur. Stabat contra Ccelestium ex adversa parte Paulinus quidam, ille haucl dubie,
qui Ambrosii vitam scripsit Augustini rogatu;.quam ipsc in Africa, Joannc praefcclo \UYCIO-
rio (hanc vero dignitalem Joannes annis 412, 413 et 422 gessit), scriptam ab sc testatur. Hie
10 PR;EFATIO. 20
in libro quodam dc Haeresibus vocatur diaconus, defensor, ac procurator Ecclesiae Mediola-
nensis : et Mercator prodit disertis verbis , quod Ccelestius per libellum a quodam Paulino
diacono sanctae memoriae Ambrosii Mediolanensis episcopi sit accusatus, tanquam haeretica
capitula quajdam non solum ipse doceret, sed et per provincias conspirantes sibi diversos,
qui hfflc per populos disseminarent, misisset (Infra, Append. parte 2).
Capitula ex Coelestii doctrina heec in libello afferebantur : I. Adam mortalem factum, qui
sive peccaret, sive non peccaret, moriturus fuisset. II. Quod peccatum Adw ipsum solum Iwsit,
ct non genus humanum. III. Quod parvuli qui nascuntur, in eo stalu sint, in quo Adam fuit
ante prwvaricationem. IV. Quod neque per mortem vel prwvaricationem Adw omne genus ho-
tninum moriatur, nequeper resurrectionem Christi omne genus hominum resurgat. Y.Quod
lex sic mittit ad regnumccelorum, quomodoet Evangelium.VI. Quod et ante adventum Do-
mini fuerunt homines impeccabiles, id est, sine peccato (Ibid.). Prompsit haec Mercator
de concilii gestis, quorum exemplaria in manibus habebat : ubi tamen ab ipsius Mer->
catoris exscriptoribus omissum suspicamur septimum, quod alio loco exhibet, capitu-
lum Coelestii, quo is docuit, Infantes, etiamsi non baptizentur, habere vitam wternam
(Ibid., init.). Nam Ccelestio capitula numero septem objecta fuisse a Paulino, significat
idem auctor, cum ait, de supra scriptis capitulis septem paribus synodi patres restitisse
Ccelestio; id est, de septem capitulis Ccelestii alia fuisse contra ipsum pari numero confe-
cta. Isthic etiam illud desideratur capituli sexti corollarium, quod cum in Ccelestio Afri-
cana synodus, teste Orosio, detestata jam fuisset, non desinebat Pelagius in Jerosolymitano
conventu idem adhuc praefracte dicere, scilicet, Hominem posse esse sine peccalo, et facile
Dei mandata servare, si velit (Infra, append. parteS). Porro ad capitulum secundumetad
tertium Coelestius in synodo Carthaginensi respondens, errores istos neque confiteri ausus
est, neque rursus voluit inficiari, sed ejusmodi qusestiones in utramque partem disputari
posse dixit; cum plurimos, utaiebat, ex ordine presbylerorum, atque in his maxime Rufi-
hum sancti Pammachii convictorem nosset, qui originis peccatum negarent. Addidit tamen,
se semper dixisse, infantes egere Baptismo, ac debere baptizari (Infra, de PeccatoOriginali,
n. 3). Quin etiam libello brevissimo, redemptione ipsis etiam parvulis opus esse, eamque
ob causam neccssarium iis Baptismum concessit (Infra, de Peccatorum Meritis, nn. 62, 58;
de Peccato Originali, n. 21; contra Julianum, lib. 3, n. 9; et in tomo 2, Epist. 157, n. 22),
catholicum videlicet hocce dogma negare coram Christianis veritus : sed tamen ex Adamo
in parvulos transisse peccatum, aut remissionem alicujus in eis peccati apertius exprimere
noluit. De hoc haud dubie loquitur Iibello Zosimus, cum priorem quemdam libellum in
Africa datum a Ccclestio, fidei ejus documentum praebere scribit, quod ab eo damnando pro-
hibere judiccs debuissct. Tum vero Zosimus nondum perspectas habebathorum luereticorum
fraudes : neque profecto ipsa viderat synodi acta; quandoquidem etiam dicit, nihil ibi li-
quido judicatum (Infra, Append. parte 2). Etenim ex iisdem actis patebat, auditum illum fre-
quenter, confessum, et convictum, tandem cum in hffireticis illis dogmatibus, quorum insi-
mulatus fuerat, obstinata mente perstaret, merito damnatum esse, et ecclesiastica commu-
nione privatum (Ibid.; tomo 2, Epist. 157, n. 22; tomo 1, Retract. lib. 2, cap. 33). Ccelestius
a synodi scntentia provocavit ad apostolicam Sedem : cujus quidem provocationis, praeter
Zosimum in litteris ad Africanos episcopos, ubi de illius appellatione pristina commemorat,
testes sunt Paulinus, Mercator et Facundus (Infra, Append. parte 2; Facundus, lib.T,
cap. 3). Addit Mercator, eumdemipsum mox, appellatione neglecta, Ephesum, Asiae urbem,
contendisse, ibique ausum esse per obreptionem locum presbyterii petere.
Errores Ccelestii qui apud Carthaginem sectabantur, ejus condemnalione deterriti sunt,
quominus Ecclesiea fidem, quam fundatissimam cernebant, impugnare auderent, nisi tantum
sermonibus, aul querelis potius, quas in vulgus dissimulanter et mussitando spargebant
(Epist. 157, n. 22). Quare non injuria Patres concilii Carthagine anno quadringentesimo de-
cimo sexto habiti affirmant, episcopali judicio excisum fuisse hoc tantum ab Ecclesia vulnus,
nimirum Pelagianam haeresim; idque judicium ante ferme quinquennium super Coelestii
nomine Carthagine agitatum, atque adeo circiter initium anni quadringentesimi duodecimi
(Infra, Append. parte 2). Illud Augustinus quoque collocat post habitam cum Donatistis
collationem; aut saltem non ante factum quam ifla iniretur, satis aperte significat (Infra,
de Geslis Pelagii, n. 46). Ad idem etiam concilium forte respiciebat, quae Photio visa est, hae-
resis Pelagianee historia, dum hosce haereticos Theophili Alexandrini atque Innocentii Ro-
mani pontificis tempore ejectos Ecclesia tradit (Infra, Append. parte 2) : nisi forte loco Theo-
phili, legendum sit Theodori Antiocheni. Quippe diem obiit Theophilus anno Christi qua-
dringentesimo duodecimo, aliis conciliis, in quibus condemnati illi fuere, nondum habitis.
V. Pelugianos sacris concionibus primum, tum postea scriptis libris impugnat Augustinus.
Scribit in eosdem ad Marcellinum opuscula duo, aliud de Baptismo parvulorum, aliud
de Spiritu et Littera; necnon inter id temporis epistolam ad llonoratum de gratiaNovi
Testamenti.
Concilio contraCcelestinm coacto, uti supra vidimus, Augustinus minime aderat: verum
cum posteaCarthaginem venisset, ejusdem gesta recensuit. Nequetamen in id argumenti
confestim scribere est aggressus : sed tum ipse, tum alii catholici antistites, et publicis con-
cionibus, et familiaribus colloquiis , pro sua quisque parte Pelagianos errores convelleremo-
liebantur (Retract. lib. 2, cap. 33). Huc omnino spectant Augustini sermones, 170,174,175,
aliique yel hoc tempore vel aliquauto post habiti (Infra, in finc tomi, vide Indicul. Opuscu-
21 PIUFATIO. 22
lorum Augustini contra Pclagianos) : siquidemin iis placita Pelagianorum, quamvis nomi-
natimillos non appellet, funuitus evertit. In sermone 176 adversus eosdeindispulans :Nemo,
ait, vobis susurret doctrinas alienas. Hoc Ecclesia semper habuit, semper tenuit; hoc a majo-
rum fide percepit, hoc usque in finem perseveranter custodit.... Quisque ergo quod potest, fra-
tres, loquatur pro eo quiloqui pro se non potest. Pro magno commendantur episcopis
patrimonia pupillorum , quanto magis gratia parvulorum ? Pupilhtm tuelur episcopus, ne
mortuisparentibus abextraneis opprimatur : clametplus proparvulo, cui timet neaparentibus
occidatur (Serm. 176, n. 2).
Postea vero quam Pelagianam haeresim aliquandiu viva voce csset aggressus, stilo quoque
adversus illam decertare compulsus est. Nam idemille Marccllinus, qui collationi Carlhagi-
ncnsi ab Honorio imperatore datus fuerat moderator, cum homines ex illa hacresi quotidio
disputatores molestissimos pateretur, sanctoDoctori per litteras quaestioncs eorumac difii-
cuftates proponens, ut sibi solutionem earum significaret, obsecrabat (Infra, de Gcstis Pcla-
gii, n. 25). Hce porro qusestiones potissimum spectabant ad infantium Baptismum : circa
quem etnovam quorumdam cx illis absurditatem nuntiabat, qua fatcrcnlur, etiam in par-
vulis per Baptismum remissioncm fieri peccatorum; non tamcn eos originaliter, scd in vita
jam propria, postcaquam nali sunt, pcccatum babere ccepisse, dicerenl (Infra, de Peccato-
rum merilis, n. 62). Admonebat quoque, novum prorsus alque inauditum sensum illos affin-
gere hisceApostoli verbis, Per unumhominempeccatum intravit in mundum, et per peccatw.n
mors. Eturgebat, uteos redargueret, qui proedicabant, Adam,etiamsi nonpeccasset, fuisso
moriturum; nec ex ejus peccato quidquamad ejus posteros propagando transisse; et, quod
in hac vita sint, fuerint, futurique sint filii hominum nullum habenlcs omnino peccatum
(IbirL.nn. 8,9, sqq.). Cum ergo hujusmodi qurestionibusjam usquequaque ferventibus animos
multorum infirmos perturbari cerneret Augustinus , non modo amicissimi viri rogatu, sed
ctiam sollicitudinc s-uae erga Ecclesiam charitatis adductus , libros dePeccatorum Meritis ct
Remissione conscripsit. Sic enim eos in Rctractationibus nuncupat (Retract. lib. 2, cap. 33):
alibi autcm, deBaptismo Parvulorum; quo etiam titulo eosdemlaudatHicronymus (Infra,
Appcnd.parfe 2).Etquidemequaestionibus aMarcellino propositis prcecipua ha;c crat; ncquc
argumcntum aliunde validius ullum quam ex parvulorum Baptismo peti potcrat, ad ostcn-
dendum, quod adversus Pelagianos tuebatur, originale peccatum. Id operis eidem Marcellino
dicavit: unde fit ut quandoque suos ad Marcellinum libros vocet, aliam inscriptioncm
nullam adjiciens.
Libro primo probat morlem hominis non necessitate natura consecutam esse , scd morito
pcccali : tum etiam peccato Adee totam ejus stirpem obligatam; atque ob ib baptizari parvu-
los , ut originalis peccati remissionem accipiant. Legerat unius cujusdam ex Pelagianis li-
brum, ea conlinentem quae ab hujus operis exordio usque ad caput trigcsimum quartum iibri
primi refellit (lnfra, dePeccatorum Meritis, n. 63). Inlibro sccundo docetprimum,homincm
in hac vita sine peccato essc posse per Dei gratiam et libcrum ipsius hominis arbitrium.
Postea monslrat, non esse tamen quemquam in hac vita sine ullo prorsus peccato. Tertio,
ideo non esse, quia nemo est qui tantum velit, quantum rcs exigit, dum vet lalet quod jus-
tum est, vel non delectat facere. Quarto demum loco, nullum prorsus , cxceplo uno Mcdia-
dore Christo, esse, vel fuisse, vel futurum esse hominem ab omni peccato immunem. Paucis
post diebus quam superiores duoslibros absolvisset, expositiones Pelagii in Paulum nactus,
in iis argumentationem quamdam novam adversus originale peccatum reperit, quam ipsi in
menlem non venerat posse excogitari a quoquam: quaa quidem a Pelagio non ex sua per-
sona, sed tanquam ex aliena ponebatur. Quia vero priores duo libri ad modum erant legiti-
raum pcrducti, et jam certo fine conclusi, idcirco nihil illis addendum ratus, epistolam de hac
re propriam ad eumdem Marcellinum scribere satius putavit, quamtertii libri instarduobus
primis annexuit.
Libellum a Ccelestio synodo Carthaginensi oblatumhaud obscure indicat in libro secundo.
Verum clarius profitetur alio loco (Retract. lib.% cap. 33), se post illud episcopale judicium,
quo Cceleslius excommunicationem meruerat, scripsisse hoc opus, anno videlicet Chi isti
quadringentesimo duodecimo. Non tamen aut Pelagium, aut Ccelestium, aut alium ex
adversariis quempiam nominat in primis libris, spe nimirum ductus eos ad sanam fidem hac
moderatione revocandi. Quin etiam in tertio libro,cum illa redarguit quoe Pelagius in
suis commentariis contra peccatum originale protulerat, eum non dubitat honorificentius
appellare.
Laudat Hieronymus Augustini ad Marcellinum, eum qui postea, ut ait, sub invidia
tyrannidis Heraclianw ab hwreticis (Donatistis scilicet), anno quadringentesimo dcciino
tertio, innocens cwsus est, duos libros de Infanlibus baptizandis; et terlium ad cumrlem,
contra eos qui dicunt, Posse hominem sine peccato esse, si velit, absque Dei gratia (Infra ,
Append. parte 2). Dictaexprimo libro quaedam retorquerein Augustinum ipsum nitebalur
Julianus (Infra, contra Julianum, lib. 5, n. 54; lib. 6, n. 68; et Operis imperfecti contra eum-
dem, lib. 1, cap. 68).
Porro dum epistolam illam ad Marcellinum duobus libris de Baptismo Parvulorum adjun-
gendam scriberet sanctus Doctor (Epist. 139, n. 3), simul etiam tunc in manibus habebnt
librum, seu epistolam ad Honoratum (Epist. 140), de qua?slionibus ab co propositis quin-
que; quibus sextam ipse, ut novos luercticos gratiae Dei inimicos impugnaret, quaestionem
23 PRvEFATlO. 24
injecit, de Gratia Testamenti Novi. Hanc illic preecipua cura et diligentia discussit, atquo ad
eam reliquas omnes revocavit.
Huic epistolae aliud opus contra Pclagianos itidem Marcellino nuncupatum subjungit Au-
gustinus (Rctract. Hb. 2, cap. 37). Nam quia in libro de Pcccatorum meritis et remissione
secundo dixerat, fieri posse ut sit homo sinc peccato , si voluntas ejus non desit, ope adju—
vanle divina; nec tamen jure inde colligi, hominem ullum, excepto Christo , tam perfect©
justitiee in hac vita vcl fuisse , vel esse , vel futurum esse : rescripsit Marcellinus , id sibi
mirum videri, nec satis capere se , quonam modo ea rcs, cujus nullum cxstet excmplum ,
fieri tamen posse pradicetur. Hoc ergo Augustinum iinpulit, ut novum opus , de Spiritu et
Liltera , ut vocavit, ad illumdirigeret. Principio quidem innumera , quae neque exstitere,
neque exstabunt unquam, tamen maxime esse possibilia , illic demonstrat. Verum cum re-
ponere posset Marcellinus, exempla illa in miraculorum ac operum divinorum numero
ccnsenda esse, justitioe vero perfectionem in homine ad opus ipsius hominis pertinere : hoc
Augustinus quidem agnoscit, sed simul eam perfectionem opus essedivinum contendit. Hinc
occasione accepta de adjutorio gratia? Dei disputarc pcrgit: atque illa exponens Apostoli
verba, Littera occidit, Spiritus autem vivificat ( II Cor. m, 6); ostendit non solas
figuratas dictiones, neque Icgis cerimonias, quse Christi adventu fuerunt anliquatae, per oc-
cidentemlitteram intelligere beatum Paulum; sed sanclissima quaeque praecepta, etquse pie
inviolateque serventur dignissima, si tantum eorum cx lege cognilionem , non autem ad ea
exsequenda vim illam et charitatem habcamus, quee nobis per Dci Spiritum et graliam
infunduntur. Et haec causa fuit cur libro dc Spiritu ct Lillera titulum fecerit; quo in li-
bro contra inimicos gfatioe divinoe qua impius justificatur, se acriter disputasse dicebat
(Ibid.).
VI. Augustinus anno quadringcntesimo decimo tertio Carthagine contra Pelagianos conciona-
tur. Rescribit Pelagio. Doctrinam de gratia Dei contra ejus hwresim confirmat Utteris suis ad
Anastasium et Paulinum.
Posteaquam suos adMarcellinum contra novam heeresim libros ediderat Augustinus, Car-
Ilhaginem aliquando profectus, ea in urbe ipsum diem natalem Joannis Baptistee celebravit:
acproinde non anno quadringentesimo duodccimo , quo quidem apud Cirtam , urbem Car-
thagine centum plus minus leucas distantem, in concilio ibidem habito decimo octavo ca—
lendas julias aderat (Epist. 141 ). Igitur beati Preecursoris feslo Carthagine habuit sermo-
nem ad populum (Serm. 293) : atque inler cretera, inquit, quw dicenda videbantur, ad
Baptismum parvulorum sermo deduclus est; et quiajam prolixus erat et de illo terminando
cogitabatur, non tanta dicta sunt de tanta quwstione , rjuanta in pericuto tanto a sollicitis
dicidebuerunt (Scrm. 294,n. 1). Etenimqui sibi persuaderi errores Pelagii circa peccatum ori-
ginale passi fuerant, ii latius in dies eadem dogmata proseminare, ac sibi adjungere quam
plurimos omni opc moliebantur (Infra, deGestis Pelagii, n. 25); ita ut de orientalibus com-
minarentur Ecclesiis , quod nisi hsec lcnerent, earum possent judicio condemnari. Parum
erat quia dissererent ct disputarent impias quasdam novitates; et catholicos doclores cona-
bantur arguere, quod aliquid novum dicerent: neque antiquae fidei defensoribus lanlum-
modo temere obsistere, sedeosinsuper appellare hesreticos, minime dubitabant (Serm. 294,
nn. 18,19).
Itaque sanctus Doclor, ut errores e pectoribus eorum qui sese illis seducendos praebue-
rant, penitus evelleret, auctore Aurelio episcopo Cartliaginensi, ea dere statuit denuo con-
cionari quinto calendas julias. Contigit autem celebrari eo die martyris Guddentis memo-
riam : sed erudiendis fidelibus, quam laudando marlyri vacare , salius existimavit. Quare
perlecto Chrisli Domini ad Nicodemum sermone, in basilica Majorum, sive, ut alii Iegunt,
Majore, vel Majorini, queestionem de Baptismoparvuloruin tractandam suscepit, acprimum
redarguit Pelagianorum commcntum illud, quo dicebant, Parvulos , elsi non baptizentur,
merito innocentiw, eo quod nullum habcant omnino, nec proprium, nec origlnale peccatum,
habituros salutem et vitam eeternam; sed propterea baptizandos esse, ut intrent etiam in re—
gnum Dei. Tum impetivit eorumdem effugium, qui dum urgerentur apostolica sententia,
Per unum hominem peccatum intravit in mundum (Rom. v, 12 ); hanc ideo dictam responde-
bant, quia primus peccavit Adam, et qui postca peccaverunt, illum imitando peccaverunt.
Postea ad eorum refellendas cavillationcs perrcxit, quarum aliam sicproponebant: Si de pec
catore piccatores nati sunt; quare non de baplizato jam fideli, cui remissa sunt universa pec—
cata, justi nascuntur? Aliam autem : Si Arlam, inquicbant, nocet his qui non peccaverunt;
ergo et Christus prodesse debet eliam his qui non crediderunt. Ad cxlremum pro perpetuo
Ecclesiae in ea queestione consensu, Cypriani marlyris, quem antiquum episcopum sedis
hujus nominat, insigne testimonium ex ipsius ad Fidum epistola, sumpto in manus codice
recitavit. Sermonem postmodum clausit, patientiam erga novos heereticos primis illis tem-
poribus ab Ecclesia exhibitam commendans in heec vcrba : Impetremus ergo, si possumus, a
fratribus nostris, ne nos insuper appellent hwreticos ; quod eos tulia disputantes nos appellare
possimus forsitan, si velimus, nec tamen appcllamus. Sustineat eos matcr piis visceribus sanan-
dos, portet docendos , ne plangat mortuos. Nimiam est quo progrediuntur; multum est, vix
ferendum est, magnw patienliw adhuc fcrri: non nbulantur hac patientia Ecclesiw, corrigan-
tur, bonum est. Ut amici exhortamur, non ut inimici litigamus. JJetrahuntnobis, ferimus : ca—
noninon detrahant, veritali non dctrahant; Ecclcsicc sanctw pro remissione peccati originalis
varvulorum nuotidie (aboranli non contradicant. Fundata ista res est. Ferendus est disputa-
25 Pil^FATIO. 26
tor errans in aliis quwstionibus non diligenter digestis , nondum plena Ecclesiw auctoritate
firmatis ; ibi ferendus est error : non tantum progredi debet, ut etiam fundamentum ipsum Ec—
elesiw quatere moliatur. Non expedit, adhuc forte nostra non est reprehcndenda patientia : sed
debemus timere ne culpetur etiam negligentia. Sufficiat Charitati vestrw, habete ad illos qui nostis
illos, habetecum illisamice, fraterne, placide, amanter, dolenter : quiclquid potest faciat pietas;
quiapostea diligenda non erit impietas (Serm. 294, n. 20).
Huic eidem tempori, quo sic Pelagianorum animos amice ac fraterne tractandos judica-
bat piusEpiscopus, haud injuria tribuas quamdam Pelagii ad Augustinum ipsum epistolam,
cui Iiaec data responsio legitur : Gralias ago plurimum, quodme litteris tuis exhilarare di-
gnatus es, et certum facere de salute vestra. Retribuat tibi Dominus bona, quibus semper sis
ionus, et cum illo wterno vivas in wternum, dominc dilectissime et desideratissime frater
(Epist. 146), etc. Magno tum desiderio tenebatur cum preesentePelagio colloquendi :quippe
quem data qualibet occasione , contra gratiam qua justi efficimur, aperta contentione co-
nari jam audierat. Et quanquam suis eum Pelagius litteris exquisite dilaudasset: ipse ta-
men, quanta par erat urbanitate rescribens , sic ab ejus laudatione temperavit, ut etiam
illum , quoad sine ipsius offensione aut queestionis ullius commotione licuit, de Dei gratia
recte sapere admonuerit (Infra, de Gestis Pclagii, n. 51). Hoc rescriptum ipse nobis conser-
vavit Augustinus, cuidam alii opusculo suo insertum, ubi verba rescripti ejusdem singula
exponens, nihil causae fuisse monstrat, cur id pro se Pelagius in Diospoiitana synodo reci-
taret.
Mirum vero est, cur illic Pelagium, ne tantisper laesisse eum videretur, de queestione ad
Dei gratiam pertinente commemorare noluerit sanctus Doctor : hanc enim tunc temporis
etiam non rogatus contra nascentem heeresim perlibenter tractabat in litteiris ad amicos di-
reclis. Sic Anastasio cuidam scribens, sedulo egit, ut persuaderet, justitiam non per legem,
sed per gratiam, neque per servilem timorem, sed per liberam charitatem impleri. Qua de
re cum eo se delectatum loqui significat, propter quosdam, ait, qui nimium arrogant hu-
manw voluntati, quam lege data putant acl eam implendam sibi posse sufficere, nulla super
doctrinam legis gratia sanctw inspirationis adjutam (Epist. 145, n. 8). Ubi Pelagianorum ad-
huc nomini, ut in primis suis contra eos scriptis solebat, parcendum existimavit.
In epistola quoque Paulino episcopo Nolano sub illud tempus reddita, ubi ad illius quee-
stiones ex Apostolo propositas venit, hanc ipse causam arripuit ad explicandum dogma
praedestinationis (Epist. 149, n. 18 sq.): de quo mox tam perspicue tamque graviter statuit,
ut eam ipsam epistolam essc; in quam postea Semipelagiani tumultuati sunt, haud aegre
tibi ipse persuaderes, nisi hos Augustinus, non cuivis ad Paulinum epislolee, sed ei nomi-
natim, quae contraPelagianos cdita fuerat, contradixisse memoraret (Infra, de Dono Perse-
verantiw, n. 55); id est, haud dubie , epistolee ad eumdem anno Christi quadringentesimo
decimo septimo scriptae (Epist. 186).
VII. Pelagius anno quadringentesimo decimo tertio aut quadringentesimo decimo quarto
Demetriadi virgini venenum suw hwresis propinat. Hieronymum calumniis appetit, permo-
leste ferens errores ab eo suos confutari. Pelagianos Siculos refellit Augustinus.
Quam Demetrias velatione sua universis admirationem attulerat, ea virorum omnium
qui tum in Ecclesia praeccllebant, linguam et calamum provocavit. His siquidem non in-
juria pcrsuasum erat, quidquid sibi facullatis divinitus fuerat concessum , utilius collocari
nequaquam posse, quam si praeceptis illam informarent, necnon in tam generoso proposito
confirmarent. Quales autem aliorum , quae perierunt, epistolae fuerint, ex ea quee adhuc
exstat Hieronymi ad eamdem virginem dala (Hieron. Epist. 8), judicare licet. Scripsit eam
ille anno quadringcntesimo decimo tertio aut quadringentesimo decimo quarlo, intermissa
tantisper Commentatione in Ezechielem, ad cujus caput quadragesimum tertium jam tum
pervenerat. In his porro quee Hieronymus Demetriadi multa praescribit, id ei magnopere
inculcat, Innoccntii pontificis adheeresoere fidei, ac eorum casses declinare , qui Anaslasii
papse auctoritate jam profligali, surgere denuo, et clanculum doctrinee suae virusper Orien-
tem spargere moliebantur. Haud pauca sunt, quee inducant, ut signari ab eo Pelagianos
fateamur : tamctsi non aliam ibi, quam quae Origenistarum fuit, de exstantia animarum
ante corpora haeresim altingat. Eadem occasione Augustinus Probae aviffi, et Julianse matri
Demctriadis litteris suis gratulatus est (August. Epist. 150).
Insignium horumce virorum vocibus suam quoque Pelagius adjungere, ac sibi tam no-
bilis argumenti tractatione gloriam comparare decrevit : neque tamen lucubrationi suae
proprium adscripsit nomen; aut saltem ab exemplo, quod aliquanto post perlatum est ad
Augustinum , a quo et libri titulo censetur, illud aberat ( Epist. 188, nn. 4, 14). Agnoscit
anno quadringentesimo decimo septimo ipsemet Pelagius ab se ad virginem Demetriadem
conscriptas in Oriente lilteras (Infra , de Gratia Christi, n. 38). De quibus et anno qua-
dringentesimo decimo quinto agens Orosius , eas jam Pelagio attribuit (Orosius, in Apolo-
gelico): unde etiam verba aliquot refert, quae legere est in epistola cujus exordium cst,
Si summo ingenio, etc. Exstat haec in Appendice post Augustinianas : ubi similiter quidquid
ex ipsius Pelagii ad Demetriadem epistola citat Augustinus, reperire licet. Ea quidem cum
ornate eleganterque scripta est, tum egregias pietatis regulas compleclitur; verum super-
bia ista infectas, qua; fuit propria P-elagii, qusequecertissimum pietati parit interitum. Eam-
dem magno in pretio fuisse apud Pelagianos, Orosius salis aperte significat illis verbis :
In epistola tua illa lucubratissima (Ibid.). Et Augustinus, cum de hac ipsa expostularet, Pe-
27 PILEFATIO. 28
lagianorum scripta propter acrimoniam atque facundiam legi a plurimis testabatur (Epist.
188, n. 13). Addit Orosius Pelagium in ea conseribenda stilo ac sermone usum fuisse alio-
rum, Juliani forsitan seu Aniani pseudodiaconi Celedensis, qui idcirco a socils erroris
copiosissime pascebatur, teste Hieronymo, ut alienee blasphemiee verba frivola submini-
straret ( Epist. 202, n. 2, inter Augustinianas). Hinc forte data occasio, ut epistola Juliano
adscriberetur a Beda. Epistola hsec Augustino non ante annum quadringentesimum decimum
sextum visa est. Quippe cum ipse, an ante concilium Diospolitanum, quod sub anni qua-
dringentesimi decimi quinti finem celebratum est, an vero postea scripta fuerit, ambigere
se significet (Infra, de GratiaChristi, n. 23).
Quo animum referret Pelagius in hoc edendo opere, facile quidcm ex illis praefationis
ejus verbis intelligitur: Quoties mihi de institutione morum et sanctw vitw conversatione di-
cendum est, soleo primo humanw naturw vim qualitatemque monstrare, et quid efficere possit
ostendere, ac jam inde audientis animum ad species incitare virtutum, ctc. Idem tamen ut
ostenderet, quemadmodum dicebat ipse, quam a neganda Christi gratia Ionge abesset, suae
ad Demetriadem epistolse testimonium adhibebat. Certe quidem fatetur Augustinus, sibi
ejus lectione pene persuasum fuisse, veram ab illo Dei gratiam agnosci: tametsi auctorem
in multis ibi locis sibi ipsum contradicere appareret. Verum lectis postea aliis scriptionibus
Pelagii, in quibus clarius mentem aperiebat, non difficili negotio deprehendit, gratiae ab illo
vocabulum elevandae tantummodo invidise causa usurpari, neque aliud quidquam in illius
ore sonare hanc vocem, nisi vel institutam a Deo naluram, vel doctrinam, vel ad sum-
mum remissionem peccatorum, aut exemplum Christi (lbid., n. 40). Hoc igitur comperto,
Augustinus et Alypius, qui Demetriadem sua exhortatione ad sanctimoniam virginalem
profitendam adduxerant ( Epist. 188, nn. 1,2), ad se imprimis spectare judicarunt, eam
quoque, ut contraria gratiee Dei dogmata devitaret, admoncre. Id autem preestitefunt epi-
stola ad Julianam ejus matrem circiter exeuntem annum quadringentesimum decimum
septimum data; ubi cum ePelagiana scriptione protulissent hunc preecipue locum christianae
humilitati et graliae plane contrarium, Nam corporalis nobilitas atque opulentia, tuorum
intelliguntur esse, non tua; spirituales vero divitias nullus tibi prwler te conferre potefit.
In his ergq jure laudanda, in his merito cwteris prwfcrenda es, quw nisi ex te et in le esse non
possunt (Ibid., n. 4) : Et nos quidem, inquiunt llli, de sanctw virginis disciplina et humititate
christiana, in qua nutrita et educata est, hoc existimamus, quod illa verba cum tegeret, si tamen
legit, ingemuit, el pectus humiliter tutudit, ac fortassis et flevit, Dominumque, cui dicata est,
a quo sanctificata est, fidenter oravit, ut quomodo illa non et sunt verba ipsius, sed alterius,
ita non sit talis et fides ejus. De hoc ergo ejus affectu utrum non fallamur, indenos fac potius
rescribendo certiores (Ibid., n. 9).
Pelagianee ejusdem epistolae locis variis reconditum virus commonstrat etiam Bcda. Ncmpe
quodibi legere est, Multos philosophorum castosfuisse, patientes, modestos , etc, atque ho-
minibus alienis a Deo, ista quw Deo placent animi bona non aliunde adfuisse, nisi de naturw
bono. Tum etiam illos exemplo suo sibi invicem ostendere, cum omnium natura una sit, omnia
ista virtutum ornamenta in omnibus esseposse, quw vel omnia in omnibus, vel singula inve-
niuntur in singulis. Deinde quod si etiam sine Deo homines ostendunt,quales a Deo facti sunt;
inde intelligere liceat, quid Christiani possint, quorum in meliusper Christum instaurata na-
tura est, et qui divinw quoque gratiw juvanlur auxilio. Preeterea quod Job aperiens occuttas
naturw divitias, et in tnedium proferens ex se quid omnes possimus ostendit. Et quod hac in-
juria vindicanda natura est, ne ejus vitio ad malum videamur impelli, qui nee bonum sine
voluntate faciamus, nec matum, et quibus liberum est unum semper ex duoous agere, cum sem-
per utrumque possimus. Quod ideo alii judicaturi sint, cdii judicandi, quia cum omnes idem
possimus, diversa faciamus. Quod non ajusto Deo, aut ille puniri meruisset, aut hic eligi, nisi
uterque utrumque potuisset: Aocque etiam.de Esau et Jacob geminis intelligendumsit; ac scien-
dum solam voluntatis esse caUsam, cum in eadem natura merita diversa sunt. Quod neque alia
nobis causa difficultatem bene vivendi facit, quam longa vitiorum consuetudo. Tandem quia
nec impossibile aliquid potuit imperare, qui justus est; nec damnaturus est hominem pro eo
quod vitare ndn potuit, quipius est. Heec ad cxcutiendum decerpsit aliquot post saeculis Beda
(Beda, lib. 1 in Canticum canticorum).
Porro quo tempore Pelagius virulentum illud poculum Demetriadi miscebat, eodem etiam
dabat operam, ut errores suos in Paleestina propagaret. Illuc eum vertente anno quadrin-
gentesimo undecimo, quando, ut dictum est supra, ex Africa navigavit, devectum putant.
Ac primo, cum cuperet cum claris ac sanctis quibusque viris videri amicitia conjunctus,
familiaritatem forte cum Hieronymo aliquam iniverat. Id sane sancti Viri verba ista indi-
cant: Ne veterem Iwdere videamur necessitudinem (Infra, Append. parte 2]. Verum cum Hie-
ronymus, quojam latius serpentem cohiberet illius heeresim, nihil omitteret; conati sunt
Pelagiani ipsius ulcisci generositatem iis calumniis, quibus se ab illis petitum, seepe conque-
ritur. Nam quandoquidem indubitatum est anno quadringentesimo decimo quinto Pelagium
egisse in Palsestina, absurdum nemini videatur, eum cum alio quodam ab Hieronymo designa-
tumfuisse,cura circiterannumquadringentesimumdecimum sextum Ioquebatunn haecverba:
Hic tacet, alibi criminatur: mittit in universum orbetn epistolas biblinas, prius auriferas, nunc
maledicas, etpalienliam nostram de Christi humilitate venientem malw conscientiw signum in-
terpretatur, ipseque mutus latrat per Albinum cancm, grandem et corpulentum: et qui calcibus
magis possit scevire, quam dentibus; habet enim progeniem Scoticw gentis de Britannorum
S9 PRJEFATIO. SO
vicinia (Infra, Append. parte 2). Quee non male quadrant in Pelagium, utpote Britannum,
et quem alio loco vidctur Hieronymus Scotum vocare voluisse (Ibid.): tametsi quem sihi
superiorem habuerit Pwiagius, ut ejus canis nuncuparetur, videmus neminem; nisi si quis
velit verba illa, Hic lacet, etc, referri oportere ad Joannem episcopum Jerosolymitanum ,
qui reipsa tam male de Hieronymose limilibusmerucrat, ut jure cum eo sic ille expostularet.
Neque Hieronymus his semper continuit, ut errores qui secreto illic a Pclagio
discipulis tradebantur, viva tantum voce argueret: sed permotus catholicorum quorumdam
precibus, primo suam ad Ctcsiphontem epistolam, in qua disputationem de hac re pollicc-
balur uberiorem, scripsit anno forte quadringentesimo dccimo quarto : nam eam nuper ab
illo editam Orosius in Jerosolymitanoconventu testabatur (Ibid.). Neque multum dislulit, \-A
pollicitationi suee satisfaceret: quippe tribuscontraPelagianoslibris, quos dialogorum foniia
composuit, jam manus in extremo julio anni quadringentesimi dccimi quinli admovcrat. lt
haereticorum ac phi-
ipsa quidem epistolaad Ctesiphontem, renovatas opinioncs superiorum has
losophorum, quod ad &*&0iuvj et <iv«WT7]W«v, exprobrat Pelagio, ejusque potissimum sen-
tentiasimpugnat, quibus ille pronunliabat, Posse hominem sincpeccato esse, si velit: quamvis
ad decipiendos homines huic sententioe adderet, non absque Dei gratia: cum ita Dei graliam
poneret, ut eam ad liberum arbitrium et ad preecepta legis referrct. Porro , Eos qui absque
legis scientia sint.peccata vitare non posse, dicebat. Deinde, Liberum arbitrium destrui, si
alterius ope indiget, ac semper ei auxilium Dei est necessarium : proinde , Unumqucmque suo
arbitrio regi. Postremo, Facilia Dci esse mandata. Hortatur autem Hicronymus , ul publice
preedicet, quod secreto discipulisloquitur : Nam Ecclesiw, ait, victoria est, vos apcrtc dicere
quod senlitis (Ibid.).
Ipso, ut videtur, anno quadringentesimo decimo quarto epistolam contra Pelagianos
Siculos scripsit Augustinus. Anno siquidem quadringentesimo decimo quinto Hieronymus
tres libros ad Marcellinum ab eo jamdudum editos fuisse, nuper vero confcctum librum
adHilarium, affirmabat: nec secus hac de re Orosius eodem anno loquebatur (Ibid.). Ibi
Augustinus varia jam se scripsisse de gralia tradit. Huic epistolee causam dedere, quse
in Sicilia movebantur aPelagianis queestioncs. Certe quidcm testabatur anno circiter qua-
dringentesimo decimo sexto Hieronymus, non in Occidente solum, verum etiam in Oriente,
prsecipue vero in Sicilia et Rhodo insulis glisccre Pelagianam luem, eam corrumpere ple-
rosque, atque eo latius in dies crescere, quod cum ab auctoribus cjurarentur publice ejus
dogmata, clanculum tamen ea traderentur (Ibid.).De Rhodo quidcm, quid ibi gestum fuerit,
ignoratur : de Sicilia autem id ex Augustino compertum, multos in ea insula fuisse qui
errarent, quique alios in errorem mitterent; atque inventum ibidem ipsius, ut dicebatur,
Coelestii quemdem librum, quem sibi refellendum sumpsit sanctus Anlistes (Infra, de Perfe-
ctione justitiw hominis,n.l). Infestabat hoc viruspotissimum Syracusas, qua in urbe, eadem
quee Carthagine in Coelestio damnata fuerant, docebantur. Sed et his alia queedam Syracu-
sani adjiciebant, quee tametsi videri possint a Pelagianorum erroribus aliena, tamen ab
eodem oriebantur superbiee fonte, unde illis commcntitiee sanctitalis affectatio manabat.
Etenim isti statuebant, Divitem manentem in diviliis suis, regnum Dei non posse ingredi, nisi
omnia sua vendiderit :nec debere quemquam jurare omnino (Epistt. 156, 157).
Ergo Hilarius Hipponensium quorumdam , qui Syracusis ad sua revcrtebantur, oppor-
tunitate usus, illis ad Augustinum epistolium dedit, in quo , quee doctrinee capita tumul-
tum cierent, perscripserat; simulque rogabat, utsibi pcr iitteras, quid esset de his creden-
dum, significaret. Hunc Augustinus in responso suo filium salutat; sibique, quod fueril de
valetudine ejus factus certior, gratum testatur accidisse: quo nimirum indicat non obscure,
illum jam antea sibi fuisse cognitum. Unde haudquaquam lemere fecisse videbimur, si hunc
esse dixerimus eumdem illum Hiiarium, qui postea sancto episcopo epistolam contra Semi-
pelagianos misit, ubi seipsius preesentiee deliciis potitum aliquando, et salubribus uberibus
nutritum fuisse profitetur. Difficultatibus ab illo propositis, quantum res queequc postulabat,
articulatim respondit Augustinus prolixiori epistola, quaect ab eo nonnunquam libri nomine
donatur (Infra, de Geslis Pelagii, n. 23). lllic testatur, eorum qui Pelagianos crrores
sectarentur, opinione majorem esse numerum, neque scire se, an non ad eos exEccksiie
corpore, in quo spe correctionis usque tum fuerant tolcrati, resecandos tandcm coaclura
esset ipsa necessitas. Ccelestium quoque ibidem nominat, et de eius a synodo Carthagincnsi
condemnatione commemorat; quia sicilicet verebatur sanctus Doctor ne forte ab ipso in
Sicilia hujusmodi turbsemoverentur (Epist. 157, n. 22). Tamen earum illum auctorcm non
fuisse, videtur postmodum edoctus : quandoquidem proximo post anno ipsum in Sicilia non
agere, ex opinione communi tradit. Hanc Augustini epistolam cum secum in Paleestinam
tulisset Orosius, exhibuit in Jerosolymitanoconventu, et Joanne, qui praesidebat, annuente
perlegit (Infra, Append. parte 2). Eadem rursus apud Diospolitanam synodum laudata fuit
l(Infra, de Gestis Pelagii, n. 23).
VIII. Augustinus am.no quadringentesimo decimo quinto Timasium et Jacobum revotat ab
erroribus Pelagii, cujus et librutn ab iis sibi traditum refellit opere de Natura et Graiia.
Aliud opus contra Pelagianas definitiones Cwlestio tributas scribit, dictum de Perfectione
hominis.
nter Pelagii discipulos non minimum addicti eidem fuere Timasius et Jacobus, adole-
{'ustitiw
scentes honestissimo loco nati, et Iiberalibus disciplinis instituti, qui ipsius horlatu, omni
ppe saeculari abjecta sese totos diyino seryitjo mancipavemnt (Epist. 179, n. 2). Ii prava
 51 PlLErATiO. 3-2
illius dogmata studiosissime sectantes, eo quoque progressi erant, ut contra gratiam , qua
christiani sumus, palam disputarcnt (Epist. 186, n. 1). Verum ab hac eos pernicie Deus
liberavit opera monitisque Augustini : jamque spiritu claritalis qui in ipso erat, ut iidem
loquuntur (Epist. 168, inter Auguslinianas; et infra, de Gestis Pelagii, n. 48), cdocli errorem
exspuerant, cum librum quemdam, quem affirmabant esse Pelagii, sancto Doctori tradide-
runt, eumobnixe, ut illi responderet, obtestantes (Epist. 179, n. 10). Igitur intermissis
aliis suis occupationibus, Augustinus librum magna cum animi attentione perlegit: cujus
et locum in quadam epistola sua refert, ipso ex loco monstrans , hanc illius fuisse, quam
tamenin Diospolitana synodo post agnoscere noluit, opinionem, quod non nemo invenia-
tur, ac nominatim Abel, qui ita hic vixit, ut nihil omnino peccaverit (Ibid., n. 9).
Pelagius ut naturam hominis contra Dei gratiam defenderet, quidquid in ratiocinando
habebat facultatis autvirium, in hoc opere adhibebat. Cum objiceret sibi quod quidam
dicunt, levia queedam peccataipsa multitudine, quod ssepe irruant, non posse cuncta vitari;
negabat debere argui, ne levi quidem correptione, si vitari omnino non possunt (Infra, de
Natura et Gratia, n. 13). Et pugnabat, naturam per peccatum dcbilitatam vel mutatam non
esse; alioqui maleriam peccati esse vindictam, si ad hoc peccalor infirmatus est, ut plura pecca-
ret :imo posteros Adw non solumillo non esse infirmiores, scd etiam plura implevisscprwcepta,
cum illeunum implere neglexerit (Ibid., n. 21-24). Contendebat quoque, fieri nonposse, ut
cuicumque jam baptizato sit caro contraria (Ibicl., n. 60). Ibi tamen sibi ipse queestionem
illam celebrem proponebat, numquid gratiam Dei excluderet, cum diceret, llominemposse
hic esse sine peccato : et id nonnisi per Dei gratiam fieri posse consentiebat (Ibid., n. 10). Au-
gustino quidem non parum voluptatis attulit heec Pelagii tam aperta confessio : verum sub
gratiae voce aliquam latere eequivocationem non multo post deprehendit, tandemque ex iis
quae sequebantur, comperit, illum per gratiae nomen nihil intelligere preeter naturam sui
juris, seu cumlibero arbitrio creatam, cui quidem velut obiter, idque salis obscure, legis
adjutorium remissionemque peccatorum nonnunquam adjungebat (Infra, de Gestis Pelagii,
n. 47); veram autem Christi gratiam non modo ipsum non agnoscere, sed etiam plurima
proponere cum eadem omnino pugnantia, neque alio quam ad fidem ejus e Christianorum
animis expungendam perlinentia (Episl. 186, n. 1). Opiniones suas perversas nonhullis scri-
ptorum quorumdam ecclesiasticorum, atque adeo ipsiusmet Augustini teslimoniisadstruere
moliebatur. Testatur Innocentius papa se librum illum evolvisse, in quo reperit multa
blasphema, nihil quod placeret, nihil penequod non penitus displiceret, aquovis damnan-
dum atque calcandum, cui similia, nisi qui ista scripserat, nemo alter in mentem reciperet
atque sentiret (Epist. 183, n. 5, inter Augustinianas). Hoc opere Pclagium epislolee Hiero-
nymi ad Ctesiphontem resp.ondere conatum esse, arbitratur clarissimus scriptor Pelagianee
historiee ( Henr. Noiis, lib. 1 Historiw Pelagianw, cap. 6).
Augustinus porro officii suiesse duxit, opus istud refellere, de quo etiam a Timasioet Ja-
cobo interpellabatur. Hac de causa grandem librum adversus Pelagii hmresim (his enim ver-
bis hoc ipso anno quadringcntesimo decimo quinio utilur [Epist. 169, n. 13]) composuit;
quem et dicavit illis adolescentibus, a quibus Pelagii scriptionem acceperat; ut videlicet, si
quid adhuc pravee doctrinae eorum animis adhaeresceret, id radicitus exstirparet. Ibi tamen
Pelagii nomine abstinuit, veritus ne hoc illc in sui contumeliam accipiens, medicis manibus
sese praeberet minus tractabilem (Epist. 186, n. 1); necnon facilius, ut ait sanctus Doctor,
se existimans profuturum, si servata amicitia, adhuc ejus verecundiee parceret, cujus litte-
ris jam parcere non deberet (Infra, de Gestis Pelagii, n. 47). Atqui eum postea poenituit, quod
cum dolorem facere timeret, nihil sua illa moderatione contulerit, nisi ut tumorem augeret
(Ibid., n. 50). Hoc opus inscripsitdeNaluraet Gralia,quod ibi gratiam defendat, non quidem
contra naturam, sed per quam natura et liberatur, et regitur (Retract. lib. 2, cap. 42). Ibi-
dem Pelagii pronuntiatum illud, Hominemposse esse sinepeccato, et mandata Dei facile custo-
dire, sivelit, condemnari ab Augustino, testatur Orosius (Infra, Append. parte 2). Veterum
auctoritates a Pelagio adductee examinantur; his etiam non preetermissis, quee Xisti Roma-
ni pontificis et martyris nomine ab eo laudatee fuerant. Necdum enim deprehenderat sanctus
Doctor, illa ethnici cujusdam philosophi esse : quod postmodum ex epistoUe Hieronymi ad
Ctesiphontem, ut putamus, Iectione intellexit. Tandemea diligentia ventilasse Pelagii Jibruin
dicitur, ut ad singulos apices responsa reddiderit (Infra, de Gestis Pelagii, n. 48). Ipso anno
quadringentesimo decimo quinto Hieronymum atque Orosium Augustiniani hujusce opuscu-
li, tanquam inchoati quidem, nondumtamen absoluti, mentionem facere, alibi observamus
(Infra, Admonit. in librumde Natura et Gratia), Augustinus Evodio, ut id exscribendum
curaret, extemplo permisit (Epist. 169, n. 13). Id ipsum sequenti anno, cum ipsius Pelagii
libro conjunctum, Joanni episcopo Jerosolymitano, ut inde istius haeresiarchae mentem per-
spiceret, transmisit, rogans illum etiam ut utrumque ad Pelagium dirigeret (Epist. 179, nn.
5,10). Similiter easdem illas disputationes anno quadringentesimo decimo sexto dedit adln-
nocentium papam deferendas (Epist. 177, n. 6).
Quamvis autem nonliceret Augustinorevocare in dubium, quin scriptio illa sibi aTima-
sio et Jacob.o tradita Pelagii esset; eam tamen sine cautione nunquam memorat, gnarus vi-
delicet hunc esse eo ingenio, ut si non alia via sese expedire posset, illam inficiari minime
dubitaret. Eam itaque Augustinus non citat in libro de Gratia et Peccato originali, in quo
libro damnandas Pelagii opiniones ex operibus, quae ille in sua ad Romanum antistitem
epistola agnoscebat, ostendit; non vero ex iis quce sibi vel antequam recognosei potuissent,
35 PFLEFATIO. 34
subrepta, vel etiam plane falsoque afficta querebatur : nam et similiter accepta eadem epi-
stola Zosimus papa fidem nimis temerc scriptis quibusdam Timasii atque Jacobi testimonio
habitam dicit (Infra, Append. parte 2). In istos duos animum Julianus gerebat infensum, et
adolescentes ex monachis dissolutos eosdem per injuriam vocitabat (Infra, contra Julia-
num, lib. 2, n. 37).
Hunc in annum referre visum est alteram Augustini lucubrationem contra Pelagianas
quasdam ratiocinationes, comprehensas in chartula, quee sic praenotata erat: Definitiones, ut
dicitur, Cwlestii (Infra, dePerfeclionejustitiw hominis, n. i). Hanc de Sicilia charlulam fra-
tres quidam, id est, catholici altulerant: dederantautemAugustinoEutropius etPaulus epi-
scopi, iidem illi qui non multo post appulsum Orosii in Africam, videlicet ante medium ipsum
annum quadringentesimum decimum quinlum, sancto Doctori commonitorium de diversis
heeresibus obtulerunt (lnfra, Admonit. in librum de Perfectione justitiw hominis). Codicillus
iste varia ratiocinia complectebatur, brevia illa et pressa, quee eo pertinebant, ut statuere-
tur, Hominem hic sine peccato esse posse. Cumque illis congesta erant de Scripturis testimo-
nia, scilicet qusedam quibus probaretur, uti auctor inquiebat, prwccptum esse homini ut abs-
que peccato sit : alia quibus ostendi volebat, quod Dei mandata non modo impossibilia non
sint, verum ne gravia quidem : alia postreino quasi iis, quae a Catholicis adversus Pelagianos
proferri solerent, testimoniis contraria. Asserit Augustinus perbreves istas ratiocinationes
ab Coelestii ingenio, quantum e scripto alio, cujus ccrtissimus is auctor erat, conjectando
licebat assequi, haudquaquam abhorrere. Easdem autem responsis etipse perbrevibus dis-
solvit, docens perfectionem plenitudinemque justitiee illam, qua homo sine ullo prorsus
peccato sit, nec sine gratia possibilemper vires nalurae, preesertim jam vitiatae, nec unquam
esse praesentis hujus vitae. Attamen censet illis non nimis reluctandum, qui quosdam gra-
tisc divinae auxilio vitam vixisse omnino inculpatam atque a peccato plaue liberam affirma—
rcnt. Quod certe post canones advcrsus hanc opinionem in Carthaginensi concilio anni qua—
dringentesimi decimi octavi sancitos non dixisset.
IX. Consessus Jerosolymis anno quadringenlesimo decimo quinto a Joanne episcopo habitus,
in quo cum Pelagio coram disputat Orosius. Pelagio Joannes plus wquo favens, Orosium
paulo post insimulat blasphemiw : quam ille criminationem scripto apologetico ab se pro-
pulsat. De Hieronymi dialogis contra Pelagianos.
Cuin ex Africahoc anno solvisset Paulus Orosius, in Palsestinam circiter medium eum-
dem annum appulit. Is presbyter audita Augustini fama, ex ultimis Hispaniis ad eum discendi
cupiditate venerat: quem ille ad Hieronymum, ut hunc de animee origine consuleret, a se
transmisit (Epist. 169, n. 13). Quemadmodum autem Augustinum debellandis Pelagianis oc-
cupatum reliquerat, ita Hieronymum reperit eidem quoquc bello implicatum. Quando ergo
Pclagius tantos tamque celebrcs in Ecclesia viros fecisse sibi adversarios jam noscebatur,
quin occasionedoctrinae ipsius multum fucrit in Palaeslina tumultuatum, dubitaverit nemo :
nec aiiundc profecto colloquium Jerosolymitanum, de quo hic agendum nobis est, ortum
habuit: quod ut iniretur, operam dedisse institisseque videntur , *rosolymitanee Ecclesiee
presbyteri. Initum autem fuit quadraginta et septem diebus ante E::"?eniorumsolemnitatem,
hoc est, die julii vigesima nona aut trigesima (Infra, Append. p^rte %). Siquidem omnia huc
faciunt, ut festum illud non aliud existimemus fuisse, quam ecclesiae Resurrectionis dedica-
tionem quee quotannis magno cum apparatu die decima tertia aut decima quarta septenibris
celcbrabatur (Nicephor. lib. 8, cap. 50, etMenolog. grwc). Ventum est in disputationem
praesente Joanne Jerosolymorum episcopo, qui soluscxepiscoporum ordine, quemadmodum
ex Orosii relatione intelligere licet, isthic interfuit. Presbyterorum tantum erat consessus,
in quibus numerabantur Orosius, Avilus, Vitalis ac Passerius. Aderat quoque ignotus qui-
dam interpres, numerohaud dubie adscribendus falsorum horumce fratrum, qui, leste Oro-
sio, ex adverso latere consedebant. Praeter hos omnes memoratur etiam Dominus ex duce.
Hic ille Dominus, sicut el Passerius presbyter, multum sibi nominis tum in rebus quee ad
Deum, tumin his quee ad saeculum spectant, fide sua atque experientia pepererant:quiquia
et greece et laline sciebant, ab Jerosolymitanis sacerdotibus, ut consessui tanquam inter-
pretes adessent, invitati fuerant, atque ab iisdem illuc adducti, ipsomet Joanne conve-
niente.
Inductus a presbyteris Orosius secessum Bethlehemiticum, ut Jerosolymam veniret, reli-
quit: ingressusque in locum conventus, jubente episcopo sedit. Verum id eo in conyentu
peccatum est, quod notarium, qui quee gererentur in tabulas refcrret, nullum adhibuere.
Orosium statim rogarunt universi, ut si quid super hwresi, quam Pelagius et Ccelestius contra
Dei gratiam seminarant, in Africa gestum esse cognosccret, fideliter ac simpliciter indicaret.
Orosius igitur Ccelestium a concilio Carthaginensi damnatum fuisse declaravit; mentionem-
que libri de Natura et Gratia, quem hoc tempore commentabatur Augustinus, injecit. Unde
intelligas, ab illo hunc ante non multos dies recessisse. Idem addidit, habere se in manibus
epistolam, quam nuperin Siciliam miserat sanctus Episcopus (Epist. 157); quam et jussus
recitare Orosius, paruit.
His actis Joannes Pelagium introduci postulavit : assensum est a consessoribus, tum pro-
pter Episcopi venerationem, tum propter refutationem Pelagii, quam plcniorem hinc fore
atque utiliorem sperabant. Ingressum Pelagium omnes una vocc interrogarunt, casne do-
cuisset opiniones, quas confutassct Augustinus episcopus. Quibus ille confestim rcspondit
in hsec vcrba : Et quis est mihi Augustinus (Infra, Append. parte 2)? Qua responsione in
55 PIUSFAT10. 36
sanctum hunc episcopum, cujus orc Dominus toti Africee sanilatem unitatis exstincto Do-
natistarum schismate indulscrat, usquc adeo injuriosa, offensi quotquot aderant, eum non
e conventu solum, sed etiam ex omni Eoclcsia pellendum conclamarunt. Tum vero Joan-
ncs, quem extrudere debuissct, eumjussit sedere inter presbyteros, hominem laicum atque
insuppr in crimine hserescos dcprehensum. Et praeterea quo liberius injuriam Augustino
illatam ipsi ignosjeret, eamdem in sc recipere professus est: Augustinus egosum, inquit.
Cui ab Orosio statim repositum : Si Augustini personam sumis, Augustini sequere sententiam
(Infra-, A,ppend. parte 2).
His ita geslis sciscitatus est Joannes, an quee legerentur ex epistola Augustini, Pelagium
peterent, an alium qucmpiam : simulque adjecit, si Pelagius impugnaretur, posse eos, quo
in illG rcprehendcrentur, declarare. Hicannuentibusreliquis,itaOrosius :Pelagiusmihidixit,
ct
dicere se homincm possc esse sine peccato, mandata Dei facile custodire, si velit. Ad quee Pelagius
universis audientibus respondit: Hoc et dixisse me, et dicere, negare nonpossum.TuncOrosius:
Hocin Cwlestio, inquit, Africanasynodus detestata est: hoc Augustinus episcopus scriptis suis,
sicut audistis, exhorruit; hocin ipsius nuncPelagii scriptis sua responsione condemnat (Id est, li-
bro de Natura et Gratia): hoc et beatus Hieronymus, cujus eloquium univcrsus Occidens, sicut
ros in vellus, exspeclat (multi enimjam hwretici cum dogmatibus suis ipso oppugnante supplosi
suntj, in epistola sua, quam nuper ad Clesiphontem edidit, condemnavit; similiter et in libro
quem nunc scribit, collata in modum dialogi altercatione confutat. Joannes vero auribus ad
heecomnia obturatis, illos inducere conabatur, uti apud se judicem tanquam Jerosolymita-
nuin antistitem, accusandi Pelagii actionem ipsi susciperent. Cui seepius ab universis respon-
sum : Nos accusatores hujus non sumus; sed quid fratres tui, patres nostri, senserint et decre-
verint super hac hwresi, quam nunc laicus vidgo prwdicat, intimamus; ne Ecclesiam tuam
prwscrtim, ad cujus sinum convolavimus, te ignorante conturbet. Joannes interea, ut eos ad
agcndam accusatoris personam pelliceret, instare pergebat, docendi simulatione variaratio-
cinia in medium proferens, in quibus quoedam esse, quae ab Origene mutuatus esset, anim-
advertebant complures. At unum hoc ab illis responsum tulit: Nos filii Ecclesioe catholicw
sumus; non cxigas a nobis, Pater, ut doctores super doctores esse audeamus, aut judices super
judices. Patres quos universa per orbem Ecclesia probat, quorum communioni nos adhw—
rere gaudemus, damnabilia hwc esse dogmata decreverunt : illis probantibus nos obedire di—
gnum est.
Pluribus adhuc disputare perseveravit Joannes : quid autem disputando dixerit, Orosius
non exprimit. Volebat sane eumdem Orosium, quasi is naturam hominis malam atque pec-
candi necessitati obnoxiam a Deo conditamessediceret, perstringere. Idemille vero antistes,
quid coram se in Jerosolymitano conventu non pridem esset actum, rogatus in synodo
Diospolitana, retulit inter alia, Pelagium acriter hsereseos ea de causa postulatum, quod
diceret quoniam potest homo, si voluerit, esse sinepeccato. Et de hoc, inquit, interrogantibus
nobis eum, respondit: Non olixi quoniam recepit natura hominis ut impeccabilis sit; sed dixi,
quoniam qui voluerit pro propria salute laborare et agonizare, ut nonpeccet, et ambulet in
prwceptisDei, habere eum hanc possibilitatem a Deo. Prosequitur Joannes : Tunc quibusdam
susurrantibus et dicentibus, quod sine Dci gratia diceret Pelagiusposse homincmperfici, id est,
esse posse hominemsine peccato; culpans, inquit, super hoc etiam inluli, quia et apostolus
Paufus multum laborans, sed non secundum suamvirtutem, sed secundum gratiam Dei, dixit,
« Amplms omnibus illis laboravi; non autem ego, sed gratia Dei mecum » (I Cor. xv, 10), etc,
et alia multa similia diximus, inquit, de Scripturis sanctis (Infra, de Gestis Pelagii, n. 54). Cum
autem iis quee a Joanne diccbantur, nondum sibi satisfactum esse obstrependo significarent,
tum Pelagius : Et ego, ait, sic credo : anathema sit, qui dicit absque adjutorio Dei possehomi-
nemadprofectum omniumvenire virtutum. Agnoscit ipsemet Orosius, Pelagium dixisse, Posse
hominem esse sine peccato, non sine adjutorio Dei. Inde subjunxisse episcopum, Si sine adju-
torio Dei hoc hominem posse diceret, pessimum et damnabileerat. Cumque dehinc sciscitatus
fuisset quidnam prseterea Pelagio objectarent, anve Dei negarent auxilium; se Orosium illico
respondissc, Anathema ei qui negat aajutorium Dei: sgo certenon nego; prwcipue cum e con-
trario in hwreticos confutarim (Infra, Appcnd.parte 2).
Orosius latine loquebatur, greece Joannes, sic ut neuter neutrum intelligeret, sed uterque
opus haberet interpretis. Porro qui hasce partes obeundas susceperat, homo Orosio inco-
gnitus, nequaquam officium implebat suum. Enimvero alia alio, quam dicta fuerant, sensi;
reddebat; alia aliis dictis mutabat, denique nonnulla omittebat: atqueitaresponsionesOrosii
plerasque omnes aut corrumpebat.aut supprimebat: qua tamen in re peritiam ejusmagis Orosius
desiderat,quamfidem. Illius autem frustrationes Passerius et Avitus presbyteri,necnonDomi-
nusexduce animadvertebant. Quaproptercuminterpretetamparum commodo, tamqueparum
sequo judiceuti se intelligeret Orosius, palam professus est, latinum esse hffireticum, se iti-
dem latinum, heeresim denique latinis partibus magte notam ejusdem linguae judicibus reser-
vandam : Joannem minus iaoneum judicem viden, quod cum accusatorem ageret nemo,
ipsemet sese ad judicandum ingereret. Orosio suffragati complures libere testati sunt, non
posse eumdem et advocatum essc ct judicem. Multis demum utro citroque actitatis, Joanncs
ipse pronuntiavit, quosdam ad Innocentium Romanum pontiOcem cum epistolis destinandos,
ut quidquid illc decerneret, uuiversi judicium ejus sequerentur : debere interim Pelagium
silentium sibi impositum observare, adversarios autem ab insultatione ejtts ceucoBvicli jam
37 > PH^EFATIO. 38
confusique temperare. Huic sententiee assenscre omnes, gratiisque Deo rcdditis, ac pace in-
vicem data, ut eam certiore testimonio confirmarcnt, orationi sc dederunt; solutusque pos-
tremo esttolus conventus.
Exactis postea quadraginta septcm diebus , cum primo Encseniorum dio Orosius de more
ad Joannem deducendum venisset, pro amica salutatione exceptus ab illo fuit hisce verbis:
Quare admevenis, homo qui blasphemasti ? Ad qua? perculsus Orosius, ac nullius criminis
sibi conscius, illum rogavit, cujusmodi blasphemiam, quandonam ac quo teste prolatam
sibi impingeret. Ego te, subjunxit Episcopus, audivi dixisse quia nec cum Dei adjutorio
possit esse homo sine peccato. Hic Orosius presbylerorum aliorumquc omnium qui lunc
aderant, testem conscientiam appellans, se quidquam unquam dixisse hujusmodi pernegavii.
Et certe si verbis istis in Jcfosolymitano conventu fuisset usus, nequaquam Joannes con:-
missurus erat, quin eum statim corriperet, ac simul paterne admoneret, ne in poslerum
orationem adeo periculosam sibi paterctur cxciderc. Neque ullo pacto crat audicn-
dus , cum post exactos totos quadraginta septem dies ejus blasphemiae eum accusarct,
quam ab illo proferri non alius quisquam animadvcrterat: ita ut idem et accusator et judex
esset ejus criminis, cujus unicurn se testcm posset allegare; tamelsi homo latine ignarus,
dicli latine prolati nequaquam pro teslc idonco habendus esset; nec ei quidquam aliud
affirmare liceret, nisi ita se ex ore interpretis didicissc. Id quidem, postea forte corruptus ,
dixisse vidctur interpres , ac postulasse, ut sibi qui mendacio suo fidem facerent, testes
praeberent. Paret etiam ,'testimonio suo criminationcm confirmassc Pelagium , quem illa
haud dubie Orosii verba respiciunt : Conabor exquirere, hi qui ita nos respondisse asserunt,
qualiler ipsi inlerrogasse videantur, etc. Ait enim a nobis esse responsum (Infra, Append.
parte 2), etc
Orosio satis non fuit, contra Joannis criminalioncm vcrbis rcclamasse; sed insuper inno-
centiam suam stilo propugnare sibi necessarium duxit: gavisusque ctiam est, oblatam sibi.
occasionem impietatis Pelagii in lucem profcrendee; ratus non sine divina providentia
faclum, ut heereticorum procacitate maium jam aequo patienlius toleratum delegere coge-
retur, et simul non errorem modo impugnare, quod hactonus Aurelio Augustino, atque
Hieronymo sufficere visum fuerat, sed ipsas quoquc heerclicorum pcrsonas (Ibid.). Enim-
vero cernebat Pelagium ac Ccelestium hsercsis suae virus palam ubiquc spargere, necnon
sacram sedem Ecclesiae Jerosolymitanae, in quam irrepserant, usquo adeo tencre obsessam,
ut potentiee suee terrore veros Gdeles, ne ad illam recurrerent, prohibere se posse confide-
rent: se ipsum vero, qui contra pugnaret, pelli cx EccSesia, in cujus sinu aleretur foveretur-
que heereticus, qui inslar Goliath, famulos Dei ad pugnam jam diu provocaret, ignavam
eis timiditatem exprobrans. Scriptum itaquein apologiee formam vulgavit, quodsacerdotibus
(hoc enim eos titulo , beatissimi sacerdotes, nunquam non eompellat) inscripsit. Neque nos
dubilaverimus , quin intelligendi sint Jerosolymitanse Ecclesise presbyteri, in quibus et
hipotissimum, qui colloquio interfuerant. Principio strictim totius colloquii ordinem narrat,
ac Joannis accusalionem diluit. Hinc occasione arrepta fusius sententiam suam explicandi,
ac Pelagii, quem perseepe nominat, errorem impetendi, salis longam de impeccantia et de
graliae adjutorio disputationem instituit, eamque non parum consentaneam menti et scri-
ptis Hieronymi, cum quo de hac re quin contulcrit, nulli dubilamus. Fatetur quidem illic
hominem divina gratia adjutum vitam agere posse ab omni prorsus peccato puram, verum
id nec factum unquam, nec futurum aliquando, contendit; nec enim eum hominis statum
esse, in hac scilicet, qua vivit, corruptione.
Auguslinus de oborta illa inter Joannem etOrosiumdiscordia non tacet; et adversus hunc
atque alios quosdam illum antistitem in Diospolitana synodo exposlulasse memoriee prodit
(Infra, deGestis Pelagii, n. 39). Instante autem ipsa synodo Diospolitana, quonam tunc
statu essent res Pelagianorum apud Palaestinam , non ex Apologelico solo Orosii, sed ex
Hieronymi quoque adversus eosdem Dialogis oportet discere, in quibus videlicet is ad
cunctas eorum quwstiunculas hoc ipso tcmpore respondebat (Hieron. prwfat. ad Dialogos
adversus Pelagianos ).
Dialogo igilur primo de hoc tractavit Hieronymus, quod a Pelagio scriptum audierat,
Posse hominem sine peccato esse, si vellt, ct facilia Dei esse prwcepta. Et id quidem Pelagius
sic dictum volebat, ut subaudiretur, cum Dei gratia : sed Dei gratiam ad conditionis referebat
beueficium, quia liberi arbilrii conditi sumus. Nec aliter ad singulas res quas gerimus,
adesse Dei adjutorium consentiebat, nisi quod nobis hwc semel dali liberi arbilrii gratia
conservetur. Praeterea exstitisse aliquos reipsa sine peccato contcndebat, ut Job, Zachariam
et Elisabeth. Et e Scripturee locis, quibus prsecipitur ut homo non peccet, sitque perfectus,
argumentabatur hunc in modum : Aut possibilia Deus mandata dedit, aut impossibilia : si
possibilia, in nostra est potestate ea facere si volumus; si impossibilia, nec in hoc rei sumus ,
si non facimus quod implere nonpossumus. Tandem statuebat, hominem in hoc cliam corpore
exisientemposse cunclas habere virtules. His autem confulatis Hieronymus ad cxamen vocat
sententias aliquot de Pelagii libro , quem ille Capitulorum inscripserat : quarum ct non-
nullee similiter in Orosii Apologia perstrictee sunt, et pleraeque Diospolitanis postea judicibus
oblatee.
In secundo dialogo, qui Pelagianorum personam agit, objectat, invidiam refcrriad Deum,
si tales homines condidit, ul oblivione, et ignorantia, et peccato carere non possint: neque
dari posse lestimonium Novi Testamenti, ubi error, ei' ignorantia, et impossibilitas mandati
 39 PRJEFATIO. 40
teneatur in crimine. Nam quod afferri soleret ex Apostolo, « Video aliam legem in membris
« meis » (Rom. vn. 23), etc, ac similia, eum non ex sua persona hwc dicere, sed er
persona generis humani, quw vitiis subjacet ob carnis fragilitatem, ex persona peccatoris.
Illa quoque Danielis verba, « Peccavimus, inique egimus » (Dan. m, 29), etc, sic acci-
pienda, ut et Daniel, et omnes Prophetw, nonpro se, qui sancti erant, sed ex persona populi
sint locuti. <.
In terlio dialogo contendit rursum Pelagianista, et naturam accusari, et cutpam referri ad
Deum, et liberum arbitrium tolli, nisi fateamur, hominem Baptismo Christi semel justifica-
tum posse in sempiternum justitiam custodire, ac pcr hoc omne vitare peccatum. Joviniani jam
damnatum errorem hic suscitari, queritur Hieronymus : qui etiam preefatione admonuit, illud
esse Origenis dogma : Impossibile esse, humanam a principio usque ad mortem non peccare
naturam; et rursum esse possibile, cum se aliquis ad meliora converterit, ad lantam forti-
tudinem pervenire, ut ultra peccare non possit. Denique capitula duo ex scriptis Pelagii ad
viduam, pharisaicee superbise tumorem referenlia, perstringuntur. Atque hinc sensim sermo
delabilur ad qusestionem de originali peccalo : sed eam ab Augustino egregie tractatam re-
cordatur Hieronymus, ac dialogum claudit in haec verba : Scripsit dudum vir sanctus et eW-
quens episcopus Auguslinus ad Marcetiinum, qui postea sub invidia tyrannidis Heraclianw ab
hwreticis innocens cwsus est, duos libros de infantibus baptizandis contra hwresim vestram, etc
Unde supersedendum huic labori censeo, ne dicatur mihi illud Horalii, In silvam ne ligna feras.
Aut enim cadem dicemus ex superfluo; aut si nova voluerimus dicere, a clarissimo ingenio
occupata sunt meliora (Infra, Append. parte 2).
Adversarios hic nominatim appellare noluit, ut ea ratione omnibus probaret, se non odisse
homines, sed errores; neque aliquorum infamiam quaerere, sed erranlium dolere vicem (Hie-
ron. prwfat. ad Dialogos adversus Pelagianos). Itaque Pelagii nomen a preefatione operis, ubi
nunc in excusis legitur, omnino removendum; cum illud nec eo loci habuerit unquam vetus
codex noster Corbeiensis. Opus Diospolitanam synoduai, cujus in eo nulla fit mentio, exi-
guo tempore praecessit: quandoquidem apud conventum Jerosolymis in fine julii anni qua-
dringentesimi decimi quinti habitum, Orosius Hteronymum eidem conscribendo operi per
id temporis incumbere testabatur.
X. Pelagius ab Herote et Lazaro accusatus perducitur ad Diospolitanw synodi judicium : ilto
judicio damnatur Pelagiana hwresis, hwresiarcha ipse Petagius absolvitur.
Joannis Jerosolymitani adversus Orosium criminatio, sicut et ipsius Orosii Apologia, qua
is episcopum illum verbis tractabat asperioribus, necnon societatem cum Pelagio, nisi resi-
pisceret, habere sc nolle renuntiabat (Orosius, in fine Apologetici), nequaquam poterant eas
turbas non excitare, quibus quidquid pactum decretumque in conventu Jerosolymitano fue-
rat, de silentio videlicct atque induciis utrinque servandis, quoad Romanus pontifex causam
dijudicasset, convellerctur. Nihil igitur mirum, si Pelagium haeresis nomine apud Paleestinos
antistites haud ita multo post denuntiatum reperiamus. Ejus accusatores fuerunt Heros et
Lazarus, Galli episcopi, hic Aquensis, Arelatensis ille, sed suis tunc sedibus paritcr pulsi.
Hos Zosimus papa, quo tempore Pelagii ac Coelestii conlra eosdem calumniis fallendum sese
preebebat, durissime prorsus habuit. At Prosper in Chronico ad annum quadringcnlesimum
duodecimum Herotem virum sanctum appellat, H. Martini discipulum , qui, ait, cum Arela-
tensi oppido episcopus prwsideret, apopulo ipsius civitatis, insons, et nullis insimulalionibus
obnoxins.pulsus est. Ex ipso autem socium ejus Lazarum, cujus remansit obscuripr memo-
ria, discere nos oportere dicit Baronius : quia quos «alumnia par involvit, eosdem decorasse
eequalem virtutem putandum sit; cum nonnisi bonos consueverint odisse mali, et haeretici
vexasse Catholicos (Baronius, ad annum 417). Eosdem sane Augustinus sanctos fratres et
coepiscopos, ac rursum alio loco bonos fratres vocat. Et fatetur quidcm aliquam de illis apud
Diospolitanum concilium habitam a Joanne Jerosolymitano quoerimoniam : sed illam ad eo-
rum praeiudicium nihil valere, neque ullius momenti visam esse patribus concilii, defendit
(Infra, de Gestis Pelagii, nn. 2, 53, 39). lidem a prsesulibus concilii Carthaginensis sancti
fratres et consacerdotes nominantur (Epist. 175, n. 1, inter Augustinianas).
Quidporro in causa fuerit, cur ilh duo Galli episcopi anno quadringentesimo decimo
quinto versarentur in Paleestina, curve tam acriter in Pelagium insurgerent, ignoramus :
nisi quod scribit Augustinus, eos perversa doctrina, quam ejus in disputationibus depre-
henderant, offensos fuisse (Infra, de Gestis Pclagii, n. 53). Errores illi in libellum retulerunt,
ex Pelagii et Coelestii libris collectos, sed redactos tamen, ut fatebantur, in compendium, eo
quod locos integros excerpere sibi non licuisset (Ibid., n. 29). His adjecere tum eos articulos,
quorum causa damnalus a concilio Carthaginensi fuerat Coelestius, tuin etiam illos quos Hi-
larius e Sicilia ad Auguslinum miserat. Scriplum idiomale latino (Ibid., n. 2) huncce libellum
obtulere Eulogio (Ibid., n. 9), quem antistitem aliis tredecim Diospolitanae synodi episcopis,
ipsimct etiam Joanni Jerosolymitano semper praeponit Augustinus. Atque inde est, quod
episcopus Ceesarcai ac totius provincisc Patestinaj metropolitanus fuisse merito ccnseatur.
Res ad concilium Palwslinum, quo id nomine Augustinus vocitat, delata est: quin vero idem
concilium fuerit, quod apud Diospolim urbem Palaestinee, in Scripturis Lyddae vocabulo co-
gnitam (Act. ix, 32), habitum esse scribit Hieronymus (Epist. 202, n. 2, inter Augustinianas),
nemo ambigit. Docet revelationis reliquiarum Stephani martyris historia, quo tempore illae
retcctae sunt, nimirum circiter diem vigesimam dccembris anni quadringentesimi decimi
quinti, Joannem ejus rei nuntium Lyddae seu Diospoli, ubi concilio intererat, accepisse [Lu-
41 PR/EFATIO. •?/ 42
ctanus, Epist. de Revelatione corporis Stephani martyris, tn Appendice toim'1). Idem enimde-
cima octava die nondum ad concilium profectus adhuc erat Jerosolymis, quo memorata beati
Protomartyris ossa die vigesima quinta vel vigesima sexta (nam variant codicum lectiones)
transtulit. Quapropter commodius quam vigesima vel circiter assignari concilium non potest.
Huic autem praesentes fuere episcopi quatuordecim, videlicet Eulogius', Joannes, Ammo-
nianus, Porphyrius, Eutonius, Porphyrius alius, Fidus, Zoninus, Zoboennus, Nymphidius,
Chromatius, Jovinus, Eleutherius, et Clematius (Infra, contra Julianum, lib. 1, nn. 19, 32).
Quin Eulogius ac Joannes, alter Ceesareee, alter Jerosolymis, sederint, non dubitatur. Autu-
mant similiter e Porphyriis duobus alterutrum celebrem illum Gazae antistilem esse, qui
anno tantum quadringentesimo vigesimo diem obiit. In historiaprsedictsetranslationis legere
est, Joannem ad eam peragendam assumpsisse secum alios duos episcopos, Eutonium seu
HestoniumSebastensem, et Eleutherium Jerichontinum. Ephesinse synodoadfuitFidus, epi-
scopus Joppensis. Jovinum autem illum credere forsan liccat, quem Palladius ante annuru
quadringentesimum vigesimum ad Ascalonis episcopatum cooptatum fuisse tradit. Nec etiam
alius forte Zoboennus fuit ab illo hujus nominis, qui dicitur apud Sozomenum Eleutheropo-
lis antistes, quique Turboni, a quo circiter annum trecentesimum octogesimum sextum se-
des istius loci tenebatur, potuit succedere.
Pelagius preesentem se concilio stitit: Heros autem ac Lazarus eo venire, propter gra-
vem alterius eegritudinem, non potuerunt (Infra, de Gestis Pelagii, n. 2). Aberat similiter
Orosius : nec omnino quisquam aderat, qui partes actoris obiret in Pelagium, ut ct pravum.
ejus sensum aperiret, et eum ad explicandam mentem adigeret, ac demum si quid esset in.
ejus doctrina ambiguitatis, distingueret. Id sane mirum videatur, nec sine occulla quadami
conspiratione factum, quam tametsi Augustinus ignorare non potuerit, tamen memoriee tra—
dendam non putavit. Vidimus certe quam infensum se advcrsariis Pelagii declaraverit Jero—
solymre civitatis episcopus : quod quidem et evenlus funestos, uti videbimus, peperit, et in
ipsa quoque synodo jam erupit. Joannes enim ab episcopis rogatus, ea quse prsesente se- in
conventu Jerosolymitano gesta fuerant sponeret; orationem, quee cx parte ab Auguslino
refertur, habuit, qua non modo Christi gnitiam admitti a Pelagio contendebat, Yerum etiam
in Herotem et Lazarum, in Orosium, et in quosdam alios invehebatur (Ibid., n. 37).
Pelagius vero Joannis preesidio et favore non contentus, ut existimationem suam apud ju-
dices amplificaret, complures sanctissimos viros sibi junclos amicitia jactitavit, multasque
antistitum, a quibus eximie preedicabatur, protulit epislolas. Harum nonnullas curavit in
synodo recitari, in quibus et Augustini una fuit (lbid., n. 51).
Atqui tandem aliquando necesse fuit legi libellum, in quo Heros et Lazarus sententias
Pelagii perscripserant. Interpretis opera utebantur judices latinae dictionis ignari; at Pela-
gius ad sibi objecta responsiones eloquio graeco reddebat (Ibid., nn. 3, 2). In his quoe de li—
bello recitata sunt, etobjecta Pelagio, illud est primum, quod in libro suo quodam scribit
(Lib. Capitulorum. Vide Append. parte 2), Nonposse esse sine peccato, nisi qui legis scien—
tiamhabuerit (Infra, deGestis Pelagii, n. 4). Quo recitato Synodus dixit : Tu hoc edidisti,
Pelagi ? At ille respondit: Ego quidem dixi, sed non sicut illi intelligunt: non dixi non posse
peccare qui scientiam legis habuerit; sed adjuvari per legis scientiam ad non peccandum, sicut
scriptum est, « Legem in adjutorium dedit illis. » Hoc audito Synodus dixit : Non sunt aliena
ab Ecclesia, quw dicta sunt a Pelagio.
Adjecit episcopalis Synodus, et ait: Legatur et aliud capitulum. Et lectum est in eodem li-
bro suo posuisse Pelagium, Omnes voluntate propria regi. Quo lecto Pelagius respondit: Et
hoc dixipropter liberum arbitrium, cuiDeus adjutor est eligenti bona; homo vero peccans, ipse
in culpa est, quasi liberi arbitrii. Quo audito episcopi dixerunt : Neque hoc alienum est aL
ecclesiastica doctrina (Ibid., n. 5).
Item recitatum est, quod in libro suo Pelagius posuit, In diejudicii iniquis et peccaiorfbus-
non esse parcendum, sed wternis eos ignibus exurendos. Respondit Pelagius : Hoc secundum
Evangelium dixi, ubi dicilur de peccatoribus, «Illi ibunt in supplicium wternum; justi autem
in vitam wlernam: y>etsi quis aliter credit, Origenista est. Synodus dixit: Atienum non est ab
Ecclesia (Ibid., nn. 9, 10).
Objectum est et illud Pelagio, tanquam in suo libro scripserit, Malum nec in cogitationem
venire. Respondit: Hoc non ita posuimus; sed diximus, debere studere christianum, ne mah:
cogitet. Episcopi approbarunt (Ibid., n. 12).
Recitatum est et aliud, quod in suo libello scripsit, Regnum cwlorum etiam in YeteriTcsta—
mento promissum. Ad quod Pelagius: Hoc et pcr Scripturas probari possibile est; hmretici
autem in injuriam Veleris Teslamenti hoc negant. Ego vero Scripturarum auctoritatem secu-
tus dixi, quoniam in propheta Daniele scriptum est: « Et accipient sancti regnum Altissimi. »
Qua ejus accepta responsione, Synodus dixit : Neque hoc alienum est a fide ccclesiastica
(Ibid., n. 13).
Post haec objectum est, quod Pelagius in eodem libro scripserit suo, Posse hominem si ve-
Ht, esse sine peccato : et quod scribens ad viduam adulatorie dixerit, Inveniat apud tepietas,.
quw nusquam invenit, locum: inveniat ubique peregrina in te sedem justitia : veritas quamjam
nemo cognoscit, domestica tibi et amica fiat; et lex Dei quw ab omnibus prope hominibus con—
temnitur, a te sola honoretur. Et iterum ad ipsam: 0 te felicem et beatam, sijustitia, quw-m
ccelo tantum esse credendaest, apud te solam inveniatur in terris! Et in alio ad ipsam Mbro,
post orationem Domini et Salvatoris nostri, docens quemadmodum debeant sancti orare,. ait:
SANCT.ADGBST.X. (Deux.J
43 PR/EFATIO. U
Ille ad Deum digne elevat manus, ille orationem bona conscientia effundit, qui potest dicere,
Tunosti, Domine, quamsanctw etinnocentes et mundw sint ab omni molestia et iniquitate et
rapina, quas ad te extendo manus; quemadmodum justa et munda labia, et ab omni mendacio
libera, quibus offero tibi dcprecationem, ut mihi miserearis. Ad hoc Pelagius respondens ait:
Posse quidem hominem sine peccato esse et Dei mandata custodire, si velit, diximus; hanc enim
possibilitatem Deus illi dedit: nonautem diximus, quod invenialur aliquis ab infantia usque
adsenectam qui nunquampeccaverit; sedquoniamapeccatis conversus, proprio labore et Dei
gratia possit esse sine peccato; necper hoc tamen in posterum inconversibilis. Reliqua vero
quw subjecerunt, neque in libris nostris sunt, neque talia unquam diximus. His audilis Synodus
dixit: Quoniamnegas te talia scripsisse, anaihcmatizas iilos qui sic tenent? Pelagius respon-
dit : Anathematizo quasi stultos, nonquasi hwreticos; siquidem non est dogma. Dcindc judica-
verunt cpiscopi dicentes : Nunc quoniam propria voce anathematizavit Pelagius incertum
stultiloquium, recte respondens, hominem cum adjutorio Dei et gratia posse esse sine peccato,
respondeat et ad alia capitula (Infra, de Gestis Pclagii, n. 16).
Tum objecta sunt Pelagio, quae in doctrina Coelcstii discipuli ejus referuntur inventa.
Adammortalem factum, quisive pcccaret, sivenon pcccaret, moriturus esset. Quoniam pecca-
tum Adw ipsum solum twserit et non gcnus humanum. Quoniam Lex sic mittit ad regnum, quem-
admodum Evangelium. Quoniam ante adventmn Christi fuerunt homines sine peccato. Quo-
niam infantes nuper nati in illo statu sunt, in quo Adam fuit ante prwvaricalionem. Quoniam
neque per mortem vel prwvaricalionem Adw omne genus hominum moriatur, neque per resur—
rectionem Christi omne genus hominum resurgat. Heec ita objecta sunt, ut etiam apud Cartha-
ginem ab Aurelio et ab aliis cum ipso episcopis dicerentur audita atque damnata. Deinde
objecta et alia qusedam capitula, commemorationc nominis Augustini interposila, queeipside
Sicilia missa fuerant, cum ibi fratres catholici hujusmodi quaestionibus turbarentur, quibus
per librum ad Hilarium scriptum idem ipse rcsponderat. Ista sunt autem : Posse hominem
sinepeccato, si velit, esse. Infantes, etsi nonbaptizentur, habere vitam wternam. Divites bapti-
zatos, nisi omnibus abrcnuntient, si quid boni visi fucrint facere, non repulari illis, neque re-
gnum Dei possc eos habere. Adhsec sibi objectaPelagius ita responilit: Deposse quidem homi-
nem sine peccato esse, dictum est supcrius : de co aulem quod fuerint ante adventum Domini
homines sine peccato, dicimus et nos, quoniam ante adventum Christi vixcrunt quidam sancte
et juste, secundum Scripturarum sanclarum traditionem. Reliqua vero et secundum ipsorum
testimonium a tne dicta non sunt, pro quibus ego satisfacere non debeo : sed tamen ad satisfa-
ctionem sanctw Synodi, anathematizo illos qui sic tenent, aut aliquando tenuerunt. Post hanc
ejus responsioncm Synodus dixit : Ad hwc prwdicta capitula sufficienter et recte satisfecit
prwsensPelagius, anathematizans ea quw non erant ejus (lbid., nn. 23,24).
Objeclum est Pelagio, quod diccret, Ecclesiam hic esse sine maculq et ruga. Ad hoc respon-
dit: Dictum est a nobis, sed ita quoniam lavacro ab omni macula et ruga purgalur Ecclesia,
quam velit ita Dominuspermanere. Ad quod Synodus dixit: Hoc el nobis placet (Ibid., nn. 27,
28).
Deinde objecta suntdelibro Coelestii, quid in unoquoque capitulo contineatur, magis se-
cundum sensum, quam secundum verba : quee quidem illelalius exsequitur; sed tunc subji-
cere omnia, qui libellum adversus Pelagium dederunt, se non potuissedixerunt. Ergo inprimo
capitulo libri Coelestii hoc scriptum csse posuerunt: Quoniam plus facimus, quam in Lege et
Evangelio jussum est. Ad quodPelagius respondit: Hoc quasi nostrum posuerunt; dictum est
vero a nobts secundum Apostolum de virginitate, de qua Paulus dicit,« Prwceptum Domini non
habeo. » Synodus dixit: Hoc et Ecclesia recipit (Ibid., n. 29).
Hinc objiciuntur Pelagio alia Coelestii capitula capitalia. In tertio capituloscripsisseCoe-
lestium, Gratiam Dei et adjutorium non ad singulos actus dari, sed in libero arbitrio esse, vel
in tege ac doctrina. Et iterum, Dei gratiam secundum merita nosfra dari; quia si peccatoribus
illam det, videtur esse iniquus : et his verbis intulisse, Propterea et ipsa gratia in mea volun-
tate posita est, sive dignus fuerim, sive indignus. Si enim per gratiam omnia facimus; quando
vincimur a peccato, non nos vincimur, sed Dei gratia, quw voluit nos adjuvare omni modo, et
non potuit. Et iterum ait: Si gratia Dei est, quando vincimus peccata; ergo ipsa est in culpa,
quando a peccato vincimur, quia omnino custodire nos aut nonpotuit, aut noluit. Ad ista Pe-
lagtus respondit: Hwc utrum Cwlestii sint, ipsi viderint qui dicunt ea Cqelestii esse; ego vero
nunquam sic tenui, sed anathematizo qui sic tenet. Synodus dixit: Recipit te sancta Synodus
ita verba reproba condemnantem (lbid., n. 30).
Cum de quinto capitulo libri Coelestii Pelagio fuisset objectum quod Affirment unumquem-
que hominem omnes virtutes posse habere et gratias; et auferant diversitatem gratiarum, quam
Apostolus docet: Pelagius respondit, Dictum est a nobis, sed maligne et imperite reprehende-
runt : non enim auferxmus gratiarum diversitatem; sed dicimus donare Deum ei, qui fuerit di-
gnus accipere, omnes gratias, sicut Paulo apostolo donavit. Ad hocSynodus dixit: Consequen—
teret ecclesiastico sensu et ipse sensisti de dono gratiarum, quw in sancto Apostolo continentur
(Ibid.,n. 32).
In sexto capitulo Coelestii libri positum objectum est, FiliosDci nonposse vocari, nisi omni
modo absque peccato fuerint effecti. Unde secundum ipsum dictum est, neque apostolum Pau-
lum esse filium Dei, qui dixit, Non quodjam acceperim, aut quod jam perfectus sim. In septi-
mo capitulo, Oblivionem et ignorantiam non siibjacere peccato, quoniam non secundum volun-
tatem eveniunt, sed secundum necessitalem. In decimo capitulo, Non esse liberum arbitrium, si
 45 PRJ2FATI0. 46
Dei indigeat auxilio; quoniam in propria voluntate habet unusquisque aut fqcere aliquid, aut
non facere. In duodecimo capilulo, Victoriam nostram non ex Dei esse adjutono, sed ex libero
arbitrio. Quod inferre dictus est his verbis : Nostra est victoria, quoniam propria voluntate
arma suscepimus; sicut e contrario nostrum est, quando vincimur, quoniam armaripropria vo-
luntate contempsimus. Etde apostolo Petro posuit testimonium, divinw nos esse consortes na-
turw. Et syllogismum facere dicitur, Quoniam si anima non potest esse sine peceato, ergo et
Deussubjacet peccato, cujus pars, hoc est, anima, peccato obnoxia est. In tertio decimo capi-
tulo dicit : Quoniampwnitentibus venia non datur secundum gratiam et misericordiam Dei, sed
secundum merita et laborem eorum, qui per pwnitentiam dignifuerint misericordia. His reciia-
tis Synodus dixit: Quid ad hwc quw lecta sunt capitula dicit prwsens Pelagius monachus? 11oc
, enim reprobat sancta Synodus, et sancta Dei catholica Ecclesia. Pelagius respondit: Iterum
dico, quia hwc et secundum ipsorum teslimonium non sunt mea; pro qidbus, utdixi, satisfa-
ctionem non debeo: quw vero mea esse confessus sum, hwc recta esse affirmo : quw autem clixi
non esse mea, secundum judicium sanctw Ecclcsiw reprobo, qnathema dicens omni contravenienti
et contradicenli sanctw catholicw Ecclesiw doctrinis. Ego enim in unius substantiw Trinitatem
credo, et omnia secundum doctrinam sanctw catholicw Ecclesiw : si quis vero aliena ab hac sapit,
anathema sit (lnfra, de Gestis Pelagii, nn. 42, 43). Synodus dixit: Nunc quoniam salisfactum
est nobis prosecutionibus prwsentis Pelagii monachi, qui quidem pi\s docirinis consentit, con-
traria vero Ecclesiw fidei reprobat et anathematizat, communionis ecclesiasticw eum esse et
catholicw confitemur (Ibid.,n.kk).
Atque hoc pacto terminatus est ille conventus, quem Hieronymus miserabilem synodum
Diospolitanam vocal (Epist. 202, n. 2, inter Augustinianas), in ea procul dubio nihil aliud
considerans, nisi offensionem bene multorum eximperitioribus , qui rem ipsam penitus cum
penetrare non valerent, hoc unum erant observaturi, eum scilicet qui baereseos postulatus
fuerat, ab orientalibus episcopis pro catholicoadmissum. Et rcipsa nonsibi defuit Pelagius,
quin inde partibus suis commodum atque auctoritatem accerseret, opiniones suas episcopis
quatuordecim approbatas praedicaret, demum adversarios suos jactitaret pudore suffusos
(Infra, de Gestis Pelagii, n. 54). Attamenidnon prohibuitquominus de hoc conCilio nunquam
non in meliorem partem Augustinus judicaverit. Patres synodi pios appellat judices et ca-
tholicos; qui nunquamPelagium, nisi damnasset errores suos, insontem declarassent (Ibid.,
n. 4; contra Julianum, lib. 1, n. 19).Quocirca ipso quidemquantumad conspectumhominum
attinet, velut absoluto heeresiarcha, omnia tamenilla dogmata quibus heeresis proserpebat,
damnata palam fuisse asserit (Infra, deGeslis Pelagii, n. 58; contra Julianum, lib. 2, n. 34).
Hinc quatuordecim ihos antistites contra Julianum doctrinee catholicae testcs citat (Infra,
contra Julianum, lib. 1, n. 19). Addit preeterea, Pelagianam haeresim lunc Pelagii lingua, tan-
quam prostrati gladio detruncatam omnino cecidisse (Contra eumdem, lib. 3, n. 4 ), quando
eam ipse suse damnationis timore damnavit : et illum absoiutionem suam fallendo furatum
esse (Infra, de Pcccato originali, n. 15); aut verius, nequaquam absolutum Pelagium, sed id
quod orc tenere se professus est (Ibid., n. 17; et in tomo 5, fragmento 1, n. 5 ). Innocentius
papa illius concilii judicium neque culpare, neque rursumapprobare se posse, declaravit (/n-
fra, Append. parte 2). Prosper vero de eo non aliter atque Augustinus loquitur : idem tamen
agnoscit exhibitam Pelagio indulgentiam, quse justos limites nonnihil excedere videretur
(Ibid.).
XI. Pelagius hwresis suw post Diospolilanam synodum retinentissimus, varias scriptiones
anno quadringentesimo decimo sexto pervulgat. Eamdem hwresim adversus Augustini et
Hieronymi dissertaliones tutalur Theodorus Mopsuestenus. Pelagiani cujusdam Romw bla—
sphemia.
Quantumlibet adjumentum speraret Pelagius sibi accessurum ex Diospolitano judicio, ta-
men ejus acta, qusepublica fieri ejus intererat (Epist. 183, n. 3, inter Augustinianas), siqui-
dem illis vere purgatus fuisset, in lucem edere, atque ad Romanum pontificem aliosque pri-
marios antistites transmittere adeo non maturavit, ut etiam, quoad potuit, ne vulgarentur,
moram injecerit (Infra, de Gestis Pelagii, n. 55). Eorumdem publicationem pravertit epi-
stola vanitatis plenissima, quam passim disseminari omni studio curabat. Hac jactitabat inter
alia, id quod dixerat, Posse hominemsinepeccato esse.et Deimandata facile custodire, sivelit,
quatuordecim episcoporum sententia comprobatum : Quw sententia, inquiebat ille, contra—
dictionis os confusioneperfudit et omnem in malum conspirantem societatem ab invicem sepa-
ravit (Ibid., n. 54). Sicque divina gratia, quam in Synodo confiteri coactus fuerat, silentio
praetermissa, restabat, ut sola gloriarelur velut victrix humana superbia. Addebat hic et
vocem istam, facile; cujus mentio nulla in Synodi gestis : quippe nescimus quo pacto conti-
gerat, ut eam, etsi Pelagii maxime illa esset, suo in libello Heros et Lazarus prorsus omit-
terent. Et certe quidquid super eaqusestione in Synodo dictum fuerat, id omnino repugnabat
fictitise isti facilitati, imo eteam verbis conceptis excludebat. Rescribebat hacepistola Pela-
gius cuidam presbytero ex amicis , aquo benigne admonitus fuerat, caveret nequis per ejus
occasionem sese a corpore Ecclesiae separaret.
Chartulam quoque tunc pervulgavit apologetieam, in qua scilicet gestorum Palaestino-
rum auctoritate pro defensione contra adversarios utebatnr (Ibid., nn. 1, 57). Illic enim ad
Gallorum episcoporum se objecta respondisse, seque omnino purgatum esse venditabat
(Epist. 179, 7). Algestorum veritatem ab eo in quibusdam obscuratam et corruptam fuisse^
AugustiaWS demoaslrat (Infra, de Gestis Petagii, «. 57). Pelagius ipsi Augustino pe^Charum
*7 PILEFATIO. 48
quemdam, civem quidem Hipponensem, orientalem aulem diaconum, memoratam defen-
sionis suee chartulam misit, nullis adjunctis tamen ad ipsum litteris (Infra, de Gestis Pelagii,
n. 1). Quocirca sapientissimus Antistes, cum animi sui in illius purgationem cogitata scriplo
explicare peroptaret, quippe qui statim judicavit, Pelagium, eo tantuni quod suis responsis
orthodoxas opiniones pree se tulisset, aPaleeslina synodo absolufum; id tamen exsequi
auctoritate scriptionis, quee vel negari polerat, vel ab autographo discrepans inveniri, non
est ausus. Pelagii scriptionem illam idem Augustinus in litteris Innocentio papee hoc anno
decimo sexto directis (Epist. 177, n. 15), simulque epistolam adPclagium
quae hactcnus desideratur) asehac occasione scriptam commemorat.
?[uadringentesimo
His etiam temporibus suos de libero arbitrio libros Pelagius in lucem emisit. Quippe illos
composuit post Diospolitanam synodum (Epist. 186, n. 34), de cujus gestis gloriabatur in
iisdem libris; et non multo ante epistolam, quam idem sub anni quadringentesimi decimi
septimi exordium ad Romanum pontificem Innocentium scripsit. In illa praedictum opus,
tanquam certum fidei suse testimonium laudabat. Legantetiam, inquiebat ipse, recens meum
opusculum, quod pro libero nuper arbitrio edere compulsi sumus; et agnoscent quam inique
nosnegatione gratiw infamare gestierint.quiper totumpeneipsius textum operisperfecteatque
integre et liberumarbitrium confitemur et gratiam (Infra, de Gratia Christi, n, 45). Verumta-
menliquido apparebat, nihil eumaliud sentire de gratiee auxilio, quamid quodin Palsestino
concilio damnasse videbatur : quemadmodum Augustinus ostendit allatis indidem variis Io-
cis, quorum uno quodam totum dogma Pelagii omnino diligenter expressum continetur
(Ibid., n. 6). Quidquid vero ibi pro gratia videbatur dicere, id omne ad naturam et legem re-
ferri nullo negotio poterat: ita ut ipsas quoque orationes ad nihil aliud adhibendas opina-
retur, nisiutnobis doctrina divina revelatione aperiatur, non ut adjuvetur mens hominis;
ut id quod faciendum esse didicerit, etiam dilectione et actione perficiat (Ibid., n. 45). Et
existimari poterat, auxilium gratiae tanquam ex abundanti concedi velle, cum illic ideo dari
hominibus diceret, utquod facereper liberum jubentur arbitrium, facilius possint implereper
gratiam (Epist. 186, n. 35).
Opus hoc Pelagius partitus fuerat in quatuor libros, quorum editione occurrebat dialogis
Hieronymi (Infra, de Gratia Christi, n. 45). Nam de his dialogis ad Augustinum Julianus :
De quo opere, inquit, tu dicis Pelagium Scripturarum ab eo oppressum molibus, arbitrium
liberum vindicare non posse. Verum illi operi a catholico viro, qui pulsatus fuerat, obviatum
est (Infra, Operis imperf. contra Julianum lib. 4, cap. 88). At Hieronymus epistolam suam,
eam forte quae ad Ctesiphontem est, iisdem libris petitam a Pelagio dicit : Tamen multum
egimus, ut aurn epistolw mew respondere conatur, apertius se proderet, et blasphemias suas
omnibus patefaceret. Additque, Quidquid enim in illa miserabili synudo Diospolitana, dixisse
sedenegat, inhoc opereprofitetur (Epist. 202, n. 2, inter Augustinianas). Ubi jam eos libros,
quorura auctorem cum Pelagio Anianum superius indicaverat, illi magis qui res et cogitata
sua blasphema, quam huic qui stilum et verborum suorum neenias, ad eos conficiendos con-
tulisset, merito jure assignat. De istis Pelagii libris conslat Augustinum, nisi post accepta
synodi Diospolitanee gesta, nihil compensse (Infra, de Peccato originati, n. 15) : sed
eosdem tamen ad Augustinum prius, et posterms ad Hieronymum pervenisse liquet
(£^.202,^.2).
Horum porro SS. Doctorum contra Pelagianam haeresim opuscula non ita longo post tem-
pore vidit Theodorus Mopsucstiae in Cilicia episcopus, cui nimirum ejusdem heeresis proge-
nitori aut magislro inter ceeteros praecipuo Peiagiani collabentium rerum suarum stalum
denuntiare haud dubie maturarunt (Infra, Append. parte 2). Iste igitur ut laboranti haeresi
subsidio veniret,libros quinque adversus originalis peccati asserlores condidit (Pholius, bi-
blioth. cod. 177). Ibi hujus doctrinee auctorem ex Occidente oriundum, sed in Oriente lum
versantem, libros de recens ab se excogitata heeresi (sic enim ipse loquitur) compositos
emisisse narrat, ab eoque integras Ecclesias iisdem illius opinionibus imbutas. Haram hunc
a Theodoro appellari, apud Photium legimus, corrupto scilicet nomine Hieronymi, in queni
unum referri valent adjunctee ibidem contra fictiliee illius haereseos auctorem calumniae : alia
scilicet de conficto per eum quinto Evangelio (Infra, Operis imperf. contra Julianum lib. 4 ,
cap. 88); quia is Evangelii cujusdam Nazarenis usitali meminerat in Dialogorum opere : alia
de rejecta Veteris Testamenti versione Septuaginta interprelum, abeoqui hebraicee linguae
minimc a puero assuetus, neque aliis ad discendum Scripturarum sensum magistris
nisi Hebrseis quibusdam abjectae sortis usus, propriam sibi editionem cudere aggressus esset.
Sectw vero illius, ait ex Theodoro Photius, summa capita hwc fere sunt: Homines natura,
non voluntate peccare : natura, inquam, non ea quaprwditus abinitio conditusque estAdam;
eam enim bonam et bonum Dei opus esse asserunt, sed ea quam postpeccalum adeptus sit, quando
per prwvaricationem atque peccatum, malampro bona, mortatemque pro immortali commutavit.
Hac quippe ralione nalura quoque improbos effectos, etc Alterum deinde caput ex illo dedu-
ctum, Infantes, tametsi recens natos, peccati immunes non esse, cum ob Adw prwvaricationem
natura in peccatis constituta ad omnes ejus posterospeccatrix, ut ipsi loquuntur, natura pro—
pagetur.... Sanctum ad hwcBaptisma sacrique corporis communionem in peccatorum remissio-
nem etiam ipsis infantibus collata hwc prwbere, etc Neminem prwterea mortalium esse justum.
Quartum, ne Christum quidem Deum, assumpta nimirum peccatis infecta natura, scelerispu-
rum esse, etc Quintum, Matrimonium vel certe congredicndi cupiditatem, et seminis missio-
nem, omniaque similia, quibussuccessionegenushumanumpropagatur, asserunt esse operaper-
 49 PRJEFATIO. 50
xersce naturce, in quam per peccatum lapsus Adam, naturw mox vitio malorum omnium exa-
men in se susceperit. Quinti hujus capituli calumniam ipsene Theodorus primus commentus
•fuerit, haud facile dixerimus : eam Augustinus cum postea audisset Pelagianos intentare
Catholicis, ab his depellendam suscepit opere de Nupiiis et Concupiscentia. Alteram simi-
liter quarti capituli non semel in suis contra Julianum lihris diluere compulsus est (Infra,
contra Julianum, lib. 5, n. 51; Operis imperf. contra eumdem lib. 4, capp. 76, 87). Aliquot
ex istis Theodori libris excerpta cum afferret Mercator, hoc titulo primum praenotavit: Theo-
dori Mopsuesteni episcopi de secundo codice libri quarti, folio decimo , contra sanctum Au-
gustinum defendentem originalepeccatum, et Adam per transgressionem mortalem factum ca-
tholice disserentem.
Haud multo post vulgatam synodi Diospolitanee famam eum Augustinus sermonem habuit,
cujus in fragmento, quod etiamnum superest, de Pelagii absolutione disserit in haec verba :
Illum nemo dicat absolutum esse ab episcopis : absoluta est, sed confessio, quasi correctio ipsa
est absoluta. Quiaeaquw dixit ante episcopos, catholica videbantur : quw autem scripsit in
libris suis, episcopi qui absolverunt, nescierunt; et forsitan correctus est. Desperare enim de
homine non dcbemus, quiforte fidei catholicw adjungi se maluit, et ad ejus gratiam auxilium-
que confugil; forte hoc factum sit: tamen non hwresis est absoluta, sed homo hwresim negans
(Sermonum Fragmenta, fragm. 1, n. 5, in tomo 5). Ex quibus verbis sat manifesto cogno—
scitur, neque Augustino visos adhuc esse libros illius de libero arbitrio, neque a Zosimo in
gratiam sive in condemnationem ejusdem Pelagii scriptum; quin imo nec ab ipso Innocentio
hac de re quidquam pronuntiatum.
Narrat sanctus Doctor eodem loco, Urbanum , qui ex presbytero ecclesiae illius, in qua
tum ipse verba faciebat, fortasse Hipponensis, Siccensium consecratus fuerat episcopus,
Romee cum Pelagiano quodam disputasse; cumque illum vi dominicae orationis urgeret, nos
Deo ne nos in tentationem inferat, incassum supplicare demonstrans , si quidem in potestate
sit nostra non peccare, et omnes peccatorum tentationes solis voluntatis nostree viribus su-
perare; respondisse ad hoc Pelagianum : Rogamus Deum ne nos inferat in tentationem, ne.
aliquid mali patiamur, quod non habemus in potestate; ne ruam de equo , et ne frangam pedem,
ne latro me interficiat, et si quid hujusmodi. Hwc enim non habeo in potestate : nam vincere ten-
tationespeccatorum meorum, sivolo, et possum, nec Dei adjutorio possum (lbid.,n. l).Fa
tetur Augustinushocresponsihorroremsibi nonmediocrem incussisse, ad quasetiamPelagia—
nas voces non minus universa concio inhorruit.
XII. Hieronymi scriptiones aliquot ab Orosio in Africam afferuntur, ac simul Herotis et La—
zari litterw de causa Pelagii. Carlhaginensis synodus Innocentio contra Pelagianam hwre-
sim scribit. Idem prwstat Milevitana. Idem et quinque conjunctim episcopi. De Augustini
epistolis ad Hilarium et ad Joannem.
Paulus Orosius, quem Augustinus ad Hieronymum anno superiore miserat, hoc preesenti
revertit in Occidentem, eoque primus omnium aliquas Stephani martyris reliquias importa-
vit (Marcellin. in Chron.) : quae porro quo apparatu exceptae fuerint, quotve prodigia Deus
earum occasione ediderit, iste non idoneus est diccndi locus. Orosius certe jam inde a veris
inilio e Paleestina profectus est : quandoquidem ad reditum jam tum accingebat sese, cum
beati Prolomartyris ossa relecta sunt; tanto ille patriee desiderio tenebatur (Aviti Epist. ad
Palchonium, de reliquiis S. Stephani, in Appendice tomi 7)! Extra dubium est, Hieronymun»
eodem illo bajulo direxisse ad Augustinum epistolam (Epist. 172, inte Augustinianas),
quae sic incipit: Virum honorabilem fratrem meum, filium Dignationis tuw , Orosium pre-
sbyterum, etsui merito, et te jubente suscepi. Ubi quidem, quodejus duobus libris, nimirum
de Anima, deque epistola Jacobi, non responderit, se temporum infelicitate excusat:
quonam autem modo siterga ipsum affectus, ita exprimit : Mihi autem, inquit, decre-
tum te amare, te suscipere, colere, mirari, tuaque dicta quasi mea defendere. Certe et in Dia—
logo quetnnuper cdidi (Dialog. 3 adversus Pelagianos), tuw Beatitudinis, ut dignum fuerat,
recordatus sum : magisque demus operam , utpemiciosissima hwresis de ecclesiis auferatur; quw
semper simulnt pwnitentiam, ut docendi in ecclesiis habeat facultatem; ne si aperta se lucepro-
diderit, foras expulsa moriatur. Reperitur haud multo post citatus ab Augustino hic ille dia-
logus (Epist. 180, n. 5) : unde merito credas , ad ipsum id operis ab Orosio allatum fuisse.
Idem litteras illuc detulit ab Herote et Lazaro, quee Pelagium ac Coelestium excogitati ne-
farii detestandique dogmatis postulabant (Epist. 175, n.l). Pelagium testabantur agere
Jerosolymis, ibique nonnullos decipere : quamvis ei sagacissimi quique, a quibus ejus sen-
sus indagari potuerant, ac maxime omniumHieronymus, fortiterreluctarentur (Epist. 176,
n. 4). Neque profecto iidem, ut judicare est, preeteribant Diospolitanae synodi historiam :
quippe qui Pelagii causam apertissime ventilabant (Epist. 186, n. 2). Istorum litterse ab
Orosio exhibitee sunt Proconsularis provinciee episcopis (Epist. 175, n. 1), qui consuetam
ac solemnem synodum, diversis de causis congregatam, id temporis in ipsa urbe Cartha-
gine habebant, forte circiter mensem junium. Provinciales enim synodi videntur, aut hac
anni tempestatc, aut circa autumnum celebrari per Africam solitee. Quod vero ad annum
reditus Orosii, quin is quadringentesimus decimus sextus fuerit, nobis per totam histo-
riee seriem dubitare haudquaquam licet. Ipsa etiam responsio Innocentii ad epistola-
memoratee synodi, mense januario anni quadringentesimi decimi septimi data inferius de-
monstrabitur.
Convenerant ad hanc synodum sexaginta octo episcopi, quorum omnium perscripta suu'
81 PR^SFATIO. 32
nomina; nec ffiagni negotii res erit, eorum episcopatus prope omnes ex. Collatione cnm
Dotlatistis eodem loco anno quadringentesimo undecitoo habita cognoscere. Horum anti-
stitura celeberrimi sunt ii, Aurelius Carthaginensis, Vincentius forte Culusitanus, Theasius
Membresitarius. Illic recitatis Herotis ae Lazari litteris, praesules aequum esse existimarunt,
uf quidquid episcopali auctoritate valebant, valerent defendendeejam Ecclesiae causae (Epist.
186, n. 2). Itaqiie acta, quibtis ante ferme quinque annos judicatus fuerat Coelestius (Epist.
175y n. 1), legi jussa; et quahquam ejus damnatio sententia in eum lempore illo dicta ma-
nifeste constaret: nihilominus tamen, eumdem rursum (quamvis et ad presbyterii hono-
reui iri Asia, ttt fefebatur, jam subfepsisset), ipsumque cum eo Pelagium, nisi heeresim
cujus auctores erant aperlissime anathemarent, anathemari debere censuerunt: hanc vide-
lic^t seteritatem rati dptis esse sanandis ingeniis multorum, quos illi vel jam corruperant,
tel etiarn ifl posterum poterant corf umpere. Ettimvero piena jam erant Omnia pugnacibus
homihibtts, qui adverSH9 Dei gratiam indesinenter disputando et infirmos animos parumque
erilditos abfiperent, et perpetiiis contentionibus in fide quoque firmiores defatigarent
(Epist. 177, n. 3). Gui ffiajo ut omni ex pafte obviam iret Carthaginense concilium, rem
quoque judicavit ad Irinocentium papam deferri oportere : quo scilicet eorum decretis etiam
Apostolicae Sedis adhiberetuf auctoritas (Epist. 175, n. 2). Hoc autem eo cupidius exopta-
bant, qtilod jactMfent rienhulli, nofl modo gestis PaLsestinis purgatum esse Pelagium, sed
etiam e}Hs ratidflibus manus dedisse Romanum antistitem (Epist. 177, n. 2). Certequidem
PossidlUs atictor est, Pelagianos perfidiam suam Apostolicee Sedi persuadere molitos esse,
ob idque Africanas synodos instantissima egisse opera, ut Innocentio primum, deinde Zo-
simo demonstrarerit, quantopere detestanda esset, atque aCatholicis omnibus condemnanda
illa factio (PossidiUs in Vita Augustini, cap. 18). Cum ergo sperarent Africani preesules ,
fore ut Innocentii pontificis ROmani auctofitati de sanctarum Scripturarum auctoritate de-
ptOmptae faciliUs cederent haefetici (Epist. 176, n. 5); necnon in tentatione adeo gravi cu-
perent cef tiores ex Pontificis responsis fieri, utrum suam ipsorum sententiam reperiret suae
ipsius consentlre serttentiee, atque adeo utramque ex eodem fonte depromptam esse consta-
ret ( Episti 177, n. 19) : ea propter eidem Innocenlio synodus epistolam Herotis acLazari,
uha eum aetis concilii alterius Carthaginensis, quibus anno quadringentesimo duodecimo
damriatus fuerat Coelestius, misit: propf iam quoque addidit, episcoporum omnium nomini-
bus munitam, qua ipsum illi, ut pastOTalibus sibi compateretur visceribus , simulque per-
penderet quam pestiferum et exitiale Christi ovibus Pelagianum dogma esset, obsecrabant;
atqueadeitremum damhationis sententiam ferebant in hoec verba: Etiamsi Pelagius Cates—
tiusque correcti sunt, vel se ista nunquam sensissedicunt, et quwcumquescripta contra eosprolata
fuerint, sua esse negdnt; nec est quemadmodum de mendacio convincantur : generatiter tamen
quicumque dogmatizat et affirmat, humanam sibi ad vitanda peccata et Dei mandata facienda
sHffieere posse iiaturam, et eo modo gratiw Dei, quw sanctorum evidentius orationibus decla-
rdiur. adversarius invenitur; et quicumque negat parvulos per Baptismum Christi a perditione
liberari, et salutempercipere sempiternam, anathema sit. De cffitcris autem, quee Pelagio Coe-
lestioque objiciebantur, Pontificis relinquunt arbitrio , ut quidquid perlectis Diospolitanee
synodi gestis, expedife videbituf, ipsemet statuat (Epist. 175, n. 6).
Numidarum antistitum synodus provincialis in urbe Milevo congregata, ubi rescivit quid
a Carlhaginensis provinciee episcOpis gestum fuisset, eorum exemplo decrevit epislolam ad
Innocentium scribere; qua posteaquam ei posuitob oculos, quam perniciosa esset heere-
sis ea, quee orationis ab adultis, ab infantibus Baptismi necossitatem auferret, ipsumro-
gat atqUe obtestatur , ut si minus Pelagii ac Coelcstii saluti consulere valeret, eos a nefariis
suis placitis avocando, saltem eosdem condemnando aliis prospiceret, Episcopi complures
eam obsignarunt, quorum nomina ad sexaginta uniim in ipsa fronte recensentur. Horum
insigniores habentur ii, Silvanus Zummensis, qui tum Numidiae primas, Aurelius Macoma-
diensis, Alypius Thagastensis , Augustinus Hipponensis , Severus Milevitanus , Fortunatus
Cirtensis, Possidius Calamensis (Episl. 176).
Perlatae sunt Romam utriusque synodi epistolee per quemdam Julium episcopum, cu-
jus dioecesim sitam fuisse in Africa, vel hinc intelligamus licet, quod per eumdem re-
seripsit Innocentius (Epist. 183, n. 1), et simul Aurelio in peeuliari epistola illumse ei re-
Stituere dixit.
Baronius eidem isti Milcvitano concilio adscribit octo seu novem canones in Pelagia-
hos , qui canones, utinfra dicturi sumus, nonnisi anno quadringentesimo decimo octavo
in synodo Carlhaginensi conditi sunt. Verum in hoc ille secutus est synodi Milevitanee,
acta dicainus, an actorum confusionem. Illorum quippe exordiurn ad primam Milevitanam
synodum anno quadringentesimo secundo habitam, proindeque longo tempore ante oftqs
Pelagianos, pertinet. Quae vero subsequuntur ea tribuuntur in collectione Africana di-
versis aliis conciliis : excepto tamen canone vigesimo tertio , quem quidem nuspiam alibi
reperias.
Preeter synodicas conciliorum Carthaginensis et Milevitani epistolas, preesules quinque
Africani, scilicet Aurelius, Alypius, Augustinus, Evodius, ac Possidius, aliam communi no-
mine eidem scripsere Innocentio epistolam (Epist. 177), tanquam amico, familiarem
(Epist. 186, n. 2), qua totam Pelagii causam uberius et enucleatius exponebant apud ilium,
et qua ratione idem Pelagius absolvi ab Orientalibus potuisset, si tamen hoc factum fuerat
(heqnedum enim acceperant synodi Diospolitance acta), edisserebant. Docebant etiam,
53 PR^FATIO. 54
ipsius Innocentii praesertim interesse, huic tanto malo mederi; propterea quod in Urbe
plurimi essent dogmatis Pelagiani sectatores, qui si cognoverint, inquiunt illi antistites.
eumdem librum quem illius vel putant esse vel norunt, episcoporum calholicorum auctoritate, et
maxime Sanctitatis tuw, quam apud eum essc majoris ponderis minime dubitamus, ab eodem
ipso anathematum atque damnatum, non eos ulterius existimamus ausuros, loquendo contra
gratiam Dei, quw revelata est per passionem et resurrectionem Christi, pectora fidelia et sim—
pliciter christiana turbare (Epist. 177, n. 15). Addebant accersendum esse Romam ipsum
Pelagium, ut diligenter, an veram Christi gratiam agnoscat, ex eo queeratur; sin minus, id
saltem cum eo per litteras agendum : quo in posterum sine ullo Ecclesiffi serupulo et sine
latibulo ambiguitatis absolutus, possit fidelibus de sua ipsius correctione leetandi preebere
materiam. Librum quoque nunc memoratum, quem a Timasio et Jacobo Augustinus acce—
perat, una cum ejusdem per Auguslinum confutatione, ad Innocentium mittebant: anriotatis
in eodem Pelagiano libro deterrimis quibusque locis, ut eis Pontifex aniinum adverteret. Ad
hunc etiam direxere Augustini ad Pelagium epistolam, qua scilicet ipsi ad ea quee purgatio-
nis suee scripta post concilium Diospolitanum ei miserat, respondebat. Rogabant igitur
Innocentium, ut istam epistolam curaret reddendam Pelagio, rati nimirum hunc ad eam per-
legendam debita illius dignitati venerationc adductum iri. Testati sunt interim, utruiri ad
consummatam perfectionem in hac preescnti vita perveniri possit, an tantummodo in futura,
nolle se quidquam definire : dum tamcn omnino certum maneat, quisquis quandocumque
perfectionem hanc fuerit consecutus, non potuisse illam nisi gratiee beneficio adipisci.
Contigit eo tempore, ut Palladius quidam mare trajecturus, cum Hippone-regio esset in
procinctu ad conscendendam navem, ab Augustino commendationem epistolarem ad episco-
pum nomine Hilarium pcteret. Ea arrepta occasione Augustinus antistitem illum his de
rebus certiorem factum voluit, quse recens in Africa gestse fuerant adversus heeresim Pela-
gianam, cujus et preecipua capita ipsi paucis aperit, eo consilio, ut is quoque pro munere
suo, iis hominibus, qui forte hujusmodi veneno essent imbuti, prospiceret (Epist. 178).
Hilarium hunc non alium quam Narbonensem, cui Zosimus anno quadringentesimo decimo
septimo scripsit, cur nos opinemur, alias diximus (NotaadEpist. 178).
Satis etiam verisimile fit, ad hoc ipsum tempus pertinere Augustini epistolam Joanni Jero-
solymitano scriptam (Epist. 179). Jam tum enim, cum eam scriberet, missam sibi a Pe-
lagio, gestorum Palsestinorum vice, chartulam ab ipso conscriptam suee defensionis acccpe-
rat; ipsa vero acta Paleestina nondum viderat. Igitur quanquam sanctus Episcopus antea
litteras dedisset ad Joannem, a quo responsi nihil tulerat; nactus tamen quemdamDei ser-
vum cui nomen Lucee, proficiscentem in Palaestinam, ac inde brevi reversurum, iterato has
adillum scripsit. Earum argumentum est unus Pelagius, cui Joannem admonet sic dilectio-
nem exhibeat, ne interim existimari possit ab eo deceptus. Huic simul transmittit et scri-
ptum a Pelagio de viribus naturae librum, et suum de Natura et Gratia, quem priori isti re-
fellendo lucubravit: ut quam prava, quamque periculosa essent heeresiarchee illius placita,
Joannes cognoscerct. Dcmonstrat illum in suo libro plane diversa tradidisse ab iis, quse ab
se in Diospolitano concilio responsa assereret in chartula defensionis suee. Petit denique a
Joanne, ut vera ejusdem concilii acta ad se dirigat, non uni sibi, sed aliis quoque plurimis
episcopis, a quibus illa etiam expeterentur, gratum facturus.
XIII. Ineunte anno quadringentesimo decimo septimo, Innocenlius Africanis episcopis respon-
dens, Pelagium et Cwlestium damnata eorum doctrina anathematizat. De gestis Diospolilanw
synodi librum edit Augustinus, cujus extrema parte Pelagianorum in Hicronymum sedilio-
nemmemorat. Idem epistolam contra Petagianos scribit ad Paulinum.
Tribus mcmoratis epistolis, concilii Carthaginensis, concilii Milevitani, et quinque epi-
scoporum, Innocentius papa totidem alias rescripsit ipso anno quadringentesimo decimo
seplimo, eadem januarii die vigesima seplima consignatas; quee ab Julio episcopo in Afri-
cam omnes allatee sunt (Epistt. 181, 182,183, inter Augustinianas). Credunt eas ab Inno-
ccntio nonnisi post coactam synodum perscriptas esse : cum apud pontifices Romanos tunc
temporis non esset in morc positum, ut de rebus tanti momenli scriberent, nisi prius, non
solum clericos suos, sed etiam finitimos episcopos, cum iis quoque, qui tum Romee versa-
bantur, ad concilium vocarent (Garnerius in Mercatorcm, tomo 1, pag. 194, n. 1).
Passim eruditionem, zelum, ac vigilantiam laudat Africanorum antistitum : quippe qui
non modo Ecclesiarum sibi creditarum curam gererent, verum etiam alias omnes pia solli-
citudine complecterentur. Utrumque conciliumeo prffisertimnomine honorificentissime pree-
dicat, quod ApostolicamSedemconsuluissent; cujus non parum extollit dignitatem auctori-
tatemque ( Epistt. 181, n. 1; 182, nn. 1, 2). Acta Diospolitanee synodi quorumdam laicorum
opera jam tum acceperat: at vix ullam corum rationcm habebat; tum quia desiderabat in
responsis Pelagii sinceritatem, tum etiam quia eadem illa acta sine ullis Pelagii, episcopo-
rumve a quibus is absolutus fuerat, litteris, reddita sibi fuerant: quod eratin causa, cur
ipse partim de veritate actorum dubitaret, partim judicaret Pelagium absolutioni, quam ven-
ditabat, parum admodum confidere ( Epist. 183, n. 3). Itaque nulla hujusce judicii ratione
habita, Africanorum preesulum secutus relationes, Pelagium ac Coelcstium Ecclesiae com-
munione segregatos declaravit, utpote sancti illius corporis societate, imo vero omni Catho-
licorum commercio indignos (Epist. 183, nn. 6,3). Eos pariter eadem poena damnat, qui
pari contumacia illorum errores tueri praesumpscrint. Porro in litteris ad quinque episcopos
dicit, futurum sperare sc, ut Pelagii damnalio ad sanam fidem revocet eos omnes, qui vcl
S5 PRJEFATIO. 56
in Urbe essent (si tamen essent; non enim illud audere sc nec affirmare, cum id de se nemo
profitefetur, neque rursus inficiari, propter multitudinem civium), vel Jerosolymis, vel in
quacumque demum orbis regione versarentur.
Hanc Augustinus seepe in Julianum citat sententiam Innocentii: qui sanctus vir, ait, quid
potuit Africanis respondere conciliis, nisi quod antiquitus Apostohca Sedes et Romana cum
xwteristenetperseveranter Ecclesia? quique, ut mox idem observat, nihil aliud de hac re sa-
puit, quam quod Cyprianus , Hilarius, Ambrosius, aliique percelebres preesules Ecclesiae,
posterior iis tempore, prior loco (Infra, contra Julianum, lib. 1, n. 13). Ac rursum alibi:
Ad omnia, inquit, nobis ille rescripsit eo tnodo, quo fas erat atque oportebat Apostolicw Sedis
•antistitem. Cumque concionem ad populum Carthaginensem haberet nono calendas octo-
bris, die dominico, qui dies in annum quadringentesimum decimum septimum incidebat,
jussit redargui contradicentes et resistentes ad se adduci. Jam enim, ait, de hac causa duo
concilia missa sunt ad Sedem Apostolicam; inde etiam rescripta venerunt: causa finita est; uti-
nam aliquando finiatur error (Serm. 131, n. 10) 1
Gennadius narrat, Innocentium scripsisse decretum Occidentalium et Orientalium Eccle-
siis adversus Pelagianos datum, post quem successor ejus papa Zosimus latius promulgavit
ifiennadius, lib. de Scriptoribus ecclesiast., cap. 43, castigatus ad manuscriptum Corbeiensem).
Quibus verbis quid intelligat, nos quidem ingenio non assequimur. Pelagianse historiae scri-
tptor in ea est sententia, ut putet, quoquo modo voces illas interpretemur, dicendum non
esse, decretum aliud a tribus epistolis de quibus nos supra, Innocentium condidisse; ad
quarum epistolarum formam Zosimus decretum, quod per totam vulgavit Ecclesiam concin-
navit (Henricus Noris, Historia Pelag. lib. 1, cap. 11). Atque haud scimus, annon iungat
Possidius utriusque pontificis statuta, cum dicit, utrumque Pelagianos, datis litteris ad Afri-
canas Occidentis, et ad Orientis Ecclesias, anathematizandos et devitandos ab omnibus Ca-
thelicis censuisse (Possidius, in Vita Augustini, cap. 18).
Cum litteras quinque episcoporum nomine ad Innocentium scripsit Augustinus, ei non-
ilum (uli observavimus) in manus venerant acta concilii Diospolitani : unde Joannem
Jerosolymitanum, ut illa sibi mitteret, obsecrabat: quee quidem ab illone, an ab Innocentio,
an ab alio quopiam acceperit, obscurum est. Id solum constat, exeunte anno quadringen-
tesimo decimo sexto, vel quadringentesimo decimo septimo ineunte, haud ila multo post
«am molestiam, qua Pelagiani Hieronymum exagitarunt, eadem acta in manus ipsius inci-
disse. In eis non sine summa voluptate reperit, quod persuasum nunquam non habuerat,
Pelagium ideo tantum absolutum fuisse, quod in specie catholicae fidei professionem edi-
•disset. Quo sanctus Doctor omnino inductus est ad scribendum in illud argumenti, ut pla-
num facerel, eos a quibus judicio dimissus fuerat, placita ac doctrinam illius neutiquam
approbasse. Confecto super ea re libro (tametsi ab ipso nonnunquam liber de Gestis Palae-
stinis appelletur [Infra, de Peccato originali, n. 15]), titulum fecit, de Gestis Pelagii, sive
qUia jam vulgo receplum erat, ut illa dicerentur gesta Pelagii purgationisque ipsius (Infra,
deGestis Pelagii, n. 53; et in tomo 2, Epist. 177, n. 15), quibus se ille purgatum jactitabat;
•sive quia agendum hoc libro erat de ipsis gestis, quee idem ille prius emiserat breviata et
corrupta, id est, de chartula defensionis suae, quam vice gestorum, tanquam eorum brevia-
tionem quamdam, spargi in vulgus curaverat (Infra. de Gestis Pelagii, n. 57); ita ut eam
ob causam Possidius eumdem librum Contra Gesta Pelagii jure nuncupaverit. Dicavit hoc
opus Aurelio episcopo Carthaginensi. Illic singula errorum capita Pelagio apud Palaestinam
synodum objecla, cum ejusdem ad illa responsis, minutatim excutit: deinde examinat,
nullane de conversione ejus aut innocentia dubitatio relinquatur; quod sane creditu nonita
pronum esseostendit : et probat denique, hominem synodi sententia sic fuisse absolutum,
ut ipsa nihilominus haeresis, ob quamin judicium venit, incunctanter damnata fuerit. Pe-
lagii nomen, quod in opere de Natura et Gratia tacuerat, hic aperte profert: At nunc si Pe-
lagius, inquit, Deum cogitat, si non est ingratus ejus misericordiw..., gratius accipiet litteras
nostras, quando expresso nomine utcus sanandum potius aperimus, quam illas, ubi cum dolo-
rem facereiimeremus, tumorem,quodnospcenitet, augebamus (Ibid.,n.50). Nusquam ibi utitur
epistolis ad Africanos antistites ab Innocentio scriptis; unde quis forte conjicere possit, tum
eas ad ipsum perlatas nondum fuisse : sed nec ibidem earum, quas Africani ad Innocentium
miserant, litterarum meminit.
In ejusdem operis fine Augustinus injurias memorat, beato Hieronymo a cuneo perdito-
rum hominum, qui Pelagio favebant, illatas. In hac seditione diaconus unus necatus, aedificia
monasterii incensa, ipse Hieronymus firmissimae turris beneficio vix eorum crudelitati sub-
ductus (Ibid., n. 66). Quin etiam sanctee virgini Eustochio, et Paulae ejus nepti, trucidatis sub
earum oculos domesticis, extrema omnia ferro et igne intentarunt (Infra, Append. parte 2).
Quo tam atroci facinore animi omnium, qui id fama usquequaque volitante didicerunt, gra-
viter vulnerati sunt.
Hieronymus litteris par Aurelium episcopum, eumque, ut putant (Baronius, ad an. 416),
Carthaginensein, transmissis dc hoc apud Innocentium questus est: a quo eadem illa via
responsum tulit. Idem quoque Pontifex virginis Eustochii querelis ad se delatis, ejus inju-
rias sibi dolorem ac molestiam peperisse respondit: scripsilque Joanni Jerosolymitano epi-
stolam admodum severam, in qua satis indicabat, illum a culpa minime alienum sibi videri:
etquanquam Hieronymus etEustochium quemquam nominatim non expressissent, tesla-
tur tamen auclorem, unde profecta illasint, sibi non essc incognitum (Infra, Append,
57 PR^FATIO. 58
parte 2); quibus haud dubie Pelagium designatum voluit. Obscurum non est, prsesules Nu-
midiae eventum illum, si fama ejus ad illos pervenisset, silentio non transituros fuisse tum,
cum de Hieronymi contra Pelagium in Oriente conflictu Innocentio narrarent (Infra, Append.
parte 2) : neque etiam creditu proclive est, Innocentium, si rumor ejus jam Romae atque in
Africa pervagatus fuisset, de eo in suis responsionibus taciturum : atque ita commodius
quam ad exitum anni quadringentesimi decimi sexti referri non potest. Illud satis credibile
est, epistolas in eam rem ab Innocentio datas Joanne jam vita functo pervenisse in Palae-
stinam. Zosimus enim die vigesima prima septembris anni quadringentesimi decimi septimi
scribens ad Africanos , Prayliumdiu ante suffectum in Joannis demortui locum fuisse docet
(Ibid.). Innocentius ipse post collata illa in Ecclesiam beneficia migravit ad superos : cujus
obitum hoc anno die duodecima martii contigisse manifestum est (In prwfatione tomi2, ad
Epist.m).
E vivis excesserat sanctus illc pontifex, beatw memoriw titulo jam tum exornatus
(Epist. 186, n. 2); nec tamen quidquam adhuc Zosimus in Pelagianorum gratiam egerat,
cum Augustinus Paulino episcopo prolixiorem epistolam contra Pelagianos per Januarium
misit. Hac tota in disputando de Christi gratia distinetur, non ca tantum voluptate illectus ,
quam ex ejus crcbra mentione capiebat; sed eo potissimum quod audierat, Nolenses inter
clericos aut cives inveniri, qui adversus eam certarent, quique peccatum originis ita oppu-
gnarent, ut per summam insaniam libertatis usum infantibus etiam adhuc matcrna alvo
clausis, cum boni malive electione, adeoque merita et peccata propria tribuerent : quorum
etiam aliqui in errore mentem sic obfirmarant, ut dicerent se a Pelagio, qui peccatum
originale negantes analhematizaveral, citius discessuros , quam ab sua sententia avocari
se paterentur. Quid porro de istis sibi narratum esset, aut quinam essent ii, Januarium
Paulino declaraturum pollicetur : ipse vero non aliter indicat, quam illos magna el acuta
ingenia vocando (Epist. 186). Erat forte eorum ex numero Julianus : quem tametsi Nolee
tum temporis fuisse non constat; haud longe tamen ab ea urbe morabatur : isque in Pela-
gianorum laqueos jamdudum inciderat (Infra, de Dono Perseverantiw, n. 55).
Augustinus Africanorum antistitum ad Innocentium epistolas , una cum Innocentii
responsis mittit Paulino; ut qui profitendee Dei gratiee studiosus esset, quod ejus satis
commonstrabant scriptiones, armis quoque ac prsesidiis, quibus eam ab adversariorum
molitionibus defenderet, instrueretur. Non pauca etiam e Diospolitana synodo ei transcribit:
ac meminit ibidem librorum , quos de libero arbitrio Pelagius nuperrime ediderat (Epist.
186, nn. 27, 34). Postea Semipelagiani qusedam in illa epistola improbarunt, neque ob
aliud quidem, nisi quod eorum errores de preedestinatione ac perseverantia convelleret
(Infra, de Dono Perseverantiw, n. 55).
Per hujus quoque anni eestatem librum ad Dardanum scribens, in illo adversus Pela-
gianam haeresim, quamvis ejus nomine abstinuerit, preecipua mentis intentione vigilabat
(Retract. lib. % cap. 49).
XIV. Romam venit Calestius, et fidei suw libellum Zosimo porrigit. Innocentem putat
Zosimus, ac super ejus causa ad Afros antistiles scribit, cumdem tamen interim non
absolvens.
Pelagius acCcelestius ubi damnatos se ab Apostolica Sede totaque simul Ecclesia Africana
audivere, actum esse de sua ipsorum fama, si damnatio illa vim obtineret, haud difficili
negotio intellexerunt. Et heec procul dubio causa fuit, cur Pelagius Innocentio sui purgandi
gratia scriberet, Ccelestiusque Romam sese ipse conferret. Quantumvis sibi male conscii,
rebantur tamen non ita se dolis ac fraudibus destitui, irao nec forsan ab amicis usque adeo
Romse deseri, quin Romanae Ecclesiae fucum facere valerent (Infra, dc Peccato originali,
n. 9; et contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 5); ac non paucos ctiam ex Urbe clericos in
suas, uti sperabant, partes et nefarias opiniones pellicerent. Vulgatum in primis fuerat, a
Sixto Romano presbylero (Episl. 191, n. 1), qui postea in pontificem est cooptatus, non
parum adjuvari gratiee adversarios : quorum placita jam tum quoque Julianus Eclanensis
in Campania episcopus fovebat.
Ccelestius porro ex Africa , postquam anno quadringentesimo duodecimo a Carthagincnsi
concilio excommunicatus fuerat, discedens, properaverat Ephesum; ubi etiam ausus
erat, teste Mercatore , presbyterii locum per obreptionem petere (Infra, Append. parte 2).
Etcerte quidem Africani praesules ad se fama perlatum esse, anno quadringentesimo decimo
sexto scripserunt, ipsum in Asia ad presbyterii dignitatem evectum (Epist. 176, n. 4,
inter Augustinianas) : isque preeterea presbyter a Zosimo, cui in hoc quoque convenit
Nestorius, appellatur (Infra, Append. parte 2). Idem post aliquot annos relicta Epheso
Constantinopolim profectus , hac in urbe, quemadmodum olim in Africa fecerat, impielalis
suae dogmata proseminare aggressus est (Ibid). Quod ubi primum detexit Atticus ejusdem
civitatis episcopus, eum inde magno studio ac diligentia expulit: adversus quem ctiam
litteras ad episcopos in Asiam, Thessalonicam et Carthaginem misit. lllum tunc Romam
similiter scripsisse, non legimus, idque procul dubio non aliam ob rem , quam quia cum
Romano pontifice Joannis Chrysostomi causa ab se alienato necdum in gratiam redierat.
Volum Atticum ex auctoritate concilii eam in rem coacti hoc ipsum preestitisse : id cnim
solis conciliis ex disciplina usuque Ecclesiee concessum, ut ad provincias, qualis erat Asia,
publicas epistolas darent. Quid vero, si dicamus, Atticum ad Ephesinum tantum antistitem
scripsisse ? Eo quidem referre nihil vetat, quod Auguslinus anno quadringentesimo vigesimo
59 PRjEFATIO. 60
pfimo aut quadringentesimo vigesimo secundo litteris consignabat, nimirum Constanlino-
poli profligatum fuisse ab exercitu Christi Coelestium (Infra, contra Julianum, lib. 3, n. 4):
quse tamen in Pelagiariorum legatos esse ibidem facta narrantur (Infra, Append. parte 2),
ea non putamus nisi aliquot post annis contigisse.
Piilsus igitur Constantinopoli Coelestius, Romatn, ubi Zosimus Innoccnlio successerat,
sihe mora advolat. Adit Pontificem, falsas, ut jactitabat, purgaturus suspiciones, quas
Apostolicse Sedi de se injectas querebatur. Latum in Africa contra se judicium obscuritatis
arguebat : Paulinum accusatorem suum vocabat ad Apostolicum tribunal ; vel etiam
(quod forte significant ea vefba, provocat accusantem) paratum se adversus cujuslibet
dccusationes causam tueri prsedicabat. Testatur ipse Paulinus , provbcatum fuisse ad Apo-
stolicam Sedem, ibi insimulatum se fugee ac deserti vadimonii, sibique Carthagine quarto
nonas novembris a Basilisco Romanee Ecclesiee subdiacono denuntiatam sui Zosimo sistendi
necessitatem. Zosimus quoque asseverat, Coelestium ad se, ut ex appellatione pristina ju-
dicium subiret, venisse (Ibid). Ad haec, Ccelestius libellum fidei suee obtulit, eumque gestis
ecclesiasticis allegavit (Infra, de Gratia Christi, nn. 32, 36; et de Peccato originali, n. 5).
In eo primum quidem, quantum libebat, in singulos excurrens Symboli articulos, ducto ab
ipsa Trinitate unius deitatis exordio, ad usque mortuorum resurrectionem, quibus in
cdpitibus eum nemo reprehendebat, fidem suam minutatim explicabat: ubi autem ad ea
quee vocabantur in cohtroversiam, pervenerat, Si quw vero, aiebat, prwter fidem quwstiones
nalw sunt, de quibus esset inter plerosque contentio; non ego quasi auctor alicujus dogmatis,
defihita hoc auctoritate statui, sed ea quw de Prophetarum et Apostolorum fonte suscepi,
vestri apostolatus offerimus probanda esse judicio; ut si forteut hominibus quispiam igno—
rantiw error obrepsit,' vestra sententia corrigatur (Infra, de Peccato originali, n. 26).Qua
ratione suam de gratiae adjutorio mentem exposuerit, ignolum est: quod autem ad originis
peceatum, fatebatur quidem infantes in remissionem peccatorum baptizaridos esse; culpam
tariaen generatione transmitti ncgabat, eamque opinioriem et a catholica fide abhorrere, et
injuria Creatorem afficere contendebat. Nam verba ejus ista sunt: lnfantes autem debere
baptizari in remissionem peccatorum secundum regulam universalis Ecclesiw et secundum
Evangetii sententiam , confitemur : quia Dominus staiuit regnum cwlorum nonnisi baptizatis
posse conferri; quod quia vires naturw non habent, conferri necesse est per gratiw libertatem.
In remissionem autem peccatorum baptizandos infantes, non idcirco diximus, ut peccatum ex
traduce firmare videamur : quod longe a catholico sensu alienum est. Quiapeccatum non cum
homine nascitur, quod postmodum exercetur ab homine : quia non naturw delictum, sed
votuntatis esse monstratur. Et illud ergo confiteri congruum , ne diversa Baptismatis genera
facere videamur : et hoc prwmunire necessarium est, ne per mysterii occasionem, ad Creato—
ris injuriam, malum antequam fiat ab homine, tradi dicatur homini per naturam (Ibid.,
nn. 5, 6).
Erat eo tempore Zosimus negotiis implicatus multis maioribus : hujus tamen decisionem
differre in aliud tempus noluit; ne diutius Africam, quam futurus itineris a Ccelestio Romam
suscepti et ferendi super ea re judicii exitus sollicitam habebat, exspectalione suspensam
detineret. (Ergo Coelestium Romae versari per Africam increbuerat.) Itaque die ad haac rem
constituto, Zosimus beati Clementis, ubi consessum haberet, basilicam elegit; ut auctoritas
hujusce tanti pontificis, qui fidem suam martyrio consecrarat, qua religione in hujus causae
judicio agendum esset, exemplo suo demonstraret (Infra, Append. parte 2). Constat preeter
clericos Ecclesiee Romanee (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 5), varios quoque
ex diversis regionibus presbyteros, vel episcopos, quos uno sacerdotum nomine complecti-
tur Zosimus, consessui adfuisse (Infra, Append.parte 2).
Quidquid ad eam usque diem actum in Coelestii causa fuerat; illic excussum est. Introdu-
ctus etiam eo Coelestius, ac ejus quo fidem suam testabatur, lectus libellus : de quo postea
Pelagiani jactabant, non paucos e Romanis clericisab illius opinionibus non abhorruisse;
sententia sua gestis, inquiebant, catholico dogmati adfuerant (Infra, contra duas Epistotas
Pelagianorum, n. 5). Et vero heec illa professio Zosimo visa est catholica, non quod, quae
dogmata Goelestii continebat, ipse approbaret, sed quod Apostolicee Sedis judicium amplecti,
paratissimum se iste praedicaret. In homine acerrimi ingenii, ait Augustinus, qui profecto si
corrigeretur, plurimis profuisset voluntas emendationis, non falsitas dogmatis approbata est.
Et propterealibettus ejus catholicus dictus est, quia et hoc catholiccc mentis est, si qua forte
aliter sapit, quam veritas exigit, non ea certissime definire, sed detecta ac demonstrata respue-
re (Ibid.).
Cum igitur fidem suam ad eum modum Coelestius dedisset; ratus tamen non est Zosimus,
ejus libellum sibi debere sufficere; sed variis interrogationibus subinde hominis animum
exploravit, eademne quea scripto expresserat, in pectore sentiret: de sinceritate responsio-
num ipsius Deo, qui mentium arcana solus introspicit, relinquens judicandum. Ille vero quee
in oblalo libello exposuerat, etiam lingua repetitis crebro professionibus roboravit (Infra,,
Append. parte 2). Videbat quidem Zosimus hominem pravee doctrinee veneno tumescere,
verum ei tanquam phrenetico leniora remedia, ut redderetur pacatior adhibenda esse exi-
stimabat (Infra, de Peccato originali, nn. 7, 8). Ex iisdem illis interrogatis , quibus istum
Zosimus urgendum putavit, nonnulla refert Paulinus : inter quee et illud commemorat,
numquid universos damnaret errores eos, quos ipsi communis rumor attribueret (Infra,
Appmd. parte 2). Itta omnia damnas, quw jaetatajunt de nomine tuo ? Ad quod Ccelestius id
61 PR^EFATIO. 62
responsi dedit: Damno secundum sentehtiam beatw metndriw pfwcesSdtiti tui lhhocehiii (Ihfra,
contraduas Epistolas Pelagianorum, n. 6). Quin etiamj se omnia, quw Sedes ilta damnaret,
damnaturumessepromisit (Infra, de Peccato originali, n. 8). Sedtamen iristarite Zosimo, utea
quee illi a diacono Paulino fuerant objecta, damnaret, damnarc noluit. Intefrogatus quoque
fuit de his quae in eum Herotis et Lazari litteree, a Carthaginensi syriodo Romam destinatee,
objectabant. Ille vero horum alterum sibi ne conspcctum quidem, nisi obitef; alterum,
Herotem videlicet, quod secus de se opihatus esset, satis sibi fecisse, respondit (Infra, Ap-
pend. parte 2).
Quanquam iilud, quod pree se ferebat Ccelestius, in Sanctam Sedem obsequitim, Zosimum
induceret ut mitius cum illo ageret; is tamen ipsum excommunicationis vinculis quibus
innodatus erat, absolvendum esse non existimavit. At ejus judiclum cautionis caiisa duobus
mensibus ampliavit, ut nimirum per id spatii, tum Coelestio redire ad sanam mentem lice-
ret, tum Africanis, quibus illius causa magis erat comperth, rescribere (Infra, de Peccato
originali, n. 8). Verum se magis prsecipitem in causa Herotis et Lazari preebuit; quippe
quos absentes et episcopatu et communione privavit, sive Coelestii cfiminationibus, sive
Patrocli tum temporis sedem Arelatensem pro Herote occupantis querimoniis permotus;
Constituto in eum modum quod ad Coelestium attinebat, id Aufelio cseterisque Afris anti-
stitibus per litteras significavit, quibus sanctos illos preesules subirato animo ob preecipi-
tatum Coelestii judicium perstringit. Littsree Zosimi ad Africanos hac de re datee consules
consignatos habent, non mensem, nec diem. Cum autem negotium Coelestii deinceps repe-
riatur cum Pelagii negotio conjunctum, satis credibile videatur, id non multo anle undeci-
mum calendas octobris quo die Zosimus ad eosdem scripsit de Pelagio, contigisse. Nam ex
hujus diei nota, Coelestii causam jam inde a mense junio aut julio peractain colligere, ut
ante hunc diem jam duos constitutos menses effluxisse asseramus, nequaquam necessum
est. Quandoquidem epistola illa undecimo calendas octobris data, nonnisi ob novum emer-
gentem casum missa fuit. Sin autem concessum spatium exactum jam fuisset, dubio procul
aut Coelestium in communionem restituisset Zosimus, quod nequaquam in epistola sua reti-
cuisset; aut saltem exposito, quamobrem necdum eum restituisset, id postulasset merito
apponi sibi. Quod enimdicit, Ubi Heros? ubiLazarus ? ubi illi adolescentes? etc (Infra, Ap-
pend. parte 2), his verbis significatum noluit, eos ex Palsestina intra duos menses Romam
venire debuisse, cum ipsis Timasioque et Jacobo non esset quidquam cum Ccelestii negotio
commune: sed vult eosdem, quemadmodum in litterarum serie satis explicat, id futurum
providere oportuisse, ut ad Romanum tribunal Pelagii causa deferretur; adeoque ipsos in
culpa esse, quod eo non venissent intentatam ab se accusationem prosecuturi. Videtur
etiam jungendum Zosimi litteris mandatum illud, quo Paulinum, ad causam apud se di-
cendam vocari jubebat: quod quidem nonnisi quarto nonas novembris Paulino Carthagine
fuit viva voce denuntiatum a Basilisco hypodiacono, quem idem pontifex cum aclis earum
rerum quse Romee super Coelestio gestee fuerant, miserat: quee videlicet acta in Africam ab se
dirigi, in epistola sua ipsemet sigmRcal'(Ibid.).
XV. Pelagii epistola et fidei professio, destlnatw quidem arl Innocentium, sed Zosimo red—
ditw. Hic Petagii quoque ambiguis verbis sibi patitur imponi, ejusque gratia in Africam
scribit.
Postquam igitur Zosimus pro Coelestio scripserat in Africam, is litteras a Praylio accepit
Jerosolymitano post Joannem episcopo, qui Pelagii causam quam studiosissime commenda-
bat. Pelagius ipse suam quoque epistolam, qua haeresis crimen ab se depelleret, addiderat;
adjuncta et fidei professione, in qua sincere, quid crederet, quidve respueret, declarare se
preedicabat. Ulramque dirigebat ad Innocentium, utpote quas obitu ejusdem pontificis non-
dum audito scripserat (Infra, de gratia Christi, n. 32; et de Peccato originali, n. 19) : verum
cum in illius locum jam suffectus fuisset Zosimus, huicutique illae redditee sunt. Interiit qui-
dem Pelagiana islheec epistola; sed ex variis locis, quos Augustinus exeadem producit, in-
telligitur, Pontifici eum exponere, Duo esse dc quibus eum homines infamare conantur: unum,
quoa ncget parvulis Baptismi sacramentum, el absque redemptione Christi, aliquibus cwlorum
regna promittat; aliud, quod ita dicat, posse hominem vitare peccatum, ut Dei exctudat auxi-
Hum, et in tantum tibero confidat arbitrio, ut gratiw repudiet adjutorium (Infra, de Gratia
Christi, n. 32). Ibi cum dixisset, Nunquam se vel impium aiiquem hwreticum audisse, qui hoc
de parvulis diceret; deinde subjecit atque ait: Quis enim ita evangelicw iectionis ignarus est,
qui hoc non modo affirmare conetur, sed qui vel leviter dicere, aut etiam sentire possit ? De—
inde quis tam impius, qui parvulos exsortes regni cwlorum esse velit, dum eos baptizari et in
Christo renasci vetat? Rursumque post interpositum ex Evangelio testimonium, adjunxit di-
cens : Quis ille tam impius est, qui cu)uslibe*t wtatisparvulo interdicat communem humani ge-
neris redemptionem, et in pcrpetuam certamque vitam renasci vetet eum, qui natus sit ad in—
certam (Infra, de Peccato originali, nn. 20, 21)? Quibus tametsi clare explicateque profiteri
originis peccatum videretur, non tamen ipsi dcerant ambages queedam, quarum opc verba
illa ad heeresim suam accommodabat. Nam de ista queestione ita solitus eratrespondere quee-
rentibus : Sine baptismo parvuli morientes, quo non eant, scio; quo eant nescio (Ibid., n. 23).
Et quod super eadem re in Diospolitana synodo ad objecta sibi catholice responderat, detor-
tis interpretationibus rescindebat (Ibid., n. 16).
Quod ad ncgatee gratirc crimen, post mujtas in accusatorcs suos querimonias, sic diluere
nitebatur : Ecce, inquit, apud Beatitudinem tuam epistola ista me purget, in quapure atqiie
63 PR.EFATIO. 64
simpticiter ad peccandum et ad non peccandum integrum liberum arbitrium habere nosdicimus,
quod in omnibus bonis operibus divino adjuvatur semper auxilio. Deinde post queedam inter-
posita de naturali potestate ad peccandum et non peccandum, adjungebat dicens : Quam li-
beri arbitrii potestatem dicimus in omnibus esse generaliter, in Christianis, Judwis, atque
Gentilibus : in omnibus est tiberum arbitrium cequaliter per naturam., sed in solis Christianis
juvatur a gratia. In illis nudum et inerme esl conditionis bonum: in his vero qui ad Christum
pertinent, Christi munitur auxilio. Illi ideo judicandi atque damnandi sunt, quia cum habeant
liberum arbitrium, per quod ad fidem venire possent, et Dei gratiam promereri, matk utuntur
libertate concessa : hi vero remunerandi sunt, qui bene libero utentes arbitrio merentur Domini
gratiam, et ejus mandata custodiunt (Infra, de GratiaChristi, nn. 32-34). Hac rursum con-
fessione gratiae Pelagius adversariis suis non faciebat satis : tum quia graliee illic nomine in-
telligere poterat, ut solebat, legem atque doctrinam; tum quia quamlibet gratiam intellige-
ret, eam tamen manifesto dicebat secundum merita dari. Postea vero ille ad suae fidei libel-
lum, et ad varias, quas diversis temporibus ediderat, commentationes remiltebat. Atque ea
sunt quae nobis ex illa ejus epistola servavit Augustinus (Ibid., nn. 35-38).
Jam in suo illo libello fidei Pelagius Coelestium imitatus, ea capita, quorutn nemo illum
postulabat, multis disputat, de universis fidei articulis ab ipsa Trinitatis unilate adusque
carnis resurrectionem disserens : atque ubi ad Baptismi quaestionem venit, Baptisma, inquit,
unum tenemus, quod iisdem sacramenti verbis in infantibus, quibus etiam in majoribus, asseri—
mus esse celebrandum : quae verba nihilominus ipsum ad originalis culpae confessionem non
astringebant. Sic neque exprimebat qualem gratiam agnosceret necessariam, cum paulo post
diceret: Liberum sic confitemur arbitrium, ut dicamus nos semper Dei egere auxilio; et tam illos
errare, qui cum Manichwis dicunt, hominempeccatum vitare nonposse, quam illos qui cum Jo-
vinianoasserunt, hominem non posse peccare, etc Enim vero ex iis quae Augustinus de Pela-
gianorum fraudibus acparalogismis tradit, intelligimus illamfidei expositionem, in qua nihil
esse prorsus videtur nisi orthodoxum, januam omnibus eorum erroribus patefacere. Ipsam
coronide admodum catholica, si quidem ea sincera fuisset, claudebat. Hwcest fides, Papa bea-
tissime, inquiebat, quam in Ecclesia calholica didicimus, quamque semper tenuimus et tenemus:
inquasiminusperiteautparum caute aliquid fortepositum est, emendari cupimus a te, qui Petfi
ei fidem et sedem tenes (Infra, Append. parte 2). Pelagius quoties haberi catholicus volebat, hanc
illam jactabat fidei professionem. Atque haud scimus an de hac ipsa interpretandus veniat
Hieronymus, cum in praefatione ad quartum suum librum in Jeremiam, scripta, ut videtur,
anno quadringentesimo decimo sexto, antequam violentias Pelagianorum expertus esset,
quandoquidem de illorum tanluin calumniis queritur, asserit haereticos illos, ut imperitos de-
cipianl, passim expositionem suae fidei preedicare, neque tamen illam ostendere.
Accepta autem Pelagii scripta Zosimus in consessu publico jussit recitari, eaque mirum
in modum approbavit. Ex his quippe, liquido purgare se Pelagium, ac fidem suam tanta
perspicuitate exponere, utlocum malignis interpretationibus nullura relinqueret, judicabat.
Idem etiam omnibus qui audierunt, visum. Quod sanctorum, ait Zosimus, virorum, qui ad-
erant, gaudium fuit ? Vix fletu quidam se et lacrymis temperabant, tales eiiam absolutw fidei in-
famari potuisse (Ibid.). Hoc sane stilo litteras ad Aurelium aliosque Afros antistites super ea
re undecimo calendas octobris dedit adjttnctis et Pelagii scriptis. Hic magis etiam stoma-
chabunde, quam in superiore epistola, Herotem et Lazarum dictis proscindit. Multis simili-
ter, quod Africani, et duorum horumce praesulum litteris, et Timasii Jacobique testimoniis
fidem accommodassent, conqueritur.
Utramque hanc Zosimi de Pelagio ac Coelestio epistolam ex Vaticanae bibliothecae manu-
scripto depromptam vulgavit Baronius. Visum quibusdam eas cum subdititiis scriptionibus
numerandas, quasi cum Augustino minus illae consentirent; quamvis revera cum eo nihil
magis consentiat. Fatendum tamen est, his famee Zosimi non perinde consultum; quippe
quoe planissimum faciant, eum Coelestii verbis plenissimam fidem praebuisse : quemad-
moduin apud se expostulasse Africanos episcopos ipse declarat (Ibid). Et ea sane de
causa Pelagiani, postquam a Zosimo fuere condemhati, praevaricationis eum accusarunt
(Infra, contra Julianum, lib. 6, n. 37) : quod etiam crimen objecerunt Romanis omnibus
clericis, quos dogma catholicum, quod in memoratis consessibus defenderant, turpiter
deserere clamitabant (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 5). Verum cum idem
pontifex, quam imprudens admiserat, culpam deinceps eorrexisset, voluit Augustinus eam
modesto velare silentio. Quod itaque in illo, quem utprimum episcopum observabat, dignum
aliqua laude existimavit, id palam proposuit : caelera, quantum inipsofuit, excusavit.
Neque tamen inficiatur, Zosimum initio verbis fraudulentis Pelagianarumprofessionum, ac
Coelestii praeserlim simulatione illa, qua se is et instrui velle, etlnnocentii decretis consen-
tire profitebatur, delusum fuisse : imo hoc factum S. Doctor non obscure significat variis
locis (Infra, de Peccato originali, nn. 9, 24; contraduas Epistotas Pelagianorum, n. 5; contra
Julianum, lib. 6, n. 38).
XVI. Africanum concilium ducentorum quatuordecim episcoporum Carthagine habitum rescri-
bit Zosimo. Innocentii sententiam in Pelagium et Cwleslium dictam defendit; Zosimumque,
ut novum de Cwtestio examen 'liabeat, monet.
Africani praesules accepta quam Zosimus papa miserat in Ccelestii favorem epistola, eum
litteris suis obtestati sunt, eo usque res, quo in slatuerant, relinqueret, dum plenius de
ejusdem Coelestii causa, qui primum quidem apud ipsos accusatus fuerat, edoceretur. Litteree
 6S PRJEFATIO. 6G
datae sunt ab episcopis sive ob eam rem Carthaginem vocatis , sive in ca urbc forte fortnna
repertis; ex quibus tamen constitisse verum concilium ex eo intelligitur, quod ad illorum
litteras respondens Zosimus epistolam suam Aurelio ac ceeteris qui in concilio Carlhagi-
nensi adfuerunt, inscribal (lnfra, Append. parte 2). Veri sane quam simillimum esl, statim
atque allata fuit prior illa Zosimi proCoelestio epistola, Aurelium episcopis Iocorum minus]
dissitorum, puta provincise Proconsularis, Numidiae, ac Byzacenee, significandum curasse,
ut ad habendam secum deliberationem de re tanti momenti convenirent: atque ubi viciniores
advenere, Zosimo confestim scripsisse, ut Romam ipsae eorum, si fieri posset, ante perveni-
rent litteree, quam concessi ab illo duo menses essent exacti.
Accesserunt ergo deinde caeteri preesules, a quibus tandem concilium illud ducentorum
quatuordecim episcoporum coaluit, quod antequam Coelestius a Zosimo damnaretur, habi-
tum fuisse tradit Prosper (Ibid.). Hocipsum Augustinus non uno loco vocat concilium Afri-
canum (Infra, de Peccato originali, nn. 8 , 9, 24; et in tomo 2, Epist. 215, n. 2), eo forsitan
quod e pluribus quidem provinciis constabal, licetnon ex omnibus : quo id at> insequentis
anniconcilio plenario acgenerali distinguit. Videtur autem ineunti novembri assignandum,
quiaMarcellinus subdiaconus, a quo ejusdem consultaad Pontificem delata sunt, profectio-
nemsexto idus illius mensis praeparabat (Infra, Append.parte 2). Fieri tamen potest ut propter
rei tractandse gravitatem et dirigenda in Urbem acta, productum aliquanto diutius fuerit. In
hac synodo facta sunt decreta et constitutiones, quas postea orbis universus, Roma, necnon
imperatoresHonorius et Arcadius sunt amplexi (lbid.). Heec decreta materiam suppeditarunt
octo seu novem Africanis contra Pelagianos canonibus, qui antea Milevitante perperam
adscripti synodo, jam generalis Carthaginensis anno quadringentesimo decimo octavo, calen-
dis maiis celebratee esse cognoscuntur. Decretis suis synodus praefixit epistolam ad Zosimum,
in qua sic ad cum Patres alloquebantur : Constituimus in Pelugium atque Cwtestium per vene-
rabilem episcopum Innocentium de beatissimi apostoli Petrisede prolatam manere sententiam,
donec apertissima confessione fateantur, gralia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum,
non soium ad cognoscendam, verum etiam ad faciendam justitiam, nos per actus singulos
adjuvari, itaut sine illa nihil verw sanctwque pietatis habere, cogitare, dicere, agere valeamus
(Ibid.).
Addebant, non sufficere hominibus tardioribus, quod se generaliter Innocentii Iitteris con-
sentire dixisset Coelestius; sed aperte eum debere anathematizare, quae in suo libello prava
posuerat; ne, si id non fecisset, multi parum intelligentes magis in libello ejus illa fidei
venena a Sede Apostolica crederent approbata, proptcrea quod abilla dictum erat eumlibel-
lum esse catholicum, quam cmendata propter illud quod se papee Innocentii litteris con-
seutire ipse responderat (Infra, contra duas Epist. Pelagianorum, n. 5). Illic etiam Africani
preesules judicium Innocentii de synodo Diospolitana in mentem Zosimo revocarunt (Infra,
de Peccato originali, n. 9) : et dederunt operam,uteidem professionis fidei a Pelagio Romam
directae fallacias et dolos aperirent (Ibid., n. 24); simulque diluerent omnes haereticorum ca-
villationes; ut scilicet illos non minus ratione, quam sacra sua auctoritate revincerent
(Infra, Append. parte 2). Cum porro eos notasset Zosimus, quasi temere Coelestii delatoribus
credidissent: ipsum illi vicissim ostendebant, paulo celerius Ccelestii verbis fidem accom-
modasse (Ibid.). Tandem quidquid apud ipsos super Coelestii causa factum antea fuerat,
exponebant Pontifici; et gesta ea de re tunc, sive praesente eodem Coelestio, sive absente
confecta, mittebant. Quare epistolte eorum volumen productius sibi visum non dissimulat
Zosimus (lbid.).
Videntur preeterea illi antistites, Paulinum diaconum, qui Romam venirejussus erat, ac-
cusationis in Coelestium ante sex annos ab ipso intentatae causam dicturus, excusasse apud
Pontificem, atque illum forte, ne eo proficisceretur, prohibuisse; quia nempe Ccelestii causa
nihil jam ad Paulinum, sed ad Ecclesiam universam pertinebat: quemadmodum suo libello,
quem ad Zosimum septimo idus novembris misit, idem Paulinus significat (Ibid.). Nec est
pariter dubium, quin de celebranda proximo anno post paschalia festa ex omnibus Africse
provinciis synodo generaliore ac plenaria decretum : quod videlicet mense maio peractum
est.
Atque heec sunt, quse reperire licuit de Africano illo percelebri concilio, ac de posteriori-
bus litteris ab eo per Marcellinum subdiaconum missis (lbid.): cumque Zosimo ponlifice
permulta super hoc negotio scripta, cum Roma in Africam, tum ex Africa Romam cucurre-
rint (Infra, contra duas Epistolas Petagianorum, n. 5.); nihil tamen superest ex omnibus iis
quee ad Zosimum ab Africanis episcopis fuere directa. Et merito quidem dolemus periisse
egregia illa monumenta, quibus illorum indefendenda Christi gratia, propugnandoquelnno-
cenlii dccreto, generositas consignabatur : cujus laudis partem non minimam Augustini
ingenio et solcrtiee debitam esse, certum est.
XvTI. Anno quadringentesimo decimo octavo Zosimus Africani concilii Patribus respondet.
Plenarium totius Africw concilium Carthagine rursus habitum novem canones eclit in
Pelagianos.
Ad primas Africani concilii litteras nullum seorsim responsum Zosimus, hiemc forsitan
prohibente, dedisse videtur; neque concilii Patribus, nisi duodecimo calendas aprilis, post
acceptas alteras eorum posteriores litteras, adeoque unicam pro duabus, eamque satis bre-
vem epistolam rescripsisse. In ea magnificis verbis extollit dignitatem suam ; et quod dc
Coelestii causa cum Africanis per litteras communicare placuit, hoc gratiae apponi sibi ab
 6} PR&FATI0. 68
ipsis ppstulat. Cum tantum, inquit, nobis esset auctoritatis, ut nutlus de nostra poss\t retrq-r
ctare sententia ; nihil egimus, quorj, non advestram notitiam nostris ultro litteris referremus,
danieshoc fratemitati, etc Eos tamen certiores facit, sese ompia eodpm in statu, quemad-
modum rogatus ab ipsis fuerat, reliquisse. Innuere autem videtur, sibi propositum, quid
hic facfo opus esset, lterum deliberare (Infra, Append. parte 2).
Epistola heec tertio calendas maii pervenit in Africam , quo lempore preesules Carthagi-
nem npvum contra Pelagianos concilium celebraturi conveniebant; quod quidem in hasilica-
Fausti anno quadringentesimo decimo octavo, die prima maii habitum, atque ex provin-
ciis Byzacena, Mauritania Sitifensi, Tripolitana, Numidia, Mauritania Cffisareensi, et Hi-
spania, congregatum in teteribus exemplaribus preenotatur ; in eoque sedisse Aurelium,
cum priniate Byzacenae Donatiano Teleptensi, et aliis ducenlis tribus episcopis, legitur.
Photius aucentos viginti quatuor prffiter Aurelium et Donatianum numerat (Ibid.),
Qujn autem hoc ipsum plenarium totius Africee fuerit concilium, in quo Augustinus se
atque alios antistites quidpiam adversus Pelagianam heeresim breviter constituisse testa^-
tur (Epist. 215, n. 2), nullus est ambigendi locus. In eo certe octo sive novem illos cano-
nes, qui Milevitano adscripti concilio legebantur, quos et Baronius a synodo in ea urbe
anno quadringentesimo decimo sexto congregata sancitos existimavit, condiderunt. Enim-
yero eos hnic concilio, prater Africanam collectionem, vetustissimum Gandavense exem-
assignat, et codex Canonum Ecclesiae Romanse, et ipse pariter, qui ejus acta legit,
hotius (Infra, Append. parte 2). Istorum etiam canonum tertius, quartus, et quintus a
Flar
Cpelestino papa Carthaginensis concilii ppmine citantur (Ibid). Preeter hsec, Milevitanae sy-
nodi ad Innocentium epistola omnino mentionem non fecit horum canonum : quos tamen
ad eum, ut ejusdem auctoritate cpnfirmarentur, mittere debuisset. Quin imo hsec synodus
nihil aiind a Pon|ifice petiit, nisi ut errores Pelagianorum duos, originale peccatum et gra-
tiffi necessitatem impugnantes damnaret: cum tamen illorum canonum tres postremi etiam
eps anathemate percellant, qui verba Joannis, et Jacobi, dominicaeque orationis ab germano
intellectu detorquprent, ut ne inde agnosceremus justos quosque hac in vita peccatis non
carere. Quid, quod antistites illi quinque, a quibus post Milevitanam synodum Innoccntio
scriptum fuit, haudquaquam omnino vetant, ne quis hominem dicat posse cum gratiae ad-
iutorio esse in hac vita sine peccato, modo tantam perfectionem justitiae nemo sibi arroget?
td quippe iterum ad examen esse revocandum censent (Epist. 177, nn. 16, 18). Rursus
eamdem illam quaestionem Augustinus in libro de Gestis Pelagii, aliquanto post elucubrato,
annumerat iis, quas nonadversus haerelicos disputari, sed pacifice inter Catholicos exami-
hari oporteat (Infra, de Gestis Petagii, n. 55).
Quod ad numerum horum canonum, quibusin confixam esse a concilio Carthaginensi Pela-
gianam hoeresim, in confesso est, cum ante collectione Africana non nisi octo legeren-
tur, duo scilicet primi de peccatp originali, tres medii degratiee adjutorio, tresque ultimi de
impeccantia; nonum antiquissimi codices exhibent tertio loco insertum, quo ii condemnan-
tur, quiparvulis hinc sine Baptismo migrantibus medium aliquem felicitatis locum extra
coelorumregnnm ac deemonum contub.ernium assignarent. Photius huncce canonem agno-
scit, eique sedem eamdem attribuit. Neque deest Augustini testimonium, affirmantis no-
tellos haereticos Pelagianos justissime conciliorum catholicorum et Sedis Apostolicae damna-
tos auctoritate, eo quod ausi fuerint, non baptizatis parvulis dare salutis et quietis locum
etiam preeter regnum ccelorum {Infra, deAnima et ejus Origine, n. 17). Sic vero sub anni
quadringentesimi decimi noni finem loquebatur sanctus Doctor : atque adeo verisimile fit,
Africanum concilium superioris anni de hoc Pelagianorum effugio Zosimum fecisse certio-
rem, idque et ab Afris in hoc plenario concilio anni quadringentesimi decimi octavi, et ab
illo pontifice in sua epistola Tractatoria, anathemate affectum fuisse.
De nfroque illo Africee concilio Prosper in carmine de Iugratis :
Tu causam fid.eiflagrantius, Afriea, noslroe
Exsequeris; tecumque suum juiigenie vjgorem
Juris apostolici solio, fera yiscera bclli
Conflcis,et lato proslernis limilc viclos.
Convenere tui de .cunclis urbibus almi
PontiQ.ces;geminoque senum celeberrima ccatu ,
Decernis quod Roma probet, quod regna sequantur.
EJ, paulp post in Augustini laudes effusus prosequitur :
An alium in finem possel procedere sanctum
Concilium, cui dux Aurelius, ingeniumque
Ciiristi gratia corpu
Augustinus eral? quem lumen
tlberiore rigans, noslro dedit oeyo,
Accensumyero de Iumine. Nam,cil)usilli,
El vita, et requies, Deus esl; oronisque voluplas, elc.
(Infra, Append. parte 2.)
XVIII. Pelagianos sancita legemulctat Honorius imperator. Eosdem Zosimus decretoria tan-
demdamnat sententia, quw ab Ecclesiaunivprsasuscipitur.
Soluto concilip ,'•'Augnstinus cum aliquot episcopis ad reliquasdeciclendas causas delectus,
remansit Carthagine (Infra, ante libros de Gratia Christi, vide notam capiti quinquagesimo
lmi% S-etmtfitiQnuM tubiec{am): auainurbe, dopecin Mauritanjam Caasareensem pcofi-t
09 PRJEFATIO. 70
cisceretur (Epist. 193, n. 1), ubi quidem decimo sexto calendas octobris agebat, negotia
illum varia, nec parum urgentia detinuerunt, habueruntque occupatissimum. Tum
vero eum haud mediocritcr bini nuntii perquam laeti recrearunt: alter de Iege ab Ho-
norio in Pelagianos lata, alter de condemnatis a Zosimo papa iisdein hsercticis (Infra, de
Peccato originali, n. 18).
ExstathodiequelexillaHonorii, die aprilis trigesima anni quadringentcsimi decimi octavi
Ravennae data. Hac lege Imperator edicit, ut Coelestius et Pelagius Roma (modo islhic age-
rent, siquidem erat Pclagius id temporis in Palsestina) primitus pellantur; deinde ut quisque
compertos heeresis eorum sectalores magistratibus deferat, et reis tandem exsilii poena irro-
getur (Infra, Append. parte 2). Imperiale edictum jussione sua proseculi sunt prsefecti
preetorio , Junius Quartus Palladius Italise , Monaxius Orientis, et Agricola Gal-
liarum. Jubent ii Pclagium ac Ccelestium, juxta decretum Imperatoris, ex Urbe ejici;
omnesque istorum erroris convictos , facultatibus suis spoliari, ac perpctuo mulctari exsilio
(Ibid.).
Pelagiani, qui pro arbitratu legem divinam interprclabantur, imperialcm quoque ad suos
sensus pertrahebant. Nam quantumvis perspicua haec esset, jactare non crubuit Julianus,
eam pro sepotius ab Imperatore redditam : cui Auguslinus , debere ergo illum eamdem pu-
blicis polestatibus allegare, fcstivc reponebat (Infra, contra Julianum, lib. 3, n. 3).
Ea sane lex petita fuerat, quandoquidem non nuda constitutio dicitur, sed rescriptum , ct
responsum. Nam de illa Augustinus : Si pro vobispotius, inquit, ab Imperatore responsum
est (Ibid). Eam Africanorum precibus conccssam declarare viaetur antiquus codex canonum
Ecclesiee RomanjB hacce inscriptione: Sacrum rescriplum acceptis synodi supra scriptw gestis.
Prsecedit autem illic synodus Carlhaginensis anni quadringentesimi decimi octavi, quee qui-
dcm cum die prima maii celebrata sit, uno die postcrior cst rescripto; at facili errore syn-
odus anni quadringentesimi decimi octavi, cum ea quee anno quadringentcsimo decimo
septimo habita erat, confundi potuit.
Qui Honorii legem dic trigesima aprilis sancitam Zosimi judicio priorem opinantur, ii non
parum moraenti hanc habuisse ad illud a Pontifice eliciendum existimant. Aliunde vero cerne-
bat Zosimus fideles Romanos una voce, uno ardore pro veritate catholica adversus Pelagii
errores decerlarc (Infra, clePeccalo origincdi, n. 9) : quos profecto ejus dogmata , quia intcr
eos diu vixerat, latere non poterant; quique Ccelestium ejus esse discipulum sic noverant,
ut fidelissimum et firmissum possent de hac re testimonium perhibere. Preeterea nonnulli Urbis
calholici, post Africani concilii rcscripta, curarunt ut in Pontificis nolitiam perferrentur
qusedamex Pelagii dictis ac scriptis , utputa ejusdem inPaulum commentarios, ad quorum
quidem commentariorum crrores Coelestii damnalionem rcfert Mercator (Infra, Append.
parte2). Cumveroex adversa parte qui haeresim luercnlur, ibi nondeessent, molestissimo
discidio Roma divellebatur, atque, ut Honorii verbis loquamur, scissis in partes studiiss
asserendi, materia impacatw disscnsionis inducta erat (Ibid.). lnter alios Constantius
quondam vicarius prsefcctorum, tunc autcm Chrisli servus, Romee habitans, suum pro
Dei gratia studium illustravit in retundendis Pelagianorum conatibus; quorum factione
multa perepssus , sanctorum confessorum catalogo adscribi meruit (Ibid.). Ad hoc
ipsum tempus forte referendum, quod ea Juliani criminatio veri continet, qua Catho-
licOs seditionum Romee excitatarum accusabat (Infra, Operis imperf. contra Julianum, lib. 3,
cap. 35).
Cum lgitur eo loco res in Urbe cssent, Zosimus Ccelestium ex Africani concilii monitis
iterum examinare decrevit, ac landem cx ejus ore clara perspicuaque responsa exprimere,
ut dubium posthac non remanerct, vel cum errores ejurasse, vel perfidum impostorem esse
habendum (Infra, contra duasEpistolas Pelagianorum,n. 5). At ille huic cxamini sese com-
mittere nequaquam ausus, non tantum Yadimonium deseruit, sed etiam ex Urbe aufugit
(Infra, Append.partcV). Eo non comparcnte, nihil jam Zosimum detinerepotuit, quominus
sententiam illam, quam et hserclicorum pertinacia, et utilitas Ecclesiae ab eo exigebat, pro-
nuntiaret (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 5). Ergo quam paululum intermi-
serat, justse sevcritatis ralionem protulit (lbid.) : Africani concilii dccreta probavit, robo-
ravitque (Infra, Append. parle2); ac prsecessoris sui judicium secutus (Infra, contra Ju-
lianum, lib. 1, n. 13; lib. 6, n. 37), Pelagium et Cceleslium repetita auctoritate damnavit
(lnfra, contra duas Epistolas Pelagianorum, lib. 2, n. 5); cos ad poenitentium ordinem, si-
quidem errores suos detcstarentur, redigcns; sin autcm id recusarent, omnino janathemate
percellens (Infra, dc Peccato originali, n. 25; ctin tomo% Epist. 190, n. 22). Scripsithacde
re et specialiter ad Afros , et universaliter ad omnes tolius christiani orbis episcopos litte-
ras, easque longe amplissimas, quarum aliquot fragmenta Augustinus, Prosper, ac Coele-
stinus papareferunt (lnfra, Append. parte 2).Errorcs quorumaccusatusaPaulinoCoelestius
fuerat, ibi exponebat; et nihil omittebat eorum quse cum ad Ccelestii discipuli, tum ad
Pelagii ejusmagistri causam pertincbant. His etiam litteris, si viro erudito credimus, Pela-
gianorum errorum catalogum ex Augustini ad Paulinum epistola excerptuminseruit. Ibidem
Joannis Chrysostomi honorificam faciebat mentionem (Ibid.). Culpam originis validissime
aslruebat (Epist. 190, n. 23) : nec dubitaverimus eam Zosimi scriptionem esse, in qua no-
vellos haerelicos, quod infantibus non baptizatis locum quietis ac felicitatis extra coelorum
regnum concederent, Aoostolicee Sedis damnavit auctoritas (Infra, de Anima et ejusOrigine,
 71 PR^FATIO. 72
«. 17). Isthic etiam docebat, nullumtempus intervenire, in quo divino non egeamus auxilio;
nosquein omnibus actibus , causis, cogitationibus , motibus , ex Dei preesidio, non ex na-
turee viribus , omnia exspectare debere (Infra, Append.parte 2). Idem varios locos ex Pelagii
in Paulum commentario ipsis litteris suis inter alia ejus damnabilia comprehcndit. Hos locos
exscribit Mercator, eosque testatur oinnino insertos fuisse Zosimi epistolee, quam Tractato-
riam vocat (Ibid.)
Eadem illa epistola ad orientales Ecclesias, in iEgyptum, Constantinopolim, Thessaloni-
cam, et Jerosolymam, imo et per totum orbem missa, ab omnibus calholicis antistitibus
subscripta fuit (Ibid). Quocirca jure merito lilteris proditum est episcoporum ducentorum
quatuordecim in Africano concilio editam contra inimicos gratise Dei conslitutionem totum
mundum amplexum esse, ac per tolum mundum haeresim Pelagianam fuisse damnatam
(lbid.): quod Honorius quoque mcnsejunio anni quadringentesimi decimi noni dataadAu-
relium sanctione significat,Pelagianos videlicet ab universis juxta sententiae examinatione
damnatos affirmans. Zosimum sane constat imperasse ut eadem epistola ab Italiae preesu-
libus subscriberetur; siquidem ab eo Julianus episcopus, quod illi subscribere detrectasset,
damnatus et dignitate abdicatus est (Ibid.).
Tum vero cum Romani clerici, quos praevaricationis perinde atque Zosimum deinceps
Pelagiani accusavere, in prsesidis sui senlentiam propensis animis concederent; Sixtus pre-
sbyter, ille ipse quem causae suee praecipuum defensorem jactabant gratiae adversarii (Epist.
191, n. 1), primus omnium eis anathema in populo frequenlissimo pronuntiavit (Epist. 194,
n. 1); deque hac re sedulo scripsit ad eos, apud quos se Pelagiani de ipsius amicitia efferre
solerent: neque suis tantummodo litteris alienissimum ab hseresi animum declarare, ve.rum
etiam illius sectatores ad ipsam ejurandam terrore legum imperialium ccepit impellere (Epist.
191, n. 1).
Quamvis autem Zosimus in suis litteris die vigesima prima martii datis animum remissum
et ad Pelagianos damnandos parum adhuc propensum prse se ferat : Auguslinus tamen de-
cretoriam illius contra eosdem epistolam inter Africanum anni quadringentesimi decimi
septimi concilium et plenarium anni quadringente.dmi decimi octavi sic ponit, ut hoc
ullimo concilio priorem esse significet, aut saltem illud secutam adeo celeriter, ut ejus in-
ductu data dici nequeat. Quod, ait, papw Zosimo de Africano concilio scriptum est, ejusque
rescriptum ad universos totius orbis episcopos missum, el quod posteriore concilio plenario
totius Africw contra ipsum errorem breviter constituimus misimus vobis (Epist.215, n. 2).
Zosimo de Pelagianorum damnatione, quemadmodum par erat gratulati sunt praesules
Africani, quorum ex epistola hanc in rem conscripta unum istud a Prospero excerptum
est, quod et Coelestinus citat. Illud vero, inquiebant illi, quod in litteris tuis, quas ad uni-
versas provincias curasti esse mittendas, posuisti, dicens, Nos tamen instinctu Dei (omnia
enim bona ad auctorem suum referenda sunt, unde nascuntur) ad fratrum et coepiscoporum
nostrorum conscientiam universa retutimus : sic accepimus dictum, ut illos qui contra Dei ad-
jutorium extollunt humani arbitrii tibertatem, districto gladio veritatis, velut cursim transiens
amputares. Quid enim tam libero fecisti arbitrio, quam quod universa in nostrw humilitatis
conscientiam retulisti ? Et tamen instinctu Dei factum esse, fideliter sapienterque vidisti, ve-
raciter fidenterque dixisti. Ideo utique, quoniam prwparatur voluntas a Domino, et ut boni
aliquid agant, paternis inspirationibus suorum ipse tangit corda filiorum. Quotquot enim
Spiritu Dei aguntur, hi filii sunt Dei. Ut nec nostrum deesse sentiamus arbitrium, et in bonis
voluntatis humanw singulis motibus, magis illius valere non dubitemus auxilhim
?uibusque
lnfra, Append.partel).
XIX. Pelagianorum damnationem subscribunt episcopi omnes, prwter octodecim, qui et depo-
siti secessionem faciunt, ac generale concilium postulant.
Zosimus decretoria sua epistola in Pelagianos, ab universis episcopis non modo ut hsere-
sim rejicerent, petebat, sed etiam ut ejus proscriptionem subscriptionibus ipsi suis compro-
barent. Hanc reipsa epistolam narrat Mercator missam per totum orbem, subscriplionibus
sanctorum patrum esse roboratam (Infra, Append. parte 2). Id quoque indicare putatur
Prosper, cum dicit, ad impiorum detruncalionem gladio Petri dexteras omnium armatas an-
tistitum; deinde, in eorumdem excidium unam cunctornm sacerdotum manu scriptam sen-
tentiam (Ibid., parte 3); ipsorum denique dogmata damnata fuisse conciliis mundique manu
(Prosper, de Ingratis, cap. 9). Certe quidem illud ipsum Pelagiani conquesti sunt in haec ver-
ba : Simplicibus episcopis, sine congregatione synodi, in locis suis sedentibus, extorta sub—
scriptio est (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 34).
Ea occasione Julianus etreliqui complices ejus, ait Mercator, subscribere detrectantes, con-
sentaneosque se nolentes iisdem patribus (qui subscripserant) facere, non solum imperialibus
legibus, sed et sacerdotalibus statutis depositi atque exauctorati, ex omni Italia deturbati
sunt; ex quibus plurimi resipiscentes et a prwdicto errore correcti, regressi sunt supplices ad
Sedem Apostolicam, et suscepti suas Ecclesias receperunt (Infra, Append. parte 2). Julianus
autem ejusque complices procul dubio erant ocfodecim illi Pelagianae factionis antistites,
qui non multo postlitteras ad Rufum Thessalonicensem miserunt (Infra, contra duas Epi-
stolas Pelagianorum, n. 3). Nestorius ad Ccelestinum papam scribens in gratiam Pelagiano-
rum, nominat Julianum, Florum, Oruntiuni, Fabium episcopos : queis Persidium ac Merr-
cellinum addit Ephesina synodus (Infra, Append. parle 2). Igitur compellati ilii fuere, ut
73 PRiEFATIO. 74
cum Ecclesia universa Pelagium ac Ccelestium damnarent, necnon Zosimi subscriberent
epistolam. Illi vero id se facturos negarunt, causatividelicet, fas non esse,absentesacinaudi-
tos, quique libellis suis errores sibi impositos proscripsissent,infami sententia afficere (Infra,
Append.parte2).HacdereJulianus deditepistolasadZosimumduas (Infra,Operisimperf. con-
traJulianum lib. 1, cap.l7),quarumaltera,quffi ejusabdicatione prior apparet, ille ipse for-
silan libellus fidei est, qui nostra eetate ex Veronensi codicc prodire coepit, plurimorum epi-
scoporum, nempe istorum octodecim qui se Juliano conjunxerant, nomine scriptus (Infra,
Append. parte 2). Primis tribus partibus fidei professio non multum a Pelagiana et Coele-
stiana supra memoratis discrepans conlinctur : fatentur tamen per Adam omnes mori; sed
peccatum originale, quod ipsi naturale vocitant, planissime rejiciunt. Pelagium quoque ac
Coelestium abunde fidem suam, rejectis qui sibi falso imponebantur erroribus, probasse exi-
stimant. In extremis partibus, ubi rationem reddunt, cur hseresiarchas illos damnare no-
lunt, quod videlicet auditi ipsi non fuissent, hanc in rem iisdem locis, quibus ante Zosimus
in Africanos , abutuntur, tanquam hoc pacto mutatam ei sententiam exprobrantes. Dicunt
sc, tametsi et muneris sui et christianee charitatis sit, quos reos esse nonviderent, hos
tueri yelle; tamen medios, sicuti promiserant, manere, ut eosdem neque inauditos damnent,
neque absentes defendant. Pontificem, si quidpiam in his quae de doctrina sua et fide ad eum
scribunt, minus probet, id sibi significare posse dicunt: at vero si injuria urgeantur, se
statuisse nullis vexationibus quantumlibet violentis cedere : ac preeterea ad plenariae synodi
judicium se provocare, Pontifici declarant (Ibid.).
Zosimus porro professione fidei prorsus Pelagiana haudquaquam contentus esse poterat.
Quapropter constat Julianum ejusquc socios ecclesiastica sententia ab eodem dictata ponti-
fice, quem idcirco Juliani damnatorem vocabat Augustinus (Infra, contra Julianum, lib. 1,
n. 13), de gradu dignitateque dejectos fuisse. Relata fuit in tabulas hsec sententia;quando-
quidem in Ephesina synodo acta depositionis Pelagii, Coelestii, Juliani, Persidii, Flori,
Marcellini, Orontii et sociorum, lecta et confirmata fucre (lnfra, Append. parte 2).
Post hanc etiam, uti nobis videtur, condemnationem suam Julianus epistolam aliam, cujus
excerpta legere est apud Mercatorem, Zosimo scripsit (Ibid.) : ubi quosdam ex erroribus
in Coelestio damnatis, specie tenus reprobat; quos aperte postea docere non est veritus. An-
tequam in manus Pontificis epistola hsec pervenirct, per totam pene Italiam nonnullorum a
Juliano deceptorum studio circumlata erat, et cum permultis tanquam egregium quoddam
opus communicata. Aliam quoque idem Julianus, confirmandis iis qui Pelagianorum partes
sectabantur, Romam sub anni quadringentesimi decimi noni exiturn misit. Illic profitebatur
se cum Manichaeis, id est, Catholicis, tum temporis non communicare (Infra, contra duas
Epistolas Pelagianorum, n. 4). Et reipsa discidium ab eis cum Ecclesia factum testatur Au-
gustinus (Serm. 181, n. 3). Ii presbyteros suos atque cpiscopos aliquantisper habuerunt: ve-
rum cum eafactio semper tenuis admodum infirmaque fuerit, sacris eedibus in quas conve-
nirent destituebantur. Quocirca eorum plerique non dubitabant in ecclesias Catholicorum
vcnire, et una communionem accipere (Infra, Append. parte 2): isti tamen et cseteris factio-
nis suae horrori erant, et sicubi deprehendebantur a Catholicis, puniebantur severissime.
Etsi autem factiosi se cum Catholicis, quos Manichaeos per injuriam nominabant, commu-
nicare nolle jactarent (Infra, contra aluas Epistolas Pelagianorum, n. 42) : nullam tamen
operam aut industriam prsetermisere, ut excommunicationis pcenam a se ipsis amoverent.
Hi sane ad iinperatorem Honorium adicre, a quo judiccs ecclesiasticos, qui negotium ad
examen revocarent, postularunt, causati se per dolum et fraudem condemnalos. Verum il-
lorum molitiones Valcrius comes auctoritate sua frcgit, obstititque ne tempus ac locus exa-
minandee rursus eorum causa; ab Imperatore assignaretur (Infra, Operis imperf. conlra Ju—
lianum, lib. 1, cap. 10). Ac merito quidem Honorius, cum de antiqua catholica fide dubitari
nollet, nequaquam novas disceptationes fidei inimicis concedendas esse ratus est, verum eos
legumpotius ac disciplinae severitatecoercendos. Atque itaEcdesiae auctoritatisuamjunxit,
et Julianum aliosque, quibus episcopatum Zosimus ademerat, ejiciendos ex Italia curavit
(Infra, Append. partc 2). Quo tempore id factum fuerit, nondum liquido apparet : neque
forte contigit ante annum quadringentesimum decimum nonum , quo Imperator sanctione
nova propositis abdicationis atque exsilii poenis universos antistitcs ad comprobandam sub-
scriptionibus suis damnationem hacresiarcharum astrinxit: quod dicit a se constitutum ad
quorumdam episcoporum pertinaciam corrigendam, qui pravas eorum disputationes vel
tacito consensu astruunt, vel publica oppugnatione non destruunt (Epist. 201, inter Augu-
stinianas).
Negatam sibi consilii copiam multum questi sunt Pelagiani : eamque dcnegationem in
victoriae suae argumentum trahere volucrunt (Infra, contra Julianum, lib.3, n. 5). Julianus
certe diffidentiam Catholicis quodam modo insultabundus, ob recusatam sibi suisque audien-
tiam, objectabat (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 42). Respondit Augustinus,
eorum causam ab episcopis competenti habito judicio abundc discussam, alio examine haud
indigere (lbid., n. 34; et contra Julianum, lib. 3, n. 5): deindc apertam nimis esse haeresis
Pelagianee perniciem; et haereses plerasque sine geueralium synodorum convocatione fuisse
damnatas : atipsos orbem catholicum, quem pervertcre nequeant, conari saltem commo-
vere; necnon qua superbia volunt, non in Deo, sed in se gloriari, hanc etiam captare
gloriam, ut propter illos Orientis et Occidentis synodus congregetur (Infra, contra duas
EpistolasPelagiamrum,n. 34): similes hac in re Maximianistis, qui sc ad agendaminCartha-
SANCT. AUGUST.X. (Trois.J
75 PR^EFATIO. ; 76
ginensi collatione causam suam admitti petebant, nihil aliud cupientes, nisi exiguitatemsuam
nomine saltem certaminis consolari, et inde vifleri aliquid apud eos quibus contemptibiles
erant, quod inire cum Catholicis sinerentur examen (Infra, contra Juhanum, lib. 3, h. 8).
XX. Pelagii failacias libris de Gratia Christi et de Peccato Originali editis retegit Augustinus.
Idem ad Optatum scribit, ad Mercatorem et ad Sixtum.
Pelagiana heeresi cum suis auctoribusa Zosimo jam condemnata, cum Carthaglne adhuc
post plcnarium anni quadringentesimi decimi octavi concilium ageret Augustinus, conscri-
psit in ejusdem hseresis auctores libros duos, in quibus, quidquid Africani antistites in litte-
ris ad Zosimum, quarum jacturam dolemus, ad retegendas Coelestii vel Pelagii fraudes affe-
rebant, reperiri posse opinamur. His libris occasionem praebuit colloquium Piniani, Albina)
cjus socrus, conjugisque Melaniee cum Pelagio, habitum forte in Palffistina : nam ille quidem
anno quadringentesimo decimo quinto ibi versabatur, et anno quadringentesimo decimc»
septimo Jerosolymitanus episcopus Praylius Romam una cum ipso atque in ipsius gratiani
litteras misit: Albina autem, Pinianus et Melania inde anno quadringentesimo decimo nono
per Hieronymi litteras Augustinum salutarunt. In eo colloquio egerant illi cum Pelagio, ut
erfores omnes, quorum insimulabatur, calamoproscriberet. Qua derePelagius ipsis respon-
derat' primum, a se anathemari, qui vel seniit, vel dicit, gratiam Dei, qua Christus venit in
hunc mundumpeccatores salvos facere, non solumper singulas horas, aut per singula momenta,
sed, etiamper singulos actus nostros non esse necessariam (Infra, de Gratia Christi, n. 2). Tum
se, et Baptisma unum tenere, quod iisdem sacramenti verbisin infantibus, quibusetiaminmajo-
ribus diceret esse celebrandum : ct cum ulterius interrogaretur; infantes in remissionem pecca-
torumpercipere Baptismum, ore proprio confessus erat (Ibdd., n. 35). Ipsis etiam recitavit
libellum, quem Romam ad Innocentium miserat (lnfra, de Peccalo Originali, n. 1): deque
hoc apud eosdem questus est, quod in Coelestii damnatione, non quidem a Zosimo, necenim
id jam ad ejus aures pervenisse crediderimus, sed ab Innocentio Afrisque episcopis esset
comprehensus : at e contrario suam a Diospolitana synodo innocentiam declaratam fuisse
glonabatur (I&td., n. 9).
Veteratoris hujusdolos et ambiguitatum nodos neque Pinianus, neque praescntes matronae
pervidere valuerunt. Quapropter eo modo, quo in votis habebant, loquentem illum audi-
visse, ipsis quidem gratissimum accidit; non ausi tamen in re tanta ingenio suo credere,
Augustinum tanquam oculatissimum consulere de illius verbis maluerunt. Datis igitur com-
muni nomine litteris, eidem sermonem quem cum Pelagio contulerant, significavere; quid
super eo sentiret, sciscitantes. Harum litterarum perlator sanctum Preesulem, ut jam dictum
antea, reperit Carthagine : ubi quamvis negotiis multo quam alibi densioribus occuparetur,
non tamen responsum distulit diutius, nec minus reddidit, quam volumina duo, de Gratia
Christi unum, alterum de Peccato Originali. In his quaenam esset Pelagii vera mens circa
hoc utrumque caput, ex illis ipsis operibus docet, quae haeresiarcha ille sui purgandi causa
in epistola ad Innocentium citabat; maxime vero ex ejus libris de libero arbitrio, in quibus
quoniam Pelagius Anabrosii perquam honorificam faciebat mentionem, ac ejus fidem eximia
commendatione praedicabat, illi Augustinus in utriusque voluminis sui calce ejusdem anti-
stitis varia opponit testimonia.
Primo quidem volumine ostendit Pelagium gratiam vel in natura et libero arbitrio, vel in
lege ac doctrina collocare; praetereaque ipsum velle gratia solam voluntatis et actionis pos-
sibilitatem, ut vocabat, non ipsam voluntatem et actionem adjuvari; et illam insuper ad-
juvantem gratiam secundum merita dari, atque ad id solum juvare homines, ut preecepta
facilius possint implere. Itaque locos omnes opusculorum ejus,quibus ille graliam diserte a
se commendatam jactitabat, de lege ac doctrina, seu de divina revelatione ac de Christi exem-
plo, quae ad doctrinam aeque revocantur, aut de peccatorum rcmissione interpretari posse
demonstrat; neque apparere omnino an vere christianam gratiam, id est, adjutorium bene
agendi adjunctum naturee atque doclrinae per inspirationem flagrantissimae et luminosissimffl
cnaritatis agnoscat Pelagius (Infra, de Gratia Christi, n. 38). Quem etiam in quaestione de
originali peccato ac de parvulorum Baptismate nihil reipsa a discipulo ipsius Coelestio dis-
sentire, secundo volumine ostendit: post cujus medium refellit novam illam adversus oriei—
nale peccatum argumentationem, forte a Tneodoro Mopsuesteno excogitatam : Ergo, obje-
ctabant adversarii, matum sunt nuptiw, et non est opus Dei homo quem generant nuptiw (Supra,
cap. 11). Hoc rursum in volumine, qusestionem de originali vitio non earum esse, in quibus
pfeeter fidei periculum errare contingit, quod Pelagiani, ne haeretici dicerentur, volebant,
«ed eam ad fidei caput pertinere, demonstrat. Isthic etiam narrat quae sub Zosimi pontificatu
Romee circa Pelagium ac Coelestium fuerant gesta, et quo tandem pacto uterque damnationis
sententia notatus esset (Infra, de Peccato Originali, n. 7, sqq.). Quin et hisce duobus volu-
minibus libellum a Coeleslio Pontifici oblatum junxit (Infra, de Gratia Chrisli, n. 32), additis
omnibus iis quae illud idem negotium spectabant; atque haud scimus an non decretoriam
Zosimi epistolam, ad quam Albinam, Pinianum et Melaniam remittit (Infra, de
^eccato Originali, n. 24), annectendam curaverit.
Juoque
i Inter id temporis alia sancto Prsesuli occasio, ut novis susceplis laboribus amorem erga
Ecclesiam suum testatiorem faceret, oblata est a Zosimo papa, qui tum ipsum, tum alios nli-
quot episcopos, Caesaream Mauritaniae ob ecclesiasticam aliquam necessitatem proficisci,
missis ea de re litteris compulit (Epist. 190, n. 1; Possidius, in Vita August., cap. 14). Cum
ergo Carthagine digressus est, hinc in Mauritaniam Ceesareensem perrexit (Epist. 193, n. 1);
<n PRjEFATiO. n
ln cujus prOYincies ttrbe primaria, Ceesarea videlicet, quaB et regioni nOmen dedit, die vfge-
Sima septembris hnjus ipsius quadringentesimi decimi octavi anni versabatur. Illic vero Iicet
rebu9 aliis occupatus, epistolam ad Optatum episcopum de animae origine, Muresse episcopo
suadente, Renato autem monacho vehementer instante, dare compulsus est : quam tamen
se relicta jam urbe Cffisarea scripsisse significat verbis illis, Cum in supradicto oppido re-
moraremur (Epist. 190, n. 1). Hac in epistola sedulo monet, sic tractetur perplexa illa quee-
stio, ut integra sit imprimis fides, qua credimus neminem nasci ex Adam , nisi vinculo da-
mnationis obstrictum, neminem inde liberari, nisi renascendo per Christum : et caveatur
nova Pelagiana heeresis, toto jam christiano orbe damnata, quae adversus Dei gratiam dispu-
tando, antiqnissimee fidei molitur fundamenta convellere. Mittit quoque Optato exemplum
recentium litterarnm, sive quae specialiter ad Afros, sive quae universaliter ad omnes epi-
scopos in illius haeresis damnationem datee sunt a Zosimo papa : in quibus litteris ipsa etiam
Pelagii contra peccatnm originale argumentatio inter alia dicta ejus damnabilia referebalur.
Tandem ex litteris iisdem Zosimi, quffi hactenus desiderantur, fragmentum huic epistolffl
suee sanctus Doctor inseruit.
Augustinus Hipponem reversus, litteras illic reperit a Mercatore sibi directas : librum quo-
que ejus labore adversus Pelagianos compositum, quem ille sancto Doctori considerandum
probandumque mittebat. Jam aliae ejusdem litterse ad ipsum Carthagine agentem, antequam
Ceesaream iret, allatae fuerant, quibus quidem nihil responsi redditum querebatur Mercator
paulum aspere et cnm indignatione quadam : al id gralissime accepit Augustinus, quod isthaec
indignatio sibi videreturnon esse simultalis initium, sed indiciumcharitatis. Cum itaqueAI-
bini Ecclesiee Romanae acolythisese tunc obtulissetoccasio, huicresponsionem dedit ad Mer-
catorem perferendam. Eo jam adducti erant Pelagiani, ut infantes confiterentur per eos a qui-
bus baptizandi offeruntur, credere : at excipiebant (quemadmodum significaverat Mercator),
non ita credere in remissionem peccatorum, tanquam et illis remittantur; sed hahc remissionem
credere fieri in aliis, quw non fit in eis. Verum hoc ipso quod parvulos in Baptismo quadam
ratione credere fatentur, facere non posse adversarios, quin originale in eis peccatum ad^-
mittant, contendit Augustinus. Deinde monstrat, eosdem ex Enochi etEIiee ante obitum trans-
latione, sive ex fidelium vivorum ad Christi adventum raptu, frustra argumentari, ut mof-
tem poenam peccati non esse suadeant. Quod ad quaestionem resurrectionis, an aliqui scilicet
vere ex ista mortalitate ad immortalitatem sine media morte transituri sint, de hoc edoceri
ab aliis cupit: quia plus amat discere, quam docere. Nam ut discamus. inquit, invitare nos
debet suavitas veritatis; ut autem doceamus, cogere necessitas charitatis (Epist. 193).
Idem ille Albinus superioris epistolae portitor, illam quoque breviorem duarum ad Sixtum
detulit, qua huicRomano tum presbytero, postea autem pontifici, gratulatur Augustinus,
quod adversus Pelagianos, quibus ipsum favere rumor fuerat, defensionem gratiee Dei sus-
ceperit: hortaturque curam adhibere pergat, non solum ut ii coerceantur, qui errorem sive"
liberius garrire adhuc, sive secretius insusnrrare non cessant, sed eliam doceantur sanen^
turque illi, qui etsi prae timore taceant, eum forte animo fovere non desinunt (Epist. 191).
Hand multo post Albini profectionem Firmo presbytero Romam ex Africa remeanti dedit
prolixiorem ad eumdem Sixtum epistolam; quam aliquot post annis dicebat, eo tempore 3
se scriptam, quo adversus Pelagianos acerrima conflictatione certabatur (Infra, de Dona
Perseverantiw, n. 55). Horum ibi effugia ei subtiliora quaeque contra Dei gratiam argumcnta
dissolvit; qualia heec erant: primum, Auferri liberum arbitrium, si nec ipsam bonam volufo*
tatem sine adjutorio Dei habeamus. Deinde, Injustum esse, in una eademque mata causa, hunc
liberari, illum puniri : ac proinde, gratiam quam, in Palsestina synodo, confessus est Pelagius'
sine ullis pracedentibus meritis dari, ipsam humanam esse naturam in qua conditi sumus. Pree-»
terea, Excusaturos se homines, qui nolunt recte et fideliter vivere, dicentes : Quid nos fecimus,
qui male viximus; quandoquidem gratiam unde bene viveremus, non accepimus? Ad haec: Per-
sonarum acceptorem fieri Deum, si in una eademque causa super aiios veniat misericordia ejus,
super alios vero maneat ira ejus. Itaque, Nondum natorum ideo alium odisse, puta Esau, alium,
scilicet Jacob, dilexisse, quia eorum futura opera prwvidebat. Nam Deus, inquiebant, in eis
quos hinc aufert, pravidet quemadmodum victurus esset quisque, si viveret; et ideo quem ne-
quiter novit fuisse victurum, sine Baptismo facit emori, sic in eo puniens opera matu, hon quce
fecit, sed quw faeturus fuit. Refellit quoque eosdem haereticos contra peccatum originale sic
arguentes : Quomodo, aiebant, peccatum transit in filios fidelium quod in parentibus non du-
bitamus dimissum esse per Baptismum ? Et hic rursum explodit quod Mercator indicaverat ab
illis excogitatum effugium, ut dicerent, Parvulos veraciter quidem per ora gestantium respon-
dere, in remissionem se credere peccatorum, non tamen quia sibi remittantur, sed eis in quibus
inveniuntur. His funditus eversis Augustinus rogat, ut sibi Sixtus, et quae alia Pelagiani ad-
versus eatholicam fidem excogitabunt, et queecumque adversus eos ipse pro fide catholica
disseret, nota facere non omittat (Epist. 194).
In epistola ad Asellicum hoc forte quadringentesimo decimo octavo anno exeunte data ,
observat Pelagianam haeresim in Judaismum quodam modo incidere : hujus vero impietatis
assertores acerrimos, Pelagium et Ccelestium, recenti judicio etiam catholica communione
privatos, in sua adhuc, propter cor impcenitens, damnatione persistere (Episi. 1196) n. 7),
 79 PRiEFATlO. 80
XXI. Augustinus librum de Nuptiis et Concupiscentia primum mittit Valerio. Episcopi
anno quadringentesimo decimo nono, jubente Honorio, Pelagianorum damnationem subscri-
bunt. Augustino de jugulata Pelagiana hwresi gratulatur Hieronymus. Vincentii Victoris
quwdam Pelagiana hisque deterlora confutantur.
Slacita
um Augustinus profanas Pelagianorum novitates scriptis confutabat, eorumdem conatus
Valerius comes auctoritate sua et gratia apud Principem comprimebat. Hac quippe ratione,
ne concilium ab illis postsuam ipsorum damnationem expetitum concederetur, efficaciter
obstitit: quod Comitis in Ecclesiam obsequium in ejus laude ponit sanctus Antistes (Infra, j
de Nuptiis et Concupiscentia, tib. 1, n. 2, Operis imperf. contra Julianum lib. 1, cap. 10). {i
At haeretici, quo potentis hominis patrocinium eriperent Ecclesiae, atque a Catholicorum j
doctrina eum absterrerent, litterarum ei quiddam scripserunt, quo Augustinum originale
peccatum asserendo nuptias damnare significabant (Retract. lib. 2, cap. 53; epist. 200;
infra , de Nuptiis et Concupiscentia, lib. 1, n. 2). Calumniam illam Valerius fiderobustissima
praeditus exploserat irriseratque : Augustinus tamen doctrinam Ecclesiae contra ejusmodi
criminationem sibi defendendam csse putavit. Hac igitur de causa primum composuit duo-
rum librorum, quos De Nupliis et Concupiscentia inscripsit. In hoc quae sint nuptiarum bona
demonstrat, hsec distinguens a concupiscentia, quam omnino esse malum , non de natura
nuptiarum veniens, sed nuptiis ex antiquo peccato allatum; eoque nihilominus malo con-
jugalem pudicitiam bene uti ad liberorum procreationem asserit. Propter hanc autem con-
cupiscentiam fieri, ut etiam de legitimis nuptiis filiorum Dei nascantur filii sseculi, qui
peccati vinculo , licet ab eo liberatis parentibus , obstricti sunt, atque sub diaboli potestate
captivi, nisi eadem similiter Christi gratia liberentur. Exponit quomodo concupiscentia in
baptizatis maneat actu, non reatu: Baptismi autem sanctitate non hunc tantummodo origi-
naiem reatum, sed peccataalia et omnia prorsus hominum mala auferenda esse docet.
Librum hunc primum post damnationem Pelagii Ccelestiique conscripsit (Infra, contra duas
'Epistolas Pelagianorum, lib.l, n. 9), anno ineunte quadringentesimo decimo nono, autexeun-
te quadringentesimo decimo octavo, quo anno quadringentesimo decimo octavo epistolas a
Valeriotres, unam per Vindemialem episcopum, et duas per Firmum presbyterum, per
quem Sixti littcree simul allatee sunt, recepit (Epist. 200, n. l).Pluravero de Valerio se
Firmi relatu didicisse, Augustinus responsione sua , cum eodem data libro, testatur: atque
inter haec forte , illud etiam quod se auditione accepisse postea recolebat, ex eodem Firmo
comperit, puta Pelagianos de ipso scripsisse ad Valerium, quod nuptias peccatum originale
asserendo damnaret (Retract. lib. 2, cap 53): quod adversus originalem culpam commentum
novum refellere jam alibi hoc anno quadringentesimo decimo octavo coeperat (Infra, de
Peccato Originali, n. 38). Istum librum a se inler ecclesiasticas, ut ait, curas, non sine mo-
lestia propter longitudinem et quaestionis difficultatem elaboratum (Infra, de Nuptiis et Con-
cupiscentia, lib. 1, n. 40), ut Valerio comiti potissimum dicaret, multse rationes impulerunt.
Hinctamen Julianus occasionem arripuit jactandi, eum non alio consilio illud scripsisse
ad militarem virum, nisi ut ab ipso impotentiae contra adversarios- precaretur auxilium.
Ad quod Augustinus : Non impotentiw, inquit, contra vos precamur auxilium; sedpro vobis
potius, ut ab ausu sacrilego cohibeamini, christianw potentiw laudamus officium (Infra, Ope-
ris imperf. contra Jutianum lib. 2, cap. 14). Exceperunt eumdem librum obviis manibus Ca-
tholici : quee res Pelagianorum querelas expressit, atque exacerbato publica hac approba-
tione Juliani animo, pluribus utrimque scriptis causam preebuit.
Nescimus an ejusdem Valerii comitis instantiee accepta referenda sitaltera Honorii contra
Pelagianos data sub hoc tempus constitutio, an potius curis ac precibus Bonifacii Romani
jam episcopi. Nempe Zosimo sub anni quadringentesimi decimi octavi exitum defuncto ,
ejus inlocum, non sine quadam populiRomani de constituendo episcopo dissensione (quam
quidem Julianus divinse ultioni ob damnatos ab Romana Ecclesia Pelagianos impudenter
tribuebat [Infra, contra Julianum lib. 6, n. 38]) suffectus est Bonifacius. Is summo studio
gratiae Christi adversarios , cum auctoritate sua apostolica, tum edictis imperatorum , de-
bellavit (Infra, Append. parte 3). Hujus ergo forsitan diligentiee assignanda epistolaHonorii
Aurelio episcopo, quinto idus junias anni quadringentesimi decimi noni scripta (Epist.
201, inter Augustinianas). Honorius ibi significat, a se constitutionem, quam anno supe-
riore dederat adversus Pelagium atque Coelestium, novissime renovatam esse ; simulquc
sancitum, ut quisquis eos, ubicumque terrarum agerent, sciens non denuntiaret aut ex-
pelleret, ipsemet in exsilium pelleretur. Huc addit, esse antistites , qui eorumdem haereti-
corum prava dogmata non palam oppugnare atque evertere studerent, imo ea tacite
quodam modo approbare viderentur. Ac proinde ab Aurelio universos admoneri oportere
sui officii, necnon omnes episcopos ad subscribendam Pelagii atque Coelestii damnationem
adigi, sub iis pcenis , ut recusantes dignitate sua exuantur, expellantur e suis urbibus , et
a communione in perpetuum resecentur. Hujus epistolse ad Aurelium contra Pelagianos ab
Honorio datse meminit Photius (Infra, Append. parte 2).
Epistola autem distinguenda videtur a constitutione, quam Aurelio simul mittebat Ho-
norius , et qua subscribendi rationem distinctius preecipiebat. Id intelligere est ex Aurelii
litteris ad episcopos Bizacenee provincise atque Arzugitanae calendis augusti hac de re datis
(Ibid.): ih his siquidem satis aperte constitutionem imperatoriam ab epistola sibi directa
secernit, quam epistolam et ad eosdem deferri curat; cosque omnes, tam videlicet qui con-
dcmnationem illam in plenario totius Africee concilio anni proxime elapsi jam subscripse^-
gf PR.EFATIO. 82
rant, quam quibns eidem interesse non licuerat, ad subscribendum cohortatur; ne in quo-
quam ipsorum vel negligentiae, vel dissimulationis -,aut occultae cujusdam propensionis in
haeresim suspicioulla resideat.
Eadem porro epistola ab Imperatore similiter inscripta est Augustino; quippe cui honores
minime sedi sueeHipponensi debitos propria virtus promerita fuerat. Et saneipsi potiorijure,
quam alii cuiquam, id convenit, quod hac epistola profitetur Honorius : In quo, ait, id estPe-
lagio damnando et Coelestio, secuta est clementia nostrajudicium Sanctitatis tuw, quo constat
eos ab universis justa sententiw examinatione esse damnatos (Infra, Append. parte 2). Etsi
enim Africanorum antistitum ardor magnum momentum ad victoriam de Pelagianis ab Eccle-
siareportatamcontulerit; ejus tamen preecipua laus debetur diligentiee scientiaeque Augu-
stini, de quo Prosper :
Istius ergo inter cunctos, qui de grege sancto
Insanas pepulere feras, industria major,
Majusopus, totum prsestantiusimbuitorbem. (Ibid).
Hic ille antistes, jure merito praecipua portio Domini sacerdotum dictus, cujus ductu
calholica acies inimicos gratise Dei vicit, in quorum excidium unam cunctorum sacerdotum
manu sententiam scripsit (Ibid.). Et hoc quidem sensu gloriosum illud crimen Augustino
Julianus exprobrabat, eum caput horum, quae in Pelagianos acta querebatur, etcausamma-
lorum exstitisse (Infra, Operis imperf. contra Julianum lib. 2, cap. 104).
Ob tam insigne Augustini in Ecclesiam meritum, Hieronymus post devictos eosdem hee-
reticos ipsi scribens sub annum forte quadringentesimum decimum octavum, testatur vene-
rationemin eum suam et dilectionem, quae jam ante plane cumulata videbatur, tanto .nihilo-
minus auctam esse cumulo , ut ne unam quidem horam sine illius mentione durare possit.
Tum eas, quas Romee passa fuerat fidei causa, difficultates procul dubio indicans, addit,
ipsum contra flantes ventos ardore fidei perstitisse. Tandem subjungit eximiam iUam sancti
viri laudationem : Macte virtute, in orbe celebraris. Catholici te conditorem antiquce rursum
fidei venerantur atque suspiciunt; et quod signum majoris gloriw est, omnes hwretici detestan-
tur (Epist. 195, inter Augustinianas).
Hac in re sane Alypius gloriae Augustini particeps fuit, a Juliano per injuriam appella-
tus Vernula peccatorum ejus (Infra, Operis imperf. contra Julianum lib. l,cap.7). Hinc
anno quadringentesimo decimo nono in epistola utrique inscripta idem Hieronymus : Te—
stem, ait, invoco Deum, quodsi posset fieri, assumptis alis columbw, vestris amplexibus impli-
carer, semper quidempro merito virtutum vestrarum, sed nunc maxime quia cooperantibus et
auctoribus vobis hwresis Ccelestiana jugulata est. Eisdem, in fine , Albinae, Piniani, Melaniee,
et Paulae junioris nomine salutem dicit (Epist. 202, inter Augustinianas) : hanc autem epi-
stolam Hieronymi, qui subsequente anno migravit ad superos, ultimam nobis restare pu-
tanl (Baronius, ad annum 412).
Inter illud tempus quaestionem perplexam de animarum origine, quam ab Hieronymo
explicari sibi Augustinus expetierat, cum temere tractandam in se recepisset Vincentius
Victor, juvenis ex Mauritania Caesareensi, catholicae doctrinae rudis atque expers, in er-
rores Pelagianos quosdam et iis pejores impegit. Nam inter alia dicebat, Quod animamerue-
rit esse peccatrix, ante omne peccatum. Contendebat, Infantes antequam baptizentur, morte
prwventos, pervenire posse ad originalium indulgenliam peccatorum. Preeterea, Quos Domi-
nusprwdestinavit ad Baptismum, prwdeslinationi ejus eripi posse, et ante defungi, quam in eis
fuerit, quod Omnipotens prwdestinavit, imptetum. Ad haec , AliquoS eorum qui sine Baptismo
Christi exhac vita emigraverint, interimnon ire in regnum, sedin paradisum; postea vero in
resurrectionemortuorum, etiamadregni cwlorum beatitudinem pervenire (Infra, de Animaet
ejusOrigine, lib. 4, n. 22).
Victorem Augustinus sub hujus anni quadringentesimi decimi noni finem quatuor libris
refutavit. Ac erranti quidem juveni, quamvis idem deterius saperet quam Pelagiu (Ibid.,
lib. 3, n. 19), id patrocinari posse vidit, quod in operis sui exordio modeste atque humili-
ter profitebatur, in judicando de suo opere, non credere se sibi, nec propriam sententiam
tueri, si improbabilis deprehenderetur; sed sibi cordi esse, proprio judicio damnato, meliora
jet veriorasectari (Ibid., lib.2, n. 22). Eaporro modestia, quam sinceram fuisse eventus
comprobavit, bonam in eo mentem denotabat; acsimul faciebat, ut opinando fideiadversa
catholicae, non tamen a fide catholica recederet. Iste quippe animus, inquit Augustinus,
etiam in diclisper ignorantiam non catholicis, ipsa est correctionis prwmeditatione ac prwpa-
ratione catholicus (Ibid., Iib.3, n. 23). Quapropter juvenilem quidem arrogantiam ea
vehementia, qua par fuit defendi fidem, coercuit sanctus Doctor: sed interimtamen lenitatis
quantum licuit, adhibere curavit: quod nimirum juvenem non prsepropere detestandum, sed
adhucdocendumputaret; necdamnari, sed emendari cuperet. Neque profeclo spes eum fe-
fellit; nam responsum accepit a Victore, quo se is demum errores abjecisse testabatur
(Retract. lib. 2, cap. 56).
Prodierunt circiter anni ejusdem quadringentesimi decimi noni finem cum epistolae Pela-
gianorum duee, una Romam, altera Thessalonicam missa, tum Juliani contra librum primum
deNuptiis et Concupiscentia volumina quatuor. Heec volumina duplici opere, uno ad Vale-
rium, alio ad Claudium directo; illas autem epistolas libris ad Bonifacium scriptis, quemad-
modum confutaverit Auguslinus, jam narraturi sumus.
 83 PRJIFATIO. 8^
XXII. Augusttnus anno quadringentesimo vigesimo librum de Nuptiis et Concupiscentia
secundum, necnon quatuor ad Bonifacium contra duas Epistolas Pelagianorumlibros con-
scribit.
Liber ad Valerium comitemprimus, circiter annj quadringentesimi decjmi npjn exprdjum
scriptus, vix in lucem prodierat, cum Julianus episcopus Pelagianus, qui Cbristijanorum
quorumque animos ejus lectione in odium heeresis commoveri intelligebat, quafuor contra
eum grandes libros evulgavit (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, lib. i, n. 9; lib.
h,rn. 20). His ille Augustini Hbrum, ut sibiquidem blandiebatur, omnino reyincebat: quam-
vis ejus partem nec quartam attingeret, contentus quffi infirmiora videbantur exagitare (In-
fra, contra Julianum, lib. 1, n. 2). At se futuree adversarii cxpostulationi satis occurrisse
existimabat praefatione sua, qua professus erat, se silentio, quae ad rem probandam nihil
conferrent, praetermisisse (Infra, Operis imperf. contra eumdem, lib. 1, cap. 12). Veritalis
praesidio desUiutus, confugiebat ad convicia, quibuspassim quatuor sups libros perfundebat.
Augustinum et Catholicos omnes Manichaeorum nomine designabat (Infra', contra Julianum,
tib. 1, n. 3).Detrahebat etiam nonnullis qui a Pelagiana secta sese ad Ecclesiam recepe-
rant: sed Valerium comitem tractabat honorificentius (Infra, Oppris imperf. contra eumdem,
iib. 1, cap. 10). Hos ille libros Turbantio ejusdem sectae episcopo nuncupavit (Infra, contra
Jutianum, lib. 3; Operis imperf. contra eumdem, lib. 1, cap. 1).
Eodem quoque tempore epistola Romam auctore, ut ferebatur, Jnliano missa est, per
quam, quos posset, ut cum Augustino loquamur, suos aut inveniret, aut faceret (Infra, contra
duas Epistolas Pelagianorum, lib. 1, n. 3); nimirum quotquot in magna illa civitate posset
seducere stuflens, metu horroreque errorum eorum, quos Catholjcis Manichaeorum nomine
traductis imponebat. Ibidem audientiae, hoc est, synodi, quam Pelagiana factio flagitabat,
recordatur (Ibid., n. 42). Videtur autem Julianus yana quadam de causa volnisse illam ab-
negare : Augustinus vero sincerane sit, an ficta ejusmodi abnegatio, parum curans, Jnliano
ut suam esse hanc epistolam inficietur concedit (Infra, Operis imperf. contra Julianum, lib,
•4, eap. 18).
• Qupd porro in eadem scriptum est, ab suis ipsorum inimicis ea, quae Augustinus eorum
adversarius sparserat, in veritatis odium excepta fuisse (Infra, contra duas Epistolas Pela-
\gianorum, lib. 1, n. 9; lib. 4, n. 20), id similiter in epistola Pelagianorum oclodecim episco-
porum ad Thessalonicensem antistitem directa legebatur. Unde sub idem tempus eam quoque
-scriptam fuisse, conjeclare licet. Hac illi Rufum Thessalonicensi tum Ecclesiee praefectum ad
suas partes allicere tentabant, ejus videlicet atque aliorum orientalium anlistitum societatem
adversus impiamManichaeorumhaeresim, toto Occidente susceptam, poscentes. In eoquippe
sitaerat omnis illorum industria, utCatholicis horribili haeresi, quam omnes cum illis pari-
ter exsecrabantur, impacta, proprios errores obtegerent, atquenatura, lege, liberoque arbi-
trio commendatis, gratiam condemnarent. Hanc epistolam ipse Julianus citat (Infra, Operis
imperf. contra Julianum, tib. 2, cap. 178).
Fecit Romanorum catholicorum vigilantia atque sedulitas, ut utraque hsec epistola in Ro-
nifacii papee manus veniret (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, lib. 1, n. 3). Hic il-
las Angustino curavit deferendas per Alypium; quem inde colligunt in Italiam id temporis
profectum esse, cujus quidem itineris causam ignoramus : constat vero illum et Romam et
Ravennam petiisse (Infra, de Nuptiis et Concupiscenlia, lib 2, n. 1).
Is Ravennse Valerium comitem invisit, a quo et accepit litteras, quibus ille Augustino gra-
tias ob librum deNuptiis et Concupisccntia sibi transmissum agcbat: simulque eum admo-
nebat, quosdam locos inesse, quos impeterent heeretici; rogabatque ut Alypium super iisdcm
locisaudiret.EidemAlypioRavennaposlhacRomamprofectoValcriuschartuIasquasdammisit.
Continebantur hisce chartulis excerpta ex primo quatuor librorum Juliani, quae quispiam ad
libitum, nonnullis etiam mutatis, collegerat. Poscebat Valerius ut ab Augustino eadem illa
excerpta quantocius refellerentur (Infra, Prwfat, ad Opus imperf. contra Julianum).
Romae porro Alypius breviadmodum spatio commoratus, in contubernio vixit Ronifacii,
qui eumet excepit amicissime etsingulari familiaritate dignatus est. Quocirca sese Alypius,
atque eadem occasione Augustinum, huic pontifici arctissimo amjciliae nodo devinxit (Infra,
Qontra duas Epistolas Pelagianorum, lib. 1, n. 1). Ipsi Bonifacius duas ante memoratas epi-
stolas idcirco dedit, quoniam in iis Augustini nomen calumniose expressum reperit (Ibid.,
h. 3). Rediit ergo Alypius in Africam duabus hisce epistolis, ac supra diciis excerptis
onustus.
Heec Augustinus excerpta ex opere Juliani collecta esse, statim persensit, optassetque ipsc
illis non ante respondere, quam integrum opus, unde fuerant desumpta, conspexisset: ve-
rum iudicavit maturandam interim ad illa responsionem, ut Valerio comiti salis faceret (In-
fra, de Nuptiis et Concupiscentia, lib. 2, n. 2; Operis imperf. contra Julianum lib. 1, cap. 16
sqq). Quamobrem librum alterum Valerio sub eadem inscriptione, De Nuptiis et Concupis-
centia nuncupatum celeriter edidit : in quo dogma catholicum de originali malo sic vindicat
ab adversarii calumniis, ut id a Manichaeorum errore procul abesse demonstret. Hunc ideo
priori libro subjungimus anni tantum interjecto spatio, quod eum Augustinus confestim post
acceptas de priore illo gratiarum actiones composuerit, nec videatur verisimile, ul ei gratias
ageret, Valerium totos duos annos expectasse.
Prffiterea libros quatuor contra duas epistolas Pelagianorum , quee sibi a Bpnifacio per
Alypium allatse fuerant, elucubravit: ita ut primo libro epistolam, quam Julianus Romam
 85 PRJEFATIO. 86
tnlslsse dicebatur; tribus sequentibus aliam, quse octodecim episcoporum nomino Thessalo-
nicam directa erat, redargueret. In primolibro heereticum sensum in fidei professione Pela-r
giana, quse Catholicis opponebatur, latentem retegit. In secundo calumniam prsevaricationis
in Pelagii ac Coelestii damnatione admissae depellit a Romanis clericis; et gratiae nomine nec
fatum asseri a Catholicis, nec personarum acceptionem Deo tribui demonstrat. In tertio ex-
ponit quid vere Catholici dicant de legis utilitate, quid de Baptismi effectu ac virtute, de utri-
usque Testamenti discrepantia, de Prophetarum Apostolorumque justitia et perfectione, do
appellatione peccati in Christo, quid postremo de praeceptorum in futura vita lmplelione do-
ceanl. In quarto libro aperit insidias Pelagianorum in quinque doctrinee eorum capitibus la-
tentes, in laude scilicct creaturee, laude nuptiarum, laude legis, laude liberi arbitrii, et laude
sanctorum. Istud opus ipsi Bonifacio, honorifica mentione, quam apud se de eo Alypius fcce-
rat, permotus dicavit; rogans ut illud non tam discendi, quam examinandi et emendandi
gratia evolveret. Principio operis, ubi Pelagianorum injuriosam adversum se agendi ratio-
nem recolit: Spero, ait, de Domino Deo nostro, quodnon sine mercede quw in cwlis est, illi me
lacerant dente maledico, quibus me pro parvulis,... oppono (Infra, contra duas Epistolas Pe—
lagianorum, lib. 1, n. 3).
XXIII. Memoratos libros in Italiam Alypius circa initium anni quadringentesimi vigesimi
primi defert. Constantius edictumdat in Pelagianos. Aliossex libros in Julianum Augustinus
conscribit.
Quatuor illos libros detulit ad Bonifacium (Infra, Operis imperf. contra Julianum lib. 1,
cap. 75), secundum quoque de Nuptiis et Concupiscentia portavit ad Valerium idem Alypius
(lbid., capp. 7, 52): quem proinde manifestum est iterum exeunte anno quadringentesimo vi-
gesimo, aut quadringentesimo vigesimo primo ineunte trajecisse in Italiam. Augustinus
quippe ipse ad excerpta ex Juliano sibi missa respondit continuo, ea diligentia et celeritate,
per quam judicare non liceat, committere illum potuisse, ut eam responsionem tardius ad
Valerium dirigeret. Porro Pelagiani transmarinam hanc Alypii profectionem eo infamaro
modo studuerunt, ut eamdem susceptam adversus illos fuissefacile arbitremur. Etcerte vi-
debimus istos haereticos sub idem tempus insectatum esse Constantium imperatorem.
Exprobrat igitur Augustino Julianus, eum vociferari cum feminis, cunctisque calonibus, et
tribunis, quibus octoginta aut amplius equos tota Africa saginatos collega tuus, inquil, nuper
adduxit Alypius (Ibid., cap. 42). Infra autem idem gloriatur in hunc modum : Amplissimam
essenostri negotii dignitatem, ut ipsa rerum consideratio et appensio indicat, quas luemur, ita
etiam vester pavor, qui contra nostrorum sanguinem, pecuniarum effusione, hwreditatum lar-
gitate, equorum transmissione, populorum seditione, potestatum corruptione pugnantes, et fi-
dem vestram, quwanobisimpugnatur, erubescitisprofiteri, etc.(Ibid., cap.lk). Rursumalibi:
Cur tantis totam Italiam factionibus commovistis ? Cur seditiones Romw conductis populis exi
citastis ? Cur de sumptibus pauperum saginastis pcr totampene Africam equorum greges, quos
prosequente Alypio tribunis et ccnturionibus destinastis? Cur matronarum obtatis hwreditati-
bus potestates swculi corrupistis, ut in nos stipula furoris publici arderet ? Cur dissipastis Ec~
clesiarum quietem ? Cur religiosi Principis tempora persecutionum impietale maculastis (Ibid.,
lib. 3, cap. 35)? Hanc vero Juliani tantam in accusando vehementiam atque impudenliam
Augustinus castigat prudentissimis hisce verbis : Aut calumniaris, inquit, aut nescis quidlo-
quaris : et ideo aut mendax, aut temerarius ista loqueris. Quid te autem nequius, si hwc ipse fin-
xisti? quid stolidius, si fingentibus credidisti? Jam vero quod etiam scribere ausus es, neque
veritus nead ea localibripervenirent tui, quw terra marique transeuntem scu venientem colle-
gam meum Alypiumsusceperunt, ubi legi apertissima tua falsiloquia sine tua irrisione vel po-
tius delestatione nonpossunt; cui non dico impudentiw, sed dementiw comparatur (Ibid., tib, 1,
cap. 42)?
Novara profecto iracundiae causam Juliano praebuerat edictum, quod in Pelagianos sub
hoc ipsum tempus dedit Constantius, ad id concedendum forte Alypii lcgatione rogatuque
adductus. Hunc imperatorem mortem noc anno quadringentesimo vigesimo primo obiisse
consentiunt chronographi, cum sex tantum menses imperasset, septimo juxta Olympiodo-
rum inchoato. Prosper etldacius ejus inaugurationem anno quadringentesimo vigesimo po-
nunt: Theophanes, anno quadringentesimo vigesimo primo, sexto idus februarii. Cum Theo-
phane facit Codex Theodosianus, in quo legibus a die dccima martii anni quadringentesimi
vigesimi primi ad diem vigesimam octavam julii datis nomen Constantii adscribitur, Ha-
rum prima scripta est ad Volusianum : ex qua Ccelestium tunc temporis in Urbe egisse co-
gnoscimus. Ibi testatur Constanlius, edictum nonnullum in antiquas recentesque haereses
lam se tulisse; attamen quotidie sibi nuntiari easdem serpere latius : quocirca ut motus
qups parere illa dissidia possent, evitentur, renovare se eadem jussa, velleque, ut habita
diligenlj inquisitione adversariorum versefidei, statim ii Roma exturbentur atque hipc pro-
cul nmandentur, ac Coelestius in primis : quibus propria subscriplione adjungit, Volusiani
interesse ut edictum istud curet observandum (Infra, Append. parte 2). Volusianus ergo,
Constanlio ut obsequeretur, decretum et ipse promulgavit, quo Coelestium divinffi fidei ei
quietis publicae perturbatorem Roma atque omni finilima regione pellebat, proscriptionis
poena iis a quibus oceultaretur, intentata. Edictum Constantii ad Volusianum de pellendo
Coelestio memorat Photius (lbid).
Verumtamen non propterea Coelestium animm dcfecit: is enim aliquot post annis, Coele.-
 87 PRJ1FATI0. 88
stino Romano pontifice, in Urbem anno quadringentesimo vigesimo quarto aut paulo se-
rius venit, audientiam postulans, haud aliter ac si causa ejus nondum fuisset disceptala(Infra,
Append. parte 3).
Cum autem gratiae inimici non desinerent fremere ad dominici gregis caulas, atque ad di-
ripiendas Christi oves aditus undecumque rimari; faciebat Augustinus quidquid pro sui
parte muneris poterat, ut eorum rabiem vel omnino sanaret, vel a Isedendis aliis repelleret
llnfra, contra duas Epistotas Pctagianorum, lib. l,n. 2). Quapropter haudquaquam satis ei
fuit, excerptis ex Juliani opere sibi missis libro ad Valerium posteriore respondisse: sed po-
stea integrum illius opus beneficio Claudii episcopi nactus, novam plenioremque eidem res-
ponsionem edere animum induxit. Id aliunde laboris necessario suscipiendum videbatur; quia
diligentius inspecto Juliani opere deprehenderat, excerpta quae sibi miserat Valerius, in
nonnullis discrepare ab autographo : unde merito verebatur, ne ipsum vel Julianus, vel
ajius quispiam ad ea responsionem cum opere ipso comparans, imposturae reum ageret: quod
reipsa crimen sancto Doctori injuriosissimeimpingerenon omisit adversarius.
. Alteram hanc Juliani refutationem cum Augustinus proximepost quatuor suos libros ad
Bonifacium ponat, hinc eamannoquadringentesimo vigesimo primo aut paulo post editam
affirmare licet. In ea Hieronymi meminit tanquam vita jam functi: unde sicut nihil causae vi-
demus, cur illam multo serius anno praesenti collocemus, ita constat etiam citius omnino
statui non posse, cum anno tantum quadringentesimo vigesimo, die trigesima septembris
obierit Hieronymus. Quantum porro studii, quantum diligentiee et laboris hic adhibuerit Au-
gustinus, non obscure ipse indicat, opus istud suum tantum tamque elaboratum appellans
(Retract. lib. 2, cap. 62).Nec immerito sane hac aliquis occasionepronuntiat, sanctumDocto-
rem, qui in ceeteris ab se adversus Pelagianos editis libris mirabilis est, in hoc opere pene
divinum apparere (Henricus Noris, Historia Pelagiana, lib. 1, cap.21).
Principio profitetur, convicia etprobra, quse in ipsum Julianus congerebat, haud a se
contemni, tanquam ad se nihil pertinerent: quando inde sibi et leetitiee et moeroris materia
magna preeberetur; laetitiae quidem, propter uberem illam quam in coelis sperabat merce-
dem; moeroris autem, ipsius Juliani causa, quem non poterat non diligere, quidquid in
ipsum ille diceret (Infra, contra Julianum, lib. 1, n. 35). Cum vero Julianus eosqui pecca-
tum originale asserebant, Manicheeorum nuncupatione afficeret; in clarissimos quosque
Patrum tam graecorum , quam latinorum hanc recidere criminationem ostendit Augustinus;
eamque habet primi libri pars prima materiam. Altera pars in hoc versatur, ut Manichaeos
temerariis aliquot ipsiusmet Juliani dictis plurimum adjuvari demonstret. In secundo Iibro
Pelagianas quinque contra originale peccatum argumentationes convellit auctoritate prse-
cedentium Ecclesise doctorum, episcoporum videlicet illustriorum decem, Irenaei, Cypriani,
Reticii, Olympii, Hilarii, Gregorii Nazianzeni, Ambrosii, Basilii, Joannis Constantinopolitani,
et Innocentii: adjuncto quoque testimonio presbyteri Hieronymi, viri sancti et perquam
eruditi. Cumque probe sciret nihil frontis habcre adversarium, qui haud dubie illos omnes
celeberrimos viros eodem similiter errore captos dicere non erubesceret; idcirco singulis
illius quatuor libris deinceps singulos totidem suos opponit, dicla illius omnia excutiens,
iis tantum prsetermissis, quae nodum queestionis nullum haberent. Ac tertio quidem libro
probat praesertim, malam esse concupiscentiam, quamvis bonae sint nuptiee et aDeo institutee.
Illo malo beneuti pudicos conjuges, melius non uti continentes fideles. Ab hoc malo longe
diversnm esse id quod Manicheeus ex altera substantia quadam Deo coaeterna permixtum
nobis deliravit. In quarto docet virtutes infidelium veras non esse : alque inter alia obiter
ostendit quomodo gratia non secundum merita detur, nec tamen in fatum sit referenda. In
quinto observat, multitudinem christianam scire, peccati merito fieri ul imago Dei et lantos
hic in parvulis patiatur cruciatus, et siabsque Baptismo iidem intereant, a regno Dei exclu-
dantur. Deinde probat perizomala a parentibus primis ob pudorem ex peccato venientem
assumpta. Peccatuin preecedenlis peccati poenam esse posse. Ex eadem massa damnationis
alios esse gratis electos, alios vasa irae factos. Concupiscentiam semper esse malam, in illis
etiam qui ei non consentiunt. Verum sine concubitu esse conjugium. Carnem Christi a cae-
terorum hominum carne peccati differre, etc. In sexto libro peccalum originale monstrat
ex Baptismo parvulorum, ex verbis Apostoli, ex baptizandorum exorcismo et exsufflatione.
Oleae ac oleastri exemplo convenienter explicari, quomodo ex parentibus regeneratis et
justis nascantur filii peccatores et regenerandi. Peccatum originale iri primis parentibus
yoluntarium, ac nobis quidem alienum proprietate actionis, nostrum tamen esse contagione
propaginis, etc.
Huic operi suo proxime subjungit Enchiridion ad Laurentium, post mortem Hieronymi,
quem ibi beatae memoriae exornat elogio, a se compositum : cujus libri quamvis generalio-
rem titulum De Fide, Spe, et Charitate, esse voluerit; in tradenda tamen gratise christianae
doctrina maximam partem impendit.
XXIV. Pelagiani casso conatu orientales Ecclesias pertentant. Pelagius in Syria, et Julianus
in Cilicia, damnantur. Quonam factiosi adhuc in hwresi pertinaces evaserint.
Aggressi seepe sunt Pelagiani, Orientem non secus atque Occidentem turbis miscere:
maxime vero post Zosimi judicium, a quo provocare ad generalem synodum, nunquam ad
annum usque quadringentesimum trigesimum primum destiterunt. Ex eorum ergo, qui sede
exturbati fuerant, episcoporum suorum numero, quosdam misere Constantinopolim, ubi
erroris stti impietatem dissimuiantes, se causamque suam falsa specie obduxerunt Verum
89 PRiEFATIO. 90
ineacivitate beato Joanni Chrysostomo Atticus successerat, illius fidei dignus aemulator,
qui hoc in casu scientia sua «imul ac episcopali virtute adhibita, corum legationem rejecit,
antiquam illis Ecclesiae fidem opponens ; eosdcmque tam acriter insecutus est, ut ne consi-
stendi quidem in urbe licentiam darct (Infra, Append. partc 2).Idem acta, quse adversus eos
confecerat, Romam direxit. In his legatis numeratur Ccelestius ab iis qui de hoc tempore
accipiendum putarunt illud, quod Augustinus tradit, ipsum apud Conslanlinopolim ab
exercilu Christi debellatum (Infra, conlra Julianum, l. 3, n. 4): quod factum alii nihilominus
ad eam Coelestii abConstanlinopoHtana Ecclesia ejectionem, quse Zosimi judicium praecessit,
referendum arbitrantur (Supra, cap. 14).
Preetcrea Julianus una cum aiiis scptemdecim Polagianis, qui sibi nomen episcopale
assumebant, Thessalonicam, ut ante jam nobis observatum, ad Rufum hujus urbis episco-
pum scripsere, ut eum, si quo pacto possent, ad suas partes traducerent (Infra, contra duas
Epistolas Pelagianorum, lib. 1, n. 3). Qua porro is ratione exceperit illorum epistolam,
nescimus : at illud habcmus pro comperto , eumdcm Rufum ab Ecclesiee unitate nunquam
recessisse. Quod si Pelagiaui quidpiam errori suo commodum ab ipso obtinuissent, neuti-
quam sibi temperasset Julianus , quin id palam preedicaret. Erat alioquin ipse Thessaloni-
censis antistes prse caeteris devinctus Apostolicee Sedi, necnon ad subscribendam sententiam
Romanorum pontificum hoc nomine obstriclus , quod cidcm ab ipsis alii in lllyrico metro-
politani subjicerentur.
Procul dubio non commisere iidem hserctici, quin Ephesinam quoque Ecclesiam, ubi
Coelestius ob diutinam in ea commorationcm variis forte necessitudinibus gaudebat, per-
tentarent: et videbatur sane hsec illa Ecclesia, quee per imprudcntiam hseresiarcham istum
in presbyterorum consortium cooptavcrat, suscipiendte ipsius defcnsioni pree cunctis aliis
magis obnoxia. Nihilominus tamen non tempori ulli commodius , quam isti hosce Prosperi
versus aptaveris:
Praetereo quanlo fueril bene mota lumultu
Clara Ephesos, non passa suis consistere tectis
Vasa irae, et morbi flaius, et semina moriis.
(Infra, Append.parl. 2.)
Quonam anno suum illud in Pelagianos odium istae omncs Ecclesiee professee fuerint,
minime liqiiet : hoc tamen videri potest non ante anni quadringentesimi vigesimi primi
exitum accidisse; quando Augustinus in suo contra Julianum opere, scripto, uti putamus,
eodem quadringentesimo vigesimo primo anno aut paulo post, nullam ejus rei fecerit men-
tionem, quamvis ad id occasio invitaret; solumque Coelestii apud Constantinopolim de-
bellali, quod anle annum quadringentesimum decimum octavum contigerat, recordatus fuerit.
Neque sancto huic episcopo, neque Prospero innoluit alia Ecclesiee orientalis pro fidei cau-
sa contra Pelagium ipsum synodica declaratio. Etenim cum eumdem heeresiarcham, qui cir-
cumventis epucopis in Diospolitana synodo absolutus fuisse vidcbatur, accusatores sui apud
aliam persequerentur synodum, cui Theodotus episcopus Anliochenus prsesidebat, non po-
tuit ille versipellis coram eo conventu latitare, sed hsereseos convictus e sanctis Jerosoly-
morum locis cxturbatus est. Mercator adeo meraorabilis eventi testis unicus, TheodoU ac
Praylii Jerosolymitani antistitia epistolas hac dc re ad urbis Romse cpiscopum datas citat
(Ibid.). Fuere profecto Pelagii tunc accusatores illi ipsi celeberrimi, Heros et Lazarus ,
qui soli id muneris in istum obire voluerarit, quosque tacitis eorum nominibus paulo
ante Mercator indicaverat. Atque adeo videntur Pelagium, ubi primum eis licuit, apud
Theodotum persequi debuisse. Hinc putat Joannes Garnerius, Thcodotum ac Praylium me-
moratas litteras jam inde ab quadringentesimo decimo septimo anno, obitu Innocentii non-
dum comperto, scripsisse adversus illum hteresiarcham (Garnerius in Mercatorem, pagg. 25
et 209). Verum tametsi fieri potuerit,ut episcopatum jam ipso anno quadringentesimo deci-
mo septimo gereret Theodotus; nihil tamen credere nos compellit, Praylium eodem ferme
tempore de Pelagio scripsisse in utramque partem. Vidimus siquidem, eum hoc ipso anno ad
episcopalem dignitatem evectum, illius gratia litteras ad Romanum pontificem dedisse quee
Romam mense tantum septembri pervenerant (Supra, cap. 15). Quapropter locari aliquanto
serius potest Theodoti concilium, sivepost damnationcm Pelagii per Zosimum anno qua-
dringontesimo decimo octavo promulgatam, sive etiam post obitum Hieronymi, qui in diem
trigesimam septembris anni quadringentesimi vigesimi incidit; quia non commisisset Hie-
ronymus, quin optatissimum ejusmodi nuntium, si adhuc in vivis fuisset, Augustino signifi-
caret.
Cum pertineret ad Antiochensem patriarchatum Cilicia, ibi quoque in provinciali synodo
damnati fuere Pclagiani. Quin etiam famosus ille Theodorus Mopsuestiensis, qui hujus hae-
reseos parens audiebat, qui eamdem cdito in Hieronymum et Augustinum opere defenderat,
qui denique Juliano aliisque prsecipuis ejusdem patronis paulo ante perfugium preebuerat,
adversus Julianum ipsemet in eodem concilio anathema pronuntiavit. Id Mercator prodit
factum esse post Juliani abscessum e Cilicia : quo nimirumille,Occidentem anno forte qua-
dringentesimo vigesimo primo relinquens, exarato mari, et lustrato, inquit Mercator,
Oriente, id est, Asia minore, sese cum erroris et exsilii sociis receperat (Infra, Append.par-
te 2). Nec deest qui commorationem illam Juliani apud Theodorum, et mala inde in omnem
circuin regionem profccta causam habendse huic in Cilicia synodo dedisse opinetur (Garne-
rius in Mercatorem, pag. 219). Theodorum adierat Julianus, testc Mercatorc, ut ad propu-^
91 PR/EFATIO. &
gnandamPelagianam hffiresim vires abipsonovas sumeret, utque ex magisterio ejusdem
velut instructior, aliud contra Augustinum opus aggrederetur, Neque dubium est qum idem
ipse Theodoro, ad edendos libros in peccati originalis assertores, si forte ab eo non jam
ante aliquot annos, ut observavimus (Supra, cap. 10), editi erant, auctor incitatorquo
fuerit.
Pulsus Jerosolymis Pelagius quo perfugerit, ignotum est: neque ejus posthac in historiffi
monumentis reperitur ullamentio. Erat is alioqui setatis jam sat provectee, ut moerpri, quem
pro sua animi superbia ex omnium in se offensione atque odio capere debebat, non admo-
dum diu superesset. Caeterum hseresis ejus sectatores cum sese et damnatos ab Occidente et
ab Oriente repudiatos intelligerent, ii magnam partem ad saniora consilia redierunt, errores
suos cjurarunt, relicto cui inhaeserant Juliano, Pelagium damnarunt, ac Sedis Apostolicse
clementiam imploraverunt. Indulgentiam erga eos adhibcndam rata Ecclcsia, suscepit redr
euntes , atque etiam illos in suas sedes restituit (Infra, Appcnd. parte 2). Julianus anno cir-
citcr quadringcntesimo vigesimo scribens, desertores quosdam Pelagiani dogmatis ad fidem
catholicam reversos, tacitis eorumdem nominibus arguebat. Possidius quoque, qui circa
annum quadringentesimum trigesimum secundum gesta Auguslini littcris consignabat, plu-
rimos a Pelagianis rediisse, ac rectee fidei veritate in dies magis magisque dctcstandi crroris
tenebras superante, redire etiam tunc, testabatur (Possidius in Vita Augustini, cap. 18). Ex
iis, quos reduces pia mater Ecclesia complexa est, unum cognoscimus Turbantium, cui Ju-
lianus primum suum opus in Augustinum inscripserat; quem et sanctum vocitabat ct ma-
gno virtutum splendore conspicuum (Infra, Operis imperf. conlra Julianum lib. 1, cap, 1).
Hunc Augustinus in secunda Juliani refutatione fratrem appcllat (Ibid., lib. 2, cap. 11); qnia
illi haud dubie, quemadmodum et aliis, restituta fuerat episcopalis dignitas.
Julianus autem, et qui cum illo in hseresi mentem obfirmarunt, cum cos, ubicumque appa-
rerent, ut cum Augustino loquamur, ubique diffusus Christi debellaret exercitus (loid.,
lib. 3, n. 4), quisque quo potuit sese recepit. Nequc vcro absimilc est, istorum ali-
quos commoratos esse in Galliis, ubi sub hoctempus divcrsi cpiscopi suspicionem, quod
Pelagianis erroribus addicti essent, de se preebuerunt: quando Valentinianus III scptimo
idus juliasanni quadringentesimi vigesimi quinti edixit, utiidcm episcopi de abdicandis in-
tra viginti dies hisce erroribus interpellarentur a Patroclo Arelatcnsi; quod nisi faccrent,
aliis in eorum locum suffeclis, ipsi solum vertere cogercntur (Infra, Append. parte 2). Non-r
nulli quoque in Britanniam intulere suam heeresim:ibi siquidcm Pclagianusquidam nominc
Agricola, Severiani episcopi Pelagiani filius, Ecclesias Hibcrhise dogmalis sui suasionc cor-
rumpebat tempore Coelestini papse, qui eo Germanumepiscopum Aulissiodorcnscm misil, ut
deturbatishaereticis Britannos ad catholicamfidem dirigcret (Ibid.). Scvcrianum hunccc qui-
dammaleconfundebantcumSeveroSulpitio,dequoquidcmGennsidiusscriptum rcliquil.quod
is in senectutesua a Pelagio deceptus fuerit (Sic vetus codexCorbciensis): scd conlincnteraddit,
eumagnoscentem loquacitatis culpam, silentium usque ad tnorlcm lenuisse, ut peccatumquodlo~
quendo contraxerat, tacendo penitus emendaret. Britannis quoquc Pelagii dogmata Honorii et
Theodosii aetate tradebat Fastidius episcopus, cujus libcrad Falalem viduam inter subditilia
Augustini opera exstat, illius hseresiarchffi scntentiis vcrbisque deturpatus (Append. tomi 6 ,
de Vita christiana liber). Porro missa ex Britannis lcgalionc cerliores facti episcopi Galli-
cani Pclagianam pestem ibi latius scrpere, habuerunt numerosam synodum, in qua delec-
tus est, cum Lupo Trecensi, Germanus Autissiodorensis cpiscopus : qui ad opprimcndam
illic hteresim semel et iterum trajccit; primumquidcm tunc cum Lupo episcopo, anno qua-
dringentesimo vigesimo nono, postea autcm cum cjusdcm Lupi discipulo, Scvcro Trevirensi,
anno quadringentesimo quadragcsimo scptimo (Infra, Append, parle%).
Quo evaserit Julianus , quamque incassum ipsc et cjus collegao Ncstorii lcmporibus novos
conatus ac molitiones in Oriente apud Ephcsinae synodi palrcs adhibucrint, alio loco dicluri
sumus (Infra, de Juliano et ejus scriptis, Admonit. in Opus imperfectum conlra secundam
Juliani responsionem). Quod ad Ccelestium, qui cum Romam circitcr annum quadringcntc-
simum vigesimum quartum repetiisset, uti supra narravimus, ltalia jussu Cmlcstini papto
exterminatus fuit, is Nestorium cum Juliano aliisque cjusdcm factionis cpiscopis convenit
Constantinopolim : ibi Theodosium secundum imperatorcm, quo sibi concilium conccdcro-
tur, interpellarunt : Nestorius vero in eorum gratiam Coelestino scripsit. At cum Theodosio
libellum adversus illos anno quadringentesimo vigesimo nono obtulissot Mercator, ipsis im-
peratum est ex urbe excedere (lnfra, Append. parte 2). Ab hinc quid factum fuerit Ccele-
stio, nusquam reperimus.
XXV. Adrumetini monachi super quwstione de gratia et libero arbitrio inter se dissident circi-
ter annum quadringentesimum vigesimum sextum. Eos Augustinus Ubro in idetn argumen-
tum conscripto ad concordiam adaucit. \
Aliquanto post damnatos aZosimo papa, postqut» ejectos Occidente Pelagianos, obortum
est inter Adrumetinos monachos dissidium de prolixiore ad Sixtum epistola; felix profecto
fortunatumque, quod binos libros Ecclesiae tam ncccssarios, unum de Gratia et Libero Ar-
bitrio, alterum de Correptione et Gratia peperit, puta circiter annum Christi quadringen-
tesimum vigesimum sextum. Non enim est cnr memoratos libros yel nltra hoctempus diffe-
ramus, quando recensentur in Retractationibus circa annum quadringentcsimum vigesimum
septimum editis; vel prius collocemus, quia postremum ibidem locum occupanl.
Erat Adrumetum eo tempore civitas in Byzacena Africffi provincia celebrjs. Jbi coeRoWuai
 95 PR^FATIO. 94
incolebatur a monachis, in quibus Florus quidam patria Uzalensis numerabatur (Epist. 216,
«. 2 sqq.). Hic iter charitatis instinctu cum in patriam comite Felice Adrumetino item mona-
cho suscepisset, dum ibi diversaretur, queedam Augustini opuscula reperit, nempe episto-
lam ad Sixtum (Epist. 214 ), quam et dictante eodem Felice cum bona Uzalensium mona-
chorum venia transcripsit. Floro postea Uzali Carthaginem profecto, Felix ad proprium mo-
nasterium rediit, secum sancti Doctoris librum ferens. Atqui cum illud idein opus, Valentino
abbate inscio, fratribus legere coepisset, eorum quinque vel non multo plures sensum aucto-
ris non assecuti, ac medicinam in morbum vertentes, magnas turbas in coenobio excitaverc;
contendentes videlicet, ab aliis, qui doctrinam hanc rectius intelligebant, ita defendi gra-
tiam, ut liberum arbitrium abolerent, nosque negarcnt in extremo judicio secundum sua
cujusque opera judicandos. An autem ea scriptio Augustini esset, quosdam apparct sub-
dubitasse. Floro Carthagine reverso tumultus denuo rccruduit: in illum tanquam vulncrum,
quae ab hoc libro passi erant, auctorem insurrexere, turbas monasterii omnes ac dissidia
Uli accepta referentes; eo quod ejusdem verba, cum qusestiones ita difficiles conabatur ex-
solvere, haudquaqum caperent; ipse quippe germanam et catholicam fidem sectabatur.
Hoc dissidium toto illo tempore intra monachos sese continuerat, rem ignorante Valen-
lino: sed ratus est Florus officii sui esse, hujus illum admonere. Abbas autem, quin ea
lucubratio verus Augustini fetus esset, atque orthodoxam doctrinam exhiberet, in dubium
non revocavit. Satis quippe noverat sancti Doctoris stilum, sapientiamque illam angelicam
quee ejus in scriptis relucebat. Videbat hoc eodem in libro Christianam gratiam fulgcnliore
ac vehementiore dicendi copia commendatam, quam ut de auctore ejus sibi liceret ambigere.
Illum igitur cum voluptate perlegit, et lumen solatiumque, quod suavissimee sancti Viri
raonitiones humilibus infundunt animis, non sine magna veneratione percepit. Simul quo-
que operam dedit, ut impias illas queestiones ignorantia quorumdam c suis fratribus natas
comprimeret : decrevitque aliquos mittere ad episcopum Uzalensem Evodium, qui ab eo do-
cumenta ad librum Augustini probe intelligendum ncccssaria ad sc rcferrent. Sanctus ille
antistes, de contentionibus, queis illi inter se super libero arbitrio divinaquo justitia digla-
diabantur, certior factus, ad Valentinumabbatem ejusque monachos rescripsit epistolam, qua
eosdem alloquitur in hsec verba: Honorabiles fratres retulerunt nobis, quia nescio quw ibi
quwstiones inter vos natwsunt de libero arbitrio et dejustilia Dei. Laudamus quidem studium
vestrum, sed nolumus esse contentiosum. Contentio enim perturbationem excitat, sed studium
pietatem requirit. Liberi arbitrii plenissimum effectum habuit homo primo procreatus, Adam
dico : sed ubi sauciatum est ipsum liberum arbitrium, infirmalum est. Ergo est in homine nunc
liberum arbilrium, sed sauciatum. Inde dictum est: « Infirmatus esl in egcstate vigor meus »
(Psal. xxx, 11); et, uLumen oculorum meorum non est mccam» (Psal. xxxvn, 11). Ad hoc recu-
perandum missus est medicus Salvator Christus, ut salvaret quod perierat, et curaret quod
vitiatum fuerat. Et post alia : Legant ergo, inquit, sancti Dei majorum dicta, sicut jam dixi,
qui habent divini munerispium affectum : et quando non intelligunt, non cito reprehendant, sed
orent ut intelligant. Hoc Evodianse epistolse fragmcntum habcmus a Jacobo Sirmondo, qui
nobis indicasse contentus eamdem reperiri in codice Trevirensis abbatiee S. Maximini, pree-
termisit ceetera, non indigna, ut ait, iuce omnia, nisi quod parum cmcndata ( Sirmondus,
Hist. Prwdestinat. cap. 1). Porro quibus Augustini liber non focerat satis, ii nec Evodii re-
sponsione sibi satisfactum declaravere : nam ipsummet convenire Augustinum, apud se
statuerunt; tametsi ei consilio suus ipsorum abbas refragaretur. Hic prsetorea incassum eis
mederi conatus est ope sancti cujusdam presbyteri nomine Sabini, qui librum eisdem nilida
interprctatione explicavit. Quare cum ille jam nullum aliud remcdium cognosceret, ipsorum
profectioni, ne per repulsam augerentur in eis vulncra, vel invitus consensit, atque cliam
pecunia ad iter necessaria instruxit, litteras tamen nullas dcdit ad Augustinum , ut ne ipsc-
met, perinde atque illi, circa voritatem doctrinae ejus anceps fluctuare viderctur.
Itaque libertatis adversus gratiam defensores libere ac inordinata profcctione (Epist. 21G,
n. 1), id est, contra monasticae disciplinte ordinem, iter aggressi sunt, scriptionem de qua
disceptabatur, secum ferentes : nec plures iidem quam duo nominantur, Cresconius, et Felix
(Epist. 214, n. 1), alius hic forsitan ab eo qui memoratam scriptionem in Adrumetinurn rao-
nasterium attulerat: qui tamen et ipse videtur cum illis una profectus, quando ejusdem co-
mites appellantur (Epist. 216). Ulis profectis, alii fratrum in monastcrio quiete ac pace gavisi
sunt. Quanquam autem isti nullis instructi erant ad Augustinum litteris; tamen quia se
monachos ex Adrumetina congregatione ferebant, eos sanctus Episcopus exccpit, majorcm
in iisdem simplicitatem advertens , quam ut doli fraudisve posset habere suspectos (Epist.
214, n. 5). Hi ergo narraverunt ei, gratiam sic prsedicari a quibusdam suis fratribus, ut ab
iis negetur liberum arbitrium, affirmeturquc nos ex nostris operibus judicandos non essc :
ab aliis autem cum gratia simul agnosci et liberum hominis arbitrium, et justitiamDei qua
reddet unicuique secundum opera ejus. Iidem insuper Florum quasi dissidii, quo eorum
congregatio divellebatur, auctorem insimulabant (Ibid., n. 1).
Docuit monachos Auguslinus, illisque suam ad Sixtum epistolam exposuit. Per eosdem
quoque ad Valentinum et fralres in Adrumetino conventu ipsius convictores scripsit episto-
lam, qua difficillimam illam de volunlate et gratia qusestionem discutiebat (Epist. 215, n. 2).
Valentinum autem rogabat, Florum ad se mitteret, id scilicet animo conjectans, quod ros
erat. adversus illum ideo tumultuari alios, quod non asscquerentur quse diceret (Epist. 214,
n. 6). Optasset quidem Augustinus, yaria instrumenta quto ad historiam Pelagiana: htcre-
 98 PRJEFATIO. M
seos pertinebant, per Cresconium ac Felicein transmittere : sed illi moram ad eadem exscri-
benda non dabant, maturantes reditum ad monasterium, ut ibi Pascha, quod anno quadrin-
gentesimo vigesimo septimo in diem tertiam aprilis incidebat, cum suis fratribus, sublata
jam dissidiorum causa, in perfecta animorum consensione celebrarent (Epist. 214, n. 5). Eo
quidem illorum consilio adductus fuitsanctus Episcopus, ut memoratam epistolam ad Valen-
tinum illis ante Pascha traderet: nihilominus tamen eosdem ultra dictum festum, quo illos
magis contra Pelagianam perniciem communiret, apud se retinuit (Epist. 215, nn. 1,2):
cujus morae causam autumant preebuisse alium Felicem, qui scilicet ad Augustinum paulo
tardius, nonnisi post comites suos pervenit; et a quo credibile est, sanctum Doctorem ve-
rum disputationis hujusce statum didicisse. Inter hanc ergo eorum longiorem moram Augu-
stinus, non modo suam ad Sixtum epistolam iisdem monachis legit, verum etiam Carthagi-
nensis synodi, ac Milevitanae, necnon quinque episcoporum ad Innocentium litteras, cum
singulis Pontificis ad easdem responsis; epistolam quoque Africani concilii ad Zosimum, et
Zosimi rescriptum ad universos totius orbis episcopos missum; denique canones concilii
plenarii totius Africae contra Pelagianam haeresim constitutos : quibus omnibus libri etiam
a Cypriano de oratione Dominica edili, quo quidem beatus ille martyr gratiam Dei mirifice
commendat, lectioncm addidit; nihil preetermittens, quo minus eosdem, neque libero arbi-
trio, ncque gratiae necessitate negatis, sanos in fide ac firmos efficeret.
Praeterea vero compellente ea, qua in fralres suos Vir sanctus fervebat, charitate (Infra,
de Gratia et Libero Arbitrio, n. 1), librum super hoc ipso argumento elucubravit, cui titu-
lum indidit, De Gratia et Libero Arbitrio, ad Valentinum et cum illo monachos. Ibi demonstrat
primum ex Scripturis, et hominem libero arbitrio vere preeditum esse, et eum tamen sine
gratiae adjutorio nihil boni posse agere. Postea probat gratiam non secundum merita dari;
et explicat qua ratione vita aeterna, quee bonis operibus rcdditur, vere sit gratia. Deinde
ostendit, nec scientiam legis, nec naturam, nec solam remissionem peccatorum csse gratiam
illam quee per Christum datur; sed hac Christi gratia fieri, ut lex impleatur, ut natura libe-
retur, ne peccatum dominetur. Expugnat perfugium Pelagianorum, quo excipiebant, Gra-
tiam, etsi non secundum merita bonorum operum detur, tamen dari secundum merita bonw
voluntatis, quwprwcedit, credentis et orantis (Ibid., n. 27). Incidit in quaestionem, curDcus
jubet quod ipse daturus est; anve jubeat aliqua quse non "possumus. Charitatem, sine
qua praecepta non implentur, non in nobis nisi ex Deo esse convincit. Docet operari Deum
in cordibus hominum ad inclinandas eorum voluntates quocumque voluerit, sive ad bona
pro sua misericordia, sive ad mala pro meritis eorum, judicioutique aliquando occulto, sem-
per tamen justo (Ibid. , nn. 34, 43). Ad extremum, gratuitae gratiae nec meritis reddilee
exemplum haberi Iuculentum in iis parvulis qui salvantur, dum alii quorum cum illis una
causa est pereunt.
Hortatur Adrumetinos, ut librum hunc suum assidue repetant: ac si quidem doctrinam
illius capiant, Deo gratias agant: sin autem in eo aliquid obscuri offendant, ejus intelligen-
tiam piis precibus satagant obtinere : imprimis a se repellant scientiam illam contentiosam
ac zelum amarum, quam tantopere Jacobus apostolus detestatur (Ibid., n. 46). lllis adhuc
lectionem ejusdem libri majorem in modum commendat, in alio, quem postea ad eosdem
monachos direxit (lnfra, de Correptione et Gratia, n. 1) : eonfidens fore divina opitulante
gratia, ut illo diligenlius evoluto, peniliusque intellecto, dissensiones omnes, quae inter
n. 8). Idemhoc opus Cresconio et
' lpsos decomitibus
hacre erant obortae, consopirentur (Epist.^lS,
ipsius legit, ac deferendum in coenobium suum dedit, adjunclis reliquis instru-
mentis ad Pelagianorum condeinnationem spectanlibus, quee isthuc mittenda existimavit.
Tradidit simul et secundam epistolam ad Valentinum ejusque fratres, quos, ibi de Floro
ad se mittendo compellat in haec verba : Si quid de vobis mereor, veniat ad me frater Florus.
(Ibid.)
XXVI. Liber alius ad eosdem Adrumetinos mittitur, de Correptione et Gratia nuncupatus.
Augustini librum ac epistolas summa cum veneratione Valentinus accepit (Epist. 216,
nn. 1, 2): et quanquam fratrum quorumdam suorum imperitia contigerat, ut ipse aliique a
culpa immunes ab eo simul objurgati viderentur; tamen quod illorum curiositas fructus adeo
felices peperisset, sibique doctrinae tam utilis tamque jucundee attulisset cognitionem, mul-
tum gavisus est.Non commisit profectoidemValentinus, quin adillum proficisci Florum ju-
beret, datis etiam litteris, quibus quidquid in monasterio suo gestum fuerat, sancto Antistiti
exponebat, cum fidei sute, quam et Flori esse affirmabat, professione. Ibi quoque rogabat,
ut monasterio suo pacem el ab ejusmodi contentionum procellis tranquillitatem a Deo pre-
cibus obtineret. Illud ad extremum adjiciebat, quee Florus ad ejusdem sui monasterii regu-
lam disciplinamque constituendam ab ipso peteret, ne gravaretur prsecipere.
Florus hoc iter suscepit lubens, seque una cum aliquot aliis contulit ad sanctum Antisti-
tem : qui ubi fidem de libero arbitrio et gratia catholicam in eo deprehendit, necnon ex Va-
lentini epistola pacem inter fratres jam ferme compositam, eorumque in veritate consen-
sionem et in charitate flagrantiam cognovit, leetitia minime mediocri perfusus est. Vir san-
ctus oppido gaudebat, quod divina misericordia nequitiam diaboli in servorum suorum pro-
vectum mirabili bonitate vertisset; ita ut artes ipsae quibus humani generis hostis eorum
nonnullos subvertere molitus erat, nocerent nemini, el multorum eruditioni conducerent
(Infra, de Correptione et Gratia, n. 1), eorum scilicet qui Floro obstiteranl, verborum ejus
sensum non assequenles. Nam postea errorem suum correxisse iidem videntur. Et hinc fa-
97 PRJEFATIO. 98
ctum est nt Augustinus, qui in epistola ad Valentinum prima, hoc in monasterio quosdam
esse, qui revera liberum negarent arbitrium, quasi rem certam posuerat (Epist. 214); qui-
que postea, forte alterius Felicis relatu edoctus, ea de re quodam modo heesitabundus locu-
tus fuerat, dicens quosdam esse qui sic gratiam defenderent,ut negarent liberum arbitriuin,
autqui hoc negari exislimarent,in quando illa.defenditur (Infra, de Gratiaet Libero Arbitrio.
n. 1) : hinc factum igitur, ut Retractationibus, post acceplam Valentini responsionem el.
auditum Florum, diceret elucubratum a se librum eorum causa, qui cum dcfcnditur Dei gra-
tia, putantes negari liberum arbitrium, sic ipsi defendunt liberum arbitrium, ut negent Dti
gratiam, asserenles eam secundum merita nostra dari (Retract. lib. 2, cap. 66).
Accepit quoque Augustinus, idque forsitan ex eodem Floro, in Adrumetino monasterio
reperiri quemdam (Ibid., cap. 67),qui objectaret : Utquid nobis prwdicatur atqueprwcipitur,
ut declinemus a malo, et faciamus bonum, si hoc nos non agimus, sed id velle et operari Dem
operatur tn nobis ? Ergo prwcipiant tantummodo nobis quid facere debeamus qui nobis prwsunt,
et ut faciamus orent pro nobis : non autem nos corripiant et arguant, si non fecerimus. Quo-
modo meo vitio non habetur, quod non accepi ab illo, a quo nisi detur, non est omnino alius
unde tale ac tantummunus habeatur (Infra, de Correptione etGratia, n. 4-6)? Falsa illa con-
secutio, qua hic monachus gratiae doctrinam in invidiam adducere nitebatur, Augustinum
impulit ut eamdem doctrinam adversus eos qui liberum arbitrium non secnndum gratiam,
sed contra eam defendebant (Ibid., n. 17), nova ipse emissa lucubratione tueretur. Hic ille
liber est, ab eo praenotatus, De Correptione et Gratia; quem iisdem Valentino et cum illo mo-
nachis inscripsit: tametsi in eo non impugnarentur illi, utpote quorum rectum esset cor in
Deum; nam et ille ipse, a quo fuerat ita objeclatum , poterat ab opinione discessisse. Certe
quidem profitetur sanctus Doctor, non se adversus Adrumetinos, sed adversus eos agere, qui
cum nihil nisi terrenum sapiant, nolunt se ob mala quae perpetrant, a gratise praedicatoribus
reprehendi; vel saltem adversus ipsas humanas cogitationes, quae quorumdam mentibus in-
currere possent (lbid., n. 6). Quin etiam in disputationis serie illos impetit, qui nondumBa-
ptismo erant regenerati.
In hoc maxime libro Augustinus praedestinationis fundamenta, quae hactenus non tam
clare ac distincte proposuerat, liquidius explicare coepit (Infra, de Dono Perseverantiw, n. 55).
Unde qui Massiliee hoc mysterium impugnabant, infensissimi erant huic operi : quod e con-
trariomultum solatii acluminis Prospero caeterisquegratiaedefensoribus afferebat. Principio
libri ponit catholicam fidem de lege, de libero arbitrio, de gratia : et docetgratiam Christi eam
esse, qua sola homines liberantur a malo, et sine qua nullum operantur bonum, ipsa non
solum monstrante, sed etiam praestante ut id cum dilectione agant. Correptionem hominum
malorum, qui hanc gratiam non acceperunt, nec injustam esse, cum sua voluntate mali sint;
nec inutUem, tametsi fatendum est non nisi per Deum fieri ut prosit. Perseverantiam in bono
magnum revera esse Dei donum : tamen qui non accepto hocce dono fuerit sua voluntate
relapsus in peccatum, eum non correptione tantum, sed si usque ad mortem in mala perman-
serit, etiam seterna damnatione dignum esse. Cur hoc donum ille accipiat, ille non accipiat,
esse inscrutabile. Ex preedestinatis nullum perire posse : ac proinde perseverantiam, quam
nonomnes accipiuntqui hicfiliiDei appellantur, iis omnibus dari qui vere filii sunt preescien-
tia et praedestinatione Dei. Occurrit qusestioni de Adamo , quomodo ipse non perseverando
peccavit, qui perseverantiam non accepit. Ostendit tale primum ipsi datum esse adjutorium,
per quod posset, ac sine quo non posset permanere si vellet, non quo fieret ut vellet: nunc
vero per Christum dari, non solum sine quo permanere non possumus, etiamsi velimus, ve-
rum etiam tantum ac tale, quo fiat ut velimus. Prtedestinatorum,quibus proprium est hujus-
modi donum, probat certum esse numerum , neque augendum, neque minuendum : et cum
ignotum sit, quis ad eum numerum pertineat, quis non pertineat, medicinalemcorreptionem
adhibendam esse omnibus peccantibus, ne vel ipsi pereant, vel alios perdant. Concludit tan-
dem, neque gratia prohiberi correptionem, neque correptione negari gratiam.
XXVII. Leporius monachus Galliis ob dogmata fidei Incarnationis et divinw gratice contraria
exturbatus, per Augustinum inAfrica ad emendationemadducitur.
Asserit in superiore illo libro Augustinus, usque tunc repertum esse neminem tam ceecum
tamque ignarum infide, ut dicere auderet, Christum de Spiritu sancto et virgineMaria filium
hominis natum, per liberum tamen arbitrium bene vivendo et sine peccato bona opera fa-
ciendomeruisse, ut esset Dei Filius (Infra, de Correptione et Gratia, n. 30). Verumtamen hoc
ipsum Cassianus quibusdam attribuit, quorum e praecipuis erat Leporius (Infra, Append.
porte2): quiquidem Leporius in emendationis suae libello rem confitetur satis aperte. Haec
igitur palinodia, quee potissimum ad Augustini laboremacdiligentiam referenda est, omnino
videtur memorato libro posterior; prior autem ultimo in Julianum opere : siquidem isto in
opere hunc errorem, ob verba quaedam Juliani, quae hucpertinere aliquo modo videbantur,
Pelagianis tam incunctanter objectat sanctus Doctor (Infra, Operis imperfecti contra Julia-
num lib. 4, cap. 84), ut ipsum hujus additse per eosdem impietatis factum aliunde certiorem,
par sit existimare.
Leporius monachum in GaUiis professus, vitte puritatc inter alios eminebat: verum idem
virtutem suam non adjutorio divino, sed libero tantum arbitrio propriisque viribus adscri-
bebat, doctrinam Pelagianam secutus, qua et imbutum fuisse eum ab ipsomet Pelagio, indi-
care videntur illa verba Cassiani : Ex Pelagii institutione vel potius pravitate descendens.
Quin etiam idem hic in praecipitium mullo perniciosius ruit. Etenim recensitus est inter pree-
 90 PRiEFATIO. «00
cipuos duces eorum, qui per id tempus e Pelagianee hffireseos principils et antiquam Ebloml*
tarum impietatem renovarunt, etNestorianaejecerunt fundamenta. Inter alia, cum dicererit
isti, solitarium hominem Jesum Christum sine ulla peccati contagione vixisse; eo progressf
erant, ut assererent, hominessivelint, sinepeccato esseposse, absque adjutorio Dei. Exindeiti
majorem insaniam prorumpentes dicebant, Jesum Christum hunc tn mundum non ad prwslah-
dam humano generi redemptionem, sed ad prwbenda bonorum actuum exempla venisse. Scribit
Cassianus, emersisse hanc pestem aetate sua, et maxime Beligarum urbe; vel, ut alia lectto
habct, ex maxima Veligarum urbe. An autem Belicam designatam voluerit, an vero legere
oporteat, ex maxima Belgarumurbe, quod nomen Augustae Trevirorum conveniret, aliorum
judicium esto. Atqui eodem aflirmante Cassiano constat, Leporium in Galliis hanc eamdem
haeresim vel primum, vel primos inter defendisse (Infra, Append. parte 2). Facnndus quoque
memorise prodidit eamdem illum doctrinam tradidissein Galliis, quam postea in Oriente Ne-
storius disseminavit^iFacttnrfns, lib. 1, cap. 4).
Errores suos Leporius evulgaverat scripta epistola, quee graviter offendit orthodoxos et
ingentia scandala peperit. Cassianus, qui poteratjam inde ab anno quadringentesimo decimo
quinto in Provincia versari, profitetur se illum, ut resipisceret, admonuisse: idem quoque
preestitere alii e Galliis eruditi viri, sed frustra (Infra, Append. parte 2). Quapropler mona-
chum errantem pro suee arrogantiae merito corripientes episcopi Gallicani, Proculus et Cy-
linnius, impia illius dogmata damnaverunt.-Ille Galliis exturbatus trajecit in Africam cum
aliquot erroris sociis: ubi Africanorum quorumdam antistitum , sed Augustini praescrtim
opera, divino affulgente lumine, a caecitate sua liberatus, errorcm agnovit, ejusque perni-
ciem summa cum detestatione abdicavit. Nam non solum in Africa eum cum gravi dolore ac
pia quadam impudentia confessus est; sed etiam, quia in Galliis vulgatus merat suus ille
crror, ibi quoque emendationem suam voluit palam apparere. Quocirca libcllum isthuc misit
gemitibus poenitentiee suee plenissimum: pristina deliramenta tam magnifice, ut Cassiani
verbis dicamus , condemnans, ut non minus pene admiranda sit correctio illius, quam illwsa
multorum fides (Ibid.). Ea occasione Proculo et Cylinnio episcopis Augustinus scripsit cum
Aurelio, Florentio et Secundino communem epistolam, in qua eos quoque qai com Leporio
trajecerant cum eodem correctos et sanatos esse renuntiant (Epist. 219).
XXVIII. Contra Pelagiani erroris reliquias quasdam in Vitali deprehensas afferuhtur sententiw
d,e gratia duodecim ad catholicam fidem pertinentes.
Perniciem multo majorem Ecclesiee, apud Gallias preesertim, creavit surctilUs alius haeresis
Pelagianee, qui tanto latius diffudit sese, alque altiores radices egit, quanto is prima fronte
apparuit minus injuriosus in Christi Salvatoris gratiam, quam haud parum quoque amplifi-
carevidebatur.Hujus initiaquaedamprodierunt cum novodogmate Vitalis, viri aliundecatho-
lici,quicumesset in Carthaginensi eruditusEcclesia,prfficipuamquamdamdoctrinffiCypriaoi
ejus urbis episcopi venerationem debebat: a qua illum tamen temere discedere conquereba-
tur Augustinus. Et Vitalem quidem haereticum Pelagianum esse sanctus Doctor non crede-
bat; sed minime tam orthodoxum esse audierat, ut nihil illius ad eum transiisset vel in eo
relinqueretur erroris. Pelagiani quippe, omnia, ut eidem scribit, ad fidelem piamque vitam
hominum pertinentia ita trwuunt libero voluntatis arbitrio, ut habenda ex nobis, non a Do-
mino putent esse poscenda: tu autem, si ea, quw de te audio, vera sunt, initium fidei, ubi est
etiam initium bonw, hoc est.piw voluntatis, non vis donum esse Dei, sed ex nobis nos habere
contendis ut credere incipiamus; cwtera autem religiosw vitw bona Deum per gratiam suam
jam cx fide petentibus, quwrentibus, pulsantibus donare consentis. Vitalis deinde ad Paulum
apostolum, ubi docet, Deum in nobis operari velle et perficere, sic respondebat: Per legem
suam, per Scripturas suas Deus operatur ut velimus, quas vel tegimus, vel audimus: sed eis
consentire vcl non consentire ita nostrum est, ut si velimus, fiat; si autem nolimus, nihil in
nobis operationem Deivcdere faciamus. Neque absimiliter interpretabatur Psalmislam, idcirco
putans dictum, a Domino gressus hominis dirigi, ut viam eius velit, quia ejus doctrinam
suasione pi^wcedentc, subsequente consensione sectatur; quod libertate naturali si vult facit, si
non vult non facit, pro eo quod fecerit prwmium vel supplicium recepturus.
Hunc Vitalis errorem, quem lpsum amplexi sunt qui vocanlur Semipelagiani, epistola ad
eumdem scriptainde potissimumrefellitAugustinus (Epist. 217), quod Ecclesia precesapud
Deum fundat pro infidelibus, ut convertantur, et gratiarura actiones pro iisdem ad fidem
conversis rependat; necnon pro fidelibus adhibeat orationes, ut in eo quod esse coeperunt,
rjus munere perseverent: neque enim tam corruptura putabat hominis hujus animum, ut
eas improbaret. Utitur quoque Cypriani libroin OrationemDominicam,et item alio de Mor-
talitate. Proponit eidem duodecim sententias de gratia, quae totam qurestionom dirimebant,
utpole quarum singulee planum facerent, gratia Dei praeveniri homiuum voluntates et per
hanc eas potius preeparari, quam propter earum meritumdari. Hse sententiae sunt: 1. Non-
dum natos nihil egisse in vitapropria boni seu mali; nec secuhdum meritaprioris alicujus vitce,
in hujus vitw venire miserias, sed secundum Adam carnaliter natos contagium mortis antiqua
prima naiivitate contrahercncc liberari a supplicio mortis wternw, quodtrahitex uno in omnes
transiens justa damnatio, nisi per gratiam renascantur in Christo. 2. Gratiam Dei nec paryu-
tis nec majoribus secundum merita dari. 3. Majoribus ad singulos actus dari. 4. Non omnibus
hominibus dari; et quibus datur, non solum secundum merita operum non dari, sed nee
secundum merita voluntatis eorum quibus datur: quod maxime apparet in parvulis. 5. Eis
quibus datur, misericordia Dei gratuita dari. 6. Eis quibiis non datur iusto judicio Dti non
 101 PRjEFATIO. 102
dari. 7. Quod omnes astdbimus ante tribunal Christi, utferat unusquisque secundum ea quce
per corpus gessit, non secundum ea quce si diutius viveret gesturus fuit; sive bonum, sive
malutn. 8. Etiam parvulos secundum ea quceper corpus gesserunt, recepturos bonum vel malum;
id est, tempore quo in corpore fuerunt, quando per corda et ora gestantium credideruntvel non
crediderunt, quando baptizati vel non baptizati sunt, etc. 9. Felices esse mortuos qui in Do-
mino moriuntur, nec aa eos pertinere quidquid acturi fuerant, sitemporediuturniorevixissent.
10. Eos qui corde proprio credunt in Dominum, sua id facere voiuntate ac libero arbitrio.
11. Pro eis qui nolunt credere, nos qui jam credimus, recta fide agere, cum Deum oramus ut
velint. 12. Pro eis qui ex illis crediaerunt, tanquam de beneficiis, recte atque veraciter et de-
bere nos Deo agere gratias et solere. Quae quidem dogmata ad numerum duodenarium se ideo
redjgere dicit, ut et facilius memoriae mandentur, et distinctius teneantur: heec autem omnia
ad fidem veram et catholicam pertinere, certissimum csse catholicis Christianis. Demum in
extrema parte epistolffi addit, cum eodem Vitali, si persistat in errore, aliter agendum esse,
ne alios in errorem mittat, id est, contumacem ab Ecclesiae corpore resecandum.
Epistola haec ad Vitalem videri potest Adrumetinorum dissensione ac libris ad eam com-
ponendam editis posterior. Is nempe circa eamdem cum illis quaestionem laborans, exi-
stimavit non aliter posse liberum hominis arbitrium et Dei justitiam servari, nisi dicatur,
et fidem et divinee suasioni consensionem esse a nobis, id est, ex propria voluntate; Ua ut
quisque pro eo quod ex libertale naturali fecerit, praemium vel supplicium sit recepturus.
Quoniam autem in libro de Gratia et Libero Arbitrio, contrarium ab Augustino assertum
erat, id est, ex Dei doner ipsam fidem ac bonam voluntatem venire (Infra, deGratia etLibero
Arbitrio, n. 16 sqq. ), hoc forte permotus Vitalis apertius contradicere coepit, et Pauli ac
Psalmistae testimoniis in eodem libro adhibitis respondere (lbid., n. 32). Porro versiculum
Psalmi trigesimi sexti, quem in memorato libro tantummodo indicaverat Augustinus, urget
hic explicatque contra Vitalem, tum etiam ipsum ex Ecclesiee precibus pro incredulis, quod
argumentum in eodem libro leviter tetigerat, operosius refellit.
XXIX. Augustini extrema wtate Semipelagiani Massilienses in dogma prcedestinationis insur-
gunt. Id Augustinuspropugnat libris ad Prosperum et Hilarium de Prwdestinatione San-
ctorum, et de Dono Perseverantiw.
Hac ultima sua eetate suscepit Augustinus aliud contra secundam Juliani rcsponsioncm
opus, quod ad extremam usque vitam prosecutus, imperfeetum nobis reliquit; de quo im-
opere agemus infra propria in illud admonitione : jam vero dicturi sumus, qua
Serfecto
eus occasione beatum Antistitem, quem in gratiae suae defensorem elegerat, ad praedestina-
tionis dogma, priusquam hinc ipse migraret, asserendum induxerit: quod sane dogma, ex
eo quod Pelagius in Palaestina synodo vel invitus concesserat, gratiam non secundum merita
dari, necessario sequebatur (Infra, de Dono Perseverantiw, n. »1).
Erant ergoMassilite aliisque inlocis Galliarum non pauci, qui sibi ex imperitia persuaderent,
quidquid suis in Pelagianos libris de vocatione electorum secundum Dei beneplacitum scri-
pserat Augustinus, idtotum a Patrum opinione atque Ecclesiee sententia abhorrere (Epist.
225, n. 2). lUud idem sanctis juxta ac peccatoribus negligentiam teporemque injicere : quia
quoquo modo se egerint, non posset aliud erga eos, quamDeus definivit, accidere. Ac pro-
inde, ut maxime vera esset illa doctrina, non tamen evulgandam esse quippe quae, cum ne-
quaquam esset necessaria, effectus traheret admodum periculosos, necnon cohortantium in-
citamenta vana cassaque redderet. Quse sua erat a catholico illo dogmate, unde consecutiones
tam odiosas colligebant, abalienatio, eos in celebres Semipelagianorum (quippe hoc nomen
merito suo consecuti sunt) errores impulit. Nam illi prius meliora et magis orthodoxa sen-
tiebant; sed certis regulis ac fundamentis destituti, modo huc, modo illuc mentem atque opi-
nionem transferebant (Ibid., n. 6). Visum illis, initium fidei et in finem perseverantiam sic
esse in nostra potestate, ut non sint dona Dei (Infra, de Dono Perseverantiw, n. 42); aut a
Deo nonnisi talem dari perseverantiam, a qua possit homo sua voluntate deficere (Epist.
226, n. 4). Nec deerant etiam qui a Pelagianis semitis adeo non declinabant, ut nullam aliam
gratiam, quam rationem liberumque arbitrium homini nihil prius merenti a Creatorc da-
tum, agnoscere Yiderentur (Epist. 225, n. 4). Nihilominus tamen, qui amplectebantur hosce
errores, viri erant inter cseteros clari, qui virlutum omnium studio, ac probitatis qua fulge-
bant opinione, magnam sibi auctoritatem apud simpliciores quosque paraverant. Sed nulli
recipiendis Pelagianorum impiis placitis magis obnoxii sunt, nisi ab se ipsis sibi cavcant,
quam isti; nec fere reperiuntur, qui Dei beneficiis abutantur facilius, illis intumescendo et
sibi ipsis accepla referendo, quam qui pluribus ab eo fuere cumulati. Massiliensium Christi
servorum, hoc est, monachorum, magnam partem pestis ista corripuerat : neque ullus est
qui ignoret, Joannem Cassianum, a quo isthic monasterium constitutum fuerat, hunc cum-
dem errorem propagasse scripUs suis, ac potissimum Collatione tertia decima, quam sub an-
num quadringentesimum vigesimum sextum in lucem emisit, uno videlicet anno, postquam
Valentinianus Gallicanos episcopos, quiPelagii dogmata sectarentur, abdicari expellique jus-
serat. Ad heec, auctoritatis non minimum eidem errori binc accedebat, quod eorum, a quibus
defendebatur, nonnuUi summo sacerdotii honore, id est, episcopatu nuper obtento preeemi-
nebant (Ibid., n. 7). Hilarius quoque ipse episcopus Arelatensis, qui Honorato circa finem
anni qnadringentesimi vigesimi octavf successerat, in ceeteris doctrinae Augustini seclator ct
admirator, in iis tamen quee ad preedestinationem spectant, angebatur, ac nonnihil in quere-
lam trahebat, superque noc cogitata sua cum sancto Doctorc conferrc cupiebat.
 103 PR^EFATIO. 104
Virorum tam illustrium, tamque tn Ecclesia et pietate et dignitate preestantium anctoritas
eorum errorcm cum sibimetipsis, tum aliis magis periculosum reddebat: debita enim eisdem
veneratio et rudes in imitafionern pertrahebat, et simul peritiorum linguas inutili. silentio
cohibebat; ita ut vix reperiretur ullus, qui vel ipsos admoneret, vel errori quem docebant,
occurreret, preeter paucos perfectae gratiae intrepidos amatores (Epist.S^n.lj.Horum e nu-
mero fuere Prosper et Hilarius quidam, alius ab episcopo Arelatensi, cum ille ordinis esset
laicorum (Epist. 226, n.9).Hiccerte consuetudinis Augustini deliciis potitus aliquando fuerat,
doctrinaeque ejus salubri lacte nutritus : ac proinde licet id temporis,ut credibile est,patria
et consanguineorum conspectu frueretur; se tamen tanquam extorrem reputabat. Videtur
autem ab Augustini convictu eo consilio discessisse, ut fratris sui conjugali vinculo alligati
salutem procuraret. Hoc nutu divino factum fuisse probavit eventus. Etenim praeter ab eo
susceptam gratiae defensionem in Galliis, ipsius frater de consensu uxoris conlinentiam
amplexus est, quam uterque se ad extremum usque spiritum perfecte servaturos Deo vove-
runt (Ibid., n. 2). Nihil autem, nostra quidem opinione, prohibet, quominus Hilarium hunc
existimemus eumdem esse, qui circiter annum quadringentesimum decimum quartum e Si-
cilia epistolam Augustino de erroribus Pelagianorum scripsit. Praeterquam quod animo
torquebatur ille ob amissam sancti Doctoris praesentiam, summo quoque dolore ipsum affi-
ciebat, quod non solum dogmata tam manifesta, quse idem Sanctus tradiderat, respuerentur,
sed etiam ab iis qui illa minime caperent, reprehenderentur. Quojjirca etsi venerationem,
quam ex ecclesiastica consuetudine viris ejusmodi superioris ordinis laici debent, religiose
exhiberet; tamen oblata occasione non tacebat, sed catholicam doctrinam pro datis sibi a
Deo viribus tuebatur.
Prosper autem, qui Augustino in defendendee gratiae munus ac laborem successit, Aquila-
nus erat, sermone scholasticus (ex Gennadio), hoc est, egregie lilteratus, et omnino vir tum
moribus, tum eloquio et studio clarus (Epist. 226, n. 10), nec sancti Antistitis notitia indi-
gnus:quamvis seipsetantum ex ordine laicorum fuisse quodam modo indicet,ubi profiletur
minime se parem auctoritati memoratorum Semipelagianorum, a quibus multum et vilse
meritis, et summo sacerdotii honore superatur. Augustinum nunquam viderat, sed tantum-
modo officiosis salutaverat litteris, quas per Leontium diaconum direxerat, per quem et
sancti Antistitis acceperat responsionem. Verumtamen et Augustini lectione et Dei revela-
tione doctus perversissimum esse , negata praedestinatione ac prseveniente gratia, dicere
quod initium salutis ex eo qui salvatur, non ex eo stet qui salvat, quodque voluntas hominis
divinse gratiae pariat opem , non gratia sibi humanam subjiciat voluntatem (Id., 225, nn. 6,
7) : spretis aliorum adversis conatibus, non modo hac in fide perstitit, sed et eamdem contra
impugnantes propugnavit, tum sancti Doctoris operibus atque illic allatis Scriplurarum
testimoniis usus, tum argumentis quee per se ipse a positis per Augustinum fundamentis
ducebat; pugnans videlicet validis ratiociniis, et nervosis iUis assertionibus, quibus idem
ipse, juxta Gennadii quoque attestationem, pollebat.
Inter prima hujus disputationis cxordia Massilienses aliquantisper maluerunt vitium im-
putare suse tarditati, quam dogma a se non intellectum damnare : imo fuere inter eos non—
nulli, qui Augustinum consultum vellent, rogatumque ut lucidiorem atque apertiorem super
hoc expositionem ederet. At vero contigit Dei miserentis nutu, ut Massiliam per id temporis
deferretur liber de Correptione et Gratia, quo libro monachis Adrumetinis , ad eadem ipsa
quee Massiliensibus facessebant negotium, tam plene respondebatur, tamque absolute, ut
idem liber ad componendas, quee in Galliis excitatae erant, contentionum turbas conscriptus
videretur. Verum conspecto libro, qui apostolicam Augustini doctrinam sequebantur, ipsi
quidem novum inde Iumen ct majora ad eam defendendam preesidia traxerunt: alii autem,
quorum mentes error ante occupaverat, caligine propria impediti, nihil aliud illic, nisi
offensionis adhuc et ardentioris in veritatem odii materiam invenerunt (Ibid., n. 2).
Opinionem suam vetustalis nomine defendentes, preedestinationis dogma nota novitatis
inurebant. In Augustini scriptis adversus Pelagianos conditis.contrarium asserebant Patrum
opinioni et ecclesiastico sensui, quidquid in eis de vocatione electorum secundum Dei pro-
positum sanctus Doctor disputaverat. Locos Pauli huc pertinentes dicebant a nemine
unquam sic intelleclos : cumque rogarentur, quonam ipsi modo exponi eos vellent; nullum
revera, qui placeret, sensum sibi occurrere fatebantur; sed de his taceri jubebant, quorum
altitudinem nullus attigisset. Sententias Auguslini ex operibus ante Pelagianam hseresim ab
eo compositis producebant, tanquam suae ipsorum opinioni plane congruentes. Quin etiam
quae idem ex adversa parte sibi opposuit in libro dc Correptione et Gratia, htec omnia pro
se isti magna contcntione replicabant. At plurimum ipsis displicebat institutum ibidem
discrimen inter gratiam quse Adamo data fuerat, et quae nobis nunc datur. Denique praede-
stinationis exemplum nolebant sumi ex parvulis, de quibus nempe alia prius fuisset opinio
ipsius quoque Augustini in libris de Libero Arbitrio (Ibid., n. 3).
Cum autem illorum, quibus spiritus Pelagianse impietatis sic illudebat, auctoritate preme-
rentur veritatis defensores; compulsi sunt ab sancto Antistite poscere, ut suam ipse aucto-
ritatem illis objiceret. Hac de re duas ad ipsum epistolas scripsit Hilarius : quarum priore,
quae excidit, fortasse referebatur odiosa illa preedicandee praedestinationis formula, quam ex
adversariis objectavit sibi Augustinus (Infra, de Dono Perseverantiw, n. 58). Posteriore vero
Hilarius postquam de adversariorum querelis egit: Quidquid, ait, pro ea gratia, quam in te
pusilli cummagnis miramur, volueris aut vahteris, gratissimc accipicmus, tanquam a nobii
IQS PRiEFATIO. iOG
charissima et reverentissima auctoritate decretum. Ac significat se Prosperum quoque impu—
lisse ad scribendum proprias in eamdem rem litteras, quas ei cum suis conjunctim dirigit
(Epist. 226, n. 10).
Exstant etiamnum hee Prosperi litterae, quarum ille exordio testatur se sancto Doctori
non solo salutandi eum, ut in priore quadam epistola fecerat, studio, sed eliam fidei, qua
Ecclesia vivit, affectu scribere. Excubante enim, inquit, pro universis membris corporis
Christi vigilantissima industria tua, et adversus hwreticarum doctrinarum insidias veritatis
virtute pugnante, nullo modo mihi verendum putavi, ne onerosus tibi aut importunus essem in
eo, quod ad multorum salutem, ac perinde ad pietatem tuam pertinet; cum potius reum futu—
rum esse me crederem, si ea quw valde perniciosa esse inlelligo, ad specialem patronum fidei
non referrem (Epist. 225, n. 1). Et post expositam, quea in illis Pelagianae pravitatis reli-
quiis inerat, non mediocrem virulentiam, subjicit: Speramus nonsolum tenuitatem nostram
disputationum tuarumprwsidio roborandam, sed etiam ipsos,quosmeritis atque honoribus cla-
ros caligo istius opinionis obscurat, defwcatissimumlumen gratiw recepturos (Ibid., nn.6, 9).
Augustinus, quanquam moleste ferebat quod catholico dogmati divinis testimoniis tam
multis tamque manifestis confirmato quisquam adhuc adversari auderet, Prosperi tamen et
Hilarii, virorum, uti diximus, laicorum, quos ipse filios charissimos appellat (Infra, de Prw-
destinatione Sanctorum, n. 1); horum ergo et studio et pia erga errantes sofliciludine per-
motus, duos ipsorum nomini, id est, ad Prosperum et Hilarium, scripsit libros, utrosque in
vetere Noalliensi codice, in Pratellensi ac Metensi, et ab ipso Prospero de Prwdestinatione
Sanctorum nuncupatos (Vide infra, Admonitionem in librum de Dono Perseverantiw; Append.
parte 3, Prosperi Responsiones ad Genuensium Excerpta, init. et in tomo 1, variam lectionem
ad finem Retractationum): sed posterior tamen jam olim, titulo forsitan per amanuenses
mutato, de Dono Perseverantim vocitatur.
Priore libro monstrat donum Dei esse non solum incrementum, sed initium quoque fidei.
Hac de re se aliter sensisse aliquando, et in opusculis a se nondum episcopo scriptis errasse,
non diffitetur : at postea convictum se indicat hoc preecipue testimonio, Quid autem habes,
quod non accepisti (I Cdr. iv, 7)? quod testimonium de ipsa etiam fide accipiendum probat.
Fidem docet inter alia numeranda esse opera, quibus Dei gratiam praeveniri negat Aposto-
lus. Gratia duritiam cordis auferri; et ad Christum venire omnes qui a Patre docentur ut
veniant : quos autem docet, misericordia docere; et quos non docet, judicio non docere.
Locum ex sua ipsius epistola centesima secunda objectatum, posse recte salvo gratiae et
praedestinationis dogmate explicari. Observat quid inter gratiam intersit ac prsedestinationem.
Porro praedestinatione Deum ea praescivisse quae fuerat ipse facturus. Praedestinationis ad-
versarios , qui ad incertum voluntatis Dei deduci se nolle dicuntur, miratur malle se suae
ipsorum infirmitati, quam firmitati promissionis Dei committere. Eosdem hac auctoritate,
Si credideris, salvus eris (Rom. x,; 9), abuti commonstrat. Gratiee ac praedestinationis
veritatem relucere in parvulis qui salvantur, nnllis suis meritis discreti a caeteris qui
pereunt: non enim inter eos discerni ex preescientia meritorum, quae si diutius viverent,
fuerant habituri. Praeclarissimum vero exemplum prtedestinationis et gratite esse ipsum
Salvatorem , qui ut Salvator et Filius Dei unigenitus esset, nullis prtecedentibus vel
operum vel fidei meritis comparavit. Prsedestinatos vocari certa quadam electorum propria
vocatione; cosque ante mundi constitutionem esse electos, non quia credituri praesciebantur
et futuri sancti, sed ut tales essent per ipsam electionem gratiee.
Posterioris libri prima parte probat perseverantiam illam, qua in Christo perseveratur
usquc in finem, esse donum Dei. Hoc enim a Deo irrisorie peti, si a Deo dari non creditur:
atqui dominica oratione nihil pene aliud posci quam perseverantiam, juxta Cypriani expo-
sitionem; qua quidem expositione ipsi gratiae inimici victi sunt, antequam nati. Perseve-
randi gratiam non secundum accipientium merita, sed aliis misericordia dari, aliis justo
ejus judicio non dari docet. Cur ex adultis ille potius quam iste vocetur, quemadmodum et
ex duobus parvulis cur iste assumatur, ille relinquatur, inscrutabile. Inscrutabilius autem,
cur ex duobus piis, huic perseverare donetur, non illi: sed istud tamen certissimum, hunc
esse ex preedestinatis, illum non esse. Preedestinationis mysterium dominicis verbis de Tyriis
et Sidoniis, si eadem apud illos, quse apud Chorozain, signa facta essent, poenitentiam actu-
ris, monstrari observat. Exemplum parvulorum ad prtedestinationis et gratiee in majoribus
veritatem firmandam valere ostendit: atque ad locum libri sui de Libero Arbitrio tertii ab
adversariis male huc relatum respondet. Altera postea parte libri refellit quod illi aiunt,
prsedestinationis dogma utilitati exhortationis et correptionis esse incommodum. Asserit
contra, praedestinationem utiliter praedicari, ut homo non in se ipso, sed in Deo glorietur.
Quae autem ab istis adversus praedestinationem objectantur, eadem non absimiliter vel ad-|
versus Dei prsescientiam, vel adversus gratiam illara, quam ad csetera bona (excepto initio
fidei et perseverantise perfectione) necessariam esse consentiunt posse torqueri. Prsedestina-
tionem quippe sanctorum nihil aliud esse, quam prsescientiam et preeparationem beneficio-
rum Dei, quibus certissime liberantur, quicumque liberantur. Verum praedestinationem
congrua ratione praedicari jubet; ac non eo modo, ut apud imperitam multitudinem redargui
ipsa sua preedicatione videatur. Postremo illustrissimum praedestinationis exemplum nobis
propositum ob oculos Dominum Jesum commendat.
Hic observant, rem ab Augustino libris illis duobus contra adversarios tractatam tanta
SANCT. ACGUST. X. (Quatre.J
 107 PRiEFATIO. 168
luce atque energia, ut non tam ingenii vires intendisse, quam divino afflante Spiritu Iocutus
fuisse videatur (Rivius, lib. 4, cap. 10, n. 3).
Tam eximium opus, eorum quae post Retractationes perfecte absolvefe ipsi licuit, forte
ultimum, eximia peroratione Vir sanctus exornavit, summam illic animi sui modestiam
eonsignatam relinquens cxtremis hisce verbis : Qui legunt hwc, si inteltigunt, agant Deo gra-
tias: qui autem non intelligunt, orent ut eorum ille sit doclor interior, a cujus facie esi
sciehtia et intellectus. Qui vero errare me existimant, etiam atque etiam diligehler quce suht
dicta considerent, ne fortassis ipsi errent. Ego autem cum per eos, qui meos tabores legunt,
non solum doctior, veruvm etiam emendatior fio, propitium mihi Deum agnosco : et hoc per
Ecclesiw doctores maxime exspecto, si et in ipsorum manus venil, dignanturque nosse quod
scribo (a).
(a) Rerum ab Aiigustiniobitu per temporaeidem vicina geslarum in Pelagianorumreliquias, scilicet sub pon-
tificibus Romanis Cceleslino, Sixlo, Leone, (ielasio, Hofmisda , Felice IV et Bonifacio II monumenla insi-
ghiora exliibentur inlra, in Appendice, adjunctis Prosperi contra eosdem hajreticos Apologeticis pro bealo
gratiae Defensdre.

EX AUGUSTlNI LIBRO DE HJERESIBUS AD QUODVULTDEUM, HJERESIS 88.

Pelagianorum est hffiresis, hoc tempore omnium recentissima a Pelagio monacho exofta.
Quem magistrum Coeleslius sic secutus est, ut sectatores eorum Ccelestiani etiam nuncu-
pentur. Hi Dei gratiffi, qua praedestinati sumus in adoptionem filiorum per Jesum Christum
in ipsum (Ephes. i, 5), et qua efuimur de potestate tenebrarum, ut in eurri credamus atque
in regnum ipsius 4ransferamuf (Coloss. i, 13), propter quod ait, Nemo venit ad me, nisi
fuerit ei datum a Patre meo (Joan. vi, 66), et qua diffunditur charitas in cordibus nostris
(Rom. v, 5), utfides per dilectionem operetur (Galat. v, 6), in tantum inimici sunt, nt sine
hac posse hominem credant facere omnia divina mattdata : cum si hoc verum esset, frustra
Dominus dixisse videretur, Strte nte nihil potestis facere (Joan. xv, 5). Denique Pelagius a
fratribus increpatus» quod nihil tribueret adjutorio gratiee Dei ad ejus mandata facienda,
correptioni eorum hactenus cessit, ut non eam libero arbitrio preeponeret; sed infideli cal-
liditate supponeret, dicens, ad hoc eam dari hominibus, Ut quffi facefe per liberum jubentur
arbitrium, facilius possint implere per gratiam. Diccndo utique, Ut facilius possint; voluit
credi, etiamsi difficilius , tamen posse homines sinc gratia divina facere jttssa divina. lUam
vero gratiam Dei, sine qua nihil boni possumus facere, non esse dicunt nisi in libero arbi-
trio, quod nullis suis praecedentibus meritis ab illo accepit nostra natura, ad hoc tantum
ipso aajuvante per suam legem atque doctrinam, ut discamus quffi facere, et quee sperare
debeamus, non autem ad hoc tit per donum Spirilus sui, qtiae didiccrimus esse faCienda, fa-
ciamus. Ac per hoc divinitus nobis dari scientiam confitentur, qtta ignorantia pellitttr; cha-
ritatem autem dari negant qua pie vivitur : ut scilicet cum sit Dei donum sclentia quee sihe
charitate inflat, non sit Dei donum ipsa charitas, quae ut scientia non inflet, eedificat (I Cor.
vm, 1). Destruunt etiam orationes, quas facit Ecclesia, sive pro infidelibus et doctrinee Dei
resistentibus, ut convertantur ad Dettm; sive pro fidelibus, ut augeatur in eis fides, el pef-
severent in ea. Heec quippe non ab ipso accipere, sed a se ipsis homiries habere contendttnt,
gratiam Dei qua liberamur ab impietale, dicentes secundum merita nostra dafi. Quod qui-
dem Pelagius in episcopali judicio Palaestino damnari metuens, damnare compulsus est; sed
in posterioribus suis scriptis hoc invenitur docere. In id etiam progrediuntur, ut dicant
vitam justorum in hoc saecnlo nullum omnino habere peccatum, et ex his Ecclesiam Christi
in hac mortalitate perfici, ut sit omnino sine macula et ruga (Ephes. v, 27); qurfsi non sit
Christi Ecclesia, quae toto teffarum orbe clamat ad Deum, Dimitte nobis debita nostra (Matth.
vi, 12). Parvulos etiam negant, secundum Adam carnaliter natos, contagium mortis antiquse
prima nativitate contrahere. Sic enim eos sine ullo peccati originalis vinculo asserurit nasci,
ut prorsus non sit quod eis oporteat secunda nativitate dimitti: sed eos propterea baptizafi,
ut regfeneratione adoptati admittantur ad regnum Dei, de bono in melius trahslati, rton ista
renovatione ab aliquo malo obligationis veteris absoluti. Nam etiamsi non baptizentur, pfo-
mittunt eis extra regnum quidem Dei, sed tamen aeternam et beatam quamdam vitam
suam. Ipsum quoque Adam dicunt, etiamsi non peccasset, fuisse corpore morittiftim,
neqae ita mortuum merito culpee, sed conditione naturee. Objiciuntur eis et aliat hOti-'
nuUa, sed ista sunt maxime, ex qiiibus inteUiguntur etiam illa vel cuncta, Yei pette cun-
cta pendere.

In Libros dePeccatorum Meritis et Remissione, vide lib. 2, cap. 33, Retractationum, t. 1,

col. 6W, a Derbis, Venit etiam necessitas, usque ad verba, Magnis curarum eestibus.
 S. AURELII AUGUSTINI

HIPPONENSIS EPISCOPI,

DE PECCATORUM MERITIS ET REMISSIONE,

ET DE BAPTISMO PARVULORUM,

LIBER PRIMUS.

Refellitcosqui dicunt,Adam,eliamsinonpeccasset,fuissemoriturum;nec ex ejuspeccatoquidquamad ejus posteros

proragationetransiisse.Mortemliominisprobat consecutamnon necessitatenalurse,sed merito peccati : luin etiam
peccatoAdaelotamejus stirpemobligatamesse docet,ostendensparvulosob id baptizari,ut originalispeccatiremissio-
ncm accipiant.
CAPUT PRl.MUM.— I. Prwfalio. Quamvis in me- niini eliam posl peccatum increpando et damnando
diis et magniscurarum oeslibusatque loediorum,quse dixisse : Terra es, el in lerramibis (Gen.iu, 19)? Ne-
nos detinent a peccatoribus derelinquentibus legem quc enim secundum animam , sed, quod manifestum
Dei (b), licet ea quoque ipsa nostrorum eliam pecca- est, secundum corpus terra eral, et morte ejusdem
lorum meritis imputemuS: studio tamen tuo , Mar- corporis erat iturus in lerram. Quamvis enim secun-
cclline cbarissiine,quo nobis es gratior atque jucun- dum corpus terra esset, et corpus in quo creatus
dior, diutius esse dcbitor nolui, atque, ut verum di- est animale gestaret; tamen si non peccasset, in cor-
cam, non polui. Sic enim me compulit, vel ipsa cha- pus fuerat spiriluale mutandus , ct in illam incorru-
ritas qua in uuo incommulabiliunum sumus in me- piionem quoe (idelibus et sanctis promittitur, sine
lius commulandi,vel limor ne in le offenderemDeum, mortis periculo transiturus '. Cujus rei desiderium
qui libi desiderium tale donavit, cui serviendo illi nos habere non solum ipsi sentimus in nobis, verum
serviam qui donavit : sic, inquam, me compulit, sic etiam admonente .Apostolo eognoscimus, ubi ait:
duxit ct traxit ad dissolvendas pro tantillis viribus Etenimin liocinijemiscimus, habUaculumnostrum,quod
quxstioncs quas mihi scrihendo indixisti, ut ea causa de cceloest, superinduicupientes;si tamen induii, non
in animomeo paulisper vinceret alias , donec aliquid nudi inveniamur.Etenim qui sumusin hac habitalionet
cfficerem,quo nie bonsetuocvoluntaliet eorum qui- inijciniscimus gravati, in quo nolmnusexspoliari,sedsu-
bus liacccuraesunt, elsi non sufficienter, tamen obe- pervestiri,ut absorbeaiurmorlalea vila (II Cor. v, 2-4).
dicntcr descrvisscconstarct. Proinde si non pcccasset Adam , non erat exspolian-
CAPUT II. — 2. Adam,si non pcccassct,non fuisse dus corpore , sed supervcstiendus immorlalilate , et
morllurum.Qui dicunt Adam sic crcatum , ul eliam incorriiptione, ul absorbcrctur morlale a vita, id cst,
sine peccati merito morcrclur, non pocnaculpoe,sed ab animali in spiriluale transiret.
neccssitalcnaturoc;profcctoillud quod in Lcgc diclum CAPUT III. — 5. Aliud essemorlalem, aliud esse
cst, Qua die ederitis, morlemorienimi(Gen. u , 17) ; morti obnoxium. Neque enim meluendum fuit, ne
non ad morlcm corporis, scd ad morlcni aniniaequoc iortc si diulius hic vivcrcla in corporc animali, sene-
in peccatolit *, rcfcrrc conanlur. Qua morle morluos ctulc gravarctur, ctpaulatim vctcrascendo pervcniret
significavilDominus infideles, de quibus ail, Sine ad morlcm. Si cnim Dcus Israclitarum vcstimcntis
mortuossepeliremorluossuos (Mrilih.viu , 22). Quid et calccamcnlis prceslilil, quod pcr lot annos non
crgo respOndcbunt,cum lcgilur lioc Dcum primo ho- sunl obtrila (Deut. xxix, 5); quid mirum si obc-
ADMOMTIO PP. BENEBICTINORUM.
De Peccatorum Ueritisct Remissione libritres recognitiliacnovacditionefueruniad veterescodlcesRomanos biblio-
et
ihecaevalicana:tres, adCallicanosdecem, umim scilicelebibliotliecaillustrissimide s. Georgcs, arcliiepiscopiluro-
nensis a Regedesignati,unum Kcclesia; l.audunensis,iniuniDominicanorum nwjorisconvcnlus1'arisiensisvia jacobxa,
Sorbonici coltegiiunum,el codiccsex abbatiacorbeicnsi,ex Romigiana, ex rratellensi,cx Beccciisi,ex Casalensl,et et
Cygiranneiisi.Ktiamad varia:>teslectioncs cx Belgicisquaiuorinanuscripiisi.ovaiiicnsiiim cura collreias; iicenoiiad
praecipuasedilioncsAni.F.r.cl lm., id est, JoannisAnioriJacliii,DesideriiKrasmi, ct l.ovauicnsium i licologorum.
Comparavimus prwterea eas omnes editiohes initio Retr. etfConfess.,*. t,memoratas. M.
(a) Scriptiannochrisii412.
(b) Fortea Donatistis in catholicosluni temporissrassanlibus.VideAugusliniciiisll. 133et I3i.
1 Am.edilioet Er., qna;in pecccito sit. casalinuscodex 1 JlanuscripiiBclgiciduoct umislaticaniis, siiieinoriiS
Ms.,qumpeccatofit; omissaparticula,in. supplicioiraitsuurus.
a i.ov.cx tribus RclgicisMss., ne fotie ittnms hk vi-
ventlo.
111 DE PECCATORUMMERITIS ET REMISSIONE,S. AUGUSTINI H2
dienli liomini ejusdem potenlia proestaretur, ut ani- in aelernam incorruplionem, si in homine juslitia, id
male ac morlale habens corpus', haberet in eo quem- est obcdientia, permaneret: sed ipsum mortale non
dam statum, quo sine defectu esset annosus *, tem- est factum morluum nisi propter peccatum. Quiavero
l
pore quo Deus vellet, a mortalitate ad immortalita- illa in resurreclione futura mutalio, non solum nul-
tem, sine media morte venturus? Sicut enim haec lam morlem, quae facta est propter peccatum, sed
ipsa caro quam nunc habemus, non ideo non est vul- nec mortalitatem habilura est, quam corpus animale
nerabilis, quia non est necesse ut vulneretur : sic habuit ante peccatum , non ait, Qui suscilavit Chri-
illa non ideo non fuit mortalis, quia non erat necesse slum Jesum a tnortuis, vivificabitet mortua corpora
ut moreretur. Talem puto habitudinem adhuc in cor- veslra; cum supra dixisset, corpus mortuum: sed,
pore animali alque morlali, etiam illis qui sine morte vivificabit,inquit, et mortaliacorpora veslra : ut scili-
hinc translati sunt, fuisse concessam. Neque enim cet jam non solum non sint mortua, sed nec morlalia,
Enoch et Elias per tam longam aelatem senectute cum animale resurget in spirituale, et mortale hoc
marcuerunt. Nec tamen credo eos jam in illam spiri- induet immortalitatem, et absorbebitur mortale a vila
tualem qualitatem corporis commutatos, qualis in re- (ICor.xv, 44, 53, 54).
surrectione promillitur, quoe in Dominoprima proe- CAPUT VI. — 6. Quomodocorpus morluumob pec-
cessit : nisi quia isti fortasse nec his cibis egent, qui catum.Mirum si aliquid quseritur hac manifestatione
sui consumptionereticiunt; sed ex quo translati sunt, liquidius. Nisi forte audiendum est, quod huic per-
ita vivunt, ut similem habeant salietatem illis qua- spicuitati conlradicilur, ut mortuum corpus secun-
draginta diebus , quibus Elias ex calice aquoeet ex dum illum modum hic intelligamus, quo dictum est,
s
collyride panis sine cibo vixit (IY Reg. n, 11): aut Morlificate membraveslra qumsunt super lerram (Co-
si ct his sustentaculis opus est, ita in paradiso for- loss. in, 5). Sed hoc modo corpus propter justitiam
tasse pascuntur, sicut Adam priusquam propter pec- mortiOcalur, non propter peccatum : ut enim opere-
catum exinde cxire meruisset. Habebat enim, quan- mur justitiam, mortificamus membra nostra quae sunt
tum exislimo, ct de lignorum fructibus refectionem super terram. Aut si putant ideo additum, propter
contradefectionem,etdeligiiovitsestabilitatem contra peccalum, ut non intelligamusquia peccatum faclum
veluslatem. est, sed ut peccalum non fiat; tanquam diceret, Cor-
CAPUT IV. — i. Mors etiatn corporis e% peccato. pus quidem mortuum est, propter non faciendum
Prseter hoc autem quod puniens Deus dixit, Terra es, peccatum : quid sibi ergo vult, quod cum adjunxis-
et in terram ibis, quod nisi do morte corporis quo- set, Spirilus autem vita est; addidit, propterjustitiam?
niodo intelligi possit ignoro; sunt et alia lestimonia Suffecerat cnim si adjungeret *, Vitam spiritus; ut
quibus evidentissimeappareat, non tantum spiritus, etiam hic subaudirelur, Propter non faciendum pec-
sed etiam corporis mortem propter peccalum me- catum: ul sic ulrumque propter unam rem intellige-
ruisse genus huaianum. Ad Romanos Apostolus di- remus et mortuum esse corpus, et vitam esse spiri-
cit : Si autemChristusin vobisesl, corpusquidemmor- tum, proptcr non faciendum peccatum. Ita quippe,
tuum est propter peccalum,spirilus aulem vita est pro- etiamsi tanlummodo vellet dicere, propler justitiam,
pter justitiam. Si ergo spiritusejus qui suscitavitJe- hoc est, propter faciendam justiliam, ulrumque ad
sum a morluishabitatin vobis, qui suscitavilChristum hoc possel referri 3, et mortuum esse corpus, et vi-
Jesum a morluis, vivificabitet mortalia corporavestra, tam esse spiritum, propler faciendam justitiam. Nunc
per inltabitanlemspiritumejus in vobis(Rom. vm, 10, vero et mortuum dixit esse corpus propter peccatum,
11). Puto quod non exposilore , sed lanlum lectore * et spiritum esse vitam propter justitiam; diversa me-
opus habet tam clara et aperta sentenlia. Corpus, in- rita diversis rebus attribuens : morli quidemcorporis,
quit, morluumest, non propter fragililatem terrenam, meritum peccati; vilaeautem spiritus, merilum justi-
quia de terrae pulvere factum est, sed propterpecca- liae. Quocirca si, ut dubitari non potest, spirilus vita
tum; quid amplius quoerimus? Et vigilantissime non est propterjustitiam, hoc est, merito justitiae;profecto
ait, Mortale; sed, morluum. corpus morluum propter peccalum, quid aliud quam
CAPUT V. — 5. Mortale, nwrtuum ac moriiurum. merito peccali intelligere debemus aut possumus, si
Namque antequam immutaretur in illam incorruplio- apertissimum Scripturaesensum non pro arbitrio per-
nem, quoe in sanclorum resurrectione promittitur, vertere ac detorquere conamur? Huc * etiam verbo-
poterat esse mortale, quamvis non moriturum : sicut rum consequentium lumen accedit. Cum enim prae-
hoc nostrum potest, ut ita dicam , esse jegrotabile, sentis temporis graliam determinans diceret, mor-
quamvis non oegrotaturum.Cujus enim caro est, quoe tuum quidem esse corpus propler peccatum, quia in
non ocgrotarepossit, etiamsi aliquo casu priusquam eo nondum per resurrectionem renovato, peecatime-
segrotet occumbat ? Sic et illud corpusjam erat mor- ritum manet, hoc est necessitasmortis; spiritum au-
tale; quam mortalitatem fuerat absumplura mulatio tem vitam esse propter justitiam, quia licet adhuc
1 Gallicaniquatuormanuscriptioptimacnotaeet duoBel- corpore mortis hujus oneremur, jam secundum inte-
gici, ut animalehoc mortalehabenscorpus. Nonnullialii, 1 Manuscripti,
quia veroilla resurreclione,omissaparti-
ammalehocest morlale,etc. in.
' In ante editis,armosum.Atin manuscriptispropeomni- cula,
s Am.etEr.: sufficeretenimsi
adjungeret.Lov.,sie ad-
bus legitur, atmorum.m tribus aliis, atmosus. jungere.
» in Mss.,coUyrida. »"Am.Er., ad utrumque
* caaiiUous Ms.,rektore. * pleriqueMss.,huto. possethocreferri.
ii* LIBER PRIMUS.
riorem hominem ccepta renovatione in fidei justitiam
(a) respiramus: tamen ne humanaignorantiaderesur-
reclione corporis nihil speraret, etiam ipsum quod
propter merilum peccati in praesenti soeculodixerat
morluura, in futuro propter meritum justitiae dicit vi-
vificandum; nec sic ut tanlum ex mortuo vivum fiat,
verum eliam ex mortali immortale.
CAPUT VII. — 7. Vita corporis speranda , pratce-
denle jam vita spiritus. Quanquam itaque vcrear ne
res manifesta exponendo potius obscurelur, aposto-
licaetamen sententiaelumen attende. Si autem Chri-
stus, inquit, in vobisest, corpus quidemmortuum est
propler peccatum, spiritus aulem vila esl propterjusti-
tiam. Hoc dictum est, ne ideo putarent homines vel
nullum, vel parvum se habere beneficium de gratia
Chrisli, quia necessario morituri sunt corpore. Alten-
dere quippedebent, corpus quidem adhuc peccati me-
ritum gerere, quod conditioni mortis obstrictum est;
sed jam spirilum ccepisse vivere propter justitiam fi-
dei, qui et ipse in homine fuerat quadam morle infi-
delilatis exstinctus. Non igilur, inquit, parum vobis
muneris putetis essc collatum , per id quod Cbristus
in vobis est, quod in corpore propter peccatum mor-
tuo, jam propter justiliam vesler spiritus vivit; nec
ideo de vila quoque ipsius corporis desperelis. Si
enim tpirilus ejus qui suscilavitChtistuma morluisha-
bital in vobis, qui suscitavitChrislum a mortuis, vivifi-
cabit et mortalia corpora vestra per inhabilantemspiri-
tum ejus in vobis. Quid adhuc tanloe luci fumus con-
tentionis offunditur? Clamat Apostolus : Corpus qui-
dem mortuum est iu vobis propter peccatum, sed vi-
vificabuntur etiam mortalia corpora vestra propter
justitiam, propter quam nunc jam spiritus vita est,
quodtotum perficielur per gratiam Christi, hoc cst,
per inhabitantem spiritum ejus in vobis; et adhuc re-
clamatur! Dicit etiam quemadmodum fiat ut vita in
se mortem mortificando convertat'. Ergo , fratres ,
inquit, debitoressumusnon carni, ul secundumcarnem
vivamus.Si enimsecundumcarnem vixerilis,moriemini;
si autem spirilu facla carnis mortificaveritis, vivetis
(Rom. vni, 10-13). Quid est aliud, quam hoc : Si se-
cundum mortem vixeritis, totum morietur; si aulem
sccundum vitam vivendo morlem morlificaveritis *,
totum vivet?
CAPUT VUI. — 8. Verba Pauli quo sensu inlel-
ligenda. Item quod ait, Per hominem tnors et per
hominemresurrectiomorluorum : quid aliud quam de
morte corporis intelligi potest; quando ul hoc diceret,
de resurrectione corporis loquebatur, eamque instan-
tissima et acerrima inlentione suadebal? Quid est
ergo quod hic ait ad Corintbios , Per hominemmors,
ei per hominemresurrectiomortuorum.Sicut enimin
Adam ontnesmoriuntur,sic et in Christoomnesvivifica-
buntur (I Cor. xv, 21, 22): nisi quod ait eliam ad Ro-
1 Edili, tit vitam in se tnortem
mortificandoconvertat.
AptiusVaticaniMss.,utvita, idest, spiritusmorlificando
corpus,reddatspirilualeacvivum.inCygirannensi codicele-
gitur, utvitain semortem convertat.
vivificandonwrlificando
' Gallicaniquatuoret quidam
BelgiciMss.,mortsmvivi-
ficaverilis.
(a) Forte,juslitia.
114
manos, Per unum hominempeccalum intravit in tnun-
dum , et per peccatummors (Rom. v, 12)? Hanc ill»
mortem , non corporis, sed animae intelligi volunt;
quasi aliud dictum sit ad Corinthios, Per hominem
mors, ubi omnino animoe mortem accipere non si-
nuntur, quia de resurrectione corporis agebatur, quoe
morli corporis esl contraria. Ideo etiam sola mors ibi
per hominem facta commemorala est, non etiam pec-
catum; quia non agebatur de juslitia, quse contraria
est peccato, sed de corporis resurrectione, quaecon-
traria est corporis mOrti.
CAPUT IX. — 9. Peccatum propagalione,non imi-
tatione tantum transiste in omnes.Hoc autem apostoli-
cum testimoniumin quo ait, Per unum hominempec^
catum intravit in mundum, et per peccatummors, co-
nari eos quidem in aliani novam detorquere opinio-
nem , tuis litteris intimasti; sed quidnam illud sit,
quod in his verbis opinentur , tacuisti. Quantum au-
tem ex aliis comperi, hoc ibi sentiunt, quod et mors
ista quoeillic commemorata est, non sit corporis
quam nolunt Adam peccando meruisse, sed aniinr,
quae in ipso peccato iit* : et ipsum peccatum non
propagatione in alios homines ex primo homine, sed
imilatione transisse. Hinc enim cliam in parvulis no-
lunt credere per Baplismum solvi originale peccatum,
quod in nascentibus nullum esse omnino contendunt.
Sed si Apostolus peccatum illud commemorare vo-
luisset, quod in hunc mundum, non propagatione,
sed imitatione intraveril 2; ejus principem, non Adam,
sed diabolum diceret, de quo scriptum est, Ab initio
diabotuspeccat (I Joan. m ,8). De quo etiam legitur
in libro Sapientise, Invidia autem diabolimors inlruvit
in orbemterrarum. Nam quoniam ista mors sic a dia-
bolo venit in homincs, non quod ab illo fuerint pro-
pagali, sed quod eum fuerint imitati, continuo sub-
junxit, Imitantur aulem eum qui sunt ex parte ipsius
(Sap. n, 24, 25). Proinde Apostolus cum illud pecca-
tum ac mortem commemoraret, quaeab uno in omnes
propagatione transisset, eum principem posuit, a
quo propagatio generis bumani sumpsit exordium.
10. Imitantur quidem Adam, quotquot per inobe-
dienliam transgrediuntur mandatum Dei : sed aliud
est quod exemplum est voluntate peccantibus, aliud
quod origo est cum peccato nascentibus. Nam et
Chrislum imilantur sancti ejus ad sequendam justi-
tiam. Unde et idem aposlolus dicit, lmitatores mei
estole, sicut et ego Chrisli (I Cor. xi, 1). Sed praRter
hanc imitationem, gratia ejus illuminaiionem justifi-
cationemque nostram etiam intrinsecus operatur,
illo opere de quo idem praedicator ejus dicit, Ne-
quequi plantat ett aliquid, nequequi rigat; sed qui in-
cremenlumdat Deus (Id. m, 7). Hac enim gratias ba-
plizatos quoque parvulos suo inserit corpori, qui
certe imitari aliquem nondum valent. Sicut ergo ille
in quo omnes vivificantur, praeter quod 4 se ad justi-
1 Editi,sit. At Mss.,fit. Exhis codexCygirannensis,
qure
ipso peccato fit. vide n. 2.
a AliquotMss., supra,
3 Am.Er. et MSS.:intratnt.
Hmcenimgratia; minusrecte.
4 sic habent Mss.At
editi, in quo omnesvivificabuntur
g
prwterquamquod.
 H5 DE PECCATORUMMERITIS ET REMISSIONE, S. AUGUSTINl U6
tiam exemplum imitantibus praebuil, dat eliam sui impii omnes imileniur, ncscioulrum quisquam repe-
spiritus occqltissimara fidelibusgratiam, quam laten- riat: quod tamen cum Aposlolus de primo homine
ter mfundit et parvulis : sic et ille in quo omnes mo- dixerit, Jn quo omnes peccaverunt,adhuc de peccati
rluntur, praeter quod eis qui pracceptumDominivo- propagine disceptalur, et nescio quaenebula imitalio-
luntate transgrediuntur, imitationis exemplum est, nis opponitur'.
occulta etiam tabe carnalis concupiscentiaesuae tabi- 12. Altende etiam quae scquuiilur. Cum enim
ficavitin se omnesde sua stirpe venientes '. Hinc om- dixisset, In quo omnes peccaverunl;secutus adjunxit,
nino, nec aliunde, Aposlolus dicit, Per unum homi- Vsque ad legem enim peccalum in mundo fuit: hoc
nem peccalumintravit in mundum, et per peccatum est, quia nec lex potuit auferre peccatum, quae sub-
ntors; el ita in omneshominesperlransivit,in quo omnes intravit ut magis abundaret peccatum; sive naturalis
peccaverunt.Hoc si ego dicerem, resistercnt isli, me- lex, in qua quisquejam ralione utens, incipil peccalo
que non rectc dicere, non recte scntire clamarent. originali addere et propria; sive ipsa quaj scripta per
Nullam quippe in his verbis intelligerent sententiam Moysenpopulo dala esl. Si enim data essel lex, qum
cujuslihet hominis ', nisi istam quam in Apostolo in- posselviviftcare,omninoex lege esseljustitia. Sed con-
telligere nolunt. Sed quia ejus verba surtt, cujus au- clusit Scriptura omnia sub peccalo,ut promissioex fide
ctoritati doctrinacque succumbunt, nobis objiciunt Jesu Cltristidaretur credentibus.( Galat. m, 21 el 22 ).
iijtelligendi tarditatem, cum ea quaj tam perspicue Peccatum autem non deputabalur, cum lex non esset.
dicta sunt, in nescio quid aliud detorqucre conanlur. Quid est, non deputabatur; nisi, Ignorabajur, et pec-
Per unutn, inquil, hominempeccalumintravit in mun- catum esse non putabatur? Nequc enim ab ipso Do-
dum, et perpeccalummors.Hoc propagationis est, non mino Deo tanquam non esset habebatur, cum scri-
imilationis : nam si imilationis, Per diabolum dice- ptum sit, Quicumque sine lege peccaverunt,sine lege
ret 3. Quod autem nemo ambigit, istum primum ho- peribum(Rom.u, 12).
minem dicit, qui est appellatus Adam. Et ila, inquit, CAPUT XI. — 13. Regnum ntortis quid apud Apo-
inomnes hominespertransiit. stolum.—Sed regnavit,inquit,mors abAdam usquead
CAPUTX.—11. Aetualiset originalispeccalidistin- Moysen:id est, a primo homine usquc ad ipsara eliam
clio. Deinde quod sequitur, In quo omnes peccave- legem quoedivinitus promulgala cst, quia ncc ipsa
runt, quam circumspecte, quam proprie, quam sine potuit regnum inortis auferre. Regnum enim morlis
ambiguilate diclum esl. Si enini peccatum inlellexe- vult intelligi, quando ila dominatur in hominibus
ris, quod per unum hominem inlravii in munduui, in reatus peccati, ut eos ad vitam aeternam, quaevera
quo (o) omnes peccaverunt : certe manifestum est vita est, venire non siual, sed ad secundam etiam,
alia esse propriu cuique peccata, in quibus lii lantum quoc poenaliter a>terna est, morlem trahat. Hoc re-
peccant, quurum peccata sunt; aliud hoc unum, in gnum mortis sola in quolibet homiue gralia destruit
quo omnes peccaverunt; quando omnes illc unus Salvatoris, quaeoperala est eliam in anliquis sanctis,
homo fuerunl. Si autem non peccatum, sed ille unus quicumque antequam in carne Christus veniret, ad
homo intelligitur, in quo uno homine omnes peccave- ejus tamen adjuvantemgratiaro, non ad legis litleram,
runt, quid eliam ista est manifestatione mauifestius? quae jubere tantum, non adjuvare PPlerat, perline-
Nempe legimus justilicari in Christo qui credunt in bant. Hoc namque occultabatur in vetere Teslamento
eum, propter occultam commuiiicationemet inspira- pro temporum dispensationc jugtissima, quod nuno
tioneni gratiaespiritualis, qua quisquis hoeretDomino revelatur in novo. Ergo in omnibus regnavitmors ab
unus spiritus est, quamvis eum et imitentur sancti Adant usque ad Moysen,qui Cbristi gratia non adjuti
ejus : legatur mihi tale aliquid de iis, qui sanclos ejus sunt, ut in eis regnum mortis destrueretur3 : etiam in
i.mi^tatisiint, utrum quisquam dictus sit juslifiealus in eis' qui non peccaverunlin similitudinem prcevarica-
Paylo aut in Petro, aut in quolibet borum, quorum tionisAdm; id est, qui nondum sua et propria volun-
in populo Dei magna excellit auctoritas; nisi quod in tate sicut ille peccaverunt, sed ab illo peccatum origi-
Abraham dkimur benedici, sicut ei diclum est: Bene- pale traxerunt: qui est forma fviuri; quia in illo con-
dicentur in te ontnesgentes (Gen. xn, 3; Galat. m, 8): stituta esl forma condemuationisfuturis posteris, qui
propter Cbristum qui seraen ejus est secundum car- ejus propagine crearentur, ut ex uno omnes in con-
nem. Quod manifestinsdicitur, cum hoc idein ita dici- dcmnationem nascerentur, ex qua non libcrat nisi
lur: Renedicenlur in semine tuo omnes genles(Gen. gralia Salvatoris. Scio quidem plerosque latinos codi-
Xxn, 18 ). Dictum autem quemquam divinis eloquiis, ces sic babere (a): Regnavit niors ab Adam usque ad
peccasse vel peccare in diabolo, cum eum iniqui et Moysenin eos qui peccaverunlin simililudinemprmva-
ricationis Adm,quod eliam ipsum, qui ita legunt, ad
1 InplerisqueMss.,venturos. euuidem referunt inlellecium; ut in similitudinem
1 Hicaddilumin pluribusMss.,hmc dicere; in excusis,
qui diceret Itcec.Glossema,quo careuluonnullimanu- prxvaricationis Adoepeccasse accipiant, qui in illo
scripti,
' Am.et Er., namper diabolumdiceret; omisso,si imi- 1 ProbaenotaeMss.,adhuccum depeccatipropaginedi-
taiiorus, qupd.^ov. et nonnulli manuscriptiaddunt, ta- sceptatur,
9
nescioqumnebutaimitationisopponitur.
inetsinonnecessarium. ita codexcygirannensis.Aiii vero Mss., ergoin ds,
(o) GraecelegiturepKb, quodgenere nonconcordatcum Editi,ergo
3
el in eis.
nomme auj^ia,posito ibiad signiflcandum peccaUun.COQ- Manuscripli nonnulli, in similitudine.
fexUb.4 qontra,uuasepistolaspelagianwuni,n. 7. (a) Conlcrepist.157,n. 19. -^,
 H7 LIBER PRIMUS. «8
* pcccaverunt,ut ei similcs crearentur, sicut ex homine CAPUT XIII. — 16. Quomodoper unum mors el
homincs, ita ex pcccatorc peccatores, ex morituro per unumvita. Ac per hoc ab Adam , in quo omnes
moiituri, damnaloquc damnati'. Graeciautcm codi- peccavimus, non omnia nostra peccata, sed tanlum
ces, undc in latinam linguam inlerprclatio facta cst, . originale traduximus ' :'a Christo vero, in quo ora-
aut omnes aut pene omncs, id quod a me primo po- ncs jtisiilicamur% non illius tantum originalis, sed
situin cst, habcnt. eliam cacterorumquaeipsi addidimus peccatorum re-
14. Sed non, inquif, sicut delictum,ila et donalio.Si missionem conscquimiir.Idco tton sicut per unwn pec-
enimob unius delictummulti morlui sunt, mutto magis canletn,ila esl et donitm.Namjudicium quidem ex uno
gratia Deiet donumin gralia uniusItominisJesu Cliristi delicto, si non reniittilur, id cst, originali, in condem-
in mullosabundavit: non, magis mullos, id cst, multo nalioncm jam polcst duccrc: gratia vcro ex niuliis
plures homines, neque enim plures juslificanlur quam dclictis remissis, lioc est, non soluin origmali, verum
condemnanlur; sed, mullo magis abttndavit. Ad.im ctiam onmibiis c:clcris ail jiistificalionenipcrducil.
quippe ex uno delicto suo reos genuit: Chrislus au- 17. Si enim ob uniits deliclitm inors rcgnavit per
lem etiam quae homincs deticta propriaa volunlalis ttnum, multo ntngisqtti abundantiam graiim ei juslitice
ad originale in quo nati sunt addiderunt, gratia sua accipittnt,in viia regnabuiUper uinimJesum Chrislum.
solvit alque donavit, quod evidcntius in consequenli- Cur ob unius dcliciiiiii mors rrgnavil per unum, uisi
bus dicit. quin morlis vinculolcucbaiittirin illouno in quo omnes
CAPUT XII. — 15. llnum peccatumomnibuscom- pcccavcrunt, cliamsi propria peccata non adderent?
mune.Verum illud diligenlius intuerc, quod ait, ob Alioquin non 3 ob unius delictum niors per unum re-
unius delictum mullos morluos. Cur enim ob unius gnavil, sed ob delicla inulta iniiltoruni pcr unum-
illius, et non potius ob dclicta sua propria, si hoc Ioco qucmquc pcccanlcm. Nam si propterca cu-teri ob al-
intelligenda est imitatio, non propagatio?Sed attendc teriushoiniiiisdclicium nioriiii simt, qnia illuni in de-
quod sequitur : El non sicut per unum peccantem,iia linquendo procccdentem subscqucnlcs imitati sunt:
esl et donum.Nam judiciumquidemex unoin condem- illc quoquc cl inullo magis ob alieriusdeiictiim mor-
nationem,gralia autem ex mullis delictisin justificatio- tuus est, qucm diabolus delinqucndo ita praecesserat,
nem. Nunc dicant, ubi locum habeat in his vcrbis illa ut ci deliclum ctiam ipse suaderot: Adam vero nihil
imitatio. Ex uno, inquit, in condemnalionem ;quo uno, suasil imilatoribus suis; ct mulli qui ejus imitatores
nisi delicto?Hoc enim explanat, cum adjungit, Gratia dicuntur, eum fuisso cl lale aliquid commisisse vel
aulem ex mullis delictisin juslificationem.Cur crgo non audicrunt, vel omnino non credunt. Quanto ergo
judicium ex uno deliclo in condemnationem, gralia reclius, sicut jam dixi, diabolum principem consti-
vero ex multis delictis in juslificationem? Nonne si tuisset Apostolus, a quo uno peccatum et morlem
nullum est originale delictum, non solum ad juslifica- pcr omnes iransiisse diceret, si hoc loco non propa-
tionemgratia, sed etiam judicium ad condemnalionem gationem, sed imilaiioncm dicere voluisset? Multo
ex multis deliclis homines ducit? Neque enim grafia enim rationabiliusAdam diciturimitatordiaboli, quem
multa delicta donat, el non etiam judicium multa dc- suasorem habuit peccati, si potest quisquam imitari
licla condemnat. Aut si propterea ex uno delicto in etiam illum qui nihil lale suasit, vel omnino qucm ne-
condemnationem ducuniur, quia omnia dclicta qusc scit. Quidest aulem, qui' abundantiamgraliweljustilim
condemnantur, ex illius unius imitatione commissa accipiunl,nisi quod nonei tanlum peccatoin quo omqcs
sunt; eadem causa est cur ex uno delicto eliam ad peccaverunt, sedeis etiam quse addiderunt, graliare-
jnsUficaiionem duci intelligantur, quia omnia delicta missionis dalur; eisque hominibus tanla justilia dona-
quaejuslificatis remilluntur, cx illius unius imitatione tur, ut cum Adam coiisenseritad peccatumsuadenti,
commissa sunt. Scd hoc videlicet non intelligebat non cedantisti etiam cogenti? Et quid est, multo tnagis
Aposlolus cum dicebat, Judtcium quidem cx utto deli- in vila regnabunt, cum morlis regnum mulloplures in
cto in condentnalionem,gratia vero ex multis delictisin aeternam pcenam trahat; nisi inteliigamus eosipsosin
justificationem?Imovero nos intelligamusApostolum, utroque dici qui transeunt ab AdaraadChristum, id est,
et videamus ideo diclum judicium ex uno delicto in a morte ad vitam, quia in vita acternasine fine regua-
condemnationem, quia sufficeret ad condemnationem bunt, magis quam in eis mors temporaliler et cum
eliamsi non esset in hominibus nisi originale pecca- fine regnavit?
tum. Quamvis enim condemnatio gravior sil eorum, 18. Itaque sicut per unius delklum in omneshotni
qui originali delicto etiam propria conjunxerunt, et nes ad condemnationem,ita et per unius justificationem
tanlo singulisgravior, quanto gravius quis peccavit!: in omnes homines ad jusiificatimeia vitm. Hoc unius
tamen eliam illud solum quod originaliter tractum delictum, si imilationem atlendanius, non eril nisi
est, non tantum a regno Dei separat, quo parvulos diaboli. Sed quia manifestum est, de Adam, non de
sine accepta Christi gralia defunclosinirare non posse diabolo dici; rcsiat inlelligenda, non imitatio, sed
ipsi etiam confilentur; verum et a salule ac vita propagatio peccati.
aelernafacit alienos, quae nulla esse alia potest prae- CAPUT XIV.— Nemonisi Christusjustifical.Rm
ter regiramDei, qao sola Christi societas introducit. 1 BelgicusquidamMs.,Ioco,fradwoamus, habebat,traxi-
» Remigianus mus.
* a sex Mss.,justificantur.
* Editi,quantoeodex et BelgiciquidamMss.,damnandi.
gravittsqttisqitcpeccavit.AtMss.,qmtnto 3 Am.et Er., nonsolum.
graviusquispeccavil. '* F.diti,qnod.MSS.vero, qtti.
 119 , DE PECCATORUMMERITIS ET KEMISSIONE,S. AUGUSTINI m
et quod ait de Christo, per unius juslificationem; ma- ratio carnalis, multos et spiritualis; quamvis non
gis hoc expressit, quam si per unius justiliam dice- tam multos haoc spiritualis, quam illa carnalis. Ve*
ret. Eam quippe justilicalioiiem dicit, qtia Christus rumtamen quemadmodum illa omnes habet homines,
juslificat impium, quam non imitandam proposuit, sic ista omnes justos homines :quiasicut nemopraeter
sed solus hoc potest. Nam potuit Apostolus recte di- illam homo, sic nemo praelcr istam justus homo: et
cere, Imilatoresmei estole, sicul et ego Christi (1 Cor. in nlraque multi. Sicut enim per inobedientiamuniut
xi, 1): nunquam autem diceret, Justificamini a me, hominis peccatoresconsliluli sunt mulii, ita per obe-
sicut et ego sum justificatus a Christo. Quoniam dientiamunius hominisjusliconstituenturmulli.
possunt esse, et sunt, et fuerunt mulli jusli ho- 20. Lex autem subintravit, ul abundarel delictum.
niines et imilandi ; justus autem et juslificans Hoc ad originale homines addiderunt jam propria vo-
nemo, nisi Christus. Unde dicilur, Credenti in eum luntate, non per Adam : sed hoc quoque solvitur sa-
qui juslificat impium, depulalur fides ejus alt jusliliam naturque per Christum; quia ubi abundavilpeccalum,
(Rom. iv, 5). Quisquis crgo ausus fuerit dicere, Jusli- superabundavitgratia'; ut quemadmodumregnavitpec-
\ fico te; consequens est ut dicat etiam, Crede in me. calum in mortetn, etiam quod non ex Adam traxe-
§ Quod nemo sanctorum rccte dicere potuit, nisi San- runt homines, sed sua volunlate addiderunt; sic et
clus sanctorum : Creditel in Deum, et in me credile gralia regnet per juslitiam in vitammternam. Non ta-
(Joan. xiv, 1): ut quia ipse justifical impium, cre- roen aliqua justitia praeter Christum, sicut aliqua
denti in eum qui juslificat impium, deputelur fides peccata praeler Adam. ldeo cum dixisset, quemadmo-
ad justiliam. dum regnavit peccalumin morlem; hic non addidit,
; CAPUT XV. — 19. Confirmatex propagalionepec- Per unum, aut, Per Adam : quia supra dixerat etiam
calum esse, quemadmodumet justitiam ex regenera- de peccato illo, quod subinlranle lege abundavit; et
tione. Qtwmodoet omnesper Adam peccalores,et om- hoc utique non est originis, sed jam propriae volun-
nes per Christumjusli. Nam si sola imitatio lacit pec- talis. Cum autem dixisset, sic et gralia regnet per
«atores per Adam, cur non etiam per Chrislum sola justitiam in vilam mternam; addidit, per Jesum Chri-
imitatio juslos facit? Sicut enim, inquit, per unius de- slum Dominutnnostrum ( Rom. v, 12-21): quia gene-
liclumin omneshominesad condemnationem,sic et per rante carne illud lantummodo trahilur, quod est ori-
uniusjustificationemin omneshomines ad justificatio- ginale peccatum (a); regenerante aulem spirilu, non
nem vitm. Proindc isti, unus et unus, non Adam et solum originalis, sed etiam voluntariorum fit remissio
Christus, sed Adam et Abel conslilui debuerunt. peccatorum.
Quoniam cum multi nos in hujus vitaetempore prae- CAPUTXVI.—21. lnfanles non baplizali lenissitne
cesserint peccatores, eosque imitali fuerint qui po- quidem, sedtamendamnanlur. PcenapeccatiAdmgratia
steriore tempore peccaverunt; ideo tamen volunt corporisamissa.Polest proinde recle dici, parvulossine
isti, nonnisi Adam diclum, in quo omnes imitatione Baplismo de corpore exeuntcs in damnatione om-
peccaverint*, quia primus hominum ipse peccavit. nium mitissima futuros. Mullum autem fallit et falli-
Ac per hoc Abel dici debuit, in quo uno omnes simi- tur, qui eos in damnatione praedicat non fuluros, di-
liler homines imitatione juslificentur, quoniam ipse cente Apostolo, Judicium ex unodelicloin condemna-
primus hominum jusle vixit. Aut si propter quem- lionem; et paulo post, Per unius deliclumin omnet
dam arliculum temporis ad Novi Testamenli exor- homines ad condemnationem.Quando ergo peccavit
dium pertinenlem, Christus est positus propter imi- Adam non obediens Deo, tunc ejus corpus, quamvis
tationem caput justorum: Judas ejus traditor caput esset animale ac mortale, gratiam perdidit, qua ejus
poni debuit peccatorum. Porro si propterea Christus animaeomniexparleobediebat; luncille exstilit bestia-
unus est in quo omnes justiGcentur, quia non sola lis molus pudendus hominibus, quem in sua erubuit
ejus imitatio justos facit, sed per spiritum regenerans nudilate. Tunc eliam morbo quodam ex rcpentina et
gratia : proplerea et Adam unus est in quo omnes pestiferacorruplione conceptofacluminillisest, ul illa
peccaverunt, quia non sola ejus imitatio peccatores in qua creati sunt slabilitale aetaiis amissa, per mu-
> facit, sed per carnem generans pcena. Ob hoc etiam tabililales actatumirent in mortem. Quamvisergo an-
•'dictum est, omneset omnes.
Neque enim qui gene- nos mullos postea vixerint, illo tamen die mori coe-
ranturperAdam.iidemipsiomnes per Christum rege- perunt, quo mortis legem, qua in senium veterasce-
nerantur : sed hocrecte dictum est, quia sicut nullius rent, acceperunt. Non enim stat vel temporis pun-
carnalis generatio nisi per Adam, sic spiritualis nul- clo, sed sine intermissione labitur, quiquid continua
lius nisi per Christura. Nam si aliqui possent carne 1 Editi, superabundavit et gratia. Particula, et, abesta
*
generari non per Adam, et aliqui generari spi- manuscriptis et a grsecoApostoli.
ritu non per Christum; non liquide omnes, sive nus, (a) In Enchiridiomultispost annisedito scripsitAugusti-
n. 13, non improbabibterdici,parvulosparentumnon
hic, sive ibi dicerentur. Eosdem autem omnes solumprimorum,sed etiam suorumde quibusipsinatisunt,
postea multos dicit; possunt quippe in aliqua re peccatisobligari, eosque ante regenerationem teneri illa
Sivinasententia, Redaam in
peccatapatrutn filios.Magister
lib.
omnes esse qui pauci sunt: sed multos habet gene- 6entent., 2, cap. 33, ostendit Augustinumhaecdixisse
1 EdUl,creditis.At MSS.,credite, utsolet non asserendo,sed diversorumopinionesreferendo. Dixit
Augustinus sane ea regulaet moderatione, quamservarijussitinIibro6
juxta grsecum,pisteuete.
* Am. de Genesiad Litteram,n. 14, nimirum « ut in profundo
Er., peccaverunt.
* lu editis, « scripturaesensumagisprsstaret dibgentiaminquircndi,
regenerari. m Mss.,generari. «quam affirmandi temeritatem.»
121 LIBER PRIMUS. 123
mutatione sensim currit in finem, non perficieniem, exitum inveniunt. Quis enira Christianorum ferat,
sed consumentem. Sic ilaque implelum est quod di- cum dicitur ad seternam salutem posse quemquam
xerat Deus, Qua die ederitis, morte moriemini ( Gen. pervenire, si non renascatur in Christo, quod per
n, 17). Ex hac igitur inobedientia carnis, ex hac Baptismum fieri voluil, eo jara tempore quo tale Sa-
lege peccali et mortis, quisquis carnaliler generalur, cramenlum constiluendum fuit regenerandis in spem
regenerari spiritualiter opus habet, ut non so- salulis aeternae? Unde dicit Apostolus : Non ex ope-
lum ad regnum Dei perducatur, verum etiam a pec- ribus justilim qum nos fecimus, sed secundumsuam
cati damnatione liberetur. Simul itaque peccato et tnisericordiamsalvosnos fecit per lavacrum regenera-
morti primi hominis obnoxii nascunlur in carne, et tionis (Tit. m, 5). Quam lamen salutem in spe dicit
simul justitiaevitaequeaeternaesecundi hominis sociati esse, cum hic vivimus, nbi ait: Spe enini salvi facti
renascuntur in Baptismo: sicut et in Ecclesiastico sumus. Spes autem qucevidelurnon est spes: quod enim
scriplum est, A muliereinitium faclum est peccali, et videt quis, quid sperat ? Si autem quod non videmus
per iltam omnestnorimur (Eccli. xxv, 33). Sive au- speramus, per palientiamexspectamus(Rom. vm, 24,
tem a muliere, sive ab Adam dicalur, utrumque ad 25). Sine isla ergo regeneratione salvos in aeternum
primum hominem pertinet: quoniam, sicut novimus, posse parvulos fieri, quis audeat affirmare, tanquam
mulier ex viro est, et ulriusque una caro est. Unde non pro eis mortuus sit Cbristus ? Etenim Christus
et illud quod scriptum est, Et erunt duo in carneuna. pro impiis ntortuus est (Id. v, 6). Isli autem qui, ut
Igitur jam non duo, inquit Dominus, sed una caro manifeslum est, nihil in sua propria vita impie coin-
(Hatth.xix,5,6). miserunt, si nec originaliter ullo impietatis vinculo
CAPUT XVII. — 22. Non esse infantibus personale delinentur, quomodo pro eis mortuus est qui pro ira-
peccatumtribuendum. Quapropter qui dicunt parvulos piis mortuus cst? Si nulla originalis sunt peccati
ideo baptizari, ut hoc eis remiltatur quod in hac vita segritudine sauciali, quomodo ad medicum Christum,
proprium conlraxerunt, non quod ex Adam traduxe- hoc est, ad percipiendum Sacramenlum salutis ceter-
runt, non magno molimine refellendi sunt. Quando aae, suorum currentium pio timore portantur, et non
enim secum ipsi paululum sine certandi studio cogi- eis in Ecclesia dicilur, Auferte hinc innocentes istos;
taverint, quam sit absurdum nec dignumdispulalione non est opus sanis medicus, sed male habenlibus:
quod dicunt, continuo sententiam commutabunt. non venit Christus vocare justos, sed peccalores ?
Quod si noluerint, non usque adeo de humanis sen- Nunquam diclum est, nunquam dicitur ', nunquam
sibus desperandum est, ut metuamus ne hoc cuipiam omnino dicelur in Ecclesia Christi tale commenlum.
persuadeant. Ipsi quippe ut hoc dicerent, alicujus CAPUT XIX. — 24. lnfantes ut fideles, ita et
alterius sententiacpraejudicio,nisi fallor, impulsi sunt: pcenilentesdicuntur. Peccala sola inter Deum et ho-
ac propterea cum remitti baplizato peccata necessa- mines separant. Ac ne quis existimet ideo par-
rio faterentur, nec fateri vellent ex Adam duclum vulos ad Baplismum afferri oportere, quia sicut
esse peccatum, quod remitli fatebantur infantibus, peccalores non sunt, ila nec justi sunt: quomo-
ipsam infantiam coacti sunt accusare : quasi accusa- do ergo quidam meritum hujus aetatis a Domino
tor infantioe Iioc securior fieret, quo accusatus ei laudalum esse commemorant, ubi ait, Sinite parvulos
respondere non posset. Sed istos, ut dixi, omitta- veniread me; lalium est enim regnumccelorum(Malth.
mus; neque enim sermone vel documentis opus est, xix, 14) ? Si enim boc non propter humililatis simi-
quibus innocentia probetur infantum, quantum ad litudinem, quod humilitas parvulos faciat, sed pro-
eorum pertinet vitam, quam recenti ortu in se ipsis pter puerorum vitam laudabilem dictum est, profeclo
agunt, si eam non agnoscit sensus humanus, nullis et jusli sunt. Non enim recle aliter dici potuit, Ta-
adminiculis cujusquam dispulationis adjulus. lium est regnum cmlorum, cum esse non possit nisi
CAPUT XVIII. — 23. Refeltit eos qui baplizari justorum. Sed forte hoc quidem non congruenter di-
parvulosvoluntnon in peccati remissionem,sed ad ob- cilur, quod parvulorum vitam laudaverit Dominus
tinendumregnum ccetorum.Sed illi movent, et ali- dicens, Talium esl regnum ccelorum: cum verax sit
quid consideratione ac discussione dignum videntur ille intellectus quod humilitatis similitudinemin parva
afferre, qui dicunt parvulos recenti vila editos visce- aetate posuerit. Verumtameu forsitan hoc tenendum
ribus matrum, non propter remiltendum peccatum est quod dixi, proplerea parvulos baptizari debere,'
percipere Baptismum, sed ut spiritualem procreatio- quia sicut peccalores non sunt, ita nec justi sunt.
nem non habentes l creentur in Christo, et ipsius Sed cum dictum esset, Non venivocare justos, quasi
regni coelorumparticipes fiant, eodem modo filii»et ei responderelur, Quos ergo vocarevenisti ? continuo
haeredes Dei, cohacredes autem Christi. A quibus subjunxit, sed peccatoresin pmnilentiam(Luc. v, 32).
famen cum quaeritur, utrum non baptizati et non Ac per hoc, quomodo si justi sunt, ita etiamsi
effecti cohaeredes Christi, regnique ccelorum partici- peccatores non sunt, non eos venit vocare, qui dixit,
pes, habeant saltem beneficium salutis aeternaein Non veni vocarejustos, sed peccalores? Et ideo Ba-
resurrectione morluorum, laborant vehemenler, nec ptismo ejus qui cos non vocat, non tantum fruslra ,
* Corbeiensisetalii duo verum etiam improbe videntur irruere; quod absit
Omissanegante particula. Mss.,procreationemhabentes: ut sentiamus. Vocat eos igilur raedicus, qui non est
» EdiU,eotnodofilii. At 1 inMss.,nmquamdicatur.
itss., eodemmodofiJii.
m DE PECCATORUMMERITIS ET
ppus sanis, sed aegrotantibus,nec venit vocare justos,
&£d peccatores in pcenilentiara. Et ideo quia su»
vitaepropriaepeccalis nullis adhuc tenentur obnoxii,
originalis in eis ssgritudo sanatur in ejus gratia qui
salvos facit per lavacrum regeneralionis.
25. Dicet aliquis : Quomodoergo et ipsi vocantur
in poenilenliam? Numquid lanlillos ' potest aliquid
pcenUere? Huic respondetur: Si propterea poeniten-
tes dicendi non sunt, quia sensum pccnitendi non
liabent ", nec fidelesdiceudi sunt, quia gimiliter sen-
sum credendi nondum habent. Si autem proplerea
recle fideles vocantur, quoniara fidem per verba ge-
Stantium quodara modo profilenlur; cur non prius
etiam pcenilenteshabentur, cum per eorumdem verba
gestantium diabolo et huic sacculo renuntiare mon-
strautur? Totum hoc in spe fit vi Sacramenti et
divinaegratiae,quam Dominusdonavit Ecclesiae.Cae-
terum quis ignorat quod baptizatus parvulus, si ad
rationales annos veniens non crediderit, nec se ab
illicitis concupiscentiis abslinuerit, nihil ei proderit
quod parvus accepil? Verumtamen si percepto Ba-
ptismate de hac vila emigraverit, soluto reatu cui
originaliter erat obnoxius, perficielur in illo lumine
veritalis, quod incommutabiliter manens in aeternum,
justificatos praesenlia Creatoris illuminat. Peccata
enim sola scparant inler homines et Deum, quaesol-
vunlur Christi gralia, per quem mediatorcm reconci-
liamur, cum jiistificat impium.
CAPUT XX. — 26. Ad mensamDomininemorite
nisi baptizatus accedit. Terrentur autem isti sentenlia
Dominidicentis, Nisi quisnatut ftterildenuo, nonvidebil
regnumDei. Quodcum exponeret, ait, Nisiquisrena-
ius fuerit ex aqua el Spirilu, non intrabit in regnum
cpeiorum(Joan. m, 3, 5). Et propterea conantur par-
vulis non baptizatis innocantjae merito salutem ac
vitani aeternam tribuere; sed quia baptizati nonsunt,
eos a regno coelorum facere alienos: nova quadam
el mirabili praesumptione, quasi salus ac acterna vita
possit esse praeter Christi hoereditatem, praeter re-
gnum ccelorum. Habent enim videlicet quo confu-
giant, alque ubi delitescant, quia non ait Dominus,
Si quis non renalus fuerit ex aqtta et Spiritu, non ha-
bebit vitam ; sed ait, non intrabit in regnum Dei 3.
Nam si illud dixisset, nulla hinc dubilatio posset ob-
oriri. Auferatur ergo dubilatio : jam Dominuraau-
diamus, non suspiciones conjecturasque mortalium ;
Dominum audiamus, inquam, non quidera boc de
Sacramenlo lavacri* dicentem, sed de Sacramento
sanctae * mensae sua?, quo nemo rite nisi baptizalus
accedit : Nisi manducaveritiscarnemmeam, el biberilis
sanguinemnteum, non habebitisvitam in vobis. Quid
ullra quoerimus? Quid ad hoc responderi potest, nisi
perlinacia pugnaces nervos adversus conslanliam
perspicuacveritalis inlendat?
1 Sicvaticanuscodex.Aliiverocumexcusis,tantillus.
* Editi,nondumliabent.AtMss.,nonItabent.
8 Lov.,in regnumcmtorum.Am.vero, Er. et nostriMSS.
hoc locohabent,inregnum Dei.
* Lov.,sanclilavacri; additavoce, sancli,ex uno tan-
tum manuscripto.
* Cvgirannensiscodexomittit,samtm.
REMISSIONE,S. AUGUSTINI 124
27. An vero quisquam eliam hoc dicere audebit,
quod ad parvulos haccsenlentia non pertineat, pos-
sintque sine participalione corporis hujus et sangui-
nis in se habere vitam (a) : quia non ait, Qui non
manducaverit, sicut de Baptismo, Qui non renatus
fuerit; sed ait, Si non manducaveritis,velul eos allo-
quens qui audire et intelligere poterant, quod utique
non valent parvuli ? Sed qui hoc dicit, non attendit
quianisiomnesislasenlenliateneat, utsinecorpore et
sanguine Filii bominis vitam habere non possint,
frustra etiara rcias major id curat. Potesl enim, si
non volunlatem, sed verba loquentis atiendas, eis
solis videri diclum, quibus tunc Dominusloquebatur:
quia non ait, Qui non manducaverit; sed, Si non
manducaverilis.Et ubi est quod eodem loco de hac
ipsa re ait, Panis quem ego dedero, caro mea est pro
sasculivita (Joan. vi, 54, 52) ? Secundum boc enim
etiam ad nos perlinerc illud Sacramenlura intelligi-
mus, qui tunc nondum fuimus quando isla dicebat;
quia ' non possumus dicere ad saeculumnos non per-
tinere, pro cujus vita Christus suam carnem dedit.
Quis antem ambigat saeculinominc homines signifi-
calos esse, qui nascendo in hoc saeculum veniunt ?
Nam, sicut alibi ait, Filii smculi hujus genercmlcl
generantur (Luc. xx, 34). Ac per boc eliam pro par-
vulorum vita caro dala est, quaedata esl pro saeculi
vita; et si non manducaverint carnem Filii hominis,
nec ipsi habebunt vitam.
28. Hincest etiam illud, Paler dUigit FUium, et
omnia dedit in manu * ejus. Qui credit in Filium, liabet
vitammlernam: quiautem incredulusest Filio, non /w-
bebitvitam, sed ira Dei manet super eum ( Joan. io,
35, 36 ). In quo igitur horum genere ponemus infan-
tes ? in eorum qui credunt in Filium, an in eorum
qui sunt increduli Filio ? In neutro, ait aliquis; quia
cum adhuc credere non possunt, ncc increduli depu-
landi sunt. Non hoc- indicat 3 ecclesiastica regula,
quac baptizatos infantes fidelium numero adjungit.
Porro si isti qui baptizantur, propter virlutem cele-
brationemque tanti Sacramenti, quamvis suo corde
atque ore non agant quod ad credendum confiten-
1 In omnibusMss.,qui.
* Editi, in manus. At manuscripti,juxta
tnanu. vulgatam, m
3 SicMSS. Editivero,judicat.
(a) Hanc sententiamab Apostolicasede, cum de hac
re
ipsa ageretur,adliibitamcontraPelagianosfuisse,scribit
Aiigustinus, epist.l86,adPaulinum,nn.28et29.Adhibuitnimi-
rnm Innocentius papa epistolaad PatresMilevitani
in conci-
lii, quaeinter Angustinianasest 182.verba innoeentiiquae
huc spectant,traiislulitAugustinusin librum2 cootraduas
EpistolasPelagianorum, n.7. PrsetereaGelasiuspapapostAu-
gusiiniobitumeademex sententiaPelagiaoos,episcopisper
Picenumscribens, redarguit,eaqueneminemexceptumesse
docuit. Fulgentiusporroa Ferrando
diaconorogatus quid
existimandumde salute juvenis qui instante
mortebaptizatus,priusdecesserat,^thiopis,
quamEucharistiam per-
cepisset, ostenditet ex mnltisscripturaelocis,et ex Augu-
stini sermone ad Infantes,« tunc unumquemquefidelium
« corporissanguinisqueDominiciparticipemrieri, quando
«in Baplismatemembrumcorpons Chnsti efficitur; neo
<alienariab eo paniscalicisqueconsortio,etiamsianteqoam
« panem illum comedatet calicembibat, de hoc saeculo
«in linitatecorporischrisli constitutusabscedat.s.confer
lib. 3 de PeccatorumMeritis,n. 7-9, et Tractatum26 ia
Joan.
..s LIBER PRIMUS. 12C>
dumque pertineat, tamen in numero credentium regnum Dei possit accedere? Nempe in ulraque cau-
computantur: profeclo illi quibus Sacramenlum de- sa ad illam exclamationemreditur, 0 alliludo divilia.
Jiierit, in eis habendi sunt qui non credunt Filio; rum! Ex ipsis deinde baptizatis parvulis, dicatur
atque ideo si hujus iuanes gratiaede corpore exierint, mihi, cur alius rapilur, ue roalitia rautet intellectum
sequetureos quod dictum est, Nonbabebunt vilam1, ejus ( Sap. lv, 11); et alius vivit, impius futurus ?
sed ira Dei manet super eos. Unde hoc *, quando eos Nonne si ambo raperentur, ambo in regnum coelo-
cjarum est peccala propria non habere, sinecorigi- rum ingrederentur? Et tamen non est iniquitas apud
nali peccato teneantur obnoxii ? Deum. Quid? illud queui non moveal, quem non in
CAPUT XXI. — 29. Inscrutabile, cur infantes alii lanla altiludine exclamare eompellat, qudd alii par-
discedantfrutlrali Baptismo,alii non. Bcne autem non vuli spiritu immundo vexantur, alii nihil tale patiun-
ait, ira Dei veniet super eum ; sed, manet super eum. tur, alii etiam in uteris matrura, sicut Jeremias, san-
Ab hac quippe ira, qua omnes sub peccato sunt, dc clificantur(Jert'm.i, 5); cum omnes, si est originale
qua dicit Apostolus,Fuimut enim et nos aliquandona- peccatum, pariler rei sint; si non est, pariterinno-
turaliler filiiirm, sicut et cmteri( Ephes. u, 3 ), nulla centcs sint ? Unde ista lanta diversilas, nisi quia
rcs liberat, nisi gralia Dei, per Jesum Chrislum Do- iiiscrulabilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae
minumnostrum. Baecgralia cur ad illum veniat, ad ejus?
illum non veniat, occulta esse causa potest, injusla CAPUT XXII. — 31. Refellit eot qui putant animas
non potest. Numquid enim iniquitas apud Deum? ob deliclaalibi commista,in corporq merilis suis cdn-
Abtit (Rom. ix, 14 ). Sed prius sanctarum Scriptnra- venienlia delrudi, in iisque tnagit minutve afftigi.An
rum auctoritatibus colla subdenda sunt, ul ad inlel- forte illud jam explosum repudiatumque seiuiendtim
leclum per fidem quisque perveniat. Neque enim fru- est, quod animaeprius in ccelesti habitalione peccan-
stra dicluni est: Judicia tua sicul abyssus mulla tes, gradatim atque paulatim ad suorum meritorum
(Psal. xxxv, 7). Cujus abyssi altitudinem veluliex- corpora venianl, ac pro anle gesta vita magls minus-
pavescens, exclamat Aposlolus : 0 altitudo divilia- ve corporeis pestihusaffliganlur? Cui opinioni quam-
rum sapientimet tcientimDei! Praemiseral quippesen- vis sancta Scriptura apertissime contradicat, quae
tcnliam mirae profundilatis, dicens : Conclusitenim cum gratiam commendaret, Nondum, inquit, natis,
Deus omnesin incredulilate, ul omnibusmisereatur. nec qui atiquid egerant l boniaut mali, ut secundum
Cujus profunditatis veluti horrore percussus : 0 alti- electionemproposilumDei tnaneret, non ex operibus,
tudo, inquit, diviiiarumsupienlimet scientimDei! quam sed exvocaniedictum est quod major serviel minori;
inscrutabiliajudicia ejus, et investigabilesvim ejus ! nec ipsi taraen qui boc senliunt, evadunt hujus quae-
Quisenimcognovilsensum Domini'? Aut quis consilia- stionis angustias, sed in eis coarctati et haerentes si- ,
rius illiusfuil ? Aut quis prior dedil illi, et relribuelur mililer, 0 attitudo! exclamare coguntur. Unde enim
ei 3? Quoniamex ipso,el per ipsum, et in ipso sunt fitut homoab ineuntipuerilia modestior, ingeniosior,
omnia; ipsi gloria in smculasmculorum.Amen ( Rom. temperantior, ex magna parte libidinum victor, qui
xi, 32-36 ). Valdeergo parvum sensum habemus ad oderjt avaritiam, luxuriam detestetur, atque ad vir-
disculiendamjustitiam judiciorum Dei; ad discutien- tutes caeteras provectior aptiorque consurgat, et la-
dam gratiam gratuitam, nullis meritis praecedentibus men eo loco sit, ubi ei praedicari gralia christiana
noniniquam, quae non tam movetcum praestalurin- non possit ? Quomodo enim invocabiintinquem non
dignis, quam cum sequeindignis aliis denegatur. crediderunt? Aut quomodocredent ei quemnon audie-
30. Nam et hi quibus videtur injustum ut parvuli ruttt ? Quomodoaulem audient sine prmdicanle( Rom.
sine gratia Cbristi de corpore exeuntes, non solum x, 14)? Aliusautem tardus ingenio, libidinibusde-
regno Dei, quo el ipsi fatentur nisi per Baptismum ditus, flagitiis et facinoribus coopertus, ita guberne-
rcnatos intrare non posse ; verum etiam vita aeterna tur, ut audiat, credat, baptizetur, rapiatur, aut si
et salute priventur; quaerentesquomodo justumsit detentus bic fuerit, laudabiliter hic vivat ? Ubi duo
utaliusab originali impietate solvalur, alius nonsol- isti tam diversa merita contraxerunt, non dico, ut
valur, cum eadem sit ulriusque condilio : ipsi re- iste credat, ille non credal, quod est propriaevolun-
spondeant secundum suam senlentiam , quomodo talis; sed ut iste audiat quod credat, ille non audiat;
idenlidem justum sit ut huic praestelur Baptismus, hoc enim non est inhominis polestate : ubi, inquam,
quo intret inregnum Dei, illinon praestetur, cum sit hoec tam diversa merita contraxerunt ? Si in coelo
utriusque par causa. Si enim movet, cur ex his duo- egerunt aliquam vitam, ut pro suis aclibus propelle-
hus, cum ex aequoambo sint originaliter peccatores, rentur vel laberentur a in terras, congruisque suae
alius ab hoc vinculo solvilur, cui conceditur Baplis- ante actas vitoe corporeis receptaculis tenerentur :
mus; alius non solvilur, cui talis gratia non concedi- ille ulique melius anle hoc raorlale corpus vixissecre-
tur: cur non pariter movet *, quod ex duobus origi- dendus est, qui eo non multum meruit pracgravari,
naliler innocentibus,alius accipitBaptismum, quo in ut et bonum haberet ingenium, et concupiscenliis
regnum Dei possit intrare; alius non accipit, ne ad 1 Editio Lov., tteque aliquid egerant. Emendalurad
1 m Mss.,nonvidebuntvitam. manuscriptos.Ex his nonnullihabent, gui aliquid ege-
' Editi,et undehoc.Abest,et, a Mss. rint; omisso,nec.vaticanivero,nequequi atiqtiidegerunl.
3 la plerisqueMss.,ut retribtterelurei. nec dumaliquidegissent.
* tn MSS.,cur mn tattiermwch '» Abest,re/Ms.,
Cygirannensis
laberenbir,a nonnullismanuscriptis.
svj DE PECCATORUMMERITIS ET
ejus mitioribus urgeretur, quas posset facile supera-
re : ettamen eam sibi graliam praedicari non meruit,
qua sola posset a secundaemortis pernicie liberari.
Ille autem pro meritis deterioribus, sicut putant,
graviori corpori implicitus, etob hoc cordis obtusi,
cum carnis illecebris ardenlissima cupidine vincere-
tur, et per nequissimam vilam peccatis pristinis,
quibus ad hoc venire meruerat.adderet pcjora terre-
na; aut in cruce tamen audivit, Hodiemecumeris in
paradiso (Luc. xxm, 43); aut alicui cohoesitapo-
stolo, cujus praedicationemutatus, et per lavacrum
regenerationis salvus effectus est: ut ubi abundavit
peccatum, superabundaret gratia. Quid hincl respon-
deant, omnino non video, qui volentes humanis con-
jecturis justitiam Dei defendere, et ignorantes altitu-
dinem graiiae,fabulas improbabiles texuerunt.
32. Mulla enim dici possunt de miris vocationibus
hominum, sivequaslegimus.sive quas experli sumus,
quibus eorum opinio subvertatur, qui credunt ante
ista corpora sua, quasdam proprias vitas gessisse ani -
mas hominum, quibns ad haecvenirent, pro diversi-
tate meritorum diversa * hic experluroevel bona vel
mala. Sed lerminandi hujus operis cura non sinit in
his diutius immorari. Unum tamen, quod inter mul-
ta mirabile comperi, non tacebo. Quis non secun-
dum istos, qui ex meritis prioris vilae ante hoc cor-
pus in cceleslibusgeslae animas terrenis corporibus
magis minusve gravari opinantur, aflirmet eos ante
istam vitam sceieratius immaniusque peccasse, qui
mentis lumen sic amittere meruerunt, ut sensu vici-
no pecoribus nascerentur ; non dico lardissimi ingc-
nio, nam hoc de aliis dici solct; scd ita excordes,
ut etiam cirrati 3 admovendum risum exhibeant cor-
datis delicias faluitatis, quorum nomen cx graeco
derivatum moriones vulgus appellat? Talium tamen
quidam fuit ita christianus, ut cum esset omnium in-
juriarum suarurn mira faluilate patientissimus, inju-
riam tamen Christi nominisvel in se ipso religionis'
quaimbulus erat, sicferrenon posset, ut blasphe-
manles videlicet cordalos, a quibus haccut provoca-
retur audiebat, insectari lapidibus non desisteret,
nec in ea causa vcl dominis parceret. Tales ergo
pracdeslinari el creari arbilror, ut qui possunt, intel-
ligant, Dei graliam et Spiritum qui ubi vult spirat
( Joan. ni, 8), ob hoc omne ingenii genus in filiis
misericordiaenon praelerire, itemque omne ingenii
genus in gebennaefiliis praeterire, ut qui gloriatur in
Domino glorietur (I Cor. i, 31 ). Illi autem qui pro
merjtis vilac superioris accipere quasque animas "
diversa terrena corpora aflirmant, quibus aliae magis,
1 Am., quid htdc respondeant.Lov., hic. veriusMss.,
* inlocutione
Itinc; Auguslinofamiliari.
pluribusMss.,diverse.
3 Am.Er. et quinque Mss.,curati.Aliiveromanuscripti
cum editioneLov., cirrati. m marginecodicis Cygirannen-
sis scriptumantiqua manu, <tvel cerriii, id est furiosi.»
Duciturvoxa Cerere, incujussacrisfurore correpti menlis
nonsalis erant.
4 Apudcompotes
Am.Er., post, velin seipsoreligionis,additur,
reverentia.
» Am.et nostriomnesMss.,acctvcrequasquasanimas:
atque ex iisdem pluresbabeut, diversain terra corpora.
REMISSIONE, S. AUGUSTINI 128
aliaeminus gravenlur, et pro eisdem meritis huma-
na ingenia variari, ut acutiora sint quaedam, et alia
obtusiora, proque ipsius vitaesuperioris meritis divi-
nam quoque gratiam liberandis hominibus dispensa-
ri;quid de isto polerunt respondere? Quomodo ei
tribuent et teterrimam vitam superiorem, ut ex hoc
fatuus nasceretur; et tam bene meritam, ut ex boc
in Christi gratia multis acutissimis proeferrclur ?
33. Cedamus igitur et consentiamus auctorilali
sanctaeScripturae,quaenescit fallinecfallere : el sic-
ut nondum natos ad discernenda merita eorum ali-
quid [boni vel mali egisse non credimus; ita omnes
sub peccalo esse, quod per unum hominem inlravit
in mundum, et per omncs homines pertransiit, a quo
non liberat nisi gralia Dei per Dominumnostrum Je-
sum Christum, minime dubilemus.
CAPUTXXIII.— Christus etiam infanlium salva-
tor et redemptor. Cujus medicinalis adventus non
est opus sanis, sed aegrotantibus; quia non venit
vtcare justos, sed peccatores : in cujus regnum non
inlrabit nisi qui renatus fuerit ex aqua et spiritu, ncc
prseter regnum ejus salutem ac vilam possidebit acter-
nam. Quoniam qui non manducaveril carnem ejus, ct
qui incredulus est Filio, non habebit vilam, sed ira Dei
raanet super eum. Ab hoc peccalo, ab hac acgritudine,
ab hac ira Dei, cujus naturaliter filii sunt, qui eliam
si per aetatem non habent proprium, [trahunl lamen
originale peccatuin, non liberat nisi Agnus Dei qui
tollit peccata mundi' (Joan. i, 29), nonnisi Medicus
qui non venit propter sanos, sed proptcr aegrotos,
nonnisi Salvator, de quo diclura est generi humano,
Nalus est vobishodie Salvator (Luc. n, 11): nonnisi
Rcdemptor, cujus sanguinedeleturdebitumnostrum.
Nam quis audeat diccre , non esse Christum infan-
tium salvatorem nec redemptorem ? Unde autem sal-
vos facit, si nulla in eis est priginalis segritudo pec-
cali? Unde redimit, si non sunt per originem primi
horainis venuradali sub peccato? Nulla igitur ex
nostro arbitrio, praelerBaplismum|Christi,salus aeler-
na promittatur infanlibus , quam non promiltit Scri-
ptura divina, humanis omnibus ingeniis praeferenda.
CAPUTXXIV. — 34. Baptismus salus , Euchari-
slia vila vocalura Punicis Christianis. Optime Punici
Christiani Baplismum ipsum nihil aliud quam salu-
tem, et sacramenlum corporis Christi, nihil aliud
quam vilam vocant. Unde, nisi ex anliqua, ut exisli-
rao, et apostolica tradilione, qua Ecclesiae Cbristi
insitum tenent, prseter Baplismum et participationem
mensaeDominicae, non solum ad regnum Dei *, sed
nec ad salutem et vilam aeternam posse quemquam
hominum pervenire ? Hocenim et Scriptura testatur,
secundura ea quaesupra diximus. Nam quid aliud te-
nent, qui Baptismum nomine salutis appellant, nisi
quod dictum est, Salvosnos fecit per lavacrumregene-
rationis (Tit. ni, 5); et quod Pelrus ait, Sic et vossi-
mili formaBaptismasalvosfacit (l Pelr. m, 21) ? Quid
aliud etiam, qui sacramentum mensaeDominicaevi-
1 VetusS. Amandicodex,peccatummundi.
5 Edili,nonsolumnonad regnumDei; repetita
negante
particula,quaeposteriorelocoabest a mauuscriptis.
 «9 LIBER PRIMUS. 130
tam vocant, nisi quod dictum est, Ego sum panit vi- 37. Kaque illud quod in Evangelio positum est,
vut, qui de cmiodetcendi; et, Panis quem ego dedero, Erat lumenverum,quod itluminatomnemhominemve-
caro tnea est pro smculivita; et, Si non manducaveri- nientemin hunc mundum,ideo dictum est, quia nullus
tis carnem Filii hominis et sanguinem biberilis,non hominum illuminatur nisi illo lumine veritatis, quod
habebilisvilaminvobit (Joan.w, 51, 52, 54)? Si crgo, Deus est: ne quisquam pularet ab eo se illuminari, a
ut tot et lanta divina testirnonia concinunt, nec salus quo audit' ul discat, non dico, si quemquammagnum
nec vita acterna sine Baptismo et corpore ct sanguine horainem, sed * nec si angelum ei contingat habere
Domini cuiquam speranda est, fruslra sine his pro- doclorcm. Adhibelurenim sermo veritalis extrinsecus
mittitur parvulis. Porro si a salute ac vita aeterna vocis minislerio corporalis, verumtamen neque qui
hominemnisi peccata non separant, per haecSacra- plantat est aliquid,nequequi rigat, sed qui incremenlum
menta nonnisi peccati reatus in parvulis solvitur : de dal Deus (lCor. ni, 7). Audit quippe homo dicentem
quo reatu scriptum est, neminem esse mundum, nec vcl horainemvel angelum; sed ul senliat cl cognoscat
si unius diei fuerit vita ejus (Job xiv, 4, sec. LXX ). verum esse quod dicitur, illo lumine inlus mens ejus
Unde est et illud in Psalmis : Ego enim in iniquilati- aspergitur, quod aelernummanet 3, quod eliam in te-
bus conceptussum, el in peccatismatermea me in utero nebris lucet. Sed sicut sol isle a caecis, quamvis eos
aluit (Psal. L, 7). Aut enim ex persona generali ipsius suis radiis quodam modo vestiat, sic ab stultiliae te-
hominis dicitur, aut si proprie de se Davidhoc dicit, nebris non comprehenditur.
non utique de fornicatione, sed de legitimo connubio 38. Cur autem, cum dixisset, quodilluminat omnem
nalus fuit. Non itaque dubilemus etiam pro infanlibus hominem; addiderit, venienlemin hunc mundum; undc
baptizandis sanguinem fusum, qui priusquam funde- haec opinio nala est, quod in exortu corporali ab utero
retur, sic in Sacramenlo datus est et commendatus, malris recentissimoilluminet mentes nasccntium par-
ut diceretur, Ric est sanguis meus, qui pro multis vulorum : quamvis in graeco ita sit positum (a), ut
effundeturinremissionempeccatorum(Matth. xxvi, 28). possit eliam intelligi lumen ipsum veniens in hunc
Negant enim illos liberari, qui sub peccalo esse no- mundum : tamen si hominera venientem in hunc
luut faleri. Nam uude liberantur, si nulla servitute mundum, necesse est accipi, aut simpliciter dictum
peccali tenenturobslricli? arbitror, sicut mulla in Scripturis reperiuntur, quibus
35. Ego, inquit, lux in smculumveni, ut omnisqui etiam detractis nihil senlentiaeminualur; aut si pro-
credideritin me, non maneatin lenebris(Joan. xn, 46). pter aliquam distinctionem additum esse credendum
Hoc dicto quid ostendit, nisi in tenebris esse omnem est, fortasse hoc dictum est, ad discernendam spiri-
qui non credit in eum, et credendo efficerene maneat tualem illuminalionemab ista corporali, quaesive per
in lenebris? Has tenebras quid nisi peccala intelligi- cfleliluminaria, sive quibusque* ignibus illuminal ocu-
mus?Sed quodlibel aliud intelligantur hae tenebrae, los carnis; ut hominem interiorem dixerit venientem
profecto qui non credit in Chrislum, manebit in cis : in hunc mundura, quia exlerior corporeus est, sicut
etutiquepoenalessunt, nonquasi nocturnaead quielem hic mundus; tanquam diceret, Illuminat omnem ho-
animanlium necessariae. minem venienlem in corpus, secundum illud quod
CAPUTXXV. — Parvulos mox nalosilluminariqui- scriplum est: Sorlilus sum animam bonam, el veni in
damperperamcolligebantexEvangelio.Proinde parvuli, corpus incoinquinalum(Sap. vm , 19, 20). Aut er-
si per Sacramenlum quod ad hoc divinilus institutum go sic diclum est, si distinctionis alicujus gratia
est, in credentium numerum non transeant, profecto dictum est ; Illuminat omnem hominem venientem
in his lenebris remanebunt. inhunc mundum; lanquam dictura esset, Illuminat
36. Quamvis eos nonnulli mox natos illuKinari omnem interiorem hominem, quia homo inlerior
credant, sic intelligentes quod scriptum est, Erat lu- cum veraciter fit sapieris , nonnisi ab illo illurai-
men verum,quod illuminat omnemhominemvenientem natur qui * est lumen verum : aut si ralionem ipsam,
in hunc mundum (Id. i, 9). Quod si ita est, multum qua humana anima ralionalis appellalur, qux ratio
mirandum est quomodo illuminati ab unico Filio, adbuc velut quieta et quasi sopila, tamen insita et
quod erat in principio Verbum Deus apud Deum, non quodam modo inseminata in parvulis lalet, illumina-
admitlantur ad regnum Dei, nec sint haeredesDei, tionem voluit appellare, tanquam interioris oculi
cohaeredesaulem Christi. Hoc enim eis nisi per Ba- crcalionem; nonrcsistendum est, tunc eam fieri; cum
ptismumnon pracstari, etiam qui hoc sentiunt, confi- anima creatur, et non absurde boc iiitelligi, cum
tentur. Deinde jam illuminati, si ad consequendum homo venit in mundum. Verumlamen etiam ipsc,
regnum Dei nondum sunt idonei; saltem ipsum Ba- quamvis jam creatus oculus , necesse est in lcnebris
plismum, quo ad hoc idonei fiunt, laeti suscipere de- maneal, si non crcdat in eum qui dixit, Ego lux in
buerunt: cui tamen eos videmuscum magnis fletibus 1 Editi, a quoatiqtndaudU. Abest, aliquid, a manu-
reluctari, eamque ignoranliam in illa aetatecontemni- scriptis.
» rarticula, sed, ante verba, nec si anaelum, praeteriri
mus, ut Sacramenta quae illis prodesse novimus, in potest; et revera praeieriturin manuscriptis.
3 Lov., quod in mternummanet. Abest,in, ab editis
eis etiam reluctantibus compleamus. Cur enim et aliiset a manuscriptis.
Aposlolus dicit, Nolile pueri essementibus(lCor. xiv, * EdidoLOV., quibuscumque.sed passun apud Augusti-
20); si jam lumine illo vero quod Yerbum Dei est, num, quibusque;pro, quibuscumque,
o omnes Mss.cumAm.,quod, '
eorum mentes illuminatacsunt ? (o) Erchcmiwn, „
<fct DE PECCATORUMMER1TI9ET
tmMtitii venl, ul omnisquieredit in m non maneat in
lenebrh. Quod per sacramentum Baptismatis' in par-
vulis fieri non dubitat mater Ecclesia, quaecor et os *
maternum eis praestat,ut sacris mysleriis imbuanlur;
quia nondum possunt corde proprio credere ad jusli-
tiam, nec ore prbprio confileri ad salulem (Rom. x,
10). Nec ideo tamen eos quisquam fidelium fideles
nppcllare cUnCtatur,quod a credendo utique nomen
est : quamvis hoc non ipsi, sed alii pro eis inter sa-
ciamenla responderint.
CAPUT XXVI. — 59. Concludit peccalo originis
omnesobitoxios.Nimislongum liet, si ad singula te-
stimonia similiter disputemus. Unde commodiusesse
arbitror, acervalim cogere, quae occurrere poluerint,
vel quaesufflcere videbuntur, quibus appareat Domi-
num Jesum Christum non aliam ob causam in carne
venisse, ac forma servi accepla factum obedienlem
usque ad mortem crucis (Phitipp. n, 7,8), nisi ut hac
dispensatione misericordissimacgraliae omnes, quibus
tanqtiam membris in suo corpore constitutis caput
esl ad capessendurh regnum coelorum, vivificaret,
6alvOSfaCeret, liberaret, redimeret, illuminaret, qui
prius fuissent in peccatorum morte, languoribus, ser-
vltute, captivitaie, lenebris consliluli, sub potestate
diaboli principis peccatorum : ac sic fieret medialor
Dei et hominum, per quem post inimicilias impielalis
noslrse, illius gratiae pacc finitas, reconciliaremur
Deoin aeternam vitam, ab aeterna morte quac talibus
impeudebat erepli. Hoc enitn cum abundantius appa-
ruefit, consequens erit ut ad islam Chrisli dispensa-
lionem, quacper ejus humilitalcm facla est, pertinere
non possint, qui vita, salutc, liberatione, rcdcmplione,
illuminalionenon indigcnt. Et quoniamadhanc perlinct
Baptismus,quoChristo conscpcIiuntur,ut incorporen-
turilli merabra ejus, boccsl fidclcs ejus: profcctoncc
Baplismus cst necessarius cis qui illo remissionis ct
reconciiialionis beneficio, quae fit per medialorcm,
non opus liabent. Porro quia parvulos baplizandos
esse concedunt, qui contra auctorilatem universaeEc-
clesiae, procul dubio per Dominumet Apostolos tra-
ditam, vcnire non possunt: conccdant oportet cos
3
egere i.llisbeneficiis medialoris, ut abluli per Sacra-
menlum charitatemque fidelium, ac sic incorporati
Chrisli corpori, quod est Ecclesia, reconcilienlur Deo,
ut in illovivi, ut salvi, utliberali, utredempli, ut il-
luminali fiant: unde, nisi a morte, viliis, realu, sub-
jectione, tenebris peccatorum? quaequoniam nulla in
ea aetate per suam vilam propriam commiserunt, re-
stat originale peccatum.
CAPUT XXVII.— 40. CongerittestimoniaScriptu-
rarum. Haecraliocinatio tunc erit fortior cura ca quac
promisi teslimoniamulta congessero. Jam supra po-
suimus : Non veni vocarejuslos, sed peccalores(Luc.
v, 52). Item cum ad Zacchaeumesset ingressus: Ro-
1 vox, Baplismatis,abeslab aliquotmamismptls.
» in editisomissum, et os. Exstatin melioribusMss.IQ
caeteriSautemcomrptelegitur,correctos;aut, corderecto
maternumeis prmstat: Mque in quibusdamadditur,affc-
ctum; vel, siman.
» Editiones Am.Er. Et Lov., ut oblati.Antiqutoresvero
ac pleriqueliss., ut abluti.
REMISSIONE,S. AUGUSTINI 1»
die, inquit, satus domui fiuk facta esi, qttonittmet Iste
filius est Abrahm. VenitettimFilitts hominisqnmrereet
salvarequod perierat(Luc. xlx, 9, 10). Hocet de ove
perditaetrelictis nonaginta novemquaesiiaetinvenla;
hocet de drachma quaeperieral ex decem (Id. xv, 3-10).
Unde oportebat, ut dicit, prmdicariin nomineejus pm-
nitenliamel remissionempeccatorum in omnes gentes,
incipienlibusab Jerusalem (Id. xxiv, 46, 47). Marcus
etiam in fine Evangeliisui Dominumdixisse testatttr :
Eunles in mundum universum prmdicaleEvangelium
omni crealurm. Qui crediderilet baptizutusfueril, sal-
vus erit: qui veronon crediderit, condemnabitur(Marc,
xvi, 15, 16). Quis autem nesciat, credere esse infan-
tibus baptizari, non credere autem, non baptizari?
Ex Joannis aulem Evangelio quamvis jam nonnulla
posuerimus, aliende etiam ista. Joannes Baptista de
illo: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundl
(Joan. i, 29). Et ipse de se ipso : Qui de ovibusmeis
sunl, vocenttneamaudiunt; el ego novi illas, ei sequun-
tur me; et ego vitammternain do itlis, el non peribunt
in mlernum(Id. x, 27, 28). Quia ergo dc Ovibusejus
non esse incipiunl parvuli, nisi pCrBaptismum; pro-
fecto si hoc non accipiunt, pcribunt: vilam cnim
aclcrnam, quam suis dabit ovibus, non habebunt.
Ilcm alio loco : Ego sutn via, verilas el vila. Nento
venitad Palrem nisi per me (Id. xiv, 6).
41. Hanc doclrinam suscipienlcs Apostoli, vide
quanta conlcstationc dcclarcnl. Pclrus in prima Epi-
stola : Benedictus, inquil, Detts et Pater Dontini no-
stri Jesu Christi, secttndumhtulliludinem niisericordite
sum, qui regeneravilnos' iit spem vilmmlernm,per re-
surrectionemJesu Chrisli, in hmrcdilatemimmortaletn
et inconlaminatam', jlorenlem,servatatnin ccelis,vo-
bis qui invirtule'Deiconservaminiper fidemin salulem
paratam palatn fieri in lempore novissithd.Et paulo
post: Inveniainiiii,inquit, in laudem et Itonorem Jestt
Christi, quem ignorabaiis; inquem tnodo non tidentes
creditis, qtiemitim videritis, exsullabttisgaudioinenar-
rabili, el honoralo gaudio1', percipienlesteslamenium
fidei, salulem animarum veslrarum (I Pelr. i, 3-9J.
Ilem alio loco : Vos autem, inquit, genus eleclum,re-
gale sacerdolium,gens sancta, populus in adoptione,ut
virlutesenuntietisejus, qui vosde tcnebrisvocavitin ad-
mirabilelumensuum (Id. n, 9). Et iterum : Christut,
inquit, pro peccatis nostris passut est, justut pro inju-
siis, utnos adducat ad Deum. Item-cum commemo-
rasset in arca Noe, octo homines salvos factos : Sic
et vos, inquit, simili fortna Baptisma salvos facit
(Id. III, 18-21) Ab hac ergo salute et lumine alieni
sunt parvuli, et in perditione actenebris remanebunt,
nisi per adoptionempopuloDei fuerint sociali, tenen-
tes Christum passum justum pro injustis, ut eos ad-
ducat ad Deum.
42. Ex Epistola etiam Joannis hacc mihi occurre-
runt, quaehuic quaeslioninecessaria visa sunt. Quod
> cygiraonensiscodex, qulsecmdummuUUudinemmi*
serieordimswe regeneravitnos.
» Mss.,intaminatam.
3 pleriqueMss.,in veritate.
4 Hoclocoa nonnullisMss.abest,gaudio.
»« LIBER PRIMUS. 134
si in lumine,inquit, ambttlavertmiis,stcut e.ttpse cstm qttia depulalumest ilti 1; sed et propter nos, quibut de-
lumine,societatemhabemusvi invicem,el sattguitJesu pulabilurcredenlibvsin eumquiexcilavilJesunl Chritlum
Christifilii ejus purgabit nos ib omni deliclo(1 Joan. . Dominumnoslruma morluis,qui tradilut ett propter de-
i, 1). Ilein alio loco: Si leitiinonium,inquil, Itominum licta nostra, el resurrexilpropterjustificalionemnostram
accipimut, tetiimoniumDei mujus est; qnia Itocest te- (Rom.w,4-8,23-2o).EtpauIopost: SienimChristus,in-
slimoniumDei, quodmajus estl, quia teslificalusestde quit, cuminfirmiessemusadhucjuxla tempus,proimpiit
Filio suo. Qui crediderit in Filium Dei, habel teslimo- morluusesl (ld. v, 6). Etalibi : Scimus, inquit, quia
nium * in semetipso.Qui noncrediderit Dco, mendacem lex tpiritualis esl; egoautemcarnalissum, venumdatus
facit eum; quia non credidit3 in lestimoniumquod tesli- sub peccato. Quod enim operorignoro: non enim quod
ficatus esl de Filio suo. El Itoc est teslimonium,quia volo,hoc ago; sed quod odi, illttdfaeio. Si atttemquod
vilamwlernamdedil nobis Deus; et licscvila in Filio nolo hoc facio, consenliolegi, quoniam bona s. Nunc
ejus est. Qui habelFilium, Itabelvitam : qui non Itabet uutemnonjam ego operorillud, sed idquod in me Ita-
Filium, non hnbetvitam(ld. v, 912). Non solum igi- bilat peccatum.Scio enimquia nonhabitaiin me, id est,
lur rcgnum ccelorum, sed nec vitara parvuli babe- in came mea bonum: nam velte3 adjacelmilti, perfice-
bunt, si Filium non babebunt, quem nisi per Bapli- re atitem bonumnon invenio.Non enim quodvolo facio
smum ejus habere non possunt. Item alio loco : ln bonum; sed quod nolo malum, hoc ago. Si aulem quod
hoc, inquit, manifestattisesl Filius Dei, ut solvat opera nolo, ego hoc facio; jam non ego operorillud, ted quod
diaboli (Id. ni, 8). Non ergo pertinebunt parvuli ad habilat in me peccatum.Invenio igilur legemmihi vo-
gratiam manifeslationisFilii Dei, si non in eis solvet* lenti facere bonum,quoniammihimalum adjacet. Con-
opera diaboli. deleclorenimlegi Dei secunduminterioremhominem:
43. Jam nunc attende in hanc rem Pauli aposloli videoautem aliam legemin membris meis repugnan-
teslimonia, tanto utiquc plura, quanto plures Episte- lem legi menlis mem,el caplivanlemtne in lege peccali,
lasscripsit, et quanto diligentius curavit commendare qumesl in membrismeis. Miserego ItOmo,quis me libe-
gratiam Deiadversus eos qui • operibus gloriabantur, rabit de corpore mortis hujus ? Gratia Dei per Jesum
atque ignorantes Deijustitiam, et suara volentes con- Clirislum Dominumnestrum (Id. vn, 14-25). Dicant
slituere, justiliae Dci non erant subjecli (Rom. x, 3). qui possunt hoininesnasci non in corpore morlis hu-
In Epistola ad Romanos : Juslitia, inquit, Det in om- jus, ul possint etiam dicere, non eis neccssariam gra-
nes qui credunl : non enimesi distinctio. Omncsenitn liam Dei per Jesum Cbristum, qua liberenlur de Cor-
peccaveriml,el egent gloria Dei: justiftcaligralisper pore mortis hujus. Item paulo post : Quod enimim-
gratiam ipsius, per redemplionemqum est in Christo possibile eral legis'*,in quo infirmabalur per camem,
Jesu: quemproposuilDeus propitialorium" per fidem Deus Filium suummisit in siinililudinecarnit peccali,
in sanguineipsius,ad oslensionemjusliiim ejus propler el de peccalodamnavitpeccatumin carne (Id. vm, 3).
propotilum''prmcedentium peccalorumin Deipatienlia8, Dicanl qui audent, oporluissc nasci Cbristum in siini-
ad ostendendamjustiliam ipsius in hoc tempore, ut sil liludine carnis peccali, nisi nos nati essemus in carne
justus el justificans eum qui ex fide est Jesu (ld. m, peccali.
22-26). Item alio loco : Ei qui operatur,inquit, merces 44. Item ad Corinlhios : Tradidi enim vobitin pri-
non imputatur secundum gratiam, sed secundumde- mis, inquit, quod el accepi, quia Christusmortuus esl
bilum. £i vero qui non operatur, creditaulemin eum pro peccalisnoslris secundumScripluras(lCor.iiv,3).
quijustificatimpium, deputatur fidesejus ad jutlilimn. Itein ad eosdem Corintbios iii secunda : Charitas
Sicut et Daviddicil beaiiludinemhominis,cui Deusac- enim Christi compellil nos; judicanles hoc, qttonidtn
ceptofertjustiliam tine operibus:Bealiquorumrentissm si' MIIHS pro omnibusmorluus esl, efgo omnesmortui
tuiil iniquilales,et quorumleclasunt peccala. Beatttsvir tunt. El pro omnibut morluus est Cltrisltts, ul qui
cui non impulavitDomintispeccatum.Item paulo post : vivunt,jam non sibi vivant, sed ei qui pro ipsis ntor-
Non esl aulem scriplum, inquit, propter illttm tantum, luus est et resurrexil. Ilaque nos amodoneminemnovi-
mus secundum carnem : et *i noveramus secundttm
curnemChristum, sed nunc jam non novimut. Si quct
1 Qttod majas est, non habetur hic in Gallicanis nova
Mss. Exstat quidem in latino lexlu Vulgalaeeditionis, igilur in Christo 6 crealura, vetera trrinsierunl,ecce
seaa graecoabest. Pluresex iisdemmanuscriplispraeter- facta sunt omnia nova. Oinnia aiilem ex Deo, qui
eunt et illud,quia teslificatusesl de Filiosuo.
s Lov.,teslimomumDei. Hincvero abest vox,Dei,no- reconciliavitnos sibi per Chritlum, et dedit tiobismini-
stris in manuscriptiset in editisAIH.et Er., nec est in sterium reconciliationis. Qttemadmodum ? Quia Deut
graecotextu Joannis. 1 Hicineditis additum,adjusliliam.Abesta manuscriptis,
•sola hic editioLov., rion credit.Grseceest, ou pepi-
tteuken. necnon a graecotextu Apostoli.
* Juxta Er.Lugd.ven. Lov.,solval. M. » Adjectum etiam hic verbum, csI;quod inmanuscri-
» Hicin excusisnulla necessiUteadditum,de. ptis et in graecoreticetur..
' Lov.,propitiatorem.Edilialii et MSS., propitiatorium: » Editi,nambonumvelle.Sorirepetitur hocloco,boniim,
ut omnesrursumlibricum Lov.in librode Spirituet Lit- in manuscriptis,nec apudApostclum.
tera, n. 21. Graeceest,.Uasterion. *•in editisdandicasu, legi. Atin Mss.,legis; jiixta gra»-
* Editi,proplerremissionem.Atmanuscripticonstanter cum tounomou.SicAugustinusinsermone182.
ferunt,propterproposUum : nec aliteripsi editi locoquem « pleriquemanuscriptioinittunt,si; quseparticulaetiara
nuncmdicavimuslibri de Spirituet Liltera.Eamdemlectio- apudGraecos nonin omnibnscodioibuslegitur.
aem sequiturAmbrosiaster. « noe locoMSS. non habent,omnia; necest in gratdSH-
* Hss.,patientiam. bliisnec in latinisCorbeiensibus.
 135 DE PECCATORUMMERITIS ET
erat in Chritto mundumreconcitiant stbt, non reputans
illit delicta eorum, et ponent in nobls verbumrecon-
cilialionis.Pro Chrislo ergo legalione fungimur, tan-
quatn Deo exhortante per nos : obtecramut pro Christo
reconciliariDeo. Eum qui non noveral peccalum, pro
nobis peccatumfecit, ut nos timut justitia Dei in ipto.
Cooperantesautem et rogamut, ne in vacuumgratiam
Dei tutcipiatis. Dicit enim : Temporeacceptabili exau-
divi te, et in die salutis adjuvi te. Ecce nunc tempus
acceptabile,eccenunc dies salulis (II Cor.v, 14-vi, 2).
Ad hanc reconciliationem et salutem si non perti-
nent parvuli, quis eos quaerit' ad Baptismum Chri-
sti ? Si autem pertinent, inter homines mortuos
sunt \ pro quibus ille morluus est; nec ab eo recon-
ciliari et salvari possunt, nisi dimissa non reputet
delicta eorum.
45. Item ad Galatas : Grafio vobiset pax a DeoPa-
tre, et DominoJesu Christo, qui dedit temeliptumpro
peccatis nostris, ut eximeret nos de prmsenli smculo
maligno (Galat. i, 3, 4). Et alio loco : Lex transgres-
sionis gralia propotita ett 3, donec veniret temen cui
promitsum esl, dispositum per Angelosin manu media-
torts. Mediatorautem unius non est: Deus vero unus
est. Lex ergo adversus promissa Dei? Absit. Si enim
data estet lex, quai pottel vivificare, omninoex lege
estet juttitia. Sed conclusit Scriptura omnia sub pec-
cato, ut promittio ex fide Jesu Chritli darelur creden-
tibus (Id. ni, 19-22).
- 46. Ad Ephcsios ctiam : Et vos eum essetismortui
deliciis et peccalisveslris, in quibusaliquando ambula-
slls secundumsieculummundi hujus, secundumprin-
cipempoleslalisaeris, spirilus ejus qui nunc operatur
in filiis diffidenlim,tn quibus el not omnet aliquando
convertati tumut in detideriis carnis nottrm facienles
voluntatemcarnit, et affeclionum,et eramut naturaliter
fitii irm, sicut et cmteri. Deusautem qui dives est in
mitericordia, propler multam dilectionemqua dilexit
not, et cum estentutmortui peccalit, convhificavitnos
Christo, cujus gratia sumus salvi facli. Et paulo post:
Gratia, inquit, talvi facti estis per fidem; et Itocnon
ex vobis, sed Dei donumest: non ex operibus,ne forte
quis extollutur. lptius eninttumus figmentum,creati in
Chritto Jetu in operibus bonis, qum prmparavitDeus
u( tn illis ambulemus.Et paulo post: Qui eratis, in-
quit, illo tempore sine Christo, alienali a societale
. Itrael, et peregrini tetlamentorumel promittionis, spem
non habentes, et sine Deo in hoc mundo: nunc autem
in ChristoJetu, qui aliquando eraiis longe,facti * estis
prope in tanguine Chrisli. Ipse esl enim pax noslra,
qui fecil ulraque unum, et medium parietem macerim
solvent inimicitiat, in carne tua legem ntandatorum
decretis evacuant, ut duos conderet in se in unum
novum hominem, faciens pacem, et commutaretulros-
que tn uno corpore Deo, per cruceminterficiensinimi-
citias in semetipso. Et veniens evangelizavitpacem
1 DuoMss.,quid eosqumrit.
* Am.Er.et Mss.,mortmsunl.
* SicMss.Editlvero, positaett. Et infra, dispositaper
jMelos. vide Expositionem ad Galatas.
Epistolae
**\n editis,facti autem,Abest,autem,a uanuscriptis,
REMISSIONE,S. AUGUSTINI 136
vobis qui eralis longe, et pacem his qui prope, quia per
iptum habemut accessumambo in uno spiritu ad Pa-
trem (Ephet. n, 1-18). Item alibi: Sicut veritas ett
in Jetu, deponere vot tecundumpriorem convertationem
veleremhominem,eum qui corrumpiturtecundumcon-
cupitcenlias deceptionis. Renovamini aulem spiritu
menlit veslrm, et induile novum hominem, eum qui
secundum Deum crealus ett in juttitia et sanclilate
veritatis. Et alibi : Nolite conlristare Spiritum san-
clum Dei, in quo signati eslis in diem redemptionis
(Id. iv, 21-24, 30).
47. Ad Colossenses etiam ita loqnilur : Gratias
agenlet Patri idoneot facienti nos in partem torlis san-
clorum in lumine, qui eripuit nos de polestatetenebra-
rum et translulit in regnum Filii charilalis sum, in
quo habemut redemplionemin remittione peccalorum
(Coloss.i, 12-14). Et alio loco : Et estis, inquit, in
illo repleti, qui est capul omnisprincipatut el potetta-
lis : in quo eliam circumcisi eslis circumcisionenon
manufacla, in extpoliationecorporiscarnis, in circum-
cisioneChrisli, consepulli ei in Baplismo, in quo et
consurrexistisper fidem operationisDei, qui tutcitavit
illum a mortuit. Et vos, cum essetis mortui deliclis et
prmputio carnis vestrm, convivificavitcum illo *, do-
nans nobis omnia delicla, delens quod adversus nos
erat chirographumdecreli, quod erat conlrariumnobit,
tollensillud de medio, el affigens illud cruci, exuent
se carnem, principatus et polestalesexemplavitfiducia-
liler triumphans eos in temelipso(Id. n, 10-15).
48. Et ad Timolheum : Humanut, inquit, sermo
et omni acceptionedignus, quia Chrittut Jetut venit in
mundum peccalorettalvot facere, quorumprimus ego
sum. Sed ideo misericordiamconteculut tum, u(in tne
ostenderetprimoChrittut Jetut omnemlonganimitatem,
ad informalionemeorum qui crediluri tunt illi in vitam
asternam(I Tim. i, 15, 16). Item dicit: Vnut cnim
Deut, unut ei mediaiorDei et hominumhomoChritlus
Jetut, qui dedit semetipsumredemplionempro omnibus
(Id. ii, 5, 6). In secunda etiam ad eumdem : Noli
ergo, inquit, erubescere teslimonium Domini nostri,
neque me vinctumejut: sed collaboraEvangeliosecun-
dum virtutemDei talvot not facientit, et vocantit voca-
lione tua sancta ; non secundum opera nostra, ted
tecundum tuutn propositumet gratiam, qum data ett
nobis in Chrislo Jesu antc smcutamterna, ntanifeslata
autem nunc per adventumDotnininoslri Jesu Chritti,
evacuantit quidem mortem, illuminantisautem vitam
el incorruptionemper Evangelium (IITtm. l, 8-10).
49. Ad Titum etiam : Exspeclanles, inquit, illam
beatam spem et manifestationemglorim magni Dei, et
salvatoris noslri Jesu Christi, qui dedit temetiptumpro
nobit, ut nos redimeretab omni iniquitate,et mundaret
nos sibi populum abundantem, mmulatorembonorum
operum(Tit.n, 13, 14). Et alio loco : Cum autem
benignitas et humanitat itlaxit Salvatorit Dei nottri,
non ex opeributjuttitim, qum nos fecimut, sed secun-
dum suam misericordiamtalvos nos fecit per lavacrum
regenerationis el renovationis Spiritus sancti, qttem
1 Jn Mss, vivificavitcumillo.
157 LIBER PRIMUS. 138
iUittime effudit tuper nos per Jetum Cltrittumtatvato- 24-27). Et alio loco : Non enim in manu fabricata
rem nottrum, ul jutlificati iptiut gralia hmredet effi- sancta introivit Christut, qumtunt timilia verorum, sed
ciamitrsecundumspem vilmmternm(Tit. m, 4). in ipsum cmlum, apparere anle faciemDei pro nobis ;
50. Ad Hebraeosquoquc Episloln, quanqnam non- non ut tmpiut offeratsemeliptum,ticut princept sater-
nullis incerta sil (n), tamcn quoniam legi qtiosdam dotutn intral in tancla, in anno tentel cum tanguine
huic nostraede Baptismo parvulorum senleniiaecon- alieno. Cmterumoportebat eum tmpiut pati a mundi
traria sentientes, eam quibusdam opinionibus suis contlilutione: nunc aulem temel in extremitatetmculo-
testem adhibere voluisse, magisque me movet aucto- rum ad remittionempeccatorumper sacrificium suum
ritas Ecclesiarum oricntaliiim, quac hanc eliam in manifettalut ett. El ticul contlitutum ttt hominibut
canonicis habent, quanta pro nobis testimonia con- temel tantum ntori, et pott hoc judicium : sic et Chri-
lineat, adverlcndum est. In ipso ejus exordio legitur: siut temel oblatut ett, ut multorum peccata porlaret;
Muliit partibus, et multit modisolim Deus locutusett tecundotine peccatit apparebil eis, qui eum tutlinent,
patribut in Prophelit; pottremo in hit diebut locutut ad talulem (Hebr.'tx, 24-28).
etl nobit in Filio, quem contlituit hmredemuniverto- 51. Apocalypsis cliam Joannis has laudes Christo
rum, per quem fecil el tmcula. Qui cum tit tplendor per canticum novum testatur offerri :Dignut et acci-
glorim el figura tubtlantim ejttt, gerent quoque omnia ptre librum, el aperire signacula ejut; quoniamoccitus
verbovirtutis sute, purgationepeccatorum a te facta, es, et redemittinot Deo in tanguine tuo, de omni gente,
tedel ad dexteram majetlatit in exceltit (Hebr. i, 1-3). et lingua, et populo, et nalione (Apoc. v, 9).
El post pauca : Si enim qui per Attgelos dictus ett 52. Item in Actibus Aposlolorum, inceptorem vi-
ternto, faclut ett firntut, et omnit prmvaricalio et in- feePetrus apostolus dixit esse Dominum Jesum, iu-
obedientiajuttam accepit mercedisrelributionem; quo- crepans Judaeos quod occidissent eum, ita loquens :
ntodonot effugiemut,ti lanlam neglexerimuttalutem ? Vot autem tunclumel juttum inhonoratlit, et negastit,
Et alio loco : Proplerea ergoquia ' pueri communica- et potiulatlit hominemhomicidamvivere et donari vo-
veruni tanguini et carni, et ipte propemodumeorum bit: naminceptorem vitmoccidittit (Act. m, 14, 15).
participavii,ut per mortemevacuareleum qui potesta- Et alio loco : Uic ett lapis reprobatusavobis mdifican-
tem habebat mortit, id ett, diabolum, et liberarel eot libus, qui factut etl in caput anguli. Non ett enim aliud
qui limore morlit per lotam vitam rei erant tervitulit. nomentub ceelodatum hominibut, in quo oporteat tal-
El paulo post: Unde debuit, inquit, tecundum otnnia vot fieri not (Id. IV, 11, 12). Et alibi: Deus patrum
fratribus similit ette, ut mitericors fieret, et fidelis sutcilavit Jetum, quem vot interfecistis sutpendentesin
princept tacerdolum eorum, qum tunt ad Deum propi- ligno. Hunc Deut principemet talvalo^emexaltavitgto-
liandum pro delictit populi (Id. n , 2 , 3, 14 17). Et ria sua, dare pxnitentiam Itrael et remittwnempecca-
alibi : Teneantut, inquit, confetsionem; non enim toruminillo (ld. v, 30, 31). Ilein alio loco: Huic
habemuttacerdotem » <j«t non postif compati infirmi- omnet Prophetm leslimonium perhibenl, remissionem
lalibut notlrit; etenim expertttt etl omnia tecundum peccatorumaccipereper manum illius omnem creden-
ainilitudinemtine peccalo(ld. iv, 15). Et alio loco : temin ettm (Id. x, 43). Item in eodem libro aposto-
Inlrantgrettibilc, inquit, habel tacerdotium: unde et lus Paulus : Notum ergosit vobis, inquit, virt fralres,
talvot perficere potett eot qui adveniunt per iptum ad quoniamper hunc vobis remistio peccatorumannuntia-
Deum, temper vivent ad interpellandum pro iptit. tur ab omnibut, quibut non potuittit in legeMoyti ju-
Talem enim decebathabere nos principemsacerdotum, ttificari, tn hoc omnis credent jutlificatur (Id. xm,
juttuin, sine malilia 3, incontaminatum, teparatum a 38, 39).
yeceatoribut,altiorem a cmlis factum, non habentem 53. Hoc tanto aggere testimoniorum, cujus adver-
quetidianam necettitatem, ticut principet sacerdotum, sus veritatem Dei elatio non prematur? Et raulta
frimumpro tuit peccatistacrificiumofferre,dehinc pro quidem alia reperiri possunt, sed et finiendi hujus
populi : hoc enim temel fecit offerent se (Id. vn, operis cura ncn negligenter habenda est. De libris
1 Am.Er.ct Mss., quoque Veteris Testamenli raultas contestationes di-
proptereaergo pueri, omisso,quia.
' Kditiol.ov.,pontiAcem. Habebanleditionesalise cum vinorum eloquiorum adhibere in hanc sententiam su-
uostris MSS., sacerdotem.m groecoidem esl hic verbum, pervacaneum putavi, quandoquidem in illis quod oo
urcltiereus,quod locisproximecitatisex Hebr.u et vn, ubi cultalur sub velamenlo velut terrenarum promissio-
'>:incipemsacerdolumlegimus.
' ITC,sinetnalUiu,leeitur constanterin
non Mss., sine ma- num, hoc in Novi Teslamenli praedicationerevelatur.
iu; h.c tautuin loco,se;ietiam inlra, lib.2, n. 19. Et ipse DominusLibrorum veterum utilitatem brc-
'.ce est, ucacos.
. ) sic Latiuisalate sua incertamtestatursaepeHierony- viler demonstravit et delinivit dicens , oportuisse im-
IL>ia Commeutariis ad Jsaiaecap. 6 et 8, ad cap. 8 Za-
iiar., ad 26 Matlh. et in Calalogoscriptorumecclesiastico- pleri quae de illo scripta essent in Lege et Prophetis
cap 16, ad Paulum,et cap.70, ad Gaium,etc; a Grse- et Psalmis; et haccipsa esse, quod oportebat Cliri-
I-IIIII,
cis vero susceptamoliiulanquamPauli, in Epist. 129, ad stum
Dardannm sciibit: «lllud,»ait, «nostrisdicendumest,hanc pati, et resurgere a mortuis tertia die, et prae-
« eilslolainquaescribiturad Hebraeos,non solumab Eccle- dicari in nomine ejus pcenitentiam et remissionem
« clesiisori>:utis,sedab omnibusretro Ecclesisegraeciser-
* mouisscriploribus,quasiPauliapostolisusJpi. » Hicve- peccatorum per omnes gentes, incipientibus ab Je-
teris codicisCorbeiensisauctorilatecorrigimuseditiones, rusalem (Luc. xxiv, 44-47). Et Petrus dicit, quod
qua?haclenusferebant,«sed ab omnibus retro Ecclesiis paulo ante commemoravi, huic omnes Prophetas le-
« graci sermonisscriptoribus,»vel « Ecclesiiset graci ser-
« niouisscriptoribus.»vide Augustinum,de CivitateDei, siimonium perhibere, remissionem peccatorum ac-
ub. 16,cap.22; et de Doctrinachristiana,lib. 2, n. 13.
cipcre per manuiif ejus oinnem credentem in eum.
SiJTCT. ACGUST.X-
fCinq J
 139 DE PECCATORUMMERITIS ET REMISSIONE,S. AUGUSTINI 140
54. Verumtamen commodius est, etiam ex ipso non fecerit, necdolum ore suo, Dominus vult purgare
Velere Testamento testimonia patica depromere, illum de piaga. Si dederilisvos ob deticta vestra ani-
qusc vel ad supplementum, vel potius ad cumu- mtm veslram, videbitissemenlongmvitm1. Et vuli Do-
lum valere debebunt. Ipsc Dominus per prophe- minus auferre a doloribusanimam ejus, ostendere illi
tam in Psalmo loquens ait: Sauetis qui sunl in lucem,et figurare per settsum,jutttficare juttum bene
terra ejus, ntirificavil omnes voluntates measin illis. servientempluribus, et peccataillorum ipse sustinebil.
Non mcrita illoriim, sed volunlalesnteas. Nam il- Propterea ipse hmredilabitcomplures,et forlium parlie-
lorum quid, nisi quod sequitur? Muliiplicalm sunt iur spolia, propler quod tradila esl anima ejus ad mor-
infirtnilateseorum: sttpra quod infirmi erant'. Adhoc tetn, el inler iniquos msiimatus est, et ipse peccata
et Iex subinlravit, ul abundaret delictum. Sed quid mullorumsustintiil, et propler iniquilateseorum iradi--
adjungit? Postea acceleraveriint: multiplicatis infir- lus esi (Isai. LIII,3-12). Altendc etiam illud ejusdem
mitalibus, hoc est, abundante delicto, alacritis medi- prophetac, quod de se completum, lectoris etiam fun-
cum quaesierunt, ui ubi abundavit peccalum , super- clus officio iu synagoga ipse recitavit: Spirilus Do-
abundarelgratia (Rom. v, 20). Denique, Non congre- mmi super nte , propler quod unxit me, evangeitzare
gabo , inquit, conveniicula eorum de sanguinibus: pauperibusmisit me, ul refrigeremqui»in pressura cor-
quoniam multis sacrificioriim sanguinibus, cum pri- dis sunl, prmdicarecaptivisremissionem, el cmcis vi-
mum in tabernacuhim vel ili iempliim congregaren- sum (Id. Lxi, 1; Luc. iv, 16-21). Omnes ergo agnos-
tur, convincebantur pofhis peccatores, quammunda- camus, nuc ullus exceptus sit eorum, qui volumus
bantur. Non ergo jam, inquit, de sangiiinibus con- corpori ejus harrere, per eum in ovile ejus inlrare,
gregabo eoriveiiticuta eoriim. Unus enim sanguis ad vitara el salutem, quam suis promisit, perpetuam
pro mullis datus 6st, crao veraciter mtmdarentur. pervenire *: onrnes , inquam, agnoscamuseuin, qui
Deniqrie sequilur, Nec memor ero nomittumillorum peccatum non fecit, et peccata nostra pertulit in
per labia ntea (Psttl.' Xv, 3, 4)': lanquam innovftfo- corpore siio super lignum, ut a peccatis separaii cum,
rum ». Namriomina fiorurn Crant prius, firii earnis, justilia' vivainus; cujus cicatricibus sanatisumus,
fllli saeculi, filitirae,''&& diaboli, immundi, peccato- inflrmi cum essenius (a), tanquara pecora errantia
rcs, ifnpii: pdsiea vero>,filii Dei, homini rrovo no- (IPe/r. 11,22,24, 25).
lrien bovttm, caiiticum ifovtim cantanti noviim 3, per CAPUT XX.YIII.— 55. Colligit omnesegere morle
TestahientUtoNovum; Noh sml ihgraW homihqs gra- Cttrisii, ttt salvenlur.Parvuli non bapiizati in damna-
tise Dei, jpusilHcmri magnis, a: ffrinore usque ad lione eriint cuin diabolo. Quomodo omnes per Adam
liiajorem. Tothis Ecelesiscvox est: Erravi sicut ovis, ad condemiiaiionem, el omnes per Chrislumad justi-
perdita (Psdt. Ctfvrfi,476). Omhiam 4nerh%rorom ficalioneni.Nemo cum Deo reconciiiaturnisi per Chri-
Chrfeti VoxCSt: Omnesui ovesetravimUs, et ipse Ira- stitm. Qure cum ita sint, iieiuinem unquam eorum
tHlttsest pto peccaits hostris. Qui lotifS propheiiuelo- qui ad Christum accesserunt per Baptismum, sana
cus apud Isaiam est, quo per PttiBppuftislbi expostto, fides et sana doclrina pulavit exceptum a gratia re-
spado ille Candaeis regin* in eum credidit (Act. vni, missionis peCcatorum, ne.c esse posse alicui praHer
27>-39).Vide quoties lioc ipsum commcndet, et tan- regnum ejus, a;leniam saluiem. Hxc enim paraia esl
quam isuperbis nescid quibtts, vel conterttiosis iden- revelari in tempore novissimo (Id. i, 5), hoc est, in
titfem ihcu&el: Honio, itiquit, in plttga , et rfni sektt resurrectione niortuorum, pertinentium non ad mor-
ferreinfirmildtes; pr<>pier.qu6d etmertit tefacies ejus, teni aeternam, quaesecunda iiiors
appellalur, sed ad
iHjuriainest, necmngni mtimam ett. Hic infirmitatet vitam aelernam, quam promitlit non mendax Deus
nostras porlat, et pro nobisin doloribus est; et not exi- sanctis et lidelibus suis; cujus vitae participes omnes
tHntavimmilltm m dottoribusesse, et inplaga, etin non vivificabunltir nisi in Christo, sicul in Adam
prena: ijtse autem vu.hmatus est propter peceata nos- omncs moriuiitur (1 Cor. xv, 22). Quemadmodum
tra, hifhmaltismipropttriniiqmintesniosiras. Eruditio enim omnes omriino perlinenles ad generationera vo-
pacts ntislrm suptr emm, in tivoretyus smtati sumus. luntatis camis non moriunlur, nisi in Adam in quo
Qmtiet tit<4vet ipravimtos, et Domims tradidit illum omnes peccaverunt : sic ex his omnes omnino per-
pro peceMivrmMt. E( ipte quoniammale tractatut est, linenles ad rcgonerationem voluntalis spiritus, non
non upetuit&s; tn oiw nd immolandttmductut est, et vhificantur nisi in Chrislo, in quo omnes jusliflcaii-
ut agnHs«nieeuiiiqHise tonderetfnksine voce, mcnon tur. Quia sicul per unum omnes ad condemnatio-
aperuit 0»sukm. iit tmnffltaU suUaium est judkium hem, sic per unum omnes ad justififcauonem(Rom.
ejus : fOicrfdii)nem.cjnsrjuistemwa&U?quonktm tolk- v, 18). Nec est ullus ulli medius locus, ut possit esse
Ittr deUrruvila. ejxs, «6 iimfiiiltftibuspopuli tneiductus nisi cuiri diaboio, qiii non eSt cumCUristo. Uiiic et
estadMtittm. Daboeigonuxiospwptersepidturamejtts^ ipse Dominus volens au&rre de cordilws male cre-
ttdMldt proftfr ntorteiuejvs, ob hoc qued iniqaUaiem dentiUm istam nescio quam medi^tatem, quam co-
1 Wii, supraid quodmfirmierdnt. Manuscripti uon ha- 1 NoSUiomnesKiss.habeat, Idiigissimm vUoe,, :
bentj-fclv:-'
» Buo.ias?..,uous Belgicus,alter vaticanus, tanquam 1 Am.E^r.et CallicaniMSS.,evangelizarehimtmim nnsil
tne, qui.
UtrefrijgereM Unuse vaticaaisMss.,ut re{rigerent
mundatoftm, idn^uidm innoviitorum.
» Meriqttemanuscripti » In AMsyVJtrefriaereiiturquu
oarenthis verbis, cuntantino- hiqvi. ornnibusnostrls Mss.,perlinere.,
vum.Forte(kteto ibi, novmn.lectiohaecmeliorerit, can-
ticumnovumcantantiper iestamenlutnaovum. (a) Omissumhic aliquidvidetur.
141 UBER PRIMLS. 142.
nantur quidam parvulis non baptizalis tribuere, ut non voluptas illa, nuptialtscsl'.] Quodigitur in mem-
quasi merito innocentiaesint in vita acterna, sed quia bris corporis raortis hujus inobedienter movclur, to-
non sunt baptizali, non sint cum Christo in regno ejus, tumque animum in sc dejeclum conatur attraliere, et
deiinitivamprottilitad haccora obstruenda sententiam, neque cura mens volucrit exsurgit, neque cum mens
ubi ait: Quimecwuttonest, adversummeett (Mallh. xu, voluerit conquicscit, hoc cst malum peccati, in quo»
3o). Constiluoigitur quemlibet parvulum: si jamcum nascilur omnis bomo. Cum aulem ab illicitis corru-
Chrisioest, utquid baptizalur? Si aulem, quod habet ptiontbus refrenatur, et ad sola generis luunani sup-
verilas, ideo baplizalur, ut sit cum Christo, profectQ plemenia ordinale propnganda permitlilur, hoc est
non baptizatus non est clim Chrislo, et quia non est bonum conjugii* per quod ordinata societate nascitur
cumChristo, adversusChrislura est; neque enim ejus homo. Sed; nemo renascitur in Christi corpore, nisi
tam manifeslamdebemus aut possumus inflrmare vel prius naseatur in peccaticorporc, Siculaulem bono uti
immulare seatenUam, Uude igitur adversus Chri- male, maluni est; sic malo beno uli, bonum est. Duo
stum, si non ex peccato' ? neque enim ex corpore et igiiur haec, bonum et malum, et alia duo, usus bonus
anira», quae utraque Dei crealura est. Porro si ex ct usus malus, sibiraet adjuncta qnaluor diffcrenlias
peccalo, quod in illa xtale, nisi originale ot anliquuro? faciunt. Bcneutitur bono, conlinentiam dedicans Deo:
Uua est quippe caro peccali, iu qua omnes ad dam- male utitur bono, continentiam dedicans idolo. Male
nationem nascunlur; et una est caro in similitudine utitur malo, concupiscenliam relaxans adullerio :
carnis peccati, per quaro omnes a damnatione libe- bene ulitur malo, concupisceniiamrcslringens connu-
ranlur. Nec ita dictum est omnes, velut quicumque bio. Sicut ergo melius est bene uti bono, quam bene
nascuntur in carne peccali, iidem ipsi oranes niun- uli malo, cum sit utrumque bonum : ita qui dat virgi-
dari intelligantur per caruem similem carnis pecca- netnsuam nuplum, benefacit; el qui non dat nuptum,
ti; non enim omnium est fides (II Ttes. m, 2) : sed meliusfacit. De qtia quaeslionemulto uheriu6 ct multo
oanes perlinentes ad goneralionem connubii carna- sufficientiusin duobus libris, uno de Bono Conjugali,
lis, non nascuntur nisi iu carne peccati; et omnes altero de Sancla Virginitate, quanlum Dominusdedit,
pertinentes ad geneiationem connubii spirilualis , pro mearum viriura exiguitatedisserui. Non itaque per
nonmundantur nisi per carnem similcm carnis pec- nupliaruin bonum defendant concupiscentiaemahim ,
cali:bocest, illi per Adam ad condemnationem, qui caruem et sanguinem praqvaricatoris adversus
isli per Christum ad juslifieationem. Tanquam si di- carnem et sanguinejn Kedemptoris extollunt: non
caums, verbi gratia , Una est obslelrix in bac civi- erigantur in superbiam 8 errorjs alicni.de quorum
tate, quaeomnes excipit; et unus esl Jjic litterarum parvula aetatenobis dcdit Dominushumtliiaijs exem-
magisler, qui onincs docct: neque ibi intclligi possunt plum, Solus sine peccalo natus est, quem sine virili
omues, nisi qui iiascunlur; pcque hic omnes, nisi qui complexu, non concupiscentiacarnis, sed obedientia
discunt: non laroen oranes qui -nascunlur, lilteras uieiitis virgo concepit. Sola noslro vulneri medicinam
discuut. Sed cuivis claret, quod et illic recte dictum parere poluit, qnce non cx peceatj vuluere germcn
csl, Omnesexqipit, praeter cujus manus nemo nasci- piaeprolis emisjl.
tur; ct hic recte dictum est, Omnes docet, praeler CAPUTXXX 58. B<ip/is»iu»i
ad quid infanltbut
cujus magislerium nemo discit. necestariutnvoluerintPclagiani, Jam nunc scrulemur
5C. Consideralis autem omnibus divinis leslimoniis diligentius, quanlum adjuvat Dominus, etiam ipsum
quae commemoravi, sive singillatim de unoquoque Evangcliicapitulum ubi ait, Nisi quis renatut fuerit
disputans, sive acervatim muliacongesiaiis, velquae- ex aqua et tpiritu, nau intrabit in regnutn Dei. Qua
cumque similia non comracmoravi; nihil invenilur isti senlentia nisi movcrenlur, oinnino parvulos ncc
nisi quod universa Ecclesia tenet, quae adversus baptizandos esse censerent. Sed quia non ail, in-
omnes profanas novitates vigilare dcbct, omnem ho- qiiiunl, < iVtsi•?"is remtut fuerit ex aqm el spiriiu, >
miiiem separari a Dco, nisi qui per medialoremChri- iioii habebii sstlutem vel vitam mtemam; tantum-
sliitn reconciliatur Deo, ncc scparari quemquam nisi modo aulem dixit, i non intrabit in regnumDei; >
peccatis intercludcntibus posse. Non crgo rcconciliari ad iwc parvniibaplizandisunl, ut sinl eliam cum Chri-
nisi peccatorum reniissjone, per unanj graliam mise- slQtii reg.noDei, uf/i nett erunl si baptizatinon [uerint :
ricordissiini Salvatoris, per unam victimam verissimi qwmvis et W<eB«ptisma ti parvuli morimtur, salu-
Sacerdotis : ac sic.omnes filios mulieris, quscserpenti tem vti_awq*emiernamhabituri sint, quoniam nullo
credidit, ut libidme corruraperetur (Gen. iu, 1-6), peecali vinculo obslrioli sttni. Hacc dicentej, primo
non liberari a corpore mortis bujus , nisi per Filium nunquam explicaut isli, qua justitia nullum pecca-
Virginis, quacangeb credidit, ul sine libidine felare- tum habeas imagQQei separelur a reguo Dei. Deinde
lur (Luc. i, 26-38). videamua ntrum Dominu&Jesus, unnset solus ma-
CAPUT XXIX.—57. Bonum conjugii quid. Boni gister bonus, in bac ipsa evangelica lectionenon signi-
et maliusus qualttor differenlim.Bonura ergo conjugii iicaverit et ostenderit nonnisi per remissionem pec-
non est fervor conctipisceiiliae,sed quidam licitus et calorum fieri, ut ad regnum Dei perveniant.baptizali:
lumastUB iUcfervore utendi modus, propagandaeproli, 1 H?ecquseunciscontinetur sentenlia abest ab omni-
non explendaelibidini accommodatus. [Vohmtas ista, bus siss.
* unus e vatfcanisMss.,cumqw.
1 tditi, nisi e» peeceto.Atmanuscripti,si non. 3 onuiesMSS., itttuperbia.
115 DE PECCATORUMMERITIS ET REMISSIONE,S. AUGUSTINI 144
quamvis recle intelligentibus sufficeredebuerit, quod CAPUTXXXI.— 60. Chrittut caputeteorput. Chri-
diclum est, Nisi quis natus fuerit denuo, non potest ttut ob pertonmunilatemel in ccelomanebat,el in terra
videreregnum Dei; et, Nisi quit renatut fuerit ex aqua deambulabat.Vnut Chrittut quomodoatcendat in cm-
et spiritu, non polesl inlroire in regnumDei. Cur enim lum. Caput et corput unut Chrittut. Cum ergo Nicnde-
nascalur denuo, nisi renovandus? unde renovandus, mus ea quae dicebanlur non intelligeret, quaesivil a
nisi a vetuslale? qua veluslate, nisi in qua vetus Domino quomodo possent ista fleri. Videamus quid
homo noster simul crucifixus est cum illo, ut eva- Dominusad hoc respondeat. Profectoenim si ad inter-
cuetur corpus peccali (Rom. vi, 6)? Aut unde imago rogaia respondere dignabitur, Quomodopottunl itta
Dei non intrat in regnum Dei, ni6i impedimcnto fieril hocdiclurus est, quomodopossit lleri regeneralio
probibente peccali? Verumtamen, ut proposuimus, spiritualis vcnienlis hominis ex generatione carnali.
lolam ipsam circumstantiam evangelicae leclionis ad Notata itaque paululumejus imperilia, qui se caete-
rcm de quaagilur perlinentem, intentequanlum pos- ris de magisterio praeferebat, et omnium taliura in-
sumus diligenterquevideamus. credulitatc reprehensa, quod testimonium non acci-
S9. Erat autem^homo, inquit, ex Pltaritmit Nico- perent veritatis; addidit eliam, se illis terrena dixisse,
demusnomine,princept Judmorum. Hicvenitad Jetum nec eos credidisse, quacrens vel admirans quomodo
nocie, et dixit ei: Rabbi, tcintus quia a Deoveniiiima- esscnt ccelestiacredituri. Sequilur tamen et respon-
ghter: nemoenimpotetl hmctigna facerequmlu facit, det, quod alii credenl', si illi non credunt, ad illud
niti fuerit Deut cum eo. Respondit Jesut, et dixit ei: quod inlcrrogalus est, qtiQmodopossint ista fieri :
Amen,amen dico libi, nisi quis nalus fuerit denuo, non Nemo, inqttit, ascenditin cwlum, niti quidecmlo de-
poletl videre regnum Dei. Dicit ad eum Nicodentut: tcendit, Fitiut hominis, qui est in cmlo. Sic, inquit,
Quomodopotett homo natci, cum tit tenex? Numquid liet generatio spiritnalis, ut sint ccelestes hominesex
potett tn ulerum mdtrit sum iteruminlroire et natci ? lerrenis ; quod adipisci non potcrunt, nisi membra
Retpondit Jetut: Amen,amendico tibi, niti quis rena- mea efficiantur, ut ipse ascendat qui descendil; quia
lut fuerUex aqua et tpiritu ', non potett introire in re- nemo ascendit, nisi qui descendit. Nisi ergo iri uni-
gmtmDei. Quodnalum ett de carne, caro etl; et quod tatem Chrisli omnes mulandi levandique * concur-
natumett de tpirilu, spiritut ett. Non mirerit, quia dixi rant, ut Christus qui descendit ipse ascendat, non
tibi, Oportetvos natci denuo. Spiritut ubi vull tpiral, el aliud deputans corpus suum, id esl, Ecclesiam suatn,
vocem ejut audis ; sed non scis unde veniat, aut quo quam sc ipsum; quia de Christo et Ecclesia verius
vadat. Sic esl ontnisqui natus est ex spiritu. Retpondit inlelligitur, Erunl duo in carne una (Gen. u, 24); de
Nicodenms, et dixit ei: Quomodopottunt hmc fieri? qua re ipse dixit, Itaque jam non duo, sed una caro
RetponditJetut, et dixit ei: Tu et magitler in lsrael, (Marc. x, 8) : ascendcre omniuo non poterunl; quia
et hmcignoras? Amen, amendicotibi, quiaquod tcimut nemoascendilin cmlum, nisi qui de cmlo descendit,
loquimur, el quod vidimut tettamur, et letlimoniumno- Filius hominit, qui ett in cmlo.Quamvisenim iu (erra
slrum non accipilis. Si terrena dixi vobis, et non credi- faclus sit filius liominis, diviniiatemtamen suam qua
distit *; quomodo,ti dixerovobit cmletiia, credeiit? Et in ceelo manens descendit ad terram, non indignam
nemoascenditin coelum,nisi qui de cmlo descendil, censuil nomine filii hominis, sicut carnem suam di-
Fitiut hominis,qui in cceloett. Ei ticut Mogsetexalla- gnalus est nomine filii Dei, ne quasi duo Christi ista *
vit terpenlem in deserlo, ita exallari oportel Fitium accipianlur (a), unus Deus, et alter homo : sed unus
Itominis; ul omnisqui credit in eutnnon pereat, sed ha- atque idem Deuset lioiuo; Deus, quia in principioeral
beat vitammternam. Sic enimdilexitDeus tnundum,ut Verbum, el Verbum erat apud Deum, et Deut erat
Filium suum unigeniiumdaret, ut omnit qui creditin Verbum; homo, quia Verbumcaro factumest, el ha-
eum non pereat, sed habeatvitammlernam.Non enim bitavitin nobis(Joan. i, 1,14). Ac per hoc per distan-
misil DeusFilium suum in ntundum, utjudicet mun- liam divinitalis et infirmitatis lilius Dei manebat in
dum; sed ut talvelur mundut per ipsum. Qui credit in ccelo, lilius hominis ambulabat in terra : per unita-
eum, non judicatur : qui autem non credit, jamjudica- tem vero personac, qua utraque substantia unus
tus est, quia non credititi nomineunigeniti Filii Dei. Cliristus est, el filius Dei ambulabat in terra, et
Hoc est aiitemjudicium, quia lux venitin mundum, el idem ipse filiushominis manebat in coelo.Fit ergo
dilexerunthominestnagit lenebrat, quam lucem: erant credibiliorum fides 4 ex incredibilioribus credilis. Si
entm eorummala opera. Omnitenim qui tnale agit, odil enim divina substanlia longe dislantior atque incom-
lucem, et non venitad lucem, ut non arguanlur opera parabili diversitate sublimior, potuit propter nos it»
ejus: qtti aulcm facil vcrilatem,veititad lucem, ut ma- '• susciperc bumanam substantiam, ut una personu
nifetientur ejus opera, quia in Deo sttnt facta. Huc fierct, ac sic filius hominis qui erat in terra per car-
usque est ad rem, de qua quaerimus,pertineus totus nis infirmiiatcm, idem ipsc cssct incoelo per parlici
sermo ille conlextus ': deinceps in aliud narraier palam carni divinilatcm : quanto crcdibilius alii bo-
abscedit (Joan. m, 1-21).
1 in Mss.,credant.
1 ApudAm.Er.et Mss.additurhic, smtcto. 1 Am.el Er., lavandique: male, pro, levmuiique.
* omnesMSS., et noncredilis.Augustinum tamenlegisse »Am.et Lov.ne quasiduochristt acctpianlur: omisso.
Utin excusis,credidistis,colliguntLovaniensesex pro- isfa; *• quoduoslri omncslnanuscriptihabent.
xime sequenticapite,n..60,ubi dicit: « addiditetiaoi, se Sic Mss.\i editi,credibiliorfides.
<illisterrenadixisse,neceoscredidisse.» Ui\ Error,q.uiposteain Nestoriodamnatusest.
 14S I.IBER PRIMUS. 146
mines sancti et fidclcs ejus fiunt cum homine Christo responsionem : ac per hoc cos qui baptizati non sunt,
unus Christus, ut omnibus per ejus hanc gratiam so inter eos qui non crediderunt. Porro si illi qui bapti-
cielatemque ascendentibus, ipse unus Christus zaii sunt, non judicantur; isti quia carcnt Baptismo,
asccmlat in coelum, qui de ccelo descendil? Sic et judicantur. Quod vero adjungit, Hoc esl attlemjttdi-
Apostolusait: Sicut in uno corpore mulla membra cium, qttia lux venit in mundunt, el dilexerunthomines
liabemtit,omniaautemmembracorporit cumtint multa, tenebrasmagis quum lucem: unde, Lux venit in mun-
unum ett corput; ita el Chritlut (l Cor. xn, 12). Non dum, nisi dc suo dicit adventu, sinc cujus advcntus
dixit, Ita et Christi, id esl, corpus Chrisli, vel mem- sacramento quomodoparvuli esse dicuntur in luce?
bra Chrisli: sed, ita el Chrittus; unum Christum ap- Aut quoniodonon et boc in dileciione lenebrarum ba-
pellans caput el corpus. bent, qui quemadmodum ipsi non credunl, sic nec
CAPUTXXXII. — 61. Serpens in desertoexallatus baptizandos suos parvulos arbilranlur, quando cis
Chrislum in cruce pendenlemfiguravit. Parvuli eliam mortem corporis timent ? In Deo autem dicit facta
ipsi serpenlit mortu venenati. Magna haec miraque opera ejus, qui veuitad lucem; quia intelligit justifica-
dignatio, quae quoniam fieri non polest nisi per re- tionem suam non ad sua mcriia, scd ad Dei gratiam
missionem peccatorum, sequilur, et dicit: Et ticul pertinere. Deusest enim, inquit Apostolus, qui opera-
Moyses exaltavit serpenlem in deserto, ila exallari tur in vobit ' et velle et operari, pro bona votunlate
oportel Filium hominis; ul omnit qui crediderit in ( Phiiipp. u, 13). Hoc modo ergo fit omnium ex car-
eum non pereat, sed habeal vilam mternam. Quid lunc nali gcneratione ad Christum venientium regeneratio
in deserto factum sit, novimus : serpentum mor- spirilualis. Ipse hoc aperuil, ipse monstravit, cura ab
sibus i>ulli moriebantur; tunc populus peccata sua co qncereretur quomodo possent ista fieri; nemiui
coufilens, per Moysen deprecatus est Dominum, humanam argumenlalionem in hac causa liheram fe-
ut hoc ab eis virus auferret : ac sic Moyses ex prae- cit : non alienentur * parvuli a gratia remissionis
cepto Domini exaltavit in deserto «neum serpen- peccatorum. Non aliter transilur ad Chrislum; nemo
lem; admonuilque populum, ul illum exaltalum quis- aliter potest Deo reconciliari et ad Deura venire, nisi
quis a serpente morderetur attenderet: hoc facientes per Christuin.
cominuo sanabanlur (Num. xxi, 6-9). Quid est exal- CAPUT XXXIV.— 63. Baplitmi forma, seu riitts.
tatus serpens, nisi mors Chrisii, eo significandimodo, Exorcismus. Duplex de parvulis error. Quid de ipsa
quo per efficienlemid quod cflicilur significatur ? A forraa sacramenli Ioquar? Vellem aliquis islorum,
serpente quippe mors venit, qui peccatum, quo mori qui contraria sapiunt, mihi bapiizandiim parviilum
mereretur, homiui persuasii. Dominusautem in car- afferret. Quid in illo agit exorcismus meus, si in
nem suam non peccalum transtulit, lanquam vene- familia diaboli non tenelur ? Ipse certe mihi fuerat
num serpentis : sed tamen irauslulit morlem; ut responsurus pro eodem parvulo quem gestaret,
esset in siniilitudine carnis peccaii pcena sine culpa, quia pro se ille respondere non posset. Quoinodo
unde in carne peccati et cuipa solveretur el poena. ergo dicturus eral eum renuntiare diabolo, cujus
Sicul ergo tunc, qui conspiciebat exaltalum serpen- in eo nihil esset ? Quomodo converli ad Deum , a
tem, ei a veneno sanabatur, et a morle liberabatur: quo non esset aversus ? credere inter caetera * rcmis-
sic nunc, qui conformalur similitudini mortis Cbrisli sionem peccatorum, quae illi nulla tribueretur ? Ego
per lidem baptismumqueejus, et a peccato per jusli- quidem si conlra baec eum senlire existimarcm, uec
licationem, et a morle per resurreclionem liberalur. ad Sacramenta cura parvulo intrare permitterem:
Hoc est enim quod ail, ul omnitqui creditin eumnon ipse autem in hoc qua fronte ad homines, qua menle
pereat, ted habealvitammlernam.Quid igitur opus est, ad Deum se ferret, ignoro ; nec volo aliquid gravius
ut Clirisli morti per Biptismum conformetur parvu- dicere. Falsam igitur vel fallacem tradi parvulis Ba-
lns, si morsu serpenlis non est omnino venenalus? plismatis formamin qua sonaret atque agi viderelur \
CAPUTXXXIII.— 62. NemopotettreconciliariDeo, et tamen nulla ficret remissio peccatorum, viderunt
nisi per Cltritlum.Dcindesic consequenter dicit: Deut aliqui corum nihil exsecrabilius ac delestabilius dici
tic dilexitmundum, ut Filium suum unigenilumdaret; posse atque senliri. Proinde quod allinet ad Bapti-
ui omnit qui credit in eum,non pereat, ted habeatvitam smum parvulorum, ut eis sit necessarius, redemptione
aternam. Perilurus crat ergo parvulus nec habiturus ipsis etiam opus esse concedunt, sicut cujusdam co-
vitamacternam, si per sacramenlum Baptismi noncre- rum libello brevissimo conlinetur : qui tamen ibi iv
deret in ' unigenitura Dei Fiiium, dum inlerira sic ve- raissioncm alicujus pcccali apertius exprimere nolitii
ii:i IIl non judicel mundum, sed ut salvetur mundus Sicut aulcra mihi ipsc lilleris intimasti, fatenlur jam,
twr ipsum: praesertimquia sequitur, et dicit, Qtticredit ul dicis, etiam in parvulis per Baptisraum remissio
m eum, non judicalur: qui autem non credit,jam judi- nem licri peccatorum. Nec niirum : non enim redem-
cntut ett; quianoncrediditin nomineunigeniti Filii Dei. ptio alio modo posset intelligi. Non tamen originaliter,
l'bi ergo parvuios ponimus baplizatos, nisi inlcr fi- 1 Editi,nobis.Nonnullimanuscripti,vobis.
* Editi, ut nonalienentur.rarticula, ut, abest a manu-
deles, sicut universaeubique Ecclcsiac clamat auclo-
ritas ? Ergo inter eos qui crediderunt; boc enim eis scriptis. 3 rlures Mss.,credere prmterea. MoxeditionesAm.et
acquiritur per viriutem Sacramenti et offerentium Er., in remissionem
abest a
peccalorum;adjectaillicpraeposilione,
1 Editi,noncrederelunigenUum, quse manuscriptis,et nierilo expuncta iiiitper U>-
omissapraeposilione,
w, vanienses.
tjua bic exstatin maauscriptis. * sicMs9.Atediti, sonaretqttodvtiqueagi videretttr.
147 DE PECCATORUMMERITIS ET ItfiMiSSlONE,S. AUGUSTINI U8
inquiunt, sed in vitajam propria, posteaquamnati sunt, infelicitati potius dcputandum est. An quod ab ipso
peccalumlutberecmperunt. flelu nulla sua ratione, ntilla cujusquamproliioiiione
64. Quamobrcmvides quantumjam distel inler eos, compescitur? Al hoc iguorantiacest, in qua profun-
contra quos in hoc opere diu jam mullumquc disse- dissima jacet, qua eiiam malrem, curil post exiguum
rui, quorum etiam unius legi librum ea coniincntem, tenipus valuerit, percuiit iratus, el saepe ipsas ejus
quaeut polui refutavi. Inler istos ergO, ul dicere cce- mammns, quas duiriesurit, exsugil'. Hsecnon modo
pcram, qui oranino parvulos ab omni peccalo et ori- feruntur, Verum etiam diligiinltif in parvulis, et hoc
ginali et proprio puros et liberos esse defendunt, et quo affectu, nisi carnali, quo Ctiam rlsus jocusque
istos qui cos jam natos propria pulant conlraxisse delectat, acutorumquoque huriiifiQmIjjsaquasi absur-
peccata, a quibus eos credunt per Baplismumopor- ditale conditus : qui si co modo senlirctur, ut dici-
lere purgari, quantum inlersil vides. Proinde isti po- tur, non jam illi lanquam faceli, sed tatiquam fatui
steriores inluendo Scripturas , el auclorilatem toliiis riderenlur? Ipsos quoque fatuos* videmus, quos vulgo
Ecclesiae, et formam ipsius Sacramenti, bene vide- moriones vocaiit, ad cordatorum delicias adhiberf,
runt pcr Baplismumin parvulis peccalorum fieri re- ct in manciplorumacstiniaiionepretiosiores esse cor-
missionem: sed originale esse \ quidquid illud ih eis datis. Tantum valel caniSlis .tlfectus etiam minime
est, vel notunt dicere, Vel non possunt. tlli autem faittorumindelectationealtenlmali. Nam cum honiini
priorcs in ipsa nalurai humaria, quae ab omnibus ut Jucunda sit aliena faluitas, nec ipse tamen talis esse
consideretur in promplu est, bene viderurit, quod fa- voluisset; et st sutim parvtilum DHum, a quo gar-
cile fuit, actatemillam in sua jam Vita propria niliil rlente talia pater lactusexspectat ct provocat, talem
pCCcalipotuisse conlrahere : scd ne peCcatunlorigi- praesctretfuturum esse cum creverit, nullo modo du-
nale fateantur, nullumesse omhino peccatum tn par- bitaret miserabiltus lugendum esse quam mortiium.
Vullsdicuni. In bis ergo quae singula vera dicunt *, Sed dum spes subest Incremeiilotum,et ingeniiInmen
prkis inter se ipsi consentiant, ct consequcnter fiet accessurum creditur aclatls aeccssu , ut llt coriVrcia
Ut a nobis nulla ex parte dissentiant. Nafn st parvu- parvulorum etiam in parentes, non solam injuriosft
lis baplizatis remissionem lieri peccatorum concedant non sint, verumethttrigrata atqneJiteunilasint. Quod
illi istis ; parvulos aulcm, ut ipsa natiira in tacitis in- qttidem prudeniium nemo probaverit, tit a dictis vel
fantibus ctamat, suae vitae propriae * hullum adliuc faetls hujusrnodinon tatitum * non prohibeantur, cum
contraxisse peccalum conccdantisti illis *: cOncedent prohiberl Jam possunt, vernm in haccetiam conclien-
ulrique nobis, nullum nisi originale fcstare, quodpcr tur stndio rldehdi et vShiiate inajonnn. Nam pleruih-
Baplisnmmsolvatur in parvulis. qtie illa aetas jam patrem raatremque agttoscens,
CAPUT XXXV. — 65. In parvutisnon esse pecttt- neutri eoruriiaudet malediccre, iiisPab altero eorum,
tum proprimvilm.An Veroet hoc quaeritur *, el de aiitab ttlroque vel permissa vel jussa. Vefum hsr-e
lioc disputaturi et tempus ad hoc impcnsuri sumuS,ut eorum sunl parvulorum, qtli jam in terba prorum-
probemusatque doceamus quomodoper propriam vo- punt, et animl stil molus qualihiiscumqnelinguaeK
luntalem, sine qua nullum vilae propriaepotest esse promptare jam possunt. Illam potiiisreeehilam nalo-
peccaium, nihil mali commiserint infantes, qui pro- rum profundissrmam ignorarttiam vMeamus,ex quti
pler boc vocantlir ab omnlbus Inri0cehl6s? Nonne ad isiam noi) pefmahsurani balbulienlem fatultatcm,
tanta inlirmilas animi et corporis, lanla ferum igno- tanquam ad seientiam locutionemquetendenies, pro-
rantia, tam hulla omnino praeceplicapacitas, nullus flciendovenerunt.
Vel naluralis vel conscriptselegis sensus aut motus, CAPUT XXXV!.— 67. De infantim igndrmiia,
hullus in alterutram partem rattonis usus, hoc multo «t ttrttffisit. lllas, inquam, consideremus tenebras
testaliore silentid quam sermo nosier proclamat alque mdritisttlique ratibhalis, in qtiibus et Deum prorsus
indicat? Valeat aliquid ad sc ipsani persuadendartt ignorant, cujus Sacramentis etiam cum baptinatttnr
Ipsa evidctitia: nam nUsquamslc non InVenio quod obsistunt: in has qtiaero tinde et quartdo subinersi
dicam, quam ubi res de quadiciliir, manifestior est sint. Itane vero eas bic contraxerunt, et in hae vita
quam omne quod dicitur. sua jam pfopria per nimiam negligeniiam oblitl sunt
66. Vellem tamen, qutsquis hoc sapit, diceret, DeUm, prudentes vero et religiosi vixerunt vel in
quod peccaturnviderit vel putaril infantis recCntisab Ulerismatrum? Dicant ista qui ausi fuerint, audiant
utero, cut redimendo fatetur jam Baptismnm neces- qui voluerint, cfedanl qui potuerint: ego autem pulo,
sartum, quld mali In hac propfia stta vita per animum quod omnes quorum menles non obnubilat defen-
proprium corpttsve commiserit. Sl forle quod plorat dendae sute sententiae pervlcacia, heecsenlire non
ttedioqueest majorlbus : mirum si hoc iniquitati, non posBunt. An nullum est ignoranti» malum, el ideo
» pleriqueMss.,pro,exsugit,habent,txtgit.
* lta Vaticanuscodex Aliiveroplerique *TresGaUicani
etcygirannensis. /bfww,habent,cirralos.
mauuacriptiloco,
Mss., s edut originaleesse.Editi, s edul originateesset.Paulo Videsupra,n. 32, ool.127.
post in iisdeiriedltis legebatar, vel viderenon possunt. 3 MSS.,ante nonprohibeantur,omlttant,nonlanium.
sed abest, videre, a MSS. » Hic ediliac manUscriptiaomiulliadduntt«ifiiu<Alii
» Cygiranneusis codex solus,qumsinguli vera dicunt. i ndiciit.Neutrumhabent anliquiorescodices,
* In plerisqueMSS., quidamMss.,
* Lov.el aliquot Mss., proprittm. quiaeleganter subauditur,motivus.Ex usaettimanUscri-
concedantisti illit; concedant ptis huc revocamusverbum,promptare;pro qno in ante
utrique nobis.
* sie omnesMss„it editi,qucetiluri. excusiserat, prompHtare.In parisiensiAugusiinianoruuj
oodicelegitur,promitare.
 149 LiBEli iitlMLS. 130
ncc purgandum? Et quid agit 4 illa vox, Delictaju- custolirc, si vellet. Nimc autem bomo sic nascitur ,
ventutisetignoranlimmemnememineris(Psrd. xxiv, 7)? tit omninn uoii possil, propter horrendam ignoran-
Etsi enim damnabiliora peccata siint, qtiDoab scicn- liaiii atqoo inlintiitateui, non carnis, sed mentis; cum
tibus committuntur : tamen si ignorantiae peccata omiies faleamiir in parvulo non alterius, sed ejusdem
nulla essent, hoc non lcgcrcmus quod commemoravi, snbslaiitix ctijtis in prinio bomine ftiit, hoc est, ra-
Delictafoventutisct ignoranlimmecene memineris.In lionalcm nnlmain degerc. Quanqunmeliam ipsa lanta
illas igitiifigriorantiaedensissimas tenebras, ubi anima carnisinlirmilas, ncscio quitl, quantum arbitror, pce-
infantis recenlis ab utero, utiquc anima homlnis, nale dcmonstrat. Movct enini, si primi illi homines
ulique anima fationaiis, non solttm indocta, verum non peccassent, utrum tales esscnt filios babituri,
etiarii indocllis jacet, qnare, aut quando, atit unde qui.jiec lingiia, ncc nianibus, nec pedibus utorenliir.
•eontrUsaest? Si natura esta bominis sic Incipere, el Nam propter uicri capncitalem fortasse nccessc fuerit
nou jam viliosa est ista naltira; cur non lalis creatus parvulos nasci. Quamvis, cum cxigua sit pars cor-
cst Adam ? Cur ille capax praecepti.elvaloiis uxorj . poiis cogta, non tanien propter boc Dcus parvulam
et omnibusanimalibus nomina imporiere? Nam et de viro coiijugem fecit, quam .Tedilicavit in mulicrein :
illadixit, Hwc vocabiturmttlier; et, Quodcitmquevo- undc et ejus filios potcrat omuipotenlia Creatoris inox
ravit Adant aniniam vivatn, hoc esl nomenejus (Gen. editos grandcs protinus facore.
u, 23, 19). Iste autem nesciens ubi sit, quid sit, a CAPUT XXXVIII.-—69. lgnoranlia et infirmitas
quo crealus, a quibus genitus sit, jam reus delicli', infaniis. Scd ut hoc omillam, polerat cerle, quod
nondum capax prancepli, tam profunda ignoranliae multisetiam pccoribus prxstitit, quorumpulli quam-
caligine involutus et pressus, ut neque lanquam dg vis sinl. parvuli, ncquc acccdenlibus corporis incrc-
somno exeitari possit, ut ha.'Csaltem dcmonstrata mcnlis eiiam nicnle proficiant, quoniam rationalem
cognoscal; sed exspeclelur tempus, quo banc nescio animam non habent, tamen etiam mimitissimict cur-
quara velut ebrietatera, non per unam noctem, sicut runt, et mnlres agnoscunt, nec sugendis uberibns
quaeSbetgravissima solet, sed per aliquot menses cura et ope admoventur aliena, sed ea ipsi in mater-
alque annos paulatim digerat: quod donec flat, t.im nis corporibus loco abdito. posila mirabili facilitate
inulta quaein rnajoribus punimus, toleramus iu par- noverunt. Conlra homini palo nec ad incessum pedes
vulis, ut uuraerari omnino non possint : hpc tam idonci, nec manus saltem ad scalpendum habilcs, ct
magnum ignorantiae atque-infirmitalis malum, si in nisi ope nutrientis admotis labris * papilbc uberis
hac yita jam nati parvuli contraxerunt 3, ubi, quandff, ingeranlur, nec ubi sint sentittnt, et juxta se jacen-
quomodo magna aliqua impietale commissa repcule libus mammis mngis possint esurientos flore, quam
iantis tenebris involutistint ? sugcre. Proindc infirmitati menlis congruit hsec
CAPUT XXXVII. — 68. Si Adam non Uiits esl oimiiuoinfifiuiias corporis! neCfulssetcaro Cliristi in
treatus quales nascimtir, cur Chrislus ercpers peccaii simililudinccarnis peccali, nisi caroesset ista peccali,
infans nalus eu et imbecillis.Dicet aliquis : Si hnec cujus ponderc ralioiialisaniiria sie gravatur; siveet
natura pura non est, sed vitiosaeprimordia, quia talis ipsa cx parentibus tracta sit, sivo ibidem creata, sive
non est crealus Adam ; cur Christus Ionge excellen- desupcr inspirata, quod nunc quaererc differo.
Jjor, el cerle sine ullo peccalo natus ex virgine, in CAPUT XXXIX. — 70. Qunlenttsevacueturpecca-
hac larnen infirmilate alque aetale procreatus appa- tutn per Bapiistnumin parvulis, sintititer et in adultis,
ruit? Buic propositioni respondemus : Adam pro- et quid inde conseqttatur utilitatis. In parvulis certe
pterca non talem creatura, quia nullius pareutis gratia Dei, pcr Uaplismumejus qni venil in similinr-
praecedentepeccato,non * estcreatus in carne peccati. dine carnis peccnli, id agitur, utevacuetur caro pec-
Nos ideo tales, quia illius praecedente peccato, nati cati. Evacualtir autem, non ut in ipsa vivenle carne
fiuniusin carne peccati. Christus ideo lalis, quia ut concupiscentia conspersa et innata repenle absuma-
de peccato corjdemiiareJpcccatum, natus est in simi- tur,et nonsil; sed ne obsit mortuo, quac inerat
Jitudine carnis peccati (Rom. vm, 3), Non enim hic nato. Nam si post Baptismum vixerit, atque ad :<la
agitur de Adam, quod perlinel ad corporis quaniita- tem capacera praecepli pervenire potueril, ibi habel
lem, quia non parvulus facius est, sed perfecta mole cum qua pugnet, earaque adjuvante Deo superet, si
membrOrum : polest enim dici, etiam pecora sic non in vacuum graliam ejus susceperit, si reprobatus
creata, nec lamen eoruni peccato factum essc, ut cx esse noluerit. Nam nec grandibus hoc praestatur in
eis pulli parvuli liascerentur; quod quale sit nunc Baptismo, nisi forte miraculo ineffabili oinnipole;:-
non qua^rimus: scd agitur de illius.mentis quadam LissimiCreatoris, ut lex peccali, quaeinest in mem-
valentia usuque rationis, quo praeceptum Dei lcgem- bris repugnans legi mentis, prorsus * penitus exstin-
que mandati et docilis Adain caperet, et lacile posset guatur, et non sit: sed ut quidquid mali ab hominc
1 lx)v.ex nonnullisMss.,ait. faclum, dictum, cogilatum est, cum eidem concupt-
» ApudLov., si naturmest.Et in principiocapitis37: «Si scentiaesubjecta mente serviret, totum aboleatur, ac
« haecnatursepuraenonsunt. » velut factum non fuerit, habeatur; ipsa vero solulo
» MeliorisnotaeMss.Corbeiensis,Remigianus,Cygiran-
et alii s i in Itacvitanonnati contra- realus vinculo, quo per illam 8 diabolusanimara reti-
nensis, quidam, parvuli
xerunl. 1 Potiores itnmotislabris.
* EditioEr.,quia nulliusparentisprmcedentepeccatoest » ExMss.hMSS.,
ie adjecimus,prorsus.
ereatis m carnepeccati,omisso,non. 5 Am. et Er., quoiltam; omisso, per. PaoJopost In
151 DE PECCATORUMMERITIS ET
nebat, et interclusione deslructa, qua hominem a
suo Creatore separabat, maneat in certamine, quo
corpus nostrum casligamus et servituli subjicimus
(I Cor. rx, 27), vel ad usus licilos el necessarios rela-
xanda, vel continenlia cohibenda. Scd quoniam di-
viuo Spiritu, qui multo melius quam nos omnia ge-
ncris humani novil vel praclerila, vel praesentia, vel
futura, talisvita humana praecognitaatque praedicta
est, ut non juslificetur in conspectu Dei omnis vi-
iisdemeditis, et apud Lov., qum hominema suo crealo-
re, etc.
LIBER SECUNDUS.
DisputatAugustinuscontraeos qui dictuit,quod inhacvila sint, fuerint, et futuri siut hominesnullumhabentes omoino
peccatum:qua de re propositisquatuorquaestionibus docet primo,hominemin hac vita sine peccatoesse posseper Dei
gratiara et linerumipsius arbhrium.Postea probatnonessetamen
cato. Terlio,ideonon esse, quia nemoest qui tantumvelit,quantumres exigit,dumvel latet
non delectat. Quartoloco, nullumprorsus,exceptouno Mediatorechristo,vel esse, vel fuisse,quodjuslumest,
ao omnipeccatoimmunem.
CAPUT PRIMUM.— 1. Quid hactenus peractum,
quidve hoc libro tractandum. De Baptismo parvulo-
rum, Marcelline charissime, quod non solum eis ad
regnum Dei, verum eliamad salutem vitamque aeter-
nam adipiscendam delur, quam sine Dei regno, et
sine Christisalvatoris societate , in quam nos suo
sanguine redemit, habere nullus potest, priore libro
saiis, ut arbitfor, disputavimus. In hoc autem, vi-
vatne aliquis in hoc sseculo, vel vixerit, victurusve sit
sine ullo omnino peccato, excepto uno Mediatore
Dei et hominura bomine Christo Jesu, qui dedit se-
metipsum redemplionem pro oranibus (I Tim. n, 5,
6), quanta ipsedonat diligentia vel facultate, disse-
rendum enodaudumque suscepi: cui dispulalioni si
se identidem aliqua necessitate vel opportunilate in-
seruerit quacstiode Baptismo vel peccato parvulo-
rum, mirandum non erit, nec defugiendum ut eis lo-
cis ad omnia quae responsionem nostram flagitant,
sicut valemus respondeamus.
CAPUTII. — 2. Liberoarbitrio quidam nimiumtri-
buunt. lgnorantia et infirmitas. Hujus autem quaeslio-
nis solutio de bominis vila sine ulia subreplionc vel
praeoecupatione peccali, propter quolidianas etiam
nostras orationes maxime necessaria est. Sunt enim
quidam tanturn praesumentes de libero bumanaevo-
luntatis arbitrio, ul ad non peccandum nec adju-
vandos nos diviniius opinentur, semel ipsi naturae
nostrae concesso liberae voluntalis arbitrio. Unde fil
consequens ut nec orare debeamus ne intremus in
tentationem, hoc est, ne tentatione vincamur, vel
cum failii et prteoccupat nescientes, vei cum premit
atque urget infirmos. Quam sit autem noxium, et
saluti noslrae, quae in Chrislo est, perniciosum at-
que conlrarium, ipsique religioni qua imbuti sumus,
ct pielati qua Deum colimus, quam vehementer
advcrsiirn, ul pro lali accipiendo beneficioDominum
non rogenius, alque in ipsa oralione dominica, Ne
ttos inferas in teittalioiiem(Matlh. vr, 15), frustra po-
REMISSIONE, S. AUGUSTINl 152
vens (Psal; CXLU,2); fit ut per ignoranliam vel iniir-
mitatem non exsertis adversus eam totis viribusvo-
lunlatis, eidem ad illicita eliam nonnulla cedamus ,
tanto magis et crebrius quanto deleriores, tanto mi-
nus et rarius quanto meliores sumus. Sed quoniam
de hac quaestionein qua quaeritur, utrum possit, vel
utrum sit, fuerit, futurusvesit homo sine peccato in
hacvita, excepto illo qui dixit, Ecce venit princeps
mundi, et in me nihil inveniet (Joan. xrr, 30 ), ali-
quanto diligentius disserendum est; isle sit buju» vo-
luminis modus, ut illud ab alio quaeramusexordio.
quemquamin hacvita degentemsine ullo prorsuspeo»
vel Jacere
vel futurumesse hominem
situm existimemus, verbis explicare non possumus.
CAPUTIII.—3. QuomodoDeusnihilprmcipitimpot-
sibite. Operamitericordimremediasunt ad abolendapec-
cata. Acute autem sibi videntur dicere, quasi nostrum
hoc uilus ignoret, quod« si nolumus, non peccaaus;
< nec praeciperet Deus bomini, quod esset hunuuue
« impossibile volunlati. • Sed hoc non vident, quod ad
nonnulla superanda, vel quae male cupiuntur, vel
quae male metuuniur, magnis aliquando et totis viri-
bus opus est voluntalis, quas nos non perfecte in om-
nibus adbibituros proevidit,qui per prophetam veri-
dice dici voluit, Non juttificabilur in contpeclu tuo
omnis vivens(Psal. CILII,2). Tales ilaque nos luturos
Dorainus praevidens, quaedamsalubria remedia con-
tra reatum et vincula peccatorura etiam post Bapti-
smum dare ac valere dignalus est, opera scilicet mi-
sericordiae,cum ait, Dimittite, et dimittetur vobis;da-
te, el dabitur vobis (£uc.vi, 57, 58). Quis enim cum
aliqua spe adipiscendae salulis teternae de hac vita
emigraret, manente illa sententia , quod quicumque
totamlegem servaverit,offendat autem in uno, factut
etl omniumreut; nisi post paululum sequeretur, Sie
loquimini,et sic facite, tanquam per legem tibertalitin-
cipientetjudicari. Judicium enim tine nutericordia ilti
qui non facit misericordiam.Superexaltat autem mise-
ricordiajudicio(Jacobi n, 10,12,13)?
CAPUT IV. — 4. Concupitcentiaquatenus in nobit.
Baplizatit non ipta concupitcentia, ted solut in eam
contensut nocet. Concupiscenlia igitur tanquamlex
peccati manensin membriscorporis raortis hujus.cum
parvulis nascilur, in parvulis baptizatisa realu solvitur,
adagonem relinquitur, ante agonem moftuos nulla da-
mnatione persequitur: parvulosnou baptizalos reos in-
nectit, el lanquam iraefilios,eliamsiparvuli morianlur,
ad condetnnationemtrahit. In grandibus autem bapti-
zatis, in quibus jam ratione uteutibus quidquideidem
concupiscenlianmens ad peccandum consenlit, pro-
priaevoluntatis esl; deletis peccatis omnibus, soluto
 J53 LIBER SECU.NDUS. I5j
etiam reatu, quo vinctos originaliler dctinebat, ad adjuvat, aversos deserit. Sed etiam ut converlamur,
agonem interim manet, non sibi ad illicila consenlien- ipse adjuvat: quod cerlc oculis corporis lux ista non
tibus nihil omnino nocitura, doncc absorbeatur praestal. Cura ergo nobis jubet dicens, Convertimini
mors in victoriam (1 Cor. xv, 54 ), et pace perfecia ad nte, et convertarad vos (Zach. i, 3); nosque illi
niliil quod vincatur existat. Conscntienles autem sibi dicimus, Converle not, Deut tanilatum nottrarum
ad illicila rcos lenet, et nisi pcr raedicinam poeni- (Psal. LXXXIV,5); el, Deus virtutum, convertenos
tenliaeet opera misericordiacper coeleslem sacerdo- (Psal. LXXIX, 8): quid aliud dicimus, quam, Da quod
tem pro nobis interpellantem sanentur, ad secundam jubes? Cum jubel dicendo, Intelligite ergo, qui insi-
mortcm damnationcmque ' perducit. Propter hoc et pientesetlit in populo (Psal. xcm, 8); el nos illi dici-
Dominusorare nos dncens, inter caelera monuit utdi- mus, Da mihi intellectum, ut dkcam tnandata tua
camus, Dimillenobit debita noitra, ticiil el not dimit- (Psat. CXVIII,73) : quid aliud dicimus, quam, Da
limut debitoribus nottrit; el ne not inferat in lenlalio- quod jubes ? Curn jubet dicendo, Post concupiscentias
nem, ted libera not a malo ( Mallh. vi, 12 et 13). Ma- tuat non eas (Eccli. xvm, 30); nosque dicimus, Sci-
cl enim malum in carne nostra, nou natura in qua mus quia nento potett etse continent, niti Deus det
divinitus crealus est homo, sed vilio quo voluntate (Sap. viii, 21): quid aliud dicimus, quam, Da quod
prolapsus et-t, ubi amissis viribus, uon ca qua vulne- jubes ? Ciimjubet diccndo, Faciiejuttitiam' (Itai. LVI,
ratus est, voltintatis farililale sanatur. De hoc malo 1); nosque dicinius, Doce me justificaiiones tuas
dicil Apostolus : Scio quoniam non habital in carne (Psal. cxvm, 12) : quid aliud dicimus, quam, Da
meabonum (Rom. vu, 18). Cui malo nonobedire* quod jubes? Item cum dicit, Beaii qui eturiunt et ti-
praecipit, cum dicit : Non ergo regnet peccalum in tiunljutliliam, quoniamipti tatttrabunlur (Malih. v,
vettro morlali corpore ad obediendum detideriit ejus 6): a quo debemus petere cibum potumque justitiac,
(Id. vi, 12). Si ergo his desideriis concupiscentiac nisi ab illo qui esurientibus eam et silientibus pro-
carnis illicita voluntalis inclinatione consensimus, ad miltit cjus saturilalem ?
hoc sanandum dicimus, Dimilte nobit debila notlra: 6. Repellamus itaque ab auribus et mentibus no-
adhibetttes remedium cx opere misericordiau, in eo stris eos qui dicunt, acceplo semel liberaevolunlalis
quod addimus, ticut et not dimitlimusdebitoributno- arbitrio, nec orare nos debere, ut Deus nos adjuvet,
slrit. l't autem non ei conscntianius, deprecamur ad- ne pecccmus. Talibus euim tenebris nec pharisaeus
jutorium dicentes , Et ne not inferat in tenlationem: ille caecabatur,qui quamvis in hoc erraret, quod sibi
[vel, sicut nonnulli codices habent, ne nos inducat in addeudiim ad justitiam nibil putabat, seque arbitra-
tentationem'.] Non quoil ipse Deustnli lentalioiie ali- batur ejus pleniludine saluratum ; Dco tamen gratias
quem lcntet; Nant Deut inlentator malorum ett, ipse agebat, quod non esset sicut caeleri bomines, injusli,
autem neminemteniat (Jacobi i, 13): sed ul si forte raptores, adulteri, sicul ille publicanus; quod bis in
tenlari coeperimus a concupiscentia noslra, adjulorio sabbato jejuuaret, quod omnium quae possidebat, de-
ejus non deseramur, ut in eo possimus vincere , ne cimas darel. Nihilsibi addi ad justitiam jam petebat:
abslrahamur illecti. Deinde addimus quod perficie- sed tamen ex iis quaj habcbal, gratias Deo agendo,
turin finc, cum absorbebitur raortalea vila (II Cor. ab illo se accepisse omnia fatebatur: et tamen im-
v, 4) : Sed libera not a malo. Tunc enim nulla erit probatus est, ct quia veluli saturalus niliil de alimen-
talisconcupiscentia, cum qua certare, et cui non tis justltiaejam rogabat accipere, et quod eam publi-
consentirc jubeamur. Sic crgo totiim lioc in tribus cano esurienti ac sitienti se velut insultans praeferre
beneficiis posilum breviter peti polest: Ignosce no- gestiebat (Luc. xviu, 10-14). Quid ergo illis liet, qui
bis ea in quibus sumus abstracli a concupiscentia, etsi faleanlur se non habere, vel non plenam habere
adjuva ne abstrahamur a concupiscemia, aufer a no- justiliam; tamen a se ipsis habendam, non a suo
bis concupiscentiam. Creatore, ubi horreum ejus et fons ejus est, depre-
CAPUT V. — 5. Volunlat hominit eget ope Dei. candam esse praesumunt? Nec ideo tamen solis de
Ad peccandum namque non adjuvamur a Dco : jusla hac re votis agendum-esl, ul non subinferalur adni-
autem agere vel juslitiae praeceplum omni ex parte tendo* ctiam nostrae efficacia voluntalis. Adjutor
Implere non possumus, nisi adjuvemur a Deo. Sicut enim notter Deut dicitur (Ptal. ixi, 9), nec adjuvari
enim corporis oculusnon adjuvatur a luce, ut abcadem polest, nisi qui eliam aliquid sponte conatur. Quia
luce clausus aversusve discedat; ut autem vidcal ad- non sicut in lapldibus insensatis, aut sicut in eis in
juvalur ab ea, neqtie hoc omnino nisi itla adjuverit, quorum natura rationera voluntalemque non condi-
potest: ila Deus, qui lux esl hnrainis inleriuris, ad-
juvat nostrx mentis obtutum, ut non secundum no- 1 In manuscriptispost,Fante/usfifiVmi.continentersub-
slram, sed sccundum ejus jusiitiam boni aliquid ope- jungitur, itemquecum dicil, Meatiquiesuriunt,et inter-
remur. Si autem ab illo avertimur, nostrum est; et niediaverbareticenlur.
» Locumhuncsica Martinolipsio castigatumputant r.o-
tunc secundumcarnem sapimus, tunc concupisccnliae vanienses.Namnro, adnitendo;legebaturiu primiseditio-
carnis ad illicila coiiseniimus. Conversos ergo Deus nibus, ad benevivendum: cui editionumIectioniduo tan-
tum manuscripti,unus e Belgicis,alter e vaticanis,sullra-
> pluresmanuscriptiprsetereunt,damnationemque. ^antur. Aliiduovalicanihabent, ad agendumet vkendum.
DuoBelgici,ad vivendum: et sicGallicani,
exceptisBeccensi
» Am.Er. et aliquotMss.:cui malonosnonobedire. et uno Parisieusi Augustineasiummajoris conveutus in
* HaecuncUinclusapranereuut omnesfere Mss. quibusest, adnitendo.
 IKK DE PECCATORUMMERITIS ET
dit, salulcm nostram Deus opcratur in nobis. Cur
autem illum adjuvet, illum non adjuvet; illum tantum,
illiim autem non tanltim '; islum illo, illum islo
modo; penes ipsum est et aequitalis tam secretae
ratio, et excellentiapotestalts.
CAPUT VI. — 7. Quaiuor de justilim perfectione
qttcbsliones.Prima qumslio,an homosine peccalopossit
esse in hac vita. Nam qui dicunt esse posse" in hac
vita hominem sine peccato, non est eis continuo in-
cauta (emerilalc obsistendum. Si enim esse posse
negaveiimus, et hominis libefo arbitrio, qui hoc vo-
lendo appetit, etDei virtulivel misericordiae,quihoc
adjuvajjdo efficil, derogabimus. Sed alia qnaestio est,
utrum esse possit; alia, ulruro sit; alia, si non est
cum possit esse, cur hon sit; alia uirum qui omnino
nunquam'ullum peccalum habuerit, non solum quis-
quam sit, vefum etiam poluerit aliquando esse vel
possit. In hac quadriparlila prbpositione quaestionum
si a me quaeratur, titfum homo sinc peccato possit
esse in hac vita; confilcbor posse per Dei gratiam et
liberum ejus arbitrium : ipsurriquoque liberum' arbr-
trium ad Deigraiiam, hoc est, ad Dei dona pcftinere
nonambigens, nec tautumut sit, veffrmetiani utbonum
sit, id est, ad facienda raandata Doriiini convcrtatur;
alque ila Dei graiia non solum ostendat quid facicn-
dum sit, sed adjuvet etiam ut possit fieri quod
ostenderit, Quid enim habemus quod non acccpimus
(I Cor. IV,7)? Uirde etJeremiasdiclt: Scio, Doinine,
quianon est in hominevia ejus, nec viri estttl ambutel
et dirigat gressus suos(Jerem. x, 23). Hinc ct in Psal-
tmiscum quiiiaiii dixissel Deo, Tu prmcepistimandata
lua custodiri ttimis; continuo non de se praesurhpsit,
sedoptavitut faceret: Utinam, inquit, dirigantur'vim
memad cnuodiendasjuslificaiionestuas : tunc non con-
fiindar, dum inspicio in omnid mandala lua. Qiiis
autenl opiai quod in potestate si.chabet, ut ad facieh-
dumhullo indigCatadjumento ? A qiiOautem ld oplet,
qnia nori a fofturia, vel a fato, vel a quolibet alio
Deum, In consequeritiBUs salis osteiidens:
' prat-ter
Itinetn tnea, inquit, dirige secundumverbttm tuum, et
iibndontineiuf' mihl otnnis iniquitas( Psal. cxvlii, 4,
S, 6, 153). Ab hujus exsecrandaedbmlnationis'"'ser-
Viltite liberaniur, qttibus Domihus Jesus [eitm reci-
piebtlbus *]; tledit poteslatera ftlios Dei Ileri (Joan.t,
12)i Abisia hbrfenda domjnattoiieliberandi fuerant,
'^tlibus dIcil,'SI tibsFi(t«s liberaverit, innc vere tiberi
•eriiii (Id:Tni, 36).'His atque hujusmodi alils innu-
merabilibus testlmbhiis dubitare non possttm, nec
Deum aliqutd impossibile hottiini pracccpisse, nec
Deo ad dpllulaiidUm et adjiivanduni, qiibfiatquod
jubet, impossibile aliquid esse. Ac per hoc potest
iionio, si velit, esse sine peccato, adjutus a Deo.
CAPUTVII. — 8. Secunda qumslio, an tit aliquit
Itomosine peccatoin haevila. Si autem quod secundo
1 m omnibusmamiscriptis,illumauiemtantum;omisso,
non. .-..
» Omnesrursum nostrimanuscriptihic omittunt, posse.
3 Mss.,ut non dominetur.
* Cnuse ValicanisMss.,dormnm.
9 Id abest a Mss.vide infra,n. 37.
REMISSIONE,S. AUGUSTINI 150
loco posueram, quaeralur utrum sit', esse non credo.
Magisenim crcdo Scripturae dicenli, Neiniret injfu-
diciumcum servoluo, quoniamnonjusiificabilurin con-
tpectu tuoomnit vivent (Ptal. CXLH, 2). Et Ideo mise-
ricordia Dei opus est, quaesuperexaltat judicib, quae
illi non erit qui rioii facit misericbrdiam (Jacobiii,
13). Et quod propheta cum diceret, Dia;i, i*ronuiiftaiio
advertut tne delictum meum Domino, el tu dimisitii
impielalemcordis mei; conlinuo subjunxit', Pro hac
orabit ad teomnis sanclusin lemporeopporluno{Psal.
xxxi, 5, 6). Non cfgo omnis peccalor, sed omnis
sanclus : vox enim saijclbrum est, Si dixerimusquia
peccalumnon habemus, itos ipsos decipimut, et verilas
in nobisnon esl (Uoan. i, 8). Unde in ejusdem apb-
stoli Apocalypsi, illa- cenium quadraginta et quatuor
millia sanctqrum, qiii se cutn mutieribusnon cohtquind-
verunl, virgines ettitn permdnserunt; et non est inven-
tutti in ore eorum mendacium, quia irreprehensihites
suni (ApoC.xiv, 4 el 8) \a); profeCloideb irrepreheriSi-
biles.sunt, qula se ipsos vcraciter reprebenderunt:
et ideo non esi invenlum in ore eorum mendacium,
quia si dicerent se peccatum non liabere, se ipsos de-
ciperent, et veritas in eis non esset; et ulique meiw
dacium esset, ubi veritas non esset: quohiam Juslus
cumin sermpnis exordio accusalor sui est (Pron. xvui,
i7), non utique menlittir.
9. Ac per lioc in eo quod scriptum est, Qui nalus
est ex Deo, non peccal, et non potestpeccare, quia se-
nteitejus in ipso manet (1Joan. m, 9); et si quid aliud
eo modo dictum est, multum fallunlur minus consi-
derando Scripluras. Nonenim advertunt, eo quosque
fieri filios Dei, quo esse incipiunt iu novitatc spirj-
tus; et renovari in interiorem bominera * secundum
imaginem ejus qui creavit eos. (Cotoss.m, 10). Non
cnim ex qua hora quisque baptizatur, omijis vettis
inrirmiias ejus absumjtur : sed renovalio incipit a fe-
missione omnium peccatorum, etin quanlum quisque
spiritiialia sapit, qui jam sapit*. Caeleravcfo in spe
facta siint, donec etiam in re fiant, usque ad ipsius
corporis renovalioneriiIn meliorem stalum immorla-
Iitatis cl incorruplionis, qua induemur in resurreclibne
morluorum.!Nam et ipsam Dominus regeneratioriem
vocat, non ulique talem qualis fit per Baplismum,
sed in qua etiam in corpore perficielurqriodiiiincspi-
ritu inchoatur. In regeneralione,iirquit, cumstderit
Filius Itomirtisin sedentajestaiis sttm, sedebiiis et vbs
super cjuodecimsedes,judicanlesduodechntribtisIsrdel
(Mattlt. xix, 28). Nam in Baptismo quahWistota et
plena fiat remissio peccatorum, tamen sj contihuo
lota et plena eliam horriinis3 in aeternam noviiatem
mulatio fieret, nori dico et' in cprpore, qiiod cefte
manifeslum est adhuc in velerem corruptioneriialque
in morlefn tendere, in fine posiea renovandum,
quando vere lota novitas erit : sed excepto corpore,
si in ipso animo qui est homo interior, perfecta iu
1 Lov.et aliquotMss.,renovareinterioremhominem,
» Post,qui jam sapU,in editis adjectuu fuerat, m tan-
tumrenovatur.Jdveronon exstat in maiuiscriptis.
3 DuoMss.,nonntinus.
(a) Graece,airiomotgar eisi.
 157 LlBER SECUNDUS. 153
Baptismo novilas fieret, non dicerct Aposlolus, Et Dei : in qnatiliim autem dissimilcs, in tantura filii
ti exlerior homo noster corrumpititr, sed inlerior carnis ct saeculi. Illinc crgo peccare non possumus :
renovalur dc die in diem (WCor. iv, 16). Profeclo binc vero si dixerimus quia peccatum non habemus ,
cniin qui dc die in diem adhuc renovatur, nondum nos ipsos decipimns : donec totum transeat in ad-
tolus cst rcnovatus': et in quanlum nondiim est optionem, etnon sit peccator, et quaeraslocum ejus,
renovatus, in lantum adhuc in vetuslale est. Proin- et non invenias (Psal. xxxvi, 10).
de cx hoc quOd adhuc in veltislate sitnl, quam- CAPUT IX.—11. ObjectioPelagianorum,Quareju-
vis jam baptizati, ex hoc etiam adhuc sunl filiisaeculi. stus non gignatjiistum. Frustra ilaque nonnulli etiam
Ex hoc aulem quod in noviiate stint 3, hoc est, ex illud argumentanliir, ut dicant', Si peccalor genuit
plcna ct perfccla remissionepeccalofum, etquantum- peccatorem,ul parvuloejus realus originalispeccali in
cumque illtid cst quod spirilualiter sapiunt, cique Baplismi acceptionesolvalur; eliam jttstus justum gi-
congruos mores agunt, filii Dei sunl. Intrinsecuscnim gnere debuit.Quasi ex boc quisqtic carnaliter .gignat
exuimus vclerem liominem, et induimus novum : quodjustus est, et non ex boc 2 quod in merabris ejqs
quoniam ibi deponimus mendacium, et loquimur ve- concupiscentialiter movetur, et ad usum propagandi
rilatcm,. et crclera quibus Apostolusexplicat quid sit lex peccatimentis lcgeconvertitur. Ex hoc ergo gignit
exui velerem homiuem, et indui novum, qui secun- qtiod adliuc vetnsluni trabit inler filios sacculi, non
duin Deumcreatus est in Justilia ct sanctitatc verita- cx boc quod in novilatem proinovit intcr fllios Dci.
tis (Ephes. IV, 22-24). Et boc ttt faciant, jam bapti- Filii enim sxcttli hujut generant el generanlttr(Lttc.
latos fidelcsquc adhorlatur : quod adliuc monendi xx, 34). Inde ct quod nasciltir tale est, quia et quod
non essent, si hoc in Baptismojam perfecle faclum nasciiurde curne, caro est (Joan. m, 6). Jusli auiem
essel: et lamcn factumest, sicut et salvi factisumus. non sunt nisi filii Dei. In quantum aulctn sunt
Sahos enim nos fecilper lavacrumregeneralionis(Tit. filii Dei, carne non gignunt; quia spirilu 3
iii, 5). Sed alio locodicit, quemadmodum hoc faclum et ipsi, non carnc nati sunt. Sed ex lioc came gi-
est. iVontolum, inquit, sed etiam nos ipsi primitias giiunt, quicumqueeorum gignunt, ex quo nondumin
habenlesspirilus el ipsi in nobismetipsisingemiscimus, novilatem perfectam tolas velustatis reliquias com-
adoplionemexspcctantes, redemplionemcorporis no- mutarunt. Unde quisquis filiusde bac parte nascilur
stri. Spe cnimsalvi facii sumus. Spes aulem qum vi- vetusla et infirma, necesse est ut etiam ipse vetustus
delur, non est spes: quod enimvidclquis, quid speral? sit et infirmus: idcirco oportet ut ctiam ipse in aliam
Si atttem quod non videmussperamus,per palienliam generalionem per remissionem peccati spirilu reno-
exspeclamus(Rom. vin, 23-25). vctur. Quod si in eo non fit, iiibil ei proderit pater
CAPUT Vlll. — 10. Perfeclioquando.Adoplioergo justus; spirilu enim justus est, quo cura non genuit:
plena filiorumin redemptione fiet eliam corporis no- si aitleni fit, nibil ei oberit eliam pater injustus : isle
stri. Primitias ilaque spirilus nunc habemus , unde enim gralia spirituali in spem novilatis oeternaetrans-
jam fllii Dei reipsa facti sumus : in ca>terisvero spe itum fecit; jlle aulcm menle carnali totus in vetustato
sicut salvi, sicut innovati, ita ct filii Dei; re autem permansit.
ipsa quia nondum salvi, idco nondtim plene innovali, CAPUT X,— 12. ConcilialScripinras. Non igitur
nondum eiiam filiiDei, sed filii saeculi.Proficiraus contrarium testimonium est, Qui naltts esl ex Deo,
ergo in renovationem juslamque vilam per quod filii non peccat, ei teslimonio quo jain natis ex Deo dici-
Dei sumus, et per hoc peccare omuino non possumus, lur, Si dixerimus quia peccalum non liabemus, nos
donec lolum in boc transmutetur, etiam illud quod 3 ipsosdecipimus,el veritas in nobis non est. Quamdiu
adhuc filii saculi sumtts : per boc cniin et peccare enim homo quamvis tolus spe *jam, ct jam in re ex
adhuc possumus. Ita fit ut et qui natus est ex Deo, parle regeneratione spiriiuali ° rcnovaliis, adbuc ta-
non pecccl; et si dixerimus quia pcccatum non babe- men portat corpus quod corrumpilur cl.aggravat ani-
mus, nos ipsos decipiamus, el veritas non sit in no- main; quidquo pertineal, et quid unde dicalur, etiam
bis. Consumetnr ergd quod filii carnis et sxculi su- in uno bomine distinguendum est. Nam, ul ego ar-
mus, et perficieturquod filii Dci et spiritu renovati bitror, non facile cuiquamScriptura Dei tam magnum
sumus.Undeidem Joannes, Ditectistimi,inqwl, nunck juslitiae perhibet testimonium, quam tribus famulis
filii Dei tumut, el nondum apparuil quid erimus. Quid ejus, Noe.Daniel, el Job, quos Ezec.bicl projibeta
est boc, sumuset erimus; nisi quia sumus in spe, eri- dicit ab imminente quadam iracundia Doi solos posse
mus in re? Nam sequilur, et dicit, Scimus quia cum liberari (Ezech. xrv, 14) : in iribus utique illis viris
apparuerit, similet ei erimut, quoniamvidebimuseum tria quaedamhominum liberanda genera praefigurans;
ticuti ett (I Joan. m, 2). Nunc ergo et ei similes esse in Noe, quanlum arbilror, juslos plebium praepo.^ilos
jam coepimus,primitias habentes spiritus ; et adhuc propter arcae lanquara Ecclesiaogiibernationeivi6; in
dissimilessumus, per reliquias vetustatis. Proindc in 1 NonnuNi Mss.,illud argumentumarripiuntut dicant.
*
' Iliceliamin
quanturasirailes, in tantum regenerante spiritu filii excusisaduituai,polius.
1 ta oomibdspwpe Mss.deest, et in quantutnnondwn SolaeditioLov.,ex spiiitu.
4 Lov.,in spe. Abest,in, ab editisaliis et a manuscn-
ett renovatttt. plis.
* AlkraotMSS.,quod imovalisunt. 5 Am.Er.et nostriomnesMss.,ex parlein regenerattone
1 Edili,Uludper quod.Abest,
per, a Mss.
*omnesmanuscripti,Dilectisstmi, spirituali.
6 Plures Mss.,propler aquam et arccs gubernationem.
inquit,filiiDeistmrns,
'
omisso, n nnc. conferenarr.in psal. 132,n, 3.
159 DE PECCATORUMMERITISET REMISSIONE,S. AUGUSTINl 160
Daniele, justos continenles; in Job, justos conjuga- nus iracundia,et sicut fiot cumfiortiil et decidit,discet-
tos' : et si quis est forle alius intellectus, de quo til ticulumbra, non munet.Sonne el hujus curam fe-
nunc non est necesse disquirere. Verumtamenquanta citli venirein judicium tuum? Quit enimeril munduta
isti justitia praeeminuerint,et hoc prophetico, et aliis sordibus?Nemo, nec si unius diei fueritvita ejus. El
divinis teslimoniis satis apparet. Nec ideo quisquam paulo post: Dinumeratti,inquit, otnnetnecettiludinet
sobrius dixerit ebrietatem non esse peccatum, quae meai, ei nihil te latuit de peccalitmeit: signatti pec-
tamen subrepsit tanto viro: nam Noe, sicut legimus, cata tnea in follicuto, el annotatli ti quid invitutcont-
fuit aliquando ebrius (Gen. rx, 21), quaravis absit ut miti (Job xiu, 26-xiv, 1-5, 16,17). Ecce et Job con-
fuerit ebriosus. fitetur pcccala sua, el in veritale se dicit scire quia
13. Daniel vero post orationem quam fuditDeo, non est justus quisquamante Dominum.Et ideo iste
de se ipse dicit: Cumorarem,et confitererpeccatamea, hoc in veritate scit, quia si nos dixerimusnou habere
et peccatapopuli tnei DominoDeo meo (Dan. ix, 20). peccatum, ipsa verilas in nobis non est. Proinde se-
Propterea, nisi fallor, per supra memoratum Eze- cnndum modumconversationishumanae, perhibet ei
chielem cuidam superbissimodicilur, Numquidlu sa- Deus tam magnumjustitiae testimonium: ipse autem
pientior quam Daniel (Exech. xxvui, 3) ? Neque hic se meliensex regula illa justitiae, quam sicut polest
dici potest, quod quidam contra orationem domini- conspicit apud Deum, in veritate scit quia ita est. Et
cam argumentantur: Quia etsiorabant eam, inquiunt, adjungit, Quemadmodumenim juttut eril homo ante
sancti el perfectijam Apostoli,nullum omninohabenles Dominum? Si enimvelitcontenderecum eo, non poterit
peccatum;non tamenpro se ipsis,sed proimperfcctiset obedireei: id est, si judicandus oslendere voluerit,
adhuc peccatoribusdicebant, <Dimiltenobit debilano- non in se inveniri posse quod damnet, non poterit
stra , ticut et nos dimittimut debitoribut nottrit i obedire ei': amittit enim etiam illam obedienliam,
(Malth. vi, 12). Ut per hoc, inquiunt, quod dicerent qua obedire possit praecipienti ctnlitenda esse pec-
< notlra, >inunoettecorporedemonttrarent,etillos ad- cata. Unde quosdam increpat, dicens : Quid vultis
huc habentespeccata,et se iptos qui jam carebantomni mecumjudicio conlendere(Jerem. n, 29)? Quod ille
ex parte peccato.In Daniele certe hoc non potesl dici, praecavens: Ne intres, inquit, in judiciumcum servo
qui, ut credo, tanquam propheta praevidensbanc ali- tuo, quoniamnon justificabiturin conspectutuo omnit
quando praesumptionem fuluram, cum in oraiione vivent. Ideo eliam dicil Job, Quis enim judicio ejut
sspe dixisset, peccavimus;non ita nobis exposuit, advertabitur?Quodti fuerojustut; otmeum impie lo-
cur hoc dixerit, ut ab ilio audiremus, Cum orarem, quelur : hoc est enim , Si me justum dixero conlra
et confitcrerpeccata' populi mei DominoDeo meo; judicium ejus, ubi perfecta illa justitiae regula me
nec adhuc distinctione confusa , ut esset incertum, convincitinjustum, profecloirapieloquelur os meum,
propter unius corporis societatcm si diceret.Cum quia contra Deiverilatem loquelur.
peccata nostra conliterer Domino Deo meo : sed 15. Fragililatemquoqueipsam, vel potius damna-
omnino tam distincte, tanquam de ipsa distinctione tionem carnalis generationis ostendens ex originalis
satagens, eamque maxime vehementerque commen- transgressionepeccati, cum de peccatis suis ageret,
dans, peceata, inquit, ntea et peccata populi. Quis vetuteorumcausas reddens, dixithominem natum ex
liuic evidentiae contradicit, nisi quem plus delectat muliere parvi esse temporis, et plenum iracundia:
defensare quod sentit, quamquid senliendumsit in- qua iracundia, nisi qua sunt omnes, sicut dicit Apo-
venire? stolus , naturaliter, hoc est, originaliter irm filii
14. Job autem posl tam magnumde illojustitia?.te- (Ephet. II, 3)? quoniam filii sunt concupiscenliaecar-
stimoniumDei, quid dicat ipse videamus. ln veritate, nis et saeculi.Ad ipsam iram pertinere etiam morlem
inquit, scio quia ita est. Quemadmodumenim justut bominis consequenter ostendens.Cumenim dixisset,
erit homo ante Dominum? Si autem velil contendere parvi ett tentporit, et plenut iracundia; addidit etiam,
cum eo, non polerit obedireei. Et paulo post: Quit, £( sicul floscum fioruil et decidit, discettit ticul um-
inquit, judicio ejut advertabitur? Quodti fuero juttut, bra, non manet. Cum autem subjungit, Nonne el hu-
os meumimpieloquetur.lterum paulo post : Scio, in- jut curamfecitti venirein judichtm tuum? Quit enim
quit, quiaimpunitumtnenondimittit. Quiasum impius, erilmundut a tordibut? Nemo, nectiunius diei fuerii
quare non sum mortuut? Quodti purificatut nive, et vita ejut; hoc utique dicit, Curamhominisbrevis vi-
mundatut fuero munditmanibus,tufficienterin sordibus taefecisti venire injudiciumtuum.Quantumlibetenim
me linxitii (Job ix, 2, 3, 19, 20, 28-31). Ilem in alio brevis fuerit vita ejus, etiamsi unius diei esset, mun-
suo sermone : Quia contcriptitli,inquit, 'adversusme dusa sordibusesse non posset, et ideo justissime iu
mala, et induistitnejuventutismempeccata, et posuisti judiciumtuum veniet.Illud vero quod ait, Dinumera-
pedemmeumin prohibitione,servasliomniaopera mea, tli omnesnecestiludinetmeat, et nihil te latuit de pec-
et in radicespedum meorum intpexitti, qui veteratcunt catit meis: signaslipeccatameain folliculo,el annota-
sicut uter, vel ticut vettimentuma tinea comettum. stisiquid inviluscommisi; nonne salis apparuit etiam
Homo enimnatus ex muliereparvi ett temporit,el ple- 1 Pleriquemanuscriptihaecomiltunt,id est,sijudicandus
ostenderevoluerU,nonin se inveniripostequod damnet,
1 m Mss.,conjugales. non poterUobedireei. Forteex amanuensium oscitaulia,
' HicapudAm.Er. et Lov.perperamadditum,meael; quibuserrandioccasiofuit illud quod secundo recurrit,
tjuodquidemmeritoaberata jnanuscriplis. obedireei.
 161 LIBER SECUNDUS. m
illa peccatajuste impulari, quaenon deleclalionis il- tor, et ab omni opere malo se abstinens, non mendaci-
lecebra committuntur, scd causa devitandae molestiae terdiceretur. Ilaecenim de illo verba sunt Dei: Ani-
alicujus, aul doloris, aul mortis? Nam et haec dicun- mo advertisti' tn puerum meum Job ? Non enim est
tur quadam necessilate commiili, cum omnia supe- illi homo timilit tuper terram, tine querela,justus, ve-
randa sint amore et delectatione justitiac.Potest etiam rus Dei cultor, abslinentte ab omni opere malo ( Job
quod dix.it,Et annotatti ti quid invilut commiti; ad I, 8). Primis verbis ex hominum qui sunt in terra
illam vocemvideri perlinerc, qua dictum cst, iVon comparatione laudalur. Proindc omnibus qui tunc
enimquodvoloago; sed quod odi, hoc facio ( Rom. in terra justi esse potuerunt, excellebat. Non ergo
vn, 15). ipse proplerea nullum pcccatum omnino habebat ,
16. Quidquod ipse Dominus, qui ei perhibueral te- quia in profeclujustiliae cxtcros anteibat. Deindead-
slimonium, cum eliamScriplura, boc est, Dei Spiri- jungitur, tine querela, de cujus vila nemo juste que-
lus dixerit, in omnibutqum conligerunl ei, non eum rerelur: juttus, qui tanta moruni probilate profece-
peccatse labiit tuit ante Dominum (Job i, 22); post- rat, ut nullus ei esset aequandus: verus Dei cultor ,
ea lamen cum ei ioqtieretur, increpans locutus est, quippe eliam suorum peccalorum verax humilisque
sicut ipse Job testis est diceus, Quid adhuc egoju- confessor : abstinensse ab omni opere malo, mirum
dicor monilus, el increpationcs Domini audient (Id. si ab omni eliam verbo ct cogitatu malo. Quantusqui-
xxxix, 53, tec. LXX)?Nemo aulem jusie increpatur, dem Job fuerit ignoramus : sed novimusjustum , no-
nisi in quoest aliquid quodincrepatione sit dignum. vimus etiam in pcrfercndis horrendis tribulalionum
CAPUT XI. — Job prmviditChrislumad passionem tenlationibus raagnum; novimus non propler peccata,
venturum.Humilitalisralio in perfeclit. Et ipsa in- sed propterejus demonslrandamjustiliam illa omnia
crepatio qualisest, quaeex Domini Chrisli persona fuisse perpessum. Verumlamen haecverba quibus a
intelligitur? Enumerat illi divina opera poteslatis suae Dominolaudatur, possent eliara de illo dici, qui con-
sub bac sentenlia increpans, ut eum dicere appareal: delectalur legi Deisecundum interiorem bominem,
Numquidpotes haectanta quaepossum? Quoaulem per- videl autem aliam legem in membris suis repugnan-
tinet, nisi ut intelligal Job (etiam (a) hoc ei divinitus tem legi mentis suae: praesertimquia dicit, Non quod
inspiratura, ut praesciretChristumad passionem esse volofaciobonum; sed quod odi malum, hoc ago. Si
venlurum) : inlelligat ergo quam debel acquoanimo autem quododi matum, hoc facio,jam non ego operor
lolerare quaepertulit, si Christus in quo peccatum , illud, sed quod habital in me peccaium. Ecce el isle
cum propter nos homo factus esset, omnino iiullum secunduminleriorem hominem alienus est ab omni
fuit, el in quo Deotanta potenlia est, nequaquam ta- opere malo, quia illud nou operalur ipse, sed quod iri
men passionis obedienliam recusavil? Quod puriore carne ejus habitat malum : et lamen cum illud ipsuM
cordis intenlione Job intelligensresponsioni suaead- quod condelectatur legi Dei, non habeal nisi ex gra-
didit, Auris auditu audiebam te priut*, et nunc ecce lia Dei, adhuc libcrationis indigens clamat, Miserego
oculus meusvidel te : ideo viluperavi me ipsum, et di- homo,quis me liberabitde corporemortit hujus ? Gra-
tlabui, etmttimavime iptum tcrratn et cinerem (Id. tia Dei per Jetum Chrittum Dominumnottrum ( Rom.
XLII,5, 6). Quare sibi ita in hoc lam magno intel- vu, 15-25).
lectudisplicuii?Neque enim opus Dei, quo erat homo, CAPUTXlll. — 18. Perfecta jutlilia humana im-
recte ilti poterat displicere; cura etiam ipsi Deo dica- perfectaett. Suut ergo in lerra jusli, sunt magni, for-
tur, Opera manuum tuarum ne despexeris ( Ptal. les, prudcntes, conlinenies, palienles, pii, misericor-
cxxxvu, 8). Sed profecto secundum illam juslitiara des, temporalia mala omnia propter jusliliam xquo
qua senoveratjuslum', seviluperavit alquedislabuit, animo loleranles. Sed si verura est, imo quia vertim
acslimavitquese lerram et cinerem ; menle conspi- est, Si dixcrimut quia peccalumnon habemut, not ip-
ciens Christi justitiam, in cujus non tantum divinita- tot decipimut (1 Joan. i, 8); et, Nonjustificabiturin
tc, sed nec in aninia nec in carnc ullum potuil esse conspectutuo omnisvivens( Psal. CXLII,2): non sUnt
peccalum : secundum quam justitiara quaeex Deo esl, sine peccalo; ncc quisquam corum tam arroganler
eliam Paulus apostolus illud suum quod secundum insanit, ut non sibi pro suis qualibuscumque pecca-
justiliam quaeexlege est, fuilsine querela non solum, lis dominica oralione opus esse arbitretur.
damna, verum etiam slercora existimavit ( Philipp. 19. Nam de Zacharia et Elisabeth, qui nobis saepe
lii, 6-8). in hujus quacslionisdisputationibusobjiciunlur, quid
CAPUTXII. — 17. Ncmojustus in omnibus.Non dicamus, nisi quod evidenterScriplura testatur, emi-
igitur pracclarum illud testiraoniuin Dci, quo lauda- nenli justitia fuisse Zacbariam in principibus sacer-
tus est Job, contrarium est ci teslimonio quo dictuin dotum ad olferenda VelerisTcslamtfnlisacrificia per-
est, Non justificabilurin conspeciuluo omnit vivent: tinenlium. Legimus autem in Epislola qnae ad lle-
quia nouid persuadet, prorsus in illo nihil fuisse, bracosscribilura, quod lestimonium in iibro supe-
quodvelab ipso veraciler, vel a Domino Leo recte riorejam posui(Supra, lib. 1, n. I>0), solum Cbri-
reprebcnderelur; quamvisjarr.justus, et verax Deicul- stum esse principem sacerdotum, qui non haberet
necessilatein, sicut illi qui sacerdolum prineipes dice-
* In omnibusMss.,inteUigcbam 1 in editis, Annon adveriisli.At lu MSS.,
» sicAm.Er. etplerique Mss.AttLov.,injustum.
e prius.
fisft.Grsece est, prosecheste dianoiatou.
Aniinoadver-
(a) Forte,nam. » sic Mss.Editivero,inscribUur.
163. DE PECCATORmi MERITISET REMISSIONE,S. AUGUSTINI 164
bantur, sacrificiumpro suis primum offerre peccatis Jesu. Fratres, egomeipsumnon arbitror apprehendis-
qiiolidie,deinde pro populi. Talemeniin decebat, in- se : unumautem,qumrelro oblittts,in ea qttatante sunt
quit', hdbererios princtpem sacerdolum, justum , sine extentus,secundumintentlonemsequor, ad palmamsu-
malit,ia,mcontaminaium,separatuma peccatotibtts', al- pernmvocalionitDei, in Chritto Jesu. Ipse se conllte-
tioreindcmlis factum, ttoh habentemquotidianani no tur nondum accepisse, riondum esse perfeclum ca
ceSs}ldlem, sicut principessacerdolum,primumprosttis., plenitridliiejustitiac,quam adipisciditexitin Clirlslo;
peccalissacrificiumofferre(Hebr. vli, 26, 27). In hoc sedadhnc secundumintenlionemsequi, et praeterita
sacerdoltw'i\umefo Zacbarias, in lioc Phinees , in obliviscenterainca quae ante sunt extendi : ul no-
hof, ipse Aaron, a quo isle ordo exorsus est, fuit, ct verimusetiam ad ipsuriipertinere illud quod ait, Et
quicumquealii in illo sacerdotio laudabilifer jusle- si exleriorhomonoslercotrumpilur,sed interiorreno-
que vixcrunl; quj lamen habebant necessitatemsacrl- vaiurde diein diem(II Cor. iv, 16): quamvisjam es-
ficiura priniitus pro suis offerropeccatis, soloChristo set perfectusvialor, etsi nondum erat lpsius Itineris
exislenle, cujus vehturi figuram gestabant, qui hanc perfeclioucpervcnlor.Denique tales vult secum in
nccessilatem sacerdos inconiaminabilis non habe- isto Cttrsucomilesrapcre, quibus continuo subjungit
ret.. et dicit: Quolquolergoperfecli, hoc tapiamut; et »i
20. Quid autem de Zacharia etElisabetb laudabile quid aliler sapilis, hoc quoqueDeusvobis revelabit1:
diclum es.l, quod uon iu eo comprehendalur, quod de veriimlamen, in qtiod pervenimus, tn eo ambuiemus
se Aposlolus,cum in Chrislum iioiidiimcredidisset, (Philipp. iu.3-16). Ambulalio ista, non corporis
prqfessus esl?Dixit enim se seCundum justitiamqumitt pedibus, sed menlis affectibuset vitse moribus geri-
lege est, fuisse sine querela: hoc et de iflis ita legitur, tur, ut possint esse perfecliJuslitlaepossessores, qui
Erant autemambojusti anle Deutn, incedentes in om- reclo iiinerc fldei*de die in diera insua renovatlone
nib^utmandatiseljuslificalipnibusDoniini sine qiicrela proficienles,jam perfecti facti sunt ejusdem Juslitiae
(LjWi..I}.6). Quiaergo quidquidcis ineratjuslitiac, non viatores.
erat adliomines simulalum, ideo diclum est, anle CAPUTXIV.—21.Sie itaque omnes, quicumqueIn
peum..Quodautera de Zacbaria et ejus conjuge scri- liac vita divinarum Scripturarum lestlmonllsin bona
ptumesl, i» omnibusmandatiset juslificalionibusDo- voluritateatque actibus jusliliaepraedicatisunt, et.qnt-
mini: hoc ille breviter dix.it,in tege. Non enira alia cumquetalesvcl post eos fuerunt,quamvisnon eisdem
lex illi, alia istisfuil ante Evangelium; sed una al- lestimoniis praedicati atque laudati, vel nunc usquc
que eadem,quam legimus per Moysen datam patri- etiam sunt, vel poslea quoque fuluri sunl; omnesma-
bus eorum, secundumquam eliara sacerdos cral Za- gni, omnes justi, omnes veraciler laudabitessunl, sed
Qliarias,et vicesua sacrificabat. Eltamen Aposlolus, sine pcccatoaliquo non sunl: qtionfamScripturarum
qui siiuili tunc juslitia praedUusfuit, sequilur, et di- teslimoniis, quibus de illorum laudibus credimus,
cit: Qua tnilii lucra fuerunt , Itmc propter Cltrislum boc eliam credimus, non juslificari iri conspectu Dei
damna esse duxi: verunttamenel arbitror omnia da- omneravivenlem ; ideo rogari, ne intret in judicium
mnumetse propter eminenlemscientiamDpmini nostri cum servis suis; et rionlantura universaliler fldelibus
Jesu Chrisli,propterqttemomnianon solutn detrimenla omnibus,verum eliam singulis esse orationemdomi-
credidt, verumeliamstercoraexislimaviesse, ut Chri- nicamnecessariam.quam tradidil dlscipulissuis.
sUtntlucrifticiatn,et inveniarinillo non habens meam CAPUTXV.—22. ObjeclioPelagianorum.Perfectio
iusiiliflmqumex legeest, sed eam qttm est per fidem secundumquiddam. Perfectusin juslitia recte dicitur,
Cltrisli,qiueesl ex Deo, justitiam in fide, ad cogno- qui mullum in ea profecit.— Al enim Domlnut ait,
sceudumeumel virtulemresurreclionisejus et commu- t Ettote perfecli,siculet Paler vetter cmlestisperfectus
uiculioneinpassioniscjus,,Confornuttusmorli ipsius , si est i (Mallh. v, 48); quodtton prmciperet,inquiunt, (t
quo tmdo occurramin rcsurreclionein mortuorum. sciret fieri non possequodprmcipit.Nonnunc quaerilur
Tauiura ergo longe cst, ut propter illa verba Zacha- utrum fieri possit, si istam perfectionemad hoc acci-
riara.et Elisabetlicrcj.amus sinc ullo peccalo perfe- piunt, ut sine ullo sit quisque peccalo, cum hanc agit
ctam habuisse Justiliam, ut nec ipsum Apostolura vitam; jam enim supra respondimus,posse fieri: sed
ejusdem rcgulaesummilale arbitremur fuisse perfe- utrum aliquis faciat, hoc nunc quaerimus.Neminem
clum, nonsolum in illa legis juslilia , quam similera aulem csse qui lantum velit, quanlum res exigil, ante
istis habuil, quara inter damna et slercora depulat in praecognitumesl, sicutScriplurarum,quaesupra com-
comparaiioueeuiJneiilissimaejustiliac , quae in lide memoravi, lestimoniatanta declarant.Ettamen cum
Cbrisli est; verum etiam in ipso quoque Evangclio, dicitur cujusque perfectio, qua in re dicatur viden-
ubi et tajjti Apiostolalusmeruit principatum : quoddi- dum esl, Nam cx Apostoloteslimonium pajllo antc
cere non auderem, nigiei non credere nefas duce- posui, ubise faletur in acceplionejustiliajquamdesi-
reiu. Ubi etiam sequilur, etadjungit: Non quia jam derat, nondum esse perfeclum ; et lamen continuo
acceperim, aut jam perfectus siin; sequor aulem, si dicit, Quotquot ergo perfecti, hoc sapiamus : quod
comprehendaml, tn quo et appr.ehensussttm in Chrislo utrumque non diceret, nisi in alia reperfectus esset,
1In edilis,si quomodocompreliendam. Abest,quotnodo,
a manuscriptis,nequeiu latiuisBibliisCorbeieosibus Vul- 1 in Mss.,reveimt- „ , < _, ^
' vox,fidei,abestab onnibusCOUlfianjsmwlUSfTiplit.
gatajversionisrepentur,neque ingwecis.
«5- LIBER SECUNDUS.
in alia non esset. Velutsi jam sil qursqtiam sapienlia;
perfectus auditor, quod nondtim eranl illi quibus di-
cebat, Lacvobrs potumdedi, non etcam; noiidumenim
poleralis : sed nec adhuc quidem poiesiis(1 Cor. m, '
2 ): eis qutppe et illud ait, Sapientiam loquinmrintcr
perfeclot( td. fi, 6); utique perfectos' auditores vo-
lensinleftigf: polest ergo fieri, sicut dixi, ut jam sit
aliquis sapientiaeperfeclus audilor, cujus nbndumsit
perfecluset doctor; potest perfectus esse Justiilseco-
gnitor, nonduf» perfectus effector : potest perfectus
csseul ctttigat miinicos, qui nondum est perfectns
ut sufleml. £t qui perfcclus-est in eo quod ountes
bomines diligit, quippequr eiiain ad hwmiconim<Ii-
lectioiiem pervenerit; quacriluf iilrum Jam sil in isla
dilectione perfectus, id est, utrum quos diligit.tan-
lum (tiligal, quantum illa incommulabilis regula veri-
latis diiigetidos esse priescribrt. Ciim ergo legitttr in
Scriptufis cujusque perfeetio, qua iti re dkaDtir, nou
negligenter intaei»d»amcsl : quoniam non ideo quis-
qne prersus swie peccato esse mteltigitur, quia in
aliqua re dicitur esse peflecliis. Quanquam et irrhoc
po^sit ita dici, ut nonquia jarti non estquo proficinl,
sed qtiia ex maxrina parle piofeeit, bocnomine digutis
habeaftir : sicul rndoctriim Legis dki potesl quisquam
perfcctns, etiaihsi enm aliquid adhtrc latet; sicut per-
fcctns dkebal ApostolOs,quibus tamon ait, El si qitid
atiter sttpitis,id rpioifiietiobisDeus revelabit: veruntta-
menin quod petvenimut,iit eoambukmus.
CAPUT XVI.—23.€tw' Deus prwcipil quod seit
nonCbservandutn,Neqne negiindnm est bocDeum ju-
bere, ita nos in facienda juslilia esse debere perfe-
ctos, ul imilwn hnheamns omniuo peccatnm. Narw
nec peicalum erit, si qitid cril, si non divinitus jn-
betur ui iionsii. Cur ergojubel, inquiiiiil, qtwd scit
nuttum Iwtninumetse facturum ? lloc ilioito etiam di-
ci potest, cur primis illis hominibusjusserit, qui duo
soli crartt, quod scieual eos non esse faciuros? Neque
ei.ira dicendum e*l, ideo jussisse, ut noslrnm aliqurs
id facerel, si illi non faccrenl : boc enim, nc de Hla
scilkct arbore ctbum sunierent, nonnisi illis solis
Deus jussit; quia sicut sciobat quid juslitisc facluri
non erant, ita eliam scicbat quid justiti.e de illis erat
ipse faeturus. lio modo ergo jubel omnibus homi-
nibus ut iion faciant ullum peccatum, quamvis sit
prscscius neminem boc impleturum, ut qtiicumque
impie ac daiiinabiliter ejtis pnecepta conlempserint,
ipse faciat in eoruin-damnalinnc quoil jn.stum est:
quieiimqtie autcm in ejus praeceptis obedienter et
pie prolicieiUes, nec tamen omnia quae prxcepit
implentes, sicut sibi dimilli volunl, sic aliis peccata
diiuiseriu.1,ipsefaciatin corum inundationequod bo-
num est. Quomodo enim dimiUenli dimiltitur per
Pei misericordiatn, si peccatumnon est ?.aut quomo-
donon vetaturperDei justitiam,si peccatum esl ?
24. Sed ecce, inquiunt, Aposiolusdicit, « Bonuin
certanun tertavi, fident servavi, cursum consummavi;
superett mihi coronajustitue > (II Tim. iv; 7 8) : quod
»on dicerel, si twberetultum peccaiunt. Imo vero re-
1 Am.et Er.,perfecliores.
166
spondeanl quoraodo potuit haecdicere, cui adhuc re-
stabat ipsius passiouis, quam sibi Jamimpendere di-
xerat, iam magna conllictatio, lam moleslum ac
grande certamen. An ad ejuS(consummandum cur-
sum partun adhuc deerat,- quando illud deerat ubi
erat futurus acrior et crudeiior iniuiicus ? Quod si
itleo tabbiis verbis certtis securtisqiifigaudebat, quia
de vktoria futuri certanainis ' -certura eum secu-
rumquejaBi fecerat, qui eamdem passionem jam illi
revelaverat hnininere; non re plenissima, sed spe fir-
missima baecdixit, et quod fulurum esse praesum-
psit, lajiquam facitniifuerit indicavit. Siergo bis ver-
bis cliam boc adderet, ut diceret, Nullum habeo jam
peccatum : boc quoque illuni intelligereraus non de
rei faclae, sed de rei fttturae perfeclione djxisse. Sic
cuim ad ipsius cursus consummationem perlinebat
nullum liabere peccaium, quod isti putanl, cum hoec
diceret, jam in illo fuisse completiim ; quemadmo-
dum ad ipsius cursus consuiumationem pertinebat
eliam in certaminc passionis adversariuni superare,
quod ctiam ipsi necesse est fateaniur, cum hseedice-
rel, adliuc in illo fuisse complenduin : boc ergo toium
nos dicimus ttinc fuisse adbuc peificienduin, quaudo
jam de Dei promissione praefidenstolum ila dicebat
tanquam fuisset eifcctum. Ad ipsius quippe cursus
corisummatioiiem pertijicbat, etiain quod peccata
dimittebat debitoribus suis, atque ita sibi ut dimit-
lerettir «rahats : qua fioniirti pollicitaiione certissi-
muserat; inillofine, quemadhuefuturum Jam fiden-.
do dicebat impIeUmi, nulluni se babiturum esse pee-
catum. Nam, ut alia oraitlam, miror si cura verba
illa dicebat, per quae istis visus esl imllura babuis-
se peccatum, Jam iijerat ab illo ablatus ille sliiniilus
curnis, de quo a seaufereudo Doittuiunilerrogaverat,
responsumqiie accepcrat, Sufficit libi gratia mea :
nam vittus in infirmifaleperficilur (II Cor. xn, 7-9 ).
lljjic lanU) viro perliciendo necessarium fuit, ut ab
illo angeltis satanae nuri auferretur, a qtio propterea
colaphizabatur, nc niagiiiludiiie visionum exlollere-
tur:claudet quisquam, qnemquam vel putare vel
dicere positum sub onere huius vitae ab omni omni-
no muudum esse peccalo ?
25. Sint-Iicet liomines tanta excellentes justitia,
ut ad eos de columua nobis loquatur Deus, qualis
Moysesel Aaron in sucerdotibusejus, el Santuel in Itis
qtti invocanlnomettejus ; cujus magtue laudes pietalis
et innocenlisein Scripiura vcridica priudicanlur, ab
ineunte pueritia, ex quo eum matcr votum solveus
in lemplo Dei constituit, et servum Dominodediea-
vit : etiam de talibus. scriptum est, Ttt propilius erus
illis, el vindicans,in omnesaffectioms eoruni, (P.tal.
xcviu,6-8). Iii filios qtjippe damnationis vindicat
iralus : in fllios autem graiiso vindicat propitius, dum
1 Editi,futmi tmli ceriammis.Abest,
— m hos tanii, a manuscri-
plis; librosedeudosj eculiaremcuraui curonon-
tluiniinpendisse.itBenedictiiii, locum praesenlemcomme-
morautesin touioquinto, serui. 299, nota (a), scripsere ex
edilis,ftiMiitunli certanwtis; quorumlectioaem et nosibi
secutisiintUb. M. .
* Editi, ut dimUterenturorabat.Mss.
retur orabat. autem, Ut dimtite-
167 DE PECCATORIIMMERITIS ET REMISSIONE.S. AUGUSTINI 188
quem diligit corripit, et fiagellat omnem filium quem 27. Nullius proinde cnlpaehumanae in Denm refe-
recipit (Prov. ui, 12, et Hebr. xit, 6). Nulla autem ras causam. Vitiorum namquc omnium humanorum
vindicla, nulla correptio, iiullum Dei Dagellum de- causa superbia est. Ad hanc convincendamatque au-
betur nisi peccato, excepto illo qui in flagella para- ferendam talis medicina ccelitusvenit: ad elatura ho-
tiis est, ut expcriretur orania secundumsimilitudinem minem per superbiam, Deus bumilis descendit per
sine peccato, ut esset sanctus sanctorum sacerdos in- misericordiam, gratiam claram manifestamque com-
terpellaris eliam pro sanctis, qui non mendaciter mendans in ipso homine, quem tanta pne participi-
etiam de se quisquc dicunt, Dimitte nobisdebita no- bus suis charitate suscepit. Neque enim et ipse ita
tlra, ticttt et nos dimititmut debiloribtttnostris (Matth. Verbo Dei conjunclus, ut ipsa conjunclione unus fi-
vi, 12). Unde et ipsi qui conlra haecdisputant, cumsint lius Dei et idem ipse unus filius hominis fieret, prse-
casta vita, moribusque laudabiles, nec dubitent facere, cedenlibus suaevoluntalis merilis fecit. Unum quippe
quod illi diviti pro consequenda vita aeterna consi- illum esse oportebat: essent autem el duo, et tres,
lium requirenti, cum se respondisset jam omnia le- et plures, si hoc fieri posset, non per Dei proprium
gis imptevisse mandata, praecepit Dominus , si vellet donum, sed per hominis liberum arbitrium. Hoc ergo
esse perfectus, venderet omnia quae babebat et daret praecipuecommendatur, hoc in sapienliaeatque scien-
panperibus, thesaurumque transferret in ccelum (Id. tiae thesauris in Cbrislo absconditis, quantum existi-
xix,20,21) : nemo tamen eorum audel dicere se mare audeo, praecipuedocelur et discitur. Ideo quis-
esse sine peccato. Quod, sicut credimus, non fallaci que nostrum bonum opus suscipere, agere, implere,
animo dicunt: si aulem menliuntur, eo ipso incipiunt nunc scit, nunc nescit, nunc delectalur, nunc non
vel augere, vel habere peccatum. delectalur, ut noverit non suaefacultalis, sed divini
CAPUT XVII. — 26. Tertia qumttio,cttr nentosit in muneris esse vel quod scit, vel quod deleclalur : ac
hac vita sine peccato.Jam ergo quod loco terlio posui sic ab elationis vanitale sanetur, et sciat quam vere
videamus. Cum, voluntatem humanam' gratia adju- non de tcrra ista, sed spiritualiter dicturo sit, Domi-
vante divina, sine peccaio iu hac vita possit homo nus dabUtuavitatem,et lerra notlra dabit fruclumsuum
esse, cur non sit, possem facillime ac veracissime (Ptal. LXXXIV , 13). Tanlo autera magis delectat opus
respondere, quia homines nolunt: sed si cx me quae- bonum. quanto magis diligitur Deus sumraum atque
ritur, quare nolunt, imus in longum. Verumtamen incommutabile bonum, et auctor qualiumcumque bo-
eliam hoc sine praejudiciodiligentioris inquisitionis norum omnium. Ut autem diligatur Deus, e/wrifa»
breviter dicam. Nolunt homines facere quod justum ejus diffuta ett in cordibus nostris, non per nos,
est, sive quia latet an justum sit, sive quia non de- sed per Spirilum sanelum qui datus ett nobit (Rom.
lectat. Tanlo enira quidque vehemenlius votumus, v,5).
quauto certius quam bonum sit novimus, eoque dc- CAPUT XVIII. — 28. Voluntai bona a Deo. Sed
leciamur ardentius. Ignoranlia igitur et infirmitas vi- laborant homines invenire in nostra voluntate, quid
lia sunt, qua>impediunl voluntatem ne moveatur ad boni sit nostrum, quod nobis non sit ex Deo : et quo-
facieiidumopus bonum, vel ab opere malo abstinen- modo inveniri possit ignoro. Exceplo enim quod Apo-
dum. Ui autem innotescat quod latebat, et suave fiat stolus ait, cum de bonis homirrum loqueretur, Quid
quod non delectabat, gralite Dei esl, quae hominum enim habet quod non accepitti? Si autem et accepitti,
adjuval voluniaies : qua ut non adjuventtir, in ipsis quidgloriaris, quati non acceperit(I Cor. iv, 7; ? Ipsa
itidem causa esl, non in Deo, sive damnandi pracde- ctiam ratio, quae de iis rebus a talibus quales sumus,
slinati siut propler iniquilatem guperbi.fi; sive con- iniri potest, quemlibet noslrum quserentem vehemen-
tra ipsam suam superbiam judicandi et erudiendi, si ter anguslat, ne sic defendamus graliam, ut liberum
lilii sinl misericordiac*. Unde Jeremias cnm dixisset, arbitrium auferre videamur; rursus, ne liberum sic
Scto, Domine, quia non ett m hominevia ejut, nec viri asscramusarbiiriuin, ut superba impietate ingrati Dei
estut ambuletel dirigal grettut tuot; continuosubjunxil, gratiacjudicemur.
Corripe tne, Dontine; verumtameninjudicio, el non in 29. Namque illud Aposloli quod commemoravi,sic
furore tuo (Jerem. x , 23,24). Tanquam dicerct, Scio dcfendere quidam voluerunt, ut dicerenl, < ideoquid-
ad correplionem meam perlinere, quod minus abs tc < quid etiam bonaevoluntatis habet homo, Deo Iri-
adjuvor, ut perfecte diriganlur gressus mei : verum- < buendum esse, quia et hoc in illo esse non posset,
lamen hoc ipsuin noli sic mecum agere, lanquam in < si homo ipse non esset: cum vero ut sit aliquid al-
furore quo iniquos damnare slatuisti, sed lanquam < quc ut homo sit, non habeat nisi a Deo, cur non
'i judicio, quo doces tuos non superbire. Unde alibi < auclori Deotribuattir eliam quidquid in illo est bo-
dicitur, Et judicia tua adjuvabuntme (Ptal. cxvm , < nae volunlatis, quod non esset, nisi esset in quo cs-
173). < set? » Sed hoc modo etiam illud dici potest, ma-
1 Edlliauferendicasu,voluntatekumana.castiganturex lam quoque voluntalem Deoauctori tribuendam: quia
nec ipsa esse posset in liomine, nisi homoessel iu
manuscriptis,qui magno consensuferunt, vohmtatemhu-
manam. quo csset; ul aulem homo sit, Deus auctor est:
» vaticanitres, et nostriomnesGallicaniMss.babent.jM- ila et
dicandi,uterudUifiliisint ntisericordias.Sedalteri tamen, ejus malae voluntalis, quac nisi hominem ha-
qu» omniumeditionumsuperiorumest, lectioniastipulatur beret ubi esset, esse omnino non posset', quod ne-
Fulgenlius,libronrimoad Monimum,cap.28, quem Ful- fas est dicere.
gentiilocumnon:n excusistantum, sed etiamin antiquis-
SimoCorbeicnsicodicediiigenterexploravimus. • LOV.,ita et ejus malm voiuntatem,qvmttisihomvtem
 169 LIBER SECUNDUS. 170
30. Quapropler nisi obtineamus, non solum volun- 32. Quare autem illos velit convertere, illos pro
tatis arbitrium, quod huc atque illuc liberum flccli- aversione punire : quanquam et in beneficio tri-
tur, atque in eis naturalibus bonis est, quibus et buendo nemo juste reprehendat misericordem , el in
raale uti malus potest, sed etiam voluntatem bnnam, vindicta exercenda, nemo justereprebendat veracem;
quaejam in eis bonis est, quorum esse usus non po- sicut in illis evangelicis operariis, aliis placitam
lest malus, nisi ex Deo nobis esse non posse, nescio lnercedem reddentem, aliis etiam non placitam lar-
quemadraodumdefendamus quod diclum est : Quid gienlem (Malth. xx, 9, 10), nullus juste culpa-
enim habet quod non accepitti ? Nam si nobis libera verit : consilium tamen occullioris justitiae penes
quaedaravoluntas ex Deo est, quae adhuc potest esse ipsum esl.
vel bona vel mala ; bona vero voluntas ex nobis est: CAPUTXIX. — Per gratiam et cognilioboni et de-
melius est id quod a nobis, quam quod ab illo est. lectatio.Nos quantum concessum est sapiamus; et in-
Qund si absurdissime dicitur, oportet fateantur etiam telligamus, si possumus, Dominum Deum bonum
bonam voluntalem nos divinitus adipisci. Quanquam ideo etiam sanctis suis alicujus operis justi * ali-
voluntas mirum si potest in medio quodam ita con- quando non tribuere vel certam scientiam, vel victri-
sisiere, ut nec bona nec mala sit. Aut enim justitiam cemjdelectationem, ut cognoscant non a se ipsis, sed
diligimus, et bona est; et si magis diligimus, magis ab illo sibi esse lucenr, qua illuminentur tenebras
boua ; si minus, minus bona est : aut si omnino non eorum , et suavitatem qua det fructum suum terra
diligimus, non bona est. Quis vero dubilet dicere eorum.
voluntalera nullo raodo justitiam diligentem, non 33. Cum autem ab illo illius adjutorium depreca-
modo esse malam, sed etiam pessimani voluntatem ? mur ad faciendam perficiendamque juslitiam, quid
Si ergo voluntas aut bona est, aut mala , et utique aliud deprecamur, quam ut aperiat quod lalebat, et
malam non habemus ex Deo ; reslat ut bonam volun- suave faciat quod non delectabat? quia et hoc ab illo
tatem habeamus ex Deo : alioquin nescio, cum ab eo esse deprecandum , ejus gratia didiciraus, dum anlea
justificamur, quo alio munere ipsius gaudcre debea- lateret; ejus gralia dileximus, dum antea non dele-
mus. Et hinc scriptum arbitror, Paratur voluntat a ctaret: ut qui glorialur, non in se, sed in Dominoglo-
Domino(Prov. vm, 35) ; et in Psalmis , A Domino rietur. Extolli quippe in supeibiam.propriaevoluntatis
gressut hominis dirigenlur , et viam ejus volet ( Psal. est horainum, non operis Dei : neque enim ad hoc
xxxvi, 23) ; et quod Apostolusait, Dettsestenimqui eos compellit autadjuvat Deus. Praecedit ergoin vo-
operatttr in vobitet velleet operari, pro bona voluntale Iuntate hominis appetilus quidam propriaepotestatis,
(Philipp.u, 13). ut fiat inobediens per superbiam. Hic autem appeti-
51. Quocirca quoniam quod a Deonos avertimus , tusetiam » si non esset, nihil molestum esset; et
nostrum est, el haecesl voluntasmala ; quod vero ad cum hoc voluit homo, sine difficultatenoluisset: se-
Deum nos convertimus, nisi ipso excilante atque ad- cutum est autem ex debita justa pcena tale vitium, ut
juvanle non possumus , et haecest volunlas bona : jam molestum esset obcdire justitiae. Quod viiium nisi
quid habemus quod non accepimus ? Si autem accepi- adjuvanle gratia superetur, ad justitiam nemo con-
nius, quid gloriamur, quasi non acceperimus? Ac per vertilur; nisi operante gratia sanetur, juslitiae pace
hoc, ut quigloriatur, in Dominoglorietur(I Cor. i, 31), nemo perfruitur. Cujus autem gratia vincitur et sa-
quibus hoc Deus donare voluerit, ejus misericordiae nalur, nisi illius cui dicilur, Convertenos , Deussani-
est, non meriti illorum : quibus autem noluerit, ve- latum noslrarum, et averleiratn tuam a nobis (Psal.
ritatis est. Jusla namque peccatoribus poenadebetur, LXXXIV, 5) ? Quodet si facit, misericordia facit, ut di-
quoniam ntisericordiamet verilatem diligit Dominus catur, Non secundumpeccala noslra fecil nobis , neque
Deus ( Psal. LXXXIII , 12 ); et misericordia et veritas secunduminiquilales nostras retribuit nobis(Psal. cn,
occurreruntsibi (Psal. LXXXIV , 11); et universmvim 10). Et quibus non facit, Judicio non facit. Et quis
Domini misericordiaet veritas ( Psal. xxiv, 10). Et dicetilli, Quidfecisti, cui misericordia et judicium
quis explicet quam crebro haec duo conjuncta divina pia sanclorum mente cantalur? Idcirco etiam sanctos
Scriptura commemoret? Aliquando etiam mulatis no- el lideles suos in aliquibus vitiis tardius sanal, ul in
minibus, ut gratia pro misericordia ponatur : unde his eos minus quam implendte ex omni parte justitiae
est, El vidimusgloriamejus, gloriam tanquam Unige- sufficit, delectet bonum , sive cum latet, sive cum
niti a Palre, plenumgratia et veritale (Joan. i, 14 ). etiam manifestum est : ut quantum perlinel ad inte-'
Aliquando pro veritate judicium : sicut est, Miseri- gerrimam regulam verilatis ejus, non juslificelur in
cordiametjudiciumcanlabotibi, Domine( Psal. c, 1). conspectu ejus omnis vivens. Nec in eo ipso vult nos
damnabiles esse, sed humiles, commendans nobis
haberetinquo esset, esse omninonon posset, ad auctorem
Deumesse referendum.Ultimaislhaecverba, ad auclorem eamdem gratiam suam : ne facilitatem in oniiiibus
Deumessereferendum,expunximus,revocatahucillalectio- asseculi, noslrura pulemus esse quod ejus est; qui
ne, Uaet ejusmalmvolwitatis;subaudi,Deusauctoresset: error muitum est
quamquidemreperimusin editisAm.Er.et in omnibusma- religioni pietalique contrarius. Nec
nuscripliscodicibus,e quibus tamennonnuili, post, malm ideo tamen in eisdem vitiis nobis permanendura esse
voluntatis, perperamaddunt, imtium: necnoninfracum
Am.et Er.,ddauctoremDeumessereferendum.m editione
quadam rarisieusianni 1644,sic legitur: tta et quidquid ' Editi,justUiam.castiganturauxilioMs.Vaticaniunius
estmalm voluntalis,qumnisi hominemhaberet ubi esset, et Cygirannensis.
esseotnninononposset. > in Mss.nouuullisdeest, etiam.
SANCT. AUGUST.X. (Six.j ;
m DE PECCATORUMMERITISET REMISSIONE,S. AUGUSTINI 172
cxistimemus, sed adversus ipsam maxime superbiam, renlur. Broinde quia ulendi ad escain pmni ligno
propter quara in eis humiljaraur, el nos vjgilanter co- quod in paradiso erat, acceperanl potestatem, in quo
nemur, et ipsura deprecemur ardenter, simul intelli- etiam Ijgnum vilae planlavecat Deus; ab illo autem
gentes et quod sieconamur, et quod sic depreeamur, SQIQ CQSprohibuerat, quod appellavit scienliaeboni et
donoillius iios habere: ut in omnibus nonad nos respi- malj (Gen. u, 9, 16, 17), quo noniine significareli|r
cientes, sed sursum cor habentes, DominoDeonostro experiQiifiae consequenlia, et quid boni cnstodita, ct
gralias agaraus, et Cumgloriamur, in illo gloriemur.. quid mali esseut transgressa proliibitione sensuri :
CAPUTXX.—iM.Adquurtamqumttionemrespondet, recte profecto intclligunlqr ante malignam diaboli
nullnm, exceploChristo, fuisse,vel esse posse, qui «u(- persuasioncmabsiim|isse cibo yetito, atque usi fuisse
iitm habeat peccatum.Quartura Jam illud reslat, quo coucessis, ac per Iiocet cscteris;, et praecipueligno
explkito ' quanlum adjuvat Doraitius, sernio quoque viiae.Quid enim absurdius, quara ut credautur ex aliis
iste lam prolixus landem terniinum surnat, uirttnj qui arboribusa,ru«pma sumpsissa, non autmn etiam ex
omnino nunquamullumpeccatumbabuerit habiturusve illo auud et sim,iliter permjssum luerat, et utilitaie
sit, non solunr quisquamnatorumhominum sit, verum praecipuq per aeiatumiabem rautari I, quaravis ani-
etiam pottierit aliquando esse, vel possit. Huno pror- inalia cqrpota, atque in mortcm xelerascere non si-
sus nisi umimmediatorem Dei et hominum hominem nehat, trihuens hoc corpari liumano«Jesuo corpore
Christum Jesum, nullumvel esse; vel ftiitsse,velfu» beneucium, et mystica signilicatiqnc deinonstrans
turum esse, certissimura est. Unde jam multa dixi- quid per sapientjam, cujusJiguram gestabat, confcr-
mus de Baptismo parvulorum, qui si nullum peoca- retur animaeratknali, ut alimeulo cjus vivificatanc-
lum habent, non solum sunt homines innumerabiles quaquam in Iabem luprtemque nequiiiaeverleretur?
sine pcccato; verum etiam firerunt, et erunt. Porca Merilo enim de iila dieitur, Liguum vitatest ample-
si veraciter illud constilit, unde secundo loco egi- ctentibut eatu (Prav. m, 18). Sicnt haec arbor in
miis, neminem esse sine peccato (Supra, nn. 8, 9); corporali, sic illa ia spiiituali paradiso : isla exte-
profeclo nec parvuli sine peccaio sunt. Ex quo confi- rkrls, illa interioris liominis sensibus praehensvigo-
citur, etsi quisquara in hac vi(a esse patuisset, qui rera, sine ulla in dcterius (empqris conimutatione
virtute ita perficerOtur, u| ad tantam plenitudinem vitalem. Serviehant igitur Uco, vcliemcnlcr sibi com-
jostitiaeperveniret; qua nullum haberet omnino pec- mendafa pielate obedienlix, qua una colilur Deus.
calnm , fuisse tamen euin antea peccatorera, unde in Gjuaeper se ipsa quanla sii, quamquc sola sufficiat ad
istam novitalem vitae' convertere|ur, non esse dubi- tuendam ralionaleru sub Crcatorc crcaturam, nqn
tandum. Elenim in secundo illo loco aliud quacreba- potuit excellentius intimari, quam ut a lignoprohi-
tur, aliud in hoc quarto proposiium est. Nam in illa, berenlur. non malo. Absit eniin ut bonorum Creator
utrum aliquis in hac vita ad perfectam, quse prorsu9 qui fecit omnja, ct cecebatta valde (Gen. i, 31), mali
sine ullo peccato est, vilam perveniret per gratiam aliquio)in illius ctiara cor.poralis paradisi fcrlililate
Dei, studio voluntatis, hoc requirebalur 8: in hoc plantaret. Sed ul QSlciidcrctur.homini, cui ussct svb
aulem quarto, utrum essel in filiishominum, vel esse tali Domina uliiissima sprvittts, qiian|um csscl solius
potuisset, aut posset *, qoi non ex peccato ad Justi- obedientiashonum, quam solani tle famulo cxcgcrat,
tiam perfectissimamperveniret, sed nullo omnjno un- cui obcdire nou prapter ipsius ilomiiiatiini, scd pro-
quam peccato esset obstriclus, hoc quaeritur. Ideo si pier. servkntis * ulililatcm potius cxpcdrrct; ab co
illa vera sunl, quac lam mulla de parvulis diximus, lig.no sunl prohibili, quo si utcrcntur non probibiti,
nec esl in filiis homintim quisquam, nec fuit, nec niiiil mali onmina paiorcntuf : ut quod illo post
crit, cxceplo uno Mediatore, iu quo nobis propiliatio prxihibitionem ulentcs passi suni, salis intclligcrc-
et Justificaiioposita est, per quam finilis inimicitiis ttucquod eis hoe non intuicrit arbor ciba noxio per-
peccatorum reconciliamur Deo. Non itaque ab re est, nkiasa, sed tantum obedieutia violata.
quantum praesenti causac sufficere videtur, ab ipso CAPUT XXII. — 56. Status homhtis ante pec-
exordio gencris humani pauca repetere, quibus ad? catum. Hanc. ergo priusquam vioiasscnl, place-
versus qtiaedam, quac movere possunt, legentisani- bant Deo, et phcebat cis Dcus; et quamvis corpus
mus informettir. animalc gestarent, nihil inobodiens in illo advorsum
CAPUT XXI. — 35- Adam et Eva : obedkntia se moveri sentkbant. Faciebat quippe boc or-dojusti-
homini vehementer commendataa Deo. Posteaquam tiae, ut quia eorum anima famulum corptis a Domino
illi primi homines, vir unus Adam, et ex il|o acceperat, sicut ipsa cidem Domino suo, ila illi
Eva ttxor ejus, acceplo Dei praecepto servare obe- corptis ejos obediret, atque exhiberet vitae ilii cou-
diemiani noluerunt, justa eos poena ac debita con- gruum,si,peulla, resistentia famula*,u.m. B,!^ ^t n^udj
secuta est. Sic enim coniminatus fuerat Dominus, crant, et noj»coufundebantur. Animara quippe rutio-
quod ea die qua velitum cibum ederent, mortemore- na,Iein n^aturali yerecundia, nunc ptr,de(, quod in
carne, in cujus servitutem Jus potestatis accepil, ne-
1 Ita cummanuscriptis.[explicato.] scip qua ifllh;ijjita(ee$cer£ noii pp.test, u,tse np.Ieut^e
» vox,vitm,abesta Gallicanisommbusmanuscriptis.
» Lov.,ctudiovoluntalis,rcquirebalur;deleto,hoc,quod
rncajterislibrisexstat. 1 Solaeditio Lpv.,per mtatutntapsumtnutari.
4 Mss.omittunt,aut posset. »in maniiscrtptisvel est, clientts;vel, l^enais. <
 175 LIBER SECUNDUS. m
non meveanttif membra, et se volenle moveantur. fieri. Non enira omnibus hominibusdedit, sed quot-
Qufe propler hoc in quovis casto, merito appellantur quot recepertmt eum, ut Deo renascerentur spiritu,
pudenda, quod adversus dominam mentem, quasi qui saeculonati erant carne. Sic enim de his diclum
suic sifit poteslatis, sicut libitum est, excitantur : id- est: Qttotquolautemreceperunteum, dedit eis potetta-
que SQlumjuris in his habent frena virtutis, ut ad tem filios Dei fieri,qtti nan ex cqrne, non ex tanguine,
immundasel illicitas corruptiones ea pervenire non non ex vola\tlateviri, non ex volumatecarnis, ted ex
sinaut. rdaecigitur carnis inobedientia, quae in ipso Deonati sunt.
motu est, eliamsi habere non permittatur euectum, CAPUT XXIV. rr- 38. IncarnationeVerbiquod no-
non erat in illis primis hominibus, quando nudi bis collatutn sit beneficium.NativitasCltrislide earne
erant, et nou confundebantur. Nondum quippe ani- in quo nostrmsimilis el dissimilis.Fideliumeliam filii
ma rationaljs dpmina carpis inobediens exsiiterat baplizgndi. Seculus auiein addidit, Et Verbumcttro
Domipostip, ut poenareciproea inobedientemexpe- factuptesl, et habiluvitiu nobis (Jo«n. i, 12-14): tan-
rirelur carnem famulam suam cum sensu quodam quani dicens, Magnumquidem boc in his factum est,
cqnfusfpnis et molestiaesuae, quew. sensum certe ut Deo nasccreiitur ex Deo, qui prius nati fuerant ex
jnsa per jnobsdiefltjamsuam non inlulit Deo. Neque carne swculo, quamviscrcaii ab ipso Deo : sed longe
enim Deo pu^ndum est aut roolestum, si nos ei non inirabilius faclum est, quod cum istis naturae fuerit
pbedimus, cujus in nos summam poteslatem nullo pascj de carne, beneficiivero nasci ex Deo, propter
modo minuere valemus : sed npbis pudendum cst, ljocimpertiendum benelkium , il|e quj de Deo natu-
'
quod imperio nostro caro non servit; quia hoc filper raliter natus pst, nasei ctiam niisericorditer de carne
ipfirmitatem quam peccaijdomerjiimus, vocalurque dignatus est: hoc est enini, Et Verbum carq factum
"£ peccatum habitans in menibris noslris (Rom- .yii, esl, el habitavitin nobit. Per boc, inquit, factum est
17, 23). Sic est aulem hoc peccalum, ut sit m patj de carue caro, posteji pascendodo spiritu spi-
poena peccali. Denique posleaquanj est. illa facta rilus essemus, et habitarenius in Peo i quia et Deus
transgressio, et anima inobediens a lege sui Do- n^ti^s de Deo, postea dc capie nascendocaro factus
miui aversa est, babere ccepit contra eam servus est, pt habitavit in nobis, Yerbumenim quod caro fa-
ejus, Ijoc est corpus ejus, legem inobedientiae; et ctum est, in principjp erat, e| apuji Peuin Deijserat.
puduit illos homincsnuditatis suae, animadversoin se Verufqtamenipsa partjcipalio illiuBin inferiora no-
motu, quem ante non senscrant : quae animadversio st,ra, ut nostra esset in sua,«riora illius, tenuit qnam-
apertio dicla est oculorum (Gen. m, 7); neque enira dam el in carnis nalivitate piedietalem i ul nos qui-
oculis clausis inter illas arbores oberrabant. Sic et dem uati essemus in csriieneccati, ille autem jn si-
de Agarscriptum est, Aperti sunt oculi ejus, el vidit milifudiiie carnis pecGali: nos non soliiin ex carnc et
puteum (Id. xxi, 19). Tunc illi homines pudenda sanguinc, verum etiam ex voliintate viri et ex volun-
lexerunt: quaeDeusillis raeiubra, ipsi vero pudenda tate carnis 2; ille auteju lantuiiiex carne et sanguine,
fecerunt. non ex voluntate viri, neque ex voluntate carnis, sed
CAPUTXXHI.— 37. JSalurmcorruplio per pecca- ex Deo natus est. El ideo nos in mortcm propter pec«
tum, et renovatioper Chrislum.De hac lege peccati catum, ille propter nos in mortemsine peccato. Sicut
nasciturcaro peccati, expianda per illius sacramen- autem inferiora ejus, quibus ad pqs descendit, non
tum, qui venit in simililudinecarnis peccali, ul eva- onrni modo coaequata sunt inferjoribus noslris, in
cuelurcorpus peccati (Rom. vin, 3), quod et corpus quibus nos hic invenit: sic et superiora nosira, qui-
mortis hujus appellalur : unde miserum bominem bus ad eum ascendimus, non co;cquabunlur superio-
non liberat nisi gratia Dei per Jesum Cliristum Do- ribus ejus, in quibus eum illk inventuri sumus. Nos
miiium nostrum (Id. vn, 24, 25). Sic enim ai eis enim ipsius gratia facti erimus fiiii Dei, ille. seniper
transitum fecil in posteros ista lex inilium mortis, natura erat lilius Dei: nos aliquando conversi adh:c-
quemadmodumlaborquo cuncti homines laborant in rebimus impares Dco, ille iiunqiiamavetsus manet
terra, quemadmodumin feminas parturitio cum do- aequalisDeo : nos parlkipes -vit* atitcrnur, ille vila
loribus. Haecenim, cum de peccato arguerentur, Dei ueterna.Solus ergo ille cliam bomo faetus manens
sententia meruerunt, quaenon in eis solis, sed etiam Deus, peccatum nullum babuit unquam, ncc sumpsit
in successoribuseorum, in aliis magis, in aliis mimis, carnem peccatia, quamvisde maternacarne peccati 4.
tamen in omnibusvidemus impleri. Cum itaque pri- Quodenim carnis inde suscepit, id profecto aut sus-
morumillorum hominumfuerit prima juslitia obedire
Deo, et hanc in membris adversus legem mentis suae 1 Abest,misericorditer,a Mss>»
8 PleriqueMss.,et ex votuptatecarnis; itemque paulo
legemconcupiscentiasnon habere : nunc post eoruni ex voluptatecarnis.
nata ex eis nostra carne post,
3 neqtte
peccatum peccati, pro ma- ixx»t,nec sunipsUcarnempeccati;pleriqueMss.ha-
gno obtinetur ab bis qui obediunt Deo, desideriis bent, nec cum carne pecculi. l-'ortepro, nequecarnem
non et peccali;
* subaudi,liiibtnt.
ejnsdem concupiscenliae obedire, crucifigere Kditi,de nnturacurnis peccali.Sorbonicicodicesduo,
in se carnem cum passionibus et concupiscenliis; ut et unusCasalensis abbatiae,de nutleriucarnis peccati.Ve^
sinl Jesti Christi, qui hoc in sua cruce figuravit', tustissimus autetu corbeieusiscaiieriqucGallicauicodices
necnontresvaticaui,et quota i.ovaniensibus visisunt,Bel-
auibus per gratiam suam dedit polestaiem lilios Dei giciqualuorferunt, de mutermcarne peccati.Conierll>
1 Gallicani brutnquinlumconiraJulianuin,cap.9 ; et librumdeciinum
omnesMSS., instta came figttrnvit. de Genesiad l.itterani,nn. ISet il).
 175 DE PECCATORUMMERITIS ET REMISSIONE,S. AUGUSTINI 176
"
cipiendum mundavit, aut suscipiendo mundavit. Ideo dignum videtur, ul sancti damnentur, quomodo est
Virginemmatrem, non lege carnis peccati, id est, non dignum ut n regno Dei sancti separentur? Illud potius
. concupiscentiaecarnalis motu concipientera , sed pia allendant, quomodbnon de peccatoribus parenlibus
fide ' sanctum germen in se fieri promerentem, quam trabatur aliquod pcccatuni, si de sanctis aliqua san-
eligeret creavil ', de qua crearetur elegit. Quanto ctitas trahitur et immunditia de immundis. Ulrumque
magis ergo caro peccali baptizanda est propter eva- enim dixit, qui dixit, Alidquinfilii vestri immundi es-
: dendum 3 judkinm, si baplizata est caro sine pec- tent,nunc autem taricti tunl." Explicent etiam quo-
calo propler imilalionis exemplum? modo Justum sit, ut sancli ex fidelibuset immundicx
->.••.•:CAPUT XXV. — 39. ObjectioPelagianorum.Quod infidelibus nati, pariter tamen, si baptizati non fue-
autem supra respondimUs adversus eos qui dicunt, rint, regnuin Dei non permitlantur iritrare. Quid ergo
, Si peccalorgenuit peccatorem, juslus qttoquejustum illis ista sanclitas prodest ? Nam sidamnari falerenlur
•gignere debuil (Supra, n. 11): hoc etiam his respon- immundos ex infidelibusnatos ', sanctos aulem lilios
-'. demus, qui dicunt, <lebomine baptizalo natum jam fidelium in Dei quidem regnum intrare non posse,
, velut "baptizatum habcri debuisse. Cur enim non, in- nisi fuerint baptizati, non tamen damnari, quia sancli
:: quUint, tn lumbis patris sui poluit bapiizari, si secun- sunt, esset qualiscumque distinctio : nunc vcro natos
dum Epittotam qumud Hebrmot tcripta etl, in lumbit de sanctis sanctos, el de immundis immundos, aequa-
i- Abrahmhsvi potuit decimari (Hebr. vn, 9,10)? Hoc liter dicunt, et quia peccatum non lobent, non da-
•
qtii dicurit.altendant non propterea Levi postea non mnari, et qhia Baplismum non hab¥ht, a Dei regno
- fuisse decimatum, quia jam fuernt decimatus in lum- separari: Hanc absurditalem falia ingenia non videre
•'bis Abrahae; sed-quia sic ordinatus est honore sa- qriis credat? '^
;: cerdotii, ut acciperet decimas, non praeberet: alioquin 42. Noslrae autem, imo ipsius Apostoli sentcritiae^
:-nec'baeieri ffatres ejus, qui ei praebebant, decimafen- qui dixit, Ex urio omnet ad coridemnationem;et, J%
- lur, quia et ipsi in lumbisAbrahaea Melchisedechjam uno omnet ad jutlificalionemvilm (Rom. v, 16, 18):
fuerant decimati. quam non sit contrarium boc quod ait, cum de alia
40. Sed ne quis dicat, propterea recte potuisse re ageret, Alioquinfilii vettri immundiettent, nunc au-
• Abrahar filios decimari, quamvis jam fuissent in lum- tem tancti tunt, paululum attcnde.
bis patris sui decimali, quia decimatio lalis fes erat, CAPUT XXVI.— Sattclificaliomulliplex Sacramen-
-• quaein unoquoque homine saepe fueratfaciehda4, src- tum catechumenorum.Nonunius modicslsanclificatio:
- ut Israelitceannis omniHbs, imo ex fruclibtts omnibus nam et catechumenos secundum quemdam nioduin
decimas tota vita sua crebras solent praebere Levitis; suum per signum Christi et oraliouem manus impo-
Baptismum autem tale sacramentum esse quod scmel sitionis * puto sanctilkari: el quod accipiunl, qiiam-
datur, et si jam hoc acceperat quisque, cum in patre vis non sit corpus Christi, sanclum est lamen, et
- suo esset, nonnisi baptizatum fuisse deputandum, sanctius quam cibi quibus alimur, qnoniam sacra-
. cum de illo qui baptizatus Tuerat gigneretur. Qui hoc mentum est (a). Verum et ipsos cibos, quibus ad ne-
dicit (ne diu disputem), circumcisionem respkiat, cessilatem sustentandaehujus vitaealiraur, sanclilicari
qu.-esemel fiebat».et tamen in singulis singillatim fie- idem aposlolus dixit, per verbum Dei et orationem
bat. Sicut ergo tempore illius sacramenti de circum- (I Tim. iv, 5), qua oramus, iitique nostra corpuscula
• cisoqui nasceretur,circumcidendus fuit: sic nunc de refecturi. Sicul ergo isla ciborura sanctificatio non cf-
: baplizato qui nattis fuerit, baplizandus est. ficit ut quod in os intraverit, non in venlreni vadat
- • 41. Al enim Apostolus ait, vFilii veslri immundies- et in secessum emittalur per corruptionem, qua omnia
sent, nunc autemtancti sunt (I Cor. vu, 14): el ideo, terrena solvuntur, unde cl ad aliam escam quae non
inqtiiunt, fideliumfiliijam baptizari minimedebuerunt. corrumpittir, 110$Dominuscxhorlalur (Joan. vi, 27):
Miror hoc dicere, qur negant peccatum ex Adamori- ita sanctificatio catcchumeiii, si non fucril baptizatus,
ginatiter trabi. Si enim hanc Aposloli sententiam sic non ei valet ad intrandtim in regnum ccelornni, aut
accipiunt, ut credaiil de fidelibus sanclificatos filios ad peccatorum remissionem. Ac per hoc et illa san-
nasci, cur eos etiam ipsi baptizari oporlere non du- ctifrcatio, cujuscumque modi sit, qnam in filiis fide-
bitant? Cur denique nolunt falcri de parente pecca- lium esse dixit Aposlolus, ad istam de Baptismo et
tore aliquod peccalUmoriginalifer trahi, si de sancto de peccati origine vel remissione quanslionemomnino
aliqua sanctitas trahitur? Et contra nostram quidcm non pcrtinet. Nam et conjuges infideles in conjugibus
non est assertionem, etiamsi cx fidelibus sancti pro- fidelibus sanctificari dicit eo ipso loco ita loqueus:
pagantur, quod eos dicimus, si non baptizanlur, per-
gere in damnationem, quibus et ipsi regnum coelorum 1 m omnibusfere manuscriptisdeest, ex infidelUtus na-
intercludunt, quamvis eos dicant non habere ulliim tot.»
vel proprium, vel originale peccatum. Aul si eis in- nem.RemigianusHs., el orationemet numus impositio-
1 lnmss.,sedipsafide. (a) Accipiebant catechumenisacramentumsalis, qua de
» Am.et Er., quamelegeralcreavU. re exstat conciliiCartliaginensisterlii canonb. Idrursum
* AliquotMss.,evaeuandum. Augustinusin librode Catechizandis F.udibus,n. 50, sacra-
1 PluresMss.,in unoquoqueanno fiteralfacienda;omis- mentum appellat et speciem benedictionesanctiflcalam :
qui etiamliliro1 Conicssiouum, cap.11, de suo ipsiuscale-
so, smpe,quod caeteriquoquepraelcrcuut: et inlrapro,ex chumenatuloqueos,«r.t signabarjam,» ait, «signocrucis
fructmts, habent omnes,e.r fntgibus. « ejus, et coudiebarejus sale. »
J7? LIBER SECUNDUS. 178
Sanctificaturenimvir infidelisin ttxore, et sanclificatur modo peccatorum ornniura plenam perlectamqtie re-
tnulier infidelis in fralre.%Alioquinfilii veslri immundi missionein Baptismo fieri; hominis vero ipMusquali-
essent, nunc aulem tancli sunt (I Cor. vu , 14). Non , talem nou totum conlinuo commutari : sed spiriiua
opinor, quisquam tara infideliter intelligit, quodlibet Ies primilias in bene profkknlihus de die in ilieni
in bis verbis intelligal, ut ob hoc existiraet etiam ma- novilate crescente comniulare in se quod canialiicr
ritum non chrislianum, quia cbristiana fuerit uxor velus est, donectotum ila renovetur, ul animalis eliani
tjus, neqiiejam baptizari oportere, et ad peccatorum infirmilas corporis ad firmitatem spiritualem incorru-
remissionem jam pervenisse, et in regnum ccelo- ptionemque perveniat.
ruin csse intrattirum, quia sanctificatusdictus est in CAPUT XXVIII. — 45. Lex peccatidicla peccatum.
uxore. Concupiscentiaquomodo in baptizalis perempto ejtts
CAPUTXXVII.—43.Quarebaplizenlurquijam deba- ntalomaneat. Haccautem lex pcccali, quod eliam pec-
ptizaiisnascunlur.Quisquisvero adbuc movetur, quare catum appellal Apostolus,cum dicit, Non ergo regnel
baptizeniur qui jam de baptizatis nascunlur, boc bre- peccatumin veslromortali corporead obedieiidumdesi-
viter accipiat.Sicut generalio carnis peccati per unum deriis ejus(Rom.vi, 12), non sic manet in membris eo-
Adamad condemnationemtrahit omnes qui eo raodoge- rum qui ex aqtia et spiritu rcnati sunt, tanquam non
nerantur; sic generaliospiritus gratiaeper unumJesum sit ejus facta remissio, ubi oinnino plena et perfecla
Christum ad justificationem vitaeaelernaeducit omries fit remissio peccatorum, omnibus inimiciliis interfe-
qui eo raodo praedeslinatiregeneranlur '. Sacramen- clis, quibus separabamur a Deo : sed manet in vetu-
tum aulem Baptismiprofeclo sacraracnlum regenera- state carnis tanquam superalum et peremplum, si
tionis esl. Quocirca sicul homo qui non vixerit, mori non illkilis consensionibus quodam modo rcviviscat,
non potesl, et qui mortuus non fuerit, resurgere non et in regnum proprium dominaiionemque revoeetur.
potest: ita qui natus non fuerif, renasci non potest. Ab hac autem vetustate carnis, in qua est lex ista
Ex quo conficitur, neminem in suo parenle renasci peccati vel peccatum jam remissum, usque adeo spi-
potuisse non natum. Oportet aulem, ut si natus fuerit, ritus vita discernilur, incujus novitale 1 baplizali per
rcnascalur : quia ntsi quis natus fueril denuo, non po- Dei gratiam renascuntur, ut parum fuerit Apostofo
tett videreregnum Dei (Joan. m, 3). Oporlet igilur ut dicere, lalcs non esse in peccato, nisi etiam diceret,
Sacramento regenerationis, ne sine illo malc de hac in ipsa carne illos non esse, antequam ex hac mor-
vita exeat, eliam parvulus imbuatur : quod non fit tali vita migrarent. Qui enim in carne sunt, inquit,
nisi in remissionempeccalorum. Quodetiam ipso loco Deo placere non possunt: vos autem nonestis in carne,
Christus oslendil, cum interrogatus quomodo posscnt sed in tpirilu; st fomcrtSpirilus Dei Itabilalin vobis
isla fieri, comraemoravitquid Moysesfecerit in exal- (Rom. VIII,8, 9). Verumlamensicut ipsacarnequam-
talione serpentis. Cum ilaque per Baptismi sacramen- vis corruptibili bene utunlur, qui membra ejus ad ope-
tum morli Christi conformentur infantes, eos a ser- ra bona convertunt, in qua carne non sunt, quia uon
pentis morsu fatendum est liberari, si a christianae secundum eam sapiunt nequc vivunl; sicut denique
fidei reguta noluraus aberrare. Quem tamen morsum eliam morte, quaeprimi peccali pcena est, bene utun-
non in sua vila propria, sed in illo cui primitus infli- tur, qui eam pro fratribus, pro fidc, pro quacumque
clus est, acceperunt. vera et sancta justilia fortitcr el palienter impendunt:
44. ObjeciioPelagianorum.Neque iltud fallat, quod sic illa etiam lege peccali, quod jam remissum in ve-
necparenti' postconversionem" obsunt propriapec- tustate carnis manet, bene utuniur conjugali fideles,
cala: iQuantoenimmagis,>inquiunt, ifilioejusobesse qui cx eo quod sunt in Christi novilate, dominari sibi
non possunt?>Sed qui hoc sentiunt, non attendunt quia libidinem minime patiuntur; ex eo autem quod adhuc
sicut parenti, perhocquod spiritu renatus est, propria trahtmt Adacvetustalem, regenerandos immortaliter
peccalanonobsunt; ila quide illonatus est, nisi eomodo ftlios mortaliter generant cum ea propagine peccati,
renascalur, quaea parente tracta sunl, oberunt. Quia qua itli qui renati sunt obnoxii non lenentur, et qua
et innovati parenles, non ex primiliis novitatis, sed £11 i qui iiascuiilur renascendosolvuntur. Quamdiuergo
ex reliquiis veluslatis carnaliler gignunt; et filii ex manet lex concupisccntialiter' in merabris, manente
parentum reliqua vetustate toti vetusti, et in peccali ipsa reatus ejus solvitur; sed ei solvitur, qui Sacra-
carne propagati*, damnationem veteri homini debi- mentumregeneralionisaccepitrenovariquejamccepit.
tam Sacramenlo spiritualis ° regeneralionis et renova- Ex illa3autem manente concupiscentiaevelustale quod
tionis evadunt. Illud namque praccipue,propter quae- nascitur, renasci indiget ut sanelur. Quia parentes fi-
stiones quae de hac re molaesunt vel moveri adhuc deles et nati carnaliter et renati spirilualiter, lilios
possunt, altenderc ac meminisse debemus, tanlum- carnaliter genuerunt; filiiveroantcquara nascerenlur,
renasci quomodo potuerunt?
1 Duoex VaticanisMss., qtd eo tnodoprmdestinantur. 46. Nec mireris, quod dixi, manenle concupiscen-
» Editi,quod si nec parenti.Abest, si, a
manuscriptis;
sedin sequenteversu additur, enim,quseparticula 1 Gallicani
deerat omnesmanuscripti,in cujusnovilalem.
in editis. 5 Jn editis, tex concupiscentiatis.
sed infrain posteriori-
» UQUS e vaticanismanuscriptis,pro, conversionem, ha- bus lantumeditionibus
bet, confessionem. loco ex Mss. tege. utro-
legitur, concupiscentiali
* Am.Er. et omnesMss.,totivetusti que restituimus,c oncupiscentialUer;quod ad»
omissaparticula,et. inpeccalicarne pro- verbiumadhibuit supra,n. 11.
pagati; 8 Gallicanio mnes niauuscriptiet duo e vaticanis, Bx
» PleriqueMss.,spirituali. illo.
 179 DE PECCATOitUMMERITIS ET REMISSIONE,S. AUGUSTINI 180
tialiler lege peccati reatum ejus solvi per gratiam Sa- propler salutem quam nobis tribuit, nominari; Je-
cramenli. Sicut enim facia et dicta et cogitala iniqua, sus quippe, Iatine Salvator est. Quis est tgiturqui
quantum ad ipsos niotus animi et corporis pcrtinet, audeat dicere Dominura Christum tanfum majoribus
jam practerierunt et non sunt; eis tamen praeteritis et non etiam parvulis esse Jesum ? qui venil in similitu-
non tum existentibus reatus eorum inanel, nisi pcC- dine carnis peccati, ut evacuaret corpus peccati, in
catorum remissione solvatur : sic conlra in hac non quo infirmissimo nulii usui congruis vel idoneis in-
Jam praeterila, sed adbuc manente lcge concupiscen- fantilibus membris, anima ratknalis miserabili igno-
liae, reatus ejus solvitur, et non erit, cuhi fit in Ba- rahtia praegravatur. Quam plane ignorantiam nullo
plistno plena remissio peccalorum. Denique si conti- modo crediderim fuisse in infanteillo, in qUoVer-
nuo consequatur ab hac vita emigratio, non erit om- bum caro factum est, ut babitaret in hobis, nec
nino quod obnoxiuni hominem leneat, solutis omni- illain ipsius animi infirmitatem in Chrislo parvulo
bus quoetenebant. Sicut ergo non est mirum, praeter- fuerim suspicatus , quara videmus in pafvulis. Pef
itorum dictorura, factorum, atque cogilatorum rea- hanc enim etiam , ciim motibus irratlonabiliblis pef-
tum manere antc peccatorum remissionem : sic con- turbantur, hillla ratiotie, hullo imperio, sed dotore
tra nou debet esse mirum , maneniis coiicupiscentiae aliquandovel doloris teffore cohibehlur : ut omnirio
reatum proaterire post peccatorum remissionem. videas illius inobedienliae filioS, quae movetur in
CAPUT XXIX.—47. Onmesprmdestinatiper unum membrls repUgnanslegi mehtis, nec cum vult ratio,
mediatoremChristum et per ttnam eamdemquefidem conquiescit : verum et ipsa saepevel dolore corporis,
salvanlur. Parvulorum quoque salvator Christus. Chri- tanquam vapulando compescitur, vel pavescendo,
slus eliam infans ignoraniia caruil el animi inftrmitate. vel tali aliquo animi molu, non tainen volunlate pfae-
Quaecum ita sint, ex quo per unum hominem pecca- cipienle coraprimilur. Sed quia in eo erat similitudo
tum inlravit in hunc mundum, et per peccatum carnis peccali, mutationes aelatum pefpeli voluit ab
mors, el ita iu omnes homines pcrtransiit (liom. v, ipsa exorsns inlantia , ut ad moriem videaiuf etiaih
12), usque iil finem camalis hujus gcncralionis et senescendo ilia caro pefVeriirepoluisse, nisi juvenis
corruptibilis saeculi,cnjus filii gencrant et generanlur, fuisset occisus. Qriae tameii mors ihcarne peccati
nullo existente homine de quo in hac vita coiislitulo inobedientiae' debita redditur, In similitudine autem
veraciter dici possit, quod nullum habeal omninopcc- carnis peccati obedienliae voltmlale suscepta eSt. Act
catum, exceplo uno Mediatore, qui nos Crealori no- eam quippe iturus eamque passurus, hoc ait: Eixe
stro per remissionem reconciliat peccatorum : idem venit princeps mundi Itujtts, et iri nie riiliil inveniet:
ipse Dominusnosler hanc suain nicdclam nullis ge- sed ut tciant omnes quia volunlalemPutrit iriei facio,
neris huniani temporibus ante ultiuium fuiiirumadhuc surgiie,eamushinc(/oan.xiv, 30,31). Hisdictis perrexit
judicium denegavit eis, quos per ceitissiniaiii prac- adiiidebitamraorlem/actusdbediensusqueadraoriem.
2
scieiniam et futuram bcncficenliam secum regnatu- CAPUTXXX.—49. Respondetad objectionemPela-
ros in vitam pracdeslinavitaeternam.Namquc ante na- gianorunt. Quapropler illi qui dicunt, Si primi homi-
livitatem carnis infirmitalemque passionis et virlutem nis peccato faclum esl ul moreremur, Chrisli adveniu
resurrectionis suae, carum rerum futurarum fide eos fieret ut credentet in eum non moreremur; et addunt
qui tunc fuerant, informabat ad haereditatemsalulis quasi rationem , dicentes , Neque enim prmvaricatoris
aeternae; quarum rerum praesenlium fide informavit transgressio plut nobis nocuit, quam incarnatio vel
eos qui cnm gererenlur aderant, alque implcri prae- redemptio profuit Sutvatoris: cur non poljus hoc at-
dicta cernebanl; quarum eliam praeterilarum lide 3qui lcndunt, hoc audiunl, boc sine dubitatione 9credunt,
postea fuerunt, et nos ipsos, et qui deinde futuri sunt, quod Apostolussine ambiguitate locutus est, Quia per
informare non cessat. Una ergo fides est quaeomnes Itominemmors, et per hominemresurrecliomortuoruttu
salvos facit, qui ex carnali generalione spiritualiter Sicui enimin Adamomnesmoriuntur, sic et in Cltristo
renascuntur 3, lcrminata in eo qui venit pro nobis Ju- omncsviviftcabuntur(I Cor. xv, 21, 22)? Neque enim
dkari et mori, Judex vivorura et mortuorum. Sed bu- aliunde ,
quam de corporis resurrectione dicebat.
jus unius fidei pro significaiionis opportunitate per Omnium ergo corporis mortem factam per unum ho-
varia tempora sacramenla variata sunt. niincra dixit, et omnium corporis resurrectionem in
48. Ideni ipse itaque Salvator est parvulorum vitam aelernam per unum Cbrislum fuluram esse
alque majorum , de quo dixerunt Angeli, Nalus promisit. Quomodoergo plus nobisnocuitille pecCando,
ett vobisliodietnlvalor ( Luc. n , 11) : et de quo di- quam iste profuit redimendo; cum per illius pecca-
ctum cst ad virginem Mariam, Vocabisnomen ejus lum temporaliter moriamur, per istius autem redem-
Jesum; ipse enim salvum faciet populum sttum d ptionem non ad temporalem vitam , sed ad perpe-
peccalis eorum (Matth. i, 21) : ubi aperte demonstra- luam resurgamus ? Nostrum ergo corpus moriuiiin
tum est, eum boc nomine, quo appellatus est Jesus, est propler peccatum, Chrisli aulem corpus solum
1Editi,et juslissimambeneficentiam.contranostriomnes raorluum est sine peccato; ut fuso sanguinc sine
manuscriptiGallicani,vaticani,Belgici,et fuluram benefi- culpa, omnium culparum chirographa delerentur,
centiam;vel, beneficieniiam.
» Editi, prmleritarumrerum fide. Abest,rerum, a tna- qttlbtis debitores qui iu ctim credunt, a diabolo antea
nuscriptis.
»ita in omnibusMss. At in editis legebatur, qui ex 1 AliqttotMss.,nuncinobedienliw.
carnati generationein spiriluatem renascendo salvan- a ln Mss.,sine disceptatione.
tur.
481 LIBER SECUNDUS. 182
tenebantur. Et ideo, Hic est, ait, tanguis mcus, qui ille qui sine ullo peccato vel originali vel proprio
pro multit effundeturin remissionempeccalorum(Matth. moriebatur, dixit, quod paulo ante commemoravi, f5-"'
xxvi, 28). Ecce veniet prineeps mundi, id est, diabolus, qui po- ^"
CAPUT XXXI. — 50. G'ur non simul per Bapti- testatem habebat mortis, ei in me nihtl inveniet, id |
smum cum peccatismorsetiam ipsa aboleatur. Poterat est, peecali, propler quod;bomines raori fecit. Et f
autem eliam hoc donare credenlibus , ut nec istius quasi dicereturei, Quare ergo raoreris ? Sed ul sciani
experirentnr corporis mortem : sed si hoc fecisset, ontnes ; inquiti quia votunttttemPnlris mei facio , sur-
carni quaedamfelicilas adderetur, minueretur autera gite, eamushinc : id esf, ut moriar tron habens mor-
iidei forlitudo. Sic enim homines inortem istam ti- tis causam de peccalo sub auctore peccati, sed de
ment, ut non ob aliud felices dicerent esse Christia- obedientia et Justitia factus obediens usque ad mor-
rios, nisi quod mori omnino non possenl. Ac per hoc tem. Et hoc ergo illo testinionio demonslratum est*
nemo propter illam vitam, quaepost istam mortem et quod timorem morlis fidcles vincuiit, ad agonem
beata futura est, pcr virtulem etiam conlcmnendas ipsius fidei pertinere j qui profecto defuisset, si mox
ipsius mortis ad Christi gratiam feslinaret; sed pro- esset cfedentes immortalitas consecuta.
pter removendam mortis niolestiam delicatius crede- CAPUT XXXII.— 52. Car Christuspost resurreclio-
retur in Christum. Plus ergo gratiae praestilit, plus nem prmsenliam suam mundo subduxeril. Quamvis
fidelibus suis sine dubitatione donavit. Quid enim, itaque multa Dominusvisibiiia miracula fecerit, unde
magnum erat, videndo non mori eos <juicredere'nt, ipsa fides velut quibusdam primordiis lactescfentibus
credere se non moriturum ? Quanto est majus, quanlo germinaretj et in suum robur ex illa teneritudine
fortius, quanto laudabilius, ita credere, ul se speret coalesceref (tanto est enim forlior, quanto magis jam
moriturus sine fine victurum? Denique hoc quibus- ista non quaerit): lamen iilud quod promissum spe-
dam in fine largietur, ut mortem istam repentina ramus , invisibiliter voluit exspectari, ut Justns et
commulatione non sentiant (a), sed simul cum re- lide viveret, in tantum ut nec ipse qui die tertib re-
surgentibus rapiantur in nubibus obviam Cbrislo in surrexit, inter bomines esse voluerit, sed eis denion-
aera, et sic semper eum Domino vivant (I Thess. rv, strato insua carneresurrectionis exemplo, quos huJuS
16). Et recte illis, quia non erunt jam posteri qui rei testes habere dignatus est, in ceelum ascenderit,
propter hoc credant, non spcrando quod non vident, illorum quoque se oculis auferens; nihilque tale cu-
sed amando quod vident. Quae fides est enervis et jusquam eorum carni jam tribuehs , quale in carne
debilis, nec iides omnino dicenda, quandoqiiidem propria demonstraverat; ut et ijisi ex fide viverent,
fides ita definita est: Fides est sperantium ' substart' ejusque justitiae, in qua ex fide vivitur, praemittm
lia, convicliorerum qum non videnlur. Unde etiam in quod postea erit visibile, nuric iiiterim perpatientiam.
eadem, ubi et hoc scriptum est, ad HebraeosEpislola, invisibiliter Cxspeclarent. Ad hunc intellecturh credo
cum consequenter enumerasset quosdam, qui Deo etiam illud esse referentlum, quod ait de Spiritu
fide placuerunt: Secundumfidem, inquit, mortui sunt sancto : iVon potest ipse venire, ntst ego abiero. Hoc
hi omnes, cum non accepittent promissiones,sed longe enim erat dicere, non poteritis juste vivere ex fide,
eat videntes et salutantes, et confilentesquia hospiles quod de meo dono; id est, de Spiritu sancto habe-
el percgrinisunt tuper terram. Et paulo post eamdem bitis, nisi a vestris oculis hbc qudd intuemihi abstu-
fidei laudem ita conclusit: Et omnet, inquit, testimo- lero, ut spiritualiter cor vestrum invisibilia credendo
nium contecuti per fidem, tton tulerunl promittiones proliciat. Hanc ex lide justitiam identtdem, loqueris
Dei: pro nobisenim meliora providerunt, ne sine nobis de Spirilu sancto; ita commendat : llle; inquit, ar-
perfectiperficerentur(Hebr. xi, 1, 13, 39, 40). Haec giietmundum Uepeccato,de jltstitia, et de judicio : de
laus fidei non esset, nec oronino, ut jam dixi, iides peccatoquidem, -qnidnon crediderunt in tne; de justi-
esset, si homines in eredendo praemia visibitia seque- tia; qum ad Patretri vado, et jam nori videbitis tite
rentur, hoc est, si fidelibus merces immortalitatis (Joan. tvi, 7-10). «Quaeest isla justitia, qua eurii hon
in hoc saeculoredderetur. viderentl •, nisi ut jiislUs ex fide vtveret, et non re-
51. Hinc et ipse Dominus mori voluit, ut, quem- spicientes quaevidentuf, sed quae tton Vfdeiituf, spi-
admodum de illo scriptum est, per mortem evacuaret ritu ex fide spem justitiae exspectarettitis?
eum qui polestatemhabebal mortis, id ett, diabotum, CAPUT XXXIIL—SS.Respmdetad obfectidriemPe-
et liberaret cos qui timore mortis per totam vitam rex lagianorum. Qui autem dicuht : Si p4ccaloritorsistd
eranl servitulis (Id. u, 14, 15). Hoc testimonio satis corporis accidisset\ non utique post remUHbriethpecca-
etiam illud monstratur, et mortem istam corporis torum; quam Redemptornobistribuit, moreremnr: nori
principe atque auctore diabolo , hoc est, ex peccato intelligunt qiiomodores; qiiarum realttm, ne pOSt
accidisse , quod ille persuasit; neque enim ob aliud hanc vitam obsint; Deus solvit, tanien eas a'd certa-
potestatem habere raorlis verissime diceretur : unde men fidei sinit mariere, lirt per illas eftrdiaritur et
1LQV. , sperandorttm.At Am. Er, et nostri mantiscrfpti exerceahtur proficientes in agone Justittae. Posset
conslaiiterhabent, sperantiwm.Sicab Aiigustinbcitaturin enim et alius hoc non intelligens dicere ; Sl pfopter
Tractatu79 iri Joann., n. \, etrn Tractalu95, n. 2. Graece
est, elpiiomeridn, quod cum sit verbummedium, ab aliis peccatum dixit Deus homini, 'In sli&oreitUtus iui
activeaccipiebalur,ab aliispassive. edes panem luum, et tpinas et tribulospariet libi terra;
, («) vide lib. 2 Retract.,cap. 33; et epist. 193, ad Mer- i corbeiensisius., vtdertmt.
catorem.
18S DE PECCATORUMMERITIS Et
quare ct post remissionem labor hic permanet, et
haec dura et aspera parit etiam terra fidelium? Item
si propler peccatum dictuin est mutieri, In gemilu
paries (Gen. m, 19,16) : cur etiam post peccatorum
remissionem feminsefideles eosdem dolores in par-
turiendo patiuntur ? Et lamen constat propter pec-
catum, quod admiserant, illos a Deo primos homines
haec audisse alque meruisse : nec resistit his verbis
divini libri, quaeposui de labore horainis et de par-
turitione mulieris, nisi qui prorsus alienus a fide ca-
tholica eisdem Litteris adversatur.
CAPUTXXXIV.—54. Curremissopeccatopmnaad-
Ituc exigatur. Verum quia et tales non desunt; quera-
admodum eis hac quaestioneproposita respondemus,
dicentes, ante remissionem esse illa supplicia pecca-
torum, post remissionem autem certamina exercita-
tionesque justorum : ita et illis quos de morle corpo-
ris similiter movet, respondere debemus, ut eam et
peccato accidisse fateamur, et post peccalorum re-
missionem, ut magnus timor ejus a prolicientibus su-
peretur, ad certamen nobis relktam esse non dedi-
gnemur. Si enim parva virtus esset frdei, quaeper
dilectionem operalur, mortis metura vincere, non
esset lanla marlyrura gloria, nec Dominus dkeret,
Majorem hae charitatem nemohabet, quam ut animam
suam ponat pro amicis tuis (Joan. xv, 13). Quod in
Epistola sua Joannes ita dicit: Sicut ille animam
suam pro nobis posuit, sic et nos debemusanimas pro
fratribus ponere (Uoan. m, 16). Nequaquam igilur
in morte pro justitia subeunda vel contemnenda lau-
darelur praecipuapatientia, si morlis non essel ma-
gna multumque dura molestia. Cujus timorem qui
vincil ex fide, magnam ipsius fidei comparat gloriam
juslamque mercedem. Unde mirandum non est, et
mortem corporis non fuisse eventuram homini, nisi
praecessisset peccatum, cujus etiam talis pcena con-
sequeretur; et post remissionera peccatorum eam
iidelibus cvenire, ut in ejus timore vincendo exerce-
retur fbrtitudo Justitioe.
55. Caro enim quae primo facta est, non erat caro
peccatj, in qua noluit homo inter delicias paradisi
servarc justitiam. Unde slatuit Deus, ut post ejus
peccatum propagata caro peccati, ad recipiendam
juslitiam laboribus et molestiis eniteretur. Propter
hoc eliam de paradiso diraissus Adam', contra Eden
habitavit, id est, conlra sedem deliciarum : ut signi-
ficarel quod in laboribus, qui sunt deliciis conlrarii,
erudienda esset caro peccati, quae in deliciis obe-
dienliam non servavit antequam esset caro peccali.
Sicut ergo illi primi bomines postea juste vivcndo,
unde merilo creduntur per Domini sanguinem ab
extremo supplicio liberati, non tamen in illa vita me-
ruerunt ad paradisum revocari: sic et caro peccati,
eliamsi remissis peccatis homo in ea juste vixerit,
non continuo meretur eam mortem non perpeti, quam
traxit de propagine peccati.
56. Tale aliquid nobis insinuatum est de patriar-
'Eciiti, de paradiso ejeclus Adam. At Mss., dimis-
sus.
REMISSIONE,S. AUGUSTINI ite
cha Davidin libro Regnorum, ad quem firoplietacum
missus essct, eique propter peccatum quod admise-
rat, eventura mala ex iracundia Dei comminareltir,
confessione peccati veniam meruit, respondenie pro-
pheta quod ei flagitium facinusque remissum sit (II
Reg. xn, 13) : et tamen consecuta sunt qiitc Deits
fueral comminatus, ut sic humiliarelur a lilio. Quare
el hic non dicitur, Si Deus propter peccalum illud
fuerat comminatus, cur dimisso peccato quod crat
minatus implevit? nisi quia rectissime, si dictum fue-
rit, respondebitur remissionem illam peccati faclam,
ne homo a percipienda vita impediretur aelerna; sub-
seculum vero illius comminationis effectura, ut pietas
hominis in illa humilitate exerceretur atque proba-
relur. Sic et mortem corporis ct propter peccatiim
Deus homini inflixit, et post peccatorum remissionem
propter exercendam justitiam non ademit.
CAPUTXXXV.—57. Non declinandumtn dextram
aut in sinittram. Teneamus crgo indeclitiabilem
fidei confessionem. Solus unus est qui sine peccaio
nafus est in simililudine carnis peccali, sine peccalo
vixit inter aliena peccata, sine peccato morluus est
propter noSlra peccala. Non declinemus in dexlram
aut in sinislram. In dexleram enim declinare.esl se
ipsura decipere dicendo se esse sine peccalo : in sini-
slram autem, per nescio quam perversam et pravam
securitatem se lanquam impune dare peccatis. Vias
enira quma dextris sunt novit Dominus, qui solus sine
peccato est, el nostra potest delere peccata; perversm
autem sunt qum a sinistris (Prov. IV, 27), amiciliae
cum peccatis. Tales etiam illi viginti annorum ado-
lescentuli figuram novi populi praemiserunt, qui in
terram promissionis intrarunt, qui nec in dexteram
nec in sinistram dicti sunt declinasse (a). Non enim
viginti annorum aelascomparandaest innocentiacpar-
vulorum : sed, ni fallor, hic numertis myslicum ali-
quid adtimbrat et resonat. Vetus enim Teslamenlum
in quinque Moysi libris excellit, Novum autem qua-
tuor Evangeliorum auctoritate praefulget; qui numeri
per se multiplicati ad vicenum perveniunl: qualer
enim quini, vel quinquies quatemi, viginti sunt. Ta-'
lis populus, ut praedixi, eruditus in regno coelorum
per duo Teslamenla, Vetus et Novum, non declinans
in dexleram superba praesumptionejustiliae, neque in
sinistram secura delectatione peccati', in lerram pro-
missionis inlrabit: ubi jam peccala ulterius nec no-
bis donanda optemus, nec in nobis punicnda timea-
mus, ab illo Redemptore liberati, qui non venumda-
tus sub peccalo, redemit Israel ab omnibus iniquita-
tibus ejus, sive propria cujusquam* vita commissis,
sive originaliler tractis.
CAPUTXXXVI.—58.An animaex traduce.Inrebus
1 Gallicaniquatuor, et tres vaticani codices, dilectione
peccati.
»Sic omnes Gallicanimanuscripti.At
Hac forle voce uti noluitAugustinusob editi,
cujusque.
eorum errorem,
qui propriaevitaepeccatahomini cuique etiam infantitri-
buebant. vide supra, lib. 1, nn. 22, 51, 65, 64.
(a) Uespicerevidetur iu locumNUUI.xiv, ubi omnibus
a
qui vigintianniset supranumeratisunt, mortim deserto
obeundaeaddiclis,decrevitDeuscaeterosin terram promis-
.*,. LIBER TERTIUS. 186
of««tri(,iiH Scripturmnon adjuvant, cavendujudicandi viiam luunt [Psal. cii, 2-4]): an etiam non propagata,
temeritas. Scriplurmclarm in his qumad salttiemneces- eoipso quo carni peccali aggravanda miscctur, jam
sariosunl.Nonenimparumpaginaruindivinarumaiicio- ipsios peccati reniissione et sua redemplione opus
ritali verilatique cesserunt, qui etsi noluerunt litteris habeat, Deo per summam praescientiam ' judicanle,
suis aperte exprimere, parvulis remissionem necessa- qui parvulisab isto reatu non mereantur absolvi,
riain peccalorum, redemptionem tamen eis opus esse etiam qui nondum nali nihil alicubi propria sua vita
confessisuiit. Alioquippeverbo, etiam ipso dechrislia- egerunt vel boni vel mali: et quomodo Deus etiamsi
na eruditionedeprompto, nihilaliudomninodixerunt. non de traduce animas creat, non sit lamcn auclor
Nec dubitandum est» bis qni divina scripta fideliter reatus ejusdem, propter quem redemptio Sacramenti
legunt, fideliter audiunt, fideliler tenent, quod ab necessaria est et animaeparvuli 3: magnaquacstioest,
illa carne quacprius voluntate»peccati facta est caro aliamque disputationeradesiderat, eo lamen, quantum
peccati, deinceps per successionem transeunte in arbitror, moderaraine temperatam, ut magis inquisilio
omnes proscriptione iniquitatis et mortis caro sit cauta laudetur, quam praecipilata reprehendatur as-
propagata peccali, excepta una similitudine carnis sertio. Ubi enim de re obscurissima dispulatur, non
peceati, quaelamen non esset, nisi esset et caro pec- adjuvantibus divinarum Scripturarum certis clarisque
cati. documenlis, cohibere se dcbet humana praesumptio,
59. Deanima vero, ulrum et ipsa eodcm modo pro- nihil faciens in parlem alteram declinando. Et si enim
pagala, reatu qui ei dimiltatur obstrkla sit (neque quodlibet horum, quemadraodum demonstrari et ex-
enim possumus dicere, solam carnem parvuli, non plicari possit, ignorem; illud lamen credo, quod
etiam animam indigere Salvatoris ct Redemptoris etiam hinc divinorum eloquiorum clarissima auctori-
auxilio, alicnamque ab ea esse gratiarum aclione quae tas esset, si homo id sine dispendio promissae salulis
in Psalmis est, ubi legimus et dicimus, Benedic,ani- ignorare noii posset. Habes elaboratum, utinam lam
ma mea, Dominum; et noti obtivisciomnesrelributiones commodum quam prolixum, pro ineis viribus opus,
ejus : quipropilint fil omnibusiniquilalibusluis, quisa- cujus prolixitatem fortasse defenderera, nisi id vere-
nal omnet languoret tuot, qui redimit de corruptione rer facere defendendo prolixius.
sionisintroducereaetalejuniores, qui Josue, xxui, 6, 8, 1 BelgiciMss.et duoex Gallicanis,
laudanturnon declinassea lege, nec ad dexteram nec ad tiam. per suam prmscien-
siiustram.
* Aui.Er. et Mss.,esse. »Editi, qui parvulorum. At Mss., qui parvuli.
3 plerique Mss., necessariaest et mrumnmparvuii; sup-
Tres
»Editi, voluptate. Mss.,voluntate. ple, auctor. Edili,necessariaest animmparvuli.

LIBER TERTIUS,
SEU
AD EUMDEM MARCELLINUM EPISTOLA,
In quaAugustinusPelaaiicircaquaestionemde peccatorummeritiset de parvulorumBaptismoerrores, sive nonmtllas
contra peccatumoriginale, quas ille suis in Paulumexpositionibusinsperserat,argumentationesredarguit.
Charistimo fitio MAKCELLJNO, AUGUSTINUS episcopus, exposiliones brevissimas continerent (a) : atque ibi
servut ChrittitervorumqueChrisli, inDominotalutem. compcri, cum ad illum venisset locum, ubi dicit
Apo-
CAPUT PRIMUM.— 1. Pelagius existimalus vir stolos, per rinumhominem peccatum intrasse in mun-
sanclus. Ejus expositionesin Paulum. De quaestio- dura,et perpeccatum mortem.atque ita inomnes ho-
nibus quas mihi proposueras , ut ad te aliquid mines (Ram. v, 12) pertransisse, quamdam eorum ar-
scriberem advcrsus eos qui dicunt Adain etiamsi non gumenlationemquinegant parvulos peccalumoriginale
peccasset, fuisse moriturum, nec ex ejus peccato gestarc : quam faleor in illis lam longis voluminibus
quidquam ad ejus posteros propagando transisse, meis non refelli, quia in mentem mihi omnino nou
maxime propter Baptismum parvulorum, quem more verrerat, quemquam posse talia cogitare, vel diceic.
piissimo alque materno universa frequental Ecclesia, Quapropter quoniam illi operi, quod jam cerlo fine
et quod in hac vita sint, fuerint, futurique sint filii concluseram, nihil addere volui; et ipsam eisdeiu
bominum nullum habentes omnino peccalum, jam vcrbis quibus eam legi, et quid mihi conlra videafur,
duos prolixos absolveram libros : quibus mibi visus huic epislolaeinserendum
putavi.
sum, non quidem omnibus omnium occurrisse in hac CAPUT II. — 2. Objectio Pelagii. Parvuli in cre-
causamotibus animorum,quod vel a me, vel a quoquam dentiumet fideliumnumero
depulali. Sic ergo illa ar-
ulrum fieri possit ignoro, imo fieri non posse non du- gumenlatio est : Hi autem, inquit, qui con-
posita
bito; sed tamen egisse aliquid, quo de his rebus a tra traducem peccali sunl, ila illam impugnare ni-
majoribus traditae fidei defensores contra novitales tuntur: Si Adoe,inquiunt, peccalumeliam non peccan-
eorum qui aliter senliunt, non inermes usquequaque
consisterenl. Verum post paucissimos dies legi Pela- (a) pelagiiin PaulumcommentarioscitatMercator m Com-
gii quaedamscripta, viri ut audio sancti, et non parvo monttorio, cap.2, et sententiasilliusibidemproferlmultas,
qua?totidemfere verbislegunlurin commentariisnomiue
proveclu chrisliani, quae in Pauli apostoli epislolas Uieronymiialsopublicatis.
 18,7. DE PECCATORUMMERITISET
ttbus nocmt, ergo el Chrtsli justitta etiamnon credenlt-
but prodest; quia simililer, imo et magis dicit per
ununi salvari, qttamper unum ante perierunt. Huic ergo,
ut dixi, argumento in illis duobus libris quos ad te
scripsi, nihil respondi, neque id mihi prorsus redar-
guendum proposui. Nunc ergo prius illud atlende,
quemadmodumcumdicunt, SiAdmpeccatumetiamnon
peccantibusnocet,et Chrislijuslilia etiamnoncredentibus
prodest, absurdissimum utique et falsissimum judi-
cant, ut Cbristi juslitia etiam non credentibus prosit;
unde putant confici, nec primi hominispeceatumpar-
vulis non peccantibus nocere poluisse, sicut et Chri-
sli justitia prodesse ullis non credentibus non potest.
Dicant ilaque, Christi justilia quid baptizalis par-
vulis prosit : dkant omnino quod voluht. Profecto
cnim, si se Christianos esse meminerunt> atiquid
prodesse non ambigunt. Quodlibet igitur prosit, prod-
esse, sicut eliara ipsi asserunt, non credenlibuii non
potest. Unde cogunlur parvulos baptizatos in cre-
dentiuin numero dcputare; et auctoritati sanctae 4
ubique Ecclesiaeconseniire, quae fidelium eos no-
mine non censet indignos , quibus justitia Christi
etiam .secundumistos prodesse nonnisi credenlibns
posset. Sicut ergo eorum per quos renascuntur, ju-
slitiae spiritus responsione sua trajkil in eos lidem,
quam volunlate propria nondum habere potuerunt :
sic eorupi pcr quos nascuntur, caro peccati trajicit in
eos noxam, quam nondtim vita propria contraxerunt.
El sjcut eos vitoespifitus in Christo regenerat fidc-
les, sic eos corpus mortis in Adam generaverat pec-
catores: illa enim camalis generatio est, haec spiri-
tualis : illa facit iilios carnis, hacc lilios spiriltis :
illa filios morlis, bacclilios resurreclionis; illa filios
saeculi, baecfilios Dei; illa filios irae, haccfilios mise-
rkordioe; ac per hoc illa peccato originali obligatos,
isla omnis peccati vinculo liberalos.
3. Pbstfemo ad id quod inlellectu perspicacissimo
assequi non valemus, auctoritate divina consentire
cogamur. Bene quod ipsi nos admonent, justitiam
Christi nisicredehlibus prodesse non posse, et prod-
esse aliquid parvulis confllentur : unde, ut diximus,
necesse est eos baptizatos in credeiilium numero sine
ulla tergiversalione conslituant. Consequenler igilur,
si non baptizchtur, intcr eos qui non credunt, crunt;
ac per hoc nec Vitamhabebiinl, sed ira Dei manel su-
;per eos ; qnOniamqui noticredil Filio, ncn habebitvi-
tam, sed ira Dei manetsuper eitm: el judicali sunt; quo-
nhmqtti noh ctedil, jam judicatus est ( Joan. ui, 36,
18 ): et cohdeihirabuniuf; qiioiiiamqui crediderit et
Ibaptizatusfuerit, sblvus'eril; qui dutemnon crediderii,
tcondemnabilur(Marc. xvr, 10). Jarii liunc videanl isti,
qua ijustitia ientenl vel coriferilufasserere, non ad
vitam aeternarh, sed ad ifam Dei perlinere, et di-
vinilus judicari atque ddffinarihornines qui sine pec-
catOsu!it;si quemadmbdum pi-opriiim, ita nullum
in eis est etiam originale peccattim.
1 in manuscriptliiplerisquevel deest, auctbrilati; yel
deest; sanctm.
REMISSIONE,S. AUGUSTINI 189
4. Jam caeteris, quaePelagius insinuat eos dicere,
qui contra originale peccatumdisputant, in illis duo-
bus prolixi mei operis libris satis, quantum arbilror,
dilucideque respondi. Quodetsi quibusdamvel parum
vel obscurum videbitur, dent veniam, et componant
cum eis, qui forlasse illud non quia parum est, sed
quia nimium, reprehendunt : et qui ea, quaepro na-
tura quaestionumdilucide dicta existimo, adhuc non
intelligunt, non mihi caluranientur pro negligentia
vel pro meae facultatis indigenlia, sed Deum potius
pro accipienda intelligentia deprecentur.
CAPUT III. — 5. Pelagius laudatus a nonmtlRs.
Argumenta contra peccalum originit, qum Petagius
in Commentariotuo proponit. Verumlamen nos non
negligenter oportet attendere, istum, sicuteum qui
noverunt loquuntur, bonum ac * praedicandumvirumv-
hanc argumentationem conlra peccati propaginem,
non ex propria intnlisse persona, sed quid illi dicant
qui eam non approbant intimasse, nec solum hoc
quod modo proposui eique respondi, vernm etiant
caeteraquibus me in illis libris jam respondisse re-
colui. Nam cumdixisset, Si Adm,inquiunt, peccatum
etiamnon peccanlibusnocuit,ergoet Christijustitiaeliam
non credeniibusprodest;quod in iis quaerespondi, cer-
nis quam non solum non expugnet quod dicimus, sed
etiam nos admoneatquid dicamus': secutus adjunxii,
Detnde aiunl, Si Baplismusmundat antiquumitlud de-
liclum, qui de duobusbaplizatisnali fuerinl, debettthoc
carere peccalo: non enim potuerunt ad potteros trarts-
miltere, quodipti miriimehabuerunt. lllud qiidqtie'dc-
cedit, inqiiit, quia si dnima non est ex traduce, sed
sola cSro, ipta tanlunxhabet traducem peccali, el ipta
sola pcenammerelur : injustum esse dicentes,ut hodie
nala anima nonex matsa Adm, lam antiquum peccalum
portet alierium.Diaint eiiain, inquit, nulla rationecon-
cedi,ul Deusqui propria peccalaremittit,imputetaiienet.
6. Videsne, obsecro, quemadmodum hoc totfiW:
Pelagius, iion exsua, sed exaliorum persona indide-
rit scriptis suis, usque adeo sciens hanc nescio quann
csse novitatem , quae contra antiquam Ecclesiaeinsi-
tam opinionem sonare nunc cceperit, ut eam ipsc;
confiteriaut verecundatus, aut verilus fuerit. Et forte
boc ipse noii sentit, quod sine peccato nascatur horab,
cui fatetur necessarium esse Baptisraum, in quo fit
remissio peccatorum : eta quod sine peccato damne-
tur bomo , quem necesse est non baptizatum in rion
credenlibus deputari; quia utique Scriptura evange-
lica failerehbii potest, in qua apertissime Iegilur,.
0«t rion crediderit, condemnabtlur : poslremo, quodi
sine peccatb imago Dei non admitlatur ad regntim.'
Dei, quoriiamnisi quis renatus fuerit ex aqua el spirilu,.
1 Gallicauibmnesmanuscriptiomittunt,bonum;retenta:
nihiloniintfsin plerisquepraepositiorie,nc; Vel slc ttutsffe,
ut in quibusdamlegalur,ad prmdicandumvirum.
» Plures Mss.,non expugnent quod dicimus.sed efta/n;
nosadmoneantqitiddicamus.Ac patilopdst, iltaa ^noqtie-
addtmt; pro-,accedU.
3Particula.
et, aliesta manuscriptis;sed exstatio.edj)^,
quorumantiquioresduo, Am.et Er. sic baberit, et. qupa
stne /luptismodamneturhonio;et inlfa,postretnoquodsme
saplismoimagoDei, etc, male, ac ruluctantibusujjoque
locomanuscriptis, qui cumLOV. cbiisiaiitetferunt, sviepsc-
cato.
18» LHJER TERTIUS. 19«
iio» potestintroke in regnumDei (Joan. m, S) : atque est, quia no» est neeessarius,Jesns ' $is qu* nen>Iw-
ifa vel rn aetemammorlem sine peccato praecipjtetur, bent peccatum, sed eis qui s:\lvaridiSUJJA a peceaJ*?.
vel quod est absurdius, extra regnun* Dei habaat NumqHidetiam illud, Quia nisi manducaverintbomr-
vitam aclernam; cum Dominuspraedicensquid suisin nes carnem cjus, boc est r parlkipes facti fueriat
fine dklurus sit, VenitSi benedicliPatris meit per* corporis ejus, non habcbunt vilam (Joan.vi,. 54)?-
cipitercgnttmquod vobisparatumest ab mitio mundit His atque liuJusrnoc|ialiis, quaenunc praeterec;^tesli-
mauifeslaveriteliam quid sit ipsum regnum quoddi- moniis divina luce clarissimis, divinaauctoritate cer-
cebat, ita concludens, Sic ibunt illi in ambustionem lissitnis, noime verilas sine uUaarabiguitateprocls*-
mternam, justi autetn in vitammlernam(Mallh. xxv , mat, noiisolumin regnura Deinon baptizalosparvuks
34, 46). Haecergo ei alia quaeistum sequuntur eiro- intrare non posse, sod ncc vilam aelernam possa
rem, nimium porversa et christianae repugnantia habere praeterCiirisli corpus, cui ut>incorporenlur,
vcritati, credo quod vir ille lara egregie christianus sacraroento Baptisnwtis imbutintur? Nonne*veritas
omnino non sentiat. Sed fieri potest utetiam isiorum sine ulla dubitatione lestatur , eos non ob aliud auV
argumentis, qui contra peccati traducem sentinnt, Jesum, hoc est, ad salvatorem ef,ad modkiijn Clrri-
adbucfortasseita movealur, ut audhrevel aosse quid stum piis gestantiuirjmanibus ferri, nisi ut per me-
conlra eos dicalur, exspeclet: et ideo quid illi dicant, dicinam Sacraaieuloruin.ejus possint a peccati peslft
qiii conlra peccatitraducem seutiunt, nec tacere vo- sanari? (a) Quid ergo cunctamur Apostoli vcrba ,,d»
luit, ul quaesliodiscutknda insinuaretur, eta persona quibus fbfte dubilabamus, etiam ipsa sic mtelligere^
sua removil, ne hoc etiam ipse seirtire judicaretur. ut his congruaut testiinonris,de quibus,dubi|arc non.
CAPUTIV. — 7. Jesus eliam infantiumJesus estt possumu9?
Ostendilveteres nihildubitassede origmaliinfanliumpee- 9, Qtianquawtoto ipso loco, ubi per UHruspecca-
cato. Ego aulem etsi refellere istorum argumenta non lum muhofunvcondejnnationera,;etpep tjHJusJusti-
valeam,vidcotameninhaerendumesseiis quaeinScri- tiam mullorum Jusuikylionem Apostolns loqui,Wf,
pturissunt aperlissima,ut ex bis revelentur ©bseura7 nihilmihi videatur ambiguirmsi qjitoda,it, A*lamfon-
aut sj mens nondumest idonea, quaepossit ea velde- mam futuxi (liom. v, 14). Hoc.eiiimr»\fei^uon SOIUWJL-
mohstraia cernere, vel abstrusa investigare, sine huic sententiai coiwenit, qtw inlelligitur fultiros ejus
ulla haesitaiionecredantur. Quid autem apeftius tot posteros ejceadem forma * cutn p.eccatoessegenera-
tantisque testimoniisdivinorum eloquiorum, quiba* tos; sed etiam. in, alios et alios' iiiteltecius possunt
dilucidissiraeapparet, nec praeter Christi socielatenc hsecverba dedutci.Nam et nos aliud inde aliquando.
ad vitara salutcmque aeternam posse.^uemquam ho^ diximus, et aliud forlasse.dicemus, quod lamen huje
minum pervenire , nec divino Judicio mjuste»posser intellectuinonsit adversum(Jipt>f, 157, n»20; sujjrat
aliquera damnari, hoc est, ab illa vita et-salute sepa» lib. 1, n. 13; infrat deNuptiis el Concupiscenlia,dib. 2„
rari?Unde lit cooscquens ut quoniam nfihil agitur' n. 4ft, et contra Jvliamim, Ub.6, n. 9) : et ipse-PeJar
aliud, cum parvuli baptizanlur, nisi ut incorpofentwr gius non UHO modu idexposttit. Caetera-verpqua)ib>
Ecclesiae,id est, Christi corpori membrisquesocien- dicuntur, si dil.igeM.ler advcrlanlur atquo ttaclenUir,^
tur; manifeslumsit cosad daranatioirem,nisf Irocei» sicut in primo duorum illorum libro utcumquecou*r
collatumfuerit', pertinere. Non autem damnari pos- tus sum, eiiamsi suktbscuruiHparkiit rerutir ipsarum-
sent, si peccalumutique non baberent. Hoc quia ittx necessitate sermonem, non lamerr poterunt aJiun*.
aetas nulla in viia propria-* contrahere potuit, restat sensum habere, nisrper quem factumest ul anliquitus
intclligere vei si hoc nondura possumus, saltem> universaEcclesia retriteret, fideles parvulos originalis
credere, trahere parvnlos originale peccatum. peccaliremissionemper (.bristiBaptisiiiumcoiisecutos.-
8. Ac per hoc si ambiguialiquid habent verba apo- CAPUT V.—10. TesftmoHiMiiiCt/priw. Uudenon
stolka quibus dicit, Per unum hominempeccatum, immerUobeatus Cypriaaus satis osteijdifr,quam hoc
intravit in mundum, et per peccatummots^ et ita in ab initio creditum el ifltelleetumservet Ecclesia : qm\
omneshominespertrantiit (Rom. v, 12), possuntque1 cum parvulos a raaterno utero receBtissimos jam
in aliamduci transferrique sententiam : iramquidet idoneos ad pereipiendum.Ghristi Baptismum assere-
illud arabiguumest, Nisi quisreriatus fnerit exaqaa ef ret, quoniam COBBUIUJS Cueran,utrHrahoc anteocta-
spiritu,non polestintrare i» regnumDei (Joan. ni, 5) ? vum dienvfieri.deberet; quantiHnpatujt.-Conatusesfc
Numquid et illud, Vocabisnomen ejus Jesum; ipse eos demonslrare perfectoJr;ne qin>quasi:prp wime-
enim salvumfaciet popvlum stium a peceati»eorunv ro sdierum,;qtiia octavoantea circumcjdeuantur-in-
(Matih.t, 21)? Numquid etiam illud,. Quia non esi fantes, eos adbuo |jerficiendesesistimaret (CjfprtanH*^
opus sanis medicus,sed mgrolanlibus(Id. ix, 12); hoc Epitt, 64, ad<Fidum), Sed *-cwn, raagnutu eis defen?»
sionis patrocinium,praesiitisset, ab originali,lame«r
M*lures Mss.,nisteisconsuitumfuetil. peccato eos immunesnon esse confessus est: quia si
*Editi,nuUwnin vka propria. Gallicam verosex MSfj., hoc negaret, ipsius Baplismi causam, propter quem
niiffatn vilaproprta. Nempe ut duplexerror excludatuf;
atliDgensjBfautibas peccatumvit* prdprias,atit ante cor- 1 Manuscripti,,nojfre#necess«rtti*eti>V
omsso,< Jesut.-
pus,autincorporeactae. Hincin epistola217,ad vitalerti, 2 Ain.et Er., et eadenffortm.
n. lf>: « Necsecundummerita, » iuquit,« priofisalieujus 3 NonnulhMss.,tte qtusipsonvmero.
« viUerquani fluilamproprianisinguJihabere potuerurit'» » Solaedifio
Viaesupra,hb.t,n,31. Lov.,£<» .
(a) Hjcincipitcaput5 in edit. Am.et ffl»
191 DE PECCATORUMMER1TISET REMISSIONE,S. AUGUSTINl 192
percipiendum eos defendebat, auferret. Potesipsam jam non consulendum nec disceplandtim ', sed fir-
epistolam memorati martyris de Baptizandis parvulis mum cerlumque habebatur, animam saluti aeternae
legerc, si volueris: neque enim potest deesse Cartha- perituram, si hanc vitam sine illius Sacramenti con-
gini. Verum in hanc etiam nostram, quantum prae- secutione finiret : quamvis ab utero recentissimi par-
senti quaeslibnisatis visum est, pauca inde transfe- vuli solo reatu essent peccati originalis obstricti :
renda arbritatus sum, quaeprudenler altende. Quan- quare illis etsi multo facilior, quod alienorum, sed
tum vero, hiquit, ad causam infantium perlinel, quos tamen esset necessaria remissio peccatorum. His cer-
dixisti intra securidumvel lertium diem quo nati tunt tis illa incerta de octavo die qttaestiodissoluta est,
conttitutot, baptizarinon oportere,etcontiderandamesseatque in eoncilio judicatum, liomininato, ne in aeter-
legem circumcisionitantiqum, ul intra octavumdiem num pereat, omni die debere succurri* : cum etiam
eum qui nalut ett baptizandum et tanctificandumnon de ipsa carnali circumcisioneratio redderetur, quod
putares; longe aliud in concilionostro visumest. In umbra esset futuri : non quo ' intelligeremuseliarn
hoc enim quod lu pulabas ette faciendum, nemo con- Baptismum octavo ex quo nalus est homo die dari
sensit; seduniversipotiusjudicavimus, nulli hominum oportere, sed nos in Christi resurrectione spirituali-
nato misericordiamDei et graliam denegandam.Nam ter circumcidi, qui tertio quidem post diera passio-
cumDominutin Evangeliosito dicat, t Filius hominis nis, in diebus tamen hebdomadarum, quibus tempora
< non venit animas hominum perdere, sed salvare > provolvuntur, octavo, hoc est, post sabbatum primo
die a morltiis resurrexit.
(Luc. re, 56) : quantum in nobis ett, ti fieri poluerit,
nuila anitna perdenda ett. Adverlisne quid dicat, CAPUT VI. — 12. Contentusontnium circa pecca-
quemadmodumsentiat, non tantum cami, sed animae tum originale. Et nunc nescio cujus novae4 disputa-
quoque infantis exitiabile esse atque mortiferum, sinetionis audacia quidam nobis facere conantur incer-
illo ' salutari Sacramento exire de hac vita? Unde tum, quod majores nostri ad dissolvenda quaedam
si jam nihil aliud diceret, intelligere nostrum fuit, quaenonnullis videbantur incerla , tanquam certissi-
sine peccato animam perire non posse. Sed vidc mum proferebant. Quando enira primitus hoc dispu-
paulo post defendens innocentiam parvulorum, quid tari cceperit, nescio. Illud lamen scio, quod etiana
tamen de illis apertissirae fateatur. Cmterumti homi- sanctus Hieronymus, qui hodieque in [itleris eccle-
nes, inquit, impedirealiquid ad consecutionemgra- siaslicis lam excellentis doctrinaefama ac labore
tim posset, magit adullot et provectotet majoret natu versalur, ad quasdam solvendas in suis librisquae-
pottent impedirepeccatagraviora. Porro autemti etiam stiones, etiam hoc certissiraum adhibel siue ulla dis-
gravissimis delicloribuset in Deum multumanle pec- ceptalione documenlum. Nam in eo qtiod in Jonam
cantibut, cum pottea crediderint, remitta peccatorum prophelam scripsit, cum ad eum venissel locum ,
dalur et Raptitmo ' alque gratia nemo prohibetur : ubi commemorantur etiam parvuli jejunio castigati :
quanto magit prohiberi non debet infant, qui recens Major, inquit, mlas incipil, el usquead minorem per-
natut nihil peccavit, niti quod tecunduntAdam carna- venit. Nullus enim absque peccalo, nec si unius qui-
liter nalut conlagium mortis antiqumprima nativilale dem diei fuerit vila ejus, et numerabilesanni 6 vitm
contraxit? Qui ad remissampeccalorum accipiendam illiut (Job xiv, 5). Si enim slellmmundm non sunt
hoc ipto (acilius ' accedit, quod illi remiituntur nonin contpeclu Dei, quanlo magit vermiset putredo(ld.
propria, ted aliena peccata. xxv, S, 6), el ii qui peccatooffendentitAdam tenentur
11. Vides quanla fiducia ex anliqua et indubilata obnoxii(Hieron. super cap. 3 Jonm)? Hunc doctissi-
fidei regula vir lanlus isla loquatur? Qui haecdocu- mum virum si facile interrogare possemus, quain
menta certissiraa ideo protulit, ul illud quod erat multos utriusque linguae divinarum Scripturarum
traclatores et cbristianarum disputalionumscriplores
incerlum, unde constiluerat ille cui rescribit, et unde
conciliideeretum constitutumesse 4 commemorat,ut commemoraret, qui non aliud, ex quo Christi Eccte-
scilicet etiam ante octavum diem ex quo die natus sia est constituta, senserunt, non aliud a majoribus
esset infans, eum , si afferretur, bapt*zarenemo du- acceperunt, non aliud posleris tradiderunt ? Ego qui-
bilaret, per haecfirmamenta probarelur. Neque enim dem quamvis longe pauciora legerim, non memini
lioc tunc quasi novum aut quasi aliqua cujusquam me aliud audivissea Christianis, qui utrumque acci-
cuitradictione pulsatum, concitio statuebalur seu Ur-piunt Testamenlum, non solum in catholica Eccle-
mabatnr, quod obstricti originali peccato tenerentur sia, verum etiam in qualibet haeresi vel schismate
infantes: sed cum illic alia " consultatio versaretur,
constitulis; non memini me aliud legisse apud eos,
et disceptaretur, propter legem carnalis circumcisio-quos de his rebus aliquid scribentes legere potui ,
nis, utrum eos et ante octavumdiem baptizare opor- 1 ApudLov.,pro, nec
disceptandum,legebatur,necdis-
teret; ideo ei qui hoc negabat, nemo consensit, quia putandum.
» Editi,licere suecurrere.AtomnesMss.
Gallici,Belgici
et vaticani,debere; tametsiex illisquidamhabent, succur-
1 AliquotMss., rere.
sineullo. '] * Editi, non quod.Concinnius
AtMss.,et Baptismo. Cygirannensis codex, non
» Editi, elasaplitmo.
Am.Er. et Mss., acciviendaminhocipsofacilius. quo.
4 GallicaniquinqtteMss.,nouo.
* Corbeiensisvetus codex,decretum consentUum • In MSS.
esse. hodieqminter litteras ecclesiaslicas.
AliipleriqueMss.,decretumconsensisse. 6 Am.Er., qui
*Am.et Er., itla. pluresqueMSS. , el innumerabiles atmi: cor-
rupte pro, et dinumerabUes attni.
 193 LIBER TERTIUS. 194
qui Scripturas canoaicas saquerontur, vel sequi se nec si unius quidemdiei fuerit vita ejus (Job. xrv, 5).
crederenl, credive voluissent. Unde nobis hoc nego- Quis enim gloriabitur caslum se habere cor, aut quis
ante parvura confidetmundumte etsea peccalit (Prov. xx , 9) ? Te-
| tium repente emerserit nescio. Nam
tempus (a) a quibusdam transilorie colloquenlibus, nemurque rei in similiiudinemprmvaricationit Adam.
cursim mihi aures perstrictae sunt, cum illic apud Undeet David dicit, < Ecce in iniquitatibusconceplus
Carlhaginem essemus, non ideo parvulot baptizari, t sum, el in deliclis concepit nte tnaler tnea > (Psal.
ut remissionemaccipianl peccalorum, sed ut sanctifi- L,7).
centur in Chritto. Qua novitaie permotus, et quia op- 14. Haecnon ideo cnrameraoravi, quod disputato-
portunum non fuil ut conlra aliquid dicerem, et non rum quorumlibet sentenliis lanquam canonica aucto-
lales homines erant de quorum essem auctoritate rifale nitainur; sed ut appareat, ab initio usque ad
sollicitus, facile hoc in transactis atque abolitis ha- praesens tempus quo ista noviias orta est, hoc de
bui. El ccce conlra Ecclesiam ' jam sludio flammanle originali peccalo apud Ecclesiaefidem tanta constan-
defenditur, ecce scribendu eliam memoriaecommen- tia custodilum, ul ab eis qui dominica tractarent clo-
dalur, ecce res in hoc discriminis adducilur, ut hinc quia, magis certissimum proferretur ad alia falsa
etiam a fratribus consulamur, ecce contra disputare refulanda, quam id tanquam falsura refutari ab ali-
atque scribere cogimur. quo tenlarelur. Caeterumin Sanclis canonicis Libris
CAPUT VII. — 13. Joviniani error. Ditputatorum viget hujus sententiae clarissima et plenissima aucto-
quorumlibettententimnon lanquamauctoritas canonica. rilas : clamat Apostolus, Per unum hominempecca-
Peccatumoriginale quomodoalienum. Omnes in Adam tum intravitin mundum, et per peccatummort; et ita in
vnus homofuintus. Ante paucos annos Roraaequidam omnet homines perlransiit, in quo omnet peccaverunt
exslilit Jovinianus , qui sanclimonialibus eliara aela- (Rom. v, 12). Unde nec illud liquide dici potest,
te jam provectioribusnuptias persuasisse dicitur, non quod peccalum Adae etiamnon peccaniibus nocuit,
illiciendo quo earum aliquam ducere vellet uxorem, cum Scriptura dicat, in quo omnes peccaverunl.Nec
sed dispulando virgines sanctimonio * dicatas nihil sic dicuntur ista aliena peccala, tanquam omnino ad
amplius fidelibus conjugatis apud Deum habere me- parvulos non pertineant: siquidemin Adam omnes
ritorum. Nunquam tamen ei hoc commenlum venit tunc peccaverunt, quando in ejus nalura illa insita
in mentem, ul asserere conaretur sine originali pec- vi qua ' eos gignere poterat, adhuc omnes ille unus
cato nasci hominum filios. Et utique si hoc astrue- fuerunt: sed dicuntur aliena, quia nondum ipsi agc-
ret, niulio proclivius vellent feminae nubere, fetus bant vitas proprias, sed quidquid erat in futura pro-
mundissimos pariturae. Hujus sane scripta, nam et pagine, vita unius hominis continebat.
scribere ausus est, cum fratres ad Hieronymum re- CAPUT VIII. —15. Unde errores, Similitudoa prce-
fellenda misissenl, non solum in eis nihil tale com- putio circumcisorum,et palea frumetttipelita.— Nulla,
perit, verura etiara ad quaedam ejus vana refutanda inquiunt, ratione concedUur,ut Deusqui propria peccata
hoc tanquam cerlissimum de hominis originali pec- remiltit, imputel aliena. Remiltit, sed spirilu regenera-
cato, unde ulique nec ipsum dubitare credebat, in- tis, noncarne generatis: imputat vero non jam aliena,
ler multa sua documenta deprompsit (Hieron. lib. 2 sed propria. Aliena quippe erant, quando hi qui ea
conlra Jovinianum, paulo post tniftum). Id agenlis propagata portarent, nondum erant: nunc vero car-
haec verba sunt : « Qui dicit se, i inquit, < in Christo nali generatione jam eornm sunt, qulbus nondunr.
« manere, debel sicut ille ambulavit, et ipte ambtt- spirituali regeneratione dimissa sunt.
« lare > (I Joan. n, 6). Eligat adversarius e duobus 16. Sed siBaplismus, inquiunt, mundat antiquttm
quod vull, opitonemei damus. Manet in Christo , an illud delictum, qui de duobus baptizatis nati fuerint,
non manet? Si manel, ila ergo ambuletut Christus.Si debent hoc carere peccato. Non enitn potuerunl ad
autem temerariumest, simililudinem virlutum Domini posteros transmitiere, quod ipsi minime habuerunt.
potticeri, non tnanetin Chrislo, quia non ingreditur ut Ecce unde plerumque convalescit error, cum horai-
Christut. llle peccatum non fecit, nequeinvenlus est nes idonei sunt his rebus interrogandis, quibus in-
dolutin ore ejut, qui cum malediceretur, non remale- telligendis non sunt idonei. Cui enim audilori, vel
dixit, et tanquamagnus coram tondenle, sic nonape- quibus explicem verbis, quomodo mortalia vitiosa
ruit os suum (Isai. Liii, 9, et I Petr. n, 22, 23); ad primordia non obsint eis, qui aliis primordiis immor-
quemvenit princepsmundi islius, et invenit in eo nihil talibus inchoati sunt; et tamen obsint eis, quos
(Joan. xiv, 30); qui cum peccutumnon fecisset, pro iidem ipsi, quibus jam non obsunt, ex eisdem vi-
nobis peccatum eum fecit Deus (II Cor. v, 21). Not tiosis primordiis generaverint ? quomodo id intelligat
autem, juxta Epistolam Jacobi, < mitlla peccamus homo, cujus tardiusculam mentem impedit et suae
( omnes> (Jacobi ni, 2), et nemo mundusa peccatis, sentenliae praejudicium,et pervicaciaegravissimaevin-
1 Abest, conlra Ecclesiam, ab omnibus prope manu- culum? Verumtamen si adversus eos mihi esset
scriptis. causa ista suscepla, qui omnino parvulos baplizari
» Er. et Lov., sanctimonim: corrupte. vide Enarr. in
Psal.99, n. 13. prohibent, aut superfluo baptizari contendunt, di-
(a) Anno,credimus,411,cum apudCarthaginem Collatio 1 Editi, insUain qua. Castiganturex manuscriptis,qui
cumDonalistishaberetur.QuotemporePelagiuma se vi- tamen hic sic dissentiunt, ut alii ferant, instfavis est
sumtestatur Augustinus,infra, in librode GestisPelagii, in qua; alii, insita n in qua; alii tandem, insita w
n. 46. qua.
»95 DE PECCATORUMMEftlllS ET
ceutoseosex Wefibus natas, parentnm meritum ne-
4,ess>rioconsequi: tunc «ieberem ad lianc opinionem
cont4ncendamlaboriosius fortassis et opcrosins exci-
«ari. Tone 6) mitriapud obtuses et contentiosos, pro-
pter jrerum natujraeobscuritetem, difficultasrefellen-
di €alsa et persuadendi vera resisteret, ad haecfofte
quae in usu atque in promptu essent exempla confu-
fotejn'••: VicJssimqueiiiterrogarem, utquia eos mo-
4t«srettptswoio peecatumquo4 mundatur per Bapti-
smu,ra, maneat ui eis quos genuerint baptizati; ipsi
^xnUcaneul quomodopraeputiumquod per circumci-
fijuuemauferiur, uuaneat in eis quos genuerint cir-
««mcisi; quomoda etiam psrieaquau opere humano
«anta idiljgentia separartur, «aneat in ftuctu qui de
ptttgalo Uaticonascittw.
iQA#UTOL. --r- 47. iVwt ttmper ehrUlinni chri-
stianos, nequemuudatiiMmimtosgi$nitnt.His eUali-
bus fojreilan uteumqne conare? exemptis ^persua-
dfijfieJtyMuwjHis.q«i wundatiwiw •Sacramenta su-
{tftidbtuJiiMismoivkJtoFBm«retiefeiit adhiberr/quam
reeto consiiio baptiaatawwi parVuij baptizentuf :
qjjamque * fieri possit ut feomimhsbenti utrumqiie
«emen, e* mortis in «arae ,*t immfwtaittaiisih spiri-
|U« HQBiob&it regenefatape» spritum^uadnoest ejus
po geueralo percajrpem; siiqie H ifftoremfesione
muadajtum,qimd^etiaiH iaiil-»sjmWrefBtesiOiie,ve-
lut circumijisione, v«lut «-iluratiowfjacvwitilatione,
«^unnandum. Nune vyero,quandoquidemeuhi eisagi-
«qs, qui confitentut hfcptjeatoruinftlios baptizandos;
quantomeliussicagunus.utdicanius.VosqtiiasseFJliS,
4« homiflibusa peeeati labe aiundati* sine peecato
flJtsoifilwsdebuisse, eur son altenditis, eo modo vobis
posse ditsi, de cbristianis par*otibos «hristianos m-
sci filias delwisse? Qta ergo eos «heistiunQsIteri de-
here censetis? Numtprid in eortun parentibugoerpas
fihristisauinnop eral, quibus dictum est, Netdtis
qmacertperavesltns. membrasttntChristi(l Cor. vi, 15) ?
An fttriacorpus quidem nbrislianum de christianis
parentibus natum est s sed nen christianam anlmam
accepii? Hoc vero muito est mirabilius •: namque
ulrum|ibet de anitjia senliatis, quia profecto eum
Apostolo nqti eam creditis antequam nascerelur ali-
quid egisse boni aul mali;, aul de traduce aitracla
est, et similiter ut corpus de chrjstianis christianum,
anima etiam » drristiana esse debuit; aut a Cbristo
creata, vcl in ehristiaho corpore, vel propter chri-
stianum corpus, chrisljima debuit seu creari seu
mitli. Ni8i forle dieetis, christianos homines chrl-
stianum corpus gigneie petuisse, el ipsum Christmn
animain christianam non putuisse procreare. Ge-
dite' itaque veritatj, et videte quia siout fieri potuil,
quod et vos fatemiai, ut de ohristianis non christia-
nus, de membris Christi non nwunbrumChristi; at-
que uloocunramusetiatn omnibus,qui lieet falso, ta-
men quecamque religionis noraine detinentur, de
consecratis non «msecratus; itaetiam Aeri, utde
1Er.et Uwv.qttatujuatn. Emendanturex manuscriptis.
»Editi,stc anima euam. ncilunclat,tic , nec est to
roanuscriptis.
' in Mss.,credite.
fiEMISSIONE,S. AUGUSTINI 196
mUndatisnon mundatus 'nascatur. Quid respondebi-
tis, quare de christianis non christianus nascalur,
n'isiquiahpn facit generatio, sed fegencraiio chrislia-
rios? Hanc igitur vobis reddile raiionem , quia sitni-
liter a peccalis ucmp nasCcndn,sed omnes renasccn-
do mundaulur. Ac per hoc de hominibusideo munda-
tis, quoniam renatis, bomo qui nascilur renascaiur *,
Ut etiam ipse muirdclur. Poluerunt cnim parentes
ad posleros (fansmlttere, qrrodipsi miniraehabue-
runt; rion solum sicut frumenia paleam, et pfae-
pulium circumcisus : sed etinm, quod et vos dicitis,
ifideles infideliiatem in jiosteros trajiciunt; quod
t,\qx\est jain illorurir per spiritum regeneratorum ,
sed qjio iii caine generati sunt, mortalis semi-
his vitium. Nam ulique qiios pafvulos per Sacra-
mentum fidelium fidelesfacieiidos esse judicatis, tn-
fi.delesiiatos cx parehlibUsfidelibusnOnnegalis.
CAPUT'% — 18. Animanum ex traduce. At ehint,
< si anirna rion est ex traduce, sed sola caro, Ipsa
< tantum habet Iraducempeccati, et ipsa sola pcenatn
< meretur : > lioc enim senliunt, < injustum esse >
dicentes, < ut bodie nata ariirnanon ex massa Adae,
< tam anti.qtntmpcccatumportet atienum. > Allende,
bbsecro te, quemadmodum circumspectusvir Pela-
gius (nam ex ejus libro haecquae modo posui verba
tfan.scfipsiTsensit quam in difficili de anima qufte-
stione vefseluf. Non ehim ail, qtiia anima non est ex
traduce, sed, < si anima non est ex Iraduce : > re-
ctissime faciens de re lam obscura, de qua nulla In
Scripturls sanctis cerla et aperta lestimonia possu-
iriiis iqveriire.aut difficillimc possumus, cunctahter
Toqui potius quam fidenter. Quapropler ego quoque
huic pr0p.6si"tlonihon pfaecipiliasscrtione respohdee:
Si anini'4 non est ex traduce, ergo quae isfa justitia
est, ul recens creata et ab omni deliclo profsus im-
miinis, ab offlni peccati contagione penilus libera,
passiones carnis diversosque cruciatus, et, quod est
horribilius, etiarhd.-cmonumincurstis in parvulis sus-
tinefe tbgatur? Neque enim aliquid horum caro sic
patilur, u( non ibi anima potius quaevivit ac sentit,
pcenas luat. Hoc enim si juslum ostenditur, sic eliani
oslendi potest qua juslitia in carne quoque peccali
subeat orjginale peccattim, Baplismalis sacranjenlo
et graliae raiseralione mundandum. Si autem illud
ostendi non potest, neque boc posse arbitror. Aut
ergo utrumque Occulluni feramus, et uos honilnes
esse meminerimus; aul alias aliud de aninia opus,
si necesse videbitur, cautela Sobria disputando mo-
liamur.
CAPUT XI.—19. Acttleutmortisquis. Nunc tamen
illud quod ait Apostolus, Per unum hominempercatum
intravit iri ritundum,el per peccatumntors; el ita in
omneshominespertransiit,in qudomneSpeccaverunt;sic
accipiamus, ne tot tanlisque aperlissimisdivinarum
Scripturarumtestimoniis,quibusdocemurpraeterChri-
sti societatem,quaeinilloet cum illofit, cumSacnuneii-
tis ejus imbuimur,etejus membrisincorporamur,vitaju
1 SicAm.et MSS.
AtLov.,renascUur.
 |97 LIBER TERTIUS m
salutemque aeternamadipisci neminem posse, nimis giversandi Iocus; Apostoliverba quibqs id agebat,
insipienier atque infeliciter repugnare judicemur. inlerrogala respondenl : Cum morutle hoc, inquit,
Neque enim alio sensudictum est ad Romanos, Per induerit immorlalitalem,tunc fiel sermo qui scriptut
unum hominempeccaium in mundum intravit, et per est, Absorpia esl mors in victorittm.Ubi esl, ntors,
peccalum ntors; alqxte ila in omnes homines per- vicloria lua? ubi est, mors, aculeusluus? Aculeusau-
trantiit: quam illo quo dklum est ad Corinthios, lem morlis est peccatum; virtttsvero peccati, lex. De
Per hommemmort, et per Itominemresurrectio mor- resurrectione corporis agebat, qua absorbcbitur mors
tuorum : sicul enimin Adam omnesntorittnlur, sic et in victoriam, cum mortale hoc induerit iramortalita-
in Christoomnesvivificabunlur.Nemoquippe ambigit, lem. Tunc ipsi marti insullabitur, quae in viptoriam
ttoc ibr de corporis morle dictum, quoniam de resur- resurreclione' corporis absorbebitur. Tunc ei dice-
rectione corporis magna Aposloli intentione quaestio lnr, Ubi est, mors, victorialua? ubi ett, mors, aculeus
versabatur: et idcovidclur ibi de peccato lacuisse, tuus? Morii ergo corporis hoc dicetur. Hanc enim
quia non erat quaestiQde juslitia. Hic autem ad Ro- absorbebit vkloriosa immortalitas, cum mortale hoc
manos ulrumque posuil1, et ntrumque diulissime immorlalitaiem induelur. Morti, inquam, corporis
commendavit, peccalum in Adam, juslitiam in Chri- •hoc dicctur : Ubi est victoria tua, qua omnes sic
sto; et mortem in Adam, et vitam in Christo : quae viceras», ut etiam DeiFilius tecum confligerdi,teque
omnia vferbasermonls apostolici, quantum polui sa- non vitando, sed suscipiendo superaret? Vicisli in
tlsqne visum est, in primo, ut jam dixi, duorum illo- morientibus, vicla es in resurgentibus. Victoria tua
rum libro perscrutatus aperui. qua absorbuerascorpora morientium, temporalisftiit:
20. Quanquameliam ibi ad Corinthioslocum ipsura vkloria nostra, qua in corporibus absorpta es re-
de resurrectione diu tractatum sic in fine concluso- surgentium, aHerna constabit. «76t esf aculeustuus?
ril, ut nos dubilare non sineret, mortem quoque hoc est, peccatum, quo puncti et venenati sumus, ut
corporis merito accidisse peccati. Cum-.enimdixisset, te etiam iu noslris corporibtis figeres3, et ea tam
Oportet conuplibile hoc induere htcorruptionem, et longo tempore possideres? Aculeus aulemntortis est
mortafe hoc induereimmortatitatein.Cum autem cor- pecculum; virlus vero peccati,lex. Peccavimus in uno
ruptibilehoc indutum fuerit incorruplionem,et mortale omnes; ut nioreremur in uuo omnes : accepimus
hoc immortalitatem;tunc fiel, inquit, sermoqui scri- legem, nou ut emendatione finiremus peccatum, sed
ptut ett, Absotpla est mort in victoriam.Ubi esl, mors,, ui Iransgressione augeremus. Lex enim subintravitut
victoria tua'1 ubi est, mors, aculeus luus? detnde abundarel peccalum,et conclusit Scriplttra omnia sub
subjecit, Acvleus attlem mortis est peccatum; virlus peccato.Sed Deo gratias, qui dedit nobis vicloriamper
vero peccati, lex (1 Cor. xv, 21, 22, 53-56). Quia Dominum nosirum Jesunt Chrislum (l Cor. xv, 57),
efgo, sicut Apostoli aperlissima verba declaran'},co ut ubiabundavit peccatum,superabundaretgratia (Rom.
absorbebitur mors in victoriam, quo corruptibile et v, 20) alque tif promissioex fide Jesu Christi darelttr
morlale hoc induet incorruplionem ct immprtalila- credeniibus(Galat. m, 22), et vinceremus mortem per
tem ; id est, quQvivificabilDeus ct mortajia corpora immortalein resurrectionem, el acnleum ejus pecca-
nostra, propter inhabitanlem Spiritum ejus in nobis: tum per graluitam justilicaiionem.
man.ifcslumest el hujus mortis curporis, quaeresur- CAPUTXII.—21.Prmceplumde menstruatantutiere
rectioni corporis contrarra est, aculeum fttisse pec- non attingenda, non est figurateaccipiendum. Sacra»
caiiiin : aculeum autciii quo mors. facta cst, non mentorum necessitas.Neijio itaque de hac re fallalurct
quem mors fecit: pcccato enim moriinur, non morle fallat. Omncsadimit aiqtie aufert iste sanctaeScriptrrrae
ppccamus. SJc ilaquc dictum est, acukus mor\it, quo- scnsus maiMfestusanibages.Quemadmodum ab origine
modo lignum vitae, non quod hominis vila facerct, trahitur mors in corpore mortis hujus, sic ab origine
sed quo vila bominis licrct : et quomodo lignum tracltim cst peccatum in hac carne peccati; prd-
scknlia;, per qtiod seieiilia fieret hpmiiiis, non quod pter quod sanandum , et propagine allractnm, et vo-
per stiam scientiam lcceril 3 honio. Sic eigo et acu- lurilate auctum, alque ad ipsam carnem resuscitan-
leus mortis, quo mors facla cst, non qtiernrnors fccit. dam, medkus venit in similitudinccarnis peccati; qui
Sic enini dicimus et poculum mortis, quo aliquis non cst opus sanis, sed trgrotantibus; nec venil vo-
mprluus sit, vel mori possil, non quod moriens mor-r care justos , sed peccatorcs ( Marc. n, 17 ). Proipde
tuusve confeccrit. Aculeus itaque mortis peccatum quod ait Apostoltis, cttm fidcles moneret ut sc ab
est, pcccati punclu4 morlificatum est genus hnma- infidclibusconjitgibusnon disjtingerent, Sanctiftcalus
niiin. Quid adbuc quxrimus cujus inorlis, utrum esl enhnvir infidelisin uxore, et sanctificata est mulier
animtc, an corporis? utrum primaeqtia nunc omnes infidelisin fralre: alioqttinfilii veslri immundiessent;
morimur, an secundae qua tunc iinpii morienlur? nunc autemsancli suiit(\ Cor. yn, 14) : aut sjc esl .nc-
NuUa causa est exagilandi quaestionem, nulius ter- cipiendum, quemadntodum et nos alibi (De Setmone
1HicMss.quidamaddunt,et utrvmqueexposvil. Dominiin monte,lib. 1, n. A5), et Pelagius ctim eam-
» Manuscripti
hoclocoet infrapost, Tuncei dicetttr; ha- 1 Sic Mss.Editivero, resttrreclionis.
bent, ubi est,mors,contenlio tua ? Sed tamensecundoloco 1 Edili,liorti, inquam,corporisluncdicelur : tbiest,
cumeditis,ibiest, mors,tictoriatua ? mors, victoriattta, quaIticomnessicviceras?
3
*?NonnuUi vss., faceret.
AliquotMss.,peccatopunctum.
F.difi,nt etiamm nostriscorporibtts/ieres.Corriguntur
subsidiovetcrunrMSS.
foa DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINl 200
dem ad Corinthios Epistolam tractaret exposuit (a), quos homines jam ratione ' ulentes, in hoc saeculo
quod exempla jam praecesserant, et virorum quos vixisse vel vivere : optandum est ut fiat, conandum
uxores, et fcminarumquas marili lucrifecerant Chri- est ut fiat, supplicandum est ut fial; non lamen
sto, et parvulorum ad quos faciendoschristianos vo- qtiasi faclum fuerit confidendura9. Hoc cnim optan-
lunlas christiana eliam unius parentis evicerat : aut tibus et conantibus ct digna supplicatione deprc-
si, quodmagis verba Apostolividentur sonare et quo- canlibus, quidquid reraanserit peccalorum, per boc
dam modo cogere, aliqua illic intelligenda est sancti- quolidie solvilur, quod veraciler in oralione dici-
'
ficalio, qua sanclittcabanturvir et mulier infidelis in uius : Dimille nobis debila noslra, sicul et not di-
conjuge fideli, etqua sancti nascebantur filii fidelium, millimut debitoribut nottrit (Malth. 4vi, 12). Quam
sive quia in menstruo cruore mulieris, a concubitu orationem quisquis cuilibet homini sanclo el Dei
continebat, quicumque vir vel femina id in lege didi- volunlatem scienti atque facienli, praeter unum San-
cerat; nam hoc Ezechietinter illa praeceplaponit, quae clum sanctorum, dicit in hac vita necessariam
non figurate accipienda sunt (Ezech. xvm, 6): sive non fuisse, mulium errat, nec polest omninoilli ipsi
propter aliam quamlibet, quae ibi aperte posita non placere quem laudat: si aulem se ipsum talem putat,
est, ex ipsa necessitudine conjugiorumatque filiorum ipse sc decipil, ct veritas in eo non est (1Joan. l, 8);
sanclitalis asperginem : illud lamen sine dubitalione iion ob aliud, nisi quia falsum putat. Novit ergo ille
teneiidura est, quaecumqueilla sanctilieatiosit. non medicus, qui non est opus sanis, sed aegrolanlibus,
valere ad christianos faciendos, atque ad dimittenda quemadmodum nos curando perficial in aeternamsa-
peccata, nisi christiana el ecclesiastica insliliitione lutem : qui et ipsam mortem, quamvispeccati merilo
SacramenlisJ efficianlur lideles. Nam nec conjuges inflicta sit, non auferl in hoc saeculoeis quibus pec-
infideles, quamlibet sanclis et justis conjugibus hae- cata dimittit, ut etiam cum ejus limore superando*
reanl, ab iniquitate mundanlur, quaea regno Dei se- suscipiant pro fidei sinceritate certamen : et in qut-
paratos in daranationem venire compellit; nec parvuli busdam eliam justos suos, quoniam adhuc extolli
de quibuslibet sanctis justisque procreali, originalis possunt, non adjuvat ad perficiendam Justitiara,
peccali reatu absolvuntur, nisi in Christo fueriut ba- ut dum non justificatur in conspectu ejus omnis vi-
ptizali; pro quibus tanto impensius loqui debemus, vens (Ptal. cxui, 2), aclionem gratiarum semper in-
quanto pro se <psiminus possunl. dulgentiaeipsius debeamus; et sic ab illa prima causa
CAPUT Xill.— 22. Epilogus. Sollicitosesse opor- omnium vitiorum, hoc est, a tumore superbiacsancta
tet ut buptizenturinfantes. Id enira agit illa disputa- humilitate sancmure. Hanc epistolain dum dispositio
tio, tontra cujus novitatem anliqua veritate ni- mea ' brevem parturit, liber prolixus est nalus,
tenduni esl, ut rnfantes omnino superfluo baptizari utinam tam perfeclus, quam tandem aliquando finitus.
vMeanlur.Sed aperle hoc non dicilur, ne tam firraata'
salubnter Ecclesiaeconsueludoviolalores suos ferre tomo 8, qui vel ad Pelagiumvelad aliquemex ipsiusdisci-
pulisperlinent.
non possit. Sed si pupillis opem ferre praecipimur, 1 Hicin excusisadditur,propriw voltmtatit.Sednonest
quanto magis pro istis laborare debemus, qui desti- in manuscriplis.
tutiores ct miseriores pupillis etiam sub parenlibus »Lov.,
3 Editi,iconfitendum.
nulaorationedicimus.Abesl,iita, amanuscriptis.
remanebunt, si eis Christi 1 Editi, cuilibet e tiamhomini.Hic rursumMss. omittunt
gratia denegabitur, quam eliam.
per se 3 ipsi flagitare non possunt ? 5 NoimulliMSS., ut eliamejus timoremsuperando: recte,
23. Illud autem quod dicunt, sine ullo peccato ali- tametsialteramlectionerapraeferrivelintLovanienses.vi-
* Editi,et sacramentis.copulativamparticulamhocloco de6supra, lili. 2, n. 5i.
rost verbum, sanemur, antiquiorescodicesinterpo-
non habent maiiuscripti. nunt, Deogratias, et prosequuntur,Hattcepistolam,etc.
' in Mss.,famfirma. 7 Editi,disputatio magna.GallicauiotunesMss.,disputa-
3 KonnulliMss.,pro se. tiomea.consentiuntMss.Vaticanii,unotanlumexcepto,in
(a) AdiCommentarios in Patiluminter nieronymiopera, quolegitur,disposUiomea; quodaptiusvidetur.
In librum de Spiritu et Littera, vide lib. 2, cap. 37, Retractationum, t. 1, col. 645, a verbis,
Ad quem (a) scripseram, usque ad col. 646, verbis, Fili charissime Marcelline. M.
(a) Marcellinum tribunum,cui accepUerefcrendajsunttammultaealiaeAugustinilucuhrationes.subsequenti etiamoperi
occasionempraebuissedocet, molaquaeslioneex iibrisde 1'eccatorumMeritiset Remissione,quos videlicetlibrossupra
diximusedilos annoChristi412.Hisceautem librisin Retractalionibussubjicituropus de Spirituet Littera,non proximo
sed
quidem, quartopostloco,scriplum liauddubiecirca finem ejusdemanni 412, seu aliquantoantecaedemMarcellini,
quseanno415,menseseptembriaccidit.citaturhociuem opusinlibrode Fideet operibus,n. 21; et in libro5 de Doctrina
christiana,n. 46.

S. AURELII AUGUSTINI

DE SPIKITU ET LITTERA

Marcellino scribentese permotumeo, qnodin stiporioriopere legisset,fieri posseut sit homoin hac vitasine peccato,
si velil,adjulusa Deo;nec ullumlatnenuscjuamin boniinibustamperleda1jusliliaeexempjumexslare: bancAugustinus
(u) scriptussub tinemanni412.
*AI '.: ,.-,: LIBER UNUS. 20&
occasionem arripitdisputandicontraPelagianosde adjutorio gratiaeDei, ostenditquenonin eo nos divinitusadjuvariad
operandamiustiUam,quodlegem Deusdedit plenambonissanctisquepraeceptis; sed quodipsa voluntasnostra,sine qua
operaribomimnon possumus,adjuveturet erigaturimpertitospirilugratiae, sinc quo adjutoriodoctrinalegis littera est
occidens,quiareos potiuspraevaricationis tenet, quam juslificatimpios. mde ad propositamquaeslionem,quam solvere
in
incipitin principiolibri, rediensiterum fine, demonstratm ultaessenemiuediffltente possibiliacumDeiauxilio,quorum
nullumusquamexstet exemplum: atque ita sine exemploessein hominibusperfectamjustitiara,et tamen impossibilem
nonesse concludit.
CAPUT PRIMUM.— 1. Occasioscribendihujus li- fuisse, vel esse, vel fore in hac vila qui hoc opus im-
bri. Aliquidposse fieri , tamelsi faclum sit nunquam, pleverit, si ab homine impleri polesl. Sed cogilare
Lectis opusculis, quae ad te nuper elaboravi, filicha- debes, quamvis ad hominem id agere pertiueat, hoc
rissime Marcelline, de Baplismo parvulorum, etde quoque munus esse divinura, atque ideo non dubilare
perfectionejustitix hominis, quod eam nemo in hac opus esse divinum. Deut est enim qui operdlur in vo-
vita vel assecutus, vel asseculurus videatur, excepto bis, ail Apostolus, el velleet operari, pro bonavolun-
uno Medialore, qui humana perpessus est in similitu- late (Phitipp. n, 13).
dine carnis peccali, sine ullo omnino peccato : re- 3. Proinde non multura molesti sunt, et insiandum
scripsisti te moveri eo, quod in posteriore duorum est eis, ut si possunt, ostendant ita esse, qui dicunt
libro ' fieri posse dixi, ut sit homo sine peccato, si vivere hic l hominem, sive vixisse sine ullo omnino
voluntas ejus non desit' ope adjuvante divina, et ta- peccalo. Nam si lestimonia Scripturarum, quibus exi-
ruen praeter unum in quo omnes vivilicabuntur 3 slimo definitum , nullum horairrem hic viventem,
(I Cor. xv, 22), neminem fuisse vel fore in quo hic quarnvis utalur libero arbitrio, inveniri sine peccalo,
vivenle esset ista perfectio. Absurdum enim tibi vide- sicuti est, Ne inlres in judicium cum servoluo , quo-
tur dici, aliquid fieri posse cujus desit exemplum, niam non justificabitur in conspectuluo omnis vivens
cum, sicut credo, non dubiles, nunquam esse fa- (Ptal. CXLII , 2), et caeteratalia quisquam docere po-
ctum ut per foramen acus camelus transiret, et la- luerit aliter accipienda quam sonanl, et demonslrave-
men ille boc quoque dixil Deoesse possibile(Matth. rit aliquem vel aliquos sine ullo hic vixisse peccato ;
xix, 24 , 26) : legas eliam duodecim millia * legio- qui non ei, non solum minime adversatus, verum
nes Angelorumpro Christo , ne pateretur, pugnare etiam plurimura gratulatus fuerit, non mediocribus
poluisse (Id. xxvi, 55), uec lamen factum : legas invidenliaestimulis agitatur. Quin etiam si nemo est,
fieri potuisse ut semel genles exterminarentur a aut fuit, aut erit, quod magiscredo, tali puritate per-
lerra quaedabatur filiisIsrael (Deut. xxxi, 3), Deum fectus, et tamen esse, aut fuisse, aut fore defenditur
tamen paulatim fieri voluisse (Judic. u, 3) : et alia et putatur, quantum ego judicare possum, non mut-
sexcenta possunt occurrere, qu;e fieri, vel poluisse, tum erratur, nec perniciose, cum quadam quisque
vel posse fateamur, et eorum tamen exempla quod benevolentia fallitur : si tamen qui hoc putat, se
facta sinl proferre nequearaus. Unde non ideo negare ipsum talem esse non putet, nisi revera ac liquido ta-
debemus , fieri posse ut homo sine peccato sit, quia lem se esse perspexerit.
nullus est hominura, practer illtim qui non tantum i. Sed illis acerrime ac vehementissime resisten-
homo, sed eliam natura Deus est, in quo id esse per- dum est, qui putant sine adjutorio Dei per se ipsam
fectum demonstrare possimus. vim voluntatis humanaevel justitiam posse perficere,
CAPUT II. — 2. Error eorum qui dicunlviverehic vel ad eam tenendo proficere : et cum * urgeri ccepe-
hominemsine peccato,minttsperniciosus.Error negan- rint, quomodo id praesumant asserere fieri sine ope
tiumgraliam necettariamgravior el acerrimeconfulm- divina, reprimunt se, nec hanc vocem audent emit-
dut. Hic fortasse respondeas, ista quae commemoravi tere, quoniam vident quam sit impia, et non ferenda.
facta non esse et fieri potuisse, opera esse divina; Sed aiunt, ideo isla sine ope divina non fieri, quia et
ut autem sit horao sine peccato, ad opus ipsius horai- hominem Deus creavit cum libero voluntatis arbi-
nis pertinere, idquc opus esse optimum, quo fiat trio, et dando praecepla ipse docet quemadmodum
plena et perfecta et ex omni prorsus parte absoluta homini sit vivendum; et in eo utique adjuvat, quod
justitia : et ideo non esse credendum, neminem vel docendo aufert ignorantiam, ut sciat homo in operi-
ADMO.NlTIO
PP.BENEDICTINORUM.
Adcastigandumlibrumde Spirituet Lilterasubsidiofueruntvaticanicodicesmanuscriptiquinque,et undecimGallicani,
scilicetcodexilluslrissimidominide S. Georges, archiepiscopiTuronensisa rege designati, codex Sorbonicus,
codex Auguslinensium uiaiorisconventus Parisiensis, codex Domiiiicanroum
ilem Parisiensiumvia Jacoba?a,codex
LauduneusisEcclesiae,codex AbbaliaeRemensiss. Remigii, item abbatiaes. Cygiranni,abbatije Corbeiensis,
abbitiaes. Hicuaelisde Moute in periculo maris , abbatia? Beccensisdemum, et Pratellensis.Necnon varian-
tes lecliones Lovamensiumerutae ex Belgicistribus exemplaribus: et antiqu» operis huius edillonesAm,Er.
etLov.

Comparavimus prceterea eas omnes editiones initio Retr. elConfess., 1.1, memoratas. M.
' Aliquotmanuscripti,duorumUbrorum. 53, n. 1; in Psal. 54, n. 6; lib. 6 de Trinitate,n. 42; nec-
' Lov.,d voluntatei non desU. nonLeopapa, serm. 3 de PassioneDomim,cap.4.]—Uncis
» TresVaticanisMss.,tn qttoomnes vivificantur, haecinclusahabet solaeditioGG.
* GeorgianusMS.praeterit,tnillia : nec est in Evange- 1Editi,sic. Atsiss.,hic.
sic
lio; quoirtamen iterumcitat Augustinusinfra, n. 62. ' SicMss,Atediti,sed cum.
[NecaliterhunclocumleguntHilariusPictaviensis,in Psal.
SANCT.ATJGUST.X.
 ti/K DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINI 204
hus suis quid evitare, et quid appetere debeat; quo quod ait, Non concupiscet;neque enim ullum pecca-
per liberum arbitrium naturaliter insitum, viam de- tum nisi concupiscendocommittilur: proindequaehoc
mousiratam ingrediens, continenter et juste et pie praecipit, bona et laudabilis Iex est. Sed ubi sanctus
vivendo ad beatam eamdemqueaeternamvitam per- non adjuvat Spiritus, tnspirans pro concupiscenlia
venire mcreatur. mala concupiscentiam bonam, hoc est, charilatem
CAPUT III. — 5. Gralia vera donumSpiritut tan- diffundens in cordibus nostris; profecto illa lex,
cti, quo ftt in animodeleclatioet dileclioboni.Nos au- quamvisbona, augel prohibendo desiderium malura:
f leni dicimus humanam voluntalem sic divinitusadju- sicut aquaeimpetus, si in eara partcm non cesset iti- j
\'. vari ad faciendam Justitiam, ut praeterquod creatus fluere, vehemenliorfit obice opposito, cujus molem
• \ est homo cuin libero arbitrio voluntatis, praelerquc cum evicerit, majore cumulo praecipitatusviolenlius
jjdoctrinajn qua ci praccipiturquemadmodum vivere per prona provolvitur. Nescioquo enim raodo, Iioc
§ debeat, accipiat Spiritum sanctum, quo fiat in animo ipsum quod concupiscitur,fit Jucundiusdum velalur.
jfcjus delectatio dilectioque sunimi illius atque incom- Et hoc esi quod fallit peccalumper mandalum,el per
'
mulabilis boni quod Deusesl, eliam nunc cum adhuc illud occidit, cum accedit eliam pra?.varicatio,quae
V per fidem ambulalur, norrdumper speciem(II Cor. v, nulla est ubi texnon cst (Rom.IV,15).
; 7) : ut hac sibi velut arrha data gratuiti muneris CAPUTY.—7.Quidhictraclandum.Sed totumipsum
i inardcscat inhaerereCreatori, atque inflammetur ac- apostolicaeepistolaelocum, si placet,consideremus,et
cedere ad participationem illius veri luminis; ut ex sicut Dominusadjuverit pertractemus. Volo enim, si
illo ei bene sit, a quo habet ut sit. Nam neque libe- poluero, demonstrare illud quod ait Aposlolus, Lit-
rum arbitrium quidquaranisi ad peccandum valet, si tera occidii, tpiritut aulem vivificat, nofl de flguratis
lateat veritatis via : et cum id quod agendum et quo locutionibusdicltim, quamvis et illinc* congruenler
nitendum est cceperit non laterc, nisi eliam deleclet accipiatur; sed polius de Iege aperte quod malum est
et amelur, non agilur, non suscipitur, non bene vivi- prohibente. Quodcum ostendero,profecto manilestius
tur. Ut autem diligalur, charitas Dei diffunditurin apparebit, bene viveredonumesse divinum: non lan-
cordibus nostris, non per arbitrium liberum quod tum quia homini Deus dedit liberum arbitrium, sine
surgit ex nobis, sed per Spiritum sanctum qui datus quo nec male nec bene vivitur; nec tantum quiaprae-
est nobis (Rom. v, 5). ceplum dedit, quo doceat quemadmodumsit viven-
CAPUT IV. — 6. Doctrina legis sine vivificantetpi- dum : sed quia per Spiritum sanctum diffundit cha-
rilu, tiilera est occidens. Doctrina quippe illa, qua ritatemin cordibus eorum quospraescivitut praedesti-
mandatum accipimus conlinenter recteque vivendi, naret, praedeslinavitut vocaret, vocavitut juslificaret,
littera est occidens, nisi adsit vivificansspiritus. Ne- justificavit ut gloriftcaret (Id. vtn, 29, 30).Hocau-
que enira solo illo modo intelligendum est quod le- tera cura apparuerit, videbis,ut existimo,frUstradici
gimus, Liltera occidit, spirilus aulem vivifical(II Cor. illa lantum esse possibilia sine exemplo, qUae Dei
irr, 6); ut aliquid figuratescriptum, cujus cst absurda opera sunt; sicut de camelitransitu per foramen acus
proprietas, non accipiamus sicul littera sonat, sed commemoravimus,et quaecumquealia sunl apud nos
aliud quod significatinluentes , interiorem hominem impossibilia, apud Dcum autem facilia : et ideo non
spifituali intelligentia nutriamus : quoniam sapercse- inler hacc humanamdeputandam esse justiiiam,quod
iundum carnemmors esl, saperc attlemsecttndumspi- non ad Dei,sedadhominisopuspertinere debeat; cujus
rititm vila et pax (Rotn. viu, 6). Velut si quisquam perfecltOjSiestin hacvitapossibilis,nullam essecausam
multa quaescripta sunt iu Canticocaiilicorumcarna- cur sine exemploesse credatur.Hocergo fruslra dici,sa-
litef accipiat, non ad luminosae charilatis fructum, tiselucebil,cumetipsamh«manamjustitiamoperationi
Sedad libidinosaecupiditalis aiTectum.Non ergo solo Dei tribuendam esse claruerit, quamvis non fiat sine
illo modo intelligendum est quod ait Apostolus, Lit- hominis volunlate : el idco ejus perfeclionera etiam
ieta oCcidit, spiritus autem vivifical: sed etiam illo, in hac vita esse possibilem,negare non possumus;quia
eoque vel maxime , quo' apertissime alio loco dicit, omnia possibilia sunl Deo (Marc. x, 27), sive quae
ConCUpiscenliam nesciebam, nisi lex dicerel, Non con- facit sola sua voluniate, sive quaecooperantibuscrea-
cttpisces. Et paulo post ait : Occasioneaccepta pec- luracsuaevoltiniaiibusa se fieri posse constituit. Ac
catum per mandatumfefellilme,et per illud occidit(Id. per hoc quidquid eorum non facit, sine exemplo est
viij 1, 41). Ecce quid est, Liite)fuoccidit. Et utique quidem in operibus factis; sed apud Deum el in ejus
non figuratealiquid dicilura, quod accipiendumnon virtute babet causam qua iieri possit, et in ejus sa»
sit secundum litleraesoiiura, cum dicitur, Non concu- pientia quare non faclum sit: quae causa etiamsila-
plsces : sed aperlissimum saluberrimumque praece- teat honiinem, non se obliviscatur esse hominem,hec
ptum esl, quod si quis impleverit, nullum habebit propterea Deodet insipientiam, quia non plene capit
omnino peccatum. Nam hoc ideo elegit Apostolusge- ejus sapientiam.
nerale quiddam, quo cuncta complexusest, lanquam 8. Attende igitur Aposlolumad Romanosexplican-
haec esset vox legis ab omni peccato probibenlis, tem, satisque monstranlem quod scripsit ad Corin-
1 Editi,quod.MeliusMss.,
quo.
s Gallicaniomnes manuscripti 1 Editi,el iUic.Cygiraimensis
omitlunt, aliquid dici- Ms.,et sk. ilii quatuofUs».,
tur. V" eliUud.
30g LIBER
thios, Littera occidit,«ptri7t«autem vivificat,sic magis
accipiendum,qtjemadmodumsupiadiximus; quoniam
lcgis littera quoe docet non esse peccandum,si spi-
ritus vivifkans desil, occidit : sciri enim facit pec-
catuin polius quam caveri, et ideo magis augeri quam
minui, quia mataeconcupiscentiaeetiam praevaricatio
legis accedit.
CAPUT VI.—9. Abundanliadelicti per legem. Vo-
lens ergo Apostolus commendare graliam, quae per
Jcsum Chrislum omnibus genlibus venit, ne Judaci
adversuscaeterasgentesde accepta legeseextollerenl;
posteaquam dixit peccalum et mortem per unum ho-
iriineminlrasse in genus humanum, et per unum ho-
minemjustitiam etvitam aetemam, illum Adam.hunc
Christum aperlissimeinsinuans, ait: Lex autemtub-
inlravilul abundaretdeliclum; ubi autemabundavitde-
lictttm, tuperabundavitgratia : ul quetnadmodumre-
gnavit peccalumin mortem', sic et gratia regnel per
justiiiam in vitammternamper Jesum ChristumDotni-
ttum noslrum. Deinde opponens sibi ipse quaestionem,
Quid ergo dicemus, inquil? Permanebimusin peccuto,
ul gratia abundel? Absit.Yiditenim a pcrversis per-
verse posse accipi quod dixerat, Lex tubinlravit. ut
pbundaretdelictum; ubi autemabundavit delictum,su-
perabundavitgralia *: lanquam dixerit, proter abun-
dantiam gratiacprodesse peccatum. Hoc dituens, re-
spondit, Absit : atque subjecit, Qui mortui sumus
peccato, quomodovivemus in eo? Hoc esl, cum Id
praestiteritgralia, ut moreremur peccato, quid aliud
faciemus, si vivenius in eo, nisi ut gratiae sinausin-
grati? Neque enim qui laudat beneficium medicinae,
prodesse morbos dicit et vulnera, a quibus illa bomi-
nem sanat : sed quanto majoribus medicina laudibus
praedicatur, tanto magis vituperantur el horrentur
vulnera et morbi, a quibus liberat quae ila laudalur.
Sic laus et praedieatiogradae vituperalio et damnatio
esl deliclorum. Demonstranda enim fuerat homini
fmditas languorisejus, cui conlra iniquitatem suam
nec praceptum sanctum et bonum profuit, quo magis
aucta esl iniquitas quam minula; quandoquidem lex
subintravit, ut abundaret deliclum; ut eo modo con-
victus atque confusus, videret non tantum doctorem
sibi esse necessarium,verum etiam adjutoremDeum,
a quo ejus itinera diriganlur, ne dominelur ei omniB
iniquitas (Psal. cxviu, 133), et confugiendoad opem
divinaemisericordiaesanetur: atque ita ubi abundavit
delictuin, superabundet gralia, non peccantis merito,
sed subvenientisauxilio.
10. Consequentereamdem medicinam in passione
et resurreclione Christi mystice demonstratamosten-
dil Apostolus,dkens : An ignoralisqttoniamquicumque
baptizatisumusin GhrisloJetu, in morte ipsiusbapti-
zati tutnus? Consepultiergo sumut illi per Baptismum
in morlem, ut quemadmodumsurrexil Chrislusa mor-
tuit per gloriamPatris, ita et nos tn novitatetAtmam-
buiemus,Si enimcompUmtatifuimussimilitudinimorlis
' Galiieaniomnes
manuscriptiomitlunt, tn morfcm.
* Lov.,superabundarel
gratia.
UNUS. *06
ejus, sed et' returreclioriiserintiti.*hoc scientes, quia
vetushomonottersimulerucifixutest, trt evacuelurcor-
pus peccati', ut uitrn non serviamuspeccato.Qui enim
mortuusest, justificatustst a peccato. Si autem morlui
tumut cum Christo, credimttsquia simnl vivemuscum*
illo ; scientetquia Christus surgens a mottuisjam non
tnoritur, etmors ei ultra non dominabitur'. Quod enim
mortuusest peccato,morlurisesl semel: quod autemvi-
vil, vivitDeo.Ita et vot exittimatevot mortuosessepec-
cato, vivere autemDeoin ChrisioJesu (Rom. v, 20-
Vi, 11). Nempe satiselucet mysierio Dominictemortis
et resurrectionis figuratum vitaenoslraeveteris occa-
sum, et exortum novsc, demonstratamque iniquilatis
abolitionem renovalionemque justitiae. Unde igitur
hoc tantum beneficium homini per litteram legis %
nisi per fidem Jesu Christi?
CAPUT VII. — 11. Bona opera ex quo fonle ma-
nent. Hacccogitatio sancta servat filios hominum, ih
protectione alariim Dei sperantes, ut inebrientur ab
ubeftate domUsejus, et torrente voluptatis ejus po-
tentur': quoniam apud ipsum est fons vitae, et in lu-
mine ejus videbimus lumen; qui praelendit miseri-
cordiam suam scientibus eum, et justitiam suam iis
qui recto sunt cbrde. Neque enira quia sciunt, sed
etiam ut sciant eum, praetenditmisericofdiam sUam:
nec quia recti sunt corde, sed etiam ut recti sint
corde, praetendit justitiam suam, qua juslificat im-
pium (Id. IV, 5). Haec cogitatto non effert in super-
biam 6; quod viliura oritur, cura sibi quisque piaefi-
dit, seque sibi ad vivendum caput facit. Quo motu
recedilur ab illo fonte vitae, cujus solius haustu justir
tia bibitur, bona scilicet vila; et ab illo incommula-
bili lumine, cujus participatione anima ralionalis quo-
dam modo accenditur ut sit etiam ipsa factum
ereatumque lumcn : sicut erat Joannes tucernaardens
et Utcens(Joan. v, 35); qui tamen unde luceret agno-
scens, Nos, inquit, de plenitudineejusaccepimus:cujus,
nisi illius ulique in cujus comparatione Joannes non
erat lumen? Illud enim eral verumlumenquodilluminat
omnemhominemvenienlemin huncmundum(Id. I, 16,
9). Proinde cum dixisset in eodera psalmd, Prmtende
misericordiamtuam scientibusle, et justiliam tuam bis
qui rectotunt corde: Non veniat, inqUit, mihi pessu-
perbim, et manus peccatorumnon moveat' me : ibi ce-
ciderunlomnesqui operanturiniquilalem;expulsi suni,
nec potuerunt slare (Psal. xxxv, 8-13). Hac quippe
impietate, qua tribuit sibi quisque quod Dei est, pel-
litur in lenebras suas, quaesunt opera iniquitatis. Haec
enim plane ipse facit, et ad baec8 implenda sibi est
1Editi, simut et. At manuscripti,sed el: juxta grae-
cum, alla cai.
a JuMss.,ut evacuareturcorpuspeccali.
nondominabitur.
<•BalgicusMss.,nlltajam
•inerique codex S. Atnandipraeterit, per litteramle-
gis.
' Gallicaniet VaticaniMss., et torrentemvoluptatitpo-
tertt.
6 sic plerique Mss.Aliitres Mss.,non attfert in super-
biam.Editivero, nonaffertsuperbiam.
7 Editi, moveant.At Mss.,tnoveat: etex bti phtres
loco, peccatorum,
8 sicMss. habent,peccatoris.
Ediliautem,facitipsequi ad Itmc.
 207 DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINl 208
idoneus. Opera vero justitiaenon facit, nisi quantum in manifesto in carneest circumcisio;sed qui in abt-
ex illo fonte alque ex illo lumine percipit, ubi nullius condho Judrnut est, et circumcisiocordisin spiritu l,
indigens vita est, et ubi non est commutatio, nec non litlera, cujus laus non ex hotninibus, sed ex Deo
momentiobumbralio (Jacobi i, 17). est (Rom. n, 17-29). Hic manifesiavit quemadmodum
12. Ideo Paulus Apostolus, qui cum Saulus prius dixerit, gloriaris in Deo. Nara utique si vere lalis
vocaretur (Act. xm, 9), non ob aliud, quantum mihi Judaeus gloriaretur in Deo, eo modo quo postulat
videtur, hoc nomen elegit, nisi ut se ostenderet par- gratia, quaj non operum merilis, sed gratuito' datur,
*
vum, tanquass minimum Apostolorum; mtiltum ex Deoesset laus ejus, non ex hominibus. Sed ita
contra superbos et arrogantes, et de suis operibus gloriabantur in Deo, velut qui soli meruissent legem
praesumentes, pro coramendanda ista Dei gralia, ejus accipere, secundum illam vocem Psalmi, qua
fortiter atque acriter dimicans : quia revera in illo diclum est, Non fecit sic ulli genli, el judicia sua non
evidentior ct clarior apparuit, qui cum talia operare- manifestaviteis (Psal. CXLVH , 20). Quam lamen Dei
tur vehementer Ecclesiam Dei persequens, pro qui- legem sua justitia se arbitrabanlur implere, cum ma-
bus suramn supplicio dignus fuit* miserkordiam pro gis ejus praevaricatores essent. Unde illis iram ope-
damnatioire suscepit, et pro pcena conseculus est rabatur (flom. IV, 15), abundante peccato, quod ab
!
gratiam, merilo pro ejus defensione clamat atque scientibus perpetrabatur. Quia et quicumque facie-
concertat, nec in re profunda et nimis abdita non bant quod lex jubebat, non adjuvantespirilu graliae,
'inlelligentium, et verba sua sana in perversum sen- timore poenaefaciebant, non amore justitiae : ac per
sum detorquentium cural inyidiam; dum lamen in- hoc coram Deo non erat in voluntale, quod coram
cunctanter praedicet donrtm Dei, quo uno salvi fiunt hominibus apparebal in opere : potiusque ex illo rei
filii promissionis, (ilii beneficii divini, liiii gratiae et tenebantur, quod eos noverat Deus malle, si fieri
misericordiae, lilii Testameuli Novi. Primum, quod posset impune, committere. Circumcisionemautem
omnis ejus salulatio sic se habel : Gratia jiootset pax cordis dicit, puram scilicet ab omni illkita concupi-
a Deo Palre et DominoJesu Christo (Initio Epistola- scenlia voluntatem : quod non fit littera docente et
rum). Deinde, ad Romanos pene ipsa quaeslio sota minante, sed spiritu adjuvante atque sanante. Ideo
versatur, lam pugnaciter, lam multipliciler, ut fali- laus talium non ex hominibus, sed ex Deo est, qui
gcl quidem legentis intenlionem, sed tamen fatiga- per suam gratiam prarstat unde laudenlur, de quo
tione ulili ac salnbri : ut interioris hominis magis dicitur, In Domino laudabitur anima mea (Psal.
exerceat membra, quam frangat. xxxin, 3); et cui dicitur, Apud te laus mea (Psal.
C\PUT VIII. — 13. Observatio legis. Judmorum xxi ,26) : non quales illi sunt qui Deumlaudari vo-
gloiiatio qualis. Timor pmnm. Circumcisio cordis. lunt quod homines sunt, se autem quod justis unt.
Pelagiani in quo Deum nottrm justificationis auclo- 14. c Sed laudamus, > inquiunt, i elDeum nostrae
rem agnoscuul. Inde sunt quae supra commemo- i justificationis auctorem, in eo quod legem dedit,
ravi. Inde esl quod Judaeum arguit, eumque dicit < cujus inturtu noverimus quemadmodumvivere de-
Judaeum cognominari , et nequaquam id quod <beamus. > Nec audiunt quod legunt, Quia nonjusti-
profiletur implere. Si autem lu , inquit, Judmus ficabilurex lege omnis caro coramDeo. Potest enim
cognominaris,el rcquiescisin lege, el gloriaris in Deo, lieri coram hominibus, non autem coram illo qui
et nosti voluntatem', et probas dislantia (a), inslruclus cordis ipsius et intimacvoluntatis inspeclor est, ubi
ex lege, confidisle ipsum ducemesse cmcorum,lumen videt, etiamsi aliud faciat qui legem limet, quid la-
eorum qui in tenebris, eruditoreminsipientium,magi- men mallet facere, si liceret. Acne quisquam putaret
sirfitn infantium,habenlemformamscientimet veritalis hic Apostolum ca lege dixisse neminem jusliGcari,
in lege. Qui ergo alium doces, te ipsum non doces? quae in sacraraenlis veleribus multa continet figurata
qui prmdicas non furandum, (urarit? qui dicis non praecepla, unde etiam ipsa est circumcisio carnis,
adulterandum, adulterat ? qui abominarisidola, sacri- quam die oclavo accipere parvuli jussi sunt ( Levit.
legiumfacis ? qui in legegloriaris, per prmvaricalionem xu, 3); continuo subjunxit quam legem dixerit, et
legit Deum inhonoras? Nonten enimDei per vos bla- ait, Per legem enim cognitio peccati. llla igitur lex
sphemalnrin Gentibus, sicul scriplum est. Circumcisio est, de qua postca dicit, Peccatum non cognovi nisi
quidemprodest, si legemcuslodias: si aulem prmvari- per legem. Natn concupiscenliamnesclebam, nisi lex
cator legit tit, circumcitio lua ptmputium facta est. diceret, Non concupisces(Rom. vu, 7). Nam quid esl
Si igitttr prmpuliumjustilias legis custodiat, nonne aliud, Per legemenim cognitiopeccati?
prmputiutnejus in circumcisionemrepulabilur, et judi- CAPUT IX. — 15. Justilia Dei tnanifestata per
cabit quod ex natura est prmpuliumlegem perficiens\ Legemet Prophelas. Hic forte dicat illa humana prae-
te qui per litleramel circumcisionemprmvaricalorlegis sumptio, ignorans Dei justiliam, et suamvolens con-
es ? Non enim qui in manifestoJudmus est, nequequm stttuere, merito dixisse Apostolum, Quia ex lege
nemo justificabilur: ostendit enim tautummodo lex
1 ln Mss.plerisque,tanquamminimus.
* HicediUaddunt,prmcipue. quid faciendum , quidve cavendum sit, ut quod illa
* Editi, voluntatem
ejus. Abest,ejus, a manuscriptiset a
graeco textu Apostoli. *Edilicum quibusdamMss.,et circumcisioneeordis spi-
* Sicomnes At editi, legemconsummans. rUu.
jnanuscripti.
(a) Grasce,ta diaphironta. •Tres Mss.,grafuifa.
209 LIBER
ostenderit voluntas impleat, ac sic homo justificetur,
non per legisimperium, sed per liberum arbitrium'.
Scd, o homo, attende quod sequitur : Nunc autem,
jnquit, sine legejuslitia Dei manifeslalaest, teslificala
per Legem et Prophetas. Parumne insonat surdis?
Juslitia, inquit, Dei manifestala est. Hanc ignorant
qui suam volunt constituere : huic ' nolunt esse
subjecti (Rom. x, 3). Juslitia, inquit, Deimanifestata
est: non dixit, Justitia hominis, vel justitia propriae
voluntatis; sed, justilia Dci, non qua Deus justus
est, sed qua induit bominem, cum justificat impiura.
Heec testificalur per Legem et Prophetas : huic
quippe testimonium perhibent Lex et Propbetae. Lex
quidem, hoc ipso, quod jubendo et minando et ne-
minemjustilkando satis indicat, dono Dei justificari
hominem per adjutorium spirilus : Prophetaeautem,
quia id quod praedixerunt, Cbrisli implevit advenlus.
Nam hinc sequitur et adjungit, dicens, Jutlitia aulem
Dei per fidemJesu Christi, hoc est, per frdem qua
creditur in Chrislum. Sicut aulem ista fides Christi
dicla cst non qua credit Christus : sic et illa justitia
Dei non qua justus est Deus. Utrumque enim no-
slrum est; sed ideo Dei et Cbristi dicilur, quod ejus
uobis largitatc donatur. Justitia crgo Dci 3 sine lege,
noii sine lege manifestata est. Quomodo enim per
legem testificata, si sine lege manifestata? Sed justi-
tia Dei sine lcge est, quam Deus per spiritum graiiac
credenli confert sine adjutorio legis, hocest, non
adjulo a lege 4. Quandoquidem per legem ostendit
hominiinfirrailatera suam, ut ad ejus miserkordiam
per fidem confugienssanarelur *. De sapkntia quip-
pe ejus dictum est, quod legemet misericordiamin lin-
gua portet (Prov. m, 16, sec. LXX): legem scilicet,
qua reos faciat superbos ; misericordiam vero, qtia
justificel humiliatos. Juttitia ergo Dei per fidetnJetu
Chritti tn omnes qui credunl: non enimesl dislinclio.
Omnes enim peccaverunt, et egent gloria Dei, non
gloria sua. Quid enim habent, quod non acceperunt?
Si autem acceperunt, quid gloriantur, quasl non
acceperint (I Cor. iv, 7)? Egent itaque gloria Dei,
et vide quid sequattir : Justificati gratis per gratiam
ipsius (Rom. m, 20-24). Non itaque justificali per
legem, non justificati per propriam voluntatem : sed
juslificali gratis per gratiam ipsius; non qttod sine
voluntate nostra fiat, sed voluntas noslra ostendilur
infirma per legem, ut sanet gratia voluntatem, et
sanata voluntas impleat legem, non constilula sub
lege, nec indigenslege.
CAPUT X. — 16. Quomodojuslo non posita est
lex. — Jttslo cnim lex non est posila : quae tamen
botta est, si quis ea legitimeulatur. Haecduo Aposto-
lus velut inter se conlraria counectens, monet movet-
que lectorem ad perscrutandam quaestionematque
solvendam. Quomodo enim bona est lex, si quis ea
legitimeutaiur (1 Tim. i, 9, 8); si eliam quod seqrri-
1 Pleriquemanuscriptiverbis istis carent, non per legis
imperium, sedper liberumarbitrium.
1 soli editi,et htdc.
* Hoclocomanuscriptiomittunt,Dei.
* Am.Er. et pleriqueMss.,non adjutus a lege.
" EditioLov.,sanetur.
UNUS. Mft
lur verum est, Sciens hoc, quia jutto lex non eit
posita? Nam quis legitime utitur lege nisi justus ?
At ei non est posila, sed injusto. An el injustus, ut
Justificetur, id est, ut juslus fiat, legilime lege uti
debet, qua tanquam paedagogoperducalur ad gra-
tiam (Gatat. m, 24), per quam solam quod lex jubet
possit implere ? Per ipsam quippe juslificatur gra-
lis, id est, nullis suorum operum prsecedeniibus
merilis ; alioquin qralia jttm non est gratia (Rom.
xi, 6) : quando quidern ideo datur, non quia bona
opera fecimus, scd ut ea facere valeamus; id est,
non quia legem implevimus, sed ut Iegem implere
possimus. Ille enim dixit, JVoiiveni solvere legem,
sed implere (Malth. v, 17) : de quo dkttirn est,
Vidimtts gloriam ejus, gloriam tanquam Unigeniti a
Palre, plenum gratia et veritate (Joan. t. 14). Haec
est gloria de qua dictum est, Omnes enim peccave-
ruttt, ei egenl gloria Dei : et ha;c esl gratia de qua
conlinuo dicit, Justificali gralis per graliam ipsius.
Injuslus ergo legilime lege utitur, ut justus fiat;
quod ctim factus fuerit, ea jam non utalur tanquam
vehiculo cum pervenerit, vcl potius, ut supra dicta
simititudine Apostoli utar, tanquam paedagogoctim
cruditus fuerit. Quomodo cnim justo lex non cst
posita, si et juslo est necessaria, non qua injuslus ad
Justificantem gratiam perducalur, sed qua legitime
jam juslus titatur? An forte, imovero non forte, sed
certe, sic legitime utilur ' lege jam juslus, cum eam
terrendis imponit injustis, ut cura et in ipsis cceperit
inolitae concupiscentiacmorbus incentivo prohibitio-
nis et cumulo praevarkationis augeri, confugiantper
fidem ad Justificanlem gratiam, et per donum spiri-
lus suaviiaie justitire delectati pcenam litterae minan-
lis evadant? Iia non erunl conlraria, neque inter se
duo isfa pugnabunt, ul etiam justus bona lege Iegi-
time ulatur, et lamen justo lex posita non sit: non
enim ex ea justificatus est, sed ex lege fidei, qua
credidit nullo modo posse suaeinlirraitali ad implen-
da ea, quae lex factorum ' juberel, nisi divina gratia
subveniri.
17. Ideo dicit, Ubi esl ergo gloriatio tua? Exclusa
est. Per quam legem? faclorum? Non , sed per legem
fidei (Rom. m, 27). Sive gloriationera dixerit lauda-
bilem, quaein Domino est, eamque exclusam, id esl,
non ut abscederet pulsara, sed ut emineret expres-
sam. Unde et exclusores dicuntur quidara artifices
argentarii. Hinc est ct illud in Psalmis, Ut exclu-
dantur ii qui probati sunt argento (Ptal. LXVH , 31) :
hoc est, ut emineant qui probati sunl eloquio Do-
mini. Nam et alibi dicitur : Eloquia Domini eloquia
casta, argentum igne examinaium(Psal. xr, 7). Sive *
gloriationem vitiosam de superbia venientem com-
memorare voluerit, eorum scilicet, qui cum sib
Juste videniu.rvivere, ita gloriantur, quasi non acce-
perint: eamque non per legem factorum ', sed per
legem fidei dicit exclusam, id est, ejectam et ab-
1 m ante excusis,ulalur.
* DuoBelgiciMss.omiltunt,faclorum.
a Editi,quasinon acceperinteam: quamnon per Ugem
factorum.castigaa^wex J*s.
 211 DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINI 212
jaelam; quia per legem fidei quisque cognoscit, si num eorum qui verilatem in injustitia delinenl: quia
quid bene vivit, Dei gratia se habere, et ut per- quod notumest Dei, manifestutnest in itHs ; Deus enim
ficiatur in dilectlone justitiae, non se aliunde con- illis manifestavit.Invisibitiaenim ejus, a creatura mun-
secuturum. di, per ea qumfacla smt, intellecta conspiciunlur;
CAPUT XI. — 18. Pietatem esse sapientiam. Ju- sempiterna quoque virlut ejus ac divinitas, ut ' stnt
ttitia Dei dicta quam Deus facit. Quaecogilatio pium ittexcusabHes: quia cognoscentesDeum, non ut Deum
facit, quia pietas est vera sapientia : pielatem dico jtkrificaverunt, aut gralias egerunt, sed evanueruntm
quam Graeci0eo<^eei«v vocant: ipsa quippe commen- cogitationibus suis, et obscuralum est insipiens cor
data est, cum dictum est homini, quod in libro Job eorum: dicentesse esse sapientes, stulti facti sunt, el
legitur, Ecce pietas estsapientia (Job xxvm, 28). e»o- mutaveruntgloriamincorruplibilis Dei in similitudinem
HStm porro si ad verbi originera latine expressam imaginit corruptibilithominis, et vqlucrum, et quadru-
inlerpretaretur, Dei cultus dici poterat, qui in hoc pedum, et serpentium(Rom.i, 14-23). Vide quemad-
maxime constitutus esl, ut anima ei non sit ingrata. modum non eos dixerit verilalis ignaros, sed quod
Unde et in ipso verissimo et singulari' sacrificio , veritatem in iniquitate delirruerint. Quia vero* occur-
Domino Deo noslro agere gralias admonemur. Erit rebat animo, ut quaereretur unde illis esse potuerit
autem ingrata, si quod illi ex Deo est, sibi tribuerit, cognitio veritatis, quibus Deus legem non dederat;
praacipuequejustitiam, cujus operibus velut propriis neque hoc lacuit unde habere potuerint: per visibilia
et velut a semetipsa sibimet partis, non vulgariter namque creaturae pervenisse eos dixit ad intelligen-
tanquam ex divitiis aut membrorum forma aut elo- liam invisibiliumCreatoris*. Quoniam revera, sicut
quentia, caeterisque, sive externis sive internis, sive magna Mngenia quaorere perstiterunt, sic invenire
corporis sive animi bonis, quaehabere etiam scelerati potuerunt. Ubi ergo impietas? Quia videlicet cum
solent, sed tanquam de iis quae proprie sunt bona cognovistentDeum, non ticul Deum glorificaverunt,
bonorum quasi sapienter * inflatur. Quo vitio repulsi aut gralias egerunt, sed evanuerunt in cogilationibus
a divinaestabilitate substantiae, etiam magni quidam suis. Eorum proprie vanitas morbus est, qui" se ipsos
viri ad idololatriaededecus defluxerunt. Unde idem seducunt, dum videntur sibi aliquid esse cum nihil
apostolusin eadem Epistola, in qua vehemens defen- sint (Galat. vi, 3). Denique hoc tumore superbiae
sor est graliae, cum se dixisset esse Graecisac Bar- sese obumbrantes, cujus pedem sibi non venire de-
baris, sapientibus et insipienlibus debitorem, et ideo precatur sanctus ille cantor 6, qui dixit, In tuminetuo
quod ad ipsum perlineret, promplum esse et his qui videbimuslumen (Psal. xxxv, 12, 10); ab ipso lu-
Romae essent evangelizare : Non enim eonfundor, mine incommulabilis veritatis aversi sunt, et obscu-
jnquit, de Evangelio; virtus enim Dei ett in talutem ralum est insipiens cor eorum. Non enim sapiens
omni credenti, Judmo primum et Grmco. Juslilia enim cor, quamvis cognovissent Deum ; sed insipiens po-
Dei in eo revelalur ex fide in fidetn, sicut scriptum est, tius, quia non sicut Deum glorificaverunt, aut gratlas
Justus autemex fide vivit. Haecest justitia Dei, quae egerunt. Dixit cnim homini, Ecce pietasesl sapientia:
in Testamento Veteri velata, in Novorevelatur : quae ac per hoc diceniet se esse sapientet, quod non aliter
ideo juslitia Dei dicitur, quod impertiendo eam justos inlelligendum est, nisi, hoc ipsum sibi tribuentes,
facil; sicut Dominiest salus (Psal. m, 9), qua salvos slulli facli sunt.
facit. Et haccest fides, ex qua et in quam * revelatuf, 20. Jam quaesequunlur quid opus est dicere? Per
ex fidescilicet annuntiantium, in fldemobedientium : hanc quippe Impietatem illi homines, illi, inquam,
qua fide Jesu Christi, id est, quam nobis contulit homines qui per creaturam Crcatorem cognoscere po-
Christus, credimus ex Deo nobis esse, pleniusque tuerunt, quo prolapsi, cum Deus superbis resistit
futurum esse quodjuste vivimus; unde illi ea pietate, (Jacofttiv, 6), atque ubi demersisint', melius ipsius
qua solus colendus est, gratias agimus. Epislolaeconsequentia docent, quam hic commemo-
CAPUTXII. —19. CognitioDei per creaturas. Lex ratur 8 a nobis. Neque enim isto opere hanc Epislo-
sine gratia. Nec immeritose Apostolusex hoc articulo tam cxponendam suscepimus, sed cjus maxime lesti-
convertit ad eos cum detestatione commeraorandos, monio demonstrare quantum possumus nilimur, non
qui vitio illo, quod superius raemoravi, leves et in- in eo nos divinitus adjuvari ad operandam justitiam,
ilati, ac per se ipsos vclut per inane sublati, ubi non quod legemDeus dedit plenam bonis sanctisque pra'-
requiescereut, sed fracti dissilircnt, in figmenta * ceplis; sed quod ipsa voluntas noslra, sine qua ope-
idolorura tanquam in lapides deciderunt. Quia enim rari bonum non possumus, adjuvetur et erigalur
comraendaverat pietatem fldei, qua Deo justihcati impartito spirilu gratiac, sine quo adjulorio doctrina
grali esse debemus, velut contrarium quod deles- illa lillera est occidens, quia reos polius praevarica-
taremur subinferens : Revelalur enim, inquit, ira Dei
i de ccelosuper omnem impietatemel injustitiam homi- 1 Editi,ita uf. Abest,ila, a Mss.et a graeco.
*Editi, omissapartioula,vero.
quta occurrebat,
» Solaeditio i nvisibUis
4 Lov., creatoris.
1 Edlti,et in in MSS., sic tnagna.
smgulari. Abest, jn, a manuscriptis. " Lov., quo. Am. et Er., quia : minusbejje.
" Duo e Belgicismanuscriptisomittunt, 6 omnes cantator.
ter. quasi sapien- i NostrioMss.,
1 Bdlti,et in qua. Emendanturex muesMSS.,atque ubi demersi, tneUus,eto.;
manuscriptis. omisso,sint.
*Cambronensis Ms.,fragmenta. «in MSS., commemorantur.
 «S LIBER UNUS. 214
tionis tenet, quam Justificat impios. Nam sicut illis impune peccemus?Hoc eritm et illi puiaverunt Apo-
per creahiram cognitoribus Crealoris' ea ipsa stolum dicere, de quibus ait: Et sicut dicunt nos qui-
cognitio nihil profuit ad salutem, quia cognoscentes dam dicere, faciamus mala, ut venianl bona, quorunt
Deum, nonsicut Deutn glorificaverunl,aut gratias ege- judiciumjustum est' (Rom. m, 8). Si autem dkitettam
runt, dicenlesse esse sapientes: ita eos qui per legem 3 ipsa, Non concupisces; sicut lam * multa praecepta.
cognoscuntquemadmodumsit homirii vivendum, non evangelica et apostolka lestificari et clamare non
justificalipsacognitio, quia volentessuamjusitliamcon- cessant; qtiare lex factorum etiam ipsa non dici- :'
stituere, justitimDei non sunt subjecti(Rom. x, 3). tur ? Neque enim quia non habet opera veterum sa-
CAPUT XIII. — 21. Lex operum et lex fidei. crameiilorum , circumcisionis videlket atque caete- !
4 Lex ergo factorum, id esl, opertim, per quam non rorum, ideo non sunt opera quae habet in sacramen-
1 excluditurilla glorialio, etlex fidei, perqunm exclu- tis suis huic tempori 3 congruis; aut vero de operibus
ditur, quo inter se differant, operaeprelium est con- sacramentorum quaestiofuit, quando menlio legis ob
siderare: si tamen valemus advertere atque discer- boc flebat, quia per ipsam cognitio peccali est, et
nere. Citoenim3 quisque dixerit legem operum esse in ideo ex ea nemo juslificatur : uride non per illam ex-
Judaismo, legem autem fidei in Christianismo, pro- clusa est gloriatio, sed per legem lidei, ex qua justus
pterea quia circumcisio caeleraque opera talia legis vivit. Sed numquid et per isiam non fit cognitio pec-
sunt, quae Chrisliana jam disciplina non servat: sed cati, cum et ipsa dicat, Non concupisces?
quantum fallal ista discrefio,janj diu quidcm est ut mo- 22. Quid igitur interest, breviler dicam. Quod ope-
linjur ostendere, et acutisad dignoscendum,tibiquepo- rum lex minando imperat, hoc fidei lex credendo
tissimum ac talibus fortasse jam ostendimus: verum- impetrat. Illa dicit, Non concUpisces(Exod. xx, 17);
laraen quoniam res raagna est, non incongruenter in ista dicit, Cum scirem quia nemo esse potest continens
ea manifeslanda pluribus etiam atque etiam testimo- nisiDeus det, el hoc ipsum erat sapientim, scire cujus
niis iromoraraur.Ipsam enim dicil legem ex qua nemo esset hoc donum; adii Dominum, et deprecalussum
justificalur, quam dicit subintrasse ut abundaret de- (Sap. VIII,21). Ipsa est illa sapientia quaepielas vo-
lictum (Roin.v,20), quam lamen ne quisquam ob hoc catur, qua colitur Paierluminum, a qtto est omjie da-
imperitus argueret et sacrilegus accusaret, defendit tum optimum, et omne donum perfectum (Jacobi l,
eara, dkens: t Quid ergo dkemtis?Lex peccatum 17). Colitur aulem sacrifkio laudis actionisque * gra-
c.sf'?Absit; sed peccalum non cognovinisi per legem : tiarum, utcultorejus non in se ipso, sed in illoglo-
nam concupiscentiamnesciebam nisi lex diceret, Non rietur (II Cor. x, 17). Ac per hoc lege operum dicit
concnpisces. Occasioneitaque accepta, peccatum per Deus, Fac quod jubeo : lege fidei dicilur Deo, Da
raandalum operatum esl in me omnem concupiscen- quod jubes. ldeo enim jubet lex, ut admoneat quod
tiam. > Dicitetiam, « Lex quidem sancta, et man- faciat fides; id est, ut cui jubetur, si nondum potest,
dalum sanctum et juslum et bonum; sed pcccatum ut sciatquid petat : si autem continuo potest, et obe-
appareat peccalum, per bonum mihi operatum est dienter facit, debet etiam scire quo donante possit.
iuortera > (ld. vu, 7-13). Ipsa est ergo littera occi- Non enim spiritum hujus mundi accepimus, ait idem.
dcns, quae dicit, ( NonJconcupisces: > de qua item ipse constantissimus gratiae praedicator; sed spiritum
dicit quod paulo ante commemoravi, < Per legem qui ex Deo est, ul sciamus quma Deo donata sun' i.o-
enim cognitio peccati. Nunc autern sinc lege jttstitia bis (I Cor. n, 12). Quis est autem spirilus mundi hu-
Deimanifeslala est, teslificata per Legem et Prophe- jus, nisi superbiaespiritus? QuOcor insipiens obscu-
Lis, justitia autem Dei per fidem Jcsu Chrisli in om- ralum est eorum, qui cognitum Deum non ut Deum
nes qui credunt: non enim est dislinctio. Omnes gralias agendo glorificaverunt : nec alio spiritu deci-
enim peccaverunt, et egent gloria Dei: justificati piuntur etiam illi, qui ignorantes Dei justitiam et
gratis per gratiam ipsius, per redemplionem quoeest suam Justitiam volenles constituere, juslitiae Dei non
in Christo Jesu; queraproposuit Deus propiliatorium 4 sunt subjecti. Unde mihi videtur nragis esse (idel
per fidemin sanguine ipsius, ad ostensionem justiiiye filius, qui novit a quo speret quod nondum habet,
ejus, propler propositum praecedentium peccatorum quam qui sibi tribuit id qttod habet: quamvis ulrique
in Dei patkiilh, ad ostendendam justitiam ipsius iu Iiorum praeferendussit, qui et habet et novit a quo
s
. hoc tempore, ut sit justus et justificans cum qui cx habet; si tamen non se credat esse quod nondum
fidc est Jesu. > Deinde subinfert undc nunc agimus : est; ne incidat in vitium illius pharisaei, qui quan-
i Lbi est ergo gloriatio tua ? Exclusa cst. Per quam quam Deo gratias agent ex iis quaehabebat, nibil ta-
legem? faclorum? Non, sed perlegem fidei > (Id. m, men petebat dari sibi, tanquam nihilo indigeret ad
20; 27). Lex ergo ista factorum ipsa est quae dicit, augendam perfrciendamve justitiam (Luc. xvrn, 11,
iVoijconcupisces:quia per illaan cognitio peccati est. 12). His igitur consideratis pertractatisque pro vlri-
Yolo igitur scire, si quis mihi dicere audeat, utrum bus quas Dorainusdonare dignatur, colligiraus non
lex fidei non dkat, Non concupisces.Si enim non di- * PleriqueMss,,qmrumdamnatiojusta est,
cil, quid causaeest cur non in ea posili securi atque * Manuscriptinonhabent,tam; neque id infra, et aposta*
* Nostriomnesnranuscriptiomittunt,creatoris. lica.
3 Editi,huicjam tempori. Abest,jam, a manuscriutis.
* Hicediliaddunt,nei- 4 oninesfere Mss.,actionibusque.
* Lov.cumnounuliisMss.,V.ecteenim. »item ecliti addebanteo Ioco, si tamen non se credut
*Tfese vatic,Mss, propiliulorem. jam esse.
SIS DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINI 21$
justificari hominem praeceptis bonoevitac nisi per straiio spiritus erit in gloria ? Si enim ministratlo
fldem Jesu Christi, hoc esl, non lego operum, sed damnationis gloria est', mullo raagis abundabit
fldei; non liltera, sed spirilu; non factorum meritis, ministerium Justitiae in gloria > (II Cor. m, 2-9).
sed graluita gratia. Dici de his verbis multa possunl*, sed postea fortasse
CAPUT XIY. — 23. Decalogus quoque occidit, opporlunius.Nunc autem adverle quam dicat litteram
nisi adsit gratia. Quamvisitaque, itlos quibus circura- quaeoccidit, cui velut e contrario vivificantem spiri-
cisio persttadebatur, ila corripere atque corrigere vi- tum ingerit. Ea certe est minislratio mortis in litteris
deatur Apostolus, ut legis noniine eamdem circum- figurata lapideis, et ministratio damnationis; quia
cisiouem appellet, caeterasque ejusmodi legis obser- lex subintravit, ut abundaret delklum. Porro autem
vationes, quas tanquam umbras futuri jara nunc praeceptaipsa tam sunt utilia facienti atque salubria,
respuimt Chrisliani, id lenentes quod per illas ura- ut nisi quis ea fecerit, vilam habere non possit. An
bras ligurate proraitlebatiir : lamen legem ex qua vero propter unum praeceptum quod ibi de sabbato
iieminera dkitjuslificari, non tnnlum in illis sacra- est positum, dictus est Decalogus litlera occidens,
itientis quae habuerunt promissivas figura's, vertnn quoniamquisquisillurndiem nuncusquecbservat sic-
etiam inillis operibus vult intelligi, quaequisquis fe- ut littera sonat, carnaliter sapit; sapereautem 3se-
cerit, juste vivit : ubi est et illud, Non concupisces. ctindum carnemmors est (fiom. vm, 6); et illa novem
Atque.ut hoc quod dicimus liat planius, ipsum Deca- praeceptaquae sic recte observantur ut scripla sunt,
logum videaraus. Certe enim legem Moyses mini- non ad legem operum ex qua nemo justifkalur, sed
strandam, populo accepit in monle, scriplam in lapi- ad legem fidei ex qua justus vivit, pertrnere putanda
deis tabulis digito Dei : haec decem prxceptis con- sunl? Quis lam absurde sentiat, ministralionemmor-
stringilur (Exod. xxxi, 18; Deut. ix, 10, el Exod. tis in litteris figuratam lapideis, non dici ex omnibus
xx), ubi nihil de circumcisione mandatum est, nihil decem praeceptis, sed ex uno solo quod ad sabbatum
de victimis pecorum, quae nunc a Christianis non perlinet? Ubi ergo ponimus, Lex iram operatur; ubi
immolantur. In illis igilur decein praeceptis, excepta enim non est tex, nec prmvaricatio(Id. iv, 15): et,
sabbati observatione, dicatur mihi quid non sit ob- Usquead legempeccatumin mundofuit; peccatumau-
servandum a christiano, sive de non faciendis colen- lem non deputabatur, cum lex non esset(Id. v, 13) :
disque idolis aliisque ullis diis praeler unum verum et illud quod jarn toties commemoravimus,Per legem
Deum, sive de non accipiendo nomine Dei in vanum, cognitiopeccati(Id. m, 20): maximeque illud ubievi-
sive de honore parenlibus deferendo, sive de ca- dentius expressit unde agilur, Concupiscentiamne-
vendis fornicationibus , homicidiis, furtis, falsis sciebam,nisi lex diceret, Non concupitcet?
testimoniis, adulteriis, re aliena concupiscenda'. 25. Quem lolum locum aiiende, et vide ulrum
Quid horum quisquam dixerit christianura non debere quidquam propter circumcisionemvel sabbatum, vel
servare ? An forte non istam legem quae in illis dua- quid aliud umbratilis sacramenti, ac non totum pro-
bustabulis scriptaest; litteram occidentenrappellat pler hoc dicat, quod littera prohibens peccatura non
*
Apostolus, sed illam circumcisionis aliormnque ve- vivificat hominem, sed potius occidit, augendocon-
terum Jaraque abolitorum sacramcnlorum? Sed quo- cupiscenliara, et iniquitatem praevaricalione curau-
modo putabimus, cum in ea sit, Non concupisces: lando, nisi liberet gratia per legem fidei quae est in
per quod mandatum, quamvis sanctumet justum el bo- Christo Jesu, cum diffunditur charilas in cordibus
nttm, fefellit me, inquit, peccalum,et per illud occidit? noslris per Spirilum sanctum qui datus est nobis
Quid enim aliud est, Litteraoccidit? (Id. v, 5). Cum enim dixisset, ( Ut serviamus in
24. Quamvis evidenlius co ipso loco ad Coriiilhios, novilalc spirilus, et nonin vetuslate litterae:Quid ergo
ubi ait, Litlera occidit, spiritus aulem vivificat; non dkemus.i inquit? «Lexpeccatumest? Absil: sed pecca-
aliam velil intelligi litteram, quam ipsum Decalogum tum non cognovi,nisi per legem. Namconcupiscenliamj
in illis duabus tabulis scriplum.Sicenimdkit :< Quo- nesciebam,nisi lexdiceret, Nonconcupisces.Occasione
niam estis epistola Chrisli minislrata per nos, scri- aulem accepta, peccalum per mandalura operatum est
pta non atramento, sed spiritu Dei vivi; nonin tabulis in me omnem concupiscentiam.Sinelegeenimpecca-
lapideis, sed in labuliscordis carnalibus.Confidentiam tum mortuum crat. Ego aulem vivebamaliquando sine
autem talera habemus per Christum ad Deum, non lege, advenienteautem mandato peccatumrevixit. Ego
quia idohei siiniis cogitare aliquid a nobis quasi ex autcm mortuus sum, ct invenlumest mihi mandatum
nobismetipsis; sed sufficientia nostra ex Dco est, qui quod erat in vilam , hoc esse in mortem. Peccalum
idoneos nos fecit ministros NoviTestamenti, non lit- enim occasione accepta per mandatuni fefellitme, et
terae, sed spiritus *. Littera enim occidit, spiritus au- per illud occidit. Itaquc lex quidem sancla, et manda-
tem vivificat. Si aulem ministratio mortis in litteris tum sanctum, et juslum, etbonum. Quodergo bonum
figurata in lapidibus fuit in gloria, ita ut non possent est, faetum est mihi niors " ? Absit. Sed peccatum ut
intendere filii Israel in faciem Moysi,propter gloriam
vultus ejus quae evacuatur; quare non magis mini- 1 Lov.,ingloriaest.
* Editi: Dicidehis verba mulla possunt.MeliusMss.:
« TresvaticaniMss.,re alia nonconcupiscenda. Dicidehis verbismullapossunt,
1 Sicmannscripligenitivocasu, juxla gisecum.Editiau- » Am.F.r.el Mss.,enim.
tera hic, non littera,sed spirUu;qui tamen infra, nn. 30, 4 lla MSS.Atediti,nonjttstificat.
35,cumantiquiscodicibuset cumgraecoconsentiunt. 5 Editi,quodergobonumest (bonumest enim),factumest
217 LIBER UNUS. 218
appareat peccatum, per bonum mihi operatum est tror, non fruslra illo die populus ab orani opere servili
mortem, ul fiat super modum peccans peccatum per abstinere praeceplusest,quosignificaturpeccatum, nisi
mandatum. Scimus enim quia lex spiritualis est; ego quia non peccare sanctilicalionis est, hoc est, muneris
antem carnalis sum, venumdatus sub peccalo. Quod Dei per Spiritum sanctum : quod in lege, quae dua-
enim operor, ignoro : uon enim quod volo, hoc ago; bus lapideis labulis conscripta est, solum inter cae-
sed quod odi, illud facio. Si autem quod nolo, hoc tera in umbra figura' positum est, in qua Judaeisab-
facio ; consentio legi, quoniam bona. Nunc autem non batum observant; ut hoc ipso significarelnr tempits
jam ego operor illud, sed quod habilat in me pecca- tunc fuisse oecullandre gratiae, quaeNovoTestamenlo'
lum. Scio enim quia non babitat in me , hoc est in fuerat per Cbristi passionem, tanquam scissionem
carne mea, bouum. Yelle enim adjacet mihi, perficere veli, revelanda (Matth. xxvn, 51). Cumenim trans-
autem bouum non.Non enim quodvolo faciobonum; ierila, inquit, ad Chrislum, aufereiur velamen.
sed quod nolo malum, hoc ago, Si autem quod nolo CAPUT XVI. — 28. Spiritus tanctus cur dictus sit
ego boc facio, jam non ego operor illud , sed quod digilus Dei. — Dominusautem Spiritns est; ubi autem
babilat in me peccalum. Invenio ergo legem volenli Spiritus Domini, ibi liberlas (II Cor. m, 16, 17). Hic
mihi facere bonum , quoniam mihi malum adjacetl. autem Spiriius Dei, cujus dono justificamur, quo fit
Condelector enim legi Dei secundum interiorem ho- in nobis utnon peccare delectet, tibi libertas est; sic-
minem : video aulera aliam legem in membris meis ut practer huncSpiritum peccare dclectat, ubi ser-
3
repugnantem legi mentis uieae, et captivanlem me in vitus, a cttjus operibus abstiiiendum est : hic Spiri-
lege peccati ', quae est in niembris meis. Miser ego tus sanctus per quetn diffutiditur cbarilas in cordibus
honio,quis me liberabit rle corpore mortis hujtts? nostris, qtiao plenitudo legis est, eliam digilus Dei
Gratia Dei per Jesum Christum Doraintim nosirura. in Evangeliodicitur (Luc. xi, 20). Unde quia et illae
Igitur ego ipse mente servio legi Dei, carne auteni tabulaedigito Dei conscriptaesunt, et digitus Dei est
legi peccati (Rom. vn, 6-25). Spiiitus Dei per quem sanctifkamur, ut ex fide vi-
26. Apparet igitur litterae vetustatem, si desit no- ventes per dilectionem bene operemur; quem non
vitas spiritus , reos facere potius cognitione peccati, moveat ista congruentia ibidemque distantia 4? Dies
quam liberare a peccato. Unde et alibi scriptum est, enim quinquaginta computantur a celebratione Pa-
Qui apponit scienliam, apponit et dolorem (Eccle. i, schae, quae occisione figuraiacovis per Moysen fieri
18) : non quia ipsa lex malum est, sedquia manda- prtecepta est (Exod. xn), in significationem utique
tum bonum habet in liltera demonstrante, non in ad- futuraeDominicacpassionis, usquead diem qua Moyses
juvante spiritu : quod mandatum si fit limore pcenae, legem accepitin labulis digito DeiconsCriptis: similiter
non amore justitiae, servililer fit, non liberaliler, et ab occisione et resurrectione illius qui sicut ovis ad
ideo nec lit. Non enim fructus est bonus, qui de cha- immolandum ducfus est (Isai. LIII, 7), quinquaginta
ritalis radice non surgit. Porro aulem si adsit fides diebus completis, congregatos in unum fideles digilus
quae per dilectionem operatur (Galaf. v, 6), incipit Dei, hoc est, Spiritus sanctus implevit (Aci. n, 2-4).
condelectari legi Dei secundum interiorem hominem, CAPUT XVII. — 29. Legis Mosaicm el novm
quaedelectalio non litterae, sed spiritus donumest; comparaiio. In hac mirabili congruentia illud certe
etiamsi alia lex in membris adbuc repttgnat legi men- dislat, quod ibi populus accedere ad locum
plurimum
lis , donec in novitatenr, quaede die in diem in inte- ubi lex dabalur, horrendo terrore prohibetur (Exod.
riorc horaine augetur, tota vetustas mutala pertrans- : bic autem in eos supervenit Spiritus sanctus ,
xix)
eat, liberante nos de corpore mortis hujus gralia qui eum promissum exspectantes in unura fuerant
Dei per Jesum Christuin Dominum noslrum. Ibi in tabulis lapideis digitus Dei opera-
congregati.
CAPUT XV. —27. Grafta in VetereTestamentola- tus est; hic, in cordibus hominum. Ibi ergo lex ex-
tent, in Novorevelatur. Haecgratia in Teslamento ve- trinsecus posita est, qua injusti terrerentur : hic in-
tere velata Iatitabat, quae in Christi Evangelio reve- trinsecus dala est, qua justificarentur. Nam. Non
lata esl dispensatione temporum ordinalissima, sicut Non homicidiumfacies, Non concupisces,
adulterabis,
Deus novit cuncta disponcre. Et forlasse ad illud etsi est aliud mandaium, quod utique in illis ta-
quod
ipsum ejus lalibulum pertinet, quod in eo Decalogo, bulis scriptum esl, in hoc, inquil, sermone recapitu-
qui datus est in monte Sina, hoc solum praeceptofi- latur, in eo quod diliges proximum tuum tanquam le
gurato 3occutialura est, quod ad sabbatum pertinet. ipsum. Dileclio proximi malunt non opcratur. Pleni-
Sabbatumautera dies 4 sanctificationis est. Nec vacat, ludo aulem tegis est chqrilas(Rom. xrn , 9, 10). Hiec
quod inter omnia opera quae fecit Deus, illic primo non in labulis conscripta lapideis, sed diffnsa esi in
sanclificalio sonurt, ubi ab omnibtrs operibus requie- cordibus noslris per Spiritum sanctumqui datus est no-
vit (Gen. n, 3) : unde nunc non est disserendi locus. bis Lex ergo Dei est charilas. Huic pru-
(Id. v, 5).
Verumtamen, quod rei de qua agilur salis esse arbi- denlia carnis non esl subjecta; neqneenim potest (Id.
mihimors. At manuscripticarent his verbis (bonumesl vin, 7) : sed ad hanc prudentiam camis lerrendaui
enim),quaeparenthesi includuntur.
• i Edili, vellemaiumadjacet.Abest, velle,a manuscriptis
et a textu Apostoli. 1m editis,scissione.
» SicomnespropeMss.At editi, et captivummein legem 2 In quatuorMss.,transtens.
peccattducentem,qumest, etc. 3Hic editi addunt, id esl spiritualiter sabbaiizandum;
81.ov.et paucioresMss.,prmceptumftqurate. quod a manuscriptisabest.
4 vox,dies, hoclocononest inMss. 1 sicMSS.AIediti,ibidemqueeademsubsistentia.
 319 DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINI 8»
cum in tabulis scribuntur opera chantatis, lex est JDomnus peccatum,tuque ett fn oreeftsstkha (Hotn.
pperum, et littera occidens praevaricatorem : cum Iiv, %;Ptal. xxxt,2). Haecest humilium sanctorum
autem ipsa charilas diffunditur in corde creden- < oonfessio, non se jactanlium esse quod non sunt. Et
tinm, lex est fidei, et spiritus vivificans dilecto- Ipaulo post: Nen enim nosmetipsos,inquit, prmdiea*
rem. *mus, sedJesum ChristumDominum*, not aulemter-
30. Videnunc quemadraodumconsonet ista dis- *vot vetlros per Jesum : quia Deut quidixit de tenebrit
crelio illis apostolkis verbis, quae patilo ante ob 'lumenctaretcere,claruit in cordibutnottris ad illumi-
aliud commemorataet diligentiuspertractanda distu- 'nalionemtcientimglorim ejut in faciem Chritti Jetu.
leram. Manifestali,inquit, quoniamestisepistolaChri- IHaecest scientia gloriae ejus, qua scimus ipsum essc
«ft, ministrata per nos scripla non alramento,sed Spi- 1lumen, quo tenebraenostraeilluminenlrrr.Et idipsum
rilu Dei vivi; nonin tabulislapideis,sed in tabuliscordis 3altende quemadraodum inculcet : Habemut autem\
carnalibut. Ecce quemadmodum ostcndit, quia illud tthesaurutnistumin vasis ficlilibus, ul eminentiavirlutis
extra hominem scribitur, ut eum forinsecus terrifi- tit « Dei, el non ex nobis.Et paulo post cum eamdem
cet; hoc in ipso honjine, ut eum intrinsecus justifi- graliam
i uberius in DominoJesu Christo commen-
cet. Carnalesautem tabulas cordis dixit, non carnalis < dans, usque ad illud venirct irjdumentumjuslitiae fl-
prudentiae,sed tanquam vivenlissensumquehabentis, < dei, quo induli non nudi inveniamur, et propter
in comparatione lapidis qui sine sensu est. Et hoc I ingeraiscimusmortalitate • praegravati, habita-
quod paulo post dicit, quod non poterant inten- culum < noslrum quod de coeloesi superindui cupien-
dere filii Israel usque in finem vultus Moysi, et < tes, ut absorbealurmorlale a vila, vide quid adjun-
ideo eis per velum loquebatur ; hoc significat, quia gat: I Qui autemoperatusett nos, inquit, tn hoo ipsum
litlera legis neminemjustificat, sed velamen positum Deut ' qui dedit nobit pignus spiritut. Et post paucain-
est in lectione Veleris Testamenti, donec ad Chri- tulit ' i Ut nat timut juttitia Deiin ipto (II Cot. ui-v ).
stum transeatur, et auferaturvelamen ; id est, trans- 'Haecest illa justilia Dei, non qua ipse justus est, sed
eaturad gratiam, et intelligatur' abipso nobis esse < qua nos ab eo faeti 3.
justificationem,qua faciamusquod jubei. Qui propter- CAPUTXIX. — 32. Fides chtistianade adjutorio
ea jubet, ut in nobis' deficientes ad illum confu- gralim.Prophetia
i Jeremimde Novo Testamento.Lex.
giarous. Ideo vigilantissime cura dixisset, Confiden- 'Qratia. Nemo ergo Christianorumaberret ab hae flde,
iiamtalemhabemusper Chrislumad Deum; ne nostrjs < quse eola christiana est; nequa quisquam, cum vere-
hoc viribus tribueretur, continuocommendavitunde cundatus< fiterit dioere, per nos Ipso*flerl noBjustos,
agitur , dicens : Non quod idoneisumus cogitare ali- non i hoc in nobis operante gratia Dei, qula videt hoc
quid a nobit quasi ex nobitmetiptis; sed sufficientia '• a fidetibuset piis ferri non posse \ oum dlcitur, ad
nostra ex Deoetl, qui et idoneosnos fecitminislrotNovi hoe 1 se converlal ut dicnt, ideo sine operalione gra-
Testamenti,hon litlerm, sed spiritus. Litlera enimocci- itiai Dei nos justos esse non posse, quia legem dedit,
dit, tpiritut autemvivificat. 'quia doclrinam instituit, quia bona praeoeptamanda-
CAPUTXVIII.—31.Vetutlexmorlem,novajuslitiam vil. Illa enim sine adjuvante spiritu procul dubio est
ministrat. Proinde quia lex, sicut alibi dicit, prmvari- Ijltera occidens : cum vero adest vivificansspiritus,
cationisgratiapositaest (Gdlat. m, 19), id est, litlera hoc ipsttm intus conscriptum facit diligi, quod forls
ista exlra hominemscripta , propterea eam el raini- scriplumi lex faciebat timeri.
slralionem morlls et ministralionem damnationis ap- 33. Inspice hoc" paululumet in eo testimonioquod
pellat: hanc autem, id est, Novi Teslamenti3, mi- per prophetam de liac re praeclarissimumediclura
nislrationera spiritus et ministrationemjustiliaadicit, est °: Ecce dies veniunt7, dicit Dominut, et contum-
quia pcr donum spiritus operamur Justiliam, el a mabotuper domumItrael et super domumJuda Tetla-
praevaricationisdamnatione liberamur. Ideoillud eva- mentumNovum,non tecundumTettamentumquod feci
cualur, hoc manet : quoniam terrens paedagogus patribttseorum in die qua apprehenditnanumeorum,ut
8
auferctur, ctim limori successerit charitas. Ubi enim educeremeos de lerra Mggpli: quia ipti non perte-
spirilusDomini, ibilibertnt. Hanc auiem ministratio- veraveruntin Testamentomeo, et ego neglexieot, dicil
nein noti ex ineiilis nostris, sed ex misericordia Dominut. Quia ItocTetlamenlumett quod ordinabodo-
esse sic dicil : Propler quod habentesminislrationem mui ltrael: Pott illot diet, dicit Dominut,dabo leget
Itanc, sicut misericordiamconseculinon infirmemur; tneat in cor iilorum, et in menteeorumtcribameat: et
sed abjiciamut occulla confttsionit, non ainbulanlesin ero eit in Deum,el ipti erunl mihi in populum.Et non
atlutia , nequedolo adttlterantesverbttmDei. Hancas- 1 Hicin editisadditur,nostrum.Abesta manuscriptiset a
tutiam eldolum bypocrisimvult iniclligi , qua 4 vo- graeco. * omnespropeMSS., tnortaliter,
ltmt justi superbi videri. Cndeet in illopsalmo, quem • Hic in recentioribus quibusdameditionibusadditum,
ad hujus ipsius graliae lesiificatiouem commemorat justi facli.
4 tta inomnibusMss.Atin editis,credinonposse,
idem aposlolus : Beatus , inquit, cui non impttlavit ' Edfti,tnspicein hoc.Abest,
6 Apttdi.ov.,prmclarissime in, a Mss.
aictum
1 Er. et Lov.,ut mtelligatur. 1 Editi,venient.AtMss.,veniunt. est,
*Lov.et nonnulli Mss.,ut a nobis.DUOcodices,ut no- 8 Hic editioAm.elduotantume vaticanisMss.,ut ejice-
Us remeos.sed inffaquotiesistudtestunoniumrepetitur,cum
* ApudLov.,iVotimt Testamentum. illisconstanterin eoverbocouveniuntcaeleriMss.Vaticani
4 Editiet quidamMss., quia. etGallicani.
 221 LIBER
docebitunusquisquecivemsuum et unusquisquefratrem
situm, dicens,CognotceDominum: quia omnet cogno-
scent tne, a minoreusqttead majorem eorum; quia pro-
pithts ero iniquilati eorttm, et peccata eorumnon memo-
rabor ultra (Jerem. xxxi, 31-34 ). Quid ad haecdici-
mus? Nempe in veteribus Libris aut nnsquam aut
difiicile praelerhunc propbeticum locum legitur facta
coramemoratio Testamenti Novi, ut omnino ipso no-
mine appellaretur : nam multis locis hoc significatur
et praenuntialur futurum, sed non ita ut etiam nomen
legatur expressum. Considera igitrrr diligenter, quam
differentiaminter duo Testamenla, id est, Vetus et
Novum, Deus esse testatus sit.
34. Cum dixisset, Non secundumTestamentumquod
feci palribus eorum in die qua apprehendi manum eo-
runi, ut educeremeos de terra Mgypti; vide quid ad-
junxit: Quia ipsi non perseveraveruntin Testamento
meo. Yitio eorum deputat, quod in Testamento Dei
non permanserunt; ne lex, quam lunc acceperunt,
culpanda videalur. Ipsa est enim, quam non venit
Christus solvere, sed implere (Matth. v, 17). Non ta-
men per eamdem Iegem justificatis impiis, sed per
gratiam : hoc quippe agit vivificansspirilus, sine quo
Iittera oceidit. Si enim data esset lex qumposset vivifi-
care, omnino ex lege estet juslitia : sed conclusitScri-
plura omniasub peccalo,ut promitsioex fide Jesu Chri-
sli daretur credentibus.Ex hac promissione, hoc est,
ex Dei beneficio ipsa lex impletur, sine qua promis-
sione praevaricatores facit; vel usque ad effectum
mali operis, si eliam repagula timoris concupiscentiae
flamma transcenderit, vel certe in sola voluntate, si
ttmor pcenae suavilalem libidinis vicerit. Quod enim
ait, ConclutitScriplura omniatub peccalo,ul promissio
ex fide Jesu Chrisli darelur credenlibus; ipsius con-
clusionis utilitas dicta est. Nam Conclusit ad quos
usus, nisi quemadmodumalibi (a) dicit, Priusquam au-
tem veniretfides, sublege cuslodebamur,conclusiineam
ftdemqum postea revelala esi ( Gatat. m, 21-23)? Lex
ergo data est, ut gratia quacreretur : gralia dala est,
ut lex impleretur. Neque enim suo vitio non imple-
batur lex, sed vitio prudentiae carnis : quod vitium
per legem demonslrandum, per gratiam sanandum
fuit. Quod enim impossibileeral legis l, in quo infirma-
balur per carnem, misil Deus Filittm suum in similitu-
dine carnis peccali, et de peccato damnavil peccatumin
carne, ut justitia tegis implerelur in nobis, qui nonV-
cundum carnem ambulamus, sed secundum spirilum
(Hom.viu, 3, 4).-Unde et in isto prophetico testimo-
nio, Consummabo,inquit, super domumIsrael et super
domum JudaTestamenlum Novum: quid est, Consum-
mabo,nisi, Implebo? non secundumTestamenlumquod
feci palribus eorumin die qua apprehendi manum eo-
rum, ut educeremeosde lerra JEgypli.
CAPUT XX. — 35. Lex velus.Lex nova. Ergo il-
lud Vetus erat, quia hoc novum est.Unde igitur illud
vetus, hoc novum, cum lex eadem impleatur per
Teslaraentura iVovum,qnaedixilin Velere, Non con-
•Lov., legi. EditiveroaliietMss.,fon's; iuxta eraecum.
(a) Forte,et ibi.
UNUS.
cupisces(Exod. xx, 17)? Quia ipsi, inquit, non perse-
veraveruntin Teslamenlomeo, et ego negtexi eos, dicit
Dominus. Ergo propter veleris hominis noxam, quae
per litteram jiibeniem et minanlem rainime sanaba-
tur, dkifur illud Testamenlum vetus; hoc autem no-
vum, propler novitalem spiritus, quae hominem no-
vum sanat a vitio vetustatis. Deiiique atlende quod
sequilur, et vide quanta luce fiat perspicuum, quod
sibi fidenles nolunt bomines intueri: Qttia Itoc testa-
mentum est, inquit, quod ordinabo domui Israel: Post
dies illos, dicit Dominus, dabo leges meas in cor illo-
rum, el in menle eorum scribam eas. Ecce est undo
Aposlolusait, quod supra commemoravimus, Non in
tabulis lapideis, sed in tabulis cordis ; quia non alra-
menlo, sed spirilu Dei vivi.Nec ob aliud arbitror in eo
loco Apostolum voluisse commemorare Testamentuni
Novum (ibi quippe ait, Qui et idoneos nos fecit mini-
stros Novi Testamenti,non lillerm, sed spiritus [ II Co>:
iit, 3, 6]), nisi quia istam intuebatur prophetiam, cum
dicerel, Non in tabulis lapideis, sed in tabulis cordis
carnalibus: quoniam hk dictum est, /n cordibus eo-
rum scribameas, ubi norainatim promissum est Tesla-
mentum Novum.
CAPUT XXI. — 36. Lex scripla in cordibus.Quid
sunt ergo leges Dei ab ipso Deo scriptae in cordibus,
nisi ipsa praesentia Spirilus sancli, qui est dlglluS
Dei, quo praesente diffunditur charitas in cordibus
nostris, quae plenitudo Iegis est, et praecepti fluis?
Nam quia Veteris Testamenti pr.omissa terrena sunt
licet (exceptis sacramentis, quae umbra erant ftituro-
rum, sicut est circumcisio, et sabbatum, et aliae
dierum observaliones, et quarumdam escarum ceri-
moniae (a), et multiplex sacrificiorum sacrorumque
ritus, quae vetuslati carnalis legis' jugoque servili
congruebant,) lalia conlineat * praecepta juslitiae.qua-
lia nunc quoque observare praecipimuf, quaemaxime
duabus illis tabulis sine figura adumbratae signili-
cationis expressa sunt, sicuti est, Non adulterabis,
Non homicidium facies, Non concupisces,el si quod
niiud est mandalvm quod in Itoc sermone recapi-
tutatttr, Diliges proximttm tuum sicul le ipsum
(Exod. xx, 14-17) : tamen quia in eo, sicut dixi,
promissa terrena et tcmporalia recitantur, quae
bona sunt hujus corruptibilis carnis, quamvis eis
sempiterna atque coelestiaad Novum scilket Tesla-
menlum pertinentia figureniur 3; nunc ipsius bonura
cordis promiltilur, menlis bonum, spiritus boiium,
hoc est, inlelligibile bonuin, cum dkitur, Dabo leges
measin ntenle eorum, et in cordibuseorumscribameas.
Unde significaviteos non forinsecus terrentem legein
formidaturos, sed intrinsecus habitanlem ipsam legis
justitiara dilecturos.
CAPUT XXII. — 37. Mercesmterna. Deinde addi-
dit et mercedera : Et ero eis in Deum, et ipsi eruttt
milti in populum. Hoc esl illud quod Deo 4 ait ille,
4 Am.Er. et pleriqueMss.,carnali lege.
* SicMss.At editi,contineant.
» In editis, loco,figurentur,erat, figurarenlur.
4 Editi,dc neo. Anest,de, a Mss.
(u) videlib.2 Retract.,cap. 37.
 DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINl 224
Jtfint autem adhcerereDeobonumest (Psal. LXXII,28). cognoscentme, a minore usque ad majorem eorum.
Ero, inquit, illis in Deum, el ipsi erunt mihi populus. Nunc certe jam tempus est Testamenti Novi, cujus
Quid hoc bono melius, quid hac felicilate felicius, vi- per Prophetam facta est promissio per haec verba;
vere Deo, vivere de Deo ', apud queraest fons vitae, quae ex illa prophetia commemoravimus: cur ergo
et in cujus lumine videbimtislumen (Psal. xxxv, 10) ? adbuc dicit unusquisque civi suo et lfatrisuo, Co-
De hac vita dicit ipse Dominus, Hmc est autem vita gnotce Dominum?An forte non dicitur, cum Evange-
mterna, ut cognoscantte unum verum Deum, el quem lium praediceiur, et ejus ipsa sit praedkatio, ut hoc
misistiJetum Chrittum (Joan. xvu, 3) : id esl, te et ubique dicatur? Nam unde se Apostolus Gentiuin di-
quem misisti Jesum Christum unum verum Deum ". cit esse doctorem (ITim. n,7), nisi quia hoc fit
Hoc enim et ipse promittit ditectoribus suis, dicens, quod ipse ait, Quomodo invocabuntin quem non cre-
Qui diligit me, mandata mea custodit: et qui diligit diderunt? aut quomodocredent quem non audierunt?
tne, diligetur a Patre meo; et ego diligam eum, el os- quomodoattlem audienl sine prmdicanle(Rom. x, 14) ?
tendam me ipsum illi (Id. xiv, 21) : ulique in forma Cum ergo nunc ista praedicatiousquequaque crebres-
Dei in qua aequalisest Patri; non in forma servi, in cat, quoraodo tempus est Testamenti Novi, de quo
qua se et impiis ostendet 3. Trmc enim fiet quod Propheta dixit, Et non docebil unusquisque civem
scriptum est, Tollatur impius, ul non videat gloriam suum et unusquisquefralrem suum, dicens, Cognosce
Domini (Isai. xxvi, 10). Quando ibunt sinistri in Dominum: quia omnes cognoscenlnte, a minoreusque
jgnem aeternum,justi aulem in vitam aeternam(Matth. admajorem eorum; nisi quia ejusdem Testamenti Novi
xxv, 46). Quaevita aelerna, sicut commeraoravi, aeternam mercedem, id est, ipsius Dei beatissimam
definita est ea esse, ut cognoscantunum verum Deum. conlemplationem promittendo conjunxit?
Hinc dicit et Joaunes : Dilectissimi,filii Dei sumus, et 40. Quid crgo est, omnes a minore usque ad majo-
nondumapparuit quid erimus. Scimus quia cum appa- rem eorum; nisi, omnes pertinentes spiriluaiiter ad
ruerit, similesei erimus,quoniamvidebimuseumsicutiesl domum Israel, et ad domum Juda, hoc est, ad filios
(I Joan. III, 2). Haec similitudo nunc incipit refor- Isaac, ad semen Abrahae? Ipsa esl enim promissio,
mari, quamdiu bomo interius renovalur" de die in qua ei dictum est, In isaac vocabiturtibi semen.Non
diem (II Cor. iv, 16) secundum imaginem ejus qui enim qui filii carnis, hi filii Dei; sed filii promissionis
creavit eum (Coloss.in, 10). deputanlur in semen '. Promissionis auient verbum hoc
CAPUT XXUl. — 38. Reformalioqumnunc agilur, esl: Ad Iwc tempusveniam, et erit Sarm filius. Non
collala cum perfectionefuturmvitm. Sed ad illius emi- solum autem, sed et Rebeccaex uno concubiluhabens
nentiae perfeciionem quae lunc futura est, quid hoc, Isaac patris noslri. De nondum enim natis, nequequi
aut quantum esl? Siquidem Apostolus ad illa ineffa- aliquid operali ftterant ' boni aut mali, ut secundum
bilia qualecumque adhibens de notis rebus exemplum, electionemproposilum Dei maneret, non ex operibus,
parvulam actatemvirili coniparavit selati. Ctimessem, sed ex vocante dictum est ei, quia major servietminori
inquit, parvulus, quasi parvulus loquebar, quasiparvu- (Id. IX, 7-15). Haecest domus Israel, vel domus Juda
lus sapiebam, quasi parvulus cogitabam: cum autem propter Christum, qui venit ex tribu Juda. Domus
faclus sum vir, deposui ea qum parvuli erant. Cur au- filiorum promissionis hacc est, non bperum proprio-
tem hoc dixerit, consequenter oslendens, Videmus, rum 3, sed benefrcir Dei. Hoc enim Deus promiltit,
inquit, nunc per speculumin mnigmate,tunc aulem fa- quod ipse facit: non enim ipse promitiii et alius facit,
cie ad faciem : nunc scio ex parle, lunc autem cogno- quod jam non est promittere, sed praedicere. Ideo
scam sicut et cognitus sum (I Cor. xm, II, 12). non ex operibus, ted ex vocante: ne ipsorum sit, non
CAPUT XXIV.— 39. JEterna mercesNoviTesta- Dei; ne merces non impuletur secundum graliam,
menti propria prmdicta per prophelam. Quomodoom- sed secundum debitum (ld. iv, 4), atque ita gralia
riium eril illa merces. Apostolus vehemens defensor jam non sit gratia, cujus vehcniens defensor est atque
gratim. Lex scripla in cordibus et merces mlernm asserlor minimus Apostolorum, qui plus omnibus illis
contemplationisperlinet ad TeslameniumNovum. Mi- laboravit, non ipse autem, sed gratia Dei cum illo
nores et majotes in bealis quinam. Proinde etiam (I Cor. xv, 9,10). Omnesenim, iuqtiit, agnoscentme :
per hunc prophelam, cujus testimonium perlra- Omnes, domus Israel et domus Juda. Neque enim
ctamus , hoc ndditur : ut in eo merces, in eo finis, ontnesqui ex Israel, hisunt Israel: sed omnes quibus
in eo perfectio felicitatis, in eo beataeaelernaequevilae dicitur in Psalmo pro susceptionematutina, lioc est,
summa consistat. Cum enim dixisset, Et ero illis in pro luce nova , Testamenti scilicel Novi, Universttm
Deum, el ipsi erunl mihi populus; continuo addidit, semenJacob, magnificateeum; timeal eutn omne semen
Et non docebitunusquisquecivem suum el unusquisque Israel (Psal. xxi, 1, 24). Universum omnino semtii,
fratrem suum, dicens, CognosceDominum: quia omnes prorsus omne semen proraissorum atque vocatorum ,
sed eorum qui secundum propositum vocaii sum.
* In edilisEr. et Lov.deerat, vivere de Deo.
ApudAm. Quos enim prmdestinavit, iltos el vocavit, quos autem
repetebatur, vivereDeo; praetermisso,de.
* sola editio illos et justificavit; quos autem justificavil,
Lov.,id est, te ei quem miststiJesum chri- vocavit,
slum cognoscantunumverumneum. 1 Sic manuscripti,
* Am.Er.et juxta graecum,eis sperma.At editi,
pleriqueMss.,ostendebat.
*Lov.,hombinlertor m semine.
renovatur.UbicteteriediticumMss., 2 ln Mss.,sint. Am.et Er.,
homointeriusrenovatm; 8 sex Mss.,Itoceslnon fuerint.
operumpropriorum.
 " ' '"
2*5 LIBERUNUS. $20
Ulot el glorificavii(Rom. viu, 28, 30). Ideo ' ex fide, dilali sunt; sicut in itlo evangelico oenario per si-
ut secundumgratiam firma sit promissio omni semini, militudinem dicitur, quem prius accipiunt qiii poste-
non ei tantum quod ex lege est, id est, quod ex Vctere rius venerunt ad vineam (Matth. xx, 8-12). Sive quo-
Testamento venit ad Novum ; sed et ei quod ex fide libet alio modo, qui me in prae-eolia lorsitan liigit,
est, non sibi praemissalege'. Ex fideautem Abraham, minores majoresque accipiendi sttnl.
id est, imitatores fidei Abraham: qui ett pater om- CAPUTXXV.—42. Distantia Veterisd NoviTestu-
nhtm notlrum, sicut scriptum est, Quia patrem multa- menli. Illud tamen, quamum poles, diligeuler ;tt
rum genliumposui te (Id. iv, 16, 17). Omnes ergo hi tende, quod tarilo molimine conor nsiendere : cu
praedestinati,vocati, juslificati, glorificati cognoscent Testamentum Novum Propheta promiiterot, non se-
Deum gratia Testaraenti Novi, a minore usque ad cundum Teslamentum quod prius faclum esl populu
majorem eorum. Israel ex i-Egyptoliberato, niliil eum de sacriliciorura
41. Sicut ergo lex factorum scripla in tabulis lapi- vel quorumque * sacramentorum commutationedixis-
deis, mercesque ejus terra illa promissionis, quam se, quamvis et ipsa sine dubio fuerat secutura, sicut
carnalis domus Israel cum ex ^Egypto liberata esset, seculam videmus, quod multis aliis locis eadem pro-
accepit, pertinet ad Tesiamentum Vetus: ila lex fidei phetica Scriplura testatur: sed tantummodo istam
scripta in cordibus , mercesque ejus species contem- commendasse distantiam , quod leges suas dalurus
plationis, quam spirilualis domtts Israel ab hoc raundo esset Deus in mentem eorum qui perlinerent ad boc
liberata percipiet, pertinet ad Testamentum Novum. Testamentum, et eorum scripturus' in cordibus; unde
Tunc fiet quod dicit Apostolus, Sive prophetim eva- Apostolus sumpsit, non atramenlo,sed spirilu Dei vivi,
euabunlur, sive lingumcessabunt, sive scienlia evacua- nonin tabulislapideis,sed in tabuliscordiscarnaiibus(II
bitur; illa scilicet parvulorum scientia in qua hic vi- Cor. iu, 3): sempiternamque mercedem justificationis
vitur, quaeex parte est per speculum in aenigmaie: hujus.nonterramde quapulsi suntAmorrhaeietChet-
propter hanc enim necessaria est prophelia, cum ad- taei, et aliae gentcs quac ibi coramemoranlur (Josue
huc praeteritis fulura succedunt; propter banclinguae, xn), sed ipsum Deum, cui adhaererebonum est (Psal.
id est, mulliplicilas sighificationum, cum ex alio at- Lxxrr, 28), utbonum Dei quod diligunt, Deus sit ipse
que alio aliud atque aliud admonetur, qui nondum quem diligunt; inter quem ethomines uisi peccata non
aeternam lucem perspicuaeveritatis mente purgatis- separant,quaenonnisiper eamdemgratiam dimittuntur.
sima contemplatur. Cum autem venerit quod perfectum Undecum dixisset, Omnesenimcognoscentme, a minore
est, et lotum hoc quod ex parie est fuerit evacuatum usqueadmajoremeorum; mox addidit, Quia propitius
(1 Cor. xin, 8, 9); tunc quod 3 assumpta carne carni eroiniquilatieorum,et peccataeorumnonmemoraborul-
apparuit, ostendet se ipsum dilectoribus suis : tunc tra. Per legem ergo factorum dicit Dominus, Noncon-
erit vila aclerna, ut cognoscamus unura verum Deum cupisces(Exod.xx, 17) : per legem fidei dicit Domi-
(Joan. xvn, 3); tunc sirailes ei erimus (I Joan. in, 2), nus,3 Sine me nihil potestis facere (Joan. xv, 5); age-
quoniam tunc cognoscemus sicut et cogniti sumus bat enim de bonis operibus , hoc est, de palmitum
(I Cor. xni, 12). Tunc non docebilunusqnisque civem fructibus. Cum igiturhaec appareat distantia Veteriset
suum, aut fralrem suum, dicens, CognosceDominum: NoviTestamenti, quod lex ibi in tabulis, hic in cordi-
omnesenim cognoscenteum, a minore itsquead majo- bus scribitur, ut quod ibi forinsecus terret, hic de-
rem eorum. Quod multis modis intelligi potest. Sive lectet intrinsecus , ibique fiat praevaricator per occi-
quia et illic quisque sanctorum tanquam stella ab dentem litteram, hic dilector per vivificantem spiri-
stella differl in gloria (Id. xv, 41). Nec ad rem quid- tum : non ideo dicendum est quod Deus adjuvet nos
quam interesl, utrum a minore usque ad majorem, ad operandam justitiam atque operetur in nobis et
sicut diclum est, an si a majore ttsque ad minorera velle el operari pro bona volunlate (Philipp. n, 13),
direretur: quod similiter nihil interest, etiamsi mi- quia pracceptis justitiae fbrinsecus insonat sensibus
nores intellexerimus, qui tantummodocredere, majo- nostris; sed quia intrinsecus incremenlum dat (I Cor.
res aulem qui etiam intelHgere, quanttim in hac vita iii, 7 ), diffundendo charitatem in cordibus nostris
potest \ lumen incorporeum atque incommutabile per Spiritum sanctum , qui datus est nobis (Rom.
valuerunt. Sive minores, tempore posteriores; majo- v,5).
res autera lempore priores intelligi voluit. Simul enim CAPUT XXVI.—45. Qumstioin tocum Aposlolide
promissam Dei contemplalionem accepluri sunt om- Gentibus qumnaluraliter facere legem, eamquehabere
nes; quia et illi pro nobis raeliora providerunt, ne scriptam in cordibus dicuntur. Videndum est atilem
sine nobis perfecti " perficerentur (Hebr. xi, 40). Et quomodo dicat Aposlolus, Cumenim Gentesqumlegem
ideo velut priores reperiuntur minores 6, quia minus non habent, naturaliler qumlcgis sunt faciunt, hi legem
non habentes,ipsi sibisunt lex, qui oslenduntopus legis
1Editi,ideoque.At manuscriptinonaliter quamAposto-
lus. scriptum in cordibut tuit: ne videatur non esse certa
* Editi,nonsibi promissalege. Sedqui hic manifestoer- distantia Novi Testamenti, quod leges suas Dominus
rore recedunta manuscriptis,cumiis postea conveniunt, in cordibus populi sui se scripturum esse promisil,
n. 46, ubi repetitur, prmndssasibi lege.
4 IntribusMss.,qut. In qttinque,rerbttmquod
*•Editi,fieripotest.Abest,fieri, aMss. 1 Lov.,quorttmcumque.
* Quatuore vaticanisMss.,profecti. 2 sicMSS. s , ,
j:
* Editi:Et idcoveltttminoresreperiunlurpriures. At editi, scripturas.
:*Editi,ttiebut.M Mss.,agebut.
«s DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINI m
quandoquidem hoe Gentes naturaliter habeant. Per- verunt, et egentgloria Dei; justificatigratis pergratiam
traclanda igitur haec quaeslio, quae non mediocris ipsius(Rom. ni, 23, 24). Unde autem factorero legis
exorta est. Dicel enim aliquis, SiDeushinc discernita Graecumjusliucari diceret, sine gratia Salvatoris?
VetcreTestamentoNovum,quod in Velerelegem suam 45. Neque enim contra se ipsum diceret, quod ait,
scripsit in tabulis, in Novoautem scripsit in cordibus : factoreslegisjustificabuntur; tanquam per opera, non
fidclesNoviTeslamenti unde discernuntur a Gentibus, per gratiam justificentur: cum dicat gratis justiflcari
quaehabent opus legis scriplum in cordibus suis, quo hominem per fidem sine operibus legis (Id. ui, 28),
naturaliter quaelegis sunt faciunt; quasi jam illo po- nibil aliud volens ' inlelligi in eo quod dicit, gratis,
pulo velere potiores, qui legem accepit in tabulis, et nisi quia juslificalionemopera non praeccdunt.Aperle
novo populo priores, cui boc praestatur per Testa- quippe alibi dicit, Si gralia , jam non ex operibus;
mentumNovum, quod his nalura jam praeslilit? alioquingraliajam non est gralia (Id. xi, 6). Sed sic
44. An forte eas genles commeraoravit Apostolus, intelligendum est, factores legis juslificabuntur, ut
scriptam in cordibus habere legem, quae ad Novum sciamus eos aliter non esse factores legis, nisi justifi-
pertinent Testamenlum? Ad hoc enim unde venerit, centur : ul non juslificatio factoribus accedal, sed ut
intuendum est. Primo Evangeliura commendans, ait: factores justificatio praecedat. Quid est enim aliud,
Vtrtus enitn Dei est in salutemomni credenli, Judteo justificati, quam justi facti, ab illo scilicet qui juslifi-
pritnum et Grmco.Jusiilia enim Dei in eo revelaturex cat impiura (Id. iv, 5), ut ex impio fiat justus ? Si
fide in fidem, sicut scriplum eit, Jutlut autemex fide enim ila loqueremur, ut dkereraus, Homines libera-
vivit. Deinde loquitur dc illis impiis, quibus propter bunlur; hoc utique intelligeretur, eis qui jam bomi-
superbiam nec cognilio Dei profuit, quia non sicut nes essent accedere liberationem : si autem dicere-
Deum glorificaverunt,autgratias egerunt. Inde transit mus, Homines creabuntur; non utique intelligeretur
ad eos qui judicant et agunt talia, qualia condemnant, eos creari qui erant', sed ipsa creatione homines
nimirum propter Judaeos, qui de lege Dei gloriaban- fieri. Ita si dictum esset, Factores legis honorabun-
tur; quamvis adhuc eos norainatimnon exprimat, et lur; non recte acciperemus nisi honorem illis qui
ideo dicit': Ira et indignatio, tribulatioel angutlia in jam essent factores legis accedere : cum vero dictum
omnetnanimam hominis operantitmalum, Judwi pri- est, factores legisjustificabuntur;quid aliud dictum est
ittum et Grmci: gloria autem et honor et pax omni quam, Jtisti justificabuntur ? factores emm legis uti-
operanli bonum , Judmo primutu et Grmco. Non que justi sunt. Ac per hoc tantumdem est ac si dice-
ett enim personarurn acceptio apud Deum. Qui- retur, Factores legis creabuntur, non qui erant', sed
cumqueenim sine lege peccaverunl, sine lege et per- ut sint: ut sic intelligerent etiam Judaeilegis audito-
ibunl; et quicumquein lege peccaverunt, per legem res, indigere se gratia justiflcatoris \ ut possint esse
judicabuntur. Non enim qudilores legisjusti sunt apud factores. Aut certe ita dictum est, justificabuntur,ac
Deum, sed factoret legitjuttificabuntur. His verbishoc si diceretur, justi habebuntur, justi deputabuntur,
unde agitur subjungit, etdicit, CumGenletqum legem sicut dictum est de quodam, Ille aulem volenssejusti-
twn habent, naturaliler qumlegis tunt faciunt: et cae- ficare (Luc. x, 29); id est, ut justus haberetur et de-
tcfa quaejam supra commemoravi. Proinde non vi- putaretur. Unde aliier dicimus, Deus sanctificat san-
delur alios liic significasse sub nomine Gentium, ctos suos : aliler aulem, Sanctificetur nomen tuum
quam eos quos nomine Graccisupra significabat, cum (Malth. vi, 9). Nam" illud ideo, quia ipse illos facit
dlceret, Judmo primum et Grmco.Porro si Evange- csse sanctos, qui non erant sancti: hoc autem ideo,
litim tiirfus Dei est in salutem omni credenti, Judmo ut quod semper apud se sanctum est, sanctum etiam
primumei Grmco; el ira et indignalioet tribulalioelan- ab hominibus habeatur, id est, sancte timeatur.
gustia in omnen animam hontinis operantis malum, 46. Si ergo* Gentes commemorans, uaturaliler
Judmi primum et Grmci; gloria autetn el honor et pax quaelegis sunt facientes, et scriptum habentesopus le-
omni operantibonum,Judmoprimum et Grmco(Rom.i, gis in cordibus, illos inlelligi voluit qui credunt in Chri-
16 ii, 14); isle autem Graecusnoinine Gentium signi- slum; quia non sicut Judaeipraemissasibilege veniunt
ficalus est naturaliter quae legis sunt facieutium, et ad fidem : non est cur eos conemur discernere ab iis
quae scriptum Irabent opus legis in cordibus suis: quibus Dominusper Prophetam promittens Teslamen-
profecto ad Evangeliumperlinent Gentes, quibus lex tum Novum, dixit leges suas se scripturum in cordibus
in cordibus scripta cst; cis quippe credentibus virlus eorum; quia et ipsi per insertionem, quam oleaslro
Dei est in salutem. Quibus autem Gentibus bene ope- praestitamdicit, ad eamdem oleam, hoc est, ad eum-
rantibus gloriam et honorem pacemque prorailteret, dem Dei populum pertinent (Rom.xi, 24): potiusque
extra Evangelii gratiam constitulis? Quia enim per- concordat propbetico etiam hoc apostplicumleslimo
sonarum acceplio non est apud Deum, et non andi- nium: ut hocsil pertinere adTestamentumNovum,le-
toreslegis, sed factores justificantur; ideo sive Ju- 1 Editi,tiefif.
daeussiveGraecus,hocest, quilibet ex Gentibuscredide- *Editi, quia erant. At MSS.,qui erant; vel, aui jm
erant.
rlt, salutem in Evangelio pariter habebit. Non enim * Editi,quijam homineserant.
esXdistinctio, sicut postea dicit. Omnesenim pecea- * Iu editis,justi jusUficatoris.Abest,justi, a manuscri-
ptis.
» Manuscripti,
1 nuo Mss.,et in eo dicil. illudideo,quiaipse,omisso,Kam.
' Editi,sic ergo. MeliusMss.£t ergo.
 429 LIBER UNUS. 250
gem Dei habere nori in tabulis, sed in cordibus scri- mus, vel audimus, quaesecundumjustiliae regulam non
ptam; hoc esl, in inlimo affectujustitiam legis ample- solum vituperare non possumus, verum etiam merito
cti, ubi fides per dilectionem operatur (Galat. v, 6). recteque laudamus : quanquam si discutiantur' quo
Quia ex fidejustificat gentesDeus; quod Scripturaprm- fine fiant, vix inveniuntur quaejuslitiae debitam lau-
videns,prmnuntiavitAbrahm,dicens, In semine tuo be- dem defensionemvemereantur.
nedicentur omnes gentes : ut per hanc promissionis CAPUT XXVIII. — Imago Dei non omnino deleta
gratiam olivaeinsereretur oleaster, et iierent fidetes in infidelibus.Peccata venialia. Verumtamen quia non
Gentes filii Abrahac in temine Abraltm , quod ett usque adeq in anima humana imago Dei terrenorum
Chritlut(Id. in, 8, 16); sectanles ejus fidem, qui affectuum labe dctriia est, ut nulla in ea velut linea-
non accepla in tabulis lege, nondumque habens ipsam menta extrema remanserint, unde merito dici possit
circumcisioneni, credidit Deo , et depulatum estilli ad etiam in ipsa impietate vilae suae facere aliqua legis
fustiliam (Gen. xv, 6; Rom. iv , 3). Ac sic tale erit vel sapere; si hoc est quod dictum est, quia Gentes
hoc quod de ejusmodi Gentibus dixifApostolus, quod qumlegemnon habent, hoc est, legem Dei, naturaliler
Oput legisscriptum habeant in cordibus suis (Rom. Ii, qttmlegis sunt faciunl, et quia hujusraodi homines ipsi
15): quale est illud ad Corinlhios, non in tabulis lapi- sibi sunt lex, et scriplum opus legis habenl in cordibttf
deis, sed in tabulis cordis carnalibus (II Cor. ni, 3). suit, id est, non omni modo deletum est, quod ibi per
Ila enim fiunt de domo Israel, cum praeputium eorum imaginem Dei cum crearentar impressum est: etiam
in circumcisionemdepulatur, eo quod justitiam legis sic illa differenlianon perturbabitur, qua distat a Ve-
non praecisione carnis ostendunt, sedcordis charitate tere Testamentum Novum, eo quod perNovum scribi-
custodiunt: quoniam si prmputiumjustitias legis cutto- tiir lex Dei in corde lidelium, quaeper Vetus in tabulis
dial, nonne prmpuliumejut, inquit, in circumcitionem Scripta est. Hoc enim illic scribilur per renovationera,
depulabitur(Rom. u, 26) ? Et propterea in domo vert quod non omni modo deletum est per vetustatem.
Israel, in quo dolus non est (Joan. i, 47), parlkipes Nam sicut ipsa imago Dei renovatur in mente creden-
sunt Testamenti Novi, quia dat Deus leges in men- tium per Testamentum Novum, quam non penitus im-
tem ipsorum, et in cordibus eorum scribit eas digilo pietas aboleverat; nam remanserat utique id quod
suo, Spiritn sancto, quo ibi diffunditur charilas (Rom. anima hominis nisi rationalis esse non potest : ila
v, 5), quaelegis est plenitudo (Id. xm, 10). etiam ibi lex Dei non ex orani parte delela per inju-
CAPUT XXVII. — 47. Legem fieri naturaliter, stiliam, profecto scribitur renovata per gratiam. Nec
tdem guod tecundum naturam gralia reparatam. Nec istam inscriptionem, qusejustificatio est, poleral effi-
mpveat quod naturaliter eos dixit, qum legit tunt fa- cere in Judaeis lex in tabulis scripta, sed sotum prae-
cere, non spiritu Dei, non flde, non gratia. Hoc enim varicalionem. Nam et ipsi horaines erant, et vis illa
agit spiritus gratiae, ut imaginem Dei, in qua natura- naturae inerat eis, qua legilimrim aliquid aiJima ra-
liter facli sumus, instauret in nobis. Vitium quippe tionalis* et senlit et facit: sed pietas quae in aliam
contra naturam est, quod utique sanat gralia : pro- vitam transfert beatam et aeternam, legem tiabet im-
pter quam Deo dicitur, Miterere mei, sana animam maculatam, converlentem animas (Psal. xvm, 8), ut
meam, quoniampeccavi tibi ( Psal. XL, 5 ). Proinde ex illo lumine renoventur, fiatque in eis, Signatum est
naturaliter bomines quaelegis sunt faciunt:qui enim super nos lumenvultus lui, Domine (Psal. iv, 7). Unde
hoc non faciunt, vitio suo non faciunt 1. Quo vitio aversi obsolescerea meruerunt: renovari autcm nisi
lex Dei est deleta de cordibus ; ac per hoc, vitio sa- gratia chrisliana, lroc est, nisiMediatoris intercessione
nalo, cum illic scribitur, fiunt quae legis sunt natura- non possunt. Unus enim Deus, unus et mediatorDei et
liter : non quod per naturam negata sit gratia, sed hominum homo Christus Jesus, qui dedit semetipsum
polius per gratiam reparata natura. Per unum quippe redemptionempro omnibus.A cujus gralia si alieni sunt
hominempeccatumintravit in mundum, et per peccatum illi de quibus agimus, qui secundura illum modum de
mors ; et ita in omneshominespertransivit, in quo om- quo superius satis diximus, naluraliter qum legis sutit
nes peccaverunt (Rom. v, 12) : et ideo quia non est faciunt; quid eis proderunt excusanlescogitaliones,in
dislinctio, egentgloria Dei, juslificali gratis per gra- die qua judicabil Deus ocCulla hominum (Rom. n,
ttam ipsius. Qua gratia in " inleriore homine renovato 14-16), nisi forte ttt milius puniantur? Sicul enim
justilia scribitur, quam culpa deleverat : et haec non impcdiunl a vita aeterna juslum qusedampeccata
misericordia super genus humanura per Cbristum venialia, sine quibus ha?c vita non duciltir : sic ad
Jesum Dominumnostrum. Unus enim Deus, unus et salutem aeternam nihil prosunt impio aliqua bona
mediatorDei et hominumhomo ChristusJesus (I Tim. opera, sine quibus diffkillirae vita cujuslibet pessimi
11,5). hominis invenitur. Veruiutamen sicut in regno Dei
48. Si autem hi qui naluraliter quaeIegis sunt fa- velut stella ab stclla in gloria differunt sancli (I Cor.
ciunt, nOndumsunt habendi in numero eorum quos xv, 41): sic et in damnatione pcenaesempilernaetole-
Christi juslificat gratia; sed in eorura polius, quorum * rabilius erit Sodomaequam alteri civitali (Lttc. x, 12J,
etiatn impiorum, nec Deum verum veraciter justeque el erunt quidam duplo amplius quibusdam geheimae
colenlium, quaedamtamen facta vel legimus, vel novi- filii (Malth. xxnl, 15) : ita nec illud in jltdicib Del
IBdili,vUiosefacitmt.AIMSS. quinquc.titionon faciunl; 1 SicMss.At editi, discutialur.
tres, T>tfto
sitorionfaciunl;creleri,vittosenonfacitmt.
* ranicula, i'i, ubosta plcristpicMss. 3 Editi,absotescer" <<<inw..
 231 DE SPIRITU ET LlTTERA, S. AUGUSTINI 232
vacabit, quod in ipsa impktate damnabili magis alius homo ex operibuslegis, nisi per fidemJesu Christi, et
alio minusve peccaverit. nosinChrislumJesumcredimus(Galal. n, 15,16). Ecce
49. Quid ergo hinc Apostolus eflicere voluit, quod et praepulium dixit justificari ex fide, et circumcisio-
jaciantiam cohibens Judaeorum, cttm dixisset, Non nem per fidem, si lamen circumcisio jusiitiam fidei
auditoret legit justi sunt apud Denm, sed faclorestegis leneat'. Sic enim Genles qum non tectabantur jutll-
juslificabuntur; coiitinuo subjecitde his, qui legemnon liam, apprehenderuntjuslitiam, justitiam aulem qum
habentes, naturatiter qum legis sunt faciunt: si non illi ex fide est: impetrando eam ex Deo, non ex semetipsis
sunt inlelligendi, qui pertinerrt ad gratiam Medialoris, praesumendo. Israel vero pertequenslegemjuttitim, in
sed illi potius, qui cum Deum verum vera pietate non legemjuslitim non pervenit. Quare? Quia non ex fide,
colant, habent tamen quaedamopera bona in vila im- sed ianquam ex operibus(Rom. tx, 30, 31) : id est, tan-
pia? An forte hoc ipso probandum credidit, quod quam eam per semetipsos operantes, non in se cre-
supra dixerat, quia' non est personarumacctplio apud dentes operari Deum. Deus est enim qui operatur in
Deum; et quod postea dixit, quia non Judmorumcst nobiset velle et operari, pro bona votuntate (Philipp.
Deus tantum, sed et Genlium (Rom. ni, 29) : quod n, 13). Ac pcr hoc offenderunt in lapidem offentionis
quantulacumque legis opera naturaliter insila non in- (Rom. IX, 32). Nam quid dixerit, quia non ex fide, sed
venirentur in eis, qui legem non acceperunt, nisi ex lanquam ex operibus; aperlissime exposuit, dicens,
reliquiis imaginis Dei; quam non contemnit, cum in Ignoranles enim Dei justitiam, et suam volentesconsti-
eum credunt, apud quem non est acceptio persona- luere, juslilim Dei non tunt subjecti. Finit enini legit
rum? Sed quodlibet horum accipiatur, constal gratiam Cltrislus,ad justitiam ontni credenti (Id. x, 3, 4). Et
Dei promissam esse TestamenloNovo etiam per Pro- adhuc dubitamus quae sint opera legis, quibus homo
phelam : eamdemque gratiam in eo definitam, ut non justificaiur, si ea lanquara sua crediderit sine ad-
scribanlur leges Dei in cordibus hominum, perve- jutorio et dono Dei, quod est ex fide Jesu Chrisii? et
niantque ad eam cognitionemDei, ubi nondocebitunus- circumcisionem caeteraque talia suspkamur, quia
quisquecivemsuum vel (ralrem suum, dicens, Cognosce etiam de his sacramentis aliis in locis lalia quaedam
*
Deum; quia omnes cognotcenteum a minore utque ad leguntur ? Sed hic ulique non circumcisionem tan-
majorem eorum. Hoc donura Spiritus sancti est, quo quam suam justitiam volebant constituere : quia et
diffunditur charitas in cordibus noslris : charitas non ipsam Deus praecipiendo constituit. Nec de illis ope-
quaelibet, sed charitas Dei de corde puro et conscien- ribus hoc inlelligi potest, de quibus Dominuseis dicil,
tia bona et fide non ficta (I Tim.i, 5), ex qua justus Rejicitis mandatum Dei, ul traditionesveslras staluatis
in hac peregrinatione vivens, ad speciem quoque per- (Malth. xv, 3, et Marc. vn, 9). Quia persequens, in-
ducitur post speculum et aenigma*, et qnidquid erat quit, legemjustilim, in legemjusiiiim non pervenilIs-
ex parte, ut facie ad faciem cognoscat, sicul et cogni- raet: non dixil, Persequens traditiones suas, id est,
tus est (I Cor. xrn, 12). Unam enim petiit * a Domino, consectans. llaec ergo s<la distaniia esl, qttia ipsum,
et hanc requirit, ut inhabitet in domo Domini per Non concupisces(Exod. xx, 17), et caetera mandala
omnes dies viiae suac, ad hoc ut conlemplettir dcle- ejus sancla cl bona sibi tribuebant: quae ut possit
ctationem Dnraini (Psal. xxvi, 4). homo facere, Deus opcraliir in liomine per (iilemJesu
CAPUT XXIX. — 50. Jusltfia ex dono Dei. Nemo Cbrisli, qtii finis est :ul jostUiain omni credenti; id
3
itaque glorielur ex eo quod videtur habere, tanquam est, ctti per spiiitum incorporatus factusque mem-
non acceperit (I Cor. IV, 7); aut ideo se putet acce- brum ejus, potest quisque illo incrementum intrin-
pisse, quia liltera extrinsecus, vel ut legeretur appa- secus danle, operari juslitiam : de cujus operibus
ruit, vel ut audiretur insonuit. Nara st per legemju- etiam ipse dixit, quia sine me nihil potestis facere
ttitia, ergo Christus gratis mortuus esl (Galat. n, 21). (Joan. xv, 5).
Porro aulem si non gratis mortuus est, ascendit in 51. Ideo quippe proponitur justitia legis, quod qui
attim, caplivam duxit captivilalem, et dedit dona ho- fecerit eam, vivel in illa (Levit. xvm, 5); ut cum quis-
minibus (Psal. LXVII , 19; Ephes. iv, 8) : inde habet, que infirmitatem suam cognoverit, non per suas vi-
quicumque babet. Quisquis autem inde se habere ne- res, neque per lilleram ipsius legis, quod fieri non
gat, aut non habet, aut id quod liabel auferetur ab eo potest, sed per fidem concilians jusiificatorcm per-
(Luc. vni, 18, et xix, 26). Unus enim Deus qui justi- veniat, et faciat, et vivat in ea. Opus enim qnod qui
ficat circumcisionemexfide, el prmputium per ftdem fecerit, vivet in eo, hon fit nisi a jtislilkato JuMifi-
(Rom. III, 30) : quud non ad aliquam differentiam di- catio autem ex fide^hnpelraliir : de qua scripliim e l,
ctum est, lanquam aliud sit ex fide, et aliud per fidem; Ne dixeris in corde luo , Quis ascendit in cmlum? hoc
sed ad varielatem locutionis. Alio quippe loco cum de est Christum deducere: Attt quis descenditin abgssum?
Gentibus diceret, hoc est, de praeputio : Prmvidens3, hoc est Chrislum a tnorluis reducere. Sed quid dicit?
inquit, Scriptura, quia ex fide justificat GentesDeus Prope te est verbumin ore tuo, el in cordetuo : hoc esl,
(Galat. m, 8). Itemque cum de circumcisione loque- inquit, verbumfidei quod prmdicamus: quia si confilea-
retur, unde erat ipse: Nos, inquit, nafura Judmi, et ris in ore luo quia Dominusest Jesus, et credideris in
non ex Gentibuspeccatores,sdentesquia non justificatur 1 PleriqueMss.,justitiamDei teneat.
* ApudLov.,mrtvgmata. a QuatuorMss.,sed hi utique.
* NonimlliMss.,petil. 3 Apudi.ov. deest, cui; et ejus loco apud Er. legitur,
» Editr,Et prmvtdens.Manuscripti non habent, Et. qui.
833 LIBER UNUS. 234
cotde tuo quia Deusillum tuscitavit a mortuis, salvut trium dicil: Voluntariesacrificabolibi (Psal. LIII,8).
erit (Rom. x, 5-9). In tanlum juslus, in quanlum sal- Dilectio justitiae dicit : Narraverunt mihi injusti dele-
vus. Per hanc enim fidem credimus, quod etiam nos ctutioncs\ sednon sicut lex tua, Domine(Psal. cxviu,
Deus a morluis excitet: interim spiritu, ut in novitate 85). Ulquid ergo miseri hominesaut de libero arbitrio
ejus gratiaetemperanter et juste et pie vivamusin hoc audent superbire antequamliberentur, aut de suis vi-
sseculo(Tit. ii, 12); post eliam carne nostra ad im- ribus, si jam liberati sunt? Nec attendunt in ipso no-
mortalitalem rcsurreclura, quod est meritura spiri- mine liberi arbitrii utique libertatem sonare. Ubi au-
lus\ qui eam in resurrectione sibi congrua, hoc tem spirittis Domini, ibi libertas (II Cor. in, 17). Si
cst, in justificatione praecedit. Contepulti enim tumus ergo servi sunt peccati, quid se jactant de libero ar-
Christoper Baptismum in nwrlem, ut quemadmodutn bitrio ? A quo euim quis devictusest, huic el servus ad-
Chrittittresurrexit a morluit per gloriam Patrit, tic et dictus est (II Pefr. n, 19). Si autem liberati sunt,
not in novitale vilm ambulemus (Rom. vi, 4). Fide quid se jactant vetut de opere proprio, et gloriantur
igitur Jesu Christi impetramus salulem, et quantum quasi non acceperint? An ita sunt liberi, ut nec illum
nobis inchoalur in re, et quantum perficienda ex- vetint habere Dominum, qui eis dicit, Sine me nihil
spectatur in spe. Omnis enim qui invocaverit nomen potestis facere (Joan. xv, 5); et, Si vos Filius libera-
Domini, salvuserit (Joel n, 32; Rom. x, 13). Quam verit, tunc vere liberieritit (Id. vm, 36)?
multamullitudo,ait Psalmista, dulcedinistum, Domine, CAPUT XXXI. —55. Fidet an tit in nottra pote-
quamabscondistitimcntibusle, perfecistiaulem speran- tlate. Quaeret aliquis, utrum fides ipsa, in qua salutis
libut in te (Ptal. xxx, 20) 1Ex lege limemus Deum, vel ad salutem connexionis bujus, quam commemo-
ex fide speramus in Deura : sed timentibus pcenam ravi, esse videtur exordium, in nostra constituta sit
absconditur gratia. Sub quo timore anima laborans, potestate : quod facilius videbimus, si prius quid sit
quando concupiscentiam malam non vicerit, nec ti- potestas aliquanto diligentius perspexeriraus. Cum
mor ille quasi custos severus abscesseril; per fidem enim duo quaedamsint, vclle et posse, unde nec qui
confugiat ad misericordiam Dei, ut det quod jubet, vult continuo polest, nec qui potest conlinuo vutt;
atque inspirata * graliae suavitate per Spiritum san- quia sicut volumus aliquando quod non possumus,
ctum faciat plus delectarc quod praecipit, quam dele- sic etiam possuraus aliquando quod nolumus : satis
*
ctat.quod impedit. Ila multa mullitudo dukedinis ejus, evolutis ipsis eiiam vocabulis resonat, quod ab eo
hoc est, lex fidei, cbaritas ejus conscripta in cordibus quod est velle, voluntas; ab eo autem quod est posse,
atque diffusa, perficitur speranlibus in eura \ ut ani- potestas nomen accepit.Quapropier, sicutqiii vult ha-
ma sanata non timore posnae, sed amore justiliae bet voluntalem, ila poleslatem qui potest. Sed ut po-
opi.Telurbonum. testate aliquid fiat, voluntas aderit. Neque enim dici
CAPUT XXX. — 52. An evacuelurliberumarbi- solet quispiampoteslale fecisse3, si quid fecit invitus.
trium per gratiam. Liberum ergo arbitrium evacua- Quanquam, si sublilius advertamus, etiam quod
titus per gratiam? Absit : sed magis liberum arbi- quisque invilus facere cogitur, si facit, voluntatc fa-
triura siatuiiuus. Sicul enim lex per fidem (Rom. in, cil: sed quia mallci aliud, ideo invitus, bocest, no-
31), sic liberum arbitrium pcr gratiam non evacua- lens facere dicitur. Malo quippe aliquo facere com-
tur, sed slaluitur. Neque enim lex implelur nisi 4 li- pellitur, quod volens evitare vel a se removere, facit
bero arbilrio : sed per legem cognitio peccati, per quod cogitur. Nara si lanta voluntas sit, ut malit hoc
fidem irapetratio gratix contra peccatum, pergra- non facere quam illud non pati; cogenti procul dubio
tiam sanatio aniraae a vilio peccati \ per animaesa- resistit, ncc facit. Ac per hoc, si facit; non quidem
nilatem libertas arbilrii, per liberum arbitrium ju- plena et libera volunuie, sed lamen non facit nisi vo-
stiliaedilectio,per Justitiaedileclionem legis operatio. luntale : quam voluiitateraquia cffectus consequitur,
Ac per hoc, sicut lex non evacuatur, sed statuitur nen possumus dicere potestatem defuisse facienii. Si
per fidem, quia fides impetrat graliam, qua lex im- cnim cogenli cedens vellet faccre, nec possel; ei vo-
pleatur : ila liberum arbilrium non evacualur per luntalem adfuisse licet exlortam, sed polestatem de-
gratiam, sed slatuilur, quia gratia sanat voluntatem, fuisse diceremus. Cum vero ideo non faciebat, quia
qua justilia libere diligalur. Omnia haec quae velut nolebat; erat ulique poleslas, sed voluntas deerat
catenatim connexi, liabent voces suas in Scripturis quamdiu cogenli reiuclando non fecit. Hinc est quod
sanclis. Lex dicit : Non concupitces(Exod. xx, 17). eliam illi qui cogunt, vel qui suadcnl, solent dicere :
Fides dicit : Sana animam nteam, quoniam peccavi Quod habcs in poteslave, quare non facis, ut hoc
tibi (Psal. xi, 5). Gratia dicit : Ecce sanus faclus es, malo ciireas? Et qui omnino faccrenon possunt, quod
jam noli peccare, ne quid libi delerius conlingut (Joan. ideo coguntur ut faciant, quia posse creduntur, solent
v, 14). Sanitas dicit : DomineDeus meus, exclamavi excusandorespondere et dicere : Facerem, si esset in
ad te, el tanasti me (Psal. xxix, 3). Liberum arbi- polestale. Quid igitur ullra qti.x>rimus;quandoqui-
1 Quinquemanuscripti,quod ei tneritumspirittts com-
parat. 1 EdiiioLov.hicaddit, suas.
1 omnespropcMss.,inspiratm. * Manuscripti, sutiselucetipsii.'ex his quidam,saliseltt-
' AliquotMss.,tn eam. cct, t'l ipsis, elc.
4 AliquotMss.,sine. a valieani dtio, et trcs GallicauiMss.,voluntalefecisse.
8 SicAm.Er. et pleriqueMss.At Lov., sanatio atumm lianeleetionenr praaulerunl auctoresrecentioriscuiusdani
obolUione peccati. editiouisl.ov.a.mi 1047.
SiiNCT. AUGUST, X. (lluit.J
33B DE SPIRITU ET LitTERA, S. AUGUSTINI
dem hanc dicimus potestatem, ubi voltmlati adjacet ergo iides in potestate sit, qudniathcum vult quisque
facultas faciendi1? Unde hoc quisque in potestate credit; et cum credit, volens credit, deihije qtue-
habere dicitur, quod si vult, facit; si non vult, rtbii rendum est, imo recolendum, quam fidemtanta coii-
facit. flictatione cbmmendet Apbstotus. Non enim quod-
54. Attende jam illud quod exculiendum posui- Iibet credere bonuni est: nam unde 6st iitud, Frdtrei,
mus, ulrum fides in potestate sit? De hac enim fide notiieomni ipititui credere; ted probatetpirilumqtti ex
nunc loquimur, quam adhibemus cum aliquid credi- Dei esf1 (I Joan. iv, 1)? Nfecin laudiWs chafitaiis
mus, non quam damus cum aliquid pollicemur; nam quOd dictum est, Ontnia credit (1 Cor. xm, 7), sic
ct ipsa dicilur fides. Sed aliter dicimus. Non mihi accipiendum est, ut charitati cujuspiam derogemds,
Iiabuit fidem: aliler, Non mihi servavil fidem. Nam si non quod audieril, statim credidefit. Quid, quod
illud est, Noncredidit quod dixi: illud, Nonfecitqiibd eadem charitas admonet, non facik de fralfe mali
dixit. Secundum hanc fidem qua credimus, fideles aliquid esse credendum, et CUmtale aliquid dicituf,
sumus Deo: secundum illam vero qua fit quod pfo- lroc ad se Magisjudicat» pefltttere ne cfedat? 1*6.
millitur», etiam Dehs ipse fidelisest nobis. Hoceiiim strerhd ipsa cbaritas qua omnia credit, nbn omhi
dicit ApostOlus: Fidelis Deup, qtti non vot perritilldl spiriliii credit: ac pef hbc, Oniriiaquideni cfedit, sed
tentari tuper id quod poietiis (I Cor. x, 13). De illa Deo; quia non dictum est, Omnibus credit. Nulli i'ta-
ilaque fide quaerimus, utfiim in potestaie sit, qria que dubium est, eam fidem ab Apostolo commeri-
credimus Deo, vel credimus in Deura. Ilinc ertim dafi, qua creditUr Deb.
scriptum est, Credidit Abraham Deo, et depuialumest 56. Sed atlbbc atiquid discernendum est*: quo-
illi ad jutlitiam; et, Credentiin eumqui jutlifital im- niam et illi quisub lege sUnt, et timore poenaejiisii-
pium, depulatur fides ejus ad jutliliam (Gen. xv, 6, et liam suam facere conanlur, et ideo hoh faciunt bei
Rom. IV, 3, 5). Yide nunc ulrum quisque credat, si justiliam, quia cbaritas eam facit, quam non libel*
noluerit; aut non credat, si voluerit. Quod si absur- nisi quod Hcet, non iifflOr,qui cbgitur in opere ha-
dum est (quid est enim credere, nisi consentireveruni bere quod Iket, cum atiud babeat in voluntate, qua
esse quod dicitur ? consensio aulem ulique volenlis mallet, si fieri pbsset, licefe quod non licet: et illi ergo
est); profeclo fides in poiestale est. Sed, sicut Apo- credunt Deo; nani si omninonon crederent, necpoe-
stolusdkit, Nonettpotettasnisi a Deo (Rom. xiu, 1). nam legis utique formidarent. Sed non hanc fidfm
Quid igitur causaeest cur non et de ista nobis dica- commendat Apostoliis, qui dicit, Non enimaccepislis
tur, Qnid enim habet quod non accepitti(I 6'or. iv, 7)? spiritumservitniisilerumin limorem;ted accepislisspi-
Nam et ut credamus», Deus dedit. Nusquarn dttlerh riftttnadopiionisfiliorutn,in quo clamamus,Abba,Pa-
legimus in Scripturis sanclis, Non est voluntas nisi ter (Rom. vm, 15). Timor ergo ille serv[Iis est: et
a Deo. Et recte non scriptum est, quia verum nOn idco quamvis in illo Dominocredatur, non tamen ju-
est: alioquin etiam pcccatorum, quod absit, auctbf stilia diligitur, sed damnalio timetur. Fitii vero cla-
est Deus, si non est volunlas nisi ab illo : quoniam maht Abba,Pater,quarum duarumvocumunaest excir-
mala voluntas jam sola peccatum est, etiam si desit cumcisiohe,attera ex praepulio,JudaeiprimumetGraeci:
effectus, id esl, si non habeat potestatem. Porro cum quoniamUntisest Deus, qitijustificat circumcitionemex
voluntas mala potestatem accipit implere quod inleh- fide, et prmputiumper fidem (Id. in, 30). Cura autem
dit 4, ex judicio Dei venit, apud quem non est ini- clamant, aliquid petunt: et qutd pelunt nisi quod esu-
quitas (Rom. ix, 14). Punit enim eliatn islo modo; riuni et SiliUnl? Et hoc quid est, nisi quod de illis
nec ideo injuste, quia occulle. Caeteruminiquus pu- dictum est, Beaii qui esuriunt et siiiunt justitiam, quo-
niri se ignorat, nisi cum manifesto stipplicio" sen- nidm ipsi saturabuhlur (Matth.v, 6)? Huc ergo Irans-
serit nolens, quantum mali sit quod perpetravit vb- eant qui sub lege sunt, ut ex servis filii fiant: nec
lens. Hoc est quod de quibusdam Apostolus ait : sic tamen, ut servi esse dcsistant; sed ut laii-
Tradidit iltos Deus in concupiscentiatcordit illorum, quam filiidomino et patri liberatiter serviant, quia et
ut faciant qum non conveniunt (Id. i, 24). Hinc et hoc acceperunt: dedit enim poleslatemille Unicus,
Dominus Pilato : Non haberet in me, inquit, potetla- filiot Deifieri crederilibutin nomineejut (Joan. i, 12):
tem, niti data ettel tibi detuper (Joan. xix, 11). Sed cosque admonuit petere, quaerere, pulsare, ut acci-
cum potestas datur, non necessitas ulique imponi- piaht, et inveniant, et aperialur eis; addens incre-
tur. Unde cum David Saulis occidendi polestatem aC- pationem, et dicens, Si vot cumsitis mali, nottit bona
cepisset, maluit parcere, quam ferire (I Reg. xxiv data dare fitiit veslris, quantomagis Paler vesterqui in
et xxvi). Unde intellrgimus malos accipere potesla- coelisest, dabit bona petentibusse ( Malth. vu, 7-11)!
tem ad damnationem malae voluntatis suae, bonos Cum ergo virfus peccali lex inflammaverit aculeum
autem ad probationem bonaevoluntatis suae. mortis (I Cor. xV,56), iit occasibneaccepla peccaliim
CAPUT XXXII.— 55. Qum fidet laudanda. Cum per mandatum operetur omnem concupiscenliam
1 in duobusmanuscriptisvaticanisdeest, faciendi.
» ApudLov.,promUtU. 1 Tres e VaticanisMss.,utrumex Deoest.
* Lov.:Namel hoc ut credamttt.Abest, hoc,ab editis » In editis, indicat.
Ani.etEr. necnona manuscriptisquinqueVaticanis,a Bel- »Editi,sed adhucestaUquidaddiscernendum.Abest,aa,
gicisduobus, et Gallicis orambus.
* Ita pluresMss.Edilipvrope
ero,intendilur.
a manuscriptis.
4 At
Editi,qua non libet, Mss.,quam non tttVf.S . -
,icWOBI
*DUOexvaticanisMss., judicio. solet Augustinus.
837 LIBER
(Rom. vn, 8), a quo pelenda est continentia, nisi ab
jllo qui novit bona data dare filiis suis? An forte ne-
scil insipiens, quod nemo esse possit continens, nisi
Deus det (Sap. vin, 21)? Hoc ergo ut sciat, ipsa in-
diget sapientia. Cur itaque non audit Patris sui spiri-
tura dicenlem per apostolum Christi, vel ipsum Cliri-
slum qui dicit in Evangetio suo, Peiite, et accipietis
(Matth. vii, 7) ? loquentem etiam in apostolo suo, et
dicentem, Si quis vestrum indiget sapieniia, poslulet a
Deo, qui dat omnibusaffluenter et non improperat, et
dabitUrilli; poslulelautem in fide, nihil hmsitans(Ja-
cobi i, 5, 6) ? Haecest fides, ex qua jtistus vivit (Rom.
i, 17) : haecest fides , qua creditur in eum qui justi-
ficat impium (ld. iv, 5): haecest fides, per quam cx-
cluditur gloriatio (Id. ni, 27); sive ut abscedat qua
in nobis inflamur, sive ut emineat qua in Domino
gloriamur : haecestfides, qua impetratur largilasspi-
ritus , de quo dicitur, Nos enim spirilu ex fide tpem
juttitim exspectamut(Galat. v, 5). Ubi quidera quaeri
adhuc potest, utrum spcm justitiae dixerit, qua spe-
rat justilia ', an qua speralur ipsa justitia : quoniam
justus ex fide vivens, sperat utique vitam aeternam;
itemque fides esufiens sitiensque Justitiam renova-
tione *de die in diem interioris hominis (II Cor. iv,
16) prolicit in ea, el sperat in ea satiari in vita aeter-
na, ubi liet id quod in Psalrao de Deo dicitur, Qui tatiat
in bonis destderiumluum (Psal. cn, 5). Haecest fides,
qua salvifiunt, quibus dicitur: Gratia salvifacli estisper
fidem;ethoc nonex vobis,tedDei donumett: non ex ope-
ribut, rtefortequis extoltdtur.Iptius enimsumusfigmen-
tum, cteati in ChrittoJesuin operibusbonit,qumprmpd-
ravil Deut ut in itlit ambulemus(Ephet. n, 8-10). Po-
stremo hfccest fides, quae per dilectionem operatilf
(Gaiaf. V, 6), non per limorem; non formidando poe-
nam, sed amando justitiam. Unde ergo ista dilectio,
idest, charitasper quam tides operatur, nisi uiide
illam fides ipsa impetfavit? Neqoe enim esset in no-
bis, quantacumqne sit in nobis, nisi diffunderetur in
cordibus noslris per Spiritum sanctum, qui datus est
nobis (Rom. v, 5). Chafitas quippe Dei dicta est dif-
fundi in cOfdibus noslfis, non qlia nos ipse diligit,
sed qua nos facit dilectores suos: sicut justitia Dei,
qua Jusli ejus munere etticimur (ld. m, 24); et Do-
mini salus, qua nos salvbs facit (Psal. m, 9); et fi-
des Jesu Christi, qua nos fideles facit (Gatat. n , 16).
Haec est juslilia Dei, quam hon solum docet per
legis praeceptum, verum eliam dat per spirilusdo-
num.
CAPUT XXXIII. — 57. Voluntat credendi unde.
Sed consequens est paululum quaerere, utrum volun-
tas illa qua credimus, eliam ipsa Dei donum sit, an
ex illo naturaliter insilo libero adhibealur arbilrio.
Si enim dixerimus eam non esse donum Dei, metuen-
dura est ne existimemus invenisse nos aliquid, quod
Aposlolo increpanti et dicenti, Quid enim habes quod
non accepitli? Si autem et accepitti, quid gloriarit
qttati non acceperU(I Gor. IV, 7) ? respondere possi-
1 in Mss.,quamsrperatjustitia.
AiiquotMSS.,sUiensque justUimrenovationem.
UNUS. 233
mus, Ecce habemus voluntalem credendi, quam non
accepimus : ecce ubi gloriamur, quod non acceperi-
mus. Si autem dixerimus, etiam hujusmodi volunta-
tem non esse nisi donum Doi, rursus meluendum
est, neinlideles alque impii non immerito se veluti 'j
jusie excusare videantur, ideo non crcdidisse, quod'
dare illis Deus istam noluit voluntatem. Nam illudj
quod dictum esl, Detts esl ettimqui operatur in nobis
et velleet operari, pro bona voluntale(Philipp. n, 13): i
jam graiiae esl *, quam fides irapetrat, ut possiht
esse hominis opera bona, qua; operatur fides per di-
leclionem, quae diffunditur in corde per Spiritum
sanctum qui datus est nobis. Si 3 credimus ut impe-
tremus banc graliam, el utique voluntate credimus,
de hac quaerttur unde sit nobis. Si nalura, quare non
omnibus , cum sit idem Deus oranium creator ? Si
dono Dei, etiam hoc quare non omnibus, cum omnes
homines velit salvos fieri, et in agnilionem verilalis
venire(I Tim. n , 4)?
58. Liberutn arbitrium tnedia vis. Prius igilur
illud dicamus , et videaraus ulrum huic satisfaciat
quaestioni , quod liberum arbitrium naturaliter
altribulura a Creatore animae ratlonali, illa me-
dia vis est, quacvel intendi ad fidem, vel inclinari atl
infidelilatem polest: et ideo nec * istani volunlatem
qua credit Deo, dici potest homo habere quam noit
acceperil; quandoquidem vocante Deo surgit de libero
arbitrio, quod naturaliter cum crearelur accepit. Vult
autem Deus omnes homines salvos fieri, et in agni-
tionem veritatis venire; non sic tamen, ut eis adiraat
liberum arbitrium, quo vel bene vel male ulenles ju-
stissime judkenlur. Quod cum fit, infideles quidem
conlra voluntatera Dei faciunt.cum ejus Evangelio
non credunt: nec ideo tamen eam vincunt, verum se
ipsos fraudant magno et sumrao bono, malisque poe-
nalibus implicant, experturi in suppliciis potestatem
ejus, cujus in donis misericordiam conlempserunt.
Ita voluntas Dei semper invicta est: vinceretur au-
tem, si non inveniret quid de contemptoribus face-
ret, aut ullo modo possent evadefe quod de talibus
ille conslituit. Quid enim dicrt, verbi gratia, Volo ut
hi omnes servi raei opereniur in vihea, et post labo-
rem requiescenles epulentur, ila ut quisquis eorum
hoc noluerit, in pislrino sempcr molat: videtur qui-
dem quicumque contempsefit, contra voluniatem
Dominisui facere; sed tunceara vincet j si et pistri-
nura contemnens effugerit : quod nullo modo fieri
polest sub Dei polestate. Unde scriptum est, Semcl
loculus est Deus, hoc est, incommulabiliter : quan-
quam et de unico Verbo possil inielligi. Deinde sub-
jungens quid incommnlablliter sit locutus : Duo Itmc,
inquit, audivi, quoniampolestas Dei est, el libi, Do-
mine, misericordia, quia lu reddes unicuiquesecundum
opera sua (Psal. LXI,12, 13). Ille fgiiuf feus erit ad
1 Er. etLov., sed veluti.
» Lov.,gratiaest. Editialli, gralta esl. Sicetiim manu-
scripti: sed in his constanterpro, quamfides;iegilur,quod
8 vaticanialiiqueonmesfere Mss.,sed.
* sola fere editioLov.,et ideone.
 239 DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINI 240
damnationem sub potestate ejus, qui conlempserit ad mihi manducare (Malth. xxv, 35) : quoniamjudicium
credendum 1 misericordiam ejus. Quisquis autem cre- sine misericordia, sed illi qui non fecit misericordiam
diderit, eique se a peccatis omnibus absolvendum, et (Jacobi u, 13) :Beafi aulem misericordes, quoniam
ab omnibus vitiis sanandum, et calore ac lumine ejus ipsorummiserebiturDeus (Malth. v, 7). Jam vero cum
accendendum illuminandumque comraiserit"; habe- sinistri ierint in ambustionem aeternara, justi autem
ex ejus gratia opera bona, ex quibus etiam secun- in vitam aeternara(Id. xxv, 46 ): quia Itmc esl, in-
duin corpus a mortis corruptione redimatur, corone- quit, vita mterna, ut cognoscantte unum verum Deum,
, tur, bonisque satietur, non temporatibus , sed aeter- et quem mtstsft Jesum Chrislum(Joan. xvn, 3); illa
!bit
nis, supra quam pelimus et intelligimus (Ephes. ni, cognitione, illa visione, illa contemplatione satiabitur
;20). in bonis animaedesiderium (Psal. cn, 5). Hocenim
•| 59. Hunc ordinem tenuit Psalmus , ubi dicitur : solum ei sat est, ultra non habet quod appetat, quod
.Benedic,anima ntea, Dominum, et noli oblivisciomnes inhiet, quod requirat. Nam desiderio hujus satieiatis
\retribuliones ejus : qui propitius fil omnibus iniquilali-» ardebat, qui Domino Christo ait: Ostendenobis Pa-
bus tuis, qui sanat omnes languores tuos, qui redimit trem, et sufficitnobis.Cui responsum est: Qui me vi-
de corruptionevitam tuam, qui coronatte in miseralione dit, vidit et Palrem ' (Joan. xiv, 8, 9). Quia ipta ett
et misericordia, qui salial tn bonis desiderium tuum. vita mterna,ut cognotcantunum verumDeum te, et quem
Et nefortc haec tanta bona hujus vetustatis, hocest, misitti Jetum Chritlum. Sed si ille qui vidit Filium,
mortalitatis deformitas desperaret: Renovabilur, in- vidit et Patrem; profectoquividet (a) Patrem et Filium,
quit, stcwf aquilmjuvenlus tua. Tanquam diceret: videt et Spiritum sanctum Patris et Filii. Ita nec ar-
Haecquae audisti, ad novum hominem et ad Novum bitrium liberum tollimus, et benedicit anima nostra
pertinent Testamentum. Recole mecum eadem ipsa Dominum, non obliviscens omnes relributiones ejus:
paululum, obsecro te, et inspice delectabiliter lau- nec ignorans Dei justiliam, suam vutt' constituere
dem miserkordia), hoc est, gratiae Dei. Benedic,in- (Rom. x, 3); sed credit in eum qui juslifkat impium,
quit, anima mea, Dominum,el noli oblivisciomnesre- et vivit ex fide, donec ad speciem perducatur; fide
tributionet ejut: non ait, Tribuliones, *, sed, retri- scilicet quae per dilectionein operatur. Quae dileclio
butioncs ejus; quia retribuit bona pro malis. Qui diffunditur in cordibus nostris, nec per sufficienliam
proptlius fit omnibus iniquitatibustuis : hoc agilur in propriae voluntatis, nec per litteram legis, sed per
Baptismatis sacramento. Qui sanat omnes languores Spiritum sanctum qui datus est nobis.
tuot: hoc agitur in hac vita fidelis hoiiiinis, dum caro CAPUTXXXIV.—60.VoluntatcredendiaDeo.ttxe
concttpiscit adversus spirilum, et spiritus adversus disputatio, si quaestioniilli solvendaesufficit, sufficiat.
carnem, ut non quacvolumus faciamus (Galat. v, 17); Siaulem respondelur, cavendumessene quisquam Deo
dum alia tcx in membris repugnat legi mentis; dum tribuendum
putet peccatum, quod admittiturper libe-
velle adjacet, perficere autem bonum non (Rom. rum arbitrium, si in eo quod dicitur, Quid habet quod
vn , 23, 18): qui languores vetuslatis, si perseve- non accepitii? propterea eliam voluntas qua credinius,
rante intenlione proficimus, de die in diem crescente dono Dei tribuitur, quia de libero existit arbitrio ,
novitate sanantur, ex lide quaeper dilectionemopera- quod cum crearemur accepimus : attendat, etvideal,
tur. Qui redimit de corruptionevitam luam : hoc fit in non ideo tanlum istam voluntatem divino muneri tri-
uiiima restiriectione moriuorum. Qui coronat te in buendam, quia ex libero arbitrio est, quod nobis na-
miteratione et mttericordia(Psal. cn, 2-4) : hoc fit in turaliler concreatum est; verum etiam quod visorum
judicio, ubi cum rex Justus sederil in tbrono redditu- suasionibus agit Deus, ul velimus, et ut credamus,
rus unicuique secundum opera ejus , quis gloriabilur sive exlrinsecus
per evangelicas exhortatiorres, ubi
castum se habcre cor ? aut quis gloriabitur mundum et mandala legis aliquid agunt, si ad hoc admonent
se esse a peccato (Prov. xx, 8, 9, et Matih. xvr, 27) ? homineminfirmitalis suae,ut ad gratiam justificantem'
Ideo illic necessarium fuit commeraorare miscralio- credendo confugiat; sive intrinsecus, ubi nemohabef
nem et misericordiam Domini, ubi jam exigi debita et in
polestaie quid ei veniat in mentem, sed consentire
reddi merita sic possent videri, ut nullus csset mise- vel dissentire
propriae volunlalis est. His ergo modis
ricordiaelocus. Coronat ergo in niiserationc ct mise- Deus agit cum anima rationali, ut ei credat; I
quando
ricordia, sed eliam sic secundum opera. Segregabi- neque enim credere potest quodlibet libero arbilrio',
tur enim ad dexteram, cui dicatur, Eturivi, et deditli si nulla sit suasio vel vocatio cui credat; profecto et
1 Editt,ad credendam.castiganturex manuscripiis. ipsum velle credere Deus operatur in homine, et in
» Locumhuncad codicesvaticanosduos,ad Sorbonicum, omnibus misericordia ejus praevenit nos : consenlire
rt aliosquosdamGallicanosmanuscriptosredinlegramus. autem vocationi Dei, vel ab ea dissentire, sicui dixi,
Nempe in ante editis corrupte legebatur : crediderit ei,
qui sea peccatisomnibusabsolvendum, et ab omnibusvitiis propriae voluntatis est. Quaeres non solum non infir-
sanandum,et calore ac lumine ejus accendendumillumi-
nandumque non contempserit. 1 Editi:Quitne videt,videtetPatrem.AtMss.constanter,
* PlenqueMSS., redimet.
1 Mss., nm attributiones. vidU;juxtagraecum.
Ex his proximo loco emen- » PluresMSS., volens.
dantur editi, in quibus legebatur,qut retribuit; pro, quia * Er. et Lov.,quolibetliberoarbUrio.At Am.et pleri-
retribuU. que manuscripti, quodlibetliberoarbUrio. uaus e Va-
. Editi, perficere aulem bonumnon invenimus.Abest, ticanisMss.,quodlibetliberumarbUtiim.
mvemtnus,a inanuscriptis. (a) Fortehic et infra,vtdtt.
 541 LIBER
mat quod dictum est, Quid enim habes quod nonacce-
pisti ? verum etiam confirmat. Accipere quippe et ha-
bere anima non .poiest dona , de quibus hoc audit,
nisi consenliendo : ac per hoc quid habeat, et quid
accipiat, Dci est: accipere autem et habere utique
accipientis cl habenlis est. Jam si ad illam profundi-
tatem scrutandam quisquam nos coarclet, cur illi ita
suadeatur ut persuadeatur l, illi aulem non ita ; duo
sola occurrunt inlerim quaerespondere mihi placeat:
0 altiludo divitiarum(Rom. xi, 33)! et, Numquid in-
iquitas apud Deum (Id. ix, 14)?Cui responsio ista
displket quxrat doctiores , sed caveat ne inveniat
praesumptores».
CAPUT XXXV. — 61. Conclusio operis. Conclu-
damus igitur Iibrum aliquando, cujus tanta prolixi-
tate ulrum aliquid egerimus, nescio : non apud te ,
cujus fidem scio; sed apud animos eorum propter
quos me scribere voluisti : qui non contra noslrara ,
sed (ut mitius loquar, et non dicara illius qui in suis
Aposlolis est loculus) certe contra tanti 3 apostoli
Pauli, non unam sentenliara , sed lam vehementem ,
tam intenlam vigilcmqueconflictalionemmaluntsuam
defensitare 4 sententiam, quam eum audire obsecran-
tem per miseralionemDei, et dicentem , per graliam
Dei qumdala est illi, non plus sapere prmter quam
oporletsapere, sed sapere ad temperanliam, unicuique
sicul Deus partitus eslmensuram fidei (Id/xa, 1,3).
62. Tu autem quid mihi proposueris, el quid tam
longo disputalionis hujus opere effecerimus adverte.
Movitle certe quemadmodum diclum fuerit, fieri
posse ut sit homo sine peccato , si voluntas ejus non
desit, ope adjuvante divina; quamvis ncmo tam per-
fectaejusiitiae in hac vita fuerit, vel sit, vel fulurus
sit. Sic enim hoc ipsum in illis prius ad te conscriptis
libris proposui : < Si a me quaeratur, > inquam ,
<utrum homo sine peccalo possil esse in liac vita ;
confilebor posse per Dei graliam et liberum ejus
arbitrium : ipsum quoque liberum arbitrium ad Dei
gratiam, boc est, ad Dei dona pertinere uon ambi-
gens, nectantum utsit, verura etiam ut bonum sit,
id est, ad facienda mand;ila Domini convertatur;
atqtte ita Dei gralia , non solum ostendat quid facien-
dum sit, scdadjuvet etiam, ut fieri possit qtiod os-
tenderit i (De Peccatorum Merilis , lib.1, n. 7). Tibi
aulem absurdum visumest, sine exemplo esse rem
!quae lieri potest. Hinc exorla esl hujus libri quaeslio,
ac per hoc ad nos pertinebat oslendere, fieri posse
aliquid quamvis desit exemplum. Hinc ex Evangelio
etex Lege quaedamposuimus in sermonis hujus exor-
dio, sicut de cameli transitu per foramen acus (Matth.
xix, 24), et de duodecim millibus legionum Angelo-
rura, qui potnerunl, si vellet, pugnare pro Chrislo
(Id. xxvi, 53),etde illis gentibus quas Deus dicit po-
tuisse se a facie populi sui semel exterminare (Dettt.
xxxi, 3, et Judicum u, 3) : quae omnia facta non
1Plures,Mss.,ita suadeat;
Ua omisso,ut persuadeatur. Et
quidam, suadealut
» nuo Mss., p rsuadeal.
prmsumpiiores.
> Pluresmanuscripti,
contraapostolirauli, omisso,lanli.
4 In Hss., «Hom(defensare;vel,
defendere)sententiam.
UNUS. *$2
stiht. Ilis addi possunt etiam illa quaeIeguntur in libro
Sapienliae, quam multa posset nova tormenta Deus
exercere l in impiosad nutum sibi serviente creatura
(Sap. xvi, 24), quae taraen non exercuit. Potest et
de monte illo quem fides in mare transferret (Marc.
xi, 23) : quod tamen nusquam factum, vel legimus,
vel audivimus (a). Quisquis enim horum aliquid Deo
dixeril esse impossibile, vides quam desipiat, quara-
que adversus fidem Scripturae ejus loquatur. Multa
alia hujusmodi possunt occurrere vel legenti vel co-
gitanti, quaepossibilia Deo negare non possumus ,
quamvis eorum desit exemplum.
63. Sed quia dici polest, illa opera esse divina, juste
autem vivere ad nosira opera pertinere; suscepi os-
tendere etiam hoc opus esse divinum, et hocegilibro
islo loquacius fortasse quam sat est: sed conlra inimi-
cosgraliaeDeietiam parum mihi dixissevideor; nihilque
me tam mullum dicere delectat, quam ubi mihi et
Scripturaejus plurimum suffragatur; et id agitur, utqui
gioriatur inDominoglorietur (II Cor. x, 17), et in om-
nibus gratias agamus Domino Deonostro sursum cor
habentes, unde a Patre luminumomne datum optimum
et omne donum perfeclum est (Jacobi i, 17). Nam si
propterea non est opus Del, quia per nos agitur, vel
quia illo donante nos agiraus, nec illud est opus Dei,
ut mons Iransferalur in mare; quia per fidem homi-
num fieri possc Dominus dixit, et hoc ipsorum operi
attribuit, dicens, Si habtterilisin vobisfidemlanquam
granum sinapis, dicelismonti huic, Tollere et mittere
in mare , et fiet, et nihil impossibileerit vobis (Marc.
xr, 23, 24, et Luc. xvn, 6). Cene vobisdixit; non ,
MiliiautPatri: el tamen hoc nullo niod<>facitliomo,
nisi illodonante etoperante. Eccequemadmodum sine
exemplo est in hominibus perfecta justitia , et tamen
impossibilis non est. Fieret enim , si tanla voluntas
adlriberetur, quanta sufficit tanlae rei. Esset autem
tanla, si et nihil eorura qua: portiinnt ad juslitiain
noslateret, et easicdetectareiitanimum, ul quidquid
aliud voluplatis dolorisve » impedit, delectatio illa
superaret : quod ut nonsit, non ad impossibilitatem,
sed ad judicium Dei pertinet. Quis enim nesciat, non
esse in hominis potestate quid sciat, nec esse conse-
quens ut quod appetendum cognitum fuerit appeta-
tur, nisi tanium delectet, qtiantumdiligendum est 3?
Hocatitem sanilalis esl animae.
CAPUTXXXVI.—64. Prmceptumdilectionisquando
perfecteimplebitur.Ignorantioepeccala.Jusiitiahujusvilm
sine peccaloqualis poni possil. Perfecta juslitia etsi hic
non inveniatur, non tamen impossibilis.Sed fortasse
quispiara putaverit, nihil nobis deesse ad cognitionem
justitiae, quod Dominus verbum consummans et bre-
1 Mss., exserere : et infra, exsertdt; pro, exer-
cuU.
»Editi, voluplas sive dolor. At Mss., voluptatis doto-
risve.
8 Belgiciduo Mss.,delectandumest.
(a) CJondum in ejus manusvenerat Eusebiusversus a
Rufino,qui in ipsiusHistoriae
libro7, cap.24,GregoriumNeo-
caesareaePonti antistitem prodilid nriraculi euecisse, ut
nionssive rupes locoraoveretur: cujusetiamfactimeminit
Bcda,lib.3 comment,in Marc,cap, H.
 %a DE SPIRITU ET LITTERA, S. AUGUSTINI LIBER UNUS. 244
vians stiper tei-rain,(Isai. x, 23; Rom. ix, 28), dixit 65. Sed si dici potesl quaedam juslitia minor huic
in duobus pjficc^plistolam Legera Prophelasque pen- vitae competens, qua justus ex flde vivit (Rom. i, 17),
dere; nep ea.lacuH', sod verbis aperlissimis prom- quaravis peregrinus a Domino, et ideo per fldem
psit, Diligm, WiquU. Dominnm Deum tuum. ex fpto arobulans, nondumperspeciem : non absurde dicilur
cardetua, «( e$ ifitaa.nimatua, el ex tola mente im; etiam ad istam pertinere ne peccet. Neque enim, si
et ditiget proxifflumluum lattamm te ipsum (Matth. esse nondura potest tanta dilectioDei, quantailli
xxn , 5,7*40),Qw4 vprius , his impklis impleri om- cognitioni plenae perfectaeque debelur, jam culpae
niiiQju^titiam ? Voriimtaiiien qui hoc allcndit, etiain deputandum est. Aliud est enim totam nondum asse-
Ulud a.Ue.ndftt,qirom in mullis offendamus omnes qui' charitatem, aljud nullam sequi cupiditatem.
(Jacobi |«, 8). dum putamus Deo, quem diligiinus , Quamobrem debet homo , quamvis longe minus amet
pjftcepe, vel non displkere quod facimus; et poslea Deum, quam eum potest amare conspectum, nihil
per Scripturam ejus, sive certa el perspicua ralione tamen appctere illicitum : sicut eliam in his quae
•IjemnmnJti,Ciirodidicerimus quod ei non placeat, adjacent scnsibus corporis, potest oculus nullis te-
peeiijtendo precamur nt iguoscat. Plena bumana vila nebris deleclari, quamvis non possit in fulgentissima
$&(dncumeniis tatibus. Unde autem minus novimus luce defigi. Verum ecee jam lalem eonstituamus ani-
qjjid ei placeat, nisi quia et ipse minus notus est mam humanam in hoc corruptibili corpore, quaeetsi
noliis ? Videmuscnira nunc per speculumin mnigmale, nondum illa supereminenlissiraa perfectione charr-
tunc.auiem facie ad faciem. Quis vero existimare au- tatis Dei oranes motus terrenae libidinis absorbuerit
deat, ctiin eo veiituiu fuerit, quod ait, Ut cognoscam atque consumpserit, attamen in ista minore jusUtia
sjcu,let cognitussum (I Cor. xui, 12), lantam Dei di- ad illicitum aliquid operandum eidem libidini nulla
leciioneni foro contomplatoribusejus, quanta fideli- inclinatione conseiiliat : ul ad illam vitam jam im-
lius nitnc est : aiit tillo modo' hanc ilii tanquam de mortalem perlineat, Di(igesDotninumDeum tuum ex
groxjtiroconiparajidam?; Porro si quanto major no- toto corde ttto, ct ex tota anitna lua, ei ex tota.virtute
l4tja , tajjlo crit inajor dilcctio ; profeclo nunc quan- tua (Deut. vi, 5); ad hajncautem, Nou regnet pecca-
tum deest dilectioni, tanlum perficiendac 3 justiliae lum in vestro mextqli corporc ad obediendumdesideriis
dccssc credendum est. Sciri enim aljquid vcl credi, ejus (Ro\n. vi, 12): ad illam, Non concupisces(Exod.
et tanien non diligi polest': dtligi autem quod neque xx, 17); ad istam, Post concupiscenliastuas son eas
scitur neque crcditur , non polest. At si credendo ad (Eccli. xvni, 30): ad il|am , niliil amplius quaerere,
lanlam dileclipncm sancli pervenire potuerunl, qua quam in ca pcrfectione persislere: adistam, hooquod
ccrte majorcra iu hac vila csse non possc Dorainus agit»in operc habcre, et illius perfectionem promer-
ipsc tosiatus est, ul ajiimam suam pro fide vel * pro ccde spcrare : ul per illam justus sine fine" vivat in
frairibus ponercpl (Joan. xv , 13) : cum ab hac pere- specie, quara in ista desidcravit; per hanc anlem ju-
griualipnc in qua pcr lidcm nunc ambulalur (II Cor. slus viyat cx fidc, in qua illam certo fine desiderat.
y, 7), peryentuni erit ad spcciem, quam nonduni (Ilis constitutis peccalum erit homjnis ex fide viven-
visam speramtis , et pcr paijentiam exspcclamus tis, aliquapdo alicui delcctatipni illicilae consentire;
(Rom. vm, 25), proculdubjo cl jpsa dilectio uou so- npn tanlum in illis horrendis facinoribus et flagitiis
lum supra quain bic habcmus , sed longe supra quam perpelraiidis, verum etiam in Ievioribus; ut vel au-
pctimiis ot inlclligimus cril (Epltes. ui ,20); nec ideo rcm alicui voci quaeaudienda non esset, vel linguam
taniqii plris csse polerit, quam cx loto corde, cx tola alicui quae dicenda non esset, accommodet; vel in
a.nim.a,,ex tota menlc. Nequc cnjm reslal in nobis aft- ipso corde aliquid ita cogitet, ut mallet licitum quod
quid quod addi ppssit ad totuiti; quia si reslabit aliquid, mate delcctat, et per praeceptum scitur illkitum:
i|Jud no.ncrit tottini. Prpiiulchpc" primum praeceptum cliam isla quippe consensio est ad peccatum, quae
justjtiac,qu.oJubcmur diligcro Dcumcx loto corde, ot ulique fierpt, nisi pcena terreret \) Tales justi ex fide
cx tpta aninia, cl ex |ola rncntc, ctti est de proximo di- viventes, non " opus habent dicere, Dimitienobisde-
ligendo altcrura consequens, in illa vila implebimus, bita nosira , sicut el nos dimittimusdebilqribusnosiris
cum vjdchiuius fricje ad facicm, Sed jdeo ijobis hoc (Matth.yi, 12)? falsumque esse convincuiil, quod
£jjani,nunq praeccpium est, ut admpneremur, quid scriptum est, Nonjustificabiiur in cottspectutuo omnis
iidecxpoaepre, quo spem praemit|ere, et obliviscendo
1 AliquotMss.,exsequi.
qjj,aerpirp sunt, iji qvia?aiiteriora jios exiendere de- » QtiinqueMssl,qiiodaU. Forte pro, quo tendU; vel,
beaijijjs (Philipp ijr). Ac pcr hoc, quantum mihi qttoproficti.vide infra, librumde Perfectionejustitiaeho-
vijjelur, inca qu;u pcrlkicnda est juslitia mullum in minis, n. 31.
» L'nuse valicanisHss.,sinefide.
hac vita ille profccil, qui quaivilonge sit a perfec- 4 Aliquidhic perlurbalumesse stisjicamur.Natnea quae
tionc justili;c, prpficiendocognovit. parenihesis cornplectitur, non safis cohaereijtcum ver-
1 AliqttotMSS.,nec eainiacuil. bis seqtientiljiis: forte collbcahdasunt paulo supra,
scilicet aut,e illud : vertnn ecce jam talein constttua-
*JKdill,aulillo moilo: ininushcne.
3 Editi, ittntumtiinc perfickndm.Ahest,ftjnc,a manu- mus. 6cygirannensis Ms. solus omiltit, non : et infra pro,
scriplis. falsumqtteesse, ltahel, aul falsttmesse.!n minorequadam
*•tn ctlitis,ol. Polemicorumeditione1'arisiensi anni 1644,oniissaestsinji-
' lijc iu editis fuerat ajJdiluin,eiif.; et infra, post, alte- liter efsubstitutum
particulanegans, ppstea,nefiilsumesse
rtvmconseqitens;kgehaujr, quod in illa vita complebi- comincant.ixiliil n os liicniutavirnrrs
praeter verbcruinin-,
mus. tcrpimciionem.
 245 ADMONITIOIN SUBSEQUENSOPUSCULUM. 246
tivens (Psal. CXIJI,2)? et illud, Si dixerimusquia pec- modo lamen dicendum, Dco deesse possibililalem,
eatum non habemut, notmetipsosdecipimus, et verilas qua voluntas sic adjuvetur humana , ut non solum
in nobisnonest (Moan. i, 8)? et illud, Quia non est Justitia isla qtiacex fideesl (Rom. x, 6), pmni ex parle
homo qui non peccabit(III Reg. vm, 46)? et illud, niodoperficiatur in homine.verumetiamilla secundum
iVon esf justut in terra qui faciet bonumet non pecca- quam postca in acternnmin ipsa ejus contemplatione
bit (Eccli.vrr, 21)? (utrumque enim lroc testimonium vivendumest. Quandoquidemsi nuncvelit in quoquam
non de praeleritodkit, id est, Peccavit; sed de fu- etiam boc corruplibile induere incorruptionem (I Cor.
turo, id cst, pcccabii)et si qua alia in hancsentenliam xv,53),atque hic inter liominesmoriturosetim jubere
satrcia Scriptura commemorat? Sed quoniam liacc vivere minime moriturura, ut toia penitus vetuslate
falsa esse non possunt, illud esse consequens video, consumpla nulla lex in membris ejus repugnet legi
ut qualemtibet vel quantamlibet in hac vita potueri- menlis (Rom. vn. 23), Denniqiie ubique praesenlem
mus defmire juslitiam , nullus in ea sit hominum qui ita cognoscat, sicul saucti postea cogniluri sunt, quis
nullum habeat omnino peccatura; omnique horaini demens audcat affirniare, uon posse? Sed qttare non
sit nccessariumdare ut detur illi, dimillere ut dimit- faciat, quaerunt hoiiiines: nec qui quaerunt, se atten-
tatur illi (Lne. vi, 38, 37); et si quid habet jnsliliae, dunt esse homiues. Scio quod sicut impossibilitas,
non de suo sibi esse praesumere, sed de gratia jusii- ita et iniquilas non est apud Deum (Id. ix, 14). Et
ficantis Dei, et adhuc lamen ab illo esurire et silire scio quod superbis resistil, hurailibus autem dal gra-
justiliam (Matth. v, 6), qui cst panis vivus (Joan. vi, liam (Jacobi iv, 6). Et scio quod illi, cui ne extolle-
Sl), et apud quem esl fons vitae(Psal. xxxv, 10): retur datus erat stimulus carnis, Angelus satanae,
qui sk operatur justificationemin sanclis suis in hu- qui eum colaphizaret, semel et iterum et tertio de-
jus vitaelentatione laborantibus, ut tamen sit et quod precanti dictura est, Sufficitttbi gralia mea ; nam vir-
petentibus largiter adjiciat, et quod conlilentibus clc- tus in infirmilaleperficitur(II Cor. xn, 7-9). Aliquid
menter ignoscat. ergo est in abdilo et profundo judiciorum Dei, ut
66. Sed inveniant isti, si possunt, aliquem sub etiam justorum omne os obstruatur in laude sua, et
onere corruptionis hujus viventem, cui jam non ha- non aperiatur nisi in laudem Dei. Hoc aulem aliquid
beal Deus quod ignoscat: nisi tamen eum fateantur quis possit scrulari, quis investigare , quis nosse ?
non doctrina legis datae*, sed etiam infuso spiritu tam sunt inscrutabiliajudicia ejus, et investigabilesvite
gratiae, ut talis esset, adjulum; non cujuscemodi ejus l Quis enim cognovit sensutn Domini? aut quis
peccati crimen sed ipsius impietatis incurrcnt. Sane consiliariusilli fuit ? Aut quis prior dedit illi, et relri-
quanquam talem, si testimoniailladivina competen- buelur ei? Quoniam*x ipso, et per ipsum, et in ipso
ler accipiant, prorsus invenire non possunt: nullo sunt omriia; ipsi gloria in smcula smculorum.Ameti
1 QuidamMss.,dalum.Pleriquealii, data. (Rom. xi, 33-36).

ADMONITIO
IN SDBSEQUENS OPUSCULUM.

Libro deNatura et Gratia locum inter aliquot anni415 scriptiones postremum assignavit Augustinus in
epistola 169, adEvodium,venentc codem anno 415 data : Scripsi etiam, ait, grandemquetndamlibrumadver-
sut Pelagii hmresim,cogentibusnonnullisfralribus, qttibus conlra gratiam Christiopinionemperniciosissimamille
persuaserat.Jam erat cceptus idem liber, scd nondunt perfectus, cum Orosius ex Africa navigavil in Palaesti-
nam, ipso videlket anno 415, verna tempestate : hic enim paulo poslquam illuc pervenit, in Jerosolymitano
convenlu, cui praesens Pelagius adfuil, disertis verbis affirmavit, contra librum Pelagii bealum Auguslinum,
ditcipttlis ipsiusPelagii prodentibusac petentibus,plenissimerespondere.Atque hoc ipso tempore de Iucubra-
lione quadam Augustini loquebatur Hkronymus, quce nondum sibi visa crat, qua ilte Pelagium nominatim
irapugnare ferebatur : Alios quoque, inquiens in dialogo tertio contra Pelagii haeresim, libros tpecialilerluo
nominicuderedicitur. Quanquam Augustinus huic operi suo nomen Pelagii, cujus libruin refellebat, non in-
seruit, ne offensus insanabiliorredderetur adversarius. Nam ci se profulurum existimabat, si servata amici-
tia adhuc ejus verecundiae parceret, cujus lilteris jam parcere non deberel. Sk nimirum tn libro de Gestis
Pelagii, n.47, menlem suam expromit. Quo posteriore loco proxime subjungit epistolam sibi a Timasio et
Jacobo grati animi significationerescriptain, ob acceptumvolumen de Natura ct Gratia, quo Pelagianaedispu-
lationi ad singulosapices responsa reddita stuperese testati sunt.
Id opus sequenli anno, ipsitmque una Pelagii librum Joanni Jerosolymorum episcopo, ut novi haeresiarchae
menlera Joannes tandem iulelligeiet, transmisit Augustinus, scripia ipsi hanc in rem epistola 179. Eosdem
libros, illum Pelagii, el hunc siium, anno itidem 41b ad Innocentiiimpapain perferendos dedil, cum epislola
177, ad ipsum nomine quinque episcoporttmdirccta ; quihits Inuocentiiis ipisioia 1<J5respondit. Huc periinet
ia ipsa epislola 183 locus n. 5; at in epistola 177 locus u. 6, ubi cutn huidonomiiianlur Timasiusel Jacobut,
religioti et honestiadolescentes, servi Dei, qui spem quam habebanlin smcnlo reliquerant, et coiuinemesbeo
servicbant.lidem in epistola 179, n. 2, adolescenteshonestissimenati, el insiitutisliberulibuseruditi; in libro de
Gestis Pelagii, n. 17, servi Dei, boniet honestiviri dicunlur. Julianus in opere ad Floruin, scilicet Impcriecti
Operis libro 4, n. 112, citat librum ad Timasiitm,et contra liberumarbitrium esse, calumniose pronuntiat.
Ul DE NATURA ET GRATIA, S. AUGUSTINl 248

CAPUT PRIMUM.— 1. Occasioedendi Iwjus opu- limor inculilur, sed in adjulorio graliacChristi, ad
scttli. Jutlilia Dei qum. Librum quem raisistis, clraris- quam solam utiliter legis velut paedagogilimor ducit
srmi filii, Timasi ct Jacobe, intermissis paululum quae (Galat. III, 24), constitulam esse qui intelligit, ipsc
in manibus erant, cursim quidem , sed norr mediocri intelligil quare sit christianus. Nam si per legemju-
inlenlione perlegi : et vidi hominem zelo ardenlis- stilia, ergo Christus gralis mortuus esl (Id. n , 21). Si
simo accensum adversus eos, qui cum in suis pecca- aulem non gratis mortuus esl, in illo solo justificalur
tis humanam voluntatem debeant accusare , naturam impius, cui credenliin eum qui justificat tmpiutn, de-
potius accusanles horainum, per illam se excusare co- pulatur fides ad juslitiam (Rom. iv, 5). Omnesenim
nanlur. Nimis exarsit adversus hanc pestilenliam , peccaverunt, et egentgloria Dei; justifieali graiis per
quam eliam litterarum saeculariumauclores graviter tanguinemiptiut (ld. m, 23, 24). Quicumque aulem
arguerunt, exclamanles : t Falso qtierilur de natura non putantur perlinere ad hos omnes, qui peccave-
sua genus humanum » (Sallusl. in PrologoBelliJugur- runt et egent gloria Dei, profecto nullara necessita-
thini). Hanc prorsus etiam isie sentenliam quantis tem habent ut chrisliani frant; quia non est opus sa-
potuit ingenii viribus aggeravit. Verumtamen timeo nis medicus, sed aegrotanlibus : unde non venil ilie
ne illis poiius suffragetur, qui zelum Dei Itabenl, sed vocare justos, sed peccatores (Matlh. ix, 12, 13).
non secundum scienliam : ignoranles enim Dei justi- CAPUT II. — 2. Fidet tn Christumad salutemne-
tiam, et suam volentesconstiluere,juslilim Dei non sunt cessaria non esl, si homo sine illa potestjuste vivere.
tubjecli. Quae sit autem Juslitia Dei de qua hic loqui- Ac per hoc natura humani gcneris ex illius unius
tur, consequenier aperil adjtmgens, Finis enim legis praevaricaloriscarne procreata, si polest sjbi sufficere
Christus, ad justitiam omni credenti (Rom. x , 2-4) ? ad impleitdam legem perficiendamquejustitiam, de
Hanc ilaqtie justiiiani Dei, non itt praeceptolegis, quo praemio debel esse secura, hoc est, de vita iclerna,
, ADMONITIO
PP. BENEDICTINORUM.
Liberde Kaitiraet Gratiarecensitus per nosfuit ad Gallicanaexemplariamanuscriptasexdecimvariisex bibliothecis,
ex sorlxwicavtdelicet,ex colbcriiua,ex hililiothecaParisiensisahbatiaes. Genovefre,itemex bibliothecaRemensisEccle-
siae,abbitiae Meteisiss. .\rnul| lii, ahhaltaeAodegavensisS. Alhini, ahbatiaeS.Cygirauni,abbatiaecarnoteusisS. Petri,
abbatiaecasalrsBenedicli,ahbatises.MicliaelisdeMonte in periculomaris, abbaliaenotomagensisS.Audoeni,item abbatiae
Pratellensts,Beccensis,Gemmeiiceiisis, duo landeniabhaliaeCislerciensis;ad Romanaetiambibliothecae vaticanaequia-
quei necnonad variauteslectiouesBelgicorumdtiorumMss.per LovaniensesTheologosexcerptas; ac postremo ad anti-
mraset praecipuas editionesAm.Er. et Lov.
Comparavimus prwterea eas omncs editiones initio Retr. et Confess.,tom. 1, memoratas. M.
(a) ScriptusannoChriiti415.
 249 LIRER UNUS. 250
etiamsi in aliqua gente aut aliquo superiore tempore per illam liberantur, sive quia audire nondum potue-
fides eam laluit sanguinis Christi. Non enim injustus runt, sive quia obedire noluerunt, sive eliam cum
Deus, qui juslos fraudet mercede Justiliae, si eis non per actatem audire non posscnt, lavacrum regenera-
est annuntiatum sacramentum divinitatis et humani- tionis quod accipere possent, per quod salvi fierent,
talis Christi, quod manifestatum est in carne (I Tim. non acceperunt, juste utique damnanlur : quia sine
iii, 16). Quomodo enim crederent quod non audie- peccato non sunt, vel quod originaliler traxerunt, vel
runt ? aut quomodo audirent sine praedicante? Fides quod malis moribus addiderunt. Otnnesenim peccave-
enim ex audilu, sicut scriptum est; audilus autem per runi, sive in Adam, sivein se ipsis, el cgentgloria Dei.
verbumChristi (Rom. x , 14, 17). Sed dico, inquit, CAPUT V. — 5. Justilim erat damnari omncs.
Nuraquidnon audierunt ? In omnemterram exivitso- Universa igitur massa poenas debet: et si omnibus
nus eorum, et in fines orbis terrm verba eorum (Psal. debitum damnationis supplkium redderetur, non in-
xvin, 5). Scd antequam hoc inciperet fieri, antequam juste procul dubio redderetur. Qui crgo inde per gra-
deuiqtie usque ad fines totius orbis terrae praedicalio liam liberantur, non vasa meritorum suorum, scd
ipsa pervcniat; quoniam non desunt adhuc ultiraae vasa misericordiae nominanlur (Rom. lx, 23). Cujus
genles, licet ut perhibetur paucissimae, quibus hoc misericordiae,nisi illius qui Christum Jesura misit in
nondum fuerit praedicatum; quid faciet humana na- hunc mimdumpeccatores salvos facere (I Tmt. i, 15),
tnra, vel quid fecit, quae vcl anle non audierat hoc 'quos praescivit,et praedestinavit,et vocavit, et justi-
futurum, vel adhuc non comperit factura , nisi cre- lficavit, et glorificavit (Rom. viu, 29, 30)? Quis igitur
dendo in Deum, qui fecit cceluin et lerram, a quo ct ]usquc adeo demcntissimeinsaniat, ul non agat incffa-
1
se faclam naturaliter sentit, et recte vivendo ejus im- biles gratias miscrkordiac quos voluit liberantis, qui
pleat volunlatem, nulla fide passionis Christi et re- rccte ' nullo raodo posset culpare jusliliam universos
surreclionis imbuta? Quod si licri potuit aut pofest, '
omnino damnanlis ?
boc et ego dico , quod de Iege dixit Apostolus : Ergo CAPUT VI. — 6. Pelagianorum ingenia fortis-
Chrislusgraiis nwrtuus etf. Si enira hoc ille dixit de sima* et celerima. Hoc si secundum Scripturas sa-
lege quam accepil gens una Judacorum; quanto ju- 1piamus; non cogimur conlra christianam gratiam
stius dicitur de lege naturae, quam accepit universum (disputare, et ea dicere quibus demonslrarc cone-
genus humanum, Si per naluram juslitia, crgo Cliri- mur • , naturam humanam neque in parvulis me-
stus gratis mortuus est? Si aulem non gralis Chri- dico < indigere quia sana est, et in majoribus sibi ipsam
slus mortuus est, ergo omnis humana nalura justifi- :ad justitiam, si vclit, posse sufficere. Acute quippe
^
cari et redimi ab ira Deijttstissima, hoc est, a vindi- videntur haecdici, sed in sapienlia verbi, qua eva-
(
dicta, niillo modo potest, uisi per fidein el sacramen- cuatur crux Christi (I Cor. i, 17). Non ett itta detur-
ttun sanguiuis Christi. s
sum sapienlia descendens(Jacobi ni, 15). Nolo quod
CAPUT 111.— 3. Nalura sana condila, peccato £sequitur dicere, ne amicis nostris quorum fortissiraa
esf poslea corrupla. Natura quippe homiuis primitus et ' celerrima ingenia non in perversum, sed in dire-
inculpata et sine ullo vitio creaia est : natura vero clum c currerc volumus, facere existimemur injuriam.
ista hominis, qua uuusquisque ex Adam nascitur, CAPUT VII. — 7. Aggrediturlibri Pelagii refula-
jam medko indiget, quia sana non est. Orania qui- lionem. ' lnter esse el posse distinctio Pelagii. Quanto
'
dem bona, quae habet in foriiialione, vila, sensibus, igitur zelo accensus est lrbri hujus , quem mi-
menie, a summo Deo babet creatore et artifkc sistis, £ conditor, adversus eos qui peccatis suis patro-
su>. Vitium vero, quod isla naturalia bona conle- cinium ' de nalurac humanac inlirmilale perquirunt;
nebral et inlirmat, ut illuminatione et curatione tanlo ' et multo ardentiore zelo nos oportet acceudi,
opus habeat, non ab inculpabili artifice contractum 'ne cvacuetur crux Christi. Evacuatur autem, si ali-
est; sed ex originali peccato, quod commissum est 'quo modo pratcr illius Sacramentum ad juslitiain
libero arbitiio. Ac per hoc natura poenalis ad vindi- ^vilamque aeternam perveniri posse dicalur : quod iu
ctam justissimaiu pertiuet. Si (a) enim jam sumus in libro' isto agitur, nolo dicere ab sciente, ne illum qui
Christo nova creatura (II Cor. v, 17), tamen eramus eum ( scripsit, ne chrislianum quidem habendum ju-
nttlura filii irm, sicut el cmteri: Deus autem qui dives 'dicein; sed quod magis credo, a nesciente : magnis
est in misericordia, propter multam dilectionem qua sane s viribus; sed eas sanas volo, non quales phrene-
dilexil not, et cuntessemus morlui deliclis, convivifica- tici
' liabere consuerunt.
vit nos Christo, cujus gratia sumussalvi facti (Ephes. 8. Nam prius dislinguit, nliud esse qumrere, <m
n, 3-3). 1
possit aliquid esse, quod ad solam possibililatemper-
CAPUTIV.—4. Gratia graluita. Haecautem Chrisli tinel: ' aliud, ulrumne sit. Hanc distinctionem veram
graiiV, sine qua nec infantes, nec aetate grandes esse * nemo ambigil: consequens euim est ut quod cst,
salvi fieri possunt, non nieritis redditur, sed gratis 'essc pofuerit; non est aulem consequens ut quod
datur; propter quod et gratia nominatur. Juslificati, esse l polest, eliam sit. Quia enim DominusLazarnm
inquit, gratis per sanguinemiptius. Unde ii qui non suscitavit
' (Joan. xi, 43, 44), sine dubio potuit: quia
«Am. Er. et GallicaniMss. necnon vaticani,' hmciqi- vero Judam non suscitavit(a), numquid dicendum
turgratm. '
(a) Forte,elsi. (a) PetrusLonibardusin 1 sent. dist. 43, cap. ult., nt
,ostendatDeum niulta possefacerequac uon vult, postea
«Sl DE NATURA ET GRATIA, S. AUGUSTINI 252
est, Non potuit? Potuit ergo, sed noluit. Nara si vo- in ea regione defunctus est, UM non potuit Christi
luisset, eadem etiam hoc potestate fecisset; quia et nomen audire; potuit fieri justus per naturam et li-
Filius quos vult vivificat (Joan. v, 21). Sed hac berum arbilrium, an non potuit ? Si potuissc dicunt;
distinctione vera atgue manifesta quo tendat, et quid ecce quod est, crucem Christi evaeuare, sine illa
efficere conetur, advertile : Nos, inquit, de sola pos- quemquam per naluralem legem et voluntatis arbi-
ttbilitate iractamus; de qua nisi quid ccrtum constite- trium juslificari posse conlendere. Dicamus et hic,
rit, transgredi ad qliud, gravissimumesse atque extra Ergo Ghristus gratis mortuus est: hoc enim omnes
ordinem ducimus. Hoc versat muliis modis et ser- possent, etiamsi mortuus ille non esset; et si injusti
mone diuturno, ne quis eum aliud, quam de non essent, quia vellent, essent, non quia justi esse non
peccandi possibilitale quserere exislimet. Unde inter possent. Si autem sine Chrisli gratia justificari om-
mulia quibus id agit, eiiam hoc dicit: ldem iterumre- nino non potuit, eliam istum si audet absolvat se-
pelo, Ego dico posse esse hominem sine peccalo. Tu cundum vcrba sua: quia si idcircotalis fuit, quod aiiui
quid dicis? Non .poste esse hominem sine peccato? esse omninonon potuit, culpa caruit,
Neque ego dico, inquit, hominemesse sine peccato, CAPUT X. — 11. Versute grqliam confileturPe-
neque tu dicis nonessehominemsine peccato: de posse taghis. Sed objicit sibi quasi ab alio dictum, et ait:
et nonposse, non deesseet nonessecontendimus.Deinde Potest quidemesse,sed per graliam Dei, inquiet. Deinde
nonnulla eorum qua; adversus eos de Scripturis pro- velut respondendo subjungit : Ago Humanilati tuee
(erri solent, ad istam qusestionemnon pertinere, in gratias, quod assertionem meam, quam dudum oppu-
qua quaeritur, ppssitne an non possit homo esse sine gnabas, non modo non oppugnare, aul confiterisoium
peccato, ita commemorat: Nam < nullus, > inquit, conienlus nones 1, verum etiam non refugis compro-
i mundusest a sorde > (Joft|xiv, i, sec.: LXX). Et, bare. Nam dicere, Polest quidem,sed per illud aut U-
< Non est homoqui non pecceti (111Reg. vm, 46); et, tud: quid aliud est, quam non sokm consentire quod
« Nonest justus in terra i (Eccle. vii, 21); et, t Non est possit esse, verum eliam quomodo vel qualiler possit,
< qui faciat bonum * (Psal. XIII,1); el cmtera kis si- ostendere? Nullus ilaque magis alicujus rei possibili-
tnilia, inquil, ad non esse, non ad non posseproficimt. talem probal, quam qui ejus etiam qualitatem fatetur ;
Hujusmodi enim exemptis ostendilur, quales homines quia neque absquere esse qualitas potest. His dictis ile-
rum sibi objicit: Sed tu, inquies, hoe in locoDei gra-
quidam lempore aliquo [nerint; non quod aliud esse
non potuerint: unde et jure inveniunturesse culpabiles. tiam, quandoquidemeam non commemoras,tideris ab-
Nam si idcirco tqles fuerunt, quia aliud esse non po- nuere. Deinde respondet: Egoneabnuo,qui rem eonfi-
tuerunt, culpa carent. tendo, confilear necesseest el perquodres efficipotest;
CAPUTVIII. — 9. Damnanturel ii quijuslificari non an tu, qui rem negando, et quidquid illud est per quod
potuerunt.Videte quid dixerit. Ego autem dico, parvu- resefficiturprocul dubio negas? Oblitns est, jam se illi
lum natum in eo loco ubi ei non potuit per Christi Ba- respondere, qui rem non negat, cujus objectionem
ptismum subveniri, morte prseventum, idcirco talem paulo ante proposuerat dicentis, Polest quidemeese,
fuisse, id est, sine lavacro regeneralionis exisse, quia sed per gratiam Dei. Quomodoergo illam, pro qua iste
.es,sealiud. tton,potuit. Absolvat ergo euro, et aperiat raultum laborat, possibilitatem negat, qui ei jam di-
ei contra sentenliam Domini regnum coelorum (foan. cit, Potesl esse, sed per Dei gratiam? Verumtamen
in, 5). Sed non eum absolvit Apostolus, qui ait: Per quia isto dimisso qui rem jam confitetur, agit adliuc
Uftumhominem peccatum inlravit in mundum, et per adversus eos qui negant esse possibile hominem esse
peccalum mors; et itain omnes homines perlransiit, sine peccato, quid ad nos?Contra quos vult agat, dum
inquo omnes peccaverunt (Rom. v, 12). Recle ergo tamen hoc confiteatur, quod impielate sceleratissima
ea damnatione, qua; per universam massam currit, negatur, sine gralia Dei hominem sine peccalo esse
non admittilur in regnum ccelorum, quamvis clirislia- non posse. Dicit ergo: Sive per graliam, sive per
nus non solum non fuerit, sed nec esse poluerit. adjutorium, sive per misericordiam,el quidquid illud
CAPUT IX. — 10. Justificari non potuit qui esl per quod essehomoabsquepeccatopotest, confitelur,
Chrifji nomen non audivit. Crucem Chrisli evacuare. quisquis rem ipsam falelur.
Sed, Non damnatur, inquiunt: quia in Adam peccasse CAPUT XI. — 12. De gratia cum disputatur, non
omnes,non propter peccalumnascendiorigineallractum, de ea loquimurquat ad nalurm perlinet instilutionem,
sed propter imitalionem,diclum est. Si ergo ideo dici- sed reparationem. Fateor Dilectionivestrae, cum isla
lur Adam auctor omnium, qui subseculi sunt, pec- legerem, l&titia repente perfusus sum, quod Dei gra-
catorunij quia primus peccalor in hominibus fuit; tiam non negaret, per quam solam homo justificari
cur non polius Abel, quam Cbristus, ponitur caput potest : hoc cnim in disputationibus talium maxime
omnium justorum, quia primus in liominibiisjuslus detestor, et horreo. Sed pergens legere caetera, pri-
fuit? Sed de infanle non loquor : juvenis vel senex mo ex datis similitudinibus coepi habere suspectum.
quamillud ex Encbiridio,n. 24, deTyriisetsidoniisdiclum Ait enim : < Nam * si dixero, Homo dispulare potest,
retulit, «Necutique injusie Deus noluit salvos fleri, cum avis volare, lcpus currere; et non eliam
«possentsatviesse si vellet;» sutrjunxitcontinenterhunc per qux liaec
ipsumlocumpraesentisiibri, de Judaesecundumanimum
suscitationesic inlerpretatum: «Idem in libro, inquit, 1 Am.Er. et aliquotMss.,aut non
« de Natnraet Gratia: DominusLazarumsuscitavitin cor- tus nones. confilerisohm cmiten-
« pore, numqniddicendumest, NonpotuitJudamsuscitare * Am.Er. et aliquotMss.,nttnc. Alii
« in mente? poluitquidem,sed noluit.» num ergoofficiorum,etc Mss.,num. Et infra
255 LIREK UNIS. 254
effici possunt commemoravero,id cst, linguam, alas, pcccali. Jam illud quomodoaccipiendijm sit, Qi\\nis
of- qui nalus estex Deo, tion peccat, et non potest peccare,
pedes; num ego officiorumqualilates negavi, qui
licia ipsa confessus sum? i Videlur certe, hacceum quia semenejus in ipso manel(I Joqn. n!( 9) *,cum,ipsc
commemorasse,quacnalura valcnt: creala sunt enini apostolusJoanncs, quasi non sil natus ex Deo, aut e's
hacc membra hujusmodi naturis, lingua, alac, pedes : bqueretur qui nondum nali essent ex Deo, aperle po-
non tale aliquidposuil, quale de gralia inlclligi volu- sueril, Si dixerimusquia peccalumnon habemus, nos
mus, sine qua homo non justilicatur; ubi de sanan- ipsos seducimus, el verilasin nobisnon est (ld. i, 8);
dis, non de instituendis naturis agitur. Hinc jam ergo in libris quos de hac re ad Marcellinumscripsi, sicut
sollicitus ccepilegere caetera, et me non falso com- potui, explicarc curavi (De PeccatorumMerilis,lib. 2,
peri suspicalum. n. 8-10). Et illud quod diclum est, non polestpeccarc,
CAPUTXII.—tt.Scopus minarumtcgis.Pcrfeclivia- pro eo dicium esse, ac si diceretur, Non dehel peccare;
tores.Quopriusquam vcniam,videte quid dixerit. Cum non improbandamiliivideturhujus assertio. Quisenim
tractaret quacstionemdediffercnliapeccalorum,et ob- insanus dicat dcbere peccari; cum ideo sit peccatum,
jicerel sibi, quodquidam dicunt, c lcvia quaedampec- quia non debet fieri?
cata ipsa niultiiudinc, quod sacpcirruant, non posse CAPUTXV. — 16. CorrumpiiPelagius Jacobi apo-
cuncla viiari; i ncgavil < debere argui ne levi qui- stoli locumaddila interrogationisnola. Sane quod apo-
dcm corrcplionc, si vitari omnino non possunt : » stolus Jacobus ait, Linguam autem nullus hominum
scripluras uiique non advcrlcns Novi Testamenti, ubi domarepotest; non milii videlur ita inlelligenduni, ut
dicinuis («) banc csse iiitcnlioiicmlegisarguentis, ut exponere voluit, « quasi per cxprobralionemdictvnn,
propter illa qu<>!pcrpcram(iunl,confugiaturadgratiam tanquam dicerctur, Ergone linguam nullus liominum
Dnmini miseraniis; vclul poedagogoconcludente in domarc polesl? tanquamobjurgans et dicens, Domare
cadein fule ', qti.c postea rcvclaia cst; ubi et remit- feras potcstis, linguam non poteslis? quasi faciliussit
lanlur quacmalc iiuni, ci cadcin gratia juvanlc non linguamdomare,quam feras. > Non pulo quod iste sit
fiant. Proficiciiliuiucst cnim via : qiiamvis bcne pro- scnsus lioc loco. Si enim hoc scntiri vellet de facilitate
ficicnlcs dicantur perfccti vialorcs. llla cst autcni domandac linguae, cactcra scquercnlur in ljestiarum
fiunimapcrfcctiocui nilnl nddalur, cum id quo tcndi- comparationc : nunc vero sequitur, Inquietummalum,
tur, ca'penl possidcri. plena venenomoriifero(Jacobi iu, 8); utique nocen-
CAPUT XIII. — li. Scquitur Pclagii refutatio. liore, quam bcsiiarum cst alque serpentum : nam il-
Jam vcro illud quod ci dicilur', < Ipse lu sinc pec- Iud carncm inlerlicil, lioc vero animrun. Os enim quod
calo cs? i rcvcra non perlinel ad eam rem de qua mentilur, occidilaniinam(Sap. i, 11). Non ergo quasi
vertilur quacsiio.Sed quod dicit, « negligentiaesuae id cs-^ctfacilius, quam maiisiiefacliobesiiarum, san-
potius impuiari, quod non esl sine pcccalo : i bene ctusJacobiisillamscnlcnliain pronuntiavit,aulea voce
quidcm dicil; scd diguetur inde et orare Deum, ne voluit pronuntiari : scd polius ostcndcns quantum sit
illi IKCCiniqua negligenliadominetur : quem rogabat in hominc linguacmalum, ut a iiullo lioinincdomari
quidam, quando dicebat, Itinera mea dirige secundum possit, cum ab liominibusdoincnlur ct bcsliae.Neque
verbum tuum, el non dominelurmihi omnisiniquitas hoc ideo dixit, ut hujus in nos inali dominationemper
(Psal. cxvui, 135): ne dum suse diligentiaequasi pro- negligenliain pcrmancrc patiamur : scd ut ad doman-
priis viribus(idit, neque hic ad veram juslitiam, neque dam linguam divinacgratiae poscamusauxilium. Non
illic, ubi sinc dubio perfecla desideranda est et spe- enim ait, Lingiinm millus domarc potcsl : scd, nul-
randa, pcrvcnial. lus hominum; ut cuin dumatur, Dci inisericordia, Dci
CAPUT XIV. — 15- Non omnia scripla sunt. adjutorio, Dci gralia licri falcaniur. Conclur crgoani-
Et illud quod ci a quibusdanidicitur, < nusquam essc ma domarc linguam, ci duin conatur, poscat auxi-
scriptum bis omniiio vcrbis, posse esse hominemsine liuiii: ci orct lingiia, ul domctur lingua, domanlc illo '
pcccalo, i facilc rcfellil, < quia non est ibi qusestio, qui ilixit ad suos, Non eniinvosestis qui loquimini,sed
quibus vcrbis dicatur qiiaccumqiicscntcnlia. i Non Spiritus Patris veslriqui loquiturin vobis(Maltli.x, 20).
taincu forlassc sinc causa, ciiin aliquolics iu Scriplu- Iiaquc pracccptofaccrc commoncniur, quod conantes
ris invcniatur iiomincsdicios csse sine quercla , non ct nostris viribus non valcnlcs, adjutorium divinum
invcniliir qui sil dicius sinc pcccalo, nisi unus solus prccemur.
dc qtio apcrlc dictum cst, Eum qui non novcrat pec- CAPUT XVI. — 17. Evohilur idem Jacobi locus.
catum (II Cor.v, 21). Elco loco ubi de sacerdolibus3 Proindc ct ipsc ciim exaggerassetlinguaemalum, in-
agcbatur, Etcnim cxpertus est omnia, secundumsi- tcr iiaecdiccns, Non eportct, fralres mei, hmcita fieri:
militudinemabsquepcccato(llebr. IV,15) : in illa sci- coniinuo monuit, consummalis his quaehinc dicebat,
licclcarnc, quacliabcbalsimilitudincmcarnis pcccati, quoadjutorio islanon licrcnt, quaedixitfieri non opor-
quamvis non csscl caro pcccati; quani tanien simili- lcre. Quis cnim sapiens el disciplinalusinter vos? Os-
tudincmnoi) babcrct, uisi caeleraomnis cssct caro tendat cx bonaconversationeoperationemsuam in man-
1CygirannensisMs., in eam fidem. sueludinesapientim. Quod si sclum nmarum habelis et
* Am.Er. elplerique niamiscripliliicet pauloinfra,n. contentionesin cordibutvestris, nolite gloriari el men-
14,quod eisdicilur.siceliamn. 50.
» omnes fere MSS. , ubi de sacerdotibussanctis.
(o) Forte,discimus. ' pluresMss.,donanleeo
 255 DE NATURA ET GRATIA, S. AUGUSTINI 856
dacesate adversusverilatem.Non estista sapienttade- his ommbus qui sicpetunt et tantum petuut, quomodo
tursum descendens, sed terrena, animalis, diabolica. et quanium res tanta petenda est.
Vbi enimzelus et contentio, ibi inconstantia, et omne CAPUT XVIII. —20. Quam orationemPelagiut ne-
opus pravum. Quat autem desursumest sapientia, pri- cessariam admiserit. < Divinitus tamen esse expianda
mum quidempudica est, deinde pacifica, modesta, sua- < peccata commissa, et pro eis Dominum exoran-
dibilis, plena misericordiaet fructibus bonis, inmstima- < dum i fatetur, propter veniam scilicet promeren-
bilis, sine simulatione(Jacobi m, 10, 13-17). Haecest dam: < quia id quod factum est, facere infectum, >
sapientia quaeliuguam domat, desursum descendens, multum ab islo laudata < potenlia i illa < naturx ct
non ab humano corde prosiliens. An et istam quis- voluntas hominis, > eliam ipso fatente, < non po-
quam abrogare audet graliae Dei, et eam superbissima test: i quare hac necessitate restat ut oret ignosci.
vanitate ponit in hominis poteslate? Cur ergo oralur Ut autem adjuvetur ne peccet, nusquam dixit, non
ut accipiatur, si ab homine est ut habeatur? An et huic hic legi; mirum de hac re omnino silenlium : cum
orationi contradicitur, ne fiat injuria libero arbitrio , oralio dominica utrumque petendum esse comrao-
quod sibi sufficitpossibilitate naturae ad implenda om- neat, et ut dimittanlur nobis debita nostra, et ut non
nia prseceptajuslitiae? Contradicalur ergo eidem ipsi inferamur' in tentalionem ; illud, ut praelerita ex-
apostolo Jacobo admonenti et dicenti, Si quis autem pientur ; hoc, ut fulura vitentur. Quod licet non fiat,
vestrum indigetsapientia, postulet a Deo, qui dat om- nisi voluntas adsit; tamen ut fiat, voluntas sola nou
nibus affluenteret non improperat, el dabilur ei: postu- sufficit: ideo pro hac re nec superflua nec impudens
let autemin fide nihil hmsilans(ld. i, 5). Haecest fides, Dominoimmolatur oratio. Nam quid slullius, quam
' ad
quampraeceptacompcllunt, ut lex imperet, et fides orare ut facias quod in poslestate habeas ?
impelret. Per linguam enim, quam nullus hominum CAPUT XIX. —21. Negat Pelagius naluram huma-
domare potesl, sed sapientia desursum descen- nam peccatodepravalamuutcorruptam.Jam nunc vide-
dens, in multis offendimusomnes (Id. HI, 2). Non te, quod ad rem maxime perlinet, quomodohumanam
enim el hoc iste aposlolus alio modo pronuniiavit, sic- naturam tanquam omnino sine ullo vitio sit, conelur
ut illud quod ait, Linguam nullus hominumdomare ostendere , et contra apertissimas Scripturas Dei lu-
potest. cteiur sapientia verbi, qua evacuetur crux Chrisli
CAPUT XVII. — 18. in carne esse qui dicantur. (ICor. i, 17). Sed plane illa non evacuabitur, ista
Ignorantiat peccata. Quibus petentibusdetur a Deosa- potius sapientia subvertetur. Nam cum hoc oslende-
pientia. Ncc illud quisquam istis pro impossibililale rimus, aderit fortasse misericordia Dei, ut et ipsuui
non peccandi similiter objecerit, quod dictura est: Sa- haecdixisse poenileat. < Primo, i inquit, < de eo dis-
pientia carnis inimica esl in Deum : legi enim Dei non putandum est, quod per peccatum debilitala dicitur et
tst subjecta; nec enim potest. Qui autemin carne sunt, immutata nalura. Unde ante omnia quxrendum pu-
Deo placerenon possunl(Rom. vm, 7,8). Sapientiam to, i inquit, <quid sit peccatum : substanlia aliqua, an
quippe carnis dixil, non sapieutiam desursum descen- omninoa stibslantia carens noinen, quo non res ,
dentem: et in carne esse, non cos qui nondum decor- non existenlia , non corpus aliquod, sed perperam
pore exierunt, sed eos qui secunduin carnem vivunt, facti aclus exprimiiur. i Deinde adjungit: < Credo, ita
significatos esse manifestum est. Non autem ibi est est. Et siita est, i inquit, <quomodo poluit humanam
quaestioquoeversatur. Illud est quod exspeclo ab isto debilitare vel mutare naluram, quod substaniia ca-
audire si possini, eos qui secundum spirittim vivunt, ret ? i Videte, quasso, quomodo nesciens nitatur
et ob hoc etiam liicadhuc viventesjam quodam modo evertere medicinalium eloquiorum voces saluberri-
in carne non sunt, utrum gratia Dei vivant secundum mas. Ego dixi: Domine, miserere mei ; sana animam
spiritum; an sibi sufficiant, jam data cum creantur meam, quia peccavitibi (Psal. XL, 5) Quid sanalur,
possibilitate naturae, ct sua propria voluntate : cum si niliil est vulueratum, nihil saucialum, nihil debi-
plenitudo legis non sit nisi cbaritas (Id. xni, 10), et lilatum atque viliatum ? Porro si cst quod sanetur,
charitas Dei diffusasil in cordibus noslris, non per unde viliatum est ? Audis confitentem : quid deside-
nos ipsos, sed per Spiritum sanclum qui dalus est no- ras disputantera ? Sana, inquit, animam meam. Ab
bis(/d.v,5). illo quuere, unde vitiatum sit, quod sanari rogit: et
19. Tractat etiam iste de peccatis ignorantise, et audi quod sequitur, Quoniampeccavitibi. Hunc iste
dicit, < hominem pracvigilare deberc ne ignoret; interroget, ab isto qurerat quod quaerendumpulat,
< ideoque essc ctilpandamignorantiam, quia id homo et dicat: 0 lu qui clamas, Sana animam meam, quo-
< nescit negligenlia sua, quod adhibila diligenlia sci- niam peccavitibi, quid est peccatum ? < substantia
< re debuisset : > dum tamen omnia potius dispuiet, aliqua, an omnino substantia carens nomen , quo
quam ut oret et dical, Da mihi intellectumul discam non res , non existenlia , non corpus aliquod , sed
mandatatua (Psal. cxvm, 73). Aliudest enim, non cu- tantum perperam facti actus exprimitur ? > Respon-
rasse scire, quai negligenlia; peecata etiam per sacri- det ille : Ita est ut dicis ; non est peccatum aliqua
ficia qusedamlegis videbantur expiari : aliud, intelli- substantia, sed tantum hoc nomine perperam facti ac-
gere velle , nec posse, et facere contra legem, non
intelligendo quid (ieri velit. Unde admonemur a Deo 1 omnesfere Mss.,inducamur,
peterc sapienliam, qui dat omnibusaffluenter , utique 5 PleriqneMss, omni.
 287 LIBER
tus exprimitur. Et conlra iste : Quid ergo clamas,
Sana animam meam, quoniam peccavi libi ? Qunmodo
potuil vitiare animam luam quod substantia caret ?
Nonne ille moeroreconfectus vulneris sui, ne dispu-
tatione ab oratione averteretur , breviler responde-
ret et diceret : Recede a me, obsecro : cum illo po-
tius disputa, si potes, qui dixit, iVonest opus sanis
medicus,sedmgrotantibus: non vcnivocarejuslos, sed
peccatoret(Matth.ix, 12,13) ; ubi justos utique sa-
nos, peccatores aulem appellavit segrOlos?
CAPUTXX. — 22. Peccato, et si substanlia non sit,
quomodovitiari natura poluerit. Cernilisne quo tendat,
et quo manus porrigat hacc disputalio? ut omnino
frustra dictum puleiur, Vocabisnomen ejus Jesum ;
ipse enimsalvum faciel populum suum a peccatiseorum
(ld. l, 21). Quomodoenim salvum faciet, ubi nulla
est aegritudo? Pcccata quippe, a quibus dicil Evan-
gelium salvum faciendum populum Christi, subslan-
tise non sunt, et secundum istum vitiare non possunt.
0 fraler, bonum est ut memineris te esse chrislia-
num. Credere ista fortasse sufficeret: sed tamen quia
disputare vis, nec obest, imo etiam prodesl, si fir-
missima praecedat fides ; nec existimemus peccaio
naluram bumanam non posse vitiari, sed divinis cre-
dentes Scripluris peccalo eam eSse vitialam, quo-
modo id fieri potueril inquiramus. Quoniampeccatum
jam didicimus non esse substantiam ; nonne allendi-
lur, ut alia omiltam, eliam non manducarc, non
esse substantiam ? A subslantia quippe recedilur ;
quoniam cibus subslanlia est. Sed abstinere a cibo
non est substantia, et tamen substantia corporis, si
omnino abstinetur a cibo, ila languescit, ita valelu-
dinis inaequalilate corrumpilur, ita exhauritur viri-
bus. ita lassitudine debilitalur et frangilur, ut si ali-
quo modo perduret in vila, vix possit ad eum cibum
revocari, jnde abslinendo vitiata est.,Sic non est
substan'ja peccatum : sed substanlia estDeus, sum-
maque substantia, et solus verus rationaiis creatura!
cibus ; a quo per inobedienliam recedendo , ct per
infirmitalem non valendo capere quo debuit et gau-
dere, audis quemadmodum dicat: Percussum est' si-
cut fenum et aruit cor meum,quoniamoblilus sum man*
ducare panem meum (Psal. ci, 5) ?
CAPUT XXI. — 23. Adam Christi misericordia
liberatus. Atlendile aulem quomodo adhuc se
urgeat verisimilibus ralionibus contra Scriplura
sanclae veritatem. Dominus Jesus dicit, qui prc-
pterea Jesus vocatur, quia ipse salvum facit po-
pulum suum a peccalis eorum : dicit ergo Dominus
Jesus, Non est opus sanis medicus, sed mgrotantibus.
Non venivocarejustos, sed peccalores( Matth. n, 12,
13). Unde dicit et Apostolus, Fidelis sermo et omni
acceptionedignus, quia Jesus Christus venil in hunc
mundumpeccatoressalvosfacere (I Tim. i, 15). Et iste
contra fidelemsermonem et omni acceptione diguum,
dicit < non debuisse hanc acgritudinem contrahi pec-
catis , ue ad hoc esset isla poena peccati, ut conimit-
1 Editi,percussussum.At pluresMss.,percussumest. sic
porroAugustimjs, enarr.in eumdempsalmum,serm. 1.
UNUS. 2S8
lcrentur plura peccata, > Quaentur etiam * parvuhs
tanlus mediciis opiiulalor : et iste dicit, < Quid quae-
ritis ? Sani »unt propter quos medicum quaeritis. Nec
ipse primus bonio ideo morte damnatus est: nam po-
stea non peccavit. > Quasi aliquid postea de perfec-
tione justitiae ejus audierit, nisi quod commendat Ec-
clesia et ipsum Domini Christi misericordia libera-
tura. < Ejus quoque posteros > iste dicit, < non so-
lum illo non esse infirmiores, sed etiam plura imple-
visse prsecepta, cum ille unum implere neglexerit: i
quos posteros videt ita nasci, quomodo certe ille
factus non cst, non solum praecepti incapaces, quod
omnino non sentiunt, sed vix capaces papillae cum
esuriunt; eos tamen in malris Ecclesiaegremio cum
salvos gratia sua facere velil, qui salvum facit popu-
lum suum a peccatis eorum, contradicunl homines,
et quasi creaturam, quaeper illum condila esl, melius
illo inspicere noverint, voce non sana sanos esse praf
nunliant.
CAPUT XXII. — 24. Idem peccatumet pmna pec-
cati. < Maieriam peccati i dicit < esse vindictam, si
ad hoc peccator infirmatus est, ut plura peccaret. •
Nec cogilat praevaricatorem legis quam digne lux de-
serat veritalis ; qua deserlus utique (it caecus, et plus
necesse est oifendat, et cadendo vexeiur, vexatusque
non surgat, ut ideo tanlum audiat vocem legis, quo
admoneatur implorare gratiam Salvatoris. An nuila
poena est eorum, de quibus dicit Apostolus, Quia
cum cognovissenlDeum, non sicut Deum glorificaverunt
aut gratias egerunl ; sed evanuerunt in cogilationibus
suis, el obscuralumest insipienscor eorum? Ulique isla
obscuratio vindicta et pcena jam fuit : et tamen per
hanc poenam, id est, per cordis caecilalem, quse fit
deserente luce sapientiae, in plura et gravia peccala
collapsi sunt. Dicentesenim se esse sapientes, stulli
facti sunt. Gravis hxc pcena est, si quis inlelligat,
et cx hac poena vide quo ierunt: Et immutaverunt,
inquil, gloriam incorruplibilisDei in simililudinemima-
giniscorruplibilishominis, et volucrum, et quadrupe-
dum, et serpentium. Ista fecerunt ex peccati pcena,
qua obscuralumest insipienscor eorum.Et propter haec
lamen , quia licet poenalia, eliam ipsa peccata sunt,
adjungit et dicit : Proplerea tradidil illos Deus in desi-
deria cordis illorum, in immundiliam. Ecce quemad-
modum Deus gravius condemnavit, tradens illos in
desideria cordis illorum, in immunditiam. Videte
eliam ex hac poena quacs faciant: Vt conlumeliis,iu-
quit, afficiantcorpora sua in semetipsis.Et quia poena
est ista iniquitatis, cum sit et iniquilas, evidentius
commendat dicens : Qui transmulaverunt verilalem
Dei in mendacium, et colueruntet servieruntcreatura;
potius quam Crealori, qui esl benediclus in smcula.
Amen Propter hoc , inquit, tradidit Deus illos in pat-
siones ignominim.Ecce quolies vindicat Deus, et ex
eadem viudicia plura et graviora peccata consurgunt.
Nam feminmeorum immulaverunlnaturalem usum in
eum usum qui est conlra naturam : similiter aulem et
1SicMss.At editi, ergo.
' Editi,quid. AtMss.,'quw.
 DE NATURA ET GRATlA, S. AUGUSTINI
masculireliclo naturali usu feminm,exarseruhlin appe- dendo naturam, gratiae CliHsti, qha jhstiflcamur,
titumsuumin invicem,mascuti inniasculosdeformitaletA apertissime contradicit. Cur sluteitt soluto per gra-
operantes. Atque ut oslcnderet sic esse ista peccata , tiam peccati reatu ad exercitationehi fidei mors cor-
ut etiam ptenae sint peccatorum, etiam his adjunxit: poris rhaneat, quamvis venerit de peccato, jam et
El mercedemmlituam , quain oportuit, erroris sui in boc in illis ad sanctae memoria? Marcellinum(a) !i-
semelipsisrecipientes.Videte qiibties vindicel, eaderti- bris, ut valui, disserui (De PeccatorumMeritis et Re-
que vindicta qiiae pairiat puliuletque peccata. Adhuc missione,lib. 2, n. 49-56).
ailendite : Et sicut noh probaveruht, inquit, Deum CAPUT XXIV. — 26. Christus morluus potestate.
habere in notilia , tradidit illos Deus in reprobam nien- Etiam mala Deimisericordiaprosunl. Quod vero Domi-
lem , ul faciant qum non conVehiUnt,replelos omniin- numdicil sine peccatomOripoluhse: illieliam nasci,po-
iquilate, cum circumventione,mdlitia, avariliu, plenoi lestas misericordiae, nort coiiditio naturaj hili; sic
invidia, Iwmicidio,contenlione, dolo , malignitale, s«- eliam mortulis est poteslale; ethoc esl prelium no-
surrones, delraclores, Deo odibites, conlumeliosos,su- slrnm, quo nos a morte redimeret. Et hoc tstorura
perbos, elatos ; inventoresmalorum, parentibusnon obe- disptitatio evacuare contendit, cum ab eis ita naturst
dientes , insipientes, incompositos, sine affectu, sine huniana defenditur, ut possit liberum arbitrium isto
misericordia(Rom.x, 21-31). Hic nunc isle dicat, pretio non egere, ut a potestate tenebraruin et prae-
< Non debuit sic vindicari peccatum, ut peccalor per positi morlis in regnum Chiisti Domini transferan-
vindictam plura commilteret. > tur. Et lamen quaudo Dominus ad passionem per-
CAPUT XXIII. — 25. Non deserh Deus nisi dignos rexil, Ecce, inquit, Venietprinceps Imjus mundi, il in
deseri. Ad peccandum nobis ipsi sufficimus; ad jusli- me nihil inveniet': et utique nihil peccali, unde prae-
tiam vero ut redeamus, non item. Mors parna est, non positus mortis jure suo ageret, ut perimeret. Sed ut
causa peccali. Fortasse respOndeat, Deum ad ista non scianl omnes, inquil, quia VoluntalemPatris mei facio,
cogere, sed dignos deseri tantum deserere. Si lioc surgile, eaiiius hinc (Joan. xiv, 30, 31) : id est, quia
dicit, verissime dicil: deserti quippe, ut dixi, luce non morior necessitate peccati, sed obedientisevo-
juslitla} et per hoc contenebrali quid pariant aliiid, luntaie. 3 matunibonialicujus essecausam.
hscc omnia, quoe commemoravi opera lenebra- 27. Dicit imllum
qiiam
rum, donec dicainr eis, si dicto obaiidiaht, Surge, qui Quasi pcena bonum sit, qua lamen multi emendati
dbrmis, et exsurge a iHortuis, et Ulkminabitle Cllristus sunt. Sunt el'go mala quoeprosunt mirabili misericor-
(Ephes. v, 1J)? MortuosVerilas dicit, uiidc cst et il- dia Dei. Numquid ille boni aliquid passus est, qui
lud, Sine mortuos sepelire mortuos suos (Matth. vm, dixit, Averlistifaciemtuam a nie, et factus snm contur-
22): mbrtuos ergo Verilas dicit, quos iste dicit Ioediet batus? Non ulique: et tamen haecei conlurbatio con-
viiiari non potuisse peccato, quia videlicet didicit ira superbiam fuit medicinalis quodam modo. Dixerat
peccatum non esse subslahtiam. Nemo ei dicit, sic enim in abundantia sua, Non moveborin mternum: et
hominemfactum, ut dejuslilia quidem possetin pecca- sibi tribuebat quod a Domine habebat. Quid enim
tum ire, et de peccato ad jnslitiam redire non posset: liabebat quod non acceperat (I Cor. iv, 7) ? Quare
sed lit in pcccatum irel, suffecitei liberum arbitrium, ostendendum ei fueral unde haberet, ui reciperet hu-
. quo se ipse vitiavit; ut autem redeat ad justitiam, milis, quod superbus amiserat. ldeo, Domine,inquit,
opiis habet medico, quoniam sanus non est; opus in voluntate tua prmstitisti decori meovirtutem.In qua
habct vivificatore, quia mortuus est. De qua gralia ego abundantia mea dicebam, Non movebor,cum hoc
oninino ttihil iste dicit, quasi sola sua volunlate se mihi esset abs te, non a me. Denique averlisti (aciem
possU sanare, quia eum potuit sola viliare. Non ei tuam a me, et factus sum conlUrbalus(Psal. xxix, 7,8).
dicimus, mortem corporis ad peccatum valere, ubi sola CAPUTXXV.—28.ErraH(inmingenium.Cnmhwreiieit
vmdicta est; nemo enim peccat corpore moriendo : quibusdamnontamdispulationibusquamorationibusagen-
sed ad peccatum valet mors aniimae,quam deseruit dum. Hoc superbus animus omnino non sapit* :sed
vita sua, hoc esl, Deus ejus, quae neCesseest mortua magnus est Dominus, qui id persuadeai qiiomodoipse
opera faciat, donec Chrisli gratia reviviscat. Famem novit. Nam procliviores sumus quaerere potius quid
et Atim et emlerasmblesliascorporales, absit ut dica- contra ea respondeamus,quaenostrOobjiciunlur errori,
mUS necessitatem habere peccandi, quibus molestiis quam intenderequam sintsalubria, utcareamuserrore.
exercitaia vita justorum splendidius enituit, et cas Unde cum islis non tam disputationibus, quam pro
pcr patientiam superando majorem gloriam compara- eis, sicut pro nobis, oraiionibus est agendum. Non
vit; sed adjula gralia Dei, adjula spiritu Dei, adjula enim hoc eis dicimus, quod sibi iste opposuit, ut essel
inisericordia Dei; non superba voluntate se extollens,
sed humili confessione forliludinem promerens. No- 1RemensisMs.:Ecce,inquit, venit princepshujusmundii
verat enim Deo dicere, Quoniam lu es patientia mea el in me nildlinvenit.
* ln multismanuscriptis,nulli.
(Pin/itxx,8). De qua gralia et adjutorio et miseri- 8 Mss. Gallicanitres et Belgiei: Soc superbusamkus
non sapit.
c6i;dia, sine qua bene hon possumus vivere, nescio tribunusobieratanno413,menseseptem-
(fl)Marcellinus
quare iste OmhiftOniliil dicit: imo eliam velut sibi ad bri, « Snbinvidiatyranhidistleraclianaj, » uti WerobynliBiJ
sufficientem, si sola voluntas adsit 1, delen- inlibro 5 contra Pelagianosscribit, « ab baereticisinnocens
juslitiam « ciesus.i» Uunc« s;>ectaijilismemoriasvirum » appellat
1 i.ov.,si voluntassua adsit. Editialii te Mss, sisola ilononusiii le^o data uie trigesima augusti,aano 414, in
VOhtntas adsit. libro 13coii.xheod.de Haerct.1.55.
 261 LIBER UNUS. S62
causa misericordimDei, necessariumfuisse peccatum. atque convincit quod eis dicitur1, etiam necessariutn
Utinam non fuisset miseria, ne ista esset misericor- fuissehominiad auferendam superbimvel glorimocca-
dia necessaria. Sed iniquitatem peccati lanto gravio- sionem,ut absque peccato essenon possel. Absurdissi-
rem, quanto faciliusbomo non peccaret, queni nulla mum quippe el stultissimumputat, peccalumfuissene
adlmc tenebat inlirmilas, pcenajusiissima subsecuta peccatumessel, quoniamet ipsa superbia utiqUepecca-
est : ut mercedemmutuam peccati sui in semelipso litm esl: quasi non et ulcus in dolore est, et seciio
reciperel, amitlens sub se posilam sui corporis quo- dolorem operatur, ul dolor dolore lollatur. Hoc si
dam modo obedienliam, quam praecipuam sub Do- cxperli non essemus, ct in aliquibus lerris ubi isla
niino suo ipse contempserat. Et quod nunc cum niinqiiam conligerant, audiremus, sinc dubio ulique
eadem lege peccatinascimnr, quaein membris nostris deridentes, fortassis eliam verbis bujus uleremur et
repugnat legi mentis (Rom. vn, 25); neque advcrsus diceremus, Absurdissimumcst dolorem necessarium
Deum murmurare, neque contra rem manifeslissi- fuisse, ne ulceris dolor esset.
mam disputare, sed pro poena nostra illius miseri- 31. Sed Deus, inquiunt, polest omnia sanare. Hoc
cordiam quaerereet orare debemus. ulique agit, ut sanet omnia : sed agit judicio suo, nec
CAPUT XXVI. — 29. Simililudo qua inletligilur ordinem sanandi accipit ab aegroio. Procul dubio
Dei graliam faciendocuivisoperi bononecessariam.Al- quippe firmissimumApostolumvolebatefficerejcui ta-
tendile sane vigilanter quomodo dixeril : Adhibet men dixit, Virlus in infirmitateperficilur: et non ei
quidemhuic eliam parli, si quando necessariumfuerit, tolies oranli aufert nescio quem stimulum carnis,
misericordiamsuam Deus; quia homini post peccatum quem sibidiciidalum, nemagnitiidinerevelalionumex-
ita subvenirinecessumesl, non quia Deus causam hu- lollcretur (II Cor. xn, 7-9). Cajlera enim vitia tan-
jusce necessitalisoptaverit. Videtisne quemadmodum tum in malefactis valent, sola autem superbia eiiam
non dicat necessariam misericordiam Deiut non pec- in recte factis cavenda est. Unde admonentur illi, ne
cemus, sed quia peccavimus? Deinde subjungit : Sed dona Dei suacpotcsiali tribuendo seseque cxtollendo
el medicusad curandumjam vulneralumparalus esse gravius pcreant, quam si nil operarentur boni, quibus
debet; non debet autem ut sanusvulnereluroplare. Si dicitur, Cumlimore et tremorevestram ipsorumsalu-
ista similitudo rebus de quibus agimus congruit, tem operamini: Deus enim est qui operatur in vobiset
certe vulnerari non potesl natura Immana peccato, velle el operari, pro bona volunlale (Pldlipp. n, 12,
quoniam peccatum nulla subslanlia est. Sicut ergo 15). Quare ergo ciim timore el tremorc, et non po-
vulnere, verbi gralia, claudicans ideo curatur, ut lius cum securiiate, si Deus operatur; nisi quia pro-
sanaio malo praHerilo,fuiurus dirigalur incessus: sic ptcr voluntalem nostram, sine qua bene non possu-
mala nosira non ad hoc solum supernus medicus sa- nius operari, cito polest subrepere animo humano, ut
nat, ut illa jam non sint, sed ut de caetero reclc am- quod bene operatur, suum tanlummodo exislimet, et
bulare possimus; quod quidem eliam saui nonnisi dicat in abundantia sua, Non moveborin mternum?
illo adjuvante poterimus. Nam medicus homo cum Ideo qui in volunlate sua prxstiterat decori ejus vh>
sanaverit hominem,jam de caetero sustentandum ele- lutem, averlit paululum faciem suam, ut qui hoc
menlis et alimenlis corporalibus, ut cadem sanitas dixerat fierel conturbatus : quoniam ipsis est ille lu-
aptp subsidio convalescat alque persislat, Deo dimit- mor sanandus doloribus.
lit; qui praebet isla in carne viventibus, cujus erant CAPUT XXVIII.—32. Deseritaliquanlum Deus,
etiam illa qua?, dum curaret, adliibebat. Non enim ne superbiamus.Non itaque dicilur homiui, Necesse
quemquam medicus ex bis rebus quas ipse creaverit est peccare, ne pecces : sed dicilur homini, De-
sanat; sed ex illius opibus1, qui creal omnia ncces- scrit aliquantum Dcus unde superbis, ut scias lion
saria sanis atque vitiosis. Ipse autem Deus, cum per tuum, sed ejus esse, ct discas superbus non csse.
mediatorem Dei el hominum liominemJesum Cliri- Nam illud ctiam Apostoli quale est, nonne ila mi-
stum (I Tim. II, 5), spiritualiter sanat tcgrum vel vi- rabile, ut nisi quia ipse dicit, cui vera diccnti
vificat morluum, id est, juslifical impium, et cum ad contradicere nefas est, non sit credibiie? Quis
perfeciam sanitatem, boc est, ad perfectam vitam enim nescial fidelium, a salana venisse primam pec-
justitiamque perduxerit, non deserit si non desera- cali suasionem (Gen. III, 1-6), elquod ille primus au-
tur, ut pie semp r justeque vivatur. Sicut enim ctor sit omnium peccalorum? Et tamen quidam tra-
oculus corporis etiam plenissime sanus, nisi candore duntur salanae, ut discant non blasphemare (I Tim.
lucis adjutus non potest ccrnere : sic et liomo etiam i, 20). Quomodoigitur opus salanae excluditur opere
perfectissime justificatus, nisi aelerna2 luce justitiae satanse? Haccalque hujusmodiintuealur, ne videanlur
divinitus adjuvetnr, recte non potcst vivere. Sanat ei nimis acula, quse acutule sonant, ct discUssaihve-
ergo Deus, non solum ut deleat quod peccavimus, niunlur obtusa. Quid quod etiam similitudines adlii-
sed ut pracstet etiam ne peccemus. bet, quibus magis admoneat quid ei debeat respoii-
CAPUT XXVII.— 30. Peccalum peccato loliilur. deri? Quid amplius dicam, inquit, nisi quia polesi
Sanandi ordinemcceleslismedicusnon ab mgrotoacci- credi quod ignes ignibus exstinguuntur, si' credi po-
pit, sed a se ipso.Justis qumcausa timendi.Acute sahe tesl quod peccatis peccata curentur? Quid si igiies
tractat et versat, et quantum sibi videlur redarguit exslinguere quisquam non potest ignibus, sed tameii
1SicomnespropeMss.At 1
editi,operibus,Videinfra,n.70.
* cjsterciensisMs.,mtermv. Ms.,quodei diciiur.
* Cygirannensis
Ediii,sic. Castiganturex manuscriptis.
363 DE NATURA ET GRATIA, S. AUGUSTIN! 264
possunt, ut docui, dolores curari doloribus ? Possunt lacrymis et magnis gemitibussupplicant, ut ad eani
etiam, si quaerat et discat, venenis venena depelli. superandam et quodam modo calcandam et obleren-
Nam, si et advertil aliquando calores febrium qui- dam, dextcram conantibus porrigat. Ubi enim laetatus
busdam caloribus medicinalibus frangi, eliam ignes liomo fuerit, in aliquo bono opere se etiam Superasse
igmbus furiasse concedel exstingui. superbiam, ex ipsa laetiiiacaput erigit, et dicit: Ecce
CAPUTXXIX. — 33. JVonomne peccalumsuperbia cgo vivo, quid triumphas? et ideo vivo, quia trium-
est. Superbiaquomodo omnispeccaliinilium. Quonam phas. Ante lempus enim forlasse de illa quasi victa
modo, inquit, superbiamipsam a peccatoseparabimus? triumphare delectal, cum extrema ejus umbra illo
Quid enim hoc urget, cum manifestum sit eliam meridie, quantum arbitror, absorbebitur : qui meri-
ipsam esse peccatum? Tam peccare,inquit, superbire dies Scriptura dicente promitlilur, Et educetsicut /«-
est, quam superbirepeccare. Nam qumrcquid sit quod- menjustitiam luam, etjudicium tuum sicut meridiem:
cumquepeccatum,et vide si inveniesaliquod sine su- si fiat quod supra scriplum est, Revela ad Dominum
perbimappellationepeccalum.Hanc aulem sententiam viam tuam, et spera ineum; etipse faciel (Psal. xxxvi,
sic exsequilur, et sic probare conatur: Omne, in- 6, 5) : non sicut quidam putant, quod ipsi faciant. (a)
quit, peccatum, nisi fallor, Dei contemplus est: et Nullosenim videtur attendisse, cum dixit, El ipsefa-
omnisDei contemptussuperbia est. Quid enim tam su- ciet; uisi cos qtii dicunl, Nos facimus, id est, nos
perbum,quam Deumconlemnere? Omneergo peccatum ipsi nos ipsosjustificaraus. Ubi quidem opcramur et
et superbia esl, eiiam Scriplura dicente, t Initium nos : sed illo operante cooperamur, quia misericor-
< omnis peccalisuperbiu est. > Quaerat diligenter, et dia ejus praevenitnos. Praevenil autem ut sanemur,
inveniet in lege multum discretum esse a caeleris quia et subsequelur ' ut eliam sanali vegelemur:
peccatis peccatum superbiae. Multacnim peccata per praevenitut vocemur, subsequetur ut glorificemur:
superbiam commitlunlur, sed neque omnia superbc praevenit ut pie vivamus, subsequelur ut cum illo
fiunt, quaeperperam fiunt; certe a nescientibus, certe semper vivamus : quia sine illo nihil possumus fa-
ab infirmis, cerle plerumque a (lentibus et gementi- cere (Joan. xv, 5). Ulrumque enim scriplum est: et,
bus. Et quidem superbia, cum magnum sit ipsa pec- Deus meus, misericordia ejus prmveniet me (Ptal.
catum, ita sine aliis per se ipsa cst, ut eliam plerum- LVIII,11); et Misericordia tua subsequelur me per
quc, ut dixi, non in peccatis, scd in ipsis recte faclis omnesdies vilmmem (Psal. xxn, 6). Revclemus ergo
pede celeriore supervcniat et obrepat. Sed ideo ve- ad eum viam nostram confessione, non defensione
rissime dictum est, quod isle aliter inlellexit, In- laudemus. Si enim non est ipsius via, sed nostra,
itium omnis peccali superbia : quoniam diabolum, a procul dubio non est recta. Revelemus eam confi-
quo exstitil origo peccati, ipsa dejecit, et subsequente tendo; quia non eum latet, etiamsi operire conemur.
invidentia hominem stanlem, unde ipse cecidit, inde Bonum est autem confiteri Domino (Psal. xci, 2).
subvertit. Nam utique jaclantiae januam, qua inlra- CAPUT XXXIl.(ft)—36.Superbia etiam in recte fa-
ret, serpens ille quaesivit,quando ait, Eritis sicut dii ctis cavenda.Liberumarbilrium non tollitur cum gra-
(Gen. in, 5). Ideo dicluin est, Initium omnis peccati lia prmdicalur. lla enim quod ei placet dabit nobis,
tuperbia; et, lnitium superbim hominis aposlalare a si quod ei displicel in nobis, displiceat et nobis.
Deo (Eccli. x, 15, 14). Avertet, siculscriptum cst, semilas noslras a via sua
CAPUT XXX.—34. Quomodosuumesl hominispec- (Psal. XLIII,19), et nostram faciet essc quac sua
calum, licel gratia indigeal ul sanetur ejus infirmilas, est; quoniam ab ipso praebelur credentibus in eum,
Quid autem sibi vult, quod dicit : Deinde quomodo et speranlibus in eum ut ipse faciat. Ipsa est enim
Deo pro illius peccati realu subdilus esse poterit, quod via jusla, quam iguoranles qui zelumDei habenl, sed
tuum nonessecognoverit? Suum enim non est, inquit, nonsecundumscienliam; et suam volenles conslituere
«i necessariumesl. Aul si suum est, volunlarium est: juslitiam, justilim Dei non sunl subjecli. Finis enim
et si voluntariumest, vitari polest. Nos respondeinus: legis Christus, ad justitiam omni credenli ( Rom. x,
Suum est oronioo; sed vitium quo commitlitur, non- 2-4), qui dixit, Ego sum via (Joan, xiv, 6). In qua jam
dum omni ex parte sanatum est: quod quidem ut ambulanles lamen terruil vox divina, ne quasi de
inolesceret, de non recle usa sanitate descendil: ex propriis in ea viribus exlollantur. Nam quibus pro-
quo vilio jam male valens, vel infirmitate, vei caeci- pter hoc ait Apostolus, Cum timore el tremore ve-
tate plura commiltit: pro quo supplicandum est, ut slram ipsorum operaminisalulem; Deus enim est qui
sanelur, el deinceps in perpetua sanitale vivatur; operatur in vobis et velle et operari, pro bona volun-
non superbiendum, quasi homo eadem poteslale sa- tale (Philipp. n, 12, 13): eispropter hoc ipsum dicit
netur, qua poleslate vitiatus est. etiam Psalmus, Servite Domino in timore, et exsul-
CAPUT XXXI. — 35. Superbiam ipsam cur Deus tate ei cum tremore; appreliendile disciplinam, ne
non cito sanel. Quam occulle insidielur superbia. Et quando irascalur Dominus, et perealisde viajusla, cum
haec quidem ita dixerim, ut allius Dei consilium ' me exarseritin breviira ejussuper vos. Non ail, ue quundo
falcar ignorare, cur eliam ipsam superbiam, quac et irascalur Dominus,et non vobisostendat viam justam,
in recte faclis animo insidiatur humano, non cito 1 Cygirannensiscodexet aliquot vaticaniMss.,subsequi-
Deus sanet; pro qua sananda illi pix animse cura tur. Hicincipitcaput32 apud Am.et Er.
(a)
»BelgiciquidamMss.,judicium. \b) Apu44». etEr., 33,
om LIBER UNUS. 266
aut, non vosintroducal in viam justam : sed jam il- mus, nos ipsos decipimus,et veritasin nobis non est*
lic ambulantessic terrere potuit ul diceret, ne perea- (I Joan. i,8); verum dixisse minime dubitetur, ne
tit deviajutta. Unde, nisi quia superbia, quod lolies causa humilitalishoc falsum dixisse videatur. Pro-
dixi, et saepedicendumest, etiam in ipsis recte fa- pterea enim addidit, El veritasin nobisnon est: cum,
ctis cavendaest, id est, in ipsa via justa; ne homo forte sufficeretdicere, Nos ipsos decipimus;nisi at-
dum quod Dei est deputat suum, amiitat quod Dei tenderet quosdam putare posse, ideo dictum, nos-
est, et redeat ad suum?ldeo, quopsalmus isle con- ipsos decipimus, quia etiam de vero bono qui se
cludilur, faciamus : Beati omnesqui confiduntin eo laudat exlollitur. Addendoilaque, Etverilas in nobis-
(Psal.n, H-13) :utique utipsefaciat, ipse osiendat non est, manifesteostendit, sicut etiam huic rectis-
viam suara, cui dicilur, Ostendenobis, Domine, mi- sime placet, hoc omnino verum non esse, si dixeri-
tericordiamluam : et ipse det salutem, ut ambulare mus quiapeccatumnon habemus:' ne humilitas con-
possimus,cui dicitur, Et salulare tuumdanobis (Psal. slituta in partefalsitalis, perdat praemiumveritatis-
ixxxiv, 8): ipsein eadein via deducat, cui dicitur, 59. Porro antem quod Deicausam sibi agere vide-
Deducme, Domine, in via tua, el ambulaboin veritale tur, defendendonaturam; non attendit quod eamdem
tua (Psal. LXXXV, 11): ipse ad illa, quo via ducit, naturam sanam esse dicendo, medici repellit miseri-
promissa perducat, cui dicitur, Etenim illuc manus cordiam. Ipse est aulem creator ejus, qui salvator
tua deducet me, et perducet me dextera tua ( Psal. ejus. Non ergo debemus sic laudare creatorem, ut
cxxxvin, 10) : ipseibi pascal recumbentescumAbra- cogamur, imo vere" convincamurdicere superfluum
ham, Isaac, et Jacob, de quo dictum est, Faciet eos salvatorem. Naturamitaque hominis dignis laudibus
recumbere,et transibit,el minislrabiteis (Luc xn, 37). honoremus, easque laudes ad creatoris gloiiam re-
Non enim, cum ista commemoramus, arbitrinm vo- feramus : sed quia nos creavit, ita simus grati, ut
luntalis tollimus, sed Dei gratiam praedicamus.Cui non simus, quia sanat, ingrali. Vitia sane nostra
enim prosunt ista nisi volenti, sed bumiliter volenti, qucesanat, non divino operi, sed humanaevolunlati
non se de voluntatis viribus, tanquam ad perfectio- justacqueillius vindictaetribuamus : sed ut in nostra
nem justiliacsola sufficiat,extolienti? polestate fuissene acciderent confitemur, ita ut sa-
CAPUTXXXIII(a).—37. Essesineullo omninopec- nentur in illius magis esse misericordiaquam in no-
catonondumaqual homxnemDeo. Absitautemut ei di- stra polestate faleamur. Hanc iste nniericordiam et
camus, quod a quibusdamcontra se dici ait, < compa- medicinaleSalvatorisauxiliumlantum in hoc ponit,
rari hominemDeo, si absque peccatoesseasseratur > ut ignoscat commissa praeterita, non ut adjuvet ad
(b): quasi vero angelus, quia absque peccato est, futura vilanda. Hic perniciosissimefaliitur : hic, etsi
comparetur Deo. Egoquidem hoc sentio, quia etiam nesciens, prohibet nos vigilare et orare ne intremus
cum fueril in nobis lanta juslilia, ul ei addi omnino in tentationem, cum hoc ne nobis accidal, in noslra
nihil possit, non acqnabiturcreatura Creatori. Si au- tantum potestate esse conlendit.
tem aliquiputant tantura noslrum futurura esse pro- CAPUT XXXV. — 40. Quorumdam cur seripta
vectum, ut in Dei substanliamconvertamur, et hoc peccata.Desperalioin peccatisperderese putat si quid
efliciamurprorsus quod ille esl: viderint quemad- non fecerit quoinstigal libido.An sancti morlui sint
modumastruanl sentenliam suam; milii hoc faleor sine peccato. < Quorumdam> sane < exempla, quos
nonesse persuasum. peccasse legimus, >non < ideo scripta > dicit, qui
CAPUTXXXIV.— 38. Verissimedicimusnos non sanum sapit, < ut ad desperationem non peccandi
tsse sine peccalo. Nec modeslimcausa-menliendum. valeant, et securitatem peccandinobis quodam modo
Laus humilitalisin parte non est ponenda falsitalis. praebere videanlur : > sed ut disceremus, vel poeni-
Jam sane hoc mullumfaveo libri hujus auclori, quod tendi humilitatem, vel eliam in talibus lapsibusnon
adversus eos qui dicunt, < Rationabilequidem vide- desperandam saiutem. Quidara enim in peccata pro-
lur esse quod asseris, sed superbum est dici homi- lapsi desperationeplus pereunt, nec solum pceniten-
nem absque peccalo csse posse; » ita respondet, di negligunt medicinam, sed ad explendainhonesta
ut omnino si verum cst, nullo modo superbumesse et nefaria desideriaservi libidinum et sceleratarum
dicendumsit. Ait enim aculissime alque verissime: cupiditatum fiunt; quasi perdant, si non fecerint,
< In qua magisparte humilitascollocandaest? Sine quod instigat libido, cnm eos jam maneat certa
dubio, falsitalis, si in ea quaeverilatis probatur esse damnalio. Adversus hunc morbum nimium peri-
superbia est. > Ac per hoc placet illi, et recle pla- culosum et exitiabilem, valet commemoratio pec-
cet, ul in parte veritatis, non in parte falsitaiisma- catorum etiam in quae justi sanctique proiapsi
gis humilitas collocetur. Ex quo est consequensut sunt.
ille qui dixit, Si dixerimusquia peccatumnon habe- 41. Sed acutevidetur interrogare, < quomoiloistos
sanctos de hac vila abiisse credendum sit, cum pec-
ApudArn.et Er. cap.34.
(a)Non . cato, an siue peccato. > Ut si responsumfuerit, Cum
(6) probatidPelagioobjectari;quoquidemadversus
eumargumento uliturHieronymusin epislolaadCtesiphon- peccato, putelur cos secuta damnatio, quod nefas
tem : « Numquid,»ait, « prsecepitmibi Deus ut essem esl credere 3; si aulem sine
t quodDeusest, ut nihilinterme essetet Dominum crea-[ peccalodictum foerit eos
t torem,ut majoressemAngelorumfastigio,uthaberemt ' Am.Er. et quinqueMss.,nec.
c quodAngelinonhabent? Deilloscriptumest quasipro- * CygirannensisMs.,vero.
t prium,Quipeccalumnonfecit.» 1 PleriqueMss.,dicere.
SAHCT.AUQUST.X. (Nmf.)
 267 DE NATURA ET GRATIA, S. AUGUSTINI 268
exisse de hac vita, probet hominem saltem propin- nec eum contra hoc aliquid validura video re-
quante morte fuisse sine peccato in hac vila. Ubi pa- spondisse; quamvis videam (acere noluisse. Quid
ram attendit, cum sit acutissimus, non frustra etiam enim dixerit, quaeso, allendile. < Hoc, > inquit,
jostos in oratione dicere, Dimittenobis debita nostra, < recte potest dki de his quorum neque bonorum
sieat et nos dimiltimus debitoribusnostris : Dominura- neque malorum Scriptura sil memor : de illis vero
que ChTistum, cum eamdem orationem docendo ex- quorum justitiae meminit, et peccatorum sine du-
plicu*rsset, veracissime .subdidisse, Si enim dimiseri- bio meminisset, si qua eos peccasse sensisset. >
tis peccata hominibus, dimillet vobisPaler vesler pec- Dicat ergo non pertinuisse ad jusliliam tantam illo-
cata vestra. Per hoc enim quotidianum spirituale rum fidem, qui magna multitudine praecedentes et
quodam modo incensum, quod ante Deum in altare consequentes cum laudibus Domini asellum, etiam ,
cOrdis, quod sursum habers admonemur, infertur , inler frementes quare hoc facercnt inimicos, clama-
etiamsi non hlc vivalur sine peccalo, licel mori sine bant dieentes, Hosanna fiih David '; benediclusqui
peccato, dum subinde venia deletur, quod subinde venitin nomine Domini (Matth. xxi, 9). Audeat ergo
ignorantia vel infirmitate committitur. dicere iste, si potest, neminem fuisse in tanta illa
CAPUT XXXVI.—42. Sancla virgo Maria sine ulto muliiludine, qui ullum haberet onuiino peccatum.
vixit peccalo. Nullus prmterea sanclorum absque pec- Quod si absurdissimum est dkere, cur nulla peccata
cato. Deindecommemorateos, <quinonmodonon pec- eorum Scriptura commemoravit, quae lantum bonum
casse, verum eliamjusle vixisse refcrunlur, Abel, fidei ipsorum commemorare curavil?
Euech.Melchisedech, Abraham, Isaac, Jacob, Jesu Na- 44. Sed hoc etiam forsitan ipse vidit, et ideo sub-
ve, Phinees, Samuel, Nathan, Elias, Joseph, Elisaeus, jecil atque ait: < Sed esto, aliis temporibus turboe
Micheas, Daniel, Ananias, Azarias, Misael,Ezechiel, numerositate omnium dissimuiaverit peccata conle-
Mardoehaeus, Simeon, Joseph cui desponsata erat xere : in ipso statim mundi primordio, uhi nonnisi
virgo Maria, Joannes. > Adjuugit eliam feminas, quatuor homines erant, quid, »inquit, t dicimus,
< Debboram, Annam Samuelis matrem, Judith, cur non omnium voluerit delicla memorare? Ulrum-
Esther, afteram Annam liliam Phanuel, Eiisabeth , ne ingentis multitudinis causa, -quae nondum erat?
ipsam ettam Domini ac Salvatoris nostri Malrem, an quia illorum tanlumqui commiserant meminit,
quam i dicit < sine peccato confileri necesse esse illius vero qui nulia commiserat meminisse non po-
pifrtati. i Excepla itaque sancta virgine Maria, de tuit? i Adhuc * adjungit verba, quibus isla senlentia
qua propter honorem Domininullam prorsus cum de uberius et planins astruatur:« Gerte, > inquit, < pri-
peccalis agitur, liaberi * volo quaestionem : unde mo iu tempore Adam et Eva, ex quibus Cain et Abel
erihn scimus quid ei pius gratiae collatum fuerit ad nali sunt, quatuor tantum homines fuisse referui»
vincendum omni ex parte peccatum, quae concipere ' tur : peccavitEya,Scripturahocprodidit, Adam quo-
ac parere meruit, quem constat nullum habuisse pec- que deliquit, eadera Scriplura non lacuit tfien. m) :
catum ? hac ergo Virgine excepta, si omnes illos san- sed et Cain peccasse, ipsa seque Seriptura testata
ctos et sanctas, cum hic viverent, congregare posse- est (Id. iv) : quorum non modo peccata, verum
mus et intcrrogare utrum essent sine peccato, quid etiam peccatomm indieat qualitatem. Quod si et Abel
fuisse responsuros pulamus? utrum hoc quod isto peccasset, elhoc sine dubio Scriptura dixisset: sed
dicit, an quod Joannes apostolus? Rogo vos, quan- non dixit; ergo nec ille peccavit; quin etiam justum
talibet fuerint in hoc corpore excellenlia sanctilatis, ostendit. Credamus igilur quod iegimus, et quod
si hoc inlerrogari potuissent, nonne s una voce cla- non legimus, nefas credamus astruere. >
massent, Si dixerimus quia peccatum non habemus, CAPUTXXXVIII.— 45. Cain ex Eva matre genuisse
nos ipsosdecipimus, et verilas i» nobis mn esl? An cur putalum a quibusdam fuerit. Peccata justorum; et
illud humilius responderent fortasse, quamverius? justus quis esse et sine peccatonon esse potest. Si quid
Sed hoic jam placet, et recle plaeet, «laudem hu- minus est eharitalis, ex vitioest.Hsecdicens, parum at-
militatis in parte non ponere falsitatis. > Itaque hoc lendit quod paulo ante ipsedixerat, <jamexorta multi-
si verum dicerent, haberent peccatum; quod humili- tudine generis humani, turbse numerositate potuisse
ler quia faterentur, verilas iii eis esset*: si autetn Scripturam dissimulare omnium peccata contexere. i
hoc mentirentur, nihilominus haberent peccalum, Hoc eniin si satis aliendisset, videret etiam in uno
'~ quia veritas in eis non esset. homine turbam et multitudinem peccatorum levium,
% CAPUT XXXVII. —' 43. Cur non omnium peccata vel non poluisse, vel si etiam poluit, non debuisse
• Scriptura commemoraverit.< Dicent forsitan, > inquit, conscribi. Ea quippescripta sunt.quibus et modus adhi-
< Ntunquid omnium potuit Scriplura commemorare bendus fuit, et paucis exemplis ad multa necessaria
peccala ? > Et verum ei dicent, quicumque dicent: lectorinstrnendus. Namcum ipsos tnnc homincs, licet
1 Inedilislegebatur, habere. At in Mss., haberi. adhuc paucos, quot vel qui fuerint, id est, Adamet Eva
2 Duoex quinqueVaticanisMss.,indeenimscimusquod quot filios et filias procreaverinl, et quae iilis nomina
ei ptusqraUmcetlatumfuerit ad vincendumommex parte «ommemorarc nolueril (unde
peccatum,qmd concipere,etc. Sic etiam legebats. Tho- imposuerint Scriptura
masin3p., q.27,a. 4.
8 Per Lov.addittun 1 Sic etiam Lov. MSS.,cum vulgata; atediti, fiU Da-
hic,nonne,ex unocodiceBelgico.Sed
abest a cseteriseditiset manuscriptis. vid.il. ,
4 ApudEr. et Lov.mutatoverborumordinelegitur,quod »sic Mss.At Lov.,ad hme: et infra,fiemus; pro,<pia-
humilUerfaterentur,quia veritasineis esset. nius.
269 LIBER UNUS. 270
nonnulli parum consider.antesquam multa Scriptura omnes homines pertransiit, i» quo omnespeccqverunt
tacite praetereat, ipsum Cain cum malre concubuisse (Rom. v, 12): et non infirmaret tanti medici gratiam,
pulaverunt, unde prolem quaecommemorata est pro- dum fateri non vult naluram humanam esse yiliatam.
crearet, putanies illis filiis Adam sorores non fuisse, 0 ulinam sicut christianus legeret, praeter Jesum
quia eas Scriplura tunc lacuit, poslea reCapitulando CUrislumnullum esse nomen sub ccelo, in quo oportet
inferens quod praeterraiserat, Adam (ilios et filias salvosfieri nos(Act.iv, 12): e.t non possibilitatem natu-
procreasse (Gen. v, 4), ncc tempus quo nati sunt, rae bumanae ita defenderet, ut homo per liberum arbi-
nec pumerum, nec vocabuia ostendens) : ita nec Iriumetiam sineistonomine salvusesseposse credatur!
comraemorandumfuil, sj Abel, quamvis merito justus CAPUT XL. — 47, Chrislum ad guid nccessarium
appellat.usest, paulo immoderatius aliquando ri.sil, nobis fuisse putavit Pelagius. Sed putat fortasse idep
vel animi remissione jocatus est, vel vidil aliquid ad necessariumessoChristi nonien,utper ejusEvangelium
cojacupiscendum, vel aliquanto immode.ralius poma discamus quemadmodumvivere debeamus, non etiara
decerpsit, vel plusculo cibo crudior fuit, vel cum ut ejus adjuvemur gratia, quo bene vivamus. V,elhin.c
orare.t COgitavitaliquid unde ejus in aliud avocaretur saltem confiteatur esse miserabile.s lenebras in ani.mo
intejjlio, et quoties iili ista ac similia mulla subrepse- humano, qui scit queinadmodum debeat leonem do-
rint. An forte peccala non sunt, de quibus generaliter mare, et nescit quemadmodum vivere. An et hoc Ut
cav.endisatque cohibendis admonemur praeceploapo- sciat suflicit ei liberum arbilrium lexque natnralis?
ttoiico, ubi dicit, IVouei-goregnet peccatumin vestro Ilaecest sapientia verbi, qu.a evacuatur crux Christi.
morlalicorpore ad obediendumdesideriisejus (Rom. vi, Sed qui dixit, Perdam sapiemiamsapientum; quia isla
12)? His quippe ne obediamus ad ea quac non liccnt, crux iion potest evacuari, profecto istam sapientiam
vel minus decent, quolidiana et perpetua conflicta- per stulliliam prsedicationis, qua credentes sanantur,
tione certandum est. Nam utiquc cx hoc vilio mittitur, everlit (I Cpr. i, 17,19, 21). Si enim possibililas na-
vel dimittilur oeulus, quo non opoitet: quod vitium liiralis per liberum arbilrium, et ad cognoscendui^
si convaluerit et praevaluerit, eliam adullerium per- quomodo vjvere debeat, et ad bene viyendum sufficit.
petratur in corpore, quod iocorde tanto (it citius, sibi; ergo Chrislus gralis morluus est (Galat. n, 21);
quanlo est cogitalio celerior, et nullum impedimen- ergo evacuatumest scandalum crucis. Cur non ctiam
luin morarum. IIoc peccatum, id cst, hunc viliosae ego hic exclamcm?imo exclamabo, et istis increpitabo
affectionis appetitura qui inagna ex parte frenarunt, dolore christiano : Evacuati estis a Chrislo, qui in
ut uon ohedirent dcsideriis ejus, nec exbiberent ci natura jusliiicamini, a gratia cxcidistis (Id. v, 11, ,4):
membra sua araia iniquitalis, eliam justi appcllari ignorantes e.nim Dci justitiam, et vestram volentes
meruerunl; ei hoc, adjulorio gratiae Dei. Verum quia consliluere, justitiae Dei non estis subjecli. Sicutenira
saepe in levissiiuis et aliquando incaulis obrepit pec- finjs legis, ita eljain naturae liumanaevitiosae salvalor
catuin; el justi fuerunt, et sine peccato non fuerunt. Cbristus est,ad justitiam omni credenlj (Rom.x,.3el4).
Poslrerao si in Abel juslo charilas Dei, qua una vere CAPUT XLI. — 48. Omnes quomodoaccipiendum,
juslus esl quiuimque juslus est, adhuc eral quo pos- in verbis Apostoli, de quibus movelur quwstio. Quod
set et dcbeiet augeri (a), quidquid minus erat, ex autem sibi opposuit ab eis dici, conlra quos loquitur,
vitio erat. Et cui non minus sit, donec ad illam ejus Omnesenim peccaverunt(Id,, m, 23): manifestum est
fortiludinem veuiatur, ubi tola horainis absorbeatur quod de his dicebatApostolusqui lunc erant, hoc est,
infirmitas? de Judmis et Gentibus.Sed plane illud quod comme-
CAPUT XXXJX. — 46. ldem traclatur argumen- moravi, Per unumhominempeccatumintravit in mun-
lum. Magoaplaue seulentia conclusit hunc locum cum dum, el per peccalummors;et ita in omnesaominesper-
ait: Credamusigitur quod legimus, et quod non legi- transiil, in quo omnes peccaverunt; et antiquos et
mus, nefat credumut qstruere, quod de cunclis etiqm recentiores, et nos et posteros hostros sentenlia isla
dixissesufficiat.Contra ego dico, nee omne quod legi- complectilur. Ponit etiam iilud teslimonium, unde
mus<a?ederenosdebere, propter illud quod Apostolus probet cum dicuiJtur omnes, non seraper omncs om-
ait, Onmia legite, qumbona sunl lenete (I Thess. y , nino nullo praetermissointelligi oportere. < Sicut per
21) : ct astruere aliquid ctiam quod non legimus, ne- < unius , t inquit, < deliclum in omnes homines in
fas non esse. Possumus eni,m aliquid bona fide testes < condemnationem; sicet per unius justitiam in omnes
aslruere quod experti sumus, eliam si forte non legi- i hominesin justificalionem vitm. > Cum per Chrisli,
mus. Hic forlasse respondet, Ego cum hoc dicerem, de inquit, justiliam , non omnes, sed eos tantum qui illi
Scripluris sanclis agebam. 0 ulinam, non dico aliud obedire voluerunt, el Baplismi ejus ablutione purgati
quam in illis Litteris legit, veruui conlra id quod Ic- sunt, sanclificalosessenon dubium sit. Non plane islo
git, nihil vellct astruere! fideliter et obedienter au- teslimonio probat quod vult. Nam sicut diclum est,
diret quodscriptum cst, Per unuin hominempeccalum Sicut per unius deliclumin omnes homines in conde-
inlravil in mundum, et per peccalum mors; el ila in mnalionem, ut nullus prajtermilterelur : sic et in eo
quod dictum est, per unius justiliam in omneshomines
(a) intellige,quopossetet deberet hac in vita augeri.
« Neque emm, » ait librode Spiriluet Littera,n. 63,« si injustificationeinvitm(Id. v, 18), nullus prajlermissus
t esse nondumpotest tanta dileclioDei, quantailii cogni- est: non quia omnes in eum credunt et Baplismo ejus
t tioni pienaepeneclsequedebeLui', jam culpa dcputandum abluuntur, sed quia nemo jusiilicatur nisi in eunt
* esu » vkle iuiralil>rumde PerfectioneJustitia;,n. 15.'
 271 DE NATURA ET GRATIA, S. AUGUSTINI 272
credat et Baptismoejus abluatur. Itaque oinnesdictum CAPUT XLIV. — 51. Stalus qumstionisinter Pela-
est, ne aliquo modo alio praeler ipsum quisquam gianos et Calholicos. Antiqui jusli eadem qua nos
salvus fieri posse credalur. Sicut enim uno lilterarum Christi fide salvati. Qtiid ergo jam opus est in plu-
magislro in civitate conslituto, reclissime dicimus, ribus immorari ? Veniamus interius ad causam,
Omnes iste hic litteras docel; non quia omnes cives quam in hac dunlaxat quaeslione vel solam, vel
lilteras discunt, sed quia nemo discit, nisi quem ille pene solam cum istis habemus. Sicut enim ipse
docuerit: sic nemo justificalur, nisi quem justificave- dicit, < ad quod nunc agit non perlinere ut quaeratur,
rit Christus. utrum fuerint, vel sint aliqui homines in hac vifa
CAPUT XLII. — 49. Poiest homo sine peccatoesse, sine peccato, sed ulrum esse potuerint, sive pos-
ted auxiliante gratia. Possibililas in sanclis simul cum sint : > ita ego eliamsi fuisse vel esse consentiam,
effecluprovenit.—Sedesto, inquil, consentiamquiaom- nullo modo tamen potuisse vel posse confirmo, nisi
nes peccaloresfuisse testatur. Dicxlenim quid fuerint, juslificalos gralia Dei pcr Jesum Christum Dominum
non quod aliud esse non potuerinl. Quamobremet si nostrum el hunc crucifixum. Ea quippe fides justos
omnes hominespeccatores,inquit, possenlprobari, de- sanavit anliquos, qux sanat et nos, id est, mediato-
finitioni tamen nostrmnequaquam id obesset, qui non ris Dei et hominum liominis Jesu Christi; (ides san-
tam quid homines sint, quam quid possentesse defendi- guinis ejus, fides crucis ejus, fides mortis et resur-
mus. Hic recte lacit \ aliquando consentire, quia non reclionis ejus. Habentes ergo eumdemspirilum fidei,
justificabilur in conspectu Deiomnisvivens (Psal.cxui, et nos credimus,proplerquodelloquimur (HCor.iv,13).
2). Non tamen ibi esse quaeslionem, sed in ipsa non 52. Iste vero objecta sibi quaestione,in qua revera
peccandi possibiiitate contendit, in qua nec nos ad- intolerabilis videtur cordibus christianis, quid re-
versus eum certare opus est. Nam neque illud nimis spondeat attendamus. Ait enim : < Sed hoc est quod
curo, utrum fuerint hic aliqui, vel sinl, vel esse pos- multos movet, inquies, quod non per Dei gratiam
sint, qui perfectam, cui nihil addendum esset, habue- hominem sine peccalo esse posse defendis. > Prorsus
rint, vel habeant, vel habituri sint charitatem Dei hoc est quod movet, hoc est quod objicimus. Rem
(ipsa est enim * verissima, plenissima, perfeclissima- ipsam dicit; hoc omnino aegerrimesustinemus : hinc
s
que juslilia); quoniam id , quod voluntale hominis a Cbrisiianis talia dispulari, ea quam in alios et in
adjula per Dei graliam fieri posse confiteor et de- ipsos habemus, dilectione non ferimus. Audiamus
fendo, quando vei ubi vel in quo fiat, nimium cerlare igilur quomodo se ab objectione qusestionis hujus
ndn debeo. Neque de ipsa possibilitate conlendo, expedial. < O ignoranlise caecitas, > inquit, < o impe-
cum sanata et adjuta hominis volunlate possibili- ritse mentis ignavia, quae id sine Dei gratia defensari
tas ipsa siroul cum eflectu in sanclis proveniat, dum exislimat, quod Deotantum audiat debere reputari! >
charitas Dei, quanlum plenissime natura noslra sana Si nesciremus quoesequantur, his tantummodoaudi-'
atque purgala capere potest, diffunditur in cordibus tis, falsa nos de illis, jactante fama et quibusdam
nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis fratribus ' idoneis lestibus asseverantibus, credidisse
(Rom. v, 5). Melius ilaque Dei causa agitur (quam se putaremus. Quid enim dici brevius potuit et verius,
iste agendo dicit defensare naturam), cum et creator quam possibilitatem non peccandi, quantacumque
et salvator agnoscilur, quam cum defensa velut sana est vel erit in homine, nonnisi Deo debere reputari ?
viribusquc integris creatura opilulatio salvatoris in- Hoc et nos dicimus, jungamus dexteras.
anitur. CAPUT XLV. — 53. Alias expendit simililudines
. CAPUT XLIII. — 50. Deus non jubet impossibilia. et ratiocinationes Pelagii. An audienda sunt caetera?
Verum est autem quod ait , 0"'"' Deus lam bonus Audienda piane, et corrigenda ulique vel cavenda.
4
quam justus talem hominem fecerit, qui peccali malo < Nam cum dicitur, > inquit, < ipsum posse, arbitrii
carere sufficeret,sed si voluisset.Quis enim eum nescit humani omnino non esse, sed auctoris naturae, Dei
sanum et inculpabilem factum, et libero arbitrio atque scilicel; ecqui fieri potest ut absque Dei gralia in-
ad juste vivendum potestate libera conslilulum ? Sed telligatur, quod ad Deum proprie pertinere cense-
nunc dc illo agiiur, quem semivivum latrones in via tur? > Jam coepit apparere quid dicat: sed ne forte
reliquerunt, quigravibus saucius confossusque.vulne- fallamur, latius id expianat et clarius. < Sed ut hoc
ribus non ita potest ad justiliae culmen ascendere, manifestius , > inquit, < fiat, paulo lalius disputan-
sicut poluit inde descendere : qui eiiam si jam in sta- dum esl. Dicimus enim cujusque rei possibililatem,
bulo est, adhuc curatur (Luc. x, 50, 3i). Non igitur non tam in arbilrii humani potestale, quam m na-
Deus impossibilia jubet : sed jubendo admonet, et turac necessilate consislere. > Exemptis etiam vel
facere quod possis, et petere quod non possis. Jam simililudinibus quid dicat illustral: < Ut puta > in-
nunc videamus undc possit, unde non possit. Iste di- quit, < loqui possum : quod loqui possum, meum
cit: Volunlalenon esl, quod natura polest. Ego dico : non est; quod loquor, meum esl, id est, proprisc
Volunlate quidem non est homo juslus, si natura voluntatis : el quia quod Ioquor, meum est, utrum-
polest : sed medicina polerit, quod vilio non potest. que facere possum, id esl, et loqui et non loqui:
1 DuovaticaniMss.,hocrecte facil. quia vero quod loqui possum, meum non est, id est,
* Plerique,Hss.,ipsa est verissima,omissoenim.
* 1 Belgicuscodex s. Amandi,el quibusdamidoneis testir
* DuoGallicaniMSS.,
Am.el Er., cui.
quoniamin voluntate,omisso,quod.
bus; omisso,fratribus.
273 LIBER UNUS. 274
arbitrii mei atque voluntatis, necesse est me semper De odoratuautem quod dicil, nonne parum attendit'*,
loqui posse; et si voluero non posse loqui, non < non esse in nostra potestate posse odorari vel non
possum tamen non posse loqui, nisi forte membrum posse, sed in nostra potestate esse, > hoc est, in
illud adimam, quo loquendi impleri officiumpotest. > libera voluntate, < odorari vel non odorari: > cura.
Multaquidem dici possent, quibus, si velit, homo inter odores graves et molestos quando constituti
adimat sibi possibilitalem loquendi, non adempto fuerimtts, si quis nos illic manibus ligatis conslituat,
illo membroquo loquimur. Velul si aliquid fiat unde servata prorsus inlegritate ac salute membrorum
vox ipsa tollalur, loqui nemo poterit manentibus velimus non odorari, nec omnino possimus; quia
merabris : non enim vox hominis membrum est: cum spiritum ducere cogimur; simul et odorem
vexato sane aliquo interiorc membro *fieri potest, qnem nolumus, trahimus?
non adempto. Sed ne verbo premere videar, mihi- CAPUTXLVHI.— 56. Gralimadjutoriumin nalura
que contentiose dicatur, Etiam vexare adimere est: integra. Sicut ergo istae similitudinesfalsaesunt, ila
possumusquidem id efficereet ore aliquibus vinculis et iliud propler quod eas voluit adliibere. Sequilur
sic clauso atque obseralo, ut id apcrire minimeva- enim et dicit : < Simili ergo modo de non peccandi
leamus, neque ut aperialur in noslra sit potestate, possibilitate inlelligendum est, quod non peccare
cum in potestate fuerit ut clauderetur manenle in- nostrtira sit, posse vero non peccare non nostrum. >
tegritate et sanitale membrorum. Si de integra et sana hominis natura loquerelur,
CAPUTXLVI.'—54.Necessilasnon pugnatcumar- quam modo non habemus(Spe enim salvi facti sumus;
bitriovoluntatis.Sedquidadnos?Videarausqnidexinde spes autem qumvidelur non est spes : si autem quod
contexat: <Voluntatisenimarbitrio,>inquit,<ac deli- non videmus speramus, per patientiam exspeclamus
beratione privatur, quidquidnaturali necessitatecon- [Rom.viu, 24, 25]), nec sic recte diceret, quod non
stringilur. > Et hic nonnullaquaestioest. Per enim * peccare nostrum lantummodo sit, quamvis peccare
absurdum est, ut ideo dicaraus non pertinere ad nostrum esset: nam et tunc esset' adjuiorium Dei,
voluntatem nostram quod beati esse volumus, quia et tanquam lumen sanis oculis quo adjuii videant, S6
id omninonolle non possumus, nescio qua et bona praeberet" volentibus. Quia vero de hac vita dispU-
constrictione naturae : nec dicere audemus, ideo tat, ubi corpus quod corrumpitur, aggravat animam,
Deum non voluntatem,sed necessitatem habcre ju- et deprimit terrena inhabitatio sensum mulla cogi-
stiliae,quia non potest velle peccare. tantem (Sap. IX, 15); miror quo corde, eliam sine
CAPUTXLVII. — 55. Idem Iractatur argumen- adjutorio medicinaeSalvatoris nostri, nostrum putet
tum. Altenditeetiam qusesequuntur : < Hoc, >inquit, esse non peccare, posse vero non peccare nalurac
<et de auditu, odoratu, vel visu sentiri possibileesi, essc conlendat, quam sic apparet esse vilialam , ut
quod audire, odorari, videre poteslatis nostrae sit; hoc majoris vitii sit non videre.
posse vero audire, vel odorari, vel videre potestatis CAPUTXLIX. — 57. Omnipotenlim Deinihit adimit
nostraenon sit, sed in nalurali necessitateconsistat. > quod necpeccare,nec mori,nec seipsumocciderepolest.
Aul ego non intelligo quid dicat, aut ipse. Quomodo < Quia non peccare, > inquit, < nostrura esl, possu-
enim in potestate nostra non est videndi possibilitas, mus peccare et non peccare. > Quid, si alius dicat,
si in poteslate nostra est non videndi nccessilas, Quia nolle infelicitatem,nostrura est, possuraus eam
quia in potestate est caecilas,qua id ipsum videre et nolle et velle ? Et tamen eam velle omnino non
posse nobis, si volumus, adimamus? Quomodo possumus. Quis enim ullo modo velle esse possit
autem in potestale noslra est videre, si velimus, infelix, etiamsi aliud * vult ubi cum et nolentem
cum etiam salva integrilate naturae corporis oculo- infelicitasconsequalur? Deinde, quia Dei mullo ma-
rumque nostrorum, nec volentes videre possimus, gis est non peccare, num audebimus eum dicere et
sive per noctem luminibusquae forinsecusadhiben- peccare posse et non peccare? Absit a nobis ut Deum
tur ademptis, sive nos quisquam in tenebrosoIoco peccare posse dicamus. Non enira, ut stulti pulant,
aliquo includat? Item si quod audire possumusvel ideo non erit oranipolens, quia nec mori potest, et
uon possumus, in noslra poleslate non est, sed in negare se ipsum non potest (II Tim. n, 13). Quid
naturae constrictione; quod vero audimus vel non est ergo quod loquitur, el quibus locutionuraregulis
audimus, hoc est propriaevoluntatis: cur non alten- conatur persuadere, quod non vult considerare? Ad-
dii, quanla audiamus inviti, quaepenelrant in sensum huc addit et dicit: < Quia vero posse non peccare,
nostrum etiam auribus obturalis , sicuti cst de pro- nostrum non est; et si voluerimusnon posse non
ximo serrae stridor, vel grunnitus suis ? Quanquam peccare, non possumus non posse non peccare. >
obluratio aurium oslendit, non in potestate nostra Intorte hoc dixil, et idco subobscure. Sed iia posset
esse, apertis auribus non audire: facitetiam fortasse dici planius: Quia posse non peccare, noslrura non
talis obluratio quae ipsum sensum nostrum adimat, est; seu velimus, seu nolimus, possumus non pec-
ut in nostra polestate sil eliam audire non posse. care. Non enim ait, Seu velimus, seu nolimus, non
1InPolemioorum anni 1644,loquine-
editioneParisiensi 1pleriqueMss.,quiddicit,nisiparumquoddicitattendit.
mo polerit manentibusmembris(non enim vox hominis * inlibriseditis,et ibiesset.
membrumesl) : id quodvexalosanealiquointerioremem- sLegebalur,se prmbere.Duorumvaticanorumcodicuni
bro, etc. auctoritaterestituimus,se prmberet.
1 sic Am.ct Mss.AtEr. etLov.,perquamenim. " DUO vaticaniMSS., aliquid.
873 DE NATURA ET GRMTA, S. AUGUSTINI
peccamus ; sine dubio enim peccamus, st volumus : perficereatttem bonumnon adjaeel? Si enim*iste qui
sed tamen velimus nolimus, babere nos asserit non hune librum st;ripsit, de iB* homims riaterfaloquere-
peecandi possibilitatemt quam naturae insitam dicit. tur, q«as primo incrtpata et saiia * corimta est, ut-
Seddehomine sanis pedibus tolerabililer dici potest, GumqueaCceptaretur hod dieUrin: qiianquamifrsepa-
velit nolit habet ambulandi possibilitatem : confra- rabilem babere possibilitaiein, id est, ht ita dicam ,
ctis vero, et si velit, non habet. Viiiata est natura inamissibilemynon debuil illa nafUra dict, qua; vi-
de qua loquitur. Quid ssperbit terra et cinis (Eccli. tiari p*sset *>et medfcum quaerere, qui dxci oculos
%, 9)? Vitiata est, mediewn imploral: Salvum me sanaret j et videndi possibilitatehi restitueret, qtiae
fac, Domine, clamat (Psal. xit 2) : Sdna animam fuerat amissa per csecitatem: qooriiam c*cds ptJto
meam, clamat (Psal. xt, 5). Quid intcrcludit has quotl velit videre, sed non potesl; si atutetnvult et
voces, ut defendendoquasi praeseiltempossibilitatem, aon potestj inest voiuntas, sed amissaest pbssibilitas.
fuluram impediat sanitatem ? CAPUT LU. — 60. ldem traclatur kargumentum.
GAPUT Ln — 5& Etiam a piit ac Deumtimehlibus Adhuc videte qaas moles cOnelur, qua * suam senten-
gralia impugnalur,Et videte qiiid adjungat, unde illud tiam ducal, irrumpere, si valeret. Objicit enim sibi
confirmari existimat. < Quia nullaj > inquit, <adimere qusestionem, dieens: < Sed caro riobis secundum
voluirtas potestj qwrclinseparabililer insitum probatur • Apostolumeontraria est (Gdlat. v, 17), inqules >.
esse naturae.• Unde ergo illa vox: Vt nonqumvultisitta Deinde respondet: 4 Qiiilieri potest, dt ctiicurnque
faciatit (Galat. v>17)? Unde etiarii illa: Non enimquod <bapliiiato sit caro eSOtitraria , cum secuhdurfleum-
volofaeiobomm ;ted quod odimalum^hoc ago? Ubi est < dem Apostolflmin cirne hori esse inteiligatur ? Ita
possibililas, qdaeinseparabiliter insita probatur esse < enim ait ; Vosnutemhi cttrne'non estis > (Rdm.vm,
nalurae? Ecee homines non ea qusevolunt faeiunt: 9)i Bene, qiiod baptizailis dicit carnera contrariam
et de non peceando titique agebat* non de vehrmto, esse non pdsse; qUdd utrtirn verflhi sit, post videbi-
quia homines, non aiites erant. Ecce homo quod vult mus (Capiteproximd) i htrad vero quia nori potuit pe-
bonum non agit; sed quod nen vult malum, hoc hitus se oblivisciesse Sfiristiarium, Sed id ticet (enui-
agit : velte illi adjacet, perfkere autem bonvtmnon ler recordatus est, retessit a defensroneHaturiS.Ubi
adjaeet (fiem. vn, 15,18). Ubi est possibiiiias, quse est ergo inseparftbilitas possibllitatis? Ari forte rion-
inseparabiliter insila probattir esse naturae? Quetn- dum baptizati in hattira hotriintml M6n sunt? Hic
libet eiiim in se transGgurel, si de se ipso ista non prorsus, hic posset evigilare *, ei si adverlat polest.
dicit Apostolus, hominem certe in se transfigUfdt. Qni fieri potesl,ihquit, i« cuicuniqttektptixatosit caro
Ab isto autem ipsa ' humana natura inseparabilem contraria ? Ergo nori baptiiaiis potest Caifoesse con-
nihil peccandi possibililalem habere defenditur. Sed traria. Exponal quemadmbdum; cum sit eliam in
his verbis id agitur, eliani a nesciente qui loquitflr, nto ipsis illa ab eO rnulttim defensa natiira : certe vel in
autem nesciente iilo qui hscc loquenda incautis etiam e?s coricedit esse vitiatam , si jairi in baptizatis ille
Beum timenlibus suggerit, ut evacueturChrisiigratia», saueitis sanus de stabnlo egressus est, aut sanus in
humana sibi ad justiliam suam quasi sufficienlenatara. stabulo est, quo euih CurahdummiseHcofs Samarita-
CAPUT LL — 59. Poaibilitatem non pectahAi hus advexit (Luc. x, 30-35). Porro si vel istis conce-
quo tensu Pelagius Dei gralias tribuerit. Ut aulem dit carnem esse contrariam, dicat quid cohtigerit,
declinetur invidia, qua Christiahi * pro salute stia cum sit utrumque, Iioc est, ct caro et spiritus crea-
clamant et dieunt, Quare sine adjutorio gralids Dei wra tHiiusejusdemquecreatoris, procul dlibio bona,
dicis hominemposse noft peccanre? Ipsa, ihquit, iton qijia bOni: nisi qUia boc esf vitium, quod propria in-
peccandipottibilitat ndn tam in tirbitriipotestate,qitam flietumest volunlate; et lioc ut in natura saneiur, eo
in naturw necestitateeit. QuidquidMhMlurceheaisiidte ijjso opus est salvatore, quo instiluta est natura crea-
positum est; ad nalnrm periinere non dubitatur auctb- tore. Hoc saMtore, eaque iTLtusmedicina, quS Ver-
rem, ulique Deum-.Quomodoergo, inqliit, ebsqueDei btam cafo factufnest, ut habitaret in riobis (Joan. l,
gralia dici existhnatur^quod ad Dekth propriepertiftiH 14), si opdsesse faleahjur parvis etmaghis, id eSt,a
mortstralur? Expressa cst setiteittia quae latebal, non Vagilibusiiifantum usque ad canos senum ; tota quae
est quemadmodum possit abscondi. Ideo Dei gratise ifiter nos est, hujus qiiaeslioniscontrbversiadissoluta
Irrbuit non peocandipossibilitatem, qiita ejus haturse Tfst.
Deus auctor estvcui possftilitalein hon peccaridi iir- CAPUT Lffl. — 61. De qua hic gralia Dei disse-
separabiifler iilsitanidMV.Cuni vult ergo facit *, qttra Tdiur. Morietti inipius a cohcupiscenlianon liberatur.
noti vnlt non facit. Ubi eniiri«st mseparabilis possi'- Nunc jirmvideamus, ulriim et baptizatis iegaiur caro
bHitas, ei accidere non potest voluntalis infirttrrtaS, esStj(iohtraria. Ubi quaerO,quibus dicebat Apostoius,
vel potius voluntatis adjitCentiacl perfectionis indt- i Cttroconcupisciladversus spirilum, el spirilut adver-
gentia. Si ergo ita btttt ufide venfy Velle adjacei-, tus cafnem; hmc enith invicemadvertantur; ul non ea
J QuaiMirjr
e vaU6ante M i
ss., std. qumikltis fadiaits (Gdtdt. v, 17)? Ad Galatas, ut opi-
* AliquotGallicaniMss.,ut evacuelurcrux Chrisli.
»Hioeditiaddnot,etUmi. 1 Edifl et manuscripti,uno excepto fiaHfeano
* SichabetvetuscodexCygirannensis.WitiOnes veroAm. salva. codicc,
Er.et Lov.,faciat:lisqaeconsentiuntaliiMss.,qnorumtres " in cditionelx>v.hic additum,potuit.
vaticanisic posteapros^uhtur, duiatum non vult>Wft 8 ApudLov.,qui.
facit. * sic aliquotMss.At editi,vigilare.
277 LIBER
nor, id scripsit: quibus dicit, Qui ergo tribuit vobis
Spirilum, el virtutes operalm in vobis; ex operibus le-
gis, an ex audilu fidei ( Galat. m, 5) ? Unde apparet
eum Chrislianis loqui, el quibus Deus tribuerat Spi-
rilum : ergo etiam baplizalis. Ecce et baptizalis caro
invenitur esse conlraria, et non adesse possibilitas
illa, qua.minscparabililer insitam dicit esse naturae.
Ubi est quod ait, <Qui fieri potest ut cuicumque ba-
< ptizato sit caro contraria? > Quoraodolibet intelli-
gal carnem, quia revera non nalura ejus quse bona
cst, sed vitia earnalia carnis hoc loco nomine nuncu-
panlur; ecce tamen etiam baptizalis caro contraria
esi: el quomodo conlraria ? Ut non quod volunt fa-
ciant. Ecce adest voluntas in homine; ubi est possi-
bilitas illa nalurae? Faleamur gratiam necessariam ,
clamemus, Miser ego homo, quis me liberabitde cor-
pore mortis hujus?El respondeatur nobis, Gratia Dei
per Jesum ChrislumDominumnoslrum (Rom. vn, 24 ,
25).
62. Quando enim islis rectissime dicitur, Quare
sine adjutorio graliae Dei dicitis hominem posse esse
sine peccalo ? non lunc de illa gralia quaestioest, qua
est homo conditus; sed de ista, qua lit salvus per
Jesum Christum Dominum noslrum. Fideles enim
oranles dicunt, Ne nos inferas in tentationem; sed
liberanos amalo (Mallh. y\, 15). Si adest possibili-
tas, utquid orant ? Aul a quo malo se liberari orant,
nisi maxime de corporemortis hujus? unde non libe-
rat nisi gralia Dei per Jesum Christum Dotninumno-
slrum. Non uiiquc dc substanlia corporis, quaebona
cst; sed de viliis carnalibus, uude non liberatur liomo
sine gralia Salvatoris , nec quando per mortem cor-
poris discedit a corpore. Et hoc ut diceret Aposlolus,
quid supra dixerat? < Video aliam legem in membris
< meis repugnantem legi mentis meae, et captivum
< me ducentem in lege peccati, quse est in membris
< meis >(Rom. vu, 23). Eccequod vitium nalurae hu-
manaeinobedientia volunlatis inflixit. Orare sinalur,
ut sanetur. Quid lanlum de naturae possibiiilaie prae-
sumitur? Vulnerata, sauciata, vexata, perdita esl: ve-
ra confessione, non falsa defensione opus habet. Gra-
lia ergo Dei, non qua instiluatur, sed qua reslitua-
tur, quaeralur; quae ab isto sola clamatur non esse
nccessaria, cum lacelur. Qui si omnino nihil de gra-
lia Dei diceret, ncc eam quaeslionem solvendam sibi
proponeret, ut a se de hac re invidiam removeret,
possel putari hoc quidein sentire, quod veritas habet;
sed non dixisse.quia non ubiqueomnia dicenda sunl:
proposuit de gratia quaestionem, id respondit' quod
habebat in corde; definita quaestio est, non quam
volebamus, sed ubi quid senliret, dubitabaraus.
CAPUT LIV. — 63. Dialogismus. Deinde multis
verbis Aposloli conalur ostendere , Unde non est
controversia, < quod caro ab illo ita saepe < nomi-
netur, ut velit intelligi, non substantiam, sed
< opera carnis. > Qnid hoc ad rem? Vitia carnis con-
traria sunt voluntatihominis: non nalura accusalur;
1 Editi,respondel.MeliusMss.,
respondil.
UNUS. 278
sed viiiismedicus quacritur. Quid est qttod interrogat,
< Quis fecit homini spiritum? i et respondet sibi,
< Sine dubio Deus. i Et ilem interrogat, < Carnem
< quis crcavit ? i itemque respondet, < Idem, credo,
Deus. > Interrogat terlio, < Bonus est qui utrumque
creavitDeus? irespondet, < Nullidubium est. i Ad-
huc interrogat, < Et utrumque quod bonus auctor
< creavit, bonum est ? i et ad hoc respondet, < Confi-
< tendum est. > Deinde concludit, < Si igitur et spi-
<ritus bonus est, et caro bona, ut a bono auctore
< condila; qui fieri potest ut duo bona possint sibi
< esse contraria ? > Omilto dicere quia tota hujus ra-
tiocinatio turbaretur, si quis ab eo quaereret, iEslum
et frigus quis fecit? responderet enim , Sine dubio
Deus. Non ego multa interrogo : ipse concludat,
ulrum aut ista possint dici non bona, autnon appa-
rcant inter se esse contraria. Hic forle dicit, < Qua-
< litales sunt istoesubstantiarum, non substantiae. >
Itaest, verum est; sed qualitates nalurales, etad Dei
creaturam sine dubio pertinentes : substantisequippe
non per se ipsas, sed per suas qnalitatcs, sicul aqua
et ignis , dicuntur sibi esse contrariae. Quid, si ila
sunt caro et spiritus? quod quidem non affirmamus;
sed ut ratiocinalionem cjus non necessaria illatione
concltisam ostendereraus, hoc diximus. Possunt enim
et contraria non invicem adversari, sed ex alterutro
temperari et bonam valetudinem reddere : sicut in,
corpore siccitas et humiditas, frigus et calor, quorum
omnium temperatione bona corporalis valetudo con-
sistit. Sed quod contraria est caro spirilui, ut non ea
quae volumus faciamus ; vitium est, non natura:
gratia medicinalis quajratur, et controversia finiatur.
64. Duo quippe ista bona, a bono DeOcondita,
quomodo contra bujus ratiocinalionem in non ba-
ptizatis hominibus possunt sibi esse contraria ? An ct
hoc eum dixisse pcenitebit, quod affectu aliquo (idei
christianae locutus est? Cum enim dixit, < Quifieri
< potest ut cuicumque jam baptizato sit caro contra-
ria; > signilicavit non baptizalis carnem posse esse
contrariam. Nam cur addidit, <jam baptizato; > cum
posset eliam hoc non addito dicere, < Qui fieri potest
<ut cuicumque sit caro contraria : > alque ad hoc
probandum subjicere illam raliocinationem suam ,
quia utrumque bonum cst a bono conditum, et ideo
non potest inter se esse contrarium ? Si ergo non
baptizati, quibus certe fatetur carncm esse conlra-
riam, suis illum interrogaiionibus urgeant et di-
cant, Quis fecil homini spirilum ? iste respondebit
Deus. Itemque illi, Carnem quis creavit? respon-
det iste , Idem, credo, Deus. Illi terlio, Donus est
qui utrumque creavil Deus? et isle, Nulli dubium
est. Atque illi unum quod restat inquirant, Et
utrumque quod bonus auctor creavit bonum
est ? iste falebitur. Tunc illi eum suo gladio jugulabunt
inferentes conclusionem ejus et dicentes: Si igitur
spiritus bonus, et caro bona, ut a bono auctore cou-
dita, qui fieri potest ut duo bona sibi possint csse
contraria? Hic forte ille respondebit : Dale veniam,
quia non debui dicere, cuicumque baptizato carnem
879 DE NATURAET GRATIA, S. AUGUSTINI
non posse esse contrariam, ut hoc raodo vobis non est, Gratia Dei per Jesum Chrislum Dominumno-
baptizalis contrariam confiterer; sed sine ulla exce- slrum.
plione dicere debui, carnem nulli esse conlrariam. 66. Porro si ab istis vet hoc impetramus, ut non-
Ecce quo se ipse compingil; ecce quaj loquitur, qui dum baplizali implorent auxilium graliaeSalvatoris,
non vult claraare cum Aposlolo, Quis me liberabitde non est hoc quidem parum adversus illam falsamde-
corpore mortis hujus? Gratia Dei per Jesum Christum fensionemlanquam sibi sufficientisnaturaeel potesta-
Dominumnostrum. < Sed cur, >inquit, < clamem, jam tis liberi arbitrii : neque enim sibi sufficit qui dicit,
baptizatus in Cbrislo? Illi hoc clamenl, qui nondum Infelix homo, quis meliberabil? aut plenam liberla-
tale beneficiumperceperunt, quorum in se vocas fi- tem habere dicendus est, qui se adhuc postulat li-
gurabat Apostolus : si tamen vel hoc dicunt. > Sed berari.
natunc ista defensio, nec illos hac voce exclamare CAPUT LVI. — ldem tractatur argumenlum.Ve-
perraillit. Neque enim in baplizatis natura est, et in rumlamen eliam illud videamus, utrura illi qui bapti-
non baplizatis natura non est. Aut si vel in illis vitia- zati sunt faciant bona quaevolunt, nulla carnis con-
Xa esse conceditur, ut non sine causa clament, In- cupiscentia repugnante. Sed quid hinc dicamus, ipse
felix komo, quis me liberabitde corpore mortis hujus? commemorat, ubiconcludenshunclocum, Vtdiximus,
eisque subvenialur in eo quod sequitur, Gralia Dei inquit, illud quo continelur,< Caroconcupiscitadversus
per Jesum Christum Dominum nostrum; concedatur tpiritum, I non de carnis substanlia, sed de operibus
jam tandem aliquando humanam medico Christo in- sentire necesseest. Hocet nos dicimus, non de carnis
digere naluram. substantia, sed de operibus diclum, quae veniunt dc
CAPUT LV. — 65. Corpusmortisde vitio, nonde carnali' concupisceutia, de peccato scilicet, de quo
substantiadictum.Quseroautem, ubi natura istam' per- praecepit ul non regnet in nostro mortali corpore ad
diderit libertatem, quam sibi dari exoptat, cum dicit, obediendumdesideriis ejus (Rom. vi, 12).
quis me liberabit? non enim et ille substanliam carnis CAPUT LVH. — 67. Sub lege quis esse dicatur.
accusat, cumdicit liberari se cupere de corporemorlis Sed allendat' etiam ipse , jam baptizalis fuisse di-
Jiujus; cum etiam corporis, sicut animae, natura Deo ctum, Caro concupiscitadversus spirilum, el spiritus
bono auctoritribuenda sit: sed utique de viliis corporis adversuscarnem; ut non ea qumvultis facialis. El ne
dicit. Nam de corpore mors corporis separat : sed ab ipsa pugna desides faceret, et per hanc senienliam
conlracta ex illo vitia cohaerent, quibus jtista poena laxamentum peccandi dedisse videretur, adjungil,
debetur, quam etiam in inferno iile dives invenit Quodsi spiritu ducimini,non adhuc esiissub lege(Ga-
{Luc. xvi, 22-26). Hinc se non poterat utique liberare lat. v, 17, 18). Sub lege est enim, qui limore sup-
qui dicit, Quis me liberabitde corpore morlis hujus ? plicii quod lex minatur, non amore justiliae,se sentit
Ubicumque autem istam perdideril libertatem, certe abstinere ab operepeccati, nondum liber nec alienus
inseparabilis est possibilitas illa naturae, habet posse a voluntate peccandi. In ipsa enim voluntate reus
per naturale subsidium, habet velle per liberum ar- est, qua mallet, si fieri posset, non esse quodtimeat,
bitrium; cur quaerit Baplismatis sacramenlum? An ul libere faciat quod occulte desiderai. Ergo sispiritu,
propter commissa praeterila, ut ea tantum ignoscan- inquit, ducimini,non adhuc estissub lege : ulique lege
tur, quaeileri iniecta non possunt?Dimittehominem, quae limorem inculit, non tribuit cbaritatem; quoe
clamet quod clamabat. Non enim tantum desiderat, charitas Dei difliisaesi in cordibus noslris, non per
ut per indulgentiam sit de praeterilis impunitus, sed legis litteram, sed per Spiritum sanctum qui datus
etiam ut sit de caeteroad non peccandum fortis et esl nobis (Rom. v, 5). Hoecest lex libertalis, non ser-
validus. Condelectaturenim legi Dei secundum inte- vilutis; quia cliaritatis ulique, non timoris : dc qua et
riorem hominem, videt autem aliam legem in mem- Jacobus aposlolus ait, Qui aulemperspexeritin legem
bris suis repugnantem legi menlis suae: videt esse, perfectamlibertatis(Jacobi i, 25). Undc et ille, non
nonrecolit fuisse; praesentibusurgetur, non praeter- quidemjam lege Dei terrebalur ut servus, sed con-
ita reminiscitur. Ncc lantum repugnantem videt, deleclabatur ei secunduminicriorem hominera: videt
verum etiam captivantem se in lege peccali, quaeest tamen adhuc aliam legem in membrissuis repugnan-
in membris ejus, non quaefuit. Hincest quod clamal: tem legi meniis suae. Ita el hic, Si spiritu, inquit,
Jnfelix homo,quisme liberabitdecorporemorlishujus? ducimini, non adhuc estissub lege. In quantum quis-
Sinaturorare.sinalur adjutorium medici potentissimi que spiritu ducilur, non est sub lege : quia in quantum
iflagitare.Quid contradicitur? Quid obslrepilur? quid condelectatur lcgi Dei, non csl sub legis timore : quia
miser misericordiamCbristi petereprohibetur, et hoc timor lormentum habet(I Joan. IV, 18), non delecta-
a Christianis? Nam et illi cum Christo ambulabant, tionem.
qui c<ecum* lumen clamando pelere prohibebant : CAPUT LVni. — 68. ldem tractatur argumentum.
sed eliam inler tumultum contradicenliumaudit ille Proinde si recte sentimus, sicut pro membrissanatis
clamantem (Marc. x, 46-52) : unde huic responsum gratias agere, ila pro sanandis orare debemus, ut ab-
solutissima cui nihil addi possit sanilale, perfecla
PluresMss.,ista.
Edili,cmcos-Corrigendiex manuscriptisqui babent, Dei suaviiale, plena libertale perfruamur. Nonenim
cmcum,juxta Marcum,cap.x : vel certelegendumpostea,
audititle ctamantes;nonut in ipsisquoqueeditis,singula- 1 Editi,carnis; Mss.vaticaniornneset Gallicani,cdrliali.
ri numero,auditille clamantem. * SicMSS. At editi,necatiendu.
 281 LIBER UNUS. 282
abnuimus humanara naturam posse esse sine peccato, hoec tesiimonia melius aliter intelligi posse, vel per-
autullomodo negaredebemus perfici posse, quampro- fectam plenamquejuslitiam cui prorsus nihil adden-
ficerenon negamus, sed gratia Dei per Jesum Chri- dum sit, ctheri fuisse in aliquo, dum in isto corpore
stum Dominumnostrum : eo adjuvante fieri dicimus, viveret, et hodie esse, et cras futuram; dum tamen
ut justa et beata sit, a quo creata est ut sit. Facile longe plures sint, qui cum*sibiusque ad ultimura vi-
itaque refellitur, quod a quibusdam sibi dicit opponi, taehujus diem necessarium esse nondubitent, ut ve-
< Diabolus nobis adversalur. i Prorsus huic obje- raciter dicant, Dimitle nobisdebita noslra, sicut el nos
ctioni el eadem verba respondemus, quaeipse respon- dimittimus debiloribusnostris (Matlh. vi, 12); spem
dit: < Resistamus illi, et fugiet. Resislite, inquit beatus suam lamen in Clirislo atque in ejus promissionibus
aposlolus, diabolo, el fugiet a vobis (Jacobi iv, 7). veram, certam, firmam esse confidant. Nullo tamen
Unde animadvertendum est quid possit his nocere modo nisi adjuvante gralia salvatorisChristi crucifixi,
quos fugil, vel quara virlutem habere intelligendus et dono Spiritus ejus, vcl quoslibet ad plenissimam
sit, qui solis praevalere non resistentibus potest. i perfectionem, vel quemquam ad qualemcumquepro-
Haecet mea verba sunt: verius enim dici non potest. vecium verae pioeque justitioepervenire, qui nega-
Sed hoc interest inter nos et islos, quod nos etiani verint, nescio utrum recte possint in qualiumcumque
cum diabolo resistilur, poscendum Dei adjutorium , Christianorum numero deputari.
non solum non negamus, verum etiam proedicamus: CAPUTLXl. — ll.Respondet ad calholicorumscri-
isti aulem lantam tribuunt polestatem volunlali, ut ptorum lestimonia qum Pelagius pro se protulerat:
pielati auferant orationem. Nam ulique ut diabolo Laclantii, Hilarii, Ambrosiiet Hieronymi. Ac per hoc
resistamus et fugial a nobis, ideo precanles dicimus, et ea lesiimonia, quae non quidem de Scripturis ca-
Ne nos inferas in tenlalionem(Mallh. vi, 13): ideo et nonicis, sed de quibusdamcaiholicOrumtraclatorum
admonili sumus tanquam ab imperatore milites opusculis posuit, volens occurrere iis qui eum solum
exliortanle et dicente, Vigilale,et orate, ne inlrelisin dicerent ista defendere, ila sunt media, ut neque
tentationem(Marc. xiv, 58). contra noslram senlentiam sint, ncque contra ipsius.
CAPUT LIX. — 69. Idem traclatur argumenlum. In quibus eliam nonnibil de libris meis interponere
Quod vero conlra eos disputat, qui dicunt, < Et quis voluit, me quoque aliquem depulans , qui cum illis
nolit sine peccato esse, si hoc in hominis esset posi- commcmorai-i dignus viderer. Unde ingratus esse
tum polestale? >Recte quidein dispulat, i hoc ipso non dcbeo, et familiariore affeclu nolim ut erret, qui
eos confiteri non esse impossibile,quia hoc vel mulli, hunc mihi delulil honorem. Prima enim quaeposuit,
vei oinnes volunt: > sed hoc unde sit possibile con- quia nomen cjus qui ca dixit (a), non ibi legi, sive
fitealur, et pax est. Ipsa est enim gralia Dei per Je- quia ille non scripsit, sive quia codex quem misistis,
sum Clirislum Dominum nostrum , qua omnino iste id aliqua forte mcndositate non babuit, pertractare
nos orantes adjuvari ut non peccemus, nusquam di- quidopusest? Maximequoniam me, in hujusmodi
cere voluit. Quod si forte latenter sentit, ignoscat quorumlibct hominum scriptis liberum (quia solis ca-
aliler suspicanlibus. Ipse enim hoc facit, qui cum nonicis debeo sine ulla recusalioneconsensum), nihil
tantam de hac re patiatur invidiam, sentire id vult, movet' quod de illius scriptis, cujus nomen non ibi
et confiteri vel profileri non vult. Quid erat magnum inveni, illc posuit: « Oportuit magistrum doclorem-
ut hoc diceret, cum praescrtim sibi hoc tanquam que virlulisa homiui simillimum lieri, ut vincendo
ex persona adversariorum oppositum tractare et ape- peccalum doceal hoininem vineere posse peccatum >
rire susceperil? Cur illic solam naturam defendere (LactanliusInstitutionum lib. 4, capp. 24, 25). Quo-
voluit, et quia homo ita crealus est, ut non peccare modo enim dictum sit, auclor hujus sententiae vide-
posset, si peccare noluisset, asseruit, ac per lioc rit qualiter possit exponere : dum tamen nos minime
quod ita creatus est, eam possibililatem ad gratiam dubilemus, peccatum Christum in se non habuisse
Dei pertinere definivit, qua possibilitate si noluerit quod vinceret, qui nalus est in simililudine carnis
peccare, non peccat; et noluit aliquid dicere de co, peccati, non in carnc peccati. Aliud ejusdemita po-
quod ipsa natura gratia Dei per Jesum Christum suit : < Et iterum, tit desideriis carnis edomitis, do-
Dominumnostrum vel sanatur quia vitiata est, vel ceret non necessitatis esse peccare, sed propositi ac
quia sibi non sufficitadjuvatur? voluntalis 3. » Ego dcsideria carnis (si non illicitarum
CAPUTLX.—70. An aliquis hac in vita sine peccato. concupiscentiarum liic dicuntur) accipio, sicuti est
Utrum enim in hoc saeculo fuerit, vel sit, vel possit fames, sitis, refectio lassitudinis, et si quid htijus-
esse aliquis ita jusle vivens, ut riullum habeat omnino modi est. Per hacc enim quidam, quamvis ea sint
peccatum, potest esse aliqua quaestiointer veros pios- inculpabilia, in culpas decidunt; quod ab illo Sal-
que Christianos : posse tamen esse cerle post hanc vatore abfuit, etiamsi ha:c in eo fuisse propter
vitam quisquis ambigit, desipit. Sed cgo nec de ista
vita volo contendere. Quanquam enim mibi non vi- 1ita sorbonicusmanuscriptus.AtAm.Er.et Lov.,nonniliil
deatur aliter intelligendum quod scriplum est, Non movet.
1 Editi,virtutum.At Mss.,virtutis-
justificabiturinconspectutuoomnisvivens(Psat. CXLII,2) , 3 Am.Er. et pluresMss.,sed proprimvoluntatis.
et si qua similia : utinam lamen' possit ostendi, vel
(a) Lactantiusis est, ex quo testunoniaprima petivit
< Editi,ul tamen,Emendanturex Mss. pelagius.
283 DE NATURA ET GRATIA, S. AUGUSTINI
limilitudlnem carnis peecsil, Evangelio tesle videa- bemus(Uoan. I, 8) r episcojw Hllario quotBOdoees-
ISttW. surus est ? Pro gratia Cliristi clamo, sine qua ncmo
CAPUT LXII. — 72. Facere ef perficerejustiliam. jiistificatur, tanqnam Sufficiente naturaJ libero arbi-
*
Beattis vero Hilarias, cujus verba haec posuit, < Non trio. fmo ipse pro ea clamat: ei cedatar dieenti,
enim nisi spiritu perfeeti et immortalitale mutati, Sine me nihil pofestisfacere(Joan. xv, 5). .^
quod solis mundis corde dispositum est, hoe quod in CAPUT LXIIL —74. Opponit alia AmbrosHtesti-
Deoestiinmortalecerriemus > (Hilariusin ittud Matth. monia. Sanctus autem Ambrosius revera in eo loco
V, Beqti mundo corde); quid dixerit conlra id quod quem iste commemorat, illis resistit qui dicunt lio-
dicimiis, Vel quid istum adjuvet, nescid, nisi quia rainem non esse posse sine peccato in hac vila. Ut
posse esse hominem mundo corde testatus est. Quod enim ea diceret, accepit occasionem de Zacharia et
quis negat?sed gratia Deiper Jesum Christum Domi- Elisabeth, quod in Evangelio commcmorati sunt am-
rmm nostrum, non sola arbitrii Iiberlate. Item quod bulasse in omnibus justifleaiionibus legis sine que-
eurir dixisse commemorat, < Quas Job litteras lege- rela : numquid tamen negat gratia Dei fieri per Jesum
rat, ut abstineret se ab orflni re maligna; quia Deum Christum Dominumnostrum? Ex qua fide eiiam anle
SOlametite viliis non admixta venerabatur, Deum au- ejus passionem justos vixisse non dubium est, qui
tem colere justitiae proprium officium est: > quid praestat Spiritum sanctom qui datus est nobis, per
fccisset Job dlxit, non quid in hoc saeculoperfecisset, qtiem diffundilur charitas in cordibus nostris, qua
aut sine gratia Salvatoris, quem etiam prophetavit, una justi sunt quicumque justi sunt. Quem Spiritum
vel fecisSetyel pef fecissOt. Abslinet enim se ab onini memoratus episcopus etiamprecibus impetrandomad-
fe mala, ctiara qui habet peccatum, quod in se re- monet (ita illi voluntas divinitus non adjuta non suf-
giiare nonsihit, cui subrepit improbanda cogitatio, ficit), ubi in hymno suo dicit,
qiiam pervenife ad fihem operis non permiltit. Sed Votisquepraestat"sedulis,
aliud est liOiihabere peccatum, aliud non Obedirede- Sanctummereri Spiritum(a).
sideriis ejus. Aliud est implere quod pracceplumest, 75. Commcmoraboet ego de hoc ipso opere sancti
Nbn concupisces (Exod. xx, 16); et aliud est per Ambrosii aliquid, ex quo isle commemoravit quod
quemdam abstinentiaeconatum sallem id agere quod commemorandum pulavit. < Visum est, > inquit,
item scriptum est, Posl concupiscentiastuas non eas <mihi. Potest non soli visum esse, quod visum sibi
(Eccli. xvm, 30).: hihil horum laroen scire se recte esse declarat. Non enim voluntate lanlum humana
posSe sine gratia Salvatoris. Facere estergojustiliam, visum est, sed sicut placuit ei qui in me, inquit, lo-
in vero Dei cullu cum interno concupiscentiae mato quitur Clirisluss, qui ut idquodbonum est, nobis
inlerna conflictaliOne pugnare : perficere aulem , quoque bonum videri possit operatur. Quem ciiim
omnino adversarium non habere. Nam qui pugnat, miseralur, et vocal. Et ideo qui Chrislum sequitur,
et adhuc periclitatur, et aliquaudo percutitur, eliarn potesl interrogalus cur esse voluerit christianus, re-
si non sternilur: qui autem non habel adversariura, spondere, Visumesl mihi. Quod cum dicit, non negat
plena pace laetatur. Etipseessesinepeccatoverissime Deo visum ; a Deo enim proeparalur voluntas homi-
dicitur, in quo nullum habilat peccatura; non qui per num : ut enim Deus honoriiicetur a sancto, Dei gra-
absiinentiam mali operis dicit, Jam non egooperor il- tia est. > Ecce quid iste sapial, si verbis Ambrosii
lud, sed id quod in mehabilat peccalum(Rom. vn, 20). delectalur, quoda Deo proeparalur voluntasbominum,
73. Nam et ipse Job de peccalis suis non lacet, et et nulla, vel non magna quaeslioest, quis vel quando
ulique huic amico veslrol merito placet, humilila- perficialur, dura tamen sine gralia Christi idipsum
tem nullo modo in falsitalis parle ponendam : unde fieri posse minime dubitetur. Deinde quantum erat,
id quod Job confitetur, quia verax Dei cullor est, ut attenderet isle unum versum de Ambrosii verbis
procul dubio veraciter confitetur. Et ipse Hilarius quac posuit. Cum enim ille dixisset, < Nam cum Ec-
ctim locum Psalmi exponeret, ubi scriptum est, Spre- clesia ex gentibus, hOc est, ex peccatoribus congre-
visli omnesdiscedentesa juslificalionibusluis, ait: < Si gata sil, quomodo ex maculalis immaculata potest
cnim Deus peccalores sperneret, omnes ulique sper- esse, nisi primo per Christi graliam, quod abhita de-
neret; quia sine peccato nemo est. Sed spernil dis- licto sit; deinde, quod per qualitatem non peccandi
ccdentcs a se, quus apostalas vocant > (Hilarius, in abstineat a delictis ? > llle addidil, quod iste apparet
Psal. cxvm, 118). Videlis quemadmodum non cur addere noluerit: aitnamque illc, < Nec abinitio
dixerit, quia sine peccalo nemo fuerit, tanquam de immaculata; humanoeenim hoc impossibilc naturoe:
proelerilis lOquens, sed quod sine peccato nemo sed per Dei gratiam et qualitalem sui, quia jam non'
sil; unde quidem, ut dixi, non conlendo. Quisquis peccat, fit ut immaculata videatur > (Ambrosius,inl
enim non cedit Joanni apostolo, qui nec ipse ait, Si Lucmcaputl). Hoecverba, istecur non addiderit,
dixerimusquia peccatum non habuimus; sed non ha- quis non inlelligat ? Hoc agitur utique nunc in hoc
1 NonnUlli
1 Vaticaniqaatuor et GallicaniMss., amiconostro: noii * solafere ex editis, credatur.
editioLov.,perstat.
male, « Ram et ait in
nos,» Augustinus epistola186,adPau- 3 QuatuorvaticaniMss.,spirUus.
n.
linum, 1, « non solum v
dileximus, erumetiam diligimus (d) Hymnusille Ambrosianus a monaehisCisterciensibus
« eum. » MeUustamen, omicovestro; Timasiinimirum et caniturad Tertiam, DominicaPahnarum, ei proximese-
Jacobi. quentibusdiebus.
«285 LIBER UNUS. §8«
sacculo, ut ad istani, quam omnes sancti cupiunt, Deo, cum eam non haberet in natura jaiti vitiata at-
immaculatissimam puritatem Ecclesia sancta perve- que depravata, sicut in Evangclio Iegitur, Quolquot
riiat, quoe in futuro saeculo neque aliquo maloriim autem receperunteum,dediteis poleslatemfiliosDei fieri
bominum sibi permixto, neque aliqua in se lege pec- (Joan. i,-12); quod utique non eranl pcr naturam ,
cali resistente legi raentis, ducat mundissimam vi- nec omnino cssent, nisi eum recipiendo accepissent
tam in aeternilate divina. Tamen altendat iste qnid per ejus gratiarti lmjtismodipotestatem. Haecest po-
secundura Scripturas Ambrosius episcopus dixerit, testas, quam sibi vindicat fortilitdo charitatis, quae
< Nec ab initio immaculata; humanoeenim hoc im- non est in nobis, nisi per Spirilum sanclum qui da-
possibile naluroe. > Utique enim ab initio dicit, quo tus cst nobis.
ex Adam nascimur. Nam et ipse Adam immaculalus CAPUT LXV. — 78. Idem traciaiur arguMenmm.
procul dubio factus esl: sed in eis qui sunt nalura Quod vero presbyter vcnerabilis Hieronymus dixit,
flliiiroe, ducentes ex illo quod vitialum esi in illo, in iis quoeillum dixisse commemorat, cuitt exponeret
ab inilio esse immaculatos, humanoenaturoe impOs- quod scriptum est, Beali mundo Corde, qiioniamipsi
sibile definivit. Deumvidebunt: <Quosnon arguit consckhlia ulla pec-
CAPUT LXIY. — 76. Idem tractatur argumentum. cati; i et adjecit : < Mundus mundocorde cdnspicitur,
Item Joannes Coiistanlinopoliianus episcopus cujus templum Dei non poiest esse pollutum I (Hierongmus,
1
posuilsenlenliam, dicit peccalumnon essesubstantiam, in caput v Matthmi): hoc utique agilur in nobis co-
sed actum malignum: quis hoc negat ? El quia non est nando, laborando, orando, impetrandd, ut ad illam
naturale, ideocontra illud legemdalam, et quod de ar- perfectionem, in qua possimus Deum hinndo corde
bilrii liberlate detcendit: etiam lioc quis ncgat ? Sed conspicere, ejus gratia perducamur per Jesura Chris*
nunc agitur de humana nattira quoevitiata est; agitur tum Dominumnostrum. Item quod ait a memoraio dic-
et de gralia Dei' qua sanatiir per medicum Clirislum, lum esse presbytero, Liberiarbitriinos condiditDeUs, nec
quo non indigeret si sana csset, quoeab isto tanquam ad virlulem, nec ad vilia necessilatetrahimur; alioquin
saua, vel tanquam sibi sufficienlevolunlatis arbilrio, ubi necessilas,nec coronaest (Id. conlra Jovinianum,
posse non peccare defendilur. lib. 2 ) , quis non agnoscat? quis non toto corde susCi-
77. Quis item chrislianus ignorat, quod bealissi- . piat? quis aliter conditam humanam neget esse na-
mum Xystum RomanaeEcclesiacepiscopumet Domini turam ? Sed in recle faciendo ideo nullum est vincu-
martyrem dixisse commemorat(a), Quia liberlatem lum necessitatis, quia libertas est charitatis •.
arbilrii suipermsit hominibusDeus,ut pureel sinepec- CAPUT LXVl. —79. Qumdampeccandinecessitas.
calo viventessimilesfiant Deo? Scd ad ipsum arbitrium Hedi ergo ad apostolicain sentenliam : ChdrHasDei
pertinet vocanlemaudire ct credere, ct ab eo in quern di/fusa estin cordibusnoslris per Spiritum sanclunl qui
credit non peccandi adjutorium postulare. Namutique datus est nobis ( Rom. v, 5). A quo, nisi ab illo qui
cumdicit, similes fiant Deo; percharitatcm Dei futuri ascendit in allum, captivavitcaptivitatcm, dcdildona
sunt similes Deo, quoediffusaeslin cordibus nostris, liominibus (Ephes. iv, 8 ) ? Quod autem cx vitiis na-
non nalurocpossibiliiate,ncc libero arbitrio quod cslin turoe, non cx conditione naturoe, sit quoedampeccandi
nobis, sed per Spiritum sanclum qui datus est nobis. necessitas, audiat homo, atque ut cadem nccessitas
Et quod dicit idem martyr, Templumsanctum* eslDeo non sit, discat Deo dicerc, De necessilatibusmciseduc
mens pura, et altate optimumest ei cor munduinet sine me (Psal. xxiv , 17). Quia et in hujusmodi oraiione
peccalo; quis nescit ad istam perrectionem perducen- certamen est adversus tentalorem de ipsa contra nos
dum cor mundum , dum inlerior homo renOvaturde necessilale pugnanlem ; ac per hoc opilulanle gratia
die in diem; non lamen sine gratia Dei per Jesum per Jesum Cbristum Dominum nostrum, et mala ne-
Cliristum Dominumnoslfum ? llcm quod ait ipse, Cessitasremovebitur, et libertas plena tribuetur.
Vir castitset sine peecalopotestalemaccepila Deoesse CAPUTxLXVII.— 80. Dudbusmodisut morbi, »7«
filhtsDei; ulique admonnil, ne cum quisque factus et peccata cavenlur. Veniamus ad nos : Item , in-
fuerit ita castus et sine peccalo (quod ubi et quando quit, Auguslinus episcopusin libris de Libero Arbi-
in eo perficiatur nonnulla quocsiioest, sed inter pios trio, Qumcumqueista causa est voluntatis, si non po-
bene quoerilur, inter quos lamen constal fieri posse, et lesl ei resisti, sine peecatoei ceditur : si autem potest,
siiie medialore Dei el hominum homine Christo JeSu non ei cedalur, et non peccabilur.An forie fallit incaU-
fierinon posse): tamen, ut dicere cceperam,pfudenter tum ? ergo caveal, ne fallatur. An tanta fallacia est, ut
Xystus admonuit, ne cum fuerit quisque taiis factus, caveri omninonon possit? Si ita est, nulla ergopeccala
et per hoe recte inler filios Dei deputatus, puletur sunt. Quis enim peccat in eo quod caveri nullo modo
ipsius fuisse poteslatis, quam per graliam accepit a potesi? Peccalur autem : caveri igilur potest. Agnosco,
verba mea sunt: sed etiam ipse dignelur agnoscere
' Editi:sed nonid agUurde humananatura, in hac superius cuncla quoedicta sunt. De gratia qnippe Dei
vilaest; sed agitur de gralia Dei. Castiganturqum
ex manu-
scriptis. agitur, quoenobis per Mediatoremmedicina opitulatur,
1 PluresMss.omittunt,sanctum. non de impossibilitate justitiae.Potest crgo ei causoe,
(a) verbailla, quaevelut XysliRomaniepiscopiet mar-
lyris Pelagiusipseprotulerat, didicitpostmodumAugusti- quoecumqueilla est, resisti : potest plane. Nam in
nus XystisiveSextiessepbilosophiPythagoraei, ex lectione
forsitanHieronyrui epist. ad Ctesipliontem,ubi is errorem 1 ApudLOV., Iiccilaque: minusbene.
huncdetogens,cjus causamin Rulinumrefert. 2 Ain.eiF.r., estcharitas.
 887 DE NATCRA ET GRATIA, S.
boc adjutorium poslulamus, dicentes, Ne nos inferas
in tentationem: quod adjulorium non posceremus, si
rcsisti nullo raodoposse crederemus. Polest peccaium
caveri, sed opitulante illo, qui non potest falli. Nam
et hoc ipsum ad cavcndum peccatum pertinet, si ve-
raciter diciraus, Dimillenobis debita noslra, sicul el
nos dimitlimus debitoributnostris (Mallh. vi, 13, 12).
Duobusenim modis etiam in corpore cavelur morbi
malum; ct ut non accidat, et ut si acciderit, cito
sanetur : ut non accidat, caveamus dicendo, Ne not
inferat in tentalionem; ut cilo sanetur, caveamus di-
cendo, Dimiltenobisdebilanostra.Siveergo immineat,
sive insit.caveri potest (a).
81. Sed ut non lantum illi, verum etiam iis qui
eosdem libros raeos, quosiste legit, de Libero Ar-
bitrio non legerunt, atque illis non lectis , hunc for-
sitan legunt, de hac re sententia mea satis appareat,
ex ipsis libris commemorare me oportet, quod iste si
senliret atque in suis lilteris poneret, nulla inler nos
de hac re conlroversia remaneret. Continuo quippe
post verba mea quaeiste commemoravit, quod occur-
rcre poterat ipse subjeci, et quantum potui pertra-
ctavi, dicens : Et tamen etiam per ignoranliam facta
qumdamimprobantur,et corrigendajudicantur, sicutin
divinis auclorilatibus legimus. Alque hinc adhibilis
exemplis, etiam de infirmitale locutus sum, dicens :
Sunt etiam necessilatefacla improbanda,ubi vult komo
rectefacere,et nonpolest.Namundesunlillmvoces,<Non
enim quod volofaciobonum; sed quod odi malum, hoc
ago ? >Alque aliis ' in hanc sentenliamcommemoratis
teslimoniis divinorum eloquiorum : < Sed hotc, > in-
quam, < omnia hominum sunlvoces ex illa morlis
< damnaiione venientium. Nam si non est ista poena
< hominis, sed natura, nulla ista peccata sunt. >
Deinde paulo post : < Relinquitur ergo , > inquam,
< ul boccpcenajusta de damnalione bominis veniat.
< Nec mirandum est quod vel ignorando non habetli-
< berum arbilrium voluntatis ad eligendum quid
< recte facial: vel resislenle carnali consuetudine,
< quaevioleniia morialis sticcessionis quodani modo
< naluralitcr inolevit, videat quid recle faciendumsit,
< et velit, necpossit implere. Illa est enim peccati
< pcenajustissima, ul amitlat quisque quo bene uli
< noluil, cum sine u!la possct difficullate, si vellet:
< id est autem, ut qui sciens recte non facit, amiltat
< scire quid recttim sit; et qui recle facere ciun pos-
< setnoluit, amiltal posse cum velit. Nam sunt revera
< omni peccanti animoeduo isla poenaiia, ignorantia
< et difficultas. Ex ignorantia deboneslat error, ex
< difficullate cruciatus affligit. Sed approbare falsa
< pro veris, ut erret invilus, et resistentc atque tor-
< quenle dolore carnalis vinculi non posse a libidino-
< sis operibus temperare , non est nalura instituti ho-
< minis, sed pcena damnati. Cum aulem de libera
< voluntate recte faciendi loquimur, de illa scilicet in
< qua homo faclus cst, loquimur. i Hinc jam homi-
nibus de ipsius ignoranlioedifficultatisque in prolem
1 Lov., atquealiisislhic. Abest,isthic,a nostris manu-
Ecriptis.
(a) videRetract.lib. 1,cap.9, nn. 5, 6.
AUGUSTINI LIBER UNUS. J8g
primi hominis trajectis vitiis atque transfusis, velut
juslam querelam deponentibus iia responsum est.
< Quibus breviier, i inquam, < respondelur, ut quie-
< scant, et adversus Deum murraurarc desistant.
< Recle enim fortasse quererentur, si erroris et libi-
< dinis nullus hominum viclor existerct : cum vero
< ubique sit proesens,qui raullis modis per crealuram
< sibi Domino servieniem, aversum vocet, doceat
< credenlem, consoletur sperantem , diligentem ad-
< horletur, conantem adjuvet, exaudiat deprecanlem;
< non libi depulatur ad culpam quod invitus ignoras;
< sed quod negligis quaerere quod ignoras; neque
< illud quod vulnerata membra non coiligis, sed quod
< volentem sanare contemnis. > Ita et exhoriatus
sum, quantura potui, ad rectc vivendum ; et gra-
tiam Dei non evacuavi, sine qua natura humana jam
eontenebrala atque viliala illuminari non polest et
sanari: de qua re cum istis lota verlitur quaestio, ne
graliam Dei quoeest in Christo Jesu Domino nostro,
perversa naluroedefensione frustremus. De qua na-
tura item paulo post dixi (De LiberoArbitrio, lib. 3,
n. 50-54) : < Etiamipsam naturamalilerdicimus,cum
proprie loquimur, naturam hominisin qua primum in
suo genere inculpabilis factus est : aliler isiam, in
qua ex illius damnati pcena*et ignari et carni subdili
nascimur; juxta quem modum dicit Apostolus, Fui-
mus enim et nos naturaliter filii irm, sicut et cmleri
(Ephes. H, 3).
CAPUT LXVIII. — 82. Quomodo adhorlandi ad
fidem, ad pmnilenliam, ad profeclum. Si ergo vo-
lumus animos ad recle vivendumfrigidos et pigros
chrislianisexhorlalionibusexcilareetaccendere; primi-
tus exhortemur ad fidem, qua christiaui fiant, et ejus
nomini subjicianlur, sine quo salvi csse non possunt.
Si autem jam christiani sunt, et recte vivere negli-
gunl; verberentur terroribus, et proemiorunilaudibus
eriganlur: ila sane, ut non solum ad bonas actiones,
verum etiam ad pias oraliones eos exhortari memine-
rimus, atque bac inslruere sanitate doclrinoe, ut et
illinc gralias agant, cum inslituerintbenevivere, quod
aliquid sine difiicultate fecerint; et ubi difficultalem
aliquam sentiunt, fidelissimis ct perseverantissimis
precibus et misericordioepromplis operibus facilitatera
a Dominoimpetrare persistant. Sic autem proficien-
tes, ubi et quando plenissimajustitia perficianlur, non
nimis curo : ubicumque aulem et quandocumqueper-
fecli fuerint, nonnisi graiia Dei per Jesum Christum
Dominura nostrura perfici posse confirmo. Sano
quando liquido cognoverint nullum peccatum se ha-
bere, aon se dicant habere pcccalura ', ne veriias in
eis non sit: sicut in eis vcritas non cst, qui cum lia-
beant, non liaberese dicunt.
CAPUT LXIX. — 85. Nihil impossibileDeus prm-
cipit, quia omnia facilia charilali. Valde autem bona
sunt prmcepla, si iegilime his utamur (I Tim. i, 8).
Eo quippe ipso quo firmissimecreditur, Deumjustum
1 Hicpraeterit,et mortales;quod ipse locusbabetm Ii--
bro tertiode LiberoArbitrio,n. 54.
s Am.Er.et recentioresqunedamPolemicorum editiones,
nonluiberepeccalum:niauifesloerrore.
 480 ADMONITIOIN LIBRUM SUBSEQUENTEM. 290
et bonum impossibilianon potuisse pmcipere; hinc' totocordesuo,et ex tolaanimasua.Jtf andatum, inquit,
admouemur, et in facilibus quid agamus, et in diffi- novumdo vobis,ut vosinvicemdiligatis (Joan. xni, 34):
ciiibus quid petamus. Omnia quippe iiunt facilia cha- et, Qui diligit proximum,legemimplevil: et, Pleniludo
rilaii: cui uni Christi sarcina levis esl (Matth. xi, legis, charitas (Rom. xm, 8 et 10). Secundum hoc ef
30), aut ea una est sarcina ipsa quae levis est. Secun- iilud diclum est, Si ambutarentsemitas bonas, invenisx
dum hoc dictum est, Et prmceplaejus gravia non sunt sent ulique semitasjustitimleves(Prov. u, 20, sec.LXX).
(I Joan. v, 5): ut cui gravia sunl, consideret non po- Quomodo ergo dicitur, Propter verba labiorumluorum
tuisse divinilus dici, gravia non sunt, nisi quia potest ego cuslodiviviasduras (Psat. xvi, 4); nisi quia ulrum-
esse cordis affecluscui gravia non suht, et peiat quo que verum est? Duroesunt limori, leves amori.
desiituitur, ut impleat quod jubelur. El quod dicitur CAPUT LXX. — 84. Charilatis gradus faciunt et
ad Israel in Deuteronomio, si pie, si sancte, si spiri- jusliiim gradus. Charitasergo inchoata, inchoata jusli-
tualiter intelligatur, hoc idem significat: quia utique tia est; charitas provecta, provecla juslilia cst; cha-
cum hoc testimonium commemorasset Apostolus, ritasmagna, magna justiliaest; charilas perfecla, per-
Prope le est verbum in ore luo, el in corde tuo (quod feclajustitia est: sed charitas de corde puro, et con-
hic habet, in manibustuis [a]; in corde enim sunt spi- scientia bona, et (ide non ficta ; qum lunc maxima est
rituales manus); hoc est, inquit, verbum fidei quod in hac vita, quando pro illa ipsa contemniturvita : sed
prmdicamus (Deul. xxx, 14; Rom. x, 8). Conversus miror si non habet quo crescat, cum de mortali ex-
ergo quisque, sicut ibi praecipitur, ad DominumDeum cesserit vita. Ubicumque autem et quandocumque ita
suum ex loto corde suo, et ex tola anima sua , man- plena sit 1, ut ei non sit quod adjiciatur; non tamen
dalum Dei non habebit grave. Quomodo est enim gra- diffunditur in cordibus nostris, vel naturae, vel volun-
ve, cum sit dilectionis mandalum? Aut enim quisque latis opibus' quoe sunt in nobis, sed per Spiritum
non diligit, et ideo grave est: aut diligit, et grave esse sanctumqui datus est nobis, qui et infirmitati nostrac
non polest. Diligit autem, si quod illic admonetur opitulatur, et sanilati cooperatur. Ipsa est enim gratia
Israel, conversus fuerit ad Dominum Deum suum ex Dei per Jesum Christum Dominum nostrum, cui est
cum Patre et Spiriiu sancto oeternilas, bonilas, in soe-
1 unus e vaticanisMss.,hoc.
[o) Quodhic vel Pelagiiquemrefellit, velcerteDeutero- cula soeculorum.Amen.
nomiiiibrumindicat,qui secundumLXXaddit,et in manibus 1 ApudLov.,plena fit,
tuis. Conferfib.5 Qiuestionum in Deuteron.,quoest.34. * Am.Er. et quinqueMss.,operibus.Vide
supra, n. 29.

A.DMONITIO
IN LIBRUM SUBSEQUENTEM.

Hoc opusculum Augustinus in librorum suorum retractatione silentio praetcriit, eo nimirum quod pertineret
ad seriem Epistolarum, de quibus seorsim retractandis cogitabat. Nam exordium ejus in omnibus codicibus
ducitur ab ista epislolari saiulatione, Sanclis fratribus et coepiscopisEulropio et Paulo, Augustinus: tametsi
eum haecepistoia locum apud omnes oblinuit, ut iiber semper, non modo in iis voluminibus quoeexemplar
illius conlinent, sedin veterum eliam qui illam citant scriptis, appelletur. Inter hos illuslriores magisque in
Auguslini leclione versati, Possidius in Indiculo, cap. 4, et Fulgentius in libro 1 ad Monhnum, cap. 3, hoc
opus vocant Librum de Perfeclionejustitim hominis.Consentiunt omnia fere exemploria calamo scripta : sed ex
iis Audoenense, Praiellense, et quoedamalia eidem titulo addunt hoec verba, Adversuseos qui asserunl hominem
possefieri juslum solis suis viribus.In Remensis Ecclesiaecodice inscriptio IiaecIcgitur : Liber de Definitionibus
qum dicunlur Ccelestii. Prosper in libro adversus Collatorem, cap. 43 , hortatur ad legendum , inter
alios Augustini iibros, eura quem scriptum dicit ad Pautum et Eutropium sacerdotes conlra Pelagii et Cmlesti
qumstiones.
Ex hoc aulem loco Prosperi, ubi quaedainex opusculis Auguslini contra Pelagianos, parum habila ordinis
ratione recensuit, nemo recte probaverit, librum de Perfectione jusliliae hominis, aut libris de Nupiiis et
Concupiscentia, aut sex prirais contra Julianum libris, quia ibidem prius nominantur, tempore posteriorem
esse.'Enimvero in finc libri nondum eos reprehendere audet, qui justos sine ullo prorsus peccalo existerc in
hac vita vel exslitisse aliquos affirmarent, quorum opinioni, quemadmodum in libro de Spiritu el Litlera,
n. 3, et in libro de Natura et Gratia, nn. 49, 70, ita hic Augustinus adbuc existimat non nimis reluclandum.
Nihil ergo super ea re definilum hactenus eral, neque conditi adversus illam opinionem tres Carthaginensis
concilii, qiiodanno 418 babilum est, nolissimi canones.sextus, septimus et octavus, quorumauctorilate illam
deinceps nt perniciosum errorem cavcri jubet, siculi videre licct passim in libris contra duas Epistolas
Pelagianorum, proeserlimlibro 4, n. 27, ubi ait: Illudjam tertium videamus,quod non minus in islisomneChri-
slimembrum et totum ejus corpus exliorrel, quia contendunlcssein hacvilavei fuissejustos nullum habenles
omninopeccatum.Certe anno Cliristi 414, cum epistolam 157 scriberct Hilario, respondens ad qusestiones quas
inSicilia movebantur, eodem plaue modo ac iisdem fere verbis de «v«/u<fT»]?i« loquitur, quibus in libri hujus
291 S. AUGUSTINlEPISCOPI m
conclusione. Sed isti, inquit in ipsa epistola, n. 4, ulcumquetolerandi sunt, quando dicunt vel esse, vel fuissehic
aliquem,prmler unum Sanclum sanclorum qui nullum haberetomninopeccalum; illud vero quod dicunt, suffice-
rehomini liberum qrbitrium qddominica prwcepla implenda, etiamsi Dei gralia el Spiritus sancli donoad opera
bonanon adjuvetur, omnino anathemqlizandumestet onmibusexsecralignibusdeteslandum.flis ad extreinaverba,
subsequenlis libri comparatis, nihil verisimilius apparebit, quam ipsum librum, quo definitionesCoelesiiiex.
Sicilia pariter allafac refelluntur, non longo post epistolam tempore conscriplum esse. Illura Possidius iu
Indice proxime post librum de Natura etGratia collocat, praemitlitque libro deGestis Pelagii. Augustinus vero
jn epistola 169, quaesub anni 415 finem ad Evodium dala est, hujus quidem operis non merainit; yerum ibi
significat se ad Orosii Commonilorium respondisse, in quo ille Commonilorio dicebat, Eutropium et Paulum
episcopos,quoddametiam coimnonitoriumeidemAugustinojam dedissede aliquantis hmresibus.Sunt qui faocnou
aliud, quam litteras ab iis cum Ccelesliidefmitionibus datas inielligant. Utut est, haud temere credilur eos,
non multo posl appulsum Orosii in Africara, scilicet anlemedium annum 415, dedisse casdem definitiones,
alque adversus illas Augustinum responsione Orosio prius reddita, mox Eulropio et Paulo rescri-
psisse,
Ccelesliusporro, cujus nomen definitiones illaepraoferebaijt,antequamPelagianum dogma incurreret, scripsit
ad parentes suos de monasterio, ut Gennadius in libro de Scriptoribus ecclesiasticis testatur, Epistolas m modum
libellorumfres, omnibus Deum desiderantibusnecessarias.Ccelesliopostea Pelagianam haeresimprofesso edilus
ab ipso est Jibellus, quointer alia, per Baptismum Christi, eliam parvuiorum fieri redemplionem confessus
est in Cartha^inensi Ecclesia, episcopali judicio ibidem sub inilium anni 412 habilo, ut discimus ex epistoia
ad Innocentium papam, inter Auguslinianas 175, na, 1 et 6 ; ex citata ilem epistola 157, n. 22; ex libro 1
dePeccatorum Meritjs, n- 62, et libro 2, n. 58; ex libro de Peccalo origmali, n. 21, et ex libro 3 contra
Julianum, n. 8. Alius procterea, nomine quidem auctoris sui carens, sed qui perhibebatur esse Ctelestii liber,
in capitula dislribulus, memoratur in proxime secnturo libro de Gestis Pelagii, nn.29, 30,63. Exslabant deni-
que anno 417 opuscula Coeleslii plura sive libelli, quos jn libro de Gratia Christi, nn. 31, 36, dicilur ipse
Romsegestis ecclesiasticis apud Zosimnra allegasse. Quod autem Augustinus hic in exordio iibri de Perfe-
ctione justitiae hominis leslatur a se visum opus Coelestii indubilatum, cx quo intelligebat ijlas definitiones
seu raliocinationes ab ejus ingenio non abhorrere, idem illud forsilan erat, quod
Hieronymug in epistola ad
Ctesipliontei» anno 413 aut 414 scripta citat in hoecvcrba: Vnus diseipulorumejus, Pelagii nimirum, imojam
magister et totins duclox.exerxiluset contra Apostolumvas perditionis,per solmcismorum,et non, ut suijactitant,
syllogismorumspinela decurrens, sic philosophqturet disputat: §i niiiil ago absqueDei auxilio, et per singula
opera ejus est omnequod gessero; ergo non ego qui taboro, sed Dei in me coronabilurauxilium ; frustraque dedit
urbitrti potestatem,quam implere nou possum, nisi ipse me semper adjuverit. Deftruitur enim volunlas, qum
ulteriut ope indiget. Sed liberum dedil arbilrium Deus, giwd aliter non erit liberum, nisi fecero quod voluero.Ac
per hoc, aut ttlor semel poleslale quas mihi data est, ut liberum servelur arbilrium; aut si alterius ope indigeo,
Okerlasin me urbilriideslruitur.

S. AURELII AUGUSTINI
fflPPONENSIS EPISCOPI

DE PERFECTIONE
JUSTTTIvE HOMINIS.

Dalasibt chartuladefinitionum,quaeCoelestifesse dicebautur,Augustiausratiocinationesprimumsingulas,quibusille,

velsiquis aliuserroris socius, perperamdeflmebatposse hominemhic sine peccatoesse, dissolvitbrevibus responsis,
dQcensperfectionemplenitudinemquejustitiae Uianj,quahoraosjnc.ullo prorstispeccatosit, nee sine graiiapossibilemper
vires naturoe,praesertimvitiatae,nec unquamesse praesentishujus vitae.Pergitinde ad auctoritaies,quas eadeuicharlula
de Seripturiscorrogatascontinebat, alias quibushominipraecipitur tit sit immaculatuset pcrlectus, aliasquibuscomme-
moralurnon esse graviaDei mandata,alias (andemquasiUis,quoea Catholiciscontra felagianos profernsolerent, au
cloritatibusconlrarias.
Sanctis frqtribus et coepiscopisECTRQF-IO et PAULO, tanta est, ei lam sancta, ut eliam jubeuti servire dc-
AUGUSTINDS. lectet, petivit ut defiiiilioiiibusquoe dicuntur Ccelestii
CAPUT PRIMUM.— Charjtas vestra, qu»3in yobis esse, respoudeam. Sic enim praenoiata est eadem
ADHONlTIO PP. DENEDICTINORUM.
Ad emendandumhunclibrumadhibuimusuianuscriptoscodicesex Vaticanabibliothecaquatuor,,et tredeciin ex Gal-
licauis, scilicet Cotberttaum,sornonicum,RemensemrnajorisEcclesioe, caraolensem abbatia;.s. Petri, Andegaveusem
ii^ Scri|>tus«ttoiwrMm aant 418
oo* DE PERFECTIONEJUSTITIiE HOMINISLIBER. 2M
chartula quam dedistis, Definitiones,ut dicitur, Cm- tur, t naturale non esse peecatum: sed ' naturoe,
lestii: quae praenotatio credo, quod non illius,.sed praesertim\ vitiatoe, unde facti sumus uatura (ilii ir»
corum sit qui hoc attulerunl de Sicilia, ubi Ccelestius (Ephes.( n, 3), parum esse ad non peccandum volun-
non essc perbibetur, sed multi * talia garrienlcs, el, I
tatis arbitriura, nisi adjuta sanetur gratia Dei per
sicut ait Apostolus, ipsi erranles, et aliot in errorem Jesum i Christum Dominumnostrum.
mittentet (II Tim. m, 13). Ex illius tamen haecesse Ratiocinatio4. Iterum, ait, qucerendumett, quid est
doclrina, vel etiain quorumdam sociorum ejus ', et peccalum;actus,
J qnres. Si ret ett, auctoremhabeatne-
nos possumusarbitrari. Nam neque jslaebreves defi- cesse < esl; el si aucloremhaberedicitur, jam alter prmter
J
niliones, vel potius raliocinationes, ab illius abhor- Deumreialicujus auclorinducividebitur: al si hoc diei
rent ingenio; quod in opere alioejus inspexi,cujus eum iimpiumest, confiterinecesseest peccatumomne aclum
esse constatauctorem : et non frustra islos fratres qui *esse, «0» rem. Si igitur actut est, imo quia vere aetus
fcaecattulerunl, in Sicilia exislimo audisse, quod ipse 'est, vitari polesl. Respondemus, peccalum quidem
docuerit ista vel scripserit. Vellem autem, si possem, actum dicj et esse, non rem. Sedetiam »in corpore
ita obtemperare vestrae fralernai benevolentiae, ut claudicalioeadem rationeactus est, non res: quoniam
etiam ego tam breviter responderem. Sed nisi et illa res, pes ipse vel corpus vel homo est, qui pede vi-
commemoremquibusrespondeo, quis poterit quemad- tialo claudicat; nec lanien vitare potest homo claudi-
modum responderira judicare? Conabortamen, quan- cationem, nisi habeat sanaium pedem. Quod etiam in
tum valuero, adjuvantibus me apud Domini miseri- interiore homine fieri potest, sed gfatia Dei per Jesum
•cordiametiam orationibus vestris, ut non ultra quam Christum Doniinum noslrum. Ipsum sanevitium quo
necesse est meus sermo procurrat. claudicat homo, nec pes est, nec corpus, nec homo,
CAPUTU. —Ratiocinatioprima.Anteomnia,inquit, nec ipsa claudicatio; quacutique non est quando rion
mterrogandut esl qui negat hominemtine peccato esse arabulat, cum tamen insit vilium quo flt daudicatio
posse,quid sit quodcumquepeccalum,quod vilari potest, quando ambulat. Quserat ergo quod eidem vitio no-
an quod tilari nen potest.Si quod vitari non polest, pec- men imponat, utrum rem velit dicere, an actum, an
catumnon est : si quod vitari potest, polest Iwmosint rei polius qualiiaiem maiam, qua detbrmis actus
peccatoesse,quod vilari polest. NuLlaenim ralio velju- existit. Sic et in liomine inleriore animus res est, ra-
itilia patilur sallemdicipeccalum,quodvitari nullomodo pina actusest, avaritla vitium est; id est, qualitas
potest.Respondemusvitari posse peccaluin, si natura secundum quam malus est animus, eliam quando
vitiala sanelur gratiaDeiperJestun ChrislumDominum nihil agit unde avaritiae suoe serviat, eliam quando
nostrum. In tantum enim sana non est, in quanlum id audit, Non concupisces(Exod. xx, 17), seque vitu-
quod faciendnmest, aut csecitalenon videt, aut infir- perat, et tamen avarus raanet: sed per fidem reno-
milate non imptet; dum caro concupiscit adversus valur, id est sanatur, de die in diera (II Cor. IV, 16),
spirilutu, et spiritus adversuscarnem ; ut non ea quse nec tamen nisi gratia Dei per Jesum Cliristum Domi-
vult homo faciat (Galal. v, 17). num nostrum.
Ratiocimuio2. Ilerum qumrendumest, inquit, pecca- CAPUTIII. — Raliocinatio5. Iterum, inquit, qux-
tum volunlatit,an necessitalisest. Si necessitatisest, rendumesl,utrumnedebeathomosinepeccaloesse.Procul
peccatumnonest : si toluntalis esl, vitari polest. Re- dubiodebel.Sidebet, potesf.si non potest, ergo necdc-
spondemus quod supra : et ut sanemur, invocaraus bet. Et si non debethomoesse sine peceato, debeiergo
eum, cui dieitur in Psalmo , De necessitalibusmeis cumpeccaloesse;etjam peccalumnon erit, siillud debert
educme (Psal. xxiv , 17). constiteril3. Aut si hoceliamdici absurdum est, confi-
Ratiocinatio5. Iterum, inquit, qumrendumest, quid leri necesse esl, debere hominemsine peccatoesse, et
est peccalum,nalurale, an accidens.Si naluraie, pecca- constateum non aliud deberequampolett. Respondetur
tum non est: ti autem accidensesl, el recederepolest; eadem similitudine, qua supcrius jam respondimus.
et quodrecederepotest,vitari potest; et quodvitari potest, Cum enim vidcmus claudum, qui sa.nari potest, recle
potestJiomotine eo esse quod vilari potest. Respondc- utique dicimus, Debet horao iste esse sinc claudica-
1 Lov., sunl enim multi: mendoseac reluctantibusedi- tione; el si debet, potest. Nectamen cum vult, conti-
tionihusautiquioribuset omnibusmanuscriptis.In epistola nuo polest; sed ctimfuerit adhibita curatione sanatus,
157,ad njJarium,pauloante hoc opusdala, n. 22,ubi coe- et medicina adjuveril voluutatem. Hoc fitin inleriore
lesliumacerrorumipsiusa Carthaginensi conciliocondem-
natioaemmemorat,veritusne ibrte in Siciliaipse esset, liomine, quod ad peccatum attinet tanquam ejus clau-
qui calholicorumlidemperturbare conaretur: « sed sive
« ipsesit, » ait, «sivealii consortesejus erroris; plures
«enimsunt quamsperarepossumus, etubi nonredarguun- 1 Editionesposterioreshic addebant,accidens:
« tur, etiamaliosad suamsectamseducunt,et siccrebre- confirmaloaliosuperiorumeditionum«rrato, post, sicque natura
scunt, ut nesciamquosint erupturi,» etc. irm; ferebaut,parumque essead non peccandum.Ca-
*Sicomnesmanuscripti.At editi, sectalorumejus. Non filii stigantur ex auctoritateMss.
intoleranter,quandoCoelestiusevaserat«jammagisteret a BelgiciMss.,sicuteliam.
«totiusductorexercitus,» ut loquiturHieronymus in epi- 8 Lov.,siillua haberidebere constiterii.At Am.Er. et
stolaad Ctesiphonlem anno413aut414scripta. Ms.Pnlhertinusliabent.deberi: omisso.halieri.
S. Albini,Rotomagensem S.Audoeni,Gemmetieensem, Pratellensem,Bcccensem,Michaelinum, Cisterciensis
abbatiaeduos,
et corbeiensem.contulimusetiam varianteslectioncs Belgicorum quatuornianuscriptorum; antiquasvero editionestres,
Am.Er. et Lov.
Comparavimus prwterea eas onmes editiones initto Retraclafionum, tom. i, memoratat, %.
 295 S. AUGUSTlNlEPISCOPI 296
dicationem ', per ejus gratiam qui venit non vocare re, vel quod intellexcriraus, volumus, nec vale-
justos, sed peccatores; quia non est opus sanis medi- mus implere. Nam et ipsa libertas credentibus a li-
cus, sed male habenlibus. (Matth. IX, 13, 12). beratore promittitur. Si vos,inquit, Filius liberaverit,
Ratiocinalio6. Iterum, ait, qucerendumest, utrumne tunc vere liberi eritis (Joan. vni, 36); Victa enim vilio
prmceplumsit homini sine peccatoesse. Aut enim non in quod cecidit voluntale, carnit liberlate natura. Hinc
potesl, et prwceptumnonesl: aut quia prmceptumest, alia Scriptura dicit, A quoenim quis deviclusest, kuicet
potest. Nam quid prmciperetur, quodfieri omninonon servusaddictus est (II Pelr. n, 19). Sicut ergo non est
posset? Respondelur, consultissime homini proecipiut opus sanis medicus, sed male habentibus (Matth. ix,
rectis passibus ambulet, ut cum se non posse perspexe- 12): ita non est opus liberis liberator, sed servis; ut
rit, medicinam requirat, quoe interioris hominis ad ei dicat gratulalio libertatis, Salvam fecisti de neces-
1 sanandam peccati claudicationem , gratia Dei est per silatibus animam meam (Psal. xxx, 8). Ipsa enim sa-
Jesum Christum Dominumnostrum. nitas est vera libertas, quae non perisset, si bona
Ratiocinatio 7. lterum, ait, quoerendumest, an velit permansisset voluntas. Quia vero peccavit voluntas,
Deus hominemsine peccalo esse. Procul dubio vult, et secuta est peccantem peccatum habendi dura neces-
procul dubiopotest. Quis enim tam demensest, ul veldu- silas, donec tota sanetur infirmitas, et accipiatur
bitetfieriposse,quodDeumvellenondubitat? Responde- tanta ' liberlas, in qua sicut necesse est permaneat
tur: Si nollet Deus hominem sine peccato esse, non beale vivendi voluntas, ita ut sit eliam bene vivendi
milterel Filium suum sine peccato, qui sanarel homines et nunquam peccandi voluntaria felixque necessitas.
a peccatis. Hoc (it in credentibus et proficienlibus re- Ratiocinatio10. < Proinde, > inquit, < Deus bonum
novatione interioris hominis de die in diem, donec hominem fecit, et praeterquams illum bonum fecit,
fiat perfecla justitia tanquam sanitas plena. bonum ei insuper ut facerel imperavit. Quam impium,
Ratiocinatio8. Iterum, ait, qumrendumesl, quomodo ut confiteamur hominem malum esse, quod nec factus
vult Deus hominemesse, cum peccalo, an sine peccato. est, nec ei praeceplumest; et negemus 3 eum bonum
Procul dubio non vult esse cum peccato. Quanta hwc posse esse, quod factus est, et quod ei ut faceret im-
impietatisblasphemia sit, cogitandum est, ut dicatur peratum est! i Responderaus : Quia ergo non se ipse
hominemposseessecumpeccato,quodDeusnon vull; et homo, sed Deus bonum hominem fecit; Deus eum,
negetur posse esse sine peccato, quod Deus vult; quasi non se ipse, ul sit bonus reficit, dum volentem, cre-
aliquem ad hocDeut creaveril,ut posset essequod nolit, dentem, invocanlera liberat a malo, quod sibi ipse
et non posset esse quod velit, el ut contra suam magis fecit. Hoc autem fit, dum gralia Dei per Jesum Chri-
quamut secundumsuamexisteretvoluntatem.Jam supe- stum Dominum nostrum renovatur homo interior de
rius responsum est: sed addendum video, quod spe die in diem , ut ad sempiternam , non poenam, sed
talvi facti sumus. Spes autem quwvidetur, nonest spes: vilam resurgat homo exlerior in * novissimo die.
quod enim videt quis , quid tperal ? Si autem quod CAPUT V. — Ratiocinatio 11. < Iterum, » ait,
non videmus speramus, per palienliam exspectamus < quairendumest, quot modis constet omne peccatum :
(Rom. vin, 24, 25). Tunc, ergo erit plena justilia, duobus, ni fallor; si aut illa iiant quseprohibentur, aut
quando plena sanilas : tunc plena sanitas, quando illa non fiant quaejubentur. Tam cerle omnia illa quae
plena charilas; plenitudo enim legis charitas (Id. xm, prohibita sunt, vitari possuut quam quaeproeceptasunt
10): lunc autem plena charitas, quando videbimuseum periici. Nam frustra aut prohiberetur aut juberelur,
siculi est (iJoan. m,2). Neque enim erit * quod ad- quod vel caveri vel impleri non posset. Et quomodo
daluraddilectionem.cumfides perveneritad visionem. negabimus posse esse hominem sine peccato, cum
CAPUT IV.—Ratiocinalio9. Iterumquwrendumest, confiteri necesse sit, eum tam omnia illa quoe vetan-
inquit, per quid efficilurIwmocum peccato,per nalurm tur posse cavere , quam quee imperanlur efficere? i
necessitalem, an per arbilrii liberlalem. Si per naturm Respondetur niulta esse in Scripluris sanclis divina
necessitatem, culpa carel:si per arbilrii liberlatem, proecepta,quae omnia commemorare nimis operosum
quwrendumesl a quo ipsam arbitrii liberlalem accepe- est: sed Dominus qui verbum consummans ct bre-
rit; procul dubio a Deo. Deus autem quod dedit, certe vians fecit super terram (Rom. ix, 28), in duobus
bonumesl, negari enim non polest. Qua igilur ratione pracceptis dixit Legem Prophetasque pendere ; ut in-
bonum probalur, si magis ad malum quam ad bonum telligeremus, quidquid aliud divinitus praeceptumest,
pronum est? Magis enim ad malum quam ad bonum in bis duobus habere finem, et ad hoecduo esse refe-
pronum est, si homoper illud potesl essecum peccato, rendum : Diliges Dominum Deum tuum ex tolo corde
et non potest essesine peccato. Respoudelur, per arbi- tuo, el ex tota anima tua , el ex tota mente tua ; et
trii iiberlalem factum ut esset bomo cum peccalo; Diliges proximum luum lanquam le ipsum. In his,
sed jam poenalisvitiositas subsccuta, ex libertate fecil inquit, duobusprmceptistota Lex pendet et Prophetm
necessitatem. Unde ad Deum fides clamat, De neces- (Maith. xxn, 40, 57). Qtiidquidergo Dei lege prohi-
titatibus meis educ me (Psal. xxiv, 17). Sub quibus bemur, el quidquidjubemur facere, ad hoc prohibe-
positi, vel non possumus quod volumus inlellige- 1Dnuse vatic. Mss., tota.
1 Editi,tanquamad ejus cldudicationem. Noncst, ad, in • Lov.,prwlerquamqvod.Abest,quod,ab Am. Er. et a
manuscriptis.
a Am.Er. et manuscriptis.
3 Am.et Er. et omnesMSS.,
manuscriptivaticani et GaUicani,neque si negemus.
tmmnonerit. * Mss.,IwtnoexteriornQwssima dte, omissapartieula,in.
 297 DE PERFECTIONE JUSTITIJJ HOMINISLIBER. 298
mur et jubemur, ut duo isla compleamus. Et forle niret, quam sola hominis volunlas superare non
generalis prohibilio est, Non concupisces(Exod. xx, possit.
17); etgeneralis jussio, Diliges (Deul. vi, 5). Unde Raliocinatio14. < Iterum, > ait, < quoerendumest,
brcviter el apostolus Paulus quodam loco ulrumque si natura hominis bona est, quod nullus negare nisi
complexus est. Prohibitio enim est, Nolite conformari Marcionaut Manichaeusaudebit, quomodoigitur bona
huic smculo.-jussio autem, Sed reformaminil in no«i- est, si malo ei carere non est possibile? Omne enim
tate mentisveslrm(Rom. xn, 2). Illud pertinet ad non peccatum malum esse quis dubitet? > Respondemus,
concupiscerc; hoc , ad diligere; illud ad continen- et naturam hominisbonam esse, et eam malo carere
liam; hoc ad justitiam ; illud ad declinandum a malo; posse. Nam ideo clamamus, Liberanos amalo ,(Matth.
hoc, ad faciendum bonum. Non concupiscendo vi, 13): quod non perficilur,quamdiucorpus quodcor-
enim vetustale exspoliamur, et novilale induimur rumpilur, aggravat animam (Sap. ix, 15). Sed hoc
diligendo. Sed nec quisquam potest continens esse, agiiur gratia per fidem, ut aliquando dicatur, Vbi est,
nisi Dcus det ( Sap. vm, 21), et cbarilas Dei mors, eontentiolua ? ubi est, mors, aculeus tuus? Acu-
diffunditur in cordibus noslris.non per nos ipsos, sed leus autem mortis pcccalum; virtus vero peccati, lex
per Spiritum sanclum qui datus est nobis (Rom.v, 5). (I Cor. xv, 55, 56). Quoniam lex prohibendo auget
Hoc autera fit de die in diem in iis qui volendo et peccati cupiditatera , nisi dilTundat Spiritus chafita-
credendo et invocando proficiunt, et praeterita obli- tem, quoeplena et perfecta tunc erit, cum videbimus
viscentesin ea quoeante sunt extenduntur (Philipp. m, facie ad faciem.
13). Ad hoc enim lex isla praecipit, ut cum in his Ratiocinalio15. < Et hoc, > inquit, <dicendum est:
implendis homo defecerit, non se exlollat superbia Certe justus est Deus; negari enim non potest. Imputat
tnmidus, sed ad gratiara.confugiat faligatus; ac sic autem Deushominiomne peccalum.El hoc quoquecon-
eum lex texrendo, ad Christum diligendum paedagogi fitendum puto, quia neque peccatumest, quidquid non
pcrdncat officio. imputabitur in peccatum. Et si est aliquod peccatum
CAPUT VI. — Raliocinalio12. < Iterum, quaeren- quod vitari non possit, quomodojustus Deus dicitur,
dum est, > inquit, < quomodonon potest homo sine si imputare cuiquam creditur, quod vitari non pos-
peccaloesse; volunlate, an natura. Si natura, peccatum sit? > Respondemus, jam olim contra superbos esse
non est: si voluntate, perfacile potest voluntasvolun- clamatum, Beatus cui non impulavit* Dominut pecca-
tate mutari. > Respondemus, admonentes esse cogi- tum (Psat. xxxi, 2). Non enim imputat his qui fideli-
tandum quanta sit ista proesumptio,qua dicitur non so- ter ei dicunt, Dimitte nobisdebita nostra, sicut et nos
Itun posse(quodquidemadjuvantegralia Dei negandum dimillimusdebitoribusnostris (Matth. vi, 12). Et juste
non cst), sed eliam perfacUeposse voluntatemvolun- non imputat, quia jusium est quod ail, In qua men-
tate mutari : cum dicat Aposlolus, Caro concupiscit sura mensifueritis, in eademremetielurvobis (Id. vn»
adversus spirilum, et spiritus advertut carnem:hmc 2). Peccatura est aulem, cum vel non est charitas
enim invicem adversantur; ut non ea quwvultis f«- quoeesse debet, vel minor est quam debet, sive hoc
ciatis (Galat. v, 17). Non enim ait, Hmc invicem voluntate vitari possit, sive non possit: quia si potest,
advertanlur, ut quaepotestis facere, nolitis : sed, ut praesensvoluntas hoc facit: si autem non potest, prae-
non ea qum vuttis faciatis. Cur ergo concupiscentia terita voluntas hoc fecit; el tamen vitari potest, noa
carnis: quae uliquc culpabilis atque vitiosa est, ni- quando voluntas superba laudatur, sed quando humi-
hilque est.aliud quam desiderium peccati, quod idem lis adjuvatur.
apostolus prsecipit, ne regnet in nostro mortali cor- CAPUTVII. — Ratiocinatio16. Post haec ille qul
pore (itom. vi, 12); ubi salis ostendit esse tamen in ista conscripsit, introducit personam suam quasi cum
nostro morlali corpore, quod permiltendum non sit altero disputantem, et facit se interrogari, et quasiab
ut regnet: cur ergo ista concupisceutia non mutata interrogante sibidici: Da mihi * hominemsine peccato.
est ea voluutate, quara volunlatem satis evidenter Et respondet: Do tibi qui esse possit. Et rursus ab in-
expressit Apostoius dicens,.u( non ea qum vultis fa- terrogante dieitur ei: Quis est? Etrespondet: Ipse tu.
cialit; si facile polest volunlas voluntate mulari? Nec Quod si dixeris, inquit, Ego essenon possum: respon-
sane isto modo naturam, sive animoe, sive corpo- dendum est, Cujus culpa est? Quod si dixeris, Mea :
ris, quam Deus creavit, et quoe tota bona est, dicendumest, Et quomodotua est, si esse non potes 3 ?
accusamus: sed eam dicimus propria voluntate vitia- Iterum facit se interrogari et dici sibi : Tu ipse sine
tam, sine Dei gralia non posse sahari. peccato es, qui dicis hominemsine peccatoesse posse?
Ratiocinatio13. < Iterum, > ait, < quaerendumest, Et respondet: Quodnon sumsine peccalo, cujus culpa
si non potest homosine peccato esse, cujus culpa est; esl? Quod si dixerit, inquit, Tua esl: retpondendum
ipsiusne horainis, an cujuslibet alterius : si ipsius ho- est, Quomodomea, si essenon possum? Nos responde-
minis, quomodoculpa hominis est, si hoc non est quod mus, nullum cum eis de his verbis esse debere con-
esse non potest? i Respondemus, ideo esse culpam ilicium: quia non est ausus dicere hominem esse sine
hominis.quodnonestsinepeccato, quia sola hominis
voluntate faclum est ut ad islam necessitatem ve- 1 ln Mss.,imputabit.Graeceest, logisitai.
» vaticaniMss.,das mihi.
1 Editi, renovamini. At Mss., reformamini; 3
juxta LOV.,si ipse sine peccatoessenon potes. Redundat,
groecum,metanwrphousthe. ipsesine peccato,nec est in Mss.
SANCT*.ADGUST.X. (Dix.J
299 S. AUGUSTINIEPISCOPl 300
peccato, vei aliquem, vel se ipsum, sed tanlummodo Hoecest nunc nostra justitia, qua currimus esurien-
esse posse, respondit; quod neque nos negamus. tes et silienles ad perfectionem plenitudinemqneju-
Quaiulo autem possit, et per quem possit, hoc quae- stitioe, ut ea postea satureraur. Unde Dominusin
ritur. Si enim modoesl, nonomnianiraoe iideli positoe Evangelio cum dixisset, Nolite facere justitiam vet-
in coipore morlis hujus orandum est, et dicendura , tram coram hominibus,ut videaminiab eis (Malth. vi,
Dimilte nobis debita nostra : cum |jam in sancto Ra- 1); ne islum nostrum cursum line bumanoe glorioa
piismo universa fuerint dimissa praeterita. Quisquis metiremur, non est in exposilionejustitioeipsius ex-
autem membris fidelibusChrisli hoc non esse oran- secutus, nisi tria ista, jejunium, eleemosynas, oratio-
dum, persuadere conatur, niliil aliud quam se ipsum nes: jejunio scilicet universam corporis castigatio-
chrislianum non esse profitetur. Porro siperse ip- nem significans; eleemosynis, omnem benevolentiam
sum potest homo esse sine peccalo, ergo Ghrislus et benelicenliam, vel dandi, vel ignoscendi; et ora-
gralismorluusest (Gato. n, 21). Non autem gralis tionc insinuans omnes regulas sancti desiderii: ut
Christus morluus est: non igitur polest homo esse quoniam in casligatione corporis frenatur concupi-
sine peccato, etiam si velit, nisi adjuvetur gralia Dei scentia, quaenon frenari, sed omninoesse non debet,
per Jesum Chrislum Dominumnostrum. Quodut per- nec erit in illa perfectione justiliae, ubi nullum erit
ficialur, et nunc in proficientibus agitur, et omnj omnino peccatum ; et soepein usu rerum eliam con-
modo iinplebitur, conlcntione mortis absumpta, et ccssarum atque licilarum exserit immoderalionem
charilale quoecredendoet sperando nutritur, videndo suam : in ipsa vera beneticentia qua juslus consulit
et obtinendo perfecla, proximo, quoedam fiunt quoe obsint, cum prodesse
CAPUTVIII. — 17. Deinde instituit' divinis tesli- putata sint; et aliquando per infirmitalem, vel cum
moniis agere quod intendit : quod quale sit, diligen- minus sufficit' necessitatibus aliorum , vel parurii in
tius advertamus. <Testimonia,» inquit, >quibus proba- eis proficit, quod benjgnilatis ac laboris impenditur,
tur praeceptumesse liomini ut absque peccato sit. > subrepit loedium, quo fuscetur hilaritas, in qua da-
Ad hoc respondemus : Non utrum proeceptum sit torem diligit Deus (II Cor. ix, 7); subreplt aulem
quoeritur,quod valde manifeslum est; sed hoc ipsum tanto magis, quanto minus quisque, et tanto minus,
quod praeceptum esse constat, utrum in corpore mor- quanto magis profecerit: his atqtie hujusmodi consi-
tis hujus possit impleri,ubi caro concupiscit adversus deralis, inerito in oratione dicimus, Dimittenobisde-
spiritum, et spiritus adversus carnem, ut non ea quoe bita nostra, sicutet hos dimitiimusdebiloribusnostris.
volumus faciamus. De quo corpore morlis hujus, non Si tamen quod dicimus , faciamus, ttt vct ipsi etiam
omnis liberatur qui (init banc vitam, sed qui in hac diliganlur inlmici: vel si quisquam adhuc in Chrisfo
vita susceperitgratiam, etneinvanum suscipiatbo- parvulus hoc nondum facit; poenitenti tamen quod
nis operibus egerit. Aliud est enim, exire de hoc cor- in eum quisque peccavit, et veniam pelenti, ex inli-
pore, quod omnes homines dies vitoe hujus ultimus mo cordis ignoscat, si vult ut ejus orationem Paler
cogit: aliud est autera, liberari de corpore mortis coelestisexaudiat.
hujus, quod sola Dci gralia per Jesum Christum Do- 19. In qua oratione, si contentiosi esse nolumus,
minuin noslrum sanctis et fidelibus ejus impertit satis nobis propositum speculum esl, ubi inspiciatur
(Rom. VII,24, 25.) Post lianc aulem vitam merces vita juslorum, qui ex fide vivunt, et perfecle cur-
perliciens redditur, sed eis tantum a quibus in hac runt, quamvis sine peccato non sint. Unde dicunt,
vita ejusdem mercedis meritum comparatur. Nbn Dimitte nobis; quia nondum quo currilur pervene-
enim ad saturitatem justitiae, cum binc exierit, quis- runl. Hinc dicit Apostolus : Non quiajam acceperim,
que perveniet, nisi ad eam cum hic est, esuriendo et autjam perfeclussim: fralres, ego menon arbilror ap-
sitiendo cucurrcril. Beali qtiippe qui esuriunl et si- prehendisse; unum aulem, qum retro oblitus, in ea quee
tiunt fuslitiam, quoniamipsi suturabuntur(Matth. v, 9). ante sunt exlentus, secundumintentionem sequor ad
18. Quamdiu ergo peregrinantes a Doniino per
palmam supernmvocalionisDei in Chrislo Jesu. Quot-
fidem ambulamus, rion per speciem (HCor. v, 6, 7), quot ergo perfecti, hoc sapiamus(Philipp. m, 12-15);
unde dictuih esl, Justus ex fide vivit ( Habac. n , 4); id est,
quotquot perfecle currimus, hoc sapiamus,
luec est nostra iri ipsa peregrinatione justitia, ut ad
quod nondum perfecti sumus, ut illic perliciamur,
illam perfectionempleniludinemque juslitioe, ubi in adhuc curriinus : ut cum venerit quod
quo perfecte
specie decoris ejus jatii plena et perfecla charilas perfeclum est, quod ex parle cst destruattir; id esl,
erit; nunc ipsius citrsus reciitudine el perfectiorie non jam ex parle sit, sed ex toto; quia fidei et spei
tendamus, castigando corpus nostruiri et serviluti jam res ipsa, non quoecrcdalur et sperctur, sed quoe
subjiciendo, et eleemosynas in dandis beneficiis, el videatur tenealurque succedel: charilas autem, quoe
diinillendis quoein nos sunt commissa peccalis, hi- in his tribus
major est,non auferctur (ICor. xiii, 10,
lariter et ex corde faciendo, et oralionibus indesi-
* 13); sed augebitur et implebilur ', contemplataquod
nenter instando; et haecfaciendo in doctrina sana, credebat, et quod sperabat indepta. In qua plenitu-
qua oedificaturfides recta, spes firma, charitas pura.
* DuoMss.,deincepsinstUuit. 1 Sic plures manuscripti.Alii cum editis, svfficUwr.
* in editis,indesinenterinsistendoet hoc faciendo.At in * Am.Er. et plures Mss.,non auferatur, sed augeatur
MSS.,indesmenterinstando,el hmcfaciendo. el impleatttr.
 SOl DE PERFEGTIONE JUSTITLE HOMINISLIBER. 502
dine charitalis proeceplum illud implebitur, Diliges thios prima : Sobrii estbie et jusli, 4 noiite peccare
DominumDeumtuumexlotocorde luo, et ex tota ani- (I Cor. xv, 34). ltem in Epistola sancti Petri: Propter
ma lua, el ex lola menle tua (Deut. vi, 5). Nam cum quod succincti lumbos mentis vestrm, tobrii, perfecte
est adhuc aliquid carnalis concupiscenliae, quod vel tperate ' in eam qum offerlur vobis graliam, quasi filii
continendo frenetur, non omni modo cx tola anima obedientim,non configuratiprioribut ignorantim veslrce
diligitur Deus. Non enim caro sine anima concupi- concupiscentiis*; sed secundumeum qui vocavit vos
scit, quamvis caro concupiscere dicatur, quia car- Sanctum, et ipsi sancti in omni conversatione sitis;
naliler anima concupiscit. Tunc erit justus sine ullo quia scriptum est, Sancti erilis, quia ego sanctus sum
omnino pcccato , quando ' nulla lex erit in membris (1 Pelr. i, 13-16). Unde et beatus David dicit: Do-
ejus repugnans legi mentis ejus (Rom. vn, 23), sed mine, quis habitabit in tabernaculo luo, aut quis re-
prorsus toto corde, lota anima, tota mente diliget quiescetin monte sanctotuo? Qui ingredilur sine ma-
Deum, quod est primum summumque proeceptum cula, et operaturjustiliam (Psal. xiv, 1,2). Et alibi :
(Malth. XXII,37, 38). Cur ergo non prseciperelur ho- Et ero immaculatuscumeo (Psal. xvn, 24). Et alibi:
mini ista perlectio, quamvis eam in liac vita nemo Beati immaculaliin via, qui ambulant in lege Domini
habeat? Non enint recle curritur, si quo currendum (Psal. CXVIII,1). Item apud Salomonem : Diligit Do-
est nescuitur. Quomodoautem sciretur, si imilis proe- minussancta corda ; acceptisunl autem illi omnesim-
ceptis ostenderelur ? Sic ergo curramus, ut compre- maculati > (Prov. xi, 20, tec. LXX). Horum lesti-
hendamus. Omnes enim qtii recte currunt, compre- moniorum aliqua currentes exhortantur, ut perfecta
hendenl: eon sicut in agonethealrico, omnes quidem currant ; aliqua ipsum finem commeraorant, quo
currunt, sed unus accipit palmam (I Cor. ix, 24). currendo pertendant. Ingredi autem sine macula non
Curramus credendo, sperando, desiderando; curra- absurde etiam ille dicitur, non qui jam perfectus est,
mus corpus castigando, ct eleetnosynas in bonis dan- sed qui ad ipsam perfectionem irreprcliensibililer
dis malisque ignoscendis, hilariter et ex corde fa- currit, carens criminibus damnabilibus, alque ipsa
ciendo, et currentium viresul adjuventur orando; et peccata venialia non negligens mundare eleemosynis.
sic audiamus proecepta perfectionis, ne currere ne- Ingressum quippe, hocest, ilernostrum quotendimus
gligamus ad plenitudinem charitatis. ad perfeclionem , muuda mundat oratio. Miindaest
CAPUT IX. — 20. His proemissis, ea testimonia aulem oralio ubi veraciter dicitur, Dimitle nobis,
quoeposuil iste cui respondemus, lanquam nos ea sicut el nos dimillimus (Matlh. vi, 12): tit dum non.
protulerimus, diligenter audiamus. < In Deuterono- reprehenditur 3, quod non impulatur, sine reprehen-
mio: < Tu autem perfeclus eris coram Domino Deo sione, hoc est, sine macula noster ad perfectionem
tuo (Deut. xviu, 13). Item illic : Et non erit inconsum- cursus babeatur : in qua perfeclione, cum ad eam
matut (a) in filiit Israel. Item Salvator in Evangelio: venerimus*, jam non sit omnino quod ignoscendo
Ettote perfecti, quia Pater vester qui in cmlis est, per- mundelur.
fectus est (Matth. v, 48). Item Apostolus ad Corin- CAPUT X. — 21. Deinde iste adhibet testiriionia,
thios secunda : De cmtero, fratres, gaudete, perfecti
quibusostendat, non esse gravia divina proecepla.Quis
ettpte (II Cor. xm, 11). Item ad Colossenses : Corri- autem nesciat, cum pra-ceptum sit generale charitas
pientet omnemhominem,el docentesin omni sapientia, (quia finis proeceptiest charilas [1 Tim. i, 5], ct pleni-
ut exhibeamut omnem hominem perfeclum in Christo tudo
legisest charitas[Rom. xm, 10]), non essegrave
(Coloss. i, 28). Ilem ad Philippenses : Omnia facite quod diligendo fit, non limendo? Laborant aulem in
sine murmuralione et hmsitatione, ut silis irreprehen- Dei
praeceptis, qui ea timendo conantur implere : sed
et
sibilet simplices,sicutfilii Dei immaculali (Philipp. n, perfecta charitas foras uiillit timorem (Uoan. iv, 18),
14,15). Item ad Ephesios : BenedictusDeuset Pater et facit praccepti sarcinam °, non solum non premen-
Domininostri Jesu Christi, qui benedixitnos in omni lem onere
ponderum, verum etiam sublevantem vice
benediclionespirituali, in cwleslibusin Clirislo, sicut
pennarum. Quae tamen cbaritas ul liabeatur, etiam
elegil nos in ipso ante mundi constitutionem, ut esse- tanta quanta in cnrpore mortis liiijus haberi poiest,
mut tancti et immaculati in conspectuejus (Ephes. i,
paruni esi noslrae volunlatis ar!>ilriiini, nisi ailjnvet
3, i). Item ad Colossenses : Et vos cum esselis ali- gratia Dei per Jesum Clirisiinu Domiiiiiin no-irunt
quando alienati et inimici sensu in operibus matis ', VII, 24, 25). DifTunditiirquippe in cnrdilius
nunc autemreconciliatiin corpore carnis ejus per mor- (Rom.
* nostris, quod saepe dicendum e i, non per m>sipsus,
tem ejus, exhibelevos tanctos et immacutalqsel irre- sed sanctum qui datus est ivhis (Id. v
per Spiritum
prehensibilet (Coloss.l, 21). Item ad Ephcsios : Vt 5). Nec aliam ob causam Scriptura conunemorat uon
exhiberet ipse tibi gloriosamEcclesiam , non habentem
maculam aul rugam, aut aliquid hujusmodi, ut sit 1 Editi,perfectisperate. PJuresMss.utin Blbliia,perfecte
tancta et immaculata ( Ephes. v, 27). Item ad Corin- sperate.
* Am.et plerique Mss. omittunt,conmyisceniHs: cujus
1 Editi,quia. AtHss.,quando.
*in omnibusMss.,immicissensusejus in operibustna- loco rtis.
nonnullicodiceshabent, tenebris; et quidam,deside-
Hs. ' Am.et Er., dumreprehendiVar;proetermissanegente
* Duoex vaticanisMss.,ut exhiberetvos. particula,quas hucrevocaturex Mss.
(a) Deuter. xxui, 18, sec LXX,est, teliskomenos,inUia- 4 Libri editi,pervenertmus.,\iss.,venerimus.
tus. Nec tamen aUo ex loco Deuleronomiisuniptumid * HicLevem adduntAm. Er. et Mss.Gallicaniae Vaticani.
tiattimoDium videtur.
 305 S. AUGUSTINIEPISCOPI 304
esse gravia divina proecepta, nisi ut anima quse illa moneri, charitati Dei non esse grave mandatum Dei;
gravia sentit, intelligat se nondum accepisse vires, quae nonnisi per Spiritum sanctum diffunditurin cor-
quibus lalia sint proeceptaDomini qualia commendan- dibus nostris, non per arbitrium humanoevoiuntatis;
tur, lcvia scilicet alque suavia, et oret gemitu volun- cui plus dando quam oportet, ignorant justiliam Dei:
tatis, ut impetret donum facililatisl. Qui enim dicit, quoetamen charitas tunc perfecta erit, cum poenalis
Fiat cor meumimmaculatum;et, Itinera mea dirigese- timor omnis abscesserit.
cundum verbumtuum, et ne domineturmihi omnis ini- CAPUT XI. — 23. Post hoecproposuit testimonia
quitas (Psal. cxvm, 80, 133); et, Fiat voluntas tua, quoecontra eos dici solent: nec ea solvit, sed com-
sicnt in cmloel in lerra; et, Ne nos inferas in tentalio- memorando quasi conlraria, quaestiones arctius illi-
nem (Maith. vi, 10 el 13); et caclera hujusmodi quae gavit. Ait enim : < Teslimonia Scripturarum, quoee
commemorare longum est, hoc utique orat, ut praece- diverso ponenda sunt his qui arbitrii libertatem, vel
pta Dei faciat: quoeul fierenl, nec juberelur, si nihil non peccandi possibilitatem imperite existimant se
ibi nostra voluntas ageret; nec orarctur, si sola suf- Scriplurarum aucloritate posse destruere. Objicere
ficeret. Commendanlur ergo non esse gravia, ut cui enim solent, > inquit, < quod sanclus Job dixerit, Quis
gravia sunt, inlelligat nondum se accepisse donura, mundus est a peccato ? Nec infans, cujus est unius
quo gravia non sint; nec arbitrelur ea se perficere, diei vita super terram > (Job xtv, 4, tec. LXX). Deinde
quando ita facit, ut gravia sint. Hilarem enim datorem quasi respondethuictestimonioaliistestimoniis, quod
diligit Deus (II Cor. IX, 7). Nec tamen, cum ea gravia ipse Job dixerit, Justus enim vir et sine querela factus
sentil, desperando frangatur : sed ad quoerendum, sum in derisum (Id. xn, 4, sec. LXX). Non intelligens
peteridum, pulsandumquecogalur. posse dici hominem justum, qui perfeclioni justiliae
22. Audiamusergo et in his lestimoniis quoedeinde plurimum accessit, ila ut ei proximus fieret: quod
posuit, Deum sua proecepta non gravia commendan- multos etiam in hac vila potuisse, in qua ex fide vivi-
tem. <Quod Dei mandata, > inquil, < non modo im- tur, non negaraus.
possibilia non sint, verum ne gravia quidem. In Deu- 24. Hoc et illo teslimonio confirmatur, quod iste
leronomio : Et converlelurDominusDeus tuus epulari consequenter adjunxil ab eodem Job diclum : Ecce
in te tuper bonis, sicul epulalus esl superpatres tuos, si ego proximussumjudicio meo, et scio quiajustus inve-
audieritis vocemDomini Dei veslri, custodireet facere niar (Id. xm, 18, sec. LXX). Hoc enim esl judicium,
omnia mandata ejus, etjustitias, et judicia qumscripta de quo alibi dicitur, Et educet quasi lumen justitiam
sunt in libro legishujus : si conversusfueris ad Domi- tuam, etjudicium tuum velut meridiem (Psal. xxxvi,
num Deum tuum ex loto corde tuo, et ex lota anima 6). Denique non dixit, Ibi sum; sed, proximussum.
tua. Quia mandalum hoc, quod ego mando tibi hodie, Quod si judicium suum illud intelligi voluit, non quo
non etl grave, nequea te longe est. Non esl in ccelo,ut ipse judicabit'; sed quo in fine esl judicandus; justi
dicas, Quis ascendetin cmlumel accipiet illud nobis, et in illo judicio invenientur omnes qui non failaciter di-
audienles faciemus? Non est trans mare, ul dicas, Quis cunt, Dimilte nobis debita nostra, sicut et nos dimitli-
transfretabit mare et accipiet illud nobis, el audientes mus debiloribusnostris. Per hanc enim dimissionem
faciemus?Juxta te estenimverbumin ore tuo, in corde, justi invenienlur; eo quod ea quae bic habebant pcc-
et in manibustuis facere illud (Deut. xxx, 9-14). Ilem cata, eleemosynis deleverunt'. Unde Dorainus dicit,
Dominus in Evangelio : Venitead me, omnes qui la- Date eleemosynam,et ecce omnia munda sunt vobis
boratis et onerati estis, et ego vos requiescere faciam. (Luc xi, 41). Denique hoc dicetur justis in regnum
Tollite jugum meumsuper vos, el discile a me quia mi- promissum ituris, Esurivi enim, et dedislismihiman-
tis sumet humilis corde; et invenieiisrequiemanimabus ducare (Matlh. xxv, 35): et coetera hujusmodi. Sed
vestris: jugum enimmeumsuave est, et onus meumleve aliud est, esse sine peccalo, quod de solo in hac vita
est (Malth. xi, 28-30). Item in Epistola sancti Joan- Uiiigenito diclum est; aliud, esse sine querela, quod
nis : Hmcest charilas Dei, ut mandata ejus observe- de multis justis etiam in hac vita dici potuit: quoniain
mus, et mandata ejus gravia non sunt > (I Joan. v, 3). est quidam modus bonoeviioe, de quo etiam in ista
His auditis legilimis et evangelicis et apostolicis testf- huraana conversatione, justa querela esse non possii.
moniis oedificemurad gratiam, quam non intelligunt, Quis enim juste queritur de homine qui nemini male
qui ignoranles Dei justitiam et suam volentes consti- vult, et quibus polest fideliter consulit, nec contra cu-
tuere, justitioe Dei non sunt subjecti. Si enim non in- jusquam injurias tenet libidinem vindicandi, ut vera-
telligunt ex Deuteronomio, quemadmodum apostolus citer dicat, Sicul et nos dimiltimusdebitoribusnoslris.
Paulus commemoraverit, ut corde credatur ad jusii- Et lamen eo ipso quod verum dicit, Dimitte, sicul et
tiam, ore autem confessiofiat ad salutem (Rom. x, 3, nos dimiltimus; sine peceato se non esse declarat.
10); quia non est opus sanis medicus, sed male ha- 25. Inde est quod dicit, Nihil iniquumerat in ma-
bentibus (Matth. ix, 12) : isto certe Joannis aposloli nibus meis, sedmunda oratio mea (Job. xvi, 18). Hinc
testimonio, quod ad istam sententiam ultimura posuit, enira erat munda oratio, quia veniamnon injuste pe-
ubi ait, Hac est charitas Dei, ut mandata ejusservemus, tebat, qui veraciter dabat.
et mandata ejus gravia non sunt, debent utique com-
1SicMss.Atediti,judicavU.
* PleriqueMss., et quod ea quw hic habebantpeccata,
*lm.,facuUatif. eleemosynisdiiuerunt.
30!> DE PERFECTIONE JUSTITI,E HOMINISLIBER. 306
26. Et quod dicit de Domino, Multas enim contri- tamen, quia non est sine peccalo; sed jam non ipsa
tiones meas fecit sine causa (Job. ix, 17) : non ait, operatur illud, sed id quod in illo habitat peccatum.
Nullas fecit cum causa; sed, mullas sine causa. Non Ideo non eum reprehendit cor ejus in omni vita ejus;
enim propler multa peccata ejus factoesunt ei mulloe hoc est, in fide ejus, quia justus ex fide vivit: et ideo
contritiones, sed propler probationem patientiae. Nam fides ejus est vita ejus. Scit enim quia non habitat in
<propterpeccata, sine quibus, nt alibi confitetur, non carne ejus bonum, ubi habitat peccatum *
: sed non ei
fuit, pauciora se pati debuisse judicat (Id. vi, 2, 3). consentiendo vivit ex fide, qua invocat Deum ut ad-
37. Ilem quod dicit, Vias enim ejus custodivi, et juvelur pugnans contra peccatum ; quod ut omnino
non declinaviamandalis ejus, nequediscedam(Id. xxni, ibi non sit, adjacet ei velle, sed perficere bonum nont
11) : cnstodivit vias Dei, qui non sic exorbitat, ut adjacet (Rom. vn, 15-21). Non facere bonum non
eas relinquai, sed in eis currendo proficit; etsi ali- adjacet, sed perficere. Nam in eo quod non consen-
quando ul infirmus offendit aut titubat : proficit au- tit, bonum facit; et in eo quod odit concupiscentiam
lem minuendo peccala, donec perveniat ubi sine suam, bonum facit; et iu eo quod eleemosynas facere
peccato sit. Non enim aliter potest eo modo profi- non cessat, bonum facit; et in eo quod illi qui in
cere, nisi custodiendo vias ejus. Declinat autem a eum peccat ignoscit, bonum facit; et in eo quod petit
mandatis Domini atque discedit apostata; non ille sibi dimitti debila sua, et veraciter dicit quod dimiltit
qui, eliamsi haheat peccatum, conlligendi tamen cum etiam ipse debitoribus suis, et orat ut non inferatur
eo perseverantiam non relinquit, donec eo perveniat in tenlationem, sed liberelur a malo, bonum facit:
ubi nutla cum morte coiuenlio remanebit. In isto ei tamen perficere bonum non adjacet, quod tunc
crgo conflictu induimur ea justitia, qua hic ex fide erit, quando illa concupiscenlia quoe habitat in mem-
vivitur, et ea quodam raodo loricamur. Assumimus bris ejus, nulla erit. Non ergo eum reprehendit cor
quoque judicium, quod etiam contra nos pro nobis ejus, quando reprehendit peccatum quod habitat in
facimus, quando peccata nostra accusandodamnamus: membris ejtis, et non habet quam repreheudat infi-
unde scriptum esi, Justus ipse sui accusator est in delitatem ejus ". Ita nec in vita sua, id est, in fide
primordiosermonis(Prov. xvm, 17). Hinc item dicit, sua, a corde suo reprehenditur, et sine peccato non
Juslilia vestituseram, et circumdedimihijudicium sicut esse convincilur. Quod et ipse Job de se confitetur ,
chlamydem(Job xxix, 14). Nam et ista veslis belli ubi dicit : Nihil le latuit peccatorummeorum. Signasti
magis solet esse quam pacis, ubi adhuc expugnatur iniquitatesmeasin sacculo, et annotasli si quid invilus
concupiscentia,non ubi erit plena sine aliquo prorsus transgressus sum (Job xiv, 16, 17). Teslimonia ergo
hoste justilia, novissima inimica morle destrucla. quoeposuit de verbis sancti Job, nos sicut potuimus,
28. Quod autem iterum ait idem sanctus Job, Non quemadmodum sint accipienda monslravimus : nec
enim reprehendit me cor meum in omnivita mea (Id. tamen ille solvit, quod eumdem Job dixisse proposuit,
xxvii, 6) : lunc nos in ista vita, in qua ex fide vivi- Quis enim mundus est a peccato? Nec infans cujus est
mus, non reprehendit cor nostrum, si eadem fides diei unius vila super terram.
qua ' corde creditur ad justitiam, non negligit repre- CAPUT XII. — 29. < Iteruraproponere solent,>in-
hendere peccatum nostrum. Unde dicit Apostolus, quit,< Omnishomomendax(Psal. cxv, 2). >Neque hoc
Non enimquodvolofacio bonum: sed quod odi malum, contra sc ipsum 3 a se ipso propositum solvit : sedt
hoc ago (Rom. vn, 15). Bonum est enim non concu- commemorando alia velut contraria testimonia, apud
piscere, et hoc bonum vult justus, qui ex fide vivit eos qui non inleiligunt sanctam Scripluram, divinat
(Babac. n, 4): et tamen facil quod odit, quia concu- eloquia in lile dimisit. Ait enim: Quibut responden-
piscit; quamvis post concupiscenlias suas non eat dumest, quodin Numerorumtibro scriplumesl: <Hom»
(Eccii. xvni, 30) : quod si fecerit, tunc vere ipse fecit verax > (iVnm.xxiv, sec. LXX). Et desanclo Job legitur
ut cedat, ut consentiat, ut desiderio pcccali obediat. ita : <Erat vir habitansin regioneAusitidm,nomineJobt
Tunc eum cor ejus reprehendit; quia ipsum repre- verax, sine crimine, juslus, Dei cullor, abslinensse ab
hendit % non illud peccalum ejus, quod habitat in omni re mala > (Job i, 1). Miror quod ausus est ponerev
membris ejus. Cum vero non sinit regnare peccatum hoc teslimonium, ubi dictum est, Abslinensseab omni
in suo mortali corpore ad obediendum desideriis re mala, cum hoc ab omni peccato vellct intelligi ;
ejus, nec exhibet membra sua arma iniquitaiis pec- ciim superius dixerit, peccatum actum esse *, non
cato (Rom. vi, 12, 13); inest quidem peccatum in rem (Cap. 2, n. 4). Reminiscatur ergo quia etiam sL
membris cjus, sed non regnat, quia non obedilur aclus sit, res potest dici. Abstinet se autem ab omni
desideriis ejus. Et ideo dum quod non vult agit, id re mala, qui pcccato, sine quo non est, vel nunquanx
est, non vull concupiscere et concupiscit; consentit omnino conscnlit, vel si aliquando premilur, non
legi, quia bona est. Hoc enim vult et ipse quod lex; opprimitur; sicut luclator fortior, et si aliquando)
quia vult ipse non concupiscere, et lex dicit, Non lenetur, non ideo perdit quo superior invenitur. Le-
concupisces(Exod. x, 17). In hoc quoniam vult quod gitur sane homo sine crimine, legitur sine querela :
et lex vult, procul dubio consenlit legi: concupiscit 1 Am.Er. et pleriqueMss.,quia.
* Am.Er. et Mss.,in qua. Parlicula,in, expunctafiiitper * PluresMss.,quodreprehendatinfidelitatemejus.
Lovanienses. 8 PleriqueMSS.,contrase ipsos.
»unus e Mss. vaticanis omillit, quia ipsum repre- 4 Am.Er. et omnes mauuscripti,uno tantum excepto,
Itendil. peccatumactummalumesse.
 307 S. AUGUSTINIEPISCOPl 501
at non legitur sine peccato, nisi Filius hominis, unus unum. Ait etiam dixisse sanctum Tobiam, Noli ti-
ideiiJiiueDei Filius unicus. mere, fili; pauperem vitam gerimus, sed multa bona
30. < ltcm,> inquit,<apud ipsum Job:El miraculum habebimus,si timuerimusDeum,et recesserimusab omni
tenuit veracis hominis. Ilem apud Salomonemde Sa- peccato, el fecerimusbona (Tob. iv, 23). Verissime
pientia ; Viri mendacesnon erunt ijlius memores; viri tunc eriint homini multa bnna, cutn recesserit ab
autemveraces invenientur in illa (Eccli. xv, 8). Item omni peccato. Tunc enim ei nulla erunt mala, ut non
in A,pocalypsi: Et in ore ipsorum non est inventum opus habeat dicere, Liberanosa malo (Matlh. vi, 13).
mendacium; sinemaculasunt > (Apoc.xiv, 5). Ad hoec Quamvis el nunc omnis qui proficit, recta intentione
el nos respondemus, admonentes quomodo dicendus proficiens, recedil ab omni peccato, et tanto inde fit
sit homo verax per Dei gratiam alque verilatem, qui longinquior,quanto plenitudinijustitioeperfectioriique
ppr se ipsum sine dubio mendax est. Unde diclum propinquior : quia et ipsa concupiscentia, quod est
est, Omnis homo mendax. Hoc et testimonium * so- peccatum habitans in carne nostra, etsi manet adhuc
nat de Sapienlia, quod ipse posuit: Viri aulemvera- in membris mortalibus, minui tamen non desinit in
ces invenienturin illa : qni procul dubio non in illa , proficientibus. Aliud est ergo, recedere ab omni pee-
sed in se ipsis invenientur esse mendaces. Sicuti est, cato, quod nunc in opere est; aliud, recessisse ab
Fuislis aliquandotenebrm, nunc autem lux in Domino omni peccato, quod in illa perfeclione tunc crit. Sed
(Evhes. v, 8). Cum diceret, tenebrw, non addidit in tamen et qui jam recessit, et qui adhuc recedit, non
Domino : cum autem dixit, lux, addidit utique, in est negandus facere bonum. Quomodo ergo dictum
Domino: quia in se ipsis lux esse non possent; ut est, Non est qui faciat bonum, non est usque ad unum;
qui gloriatur, in Domino glorietur(I Cor. i, 31). Illi quod ille proposuit, et non solutum reliquit : nlst
vero in Apocalypsi propterea tales dicli sunt, quod quia populum quemdam psalmus ille culpat, in
non sil invenlumin ore eoruin mendacium: quia non quo nec unus erat qui faceret bonum, dum volunt
dixerunt se non habere peccatum ; quod si direrent, remanere filii hominum, et non esse filii Dei, cujus
se ipsos deciperent, et veritas in eis non esset (I Joan. gratia homo (it bonus, ul faciat bonum? De illo enim
i, 8) : porro si veritas in eis non esset, invenirettirin bono dictum hic debemus accipere, quod ibi ait, Deut
ore eorum mendacium. Quod si propter invidiam , de cmlorespexitsuperfiliothominum,ul videatsi est in-
cum essent sine peccato, dicerent se non esse sine telligensaut requirensDeum (Psal. xui, 1-3). Hoc ergo
peccalo; hoc ipsum esset mendacinm, falsumquecssct bonum, quod est requirere Deum, non erat qui face-
quod dictum est, Non est invenlumin ore ipsorum ret, non crat usque ad unum, sed in eo genere homi-
mendacium.Ideo ergo sine macula sunt, quia sicut num, quod proedestinaturaestad interitum (a). Super
ipsi dimiserunt debitoribus suis, sic illis Dco dimit- hos enim respexit Dei praescienlia, prolulitque sen-
tente mundati sunt. Ecce nos, ut valuimus, exposui- tentiam.
mus quomodoaccipienda essenl testimonia, qtiocpro CAPUTXIV.— 32. < Item dicunt, > inquit, < illud
sua causa commemoravit. Ipse aulem quomodo sit quod Salvalorait, Quidmedicis bonum?Nemo bonut,
accipiendum quod scriptum esl, Omnishomomendax, nisisolus Deus >(Luc. xvm, 19; et Marc. x, 18). Hano
omnino non solvit; nec solvere poterit, nisi correclo item propositionemomninonon solvit: sed opposuitve-
errore, quo credit liominemsine adjutorio gratia; Dei, lut ex adverso alia lestimonia, quibus probaret esse et
per solam propriam volunlatom posse esse veracem. hominembonum. Dixit enim esse respondendumquod
CAPUT XIII. — 31. Sic aliamquae sequitur quae- idemDominusalibi ail, < Bonushomode bonothesauro
Slionemproposuit, nec solvit : imo veroauxit.et diffi- cordissui profert bonat(Matlh. xn,35) :et ilerum,<Qui
cilioreni reddidit, proponendo adversum se prolatum* sotemsuum oriri facilsuper bonoset malos> (Id. v, 45).
testimonium, Non est qui faciat bonum, non est usque Et alibiscriplumest,inquit, <Bona boniscreata sunl ab
ad unum (Psal. xm, 1, 3); cl quasi contraria testi- initio t (Eccli. xxxix, 30) : et iterum, < Qui sunt boni,
monia referendo, quibus osienderet esse homines qui erunt habitatores lerrmi (Prov. n, 21). Cui sic respon-
faciunt bonurn. Quod quidem oslendit : sed aliud dendum est, ut ct illud intelligalur quomodo dictum
est, non facere bonum ; aliud, non esse sine peccato, sit, Nemo bonus, nisi unus Deus.Sive quia omnia quae
etiamsi homo faciat miilta bona. Quapropler ea le- creata sUnt, quamvis ea Deus fecerit bona valde ,
stimonia quoeposuil, non sunt contra illud quod ilici- Crealori tamen comparata, nec bona sunt, cui com-
tur, non esse in hac vita hominem sine peccalo. Ipse parata nec sunt : altissime l quippe et proprio modo
autem non ostendit qnemadmodum dicium sit, Non quodam de se ipso dixit, Ego sum qui sum (Exod. m,
est qui facial bonum,non est usque ad unum. Ait enim, 14). Sic * dictum est, Nemo bonus, nisi unus Deus;
inquit, sanclus David, Spera in Domino, el fac bonita- 1ApudLov.,altissimo.
tem (Psal. xxxvi, 3). Hoc proeceplumest, non faclum: s Edili,sicut : minusrecte.
quod proeceptumnon titique faciebant de quibus di- (a) ln hunclocumFulgentiuslib. 1ad Mouimum, cap.&
« Ninil »
aliud, inquit, « accimendum exisiimoinillo sancb.
CtUmest, Non est qui faciat bonum, non est usquead « Augustiuisermone,quo ad interitumquosdamproedesli-
« natosfirmat, nisiad mteritumsupplicii,non delicli; ne-
1 Editi,Hoc teslimonium;omisso,et, « que ad malumquodinjusteadmittunt,sed ad cruciatum
quod habent ma- « quemjuslissimepatientur; nec ad peccatum quoprimae
nuscripti.
* unusvaticanuscodex,propheticum. « resurreclionis beneficiumaul non accipiunt, aut aui»
Pluresmanuscripti «tunt, sed ad tormentumquodillis propria
cumAm.et Er.,probatum. « parit et acquitasdivinabene retribuit. » inlquitasmale
309 DE PERFECTIONE JUSTJTLE HOMINISLIBER. 310
quemadmodum de Joanne dictum est, Non erat itle que petierimus, accipiemus ab eo • (IJoan. n, 21,
lumen (Joan. i, 8); cum Dominus eum esse dicat lu- 22). Hoc enim agitur voluntate, credendo, speran-
cernam (Id. v, 35), sicut discipulos, quibus dixit, do, diligendo, corpus castigando, eleemosynas fa-
Vos estis lumenmundi: nemo accenditlucernamet po- ciendo, injurias ignoscendo, instanter orando, et pro-
nit eam sub modio (Matth. v, 14, 15) : sed in compa- ficiendi vires precando, veraciterque dicendo, Dimitte
ralione luminis illius, quod esl verum lumen, illu- nobis, sicut el nos dimitiimus; et, Ne inferas nos in
minans omncm hominem venientem in hunc mun- tentationem, sed libera nos a malo (Matlh. vi, 12, 13).
dum (Joan. I, 9), non erat ille lumen. Sive quia ipsi Hoc prorsus agilur, ut cor mundetur, et pecca(um
etiam fiiii Dei comparati sibi ipsis quales in illa perr omne tollatur; et quod rex justus', cum in throno
fectione oeterna futuri sunt, ita boni sunl, ut adhuc sederit, occultum inveneril minusque miindatum,
el mali sinl. Quod de illis dicere nou auderem (quis ejus mlsericordia remittatur; nt Deo videndo toittm
enim audeat dicere malos esse, quorum pater est sanum mundumque reddalur. Judicium. enimsine mi-
Deus), nisi ipse Dominus diccret, Si ergo vos cum si- sericordia, sed illi qui non fecit misericordiam. Super-
lis mali, nostisbona dala dare filiis vestris; quanlo ma- exallat autem miserkordia judicio (Jacobi n, 13).
gis Paler vesler, qui in cwlis est, dabit bona pelenlibus Quod si non esset, quae spes esset? Quandoquidem
se (Malth. vn, 11)? Cum ait utique, Pater vester; cum rex justus sederil in throno, quis gloriabitur ca-
filios Dei jam esse monslravit, quos (amen adhuc slum se habere cor ? aut quis gloriabitur mundum se
malos esse non tacuit. Ille tamen non solvit, quo- esse a peccato? Tunc ergo per ejus misericordiaro,
modo et isli boni sint, et nemosit bonus,nisiunus Deus: justi plene perfecteque mundati, fulgebunt in regno
unde est ille admonilus, qui inlerrogaverat quid bonj Patris sui sicut so! (Matth. xui, 43).
facerel, ut illum quoereret cujus gralia bonus esset, 35. Tunc plene atque perfectes erit Ecclesia non
cui bonum esse, lioc est ipsum esse ; quia incommu- habens maculam aut rugam aut aliquid hujusmodi,
labiliter bonus, et non potest omnino malus esse *. quia tunc etiam erit vere gloriosa. Cum enim non
CAPCT XV. — 33. «ltem dicunt, > inquit, < Quis tantum ait, ut exhiberetsibi Ecclesiam non habentem
gloriabilurcastumse haberecor ? > Et ad lioc respondit maculam aut rugam, sed addidit, gloriosam(Ephes. y,
multis tcstimoniis, volens oslendere posse esse in 27); satis significavit, quando erit sine macula et ru-
homine caslum cor : nec tamen dicit quomodo acci- ga aut aliquo hujusmodi 3 : tunc utique, quando glo-
piendum sit, quod proposuit contra se dici, Quis riosa. Non enim modo in tanlis malis, in lantis scan-
gtoriabilur castum se habere cor, ne Scriptura divina dalis, in tanta permixlione hominum pessiinorum,
in hoc lestimonio, et in his per quoe respondit, sibi in tantis opprobriis impiorum dicendum est eani
ipsa adversaria videatur. Nos autem huic respon- esse gloriosam, quia reges ei serviunt, ubi est peri-
dentes dicimus, ideo secutum esse, Quis gloriabiiur culosior majorque tenlatio : sed tunc potius gloriosn
caslum se habere cor? quoniam proeccssit, Cum rex erit, quando fiet quod idem ait apostolus, Cum Cliri-
justus sederit in throno. Quantalibet enim justitia slus apparuerit vila vestra, lunc et vos apparebilis cum
sit proeditus homo, cogitare debet, ne aliquid in ipso in gloria (Coloss.m, 4). Cum cnim Dominus ipse
illo, quod ipse non videt, inveniatur esse culpan- secundum formam servi, per qnam sc mediator con-
dum, cum rex justus sederit in throno, cujus cogni- junxit Ecclesioe, non fuerit glorificatns nisi resurre-
tionem fugere delicta non possunt, nec illa de quibus ctionis gloria (unde dictum est, Spiritus non erat da-
diclum est, Delicta quis inlelligit (Psal. xvm, 13)? tus, quia Jesus nondum fuerat glorificalus [Joan. vn,
Cum ergo rex justus sederil in throno, quis gloriabi- 39]); quomodo dicenda est ante resurrectionem suam
tur castumse haberecor? aut quis gloriabitur mundum Ecclesia ejus esse gloriosa? Mundat ergo eam nnnc
se esse a peccalo(Prov. xx, 8, 9) ? Nisi forte isli, qui lavacro aquae in verbo (Ephes. v, 26), abluens pec-
volunt in sua jusliiia, non in ipsius judicis misericor- cata praeterita, et pellens ab ea dominationem malo-
dia gloriari. rum Angelorum : deinde perficiensejus sanifates, fa-
34. Tamen eliam illa vera sunt, quaerespondendo cit eam occurrere in illam gloriosam, sine inacula et
subjecit, quod < Salvator ait in Evangelio, Beafi ruga. Qnos enim prmdeslinavit, illos el vocavit; et
mundicordes,quoniamipsi Deumvidebunt(Mallh. v, 8). quos vocavit,ipso»et juslificavit; quos autem justi/ica-
Et quod David dicit : Quis ascendet in montem vit, illos et glorificavit(Rom. vm, 30). In lioc myste-
Domini? aut quis slabitin loco sancto ejus? Innocent rio dicturn arbilror, Ecce ejicio dmmonia, et sanitates
tnanibus et mttndo corde (Psal. xxm, 5, 4). El ali- perficio hodie et cras, et tertia die consummor (Luc.
bi : Benefac, Domine, bonis et rectis corde (Psal. xui, 52), id est, perficior. Dixit enim hoc ex per-
cxxiv, 4). Item apud Salomonem : Bona est sub- sona corporis sui, quod est Ecclesia : dies ponens 4
stantia, cui non est peccatumin conscientia(Eccli. xui, pro distinclis ordinatisque temporibus, quOdet in sua
30). Item illic : Averte te a deliclo, el dirige manut, resurrectione significavit in triduo.
et ab omnideliclomunda cor tuum (Id. xxxviii, 10).
llem in Epistola Joannis : Si cor nostrum non re- 1 Am.Er. et Hss., el quodjtutexjustus.
* SicMss.Editivero, lunc ptenaalqueperfecta.
prehendat, fiduciam habemut ad Deum, et qumcum- * Editi,aut aliquid hujusmodi.Meliustres vaticaniMss.,
1 Lov., qtna mcommutabilUer bonus,nonpotest: omissa aut4 aliquohujusmodi.
particula, et, quam habmt editi caeteriet manuscripti. Editi, EcclesiaDei : ponens.Emendantura codiceva-
ticano.
311 S. AUGUSTINIEPISCOPI 312
36. Puto autem interesse inter rectum corde, et inter ipsa mandata, quemadmodum sua peccata mun •
mundum corde. Nam et rectns corde in ea quoeante darent. Nam Zacharias, quod de omni sacerdote cx
sunt extenditur, ea quae retro sunt obliviscens, ut hominibus accepto iu Epistola ad Hebraeos dicilur,
recto cursu, id est recta fide atque intentione perve- etiam pro suis peccatis utique hoslias offerebat (Hebr.
niat, ubihabitet munduscorde (Philipp. m, 13,14). v, 5). Quomodo aulem inlelligendum sit quod dicitur,
Sicut illa singula reddenda sunt singulis, ubi diclum sinequerela, jam supra satis, quantum opinor, osten-
est, Quis ascendetin montemDomini? aut qui stabit in dimus (Cap. 11, n. 23-28). < Etbeatus, > inquit,
loco sancto ejus? Innocens manibus et mundus corde. < Apostolus ait, Vl simus sancli et immaculaliin con-
Innocens manibus ascendet, et mundus corde stabit: spectu ejtts > (Ephes. I, 4). Hoc agitur, ut hoc simus;
illud in opere est, illud in fine'. Et illic magis in- si immaculali inlelligendi sunt, qui omnino sine pec-
telligendum quod dictum est, Bona est substantia, cui cato sunt. Si autem immaculati sunt, qui sunt sine
non esl peccatumin conscientia. Tunc enim erit vere crimine; etiam in hac vita fuisse atque esse negare
bona subslantia, id est, veroe divitioe, cum transierit non possumus : quia non ideo sine ullo peccato est
tota paupertas, id est, cum consumpta * fuerit omnis aliquis, quoniam non habet maculam criminis. Unde
infiirmitas.Nunc vero averlal se homo a delicto, cum et Apostolus cura minislros eligeret ordinandos, non
proficiendo inde discedit, et renovatur 3 de die in ait, Si quis sine peccato; quod invenire' non posset:
diem; el dirigat manusin opera 4 misericordioe, et ab sed ait, Si quis sine crimine (Tit. i, 6) ; quod ulique
omni deliclo mundet cor suum; misereatur, ut quod posset. Nec tamen iste ostendit, quemadmodum se-
restat', per veniam dimittatur. Hoc enim salubriter cundum suam causam debeamus accipere quod scri-
et sine vana inanique jaclantia bene intelligitur, in eo ptum est : Quoniamnon juslificabilur in conspectutuo
quod dixit sanctus Joannes, Si cor nostrum nos non omnisvivens. Aperta quippe sentenlia esl de superiore
reprehendat, fiduciam habemusad Deum, el qumcum- versu illustrius declarata, Non inlres, inquit, inju-
qtie pelierimus, accipiemus ab eo. Hoc enim videtur dicium cum servo iuo, quoniam non juslificabitur in
isto loco admonuisse, ne cor nostrum nos in ipsa conspectutuo omnisvivens. Judicium timet, quia mi-
oratione et petitione reprehendat : hoc est, ne forte sericordiam desiderat, quaesuperexaltat judicio. Hoc
cura cceperimus dicere, Dimitle nobis, sicut et nos di- est enim , Ne intres in judicium cum servo tuo, noli
mitlimus; compungamur nou facere quod dicimus, me judicare secundum te, qui es sine peccaio : quia
aut etiam non audeamus dicere quod non facimus, et non justificabilur in conspeclu luo omnisvivens; quod
fiduciam petendi amittamus. de hac vita dictum sine difficiliquoestioneinlelligitur;
CAPUTXVI. — 37. Item sibi opposuit lestimonium et quod ait, non justificabilur, ad illam perfectionem
Scripturarum, quod eis dici solet, Quia non esl homo jusliliae retulit, quoein hac vita non est.
juslus in lerra qui faciat bonum, et non peccet (Eccle. CAPUT XVIII. — 39. < Ilem dicunt,> inquit, < Si
vii, 21). Et quasi respondit aliis lestimoniis, quia dixerimusquia peccalum non habemus, ipsi nos sedu-
< Dominus de sancto Job ait : Numquid considerasti cimus, el veritasin nobisnon est >(IJoan. i, 8). Et huic
servum meum Job? Non enim est ei similis quis- evidentissimo testimonio quasi contrariis testiraoniis
quam in terris, homo sine querela, verus Dei cul- respondere conatus est, quod < idem sanctus Joan-
lor, abslinensse ab omni malo > (Job i, 8). Unde jam nes in eadem Epistola dicat, Hocaulem dico, fralres,
superius disseruimus. Nec tamen ipse ostendit nobis ut non peccelis. Omnis qui nalus esl ex Deo, peccalum
quomodo et Job, si hoecverba ita intelligenda sunt, non facit, quia semen ipsius in eo manet, et non polest
sine ullo peccato fuerit in terra, et verum sit quod peccare (ld. HI , 9). Item illic : Qui nalus est ex
scriptum esse dixit, Non est homo justus in terra qui Deo, non peccat, quia generatio Dei conservat ettm, et
faciat bonum,et non peccet. malignus non tangit eum (Id. v, 18). ltem illic, > in-
CAPUT XVII. — 38. <Item dicunt, > inquit, iQuia quit, <ubi de Salvatore ait: Quoniamille apparuit, ut
non justificabilur in conspectuluo omnis vivens> (Psal. peccalalollerel. Omnisqui in eo manel,non peccal. Omnis
CXLII, 2). Et huic testimonio quasi respondit ad qui peccat, nonviditeum, nec cognoviteum. Item illic.
nihil aliud, nisi ut Scripturae sanctoe inter se ligitare Charissimi, nunc filii Dei sumus, et nondum apparuit
videantur : quarum concordiam nos debemus osten- quid erimus. Scimus quoniam cum apparuerit, simites
dere. Ait enim : < Quibus respondendum est, quod ei erimus, quoniam videbimuseum sicuti esl: el omnis
de sancto Zacharia et Elisabeth evangelisla tesla- qui habel spem hanc in eum, sanclificalse, sicul el ipse/
tur, dicens : Erant autem Zacharias et Elisabeth uxor sanclus est (ld. m, 5, 6, 2, 3). > Et tamcn cum hrcc
ejus jusli ambo in conspectuDomini, et incedentes ht omnia leslimonia vera sint, verum est el illud quod
omnibus mandatis el justificalionibusDomini sine que- proposuit, et non solvit, Quod si dixerimusquiapecca-
rela > (Luc. i, 6). Qui justi ambo utique legerant lumnon habemus, nos ipsos seducimus, et veritasin no-
1 Edili,illud in
fide : maleac dissentientibusmanuscri- bis nonest. Ac per hoc, secundum id quod ex Deo nati
ptis.
*Editiet sumus, in eo qui apparuit ut peccata tollerel, id cst,
manuscriptipraeterunume vaticanishabebant. in Christo manemus, et non
consummala.
3 SicpluresMss.At peccamus ; hoc est au-
Am., discedalet renovetur.hov.,dis- tem, homo 2 interior renovatur de die in diein
ceavt; el renovetur. quod
* Plerique 1 Unuse VaticanisMss.,invemri.
Mss.,in opere.Quidamcodextwto»Ms.
Unusex vaticanisMss.,mundetcor suum,dumperope- aAm.Er. et Mss.,quodinterior renovalur,omissavoce,
ra mmncordiw meretur ut quodrestal, etc. homo.
313 DE PERFECTIONE JUSTlTI^E HOMINISLIBER. bU
(II Cor. iv, 16): secundnm autem quod de homine nec obaudieritis me, gladius vos comedet. Os enim Do-
illo nali sumus, per quem peccatum intravit in mun- mini locutum est hwc i(Isai. i, 19, 20). Hic vero, quan-
dum, et per peccatum mors, et ita in omnes homines tumlibet isti se obtegant, aperiuntur. Declarant cnim
pertransiit (Rom. v, 12), sine peccalo non sumus; se contra Dei gratiam vel misericordiam disputare,
quia sine illius infirmitate nondum sumus, donec illa quam volumus impetrare cum dicimus, Fiat voluntas
rcnovalione, quac(it de die in diem, quoniam secun- lua sicut in cwlo et in lerra ; vel, Ne nos inferas in
dum ipsam ex Deo nati sumus, infirmilas tota sanetur, tenlalionem, sedtiberanos a malo (Matlli. vi, 10, 13j.
in qua ex primo homine nali sumus, et in qua sine Utquid enim isla orando tanto gemitu petimus, si
peccato non sumus: cujus reliquiis in homine interiore volentis hominis e.t currentis, non miserentis est
mancmibus, quamvis de die in diem minuantur in Dei ? Non quia hoc sine voluntale nostra agitur, sed
proficientibus, si dixerimus quia peccalum non habe- quia voluntas non implet quod agit, nisi divinilus
mus, nos ipsos seducimus, el verilas ,in nobis non est. adjuvelur. Hoecest fldei sanitas, quoenos facil quaerere
Quomodoenim verum est, Omnisqui peccat, non vidit , ut inveniamus, pctere ut accipiamus, pulsare ut
e«m, nec cognovit euin: cum secundum visionem et aperiatur nobis (Luc. si, 9). Contra istam quidis-
cognitionem quoeerit in specie, nemo eum in hac vita putat, conlra se ipsum claudit oslium misericordioe
videat atque cognoscat; secundum autem visionem Dci. Nolo plura diccre de re tanla, quia melius
atque cognitioncm quoe est in fide, multi sint qui eam commilto fidelium gemilibus, quam sermonibus
peccent, ccrte ipsi apostatoe, qui lamen iu eum ali- meis.
quando crediderunt, ut de nulio eorum dici possit, 41. Videte tamen, obsecro, quale sit, ideo volenti
secundum visionem et cognitionem quoeadhuc in fide et currenli misericordiam Dei non esse necessariam,
est, non vidit cum, neque cognoviteum? Sed intelli- quoe illum eliam proevenit, ut curreret, quia de quo-
gendum arbitror, quia renov3tio perficienda videt ct dam ait Apostolus, Quod vult faciat: ibi, ut arbitror,
cognoscit : infirmitas vero absumenda non videt, nec ubi sequitur et dicit, Nonpeccat, si nubat. Quasi pro
cognoscit eum ; in cujus quanliscumque reliquiis in- magno habendum sit, velle nubere, ubi de adjutorio
lerius constitutis, si dixerimus quia peccalum non divinoemisericordiaeoperosius disputatur. Aut vero
habemus, nos ipsos seducimus, et veritas in nobis non etiam ibi prodest aliquid velle, nisi Deus providentia,
est. Cum ergo per graliam renovalionis fitii Dei simus, qua gubernat omnia, marem feminamque conjungat.
lamen propler reliquias infirmilatis nondum apparuit Aut quoniam ad Philenionem scripsit Apostolus, Vt
quid erimus : scimus quoniam cum apparuerit, similes non quasi ex necessitatebonum ejus esset, sed volunta-
ei erimus, quoniamvidebimuseum siculi esl. Tunc pec- rium : quasi aliter sit volunlarium bonum, nisi cum
catum nullum erit, quia infirmitas nec interior nec Deus operalur in nobis et velle et operari, pro bona vo-
exterior ulla remanebit. Et omnis qui habel hancspem lunlate (Philipp. n, 13 ). Aut quia in Deuleronomio
in eum, sanctificatse, sicut et ipse sanctus est. Sancti- scriptum est, Vitam et mortem dedit ante faciem lio-
ficat se, non per se ipsum, sed credendo in illum et minis, bonumel malum; el admonuit ut eligeret vitam :
invocando illum qui sanclificat sanclos suos : cujus quasi et ipsa admonitio non de misericordia veniat;
sanctificationis perfeclio, quae nunc proficit et cres- vel aliquid prodessel eligere vitam, nisi Deuseligendi
cil de die in diem, omnes infirmitatis reliquias abla- charitatem inspiraret, etelectam habereproeslaret: de
tura est. quo diclum est, Quomamira in indignatione ejus, et
vita in volunlate ejus (Psal. xxix, 6 ). Aut quia di-
CAPUT XIX. — 40. < Item dicunt, > inquit, < Non
volenlisnequecurrentis, sed miserentisest Dei» (Rom. ctum est, Si voles prmcepta, servabuntte : quasi non
debeat Deo agere gralias, quia proecepta voluit, qui
ix, 16). Quibus < respondendum esse » dicit, J quod
idem apostolus alibi de quodam ait: Quod vult facial desertus omni lumine verilatis hoecvelle non posset.
Positis anie hominem igue et aqua, quo vult quidem
(1 Cor. vn, 36). Item,» inquit, < ad Philemonem de
Onesimo: Quem egovotueramapttd me delinere,ut pro porrigit manum, sed altior' est qui vocat altius quam
te mihi minislrarel; sed sine consilio luo nihil volui omnis humana cogitalio : quandoquidem inilium cor-
ul rigendi cor fides est, sicut scriplum est, Venies, et
facere, non quasi ex necessilatebonum luum esset,
sed voluntarium (Philem. 13, 14J. Item in Deutero- pertransies ab initio fidei (Canl. iv, sec. LXX ); et
nomio : Vilam cl mortem dedit ante faciem tuam, quisque ita eligit bonum, sicut unicuiqueDeus partitus
est mensuram fidei ( Rom. xn , 3 ); et, Nemo polesl
bonumet malum ; elige vitam, ut vivas (Deut. xxx, 15,
ad me venire, ait Princeps fidei, nisi Pater qui misil
19). Item apud Salomonem : Deus ab iniiio conslituit
me, traxerit eum. Quod de fide dictum esse qua in
hominem, et reliquil eum in manu consiliisui: adjecit eum
ei mandata et prwcepta; si voles prwcepta, servabunt creditur, satis evidenter poslea explanat, ubi di-
et cit: Verba qum ego loculus sum vobis, spiritus et vita
te, in poslerumfidem placitam facere. Apposuit libi sed quidam sunt ex vobisqui noncredunt. Sciebat
aquam et ignem, ad quod vis porrige manum luam. sunl;
Ante hominembonumet malum, vila et mors, paupertas enim ab inilio Jesus, qui essent credentes, et quis eum
et honestas a Domino Deo sunl (Eccli. xv, 14-18). tradilurus esset; el dicebat, Propterea dixi vobis, quia
Ilem apud Isaiam : Et si volueritis et audieritis me, 1 vetus codexCorbeiensishocet alteroloco, attius.Con-
qum bona tunt terrm manducabitis; si autem noluerilis tra alii qualuormanuscriptiutroquelococonstanterhabcnt,
allior.
 315 S. AUGUSTINIEPISCOPI DE PEBFECTIONE JUSTITIJI HOMINISLIBER. 316
nemo potest ad me venire, nisi fuerit ei datum a Patre juvat. Et hoc nobiscum agit gratia Dei per Jesum
meo (Joan. vi, 44, 64, 65, 66 ). Christum Dominum nostrum, non solum proeceptis,
42. Magnum autem aliquid pro sua causa se inve- sacramenlis, exemplis; sed etiam Spirilu sancto, per
nisse arbiiratus est apud Isaiam proplielam, quia Deus quem latenter diffundiiur charitas in cordibus nostris
dixil, Si volueriliset audieritis me, qumbona sunl lerrm (Rom. v,25, 5), quaeJ interpellat geniitibus inenarra-
manducabilis; si autem noluerilis etnon audieritis me, bilibus (Id. vui, 26. ), donec in nobis perficiatur sa-
gladius vos comedet. Os enim Domini locutumest hmc. nitas, et Deus sicuti est, videndus * oeternaveritale
Quasi non lex tota hujusmodi condilionibus plena sil: monstretur.
atit ob aliud superbis proecepia ista data sint, nisi CAPUT XXI. — 44. Quisquis ergo fuisse vel esse
quia lex prmvarkationisgratia posita est, donec venirel in hac vita aliquem hominem, vel aliquos homines
semencui promissumest (Galat. m, 19). Unde subintra- putat, excepto uno MediatoreDeiet bominum, quibus
vil ut abundaret delklum; el ubi abundavit delictum; necessaria non fuerit remissio peccatorum, contrarius
superabundavitgralia (Rom. v,20): id csi, ut accipe- est divinoe Scripturoe, ubi Apostolus ait : Per unum
ret homo proecepta,superbe de suis viribus fidens, in hominem peccatum inlravit in mundum, el per pecea-
quibus deficiens et factus etiam proevaricator, Iibera- tum mors, ei ita in omneshomines perlransiit, in quo
torem salvaloremquerequireret; alqueila enm timor omnespeccaverunt(Id. v, 12 ). Et necesse est ut im-
legis humilem factum, lanquam poedagogusad fidem pia contentione asserat, esse posse homines, qui sine
gratiamque perducerel. Ila multiplicalis infirmitati- mediatore Chrislo liberante atque salvante sint liberi
bus postea acceleraveruut ( Psal. xv, 4 ), quibus sa- salvique a peccato; cum ille dixerit, Non est opus sa-
nandis opporlune Cbrislus advenit.In cujus gratiam nis medicus,sedmalehabentibus.Non venivocarejustos,
etiam justi anliqui crediderunt, eadem ipsa gratia ejus sed peccalores(Matth. ix, 12, 13). Quisquis auteradi-
adjuti, ut gaudentes eum praenoscerent, et quidam cit, post acceplam remissionem pecqatorum ita quem-
etiam proenuntiarent esse venturum: vel in illo po- quam hominem juste vixisse in hac carne, vel vivere,
pulo Israel, sicut Moyses, et Jesus Nave, et Samuel, uit nullum habeatomniiio peccatum, contradicit apo-
etDavid, et coeteri tales; vel exlra ipsum populum, stolo Joanni qui ait : Si dixerimus quia peccatumnon
sicut Job; vel ante ipsum populum, sicut Abraham, habemus, nos ipsosseducimus, et veritas in nobis non
sicut Noe, et quicumque alii sunt, quos vel comme- esl (I Joan. i, 8). Non cnim ait, habuimus; sed, ha-
morat vel tacet Scriptura divina. Unus enim Deus, et bemus. Quod si quisquam asserit de illo peccato esse
unus mediator Dei et hominum, homo Chrislus Jesus dictum, quod habitat in carne morlali nostra secun-
(I Tim.u, 5),sine cujus gratia nemo a condemna- dum vitium quod peccantis primi hominis voluntate
tione liberatur , sive quam traxit ex illo in quo om- conlractum cst, cujus peccali desideriis ne obediamus
nes peccaverunt, sive quam postea suis iniquitatibus Paulus Aposlolus proecipit (Rom. vi, 12); non autem
addidit. peccare, qui eidem peccato, quamvis in carne habi-
CAPUT XX. — 43. Quale est autem, quod iste po- tanti, ad nullum opus roalum omnino consensit, vel
Buit in exlrerao : < Si quis dixerit, Polest fieri ut facti, vel dicti, vel cogitali, quamvis ipsa concupiscen-
homo vel verbo non peccet? respondendum est, >• tia moveatur, quoealio modo peccali nomen accepit,
inquit, < Sivult Deus, potest: vult enim Deus, ergo quod ei consenlire peccare sit, nobisque moveaiur
potest. > Item ait: <Si quis dixerit, Fieri polest ut invitis : subtiliter quidem ista discernit, sed videat
horao non in cogitatione delinquat? respondendum quid agatur de dominica oratione, ubi dicimus: Dimit-
esl, Si vult Deus, potest: vult enim Deus, ergo potest.»- te nobisdebila nostra: quod, nisi fallor, non opus esset
Videte quemadmodum noluerit dicere, Si Deus ad~ dicere, si nunquam, vel in lapsu linguoe, vel in oble^
juvet, polest; cui dicitur, Adjutor meus esto, ne dere- ctanda cogilalione, ejusdem peccali desideriis aliquan-
linquas me (Psal. xxvi, 9).: non utique ad corporalia tulum consenliremus; sed lantummododicendum es-
bona capessenda et mala cavenda, sed ad gerendam set, Ne nos inferas in tentalionem, sed libera nos a
perficiendamque justitiam; propter quod dicimus, iVe' malo (Maltli.vi, 12,13). NecJacobus apostolus diceret,
nos inferas in tentationem,sed libera nos a malo (Matlh. Jn mullis offendimusomnes (Jacobi m, 2). Non enira,
vi, 13). Nec adjuvatur, nisi qui et ipse aliquid agit r offendil, nisi cui mala concupiscentia contra justitiae
adjuvatur autem, si invocat, si credit, si secundum rationem appetendo seu vitando, faciendum vel dicen-
proposilum vocatus est: quoniam quos anle prmscivit, dum vel cogitandum aliquid, quod non debuit, sive;
el prwdeslinavitconformesimaginis Filii sui, ut sit ipse- fallens, sive proevaleuspersuadet. Postremo, si exce--
primogenilttsin multis fratribus : quos aulem prmdesli- pto illo Capite nostro, sui corporis salvatore, asserun.-
navil, ilios et vocavit; quos aulem vocavil,illos et justi- lur vel fuisse, vel esse in bac vita aliqui homines justi
ficavit; qnos autemjustificavit, illos el glorificavit(Rom.- sine aliquo peccato, sive nuoquam consentiendodesi-
viu, 29, 30). Currimus ergo, cum proficimus, dum deriis ejus, sive quia pro nullo peccato habendum est,,
sanitas nostra in proficienlibus currit (sicut etiam; quod lantum est, ul hoc pietaii 3 non imputet Deus<
cicatrix currere dicitur, quando bene vulnus diligen- 1 sola editioLov.,qui.
terque curalur): ut ex omni parte perfecti sine ulla a sic meliores Mss.Al editi, et Deus sicut videttdw
simus omnino infirmilate peccati; quod non soluin est.3
vult Deus, verum eliam ut impleatur facit alque ad- corbeiensiscodex et unus ex Belgici*Ms*., ut litt
pietate.
317 ADMONITIOIN LIBRUMDE GESTIS PELAGII. 513
(quamvis aliter sit beatus sine peccato, aliler autem ne intremus in tentationcm (negat autem hoc qut
beatus cui non imputat Dominuspeccatum(Psa/. xxvi, coniendit ad non peccandum gratiae Dei adjutorium
9.), non nirois cxistimo reluctandum. Scio enim qut- non esse homini necessarium, sed sola lege accepta
busdam esse visum, quorum de hac re senlentiam hunianam sufficere voluntatem); ab auribus omniura
non audeo reprehendere, quanquam nec defendere removendum, et ore omniumanathcmandum esse non
valeam'. Sed planequisquis negat, nos orare debere, dubito.
1 Uanuscripti
tres GaHicaniet duo Vaticani,audeam.

ADMONITIO
IN LIBRUM DE GE8TIS PELAGII.

AnnoCbristi 415 Pelagius apud Paloestinarahoeresis postulatus, ln jud(cium Bemdlalfjuq tteruin adducitur.
In primo quidem judicio, quod Joannes Jerosolymorum episcopus in presbyterorum conventu die circiter
trigesimajulii habuit, nulla gesta confecta esse scribit Augustjnus in subsequente libro, nn. 39,55. Tempus
hujusconventus ac diem licuitab Orosio Hispano presbyierp discefe,,qui coqventuj eidem interfuit, et ex
ejus actis nonnulla memoralu digna litteris consignavil in Apologiasua (a): ubi multis ex utraque parte acti-
tatislandem Joannem episcopumnovissimamsenlentiamprotulitte dicit, ut ad bealumInnocentiumpapam Roma-
num fratres et epistoltvmilterentur, universisquod ille decernerelsecuturis.
Alterum posteajudicium cum gestorum conscriplione habitum fuit apud Diospolim, Palaestinoeurbem, ab
episcopjsquatuordccim. SingulosepiscopOs suis ipsorum nominibus laudat Augustinus in libro primo coiilra
Julianum, pn. 19, 32, lioc ordine : Eulogium, Joannera, AmmoniaiiMm,Porphyriuro, Eutoniuro, Porphyriunj,
alium, Fidum, Zoninum, Zoboennuni, Nymphidium,Chromatium, Jovinum, Eleutherium, etClematium. Porra
quin Eulogius ipse Caesareensisepiscopus ac provincioePalaestinosprimas fuerit, ambigil nemo : quippe cura
aliis Iredecim episcopis, ipsimel eliamJoanni Jerosolymitano, constanler ab Augustinoproeponatur.
Synodum Natali Dominicoimminente celebratam intelligimus ex Luciani epistola de Revelatione corporia
Stephani marlyris (b). Nam ubi narravit tres visiones anno 415sibi divinilus oslensas, primam die.lertia de-i
cembris, secundam die decima, lertiam die decima septima, tumque se Joanni apud Jerosolymam rem nuiw
tiasse, sibi vero ab Joanne jussum ut sepulcrum effossa lerra quaereret: testatur deinde se reperto sepulcr»
moxad Joannem rursum adiisse, cum esset, ait, in Lidda, qua est Diatpolit, tgnodum agent. Hoc nimirura in
diem circiter vigesimam primam decembris incidit: siquidem pergit Lucianus, Joannera assumptis secum
aljit duobus episcopis, EutonioSebastensi, et Eleutherio Jerichontino, venisse, alque iis proesenlibusMartyris
reliquias die vigesimasexla ejusdem mensis translatas fuisse.
Pelagii causam_insynodo defendisse Annianus quidam diaconus Celedensis pulalur, eruditis nonnullis da
hoc diacono, quam de Pelagio, facilius inierpretantibus Hieronymum Alypio et Augustino, epislola inler
Augustinianas202, n. 2, scribentem : Quidquidenimin illa miserubilisynodoDiospolitanadixissese denegat,in
hoc opere profilelur. Ubi Diospolitanam synodum Hieronymus miserabilem dixit, non obaliud, opinamu»,
nisi quod a Pelagio delusam ex actis cognosceret. Innocentius papa visis iisdem actis proressus esl, se non
posse, episcoporum illorum nec culpare, nec approbare judicium ( epist. 183, inter Auguslinianas, n. 4).
CseierumAugustinus illos in subsequenie libro, n. 4, pios judices, et libro primo contra Julianum, n. 19, %
eatholicos judices vocat, qui Pelagium objectos sibi errores ejurantem, arbitrati calholicum, absolverunt:
soepevero eosdem quatuordecim antistites contra Julianum vcrilatis catholicoctesles citat.
DeSynodi gestis, praeter auditnm, nihil habere se significabat in epislolis 175, n. 4,etl77, n. 2, adlnnOr
centium datis anno4l6. Et Joanncm Jerosolymilamim ut illa sibi transmitteret, enixe petebat, epistola 179 ,
n. 4. Sed ea penes ipsum era nt, ctim epistolara 186 ad Paulinuro circa mediuro annum 417 scripsit. Hic itar
que liber, post accepta gesta conlinuo editus, ad initiura ejusdemanni 417 revpcatnr.
Etsi autem hoc opus in libro de Peccato originali, n. 15, vocetur, De Gestis Palwslinis; quo id ipsum tituje
designat Prosper in Iibro contra Collatorem, cap. 43; lamen retinenda inscriptio, De Gestis Pelagii, quae ef
antiquisexemplaribus, et ipsi Retractationi operis (Retract. lib. 2 , cap, 47 ), ab Augustino recognita, proefi-
gilur. Sic videlicet opus inscripsit, sive qnod jam vulgo receptum esset, ut gesta Pelagii purgalionisque ipsim
dicerentur (c),quibus se illum ptirgalum jactabat; sive quod liic agendum esset de ipsis gestis quoeidem i|le
prius emiserat breviata et corrupta. Hinc Possidius in lndiculo, cap. 4, Contra Gesta Petagii librum
nuncupavit.
Ex eo libro Phoiius Diospolitaneesynodi notitiam cepit perquam accuratam, et bibliothecoesua?codici 54
(a) Videinfra,Append.parte 2.
ib) Exstatin Appendicetoini7.
(c) Ub. de GeslisPelagii,n. S3.
519 DE GESTIS PELAGII, S. AUGUSTINI 320
commendavit (a). Atque hinc intelligas eum Augustinilibrum ex illis esse, quos in groecumsermonem trans-
latos narrat Possidius in ejus Vita, cap.il veI21, n. 59. Aurelium ipsum, cui liber scriptus est, Carlhaginis
episcopum Photius ibidem, et ante illum Prosperin librocontra Collatorem, cap. 43, appellavit. Id si non
docebat olim titulus, ambo ex libri leclione, n. 23, nullo negotiocompererunt.
(a) Videinfra,Append.parte 2. M.

Inlibrumde Gestis Pelagii, vide lib. 2, cap. VI, Retractationum, t. 1, col. 649, a verbis,
Per idem tempus, usque ad verba, Posteaquam in manus noslras. M.

S. AURELII AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI

DE GESTIS PELAGII

Singulaerrorumcapilapelagio apudPalsestinamSynodumobjecta, cum ejusdemad illa responsionibus,minutatimexcu>

Uuntur.Quanquamautemabsolutionema Synodopelagius consecutussit, in eo lamenresidere adhucsuspicionemhaere-
seos, monstratAuguslinus: ac deniquehominemSynodisententiasic esse absolutum, ut ipsahoeresis,propterquam in
iudiciumvenit, incunctanterdamnatafuerit.
1. Posteaquam in manus noslras ', sancle papa lata, profecto et de ipsius defensione, et de hoc opere
Aureli, ecclesiaslica gesta venerunt, ubi Pelagius ab noslro Sanclitas tua, atque omnis qui legerit, facilius
episcopis quatuordecim provinciaePaloestinoecatholi- et certius judicabit.
cus est pronuntialus, cunctalio mea terminum acce- CAPUT PRIMUM.— 2. Primum ilaque Domino
pit, qua disserere aliquid plenius atque fidentius de Deo, reclori cuslodique meo l, ineffabilesago gralias,
ipsa ejus defensione dubitabam. Hanc enim jam in qund me de sanclis fratribus et coepiscopis nostris,
quadamchartula, quam mihi ipse miserat, legeram(6). qui in ea causa judices consederunt, opinio non fe-
Sedquia ejus cum illanullas a se (c) dataslilteras sum- fellit. Responsioncs enim ejus non immerilo approba-
pseram, verebar ne aliquid aliter in meis verbis in- verunt, non curantes quomodo ea quaeobjiciebantur,
veniretur, quam legeretur episcopalibusgestis : atque in opusculis suis posuerit, sed quid de liis in proesenli
ita forsitan negante Pelagio quod ipse milii illam examinalione responderit. Alia est enim causa fidei
chartulam miserit, quoniam facile convinci uno tcste non sanoe,alia locutionisincautoc.Deniquc in his quoe
non posset, ego polius ab iis qui ei neganti faverent, de libello, quem dederunt (a) sancli fratres et coepi-
aut suppositoefalsitalis, aut, ut mitius dicam, leme- scopi noslri Galli, Heros et Lazarus, qui propler gra-
rarioe credulitatis arguerer. Nunc ergo cum ea per- vem (sicut poslea probabilius comperimus) unius
tracto quoe gesta testanlur 3, jam quantum mihi vi- eorum oegritudinem, proesentes esse minime potu-
detur *, ulrum pro se ille sic egerit, dubilatione sttb- erunt, recitata sunt objectaPelagio, illud est primum,
ADMONITIO PP. BENEDICTINORUH.
Liberde Gestis Pelagii ab innumeris mendispurgatus est auxilio veterum exemplarium,Gallicaniquidemuniusex;
bibliothecacolbertina,et italorumquatuor,Romaniscilicet,cujusvarianteslectionesad oramsuilibrivelserusadscripsit,
et aliorumtrium manuscriptorumquaein bibliothecisMagniDucisFlorenliaeasservantur.Editionesporroejusdemopusculi
quatuorinter se conlulimus:Vels.,id est, quaeMarcoVelseroet Antoniovelseroprocuranlibus,annoChristi1611Auguslaj
Vindelicorum confectaest; et Suar.,quoeper FranciscumSuarezab exemplarl,quodipsi vir eruditus, et omni,ut ait, fide
dignusdedit,expressaest, atquepost ipsiusobitumin prolegomenosextoad Iibros de Gralia,capiteseptimovulgata;
item editionemMas.,quae nimiruntex BernardiMasiioflicinaprodiitLovanii,anno 1647;ac deniqueVign.,id est, eam
quamHieronymusYignieriusin Augustiniano SuppJemento edi curavit.
Comparavimus pralerea eas omnes editiones initio Retr. et Confess., 1.1, memoratas. M.
*Titulusin editionibuserat: DiviAureliiAugustiniHip- 1 colbertinusMs.,nostro.
ponensisepiscopiliberad sanctumepiscopumJurelium de (a) Eulogioepiscopo: infra, n. 9.
GeslisPelagU,contraadversariosgratimDomininostriJesu
Christi.
' KditioVelseriet ColbertinusMs.,vestras.Atin editio-
nihusaliisemendatumest, nostras: merito quidemet suf-
fragante librosecundoRetractationum,
* sic yeleres cap. 47.
codices,vaticanuset colbertinus.Editive-
ro : jvuncpertracloergoqumgeslatestantur.
4 Editiovelseri omniumprima, et Mss.,jam quantum
tnihividebar.
(a) scriptussub iniliumanni41 .
1*1Vide infra, n. 57.
(*) Forte, adme.
521 LIBER
quod in libro suo quodam scribit, < Non posse esse
sine peccato, nisi qui legis scientiam habuerit. > Quo
recitato Synodus dixit: <Tu hoc edidisti, Pelagi? >
At ille respondit: < Ego quidem dixi, sed non sicut
illi intelligunt: non dixi, non posse peccare qui scien-
tiam legis habuerit; sed, adjuvari per legis scientiam
ad nou peccandum, sicut scriptum est, Legem in ad-
julorium dedit illis > (Isai. vm, 20, sec. LXX). Hocau-
dito, Synodus dixit: < Non sunt aliena ab Ecclesia,
quoe dicta sunt a Pelagio. > Plane aliena non sunt,
quoe respondit: illud vero quod de libro ejus prola-
tum est, aliud sonat. Sed hoc episcopi, Groecihomi-
ncs, et ca verba per interpretem audientes, discuterc
non curarunt; hoc tantum intuenles, quid ille quiin-
terrogabatur, sensisse se diceret, non quibus verbis
eadem sententia in ejus libro scripta diceretur.
3. Aliud est autem, hominem per scientiam legis
ad non peccandum adjuvari; el aliud est, non posse
esse sine peccato, nisi qui scienliam legis habueril.
Cum enim l videamus, exempli gratia, et sine tribulis
areas trilurari, quamvis adjuvent si adsint; et sine
pacdagogisposse pueros pergere in scholam, quamvis
ad hoc non sint inutilia poedagogorumadjumenta; et
multos sinc medicis ab oegritudine convalescere,
quamvis manifesla sinl adjuloria medicorum; et aliis
cibissine pane homines vivere, quamvis panis adjulo-
rium valere plurimum non negelur; et alia mulla,
quoenobis lacenlibus cogiianti facile occurrunt: pro-
fecto admonemur adjuloriorum genera esse duo. Alia
quippe sunt, sine quibus illud ad quod adjuvant, ef-
iici non potest; sicut sine navi navigal nemo, nemo
sine voce loquilur, nemo sine pedibus gradilur, ncmo
sine luce inluetur, et multa bujusmodi: unde est
etiam illud, quod nemo sine Dei gratia recte vivit.
Alia vero sunt adjutoria, quibus sic adjuvamur, ut
etiam si desint, possit alio modo fieri propter quod
ea requirimus : sicut illa sunt quoe commemoravi;
tribula ad fruges terendas, poedagogusad puerum du-
cendum, medicamentiunhumana arte confcctum' ad
recipiendam salutem, et caelera lalia. Quoerendumest
igitur, ex quo duorum istorum generum sit legis
scientia *, id est, quomodoadjuvetad non peccandum.
Si eo modo, ut sine illa hoc * non possit impleri;
non solum Pelagius verum respondit in judicio, sed
etiam verum scripsit in libro : si vero eo modo, ul
adjuvet quidem si adfuerit, possit tamen illud ad quod
juvat, alio modo fieri, etiamsi ista defuerit; verura
quidem respondit in judicio, quod merito episcopis
placuit, < adjuvari hominem ad non peccandum legis
scientia; > sed non verum scripsit in libro, < non
esse hominemsine peccato, nisi qui scientiara legis
habuerit, > quod indiscussum judices reliquerunt, la-
tini sermonis ignari, et ejus qui causam dicebat, con-
fessione contenti; proesertim ubi ex adverso nullus
astabat, qui verba libri ejus exponendo aperire inter-
1 Hicparuculam,enim,ex
* In MSS., humanuate manuscriptisadjecimus.
confectum.
* EditioSuar.,sU lalissciemia.
* Editiet Mss.,hax.
Legendumvidetur,lex; vel potius,
UNUS. 322
pretem cogerel, atque unde fralres non frustra move-
irentur, ostendere. Paucissimiquippe sunt legis periti:
i
multitudinem autem membrorum Christi usquequaque
'diflusam, et legis tam profundaeac multiplicis impe-
ritam, simplicis fidei pietas et spes firmissimain Deo
ct charitas sincera corameiidat, quoehis donis proe-
dita , gratia Dei se confidit a peccatis possc mundari
per Jesum Chrislum Dominum nostrum.
CAPUT 11.— 4. Ad hoc si forte Pelagius respon-
derel, hanc ipsam se dixisse scientiam legis, sine qua
non potest horoo liber esse a peccatis, quoeper do-
ctrinam fidei neophylis atque in Christo parvulis tra-
ditur, qua etiam baptizandi catechizantur, ut Symbo-
lum noveriut; non quidem ista intelligi solet, quando
habere quisquam scientiam legis dicitur; sed illa se-
cundum quam legis periti appellantur: verumlamen,
si boec verba, quoepauca numero, sed magna sunt
pondere, et more omniura Ecclesiarum fideliler ba-
ptizandis intimantur, scientiam legisnuncuparet, asse-
rens de hac se ' dixisse, < non esse sine peccato, nisi
qui scientiam legis habuerit, >quoenecesse cst trada-
tur credentibus, antequam ad ipsam remissioncm
veniant peccatorum; etiam sic circumdaret eum, non
dispulantium, sed vagientium baptizalorum multitudo
innumerabilis parvulorura, qui non verbis, sed ipsa
innocentioe verilate clamarent, Quid est, quid est
quod scripsisti, < non posse esse sine peccato, nisi
qui scientiam lcgis habueril? > Ecce nos grex magnus
agnorum sine peccato sumus, et legis lamen scientiam
non habemus. Nempe isti eum sallera, Iinguatacente,
tacere compelierent, aut forle etiam confiteri, vel
nunc se ab illa perversitatecorreptum (a), vel certe hoc
se quidem et ante sensisse, quod nunc in ecclesia-
stico dixit examine; sed ejus sentenlioe non se cir-
cumspecta verba posuisse, et ideo fidem suara esse
approbandam, librum emendandum. Est enira, ut
scriptum est, qui labitur in lingua, et non in corde
(Eccli. xix, 16). Quod si diceret, vel si dicat, quis eis-
dem verbis incautius negligentiusque conscriptis non
facillime ignoscat, cum sentenliam, quam verba illa
continent, non defendal, sed eam dicat suam, quain
veritas probat? Hoc eliam pios judices cogitasse cre-
dendum est : si tamen hoc quod in libro ejus latino
est diligenter interpretalum, satis intelligere potuc-
runt, sicut ejus responsionem groecoeloquio prolatam,
el ob hoc facile intellectam, alienara non esse ab Ec-
clesia judicaverunt. Sed jam coeteravideamus.
CAPUT III. — 5. Adjecit enim episcopalis Syn-
odus, et ait : < Legalur et aliud capitulum. > Et le-
ctum est in eodem libro suo posuisse Pelagium,
< Omnes voluntate propria regi. > Quo Iecto Pela-
gins respondit : < Et boc dixi propter Iiberura arbi-
trium, cui Deus adjutorest eligenti bona : homo vero
peccans, ipse in culpa est, quasi liberi arbitrii. > Quo
audito episcopi dixerunt: < Neque hoc alienum esl i
ab ecclesiastica doctrina. > Quis enim coudemnaret
liberum arbitrium , vel negaret, cum quo Dei adju-
1 ita colbertinuscodcx. At plureseditiones,de kac re.
EditioMasiana,dehac oraiione.
(a) Forte, correctum.
823 DE GESTIS PELAGH, S. AUGUSTINI 324
torium proedicalur? Quapropter et sententia respon- hoc ipso vnluntatem suam divina gratia negartt adju-
denlis merito episcopis placuit: et tamen illud quod lam ; ingrattis atque impius sibi fCgendusdimitiere-
in libro ejus positum est, < Omnes volunlate propria lur, ut sine reclore Deo proecipitatus, non se a se
regi, > fratres qui noverant quid adversus Dei gra- ipso regi potuisse, poenis experiretur. Sic etiam in
liam isti soleant disputare, procul dubio debuit per- illo testimonio, quod in eodera libro eidera tiltilo
movere. Sic enim diclum est, < Omnes voluntale subdidil, Apposuit tibi aquam el ignem ; ad quod vis
propria regi, > lanquam Deusneminem regat, et fru- porrige munumtuam : ante hominembonumel malum,
stra scriptum sit, Salvum fae populumtuum, el bene- vila et mors; quod placuerit ei, dabitur illi (Eccli. xv,
dic hwreditatem tuam; et regeeot, et exlolte illos usque 17 et 18): manifestum esl, quod si ad ignem niaimm
in swculum(Psal. xxvu, 9) : ne remaneant utique, raittil, et malum ac mors ei placet, id voluntas ho-
si voluntate propria sine Deo regunlur, velut oves minis operatuf; si aulem bonum et vitam diligit, non
non habentes pastorem (Marc, vt, 54); quod absit a sulum voluntas id agit, sed divinilus adjuvatur. Suf-
nobis. Nam procul dubio plus est agi, quam regi: ficit enim sibi oculus ad non videndum , hoc esl, ad
qui enim regilur, aliquid agit; el a Deo regitur l, ul tenebras : ad videndum vero lumine suo non sibi
recte agal; qui aulem agitur, agere aliquid ipse vix sufficit, nisi illi extrinsecus adjutorium clari luminis
inlelligitur : et lamen lanlum proestat volunlatibus proebeatur. Absil autem ut ii qni secundum propo-
noslris gratia Salvaloris, ut non dubitet Apostolus silum vocali sunt, quos proescivit, et proedestinavit
dicere, Quotquotspiritu Dei aguniur, hi filii sunt Dei conformes imaginis Filii sui (Rom. vm, 29), suo, ut
(Rom. VIII, 14). Necaliquid in nobis libera voluntas pereant, desiderio dimiltantur '. Hoc enim paiiunlur
meliusagere potest.quam utillise agendam commen- vasa irae, quaeperfecla sunt ad perditionem : in quo-
det', qui male agere non potest; et hoc cum feceril, rum etiam ipsa perdilione noias facit Deus divitias
ab illo se ut faceret, adjutam esse non dubitet, cui gloriaesuoe in vasa misericordise suae (Id. ix, 22,
dicitur in Psalmo, Deus meus, misericordiaejus prw- 23). Propter hoc enim, cum dixisset, Deusmeus,
venietme (Psai. LVIII,11). misericordia ejus prwveniet me; continuo subjecit,
6. Denique in illo libro , ubi illa capitula Pelagius Deus meus demonslravittnihi in inimicis meis (Psal.
scripsit, huic positioni*, qna dixit, < Omnes volun- LVIII,11, 12). Illis ergo fil quod scriptum est, Tra-
tate propria regi, et suo desiderio unumquemque didil illos Deus in desideriacordis eorum(Rom. i, 24).
dimitli, > subjecit aliquid de testimonio Scriptura- Non autem fit praedestinatis, quos regil Spiritus Dei;
rum , quo satis appareat non se sibi hominem regen- quoniam non inanis est vox eorum : Ne tradas me,
dum debere commitiere. Ait enim de hoc ipso Sapien- Domine, adesiderio meo peccatori(Psal. oxxxix, 9).
tia * Salomonis : Sum quidem et ego mortalis homo, Quandoquidem et contra ipsa desideria sic oratlim
timilis omnium, ex genere lerreno illius qui prior finctus est, ul diceretur, Aufer a me concupiscentiasventris,
est"; et coetera usque ad eum capituli finem, ubi el desiderium concubilus ne apprehendat mi (Eccli.
legitur, Vnus ergo omnibusintroitut ad vitam, et simi- XXIII,6). Praestat hoc Deus illis quos subditos regit;
lis exilus : propter hoc optavi, et datus est mihisensus, non aulem illis qui se idoneos ad se ipsos regehdos
et invocavi, et venit in me spirilut tapientiw (Sap. vn, pulant, et proefideulicervice proprioevoltinlaiis illuni
1-7). Nonne luce clarius apparet, quemadmodum dedignantur habere rectorem.
isle considerala miseria fragilitalis humana:, non est 8. Quaecum ita sinl < filii Dei qul hoc noverunt, et
ausus se regenduni" sibi commitlere; sed oplavit, et se Dei
Spiritu regi et agi gralulantuf, quomodo mo-
datus est ei sensus, de quo dicit Apostolus, Not au- veri potueninl, cum audirent vel legerent a Pelagio
tem sensum Domini habemus (l Cor. II , 16); et in- t Omnes voluntate propria regi-, et Suo
sCriptum,
vocavit, et venit in eum spiritus sapientioe? Hoc desiderio tinumquemque dimilti ? > Et tamen
enim spiritu, non viribus proprioe voluntatis, regun- quia
interrogatus ab episcopis, quid tnali sonarefit illa
tur et aguntur qui filii sunl Dei. verba pefsensit, respondilque : < hoc se dixisse pfo-
7. Nam et illud quod posuit de Psalmo in eodem
pler liberum arbitrlunJ; • continuO subjiciens, t 6ui
Capitulorum libro, ut quasi probaret, < Omnes vo- Detis adjutor esl eligeiiti bona ; homo vero peccans,
luntatepropria regi, >Dilexiimaledictum, et venietei; ipse in culpa esl, quasi liberi arbitrii : >liartc qiio-
et noluit benedictionem, el elongabilur ab eo (Psal.
que sentehtiam pii judices approbantes, qiiatri ihcaute
cvm, 18): qiiis nesciat hoc vilium esse, non naturoe, vel quo sensu illa in libro ejus verba sint posila, con-
sicut eam condidit Deus, sed voiuntatis humanoe, siderare vel
quierere noluerunt; snfficere existiman-
quoe recessit a Deo? Verumtamen si non dilexisset tes ila eum confessum esse liberum arbitriiim, ut
maledictionciri, et voluisset * benedictionem, et in eligenti boha Deus esset adjutor, peccans verOesset
1 Eademeditio Masiana,et ideoregUur. in culpa, ad hoc sibi suffioienlepropria voltintate. Ac
» Editiovighierii,ntmse! etSgendacommemtet. Melior per hoc Deus regit, quibus adjutor est eligentibus
iectio, quam sequimur, editiooisMisianse,quoea vetere bona. Et ideo bene regunt quidquidregurit, quoniam
codiceColbertinoconfirmatur.
' iri OolbertWo Ms^,propositionl. ipsi reguntur a bono.
',' Nonnulli MSS.Jin savientia. 9. Item recitatum est quod in libro suo Pelagius
Suar.,fdctusest. Mas.,fictus ett. Primaeeditiones et
Msss, finctutesti
' colbertinus Ms.,et notttfmft » suaf., ji«rini«ont«r.
525 L1BER ^NUS. 5&6
illos dicere scriptum est, se responsuriim, Ncsciovos,
posuit, < In die judicii iniquis et peccatoribus non
esse parcendum,sed ceterniseos ignibus exttrendos. > qui operamini iniquitatem(Luc. xm , 26 , 27). Ali-
Quod ideo fralres moverat, ut objiciendumputaretur, quando jussurum se commemorat, ul hi qui noluo,
quod ita dicium est, tanquam omnes peccatores runl eum regnare, sibi addiicantur, et intcrficiantur
octerno essent supplicio puniendi, non eis exceptis coram illo (Id. xix, 27). Aliquando venlurum se di-
qui fundamentum habent Chrislum, quamvis super- cit cum Angelis suis in majesiate stta, ut congregcn-
oedificenlligna, fenum, stipulam, de quibus dicit Apo- turante eum omnesgentes, et dividaleas, et alios
stoluS : Si cujtts opus exustumfuerit, delrimentumpa- ponat ad dexteram , quorum bona opera commeino-
tietur ; ipse aulemsalvus eril, sic tamen quasiper ignem rans, reportet' in vitam oeternam; alios ad sini-
(1 Cor. lii, 15). Sed cum respondisset Pelagius, <hoc stram, quibus bonorum sterilitaleni imputans.eos
secuiidum Evangeliumse dixisse, ubi dicitur de pec- oeterno igne condemnet (Maith. xxv, 31-46). Ali-
catoribus, llli ibnnt in supplicium mlernum; justi quando servura nequam et pigrum, qUi pecuniam
autem, in vitam wternam > (Matth. xxv, 46) : nullo ej'us neglexit iinpendere (Luc. xix, 22-24), veletiam
modo potuit christianis judicibus evangelica et do- hominem inventum in convivio non babentem vc-
minica displicere sentenlia, nescienlibiis quid in stem nuptialem , jubet ligatis manibus et pedibus
verbis de libro Pelagii prolatis moverit fraires, qui milti in tenebras exteriores. Aiiquando susceptis
disputationes ejus vel discipulorum ejus audire con- quinque prudenlibus, oslium contra slultas alias
sueverunt; quando his absentibus qui libellumcon- quinque virgines claudit (Matlh. xxv , 10-12). Hoec,
ira Pelagium sancto episcopo Eulogio dederunt, nul- et si quid est aliud quod in proesentia non occurrit,
lus urgebat, ut peccatores per ignem salvandos a de judicio dicuntur fuluro, ulique non in uno vel
peccatoribus oeterno supplicio puniendis aliqua ex- quinque, sed in mullis exercendo. Nam si unus csset
ceplione distingueret, et eo modo intelligentibusju- qui de convivio, quod non habebat vestem nuplialem,
dicibus cur fuerit illudobjectum, si noliet distinguere, in tenebras jussus est mitti; non continuo sequere-
merito culparelur. tur, et diceret Multi enim sunt vocaii,pauci vero elecli
10. Quodautem addidit Pelagius , <Et si quis ali- (Id. xxn, 11-14) : cum potius uno projecto atque
ter credit, Origenista est : > hoc acceperunt judices, damnato , mulli in domo remansisse videantur. Sed
quod revera in Origene dignissime deteslatur Eccle- de his omnibus nunc quahtuin satis esl dispulare per-
sia, id est, quod etiam illi quos Dorainus dicit oeterno longum est. Hoc tamen breviler possum dicere, sine
supplicio punicndos, et ipse diabolus atque angeli proejudicio(quod in pecuniariis rationibus dici solel),
ejus, post tempus licet prolixum purgali liberabuntur melioris discussionis, unum aliquem judicii modum,
a peenis, et sanctis cum Deo regnantibus societate qui est inscrulabilis nobis, servala dunlaxat iu proe-
bealitudinis adhoerebunt. Hoc ergo Synodus dixit, miis et poenisdiversilate meritorum , muliis per Scri-
< alienum non esse ab Ecclesia, > non secundum pluras sanctas significari modis. Quod auiem htiic
Pelagium, sed polius secunduni Evangelium, quod causoe, de qua nunc agilur, satis esl : si dixisset
tales iniqui et peccatores oeternisignibus exurentur, Pelagius, omnes omnino peccatores oeternoigue et
quales tali supplicio dignos jiidicat Evangelium; et oetcrnosuppliciopuniendos; quisquis id judicium (a)
quod detestabililer cum Origene sentiat, quisquis approbasset, in se ipsum primitus sentenliam pfo-
dixerit aliquando eorum liniri posse supplicium, quod tulisset. Quisenim gloriabitur se mundumessea pec-
Dominus dixit oelernum. De illis vero peccatoribus, calis (Prov. xx, 9, sec. LXX)? Quia vefo nec oinnes
quos dicit Apostolus, exusto eorum opere, tanquam dixit, nec quosdam, sed indefiniie posuil *, et boc
pcr ignem salvos futuros , quoniam nihil Pelagio de secundum Evangelium se dixisse Vespondil : vera
iis evidenler objectum est, nihil judicaverunt. Qua- quidem senlentia episcopali est confirmala judicio;
sed adlmc sentiat 3 Pelagius noli
propler, qui dicit iniquos et peccatores, quos oelerno quid apparet, et
supplicio veritas damnat, aliquando inde posse libe- post hoc etiam episcopale judiciuin noli iiripudentef*
rari, non inconvenienter eum Pelagius Origenistam inquiriliir.
vocat: sed rursus, qui nullum peccatorem in Dei CAPUT IV. — 12. Objeclum est et iilud Pelagio,
judicio misericordia digiium existimat, quodvultei tanquam in suolibro scripserit, « Malumnec in cogi-
nomen imponat, dum tamen et hunc errorem eccle- tationem venire. > Respondit autem, <Hoc non ila
siastica veritate non recipi intelligat. Judicium enim posuimus; sed diximus, debere studere Christianum,
sine misericordiafiet illi, qui non fecit misericordiam ne male cogitet: >quod, sicut decuit, episcopi appro-
(Jacobi li, 13). barunt. Quis enim dubitat, maliim cogitari non opof-
41. Quomodoautem fiet hoc judicium, difficilein tere? Et revera in libro suo quod ait, <maium nec
Scripturis sanctis comprehendi potest : modis enim cogitari, > si ita legitur, <nec cogitandum quideni, >
inullis significatur, quod uno modofuturum est. Nam- (a) Forte,judicum.
que aliquando dicit Dominus adversus eos quos in 1 vign., reponat.Forlelegendum,eosportel.
suum regnum non recipit, ostium se clausurum %cla- • in Mss. et in vels. et Suar. legebatur, sed nie
mantibusque illis et dicentibus, Aperi nobis; in no- indefinUe
' lidemposuU.
Mss.et vels. et Suar.. sed adhuche
tnine tuo manducavimuset bibimus, et coetera quae sential. Forte pro, sed almdneatiquid sehliat. dliquid
* sicvels. Suar.et Mss.At posterioreseditfones,tmpru»
1 in posterioribestantumeditionihus,clausutwu denler.
327 DE GESTIS PELAGIl, S. AUGCSTINI 328
hoc intelligi solet', malum nec cogilari debere qui- nationem Domini ministratoe, auctoritate canonica
dem. Hoc autem qui negat, quid aliud dicil, quam de- conlinentur, nomine Teslamenli Veteris nuncupe-
bcre cogitari malum ? Quod si verum esset, non dice- mus; quis ecclesiasticis litleris vel mediocriler eru-
retur in laude cbaritatis, Non cogitat malum (I Cor. ditus ignorat, ita Scripturis illis promitti potuisse re-
XIII, 5) <Non' venire > tamen <in cogilationem > gnum ccelorum, sicul etiam illud Testamentum No-
justorum alque sanclorum, ideo non lam probe asse- vum, ad quod pertincl regnum ccelornm? Certe enim
rilur, quia cogitatio vocari solet etiam cura aliquid in in illis Litteris apertissime scriptum est : Ecce dies
mentera venit, etsi consensio non sequalur. Cogitatio veniunt, dicit Dominus, et consummabodomui Israel e'
vero quae culpam conlrahit, et merito prohibetur, domuiJacob TeslamenlumNovum, non secundumTe-
consensione non caret. Potuit ergo fieri ut mcndosum stamenlumquod disposuipatribus eorum, in die qua ap-
codicem legerent, qui hoc ila objiciendum arbilraii prehendi manum eorum, ut educeremeosde lerra JEgy-
sunt, tanquam Pelagius dixerit, < Malumnec in cogi- pti (Jerem. xxxi, 31, 32). Hoc enim factum cst in
tationcm venire, > id est, justis et sanclis in roentem monle Sina. Tunc aulem Daniel prophela nondum
non venire quod malum est. Quae sententia profeclo erat qui dixeral 1, Accipientsancti regnum Altissimi.
absurdissima est; cum enim mala reprehendimus, His enim verbis proemium,non Veteris, sed NoviTc-
nisi cogilata verbis enuntiare non possumus : sed illa, stamenti propbelabat: sicul ipsum Christum ventu-
ut dixiraus, culpabilis appellalur cogilatio mali, quoe rum iidem Prophetoe proenunliarunt, cujus sanguine
consensionem trahit. dedicatumest TestamenlumNovum : cujusTestamenti
CAPUT V.—13. Cura ergo et hanc Pelagii re- ministri Aposloli facli sunt, dicente beaiissimo Paulo,
sponsionemjudices approbassent, recitatum est aliud, Qui et idoneosnos fecit minislrosNovi Teslamenli,non
quod in suo libello scripsit, < Regnum ccelorumetiam lillera, sed spiritu. Littera enim occidil, spiritus autem
in VeteriTestamentopromissum.i Ad quod Pelagius: vivificat(II Cor. m, 6). In illo vero Teslamento quod
<Hoc el per Scripturas probari possibile est: hoeretici proprie vetus dicitur, et datum est in monte Sina,
autem in injuriam Veleris Testamenti, hoc negant. non invenilur promitti aperlissime, nisi terrena feli-
Ego vero Scriplurarum auctorilalera sccutus dixi, citas. Unde illa terra, quo est populus introduclus, et
quoniam in prophela Daniele scriptum esl, Et acci- per eremum ductus, terra promissionis vocatur; in
pienl sanctiregnum Altissimit (Dan. vu, 18). Qua ejus qua pax et regnum, et ab inimicis victoriarum repor-
accepta responsione, Synodus dixit, <Neque hoc alie- talio, el abundantia filiorum ac frucluum lerrenorum,
num est a fide ecclesiastica. > et si qua hujusmodi, hoccsunt promissa Veleris Tesla-
14. Numquidnamergo fratres noslros, ut etiam hoc menti: quibus etsi figurantur ad Novum Testamen-
inter caetera objicerenl, sine causa verba ista move- tum perlinenlia spirilualia, tamen qui propter illa ter-
runt? Non utique : sed Veteris Testamenti nomen rena suscipit legem Dei, ipse esl haeres Veteris Te-
modis duobus dici solet, uno modo secundum divina- stamenti. Ea quippe secundum Vettis Testamentum
rum Su-iptuiarum auctorilalcm, alio secundum lo- promittunlur atque tribuuntur, quoesecundum homi-
quendi vulgatissiraaraconsuetudinem. Paulus namque nem velerem concupiscuntur. Quoeautem illic ad No-
apostoius dicit ad Galatas : Dicile mihi, inquil, sub vum Testamentum pertinentia figuranlur, novos bo-
lege volentes esse, legem non audislis? Scriptum est mines quoerunt. Neque nesciebatenira quid loquerctur
enim quodAbrahamduos filios habuil, unum de ancilla, lantus Apostolus, qui duo Testamenta in ancilla et
alterum de libera : quw sunt in allegoria3. Hwc enim libera, allegorica significalionedislincta esse dicebat,
sunt duo Testamenta; unum quidem in servilulem ge- veteri filios carnis, novo filios promissionis attri-
nerans, qttod est Agar. Sinamons est in Arabia, quw buens : Non qui filii carnis, inquit, hi filii Dei; sed
conjuncta est ei qum nunc est Jerusalem; servit enim filii promissionisdepuianlur in semen (Rom. ix, 8).
cum filiis suis : quw autem sursum est Jerusalem, libera Filii ergo caruis perlinent ad terrenam Jerusalem,
est, quwestmaler nostra. Cum ergo VelusTeslamentum quoeservit cum filiis suis : filii autem promissionis ad
ad servitutem perlineat, unde etiam dictum est, Ejice eam quae sursum est, liberam rnatrem nostram in
ancillam et filium ejus, non enim hmres erit filius an- cceliseelernam. Unde perspicitur qui ad regnum ter-
cillw cum filio meo Isaac (Galat. iv, 21-30); regnum renum, et qui pertineant ad regnum coelorum. Istam
autem ccelorum ad libertatem : quoraodo etiam re- distinctionem qui etiam illo tempore per Dei gratiam
guum ccelorum ad Velus perlinet Testamenlum? Sed intelligenles, (ilii promissionis effecli sunt, Novi Te-
quoniam, ut dixi, etiam sic solemus loqui, ut Scri- stamenli haeredes in occulto Dei consilio deputati
pturas omnes Legis et Prophetarum, quaeante incar- sunt', eliamsi Vetus Testamentum per temporum dis-
1 Locusiste amanuensiumvitiofoedecorruptusin manu- tributionem' divinitus datum populo veleri congruen-
scriptissic babebat: Et reverain librosuoad malum cujus ter ministraverunt.
Ua legitur, nec cogitandum,quodin hac inlelligisolet.Nihil
mutatumin velserianaedilione,sed tantumpro, admalum 15. Quomodo ergo non merito commoverentur filii
cujus; appositafiieratad oram iibri conjectura, « ad Mela- filii liberoeJerusalem in coelis aeternae,
« niam:» quam nullo suffraganteveteri codice posterio- promissionis,
res quidamnujus libri editores temere in textum induxe- cum ista discrelio apostolica alque catholica Pelagii
runt.
' Bicdeerat, non. Etinffa pro, ideo nontam, legebatur verbis videretur auferri, et Agar quodam modo Sarou
prius, Deonotum: manifestolibrariorumlapsu. 1 Forte,diceret.
* vek. et suar.,</«cesunt aUegoria;omisso,in. Forlepro, ' Editiosuar., pro temporumdistributione.
aUegorica.
529 LIBER UNUS. «n
crederetur sequari? Ille igilur hoereticaimpielate scri- gius incertura stultiloquium,recte respondens, homi-
pturaeVeleris Teslamenti facit injuriam, qui eam ex nem cum adjutorio Dei et gralia posseesse sine pec-
Deo bono, summo et vero, fronte sacrilegaeimpietatis cato, respondeat et ad aliacapitula. >
negat: sicut Marcion,sicut Manichoeus,et si quaealia 17. Numquidhic poterant judices, vel debebant.
pestis hoc sentit. Quapropier, ut de hac re quod sen- incognita et incerla damnare, quando nemo contra
lio, qua possum brevitate complectar : sicut Veleri aderat, qui ea quoead viduam reprehensibilia scripta
Testamento, si esse ex Deobonoet summo negetur; dicebantur, Pelagiumscripsisseconvinceret?Ubipro-
ita et Novofil injuria, si veteri oequelur.Sed cum Pe- fecto parum esset codicem ferre, et de scriptis ejus
lagius respondisset,cur etiam dixerit in VetereTesta- haeclegere, nisi et testes adhiberentur, si iJlascripta
mento promitti regnum coelorum, Danielisprophelae sua esse, etiam cum recitarentur, negaret. Verum-
conimemorans testimonium, qui sanctos accepluros tamen in his quoquefeceruntjudices, quod facere po-
regnum Altissimi,apertissime prophctavit, non esse tuerunt, interrogantesPelagium, ulrum analhemaii-
hoc alienum a fide catholica, mcrito judicatum est : zaret illos qui (alia sentiunt, qualia se negavit
non secundum illam distinclionem, qua in monte scripsissc, sive dixisse : quos ubi' se lanquam stul-
Sina promissa lerrena ad VelusTestamentumproprie tos analhemaiizare respondit, quid ampliuede hac re
pertinere monstrantur; nec lamen improbe, secun- judices, adversariis absenlibus, quoereredebueruht ?
dum Iianc ioquendi consuetudinem, qua universoe 18. An et illud foriasse traclandum est, utrum
Scripturaecanonicoeante incarnationem Dominimi- recte dictum sit < non tanquam hoereticos, sed lan-
nistratae Veteris Tcstamenti appeliationc censenlur. quam slullos anathematizandos qui ita sentireut,
Non enim aliud est regnum Altissimi, quam Dei rc- quoniam dogma non esset? > Sed ab hac quacslione
gnum; aut quisqtiamcontendere audebit, aliud esse non levi, ubi quoeritur,quatenus sit definiendushoe-
Dei regnum, aliud regnum ccelorum. reticus, recle se in proesentiajudices abstinuerunt.*.
CAPUTVI.—16. Post hoec objectum est, quod Non enim, si quisquam, verbi gratia , dixerit aquila-
Pelagius in eodemlibro scripseril suo, < Posse homi- rum pullos paterno ungue suspensos el radiis solis
nem, si veiit, esse sine peccato : > et quod scribens oblatos, si oculis palpitaverint, tanquam adullerinos
ad viduam adulatorie dixerit, < Inveniat apud te pie- in terram, luce quodammodoconvincenle,dimitti, st
tas, quoenusquam invenit, locum : inveniat ubique forlc lioc falsum est, hoereticus judicandus est. Et
peregrina in te sedemjustilia : veritas quam jam ne- hoc, quia in hominum doctorum litteris invenitur,
mo cognoscit,domeslicatibi et amica fiat: et lex Dei famaquevulgalumest, nec stulte dici putandum est,
quae ab omnibus prope hominibuscontemnilur, a te etiam si verumnon est; nec fidemnostram , propter
sola honoretur. > Et iterum ad ipsam : <0 te felicem quam fideles vocamur, ajutcreditum 3 loedit, aut cre-
et beatam, si justilia, quaein coelotantum esse cre- ditumjuvat. Porro, siex hoc sensu quis*conlcnderit,
denda est, apud le solam inveniaturin terris! >Et in animas rationabiles inesse volucribus, ex eo quod in
alio ad ipsamlibro, post orationemDomini et Salva- eas revolvanlurhumanae: tum vero lanquam luvreti-
toris nostri, doceus quemadmodum debeant sancti ca pestis, ab auribus animoque pellenda est; agen-
orare, ait: < Ille ad Deum digne elevat manus, ille dumque el demonstrandum, eliam si hoc de aquiiis
orationembonaconscientiaeffundit,qui polest dicere, verum est, sicut multa mira ante ocnlosnostros de
Tu nosti, Domine, quam sanctoe, et innocentes, et apibus vera sunt, longe tamen ab hujusmodi irralio-
mundoesunt ab omni molesiia ' et iniquitale et rapi- nabiliumaniriiantium,quamvismirabili sensu, distarc
na, quas ad le extendo manus; qucmadmodumjusta rationem, quoenon hominibuset pecoribus,sed homi-
et munda lahia, et ab omni mendacio libera, quibus nibus Angelisque communis est. Multa vero eliam
oQero tibi deprecationem, ut mihi miserearis. > Ad slulta dicunlur ab imperilis et vanis , nec lamen hae-
hoc autem Pelagiusrespondensait: Posse quidemho- reticis; qualia sunt eorum qui de alienis artibus,.
minem sine peccato esse, et Dei mandata custodire, quas nou didicerunt, lemere judicant, aut immode-
si velit, diximus: hanc enim possibilitatem Deusilli rato el cacco aiTectuvel laudant quos diligunt, vel
dedil. Nonautem diximus quod inveniaturaliquis, ab vituperant quos oderunl; et quidquidaliud in consue-
infanlia usquead senectam, qui nunquam peccaverit: tudine sermonis humani, non slatuto dogmate, sed
scd quoniama peccatis conversus, proprio labore et passim, ut ad tempus occurrerit, per stullitioelevita-
Dei gratia possit esse sine peccato; nec per hoc la- tem, vel ore profertur, vcl slilo eliam lilterisquecom-
men in posterum inconversibilis.Reliqua vero quoe mitlitur. Multosdenique de his paululumadmonilos,,
subjecerunt, neque in libris nostris sunt, neqiic talia talia dixissemox pcenilet: ita ea non placiloquodam.
unquamdiximus. > His auditis Synodusdixit: < Quo- fixaretinebant, sed quasi undecumquerapta, et non
niam negas te talia scripsisse, anathematizas ilios considerata, profuderant. Vix est autcm carere islis-
qui sic tenent? > Pelagiusrespondit: < Analhematizo
quasi stultos, non quasi hoereticos;siquidem non est 1 Editi,quosibi; vel, quosille. colbertinuscotfex,quos
dogma. > Deinde judicaverunt episcopi dicentes : ubi. »In Mss.et primaeditionevels.ac suar., abstulerunt.
<Nunc quoniam propria voce analhemalizavitPela- 3 EdiliosolaMas.,autnoncredilum.
* Locusex conjecturacorrectus.ln primaeditioneet in
1 Posterioresedilkinesex Antoniivelseri, ut pulamus, aliqiiotmanuscriptislegeliatur,ex Itocsenis (vel, sentis)
conjectura,abonmimalitia. quod.
6AKCT.ACGUST.X. (Onze.)
 331 DE GESTIS PELAGU, S. AUGUSTINI m
imalis : et quis est qui non labilur lingua, el oilendit Iiberari posse speramus de oorpore morlis hujus per
SBverbo (fecii xix, 16, et Jacobi in, 2)? Sed inlerest Jesura Christum Dominum noslrum :
tpamtmt, mterest ufide, interest postfemo utrum ad- CAPUT VH. — Et* pro qua impelranda oramiis,
monitus corrigat, atl pertinaciter defendetido etlam ne iritremus in tentationem (Matth. vi, 13). Haec
<iogma.&ci&t« qued levllate, Udlidogmate dixerat. Cum gratia non est natura : sed qua subvenitur fragili vi-
igitw otnnls hoereticusconsequenter el stullus sit, non tiatoeque naturoe. Haecgratia non est legis scientia :
autafi otririiSStUkuscontinuo sit appellandus haereti- sed ea est, de qua dicit Apostolus, Non irrilam faciam
m; mte judices intef tum stulliloquium proprla voce graiiam Dei:nam si per legemjustitia, ergo Christus
PelafhHn Sriathematizasse dixerunt: quia et si heere- gratis morluus est (Galat. n» 21): et ideo non est lit-
Sfa essgt, procul dubio slillliloquium esset. Proinde tera occidens, sed spiritus vivificans. Scientia quippe
quidquid illud Sit, generalis vitii nomine appellave- legis sine gratia spiritus, operatur in homine «mnem
fttht. Utrum autetn ex aliquOdogmate ista sint dicla, concupiscentiam. Peccalum, enim, inquit, non cogno-
ah «erotiori fixa placitaque seiitentia, sed facile emen- vi, nisi per legem; nam concupiscentiamnesciebam,niti
«tflbifivairiiate, qUoniam ille qui audiebatur, quoquo lex diceret, Non concupiscet.Occasioneautemaccepta,
Klodo dieta essent, sua esse negaverat, discutiendum peccatum per mandatum operalum ett in me omnem
Jn ptaesemia non pntarant. concupiscentiam.Nec ista dicendo legem vitttperat,
19. NoSsane ctmj hancPetagii defensionem *in illa, imo etiam Iaudat, cum (\k\t: Lex quidem sancta,
quarii prius accephnus, chartula legeremus (a), ad- et mandalum sanctum, tl juslum, et bonum, Quod
eftmt qtiidam sancti fralres, qui se Pelagii libros ex- ergo bonum est, inqtiit, mihi faclum est morif
ltottatoribs vel consolalorios ad quamdam viduam Absit: sed peccalum,ut appareat peccatum,per bonum
eori&eriptos,cujus hOmennori est expressum (b), se mlhi operalumest mortem.Et iterum legem laudat,
habefe dixcttmt; et admOnueruntrequirendum, utrum dicendo : Scimus enim quod lex spiritualisest; <egoau*
HliCisia quae suanegavlt, esseht forte conscripta; tem cqrnalis sum, venumdalussub peccato. Quod enim
qtaMttaiflhoc etipsi s6 ignorare asserebanl. Tum vero operor igiwro. Non enim quod volo, hoc ago .' sed quod
efttfiiideiil libfi ab exordio legerentur, quaesilaet in- odi, illud facio. Si autem quod nolo, hoc facio; con-
fenta suttt. Afliririabant aulem illi qui protulerant sentio legi, quoniam bona ett. Ecce jatn legem novit,
Codrcem,ante quatuOr ferme annos se islos tanquam laudat, eique conseniit, bocest, eam bonamesse cou-
Pelagii libros habere coepisse, ncc unquam ulrum ejus senlit: quoniam quod illa jubet, hoc et ipse vult; et
essent, ab aliquo se audisse dubitari. Consideranles quod illa vetat et damnal, hoe et ipse odit: et tamen
kaqtie optime nobis Servorum Del cognitam fidem de quod odit, hoc facit. Inest ergo iegis sanctaescientia,
IiaCre non.posse menliri, reslare videbatur, ut Pcla- nec tamen sanatur vitiosa concupiscentia: iaest vo-
gitfm potiOs in episcopali judicio crederemus fuisse luntas bona, et valet operatio mala. Hinc est quod
mentitum, nisi fieri poluisse cogitarcmus, eliam ante duabus legibus inter se colluctantibus, dum legi men-
annos tam multos aliquid sub ejus nomine, non lamen tis lex repugnal in membris; et captivat sub lege pec-
ab itlo lillsse Conscriptum: neque enim isti cosdem cali, a confitente exclamatur, el dieitur : infelix ego
libros ab ipso Seaccepisse, vel quod ipsius essent, ab homo, quis me liberabitde corpore mortit hujut ? Gra-
codenl audisse dicebant. Nam el milii quidam fratres tia Dei per Jesum ChrislumDominumnoslrum.
nOStrinonnulla opuscula sub meo nomine in Hispa- CAPUT YIU. — 21. Non ergo natura, quae sub
ifiara venisse dixerunt, quoe quidem ab iis qui alia _peccato venumdata et vitio «auciala redemptorem
nOsira legissent, non agnoscerentur; ab aliis lameu salvatoremque desiderat, nec legis seienlia per quam
nOstra esse crcderentur. iit concupiscentioe cognitio, nofl evictio ', liberat a
26. Illud sane quod Pelagius suum esse confessus corpore morlis hujus : sed gretia Bomini per Jesum
est, adhuc latebrosum est: sed pulo quod in istorura ChrislumDominumnostrum.
gestorum consequentibus partibus elucebit. Ail enini: CAPUTIX. — Ista est non natura moriens, nec
< Posse quidem hominem esse sine peccato, et Dei liltera occidens, sed spiritus vivificaas. Jamenimfaa-
nlandata custodire, si velit, diximus: hanc enim pos- bebat iste naluram cura voluntatis arbilrio; nam
sibilitatem Deus illi dedit. Non autcm diximus quod dicebat , Velle adjacet mihi : sed non habebat
invenlatur aliquis, ab infantia usque ad senectara, naturam cum sanilate, sine vilio; nam dicebat,
qui nuriqUampeccaverit: sed quoniam a peccatis con- Scio quod non habUat in me-, hoc cst, in carne
versus, proprio labore et Dei gratia possit esse sine mea, bonum.Jam habebat cognitionem legis ^anctoe;
pCccato; nec per hoc tamen iu postarum inconversi- nam dicebat, Peccatum noHeognovi, nisi per legem:
bilis. > Iri Iiis verbis, quam dicat Dei gratiara, prorsus sednon habebat vires agendx perficiendoequejusti-
latet: e't judlces quidem catholici nullam aliara intel- lioe; nam dicebat, Non quod volo, hoc ago; ted quod
ligefe potuerunt, nisi quam nobis plurimura aposlo- odi, hoc facio; et, Perficere bonumntm iuvenio(Rom.
lica doctrina commendat. floec est enim, qua nos VH, 7-25). ldeo nec volimtaiis arbitriinn, nec iegis
proeceptum, undeliberaretur.de corpore mortisha-
1 &\\»r.,defmUkmem. aliud ia natura ,
jus; quia utrumque jambabebat,
(a) vide inlfa, n. 57.
#) tlvauiamuomiaatMercatorin commonitoriode coe- 1 Ita CoIbertinusMs.
Editivero, sed.
lestio. 1 Mas.vign. et codexRomanus , « vitio.
 333 LIBER UNJJS. 334
aliud in doctrina : sed graliae Dei poscebat auxilium, Christi fuerunl homines sine peccato. Quoniam in-
fantes nuper nati in illo statu sunt, in quo Adamfuit
per Jcsum Cbrislum Dominum nostrum.
CAPUT X. — 22. Banc itaque gratiam , quam in ante pravaricalionem. Quoniam neque per mortem
catbolicaEcclesia notissimamnoveranl, episcopi cre- velproevaricationemAdaeomnegenus hominum mo-
diderunt Pelagium conGleri, cum audirent eum dice- riatur, neque per resurreclionem Christi omne ge-
re, <hominem a peccatis conversum , proprio labore nus hominum resurgat. > Haec ita objecta sunt,, ut
et Dei gratia posse esse sine peccalo, > Ego autem etiam apud Carthaginem a SanctUate tua et ab aliis
propter illum librum, quem mihi rcfellendum servi tecum episcopis dicerentur audita atque damuata.
Dei dederunt (a),qui discipuli ejus fuerunt, et cum Ubi quidem, ul recolis, ipse non fui, sed poslea cuni
eumdem Pelagium valde diligerent, ejus esse dixe- venissem Carthaginem, eadem gestarecensui, ex qui-
1
runt, ubi.hac quoestione sibi proposila, quia hoc in bus aliqua memini: sed nescio utrura eis boec -om-
eo jam plurimos offenderat, quod adversus Dei gra- nia teneantur. Quid autem interest, utrum aliqua inibi
tiam loqueretur, aperlissime expressit, < hanc se di- non sint forte commemorala, et jdeo nec damnata,
cerc Dei gratiam, quod possibilitatein non peccandi cum constet esse damnanda? Deinde objecta sunt
/ natura nostra cum conderelur, accepit, quoniamcon- et alia quoedamcapilula, coraraemoratione mei nomi-
dfta est cum libero arbitrio : > propler hunc ergo li- nis inlerposita, quqemihi de Sicilia missa fuerant.,
brum ego, plurimi autem fratres propter ejus disputa- cum ibi Ifatres catholici liujusmodi quoestionibtis.tur-
tiones, quas dicunt sibi esse notissimas, adbuc su- barenlur, quibus per librum ad Hilarium scriptum,,
mus de istorum verborum ejus ambiguitate solliciti, qui ea mihi in epistola sua consulens miserat, salis
ne fortc quid in ea lateat, atque se hoc dixisse sine sufficienler, utmihi videtur, respondi (Epislola 157,
proejudicio sui dogmatis exponat postea discipulis ad Bilarium.scripla).hi2i sunt autem : < Pesse -ho-
suis, ita dissercns : <Dixi quidem, proprio labore et minem sinejjeccato, si velit, «sse.Jnfautes, eisi non
Dei gralia posse hominem esse sine peccato; sed bapiizentur, habere vitam aelecnaro.Divites baptiza-
qnam dicam gratiam optime nostis, et legendo reco- tos, nisi omnihus abrenuntient, si quid boni visi.fue-
lere poteslis, quod ea sit, in qua creati sumus a Deo rintfacere, non reputari illis., ueque regnum Dei
cum libero arbilrio. > Atque ita dum eum credunt posse eos habere. >
episcopi eam dixisse gratiam, non qua homines 24. Ad hacc sibi o.bjecta,sicut gesta testantur, Pe-
creati sumus, sed qua in novam crealuram adoptati lagius ita respondit: < De jposse quidcm bominero.
(hanc enim apertissime gratiam divina Scriptura sine peccato csse, dictiim est, ,> inquit, ,< sqperius:
commendat), ignorantes hacrelicum, tanquam catho- de eo autem quod fuerintante adventum Domiuiiio-
licum absolverunl. Suspectum enirn me facit eliam mines sine.peccalo, dicimus et nos.quoniam antead-
illud, quod cum in eodem libro, cui respondi, aper- ventum Christi vixerunl quidam sancte et juste, so-
tissimc dixerit, <Abeljiislum nunquam omnino pec- cundumScripturarumsanctamm traditionem.iReliqua
casse; t modo ait, < Non autem diximus quod inve- vero et secundum ipsorum testimonium a me dicta
nialur aliquis, ab infantia usque ad seneclam , qui non sunt, pro quibus ego satiafaeere non debeo: scd
nunqtiampeccaveril; sed quoniam a peccalis conver- tamen ad saiisfactionem sanctoeSynodi, anaihema-
sus, proprio laboreet Dei gralia possit esse sine pec- tizoillos qui sic tenent, aut aliquando tenuerunt.j
cato. > Abel quippe justum, non a peccatis conver- Post hanc ejus responsionem Synodus ^dixit: :<Ad
sum in caetera vita dixil faclum esse sine pcccalo , hoecproedictacapitula'Sufficienter et recte satisfecit
sed < quod peccatum nullum unquam fecerit. » Unde praesens Pclagius.anathematizans ea quoe non.erant
si ille ipsius liber est, profeclo ex ipsa responsione ejus. > Videmus igitur et tenemus, non solum a iPeia-
emendandus est. Nolo enim eumdicere modo fuisse gio, verum etiam a sanctis episcopis qui illi jndicio
mentitum, ne forte quod'* in libro illo scripserit, se proesidebant,mala perniciosissima hujusmodi <haece-
dicat oblitum: proinde coetera videamus. Ea quippe sis esse damnata : < Adara mortalem factuni,» quod
consequuntur in ecclesiasticis geslis, quibus, adju- ut plenius exponerelur quomodo dictum sit.additum '
vanle Doraino,possumus ostendere, etiani Pelagio, est, < qui sive peecaret,sive non peccarei, moriturus
sicut noiinullisvidetur, in illaexaminalionepurgato,.et esset. Quod peccalum ejus ipsuni solum laeserit, et
cerle apud judices duntaxat homines absolulo , hanc non genus humaiium. Quod Lexsic mittat ad regnum,
talem hocresim, quam et ullerius progredi et in pe- quemadmodum et Evangelium. Quodinfantesnuper
jus proficere nolimus, sine dubio esse damnaiam. nati irtillo statu sint, in quo Adam fuit ante proeva-
CAPUTXI.—23.Hoecenimsequuntur objectaPela- ricationem. Quod neque permortem vel prsavaricatio-
gio, quoein doclrina Cpelestiidisciptiii ejus referun- nem Adoeomnegenus hominum moriatur, neque per
tur invenla. < Adam morlalem factum, qui sive pec- resurreetionem Christi omne genushominum resurgat.
caret, sive non peccaret, morilurus esset. Quoniam Quod infarites, etsi non baptizentur, habeant ivitam
peccaium Adaeipsum solum lseserit, et non genus oeternam. Quod divites baplizati, nisi omnibus abre-
humanum. Quoniam Lex sic mittit ad regnum, quem- nuntient, si quid boni Visifuerint facere, non ilHsre-
admodum Evangelium. Quoniam anle adventum
puletur, neque regnum Dei possint habere. > Haec
-* Cf>!bertirjUBMs.,qtttd.
(a) Timasiusel Jacobus. «Editi,ejus.rolb. Ms.,eis; subaudi,getHs.
335 DE GESTIS PELAGII, S. AUGUSTINI 536
cerle omnia judicio illo ecclesiastico anathemati- cteque vivunt, nec tamen in oralione mentiuntur,
zanle Pelagio, et episcopis interloqucntibus, constat cnm dicunt, Dimilte nobis debUanostra, ticul et nos
esse damnata. dimittimusdebiloribusnostris(Malth. vi, 12). Hoc er-
25. His autem quaeslionibus,et istarum sententia- gojudicibus placuit, quemadmodum se dicere asse-
rum contentiosissimis assertionibus jam usquequa- veravit Pelagius; non quemadraodum objiciebatur
que ferventibus, muitorum fratrum pcrturbabatur in- dixisse Coelcslius.Nunc ca quoe restant pertracte-
flrmitas. Unde coacti sumus solliciludine charilatis , mus, ut possumus.
quam erga Ecclesiam Cbristi per gratiam Chrisli nos CAPUTXII. — 27. Objeclumest Pelagio, quoddi-
babere convenit, etiam ad beatoe memorioe Marcelli- ceret, < Ecclesiam liic esse sine macula et ruga. >
num, qui eos quotidie disputatores molestissimos Unde eliam Donatistaediuturnum nobiscum habue-
patiebatur, et me per litteras consulebat, de quibus- runt in noslra Collalioneconflictum; sed illos de per-
dam istarum quoestionibus scribere, et maxirae de mixlione malorum hominum lanquam paleoe cum
Baptismoparvulorum: de quo etiam poslea, te juben- frumenlis, propter areoesimilitudinem potius urgeba-
tc, in basilica Majorum ', gestans quoque in manibus mtis : qua similitudine etiam istis respondere possu-
epistolam gioriosissimi martyris Cypriani, el de hac mus, nisi Ecclesiam in solis bonis vellent fortasse
re verba ejus recitans atque pcrtractans, ut error isle intelligi, quos nullum omnino asserunt habere pec-
nefarius de quorumdam cordibus auferretur , quibus catum, ut possit Ecclesia hicesse sine maculaetruga.
persuasa fuerant quoe in his gestis videmus damnata, Quod si ita est, cadem repelo quoepaulo anle memo-
adjutus orationibus tuis, quantum potui, laboravi. ravi: Quomodo sunt membra Ecclesiae, de quibus
Hoecsunt, quoenonnullis fralribus, quidam talia sen- verax clamat humililas, Si dixerimus quia peccalum
tientes, ita persuadere conabantur, ut de orientali- non habemus,ipsi nos seducimus,et verilasin nobisnon
bus comminarenlur Ecclesiis, quod nisi hoectenerent, est; vel quomodo id qnod cam Dominusdocuit, orabit
earum possent judicio condemnari. Ecce quatuorde- Ecclesia, Dimittenobisdebitanostra : si in hoc soeculo
cim antistites orientalis Ecclesioe(a), in ea terra cui est Ecclesia sine maculaet ruga? Postremo ipsi de se
Domiuus proesentiamsuoecarnis' exhibuit, Pelagium ipsis interrogandi sunt, ulrum necne fateantur aliqua
non absolverent, nisi ea tanquam fidei catholicoead- sc habere peccata. Quod si negabnnt, dicendum est
versa damnaret, Unde, si propterea esl iste absolu- eis, quod se ipsos decipiant, et veritas in eis non sit.
ttts, quod anathematizaverit talia; procul dubio illa Si autem peccatum se habere fatebuntur, quid aliud
damnata sunt: quod multo cumulalius atque clarius quam de ruga sua vel macula falebuntur? Non sunt
in consequentibus apparebit. ergo isti Ecclesiocraembra; quia illa est sine macula
26. Unde nunc duo illa videamus, quoenoluit ana- et ruga, hi autem cum macula et ruga.
thematizare Pelagius, quis etiam sua esse cognovit; 28. Sed ad boc objectum vigilanti circumspeciione
sed ut illud, quod in eis offendebat, auferret, quo- respondit, quam sine dubio catholicijudices approba-
modo ea sentiret exposuit. < Posse quidem, > inquit, vernnt. <Diclumest, > inquit, < a nobis, sed ita, quo-
< hominem sine peccato esse, diclum est superius. > niam lavacro ab omni macula et ruga purgatur Eccle-
Dictumsane, et nos meminimus: sed ideo mitiga- sia, quam velit ila Dominus permanere. > Ad quod
tum, et a judicibus approbatum, quod addila est Dei Synodus dixit: < Hoc el nobis placet. > Qttis enim no-
gralia, quoein illiscapitulis lacebalur. De hoc autem strum negat, omnium in Raplismopeccata dimilti, et
altero quemadmodum responderit, diligenlius ititueu- omnes fidelessine macula et ruga dc lavacro regene-
dum est. <De illo aulem , t inquit, < quod fuerint ralionis ascendere? Aut cui chrisliano catholico non
ante advenlum Dominihomines sine peccato, dicimus placet, quod et Domino placet, idque futurum est, ut
et nos quoniam ante adventum Cbrisli vixerunt qni- Ecclesia permaneat sine macula etruga? Quandoqui-
dam sancte et juste, secundum sanctarum Scriptura- dem id nunc agitur Deimisericordia et verilate, ut ad
rum traditionem. > Non est ausus dicere, Dicimus et illam perfeclionem, ubi sine macula et ruga in oeter-
nos quoniam ante adventum Christi fuerunt homines num mansura est, sancta Ecclesia perducatur. Sed iu-
sine peccalo; cum hoc illi de Ccelestii diclis fuisset ter lavacrum, ubi omnes proeteritaemaculoerugoeque
objectum; sensitenim quam essel periculosum et mo- tolluntur, et regnum, ubi sine macula et ruga perpe-
lestum : sed ait, < Diciraus et nos quoniam anle ad- tuo manebit Ecclesia, tempus hoc mediumest oralio-
ventum Chrisli vixerunt quidam sancte et juste. > nis, ubi necesse est dicat, Dimiltenobisdebilanostra.
Quishoc negaverit? Sed aliud est hoc, etaliud fuisse Propter hoc objeclum est eos dicere, <hic esse Eccle-
sine peccato : quia el illi sancte justeque vivebant, siam sinc maculaet ruga, > ulrum (a)per iiancsenten-
qui veraciter tamen dicebant, Si dixerimusquia pec- tiam auderent prohibere orationem, qua diebus et
i catumnon habemus,ipsi nos seducimus, et veritas in noctibus veniam peccatorum jam baptizala sibi poscit
nobis nonest (I Joan. i, 8). Et hodie mulli juste san- Ecclesia. De quo medio tempore inler remissionem
1 Posterioreseditiones,Majorini.At prima editiovels. peccatorum quae fit in lavacro, et permansionem sine
et Suar.cumMss.,majorum.consentitinscripliocitaliser- futura est in regno, cum Pelagio nihil
monis 294. peccatis quoe
' Mss.Rom.et colb., incarnationis. est actum, nihil ab episcopis pronuntiatum : sed tan-
3 tidemduo Mss.et suar., quiaetiam.
nornmnominarecenset in libro contra lum hoc quod breviter significandum putavit, non sa
(a) Augustinus
Julianumprimo,n. 19. (a) Forte.ut non.
 337 LIBER UNUS. 338
ita dixisse, ut videbatur objectum. Cum enim hoc ait, vincimttra peccato, non nos vincimur, ted Dei gratia,
< Diclumest a nobis, sed ita; > quid voluitvideri, nisi qumvoluitnos adjuvareomni modo, el non potuit. Et
non ila, quemadmodumdixisse,ab his qui objecerant, iterum ait : Si gralia Dei est, quandovincimuspeccata;
> credebatur ? Quid lamen seculi sint judices, ut dice- ergoipse ' est in culpa,quandoa peccalovindmur, quia
< rent sibi hoc placere, id est, Baptismumquo abluitur omninocustodirenosaut non poluit, aut noluit. Ad ista
a peccatis, et regnum ubi pefmanebit sine peccalis Peiagius respondit: Hwc utrumCwlesliisinl, ipsi vide-
sancta, quoenuncmundatur,Ecclesia, satis, quantum rint qui dicunt ea Cwlesiiiesse; ego vero nunquamsic
existimo, apparet. tenui, sed anathematizoqui sic tenet. Synodns dixit :
CAPUT XIII. — 29. Deinde objecta sunt de libro Recipit te sancta Synodus, ita verbareproba condem-
Cceleslii,quid in unoquoquecapilulo contineat, magis nanlem.De his certe omnibus , et Pelagii eadem ana-
secundum sensum, quam secundumverba : quoequi- themalizantis manifesta responsio est, et episcopo-
dem ille latius exsequilur; sed tunc subjicereomnia, rum ista damnantiuraabsolulissima judicalio. Utrum
qui libellum adversus Pelagium dederunt, se non ea Pelagius, an Ccelestius,an uterque , an neuler il-
potuisse dixerunt. Ergo in primo capitulo libri Coe- lorum, an alii sive cum ipsis, sive sub nomine illo-
lestii hoc scriptum esse posuerunt: < Quoniam plus rum senserint, sive adhuc sCMiant, sit dubium vel
facimus, quam in Lege et Evangeliojussum est. > Ad occultum : s.itis tamen hoc judicio declaratum esl,
quod Pelagius respondit: < Hoc quasi nostrum po- esse damnala , et Pelagiumsimul fuisse damnandum,
suerunt : dictumest vero a nobis secundum Aposto- nisi hoec etiam ipse damnaret. Nunc cerle post hofc
lum de virginitate, de qua Paulus dicit, Prwceptum judicium,'quando contra hujusmodi sentenlias dis-
Domittinonhabeo.> Synodusdixit: <Hocct Ecclesia putamus, adversus damnatam hairesim disptitainus.
recipit. > Legi ego, quo sensu id Ccelestiusin libro 31. Dicam etiam aliquid loetius'. Superius melue-
suo posuerit: si lamen eum suum esse non negat. bam (Supra, n. 20), cum dicerel Pelagius, adjuvanle
Dixitenim lioc, quo videlicet persuaderet, tanlainnos gratia Dei posseesse hominemsine peccalo, ne lorte
habere per naluram liberi arbilrii non p*eccandipos- eamdem gratiam possibilitatcmdiceret esse naturaea
sibililaleni, ut plus etiam quamproeceptumest facia- Deocondilaccum libero arbitrio, sicut in libro illo
mus; quoniamperpelua servalur a plerisquevirgini- est, quem tanquam ejus accepi (a), cui respondi, et
tas, quoeproeceptanon est, cum ad non peccandum eo modonescientes judices falleret : nunc vero cum
proeceptaimplere sufficiat.Quodautem a Pelagiore- anathematizat eos qui gratiam Dei et adjuloriumnon
sponsumest, ul approbarent judices, non sic accepe- ad singulosactusdicunt dari, sed in liberoarbitrioesse,
runt, tanquam omnia Legis et Evangelii praccepta velin legeatque doctrina;satis evidenter apparet, eam
cuslodiant, qui virginitatem, quaepraeceptanon est, illum dicere gratiam , quoein Cbristi Ecclesia proedi-
insuper servant; sed ad hoc tanlum, quod plus est catur, quoesubministrationesancli Spiritus datur, ut
virginitasquoenon esiproecepta,quam conjugalispu- ad nostrosactus singulosadjuvemur: unde et oramus
dicitia quoeproeceptaest, el custodire istam, quam semper adjulorium opportunum,ne inferamur in ten-
illam, ulique plus esl: cum tamen neutrum eorum talionem. Nec illud jam metuo, ne forte ubi dixit,
habeatur sine gratia Dei; quandoquidemAposlolusde Non posseessesinepeccalo, nisi qui scienliamlegisha-
hac re loquensail, Voloautemomneshominesesseskut buerit, atque id ita exposuit, ut ad non peccandumin
me ipsum: sed unusquisqueproprium donumhabel a legisscientiamponeretadjuloriuin(Supra, n. 2), eam-
Deo : alius sic, alius aulemsic (1 Cor. vn, 25, 7). Et dem Iegis scientiamDei gratiam velit intelligi. Eccc
ipsi Dominocum dixisseut discipuli, Si hwc hominis anathemalizat qui hoc senliunt: ecce nec naturam
est causacum uxore, nonexpedilnubere, vel, quod la- liberi arbilrii, nec legem atque doctrinam vult intcl-
line melius dicitur, non expeditducere: Non, inquit, ligigratiam, qua per aclus singulosadjuvamur.Quid
omnescapiunlverbumhoc,sedquibusdalumesl (Matlh. ergo restat, nisi ut eam intelligatquam dicit Aposlo-
xix, 10, H). Hoc ergo episcopi Ecclesiam recipere lus, subministrationeSpiritus sancli dari (Philipp. i,
pronuutiarunt, quod plus sit virginitas perseverans, 19) ? de qua dicit Dominus, Notite cogitarequomodo
quaeproeceplanon esl, quam nuptiarum caslitas, quoe aulquid loquamini;dabilurenimvobisin illa horaquid
proeceptacsl. Quo autem sensu illud Peiagius , sive loqudmini: non enimvosestisquiloquimini,sed Spiri-
Ccelestiusdixerit, judices nescierunt. tus Patris vestriqui loquiturin vobis(Matlh. x, 19, 20).
- CAPUTXIV. — 30. Hincjam objiciunturPelagio Necillud meluendumest, ne forle ubi ait, Omnesvo
aiia Coelesliicapitula capilalia, et sine dubitalione luntale propria regi; idque exposuit, ideo se dixisse,
damnanda , quaenisi anathematizasset, cum his sinc proplerliberumurbitrium, cui Deus adjulor esl eligenti
dubiodamnarelur. In tertio capitulo scripsisse Cce- bona (Supra, n. 5), etiam hicper naluramliberi arbi-
3
lcsliura, Graliam Dei et adjutorium non ad singulos trii et per doclrinam legis adjutorem dixerit. Cuni
actusdari, sed in liberoarbritrioesse, velin tegeac do- enim recte anatheraatizaverit eos qui dicunt gratiam
ctrina. Et iterum, Dei gratiamsecundummeritanostra
1 colbertinusMs.,ipsa.
si
dari, quia peccaloribus illam det, videturesse in- ' Editi,latius.Romanum exemplarmagisconcimie,lw-
iquus :et his verbis intulisse, Proplerea etipsa gratia tius
•
: id est, quometuset sollicitudomea removeatur.
i» mea voluntatepositaest, sivedignusfuerim, sivein- Nonnulliex editis,adjulorium.
(a) LiberPelagiia Jacoboct Timasioacceptus,cuirespon-
dignus. Si enim per graliam omnia facimus; quando dit lib. de Naturaet Gratia.
 329 DE GESTIS PELAGHy S. AUGUSTINI
Dei et adjutoriumnon ad singulosactus dari, sed in li- anima hominis,, quam creaturarft suara
hero arbilrio esse, vel in lege ac doctrina: profecto Dei in unitatem personaesuse, ut Bostium.capot,
gralfa vel adjutorium ad singulos actus datur, ex- corpus ejus essemus, assurapsit. Ek revwra,m <M| .'
cepto libero arbitrio, vel lege atque doctrina: ac per possent in singulis omaia, frustrade memtaris«WJK»
Koc per singulos actus a Deo regimur, quando recte ris nostri ad hanc rem data sinwliludfj;vider«uip.
agimus; nec frustra orantes dieimus, Itinera mea db- Sunt eniro qusedara eommtiuia omnibus, membris
rigesecundum verbumtuum, ne dommeturmihi omnu sicat sanitas, sicut vita : sunt autenv alia eliam singu-
iniquilas (PsaU cxvin %133). lis propria, unde nec auris sentit colores, nee oraius
32. Sed quod ista sequitur, rae rursum sollicita*. voces; proptcr quod dicitu», Si tomm corput oeukts,
Cum enim de quioto capitulo libri Ccelestii huic fuis- ubi auditus ? Si lotumaudtius, **» odortttus (I Cor. x»,
set objectum, quod < afftrment unumquemque homi- 17)? Quod qttidera itorirta dicitur, tampiam impossf-
nem omnes virtules posse habere et gratias, et auferant bile Deo sit, et auribus proestare sensiun videndi, et
diversitatem gratiarum, quam Apostolus docet: >Pe- oculis audiendi. Quid tawen faciat in Chrisli eorpore
lagius respondit, < Dictumesta nobis, sedmaligneet quod est Ecclesia, et quam diversitatem Ecclesiarura'
iraperite reprehenderunt, Non enim auferimus gratia- velut per membra diversa ut essent dona etiam sm-
' rum diversitatem : sed dicimus donare Deum ei qui gulis propria, signifieaverit Apostolus, eertum est».
fuerit dignus accipere, omnes gralias, sicut Paula Quapropter, et qua causa bi qui iiludobjecerunt, aufervrl
apostolo donavit. > Ad lioc Syuodus dixit : < Conse- noluerint distantiam graiiarum, et qua causa episeop)
quenter et ecclesiastico sensu et ipse sensisti de dono propter Paulsm apostolum, in quo dona omnia, quoe
gratiarum, quaein sancto Apostolo conlinenlur. > Hic loco uno commerooravit, agnoscimus, id quod re-
dicet aliquis: Quid ergo sollicitat? An tu negabis om- spondit Pelagius potuerint approbare, jam clarum est.
nes virlutes et gralias fuisse in Apostolo? Ego vero, 33. Quid est ergo, unde rae de hoc capitulo sollici-
si illae accipiantur omnes, quas uno quodamipse Apo- tum factum essc proedixi? Hoc videlieet, quod ait Pe-
stolus commemoravit loco, quas et episcopos intel- Iagius, < Donare Deum ei, qui fuerit diguus accipere,
lexisse arbitror, ut hoc approbarent, el pronunliaremt onines gralias, sicut Paulo apostoio donavit. > Nihil
< sensu ecclesiaslico diclum, > non cas dubito lia- essem de hac ejus responsione sollicilus, nisi quod
buisse apostolum Paulum. Ait enim : Et quosdam allinet ad hanc causam, cujus maxime cura gerenda
quidem posuU Deus in Ecclesia, primo apostolot, est, ne scilicet graiia Dei, nobis tacentibos et lairtura
tecundo prophetas, tertio doclores, deinde virlules, raalum dissimulantibus, oppognetur. Cum ergo nori
deinde donaliones sanitatum,- adjuwria, gubernatio- ait, Donare Deum cui voiuerit; sed ait, « Donaro
nes, genera Unguarum(I Cor. \\\, 28). Quid ergo? Deum ei, qui fuerit dignus accipere, omnes gratias; r
dicemus quod hoeeomnia non habuerit apostolus Pau- non potui, cum legerem, non esse suspiciosus5. Ip6unt
lus ? Quis hoc audeat dicere? Nam eo ipso quod apo- qttippe gralioe nomen et ejus nominis inteJleclusan-
stolus erat, habebat ulique aposlolalum. Sed habebat fertur, si non gralis datur, sed eam qui digntts est
et prophetiam. An non prophetia ejus est? Spiritus accipit. An forte quis dicet, Apostolo me facere inju-
enim manifestedicU,quiain novtssimislemporibusrece- riam,quia eum gralia dignum fuisse non dico? Imo
dent quidam a fide, intendentes spirilibus seductoribus, tune faeio et ilii injuriam, et mihi pcenam, si quocf
doctrinit dmmoniorum (I Tim. iv, 1). Ipse erat et ipse dicit, non credo. An ille gratiam non ita defini-
doctor Gentiumin fide et veritate(Id. n, 7): et opera- vit, ut eam sic, quod daretur graiis, appeflaiam
balur virtutes el sanilates; nam mordenlem viperam ostenderet? Nempe ipse dixit: Si autem gratia, jam
manu excussit iilaesa(Act. xxvm, 5), ct paralytictis «0« ex operibus; aHoquin gratia jam non est gralia
ad verbum ejus restituta conlinuo salute surrexit (Id, (Rom. xi, 6). Unde item dixit: F.i auiem qui operatur,
xiv, 9 ). Adjutoria quoedicat, obscurum est; quoniam mercesnon imputatur teeundumgratiam, sed secnndvm
vis hujus vevbi late patet: quis tamen huie et islam debitum (Id. iv, &). Quisquisergo dignus est, debitum
graliam defuisse dicat, per cujus laborem salutcm est ei; si autem debilum est, gratia non est: gratia
humiiium sie constat adjutam ? Quid vero ejus guber- quippe donatur, debitum redditur. Graiia ergo dona-
natione pracclarius, quando et per eum Dominns tunc tur indignis, ut reddatur debitum dignis : ipse aulcm
tot Ecelesias gubernavit, et per ejus Epistoias nune facit ut habeanl quaecumquereddilurus est dignis, qui
gubernat? Jam genera linguarum, quae illi deesse po- ea quoe non habebant donavit indignis.
tuerunt, cum ipse dicat, Gratias Deo, quod omnhtm 34. Hoc forle dicet: Ego non ex operibus, sed ex
vettrum lingm loquor (I Cor. xiv, 18)?Quiaergo fide dixi Apostolum dignum fuisse, cui tantoeillse gra-
istorum omnium nihil apostolo Panlo defuisse cre- tioedonarenlur; non enim opera, quoeboua antc non
dendum est, propterea responsionem Pclagii, < om- habuit, sed lamen fides ejus hoc meruit. Qukl enini'
nes gratias ei donatas csse > dicentis, judices appro- putamus quod fides non operetur ? Imo ipsa veraciter
baverunt. Sed sunt et aiiae gratioe, quaehic comme- operalur, quoeper dUectionemoperalur (Go/a(.v, 6).
moratoenon sunt. Neque enim, quamvis esset aposto- 1 Forte,graliarum.
lus Paulus multum excellens membrum corporis * Apudsuar., incertumest.
3 Editi,suspectus.Bene, supra legefetur, fitw
Christi, nullas plures et ampliores gratias accepit potuU:alioquinlegendum,ssiquidem
ollicitus,-autjuxta colberununt
Jpsum tolius corporis capgt, sive in came, sive in Ms.,suspiciosvs.
S4i UB.ER UNUS. 342
Quanlumlibetautemoperainfideliuroprcedicentur(ejttS- vit indigno. An hoc me dixisse pcenitebit? Absit:
dem apostoli sententiam veram novimus et invicjam, ejus enim testimonio ab hac invidia defensabor,
Omne quod non est ex fide, peccatum.cst (ftej», xvt, nee me quisquam vocabil audacem, nisi qui fuerit
23). Ideovero soepedicit, non cx operibus, sed ex fide, ausus ipsum vocare mendacem. Ipse claraat, ipse le-
nobis justitiam deputari, cumpotius fides per dileetio- statur, ipse ut in se Dei dona comroendet, nec in se
nem operetur, ne quisquam existimel ad ipsanxfidem ipso, sed in Dominoglorietur * (I Cor. i, 31), non
meritis operum perveniri, cum ipsa sit initium, unde soluni nulla se habuisse dicit merita boua, ut aposto-
bona opera incipiunt; quoniam, ul dictum est, quod lus fieret; sed eliam mah merita sua dicit, ut De»
ex ipsa non est, peccatum est. Ilinc et Ecclesiae.dici- gratiam manifestet et proedicet.Non sum, inquit, id<j*
lurin Cantico canticorum, Venies, ei transkt ab initio neus vocari aposlolus : quod quid est alind, quam,
fidei(Canl. iv, 8, sec- LXX). Quapropter quamvis Non sum dignus? nam hoc plerique lalini codices h^'
bcne operandi gratiam fides impetrel : ipsam certe bent. Hoc est nempe quod quocrimus : nempe ista
fidem ut baberemus, nulla Ude rueruimus, scd in ea munere apostolatus iiloe omnes grati* continentur,
nobis danda, in qua Dominum sequereniur, miseri- Non enim decebat aut oportebat apostolum non ha-
cordia ejus proevenit nos (fsal. LVIII,11). An ipsam bere prophetiam, aut non esse doctorem, aut non
nobis nos dedjmus, el ipsi nos ipsos fidelesfecimus? clarescere virtutibus donalionibusque sanitatura, aqt
Prorsus eliam hic clamabo, Ipse fecit nos, et non ipsi adjuloria non praebere, aul Ecclesias non guhernare,
nos (Psal. xcix, 3). Nihil vero aliud apostolica doctri- aut Unguarum generibus non excellere. Omnja hoeo
na commendat, ubi ail: Dico qutem per gratiam Dei, unum nomen apostolatus amplectitur. Ipsum igilur
qumdala esl mihi, omnibus qui sunt in vobis, non plus consulamus; ipsum potius audiamus : dicamus ei ^
sapere, quam oportetsapere, sed sapere ad temperan- Sancte Paule aposlole, Pelagiusmonacliusdignumte
tiam, sicul unicuiqueDeus parliius est mensuram fidei dicit fuisse, qui acciperes omnes gratias apostolalus.
(Rom. xn, 3). Hinc est quippe et illud : Quid enim tui; tu ipse quid dicis ? Non sum, inquit, dignut,
habesquod non accepisii(I Cor. iv, 7) ? Quando et hoc vocari apostolus ? Itane, ut deferam honorero Paulo,t
accepimus, unde incipit quidquid in nostris aclibus Pelagio magis de Paulo credere audebo, quam Paulo ?
habemus boni. Non faciam : me namque polius onerabo, quam Ulum
35. Quidest ergo quod idem dicit aposlolus, Bonum honorabo, si fecero. Audiamus eiiam, cur non sit
certamen cerlavi, cursum consummavi,fidemservavi;de dignus vocari apostolus : Quia persecutussum, inquit,
cmterosuperestmihi coronajuslUim, quam reddet mihi EcctesiamDei. Si sensum scqueremur.quis, non istum
Dominusin illo die justus judex (U Tim. iv, 7, 8); si a Christo damnandumcenseret potius cpaamvocandum ?
hoec non redduntur dignis, sed donantur indignis? Quis ita ditigat proedicatOrera,ut non de.testetur per-
Hoc qui dicit, parum considerat coronam reddi non secutorem?Optimeergoipseatqueveraciier, Nonsum,
potuisse digno, nisi gralia data esset indigno. Ait inquit, diqnusvocari aposlolus,quia perseculussumEc-
enim, Bonum certamen cerlavi: sed idem ipse ait, clesiamDei.Faciens igilur lantum mali, uude rocruisti
Grqlias Deo, qui dedit nobis vktoriam per Dominum tantum boni ? Audiant respondentcm omnes genles :
npslrumJesum Chrislrum(I Cor. xv, 57). Ait, Cutsum Sed gratia Dei sum id quod sum. Numquid aliter esl
consmumavi: sed ipse idem ait, iVoit voleniis, neque gratia commendata, nisi quia est indigno data ? El
curtentis, sed miserentisest Dei (Rom. ix, 16 ). Ait, gratia ejus, inquit, in me vacua non [uit. Hoc e{
Fidem servavi: sed ipse idem ait, Scio enim cui cre- aliis prxcipit, ut etiam arbitrium voluuta.tisostendaU
didi, el eertus sum quia polens esl depositum meum ubi ait, Prmcipientesaulem et rog,amus,ne in vacuum
servarem Ulumdiem(11Tim. i, 12), kl est, commenda- gratiam Dei suscipiatis(U Cor. vi, 1 ). Unde aulem
tum roeum.; stam codices nonnulli non babent, depo- probat quod gratia ejus in eo vacuanon fnil, nisi.ex
situm; sed quod est planius, commendatum.Quid au- eo quod sequilur, Sed plus omtfibus ilUs iaborqvii
tem commendamuaDeo, nisi quoel oramus ut scrvet, Proinde non laboravit ut gratiam acciperet, sed accer
io quibus et ipsa est fides nostra? Nam quid aliud pit ut laboraret.: atque Ua, unde ad accipieiadadebita
apostolo(a) Petro Domisuscomnjendavitorando, unde praemiafieret dignus, graliaro gra.tis accepidindignus.
illi ait, Ego.rogavipro te, Pelre, ne deficiatfides tua Nee ipsumsanelaboremsibi,aususest arrogatre. Cum
(Luc. xxn, 32); nisi ut ejus Deus servaret fidem, ne enim. dixisset, PLus,omnibut illis laboravi; cofttinua
tenlalionieedendodeficerel? Quocirca, obeate Paule', subjecit, Non ego, sed gratia Dei mecum(I Cor. xv,
magne gratioe praedicator, dioam, nec timeam (quis 9, 10)-.0 magnurogratioepraeeeptorem, confessorem,
enira mihi minus suecensebit ista dicenti, quam tn, proedicatorem!Qtudest hoc.P/n» laboravi,nonego?Ubi
quiea dicenda dixisti et docenda docnisti?) dicam, sese extulit aliquanitu» volualas, ibicontinuovigilavit
inquam , nec timcam : reddilur quidem meritis tuis pielas, et iremuithumiKtas,quiascagnovit.inllrmitas.
coronasua, sed Deidona sunt merita tua. 37. Merito, quod gesta indkant, etiam hoe usus est
36. Reddilur ergo debilum prajmium Aposloio dt- testimonio sanctus Joannes Jerosolymitanoe antisles.
3
gno : sed ipsuro apostolatum indebitumgralia doua- Ecclesiae, sicut interrogatusquseapttd.iUuittaHtfrjii- •
1 ItaColb.Ms.Atediti,qui; aut, quod.
» DuoMss.,o benedktePaule.
» Editiplerique,gr(ili«j.colbeTtinuscodexetSuar.,isira/Mr.1 Editionesquoedam,wn instipso, sedm Dormo gtow
(a) Forte, ae apostolo. lur.
343 DE GESTIS PELAGII, S. AUGUSTINI 341
dicium gesta fuerinl (a), coepiscopis nostris , qui si- cam, convincere de mendacio, sed forte commemo-
mul in illojudicioproesidebant,ipse narravit. Aitenira, rare, quid forte fuisset oblitus, aut in quo eum fefel-
tunc quibusdam susurrantibus, et dicentibus, quod lerit latinus interpres, etsi nonstudio meniiendi, certe
< sine Dei gratia > diceret Pelagius < posse hominem alienaelinguaeminus intellectoenonnulla difficultate:
perfici, > id est, quod superius dixerat, < esse posse proeserlimquia non in gestisagebalur', quoc,improbi
hominem sine peccalo : Culpans ', > inquit, < super nc mentiantur, boni autem ne aliquidobliviscantur,
hoc etiam intuli, quia et apostolus Paulus multum utililer instituta sunt. Si quis autem memoratisfra-
laborans , sed non secundum suam virlutera, sed se- tribus nostris ex hoc aliquidquoestionisiniulerit, cos-
Cundumgratiam Dei, dixil : Ampliusomnibusitlis la- que ad judiciumepiscopale vocaverit', sibi tit pole-
boravi; non ego «utem , sed graiia Dei mecum; et ite- runt, aderunt: nobis bic laborare quid opus est;
rum , Non est volentis,nequecurrenlis, sed miserentis quando ne ipsi quidem judices, post cocpiscopino-
Dei (Rom. n, 16); et illud, Nisi Dominuswdificave- stri narrationem, aliquid inde pronuntiare volue-
ritdomum, in vanuinlaboraverunt qui wdificant eam runt?
{ Psal. cxxvi, 1); et alia multa similia diximus, in- CAPUTXVII. — 40. Cum ergoPelagius proesens,
quit, de Scripturis sanctis. Illis autem non suscipien- ad illa testimonia Scriplurarum dixissese ita credere
tibus quoedicebantura nobis de sanclis Scripluris, sed tacitus agnoverit, quomodo illud Apostoli teslimo-
adhuc susurrantibus, dixit Pelagius, El ego sic credo: nium paulo superius recolens, et inveniens eum
anathema sit qui dicit absque adjulorio Dei posse dixisse, Non sum dignusvocariapostolus, quia perse'
hominem ad profectum omnium venire virtutum. > cutus sum EcclesiamDei, sed gralia Dei sumid quod
CAPUTXV. — 38. Heecnarravil episcopus Joan- sum; non vidil, non se dicere debuisse, cum ageretur
nes, audiente Pelagio, qui ulique posset honorifice de abundamia gratiarum, quas idem accepit aposto-
dicere : Fallitur Sanctilas tua, non bene meminisli, lus, t dignumfuisse qui acciperet; > cum ipsesenon
non dixi ad ista testimonia quaede Scripturiscomrae- soluin dixerit, sed etaliam causam reddens, probarit
morasti, < Ego sic credo : > quoniam non ea sic in- indignum, el eo ipso gratiam vere gratiam coinmen-
telligo , quod gralia Dei sic laboret cum homine , ut daverit? Sed si forte illud jamdudum a sancloJoanne
quod non peccat, non volenlis neque currentis , sed narratum, cogilare vcl meminissenon poluil; recen-
miserenlis sii Dei. tissiraarasuam responsionemrespiceret, et quoepaulo
CAPUTXVI. — 39. Sunt enim quoedamexposilio- anle de Coelestio sibi objecta analhematizaveritaJ-
nes EpistoloePauli, quoescribilur ad Romanos, quoe verteret. Nempe etiam inter illa est, quod objectum
ipsius Pelagii esse dicuntur, ubi hoc quod scriptum cst dixisseCeeleslium, < Dei gratiam secundumme-
cst, Non volentis, neque currentis, sed miserenlisesl rita nostra dari. > Si ergo veraciler hoc Pelagius
Dei: < non ex persona Pauli >asserit < diclum; sed aualhematizavit, quid est quod dicit, gratias omnes
eum voce inierrogantis et redarguentis usum fuisse, Aposlolo secundum merilum datas? An aliud est
cum hoc diceret, tanquam hoc dici ulique non debe- dignumesseaccipere; aliud, secundummerilum acci-
ret. > Non ergo, cum episcopusJoannes plane istam pere? et potestaliqua subiilitate dispulationis osten-
senientiam esse * Apostoli agnovit, eamque ideo dere, dignum csse aliquem, sed non raereri? Verum-
commemoravit, ne Pelagius sine Dei gratia non pec- lamen Coeleslius, vel quis alius, cujus omnes supe-
carc quemquam putaret, ct dixit respondisse Pela- riores analhematizavit sententias, nec de hoc verbo
gium, < Et ego sic credo; > neque cum hoc proesens eum nebulas obtendere atque in eis lalere permittit.
audiret, respondit, Non sic credo. Oporlet ut illam Urget enim et dicit : < Et ipsa gratia in mea volun-
expositionemperversam, ubi hoc non sensisse Apo- tate posita esl, sive dignus fuerim , sive indignus. >Si
stolum, sed potius redarguisse intelligi voluit, aut ergo rectc hoc a Pelagio veraciterque damnalum est,
suam neget, aut corrigere atque emendare non du- ubi dicilur, < Dei gratiam secundum merila ct diguis
bilet. Nam quidquid dixit episcopus Joannes de abs- dari : > quo corde cogitavit, quove ore proiulit quod
entibus fralribus noslris, sive coepiscopis Herote ac . ait, < Dicimus donare Deum ei, qui fueril dignus
Lazaro, sivede presbytero Orosio, sive de aliis quo- accipere, omnes gratias? Quis non isla si diligenter
rum ibi non sunl nomina expressa (b), credo quod adverierit, liat de illius responsione vel defensione
intelligat ad eorum preejtidiciumnon valere. Si enim sollicilus?
praesentesessent, possent eum fortasse, absit ul di- 41. Cur ergo , ait aliquis, hoc judices approbave-
runt? Faleor, ideo jam ipse ambigo : sed nimirum,
1 Editiconstanter,culpam.Corrigendiex illis verbis,n. aut breve diclum eorum audientiam et inlenlionem
5b•: «.hocse dixeritculpasseJoanues.»
EditionesMcomittunt,esse: et posteaagnovU, inutant, facile subterfugit, aut aliquo modo id rectc posse ac-
in, cognovil.Emendaridebent aucloritateColbertini»is., cipi existimantes, cujus de hac re confessionesliqui-
ut nimirutu intelligatur, sententiam illam, non volen- das sibi habere
tis, etc, a JoamieepiscopobabilamesseprosenlentiaPauli videbantur, pene de uno verbo, nihil
loquentisex propriapersona.
(a) Conventu"scilicetJerosolyraishabilo in fine julii 1 plerique,non in gestisagUatur.verius suar. et Col-
anni415,quemdescribitOrosiusin Apologetico : huncha- berunus Ms.,agebatur.Fortelegendum,non gestis age-
bes infrain secundaparte Appendicis. batur; deletapraepositione,m, ut inffa, n. 35. DicitAu-
(b) Avitoforsitan,Passerio,et Dominoex duce, quorum gustinusde iis quaeapudJoannemepiscopumin Jerosoly-
nommaquoein gestis Diospolitanisexpressa non erant, mitanoconsessuante judiciumDiospolitauum aictalueraiH,
invenies iutfa, Append.parta 2, ifl Apologelico Oiosii, ut »perspicuumest ex n. 37.
cap. 3. suar.,revocaverU.
345 LIBEK UNUS. 316
ci conlroversiae movendum pularunt. Quod et nobis contradicenti sanclae catholicoe Ecclcsioe doctrinis.
forsitan contigisset, si cum eis in illo judicio sedisse- Ego enim in unius substaniiaeTrinitatem credo, et
mus. Si euim pro eo quod posilum est Dignus, posi- omnia secundum doclrinam sanctaecalholicocEccle-
tum esset Proedestinatus,vel aliquidbujusmodi, nihil sioe: si quis vero aliena ab hac sapit, anathema
certe scrupuli langeret atque angeret animura : et sit. >
lamen si dicatur, eum qui per eleclionem gratioeju- CAPUTXX. — 44. Synodus dixit: <Nunc quo-
slificatur, nullis quidem proecedentibusmeritis bonis, niam satisfactum est nobis proseculionibus proesen-
sed destinalionedignuin vocari, sicut eleclus vocatur, lisPelagii monaclii,qui quidem piis doctrinis consen-
ulrtim vel cerle, vel minima offensione intelligentiae tit, conlraria vero Ecclesioefidei ' reprobat et ana-
dici possit, difficile judicatur. Nam quantum ad rae themaiizat, communionis ecclesiaslicoeeum esse et
attinet, ab hoc verbo facile iransirem , nisi me liber catholicoeconfitemur. >
ille, cui respondi,ubiomninonullain dicit Deigratiam, CAPUT XXI. — 45. SI ista sint gesta", quibus
nisinaluram nostramcumliberoarbitrio, gratiam crea- amici Pelagii gaudent eum esse purgalum : nos, quo-
turam ',de ipsiusPelagiisensu sollicilum redderel, ne niara erga se nosiram quoque amicitiam, prolatis
forle hoc verbum non de negiigenlia loculionis , sed eliam familiaribusepistolis nostris, atque in hoc ju-
de diiigentia dogmalis curarit inserere. Jam ea quae dicio recitatis, quas insertas contiuent gesta, satis
restant novissima, ita judices commoverunt, ul anle probare curavit, salutem quidem ejus in Cliristo cupi-
rcsponsionemPelagii damnandaccnserent. mus et optamus; de isla vero ejus purgatione, quae
CAPUT XVIII. — 42. Namin sexto capitulo Cce- magis creditur, quam liquido demonstratur, gaudere
lestii libri posituraobjectum est, <Filios Deinon pos- temere non debemus. Neque hoc dicens, judicum ar-
se vocari, nisi omni modo absque peccato fuerint guo vcl negligenliara, vel conniventiam, vel, quod ab
effecli.>Unde secundum ipsum diclum est, neque eis longe abborrere certissimum est, impiorum dog-
apostolum Paulura esse (ilium Dei, qui dixit, Non matum conscientiam : sed eorum judicio pro merito
quodjam acceperim,aul quodjam perfecius sim (Plti- approbato atque laudato, Pelagius lamen apud eos
lipp. ni, 12). In septimo capilulo, < Oblivionemet quibus ainplius ccrtiusque nolus est *, non mihi vide-
ignorantiam non subjacere peccalo, quoniam non se- tur esse purgatus. Illi enim tanquam de ignoto judi-
cundum voluntalem eveniunt, sed secundumnecessi- canies, his proesertim absenlibus qui contra eura
tatem. > Cum David dicat, Delictajuvenlutis mew ne libellum dederant, hominem quidem diligentius exa-
memineriset ignoranlimmew(Psal. xxiv, 7) : et cum minare minime potuerunt : hoeresimlamen ipsam, si
in lege sacrificiapro ignoranlia sicut pro peccalo of- eorum sequantur judicium qui pro ejus perversitate
ferautur (Levil.iv). In decimo capilulo, <Non esse li- ccrtabaut, penitus peremcrunt. llli autem qui bene
berum arbitrium, si Dei indigeat auxilio, quoniam in sciunt quoe Pelagius docere consuevit, sive qui ejus
propriavoluntatebabelunusqtiisqueautfacercaliquid, disputationibusrestiterunl, sive qui ex ipso errorese
aut non facere. >Iu duodecimocapilulo, <Victoriam liberalos esse gratulantur, quomodo possunt eura
noslram non ex Deiesse adjutorio, sedexlibero arbi- non baberc suspectum, quando ejus non simplicem
trio : > quodinferre dictus est bis verbis, <Nostra est confessionemprocterilaerrata damnantem , sed talera
vicloria, quoniam propria volunlale arma suscepi- confessionem* legunt, quasi nunquam aliler sense-
mus; sicut e contrarionostrum est quando vincimur, rit, quam isto judicio in ejus est responsionibus ap-
quouiam armari propria volunlate conlempsimus.>Et probatum ?
de aposlolo Petro posuit tesiimonium, <divinoenos CAPUT XXU. — 46. Nam, ut de me ipso potis-
esse consortes naturoe > (II Peir. i, 4). Et syllogi- siroum dicam, prius absentis et Romoe consliluli
smum facere dicitur : <Quoniamsi anima non potest Pelagii nomen cum magua ejus laude cognovi: poslea
esse sine peccato, ergo et Deus subjacet peccato, coepitad nos fama perferre, quod adverstis Dei gra-
cujus pars, hoc est anima , peccato obnoxiaest. > In tiam disputaret; quod licct dolerem, et ab eis mihi
terlio decimo capitulodicit, < Quoniampoenitentibus diceretur quibus crederem, ab ipso tamen lale ali-
venia non dalur secundum gratiam et misericordiam quid, vel in ejus aliquo libro nosse cupiebain, ut si
Dei, sed secundummerita et laborem eorum, qui per inciperem redarguere, nogare non posset. Postea ve-
poenitemiamdigni fuerint misericordia. > ro quam in Africam venit, me absente, noslro, id cst,
CAPUT XIX. — 43. His recilatis Synodus dixit: Hipponensi littore exceptus est, ubi omnino, sicut
< Quid ad haecquoelecta sunt capitula dicit proesens comperi a B nostris, nihil ab illo hujusmodi audilum
Pclagius monachus?Hocenim reprobat sancla Syno- est: quia et cilius quam putabatur, inde profectus
dus, et sancta Dei catholicaEcclesia. > Pelagius re- est. Postmoduro ejus faciem Carthagine, quanlum
spondit : <Iterum dico quia haecet secundum ipso- recolo, semel vel iterum vidi, quando cura Collatio-
rum teslimonium non sunt mea ; pro quibus, ut dixi,
satisfactionemnon debeo : quoe vero mea esse con- 1 ColbertinusMs.,ecclesiastkwfidei.
fessus sum, haecrccta esse affirmo : quae aulem dixi ' \demns.,sedistasintgesta.
non esse mea, secundum judicium sanctoe Ecclesioe 3 DuoMSS., arctiusquenbtusest.
* suar. et Colb.MS.,defensionem.
reprobo, anaihema dicens omni conlravenienli et 6 ita Suar.et ColbertinusMs.in prima editioneVelseri
omisso,comperia; legebatur,sicutnostris. Hincvero ia
1 Forte,grqiiscreutam. posteriorjbusediUonibus factum,erat, sicutnwtis.
317 DE GESTIS PELAGII, S. AUGUSTINI 518
nis l, quam cumhaereticis Donatistishabituri eramus, num ; sive ia illis, in qtiibus fton salifl:nmnilur er-
occupatissimus fui: ille vero etiam ad transmarina rasse; quamvis, nesciaquac^tWitalfe.m ipsjsqsoque
properavit. Interea per ora eorum qui ejus discipuli gratiaro Dei credidit supjriiiiendaav. Sedi timim est
fcrebantur, dogmata ista fervebant: ita ut Coelestius quod nos in tanto beneficio afficit, quja taide boc taua
ad ecclesiasticum judicium perveniret, etreporlaret praeclarumgraliae Dei munus effuteit. Siq«idem con-
dignam sua perversitate sententiam. Salubrius sane tigitl absenles iieri quosdam, quorum cajcitati ista
adversus eos agi putabamus, si bominum nominibus lara perspicuoeyeritatis iHuslratiodeberemr;attquos,
tacitis, ipsi refutarentur et redarguerentur errores, etsi lardius, non diffidimus propjjUo Deo eamdem
atque ita metu potius ecclesiastici judicii corrigeren- gratiam pervenire, qui vult oranes bomiues salvos
tur homines, quam ipso judicio punirenlur. Neclibris fieri, et ad agftitionem veritatis ve«ire;(I Tim. n, 4).
igitur adversus mala illa disserere, nec popularibus Nos vero, elsi ojim spiritu eliaritatis 2, qui in te est,
tractatibus cessabamus. doclii, subieetionem a ejus abjecerirous erroris, ia
CAPUT XXIII. — 47. Cumvcromihi eliamliber hoc etiam nimc gratias agimus, quod hoecquoeante
iUe datus esset a servis Dei, bonis, et honestis viris credidimus, nunc aliis aperire didicimus, viam lacili-
Timasib et Jacobo, ubi apertissime Pelagius objectam talis l uberiore Sanclitatis tuoe sermone pandenle
sibi a se ipso tanqiiam ab adversario, unde jam gran- Et alia manu.' Incolumera Beatitudinem tuam, noslri-
di invidia laborabat, de Dei gratia quocstionera non que meraorem, misericordia Dei noslri glorifket in
aliler sibi solvere visus est, nisi ul naluram cum libe- aeternum > (Episl. 168, inler Augustinianas).
ro arbitrio conditam, Dei diceret gratiam; aliquando, CAPUT XXV.—49. Si ergo et iste confilieretHr,
idque tenuiler ', nec aperte, ei conjungens vel legis ita in hoc errore se fuisse aliquando, u-l hominem
adjutorium, vel remissionem eliam peccalorura : tum proeoccupalum, sed nunc anathematizare qui hoee
vero sine nlla dubitalionc mihi claruil, quam esset lenent ; quisquis ei non graiularetur, tenente
christianx saluli venenum illius pervcrsilatis inimi- jam illo viam verilatis, ipse amilteret viscera
cum. Nec sic lamen operi meo, quo eumdem librum charitalis. Nunc vero parum est quod se non con-
refellt, Pelagii nomen inserui: facilius nie existimans fessus est ab ea peste liberatum, sed anathemati-
profuturum, siservata amicitia, adhuc ejus verecun- zavil insuper liberatos, qui eum sic diligunt, ut
dioeparcerem, cujus litteris jam parcere non debe- etiam ipsum cupiant liberari: in quibus et isli sunt,
rem. Hinc est, quod nuncmoleste fero, in hocjudicio qui benevolenliam suam erga illum significaverunt,
dixisse illum quodain loco, < Anathemalizo illos qui his ad me datis litteris suis; nam et ipsum praecipue
sic tenent, aul aliquando tenuernnt.» Suffecerat dice- cogitabant, cum dicerent, hoc seaffici, quod tarde
re, < quisic tenent; >ut eum crederemus esse cor- illum librum scripserim? < Siquidem contigit, > in-
rectum : cum vero addidit, < aut aliquando tenue- quiunt, < absentes fieri quosdam, quorum caecitati
runt;> primum, quam injuste damnare immeritos ista lam perspicuaeveritatis illuslratio deberetur; ad
ausus est, qui illo, quem sive aliis, sivc ipso doctore quos etsi tardius, > inquiunt, < non diffidimus pro-
didieerant, errore caruerunt? Deinde, quiseorum qui pitio Deo eamdem gratiam pervenire. >Nomen qutppe
eum ista non solum aliquando tenuisse, verum etiam vel nomina ipsi quoque adhuc lacenda pulaverunt,
docuisse noverunt, non merito suspicelur, simuiate utvivente amicitia, error potius moreretur amicorum.
anathematizasse qui hoec tenent, cum eodem modo 50. At nunc si Pelagius Deum cogitat, si non est
anathematizare non dubitavit qui haec aliquando te- ingratus ejus raisericordioe,qui eum ad episcoporum
nuerunt, in quibus eum ipsum recordabuntur magi- judicium proplerea perduxit, ut haec analhemata de-
slrum? Ecce, ut alios taceam, Timasium et Jacobum, fendere postea non auderet, jamque deteslanda et
quibus pculis, qua fronte conspiciet,suoseldilectores, abjicienda cognosceret, gralius accipiet lilleras no-
ct aliquando discipulos, ad quos librum scripsi, ubj stras, quandoexprcsso nomine ulcus sanandum potius
libro ejus respondi (a)? qui cerle quemadmodum milii aperimus, quam illas (a), ubi cum dolorem facere lime-
rescripserint, tacendtim et prsetereundum non puta- remus, tumorem , quod nos pcenitet, augebamus. Si
vi; sed exemplum litlerarum subler annexui. aulem mihi fuerit iratus, quam inique irascaturatten-
CAPUT XXIV. — 48. < Domino vere beatissimo, dat, et ut vincat iraro, tandem aliquundo Dei postulet
et merito venerabili patri episcopo Augustino, Tima- gratiam, quara in hoc judicio confessus est singulis
sius et Jacobus, iu Dominosalutem. Ita nos refecit et nostris actibus necessariam; ut veram consequatur,
recreavit gratia Dei ministrata per verbum tuura, ut itto adjuvante, victoriam. Quid enim ei prosunt taatoe
prorsus germane dicamus, Misit verbumsuum, et sa- ejus iaudes in epistolis episcoporum, quas pro seeom-
navit eos (Psal, cvi,20), domine beatissime, et merito memorandas, vel etiam legendas atque allegandas
venerabilis paler. Sanc ea diligentia ventilasse San- putavit; quasi eum haec perversa sentire, omnes qui
ctitatero tuam texlum ejusdemlibelli reperimus, utad vehementes et quodam modo ardentes ad bonam
singulos apices responsa reddita slupeamus, sive in
his quaerefutare, detestari, ac fugere deceat christia- • Suar., contingit.
* Sicsuar.Editi vero alii, clarUatis.
1 Suar.,guandocirca coUatkmem. 3 FlorentinusMs.,subsectionem.
* Editi,id quod temdt. 4 Suar.,fettcitatis.
(a) Lib.de Naturaet Gratia, (a) Subaudi,accepit.
w LlSJem UNUS.
vitam exbortatioaeseju&audicbant, facile scke potue- liberujii: arbitrium demonslrarem, nec tamett Dei
rint ? gratioe derogarem : ila quia optavi, Dei quideni
CAPUT XXVI. —51. Et ego quidem ia epistola commendavi graliam, non lamen avbitriom vo-
mea, quam prouilit, non solum ab ejus laudibus tena- luntatis exstinxi. Utquid ergo. in hoe judicio prolulit
peravi; sed eliam quautum potui, sine ejusl coanio- hane epistotam? secundum quam si ab initio sapuis-
tionequoestionis, de Dei gratia recte sapere admonui. set, nullo modo fortassis, licet a honis frabribus, sed
Dixi eum quippe in salutatione, Dominum : quoiiep*- tamen perversitate disputationum ejus offensis, ad
stolari more eliam non chrislianis quibusdam scribere episcopale judicium vocaretur. Porro autet», sicut
solemus; neque id mendaciter, quoniam omnibus ad ego ralionem de hac mea epistoia redilidi; ita de suis,
salutem, quaein Christo est, consequendam, debemus siesset necesse, redderent quorum allegavit, tiicentes
quodamniodoliberam servilutem. Dixidilectissimum: vel quid putaverint, vel quid ignoraverint, vei qua
quod et nune dico, etsi iratus fuerit, adhuc dicam; ratione scripsertnl. Proinde Peiagius de qaorumlibet
quoniam nisi erga eum dilectionem tenuero, illo ira- sanctoruni amicitia se jaclav.erit, querumlibet de suis
scente, ipse mihi raagis nocebo. Dixi Desideratissi* laudibus litteras legerit, quaelibet pnrgationis suse
mum; quoniamvalde cupiebam cum proesentealiquid gesta protulerit, nisi ea quoecontra Dei gratiam, qoa
*
colloqui: jam enim audieram conira graliam, qua vocamur et psiificamur, posuisse in libris suis
justificamur, quando hinc aliqua commemoratio fieret, idoneorum testium fide "probatttf, confessus anatha-r
aperta eum conlentione conari. Denique litterarum matizaverit, ac deinde contra hoec ips» scripserJt
ipsarum brevis textus hoc indicat: nara cum egissem et dispulaverit, nequaquam his quibus plenius notus
gratias, quod me scriptis suis exhilarasset, certum est, videbitur esse correctus.
faciendo de sua salute ac suorum, quos utique si cor- GAPUTXXX. — 54. Jam enim, qtu» post hoe ju»
rectos volumus, etiam corporali salute salvos velle dicium consecuta sint, quoe hanc suspicionem magis
debemus; mox ei bona optavi a Domino retribui, non augeant, non tacebo. Pervenit in manus nostras non-
ad salutem corporis pertinenlia, sed ea potius, quoe nulla epislola, quoeipsius Pelagii diceretur, scribentis
putabat esse , vel forte adhuc putat, in solo arbitrio ad amicum suum quemdam presbyterura, qui eum
volunlatis et propria potestale posita, simul optans et litteris, sicut eadem epistola continetur, benigne ad-
propter hoc vilam aelernara. Deinde quia litteris suis, monuerat, ne per ejus oceasionem se aliquis a cor-
quibus respondebaro, talia quaedam in me bona mul- pore Ecclesioesepararet. Ibi inler eoetera,quoeinserere
tum benigneque Iaudaverat; etiara ibi petivi ab eo, longum est, nec opus est, ail Pelagius : t Qualuer-
ut pro mc oraret, quo potius a Domino talis fierem, decim episcoporum sententia definitio nostra com-
qualem meesse jam crederet: ut eumsic admouerem, probata est, qua diximus, posse homiiiem sine pec-
contra quod ille sapiebat, ipsara quoque justiliam, cato esse, et Del mandata facile cuslodire si velit.
quam in rae laudandara pulaveral, non esse volentis, Quoesentenlia, > inquit, < contradictionis os* con-
neque currenlis, sed miserentis Dei (iiom. IX, 16), fusione perfudit, et omrierr»in malum conspirantera
Hoc est lotum, quod brevis illa epistola mea continet, soeietatera ab invicera separavit. > Sive ergo istain
eaque intenlione dictata est : nam ita se habet: epistolam Pelagius vere scripserit, sive sub ejus no-
CAPUT XXVII et XXVIII. — 52. < Domino diic- mine a quocumque conficta sit, quis non videat, quem-
cUssimo, et desideratissiino fralri Pelagio, Augu- admodum hic error et de judicio ubi convictus atque
stinus, in Domino salutem. Gratias ago plurimum, damnatus est, tanquam de victoria glorielur? Sic
quodme litteris luis exhilarare dignatus es, elcertum enim posuit hoec verba, quemadraodum legunlur in
facere de salute vestra. Relribuat tibi Dominus bona, libro ejus, qui Capitulorum vocatur, non qucmad-
quibus semper sis bonus, et cum illo oelernovivas in moduro objecta sunt in judicio, vet ejus etiam re-
oeternum, domine dtlectissirae, et desideratissime sponsione rcpetita. Nam et illi qui objecerunt, nescio
frater. Ego autem, etsi in me non agnosco proeeonia qua incuria, minus posuerunt verbum, de quo non
de me tua, qoae tuoe Benignitatis epistola continet; parva est controversia. Posuerunt enim eum dixisse,
benevolo tamen animo erga exiguitatem roeam, ingra-r < Posse hominem, si velit, essesine peccato, et Dei
tus esse non possum: simul admonens, ut potiusores mandala custodire si velit: > de facilitale niliil est
pro me, quo lalis a Domino fiam, qualera me jara dictum. Deinde ipse respondens ait, < Posse quidem
csse arbilraris. Et atia manu : Memor lioslri, inco- hoininem esse sine peccato, et Dei mandata eustodire,
lumis Domino placeas, doraine dilectissime, et desi- si velit, diximus : > neque ipse dixit, i facile eusto-
deratissime frater > (Epist. 146). dire; > sed tantummodo, < custodire. > Ita alio loce
CAPUTXXIX. — 53. In ipsa^uoque subscriptione inter illa de quibus me Hilarius consuluit, atque re-
quod posui, ut Domino placcat, magis boe esse signi- scripsi, sic objeclum est: < Posse hominera esse sine
ftcavi in ejus gratia, quam in sola hominis volnntate, peccato, sivelit. >Ad quodipse ila respondit: < Posse
quando id nec hortatus sura, nec proecepi, nec docui, quidem hominem sine peccato esse, dictum esl su-
sed optavi. Quemadmodum vero si hortarer, aut perius. > Neque hic ergo, vel ab eis qui objecerunt,
preeciperem, vel docerem, pertinere hoc et ad
1 Suar.etcolbertinusMs.,tUtetis.
1 RomanusMs.,ullius. colbertinus, illius commemora- ' RomanusMs.,ac demum.
iione. Aliusquidamcodex, commmtitione. 3 colbertinusMs.,contradictionesotmes.
351 DE GESTIS PELAGII, S. AUGUSTINl 352
vel ab ipso qui respondit, additum est, < facile. > Su- rant, gratia); ac deinde conjungeret, < Non aulem
perius etiam in narratione sancti Joannis episcopi ita diximus, quod invenialur aliquis, ab infantia usque
commemoralumest: < Illis, > inquit, < instanlibus ad senectam, qui nunquam peccaverit; sed quoniara
et dicentibus, Quia hoereticusest; dicit enim quoniam a peccatis conversus, proprio labore et Dei gralia
potest homo, si voluerit, esse sine peccato : et dehoc possit esse sine peccato. > Quodetiam ' suasenlentia
interroganlibus nobis eum, respondit, Non dixi quo- declararunl, dicentes, eura recle respondisse, homi-
niam recepit' natura hominis ut impeccabilissit; sed nem cum adjutorio Dei et gratia posse esse sine pec-
dixi quoniam qui voluerit pro propria salute laborare calo : > quid aliud metuentes, nisi ne hoc negando,
et agonizare, ut non peccet et ambulet in proeceplis non possibililali hominis, sed ipsi Dei gratioefacere
Dei, habere eum hanc possibilitatem a Deo. Tunc viderentur injuriam? Nec tamen definitumest, quan-
quibusdam susurrantibus et dicentibus, quodsineDei do fiat horao sine peccato, quod (ieri posse adjuvante
gratia diceret Pelagius posse hominem perfici : Cul- Deigratia, judicatum est: non est, inquam,definilum,
pans, > iriquit, < super hoc etiam intuli, quia et apo- ulrum in hac carne concupiscente adversus spiritum,
slqlus Paulus multum laborans, sed non secundum fuerit, vel sit, vel fulurus sit aliquis, jam ratione
suam virluiem , sed secundum gratiam Dei, dixit, utens et voluntatis arbitrio, sive in ista frequentia
Amplius omnibiisillis laboravi, non ego autem, sed bominum, sive in soliludine mon*choruui, cui non
gratia\Dei mecum > (I Cor, xv, 10.): etcoetera quoe sit jam necessarium, non propter alios, sed eliam
jam commemoravi(Supra, n. 37). propter se ipsum diccre in oralione, Dimitlenobisde-
55. Quid sibi ergo vult, quod in bac epistola ila bilanoslra (Matth. vi, 12): an vero lunc perficiatur
gloriari ausi sunt, ut non solum possibilitatem non hoc donum, quando similes ei erimus, quando vide-
peccandi, sed etiam facilitatem, sicut in libro Capitu- bimuseum, siculi est (I Joan. m, 2); quando dice-
lorura ejusdem Pelagii positumest, judicanlibus qua- tur, non a pugnantibus, Videoaliam legemin membris
tuordecim episcopis se persuasisse jactarent, cum meisrepugnantemlegi menlismew(Rom. vii, 23); sed
toties eadem objecla gestis atque repetita nusquam a triumphantibus, Vbi esl, mors, vktoria tua ? ubiest,
hoc habere inveniantur? Quomodo enim eliam ipsi mors, aculeus luus (1 Cor. xv, 55) ? Quod non inter
defcnsioniet responsioni Pelagii non est boc verbum Calholicos et hoereticos, sed inler ipsos Calliolicos
contrarium, curaetepiscopus Joannes sic eum apudse fortasse ' pacifice requirendura esl (a).
respondisse dixerit, ut <.eum vellet intelligi posse CAPUTXXXI. — 56. Quomodoigitur credi potcst,
non peccare,qui voluerit pro salule sualaborare el ago- Pelagium ( si tamen hoec epistola ejus est) et Dei
nizare; tetipse jam geslisagens (a) seque defendens, gratiam, quoeneque nalura est cum libero arbitrio,
<proprio labore el Dei gratia, > dixerit, ,< hominem neqoe legis scientia, nequc lantum remissio peccato-
posse esse.sine peccato? > Quomodo ergo facile fit, rum, sed ea quoe in singulis nostris est aclibus ne-
si laboratur ut fiat? Pulo enim omnem sensum ho- cessaria, veraciler fuisse confessum,et veraciter ana-
minuro nobiscum aguoscere quod ubi labor est, faci- themalizasse quisquis contra ista sentiret; quando in
litas non est. El tamen epistola camalis ventositatis epistola sua et facilitatem posuit non peccandi, de
et clalionis volat, et gestorum tardilale procurata, qua nulla in hoc judicio quoestiofuit, quasi judicibus
celeritate proecedens, in manus hominura proevolat, etiam de hoc verbo placuerit, et graliam Dei non po-
ut qualuordecim episcopis orientalibus placuisse di- suit, quam confitendo et addendo, poenamecclesia-
catur, non solum < posse esse hominenisine peccato, sticoedainnationisevasit?
et Dci mandata custodire, > sed et < facile custo- CAPUT XXXII. — 57. Est et aliud quod silere non
dire; > nec nominalo Deo juvante , sed.tanlum, < si debeo. In charlula defensionis suoe, quam mihi per
velil: > ul vidclicet lacita, pro qua vehementissime quemdam Charum nostrum 3 Hipponensem civem,
pugnabatur, divina gratia, restet, ut sola in epistola orientalem autem diaconum,misit, fecit aliquid, quod
legalur iufelix, et se ipsam decipiens velut viclrix, hu- aliter se habeat, quam geslis episcopalibus contine-
mana superbia. Quasi non hoc se dixerit culpasse tur. Quod autem habent gesta, longe melius est ac
Joannes episcopus, et velut giganteosmOnlesadversus firmius, el omnino enodalius pro catholica veritate
supereminentiamgratioeccelestis structos tribus divi- contra illius hoeresis pestem. Nam, cum camdem
norum testimoniorum tanquam fulminura iclibus chartulara legerem, priusquam ad nos gestavenisscnt,
dejecisse:autverocum illo eliam caeteriepiscopijudi- nesciebam ea ipsa verba posuisse, quibus, cum sibi
ces, vcl mente, velipsis auribus ferrent Pelagiumdicen- adesset, usus est in judicio : pauca enim, el non mul-
tem, < Possequidemhominemsinepeccaloesse, elDei lum aliter se habent, de quibus non nimis curo.
mandala custodire, si velit, diximus; > nisi continuo CAPUT XXXIII. — Molesleautem ferebam, quod
sequeretur, < Hanc enira possibilitatem Deus illi aliquarum sententiarum Ccelestii,quas cum geslisana-
dedit > (quod nesciebant illi, eum dicere de nalura, thematizasse perspicuum est, servasse sibi defensio-
non de illa, quam in aposlolica proedicationenove-
1 RomanusMS.,qui eliam.
' Hicfortasseaddidimus,ex Colb.Ms.
1 ExSuar.,recepit.Alin aliis editionibus,recipU. 3KomanusMs.,vestrum.
(a) ScilicetapudepiscopossynodiDiospolilanae,qui prius (a) Reshoecpost unum aut alterumannumdefinitafuit
apudJoannem,non confectisgestis, adsibi objectarespon- a carthaginensiconcilio,can.6-8.vide supraAdmonitioueui
derant. Videsupra, n. 39. inUbrumde Perfeclionejustili* hominis.
 353 LIBER UNUS. 354
nem, potest videri. Nam earum quasaam suas negavit de his sensurum esse capitulis, quod Ecclesia jam
esse, dicens tantummodo, < pro eis non se debere non judicasset, sed quandoquejudicaret, et ea se re-
satisfactionera : > anathematizare autem in eadem probaturum, quoeilla jam non reprobasset, sed quan-
chartula noluit, quoeistoesunt: <Adam morlalem esse doque reprobaret; ut ad hoc pertinerel eliam quod
faclum, qui sive peccaret, sive non peccarel, essct adjunxit, < anathema dicens omni contravenienti vel
moriturus. Quod peccatum Adocsolum ipsum nocue- conlradicenli sanctoe calholicaeEcclesioedoctrinis. >
rit et non genus humanum. Quod lex sic mittat ad Verum autem, ut gesla lestantur, jam de his eccle-
regnum coelorum, qnemadmodum et Evangelium. siasticum judicium ab episcopis quatuordecim faclum
Qund infantes nuper nati in illo statu sint, in quo fuit erat, secundum quod judicium se dixit isla omnia rc-
Adam ante proevaricalionem.Quod neque per mor- probare, et anathema dicere his qui talia senticndo,
lem vel proevaricaiionemAdoeomne genus humanum contra judiciumveniunt, quodjam factum fuissegesta
morialur, neque per resurreclionem Chrisliomne ge- indicant. Jam enim dixerant judices, < Quid ad hoec,
nus humanum resurgat. Infanles, etiamsi non bapti- quoelecta sunl capitula, dicit praesensPelagius mona-
zentur, habere vitam aeternam. Divites baplizatos, chus ? Haecenim reprobat sancta Synodus, et sancta
nisi omnibus abrenuntiaverint, si quid boni videntur Dei catholica Ecclesia. > Sed hoc qui nesciunt, et
facere, non illis repulari, neque habituros illos re- islam charlam legunt, putant aliquid illorum licile
gnum ccelorum > (a). Ad ista quippe in charlula illa posse defendi, tanquaro non fuerit judicatum catho-
ita respondit: < Ha;comnia secundum ipsorum tesli- licoe contrarium esse doctrinoe, paratumque se Pela-
monium a me dicta non sunt, nec pro eis debeo sa- gius dixerit, id de his rebus sapere, quod Ecclesia
tisfaclionem. > In gestis autem ad eadem ipsa ita lo- non judicavit, sed judicaverit. Non ilaque sic scripsit
culus est: < Secundum ipsorum lestimonium a me in ea, de qua nunc agimus chartula, ut agnosceretur
• dicla non sunt, pro quibus ego salisfacere non debeo; quod habel gestorum fides, omnia scilicet illa dogma-
sed lamen ad saiisfactionem sanctaeSynodi anathe- ta, quibus eadem hoeresisproserpebal, et contenliosa
matizo eos qtii sic tencnt, aut aliquando tenuerunt. > convalescebat audacia, ecclesiasticojudicio proesiden-'
Curergo non ita et in illa chartula scriptum est? Non tibus qualuordecim episcopis esse damnala. Quam
multum, ul opinor, alramenti, nec lilterarum, nec rem, si ut est, innotescere limuit, se potius corrigat,
moroe,nec ipsius charluloe,si ita fieret, impenderetur. quain nostroelicet seroe vigilantiaequalicumque suc-
Sedquisnon crcdat id fuisse procuratum, ut tanquam censeat. Si aiitem hoc enm timuisse falsum est, et
pro gestorum illorum breviatione-,isla charla usque- sicut homines suspicamur, ignoscai, dum lamen ca
quaque discurreret'? ubi putarclur, non esse ablalam quoegeslis, quibus audilus est, anathemalizata et rc-
quamlibct earum sentenliarum defendendi licenliam, probata sunt, de coetero oppugnct; ne parcendo
quod ei tantummpdoobjectoe,nec ejus probatoefuis- illis, non solum hoec antea credidisse, sed credere
sent, non tamen anathcmatizaUeatque damnatae. videatur.
58. Postea etiam de libro Coelestii capilula sibi CAPUT XXXIV.— 59. Proinde istum librum, in
objecta in eademchartula multa congessil; neque his tam gravi et grandi causa non frustra forlasse pro-
inlervallis quoe continent gesla, duas responsiones, lixum, ob hoc ad tuam Venerationem scribere volui,
quibus eadem capitula anathematizavit, sed unam ut si tuis sensibus non displicuerit, aucloritate potius
siinulomnibus subdidit. Quodstudio brevilatis factum tua, quoelonge major cst quam nostroe exigtiiiatis in-
pularem, nisi plurimum ad id quod nos movct, inter- dusiria, quibus necessarium existimaverit, innotescat,
esse perspicerem. Ita enim clausit : < Iterum dico, ad eorum vanitates contenlionesqueopprimendas, qui
quoniam ista et secundum eorum teslimonium non putant absolulo Pelagio, judicibus episcopis orienta-
sunt mea, pro quibus, ut dixi, satisfaclionemnon de- libus illa dogmala placuisse, quoeadversum christia-
beo; quaeautem mea esse confessus sum, hoecrecle nam lidem, et Dei gratiam qua vocamur el juslifica-
rae dicere affirmo : quoe autem dixi mea non esse, mur, pernioiosissime pullulentia, christiana semper
secundum judicium sancloe Ecclesiae reprobo, ana- veritas damnat, et istorum eiiam quatuordecim epi-
Ihema dicensomni contravenientisanctoeet calholicoe scoporum auctorilale damnavit, quae simul et Pe!a-
Ecclesioedoctrinis; similiter ct bis qui falsa fingen- gium, nisi ab illo esscnt analhematizala, damnasset.
tes, nobis calumniam commoverunt. > Hunc ultimum Nuncjam, quoniamreddidimus homini curarafraternoe
versum non babent gesla, sed nihil ad rem de qua charitatis, et de illo ac pro illo nostram solliciludi-
solliciti esse debemus.Sint enim prorsus analhema nem lideliler prompsiraus, videamus quomodo brevi-
et hi qui falsa (ingenles, eis caluraniam commove- ter possit adverti, eliam illo, quod clarum, apud l:o-
runt. Sed cum primum legi, < Quoe autcm dixi mea mines absoluto, hoeresimlamen ipsam diviuo judicio
non esse, secundum judicium sanctoe Ecclesiaere- semper damnabilem, etiam judicio quatuordecim epi-
probo: > factumillud esse judicium Ecclesiocnesciens, scoporum orientalium esse damnatam.
quoniam hic tacitum est, et gesta non legeram, nihil CAPUT XXXV. — 60. Hoecest illius judicii po-
aliud existimavi, quam eum fuisse pollicitum hoc se strema sententia. Synodus dixit: < Nunc quoniam sa-
tisfactum est nobis prosecutionibus proesentisPelagii
1 ColbertinusMs.,curretet. doctrinis consenlit, con-
(a) HoeresisBelagianxproecipuadogmatarepetit Augu- monachi, qui quidem piis
Slinusinffan.65. traria vero Ecclesioefidei reprobat et anathematiiat,
555 DE GESTIS PELAGH^ S. AUGUSTINI $»G
communiofiis ecclesiasticoc eum esse et catholicae est, Legemin adjutoriumdedUillis>(Isai. vut, 20, ttc.
confitemur. > Duoquaedam satis perspicua de Pclagio LXX ). Non tamen ex boc eamdem legis scientiam
.monacho sancti episcopi judices suoesenlenliaebrevi- illam Dei gratiam esse approbaverunt', de qua scri-
tate complexi sunt: unum quidem < piis eum con- ptum est, Quis me.Uberabitde corpore morlts hufisl
senlire doctrinis; > aiterum autem, < Ecclesioe fidei Gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrmt
reprobare el analheroatizare eomraria. > Pelagius (Rom. vn, 24, 25). Nec ideo dixisse Pelagmm,
propler hoec duo < communionis ecclesiaslicaeet ca- < Oranes voluntate sua regi, > «t non eos regeret
tliolica: > pronunliatus est. Quibus ergo verbis ejus Dcus : respondit enira, <Hoc se dixisse propler libe-
interim, quanlum homines in proesentiade manifeslis rum arbitrium, cui Deus adjutor est eligenli bona;
judicare potuerunt, ulrumque claruerit, omnia brevi- hominem vero peccantem ipsura esse in culpa, quasi
ter recapitulando videamus. In his enim sibi objectis, liberi arbitrii. > Approbarunt etiara, < iniquis et
quse sua non esse respondil, -dictus est reprobare et peccatoribus in die judicii non esse parcendum, sed
analhemaiizare contraria. Breviter ergo totam istam oelerniseos ignibus puniendos. > Quoniam < hoc se >
causam ita, si possumus, colligainus. ille < secundura Evangelium dixisse, > respondit,
61. Quoniainnecesse erat impleri quod praedixitapo- < ubi scriptum est, Isli ibuntin supplkium ailernum;
stolus Paulus, Oportel et Itwresesesse, ut probati mani- jusli autem, invitam mternam > (Matth. xxv, 46). N*n
Jfeslifiantin vobis(]Cor. xi,19) : postvetereshaereses, autem dixerat, cmnes peccalores ad oclernumperti-
invecla eliam modo ha;resis est, non ab episcopis, nere supplicium, ut raerilo contra Aposlolum dixissc
seu presbyleris, vel quibuscumque clericis; sed a viderelur, qui quosdam salvos ait futuros, sic tamen
quibusdam veluti monachis, quoeconlra Dei graliam, quasi per ignem (I Cor. m, 15). < Regnum coelorum >
quoenobis est per Jcsum Christum Dominumnostrum, ideoapprobaverunl < eliam in Vetere Tcstamenlo esse
tanquam defendendo liberum arbitrium, disputaret, promissum, > quoniam testimonium dedit de propheta
et conaretur christianoefidei firmamentum evertere ', Daniele, ubi dictum est, Et accipient sancii rcgnum
de quo scriplum est, Per unum hominemmors, el per Altissimi(Dan. vn, 18). Hoc loco Velus Teslamenlum
unum hominemresurreclio morluorum: sicut enim in inlelligentes ab illo appellalum, non itlud solum qued
Adam omnesmoriunlur, sic el in Chrislo omnes vivifi- factum est in raonte Sina; sed Scripturas omnes ca-
cabunlur (Id. xv, 21, 22) : et in aclibus noslris Dei nonicas ante adventum Dominiministratas'. <Posse >
adjutoriura denegaret, dicendo, < ut non peccemus, autem < hominem esse sine pcccato, si velit, > non
impleamusque justitiam, posse sufficere naluram hu- sic approbatum est, quomodo ab illo in libro suo po-
manam, quaecondita est cum libero arbitrio; eamque situm videbatur, tanquam hoc in sola poteslate esset
esse Dei graliam, quia sic conditi sumus, ut hoc vo- hominis per liberum arbitrium; hoc quippe argueba-
luntate possimus, el quod adjulorium legis roandato- tur sensisse dicendo, < si velit: > sed quomodo nunc
ruroque suorum dedit, et quod ad se conversis pec- ipse respondit; imo quomodo id brevius et apertius
cala praeterila ignoscit; > iu his solis esse Deigraliam judicesepiscopi sna interlocutione commemoraverunt,
depulandara, non iu adjutorio noslrorum acluum sin- hominem ouro adjutorio Dei et gratia posse esse sine
gulorum. < Posse enim liominemesse sinepeccato, ct |>eccato. Nec tamen definitum est, quando istam per-
mandata Dei facile custodire, si velit. > feelionem sancti assecuturi sunt, utrum in corpore
62.1stahoeresis cum plurimos deccpisset, et fralres, raortis hujus, au quando absorbebitur mors in victo-
quos non deceperat, conlurbaret; Cceleslius quidam riam.
talia sentiens, ad judicium Carlhaginensis Ecclesioe 63. Ex iis eliara, quse Coelestiumdixisse vel scri-
perductus, episcoporumsententia condemnatusesl.(a). psisse, tanquam dogmata discipuli ejus, suntobjecta
Deinde post aliquot annos Pelagio, qui magister ejus Pelagdo; sua quoedametipse cognovit, sed aliler-se,
perhiberelur, cura ista hoeresis fuisset objecta, ad quam objiciebanlur, sensisse Tespondit.Hinc est illud,
episcopale judkium etiam ipse pervenit (b): recita- < Quod nnte advenlnm Christi vixerunt quidam sancte
tisque omnibus quae in libello contra eum dato Heros ac juste : >Cceleslius autem dixisse perhibebatur,
et Lazarus episcopi Galli posuerant; iilis quidem ab- * quod sine peccato fuerint. > Item objectum est,
isenlibus, et de oegrkudineunius eoram excusanlibus, dixissc Cwlcstium, < Ecclesiam esse sine raacula «t
Pelagium ad omnia respondentem, quatuordecim ruga. * Pelagius autem dixit, < dictum a se quidem,
episcopi proviacia^Palsestinoesecundum responsioues sed ita, qttoniam lavacro ab omnimacula et ruga pur-
ejus alienum a perversitate hujus hoeresispronuntia- gatur Ecclesia, quam velit Dominus ila permancre. >
runl; earo tamen haeresim sine ulla dubitatione dam- 4tem illud dictum a Coeleslio, < Quoniam plus facia-
nantes. Approbaverunt enim secundum quod ille ad mus, quam in Lege et Evangelio jussum est. >Pela-
ea quaeobjecta sunt, respondebat, <adjuvari hominem gius autem < de virginitate se dlxisse > respondit,
per legis scientiam ad non peccandum, sicul scriptura i de qua Paulusdicit, PrceceptumDomininon habeot(l
1 EditioSuar., fundametitumevertere. Confer,iriffa, li- Cor. VM, 25). Ilem objectum est, affirmare Coele-
brumde Peocatoorigmali,n. 26. stium, < Unumquemquehominem posse habere orones
AureUocarthaginensi episcopohabi-
(a) Judiciumistudanni
tum est sub initium 412, ut inteliigiturex Emstolaad 1 suar. et colbertinusMs.,judicaverunt.
iunocemtium, onaj apud August.est 175,na. \ et 6. " Editi, administratas. M colbertutu» Ms., mmstta-
(b) Anno415,Petagiushoeresis-accusatus in judiciumvei
Mit,ceteteatumapud Diospolimmensedecetnbri. tas.

a-
. e agius autem re-
e auferre gratiarum diversitatem; scd
tcere, donare Deum ei, qui fucrit dignus accipere,
omnes gralias, sicut Paulo apostolo donavit. >
64. Has ex nomine Coelestiiqualuor senlentias non
sic approbaverunt episcopi judices, sicut eas Ccele-
siius sensisse dicebatur: sed sicut de his respondit
Pelagius. Viderunt enim *, quod aliud slt Sine peccato
esse, aliud sancte el jusle vivere, sicut etiam ante
advenlum Chrisli quosdam vixisse Scriplura teslatur.
Etquamvis non sit hic Ecclesia Sine macula etruga;
tanien eam et lavacro regenerationis ab omni macula
rugaque purgari, et eam ita velle Dominum perma-
nere : nam et ita permanebil, quia sine macula ct
ruga utique in xterna felicilate regnabit. Et quod
perpetua virginilas, quaeproeceptanon est, sine dubio
plus sit, qttam conjugalis pudicitia, quocproeceptaest;
quamvis in raultis vitginitas perseveret, qui tamen
non sunt sine peccalo. Et quod eas omncs gralias,
quas locouno commemoral, habuil apostolus Paulus :
quas tamen eum dignumluisse-accipere-,atrt non se-
cundum merita, sed potitis secundum pfocdestinatio-
nem aliquo modo intelligere poluerunt; ipse enim
dicit, Non sum digntts, vel, non sum idoneus vocari
apostotus(\ Cor. xv, 9) : aut eoruminlenlionem sub-
lerfugit verbum, quod Pelagius quemadmodum po-
suerit, ipse viderit. Haecsunt iu quibtis cpiscopi Pe-
lagium pronuntiaverunt piis consentire doctrinis.
65. Nunc similiter recapitulando illa paulo atien-
tius videamus, quaeillum conlraria reprobare et ana-
themalizare dixerunt. In hoc ' enim potius tota hoe-
rcsis ista consistit. Exceptis ergo illis, quoein adula-
tione nescio cujus viduoein libris suis posuisse diclus
est, quoeille < neque in libris suis esse, neque lalia
unquam se dixisse > respondit; J et eos qui talia sa-
perent, non tanquam haereticos, sed tanquam stul-
tos analhematizavit: > lurc sunt quibus hoeresisillius
dumeta quotidie pullulare, imo jam silvescere dole-
bamus. < Adam mortalem factum , qui sive peccaret,
sive non peccaret, moriturus esset. Quod peccatum
^-Adae ipsum solum loeserit, et non genus bumanum.
Quod Lex sic mittat ad regnum, quemadmodumet
Evangelium. Quod infanles nuper nati in illo statu
sint, in quo Adara fuit ante proevaricationem.Quod
neque per mortem vel proevaricationcmAdoeomne
genus hominura moriatur, neque per resurrectionem
Christi omne genus bominura resurgai. Quod inlan-
tes, etsi non baptizenlur, babeant vitam oclernam.
Quod divites baptizati, nisi omnibus abrenuntient, si
quid boni visi fuerint facere, non eis repulelur, ne-
que regnum Dei possint habere. Quod gralia Dei et
adjutorium non ad singulos actus detur; sed in li-
bero arbilrio sit, et in lege atque doctrina. Quod Dei
gratia secundum merita nostra detur; et propterea
ipsa gratia in bominis sit posita volunlate, sive dignus
fiat 8, sive indignus. Quod filii Dei non possint vo-
1 ita colb.Ms.At editi,videtur.
* Forte ,infuerU.
'.Forte, his.
388
cari, nisi omniuo absque fjeccate fiieriiH eflecti.
Quod oblivio et igflorairtia iien subjaeeanl peeca-
to; quoniam non eveniant secuHdum Volunlatem ,
sed secundura necessilatem. Qaod non sit libe-
rum arbilrium, si indigeat auxilio Dei; quoniam
propriam voluntalem habeat unusquisque aut fecere
aliquid, aut non facere. <Juod vktoria nostra ex Dci
non sit adjutorio, sed ex liberoarbitrio. Quod ex illo,
quod ait Petrus, divinoenos esse consortesuaturoe,
consequens sit ut ita possit esse anima sine peccalo,
queroadmodum Deus. > Hoc enim in undecimo capi-
tulo libri, non quidem habenlis auctoris sui tiluluin,
sed qui perhibetur esse Ctelestii, his verbis positum
ipse legi: < Quomodo quispiam, > inquit, < illius rei
consortium susceph, a cujus statu et virtute esse ex-
traneus definitur? • Ideofralres qui hoecobjecerunt,
siceum intetlexerunt, tanquanuejusdem naturoeani-
mam et Deum, et pariem Dei dixerit-«aknam : sic
enim acceperunt, quod ejusdem status atquevirtutis
eam esse cum Deo senserit. In eniremo aulem objg-
ctorum positum est: t Quod posnitentibusvenia non
delur secundum gratiam et misericordiam Dei, sed
sccundum inenlum et laborem eoruro, qui per poeni-
tentiam dignifuerint misericordia. > Iloec omnia, et
si quoeargumentationes ad ea confirmanda interpo-
Slloesunt, sua negantem, et anathematizantem Pela-
gium judices approbaverunt : et ideo pronuntiave-
runt, eurn contraria ecclesiasticoefidei reprobando et
analhemaiizando, damnasse. Ac per hoc quomodoli-
bel ea Coalestiusposuerit aut non posuerit, vel Pela-
gius senserit aut non senserit, tanla mala tam novoe
hujtis hoercsis illo ecclesiaslico judicio -damnata
gaudeamus, et Deo gratias agamus, laudeSque <li-
camus.
66. De his autem quoe post hoc judicium ibi a iie-
scio quo cuneo perditorum, qui valde in perversum
perhibenlur Pelagio suffragari, incredibili audaeia
perpetrata dicunlur, ut Dei servi et ancilloead curam
sancii Hieronymi presbyteri pertinentes, sceleratissi-
ma coede afficerentur, diaconus occiderelur, aedificia
moJiasteriornrnincenderentur, vix ipSum ab hoc*im-
petu atque incursu impiorum in Dei misericordia tur-
ris munilior tueretur (a); tacendum nobis potius vi-
deo, et exspeclandumquid illic fralres noslri episcopl
de his (antis malis agendum cxistiment, a quibus eos
dissimulare posse, quis credat? Impia quippe dogmata
hujuscemodihominum, a quibuslibetCathoIicis, etiam
qui ab illis terris longe absunt, redarguenda Sunt; ne
ubicumque nocere possint, quo pervenire potuerint:
impia vero facta, quorum coercilio ' ajjrfffl^'
1 Primaeeditiones,coerlio.consentiuntmariuscripti,uno '.
exceptoquihabet, coldbitio. [
(a) Hucspectatepistola32 mnocentiipapoead Joannem'
jerosoljmitanum,incipiens: « Direpliones,csedes,ince,n-
«dia, omne facinus exlremaedementiae,generosissiMSt-
(isanctaevirgines Eustochiumct Paula deploraveruntin
«locisEcclesia» tuaeperpetrassediabolum,etc. » Epistola
quoqueejusdem53 ad Hieronymum,cujus initium est:
« Kunquamboni aliquidcontenlionemfecissein Ecclesia,
e.testatur Apostofus.» Ulaeepisloloeexbibenturinffa, in
Appendicis parte secunda.
«59 -
' ar
scopalem pertinet disdpfiriam, nb
ibi potissimum a prasehfibus vel in proximo *
stitutis, diligentia pastorali et pia severitate pte- omino, ut
clenda sunt. Nos itaque tara longe positi, optare de- mine commendatior, e
bemus his causis talem illic finem dari, de quo non tior*.
sit necesse ubilibet ulterius judicare; sed quoenobis
potius proedicareconveniat: ut animi omnium, qui 1Finitolibro editiones subjiciunt:Expticit liber
illorum scelerum fama usquequaque volitante graviter Auffustiniadconlra
sanctumAureliumepiscopumde GeslisPela-
gii hwretici, advetsariosgraliw DomininostriJesu
vulnerati sunt, Dei misericordia consequente sanen- christi.

In libros de Gratia Christi et de Peccato originali, vide lib.2, cap. 50, Retractationum,
tom. 1, col. 650, averbis, Posteaquam Pelagiana hseresis, usque ad verba, Salute gaudeamus. M.

S. AURELII AUGUSTINI
fflPPONENSIS EPISCOPI

DE GRATIA CHRISTI

ET DE PECCATO ORIGINALI
CONTRA PELAGIUMET CCELESTIDM

LIBER PRIMVS.
DE GRATIA CHRISTI.

Pelagiumgraliaeconfessionefucumfacere ostendit: quippequigratiam vel in natura et liberoarbitrioponat, vel in

lege atque doctrina: qui praetereadivinagratiasolamvoluntatisetaactionis possibilitatemut vocat, non ipsamvoluntatem
Deosecundummeritahominum
et actionemadjuvari dicat; et illaminsuper adjuvantemgratiam dari, atque ad id so-
lumiuvare eosputet, ut proeceptafaciliuspossintimplere.ExpenditAugustinus l oca opusculorumipsius, quibusille Dei
gratiamdiserte a se commendatam jactabat; et hoecde lege ac doctrina, seu de divinareveiationeac de chrisii exem-
plo, quaead doctrinamaequerevocantur, aut de peccatorumremissione interpretariposse demonstrat, nee apparere
omnino, anvere chrislianamgratiam,id est, adjuloriumbene agendiadjunctum
:
naturaeatque doctrinoeper inspirationem
flagrantissimae et luminosissimae oharitatisagnoscatpelagius qui postremoAmbrosium,tantopereab ipso laudatum,
praeclaraquoedamin commendalionem divinaegratiaedicentemaudirejubetur.
CAPUT PRIMUM.— i. Quanlum de vestra cor- Carthaginem quam ubicumque alibi densiores, quan-
porali et maxirae spirituali salule gaudeamus, since- tum Deiis donare dignatus est, ut potuimus, isla
rissimi fralres, dilecti a Deo, Albina l, Piniane, et dictavimus.
Melania, quia effari non possumus, vobis cogitandum CAPUT II. — 2. Scripsistis railii, cum Pelagio vos
credendumque committimus, ut ea de quibus nos egisse, ul quoecumque adversus eum dicerentur,
consuluistis, polius jam loquamur. Festinante etenim scripto damnaret: eumque dixisse audientibus vobis,
perlalore inler occupationes nostras, multo apud < Analhemo qui vel sentit vel dicit, eraliam Dei oua
ADMONITIO PP. BENEDICTINORUM.
Uber de Gratia Christi, et liber de Peccatooriginali, castigati sunt denuo ex fide vaticani exemplaris, et
qualuor Gallicanorum,quse sunt bibiiothecae Colbertinae,abbatioeParisiensis s. victoris, abbatiaeCasalis Benedicti,
et abbatiaeS. Cygiranni;juvantibusquoquelectionibusvariantibusBelgicicodicisaJjbaliae s. Amandi.Perlustravimusproe-
terea superiorumtemporumediliones,Am.Er. etLov.
Comoaravimus vrwterea eas omnes editiones initio Retr. et Confess., 1.1. memoratas. M.
4 Editi,Atbine.Vaticanuscodexet nostriomnesGallicani socrusPinianiet Melaniae materfuit. confer epistofam124
Mss.,Albina.convenitoperis inscriptio in Mss.B etract.lib. ab Augustino iisdemin Africaanno411constitutis,et episto-
2, cap. 30; et Possid.I ndic.cap. i, Ad Albinam, e tc. Haec lam 126 ipsi Albinae scriptam.
(a) Scripli anno christi 418.idemillud
Nam hoc anno Pelagianahaeresisa zosimo damnata est, ut liabet ipseAugustfaus
lib. 2 netract., cap. 50, sub tempus, quo in eam haeresimab AfricanisepiscopisCarthaginehabitumcsl
conciliumuniversale,quodcalendismaiianni ejusdem418consignalur.Abisto concilioremansitAugustinusCarlbagine,
fuitquediuturnioripsiusapudeamdemurbem commoratio,utad intelligitur ex conciliiAfricanicatione94, seu ex codice
canonumEcelesioeAfricanae, 127,can. necnonex epistola93, Mercalorem,n. 1; atque hccinterim spatiotemporis,
priusquaminde in Mauritaniam CaesareensemproBcisceretur,hos ad Albinam,Pinianumet Melaniamlibros conscnpsit:
quos ldcircoin Retractationibus collocatproximeanteGestacum Emerito,quaeapud Caesaream eodemipso anno418, die
Vigesimaseptembris,confectasunt. Julianusin suoad Turbanliumopere calumniosecarpebatiocumlibride GraliaChristi
qui ab Augustinoia libro 4contraJuliantun,n. 47, vindicatur,ubi ejusdemprimilibri sui « ad sanctumPinianum ' » ut vo^
cat, titulumesse ait,«. De Gratia contra Pelagium.»
S61 LIBER DE GRATIACHRISTI. 362
Christus venit in hunc mundum peccatores salvos voluntatem, aclionem; possibilitatem scilicet, qua
facere (I Tim. i, 15), non solum per singulas horas, potest homo esse justus; voluntatem, qua vult esse
aut per singula momenta, sed etiam per singulos justus ; actionem, qua juslus est: horum trium pri-
aclus nostros non esse necessariam ; et qui hanc mum, id est, possibilitatemdatam confltelur a crea-
conantur auferre, poenassortiantur l oeternas.i Quis- tore naturoe, nec esse in nostra potestate, sed eam
quis haec audit, et sensum ejus ignorat, quem in nos habere etiamsi nolimus; duo vero reliqua, id
libris suis satis evidenter expressit, non illis quos est, voluntatem et actiouem nostra esse asserit, at-
dicit inemendatossibi fuisse subreptos, aut omnino que ila nobis tribuit, ut iionnisi a nobis esse conten-
suos negat, sed in illis quos litteris suis quas Romam dat. Denique gratia Dei, non isla duo, quoenostra
misit commemorat, omnino cum pulat hoc sentire omnino vult esse, id est, voluntatem et actionem;
quod veritas habet. Quisquisautem quid in eis aper- sed illam quoe in poleslale nostra non esl, et nobis
tius dicat adverlit, debet habere etiam isla verba ex Deo esl, id est, possibilitatem,perhibet adjuvari:
suspecta. Quia etsi gratiam Dei, qua Christus venit tanquam illa quae nostra sunt, hoc est, voluntas et
in mundum peceatores salvos facere, in sola remis- actio, tam sinl valentia ad declinandum a malo et
sione peccalorumconstituat, potesl Iiuicsensui verba faciendumbonum, ut divino adjulorio non indigeant;,
ista coaptare dicens, ideo eam per singulas horas, illud vero quod nobis ex Deo est, hoc sit invalidum,.
'
per singula momenta, et per actus singulos neces- id est, possibilitas, ut semper graliae adjuvetux
sariam, ut seniper in memoria relinentes et remini- auxilio.
scentes dimissa nobis esse peccata, non peccemus CAPUT IV. — 5. Sed ne quis forsitan dicat, nos
ulterius, adjuti non aliqua subminislrationevirtutis, vel non recle inlelligere quoeloquilur, vel malevolo
sed viribus proprioevoluntatis, quid sibi remissione animo in alium sensumquoenonita dicta sunt vertere,
peccalorum praestilum fuerit per actus singulosre- ipsa jam verba ejus accipite. < Nos > inquit, < sic
cordantis *. Item quoniam solcnt dicerc, nobis in co tria ista distingiiimus, et cerlum velut in ordinem
Cbristum ad non peccandum praebuisseadjutorium, digesla partimur. Primo loco posse statuimus, se-
quia juste ipse vivendo justeque docendo 3 reliquit cundo velle, tertio esse. Posse in natura, velle in
exemplum: possunt etiamad hoc isla verba coaptare, arbilrio, esse in effeciu locamus. Primtim illud, id
ut dicant, per singula moraenta, per sfngulos actus est, posse, ad Deurn proprie pertinet, qui ilhid crea-
necessariam nobis esse hujusinodi graliam, id est, turocsuoecontulit: duo vero reliqua, hoc est, vcHe
ut in omniconversalionenostra intueamur dominicoe et esse, ad hominemreferenda sunt, quia de arbitrii
conversationis exemplum. Pervidel auteni fides ve- fonte descendunt. Ergo in voluntate et opere bono»
stra, a confessionegratiae,de qua quoestioest, quani laus bominis est: imo et hominis, et Dei, qni ipsius
sit distinguenda ista confeSsio: et lamen obtegi po- voluntatiset operis possibilitatemdedit, quiqucipsam.
test istorum ambiguitateverborum. possibilitatem gralioc suoe adjuvat semper auxili»..
CAPUTIII. —-3. Sed quid mirum? Quandoquidem Quod vero potest homo velle bonum atque perficere;
ipse Pelagius cum episcopalibusgestis sine ulla recu- soliusDei est. Potest itaque illudunum esse, eiiamsi
satione damnaverit cos, qui dicunt gratiam Dei et duo isla non fuerinl : ista vero sine illo esse non
adjulorium non ad singulos aclus dari, sed in libero possunt. Itaque liberum mihi est nec voluntatem
arbitrio essc, vel in lege alque docirina ; ubi puta- boaam habere, nec aclionem : nullo autem rnodo
bamus ejus de hac re omnes lergiversalionesesse possum non habere possibilitalemboni: inest mihi
consumptas; damnaveritetiam eos, qui docent gra- tliamsi noluero, nec otium sui aliquando in hoc
liam Dei sccundum merila nostra dari : tamen in natura recipit. Quemnobis sensum exempla aliqua
libris quos edidit pro libero arbitrio, quorum men- facienlclariorem. Quod possumusvidere oculis, no-
tionem facit in cpistola quam Romam misit, nibil strum non est: quod vero bene aul male videmus;
aliud sentire monstratur, quam id quod damnasse lioc nostrum est (a). Et ut generaliter universa eom-
videbalur. Nam gratiam Dei et adjutorium, quo ad- plectar, quod possumusomne bonum facere, dicere,
juvamur ad non peccandum, aut in natura et libero cogitare, illius est qui hoc posse donavit, qui hoc
ponit arbilrio, aut in Iege atque doctrina : ul vide- posse adjuvat: quod vero bene vel agimus, vel loqul-
licet, cum adjuvat Deus bomincm, ut declineta malo mur, vel cogitamus, nostrumest; quia hoeconinia.
et faciat bonum. revelando et oslendendo quid fieri vertere in malum etiam possumus. Unde, quodpro-
dcbcat, adjuvare credatur; non eiiam cooperando et pter calumniamvestram * saeperepetendum est, cunt
dilectionem inspirando, ut id quod faciendum esse dicimus hominem posse esse sinc peccato, et con-
cognoverit faciat. fessione possibilitatis acceptoelaudamus Deum, qui
i. Nam cum tria consliluat atque distinguat, qui- nobis hoc posse Iargilus est, nec est ibi ulla laudaodi
bus divina mandala dicit irapleri, possibilitatera, hominis occasio, ubi solius Dei causa tractatur : non
1Sichabentpluresmanuscripti.Editivero, soriuntur. 1
1 Editi Am.Er. et Lov., recordanles.AptiusMss., re- ut solaeditioLov., IUJC est possibilitas,
tamsUinvalidum,
cordantis,scilicetvoluntatis;nonenimalioreferrihocpo- semper.
* Am.Er. et victorinusMs.,nostram.
tesl, quidsibi,elc.
»Am.et Er., justeque dicendo.Forte legendum,justa- (a) omissaIiicalia exempla,quaeexcutiunturlibrode
quedocendo. Haturaet Gratia,n. 55.
SAKCT.AUGUST.X. (BituzeJ
563 S. AUGUSTINIEPISCQPI 364
ehim de velle, nec de esse, sed tanlummodo de eo relur, sine cujus adjulorio quid est homo? sed ideo
quod poteSt esse, disseritur. > ad hanc laudem adjunxit et Deura, quia nisi natura
CAPUT V. — 6. Ecce est tolum dogma Pelagii in esset in qua nos condidit, qua velle et agere posse-
librO ejus terlio pro Libero Arbitrio, his ornninover- mus, nec vellemus, nec ageremus.
bis dHigentcrexpressum, quo tria Ista, unum quod est 8. Hanc aulem naluralem possibilitatem quod ad-
posse, alterum quod est velle, tertium quod est esse, juvari Dei gratia confitelur, non est hic apertum vel
Id est, possibililatem, voluiitalera,actionem, tantacu- quam dicat graliam, vel qualenus ea naturam sentiat
ravit subtllilate distinguere, ul quandocumquelegimus, adhivari: sed sicut aliis locis, in quibus evidentiuslo-
Vel audimus, divinaegratioeadjutorium conflteri, ut a quitur, inlelligi potesl, non vult aliud accipi quam lc-
malo declincmus bonumque faciamus, sive in lege at- gem atque doclrinam, qua naluralis possibilitas adju- '
que doclrina, sive ubilibet consliluat, sciamus quid vetur.
loquiliir; nec erremus, aliler cum inlelligendo quam CAPUTVII.—Nam quodam loco ait: <Hic nos im-
sentit. Scire qulppe debemus, quod nec voluntalem peritissimi hominum pulant injuriam divinoe gratioe
nostram, nec aclionem divino adjuvari credit auxi- facere, quia dicimus eam sine voluntate nostra nequa-
lio, sed solam possibilitatem voluntalis atque operis, quanl in nobis perflcere sanctitalem : quasi Deus gra-
quam solam in his tribus nos habere afflrmal ex Deo, tioesuocaliquid imperaverit, et non illis quibus impe-
tanquam hoc sit inflrmum, quod Deus ipse posuit in ravit, etiam gratioesuoeauxilium subminislret, ut quod
natura; coetera vero duo quoe noslra esse voluit, ita per Iiberum homines facere jubenlur arbitrium, faci-
sint flrma, el fortia, et sibi sufficienlia, ut nullo indi- lius possent implere per gratiam. > Et tanquam expli-
geani ejus auxilio; et ideo non adjuvet ut velimus, calurus quam dicat gratiam, secutus adjunxit, dicens :
non adjuvet ut agamus, sed tantummodo adjuvet ut < Quam nos non, ut lu putas, in lege tantummodo,
veliect agere valoamus.Conlra autem Aposlolus, Cum sed et in Dei esse adjutorio confltemur. > Quis non
timore, inquit, et tremore veslram ipsorum operamini hic desideret ut ostendat quam velit intelligi graliam?
salulem. Et ut scirent, quia non tantUm in eo quod Propter hoc enim maximede illo exspectare debemus,
operari possint (hoc enim in nalura ct in doclrina jam ut dical lioc quod dicit', non in lege lantumraodo se
acceperant), sed etiam in co quod operantur, divini- gratiam confiteri. Sed nobis bac exspectationesuspen-
lus adjuvantur, non ait, Deus est enim qui operatur sis, quid addiderit intuemini : < Adjuvat enim nos
jn vobis posse, tanquam ipsi jam et velle et operari Deus, > inquit, < per doctrinam et revelationem suain,
per se ipsos babeant, nec iu his duobus adjulorio ejus dum cordis nostri oculos aperit; dum nobis, ne proe-
iudigeant; sed ail, Deus enim est qui operatur in vobis sentibus occupemur, futura demonslrat; dura diaboli
et velleet perficere(Philipp. n, 1$ et 13); vel sicut in pandit insidias; dum nos mulliformi et ineffabilidono
aliis et tnaxime groecis codicibus legituf, el velle et gratioe ccelestis illuminat. > Deinde sententiam suam
optrari (u). Videte si non ApostolusgratloeDei fuluros quadam velut absolulione concludens : t Qui hoecdi-
adversarios sancto Spiritu lanto ante proevidit,et boee cit, > inquit, < gratiam tibi videlur negare? An et li-
duo, id esl, et velle et operari, quse isle ila nostra berum hominis arbitrium, el Dei gratiam confiletur?>
esse voiuit, tanquam ipsa divinaegratiae non adjuven- In his omnibus non recessil a commendalione Iegis
tur auxilio, Deum in nobis dixil operari. atque doclrinee, hanc esse adjuvantem graliam dili-
CAPUTVI. — 7. Neque hinc Pelagius ineautos fallat genler inculcans, el hoc exsequensquod proposucrat,
et simplices, vel etiam se ipsum, quoniam cum dixis- cum diceret, < sed in Dei esse adjutorio confitemur. >
set, < Ergo in volunlate et opere bono laus horainis DeniqucDei adjutorium multipliciler insinuandum pu-
esl; >velut correxit atque addidit, < Imo et hominis tavit, commemorandodoclrinam et revelationera, et
et Dei. > Non enim hoc propterea dixit, quia secun- oculorum cordis adapertionem, et demonstraiionem
dum sanam doclrinam inlelligi voluit, quod el velle et futurorura, et aperlionem diabolicarum insidiarum, et
operari Deus operetur in nobis : sed cur hoc dixerit, multiformi atque ineffabili* dono gratioecceleslisillu-
satis evidenter ostendit, conlinuo subfungendo, < qui minationem : ad hoc utique ut divina proecepta et
ipsius volunlalis et operis possibilitatemdedit. > Hanc promissa discamus. Hoc est ergo gratiam Dei ponere
autem possibilitatem in natura eum poncre, de verbis in lege atque doctrina.
ejus superioribus clarum esl. Sed ne nihil de gratia CAPUT VIII. — 9. Hinc itaque apparet, hanc eum
dixisse videretur, adjunxit, < quique ipsam possibili- graliam confileri, qua demonstrat et revelat Deus quid
tatera gratiae suoeadjuvat seraper auxilio : > non ait, agere debeamus; non qua donat atque adjuvat ut aga-
Ipsara voluntalera, vel, Ipsam operalionem; quod si mus : cuni ad hoc potius valeat legis agnilio, si grali c
diceret, non abborrerc a doctrina apostolica videre- desit opilulalio, ut fiat mandati proevaricatio.Vbi enim
tur : sed ait, < ipsam possibilitatem, > illud videlicet non est lex, ait Aposlolus, nec prwvaricatio(Rom. iv,
ex tribus quod in natura locavit, < gratiae suoeadju- 15) : et, Concupiscentiamnesciebam,nisi lex dicerel,
vat semper auxilio: >ut scilicetin voluntateet acttone Non concupisces(Id. vn, 7). Ac per hoc, usque adeo
non ideo laus sil el Deiel hominis, quia sic vult homo, aliud est lex, aliud est gralia, ut lex non solum niiiil
vt tamen Deus voluntati ejus ardorem dileclionis in- prosit, verum etiam plurimum obsit, nisi adjuvet gra-
epiret; et sic operatur homo, ut lamen Deus coope- 1 cygirannensisMs.,quid dick.
(o) Graece,to energein. • Aiu.Er., et muUiformemei inefjhbilem.
565 . LIBER DE GRATIA CHRISTL 366
tia; et hoec ostcndatur lcgis ulilitas, quoniam quos pollicitatione succendil; dum revclatione sapientioeia
Tacitproevaricalionisreos, cogit confugere ad gratiam dcsiderium Dei slupentcm suscitat volimtalem; duru
liherandos, et ul concupiscentias malas superent ad- nobis (quod lu alibi negare non raeluis') suadel omne
bonum est. > Quid manifeslius, uihil aliud euni
juvandos. Jubet enim magis quam juvat; docet mor- quod
bum esse, non sanat; imoab ea polius quod non sana- dicere graliam, qua Deusin nobis operatur velle quod
ttrr augelur, ut attenlius et sollicitius graliae medicina bonum est, quam legcm atque ddclrinam? In lege
qtiseraiur. Qnia littera occidit, Spiriltts autem vivificat namque et doctrina sanclarum Scriplurarum fulurae
(II Cor. iii, 6). Si enim data essel lex qumposset vivifi- glorioealque proemiorum promiltitur raagnitudo. Ad
care *, omninoex lege essetjuslitia. In quanlum lamen doctrinam pertinel etiam quod sapientia revelatur, ad
etiam lexadjuvct, adjungit et dicit: Sed conclusitScri- doctrinam pertinet cum suadelur omue quod bonura
ptura omniasub peccato,ut promissioex ftde Jesu Chri- est. El si inter docere et suadere, vel polius exhor-
sti daretur credenlibus.Jtaque lex, inquil, pwdagogus lari, dislare aliquid videlur; eliam hoc tamen doctri-
noster fuit in ChristoJesu (Galal. ni, 21, 22, 24). Iioc nae generalitate concluditur, quaj quibusque' sermo-
ipsum crgo superbis est utile, sub peccato arclius ma- nibus vel litteris continetur : nam et sanctaeScripturoe
nifestiusque concludi, ne ad faciendam justitiam de et docent et exhortantur, et potest esse in docendo
fiberi arbitrii, quasi propriis viribus praesumalur; sed el exborlando eliam hominis operatio. Sed nos eam
omneos obstrualur, et reus ftal omnis mundusDeo, quia gratiam volumus iste aliquando fatealur 3, qua futuroe
non justificabiturex lege omniscaro coram itlo. Per le- glorioemagnitudo non solum promittilur, verum cliam
gem enim cogniliopeccali: nunc aulemsine legejuslitia creditur et speralur; nec solum revelatur sapientia,
Dei manifeslataest, leslificalaper Legemet Prophelas verum et amatur; nec solum suadelur omne quod bo-
(Rom. ni, 19-21). Quomodo ergo sine lege manife- iium est, verura et persuadetur. Non enim omnium
stata, si per legem testificala? Non itaque * sine lege est fldcs (II Thess. iu, 2), qui audiunt per Scripturas
manifestala, sed sine lege justitia, quia justitia Dei Dominum regnum coelorumpollicenlem; aut omnibus
esl, id est, quoenobis non ex lege sit, scd ex Deo : persuadelur quibuscumque suadelur, ut veniant ad
non quoe illo imperante cognoscendo limealur, scd eum qui dicit, Venitead me, omnesqui laboratis(Matth.
quoeillo donante diligendo tenealur, ut et qui gloria- xi, 28). Quorum autem sil fides, et quibus persuade-
tur in Domino glorietur (1 Cor. i, 31). lur utad eum veniant, satis ipse demonstravit, ubi
CAPUTIX. — 10. Quid ergo est, quod iste legen» ait, Nemo venitad me, nisi Pater qui misil me, traxe-
alquedoctrinam depulat graliam, qua juvamur ad ope- rit eum: et paulo post, cum de non crcdenlibus loque-
randam justitiam, quoeut multum adjuvet, ad hoc ad- relur, Dixi, inquit, vobis, quia nemo potest venire ad
juvat ut gralia requiratur? Nemo enim potest legem me, nisi fueril ei datum a Palre meo (Joan. vi, 44,
implere per Iegem. Plenitudoenim Iegischarilas (Rom. 66). Hanc debet Pelagius graiiain confileri, si vult
xui, 10). Charitas aulem Dei non per legem diffusa non solura vocari, verum eliam esse chrislianus.
esl in cordibus nostris, sed per Spiritum sanctum qui CAPUT XI. — 12. Quid aulem dicam de revela-
datus est nobis (ld. v, 5). Proinde per legem gralia tlone
lex sapientiae? Neque enim facile quisquam spera-
demonstralur, ut per graliam compleaiur. Quid verit in hac vita posse pervenire ad
enim juval Pelagium, quia diversis verbis eamdem revelationum magnitudinem
aposloli Pauli : et ulique in eis quid
rem dicit, ut non in
iiileHigalur lcge atque doctrina aliud credendum est ei revelari solere, rtisi quod ad
gratiam consliluere, qua possibililatem naturoeasserit
? aulem ideo veretur in- sapientiam perlineret? Et tamen dicit : In magnitu-
adjuvari Quantum existimo, dine revelationummearum ne extollar, datus esl mild
telligi, quia damnavit eos qui dicunt gratiam Dei el
stimuluscarnis mew,angelussalanm qui me colaphhet.
adjutorium non ad singuios actus dari, sed in libero
arbitrio esse, vel in lege atque doclrina : et lamen Propter dixit quod ler Dominumrogavi, ut auferret eum a
me : el mihi, Su/ficittibi gratia mea ; nam virlus
latere se pulat, cum aliis atque aliis locutionibusver-
in infirmitateperficitur (II Cor. xn, 7-9). Procul du
6at significaiionemlegis atque doctrinoe.
bio si jam summa, et cui nibil esset addendum, cha-
CAPUTX. — 11. Et alio quippe loco, cum diu as-
ritas in Apostolo tiinc fuisset, quaeomnino non pos-
seruisset, non adjulorio Dei, sed ex nobis ipsis in no- * necessarius esset angelus saia-
set inflari; numquid
bis efficivoluntatcm bonam, opposuit sibi t-x Apostoli
noe, quo colaphizante reprimeretur elalio, quocin ma-
epistola quoestionem,atque ait : <Et quomodo, > in-
< stabit illud Deusesl enim gnitudine revelalionum posset existere? Quid est aii-
quil, Apostoli: qui opera- Et ulique de chari-
lur in vobiset vetleei perficere? > Deinde ut hanc op- tera aliud elalio, quam inflatio?
veluli solvcrel videbat suo tatc verissime dictum est, Charilasnon mmulalur,non
positionem quam dogmati Heec ilaque charitas adhuc
vehementer esse contrariam, seculus adjunxit: <Ope- inflatut (I Cor. xui, 4).
in au-
ratur in nobis velle quod bonum est, velle quod san- etiam in tanto Aposlolo de die diem profecto
ctum est, dum nos lerrenis cupiditatibus dedilos, et 1 vaticanusMs.,quod alibinegarenontnetuit.
mutorum morc animalium lantummodo procsentiadi- >Er. etu>\.,quibuscumque.
Arn.et Ms. victorinus, eam gratiam nolnmus.
Iigentes, fuluroeglorioc magniludine et proemiorum isli'Editio aliquandofaleaMur.EdilioEr., eam gratiamnolumus.
< Am.Er. et codexCy&raaneasis, jusHficare. istam aliquandofaleatur.
* vaticanus codex, nunquam;fortepro, neqmquum,
•mum.tMiero,imUa.
 S67 S. AUGUSTINIEPISCOPI
gebatur, quamdiu homo cjus interior de die in diem illo non habens meamjustitiam, qum ex lege est, sed
leiiovabatiir (II Cor. iv, 16), perficienda sine dubio eam qum ex fide esl Jesu , justitiam ex Deo (Philipp.
ubi jam non posset inflari. Tunc aulem mens cjtis ni, 9). Tanlum igitur inler
legemdistatetgratiam, ut
adhuc erat ubi inflarelur magnitudine revelalionis, cum lex esse non dubitetiir ex Deo , juslilia tamen
donec implerelur solido oedificiocharitatis : nondum quoeex lege est, non sit ex Deo; sed
justitia quoeper
enim perveniendo apprehenderat, quo proficiendo gratiam consummatur, ex Deo.
Quia ex Iege justitia
currebat. dicitur, quoefit propter legis malediclum ' : justitia
CAPUT XII. — 13. Ideoque nolenti perpeti mole- cx Deo dicitur, quoedatur per gralioebeneflcium ; ut
stiam , qua ejus cohiberetur elatio , antequam essel non sit terribile , sed suave mandatum, sicut oratur
in eo charitatis ultima et summa perfectio, rectis- in Psalmo, Suavis es, Domine, et in tua suavitate doce
sime dicilur, Sufficit tibi gratia mea; nam virlus in me jusliliam inam (Psal. cxvm , 68) : id est, ut non
infirmitale perficilur : in infirmitate scilicet, non ut formidine poenoeserviliter cogar esse sub lege , sed
jlle pulat, < carnis tanlum; > sed et carnis el animi: libera cbaritate delecter esse cum lege. Proeceptum
quia et animus erat iu comparatione summoe illius quippe liber facit, qui libens facit. Et hoc modo
perfectionis infirmus, cui, ne extolleretur ', proinde quisquis discit, agit omnino quidquid agendum di-
stimulus carnis, angelus salanoc intelligebalur dalus : dicerit.
quamvis esset in carnalium vel animalium, nondura CAPUT XIV. — 15. De isto docendi modo etiam
percipicnlium quoe sunt Spiritus Dei (I Cor. n, 14), Dominus ait, Omnis qui audivil a Patre meo et didi-
comparationc, flrmissimus. Quocirca si virtus in in- cit, venitad me (Joan. vi, 45). Qui ergo non venerit,
firmitate perflcitur, quisquis se non fatetur inflrmum, non de illo recte dicitur, Audivit quidem ct didicit
non perficitur. Hoecautem gratia qua virlus in infir- sibi esse veniendum, sed facere non vult quod didi-
ntitale perficitur, proedestinatoset secundum propo- cit. Prorsus non recte dicitur de islo docendi modo,
situm vocatos (Rom. vm, 28) ad summam perfectio- quo per gratiam docet Deus. Si cnim, sicut Veritas
nem glorificalionemque perducit. Qua gralia agitur , loquitur , Omnis qui didkit, venil; quisquis non ve-
non solum ut facienda noverimus , verum etiam ut nit, profecto nec didicit. Quis autem non videat et
cognita faciamus; nec solum ut diligenda credamus, venire queraquam et non venire arbitrio voluntalis ?
verum etiam ut credila diligaraus. Sed hoc arbilrium polest esse solum , si non venit:
CAPUT XIII. — 14. Hoec gralia si doctrina di- non autem potesl nisi adjutum esse, si venit; et sic
cenda est, certe sic dicatur, ut altius et interius eam adjulum, ut non solum quid faciendum sit sciat, sed
Deus cum ineffabili suavitale credatur infundere, non quod scierit etiam faciat. Ac per hoc, quando Deus
solum per eos qui plantant et rigant extrinsecus, sed docet, non per legis lilteram, sed per Spiritus gra-
etiam per se ipsum qui incrementum suum minislrat liam; ita docet, ut quod quisque didicerit, non tan-
(a) occultus (I Cor. m, 7), ita ut non ostendat tantum- ttim cognoscendo videat, sed etiam volendo appetat,
modo veritalem, verum etiam impertiat charitatem. agendoque perficiat. El isto divino docendi modo
Sic enini docet Deus eos qui secundum propositum eliam ipsa voluntas et ipsa operalio, non sola volendi
vocati sunt, simul donans etqnid agant scire, et quod et operandi naturalis possibilitas adjuvatur. Si enim
sciunl agere. Unde ad Thessalonicenses sic Aposto- solum posse nostrum hac gralia jttvarelur, ita diceret
lus loquitur : De charitate autem fraternilutis non opus Dominus : Omnis qui audivit a Patre et didicit, po-
Itabetisvobisscribi; nam ipsi vosa Deo didkistis ut di- test venire ad me. Non autem ita dixil: sed, Omnis
ligaiis invicem.Alque ut probaret eos a Deo didicisse, qui audivit, inquit, a Palre el didkit, venit ad ine.Ve-
subjunxit : Etenim facilis illud in omnesfralres, inuni- nire posse in natura ponit Pelagius, vcl cliam , ut
versa Macedonia (I Thess. iv, 9, 10). Tanquam hoc modo dicere ccepit, in gratia, qualemlibet eam sen-
sit cerlissimuin indicium quod a Deo didiceris , si id tiat, < qua ipsa, > ut dicit, < possibililas adjuvatur: >
quod didiceris feceris. Islo modo sunt omnes secun- venire autem jam in voluntate et opere est. Non est
dum propositum vocali, sicut scriptum est in Pro- autem consequens ut qui potest venirc, ctiam veniat,
plietis, docibilesDei (Isai. LIV,13; Joan. vi, 45). Qui nisi id voluerit atque fecerit. Sed dmnis qui didicit a
aulem novil quidem * quod (ieri debeat, et non (acit, Palre, non solum polest venire, sed venit : ubi jam
nondum a Deo didicit secundum gratiam, sed secun- et possibilitatis profectus , el voluntatis affectus , ei
dum legem ; non secundum spiritum , sed secundum actionis effectus est.
lilteram. Quamvis mulli, quod imperat lex , facere CAPUT XV. — 16. Quid sibi ergo volunt exem-
videanlur timore pcenoe, non amore justitiae : quam pla, nisi quia revera nobis ejus scnsum fecerunt, sic-
dicit Aposlolus justitiam suam quoe ex lege est; ut pollicilus est, clariorem; non ut ea senlire debea-
tanquam sit imperata, non data. Si autem dala est, mus, sed ut id quod ipse sensit, manifeslius aper-
non dicilur justitia noslra, sed Dei : quia sic fit no- tiusque noscamus? < Quod possumus, > inquit, < vi-
stra, ut sit nobis ex Deo. Dicit cnim : Vt inveniar in dere oculis, nostrum non est : quod vero bene aut
1 male videmus, hoc nostrum est. » Respondeat illi
1 Am.Er. Lov.,quando exlolterelur.MSS., extol-
cui quin 1 In edilis,legismandalum.Aptiusad antithesimin Mss.,
lerelur; pro, ne extolleretur.
* ApudLov.,quid est quod. et casalino,legis maledktum: quo scilicet
(a) Morellegendumcenset, qui incrementumsubmini- cygirannensi
proevaricatorirualumdenuntiatur,ita ut sit terribilemau«
tlrat. VidcEleruent.Critic, pag. 148. datum.
369 LIBEK DE GRATIACHRISTI. 370
Psalmus, ubi Deo dicitur, Averteoculosmeos, ne vi- tate bominis diversa gignat et pariat, et queepossit
deant vanilatem(Psal. cxvm, 37). Quod et si de ocu- ad proprii cultoris arbitrium , vel nitere (lore virtu-
lis mentisdictumest, inde utiqueproceditin hos ocu- tum , vel sentibushorrere vitiorum.> Ubi non intuens
los carnis, vel bene videre, vel male : non quemad- quid loquatur, tmam eamdemqueradicera constituit -
modum dicuntur bene videre sanis oculis intuenles, bonorum et malorum, contra evangelicamverilatem
et male, lippientes; sed bene videre ad subvenien- doctrinamque apostolicam.Namet Dominusnec ar-
dum, male videre ad concupiscendum.Quamvisenim borem bonam dicit posse facere frtictusmalos, nec
per hos exterioresoculos videatur et pauper cui sub- malambonos (Malth.vn, 18): etapostolusPauluscum
venitur, et mulier quoeconcupiscitur; tamen ex inte- dicit radicem malorum omnium esse cupiditatem
rioribus ad male velbene videndum misericordia vel (I Tiin. vi, 10), admonet ulique intelligi radicembo-
libido procedit. Cur ergo dicitur Deo , Averteoculos norum omnium charilatem. Unde si duoearbores,
meos, ne videantvanitatem? Cur pelitur quod ad no- bona et mala , duo sunt homines, bonus et malus ,
slram pertinet potestatera, si Deus non adjuvat vo- quid est bonus homo, nisi voluntatisbonoe, hocest,
luntatem? arbor radicisbonoe? et quid est homomalus , nisi vo-
CAPUTXVI. — 17. < Quod loqui possumus, > luntalis maloe, hoc est, arbor radicis maloe? Fructus
inquit, < Dei est : quod vero bene vel male loqui- autem harum radicum alque arborum, facta sunt,
mur, nostrumest. >Nonhoc docet ille, qui loquitur dicta sunt, cogitata sunt, quoebona de bona volun-
bene. Non enimvos estis, inquit, lqui Loquimini;sed tate procedunt, et malade mala.
Spiritus Patris vestri qui loquiturin vobis(Matlh. x, CAPUT XIX. — 20. Facit autem homoarborem
20). < Et ut generaliter, > inquit, < universa comple- bonam, quando Dei accipit gratiam. Non enim se ex
ctar; quod possumus omne bonum facere, dicere, malo bonum per se ipstim facit; sed ex illo et per
cogilare , illius est qui hoc posse donavit, qui hoc illum et in illo qui semper est bonus : nec tantura ut
posse adjuvat. > Ecce etiam hic superioremrepetit arbor sit bona,sedetiamut faciatfruclusbonos, eadem
sensum, quod illorum trium , id est, possibililatis, gratia necessarium est ut adjuvetur, sine qua boni
voluntatis, aclionis, nonnisi possibilitas adjuvatur. aliquid facerenon polest. Ipse quippe in bonis arbori-
Deniqueadjungens,ut impleat quod inlendit: <Quod bus cooperaturfructum, qui et forinsecusrigat atquc
vero bene, > inquit, < vel agimus, vel loquimur, vel excolit per quemlibetministrum, et per se dat intriii-
cogitamus, nostrum est. > Oblitusest quod superius secus incrementum (l'Cor. m, 7). Malamvero ar-
quasi correxerat, ubi cum dixissct, < Ergo in volun- borem liomo facit, quando se ipsum malum facit,
late el opere bono laus hominisest; > adjunxitatque quando a bono incommutabilideficit : ab eo quippe
ait, < imoet hominis, et Dei, qui ipsius voluntatiset defeclus est origo volunlalis malos.Qui defectus nou
operis possibilitatemdedit. > Cur eiiam in his exem- aliam naluram malam initiat ', sed eam quoebona
plis hoc non recordatus est, nt saltem in eorum (ine condita est viliat. Sanato autem viiionullummalum
diceret, Quodpossumusomnebonum facere, dicere, remanet; quia vitium naturoequiderainerat, sed vi-
cogilare, illius est qui hoc posse donavit, qui hoc tium natura non erat.
posse adjuvat; quod vero bene vel agimus, vel lo- CAPUT XX. — 21. llla ergo possibililas, non ut
quimur, vel cogitamus, et noslrum est, et illius? iste opinatur, una eademque radix est bonorumet
Non hoc dixit : sed, nisi fallor, videormihi videre raalorum. Aliud est enim charitas radix bonorum ,]
quid timuit. aliud cupiditas radix malorum; tanturaque inter set
CAPCT XVII.— 18. Cum enim vellet ostendere differunt, quantum virtus et vitium. Sed plane illa 1
quare nostrum sit : < Quia haec, »inquit, < omnia possibililasulriusque radicisest capax; quia non so- i
vertere etiam in malum possumus. > Illud ergo ti- lum homo habere charitatem, qua sit arbor
potest
nuiit, ut non diceret, et nostrum est et Dei, ne sibi bona, sed potest eliam cupiditalem, quasitarbor
rcsponderetur, Si quod bene agimus, loquimur, co- mala. Sed cupiditas hominis quoevilium est, homi-
gitamus, ideo est et noslrumet Dei, quia ille nobis nem habet auclorem, vel hominis deceptorem, non
hoc posse donavit; ergo et quod malum agimus, lo- hominis creatorem. Ipsa cst enim concupiscenliacar-
quimur, cogilamus, et nostrumest et Dei, quia illud nis, et concupiscentiaoculorum, et ambitio swculi,
posse ad ulrumque donavit, atqueila, quodabsit, qum non est ex Patre, sed ex mundoesl (l Joan. n,
quemadmodumcum Deolaudamurin operibusbonis, 16). Quis autem nesciat, mundi nomine solere
sic cum illo culpamur in malis. Possibilitasquippe , a quibus habilatur hic
appellare Scripturam
illa, quam dedit, tam nos facit bona posse quam mundus?
mala. CAPUTXXI. — 22. Charitasautem quaevirtus est,
CAPUTXVIII. —19. DequapossibilitatePelagius ex Deonobis
est, non ex nobis, Scriptura teste, quoe
in libroprirao pro LiberoArbitrioita loquitur : <Ha-
dicit, Charitasex Deo est; et omnisquiditigit, ex Deo
bemus autem, > inquit, < possibilitatem utriusque
natus esl, et cognovitDeum, quia Deus charitat est
parlis a Deo insilam, velut quamdam, ut ita dicam , IV, Secundumistam charitatem, melius
radicem fructiferamatque fecundam, quoeex volun- (Id. 7, 8).
inlelligitur dictum : Qui natusest ex Deo, non peccat;
r: * cjgirannensisMs.,qu%locuturisbene, Non enimvos 1 - : ' '
tstis,vtquU. vaticanusM»., nuntiqt.
#M S. AUGUSTINIEPISCOPl 372
et.quia non potest peccare(I Joan. m, 9).Quiacharitas ritus (I Cor. vi, 17), non hoc ni&ide arbitrii efficit
secundum quam natus ex Deo est, non agitperperam, libertate. > Videle quanlam rem dixerit non effici
nec cogitat matum(lCor. XIII, 4 et 5). Cum ergo pec- nisi arbitrii libertate; ac per hoc suie adjulorio Dei
cat homo, non secundum charitatem, sed secundum nos Deo existimat adhaerere; hoc est enira, < nonnisi
cupiditatem peccat, secundum quam non est natus ex de arbilrii libertate : > ut cinri adhocserimusco non
Deo : quoniam illa possibilitas, ut dicttim est, utri- adjuvanle, tunc jam quoniamadhoesirous,ctiam adju-
nsque radicis est capax. Cum ergo dicat Scriptura, vari mereamur.
Chariiat ex Deo est; vel, quod est amplitis, Deuscha- CAPUT XXIII. — Sequitur enim et dicit, < Qua
ritas est; cum aperlissime clamet Joauncs apostolus, qui bene ulitur, > id est, arbitfii liberlale qui bene
Eece qualem eharilatemdedit nobis Paler, ul fitii Dei utitur, < ita se, » inquit, < loliira tradit Deooranem-
vocemuret simus (l Joan. m, 1) : iste attdiens, Deus que suam moriificat voluntatem , ut cum Aposlolo
charitas est, quare adhuc usque contendit, qtiod ex possit dicere, Vivoautemjam non ego, vkii autem in
illis tribus tantummodo possibiliialem habeamus ex me Cltristus (Galat. n, 20) : ponitque cor suum iu
Deo, bonam vero voluntatem bonamque actionem manu Dei, ut illud quo voluerit', ipse declinet >
babcamusex nobis? Quasi vero aliud sit bona volun- (Prov. xxi, 1). Magnum profeclo adjulorium divinoe
tas quam charitas, quam Scriplura nobis esse claraat gratioe, ut cor noslrum quo voluerit Deus, ipse de»
ex>Deo, et a Patre datam ut filii ejus cssemus. clinet. Sed hoc tara magnumadjulorium, sicut iste de-
CAPUTXXII. — 23. Sed forte, ut daretur nobis, sipit, tunc meremur , cura sine ullo adjutorio nonni9i
proecedentia merita nostra fecerunt : sicut islc de de arbitrii libertatc ad Dominum currimus, ab eo
gratia Dei sentit in eo libro, quem ad sacram virgi- nos regi cupimus, voluntatem nostram ex ejus vo-
nem scripsit (a), cujusetiam commemorationemfecit luntale suspendimus, eique adhxrendo jugiter, unus
in litteris quas Romammisit. Ibi enim interposito Ja- cum illo efficimur spiritus. Haecscilicet lam ingentia
cobi apostolitestimonio, quo ait, Subditi estoleDeo; bona , nonnisi de arbitrii, secundum istum, effici-
resisliteautem diabolo, et fugiet a vobis(JacobiIV, 7); mus liberlatc, ut his proecedenlibusmcritis sic ejus
subjungit et dicit, < Ostendit quomodo resistere de- graliam consequamur, ut cor nostrum quo voluerit
beamus diabolo, si utique subditi simus Deo, ejusque ipse declinet. Quomodoest ergo gralia , si non gratis
faciendo voluntatera, divinammereamur graliam, et datur? quomodo est gratia, si ex debito redditur?
facilius' nequam spiritui, sancti Spiritus auxilioresi- Quomodo verum dicit Apostolus, Non ex vobis, sed
stamus » (Cap. 25). Ecce quara veraci corde damna- Dei donum est; non ex operibus, ne forte quis exlolia-
vit in ecclesiasticojudicio Paloestinoeos, qui dicunt lur (Ephes. n, 8, 9) : et iterum , Si autemgraiia,
gratiam Dei secundum merita noslra dari! An adhuc inquit, jam non ex operibus; alioquingraliajam non
eum id sentire ct apertissime proedicaredubilamus ? est gralia (Rom. xi, 6) ? Quomodo, inquam, hoc ve-
Quomodo ergo verax fuit in episcopali examine illa rum est, si opera tanta proecedunt, quoenobis adi-
confessio? An forte jam islum scripserat librum, ubi piscendx gratiae merilum faciant, quo nobis non do-
apertissime dicit gratiam secundum merita nostra netur gratuilo , sed reddalur ex debito ? Ergone nt
dari, quod in orientali synodo sine ulla recusatione pervenialur ad adjutoriumDei, ad Deumcnrrjiursine
damnavit ? Confiteretur ergo sic sc aliquando te- adjutorio Dei; et ut Doo adliaerentes adjuvemur a
nuisse, sed jam non tenere, ut de correctione ejus Dco, a Deo non adjuti adhocremusDeo? Quid howini
apertissimc gauderemus. Nunc vero cum illi inter majus, quidve lale poterUgratia ipsa proestare, si jam
coetera et hoc fuisset objectum, respondit: < Heec sine illa unus cum Dominospiritus effici potuit, non-
utrum Coclostiisint, ipsi viderint qui dicunt ea Ccele- nisi de arbitrii libertate ?
stiiesse : ego veronunquam sic lenui, sedanathema- CAPUT XXIV. —25. Sed veUemut iste diceret,
tizb qui sic lenent (b). » QuomOdonunquam sic fe- utrum rex ille Assyrius* ctijus Esther sancta mulier
nuit, si liunc ante condiderat librum? Aut quomodo cxsecrabatur cubile, quando considebat in (lirono re-
anathematizat eos qui sic tenent, si hunc libriim gni sui, et oinsi stula illustrationis suaemdtttus erat,
poslea condidit ? tolus auro variatus lapidibusque pretiosis, et erat
24. Sed ne forte respondeat, ita se bic dixisse, formidolosusvalde, et elevata facie sua hiflammata
< Dei faciendo voluntatem, divinammcreamur gra- in claritate intuitus est eam, tanquam taurus in * ini-
tiam, > sicul fidelibuset pie vivenlibus additur gra- petu indignationis suse; et timuil regina, et conver-
lia , qua resistant fortiter (enlatori, cura tamen gra« sus est color ejus per dissolulionera, et inclinavit se
tiam etiam primitus accepisscnt, ut Dei facerent vo- super caput delicatoe suoe, quae proecedebat eam :
luntatem : ne forle ergo ita respondeal, alia de hac vellem ergo diceret iste nobis, utrum rex ille ad Do-
re verba ejus afccipite. < Qui eurrit, » inquit, <ad rainum jam cucurrerat, et ab eo se regi cupiverat,
Dominum, et ab eo se regicupit, id est, voluntatem suamque volunlatemex cjus voluntale 6uspenderat,
suara ex ejus voluntate suspendit; qui ei adhoerendo et ei jugiter inhoerendounus cum illo spiritus factus
jugiter, JJHUS,seciuidum Apostolum, cura eo fit spi- erat, nonnisi de arbilrii libertate; utrum «e totum
1Forte, ul faeUius.
(a) Epistolaest ad Demetriadem,quaeexstat in Appen- 1 ApudLov.hic additumest, Deus.
dicetomi2. • inColbertinoMS.,Assuerus.
, (b) Ub. de GestisPelagii,n. 50. 3 Hicparticula,in, restituiturex Mss. .,
J75 L1»ER DE GRATIA CHRISTI. 374
Deo tradidetat, omnemque suam mortiflcaverat vo- slrum est? >Cui respondet humilis gratloo pfoedica-
Uintatem, et cor sumn in manu Dei posuerat. Pulo tor : Non quia idonei sitmuScogitarealiquid a nob'\s,
non desipere, sed insanire hominem, qoisquls de itlo quasi ex nobismetipsis;sed sufficientidnostra ex Deo
rege, qualis tune erat, haeo senserit: et tamen con- est (II Cor. III, 5). Non enim alf, Posse cogitare; sed,
vertit Deus et transtulit indignationem ejus in lenita- eogilare.
tem (Esthery, tec. LXX). Quis autem non videat, CAPUT XXVI.— 27. Istam Dei gfatiara in divfnis
multo majus esse, indignalionema contrario in leni- eloquiis manifestam etiam Pelagius manifeste fatea-
tatem eonvertere atque transferre, quam cor neutra tur, seque tamdiu contra sensisse non operiat impu-
affeetioneprococcupatum,sed inter utramque mediutn dentissimo pudore, sed dolore saluberrimo aperiat;
in aliqniddecliBare? Legant ergo ct intelligant, in- ut sancta Ecclesia non lurbetur pervicaci ejus obsli-.
tueantur atque fateanlur, non lege atque doctrina in- natione, sed veraci correclione loetetur. Cognitionem
sonante forinsecus, sed interna et occulta, mirabili et dilectionem', sicut sunt discernenda, discernat.
ac ineffabilipotestateoperari Deura in cordibushorai- Quia scientia inflat, charitas oedificat(I Cor. vin, 1).
nujn, non solum veras revelationes, sed bonas etiara Et tunc scientia non inflat, quando charitas oedificat.
voluntates. Et cum sit utrumque donura Dei, sed unum minus,
CAPUT XXV. — 26. Desinat itaque jam Pela- alterum majus, non sic * jastitiam nostram super lau-
gius, et se ipsum ct alios fallere, contra Dei gratiam dem jtistifleatoris nostri extollat, ut horum duorunt
disputando. Non propter illorum trium unum, id est, quod minus est, divino tribuat adjutorio, quod autenl
propter possibilitatem bonoevoluntatis atque operis, majus est, humano usurpet arbiirio. Et si consenscrit,
sed etiam propter voluntalem et operationem bonani nos gratia Dei aecipere eharitatem; non sic senliat,
erga nos gratia Dei proedicandaest. Nain illam possi- tanquam ulla merita bona nostra proeceSserinl. Nam
bilitalcm ad utrumque valere definit: et tamen non quoe merita bona tunc habere poteramus, quandtf
ideo tribuenda sunt Deo ctiam nostra pcccata, sicut Deum non diiigebamus? Ut enim aceiperemus dile-
et propter eamdem possibilitatem vult tribuere bona ctionem qua diligereraus, dilecti sumus, cum eam
opera nostra. Non ideo tantum adjutorium divinoe nondum haberemus. Hoc Joannes apostolus apertis-
gralioecomraeudetur, quia possibilitatemadjuvat ua- sime dicit: Non quod nos dilexcrimusDeum, sed quia
turalem. Desinat dicere, < Quod possumus omne bo- ipse* dilexit nos. Et alibi: Nos diligamus,inquit, quia
num facere, diceTe, cogitare, illius est qui hoc posse ipse prior dilexit nos (I Joan. iv, 10, 19). Optime
donavit, qui hoc posse adjuvat: quod vero benc vel omnino atque verissime. Non enim haberemus unde
agiraus, vel loquimur, vel cogitamus, nostrum est. > illum diligeremus, nisi hoe ab illo, cum prior nos di-
Desinat, inquam, isla dicere. Non solum enim Deus ligeret, sumeremus. Quid atrtem boni faceremus, nisi
posse nostrum donavit atque adjuvat, sed eiiam velle diligeremus ? Aut quomodo bonum non facimus, sl
et operari operatur in nobis (Philipp. n, 13). Non diligamus? Etsi enim Dei mandatumvidetur aliquando
quia nos non voluraus, aut nos non agimus : sed quia non a diligentibus % sett a timentibus fieri; tamen
sine ipsius adjutorio nec volumus aliquid boni, nec ubi non est dilectio, nullum bonum opus imputalur,
agimus. Quomodo enira dicitur, i'Qttod possumus nec recte bonum opus vocatur : quia omne quod non
bene agere, Dei est; quod autem agimus, nostrum ex (ide est, peccatura est (Rom. XFV,25); et (Idcs pef
est; > cum dicat Apostolus, orare se ad Deum pro dilectionem operatur (Galat. v, 6). Ac per hoc gra-
eis, ad quos scribebat, ne quid mali faciant, et ut tiam Dei, qua eharitas Dei diffundilur in cordibuS
quod bonum est faciant? Non enim ait, Oramusut nostris per Spiritum sanctum qui datus est nobis
possitis nihil mali facere; sed, ne quid faciatis mali: (Rom. v, 5), sic confiteatur qui vult veraciter confi-
ncc, Ut possilis bonum facere; sed, ut bpnumfaciatit leri, ut omnino nihil boni sine illa, quod ad pieta-
(II Cor. xni, 7). Quoniam de quibus scriptum est, tem pertinet veramque justitiam, fieri posse non du-
Quotquot enim Spirilu Dei aguntur, /li filii sunt Dei bitet. Non quomodo iste, qui cura dicit, < propterea
(Ram. VHI,14); profecto ut agant quod bomim esi, dari gratiam, ut quod a Deo proecipkur, facilius im-
ab illo aguntur qui bonus est. Quomododicit Pela-
< pleatur, > quid de itla sentiat salis ostendit, scilicet,
gius, Quod bene loqui possumus, Dei est: quod quod etiam sine illa, etsi miniis facile, fieri laraen
bene Ioquimur, nostrum est; > cum dicat Dominus, divinitus proeeipitor, potest.
quod
Spiritus Patris vestriest qui (oquilur in vobis? Neque CAPUT XXVII. — 28. In libro quippe ad virgi-
enim ait, Non vos estis qui dedistis vobis beoe posse nem
sacrara, quod et supra comraemoravi, cum dicit,
loqui: sed ait, Non vos estis qui loquimini(Matth. x, <Divinam mereamur gratiam, et facilius nequam
20). Nec ait, Spiritus Patris vestri est qui vpbis dat» sancti Spifitus auxilio, resistamus; » signi-
vel dcdit posse benc loqui; sed ait, qui loquitur in spiritui,
ficat profecto quid sapiat. Utquid eniin hoc verbum
, tobis: non significanspossibilitalis profectum', sed interposuit, id est, <facilius? » An vero non erat in-
, exprimens cooperationis effectum. Quomododicit H-
beri arbitrii elatus assertor, < Quod possumus bene 1 Editi,cagUationem et ekctionem.castiganturauctoritate
cogitare, Dei est; qnod autem bene cogitamus no- manuscriptofum.
8Editi,hk. MeliusvalicanusMs.,stc.
3 Biein editisaddKur,prior : sed a manuscriptJSet ab e0
* In Mss.,provecium. locoJoannisaliest.
4 Cygirannensis MS.,o non dUigeniibus.
 S. AUGUSTINIEPISCOPI. r
375 376
teger sensus < ut nequam spiritui, sancti Spiritus bitrium voluntalis, nisi in lege atque doctrina; ita ut
auxilio, resistamus? >Sed quanlum detrimentura hoc ipsas quoque oralioncs ad hoc asserat necessarias, ut
additamento fecerit,quisnon intelligat? Volens iilique ostendatur homini quid concupiscat et diligat : ut
credi, tantas esse naturae vires, quas extollendo proe- ergo hoec inlerim omittam, nempe ipsc Pelagius et
cipitat, ut etiam sine auxilio Spirilus sancti, etsi mi- litteras nuper et libellum Romam fidci suae misit,
nus facile, tamen aliquo modo nequam spiritui resi- scribens ad beatoe memorioe papam Innocentium,
statur. quem deftmctum esse nesciebat. In his ergo litteris
CAPUT XXVIII. — 29. Item in primo libro pro dicit, <Esse de quibus eum homines infamare conan-
Libero Arbitrio: < Cum autem tara forle, > inquit, lUr : unum, quod neget parvulisBaptismi sacramen-
< tam firmura ad non peccandum liberum m nobis tum, et absque redemptione Cbristi aliquibus ccelo-
habeamus arbitrium, quod generaliter naturoehuma- rum regna promittat; aliud, quodita dicat posse
noeCreator inseruit, rursus pro inoestimabiliejus be- hominem vitare peccatum, ut Dei excludat auxilium,
nignitate, quolidiano ipsius munimur auxilio. > Quid et in tanlum libero confidat arbitrio, ut gratiaerepu-
opus est hoc auxilio, si tam forte, tam firmum est ad diet adjutorium. > Sed de Baptismo parvulorum,
non peccandum liberum arbitrium? Sed etiam hic quamvis eis dandum esse concedat, quam perverse
vult intelligi, ad hoc esse auxilium, ut facilius fiat per contra fidemchristianam et catholicam sentiat veru
graliain, quod etsi minus facile, taraen putal iieri tatem , non hic locus est ut diligentius disseramus :
proeter gratiam. nunc enim de adjutorio gratioequod instituimus per-
CAPUT XXIX. — 30. Itera in eodem libro alio agendum cst. Unde ad id quod proposuit, quid eliam
loco : < Ut quod per liberum, > inquit, < homines fa- hinc respondeat videaraus. Ct enim omittamus cjus
cere jubentur arbitrium, facilius possint implere per invidiosasde suis inimicis querelas , ubi ad rem ven-
gratiam. > Tolle < facilius, » et non solum plenus, tum est, ita locutus esl.
verum etiam sanus est sensus, si ita dicatur, < Ut CAPUT XXXI.— 33. <Ecce, > inquit, < apud
quod per liberum hosnines facere jubenlur arbitrium, Beatitudinemluam epistola isla me purget, in qua
possint implere per graliam. » Cum autem < facilius> pure atque simpliciter ad peccandum et ad non pec-
addilur, adimpAelioboni operis eliam sine Dei gratia candum integrum liberum arbitrium babere nos dici-
posse lieri, tacila significatione suggerilur. Quem mus, quod in omnibus bonis operibus divino adjuva-
sensum redarguil qui dicit, Sine me nihil poteslisfa- tur semper auxiiio. > Cernitis itaquc, pro intellectu
cere Ijoan. xv, 5). quem vobisDorainus dedit, hoecejus verba solvcndoe
CAPUT XXX. — 31. Emendet hoecomnia, ne si in non sufficerequoeslioni.Quaerimusenira adhuc, quo
Tertim raagnarum profunditate humana erravit infir- auxilioliberum adjuvari dicat arbitrium, ne forte, sic-
mitas, etiam diabolica huic accedat errori, vel falla- ut solet, velit inlelligi legem atque doctrinam. Si
cia, vel animositas, sive negando quod sensit, sive enim quaerascur dixerit, semper; poterit respondere,
defendeudo quod perperara sensit, cum id se non Quia dictum est, Et in legeejus medilabilurdie ac no-
debuisse sentire comtnemorata perspicua vcritale co- cte (Psal. i, 2). Deinde cum de hominis conditione,
gnoverit. Istam quippe gratiam qua justificamur, id et ad peccandum atque non peccandum naturali ejus
est, qua cbariias Dei diffunditur in cordibus nostris possibilitate quaedaminterposuisset, adjunxit dicens:
per Spiritum sanctum qui datus est nobis, in Pelagii < Quam liberi arbitrii potestalem dicimus in omnibus
et Coelestii scriptis, quaecumque legere potui, nus- esse generaliler, in Cbrislianis, Judoeis,atque Genti-
quam eos inveni, queraadmodura confitenda est, con- libus. In omnibus est liberum arbitrium oequaliterper
iiteri. Prorsus nusquam eos adverti, sicut agnoscendi naturam, sed in solis Christianis juvatur a gralia. >
sunl, aguoscere (ilios promissionis, de quibus dicit Iterum quoefimus qua gratia ? Et adhuc poterit re-
Apostolus, Non ii qui filii carnis, hi filii Dei; sed filii spondere, Lege atque doctrina chrisliana.
promissionisdepnlanlur in semen (Rom. ix, 8). Quod 34. Deinde quamlibet sentiat gratiam , ipsis Chri-
enim promittit Deus, non facimus nos per arbitrium slianis secundiim merita dari dicit: cum eos qui hoc
seu naturam, sed facit ipse per gratiam. dicunt, jam in Paioestina, sicut supra commemoravi
32. Nam ut de Ccelestiiopusculis inlerim taceam, (Cap. 22, n. 23), sua illa proeclara purgalione da-
vel iibelliscjus,quosjudieiis ecclesiaslicisallegavil(a), mnaverit. Namverba ejus ista sunt: <In illis, >inquit,
quoe vobis omnia, cum aliis quas necessarias existi- < nudum et incrme esl condilionis bonura : >in eis
mavimus litteris, miltenda curavimus, quibus omni- dicit, qui christiaui non sunt. Deinde caetera con-
bus diligenter inspectis, possitis advertere, nou eum texens : < In his vero, > inquit, < qui ad Christum
ponere Dei gratiam, qua juvamur, vel ad declinandum pertinent, Chrisli munitur auxilio. > Videtis adhuc
a malo, vel ad faciendum bonum, praeter naturale ar- incertum esse quo auxilio, secundum ea quae supra
diximus. Sed adhuc sequitur de his qui chrisliani non
(a) LibeliumRomaegestis ecclesiasticisa Ccelestioalle- sunt, et dicit: <Illi idco judicandi atque damnandi
gatumdicitrursuminfra, n. 36, et in libro de Peccatoori- sunt, quia cum habeant liberum arbilrium, per quod
ginali, nn. 2, 5, etc. Gestailla Coeleslio,ut in libro2 con-
tra duas EpistolasPelagianorum,n. 5, testatur, praesente ad fidem venire possent, et Dei gratiam promereri,
et respondenteconfectasuntsub zosimoanno christi417. male utunlur libertateconcessa, Hi vero remunerandi
VideZosiinilitterasinfra,Appeud.parte 2.
377 LIBER DE GRATIA CHRISTI. 378
sunt, qui bene libero utentes arbitrio merentur Do- suaj, quem Romam misit, quid Pelagius senserit at-
mini gratiam, elejus raandata cuslodiunl. > Nempe tendamus. < Libcrum, > inquit, < sic confitemurar-
manifesturaest, eum dicere graliam secundum merila bitrium , ut dicaraus nos indigere Dei semper auxi-
dari, quamlibcteam, vel qualemlibet significet, quam lio. > Ecce iterum quoerimus,quo auxilio nos indigere
tamen aperlc non exprimit. Nam cum eos remune- fateatur : et iterum invenimus ambiguum, quoniara
randos dicit, qui bene ulunlur libero arbilrio, et ideo potest respondere, legem se dicere doctrinamvechri-
inereri Domini graliara, debitum eis reddi fatetur. slianam, qua naluralis illapossibilitasadjuvetur. Nos
Ubi esl ergo illud Apostoli, Justificali gratis pergra- aulem illam gratiam in eorum confessione requiri-
tiam iptius (Rom. 111,24)? Ubi est et illud, Gratia mus , de qua dicit Aposlolus , Non enim dedit nobis
salvi facti eslis? El ne pularent per opera, addidit, Deus spirilum limoris, sed virtulis et charitatis et con-
per fidem.Rursus ne ipsam fidemsine Dei gralia sibi linenlim(II Tim. i, 7). Non est autem consequcns ut
putarent esse tribuendam, Et hoc , inquit, non ex vo- qui liabet donum scientioe, quo noverit quid agere
bis,sed Dn donumesl (Epltes. n, 8). Nempe ergo il- debeat, habeat etiam charilatis, ut agat.
lud unde incipit omne quod merilo acciperc dicimur, CAPUTXXXIV.— 37. Illos eliam, quos in eisdem
sine merito accipimus, idcst,ipsam fidem. Aut si lilteris, quas misit ad sanctoememoriaepapam Inno-
negatur dari ;•quid cst quod dictum est, Sicut unkui- cenlium , libros suos vcl scripta commemorat, legi,
que Deus parlilus esl mensuramfidei (Rom. xu, 3) ? Si proeler unam epistolam, quam se breveni misisse ad
autem sic dicitur dari, ut reddatur merilis, non do- sanctum Constanlium episcopum dicit: nec alicubi
nctur ; quid est quod ilerum dicit, Vobisdonalumest potui reperire, hanc eum gratiam confiteri, qua non
pro Christo,nonsolumul credalisin eum, verumeliam solum possibilitas naluralis volunlatis et actionis,
ullpatiamini pro eo (Philipp. i, 29)? Ulrumque enim quam dicit nos habere etiamsi nec volumus nec agi-
donatura esse testatus esl, et quod credit in Chrisluni, mus bonum , sed ipsa etiam voluntas et actio subrai-
et quod paiitur quisquc proCbrislo. Isti autem libero nistratione sancti Spirilus adjuvalur.
arbiirio sic applicant fidem, ut lidei videlicet reddi CAPUT XXXV. — 38. < Legant, > inquit, < illam
videatur, non gratuita, sed debita gratia : ac per boc cpistolam, quam ad sanctum virum Paulioum episco-
jam ncc gratia, quia nisi graluila, non est gratia. pum ante duodecim fere annos scripsimus, quoetre-
CAPUT XXXII. — 35. Sed ab his liileris Pelagius centis forte versibus nihil aliud quam Dei gratiam ct
ad fidei suaelibrum (a) vult transire leclorem , cujus auxilium confitelur, nosque nihil oronino boni facere
vobis ' commemorationemfecit: in quo ea de quibus possc sine Deo. > Hanc ergo epistolam legi, et inveni
non inlerrogabalur, multa disseruit. Sed nos de qui- eum pene pcr totam non immorari, nisi in facullate
bus agimus cum illis, ipsa videamus. Cum enim ab et possibilitatenaluroe,et pene ibi tantum Dei graliara
unitate Trinilatis usqtie ad resurreclionem carnis, consliluere : christianam vero gratiara tanta brevilate
quod ab illo nemo quoerebat, disputationemquantam sola nominis commemoratione perstringit, ut nihil
voluit lerminasset: < Et Baptisma, > inquit, < unum aliud videalur, quam eam tacere timuisse. Utrum ta-
tenemus, quodiisdemSacrameuti verbis in infantibus, mcn eam in remissione peccatorum velit intelligi, an
quibus eliam in majoribus , dicimus esse celebran- etiam in doclrina Christi, ubi esl et conversalionis
dum. > Hoc cerle vos el a proesenteaudisse dixistis : ejus exemplum, quod aliquod suorum opusculorum
sed quid prodest, quod eisdera verbis in parvulis, locis facit, an credat aliquod adjuloriura bene agendi
quibus et in majoribus, celebrari dicit Baptismi sa- adjunctura naluroe atque doctrinoe per inspirationem
cramenlum, cum res a nobis, uon sola verba quoe- ilagrantissimoeet luminosissimoecharitalis, non appa-
ranlur? PIus est quod vobis ore proprio inlerroganti- ret omnino.
bus respondit, uti scribitis, < infanles in remissionem CAPUT XXXVI.— 39. < Legant eliam, > inquit,
peccatorum percipere Baptismum. > Non enim ethic < ad sanctum Constantium episcopum, ubi breviter
dixit, in verbis remissionis peccatorum; sed eos ba- quidem, sed plane libero hominis arbitrio Dei gratiam
plizari in ipsam remissionera confessusest: et tamen auxiliumque conjunxi. > Hanc epistolam, ut superius
si ab eo quaererelis, quid peccati eis credalur remilti, dixi (Cap. 34 , n. 37), non legi: sed si non est dissi-
non eos aliquid habere contenderet. milis coeteris, quoemihi nola commemorat, nonbabet
CAPUT XXXHI. — 36. Quis crederet, sub hac etiara ipsa quod quoerimus.
quasi manifesta confessione sensum latere contra- CAPUT XXXVII.— 40. < Legant eliam, » inqtiit,
rium,nisi eum Coelestiusaperuisset? Qui in libello < quam ad sacram Christi virginem Demetriadem in
suo, quem Romoegestis ecclesiasticis allegavit, <par- Oriente conscripsimus (a), et invenient nos ita homi-
vulos et baplizari in remissionem peccatorum > con- nis laudare naluram, ut Dei semper gratioeaddamus
fessus est, el negavit < ullum habere originale pec- auxilium. > lstam sane legi, mihique pene persuase-
calum. > Sed nunc non de Baptismate parvulorum , rat, hancillum gratiam, dequa quocstioest, conflteri:
sed de adjutorio graliaepotius, etiam in libello fidei quamvis in raullis ejus opusculi locis sibi ipse contra-
1 in Mss.,verumeliampatiaminipro eo; omisso,ul; dicere viderelur : scd cum in manus meas et alia ve-
nec repetitur in graeco. quod
' Am.Er. et Mss.,nobis. nissent, quoe poslerius latiusque conscripsit; vidi
3Forte, credat. quemadmodurapotuerit etiam illic graliam nominarc,
(a) Exhibemusinfra, Append.parte 2. (a) \id. hanc epislolamiu Appendicetomi2.
579 S. AUGUSTINIEPISCOPI 380
sub ambigua generalitatc quid senliret abscondens, huc positi asserunt eum dixisse persona, qui njmia
gralioelamen vocabulo frangens invidiam , offensio- vitiorum consuetudine velut quadam leneretur neces-
neraque declinans. Nam in ipsius principio, ubi ait, sitale peccandi, et quamvis bonum appeteret volun-
< Proposito insudemusoperi, nec mediocritati' diffl- tate, usu lamen praecipitareturin malura. In persona
damus ingenii, quod credimus fide malris et merilo aulem, » inquit, < hominis unius , designat populum
virginis adjuvari; > graliam qua adjuvamur ad ali- sub veterc adhuc lege peccantem; quem ab hoc con-
quid agendum, mihi visus fueral confiteri, nec a.tten- suetudinis malo dicil liberandum esse per Cbrislum,
deram hanc eum ponere potuisse in sola revelatione qui credenlibus sibi primo omnia pcr Baplismum
doclrinoe. pcccata dimillit, deinde imilatione sui ad perfeclam
41. Item in eodem opere alio loco : f< Quod si incitat sanctitatem, et vitiorum consueludinem virtu-
etiam sine Deo,» inquit, <homines ostendunt, qua- ttim vincit exemplo. > Ecce quomodo vult intelligi
les a Deo facti sunt; vide quid Christiani facere pos- adjuvari eos qui sub lege peccant, ut per graliam
sint, quorum in melius per Christura instaurata Cbristi justificati liberentur, tanquam eis non sufficiat
natura est, et qui divinoe quoque gratioe juvantur sola lex, propler nimiam peccandi consuetudinem,
auxilio.»Naturam in melius instauratam, remissionem nisi Chrisli accedat, non inspiratio charitatis per Spi-
vult intelligi peccalorum : quod alio loco in hoc ipso ritum sanctum , sed intuendum et imitandum in do-
libro salis demonstravit, ubi ait, < Eliam illi qui lon- ctrina evangelica virtutis ejus exemplura. Et certe
go peccandi usu quodam modo obduruere, instaurari maxima hic erat causa expriroendi, quam diceret
per poenitentiam possunt. > Auxilium vero divinoc graliam, ubi locum ipsum de quo respondet, sic con >
gratioe potest et hic ponere in revelatione do- clusit Aposlolus, ut diceret : Infelix ego homo, quis
ctrinoe. me Liberabitde corpore morlis hujus ? Gratia Dei per
CAPUT XXXVIII.— 42. Item alibi in eadem epi- Jesum ChrislumDominumnostrum(Rom. vn, 15, 23-
stola : < Nam si etiam ante Iegem, > inquit, < ut 25). Hanc istc cum constituat, non in virtutis ejus
diximus, ac multo anle Domini noslri et Salvaloris auxilio, sed imitalionis excmplo, quid amplius de illo
adventum, juste quidam etsancte vixisse referunltir; sperare debemus, ubicumque gratiac nomen sub am-
quanto magis post illustrationera adventus ejus nos bigua gencralilate commemorat?
id posse credendum est, qui instaurati per Chrisli CAPUTXL. — 44. Iteni in eodem libro ad virgi-
graliam et in meliorem homincm renali sumus, qui nem sacram , unde jam etiam supra disseruiraus, ubi
sanguine ejus expiati atquemundali, ipsiusque cxem- ait: «Subditisimus Deo, ejusque faciendo voluntatero,
plo ad perfectionem incilati justitioe, meliores illis divinam mereamur gratiam, et facilius nequam spiri-
esse debenjus, qui ante legem fuere ? >Videte quem- tui, sancli Spirilus auxilio, resistamus. » In quibus
admodum ct hic aliis quidem verbis, sed tamen in re- ejus verbis certe manifestum esl, iia eum velle nos
missione peccatorum et in exemplo Christi adjuto- adjuvari gratia Spiritus sancli, non quia sine illo
rium gralioc constituerit. Deinde subjungit et dicit: eliam per solam nalurae possibilitatem non possumus
<Melioresetiam quam fuerunl sub lcge, dicente Apo- resistere lentatori, sed ut facilius resistamus. Quod
Stolo, Peccatumvobis non dominabitur; non enimsub tamen qualecumque et quantulumcumqueadjutorium,
lege eslis, sed sub gralia (Rom. VI, 14). Et quoniam eum credibile est in hoc constituere, quod nobis ad-
hinc, > inquit, < sufficienter, ut puto, diximus, nunc ditur scientia revclante Spiritu pcr doctrinam, quam
perfectam instituamus virginem, quocex utroquesem- vel non possumus, vel difficilehabere possumus per
per accensa, et naluroesimul et gratioabonum morum naturam. Isla sunt quae in libro, quem scripsit ad
sanctilate tesletur. >Et in his verbis dcbelis adver- virginem Chrisli, advertere potui, ubi videtur gra-
tere, ideo illum quod dicebat, sic voluisseconcludere, tiam confileri: qute profecto qualia sint, ulique cer-
ut naturtc bonum intelligamus, quod cum crearemur nilis.
accepiraus; gratioe autem, cum Christi intiiemur* CAPUTXLL—45. iLegant, > inquit, < etiam re-
exemplum : tanquam ideo peccatum non indultum cens mcum opusculum, quod pro Libero nuper Ar-
fuerit eis qui sub lege fuerunt vel sunt, quia exem- bitrio edere compulsi sumus; et agnoscent quam
plum Christi sivc non habuerunt, sive non credunt. inique nos negalionc gratioeinfamare gestierint, qui
CAPUT XXXIX. — 43. Hoc autem istum sape- per totum pene ipsius textum operis perfecte atque
re, et alia ejus verba oslendunt, non in hoc libro, intcgre et liberum arbilrium confiteniuret gratiam. >
sed in tertio pro Libero Arbitrio, ubi ad eum loquens Quatuor sunt Iibri operis hujus, et hos legi, et ex illis
conlra quem dispulat, quoniam ille posuerat verba sumpsi quoetraclanda et discutienda proposui, et ut
Apostoli dicentis, Non quod volougo; et, Videoaliam potui perlractavi, antequara ad ejus has lilleras, quoe
legemin membrismeis repugnantem legi mentis mem, Roraara missoe sunt, veniremus. Sed in liis etiam
et coeteraquaeibi dicunlur; iste respondit, atque ait: qualuor libris quoecumquepro gratia videtur dicere,'
< Hoc enim quod lu de Aposlolo intelligere cupis, qua juvamur ut declinemus a malo bonumque facia-
onjnes ecclesiastici viri in pcccatoris et sub lege ad- mus, ita dicit, ut nullo modo a verborum ambiguitale
discedat, quam discipulis sic possit exponere, ut nul-
« Am. et Mss., mediocritate.In epistola ad Demetria- lura auxilium naturoe possibilitas
t om. graliae credant, qua
flelh, Append. 2, da mediocritate.
»Am..iimtemur,F.r., adjuvetur, nisi in lege alque doctiina : ila ut ipsas
38! LIBER DE GRATIA CIIRISTI. 382
ut in suis affir- ExpositionisEvangelii secundumLucam (Ltb. 2, n. 84,
quoque orationes, scriplis apertissime
adLuc. in, 22), cooperari Dominum eliam voluntati-
mat, ad nihil aliud adhibendas opinetur, nisi ut nobis
doctrina eliam divina revelalione aperiatur, non ut bus noslris, <Vides itaque, > inquil, <quia ubique
Domini virlus sludiis cooperalur humanis; ul nemo
adjuveiur mens hominis, ut id quod faciendum esse
didiceril, eliam dilectione et aclione perficiat. Ab illo possit oedificaresine Domino,nemo custodire sine Do-
enim suo manifestissimo dogmale non recedit omni- mino, nemo quidquam incipere sine Domino. Et ideo
no, ubi tria illa constiluit, possibilitalem, voluntatem, juxta Aposlolum, Sive manduealis, sive bibitis, omnia
aclionem : et solam possibilitaleni dicit divino adju^ in Dei gloriam facite > (1 Coi\ x, 31). Videtis quem-
vari semper auxilio; voluntatem autem et aclionem admodum sancius Ambrosius etiam iliud quod solent
nullo Dei adjutorio exislimat indigere. Ipsum vero homines dicere, Nos incipimus, et Deus perficit, his
verbis abstulit, dicens, < Nenjinem quidquam vel in»
auxilium, quo possibililatem naturalem perhibet ad-
juvari, in lege constituit atque doctrina, quam nobis cum cipere sine Deo. > Item in sexlo lib.roejusdem operis,
de duobus illis feneratoris unius debitoribus age-
fatelur etiam sancto Spiritu revelari, propter quod et
orandura esse concedit. Sed hoc adjutorium legis at- ret : < Secundum homines,» inquit, < plus fortasse
debuerat : sed per misericordiam
que doctrinoeetiam propheticis fuisse temporibus : offendit, qui plus
Dominicausa mutalur, utamplius diligat, qui amplius
adjutorium autem gratioc,quaj proprie graiia nuiicu-
si tamen gratiam consequalur > (Lib. 6, n. 25,
patur, inChristi esse arbitratur exemplo; quod nihilo- debuit,
minus ad doctrinam pertinere perspicitis, quoenobis aclLuc. vn, 41). Ecce apertissime procdicat catho-
licus doctor ctiam ipsam dilectionem, qua quisque
evangelica proedicalur : ut videiicet lanquam via de- ad benelicium graiiac pertinerc.
monslrata, qua ambulare debeamus, jam viribus li- auiplius diligit, —
beri arbilrii, adjutorio nullo alterius indigenles, suffi- CAPUT XLV. 49. Ipsam denique pcenitentiam,
ciamus nobis, ne deficiamus in via ; quamvis et ipsam quam procul dubio volunlas agit, Domini misericordia
viam contendat eliam sola inveniri posse natura, sed et adjutorio fieri ut agatur, in nonol ejusdem operis
facilius, si adjuvet gratia. libro bcalus dicil Ambrosius, ita loquens : < Bonoe
CAPUT XLH. — 46. Hoecergo pro raeo captu in- lacrymoe,quocculpam lavant. Denique quos Jesus re»
2. et nou (levit,
telligere poiui in Pelagii scriptis, quando nominat spicit, plorant Negavit primo Pelrus,
non respexerat Dominus : negavit secundo, non
graliam. Videtis autem, quod qui isla senliunt, igno- quia
rantes Dei justiliam , suam volunt conslituere (Rom. flevit, quia adhuc non respexerat Dominus : negavit
et ille amarissime flevit •
x, 3), et longe ab illa sunt, quoe nobis cx Deo est et tertio, respexit Jesus,
u. ad Lttc. xxn, Cl). Legant isti Evan»
(Philipp. ni, 9) , non ex nobis, quam in Scripturis (Lib. 10, 89,
maxime sanctis canonicis', adverlere atque agnoscere gelium, et videant Dominum Jesum tunc intus fuisse,
debuerunt. Sed quia eas secundum suttm sensum cum a sacerdottim principibus audiretur : apostolura
legunt, profecto in illis nec aperta 'contuentur. Utinam yero Pctrum foris et dcorsum in atrio cum servis ad
ergo sallem incatholicorum virorum scriplis, a quibus focum nunc sedentcm, nunc stantera, sicut veracissi-
eas recte intellectas esse non dubitant, quid sit de ad- ma et concordissima Evangelistartim narratione mon-
jutorio divinoe gratioe sentiendum, non negligenler slratur. Unde non polest dici, quod corpofalibus ocu*
altenderent, nec suaesententiae amore nimio procter- lis eum Dominus visibiliter admonendo respexerit.
irent. Nam isle ipse Pelagius in illo ipso receiili opu- Et ideo quod ibi scriptum est, Respexit eum Dominus
scuio suo, cujus se commemoratione defendit, id est, (Luc. xxn, 61); intus acltim est, in mente actum est,
in tertio Libro pro libero Arbitrio, sanctum Ambro- iu voluntate actum est 3. MisericordiaDominus laten-
sium quemadinodumlaudet, accipite. ter subvenit, cor tetigit, memoriam revocavit, inle-
CAPUTXLIII. — 47. < Beatus, » inquit, i Ambro- riore gralia sua visitavit Petrum, interioris hominis
sius episcopus, in cujtisproecipuelibris Romana elucet usque ad exleriores lacrymas movit et produxit af-
fides, qui scriptortim inter Latinos flos quidam spe- fectum. Ecce quemadmodum Deus adjuvando adest
ciosus enituit, ctijtis fidemet purissimum in Scripturis voluntalibus et actionibus nostris : ecce quemadmo-
sensum, ne iniitiieus quidem ausus est reprehendere. > dum et velle et operari operatur in nobis.
Ecce qualibus et quanlis proodicatIaudibus, quamlibet 50. Item in eodem libro idem sanclus Ambrosiusi
sanclum et doctum virum , nequaquam tamen aucto- <Nam si Petrus, > inquit (Lib. 10, «. 91, ad Luc. xxn),
ritati Scripturoecanonicx comparandnni. Quem pro- < lapsus est, qui dixit, Etsi alii scandalizatifuerint, ego
< non scandqlhabor (Matth. xxvi,33);quis aliusjurede
pterca sic iste commendat, quia videlur sibi in quo-
dam loco librorum ejus co teste uti, quo probet ho- < se proesumat? Deniqtie David quia dixerat, Ego dixi
minem posse esse sine peccato: unde nunc non agitur, <in mea abundantia, Non moveborin wternum; suam
sed agitur de auxilio gralioe, quo ad non peccandum < sibi jactantiam obfuisse profitetur, dicens, Avertisti
adjuvamur jusleque vivendum.
CAPUT XLIV. — 48. Audiat ergo iilum venerabi- 1 Hiceditijuxta vulgatamAmbrosiani hujusoperisin de-
cemlibros distributionem,in decimo.At omnes Mss.,in
lem antistitem dicentem et docenlem in secundo libro nono.
s in editis, ptorant delictum.Hancvocem,deUctum,nec
1 tta Bss. At editi hoc verborumordine, in
tanctismaximecanonicis. scripluris Mss. addunt,nec Ambrosius.
3 Duo Mss.,unus casatensis,alter victorinus,intusqctum
»Editi,aperle.castiganlur ex MSS. eslin menleactumest in volttntule.
383 S. AUGUSTINIEPISCOPI LIBER DE GRATIA CHRISTI. 384
< faciemluam, et factus sumconturbatus»(Psal. xxix, quando bene vult el bene agit : si, ut dixi, consen-
7, 8). Audiat iste tantum virum docentem , imitetur serit, etiam ipsam voluntatem et actionera diviniius
credentem, cujus docirinam fidemque laudavit. Au- adjuvari, et sic adjuvari, ut sine illo adjutorio nihil
diat humiliter, imitetur fidelitcr : non de se perlina- bene velimusel agamus, eamque esse gratiain Dei per
citer proesumal, ne percat. Quid in eo pelago vult Jesum Chrisluin Dominum nostrum, in qua uos sua
mergi Pelagius, unde per pelram liberatus est Petrus? non noslra juslitia jtistos facit, ut ea sit vera nostra
CAPUT XLVI. — 51. Audiat euradem antistitem juslilia quocnobis ab illo esl; niliil de adjutorio gra-
Dei in sexio itidem libro ejusdem operis dicentem : lioe Dei, quantum arbitror, inler nos controversiae
< Cur autem non receperint eum, Evangelista ipse relinquetur.
memoravit, dicens : Quia faciesejus erat euntis in Je- CAPUT XLVIII. — 53. Illud aulem propter quod
rusalem. Discipuliautem recipi intra Samariam gestie- sic laudavit sanctum Ambrosium, quia scilicet in scri-
bant. Sed Deus quos dignatur vocal, et quem vult plis ejus invenit ex laudibus Zacharioeet Elisabeth,
religiosum facit »(Lib. 7, n. 27, ad Lttc. ix, 53). posse hominem in bac viia esse sine peccalo : quan-
0 sensum hominis Dei, ex ipso haustum fonle gratioe quam negandum non sit, si hoc velit Deus, apud quem
Dei! < Deus, » inquil, < quos dignatur vocat, et quem sunt omnia possibilia, consideret tamen diligenlius,
vult religiosum facil. »Videte si non illud est prophe- quemadraodumdictum sit. Dictumenim esl, qiiantum
ticum , Misereborcujus misertusero, et misericordiam mihi videtur, secimdum quamdam intcr homines
prwslabo cui miserkors fuero : et illud apostolicum, conversationem probabilem alque laudabilem, quam
Igitur non volenlisneque currentis, sed miserentisDei' nullus hominum juste posset in accusat-ioniset cri-
(Exod. xxxiu, 19; Rom. ix, 15, 16). Quia ut dicit minalionis querelam vocare. Quam propterea in Dei
etiam noslrorum temporum homo ejus', < Quem di- conspeclu Zacharias et ejus uxor habuisse referuntur
gnatur vocat, et queni vuli religiosum facit. >Num- (Luc. i,6), quia in ea homines nulla dissimulaiione
quid aliquis dicere audebit, nondum essc religiosum, fallebant, sed ut apparebant hominibus, ita noii erant
< qui curril ad Dominum, et ab eo se regi cupil, et oculis Dei. Non atilem dictum est hoc secundum illam
voluntalem suain ex ejus voluntale suspendit, et qui perfectionem juslitioe, iu qua vere aique omllimodo,
ci adhoercndo jugiter, unus, secundum Aposlolum, immaculali perfeclique vivemus. Nam et aposlolus
cum eo fit spiritus » (Pelagii verba, supra, n. 24) ? Paulus dixit, secunduin justitiam quoeex lege est, se
At hoc lotum tam magnuni rcligiosi hominis opus, fuisse sine querela; in qua lege etiam Zacharias sine
Pelagius < non > dicit < effici, nisi arbitrii libertate. » querela conversabatur : sed hanc Aposlolusjustiiiam
Contra aulem bealus Ambrosius ipsius lam cxcellenter in stercoribus et delrimentis deputavit, in compara-
ore laudatus, < Dominus Deus, » inquil, < quem di- tione justitiocquam speramus (Phiiipp. ni, 6, 8), et
gnatur vocat, et quem vult religiosum facit. > Ergo ut quam nunc esurire ac sitire debemus (Matth. v, 6),
currat ad Doroinum,etab eo se regi cupiat, suamque ut ea quandoque satiiremur in specie, quoenunc est
voluntatem ex ejus voluniate suspendat, eique adhoe- in fidc, quamdiu justus ex fide vivit (Rom. i, 17).
rendo jugiler uiius, secundum Aposlolum, cumeo fiat CAPUT XLIX. — 54. Audiat denique ipsum vene-
spiritus (I Cor. vi, 17), Deus quem vult religiosum rabilem antislitem , cum exponeret Isaiam prophe-
facil: et hoc tolum liomo nisi religiosus non facit. tam (a), dicentem , neminemin hoc mundo esse posse
Quapropler nisia Deofiat, ut hoc faciat, quis hoc facit? sine peccaio. Ubi nemo potest dicere, < in hoc mun-
CAPUT XLVII. — 52. Sed qnia ista quaeslio, ubi do >eum dixisse velut in dilectione hujus mundi. De
de arbitrio volunlatis et Dei gratia dispulalur, ita est Aposlolo etenim loquebatur, qui dixit, Conversatio
ad discernendum difficilis,ut quando defenditur libe- noslra in cwlisest (Philipp. III, 20). Hunc ergo sensum
rum arbiliium, negari Dci gralia videalur; quando memoratus episcopusexpiicans: < Perfectos,»inquit,
aiilem asserilur Dei gratia, liberum aibilriuni pulelur < sccuni multos ait Apostolus in hoc adhuc niundo
auferri: potest Pelagius ita se latebris obscuritalis sitos, qui si ad perfeclionem veram respicias, perfecli
hujus involvere, ut etiani iis quaea sancto Ambrosio esse non polerant. Quia ipse dixit, Videmusnunc per
conscripta posuimus, consenlire se dicat; ct ea se speculumin wnigmate,tunc autemfaciead faciem: nunc
quoque seiuire proclamet, semperque sensisse; alque cognoscoex parte, luncautem cognoscamskut et cogni-
ita singula conetur exponere, ut etiam ejus sententiee tus sum (I Cor. XIII,12). Ita et immaculati sunt in hoc
conveuire credantur. Quapropter quanttim attiuet ad mtindo et immaculati erunt in regno Dei: cum uti-
istam de divina gratia et adjuforio quoesiionem, tria que, si rainutius exculias, immaculalus esse nemo
illa quoeapertissime distinxit altendile : posse, velle, possit, quia nerno sine peccato. » Illud ergo sancti
csse 3; id est, possibilitalera, volunlatem, actionem. Ambrosiiteslimonium, quo pro sua senlentia Pelagius
Si ergo consenserit nobis, non solain possibilitatcmin utilur, aut secundum quemdam modum diclum cst,
homine, eiiamsi nec velit, ncc agat bcne, sed ipsart 1 AliquotMss., omnino.Itemque, pauloinffa, cap. 49,
quoquc volunlatem et actionem, id cst, ut bene veli- n. 54, atque omninoperfeclmjuslitim.
mus et bene agamus, quoc non sunt in lioniine, nisi gustinus (a) isonexslat bocopusAmbrosii,quodrursum citatAu-
in librode Peccatooriginali, n. 47; lib. 1 de
1 EditioEr., sed miserentisest Dei. M. Nuptiiset Concupiscenlia,n. 40; lib. 1 contraJuliamun,
n. 11; lib. 2 contraeumdem,n. 24; ac lib. i contradttas
• casalensisMs.,fiomoDei. EpistolasPeiagianorum, n. 30. Meminitejusdem operis
* ValicanusMS.,aaere. Ambrosius ipsc lib. 2in l.ucarn,n. 56, ad cap. 11,19.
383 S. AUGUSTWIEPISCOPILIBER DE PECCATOORIGINALI. 586
probabilemquidem, sed non minutius excussum : aut do natura filii irm, sicut el cmleri (Ephes. n, 3). Ipsa
cerle si ille vir sanctus atque humilis Zachariam et est enim per peccatum primi hominis, quod ex libero
Elisabelh summaealque omnimodo perfectaejusiilioe, ejus venit arbilrio, vitiata et damnata natura; cui sola
cui nihil addi jam posset, fuisse existimavit, profecto per MediatoremDei et hominumet omnipotentemme-
sementiam suam minutius exculiendo correxit. dicum divina subvenit gralia. De cujus adjutorio ad
CAPUTL. — 55. Attendat sane iste in eodem ipso justificationem noslram, quo Deus diligentibus eum
loco, unde hoc Ambrosianum teslimonium, quod ei omnia cooperatur in bonum ' (Rom. vni, 28), quos
placebat, assumpsit, etiam illud eum dixisse, quod prior dilexit (I Joan. iv, 19), donans eis ut diligeretur
<ab inilioesse immaculalum ', humanoc impossibile ab eis, quia jamdiu cst ul disserimus : deinceps inci-
sit naluroe: < ubi omnino illam naluralem possibili- piamus, quantum Dominus adjuverit, etiam de pec-
taiem, quamPelagius non vult fideliier respicere pec- calo, quod per unum hominem cum morlc inlravit in
calo esse vitiaiam, et ideo jactanier extollit, enervem mundum, atque ila in oranes Iiomines perlransiit
infirmamque leslalur venerandiis Ambrosius : procul (Rom. v, 12), advcrsus istos qui in errorem huic con-
dubio conlra istius voiuntatem, sed nou contra apo- trarium veritati apcrlius eruperunt, quac salis esse
Elolicamveritatem, ubi legilur, Fuimus et nos aliquan- videbunlur exprimere.
* Am.et Er., quo DeumdUigentibuseum omnia coooe-
1 Forte,bnmaculotam. rantur, in bonum.Male,ac dissentientibusMss.

S. AURELII AUGUSTINI

DE GRATIA CHRISTI

ET DE PECCATO ORIGINALI
CONTRA PELAGIUM ET COELESTIUM

OsteodilAugustinus,Pelagiumin quoestione de originalipeccatoac de parvulorumBaplismate,nihilreipsadissenliroa

discipuloipsiusCoelestio,qui peccalumoriginale conuterinolens, vel etiara aperte negare ausus, Carthagineprius, ac
postearioniif,episcopalibusjuJiciisdamnalusest. Quaestionem enimistamnon earum esse,ut hoereticiiidemvolebant,in
quibtisprseterlideipericulumerrire conlingit: imohunceorumerrorem ipsaomninofideicliristianae
petere fundamenta.
Heiellileosposlea,qui origiaalis"ilii dogmatenupliarumbonitatidelrahi,Deoqueipsi, hominisqui per nupliasgeneratur
couditoriinjuriamliericontcndebant.
CAPUT PRIMUM.— 1. Jam nunc diligenler ad- omnesque sine ullo vitio nalos esse contendunt ?
verlite, de Baplismate parvulorum quam caule de- CAPUTII. — 2. Et Ccelesliusquidem in hoc exsli-
bealis audire homines ejusmodi, qui neque aperle lit errore liberior, usque adeo, ut neque in episcopali
illi octatilavacrum rcgenerationis et peccalorum re- judicio apud Carlhaginem damnare voluerit eos qui
inissionis audent negare, ne hoc christianoeaures dicunt, < Quod peccatum Adaeipsum solum loeserit,
ferre non possint; et tamen opinionem suam, qua el non genus humaniim ; et quod infanlesqui nascun-
putanl peccatoprimi hominis carnalein gencralionem tur, in eo statu sint, in quo Adam fuitante praevarica-
obnoxiamnon teneri, lueri et defensare persislunt, tionem. » Ei in urbe Roma in libello suo, quem bea-
quamvis eis Baptismum videantur in peccalorum re- tissimo papocZosimo dedit, id asseveravit expressius,
niissionem concedere. Nempe ipsi a Pelagio vos proe- < quod parvulorum iieminem obstringat originale
sente scripsistis uudisse , recitantc vobis de libello pcccatuiij. > De gcslis enim ecclesiasticis Cartbagi-
suo, qucm eiiam Romamse misisse asserebal, quod nensibus hoecejus vcrba descripsimus.
<iisdem Sacramenti verbis >dicant < debere baplizari CAPUT III. — 3. < Aurelius cpiscopus dixit : Sa-
infantes, quibus et majores. > Quis post illa vcrba quenlia recilentur. Et recitatuin est, Quod peccalum
pularet, eis de hac re ullam movendainesse quoeslio- Adoeipsi soli obfuerit, et non generi humano. Et cum
nem? aut cum faceret, cui non caluraniosissimus recilaium esset, Ccelestius dixit : Dixi de traduce
videretur, si non eorum manifesta verba legerentur, peccali dubium me esse, ita lamen ut cui donavit
«bi negant parvulos trahere originale peccatum, Deusgraliam peritioe consentiam; quia diversa ab
 g. AUGUSTINIEPISCOPI 388
337
non ausus sit: et
eis audivi, qui ulique in Ecclesia catholica constftuti hierit eonfiteri, quanivis et negare
sunt presbyteri. Paulinus (a) diaconus dixit : DiCno- propter hanc dubiiationemsuam non dammverit eos
bis nomina ipsorum. Coelestius dixit: Sanctus pre- qui dicunt, < Quod peccatum Adoe ipsum solum he-
et non gcmis humanum; el quod infantes qui
sbyter Rufinus (6) Romoequi mansit cumsanctoPam- serit,
machio : ego audivi illum dicenlem, quia tradux nascuntur, in eo stalu sint, in quo Adam fuit anle
»
peccali non sit. Paulinus diaconus dixit : Est aliquis proevaricationein.
alius? Coelestiusdixil : Audiviet plures dicere. Pau- CAPUT V. — 5. Iu libello autem quem Roin»
linuSdiaconus dixll: Dic nomina ipsorum. Cceleslius edidit, qui gestis ibi ecclesiasticisallcgatus est, ila de
dixit: Non libi sufficit unus sacerdos? » Et post ali- hac re loquilur, ut hoc se crcderc oslendat, unde hic
qua alio loco : < Aurelius episcopus dixil: Reliqua dubitare se dixerat. Nam vcrba ejus isla sunl: < In-
libelli leganlur. Et recitalum est, Quod infantes qui fanles autem, » inquit, < debere baptizari in remis-
nascuntur, in eo statu sint, in quo ftiit Adam ante sionem peccatorum, secundum rcgulam univcrsalis
transgressiotiem : usque in (lnem Iibelli minoris su- Ecclesiae,et secundum Evangelii sententiain, confiic-
perius inserli. mur : quia Dominus slaluit regnum ccelorumnonnisi
CAPUT IV.—<Aurelius cpiscopus dixit : Docuisli, baptizalis posse conferri (Joan. ni, 5); qnod quia vi-
*
Ccelesti,aliquando, ut dixit diacomis Paulinus, quod res naturoe non habent, conferri neccsse est per
infantes qui nascuntur, in eo stalu sint, in quo fuit gralioe liberlatem s. » Si niliil de hac re deincepsdi-
Adam ante transgressioncm! Coelestius dixil: Expo- ceret, quis non eum crederct confileri, eliam infan-
mt quid dixit, Ante transgressionem. Paulinus dia- tibus in Baplismo originalia peccata dimitli, dicendo
conus dixit : Tu nega hoe te docuissc. Unum cst e eos in rcmissionem peccalorum baptizari oporlerc?
duobus, aut neget Se docuisse, aut jam damnel istud. Hhic ergo est et illud quod scripsistis, sic vobis re-
Ccelestiusdixit: Jam dixi, exponal quomodo dixil, spondisse Pclagium, < quod eisdera quibus et majo-
Ante Iransgressionem. Paulinus diaconus dixit: Nega res Sacramemi verbis baptizanlur infantcs; > vosquc
t« illa docuisse. Aurelius episcopus dixit : Rogo, fuisse loctalos, id quod cupiebatis audisse, ct tamen
'
quid collegerira ego ex hujus objectione , dieo, adliuc de verbis ejus nos maluisseconsolerc.
Adam consliluttis in paradiso, quod anlc dicatur in- CAPUT YI. — 6. Atlendite ilaque quid Ccelestius
exlerminabilis factus, postea per transgressioneni aperlissime dixerit, et ibi videbitis quid vobis Pela-
prxcepli factus sit corruptibilis. Hoc dicis, frater gius occullavcrit. Ccelestiusquippeadjungit, et dicil:
Pauline ? Paulinus diaconus dixit : Hoc, dominc. Au- < In remissionera autcra peccatorwn baptizandos in-
relius episcopus dixit : Slalus certe infantum hodie fautcs, noii idcirco diximus, ut peccalura ex traduce
baptizandorum, utrura lalis sil, qualis fuitante trans- firmare videamur : quod longe a catholico sensu alie-
gressionem Adoe, an certe de eadem origine peccali, num est. Quia peccatum non cum homine nascitur ,
de qua nascitur, transgressionis culpam trahat; hoc quod poslmodum exercetur ab homine : quia non na-
villt diaconus Paulinus audire. Paulinus diaconus turoe deliclum, sed volunlatis essc monstratur. Et
dixit: Utrum docuit lioc, an non neget? Cceleslius illud ergo confileri congruum, ne diversa Baptismatis
dixit: Jam de traduce peccati dixi, quia intra Catho- genera facere videamur, et hoc procmunirenecessa-
licam constilulos plures audivi destruere, necnoii et rium est, ne per myslerii occasionera, ad Crcaloris
alios astruere : licet quoestionisres sit ista, non hae- injunam malum anlequam fiat ab homine, tradi di-
resis. Infantes semper dixi egere Baptismo,ac debere catur homini per naturam. > Hunc sensum suum vo-
baptizari: quid quserit aliud ? > bis aperire Pelagius vel limuit, vel erubuit, quem
4. Nempe cernitis sic Cceleslium concessisse par- discipulus cjus palam sine ullius obscurilaiis amba-
vulis Baplismura, ut in eos transire prirai hominis gibus apud Sedem Aposlolicam proliteri nec limuit,
peccatum, quod lavacro regenerationis abluitur, no- nec erubuit.
1 SicMss.At editi, hujusmodi. 7. Sedmullum misericorsmeraoralocSedisantisles,
(a) Paulinusille,testeMercatorein Commonitorio super ubi eum vidit fcrri lanla proosumplioneproecipilem,
nominecoelestii,diaconusAmbrosiiMediolanensis episcopi tanquam furcnlera, donec si posscl fieri resipisceret,
fuit, et Vilaeillius, hartante Auguslino, scriptor, quise maluil eum sensim suis
versatumesse in Africatestatur, et vitamscripsisseJoanne interrogalionibus ct illius
pfaetectopraetorio,id est, anno412, aut 413, aut 422.Jn- responsionibuscolligare, quam dislricta fericndo sen-
diciumporro de quo agUur,Carthaginehabitumfuit sub
initiumanni412, ex epislolaad tnnocentium,inter Augu- lenlia, in illud abruplum, quo jam propendere vide-
stinianas173, nn. 1 el 6. confersupra, librum de Gestis batur, impcllere. Ideo aulem nou dixi, Aperle ceci-
Pelagii,n. 23.
(b) Mercatorin Coramonitorio adversushaeresimPelagii derat, sed, propendere videbatur; quia superius in
scribit, RUfinumquemdaronatione Syrumsub Anaslasii eodcmlibello suode hujusmodiquoeslionibusloculurus
ponliticatuuoniaaiprimum invexisse quaeslioneracontra
traducempeccati.Is est, aliisquidemtuiunusAquilegiensis, ante praedixerat: < Si forte ut hominibus quispiam
qui Pelagio, qnoad erroremde anamattisia, praeivisse ignorantioeerrorobrepsit.vestrasenlenlia corrigalur.i
notaturab Hjeronymoia epistolaad ctesiphontera:aliis
veroRufinusalter, ex 66 Hieronymiepistolanolus, idem CAPUT VII. — 8. Hanc ejus proeloculionem vene-
ille forte qul peccatitraducemrejicit in eo libro de Fide,
quemJacobusSirmondusnoniineRufiniPalaestinoe provin- rabilis papa Zosiraus tenens, egit cum homine, quem
ciaepresbyteripublicavit.Certe Aquilegiensis vix, ac ne
Tlx quidemcredi posstt, aut Romamivtsse pontificeAna- 1 ita CyglrannensisHs.At edili, conferre.
* rorte, ttberaUtaUm,veJ, largUatem.
389 LIBER DE PECCATO ORIGINALI. 390
falsoedoctrinse vcnlus infiavcrat, ut ea quse illi a dia- gando alia, alia falsa interpretatione verlendo. Sed
cono Paulino fuerant objecta damnarel, atque ut Sedis ulinam, quod optandura magis est, jara se ille ad ve-
Apostoricaelilteris, quaea sanctaememoriaesuo proe- ram calliolicaefidei viam ab illo suo errore convertat,
cessore manaverant, proebercl assensum. At ilie no- et cupiat velitque purgari, considerans quotidianam
luit quidem diaconi objecla damnare : sed beati papoe Dei gratiam, adjuloriumque cognoscens, ut videatur
Innocentii litteris non est ausus obsislere; imo < se vere, et approbetur ab omnibus, manilesta ratione
onmia quoe Sedes illa damnaret, damnalurum esse correclus; non geslorum judicio, sed ad catholicam
promisit : » atque ita velut phreneticus, ut requiesce- (idem corde converso. Unde non possumus illorum
rct, tanquara lenitcr folus, a vinculis tamen excom- nec approbare nec culpare judiciuro, cum nesciamus
municationis nondum est credilus esse solvendus. utrum vera sinl gesta; aut si vera sint, conslet magis
Sed interposito duorum mensium tempore, donec subterfugisse, quam se lota veritate purgasse (a). >
rescriberetur ex Africa, resipiscendi ei iocus sub Videtiscertc in his verbis, quemadraodumpapa beatis-
quadam medicinali sententioe lenitate concessus est. simus Innocenlius non tanquam de incogiiilo loqui
Quoniam revera, si deposita pervicacix vanitate , videnliir. Videlis qualem tulerit de illius purgatione
quod promiserat vellet atiendere, et easdem lilleras, sententiam. Videlis quid successor ejus sanctuspapa
quibus se consensurura essc responderat, diligenter Zosimus recolere debuerit, sicut recoluit, ut in
legeret, sanaretur. Sed posteaquam ex Africano epU eo sui proecessorisjudicium remola cunctalione fir-
scoporum coucilio rescripta directa sunl, quid fuerit maret.
consecutum, ul juslissime in eum sentenlia proferre- CAPUT X. — 11. Jam nunc diligenter attendite,
tur, cuncta legite, quia cuncta transmisimus. unde monstretur quod PaleestinosPelagius fefellerit
CAPUT VIII. — 9. Unde eliam Pelagius, si se judices, ut alia iaccam, in hac ipsa qusestione de
ipsum ei sua scripla sine dolo cogitat, non recte Baptisraate parvulorum : ne forte cuipiara, in eo
dicit, eadem sententia se non debuisse teneri. Fefellit quod diximus, eum sensum, in quo liberior Ccelestius
enim judicium Paloestinum; propterea ibi videtur esse fuit, vobis occultasse Pelagium, cum et ipse non alitur
purgalus : Romanam vero Ecclesiam, ubi eum essc senliat, calumniari potius Vel Suspicari, quam Certum
nolissimum scitis, fallerc usquequaque non potuil; aliquid comprehendisse vidcamur. Nempe jam supe-
quamvis et hoc fuerit ulcumque 4 conatus : sed, ut rius satis claruit, propterea Ccelestium noluisse da-
dixi, minime valuit, Recoluit enim beatissimus papa mnarequod dicitur, < Adaepeccaturoipsi soli obluisse,
Zosimus, quid iraitandus proccessorejus de ipsis sen- non generi humano; et infautes qui nascuntur, in eo
serit gestis. Attendit etiam quid de illo senlirel proe- slatu esse, in quo Adam fuit ante praevaricationem:»
dicanda in Domino Romanorum (ides (Rom. i, 8), quia videbat, si ista damnaret, confirmare se in ia-
quorum adversus ejus errorem pro veritate catho- fantibus peccati ex Adam transitum. Ilacc autem
lica, sludia consonanlia concorditer flagrare cernebat: cum fuissent objecta Pelagio, quod ea icum Ceeleslio
inter quosille diu vixerat, ct quos ejus dogmala lalere etiam ipse sentiret, sine ulla retfactalione damnavit.
non poterant: qui Ccelestium ejtis esse discipulum Qtiod licet vos legisse sciam; lamen qtiia non solis
sic noverant, ut fidelissimum et firmissimum possent vobis hoc scribitur, ne pigeal Iectorem ad ipsa gesta
de hac re lestimoniura perliibere. Quid ergo de Pa- recurrere, vel si ea non habet, etiani cum labore
loestinoesynodi geslis, quibus se Pelagius absolutum perquirere, ipsa inde verba transcribimus, quae infra
esse gloriatur, sanctus papa Innocentius judicarit, scripta sunt.
quamvis et in litleris ejus, quas nobis rescripsit, le- CAPUT XI. —12. < Synodus dixit : Nunc quo-
gere possitis, el corameraoralum cum * venerabili niam anathemalizaverit ' Pclagius incertum slultilo--
papaeZosimo synodus Africanarespondit, quod vestroe quium, recle respondcns, hominem cum adjutorio
Charilati cum coeteris instruclionibus misimus, la- Dei et gratia posse esse a.my.ipriiro-1,id est, sine pec-
men nec in hoc opere proelereundum videtur. cato, respondeat et ad alia capitula. Aliud capitulum
CAPUT IX. —10. Cum.enim nos in epislola, quam in doctrina Ccelestii discipuli Pelagii, ex eis quoeCar-
ei quinque episcopi scripsimus (a), eorumdem gesto- lliagine a sancto Aurelio Carthaginensi episcopo cura
rum Palaestinorum, quorum ad nos jam fama perve- aliis episcopis audila sunt et commemorala : Adam
nerat, commeinoralionem fecissemus, dicenlcs, in morlalem factum, qui sive peccaret, sive non pecca-
Orienle, ubi degit, gesla ecclesiaslica facta esse, qui- rct, morilurus esset. Quoniam peccatum Adaeipsum
bus pulatur esse purgalus, alque ad hoc inter coeiera solum laeserit, et non genus humanura. Quoniam lex
ille rescriberet: <Cum sint, > inquii, < aliqua in ipsis sic mittal ad regnum, quemadmodum el Evangelium.
posila gestis, quaeobjecla, parlim ille vitando sup- Quoniam ante adventum Chrisli fuerinl homines sine
pressil, partim mulla in se verba retorquendo lota pcccato. Quoniam infantes nuper nati in eo stalu sint,
obscuritate confudit; aliqua magis falsa, quam vera in quo Adam fuit anle proevaricationem. Quoniaro
ratione, ut ad tempus poterat videri, purgavit, ne- ncque per mortem vel proevaricatiouemAdoeomne
1SicMss.Editi,utrumque. genus hominum morialur, neque per resurrectionem
3 Arn.et Er., eum. Meliusautem Lov.et Mss.,cttm: ut Chrisli omne genus liominum resurgat, Quoniani
ipsumInnocentiide gestis Palaeslinisjudiciumintelligatur 1 Inlibro de GestisPelagji;n. 16, anathematizavU.For-
commemoraium in litteris Afrieanoe
synodiad Zosimuin.Use
lilteraehactenusdesideranlur. te legendum,cumanalliemalizaverU.
(a) Epistola177,inter Augustinianas,n. 2. (<t)Epistolamnocenliiinter Augustinianas
183,nn. 5 el 4»
 391 S. AUGUSTINIEPISCOPI
sanctus episcopus Augustinus adversus discipulos dicunt, < Adoepeccatum ipsi soli obfuisse, et non
ejus in Sicilia respondit Hilario ad subjecta capitula , generi humano; et infantes qui nascuntur, in eo
scribens librum (a) in quo ista conlinentur : Posse stntu esse , in quo fuit Adam ante praevaricationem,)
hominera sine peccato esse, si velit: Infanles, etsi Ccelestius damnare noluit: sed multum mirum est,
non baptizentur, habere vitara oelernam : Divitesba- qua fronte Pelagius ista damnaverit. Si enim , sicut
ptizatos, nisi omnibus abrenuntient, si quid boni visi dicil, < malum non nobiscum oritur, et sine vitio
fuerint facere, non reputari illis, neque regnum Dei procreamur, atque anle actionem proprioevoluntalis
posse eos habere. Pelagius dixit: De posse quidem id solum in homine est, quod Deus condidil; > pro-
hominem sine peccato esse, dictum est superius. De fecto peccatum Adaeipsi soli obfuii, quia nulium in
eo autem quod fuerint homines ante adventura Do- prolem transitum fecit. Non eniro peceatura non est
mini sine peccato, dicimus et nos quoniam ante ad- malum , aut peccatum non est vilium , aut peccatum
ventum Christi vixerunt quidam sancte ac jusle , Deus condidit. Dicil autem iste, < Malum non nobis-
secundum Scripturarum sanctarum traditionem : re- cum orilur , et sine vilio procreamur, et hoc solum
liqua vero et secundum ipsorum testimonium, quia estin nascentibus, quod Deus condidit.» Ac perhoc
ista non sunt pro quibus ego satisfacere debeam', cum < peccatum Adoeipsi soli obfuisse, non generi
sed tamen ad satisfactionem sanctoe Synodi, ana- humano,» secundum istam suam seutenliam, verissi-
thematizo eos qui sic tenent, aut aliquando tenue- mum pulet, cur hoc damnavit Pelagius, nisi ut judices
runt. > catholici fallerentur? Similiter etiam illud dici po-
CAPUT XII. — 13. Ecce, ut alia omittam, videtis test : < Si malum non nobiscum oritur , et sine vilio
anathematizasse Pelagium eos qui tenent, < quod Adae procreamur, idque solum est in homine nascenle,
peccalum ipsum solum loeserit, et non genus huma- quod Deus condidil; » procul dubio, < qui nascuntur
num;etquod infantes qui nascuntur, in eo stalu infaittes, in eo slalu sunt, in quo Adam fuitante proe-
sint, in quo Adam fuit ante proevaricationem. » Quid varicationem, > cui nullum maluiii vitiuroque inerat,
ergo hic aliud episcopijudices intelligere potuerunt, atque id solum in illo erat, quod Deus condiderat.
nisi eum confUeri, quod peccalum ex Adam in par- Et tamcn anatbematizavit Pelagius, < qui lenent aut
vulos transeat? Quod ne confiteretur Coelestius, hoec aliquando tenuerunt, in eo statu esse recentes ab
damnare noluit, quoeiste damnavit. Proinde si osten- ortu parvulos, in quo Adam fuit anie proevaricatio-
dero, etiam ipsum nihil aliud sentire de parvulis, nisi nem, > id est, sine ullo malo, sine ullo vitio, id solum
quod sine ulla cujusquam vitii contagione nascuntur ; habenles , quod Deus condidit. Ulquid ergo et hoc
quid inter istum et Ccelesiiumin hac quoestionedista- damnavil Pelagius, nisi ut catholica synodus falle-
bit, nisi quod ille apertior, iste occultior fuit; ille retur, ne novus hsereticus damnaretur ?
pertinacior, isle mendacior; vel certe ille liberior, CAPUT XIV. — 15. Quod aulem scilis, et quod in
hic aslutior? Ille enira nec in Ecclesia Carthaginensi eo etiaro libro posui, quem de geslis Paloestinis ad
damnare voluit, quod in Romana postea se tenere venerabilem senem nostrum Aurelium scripsi, illa
confessus est, et corrigi paralum se esse professus est, ego l responsione Pelagii, totam istam quoesiionem
si ei tanquam hominierror obrepsit. Isle autem et illud consumptam esse gaudebam, confessusque mihi aper-
dogma damnavil lanquam contrarium veritati, ne ipse tissime videbatur, esse in parvulisoriginale peccatum,
a calholicis judicibus damnaretur; et id sibi defen- analhema dicendo eis qui peccato Adoeipsum solum,
dendum postea reservavit, aut mendaciter damnans, non etiam genus humanum crederent lacsum, et in eo
aut callide interpretans. statu opinarentur esse parvulos, in quo ille bomo
ante proevaricationem fuit. Sed postea cum
CAPUT XIII. — 14. Sed video dc me jam justis- primus
6ime poslulari, ut quod proraisi, utrum et ipse hoc legissem quatuor ejus libros, de quorum primo libro
ante commemorata verba descripsi, et inve-
sentiat quod Coelesiius, deraonstrare non difleram. paulo
nissem hominem adhuc conlra catholicam fidem de
In primo libro recentioris operis sui, quod scripsit
in parvulis sentientem ; plus * mirari coepi, tam impu-
pro Libero Arbilrio, cujus operis litteris quas dens in ecclesiastico
Romam misit, commemoralionem fecit: < Omne, > judicio et de tanta quoeslione
< ac vel laudabiles vel mendacium. Si enim eosdem libros anle jam scri-
inquit, bonum malum, quo se dixit eos analliematizare, qui sic
vituperabiles sumus, non nobiscum oritur, sed agitur pserat, quomodo
a nobis : capaces enim utriusque rei, non pleni na- aliquando 3tenuerunt ? Si aulem postea illud opus
pollicitus est, quomodo analhematizavit qui sic
scimur.et ut sine virlute, ita et sine vilio procreamur: tenent ? Nisi ridicule forte dicturus est, eos se da-
alque ante actionem proprioe volunlalis, id solum in
mnasse qui sic aliquando tenuerunt,elquisic tencnt;
honiine esl, quod Deus condidit.i Nempe cernilis in
de lempore aulem fuluro , id est, eis qtii sic fuerant
his Pelagii verbis, quod dogma contineatiiramborum,
nec sibi, nec aliis proejudicarepotuisse ; et
de parvulis sine ullius vilii ex Adam contagione retenturi,
nascenlibus. Non itaque mirum est, quod eos qui ideo non fuisse menlitum, quia postea deprebensus
est sic lenere. Sed non hoc dicit, non solum qnia
1 in eodem libro, n. 24, reliqua vero et secundumipso- ridiculum
rm testimoniuma me dicta non sunt, pro quibusego sa- est, sed quia veruni esse non polest. ln
tisfacere non debeo. Eadem verba repetuntur ibidem, 1 SicMss.At editi,ergo.
n.57. * Am.Er. el Mss.,prius
(«}Epistola 157,ad Hilarium. *Fdrte,«Kl/ilu$.
S93 LIBER DE PECCATOORIGINALI. ,394
eisdem quippe libris, et contra peccati ex Adam in damnandum fuil. Non ergo tu absolutus es, qui
parvulos transitum loquitur, et de gestis Paloestinoe damnanda tcnuisli: sed illud absolutum esf, quod
synodi gloriatur, ubi eos qui sic tenent, veraciter tenere debuisti. Ut aulem tu absolulus putareris,
damnasse putatus est, et absolutionem suam fallendo credilus cs senlire laudanda, cum te judices non
furatus est. intelligercnt occultare damnanda. Recte Cceleslii
CAPUTXV. —16. Quid enim ad rem, de qua nunc socius judicalus es, cujus manifestas te esse pani-
agimus, pertinet, quod discipulis suis respondet, cipera. Et si in judicio tuos cooperuisli libros, lamen
< ideo se illa objecla damnasse , quia et ipse dicit, post judicium eos edidisti.
non tanlum primo homini, sed etiam humano generi CAPUT XVII. — 18. Quae cum ita sint, profecto
primum illud obfuisse peccaturn, non propagine, sed sentitis, in tam nelandi erroris auctores, episcopalia
exemplo; >id est, non quod ex illo traxerint aliquod concilia, et Apostolicam Sedem, uuiversamque Ro-
vitium, qui ex illo propagati sunt, scd quod eum manam Ecciesiam, Romanumque imperiuin, quod
primum peccantem imitali sunt omnes, qui postea Deo propitio clirislianum est, rectissime fuisse com-
peccaverunt? aut quia dicit, < ideo infantes non in motum (a), donec resipiscant de diaboli laqueis.
eo statu esse, in quo fuit Adam ante prxvaricatio- Quis enim scit, ne forle del iilis Deus poenilentiam
nem, quia isti proeceptumcapere nondum possunt, ad cognoscendam, et confitendam, et proedicandaui
ille autem potuit; nondumque uluntiir rationalis eliam veritalem, damnandamque veraciter damnabi-
voluntalis arbitrio, quo ille nisi uteretur, non ei lem falsilatem? Quoquo raodo autem se habere isli
proeceptum daretur? » Quid hoc ad rem pertinet, velint, multis tamen misericordia Dominiesse con-
quia verba sibi objecta sic exponendo, recte se pulat sultum, qui eos propterea sectabantur, quia catholicaa
damnasse quod dicilur, < peccatum Adoe ipsi soli communionividebanl esse sociatos, dubilare non pos
obfuisse, et non generi humano ; et infantes qui sumus.
nascuntur, in eo slatu esse, in quo Adam fuit ante 19. Quomodoautem Pelagius obrepere tentaverit
peccatum : > ct tamen his damnatis non roendaciter ad fallendura eliam AposlolicoeSedis episcopale judi-
lenere, quod in ej'us postea conscriplis opusculis in- ciura in hac ipsa quoestionede Baptismate parvulo-
venitur, < sine ullo malo , sine ullo vilio parvulos rum, diligenler attendite. In litteris enim quas Ro-
nasci, el hoc solum in eis esse, quod Dcus condidit, > niani raisit ad bealoe memoriaepapam Innocentium,
non vulnus quod inimicus inflixit ? quoniam in corpore eum non invencrunt, et sanclo
CAPUT XVI. —17. Numquid hsec dicendo, verba papacZosimo datae sunt, atque ad nos inde directoc,
propler aliud objccla aliter exponendo, id agit, ut se dicit < se ab hominibus infamari, quod ueget parvulis
judices non fefellisse demonslret? Prorsus non id Baptismi sacramentum, et absquc redemptione Chri-
efficit : tanto enim fefellit occultius, quanto exponit sli aliquibus coelorum regna promittat. » Sed non
isla versulius. Episcopi quippe calbolici quando sic illis hoec objiciuntur, ut posuit. Nam neque par.
audiebant homineraanathematizantemeos qui dicunt, vulis negant Baplismi sacramentum , nec absque
< Adoe peccatum ipsi soli obfuisse, non generi hu- redemptione ChriSli aliquibus coelorum regna pro-
mano ; > nihil aliud eum sapere existimabant, quam millunt. Itaque unde se queritur infaraari, eo modo
id quod calbolica Ecclesia proedicare consuevit: proposuit, ut facile posset crimini objecto, salvo suo
unde veraciter parvulos in peccalorum remissionera dogmate, rcsponderc.
baptizal, non quoeimitando fecerunt, propter primi CAPUT XVIII. — Objicitur autem illis, quod non
peccatoris exemplum ; sed quoe nascendo traxerunt, baptizatos parvulos nolunt damnationi primi hominis
propter originis vitium. Et quando audiebant ana- obnoxios confileri, et in eos transisse originale pec-
theraatizantem cos qui dicunl, infantes qui nascun- calum regeneralione purgandum; quoniara propter
tur, in eo slatu esse, in quo Adam fuit ante proeva- accipiendumrcgnum coelorum(anturamodoeos bapti-
ricalionem; >nihil eum aliud dicere credebant, nisi zandos esse contendunt: quasi proeter regnum ccelo-
eos qui parvulos putant nullum ex Adam traxisse rum babcre nisi oclernam mortem possinl, qui sine
peccatura, ct secundum hoc in eo statu esse, in participatione corporis et sanguinis Domini oeternam
quo fuil ille ante peccatum. Elenim hoc illi objice- vitam babere non possunt. Ecce quod eis objicitur de
returl, non aliud, unde quaestioversabatur. Proinde Baptismo parvulorum : non quod ipse ita proposuit,
cum hoc iste sic exponit, ut dicat, iufantes ideo non ut possil suoe proposilioni, quasi adversantis obje-
in co statu esse, in quo Adam fuil ante peccatum, ctioni, secundum sua dogmata respondere.
quia nondum sunt in eadem firmilate menlis aut 20. Denique quomodo respondeat advcrtile, el vi-
corporis, non quod in eos transierit ulla culpa pro- dete latebras ambiguilatis falsilati praeparare refugia,
paginis, respondealur ei: Quando libi illa damnanda' offundendo caliginem veritati; ita ut eliam nos cum
objiciebantur, non ea calholici episcopi sic intellige- primum ea legimus, rccla vel correcta propemodum
bant; ideo cum illa damnares calholicum le esse gauderemus. Sed latiores disputationes ejus in libris,
credebant. Propterca ergo, quod le illi sapere existi- (a) Possidius,in VitaAuguslini,cap. 18: «Et hoclale de
mabant, absolvendnm fuit: quod vero lu sapiebas, «illis Ecclesiae
Deicalholiceprolatumjudiciumaudienset
« sequens etiam piissimusimperatorHonorius,suis eos
* vaticanuscodex,hocibi objkkbatur. «legibus damnatosinter hoereticoshaberi debere consti-
>DUO Mss.,damnata.llem paulopost, qui damnata te- «tuit. » nas Honoriileges habes inffa, in parte secunda
nuUti. Appendicis.
gANCT.ACGUST.X. (Treixt.)
393 S. AUGUSTINIEPISCOPI 396
ubi se quantumlibetopeiiat, pleruraque aperire com- scio : > id est, non ire in regnum ecelorumscio; quo
pellitur, feceruntnobis et isla suspecla , ut attentius vero eant, ideose nescire dicebat, aut dicit \ quia di-
intuentes inveniremusambigua. Cum enim dixisset, cere non audebat in mortem illos ire perpetuam,quos
< nunquara se vel impiumaliquem haerelicumaudis- et hic nibil mali commisisse senliebat, et originale
se, qui hoc > quod proposuit <de parvulis diceret; » traxisse peccatumnon consentiebat.Itaque ct ista ejus
deinde subjecil atque ait: < Quis enim ita evangelicoe verbaRomam pro raagna ejus purgaiionetransmissa,
leclionisignarus esl, qui hoc non modoaffirmare co- tam suntambigua,ut possint eorum dogmatiproebere
netur, sed qui vel leviter dicere, aut etiara sentire latibula, unde ad insidiandura prosiliat hacreticus
possit? Deinde quis lara impius, qui parvulosexsor- sensus, quando nulloexistente qui valeat respondere,
tes regni coelorumesse velit, dum eos bapiizari et in tanquam in solitudine aliquis invenilurinfirmus.
Christo renasci vetat'. > 24. Jam vero in libro Fidei suoe(a), quero Romam
CAPUT XIX. — 21. Fruslra ista dicil : non inde cum ipsis lilteris misit ad eumdem papam Innocen-
se purgat. In regnum ccelorum sine Baptismo parvu- tium, ad quem etiam epistolam scripserat, multo evi-
losinlrare non posse, ncc ipsi aliquando negavcrunl. dentius se ipsum tegendo nudavit, dicens : < Bapti-
Sed non inde quoestio est: de purgalioneoriginalis sma unum tenemus, quod iisdem Sacramenli verbis
peccali in parvulis quacslioest. Inde se purgel, qui in infantibus,quibus etiam in majoribus, dicimusesse
non vult fateri, lavacrum rcgenerationis in parvulis celebrandum. > Non saltem dixit, Eodera Sacramen-
habere quod purget. Et ideo caeleraquaediclurus est to; quod quidem si dixisset, adhuc csset ambiguura:
attendainus. Post interpositum enim ex Evangeliote- sed, < iisdem , > inquit, < Sacramenti verbis;» lan-
stimonium, quod nisi renatus ex aqua et Spirilu *, re- quam infantibus remissio peccalorum verborum so-
gnum coelorum nullus possit inlrare (Joan. m, 5), nitu diceretur, non rerum ageretur effectu. Visus est
unde illis, ut diximus, nulla fit quoeslio; secutus ad- tamen ad teropus, aliquid dicere quod fideicatholicoe
junxit, dicens : < Quis ille lain impius est, qui cujus- conveniret : sed illam sedem usque in finem fallere
libet oetaiisparvulo interdicat communemhumanige- non proevaluit.Post rescripla quippe Africaniconcilii,
neris redemptionem? > Et hoc ambiguumest, qua- in quam provinciam quidem doctrina illa pestifera
lem dicat redemptionem: utrum ex malo ad bouum , serpendo pervenerat, sed eam non tam late occupa-
an ex bono ad melius.Nam et Coelestiusapud Cartba- verat alteque pervaserat; alia quoque ipsius 'in urbe
ginem in libellosuo confessusest redemptionerapar- Roma, ubi diutissimevixerat, atque in his fuerat prius
vulorum, et tamen noluil confiteriex Adam in eos sermonibuscontcnlionibusqueversatus, cura fidelium
transisse peccatum. fratrum prolata patuerunl, quaelitteris suis, quas con-
CAPUT XX. — 22. Sed quid deinde iste subjun- scripsit per orbem catholicum perferendas, papa Zo-
gat, advertite : < Et in perpeluam, > inquit, <cerlain- simus exsecranda, sicut legere potestis, attexuil. Ubi
que vitam renasci vetet eum qui natus sit ad incer- Pelagius Epistolam Pauli aposloli ad Romanos velut
tam? i id est, Quis tam impius est, ul vetel rcnasci exponens, argumentatur et dicit: <Si Adoepeccatum
ad perpetuam cerlamque vitam eum qui nalus sit ad eliam non peccantibusnocuit, ergo et Christi justitia
incertam ? Haecverba quando primitus legimus, cre- etiam non credenlibus prodest. > Et coeterahujusmo-
didlmus eum incertam vitam islam voluisse dicere di, quocomniaDominoadjuvante in libris, quos scri-
temporalem : quamvis nobis videretur magis eam psimus, de Baplismoparvulorura, refutala et disso-
morlalem dicere debuisse, quam incerlam , eo quod lula sunt (Lib. 3, nn. 5, 6). Et ea quidem in ipsis
certa morle finiatur. Tamen quamdiu ducilur, quo- quasi expositionibus non ex sua persona esl ausus
niam momentisomnibus esse non dubitalur incerla ; objtcere; sed ibi hoc dicebat, ubi multis nolissimus
nihil aliud eum pulavimus, quam istam mortalem erat, et quid sentirct ac diceret, latere non poterat:
vitam maluisse dicere incertam. Acper hoc, quamvis quod in libris illis, de quorum primo quiddamsupra
aeternammortem parvulorum sine Baptismaiissacra- comraeraoravi(Supra, n. 14), non dissimulanler, sed
mento ex hac vita migrantium aperte noluerit confi- aperlissime quanlis potest disputandi viribus agit, ut
teri; tamen de ilio sollicitudinemnostram quasi certa natura humana in parvulis nullo modoex propagine
ratiocinatio solabatur. Dicebamusenim : Si perpetua vitiata credalur; cui arrogando salutero, invidct sal-
vita, sicut confiteri videtur, nisi eorum qui baplizali vatorem1.
sunt non potest esse; profecto eos qui non baptizati CAPUT XXII. — 25. Hoeccum ita sint, cumque
moriunlur, mors perpelua consequelur. Quod nulla jam constet dogma exstitisse pestiferumet haerelicum
justitia potest accidere his, a quibus in hac vita nulla errorem, quem Dominoadjuvanle aperliusjam devi-
peccata commissa sunt, nisi originale peccatum. tat Ecclesia,duobus istis, Pelagio scilicet el Coelestio,
CAPUT XXI. — 23. Sed postea non defuerunt aut in locum poenitenlioeredactis, aut si id recusave-
fratres, qui nos admonerent, hoc ideodicere Pelagium rint omnino daranatis, qui hujus perversitatis auclo-
potuisse, quia de ista quoeslioneila perhibetur solitus res vel perhibentur, vel eliara probantur; vel certe si
respondere quoerentibus,ut diceret, < Sine Baptismo 1 Nonsuperfluoadditum,aul dicit, quodexpungendum
parvuli morientes, quo non eant, scio; quoeanl, ne- putaruntLovanienses:sed eo significatur,Pelagiuma suo
1 editl,putat.Emendanturex Mss. errore nondumforterecessisse.
» Er., salvalori: minusrecte.
* Editi,ex
aquaet svirUusancto.Abest,sancto,a Mss. (a) Exhibeturinffa,w paxte secuada,Appendicis.
*OT LIBER DE PECCATO ORIGINALI. 398
auctores non sunl, serf hoc ab aliis didicerunt, asser- arbitratur, quam sunt illocin quibus salva fide, qua
tores umen atque doctores, per quos id latius repia- cbrisliani sumus, aut ignoratur quid verum sit, et
ret el creseeret, et verbis et hlteris suis, et compe- senlenlia definitiva suspenditur, aut aliler quam est,
tentibus indiciis,et fema ex his omnibus surgente et humana et infirma suspicione conjicilur. Veluli cum
crebrescente jactantur : quid restat, nisi ut quisque quoerilur, qualis vel ubi sit paradisus ubi consiiiuii
catholicus pro viribus, quas sumit a Domino, redar- Deus bominem quem formavit ex pulvere; cum ta-
guat istara pestem, eique vigilanter obsistat; ut cum mcn esse illura paradisura fides christiana non dubi-
respondendinecessitate,sine studio contenlionis, pro tet: vel cum quoeritur, ubi sit nunc Elias vel Enoch ,
verilate certatur, inslruantur indocti, alque ila in Ec- an ibi, an alicubi alibi; quos tamen non dubitamus ,
clesieeconvertaturutilitalcm,quod est inimicus in per- in quibus nati sunt corporibus vivere : vel cum quoe-
nicieramacliinatns,juxte illud Aposloli,Oportetet im- rjtur, utrura in corpore an extra corpus in terlium
Tetetetse,utprobabmamfeslifiantinter»os(ICor.xi,19)? ccelumsit raplus Apostolus; quanquam sit ista impu-
CAPUT XXHI. — 26. Quaproplerpost mulla quee dens inquisilio id scire volentium, quod se ille cui
adversus islum errorem inimicum gratioe Dci, quam hoc proestiiumest, salva utique fide, nescire testatur
per Jesum Christum Dominum nostrum pusillis raa- (II Cor. XII,2): vel quot sint coeli,in quorum terlium
gnisqueIargitur, scribendo disputare potuimus; nunc se raptum esse commemorat : vel utrum elemenla
illud oporlet excutere, quod, volentes haereseosastu- mundi hujus conspicabilis, quatuor an plura sint:
te invidiam declinarc, asserunt, <istam proeter fidei quid faciat solem lunamve deficere, his defectibus
periculum esse quoeslionem: > ut videlicet si in ea quos praedicere astrologi certa lemporum dinumera-
fuerinl exorbitasse convicti, non crimiualiter, sed tione consuerunt: cur anliqui homines lam diu vixe-
quasi civiliter errasse videantur. Sic eniiii Cceleslius rint, quam sancta Scriptura testatur; et utrum pro-
apud Carlhaginem gestis ecclesiasticis est Iocutus : portione longioris oelalis filiossera pubertate gignere
<Jam, > inquit, <de traduce peeeati dixi, quia intra coeperint: ubi potuerit Mathusalemvivere, qui in arca
Calliolicamconstitutos plures audivi desiruere, nec- non fuit, qui, sicut in plerisque codicibus et groeciset
non et alios astruere; licet quoestionisres sil ista, non latinis numeranlur anni, reperitur supervixisse dilu-
hoeresis.Infantes semper dixi egere Baptismo,ac de- vio; vel ulrum paucioribus,qui rarissimi inveniuntur,
bere baplizari: quid quoerit aliud? > Ila hoc dixit, polius credendum sit, in quibus ita est numerus con-
tanquam significarevoluerit, lunc fuisse hoeresimju- scriptus annorum, ut ante diluvium defunctus fuisse
dicandam, si baptizari debere negaret infantes : nunc monslretur. Quis enini non sentiat in his atque bujus-
vero quoniam baptizandos fatelur, etiamsi causam modi variis et innumerabilibus quoestionibus,sive ad
Baptismatiseoruin non eam dicat, quam veritas ha- obscurissimaopera Dei, sive ad Scripturarura abditis-
bet, sed quaead iidemnon perlinet; non se arbilralur simas latebras pertinentibus, quas certo aliquogenere
errare(a),etideo non essehoereticumjudicandum.(b) complecti ac definire difficile est, et multa ignorari
Item in libello quem Romoededit, cum (idem suam saJva christiana fide, ct alicubierrari sine aliquo hoe-
a Trinitate unius deitatis usque ad resurreclionero relici dogmatiscrimine ?
qualis futura est mortuorum , de quibus eum nullus CAPUT XXIV. — 28. Sed in causa duorum homi-
interrogaverat, et unde illi nulla quoestiomovebatur, nura, quorum per unum venumdati sumus sub pee-
quaiilum dicere Iibuit, expiicasset; ubi ad id quod cato, per alterum redimiraur a peceatis ; per unum
agebatur ejus sermo pervenil: < Si quae vero, » in- proecipitatisumus in mortem, per alierum liberamur
'
qjiit, < proeterfidem quoestionesnatoesunt, de quibus ad vitain; quorum iile nos in se perdidit, faciendo
esset inler plerosqtteconlentio ; non cgo quasi auctor voluntalem suam, non ejus a quo factus est; iste nos
alicujus dogmatis definita hoc auctoritate statui, sed in se salvos fecit, non faciendo voluntatem suara, sed
ea quoede Prophetarum et Apostolorumfonte suscepi, ejus a quo missusest (Joan. IV,34, et v, 30): in horum
vestri Apostolatusofferimus probanda esse judicio; ergo duorum bominum causa proprie fides christiana
ut si forle ut horainifousquispiam ignorantioeerror consistit. Unusest enim Deus, el unus roedialor Deiet
obrepsit1, vestra senlentia corrigalur'. » Nempeper- horoinumhomoGhristus Jesus (I Tim. n, 5). Quoniam
spicilis, id eura egisse hac praelocutioneproeraissa, nonesl aliudnomensub coelodatum hominibus, in quo
ut si quid in illo apparuisset erroris, non in (ide, sed oporleat nos salvos fieri (Act.IV,12): et in illo defini-
in quoestionibusquoesunt proeter(idem, videretur er- vit Deus fidemomnibus, suscitans illuma moriuis (Id.
rasse, ubi etsi corrigendus est error, non tamen tan- xvn, 31). Itaque sine isla fide , hoc est, sine fide
quara haeresis corrigalur, et qui correclus fuerit", unius mediatoris Dei et bominum hominis Christi
ita dicalur errare, ut non tamen hoereiicusjudicetur. Jesu; sine fide, inquam, resurrectionis ejus, quam
27. Sed multum eum ista fallit opinio. Longealiler Deus omnibus ' definivit, quae utique sine incarna-
se habent quaestionesistoe, quas esse proeter fidem tione ejus ac morte non potest veraciter credi : sine
1 Editi,obrepserit.Mss.,obrepsU. fide ergo incarnationis et mortis et resurrectionis
* Ma.etEr.,nostrascientiacorrtgoiur.Mendose.ut
ex n. 7, ubi eaedemipsoeeditionescumaliis habent, liquet Christi, nec antiquosjuslos, ut justi essent, a pecca-
« stia sententiacorrigaUir. ve-
' Mss.casalensis » tispotuisse raundari, et Deigratia justificari, veritas
etcygirannensis,e<quicorrectusnonfuerit. 1
Forte,
(a) Hic nonse criminalUer errare : deletoarbitratur. Am.Er. et Mss.,quoniamille.
33
(b) incipitcaput apud Am. et Er. > Editi,hominibus.Castiganturex Mss.
39o S. AUGUSTtNIEPISCOPI 400
christiana non debitat : sive in eis juslis quos sancta que cnim qui nobis ista fideli dilectione prophefare
Scripiura commemorat, sive in eis juslis quos quidera potuerunt, eorum ipsi parlicipes non fuerunt. Et
illa non commemorat, sed tamen fuisse credendi unde est quod dicit apostolus Petrus, Quid tentalit
sunt, vel ante diluviura, vel inde usque ad legem da- Deum , imponerejugum supra collum discipulorum,
tam, vel ipsius iegis tempore, non solum in filiis quodnequepalres noslri, nequenos potuimusportare;
Israel, sicut fuerunt Prophetae, sed etiam extra eum- sed per gratiamDominiJesu credimussalvifieri, quem-
dera populum, sicut fuit Job. Et ipsorum enim corda admodumet illi (Act. xv, 10, 11): nisi quia et illi per
eadem mundabantur mediatoris fide, et diffundebatur gratiam DominiJesu Christi salvifacti sunt, non per
in eis cbaritas per Spirilum sanctum (Rom. v, 5), lcgem Moysi, per quam non sanatio, sed cognitioest
qui ubi vull spirat (Joan. 111,8), nonmerila sequens, facta peccali? Nuncautem sine legejustitia Dei mani-
sed cliam ipsa merila faciens. Non enim Dei gratia festala est, testificata per Legemet Prophetas (Rom.
gratia erit ullo modo, nisi gratuita fuerit omni modo. iii, 20, 21). Si ergo nunc manifestata est, etiam tunc
29. Quamvis ergo mors regnaveril ab Adam tisque erat, scd occulta. Cujus occultalionem signiGcabat
ad Moysen(Rom. v, 14), quia non eara potuit vincere templi velum, quod est ad ejus significandamrevela-
nec lex data per Moyscn; non cnim data est quaepos- tionem Christo moriente conscissum (Matth. xxvn ,
set vivificare(Galat.m, 21), scd quaemortuos, qui- 51). Et tunc ergo ista gratia unius mediatoris Dei et
bus vivificandisesset gralia necessaria , non solum hominumhominis Christi Jesu, erat in populo Dei :
peccati propagalioneet dominatione prostratos, ve- sed tanquam in vellere pluvia, quam non debitam,
rum etiam ipsius legis addita prxvaricatione convi- sed voluntariam segregat Deus haereditatisuoe(Psal.
clos, deberet ostendere; non ut perirel quisquis hoc LXVII, 10), inerat latens; nunc autem velut siccatoillo
in Dei misericordiaetiam tunc intelligeret, sed ut per vellere, hoc est, Judaico populo reprobaio, in omni-
regnum mortis ad supplicium deslinalus, etiam sibi bus gentibus tanqnam in area cernitur patens (Judic.
ipsi * per praevaricationemlegis manifeslatus, Dei vi, 36-40).
quoererctadjulorium, ut ubi abundavit peccatura, su- CAPUTXXVI. —30. Non igitur, sicut Pelagiuset
perabundaret gratia (Rom.v, 20), quaesola liberal a ejus discipuli, tempora dividamus, diceutes, Primum
corpore mortis hujus (Id. vn, 24, 25). vixissejustos hominesex nalura, deindesub lege, tertio
CAPUT XXV. — Quamvisergo nec lex per Moy- sub gralia. Ex natura, scilicet ab Adam lam longa
sen data potuerit a quoquam homine regnum mortis oetate, qua lex nondumcrat data. Tunc enim, aiunt,
auferre; erant tamen et legis tempore homines Dei, duce ratione cognoscebalurGrealor, et quemadmodum
non sub lege terrente, convincente,punienle, sed sub esset vivendum, scriplum gerebalur in cordibus, non
gralia delectante, sananle, liberante. Erant qui dice- lege litterw, sed naturw. Verum vitiatis moribus, in-
rent, Ego in iniquitalibusconceptussum, et in peccatit quiunt, ubi cwpit tion suffkerenalura jam decolor, lex
matet mea mein uleto aluit; et, JVonest pax in ossibus eiaddita est, qua, velulluna, fulgoriprislino delrita ru-
meis a facie peccatorummeorum(Psal. xxxvu, 4); et, bigineredderetur.Sed posleaquamnimia, sicut dispu-
Cor mundumcreain me, Deus, et spirilum rectum in- tant, peccandi consueludoprmvaluit, cui sanandmlex
novain visceribusmeis;et, Spiritu principaliconfirma parum valerel', Christus advenit, et tanquam morbo
me; et, Spirilum sanclumtuumne auferasa me (Psal. desperatissinw, non per discipulos, sed per se ipsum
JL,7, 12, 14, 13). Erant qui dicerent; Credidi,propter medicusipse subvenit.
quodlocutussum (Psal. cxv, 1). Eadem quippe ct ipsi 31. Haecdisputanles, a gratia mediatoris justos ex-
mundabantur fide, qua et nos. Unde et Aposlolusdi- cludere conantur antiquos, tanquam Dei et illorum
cit, Habentesautemeumdemspiritum fidei, secundum hominum non fuerit mediator homo Christus Jesus;
quod scriptumest, Credidi, propter quod locutussum; quia nondum ex utero Virginiscarne suscepta, homo
et nos credimus, propter quod el loquimur(II Cor. iv, nondum fuit, quando illi justi fuerunt. Quod si iia
13). Ex ipsa fide dicebatur, Ecce virgoin utero acci- esset, nequaquam Apostolus diceret: Per hominem
piet, et pariet filium;el vocabuntnomenejusEmmanuel, mors, et per homirvn resurreclio morluorum : sicut
quod esl inlerprelalum, NobiscumDeus (Isai. vu, 14, enimin Adamomnesmotrunlur, sic et in Christoomnes
et Malih. i, 23). Ex ipsa fide de ipso dicebatur, Et vivificabttntur(I Cor. xv, 21, 22). Quandoquidemilli
ipse tanquamsponsusprocedensde thalamosuo : exsut- antiqui justi, secundum istorum vaniloquia, sibi suf-
tavit ut gigas ad currendamviam;a summocwlia egres- ficiente nalura, nec medialore homine Christo indi-
sio ejus, et occursusejus usque ad summumcwli; et guerunt, per quem reconciliarentur Deo : necin eo
non est qui se abscondala caloreejus (Psal. xvm, 6, vivificabuntur, ad cujus corpus etmembra.secundum
7). Ex fide ipsa ipsi dicebatur, Thronustttus, Deus, in id quod propter homines homo factus est, non perti-
swculum swculi, virga directionis, virga regni tui: di- nere monstrantur. Si autem, quemadmodumper Apo-
lexislijuslitiam , et odisti iniquitatem, proptereaunxit stolossuos Veritasloquitur,skutinAdam omnesmoriun-
te, Deus, Deus tuus oleoexsultalionisprm parlkipibus tur,sic etin Christoomnesvivificabuntur;quia per illum
tuis (Psal. XLIV,7,8). Eodem spiritu fideiab illis hoec hominemmors, et per istum hominemresurrectiomor-
futura videbantur, quo a nobis facta creduntur. Ne- tuorum : quis audeat dubitare christianus , etiam
l vaticanusMS.,ad wternumsuppliciumdestinatusetiam illos justos, qui recentioribus (a) generis humani
tpsesm. 1Editi,valet.AtMss.,valeret.
* EdiU,ccelo.Mss.,eceli.
(a) Forte,remotioribvs, ... ••'.«.
401 LIBER DE PECCATOORIGINALI. 402
temporibus Deo placuerunt, ideo in resurrectionem cantabat: Tu es sacerdosin wlernum,secundumordi-
vitoeaelernoe, non morlis oeternoeesse venturos, quia nemMelchisedech(PsaL.cix, 4). In Adam quippe inve-
in Cbristo vivificabuntur; ideo aulem vivificari in nientibus mortem, per hoc prodest Christus quod est
Christo, quoniam ad corpus pertinent Chrisli; et idco mediator ad vitam. Nonautem per hoc medialor est,
pertinere ad corpus Christi, quia et ipsis caput est quod oequalisest Patri: per hoc enim, quantura Pater,
Christus (I Cor.xi, 3); ideoet ipsiscaputesse Christum, tanlum et ipse distat a nobis: et quomodo erit medie-
quia unus mediator est Deiet hominum IiomoChristus tas, ubi cadem ipsa distantia esl? Ideo Apostolus non
Jesus? Quod eis non fuisset, nisi in ejus resurre- ait, VnusmedialorDeiel/iominumCliristusJesus; sed,
clionera per ejus gratiara credidissent. Et hoc quo- homoChrislusJesus (I Tim. n, 5). Per hoc ergo media-
modo fieret, si eum in carne venturum esse nescis- tor, per quod homo : inferior Patre per quod nobis
sent, neque ex hac fide juste pieque vixissent? Nam propinquior; superior nobis per quod Patri propin-
si propterea iilis non profuit incarnalio Christi, quia qttior. Quod apertius ita dicilur: Inferior Patre, quia
nondum facta erat; nec nobis prodest judicium Chri- in forma servi (Philipp. n, 7); superior nobis, quia
sti de vivis et mortuis, quia nondum factum est. Si sine labe peccati.
autera nos per hujus nondum facli, sed futuri judicii CAPUT XXIX. — 34. Quapropter quisquis huma-
fidem stabimus ad dexteram Christi; profecto illi per nara contendit in qualibetoetatenaturamnonindigere
incarnationis ejus tunc nondum factoe,sed futuroefi- medico secundo Adam, qttia non est vitiata in primo
dem membra sunt Christi. Adam, non in aliqua quoestione, in qua dubilari vel
CAPUT XXVII. — 32. Neque enim putandum est, errari salva lide polesi, sed in ipsa regula fidei qua
quod anliquis justis sola quoe semper erat, divinitas christiani sumus, gratiae Dei convincitur inimicus.
Christi, non etiam quoenondumerat, ejus humanitas Quale esl autem, quod ab istis illa quoeante fuii, vel-
revelata profuerit. Illud enim quod ait DominusJesus, ut adliuc minus malis moribus vitiata, liomiiiumlau-
Abraham concupivildiemmeum videre, el vidit, et gavi- dalur natura; neque respiciunt tantis tanquam into-
sus esl; si diem suum voluit suura lempus intclligi, tc- lerabilibus peccatis homincslunc fuisse submersos, ut
slimoniumprofecto perhibuit Abrahoe,quod fidefuerit cxcepto uno bomine Dei et ejus conjuge, tribusque
incarnalionis ejus imbulus. Secundumhanc enira ba- (iliis et lolidem nuribus, juslo judicio Dei, sicut igne
bet terapus: divinitasvero ejus orane tempus excedit, poslea lerra exigua Sodomorura, ila lolus mundus
quia per illam universa facla sunt tempora. Quod et diluvio deleretur (Gen. vn et xix)? Ex quo tempore
si quisquamde die sempiterno accipiendumputaverit, igilur per unumhominempeccatuminlravit inmundum,
qui nullo finitur craslino, nullo proeveniturhesterno, et per peccatummors, et ita in omneshominesperlrans-
hoc est, de ipsa oeternitate,in qua cooeternusest Pa- iil, in quo omnes peccaverunt(Rom. v, 12), profecto
tri:quomodo id vere concupisceret Abraham, nisi univcrsa massa perditionis facta est possessioperdi-
ejtts nosset futuram mortalitatem, cujusquoesivitoetcr- toris. Nemo itaque, nemo prorsus inde liberatus est,
nitatem? Aut si ad hoc aliquis horum verborum sen- aut liberatur, aut liberabilur nisi gratia Kedemploris.
sum coarctat, ul dicat, nihil intelligendumin eo quod CAPIT XXX.— 35. Et anle Abraham quidcin
ait Dominus, Quoesivitdiem meum, nisi, Quoesivitme, utrum aliquo corporali et visibili sacramenlo jusii,
qui sum dies permanens, hoc est, luraen indeficiens: vel cortim parvuli signarcntur, Scriptura non cxprk
velut cumdicimus vitam Filii, dequa loquitur Evan- mit. lpse tamen Abrahain signuin accepit circumcisii.
gelium dicens, Sic dedit et Filio vitamhabere in semet- nis, signaculum justilioe (idei (Rom. iv, 11). Et sicac-
ipso (Joan. v, 26): non aliud ipsum, aliud ejus vitam; cepit, ut deinceps etiam omnes parvulos domus suoe
sed eumdetn ipsum Filium intelligimus vitam, qui circumcidere juberetur, recenlissimos a visceribus
dixit, Ego sum via, veritas el vita (Id. xiv, 6): et de raalrum, oclavo die nalivitalis eorum; ut etiam hi,
quo dictum est, Ipse est verus Deus el vita wterna qui corde ad justitiam credere nondum possent, ju-
(1 Joan. v, 20): ut hanc ejus oequalemPatri divinita- slitioe tamen fidei signaculum sumerent. Quod sub
tem videre cupierit Abraham, nequaquam incarna- terrore tanto est imperatum, ut diceret Deus, animani
tione ejus proecognila,sicut eum nonnulli etiam phi- illam de suo populo perituram, cujus octavodie proe-
losophi quoesiverunt,qui nihil de ejus carne didice- putii circumcisiofacta non fuisset (Gen. xvu). Hujus
runt: numquid et illud, quod jubet Abraham, ponere lam borribilis pcenoejustitia si quoeralur, nonne isto-
manum servum suum sub femore suo, et jurare per rum omnis de libero arbitrio et laudabili sanitate et
Deum coeli(Gen. xxiv, 2, 3), aliter quisquam recte purilate naluroe, quantumlibet arguta sit argumenta-
intellecturus est, nisi Abraham scisse, in qua ven- lio, rcpercussa et confracta dissiliet? Qnid enini mali,
turus esset Deus cceli, carnem de illo feniore pro- quocso,parvulus propria voluntate commisit, ut alio
pagari? negligente et emn non circumcidenle, ipse damneiur,
CAPUT XXVIII. — 33. Cujus camis et sanguinis, daiiinatione lam sevcra, ut pereat anima illa de po-
quandoipsumAbraliam bencdixit, Melchisedechetiam pulo suo? Neque enim tcmporalis mortis terror incus-
testimoniumChrislianis fidelibus nolissimuin protulit sus est; cttm de juslis, quando moriebantur, tunc po-
(Gen. xiv, 18-20), ul lanto post Christo diceretur in lius diceretur, Et apposilusesl ad populumsuum (td.
Psalmis, quod nondum facturo, sed adhuc fulurum, xxv, 17); vel, apposilusesl adpalres suos (lMacliab.
eademtamen ipsa et patrum quoenostra est, fidesuna n, 69): quoniam deinceps homini nulla tentatio for-
403 S. AUGUSTINlEPISCOPI 404
midatur, quseillum separet a populo suo, si populus cujus esl unius diei vita super terram (Job xiv, 4,
ejus ipse est populus Dei. sec. LXX).
CAPUT XXXI.— 36. Quidsibi ergo vult, pro nullo CAPUTXXXUl. — 38. Sic aulem argumenlantur,
proprioe voluntatis admisso, tanta damnatio?Neque dicentes: < Ergo malumsunt nupliae,et nonestopus
enim sicut nonnulli secundumPlalonicos opinantur, Dei liomoquem generanl nuptioe?> Quasinuptiarum
hoc uniuscujusqueinfantisanimoercddilur, quod ante bonura sit morbus concupiscentioe,in quo uxoresdi-
istam viiam sua voluntate commisit, cum l haberet ligunt qui ignorant Deum, quod Apostolusprobibet
ante hoc corpus vel bene vel malc liberum vivendi (IThess. iv, 5); ac non potius pudicitia conjugalis,
arbitrium: cum Paulus apostolusapertissime dicat, qua in bonos usus ordinale filios procreandi redigitur
nondumnatos nihilegisseboni vel maii (Rom.ix, 11). libidocarnalis: aut vero possit esse horao nisi opus
Unde ergo rectc infans illa perditionepunitur, nisi Dei, non solura qui de conjugio, verum etiam qui de
quia pertinel ad massam perdilionis, et juste intelli- fornicalione,vel de adulterio procreatur. Sed in hac
gilur ex Adamnatus, antiquidebitiobligationedamna- quoeslione,ubi quoeritur,non cui rei crealor, sed cui
tus, nisi inde fuerit, non secundtimdebitum, sed se- salvator sil necessarius, non intoendumest quidboni
cundum graiiam liberatus? Quamgratiam, nisi gra- sit in procreatione naturoe,sed quid in peccato mali,
tiam Dei, pcr Jcsura Christum Dominumnoslrum? quo cerlum est viliatam esse naluram. Simul aulem
Qiiemprofecto inler coeteraveterumsacrainentaetiam utrumque propagatur, ct natura, et naluroe vilium;
ipsa proeputiicircumcisioprophelavil.Diesenim octa- quorum est untim bonum, alterum malum. Illud de
vus est in hebdomadarumrecursibusdies dominicus, conditoris largitalc sumilur, hoc de originis damna-
quo resurrexit Dominus:et petra erat Cliristus(16'or. tione ' atirahitur : illi est causa bona voluntas Dei
x, 4); undecircumcisioniscultellus petrinus; el caro sumroi, huic mala volunlashominis primi: illtid in-
piivpulii,coipus peccali. dicat Deumcreaturoeinstitutorem, hoc indicatDeura
CAPUTXXXII.— 37. Mulatis proindesacramen- inobedientiaepunitorem : denique idem ipse Chrislus
tis, posicaquainvenit qui eis significabaluresse ven- propler illud creaudum factor est hominis, propter
turus, non lanienmutato Medialorisauxilio, quicliam hoc sanandumfactus est homo.
priusquam venlsset in carne, antiqua sua membrali- CAPUT XXXIV.— 39. Bonum ergo sunt nuptise
berabat suae incarnationis fide, et nos cum essemus in omnibus quacsunl propria nuptiarum. Hoecautem
mortui deliclis et prapuiio camis noslroe,eonvivifi- sunt tria, generandi ordinalio, Ddespudicitioe,connu-
cali suniiisChristo, in quo circumcisisuinuscircura- bii sacramcnlum. Propter ordinationem generandi
cisionenon inanu facta (Coloss.n, 13,11), quaiiifign- srriplum est : Volo juniores nttbere,filiosprocreare,
rabat circumcisiomaiiu facla, ut cvacuajvlur corpus matresfamiliasesse(I Tim. v, 14). Propter fidem pu-
peccali(Rum. vi, 6), cum quo sumus cx Adainnati. diciiu: : Vxor non habet polestatemsui corporis, sed
Damnatoeoriginis propagationos damnat, nisi inun- vir : similiteretvirnon habetpotestatemsui corporis,sed
demur similiiudinecarnis peccati, in qua missiis est mulier (I Cor.vn, 4). Propter connubii sacramenium:
sine peccato, qui tamen de peccato damnavit pecca- Quod Detisconjunxit, homonon separet (Malth. xix ,
tuin (Id. VIII,3), factus pro nobis peccatum'. Unde 6). De quibus in aliis opusculis nostris, quoe vobis
dicit Aposlolus: ObsecramusproChrislo,reconciliamini non sunt incognita, quantum Domiuoadjuvanlepo-
Deo *: eumqui nonnoveratpeccatum,pro nobispecca- tuimus, satis nos disseruisse meminimus(De Bono
tum fecit, ui nos simusjustitia Dei in ipso (II Cor.v, conjugali, n. 3 sqq.). Propler haecomnia, honorabiles
20, 21). Deus ergo, cui reconciliamur, fecit eum pro nuplimin omnibus,et thorusimmaculatus(Hebr. xui,
nobis peccatum,id est, sacrificiumper quod dimitte- 4). In quanlum enira nuptioebonae sunt, in tanlum
rentur nostra peccata: quoniampeccalavocanlur sa- faciunt plurimumboni etiam de libidinismalo : quo-
crificia propcccaiis. Et ulique ipse pro peccatis no- niam libidine non bene ulitur libido, sed ratio. Li-
stris immolatus est, nullum babens vitium, solus in bido est aulcm in * illa, quam notat Apostolus,re-
hominibusquale quaerebaturcliamlunc in pecoribus, pugnante legi menlis, inobedientiumlegemembrorum
quo significabatur unus sine vitio ad vitia sananda (Rom. vn, 23) : ralio vero bene utens libidine, ipsa
venturus. Qtioctimqueigitur die suoenativitatis infans est in lege nuptiarum. Nam si nullumde malo bonum
baptizetur in Chrislo, tanquam octavo circumcidilur fieri posset, nec Deusex adulterino concubituhomi-
die: quoniam in illo circumciditur,qui tertio qtiidem nem conderet. Sicutergo adulteriidamnabilcmalum,
ex quocriicifixtisest, sedociavo in hebilomadibusre- quando et inde homo nascilur, non imputatur Deo,
surrexit die. Circiimcidilurautem in cxspnlialionem qui certe in opere hominummalo facit ipse opus bo-
corporis carnis (Cotnss.n, 11), ia est, ut debitumquod num : ila quidquidest pudendum in raenibrorumilla
contagiocarnalisgcneraiionisattraxit,gratia spiritua- inobedientia, de qua erubuerunl qui post peccatum
lis regeneralionis absolvat. Nullus «IIHIestmundusa foliisficulneiseadem membratexerunt (Gen. m, 7),
sorde, (qua, obsecro, sorde, nisi peccati?) necinfans, non nuptiis iraputatur, propter quas concubiluscon-
*Am.etMss., 1 omnesMSS., de damnalkmis.
quoniam. ' lta GallicaniMorigine
ss.EditioLov.omitlit,in : posteacum
*«mfySiraime"S'S MS''factm est mim m'° "otis Pecca- Am.et Er.sic habet,quamvocatAposlolus repugnantemlegi
JdemMs.(reconciliarineo. mentis,inobedientium legemembrorum, Nonmsue,si modo
corrigas,Legem membrorum.
405 LIBER DE PECCATOORIGINALI. 406
jugalis non solum est licitus, verum etiam utilis et illa texerunt: quia et hoc in eisdem sanclis Litteris
bonestus; sed imputatur peccato inobedientioc,cujus proecedentepeccatoscriptumestconsecutum. Membra
haec pcena est consecula, ut homo inobediens Deo , quippe illa nisi indecens motus oculis eorum, non
sua quoque sibi inobedienlia membra senliret : de utique clausis, sed in hoc non aperlis, hoc est, non
quibus erubescens, quod non ad arbilrium voluntatis attentis, animadvertenda nunliasset; nihil in suo
ejus, sed ad libidinis incenlivumvelut arbilrio pro- corpore, quod utique totum Deus Iaudabile fecerat,
prio moverentur, quoepudenda judicavit, operienda pudendum velandumque sensisscnt: quia nisi proe-
curavit. Non enim confundt debuit homo de opere isset facinus, quod inobedientiaest ausa committcre,
Dei, aut ullo modo fuerant creato erubescenda, quae non sequerelur dedecus, quod verecundia vellet abs-
instiluenda visa sunt Creatori. Itaque nec Deo nec condere.
homini illa siroplex nuditas displicebat,quaado nihil CAPUT XXXVII.— 42. Clarum est igitnr, hoc
erat pudendum, quia nihil proecesserat punien- non esse nupliis imputandura, quod elsi non esset,
dura. nuptioe tamen essent: quarum bonum non aufertur
CAPUTXXXV. — 40. Essent autem procul dubio isto malo, sed ab eis et hoc malum in usum vertitur
nuptioeeiiani non proecedentepeccato, quia neque ob bonum. Verum quia jam ista conditione morlalium ,
aliam causam viro adjutorium, non alius vir, sed fe- nunc simul agunlur concubitus et libido ; eo fit ut
mina facta est. El illa Dei verba, Crescite,et multipli- cum libido reprehenditur, etiam nuptialis concubitus
camini(Gen. i, 28); non est damnandorumproediclio licitus et honestus reprehcndi putelur ab eis, qui
pcccatorum, sed fecundatarumbcnediclio nupliarum. nolunt discernere ista vel nesciunt. Nec attendunt
His cnim Deus ineffabilibussuis verbis, id est, divinis illud esse nuptiarum bonum, unde gloriantur nuptioe,
rationibus in suaesapientioe,per quam facla sunt om- id cst, proles, pudicitia, sacramentum; illud autein
nia, veritatc viventibus vim seminis indidit primis non esse nuptiarum, sed carnalis concupiscentiac
borainibus. Si aulem peccato non fuissetdehoneslala malum, de quo erubescunt et nuptioc. Sed quia sine
natura, absit ut opinemur lales futtiras fuisse nuplias- illo malo fieri non potest nuptiarum bonum, hoc est,
in paradiso, ut in eis ad prolem seminandamnon nulu propagaliofiliofum; ubi ad hujusmodiopus venilur ,
voluntatis ', sicut pes ad ambulandum, manus ad secrela quoeruntur,arbitri removentur, (iliorumquo-
operandum, lingua ad loquendum; sed oeslulibidinis que ipsorum, si jam inde aliqui nati sunt, cum per
merabra genitalia moverentur. Nec sicut nunc fit, seialem sentire ista jam cceperint, praesentia devi-
virginilatis integritas ad concipiendosfetus vi lurbidi tatur : atque ita nuplioe sinuntur exercere quod licet,
vitiarclur * ardoris, sed obsequerelur imperio tran- ut non negligant occultare quod dedecet. Hinc est
quillissirooecbarilaiis : et eo modonon esset dolor et quod infanles etiam qui peccare non possunt, nonta-
cruor virginis concuinbentis, quomodo non esset racn sine peccati contagione nascuntur ; non ex hoc
eliam matris geroitus parientis. Hoec ideo non crc- quod licet, sed ex eo quod dedecet. Nam ex hoc quod
duntur, quia in isla morlalitatis conditione inexperta licet, natura nascilur; ex illo quod dedecet, vitium.
sunt. In deterius quippe vitio roitiata natura, non in- Naturoenascentis est auctor Deus, qui hominemcon-
venit primoeillius purilatis exemplum. Sed fidelibus didit, et qui virum ac ferainara nuptiali jure conjun-
loquimur, qui noverunt credere divinis eloquiis , xit: vitii vero auclor est diaboli decipientiscaUidilas,
etiam ntillis adbibitis expertoc veritatis exemplis. et hominis consentientis voluntas.
Quomodoenim nunc ostendam sine ullis parenlibus CAPUT XXXVIII.—43. Ubinihil Deus fecit.nisi
de pulvere hominem factum, eique de suo laterc con- quod hominem voluntate peccantem, justo judicio
jugem (Id. n, 7, 22) ? Et tamen quod oculus jain non cum stirpe damnavit: et ideo ibi quidquid etiam non-
invenit, fidcscredit. dum erat natum, merito est in proevaricatriceradice
CAPUT XXXVI. — 41. Sic ergo et primarum damnatiiro : in qua stirpe damnata tenet borainera
nuptiarum sine libidinis passione tranquillilas, et generalio carnalis, unde sola liberat regeneratio spi-
molus genitalium sicut aliorum raembrorum, non ad ritualis. Ideo regeneratis parentibus, si tamen in
effrenaticaloris incilamentum, sed ad voluntatis ar- eadem gratia perseveraverint, procul dubio ista pro-
bilrium (qtiafesnuplioeperseverassent, si peccati nou pter remissionenipeccatorum, quae in eis facta est,
intcrvenisset opprobrium), nunc oslendi non polesl: non nocebil, nisi cum ea male uluntur, non solum in
sed ex iis quoedivina aucloritate conscripta sunt, omnibus illicitis corruptelis, verura etiam in ipsis
non immerito credi potest. Sic enim modonon in- conjugibusquando non propagandi voluntate openm
venio sine pruriente libidine concumbentem, sicut creandis filiis impendunt, sed lasciviendi voliiptaie
non inveniosine dolore et gemitu parturientem, sine exsaturand* cupidini inserviunt. Quod propter vi-
futura morie nasccntem : et tamen secundumScri- tandas fornicationesmarilis eUuxoriliusne fraudmt
plurarum sanctarum veritatem, gemitus parturientis invicem, nisi ex.consensuad tempus. ut oralionibus
et mors hominis non fuissent, si peccatum non proe- vacent, secundum veniam, non secunduni iraperium,
cessissct.Sic nec illud unde erubuerunt, qui niembra concedit Apostolus(l Cor. vn, 5, 6). Evidenler quippe
dum tribuit veniara, denotat culpam. Nuplialis autem
1 Editiet Mss., non natura voluntatis.Emendantttrhic concubilus, quem matrimoniales quoque indicant ta-
cx iibroprimode Kuptiiset concupiscenlia,n. 7. buloe, causa procreandorum (ieri filiorum, per se
2 victor.Ms.et vatic, incitaretur. ipsum prorsus, non in comparatione fornicationis,
4«7 S. AUGUSTINIEPISCOPILIBER DE PECCATOORIGINALI. 408
est bonus : qui tametsi, propter corpus mortis, quod nisi unus, quem lenere non poluit. DeniqueipsaEccle-
nondura esl resurreclione renovatum, sine quodam six Sacraraenta, quaetam priscac traditionisauctori-
bestiali motu, de quo nalura erubescil huniana, non tate concelebrat1, ut ea isti, quamvis in parvulis
potest fieri; tanien ipse concubitus11011 est pcccalum, exisliment simulalorie potius quam veraciter fieri,
ubi ratio libidine ulilur ad bonum, iton suparalur ad non lamen audeant aperta improbationerespuere:
malum. ipsa, inquam, sancloe EcclesiaeSacramenlasatis in-
CAPUT XXXIX.— 44. Obessetista carnis concu- dicant, parvulosa partu etiam recentissimosper gra-
piscenlia, eliam tautummodoquod inesset, nisi pecca- tiam Christide diaboliservilio liberari. Excepto enim
torum reinissio sic prodesset, ut quoain eis esl': ct quod in peccatorum remissionem, non fallaci, scd
nalo, et renato, nato quidem et inesse et obesse, re- fidelimysteriobaptizantur, etiam prius exorcizaturin
nalo autem inesse quidera, sed non obesse possit. ln cis et exsufflaturpotestas contraria ; cui etiam verbls
tautura enim obest nalis, ul nisi reuascanlur, nihil eorum a quibusportanlur, se renuntiare respondent.
possit prodessc si nati * sunl de rcnatis. Manctquippe Quibusomnibusrerura occultarumsacratis et eviden-
in prole, ila ut ream faciat', originis vilium ; etiam libus signis, a caplivatore pessimo ad optimum re-
si in parenle reatus ejusdem vitii reniissione ablutus demptorem transire monstranlur ; qui pro nobis in-
est * peccalorum,donec omne viliumcui consenticndo (irmitate suscepta, alligavitfortem, ut vasa ejus eri-
peccatur, regeneratione novissima consumatur : id peret (Matih. xn, 29) : quia infirmumDeinon soluro
est, ipsius etiam renovalione carnis, quoeiti ejus re- est hominibus(I Cor. 1, 25), verum et angelis for-
surreclione futura promittitur, ubi non solum nulla tius. Liberans itaque Deus pusillos cura raagnis, in
peccala faciamus, sed nec babeamus ulla desideria ulrisque ostendit quod locuta est per ApostolumVe-
vitiosa, quibus consentiendo peccemus; ad quam ritas. Non enim solos oetate majores, sed etiam pu-
beatam perfectionemhujus, quod nunc datur, sancti sillos eruit a potestale tenebrarum, ut transferat in
lavacri gralia pervenitur. Qua enim regeneratione regnum Filiicharitatissuoe(Co/oss.1, 13).
spiritus modo fit ut pcccata omnia praeterita remit- 46. Nec quisquam miretur, et dicat, < Cur hoc
tantur, cjus merito fiet eliam regencratio carnis in creat bonitas Dei, quod possideat malignilas dia-
aelernam vilam, qua in ipsa carne incorruplibiliter boli ? > Hocenim suoecreaturoeseminibus ex illa bo-
resurgente peccatorum omnium incitamenla sanen- nitate largitur, qua etiamfacitsolerasuumoriri super
'.ur. Sed ea salus adhuc in spe facta est, non tenetur bonos et malos , et pluit super justes et injustos
in re; neque possidetur per proescntiam,sed exspc- (Matth. v, 45 ). Hac quippe bonitatc eliam ipsa
ctatur per patientiam. semina benedixit, vel benedicendo constituit: quam
CAPUT XL. — Ac per hoc non solum peccata benediclionemnaturoelaudabili culpa damnabilisnou
oninia, quorura nunc remissio fit in Baptismo, quae ademit. Quaelicet per Dci punientis justitiam value-
reos faciunt, dum desideriis vitiosisconseniitur atque rit, ut hominescum peccati originalisvilio nasceren-
peccalur; verumetiam ipsa desideria vitiosa, quibus tur ; non tamen valuit, ut hominesnon nascerentur.
si non consentitur, nullus peccati reatus contrahilur, Sicut in ipsis oetatemajoribus quoelibet vitia pecca-
quoenon in ista, sed in alia vita nulla erunt, eodein torum nonex hominehomineratollunt; sed permanet
Iavacro Baplismatis univcrsa purgantur. Dei opus bonum, in quantiscumque malis operibus
45. Realus ilaque vitii ejus de quo loquimur, in impiorum. Nam elsi homo in honore positus, et non
regeneratorum prole carnali lamdiu manebit, donec intelligens, comparatur pecoribus, eisque similisfit
et illiclavacro regeneralionis abluatur. Regeneratus (Psal. XLvm,13 ); non tamen usque adeo similisfit,
quippe non regenerat lilios carnis, sed generat; ac ul pecus sit. Comparalurnamque per vitium, non per
jpcr hoc in eos non quod regeneratus, sed quodgcne- naluram ; non pecoris vitio, sed naluroe.Tantoenam-
ralus est, trajicit. Sic igitnr, sive reus infidelis, sive que excellentiaeest in coraparatione pecoris homo,
absolutusfidelis, non general • absolulosuterque, sed IIl viliumhorainisnalura sit pecoris : nectamen ideo
reos : quomodo non solum oleastri, scd eliam oleoe natura hominis in naturam vertitur pecoris. Ac per
semina nonoleas generant, sed oleaslros. Sicitaque hoc Deus hominem damnat propter vitium, quo na-
in damnationeboniinem prima naiiviias tenet, unde tura dehonestatur; non propter naturam, quae vitio
nisi secunda 11011 liberat. Tenet crgo diabolus, liberat nonattfertur. Bestias vero absit ut opinemurpoenoe
Christus : lenet deceplor Evae,liberat Filius Marioe: damnationis obnoxias, quas justum est ut miserioe
tenetqui perconjugemvenit ad virum, libcral qui de sint expertes, quoenec beatitudinis possunt esse par>
conjuge natus est, quaenon pertulit virum : tenet qui licipes. Quidergo mirumest vel iniquura,ut immun-
causaralibidinis intulil fcniinu', li!>eralqui sine libi- dospiritui subdatur homo, non propler naturara, sed
dine est conceptusin femina. Omnes ille pioisus per propter immunditiam suam, quam non ex opere divi-
unumtenere potuit, nec ab ejus dominationc libcrat no, sed ex humana voluntate venienlemin originis
labe contraxit : cum et ipse spiritus immundus ,
1 Forte,inest, bonum sit, quod spirilus ; malum.quod immundus?
2vatic. Ms.,quod naii. Forte,ctsi nati. volun-
3Sic Mss. cygtrannensiset casaleasis.Aliicuni editis, Uludquippe est ex Dei opere, hoc ex propria
reatum facial. 1 vaticanusMS.,concelebrant:non male, cum ad Peta-
4 Duo MSS., absolutKsest.
• Editi, regenerat. MeliusltoclocoMss., grnerat. gianosrelerlur.
409 ADMONITIOIN SUBSEQUENTESLIBROS. 410
tate. Natura itaque forlior, id est, angeUca,inferio- ipse cum cxponeret Isaiam prophelam loquens de
rem naturam,id est, humanam, vitii societate subdi- Christo : < Ideo, » inquil, < et quasi homo per uni-
tam tenet. Idco Mediaior angelis forlior, infirmus versa tentatus est, el in simililudine borainum cun-
propter homines factusest: sic superbia captivatoris, cta sustinuit : sed quasi de Spiritu nalus abstinuit a
Redemptoris humililatc deslruitur; ut qui super peccalo ( Hebr. iv, 15 ). Omnis enim homo mendax
(ilios hominis ' angelica forlitudine glorialur, a Fi- ( Psal. cxv, 2); et nemo sine peccato, nisi unus
lio Dei suscepta humana infirmilatcvincatur. Deus. Servalumest igilur, ut ex viro et muliere, id
CAPUT XLI. —47.Sed jam cliam istum conclu- est, per illam corporum commixlionem,nemo videa-
suri librum, oporlere arbilramur, ut Ambrosium an- tur expers essedelicti. Qui aulem expers est delieti,
tislilem Dei, cujus inler lalinoe linguoe scriplores expers est etiam hujusmodi conceptionis > (a). Item
ecclesiasticospraecipuePelagius inlegerrimam fidem cum exponeret Evangeliumsecundum Lucam: <Non
proedicat,sicul de gratia fecimus (a), ita et de pecca- enim Virilis coitus, » inquit, < vulvoevirginalisse-
to originali, in quo delendo ipsa gralia evidentius creta rescravit, sed immaculalum semen inviolabili
commendalur, calumniosoeistorum loquacitali re- utcro Spifitus sanctus infudil. Solus enim per omnia
spondere faciamus. In eo opere quod scripsit de Re- ex naiis de feraina sanctus Dominus Jesus, qui ler-
surrectione sanctusAmbrosius : < Lapsus sum, >in- renoecontagia corruptelac imraaculati parlus novilate
quit, < in Adam, de paradiso ejeclus in Adam, mor- non senserit, et coelestimajeslale depuleril > (Lib. 2,
luus in Adam : quem non revocat * nisi me in Adam n. 56, adcap. 2).
inveneril, ut in illo culpoeobnoxium , morti debitum, 48. His lamen vcrbis horainis Dei, quem tanto prav
ilain Christojustificalum > (Lib. de Fide Ressnrectio- conio ipse laudavit Pelagius, contradicit, et dicit,
nis). Item scribens contra Novatianosait: <Omnes <sicut sine virlute, ita nossine vitio procreari. > Quid
horaines sub peccato nascimur, quorum ipse ortus igilur restat, nisi aul istum Pelagius suum damnet
in vilio est, sicut habes Icctum, dicentc David, Ecce errorem, aut eum sic Ambrosiumlaudasse pcenitcat ?
in iniquitalibutconceplussum, et in delictispeperil me Sed quia ista secundum caiholicam fidem beatus
malermea (Psal. L, 7 ). Ideo Pauli caro corpus mor- Ambrosius, ut episcopus catholicus, est Iocutus; se-
lis erat, sicut ipse ait: Quis me liberabit de corpore quitur ut ab hac via fidei devius merilo Pelagius cum
mortis hujus ( Rom.vn, 24 ) ? Cbristiautera caro da- Ccelestio discipulo suo calholicoeEcclesioesit aucto-
mnavit peccatum, quod nascendo non sensit, quod rilate daranalus, nisi eura non Ambrosiura Iaudasse,
moriendo crucifixit; ut in carne nostra esset justifi- sed conlra Ambrosium sensisse pceniteat. Scio vos
catio per graiiam, ubi erat anle colluvio per culpam > ea quoe ad oediGcationemvel confirmationemfidei
( Lib. 1 de Pwnilenlia, cap. 2, vel 3). Item idem conscribuntur, insatiabililer legere: verumlaraen hic
1 vaticauusMS.,filioshominum. liber, quamiumlibet sit ad hoc ulilis, jam tandem
* SicMss.At edtti, quemrevocaret: minusbene. Apud aliquando finiendusest.
Ambrosiuin, quomodo revocet.
(a) Videlibrumde Gratiachristi, n. 47-33. (a) Ambrosiiopusin isaiamnonexstat.

ADREONITIO
JN SUBSEQCENTES LIBROS DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA.

Duos ad Valerium comilemlibros cum recenseret Augustinus, eos responsioni ad Arianorum serraonem
quoepost Gesla cum Eraerito locala est, proxime subjunxit. Iloecporro Gesta consignantur anno Christi 418,
die20 septembris. Quapropter subsequenlium librorum, saltcm priorem aut hoc ipso anno418 labente, aut
incipiente 419, scriptum fuisse nulli dubitainus. Enim vero de priore isto libro ipse Augustinus in libro primo
contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 9, dicit: < Librum autem raeum, conlra quem se qualuor libellis re-
spondissecommemorat, post damnatioiiemPelagii Coelestiiqueconscripsi. Quodideo dicendum, > inquit, < pu-
tavi, quoniamiste dicit ab inimicissuis in odium verilalis dicta mea fuisse suscepta; ne ideo quisquamexisti-
roet, propter luinc librum meum inimicosgratiaeChristi novos hoereticosfuisse damnatos. > Quibus ex verbis
facde intelligas, priorem Iuinc librum, damnalis anno 418 Pelagianis, in lucem sub idem fere lempus prod-
iisse.
L.6er, mox ut prodiit, palam reprebendi coepit a Pelagianis, qui ejus lectioneCatholicorumanimos in odium
illorum hoeresiscommoveri intelligebant. Inler eos Julianus Pelagianae ha:resis sublevandoe studio ardens,
quatuor libris unum illum Augustinistatim aggressus est. De his Juliani libris nonnulla decerpsit quispiam, et
decerpta comiti Valerio misit. Valerius Ravenna Romamad Alypium perfcrenda curavit, ut ipse in Africam
reversus, proeterliiteras quibus gratias ob librum priorem sibi nuncupalum agebat idem Valerius, etiara ex-
cerpta illa quantociusrefellenda Augustino traderet. HaecAugustinusex opere Julianicollecta esse statim per-
sensit : ct quanquam magis vellct illis non ante respondere, quam integrum opus unde fuerant desumpta,
411 EPISTOLA AD VALERIUM. m
accepisset, tamen sibi festinandum existimavit, ut Valeriocomili satisfaceret. His ergo nulla interposita mora
respondens, alterum sub eadem inscriptione de Nupliis et Concupiscenlia librum composuil, quem anno
Cbristi 420 adscribendum arbitramur : quippe cum eum confestim post acceplas de priore libro gratiarum
actiones scripserit sanclus Doctor, nec videatttr verisimile, Valerium.uthanc grati aniroi significalioncmlcs-
taretur, totos duos annos aut plures exspeclasse.
Valerius autem ille, quem IllustrisetComitis titulo Augustinus exornat, negotiis publicis implicabalur, non
fofensibus illis quidem, sed beliicis. Unde non facile adducimur, ut cum viro erudito ipsum illum esse existi-
rrtemus, qui fuit comes rei privaloeanno 425, consul anno 452, denique magisler officiorura sub Theodosio ju-
hiore anno 435. Etenim nec ea munera perlinebant ad militiam, nec procfectis Theodosianis quidquam erat
eum Honorianis commune.

Yide praterea lib. % cap. 53, Retractationum, 1.1, col. 651, a terbis, Scripsi duos libros,
usque ad verba, Inter milititB tuae curas. M.

EPISTOLA AD VALERIUDlGOMITEM (a)5

CUI AUGUSTINUSTRANSMITTITNUNCUPATUMIPSl LIBRUMPRIMUMDE NUPTHS ET
CONCUPISCENTIA.

Doraino illustri et merito proestantissimo,atque in Christi dilectione charissimo filio VALERIO, in

ACGDSTUIUS,
Dominosalulem.
1. Cum diu moleste haberem quod aliquoties scripserim, et nulla tuaeSublimitatis rescripta meruerim, rc-
pente epistolas tres tuoeBenignitatisaccepi : unam non ad rae solum datam per coepiscoputnmeum Vindemia-
lem, et non longe post per compresbyterum Firmum duas; qui vir sanctus, nobisque, ut ab illo scire potuisii,
familiarissimacharilate conjnnclus, multa nobiscum de tua excellentia colloquendo, et veracitcr insinuando
qualera le in Christi visccribus noverit, non solum eas quas memoratus episcopus, vcl quas ipse attulit, sed
Ctiamillas quas non accepisse querebamur, litteras vicit. Et ideo de te narratio ejus suavior nobis erat, quia
ea dicebat, quoe ipse non posses, ne quidem me inquirente rescribere, ne tuarum laudum, quod sancta
Scriptura prohibet ( Prov. xxvn, 2 ), fieres proedicator. Quanquam et ego verear hoecad te scribere, ne
suspicionem adulantisincurram, domine illustris et merito proestantissime,atque in Christi dilectione cbaris-
sime fili.
2. Laudes itaque tuas in Christo, sive magis in te laudes Cliristi, vide quid mihi deleclationis et Ioetitioefuit
audire ab illo qui nec fallere me posset proplcr (idem suam, et eas ignorare non posset propter amicitiam
tuaro. Sed alia et ab aliis, ctsi non tam multa vel certa, verumtamen audivimus, fides lua quam sit sana et
catholica, quara pia exspeclatio futurorum, quaeDei fratrumqtie dilectio, quam non superbaesapias in excclsis
honoribus, nec speres in incerto divitiarum, sed in Deo vivo, et dives sis in operibus bonis (I Tim. vi, 17,18);
quam sit domus tua requies solatiumquc sanctorum, et terror impiorum : quanta libi cura sit, nequisinsidie-
tur membris Christi, cooperlus velaminenominis Christi, sive in veteribus ejus, sive in recenlioribus inimicis;
quamque sis eorumdem inimicorum providus saluti, infeslus errori. Heecatque hujusmodi, ut dixi, et ab aliis
solcmus audire; sed nunc ea per supradiclum fralrcm plura et tesiatiora cognovimus.
3. Porro aulem de pudicitia conjugali, uteam quoque in le laudareet araare possiraus, nuraquid audiremus,
nisi ab aliquo interiore familiari tuo, qui vilam luam, non in superficie, sed penilus nosset? De hoc itaque tuo
bOno, Dei dono, me quoque deleclat familiarius, et aliquanto diutius loqui tecura. Scio me non esse oneri tibi,
si aliquid prolixum milto, quod legendo, diulius sis nobiscum. Nam et hoc comperi, quod inter luas multas
magnasque curas facile ac libenter legas, nostrisque opusculis, etiara quoe ad alios conscripsimus, si qua in
manus tuas venire poluerunt, admodum delecteris; quanto magis quod ad te scribitur, ubi tanquam proesenti
loqtiar, et advertere dignaberis attentius, et accipcre gratius ? Ab hac ergo epistolaperge ad librum, quem
simul misi, qui tuoe Reverentiaeet cur conscriptus sit, et cur ad le potissimum missus, ipse suo principio
commodius intimabit.
(a) Est200inter Augustlnianas,
tom. 2.
 S. AURELII AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI

DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA

LIBRI DUO.

LIBER PRIMUS-K
Nuptiarumpropriaet naturaliabona exponit. in illisbonisnon computandamcarnisconcupiscentiamprobat: hanc enim
omninoessemalum, quodnonde nuptiarumnatura venit, sed ex antiquopeccatonuptiisaccidit: quo tamenmalonupliae
bene utuntur ad liberorumprocreationem.Propterhancveroconcupiscentiam fieri, ut eliamde legitimisnuptiis filiorum
Dei, nonfilii Dei, sed filiisaeculinascantur, qui peccativinculo,Jicetab eo per gratiamliberatis parentibus, obstricti
nisi eademsimiliterChristi
sunt, atque subdiabolipotestatecaptivi, sanclitate nonhunc lantummodo gratialiberenlur. Explicatquomodoconcupiseentiain
baptizatismaneatactu, non reatu. Baptismi originalemrealum, sed peccata alia et
offiniaprorsushominummalaauferendaesse docet.Tandemconcupisceutiaemaluma nuptiarumbonitate disUnguendum
esse, Ambrosiiauctoritateconfirmat.
CAPUT PRIMUM.— l.De hujus operis argumento. nalis concupiscentioemalum, propler quod homo, qui
Haeretici novi, dilectissime fili Valeri, qui medicinam per illam nascitur, trahit originale peccatum , discer-
Christi, qua peccata sananlur, carnaliter natis parvu- namusabonitate nupliarum. Hoecenim, quaeab impu-
lls necessariam non esse contendunt, damnalores nos dentibus impudenter Iaudatur, pudenda concupiscen-,
esse nuptiarum, operisque divint quo ex maribus et tia nulla essct, nisi homo ante peccasset: nupliaevero
feminis Deus bomines creat, invidiosissime clamilanl: essent, etiamsi nemo peccasset; fieretquippe sine isto
quoniam dicimus, eos qui detalicommixtione nascun- morbo Seminaliofiliorum in corpore vitae illius, sine
tur, trahere originale peccatum, dequoApostolusait, quo nunc fieri non polest in corpore mortis hujus *
Per unumhominempeccatumintravit in mundum,el per (Rom. vn, 24).
peccaiummors;'et ita in omneshomines perlransiit, in CAPUTII. — 2. CMI-opus ad Valeriumscripserit.
quo omnes peccaverunl(Rom. v, 12) : eosque, de pa- Cur aulem ad le polissimumde hac re scribere volue-
rentibus qualibuscumqtie nascantur, non negainus ad- rim, tresmaximoe causoesunt, quas breviler intimabo.
huc esse sub diabolo, nisi renascantur in Christo; et Una est, quia donante Christo, magna tibi est obser-
per ejus gratiarade poteslate erutitenebrarum, in re- vanlia pudicitioeconjugalis. Altera, quia profanis islis
gnum illius, qui ex eademsexus utriusque commixtioue novitatibus, quibus hicdispulandoresistimus, tu pote-
nasci noluit, transferantur (Coloss. i, 13). Hoc ergo stalc curando et instando efficaciter restitisti. Tertia,
quia dicimus, quod antiquissima atque firmissima ca- quoniam quiddam litterarum ab eis conscriptum in
tholicoe(idei regula continetur, isti novelli et perversi tuas mauus venisse cognovi : quod licet fide robustis-
dogmalis assertores, qui nihil peccati esse in parvulis siina irriseris, bonum est lamen ut ctiam noverimus
dicunt, quod lavacro regeneralionis ablualur, tan- defendendo adjuvare quod credimus. Apostolus enim
quam damnemus nuptias, et tanquam opus Dci, Petrus, paratos nos csse proecipit ad satisfactionem *
hoc est, hominem qui ex illis nascitur, optis dia- omni poscenti nos rationem de fide 3 et spe nostra
boli esse dicaraus, infideliter vel imperite calu- (I Petr. ni, 15 ). Et apostolus Paulus: Sermo, inquit,
mniantur. Nec advertunt quod ita nuptiarum bonum vester in gratia condilus sit sate, ut sciatis quomodo
malo originali, quod inde trahitur, non potest accu- oporteal vos unkuique respondere(Coloss. iv, 6 ). Isla
sari; sicut adulleriorum et fornicationum malumbono sunt quae me preecipuecompulerunt, ut in hoc volu-
naturali, quod indenascitur, nonpotest excusari.Nam mine tecura haberem, qualem Dominus dignaretur db-
sicut peccatum, sive hinc, sive inde a parvulis trahatur, nare, sermonem. Nam mihi nunquamplacuit cuiquam
opus est diaboli: sic homo, sive hinc, sive inde na- illustri viro, et lanta quanta es ipse sublimitate con-
scatur, opus est Dei. Intentio igitur hujus libri hacc spicuo, proescrtimnon oliosa dignitate jamfruenli, sed
est, ut quantum nos Dominusadiuvare dignaltir, car- adhuc actibus publiciscisdemquemilitaribus occunato.
ADMOMTIO PP. BENEDICTINORUM.
Librosduosde Nuptiiset Concupiscentia recognovimusad veteres codicesquatuorVaticanos,et ad undecimGallicanos,
unumRemensisEcclesiae,unum Sorbonicicollegii,unum abbatiaeCasalisBenedicti,duos s. Michaelis,alios ex abba-
tiis Cygirannensi, Corbeiensi, Pratellensi, DivionensiS. Benigni, ex Cisterciensi, ex Parisiensi s. Victoris;
praetereaquead varianteslectionesLovaniensiumex quinque BelgicisMSS. et ad editionestres insigniores.Am.Er. et
Lov.
Comparavimusprceterea eas omnes editiones initio Retr. et Confess., t. 1, memoratas. M.
1 m finehujus capitis1, post, in corporemorlishujus, est, prbs apologian, ad defensionem,sive, excusatio-
duae Polemicorumeditiones, Parisiensiset Lovaniensis, nem.
adduntqualuorvel quinqueversus, scilicet:ivoraenimcor- "verbum, fide, hoc loco erat etiamin Bibliisaliquot
pus mortishujusin paradiso tale fuit ante peccatum,etc. manuscriptis. Abestnunc ab excusis lalinis, qecnon a
Sctnt hoeclibri secundi,n. 6. gracis.
' Sex MSS.,ad confessionem. Quatuor, quibus consen- (a) Scriptqscirciterinitiumanni419.
tit editio Am., ad salisfactkmem et confessionem. Graece V
415 DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINI 416
aliquid meorum opusculorum legendum non a me generis, quam explendae libidinis. Quorum duorum
petenti, non tam diligenler, quam impudenter impiu- illud est in pecore simile hominis, hoc in homine
gere. Si quid ergo lale nunc feci propter eas quas simile pecoris. Verum quod dixi ad naturam pertinere
commemoravicausas, dignanter ignosce, el benevo- nuptiarum, ut mas et femina generandi societate
lum aniraum ad ea quoesequunlur intende. jungantur, el ita invicemnon fraudenl, sicut omnis
CAPUTIII. — 3. Pudkitia conjugatisdonumDei. socielas fraudulentum socium l naturaliter non vult;
De infideliumpudkitia difficuLtas.Pudicus verus non- hoc tam evidens bonum cum infideles habent, quia
nisi fidelis. Donum Dei esse eliam pudicitiam conju- infideliler utuntur , in malum peccatumque conver-
galem, bealissimus Paulus ostendit, ubi de hac re tunt. Eo raodo ergo et illam concupiscentiaracarnis,
loquens ait : Volo autem omneshominesessesicul me qua caro concupiscitadversus spiritum (Galat. v, 17),
ipsum : sed unusquisqueproprium donumhabet a Deo; in usum juslilioe convertunl fideliumnuptioe.Habent
alius quidemsk', atius verosic (I Cor. vii, 7). Ecce quippe intentionem generandi regenerandos, ut qui
et hoc donum esse dixit a Deo; elsi inferius quam illa ex eis soeculi(ilii nascuntur , in Deifiliosrenascanlur.
continentia, in qua omnes volebat esse sicul se ipsum, Quapropter qui non hac inlentione, hac voluntate ,
lamen , donum a Deo. Unde intelligimus, cum haec hoc fine generant filios, ut eos cx membris hominis
proecipiunlur, ut fiant, nihil aliud ostendi, quam primi in membra Iransferant Christi, sed infideles
inesse nobis oporlere ad haec accipienda et habenda parentes de infideliprole glorienlur; etiamsi lanta sit
etiam propriam voluntalem. Cum vero Dei dona esse observantia s, ul secundum matrimoniales tabulas
monstranlur, a quo petenda sint, discitur, si non nonnisi liberorum procreandorumcausa concumbant,
habenlur; et cui sint agendoegratioe, si habentur; non est in eis vera pudicitia conjugalis. Cum euim
nostrasque volunlates ad hoecexpetenda, sumenda, virtus sit pudicilia , cui viliura contrarium est impu-
retinenda parum valere , nisi divinitus adjuventur. dicilia, omnesque virtules eliam quoeper corpus ope-
4. Quid ergo dicimus, quando et in quibusdamim- rantur, in animo habitent; quomodo vera ralione
piis invenitur pudicitia conjugalis? utrum eo peccare pudicum corpus asserilur, quando a vero Deo ipse
dicendi sunt, quod dono Dei male utantur, non id animus fornicatur ? Quam fornicationem sanctus ille
referentes ad cullum ejus a quo acccperunt ? an fone psalmus accusat, ubi dicit : Ecce enim qui longe se
nec dona Dei putanda sunt isla', quando hoecinfideles faciunta le , peribunt; perdidistiomnemqui fornicalur
agunt, secundum Aposlolisentcnliam dicentis, Omne abs ie. (Psal. LXXH , 27 ). Vera igitur pudicitia, sive
quod non est ex fide, peccatumest ( Rom. xiv, 23 ) ? conjugalis, sive vidualis , sive virginalis dicendanon
Quis autem audeat dicere donum Dei esse peccaturo? est, nisi quoeveroefidei mancipatur. Cura enim recto
Aniroa enim , et corpus , ct quoccumquebona animoe judicio proeferaturnuptiis sacrata virginitas; quis non
et corporis naturaliter insita, ctiam in peccatoribus sobria mente christianusetiam non univiras* chrisUa-
dona Dei sunt; quoniamDeus, non ipsi ista fecerunt. nas catholicas ntiptas, non solum veslalibus, sed
De his aulcm quoefaciunt diclum est, Omnequod non etiam hoerelicisvirginibus anteponat ? Tantum valet
est ex fide, peccatumest. Cum igilur faciunt hoecho- fides, de qua dicit Aposlolus, Omnequod non est ex
mines sine fide, quoe videntur ad conjugalem pudi- fide, peccatum est ( Rom. xiv, 23): et de qua item
ciliam pertinere , sive hominibus placere quoerenles, scriptum est ad Hebroeos, Sine fide impossibileest
vel sibi vel aliis, sive in liis rebus quas vitiose con- placereDeo ( Hebr. xi, 6).
cupiscunt, humanas roolestias devitantes , sive doe- CAPUTV. — 6. Libidinis vituperationon est da-
monibus servientes; non peccata coercenlur, sed mnationupliarum.Pudor in corporehumanounde.Adam
aliis peccalis alia peccata vincuntur. Absit ergo pudi- et Eva non sunt cwcicreati. Aperliooculorumin pri-
cum veraciter dici, qui non propter Deum vcrura mis parentibus quid. Quas cum ita sint, profecto
fidera connubii servat uxori. errant, qui cum viluperatur libido carnalis, damnari
CAPUTIV. —5. Nupliarum bonumnalurale.Omnis nuplias opinantur, quasi morbus iste de connubiosit,
socielasnaturaliler (raudulentum socium refugit. Con- non de peccalo. Nonne illi conjugesprimi, quorum
jugalis pudkilia quw vera. Virginiias el pudkilia non nuptias benedixit"Deusdicens , Crescite, et multipli-
vera, nisi quw verwfideimancipalur.Copulatio itaque camini(Gen. I , 28 ), nudi erant, et non confunde-
raaris et feminoegenerandi causa , bonum cst naturalc bantur ? Cur ergo cx illis merabris confusio post pec-
nuptiarum : sed isto bono male ulitur, qui besiialiier catum , nisi quia exstitil illic indecens motus, quem ,
uiitur, ut sil ejus intentio in voluptate libidinis, non nisi bomines peccassent, procul dubio nuptioe non
in volunlale prop.iginis.Quanquam in nonnullis ani- haberent? An forte, sicut quidam exislimant, quia
malibus ralionis cxperlibus , sicut in plerisque alili- id quod legunt parum diligenter advertunt, coeci
bus , et conjiigiorumquaedamquasi confoederatiocu- creati erant prius homincs, sicut canes; et quod est
siodilur.et socialis nidificandisolerlia, vicissiraque absurdius , non sicut canes crescendo, sed peccando
ovorum dispertita lempora fovendorum, et nulrien- adepti sunt visum? Absit boc credere. Sed uridemo-
doniin opera alterna pullorum, magis eas videri ventur qui hoc putant, illud est quod legitur , Su-
faciunt agere , cuin coeunt, negotium substiluendi
1 Am.et Er., fratululentiam soctorum.
1 In omuibusMss.,aliussk, alius Stc. " Nonnullie vaticanis t antwsint observanttw.
* PluresMSS., quidem 3 M ss.,
vocandasuntisla. Tres vaticaniMss.,etiamuniviros;ornisso,non.
417 LIBER PRlMUS. 418
mens de fructu ejus, edil, el dedil viro suo secum , et veat, et aliquando non facit aniino ' volente , cum
ederunt; et aperti sunt oculi amborum, et agnoverunt aliquando faciat et nolente ? Hincne * non erubcsceret
'
quia nudi erant. (Gen. 111,6et 7). Hinc est quod pa- humani libertas arbitrii, quod contemnendo impe-
rum intelligentes , opinanlur anlea fuisse illis oculos rantem Deum eliam in membra propria proprium
clausos , quod eos tnnc apertos divina Scriptura testa- perdidisset imperium ? Ubi autem convcnienlitis
tur. Sed numquid et Agar ancilla Saroc, quando monstrarelur inobedientioe merito depravatam esse
siliente et plorante filio aperuit oculos suos , et vidit humanam naturam, quam in his inobedientibus locis,
puteum (Id. xxi, 19 ), clausos prius oculos habuit ? unde per successioncm subslitit ipsa natura ? Nam
Aut illi duo discipuli post resurrectionem Domini in ideo proprie isloecorporis partes naturoenomine nun-
via cum illo clausis oculis ambulabant, de quibus cupantur. Hunc itaque molum ideo indecentem quia
Evangelium loquilur, quod in fraclione pqnis aperli inobedientein , cum illi primi homines in sua carne
sunt oculi eorum, et agnoverunleum ( Luc. xxiv, 31, scnsissent, et in sua nudilate erubuissent, foliis
35) ? Quod ergo scriptum cst de hominibus primis, ficulneiseadem membra lexerunt ( Gen. m, 7 ): ut
Apertisunt ocuti amborum; intelligere debemus, alten- saltem arbitrio verecundantium velarelur , quod non
tos factos ad intuendum et agnoscendum , quod no- arbitrio volentium movebatur; et quoniam pudebat
vum in eorum corpore accidcrat: quod utique corpus quod indecenter libebat, operiendo fierel quod decebat.
patenlibus eorum oculis et nudum quolidie subjace- CAPUT VII. — 8. Libidinis malum non tollit nu-
bat, et nolum '. Alioquin quomodo ad se adductis ptiarum bonum. Quia ergo nec islo adjuncto malo pe-
animalibus lerrestribus el volatilibus omnibus, Adam rire potuit nupliarum bonum, putant imprudentes
clausis oculis nomina posset imponere, quod nisi hoc non esse raalum , sed perlinere ad illud bontim.
discernendo non faceret, discernere autem nisi vi- Discernitur autem non solum ratione sublili, verum
dendo non posset? Quomodo denique ipsa mulier ei eliarn vulgalissimo judicio naturali, quod et in illis
demonstrata est, quando ait, Hoc nunc os ex ossibus apparuit hominibus primis , hodieque lenetur ab ho-
mds , et caro de carne mea (Gen. li, 23 ) ? Postremo minibus conjngatis. Quod enim illi poslea propaga-
si usque adeo quisquam fuerit contentiosus , ut hacc lione fecerunt, hoc est connubii bonum : quod vero
eum dicat non cernendo, sed palpando poluisse a; prius confusione texerunt, hoc est concupisceniioe
quid dicturus est, quod ibi legitur mulier lignum, de malum, quod vitat ubique conspeclum , et quoerit
quo fuerat cibum sumptura prohibitum, vidisse qnam pudendo secrelum. Proinde nuptioequia eliam de iilo
esset speciosum oculis ad videndum. (Id. ni, 6 ) ? malo aliquid boni faciunt, gloriantur : quia sine illo
Erant itaque nudi, et non confundebantur(Id. n, 25); fieri non potest, erubescunt. Tanquam si quispiam
non quia non videbant, sed quia nihil unde confun- pede vitiato, nd aliquod bonum ctiam claudicando
derentur in membris senserant, quoe videbant. Non perveniat, nec propter claudicationis malum mala cst
enim dictum est, Erant ambo nudi, et ignorabant; illa perventio, nec propler illius pervenlionis bonum
sed , non confundebantur.Quia enim nihil proecesserat bona est claudicatio : ita nec proplerlibidinis malum
quod non liceret, nihil secutum fuerat quod puderet. nuptias condemnare , nec propler nuptiarum bonum
CAPUT VI. — 7. Cainis suw inobedientiahomini libidinem Iaudare debemus.
jusle retributa. Erubescentiade inobedientibusmembris. CAPUT VIII.— 9. Morbusconcupiscentimin nupliis,
Ibi homo primitus Dei lege transgressa, aliam legem non sit voluntatis, sed necessitalis.Quw fidelium in usu
repugnantem suoementi habere ccepit in membris, et nuttrimoniidebeal esse voluntas. Concupiscenliwmalo
inobedientioesuoemalum sensit, quando sibi dignis- quis uti, el non vinciexislimandus.Sancti Palres quo-
sime relributam inobedientiam suae carnis invenit. modoolim conjugibususi. Iste quippe est morbus, do
Talem quippe etiam serpens oculorum apertionem quo Apostolus etiam conjugatis fidelibus loquens ait:
seducendo promiserat, ad aliquid videlicet sciendum, Hmc est enim voluntas Dei, sanclificatiovestra, absti-
quod melius nesciretur. Tunc in se quippe sensit nere vos a fornicalione,ul sciat unusquisque veslrum
homo quid fecit: lunc a bono malum , non carendo, suum vas possiderein sanctificationeet honore, non in
sed perpetiendo discrevit. Injustum enim erat ut ob- morbo desiderii, sicut et Gentes qum ignorant Deum
temperarelur a servo suo , id est a corpore suo, ei (1 Thess. IV, 3-5). Non solum igitur conjugatus fidelis
qui non obtemperarat Domino suo. Nam quid est, vase non utatur alieno, quod faciunt a quibus uxores
quod oculi, labia, lingua, manus, pedes, inflexiones alienoeappeluntur : sed nec ipsum proprium in con-
dorsi, cerviciset laterum , ul ad opera sibi congrna cupiscentioecarnalis morbo possidendum sclat. Quod
moveantur, posiium in poteslate est, quando ab im- non sic accipiendum est, tanquam prohibuerit Aposto-
pedimentis corpus liberum babemus et sanum; ubi lus conjugalem, hoc est, licilum honestumque concu-
autem venlum fuerit ut (ilii seminentur, ad volunta- bilum : sed ut iste concubitus', qui nihil morbidae li-
tis nutum membra in hoc opus creata non serviunt, bidinis haberet adjunclum, si non proecedentepeccato
sed exspectatur ut ea velut sui juris libido eommo- in eo perisset libertatis arbitrium, quod nunc id habet
1 Lov.et aliquotMSS.,
hinccine.
1 NonnulliMss.,hoc. 3 Posteriores sed ut iste sU concu-
quoedameditiones,habet
* AliquotMss., subjacebaladnutum. bitus.ACpaulopost,quodnuncideo adjunctum: uf
»inc in editisaddilur, cognoscere;quodabest a MSS. non sU volunlatis : male ac rehjctantibiw Mss,
 UA np NtiPTllS F.T r.ONntlP(SCENT(A. S. AUGUSTlNl 420
adjunctum, non sit volunlatis, sed necessitatis, sine moniumi indissolubile.Lex smculiquoqd divortiumalia
qua tamen in procreandis (iliis ad fructum perveniri ai lege Evangelii. Quoniam sane non lantum fecundi-
non potest ipsius voluntatis. Quoevolunlas in connubiis ltas, cujus fructus in prole est; ncc tantum pudicitia,
fidelium non eo (ine delerminatur, ut transituri l «cujus vinculura est lides; verum etiam quoddam sa-
(ilii nascantur in soeculoislo, sed ut permansuri rena- < cramenlum nuptiarum comraendatur fideiibus conju-
scanlur in Christo. Quod si provenerit, merces erit gatis, I unde dicit Apostolus, Viri, diligile uxores ve-
de conjugioplenae felicitatis : si autem non provene- •slras, sicut et Christus dilexitEcclesiam(Epkes. v, 25):
ril, pax erit conjugibus bonoevoluntatis. Hac inten- 'hujus procul dubio sacramenti res est, ut mas el fe-
tione cordis qui suum vas possidet, id est, conjugem mina ' connubio copulati quamdiu vivunt inseparabili-
suam; procul dubio non possidet in morbo desiderii, ter ' perseverent, nec liceat, excepta causa fornicaiio-
sicut gentes quoeiguorant Deum; sed in sanctificatione nis, ] a conjuge conjugein dirimi (Mallh. v, 52) iioc
et honore, sicut (ideles qui sperant in Deum. Illo enim custoditur in Christo el Ecclesia, ut vivens cuni
quippe concupiscentiae malo utitur homo, non vin- vivente in octernum nullo divoriio separelur. Cujns
citur, qiiandoeam inordinatis atque indecoris raotibus saeramenti tanta observatioest in civitate Dei nostri,
oestuanlem froenal et cohibet; neque nisi propagini in monte sancto ejus (Psal. XLVH,2), boc est, in Ec-
consulens relaxat alque adhibet, ut spiritualiler regene- clesia Christi, quibusque (idelibusconjugatis, qui sine
randoscarnalilergigtiat, non ut spiritum carni sordida dubio membra sunt Chrisli, ut, cum liliorum pro-
servitute subjiciat. Sic patres sanctoss ex Abraham et creandornm causa vel nubanl feininae, vel ducantur
ante Abraham, quibus Deusquod ei placucrintperbibet uxores, nec slerilem conjiigeni 1'assit relinquere, ut
testiinoniura, usos fuisse conjugibus nerainem oportet alia fecunda ducatur. Qttodsi quisquam fecerit, non
dubilare cbristianum ; quando quibusdam etiam sin- lege hujus saeculi,ubi intefvenienle repudio sine cri-
gulis plures habere concessum est, ubi ratio fuit prolis mine conceditur cum aliis alia copulare conuubia;
multiplicandoe, non variandaeappetitio voluptatis. quod eliam sanctum MoysenDominus, propter duri-
CAPUT IX. — 10. Cur viro plures aliquando tiam cordis illorum, Israelitis perraisisse testalur: sed
uxores, nunquam aulem^feminw plures viros habere lcge Evangelii reus est adullerii; sicut etiam illa si
permissum. Natura principiorum stngitlarilatemamat. alteri nupserit (Matth.xix, 8, 9). Usque adeo * ma-
Nam si Deo palrum nostroruin, qui etiain nosler nent inter viventes semel inita jura nuptiarum, ut
est, illa iuunerosilas conjugum propterea non dis- polius sinl interse conjuges qui ab alterutro separati
plicuisset, ut copiosius se libido jactarel, ita eliam sunt, quam cum his quibus aliis adhoeserunt. Cum
sanctoe feminoe servissent pluribus singuloe : quod aliis quippe adulteri non essent, nisi ad alterulrum
si aliqua faceret, quid eam nisi concupiscenlioetur- conjuges permanerent. Deniquemortuo viro cura quo
pitudo corapellerel, ut plures viros haberet, quando verum connubium fuit, iieri verum connubium potest
ista licenlia plures filios non haberel? Veruintamen cuni quo prius adulterium fuit. Ita manet interviven-
magis pertinere ad nupliarum bonum, non unum et tes quiddam conjugale *, quod nec separalio, nec cum
multas, sed unum et unam, salis indicat ipsa prima altero copulatio possit auferre. Manet autem ad noxam
divinitus facta conjugumcopula, ut inde connubia su- criminis, non ad vinculum foederis: sicut apostatoe
merent initium, ubi bonestius attendereturexemplum. anima 3 velut de conjugio Christi recedens, etiam fide
Progrediente autem genere liumano,junctoe sunt qui- perdita Sacramentum fidei non amillit, quod lavacro
busdam bonis viris bonoe feminoe, singulis plures. regenerationis accepit. Redderetur enim procul dubio
Unde apparet el illud dignitatis magis appelisse mo- redeuirti,si amisisset abseedens.Habetautem hocqui re>
destiam, et hoc fecundilatis permisisse naturam. cesserit ad cumulum supplicii, nonad meritum
prxmii.
Nam et principatus magis naluraliter unius in mullos, CAPUT XI. — 12. Muluum conlinentiwvoiumcon-
quam in unum potest esse multorum. Nec dubitari jugium non dirimit. Verumconjugiuminter Mariam et
potest naturali ordine viros potius feminis, quam vi- Joseph. Joseph quomodopater Christi. Jn malrimonio
ris feminas principari. Quod servans Apostolus ait, Mariw et Joseph omnia fuere conjugii bona.
Quibus
Caput mulieris vir (I Cor. xi, 3); et, Mulieres, subdilm vero placuerit ex consensu, ab usu carnalis concupi-
estotevirisvestris (Coloss.m, 18): et apostolus Petrus, scentioe in perpetuuin contiiiere, absit ut inler illos
Quomodo Sara, inquit, obsequebaturAbrahw, domi- vinculum conjugale rumpatur : imo firmius erit,
numillum vocans (I Pelr. ni, 6). Quod licet ita sese magis ea pacta secum qur.
inierint, quoe charius con-
habeat, ut natura principiorum amet singularitatem, cordiusque servanda sunt, non voluptariis nexibus
facilius autem pluralitatem videamus in subditis : ta- corporum, sed voluntariis affeclibus animoruni.
men plures feminoeuni viro nunquam licile
jungeren- Neque enim fallaciler ab angelo dictum est ad
tur, nisi ex hoc plures filii nascerentur. Unde si una Joseph, Noli limere accipere Mariam
conjugemtuam
concumbat cum pluribus, quia non est ei hinc multi- (Malth. i, 20). Conjux vocatur ex
prima (ide despon-
plicatio prolis, sed frequentatio libidinis, conjux non sationis, quam concubitu nec cognoverat, nec fue-
potest esse, sed meretrix. rat cogniturus : nec perieral, nec mendax manse-
CAPUT X. — 11. Sacramentumnuptiarum. Matri- 1 Am.Er. et
2 sic aliquotMss.,et usqueadeo.
1 Mss,, transUotU. Mss. Editivero: ita manetqwddammeulumaxh
• AUquot jugale.
3 PluresMSS.,apostaiaqtuma.
Mss.,sic patresnostr.os.
A4i LIBER PRIMUS. i&
rat conjugis appellatio, ubi nec fuerat, nec futura erat in usum generandi plaga peccati. Hujus plagse qui-
carnis ulla comraixtio. Eral quippe illa virgo ideo et dam prurittis in adulieriorum et fornicalionum «t
sanclius et mirabilius jucunda suo viro, quia eliam quorumlibet sluprorum atque immunditiarum foedi-
fecunda sineviro, prole dispar, fide corapar. Propter latibus regnat; in connubiorum vero necessitudini-
quod fidele conjugium parentes Christi vocari ambo bus' servit. Ibi de domino tali turpiludo damnatur,
meruerunt, et non solum illa mater, verum etiam ille hic de pedissequo tali honestas verecundatur. Nonest
pater ejus, sicul conjux matris ejus, utrumque mente, igitur hoec libido nuptiarum bonum, sed obscoSRilas
non carne. Sive laraen ille pater sola menle, sive illa peccanlium, necessilas generantiuni, lasciviarum ar-
mater et carne, parentes tamen ambo humilitatis dor, nuptiarura pudor. Cur ergo non conjuges ma-
ejus, non sublimilatis; infirmilatis, non divinitatis. neant, qui ex consensu concumbere desintint; si
Neque enim meniitur Evangelium, ubi legitur : Et manserunt conjuges Joseph et Marla, qui concumbere
erant pater ejus et mater miranlessuper his quwdiceban- neccoeperunt?
tur de itto. Et alio loco : Ei ibanl parenles ejus per CAPUT XIII.—14. Ante Christum tempusnubendi,
omnesannos in Jerusalem. Item paulo post : El dixit posl Chrislumconlinendilempusest. Hoecenim propa-
maler ejus ad illum : Fili, quid fecisti nobis sic? Ecce gatio filiorum, quae in sanctis patribus propler gene-
pater luus et ego dolentes qumrebamuste. At ille ut randum et conservandum populum Dei, in quo pro-
ostenderet habere se proeter illos patrem, qui eum pbetiam Christi preecedere oportuit, officiosissima
genuit practer matrem, respondit eis : Quid est quod fuit, nunc jam non habet illam necessitatem. Patet
me quwrebalis? Nesciebalisquia in liis qum Patris mei quippe jam ex omnibus genlibus spiritualiter gignen-
sunt, oporiet me esse? Et rursum, ne hoc dicto pa- doruro, undecumque carnaliter nati fuerint, copia
renles iilos negasse pularetur, Evangelista secutus filiorum. Et quod scriptum est, Tempusamplectendi,
adjunxit: Et ipsi non inlellexeruntverbumquod tocu- el tempusconlinendiab amplexu (Eccle. m, 5); per illud
tut est ad itlos. Et descenditcum eis, et venit Nazarelh, atquchoc tempus" agnosciturdistributum. Illud quippe
et eral subdilusillis (Luc. n, 33, 41, 48-51). Quibus fuit amplectendi, hoc autem continendi ab amplexu.
subdilus, nisi parentibus? Quis autem subdilus , nisi 15. Ilaque et Apostolus cum hinc loqueretur, ait :
Jesus Christus, qui eum in forma Dei esset, non ra- Hoc autem dko, fratres : tempus breve est; reliquum
pinam arbilratus est esse oequalisDeo? Cur ergo illis esl el ut qui habent uxores tanquamnon habentessint; et
subditus, qui longe infra formam Dei eranl, nisi quia quiflenl, tanquam non flenles; et qui gaudenl, lanquam
semelipsum exinanivit formam servi accipiens (Phi- non gaudenles; etqui emunt,tanquam non possidenles*;
lip. II, 6, 7), cujus formoeparenles erant? Sed cum el qui uluntur hocmundo,lanquamnon utantur: prwteril
illo non seminante illa peperisset, profecto nec ipsius enimfigura hujus mundi. Volovossine soLlkitudineessd.
formoeservi parentes ambo essent, nisi inter se etiam Hoecoiniiia, ut exponendoaliquid hinc breviter dicara,
sine carnis commixlioneconjuges essenl. Unde et se- sic existimo intelligenda. Hoc, inquit, dico, frttres :
ries generationuro, cum parentes Clirisli connexione tempus breve est: non adliuc populus Dei propagandus
successioniscommemorantur, usque ad Joseph potius cst generatione carnaliter, sed jam regeneratione spi-
sicut facium esl, fuerat perducenda (Mallh. i, 16, et ritualiter colligendus. Reliquum est ergo, ut et qui
Luc. in* 23); ne in illo conjugio, virili scxui utique hebent uxores, non carnali concupiscentioesubjugen-
poliori fieret injuria, cum veritati nihil periret quia ex tur; et qui flent tristitia proesentismali, gaudeant spe
semine David,ex quo venlurus proediclusest Christus, fuiuri boni; et qui gaudent propler temporale aliquod
et Joseph erai et Maria. coramodura, limeanl oeternurajudicium; el qui emunt,
13. Omne itaque nuptiarum bonum irapletuin est sic habcndo possideant, ut amando non hoereant; el
in illis parentibusChrisli, proles, fides, sacramenlttm. qui utunlur hoc mundo, transire se cogitent, non ma-
Prolem cognoscimusipsum DomintimJesum : fidem, nere. Prwterit enim figura hujus mundi. Volo vos,
quia nullum adulterium : sacramentura quia nulluin inquit, sine solliciludineesse: hoc est, volo sursum
divortium. cor in iiis quoe non proetereunt, vos habere. Deinde
CAPUT XII.—Omnisquwde concubilunascitur, caro subjungit et dicit: Qui sineuxore est, cogilat ea quas
peccati est. Solus ibi nuptialis concubilus non fuit, sunt Domini, quomodoplaceal Domino: qui autem ma-
quia in carne peccati fieri non polerat sine illa carnis trimoniojunclus est, cogitat qum sunl mundi, quomodo
pudenda concupiscentia, quoe accidil ex peccato, placeat uxori (1 Cor. vn, 29-33). Atque ita quodain
sine qua concipi voluit, qui futurus erat sine pec- modo exponit quod supra dixerat, Qui habent uxores,
calo, non in carne peccati, sed in similitudine car- tanquamnon habenlessint. Qui euira sic habent uxores,
nis peccali (Rom. vin, 3): ut hinc etiam doceret, ul cogitent ea quoesunt Doroini,quomodoplaceanl Do-
omnem quoede concubilu nascitur, carnem esse pec- mino, necin hisquoesuntmundi,cogilentplacereuxo-
cati; quandoquidem sola quoenon inde nata est, non ribus, (anquam non habentes sunt. Quod facilius (it *,
fuit caro peccati. Quamvis conjugalis concubilus qui
fit intenlione generandi, non sit ipse peccatum : quia 1 AliquotMss.,necessUatibus.
2 Quidame vaticanisMss.,per ulrumquehoc tempus.
bona volunlas animi, sequentem ducit, non ducentem 3 omnes Mss.,tanquamnon ementes.
4 Am.Er. etsex MSS.,quodea
sequilur corporis voluptatem; nec humanum arbi- ea e felicitateftt. Duo Mss.,
Unus vaticanisMss.a secundamaau,
trium tralutur subjugautepeccato, cum juste redigitur quod facilUalefit.
quodfacilefit.
 423 DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINI 434
quando et uxores tales sunt, ut eis mariti non ideo ul etiam slerililatis venena procuret; et &inihil va-
placeant, quia divites, quia sublimes, quia genere Iuerit *, conceptos fetus aliquo modo intra viscera
nobiles, quia carne amabiles : sed quia fideles, quia exstinguat ac fundat, volendo suam prolem prius in-
religiosi, quia pudici, quia viri boni sunt. terire quam vivere; aut si in utero jam vivebat, occidi
CAPUT XIV.—16. Intemperanliaquwdamin conju- antequam nasci. Prorsus si ambo tales sunt, conjuges
gibus toleranda. Vsus malrimoniiob solam libidinisvo- non sunt: et si ab initio tales fuerunt, non sibi per
luptalent non ccrct culpa, sed propter nuptias veniali. connubium, sed per sluprnm polius convenerunt. Si
Verum in conjugalis, ut hoecoptanda atque laudanda, autcm non ambo sunt tales, audeo dicere, aut illa est
sic alia toleranda sunt, ne in damnabilia ilagitia, id quodammodo raeretrix mariti, aut ille adulter uxoris.
est, in fornicaiiones vel adulteria corrualur. Propter CAPUT XVI. — 18. Infirmilas inconlinentim, ne
qtiod vitandum malum , etiam illi concubitus conju- cadat in ruinam [lagiliorum, excipiatur honestale nu-
gum, qui non fiunt causa generandi, sed victrici con- ptiarum. Quia igitur nuptioetales esse non possunt,
cupiscentioeserviunt, in quibus jubentur non fraudare quales primorum horainura, si peccatum non praeces-
invicem, ne lentet eos satanas propter inlemperan- sisset, esse potuerunt; sint lales quales sanclorum
tiara suam; non quidem secundum imperium praeci- palrum fuerunt, ut pudendacarnis concupiscentia,quoe
piuntur, tamen secundum veniam oonceduntur. Sic in paradisb nec ante peccatum fuit, nec post pecca-
enim scriptum est: Vxorivir debilumreddal, simiLiler tum esse permissa est; quia necesse est in corpore
auiem et uxor viro. Mulier sui corporispotestatemnon mortis hujus ul sit, non ei servialur, sed ipsa potius
habet, sed vir : similiter autem et vir sui corporispo- nonnisi ad propagandam prolem servirc cogatur. Aut
testalemnon habel, sed mulier. Noliteinvicemfraudare, quia hoc lempus, quod jam esse diximus continendi
nisi ex consensuad tempus, ut vacelisoralioni; et ite- ab amplexu, non habet hujus officii necessilatem,
rum ad idipsum estote: ne tenlet vos satanas propler adjacente undique in omnibus gentibus lanta ferlili-
intemperantiamveslram. Hoc autemdico secundumve- late gignendorum spirilualiter (iliorum; illud potius
niam, nonsecundumimperium(I Cor. vn, 3-6). Ubi ergo excellentis continenlioebonuro, qui potestcapere, ca-
venia danda est, aliquid esse culpacnulla ratione nega- piat. Qui veroid capere non potest, el si acceperit
bitur. Cum igitur culpabilis non sit gencrandi inten- uxorem, non peccat: et femina si se non coniinet, nu-
tione concubitus, qui proprie nupliis impulandus est; bal. Bonum est enim Iwmini mutierem non tangere.
quid sccundum veniam concedit Apostolus, nisi quod Verum quia non omnescapiunt verbumhoc, sed quibus
conjuges, dum se non contiuent, debitum ab alter- datum esl (Matth. xix, 12, 11); reslat ut propter
ntro carnis exposcunt, non voluntale propaginis, fornkationes * unusquisque suam uxorem habeat, el
sed libidinis voluptate? Quoe tamen voluptas non unaqumquevirum suum habeat (I Cor. vn, 28, 1, 2):
propter nuptias cadil in culpam, sed propter nuptias ac sic infirmilas inconlinenlioe, ne cadat in ruinam
accipit veniam. Quocirca etiam hinc sunt laudabiles flagitiorum, excipiatur honcstate nuptiarum. Quod
nuptioe, quia et illud quod non perlinet ad se, enim ail Apostolus de feminis, Volo igitur juniores
ignosci faciunt propier se. Neque enim eliam iste nubere; hoc et de raaribus dici potest, Volo juniores
concubitusquo servitur concupiscentioc,sic agilur, ut uxores ducere : ut ad utrumque sexum pertineat,
impedialur fetus, quem postulant nuptioe. filios procreare, patres et matresfamiliasesse, nullam
CAPUT XV. —17. ln usu conjugisquid sine culpa, occasionemdare adversario maledkli gratia (I Tini.
quid cum veniali culpa, quid cum mortali. Sed tamen v,14).
aliud est, non concumbere nisi sola voluntale gene- CAPUTXVII.—19. Nuptialia bona. In nuptiis lamen
randi, quod non habetculpam ; aliud, carnis concum- bona nuptialia diligantur, proles, fides, sacramenlum.
bendo appetere volnptaiem, sed non proeter conju- Sed prolcs, non ut nascatur tanlum, verum etiam ut
gera. quod venialem habet culpam. Quia etsi non renascatur : nascitur namque ad pcenaro, nisi rena-
causa propagandaeprolis concumbitur, non lamen scatur ad vitam. Fides autem, non qualein babent
hujtis libidiuis causa propagationi prolis obsistitur, inter se eliam infideleszelanlescarnero. Quis enim vir,
sive volo malo, sive opere malo. Nam qui hoc faciunt quamlibel impius, vult adulteram uxorem ? aut qu:c
quamvis vocentur conjuges, non sunt, nec ullam nu- mulier, quamJibet impia, vult adulterum virum ? Hoc
ptiarum retinenl verilatem, sed honestum nonien inconnubiobonumnaturaIeestquidem,cariialetaroen.
velandoe turpitudini oblendunt '. Produntur auiem Sed membrum Christi conjugis 3 adulterium conjugi
quando eo usque progrediuntur, ut cxponant filios, debet timere, non sibi; et a Christo sperare (idei prx-
qui nascunlur invitis *. Oderunt enim nutrire vel ha- mium, quam exhibet conjugi. Sacramenlum vero,
bere, quos gignere metuebant. Ilaque cum in suos quod nec separati nec adulterati amittunt, conjuges
saevit, quos nolens genuit tenebrosa iniquitas , clara concorditer casteque custodiant '. Solum esl enim
iniquiiale in lucem promilur, et occulla turpitudo 1 AliquotMss., valuerint: non male, referendo ad,
manifesta crudelilate convincitur. Aliquandoeo usque venena.
* Editi, fornkationem.At Mss., fornicationes; juxta
pervenit haec libidinosa crudelitas, vel libido crudelis, graecum.
8 unus e ValicanisMss.,
sed menschristianiconjugis.
1 Plerique Hss. cum Am., velandw 4
turpUudinisob- Lov.,necseparari, necaduUerariadmUtuntconjuges,
tendunt. qui concordUercastequecustodiunt.Editi alii, Am.et Er.,
* Trese VaticanisMss.,in vkis. necseparali nec aduiteratiamUtuntconjuqes,qui concor-
425 LIBER.PRIMUS. 426
quod eliam slerile conjugium tenet jure pietalis, jam tur:Deo autem nascilur, cura ex aqua et Spiritu 1
spe fecundilatis amissa propter quam fuerat copula- renascitur. Hujus concupiscentioereatum regeneratio
tum. Haecbona nuptialia laudel in nupliis, qui iau- sola dimittit: ac per hoc generalio trahit*. Ergo quod
dare vult nuplias. Carnis autem concupiscentia' non generatum est, regeneretur, ut similiter, quia non
est nuptiis imputanda , scd toleranda. Non est enim potest aliter, quod tractum est remitlatur 8. Ut enim
ex naturali connubio veniens bonum, sed ex anliquo quod dimissum est in parente, Irahatur in prole4,
peccato accidens malura. miris quidem modis fit, sed tamen fit. Hoecinvisibilia
CAPUT XVIII 20. Cur e sancto conjugionascan- et infidelibusincredibilia, sed tamen vera, ulhaberent
tur filii irw. Propter hanc ergo fit ut etiam de justis et aliquod visibile exemplum, hoc in quibusdam arbustis
legitimis nuptiis filiorum Dei, non fiiii Dei, sed filii divina providentia procuravit. Cur enim non creda-
Boeculigenerentur: quia et ii qui generant, si jam re- mus, propter hoc esse inslitutum, ut ex oliva nasca-
ijeneratisunt, non ex hoc generant ex quo filii Dei tur oleaster? An credendum non est, in aliqua re quoe
Eimt, sed ex quo adhuc filii soeculi.Dominicaquippe creata est ad usus hominum, Creatorem providisse
sententia est, Filii hujus smculigeneranl, et generantur et instituisse, quod ad generis huraani valeret exem-
(Luc. xx , 34). Exquoitaque sumus adhuc filii hujus plum? Mirum est ergo quemadmodum a peccali vin-
soeculi,exterior homo nosler corrurapitur, ex hoc et culo per gratiam liberati, gignant lamen eodem vin-
hujus soeculi filii generantur, nec (iiii Dei nisi rege- culo obstrictos, quos eodem modo oporteat liberari:
nerentur fiunt: sed ex quo sumus filii Dei, interior de fatemur, mirum est. Sed quod lateret ° fetus olea-
die in diem renovatur (II Cor. iv, 16). Quamvisel ipse strorum etiam in seminibus olearura, quando et hoc
exlerior per lavacrum regenerationis sanctificatussit, crederetur, nisi experientia probaretur? Proinde sicut
et spein futuroeincorruptionis acceperit, propter quod gignitur ex oleastri semine oleaster, et ex oleoesemine
el templura Dei merito dicitur : Corpora veslra, inquit nonnisi oleaster, cum inter oleaslrum et oleam plu-
Apostolus, templumin vobis Spirilus sancti est, quem rimum distet: ila gignilur et de carne peccaloris et
habelisa Deo: et non eslisvestri; empiienimeslispretio de carne justi uterque* peccator, quamvis intcr pec-
tnagno.Glorificate ergo et portaie * Deum in corpore catorem et justum plurimum distet. Gignitur aulem
veslro (I Cor. vt, 19, 20). Hoc totum non solum pro- peccator actu adhuc nullus, et ortu novus, sed reatu
pter praesentemsanctificationem,sed maxime propter vetus: homo a creatore, captivus a deceptore, indigens
iUam spera dictum est, de qua idem alio loco dicit : redemptore. Sed quaerilur quomodo trahi possit ca-
Sed et nos ipsi primitias spirilus habentes, et ipsi in ptivitas prolis, etiam de parentibus jam redemptis.
nobismelipsisingemiscimus, adoptionem exspectantet, Et quia non facili ratione indagatur, nec sermone
redemptionemcorporis nostri. Si ergo rederaptio cor- explicatur, ab infidelibus non creditur: quasi et iilud
poris nostri, secundum Apostolum, exspectalur; pro- quod de oleastro et de olea diximus, ut generis dissi-
fecto quod exspectalur, adhuc speratur, nondum milis sit fetus similis, facile aliqua invenit ratio vel
tenetur. Unde adjuiigit et dicit : Spe enim salvi explicat sermoT. Sed hoc ab eo qui experiri voluerit,
facti sumus. Spes autem qux videtur, non eit spes: cerni polest: sit ergo in exemplo, unde et illud cre-
quod enim videt quis, quid sperat? Si autem quod dalur quod cerni non potest.
non videmus, speramus, per patientiam exspectamus CAPUT XX. — 22. Etiam infantes non baplizatos
(Rom. viu, 23-25 )• Non itaque per hoc quod essein diabolipolestale. Exorcismus in parvulis, et re-
exspectamus, sed per hoc quod toleramus, car- nuntiatio diabolo. Non enim fides dubitat christiana,
nales filii propagantur. Absit ergo ut fidelis homo quam novi haeretici oppugnare cceperunt, et eos qui
(Coloss. III, 19), cum audit ab Apostolo, Diligite lavacro regenerationis abluuntur, redimi de diaboli
uxoresvestras,concupiscentiamcarnis diligat in uxore, potestate; et eos qui nondura tali regeneralione re-
quam nec in se ipso debet diligere, audiens allerum derapti sunt, etiara parvulos (ilios redemplorum sub
aposlolum, Nolite diligere mundum, nec ea qum in ejusdem diaboli esse polestate caplivos, nisi et ipsi
mundosunt: quisquisdilexeritmundum,nonestcharitas eadem Cbristi gralia redimanlur. Ad omnes namque
Patris in illo; quia omnia qum in mundo sunt, concu- pertinere non dubitamus oetates, illud de quo Apo-
piscenliacarnis esl, et concupiscenliaoculorum,el am- stoius loquitur beneficium Dei: Qui eruit nos de pole-
bilioswculi, quw nonest a Patre, sed ex mundo est. Et
mundus transibit 3 el concupiscentiaejus: qui aulem 1 Editiaddunt,sancto.
3 Editi,quemgeneratiotrahU.Sex autem Mss., ac per
el
feceritvoluntatemDei, manetin mlernum,sicut Deus hoc generatiotrahU : nec aliter editiin hujus locirepeti-
tnanelin wlernum(I Joan. n, 15-17). tione, libro 6 contraJulianum,cap. 1 vel 5.
3 Ita quinquemanuscriptiquibuscaetericodicesin libro
CAPUTXIX. — 21. Ita ex juslis nascuntur pecca- contra Julianumsexto, cap. 1 vel 5, consentiunt:tarnelsi
tores, ul oleaslri ex oleis.Ex hac igilur concupiscenlia manuscripliplures hic omisso, simitUer;habentsic, rcge-
carnis quod nascitur, utique mundo, non Deo nasci- neretur (quianonpotestaliter), ut quod(ractum estremit-
tatur. Editiautem,regeneretur,quia nonpotestefficialiter,
ut quodtractumest remUtatur.
diter casteque custodiunt. Castigantur veterum librorum * Hicediti,inprolem.Atin libro contraJulianumsexto,
auxUio,prxsertimGallicanorum Remensis,Cygirannensis, cap. »
2 vel S, habentcum MSS.,in prole.
el Michaelini,ac triumvaticanorum. Editi,latent. QuidamMSS.,taleret.
< Tres MSS., 6 SicomnesMss.At editi,utrinque.
* Hicdeest inpudendaconcupiscentia.
Mss.muitis, et portate.Abestet a groecis. ' Editi,facilealiquainveniatratiovelexplket sermo.At
* isonnulliMss.,transU. Vss.,invenit,exptkat.
SANCT.AUGUST.X. (Quatorze.J
 427 DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINI 428
state tenebrarum,et transtulitin regnum FUii chariialh catum esse coepisse? Et ideo legem peccali vcrbis
sum (Coloss. 1, 13). Ab bac igilur potestate tene- apostolicis nuncupalam (Rom. vn, 23), quod ho-
brarum, quarum est diabolus princeps, id est a po- minem sibi subdilum fecerit, quia Deo suo subdi-
testate diaboli et angeloriira ejus, quisquis erui cum tus esse holuit: seque esse de qua et primi conjugati
baptizantur negaverit parvulos, ipsorum Ecclesioe tunc erubuerunt, quando pudenda texerunt (Gen. m,
Sacramentorum veritate convincitur, quoeiiulla haere- 7), et mrac omnes erubescunt, quando ad concuin-
tica novitas in Ecclesia Christi auferre vel mutare bendum secrela conquirunt, neque hujus operis testes
permitlitur, regente atque adjuvante capite totum audent habere vel filios, quos inde genuerunt. Cui
corpus suum, pusillos cum magnis. In verilate ilaque, verecundjaenaturali Cynicorum error philosophorum
non in falsitate, poteslas diabolica exorcizatur in mirabili impudentia reluctatus est: quandoquidem
parvulis : eique renuntiant, quia per sua non pos- hoc, quoniam licitum esset honeslumque, cura con-
sunt, per corda et ora geslantium; ut eruti a pote- juge palara faciendum esse censebant. Unde merito
state tenebrarum in regnum stti Domini transferantur. immundilia hujus impudentioe canintim nomen ac-
Quid ergo in eis est, per quod in potestate diaboli cepit: ex hoc quippe Cynici nuncupati sunt.
teneantur, donec eruantur inde per sacramentum CAPUT XXIII. — 25. Concupiscentiain regeneratis
Baplismatis Christi? Quid est, nisi peccatum? Non sine consensu non est peccatum. Peccatum quo sensu
enim aliud iiivenit diabolus, unde posset humanam concupiscenliavocetur. Quidquid per concupiscentiam
suo juri manciparc naluram, quam bonatn bqqus nascitur, non immerilo subjugari diabolopropler pecca-
auctor instituit. Nullum autem peccalum parvuli in tum. Diabolus gravius quam hominespuniendus. Hoec
sua vita propriuro commiserunt. Remanet igitur ori- omniiio concupiscenlia, haec lex peccati habitans in
ginale peccalum, per quod sub diaboli potestate membris, cui lex juslitioe vetat obedire, djcente Apo-
captivi sunt, nisi indelavacro regenerationis elChristi stolo, Non ergo regnet peccalumin veslromorlali cor-
sanguine redimantur, et transeant in regnum redem- pore ad qbediendumdesideriisejus, neque exhibueritis*
ptoris sui, frustrata poteslate captivatoris sui, etdala membraveslra arma iniquilatis peccato (Rom. vi, 12,
potestate qua fianl exfiliis hujus sacculifjii Dei (Joan. 13),hoec, inquam , concupiscentia, quaesolo Sacra'-
1,12). mento regenerationis expiatur, profecto peccati vin-
CAPUTXXI. — 23. Ex bonisconjugiinonesseorlum culum regeneratione trajicit in posteros, nisi * ab illo
peccatum. Connubiisacrttmentumin Chrislo elEcclesia et ipsi regeneraliqne solvantur, Nam ipsa quidem
magnum, in viro et uxore minimum. Jam nunc si concupiscentia jam non est peccatum in regeneratis,'
quodam modo interfogemus bona illa nuptialia, unde quando illi ad illicita opera non consenlitur, atque
ab eis potuerit peccatum in parvulos propagari; re- ut ea perpelrents, a regina mente membra non dan-
spondebit nobis opcratio propagandoeprolis : Ego in tur : ut si non fit quod scriplum est, Non concupiscas
paradiso magis felix esseni, si peccatum non fuisset (Exod. xx, 17), fiatsallem quod alibi legitur, Post
adraissum. Ad me namque perlinet illa benedictio Dei, concupiscentiastuas non eas (Eccli. xvm, 30). Sed
Crescile,el muliiplicqmini(Gen. i, 28). Ad hoc opus quia 4 modo quodamloquendi peccatum vocatur, quod
bonura diversi sexus diversa niembra sunt condita, et peccato facta est, et peccatum, si vicerit, facit;
quoe quidem ante peccatum jam erant, sed pudenda realus" ejtts valet in generato: quem realum Chrisli
non erant. Respondebil pudicilisefides: Si peccatum gratia per remissionem oranium peccatorum in re-
non fuisset, quid me in paradiso securius esse pq- generato, si ad mala opera ei quodam modo jubenti
tuissel, ubi nec stimularet mea, nec altcrius me libido non obediat, vaiere non sinit. Sic autem vocatur
tentarel.'Respondebit etiam connubii Sacramentum: peccatum, quia peccato facta est, cum jam in rege-
De rae anle peccatum diclum est in paradiso, Reltn- neratis non sit ipsa peccatum: sicut vocatur Iingua
quel homo pairem el malrem, el adhwrebituxori suaf, locutio, quam facil lingua; etmanus vocatur scriptura,
et erunt duo in carne una (Id. n, 24). Quod magnum quam facit manus. Itemque sic vocatur peccatum,
Sacramentum dicit Apostolus in Chrislo.et in Ecclesia quuj peccatum, si vincit, facit: sicut vocatur frigus
(Ephes. v, 32). Quod ergo est in Cbrislo et in Ecclesia pigrum, non quod a pigris fiat, sed quod pigros faciat.
inagnum, boc in singulis quibusque viris atque uxo- 26. Hoc generi humano iiiflictunivulnus a dialiolo,
ribus minimum, sed lamen conjunctionis inseparabi-
1 quidquid per illud nascitur, cogit esse sub diabolo,
lis Sacramentum. Quid horum est in nuptiis, unde tanquam de suo frutice fructnm jure decerpat : non
peccati vinculum trausirel in posteros ? Nempe nihil: quod ab illo sit natura humana, quoenon est nisi ex
et certe liis tribus bonis perfecte se haberet bonitas 1 SicMss.Eaitivero, exhibeatis.
ntiptiarinij, quibus bonis etiam nunc bonoesiint nu • * ApudLov.,et nisi.
3 AliquotMss.,perpetret.
plise. * Lovaniensesrejecerunt,quiq: lametsierat apudAm.Er.
CAPUT XXII. —24. Libido et pudor ex peccato. etomnescodicesmanuscriptos.Forte legendum, sed qum.
1 Ms., verum reatus. Sed, verum, a poste-
Lex peccali. lmpudentia cynicomm. Porro autem rioreBenignianus manusubstitututnest locoalius vocabuli.
si interrogetur iila carnis concupiscettlia , qua pu- Sunt Ubri qui habent, facit reum : cujusdam
reutus ejus valet,
denda facla sunt, quoe prius pudenda non fuerant; —
etc; minusbene. Morel.,Elem.crit. pgg. 329,330, sic
hunc locum : sed quia modoquodam loquendi
nonne respondebit, se in membris hominis post pec- legit peccatumvocatur, quod et peccatofacta est, et pecca-
1 Er. et sex Mss.,inseparabUe. tum, si vicerU, facU verum; reatus ejus valet in gene-
rato. M.
 ' .
ivn LIBER PRIMUS. t 480
Deo, sed vJdnm quod non est ex Deo. Non enim cupiscentia carnis maneat in regenerato, in qno
propter se ipsam, quae laudabilis est, quia opus Dei universorum facta est remissio peccatorum; quan-
est; sed propter damnabile vilium, quo vitiata est, doquidem per ipsam seminatur, et cum ipsa carnalis
natura humana damnatur. Et propter qnod damna- gignitur proles parentis etiam baptizati; aut certe
tur, propter hoc et damnabili diabolo subjugatur : si in parenle baptizato potest esse et peccatum non
quia et ipse (Mabolusspiritus immundus est, et uti- csse, cur eadem ipsa in prole peccaium sit: ad hoec
que bonum quod spiritus , raalum quod immundus ; respondetur, dimitti concupiscentiam carnis in Ba-
quoniam spiritus est natura, immundus est vilio : plismo, non ut non sit, sed ut in peccatum non
quorum duorum illud a Deo esl, hoc ab ipso. Non imputetur. Quamvis autem reatu suo jam soluto,
itaque tenct homines, sive maj"oris, sive infantilis manet lamen, donec sanetur omnis infirmilas noslra
oclatis, propler quod homines sunt, sed propter quod prolicienie renovatione interioris hominis de die in
immundi sunt. Qui ergo miratur quia crealura Dei diem, cum exterior induerit incorruptionem. Non
subditur diabolo, non miretur : subdilur enim crea- enim substantialiter manet, sicut aliquod corpus, aut
tura Dei creaturoe Dei, minor majori, qtiia homo spiritus : sed affeciio est quoedam maloe qualitatis,
angelo; nec tamen propter naturam, sed propter sicut languor. Non ergo aliquid remanet, quod non
vitium, quia immundus immundo. Hic est fructus remittalur; cum lit, sicut scriptum est, propiliut
ejus ex anliqua immundilioestirpe, quam planlavit Dominusomnibus iniquitatibusnostris: sed donec fiat
in homine, majores quidem poenas ultimo judicio, et quod sequitur, Qtti sanat omnes languores luos,
quanto est immundior, ipse passurus : verumtamen qui redimitde corruptionevitam tuam (Psal. cn, 3,4);
et quibus in illa damnatione tolerabilius erit, huic , manet in corpore mortis hujus carnalis concupi-
sunt subdili velut principi auctorique peccati; quia scentia. Cujus viliosis desideriis ad illicita perpe-
nulla erit damnationis causa, nisi peccatum. tranda non obedire prsecipimur, ne regnet peccalum
CAPUT XXIV.— 27. Per libidinemtraducitur pec- in noslro morlali corpore. Quoetamen concupiscenlia
catum originale. Peccala venialia in conjugibus. Con- quolidie minuilur in proficientibus et continentibus,
cupiscentiacarnis, peccali filia et mater. Quapropter accedenle ctiam senectute multo maxime. Qui vero
natos non ex bono quo bonoe sunt nuplioe, sed ex ei nequiter serviunt, tanias in eis vires accipit.nt
malo concupiscentioe,quo bene quidem utunlur nu- plerumque jam aetate delicienlibus membris, eis-
ptioe, de quo lamen erubescunt et nuplioe, reos dia- demque panibus corporis ad illud opus moveri
bolus parvuios tenet. Quia cum sint ipsae honora- minus valemibus, turpius et procacius insahire non
biles in omnibus ad eas proprie periinenlibus bonis, desinat.
etiamsi thorura habeant immaculatum(Hebr. xm, 4), CAPUT XXVI. — 29. Quomodoconcupiscentiai»
non solum a fornicationibus et adulteriis, quoe sunt baptizatis maneat aclu, prwtereat reatu. ln eis ergo
flagitia damnabilia, verum eliam ab illis excessibus qui regenerantur in Chrislo cuni remissionem acci-
concumbendi, qui non fiunt causa prolis voluntate piunt prorsus omnium peccatorum, utique necesse
dominante, sed causa voluptalis vincente libidine, est ut reaius etiam hujus licet adhuc manenlis con-
quae sunt in conjugibus peccata venialia : tamen cum cupiscentioeremittatur, ut in peccatum, sicut dixi,
venturum fuerit ad opus generandi, ipse ille licilus non impuletur. Nam sicut eorum peccatorum quae
boneslusque concubilus, non potest esse sinc ardore manere non possunt, quoniam cum fiunt praetereunt,
libidinis, ut peragi possit quod rationis est, non libi- reatus tamen manet, et nisi reraittalur, in oeternum
dinis. Qui cerle ardor, sive sequatur, sive proeveniat raanebit : sic illius ', quando remittitur, reatus
voluntatem, non tamen nisi ipse quodam quasi suo aufertur. Ilocest enim, non habere peccatum, reum
imperio movet membra, quoe moveri voluntate non non esse peccati. Nam si quisquam, verbi gratia,
possunt: atque ila se indical non imperantis famu- fecerit adtillerium, eliamsi nunquara deinceps faciat,
lum, sed inobedientis supplicium voluntatis, nec reus est adulterii, donec reatus ipsius indulgentia
libero arbitrio, sed illecebroso aliquo stimulo com- reniitlatur. Habet ergo peccaturo, quamvis illud quod
roovendum,et ideo pudendum. Ex hac carnis concu- admisit jam non sit; quia ciim tempore quo factum
piscentia, quaelicet in regeneralis jam non deputelur est pr.itcriit. Naro si a pcccando desistere, lioc esset
in peccalum, tamen naluroe non accidit nisi de non habere peccata, sufficerel ut hoc nos inoneret
peccato : ex hac, inquam, concupiscenlia carnis, Scriptura , Fili, peccasti? non adjkias iterum. Non
tanquam filia peccati, et quando illi ad turpia con- autem sufficit, sed addidil, Et de prislinis deprecare,
sentilur, etiam peccatorum matre multorum, quoe- ut tibi remiltantur (Eccli. xxi, 1). Manent ergo, nisi
cumque nascitur proles, originali est obligala peccato, remiltanlur. Sed quomodo manent, si proeterita
nisi in illo renascatur, quem sine ista concupiscentia sunt; nisi quia proeterierunl actu, raanent reatu ?
Virgo concepit: propterea quando nasci est in carne Sic itaque fieri e contrario potest, ut. etiam ilJud
dignatus, sine peccato solus est natus. maneat actu, proelereat reatu.
CAPUT XXV. — 28. Concupiscentiaremanet post CAPUT XXVII. — 50. Concupitcentiwdesideria
Baptismumvelut languor post sanatum mnrbum.Con- mala. Vt non sint velle debemus. Agit eniai aliquid
cupiscentiain proficientibusminuitur, in inconlinenli- concupiscentia carnis, et quando ei non exhibetur
but augetur. Si autem quaeritur, quomodo ista con- 1 subaudi,concupiscentiw. •
431 DE NUPTHS ET CONCUPISCENTIA, S. AUGUSTINI 06*32
vel' cordis assensus ubi regnet, vel membra velul Ideo ergo Apostolus non ait facere!bmftnr.sibi'iion
arma quibus iinplealur quod jubet. Agit autem, quid, adjacere, sed perficere. Multum enim boui facit',
nisi ipsa desideria mala et lurpia ? Non enim si bona qui facit quod scriptum est, Post concupiscenlias tuat
et licita essent, eis obedire prohiberet Apostolus non eat (Eccli. xvm, 30) : sed non perficit, quia non
dicens : Non regnetpeccalumin vestromorlalicorpore implet quod scriptum est, Non concupisces(Exod.
ad obediendumdesideriisejus. Non enim ait, Ad ha- xx, 17). Ad hoc ergo dixit lex, Non concupisces,ut
benda desideria ejus ; sed, ad obediendumdesideriis nos in hoc roorbo invenientes jacere, medicinara
ejus: ut quoniam sunt in aliis majora, in aliis minora, gratioequsereremus; et in eo praeceptosciremus et
prout quisque in hominis interioris novitate profe- quo debeamus in hac mortalilate proficiendoconari,
cerit, in hoc agonem justitiaepudicitiaequeservemus, et quo possit a nobis in illa immortalitatebealissima
ne illis obediamus. Ut taineii nec ipsa sint desideria, perveniri: nisi enira quandoqueperficiendumesset,
velle debemus, etiam si in corpore morlis hujus id nunquamjubendum esset.
obtinere non possumus. Hinc enim et alio loco idem CAPUTXXX.— 33. Concupiscentia quomodocapti-
aposlolus loquens velut ex suoe personae introdu- vabat Aposiolum.Lex peccaliApostolo quid. Deinde
ctione nos instruit, dicens, JVonenimquodvolo, hoc repetens Apostolus, ut amplius commendet senlen-
ago; sed quod odi, illud facio; id est, concupisco: tiam superiorem : iVonenim quodvolo,inquit, facio
quia et hoc nollet facere, ut esset omni ex parte bonum; sed quod nolo malum, hoc ago. Si autemquod
perfectus. Si autem quod noto, iuquit, hoc facio, con- nolo ego hoc facio,jam non egooperorillud, sed quod
sentio legi quoniambona: quia hoc ct illa non vult, habitat in me peccatum.Et sequilur : lnvenio ergo le-
quod et ego nolo. NOIJvult enim ut concupiscam, gem mihi, volenlifacere,bonum; qupniammalummihi
quaedicit, Non concupisces:et ego nolo concupiscere. adjacet: hoc est, invenio legem roihi esse bonumvo-
In hoc itaque consentiunt, voluntas legis, et mea. lenti facere quod lex vult; quoniam non ipsi legi
Verurti quia concupiscere nolebal, et lamen concu- quoedicit, Non concupisces,sed milii adjacet malura
piscebat, sed eidem concupiscentioenequaquam con- quod nolo, quia et nolens concupisco*. Condeleclor
sentiendo serviebat, adjunxit atque ait: Nunc autem enim, inquit, legi Dei secunduminterioremhominem:
)am non ego operor ittud, sed id quod in me habitat videoautem aliam legemin membrismeis repugnanlem
peceatum. legi mentis mem, el captivantemme sub lege peccali,
CAPUT XXVIII. — 31. Quis dicere possit, jam qumest in membrismeis. Isla condelectatio legi Dei
non ego operor illud. — Multumaulem fallitur horao, secunduminteriorem horoinem,de magna nobisvenit
qui consentiens concupiscentioecarnis suoe, et quod gratia Dei.In ea quippe inlerior homonoster renova-
illa desideratdecernens facere et statuens, putat sibi tur de die in diem, cum in ea proficit perseveranter.
adhuc esse dicendura, Non ego operor illud : eliamsi Non enim timor est torquens a, sed amor Iibens. Ibi
oderit quia consentit. Simul enim est utrumque, et sumusveraciter liberi, ubi non delectamur invili.
ipse odit, quia malum esse novit; et ipse facit, quia 34. Yerum illud quod ait, Videoaulemaliam legem
facere statuit. Jam vero si et illud addat, quod Scri- in membrismeisrepugnanlemtegimenlis mew; ipsa est
ptura prohibet, dicens, Neque exhibueritismembra ista de qua loquimur concupiscentia, lex peccati in
vestra arma iniquilalispeccato(Rom. vi, 12,13), ut carne peccali. Quod autem dixit, et captivantemme
quod facere statuit in corde, eliara corporecompleat; sub legepeccati; hoc est, sub se ipsa, quwest in mem-
et ideo dieat, Non ego operor illud, sed quod habilat bris meis. Aut captivantemdixit, captivare conantem ,
in me peccatum,quia cum id decemit el facit, displi- id est, ad consentiendum implendumquecogenteni:
cet sibi; lantum errat, ut nec se ipsum agnoscat; aut potius, quod non habet controversiam, captivan-
quando cum ex toto ipse sit, et corde slatuente et tem secundum carnem, quam nisi tencret camalis
corpore implente, adhuc se ipsum esse non putat. concupiscentia, quam legem peccati vocat, non uli-
CAPUT XXIX. — Bonum quando perficiatur. Qiii que in ea ullum illicitum desideriuin, cui mens obe-
ergo dicit, Jam non ego operor illud, sed quod habitat dire non debeat, commoveret. Quod aulem non ait,
in me peccatum: si lantummodo concupiscit, verum Caplivantem carnera meam ; sed, captivanlemme:
dicit; non si cordis consensionedecernit, aut etiam hinc faclumest ul sensushic alius quaereretur,el ac-
corporis ministerio perficit. ciperemuscaptivanlem,vclut dixisset, Captivare co-
32. Deinde adjungit Apostolus : Scio enim quia nantera. Sed cur non diceret, captivantemme, ubi
non habitalin me, hoc est in carne mea, bonum: velle vellet intelligi carnem suam? Annon dictum est de
enim adjacet mihi, perficereautembonumnon invenio. Jesu, cuni in monumento non fuissel caro ejus in-
Hoc ideo dictura est, quia tunc perficilur bontim, venta, TuleruntDominitmmeum, et nescioubi posttc-
quando desideria mala nulla sunt : sicut tunc per- runt eum (Joan. xx, 2)? Num ideo non recte diclum
iicitur malum, quando malis desideriis obeditur. est, quia non dictum est, Carnem, vel, Corpus Do-
Quando autem sunt quidem , sed non eis obeditur ; mini mei; sed, Dominumtneum?
nec malum perficitur, quia non eis obedilur; nec CAPUT XXXI. — 35. Caro, carnis affectus.Quan-
bonum, quia sunt: sed fit ex aliqua parle bonum, 1 PluresMss.: iiultumenimbonumfacU.
quia concupiscentia? malae non consenlitur; et ex * PluresMss.,quia et noto,et concupisco,
aliqua parte remanet malum, quia vel concupiscilur. 8 BelgicidnoMSs.,iorpens.
.,, LIBER PRIMUS. 434
quam paulo superius, et ipse Apostolus quomodo quit, in ChrisloJesu tiberavitme a tegepeccati et mor-
captivanlem me, tis (Rom. vn, 15-vni, 2). Liberavit, quomodo, nisi
rectepotueritdecarnesuadicere,
satis evidentcr apeiuit. Cum enim dixisset, Scio enim quia ejus reatum peccatorura omnium remissione
quia non habitalin me; idipsum exponens adjunxit, dissolvit, ul quamvis adliuc maneat, et de die in
et ait, Iwcesl in carne mea, bonum.Hoecergo capti- diem magis magisque minualur, in peccatum tamen
vatur sub lege peccati, in qua non habitat bonum , non impiilelur ?
boc est, caro. Carnem autem nunc appellavit, ubi est CAPUT XXXII. — 37. Lex peccati cum realu in-
morbidusquidam carnis affeclus; non ipsam corporis parvulis non baptizalis. Peccato Adw humanum ge-
conformationem.cujus membra non adbibenda sunt nus oleaslrum factum esl. Hoecitaque remissio pec-
arma peccalo, id est, eidem ipsi concupiscentioe,quae catorum quaradiu non fit in prole, sic ibi est lex ista
hoc carnale noslruni eaptivum tenet. Nam quanlum peccati, ut cliara in peccatum imputetur, id est, ut
attinet ad ipsam corporalem subslantiam atque nalu- etiam reatus ejus cum illa sit, qui teneatl octernisup-
ram, in viris fidelibus, sive conjugatis, sive conlinen- plicii debitorem. Hoc enim trajicit parens in prolem.
libus, jam templum Dei est. Attamen si omninonihil carnalein , quod est ipse carnaliter natus, non quod.
carnis noslroe captivum tenerelur, non quidem sub spiritualiter est renatus. Quia idipsum quod carnali-
diabolo, quia et ibi facta est peccati remissio, ut pec- ter natus est, quamvis reatu solulo non impedial fru-
calum non imputetur, quod proprie lex peccati voca- clum cjus, lamcn tanquam in semine olivoe latet,.
tur; tamen sttb ipsa lege peccati, hoc est, sub con- etiamsi propter remissionera peccatorum nihil oleo'
cupiscentiasua, nisi aliquantum teneretur caro nostra nocet 3, ei scilicet vitoe,qua secundum Cbrislum, qui
captiva, quomodoesset verum quod ait idem aposto- est appellatus ab oleo, id est, a chrismate, juslus ex.
lus, Adoptionemexspeclantes, redetnplionemcorporis fidevivit (Id. i, 17). Hoc autem quod in parenle rege-
nostri (Bom. vm, 23)? In faiilum igitur adhuc exspe- nerato, tanquara in oleoesemine, sine ullo reatu, quia
ctatur redemptio corporis nostri, in quantum adhuc remissum est, tegitur; profecto in prole nondura re-
ex aliqua parte captivum est sub lege peccali. Unde generata, velut in oleastro, cum reatu babetur, donec
et liic exclamansait: Infelix ego homo, quis me libe- eliam illic eadem gratia reraittatur. Ex quo enim:
rabil de corpore morlis Itujus? Gratia Dei per Jesum Adam ex olea tali, in qua nec semen erat hujusmodi,.
Chrislum Doininumnostrum.Ubi quid intellecturi su- unde amaritudo nasceretur oleastri, in oleastrum pec-
mus, nisi quia corpus quod corrumpitur, aggravat caiidoconversus est; quia tam magnumpeccatum fuit,.
animam (Sap. ix, 15)? Cum ergo idipsum corpus jam ubi magna fieret in deterius mulatio naturoe; lotum
incorruptibilc recipiclur, plena crit liberatio a cor- genus humanum fecit oleastrum: ila ut (quemadmo-
porc morlis bujus : a quo non liberantur, qui sunt ad dum nunc in ipsis videmus arboribus) si quid inde i«
poenamresurrecluri. Ad corpus crgo mortis bujus in- oleam gratia divina converlit, ibi vitium primoenali-
telligitur pcrlinere, ul alia Iex in raembris repugnet vitatis, quod erat originale peccatum dc carnali com-
quidem legi mentis, dum caro concupiscit advcrstis cupiscentiatraductum et attraclum, remittatur, tega-
spiritum; elsi meiitem nnn subjugel, quia et spiritus tur, non impuletur; insit lamen , unde oreaster
concupiscitadversus carnem (Galat. v, 17): atque ila nascalur 3, nisi et ipse in oleara eadem gratia rena-
quamvislex ipsa peccati captivum leneat aliquid car- scatur.
nis, unde resistat legi incnlis; non tamen regnal in CAPUT XXXIII.—38. Baplismoomnis peccalorum
noslro licet morlali corpore, si non obedilur deside- rcmissio, plenaque in resurrectionesanalio, accepla-
riis ejus. Solent enim et hostes adversus quos dimi- referri debet. Quolidianamundatio. Beata itaque olea,.
catur, et inferiores esse in certamine, el vicli aliquid cujws rcmissoe sunt iniquilates, et cujtis tecta sunt
tenere captivum : quod in nostra carne quamvis sub peccala : beata, cni non imputavit Dominus pecca-
peccali legeleneattir, lamen in spe redemplionis est; tum (Psal. xxxi, 1,2). Sed illud quod remissum et
quia ipsa viliosa concupiscentia nulla omnino rema- teclum est et non imputatur, donec fiat in octernam
nebit.caroautem nostraab ea peste morboque sana- immorlalilatem plena mutatio, liabet vim quamdam.
ta, et tota immortalitale vestita, in oelerna beatitu- occultam , unde seminetur amarus oleasler, nisi et
dine perraanebit. illic eadem Dei agricullura remitlalur, legatur, noni
36. Subjungit aulcm Apostolus, et dicit: Igitur ego impulelur. Non erit autem omnino aliquid vel in car-
ipse mente servio legi Dei, carne aulem legi peccati. nali semine vitiosum, cum eadem regeneralione, quoe?
Quod sic inlelligendumest: menleserviolegi Dei, non nunc fit per sacrum lavacrum, usque in (inemcuncla
consentiendo legi peccali; carne aulein servio legi mala hominis purgante atquc sananle, eadem carc*
peccali, habendo desideria pcccati, quibus etsi non per quam facta esl anima carnalis, fiet spiritualis
consentio, nondum taroen pcnitus careo. Denique etiam ipsa, nullam Icgi mentis resistentem concupi-
quid posl hxc intulerit, allendaraus : Nulla ergo, in- scentiam carnis babitura, nihil carnalis seminis emis-
quit, condemnatioesl nunc his qui sunt in ClirisloJesu. snra. Sic enim accipiendum est quod ait idcm apo-
Eliam nunc, inquit, quando lex in membris repugnat slolus : Chrislusdilexit Ecclesiam,et sc ipsum Iradidit
1 Editi,qui enm teneal.Abest, euma
legi nientis, et captivum aliquid tenet in corpore ex bisplurespro, qui, habent, qua?. manuscriptis: et
mortis liujus, nulla condemnatioest iis qui sunl in 2 PluresMss.,mltilolewnocet.
3 Sic vetuscodex Benignianus.Editi
Chrislc Jesu. Audi quare : Lex enim spiritus vilm,in- vero, wtcletamen;
omisso,insil.
i.
435 DE NUPTHS ET CONCUPiSCENTlA,S. AUGUSTINl 43»
vro ea, «( eam snnctificarel, mundans eam lavacro ui naturalebonum taudaniesPelagiam, tefellithtur m-
aqttm tn veibo, tit exliiberetstbi i/ise gloriosam Eccle- ctoritateB.Ambrosii.De bac auteiri concupiscentiacar-
siam, non habentem maculum aul rugam,aul uliquid nis, quam curavimus a nuptialibus bonis lam prolixa
ejnsmodi(Ephes. v, 25 27). Sic, inquara, hoc acci- disputatione dislinguere, propter novos hoereticos,
pieiiiliim est, ut eodem lavacro regeuerationis et qui cum ha?c rcprehenditur calumniantur, quasi nu-
verbo saiictificalionisomnia prorsus mala hominum ptioereprehendanlur; ul scilicet eam tanquara bonuifl
regeneratorum mundentur alque sanenlur; non so- naturale laudando , suum pestiferum dogma conlir-
lum peccala quoeomnia nunc remiltuntur in Baptismo, menl, quo asserunt prolem quoeper illam nasr.itur,
sed etiam quoeposterius liuinaua ignoranlia vel infir- nullum trabcre originale peccalum : de hac ergo car-
milatecontrahiinlur : non ut Baptismaquoties pecca- nis concupiscentia , beatus Ambrosius Medioianensis
tur, toties repelatur; sed quia ipso quod semel datur, episcopus , cujtts saccrdotali ministerio lavacrum re-
fit ut non solura anlea, verum etiam pnstea quorum- generaiionis accepi, sic breviter est Jocutus, cum ex-
libet peccatornm vcniafidelibusimpctretur. Quid enim ponens Isaiam propbetam, carnalem Christi nativiia-
prodesset vel ante Baptismum poenitentia,nisi Bapti- tem irtsinuafel. <Ideo, i inquit, < ct quasi hortio per
smus sequeretur; vel postea, nisi proecederet? In ipsa universa tentatiis est, el in similitudine hominuth
quoque oratione doroinica, qnoequotidiana est nostra cuncla suslinuil: sed quasi de Spirilu natus, absti-
mundatio, quo fructu, quo effectu aiceretur, Dimitle nuit a peccato (Hebr. ;v, 15), Omnisenim homo mcn-
nobis debila nostra ( Matlh. vi, 12), nisi ab eis qui dax (Ps<i/. cxv, 2), el nemo sine peccato nisi urtUS
baptizali sunt, diceretur? Itemque eleemosynarumlar- Deus. Servatum esl igitur ul ex viro et muliere, id
gilaS et beiieficentia quantalibct, cui tandem ad di- est, per illam corporum coramixlionem nemo videa-
miltcnda sua peccata prodesset, si baptizatus non tur expers esse delicli. Qui auiem expers est delicti,
esset? Postremo regni coelorumipsa felicilas, ubi non expers est etiam hujusmodi conceplionis. » Numquid-
habebit Ecclesia macularoaut rugam aut aliquid ejus- naro et sanclus Ambrosius nuptiarum bonilatera , ac
modi, ubi nihil reprehensionis, nihil simulalionis eril, non potius istorum hor-relicorum,quamvis tune non-
ubi non solum reatus, sed nec concupiscentia erit diini apparenlium vanilatem, hujus suoesenlenlioeve-
ulla peccati, quofuin erit, nisi baplizatorum ? ritate damnavit? Quod ideo comraemorandum putavi,
CAPUT XXXIV.— 39. Baptismi sanciitatenon so- quia Pelagius sic iaudal Ambrosium, ut dical: < Bea-
lum peccata, sed mala prorsus omnia tollenda. Ecclesia tus Ambrosius episcopus, in cujus proecipuelibris Ro-
ttondumcarcl omnimacula.Ac per hoc non solum om- mana elucet (ides;qui scriptorum inter Lalinos flos
nia peccata, sed omnia prorsus hominum mala, chri- quidam speciosus ei.itiiil, cujus (idemet purissiraum
sliani lavacri sanctitate tolluntur, quo mundat Eccle- in Scripluris scnstim ne ininiicus quidem ausus est
siam suam Christus, ut exhibeat eam sibi, non in isto reprehendere • (Ltb. 3 pro Libero Arbitrio). Pcenileat
soecttlo,sed in futuro, non babentem maculain aut ergo eum, quod sensit adversus Arabrosium, ne pce-
rugam aut aliquid ejusmodi. Nam qui modo eam ta- niteat eum, quod sic laudavit Ambrosium. Habcs ti-
lem esse dicunt, et lamen in illa sunt; quoniam et brum et raolestia iongitudinis, et difficultate quocstio-
ipsi falentur se liabere peccata, si verura dicunt, pro- nis, quam milii fuil ad diclandum, tam libi ad legen-
fccto quoniam mundi non sunt a peccatis, babel in dum negotiosum, quibus particulis lemporum te
eis Ecciesia maculam : si autem falsuin dicunt, quia invenire pofuii aut poluerit otiosum. Quem profecto,
corde duplici loquuniur, habet in e:s Etc esia rugam. quantum roe Dominus adjuvare dignatus est, clabo-
Si aulem se dicunl babere ista, non ipsam : crgo se ratum inter ecclesiasticas curas meas, non libi inge-
non esse membra eius, nec se ad corpus ejus per- rerero inter publicas tuas, nisi ab homine Dei qui te
tinere faieantur, ut eliam sua confessione damneu- familiarius novit, audissem quod tam libenter legas,
tur. ut etiam nocturnas aliquas horas lectioni vigilanter
CAPUT XXXV.— 40. Carnis concupiscenliam,vel- impendas.

Augustinusm prwfationeOperisImperfecti conlra Julianum.

Scripsi librum ad comilem Valerium , cujus libri titulus est, De Nuptiis et Concupiscentia : eo quod ad il-
lum pervenisse cognoveram, dicere Pelagianos, damnatores nos esse nuptiarum. Denique in illo opere, nu-
ptiarum bonum a concupiscentiae carnalis malo, quo bene utitur pudicilia conjugalis, quali potui disputatione
discrevi. Quo libro acceplo, memoratus vir illuslris misit mihi in chartufa nonnullas sentenlias decerptas ex
opere Juliani hocreliciPelagiani (in quo opere bbris qualuor respondisse sibi visus est illi uni meo, quem de
Nnptiis et Concupiscentia me scripsisse memoravi), missas sibi a nescio quo, qui eas, ut voluit, ex
primo Juliani libro decerpendas curavit: quibus tit quanlocius responderera, idem Valerius poposcit. Et
faclmn est ut sub eodem tilulo etiara secundum librum scriberem, contra quem Julianus alios oclo nimia lo-
quacitale conscripsit.
Idem in epislola ccvu, ad Claudium.
Quisquis ergo et illum secundum librum meum ad comitem idenlidem Valerium, sicut primum, conscn-
437 LIBER SECUNDUS.
plum legit, noverit me in quibusdam non respondisse Juliano; sed ei potius, qui de libris ejus illa selegit, et
non ita posuit ut invenit, sed aliquantum pulavit esse mulanda, fortasse ut eo modo quasi sua faceret, quae
aliena esse constaret.
LtBMtt SECITJTDUS
sententiasJuliani,expruno libfbrumquatuor,qiiosille contra librum de Nupliiset concupiscentiapriorem ediderat
incerti auctorismanu deeerptas, et sibi comitevaleriocurante aUatas,refellit Augustinusposteriore hoc libro : ca-
tholicumdogmade originatimalovindicatab adversariicalumniiset argutiis,atque in primis id a Maoichseorum nelaria
haeresiproculabesse demonstrat.
CAPUT PRIMUM.— 1. Inter mililiaetiiee curas et
illustris personaequam pro meritis geslas, actusque
reipublicoenecessarios, fili dileclissime et honorande
Yaleri, tanto studio le adversus hoereticos iti eloquia
divina flagrare, satis dici non potest, quanla mentis
jucunditate delecter. ltaque posteaquam legi litteras
Sublimitalis tuoe, quibus de iibro quem ad te scripsi
gratias agis; sed et adroones, ut per fralrem et coe-
piscopum meum Alypiumaudiam, quid de quibusdam
locis ejusdem libri haeretici disputationis assumant;
ad hoc scribendum excitatus sum. Et quia non tan-
ttwi relalu memorati mei fratris id didici, verum
etiam prolalas ab eo chartulas legi, quas post ejus de
Ravenna profectionem liomam mittere ipse curasli:
ubi adversariorura potui vaniloquia reperire, ad ea
respondere, adjuvante Domino, qiianta possum veri-
late et Scripturarum divinarum auctorilate, pro-
posui.
CAPUT II. — 2. Chartula cui nunc respondeo, hoc
tilulo proeuolatur: < Capitula de libro Augustiniquem
scripsit, contra quoede libris pauca (decerpsi. > Hic
video, eum qui tuoePraestantioeista scripta direxit, de
nescio quibus ea libris, causa, quantum existimo, ce-
lerioris responsionis, ne tuam differret instantiam,
voluisse decerpere. Qui autem sint isti libri cum co-
gitarera, eos esse arbitratus sura, quorum mentionem
Juliauus facit in epistoia quam Romara misit (6), cu-
jus exemplum simul ad rae usque pervenit '. Ibi
quippe ait: < Dicunt etiam istas, quoemodo agunlur,
nuptias a Deo inslilutas non fuisse, quod in libro Au-
gustini legitur, conlra quem ego modo quatuor libel-
lis respondi. >Credo, ex his libellis ista decerpla sunt:
unde melius fortasse fuerat, ut universo ipsi operi
ejus, quod quatuor voluminibus explicavit, redar-
guendo et refellendo nosira laboraret intentio (c); nisi
el ego responsionem differre noluissera; sicut nec tu
transraissionem scriptorum, quibus respondendum
est, dislulisti.
3. Verba ergo de libro meo tibi a me misso tibique
notissimo ista posuit, quoe refutare conatus est.
< Damnaiores nos esse nuptiarum operisque divini,
1Elegantissimus
cygirannensiscodexet alii quidamMss.,
cujusexemplum me usquepervenU;omissaparticula,
ad
simul, quae nec in ipsis erat manuscriptisexemplaribus
Operislmperfecti contra Julianum,libro1, cap. 17.
ScnptusannoChristi420.
(a) videlibrum
(b) primumOperis imperfecticontra Julia-
num, cap. 18.
(c) Id praestititpostea sex libris contra Julianumeditis,
cumintegrum illiusopusaccepisset,quodquidem Juliani
opusquoesitum nt refutaretur, ad se tardiuspervenissein
libro primooperis Imperfecti,cap. 19, testatur.
438
w.
quo ex maribus et feminis Deus homines creat, invi-
diosissime clamitanl: quonianl dicimus, eos qui de
tali commixlione iiascunlur, iraliere originale pecca-
lum; eosque, de parentibus qualibuscumque nascan-
lur, noii negamus adhiic esse sub diabolo, nisi re-
nascanlur in Christo > (De Nupliis et Concup., tib. 1,
n. 1). ln his verbis meis testimonittm Aposloli quod
inlerposui proetermisit, cujus se premi * magna mole
sentiebat. Ego enim cum dixissem, homines rtatos
trabere originale peccaturri; mox adjunxi : < De quo
Apostolus ait *, Per nnum Iwminempeccaium intravit
in mundum, et per peccatummors; et ila in omnesho-
mines perlransiit, in quo omnespeccaverunt> (Rom.y,
12) : quo testimonio, ut diximus, proelermissocoe-
lera ille contexuit, quoe supra coinmemorata sunt.
Novit enim quemadmodum soleant hoeeverbaaposto-
lica, quoeproetermisit, accipere calholicorum corda
fidelium : quaeverba tam recla et tanta luce fulgentia
tenebrosis et tortuosis interpretalionibus novi hoere-
tici obscurare et depravare moliuntur.
4. Deinde alia mea verba subtexuit, ubi dixi:
< Nec advertunt quod ita nupliarum bonum malo ori-
ginali, quod inde trahitur, non polest accusari; sicut
adulteriorum et fornicationum malnm bono nalurali,
quod inde nascilur, non potest excusari. Nam sicut
peccalum, sive hine sive inde trahatur, opus est dia-
boli; sic homo, sive hinc sive inde nascalur, opus
est Dei > (De Nuptiis et Concup., lib. 1, n. 1). Etiam
hic ea proetermisit, in quibus aures calholicas timuit.
Nam ul ad haecverba veniretur, supra dictum erat a
nobis : < Hoc ergo quia dicimus, quod antiquissima
atque firmissima catholicae fidei regula continetur,
isti novelli et perversi dogmalis asserlores, qui niliil
peccati esse in parvulis dicunt, quod lavacro regene-
rationis abluatur, lanquam damnemus nuptias, et
tanqiiam opus Dei, hoc est, hominem qui ex illis na-
scitur, opus diaboli esse dicaraus, infideliter vel impe-
rite calumniantur. > His ergo nostris prietermissis,
sequuntur illa nostra quaeposuit, sicut supra scriptum
est. In his itaque quoepraetermisit, hoc timuit, quia
cuncta Ecclesiae calholicoe pectora convenit, fidem-
que ipsam antiquitus traditam atque fundalara, clara
quodam modo voce compellat, et adversus eos vehe-
mentissimc permuvct quod diximus, < quia nihil pec-
cali esse in parvulis dicunt, quod lavacro regenera-
1 In excusis,opprvni.
3 Ita legendum,mo.xadjunxi, De quoAposlolusaU,ex
pluribusniauuscriptis,et ex libroprimoOcerisimperfecti
contra Julianum,cap. 17. Imoxhocintuli quod Apostolut
aU.l
459 DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINI 44W';
tionis abluatur. > Omnes enim ad ecclesiam non pro- consentimus, nec ei membra nostra ut impleal qnoti
pter aliud cum parvulis currunt, nisi ut in eis appetit exhibemus, habilat laraen in eis, et mentem
originale peccatum generatione primae nalivitalis resistentem repugnantemque sollicital: ut ipse confli-
altractum, regeneralione secundoe nativitalis ex- ctus, etiamsi non sit damnabilis,quianon perficitiniqui-
pietur. talem; sit lameu miserabilis, quia non habelpacem.
5. Deinde ad nostra superiora verba revertitur, Satis igitur admonuerira, sic istum verba mea velut
quoenescio cur repetat: < Eos autem qui de tali com- refellenda sibi proponere voluisse, ut alicubi mediis
mixtione nascunlur, dicimus trahere originale pecca- detractis, sententiasiuterrumperet; alicuhi extremis
tum; eosque, de parentibus qualibuscumque nascan- non additis decurtaret: et cur hoc fecerit, sufficienter
tur, non negamus adhuc esse sub diabolo, nisi re- ostenderira.
nascantur in Christo. > Hoecverba nostra et paulo CAPUT III. — 7. Nunc ad ca quoe sicut voluit,
ante jam dixerat. Deinde subjungit quod de Chrislo noslra proposuit, quae sua opposuerit, videamus. Se-
diximus, < Qui de eadem sexus ulriusque commixtione quuntur enim jam verba ejtis; et sicut iste insinuavit
nasci noluit. > Sed etiam hic proetermisit quod ego qui tibi chartulam misit, prius aliquid de proefatione
posui, <Ut per ejus gratiam de potestate eruti tene- conscripsit, procul dubio librorum illorum de quibus
brarum, in regnum illius, qui ex eadem sexus utrius- pauca decerpsit. Id autem ita sese habet: < Doclo-
que coramixtionenasci noluit, transferantur. > Vidc, res, > inquit, <nostri temporis, frater beatissime, et
obsecro le, quoe ' noslra verba vilavit, tanquam ini- nefarioequae adbuc fervet seditionis auctores, ad ho-
micus omnino gratiac Dei, quae venit per Jesum Chri- minum, quorum sanctis studiis urunlur, conlumelias
stum Dominum nostrum. Scit enim ab illa Apostoli et exitium decreverunt per ruinam lotius Ecclesiae
sententia, qua dixit de Deo Patre, Qui eruit nos de pervenire; non inlelligentes quantum his conluleriut
polestate tenebrarum, et translidit in regnum Filii cha- honoris, quorum ostenderunt gloriam nisi cum catho-
ritalis suw (Coloss.1,13), improbissime et impiissime lica religione non potuisse convelli. Nam si quis aut
parvulos separari: ideo proeul dubio verba ista proe- liberum in hominibus arbitriura, aut Deum esse na-
termitlere quam ponere maluit. scentium conditorem dixeril, Ccelestianuset Pelagia-
6. Posl boccillud noslrum posuit, ubi diximus : nus vocatur. Ne igitur vocentur hoeretici, finnt Mani-
< Hoecenim quoe ab impudentibus impudenler lauda- choei; et dum falsam verentur infamiam, verum cri-
tur pudenda concupiscenlia, nulla esset, nisi homo men incurrunt: instar ferarum, quoe circumdantur
anle peccasset: nuptioe vero essent, eliamsi nemo pinnis, ut cogantur in relia; quibus quoniam deest
peccasset; fieret quippe sine isto morbo seminalio ralio, in verum exitium vana formidine conlrudun-
filiorum. > IIuc usque ille verba mea posuit. Timuit tur > («).
8. Non est ita ut loqueris, quicumque ista dixisli;
enim quod adjunxi, < In corpore vitaeillius, sine quo
in mortis > non est ita : multum falleris, vel fallere medilaris :
nunc fieri 11011 potest corpore hujus. Et
liberum negamus arbitrium; sed, Si vos Filius
bic ut meam sentcntiam non finiret, sed eam quodam non
ait tunc vereliberierilis (Joan. vm,
raodo detruncaret, illud Aposloli teslimonium formi- liberaverit, Veritas,
Miser me 36). Hunc vos invidetis liberatorein, quibus captivis
davit, ubi ait: ego homo, quis liberabitde
vanam tribuitis liberlatem. A quo enimquis deviclus
corpore mortis hujus ? Gratia Dei per Jesum Chrislum
dicil Scriptura, huic servus addiclusesl ( II
Dominumnostrum.Non enim erat corpus morlis hujus est, sicut
Petr. 11,19): nec quisquam nisi per graliam liberato-
in paradiso ante peccatum, propler quod diximus,
ris isto solvitur vinculo servitutis, a quo * est homi-
< in corpore vilae illius, > quoe ibi erat, <sine isto
nura nullus immunis. Per unum quippe hominempec-
morbo seminalionem fieri potuisse filiorum, sine quo el ita
nunc in corpore mortis hujus fieri non potest. >Ut au- catumintravit in mundum, et per peccatummors;
in omneshomines perlransiit,in quo omnes peccaverunt
tem ad istam comroemorationera humanoe miserioe
et divinae gratioe veniret Apostolus, supra dixerat: (Rom. v, 12). Sic est ergo Deus nascentium conditor,
ex uno eant in Condemnationero,quorumt
Videoaliam legemin membrismeis, repugnantem legi ut omnes
diclus'
mentis mew, et captivanlemme in legepeccali, quw est non fuerit renascentium liberator. Ipse quippe
est figulus, ex eadem massa faciens aliud vas in ho-j
in membrismeis. Post hoec autem verba exclamavit:
secundum misericordiam, aliud in contumeliam
Miser ego homo, quis me liberabitde corporemortis hu- norem
secundum judiciura (Id. IX, 21): cui canlat Ecclesia,
jus ? Gratia Dei per Jesum ChristumDominumnostrum
Misericordiametjudicium (Psal.c, 1). Non itaque sic-
(Rom. VII,23-25). In corpore igitur mortis hujus, ut te atque alios fallens loqueris, < Si quis aut libe-
quale in paradiso ante peccatum fuit, profecto non < rum in hominibus arbitrium, aut Deum essenascen-
erat alia lex in membris nostris repugnans legi mentis
< tium conditorem dixerit, Ccelesiianus et Pelagianus
noslroe*: quia ct quando nolumus, et quando non
< vocalur : > isla quippe catholica fides dicit. Sed si
1 luMss.,qui, quis ad colendum recte Deum, sine ipsius adjutorio
s Duomanuscriptiet editionesPolemicorum duoe,Pari- dicit esse in hominibusliberum arbitrium; el quisquis
siensisanni1644,et Lovaniensisanni 1647,ante peccatum ita dicit Deum nascentiumconditorem, ul parvulorum
non fmt, profectonon erat, etc. Duoe vaticanis Mss.,ante
peccatumprofectononerat, alia tex in membrisnostrisre- 1 SicAm.,Er.et MSS.
pugnat teat, etc. Haecipsalectioerat in tibro prioaoOperis Atposterioreseditiones,a qua.
imperfecti,c»p.71. (a) videinffa Opusunperfectum,lib. 1, cap. 3.
441' LIBER SECUNDUS. 442
neget a poteslate diaboliredemptorem, ipse Pelagia- quoe circumdatur pinnis, ut cogatur in relia ? Opus
nus et Coelestianusvocalur. Libertim itaque in homi- erat ut veritalem teneres, ejusque studio non time-
nibus esse arbilrium, et Deumesso liascenlium condi- res: nunc vero ita non tiroes, ut si timeres, evaderes
lorem, utrique dicimus; non hinc estis Cceleslianiet polius retia maligni ', quam incurreres. Mater Ca-
Pelagiani : liberum autem esse quemquam ad agen- tholica le ideo terret, quia et tibi et aliis a te limet :
dum bonum sine adjutorio Dei, et non erui parvulos el si per filios suos in aliqua potestate positos agil ut
a potestate tenebrarum, et sic transferri in rcgnum timeas, non id agit crudelitate, sed charitale. Tti au-
Dei (Coloss.i, 13), hoc vos dicitis; hinc eslis Ccele- tem vir fortissimus limere bomincs, ignavum putas.
sliani et Pelagiani. Quid oblendis ad fallendum com- Deum ergo time, et noli antiqua fidei catholicoefun-
munis dogmatis legmen, ut operiasproprium crimen, daraenta conari tanta obstinalione subverlere. Quan-
unde vobis inditum est nomen; atque ut nefario vo- quam iste tuus animus animosus, utinam saltem in
cabulo terreas imperitos, dicis, <Ne igitur vocentur hac causa homines timeret: utinam, inquam, saltem
boeretici,fiuntManichoei?> paveret ignavia *, quara periret audacia.
9. Audi ergo breviter, quid in ista qusstione ver- CAPUTIV. — 10. Videamus et ceetera quoecos-
setur. Catholici dicunt humanam natnram a creatore ncctit. Sed quid faciam? ulrum singula ejus propo-
Deo bono condilam bonam, sed peccato vitiatamme- nam, qnibus respondeam ; an eis praeterroissis quoe
dico Christo indigere. Manichoei dicunt liumauam catholica fides continet, ea sola pertractem atque
nalurain, non a Deo condilam bonam pcccatoque vi- confulem, in quibus a tramite veritatis exorbitat, et
tiatam, sed ab aeternarum principe tcnebrarum de hoeresim Pelagianam, tanquam venenosa virgulla,
commixtione duaruni naturarum, quoc semper fue- fruticibus catholicis conatur inserere? Hoc quidem
runt, una bona et una mala, hominem creatum. Pe- ccrte brevius est : sed prospiciendum arbilror, ne
lagiani el Ccelestianidicunt humanam nalurama bono quisquam libro meo lecto, et non lectis omnibus qnoe
Deo conditam bonani, sed ita esse in nascenlibus ab illo dicta sunt, existimet ea me proponere noluisse,
parvulis sanam, ut Cbrisii non Jiabeant nccessariam ex quibus ista ejus pendent, et ex quibus quasi con-
in illa oetate mediciiiam. Agnosce igitur in tuo do- sequenler vera esse monstrantur, quaefalsa redarguo.
gmate nomen litum, et Catholicis a quibtisconfularis, Non itaque pigeat utraque huic opusculo nostro indita,
desine objicere et dogma et nomenalienunj. Nam Ve- el ea scilicet quoeille dixit, et ea quoeipse respondeo,
ritas utrosque redarguit; etlianichaeos, et vos. Mani- universa attendere et considerare lectorem.
cboeisenim dicil: Non legislis quia qui ab inilio fecit 11. Quae sequuntur ergo, ita proenotavit, qui tuoe
hominem,masculumet feminamfeciteos? et dixit, Pro- Dileclioni chartulam misit : < Contra eos, > inquit,
pter Itocrelinquethoino pulremel matrem, el adhwrebit < qui nuptiasdamnant, ct fructus earum diabolo as-
uxori suw; et crunl duoin carne una : ilaque jam non signant. > Non igitur conlra nos, qui neque nuptias
sunt duo, sed una caro. Quod ergo Deus conjunxil, damnamus, quas etiam in ordine suo debila proedica-
homonon separet (Mattli. xix, 4-b').llaquippe ostendit lione laudamus : nec earum fructus diabolo assigna-
et hominum condiiorem, et conjugum copulatorem mus : fructus quippe nuptiarum homines sunt, qui
Deum, adversus Manicliseos,qtii ulrumque horum ne- ordinate inde geuerantur, non peccala cum quibus
gant. Vobis aulem dicit: VenilFilius hominh qum- nascuntur : nec ideo sunt homines sub diabolo, quia
rere el salvare qttodperierat ( Litc. xix, 10). Sed vos, homines sunt, ubi sunt fruclus nupliarum; sed quia
egregii christiani, respondete Cluisto : Si quod per- peccatores sunt, ubi est propago vitiorum. Diabolus
ieral quaerere el snlvarc venisti, ad parvulos non ve- enim culpoeauctor est, non naturae.
nisti; isti nec perieranl, et salvi naii suiit : vade ad 12. Altende et coelera, quibus se existimat adver-
3
majores, de verbis luis libi proescribimus : Non est sus nos huic proemissolitulo consonare. < Deus, >
opus sanismedicus,sed malchabentibus(Matlh. ix, 12). inquit, < qui Adam ex limo fuerat fabricalus, Evam
Ila fit ut Manichoeusqui lioiniiiicommixlam dicitesse construxit e costa (Gen. n, 22), ct dixit: Hmc vocabi-
naluram malam, velit inde saltem salvari a Cbrislo tur Vita, quoniam maler esl omnium vivenlium.>Non
aiiimambonam : lu vero in parvulis, cum salvi sint quidera ita scriptum est: sed quid ad nos? soletenim
corpore 1, nihil a Christo salvandum esse contendis. accidere ut memoria fallat in verbis, dum lamen sen-
Ac per hoc Maiiichaeusquidem naturam humanam de- tentia tenealur \ Nec Evae nomen, ul appellaretur
teslabiliter vituperat; sed tu crudeliler laudas. Qui- Vita, Deusimposuil, sedmaritus. Sicenim legitur:Et
cumqueenim tibi credidcrint laudalori, infantcssuos vocavitAdam nomenuxoris sum Vila, quoniamipsa ma-
non offerrent Salvatori. Tam scclcrala ! senlienti,
quid tibi prodest non meluere quod libi fit utsalnbri- jam ab Honorio imperatore constitutas,quarumterrore
Romanoscfericosnon erubuissepraevaricationis
ler meiuas, et te hominem facit essc 3, non bestiam, perculsos
crimenadmittere,ut pronuntiarentmalamnominumcsse
1 Abest,corporeab omnibuspropeMss.Sed est in libro naluram, calumuiabaturJulianus, ut videbimus inira,
in libroseeundocontra duas EpistolasPelagiauorum,n. S.
tertio operisimperfecticontrajulianuni,c;ip.137. 1 Am.Er. et omncs Mss.,maligna.
* Benignianus Ms.,scelerate. 2 Er. et posterioresediliouesaddunt,potius.Nonerat in
3 Er.ct Lov.ciiniposlerioribuseditionibus,nonmetuere. Mss., nec ineleganteromittitur.
tibi
Quin fit, ul salubritermetuas, et le hominemfncisesse. 3 Editi,lioc.PluresMss.,Itttk.
Meliuscygirannensiscodex, facil esse: eum quo coeteri * i.ov. aliaqtie deincepseditiones, teneatur in libris.
1'ereomnesmanuscriptihabent, non metuerequodtibi jit, iloece additaroentocarebant veteres libri. vide iib. 4
jxenas videlicet, seu leges contra Pclagianoshaereticos Oper.iinperf.,cap. 4,
 m DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINl 444
ter ett omniumviventium(Gen.m, 20). Sed hoc fortas- an coramixtionem, an ipsam fecunditatem. Respon-
sis ita intellexerit, ut Deus per Adarn nomen illud demus itaque, nihil horum: quia et diversitas sexuum
Evoeimposuissecredatur, tanquam per prophetam 1. pertinet ad vasa gignentium, et utriusque commixtio
Nam in hoc quod appelhita est Vitn materque viven- ad seminationerapertinet filiorum, et ipsa fecunditas
lium, magnumesl Ecclesioesacramentum, unde nunc ad benedictionempertinet nuptiarum. Haecautem ora-
disserere longum est, et suscepto operi non necessa- nia ex Deo : sed isle in his omnibus noluit nominare
rium. Nam et illud quod dicil Apostoltis,Sacramen- concupiscenliamcarnis, quoenon est a Patre, sed ex
lum hoc magnumesl, ego aulem dico in Chrislo et in mundo est (I Joan. n, 16); cujus mundi princeps di-
Ecclesia; ipse Adam dixit, Propter hoc relinquethomo ctus cst diabolus : qui eam in Domino non invenit,
matrem el palrem, et adltmrebiluxori sum; el erunt quia Dominus' homo non per ipsam ad homines ve-
duoin carne una. Quodtamen DominusJcsus in Evan- nit: unde dicil etiani ipse, Ecce venit princepshujut
gelio Deum dixisse commemorat (Ephes. v, 31, 52; mundi, et in me nihil invenit* (Joan. xiv, 30) : nihil
Gen. ii, 24, et Malth. xix, 4, 5) : quia Dens utique utique peccati, nec quod a nascente trahitur, nec quod
per hominem dixit, quod homo prophetando proedi- a vivenle addilur. Hanc iste noluit nominare in his
xit. Ergo qnoe sequuntur intuere: < Prima, > inquit, omnibus, quoecommemoravit, naturalibus bonis, de
< appellatione, cui operi parata esset, oslendit, et qua etiam nuptioeconfundunlur, quoedc his bonisom-
dixit : Cresciteel multiplkamini, et replete terram > nibus glorianlur. Nam quare illud opus conjugatorum
(Gen. i, 28). Quis enim nostrum negat ad opus pa- subtrahilur et absconditur eliam oculis filiorum, nisi
riendi a Doinino Deocreatore omniumbonorumbono quia non possunt esse in laudanda commixlione, sine
proeparalamfuisse mulierem ? Adhuc vide quid ad- pudenda libidine? Dehac erubuerunt etiam qui primi
jujigat: < Deus igitur, >inquit,<maiis crealor etleroi- pudenda texerunt (Gen. III, 7), quoeprius pudenda
nae convenientia generationibus membra formavit, et non fuerunt, sed tanquam Dei opera proedicandaat-
gigni corpora de corporibus ordinavit; quorura la- que glorianda*. Tunc ergo lexerunt, quando erubue-
men cfficienlioe potenlia operationis intervenil*, runt: tunc aulem erubuerunt, quando post inobe-
omne quod est ea administransvirtule qua condidit.i dientiam suam inobedientia membra senserunt. De
Ettam hoc esse catholicum confitemur. Et quod hac erubuit eliam iste laudator : comraemoravit
deinde subjungit : « Si igitur, > inquit, < nonnisi enim sexuum diversitatera, commemoravit com-
per sexum fetus, nonnisi per corpus sexus, nonnisi mixtionem, commemoravitfecunditatem; illam vero
per Deuni corpus, quis ambigat fecunditatem Deo commemorareverecundatus est. Nec mirum si pu-
jure reputari? > det laudantes, quod videmus ipsos pudere gene-
13. Post Iioecquoeveraciler et catholice dicta sunt, rantes.
imo in divinis libris veraciter scripta , non autem ab 15. Sed adjungit, et dicit: < Per quid igitur sub
isto calholice dicla sunl, quia non intenlione catho- diabolo sunt, quos Deus fecit? > Sibique veluti ex no-
lici pectoris dicta sunt; jam propter quod ea dixit, stra voce respondet: < Per peceatum, > inquit, < non
Pelagiana et Ccelcstiana hoeresis incipit introduci*. per naturam. > Deinde nostroeresponsioni suam re-
Namque atiende quod sequilur : < Tu vcro, > inquit, ferens : < Sed ut non potest, > inquit, < sine sexibus
< qui dicis, Eosque de parentibus qualibuscumque esse felus, ila ncc sine voluntate delictum. >Ita vero,
nascantur, non negamus adhuc esse sub diabolo, nisi ita est. Sic enim per unum hominempeccatumintravit
renascantur in Christo: oslendc ergo nunc, quid suum in mundum, et per peccatummors; et ila in omnesho-
diabolus cognoscat in sexibus, per quod fructum eo- minesperlransiit, in quo omnespeccaverunt(Rom. v,
rura, ut dicis, jure possideat. Diversitatem sexitum? 12). Per unius illius voluntalem malam omnes in eo
Sed h«c in corporibus est, qtiocDeus fecit. Commix- peccaverunt, quando omnes ille unus fuerunt, de quo
lionera? Sed non ininus benediclionis quam institu- propterea singuli peccatttni originale traxerunt. < Di-
tionis privilegio vindicatur. Vox enim Dei cst : Re- cis enim, > inquit, < ideo illos esse sub diabolo, quia
linquet homo patrem et malrem, n adhmrebiluxoti de sexus ulriusque coinmixtione nascunlur. > Dico
sum;et erunt duo in carne una. Vox Dei est : Cres- plane, propter deliclum eos esse sub diabolo : ideo
cite, et multiplkamini, el replete terram. An forte autem expertes non esse delicti, quia de illa commix-
ipsam fecunditateiii? Sed ipsa est instiluli cansa con- lione sunl nati, quaesine pudenda libidine non potest
jugii. > ctiam quod boneslura est operari. Dixit hocetiam bea-
CAPUT V. — 14. Vides igitur quemadmodumnos lissimoememorioe Ambrosius EcclesioeMediolanensis
interroget, quid suum diabolus cognoscat irt sexibus, episcopus, cum Christi carnalem nativitatem ideo di-
per quod snb illo sinl, qui de parentibus qualibus- ceret expertem esse delicli, quia conceptus ejus ulri-
ctirnquennscuntur, nisi renascanlur in Chrislo: ulrum usque sexus coromixtionisest expers; nullum autem
diversitatem sexuum dicamus ad diabolumpertinere, homiiium essc sine deliclo, qui de illa commixlione
conceptus sit. Nam ejus verba ista suut: < Ideo, > in-
* Am.Er. et pleriqueMss., quit, < el quasi horao per universa tenlalus est, et
3 Editi,potentia Dei propheliam.
a manuscriptis,necnona operaltontsinlervenit.Abest, Dd,
libio quarto operis Imperfecti, 1 Antiquissimus Benign.Ms., Deus.
cap. 5. Pendet sententiatota ab illisverbis, Deusigitur. ! solitere editi,invenkt.
3 NonnuliiMss.,.pelagianam et cwlestianamliwresimin- 3 Plures,sed recentiores Mss.,Umdamtaatque prwdt-
apU iniroducere. canda,vaisso,atqueglorianda.
 *43 LiBER SECUNDUS. 44g
in similitudine hominum cuncta sustinuit: sed quasi ut a diabolo, sicut dicis, > inquit, < legitimo jure te-
de spirilu nalus, abstinuit a peccato (Hebr. iv, 15). neantur. > Jam dictum est, non eos ideo lencri,
Omnisenim homo mendax (Psal. cxv, 2), el nemo quia horoines sunt, quod naturoe noroen esl, cti-
sine peccalo, nisi unus Deus. Servatum est igitur, > jus auctor diabolus non est; sed quia peccatores
inquit, <ttt ex viro ct muliere, id est, per illamcor- sunt, quod culpoe nomen est, cujus diabolus au-
portim commixtionemnemo videatur expers esse de- ctor est.
licti. Qui autem expers est delicti, expers est etiam CAPUT VII. — 17. Sed inter tot nomina bonarum
hiijusmodicmiceptionis(o). > Numquid etiam istum ; rerum , id est, corporum, sexuum , conjunctionum,
o Pelagianiei Coslestiani,audebitisdicereManichoeum? libidinem vel concupiscenliaracarnis iste non nomi»
quod eum dicebat esse Jovinianus hoereticus, conlra nat. Tacet, quia pudet: et mira (si dici potest) pudo-
cujus impietatem vir ille sanctus etiam postparlura ris impudentia, quod norainare pudet, laudare non
permanentemvirginitatem sanctae Marioedefendebat. pudet. Denique vide, quemadmodum magis eara cir-
Si ergo illumManicbaeumdicere non audetis; nos cum cuniloquendoinalueril significarc,quam dicere. <Post-
in eadem causa, eademsentenlia fidemcatholicamde- quam autem vir, > inquit, < naturali appetitu cogno-
fendanius, cur dicitis Manichicos?Aul si et illum fi- vit uxorem. > Ecce iterum dicere noluit, Carnis con-
delissimumvirum boc secundumManicboeossapuisse cupiscenlia cognovit uxorem ; sed, < naturali, > in-
jactatis, jactale, jactale, ut mcnsuram Joviniani per- quit, < appeiilu : >ubi adhuc possumus intelligere
feclius ' impleatis : nos cum illo homine Dei patienler ipsam volunlatem justam el honestam, qua voluit fi-
vestra maledictaet conviciastistinemtis.Et tamen hne- lios procreare; non illam libidinem, de qua isie sic
resiarcbesvester Pelagiusfidemct pnrissimum inScri- erubescit, ul ambigue ' nobis loqui malit, quam per-
pluris sensum sic laudat Ambrosii, ut dicat, ne ini- spicue quod sentit exprimere. Quid est < naturali ap-
micum quidem ansumesse reprehendere. Quo ergo petitu? > Annon el velle esse salvura, et vclle ipsos
progressi fueritis attendite, et vos ab ansibus Jovi- suscipere, nutrire, erudire filios, naturalis cst appe-
niani landem aliquando coliibete. Quamvis ille niniis litus, idemque rationis est, non libidinis? Sed quia
laudando nuplias, sanctinillas virginitati adacquavit; hujus uovimus intentionem , ideo non eum putamus
et lamen niiptiarum fruclibus ab ulero ctiam recenli- liis verbis, nisi libidinem merabrorum genitalium si-
bus Christum salvatorem et de potestate diaboli re- gnificarevoluisse. Nonnelibi videntur hoecverba folia
demplorem necessarium non negavit : quod vos ne- psse ficulnea*, sub quibuslatet, quid aliud, quam id
gatis; et quia vobis pro eorum salule, qui nontlum pro quod pudet? lta quippe isle sibi circumloculionishu-
se loqui possunt, et pro fidei catholicoe fundamentis jus obstacula, sictit illi succinctoriaconsuerunt. Con-
resistimus, Manichaeosnos esse jaclatis. Sed jam se» texat et dicat *: < Poslquam autem vir naturali appe-
qttentia videamus. titu cognovit uxorem, dicit Scriplura divina : Conce-
CAPUTVI. — 16. Rursus quippe interrogans di- pit Eva, et peperitfilium, et vocavitnomen ejus Caim
cit : < Quemigitur parvulorum confiteris auctorem? Sed quid, > inquit, < dicit Adam, audiamus : Acqui-
Deum verum? >Respondeo", <Deumverum.» Deinde sivi hominemperDeum(Gen. iv, 1). Undeconstat opus
subjungit: < Sed malum ille non fecit. > Ac rurstis Dei esse,quera per Deum acquisitum Scriptura divina
interrogat, < utrum diabolum parvulorum confitea- testalur. > Quis hinc dubitet?quis lioc neget,maxime
mur auctorcm. > Rursusque respondet, < Sed natu- catholicus christianus? Opus Dei est homo : sed car-
ram hominis ipse non condidit. > Deinde quasi con- nis concupiscentia, sine qua, si peccatum non proe-
cludil alque inlert : < Si mala commixtio, deformis cessisset, tranquilloe voluntati obedientibus siculi
et conditio corporum, el ideo corpora quoque malo coetera membra genilalibus, seminaretur homo ,
a te deputantur auctori. > Cui respondeo : Maloau- non est a Patre, sed ex mundo est (I Joan. u,
ctori non deputo corpora, sed delicia, quonim causa 16).
faclum est ut cum in corporibus, hoc est, in Deiope- 18. Verum nunc, obsecro te, paulo aitenlius in-
ribus, lottim placeret, acciderel tamen masculo>et fe- tuere , quod nomen * invenerit, quo rursus opcriret
minoequod puderel; nt non esset commixlioqualis quod erubescit aperire. < Genuerat enim eum, > in-
esse potttil in corpore viloeillitis, sed qualem vide- quit, < Adam poientia membrorum, non diversiiate
mus erubescentes in corpore mortis hujus. < Deus meritorum. > Quid dixerit, <diversitate meritorum, >
vero, > inquil, < divisil in sexu, quod in operatione fateor non intclligo : sed , < potenlia membroruin, >
conjtingeret. Ab ipso igitur commixtio corporum, a credo, illud voluil dicere, quod pudet evidenler di
qito est origo corporum. i Jam supra respondimus , cere. Maluitenim dicere, < membrorum potentia, t
hnecex Deo esse; setl non deliclnm, non membrorum quam , carnis concupiscentia. Plane, etiamsinon co-
inobedienliam per carnis concupisceniiam, quoenon gitavit, significavit aliquid , quod ad rem pertinere
est a Patre. Deinde dicit: <Tot ergo rerum bonarum, videatur. Quid enim potentius membris hominis,
id est, corporum, sexuum, conjunctionum malos fru- quando non serviunt voluntati liominis? Qiloetamen
ctus esse non posse, nec homines ob hoc a Deo fieri, etsi frenentur teibperantia vel continentia , usus eo-
1 AliquotMSS.omiltunt,perfectins: cujuslocoBenignia- JIn Mss.,pro, ambigue,legitur,
nus scriptume regionehabet,defeclus. s ambigtto.
Am.Er. et pluresMss.,ficuLnew,
1 ApttaLov.itespondel. 3 Lov.,conlexiteldicU.
(a) Aiubrosiusin lsaiam. ,*Lov.,nomennovum.
447 DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINI 448
rum aliquantum, motus tamen eoram non est in lio- veniat; qua non subvcniente quid sunt homines, nisi
minis potestate. Genuit ergo Adam fitios hac, ul iste quod ail apostolus Pelrus, Velut muta animalia pro-
dicit, < membrorum > suorum < polentia, > de qua creata naturaliter in captivitatemet interitum ' (II Petr.
priusquam illos gigneret, erubuit post peccatum. Si, ii, 12) ? Unde uno loco Paulus apostolus utrumque
autem non peccasset, non cos genuisset membrorura coramemorans, et iram Dei cum qua nascimur, et
potenlia, sed membrorum obedientia. Ipse quippe graliam qua liberamur : Et nos omnes, inquit, ali-
esset potehs, ut eis subjectis volunlate imperaret, quando conversali sumus in desideriis carnis nostrw,
si potenliori et ipse subjectus eadera voluntate ser- facientes volunlalem carnis et affectionum; el eramus
viret. natura filii irm, sicut et cwteri. Deus aulem qui dives
CAPUT VIII. — 19. < Post aliquanta iterum dicit est in misericordia, propter mullam dilectionemqua
Scriplura divina, > inquit: < CognovitAdam Evam dilexit nos, et cum essemusmorlui peccatis, convivi-
uxorem suam, etconcepit, et peperil fitium, et voca- ficavit nos Chrislo , cujus gralia sumus salvi facti
vitnomen ejus Seth, dicens : Suscitavit mihiDominus (Ephes. n, 3). Quid est ergo malitia naturalis ho-
semen aliud pro Abel, quemocciditCain > (Gen. IV, minis , et semen maledictura ab initio, et procreati
25). Deinde addit, et dicit: < Ad documentum in- naturalitcr in captivitaiem et interitum, et natura
stituti coitus, ipsum semen divinitasdiciturexcitasso (ilii iroe? Numquid in Adam nalura ista sic condita
Non intellexit homo iste quod scriplum est: putavit est? Absit : sed quia in illo viliala, sic per omnes
enim ad hoc esse diclum, Suscitavit mihi Dominus jam naluraliter cucurrit etcurrit, utabhacperditione
temen aliud pro Abel, ut crederetur Deus illi cxcitasse non liberet, nisi gralia Dei per Jesum Chrislurn Do-
libidinem coeundi, cujus molu excitaretur semen, rainum noslrum.
ut gremio feminoe posset infnndi. Nescit nou esse CAPUT IX. — 21. Quid est ergo quod iste adjun-
dictum', Excitavit mihisemen; nisi, Dedit mihi filium. git et dicit de Noe et filiis ejus , qnod < similiter be-
Denique hoc Adam non dixit post coitum suum, quo nedicti sint ut Adam et Eva, dicente Deo , Crescite,
semen emisit, sed post conjugis partum, quo (ilium et muttiplkamini; et replete terram, el dominaminiejus
Deo donante suscepit. Nam quoegratulatio est, nisi (Gen. IX, 1, 2)? > Quibus Dei verbis addit sua, di-
forte libidinosorum et suuni vas in morbo concupi- cens : < Voluptas ergo ista, quam lu diabolicam vis
scenlioe,quod velat Apostolus, possidenlium (IThess. videri, jam in supradiclis conjugibus habebalttr,
rv, 5), sisemen extremacoeundivoluplatefundalur*, quoeut institutionc bona, ila etiam benedictione per-
nec sequalur conceptus aut partus, ubi nuptiarum mansit. Non enira dubitalur, de hac ad Noe et ad
verus est fructus? filios ejus corporum commixtione dictum , cujus jam
20. Neque hoc ideo dixerim, quod alius putandus usus inoleverat: Crescite,el muliiplicamini,et teplele
sit prseter summum et verum Deum, vel humani se- terram. > Non opus cst eademmultis verbis repetere.
minis, vel ipsius hominis crealor ex semine *: sed De vitio hic agitur , quo est depravala natura bona,
hoc tranquilla de homine obedientia raembroruin ad cujus vitii auctor est diabolus ; non de naturoe ipsius
nutum voluntatis cxisset, si pcccatum non proeces- bonitate, cujus auctor est Deus : qui neque ab ipsa
sisset. Neque nunc agitur de natura seminis *, sed viliata depravataque natura suam abslinuil bonitaiera,
de vilio. Illa quippe habet auctorem Deum; ex islo ut auferret ab homine * fecunditalem, vivacitatem,
autem trahitur originale peccatum. Nam si semen sanilalem , ipsamque substanliam animi et corporis,
ipsum nullum habet vilium, quid est quod scriptum sensus atque ralionem , alimenla, nulrimenta, incre-
est in libro Sapientioe : Non ignorans quoniam ne- raenta ; qui etiam facit oriri solem suum super bonos
quam est natio illorum, et naturalis malitia ipsorum, et malos, el pluit super justos et injuslos (Matth. v,
et quoniamnon polerat mulari cogitalioillorum in per- 45), et quidquid boni est naluroe humanoea Deo
*
petuum; semenenim " erat maledictumab initio (Sap. bono, eliam in illis hominibus quinon liberabun-
xn, 10,11)? Nempe de quibuscumque dicat isla, de tnr a malo.
hominibus dicit. Quomodo est ergo cujuslibet homi- 22. Voluptalem tamen iste et hic dixit, quia po-
nis malitia naturalis et semen malediclum ab inilio, test voluptas ct honesta esse ; non dixit carnis con-
nisi ad illud respiciatur, quod per unum hominempec- cupiscentiam , vel libidinem , quoepudenda est : sed
cdtuminlravit in mundum, et per peccatum mors; et in consequenlibus apertiit verecundiara suam, nec
ita in omnesIwmines pertransiit, in quo omnes pecca- dissimulare potuit ab eo, quod violenler ipsa nalura
verunt (Rom. v, 12) ? Cujtis 6 aulem hominis mala pracscripsit. < Et illud, > inquit, < Propler hoc relin-
cogitatio non potest in perpetuum mulari, nisi quia quel homo pairem et matrem, el adhwrebil uxori sum;
per se ipsam non potest, sed si gratia divina sub- et erunt duo in carneuna > (Gen. n, 24). Et post hoec
Dei vcrba , sua ipse subjungens : < Ut exprimeret, >
1 Hicin editisadditur, obaliud. iuquit, < fidem operum, prophela prope periculum
* Am.,si semenextra coeundivoluptatemfundalur.Er., accessit. >0 aperta prorsus et vi verilatis
sisemen exlra coeundi v oltmlutem pudoris
fundatur.
3 Am.Er. et pluresMss.,hominiscrealor existere.
* Lov., de natura seminishumani. Am.Er. et plures 1 Hicet pauloinfra Lov.et aliquotMss.,in caplivitaleet
Mss.,de nalurahominis. in interilu.
3 Editi et plerique Mss., hominum.Benignianus
Editi,semenenimitlorum, Abest, ilforuma manuscri- cod.,
ptis et a sacrjsBibliis. homine.
* Lov.et posleriorestantumediti,cjjs\, 3 Editi,post, homimbus,addunt,est.
449 LIBER SECUNDUS. 450
extorla confessio1 Propheta ergo, ut exprimeret (idem Deus vel sancla Scriptura id mendaciter diceret. Tunc
operura, prope periculum pudoris accessit, quia dixit, ergo dissipavit leslanientum Dei, non hoc de impe-
Erunl duo in carne una, ubi commixlionera raaris rala circumcisione, sed illud de ligni prohibitione,
et feminoeinlelligi voluit. Dicatur causa , cur in ex - quando per unum hominempeccatum intravit in mun-
primendis operibus Dei, prophela prope periculum dum , et per peccalum mors; et ita in omnes Iwmines
pudoris accesserit. Itane vero humana opera pu- pertransiit, in quo omnes peccaverunt. El hoc in illo
denda esse non debent, scd plane glorianda, et di- significabatur expiari circumcisione octavi diei, lioc
viua pudonda sunt ? ltane vero in eloquendis et ex- est, sacramento Mediatoris in carne venluri.: quia
primendis operibus Dei, non honoralur prophetae per eamdem fidem venturi in carne Christi, et raori-
vel amorvel labor, sed periclitatur pudor ? Quid enim turi pro nobis , et terlio die, qui post seplimum sab-
potuit Deus facere, quod ejus praedicatorem pudeat bali fuerat futurus octavus, resurrecturi, etiam justi
dicere? Et, quod est gravius , pudeat horainem ali- salvabanlur antiqui. Traditus est enim propter de-
cujus operis, quod non homo, scd Deus fecit in ho- licla nostra, et resurrexit propter j ustificationem
mine : cum omnes opifices quanto ' possunt Iabore noslram. Ex quo enim inslituta est circumcisioin
el industria id agant, ne de suis operibus erubescant? populo Dei, quod erat lunc signaculumjusliliae fidei
Sed profecto illud nos s pudet, quod puduit priraos (Rom. IV, 25, 11), ila ' ad significalionera purgalio-
illos horaincs, quando pudenda texerunt. llla est nis valebat et in parvulis originalis velerisque pec-
pcena pcccati, illa plaga vesligiumque peccati; illa cati, sicut et Baplismus ex illo valere ccepit ad inno-
illecebra fomesque peccati, illa lex in membris re- valionera hominis, ex quo est institutus. (a) Non quod
pugnans Iegi mentis, illa ex nobis ipsis adversus nos ante circumcisionem juslitia fidei nulla eral; nam
ipsos inobedientia , justissimo reciprocalu inobedicn- cum adhuc esset in proeputio, ex fide justificatus est
tibus reddita. Hujus nos pudet, et merilo pudet. Nam ipse Abrabam, pater gentium quoe fidem ipsius fue-
si hoc non esset, quid nobis esset ingralius, quid'irre- rant sectaturoe : sed superioribus temporibus omni
ligiosius, si in membris nosiris, non de vitio vel de inodolaluitsacramentumjustificationis exfide. Eadem
poenanostra, sed de Dei confunderemur operibus ? laraen fidesMediatorissalvos justos faciebat anliquos,
CAPUT X. — 23. Dicit etiam iste mulla fruslra pusillos cum magnis; non vetus Testamentum quod
de Abrahara el Sara^ quomcdo ex repromissione ac- in servitutem generat (Galat. iv, 24), non lex quoe
ceperint filium; el tandem concupiscenliamnominat: non sic est data , quoepossct vivificare (Id. m , 21),
non lamen addit carnis , quia ipsa pudenda est. In sed gratia Dei per Jesum Christum Dorainum no-
concupiscenlioeaulera nomine aliquando gloriandum strum (Rom. vn , 25). Quia sicut credimus nosChri-
est : quia est et concupiscenlia spiritus adversus car- stum in carne venisse, sic illi venturum : sicut nos
nem (Galat. v, 17), est el concupiscentia sapienlioe raortuum, ita illi morilurum : sicut nos resurrc-
(Sap. vi, 21). Ait ergo : < Certe hanc concupiscen- xisse, ila illi rcsurrecturum : et nos vero et illi, ad
tiam sine qua nulla fecunditas est, raalain * naturali- judicium mortuorum vivorumque venturum. Non crgo
ter definisti : unde ergo per donum coeleste in seni- iste humanam male defendendo impediat a salute
bus excitalur? Astrtie jam hoc, si potes, ad opus naluram : quia omnes sub peccato nascimur, et per
diaboli perlinere, quod Deum vides conferre pro mu- unum solum, qui sine peccalo natus est, liberamur.
nere. >Ita hoc dicit, quasi concupiscenlia carnis illis CAPUT XII.—25. <Ista,> inquit, < corporum,
ante defuerit, el hanc eis donaverit Deus : quaepro- commixlio, cum calore, cum voluptate, cum semine,
cul dubio inerat in corpore raorlis hujus ; sed fecun- a Deo facta, et pro suo modo laudabiiis approbalur,
ditas defuit, cujtis auctor cst Deus , et ipsa donala quoealiquando etiam araplum efficilurmunus piorum. >
est quando voluit Deus. Absit autem ut dicamus, Dixit, < cum calore; > dixit, < cum voluptate; >
quod nos putavit esse dicturos, lsaac sine concubitus dixit, < cum semine : >non tamen dicere ausus est,
calore generalum. Cum libidine; quare, nisi quia nominare erubescit,
CAPUTXI. — 24. Sed ipse jam dicat, quare inler- quara laudare non erubescit *?Mumisautem piorum
iret anima ejus de genere suo, si circumcisus die propagalio est fecunda filiorum, non commoiio pu-
non esset octavo : quid ipse peccasset, quid offendis- denda inembrorum : quam non haberet in generandis
set Deum, ut de aliena in se negligentia tam severa filiis natura sana, nunc autemhabet eam natura vi-
sententia punirelur, si nullum esset originale pecca- tiala. Ac per hoc ct qui inde nascitur indigel rena-
tum ? De circumcidendis enim Deus sic mandavit sci, ut sit membrum Christi; et de quo nascitur, si
infanlibus : Masculus qui non circumcideturcarnem* jam renatusest, indiget liberari ab ea quaeincorpore
prwpulii sui oclavodie, disperiet anima ejus de genere mortis hujus est lege peccati. Quoe cum ila sint,
tuo, quia testamentummeumdissipavit (Gen. xvn, 14). quoraodo adjungit et dicit, < Confitearis ergo necessc
Dicat iste, si polest, quomodo puer ille testamentum est, originale quod fmxeras, interiisse peccatum? >
Dei dissipavit, octo dierum, quantum ad ipsum pro- Non ego finxi originale peccatum, quod catholica fides
prie altinet, innocens infans : et tamen nullo modo 1Ex BenignianoMs.addimus, Ua; necnon particulam,
* PotioresMss.,quantum. in,3ante, parvulis.
* NonnuUi n
Mss., unc. Am.Er. et omnes Mss., nominareerubescU,Utudare
3 Lov.,nuilum. nonerubescit;omisso,quam.
* Er. Lugd.ven. et Lov.,carne. M.
(a) ApudAm. et t r. incipithic caput 12.
m DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINI 452
credit' antiquitus : sed tu, qui hoc negas, sinc ilttbio < taro inverccundus Deus est, ut non habuerit quod
es novushoereticus.Subdiabolo auleiu su.a, judicio in proemiurosanctis horainibus daret, nisi quod de*
Dei, oinnes cum peccato generali, si non fuerinl in ceplis diabolus infudil iu vitio *? Vis aulem scire,
Christo regenerati. quod eliara in his qui sancti rion sunt, banc genera-
CAPUT XIII.—26. Sedquiade Abraham loque- tioiium polentiam Deustribuisse probetur? Eo igitur
batur et Sara, subjunxit atque ait : < Quod si dixe- tempore cum Abrabam metu perculsus gentis barba-
ris, Usus in eis vigebat, et felus non erat: respon- roe, Saram quae uxor erat, sororem suam dixit, refer-
debo, Qtiem conditor promisit, coiidilor dedit, non tur Abimelechrex illius provincioeabduxisse eam in
coiicubiitis, sed Dei opns cst qui nascitur. Qui eniin, noclis usura. Sed Deus cui curae erat honor sancUe
primum hominem fecit ex pulvere (Gen. n, 7), niulieris, in somnis Abimelech veniens rcgiaui fre-
omnes fabricalur ex setuine. Sicut ergo tunc limus, navit audaciam, comniinatus interiium, si pergeret
qui assuraptus est materia, non auctor hominis fuit: violarc conjugiiim. iuiic Abimelech ait : Numquid,
ita ntinc vis illa voltiplalis,confectrix commixtrixque Doniine,genlemignoranlemet justam perdes? Nonne
seminura, non explet operationis vicem; sed de ihe- ipsi dixerunlse germanitateconjunclos? Surrexit ergo
sauris naluroeofferl Deo, utideille bominem dignetur mane Abimelecb, el accepit roille didrachmas * ar-
operari. >Hoecomnia quoedixit, exceptoquod ait, a genti, et oves, et vitulos, et pueros, et anciilas, et
voluptate semina confici atque misceri, recte dice- dedit Abrahoe,atque a se roulicrem rcmisit inlactam.
ret, si in eis catholicum sensum defendere nitcretur. Oravilvero Deum Abraliam pro Abiinelecli : et sana-
Quia vero scimus quid ex his molialur efficere, pro- vit Deus Abimelech, et uxorem, et ancillas ejus. >
fccto dicit eliam recta perverse. Illud itaque, quo Cur autero htcc tanla prolixitate narraverit, accipe
^xceplocoetera vera esse non abnuo, ideo non est breviter in his 3 quoe seculus adjunxit: < Deus, >
verum, quia voluptas illacoucupiscenlioecarnalisnon inquit, < orante Abraham curavit potenlia dispensa-
conlicil semina ; sed ea quaejam sunt in corporibus lionis secreta 4, quoeamotaestvcrendisvilium femina-
a vero Deo condita, a quo et ipsa conduntur corpora, rum; quia clauserat Deusaforis omnem vulvara in
non liunt a voluplate ', sed excitantur el emiltunlur domiim Abimelecli.i (Gen.xx). <Videergo, > inquit,
cum voluptate. Utmm aulem ulriusque sexus se- < ulrum naturaliter malum dici debet, quod inter-
niina in muliebri ulero cum [voluptate misceantur, dum aufert exasperatus Deus, redditque placalus.
viderinl feminaequid insecrelis visceribus sentiant: Ipse, > inquit, < facit et piorum filios el impiorura :
nos non decet inaniter usque ad isla esse curiosos. quoniam quod fiunt parenles, ad nalurain pextinet,
Libido lamen illa erubescenda, unde pudenda ipsa quoeDeo gaudet auclorc ; quod auieiu iinpii sunt, ad
appellaia sunt membra, non fuit in corpore viloeil- studiorum pravitalem, quac unicuique de libera vo-
lius, quocin paradiso fuit anle peccatum, sed ccepit luntale contingit. >
esse in corpore raorlis hujus retribula inobedienlia CAPUTXIV. —28. His omnibus quoetam multa
inobedientioepost pcccatum. Sine qua libidine po- dixil, respondemus, niliil divinis leslimoniis, quoein-
teratopus fieri conjugum in generatione filiorum, sic-* terposuil, csse diclum de pudeuda libidinc, quam di-
ut multa opera fiunt obedientia cacterorumsine illo cimus non fuissc in corporc beatorum, quando nudi
ardore membrorum, quoevolunlatis nutu moventur, erant, et 11011 confundcbanlur (Id. u, 25). Nam pri-
non oeslulibidinis concilanlur. mum illud Aposloli de scrainibus dictum cst frumcn-
27- Atlende coelera < Hocetiam, 1 inquit, < Apo- torum, quoeprius nioriunttir ul vivificeiilur. Qua.ni
sloli confirraal auctorilas. Cura enira bealus Paulus sententiam sciKcctapostolicaro,quo consilio ncscio,
de mortuorum resurrectione loqueretur, ait: lnsi- noluit isle complcre; nam eam buc usque coinmeino-
piens, tu quod seminas non vivificatur.El infra : Deus ravit: Insipiens, lu quod seminas non vivificalur.
qutein dal illi corpusproul vult, et unicuiqueseminum Aposlolus aulcm addit : nisi moriatur. Sed isle quan-
propriumcorpus (I Cor. xv, 36-38). Si ergo Deus, > lum cxistimo, quod dc fiiimenlis diclura cst, de hti-
inquit, < humano semini, quod nemo negat vel pru- niaiio seiniiic accipi voluit ab cis qui hoceleguut, ct
denlium vel piorum, proprium sicut omnibus rehus Scripluras sanclas vel ncsciunt, vel non rccordaulur.
corpus attribuil, unde quemquam reum natum pro- Denique11011 solura isiam seiilenliani dccurlavil, ut
babis? Tandero oro respicias, quibus laqueis peccali non addcrel, nisi moriatur : vcruin cliain scquentia
naluralis suffocetur assertio. Verum age, > inquit, proetcrraisil,ubi aperuit Aposiolus dc quibus seiiijni-
< tecum, precor, mitius. Mibi cfede, etiam le Deus bus loquerelur. Ail eniin Aposlolus : Elqitod semi-
fecit: sed, quod fatendum est, gravis error infecit. 1 Lov.,initio.Al Ain.Er. et pleriqucMss.,in vilio.l'ur-
Quid enira potest projfanius dici, quam quod Dcus te 8|>ro,in vilium;quia|.rax;essii,in prmnuum.
hominemaut non fecerit, aul, ut dicis, diabolo fecc- In Mss.,didragma,juxla graecuin.
3 PltiresMss.,ih liisenimqum.
rit, aut certe diabolus Dei sit imaginem, bocest, ho- 4 Pleriiiuo Mss., ctuavit poteiUiadispensationissecre-
niinem fabricatus; quod non minus stullum dignosci- tm. Deinile qiiidam, quw mola csl; nonnulli,quwnqta
lam > esl : sed pluresoinisso,qitw, habent, ammota,vel, ad-
turesse, quam impiura? Ergo inops, inquit, mola. oiiines denique siss., verecttndis.Fortc legen-
diim, citravit polcnliamdispensalionissecretm. Siaiii eo
1 SicMss.Atediti, credidU. julianusnic pauloante generalionumpolentiamno-
3 Am.Er, curaoinnibusMss.,nonfiuntvoluptate;oniissa sensu
niinatet polentiammembrorttm stipra,11.18,uecnon, dis-
proeposilione, a. pensalionemsecretaminfra, liliroconlra eumdemquinto,
2 Apudl.ov.,ullo. cap. 5.
453 LIBER SECUNDUS. 4S4
vel credi non vult, hominibus ante omne peccalum
nas, non corpusquod futurum est seminas, sed nudum
in illa paradisi felicitate vefsantibus lioc potuisse Dei
granum, fere tritici, aut alicujus cwterorum. His prae- voluntale
termissis, iste contexuit quod deinde dicit.Aposlolus, et benignitate conccdi, non optanda: fecun-
Deus aulem illi dat corpusprout vult, et unicuiquese- ditatis laudalor, sed pudendaevoluptatis amator est.
tninum proprium corpus (l Cor. xv, 36-38); tanquam CAPUT XV. — 30. Item aliud ex libro divino te-
de concumbente homine dixerit Apostolus, Insipiens, slimonium quod posuit de Abimelech, et Deo yo|ente
lu quod seminasnon vivificatur: ul intelligeremus non clausa omni vulva in domo ejus ne mulieres ejus pa-
ab homine concubitu filios seminante, sed a Deo vi- rerent, atque aperta rursus ul parerent, quid ad rem
vificari semen humanum. Sic enim fuerat proelocu- pertinet? quid habet de illa pudenda libidine, de qua
tus, quia < voluptas illa non explet operationis vi- nunc quoestioest? Numquid ipsam Deus dctraxit illis
cem, sed de Ihesauris naturae offert Deo, unde ille feminis, reddiditque cum voluit? Sed pcena fuit ut
hominem dignetur operari. > Et subjunxit testimo- parere non possent, beneficiumvero ut parere pos-
nium, quasi hoc dixerit Apostolus : Insipiens, tu quod sent more hujus corruplibilis carnis '. Noh enim tale
senunas non vivificatur; Iioc est, non a te vivificalur, beneficium Deusconferret corpori mortis bujus, quale
sed hominem de luo semine Deus operatur : tan- non haberei nisi corpus vitoeillius in paradiso ante
quam ab Apostolo media illa quae praetermisit iste, peccatum, ut et conceptus proveniret sine Iibidine
non dicta sint; atque ita se habeat ejus sententia, pruriente, et partus sine dolore cruciante. Cur autera
velut de humano semine loqueretur : Insipiens, lu non inlelligamus, quandoqtiidem dicit Scriptura, afo-
qnod seminasnon vivificatur, Deusautem illi dat cor- ris oinnera vulvam fuisse conclusam , aliquo dolore
pus prout vult, el unicuiqueseminum proprium corpus. faclum esse, ut noii possent feminoe concubitum per-
*
Denique post hoecApostoli verba sic infert sua, < Si peti, qui dolor Deo succensente fuisset inflictus,
ergo Deus, > inquit, < humano semini, quod nenio miseranie detractus ? Nam si ad irapedimeiitum se-.
negat vel prudentium vel piorum, proprium sjcut rendae prolis esset libido detrahenda, viris esset de-
omnibus rebus corpus altribuit : > quasi Apostolus trahenda, non feminis. Femina enim posset voluntate
de humano seniine in illo testimonio sit locutus. concumbere, etiam desistente libidine qua slimulare-
29. De qua fraude quid adjuvaretur ejus intentio, tur; si viro non deesset, qua excitaretur. Nisi forte,
cum aliquanto atteniius cogilarem, nihil potui repe- quia scriptura est, el ipsum Abimelecbfuisse sanatum,
rire, nisi quia testem voluit adhibere Apostolum, quo virilem diclurus est ei libidinem redditam- Quam
probaret Deum, quod et nos diciraus, de humanis profecto si amiserat, quid opus fuit eum divinitus
seminibus hominem operari. El cum ei teslimoniuro admoneri, ut Abrahoenon misceretur uxori? Sed sa-
nullum occurreret, isto abusus est fraudulenter.timens natum dicit, quia domus ejus ab illa peste sanata est.
utique , ne forte si appareret Apostolura non de hu- CAPCT XVI. —31. Jam nunc illa tria videamus,
manis seminibus, sed de frumentis illa dixisse, hinc quorum triura quodlibet dixeriinus, nihil ait dici posse
admoneremur, unde refularetur, non rcligiosoevolun- profanius : quod hominemDeus aut non fecerit, aut
tatis, sed libidinosoevoluptalis pudens nominator, et diabolofecerit, aut cerle diabolusDei sit imaginem,hoc
impudens proedicator.De ipsis quippe seminibus, quoe esl, hominemfabricalus. Horum triura primum el no-
in agris agricolaeseminant, potesl ipse redargui. Cur vissimura non dici a nobis, etiam ipse, si non sit ex-
enim non credamus, Deum potuisse in paradiso con- cors aut nimium pervicax, confitetur. De illo quaeslio
cedere homini beato de suo semine, quod concessum est, quod secundo medioque loco posuit, ubi sic fal-
videmus agricolis de tritici semine; ul eo modo illud litur, ut a nobis hoc exislimet dici, quod diabolo Deus
sereretur sine ulla pudenda libidine, ad voluntatis hominem fecerit, tanquam in hominibus quos Deus
nutum roembris obsequenlibus genilalibns; sicut hoc ex hominibus parentibus creat, hoc intendat, hoc cu-
serilur sine ulla pudenda libidine, ad voluntatis nuturo ret, hoc sui operis ratione provideat, ut habeat dia-
agricolarum obsequentibus manibus; honestiore in bolus servos, quos ipse sibi facerenon polest. Absit
parenlibus gigneiidorum desiderio filiorum, quam esl ut hoc qualiscuiuque vel puerilis pietas suspicelur.
implendorura in arantibus horreorum : ac deinde Bonitate sua Deus facit s homines , et primos sine.
Creator omnipotens incontaniinabili' ubique proesen- peccaio, et coeterossub peccato, in usus profundarum,
tia et crealrice potentia de seminibus hominura prout cogitationum suarum. Sicut enim de ipsius diaboli
vellet, quod et nunc facit, operaretur in feraina, sicnt malilia novit ille quid agat, et quod agit justura est et
de seminibus frumeniorum prout vult operalur in bonum, quamvis sit de quo agit injustus et malus ,
terra, beatis matribussinelibidinosavoluptale conci- nec eum proplerea creare noluit, quia inalum fulurum
pientibus, sine oerumnosogemilu parientibus; quan- esse proescivit : ita de universo genere humano,
doquidem in illafelicilale etin corpore nondum mor- quamvis nullus hominum sine peccali sorde nascalur,
lis hujus, sed vitoeiliius, non esset ferainis in exci- bonum ille qui sumroe bonus est operatur; alios fa-
piendis seminibus quod puderet, sicut non esset in ciens tanquam vasa miseric.ordioe,quos gratia diseer-
edendis fetibus quod doleret? Quisquis non credil *, nat ab eis qui vasa sunt irae; alios tanquam vasa irae,
1 Am.Er. et plures Mss.,incommutabili. « PleriqueMss.,corporis.
* Editi,QuisquisautemnoncredU.Abest,autem,a manu- > vaticaniMss.,irascente.Aliiplerique,suscUante.
jcriptis. 3 Am.Er. et pleriqueMss.,fecit.
 455 DE NUPTHS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINI
ut notas faciat divitias glorioe suoein vasa misericor- CAPUT XIX. - 34. Attende
f~
dioe.Eat iste nunc, et adversus Apostolum, cujus ista aulem, > inquit, < (ilii ex conjugiosiisc
sententia est, argumentetur; imo adversus ipsum boni sunt, Apostolo diceple discatnus,qui
figulum, cui respondere prohibet Apostolus, dicens : probis : Relictonaturali usu [eminw,exats .
0 homo, tu quis es qui respondeasDeo? Numquiddicit sideria sua, invicemmasculi in masculost
figmentumei qui se finxil, Quare sic me fccisli? Annon operantes (Rom.i, 27). Ostendit ergo, >inquit^'
habet poteslalemfigulusluli exeadem massa facerealiud feminoect naluralem esse, et pro suo modola -
vasin honorem,aliud in contumeliam(Rom. IX, 20-23)? lem : (lagitium aulem ex voluntate propria exeroeri
Numquid ergo vasa iroe negat isle esse sub diabolo? contra institutionis pudorem. Merito ilaque, > inquit,
aut quia sub diabolo sunt, alius ea quam ipse facit, < et in bene utentibus genus concupiscentioemodus-
qui vasa misericordioefacit ? aut aliunde et non ex que Iaudatur, et in turpibus excessus ejus punitur.
eadem massa facit? Hic ilaque dicat, Ergo Deus vasa Denique eodem tempore Deus Abrahoeet Saroeraar-
diabolofacit : quasi nesciat Deus sic eis uti ad opera centiaoevomerabra vegetavit >(Gen.xxi, 1), <quo in
sua justa et bona, sicut ipso ulilur diabolo. Sodomis ipsa igneo imbre punivit > (Id.
< xix,24,25).
CAPUT XVII. — 32. An vero filios perditionis Si igitur > <
pulas, inquit, accusandum merobrorum
hsedossinistrae partis (Matth. xxv, 33) diabolo pascit, vigorera, quoniam per ipsum Sodomitse flagitiis
et diabolo nutrit, et vestit, quia facil solem suum obliti ' sunl; accusabis etiam crealuram panis et
oriri super bonos et malos , et pluit super justos et vini, quoniam hinc quoque eos peccasse Scriplura
injuslos (Id. v, 45)? Sic itaque creat malos, quomodo divina significavit. Dicit enim Dominus per Ezechie-
pascit et nutrit malos : quia quod eis creando iribuit, lein prophelam : Verumtamenhm iniquitatesSodomw
ad naturoe perlinet bonitalem; et quod eis pascendo sororis tuw, superbia,in saturitate panum et abundanlia
et nutriendo dat incremenlum , nou utique malitioe vini fluebanlipsa el filii ejus, et tnanum pauperis et
eorum, sed eidem bonoenaturae quam crcavil bonus, egentisnon adjuvabant> (Ezech.xvi, 49). <Eligejam,»
bonum tribuit adjumenlum. In quantum enim ho- inquit, < utrum mavis : aut rcputa divino operi com-
mines sunt, bonum est naturae, cujus auctor est mixlionem corporum, aut creaturam panis ct vini
Deus : in quantum aulem cum peccalo nascuniur, similiter malam * esse defini. Quod si feceris, aperte
perituri si non renascuntur \ ad semen pertinent Manichoeusesse convinceris. Concupiscentioeautem
maledictum ab inilio (Sap. xn, 11), illius antiquoe naluralis qui modum tenct, bono bene utitur; qui
inobedientioe vitio. Quo tamen bene utitur faclor modum non tenet, bono male utitur. Quid dicis er-
etiam vasorum irae, ut notas faciat divilias glorioesuoe go, > inquit: < Ita nupiiarum bonum malo originali,
in vasa misericordioe; ne merilis suis tribuat, si ad quod inde trahitur, non potest accusari; sicut adul-
eanidem massara quisque pertinens gralia liberetur, teriorum malum bono nalurali, quod inde nascitur,
sed qui glorialur, in Dorainoglorietur (II Cor. x, 17). non potestexcusarii (DeNupt.etConcup., lib.l, n. 1)?
CAPUT XVIII. — 33. Ab bac fide apostolicaatque <His sermonibus, > inquit, < quod negaveras conces-
catholica veracissimaet fundalissima, cura Pelagianis sisti, quod concesseras sustulisti : et nihil magis Ia-
iste discedens, non vult nascenles esse sub diabolo, boras, quam ut parum intelligaris. Ostende sine cora-
ne parvuli porlentur ad Christum, ut eruanlur a po- mixtionc nuptias corporales : aut unum aliquod huic
testate tenebrarum, et in regnum ipsius transferantur operi nomcn imponito , et vel bonum , vcl malum
(Coloss. l, 15). Ac sic accusat Ecclesiam toto orbe conjugium nuncupato. Spopondisli utique bona te
diffusam, in qua ubique omnes baplizandi infantuli definire conjugia : si conjugium bonum, si homo fru-
non ob aliud exsufflantur, nisi ut ab eis princeps ctus conjugii bonus, si hic fructus opus Dei malus
mundi millatur foras (Joan. xn, 31) : a quo necesse esse non polest, qui per bonum ex bono nascitur;
est vasa iroc possideantur, cum ex Adam nascunlur, ubi igitur originale malura , quod tot proejudiciisin-
si in Christo renascantur, et in ejus regnum per gra- tereraptum est? >
liam facta vasa misericordiee transferanlur. Conlra CAPUT XX. — 35. Ad hoecrespondeo, non solum
islam fundatissimam veniens veritatem.ne universam iilios ex conjugio, verum etiam ex adulterio bonum
Christi Ecclesiam oppugnarevideatur, quasi me unum aliquod esse, secundum opus Dei quo creati sunt:
alloquitur, et velul corripiens atque admonens dicit: secundum autem originale peccatum, in damnationes
Etiam leDeus fecil; sed, quod est fatendum,graviserror nasci ex Adam primo, non solum si de adulterio,
infecit. Sane quod me Deus feceril agnosco, et gralias verum eliam si de conjugio generentur, nisi in Adam
ago : qui lamen cum iroe vasis perissem, si lanlum secundo, qui est Christus, regenerenlur. Quod autem
ex Adam me fecisset, et in Christo non refecisset. ait Apostolus de iraprobis, Reticto naturali usu fe-
Quod cum possessus Pelagiana impietale non credit, minm, exarserunt in desideriasua in invicem, masculi
si in tanto malo in finem usque perdurat, non ipse, in masculos turpiludinem operantes: non dixit usum
sed Catbolici videant, qualis et quantus eum error,
1 Am.Er.et aliquotMSs.,
non infecerit, sed plane interfecerit. voluti.Casalensis,obruli.Alii Ms.,ob-
obligati.Cygirannensis
Mss.et LOV. oblUi.Dicendi
' Am.Er. et modusJulianofamiliaris: sic libro contra ipsum quinlo,
Sicetiaralntra,pleriqueMss., perituri quinonrenascuntur. cap. 7, Kflagitiorumsordibusoblinatur.»
in Operisimperfecti libro 3, cap. 142,' et * LOV.,malum.
hbro 5, cap. 64. 8 ita plures Mss.At editi,damnationem.
457 LIBER SECUNDUS. 458
conjugalem, sed naturalem, eum volens inlelligi, qui CAPUT XXII. — 37. < Ostende, > inquit, « sino
fit inembris ad hoc creatis, ut per ea possit ad gene- commixtionenuplias corporales. > Non oslendo ego
randum sexus uterque misceri. Ac per hoc, cum nuplias corporales sine commixtione; sed nec ipse
eisdem membris etiam meretrici quisque miscetur, oslendit camdera cominixlionemsine confusioue. In
naturalis est usus, nec tamen Iaudabilis, sed culpabi- paradiso autem si peccatum non proecessisset, non
lis. Ab ea vero parte corporis, quoenon ad generan- esset quidem sinc utriusque sexus commixtionegene-
dum est instituta, si et conjuge quisque utalur, con- ralio, sed esset sine confusione commixtio. Esset
tra naluram est et flagitiosum. Denique prius idem quippe in coeundo tranquilla membrorum obedienlia,
apostolus de feminis dixit, Nam feminw eorum im- non pudenda carnis concupiscentia. Proinde conju-
mutaveruntnaturalemusum in eumusum qui est contra gium bonum est, unde ordinale seminalus nascitur
naturam (Rom. i, 27, 26) : deiude, de masculis in horao; et fructus conjugii bonus , quod est ipse qui
masculos turpitudinem operantibus, reliclo usu femi- ita nascitur liomo : sed peccatum malum est, cum
neo nalurali. Non ergo islo nomine, id est, usu natu- quo nascilur omnis homo. Deus quippe fecit et facit
rali, conjugalis est laudala commixtio, sed immun- hominem : scd per unum hominempecoatuminlravit
diora el sceleraliora flagitia denotala sunl, quam si in mundum,el per peccalummors; el ila in omnesho-
illicite et feminis, sed lamen naluraliler ulerentur. mines perlransiit, in quo oinnes peccaverunt (Rom.
CAPUT XXI. — 36. Panem vero et vinum sic non v,12).
reprehendimus propter luxuriosos et ebriosos, quo- CAPUT XXIII. — 38. i Novo, > inquit, < genere
modo nec aurum propter cupidos et avaros. Quocirca disserendi, et caiholicuin profiteris ', et Manichoeo
commixlionera quoque honestam conjugum non [re- patrocinaris, dicendo nuptias cl inagnum bonum , et
prehendimus propter pudendam corporum libidinem. magnum malum. > Prorsus quid loquatur , ignorat,
Illa enim posset esse nulla proecedenle perpetratione sive ignorare se simulat. Aut enira non intelligit, aut
peccati, de qua non erubescerent conjugali : haecau- non vult inlelligi * quiJ dicamus. Sed si non intelli-
tem exorta est post peccatum , quam coacti sunt ve- git, proeoccupalioneimpedilur erroris : si autem non
lare confusi (Gen. m, 7). Unde remansit posteriori- vult quid dicamus intelligi, pervicacioevitium est,
bus conjugatis, quamvis hoc malo bene et licite uten- quo suum defendil errorem. Et Jovinianus, qui pau-
tibus, in ejusmodi opere humanum vitare conspe- cos ante annos novellara conatus est hoeresim con-
clutn, atque ita confiteri quod pudendum est, cum dere, Manichoeispatrocinari dicebat Calbolicos, quod
debeat neminem pudere quod bonum est. Sic insi- adversus eum sanctam virginitatcm nuptiis proefere-
nuantur hoecduo, et bonum laudandoeconjunclionis, bant. Sed responsurus esl iste, non se quod Jovinia-
unde filii generentur, et malum pudendoe libidinis , nus de indifferentia nuptiarum virginumque sentire.
unde qui generanlur, regenerandi sunt ne daranen- Nec ego dieo quod isli hoc senliant : verumtamen
lur. Proinde pudenda libidine qui Iicite concumbit, per Jovinianum Calholicis Manichoeosobjicientem,
malo bene utilur : qui autem illicite, malo male uli- non essc hoc novum, novi hoeretici recognoscant.
tur. Reclius enim accipit' nomeu mali quam boni, Nos itaque uuplias bonum diciraus esse, non malum.
unde erubescunt et mali et boni : raeliusque credi- Sed sicuti Ariani Sabelliauos nos esse crimiiiantur,
mus ei qui dicit, Scio quia non habilal in me, hoc est quamvis non dicamus unum eumdemqueesse Patrem
mcarnemea, bonum(Rom. vn, 18); quam huic qui el Filium et Spirilum sanclum , quod Sabelliani di-
dicit hoc bonum, undc si confunditur, confitetur raa- cunt; sed dicamus unam eamderaque esse naturam
lum; si autem non confunditur, addit impudentiam, Palris et Filii et Spiritus sancti, quod Catholici di-
pejus malum. Recle igilur diximus, < Ita nupliarum cunt : ila Pelagiani nobis Manichoeosobjiciunt, quam-
bonum malo originali, quod inde trahitur, non po- vis non dicamus esse malum nuplias, quod dicunt
lest accusari; sicut adulteriorum malum bono natu- Manichoei;sed dicaraus malum prirais hominibus, id
rali, quod inde nascitur, non potest excusari: > quo- est, primis conjugibus accidisse *, et inde in omnes
niam nalura humana quoenascitur vel de conjugio, homines pertransisse, quod dicunt Catholici.Sed sic-
vel de adulterio, Dci opus est. Quoesi malum esset, ut Ariani dum Sabellianos fugiunt, in pejus aliquid
non esset generanda; si malum non haberet, non es- inciderunt; quia Trinilalis ausi sunt non personas
set regeneranda : atque ut ad unum verbum utrum- discernere, sed naturas: ila Pelagianidum Manichoeo-
que concludam,nalura buraana si malum esset, sal- rum pestem in perversum vilare conantur, de nuplia-
vanda non esset; si ei mali nihil inesset, salvanda rum fructu ipsis Manichoeisconvincunlur pernicio ^
non esset. Qui ergo dicit eam bonura non esse, bo- siora seniire, credendo parvulos Christo medico non
num negat conditaecreatorem : qui vero negat ei ma- egcre.
lum inesse, misericordeinvitiatoeinvidet salvalorem. CAPUT XXIV. — 39. < Definis, > inquit, < ho-
Quapropter in hominibus nascenlibus neque excu- mirtera, si de fornicalione nascatur, reum non esse;
sanda sunt adultcria per bonum quod inde a condi- si de conjugio, innocentemnon esse. Hucenim per-
lore bono creatum est, nec accusanda conjugia per
malum quod ibi a misericorde salvalore sanandura 1 Hicin editisadditur,te. Abest, te, a
* ApudLov.,non vult vttelligere.Itemmanuscriptis.
infra, quid dka-
est. mus inteltiqere.
3 Ani.Er. et omnesMss.,malttmprimumhominumprt-
1 Edili,accepit.Mss.,accipit. mis conjugibusuccidisse.
£..~';T AUGUST.X. „ , (Quinze.J
j59 DE NUPTHS ET CONCUPISCENTIA, S. AUGUSTINt |60
venit quod dixisti, bonum naturale de adulteriis posse salventur negant habere. Heec tariut perver^i^. et
subsistere, malum originale etiam de conjugiotrahi. > tantoe inimica gralioeDei, quoe da,la c§l per J^stjm
1'iustra omnino conatur apud intelligentem leclorem, Chrislum Dominumnoslrum, qui venit quaerejfcet
salvare quod pcrierat (Luc. xix , 10), insinuarese
CJJJSsunt recta pervertere. Absit enim ut dicamus,
Jiominem,si de fornicationenascatur, reum nonesse. nititur cordibus parttm intelligentium, |aude operujn
tfed dicimus, hominem, sive de conjugio, sive de for- divinoriim, hocest, laude naturae humanoe, laude
nascatur, bonura aliquid esse, propler au- seminis, Iaude nupliarum, laude utriusque sexgs
1J/ba,lione
itorem naturoeDeum ; malum aliquid trahere, pro- coramixlionis, laude fecundilatis : quoe oinnia bqija
pleroriginalepeccatum. Quodergo dicimus, < bonum sunt. Nolo enim dicere, laude libidinis : quia eam
palurale etiam de adulleriis posse subsistere, malum et ipse nominare confunditur, ut aliud aliquid, non
aulem originale etiam de conjugio Irahi, > non huc ipsam , laudare videatur. Ac per hoc mala quoeac-
pervenit, quo ille conatur adducere, non nasci reum ciderunt naturoe, non discernendoab ipsius bonitaje
<Ie adulieriis, nec innocenlem de nuptiis: sed ex naturoe, non eam (quia falsum est) ostendit sanam,
utroque reum generalione faclum , propter originale sed sanari non perroittit oegrotam.Et ideo illud quod
«Jelictum; et ulrumque regeneratione absolvendum, diximus, quod < adulteriorum culpam, bonum qupd
propter naturoebonura. inde nascitur, > id est, < homo non polest excu^a-
CAPUT XXV. — 40. < Unum ex his, > inquit, re, >verum esse concedit: el hoc, unde nulla inler
< verum est, alterum falsum. > Huic eadem brevi- nos quoeslioest, etiam similitudine furis furtivum
tatc respondeo : Imo ulrumque verum est, neulrura triticum seminantis, de quo bona utique messis na,-
falsum. < Veriimest, > inquit, < quod adulteriorum scitur, astruit et confirraatut potest. Illud autem a|,-
culpam homo qui inde nascitur, non potest excu- lerum quod diximus , < Nuptiarumhonum malo ori-
sare : quia quod adulteri fecerunt, ad vitium pertinet ginali, quod inde trahilur , non potest accusari, >
voluntatis; quod autem genuerunt, ad laudem spe- non vult consentire quod verum sit : quia si cojisep.-
ctat fecundilatis : quia si quis furlivum iriticum se- serit, non Pelagianus haereticus, sed Christiarajs
rat, uon nascitur messis obnoxia. Vitupero itaque , > catholicus erit. < Prorsus, > inquit, < si malum dji
injjuit, < jurem, sed laudo segetem. Innocentem pro- nupliis trahilur, accusari possunt, excusari non pos-
nuiitio qtii nascitur ex gencrosilate semiiium, dicente stint; el in diabolijure opus carum fructumque COO-
Apostolo, Deus iUidat corpusprottt vult, et unicuique slituis : quia omnis causa mali, expers boni est. i
tetpxnumptoptium corpus> (16'or.xv, 38): <condemno Et ad hoc coeteraattexit, ut probet causam mali bo-
vero flagitiosum, qui ex propositi perversitate pec- num esse non posse ' ; et ideo nuplias, quia booura
cavit. > sunt, causam mali non esse ; ac per hoc de illis pec-
CAPUT XXVI. — 41. Ad hsec adjungit, et dicit: catorem, qui necessarium babeal salvatorem, nasci
f Prorsus autera si raalura de nuptiis trahitnr, ac- omnino non posse : quasi nos nuplias causam dica-
cusari possunt, excusari non pcssmil; oi in diaboli mus esse peccali; quamvis homo qui ex illis nasci-
jure opus earum fructuraque constituis: quiaomnis tur, non nascatur sine peccato. Nuptioc instilutoe
causa mali, expers boni est. Homo autem, »inquit, sunt causa generandi, non peccaudi: propter quod
< qui de nuptiis nascitnr, non crirainibus, sed semi- illa est a Dominobenedictio nuptiarum, Cre«ci(e, et
nibus iropulatur. Serainum vero causa in conditione mulliplkamini,et replete lerram (Gen. i, 28). Pecca-
cprp.orum est: quibus corporibus qui male utilur, ttun autem quod inde a nascenlibus irahitur, non ad
bpni meritum , non gcnus sauciat. Liquido igitur, > nuplias pertinet, sed ad roalura quod accidithoraini-
l
iqquit, < claret, bonum non esse causam mali. Si bus, quorum conjunctione sunt nuptioe.Nam malura
ejgo, i inquit, < trahitur et de nupliis originale ma- pudendac libidinis et potest esse sine nupliis, et po-
lrjro, caqsa raali est conventio nuptiarum : et necesse tuerunt esse nuplioesine illo : ad cohditionemautem
es^ raaium esse, per quod et cx quo malus fructus pertinet corporis, nou vilacillius, sed morlis bujus,
appartiit, dicente Dominoin Evangelio, Ex fructibus ut nunc non possint esse nuptiaesine illo, quamvisip-
suisarboragnosciluri(Matlh.vn,16), <Quomodo-> in- sum possit esse sine illis. Nam ulique sine nupliis esl
qjUjit,< tu audiendus putaris, qui dicis bontim esse pudenda carnis concupiscenlia, quando adulteria et
cqpjugium, de quo nihil aliud quam malum prodire quoequestupraatque immunda commitlit, longe con-
defiriis? Constat igilur rea 2 esse conjugia, si pecca- traria pudicitioenuptiarum ; aut quando nulla ista
tum inde originale deducitur; ncc posse dcfendi, nisi committit, quia homo nulla consensione permitlil, et
frqctus eorura innocens approbetur. Dcfendunturau- lamen surgit et movetur et moyet, et plerumque in
te^n, et bona proountianlur : fructus ergo approba- somnis ad ipsius operis simiiitudinemet suaa motior
tur innocutis. > nis pervenil finem. Hoc crgo malum nec in ipsis nn-
42. Ad haecresponsurus, prius volo esse intentum ptiis malum est nuptiarum : sed habent iliud in cpr-
leclpr.ejn, nihil agere istos, nisi ut salvator non sit pore morlis hujus paralum, eiianjsi nolunt, sine quo
par.VuUsngcessarius, quos peccata prorsus a quibus non possunt implerequod volunt. Nonigitur ab earum
1 Plure^s inslitutione, quoebenedicta est, ad eas venit: sed ab
' Sic Mss.»bonqm. Kicet in libroquintoOperis imper- 1 Am.Er. etpleriqueMss.,causammati bonamessenon
manuscripti,
fecti'icap. 23.Edilivero, mala. posse.
4Gi LIBER SECUNDUS. ifa
eo quod ex uno homine peccaluminlravit in mundum. slare non possit trahi ex bis originale peccatum. t
et pcr peeealumnwrs, et ila in omneshomiuesperlrans^ 45. Ad omnia ista huic respondet Apostolus, qui
iit, in quo omnet peccaverunl. neque voluntatem arguit parvuli, quoepropria in illo
43. Quid est ergo quod ait,« Ex fructibus suis ar- nonduro est ad peccandnm ; neque nuptias in quan-
bor agnoscitur, t quia hoe in Evangelio dixisse Domi- tum nuptiaesunt, qnae habent a Deo non solum in-
num legimus? Numquid inde Dominus loquebatur, stitulionem , verum etiam benedictionem; neque pa-
et non potius de duabus voluntaiibus hominura, bona rentes, in quantum parentes sunt, invicem licite
scilicet et mala, istam bonam, illam malam arborera atqne legilime ad procreandos filios conjugati» : sed,
dicens; quia de bona voluntate opera bona nascun- Per unum, inquit, hominem peccatum in hunc tnun-
tur, et mala de roala , nec possunt bona de roala, et dum intravit, et per peccatum mors ; et ita in omnes
mala de bona ? Quodsi nuptias tanqqam arborcm bo- homines pertransiit, in quo omnes peccaverunt.Quod
nani, secundum islaiit quam commemoravit evange- isti si catholicis auribus mentibusque perciperent,
licara siiiiililudiriemposuerimus ; profecto e contrario adversus fidem gratiamque Christi rebelles animos
foroicaiionemposituri sumus arborem nialam. Quam- non haberent, neque conarentur inaniter, ad suum
obrem si homo ita dicitur fruclus nuptiarura, tan- proprium et boereticumsensum haecapostolica verba
quam boiitis ex arbore bona, procul dubio nasci homo tam dilucida et tam manifesta convertere, asseren-
de fornicalione non debuit. Mala quippe arbor bonos tes hoc ideo dictum esse, quod Adam peccaverit pri-
frtictus iipn facit (Mallh. vn, 18). Porro si dixerit, mum, in quo de coeteroquisquis peccare voluit, pec-
n.onillic arboris loco ponendumesseadulterium, sed candi invenit exemplum ; ut peccatum scilicet non
naluram potius huroanam, de qua nascilur homo : generalione ab illo uno in omneshomines, sed illius
ita etiam hic iion crit arbor connubium, sed natura unius imilatione transiret. Cum profecto, si Aposto-
humana, de qua nascilur bomo. Nihil proinde valet lus imitationem hic intelligi voluisset, non per ttnum
ad istara quoestionenisimilitudo Ula evangelica : quia. hominem, sed per diabolum potius in hunc mundum
non sunt nuptioecausa peccati, quod trahitur a na- peccatum intrasse, et per omnes homines pertrans-
scente, et expialur in renascente ; sed voluntariuin isse dixisset. Dediabolo quippe scriptum est, bni-
peccalum hominis primi, originalis est causa peccati. tantur autem eum, qui sunt ex parte ipsius ( Sap. n,
t Dicis iterum, > inquit, < Nam sicut pcccatum, sive 25 ). Sed ideo per unum hominemdixit, a quo gene-
liinc, sive inde a parvulis trahatur, opus est diaboli:. ratio utique hominum coepit, ut per generationcnt
sic homo , sive hinc, sive inde nascatur, opus est doceret isse peromnes originale peccatum.
Dei. > Et dixi hoc, et verissime dixi: et si non Pela- 46. Quid autem aliud indicant etiam seqtientia-
giaaus, sed Gatholicus esset, nihil aliud et. ipse in verba apostolica ? Cum enim hoc dixisset, adjunxit,
Catholica dicerels. Vsqueenimad legempeccalumin mundo fuil: id est,
CAPUT XXVII.— 44. Quid est ergo quod quoerit quiai nec lex potuit auferre peccatum. Peccatum au-
a nobis, < Per quid peccatum inveniatur in parvulo ; tem, inquit, non deputabatur-, cum lex non esset.
utrum per voluntatem , an pernuptias, an per pa- Erat ergo, sed non deputabatur ; quia non ostendo-
rentes? > Sic enim loquitur, et tanquam ad omnia, batur, quod deputaretur. Sicut enim alifei dteit, Ber-
isla respondet, et a peccalo quasi cuncta ista pur- peccati(Rom.m, 20). Sedregnavit, in-
legemcogniiio<
gando, mbil vult remanere unde peccatum inveniatur quit, mors ab Adam usque ad Moysen; hoc est quod-
m paryuto. Verba denique jam ipsa ejus attcnde. supradixerat, usquead tegem; non uta Moysedein-
<, Per quid igitur, > inquit, < peccalum invenitur in ceps non esset peecatura , sed quia nec per Moysen
parvulo ? Per volunlatem ? Nulla in eo fuit. Per nu- lex data regnum poluit mortis auferre, quae non re-
ptias ? Sed hoeperlinent ad opus parentum, quos in gnat ulique nisi per peccalum. Regnum porro eju»
hoc actu noa peccassc proemiseras ; sed quanlum ex est, ul hominem morlalem in secundara etiam, quoB-
consequenlibus apparet, non hoc vere concesseras. sempilema est, praecipitet morlem. Regnavitautem .»•
Ipsoesimt igitur exsecrandoe, > inquit, < quoecau- in quibus ? Et in his, inquit, qui non peceaverunl-m
sam fecerunl mali: sed illoe*soloe opus indicant per- similitudinem prwvarkalionis Adw, qui est forma fu*-
sonarum. Parentes igitur qui convenlu sup causara turi. Cujus futuri, nisi Christi ? Et qualis forma, nisii
fecere peccatp, jure damnabiles sunt. Ambigi crgo, > a conlrario ? Quod alibi eliam breviter dicit: Skut
inquit, < jam nonpotest, si tuam sequamur senlen- in Adam omnesmoriuntur, ita et in Christo omneswvi->-
liam, conjuges oeternosupplicio mancipari, quorum, ficabuntur(I Cor. xv, 22). Sicut in illo iliud , ita in-
labore actum est ut ad dominatum exercendum in isto islud : ipsa est forma. Sed heecforma non omni
homines diabolus pcrveniret. Et ubi est qnod paulo ex parle conformis est: unde hinc Aposlolus seculus
anle horainem opus Dei dixeras ? quia si per origi- adjunxit, Sed non sicul delictum, ita et donalio. Si>
nem malura iu hominibus, per malum jus diaboli in enim ob unius delklummulti moriui sunt, mutto magis
homines ; diabolum esse djcis auclorcm hominum, a gratia Dei et donum in gralia unius hominis Jestt
quo est origo nascentium. Si autem credis a Deo ho- Chrisli in multos abundavit. Quid est, mullo magis
minem fieri, et esse conjuges innocentes ; vide quam abundavit, nisiquia omnesqui per Ghristum Nberan-
' l UnusevalicanisMss.,et
ipse catholicusdiceret.Cygi- tur, temporatiterpropter Adam moriuntur , proptor
rannensis,et ipsecalltblkediceret. 1 ApudLovauicnscs,conjugalos.
",* ih Mss.,o scdillw.
485 DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA, S. AUGUSTINI 464
CAPUT XXVHL—Quidest quod dicit.tNon pcccal
ipsum autem Christnra sine fine victuri sunt ? Et non,
inquit, sicul per unum peccantem, ila est et donum. iste qui nascitur, non peccat ille qui genuit, non pec-
Nam judkium quidemex unoin condemnalionem,gra- cat iste qui condidit: per quas rimas inter tot proesi-
tia aulem ex multis detklis in justificalionem.Ex uno dia innocenlioe, peccatum fingis ingressum? > Quid
ergo, quid, nisi delicto?quia sequitur, gratia autemex quoeril latenlem rimam, cum habeat apertissimaro
mullis delktis. Dicant isti , quomodo ex uno deliclo januara ? Pet unum hominem, ait Aposlolus; perttnius
in condemnalionem, nisi quia sufficit ad condemna- delktum, ail Apostolus: per inobedientiamunius ho-
tionem eliam unum originale peccatum, quod in om- ntinis, ait Aposlolus. Quid quoeritamplius? quid qua>
nes homines pertransiit ? Gratia vero ideo ex multis rit apertius? quid quoeritinculcatius?
delictis in justificationem, quia non solum illud unum 48. <Sipeccalum, > inquit, <ex voluntate est, mala
solvil, quod originaiiler trahitur , sed eliam coetera, volunlas quoe peccatum facit : si ex nalura, mala
quoe in unoquoque homine motu proprioe voluntalis natura. >Cilo respondeo, Ex volunlale peccatum est.
adduntur. Si enim ob unius deliclum mors regnavit Quaeritforte, utrum et originale peccalum. Respon-
per unum, multo magis qui abundanliamgralim et ju- deo, Prorsus et originale peccalura : quia et hoc ex
sliliw accipiunt, in vita regnabunt per unumJesumChri- voluntate primi homiuis semiualum est, ul et in illo
stum. Itaque sicut pcr unius delktum in omneshomines esset, et in omnes transiret. Sed quod seculus ad-
ad condemnalionem, ila et per unius justificationemin junxil, <Si ex nalura, mala natura : > quaero ab illo,
omneshominesad justificationemvitw. Adhuc perma- ut, si potest, respondeat, Sicut manifestum esl, ex
neant in vanilate racnlis suoe, et dicanl uuuni horai- voluntaie mala lanquam ex arbore mala, fructus ejus
nem non propaginem trajecisse, sed exemplum proe- fieri omnia opera mala; sic ipsam volunlalem malara,
buisse peccali. Quomodo ergo per unius detktum in id est, ipsam * fructuum malorura arborem malam
omneshominesad condemnalionem,et non potius per unde dicat exorlam. Si ex angelo; quid erat ipse an-
multa sua cujusque delicta : nisi quia eliam si illud gelus, nisi bonum opus Dei? Si ex homine; quid erat
unum sit lantum, idoneum est perducere ad condc- ipse homo, nisi bonum opus Dei? Imo quia volunlas
mnationem, etiara nullis additiscaeteris; sicut perdu- mala angelo ex angelo*, ex homine homini orta est;
cit parvulos morientes qui ex Adam nascuntur , si in quid erant hoecduoantcquam in eis isla mala oriren-
Christo non renascanlur ? Quid ergo a nobis quoerit tur, nisi bonura opus Dei, et bona atque Ia*udanda
iste , quod ' non vultad Apostolo audiru, < per quid natura? Ecce ergo ex bono oritur malura, nec fuit
peccatum inveniatur in parvulo ; utrum per volunta- omnino unde oriri posset, nisi ex bono : ipsam dico
tem, an per nuptias, an per parenles ? >Ecce audiat volunlatem malam , quam nullum proecessitmalum;
per quid, audiat et taceat, per quid peccatum inve- non opera mala, quoenon suntnisiex voluntate mala,
niatur in parvulo : Per unins delklum, inquit Apo- tanquam ex arbore mala. Nec ideo tamen ex bono
Stolus, in omnes hominesad condemnaiionem.Omnes potuit oriri voluntas mala quia bonura factum esl a
autem dixit ad condemnationemper Adam, et omnes bono Deo; sed quia de nihilo factum est, non de Deo.
ad juslificalionem per Christum ; cum utique non Quid ergo est quod dicit, <Si natura opus est Dei,
omnes eos qui moriuntur in Adam, transferat Chri - peropus Dei opusdiaboli iransirenonsinitur?> Nonne
stus ad vilam : sed omnes dixit atque onmes , quia opus diaboli, quando piimuni in angelo, qui diabolus
sicut sine Adam niillus ad niorlera , ila sine Chrislo facius est, orlum est, in opere Dei ortum est? Qua-
nullusad vilam. Sicutdicimus de btteraruni magistro, propter si malum quod omnino nusquam erat, in Dei
si in civilale solus esl, Oranes isle bic lilleras do- opere oriri potuit; cur malum quod alicubi jam erat,
cet: non quia omnes discunt, sed quia nemo nisi ab per opus Dei transire non poluit, praeserlim cum ipso
ipso. Deniquequos ante oranes dixerat, multos post- verbo utatur Apostolus, dicens, Et ita in omneslio-
ea dixit, cosdem ipsos tamen omnes multosque si- mines periransiit ? Numquid homines non sunt opus
gnificans, Sicut enim , inquit, per inobedientiamunius Dei? Pertransiit ergo peccatum per homines, hoc est,
hominispeccaloresconslilulisunt multi, ita et per unitts opus diaboli per opus Dei: atque ul alio modo idipsum
obedientiamjusti conslituenturmulti(Rom. v, 12-19). dicam, opus operis Dei per opus Dei 3. Et ideo Deus
47. Adhuc quoeral, < per quid peccatum inveniatur est solus immutabilis el potentissiraas bonitalis : qui
in parvulo. > Respondeant ei paginoe sanctoe: Per et antequam esset nllum malura, bona opera fecit
unum hominempeccalumin hunc mundum inlravil, et omnia, et de malis quaein bonis ab eo factis orta
per peccalummors; el ita in omneshominesperlransiit, sunt, bene operatur per orania.
in quo omnes peccaverunl. Ob unius delktum multi CAPUT XXIX.—49. <In uno, > inquit, <homine
morlui sunl: Judkium ex uno in condemnalionem:Ob
intentio, et origo laudatur, quia duo
unius deliclummors regnavtt per unum: Per unius de- jure vituperatur
liclumiu omneshominesad condemnationent:Per unius 1 Edili,j'rf
est.frucluum,omisso,tp«am.Addidimus exMss.
* Editi, ex ex
angeli angelo.Mauuscrtpti,angelo angelo.
inobedienliampeccaloresconstitutisunt mulii. Ecce per 3 ln anteexcusis, 'atqueut alio modoidipsum dicam
quid deliclum invenitur in parvulo. Jam credat origi- (quia diaboliopus, id est, peccatumper ipsumdiabolum
nale peccatum : sinat venire parvulos, ut salvenlur, exortum, quifacturavet opusest Dei,per aliud opus Dei,
id esl, Itominempertransiit),opusoperisDei pcr opusDeL
ad Christum. Glossemaremovimusauctoritate quatuor ruanuscriplo-
1 Editi,qui.Mss.,quod. r^m' ,tiuil,u^««eroptariaOperisimperfecti,libro 5,' capp.
Ir
26 et (J3suffragantur. .
465 LIBER SECUNDUS. 463
sunt quoe contrariis applicenlur: in parvulo autem scriptumest, Ego ininiquilalibus conceptussum, et in
unum est, natura tantum , quia voluntas non est. peccatismater mea in uterome aluit (Psal. L, 7): aut,
Illud ergo unum, > inquit, < aut Dco adscribetur *, Homovanilati similis factus est, dies ejus velut umbra
aut doeraoni.Si natura >, inquit, < per Deum est, non prwtereuni(Psal. CXLHI, 4): aut, Ecce veleresposuisti
potest in ea essc originale malum. Si a diabolo, nihil dies meos, et substantiamea quasi nihilumanle te; ve-
erit per quod homo divino operi vindicetur. Perfecte rumtamen universa vanitas, omnisItomo vivens (Psal.
ilaque Manichaeusest, qui malura originale defendit.> xxxvin, 6): aut quod Aposlolusdicii, Omniscreatura
Audiat potius adversum ista quod verum esl. In uno vanilati subjectaest (Rom. vin, 20): aut in libro Ec-
homine jure vituperatur intentio, et natura laudatur, clesiastoe, Vanitasvanilalum', et omnia vanilas: quw
quia duo sunt quoeconlrariis applicentur : sed etiam abundanliaest hominiin omni laboresuo quemipse la-
iu parvulo, non unum est lantum, id est, natura, in borat sub sole (Eccle. i, 2,3)? aut in libro Eccle-
qua crealus est homo a Deo bono; babct enim ct vi- siastico, Jugum grave super filios Adama die exitus de
lium, quod per unum in omnes homines perlransiit, venlrematris eorum, usquein diemsepultttrmin malrem
sicut sapit Apostolus, non sicut desipit Pelagius, vel omnium(Eccli. XL,1): aut quod dicit Apostolns, In
Coeleslius,vel eorum quicumque discipulus. Ilorum Adamomnesmoriuntur (1 Cor. xv, 22) : aul quod dicit
ilaque duorum, quoein parvulo esse dhimus, ttiiuin saiiclus Job, ubi de peccatis suis loquitur, Homoenim
adscribitur Deo, allerum diabolo. El quod utrumqtie nalus ex mutiere, brevisvitmet plenus iracundiw, skut
proplcr untim horum, id est, propter vilium, subjici- flos fenidecidil; fugil auiem sicul umbra, et non stabii:
lur poteslati diaboli, ideo non est incongruum, quia nonne el hitjus curam fecisli, el hunc fecisti intrare in
non fil ipsius diaboli poleslate, sed Dei. Subjicitur conspeclu luo in judkium ? Quis enim erit mundus a
autem vitium vitio, nalura naturoe; quia et in diabolo sordibus? Ne unusquidem,eliamsi unittsdiei fueril vila
utrumque est : ut cum dilecli et electi de potcslale ejttssuperlertam (Job. xiv, 1-5, sec LXX). Quas enim
tenebrarum eruuntur, cui jure subduntur, appareat dixerit sordes, quia peccata intelligi voluit, ipsa
quid donetur justificatis bonis a Deo bono, bene ope- lectio indicat, ubi prorsus unde loquatur apparet:
raule et de malis'. unde est et illud apud prophetam Zachariam, ubi au-
50. Quod autem iste sibi quasi religiose dicere ferlur a sacerdote vestis sordida, el dicitur ei, Ecce
visus est, <Si natura per Deum est, non potest in ea absluli peccala tua (Zach. m, 4). Puto quod ista
esse originale malum : > nonne religiosius. sibi alius omnia, ct coclcra hujusniodi, quoeindicant omnein
videlur 3 dicere, Si natura per Deum est, non potest hominem sub peccalo et maledicto nasci, non legun-
iu ea oriri ullum malum? Et lainen falsum est : hoc tur in tenebris Manichoeorum,sed in luce Catholi-
enim Manichoeiasserere voluerunt, et non creaturam corum.
Dei factam de nihilo, scd ipsam naturam Dei malis 51. Quid autem dicam de ipsis divinarum Scriptu-
omnibus implere conali sunt. Non enim ortum est rarum tractatoribus, qui in catholica Ecclesia florue-
rnalumnisi in bono.nec tamen summo et immutabili, runt, quomodo hoec non in alios sensus conati sunt
quod est nalura Dei, sed facto de nibilo per sapien- vertere, quoniam stabiles erant Tn antiquissima et
tiam Dci. Est ilaque perquod homodivino operi vin- robuslissima (ide, non auteni novitio movebantur
dicetur; quia non esset homo, nisi divino opere crea- errore? Quossicolligere et eorum testimoniis uti vc-
retur : malum autem non esset in parvulis, nisi vo- lim , et nimis longuro erit, el de canonicisauctorila-
luntate primi hominis peccarelur, et origine 4 vitiata libus, a quibus non debemus averli, minus forlasse
peccatum originale traherulur. Non ergo sicul iste videbor proesumpsissequam debui. Verunitamen ut
ait, < perfecte Manichoeusest, qui malum originale omiltam beaiissimumAmbrosium, cui Pelagius, sicut
defendit: > sed perfecte Pelagianus est, qni malum jam commemoravi, lam magnum integritatis in fide
originale non credit. Neque enira cx quo esse coepit perbibuit lestimonium (Supra, tib. 1, n. 40); qui
Manichoeipcslileiitiosa doctrina, ex illo cocperunt in tamen Ambrosius nihil aliud defendit in parvulis, ul
Ecclesia Dei parvuli baplizandi exorcizari el exsuf- baberenl necessarium medicumChristum , nisi origi-
flari, ut ipsis mysteriis osienderetur non eos in regnuin nale peccalum (Ambrosiusin Isaiam , cilatus supra ,
Cbristi, nisi erutos a lenebrarnm potestate, transferri lib. 1, n. iO) : numquid et gbriosissimae coronoc Cy-
(Coloss.i, 15): aul in libris ' Manichoeilegitur, quod prianus diceiur ab aliquo , non solum fuisse, sed vel
venerit Filius horoinis quoerere et salvare quod pcr- esse potuisse Manichoeus, cum prius isle sit passus ,
icral (Luc. xix, 10) : aut quod pcr iinum hoininem quara illa in orbe Romano peslis apparuil? Et tamen
peccalum in huuc mundum intravit (Rom. v, 12); et in libro de Baptismate parvulorum, ila defendit ori-
caitera ad eamdem sentenliam perlinentia, quaesupra ginale peccatum, ut propterea dicat, et anle octavum
commemoravimus: aiit qnod rcddit Deus peccata pa- diem, si necesse sit, parvulum baplizari oportere ,
truui in filios (Exod. xx, 5) : aut quod in Psalmo ne pereat animaejus. Quem tantovult intelligi ad in-
1 SicMss.In editis,adscribitur. dulgentiamBaptismi facilius pervenire, quanto magis
3 sicMss.Atediti,justificatisbonisa Deo,bonabeneope- ci dimittunlur non propria, sed aliena peccata (Cy-
rante de malis.
3 ApudLov.,videretur. priamts, epistola olim 59, nunc 64, ad Fidum). Hos
k Editi,etex origine.Abest,ex, a Mss. audeal dicere Manicboeos, et antiquissimam Ec-
• Editi, aut quando in libris. Abest,quando,a manu- iste
scriptis. 1 AliquotMss.,vatntasvanUantium.
 467 DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINI 468
clesioctfaditionem isto nefario crimine aspergat, qua de pudendo molu genitalium , qui profecto non esset,
exorcizantur, ut dixi, et exsufflantur parvuli, ut in el tamen seminatrix coramixlio non deesset, si geni-
regnum Christi a potestate tenebrarum, hoc est dia- lalia non libidini, sed voluntali sicut cselera membra
boli et angelorum ejus, eruti transferanlur. Nos au- servirent. Annon etiam nunc in corpore mortis hujus
tem paraliores sumus cum islis viris, et cum Ecclesia impcratur pedi, brachio, digito, labro, lingiiic.et
Christi in hujus lidei antiquilate firmata, quoelibet ad nutum noslruin coutinuo porrigunlur ? Huinori
maledicta et conlumelias perpeti, quam cum Pela- denique, quod est mirabilius, in vesica intus posilo ,
gianis cujuslibet' eloquii proedicationelaudari. cum libet, et quando l ejus copia non urgenmr, im-
CAPUT XXX. — 52. < Ais iterum, > inquit, < et peratur ut proflual, et obtemperat : imo ipsis abdilis
dicis : Nulla esset concupiscenlia, nisi homo ante visceribuset nervis, quibus idem huraor conlinetur ,
peccasset; nuptioevero essent, etiarasi nemo pec- iraperatur ut eum propellant, exprimant, ejiciani,
casset. > Non dixi, < Nulla esset concupiscentia ; > etsisanitasadest, sine diflicullateserviunt voluniaii.
quia est et glorianda concupiscentia spiritualis, qua Quanlo ergo facilius alque tranquillius, obedienliljus
concupiscitur sapientia (Sap. vi, 21) : sed dixi , genitalibus corporis partibus, el ipsum mcmbrum
< Nulla esset pudenda concupiscentia > (Supra, lib. 1, porrigeretur , et homo seminarelur, nisi hominibus
n. 1). Relegantur verba mea , quoe eliara ipse po- illis inobedientibus membrorum istorum inobedicntia
suit, ut quanla ab illo fraude commemorentur appa- justo supplicio redderetur? Quod suppliciuro casii
f eat. Sed quo voluerit earo nomine appellel. Ula dixi sentiunt, qui procul dubio mallent, si possent, ju-
quod non esset, nisi homo ante peccasset, de qua benlc voluntate quam pruriente voluptate (ilios semi-
erubuerunt in paradiso, qui pudenda texerunt, quam nare. Immundi autem qui propter istum morbum ,
Herao negat, quoniam peccatum inobedientioeproe- non solum meretrices, verum etiam conjugesamant,
cesserat, ideo subsecutam. Qui autem vult inielligere de hoc supplicio carnis graviore supplicio mentis
quid senseriut, debet considerare quid lexerint. Suc- exsultant.
cinctoria quippe sibi de foliis ficulneis, non vesii- CAPUTXXXII. — 54. Absitergout dicamus, quod
irienta fecerunt (Gen. ni, 7); quoe succinctoria groece nos dicere isle confingit, < ista conjugia quae nunc
tttp^an«.TKnuncupaniur. Quid autem cooperiant pe- aguntur, a diaboloinventa, > Prorsus ipsoe sunl nu-
rizomata , omnibus noluui est : quoe nonnulli Latini ptioc, quas ab initio Deus instiluit. Hoc enim bonum
campestria sunt interpretati. Quis autem ignorat qui suum ad bominum generalionem institutum etiam
campestrantur , quas partes corporis contuganl ? Ilas damnalis hominibus non detraxit, quibusnondctraxit
enim tegebanl Romani juvenes, quando nudi cxerce- etiam sensus carnis et mcmbra, proculdubio rnunera
bantur in caropo, imde lioc genus tegminis lale no- sua, quamvis jam dcbita damnalione morilura. Istos ,
men accepit (a). inquam , sunl nuptioe, de quibusdictum est (excepto,
CAPUTXXXI. — 55. -Illac ergo nupliae, > in- quod hic 2 figuratum est, magno illo Christi et Eccle-
quit, < quoe sine soncnpisccnlia, sine uiotu corpo- siocsacramenlo), Proplerea relinquet homo patrem cl
fum, sine necessilate sexuum , ut dicis , esse potue- matrem, el adltwrebilttxori sttw; et erunl dtto in came
rittil, a te pronuntianlur laudabiles : ista vero conjugia una. Hoc enim anlepeccatum tlictum esl : et si ncmo
qiioe nunc aguntur, a diabolo inventa definis. Illa peccasset, sine pudenda libidine posset fieri 3. Et
itaque , > inquit, < quoeinslilui potuisse somnias , nuncquamvis sine illa non fial in corpore mortis lm-
bOna deliberas : ista vero de quibus dicit Scriptura jus, ipsum est tamen quod non cessat fieri, utadhoe-
divina, Relinquel homopalrem et matrem, eladhmrebit reat homo uxori suoe,et sinlduo incarne una. Quam-
uxori sum; el eruntduo in carne una (Gen. n, 24); obrem etsi dicitur, nunc alias csse nuptias, alias
profiteris raala diabolica, morbum postremo debere , vero si nemo peccassel esse potuisse, non secundum
hon conjugium nuncupari. > Non est mirum si Pela- earum naluram, sed secundiira quamdam iu dclerius
giani dicla noslra in sensus quos volunt delorquere rautatamdiciturqualitalem.Sicutalius dicitur, quara-
conantur; quando et de Scripturis sanclis, non ubi vis idem ipse sit homo, qui mutaverit vilam sive in
dbscure aliquid diclum est, sed ubi clara et aperta melius , sive in deterius : aliud est enim juslus, aliud
sunl testimonia , id faccre consueverunt, niore qui- peccator; quamvis idem ipse sit liomo. Sic ali* iiuplkc
dem hoerelicorumetiam coeterorum. Quis enim dice- sine pudenda libidine, alioc cum pudenda libidine :
ret, < sine motu corporum, sine necessitate sexuura cum lamen secimdum constitutionem suani, qua Ie-
riuptias esse potuisSe? > Deusenim fecit sexus, quia gitime conjungitur mulier viro , el fides carualis de-
masculum et feminam fecit eos (Id. i, 27), sicut biti ab adulteriorum peccato v servatur imniunis, el
scriptum est. Unde autem fieri posset ut qui fuerant hoc morelegitimo filii seminantur, eoedcra ipsoe sunt
cbnjungeiidi, et ipsa conjunclione generaturi, sua nuptioe,quas Deus instituit, quamvis diabolus qon
corpora non moverent; quandoquidem nullus fit ho- 1 Editi, intus posiloqui et
abest enim a quando. vel expungendum,
minis ad hominem corporalis accessus, si desil cor- qui; tribus Vaticanismanuscriptis;vel ejus
loco legendum, cttm libet, ut emcndatumest antiqua
poris raolus? Non ergo hic quoestioest de motu cor- manuin Benignianolibro.
3 Quidam hinc.
porum, sine quo non possent omnino misceri; sed 3 nic, Mss.,
post, fieri, duo manuscriptiet nonnullaeeditiones
1 Am.etEr., quam addunt, m vitwillius.
Pelagianicujuslibeteloquii, 4 Am. etcorporeab
Er., adutierorumpeccato,RemensisMs.,
(q) vid,elib,11.de dvitate pei, cap. 17. JWfflfts.
469 UBER SECUNDUS.
ipSas-, SedhPWines ex quibus rtupUaafiunt, antiqua
ptjfecalipersuasione Sauciaverit; inobedientiaeperSua-
defido peecainnl', cui per divinum judicium inobe-
dientia niembroruih reciproea redderetur; in qua con-
jugati -,qUamvfserubuerint nuditatem suam, nuptia-
ro'm raihen a Deo institutam non omnimodopotuerunt
aihiltere bohitaiehv.
GAPUt XXXIlI. — 55. Hinc istepergit ab eis qui
cohjiingunlur, ad eOS qui gignuntur, propler quos
iii hac quaestione tantis adversus novos hoerelicos
disputationibus laboramus : et occulto Dei compulsus
irtstinciu dicit aliquid , ubi totum istum nodum sua
confessionedissolvit. Volens enim nobis majorem in-
vrdiam comniOvere,quia dicimus etiam de legitimis
nuptiis sub peccalo parvulos nasci : < Illos ergo , >
inquit, < qui nunquam natisutit, bonos poluisse esse
dicis : istos vero qui mundum impleverunt, pro qui-
bus Christus mortuus est, diaboli opus et de morbo
natos, et ab exordio reos definis. Probavi itaque, >
inquit, < nihil tealiud agere, quam ut Deum neges
hbriim, qui sunt, hominum conditorem. > Ego qui-
deiri conditorera hominum omnium, quamvis omnes
sub peccato nascanlur, et pereant nisi renaseantur ,
non dico nisi Deum. Yitium quippe inseminatum cst
persuasione diaboli, per quod sub peccato nati sunt,
non natura condita qua bomines sunl. Libido autem
pudenda non moveat membra, nisi quando volumus ,
et non cstmorbus. Non de illa erubescat etiam licitus
el honestus conjugatorum concubitus, vitando con-
speclum et appetendo secretum, et non est morbus.
Non prohibeat Aposlolus in hoc morbo possideri uxo-
res; et non est morbus. Quod enim groecusbabet,
ii 7ta8etentSu/ites, alii latine inierprelati sunt, in
mOrbodetiderii, vel concupiscentiw;alii vero , inpas-
tione concupiscenlim(1 Thess. IV, 5), vel si quo alio
niodo in aliis atque aliis codicibus inveiiilur : sed
passio in lingua latina , raaximc usu ioquendi eccle-
siaslico, non nisi ' ad viluperationem consuevit in-
telligi.
56; Quodlibet autem de pudenda concupiscenlia
carnis isle sentiat, de parvulis, pro quibus labora-
mus, ut salvalore indigere credanlur, ne sine salute
morianlur, altende quid dixerit: verba ejus repeto.
Illos ergo, inqtiit, qui nunquam nati sunt, bonospo-
tuisse esse dkis : istos vero qui mundum tmpleverunl,
pro quibus Christus morluus est, diaboli opus, et de
morbo nalos, ei ab exordio reos definis. 0 si nodum
solval* etiam conlentionis, quomodo nodum solvit
islius quoestionis! Numquid enim se modo de majo-
ribus ista locutuhi esse dicturus est? De parvulis
agitur, de nasccntibus agitur, de bis nobis8, quiarei
ab exordio definiuntur a nobis, ab illo invidia com-
movelur, quia eos dicimtis reo3, pro quibus Cbristus
mortuus est. Cur ergo pro illis Christus mortuus est,
6i non sunt rei ? Inde prorsus, inde obtinebimus
causam, unde excilandam pUtavit invidiam. Ipse dt-
1 Am. et omnes manuscripti, «oiiad viluperationem,
> PluresMss.,0 Lovaiiienses
omisso.ntst;quod ab Erasmoadjectumptttant,
sk nodnmsolvat.
3 Anj,Er, et uonnulliMSS.,mw.
470
cit, Quomodo rei sunt patvuli, pro quitus Chrisittt
mortuus esi? Nos respondemuS : ItrtO parvuli qud-
modo rei non sunt, pro quibus Cbristus tnortues est ?
Ista conlroversia judicetn quserit1. Judicet erg»
Chrislus, et cui rei raors ejus profecerit, ipse dican
Hic est, iuquit, sanguis meus, qui pro mullis effXnde-
tur in remissionempeccatorum(Malth. xxvi, 28). Ju-
dicet cum illo et Apostolus, quia et in Apostolo ipse
loquitur Clirislus. Ciamat et dicit de Deo Patre; Qui
proprio Fitio non pepercit, sed pro nobis omnibustra-
didit cum(Rom. vm, 32). Pnto quod ita dicat Chri-
slum traditum pro oinnibos nobis, ut in hac causa
parvuli non separentur a nobis. Sed quid opus est
hinc satagere, unde jam nec iste coniendil: quando-
quidem non solum confitetur mortuum ftiisse etiam
pro parvulis Christuro, verum cliam inde iios arguit,
quod eosdem parvulos reos dicinius, pro quibus mor-
tutts est Chrislus? Jam itaque Apostolus qui dixit;
pro nobis omnibus Iraditum Chfisturti, dicat etiam
quare sit pro nobis tradilus Ciirislus. Tradilus est,
inquit, propter delkta noslra-, et resurrexit propter
justificalionem noslram (Id. IV, 25). Si igilur, sicut
iste et confiieiur, ct profileliir2, et dicit, etobjicit, in.
eis sunt et parvuli pro quibus traditus eSt Cliristus,
et propter delicta noslra traditus est Ctiristus; ha-
bent profecto ct parvuli delicta originalia, pro quibus
traditus est Christus : habet quod in eis sanet, qui,
sicut ipse ait, non est opus sanis medicus,sed male
Itabentibus(Matlh. ix, 12): habet cur eOsSalvos fa*
cial, qui venitin mundum, sicut dicit apostolus PauluS',
peccatoressalvos facere (I Titn. i, 15): habetquOd iri
eis remitlal, qui sanguinem se fudisse teslatuf m re-
missionempeccatorum: habet propler qiiod eos qiioe-
rat, qui venit, ul dicil, qumrereet salvum facere quod
perieral (Luc. xix, 10): habet quod in eis solvat Fi-
lius Dei, qui propterea veniti sicut dicit apoStolus
Joannes, ut solvat opera diaboli (I Joan. m, 8). Huic
ergo parviiloruni saluti iniraicus est, qui eorum sic
asserit iiinocenliam, ut sauciatis et vulneratis neget
necessariam nicdicinain.
CAPUT XXXIV.— 57. Jara quod sequilur et ad-
jungit, attende. Si ante 3 peccatum, inquit, per Deum
creatum esl unde homines nascerentur, per diabolum
autem unde parenles commoverentur,adscribelnr sine
dubiosanciiias nascemibusel culpa geherantibus.Qwod
quia manifeslissimenupliasdamnat, amovetohunc svn-
sum, precor, de Ecclesiarummedio, et verevreditoquia
pet Jesum Cltristuin facta sunt omnta, et sine ipso fa-
clum est nihil (Joan. i, 5). Ita hoc dicit, quasi nos
dicamus, per diabolum aliquid subslanlioc crcattiin
in bominibus. Pcrsuasit maluiu diabolus lanquara
peccaium, non creavit tanquam nalurani. Sed plane
naluroe4 persuasit, quia homo natura esl, et ideo eairi
persuadendo vitiavit. Qui enim vulnerat, noii ereit
menibra, sed vexat8. Sed vulnera quae corpoiibus ia-
1 OmnesMss.,qumral.
2 Benign,j.'s. prselerit,et j
3 AIII.Er. et plures Mss.,sprofitetur.
4 l iuresMss.,naturam. i autem.
'
Qiiidam?ts., sed viliat.
471 DE NUPTIIS ET CONCUPISCENTIA,S. AUGUSTINlLIBER SECUNDUS. 474
fliguntur*, merabra faciunl claudicare, vel oegre mo- tur, quod iia raoveretur, ut inde nemo confundere-
veri, non eam virtutem qua justus» est homo : vul- lur; sed paraia conjuge semper exerceretur, nun-
nus autem, quod peccatum vocalur, ipsam vitam vul- quam reprimeretur, ne aliquando voluptas 1 tanta
3
nerat, qua recte vivebatur. Hoc autem valde tunc tantoe felicitati negaretur. Absit enim ut illa beati-
majus alque altius diabolus inflixit, qtiara sunt ista tudo posset aut in loco illo non habere quod vellet,
hominibus nota peccata. Unde illo magno primi ho- aut in suo corpore vel anirao sentire quod nollet: ac
minis*peccato, natura ibi nostra in deterius commii- per hoc si raotus libidinis voluntatera hominum proe-
tata, non solum facta est peccatrix, verum etiam veniret, voluntas continuo sequeretur; uxor, quae
generat 4 peccatores; et taroen ipse languor quo bene propter hoc nunquam absens esse debebat, sive con-
vivendi virtus periit, non est utique natura, sed vi- ceplura 1, sive jam gravida, illico admoverelur; et
tium : sicut certe mala in corpore valetudo, non est aut proles seminaretur, aut voluptas naturalis et
ulla substaniia vel natura, sed vitium; et licet non laudabilis cxpleretur; et periret semen hominis, ne
semper, tamen plerumque maloe valetudines paren- appelilus tam bonoeconcupiscentioefraudaretur: tan-
tum ingeneranlur quodammodo, et apparent in cor- tum non se converterent conjuges in eum usum, qui
poribus filiorum. est conlra naturam, sed quoties delectaret, membris
58. Hoc autem peccatum, quod ipsum hominem ad boc crealis et genitalibus ulerentur. Verumlamen
in paradiso in pejus mulavit, quia raullo est grandius quid si el ille usus contra naiuram forsitan delecta-
quam judicare nos possumus, ab omni nascente rel, quid si et iu hanc voluplatem latidabilisilla libido
trahitur, nec nisi in renascente remittitur; ila ut adhiniiirel? ulrum scquerentur eam, quoniam suavis
etiam de parentibus jara renatis, in quibus remissum esset; an repugnarent, quoniam lurpis esset? Si
atque tectum est, trahatur in reatum nascentium sequerenlur, ubi est cogilatio qualiscumque hone-
iiliorum, nisi et ipsos, quos prima carnalis nativitas slatis? Si repugnarent, ubi est pax lantoc felicitatis?
obligavit, secunda spiritualis absolvat. Cujus rei mi- Hic si forle crubuerit, et dixerit tantam pacem feli-
rabilis, mirabile Creator in oliva et oleastro pro- cilatis illius, lantumque ordincm in his rebus esse
duxit exemplum, ubi non solura ex oleastri, verum potuisse, ut nunquam carnis concupiscentia volun.
etiam ex olivoe semine nonnisi oleaster exoritur. tatem illorum bominum praeveniret; sed cum ipsi
Quapropter quamvis et in hominibus nalura gene- vellent, tunc illa consurgeret: tunc autem vellent,
ratis, gralia regeneralis, sit isla carnalis concupi- quando ad seminandos (ilios opus essel; ila ut nul-
scentia repugnans legi mentis: tamen quia reraissa lus seminis esset irritus jactus, nullus fieret concubi-
est in remissione peccatorum, non jam illis in pec- tus quem non sequeretur conceplus ct parlus, ad nu-
catum reputatur, nec nocet aliquid, nisi ejus motibus tum serviente carnc, ad nutum servienle libidine: hoc
ad illicita consentiatur. Proles vero eorum, quia non si dicit, sallem considerel nunc in hominibus non
per spiritualem, sed per carnalem concupiscentiam esse quod dicit. Et si non vult concedere vitium csse
seminatur, velut ex illa oliva quidam noslri generis libidinem : dicat saltem per illorura hominura inobe-
oleaster, sic inde realum nascendo irahit, ut nisi re- dienliam etiam ipsam vitialam esse carnis concupi-
nascendo liberari ab illa peste non possit. Quomodo scentiara; ut illa quoe obedienter et ordinate move-
ergo affirraat iste nos adscribere sanctitatem nascen- retur, nunc inobedienler inordinateque moveatur:
tibus, et culpam generantibus; cum polius veritas ita ut ipsis quoque pudicis ad nutum non obtempe-
monstret, etsi fuerit" sanctilas in generantibus, ori- ret conjugatis, sed et quando non est necessaria
ginalem culpam inesse nascenlibus, quae non abolea- moveatur, et quando necessaria est, aliquando ci-
tur nisi in reuascentibus ? tius, aliquando tardius, non^ eorum sequatur nutus,
CAPUTXXXV.—59. Quoecum ila sint, de isla car- sed suos exserat rootus. Hanc ergo ejus inobe-
nis concupiscentia et de libidine imperiosa impudicis, dienliara inobedienles illi lunc horaines receperunt,
domanda pudicis, pudenda tamen et pudicis et iropu- et in nos propagine transfuderunt. Neque enim ad
dicis, sentiat isle quod libet; quia ei, sicut video, mul- eorum nulum, sed utique inordinatc movebaltir,
tum placet : non eam laudare cunctetur, quara no- quando membra prius glorianda, tunc jam pudenda
minare confundilur; appellet eam, sicut appellavit, texerunt.
membrorum vigorem, nec castarum aurium reverea- 60. Sed, utdixi, sentiat de isla libidine iste quod
tur horrorem; appellet merahrorum polentiam, nec libet, proedicet ut libet, laudet quanlum libel (sicul
caveat impudentiam. Dicat, si non erubescit, in pa- enim multis locis significat, mullum libet), ut ejus
radiso si nemo peccasset, hunc ibi vigorem velut si non usibus, saltem laudibus Pelagiani oblecten-
florem virere 6 potuisse; nec opus fuisse ut tegere- lur, quicumque eorum proposito continentiae carnali
1 NonnulliMss.,infiguntur: et paulopost, altittsdiabolus conjugio non fruunlur 4 : tantum parvulis parcat, ui
infi&U.Habelur,infixit,in libro etiamsexto operis imper- non eos laudet inulililer, defendatque crudcliter;
fecti, cap. 7.
* Unus salvos esse non dicat; non ad laudatorem Pelagiura,
eVaticanisMss.,rectus.
* Hicadditur,valde, exmanuscriptis; cujus loco apud 1 SicaliquotMss.Atediti, voluntas.
Am.et Er., legitur, vuLnus.vide librumsextumoperis im- 3 Editi, uxorquepropter hocnunquamabsensessedebe-
perfecti.
* In edilis, gentdt. bat, sedsiveconceptura.castiganturad manuseriptos.
" AntiquioresMss.,fuerat. 3 Oinnespropemanuscriptihic omillunt,non.
4 plures Mss.,vigere.Nonnulli,vivere. 4 tumfrunntur.
in Mss.,carne conjttgtim
473 ADMONITIOIN SUBSEQUENTESLIBROS. 47*
scd ad salvatorem Chrislum venire permitlat. Nam scriplum est in Evangelio, Et vocabuntnomen ejus
ut jam liber isle claudatur, quoniam ita sermo illius Jesum; ipse enim salvum faciet populum suum a pec-
terminatus est, qui in chartula quam misisti, scriplus catis eorum (Matth. i, 21). Ideo ergo Jesum, quoniam
est, ut diceret, Verecredito quia per Jesum facta sunt Jesus latine Salvator est. Ipse enim salvum fackt po-
omnia, et sine ipso factum est nihil; concedat Jesum pulum suum, in quo populo sunt ulique et paivuli.
ctiam parvulis esse Jesum : et ut per eum facla omnia Salvum auiem faciet a peccatis eorum : sunt crgo et
faletur per id quod est Verbum Deus; ila etiam in parvulis peccata originalia, propter qu;e Jesus, id
parvulos abeosalvos fieri falcatur per idquod est Je- est, Salvator possit esse et ipsorum.
sus, si vull calholicus esse Christianus. Sic enim
i—BBJigBBiii . =sm~—ss

ADMONITIO
IN SUBSEQUENTES LIBROS DE ANIMA ET EJUS ORIGINE.

His quatuor libris materiam subministravit Vincentius Victor, juvenis in Mauritania Coesareensinatus,
el ex Rogatistarum factione (quoeDonatistarum scissura erat, parlera quaradara Maurilanioecirca urbem Car-
tennam occupans) ad calbolicam Ecclesiamconversus: quem Victorem ferebant, Vincentiiillius, qui post Ro-
galum factioni eidem prxfuerat, magnam existimationem hactenus animo tencre, ut eam ob causam ipsius
nomen, suum voluerit esse cognomen («). Hic igilur Viclor cum in quamdam Augustini scriptionem incidis-
set, qua ille se quidem ignorare fatebatur, an oranes animoeex una Adami anima propagenlur, an singulis qui-
busque hominibus singulaea Deo, sicut ipsi Adamo, sine propagatione dentur; scd tamen scire dicebal, ani-
mam natura spiritum esse, non corpus: utrumque displicuit ex oequo Victori, et qtiod Auguslinus vir tantus
de animoeorigine quid tenendum sit non sine cunctatione doceret, proesertim propagaiionem animarum veri-
similem esse ducens, et quod animoenaturara asseveranter proniintiaret incorpoream. Ergo adversus Augusti-
num hac de rc conscriptos duos libros Petro Hispano presbytero nuncupavit, placila hoereticorum Pelagiano-
mm nonnulla, et alia iis pejora continentes.
Renalus monachus, qui Coesareeetunc erat, idem ille, ut videlur, qui Augustino in eadem urbe aulurano
anni 418 existenti, Oplati episcopi de animoe origine consulentis epistolam exhibuerat (6): hic itaque ex or-
dine quidem Iaicorum, sed fide admodum ortbodoxa, descripios diligenter eosdem libros Victoris Coesarea
Sipponem transmisit ocstivatempestate : qtios tamen exeunte tanttim autumno accepit Augustiniis, anno ut
putanl 419. Mox ut illos legit sanclus Doclor, priinum ex qualuor subsequentibus libris sine ulla dilatione
conscripsit ad Renatum monachum : secundum deinde, epistolocforma, ad Petrum presbyterum : duos vero
postremos ad ipsum Victorem, sed aliqtianto posl tempore, ut ex illis intelligitur verbis libri 2, n. 7, Si au-
tem Dominus volucrit, ul ad illum ipsumjuvenem scribam, sicut desidero. In Retraclationibus hoec Augustini
lucubratio proxime sub opusculis anni 419 recensetur, quinto videlicet loco post Gesta cum Emerito, quoe
apud Cocsareamanno 418, mense seplembri confectasunt: pertinet itaque ad finera anni 419, seu ad initium
420, scripta post Pelagianos conciliorum catholicorum et Sedis Apostolicoeauctoritate jam quidem damnatos,
sed nuperrime (<;): quod anno Christi 418 feliciter contigerat.
In primo libro ad Renalum scripto, demonstrat suam de animoe natura sententiam , et de ejusdem origine
cunctationem injuria reprehendi a Victore. Juvenilem coercet hominis arrogantiam , quem in errores graves
ac inauditos, dum quoestionem solvendam suas vires excedentem suscipere audet, prolapsum ostendil; atque
ipsum, ut statuat animas non ex propagine fieri, sed novas singulis nascenlibus a Deo insuffiari, Scripturarum
testimonia conferre ambigua, nec ad eam rem salis idonea.
In secundo, Pelrum admonet, ne commillat, ut libros de animaeorigine a Victore ad ipsum scriptos laudan-
do approbasse, aul quae lemere juvenis ille pronuntiavit (idei chrislianae contraria, pro dogmalibus calliolicis
babere existimelur. Errores Victoris varios, eosque gravissimosnotat, et verbis confutat paucis. Petro demum
ipsi stiadet, ul Victorem ad eos corrigendos adducat.
In lerlio, ad ipsum Victorem scripto, monstrat quoenamin suis Victor libris emendare debeat, si velil haberi
catholicus : eaque ipsius placila et paradoxa, in superioribus ad Renatum et ad Petrum libris jam confutata,
hoc tertio libro perstringit brevitcr, et ad undecim errorum capita revocat.
In quarto ad eumdem Victorem libro, primum cunclationem suam de animarum origine immerilo culpan,
seqne ab ipso, quia nihil binc definiie ausus sit, injuria pecoribus comparari demonstrat. Deinde vero qtiod
incunctanter asseveravit, animam spiritum esse, non corpus, boc lemere etiam improbari a Victore, ut animam
corpoream natura sua, et spiritum ab ipsq anima in homine distinctum esse, inani conatu propngnet.
Injibros quatuor de Animaet ejus Origine, vide lib. 2, cap. 56, Retractationum, tom. 1,
col. b5d, a vertns, Eodem tempore, usque ad verba, Scribendum M.
putavi.
(a) vide
vide
infra,lib. 3, n. 2.
(b) vide Augustiniepistolam190,n, 1.
(c) n.
infra, lib. 2, 17, et lib. 1, a. 34.
 S. AURELII ATJGUSTINI
fllPPONENSIS EPISCOPt

DE ANIMA ET EJUS ORIGINE

LIBRI QUATUOR<fl>-

LIBER PRIMUS.
AD RENATUMMONACHUM.
Acceptisa rtenatoduobuslibrisVincentiivictoris,qui Augustinisententiainde animoenatura,et ejusdemde ipsiusoriglne
cunctationemimprobabat,ostenditAugustinus,juvenem arroganler de se ipsosenlientem,ut de re tam abditadeci-
deret, in errores inlolerandosincurrisse.'rum deindeScripturarumtestimonia,quiliusprobare se victor existimabat,
animasa Deo, nouex propaginefieri, sednovassingulisnascentibusinsutfiari,demonstratambiguaesse, atque ad hanc
losiusouinionemconfirmandam minimeidonea.

CAPUT PRIMUM.— 1. Sinceritatem tuam erga dundaret, expressit; hOn eum conviciantis voluntate
iios, Renate frater charissime, el fraterham benevo- crediderim, sed diversa seritientisnecessitaie feeisse.'
rehtiam, aCmutuoedilectionisaffecturtiprobatum qui- Ubi enim raihi animus erga me hominis ignolus est et
deirt ct antea tenebamus : verum nunc probatiorem inccrtus, melius arbitror meliora sentire, quam inex-
nobis amica diligentiademonstrasti, quod mihi duos plorata culpare. Fortassis enim airtore mei fecit,
libros, ejus quidera hominisquem penitus ignorabam, scierisad rtie pervenire posse quoii scripsit; dum in
nec lamen ideo conteirtnendi,Vincentii Vicioris ( sic eis rebus errare hie noh vult, in qtiibus se potius er-
criim proenotadim ibi nomeii ejus ihveni), proxime rare non putat. fct ideo debeo etiam ejus habere gra-
praeterila aestate misisti; qiiamvis milii, eo quod tairi benevolentiam, cujils me necesse est improbare
absens fuissem, in aulumni finc sint reddili. Quo- sentenliam: ac per hoc in eiS qiioe rioh recte sapit,
rilodoenini tu charissimusmeus posses vel deberesjn adhuc leniler corrigendus mihi VirJetur,non aspere
nieam non perferre notiiiam, cum in manus tuas ve- deteslandus; proeserlimquioi, sicut audio, nUper ca-
tiissent cujilslibet hominis qualescumquelitteroe,licet tholicus factus est, quod ei gratulandum est. Cariiit
ad alium scribenlis, ubi tamen nomen commemora- enim Donatistarumvel pOiiiisRogatistaruiridivisione
retur et legeretur meum, ita Utcontradiccrelur verbis et errore, quo antea tenebatur : si laraen catholicam
meis, quoe in quibusdam opusculis edidissem? Hoc veritateta sicut oporlet intelligal, ut vere de illius
itaque fecisli, quod sincerissirauset dilectissirausarai- conversione gaudeamus.
cus meus facere dcbuisti. CAPUT III. — 3. Habet enim eloquium, quo pos-
CAPUT II. — 2. Sed hinc angor paululum, quod sit explicare quoesentit. Unde cum illo agendumest,
adhuc tuoeSanclitati minus quam vellem cognitus eique optandum ut recla Sentiat, ne faciat esse dele-
sum : quandoquidempulasti me sic accepluruni, quasi ctabilia quie sunl inutilia, et qtioediserla dixerit, vera
tu mihi injuriam feceris, nolum faciendoquod alius dixisse videatur. Quamvis et in ipso eloquio habeat
fecil. Quantum aulera boc absit ab animomeo, vide, tnulia eraendanda, et a nimia exuhdanlia reprimenda.
ut ne ab illo quidem nie passum injuriam conquerar. Quod in illo tibi quoque, ut viro gravi, sicut tua in-
Cum enim aliter quocdamquam ego saperet, nuro- dicant scripta, displicuit. Sed boc vel facile corrigi-
quidnam debuit relicere? Unde mihi gratum esse de- tur, vel sine delrimehlo lidei a levibus menlibusaraa-
'bet, quod ita non lacuit, ut id etiam legere possimus. tur, toleralur a gravibus. Habemusenim jam quosdam
Deberet quidein ' tanium scribere potius ad me, quam spumeos in sermone, sed in fide sands. Noii ilaque
ad allerum de me : sed qtiod milii esset ignotus, non desperandum est, etiam hoc i» isto (quamvis sil tole-
est ausus se inihi ingerere in meorum refutalione di- rabile.si permaiiserit), pOssetamenexpurgaii et leni-
ctorum. Necconsulenduni me pulavit, ubi sibi vidctur perari, atque ad inlcgruin et solidumvel perduci, vel
minime dubilandum, sed plane coguitam et cerlam revocari modum: proesertimquia juvenis esse pcrlii-
tenere sententiam. Oblemperavit autem amico suo, a belur, ut quod ininus habel peritia, suppleat diligen-
quo sc, ut scriberet, dicil esse compulsum. Et si quld lia ; el quod crudilas loqtlacitalis eructat, xlatis riia-
inler disptitanduin, quod in roeam coiituineliamre- luritas decoqual; Illud cst raolestum et periculosum
ADMONITIO PP. BESEDICTINORUB.
Ademendandoslilirosqualuorde Animaet ejus origine, praetervaticanurhcodicemunum, usi stimusdndecimGalh-
cantsnianuscriitisquos nobisvaria?suppeditaruntabbatise,scilicetRemeusisS. Remigiiduos, parisiensisS. Germania
Pratisununl, aliutnabbatiaCenomanensis de cultura, aliumsagiensisS. Martini, alioslandemPratellensis,Michaelina,
Casalensis,corbeiensis,Cygiranuensls,Cisterciensis: cohsuluimusetiamvariaritesleclioriesBelgicorutoquinque manu-
scrlptoruniai,udLovanieuses;et coululiihuseditionesAm.Er. et Lov.
Comparavimus prwterea eas omnes editiones initio Retr, e<Confess., t. 1» memofataSi M.
J rlericpieMss.,dcberesquidem.
(a) bcriptisub (iueiuauniCliristi419,
 477 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINILIBER PRIMUS. 478
vel perniciosum, si cum Iaudatur eloquentia, persua- trahitur, sed a Deo nova insufflatur; hanc crgo tam
deatur insipientia, et in pretioso poculo bibatur pesti- molestam et tam profundam niteiis eiiodare quoestio-
fcra polio. nem: <Merito,» inquit, < per carnem, prisCamrepa-
CAPUT IV. — 4. Ut enim jam incipiam demon- <rat habitudinem, quam visa fuerat paulisper amisisse
slrare, quaepraecipuesint in ejus disputatione viianda: <per carnem, ut per eani incipiat renasci, per quam
Animain dicit a Deo quidera factara, nec Dei esse t meruerat inquinari. > Cernis nempc hominem au^
partem sive nalurara; quod omnino verum est: sed sum suscipere quod vires ejus excedit, in tam im-
cum cam non vult ex nibilo factam fateri, et aliam mane proecipitiumdecidisse, ut dicerel inqtiioari ani-
nullam creaturam unde sit facta commemorat, atque mam meruisse per carnem; cum dicere nullo raodo
ila illi dat auctorem Deum, ut neque ex nullis exslan- possit, unde boc meritum traxerit ante carnem. Si
tibus, id est, ex nihilo, neque ex aliqua re, quae non euim a carne incipit meritum habere peccati, dicat si
est quod Deus est, sed de se ipso eam fecissc creda- polest, unde ante peccatum suum came nieruerit in-
tur; nescit eo se revolvi, quod declinasse se putat, ut quinari. Nam hoc merilum quo in carnem peccatri-
sciticet niliil aliud anima quam Dci nalura sit; ac sic cem missa est, ut inquinarelur ex illa, profecto aut
consequenter et de Dei nalura fiat aliquid ab eodem ex semelipsa habuit, aut, quod vero multo amplius
Deo, cui faciendo materia de qua facit, sit ipse qui abhorret, ex Deo. Ex carne quippe meritura non po-
facit: ac per hoc et Dei sit natura mulabilis, et mu- tuit habere ante carnem, quo mcrito inquinanda mit-
lata in deterius ejusdera ipsius Dei ab eodem ipso Deo leretur incarnem. Si ergo a semetipsa hoc meriium
tiatura damnelur. Quod pro tua fideli intelLigcntia, habuit; quomodo habuil, quoeante carnem nihil raali
quam non sit opinandum, et quam sit a corde catbo- fecit?Siautem hoc merilum ex Deo dicitur habuisse;
lico secludcnduro, longeque fugiendum, vides. Ila quisbocaudiat ? quisferat? quis dici impune permit-
quippe aniroa vel de flatu facla, vel Dei ffalus faclus tat? Non enira hoc loco quoorilur, quid meruerit, ut
est ipsa, ut noti de ipso sit, sed ab ipso de nibilo judicaretur daninauda post carnem : sed qiiid merue-
creala sit. Neque enim sicut homo quando sufflat, rit ante carnera ita damnari, ul inquinanda mitleretur
non polest de nihilo flatum facere, sed quem de islo in carnem. Explicet hoc si potest, qui est ausus dice-
aere ducit, hunc reddit; ila Deo putandura est auras re, inquinari animain meruisse per carnem.
aliquas circumfusas jam fuisse, quarum exiguam CAPUTVII.— 7. Iteiu alio loco, cum eamdem, qua
quamdam parlicuJam spirando traheret, el respiran- se ipse implicuerat, velut explicandam proponefet
do refunderet, quando in hominis faciem sufflavit, quocsiionem,tanquam ex persona advcisariorum ait:
eiqUeillo inodo aiiimam fecit. Quod et si ila esset, <Cur, inquiunt, Deus animam lam injusla animad-
nec sic de ipso, sed de subjacenti re aliqua flabili < versione raulctavit, ul in corpus eam peccati rele-
'
posset esse qroul fiavit. Sed absit ul negenius omni- < gare volueril, cum consorlio carnis peccatrix esse
polenleiti de niliilo flalum vitoe facere potuisse, quo < incipit, quoepeccatrix esse non potuit? » In hojus
(iefet horao in auimam vivam : atque in eas contru- quoestionistanquam scopuloso gurgite, debtiit utique
datnur angustias, ut vel jam fnisse aliquid, quod ipse caverciiaufragium, nec eo se committere, unde se non
noh essel, unde flatum faceret, opinemur; vel quod erueret transeundo, sed forle redetindo, id est, poe-
mulabile factum videmus, de se ipso Iccisse crcdamus. nitendo. Nam de procscientia Dei se nililur liberare,
Quod eiiiin de ipso est, necesse est ut ejusdem natu- sed frustra. Proescienliaquippe Deieos quos sanaliirus
roesitcujus ipse est, ac per boc etiam immulabile sit. esl, peccatores praenoscii, non facit. Nam si eas ani-
Anima vero, quod omhes falenlur, mulabilis est. Non mas liberat a peccato, quas iiinocenles el muiidas
ergo de ipso, quia non est immutabilis sicut ipse. Si implicuil ipse peccato, vtilnussanat quod inlulit nobis,
anlem de nulla re alia facta cst, de nihilo facla est non quod invenit in nobis. Avertat autem Deus, et
procul dubio, scd ab ipso. omnino absit, uldicainus,qiiandolavacroregeiicralio-
CAPUT V. — 5. Quod vero eam non spiritum, nis Deus niundat animas parvulorum, lunc eum mala
sed corpus esse colitendil; quid aliud vult eflicere, sua corrigere, quoa illis ipse fecit, cuui eas nullum
quam nos nort ex anima et corpore, sed ex duobus habenles peccatum peccatrici carni, cujus originali
vel eliam iribus constare corporibus ? Cum enim spi- peccato coiitaminarentur, admiscuit. Quas tamcti iste
ritu, aniroa, et corpore constare nos dicit, et omnia accusans dicit inquinari meruisse per carncm, nec
hsec tria corpora esse asserit; profecto ex tribus cor- potest dicere unde tantum mali merucriul ante car-
poribus nos ptttat esse compaclos. In qua opinione nem.
qiianta cura sequatur absurditas, illi potius quam libi CAPUT VIII — 8. Hanc ergo quaestionem fruslra
demonslraudum puto. Verum iste lolerabilis error est se putans de proescientiaDei posse dissolvere, adliuc
hominis, qui nonduhj coguovit esse aliquid, quod se involvit, el dicit: <Anima si peccatrix esse meruit,
cuni corpus non sit, corporis lamen quaiiidam simi- quoe peccatrix esse non potuit, tamen nequc in pcc-
litudinero gerere possit. calo remansit, quia in Christo pracfiguratain peccalo
CAPUT VI.—6.Illud plane qtiis ferat, quod in se- esse non debuit, sicut esse non potuit. » Quid esl
cundo libro, ctim quoestionemdifficilliinara solvcre quod dicit, i peccatrix esse rion poluit, » vel < in pcc-
conaretur de originali peccato, qunleniis ad corpus 1 inwss.,religare. sic infra, n. 13,
retigari, fvo, r§*
jjniniamque oertineat, si aniuia nou dc patctuibus lecturi,
 479 DE ANIMAET EJUS uuISlNE, S. AUGUSTINI
cato esse non potuit, » nisi, credo, si non veniret
in carnem? Neque enim potuit originali peccato esse
*
peccatrix, aut quoquo modo in originali peccalo esse,
nisi per carnem, si de parente non trahitur. Videmus
ergo eam per gratiam liberari a peccalo : sed non
videmus unde meruerit Iioererepeccato. Quid est er-
, go quod dicit: < Si peccatrix esse meruit, non tamen
• in peccato remansit? i Si enim ab illo quoeram, cur
non in peccaio remanserit, rectissime respondebit
quod eam Christi gratia liberaverit. Sicut ergo dicit
unde anima parvuli fuerit liberata peccatrix, sic etiam
dicat unde meruerit esse peccalrix.
9. Sed quid dicit, cui hoc quod praelocutus est,
contigit? Namque' ut istam quaeslionem sibi propo-
neret, ait: < Alia substruuntur opprobria querulis
murmurationibus oblatrantium, el excussi quasi
quodam lurbine, identidem inter immania saxa col-
lidimur. > Hoc si ego de illo dicerem, forsilan suc-
censeret. Verba sunt ejus : quibus proemissispropo-
suit quoeslionem, in qua ipsa saxa quibus collisus
naufragavil, oslenderei. Ad hoc enim perdnclus est,
et tam horrendis cautibus illatusl, impulsus, infixus,
ut erttere se nisi emendando quod dixit, omnino non,
possit; non valens oslendere quo raerito anima sit
facta peccatrix, quam dicere non timuit ante omne
suum peccatum meruisse fieri peccatricem. Quis lam
immane supplicium meretnr sine peccato, ut in aliena
iniquitate conceplus, anlequam exeat de visceribus
raatris, jam nonsit sine peccato? De hac autera poena
parvulorum animas, qui regenerantur in Christo,
nullis eorura proecedentibus meritis gratuiia liberat
gralia : alioquin gralia jam non est gratia (Rom. xi,
6). Proinde isle liomo valde intelligens, cui displi-
cet in lanla prolunditate, etsi non docta, tamen caula
nostra cunclatio, dicat si potest, in hanc pcenam quo
pervenerit anima merito, de qua pcena Jiberat gratia
sine merito. Dicat, ut quod dixit, aliqua, si valuerit,
ratione defendat. Non enim hoc exigerem, nisi ipse
dixisset quod anima ineruerit esse peccatrix. Dicat
meritum ejus, ulrura bonura fueril, anne malum. Si
bonum, quo merito bouo venit in raalum? Si malura,
unde aliquod malura merituni ante omne peccatum ?
Ilem dico : Si bonum, non ergo eam gratis, sed se-
cundum debitum liberat gratia, cujus praecessit me-
rilum bonum; ac sic gratia jam non erit gratia. Si
auteui raalum, quoeroquod sil: an quod venit in car-
nem, quo non venisset, nisi apud quem non est in-
iquilas, ipsemisissel?Nunquaro igilur nisi se in pejora
proecipitans,hanc suam sententiam molietur astruere,
qua dixit quod aniraa meruit esse peccalrix. Et de his
quidemparvulis, quorum in Bapiismodiluitur originale
peccalum, invenit qualilercumque quod diceret, quo-
niam proescienliaDei proedestinalisin vitam aeternani
nihil obesse poluisset, paulisper alieno inhoerere pec-
calo. Quod tolerabiliter dicerelur, si non iste verbis
suis implicaretur, dicens quod meruerit anima esse
peccatrix; unde se omnino non liberat, nisi boc eum
dixisse pceniteat.
E». et Lov.,illisus. Am.et Mss.,illatus.
-480
CAPUT IX.—10. De illis autem parvulis qui morte
praveniuntur priusquam baplizenlur in Christo, curii
respondere voluisset, ausus est eis promittere, non
solum paradisura, verum etiam regnum coelorum :
non inveniens qua exiret, ne Deura animas innocen-
tes dicere cogeretur oeterna morle damnare, quas nul-
lo merito proecedenlepeccati, carni inserit peccatrici.
Sed utcumque sentiens quid mali' dixerit, sine ulla
Christi gratia animas redirai parvulorum in oeternam
vilam regnumque coelorum, el in eis posse solvi ori-
ginale peccatum sine Baptismo Chrisli, in quo fit re-
niissio peccatorum : videns ergo, in quam se profun-
ditatera naufragosi gurgitis jecerit, < Sane, » inquit,
< pro eis oblationes assiduas, et offerenda jugiter
sanctorum censeo sacrificia sacerdolum. > Ecce aliud
unde nunquam exiturus est, nisi eum dixisse pceni-
leat. Quis enira offerat corpus Christi, nisi pro eis
qui membra sunt Christi ? Ex quo aulem ab illo di-
ctum est, iVisiquis renalus fueril ex aqua et Spirilu *,
non potest inlrare in regnum Dei(Joan. m, 5); et alio
loco, Qui perdideritanitnam suam propter me, inveniet
eam (Mallh. x, 39): nemo fit meiiibrum Cliristi, nisi
aut Baptismate in Christo.aut morle pro Christo.
11. Unde et latro ille, non ante crucem Domini
scctator3, sed incrueeconfessor, de quo nonnunquam
proejudiciumcaptatur, sive lenlaliir, contra Baptisroa-
tis sacramentum, 'a Cypriano sancto inter martyres
computalur (Cyprianus, Epist. ad Jubaianum), qui suo
sanguine baptizantur, quod plerisque non baptizatis
fervente persecutione provenit (a). Tanto naraque
pondere appensum est, lanlumque valuil apud eum
qui hoecnovit appendere, quod confessus est Domi-
num crucifixum, quantum si fuissel pro Dominocru-
cifixus. Tunc enim fides ejus de ligno floruit, quando
discipulorummarcuit; nisi 1 cujus morlis lerrore mar-
cuerat, ejus resurreclione reviresceret. Uli enim despe-
raverunt de moriente, ille speravit in commoriente: re-
fugerunl illi auclorem vitoe; rogavit ille consortem
pcenoe:doluerunt illi tanquam hominismortem, credidil
ille regnalurum esse post mortem: deseruerunl illi spon-
sorem salutis, honoravit ille socium crucis. Inventa est
ineomensura marlyris, qui itinc in Christumcredidit,
quando defecerunt qui futuri erant marlyres. El hoc
quidem oculis Domini clarum fuit, qui non baptizato,
tanquam martyrii sanguine ablulo, lantam feliciialem
statim coniulit(Luc. xxin,43). Sed eliam noslrum quis
non considerel, quanla fide, quanla spe, quanta cbari-
tate mortem pro Christo vivente suscipere potttii, qtti
vitam in moriente quoesivit.IIuc accedit, quia non in-
credibiliter dicitur, latronem qui lunc credidit, juxta
Doininuracrucifixura,aqua illa qiuede vulnere laleris
ejus emicuit, tanqiiaro sacratissiroo baptismo fuisse
perfusum. Ul omitlam quod cum, antequam darana-
retur, baptizatum non fuisse, quoniara nerao nostrum
1 PluresMss.,quodmale.
3 Editi,ex aqua et spiritu sancto.
Abest,saticto,a manu-
scriptis.
3 vaticanusMs.,secutor.
4 ldem vaticanusMs.,ut.
(a) vide lib.4 de Bapt.contraDonat.,n. 29, et in LeviU
q. 84, Jib. 2 Retract.,cc. 18 et!55.
481 LIBER PRIMUS. 482
novit, nemo convincit. Verum hoec ut volet quisque carnis consortium peccatricis : sed quoerimus, undo
accipiat, dum tamen de Baplismo non proescribatur animaedamnari meruerint ad subeundumcarnis con-
Salvaloris proecepto,hujus latronis exemplo; et non sortium peccatricis, nullum peccatum habentes ante
baplizatis parvulis nemo promiltat inler damnationem carnis consortium peccalricis. Non est ul dicatur,
regnumque coelorum,quietis vel felicilatis cujuslibet < Nihileis obfuit alieni peccati paulisper comraunicala
atque ubilibet quasi mediura locum. Hoc enim eis contagio, quibus in Dei proescientiafuerat parata re-
etiam hoeresisPelagiana promisit: quia nec damna- demptio. » De his enim nunc loquimur, quibus ante
tionem metuit parvulis, quos nullum putat habere Baptismum de corpore exeunlibus redemptio nulla
originale peccalum; nec sperat eis regnum coelorum, succurrit. Non est ut dicatur, < Eas quas Baplisma
si non perveniunl ad Baptismalis sacramentum. Isle non abluit, sacrificia pro eis crebra mundabunt;
autem cum confueatur parvulos originali obstrictos quod praesciens Deus, paululum illas voluit alienis
esse peccato, eis etiam regnum coelorum non bapti- haerere peccatis, sine ullo exitio damnalionis oeternoe,
zatis ausus est polliceri: quod nec illi ausi sunt, qui eos et cum spe felicitatis aeternse.> De his enim nunc lo-
asserunt sine ullo prorsus esse peccato. Ecce qualibus quimur, quarum nativitas apud impios et ex irapiis
se laqueis proesumptionis innectat, nisi eum talia nulla lalia potuerit invenire praesidia.Quaequidem si
scripsisse poeniteat. adhiberi possent,. procul dubio non jbaptizatis prod-
CAPUT X. — 12. De fratre autem sanctoePerpe- esse non possent: sicut nec illa quoe de libro Ma-
tuoe Dinocrate, nec scriptura ipsa canonica est, nec chabaeoruracommemoravitsacrificia pro peccatoribus
illa sic scripsit, vel quicumque illud scripsit, ut illum mortuis (II Machab. xn,43), eisaliquidprofuissent.st
puerum qui septennis morluus fuerat, sine Baplismo circumcisi non fuissent.
diceret fuisse defunctura : pro quo illa imminente 14. Inveniat ergo, si potest, isle quid dicat, cura
martyrio creditur exaudita, ut a poenis (ransferreiur ab illo quouritiir,quid raerucrit anima, sine ullo-pec-
ad requiem. Nam illius oetalispueri, et mentiri, et cato, vel originali, vel proprio, sic ad subeundum
verum loqui, et confiteri, et negare jam possunt. Et alienum pcccatum originale damnari, ut non ab illo
ideo cum baplizantur, jam el symbolum reddunt, et valeat liberari : et videat quid eligat eduobus, utrum
ipsi pro se ad interrogata respondent. Quis igitur scit dicat eliam eas animas morientium parvulorum, quoe
utrum puer ille post Baptismum, persecutionis tem- hinc sine lavacro regeneralionis aoscedunt, et pro
pore a patre impio per idololatriam fuerit alienatus a quibus nullum sacrificium corporis Dominicioffertur,
Christo, propter quod in damnationem mortis ierit, a nexu peccati originalis absolvi; cuni Apostolus do-
nec inde nisi pro Christo morituroe sororis precibus ceat, ex uno ire omnes in condemnationem (Rom. v,
donatus exierit? 16), quibus ulique non subvenil gratia, ut per unum
CAPUT XI. —13. Sed eiiarasi hoc isti conceda- eruantur in rederaplionem ; an dicat animas non ha-
tur, quod salva fide cathoiica el ecciesiaslica regula, bentes ullum vel proprium, vel originale peccatum,
nulla ratione concedilur, ui pro non baptizalis iujus- et omni raodo innocenles, simplices, puras, a justo
libet oetatishominibus offeratur sacrificium corporis Deo, cum eas ipse non liberandas carni inserit pec-
etsanguinis Christi, tanquam per hujusmodi pietatera catrici, oeternadamnalione puniri.
suorum ad regnum coelorumquo peiveniant adjuven- CAPUT XII. —15. Ego nihil istorum duorum di-
tur, quid responsurus esl de tot miilibus' infantum, cendum esse confirmo ; nec illud lertium, alibi pec-
qui nascunlur ex impiis, nec in manus piorum aiiqua casse aninias anle carnem, ut damnari mererentur in
vel divina vel humana miseralione perveniunt, et de carnem. Apostolus quippe apertissime definivit, non-
ista vita in illa tenerrima setale, sine iavacro regene- dum in carne natos nihil egissc boni seu mali
rationis abscedunt? Dicat, s".potest, unde lstocanimoe (IJom. IX, 11). Unde conslat, parvulos, utremissiono
sic peccatrices fieri merueruiK, ut a peccat» saltem indigeant peccatorum, nonnisi originale contraxisse
nec postea liberentur. Si enim quoeram, quare da- peccatum. Nec illud quarlum, eas aniinas parvulo-
mnari mereanlur, si non baplizanlur; recle milii re- rum sine Baplismate monturorum a justo Deoin car-
spondetur, propter originalepeccatum. Item si quoe- nem peccatricem relegari atque damnari, quas prae-
ram, unde Iraxerint originale peccalum; iste respon- scivit, si ad oetatempervenissent, in qua libero ute-
debit, ex carne utique peccatrice. Si ergo quoeram, rentur arbitrio, male fuisse victuras. Hoc namque
unde damnari meruerint in peccatricem carnem, quae nec iste ausus est dicere, in tantis angustiis consti-
nihil mali fecerant ante carnem; bic inveniat quid tutus : imo etiam contra istam vanitatem jam saiis
respondeat'; et sic damnari ad alienorum peccato- manifeste ac brcviler est locutus, ubi ait, t lnjustum
rum subeunda contagia, ut nec Baptisma regeneret Deumiuturum fuisse, si non perfectis proprioevolun- ^
male generaios, nec satvificia expient inquinalos. Ibi talis operibus, vellet hominem judicare non natum. >
enim et de talibus hi parvuli nati sunt, sive adhuc Hoc eniro respondit, cum tractarei quoeslionemad-
usque nascuntur, ut eis nullo tali possit adjutorio versus eos qui dicunt, Cur Deus hominem faciebat,
subveniri. Hic certe omnis argumentatio deficit. Non quem, ulpote proescius, sciebat futurum non bonum?
enim quaerimus,unde animoedamnari merucrint post Non natum enim judicaret, si propterea creare no-
1 isthaecverba, hicinveniatquid respondeat,nonnullis luisset, quia non bonum fulurum esse proescisset.Et
in manuscriptistrauspositasunt infra post, expienl in- uliquc sicut cl liuic vistim esl, de perfectis ejus optv
quinatos.
 485 DE ANIMAET EJUS ORICINE, S. AUGUSTINI m
ribus debuisset Iiominem judicare, non de praecogni- rationis hinc exeant; in haeresim Pelagianam sine
dubitatione damnabilem damnandus incurret. Quod
tis, nec fieri ajiquando permissis. Nam si peccala,
ei ne conlingat, quanto melius lenet de animoe qri-
quae si homo viveret commissurus esset, eliam non
commissa damnantur in morluo, nullum beneficium gine ctinctationem meam, ne audeat affirmare, quoid
collatum est illi qui raplus est ne malitia mntarel in- nec humana ratione comprehendit, nec divina aucto-
tellectumejus (Sap. iv, 11): quandoquidem judicabi- ritate defendit; ne cogatur insipienliam profiteri,
tur secundum eara, qu;e in illo fuerat futura, mali- dum veretur ignorantiam confiteri.
tiam; non secundum eam, qure in illo inventa est, CAPUT XIV.— 17. Hic forte dicat, sententiam
innocentiam : et de nullo mortuo baptizalo poterit suam divina auctoritate defendi : quoniam sanciarum
esse securitas; quia et post Baptismum, non quali- Scripturarum teslimoniis probare se existimat, ani-
tercuraque peccare, verura etiam apostatare homines mas a Deo, non ex propagine fieri, sed novas singu-
possunt. Quid si ergo qui baptizatus hinc raptus est, lis insufflari. Probet, si potest, et falebor me didi-
apqstata erat futurus, si viveret; nullumne illi bene- cisse ab illo, quod magna intentione quoerebam.Sed
(ficium putabimus esse collaium, quod raptus esl ne quoerat alia, ne fortassis inveniat: nam hoc istis te-
malilia mularet inlellectum ejtts; et propter Dei proc- stimoniis, quoe jam posuit, non probavit. Omnia
scientiam, non sicut (idele membrum Christi, sed quippe quoehic adhibuit, ad aliquid certa sunl; ad
sicutapostalam judicandtiiu esse censebimus ? Quanto hoc vero, quod de nnimoe origine quoeritur, demon-
enim melius, si peccata nondtim facta, nondum co- strantur ambigua. Certum est enim Deum dedisse
gitata, sed proecognita el futura puniuntur, projice- hominibus flatura et spiritum, dicente propheta, Sic
rentur illi duo de paradiso anle peccatum, ne in loco dicit Dominus qui fecit cwlum, et fundavit terram, et
tam sancto et beatifico peccaretur? Quid, quod ipsa quw sunt in ea, qui dat flalum populo super eam, et
exinanitnr omnino procscientia,siquod proescitur non spiritum calcantibuseam (Isai. XLII,S). Hoc testimo-
eril? Quomodo enim recle dicilur prasciri futurum, nium iste in eam sententiam vult accipi, quain defen-
quod non est futurum? Quomodo ergo puniuntur dit, ut quod ait, dat flalumpppulo, non ex propagine
peccata quae nulla sunt; id est, quae nec vita ista non- facere animas populo, sed noyas insufflare credatur.
dum incipiente commissa sunt ante carnem, nec Audeat ergo dicere non ipsum nobis dedjsse carnem,
morte proevenienlepost carnem ? quia de parenlibus origo carnis altracta est. Et ubi
CAPUT XIII. —16. Hoc itaque medium, ex quo ait Aposlolus de frumenti grano, Deus itli dal corput
aniraa missa est in carnem, quo usque solveretur a quomodovoluerit (lCor. xv, 38); neget, si audet, de
carne, quoniam parvuli anima est, nec Iiberi arbitrii tritico triticum nasci, et herbam ejus ex semine Se-
gessit oetatem, non invenit unde damnaretur non cundum genus. Quod si negare non audet; unde igi-
percepto Baplismo, nisi originale peccatum. Ex hoc lur scit quomodo dictum sit, dat flalum populo:
peccato juste danraari animam non negamus : quia utrum eum trahens de parentibus, an insufflans no-
peccato supplicium lex justa constituit. Sed ad hoc vnm?
peccatum subeundum cur damnata sit, quoerirnus,si 18. Unde etiam scit, utrura repetiiio sententise sU,
non ex illa una trahitur, quoe in generis humani Qui dal flatum populo super eam, et spiritum calcan-
primo patre peccavit. Quamobrem si Deus non da- tibus eam: utde una re ulrumque dictura inlelliga.tur,et
mnat innocentes, nec facit nocentes quos perspicit non animam vel spiritum quqiialura vivit humana,
injiocenles; et si animas non liberat sive ab origina- sed Spiritum sanctum significare voliierit?Sienimflalu
libus, sive a propriis peccatis, nisi in Ecclesia Christi non posset significari Spiritus sanctus, non Dominus
Raplismus Christi; et si animoeanle carnem nullum post resurrectionem insufflasset discipulis, et dixis-
habuerunt omnino peccatum; et si peccata anlequam sel, AccipileSpiritum sanclum (Joan. xx, 22). Neque
committanlur, el mullo magis quae nunquam com- scriplum esset in Aclibus Aposlolorum, Factus est
missa sunt, damnari justa lege non possunt; nihil ho- subilo de cmlosonus , quasi ferrelttr flalus vekemens,
rum quatuor iste dical: et, si polest, cxplicet, par- et vismsunl illis lingum divism sicul ignis,quiel inse-
vulorum animoe, quoe sine Baptismo exeuntes in dil super unumquemqueeorum, et impleti sunt omnes
damnationem mitluntur, quo merito in carnera Spiritu sancto(Act.n, 2-4). Quid si boc Prophela prae-
peccatricem quae niliil peccaverunt, missoc sunt, ut nunliavit, dicens, Qi*idatflatum populo super eqm?
illic invenirent peccatum, propter quod merilo da- et tanquam exponens quid dixerit flattim, repetivit
mnarentur. Porro si qualuor ista dcvitans, qu;c sana atque ait, el spiritum calcantibuseam? Tunc enim evi-
docfrina condemiiat, itl est, si non audens dicere, vel dentissime factunj est, quando impleli sunt omnes
sine ullo pcccato existenles, a Deo fieri animas pec- Spiritu sanclo. Aut si nondum dicendus est populus,
calrices, aut sine Cbristi Sacramento in eis solvi ori- centum viginti horaines, qui lunc in loco unoaderant;
ginaje peccatum, aul eas alicnbi peccasse, antequam certe quando,simul quatuor vel quinque millia cre-
mUtereiilur in carnem, aut ca quacnunquam habue- diderunt, et baptizati acceperunt Spirituui sanctum
runl iii eis peccata damnari : si boec nobis non au- (Id. IV,31), quis dubitaverit simul populum acce-
dens dicerc, quoniam non sunt utique dicenda, dixerit pisse Spirilum sanclum, cl multitudinem qua? ambu-
calcantes terram?Nam
parvulos non trahere originale peccatum, nec habere labat in lerra, id esl, homines
sive ex
uijde damnentur, si non accepto Sacramento regene- ilie qui datur ad naturara hominis pertinens,
485 LlBER PRIMUS. 486
propagine detur, sive novus insuffletur (quorum nihil aliquis definire, animam vel spiritura, quo natura
affirmartdiini esse dicq, dooec alteru.truj» sine ulla nostra vivit, loco illo voluissc significare Prophe-
dubitatione clarescat) non dalur calcantibus terram, tam *? Cum profecto si apertissime diceret, Qui dat
scd adhuc materno utero inclusis. Dedit ergo fiatum animam populo super terram, adhuc quoerendumes-
populo super terram , et spiritum calcantibus eara, set, utrum eam Deus cx origineproecedentis generis
*
quando mulii simul credentes, simul repleti sunt Spi- ipse det, sicut ex origine praecedenlisgeneris, ipse
ritu sancto. Et ipse dat eum populo suo, etsi non lamen dat corpus, non solum homini aut pecori, sed i
simul omnibus, sed ' suo cuique tempore, donec dis- etiam semini tritici, aut alicujus coeterorumquomodo
cedendo de bac vita , et succedendo in hanc vitam, voluerit: an vero novam , sicut homo primus acce-
universus ejusdem populi numerus compleatur : ut pit, insufflet.
boc sanctocScripturoe loco non aliud sit flatus, aliud 20. Sunt etiam qui haec verba prophetica sic in-
spiritus: sed ejusdem senlentiee repetilio. Sicut non teUiganl, ut quod ait, Dedit flatum populo super
est alius qui habilat in coelis, et alius Dominus; nec eam., id est, super lerram, non nisi animam velint
aliud est irridere, et aliud subsannare : sed eadem accipi flatum : quod vero adjunxit, el spiritum cal-
sententia repetila est, ubi legitur, Qui habitat in cwlis, cantibuseam, Spiritum sanctum significatumarbitren-
irridebit eos, el Dominussubsannabiteos. Vel cum di- tur : illo scilicet ordine, quo et Apostolusdicit, Non
ctum est : Dabo tibi genles hwreditalemluam, el pos- primum quod spirituale est, sed quodanimale; poslea,
sessionemtuamfines terrw (Psal. u, 4, 8). Non utique spirituale (I Cor. xv, 46). Nam ex hac prophelica sen-
aliud dixit hwreditalem,aliud possessionein;nec aliud tentia eliam elegans ille sensus exsculpilur, quod ita
gentes , aliud fines terrw : sed ejusdera sententioere- dixerit, calcantibuseam, ut vellet intelligi, Contem-
petitio esl. Et innumerabiles inveniet bujusmodi lo- nentibus eam. Qui enim accipiuntSpirilum sanclum,
cuiiones divinorum eloquiorum, si advertat quod amoje ccelestium terrena conteranunt. Hoe omnes
legit. sententioe non sunt contra iidem; sive ulrumque,
19. Quod autem groecusdicit mo^, hoc Lalini ya- id est, et flalum et spiritum qui pertinet ad huma-
rie inlerpretati sunt; aliquando flatum, aliquandq naj» naluram , quisque intelligal; sive utrumque di-
spirilum, aliquando inspirationem. Nara hoc verbum clum accipiat de Spirilu sancto; sive flaturaad ani-
Labent codicesgroeciin islo propbelico tesjimonio, mam, spirilumvero ad Spirilum sanctum referat. Sed
de quo nunc agimus, ubi dictum est, Qui dat flatum si auima et spiritus hominis et hic intelligendusest,
populosuper eam '• hpc est, Ttvovjv. Ipsum yerbunj est sicut non dubilandum est quod eum Deus det; ila
et ubi hoirio aniraatus est : Et insufflavilDeusin fq? quoerendumest adhuc unde det, ulrum ex propagine,
cietnejus flatum vilw (Gen. n, 7). Sed ipsum yerbupj. sicut ipse quidera dat, sed tamen ex propagine dat
est el in Psalmo ubi caniiur : Omnisspiritus laudet. corporis membra; an vero novum, neque propaga-
Dominum(Psal. CL,6). Ipstim est et in libro Job , tura singulis insufflando dislribuat: quod non arabi-
ubi scriplum est: Aspiratio aulem Omnipqtentisest gua, sicul iste facit, sed aliqua certissima volumus
quw docet. Nojuit dicere, Flatus; sed, aspiratio; cuni divinorum eloquiorurti auctoritatedefendi.
in groeco sit nvoij: quod etiara in illis verbis Pro- 21. Eaderaratione etiara quod dicit Deus, Spirilus
phetoc,de quibus nunc disputaraus. Et certe hoc loco, enim a me exiet, el omnemflatum ego feci (Isai. LVII,
nescio'utrum debeat dubitari Spirilum sanclum esse 16) : de Spiritu quidem sancto accipiendum cst quod
significalum.Agebatur enim de sapientia, unde sit ait, Spiritus a tne exiet; de quo el Salvator ait, A
in hominibus: Quia non ex numeroannorum, sed Spi- Patre procedit(Joan. xv, 26) : sed quod diclum cst,
ritus, inquit, eslin hominibus;aspirqlio autem Omni- Omnem flatum ego feci, de omriianinia diclum nc-
potenlisesl qtus docet (Job xxxu, 7, 8, sec. LXX) : ut gari non potest. Sed omne eliam corpus ipse facit :
intelligeretur ista repetitione, non se de spiritu homi- quod autem ex propagine corpus humanum faciat,
nis dixisse,quod ait, Spirilus est in /tomimfcus.Volebat nullus ambigit. Ac per lioc de anima, cum eam con-
eniro oslendere unde habeant sapientiam, quia non a stetab illo fieri, unde eam faciat, utrum ex propa-
se ipsis; et repeleudo id exposuit dicens, Aspiratio. gine sicut corpus, an insufflandosicut primam iecit,
Omntpolenlisest quw docet.Item alio loco in eodera adhuc utique requirendum est.
libro, Intellectus, inquit, labiorummeorum pura in- 22. Adjecit etiaro tertium testimonium, quia scri-
telligil: Sptritus divinusqui fecil me , aspiralio aulem ptum est, Qui fingil spirilum hominisin ipso (Zach.
Omhipotentis, quw docel me (Id. xxxm, 3,4, sec. xn, 1). Quasi hocnegetur : sed unde eura fingal, boc
LXX). El hic quod ait, aspiratio, vel inspiratio, in quaeritur.Nam ctcorporalem hominisocuium quis ni-
graecoest mot, qui in illis prophetoeverbis interpre- si Dcus fingit?Et.puto quod non extra, sed in ipso (a);
tatus est, flatus. Quamobremcunj temere negeiur de et tamen, ut certum est, ex propagine. Cuni ergo ct
anima hominis vel de spiritu hominis csse dictum, spirilum horainis in ipso fingat, quoerendum est,
Qiti dat flalum pqpulosuper eqm, el spiriium cqfcqn- ulrum nova insufflaUone, an tractum ex propagine.
j tibus eam; quamvis ibi et Spiritus sanctus mullo cre- * Sicfbrte legendusille locus, audebUaliquis definir/s
dibilius possit intelligi : qua tandera ratione audebit atumamvet spiritum, quo naturahbstrdvivU,d Deo nqn
ex propaginedari; locoitlovblttissesighificareprophetarri,
*,Manuscriptiprwcedentisgetieris^tamendat corpiis,,
«Mauuscripti,etsinonsimulomnibus,suocttiquelemnore. omisso, ipse.
onrisso,sed. (n) Subaudi,finqat.
487 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI
23. Novimus etiam Machabaeorumjuvenum ma- in cjus ulerum venerint; quia de viro eOSse'
tiein, fccundiorem virlutibus quaudo filii passi suiil, pisse dubltare non polerat. Confitebaturetiam,
qtiain felibus quando nati sunt, eos sic fuisse adhor- et Iioc uiique sciebat, quod Deusillis animarnet
lalam , ul diceret: Fitii, nescio quomodoparuislis in ritum dederit, quod ipse illis vultus et membrafor-
venlremmeum'. Neque enim ego spirilumel animam maverit. Quid ergo nesciebat? An forle quod ncsci-
donavi vobis, nec singulisvobisvullus et membra for- mus et nos, utrum animam el spiritum, quem Deus
mnvi: sed Deus qui fecit mundumel omnia quw in eo illis sine dubio dedit, de parentibus traxerit, an no-
sunl, fecitque hominum genus, et omnium inqttirit vuni sicut homini priino insufflaverit? Sed sive boc,
actttm2 , el ipse vobisspirilum et animain reddet cum sive aliud aliquid dc naturac hutiianacinslilutione ne-
magna miserkordia (II Machab.vn, 22, 23). Novimus sciebat, nescire se dicebat; non quod nesciebat, te-
hoecquidcm; sed btiic quomodo suffragentur ad id mere defendcbat. Nec tamen iste huic diceret, quod
quod asseril, non videmus. Quis enini Chrislianorum nobis' diccre non crubuil: Homo in honore positus
neget Deum donare hominibus animam et spirituni ? non intellexit; comparatus est pecoribusinsensalis, et
Sed eodem modo existiroo istuin ncgare non posse, similis faclus esl illis (Psal. XLVIH, 13): Ecce ista mu-
Deum donare hominibus linguam , aurera , manum, lier dixit de filiis stiis, Nescio quomodoparuistisin
pedera, omnesque corporis sensus et omnium for- ventremmeum: nec laroen comparatur pecoribus in-
mam iialurnmqtic nienibrorum. Quoniodoenim hoec sensatis. Nescio,dixit: et quasi quoererentab ea, cur
Dei dona esse negaturus cst, nisi se obliviscatur esse nesciret, adjunxil, Neque enim egospiritumetanimam
chrislianum? Sed sicut conslat ex propaginc ab illo donavi vobis.Ille ergo qui donavit, scit unde fecerit
hoec fieri alque donari : ita quaerenduin est eliam , quod donavil, utrum ex propagine allraxerit, an no-
spirilus et anima hominis unde ab illo efficialur, a vum insufflaverit: quod ego, inquit, nescio. Nec sin-
quo efficiente donatur; utruin cx pareutibus , an ex gulis vobis vutlus et membra formavi: ille scit qui
nihilo; an quod iste affirmat, sed omni modo caven- formavit, uirum simul curoanima formaverit, an vero
duro esl, ex aliqua flatus ejus existenle natura , non jam formaiis animam dederit. Quo crgo inodo, ulrum
de nibilo creata, sed de ipso. illoan isto in cjus ventrcm venerint filii, nesciebat;
CAPUTXV. — 24. Cum igitur Scripturarum testi- et illud lamen sciebat, lotum quod dedit reddilurum
nionia quaecoramemorat, ncquaquam doceant id quod cssc qui dedil. Sed eligat iste in naturoe humanoetam
persuadere conattir (quod euiiii ad bauc quoestionein profundo abditoque secreto, quid raulier ista nescie-
atlinet, omnino non expriuiuni); quid cst quod dicil, rit: tantura non judicet mentientem, nec pecoribus in-
Animamex flatu Dei conslanler asserimus, non cx tra- sensatis comparet ncscienteni. Quidquiderat quod illa
duce, quia ex Deo dalur? Quasi corpus ex alio detur, nesciebat, profecto ad naturara hominis pertinebat:
quam ex illo a quo creatur, cx quo orania , per quem quod laraen sine culpa horao nesciebat. Quapropler
omnia, in quo omuia (Rom. xi, 56): quamvis non ex dico etiatn ego de anima mea, Nescioquomodovene-
cjusnalura, sed ex ejusopilicio.Nequeexm'/it7o,inquit, rit in corpus meum ; neque enim ego illam mihi do-
quia ex Deo proficiscitur.Hoc planc non adhitc quoeren- navi: scil ille qui donavit, utrura illam de parte meo
dum monemus, utrum ita sit: sed prorsus verum non traxerit, an sicut primo homini novara creaverit.
esse quotl dicil, id est, quod aniraa nec ex traduce sit, Sciara eliam ego si ipse docuerit, quandocumque vo-
necexnihilo;hoc, inquam, verum non cssesine dubi- lueril. Nunc autem nescio, nec me pudet, ut istum,
talione firmamus.Unum est enira e duobus, si ex ira- fateri nescire quod nescio!.
duce non est, ex nihilo cst; ne ita sit ex Deo, ut naluroe CAPUTXVI. —26. Disce, inquil, ecce Aposlolus
sit Dei, quod omnino sacrilegum est credere. Sed ad- docel. Discam plane , si Apostolusdocet: non enim
huc ulrum non sit ex traduce, certa testimonia flagi- nisi Deus per Apostolura docet. Sed quid esi tandcra
lamus aut quacrimus: non qualia isle posuit, quibus quod docel Aposlolus? Ecce, inquit, cttmAthenknsi-
hoc quod quocrimusnon ostenditur. bus loquerelur,Iwc conslanlerexposuil, dicens, < Cum
23. Qui utinara in tanta profundilate quoeslionis, ipse dcl omnibusvilam et spiritum. » Quis enim hoc
quamdiu quid dicatignorat, iinilaretur Machabaeorura negat? Sed inlellige,inquit, quod ait Apostolus:<dei,t
matrem: quoecum sciret de viro se filios concepisse, inquil; non, Dedit; ad infinilum el juge lempus revo-
et a Crealore omnium, sive secundum corpus, sive cans, non de prmteritoet perfectopronunlians.El quod
secundum animam et spiritum sibi creatos esse, ait sine cessalionedal, semperdal: sicut semperest ipse qui
lamen, Nescio quomodo paruislis in ventremmeum. dal. Verba ejus posui, sicut in eorum quos niisisli,
Vellem iste diccret, quid isla nesciebat. Haecenim secundo libro ejus inveni. Ubi primum vide quo pro-
quaedixi, utique sciebat, quomodo secundum corpus gressus fuerit, dura nililur affirmare quod uescit. Au
'Er.Lugd. et ven. hicetpaulopost,n«sctoi/uomocfo appa- sus est enira dicere, Deum non nunc solura atque in
ruistis in ventremeo;vulgata huic lectionifavetdicens, isto tantummodo soccnlo, sed per infinitum tempus
Nescioqualiterin utero meo apparuislis.At Lov., nescio sine cessatione,
quomodoparuistisin ventremnontneum;cumhacadnotatione: atque omuino semper animas nascen-
« sic constantermanuscripti hoclantumloco, sed in- libus dare. Semper, inquit, dal, skut semper est ipse
« fra aliis praetereaduobus: qua versioneusumAugusti-
«mim arbitror, ut quaeseptuaginta proxime exprunat, 1 QuatuorMss.,qttodde nobis.
« ubi etlam accusativuslegitur. » Groecusfert: Ouk oid' 3F.r.Lugd.et ven., necme pudet,ut istud[aiearnescire,
opbs eisUnemenephenatekoiiian. M.
> Leasndumvidetur,ortum.Grsecushabet, genesin. quodnescto. M.
 *«o T.lREft PRIMUS. Mn
qui dat. Quid ' Apostolus dixerit, quia satis aperlum Deo (I hor. xi, 12); nisi quia et corpora ex DeO? Ila
est, me iutelligere, absit ut negem : quod autcm iste quippc ait: Sicut enimmulier ex viro, ita et vir per mu-
dicit, debet etiam ipse inlelligere conlra (idem csse lietem; omnia autem exDeo. Eligat ergo iste unde sit
christianam, aique ulterius cavere ne dicat. Ciun cnim dictum. Si de corporibus, profccto el corpora ex Deo
mortui resurrexerint, jam nemo nascelur : alque ideo sunt. Quid est ergo, quod ubicumque iste in Scripturis
tunc non dabit nascentibus animas, sed eas quas dat legit, ex Deo, quando de hominibus agitur, non et
in isto soeculocum corporibus judicabit. Non ergo corpora, sed lantum animas el spirilus vult
intelligi?
seraper dat, quamvis ipse semper sit qui nunc dat. Si vero quod diclum est, Omnia aulemex Deo; et de
Nec tamen quoniam bealus Aposlolus non dixit, De- corpore utriusque sexus, et de aniraa ac spirilu dictum
dit; scd, det; inde conficitur quod vult isle confice- est: ergo secundum omnia est mulier ex viro. Mulier
re, non eum ex propagine animas dare. Ipse quippe enim ex viro, vir per mulierem; omnia aulem ex Deo.
dat, eliam si de propagine dat. Quia et corporis mem- Quoeomnia, nisi de quibus loquebatur, id est, et ille
bra, et corporis sensus, et corporis formam, el cor- vir ex quo mulier, et illa mulier quae ex viro, et ille
poris omnino substanliain ipse hominibus dat, quam- vir qui per mulierem ? Neque enim ille vir per mulie-
vis cx propagine det. Neque enim quia Dominus ait, rem, ex quo viro mulier : sed vir qui natus est postea
Si fenumagri, quod hodieest et cras in clibanummitti- ex viro per mulierem , quemadmodura hodieque na-
lur, Deus sic vestil (Malth. vi, 30); nec ait, Vesiivit, scuntur. Ac per hoc si cum ista diceret Apostolus, de
sicut primuro quando instituit; sed ait, veslit, quod et corporibus loquebalur, procul dubio corpora utrius-
nunc facil; ideo negabirous lilia de origine sui gene- que sexus ex Deo. Porro si non vult esse ex Deo ho-
ris procreari. Quid si ergo sic etiam anima et spiritus minum nisi animas et spiritus; profeclo etiara secun-
hominis et a Deo datur, quamdiu datur; et tamen ex dum animam et spiritum mulier ex viro, et nihil jara
propagine sui generis datur? Quod ego nec defendo, relinquetur eis qui contra aniraarum propaginem dis-
nec refelio. Sed si dcfendendum est, vel refellendum, putant. Si aulera ita dividit, ut dicat mulierem ex viro
perspicuis, non ambiguis testimoniis id agendum esse esse sccundum corpus, cx Deo autera secundum ani-
commoneo. Nec propterea pecoribus insensalis sum mam et spiritum; quomodo erit verum quod ait
comparandus, quia hoc me nondum scire pronunlio; Aposlolus, Omnia aulem ex Deo, si mulieris corpus
sed potius cautis bominibus, quia non atideo docere ita est ex viro, ut non sit ex Deo ? Quapropter ut Apo-
quod nescio. Islum autem non ego vicissim, quasi re- stolus potius verum loqualur, quam isle Apostolo
pendens malediclum pro maledicto, pecoribus cora- proeferalur, mulier ex viro est, sive secunduiii solum
paro; sed lanquara filiura moneo, ut quod nescit, se corpus, sive secundura tolura, quo constat huinana
nescire fatealur, nequeidquod nondura didicit, do- natura (nihil enira horura tanquara certum afflrma-
cere moliatur: ne comparelur, non pecoribus, sed raus, sed quid horum verum sit adhuc quaerimus): et
illis horainibus quos dicit Apostolus, volenlesesse legis vir per mulierem, sive ex patre * tota hominis natura
doctores, non inlelligentesneque quw loquuntur, neque ducatur, quae per mulierera nascitur, sive sola caro,
de quibusaffirmant(I Tim. i, 7). unde adhuc quoestioest: omnia tamen ex Deo, unde
CAPUTXVII.—27. Nam unde est, qtiod ita Scri- nulla quoeslioest, id est, et corpus et anima et spiri-
pturas, de quibtis loquilur, non curat advertere, ut tus, el viri et mulieris. Et si enim non ex Deo nata
cum legcrit homines esse ex Deo, non eos eliam se- vel tracla sunt, vel raanarunt, ita ut ejus naturae sint;
cundura corpus, sed (antura secundum animara et tamen ex Deo sunt. A quo enim creata, condita, facta
spirilum ex Deoesse contendat? Quod enim ait Apo- sunt, ab illo habent ul sint.
slolus, Ex ipso sumus (Act. xvn, 28); non vult istead 28. « Sed dicendo, >inquit,< Aposlolus, Et ipse det
corpus, sed lantum ad aniraara ct spiritum esse refe- omnibusvitam el spirilum; deinde addendo, Fecitque
rendum. Si ergo cx Deo non sunt corpora, falsum est ex uno sanguine omne genus hominum(Acl. xvu, 25,
quod scriptiim cst, Ex quo omnia, per quemomnia, in 26): animam et spiritum originaliter relulit ad aucto-
quo omnia (Rom. xi, 36). Deinde ubi dicit idem apo- rem, corpus ad traducein. » Imo vero qui non vult \
stolus, Skut enim mulierex viro, ita et vir per mulie- temere animarum negare propaginem, anlequam li- ,
rem; exponat nobis isle quam propaginem signiiicare quido clareat utrum ita, an non ita sit, habet quod in
voluerit, animae, an corpbris, an ulriusque. Sed non islis verbis Aposloli intelligat, ex uno eum sanguine
vult esse animas ex propagine. Reslat ergo, ut secun- dixissc , ex uno homjne, a parte lolum significanle
dura ipsum atque omnes qui animarura propaginem locutionis modo. Si enini ipsi licet intelligere a parte
deslriiunt, corpus lanliim masculinura ct femininum totum quod scriptum cst, Et factus esl homo in ani-
siguificaverit* Apostolus, dicens, Sicut enim mulier mam vivam (Gen. n, 7); ul illic intelligalur et spiri-
ex viro, Ua el vir per mulierem: quia mulier ex viro tus, de quo Scriptura ibi tacuit: cur aliis non liceat
facta est, ut etiam vir per mulierera postea nascere- sic accipere quod diclum est, ex uno sanguine; ut illic
tur. Si ergo boecApostolus dicens, non etiam animas et anima et spirilus possit intelligi, quoniara homo
el spiritus, sed lantum corpora ulriusque sexus vo- significatus noraine sanguinis, non solura constat ex
lebat inleUigi,cur continuo subjunxit, Omniaaulemex corpore, verum eliam ex anima et spiritu ? Sicut
enim qui propaginem defendit animarum, non hinc
' DuoMss.,quod.
* In Mss.,signtficatet. J Editi,ex parte. pleriqueMss.,ex : raelius, ut su-
patre
pra, n. 23, de patre meotraxerU.
SANCT. ACGUST.X.
(Scize.J ,<i
491 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 492
islura debet opprimere, quia de primb homine scri- gandum est, qttia nullus hominum potest aliquid cum
ptum cst, In quo omnes peccaverunt(Rom. v, 12): non anima de humana came praecidcre. Nam quod Adatn
enim dictum est, In quo omniura caro peccavit; sed, secutus adjunxit, Hmcvocabiturmulier, quia de vin
omnesdictum est, id est, omnes homines; cum homo suo sumpta esi (Gem n, 23); cur non ait polius, unde
non sola sit caro : sicul ergo hinc iste non debet op- opinio confirmarclur istorum , Quoniam de viro suo
primi, quia forte ita dictumest, Omnes homines , ut caro ejus sumpla esl? Hic itaquc illi qui contra sen-
secundum solam carnem intelligerentur; sic isle non liunl, possuut dicere, quia non scriptum esl carnem
liinc debet premere defensores propaginis animarum, mulieris, sed mulierem dc viro suo sumptam, totam
quia dictum esl, omnegenus hominumex uno sanguine, debere accipi cum anima cl spiritu. Nam elsi auima
tanquam proptcrea sola caro pertineal ad propagi- sexu caret, non tamen quando appellanlur mulieres,
nem. Si enim hoc est verum, quod isti asserunt (a), ut excepta anima eas necesse esl intelligi. Alioquin non
non sit anima ex anima, sed caro ex carne sil lan- ila se admonercntiir ornare : Non in tortis crinibus,
tum ; ila dictum est, ex uno sanguine, ut non totus aul auro, vel margarilis, aut vetle pretiosa, sed quod
homo significaretur a parte, sed tantum unius homi- decel, inquit, muLieres,promillenles pietatem per bo-
nis caro : illud vero quod dictum est, In quo omnet nam conversationem(I Tim. n, 9, 10). Ulique pielas
peccaverunt,sola omniura hominum caro inlelligenda intus est in anima vel in spiritu, et tamen mulieres
cst, quoeinde transfusa esl, a toto parlem significanle appellalae sunl, etiara ut se inlus ornarent, ubi nullus
Scriptura. Si aulem illud est verum, quod tolus homo est sexus.
ex lolo homine propagalur, id est, corpus , anima et 30. Cum itaque isti sic inler se alternanle sermone
spirilus : ibi proprie dictum est, In quo omnes horai- certaverint; ego inter eos sic judico, ut ne incognitis
nes pcccaverunt; hic auteni tropice, ex uno sanguine, fidanl, et lemere audeanl affirmare quod nesciunt,
totum significalur a parle, id est, lotus homo, qui ex utrosque coinnioneam.Si enim scriptum esset, Insuf-
anima constat et carne, vel polius, ut isle amat loqui, flavit flalum viloein faciem mulieris, et facta est in
cx anima et spiritu et carne. Nara et ex partetotum, animam vivam; nec sic esset jam consequens, nt
et ex loto partem divina cloquia sigriificare consue- non propagarelur ex parcnlibus anima, nisi etiam de
verunt. Ex parle enim totum significalum esl, ubi le- filio eorum hoc scriplum simiiiler legerelur. Fieri
gitur, Ad le omnis caro veniet (Psal. LXIV,3): quia ex enim potuit ut membrttm non animalum de corpore
carne intelligitur totus hoino. Ex toto autem pars, extractum indigerel animari, fiiii vero anima ex patre
cum dicilur Chrislus scpultus, cum sola ejus caro per malrem propaginis transfusione traheretur. Cum
sepulta sit. Jam illud quod in hoc Apostoli lestimo- vero taciium est, occultatum est, non negatum ; sed
nio positura est, quia ipse dat omnibut vitam el spiri- neque afllrmaium. Ac per hoc sicubi forte non laci»
tum, sccundum superiorem disputationem puto quod tum est, clarioribus docuraentis esl astruendum.
neminem moveat. Ipse enim dat: sed adbuc quoeri- Unde nec illi qui defendunt animarura propaginem,
mus unde det, ulrum ex nova insufflatione, an ex ex eo quod non sufflavit Deus in faciem mulieris, ali»
propagine. Ipse quippe dare etiam kcarnis substan- quid adjuvantur; nec illi qui eam negant, ideo quiat
tiam reclissime dicitur , quam tamen dare ex propa- non dixit Adam, Anima de anima niea, debent sibi
gine non negatur. persuadere quod nesciunt. Sicut enim. eadem non
CAPUT XVIII. — 29. Nunc videamus illud de Ge- soluta, sed manenle quoostione, poluit tacere Scri-
nesi leslimonium, ubi facta mulier de latere viri, ad- ptura, quod mulier Deo sufflantesicut vir ejus acce-
ducla est ad eum , et dixit: Hoc nunc ot ex ossibm perit aniraam : sic cadem non solula, sed manenle
meis, et caro de carne mea. Hoc quippe putat iste, quocstione,pottiit tacere Seriptura, ut Adam non di-
quod dicere debueritAdam, Anima ex anima mea, vel, ceret, Anima de anima mea. Ac per hoc si primoa
Spirilus de spirilu meo, si etiam hoc de illo tractum mulieris anima ex viro est, a parte lotum signiGca-
esset. Sed illi qui propaginem asserunt animarum, lum esl, ubi lcgitur, Hoc nunc os ex ostibut meit, el
hinc se putant invictius suam munire sententiara, caro de carne mea; cum tota ex viro, non earo solft
quia cura scriplum sit, detraxisse Deum cosiam de sit sumpta. Si autem non csl ex viro, sed eain Deus
latere viri, eamque ocdificassein mulierem, non est insuiiflavitsicut viro; a tolo pars significata est, ubi
additura quod in ejus faciera sufflaverit flatum vitoe: legitur, De viro suo sumpta est; cum caro ejus noa
ideo, iuquiunt, quia jam de viro fuerat animala. Nam tota sit sumpla.
si non fuisset, nequaquam nos, inquiunt, sancta Scri- 31. Quapropter, cum his leslimoniis, quodadhanc
ptura hujus rei cognitione fraudassel. Ad illud vero rem pertinet, utique ambiguis, non solvatur hoecquae-
quod ait Adam, Hoc nunc os ex ossibusmeis, el caro stio; illud tamen scio, sic argumentari bomines, qui
de carne mea; nec ait, Spiritus vei anima, de spirilu ex hoc putant animara mulieris non esse de aniina
meo vcl de anima mea: sic ab eis responderi potest, viri, quia non est dictura, Animade anima mea; sed,
quemadmodumsuperius demonslratum est, ut a parte caro de curne mea : quemadmodum arguinentantur
totum intelligatur hoc diclum, os et caro mea; sed Apollinaristae,vel quicuraquesunt alii, adversus ani-
quoe animata fuerint detracla, non morlua. Neque mam Domini; quam propterea negant, quia scriptum
enim, hoc Omnipotentem facere potuisse, ideo ne- legunt, Verbumcaro factum esl (Joan.i, 14). Si
(o)Forte, asserU. enim et anima, inquiurit, ibi esset, debuit dici, Ver-
493 LIBER PRIMUS.
bum homo factum est. Sed istis propterea dicitur, propago, si falsa est, atalibus refellatur; etanimarum
carnis nomine solere Scripturam totum horainem novarum insuffiatio,si vera est, a talibus defcndatur.
nuncupare, sicut ibi, Et videbil omniscaro salutare 34. Quamobrem, quicumque volunl defendete quod
Dei (Itai. XL,5; Luc. m, 6); non enim caro sine dicunlur anirooenovoenascenlibus insufftari, non de
anima aliquid videre potest: quia plurimis aliis san- parentibus trahi, aliquid illorum qualuor quoesupra
ctarum Scriplurarum locis, nonsolura carnem, verum commemoravi, caveant omni modo : hoc est, ne di-
etiam animam humanam, id esl, rationalem inesse cant, a Deo (ieri aniroas peccatrices per alienum ori-
homini Chrislo, sine ulla ambiguitate raonstratur. Un- ginale peccalunl: ne dicant, parvulos qui sine Bapti-
de el isti, a quibus animarum propago defenditur, smo exierinl, pervenire posse ad vitam oeternam
possent accipere a parte tolum esse diclum, 08 de regnumque ccelorum, originali peccato per quodlibet
ossibusmeis, el caro de carne mea ; ut illic intelligere- aliud resolulo : ne dicant, animas peccasse alicubi
lur et anima, quemadmodum Verbum carnem faclum ante carnem, et hoc merito in carnem peccatricem
non sine anima accipimus: si quemadmodum alia fuisse detrusas : ne dicant, peccata, quae in eis in-
tcsiimonia docent ltabere humanam animam Chri- venta non sunl, quia proescila sunt, merito fuisse
slum, ita et isti aliquibus non ambiguis lestimoniis punita , cuiii ad eam vitam, ubi ea commillerent,
propaginem astruerent aniroarura. Pari vice igilur pcrmissacnou fuerinl pervenirc. Nihil ergo istorum
admonemus etiam hos, qui animarum propaginem quatuor dicentcs, quoniam quodlibel eorum falsum
destruunt, ul novas a Deo sufflari animas certis do- alque inipium est; inveniant etiam Scripturarum de
cutnentis asserant; et tunc illud quod diclum est, Os hac rc certissima testinionia, el hanc sentciitiam
ex otsUmt meit, et caro de carne mea, non tropice a suam , non solum me non velante, verum eliam fa-
partc totnnv ut simul inteliigatur et anima, sed pro- venle et gratias agente , defendant. Si aulem non in-
priedesola carue dictura esse defendant. veniunt certissimam de hac re auetoritatem divino-
CAPUTXIX. — 32. Quae cum i(a sint, video li- rum eloquiorum-, et aliquid illorum qualuor per
brum islum jam esse claudendum. Omnia quippe, inopiam dicere compelluntur; cohibeant se, ne per
quoemihi maxirae necessaria videbantur, conlinet; ipsam inopiam etiam parvulorum animas non habere
quibus hi qui legeriflt, seiairt se cavere debere, ne originale peccatum, secundum Pelagianani hacresira
huic hoimni, cujusduos IibrOsmihi misisti, in hoc olim damnabilem , nuperrimeque damnatam , dicere
cansenlioHit,ut credant anhnas sic ex flatu Dei esse, compellantur. Melius cst enim boraiiii fateri se ne-
ut non sint ex nihilo. Hoc enim qni credit, etsi ver- scire quod nescit, quani in hoeresim vel damnalam
bi» uegot, re ipsa clamat anitnas Dei habere substan- incurrere, vel novam condere, dum temere audet de-
tiam, el ipsius genus esse, non munere, sed natura. fensare quod nescil. Alia hujus hominis falsa et absur-
Nam de quo quisque naturae suoe originem ducit, de da, in quibus non lam periculose, veruratamen a
illo naluroe sua* genus ducere negari sobrie nullo tramite veritatis exorbilat, quoniam multa sunt, et
paclo potest, Iste autem ila sibi est ipse contrarius, adipsumetiam, si Dominusvoluerit, aliquid de libris
utgenus Dei esse animas dicat, non natura, sed mu- ejus volo scribere, ibi forsitan orania, vel si omnia
Bere; et tamen non factas ex nihilo, sed ex illo dicat non pottiero, plurima ostendam.
eriginem ducere : ac sie eas, quod prius negaverat, CAPUT XX. — 35. Istum autem librum, quem
ad Dei naturam revocare non dubitat. ad te potius, qui curam et fidei nostroe et existi-
33. Animarumauteiw novarum sine propagine in- maiionis meoe, ul verus catholicus ct bonus aroi-
sufllationem, defendi quidem minime prohibemus, cus, fideliter benigneque gessisti, quam ad aiiura
sed ab eisqui potncrint aliquid invenire, vcl in cano- quemquaro scribendura putavi, lu Iegendura da-
nicis Libris, quod non sit ambigoumdissolvendoehuic bis vel describendura quibus potueris, vel quibus
obiigatissimx qnaestioni;vel in ratiocinationibus suis, dandum esse' judicaveris. In quo istius jqvenis
quod non sitcontrarium catholicoeveritati: non a tali- proesumplionem ila reprimendam et redarguendam
busqualis isteapparuit, qui non inveniendo quid dice- putavi, ut lamen eura diligam; nec damnari, sed
ret, etdeliberationem suam nnlendo suspendcre, vires emcndari velim : atque ita proficere in domo magna,
suas omnino non metiens, ne taceret, ausus est di- quoe est Ecclesia catholica, quo eum misericordia
cere, < inquinari animam meruisse per carnem , et divina perduxit, ut sit in illa vas in honore sanctifi-
esssemeruisse animam peccatricem; » cujus nullum catum, utile Domino, ad omne opus bonum semper
merilRin, sen bonumseu mahim , artte carnem potuit paratum , el bene vivendo , et sana docendo l. Porro
invenire. Et < parvulis sine baplismo de corpore aulem si ipsum oportet ut diligam sicut, facio; quanto
exenrrtibtisgefvipesse eriginale pecealum, ei offeren- magis te, frater,cujus erga me benevolenliani, et
dtmpro eis sacriftciumcorporisChristi, rquiChrislo cujus calholicam fidem cautam et sobriam oplimo
non sunt meerporati per ejus Sacramenta in ejus Ec- novi. Unde factura est ut eos libros qui libi displi-
clesia : < eosqne sine lavacro regenerationis de hac cuerunt, et in quibus nomen meum aliter quam velles
vita emigrantes, non acr requiem tantum ire, sed ad positum comperisti, describendos mihique mittendos
regnum coelovum posse etiam pervenire. » Et alia vere fraterna planequc sincera dilectione curares.
multaafesurda,quaeomniacolligere, alque in isto libro Tantum ergo abcst ut binc luae cbarilali succenscam,
di^et^longunjvisimi est. Absit ergo ut animarum 1 m MSS.,dicendo.
495 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 496
quia fecisti; ut polius nisi fecisses, inlegro jure ami- manifestius indicavi', quod hunc ad te librum, mox
citioesuccensere debercm. Ago itaque uberes gratias. ul illos legi, sine aliqua dilalione conscripsi.
'
Quemadmodum autem acceperim faclum tuum, hinc 1 VaticanusMs.,judicadts.

LIBER SECUJTDITS.
AD PETRUM PRESBYTERUM.
Petrum admonet Augustinus, ne committat, ut libros de animoeorigine a vincentio victore ad eum scriptos
laudandoapprobasse, aut quae temere ille scripsitDdeiChrislianse
et
contraria, pro dogmatibuscatholicishabere exi-'
verbis conmlat paucis. Pctro demura ipsi suadet, ut t
stirrietur.Errores viclorisvarios, eosque gravissirnosnotat,
victorem ad eoscorrigendosadducat.

Domino dilectissimo fratri et compresbytero PETRO , nescilur, didicisse scias. Et si quid hinc subtilius dis-
AUGUSTINUS episcopus, in Domino salutera. pulandum est, melius cum ipso agitur, cujus jam no-
vimus et eloquium : utrum cum dicitur anima, ita ut
—
CAPUT PRIMUM. 1. Pervenerunt ad me duo
simul intelligatur et spiritns, ulrumque anima sit,
libri Vincentii Victoris, quos ad Sanclitalera tuam
bo- spiritus aulem aliquid animoe sit; an, sicut ei visum
scripsit, mittenle inihi eos fratrc nostro Renalo, a parte totum appelletur hoc nomine : sive etiam
est,
niine quidem laico, scd pro sua fide et eorum qttos utrumque spiritus sit, pars vero ejus sit
sollicito. lectis quoeproprie
diligit, prudenter religioseque Qiiibus dicitur animn; an et hoc a parle lotum vocelur,
vidi homineni in sermone quidem , non solum tisque ita dicitur spiritus, ut simul intelligalur et
quando
ad snfficieuliam, verum etiam usque ad redundantiam aninia : sic enim huic placet. Verum ut dixi, et
isla,
profluciilem ; sed in rebus de quibus loqui voluit, subliliter disseruntur, el siue ullo vel certe sine ma-
nonduin sicut oporlet instructum : quod si ei fuerit gno periculo nesciuntur.
Domino donaniecollatum, poterit esseutilis pluribus. 3. Itemquc alios esse corporis, alios autem animac
Habel enim non minimuin facultatis , qua possit ex-
sensus, rairor si iste te docuit; et tu homo id oetatis
plicare alque omare quoe scnlit, si prius det operara ct honoris, anlequara istum audires, unum atque idem
recla sentire. Valde quippe sunt noxia prava diserta;
diserla pulabas esse, quo album nigruraque discernitur, quod
quia bominibus minus eruditis, eo quod sunt, nobiscum vident etiam
passeres '; et quo juslum at-
videntur et vera. Quomodo autem eosdem libros ipse que injustum dijudicatur, quod videbat Tobiasa
si verum esl (Tob.
acceperis, nescio : verumtamen quod
ut IV), etiam carnis luminibus pcrdilis. Hoc si ita est,
audivi, diceris cis rccilatis ita cxsiluisse laclitia,
profecto quando audiebas vel legebas, IUumina oculot
caput juvenis illius senex, et iaici presbytcr osculatus, meos, ne unquamobdormiamin mortem3(Psal. xu,
didicisse le quod ignorabas, gralias egeris. Ubi qui- nonnisi carnis oculos 4):
cogitabas. Aut si hoc obscurum
dem nou improbo liumililatem tuam , imo vero etiain
est, certe quando illud Aposloli recolebas, lllumina-
laudo quod honorasli doctorera luum : nec hominem, los oculoscordis vestri (Ephes. i, io); nos sub fronle
sed ipsam quoetibi pcr illum Ioqui dignata est verila- et
illum supra buccas cor habere credebas. Absit ut de le
tera; si tamen potueris demonslrare, quid per hoc sentiam. Neque hoc te igilur isle docuit.
veritalis acceperis. Vellem itaque rescripiis luis, quid 4. Al si forte anle hujus doctrinam, quam modo
tedocuerit, medoccres. Absit enim nt crubescama le invenisse laelaris, animaenaturam Dei pulabas esse
presbytero discere, si a laico tu non erubuisti, prae- porlionem ; hoc plane cura horrendo periculo falsum
dicanda et imitanda humilitate, si vcra didicisti '. csse nesciebas. Et si ab isto didicisli quod anima por-
—
CAPUT 11. 2. Proinde, fraler dilectissime, quid lio Dei non sit; age Deo gratias quanlas
potes, quod
ab eo didiceris , nosse cupio, ut si jam id sciebam , non antequam hoc didicisti, de corpore exisli. Exisses
graluler pro te; si autera nesciebam, discam per te. eniin magnus hoereiicus, et blasphemalor horrendus.
Itane lu ignorabasduo quacdam csse, atiimam elspi- Nullo modo lamen etiam id de le existimaveriin,
ritum , secundum id quod scriptum est, Absolvisliab quod homo catholicus, ncque
contemptibilispresby-
spirilu meo animam meam (Job. vn, sec. LXX) ? Et ler, animoe naluram porlionem Dei senliebas esse.
ulrumque ad naluram hominis pertinere, ut lolus Uudc faleor Dilectioni tuoe, tiraeo ne forle hoc te
homo sit spiritus et anima et corpus : sed aliqiiando istc docuerit,
quod polius sil contrarium ei fidei quam
duo ista simul nomine animoe nuncupari, quale est tenebas.
illud, Et faclus esl homo in animamvivam (Gen. n, CAPUTIII. — 5. Sicut enim non arbitror le un-
7) ? Ibi quippc et spirilus intelligitur. Itemque ali- quam in Catholica animam credidisse Dei esse por-
quando ulruraque nomine spirilus dici, sicuti est, Et tioncm, vel ullo raodo aniraoe et Dei eamdem esse
inclinalo capile Iradidit spirilum (Joan. xix, 50)? ubi naluram : ita metuo ne forte consenseris huic homini,
et.anima necesse est inlelligatur. Et ulrumque unius < quod animam Deus non de nihilo feceril, sed ila ex
esse substantioe? Puto quod ista jam sciebas. Si au- 1 sola editioLov.,quonobiscumvident et Et in>
tem nesciebas , non te aliquid quod magno periculo fra, quovidebalTobias.Nonmale, referendopasseres. ad, sensum.
9 in Mss.constanterest, Tobis.
3 sic Am.et Mss.At Er. et Lov.,el imitanda httntUilate 3 Editi, in morle. At
manuscripti, in imrtem; juxt*
didKtsse, graecuni,
497 LIBER SECUNDUS. 498
ipso sit, ut ab ipso emanavcrit. > Hoc enim eliam lerra unde animalia quseque tcrreslria : non est ca-
verbum iste posuil inler coetera, quibus in hac quae- tholicum, non est verum. Quod si neque ex nihilo,
slione ad immane praecipilium exorbitavit. At vero neque ex alia quacumque creatura, sed ex semetipso
hoc si te docuit, nolo me doceas : imo etiam volo ut Deum, hoc est, ex natura sua lecisse, vel facere ani-
quod didiceras, ipse dediscas. Parum est enim non mas, quod absit, existimas : hoc quidem ab isto didi-
credere neque dicere quod pars Dei sit anima. Neque cisti; sed non tibi gratulor, neque blandior; longel
euim et Filium vel Spiritum sanctum partem Dei essc cum illo a fidecatholicaexorbitasli. Tolerabilius enim;
dicimus : et tamen dicimus Patrem et Filium et Spiri- quod quidem falsum esl; tamen, ut dixi, tolerabilius,
lum sanctum unius ejusdemque esse naturoe. Parum ex aliqua alia creatura , quam quidem jam fecerat
est ergo ut non dicamus animam esse partem Dei: Deus, quam ex Dci natura animam conditam crede-
sed hoc eliam opus est ut dicamus, non eam et Deum res, ut quod est mulabilis, quod peccal, quod fit impia,
unius ejusdemque esse naturoe. Undeille recte quidem quod etiam si impia perduraverit in finc, sinc fine
ait, < geuus Dci esse animas, niunere, non natura,> daranabitur, non ad Dei naturam cum horrenda bla-
ac per hoc non omnium , sed fidelium : sed rursus sphemia referrelur. Abjice, frater, abjice , obsecro,
ad id quod declinaverat devolutus est, et Deura atque istam , non plane fidem, sed exsecrandoe impietatis
animam ejusdem disit esse naluroe; non quidem his errorem.ne bomo gravis scductusa juvene, et a laico
verbis, sed aperta manifeslaqne senlenlia. Cum enim presbyter, cum istam catholicam fidemessearbitraris,
animam ita esse dicit ex Deo, ut eam ncc cx alia na- de numero fidelium, quod a te avertat Dominus, ex^
lura, nec ex nihilo, sed ex semetipso creaverit; quid imaris. Non enim sic tccum agendumest, ui ctim illo;
persuadere conatur, nisi id quod aliis verbis negat, aut ea venia tuus iste tam horrendus , qua juvenis
animam scilicet ejusdem cujus Deus est, esse naturoe? illius, licet ab illo ad te transierit, error est digmis.
Omnis qtiippe nattira vel Deus est, qui nullum habct llle ovili catbolico sanandus nuper accessit, tu in
auclorem; vel ex Deo est, quia ipsum babet auclo- catholicis pastoribus deputaris. Noltunus ita curciur
rem. Sed quoebabet auctorem Deumex quo est, aliqua quocvenit ab errore ad dominicuiti jircgem, ut prius
facta non est, aliqua facla est. Porro quoefacta non peslifcra conlagioue disperdat ovis ulcerosa pasto-
est, et lamen ex ipso esl, aut genila est ab illo, aul rera.
procedit ex illo : quaegenita est, Filius est unicus; 7. Quod si dicis, Hoc me ille non tlocuit, nec huic
quaeprocedit, Spiritus sanctus : el lixc Trinitas unius errori ejus ullo modo, quamlibet diserli ei ornati ser-
est ejusdemque naluroe.Nam hoectria unum sunt, et monis illectus suavitale consensi : ago ingcntes Deo
singulum quodque Deus, et siroul omnia unus Deus gralias. Sed quiero, unde illi captit exosculatiis, ut
immutabilis, sempilernus, sine temporis ullo initio dicilur , graiias egeris te didicisse quod u-que ad au-
sive lcrmino. At vero illa nalura quoefacla est, crea- ditam dispulalioncm illius ignorabas : aut si falsuin
tura nuncupatur : Creator autem Deus, illa scilicet cst, hoc le fecisse atque dixissea, hoc ipsum peto
Trinilas. Crealura ergo ila csse dicilur ex Deo, ut non nobis inlimare digncris , ut inanis rumor luis lilteris
ex ejus natura facta sit. Ex illo enim propterea dici- refellatur. Si autem verum esl, illa bumilitate boniini
tur, quia ipsum auctorem habet ut sit: non ita, ut ab egisse te gralias; gaudeo quidem si te illud non do-
illo nata sit, vel processerit; sed ab illo creata, con- cuit, quod superius quam sit detestandum caveiiduin-
dila, facta sit, parlim ex nulla alia, id est, omninoex que monslravi;
nihilo, sicut ceelum et terra, vel potius universoe CAPUT IV. — Et non reprehendo quod gratus
mundanoeraolis universa cum mundo concreata ma- fueris lanla hurailitate doctori, si aliquid aliud dispu-
teria ; partim vero ex alia jam creata atque existente lante illo, verura atque utile didicisli : sed hoc quid
natura, sicut vir ex limo, mulier ex viro, ex parenti- sit inquiro; an forle animam non spiritum csse, scd
bus homo : creatura lamen omnis ex Deo, sed crean- corpus? Non quidem magnum doctrinoe cbristianoe
te vel ex nihilo vel ex aliquo, non autem gignenle vel arbitror esse detriraenlum ista nescire : et si de cor-
produccnte de se ipso. porum generibus subtiliter disputetur, hoc majore
6. Si hoeccum catholico loquor, magis commonens difficultale quam ulilitatc perdiscitur. Si autero Do-
quam docens. Neque enim esse tibi arbitror nova, minus voluerit nt ad illum ipsum juvenem scribam,
vel audita quidcm et antea, non tamen credita : sed, sicut desidero, ibi sciet fortasse Dileclio lua, etiam lioc
ut exislimo, sic legis cpistolam meara , ut hic aguo- quam non lc docuerit: si tamen id te ab illo didi-
scas etiam fidem tuam, quoe nobis in catholica Eccle- cisse laetaris.Sed ne quid forte aliud sit, quod constat
sia, Dominodonanle, communis esl. Si ergo hoec, ut esse utile, et ad (idem necessariam 3 perlinere, peto
dicere coeperam,cum calholico loquor; undeobsecro rescribere non graveris.
credis esse animam, non uniuscujusque nostrura dico, 8. Nam illud quod reclissime et valde salubriter
sed primara primo illi homini datam? Si ex niliilo, et credit, judicari animas cum de corporibus exicrint,
factam tamen insufflatamquc a Deo : id credis quod antcquain venianl ad illud judicium , quo eas oportet
ego. Si auteni ex aliqua alia creatura, quoe unde ani- 1 Editi,toiujeqttippe.Abest,qtiippe,a manuscriplis.
ma fieret, tanquam materies subjacebat arlifici Deo ; a Konnullicodiccs, ulque didicisse.Vaticanuset anti-
sicut pulvis unde fieret Adara, vel costa cjus unde quissiniusPicniigiauus,aut si fulswmest, Iwcte fecisse,
Eva, vel sicut aquocunde pisces et volucres, vcl sicut vetimiiianisrumorluis litterisrefellatur.
3 sicMss.Atedili, necessarium.
499 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI SOO
jam rcdditis corporibus judicari, atque in ipsa in qua te. Ecce isto docenle, non aliunde quod aliquoraodo
hic vixenint, carne lorqueri, sive gloriari; boc ilane est, ncc ex eo quod omnino non est, Deus flaiura
tandem ipse nesciebas? Quis adversus Evangelium creal ; sed ex eo quod ipse est, cum sit incorporeus,
lanta obstinatione nienlis obsurduit, ut in illopaupcre corpns sufflat. Naturam ergo suam, antequam mule-
qui post mortem ablatus est in sinum Abrahae, el in tur in peccati corpore, ipse mutat in corpus. An di-
illo divite cujtis in inferno cruciatus ' exponilur, isla cit, quod ex sua nalura non mulat aliquid, cum fla -
non aurjiat, vel audita non credat? Sed numquid te tum facil ? Non ergo eum de se ipso facit: non enim
docait, quomodo aninia sine corpore de digito pau- aliud est ipse, aliud nutura ejus. Quis hoc insanissi-
peris aquoe slillam desiderare potuit (Luc. xvi, 22- mus opinetur ? Quod si dicil, ita Deum de sua nattira
24); cum ipse confessus sit, alimenta corporea non- facere flatum, ut ipse integer maneal; non inde
nisi propler fulciendas ruinas corruptibilis corporis quajstio est ; sed ulrum quod non aliunde, nec de
sui animam quaerere? Verba ejus isla sunt:<Numquid nihilo, sed de illo est: non hoc sit quod ille, id est,
quia unima, > iuquil, < aut cibum quaerit aul polum, ejusdem naturoe et essentioe.Nara et Filio genito in-
ad ipsaui transire credimus pastum? > Et paulo posl: teger inanet; sed quia eum genuit de se ipso, non
< Unde intelligitur, > inquit, < et probatur, non ad aliud genuit quam id quod ipse est. Excepto enim
animam pertinere cibnrura sustcntacula, sed ad cor- quod homincm assumpsit, et Verbum caro facluin
pus; cui etiam proetercibum procuralur similirationc est, alius est qnidem Verbum Dei Filius, sed non est
vestitus, ut illi necessarius videalur pasluroe sugge- aliud : hoc cst, alia persona est, sed oon diversa na-
sius, cui compelit et ipsos babere vestitus. > Hanc tura. Et unde hoc, nisi quia non creatns ex alio,
ille senteiitiam suam salis evidenter expositam, non- vel ex nihilo, sed natus ex ipso est; non ut melior
nulla etiam simililudine illusirans, adjecit, alque ait: quara erat esset, sed omnino ut esset, et quod est
< Quid autem pularaus inquilinum queraquam suoe ille, unde natus est, esset, hoc est, unius ejusderaque
habitalioni prospicere? Nonne si cam senserit aut naturae, aequalis, cooelernus,omni modo similis, pa-
tecto Iremerc, aut nutare pariete, autlabarefundami- riter immutabilis, pariter invisibilis, pariter incorpo-
ne, deslinas quoerit,strues congerit, quibus imminen- reus, pariter Deus; hoc omnino quod Pater, nisi
tem pnssil ruinam sedulo diligenterque fulcire, ne quod Filius est ipse, non Paler ? Siautem manet qui-
sub periculo mansionis discrimen videalur pendere dem ipse integer Deus, nec tainen de nullo, vel de
raansoria ? Ita ergo et animain recognosce, > inquit, alio, sed de se ipsodiversum aliquid in deterius creat,
< carui su.e desidcrnre cibum , ex qua ipsumconcipit et de incorporeo Deo corpus emanat; absit ut hoc
siue dubio desideriiini. > Hoecnempe ille juvenis sua catholicus anirous bibat : non enim est fluenlum
scusa verbis luculeiitiasimis el sufficientissimis ex- fonlis divini, sed figmenturocordis humani.
plicavit, asscrens non animoe requiri alimenia, sed CAPUT VI. —10. Jamvero quam inepte laboret,
corpori; cura quidem illius , sed lanquam habilanlis animam, quam puiat esse corposeam, vindicare a
in doino, el moribundoe carnis iraminenles ruinas passionibuscorporis, disputansde animoeinfanlia,de
provida refectione fulcientis. Et illud ergo explicet paralylicis et oppressis animoe sensibus, de ampula-
tibi, quid anima illa divitis ruiturum dcstinare cu- lis membris corporis absque animoe seclione, non
piebat, quae raortale corpus jam titi(|ue non habebat, tecum, sed cum illo potius agere debeo : illi quippe
et tamen sitiebat, et aquoestillara de digito pauperis insudandum est, ut rationem reddat dictorum stio-
requirebat. Ilabet ubi se excrceat iste doctor senura : rum ; ne de opere juvenis velle fatigare videamur
quaerat, et inveniat, si potuerit, cui rei anima illa gravitatem senis. Quod autera similitudinesmorum
apud inferos humidum alimentum, vel tam exiguum qui reperiuntur in (iliis, non ex animoeseraine venire
mendicaret, cum ruinoso habitaculojam careret. disputat: consequens est quidem, ut hoc senliant
CAPUT V.—9. Incorporeum sane Deum esse quicumque aniraoe propaginem destruunt; sed nec
quod credit, gratulor eura hinc saltera aTerluIIia- illi qui hanc aslruunt, ibi consliluunt pondus asser-
ni deiiramenlis esse discretum. Ille quippe sicut ani- tionis suoe.Vident enim et filios parentum dissimiles
mam, ita etiam Deum corporeum esse contendit (a). moribus : quod ideo fieri putant, quia et ipse unus
A quo iste in hocdissentiens, mirabiliora persuadere homo plerumque suis moribus alios mores diss imi-
molitur, Deura incorporeum, non de nihilo faccre, les habet, non utique anima altera accepta, sed vila
sed desemelipso flatuin exhalare corporeum. 0 do- inmeliusvel in delerius commutala. lta dicunt, non
ctrinara cui omnis oetasaures subrigat, quoehomines esse impossibile ut anima non habeat eos mores, quos
annosos, quae denique presbyteros mereatur habere habet ille a quo ' propagata est; quandoquidem ipsa
discipulos I Legat, legat in concione quod scripsit, una nunc alios, alias alios babere mores polest. Quare
notos alque ignotos, doclos atquc indoctos recitalu- si hoc le credis ab isto didicissc, quod aniraa non sit
rusinvitet. Seniores, cum junioribusconvenile, quod ex traduce : utinam id vere didicisses ; me tibi do-
nesciebatis discite, quod nunquam audieralis audi- cenduni libenlissime traderem. Sed aliud est discere,
1 UaCygirannensis el duo BelgiciMss.At editi, infernus aliud videri sibi didicisse. Si ergo te didicisse arbi-
crucktlus. traris quod adhuc nescis; non plane didicisti, sed
3 In MSS., penderemansorio.
(a) Tertullianus,lih. de Anima.VideAugustinum,lib. de
Haeresibus, cap.86, et epist.190. 1 AliquotMss.,itla ex qua. ....... i
 501 LIBER SECUNDUS. 502
temerc credidisli quod libenter audisli, et subrcpsit ma itaque si peccatrix esse meruit, quse peccatrix
tibi falsiloquium per suaviloquium. Quod non ideo esse noB poluit, lamen neque in peccalo remansit,
dico, quia falsum essejam certus sim, animas potius quia in Cbristo prsefigurala, in peccato esse non de-
insufflari novas, quam de origine parentuin trahi; buit, sicut esse non potuit > ( Supra, lib. 1, n. 8, et
UQC enim adbuc ab eis qui docere id possunt, existi- infra, lib. 3, n. 11). Rogo le, fraler, putasne ista
mo requirendum : sed quia istc dc hac re ita dissc- saltem posteaIegisti et considerasti, et quid in reci-
ruit, ul non solum eam, quse adliuc disculienda esl, tante laudaveris, vel unde post recitalionem gratias
non solveret quaestionem;verum cliam talia diceret, egeriscogitasti?Quid est, obsecro te, < Anima ita-
qnse falsitatis non babeant dubitationem. Cum enim que si peccatrix esse meruit, quse pecealrix esse non
veilet probare dubia, ausus esl dicere sine dubio potuit? >Quid est < meruit, > et < non potuil; >cuin
reprobanda. raereri boc non potuisset, nisi peccatrix fuisset;
CAPUT VII. —11. An vero tu reprobaredubitabis, non aulem fuisset, nisi esse potuissel; ut ante omne
quod cum de anima loqueretur, < Non vis, > inquit, malum meritum peccans, inde sibi meritum faccret,
animaru ei carne peccali conlraherc valetudincm, unde ad alia peccala, deserente Domino, perveniret ?
ad quam vicissim sanclilicationem videas transire An ideo dixit, < quse peccatrix esse non poluit, »
percarnem, ut per ipsam rcparet statum, perquam quia nisi in carnem veniret, peccatrix esse non pos-
perdiderat merilum ? Aut numquid quia Baptismo set ? Quid ergo meruit, ut eo milterelnr, ubi pecca-
corpus abluitur, non transit ad animam vel spiritum, Irix esse posset, quo nisi venisset, alibi peccatrix
quod crediiur conferri per Baptismum? Merilo ergo esse non posset ? Dicat, quid meruit? Si euim uicruit
per carnem, priscam reparat habiludinem, qitam vi- esse peccatrix ; aliquid jam peccaverat, unde merc-
sa fuerat paulisper amisisse per carnem, ut per eam retur iterum esse peccalrix. Sed bscc fortassis obscu-
incipiat renasci, perquammerueralinquinari i (Infra, ra esse videantur, aut obscura esse jaclentur, cum
lib. 3, n. 9) ? Vidc in Iiis verbis, quanlum iste tuus sintapertissima. Neque enim dicere debuit, < quod
erraverit doctor. Dixit, < animam per carnem repa- anima meruerit peccalrix esse per carnem, > cujus
rare statum, per quam perdiderat merilum. >Habuit nee bonumnec malum meritum reperire polerit ante
ergo anima aliquem statum el aliquod. merilum bo- carnem.
num ante carnem , quod vult eam reparare per car- CAPUT IX..—13. Sed ad manifestiora veniamus.
nem, quando caro lavacro rcgenerationis abluilur. Cum enim magnis coarctarelur angusliis, quomodo
Viterat itaque alicubi anle carnem in statu et meri- animseoriginalis peccati vinculo teneantur obstrictse,
lo bono ; quem stattim et quod meritum perdidit, si non ex illa trahunt originem quse prima peccavit,
cum venisset in carnem. Dixit, < eam per carnem re- sed eas puras ab omni contagione el propagatione
parare habitudinem priscam, quam visa fuerat pau- peccali, peccatrici carni Creator insufflat; ne dicatur
lisper amisisse per carnem. > Habuit ergo ante car- illi, quod sic insufflandoeas Deus efflcit reas : primo
nem habitudinem anliquam ; hoc est enim < pri- de prsescientia Dei hanc opinionem munirc tentavit,
scam: > et isla qualis esse poluit, nisi beala atque < quod eis prseparaverit redemptionem. > In cujus
laudabilishabiludo ? Quam reparari per sacramentunt redemptionis Sacramento parvuli baptizantur , ut
Baplismalis asseverat ; cum eam nolit ex illa origi- abluatur originale peccatum, quod de carne traxe-
nem trahere per propaginem *, quam constat in pa- runt; quasi facta sua Deus emendet, quod eas in-
radiso aliquando fnisse felicem. Quomodoigilur alio sontes fecerat inquinari. Sed posteaquam ventum est
loco < animam > se dicit < conslantcr asserere, non ut de illis loqueretur, quibus tali non subvenitur au-
ex traduce, neque ex nihilo, ncque pcr semetipsam, xilio, el anlequam baplizentur exspirant :< In hoc, >
neque ante corpus ? > Ecce islo locovultanimas ante inquit, < loco non me quasi auctorem spondeo, sed
corpus alicubi vivere lam heale, ul eadem illis per aliquid de exemplo conjicio. Habendam dicimus de
Baplismumbealiludo reddalur. Et tanquam sui rur- infanlibus istiusmodi ralionem, qui prscdestinati Ba-
sus oblitus adjungit et dicit: < Ul per eam, > id cst, ptismo, vilse praesentis, antequam renascantur in
per carnem, < incipiat renasci, per quam meruerat Christo, prseveniuntur occiduo. Legimus enim, <in-
inquinari. > Superius merilum signilicaveral bonum quit, >de talibus scriptum : Raptus est ne malilia mu-
perditum fuisse per carnetn: nunc autem signiQcat taret illius intellectum,aut ne fictio deciperet animam
malum raeritum, quo factum est ut venirelvel mitte- ejus. Propler hoc properavitde medio iniquitatis illum ?
relur in carnem, dicendo, < per quam meruerat in- educere: placita enim Deo erat anima ejus ; et, Con- f
quinari. > Si euim meretur inquinari, non est ulique summatusin brevi, replevit tempora tonga >( Sap. IV, !
meritum bonum. Dicat, quid peccavit antequam per 11, 14,13 ). Quis islum dedignetur habere docto- <
carnem inquinaretur, ut per carnera inquinari mere- rem ? Ergone parvuli, quos plerumque volunt homi- ?
retur. Dicat, si polest, quod nullo modo potest; nes baptizari, et dum curritur, ante moriuntur, si
quia invenire hic quid verum dicat, omnino non retardarentur in isla paululum vita, ut baptizati con-
potest. tinuo morerentur, malitia mutaretintellectumillorum,
CAPUTVIII.—12.Itemaliquantopostait: < Ani- et fictio deciperet animam eorum, et ne hoc eis con-
lingeret, subventum illis est.utante raperentur quam
1 sic tres manuscripti.Csetericum excusis, per ori- ? In ipso ergo Baptismale mularentur
bapiizarcntur
mnsm. \
S05 . DE ANIMAEt EJUS ORIGINB, S. AUGUSTINI 50t
in pejus, et fictione dccipcrcnlur, si post Baptisma bcatoruni : quasi quisquam, cui non crederc nefas
l
rapcrenlur. 0 admiranda atque sectanda doctrina ! esset, buic indicaverit quod non fuerint baplizati. De
Sed hocde vestra prudentia, qui adfuislis, cum reci- quibus tamen in eo libro, qiicm scripsi ad fralrcm
taret, iste prsesumpsit, et de tua maxime ad quem nostrum Renatum, plenius quid mihi videretur ex-
scripsit, el cui recilaios libros tradidit, ut credituros posui (Supra, lib. 1, nn. 11, 12) : quod tua Dilectio
vos esse confideret, de non baplizatis infantibus esse poterit nosse, si non spreveris legere; nam illc pe-
scriptum, quod de omnium sanctorum immaturis tenli non poteril denegarc.
setalibus scriptum est, cum quibus male actum slulti CAPUT XI. — 15. JEslml tamen istc, alqtie hor-
arbitranlur, si dehac vita celeriter rapli fuerint, nec rendis suffocalur ar.gustiis. Atlcntius enim forlasse
adannosquoshominespromagno divino munere sibi quam tti quid mali dicat attcndit, prseter Cbrisli sci-
cxoptant, pervenirepotuerint. Quale est autem dicere, licet Baplismum solvi in parvulis originalc pcccatum.
< infantes praedestinalos Baplismo, vita?nrscsentis, Dcnique, ut aliquatenus in bac causa vel sero ad Ec-
anlequam renascantur in Cbrislo, occiduo prseveniri; > clesise Sacramenla confugiat, < Pro his sane, > in-
velutaliqua vis forlunse, sive fati, sive cujuslibet rei, quit, < oblationes assidtias, cl offerenda jugiter san-
non permillat Deum quod prsedeslinavit implere ? Et cloruni ccnsco sacrificiasaccrdotum. > Habelo istum,
quomodo ipse illos rapit, quia placucrunt iili ? An si placel, eliam censorem, si parum fuerat habere
eos et ipse prsedeslinat baptizari, et ipse quod prsc- doctorcm, ut sacrificium corporis Christi etiam pro
deslinavit, non sinit fieri ? his ofleras, qui Clirisio non sunt incorporali. Rem
CAPUT X. — 14. Sed attende quid adhuc audeat, quippe tam novani, alque a discipliua ecclesiaslica
cui displicet in tanta hujus profunditate qusestionis et a rcgula verilatis alicnam, cum libris suis auderct
cautior quam scientior nostra cunctatio. < Ausim di- inserere, non ait, Puto; non ait, Existimo; non ait,
cere, >iuquil, <isios pervenire possead originaliumin- Arbilror; non ait saliem, Suggero, vcl, Dico; sed,
dulgemiam peccatorum, non lamen ut ccelesteinducan- < ccnseo : > ut scilicet si oflenderemur novitate seu
lur in regnum : siculi lalroni confessoquidem, sed non perversitaie senteniise , lerreremur auctoritate ccn
baplizato, Dominnsnon ccelorum regnum tribuit, sed sursc. Videris lu, fraler, quomodo suslinere possis
paradisum (Luc. xxm, -43);cum utique janrmaneret, istum, 1 docentem : Catbolici lamen qui sanum sa-
Quinonrenatus[ueritex aqua el Spiritu sanclo,noninlra- piunl sacerdoles, quibus el te oportet adjungi, absit
bilin regnumcoelorum(Joan. m, 5). Prsecipuequia mul- ut acquicscanl istum audire censentem, quem polius
tas esse mansiones apud Palrem suum Dominusprofi- oplant resipiscenlem ac dolcntem, el quod ista sen-
tetur, in quibus designantur merila mulia et diversa serit, imo vero etinm scripserit, corrcclione saluber-
mansorum: ul hic non baptizalus perducatur ad veniam, rima poenilentem. < Sed hoc, > inquit, < exemplo
baplizatus ad palmam, qusc est parata per gratiam. > Machabseorumin prseliocademium astruo faciendum,
Cernis hominem.paradisumatque mansiones' qusesunt qui cum furlim de interdictis aufcrrcnt', atque in
apud Patrcm, a regno separare coelorum,ut ctiam non ipso certamine cecidissent, a sacerdolibus, > ait,
baplizalis abundent loca sempiternse fclicilatis. Nec < invenimus boc inilum consilium fuisse, ut quorum
videt, cum isla dicit, ita se nolle baptizali cujuspiam animas ex vetilo realus obstrinxerat, sacrificiorum
parvuli mansionem a coelorum regno separare, ut oblatio repararet > (II Machab. xn, 39-46). Ita istud
ipsam Dei Patris domum, vel aliquas parles ejus inde dicit, quasi pro incircumcisis illa oblata legeril sa-
separare non timeat. Neque enim Dominus Jesus, In crificia , sicut hsec noslra pro non baptizatis censuit
universitate creatursc, vel in qualibet universilatis offerenda. Circumcisio quippe fuit illius lemporis sa-
parte; scd, In domo Patris mei, dixit, mansiones cramenluin, quod praefigurabat nostri tcmporis Ba-
tnulta; sunt (Id. xiv, 2). Quomodo ergo erit in Dei ptismum.
Patris domo non baptizalus, cum Deum patrem ha- CAPUTXII. — 16. Vcrumtarnen iste in sui com-
bere non possit nisi rcnalus? Non sit ingratus Deo, paralione qualis poslerius apparuit, tolerabilius ad-
qui eum dignatus est a Donalistarum vel Rogatista- huc errat. Nam velut pocnituerit eum (non quod de-
rum divisione liberare, ut ipsam domum Dei Patris buit pcenitere, id est, quod ausus fueril asserere non
quscral dividere, et aliquam ejus parlem extra re- baptizatis relaxari originale peccatum, atque indul-
gnum ccelorumponcre, ubi non baptizali valeant ha- gcntiam dari omnium peccatorum, ut in paradisum,
bitare. Et quo pacto ipse regnum ccelorum se intra- hoc est, locum tantse felicitatis miltantiir, et bcatas
turum esse praesumit, de quo regno in quanta vult mansiones in domo Patris baberc mereantur); sed
parte domum ipsius regis excludit ? Sed de latrone illud eum polius poeniluerit, quod eis minoris beati-
illo, qui juxta Dominumcrucifixus speravit in Domi- tudinis extra regnum ccelorumconcesserit sedcs; ad-
niim eiiam crucifixum, et de fratre sanctse Perpetuse junxit, alque ait : < Aul si forte quispiam relucleiur,
Dinocrate argumenlatur, quod etiam non baptizalis lalronis animscvel Dinocratis interim temporarie col-
dari possit indulgenlia peccatorum et sedes aliqua latum paradisum; nam superesse iliis adhuc in re-
1 HicnonnulliMss.addunt,imoverodetestandael exse- surreclione prsemium regni ccelorum : quanqnam
cranda! 1 SicMss.Atediti, ista.
s Lov.:cernis hominemeasmansiones.Am.et Er.: cer- s lta scribimusex editionibusEr. I.ugd. ven. et ex ipso
nis hominemmquemansiones: et omittuntverbum, para- sensuloci citati,UMachab.xn, 40. sic eliam scribendum
disum; quoil lameii hic, adjunclalailicula, atque, reprse- censetM. Morel, Element. Critic., pag. 514. In B., offer-
sentantplerique et antiquioresMss. renl.
505 UBER SECUNDUS. 50$
sententia illa principalis obsistat, Quia qui non rena- eant ex uno omnes in condcmnati >nem Et lanien
tus fuerit ex aqua et Spkitu sancto, non inlrabit in re- conlra lam manifestas voees, quas concinit vcritns,
gnumccelorum: tamen teneat etiam meum in hac parte procedil in medium magis vecors quam misericors
non invidentis assensum, modo misericordiae prae- vanilas, el dicit : Non solum non eunt in damnatio-
scientisequedivinsceteffectum amplificetetaffeclum. > nern parvuli, etsi nullum eos cliristianse lidei lava-
Itec verba in secundo ejus libro lecta descripsi. Num« crum a vinculo originalis peccali absolvat; vcrum
quid in hac causa erroris audaciam, temeritalem, prse- etiam felicitale paradisi post mortem interim per-
sumplionem habere quispiam posset ampliorem? Ipse fruuntur, post resurreclionem vero etiam regni cce-
sententiam dominicam recordatur, ipse commemo- lorum Telicitatem possidebunt. Hseciste contra ca-
rat, ipse suis lilteris interponit, ipse dicit, < quan- tholicam fundalissimam fidem ' numquid dicerc au-
quam senlenlia illa principalis obsistat, Quia qui non dcret, si quseslionem solveudam de animse originc
renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non inlrabit in vires suas excedentem suscipere non auderel ?
regnum coelorum; > et audet tamen suse censurse le- CAPUT XIII.— 18. Horrendis est enim coarctalus
vare cervicem contra sententiam principalem! < Te- angustiis ab eis qui dicunt, < Cur Dcus animam tam
neat, > inquit, < etiam meum non invidentis assen- injusta animadversione mulclavit, ut in corpus eam
sum : > qui dicit animas non baptizatornm lempora- peccati relegare voluerit; cum consorlio camis pec-
rie mereri paradisum; propter has enim, latronem calrix esse incipit, quoepcccatrix esse non potuit? >
alque Dinocralem, tanquam prcescribendo, vel polius Utique enim dicunt, iNon potuit anima esse pecca-
prsejudicando commemorat: in rcsurrectione aulem trix, nisi eam Deus misciiissetcarnisconsortio pecca-
in meliora transferri et re^ii ccelorum percipere tricis. > Qua ergo justilia id feceril Deus, cum iste
praemium: < quanquam senlentia, > inquit, < princi- invenire non posset; maxime propter aclernamda-
palis obsistat. > Jam crgo ipsc considera, qusesote, mnationemmorientium parvulorum, quibus non bapli-
frater, quisquis cuipiam praebet assensum advcrsus zatis expiatum non fuerit originale peccatum : cur
auctoritatem sententiae principalis, quam sententiam itaque Deus juslus et bonus, parvulorum animas,
merebitur principis ? quibus praescivit non subventurum cbrislianse gralise
17. Novellos haereticos Pelagianos juslissime con- Sacramentum, ab omni noxa propaginis liberas, mit-
ciliorum catholicorum et Sedis Apostoliccedamnavit tendo in corpus quod ex Adam trahitur, vinculo pec-
auctoritas, eo quod ausi fuerint non baptizatis par- cali originalisobstrinxerit, alque istomodoreas seternse
vulis dare quieiis et salutis locum, eliam prseter damnalionis effecerit, cum invenire non posset; nec
regnum ccelorum. Quod ausi non fuissent, nisi nega- vellet dicereetiam ipsas ex illa una originem trahcre
rent eos habere originale peccatum, quod opus esset peccatricem: maluit per naufragium miserabile exire,
absolvi per Baptismalis sacramentum. Iste autem sic- qnam temerarium cursum velis depositis, et remis suae
ut calholicus dicit, parvulos originali obslriclos esse dispulationis inhibilis, provida deliberatione frcnare.
peccato, et taraen cos ab hujusmodi vinculo sine la- Viluit quippe juveni senilis nostra cunctatio, quasi
vacro regenerationis absolvit, et post morlem in pa- huic molestissimaeac periculosissimsequaestioni ma-
radisum misericors miltit; post resurreclionem vero gis fueril impetus eloquenlise, quam consilium pru-
eliam in regnum coelorum misericordior inlroducit. dentiaenccessarium. Et prsevidit boc etiam ipse, sed
Talis sibi Saul misericors visus est, quando pepercit frustra. Nam bsecsibi velut ab adversariis propositu-
regi quem Deus prsecepit occidi : sed merito inobe- rus objecla, < Ex hinc alia, > inquit, <substruuntur
diens misericordia , vel misericors inobedientia re- querulis murmurationibus oblatrantitim, et
opprobria
probata atque damnata est (1 Reg. xv) : ut caveat excussi quasi quodam turbine, identidem inter imma-
homo, ne ab illo misericordiam merealur homo, con- nia saxa collidimur. >His praediclisquacstionemsupra
tra ejus sententiam a quo factus est homo. Intonat dictam scopulosissimamsibi proposuit, ubi a fide ca-
per os proprii corporis Veritas : Si quis non fuerit tholica naufragavit, nisi refecerit poenitendo quod
renalus ex aqua et Spiritu, non potest inlroire in re-
fregit. Illuni ego ' turbinem atque illa saxa devilans,
gnum Dei (Joan. m, 5). Alque ut ab hac sententia ex- navem illis committere nolui: et de hac re ita scripsi,
ceptos marlyres faciat, quibus contigerit ante pro ut rationem potius cunctationis mesc, quam lemeri-
Chrisli nomine occidi, quam Christi Baptismate dilui, talem prasumptionis ostenderem (Lib. 3 de Libero
dicit alio loco : Qui perdideritanimamsuam propter me, Arbitrio, n. 59-62; lib. 2 de PeccatorumMerilis, n. 59;
invenieteam (Matth. x, 39). Et ne cuiquam qni non re-
epist. 166, flrfHieronymum, et 190 , ad Optatum).
nalus fuerit cbristianse fidei lavacro, promiltatur pec-
Quod opusculum meum cum apud te invenisscl,
cati originalis abolilio, clamat Aposlolus : Per unius
irrisit, seque illis cautibus animosiore impetu quam
delictum in omneshomines ad condemnationem (Rom. v, consulliore commisit. Sed quo eum prxlidentia ista
18).Contraquam condemnationemDominusunum esse perduxerit, pulo quod nunc videas : uberius autem
ostendens salulis auxilium : Qui crediderit, inquit,
ago Deo gratias, si et antea jam videbas. Cum enim
et baptizatnsfuerit, salvus erit; qui vero non credide- nollet cohibere
prsccipitemcursum, propterancipuem
rit, condemnabilur (Marc. xvi, 16). Cujus mysterium excursuni, miserabilein invenit incursum, asserens
crcdulitatis in parvulis per corum responsionem a 1 ApudLov.,fundalissimamque.
quibus gestanlur, impletur; ne si faclum non fuerit, a Editi,illum ergo.
 807 DE ANIMAET EJUS 6R1GINE, S. AUGUSTINI 508
Deumparvulis sinechristiana regeneralionedefunctis, Debuit enim dici, aiunt, Quoniam de viro suo caro
^t modo paradisum, et postea regnura conferre cce- ejus sumpta est; si non tota mulier, id est, eum ani-
lorum. ma, sed sola caro sumeretur ex viro. Porro autem
43APUTXIV.— 19. Scripturarum vero testimonia utrisque auditis, qui sine studio parlium judicat, vi-
qusecumqueposuit, quibus animas Deum non ex illius detprofecto, nec contra istos qui propaginem anima-
primae propagine atlrahere, sed sicut ipsam primam rum defendunt proferenda illa testimonia ubi pars no-
suas quibnsque singulis insufflare, velut probare co- minalur; quia poluit Scriptttra signiflcare illic a partc
natus est, ita sunt, quod ad istam qusestionemaitinet, totum, sicut Verbum caro factum est (Joan.t, 14 ),
jncerta et ambigua, ut eliam aliter accipi, quam ipse oum legimus, non utique carnem solam, sed honii-
vult, facillime possint. Quod jam in eo libro quem nem lotum intelligimus : nec conlra iilos qui propa-
scrlpsi ad amicum nosirum, cujus commemorationem gincm animarum deslruunt, isla proferenda, ubi non
superius feci, salis, quanlum existimo, demonstravi .pars houiinis» sed lolum commemoratur; quia potuit
.(Supra, lib. 1, n. 17 sqq.) Testimonia quippe ipsaqusc ibi Scriplura a toto parlem signilicare, sicut sepullum
adbibuil, ubi legitur Dcus animas vcl dare, vcl facere, confitemur Cbrislum , cum ejus caro sola sepulta sit.
vel flngere; unde illas det, vel unde faciat sive fingat, Ac per hoc propaginem animarum nec temereaslruen-
non ostendunt; utrum ex propagine illius primse, an dam, ncc lemerc deslruendam dicimus : sed admone-
insufflandosicut illam primam. Isle aulem ex eo ipso mus, alia leslimonia esse quaerenda, quse non iuvc-
quod legilur animas Deus dare, sive facere, sivc fin~ niantur ambigua.
gere (/s«t. XLII,5; LVII,16, elZach. xir, 1), jam putat CAPUT XV. —21. Quamobrem, quid le iste do-
animarum negatara esse propaginem : cum Deus, cuerit, et unde gratias egeris, nondum scio. Manet
eadem Scriptura teste, etiam corpora det, sive faciat, quippe illa qusestio sicut erat, in qua quaeritur de
sive flngal, quae tamen ab illo ex propagine seminisl animarum origine, utrum illas Deus ex propagine
dari, fieri, iingi, nemo ambigit. illius Unius, quam primo insufflavit homini; an cx
20. Item quod scriptum est, ex uno sanguineDeum flatu suo, sicut primo homini, det, faciat, fingat ho-
fecisse omne genus hominum(Act.xvn, 26); vel quod minibus, quas eum dare, facere, flngere, fides chri-
ait Adam, Hoc nunc os ex ossibus mexs, et caro de sliana non dubilal. Quamqusestionemiste cum solvere
carne mea.(Gen. n, 23): quia neque ibi diclum est, conaretur, nec vires suas intueretur, destruens ani-
Ex una anima; ncque hic, Anima de anima mea; marurn propaginem, et asserens eas puras ab omni
putat tfegari animas filiorum ex parenlibus, vel illius contagione peccati, non de nihilo, sed de se ipso in-
mulicris ex viro: quasivero si non, exuno sanguine, sufflare Crealorem, et naturam Dei mutabililatis op-
sed, Ex una anima dicerelur, aliud qnam totus liomo probrio, quod necesse non fuerat, infamavit; et dura
intelligeretur, nec corporis propagalio negaretur. Sic vull reddere ralionem, ne Deus credatur injustus, si
eiiam si diclum csset, Anima de anima mea; non puras ab omni peccalo animas, etiam illas quas chri-
utique negaretur caro, quam de illo exemptara fuisse stiana regeneratione non redimit *, vinculo peccati
«onstabat. A parte enim totum, sicut etiam a toto originalisinnectit, ea dixitquae te nolo docuerit. Tan-
partem plerumque Scriptura significat. Nam cerle si lum enim salutis et felicilatis non baptizatis parvulis
non,.ex uno sanguine, sed, Ex uno homine, illo loco tribuit, quantum nec Pelagiana bseresis potuit. El la-
scriptum essel, institulumessegenushumanum,unde men de lot millibus parvulorum , qui nascuntur ex
istc adhibuit teslimonium, non praejudicaret islis qui impiis, et inter impios moriunlur, non quibus liomi-
negant animarum propaginem; quamvis non sola nes per Baptismum, cum velint, subvenire nonpos-
anima, nec sola caro, scd utrumque sit homo. Re- sunt, sed de quibus baplizandis nemo potuit vel pute-
sponderent enim a tolo partem, id est, ab homine so- rit cogitare; nec quisquampro eis oblulit vel oblaturus
lam hominis carnem, Scripturam significarepoluisse. est sacrificium, qnod iste etiam pro nobis baptizalis
Sic ergo et ii qui delendunt animarum propaginem, ccnsuit offerendum ', quid diceret non invenit. De
illud quod dictum est, ex uno sanguine,per sanguinem quibus si fuerit interrogatus, eorum animaequid nie-
scilicel hominem, id est, a parte totum significatuin ruerint, ut illas Deus nec abluendas Baplisnio, nec
csse contendunt. Sicul eniin videlur illos juvarc quod expiandas Christi corporis el sanguinis sacrificio, et
dicluni est, ex uno sanguine, ncc diclum esl, Ex uno in aeternum damnandas carni inseral peccalrici 3; aut
honiine : sic videlurel islos juvare quod dictumest, omnino haerebit, et ei nost.racunctatio vel sero place-
Per unum Iwminempeecatumintravil in mundum, et bit, aut simul pro omnibus parvulis,
qui totoorbe
per peccatummors; et ita in omnesIwminespertransiit, terrarumsine christiano Baptismatenioriniiliir, eliam
inquo omnespeccaverunt(Rom. v, 12); nec diclum est, eorum nominibus lacitis, qtioniam nesciuntur in Ec-
In quo omnium caro peccavil. Ilemque sicut ilios vi- clesia Christi, non incorporatis
corpori Ghristi, offe-
detur juvare quod diclum est, Hoc nunc os ex ossibits rendum corpus Clirlsii esse censebit.
meis, et caro de carne mea; quia pars esldicla, non CAPUT XVI. — 22. Absit a te, frater, ut haeclibi
lolum : sic iterum istos, quod ibi contintio sequitur , 1 Sic Germanensis codex et Victorinus.Editi,redemU.
Hasc vocabiturmutier, quoniamde viro suo sumpla est. % Am.Er. et plerique MSS. eliam pro non baplizandis
,
censuitofferendum.
3 Belgicidno Mss., cami inieruerit peccatrki. KOstti
• omnes Mss.,ex propaginissemine.
omnes, inserit : corrujHo.
1309 LIBER TERTIUS. 510
placeant, absit od,ista vel didicisse gaudeas, vel do- adulantis, et deceptoria lenitudo blandientis. Quod si
cerepraesumas : alioquin longe melior invenietur ipse emendare negligis cum videas emendandum, adversus
quam tn. Quia in exordio primi sui libri modesle charitatem facis: si aulem tibi emendandus propter-
atque humiliter prselocutus est, dicens: <Cumtibi pa- ea non videtur, quia pulas eum rectc ista sensisse;
rere desidero, notam prsesumptionis incurro '. > Et adversns veritatem sapis. Et ideo ille melior, qui
paulo post: <Quandoquidem,>inquit, < necmihi ipse emendari est paralior, si non defuerit emendator,
sira credulus, ea quaedixero posse probari; studeam- quam tu, si vel sciens irridenter contemnis errantem,
que semper etiam propriam sententiam non lueri, si vel nesciens pariter sectaris errorem. Omnia ilaque
improbabilis detegatur; el sit mihi cordi, proprio ju- in eisdem libris ad te scriptis ct tibi traditis sobrie
dicio damnato, meliora magis et quae sint vcriora se- vigilanterque considera, et plura quam ego invenies
ctari. Namut est optimi proposili laudandique consi- fortasse culpanda. Et qusecumqueibi sunt approbanda
lii, facile ad veriora transduci; ita improbi obslinali- atque laudanda, si quid in eis revera forsitan ignora-
que judicii est, nolle citius ad tramilem rationis in- bas, alque isto disserenle didicisti, evidenter profi-
flecli. > Haec qtiippe ille si veraciler dixit, aique ut tere quid illud sit; ut de hoc Legratias egisse, non
locntus est sentit, magnaeprofecto spei animum gerit. de his quac illic improbanda lam mulla sunl, omnes
Item in finc libri secundi: < Nec pules, > inquit, <ad noverint, qui vcl recitante illo lecum simul audie-
invidiam luam forsitan revocandum, quod in lua di- runt, vel eosdem postea libros Iegerunt: ne in ejus
ctorum meorura constituam polestalejudicium. Ac nc ornato eloquio lanquam in pretioso poculo te invi-
forte cojusquam curiosi lectoris oblulus, inter illitas * tanle, elsi non bibente, vencnum bibant, si tu quid
fibras elementorum vestigia remanentia sollicitent et inde biberis , ct quid non biberis nesciunt, et pro-
offendant, contextam paginse sericm pollice severo pter laudem tuam omnia illic bibenda salubriler ar-
discerpe : meque hujus ccnsionis experte, puni, atra- bitranlur. Quamvis et audire, etlegere, etquae dicla
menla quseindigna eloquia signaverunt 3; nc hac oc- sunt haurire memoria, quid est nisi bibere? Sed pr.x-
casione el tuum erga me judicitim , quo mihi vebe- dixit Dominus de fidelibus suis, quod el si mortife-
menter indulges, et mesc qux latebant ineptiae ri- rum quid biberinl, non eis nocebil (Marc. xvi, 18). Ac
deantur. > per hoc qui cum judicio legunl, et secundum regulain
CAPUT XVII. — 25. Isto igitur cum ille suos li- fldei approbanda approbant, et improbant impro-
bros et initio praemuniveril, et termino communive- banda; etiamsi commendant memoriae quae impro-
rit, atque tuis humeris imposuerit onus religiosum banda dicuntur, nulla venenata sentenliarum pravi-
correclionis et emendationis suse : hoc apud le inve- tate Iaedunlur. Hsec me Gravitatem et Religionem
fliat quod petivil, ut emendes eum justus in miseri- tuam , sivc mulua, sive praevia charilate monuisse
cordia, et arguas eum; oleum aulem peccaloris quo vel commonuisse minime pcenitebit, Domino mise-
impinguelur caput ejus (Psal. CXL, 5), absit a ma- rante, quomodolibet accipias, quod tibi praerogan-
nibus alque oculis tuis, id est, assentatio iudecens dum pulavi. Agam vero ei uberes gratias, de cujus
misericordia saluberrimum est fidere, si ab his pra-
* incurri. DuoMss.,incurro. vitatibus et erroribus, quos ex libris hujus hominis
* Editi,
In Mss.,ilticitas.
* Am.Er., ostendere his lilteris polui, alienam atque inte-
expertempuni; et iidemcumLov.,atramento
quaeindignaeloqutasignificavermt.Nosex plerisque Mss., gram fidem tuam, vel invenerit epistola isla, vel fe-
alramenta; ex Germanensicodice, signaverunl.Tres Mss. cerit.
apud Lov.: tiequehujus censionisexpertem, puniantatra-
mentaquoeindtgnaeloquiasignificaverunt. M.

LIBER TERTIUS.
AD VINCENTIUM VICTOREM.
Vincentiovictorimonslratqusenecesseest in suisde origine animselibris emendet, si vult esse catholicus:
eaque
superioribuslibrisad Renatum et ad Petrumjam refutata, hoc tertio ad victoremipsumscriptoperslringitbreviler
enstinns. et ad undecimerrorum caoita revocat. Au-

CAPUT PRIMUM.— 1. Quod mihi ad le scriben-
dum putavi, hoc prius cogites, lili dilectissiuie Vi-
ctor, volo, si le contemnerem, nequaquara id me
fuisse facturum. Nec ideo tamen huraililate nostra sic
abutaris, ut propterea te existimes approbalum, quia
cernis non fuisse contemptum. Nonenim sequendum,
sed corrigendum te diligo : et quoniam nec corrigi
posse despero, nolo mireris me contemnere non
posse quem diligo. Si enim te antequam nohis com-
municares, diligere debui, ut esses catholicus;
quanlo magis le jam communicantem diligere debeo,
ne sis novus hserelicus, et ut sis talis calhoIicu3, cni
resistere nullus possit hacreticus? Quantum enim ap-
paret ex donis ingenii, quae jam tibi largitus esi
Deus, profeclo sapienseHis, si teiron esse credideris ;
atque ut sis, ab iilo qui facit sapienles, pie, suppli
citer, instanlerque poposceris; et malueris errore
non decipi, quam erranlium laudibus honorari.
CAPUT II. — 2. Prius me in libris tuis titulus tui
nominis pro le sollicitum reddidit. Cum enim quis
esset Vincentius Victor, ab eis qui te noverant, et
forte aderant, requisissem; audivi te fuisse Donali-'-.
511 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 512
stam, 7el potius Rogalistam, nuper autem commu- possit prodesse Vincentius, in quem se ad le fallen-
nicasse Catholicae.Et cum gauderem tantum , quan- dum transfiguravit malignissimusspb-itus:ejus quippe
tum de his solemus, quos ab illo errore liberatos esse sunt illa, qualibet libi fraude persuasa. Quse si ad-
cognoscimus; imo vero etiam multo amplius, quod monitus pia humililale el catholica pace correxeris,
ingenium tuum , quod deleclabar in lilleris tuis , vi- errores fuisse judicabuntur studiosissimi jtivenis,
debam non remansisse apud adversarios veritatis : emendari potius qttam in eis remanerc cupientis. Si
additum est a referentibus, quo me inter illa gau- autem pro eis tibi etiam contentionem, quod absit,
dia conlrislaret, ideo te cognominari voluisse Vin- persuaserit pervicacem; jam tanquam haerelica dog-i
centium, quod Rogali successorem, qui hoc nomine mata cum suo necesse erit auctore damnari, cura
appellalus est, adhuc lanquam magnum et sanctum scilicel pastorali et medicinali, priusquam per incau-
virura animo teneas; et ob hoc illius nomen, tuum lum vulgus ' serpant dira contagia, cum dilectio-
volueris esse cognomen. Nec defuerunt qui dicerent, nis non veritale, sed nomine, salubris negligilur di-
eliam hoc a te fuissejactalum ', quod ipse tibi nescio sciplina '.
qua visione apparuerit, atque ad bos conficiendosli- CAPUT III. — 3. Si quaerisquaenamilla sint, po-
bros, de quibus lecum agere isto noslro opusculo teris quidem legere mea scripta ad fratres nostros,
inslitui, sic adjuverit, ut ea tibi scribenda', quan- Renatum Dei servum, et presbyterum Petrum, ad
tum ad res ipsas rationesque attinct, ipse diciaret. quem tu eadem ipsa, de quibus nunc agimus, scriben-
Quod si verum est, jam te illa dicere potuisse non da existimasti, < ejus, > ul asseris, < voluntali pelentis
miror, qusc, si palienter auscultcs admonitioni meae, obtemperans. > Dabunl cnim tibi ut Iegas procul du-
et eos libros catholica mente consideres atque per- bio, si volueris, et ingerent etiam non petenli. Verum-
tractes, le dixisse procul dubio pcenitebit. Ille quippe taraen ctiam bic, quae maxime in eisdein libris tuis,
qui se, sicut eum prodit Aposlolus, transfigurat in ct in fide lua emendari cupiam, non tacebo. Primum
angelum lucis (II Cor. xi, 14), in eum libi est trans- est, quod < Animam non ita vis a Deo esse faclnm,
figuralus, quem tu fuisse vel esse tanquam lucis an- ut eam ex nihilo feceril, sed ex scmelipso > (Supra,
gelum credis. Et eo quidem modo minus ad decipien- tib. 1, n. 4, ei lib. 2, n. 5). Ubi non putas esse con-
dos Catbolicosvalet, quando se non in lucis angelos, sequens ut naluraesit Dei: quia profecto quam sit im-
sed in hoereticostransfigurat : sed le ab eo falli jam pium, et ipse cognoscis. Qua impiclale ut careas, ita
catholicum nollem. Crucietur ergo te didicisse quae oportet ul dicas animae auctorem Deum, ut ab illo
vera sunt, quanto magis laetalus fueral se tibi per- facta sit, non de illo. Quod cnim de illo est, sicul uni-
suasisse quaefalsa sunt. Ut autem non diligas homi- genilus Filius, ejusdem naturse cujus et ille est. Ut
nem mortuum, cujus dileclio tibi obcsse polest, prod- autem anima ejusdem naturse non sil cujus est ille,
esse illi non poiest; hoc brcviter 3 inluearis admo- facla esl quidem ab illo, sed non de illo. Aut ergo dic
neo; quod ulique ille non esl sanclus et justus, si tu unde, aut fatere de nihilo. Quid esl quod dicis, <eara
hsereticorum Donalistaruin vel Rogalistarum laqueos parliculam esse quamdam halitus nalurseDei? > Num-
cvasisti: si autem illum sanclum et juslum arbilraris, quidnam ipsum halitum naltirsc Dei, cujus halitus est
tu communicando Calholicis interisli. Profecto enim isia particula, negas ejusdem cujus Deus est esse na-
te calholicum fingis, si animo illnd cs \ quod erat turse? Si negas, ergo de nihilo et isitim halilum fecit
ille quem diligis. Et nosti quam teiribililer scriptum Deus, cujus balitus animam vis esse parliculam. Aut
sit, quod Spirilus sanclus disciplinaifugietfictum(Sap. si non de nibilo, dic unde illura fecerit Deus. Si de se
i, 5). Si autem veraciler communicans, non te ca- ipso, ergo ipse est, quod absit, materies operis sui.
tholicum fingis; quid adbuc hserciicum mortuum sic Sed dicis, < Cum de se ipso halitum vel flalum facit,
diligis, ut ejus velis te jactare adliuc nomine , cujus ipse integer manet: > quasi non et ignis lucernsc in-
jam non teneris errore? Nolumus le habere tale co- teger maneat, cum de illo allera accendilur, et tamen
gnomentum, lanquam sis bscrelicimorlui monumen- ejusdem, non alterius, sit naturae.
tum. Nolumus talem titulum habcre librum tuum, CAPUT IV. — 4. < Sed, > inquis, < cum a nobis
qualem falsum esse diccremus, si in ejus sepulcro uter inflatur, non aliqua portio nostrse naturae, vel
legeremus. Non enim Vincentium victorem scimus qualilatis infundilur; cum hic ipse spiritus, quo hau-
csse, sed vicium : et uiinam frucluose, sicutte vinci slo uter 3 implelus extenditur, sine aliqua noslri dimi-
volumus veritate. Astute aulem putaris ct callide, nulione egeratur. > His verbis tuis adhuc addis et im-
cum libros tuos, quos credi cupis illo tibi revelanle moraris, et inculcas simililudinemquasi necessariam,
diclatos, appellas Vincentii Victoris, non lam Vin- qua intelligamus quomodoDeus sine suaenaturae ali-
centium le quam illum vocari voluisse Victorem, quo detrimento, et de se ipso animam faciat, et facta
velut libi revclando quae scribcres, vicissel errorem. de ipso, non sit quod ipse. Dicis enim : < Numquid
Utquid tibiista, fili? Esto potiusverus, non fictus
1 victorinuscodex, vulnus: minus recte. Nam alludit
ealholicus, ne te fugiat Spiritus sanclus, el nihil tibi
Augustinusad illudvirgilii, lib. 5 Georg.,vers. 468, 469:
1 tn Mss., hoc te fuissejactatum; oniissa continuoculpamierro compesce,prius quam
prsepositio- Diraper incaulumserpantcontagiavulgus.
ne,s a. a Am.et
cisterc. Ms.,ut eostibi scribendos. * Am.Er.Er. et Ms.Pratellensis,medicina.
et pluresMss.,cumhocipsoquospiritu hausto
' InMss.,hocbreve. uter.
* Cygirannensis AliiquidamMss.,cumhoc ipswmquod spiriluhausto
Ms.,si animoillud sectaris. uler. Lov.,cumhic ipsespiritushaustus quouter.
 513 LIBER SECUNDUS. 5i4
animx nostrae est portio ulris inflatio^ aut homines que recipere, si quando sufflasti, nihil le existimas
(ingimus ciini utres inflamus, aut detrimentum noslri amisisse? Vide in quo malo sis, nisi hauriendo resu-
in aliquo patimur, cum flatus noslros in diversa par- mas quod effundendoreddideras. Vide, illa insufflalio
limur? Sed nullum patimur detrimentum, cum ex qualia damna et detrimenta fecissel, nisi ea respiratio
nobis ad aliquid transmillimus flalum; et manente in reparasset. Nisi enim quod impenderis ad ulrem iin-
nobis plena flatus proprii qualilate et inlegra quanli- plendum, ad te itidem alendum adilu palcfacto rcd-
tale, nullum nos meminimus damnum ex utris infla- ierit, quid tibi, non solum unde illum inflarc, scd
tione sentire. >Ista similitudine, quse satis elegans ct unde tu possis vivere, remanebit?
congruens libi videlur, quanlum fallarisattende. Deura 6. Haecdebuisti considerare, cum scriberes; et non
quippe dicis incorporeum, non de nihilo a se factam, ista simililudine ulrium inflalorum vel inflandorum
sed de se ipso animam sufflare corpoream : cum inlroducere nobis Deum, aut ex alia natura quscjam
flalum nos, licet corporeum, subliliorem tamen emit- erat, sicut nos ex isto circumfusoaerc flatum facimus,
lamus, quam nostra sunt corpora; nec eum de anima animas flare : aut certe, quod et abhorret ab ista si-
nostra, sed dc hoc aere per viscera corporis exhale- mililudine, et abundat impietale, Deum sine ullo qui-
mus. Pulmones quippe anima, cujus nutu nioventur demsui detrimcnto, sed lamen de sua natura mutabile
etiam caetera corporis membra, ad hunc aerium spi- aliquid vel proferre, vel, quod est pejus, lanquam sui
ritum ducendura atque reddendum, sicttt follesmovet. opcris maleries ipse sit, facere. Ut ergo aliquam de
Prseler enim alimenta solida et fluxa, undc est cibus noslro flatu ad hanc rem adhibeamus similitudinem,
et polus, hoc tertium nobis Dcus alimenlum circum- id polius e-t credendum : quod sicut nos non de na-
fudit aurarum, quas ila carpimus, ut sine cibo et potu tura nostra, scd quia omnipotenles non sumus, de
diu esse possimus, sine hoc atitem alimenlo lertio, isto acre circumfuso quem trahimus et reddimus, cum
quod aura nohis, quaeundique circumsistil, spiranli- spiramus et respiramus, flalum faciraus quando suf-
bus et respirantibus exhibet, nec exiguo lemporisspa- flamus, nec viventcm nec sentientem, quamvis nos
tio possimus vivere. Sicut autem cibus et potus non vivamus atque sentiamus; ita Deum non de sua na-
solum ingerendi, verum etiam per mealus ad boc in- lura, sed quia sic omnipolens est, ut possit creare
stitulos egerendi sunt, ne utroque lsedant, vel non quod vult, etiam ex eo quod omnino non est, id est,
intrando, vel non exeundo : ita hoc lcrlium flabile de niliiloflalum facere posse vivcntem atque senlien-
alimentum, quia in nobis manere non sinitur, nec im- tcm; sed plane cum sit immutabilisipse mutabilcm'.
morando corrumpilur, sed egerilur mox ut ingerilur; CAPUT V. — 7. Quid autcm sibi vult, quod huic
non alios, sed eosdem meatus, id est, os, aut nares, simililudini addendum
putasli ad exemplum' de beato
aut ulrumque, et qua intraret, et qua exiret, accepit. Elisseo,
quia flando in ejus faciem mortuum suscila-
5. In le ipso tibi proba ipse quod dico : emitle spi- vcrit
(IV Reg. iv, 34, 55) ? Itane lu flatum Elisiei fa-
ritum flando, et vide utrum dures, si non receperis : clum 3 fuisse pulas animam pueri ? Non usque adeo te
recipe respirando, el vide quas patiaris angustias, si a vero exorbilare crediderim. Si ergo anima illa quoe
nou rursus emiseris. Hoc igitur facimus, quando vivenli ablala fuerat ut moreretur, eadem ipsa illi ut
utrem, sicut dicis, inflamus, quod facimus ut viva- revivisceret * reddita est; quid ad rem perlinel quod
mus: nisi quod tunc pauloplus ducimus, ut paulo plus dixisti, < niliil Elisseofuisse diminulum, >quasi ab illo
emiltaraus, ut spirilum flabilem, id est, venlum in aliquid transisse, unde viveret, crcdatur in pueruni ?
utrem implendum et extendendum non quietc spiran- Quod si propterea diclum est, quia flavil ct inlegcr
di et respirandi, sed anhelandi impelu coarctemus. mansit; quid opus eral ut boc de Elisaeomortuum rc-
Quoraodoergo dicis, < Nullum patimur delrimentum, suscilante diceres, quod de quovis flanle et neminem
cum ex nobis ad aliquid transmittimus flatum; ct ma- suscitante dicere nihilominus
posses? Incaule sane
nentc in nobis plcna flatus proprii qualilale et integra locuius es absit ut crcdas flatum Elisaei faclum
(cum
quantitate, nullum nos meminiinus damnum ex ulris fuisse revivisccnlis animam pueri), quod primum Dei
inflatione sentire ? > Apparel te, fili, si aliquando factuni, ab istius prophelae faclo hoc dislare voluisti,
utrem inflasti, non adveriisse quid egeris. Quod enim
* quod ille semel, iste ler flaveril. Dixisli quippe < Eli-
inflando amittis, statim recipiendo non senlis. Sed saeumin faciem defuncti filii illius
Sunamilis, ad in-
potes boc facillime discere, si boc potius velis, quam star primaevseoriginis insufflasse. Et cum emorlua
tua dicla, quia jam dicla sunt, non inflans utrem, sed
niembra, > inquis, < in vigorcm prislinum redanima-
infiatus ipse defendere, el audilores tuos, quos veris
ta, per halilum Prophelae divina virtus accenderet,
rebus' sedificare debcs, inani slrepitu venlosi ser- nihil Elisaeofuerit
imminutum, per cujus flalum cor-
monis inflare. In hac causa non te ad magistrum rait- emorluumredivivam animam recepit et spiritum:
pus
to, nisi' ad te ipsum. Emitte flatum in utrem, ct os nisi quod semel Dominusin faciem hominis insuffla-
claude continuo, naresque detine, et sic sallem senii
vit, et vixit; tertio Elisrcusin faciemmortui aspiravit,
verum esse' quod dico. Cum enim cceperis anguslias
intolerabilesperpeti, quid cupics ore apcrto naribus- 1 Hicediti addunt,facit.
» ApudLov.,putastiet exemplum-
* Am.Er.et pleriqueMss.,insufflando. ' Addimus,factum, ex manuscriptis.
' Cisterc.Ms.,quosnonverbis,sed rebus. 4 ra Mss., revivesceret; et paulo post, revtvescem
3 Mti,sed. AtMss.,m'si. tis,
M5 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 516
et revixit. > Sic sonant tua verba isla, qnasi flandi lum, perquam perdideratmeritum? > Haecdogmata,
tanlum numerus interfaerit', ut non quod fecit Deus, quibus putatur anima ante carnem habuisse aliquem
etiam Propheta fecisse credalur. El boc ergo emen- statiim bonum et meritum bonum, si forie nescis.ex-
dandum esl. Tam mullum quippe interfnit inter illtid ceplis antiquis haereticis, etiam recentius in Priscil-
opus Dei, et hoc Elissei, ut ille flaverit flaiom vitae, lianisiis jam catholica damnavit Ecclesia.
quo fieret bomo in animam viventem ; iste autem fla- 10. Noli credere, necdicere, nec docere, < Ani-
verit flatum, neqne sentientem neque vivenlem, sed mam pcr carncm reparare habitudiuera priscam et
aliquid significandi gratia figuraniem. Dcnique ut puer per illamrenasci, pcrquam meruerat inquinari > (Sit-
isle revivisceret, non eum animando Proplieta fecit, pra, lib. 1, n. 6, ellib. 2, n. 11), si vis esse calho-
sed eum' aniando ut boc Deus faceret impetravit. licus. Ut enim omiltam in co quod dixisti, < Merito
Qiiod autem illum ter sufllasse dicis, aut memoria, ergo per carnem, priscam reparat habitiidinem, quam
sicut fieri solet, aut mendositas codicis te fefellit. visa fueral paulisper amisisse per carnem, ul per eam
Quid plura? Non sunt tibi ad hoc astruendum aliqua incipiat renasci, per quam merucral inquinari, > tam
exempla et argumenla quxrenda, sed polius emen- in proximo le ipsum tibi ipsi exstilisse conlrarium ';
danda et mulanda senlentia. Noli ergo credere, noli ul bomo qui paulo anle dixeras, animara pcr carnem
crgo dicere, noli docere < quod non de nihilo, sed de reparare stattim per quam perdiderat meritum, ubi
sua natura fecerit animam Deus, >si vis esse calholicus. nullo modo potest nisi bonura meritum inlelligi, quod
CAPUT VI.— 8. Noli credere, nec dicere, nec vis utique pcr c lrnem in Baptismaie reparari, rursus
docere, < Per infinilum teropus, atque ila semper eam diceres inquinari meruisso per carnem, ubi jam
Deum animas dare, sicut semper est ipse qui dat > non potest bonum scd malum merilum inlelligi : ut
(Supra, lib. i, n. 26), si vis esse catholicus. Erit ergo id omitlam; prorsus vel bonum, vel raalum
enim lempus quando non dabit animas Deus, cum ta- meritum credere babuisse animam ante carnem, ca-
men esse ipse non desinat. Poterat quidcm sic acci- tholicum non est.
pi, quod aisti, < semper dat > ut intelligerelur siue CAPUTVIII.—H. Nolicredere, necdicere, necdo-
cessatione dare quamdiu homines generant et genc- cere, < Quod anima meruerit esse peccalrix ante omne
ranlur, sicut dicltim est de quibusdam, Semper di- peccalum > (Supra, lib. 1, n. 8, et lib. 2, n. 12), si
scenles, el ad veritalisscientiam nunquam pervenientes vis esse caiholicus. Valde enim malum meritum est,
(11 Tim. ni, 7) : non enim sic accipitur quod hic po- meruisse fieri peccatricem. Et utique lam malum me-
silum est, semper, velut nunquam desinant discere; ritum nullo modo habere potuil ante omne peccalum,
crim procul dubio non discant, quando in hoc cor- prseserlim priusquam veniret in carnem, quandorae-
pore destiterint vivere, vel cum cceperint supplicio ritum nec malum potuit habere, nec bonum. Quo-
gehennalis ignis ardere : sed tu non permisisti sic modo igitur dicis, < Aniraa ilaque si pcccatrix esse
accipi verbitm tuum, cum dixisti, < sempcr dal; > meruit, quse peccatfix esse non potuit, lamen neque
quandoquidem id ad infinitum (empus rcvocandum in peccato remansit, quia in Christo praefigurala in
putasii. Et parum hoc fuit : sed tanquam qusereretur peccato csse non debuit, sicut esse non potuit? > At-
abs te, ulapertiusexplicaresquomododixeris, < scm- tende quid dicas, et desiste jam dicere. Quomodo
per dat; > addidisti atque dixisti, < sicut semper est enim mcruit, et quomodo non potuit esse peccatrix ?
ipse qui dat. > Hoc sana et catltolica (ides omnino Quomodo, quaeso le, peccatrix esse meruit, qusemale
condemnat. Absit enim ut credamus quod animas non vixit ? Quomodo, quseso te, peccatrix facta est,
Deus semper dat, sicut semper est ipse qui dat. Sic qusepeccalrix esse non potuit? Autsi < nonpotuil, >-
enim semper est ipse, ut nunquam esse desislat: ideo dicis, quia prseter carnem non potuit: quomodo
animas auiem non semper dabit, sed eas finito gene- ergo meruit esse peccatrix, quo raerito in carnem
raiionis saeculo, non jam nascentibus quibus dandac miltereiur ; quandoquidem anle carnem non potuit
sint, procul dubio dare cessabit. esse peccatrix, unde mali aliquid mererelur?
CAPUT VII.— 9. Noli credere, nec diccre, nec CAPUT IX. — 12. Noli credere, nec dicere, nee
dncere, <Animammeritumaliquod perdidissepercar- docere, < lnfanles antequara baplizentur morte prse-
nem, lanquam boni meriti fuerit ante carnem > (Su- ventos, pervenire posse ad originalium indulgenliam
pra, l\b. 2, n. 11) , si vis esse calholicus. Nondum peccatorum > ( Supra, lib. 1, n. 10-12, et lib. 2, n».
cnim nalos Apostolus nihil egisse dicit boni vel mali 13,14), si vis esse catholicus. Exemplaenim quae te
(Rom. ix, 11). Unde ergo anima potuit ante carnem fallunt, vel de lairone qui Dominum est confcssus in
babele meritum bonum, nbi nibil egerat boni ? An cruce (Luc. xxm, 45), vel de fratre sanctc Perpetuae
forle audebis eam dicere anie carnem bene vixisse, Dinocrale, nihil libi ad hujus erroris senlenliam suf-
quam non potes ostendere vel fuisse ? Quomodo ergo fragantur. Lalro quippe ille, quamvis potueritjudicio
dicis, < Non vis atiimam ex carne peccati conlrahere divino inter eos deputari, qui martyrii confessione
valetudinem, ad quam vicissim sanclificaiionem vi- purganlur, tamen etiam utrum non fueril baptizalus,
deas transire per carnem, ut per ipsam reparel sta- ignoras. Nam ut omittam quod creditur , aqua simul
cum sanguinc exsilieniede Iatere Domini, juxta con-
1 CislerciensisMs,,defuerit.
* vetus codexGermanensiset Victorinus,sedamando, 1 Editi, tam in proximotu ipsetibi ipsi exstitisli«mtre*
oaiisso,eum. rius. castigantur ex Mss.
SH LIBER TERTIUS. K*3
fixus poluisse perfundi, atque.hujusmodi sanclissimo ante dixi lenerem, ut hinc te breviter admonerom'.
bapiismate dilui : quid, si in carcere fuerat baptiza- 14. Nolicredere, nec dicere, nec docere, < Dcinfan-
lus, quod et postca persecutionis temporc nonnulli < libus(Swp. lib. 2, n.l3),quipriusquain renascantur
clanculo impetrare potuerunt? Quid, si et antequam < in Christo , prxveniuntur occiduo, scripimn csse ,
tenerelur? Nequeenimproplereaillipublicseleges par- < Raplus est ne malitiamulelillius inlellecium, uut ne
cere poterant, quanluin aitinet ad corporis morlem, < fictio decipiat animam ejus. Propler hoc properavil
quoniam diviniius remissionemacceperat peccalorum. < de medio iniquitalis illum educere; placita enimerat
Quid, si jam baplizalus in lalrocinii facinus et cri- < Deoanima ejus : et consummalus in brevi, explevit
men incurrerat, et non expers Baptismatis, scd tan- < temporalonga > (Sap. iv, 11, 14,15), si vis esse ca-
quam poenitensaccepit scelerum veniam ijuaebapli- tholicus. Hoc enim ad illos omnino non pei tiuei, sed
zatus admisil? quandoquidem pielas tam fidelis, et ad eos polius, qui baptizali ct pie viventcs, diu non
Domino in animo ejus, el nobis in verbis cjns appa- permittuntur hic vivere, non annis, scd sapien-
ruil. Nam si eos, de quibus non scriplum est ulrum tincgratia consummati. Isle vcro error, quo putatur
fuerinl baptizati, sine Baptismo de hac vila rcccssisse hoc dc parvulis antcquam baplizentur morientibus
comendimus; ipsis calumniamur Aposlolis, qui, prse- esse dictum ; ipsi sacrosanclo lavaero intolerabilem
ter aposiolum Paulum (Act. ix, 18), quando baptizali facit injuriam, si parvulus qui baplizalus rapi poierat,
fuerint ignoramus. Sed si ipsos baplizatos csse per propterea prius rapitur, ne malitia mutet illius intel*
hoc nobis innotescere potuil, quod beato Petro Do- lcctum , aut ne ficlio decipiat animam ejus : quasi in
minus ait; Qui iolus est, non indigtt nisi ul pedes lavet' eodem Baplismo hacc esse malitia credatur, et liclio
(Joan. XIII, 10) : qiiid de aliis, de quibus vel lale ni- qua in pejus mulelur et decipiatur, si non anle ra-
hil legimus diclum , de Barnaba, dc Timotheo, de piatur. Deindc quoniam placila erat Dco anima ejus,
Tilo, de Sila , de Philemone , de ipsis evangelistis properavit de medio iniquilalis illum educere , ita ut
Marco cl Luca, de innumerabilibus caetcris; quos ncc paululum remoraretur, ul quod in eo prscdesti-
absit ut baplizalos csse dubitemus, quamvis non le- naral, impleret: scd conlra suam praedestinalionem
gamus? Dinocratcs autem septennis pucr, in quibus faccre nialuit ' tanquam festinans, ne quod ei pla-
annis pueri cum baptizantur, jam Symbolum rcd- cucrat in non baptizalo, exterminarelur in Bapli-
dunt, et pro se ipsi ad inlerrogala respondcnl, cur smo : lanquam moriturus infans ibi pereat, quo cur-
non Ubi visusfuerit baplizatus potuissc ab impio pa- rendum cst cum illo ne pereat. Quis ergo haec verba
Ire ad Geniilium sacrilegia revocari, et ob boc fuisse scripta in libro Sapientise, de parvulis sine Bapti-
in poenis, de quibus sorore orante liberalus est, ne- smate mortuis dicta esse credcret, diceret, scriberet,
Scio. Neque enim et ipsum vel ntinquam fuisse cliri- recilaret, si ea, sicut oportuerat, cogitaret?
stiauum , vel calechumenum defuncttim fuisse legi- CAPUT XI. —15. Noli credere, nec dicere, nec
sti ? Quanquam ipsa lectio non sit in eo canone Scri- docere, < Aliquas mansiones esse extra regnum Dei,
plurarum, unde in hujusmodi quoeslionibusleslimo- quas essc Dominus dixit in domo Palris sui > (Supra,
nia proferenda sunt. lib. 2, n. 14), si vis esse catholicus. Non enim ait,
CAPUTX.—13. Nolicredere, nec dicere, nec docere, sicut hoc testimonium ipse posuisti, Multusmansiontt
QttosDominuspreedestinavilad Daptismum,prwdeslina- sunt apud Palrem meum; quod si ita dixisset, non ali-
tioni ejus eripi posse, et anie defungiquam in eis fuerit bi cssent intelligendsequam in domo Patris ejus: sed
quodOmnipolensprcedestinavitimplelum(Supra, lib. 2, aperte ail, In domo Patris mei mansionesmultcesunt
it. 13), si vis esso catholicus. Nescio enim quie hic (Joan. xiv, 2). Quis ilaque audeat aliquas partes do-
potcstas contra poteslatem Dei casibus dalur, quibus mus Dei separare a regno Dei; ut cum reges terrsrj
irrucnlibus quod ille praedeslinavit fieri non sinatur. non tantum in domo sua, nec lanliim in patria sua,
Hic error quanta errantem voragine impietalis absor- scd Ionge, lateque eliam trans mare regnare inve-
beal, exaggerare non opus est; cum prudentem vi- liiantiir; rex qui fecit coelum et .terram nec in tota
rum ct corrigi paralum breviter admonuisse sufficiat. domo sua regnare dicalur?
Tua quippe ista sunt verba : Habendam dicimus, in- 16. Sed forte dicas, omnia quidem pertinere ad
quis, de infanlibus isllusmodiralionem, qui praidesli- Dei regnum, quia rcgnat in coelis, regnat in terris, in
uati Baptismo,viioepmsentis, anlequam renascanturin abyssis, in paradiso, in inferno, (ubi enim non re-
Chrisio, pra;veniuntur occiduo. Ergone praedcslinali gnat, cujus ubique summa potestas est?) sed aliud
Bupiismo, vilse prsesenlis, anlequam ad eum per- esse regnum coelorum, quo fas non est accedere, nisi
veniant, pncveniuntur occiduo , et prsedcstinaret lavacro regenerationis ablutos, propter dominicam
Deus quod futnrnm non fuisse praescivit, aul hoc veram fixamque sentenliam; aliud autem esse re-
fulurum non fuissc nescivit ', ut ejus aut prae- gnum lerrarum, vel aliarum crealurae parlium, ubi
destinatio fruslrareiur, aut prsescientia falleretur? possunt esse aliquaemansiones domus Dei, quamvis
Vides quanla hinc dici possenl, nisi quod paulo pertinentes ad regnum Dei, non tamen ad regnum
ccelorum, ubi excellentiuset beatius est regnum Dei:
1 Mss., nonindigetut lavet; oinisso, nisi
' Ia
Am.Er. et pluresMss.T pedes.
ftUttrumfuissenescivU;omissa
nBgsinteparticula.Sagieusiscodex, futurum fmsepree- 1 cygirannensisMs., faceretaliud. Locus
forte depravatus. perplexus et
519 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 540
ita fieri, ut nec aliquaedomus Dei partes atque man- ut fidem calholicam teneas, admoneo, si permiltis,
siones a regno Dei nefarie separenlur; et lamen non emendare non differas.
omnes in regno coelorum mansiones'praeparentur; CAPUT XII. — 18. Noli credere, nec dicere, ncc
atque in iis quse in regno ccelorum non sunt, possint docere, < Sacrificium Christianoruni pro iis qui non
feliciler habitare, quibus easetiam non baptizatis Deus baptizati de corpore exierint, offerendiim > ( Supra
dare voluerit; ut in regno Dei sint, quamvis in regno lib. 1, n. 13, et lib. 2, ». 15), si vis csse cilholicus.
coelorum, quia baptizali non sunt, esse non possinl. Quia nec illud quod de Machabaeorumlibris coniuie-
17. Hoc qui dicunt, videntur quidem sibi dicere morasli sacrificium Judacorum (II Machab. xn , 39-
aliquid, quia Scripturas ncgligenler allendunt, et 46), pro eis qui non circumcisi de corpore exierant,
quomodo rcgnum Dei dicalur, unde oramus dicenles, oslendis oblatum. In qua tua senteniia lam nova, et
\enial* regnumtuum(Mallh.\\, 10), non inlelligunt : contra Ecclesise tolius auclorilatem disciplinamque
quia regnum Dei dicilur, ubi cum illo fidelis familia prolala, verbo etiam insolenlissimo usus es, diceus,
ejus bcale et sempilerne tota rcgnabit. Nam sccun- < Pro liis sane oblaliones assiduas et offerenda jugi-
dum poteslatem quseilii super oninia est, ciiam nunc ter sanctorum censeo sacrificia sacerdotum : > ul te
utique regnat. Quid ergo esl quod oramus ut vcuial, homo laicus sacerdolibus Dei nec discendo subderes,
nisi ut cum illo regnare mereamur? Sub ejus autem nec saliem simul quaerendo misceres, sed censendo
potestale etiam illi erunt, qui poena aetcrni ignis ar- pncponeres. Aufer tibi isla, fili: non sic in via, quam
debunl: numquidnam ob hoc eliam ipsos in regno Chrislus humilis se ipsum esse docuit, ambulalur;
Dei futuros dicluri sumus? Aliud est enim regui nullus cura hoc tumore per angustam porlamejusin-
Dei muneribus honorari, aliud regni Dei lcgibus gredilur.
coerceri 3. Ut autem libi manifestissime appareat, CAPUT XIII. — 19. Noli credere, nec dicere, nec
non esse regnum coeloruin dislribuendum ba- docerc, « Aliquos eorum qui sine Baptismo Chrisii
plizalis, et alias parles rcgni Dei dandas quibus libi ex hac vita emigraverint, interim non ire iu regnum
visum est, nou baptizalis; ipsum Dominum audi, qui ccelorum, sed in paradisum ; postea vero, in resur-
non ait, Si quis non renatus fuerit ex aqua el Spirilu, reclione mortuorum, etiam ad regni ccelorumbeati-
non potest inlrare in reguum coelorum; sed, non po- tudinem pervenire > (Supra lib. 2, n. 16), si vis csse
tesl, inquil, intrare in regnum Dei. Nam verba ejusde catholicus. Hoc enim eis dare nec Pelagiana haeresis
hac rc ista sunt ad Nicodemum : Amen, amen dico ausa est, qusc opinalur parvulos non trahere originale
tibi, nisi quis natus (uerit denuo, non potest viderere- peccatuni: quos lu quamvis sicut catholicus cum
gnumDei. Eccc non hic dixil, Regnum coelorum; scd, pcccato nasci falearis, nescio qua taraen perversioris
Dei. El cum respondissel Nicodcmus alque dixisset, novilate opinionis, sine Baptismate salutari, et ab
Quomodo polesl homo nasci, cum senex sit ? numquid hoc peccato cum quo nascunlur absolvi, et in regnum
4
polestin ventremmatris suwileralo inlroire, el nasci ? coelorum asseris introduci. Neque consideras, in hac
eamdem Doininus sentenliam planius aperliusque causa quanto deterius sapias quam Pelagius. Ille
repelens ait, Amen, amen dico libi, nisi quis renatus quippe dominicam sentenliam perlimescens, qua non
fuerit ex aqua et Spirilu, non polest introire in regnum baptizati in regnum coelorum non permiltuntur ia-
Dei (Joan. m,3-5). Ecce nec hic dixit, Regnumcoelo- trare, licel eos quos ab omni peccalo liberos credit,
rum; sed, regnum Dei. Quod enim dixerat, Nisi quis non illo audet parvulos millere : lu vero sic conlem-
natus fuerit denuo; hoc quid esset exposuit dicens, nis quod dictum est, Si quis non renalus fneril ex aqua
JVis; quis renatus fuerit ex aqua et Spirilu. Et quod et Spiriiu, non potesl introire in regnumDei; ut ex-
dixerat, non potesi videre; lioc exposuit dicendo, non ccpto errore, quo audes a rcgno Dei paradisum sepa-
potesl introire. lllud tamen quod dixerat", regnum rare, quibtisdam quos reos nasci, sicut calholicus,
Dei, non alio nomine repciivit. Neque nunc opus est credis, sine Baptismate morluis, et illius reatus ab-
quscrcre atque disserere, uirum regnum Dei regnum- solulionem, ct rcgnum coaloruin non dabilcs insuper
que coelorumcum aliqua differentia sit inlelligendum, polliceri: qnasi conlra Pclagium in originali peccalo
an rcs una sit duobus appellala nominibus : sufficit aslruendo lunc esse possis calbolicus verus, si contra
quod non potest introire in regnum Dei, qui non fue- Dominumfueris in destruenda ejus de Baptismo sen-
rit lavacro rcgencrationis ablulus. Mansiones autem tenlia haereticus novus. Nos te, dilectissime, non sic
aliquas constitutas in domo Dei separare a regno Dei, voluuius haereticorum esse victorem, ut error vincat
quam sitaverilatedevium, pulo quod jam intelligas. errorem, et, quod est pejus, major ininorcm. Dicis
Et ideo quod putasti, in aliquibus uiansionibus, quas enim : < Aut si forte quispiam reluctelur, Iatrouis
Dominus mullas esse dixit in domo Patris sui, man- animse vel Dinocratis interim lemporarie collatum
suros quosdam eliam non renalos ex aqua etSpiritu, esse paradisum; nam superesse illis adhuc in resur-
rectione pracmium regni ceelorum; quanquam sen-
1 Am.Er. ac plpriqueMss.,mansoribus. tentia illa principalis obsislat, Quia gui non renatus
' Editiet CygirannensisMs., adveniat.In quibus tamen ex aqua el Spirilu sancto, non inlrabil in regnum
sicutin caeterisMss., oramus ut veniat. fuerit
postea
» Am.Er. et plerique MSS. : jliud est enimregnum pei ccelorum;tamen leneat etiammeumin bac parle nonin-
munenbus aliud reqnumDei leqibuscoerceri.
* Lov.,ethonorari,
renasci.caeterilibri, juxla grajcum,et msci. videntisassensum, modomisericordiaepraescientiseque
» Edili,Ukd avtemquoddixerat. divinseet effectum amplificet el affectura. > Hsecver-
m LIBER TERTIUS. 522
ba tua sunt, ubi te confiterisconsentire dicenti, qui- in te parvam esse cognovi: sed eruditio minor est,
busdam non baptizatis sic temporarie collatumesse quam tantscindoli laborique congruebat.Itaque te nec
paradisum, utsupersit illis in resurrectione praemium amplius quam oportet tibi tribuendo vanescere volo ,
regni ccclorum, conlra senlentiam principalem, qua nec rursus le abjiciendo ac desperandofrigescere.
constitutum est, non intraturum in illud regnum, qui Utinam lua scripta tecum legcre possem, et collo-
non rcuatus fuerit ex aqua et Spirilu sancto. Quam quendo poiius, quam scribendo, qusesint emendanda
senientiam principalem limens viulare Pelagius, nec monstrarem. Facilius hoc negotium perageretur no-
illos sine Baptismoin regnum ccelorum credidit in- stra inter nos sermocinatione, quam litteris : quae si
traturos, quos non credidit reos : lu autem el origi- scribenda esset, multis voluminibus indigeret. Ve-
nalis peccati reos parvulos conliteris, et tamen eos rumtaraen isla capitalia, quae certo eliam numero
sine lavacro regeneralionis absolvis, el in paradisum compreliendere volui, instanter admoneo , ne corri-
miitis, et postea etiam regnum coelorumintrare per- gere differas, et ea prorsus a fideet praedicationetua
mittis. facias aliena : ut quanta tibi facullas cst disputandi,.
CAPUT XIV. — 20. Haecatque hujusmodi, si et munere Dei ularis utiliter ad aedificalionem, non adi
alia forsitan in tuis libris attentior et otiosior inve- destructionemsanse salubrisquedoctrinae.
nire potueris, siue ulla dilatione jam corrige, si ani- CAPUT XV. — 22. Sunt autem ista, de quttras,
mum catholicumgeris, id est, si veraciler praelocutus ut polui, jam disserui : sed breviter ea repetendo
es, dicens, < quod libi ipsi credulus non sis, ea pro- percurram. Unum est, < Quodanimam non ex nihilo,
bari possequoedixeris; et quod semper studeas eliam sed de se ipso Deum fecisse > dixisti. Alterum, <Per
propriam sententiara nou tueri, si improbabilis dete- infinilum tempus, atque ita semper Deum animas
galur; etsit tibi cordi, proprio judicio damnalo, me- dare, sicut semper est ipse quidat. > Tertium, <Ani-
liora magis et qusesunt veriora sectari. > Modopro- mam meritum aliquod perdidisse per carnem, quott
ba, charissime, non te fallaciter ista dixisse, ul de habuerit anle carnem. > Quarlum, < Animam per
lua indole non solum ingeniosa,verum etiam caula, carnem reparare habitudinem priscam, et per eam-
pia, modesta,gaudeat catholica Ecclesia, non de con- dem carnem renasci, per quam meruerat inquinari. >
tentiosa pertinacia hsereticaexardescat insania. Nunc Quinlum, < Quod anima meruerit esse peccatrix ante
est ut ostendas, quanta post haecbona verba quaetua omne peccatuin. >Scxtum, < Infantesantequain bapii-
commemoravi,sinceritate pectoris dixeris,quod con- zentur , morte pracvcntos, pervenire posse ad origi-
tinuo subjecisti: < Namut est, > inquis, < optimi pro- nalium indulgentiampeccatorum. >Septimum, <Quos
posili laudandiqueconsilii, facilcad veriora transdu- Dominus prscdestinavit ad Baplismum, praedestina-
ci; ita improbi obstinatique judicii est, nolle citius tioni ejus eripi posse, el ante defungi, quam in eis
ad tramitemrationis inflecti > (Supra lib. 2, n. 22). fuerit quod Omnipotens praedeslinavit impletum. >
Esto igilur optimi proposili laudandique consilii, et Octavura, < De infanlibusqui priusquam renascantur
facile ad veriora transducere : nec sis improbi obsti- in Christo , praeveniuntur occiduo, scriptum esse »
natique judicii, ut noliscitius ad tramitem ratiouis in- Raplus esl ne malitia mularet intellectumillius : > ct
flecti. Si enim haecliberaliter elocutus es, si non in cselerea quse in eam sententiam in Sapienliaelibro.
labiis isla sonuisti, sed intus et germanitus in corde leguntur. Nonum, < Aliquas mansiones esse extra
sensisti; in tusecorrectionis tanto bono etiam moras regnumDei, earum quas Dominusesse dixit in domo
odisti. Parura quippe tibi fuit dicere, < improbi ob- Patris sui. > Decimumest, < SacrificiumCliristiano-
slinatiqueesse judicii, nolle ad tramitem rationis in- rum pro eis qui non baptizali de corpore exierint of-
flecti, >nisi adderes < citius: > ut hinc ostenderes ferendum. > Undecimum, < Aliquos eorum qui sine
quam sit exsecrandus,qui bonumhoc nunquam facit; Baptismo Chrisii ex hac vita emigraverint, interim
quandoquidem qui tardius facit, tanta tibi videatur non irc in regnum, sed iu paradisum; postea vero,
severitate culpandus, ut merito improbijudicii obsti- in rcsurrectione mortuorum, cliam ad regni coelorura
natique dicatur. Audi ergo te ipsum, tuque potissi- bealitudinempervenire. >
mum et maximeeloquii lui fruclibus utere', ut citius 23. Hsec interim undecim mullum aperleque per-
te ad rationis tramilem gravitate mentis inflectas, versa, et fideicatholicseadversa, nunc jam nihil cun-
quam te inde rainus erudile parumque consulte lu- cleris exslirpare atque abjicere ab animo, a verbo,
brico aetatisaverteras. ab slilo luo; si vis ut te, non solum ad altaria trans-
21. Nimis longum est, omnia quaein tuis libris, isse catholica, sed vere caiholicumesse
gaudeamus.
vel potius in te ipso volo cmendari, pertraclare atque Nam h*c si pertinaciter singula
tibi de defendanlur, tot
discutere, et saltembrevem singuliscorrigen- hsereses facere possunt, quot opinionesesse nume-
dis reddere rationem. Nec ideolamen te contemnas, rantur. Quocirca considera , quam sit horrendum ut
ut arbilreris ingenium et eloquiumtuum parvi esse omnes sint in uno homine, quaedamnabilcs essent
pendendum. Nec sanctarum Sripturarum memoriain in singulis singulsc.Sed si tu pro eis nulla conlen-
1 Belgicuscodex s. Amandi,tuisquepolissimum et ma- tione pugnaveris, imo vero eas fidelibus verbis et
ame euKutisfruclibusutere. Tornacensis,iumquepotissi- litteris
mumet maximce fruclibusutere. Antiquissimus
elocutionis expugnaveris; laudabilior eris censor in te
nosterGermanensis, tuquepotissimumet maximequte lo- ipsum, quam si quemlibet alium recla ratione repre-
cutusutere; omisso,fructibus.Mendose,nisi legas,quaies
loeulus. henderes; ct mirabilioreorum emendalor, quam sv
SAKCT.ACGUST.X. (Dixstjtt.)
523 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 524
gjumquamilla sen.sisscs.AdsitDominus tuae raenti, et credulum, probari ea quaedixeris posse; ae studere
tantam spirjlni tuo spiritu suo facilitatem humilitalis, te semper cliam propriani sententiam non lueii, si
iucem verijatis , dulcedinem charitatis, pacem pie,ta- Jnjprpbabilis <delega,tur,eo quod sit tibicordi, pro-
tis infuridat, ut victor lui animi ess.e malis in verjs, prip damnato judicio, meliora magis et qusesint vg-
quain cujuslibct contradicentis in falsis. Absit autem ripra seetarj, > Iste quippe animns efiam in diciis per
lit te arbilreris, hsec opinando, a fide catholica re- igno,r,antiamupq cathplicis, ipsa est correctionis prae-
cessisse , quamvis ea fidei sint adversa calholicac,; si medilations ac prxparaiione catholieus. Sed isle sil
coram, Deo, cujus in nullius corde oculus fallitur, mpdus hujus vpluminis, uhi requiescat paululum le-
veraciter te dixisse respicis ', < non te 1'rbiipsi esse ctor, ut ad ea quaesequuntur, ejus intentio ab alio
? sicbaljent quinquewss.Aliicumediijs, resipiscis. renovelur exordio,

LIBER QUARTUS.
AD VINCENTIUMVICTOREM.
Prlmumcunctationemsuamde animarumorigine immeritorepvehendi,vincentiovictpridemonstrat,et se ab eo, quia
nihii Jiincdefinireaususest, injuria pecoribuscomiarari. Deindeyerq quod incuncianterdixit, animamspiritumesse,
non corpus,uoetem,ereetto jedargui a vielere, ut aniiaamcoiporeaoinalura sua, et spiritumabipsain hominibus,dis-
tinctum staluereconetur: Quemretellens Ajigustinus,posteaquamca dilrgenterexcussit, quibus probare ille nitebatur
oorporeamesseanimani: ostenditliaricipsamspiritumetiamvocariin Scripturis,quamvisrevera isto nomineproprie,id
kisAusa^rimaa,qupratiociaamuret uitelligimus,nuncupetur.

CAPUT PRIMUM.— 1. Accipe nunc jam eliam de
«ne ipso quae tibi dicere cupio , si possirn , hoc est,
si Uledonaverit, in cujus manu sunl et nos et serino-
pes rjOSlri.Reprebendisii enim me bis numero, ex-
plmens eliam meum nomen : el cum te in principio
libri tui imperiliae lui» admodum conscium et do-
Strinaj adminiculo destitulum, me vero ubi nomina-
^sti, doctissimum ac peritissinuim dixeris; lamen
quibus in rebus tibi visus es nosse quod cgo vel ne-
scire «le fateor , vel, quamvis nesciam , scire prae
sumo , libertate qua oportebat', non tantum senem
juvenis, fit episcopum laicus , verum etiam hominem
tuo judicio doctissimum et peritissimum non dubi-
tasti reprehendere. Ego autera et me doctissimumac
peritissimum nescio, imo vero me non esse certissime
scio ; et fieri posse non ambigo ut aliquid imperito et
indoctq cuipiam scire contingat, quod aliquis doctus *
et perilu^ iguorat: et in hoc te plane laudo, quod ve-
ritatem, gtsi non quam 3 percepisti, cerle qtiam pu-
tasti, horaini prsetulisti; ideo quidem lemere, quia
exislimasti scire te quod nescis; sed ideo libere, quia
perspnam non reveritus, elegisti aperire quod senlis.
Unde te inlelligere oportet, quanto esse nobis debeat
cura major, dorainicas oves revocare ab erroribus ;
si et ovibus lurpe est, vitia pastorum , si qtia eogno-
verint, eisdem occultare pastoribus. 0 si illa repre-
henderes mea, qusejusta reprehensione sunt digna!
Neque enim negare debeo, sicut in ipsis moribus, ita
mulla csse in lam niultis opusculis meis, quse possint
recto judicio, et nulla temeritate culpari. Ex quibus
si aUqua ipse reprehenderes, illic et tibi fortassis
ostcudereiii, qualem le esse, in quibtis non perperam
reprehenderjs , vellem; neque (a) libi juniori major,
et prxpositus suhdito, correctionis exemplura, quanto
humilius, lanto salubrius exhiberem. Sed ea in me
reprehcndisti, quae non corrigere humilitas, sed
1 AliquotMSS.,
qua nonoportebat.
* Am.Sr. el plures aliquislaicusdoctus.
MSS.,
* Editi,nunquam.Emendanturex
manuscriptis.
(a) Morellegendumcenset, meque.VideElement.critic,
pag. 147.
partim fateri, partim defendere veritas cogil.
CAPUT II. — 2. Haec aulem sunt : urjnn, quod
de origine animarum , quse post primum homjnem
dalse sunt, vel dantur honjinibus, npn sum ausus ali-
quid dcfinire , quia fateor me nescire; allerum, quod
animam scire me dixi spiritum esse, non corpus.
Sed in hoc altero duo reprehendisti : unum ( quod
non eam crederem corpus esse; alterum, quod eanj
spiritum crederem. Tibi enim videtnrel corpus esse
animam, et non esse spiritura. 4udi igitur purgatio-
nem meam contra reprehensionem tuam, $t ex hac
occasione qua me libi purgo, |n le ipsp disce quae
purges. Recole verba Kbri tui, ubi nje pri.mitus no-
minasli. < Scio, > inquis, < plerosque et facileperi-
tissimosviros.insuperetconsultos tenuisse sUentiun),
aut nihil expressius eloculosj cum definhiojiemdispu-
tationibus suis inchoata exposiljone subtrahereut;
sicuti nuper ' apud te Auguslini doctissimi viri prse-
dicatique episcopi comprehensum littgris lectilavi :
modestius quidem, ut reor, ac verecundjus Jiujusce
rei arcana rimantes, inlra se ipsos traclatus sui ,de-
vorasse judicium, neque se posse ex hinc aliquid de-
terminare professos. Sed mihi, crede, §atis superque
videtur absurdum atque incougruum ralioni, »t homo
ipse expers sui sit, aut is qui rerum omnium creditur
adeplus esse nolitiam, sibj ipsi habeatur ignolus.
Quid aulem differt homo a pecore 2, si nescit de sua
qualitate naturaque disquirere atque djsserere; ut
merito in illum conveni.at quod scriptura est, Homo
cum essetin honore, non inteilexit; assimilalusestju-
mentis , et comparatus esl.eis {Psai. XLVIU, 13). Nam
cura Deus bonus niliil non ratrone condiderk, ipsura-
que hominem animal rationale, inteUectuscapacem ,
rationis compotem, sensuque vivacem, qui omnia
ralionis expertia prudenti oidi»ati<jne distribuat 3,
1 Editiet aliquotMss.,sicutinuncper.
* Mss.,differthomopecore; et sicinfra constanteromis-
sapraepositione, a.
3 Am.et Er., gui omrArationisexperientiu,prudenlique
ordinationedistribuat.NonnulliMss.,pnutentiwordinattone
distrtbuat.
525 LIBER QUARTUS. 526
procreaveril; quid tam inconvenienter dici potest, dissiciendo ' scrutati sunt, ut naturam corporis nos-
quam ut eum sola sui nolione fraudarit? Et cum sa- sent: nec tamen nos, quia isla nescimus , pecoribus
pieniia mundi, quse sese usque ad veri cognilionem compararunt. Nisi forle diclurus es , eos pecoribus
supervacuaquideminvestigationeprolendit, quia scire comparandos, qui animse naturam , non qui corporis
nequil per quem licet quaesunt vera cognosci, aliqua nesciunt. Non ergo ita praeloquidebuisti. Neque eniin
tamcn vicina , imo affinia veritali tentaverit super aisti, Quid differt homoa pecore, si nescit de animse
animsenalura dispicere : quam indecens atque pu- susequalilale atque natura : sed aisti, si nescitde sua
dendum est, religiosum quemquam de hoc ipso aut qualitale naluraque disquirere alque disserere. Qualilas
niliil sapere, aut penitus sibi interdixisse ne sapiat. > utique noslra et natura nostra cum corpore compu-
5. Ista tua nostrse ignoranliaediserlissima et lucu- tatur, quamvis de his quibus constamus singillatim
lenlissima castigatio, omnia qusead naturam hominis singulis disseralur. Verum ego quam multa possim
pertinenl, sic te scire compellit, ut si eorum aliquid de hominis natura scientissime disputare, si explicare
ignoraveris, non mco, sed (uo judicio pecoribus com- velim, plura volumina implebo : multa mc lamen
pareris. Quamvis enim nos insignilius ' videaris at- ignorare confileor.
lingere, eo quod dixisli, Homo cum essetin honore, CAPUT III. — 4. Tu autem quo vis perlinere,
non intellexit, quia in quo tu non es , honore suraus quod in superiore libro de flatuhominis disputavimus,
Ecclesise: tamcn etiam tu in eo es honore naturae , utrttm ad animacnaturam, quia ipsa id agil in homine;
ut pecoribusprocferaris,quibus secundumtuum judi- an ad corporis, quod ab ea movetur ut id agat; an
cium comparanduses, si aliquid eorum quae ad na- ad bujus aeris, cujus reciprocatu id agere declaratur;
turam tuam constat pertincre, nesciveris. Neque enim an potius ad omnia tria, ad animam scilicel quaeeor-
eos aspersisti hac reprehensione tantummodo, qui pus movel, ct ad corpus quod molu flalura recipit
hoc nesciunt qnod ego nescio, hoc est, humanx ani- atque reddit, et ad auiam istam undique circurn-
mae originem (quam quidem non penilus nescio ; scio fusam quae intrando alit, releval exeundo? Et ta-
enim Deumflavissein faciem prinii hominis, factum- men hoc littcralus homo alr|iic facundus utique nc-
que esse hominem in animam vivam (Gen. n, 7): sciebas, qtiando crcdebas, et dicebas, el scribebas,
quod tamen nisi legissem, per me ipsc scire non et in conveulu mullitudinis congrcgala?legebas, ex
possem); sed dixisti, Quid aulem differt homo a pe- natura noslra nos utrem inflare, et in natura
*
eore, si nescit de sua qualilate naluraque disquirere nostra nos minus niliil habere : cum hoc unde fa-
atque dissei-ere? Quod sensissc ita videris, tanquam ciamus, facillime posses, non divinas et humanas
de universa sna qtialitale atque natura sic homo paginas perscrutando, sed in te adverlendo nossecum
disquirere atque disserere debeat, ut nihil eum sui velles. Quomodoigilur tibi committam ut me doceas
kueat. Quod si ita est, jam le pecoribus comparabo , de origine animnrum, quod me nescire confiteor; qui
si mihi non responderis luorum numerum capillorum. quod tuis naribus atqtie ore sinc intcrmissione facis,
Si autem quanlumcumque proficiamus in hac vita, unde facias ignorabas? Et pracstelDominus, ut a me
aliqua nos ad naturam nostram pertinentia nescire commonilus, cedas potius quam resistas tam in prom-
concedis, quacro id quanlum quatenusque concedas; ptu positae atque apcrtissimaj veritati : ncc de ulre
ne forle el hoc ibi sit, quod animaenostrae non omni inflando sic interroges pulmon.estuos, ut eos adver-
aiodo scimus originem : quamvis quod ad salutem sus me habere malis inflalos, quam eis acquiescere
pertinel fidei, divinitus animam datam , eamque non le docentibus, et responsum tibi verum, non loquendo
ejus cujus Deus est esse nalurae, remotis arabagibus et altercando, sed spirando et respirando reddenlibus.
noverimus. An forte haclenus putas naluram suam Proinde ignorantiam meam de origine animarum te
cuique nesciendam, quatenus eam lu nescis; hacte- corripienlcm atque objurganlem non molesle ferrem,
nusque sciendam, quatenus eam tu scire potueris : ut imo insuper et gratias magnas agerem, si eam mihi,
si paulo amplius le quis nescierit, eum pecoribus non solum duris percuteres conviciis, sed veris etiara
compares, quod scienlior illo esse potuisti; atque ita exculeres dictis. Si enim me posscs docere quod ne-
si quis eam paulo plus le scierit, eadem justilia le ille scio, non solum te verbis, sed et pugniScsedenlcm
pecoribus comparabit? Dic ergo qualenus nobis na- deberem patientissime sustinere.
turam nostram nescire concedas , ut a pecoribus CAPUTIV. — 5. Nam faleor Dilcctioni tuse, quan-
salva sit nostra dislantia : et considera tamen ne tum altincl ad istam quacstioncm, unum de duobus
plus a pecoribus dislet, qui ejus aliquid neseire se valde cupio nosse, si possim , vel de animarum ori-
scit, quam qui se putat scire quod nescit. Natura gine quod ignoro, vel ulrum perlineat ad nos hoc
cerie lota hominis est spiritus, anima el corpus : nosse cum bicvivimus. Quid si enim ex illis rcbus est,
quisquis ergo a natura humana corpus alienare vult, de quibus nobis dicitur, Alfiora te ne quwsieris,et for-
desipit. Medicitamen qui appellantur anatoinici, per tiora le ne scrutalus fueris; sed quw prwcepit libi Do-
membra, per venas, per nervos, per ossa, per mer minus, illa cogita semper (Eccli. i, 22)? Verum hoc
dullas, per interiora vitalia, eliam vivos homines nosse cupio, aut ab ipso Deo sciente quod creal, aut
quamdiu inter manus rimanlium vivere potuerunt ' ApudEr. et Lov.,disjiciendo: mendose.
' Editi, tmignius.Hauuscripti, mignitius; vel, desi- * SicMSS.
At editi, et de natura noslra utrem ivfiatef
et naturamnastramin rm minusnihilhabere.
 W»T DF ANIMAET EJUS
eliam ab aliquo docto scienle quod dicat, non ab ho-
Mine nesciente quod anhelal. Infantiam suam quisque
non recolit, et putas hominem nisi Deodocente posse
cognoscere, unde in matris ulero vivere coepcril;
praeserlim si usque adeo illum adhuc lateat humana
natura, ut non solum quid inlus habeat, verum etiam
quid ad eam forinsecus accedat, ignorel? Itane, di-
lectissime, tu me docebis aut quemquam, unde homi-
nes nascentes animentur, qui nesciebas adhucusque
unde viventes sic alantur, ut illo alimento patilulum
sublracto conlinuo morianlur? Tu me docebis aut
quemquam, unde homines animentur, qui nesciebas
adhuc usquc unde utres, quando inflantur, implean-
tur? Ulinara quemadmodum nescis unde origo sit
animarura, sic ego saltem scircm utrum mihi in hac
vita sciendum essel. Si enim ex illis est allioribus, quae
inquirere scrutarique prohibemur; limendum est ne
hoc, non ignorando, sed quaercndopeccemus. Neque
cnim propterea non esse de illis altioribus putare debe-
mus, quia non ad Dei naturanfpertinet, sed ad nostram.
CAPUT V. — 6. Quid, quod nonnulla in operibus
Dei, quam Deus ipse, in quantum cognosci potest,
difficilius cognoscuntur ? Nam didicimus Deum esse
Trinitatem; quot aulem animalium genera creaverit,
saltem terrestrium, quae in arcam Noe intrare potue-
runt, adhuc usque nescimus. Nisi hoc tu jam forte
didicisli. In libro etiara Sapienliae scriptum esl: Si
enim tantum poluerunl valere, ut possenl wstimare
tmculum : quomodoejus Dominumnon facilius invene-
runt (Sap. XIII,9) ? An quia hoc inlra nos est, ideo
non altius nobis est? Interior enim cst animse nostrse
natura quam corpus. Quasi vero corpus ipsum non
facilius nosse poluit anima extrinsecus per oculos
ipsius corporis, quam intrinsecus per se ipsam. Quid
enim cst in intestinis corporis, ubi non est ipsa ? Et
tamen eliam qu.aequeinterna atque vilalia oculis cor-
poris inquisivit, et quidquid ex eis discere potuit, per
oculos corporis didicit. Et certe ibi erat, eliam quando
illa nesciebat. Et cum viscera inlrinsccus nostra non
possint sine anima vivere, facilius ea potuitanima
vivificare quam nosse. An forle ad ejus cognitionem
altius est corpus ejus, quam ipsa '; et ideo si velit
inquirere atque disserere, quando semen hominis
converlatur in sanguinem, quando in solidam carnem,
quando ossa durari, quando incipiant medullari; quot
sinl genera vcnarum atque nervorum, quibus discur-
sibus et anfractibus univcrsum corpus illae irrigent,
illi alligent; utrum in nervis deputanda sit cutis,
ulrum in ossibus dentes; distant enim, quod medulla
carent; et qnid ab ulrisque differant ungues, quoniam
bis durilia sirailessunt, praccidi aulem et crescere ,
commune illis est cura capillis; quisnam sit usus ve-
narum, non sanguinis, sed aeris, quas arterias vo-
cant: hsec alque hujusmodi de natura corporis sui si
anima nossc desideret, luncne dicendum est homini 2,
. » Editiet aliquot Mss.,altius illa est corpus ejus quam
* Am. et Er., tunc certe dicendum.
aum. Mss., tiincne dicendum. Lov.,tunc dicen-
ORIGINE. S. AUGUSTINI 528
Attiora te nequwsieris,et forliora te ne scrutalus fueris.
si autem de sua origine quod nescit inquirat, non est
altius neque fortius, quam ut id possit apprehendere ?
Et absurdum exislimas atque incongruum ralioni, ut
nesciat anima utrumnam divinitusinsufflata sit, an de
parenlibus tracta, cum hoc jam praeteritum non me-
minerit, et inler illa deputet, quae irrevocabiliter,
sicut infantiam, et caetera reccnlis ab ulero sctatis
oblita est, si tamen cum sensu ejus aliquo factum est
quando factum est: nec putas absurdum atque incon-
gruum, ut corpus sibi subdilum nesciat, el quod non
est de practeritis ejus, sed de praesenlibus prorsus
ignoret, utrum venas moveat ut vivat in corpore ,
nervos autem ut membris corporis operetur : et si
ila est, cur nervos non moveat, nisi velit; pulsus
autem venarum, etiam si nolit, sine intermissione
agat: de qua parte corporis caeteris dominetur, quod
vocant, utrum de corde, an de cerebro, an
jjys/iovixiS»
disperlitis de corde molibus, de cerebro sensibus, an
de cerebro et sensibus et voluntariis motibus, de corde
autem non voluntariis venarum pulsibus; et si de
cerebro illa duo facit, cur sentiat elsi nolit, membra
vcro non moveat nisi velil? cum igitur hsec in cor-
pore nisi ipsa non faciat; cur nescit quod facit, vel
unde facil ? Nec ei turpe est ista quod nescit; et turpe
esse exislimas, si nesciat unde vel quomodofacta sit,
cum se ipsa non fecerit? Anima vero, nulli sciunt,
quomodo haec, el unde agat in corpore; ideo ad illa
altiora ac fortiora id pertinere non putas?
CAPUT VI. — 7. At ego hinc tibi majorem moveo
quseslionem, cur paucissimi noverint unde agant,
quod omnes agimt. Fortasse diclurus es : Quia 111 i
didicerunt artem anatomicam vel empiricam, quas
medicinalis continet disciplina, quam pauci asse-
quuntur; cseteri vero isla discere noluerunt, cumpo-
tuissent si ulique voluissent. Ubi omitlo dicere, cur
mulli conentur discere isla, nec possint; quia lardo,
quod mullura mirum est, impediunlur ingenio, ea
discere ab aliis, quse aguntur ab eis ipsis, et in eis
ipsis. Sed haec ipsa cst maxima quaestio, cur arle
non mihi opus sil ut esse in coelosciam solem, et
lunam, et alia sidera; et arte mihi opus sit ut sciam,
quando digitum moveo, unde incipiam, a corde, an
a cerebro, an ab utroque, an a neulro; et doctore
non egeam ut sciam quid sit tam longe altius super
rae, ab alio auiem hoinine discere exspectem, uude
agatur a me quod agitur in me. Nam cum in corde
cogitare dicamur, et quod cogitamus, nullo alio ho-
mine sciente sciamus; ipsum tamen cor ubi cogiia-
mus, nescimus in qua parte corporis habeamus, nisi
ab alio discamus qui nescit quod cogilamus. Nec
ignoro, cum audimus ut ex toto corde diligamus
Deum, non hoc dici de illa particula carnis noslrac
quse sub coslis latet; sed. de illa vi qua cogitationcs
fiunt : quae raerito appellatur hoc nomine, quia sicut
motus non cessat in corde, unde se pulsus diffundit
usquequaque venarum, ita non quiescimus aliquid
cogilando versare. Verumiamen cum omnis sensus
ab anima insit et corpori, cur eliam in lenebris, et
529 LIBER QUARTUS. 530
oculis clausis, sensu corporis qui vocalur taclus, credidisse venturum, vel litteris non illigasse ne fu-
membra forinsecus nostra numeremus; ipsius autem geret; et subito rursus, cum id non quxramus, oc-
animse inleriore prsesentia, qua cunclis qusevivificat currit. Nuraquid nos non eramus, quando idcogila-
atque animat, prsesto est, nulla intrinsecus nostra bamus? nec tamen hoc sumus quod fuimus, quando
viscera noverimus, non medicos empiricos, nec ana- id cogitare non possumus. Quid est ergo, quod ne-
tomicos, nec dogmaticos, nec methodicos, sed ho- scio quomodo subtrahimur negamurque nobis; item-
minem scire arbitror neminem. que nescio l quomodo proferimur ad nos, reddimur-
8. Et quisquis fuerit conatus hsec discere, non que nobis? quasi alii simus, et alibi simus, quando
frustra ei dicitur, Altiora te ne quwsieris, et fortiora quaerimus, nec invenimus quod in memoria nostra
te ne scrutatus fueris. Neque enim altiora sunt quam posuimus; neque nos ipsi ad nos ipsos velnti
potest noslra statura contingere, sed quam potest alibi positos pervenire possimus, et tunc pcr-
nostra conjeclura comprehendere ; et fortiora quam veniamus quando invenimus. Ubi enim quaerimusnisi
potest vis humani ingenii pcnetrare : et lamen non apud nos? et quid quserimus nisi nos? quasi non si-
est ccelum coeli, non dimensio sidernm, non modus mus in nobis, et aliquo recesserimus a nobis. Nonne
maris aique terrarum, non infernus inferior : nos attendis, et exhorrescis tantam profunditatem ? Et
sumus, qui nos comprehendere non valemus; nos quid est hoc aliud quam nostranatura, nec qualis fuit,
modulum scientiaenostraealtiores forlioresque snpe- sed qualis nunc est ? Et eccc magis quaeritur, quam
ramus; nos non possumus capere nos, et certe non comprehenditur. Saepe mihi propositam qusestionem
sumus extra nos. Nec ideo comparandi pecoribus , pulavi me intellecturum, si inde cogitarem; cogitavi,
qtiia id quod sumus non penilus invenimus : et com- nec potui : saepe non putavi, et tamen potui. Vires
parandos nos pecoribus pntas, si quod fuimusobliti itaque intelligenliaemeaenon sunt mihi utique cogni-
sumus, si lamen id aliquando noveramus. Neque tse, et credo quia nec tibi.
enim nunc anima mea trahiturcv parentibus, aut in- 11. Sed me contemnis forsitan confitentem, et
sufflatur a Deo : utrumlibel horum fecerit, lunc fe- propter hoc quoque pecoribus comparabis. Ego au-
cit quando me creavit; non eliam nunc de me, vel iu temmonere, vel si non dignaris, certe admonere
me facit : actum illtid atque transaclum est, nec non desino, ut agnoscas potius communem infirmi-
praesensmibi est, nec recens. Ne id quidem scio, tatem, in qua virtus perficitur : ne pro cognitis in-
utrum id scierim, oblilusque sim; an vero nec tunc cognita praesumendo, ad veritatem pervenire non
quando faclum est, id senlire ac nosse potuerim. possis. Puto eniin esse aliquid, quod et lu intelligere
CAPUT VII. — 9. Ecce modo, mododum sumus ', quseris, nec potes, nec tamen quaereres, nisi le pos-
dum vivimus, dum nos vivere scimns, dum memi- se sperares. Ac per hoc et tu vires intelligentiactuoe
nisse nos, et intelligere, el velle certissimi sumus s, nescis, qui naturse luse scieniiam profileris, nec me-
qui nos naturse nostraemagnos cognitores esse jacta- cum igorantiam confiteris. Quid dicani de voluntate,
mus, quid valeat memoria nostra, vel intelligentia , ubi certe liberum a nobis prsedicatur arbitrium?
vel voluntas, omnino nescimus. Amicus quidam Nempe beatissimus apostolus Petrus volebat pro Do-
nieus jam inde ab adolescentia, Simplicius nomine, mino animam ponere (Joan. xm, 37) : plane volebal;
homo excellenlis mirabilisque memoriac, cum inter- neque enim Deum id pollicendo fallebat: sed quan-
rogatus esset a nobis, quos versus Virgilius in omni- tas vires haberet, voluntas ipsa nesciebat. Proinde
bus libris supra ultimos dixcrit; continuo, celeriter, vir tanlus, qui Filium Dei esse cognoverat, se late-
memoriterque respondit. Quaesivimusetiam superio- bat. Scimus nos itaque aliquid vellc, seu nolle :
res ut diceret, disit. Et credidimus eum posse re- sed voluntas noslra eliam cum bona est, quantum
trorsum reciiare Virgilium. De quocumque loco vo- valeat, quantas vires habeat, quihus tentalionibus
luimus, peiivimus ut faceret, fecit. De prosa etiam cedat, quibusve non cedat, si nos non fallimus , fili
de quacumque oratione Ciceronis, quam memoriac dilecte, nescimus.
commendaverat, id eum facere voluimus; quantum CAPUT VIII. — 12. Vide igitur quam mulla non
voluimussursum vcrsus secutus est. Cum admirare- prseterita, sed praesentia de natura nostra, nec lan-
mur, teslatus est Deum 3, nescisse se hoc posse ante tum quod ad corpus, verum eliam quod ad inte-
illud expcrimentum : ita, quantum ad meraoriam at- riorem hominem perlinet ignorcmus, nec tamen
tinet, tunc se ejus animus didicit; el quandocumque pecoribuscomparemur. Et lu, quia praeteritam origi-
discere, nisi tentandoct experiendo non * posset. El nem animscmeae non omnino nescio , sed non plene
utique antequam tentaret, idem ipse erat : cur se scio; nam scio mihi datam esse a Deo, nec tamen
igilur nescicbat? esse de Deo; tanto me convicio dignum putasti. Et
10. Saepe nos praesnmimusaliquid memoria reten- quando possum de natura spiritus et animae nostrse
turos, et cum id pulamus, non scribimus; nec nobis commemorare omnia qusc nescimus? Ubi potius
postea cum volumus venit in mentem, nosque pcenitet exclamare debemus ad Deum, quod ille exclamavit
* Editi: Eccemododum sttmus;omisso altero, modo. in Psalmo : Mirificalaest scientiatua ex me; invaluit,
* AliquotMss.,cerlissimescimus.
' Konnullimanuscripti,leslatusest nescissese, omisso, 1 Editi:Quidest ergoquodnescimus? Quomodo sublrahi-
Deum. mur negamurquenobis. itaque nescio, etc. QuidamMss.:
* Lovaniensesrejeceruntparticulamnegantem, quaehic Quidest ergoquodnonsumus.'etc.Emendanturadvetustis-
tamenexstatin manuscriptis. simunicodicemGerruanensem.
531 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 532
non potero adillam (Psal cxxxvm, 6). Cur enim ad- ceat Spiritus, qui altitudinem' Dei scrutatur; non homo
jecit, ex me, hisi quia ex se ipso quam incompreheri- quispiritum nescil, unde uter inflalur. Absit lamenut
sibilis csset Dei scientia conjiciebat, quandoquidem ego hinc te pecoribus comparem. Non enim boc, quia
se ipsum comprehendere non valebat? Rapiebatur non poteras, sed quia non adverleras, nesciebas.
Apostoius'in ierlium ccelum, et audiebat ineffabilia CAPUtf X. — 14. Verum lu forlasse, quamvis
verba, quainoh ljcet hpmini loqui, et utrum in cor- altiora sint, quae de animarum origine requiruntur,
pore hoc illi accidisset, an exira eorpus, nescire se di- quam est unde ducimus et reddimus flatum; taraen
cH (ii Cor.TLn,.%-i), nec a te comparari pecoribus eadem altiora de Scripluris sanctis te didicisse con-
periimescit. Sciebat se spirilus ejus esse in terlio fidis, de quibus per fidem didicirmis, quse nulla pos-
ccejo, esse' in paradiso, et ulrum esset in corpore senl.* huraana ingenia vestigare. Nam longe uliquc
riesctcbai. Et ulique terlium coelura el paradisus non prsestantius est, nosse resurrecturam carnera ac sine
erat ipse apostolus Paulus; corpus yero ejus et anima fine vicluram, quara quidquid in ea medici scrutando
atque spiritus ejus ipse erat. Ecce sciebat ma- discere potuerunt, quod nullo sensu anima percipit,
gna,. aita atque divina, quse ipse non erat; et hoc cum prsesenlia sua vegelet cuncla quae nescit: et
iiesciebat, quod ad naturam ipsius pertinebat. Qnis longe est melius, nosse animam, quscin Cliristorenala
i.ritantai bccullarum rerumscienlia, tantam sui ipsius ct renovata fuerit, in seternumbeatam fuluram, quam
igh6raiiiiarh, npn mirelur? Qnis postremo crederet, quidquid dc illius raemoria , inlelligeniia , volunlate
nisiquinonfaHithocdiceret:QMirf oremtts, sicut opor- . nescimus. Haec autcm quse dixi pracstantiora alque
tei, nescimus? Ubi essc nostra maxime debel inlenlio, meliora, nullo raodo riosse valcremus, nisi divinis
iit nos in ea qusc ante sunt extendamus :et mej si in eis crederemus eloquiis. His ergo eloquiis fidere te for-
qu:e relrO sunt, aliquid de mca origine oblitus sum, tassis existimas, ne de origine animarum sentenliam
pecoribus comparas, cum audias eumdem apostolum definitam proferre cuncteris. Primum si ita csset a,
dicentem,.Quwreiro oblilus, in ea quwante sunl exlen- non ipsi humanse naliirse tribuere debuisli, quod scit
tus, secundumintentignemsequor ad palmamsupernx homo dc sua qualilate alque natura disquirere atqiie
vocalionisDeiin thr\slo Jesu (Philipp. iu, 13,14)? disserere, sed Dei muneri. Dixisli enim , Quid differt
CAPUT IX. — 13. An forte eliam hoc quia dixi, homo a pecore, si hoc nescit ? Quid igitur opus
Quid oremus, sicut oportet, nescimus; irridendura me est aliquid legere, ut hoc sciamus, si co ipso
arbitraris, el irrationalibus similem animanlibus quo a pecore distamus, jam hoc scire debemus ?
judicas? Et forie tolerabilius. Ctim enim recto sano- Sicut cnim nihil mihi legis ut me vivere sciam, habet
que judicio futura nostra prxleriiis praeferamus., et enim natura mea ul hoc nescire non possim : ila si
oratio nobis non propler quod fuiriius, sed propter et illud scire nalurae est, cur milii de hac re profcrs
quod erimus sit necessaria , multo est ulique mole- quibus credam teslimonia Scriplurarum ? Numquid
sliiis nescire quid oremus, quara qucmadmodum soli dislant a pecore qui eas legunl ? Nonne ita creati
cxorti fucrimus. Sed veniat tibi in mentem ubi boc sumus, ut dislemus a pecoribus, et antequam ad
jegeris, vel relegendo recole ; et noli in me hujus con- aliquas lilteras pervenire possimus? Quid est quseso
yicii iapidem jacerc ; ne ad quem non vis, perveniat. quod tantum nalurae nostrsc arrogas, ut eo ipso quo
llle ipsc quippe doctorGenlium Aposlolus dixit, Quid dislat a pecore, jam norit de origine aniniarum disqui-
enjm oremus, sicut oportet, nescimus.Quod non tan- rere atque disserere; et rursus eam sicfacis hnjus
tum vcrbo docuit, sed suo quoque demunstravit cognilionisexperlem, uthoc scire humanitus nequeat,
exemplo. Nam contra ulililatem et salutis suaeperfe- nisi divinistestibus credat ?
ctionehi nescicns orabat ul discederet ab eo stimulus CAPUT XI. — 15. Deinde et in hoc falleris. Nah»
carnis, quem sibi dattim dixit, ne magniludine reve- divina leslimonia, quse ad istam quaesiionemsolven1-
ialiorium suaruih exlollereiur. Et quia illum Domi- dam referre voluisli, non id aperiunt. Aliud esl quod
nus diligebat, non fecit quod ignoranter pelebat illa demonstrant, sine quo vere non possumus ple
vlitTbr. xii, 7-9). Sed tamenubi ait, Quid enimore- vivere, quod scilicet animarum nostrarum Deum
rfius, sicul oporiel, nescimus; mox adjmuit, Sed ipse habcamus datorem , creatorem, formatorem. Sed
Spiritus ititerpellai pro nobis gemiltbusinenarrabilibus. quomodo id faciat, ulrum novas eas flando, ari do
Qui dutem scrulatur corda , scit quid Spiritus sapiat, parenlibus trahendo, non exprimunt, nisi de illa nna
quia secundumDeuminterpellat pro sanctis (Rom. \m, quam primo hominidedit. Lege diligenter quod scri-
§6, 27); id est, inlerpellarpsanctos facit. llle uiique psi ad fratrem nOstram Dei servum Renalum (Su-
fepiriliis, quem Deusmisit in corda nostra, clamantem^ pra, lib. 1, n. 17 sqq.): ibi enim quia idostendi, ncm
Abba,Pater (Galat. IV, 6); et in quo clamamus,Abba, fuit necesse et hic scribcre. Vellesaulem me definire
Pai'er'( Roin. vm, 15) : ulrumqtie enim diclum, et quod ipse definisli, ul in tales angnsiias contruderei-,
Sccepisse rios Spirilum clamuntem, Abba, Pater; in qnales ipse controsus, adversus caibolicam fidcm
et in quoctamamus,Abla, Paler; ut exponeretur quo- tot et tanla locutus
es, ut «a * si fidclitcr atque hu-
rtiodo dixit claiiianlem, hoc esl, clamare facientera,ut 1 PluresMss.,aUiludines.
ipso faciente clamemus.Boceat ergo et hoc me quando * Mss.,possint.
voluerit, si hoc mihi expedire novit.utsciam nnde se- Siila ' PleriqueMss., senlemiamdefimtamameteris primus,
esset.
cundum animam originem ducarii.Sed illehoc me do- 4 Editi,eas. MeliusMss., ea.
5S3 LIBER QUARTUS.
militer recolas atquc consideres, videas profecto
qiiantum tibi profuisset, si scisses nescire quod ne-
scis; et quantum libi prosit, si vel nunc scias. Nam
si intelligentia libi placet in natura hominis, quoniam
revera si eam nori haberet, nihil, quantum ad ani-
mas pertinet, a pecoribus distaremus ; inlellige quid
non intelligas, ne totum non intelligas ; et noli de-
spicere hominem, qui ut veraciter inlelligat quod non
intelligit, hoc se non intelligere intelligit. Unde
autem dictum sil in sacro Psalmo , Honw in honore
cum esset, non intellexit; comparalus esl pecoribus
insensalis, et similis faclus est illis (Psal. XLVIII,13);
lege, et inlellige, uthoc opprobrium humilitcr potius
ipse caveas , quam superbe alleri objicias. De his
enim dictum est, qui islam vilam solam deputant
vilam , secundum carnem viventes, et post mortem
hihil sperantes, veluti pecora : non de his qui neque
negant se scire quod sciunt, et confilentur so ne-
scire quod nesciunt, et potius intelligunt infirmitatem
suam , quam de sua virlute confidunt.
16. Non itaque displiceat praesumptioni tuas juve-
nili * meus senilis limor, fili. Ego enim , si hoc quod
de animarum origine quaerimus, nec Deo, ncc aliquo
spirituali homine docenle, scire potuero, paratior
sum defendere, quam recte etiam hoc Deus, sicut
alia mulla, nos scire noluerit, quam temere dicere,
quod aut ita sit obscurum,ut hoc 11011 solum ad alio-
rum inlelligenliam perducere nequeam, sed nec ipse
intelligam ; aut certe etiam hocreticos adjuvet, qui
propterea persuadere conanlur ab omni noxa puras
esse animas parvulorum , ne scilicet cadem noxa in
auctorem Dcum recurrat ct rcdeat, quod insontes
animas, quibus nec lavacrum regenerationis subven-
turum esse prsescivit, dando carni peccatrici, esse
compulerit peccatrices, nulla Baptismalis gralia sub-
ventura, qua liberentur a damnalione pcrpetua :
quandoquidem innumerabilcs animoeinfanlrim anle-
quam baptizentur, de corporibus excunt. Absit enim,
ut hoc volens diluere, dicam quae ipse dixisti :
< Quod anima per carnem merufirit inquinari, et esse
peccatrix, nullum habens anle peccatum , quo rectc
id mertrisse dicalur : >et < quod eiiam sine Bapiismo
origiualia pcccata solvantur : > et « quod regnum
quoque ccelorum non baplizalis in fine tribuatur. >
Haec alquc hujusmodi venena fidei nisi dicere time-
rem , fortasse dc hac re definirc aliquid nOn lime-
rem. Quanto melius igitur non scparatim de anima
dispulo ct affirmo quod nescio; sed quod apcrlissime
Aposlolum video docuisse, simpliciter teneo. Ex uno
homine omnes homines irein condemnationem qui
nascunlurex Adam (Rom. v, 18), nisi ita renascan-
lur in Chrisio, sicttli insliiuit ul renascantur, anle-
quam corporemorianlur, qtios prscdeslinavit adaelcr-
nam vitam misericordissimus gralioelargitor : qui est
el illisquos prxdestinavil ad aetcrnammortem.justissi-
mussuppliciiretributor ;non solumproplerilla quaevo-
lentes adjiciunt, verum etiam siinfanles nihil adjiciant,
* in Mss.constanter,jvtenati.
534
propter originale peccatura. Haecestin illa qusestione
definilio mca, utocculla opera Dei habeant suumse»
cretum, salva fide mea.
CAPUT XII. — 17. Nunc jam, quantum DomintiS
donare dignatur, etiam ad illud debeo respondere,-
ubi de anima loquens, meum nomen ilcrasti, atqne
dixisti : < Non enim; sicut Angusiimis peririssinrtB
episcopus profitettir, incorpoream el eamdem apitP
lum csse permillimus. > Prius ilaque iitrom animsf
incorporea, sicut ego dixi, an CPrporea, sicut iu,
exislimanda sit, disputemus. Deinde utrum etiartf
ipsa secundom Scripturas noslras dicaltir spiritns;
quamvis etiam proprie spiritus nuncupelur, ndn unfc
versa, sed aliquid ejus. Ac piimum scire vellern,
corpns quid esse definias. Si enim non esl corpuB,-
nisi quod membris carnalibus constat; nec terra erit
corpus, nec coelum,nec lapis, nec aqua, nec sidera,.
nec si quid hujnsmodi est. Si autem corpus est quid-
quid majoribus et minoribus suis parlibus majora et
minora spaiia locornm obtincntibus constat; corpOTa
sunt ctiam ista quae commemoravi: corpus estaer,
corpus est lux ista visibilis, et orania sicut dicit Apo-
slolus, corpora cwlestia, et corpora lerreslria (l Gori
xv, 40).
18. Sed utrum aliquid tale sit anima, scrupulosis-
sime ac sublilissime quacritur. Vernmtamen tu, unde
libi maxime gratulor, Deum corpus non esse confir-
mas. Scd me rursus sollicitum facis, ubi dicis : < Si
anima caret corpore, ut sit, sicut quibnsdam placet,
cassaa inanitatis, aerise futilisque substantise l. >'His
cnim tuis verbis videris credere, omne quod caret
corpore, inanis esse subslantiae; Quod si ita est, quo-
moclo Dcum audes dicere carere corpore, nec trntes
ne sequatur inanis eum esse substantiaa? Porro sl
et corpore caret Deus, quod jam confessus es; et
emn inanis esse subslantise, absit ut dicas : non ergd
inanis substantioe est, quidquid Corpore caret. El
ideo qui incorpoream dicit esse animam, norr est
consequcns ut eam vclit videri inanis fuiilisque sub^
stantiae : quia et Deum, qui non est inane aliquid,
simul incorporeum conlitetur. Vidc aulem quantum
intersitinter id quod dico, et qdod tii me existimas
diccre. Ego enim nec aerirn substariliaeanimarii dico;
alioquin corpus esse confiteor. Aer quippe corpus
csi, secundum omnes qui de corporibus cum Ioqutin-
tur, quid loquanlur seiunL Tu autem propter id
quod incorpoream dixi animam, 11011solnm Cassse
inanitatis, sed ob hoc aeriam me putasti eam dixisse
substantiam : cum el corpus cam non esse dixerim,
quod cst aer ; et quod aere implelur, inane esse non
possit. Quod nec utres lui te admonere potuerunt.
Quid enim alind in eos, nisi aer, quando inflanlur,
arclalur? Qui usque adco inanes non sunt, ut eadem
pleniludine eliam pondcra sufferanl. Quod si forte
aliud tibi videtur csse flalus, aliud aer; ctim aer
molus ipse sit flalus, quod el flabello agitalo doceri
potest : cerle vasa quaelibet concava quac putas in-
1 Mss., aeria futilisqne(vcl sublilisque)substanlia.
535 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 536
ania, ut plena esse cognoscas, ab ea parte qua im- putas, corporis nomen.
plentur, deprirae in aquam, et vide quod nihil humo- CAPUT XIV. — 20. Sed hoc omitto, ne de nomi-
ris possit intrare repellente aere, quo plena sunt. nibus inter nos sit potius controversia, quam de
Cum autem ore sursum versus collocanltir ', sive ex rebus. Quisnam sit homo interior videamus, utrura
latere, tunc recipiunt liquorem, si quis infundilur anima, an spiritus, an utrnmque. Sed sicut te scri-*
vel ingreditur, exeunte atque evadente aere, qua psisse vidco, interiorem hominem animam dicis.
exitus patet. Hoc prsesenti facilius posset demon- De hac enim loquebaris, cum diceres : <Et gelante
slrari facto quam scripto. Sed non cst hic diulius substantia quse ' comprehendi non polerat, efficeret
immorandum, cum sive inlelligas aeris naturam esse corpus aliud intra corpus natursesuaevi et spiramine
corpoream, sive non inlelligas, me lamen putare non conglobalum, exindeque inciperet homo interior
debes vcl aeriam dixisse animam, sed omnino incor- apparere, quem veluti in forma vaginse corporalis
poream : quod et tu esse conflteris Deum, quem inclusum , ad similitudinem sui delineavit exterioris
dicere non audes inane esse aliquid; sed negare non hominis habiludo. > Deinde infers : < Flatus ergo
potes * omnipotentis et immutabilisesse subslanlise. Dei animum fecit, imo flalus ex Deo anima faclus
Cur ergo metuimus ne sit cassse inanitatis anima, si est, effigiata substantialis, et secundum naturam
sit incorporea, cum Deum incorporeum esse fatea- suam corporea, et sui corporis similis, imaginique
mur, nec eum cassse inanitalis esse dicamus? Sic conformis. > Post haec incipiens loqui de spiritu :
ilaque potuit incorporeus incorpoream creare ani- < Hxc, > inquis, I anima quse ex flatu Dei haberet
mam, quemadmodum vivens vivenlem, quamvis im- originem, sine sensu proprio atque intelleclu intimo
mutabilis mulabilem, et omnipolens longe imparem. csse non potuit, quod est spirilus. > Sicut ergo video,
CAPUT XIII. — 19. Cur autem animam nolis esse interiorem hominemvis essc animam ; intiraum, spi-
spiritrrm, sed corpus eam velis esse, non video. Si ritum : tanquam et ipse interior sit animse, sicut
enim proplerea spirilus non est, quia distincte Apo- illa corpori. Ila fit ut quemadmodura corpus per
stolus nominavit spiritum dicens, Et integer spiritus interiora cava sua' recipit aliud corpus, quod est
vester, el anima, et corpus (l Thess. v, 23); eadem aniraa, sicut putas; sic el anima credenda sit habere
causa est, cur ea non sit corpus, quia distincte no- interiora inania, qua corpus tertium reccperit spiri-
minavit ct corpus. Si autem affirmas quod et anima ttim : alque ita totus homo constet ex tribus, exte-
corpus sit, quamvis distincte corpore nominalo, per- riore, interiore, intimo. Itane nondum respicis,
raille ut eliam spiritus sit, quamvis distincle spiritu quanta te absurdissima consequantur, cum animam
nominato. Multo enim magis tibi debet videri anima conaris asseverare corpoream ? Deinde dic mibi :
spiritus esse quam corpus ; quia spiritum et animam quis eorum rcnovabilur in agniiionemDei, secundttm
unius fateris csse substantise, unius autem substan- imaginemejus qui creavit illum (Coloss.ni, 10)? in-
tise animam corpusque esse non dicis. Quo igitur terior, an intimus? Apostolusquidem, prseter inte-
paclo corpus est anima, cum ejus et corporis sit riorem et exteriorem, non video quod sciat alium
diversa natura; ct spiritus non est anima, cum ejus interioris interiorem, id est, totius hominis inlimum.
et spiritus sit una eademqnc natura? Quid, qtiod Sed elige qucm volueris, qui renovetur secundum
ista tua ratione etiam spiritum corpus esse cogeris imaginemDei : quomodohanc recipiet, qui jam sum-
dicerc? Alioquin si spiritus corpus non est, et anima psil exterioris imaginem? Si enim per membra exlc-
corpus est; non sunt spirilus et anirna unius ejus- rioris cucurrit interior et gelavit (hoc enim etiain
demque substantise. Tu autem utrumque, quamvis verbo usus es, tanquam figmentum fusilc fieret cx
duo quaedam sentias, unara fateris babere substan- forma lulea, quse de pulvere facla est); quomodo
tiam. Ergo ct spiritus corpus est, si anima corpus eadem manente forma, quaeimpressa illi est vel cx-
cst : ncque enim aliter possunt unius ejusdemque pressa de corpore, polest reformari ad imagiiicm
esse naturae. Proinde secundum te, illnd quod ait Dei ? An duas habebit imagines, a summo quidem
Apostolus , Spiritus vesler, et anima, cl corpus : tria Dei, ab imo autem corporis; sicttt in nummo dici-
stint corpora; scd ex his duo, anima et spiriltis unius tur, Caput et navia 3 (a)? An forte dicis, quod
naturse sunt corpora; corpus autem illud, quod etiam anima ceperit imaginem corporis, et spiritus capiat
caro dicitur, diversaenaturse ests. Et cx bis (ribus,
ut opinaris, corporibus, quorum unum diversse, duo 1 Am.et Er.,quod. Mss, qua, vel, quam : fortepro,
vero sunt unius ejusdemque subslantiac, constat to- quoniam.
tus homo, una quaedam res alque una subslantia. 1 GermanensisMs.,per internacava sua. AliiMss., per
cavasua.Editi,per interioraconcavasua.
Ista cum asseras, non vis tamen ut duacres uuius interiora ' Am.,naiva, mendose.
ejusdemque substaniiae, id est, anima et spirilus (o) lllustrabithancvocem Macrobiilocns,lib. i Saturna-
habeant unum spiritus nomen : cum duse res non lium,cap. 7, ubi de Jano scribit: « cum primusquoque
« serasignaret, servavitet in hocSaturnireverentiam, ut
unius ejusdemqtie, sed imparis diversaequcsubstan- « quoniamille navifueratadvectus,ex una quidemparte
«sui ex alteravero navis exprimerelur;
tisc, id est, anima el corpus habeant unum, sicut « quocapitiseffigies,
Saturnimemoriametiamin posterospropagaret.x.$
«ita fuissesignatum,hodiequeintelligitur in aleselusu;
1 AliquotMss.,sursumversocollocantur. « cum pueri denariosiu sublimejactantes, Capitaaut na-I
• PluresMss.,sed negarinonpotest. «vitn(legendumliicvidetur, Caputaut navia), lusu lest,.
* ln Mss.,diversanaturaest. « vetustaiisexclamant.» NoSlrateS Gallicei croix ou pj'/^
 537 LIBER QUARTUS. 538
imaginem Dei, tanquam illa contigna corpori, et ille quse membra, quem colorem charitas habeat; quse
sit Deo; ac sic ad imaginem Dei homo ille intimus, certe, si ipse inanis non es, inane aliquid tibi videri
non iste interior reformetur ? Sed frustra hoc dicis. non polest. < Cujus auxilium imploratum est, > in-
Nam si et ille inlimus ita est per animaeomnia mem- quis, « corporcus utique visus est alque formatus. >
bra diffusus, ut illa per corporis; jam etiam ipse Audiant te homines, et Dei nemo imploret auxilium,
per animam cepit imaginem corporis, sicut illa eum quia nemo eum potest videre corporeum.
forma formavit: ac per hoc non habet ubi capiat CAPUT XVI. — 23. < Denique, > inquis, < mem-
imaginem Dei, manente in se isla imagine corporis; bra illic animsedescribuntur, ut vere sit corpus : > et
nisi quemadmodum nummus, ut dixi, aliter ex infe- vis, < per oculum tolum caput intelligi, > quia dictus
riore, aliter ex parte superinre forraelur. Ad ista te cst levasse oculos suos; < per linguam fauces, per
absurda quando de anima cogitas, carnalis cogitatio digitum manum, > quia dictum est, Milte Lazarum,
corporum, velis nolisve, compellit. Sed Deus, ut ut intinguat extremumdigiti sui in aquam, el refrigerel
eliam ipse rectissime confileris, non est corpus : linguammeam. Tamen ne per membrorum nomina dc
quomodo igitur capiat ejus imaginem corpus ? Ob- Deotibi corporeo prsescribatur, dicis i per hsec in-
secro te, frater, ut non conforraeris huic sacculo, corporeas inlelligendas esse virtutes : > quia Deum
sed reformeris in novilale mentis tuae (liom. xn, 2), rectissime defendis non esse corporeum. Quid igilur
nec sapias secundum carnem, quoniam mors est causse est, cur nomina ista membrorum in Deo libi
(Id. vin,6). corpus non faciant, in anima faciant? An vero quan-
CAPUT XV. — 21. Sed inquis, < Si anima caret do de crealura hsec dicuntur, proprie accipienda
corpore, quid est quod apud inferos dives ille co- sunt; quando autem de Creatore, tropicc atque
gnoscil ? Certe, >inquis, <noverat jam Lazarum, non1 translale ? Pennas itaque corporeas daturus es no-
noverat Abraham (Luc. xvi, 19-31) : unde illi tanto bis, quoniam non Creator, sed creatura, id est, homo
ante tempore defuncti Abrahseprovenit agnitio? Haec dicit, Si assumpseropennas meassicut columba(Psal.
dicens, si agnitionem hominis provenire non putas cxxxvin, 9). Porro autem, si propterea linguam ha-
sinecorporis forma; ut noveris te ipsum, credo quod bebat dives ille corpoream quoniam dixit, Refrigeret
assiduc speculum attendis, ne si fueris oblitus faciem lingnam meam : in nobis quoque adhuc in carne vi-
tuam, non te possis agnoscere. Rogo le, quem magis veniibus, manus habet ipsa lingua corporeas, quia
hominum novit bomo quam se ipsum, el cujus mintis scriptum est, Mors el vita in manibus linguw (Prov.
potest faciemvidere quara suam? Quis autem potest xvin, 21). Puto etiam non tibi videri, vel esse crea-
cognoscere Deum, quem lu quoque incorporeum luram', vel corpus esse peccatum : cur ergo habet
esse non dubilas; si prseter corpo/is formam, sicut faciem ? An non audis in Psalmo, Non est paxossibus
putas, non potest cognitio provenire, id est, si cor- meis, a facie peccatorummeorum(Psal. xxxvn, 4) ?
pora possunt sola cognosci? Quis aulem christianus 24. Quod vero < illum Abrahsesinum > exisiimas
de tam magnis difficillimisque rebus disputans, ani- < esse corporeum, et per ipsum >asscris < totum cor-
mum in verba divina lam negligenter intendat, ut pus ejtis agnosci, > vercor ne in re tanta joculariter
dicai, < Si incorporea est anima, nccesse est careat atque irridenter, non serio graviterquc agere creda-
forma?> Oblitus es, teformamlegissedoctrinac (Rom. ris. Neque enim usque adeo desiperes, ut arbitrareris
vi, 17) ? Ergo corporea est forma doctrinse. Oblitus corporeum unius hominis sinum ferre tot animas,
es scriplura esse de Christo Jesu, antequam liomi- imo, ul secundum te loquar, < ferrc lot corpora bene
nem fuisset indutus, quod in forma Deierat (Philipp. n, meritorum, quot illuc Angeli sicul Lazarum perfe-
6)? Quoraodo ergo dicis, < Si incorporea est anima, runt. • Nisi opinaris fortassc illam unam animam so-
necessc est careat forma; > cum audias formam Dei, lam, ad eumdem sinum pervenire meruisse. Si non
quem non esse corporeum confiteris; et ita loqueris jocaris, et errare puerililer non vis, sinum Abrahae
tanquam forma nisi in corporibus essc non possit? intellige, remotam sedem quietisatque secretam, ubi
22. Dicis eliam, < Cessare illic nomina, ubi non est Abraham. Et ideo Abrahscdiclum (Luc. xvi, 19-
distinguitur forma ; et nihil illic agere appellationem 31), non quod ipsius tanlum sit, sed quod ipse
norainum, ubi nulla est designatio personarum. > patcr multarum gentium sit positus (Gen. xvn, 4, 5),
Hinc volens probare Abrahaeanimam fuisse corpo- quibus cst ad imilandum fidei principalu' propositus :
ream, quia dici poluit, Pater Abraham. Jam diximus, sicut Deum Abraham, et Deum Isaac, elDetim Jacob,
ctiam ubi corpus nullum est, esse formam. Si aulem se Deus vocari voluit (Exod. m, 6), cum sit innume-
appellationem nominumnihil putas agere, ubi non rabilium Deus.
l sunt corpora; numera ista nomina, quseso le : CAPUT XVII. — 25. Neque me b.xc ila disserere
Fructus aulem spirilus est charitas, gaudium, pax, existimes, lanquam negem fieri posse ul anima mor-
longanimitas, benignilas, bonitas, fides, mansueludo, lui sicul dormientis, in simililudine corporis sui scn-
continentia(Galat. v, 22, 23) : et dic mihi utrum res tiat, seu bona, seu mala. Nam et in somnis quando
ipsas non agnoscas, quarum ista sunt nomina, vel aliqua dura et molesta pcrpeiiniur, nos utique su-
Sic agnoscas, ut aliqua lineamenta corporum mus; et nisi evigilantibns nobis illa praetereant,
videas. Ecce, ut alia laceam, dic mihi quam figurara, 1 OmnesnoslriMss.,in creatore.
1 Parliculanegansabesta quibusdamMss, * Editi,principatum.casliganturex manuscriptis.
 539 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 540
poenas gravissimas pendimus, Sed corpora esse cre- adhuc viveret, quando ejus anima luctabatur, in sua
dere, quibus hac atque illac quasi ferimur et volita- vagina erat, utique omnibus raembris viventis inclu-
mus in somnis, horiiinis, est qui parum vigilanter de sa, et in cjus corpore suam formam, de quo fucrat
rebus talibus cogitavit: do his quippe visorum imagi- formata, servabat: nondum quippe artus illos; sicut
nibus, maxime anima probatur non esse corporea : fitinmorle, reliquerat; nondum niembra ex mem-
nisi velis ct illa corpora dicere, quae praeter nos ipsos bris formata ex formantibus cogente vi morlis extra-
tam raulla videmus in somnis, cpelum, terram, inare, xerat: unde igitur erat virile animse corpus, in quo
solem, lunam, stellas, fluvios, montes, arbores, ani- sibi luctari cum adversario videbatur? Si autem non
malia. Haecqui corpora esse credit, incredibililer de- erat corpus, et tamen erat aliquid simile corporis, in
sipit: sunt tamen corporibus omninosimillima.Ex hoc quo sane verus labor aut vcra laelilia sentiretur;
1
genere sunt etiam, quaealia significanliadivinilus da- jamnc tandem vides, quemadmodura fieri possit ut
monslrantur, sive in somnis, sive in ectasi: quse unde sit in anima similitudo qusedam corporis, nec ipsa sit
fiant, id est, qusenam sil velul materies eorum, quis corpus ?
indagare potcst ant dicere? Procul dubio tamen spiri- 27. Qtiid si talc aliquid apud inferos geritur, ct in
tualisest, non corporalis. Namquehujusmodi species eis se, non corporibus, sed corporum similitudinibus
velut corporum, non lamen corpora, et vigilantium animaeagnoscunl? Cum enim tristia patimur, quam-
cogitatione formantur, ct profundilate memoriac con- vis in somnis, ctsi membrorum corporeorum sit ilia
tinenlur; et ex ejus abditissimis sinibus, nescio quo simililudo, non mcmbra corporea; non est tamen poe-
mirabili cl ineffabili modo, cum recordamur pro- nse similittido, sed poena : sic etiam ubi Iseta sentiun-
dcunt, et quasi ante oculos prolala vcrsantiir. Tam tur. Sed quoniam sancla Perpetua nondum erat mor-
mullas igilur et tam magnas corporum imagines, si tua, non vis hinc libi fortasse prsescribi: cum valde
anima corpus esset, capere cogitando vel memoria ad rem pcrtineat, cujus esse naturse existimes illas
conlinendo 2 non posset. Secundum tuam quippe de- similitudincs corporura quas habemus in somnis; et
finilionem, < corporea substanlia sua corpus boc tota ista causa finita sit, si eas et similes corporibus^
pxlerius non cxcedit. > Qua igilur magnitudine, quae et non esse corpora confiteris. Verumtamen Dinocra-
nulla illi est, imagines tam magnorum corporum et tes frater ejus mortuus erat : hunc vidit cum illo
spaliorura atqueregionum capit?Quidergo mirum, si et vulnere quod vivus habuit, et unde est perductus
ipsasibiin sui corporissimili(udineapparet,etquando ad morlem. Ubi est quod tantis conatibus labo-
sine corpore apparet ? Nequeenim cumsuo corpore sibi rasli , cum ageres de praecisione membrorum,
apparet in somnis, el tamen in ea ipsa similitudine ne simul concidi anima putarelur? Ecce vulnus
corporis sui,quasi per loca ignota et nota discurrit, et erat in anima Dinocratis, quod eam vi sua, quando
lseta sentit multa vel tristia. Sed ptito quod nec lu au- erat in ejus corpore, exclusit ecorpore. Quomodo
deas dicere, figuramillam corporis atque membrorum, crgo sccundum luam opinionem, <quando membra
quam sibi haberevidetur insomnis, verum corpus esse. corporis prsccidunltir, ab ictu se sublrahit, et in alias
Nam islo modo erit verus mons, quem sibi videtur parles densando se colligit, ne aliqtia pars ejus vut-
ascendere; et corporea domus, quam sibi videtur in- nere corporis amputetur, > eliamsi dormienti atque
trare; et arbor vera lignumque verum corpus habens, nescienti membrorum aliquid prsecidatur? Taniam
sub qua sibi videtur jacere; et aqua vera, quam sibi quippe illi tribuisli vigilantiam, ut eiiam visis occu-
videtur haurire; et omnia in quibus quasi corporibus pala somniorum, si plaga irruerit ignoranti, qua caro
versalur, corpora erunt si et ipsa corpus est, quoe feriaturj se illa providenler perniciterque subducat,
simili imagine inter cuncta illa versatur. ne possit feriri alque vexari, sive concidi: nec at-
CAPUT XVIII. — 26. De conscriptis visionibus tendis, homo prudens, quod si se anima inde subdu-
martyrum dicendum libi est aliquid; quoniam tu ceret, nec illa percussio 'senlirelinN Sed inveni quod
etiam inde testimoniura adhibendum putasti. Nempe polueris, qttid inde respondeas, quomodo anima par-
sancta Perpetua visa sibi est in somnis, cum quodam tes suas abripiat', ct recondat introrsos, ne ubi prae-
jEgyptio in virum conversa luctari. Quis autem du- cidilur seu perculitur corporis membrUm, ampuletur
bitet, in illa similitudine corporis animam ejus fuisse, et ipsa atqiie vexetur. Diriocratem aspice < et dic cur f'
non corpus, quod utique in suo femineosexu manens, ejus anima non se subtraxerit ab eo corporis loco,
sopitis sensibus jacebat in slratis, quando anima ejus qui mOTtiferovulnere vastabalur, ne in illa fterel
in illa virilis corporis simililudine luctabatur ? Qnid quod in ejus facie etiam post mortem ipsius corporis
hic dicis? verumne erat corpus illa viri similitudo, apparerel. An forte etiam ' libi placet, ut istas potius
an non erat corpus, quamvis haberet similitudincm simililudmes corporura quam corpora esse credamns; <
corporis ? Elige quid velis. Si corpus erat, cur non ut quomodo apparet quasi vulnus, quod non est vul- .'
servabat vaginse suae fbrmam? Neque enim in illius nusv ita quod non esl corpus, quasi corpus appareat?
' feminaecarnevirilia repereratgenitalia, unde ita posset Nam si anima vulnerari potesl ab eis qui vulnerant
sese coarctando, et, ut lu loqueris , < gelando for- corpus, nihilne metuendum est, ne possit oecidi »b
mari. > Deinde, obsecro te, cnm corpus dormientis eis qui occidunt corpus? Quod Ddmrmisapertwsime
1 Plures MsS.,aSqua. 1 ApudLov.,arripiat.
* SichabentMss.Editi,relinendo. * Plures Mss.,an fortejam.
541 LIBER QUARTUS. 542
fieri non posse teslatur (Malth. x, 28). Et tamen quid ille ruinas animae, sicut carnis, per humoris ali-
anima Dinocratis mori non potuit, unde corpus ejus mentum reficere cupiebat? Numquid istede corpore
est mortuum : et quasi vulnerata visa est, sicut cor- vestilus exierat? Sed in ilfo vera erat moleslia, qua
pus fuerat vulneratum, quoniam corpus non erat, sed cruciabatur anima; non tamen verum corpus, cui
habebat in similitudine corporis eliam similitudinem quacreret alimenta. Et isle sic potuit apparere vesli-
vulneris : porro autem in l non vero corpore vera tus, ut non corpus esset, sed similitudinem corporis
miseria fuit animse, quae significabatur adumbrato haberet et anima et habitus. Neque enim se anima
corporis vulnere, de qua sororis sanctse orationibus sicut in membra corporis, ita et in veslimenla porrl-
meruit liberari. git et coarctat, ut etiam inde formetur.
28. Jam illud quale est, dicere quod <anima for- 30. Post morlem vero quam vim cognitionis cor-
mam de corpore accipiat, ei cum incremento corpo- ruplibilibus exoneralae corporibus animae accipiant
ris protendalur ct crescat; > ct non altendere a quam etiam non bonoe; ut vel pariier malas, vel etiam bo-
monstruosa evadat anima juvenis sive senis, si ejus nas valeant interioribus scnsibus inttieri et agooscere?
brachium prsecidatur infantis. <Conlrahit cnim se, > sive in ipsis non corporibus, sed similitudinibus cor-
ut dicis; <animoe manns, ne ipsa eliam curn manu porum, sive in bonis aut malis affectionibus menlis $
corporis amputetur, et in alias se partes corporis dcn- in quibus nulla sunt quasi lineamcnla membrorum j
sando concludit. > Ac per hoc iilud animaebrachium, quis valeat indagare? Unde est el illud, quod patrem
quam breve corporis fuii unde ceperat formam, tam Abraham dives ille, cum in tormcnlis esset, agnovitj
breve servabitur ubicumque servetur; quia perdidit cui ligura corporis ejus non erat nola, cujus corpOris
formam, cujus incremento posset pariler crescere. similitudinem quamvis incorporea ' potuil anima reli-
Exit ergo anima juvenis aut senis, qui manum, cum nere. Quis autem rectedical,se aliquem homincm co^
esset parvus, amisit, habens quidem duasmanus, gnovisse, nisi in quantum potuit ejus vilam volunta*
quia una refugiens non est amputala cum corpore, temqne cognoscere, quae utique moles non habet vel
sed alteram juvenilem vel senilem, alteram vero sicut colorcs? Sic enim et nos ipsos certius quam caeleros
primum fuerat, infanlilem. Tales animas, crcde mihi, novimus, quia nobis conscienlia nostra nola est et
hon forma corporis facit, sed erroris deformilas fingit. voluntas: quam plane videmus, e.t in ca tamen ali-
Non mibi videris ab isio errore posse erui, nisi Deo qtiam corporis similitudinem non videmus. Hanc in
adjuvante diligcnter consideraveris visa somniantium, alio quamvis prccsentenon cernimus, etiam cujus ab-
et inde cognoveris csse quasdam quoe non sint cor- sentisfaciem novimus, recolimus, cogitamus. Nostram
pora , sed similitudines corporum. Quamvis enim et vero faciem eo modo nosse, rccolere, cogilare non
ea quse similia corporibus cogitanms, ex eo genere posstimus, et tamen nos ipsos nobis magis quam illum
sint : lamen quod ad mortuos atlinct, aptior conjc- cognittim verissime dicimus : ita clarum est, ubi sit
ctura de dormieniibus ducitur. Neque enim fruslra polior hominis veriorque notitia.
eos, qui morlui sunl appellat sancla Scriptura dor- CAPUT XX. — 31. Cum crgo aliud sit in anima ,
mientes (I Thess. iv, 12), nisi quia est quodammodo quo corpora vera sentimus , quod facimus quinque
consanguineus lethi sopor (Virgil., Mneid. lib.G, sensibus corporis; aliud quo prseler ipsOssimilia cor-
vers. 279). poribus non corpora cernimus, ubi et rios ipsos non
CAPUT XIX. — 29. Proinde si anima corpus es- aliier quam similes corporibus conluemur; aliud quo
set, el corporea esset figura in qua se videt in so- ncc corpora nec similitudines corporum, sicut fidem,
mnis, eoquod de corpore ejusfuisset exprcssa ; nullus spcm, charitatem, sine ullis coloribus et lumoribus
hominum membro corporis ampulato, sicut eo caret, eorumqtie similitudinibus, certius sane firmiusque
ita sine illo se videret in somnis, sed potius scmper conspicimus ; ubi magis esse et' qtiodam modo familia-
integrum, eo quod animaeipsius nihil fuerit ampula- iius habilare debemus, ubi renovari in agnilioncm
tum. Cum vcro aliquando se inlegros videant, ali- Dei sccundum imaginem ejus qui creavit nos? honne
quando autem sicut sunt, ex quacumqtie parte trun- in hoc quod lertio loco posui? lbi enim certe neque
catos; quid aliud isla res docet, nisi animam, sicut ulliini sexum, neque ullam sexus similitudinem ge-
aliarum rerum quas sensit in somnis, ita et corporiss rimus.
modo sic, modo sic, non veritatem, sed similitudinem 32. Nam illa masculinaevel femininseanihiseforma,
gerere? Gaudium vero ejus sive trislitia, delectatio membris virilibus muliebribusque distincia, si non
vel offensio, sive sit in corporibus, sive in corporum corporis similitudo, sed
corpus est, velis nolis est
similitudinibus, vera est. Tu ipse nonne dixisti, vere- masculus, velis nolis est femina, qusecumque aut
quedixisfi, <Alimenta et vestimenta non esse animoe, masculus apparet aut femina. Sed tanieri sis secun-
sed corpori necessaria ? > Cur ergo aquae stillam de- dum tuam
opinionem et corpus est anima, et vivum
sideravit apud inferos dives? Cur Samuel sanclus post
3 corpus est, el habel mammas prolumidas et propendu-
morlem, ut ipse qwque commemorasti.solilo in- las, et non habet barbam., et habet vulvam et geniia-
dumento vestilus apparuit (I Reg. xxvm, 14)? Num-
1 SicAm.Er. et plures manuscripti.At Lov., incorpo-
1 Er. et Lov.,si in. Abest,si, a
* Editi,nonattendis. manuscriptiset ab Am. ream.
2 Hicaddimus,si, ex mauuscriptiS: et infra resfltui-
' AliquotMss.,solido.
mus, egone;pro, ergone.
543 DE ANIMAET EJUS ORIGINE, S. AUGUSTINI 544
Ha quae habent feminsecorporis membra, et non est sed anima tua, nec verum corpus, scd similitudocor-
femina: egone npn dicam vera constantius, Et habet poris erit. Jacebit enim corpus luum, ambulabit ipsa:
oculum, et habet linguam, et habet digilum, et habet silebit lingua corporis lui, loquetur illa: clausi erunt
csetera similia corporis membra, et hsec tota est cor- oculi lui, videbit illa : et utique viventia jacebunl tui
poris similitudo, non corpus : cum hoc quod ego dico corporis membra, non mortua. Ac per hoc nondum
probet apud se quisque, cum corpora imaginatur ab- extracla est velut de vagina sua, gelala illa forma ,
sentium; probet certe, cum figuras et suam et alias sicut putas, animse luae, cl in ea tamen lola alque
suorum recolit somniorum : a te autem hujus monstri, integra cernitur similitudo carnis tuae. Ex hoc genere
ubi et verum est, et vivum est, et femineum est cor- simililudinum corporalium, quse non corpora sicut
pus, et femineus non esl sexus, nullum in natura re- corpora apparent, sunt omnia qnae sanctos Libros
rum proferaturexemplum? legens in prophelicis etiam visionibusnon intelligis :
33. Quod enim de phoenice loqueris, ad rem de quibus significantur ea quaegeruntur in temporibtis,
qua agitur omnino non pertinet. Resurreclionem velpraesenti, vel praelerito,vel futuro. Falleris autem
quippe illa significatcorporum, non sexum destruit in eis, non quia sunt ipsa fallacia , sed quia non ca
animarum : si tamen , ut creditur, de sua morle re- sicut accipienda sunt accipis. Ubi enim visae sunt
nascitur. Sed arbilror quod luum scrmonem parum animoemarlyrum (Apoc.vi, 9), in eadem revelatione
putaveris fore plausibilem, si non multa de phcenice visusesl et agnus quasi occisus, habens cornua scptem
more adolescentitim declamares. Numquid enim sunt (Id. v, 6): ibi equi, aliaque animalia, sicut opnrluit
in ejus corpore genitalia masculina et non cst ma- figurata: ibi postremo el slellse ceciderunt, el coelum
sculus, vel feminina et non est femina? Tu autem at- plicitum' est ut liber (Id. vi et ix); nec lamen tunc
lende quid dicas, quid astruere, quid persuadere co- concidit mundus. Ista itaque omnia si sapieuler acci-
neris. Animam dicis per cuncta membra diffusam pimus, quamvis dicamusvisa veracia, non lamen vera
gelando riguisse, et a vertice usque ad ima vestigia, dicimus corpora.
a medullis intimis usque ad superficiem cutis, lolam 35. Prolixioris autem sermonis est, de isto genere
lotius accepissecorporis formam : ac per hoc accepit similitudinum corporalium diligentissima dispulatio,
in femineo corpore quidquid habent femineorum vi- utrum et Angeli, seu boni, seu mali sic apparcant,
scerum feminse,et verum est hoc corpus, et haecvera quando specie hominum, vel quorumlibel corporum
sunt membra, et taraen non est femina. Cur, obsecro . apparent; an habeant aliqua vera corpora, cl in ipso-
te, in vero et vivo corpore omnia stint membra fe- rum potius verilaie videanlur: an vero in somnis vel
minea, et non est femina? in vero et vivo corpore in ecstasi, in islis cernantur, non corporibus, sed si-
membra sunt omnia masculina, et non est masculus? militudinibus corporum ; vigilantibus aulem vera
Quis ista credere, dicere, docere praesumat?An quia cernenda, et si opus est, etiam tangcnda ingerant
non generant animse? Ergo nec muli et mulae sunt corpora. Sed ista in hoc libro requirenda et per-
mnsculiel feminse. An quia nec concumbere polerunt tractanda esse non arbitror. Nunc de anitna incor-
sine carueis corporibus animse? Sed boc aufertur et porea satis dictum sit: quam sitcorpoream mavis
his qui casirantur : et tamen cum eis adimatur et opus credere, prius tibi defmicndum est quid sit corpus; ne
el motus, non adimilur sexus, flgura quantulacumquc forte cum de re ipsa inter nos constet, incassuu; de
niasciilinorummanente membrorum. Nemo unquami nomine laboremus. Quanta te tamen absurda sccula
masculum negavit eunuchum. Quid quod apud te sint tale corpus in anima cogitantcm, qualia sunlqusc
nnimaeetiam cunucliorum lestes integros habent, et abomnibus erudilis corpora nuncupanlur, id est, quoc
si cuiquam genitaiia prorsus tota tollantur, tota in per distantiam longitudinis, lalitudinis, alliiudiuis,
cjus anima, secundum opinionem tuam, et omnino locorum occupant spalia, minora minoribus suis par-
integra permanebunt? Novitenim se subtraliere.sic- tibus, et majora majoribus, pulo quod jam prudenlcr
ut dicis, cum ca pars carnis coeperit exsecari; nt advertas.
ea forma quae inde sumpta est, quando illud unde CAPUT XXII. —36. Restat oslenderc qtiemadmo-
sumpla csl ampulalur, non pereat; sed quamvis in dum, quamvis el proprie dicatur spirilus, non uni-
fusa gelaverit, molu tamen celerrimo rapialur, et in- versa anima; sed aliquid ipsius, sicul Apostolusdicit,
lerius recondalur, ut salva servelur : et tamen non Et inlegerspiritus vesler, et anima, el corpus (I Thess.
sit raasculus apud inferos, mascnlinorum genitalium v, 23); vel illud multo exprcssius in libro Job, Absol-
secum affcrens ' lotum, qui cum illa in corporc non vistianimamtneamab spiritu meo (Job vn, scc. LXX) :
habcret, masculus fuil propler eorum solum locum. tamen et universa anima appellelur hoc nomine ;
Falsa sunt haec,flli: si non vis ut sit in anima sexus; quamvis multo magis hsecqucsrio nominum videalur
non sit et corpus. esse, non rerum. Cuin enim constct esse aliquid in
CAPUT XXI.—34. Nonomnis similitudo corpom anima, quod proprie spirilus nomineiur , quo exce-
corpus cst. Dormi, et videbis : sed cnm evigilaveris, pto proprie nominaiur el anima , jam de re-
vigilanler disccrne quod videris. In somnis enim libi bus ipsis nulla contentio est; proesertini quia illud
velut corporeus apparebis : neque id corpus tuum, etiam ego dico proprie vocari spirilum, quod et tu di-
1 Editi,auferens. At omnes prope Mss., : cis, id est, quo rallocinamur el inlclligimus, quando
quo
verbo monstralurconirarietasin drctisipsiusafferens
Victoris. 1SicMss.Editi,plicatum.
 545 LlBER QUARTUS. 546
ita dislincle isUdicuntur, quemadmodum Apostolus est, Nolite esse sicut equus et mulus, quibus non est
ait, Et integerspiritus vester,etanima, et corpus. Hunc inlellectus (Psal. xxxi, 9). Quoecum ila sint, altende
autem spiritum eliam mentem videlur appellare, cum etiam quibus verbis spiritum definieris atque descri-
dicit, Menle servio legi Dei, carne autem legi peccati pseris, cuin illura ab anima dislinguero nitereris.
(Rom. vn, 25). Nam ipsa senlentia est, Et caro con- < Hsucanima, > inquis, < quae ex flalu Dei habel ori-
cupiscit adversusspiritum, et spiritus adversUs carnem ginem, sine sensu proprio atque intellectu intimo
(Galat. v, 17): ut quod ibi dicit, mentem; hoc intel- esse non poluit, quod est spiritus. > Et paulo post :
ligatur hic spiritum dicere : non sicut lu cxistimas, < Et quamvis anima, > inquis, < animel corpus; ta-
< universam menlem vocari, quse constat ex anima et men quod senlit, quod sapit, quod viget, spiritus sit
spiritu; > quod ubi legeris, nescio. Menlem quippe necesse est. > Iiem paulo post: < Aliud erit, > inquis,
nostram, nisi ralionale et inlellecluale nostrum dicere < anima, et aliud spirilus, sapieniia el sensus animae.>
non solemus : ac per hoc quod ait idem apostolus, His verbis salis indicas quid esse spiritum hominis
Renovaminiautemspirilu mentis veslrw(Ephes. iv, 23); sentias, id est, rationale nostrum, quo senlit atque
quid aliud dicit, nisi, Renovamini mcnle veslra ? Sic inlelligit anima ; non sicut sentitur' corporis sensi-
enim spiritus mentis nihil est aliud quam mens, quo- bus, sed sicut esl ille intimus sensus, ex quo est ap-
modo corpus carnis nihil aliud potest csse quam caro: pellata sententia. Hinc autem pecoribus sine dubita-
nam et hocscriplum est, ln exspoliationecorporiscar- lioue praeponimur, eo quod sunt illa ralionis exper-
nis (Coloss.u, 11); ubi carnem corpus carnis appellal. lia. Non habent ilaque spiritum pecora, id est, intel-
Dicit sane et alio modo spiritum hominis, quem pror- lectum et ralionis ac sajrientisesensum, sed animara
sus a mente discernit: Si enim oraverotingua, inquil, lanlum. Nam et de illis dictum est: Producant aquw
spiritus meus oral, mens autem mea infructuosa est repentia animarum viventium; et, Producat terra ani-
(I Cor. iv, 14). Verum nunc non de isto spiritu loqui- mam vhentem (Gen. i, 20, 24). Ut ergo plenissimeac
mur, qui est a menle disiinctus. Habet iste suam eam- planissime noveris, eam quse anima est, more divi-
deinque difficilem qusestionem : multis enim modis norum cloquiorum etiam spiritum dici, appellatur
atquc in diversis significalionibus Scriplurae divinse pecoris spiritus. Et ulique non habent pecora illum
spirilum nominant : sed de quo nunc agiraus, quo spiritum, quem tua Dileclio discernens ab anima de-
ratiocinamur, intelligimus, sapimus; constat inter finivit. Unde manifestum est quod generali vocabulo
nos sic eum etiam proprie spirilum nuncupari, ut non anima pecoris recle potuit sic vocari, sicut legilur iu
sit universa auima, sed aliquid ejus. Tamen animam libro Ecclesiaslse: Quis scit, spiritus filiorum hominis
etiam spiritum esse, si propterea negas, quia ejus in- si ascendat ipsesursum, et spiritus pecorissi descendat
telligentia distincte dicitur spiritus; poteris negare ipse deorsum in terram (Eccte. m, 21) ? Itemque in di-
universum semen Jacobappellari Israel, quoniam ex- luvii vaslitate ita scriptum est: El mortua esl omnis
cepio Juda, etiam distincte appellatus est Israel in caro, quw movebatursuper lerram, volatilium, peco-
tribubus decem, quaein Samaria ttnic fuerunt (III Reg. rum, el jumentorum, el ferarum, et omnis serpens qui
xu, 28). Sed quid opus esl hic diutius immorari ? movetur super terram et omnis homo , et omnia quw-
CAPUT XXIII. — 37. Jam nunc unde facilius cumquehabent spiritum vitw (Gen. vu, 21, 22). Ubi
oslendamus, atlende eam quaeanima est, etiam spi- remotis omnibus dubitationis ambagibus, generale
rilura dici, cum audis vel Iegis, Domino moriente, nomen animse esse intelligimus, spiritum. Cujus
quod scriptum est, El inclinalo capite tradidit spiritum quidem nominis signiflcatio tam lale palet, ut etiam
(Joan. xix, 30) : ila vis intelligi, tanquam a parte Deus vocetur spiritus (Joan. iv, 24). Et iste flatus
significaverit lolum, non quod ea quse aniraa est, aereus, quamvis sit corporeus, appellatur iu Psalrao
possil et spirilus nuncupari. At ego ut possim expe- spiritus lerapestaiis (Psal. LIV, 9). Quapropter et
ditius probare quod dico, te ipsum teslem citius et eam, quse anima esl', eiiam spiritura nuncupari,
commodiusadhibebo. Sic enim spirilum definisti, ut puto quod admonitus his, qusecoramemoravi, divina-
pccora appareant non spirilum habere, sed animam. rum leslimoniis paginarum, ubi et anima pecoris,
Irrationalia quippe ideo dicuntur, quod vim non ha- cui non esl intellectus, appellata legitur spirilus, non
beanl intelligentiae atque rationis. Unde cum homi- negabis ulterius. Quocirca si et illa quoede anima
nem ipsura admonercs suam nosse naluram, ita lo- incorporea disputata sunt capis et sapis, non esl
culus es: < Nam cum Deus bonus nihil non ratione unde tibi displiceam, quod eam me scire dixi non
condiderit, ipsumque homineni animal rationale, in- corpus esse, sed spiritum : quia et corpus non esse
lellectus capacem, rationis compotem, sensuque vi- monstraiur, el generali nomine spiritus nuncupatur.
vacem, qui omnia rationis expertia prudenli ordina- CAPUT XXIV. — 38. Quamobrem si hosad te li-
tione distribuat, procreaverit. > His tuis verbissalis bros impensa dilectione conscriptos, repensa dile-
asseruisli, quod omnino verissimum est, hominem ctione sumis etlegis; si in principioprimi tui libriaudis
csse compolem rationis atque intelligenliae capacem, et te ipsum, el studes, sicut dixisti: (Supra, lib. 2, n.
quod utique non sunt animalia rationis expertia. 22), tuam sententiam nontueri, si improbabilis dcte-
Unde et testimonio divino, eos qui non intelligunt, gatur : illa praecipue undecim cave, de quibustein li-
pecoribus comparasii, nonutique habentibus intel- 1 sic Am.et Mss.AtEr. et Lov.,senlit.
lecium (Ptat. xtrai, 13). Quod et alio loco scrintum .,„
*ms.:<^wpropleretmwaTnummmetU
547 ADMONITIOIN OPUS SUBSEQUENS.
brosuperiore commonui(Supra, lib. 3, nn. 22,23). Ne vero meam, utrum animcchominumnovae fianty aji,
« aniraam sic dieas ex Deo, ut eam non de nulla , de parentibus (quas tamen a crealore Deonon :de"'ip-
nec de alia, sed de sua natura creaverit : >ant < quod sius substantia fieri dubitare fas nonest), aut non
per infinitum tempus, atque ita semper animas det, debere reprehendi, aut ab eo debere, a quo potest
sicut semper cst ipse qui dat : » aut < animam rtie- docente et auferri: et habere in se animas corporam
ritum aliquod perdidisse per carnem , quod habuerit sirailitudines incorporeas; ipsas autem non esse cor-
ante carnenr: > aut < aniinam per carnem reparare pora : et salva dislinctione animce et spiritus, etiam
habitudinem priscam, perque ipsam carnem renasci, universaliter animam spiritum nuncupari, pulo quod
per quam meruerat inquinari : > aut < quod anima persuaserim Charitati tuse. Si autem persuadere non
ante omne peccatum meruerit esse peecalrix : > aut potui, ulrum tamen ea dixerim quse persuadere de-
< infantes sine regeneratione Baptismatis mortuos ', buerint', qui legent polius judicabunt.
ad indulgentiam pervenire originalium peccatorum : > 39. Si qua sane alia, quse plurima in tuis libris
ant < quos Dominus praedeslinavit ad Baptismum , emendanda mihi videntur, scire forlasse desideras ,
prajdestinationi ejus eripi * posse, et ante defungi venire tibi non sit onerosum, non tanquam discipulo
quam ineisquodOmnipolens praedeslinavitimpleri: > ad magislrum , sed primcevoad grandscvum, forli ad
ayt * dc his qui priusquam baplizenlur exspirant, infirmum. Etsi enim non eos edere debuisti, majore
diclum esse quod scriplwn est, Raplus est ne malitia tamen et veriore gloria quisque correctus sua confes-
n}utqre.lillius inlelleclum t (Sap, IV, 11); atque ad sione reprehendilur, quam cujuslibet erranlis ore
huiic sensumcceteraperlineniia : aut < earum aliquas laudalur. Quamvis in eorumdem recitatione librorum
mans.ipnesextra regnum Dei esse , quas multas in audilores et laudatores tuos non omnes ista quacsana
(dotnp Palris sui Dominusdixit csse > (Joan. xiv,2) : doctrina improbat, vel ante sensisse, vcl ad ea tibi
aut < sacrifrciumcorporis et sanguinis Christi pro his consensisse crediderim : sed acie mentis ipso tuce
qui non baptizati de corpore exierint offerendum : > recitationis impetu cursuque perstricta, hcec parum
aut < aliquos eorum qui sine Ghrisli Baptismate mo- advertere potuisse ; aul certe etiam illos qui adverlere
riuntur, in paradisum inlcrim recipi, ac postmodum poluerunt, non iu te rerum liquidissimam veritalem,
pt rcgni ccelorumbeatitudinem consequi. >Hsecpraeci- sed verborum affluentiam et ingenii facullatem indo-
pue cave, fili, nee cognominari Vincenlius delecteris, lemque laudasse. Plerumque enim laudaluf *, prse-
Si vis esse viciorerroris. Nec lequando aliquid nescis, dicaturet amatur eloquium in spe juvenis; etsi non-
existimes scire : sed ut scias, disce nescire. Neque dum habeat maturilatem fidemque doctoris. Quaprop-
cinm aliquid in occultis Dei operibus ignorando, sed ler ul et tu recte sapias, et alios non lantummodo
lemere ipcognitapro cogniiis astruendo, et falsa pro deleclare possit, verum etiam sedificare, quod loque-
veris prpferendo acuefendendo, peccatur. Ignorantiam ris; curam te oportet gerere de sermonibus luis, re-
<- 4 plures Mss., sine regeneralionis motis plausibus alienis.
Baptismate mor-
(«0«.
s Manuscriptipraetereunt, prwdestinalipniejus eripi; 1 SicduoMss.At editi, debuerim.
habentque, posse unledefungi, nec in eis quoi Omnipo- 3 Manuscripti,
plerumqueenim prwdicatur,omisso,tau-
tens, etc. datur.

'ADMONITIO
IN QPUS CQNTRARUAS EPISTOLASPELAGIANORUM.

Spjiifacio Romanam Ecclesiam post Zosimum gubemante, duse Pelagianorum, quseper Italiam secrelo cir-
eufjjferehantur Epistolse detectse sunt Calholicorum quorumdam vigilantia, delatseque ad eumdem Bonifacium
napam. Alteram Julianus, ut dicebatur, Romam miserat: alteram aulem decem et octo velut episcopi, idem
ajmirum Julianus, el cum eo forte Florus, Orontius, et cseteri ex Pelagianis in Ephesina synodo memorati, alii
que Tbessalonicameommuni nomine, ad Rufum ejusdem loci episcopum direxerant. Utramque Epistolam Bo-
nifacius curavit Auguslino mitlendam per Alypium episcopum: qui Alypius ex ltalia in Africam sub anni 419
finem reversus, non eas tanlum Epistolas, sed eliam excerpta dc Juliani libris qusedam sibi a Valerio comite
missa, secum reporlavit. Adversus excerpta librum de Nuptiis et Concupiscentia secundum.condidit Augusli-
nus, anao forte 420; ac sub idem haud dubie tempus quatuor libros contra duas Epistolas Pelagianorum eltt-
cubravit, Bonifaciopapcenuncupalos: quos subinde libros in Retractationum serie opusculis dicto anno 420
composilis proxime subjunxit.
lidem libri Alypio rursumin Ita Iiam navigante delati suntad Bonifacium : nam de illis Julianus in libro primo
;QperisImperfecti, cap. 85, < Sicut in his libris, > inquit, < quos nunc per Alypium ad Bonifacium misisli. >
Qnidehis quoque ibidem, libro secundo, cap. 178, scribil, < Quod lam ncfarium est, ut cum a nobis in ea
Epistola, quam ad Orjenlem misimus, vobis fuisset objeclum, tu in his libris, quos nuper ad Bonifacium mi-
Sisli, negando a te propulsare coneris. > Quod vero ad eam Epistolam attinet, quae Romain a Juliano missa
ferebatur, cojus Epblolae verba hsec Augustinus in libro secundo de Nuptiis et ConcupiscenUa,a. % aitulit,
549 CONTRA DUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINILIBER PRIMUS. 550
< Dicunt eliam istas quoemodo agunlur, nuptias a Deoinstitutas non fuisse, quod in libro Augustini legitur,
coutra quem ego modo quatuor libris respoudi: > illam JuJianus suam esse inficiatnr in libro primOOperis
Impcrfecti, cap. 18. < Facit quoqup, > uiqu.il', Epislolse menlionem, quam a me ait Romam fuisse directam :
sed pcr verba quseposuit, nequiviaws quo de scriptp loqueretur agnoscere. Nam ad Zosimum quondam illiris
civitatis episcopum super his quscstionibusduas Epistolasdeslinavi, verum eo tempore, quo adhuc libros exor-
sus non eram. > Respondel Augustinus: i UaecEoislola non est ad Zosimum, > id est, npii ad eum noininalim
scripla, < sed ad eos seducendos, qui Ronuc possent tali suasione seduci. Sed si eam non agnoscis, ecce non
sit lua. > Suspieamur nos, Julianum dissimulandiansam capcre ex istis verbis: < Quod in libro Augustini legi-
lur contra quem, > elc., quaefprte quispiam poslea in margine annotavit, atque inde alius in textum Epislolse
lranslulit.
In primo libro subsequentis operis, Epislolaea Juliano, ut ferebalur, Romam missaerespondet Augustiniis.
In secundo el aliis deinceps alteram excutit Pelagianorum Epislolam ad Rufum Thessalonicensem. Ostendit
in primis Caiholicoscum a Pelagianis abhorrent, non in Manichoeosincidere. Calumniam praevaricalioriisin
Pelagii Coelesliiquesub Zosimodamnalione admissaepropulsat a Romanis clericis. Gralioe nomine nec fatuin
asseri a Cathplicjs, nec personarum acceplionem Deo tribui demonstrat.
In lcrtio exponil contra Pelagianam hccresimquid vere Calholici dicant de Legis utilitate, quid de Baptismi
eflecluac virlute doceant, quid de ulriusque Teslamenli discrepantia, ^quidde Prophetarum et Apostolorum
juslitia et perfectione, quid de appellatione peccati in Christo, quid postremo de prseceptorum in fulura vita
impletione profiteanlur.
Iu quarlo denique insidias aperit, quaereliqua parte Epistolse secundce Pelagianorum, in quinque doctrinae
eorura capilibus lalenl, in laude sciliccl crealurae, laude nuptiarum, laude Legis, liiude liberi arbitrii, etlaude
sanctonim: alque ad flnem libri profert Cypriani et Ambrosii testimonia pro catliolica fide, quaedamde pri-
ginali peeealo, alia de graliae adjutorio, ultima de procsentis juslitioe imperfeclione.
Jn subsequentes libros vide lib. 2, cap. 61, Retractationum, tom. 1, col. 655, a verbis, Se-
qanntur libri quatuor , usque ad verba, Celeberrima praedicante. M.

S. AURELII AUGUSTINI

HIPPONENSIS EPISCOPI
CONTRA

DUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM

AD BONIFACIUM ROMAM ECCLESI^E EPISCOPUM

LIBER PRIMUS.
a Juliano,ut ferebatur, Romammissaerespsndet Augustinus: ac primumcatholicamdoctrinamvindicatali
Epistolae
illius calumniis,lum Pelagianorumhoereticumsensumin ea fidei professione,quam Epistolae
auctorCatholicisopponebat,
latentemretegit et refellit.

CAPUT PRIMUM.—1. Exorditur a Romani episco- cerissime, mutua miscuil dictanle dilectipne colloquia,
patus prweminenlia. Noveram te quidem fama ce- tecumque convivens, et parvo Iicet tempore, magno
leberriina proedicante, et frequenlissimis atque vera- libi junctus affectu, se simul et me refudit animo
tuo,
cissimis nuntiis qttanta esses Dei graiia plentis acce- teque mihi
reportavit in suo, lanto major in me tuoe
peram,beatissime atque venerande papa Bonifaci. Sed Sanctitatis esl facta noiitia, quanlo cerlior amicitia.
posteaquam te eliara proesentia corporali frater raeus Ncque enim dedignaris, qui non alta sapis, quamvis
iridil Alypius, acceplusque a le benignissime ac sin- aliius prscsideas, esse amicus humilium, et amorem
ADMONlTIO PP. BENEDICTINORUM.
Contraduas EpistolasPelagianorumlibri quatuorrecognilisunt ad vaticanaduo exemplariamanuscriptaet ad Gallicana
tria, uaumscilicetabbatiaeBeccensis,aliumabbatiaasanctiPetri de Pratellis,tertium abbatiaes. Micliaclisde monte in
periculomaris; et ad editionesAin.Er. et Lov.
Comparavimusprwterea eas omnes editiones initio Retrvgf Confessi>tf. 1> memoratas. M.
(a) acriptiaono420, aut paulopost.
551 CONTRADUAS EPISTOLASPELAGIANORUM,S. AUGUSTINl 5&
rependere impensum. Quid est enim aliud amicitia, berumarbitrium peccatoAdw periisse. Jam ilaquc Ju-
quac non aliunde quam ex amore nomen accepit, et liani respondeamusEpistolae.< Dicunl, > inquit, < illi
nusquam nisi in Christo fidelis est, in quo solo esse Manichsei,quibus modo non communicamus, id est,
etiam sempiterna ac felix potest? Undect accepta per loti isti cum quibus dissentimus, quia primi hominis
eum fratrem, per quem te familiarius didici, majore pcccato, id esl, Adoe, liberum arbitrium perierit, et
fiducia,ausus sum aliquid ad tuamBealiludinem scri- nemo jam potestatem habeat bene vivendi, sed omnes
bere de his rebus, quae hoc temporc episcopalem in peccatum carnis suaenecessitatecogantur. > Maui-
curam, si qua in nobis est, ad vigilantiam' pro grege chseos appellat Calholicos, morc illius Joviniani, qui
dominicostimulo recentiore sollicitant. ante paucos annos hserelicus novus, virginitatemsan-
2. Novi quippe haeretici, inimici graliae Dei, quae clse Mariae destruebat, et virginitali sacrse nuptias
datur pusillis et magnis pcr Jesum Christum Domi- iidelium cosequabat.Nec ob aliud hoc objiciebat Ca-
num nostrum, etsi jam cavendi evidentius aperliore tholicis, nisi quia eos videri volebat accusatoresvel
improbatione* monstrantur; non tamen quiescunt damnatores esse niiptiarum.
scriplis suis minus caulorum vel minus eruditorum 5. Liberum aulem arbilriutn defendendo proecipi-
corda tenlare. Quibusulique esset respondendura, ne tant, ut de illo potius ad faciendam justitiam, quam
se vel suos in illo r.efandoerrore firmarcnt, eliam si de Domini adjutorio confidatur,aiquc ut in se quis-
non metucremus, ne quemqttam Calholicorum veri- que, non iu Dominoglorietur (1Cor. i, 31). Quis autem
simili sermone decipcrent. Cum vero non desinant nostrum dicat, quod priini hominis peccaio perierit
fremere ad dominici gregis caulas, aique ad diripien- liberum arbitrium de humano genere? Libertas qui-
das lanto prelio redemptas oves, aditus undecumque dem periit per peccalum, sed illa quoe in paradiso
rimari, communisquesit omnibus nobis qui fungimur fuit, habendi plenam cum immortalitate jusliliam ;
episcopatus officio (quamvis ipse in ea pracemineas propter quod natura humana divina indigcl gratia,
celsiore fasligio) specula pastoralis3: facio quod pos- dicente Domino, Si vosFilius liberaverit,tuncvereli-
sum pro mei particula muneris, quantum milii Doini- berieritis (Joan. vin, 36): ulique liberiad bene jusle-
nus adjuvantibus orationibustuis donarc dignalur, ut que vivendum.Nam liberum arbitrium usque adeo in
peslilentibus et insidiantibuseorum scriptis mcdentia peccatore non periit, ut per illud peccent, maxime
et munienlia scripta praetendam; quibus rabies qua omnes qui cum deleclatione peccaui et amore pecca-
furiunt, aut etiam ipsa sanetur, aut a Iscdcndisaliis ti, hoc eis placet quod eos libet'. Unde et Aposlolus,
repellalur. Cumesselis inquit, servi peccaii, liberi fuxslisjustiliw.
3. Hsecautem qusc duabus EpistoHseorum respon- Ecce oslenduntur etiam peccato minime potuisse,
deo: uni scilicet quam dicilur Romam misisse Julia- nisi alia liberlale , servire. Liberi ergo a justilia non
nus, credo ut pcr illam, quosposset, suos aul inveniret, sunt, nisi arbitrio voluntatis : libcri autem a peccato
aut faceret, alteri autem quam decem cl oclo velut non fiunt, nisi gralia Salvatoris. Propler quod adini-
episcopi parlicipes ejus erroris, non ad quoslibet, sed rabilis Doclor etiain verba ipsa discrevil: Cum enim
ad loci ipsius episcopumsua callidilate leiilandum, el servi essetis, inquii, peccali,liberifuislisjustitiw. Quem
ad suas paries, si possct fieri, traducendum, ausi sunt ergo fruclum habuistislunc in his, in quibusnunceru-
Thessalonicamscribere : haec ergo quacislis, ut dixi, bescitis? Nam finis illorummors est: nunc autem libe-
duabus Epistolis illorum, ista disputatione respondeo, rali a peccalo,servi aulem facti Deo, habelis fructum
ad tuam polissimum dirigere Sanctiiatcm, non lam vestrumin sanctificalionem,finemvcrovitam wternam
discenda quam examinanda, cl ubi forsilan aliquid (Ro:n.\i, 20 22). Liberos dixit justiiise, non libera-
displicueril, eraendandaconstilui. Indicavitenim mihi tos : a peccalo autem non liberos, ne sibi hoc trihuc-
frater meus, quod eas illi dare ipse dignatus cs, qusc rent; sed vigllantissime maluit dicerc liberalos, refe-
in tuas manus, nisi vigilanlissima diligcnlia fratrum rens boc ad illam Domini senlcniiam , Si vosFilius
nostrorura filiorum tuorum, venire non possint. Ago liberaveril, lunc vere liberieritis. Cum itaque non vi-
autem gratias sincerissimocin nos bencvolcntiaetuae, vant bene filii homimim*, nisi eflecli filii Dei, quid
quod eas me latere noluisii Litleras inimicorum gra- esl quod isle libero arbitrio vull bene vivenditribuere
tiae Dci, in quibus reperisti nomen meum calumniose polcslalem; cum hscc potcslas non delur nisi gratia
alque evidenter expressum. Sed spero dc DominoDeo Dci, per Jcsum Clirislum Dominumnostrum (Id. vu,
nostro, quod non sine mercede quse in coelis est, illi 25), dicente Evangelio, Quotquot aulem receperunt
me lacerant denle maledico, quibus me pro parvulis, eum, dedit eis potestatemfilios Dti fieri (Joan. i, 12)?
ne fallaci laiulatori Pclagio perdili relinquantur, sed CAPUT III. — C. Gratia non secundummerita da-
veraci salvatori Chrislo liberandi oflerantur, oppono. tur. Sed ne forte dicant, ad hoc esse adjutos, ut ha-
CAPUTH. — 4. Julianum impugnat asserentemli- berent poleslatem fieri filii Dei; ut autem hanc acci-
pere mererentur, prius eum libero arbilrio, nulla
1 Gallicani
manuscripti, si qua in nobisesl vigilanlia. adjuti gratia receperunt: haec est quippe intentio
a In iisdemMss.,improbitate.
' Er. et Lov.,in eoprwemineascelsiorefastiqiospeculw 1 Er. etLov., quodeislibet.AtAm.et MSS., quodeos li-
pastoralis.veriusanliquaeditioAm.et Mss.Gallicam acva- bet. Hocverbumaccusativo
* jungere solelAugustinus.
ticani, iii ea prwenuneascelsitre fastigio specuia pa- sicMSS. Editiautem loco, filn hominum,habent, fo>
ttoralis. aunes.
555 LIBER PRIMUS. 554
qua gratiam deslruere moliuntur, ut eam dari 6ecun- stum Dominum nostrum. Omne enim quod non est
dum merita nostra contendant : ne forte ergo hanc ex flde, peccatum est (Rom. xiv, 23). Ac perhoc
evangelicara sentenliam sic dividant, ut meritum ' bona voluntas qusese abslrahit a peccalo, fidelis est;
ponant in eo quod diclum est, Quolquotautem recepe- quia justus ex fide vivit (Habac. 11,4). Ad fidem au-
runt eum; ac deinde non gralis datam, sed huic me- tem perlinet credere in Christum. Et nemo potest
rilo redditam gratiam in eo quod sequitur, Dedit eis credere in eum, hoc est', venire ad eum, nisi fuerit
poleslatem filios Dei fieri: numquid si quaeraturab illi datum. Nemo igitur potest habere voluntateio.
eis, quid sit, receperunt eum, dicturi sunt aliud, nisi, justam, nisi nullis prsecedenlibus meritis acceperit
Crcdiderunt in eum? Ut igitur ct boc scianl ad gra- veram, hoc est, gratuitam desuper gratiam.
liam pertinere, legant quod ait Aposlolus: ln nullo CAPUT IV. — 8. Pelagiani prwcipitatores liberi
expavescalisab adversariis,quwquidem est illis causa arbitrii. Hoc isli nolunt elati el superbi, nec pur-
perditionis, vestrw autem salulis : et hoc a Deo; quia gando defensores, sed exlollendo praecipitatoresliberi
vobis donalum est pro Christo, non tanlum ul credatis arbitrii. Qui non ob aliud nobis lioccdicenlibus indi-
in eum, sed ut eliam patiamini pro eo (Philipp. 1, 28, gnantur, nisi quia gloriari in Domino dedignantur.
29). Nempe utrumque dixit esse donatum. Memquod Tinmit tamen Pelagius episcopale judicium Palaesti-
ait, Pax fratribus, et charitas cum fide, a Deo Patre et num : et cum ei fuisset objectum, quod dicerct gra-
DominoJesu Christo (Ephes. vi, 23). Legant etiam tiam Dei secundum merila noslra dari; negavit se
quod ipse Dominus ait, iVemo potest veniread me , dicere, et eos qui hoc dicerent, analhemalizando
nisi Pater, qui misil me, traxerit eum. Ubi ne quis- damnavit (a). Nec aliud tamen defendere invenitur
quam putet aliud dictum esse, veniread me, quam , in libris, quos poslmodumscripsit; fraudem se putans
Credere in me ; paulo post cum de suo corpore et hominibusjudicantihus * fecisse menliendo, aut nescio
sanguine loqueretur, et scandalizati essent plurimi quoraodo suum sensum verbis ambiguis oblegendo.
in sermone ejus, ait: Verbaquwegotocutussum vobis, CAPUT V. — 9. Allera Juliani calumnia, Nupttas
spiritus et vita sunt; sed sunt quidamex vobis qui non non a Deo inslitutas dici. Tertia catumnia, Damnari
credunt. Deinde subjunxit Evangelisla : Sciebat enim conjugalemcongressum.Sed jani videamus quod se-
Jesus ab initio, qui estent credentes, et quis tradilurus quitur. < Dicunt etiam, > inquit, < islas quse modo
essel eum, et dicebat, Propterea dixi vobis,quia nemo aguntur nuptias a Deo institutas non fuisse : quod in
potestveniread me, nisi fuerit ei datum a Patre meo libro Augustini legilur (b), contra quem ego modo
(Joan. vi, 44, 64-66). Sententiam scilicet iteravit qualuor libellis respondi. Cujus Auguslini dicta ini-
qua dixerat, Nemo polesl veniread me, nisi Pater, qui mici nostri in veritalis odium susceperunt. > His ejus
misit me, traxerit eum. Et hoc propter credentes et caluraniosissimisverbisbreviler video respondendum:
non credentes se dixisse manifestavit, exponensquod quia repetit ea poslea, ubi vult ipse insinuare quasi
dixerat, ZVisiPaler, qui misitme, traxerit eum: idipsum contra nostra isti quid dicant; ibi cum illo *, quan-
aliis verbis repetendo in eo quod ait, nisi fuerit ei da- tum res postulare videbitur, Dominoadjuvame cer-
tum a Patre meo. Ille quippe trahilur ad Chrislum, tandum est. Nunc ergo respondeo, a Deo nuplias
cui dalur ut credat in Christura. Datur ergo potestas institutas, et lunc, quando dictum est, Propterea
ui filii Dei fiant, qui credunt in eum, cum hoc ipsum retinquelhomopalrem suum et matrem suam, el adhw-
dalur ut credant in eum. Quaepotestas nisi detur a rebit uxori suw; et erunl duo in carne una (Gen. 11,
Deo, nulla esse potest ex libero arbitrio : quia nec 24) : et nunc, propter quod scriplum est, A Domino
liberum in bono erit, quod liberator non liberaverit; jungitur viro mulier (Prov. xix, 14). Neque enim
sed in malo liberum habet arbitrium, cui delectalio- aliud fit eliam nunc quam illud, ut adhsereat homo
nem malitisevel occultusvel manifestus deceplor in- uxori suse, et sint duo in carne una. De ipsis quippe
vel sibi nunc * fiunt, consultus est Dominusa
sevit', ipse persuasil. nupliis, quoe
7. Non itaque, sicut dicunt nos quidam dicere, et Judseis, utrum liceret quacumqtie causa dimittere
iste audet insuper scribere, omnesin peccatum,velut uxorem. Et isto commemorato leslimonio legis ad-
inviti, carnissuw necessitatecoguntur : sed si jam in junxit, Quod ergo Deusconjunxit, homo non separel
ea aetatesunt, ut propriae mentis utantur arbilrio, et (Matth. xix, 3-6). Hoc tcstimonium Iegis adhibuit
in peccalo sua voluntate relinentur, el a peccato in eliam Aposlolus Paulus, cum viros moneret ut ab
peccatum sua voluntate praecipilaritur. Neque enim eis diligerentur uxores (Ephes. v, 25,51). Absit
agit in eis etiam qni suadet et decipit, nisi ut pecca- ergo, ut in libro meo conlra hsec teslimonia divina
tum voluniale commiltant, vel ignorantia veritatis , iste aliquid legerit. Sed vel non inlelligendo, vel
vel delectationeiniquitatis, vel utroque malo et cae- magis calumniando, in aliura sensum conatur detor-
citalis et inflrmitalis. Sed hsec volunlas quse libera 1 VaticaniMss.,hoceslenimvenire.
cst in malis, quia delectatur malis, ideo libera in bo- * Gallicanicodices,hominibusfecisse; omisso,judican-
nis non est, quia liberata non est. Nec potest homo tibus. ' Sic Mss.At editi, contra nostra ista quid dicanl, vbi
boni aliquid velle, nisi adjuvetur ab eo qui malum cumillo.
non potest velie, hoc est, gratia Dei per Jesum Chri- * Editi,nunc quoque.Abest,quoque, a plerisque ma-
nuscriptis.
(a) vide supra, librumdeGestisPelagii,n. 50.
1 Editi,mseruh.AtHSS.,insevit. (b) Loquiturde libroprimode Nuptiiset Concupiscentia.
SANCT.AUGUSTX. (Dix-huit.J
555 CONTRADUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 556
quere quod legit. Librum autem meum, conlra quem teris Testamenti a peccaiis fuisse liberatos, non
se quatuor libellis respondisse commemorat, post virtute propria ; quia tnaledictusomnisquispem tuam
damnationem Pelagii Coelesliiqneconscripsi. Quod ponit In homine(Jerem. xvn, 5); et in hoc sine dubio
ideo diccndum puiavi, quoniam iste dicit, ab inimicis inaledicto * sunt, quos etiam Psalmusdivinus nolat,
suis in odium verilatis dicta meafuisse suscepta : ne Qtd confiduntm virtutesua (Psal. XLVIII, 7) : nec ve-
ideo quisquam exisiimet, propterhunc librum meum fere Testamento, quod in servitutem generat (Galat.
inimicos gratia; Christi novoshsereticosfuissedamna- rv, 24), quamvis cerlse dispensalionisgratia divinilus
tos. In eo autem libro defensio est potius, quam re- datum sit : nec ' ipsa lege sancta et justa et bona
prehensio nupliarum. (Rom. vn, 12), nbi scriptum est, Non eoncupisces
10. < Dicunt etiam, > inquit, < motum genltallum (Exod. xx, 17); quoniam non est data quae posset
et commixtionem conjtigum, a diabolo fuisse reper- vivificare, sed prsevaricationisgratia posita est, do-
tam : et prop!erca ens qui nascunlur innocentes ', nec veniret semen cui promissum est (Galat. ni, 21,
reos esse; ct a diabolo (ieri, non a Deo, quia de hac 19) : sed liberaios esse per sanguineriiipsius redem-
diabolica coinmixlione nascuntur. Hoc autem slne ptoris, qui est unus mediator Dei et hominumhomo
aliqua ambiguilale Manicbaeiimest. > Imo sicut dlci- Christus Jesus (I Tim. u, 5). Isti autera inimici
mus a Dco nuptias instilulas propter ordinatam ge- gratiaeDei, qusedata est pusillis et magnisper Jesum
neralionem liliorum ; ila dicimus filiorumgignendo- Christum Dominum nostrum, ideo dicunt antiquos
rum seminaiionemsinemotugenitalium et sine conl- homincs Dei perfectae fuisse justitiae, ne Chrisli in-
mixtione conjugiim nec in paradiso, si filii gigne- carnatiohe, passione, resurrectione, cujus flde salvi
rentur, esse potuisse. Sed utrum talis eorum motus facli sunt, credantur eguisse.
atque commixtiofuisset, si nemo peccasset, qualis CAPUT VIII. — 13. Quinla calumnia, Paulum et
nunc est cum piidcnda libidine, binc est qusestio : de cwterosApostoloslibidinepollittosfuissedici.—Aposto-
qua diligcnliuspostea, si Detts voluerit, dispulabimus. lum etiam Paulum, inquit, vet omnes apostoiosdicunt
CAPUT VI. — H. Pelagianorumconsiliumin lau- semperimmoderatalibidinefuissepottutos.Quishocvel
danda conjugatiscommixlionisinnocentia. Quid tamen profanusaudeat dicere ? Sednimirumiste proplereasic
isii velint, quid inlendant, quo rem perducere mo- calumniatur8,qula contenduntid quod dixitApostolus,
'iantur, adjuncta istius verba declarant, ubl ait nos Seio quia non habilatin me, hoc est in carne mea, bo-
dicere, < propterea eos qui innocentes nascuntur, num; velle enhn adjaeetmihi, perficereautem bottum
reos esse; et a diabolo fieri, non a Deo, quia de hac non tnvenio (Rom. vn, 18); et caetera talia, non eum
diabolicacommixtione nascuntur. > Cum itaque nos dixisse de se ipso, sed nescio cujus alterius, qui illa
nec diabolicam dicamus conjugum commixtionem, paleretur, induxisse personam : propter quod locus
maxime fidelium, quaefit causa generandorum qui ipse in ejus Epistola diligenter considerandusest et
postea regenerandi sunt, filiorum: nec hominesullos scrulandus, ne in ejus aliqua obscuritate deliteseat
a diabolo fieri, sed a Deo in quantum homines 6unt: error istorum. Quamvisergo latius binc Apostolus
et lamen ctiam de conjugibus fidelibus reos nasci, disputet, et magno diuturnoque conflictugratiam de-
lanquam ex oliva oleastrum, propter origlnalepecca- fendens adversus eos qui glririabanturin lege; tamen
tum ; et propter hoc esse sub diaholo, nisi renascan- ad rem pertinentia pauca contingimus.Unde (a) ait:
tur in Christo ; quoniam diabolus culpse auctor est, Quia non justificabilur ex lege omniscaroeoram illo.
non naturae : contra illi parvulos dicentes niillttm Per iegemenim cognitiopeccali.Nunc aulem sine lege
trahere originale peccatum, et idco non esse sub dia- juslilia Dei manifestalaest, teslificata per Legem et
bolo ; quid efficere laborant, nisi ut illa Dei gralia Prophetas : juslilia aulemDei per fidem Jesu Christi, f
evacuelur in parvulis, qua eruit nos, sicut dicit Apo- in omnesqui credunl. Non est enim distinctio.Omnes
stolus, de poteslatetenebrarum.et translulit in regnum enim peceaverunl,et egentgloriaDei; juslificati gralis
filii chariialissuw (Coloss.i, 13) ? Quandoquidempar- per gratiam ipsius,per redemplionemquwestin Christo
vutos negant esse in poteslate tenebrarum, eliam ante Jesu. El ilerum : Vbi esl glorialioKt Exclusa est. Per
Domini liberaloris auxilium; ita in eis laudautes quam tegem?factorum? Non, sed per legemftdei. Ar-
opus Creatoris, ut misericordiam destruant Redem- bilramurenimjustificari hominemper fidemsine ope-
ptoris. Quam nos quoniam et in majoribus et in par- ribus legis (Id. in, 20-28). Et ilerum : Non enim
vulis confitemur,<hoo dicit <sine aliqua ambiguitate per tegempromissioAbrahwaut seminiejus*, ut hwres
esseManicha;um:> cumsitamiquUsimumcalholicum, essel mundi, sed per justitiam fidei. Si enim qui per
unde novum istorum dogma evertatur haereticum. legem, hwredes sunt; exinanita est fides, et evacuata
CAPUT VII. — 12. Quarta calumnia,Sanctosvele- 1 In editis tantum,maledicti: minusbene.
ris Testamenlinon a peccalisliberosdici. < Dicunt,» * ApudEr.et Lov.perperamhicadditaparticula,in.
* SicMss.At editi,uti proptereasiccalumnimUw.Mox
iuquit, < sanctos in vetere Testamento non caruisse in omnibus librissequitur,quia contendunt;quodjam ad
peccatis, id est, nec per emendationem a criminibus Pelagianos,quorum causam lulianuscalnmniando
referendum agebat,
a
fuisse liberos, sed in realu morte fuisse depreben- in esL de
Pelagii n.hacre rerba profertAugustinus
librode GratiaCbristi, 45.
sos. > lmo dicimusvel ante Legem vel lempore ve- * In excusisadditur,iua. Abesta Vaticanis
»1 et agrseco. manuscriptis
GallicaniMss.hic et n. 11, infra, qui nascunturtww- * Hicsoliexcusiaddunt,factaest.
center. (o)Forte,inde.
$57 LIBER PRIMUS. 658
ett promissio.Lex enim iram operatur. Vbienim nonest cator aut peccatum1 per mandatum (Rom. <Hi,1-13).
tex, tucprwvaricatio(Rom. IV,13-15). Et alioloco: Lex Hsec omnia, sicut dixi, potest videri Apostolus de
dutemsubintraeit,ut abundaretdelictum:ubiautemabun- sua vita commemorasse prseterita : ut illud quod ait,
davitdelictum, superabundavitgratia(Id. v, 20). Itcm Ego aulem vivebamatiquahdosine tege; setatemsuam
alio loco : Peccalumenim vobisnon dominabilhr,non primam ab infanlia ante rationales annos volueril in-
«nim eslis sub lege,ted tub gralia (Id.w, 14). Itemque telligi: quod autem adjunxil, Advenienteautem man-
alio loco: Anignoratis,fratret, (scientibusenimtegemlo- dato peccatum revixit; ego autem mortuus tum ; jam
quor),quialexdominaturhominiinquantumlempusvivit? se praccepticapacem, sed non efficacem,et ideo prae-
Mulier enim tub vhro, vivo marito juncla est legi: si varicatorem legis ostendcret.
autem morluut fuerit vir ejus, evacuataest a lege viri. CAPUT IX.— 15. Voluntatepeccat, quisolo timore
El paulo post: Itaque, fratres mei, el vosmortui estis non peccal.Nec rooveat quod ad Philippenses scripsit,
legi per corpus Christi, ut silis alterius, qui ex mortuis Secundum justiliam quce in lege est, qui fuerim* tine
returrexit, ut fruclificemusDeo. Cum enim essemusin querela (Philipp. m, 6). Potuit enim esse intus in
carne, passionespeccatorum,quas per legem sunt, ope- affectionibus pravis prrevaricalor legis, et tamen con-
rabantur in membrisnostris, ut fructum ferreni morti: spicua opera legis implere, vel timore hominum, vel
nunc veroevacuatisumus d ltc,e morlis, in qua deline- ipsius Dei; sed poenaeformidine, non dilectiohe et
bamur, ila ut serviamut in novitale spirilus, et non in delectatione* justiiioe. Aliudest enim voluntale bene-
vetustale litterw. His atque hujusmodi contestalioni- faciendi benefacere, aliud aulem ad malefaciendum
bus Doctorille Gentium salis cvidenter ostendit, le- sic voluniale inclinari, ut etiam facerel si hoc posset
gera non potuisse auferre, sed polius auxisse pecca- impune permitti. Nam sic profecto In ipsa intus vo-
tum, quod auferat1 gratia: quoniam lex jubere novit, luntate peccat, qui non voluntate, sed timore non
cui succumbit infirmitas; gralia juvare, qua infun- peccat. In quibus inlerioribus suis talem se fulsse
ditur cbarilas. Ne quis enim propter hsec testimonia sciens Apostolusante gratiam Dei,quaeper JesumChri-
viluperet legcm, el malam esse contendat, vidit Apo- stum Dominum nostrum est, alibi hoc apertissime
stolus male inlclligentibiis quid posset occurrere, ct confiteltir.ScribensquippeadEphesios: Et vot,inquit,
eamdem sibi ipse proposuit qiisestionem: Quid ergo cum essetismorlui deliclis et peccdtisvestris, in quibut
dicemus,inquil? Lex peccatumest? Absit: sed pec- aliquando ambulastissecundumswculummundi hujus,
catum non cognovi nisi per lcgem. Hoc jam superius secundumprincipempotesialis aeris, spiritut ejus, qm
dixerat, Per legem enitri cognitio peccali. Non ergo nunc operatur in filiis diffidentiwin quibuset not om-
ablatio', sed cognitio. nes aliquandoconversatisumusin desideriiscarni* no-
14. Apostolumex sua et aliorum qut sub gratia, strw, facientesvoluntatemcarnis et affectionum,et era-
non tub lege adhuc sunt, persona tocutum esse. mus naluraliter fitii irw, sicul el cwteri: Deus autem
Hinc autem jam incipit, propter quod ista con- qui divescst in misericordia,propler multam dilectio-
sideranda suscepimus, introducere personam suam, nem qua dilexit nos, el cum essemut mortui peccatis,
et tanquam de se ipso loqui: ubi nolunt Pelagiani convivificavitnos Christo,cujus.gratiasumus salvi facti
ipsum Aposlolum inlelligi; sed quod in se alium (Ephes. II, 1-5). Iltirsns ad Titum : Fuimus enim et
transfiguraverit, id est, bominem sub lege adbuc nos, inquit, slulti aliquandoel increduli, errantes, ter-
positum, nondumper gratiam liberafum. Ubi quidem vienles desideriis et voluptalibus variis, in malilia et
jam debent concedere, quod in lege nemojustificatur, invidia agenles, abominabiles,invicemodio habentet.
sicutalibi idem apostolus dicit (Galat. ui, 11); sed Talis Saulus fuit, quando secundum justiliam quae in
ad cognitionem peccati, et ad ipsius legis prsEvari- lege est, sine querela fuisse se dicit. Nam quia non
cationemvalere legem, ut, cognito auctoque peccato, post hanc abominabilcm vitam, ut esset sine que-
per fidem gratia requiralur. Non autem timent ista rela, in lege profeceral, moresqiie muiaverat, evi-
de Apostolo inlelligi, quae posset et de prseterilis denier in bis 4 qusesequtintur oslcndil; quandoqui-
suis dicere, sed ea quaesequuntur timent. Hic enim: dem mulalum sc nori dicit ab his malis, nisi per
Coneupiscentiam,inquit, nesciebam, nisi lex diceret, gratiam Salvatoris. Adjungens enim hoc ipsum eliam
Non concupisces.Occadone autem accepta, peccatum hic, sicut ad Epliesios", ail: Cum aulembenignitasel
per mandatumoperalumestin me omnemconcupiscen- humanilasiiluxil Salvalorisnoslri Dei, non ex opetibus
tiam. Sine lege enim peccatum tnortuum est: ego au- justiiiw, quw nos fccimus; sed secundnmsuam miseri-
tem vivebamaliquando sine lege : adveniente autem cordiamsalvos nos fecil per lavacrum regeneralioniset
mandato peceatum revixit; ego aulem morluus sum. renovalionisSpiritus sancli, quem ditissimee/fudil su-
Et inventumett nuhi mahdatum, quod erat in vitam, per nos, per Jesum Christum Satvatoremnostrum; ut
hoc esse in morlem.Peccatumenim, accepta occasione justificali gratia ipsius, hwredes efjiciamursecundum
per mandatum,fefellit me, et per illud occidit. Itaque spem vilwwternce(Tit. m, 5-7). i
lex quidem sancta, et mandatumsanctumet fustum et 1 Editi,peccanspeccatum.omnes Mss.,peceatoraut pee-
bonum.Qucd crgo bonumest, mihi factum est mors? catum. Graeceest, umarlblbs&amartia.
Absil.Sed peccatumttt appareat peccatum,per bonnm » SicMss.Editi,quodfuerit.
' vaticaniccdics otnittunt,et delectatione.
tmhi operalum est mortem,ut fiat tupra modum pec- * SicAm.Er. etMss.Editio Lov.,evidenterinhisquwse-
' Er. et Lov.,aufert. his quwsequuntur.']
* StoomoesMss.Atediti, aboHtio. » Editi,[cvidenter
quuntur.
sicut ad ritum.Emendantur ex manuscriptis.
 559 CONTRADUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINl 560
16. Quod autem ait in hoc Epislolse loco ad Roma- in ipso possit' intelligi; etiamsi in sua persona non se
nos, Peccalum ut appareat peccatum, per bonum mihi solum, sed omnes accipi velit, qui se noverunt spi-
operalum est mortem; congruit superioribus ubi dixit, rituali delectalione ' cum carnis affectionesine con-
Sed peccatumnon cognovi,nisi per legem; nam con- sensione confligere?
cupiscentiam nesciebam, niti lex dicerel, Non concu- 18. An forte metuimus ea qusc sequuntnr. Quod
pisces. Et superius, Per legemcognilio peccati: hoc enim operor, ignoro : non enim quodvolo,hoc ago ; sed
enim et hic dixit, ut appareat peccatum: ul illud quod quod odi, illud facio: ne forle ex bis verbis quispiam
dixerat, Sine lege enim peccatum mortuum est; non consentire carnis concupiscenliacad opera mala su-
intelligamus nisi tanquam non sit, Latet, non appa- spicetur Apostolum 8? Sed considerandum est quod
ret, penitus ignoratur, lanquam in nescio quibus adjungit: Si aulem quod noto, hoc facio, consentiolegi
ignoraniiae tenebris sit sepultum. Et quod ait, Ego quoniambona est. Magis enim sc dicil legi consenlire,
autem vivebamaliquandosine lege; quid ait, nisi, Vi- quam carnis concupiscentise. Hanc enim peccati no-
vere mihi videbar? Et quod adjunxiL, Adveniente mine appellat. Facere ergo se dixit et operari, non
autem mandatopeccatumrevixil; quid est aliud, quam, aflectu consentiendi et implendi, sed ipso motu
Eminuil 1 et apparuit? Nec tamen ait, Vixit; sed, concupiscendi. Hinc ergo , inquit, consemiolegi quo-
revixit. Vixerat enim aliquando in paradiso, quando niam bona est: consentio, quia nolo quod non vult.
contra dalum prseceplum satis apparebat admissum: Deinde dicit, Nunc auiem jam non egooperor illud,
cum autem a nascenlibus trahitur, lanquammorluum sed id quod habilat in me peccalum. Quid csl, Nunc
sit latet, donec repugnans justilioe malum ejus prohi- autem; nisi, Jam nunc sub gratia , quae liberavil d«-
bilione sentialur, cum aliud jubetur atque approbalur, leclalionem voluntaiis a consensione cupidilaiis? Non
aliud delectat atque dominalur : tunc peccalum quo- enim raelius intelligitur, Non ego operor, nisi quia
dam modo in notitia nati hominis reviviscil, quod in non consentit exhibere membra sua arma iniquitatis
nolilia primum^facli hominis aliquando jam vixerat. peccalo (Rom. vi, 13). Nam si et concupiscit et
CAPUT X. — 17. Sequitur de eodem argumento. . consenlit et agit; quomodo non ipse illud operatur,
Sed quod sequilur, non ila expedilum est, quomodo etiarasise operari doleat, et vinci graviteringemiscat?
de Paulo possit inlelligi. Scimus enim, inquit, quia lex 19. Jam illud quod sequilur, uonne unde loqualur,
spiritualis esl; ego autem carnalis sum (Rom. vu, 14). aperlissime ostendil ? Scio enim quia non habilat in
Non ait, Fui: sed , sum. Numquid ergo Aposlolus, me, hoc est in carne mea, bonum. Si enim non expo-
cum haec scriberet, carnalis fuit 1 An secundum cor- neret adjungendo, hoc est in carne mea, aliter fortasse
pus hoc dicit?Adhucenim eratin corpore morlis hujus acciperelur quod dixit, in me. Ac per hoc versat hoc
(lbid., 24), nondum faclo s quod alibi dicit, Seminatur idem repetens, et inculcans : Velle enim adjacetmihi;
corpus animale, surgel 4 corpus spiriluale (I Cw. xv, perficere autem bonum, non. Hoc est enim perficere
44). Tunc enim ex toto se , id est, ex ulraque parte- bonum , ut nec concupiscat homo. Imperfectum est
qua constat, spiritualis homo erit, quando spirituale autem bonum.quando concupiscit, etiam si concu-
etiam corpus erit. Nequc cnim absurdum est, ut sit piscentioe non consenlit ad malum. Non enim quod
in illa vila etiam caro spirilualis; si potuit esse in hac voto facio bonum, inquit; sed quod nolo malum, hoc
vila, in his qui adhuc carnalia sapiunt, etiam spirilus ago. Si autem quod nolo ego, hoc facio; jam non ego
ipse carnalis. Sic ergo ideo dixit, Ego aulem carnalis operorillud, sed quod habitat in me peccatum. Id re-
sum; quia nondum spiritttale corpus liabebat Aposto- pelivit inculcans, et tanquam tardissimos de somno
lus. Sicul posset dicere, Ego autem mortalis sum : excitans ••Invenio ergo legem, inquit, mihi volentifa-
quod utique non nisi secundum corpus intelligerelur cere bonum, quoniam mihi malum adjacel. Illa ergo
dixisse, quod nondum fucrat immortalitate vestitum. bonum est volenli facerc , adjacel autem maluin ex
Ilem quod adjunxit, Venundatussub peccato;ne quis- concupiscentia, cui non consenlil qui dicit, Jam non
quam eum nondum redemptum Clirisli sanguine exi- ego operor illud.
stimet, etiam hoc secundum illud potest intelligi, 20. Aperlius autem quod sequilur utrumque de-
quod ait, Et nos primilias habentesspirilus , et ipsi in clarat: Condeleclorenim legi Dei secunduminleriorem
nobismelipsisingemiscimus, adoplionem exspectanles, hominem; video aulem atiam legem in membrismeis ,
redemptionemcorporis nostri (Rom.vin, 23). Si enim repugnantemlegi menlismew, et captivunlemmein lege
secundum hoc se dicit venuudalum sub peccalo, quod peccati'', quw est in membris meis. Sed quod dixil,
adhuc non est redemptum a corruptione corpus ejus; captivantemme, potest movere, si imlla consensio est
vel venundatum aliqtiando in prima transgressione Unde propter tria ista, duo scilicet de quibus jam dis-
praecepti, ut haberet corpus corruptibile quod aggra- putavimus, quod ait, Ego autem carnalis sum, el, ve-
vat animam (Sap. ix, 15) : quid prohibethic Aposto- nundatus sub peccato, et hoc teriium , captivantemme
lum intelligi de se ipso dicere, quod ita dicit, ut etiam in lege peccati, quw estin membrismeis, potest videri
1 SicMss.At editi,
1 VaticaniMss.,emicuit. posset.
» GallicaniMss.,ditectione.
8 sic Mss.AteditiAm.et Er. Lov.,prtmi. EtinfraLov.tan- ' VaticaniMss.,adoperamala
tum, jam vixerit. 4 sanctunupostolum suspicetur.
3 HicEr. et Lov.addiderunt, CodicesMss.. captivantem me lege veccati: et infra,
s
4 Editi, surgit. Manuscripti, pirituali. hoc
captivantemme, est, carnemmeath,legepeccati; omis-
surget: juxta grsecum, sa constanterparticula,in, quaeet a grseco textu Apostoli
egeiretai. abesl.
561 LIBER PRIMUS. 562
Aposlolus enm describere qui sub lege adhuc vivit, et, Peccalumnoncognovlnisiper legem;et, Peccatum
nondura sub gratia. Sed sicut illa duo exposuimus, ut appareat peccatum, per bonummihi operatum est
propter carnem adhuc corruplibilem dicta; sic et hoc mortem. Quomodoenim peccatumper legem cogno-
polest intelligi, ut capiivantemme, dixerit, carne, vit, quod ignorat? quomodoapparet peccatum, quod
non mente; molione, non consensione : et ideo ca- ignoratur? Sic ergo dictum est, ignoro, Non facio,
piivaniemme, quia et in ipsa carne non est aliena na- quia nulla consensione id ego ipse commillo: quo-
lura , sed nostra. Sicut ergo exposuit ipse quid di- modo dicturus est Dominus impiis, Non novi vos
xerit, Scioenimquianon habitatin me, hocestin carne (Mallh. vn, 23); quem procul dubiolatere nihil po-
mea , bonum: sic jam 4 ex illius expositione hunc lo- test: et sicut dictum est, Eum qui non noveratpec-
cum debemus accipere, tanquam dixerit, captivan- catum (II Cor. v, 21); quod est, Nonfecerat: neque
tem me, hoc est, carnem meam, in lege peccati, quw enim non noverat quod arguebat.
estin membrismeis. 24. His atque hujusmodi in ista Scripluraeaposlo-
21. Deinde subjungit propterquod dicla sunt om- licoe circumsiantia diligenter consideraiis, recte in-
nia : Miseregohomo,quit me liberabitde corporemor- telligitur Apostolus, non quidem se solum in sua
lis hujus? Grulia Dei per Jesum Christum Dominum persona, verum alios etiam sub gratia constitulos si-
nostrum.Atque indu concludit, Igitur ipse ego mente gnificasse, sed secum nondumin illa constitutospace
servio legi Dei, carne autem legi peccati: carne sci- perfecta, in qua absorbebitur mors in victoriam(I Cor.
licet legi peccati, concupiscendo; mente autem legl xv, 54). De qua post dicit, Si aulem Christusin vo-
Dei, eidem concupiscentisenon consenliendo. Nulta bis, corpus quidemmortuumesl propler peccalum;spi-
ergo condemnatioest nunc his qui sunt in ChrisloJesu. rilus autemvita est propter justitium. Si ergoSpiritus
Non enim damnatur, nisi qui concupiscentisecarnis ejus qui suscitavitJesum ex mortuis, habilatin vobis;
consentit ad malum. Lex enimspiritus vitwin Christo qui suscitavilChrislumJesum a mortuis, vivificabilet
Jesu liberavitte a legepeccaliel mortis (Rom. vn, 15- morlalia corpora veslra per inhabitantemSpirilumejus
vin, 2) :ne scilicet consensionem luani concupiscen- in vobis (Rom.vin, 10, 11). Vivificatisigitur morla-
lia sibi vindicet carnis. Et ea qusesequuntur, eumdem libus corporibus nostris, non solum ad peccandum
sensum magis magisque demonstrant : sed adbiben- consensio nulla erit, sed nec ipsa cui non ' conscn-
dtts est modus. tiatur carnis concupiscenliaremanebit. Quam spiri-
22. Visumautem aliquando etiam mihi fuerat, ho- tui resistcntem non liabere in carne mortali, ille tan-
minem sub lege, isto Apostoli sermonc describi (a). tummodo homo potuit, qui non per ipsam ad homi-
Sed vim mihi fecerunl postea ista verba , quod ait, nes venit. Et ideo Apostolos, quia homines erant, et
Nunc autem jam non ego operor iliud. Ad hoc enim corpus quod corrumpitur et aggravat animam, in hu-
pertinet illud quod ait et poslea, Nulla ergo conde- jus vitacmortalitate portabant, absil ut dicamus, sic-
mnatioest nunc his quisunl in ChristoJesu. Et quia non ut islc calumniatnr, < semper immoderala libidine
vidco quomodo diceret homo sub lege, Condetector fuisse pollutos : > sed dicimus a consensioneprava-
legi Dei tecunduminteriorem hominem: cum ipsa de- rum libidinum liberos, de concupiscentiatamen car-
lectatio boni, qua etiam non consentit ad malura, nis, quam moderando frenabant, tanta humilitate et
non timore poenoe,sed amore justitise(hoc est enim pictaie gemuisse, ut optarent eam non habere potius,
condelectari), nonnisi gratise deputanda sil. quam domare.
CAPUTXI.— 23. Iterum de eodemargumenlo.Nam CAPUTXII. — 25. Sexta calumnia,Nec Christuma
etubi a\l,Quismeiiberabildecorporemortishujus;quis peccaiis liberum fuisse. Proinde iste quod addidit
neget Apostolum cum hsec diceret, adhuc fuisse in nos dicere, < Christum et a peccalis liberum non
corpore mortis hujus? A quo ulique impii non libe- fuissc, scd carnis neccssilate raentilum, et aliis
rantur, quibus eadem corpora ad tormenta selema maculatum fuissedelictis : > viderit a quibus audie-
redduntur. Liberari ergo est a corpore mortis hujus, rit, vel in quorum liiteris legerit; quod quidem for-
omni sanato Ianguore concupiscentiaccarnis, non ad tasse non intellexit, ct in senstis calumniososmalilia
poenamcorpus recipere, sed ad gloriam. Iluic loco fallente convenit.
et illud satis consonat: Etiam nos ipsi primitias ha- CAPUT XIII. —26. Seplimacalumnia, ln Bapli-
benles spiritus, et ipsi in nobismetipsisingemUcimus, smo non remilti peccata omnia. < Dicunt etiam, > in-
adoptionemexspeclantes,redemptionemcorporisnoslri. quit, « Baplismanon dare omnem indulgenliam pec-
Nimirum enim gemitu isto ingemiscimus, in quo di- calorum, nccauferre crimina, sed radere, utomnium
cimus, Miser ego homo, quis me liberabil de corpore pcccaiorum radiccs in mala carne leneantur. > Quis
mortis hujus? Illud etiam ubi ait, Quod enim operor, hoc adversus Pelagianos, nisi infidelis affirmet? Di-
ignoro; quid est aliud.quam, Nolo, non approbo, cimus ergo Baptisma dare omnium indulgenudiii
non consentio,' non facio? Alioquin contrarium est peccatorum, et auferre crimina, non radere; ncc
his , quaesuperius dixit, Per legem cognitiopeccali; < ut omnium peccalorum radices in mala carne te-
1 GaUicani neanlur, quasi rasorum in capite capillorum, unde
Mss.,sicetiam.
quarumdampro- crescant ilerum resecanda peccata. > Nam et istam
(o) lta visumilli fueratin Expositione
positionumEpistolae adRomanos,proposilt.44 et 45, et in simililudincm comperi, suseillos adhibere calumnioc,
Epistobmad Galatas,cap.5, n. 47, et libro1 ad simplicia- 1 Hucparticulamnegantemrevocamrisex mamiscripti».
niun,qusest.1, nn. 7 et 9.
563 CONTRADUASEPISTOLASPELAGIANORUM, S. AUGUSTINI 564
tanqnam hocnos sentiamus atque dicamus. quantalibet Pelagiani, quia hsec dicimus,adversum
27. Scd dc ista concupiscentiacarnis falli cos nos inflenturet disrumpanturinsania : non quia ali-
credo, vcl fillcre; cuin qua nccesseest ut eliam ba- quid peccati reraanet, quod in Baptismalenon remil-
ptizaius, et hocsi diligenti^simeprolicit, et Spiritu tatur; sed quia a nobis ' in hujus vilaeinfirmitaie
Dei agilur (Rom.vm, 14), pia menie confligat.Sed manentibusquolidie fierinon quiescunt,quaefideliter
haccetiamsi vocatur peccalum, non utiquequia pec- orantibus et misericorditeroperanlibus quolidie re-
cainmesl, sed qniapcccatofaclaest, sicvocatur:sicut mittanlur. Haec est fidei calholicsesanitas, quam
scripiuramanuscujiiSf|tiedicitur,quodmanuseamfe- sanctus ubique seminat Spiritus, non pravitalishae-
cerit. Peccataaiitemsnnt, quocsecundnmcaruisconcu- relicsevanitas et prsesumpliospirilus.
pisccnliamvel ignoranliamillicilefiunt,dicuniur,cogi- CAPUTXV.— 29. JuUanussuorum fidem Catho-
tantiir : quaetransactaetiamreos tenent, si non rcmit- licorumsententiit opponit.Anlithesit prima, de libero
tanlur. Etista ipsacaruis concupiscenliain Baplismo arbiirio.Secunda,de nuptiis. Tertia,de conjugaticom-
sicdimittilur, ttt quamvisIracla sit a nascentibus,ni- mixtione.Jam itaque de caeterovideamus, queraad-
hil noceat reiiasccnlibus.Ex quibuslamen, si filios moduinposleaquam nobis calumniose putavit obji-
carnaliter gignunt, rursus irahititr; rursusque est no- ciendaquaecredimus,elfingendaquse non credimus,
citura nasceniibus,nisieadcmformarenascenlibusre- suam ipse vel Pelagianorumfidem profiteatur. <Con-
mitlatur, et iusilnihil obfuluravilaefutiirae, qunniam tra li:ec, > inquit, < nos quotidiedisputamus, et ideo
reatus cjus generatione traclus, regeneratione di- nolumusproevaricatoribus adhibere consensum, quia
missus est: et ideo jam non sit peccaturn,sed hoc nos dicimus liberumarbitrium in omnibusesse na-
vocelur, sive quod peecato facta sit, sive quod pcc- turaliler, nec Adsc peccalo pe/ire potuisse : quod
candi deleciatione movcatur, etsi ei vincenle dele- Scripturarumomniumauctorilalefirmalur. > Hsecsi
cialione jtistitiaenonconsenliatur.Nec propleripsam, quemadmodumoporlet, non contra Deigratiam di-
cujus jani rcalus Iavacro regenerationisabsnnipttis cerelis; non conscnsum* praevaricatoribusadliibe-
est, dicuiit in oralione baptizati, Dimillenobisdebita retis, sed vestrumsensum corrigeretis.Hinc auiera
noslra, sicut et nos dimittimusdebitoribusnoslris: sed quantumpotuimus,et quantum sufficerevisum est,
propter pcccala qu;c fiunt, sive in ejus consensioni- superiusdispulavimus.
bus, cum ab co quodlibet vincitur quod placet, sive 30. < Dicimus, > inquit, < has quoe nunc aguntur
cnm per ignoraniiam malum quasi bonum placel. in orbe terrarum, a Deo nuptias institutas, nec reos
Fiunt autcm, sive opcrando, sive loquendo, sive esse conjuges, sed fornicalores et adulterosconde-
qttod facillimumalque celerrimumest, cogitando.A mnandos. >Hoc verum el catholicumest: sed quod
quibus omnibusquiseliamfideliumgloriabilurcaslum vos hinc vullis efficerc, ul de commixtioneraasculi
se habere cor, aul qnis gloriabiturinundunise esse a et feminse, nihil peccali * nascentes trahanl, quod
peccato (Prov. xx, 9) ? Illud sane quod in oratione lavacro regenerationisexpietur, hoc falsum est et
seqiiilur, propter ipsam dicitur, Ne nos inferas in hoereticum.
tenlationem,sedliberanos a malo (Matth. vi, 12, 13). 31. < Motum,> inquit, < genilalium, id est, ipsam
Vnusquisqueenim, sicut scriptumest, tentatura con- virilitatem sine qua non polesl esse commixtio, a
cupiscentiasua abstracluset illeclus; deinde concupi- Deodicimusiustiiutam.> Ad hoc respondemus,mo-
scentia Cum conceperit, parit peccatum(Jacobi, i, tum genitalium, et, ut verbo ejus ular, virililalem,
14, 15). sine qua non potest esse commixtio,Deus sic insti-
CAPUTXIV. — 28. Crimina el peccatavenialia. tuit, ut nihil haberet pudendum. Nonenim fas fuit
Hi omnes concupiscentisepartus, et ipsius con- ut ejus erubesceret creatura de sui opere Crealoris;
cupiscenliaerealus anliquus •, Baptismatisablutione sed inobedienliamembrorum suppliciojuslo primis
dimissisunt: et quidquidparitnunc ista concupisccn- hominihus inobedicntibusreddita est, de qua eru-
tia, si non sint illi parlus, qui non solum peccata, buerunt, quando foliis ficulneis pudendatexerunt,
verum etiam crimina nuncupaiitur,paclo illo quoii- quaeprius pudendanon fucrunt.
dianaeoralionis ubi dicimus, Dimiilenobisdebila no- CAPUTXVI.—32.PerizomataqumsibiAdamelEva
stra, sicut dimittimus,et eleemosynarumsinccritate consuerunt.AperiiooculorumAdwet Evw.Pudor nu-
mundantur. Neque enim quisquamsic desipit, ut di- ditalis.Nequeenim sibi tunicas, ut totum corpus te-
cat ad baptizatos dominicum illud non pertinere gerent posl peccatum, sed sticcinctoria consuerunt
proeceplum,Dimittite, et dimittelur vobis; dale, et (Gen. ni, 7), quoenonnulli inlerpreles nostri minus
dabilurvobis(Luc. vi, 57, 38). Nulliisautemin Eccle- diligentcs4 icgmina interprctati sunt. Quodquidem
sia recte possetordinari minisler, si dixisset Aposto- verum est: sed gcnerale nomenest tegraen, quo in-
lus, Si quis sine peccato; ubi ait, Si quis sine crimine dumenlumel opcrimentumomne possitintelligi. Et
est (Tit. i, 6) : aut si dixisset, Nullumpeccatum ha- ideo debuit ambiguitas evitari, ut quemadmodura
bentes; ubi ait, Nullum crimenhabentes(1Ttm. m,
10). Multiquippe baplizali fideles sunt sine crimine; 1 Edili,quiain nobis.GallicaniMss.,quiaa nobis.vatl-
sine peccato autem in hac vita neminemdixerim, cani,quianobis;absqueprsepositione.
1 F.diti,neccomensum. Emendantura manuscriptis.
1 Hicin superioribus 3 Ediii,vullisefjicerede commixlianemasculiet feimnw,
editionibussuperfluoaddilum,aui. quodniliilpeccalt,etc. Emendantur etiama manuscripti».
Nonerat in Mss. 4 ln iwss.,ditiqenter.
565 LIBER PRIMUS. 566
graecusmpd;i>iun*posuit, quibus non leguntur nisi peccasset, qualem velitis in paradiso vitam illorum
pudendse corporis partes, sic el lalinus, aut ipsum hominum cogitare, et unnm de his quatuor rebus
graecum poneret, quia et ipso jam consuetudo utitur eligite. Procul dubio enim, aut quotiescumqueIibuis-
pro lalino, vel sicut quidam succinctoria, yel sicut set, toties concubuissent; aut frenarent libidinem,
alii melius campestria nominarunt. Ex illo quippe quando concubilus necessarius non fuisset: aut tunc
hoc nomen est, quod pudenda juvenes legebant an- ad nutum volunlatis libido consurgeret, quando csse
tiquo more Romano , quando nudi exercebanlur in concubitum necessarium casta prudentia l praesensis-
campo : unde campestrati appellantur hodieque, qui' set; aut nulla ibi omnino existente libidine, ut cae-
eadem membra cingendo cooperiunt. Quanquam si tera membra quaequead opera sua, sic ad opus pro-
ea quibus peccatum est, tegenda fueraul post pecca- prium etiam genilalia jussis volenliumsine ulla diffi-
tum; ne lunicis quidera indui debuerunt, sed manum cultale servissent. Horiim quatuor quod vultis eligite.
et os tegere, quia sumendo et vescendo peccarunt. Sed puto quod duo priora respuetis, ubi * libidini aut
Quid sibi ergo vull, quod accepto prohibito cibo, cum servitur, ant repugnatur. Namque illud primum tam
fuisset praecepti facia transgressio, in illa membra praeclara honestas; hoc autem secundum tam magna
aspectus intenditur? Quoeihi novitas ignota sentitur, felicitas non vult. Absit enim ul tant;e illius beatitu-
et se compellit adverti ? quod apertione significatur dinis decus, aut proecedentemsemper sequendo libi-
oculorum. Neque enim eis vel quando ille nomina pe- dinem ageret turpissimam servituiem, aut ei resi-
coribus et volucribus imponebat (Gen. n, 20), vel stendo non haberel plenissimam pacem : ahsit, in-
quando illa pulchrum lignum vidit et bonum, oculi quam, ut carnis concupiscenliam non opportune ad
non patebant; sed aperii, hoc est, intenliad intuen- generandum , sed inordinata commotione surgentem,
dum facti sunt (Id. m, 6, 7): sicut scriptum est de aut illi menli placere consenliendo satiare, aut illi
Agar ancilla Sarrae, quod aperuit oculos suos, et quieti necesse esset dissentiendo cohibere.
vidit puteum (Id. xxi, 19); quos clausos utique non 35. Duarum vero reliquarum quamlibet elegeritis ,
habebat. Ut ergo nuditatis suae, quam quotidie pro- non est adversus vos ulla conieniioiie laborandum.
fecto intuebantur, nec confnndebanlur, eos subito sic Eisicnim quarlam nolueritis eligere, ubi estomnium
puderet, ul membra illa jam nuda ferre non possent, obedientium membrorum * sine ulla libidine sttmma
sed statim operire curarent; nonne et ille in motu tanquillitas, quoniam jam vos ei fecil vestrarum dis-
aperto, et illa in occulto, contra suaevoluntatis arbi- pulationum impelus inimicos : illud vobis saltem pla-
trium inobedientia illa membra senserunt, quibus cebit, quod tertio loco posuimus, ut illa carnalis
utique nutu voluntario sicut cseteris dominari debue- concupiscentia , cnjus moius ad postremam 4, quae
runl? Quod merito passi sunt quia et ipsi obedientes vos mullum delectat, pervenit voluptatem , nunquam
suo Domino non fuerunt. Erubuerunt ergo, ila se in paradiso , nisi cum ad gigncndum esset necessaria,
Creatori suo non exhibuisse servilium, nt in eis ad volunlalis nutum cxsurgeret. Ilanc si placet vobis
membris * ex quibus essent filii procreandi, mereren- in paradiso collocare , et per talem concupiscentiam
tur amittere* dominatum. carnis , quoe nec praeveniret, nec lardaret, ncc ex-
33. Hoc pudoris genus, hsecerubescendi necessitas cederet imperium voluntalis , vobis videtur iu illa fe-
certe cum omni homine nascitur, et ipsis quodam- licitate filios potuisse generari", non repugnamus.
modo nalurse legibus imperatur, ut in hac re vere- Ad hoc enim quod agimus, sufficit nobis quia nunc
cundentur etiam ipsa pudica conjugia ; nec quisquam talis in hominibus non est, qualem in illins felicitatis .
lam malelurpiterqueproficiat, utquiacognovit Deum loco esse potuisse conceditis- Qualis quippe nunc sit,
esseconditoremnaturseauctoremque nuptiarum, ideo profecto omnium scnsus mortalium , etsi cum vere-
eliam miscendus uxori, si qnis eum videat, non de cundia, confiletur : qnia et castos eliam nolentes,
his motibus erubcscat, quseratque secretum, ubi non eamqne lemperantia castiganles , inquieiudine inor-
solum alienorura, verum eliam suorum oranium pos- dinata importunaque sollicitat, et plerumque sese
sit vilare conspeclum. Itaque sua culpa sibi accidens volentibus subtrahil, nolenlibus ingerit ; ut nihil
malum, natura humana permittatur agnoscere ; ne aliud inobedientia sua, quam illius priscaeinobedien-
cogalnr, aut quod est impudentissimum, de his suis lioe poenam se esse testetur. Unde merito de illa et
motibusnon erubescere, aut quod esl ingratissimum, tunc primi homines, quando pudenda texerunt, et
de sui creatoris operibus erubescere. Quo tamen nunc qui se utcumque hominem csse considerat,
malo, propter bonum generationis flliorum , bene omnis pudens impudensque confunditur, absit ul de
utuntur pudica conjugia. Solius autem carnalis vo- opere Dei, sed de pcena primi vetcrisque peccati.
luplatis causa libidini consentire, peccatum est; Verum vos non pro religiosa ratione , sed pro ani-
quamvis conjugatis sccundum veniam concedatur. mosa contentione, nec pro humano pudore, sed pro
CAPUT XVII. — 34. An libido ante peccatumin veslro furore, ne vel ipsa concopiscentia carnis vitia-
paradiso essepoluerit. Sed constiluite, Pelagiani, ser-
vata honestate ac fecunditate nuptiarum si nemo 1 sic Mss.At editi, pudentia.
• Editi,quibus.At Mss.,ubi.
' Editisoli,obedientiamembrorttm.
1 ApudLov.,hodie,qui; omisso,que. 4 Editi, ad eam postremam.Manuscriptinon habent,
• ftate, in ea mentbra. eam.
* Edili,accipere.Castigauturex Mss. " Editi,generare.M Mss.,generari.
 567 CONTRADUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 568
ta credatur, et ex ea trahi originalc peccatum ; la- quod jam commemoravi dixisse Dominum, Nemopo-
lem prorsus qualis nunc est, in paradisum conamini1 tesl venire ad me, quod inlelligitur, Credere in me ;
disputando revocare, eamque illic esse potuisse con- ntst ei datum fuerit a Palre meo(Joan. vi, 66)? Utrum
tendere, quam vel semper sequeretur inhonesta jam volenti credere pro meritis bonse voluntatis
consensio.vel aliquandocoerceret miseranda dissensio. hoc datur : an potius ut credat, ipsa voluntas, sicut
Nos autem non multum curamus quid vos de illa sen- Sauli, desuper excitatttr, etiam si tam sit aversus a
j tire delectet. Quidquid tamen hominum per illam na- fide , ut credentes etiam persequalur ? Utquid enim
scitur , si non renascalur, sine dubitalione damna- nobis Dominus praecepit, ut oremus pro eis qui nos
tur, et necesse est esse sub diabolo, si non inde li- persequuntur (Maith. v , 44) ? Numquid hoc oramus,
berelur a Christo. ut eis pro bona eorum voluntate gratia Dei relribua-
CAPUT XVIII. — 36. Quarta Juliani antithesis, tur, ac non potius ut mala in bonum voluntas ipsa '
quod homo sit Dei opus,nec ex illius polentia velin ma- mutetur? Sicut credimus, tunc a sanctis qnos per-
lumvel in bonum cogatur. < Homines , > inquit, <Dei sequebalur, non inanilcr oratum esse pro Saulo (Act.
opus esse defendimus : nec ex illius potentia vel in vn , 59), ul ad fidem quam vaslabal, voluntas ejus
malum vel in bonum invitum aliqucm cogi; sed pro- converteretur. El illius quidem conversio desuper
pria voluntate, aut bonum facere, aut malum : in facla, manifesto etiam miraculo apparuit. Quam mul-
bono vero opere a Dei gralia semper adjuvari, in ti inimici Christi quolidie subilo Dei occulla gralia
malum vero diaboli suggestionibus incitari. > Ad hsec trahuntur ad Christura ? Quod verbum si non ex
respondemus, Homines esse opus Dei, in quantum Evangelio posuissem, quanta de me propter hoc iste
homines sunt; sed sub diabolo esse, in quantura pec- dixisset; cum etiam nunc obluctetur non mihi, scd
catores sunt, nisi eruantur inde per eum, qui non illi qui clamat, Nemo potest venire ad me, nisi Pater,
ob aliud facins esl inter Deum ct homines mediator, qui misit me, traxerit eum (Joan. vi, 44) ? Non enim
nisi quia ex hominibus non potuit esse peccator. Nec ait, Duxerit, ut illic aliquo modo intelligamus proe-
ex Dei potenlia vel in malttm vel in bonum invitum cedere voluntatem. Quis trahitur, si jam volebat ? Et
aliquem cogi; sed Deo deserente pro meritis ire in tamen nemo venit, nisi velit. Trahilur ergo miris
malum , ct Deo adjuvante sinc meriiis converti ad modis ut velit, ab illo qui novit intus in ipsis homi-
bonum.Nonenim est homo bonus si nolit; sed gratia num cordibus operari, non ut homines, quod fieri
Dei etiam ad hoc adjuvatur ut velit : quoniam non non potest, nolentes credant, sed ut volentes ex no-
inaniter scriplum est, Deus est enim qui operatur in lentibus fiant.
vobis*et velleel operari, pro bona volunlate (Philipp. CAPUT XX. — 38. Gratiw Dei vis demonstralur.
n, 13); et, Prmparalur voluntasa Domino(Prov. vni, Hoc verum esse non conjectura suspicamtir humana,
sec. LXX). sed evidentissima divinarum Scripturarum auctoritale
CAPUT XIX. — 37. lnitium bonw voluntatis, dignoscimus. Legilur in Paralipomenon libris : Et
donum gratiw. Venirc ad Christum est credere. Vis quidem in Juda facla est manus Dei, ut daret illis cor
gratiw. Vos autem in bono opere sic putatis adju- unum, ut facerentprwceptumregis et principumin verbo
vari hominem gratia Dei, ut in excitanda ejus ad Domini (II Par. xxx, 12). Item per Ezechielem pro-
ipsum honum opus voluntale, nihil eam credalis ope- phetam Dominus dicit : Dabo eis cor aliud, el spiri*
rari. Quod satis ipsa tua verba declarant. Cur enim tum novum dabo eis, et evellam cor eorum lapideum
nondixisli, hominem Dei gratia in bonum opusexci- de carne eorum, et dabo eis cor carneum;ul in prw-
tari, sicut dixisti, < in malum diaboli suggeslionibus ceptis meis ambulent, et justificationes meas obser-
incitari; > sed aisti, < in bono opere a Dei 'gratia vent, et faciant eas (Ezech. xxxvi, 26, 27). Quid
semper adjuvari ? > lanquam sua volunlate, nulla est autem quod Eslher illa regina orat, el dicit,
Dei gralia bonum opus aggrcssus, in ipso jam opere Da sermonem concinnum in os meum , el verba mea
divinitus adjuvetur, pro meritis videlicet voluntatis clarifica in conspectu leonis, et converle cor ejus in\
bonse ; ut reddalur debita gratia , non donetur inde- odium impugnantis nos? Utquid ista iu oralione di-j
bila : ac sic gralia jam non sil gratia (Rom. xi, 6); cit Deo, si non operatur Deus in cordibus homi-j
sed sit illud quod Pelagius in judicio Palaestinoficto num voluntatem ? Sed forte hoc mulier insipienter
corde damnavit, graliam Deisecundum merita nostra oravit. Videamus ergo utrum inaniter prscmissus fue-
dari (a). Dic mihi, obsecro, quid boni Paulus adhuc rit orantis affectus , ct consecutus non fuerit exau-
Saulus, volebat, ac non potius magna mala, quando dientis effectus. Ecce ingreditur ad regem. Ne mulla
spirans csedem pergebat ad vaslandos horrenda men- dicamus. Et quia non ordine suo ingrediebatur, ma-
tis caecitale ac furore Christianos? Quibus meritis gna necessilate compulsa, intuittis est cam , sicut
bonse voluntatis Deus illum ab his malis ad bona, mi- scriptum est, velut taurus in impetu indignaliouis
rabili et repenlina vocatioiieconvertit (Act.ix) ? Quid suae. Et timuit regina, et convcrsus cst color ejus per
ego dicam, quibus meritis, cum ipse clamet, Non ex dissolutionem , et inclinavit se super caput delicatse
operibus justitiw quw nos fecimus, sed secundumsuam suse, quae praecedebat eam. El convertit Deus, et
misericordiamsalvos nos fecit (Tit. m , 5) ? Quid illud Iranstulit indignalionem ejus in lenitatem. Jam se-
1 SicMss.At editi, in paradisoconabimini.
2 Mss.,in nobis. quentia commemorare quid opus est, ubi Deum com-
(a) supra, lib, de GestisPelagii,n. 30. 1 Editi,eorum,Mss.,ipsa. '
569 URER PRIMUS. 570
pfevisse quod illa rogaverat, divina Scripltira testatur Deus, unus et medialor Dei et hominumhomo Christus
(Eslh. xiv-xvi), operando in corde regis , quid aliud , Jesus (I Tim. n, 5).
quam voluntatem , qua jussit et factutn est quod ab eo CAPUT XXII. — 40. Sexta antithesis, de gratia
regina poposcerat? Qtiam Deus jam, ut fieret, exau- omnibusnecessariaet de Baptismoparvulorum. < Gra-
dierat, qui cor regis , antequam mulieris sermonem tiam Chrisii, > inquiunt, < omnibus necessariam et
poscentis audisset, occultissima et eflicacissima po- majoribus et parvulis confitemur ; et eos qui dicunt
testate convertil, et transtulit ab indignationc ad le- de duobus baptizatis nalum non debere baplizari,
nitatem , hoc est, a voluntate loedendiad voluniatem anatbematizamus. > Novimusquomodo nonsecundum
fovendi : secundum illud Aposloli, Deus operatur l in Paulum apostolum , sed secundum Pelagium haereti-
vobiset velle. Nuraquid homines Dei qui hsec scripsc- cum istadicalis : parvulis videlicet Baplismum neces-
runt, imo ipse Spiritus Dei, quo auclore per eos isla sarium, non propter remissionem peccatorum, sed lan-
conscripta sunt, oppugnavit liberum hominis arbi- tummodo propter regnum coelorum. Datis enim eis
Irinm? Absit: sed Omnipotenlis in omnibus et judi- exlra regnura Dei locum salutiset vitaeaeternae,etiam-
cium justissimum , et auxilium misericordissitnum si non fuerint baptizati. Nec attenditis quod scriplum
commendavit. Sufficit enim scire homini quod non est : Qui crediderit et baplizalus fueril salvus erit l ;
esl iniquitas apud Deum. Jam quomodo ista dispenset, qui aulem non crediderit, condemnabilur( Marc. xvi,
faciens alios secundum meritum vasa irae, alios % 16). Propter quod in Ecclesia Salvatoris per alios
secundum gratiam vasa misericordiae (rRom.ix, 14, parvuli credunt, sicut ex aliis ea quacillis in Bapti-
22, 23); quis cognovit sensum Domini, aut quis smo remittuntur peccatatraxemnt. Nec illud cogitatis,
consiliarius ejus fuit (Id. xi, 34) ? Si ergo ad hono-i eos vitam habere non posse, qui fuerint expertes
rem gratiae perlinemus, non simus ingrali, tribuen- corporis et sanguinis Chrisli, dicente ipso, Nisi
do nobis quod accepimus. Quid cnim habemus, manducaveritiscarnem meam, el biberilis sanguinem
quod non acccpimus (I Cor. iv, 7)? meum, non habebilisvitam in vobis (Joan. vi, 54). Aut
CAPUT XXI.— 39. Quinta Juliani antithesis, de si evangelicis vocibus cogimini confileri, nec vilam
justis veterisTestamenti. < Dicimus, > inquit, < san- salutemque posse habere parvulos de corpore exeun-
ctos veteris Testamenli perfecta hinc juslitia ad aeter- tes, nisi fuerint baptizali; quserite cur compellantur
nam transisse vitam, id est, studio virtutis ab omni- non baptizali secundoe morlis subire supplicium , ju-
bus recessisse peccalis : quia ei illi quos Iegimus ali- dicante illo qui neminem damnat immeritura ; et in-
quid peccasse , postea tamen eos emendasse cognovi- venielis quod non vullis , originale peccatum.
mus. > Quantoelibetfuisse virlulis 8 anliquos proedices CAPUT XXIII. —41. Septima antithesis, de Ba-
justos, non eos salvos fecit nisi fides Medialoris , qui ptismi effeclu. < Eos etiam qui dicunt, > inquit, < Ba-
in remissionem peccatorum snngiiiuem fudit. Ipso- ptisma non omnia peccala delere, condemnamus ;
rum enim vox est: Credidi, propier quod locutus sum quia scimus plenam purgationem per ipsa mysteria
(Psal. cxv, 1). Unde ait et apostolus Paulus : Haben- conferri. > Hoc dicimus et nos : sed parvulos quoque
tes autem eumdemspirilum fidei, secundum quod scri- per ipsa mysteria, primae nativitatis et obnoxisesuc-
ptum est, Credidi, propler quod loculus sum ; et nos cessionis vinculis solvi, non dicilis vos. Propler
credimus, propler quod et loquimur (II Cor. iv, 13). quod de Ecclesia Christi, quae hoc anliquitus tcnet,
Quid est, eumdem spirilum ; nisi quem jusli quoque oportet ut sicut alii haeretici segregemini et vos.
illi habuerunt, qui ista dixerunt ? Dicit eliam aposto- CAPUT XXIV. — 42. Juliani Epislolm conctusio-
lus Petrus : Quid vuliis jugum imponere Genlibus, nem refetlit. Jam vero quod ita concludit Epistolam ,
quodneque nos portare poluimus, neque patres noslri ? ut dicat, < Nemo ergo vos seducat, nec se uegcnt
Sed per graliam Domini Jesu Clirisli credimus salvi impii ista sentire. Sed si verum dicunt, aut audienlia
fieri*, quemadmodumct illi (Act. xv , 10,11). lloc delur, aut certe isli ipsi episcopi, qui nunc dissidcnt,
vos non vultis, inimicihuic gratioes, ul eadem gra- damnent quse supra dixi cum Manichaeisistn lencre,
lia Jesu Christi salvi facti credantur anliqui : sed dis- sicut nos ista damnamus quae de nobis jacianl; ct
tribuitis tempora secundum Pelagium , in cujus libris fit * plena concordia : quod si nolunt, scitote eos
hoc legilur; et ante Legem dicitis salvos factos esse esse Manichaeos, et ab eorum vos abstinele consor-
natura*, deinde per Legcm, poslremo per Christum, tiis; > contemnendum est polius quam refellcndum.
quasi hominibus duorum superiorum temporum, ante Quis enim nostrum dubitat anathema dicere Mani-
Legem scilicet et in Lege, sangttis Christi non fuerit chaeis, qui dicunt a bono Deonec homines, nec nu-
necessarius : evacuanies quod dictum est, Unus enim ptias inslitutas, nec legem datam, quse per Moysen
1 Editi, Deusenim quioperatur.Abest,enim Hebroeopopulo ministrata est ? Sed et Pelagianis non
qut, a ma- immerito anathema dicimus, qui tam sunt inimici
nuscriptis.
1 Mss.vaticaniet Gallicani,
lumvasairw, alia, etc. faciensalia secmdummeri- gratioeDei, quacvenit per Jesum Clmstum Dominum
8 vatic.MSS., virtute. noslrum ( Rom. vn, 25), ut eam dicant non gralis ,
quantalibel
4 HiceditioLov.,salvos f uisse
fieri. At supra, in libro de Pec- sed secundum merita nosira dari, ac sic gratia jam
cato originali,n. 29, convenitcum editionibusaliis et cum non sit
maiuiscripiis. gralia (Id. xi, 6) ; tantumque constituunt
8 SicMSS. Atediti, inimicigratiw chrisli; omisso,huic.
« Ila Gallicani 1
et vaticaniiuss. At edit., per naluram. erit.vaticani Mss.: Qui baptizatus fuerit credens, salvus
Conferlibrumde Peccatooriginali,n. 50. s Er. et Lov.,et sit. Aru.et Mss.,et fit.
571 CONTRA DUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 51*
in libero arbitrio, quo in profundum demersus est dunt esse jam salvos, ut a Salvalore l audeant negartj
honio, ut eo bene utendo dicant hominem mereri salvandos. El haecexsecrabilia dogmata tenentes et
gratiam : cum nemo bene illo uti possit, nisi per gra- seminantes, adliuc insuper flagitant audientiam, cum
tiam , quaenon secundum debitum redditur, sed Deo damnati debeant agcre poeniientiam.
1 SicMss.Editivero, ul Salvatori.
gratis miserante donatur. Parvulos autem iu conten-

LIBER SECUNDUS.
EpistolamPelagianorum alteram,calumniisin CatholicosinslarCatliolicos
primse refertam, quseoctodecimepiscoporumnomina
Thessalonicamabipsis missaest, excutiendamsuscipit.Acprimo haadquaquaminciderein Manichaeorum erro-
res, dum Pelagianorumdogmaladelestantur, haerelicisiisdem inter se collatisostendit.Calumniam in
praevaricalionis
d
posteriorePelagiicoelestiiquesub Zosimo amnationeadmissae propulsat aRomaais clericis,ostendens Pelagiaaadogmata
nunquainRomse approbata,lametsiZosimi clemenlialenius aliquandiu aclum sil cuni Coelestio,ut ad corrigendoserrores
suosadduceretur.Gratisenominenec fatumasseria Catliolicis,nec personarumacceptionemDeotribui: quamvisrevera
Dei gratiamnonsecuudum meritahominumdari dicant, et bonicupiditatemprimaminspiraria Deo, ita ut omninonon
incipiathomoex maloin bonumcommutari,nisi uucin illo agat indebitaet gratuitamisericordiaDei.

CAPUT PRIMUM.— 1. PelagianiCalholicos Mani-
chworumnominecriminanlur.Jam nunc aliam, non Ju-
liani tantum, sed eil communem cum plurimis Pe-
lagianis episcopis, quam Thessalonicam miserunt,
consideremus Epistolam, eique , Domino adjuvante,
respondeamus , ut possumus. Quod opus nostrum ne
longius fiat, quam caussc ipsius neccssitas postulat;
qtiid opns est ea quoque refellere , quaedogmatis co-
rum insidiosa venena non conlinenl, sed tantum in
auxilium suum , vel pro catholica lide contra Mani-
chaeorum, sicut loquuntur, profanilatem, consensio-
nem * Orientalium episcoporum videntur exposcere ;
niliil aliud nitenles, nisi ut horribili hscresi objccla ,
cujus se adversarios esse confingunt, Iateant inimici
gratiae in laude nalurac? Quis enim eis hinc commovit
aliquando quoestionem?AutcuiCalholicorum propter-
ea displicent, quia damnant eos quos prsedixitApo-
stolus recessuros a fide, cauieriaiam habentes con-
scientiam , prohibentes nubere , abslinentes a cibis ,
quos immundos putant, nec putanics a Deo ctincta
esse condita ? Quis eos aliquando negare compulit,
quod omnis creatura Dei bona sit (1 Tim. iv, 1-4),
ct nulla subslantia sil quam non summus fccerit Deus,
nisi Ipse Dens qui non est ab aliquo factus? Non ista
in eis,quoe constat csse catliolica, reprehenduntur
atque damnanlur. Impielatem qnippe Maniclioeorum
nimium 3 stultam et noxiam , non solttm fides callio-
lica detestatur ; verum etiam hserclici omnes, qui
non sunt Manichaei.Unde et isti Pelagiani boc bene
faciunt, Manichaeisanathema dicere , et eorum erro-
ribus coniradicere. Sed faciunt duomala , quibus et
ipsi anathemalizandi sunt : unum, qtiod Caiholicos
Manichaeorumnomine criminantur ; alterum , quod
etiam ipsi hscresim novi erroris indiicunt. Neque
enim quia Manichseorummorbo non laborant, pro-
plerea fidei sansesunt. Non unum pestilentiae est ge-
nus , quemadmodum in corporibus, ita et in menli-
bus. Sicut ergo medicus corporis non conlintio pro-
nuntiasset a mortis periculo liberum 4, quem negasset
hydropicum, si alio letbali morbo perspexisset oegro-
tum : ita istis non ideo verilas gratulatur , quia Ma-
nichseinon sunt, si alio genere perversilalis insaniunl.
1 Editi,et. castigantura mauuscriptis.
> GailicaniMss.,concessUmem.
* Editi,nimiam.AptiusMSS., nontum.
* CodicesGallicanl,liberatunu
Quapropter aliud est quod analhemalizamus cum eis,
aliud quod in eis. Delestamur enim cum eis, quod
recte displicet etiam ipsis ; ita tamen ut delestemur
in eis, unde recte displicenl ipsi.
CAPUT II. — 2. Manichworumet Pelagianorum
hwreses sibi muluo adverswel wquea callwlica Eccle-
sia reprobalw. Manichwiet Pelagiani quatenus errore
conjuncti, quatenusseparali. Manichaeidicunt, Deum
bonum non oinnium nalurarura esse crealorem : Pe-
lagiani dicunt, Deum non esse omnium aetatumin
hominibus mundaiorem , salvalorem, liberatorem.
Catholica utrosque rcdarguit, ct contra Manichseos
defeudens Dei creaturam , ne ab illo instituta negetur
ulla nalura ; et contra Pelagianos, ut in omnibus seta-
libus perdita requiratur humaua natnra. Manichsei
carnis concupiscenliamnon lanquamaccidensvitium,
sed lanqitam naturam ab acternitate malam vitupe-
rant: Pelagiani eam lanquam nullum vitium, sed
naturale sit bonum insuper laudant. Calholica utros-
que redarguit, Manicbaeis diccns, Non natura,
sed vitium est; Pelagianis dicens, Nona Patre, sed
ex mundo est : ut eam velut malam valetudinem
sanari ulrique permitlant, desinendo illi lanquam in-
sanabilem credere, isli tanquam laudabilem prsedi-
care. Manichaeinegant homini bono ex libero arbitrio
fuis.seinitium mali : Pelagiani dicunt etiam hominem
malum sufficienter habere liberum arbitrium ad fa-
ciendum praeceplumbonum. Catbolioa ulrosque re-
darguit, et illis dicens, Fecit Deus hominem reclum
(Eccle. vn, 30) : et islis dicens, Si vos Filius libera-
verit, vere liberi erilis (Joan. vm, 36). Manichaeidi-
cunl, animam parliculam Dei, naturae malsecom-
mixiionehabere peccatum : Pelagianidicuut, animam
jtislam , non quidem particulam , sed creaturam Dei,
etiam in ista corruptibili vila non babere peccalum.
Catliolica ulrosqtie redarguit, Manichaeisdicens, Aut
facite arborem bonam , el fructum ejus bonum; aut
facite arboremmalam , el fruclum ejus malum(Matth.
xu , 33); quod non diceretur bomini, qui naturam
facere non potest, nisi quia peccatumnon nalura, sed
vitium est: Pelagianis dicens, Si dixerimus quia pee-
catumnon habemus, nos ipsos seducimus, et veritat iu
nobisnon est (I Joan. I , 8). His morbis iuler se con-
trariis Manichsei Pelagianique confligunt, dissimili
 575 LIBER SECUNDUS. 574
voluntate, similivanitate ; separati opinionediversa, perversa ', npn tamen contemptibilia, cum studiose
sed propinquiuTenteperversa. corrigenda potius, qnam faciledamnanda viderenlur,
3. Jam vero gratiam Chrisii simul oppugnant, Ba- aliquanto lenius, quara severior poslulabat Ecclesiae
ptismum ejus simul evacuant, carnem ejus simul disciplina, traclata sunt. Tot enim et tantis inter
exbonorant; sed eliam hxc modis causisque diversis. ApostolicamSedem et Afros episcoposcurrentibus et
Nam Manicbaeimerilis naturaebonae,Pelagiani autem recurrenlibus scriptis ecclesiasiicis , etiam gestis de
meritis voluntatis bonae, perhibent divinitus subve- hac causa apud illara Sedem Coelestio prsesente et
niri. IUi dicunt, Debet hoc Deus laboribus mem- respondente confeclis; quoenamtandem epistola ve-
nrorum suorum : isti dicunt, Debet hoc Deus virtu- nerandoe memorise Papoe Zosimi, quae inlerlocutio
tibus servorum suorum. Utrisque ergo merces non reperitur , ubi praeceperitcredi oportere, sine ullo
imputatur secundumgraliam, sed secundum debitum vilio peccati originalis hominemnasci? Nusquampror-
(Rom. IV,4). Manichseilavacrum regeneralionis, id sus lioc dixit, nusquam omnino conscripsit. Sed cum
est, aquam ipsam dicunl essesupnrfluam, nec prod- hoc Ccelesliusin suo libello posuisset, inter illa dun-
esse aliquid profano corde contendunl : Pelagiani taxot de quibus se adhuc dubilare et instrui velle
autem, quod in sacro Bapiismate ad expianda pec- cnnfessus est, in homine acerrimi ingenii, qui pro-
catadicilur ', nibil opilulari infanlibus nulliim pecca- feclo si corrigerelur plurimis profuisset, voluntas
tum habentibus asserunt. Ac per hoc in parvulis emendationis, non falsitas dograatis approbata est.
baptizandis, quanlum ad remissionemattinet pecca- Et propterea libellus ejus catholicus dictus est, quia
torum , Manichseivisibiledestruunt elementum : Pe- et hoc catholicaeraentis est, si qua forte aliter sapit,
lagiani autem eliain invisibile sacramentum. Mani- quam veritas exigit, non ea certissime definire *, sed
cbaei carnem Chrisli exhonorant, partum Virginis detecta ac demonslrata respuere. Non enim haereti-
blasphemando*; Pelagiani airlem carnem redimen- cis, sed CatholicisApostolus loquebalur, ubi ait:
dorumcarni Redemptorisaequando.Propterea quippe Quotquotergo perfecti hoc sapiamus; et si quid aliter
natus est Christus, non utique in carne peccati, sed sapilis, id quoqueDeusvobisrevelabit(Philipp. ni, 15).
iu similitudinecarnis peccati (Id. vni,3), quiacaete- Hoc in illo factum esse putabatur, quando se litleris
rorum hominumnascitur caro peccati. Manichaeiergo beatse memoriaePapse Innocenlii, quibiis de hac re
omnem carnem penitus detestantes, aufierunt carni dubilatio tota sublala est, consentirc respondit. Et
Christi perspicuamverilatem : Pelagiani vero nullam hoc ut plenius et manifeslius in illo fieret, exspecla-
carnem peccati nasci asseverantes, auferunt carni batur, venturis ex Africa litteris, in qua provincia
Chrisli propriamdignilatem. ejus aliquanlo calliditas evidentius innotuerat. Quoe
4. Desinant itaque Pelagiani Catholicis objectare Romamlilteraeposteaquam venerunt, id continentes,
quod non sunt, sed ipsi potius feslineiu emendare non sufficerehominibus tardioribus et sollicitioribus,
quod sunt': nec ideo se velint haberi 4 amabiles, quod se generaliter Innocentii episcopi lilleris con-
quia odioso Manichseorum adversantur errori; sed scntire fatebalur; sed aperte eum debere anathema-
merito se agnoscant odibiles, quia suum non aversan- tizare quaein suo libello prava posuerat; ne si id non
tur errorem. Possuntenim duo errores inter se esse lecisset, multi parum intelligenles magis in libello
contrarii, sed amho sunt delestandi, quia sunt ambo ejus illa fidei venena a Sede Apostolica credercnt
contrarii verilati. Nam si propterea sunt diligendi approbata, propterea quod ab illa dictum erat, eum
Pelagiani, quia oderunl Mauichseos; diligendi sunt libellum esse catholicum , quam emendata, propter
et Manichaei, quia odcrunl Pelagianos. Sed absit ut illud quod se Papse Innocentii litteris consenlire ipse
Catholica mater propler alterorum odium, alteros responderat: tunc ergo cum ejus prsesenlia poscere-
eligat amare : cum monente atque adjuvante Domin» tur, ut certis ac dilucidis responsionibus, vel astuiia
debeat ulrosque vilare, et cupiat utrosque sanare. hominis vel correctio dilucesceret, et nulli ambigua
CAPUT III. — 5. Calumnia Pelagianorum ad- remaneret, se subtraxit et negavit examini. Nec dif-
versut Romanm Ecclesiw clericos. Quin etiam Ro- ferendum jam fuerat,sicut factumest, quod aliis prod-
manos clericos arguunt, scribenles, < eos jussio- esset, si nimium perversorum perlinacise demen-
nis terrore perculsos non erubuisse praevaricationis liaequenon possets. Sed si, quod absit, ita tunc fuis-
crimenadmitlere, ut contra priorem senlenliamsiiam, set de Coeleslio vel Pelagio in Romana Ecclesia
qua gestis calholico dogmati adfuerant, postea pro- judicatum, ut illaeorum dogmata, quoein ipsis et cum
nuntiarent malam hominum esse naturam. > Imo ipsis Papa Innocentius damnaverat, approbanda et
vero Pelagiauispe falsa putaverant, novum et exse- tenenda pronuntiarentur, ex hoc potius esselpracva-
crabile dogma Pelagianum vel Ccelestianumpersua- ricationis nota Romanis clericisinurenda. Nunc vcro
deri quorumdam Romanorum calholicis mentibus cum primilus beatissimi Papselnnocentii litleraeepi-
posse; quando illaingenia, quamvis nefando errore scoporumlitteris respondentisAfrorum, parilcr hiinc
errorem , quem conantur isti persuadere, damnave-
rint: successor quoque ejus sanctus Papa Zosimus
>vaticaniMss.,datur.
*vaticaniMss.,partumblasphemando;omisso,virgMs.
' ln editis omissum,sed ipsi potiusfestinentemendare 1 GallicaniMss.,pervasa.
quod ttmt.Habeturinnianuscriptisrallicaniset vaticanis. * lidem certissimodefimre.
* Am.et Mss.praetereunt, haberi. * unuseMss.,
vatic.Mss.,prodessenm postet.
575 CONTRA DUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 576
hoc tenendum esse, quod isti de parvulis sentiunt, examini, ne secundum Africann rcscripta ipsa om-
nunquam dixerit, nunquam scripserit; insuper etiam nino de hac quoestioneverba commemorare et ana-
Coeleslium se purgare molienfemad conseniiendum thematizare, quae in libello suo posuit, cogeretur.
supra dictis Sedis ApostolicoeIitteris crebra inter- 7. Quid illtid quod idem Papa de hac ipsa causa
locutionc constrinxerit : profecto quidquid inlerea eliam Numidiscrescripsit episcopis, quia dc nlrnqne
lenius actum est cum Ccelestio, servata duntaxat an- concilio, etde Carthaginensi scilicet et de Milcvitano
tiquissimseet robuslissimsefidei firmitate, correctio- scripta susceperat, nonne apertissime de parvulis
nis fuit clementissima suasio, non approbalio cxitio- loquittir? Hoecenim ejus verba sunt: c llltid vero,
sissima pravitalis l. Et quod ab eodem sacerdote quod eosvestraFraierniias asseril proedicare,parvu-
postea Ccelestius et Pelagius repetita auctorilate los aDlemocvilac praemiis eliam sine Baplismatis gra-
damnali sunt, paululum intermissae, jam necessario lia posse donari, perfatuumest. Nisi enim manduca-
profercndae ratio severilatis fuit, non praevaricatio verint carnem Filii hominis, et biberint sanguincm
prius cognita; vel nova cognitio veritatis. ejus, non habebunt vilam in scmclipsis ( Joan. vi,
CAPUT IV. — 6. Idem tractalur argumenlum. Sed 54). Qui aulem hanceissine regeneralione defendunt,
quid opus est nos de hac re loquendo diuliiis immo- videnlur mihi ipsiim Baptismum velle cassarc, cnm
rari, cum exstent hinc atque inde gesta et scripta proedicant hos habere, quod in eos credimus nonnisi
directa , ubi possint cuncta illa , quemadmodum acla Baptismale conferendum > (Innocentius,episl. 182, n.
sint, vel cognosci vel recognosci? Interrogationibus 5, inler Augustinianas). Quid ad hoec dicit ingratus,
enim sancti praecessoristui, cl Ccelesiiiresponsioni- cui Sedes Aposlolica jam sua professione quasi cor-
bus quibus se beali Papae Innocentii lilteris consen- recto benignissima lenitate pepercerat?Quid ad hoec
tire professus est, quis non videat quemadmodum dicit ? ulrum post hujus vilse finem parvuli, eliamsi
sit Coeleslius colligatus, et vinculo saluberrimo ob- dum vivuntnon baplizenturin Christo, invita ceterna
slrictus, ne ulterius defendere auderet in Baptismale crunt, an non erunt? Si dixeril, Erunt: quomodo
parvnlorum non dimilli originale peccatum? Vene- ergo quae de nomine ejus jactata sunt, secundum
rabilis quippe Innocenlii cpiscopi de hac re ista sunt sententiam bealaememoriac lnnocenlii se damnasse
verba ad Carlhaginenseconcilitim : <Liberum enim, > respondit? Ecce beatae memoriae Innoccntius Papa
inquit, < arbilrium olim ille perpessus, dum suis in- sine Baptismo Cbristi, et sinc participalione corporis
consiillius ulilur bonis, cadens in praevaricationis et sanguinisCbristi vitam non habere parvulos dicit.
profunda demersus, nihil quemadmodum exinde sur- Si dixcrit, Nonerunt: quomodoergo non accipientes
gere posset invenit : suaque in aeternum liberlale aeternam vitam, utique consequenter oeterna morle
deceptus, bujus ruinae jacuisset oppressu a, nisi eum damnanlur, si nulliimtrahunt originalepeccalitm?
post Christi pro sua gratia liberasset adventiis, qui 8. Quid ad haccdicunt isti, qui suas calnmniosns
pernovae regenerationispurificationem omne prseter- impietates audent etiam scribere, audcnt et orien-
itum ' vilitim sui Baptismatis lavacro purgavit >(In- talibus episcopis miltere? Tenetur Ccelesiiuslitteris
nocenl., epist. 181 , n. 7, apud August.). Quid ista venerabilis Innocentii prsebuisse consensum : legun-
Sedis Apostolicoesentenlia clarius atque manifestius? tur ipsse memorati antistitis litterae, scribeniis non
Huic se Coelestiusconsentire professus est, quando baptizatos vitam parvulos habere non posse. Quis
cum illia sancto prseccssore tuo dictum esset, < llla autem negabit id esse consequensut mortem habeant,
omnia damnas qusc jactata sunt dc nomine tuo? > qui non habent vitam ? Unde ergo in infanlibus ista
ipsc respondit, < Damnosecundumsenieniiam beatae miscrabilis poena, si nulla originalis est culpa ? Quo-
memorise praecessoris tni Innoceniii. > Inter ctetera modo igiturab istis fldei desertoribus et oppugnato-
autem quae de nomine ejus jaclata fueranl, diaconus ribus gratiae, Romani clerici prsevaricationisarguun-
Ccelestio Paulinus objecerat, quod diceret, < pccca- lur sub episcopo Zosimo, quasi aliud senserintin da-
tum Adae ipsi soli obfuisse, et non generi humano ; mnatione posteriore Ccelestii el Pelagii, quam quod
et quod infantes nupcr nati, in eo essent statu , in sub Innocentio in priore senserunt ? Quia utique cum
quo Adam fuit anle peccatum. > Proinde si objecta lilteris venerabilis Innocentiide parvulis, nisi bapii-
Paulini, secundum senlentiam beati PapaeInnocentii zarentur inChristo, in aeterna morte mansuris, ca-
veraci corde atque ore damnarct; quid ei rcmaneret thoiicaefidei clareret antiquitas ; profecto Ecclesiac
deincepsunde conlenderct, niillum essecx practerita Roniansc prscvaricator potius esset, quicumqne ab
primi hominis transgressione in parvulis vilium, illa sententia deviasset: quod Deo propilio, quoniam
quod per novae rcgenerationis purificationem sacro faclum non esl, sedipsa constanler repctita Coelestii
Baptismale purgaretur ? Sed illud se respondisse fal- et Pclagii damnatione servata est; intclligant se isti
laciler novissimo exitu oslendit, cum se stibtraxii csse unde alios criminantur, et aliquando a fidei prse-
varicatione sanentur. Malam quippe hominum esse
1 GallicaniMss.,correctio nattiram, non dicit catholica fides, in quanlum homo
fnit clementissima
p ravilalis;
omissisverbisintermediis. a Crcalore primitus institulusest; neque nunc quod
s Am.Er. et pluresMss.,hnjus ruinwlaluisset
opnivssu. in illa Deus creat, cum hominesex hominibus facit,
Lov.,hujus ruimjacuissetoppressus.conferinnocentii cu-
stolam,apudAugustinum,tomo2. 1 Editi omittunt, audenl etiam. Kestituitur ex manu-
' Vaticani
Mss.;prwtenlu scriplis.
 577 LIBER SECUNDUS. 578
hocest malumejus; sed quod ex illo vitio primi ho- dari. > Quod ille detestans, vel quasi detestans ', ore
minis trahit. duntaxat anathematizare non dislulit: sed sicut ejus
CAPUT V. — 9. Respondet ad Pelagianorum ca- libri posleriores indicant, et istorum sectatorum ejus
lumnias. Quid liberum arbilrium sine gratia. Quid nudat * assertio, flcto corde servavit, donec postea,
sentiant Calholici de fato. Jam nunc illa videnda quod lunc metu texerat neganlis aslutia, etiam in
sunt, quse in Epistola sua nobis objicienles, bre- litteras proferret audacia. Etadhucnon rcformidant,
viter posuerunt, quibus haec est nostra responsio. nec saltem verecundanlur episcopi Pclagiani lilteras
Peccato Adae arbitrium liberum de hominum natura suas catholicis orienlalibus episcopis mittere , quibus
periisse non dicimus : sed ad peccandum valere in nos assertores fati esse criminanlur, quia non dici-
hominibus subditis diabolo ; ad benc aulem pieque mus gratiam Dei secundum merita nostra dari, quod
vivendum non valere, nisi ipsa voluntas hominis Dei Pelagius episcopos orientales meiuens, et dicere non
gratiafueril liberala,et adorane bonumaclionis, ser- ausus, et damnare compulsus est.
monis, cogilationis adjuta. Neminem nisi Dominum CAPUT VI. — 11. Fati criminalio retorquelur in
Deum dicimus nascentium conditorem ; nec a diabo- adversarios.ltane vero, filii superbiae, inimici graliae
lo, sed ab ipso nupiias inslilutas : omnes tamen sub Dei, o novi hseretici Pelagiani, quisquis dicit, gra-
peccalo nasci propter propaginis vitium; et ideo esse lia Dei omnia horainis bona merita prseveniri, nec
sub diabolo, donec renascantur in Christo. Nec sub gratiam Dei roeritis dari, ne non sit gratia, si non
nomine gratiae fatum asserimus, quia nullis hominum gratis dalur, sed debila merentibus redditur; falum
meritis Dei gratiam dicimus antecedi. Si autem qui- vobis videtur asserere ? Nonne etiam vos ipsi qua-
busdam oranipolentis Dei voluntatem placel fati no- libet inlentione necessarium Baptismum omnibus
mine nuncupare; profanas quidem verborum novi- setatibus dicitis ? Nonne iu hac ipsa Epistola veslra,
tales evilamus (1 Tim. vi, 20 ), sed de verbis con- istam de Baptismo sentenliam, et de gralia juxta po-
tendere non amamus. suislis ? Cur non vos Baptismus, quidatur infantibus,
10. Unde autem lioc eis visum fuerit nobis objice- ipsa vicinitate commonuit, quid sentire de gratia de-
re, quod fatum asseramus sub nomine graliae, cum bealis ? Hsec enim verba sunt vestra : < Baptisma
aliquanlo attentius cogitarem; prius eorum verba omnibus necessarium esse setalibus confitemur : gra-
quae consequuntur inspexi. Sic enim hoc nobis obji- liamquoque adjuvare uniusciijusque bouura propo-
ciendum pularunt : < Sub nomine, > inquiunt, silum, non lamen reluctanti studium virtutis immit-
< gratiseita fatum asserunl, utdicant, quia nisi Deus tere, quia personarum acceptio nonest apud Deum. >
invito et reluclanti homini inspiraveritboni, elipsius In his omnibus verbis veslris de gratia quod
dixislis,
imperfecii, cupidilalem, nec a malo declinare, nec interim taceo : de Baptismaie reddite rationcm ; cur
bonum possit arripere. > Deinde aliquanto post, illud dicatis omnibus esse setatibus necessarium,
ubi ipsi quse defendant, commemorant, quid dehac quare sit neccssarium parvulis dicile: profecto quia
re ab eis diceretur, attendi. <Baptisraa, > inquiunt, eis boni aliquid confert, et idera aliquid nec parvum,
omnibus necessarium esse xtalibus confitemur : nec mediocre, sed magnum est. Nam etsia eos nc-
graiiam quoque adjuvare uniuscujusque bonum pro- gatis attrahere quod in Baptismoremitlatur originale
posilum, non tamen reluclanti studium virtutis im- peccatum : tamen illo regeneralionis lavacro adopta-
miiierc.qttia personarum acceplio nonesl apud Deurn» ri ex filiis hominum in Dei filios non negatis; imo
( Ccloss. in, 25 ). Ex his eorum verbis intellexi, eliam prsedicatis. Dicite ergo nobis, quicumque ba-
obhoc illos vel putare vel pulari velle, faium nos as- ptizali in Christo parvuli de corpore exierunt,.hoc
serere sub nomine gratiae, quia gratiam Dei non se- tam sublime donum quibus prsecedentibus merilis
cundum merita noslra dicimus dari, sed secundum acceperunt ? Si dixeritis , hoc eos parentura pielale
ipsius misericordissimam voluntatem, qui dixit, Mi- meruisse : respondebitur vobis, Cur aliquandp pio-
sereborcuimiserlus ero, et misericordiamprwslabocui rum filiis negalur hoc bonum, et filiis tribuilur im-
misericors fuero. Ubi consequenter adjunclum est, piorum ? Nonnunquam enim de religiosis orta proles
Igitur non volenlis, nequecurrenlis, sed miserenlisest in tenera setale aque ab utero recentissima 4 prseve-
Dei ( Rom. ix, 15,16 ). Posset etiam hinc quispiara nitur morie, antequam lavacro regeneraiionis ablua-
similiterstultusfati assertorem Apostolum putare vel tur; et infans natus ex inimicis Christi raisericordia
dicere. Verum hic se isti satis aperiunt. Cum enira Christianorum baptizalur in Chrislo : plangit bapti-
propterea nobis calumniantur , dicentes nos falum zata maler non baplizatum proprium ; et ab impudi-
graliap.nomine asserere, quia non secundum merita ca expositum, baptizandum casta fetum colligit alie-
nostra dari dicimus Dei gratiam ; procul dubio con- num- Hic certe merita parenlum vacant, vacant vo-
fitentur quod ipsi eam secundum nostra merita dari bis fatentibus ipsorum eliam parvulorum. Scimus
dicunt : ita caecilas eorum occultare ac dissimulare enim yos non hoc de anima humana credere, quod
non potuit, hoc se sapere atque sentire , quod sibi
objectum Pelagius in episcopali judicio Palaestino 1 VaticaniMss.,quodille
stansvel. quasidetestans; omisso,dete-
snbdolotimore damnavit. Objectum quippe illi est 9 Editi,nudata. Emendanturex Mss.
ex verbis quidem discipuli sui Cceleslii, quod etiam 43Editi,si. Mss., etsi.
ipse diceret, < gratiam Dei secundum merita noslra do ad Editi,recentissimo.MeliusMss.,recenlissima;referea-
prolem.
t.79 CONTRADUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI
ante corpus terredum * alicubi vixcrit, et aliquidope- acceptione.Itemque, acceplio' personarum ibi recte di-
rata sit vel bbni vel mali, unde islam in carne diffc- ciiur, uhi ille qui judicat relinquens causaemeritum de
cilur, ubi rentiam mcreretur. Qua; igitur causa liuic qua judicai, alteri contra alterum suffragalur, quiain-
parvulo Baptismumprocuravit, illi negavit? An ipsi fa- vcnit aliquid in persona quod honore vel miseratione
tum habcnt, qttia meritum rioii halienl? atitin bisst sil dignum Si aulem quispiam duoshabeat debitPres,
acceptio a Domino personarum? Nam uirumqtie di- etalleri velit diniittere debilum, alterum exigere; cui
xistis, prius fatum, acceptionem postea personarum : vult donat, sed neminem fraudat: nec acceplio per-
ut quoniam utnimque refutandum esl, remaneat sonarum dicenda esl, quando iiiiquilas nulla est.
quod vultis adversus graliaui iritfoducere meritum. Alioquin cis qui parum intelligunt, potest acceplio
Respondetc igilur dc meritis parvulorum , cur alii personarum videri, ubi vineoedominus operariis, qui
baptizati, alii non baptizati de corporibus exeant, una hora illic opus fecerunt, tantum dedit, quanlum
nec parentum mcritis vel polleaiil Velcareant lain illis qui perttilerunt pondus diei et acslus, aequales
excellenti bono, ul fiant filii Dei ex hominum filiis, faciens in mercede, qttorum tam magna distantia
nullis parentum, nullis merilis suis. Nempe relicclis ; fuerat in labore. Sed quid respondit de hac veluti
et vos ipsos * potius in eo quod nobis objicitis, inve- ncceplione personarum adversus patremfamilias mur-
nitis. Nam si ubi non est meritum, conseqtienlcr csse murantibus? Amice, inquil, non facio libi injuriam.
dicitis faium, et ob hoc in gratia Dci meritum honii- Nonne ex denario conrenisti mecuni? Tolequodtuum
nis vultis intelligi, ne fatuni cogamini confiteri; ecce esl, et vade. Voloaulem et huic novissimodare sicut et
vos polius asseritis fatum iri Baptismate parvulorum, tibi. Annonlicet mihi quod volo facere? An oculusluus
quorum nullum esse fatemini merilum. Si autem in nequamest, quia ego bonus sum ( Matlh. xx, 9-15 ) ?
bapiizandis parvulis, et nulhimmeritum omninoprae- Nempe hic tola juslitia est : Hoc volo. Tibi, inquit,
cedere, et lameu falum non esse conceditis ; cur nos reddidi, huic donavi; neqtie ut huic dnnarem, tibi
quando diciniusgraliam Dcl prOpterea gratis dari, ne aliquid absluli, aut quod debebam vel minui vel ne-
graiia non sit, et non tanquam debitam riieritisproe- gavi. Annon licelmihi facerequod voto? an oculusluus
cedcniibtis reddi, fali assertores esse jactatis ? non nequam est, quia ego bonussum ? Sicut ergo hic nulla
intelligentes, in * jusliftcandis impiis, sicut propterea esi acceplio personarum; quia sic alius gratis * hono-
merila non sunt, quia Dei gratia eSt; ita propterea ralur, ut alius debito non fraudetur : sic etiam ctnn
non esse fatum, quia Dei gratia est; ita propterea secundum proposilum Dei vocalur alius ( iJom. viu,
non esse acceptionem personarum ; quia Dei gratia 28 ), alius non vocatur, vocato datur gratuitum bo-
est. num, cujus boni est vocalio ipsa principium; non
12. Fatum quippe qrii afflrmant, de sidcrttm posi- vocato redditur malum, quia omnes rei sunl ex eo
lione ad tenipns quo concipitiir qiiisque vel nascitur, quod per unum hominem peccalum intravit in mun-
quas constellaliones vocant, noti solnni actus et dtnn (Id. v, 12). Et in illa quidem operariorum simi-
evenla, verum etiam ipsas nostras voluntates pendere litudine, ubi unum denarium acceperunl, qui una
contendunt: Deivero gratia non solum oninia sidera hora, et qui duodecies tanlum laboraverunt, qui uti-
et omnes coelos, vertim etiam oirines Arigelossuper- que secundum raliones humanas, sed vanas, pro
greditur. Deihdefati assertores et bona et niala hOmi- quanlilate Iaboris sui duodecim denarios acciperede-
num falo tribuunt : Deus autem in malis hominum buerunt, utrique in bono coaequati,non alii liberati,
merita eorum debita relributione persequiiur, bona alii damnati sunt: quia el illi qui plus laboraverunt,
viero per indebitam graiiam misericordi vriluntaie et quod sic vocali sunt ut venirent, et quod sic pasti
largitur; utrumque faciens non per slellarum tem- ul non delicerent, ab inso patrefamilias habuerunt.
poraleconsortium, sed persuaeseveritalis et bonilatis Ubi aulem dicilur, Ergo cui vult miseretur, et quem
aetevnumaltumqne consilium.Neiitrum ergo pertinere vult obdurat; qtii facit, aliud vas in honorem, aliud tit
vidcmus ad falum. Hic si 4 respohdelis, hanc ipsam contumeliam(Id. IX, 18, 21) : bonum quidem imme-
Dei benevoleniiain,qua non merita seqaitur, sedbona rito et gratis datur, quia ex-eademmassa est cui non *
indcbiia gratuila boniiate largitur, fatum potius esse datur, malum vero merito et dcbitnm redditur, quia in
dicendum: cum hauc Apostolusgratiamvocet,dicens, massa perdilionis malum inalo non raale reddilur; et
Gralia salvi facti eslis pe? fidem, et hoc non ex vobis, ei cui redditur malum est, quia supplicium ejus est;
sed Deidonum est; nou ex operibuii,ne forte quis extol- ci vero a quo redditttr, bonum esi, quia recte faclum
iatur (Eplies. u, 8, 9); nonrte aitenditis, nonne per- ejus est. Nec ulla est acceptio pers;>narumin duobus
spicitis, non a nobis divinaegrattae nomine fatum as- debitoribus sequaliter reis, si alteri dimittiiur, atter
eeri, sed a vobis polius divinam gratiam fati nomine exigitur 4, quod pariler ab Utroquedebelur.
nuncupari? 14. Sed ut id quod dicimus alicujus exempli mani-
CAPUTVII. — 13.fief^»«t^«m»t«imd«f>ersonor>im
1 vaticani Mss., quod ante corpus humanumvel terre- 1 SicMss.Atedili, item, qumacceptio.
num. . .: . %GallicauiMss.aliushonoralur;omisso,gratis.
„ .;.
5 GfflncattiMss., nuttis propms mentts : et vos tpsos; ' Hic particula negans restituitur GaUicanorum manu-
omisso,nempe retketis. scriplorum auctoritate.
3 Editi,noninlelttgenlesjuitificandu;omisso,w, quodex 4 Lov.,dlteriexigitur.caeteriUbri,alter extgitur.Eodem
Mss.restituitnr.... loquendi mododixit supra, n. 13, atlerum exigere; pro,
4 parttculam,a, reltitulmusex Mss. ab alteroexiuere.
ggj LIBER SECUNDUS. Sg2
festatione clarescat, conslituamus aliquos ab ali-.jua scilicet m vasis miscricordiie ; m vasis autem iras
meretrice geminos editos, atque ut ab aliis cnllige- dociinientum : in eis enim osiendit iram, et demon-
rentur expositos : horum sine Baptismo exspiravit slrat poteutiam suam, quia tani polens est boriilas
unus, alius baplizatus. Quod hic fatum fortunamve ejus, ut beue utatur eliam malis; ct in eis notas facit
fuisse dicamus, quae omninonulla sunl? Quam perso- divitias gloriae suae in vasa misericordiae, quoniam
narum accepiionem, cum apud Deum nulla essetJ quod ab irae vasis exigit juslitia punieulis, lioc vasis
cliam si in istis ulla esse potuisset: qui utique niliil misericordiaedimitlil graiia liberantis :nec beneficium
habebant, unde alter alteri pracferrctur, raeritaquc quod quibusdam gratis Iribuitur, apparerel, nisi Deus
nulla propria, sive bona , quibus mereretur alius ba- aliis ex eadem massa pariler reis justo supplicio con-
ptizari; sive mala, quibus alius sine Baplisinate demnatis, quid utrisque debereiur, osienderet. Quit
mori An aliqua parentum fuerunt, ubi fornjcalor enim le discernk? ait idem aposlolus, homini tariquam
pater, meretrix mater? Sed qualiacumque illafuerint, de semetipso et de suoproprio bono glorianti': Quis
non utique istis tam diversa conditione morienlibus enimte discernit? ulique ab irae vasis, a masSa perdi-
nlla diversa, sed utriqne communia. Si crgo nec fa- tionis, quse per uuiim oinnes misil in damnalionem.
tum, quia nullsestellse isla decernunt; nec fortuna , Quis te discemit? Et tanquam respondissct, Discernit
quia non fortuiti casus hsec agunt; nec personarum, nie fldes mea, propositum meum , meriium meum .
nec meritorum diversitas hoc fecerunt : quid reslat, Quid enim habes, inquit, quod non accepisti? Si aulem
quantum ad baptizatum adlincl, nisi gratia Dei quae et accepisti,quidgloriaris quusi non acceperis(I Cor. IV,
vasis factis in honorem gratis datur; quantum autem 7)? hoc est, quasi de 1U0sit, unde discerneris. Ergo
ad non baplizatum, ira Dei, quae vasis faclis in con- ille discernit, qtii unde discernaris impertit, peenam
tumeliam pro ipsius massaemeritis redditur? Sed in debitam removendo, indebitam gratiam largiendo :
illo qui baplizatus est, gratiam Dei vos confiteri cogi- ille discernit, qui ctim tenebroeessent superabyssuin,
nius, et meritum ejus nullum praecessisse convin- dixit, Fial lux, et facta esl lux . el divisit, hdc est dis-
cimus: de illo atitein sine Baptismale morluo, ctir ei crevii, interlucem et tenebras(Gen. l, 3,4).Non ehiiri
defuerit Sacramenlum, quod et vos fatemini omnibus cum solaeessent tenebra?, quid discernerel invenit:
actatibusnecessarium, et quid isto modo in eo fuerit sed lucem faciendo discrevit; ut justificalis impiis di-
vindic.itum, vos videritis qui non vultis esse originale catur, Fuistis enim aliquandotenebrw, nunc aulem lux
delictum. in Domino (Ephes. v, 8): ac sic qui glorialur, non in
15. Nohis in duobus islis gcminis unam procul se ipso, sed in Domino glorietur (II Cor. %, 17 ). Ille
dubio habentibus causam, difficultatem quaestionis discemit, qui de nondum natis neque qui aliqtiid
cur alius sic, alius vero sic mortuusest, velut non egerant boni aut mali, ut secundum eleclionem pro-
solvendo solvit Apostolus : qui cum et ipse de duo- pasilum ejus raaneret, non ex operibus, sed ex se
bus geminis tale aliqttid proposuissel, propter quod % ipso ' vocante dixit, Major serviet minori ( Gen. xxv,
non ex operibus, quia nondum operali fuerant aliquid 23 ): atque idipsum commendans postea perprophe-
boni vel mali, sed ex vocante dictum est, Major scr- tam; Jacob, inquit, dilexi, Esau autem odio habui
viet minori; et, Jacob dilexi, Esau autem odio habui : ( Malach. i, 2 ). Electionem s quippe dixii, ubi Deus
et hujus profunditatis horrorem usque ad hoc pcr- non ab alio faclum quod eligat invcnil, sed quod in-
duxisset, ut diceret, Ergo cujus vutt miseretur,et quem veniat ipse facit: sicut de reliquiis Israel scripluin
tult obdurat: sensit continuo quid moveret, ct sibi est, Reliquiwper electionemgratiw faclw sunl. Siautem
verba contradicentis, quae apostolica auctoritate gratia, jam non ex operibus; alioqnin gralia,jam non
coerceret, opposuit. Ait enim : Dicis ilaque mihi, esl graiia (Rom. xi, 5, 6). Propter quod profeclo de-
Quid adhuc conqueritur? nam voluntali ejus quis resi- sipitis, qui dicente verilate, Non ex operibus, sed ex
slit? Respondilque isla dicenti : 0 homo, tu quis es voeante diclum est; vos dicitis, Ex fuluris operibus,
qui respondeasDeo? Numquiddicit figmenlumei qui se quae Deus illum facturum esse proesciebat, jacob
finxit, Quare sicme fecisli? Annon habet poteslatem/i- fuisse dile,ctum: alque ita contradicitis Apostolo di-
gulut luli ex eadem massa' facere aliud quidemvas in cenli, Non ex operibus : quasi non posset dicere, Non
honorem, aliud in contumeliam?Deinde secutus, lam ex proesentibus, sed futuris operibus. Sed ait, iVonex
magnum abditumque secretum, quantum aperiendum operibus, ut graiiam commendaret : Si autem gratia,
esse hominibus judicavit, aperuit dicens : Si auiem jam nonex operibus; alioquingralia jam nonest gratia.
volensDeus oslendere iram, et demonstrare polentiam Praecedil namqub, non debila, sed graluiia gratia, ut
suam, attulit in multa patientia vasa irm, quw perfecla per illam fiant 4 bona opera : ne si pnecesserint bona
sunt m perditionem, et ul notas faceret divitias gloriw opera, lanr|tiam operibus reddatur gratia, ac sic gra-
tuw in vasa misericordiw,qum prwparavit in gloriam lia jam non sil gralia.
(Rom. ix, 11-23). Hoc est4gratiseDei, non solum ad- 1 vaticaniMSS.,et de suo proprioglorianti; omissavoce,
jutorium, verum etiam documenlum : adjutorium bono.
8 ApudLov.,sed ex ipso; omisso,se. Habeturin cseteris
1Editi,qiueapudDeumnulla ett. libris.
s sic omnes MSS. Editi,electione.
1 sicMss.At editi,propter qups. 4Sicvaticaniet GallicaniMSS. Editi autem, omissisver-
*\am^,exeademamsparsione.
*vatKanicodioes, bis, Prwcedit namque,noh debita,sed gratutta; ferebant,
hic eit. gratta ntique,ut per illainfiant.
 583 CONTRADUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 584
16. Sed.ut vobis auferrelur omnis vesirae caliginis bonum per liberura arbitrium. Sed istis, quid in hac
latebra ..propterea geminos tales proposui, qui neque resenliant, nonde illo auctore hujus hseresisprse-
parentum meritis juvarentur, et anroo infantiseprim- scribamus : permillamus eos cum suo libero arbilrio
ordio unus baptizatus, alter sine Baplismate moreren- esse liberos et ab ipso Pelagio; atque ista verba eo-
tur; ne diceretis Deum, sicut de Jacob et Esau contra rum, quee in hac cui respondemus Epistola posue-
Apostolum dicitis, opera eorum futura praescisse. runt, polius attendamus.
Quomodo enim praescivit ea futura, quae illis in in- 18. Hoc enim nobis objiciendum putarunt, quod
fantia morituris, quia prsescientiaejus falli non po- inviloel reluctanli IwminiDeum dicamut inspirare, non
test, prsescivit potius non futura ? Aut quid prodest quanticumqueboni, sed et ipsius imperfecticupidila-
eis qui rapiuntur ex hac vita , ne malitia mutet intel- tem. Fortassis ergo ipsi eo modo saltem servant lo-
lectura eorura, aut ne fictio decipiat animam eorum cum gratiae, ut sine illa putent hominem posse ha-
(Sap. tv, 11), si peccatum etiam quod non est.factum, bere boni, sed imperfecti cupiditatem; perfecti autem
dictum, cogilalum, tanquam commissum fuerit, sic non facilius per illam posse, sed nisi per illam ora-
punitur? Quod si absurdissimum , insulsissiraum, de- nino non posse. Verum et sic graliam Dei dicunt se-
inenlissimum est, quoslibet homines ex his peccatis, cundum merita nostra dari : quod in Oriente Pelagius
quorum nec realuin ex parentibus trahere, sicut dici- ecclcsiasticis Gestis damnari timendo damnavit. Si
tis, nccea non solum committere, sed necsaltem co- enim sine Dei gratia per nos incipit cupiditas boni;
gilare poluerunt, esse damnandos; redit ad vos' fra- ipsum coeptum erit meritum, cui tanquam ex debito
ter ille geminus baptizati non baplizatus, et lacitus gratiaeveniat adjutorium : ac sic gralia Dei non gra-
quseril a vobis, unde fuerit a fraterna felicitate dis- tis donabilur, sed secundum merilura nostrura dabi-
crctus, cur illa infelicilate punilus, ut illo in Deifi- tur. Dominus autem ut responderet futuro Pelagio ,
lium adoptato', ipsc non acciperet omnibus aclalibus non ait, Sine me difficilepotestis aliquid facere; sed
necessarium, sicut fatemini, Sacramentum; si quem- ail, Sine mc nihil polestisfacere (Joan. xv, 5). Et ut
admodum nulla est forluiia vel falum, vel apud Deum responderet futuris etiam istis in eadem ipsa evange-
acceptio personarum, ita nullum est gralise sine me- lica sententia, non ait, Sine me nihil potestisperficere;
rilis donum; nullum originalepeccatum. Huic prorsus sed, facere. Nam si Perficere dixisset, possent isti di-
infanti linguam vestram voceinque submiltitis, huic cere, non ad iucipiendum bonum, quod a nobis est;
non loquenti quid loquaraini non habetis. sed ad perficiendum,esse Deiadjutorium necessarium.
CAPUTVIII. — 17. Boni eliam imperfecli cupidilas Verum audiant et Apostolum.Dorainus enim cum ail,
donumgraliwesl; alioquingralia secundummeriladare- Sine me nihil poteslisfacere; boc uno verbo initium
tur. Jam nunc videamus, ut possumus, hoc ipsum finemque comprehendit. Aposlolus vero, tanquam
quod volunt prseccderein homine, ut adjutorio gratiae sententiaedominicaecxposilor, aperlius utrumque dis-
dignus habeatur, et cui merito ejus non lanquam in- tinxit, dicens : Quoniamqui in vobis opus bonumcw-
debita tribuatur, sed dehita gratia retribualur 3; ac pil, perficietusquein diemChristi Jesu (Philipp. i, 6).
sic gratia jam non sit gralia : vidcamus tamen quid Sed in Scripturis sanctis apud eumdem aposlolum,
illud sit. Sub nomine, inquiunl, gratiw ila falum asse- isto unde loquiraur, amplius invenimus. Loquimur
runl, ut dicanl, quia nisi inviloet reluctanlihominiin- enira nunc de boni cupidilate, quam si volunt a nobis
spiraveril boni, el ipsius imperfecli, cupiditatem4, nec incipere, a Domino perfici, vidcant quid respondeant
a malo declinare, nec bonum possit arripere. Jam de dicenti Apostolo : Non quia idoneisumus cogitareali-
fato el gralia quam inania loquanlur ostendiraus : quid l quasi ex nobismelipsis,sed sufficientianoslra ex
nunc illud est quod debemus advertere, utruin invito Deo est (11Cor. ni, 5). Cogitare, ait, aliquid, utique
ct reluclanli homini Deus inspiret boni cupiditatem, bonum : minns est auiem cogitare quam cupere. Co-
ut jam non sit reluctans, non sit invitus, sed consen- gilamus quippe orane quod cupimus, nec lamen cupi-
tiens bono, et volens bonum. Isti enim volunt, in ho- mus omne quod cogitamus; quoniam nonnunquam et
nrine ab ipso homine incipere cupiditaiem boni, ut quod non cupimus cogilamus. Cum igitur minus sit
hujus ccepti meritum etiam perficiendi gratia conse- cogilare quam cupere : potest enim homo cogitare
qualur : si tamen hoc saltem volunt. Pelagius enim bonum, quod nondum cupit; et proficiendoposlea cu-
facilius dicit impleri quod bonum est, si adjuvet gra- pere, quod anfea non cupiendo cogitavit: quomodo
tia. Quoadditamento, id est, addendo Facilius, uli- ad id quod minus est, id esl, ad cogilandum aliquid
que significat hoc se sapere, quod eliamsi gratiaede- boninon sumusidonei tanquam ex nobismetipsis, sed
fuerit adjutorium, potest, quamvis difficilius, impleri sufficientianostra ex Deo est; et ad id quod est am-
plius, id est, ad cupiendum aliquid bpni sine divino
1 GallicaniMss.omittunt,redit ad vos.
' vaticaniet GallicaniMss.,in Deifiliosadoptato.Sicin- adjutorio idonei sumus cx libero arbllrio? Neque
enim et hic Apostolus ait, Non quia idoneisumus cogi-
fra,> libro 4, n. 2.
In editisdeerant illa verba, et cuitneritoejus nontan- tare quod perfeclum est, taoquam ex nobismelipsis :
quam indebita tribuatur, sed debita gratia retribualur. sed cogitare, ait, aliquid; cui conlrarium est nihil.
Exslant in vaticaius Mss. in Gallicanisvero haec le-
guntur, et cui meritoejus, nontanquamindebita,gratiure- Unde est illud Domini : Sine me nihil polestisfacere.
tribuatur; ae sic gratia, etc. CAPUT IX. — 19. Scripturas interprelalur, quibus
4 sic Mss. At editi, et iptam imperfecti eupidita-
tem. - 1 vaticanicodiceshic addunt.a nobis. '
585 LIBER SECUNDUS. g8e
ubuiuntur Pelagiani. Sed nimirum quod scriplum est, pcrunere, aiterum ad Ueum : in hac autem ubi
Hominit ett prwpurare cor, et a Domino responsiolin- dicitur, Ego aperiam os luum, et instruam (e;ulrum-
tnue (Prov. xvi, 1), non bene inlelligendo falluntur, que ad Deum. Quare hoc, nisiquia in uno isto-
ul exisliment cor prseparare, hoc est, bonum inchoare, rum cooperatur homini facienti, allerum. solus facit ?
sine adjutorio gratiae Dei ad hominem perlinere. Ab- 21. Quapropler multa Deus facit in homine hona,
sil ut sic intelligaut filii promissionis, tanquam cum quse non facil homo : nulla verofacit homo, quscnon
audierint Dominum dicentem , Sine me nihil potestis facit Deusut faciat homo. Proinde cupiditas boni non
facere; quasi conviricant eum dicentes, Ecce sine te homini a Domino csset, si bonum non esset: si au-
possumus cor praeparare : aut cum audierint a Paulo tem bonum cst, non nisi ab illo nobis est, qui
apostolo, Non quia idoneisumus cogitare aliquid quasi summe atque incommulabiliter bonus est. Quid est
ex nobismetipsis,ted sufficienlianostra ex Deo est; tan- enim boni cupiditas, nisi charitas, de qua Joanncs
quam et ipsum convincant dicentes, Ecce idonei su- aposlolus sine ambiguitalc loquitur dicens, Charitas
mus ex nobismelipsis praeparare cor, ac per hoc et exDeo est (I Joan. iv, 7)? Nec initium ejus ex nobis,
boni aliquid cogilare. Quis enim potest sinc ' bona et perfectio ejus ex Deo; scd si charilas ex Deo, tola
cogitalione ad bonum cor praeparare? Absil ut sic in- nobis ex Deoesl. Avertal enim Deushanc amenliam,
telligant, nisi superbi sui arbitrii defensores et fidei ut in donis cjus nos priores faciamus, posteriorem
catholicaedesertores. Ideo quippe scriptum est, Ho- ipsum : quoniam misericordiaejusprwvenietme (Psal.
minit ett prwparare cor, et a Dominoresponsiolingum; I.VIH,11); et ipse est cui fidcliter veraciterque can-
quia homo praeparat cor, non tamen sine adjulorio latur, Quoniamprwvenisti eum in benediclionedulce-
Dei, qui sic tangit cor, ut homo prscparet cor *. In dinis (Psal. xx, 4). Et quid hic aptius intelligilur,
responsione autem lingusc,id est, in eo quod prscpa- quam ipsa de qua loquimur cupiditas boni? Tunc
rato cordi lingua divina respondet, nihil operis habet enim bonum concupisci incipit, quando dulcescere
homo, sed totum esl a DominoDeo. coaperit. Quando autem limore poenae, non amore
20. Nam sicut dictum est, Hominit esl prwparare juslilise fit bonum, nondumbene fu bonum; nec fit in
eor, et a Dominoresponsiolinguw; ila etiam diclum corde quod fieri videtur in opere, quando mallet homo
est, Aperi os, el adimplebo illud (Psal. LXXX, 11). non facere, si possel impune. Ergo benedictio dul-
Quamvis enim nisi adjuvante illo, sine quo nihil pos- cedinis, est gralia Dei, qua fit in nobis ut nos dele-
sumus facere, os non possumus aperire : tamen nos ctet et cupiamus, hoc esi, amcmus quod prsecipit no-
aperiraiis illius adjumenlo et opere nostro; implet bis; in qua si nos non pracvenitDeus, non solura non
autem illud Dominus sine opere nostro. Nam quid perflcilur, sed nec inchoattir ex nobis. Si enim sine
esi praeparare cor, etos aperire, nisi volunlatcm pa- illo nihil possumus facere, profecto nec incipere, nec
rare? Ettamen in eisdem Lilteris legitur, Prwpara- perficere : quia ut incipiamus, diclum est, Miseri-
lur voluntat a Domino (Prov. vm, tec. LXX); ct, cordia ejus prwvenietme; ut perficiamus, dictum est,
Labia mea aperies, el os meum annunliabit laudem Misericordiaejus subsequeturme (Psal. xxn, 6).
luam (Psal. L, 17). Ecce Deus admonet, ut praepare- CAPUT X. — 22. Secundumcujus propositum vo-
mus voluntalem in eo quod legimus, Hominisesl prm- centur electi. Quid est ergo, quod in consequentibus,
parare cor : et lamen ut hoc faciat homo, adjuvat ubi ea quseipsi senliunt commcmoranl, dicunt se
Deus; quia prwparalur voluntas aDomino. Et, Aperi confiteri, < gratiara quoque adjuvare uniuscujusque
os, ita dicil jubendo ', ut nemo possil nisi ipse id fa- bonum proposilum, non lamen rcluctanii studium
ciat adjuvando, cui dicitur, Labia mea aperies. Num- virtutis immiltero?>Hoc quippe ita dicunt, veluthomo
quid islorum aliqui ita desipiunt \ ul aliud os, aliud a sc ipso sine adjulorio Dci habeat propositum bonum
labia esse contendant, el mirabiii vanitale homincm sludiumque virtutis, qtio merilo pracedenie dignus
dicant os aperire, labia hominis Deum? Quanquam sil adjuvari Dei gralia subscquenle. Pulant enim for-
Deus illos ct ab hac absurditale compescil, ubi ad lasse iia dixisse Apostolum, Scimus quia diligentibus'
'
Moysenfamulumsuum dicit, Ego aperiam os tuum, Deum omnia cooperatur in bonum, iis qui sccundum
et insiruamle qumdebeasloqui (Exod. iv, 12). In sen- propositumvocali sunt; ut proposilum hoininis vellet
tenlia ergo illa ubi dicitur, Aperios, et adimplebo il- intelligi, quod propositum lanquam bonum meritum
lud; quasi unum eorum videlur ad hominem sequalur misericordia vocantis Dei : ignoranlcs ideo
dictum esse, qui secundumproposilumvocati sunt, ut'
1 ApudAm.Er. et LOV. Dei, non bominis proposilum inlelligatur, quo eos
oraissumerat, sine.Restitutum
fuit apudposterioresaliquoteditiones,quibussuifragantur quos prwscivit et prwdestinavit conformis imaginis
Mss. Gallicanietvaticani.
* » Am.: Filiisui (Rom. vni, 28, 29), elegitanle inundi con-
Quiste tangit? cor. Bomoprwparetcor. Er. et stitutionem (Ephes. i, 4). Non enim omnes
Lov.,qui tangit cor, homoprwparatcor. In posterioribus vocali, se-
aliquoteditionibussic ex conjecturacorrectum,qui sitan- cundum propositum sunt vocati : quoniam multi vo-
git cor, homoprwparat cor : recte quidem, sed alteram cati, pauci electi (Malth. xx,
lectioaemidcirco prsetulimus,quod auctoritatenostrorum 16). Ipsi ergo secundum
omniumMss.Gallicanorum et valicanorumconfirmelur. proposilum vocali, qui elecli anle constilutionem
' Editi: Btaperietos,itajubendo;omisso, dicit.Castigan-
tur ad Mss.
4 In Gallic.etvatic.: Mss.:Anmonquidisti adeo tisque 1Am.Er. et nonnullie Gallic.Mss.bic et
desipiunt.Fortelegendum: Autnumquid,elc. infra, coope-.
rantur.
£iNCT. ACGUST.X. (Dix-neuf.)
587 CONTRA DUAS EPISTOLA* PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 5&
mundi. Dehoc proposilo Dei dictum est et illud, quod 23. Quaecum ita sint, nihil in Scripturis sanclis
jam commemoravide geminis Esau et Jacob, Ut se- bomini a Domino video juberi, propler probandum
cundum eleclionempropositum Dei maneret, non ex liberum arbitrium, quod non inveniatur vel dari abc
operibus, sedex vocantediclumest, Quia major serviet ejus bonitate, vel posci propter adjutorium gratitt
minori (Rom. ix, 11-13). Hoc proposilum Dci et illo demonstrandum : nec omnino incipit homo ei maio
commemoralur loco, ubiad Timolheum scribens ait: in bonmn pcr initium fidei commulari, nisi hoc in
Collabora EvangeliosecundumvirlutemDei, salvosnos illo agat indebita elgratuita misericordia Dei. De qua
facientis, et vocanlisvocationesua sancta, non secun- suam cogitalionem recolens quidam, sicul legimus
dum opera noslra, sed secundum suum propositumet in Psalmis : Numquid obliviscelur, inquit, misereri
graliam, quw data est nobis in ChristoJesu anle swcula Deus? aut continebitin ira sua miseralionet suas? Et
oeterna,manifestataaulem nunc per adventum Salva- dixi, Nunc cwpi, hwc mutalio dexlerw Excelsi (Psat.
toris nosiri Jesu Chrisli (11Tim. i, 8-10).Hocest ergo LXXVI, 10,11). Cum ergo dixisset, Nuneccepi; non
propositum Dei unde dicitur : Omnia cooperaturin ait, liascmutatioarbilrii mei; sed dexterwExcetti. Sic
bonumiis qui secundumpropositumvocalisunt. Homi-. ilaque Dei gratia cogiletur, ut ab inilio bonsemula-
nis aulem propositura bonura adjuval quidem subse- lionis suse usque in iinera consummalionisqui gloria-
quens gralia, sed nec ipsum esset nisi pranccdcret- lur in Doraino glorietur (II Cor. x, 17).Quia siout
gralia. Sludium quoque hominis quod dicilur bo- neraopotestbonum perficere sine Doinino, sic nemo
num, quamvis cum esse coepcrit, adjuvetur gralia, incipere sine Domino'. Sed hic sit bujus volumini»
non tamen incipit sinc gratia : sed ab ilio inspiratur, lerminus, ut legenlis reficiatur intentio et ad sequen*
de quo dicit Apostolus, Gratias autem Deo, qui dedit tia reparetur.
idem sludium pro vobisin cordeTili (II Cor. vm, 16).
1 Sic MSS.At edili: Quia sicut nemo potest boriuqt.
Si sludium quisque ul pro aliis babeat, Deus dat; ut inchoare sine Domino, sic nemo perficere sine Dotnt'
pro ipso sehabeat', quisalius esl daturus? no.
• sicMss.Ediii,ut prose ipsohubeat.

LIBER TERTIUS.
Pergit refutare caetera quse calumniose a Pelagianisin eadem EpistolaThessalonicammissa objeclanlur; expo-
eorum hseresimquid vere Calholicidicant de Legis utililate, quid de Baptismieflecluet virtute
nilque contra de
doceant, quid utriusquefestamenti, veteris ac novi discrepanlia, quid de Prophetarum et Apostolorumjustitia.
et perieclione, quid de peccati in Chrislo appellatione, cum in similitudine carnis peccati dc peccalo da-
mnasse peccatumdicitur, vel factus ipse peccatum; quid poslremo de praeceptorumin tutura vita impletione
proflteantur.

CAPUT PRIMUM.—i.Exordium.Adhuc ea sequun- peccali, et de peccalo damnavit peccalum in carne, ul

tur quae calumniose nobis objiciunt: nondum ea quac
ipsi senliunt pertexere incipiunt. Sed ne prolixitas
voluminum offenderet, hocc ipsa quae objiciunt in
duos libros partiti sumus; quorum superiore finilo,
qui tolius hujus operis liber secundus est, hinc or-
dimur allerura, et eum lerlium primo secundoque
conjungimus.
CAPUTII.—2. Pelagianorumcalumnia,deusuveteris
legis. < Legemvcteris Teslamenti nos > aiunt < dicere
non ob hoc datam fuisse, ut jusliflcaret obedienles, sed
ut gravioris' fieret causa peccali. >Prorsus non intelli-
gunt quid delege dicamus, quia id quod dicit Aposto-
lus, quem non intelligunt, dicimus. Quis enim dicat,
non juslificari eos qui sunl lcgiobedientes; quando nisi
juslilicarentur, non possent esse obedientes?Sed dici-
mus lege fieri, utDeus quid fieri vclit, audiatur: gratia
verofieri, utlegi obediatur. Non enim audilores legis,
ait Apostolus,jusli sunt apud Deum, sed factoreslegis
justificabunlur(Rom. n, 13). Lex ergo auditores jusii-
tise facit, gralia factores. Quod enim impossibileerat
legis*, ait idem apostolus, in quo infirmabaiur per
carnem, misit Deus Filium suum in similitudinecarnis
1 Editi conslanter, gravior. Castiganlura Mss.
* Edili,legi; ac paulopost, in simUUudinm.At omues-
juslitia legis impleretur in nobis, qui tton secundum
carnem ambulamus,sed secundum spirilum (Rom.\mt
3, 4). Ecce quod dicimus: orent ut aliquando inlel-
ligant, non liligent, ut nunquam intelligant. Impossi-
bile est enim legem impleri per carnem, hoc est, per
carnalem prsesumptionem, qua superbi ignoranles
Dei justitiam, id est, quse ex Deoest homini ut sit
juslus, et suam volentes constiluere, lanquam per
eorum non adjutum divinilus arbitrium lex possit,
impleri, justitiae Dei non sunt subjecli (Id. x, 3)..
ldeo juslilia legis in eis impletur, qui non secundum
carnem ambulant, id est, secundum hominem igno-
rantem Dei jusiitiam et suam volentem constituere,
sed ambulant secundum spiritum. Quis autern ambulat
secundum spirilum, nisi quisquis agiturl Dei spiritu?
QuotquotenimDei spiritu aguntur, hi filii suntDei(Id,
VIII, 14). Ergo littera occidit, spirilus autem vivifical
(\lC6r. m, 6 ).Nec littera malum est, quia occidit:
sed malos praevaricationeconvincit. Lex enim sancia,
el mandatum sanclum etjuslum et bonum.Quod ergo
bonum est, inqult, mihi faclum est mort? Absit:sea
MSS.,legis; et, in simililudme: juxta grsecum,tounomou,
et,1enomoibmali.
GallicaniMss.,ambulat.
589 LIBER TERTlUS. 590
peccalum ut appareat peccatum, pet bonummihiope- stolis notior, et plus omnibus illis laboravit (I Cor. xv,
ratum est moriem, ut fiat supra modum peccator aut 10). Unde quod ait Dominus de Spiritu sancto, Ipse
peccalum • per mandatum (Rom. vu, 12,13). Ecce arguet mundum'de peccalo;infidelilalera intelligi vo-
quid est, Lilleraoccidil.Aculeus eniin nwrtis est pec- luit. Hocenim cum exponeret, ait, De peccaioquidem,
calum; virtus aulem peccati, lex (l Cor. xv, 56). Auget quod non crediderunt in me (Joan. xvi, 8, 9). Et ubi
quippe probibendo peccati desideria, el inde occidit, ait, Si non venissem,el loculus eis fuissem,peccalum
nisi subveniendovivilicet gralia. non haberent(Id. xv, 22). Non cnim peccatuni anlea
3. Ecce quod dicimus: ecce unde nobis objiciunt, non habebant: scd ipsam voluit intclligi diffidenliam,
quod <sic legem > dicamus <dalara, ul gravioris sit qua nec pracsenli et loquenti crediderunt, pertinen-
causa peccaii: >non audientes Apostolum dicentem, les ad eum de quo dicit Aposlolus, Secundum princi-
Lex enim iram operatur; ubi enim non est lex, nec pem potestalis aeris, qui nunc operalur in filiis diffiden-
prwvaricatio(Rom. iv, 15); et,. Lex prwvaricationis tiw (Ephes. n, 2). Ergo in quibus non est fides, filii
gratia positaesl', donec veniretsemencui promissum sunt diaboli; quia non habent in interiore hominc
est; et, Si data esset lex quw posset vivificare,omnino cur eis dimitlatur quidquid hominis vel infirmitale,
ex lege esseljustitia : ted conclusilScriplura omniasub vel ignoranlia', vel omnino aliqua mala volunlate
peccato,tit promtssto ex fide Jesu Chrisli darelur cre- commitlilur. Illi autem filiiDei, qui utique si dixerint
dentibus(Galat. ni, 19, 21,22). Hinc est quod vetus se non habere peccatum, se ipsos decipiunt, et veri-
Testamentum ex monle Sina, ubi lex data est, in ser- tas in eis non est, profecto, quod sequilur, cum con-
vitulem generat •, quod est Agar. Nos autem, inquit, iitentur peccata sua (quod filii diaboli non faciunt,
non sumusancillwfilii, sed liberw(Id. IV,24,31). Non vel non secundum fidem quaefiliorumDei propria est
sunt ilaque liberse filii, qui legem acceperunt litterae, faciunt), fidelis est et justus quidimiltat eis peccata,
qua possent non solum peccalores, verum eliam proe- el mundct cos ab omui iniquiiale (1 Joan. i, 8, 9).
varicalores insuperdemonstrari; sed qui spirilum gra- Ulaulem plcnius intelligalurquod dicimus, audiatur
tioe,quolex ipsa sancla et juslaetbona possilimpleri. ipsc Jesus, qui filiis Dei utique loquebatur, dicens :
Ecce quod diciraus : intendant, et non contendanl; Si aulem voscum sitis mali, noslisbonadaia dare filiis
illurainentur, et non calumnientur. veslris,quanlo magis Paler vester, quiin cwlisest, dabit
CAPUT 111.— 4. Calumnia de effectuBaplismi. bona pelentibus se (Matih. vn, 11)? Si enini filii Dei
<Baptisma quoque, > inquiunt, < non vere. homi- non essent, non eis dicerel, Pater vcster qui in cwlis
nes novos facere asserunt, id est, non plenam dare est. Et tamen eos malos esse dicii, ct nosse bona
remissionempeccatorum; sed ex parle filiosDei fieri, dare filiis suis. Numquid indc mali, unde filii Dei?
ex parle auteni filios saeculi,id est, diaboli, remanere Absit: sed inde mali, unde adlmc filii socculi, jam
contendunt. >Mentiunlur,insidiantur, tergiversantur: tamen filii Dei facti pignore Spiritus sancti.
non hoc dicimus. Omnes enim homines qui sunt filii 5. Baptismus igitur abluit quidcm peccata omnia,
diaboli, etiam filios sacculi;non aulera omnes filios prorsus omnia, factorum, diclorum, cogitalorum,
saeculietiam filiosdiaboli dicimus.Absit enim tttfilios sive originalia, sive addila, sive quae ignoranter, sive
diaboli dicamusfuissesanctos palres, Abraham, Isaac, quoescicnter admissa sunt : sed non aufert infirmi-
etJacob, el alios hujusmodi,quando per nuptias ge- talem, cui regeneratus resistil, quando boiium ago-
nerahant, et eos fidelcs qui usque nunc et deinceps nem luclatur; conscnlil autem, quandp sicul horao
adhuc generant. Nec lamen possumus Domino con- in aliquo delicto pncoccnpatur (Galat. vi, 1); propter
tradiceredicenti, Fitii swculihujusnubunl,et tradunlad illud gaudens in aclione gratiarum, propter hoc aur
nupiias (Luc. xx, 34). Quidam ergo filii sseculi hujus lem gemens In allegatione oralionum. lbi diccns,
sunt, et lamen filiidiaboli non sunt. Quamvisenim dia- Quid retribuam Domino pro omnibus quw retribuil
bolus sit auclor el princeps omnium peccatorum; non mihi (Psal. cxv, 3) ? hic dicens, Dimitle nobis debila.
tamen filiosdiaboli faciunt quaccumqiiepeccata. Pec- noslra (Matih. vi, 12). Propter illud dicens, Diligam.
cant enim el filiiDei,quoniamsidixerinl senon habere te, Domine, virlus mea (Psal. xvn, 2) : propler hoc
peccatum,se ipsos seducunt, et veritas in eis non est dicens, Misereremei, Domine,quia infirmussum (Psal.
(I Joan. i, 8). Sed ea conditione peccant, qua sunt filii vi, 3). Propter illud dicens, Oculimei semperad Do-
adhuc hujus sacculi:quavero gralia sunt filii Dei.non minum, quoniam ipse evellet de laqueo pedes meos.
utique peccant; quia omnis qui natus est ex Deo, non (Psal. xxiv, 15): propter hoc dicens, Turbatus est
peccat (Id. m, 9) . Filios aulem diaboli infidelitas prw ira oculusmeus(Psal. xxx, 10). Et innumerabilia,
facit, quod peccatum proprie 4 vocalur, quasi solum quibus divinscLilterae plenaesunt, quse alternis vici-
sit, sinon exprimalurquale peccatum sit. SiculApp- bus*, vel exsultando de Dei bonis, vel mcerendo de,
stolus cum dicitur, si non exprimatur quis apostolns, nostris malis, a filiis Dei dicuntur ex fide, quamdiu
non intelligilur nisi Paulus : quia pluribus est Epi- adhuc filii sunt etiam sseculi hsijus3 pro vitee hujus-
1 itaconstanterMss.Atediti,supra tnodumpeccans 1 vaticaniMss.,quidquidnomineinfirmitatis,
p ec- vel
catum. tiw. Gallicani,quiaquid hominismfirmtiate,eto.,ignoraitr
omis$o
«Gallicani M ss., proposila esl. Grsece est, prosetelhi. priore, vel.
' Edlli,generans.AptiusMss., generat,referendoad ve- * Mss.,altemisvdcibus.
tus Testamentum. 3 Editi,filii suntetiamswcuti,pro; omisso,hujus,quod
4 Ita Gallicani
et vaticaniMss.Atediti, proprium. est in Mss.
591 CONTRA DUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 592
infirmitate : quos lamen Deus a filiis diaboli non so- strantur haeredes.An vero illum ad Teslamentum no-
lum lavacro regeneraiionis, sed ipsius etiam quse per vum negabimus pertinerc, qui dicit, Cor mundumcrea
dilectionem operatur (Galat. v, 6), fidei probilate in me, Deus , et spiritum reclum innova in visceribus
discernit; quia justus ex fide vivit (Rom. i, 17). Hsec meis (Psal. L, 12)? aut illum qui dicit, Posuit super
aulem infirmitas1, cum qua usque ad corporis morlem petram pedes meos , el direxil gressusmeos , et immisit
defectu el profectu alternante conlendimus, magni- in os meum canticum novum, hymnum Deo noslro
que inlerest quid vincat in nobis, regencratione alia (Psal. xxxix ,3,4)? vel illum ante Testamentum
consumetur ; de qua Dominus dicit, In regeneratione, vetus, quod est a monte Sina , patrem fidelium , de
cnm sederit Filius hominis in sede majcslatis suw, quo dicit Apostolus, Fralres, secunduinhominemdico,
sedebitis ct vos super sedes duodecim (Matili. xix, tamen hominisconfirmalum teslamenlumnemo irritum
2S), etc. Regenerationcm quippe hoc loco, ambi- facit dut superordinat. Abrahwdictwsunt promissiones
genlc nullo, novissimam rcsurrectionem vocat: quam et semini ejus. Non dicit, Et seminibus, tanquam in
Paulus quoquc apostolus ct adoptionem et redem- multis; sed tanquam in uno , Et seminituo , quod est
plionem nuncupal, diccns, Sed eliam nos ipsi primi- Chrislus. Hoc autem dico, inquit, Testamenlumconfir-
tias spiritus habcntes, et ipsi in nobismelipsisingemisci- malum a Deo, quw post quadringentoset triginla an-
mus, adoptionem exspeclantes, redemptionemcorporis nos facta est lex non infirmal ad evacuandam promis-
noslri (Rom. vm, 23). Numquid non per lavacrum sionem.Si enim ex lege hwreditas, jain non ex pro-
saiiclum regeneraii, adoptati el redempti sumus ? Et missione : Abrahw autem per promissionem donavit
tamen reslat regeneratio, adoplio, redemptio, quam Deus.
in fine venluram nunc palienter exspectare debemus, 7. Ilic certe si quaeramus, utrum hoc Teslamen-
ul tunc filii htijus saeculi ex nulla parle jam simus. lum , quod dicit confirmalum a Deo non infirmari a
Quisquis igitur Baptismali derogat, quod modo per lege quaepost quadringenlos et triginta annos facta
illud percipimus, corrumpit fidem : quisquis autem est, utrum novum , an vetus intelligendum sit : quis
jam nunc ei iribuit, quod quidem per ipsum, sed la- respondere dubitel, Novum, sed in propheticis late-
men poslea percepluri sumus, ampulat spem. Nam bris occultatum, donec veniret tempus quo revelare-
si a me quisquam quocsicrit, utrum per Baptismum tur in Christo ? Nam si dixerimus , Vetus ; quid erit
salvi facli fuerimus; negare non potero, dicenle illud a monlc Sina in servitutem gcnerans ? Ibi enim
Aposlolo, Satvos nos fecit per lavacrum regeneraiionis facta est lex post quadringintos el triginta annos : qua
et renovalionis Spiritus sancli (Til. m, v). Sed si lege hoc Testamentum promissionis Abraliaeinfirraari
qusesieril, ulrum per idem lavacrum omni proisus non posse confirmat; et hoc quod factum est ab
modo jam nos fecerit salvos; respondebo, Non ita est. Abraham, vult potius ad nos perlinere, quos vult esse
Idem quippe item dicit aposlolus : Spe enim salvi facii filios liberse, non ancilloc; haeredes ex promissioue,
sumus. Spes aulem quw videlur, non est spes; quod non lege; cura dicit, Si enim ex lege hwredilas, jam
enim videt quis, quid sperdt ? Si aulem quod non vide- non ex promissione: Abrahwaulem per promissionem
mus speramus, per palientiamexspeclamus(Rom. vm, donavitDeusl. Ut quod facla lex est post quadringcn-
24 et 25). Salus ergo hominis in Baplismate facta est, tos et triginta annos , ad hoc subintraverit, utabun-
quia dimissum est quod peccali* a parentibus traxit, daret deliclum; cum per peccatura prsevaricationis
vel quidquid etiam proprie ante Baplismumipse pec- convincilur hominis snperbia de sua justilia praesu-
cavit: salus vero ejus lanla post erit 3, ut peccare mentis : el ubi abundavit deliclum , superabundavit
omnino non possit. gratia (Rom. v, 20); per Ddemjam humilis hominis
CAPUT IV. — 6. Calumniadeveteri Testamentoet in lege deficientis* et ad Dei misericordiam fugientis.
antiquisjustis. Vetus Testamenlum figura novi. Suncti Ideo cum dixissel, Si enimex lege hwredilas,jam non
veteris Testamenti ad novum pertinent. Quibus ita se ex promissione; Abrahwautem per promissionemdona-
habentibus, ex his eliam illa quaedeinceps nobis obji- vit Deus : lanquam ci dicerelur, Utquid ergo lex
ciunt refelluntur. Quis enim catholicus dicat, quod poslea facla est ? subjunxit atque ait, Quid ergo lex?
nos dicere jaclitant, < Spiritum sanctum adjutorem Cui mox inlerrogationi reddidit, Prwvaricaiionis gra-
virtulis in veteri Testamento non fuisse; > nisi cum lia proposita esl', donec venirelsemencui promissi.m
vetus Testamentum sic inlelligimus, quemadmodum est (Galai. in, 15-19). Hoc idcntidem ita dicit: Si
Apostolus dixit, A monte Sina in servilulemgeherans enim qui ex lege, hwredes sunt; exinanita est fides, et
(Galat. iv, 24)? Sed quia in eo praefigurabatur no- evacuataest promissio. Lex enim iram operalur : ubi
\um, qui hoc intelligebant tunc homines Dei, secun- enim non esl lex, nec prwvaricalio(Rom. iv, 14, 15).
dum distributionem temporum, veteris quidem Tcsla- Quod ait in illo testimonio, Si enim ex lege hwreditas,
menti dispensatores et gestatores, sed novi demon- jam nonex promissione; Abrahwautem per promissio-
nem donavit Deus; hoc m islo ait, Si enim qui per le-
1 Edili: HWCest autem infirmilas : pauloque post, hwredessunl; exinanila est fides, et evacuatapro-
donecregeneralionealia constanclur.MSS.auctoritatere- gem,
movimus,est,et, donec.in eademsententia vaticani MSS. 1 vaticaniMss.conslanter habent, per repromisiwnem
ferunt, quidnuncvincalinnobis.
*SicMss.At donavitDeus.
*GallicaniMss.,perfidem:jam hic monslraturhurmhtas
* Editi,salusediti,peccatum.
verohoministanla essepoterit.Emendantur hominismlegedeficientis, etc.
a vatie. simulet Gallic.Mss. 3 vaticaniMSS.hic et infra,postiaest.
 KA3 LIBER TERTIUS.
missio: satis ostendeus ad fldem nostram pertinere
(quae novi utique est Tesiamenti) quod per promis-
sionem donavit Deus Abrahae. Et quod ait in illo te-
sliraonio, Quid ergo lex ? atque respondit, Prwvarica-
lionis gralia proposita est : hoc in islo subdidit simili-
ler, Lex enimiram operatur : ubi enim non est lex,nec
prwvaricalio.
8. Sive igilur Abraham, sive ante illum jusli, sive
post eum usque ad ipsum Moysen, per quem datum
esl Teslamentum a monte Sina in servilulem gene-
rans, sive caeleri Prophetae post eum et sancti homi-
nes Dei usque ad Joannem Baptistam, filii sunt pro-
missionis et gratiae secundum Isaac filium libersc, non
ex Icgc, sed ex promissione hseredes Dei, cohaeredcs
autem Christi. Absit enim ut Noe justum , et priorls
temporis justos, ct quicumque ab illo usque ad Abra-
ham justi esse potuerunt vel conspicui vcl occulti, nc-
gcmus ad supernam Jerusalem, quaemater nostra est,
perlinere; quamvis anleriores terapore J inveniantur
esse quam Sara, quaeipsius liberac matris prophe-
tiam figuramque gestabat *. Quanto evidentius ergo
post Abraham, cui sic declarata est ipsa promissio, ut
pater multarum gentium diceretur (Gen. xvn , i, 5),
quicumque Deo placuerunt, filii promissionis ha-
bendi sunt? Non enim ex Abraham et deinceps ju-
storum generatio verior, sed prophetia manifestior
reperitur.
9. Ad Testamentum autem vetus, quod est a monte
Sina in servilutem generans, quod est Agar, illi per-
tinenl, qui cum acceperint legem sanclam et justam
et bonam, putant sibi ad vilam, lilteram po.-se suffi-
cere : et ideo qua fiant factores legis, divinam mise-
ricordiam non requirunl; sed ignorantes Dei justi-
liam, et suam justitiam volentes conslituere, jusliliae
Dei non sunt subjecti (Rom. x, 5). Ex hoc genere
fuit illa multitudo, quae adversus Deum in eremo
murmuravil, et idolum fecit, el illa quaejam in ipsa
terra promissionis fornicata est post deos alienos. Sed
haecin ipso quoque vetere Teslamento valde repro-
bata est mullitudo. Illi etiam, quicumque ibi crant,
sola quaeibi Dcus pollicetur tcrrena promissa seclan-
les, ct quid pro novo Testamento ea ipsa significent
ignorantes, eorum adipiscendorum amore et amitlen-
dorum timore, Dei praecepta servabanl; imo nonscr-
vabant, sed sibi servare videbantur. Neque enim fides
in eis per dilcctionem operabalur (Galat. v, 6), sed
terrena cupiditas metusque carnalis. Sic aulem proe-
cepta qui facit, procul dubio invitus facil; ac per hoc
in animo non facit: magis vult 3 enim omnino non
facerc, si secundum ea quoecupit et metuit, permit-
tatur impune. Ac per hoc in ipsa voluntate intus est
reus, uhi ipse qui praecipitinspicit Deus. Tales erant
filii terrenoe Jerusalem , de qua dicit Apostolus, Ser-
Dttenim cum filiis suis, perlinens ad Teslamentum ve-
tus a monteSina in servitulemgenerans, quod est Agar
1Editi,quamvisanteriore
tempore. Mss., quamvisan-
teriorestcmpore.
* GailicaniMss.,gestal.
' sicvatic. Mss.Editi,mavult.
' vel.
594
(Galat. iv, 25,24). Ex ipso generc fuerunt, qui Domi-
num crucifixerunt, el in eadem infidelilate manse-
runt. Inde sunt adlmc ctiam lilii eorum in ingenti
multiiudine Judaeorum, qnamvis jam novo Testa-
mcnto, sicut proplielalum est, per Chrisli sanguincni
palefacto alqnc firmaio , et a flumine ubi baptizalus
magisleriumque professus est (Maltli. III , 16, 17),
usque ad leriiiinos terrse Evangclio diffamalo. Qui
Judoci , secundum prophetias quas lcgiint, pcr
omnes sunt terras ubique dispersi , ut cx eorum
quoque codicibus Clirislianoenon desit tcstimoniuni
verilati.
10. Et velus igitur Teslamentum Deus condidit:
quia Deo placuit, usque ad plenitudinem lemporis
promissis terrenis tanquam in proemioconstilutis pro-
missa vclare coelestia; ct populo lcrrcnis bonis in-
bianti, ct propterca durum cor habcnli, quamvis
spiritualem, lamen in labulis lapideis lcgem dare.
Exceplis quippe Librorum veterum sacramenlis, quse
sola significandi ratione proecepla stint (quanquam et
in eis, quoniani spiriiualiier intelligenda sunl, recte
lex dicilur spirilualis); civiera certe quaoad piciatem
bonosque mores pertinenlia, non ad aliquara signifi-
cationcm ulla interprelatione rcfercnda, sed prorsus
ut sunl dicta, facienda sunt: profcclo illam Dei legem,
non solum illi lunc populo, vcruni eliam nriiic nobis
ad instiiiiendam recte vitam necessariam nemo dubi-
taverit. Si enim Chrislus nobis abstulit illud gravissi-
mum muliarum observationum jugum, ne carnaliter
circumcidamur, nc pecorum viclimas immolcmus, ne
sabbato septeno dierum volumine rcdetinte ab operi-
bus eliam necessariis quiescamus, cl catera bujus-
modi, sed ea spiriiualiter intellecla tencamus, remo-
tisque umbris significantibus in rerum jpsarum quse
significantur luce vigilemus : numquid proplerea di-
clnri sumus, non ad nos perlinere quod scripium est,
ut alicnum qiiodcumque perdilum quisquis invenerif,
reddat ei qui pcrdidit (Levit. vi, 3, 4); et alia multa
similia, quibus pie recleque vivere discitur, maxime-
qtie ipsum Decalogum, qui duabus illis lapidcis tabulis
conlinetur, exccpla sabbati observalione carnali, quae
spirilualem saiiclificaiionem quieiemque significat?
Quis enim dical non deberc observare Chrislianos, ut
uni Deo religionis obsequio servialur, ut idolum non
colalur, ul nomen Domini non accipiatur in vanum,
ut parenles honorentur, ne adulteria, homicidia, fur-
ta, falsa testimonia perpelrenlur, ne uxor, ne oranino
res ulla concupiscalur aliena (Exod. xx)? Quis est
tam impius, qui dical ideo se ista legis non custodire
praecepta, quia est ipse christianus, nec sub lege, sed
sub gratia constitutus?
11. Verum hoec plane magna distanlia esl, quod
faciunt ista sub lege positi, qtios littcra occidit, terre-
nam felicilaiem vel cupidilate adipiscendi vel timore
amittendi : ct idco non vere faciunt; qtioniam car-
nalis cupiditas, qua pcccatum commutatur potius vel *
augetur, cupiditale alia non sanatur. Hi ad vetus per-
1 Hic Mss. auctoritate
addimus, commutatur poftuf
,
595 CONTRADUASEPISTOLASPELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 596
tinentTestamentum, quod in scrvilulem general; quia cat (II Cor. iu, 6). El hic per commemorationemno-
facit eos carnalis timor et cupiditas servos, non evan- vi, illud ulique vetus intelligi voluit. Multo aulem
gelica fides et spes et charitas liberos. Sub gralia vcro evidentius, quamvis non dixerit, aut vetus, aut no-
positi, quos vivificat Spiritus, cx fidel ista faciunt, vum, duo ipsa Testamenla distinxit, per duos fllios
quacper dilectionem operalur, in spe bonorum, non Abrahae,unum de ancilla, aliumde libera : quod jam
carnalium, sed spiritualium, non terrenorum, sed coe- superius commemoravimus. Quid enim expressius,
lestium, non temporalium, sed aeternorum; praccipue quam ut diceret, Dicite mihi, sub lege volentesesse,
credentes in Mediatorem,per quera sibi non dubitant, ' legemnon audistis? Scriptumest enim quoniamAbra-
et spiritum gratisc subministrari, ut bene isla faciant, ham duos filios habuit, unumde anciila, et unum de
et ignosciposse cum peccant. Hi pertinent ad Tesia- libera : sed ilte quidemqui de ancilla, secundumcarnem
nientum novum, filii promissionis, regenerati * Deo tialusest; qui autemde tibera,perrepromissionem:quw
palre et libera matre. Hujus generis fuerunt aniiqui sunl in alkgoria. Hwcenimsuntduo Tesiamenta,unum
omnes jusli, et ipse MoysesTestamenti rainister ve- quidemin monleSina in servitulemgenerans, quod est
teris, hoeresnovi; quia ex fide qua nos vivimus, una Agar. Sina enimmonsett in Arabia, quwconjunctaest
eademque vixerunt, incarnationem, passionem, rc- huic quwnunc estJerusatem: servilenimcum filiissuis.
surreciionemque Christi credentes futuram, quam nos Quw autem sursumest Jerusalem, libera est, quw esl
credimus factam : usque ad ipsum JoannemBaplistam maier nostra. Quidclarius, quid certius, quid ab omni
quasi practerilaedispensalionislimiiem quemdam,qui obscuritale alque ambiguitale remolius promissionis
Mediatoremipsum non aliqua umbra futuri, vel alle- filiis? Et paulo post: Nos autem fratres, inquit, se-
gorica significatione, vel ulla prophetica praenuntia- cundumlsaac promissionisfilii sumus.Item paulopost:
tione venturum esse significans; sed digito demon- Nos aulem fratres, non sumusancitlwfilii, sed liberw;
slrans ait, Ecce Agnus Dei, eccequi lollit peccalum qua libertaleChrislusnos liberavil(Galat. iv, 21-51).
mundi (Joan. i, 29) : tanquam dicens, Quem multi Eligamusigitur utrum antiquos justos ancillsc filios
jusli videre concupierunt, in quemvenlurum ab ipsius dicamus, an liberoe.Absit antem ul ancillse: ergo si
humani gencris inilio crediderunt, de quo Abrahae liberse4, ad novum perlinent Testamentum in Spirilu
dictaesunl promissiones, de quo scripsit Moyses, de sancto, quem vivificantemlitterae occidenli opponit
quo Lex et Prophetae sunt testes; Ecce Agnus Dei, Apostolus. Nam quo pacto ad gratiam novi Testa-
eccequi tollil peccalummundi.Ab hoc Joanne et dein- menti non perlinent hi, de quorum dictis et Lihris
ceps cceperunt de Chrislo fieri proeterilavel prsesen- istos ejusdem gratiae demenlissimos et ingratissimos
tia, quse ab illis omnibus anlerioris temporis juslis inimicos refellendo' convincimus?
credebantur, sperabantur, desiderabantur futura. Ea- 13. Sed dicct aliquis : Quoraodo vetus appellatur,
dem igitur fides est, et in illis qui nondum nomine, quod post quailriugentoset triginia annos factum est
sed reipsa fuerunt antea chrisliani, et in istis qui non per Moysen(Id. m, 17); et novum dicitur, quod anle
solum sunt, verum etiam vocantur, et in ulrisque tot annos factum est ad Abraham? Qui ex hoc non
eadem gralia per Spiritum sanclum. Undedicit Apo- litigiose, sed stitdiose movetur, intelligat primum,
Stolus : Habentesautem eumdemspirilumfidei, secun- quia cum 3 ex anteriore temporc dicitur veius, ex po-
dum quod scriplum esl, Credidi, propter quod locu- steriore autom novum; revelationes eorum considc-
tus sum; et nos credimus, propter quod el loquimur rantur in his nominibus, non institutiones. Per Moy-
(II Cor. iv, 15). sen quippe revelatum est Testamenlum vetus, per
12. Aliter itaque dicilur jam obtinente loquendi quero data est lex sancta, el jusla, et bona (Rom.vn,
consuetudine vetus Testamentum, Lex et Prophetse 12), per quam lieret non abolilio, sed cognitiopcc-
omnes, qui usque ad Joannem prophelaverunl; quod cati; qua convincerentur superbi suam justiliam vo-
distinctius velus lnstrumentum, quam vetus Testa- lentes constilucre, quasi divino adjutorio non egentes,
mentum vocatur : aliler aulem sicut apostolica ap- el rei facli litteraeconfugerentad graliaespiritum, non
pellat auctoritas, sive hoc nomen exprimens, sive sua justitia juslificandi, scd Dei, hoc est, quac iliis
significans.Exprimit enim, ubi dicit, Usquein hodier- esset ex Deo. Namsicut idem apostolusloquilur, Per
num diem, quamdiulegiturMoyses,idipsumvelamenin legemcognitiopeccati: nunc aulemsine legejustitia Dei
lectione veterisTestamenlimanet : quod non revelalur, manifeslataest, leslificataper Legemel prophetas(Id.
quiainChrislo evacuatur(Id. m, 14,15). Sic enim uti- in, 20, 21). Lex quippe, eo ipso quo in ea ncmo ju-
que vetus Testamenlumad Moysirelulit ministeriura. siificalur, testimonium perhibet justitiie Dei. Quod
Item dicit, Vl serviamusin novitalespiritus, et non in enim in legenemo justificaturapud Deum, manifeslum
vetustatelillerw (Rom.vn, 6) : idipsum signilicansTe- est, quiajuslus ex fide vivit(Galat. in, 11). Sic ergo,
SlamenUimnomine litlerw.Item alio loco : Qui et ido- cum lex non jusiificat impiumde prsevaricationecon-
neos nos fecit minislrosnovi Testamenli, non tillerw, vicium, miltit ad justificantem Deum,alque ita jusli-
ted spirilus': litleraenim occidit,spiritus autemvivifi- tiseDeiperhibet tesiiraonium-Prophelaevero testimo-
1 SicMss.Atediti,etfide. 1 ua vaticaniMss.At editi, etqo filii liberw; omis-
' Editi,et regenerati.Haeremus
Mss. so,* si.
» SicMss.juxta graecum.At editi, non tittera, sedspi- in Mss.,refcllendos.
titu. » valicaniMss., st.
 897 LIBER TERTIUS. 598
nium perhibent justitiaeDei, prsenuntiandoChristnm, stos ab injustis, non operum, sed ipsa fidei lege disr
qtti factut est ndbit sapientia a Deo et juititia et san- cernit: quia justus ex fide vivit. Per quam discretio-
ctificalioet redemptio: ut quemadmodumscriptumest, nem fit, ut homo ducens vilam sine homicidio, sine
Qui glorialur, in Dominoglorietur (I Cor. i, 30, 31). furto , sine falso testimonio, sine appetitu rei ullius
Erat autem occulia isla lex ab initio, cum homines alienae, parentibus honorem debitum reddens, castus
iniquos natura ipsa convinceret, aliis facientes quod usque ad continentiam ab omni omnino concubilu ,
sibi fieri noluissent. Revelatioautem novi Teslaraenti ctiam conjugali, eleemosynarum largissimus, inju-
in Christo facta cst, cum est manifestatus in carne; riarum palientissimus, qni non solum non auferat
in qtio apparuit juslitia Dei, id est, quoehominibus aliena , sed nec sua reposcat ablata , vel etiam ven-
cx Deo est. Hinc ' enim ail : Nuncaulemsine legeju- ditis oranibus suis erogatisque in pauperes, nihil
ttitia Dei manifestataest. Ecce qua causa illud dicitur suum propriumque possideatl; cum suis tamen istis
vetus Testamentura, quia priore ;.boc autem novum, velut laudabilibus moribus. si non in Deum fidem
quia posteriore tempore revelatum est. Deinde, quia rectam et calholicam leneat, de hac vita damnandus
Testamentum vetus pertinet ad hominem veterem, abscedat. Alius autem , habens quidem opera bona
a quo necesseest hominem incipere; novumautem ad ex flde recta qnoc per dileclionem operalur, non
nominemTiovum,quo debet homo ex vetustate trans- tamen ita ut ille bene moratus', incontinentiam
ire. Ideo in illosunt promissaterrena, in isto promissa stiamsustenlat honeslate ntiptiarnm , conjugii carna-
ccelestia: quia et hoc ad Dei misericordiam pertmuit, "lis debituin * et rcddii et repetit, nec sola propaga-
ne quisquam vel ipsam terrenam qualemcumquefeli- tionis causa , verum eliam volupialis, quamvis cum
citatem, nisi a Domino Creatore universitalis pulet sola uxore , concumbit, ijuod conjugatis seciindum
cniqnam posse coriferri. Sed si propler illam colalur veniam concedit Apostolus ( I 6'or. vn , 6 ); ijurias
Deus, servilis est cultns, pcrtinens ad filios ancillsc: non tam patientcr accipit *, sed ulieiscendicu.idiiate
si autern propler ipsum Deum, ut in seternn vita sit fertnr iratus ; quaiuvis, ul possit dicere , Sicul et nos
©eus omnia hi omnibus, liberalis esl servitus, per- dimiltimusdebiloribus noslris ( Mailh.\i , 12 ), mga-
tinens ad filios liberse, quae est mater nostra acterna lus ignoscat: possidet rem familiarem, faciens iude
in ccelis; quaeprius tanquam sierilis apparebat, quan- quidem clcemosynas , non tamcn <|uamille tam lar-
do perspicuos filiosnon babebat; nttnc autem vide- gas " : non aufert aliena ; sed quamvis ecclesiastico
mus quod deilla proplietatumest, Lwtare, sterilis,quw judicio. non forensi, lamen repetil sua : nempe isie
hon paris; erumpeet exctama, quw non parluris : quia qui moribus illo videtur iuferior, propter reclam
tmilli filii desertw, magisquam ejus quw habel virum fidem qnoeilli est in Deum , ex qna vivit, et secun-
(Itai. LIV,1) : id cst, magis quam illius Jerusalem, dum quam in omnihus delictis snis se accusat, in
quaelegis quodammodovinculo marilata est, et scrvit omnibtts bonis operibus Deum laudat, sibi tribuens
cum filiis suis. Tempore igitur veteris Testamenli ignominiam, illi gloriam , alque ab ipso sumens et
Spirilum sanctum in eis, qui etiam tunc secundum indulgentiampeccaiorum et dilcclionem recte 6 fa-
isaac promissionis fiiii erant, non solum adjutorem, ctorum, de hac vita liberandus et in consortium cum
qnod isti suo dogmati sufficere existimant; verum Christo regnaturorum recipiendus emigrat. Quare,
eiiam largitorem dicimus fuisse virtutis, quod isti ne- nisi propter fidcm? Quoelicet sine operibus nerainem
gant, libero eam potius arbitrio tribuentes, conlra- salvat (ipsa enim est non reproba fides, quae per
dicenlibus illis palribus qui sciebant ad Deum vera- dilectionem operatur); tamen per ipsam etiam pec-
ci' pietate clamare, Diltgdmte, Domine, virtus mea cata solvuntur, quia justus ex fide vivil: sine ipsa
(Psal. xvii, 2). tero etiam quse videntur bona opera , in peccata ver-
CAPUT V. — 14. Calumnia de Prophetarum et luritwr; omne enim quod non est ex flde, peccalum
Apostotorumjmtitia. Aiunt etiam , < quod omnes est ( Rom. xtv , 23 ). Et flt propter hanc maximam
Apostoli vel Prophelae non plene sancti definiantur a differentiam, ut cum, dubitante nullo , perseverans
nobis, sed in comparalionepejorum minus maloseos virginalis intcgritas conjugali castitate sit potior;
fuisse dicauus; et hanc esse justiliam cui Deus testi- tamen mulier eliam bis nupla catholica professaevir-
monium perhibet, nt quomodo dicit propheta , justi- gini hsereticsepraeferatur : nec ita prseferatur, ut ista
ficatam Sodomam comparatione Judaeorum ( Ezech. melior sit in Dei regno , sed ut illa ibi non sit om-
xvi, 46-57), sicetiam nos criminosorum compara- nino. Nam et ille quem velut melioribusdescripsimuf j
tione dicamussanctos aliquam • exercuissevirtutem. t moribus , si adsil ei fides recta , superat illum alte <
Absitut ista dicamus : sed aut non valent intelligere, rura, sed ambo Tillicerunt: si autem fides ei desit i
aot nolunt adverlere , aut calumniandi studio dissi-
mnlant se scire quod dicimus. Audiant ergo, vel 1 sic Mss. Editi, nihil suum propriumpossideat.
ipsi, vel ii
polius qiios idiotas et ineruditos decipere ' vaticaniMss.,ulittemorigeratus.
molhintur. Nostra fides, hoc est catholica fides , j u- > conjugicarnaledebitum.
vatic. MSS.,
4Editi,injurias tathennonpatienteraccipit.Emendantur
ad Mss.
«sic MSS.Edili, faciensinde quulemeteemosynas,sed
' Editi,sic.AtMss.,hinc. non lam largasquamille : nonauferl.
* vaticaniMSS., 6 vaticani'Mss.,directionemrecte.
«era. ' Atediti, si ambo: minusbene.
3 ita MSS.Atediti,aliquossanctOs. sicMSS.
599 CONTRA DUASEPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 600
sic ab illo superalur, ut ipse ibi non sit. sunt, ut ipsam simililudinemcarnis peccati voluisse
15. Cum itaque justi omnes et antiquiores cl Apo- inlelligalur Apostolusappellare peccalum : sive quia
stoli ex fide vixerint recla , quae est in Clirislo Jesu sacrificia pro peccatis peccata appellabanlur in lege,
Domino nostro ; moresque taui sanclos cum fideha- quseomnia figurae fuerunt carnis Chrisli, qnod est
buerinl, ut licet non tara perfectaj virtulis in hac verura ct unicum sacrificiumpro peccatis, non solum
vita esse poluerint, quam quoepost hanc vitam fulura his quae universa in Baplismale diluuntur, vcrum
est, lamen quidquid peccati ex humana infirmitate etiam his quaepost ex hujus vitae infirmitate subre-
subreperet', pietate ipsius fidei conliiiuo delerelur : punt; propter quaequotidie universa in oralione ad
unde fieri polest ut in comparatione iniquorum, Deum clamat Ecclcsia, Dimitte nobis debita nostra;
quos damnaluriis est Deus, justos eos fuisse dicen- et dimitlunlur nobis per singulare sacrificium pro
dum sil; cum per piam fidem lam in conlrarium ab peccalis, quod Apostolus secundum legem loquens,
illisimpiis sint remoti, ut clamel Apostolus, Quw non dubitavit appellare peccatum. Unde est etiam
pars fideli cum infideli (II Cor. vi, 15 ) ? Sed videli- illud ejus multo evidentius, nec aliquo bivio cujus-
cet Pelagiani novi hairelici, religiosi' amatores et quam ambiguitatis inccrlum : Obsecramuspro Christo
laudatores videntur sibi esse sanctorum , si non au- reconciliariDeo: eum qui non noveral peccatum, pro
deant dicere imperfectae illos fuisse virlulis, cum nobis peccatumfecil, ut nos simusjustitia Dei in ipso.
hoc confitealur Vas electionis , qui considerans ubi (II Cor. v, 20 el 21). Nam quod superius commemo-
adhuc csset, el quia corpus quod corrumpilur, aggra- ravi, De peccatodamnavitpeccatum;quia non dictum
vat animam ( Sap. IX, 15 ), iVonquiajam acceperim, est, De peccalo suo, potest quispiam sic intelligere,
ait, aul jam ptrfectus sim : fralres, egotne ipsum non ut dicat eum de peccato Judseorum damnasse pecca-
arbitror apprehendisse.Et paulo post lamen , qui se tum; quia de peccato eorum , qui eum crucifixerunt,
negaverat esse perfectum , Quolquolergo perfecti, factum est ul sanguinem suum in remissionera funde-
inquit, hoc sapiamus ( Philipp. iu, 12 , 15 , 15 ) : ut ret pcccatorum : hoc vero ', uhi dicitur Deus ipsum
ostenderet secuudum istius vilse modnm esse quam- Chrislura , qui non noverat peccatum, fecisse pecca-
dam perfeclionem, eique perfeclioni hoc quoque de- tum , non mihi convenientius videlur iulelligi, quam
putari, si sc quisque noverit nondum esse perfeclum. Chrislum factum sacriflcium pro peccatis, el oh huc
9
Quid enim perfectius, quidve excellentius in veleri appellatum esse peccatum.
populo sacerdotibus sanclis? Et tamen eis prsecepit CAPUTVII.—17. Calumniade impletione prwce-
Deus sacrificium primilus pro suis offerre peccalis ptorum in futura vita. Quis autem ferat cos obji-
( Levit. ix , 7, et xvi, 6). Et quid sanctius in novo cerc nobis, t quod post resurrectionem lales pro-
populo Apostolis? Et tamen prsccepit eis Dominusin cessus futurosesse dicamus, ut ibi incipiant homines,
oratione dicere , Dimilte nobisdebita nostra. Omnium quse hic noluerint, Dei mandata complere : > quo-
igitur piorum sub hoc onerc corruptibilis carnis el in niam dicimus , ibi omnino nullum fulurum essc pec-
istius vilaeinfirmitate gemenlium spes una est, quod catum , nec cum aliqua peccalicupiditate confliclum;
advocatutn habemus ad Palrem 4 Jesum Christum tanquam ipsi audeant hoc negare ? Sapientiam quoquc
jusium, et ipse est exoratio peccalorum nostrorum et cognitionem Dei lunc perfici in nobis, et in Doraino
(I Joan. n, 1,2). . lanlam exsultationem, ul ea sit plena et vcra securi-
CAPUT VI. — 16. Calumniade peccato in Christo. las , quis negabit, nisi tam aversus sil a vero , ut ob
Justum s advocatumnon habent illi, qui sunl a justis hocad eam pervenire non possit? Verum haec non
( etiamsi sola ista essel differentia) in contrarium erunt in praeceptis, sed in eorum quachic obscrvanda
longeque discreti. Quem justum advocatum absit ut sunt prsemioprseceptorum.Quorum quidein prsece-
dicamus , sicut ipsi calumniantur, <carnis necessi- ptorum conlemptus illo non perducit ad praemittm,
tale menlitum : > sed dicimus eum in similitudine sed hic sludium prsccepla servandi
graiia Dei trihuit.
carnis peccati de peccato damnasse peccatum (Rom, Qusesi quid etiam in eis praeceptis minus servalur,
VIII, 3). Quod fortasse isti non intelligenles et calu- ignoscit, propler quod orando dicimus, et, Fiat vo-
mniandi cupiditalecaecati,qttam diversismodis peccali luntas lua; el, Dimitle nobis debila noslra
(Malth.
nomen in Scripturis sanctis poni soleat ignoranles, vi, 10 eH2). Hic ergo praeceptumest, ut non pecce-
peccalum Christi affirmare nos jactant. Dicimusita- mus : ibi proemitim, non posse peccarc. Ilic praece-
que Christum, et nullum habuisse peccatum , nec in ptum esl, ut desideriis peccati non obediamus : ibi
anima, nec in carne ; et suscipiendocarnem in simi- prsemium, ut desideria pcccati non habeamus. Hic
litudine carnis peccati de peccalo damnasse pecca- praeceplumest, lnlelligileergo, qui insipienteseslisin
tum. Quod subobscure ab Aposlolo dictum duobus populo; el stulti, aliquandosapite Psal. xcm, 8 :
( )
modis solvitur: sive quia rerum simililudines solent ibi praemiumest, plena sapienlia et perfecla
cognilio.
earum rerum nominibus nuncupari, quarum similes Videmus enim nunc per speculumin wnigmate, ait
Aposlolus; tunc autem facie ad faciem. Nunc scio ex
1SicMss.Editi,subrepserit. parle; lunc autem cognoscamsicut et cognitustum (I
» Editi,religionis.castiganturex Mss. Cor. xm, 12). Hic praeceplumest, Exsultate Deoad-
' ExMSS. addidimus,perfectius,quidve.
4 sicMSS. Editi,habemusapudPatrem.
* Editi, istum: mendose et disseotientibusMss, 1sicMss,Atediti, hocverbo.
 cni f.TRFR TRRTITIS. 6fr2
julori noslro(Psal. LXXX, 2); et, Exsultate, justi, inDo- tum. Quid csl ergo, Sufficiltibi gratiamea; nisi, ne
mino (Psal. xxxn, 1): ibi praemiumest, exsultareper- deficicndo succumbas sub colapho angeli satanse? Et
fecto et ineffabiligaudio.Postremo in praeceptopositum quid cst, Virtus in infirmitate perficitur; nisi quia iu
est, Beati qui esuriuntetsitiunljustitiam: in pracmioau- isto loco infirmitatis hactenus perfeclio potest esse
tem , Quoniam ipsi saturabuntur ( MaUh. v, 6). virtutis, ut ipsa infirmitale' prsesente elatio reprima-
Unde, quscso, salurabuntur, nisi quod esuriunt et lur? Quscutique infirmitas, futura imraortalilalc sa-
sitiunt ? Quis igitur ita, non solum a divino, sed a nabitur. Quomodo est enim dicenda sanitas plena,
sensu quoque abhorret humano , qui dicat in homine ubi etiara de angeli satanac colapho adhuc est neces-
tantam esse posse juslitiam , cum ab illo esurilur et saria medicina?
silitur, quanta erit, cum ex illa saturabitur ? Quando 19. Ex hoc factum est, virtutem, quse nunc est in
autem esurimus sitimusque justitiam , si fides Cbristi horaine juslo, perfectam hactenus nominari, ut ad
vigilat in nobis, quid nos nisi Christum esurire ac ejus perfectionem pertineat etiam ipsius imperfectio-
silire credendum esl ? Qui faclus est nobis sapienlia a nis el in veritate cognitio, et in humilitate confessio.
Deo el justilia el sanclificatio et fedemplio; ut, quem- Tunc enim est secundum hanc infirmitatem pro suo
admodum scriplum esl, Qui glorialur, in Domino modulo perfecta ista parvajustitia, quando etiara quid
gtorietur (I Cor. i, 30 , 31 ). Et quia modo in eum sibi dcsit inlelligit. Ideoque Apostolus et imperfectum
non videntes credimus, ideo silimus esurimusque et perfectum se dicit (Philipp. m, 12 et 15): imperfe-
jnstitiam. Qnamdiu enim sumus in corpore, peregri- ctum scilicet, cogitando quantum illi ad justitiam de-
namur a Domino : per fidem enim ambulamus, non sit, cujus plenitudinem adhuc esurit ac sitit; perfe-
per specicm (II Cor. v, 6 , 7 ). Quem cum videri- ctum aulem, quod et suam imperfectionera confiteri
mus ', pervenientcs utique ad speciem , exsultabimus non erubescit, et ut perveniat bene procedit. Sicut
gaudio inenarrabili (I Petr. 1, 8 ) : et tunc justilia possumus dicere perfectum esse viatorem, cnjus bene
snturabimur; quia nunc ei pio desiderio dicimus, Sa- promovetur accessio , quamvis non perficiatur inlen-
turabor cummanifestabilurgloria tua (Psal. xvi, 15). tio, nisi fuerit facta perventio. Propterea cum dixisset,
18. Quam vero est, non dico impudens, sed insana Secundumjustitiam, qum in lege est, qui fuerim sine
superbia, nOndumesse sequalesAngelis Dei, et pula- querela : mox addidit, Quw mihi lucra fuerunt, hwc
rc se jara posse habere juslitiam sequalem Angelis propter Chrislum damna esseduxi: verumlamenet ar-
Dei; nec imueri lam magnum et sanclum virum *, bilror omnia damnum esse propler eminentemscienliam
qui ulique ipsam juslitiae perfectionem esuriebat at- Chrisli Jesu Domini nostri; propler quemomnianon so-
que siliebat, quando magnitudine revelationum nole- lum delrimenta credidi, verum eliam stercora existimavi
batextolli; nec lamen, ut non exlolleretur, arbitrio esse, ul Christumlucrifaciam, et inveniarin itlo nonha*
suo voluntatique commissus est3, sed accepit stimu- bensmeam juslitiam quw ex legeest, sed eam quw est
lum carnis , angclum satanae, qui eum colaphizaret; per fidemChrisli, quwest ex Deojuslitia in fide (lbid.,
proptcr quod Dominumter rogavit, ut discederet ab 6-9). Ecce Apostolus secundum juslitiam quse ex lege
eo ; dixitque ei Dominus, Sufficittibi gratia mea;nam cst, sinequerela se fuisse, non utique mendacilerdi-
virlus in infirmilale perficitur(II Cor. xn, 7-9). Quoe cit; et tamen hsec quse illi lucra fuerunt, abjicit pro-
virlus, nisi ad quam pertinet non cxtolli? Et quisdu- pter Christum, et damna, detrimenta, slercora existi-
bitat hoc ad justitiam pertinere? Hujus igilur juslitise raat, non solum hoec, sed et coetera omnia quaesupra
perfectione sunl praediti AngeliDei, qui sempcr vident commemoravit; propler non qualemlibet, sed emi-
faciem Palris (Matlh. xvm, 10), ac per hoc totius nente.m,sicul ipse dicit, scientiamChrisli Jesu Domini
Trinitatis , quia per Filium vident in Spiritu sancto. nostri, quam procul dubio adhuc in fide habebat, non-
Nihil esl autem isla revelatione sublimius : nec tamen dum in specie. Tuncenim erit eminens Christi scien-
Angelorum quisquam illa conlemplatione loetantium tia, qiiando fuerit ita reveiatus, ut quod credilur vi-
necessarium habet angelura satansc, a quo colaphize- deatur. Unde alio loco ita dicit : Mortui eiiimestis, el
tur.neillum lanta magnitudo revelalionis extollat. vila vestraabsconditaest cumChrisloin Deo. CumChri-
Hane perfectionem virlutis ulique nondum habebat stus apparuerit vita vestra, tunc el vos apparebitis cum
apostolus Paulus, nondum aequalisAngelis Dei : sed illo in gloria (Coloss.in, 3,4). Hinc et ipse Dominus :
inerat illi extollendi se infirmitas, quae per angelum Qui diligilme, inquit, diligetura Patre meo, et ego di-
etiam saianae fuerat comprimenda, ne rcvelationum ligam eum, et manifestabonteipsum illi (Joan. xiv,
magnitudine exlollerelur. Quanquam itaque ipsum sa- 21 ). Hinc Joannes evarigelista : Dileclissimi,inquit,
tanam elatio priraa dejecerit: lamen summus ille me- filiiDei sumus, etnondum apparuit quod erimus. Sci-
dicus, qui bene uti novit etiam malis, de angelo sa- mus autem quia cum appafuerit, siriiilesei erimus, quo-
tanse adhibuit conlra elationis vilium, salubrc, quam- niam videbimuseumsicutiest (I Joan. m, 2). Tunc erit
vis molestum raedicamentum; sicut fieri consiievitan- eminens Christi scientia. Nunc enim est quidem abs-
lidotum, etiam de serpentibus contra venena serpen- cpndita in flde, sed nondura emineus apparet in
specie.
1 Sic Mss.Editivero, invenerimus.Et .20. ' ergb illa* beatus Paulus praelerila ju-
Abjicit
paulo post, quia '
nvnc ex desideriodicimus. »'
' Editi,et spiritualemvirum. * Editi,iil in ipsainfirmUate.Abest,tx, a Mss<
• vaticam'Mss.,commssumest. • Mss.,ille.
 CONTRA DUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI
Stfiise suae tanquam detrimenta et stercora, ut Chri- dilectio. Nimis quippe insipieritef dicUur, tahfurii
6tum lucrifacial, et inveniatur in illo non habens suam amari Deum antequam videatur, quaintumamahltur
jusiiliam, quse ex lege est. Quare suam , si ex lege cum videbilur. Porro si in hac vita, pio neriiirieflu-
Cst1? Neque eriim lex illa Dei non est: quis hoc nisi bitante, quanto amplius diligimus Deum, tarito su-
Marcion el Manichseuset alisesimiles pestes dixerunt? nius utique jusliores; quis dubitet, piam veramque
Cum ergo lex illa Dei sit, justitiam suam dicit esse jusiiliam, cum fucrit dilectio Dei perfecta, tunc per-
quae ex lege est : quam juslitiam suam noluit ha- fici ? Tunc ergo lex, ita.ut nihil oranino desit, imple-
bere, scd projecit ut stercora. Cur ita, nisi quia hoc bitur; cujus legis, secundum Aposloluin, pteniludo
est, quod etiam superius demonstravimus, eos esse dilectioesl (Rom. xm , 10). Ac per hoc cum dixisset,
sub.lege, qui ignorantes Dei justiliam, et suam volen- Non habensmeam juslhiam, quw ex lege est, sed eam
ies constituere, justitise Dei non sunt subjecti (Rom. quw esl per fidem Christi, quw esl ex Deo justilia in
x, 3)? Puiant enlm se arbitrii sui.viribus implere le- fide; deinde subjunxit, Ad cognoscendumeum, et vir-
gem jubentem, et ista implicati superbia, ad gratiam lutem resurrectionis ejus, el communicalionempassio-
non convertuntur juvantem. Sic eos littera occidit, num ejus. Hsec omnia nondum plena et perfecla in
aut aperteetiam sihi reos, nori faciendo quodpraeci- Aposfolo erant, sed tanquam in via posilus ad eorum
|)it; aut putando se facerc, quod spirituali, quse ex plenitudinem perfeclionemque currebat. Nam quo-
Deo est, non faciunt charitale. Ita remanent aut modo jara perfecle cognoverat Cliristura, qui dicit
aperte iniqui, aut fallaciter justi; in aperta iniquifale alio loco , Nunc scio ex parle, lunc autem cognoscam
evidenter elisi, in fallaei juslitia insipienter elati. Ac sicut elcognitus sum (iCor. xm, 12)? El quomodo
,per boc miro quidem' modo, sed larnen vero, justi- jamperfeclecognoveral virlutemejus resurrectionis,
liam legis non implet justitia quseiq legeest, velex lege, cui restabat ' eam plenius tempore resurreclionis
sed quse in spirilu gratiae. Justitia quippe legis imple- carnis experiendo cognoscere?Etquomodo jam per-
tur in eis, sicut scriptum est, qui non secundum car- fecte cognoverat communicationem passionum ejus,
j»em ambulant, sed secundum spiritum (W.vin, 4). nondum pro illo passionem morlis expertus? Denique
J3ecundum juslittam vero quse in lege est, se fuisse addit et dicit: Si quo modooccurramin resurrectionem
sine querela in carne, nun in spiritu, dicit Apostolus; morluorum. Ac deindeait: Non quiajamacceperim,
ct jtistiliam quse ex lege est, suam dicit frrisse, non autjam perfeclus sim. Quid ergo se confitetur nondum
Dei. Intelligendum est igitur justiliam legis non im- accepisse, el in quo nondum esse perfectum, nisi in
.pleri secundum justitiam, quse in lege est, vel ex lc- ea *justitia, qusc ex Deo est, quam concupiscens
$c, id est, secundum juslitiam hominis; sed secundum noluit suam habere, qusc ex lege est ? Hinc enim
justitiam quae est in spiritu gratise : eitgo secundum loquebalur, ct ista fuit catisa ut haec dicerct, resislens
justitiam Dei, hoc est, quse homini ex Deo est. Quod inimicis gratiae Dei 3, pro qua largienda crucifixus est
^ilanius et brevius ila dici potest: Justitiam legis8non Chrislus : ex quorum 4 genere etiam isti sunt.
Smpleri cum lex jubot, et homo quasi suis virihus fa- 22. Nam ex quo loco suscepit haecdicere, sic exor-
cit; sed cum spiritus adjtivat, el hominis libera 4, sed sus est : Videle canes, videte malos operarios, videle
Dei gralia liberata volunlas facit. Legis itaqnc justilia concisionem.Nos enimsumuscircumcisioquispiritu Deo
est, jubere quod Deo placel, velare quod displicet: in servimus;ve\ sicut nonnulli codiceshabent, qui spirtiui
lege autem justitia est, servire litterac, et extra eam Deo, vel spiritui Dei servimus; et gtoriamur in Christo
nulkim Dei adjutorium ad recle vivendum requirere. Jesu, et non in carne fidentes. Hinc manifeslum est
Cum enirn dixisset, ATouItabensmeamjusliliam, quw adversus Judaeoseum agere, qui carnaliter observaa-
ex lege est, sed eam quw est per fidemChristi: addidrt, tes legem , et suam justiliam volentes conslituere,
quwest ex Deo. Ipsa est ergo justitia Dei, quam su- occidebantur liltera, non vivificabantur spiritit; et in
perbi ignorantes, snam volunt constituere. Non euim se gloriabantur, cum Apostoli et omnes promissionis
propterea justitia Dei dicitur, quoniam Deus eaE ju- filii gloriarentur in Ghrislo. Deinde subjecit : Qudn-
stns est; sed quia homini ex Deoest. quam ego habeam fiduciam in carne : si quis alius in
21. Secundum hanc autem justitiam Dei, hoc est, carne putatse fidueiamhabere, magis ego. El enume-
>quseex Deo nobis est, nunc fldes operator per dile- rans omnia quae secundum carnem habent gloriam,
«lionem (Gatat. v, 6). Id autem operatur *, quomodo ad illud terminavit, ubi ait : Secundumjustiliamquw
perveniat homo ad eum, in quem modo non videns in lege esl, qui fuerim sine querela. Et cum haec sibi
credit; quem cSm viderit, tunc quod erat in fide per omnino damna et delrimenta et siercora fuisse dixis-
speculum m astiigmate, jam erit in specie facie ad set, ut Christum lucrifaceret, adjecit unde agitur' ;
faciem (I Cor. xiri, 12) : tunc perficietnr et ipsa Et inveniar in illo non habens justitiam meam, quwex
lege est, ted eam quw est per fidemChristi, quw ettex
1 HlcexMss.resHruimus,Quaresitam,si ex est ? Deo. Hujus ergo justitiaeperfeclionem, quaenon erit
' In editis, qwdam. lege
' legisDei. Abest,Bei, a Mss.
4 Edits,
Rditl, non Hberd. Cft expungamus, non, nitimur 1GaflHcani restat.
* MSS.,
auctoritate Gallicanorum omnium Mss. et vaticano- ex ea. At Mss.,in ea.
rum. 3 Editi,Christi.At Mss.,Dei.
8 Hicadditum,ea, ex Mss. 4 Editi,
Mss.,ex quogenere.
6 sic Mss.Atedili, id est, 6 ln editisomissumerat, unde agitur.Habeturln MSS. «
operalur.
«AR LIBER TERTITJS. 606
nisi in illa eminenti scientia Christi, propter quam stolus sine querela vixisse commemorat, nullam ve-
sibi dixit omnia damnumesse, nondum se accepisse, ram putandus est habere justitiam : non quia lex vera
confessus est, et propterea nondum esse perfectum. et sancta non est; sed quia obedire velle litlerae ju-
>Sequorautem, inquh, si apprehendam,in quo et appre- benti, sine viviflcarile spiritu Dei, veluti ex viribus
hentut sum a Christo Jesu. Tale est, apprehendamin liberi arbitrii, juslilia vefa non est. Justilia vero,
quo et apprehensussum; quale est, cognoscamskut secundum quam justus ~cx'fide vivit, quoniam per
etcognitut tum. Fralres, inquit, ego me ipsum non spiritum gratia>bomini ex Deo est, vera justilia esl.
arbilror appreliendisse: unumaulem, quw relro sunl, Quaelicet non immerito in aliquibus justis pro hujus
oblilus,i» ea quwante sunt extenlus,secundumintenlio- vitaecapacitale perfecta dicilur, parva tamen est ad
nemtequorad palmamsupernwvocationisDriin Christo illam magnam , qnam capit aequalilas Angelorum.
Jesu. Ordo verborum est, unumautem sequor. De quo Quam qui nondum habebat, et propter illam quacjam
uno bene intelligitur et Dominus admonuisse Mar- inerat, perfectum, et propter istam quae adhuc de-
tharo, ubi ait : Martha, Marlha, sollicitaes, ellufbaris erat, imperfectum seesse dicebat. Sed plane minor
circa plurima; porro unum est necessarium(Luc. x, isla justilia facit meritum, major illa fit pr.emjum.
41, 42). Hociste volens appreliendere, lanquam in Unde qui istam non sequitur, iliam non assequilur.
via constitnlus, sequi se dixit ad palmam supernoe Quocirca post resurreclioriem bominis, fuluram ne-
vocationis Dei iu Cbristo Jesu. Quis aulem cunctetur, gare justttiaeplenittidinem,et prrlare tantam futuram
cum hocquod sequi se asseverat apprehenderit, tunc essc justiliam in corpore vitaeillius, quanta esse po-
babiturum eum, justitiam sequalem juslitiie sancto- lest in corpore mortis hujus, demcntise singularis
rum Angelorum, quorum neminem utique ne magni- est. Non autem illic iiicipere homines, quse hic no-
tndine revelationem extollatur, satanae angelus cola- luerinl Dei mandata complere, verissimumest. Erit
phizal ? Deinde admonenseos qui possent i)liu.sjusti- enim perfeclissimu;l plenitudo juslitise, non tamcn
tise plenitudine jam se putare perfeclos, Quolquot horainum mandata sectantium, et ad eam pleniludi-
ergo,inquit, perfeeti,hoc sapiamus : tanquam diceret. nera proficiendo nitenlium; sed in iclu oculi, sicut
Si secundumhominis mortalis capacilatem pro hujus ipsa fulura est resurrectio mortuorum {I Cor. xv,
vitsemodulo perfecli sumus, ad ipsam perfeclionem 52) : quoniam illa perfectae magnitudojuslitiae, eis
hoc quoque perlinere inlellignmus, nt angelica illa , qui hic mandata fecerunt, proemiumdahflur, non et
quse in Christi manifestntionenobis erit jtisliiia, non- ipsa facienda mandahitur. Sed ita dixerim, matidata
dum nos perfeclos esse sapiamus. Et si quid atiier sa- feccrunt, utad ipsa mandata meininerimus perlinero
pilis, inquit, Iwc quoquevobisDeusrevelabil.Quomo- oralionem ", in qua quotidie veraciter dicunl sartcti
do, nisi ambulantibus et proficienlibus in via rectae filii promissionis, ct, Fiat volunlas lua; et, Dhnitte
fidei, donec ista peregrinatio finiatur, et ad speciein nobisdebitaitoslra (Matth. vi, !0eM2).
veniatur? Unde consequenteradjunxit: Verumtamen, CAPUTVIII. — 24. Tria prwcipua hwresisPelagia-
in idquod pervenimus,in eo ambulemus.Deinde con- nw capila. NebulwPelagianorum, el calumniarumca-
cludit, ut caveantur illi, de quibus bic locus sermonis pita quinque. Cum igitur Pelagiani his atque hujus-
ejus sumpsit exordium : Imilatores mei, inquit, esto- modi veritatis teslimoniis et vocibus urgentur, ne
te, fralres, et inlenditeeos qui sic ambulanl, sicut ha- negent originale peccatuin; ne gratiam Dei qua justi-
betisformam nostram. Multi enim ambulant, de quibits ficamur, non gratis, sed sccundura merita nostra dari
swpedicebamvobis,nunceliam flensdico, inimicoscru- dicant; ne in homine mortali, quamlibet sanclo et
cis Chrisli, quorum finis esl interilus(Phitipp. m, 2- bcne agente, tantam dicant esse juslitiam, ut ei non
19), el cselera. llli ipsi sunt, de quibus incipiens siwnecessaria eliam post regenerationis lavacrum ,
dixerat, Videtecanes, videlemalos operarios, et sc- donec istam vitam finiat, remissio peccatorum : ergo
quenlia. Omucs itaque sunl inimici crticis Christi, cum urgenlur, ne ista tria dicant, etper hjec homines
qui volentes consiiluere suam justitiam, quaeex lege qui eis credunt agratia Salvatoris alicnenl, el elatos
est, id est, littera tanlum jubente, non spiritu im- in superbiam in judicium diaboli praecipitesire per-
plenle, justitiac Dei non sunt subjecti. Si enim qui suadeanl; immittunt aliarum nebulas quaestionum,in
per legem, liwredessunt; exinanilaesl fides (Rom. rv, quibus eorum apud homines simpliciores, sive lar-
14). Si perlegemjuslilia, ergoChrislusgratis morluus; diores, sive sanciis Liilerls minus eruditos, impielas
est (Galat. u, 21), ergo evacualumest scandalumcrucisi delitescal. Haesunt nebulae,de laude creaturaa, laude
(Id. v, 11). Ac per hoc illi inimici sunt crucis ehis, nuptiarum , Iaude legis, laude liberi arbiirii, laude
qui pcr legem dicunt esse justitiam, ad quam jubere. sanctorum : quasi quisquam noslrum ista vitupcret,
pertinet, non juvare. Gralia vero Dei per Jesumi ac non poiius omnia in lionorem Creatoris et Salva-
Cbristum Dominum' in Spirilu sancto, adjuvat infir- toris debitis laudibus praedicet. Sed neque creatura
mitatemnosiram. iia vult laudari, nt nolil sanari. Et nupliaequanto
25. Quamobrein qui secundum justitiam quse in! magis laudandse sunt, lanto minus eis imputanda est
lege est, sine fide gratiae Chrisli vivit, 6icut se Apo-
1 GallicamMSS.,perfectissima.
1 Eeliti,per Jesum ChristumDominumhostrum.Abest, ' SicGallicaniet vaticaniMss.At cditi, «( ipsa <mdn-
,
nostrvm,**ss. dalameminerimus pertineread orationem.
607 CONTRA DUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 608
pudenda carnis concupiscenlia; quaenon est a Patre, mus; et contra Pelagianos est, qui eam in laudibus
sed ex mundo est (I Joan. n, 16): quam profecto ponunl; et contra Manichseos,qui eam malse aliensel
invenerunt in hominibus nuplioe, non fecerunl; quia naturae tribuunt; cum sit nostrae naturae accidens
et illa in plurimis sine ipsis est, et ipsae si nemo malum, non Dei disjunctione * separandum, sed Dei
peccasset, sine illa esse potuerunt. Et lex sancta et miseralione sanandum. Ilem quod dicimus legemsan-
jusla et bona (Rom. vn, 12); nec ipsa est gratia , et ctam, et juslam, et bonam (Rom.vn, 12), non juslifi-
nibil ex ea recle fit sine gralia; quia non est data quae candis impiis, sed convincendis superbis, praevarica-
posset vivificare, sed praevaricationiscausa posita est, tionis gralia posilam : ct contra Manichseoscst, quia
ut convictos concluderel sub peccalo, et promissio ex secundum Apostolum laudalur; et contra Pelagianos ,
fide Jesu Chrisli darctur credentibus (Galat. m, 21, quia secundum Apostolum, nemo ex lege justificalur
19, 22). Et liberum arbitrium caplivalum nonnisi ad (Galal. III, 19, 11) : et ideo viviftcandis 3 eis
peccatum valet; ad justiliam vero, nisi divinitus li- quos littera occidit , id est, quos lex bona
bcratum adjulumque, non valet. Acper hoc.et sancti praecipiens praevaricalione reos facit, spiritus
omnes, sive ab illo antiquo Abel usque ad Joannem gralise gralis opitulalur (11 Cor. m, 6). Item
Baptistam, sive ab ipsis Apostolis usque ad hoc tem- quod arbilrium in malo liberum 4 dicimus ad agen-
pus, el deinceps usque ad terminum sscculi, in Do- dum bonum gratia Dei esse liberandum , contra Pe-
niino laudandi sunl, non in se ipsis. Quia et illorum lagianos est: quod autem dicimus ab illo exortum,
anteriorum vox est, In Dominolaudabilur anima mea quod anlea non erat malum, contra Manichseosest.
(Psal. xxxiu, 3) : et istorum posteriorum vox est, Item quod sanclos Patriarchas et Prophetas debilis in
Gralia Dei sum id quod sum (I Cor. xv, 10). Et ad Deo laudibus honoramus, adversum est Manichoeis:
omnes pertinet, Ul qui gloriatur, in Dominoglorietur quod vero et ipsis quamvis juslis et Deo placentibus
(Id. i, 31) : et confessio communis est omniura, Si propilialionem Domini fuisse dicimus necessariam,
dixerimus quia peccatum non habemus, nos ipsos sedu- adversum est Pelagianis. Utrosque igilur calhoiica
cimus, el veritasin nobis non est (I Joan. i, 8). fides, sicut etcoeleros hoerelicos,adversarios invenit,
CAPUT IX.— 25. OstendilCatholicorumsenlenliam ulrosque divinorum teslimoniorum auctorilate elluce
inler Manichworumel Pelagianorum mediam,utramque verilalis convincit.
refellere.Sed quoniam in his quinque rebus quas pro- CAPUTX. — 26. Pelagiani tatendi locum moliun-
posui, in quibus quscrunt lalebras, et de quibus con- tur adhuc injecla non necessaria de animw origine
nectunt calumnias, divinis documentis produntur al- qumstione.Addunt sane ad latebrarum suarura nebu-
que convincunlur; excogitaverunt Manichaeorumde- las Pelagiani, de origine animsenon necessariam qnoe-
testabili noinine imperitos quos poluerint deterrerc, stionem; ad hoc ut res raanifestas, aliarum rerum ob-
ne adversus eorum perversissima dogmala aures ac- scuritate turbando, moliantur lalendi locum. Aiunt
commodent veritali: quia scilicet Manichsei quinque cniin, < nos animarum traducem cura peccati tra-
istorum tria priora blasphemando condemnant; di- duce contueri. > Quod ubi et quando in eorum, qui
centes, neque humanam crealuram, neque nuptias, defendunt adversus islos calholicam fideni, vel ser-
neque legcm asuramo et vero Deo esse inslitulam '. monibus audieriut, vel litteris legerint, nescio. Quia
Non aulem accipiunt quod veriias dicit, a libero ar- etsi invenio a Catholicis de hac re aliquid scriplum ;
bitrio cxordium sumpsisse peccatum, et ex illo esse nondum contra istos fuerat veritatis suscepta defen-
omne vel angeli vcl hominis malum : quia mali na- sio, neque id agebalur ut eis responderelur. Sed hoc
turam sempcr malam et Deo cooeternamnimis a Deo dicp, tam manifestum esse secundum Scripturas san-
exorbilantes credere maluerunt. Sanctos quoque Pa- clas originale peccatum, atque hoc dimitti lavacro
triarchas et Prophetas, quanlis possunt exsecrationi- regenerationis in parvulis, tanta fidei catholicsc anti-
bus inscctantur. Ecce unde se pulant hseretici novi, quitate atque aucloritate firmatum, tam clara Eccle-
Manichaeoruinnomine objecto, vira subterfugere ve- sise celebritate notissimum, ulquidquid de animacori-
ritatis : sed non sublerfugiunt. lnsequilur quippe gine cujuslibet inquisilione vcl affirinatione disseri-
illa, et simul Manichseos Pelagianosque subvertit. tur, sicpntra hocsit, verum esse non possit. Qua-
Homo enim dum nascitur, quia bonum aliquid est, in propter quisquis vel de anima vel de quacumque re
quantum homo est, Manichacum redarguit, Iaudat- obscura id adstruit, unde hoc quod verissimum, fun-
que Crealorem : in quantum vero irahit origiualc datissimum , notissimum est, deslruat, si ve sil ille
peccatum, Pelagium redarguit, et habet necessarium filius, sive inimicus Ecclesiae, aul corrigendus est, aut
Salvalorem. Nam etquod sananda dicitur ista nalu- cavendus. Sed hicsit hujus voluminis finis , ut aliud
ra, ulrumque repercutit: quia nec medicina opus habeanl qusesequuntur cxordium.
haberet, si sana esset, quod est conlra Pelagium ; 1 Hic,ali&nw,additurex Mss.Deeratapud Er, et LOV. At
necsanari posset omnino, si acternum aique immula- apud Am. legebalur, aliw.
*Editi, distinctione.
bile malum esset, quod est conlra Manichaeum. Item 3 Editi,juslificandis.AtMss., vivificandis;quod melius
quod nupliis, quas laudamus a Domino constitutas , respondet verbo,occidil.
4 Editi:item quodarbiiriumsuiin maluinliberum.Abest,
concupisceutiam carnis imputandam esse non dici- sui, a Mss. Gallicaniset valicanis; inque ipsis omni-
bus legitur, in mato.sic supra, libro 1, n. 6, dicitur,arbi-
1 SicMss.Editi,inslituta. triumtiberumin maloquidem,sed non liberumin bonoesse
quodliberatorttontiberaverit.
609 LIBER QUARTUS. 610

LIBER QUARTUS.
Postquamconjectasin catholicoscriminaliones diluit superioribuslibris, hic jam Augustinusaperit insidias, quaa
reUquaparteEpistolae secundaePelagianorum in quinquedoclrinaseorumcapitibuslatent, in laude scilicetcreaturae,
laude nuptiarum,laude legis, laudeliberi arbitrii, et laudesanclorum: penesqusecapitanon magisManichaeis quam
se
catholicisrepuguare Pelagianimalignejactant: cumilfa quinque adhocreferre ut
noscantur, triphcem errorem suum
obtrudant; nempeduopriora, ut negenloriginale peccalum;duosequentia,ut gratiam statuantsecundummerita dari;
quintum, ut sanclosinhacvita peccalum nonhabuisse dicant.OstenditAugustinusutrasque haercses, Manichaeorum et
Pelagianorum,hincindeoppositas et pariter exosas fidei catholicae,qua profitemurprimum, bonam esse naturama Deo
bono condilam; sed eam tamensalvatore indigerepropteroriginalepeccatum,quodex primihominispraevaricatione in
omnes pertransiit: tum deindebonasesse nuptias, vere aDeo instilulas; sed malamipsam concupiscentiam,quae
nuptiisacciditex peccato: bonam quoqueesse Deilegem, sedita ut peccatum ostendatsolummodo, nontollat: liberum
certe arbitriumnaturaehominisinsitumesse; nunctamcnita captivatum,ut ad faciendam justitiamnon valeat, nisi cum
fuerit per gratiamliberatum: sanctosautemseu noviseu veterisTeslamentifuissequidem vera justilia praeditos, non
perfecta tamen, nec tam plena, ut caruerint omni peccato. In fine profert Cyprianiet Ambrosiitestimonia pro
catholicafide, quaedamde originalipeccato, aliade gratiaeadjutorio,ultimade praesenlisjustitiseimperfectione.

CAPUT PRIMUM. — 1. Lalebrw Pelagianorum
quinque.Post hsec quse tractavimus , quibusque re-
spondimus,eadem repelunt, quorumredarguimusEpi-
slolam; sed diverso modo. Nam prius ea proposue-
runt nobis objicientes, quaevelut perperam sentia-
mus : postea vero quid ipsi sentiant exponentes, ea-
dem a contrario reddiderunt; addentes duo quacdam
quae non dixerant, id est, < Baptismumsc dicereom-
nibus setatibusnecessariura; > ct, <Per Adam mor-
tem ad nos transisse, non crimina. > Quae suo loco
et ipsa tractanda sunt. Proinde quia superiore libro,
qucm modoexplicavimits,quinque rerum eos oblen-
dere obslacula diximus , in quibus eorum dogmata
inimica gratiaeDei et catholicocfidei delitcscant, lau-
de scilicet creaturse, laude nupliarum, laude legis,
laude liberi arbilrli, laude sanclorum: commodius
esse arbitror, omnia quae defendunt, quorum con-
traria nobis objiciunt, generatim ' distinguere, et
qiiaeillorum ad quid islorum quinque pertineant de-
monslrare, utdilucidior et brevior * ipsa dislinciione
possit esse noslra responsio.
CAPUTII.— 2. Laus creaturw; laus nupliarum;
laus legis; laut liberi arbilrii; laus sanclorum.Laudcm
crealurac, quod ad genus humanum attinel, unde
nunc qusestio est, his sententiis exscquuntur :
< Quod nascenlium conditor Deus sit, filiique lio-
minum opus sint Dei; et peccalum omnc non de
natura, sed de voluntatc descendat. > Huic laudi
creaturoe applicanl, < Quod omnibus aclatibusdi-
cunt esse Baplismura neccssarium, ut > scilicct < il-
la creatura in Dei filios adoptetur, non quod aliquid
ex parentibustrahat, quod sit lavacro regeneralionis
expiandum. > Huic laudi adjungunt, et < quod Chri-
stum Dominuranulla dicuut macula peccati fuisse re-
spersum, quantum attinet ad ejus infantiam : < quia
ejus carnem ab omni peccali' contagione purissi-
mam, nonexcellenliapropria ct gratia singulari, sed
communione naturse, quse omnibus inest infanlibus
asseverant. Eo perlinet etiam, quod < de animscori-
gine > inserunl quaestionem; sic animx Christi coac-
quare molientesomnes animas parvulorum, quas vo-
lunt esse similiter nulla peccati macula aspersas.
1 VaticaniMss.,gradalim.
*sicMSS. Atediti,probabilior.
' GallicaniMSS.omittuut,peccali.
Propter hoc etiam dicunt, < Ex Adam nihil mali
transisse per caeleros, nisi mortem : quae non sem-
per est malum, > inquiunt, < cum ei martyribus sit
causa prsemiorum,et vel bonam vel malam dici fa-
ciat, non resolulio corporum, quse exciiabuntur in
omni genere hominum , sed meritorum diversitas ,
qusede humana libertate contingit. > Hsec scribunt
in hac Epistola de laude crealurae.
Nuplias vero secundum Scripluras laudant, < quia
Dominusin Evangelio loquilur, Qui fecit ab initio,
masculumet feminamfeciteos (Mallh. xix, 4), etdixit,
Crescite,et multiplicamini,et replele lerram > (Gen. i,
28). Quamvis hoc non in eo loco Evangelii, scd
tamen in lege sit scriptum. Addunt cliam, < Quod
ergoDeusconjunxit,homononseparet>(Matlh. xix, 6).
Quoeverba evangelica agnoscimus.
In laude legis dicunt, < Vctercin legem secundum
Apostolumjustam et sanclam et bonam (Rom. vu,
12), custodientibusmandata sua, ac per fidemjuslc
viventibus, sicut Prophelis et Patriarchis oranibusque
sanctis, vitam potuisse conferre perpeluara. >
In laude liberi arbitrii dicunt, < Liberum arbi-
trium non periisse, cum loquatur Dominus per pro-
phetam : Si volueriliset audieritis me, quw bona sunl
terrw edelis: si nolueriliset nonaudieritis , gladius vot
comedel(Isai. i, 19, 20). Ac per hoc et gratiam nnius-
cujusque bonum propositum adjuvare, non tamcn
reluclandi studium virtulis immitlcre, quia pcrsona-
rum acccptio non cstapud Deum > (Rom. u, 11).
Laude sanctorum sese contegunt, dicenles, <Ba-
ptisma perfecte homines innovare : siquidem Aposto-
lus testis sit, qui pcr lavacrum aquaeEcclesiam dc
Genlibus sanclam fieri imraaculatamque lestatur
(Ephes. v, 26). Sanclum quoque Spiritum mentcs
bonasin anliquis adjuvisse temporibus, dicenle pro-
pheta ad Deum , Spirilus luus bonus deducctme in
viamreclam (Psal. CXLII, 10). Omnes quoqueProphc-
tas et Apostolos vel sanctos, tam novi quam veteris
Teslamenti, quibus Deus teslimonium perhibet, non
in comparalione sceleratorum, sed regula virtuluin
justos fuisse : in fuluro aulem temporemefcedemesse
lam bonorum operum, quam malorum. Caeterumne-
minem posse, quae hic contempserit, illic mandala
perficere ; quia dixerit Apostolus, Oportet nosmani-
festari ante tribunal Christi, ut reportet unutqwquQ
6U. CONTRADUAS EPISTOLA&PELAGIANORtJM,S. AUGUSTJM 9™
<
propria corporis, secundum quod gessit, sive bonum, erealurae dictint, Deumbonum nascentium condilo-
sive malum > (II Cor. v, 10). rem, per quem facla sunt omnia, ejusque opus esse
In his omnibus quidquid dicunt do laude creaturae filios hominutn, > quos Manichsei dicunt opus esse
alque nuptiarum, ad hoc referre conanlur, utnon sit principis tenebrarum; cum inler utrosque, vel apud
originale peccatum : quidquid de laude legis et liberi ulrosque Deicreatura , quaeest in infaulibus pereal?
arbitriii ad: hoc, ut gratia non adjuvel nisi meritum, Utrique enim nolunt eam Christi carne et sanguine
ac sic gratia jara non sit gratia : quidquid de laude libcrari : illi quia ipsam carnem et sanguinem Cbri-
sanclorum, ad hoc, utvila morlalis in sanctis videa- sti, tanquam haecomnino in horaine vel ex homine
lur noii habere peccatum, nec sit cis necessarium pro non suscepcrit, deslruunt; isli autem, quia nulliun
dimiltendis debitis suis precari Deura. malum inesse iiifanlibiis asserunt, unde per Sacra-
CAPUT lllt — Callwlki naluram, nuptias, legem, menlum carnis hujus et sanguinis liberentur. Jacet
liberum arbilrium, etsanctos sic laudant, ut Pelagianos inter illos in parvulis humana crealura instituiione
simul el Mankhwos damnent. lsla nefaria dogmala et bona, propagatione vitiata; bonissuis confitens opii-
damnabilia in hac triparlita divisione qriisquis m.enle mum condilorem, malis suis quacrensmisericordis-
calholica exhorret, illius quinque partitae latebras in- simum redemptorem; Manichaeoshabens bonorum
sidiasque devitet, alque ita inler utrumque sit cautus, suorum vitnperalores, Pelagianos habens malorum
ut sic declinet Manicliaeum, ne se inclinet in Pela- suorum negalores, ulrosque persecutores. Et quam-
gium; rursusque ita se sejungata Pelagianis, necon- vis per infautiam loqui non valeat, specie tamcn ta-
jungat Manichseis; aut si in allcrutris jam tenetur, ne cila et infirmitate abdita impiam vanitalem ulrorum-
sic se a quibuslibet alteriserual 1, utin alteros ir- quc compellat, et illis dicens, Ab eo qui bona creat,
ruat. Yidentur quippe inler se esse conlrarii; quo- credile me creari; et islisdicens, Ab eo qui mecrea-
niam quinque illa Manichaei viluperando se manife- vit, siniie me sanari. Manichaeus dicit: Nihil est
stant, Pelagiani laudando se occullant. Quapropter hujus infanlis, nisi anima bona liberanda; csetera non
utrosque damnat atque devilat, quisquis secundum ad Deum bonum, sed ad principera tenebrarum per-
regulam calholicsefidei sic in hominibus nascentibus linentia respuenda '. Pelagianus dicit: Imo hujus in-
de bona crealura camis et aniinac glorificat Crealp- fantis nihil est liberandum, quia lotum ostendimus
rem, quod non vull Manichaciis; ut. tamen propler salvum. Ambo mentiuntur : sed jam mitior est carnis
vitium, quod in eos per peccalum primi homjnis per- solius accusator, quam qui in universum ' convinci-
transiit, fatealur et parvulis necessarium Salvatorem, lur saevire laudalor. Sed nec Manichseus humause
quod non vult Pelagius : sic discernil malum puden- animaesubvenit, blasphemandoauctorem totius homi-
dae concupiscentise a bonitate nuptiarum, ut neque nis Deum; nec Pelagianus humanaeinfanlisedivinam
Manichseissimilis unde nascimur culpet, nequc Pela- gratiam 3 subvenire permiltit, negando originale pec-
gianis similis unde confundimur laudel: sic legem catum. Deus ergo miseretur per catholicam fidem,
per Moysen sanctam et jusiam et bonam a Deosanclo quaeutramqueredarguendo pcrniciem, infanli subve-
et justo et bono datam esse defendit, quod contra nit ad salutem; Manichaeisdicens, Audite Apostolum
Apostolum negat Manichaeus; ut cam dical et pecca- clamantem, Nescitis quia corpus veslrum templum etl
tum ostendere, non tamen tollere, et justitiam ju- in vobis Spiriius sancti (I Cor. vi, 19)? el Deum bo-
bere, non tamen dare, quod rursuscontra Apostolum num creatorem credile cprporum, quia non polest
negat Pelagius : sic asserit liberum arbilrium; ut non esse lemplum Spiritus sancti opus principis lenebra-
ex nalura nescio qua semper mala, quse nulla est, rum : Peiagianis dicens, In iniquilatibus conceptut
sed ex ipso arbitrio ccepisse dicat et angeli et homi- esl, et in peccatiseum maler ejus in ulero aluit (PsaL
nis malura, quod evertit hacresim Manichseam; nec L, 7), quem conspicilis parvulum. Quideum tanquatn
ideo lamen posse caplivam volunlatem, nisi Dei gra- abomni noxa liberum defendendo,non permiltitis per
lia, respirare in salubrem libertatem, quod everlit indulgentiam liberari? Nemo mundus asorde, nec in-
hacresim Pelagianam : sic laudat in Deo sarrcios ho- fans cujus esl diei uniusvila super terram (Job xiv, 5,
mines Dci non solum exmanifestalo in carncChristo sec. LXX). Sinite miserum remissionem accipere
et deinceps, verura eliam superiorum lemporum, pcceatorum, per cum qui solus nec parvus nec ma-
quos audent blasphemare Manichsei; ut lamen de ipsis gnus potuit babcre peccalum.
plus credat ipsis confitentibus, quam Pelagianis men- 5. Quid eis igiiur prodest, quod dicunt, < Omne
tientibus. Sanctorum enim vox est, Si dixerimus quia pcccatum non de natura, sed de voluntate dcscende-
peccatumnon habemus, nos ipsos seducimus, el verilas re ; > et Manichaeismalam naturam dicenlibus can-
tn nobisnon est (Uoan. i, 8). sam esse peccaii, hujus sententiae veriiale resislere :
CAPUTIV.—Delaudecrealurw,Pelagiani,Mankhwi. quando nolentes admittere originale peccatum, cum
His ita se habentibus, quid prodest novellis hserelicis, et ipsum sine dubio de primi homjnis vplunlale de-
inimiciscrueisChristietdivinse oppugnatoribusgratiae, scendat, faciunt reos parvulps de corpore exire?
quod a Manichaeorumcrrore sani videntur, et alia sua
pestilentia moriuntur? Quid eis prodesl, quod in laude 1 Editi,pertmentrespuenda.Concinniusliss., pertinentia
1 Am.et Er., (dteri servet.Lov.,aiteris servet.castigaa- respuenda.
' in MSS.,
accusator,quiainuniversum.
luradMss; * in Mss.,medicinam.
*>* LIBER QUARTUS. 61%
Quid eis prodest, < Baptismum omnibus aclatibus ne- cordia Dei, quod in bonPS u&us cpnverlUuc ppemv,
cessarium confiteri; > quod Manichaeidicunt in omni peccati ?
aetate * superfluiini: cum isli dicant esse in parvulis 7. Sed hoc ideo dicunt isti, dum vplunt ex verbist.
falsum, quantum ad remissionem alliiiel peccatorum ? Apostoli in suum sensum homines detorquere. Ubi
Quid eis prodest, < quod carnem Christi, > quam Ma- eriim ait Apostolus, Per unum hominem peecatumin-
nicliocinullam vel simulalara fuisse contendunt, ad- travit in mundum, et pcr peccatum mors; el ila tn
versus eos isli non solum veram, sed et « ipsam omneshominespertransiit; ibi volunt intelligi non pec-
animam nulla peccati macula respersam fuisse > caium pertransisse, sed mortem. Quid est ergo quod
defendunt: cum sic ejus infanlioacaeteri ab eis coa> sequitur, in quo omnes peccaverunt?Aut enim in illo
quentur infantes, non impari puriiate ; ut et illa non uno homine peccasse dicit omnes Apostolus, de qno
videaiurservare islorum comparalione propriamsan- dixerat, Per unum hominempeccatuminlitavitin mun-
clilatem, et isli ex illanullara cohsequantur salutem? dum: aut in illo peccalo, aut certe in morte. Non
6. In eo sane quod dicunt, < Per Adam mortem ad enira movere debet, qjiia non dixit, In qua, sed, in
nos_transisse, non crimina, » non habent adversarios quo omnes peccaverunt: mors qrrippc in graeca lrngua
Manichaeos: quia nec ipsi astruunt originale peccap, generis masculini est (a). Quodlibet.ergo eligant: aut
tum ex homine primo prius puro et recto corppre ac- enim in illo homine peccaverunt omnes; et ideo di-
spirilu, et postea per arbitrium liberum depravato, ctum est, quoniam quando ille peccavit, in illo erant
deinceps in omnes cum morte transisse et transifce omnes : aut in illo peccato peccaverunt omnes, qiii3(
peccalum : sed carnem dicunt ab initio malam do generaliter omniiim factum est, qupd nascebles tfa-
malo cprpore, et a malo *spiritu et cum malo spiriiu cluri erant omnes : aul restat ut dicant, quodin illa
creatam; aniraam vero bonam, partem scilicet Dei, morte peccaverint1 pmnes^ Sed hoc quemadmodum
pro merilis inquinaiionis suae per cibos ct potum, in possit intelligj, iiqn plane videp. Ih peccatp enihi m"o-
quihus antea colligata est, venire in hominem, atque. riqnlur omnes', non inmorte peccant: nampecCato
ila per concubitum 3 carnis vinculo colligari. Ac per praecedenle, mors sequitur; non morte praccedentp,
hoc Manichsei conseniiunt Pelagianis, non crimen peccalum. Acuteusquijipe mortis eslpeccatum ( I Cof.
primi hominis transisse in genus humanum, nequc. xv, 56), id est, aculeus cujus punctionp fit mofs, nori
per carnem, quam nunquam fuisse dicunt bonam, aculeus quo pringit mors. Sicul venenum si bibitiir,
neque per animam, quam perhibent cum meritis inr appellatur poculum morlis, quod eo poculo facta sit
quinamenlornm suorum, quibus pollula est ante car- mors; non quod morie sit poculum faclum, aut &'
nem, venire in hominis carnem. Sed Pelagiani quo- morte sit datum. Quod si propterea non potest illls
modo dicunt, < solam mortem ad nos transisse per verbis Apostoli peccatum inielligi, in quo omnes pec-
Adam? >Si enim propterea morimur, quia ille mor- caverunt, quia in gracco, unde translata est Epistola;
tuus est; ille aulem morluus est, quia peccavit: pce- peccatum feminino genere positum esl (fr): restatut'
nam dicunl transire sine culpa, cl innocenles parvu- in illo primo hominc peccasse omnes inlelligantur';.
vulos injusto supplicio 4 puniri, Irahendo mortem sine quia in illo fueruntomnes quando ille peccavit, unde"
mcritis mortis. Quod de uno solo mediatore Dei ct peccatum nascendo trahitur, quod nisi' reriaseerido
hominum homine Christo Jesu catholica fides novit, non solvilur. Nam ct sic sanctus Hilarius intcllexit
qui pro nobis mortcro, hoc est, peccaii poenam sine quod scriptum est, in quo onmespeccaVerunt:&\tm\xfi;
peccato subire dignatus est. Sicut euim solus ideo <In quo, id est in Adam, omnespeccaverunt.> Deinde
faclus est hominis filius, ut nos per illum Dei filii fie- addidit: < Manifestumin Adam omnes pcccasse qnasi
remus : iia solus pro uobis suscepit sine malis merilis in massa. Ipse enim per, peccatum corrurjtuS^omnes1
pcenam, ut nos per illum sine bonis meritis conse- quos genuit, nali sunt sub pcccato > (c); Hsecscriberis-
queremur * graliam. Quia sicut nobis non debebatur Hllarius sine ambiguitale commonuit, quomodo intel-
aliquid boni, ita nec iili aliquid mali. Gommendans ligendum esset, IH^ruoomnespeccaveritnti
ergo dilectionem suam in eosquibus eratdaturus in-. 8. Propler quid autem idPm aposloltis dlcit, nos
debitam vilam, pati pro eis voluit indebitam mortem. per Cbristum reconciliari Deo, nisi propter quod"
Hanc singularem Mediatoris praerogativam Pelagiani facti fuimus inimiei? Et boc quidestj nisi peccaluirt?'
evacuarc conantur, ut hoc jam non sit in Domiiio Unde et propheta dieit, Peccatavestraseparahl inier
singulare, si Adam ila propter culpam mortem pas- voselDeum (Isai. LIX,2). Propler liane ergo separa-
sus est debitam, ut parvuli ex illo nullam trahentes tionem Medialor est missus, ut tolleret' peccatum
culpam, mortem patiantur indebilam. Quamvis enim mundi, pef quodseparabamur inimici,et'rCconciIiaii'
bonis conferaiur per mortem pltirimum boni, unde ex inimicis efficeremur filii; Hinc utiqde Apostolus-
nonnulli congruenier eiiam de bono morlis disputave- - loquebalur : hinc faclum est ut inlerponeret quod ait,
runl; lamen et hinc quae praedicandaest lusi miseri-
1Gallicaniet VaticaniMss,,homines.
1 Gallicani
' HicEr. etMss.,dkiintomniwtali.
Lov. (a) O thanqlos.
omiserunt,malo.
' Editi,ito per concubuum (b) E amarlia.
* SicMss,Editiautem,judkio. etiam. Abest, etum, aMss. (c) inleri retatio illaPauli, quam HilariinomiaeciUt',
*Aberat; Iegitur in CoinuientariisAjiibrosioaliquandoittscripUs,qtf
a
consequeremur, Mss.;ut lector subaudiret, Hilariidiaconi, secta Luciferiani, patrik Sardenstt»esw
tusciperemus. existimantur.
 616 CONTRA DUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 616
Per unum hominemintrasse peccalum.Hsccenim sunt in mundum. Quod catholice creditur, pro salvanda
superiora vcrba ejus. Commendatautem, inquit, suam nalura hominum salva laude nuptiarum : quia nuptia-
' eharitatem Deus in nobis, quoniam cum adhuc peccalo- rura laus est justa copulatio sexuum, non iniqua de-
res essemus,Christus pro nobis mortuus esl; mulloma- fensio vitiorum. At pcr hoc cum isti laudando nu-
gis justificati nunc in sanguineipsius, salvi erimusab ptias, a Manichscishomines ad se ipsos volunt tradu-
ira per ipsum. Si enim cum inimici essemus, reconci- cere; mutare illis morbum cupiunt, non sanare.
liati sumus Deo per morlem Filii ejus; mullo magis 10. De laude legis. Rursus in laude legis quid eis
reconciliati,salvi erimusin vita ipsius. Non solum au- prodest, quod conlra Manichaeosverum dicunl, quando
lem, sed el gloriantes in Deo per Jesum Chrislum Do- ex hoc ad illud volunt ducere, quod falsumconlra ca-
minum noslrum, per quem et nunc reconciliationemac- tholicos senliunt?Dicunt enim : < Legem eliam vele-
cepimus. Deinde subjungit : Propler hoc sicut per rem secundum Apostolum,juslam et sanctam et bonam
unnm hominempeccatumin hunc mundum inlravit, et falemur (Rom. vn, 12), quae custodientibus mandata
per peecatummors; el ila in omneshomines pertrans- sua, ac per fidem juste viventibus, sicut Prophetis et
iit, in quo omnes peccaverunt ( Rom. v, 8-12). Quid Palriarchis, omnibusque sanctis vilam poluit conferre
tergiversanlur Pelagiani? Si omnibus necessaria est perpetuam. > Quibus verbis callidissime positis legem
reconciliatio per Chrislum, per omnes transiit pecca- contra gratiam laudant. Neque enim lex illa, quamvis
tum, quo inimici fuimus, ut opus reconciliari habe- justa et sancta et bona, omnibus illis hominibus Dci,
remus. Haecreconciliatio est in lavacro regenerationis sed fides quoc in Christo est, vilam potuit conferre
et Chrisli carne el sanguine, sine quo nec parvuli perpetuam. Haecenim fides per dilectionem operalur
possunt habere vitam in semetipsis. Sicut enim fuit (Galat. v, 6), non secundum litteram quse occidit,
unus ad mortem propter peccatum, sic est' unus ad sed secundum spiritum qui vivificat (11 Cor. nr, 6):
vitam propler justiliam. Quia sicut in Adam omnes ad quam Dei gratiam lex de prsevaricalione terrendo
moriunlur, ila et in Christo omnesvivificabunlur(I Cor. lanquam paedagogusperducil ( Galat. m, 24), ut sic
xv, 22): et sicut per unius deliclumin omneshomines conferalur homini, quod conferre ipsa non potuil.
ad condemnationem,ita et pcr unius justificalionemin Islis namque verbis eorum, quibus dicunt, < Legem
omnes homines ad juslificationem vitw (Rom.Y, 18). Prophelis et Patriarchis omnibusque sanclis mandala
Quis adversus haec apostolica verha tanta durilia ne- ejus servanlibus vitam potuisse conferre perpeluam; >
fandac impietatis obsurduit, ut his auditis ntortem respondet Apostolus, Si per legemjustitia, ergo Chri-
sine peccalo in nos per Adam transisse contendat, slus gralis morluus esl (Id. n, 21). Si ex lege hwredi-
nisi oppugnatores gratiae Dei, inimici crucis Christi? tas, jam non ex promissione(Id. m, 18). Si hi qui per
Quorum finis estinteritus(Philipp. m, 18ell9), si in legem, hwredessunt; exinanilaest fides, et evacualaest
hac obstinalione duraverint. Verum haecdixisse suf- promissio(Rom. iv, 14). Quia autemin lege nemojusli-
ficiat, propler eorum illam versutiara serpentinam, ficalur apud Deum, manifeslumest, quia juttut ex fide
qua volunt mentes corrumpere simplices', et aver- vivit. Lex aulem non esl ex fide; sed, Qui feceril ea,
tere a calholicse fidei castilale, veluti laude creaturse. vivetin illis (Galat. m, 11 et 12). Quod ex Iege teslimo-
CAPUT V. — 9. De laude nupliarum. Porro niiim commemoratum ab Apostolo proptcr l vitam
autem de laude nupiiarum quid eis prodest, quod temporalem intelligitur, propter cujus amillendse li-
adversus Manichaeos, qui nuptias non Deo vero et morem faciebant bomines legis opera, non ex fide;
*
bono assignant, sed principi tenebrarum, isli verbis quia transgressores legis eadem lege a populo jube-
versc pietatis obsistunt dicenles, < quia Dominus bantur occidi. Atit si altius intelligendura est, propler
in Evangelio loquitur, Qut fecit ab initio, mascu- vitam seternam scriplum esse, Qui fecerit ea, vivel in
lum el feminam fecil eos (Mallh. xix, 4 ), el dicit, HUs (Levit. xvm, 5) : ideo sic expressum est legis
Crescite, et tnuliiplkamini, el reptete terram (Gen. i, imperium, ut infirmilas hominis in se ipsa deficiens
28). Quod ergo Deus conjunxit, homo non separet > ad facienda quse lex imperat, de gratia Dei potius ex
(J»/aH/t. xix, 6)? Quid eis hoc prodest, per verum fide qusereret adjuiorium, cujus rnisericordia cliain
seducere ad falsum? Hoc enim dicunt, ut ab omni lides ipsa donalur. Ita quippe habetur fides, sicut
noxa liberi 3 nasci credantur infantes, ac sic non eis unicuiqueDeus partitus esl mensuramfidei ( Rom. xn,
4
opus sil Deo reconciliari per Christum, non haben- 3 ). Si enim non a se ipsis habent, sed accipiunt ho-
libus ullum originale peccatum, propter quod recon- mines spiritum virlutis et charitatis et continentiae;
cilialio necessaria est omnibus per unum, qui sine unde dicit idem ipse doctor Gcnlium, Non enim acce-
peccato venit in mundum : sicut omnium " faclaeini- pimusspiritum timoris, sed virtutis et charitatis el con-
micitiaesunt per unum, per quem peccatum intravit linenliw (II Tim. i, 7): profecto accipilur eliam spi-
ritus fidei, de quo dicit, Habentesaulem eumdemspiri-
tum fidei (II «Cor.iv, 15). Verum ergo dicit lex : Qui
1 vatieaniMss.,sk et.
' Gallicani Mss., qua conantur decipere simplices. fecerilea, vivelin illis. Sed ut facial ea et vivat in eis,
* lidem Mss., per verum seduceread fallacesdecipu- non lex quse hoc imperat, sed fides est necessaria,
tas, ttt ab omni etc.
4 Editi,opussitnoxaliberi, : omisso,Deo.Estin Mss. 1 GallicaniMss.,
• sic Mss.Editireconciliari
vero Am.et Er., skut enim.LOV., sic '
aut propler.
Editi, quw : et inffa , jubebat occidi.Emendantur
etam; omisso, o mnium. ex Mss.
617 LIBER QUARTUS.
quae hoc impetrat. Qusetamen fldes, ut haec accipere
mereatur, ipsa gratis dalur.
11. Nnsquam aulem isti inimici gratioe ad eamdem
gratiam vehemenlius oppugnandam occultiores mo-
liuntur insidias, quam ubi legem laudant, quae sine
dubitalione laudanda esl. Legem quippe diversis lo-
cutionum modis et varietale vcrborum in omnibus
disputationibus suis volunt intelligi gratiara , ut sci-
licet a DominoDeo adjulorium cognitionis habeamus,
quo ea quae faciendasunt noveriinus ; non inspiratio-
nem dilectionis, ut cognila sancto amore faciamus,
quse proprie * gralia est. Nam scienlia legis sine cha-
rilate inflat, non sedificat, secundum eumdem apo-
stolum apertissime dicentem, Scientia inflal, charitas
vero wdifical(I Cor. vm , 1). Quae sententia similis
cst ei, qua dictum est, Liltera occidit, spirilusvivifical
(II Cor. m, 6). Quale est enim , Scientia inflat; lale
est, Littera occidit: ei quale est, charitas wdificat;
lale est, Spirilus vivificat; quia charitas Dei diflusa
est in cordibus noslris per Spirilum sanctum , qui da-
lus est nobis (Rom. v , 5). Cognilio itaque legis facit
superbuin praevaricalorem : per donum autem cliari-
tatis delectat legis esse faclorem. Non ergo legem
evacuamus per fidem , sed legem staluimus (Id. iu ,
51) : quse terrendo ducit ad fidem. Ideo quippe lex
iram operatur (Id. iv , 15), ut territo alque converso
ad jusliliam legis implendam, Dei misericordia gra-
tiam largialur ', per Jesum Chrisium Dominum no-
slrum : qui est Deisapienlia (I Cor. i, 30), de qua
scriptumest, Legemet misericordiamin lingua portat
(Prov. m, tec. LXX) : lcgem, qua lerreat; miseri-
cordiam, qua subveniat: legem per servum , miseri
cordiara per se ipsum : Iegem tanquam in baculo ,
qnem misit Elisaeusad filium viduoe suscitandum, et
non resurrexit; Si enim data essel lex, quw possetvi-
vificare, omninoex lege esstt justitia (Galat. in, 21);
misericordiam vcro (anquam in ipso Elisaeo, qui fi-
guram Christi gerens, mortuo vivificando magni sa-
cranienti velut Novi Testamenti significalione con-
junctus est (IV Reg. iv, 29-35).
CAPUTVI. — 12. De laude Uberi arbitrii. lnscru-
tabilis quwslio.Item quod adversus Manichaeoslaudant
liberum arbitrium , adhibenles prophelicum testimo-
nium, Si volueritis et audierilit me , quw bona sunt
terrm edelis ; si aulem nolueritit et non audieritis me,
gladius vot contumet(Itai. i, 19 et 20) : quid eis hoc
prodesi? quandoquidem non tam contra Manichaeos
defendunt, quam contra Catholicosextollunt liberum
arbilrium. Sic enim volunt intelligi quod diclum est,
Si votueriliset audieritis me; tanquam in ipsa prsecc-
dente voluntate sit consequenlis meritum gralise; ac
sic gratia jam non sit gratia, quaenon est gratuita ,
cum-redditur debita. Si autem sic intelligerent quod
dictum est, Si volueritis, ut etiam ipsam bonam vo-
luniatem illura praeparareconfilerenlur, de quo scri-
* Er. et Lov.,
propria. Am. et Mss., proprie.
1 Ita Uss. At editi,
Dei ttusericordtam gralia tar-
aiatur.
SAKCT. AUGUST.X,
618
plum est, Prwparalur votuntat a Domino(Prov. vm,
tec. LXX) : lanquam catholici nterentur hoc lestimo-
nio, et non solum haeresim velerem Manichaeorum
vincerent, sed novam Pelagianorum non conderent '.
13. Quid eis prodest.quod in laude ipsius liberi
arbilrii, < graliam dicunl adjuvare uniuscujusque bo-
num propositum ? > Hoc sine scrupulo acciperetur ca-
lliolicc dictum, si non in bono proposilo mcriium
ponerent, cui merito jam merces secundum debitum,
non secundum gratiam redderetur; sed intelligerent
et confiterentur etiam ipsum bonumpropositum, quod
consequens adjuvat gratia, non esse potuisse in ho-
mine, si non praecederet gratia. Quomodo enim est
hominis bonum proposilum sine miserante prius Do-
mino; cura ipsa sit bona volumas, quae praeparatur a
Domino? Quod aulem cum dixissent, < gratiam quo-
que adjuvare uniuscujusque proposilum bonum, >
mox addiderunt, < non lamen reluctanli sludium vir-
lutis immillere : > posset bene inlelligi, si non ab
istis, quorum sensus nolus est, diceretur. Relucianli
enim prius auditus ' divinaevocationis ipsa Dei gratia
procuratur, ac deinde in illo jam non leluctanle stu-
dium virtutis accenditur. Verumtamen in omnibus
qusc quisqueagil secundum Deum, misericordia ejus
prsevenit eum (Psal. LVIII,11). Quod isti nolunt, quia
non essc Catholici, sed Pelagiani volunt. Multumenim
delectat impielatem superbam , ut etiam id
quod co-
gilur confiteri a Domino dalum , non sibi donatum
videalur esse, sed redditum : ut scilicet filii perdi-
lionis, non promissionis, ipsi crcdantur se bonos fe-
cisse, etDeusjam bonis ase ipsis effectis, pro isto
eorum opere debitum proemiumreddidisse.
14. Ita namque illis tumor ipse aures cordis obstru-
xil, ut nou audianl, Quid enim habes quod non acce-
pisli (I Cor. iv , 7) ? non audianl,Sine menihil potestis
facere (Joan. xv , 5) : non audianl ,'Charitas ex Deo
est (I Joan. iv, 7): non audiant, Deus partitus est
mensuram fidei (Rom. xn, 3): non audiant,
Spiritus
ubi vult spirat (Joan. iu ,8) ; et, Qui spirilu Dei
agun-
tur, hi filii sunl Dei (Rom. vm, 14) : non audiant,
Nemo poleslveniread me , nisi fuerit ei datum a Patre
meo(Joan. vi, 66): non audiantquod Esdras scribit,
Benedktus est Dominuspairuin nostrorum, qui hoc dedit
in corregis , clarificare domumsuam , quw est in Jeru-
salem (III Esdr. vin , 28) : non audianl quod
pcr Je-
remiam dicit Doniinus, Et timoremmeum dabo in cor
eorum, ula me non recedant, et visitabo eos, ut bonvs
eos faciam (Jerem. xxxn, 40 et 41) :
raaximeque illud
per Ezechielem prophetam, ubi prorsus Deusostcndii.
nullis se hominum bonis meritis
provocari, ut eos
bonosfaciat, id est, obedientes mantlatis suis; sed
potius haeceis se relribuere bona promalis, propier
se ipsum hoc faciendo, non propter iilos. Ait enim :
Hwc dicit DominusDeus, Ego facio, non
propter vos,
domus IsraelD, sed propter nomenmeum
sanctum,quod
1 in editisomissacst particula
ncgans, et mutatum,con-
derent, in, contererent.
»Editijaditus.Et paulo post, loco, sludium virtutis, ha-
bent, spvilus virlutis.Utroqueloco ad Mss.castiganiur.
3Editi, Egp faciam, domus israel; omisso, non pro-
(Vingt.J
m CONTRA DUAS EPISTOLASPELAGIANORUM,S. AUGUSTINl
ptofandsiisin gentibus, quo intrasiis illuc; et sanclifi- ambtilavimus in justrficationibus ejus, et judfcium
cabo nomcn meum magnum, quod profanalum est in ejus observaviinus, et fecimusut digni essemus,qui-
et in inedio eorum: et scient bus ' gratiam suam daret ? Quid enim boni facerelis
geniibus, profanastis gen-
tes qitiaegosum Doihinus, dkil AdonaiDominus, «itn homines mali; et quomodo ista bona facerelis, nisi
sanctificdtusfuero in Vobisante oculoscorUm, et aeci- boni esseiis? Ut autem homines sinl boni, quis facit,
piam Vos'de gentibus, el congregabotos ex omhibus nisi ille qui dixit, Et visitaboeos, ut eosbonosfaciam,;
terris, et inducamvosin terram vestram; et aspergam et qui dixit, Spiritum meumdabo invobis, el faciam
stipervosaquain tnundam, et mundabiminiab omnibus ut in justificationibusmeis ambuletis, et judicia mea
immUndiiihvcsiris, ct mutulabovos; et dabo vobiscor observeiisei faciatis? Itane nondum cvigilatis? non-
novum, clspiritum novumdabo invobis ; el .auferetur dum atidilis, Faciam ut ambutelis,faciam utobserve-
cor lapideumde carne vestra, et dabo vobis cor car- tis, poslrcmo, faciam ul facialis? Quid adhuc vos
neum; et spiritummeumdaboin vobis, et faciam ut in inflatis? Nos quidcm ambulamus, verum est; nos ob-
justiftcaiionibusmeisambuklis , et jndicia meaobserveiis scrvamus , nos facimus: scd ille facil ut ambulcmus,
et faciatis.Et post aliquania per eumdem ipsum pro- ul observemus, ut faciamus.Haecest gralia Dci bo-
phetam : Non propter ttos, inquit, ego facio, tticit nos faciens nos, haec est misericordia ejus praeve-
Dominns Detis; nolum erit vobis: cOnfundiiiiini,et nicns nos. Quid merentur deserta, el exterminata,
erubescitede viis vestris, domus Israel. Hwcdicit Do- et effossa; quae tainen scdificabunttir, ct operabun-
minusDeus: Indie quo mundabovos ab omnibusini- tur, et muuicniur? Ntunquid hoecpro merilis dcser-
quitatibusvestris, et constiluamcivitates, et wdificabun- lionis, externiinalionis, effossionis suae?Absit. Isia
tur deserta, el lerra exterminalaoperabilur l , pro eo enim mcrita mala sunt, lioccniunera bona. Reddun-
quod exlerminataestante oculosomnis pratereunlis. Et tur itaque malis bona : graluita ergo, non debila; et
dicent : Terru ilta exterminata, facla est sicul hortus ideo graiia. Ego, inquit Dominus, Ego Dominus.
voluptatis,et civkatesdesertwel exterminutwel effossee, Nonne tc isla vox coniprimit, o humana superbia,
munitwsederunt. El scknt gentes quweumquerelictw quaedicis, Ego facio, ut merear a Dominooedificari
fucrint in cireuifu veslro, quia ego Domimiswdificavi atque plautari? Nonne audis, Non proptervos egofa-
destruclas, planlari exlertninatas.Ego Dominuslocutus cio : Ego Dominus wdificavideslruclas, planlavi ex-
suin , el feci. Hwcdicit Dominus: Adhuclioc inquiram terminauts: Ego Dominusloculussum , el feci : non
domuiIsrael ut faciameis ; mutliplicaboeos sicut oves lamen propler vos, sed propter nomenmeumsanclum?
Iwmincs, sicut ovessanclas, sicut oves Jerusalem in Quis mulliplicat sicut oves homiues, sicut oves san-
diebusfeslisejus: skerunt civilatesitlwdesolatw,plenw clas, sicut ovcs Jerusalcm : quis facit ut civitates
oviumhoininum, el scknt quia ego Dominus (Ezech. illrc desolalx plenesiiit ovinm hominiim, nisiillequi
xxxvi, 22-38). scqiiilur et dicit, El scienl quia ego Dominus?Sed
1S. Quid remansit pelli morticinoe, unde possit quibus ovibushomiiiibusimplet, siculi est.pollicilus,
inflari, el dedignetur, quando gloriaiur, in Domino civilatcs, uiriiin qttas invenit, au quas facil? Psal-
gloriari? Quid ei remansit, quando quidquid dixerit mum inierrogemus; ecce respondet, andiamus : Ve-
sefecisso,ut eo praecedentehominis merito ab ho- niie, adoremuset procidamusei, et ploremus anle*
mine exorlo, Deus subsequentcr faciat quo dignus Dominum qai fecit nos; quiaipse eslDeus nosler, et
cst homo, respondcbitur, reclamabilur, contradice- nos populus pascuw ejus, el ovesnianus ejus (Psal.
lur, Ego facio,sed propter nomenmeumsdnctnm, non xciv, 6 et 7). Ipse igiiurfacit oves, quibus dcsolaias
propter vos ego facio, dicit DominusDeus? Nihil sic impleatcivilalcs. Quidmiruin? Quaudoquidcmilliuni-
everlit Pclagianos dicentes, gratiam Dci seeundtim cac ovi dicitur, hoc est, Ecclesioe, cujus iiiembra
meriia nostra dari. Quodquidem ipse Telagius, et si snnt omnes ovcs liomines : Quoniam ego sum Do-
non corrigcndo', lamen orieniales judices limendo miniis qtii facio le. Quid milii oblendis libenlm afbi-
damnavit. Nihil sic evertit hominuni procsumplio- irium, quod ad facicndam justiiiam liberum non
nem diccnlium, Nos facimus, ut mcrcamur cuni qui- eril, nisi ovis fucris 3? Qui facit igilur ovcs homines,
bus faciat Deus. Respondet vobis non Pclagitis, sed ipse ad obedicntiam pietalis humanas libcrat volun-
ipsc Dominus, Ego facio, ct non proplcr vos, sed pro- tates.
pler nomenmeum sanctum. Quid enim potcstis faccre lfi.Sed qnare istos bomines dves facit, el islos
boni de corde non bono? Ut auieni habealis cor bo- non facit, apud qucm non cst acceptio personarum
num , Dabo, inquit, vobiscor novum, et spiritumno- (i?ont. ri, 11)? Ipsa est quoeslio, quam bcatusApo-
vum * dabo vobis. Numquid polestis dicere, Prius stolus curiosius ipiam capaciuspro]ioueiiliIiusail, 0
homo, lu qitis es ut respOndeasDeo? 'Numquid dicit
pler vos,quodtamenin manuscriptiset in Ezechieleha- figmentumei qui se finxil, Quare sictitcfccisli(Id. lx ,
betur.
1 Editi,prwparabitur.At Mss., operabilur.Graeceest, 20) ? lpsa cst quicslio , qtix ad illam pcrlinct altilndi-
ergaslhisetai.Et infra ex hoc ipsolocoEzecbielis Augusti-
husverbumidem passivepositumrepclil, et operabuntur
el munientur. 1 In B., ut digniessemus,ut quibus. Er. Lugd.ven. se-
» callicani et vaticani MSS. , et si non se corrigen- cutisumus. M.
do.3 Et infra, sihtt sk evertith anc. * l.ov.,ad. AliiedilietMss.,uitlt'.
Editi, spttumn meum. Mss.,novum;quomodosupra, ' libe-
GallicaniMss.,tusi ovisfuerit. vaticaniMSs.,nfc»
cor novum. ralum(uerit.
621 LIBER QUARTUS. 622
nem, qnam perspicere volens idem apostolus, quo- Ecdesia^ suas exserant disputationes? Hoc enim pro-
dam modo expavit, et exclamavit: 0 allitudo divitia- ptcrea dicuut, ui crrdaiur Ecclesia post sanctum
rum sapientiwet scienlim Dei! quam inscrulabiliasunt Baplismiim, in quo lit omniuni remissio peccalorum,
judkiaejus, et investigabilesviw ejus! Quig enim co- ullerius non habere peccatum : cum adversus eos
gnovit sensum Domini? aul quis consiliurius ejus illa a solis ortu tisqtie ad occasunionmibns suis mem-
fuit ? Aut quis prior dedit illi, et relribuetur ei? Quo- bris clamet ad Dcum, Dimille nobis debila noslra
niam ex ipso, et per ipsuin, et in ipso sunt omnia: (Matth. vi, 12). Quid, quod ctiam ' de se ipsis in
ipti gloria in swculaswculorum(Rom. xi, 33-36). Nori hac causa si inlerrogentur, qtiid respondeant non
itaque istam scrutari aiideanl iriscrutabilem quocsiio- invenitint? Si enim dixerint senon habere peccatum :
nem , qui meriium anle graiiam, et ideo jam coutra rcspondet eis Joanncs, quod se ipsos dccipiant, et
gratiam defcndentes, priores volunt dareDeo, ut verilas in cis non sit (I Joan. i, 8). Si aulem confi-
retribnatur eis; priores utique dare quodlibet ex li- lentur pcccala sua ; cum se velint esse Chrisli cor-
bero arbitrio , ut sil gratia relribuenda pro prsemio: poris meiiibra, quomodo erit illud corpus, id est
et sapienter inteliigant, vel fidelitcr credant, eiiam Ecclesia, iu jslo adhuc tempore perfecte ', sicut isti
quod se putanl, priores dedisse, ab illo ex quo siinl sapiunt, sine macula et ruga.cujus membra non
omuia, per quem stint omnia, in quo sunt omnia , inendacitcr conlitenlur se habere peccala? Quapro-
percepisse. Ctirautem iste accipiat, ille non accipiat, pter et in Baptismate dimitlunlur cuncta-peccata, et
cum anrbo non mereanlur accipere, et quisquis eo- per ipsum lavacrum aquae in verbo exhibetur Christo
rum acceperit *, indebite accipial, vires suas me- Ecclesia sine macula et ruga (Ephes. v, 27> Quia
tiantur, et fortiora se uon scrulentur (Eccli. nr, 22). nisi esset haptizata, infrucluose diceret', Dimitte
Snfficiat eis scire quod non sit iniquitas apud Deum. nobis debila noslra : donec perditcatur ad gloriara,
Cum entm nulla merita invenisset Apostolus, quibus ubi ei perfeclius nulla insit macuja et ruga.
Jacob geminum apud Deum praecederet fratrem : 18. < Et Spirilum sanctum > falendum est < etiam
Quid ergodicemus, inquit ? numquid esl apud Deum antiquis temporibus > non solum < menies bonas ad-
iniquitas? Absit. Moysi eniin dicil: Misereborcui mi- juvisse, > quod el isti volunt; verum etiam bonas
sertus ero; et mitericordiam prwstabo cui misericors eas fecisse, quod noliini. < Omnes quoque Prophetas
fuero. Igitur nonvoUnlis, neque currentis, sed mise- ct Aposlolosvel sanctos et evangelicos et antiquos,
rentis est Sd. Grata sil ergo nobis ejus graluita mi- quibus Deus teslimonium perhibet, non in compara-
scratio, etiamsi hoecprofunda insoluta sit quaestio. lione sceleratorum, scdregulavirtulumjustos fuisse,)
Qua: tamen ealenus solvitur, quaienus eam solvit non dubium est; quod adversum est Manichseis, qui
idcm apostolus, drccns : Si auletn Deus volensoslen- Pairiarchas Proplietasque blasphemant : sed quod
dere iram el demonslrarepoteuliam suam, attutil in adversum est et Pelagianis, interrogati omnes de se
tnultu paXienliavasa irw, quw perfecla sunl in perdi- ipsis cum in hoc corporedegerent, una voce concor-
lionem, el ul noias faceret divitias gtoriw suw in vasa dissima rcspondcrenl, Si dixerimus quia peccatum
tnisericordiw,gnw prwparaviXin gtoriam (Rom. ix, non habemus, nos ipsos seducimus, et veritus in nobis
11-16,22,23).Iraquippe non rcdditur, nisidebita, ne non esl (l Joaiu l, 8). < In futuro autera tempore, >
sil iniquilasapud Deum : miscricordia vero etiamcuni negandum non est, < mercedem esse lam bonorum
prxbelur indebita, nonesl iniquitas apud Deum. Et operum quam malorum ; et nemini praecipi, quae hic
hinc imelligunt vasa misericordioe, quam gratuila * contempserit, illic mandata perficere : > sed plenae.
illis misericordia pracbeatur, quod iraevasis cuni qui- justituc saluritatem 3, ubi peccatum esse non possit,
bus cst cis perditionis causa el massa communis, quoehic a sanctis esurilur et siiilur, hicsperari in
ira dcbila et justa rependitur. Hxc jam satis sint ad- praccepio,ibi percipi in praemio, elecmosynis et ora-
versus cos, qui per arbitrii liberlatem destruere vo- lionibus impetranlibus, ut quod hic minus implelum
Iunt gratise largitatem. fuerit inandaiorum fiat impunitum per indulgentiam
CAPUTVII.—17. Delaude sanclorum.Ecclesiahujus pcccatorum.
lemporitnon cst sine maculaet ruga. Insidiw Pelagia- 19. Quoccum ita sint, desinant Pelagiani quinque
norum. Quod vero laudc sanclorum, nolunt nos af- islarum rerum insidiosissimis4 laudibus, id est, laude
fectu illius Publicani esurire et silire jusiiliam , scd crcalurac, laude nupliarum, laude legis, laude li-
uanitate illins Pharisaci tanquam saturatos plenosque bcri arhiirii, laude sauctorum, qnasi a Manichaeo-
mctare (Luc. xvin, 10-14); quid eis prodest quod rnm tendiculis fingere se homines velle eruere.ut
ndversus Manichseos, qui Bapiisma desiruunt, isd possint eos suis relibus implicare : id est, ut negent
dicunt, < Baplismo pcrfecle homiues iuuovari, > at- originale peccatum, et parvulis invideant Christi me-
que ad hoc Apostoli adhibent lestimonium, < qui per dici anxilium; et ut dicant, gratiam Dei secundum
lavacrura aquae Ecclesiam de genlibus sanclani fieri mcrita noslra dari, ac sic gratia jam non sit gratia
immaculatamque lestatur > (Ephes. v, 26); cum su-
contra orationes 1vaticaniMss.,clametad Dominum,Dimiltenobisde-
perbo sensu atque perverso ipsius nostra. etiam.
bita
» sic Mss.Qidquidem
Alediti; perfecla.
1 Edili, acceperat.AptiusMSS. 3 Ediri,f.ed plane istam saturilatem;omisso,justiliw.
, acceperit.- locusad mauuscriptos.
' Editi,cumgratuita. Et inffa, gratiw largtiorem.Casti- Resliluitur
1 sic wss. Ediiivevo, invidiosissimis.
gantnrex manuscriptis.
623 CONTRADUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM,S. AUGUSTINI 624
(Rom.xi, 6); et ut dicant sanctos in hac vita non habuis- les testis isle redarguitl : unam, qua dicunt nihil
se peccalum, acsic evacuetur oratio quam sanctis ira- vitiorum ex Adam trahere genus humanum, quod sit
diditquinon habebat peccalum, et per quem sanctis curandum sanandumque per Christum ; alteram, qua
orantibus dimillilur omne peccatum. Ad hacctria mala dicunt nullufh post Baplismum sanclos habere pecca-
homines incautos et ineruditos quinqiie illorum bono- tum. Rurstim in cadem epislola : < Ponat, > inquit,
rum fraudulenta laude scducunt. De.quibus omnibus < unusqtiisqiic ante oculos suos diabolum cum suis
satis me cxistimo respondisse eorum crudelissimac et servis, id est cum populo perditionis ac mortis, in
impiissimaeet superbissimaevanitali. medium prosilire, plebem * Christi praesente ac jndi-
CAPUT VIII. — 20. Testimonia velerum adversus cante ipso comparalionis examine provocare dicen-
Pelagianos.Sed quoniam dicunl, < Inimicos suos dicla lem, Ego pro istis quos mecum vides, uec alapas
noslra in veritatis odium suscepisse, et lolo penitus accepi, nec flagella suslinui, nec crucem perluli, nec
Occidenle non minus stultum quam impium dogma sanguinem fudi, nec familiam meam prelio passionis
esse susceptum, et simplicibus episcopis sine congre- et cruoris redemi; sed nec regnum illi cceleste pro-
galione synodi in locis suis sedentibus ad hoc confir- mitto, nec ad paradisum restitula immortalitale denuo
mandum subscriplionem queruntur exlortam; >cura revoco. >Respondeant Pelagiani, quando fuerimus in
potius eorum profanas vocum novitates (I Tim. vi, 20) immorlalitate paradisi, et quomodo inde fuerimus
Ecclesia Christiet occidentaliset orientalis hoirueril: expulsi, ul eo Chrisli gratia revocemur. Bt cum in-
ad curam nostram existimu pertinere, non solumScri- ' venire nequiverintquidhicpiosua perversilaterespon-
pturas sanctascanonicas adversus eos testes adhibere, deant, alteudant quemadmodum inlellexerit Cypria-
quod jam satis fecimus; verum etiara de sanclorum nus quod ail Apostolus, In quo onmes peccaverunt
lilleris, qui eas ante nos fama celeberrima et ingenti (Rom. v, 12) : et Pelagiani haeretici novide Manicbaeis
gloria traclaverunt, aliqua docitmenia proferre : non veteribus haereticis nulli caiholico audeant irrogare
quo canonicis Libris a nobis ullius disputatoris oei]iie- calumniam, ne tam sceleratam etiam marlyri anliquo
tur auctoritas, lanquam omnino non sit quod melius Cypriano facere couvincantur injuriam.
seu veriusab aliquo catholicn, quam ab alio itidcm 22. Hoc cnim et in epistola, cujus de Mortalitate
calholico sentiatur; sed ut admoneanlur, qui piilant lilulus inscribitur, ita dicit. < Reguum Dei, fratres
istos aliquid dicere, queinadinoduin de his rebus anle dilcctissimi, esse ccepit in prnximo, prsemiumvitse,
nova isiorum vaniloquia, calholici antistiies eloquia et gaudium salutis aeternse,et perpetua laelitia, et pos-
divina secuti sinl; et scianl a nobis rcctam el anli- sessio paradisi nuper amissa, mundo tran«eunle jam
quilus fundatam calholicam fidem adversus receden- veniunl. > Hoc rursus in eadem: < Amplectamur, >
tem Pelagianorum hacrelicorum praesumplionemper- inquit < diem qui assignat singulos domiciliosuo, qui
niciemque defendi. nos islhinc ereplos et laqueis sxcularibus exsolutos
21. Beatissimum, corona ctiam manyrii gloriosis- paradiso resliiuat et regno. > Item in episiola de Pa-
jimumCypriantim, nec Africanis atque occidentalibus tientia : < Dei senlentia cogiletur, > inquit, < quam in
tantum, verum et orienialibus Ecclesiis, fama pracdi- origine stalim mundi et generis humani Adam praece-
cante et scripta ejus longe lalequc difftindenlenotis- pti immemor et datse legis iransgressor accepit: lunc
simum, etiam ipse hoeresiarchcsistorum Pelagius cum sciemus quam patientes esse in isto sseculodebeamus,
debilo certe honore commemorat, ubi teslimoniorum qui sic nascimur, ut presstiris isthic et conflictalioni-
librum scribens , eum se asserit imilari, < hoc sc > bus laboremus. Quia audisli, inquit, vocem mulierit
dicens < facere ad Romanum, quod ille fecerat ad tuw, et manducasliex illa arbore, de qua sola prwcepe-
Quiriniim. >Videamus ergo quid de originali peccato, ram tibi ne manducares, maledictaterra eril in omnibus
quod per unuin hominem intravit in mundum (iJom. operibus luis. In Irislitia et gemitu edes ex ea omnibus
v, 12), senserit Cyprianus. In epistola de Opere et diebusvilw tuw : spinas el tribulos ejiciet libi; et edes
Eleemosynis ita loquitur : < Cum Dominus adveniens pabnlumagri. In sudore vullus lui edes panem tuum,
sanassct illa quse Adam porlaverat vulncra, et venena donec reverlaris in terram de qua sumplus es : quo-
serpemis antiqua' curasset, legem dedit sano, et prae- niam lerra es, et in terramibis (Gen. m, 17-19). Hujus:
cepit ne ultra jam peccaret, ne quid peccanti gravius sententioevinctilo colligati omnes el conslricti sumus,
evcniret > (Joan. v, 14). < Coarctati eramus, et in an- donec morle exptincia de isto sscculo recedamus. >
gtistum innocenlioDpracscripiionecoiiclusi:nec habe- Itemquein eadem : <Namcum in illa,> inquit, iprima
- ret^quidfragililalishumanse infirmitas atuue imbecil- transgressione pr.rcepti firmitas corporiscum immor-
litas faccret, nisi iteritm pietas divina subveniens , lalilale discesserit, et cum morte infirmitas vencrit,
justiliau et misericordioe opcribus nslensis, viam nec possil firmitas recipi, nisi citm rccepta et imnior-
quamdam tuendaesalulis aperiret; ut sordes postmo- talitas fucrit; oportet in hac fragilitatc atqne infirmi-
diim quascumque contrahimus, clecmosynisabluamus tate corporis luctari semper et congrcdi. Quseluctatio
(Luc. xi, 41). Hoc testimonio duas isiorum falsita- el congressio non nisi palientise potest viribus susti-
neri. >
>
' Gallic.MSS.,necsit necetsariaoratio. 23. In epistola autem quam scripsit ad episcopum
sic Am. Er. el Mss.Gallicaniac vaticani. At Lov.et
ava editioCyprianl,antiqui. 1 GallicaniMss.,oppuqnavit.
3 ApudEr. et Lov.,habebat.m librisaliis, haberet. ' lidem Mss.,plebe.
{"fS-?* -• .-.
 625 LIBERQUARTUS 626
Fidum, cum sexaginta sex coepiscopis suis, a quo diem censet netavum, ne per conlagium mortis anti-
fuerat consultus propter circumcisionis legem, utrum qu:e piima naiivitate contractum pereant animce
ante oclavum dieui baplizari liceret inlantem, hoec parvuluruiii : quomndo pereunt, si ex hominibus
causa sic agitur, tanquam provisione divina tam longe etiain fidclibusqui nascuuiur, non tenenlur a diabo-
futuros hsereticos Pelagianosjam calholica confutaret lo, donec renascanlur in Cbristo, et eruti de potestate
Ecclesia. Neque enim qui consuluerat inde dubitabat teiK-brarumin regnum illius transferantur (Coloss. t,
utrum nascentes traherent originale peccatum, quod 13) ? Et q-iis dicit nascentium, nisi renascantur, ani-
renascendo diluereut: absit enim ut hinc aliquando mas periluras? Nempe ille qui sic laudat creatorem
|fides chrisliana dubitaverit: sed ille dubitabat, utrum alque crealuram, opificematque opus, ut humani sen-
regenerationis lavacrum, quo non dubilabat solven- sus horrorem quo dedignanlur horaines recentes ab
dumoriginale peccatum, antediem tradi deberet octa- utero parvulos osculari, Crcatoris ipsius interposita
vum. Adquamconsultalionemrespondens beatissimus veneratione compescat et corrigat, dicens, in illius
Cyprianus : < Quantura vero , > iuqnit, < ad causam aelalis osculo rccentes Dei manus esse cogitandas.
infantum pertinet, quos dixisti, intra secundum vel Nuraquid ergo confitens originale peccatum, aul na-
tertium diem quo nati sunll constitutos baptizari nou turam damnavit, aut nuplias? Numquid, quoniam
oportere, et considerandamesse legem circumcisionis nascenti ex Adam reo adhibuit regeneralionis purga-
antiquae> (Gen. xvn, 12), < ut intra octavum diem tionem, ideo Deum negavit nascentium conditorem?
eum qui nalus est baplizandum et sauctificandum non Numquid, quia metuens animas cujuslibel setatis per-
putares, louge aliud in concilioriostro omnibus visum ire , eliam ante diem octavum liberandas esse sacra-
est*. in boc enim quod putabas esse fucicndum, ne- mento Baptismi cum collegarum concilio judicavit,
mo consensit : sed universi polius judicavimus nulli ideo nuplias accusavit; quandoquidemin infante sive
horainumnato misericordis Dei gratiam denegandam. de conjugio, sive de adullerio, lamen quia homo na-
Nam cum Dominusiu Evangeliosuo dicat, Filius ho- lus est, recentes Dei manus dignas eliam osculo pacis
minis non venil animas perdere, sed satvare(Luc. ix, ostendil? Si ergo potuit sanctus episcopus et marlyr
56): quanlum in nobis est, si fieri poiest, nulla anima gloriosissimusCyprianus peccalumoriginale in infan-
perdenda est. > Et paulo post: < Nec aliquis, >inquil, tibus medicina Cbristi censerc sanandum, salva laude
<nostrum id debet horrere, qu<>dDomi.ms dignatus creaturoe, salva iaude nupliarum; cur novilia pesti-
est facere. Nam etsi adlmc infaus a partu novus est, leniia, cum istum non audeatdicere Manichaeum,Ca-
non ita est tamen, ut qni-qiiain illuin in gratia danda tholicis qui ista defendunt, ut oblegat proprium, putat
atque in pace facieudahorrere dchcat osculari: quan- objiciendum crimen alienum? Ecce prsedicatissimus
do iu nsctilo infanlis iinusquisqiie nostruin pro sua tractator divinorum eloquiorum, antequara terras no-
religione ipsas adliuc receules Dei manus debeat co- stras vel lenuissimus odor Manichaeae pestilentiaeteti-
gilare, quas in horaine nvido formato et recensnalo gissel, sine ulla vituperalione divini operis atque
quodam modo exosculaniur, quando id qund Deusfe- nupliarum confiletur originale peccatum, non dicens
cit amplectimur. > Item pauln post: <Caeierumsi ho- Christum tilla peccali macula aspersum, nec lamen ei
mines, > iuquit, < impedirealiquidad consecutionein comparans carnem peccali in nasceniibus caeteris,
gratiae possel, magis adullos et provectosel niajores qoiljiis per similitudinem carnis peccati muudationis
natu posseni impedire pcccaia graviora. Porro aulem praestct auxilium : nec originis auimarum obscura
si eliam gravissimis delictoribus , et in Deutn multo quaestioneterretur, quo minus eos qui Christi gratia
anle peccaiilibus, cuiii poslea crcdideriul, remissa liberanlur, in paradisum remeare falealtir. Numquid
peccalorum dalur, el a Baplismo atquc gralia nemo ex Adam dicil in homines morlis conditionera sine
prohibetur : quanto magisprohiberi non debet infans, peccaii contagione transisse? Non enim propter cor-
qui reecns natus nihil peccavit, nisi quod sccuiidum poris mortem vitandam, sed prnpter peccatum, qund
Adam carualiter natus, coutagium mnrlis antiquac per uniiui inlravit in miindum , dicil per Baptismum.
prima nativitate conlraxii; qui ad rcinissain peccalo- parvulis quamlibel ab uicro recentissimis subveniri
rum accipiendam, hoc ipso ficiliu- accedit, quod illi CAPUT IX. —25. Cyprianitestimoniade gratia Dei.
remittuntur nnn propria, sed alicna peccala? > Jain vero graliam D i quemaduiodum adversus islos
24. Quidad ista dicltiri suiil, gratiac Dei non solum prsedicetCypriamis, ubi de oratione dominica dispu-
desertores, sed etiani pcrseculores? quid ad isia di- lat, evidenter apparel. Ait cnim : < Dicimus, San-
cturi sunt? Quo paclo nibis p iradisi possessio reddi- clificetnrnomentuum: noii quod oplemus Deo ut san-
lur? Quomodo paradiso restiliiimur, si nunqiiam ibi ctificelur oratiouihiis nostris, sed quod petamus ab
fuimus?Aut qiminodo ibi fuimus, uisi quia in Adam eo ut nomen ejus sanctificetur in nobis. Cseteruma
fuimus? El quomodoad scntentiam quaein transgres- quo Deus sanctificatur, qui ipse sanctificat? Sed quia
sorem dicta esl pertincmus, si noxam de transgres- ipse dixit, Sancti estole, quoniamet ego sanctus sum
sore nontrahimus?Postremo baptizandos3 eliam ante (Levit. xtx, 2); id petimus et rogamus, ut qui in Ba-
1 Aliquote noslrisMss.,qnamnati sunt. ptismo sanctificali sumus, in eo quod esse ccepimus
' Mss. Gallicaniet vaticani, longealiud concitionostro perseveremus. >Et alio locoin eadem epistola : < Ad-
omni visumest. dimus quoquc, > inquit, < et dicimus, Fiat volunlas
* Editi,postremosi baptizandos.Abest, si, a mami-
Kriplis.
 -: '.w&^si
627 CONTRADUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM.S. AUGUSTINI fi««
ttta in cwlol el in terra : non ut Deus faciat quod vult, siibjungcns, inter caeteraposuit aposlolicum illud, quo
sed ut nos facerc possimus quod Dcusvult. Nam Deo istorum maxinie ora claudeinlasunt: Quid enimhabes,
quis obsistit, quo ininus quod velit faciat? Sed quia quod non accepisti? Si aulem accepisli, quid glmiaris ,
nobis a diabolo obsistitur, quo minus per omnia no- quasi non acceperis(I Cor. iv , 7) ? Iiem in episiola de
ster animus atque actus Dco obsequalur, oramus et Patientia : < Est enim nobis, > inquit, < cum Deo vir-
pctimus ut fiat in nobis voluntas Dei. Quae ut fiat in tus isla communisjinde paticnlia incipit, indc claritas
nobis, opus est Dei voluntate, id est, ope ejus et pro- ejus et dignilas caput sumit, origo et magniludo pa-
teclione : qula nemo suis viribus fortis esl, sed Dei lientioeDco auctore procedit. >
indulgcntia et misericordia lutus est. > ltem alio : 26. Numquid iste sanclus lam tnemorabiUsEccle-
< Fieri autera petimus, > inquit, < voluntalcm Dci siarum in verbo verilatis inslructor, liheium arbi
in cceloet in terra, quod utrumque ad consummaiio- trium negal esse in hominibus, quia Deo loiuin tri-
nem nostraeincolumilatis pcrtinet et salutis. Nam cum btiit quod recte vivimus? Numquid lcgcm Dei culpat,
•
corpus e lcrra ct spiritura possideamus e ccelo, ipsi quia non ex ipsa justificari homineni significat;ipian-
tcrra et coelumsumus, et in utroque, id est, in cor- doqnidem quod illa jubet, a Domino Deo precibus
pore et spii-itu ut Dei volunlas fiat oramus. Est cnini impelrandum essc declarat ?Numquidsub nomine gra-
inlcr cariiein ct spiritum colluctatio, et discordanli- tiaefatum asserit, quamvis dicat, in nullo glorian-
bus adversus se invicem quotidianacongressio, ut non dum, quando nostrum niliil sit? Numquid, sicul isti,
qu;c volumus, ipsa faciamus, dum spiritus coelcstia Spiritum sanclura adjutorem ita credit esse virtutis,
et divina quacrit, caro terrena et saeculariaconcnpi- tanquam ipsa virtus quae ab hoc adjuvalur, oriatur
scit. El ideo petimus inter • duo ista ope et auxilio Dci ex nobis, quando nostrum nihil esse asserens, pro-
concordiam fieri; ut dum et in spirilu ct in carne vo- plerhoc Apostolum dixisse commemorat, Quid enim
liinias Dci geriiur, quoe per eum renata esl, anima habes, quod non accepisli? virtutemque excellenlissi-
scivctur". QuodaperteatquemanifesteapostolusPau- mara, hoc est, paiientiam, non a nobis dicit incipere,
lus sua vocc declarat : Caro, inquit, concupiscilad- ac deinde adjuvari Spirilu Dei; sed ab ipso caput, ab
versus spiriittKi.et spiritus adversuscarnem : hwcenim ipso originem sumere ? Postremo nec propositum bo-
invkem adversanlur; ut non quwvnllis, ipsa [aciatis > num, nec sludium virlulis, nec mentes bonas sine
(Galut. v, I"). Et paulo post : iPotest et sic intelligi,> gralia Dei incipere esse' in hominibus confitetur, cum
inmiit, < fratrcs dilectissimi, ut quoniam roandal ct dicit, in nullo gloriandum, quando uostrura nihil sil.
doccl Doininiisctiani inimicosdiligere,et pro hisquo- Quid lam in libero arbitrio eonstilutum, quam quod
qnc (|iti nos pcrscquuntiir orare (Matlh. v, 44), peta- Iex dicit, non adorandum idolum, non mcechandum,
mus et pro illis qui atlhuc terra sunt, et necdum cce- non homicidium perpetrandum ? Isla autem sunt at-
lcstes esse cceperiint, ut et circa illos voluntas Dei fiat, que hujusroodi crimina, quac si quisquam commise-
quani Cbrislus hominemconservandoel rcdinlcgrando rit, a corporis Christi communione removetur. Et ta-
pcrfecit. > Itcmque alio : <Hunc autem panem, >in- men si bealissimus Cyprianus his non cominitlendis
quit, < dari nobis quotidie poslulamus, ne qui in Chri- exislimaret nostram sufficere volunlatem, non sic in-
Slo sumus, et Eucharisliam quotidie ad cibum sahliis lelligcrel quod in oralione dominica dicimus, Panem
accipimus, intercedente aliquo graviore delicto dunj noslrumquolidianumda nobis hodie; ut hoc nos petere
abstenli 4 et non communicanles a coelestipanc pro- asseveraret, ne intercedcnte aliquo graviore dclicto ,
hibemur, a Chrisli corpore separemur. > Et aliquanto dum abstenliet non communicantesa coslest!pane pro-
postineadem : < Quandoautem rogamus, > inquit, hibemur, a Christi corpore separemur. Respondeant
< ne in tcntalionem veniamus (Id. vi, 9-15), ad- certe hx-retici novi, quid bonorum meritorum prse-
monemur infirmilatis el imbecillitalis nostrac,dum sic ccdat in hominibus injmicis nomini christiauo. Non
rogamus , ne quis se insolenter exlollai, ne quis sibi solum enim non habent bonum, sed habent etiam pes-
Stipcrbeatque arroganter aliquid assuraat, ne quis aut simum merilura. Et tamcn eliam sic Cyprianus intel-
confessionis aut passionis gloriam suam ducat; cum ligit, quod in oratione dicimus, Fial voluntastua in
Dominus ipsc lmniilitalcm docens dixeril, Vigilateet cwtoet in lerra : ut et pro ipsis, qui propler hoc lerra
orate, >ievenialisin lcnlalionem: spiritus quidemprom- intelliguntur 3, oremus. Oramus ergo non solum pro
plus esl, caro autem infirma (Id. xxvi, 41) : ut dum nolentibus, verum etiam pro repiignanlihus ct oppit-
proeccditliuinilis ct SHbmissaconfessio, et daiur to- gnantibus. Quid ergo petimus, nisi ul lianl ex nolen-
tum Dco, quidquid siippliciter cum tlmore et honore tibus volenles, ex rcpugnantibus consentientes, ex
Dei pctitur, ipsius pietate pracstelur. > ltem ad Qui- oppugnanlibus amanles? A quo, nisi ab illo de quo
rinum , in quo opere se Pelagius vult ejus imilatorem scriplum est, Prwparalur voluntasa Domino (Prot.
vidcri, ait in libro lerlio: <tn nullogloriandum, quando vin, sec. LXX) ? Discant ergo esse catholici, qui
nostrum nihil sit. >Cui proposito testimonia divina dedignantor, si quid mali non faciunt, et si quid
boni faciunt, non in se ipsis, sed in Domiuo glo-
1 Editi, siciitin cwto.Abest, skut, a raanuscriptis. riari.
* A|;udCyprianum,pelimusimpens inter.
' vatieaiii;iiss.,reparelttr. 1 Editi, quando non ex ipso. Emendanturad Mss.
4 Edilihicet iulraconstaiiter habent, absentes.At Mss. ' lu editis, et esse.Abest,el.aMss.
GaUicaniet Vaticanisemper, abstenti; ut apud cypria- 8 GallicaniMSS.,quipropterhoc, quia carnatitervimmt,
num. terra intetltguntur.
090 LIBER QUARTUS. 630
CAPUT X. — 27. Cyprianitettimoniade justitiw no- lot pcriculis pectus urgetur', et delcclat hic inter dia-
slrm imperfeetione.Illud jam tertium vidcamus, quod boli glndios' diu i-tare; cuin magis concupiscendum;
nOn mintis in istis omne Cbristi mcmbrum et loium sit et fipiaudiim, :id Cbristum subveniente velocius'
ejus eorpus exaorret, quia conlcndiinlessc in liac viia, morlc propcrarc. > Ilem in ipsa : < Bcatus, > inqnit,
vel fuisse juslos, nullum habenles omnino pecca- i apo-loltis Paulus in Epistola sua ponit ei dicit, Mihi
tum (o). Qua praesumplioiieaperlissime oratioui do- vivereChristttsest, el mori lucriim (Philipp. I, 21): lu-
minifapconlradicunt, in qua orania membra Christi, cruin maxiinum computans jam sxcularibus laqueis 3
DimiUenobisdebita nostra, veraci corde el quoiidia- non lencri, jam nullis pcccaiis et vitiis carnis ob-
nis vocibusctemant. Videarausergo quid cliam cx hoc' noxium (ieri. > ltem de oratione dominica , exponens
Cyprianus in Dominogloriosissimussenserii; quid ad quod pctimns dicentes, Sanctificeturnomen luum; ait
BistruendasEcclesias, non utique Manichoeorum,sed intcr ca'tcra : < Opus est enim nobis qiiotidiana san-
Calholicorum, non soluro dixerit, verum etiam lille- ctificationc, ut qui quolidie delinquimus , delicta no-
ris, memoriaequemandaverit. In cpistola dc Opere et stra sanclilicaiioneassidua rcpurgcmus. > Rttrsus in
Eleemosynis : < Agnoscamus itaque, fralres, > in- cadem, cum exponerel quod dicimus, Dimille nobis
quit, c dilcctissjmi, divinaeindulgenliaesalubrc mu- debita noslra (Matth. vi, 9, 12) : < Quam necessarie
nus, et emundandis' purgaiidisquc peccatis nostris, aulem, > iuquit, < quam providenter ct salubriter ad-
<ruisine aliquo conscienlitcvulnere csse non possu- monemur, quod peccatores sumus, qtii pro pcccatis
mus, medelis spiritualibus vulnera nostra curemus. rogare compellimur; ut dnm intlulgcntia dc Deo pe-
Nec quisquam sicsilii de puro atque de immaculato litur, conscienti;e suae animus recordetur! Ne quis
pectore blandialur, ut innocentia sua fretus medici- sibi quasi innoccns placeat, el se cxtollcndo plus per-
nam non putet adhibendamesse vulneribus: cum scri- eat, instruilur et docetur peccarc se quotidie, dum.
plum sil, Quisgloriabilurcaslumse habere cor? aul qitis quotidie propeccalis jubetur orarc. Sic dcnique el Joan-
ghriabtiur mundumse esse a peccalis (Prov. xx , 9) ? nes in Epislola sua nionet dicens , Si dixerimusquia
el iletuui in Episiola sua Joannes ponat et dicat, Si peccntnmnon habemus, nos ipsos decipimus, el vefitas
dixerimusquia peccatumnon habemus, nos ipsos deci- in nobisnon est. Si autem confessiftteritnuspeccatano-
*
pimns, et vertiat in nobisnonesl (1 Joan. I, 8). Si au- slra, fideliset jttstus est Kqtii nobis peccaladimittat > ([
tem nerao esse sine peccato potest, ct quisquis sc in- Joan. i,8el 9). Meritoetad Quirinum dc hac reab-
eulpatum dixeril, aul superbus aut stultus cst: quam soltilissimam sententiam suain proposuit, cui testi-
necessaria, quam benigna esl divina clementia; quoc'* monia divina subjimgeret, < Nciniuem sine sorde ct
cuinsciat non deessesanatisquocdam postmodumvul- sine peccato csse > (Lib. 3, cap. 54 ) : ubi eliam illa
nera , dedit curandis denuo sanandisque* vulneribtis leslimonia posuit, quibus confirmatur originale pcc-
remedia salutaria? > Rursus in eadem : < Etquoniam caliiin , quocconanlur isii in nescio quos alios novos
quotidie, > inqtiit, < deesse non polest quod pecce- sensus pravosque convertere : sive quod ait sanclus
lur in conspectu Dei; sacrificia quoiidiana non dc- Job, Neminemesse sine sorde, nec cujus sit vita diei
eranl*, quibus possent peccata lergi.) Item in epislola unius super terram (Job xiv, 5 , sec. LXX); sive quod
de Mortalitale : < Cum avariiia, > inqtiit, < nobis, in Psalmo legilur, In facinoreconceplussnm, elin pec-
cnm impudiciiia, cum ira, cum ambilione congrcssio calis me matermea in uleroahlit (Psal. L , 7). Quibus
est; cum carnalibus viliis, cum illecebris saccularibtis teslimoniis, propler eos etiani quijam in setate ma-
assidua et molcsta lncialio est : obsessa mens homi- jori sunt sancti, quia nec ipsi sunt sine sordo atque
nis, et undique diaboli infestatione vallata, vix oc- peccato, adjunxit etiam illud beatissimi Joannis, quod
eurrit singulis, vix resistil. Si avaritia prostrata est, multis et aliis locis ssepe commemorat: Si dixerimus
exsurgil libido; si libido compressa est, succedit am- quia pecculumnon habemus; et caitera ejusdcm sen-
biljo; si ambilio cpntempta est, ira exaspcrat, iuflat lcntioe, quacab omnibus Catbolicis non tacentur ad-
supefbia, vinolentia invitat, invidia concordiamrum- versus istos, qui sc ipsos decipiunt, et in eis veritas
pil, aniiciliam zelus' abscindit : cogerismaledicerc, non est.
quod diviua lcx prohibet; compelleris jurare, quod 28. Dicant, si audent Pelagiani, hunc hominem
BOIIlicet. Tot persecutiones animus quotidie palitur, Dei Manicbxprum errore perversum, quia ita laudat
sanclps, ut lamen fateatttr nemiuem in hac vita ad
1 Editi,in hoc. Mss.,ex hoc. lantam perfectionempervenire ' jusfilioe, ut nullum
• Edin, ut emmdundis. At in Mss.et apud Cyprianum, habeal omnino
peccalum, senlentiam suam testimo-
ef*emi.n4(ipdis.
HicapiidCyprianumadditur, St aulem confessifue- niorunicanonicorumpcrspicuaveritaleetdivinaauctp-
rhtmispeccatauoslra,fideliseljustus est Dominus,qui no- ritaie confirmans. Numquidenim negat < in Baptismo
bis peccatadimktai.
guainnecessaria,quambenigna universa pcccata dimitti, > quia fatetur manere fra-
4 ln edjti^oini^siim^rat,
esf dmna clememia,<\V.w\ pabetur in GallicamsMSS.'ct gilitatcra atquc infirmilalciq, unde nos dicit pcccare
1 GallicaniMSS.,
' :•••- salyqndisque.Am. tt Mss., sanandis-
£ F^~ejiLpv., 8
tot perkulis et peccatisurgetur.
sic in MSS.et apudCypriamun.At Am.Er. et Loy.,
que.
« Editi,&eerwit.castigapturex MSS. r in-
'
ter djaboii taqueos.
» Er. etLov., scekts: mendose. 3 ApudCyprianum,swculilaqueis.
(a) DogmailludPelagianum iam daninaiumfucrata con- 4 Apndcyprianum,justus est Dominus; ut supra, col.
cilio Africaeuuiversali anui 418. vide iniia, in parte 2 629, not.3.
Appendicis, * Lov.,pertinere.
631 CONTRADUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM.S. AUGUSTINI GSt
post Baptismum, ct usque in hujus vit;c finem cum si ct erunt, et non talia crnnl; profecto eorum hic iu
carnalibus viliis indesinenlem ' habere conflictum? proeceptocnranda est actio, illic iit praemiosperanda
Aut ideo non meminerat, quid < de immaculata Ec- perfcctio : ubi soeculanbusullis laqueis non retenti ',
clesia > dixisset Aposlolns (Ephes. v, 27), quin prae- nullisque peccatis et viliis carnis obnoxii (propter
cepit neminein sic sibi de puro atque immaculalo quod Aposlolus, sicut hoc testimonium accepit Cypria-
peclore dehere blandiri, ut innoceniia sua fretus, nus, mori lucrum sibi esse dicebal), perfecle diliga-
medicinam non pulet adbibendam esse vulueribus? mus Deum, cujus crit facie ad faciera conlemplatio
Puto quod concedant novi haeretici huic hoinini ca- (I Cor. xui, 12); perfecte diligamus et proximum,
tholico scire, < Spiritum sanctum raentes bonas eliara cum manileslalis cogitatinnibus cordis nulla ullum da
antiquis lemporibus adjuvisse: > imo etiam quod ipsi ullo mali tillius possit sollicitare suspicio.
nolunt, nec mentes bonas eos nisi per Spirilum san- CAPUT XI. — 29. Ambrosiicontra Pelagianot tetti-
ctum habere potuisse. Puto quod < omnes Prophelas monia, de eriginali peccalo, de gralia Dd et de prw-
et Aposlolos vel quoslibet sanctos , qui Domino quo- sentisjustitiw imperfeclione.Sed et' jam gloriosissimo
cumque (cmpore placuerunt, non in comparalione marlyri Cypriano , ad istos cumulatius redarguendos
sceleratorum, >sicut nos islidicere caluraniantur, <sed beatissimum addamus Ambrosium : quoniara et ipsum
regula virtutum, > sicut se dicere gloriantur, < justos Pelagius ita laudavit, ut ne ab inimicis quidem in ejus
fuisse > noverat Cyprianus, qui tamen dicit: <Nemo libris quod reprehenderelur, diceret inveniri. Quo-
esse sine pcccato potest; et quisquis se inculpatum niam ergo Pelagiani dicunt non esse originale pecca-
dixerit, aut superbus, aut stultus est. > Nec propter tum, cum quo nascantur infantes, et Catholicis qui eis
aliud intelligit scriplum, Quis gloriabilur castum se pro antiquissima Ecclesise fide resistunt, hseresis Ma-
haberecor? aut quisgloriabilur mundum se essea pec- nichaeaecrimen objiciunt: respondeat eis de hac re
eatis (Prov. xx, 9)? Puto quod non ab islisdocendus homo Dei catholicus, et ab ipso Pelagio in veritate
fuerat Cyprianus, quod optirae sciebat, < in futuro fidei ' laudatus Arabrosius; qui cum Isaiam prophe-
tempore mercedem esse bonorum operum, malorum tam exponerei (a), ait: < Idcirco Cbristus immacu-
autem supplicium; caeterumneminem posse, quae bic latus, quia nec ipsa quidem nascendi solita condiiione
conlempserit, illic * mandata perflcere: > et tamen maculatus est. > Et alio loco in eodem opere, loquens
eliam ipsum apostolum Paulum, mandatorum divi- de apostolo Pctro : < Ipse se, > iuquil, < oblulit, quod
norum non utique contemptorem, non ob aliud intel- anlc putabat esse peocaium, lavari sibi non solum
ligit asserilque dixisse, Mihi vivere Christus est, et pedes, sed et caput poscens (Joan. xrrr, 9): quod
mori lucruin (Philipp. i, 21); nisi quia lucrum maxi- illico intellexisset, lavacro pedum, qui in primo lapsi
mum computabat, jam post banc vilam ssccularibus sunl homine, sordem obnoxiaasuccessionis aboleri. >
laqueis non teneri, jara nullis peccatis et vitiis carnis Item in eodem opere : < Servatum est igilur, > inquit,
obnoxium fieri. Scnsii ergo beatissimus Cyprianus, < ul ex viro el muliere, id esl, per illam corporum
atque in divinarum Scripturarum veritate perspexit, coramixtionem nemo videatur expers esse delicti; qui
eliam ipsorum Apostolorumquaravisbonain, sanctam, autem expers delicli est, expers est etiam hujusmodi
justamque vilam, noniiullos nexus ssecularium la- concepiionis. >Item conlra Novatianosscribens (Lib. 1
queorum fuisse perpessam, nonnullis peccatis et vitiis de Pwnit., cap. 3): < Oinnes homines.i inquit, < sub
carnis obnoxiain; et ideo eos mortem desiderasse, ut peccato nascimur. Quorurh ipse ortus in vitio est,
his malis carerent, et ut ad illam, quae ista non pate- sicut babcs lectitm, dicente David : Ecce enim in ini-
retur, nec jam in roandato facienda, sed in prxmio 3 quitatibusconceplussum, el in delictis peperit me tnater
percipienda esset, perfeciam justitiam pcrvenirenl. mea > (Psal. L, 7). Ilem in Apologia prophelae Da-
Neque enim cum venerit quod oramus dicenles, Ve- vid : < Anlequam nascamur, > inqiiit, < maculamur
niat 4 regnum luum (Matth. vi, 10), non erit in illo conlagio , et ante usurara Iucis originis ipsius accipi-
Dei regno ulla justitia : cum dicat Aposiolus, Non est mus injuriam, in iniquitate concipimur. > llem de
enim regitum Dei esca et polus, sed justilia et pax et Dominoloquens : < Dignumelenira fuit, > mquit, < ut
gaudinm in Spiritu sancto (Rom. xiv, 17). Nempe ista qui non erat habilurus corporeae 4 peccalum prola-
tria inier cictera pneccpta divina pracipiunlur Hic psionis, nullum sentiret generationis naturale conta-
nobis praecipitur justilia cnm dicitur, Facile justitiam gium. Merito ergo Davidflebiliter in se dep >,ravitipsa
(Isui. LVI, 1). Prsccipilur pax cum dicitur, Pacem inquinaraenta naturoe, et quod prius .uciperet in
habele inter vos (Marc. ix , 49). Praccipilur gaudimn homine macula quam vita > (Cap. 11). Itfita de Arca
cum dicitur , Gaudetein Domino semper ( Philipp. Noe : <Per unuro igitur, > inquit, < DoniiimmJesum
iv, 4). Negent ergo Pdagiani h;ec fuiura in regno Dei, salus venlura naliouibus declaratur, qui solus poluit
ubi sine fine viv iiius; aui usque adeo, si videlur,
1 EditiAm.Er. et Lov.,nonerunt retenti: et floitasen-
insaniant ut jusiitiam, pacem , gaudium, qualia sunt tentia in verbo,dkebal; sic inde novam inchoaat,rerfe-
hic justis , talia ei illic futura esse coniendant. Quod cte diligamus, vcl,utapud Lov., ditigemus.vaticanicodi-
ces hocloco non habent, erunt: sed post, obnoxii; ad-
1 jn editis,indesinenter. erimus.Keutrumest inGaUicanis Mss.
' Editi, contempseritmandala perficere, omisso, itlic, dunt,
* MSS., sedjam gloriosissimo, sine rarticula,et.
quod Mss.ex reslituitur. ' Lov.,fide. Mefius c arteri (ibri, fidei.
* Er. Lov., tti piwinium.Am.et MSS., in prwmio. 4 sicMss. E diti vero, corpore.
4 Am.Er. et Mss.,Adveniat. (a) Expositiohsecin (saiamnonexstat.
-« LIBEU QUARTUS. 654
justus esse, cum generatio omnis erraret, non ob lium secundum Lucam : < Vides utique, > inquit,
aliud •, nisi quia natus ex virgine generationis ob- < quia ubique Domini virtus studiis cooperatur
noxiae privilegio minime teneretur. Ecce, > inquit, humanis, ut nemo possit aedificare sine Domino,
< t'n iniquitatibutconceptuttum, et in delklis peperit nemo cuslodire sine Domino, nemo quidquam in-
me mater mea, dicil is qui justus prae cseteris pulaba- cipere sine Doniino> (Lib. 2 in cap. 3 Lucw, n. 84,
tur. Quem igitur jam justum dixerira, nisi horum de Jesu baplizalo). Numquid quoniam haec dicit vir
liberum vinculorum, quem naturae communis vincula lantus Ambrosius, et gratiam Dei, sicut filio promis-
non teneant •? > Ecce vir sanclus, Pelagii quoque sionis congruit, grala pietaie commeiidat, ideo de-
testimonio in fide catholica probatissimus, Pela- struit liberum arbitrium? aut eam vult intelligi gra-
rianns neg.intesorigihale peccatum tanta manifesta- liam, quam diversis locuiionibusPelagiaiiinoIunlnisi
ione redarguit; nec tamen cum Manichacisvel Deum legem videri, ul videlicet non adfaciendum quod co-
nasctntium conditorem negat, velnuptias, quas Deus gnoverimus, sed ad cngnoscendumquid facianius, nos
iiistituii el benedixit, accusat. Deus adjuvare credatur? Si hoc istum hominem Dei
30. Pelagiani dicunt ab homine incipere meritum sapere existimanl, quid de ipsa lege dixerit, audiant.
per liberum arbiirium, cui Deus subseqnens gratiae In libro de Fuga saeculi: < Lex, > inquii, < os oranium
retribuat adjumentuin. Etiara hic eos refellal vene- potuit obstruere , non potuit menlem converlere >
randus Ambrosius, dicens in Expositione Isaioe pro- (Cap. 3). Ilem alio loco in eodem libro : < Lex, >
pbelae: < Quia humana cura 3 sine divina ope imbe- inquit, <factumdamnai,nonauferlmalitiam> (Cap.l).
cillaestad medenduni, Deumauxiliatorem rcquirit.i Videanl fidelem et catholicum virum Apostolo con-
Iiemin lihro qtii inscribitur, de Fuga saeculi (Cap. 1): sentire dicenti, Scimus auiem quia quwcumquetex to-
« Freqtiens uobis, > inquit, < de effugiendosaeculoisto quitur, his qui in tege sunt loquilur, ul omneos obslrua-
est sermo; alque utinam quam facilis sermo, tam lur, et reusfial omnismiindusDeo; quia non justifica-
cauluset sollicitus affectus4. Sed quoil pejus est, fre- bitur ex lege omniscaro coram illo (Rom. ni, 19 et 20).
quenter irrepit lerrenarum illecebra cupiditatum, et Ex eo enim apostolico sensu illa sumpsit et scripsit
vanitalum, offusio* meniem occupat, ul quod studeas Arabrosius.
vitare, hoc cogites animnque volvas. Quod cavere dif- 31. Jam vero quoniam Pelagiani dicunt, justos in
ficile estbomini, exuere autem impossibile. Denique hac vita velesse vel fuisse, qui sine ullo peccatovixe-
voli magis eam esse rem, quam eflectus, testatur pro- rint', in tantum ul vita futura, quoein praemiospe-
pheta dicendo. Declina cor meum in leslimonia tua, et randa esl, provectior et perfcctior esse non possit:
non in avaritiam (Psal. cxvui, 36). Non enim in po- eliam hic eis respondeat eosque refutet Ambrosius.
teslate nostra sunl*cor nostrum et noslrse cogitaiio- Nam exponens lsaiam proplietam, propter id quod
nes, quaeimproviso offusaementem animumque con- scriplum est, Filios gemi el exalluvi, ipsi aulem me
fundunt, atque alio trahunt quam tu proposueris : ad spreverunt (Isai. I, 2), suscepit de generationibusquac
saeculariarevocant, mundaua inserunt, voluptaria in- ex Deo sunt disputare; alque in ipsa dispulatione
gerunt, illecebrosa inlexunt; ipsoque in tempore, quo commemoravit lesiimoiiium Joannis, ubi ait, Qui na-
elevare mentem paramus, inserlis inanibus cogilalio- tus estex Deo, non peccal (I Joan. m, 9). Et eaindem
nibus ad terrena pleriimquedejicimur. Quis aulem tam quaestionem. difficillimam iractans : < Cum hoc in
beatus, qui in corde suo semper ascendal? Sed hoc mundo, > inquit, < nullus sit qui immunis sit a pec-
sine auxilio divino qui fleri potesl ? NuIIoprofecto nio- cato, ctim ipse Joannes dicat, Si dicimus quia non pec-
do. Denique supra eadem Scriptura dicit: Bealus vir cavimus,mendacemfacimus illum (Id. i, 10). Si autcm
cujus estauxiliumejus abs te, Domine; ascensusin corde ex Deonati non peccant, et de his intelligimusqui in
ejus > (Psal. LXXXIII, 6). Quid apertius et sufflcientius hoc mundo sunt innumeros, necesse est oestimemus,
dici potest? Sed ne Pelagiani forte respondeant, eo qui per lavacri regeneralionem Dei gratiam conseculi
ipso quo divinum auxilium posciture, praecedcre ho- sunt. Sed lamen cura dicat prophela, Omnia a te
minis meritum; idipsum meritum esse dicentes, quia exspeclanl, ul des illis cibumin tempore: danle te iis,
orando flt dignus cui gratia divina subveniat: alien- colligent sibi; aperiente te manumluam,universaimple-
dant quid idem vir sanctus diCatin Expositione Isaiee. buntur bonilale; avertenteautem te faciemtuam, turba-
< Et orare Deum, > inquit, < gratia spirilualis est. bunlur: auferes spiritum eorum, el deficient,et in pulve-
Nemo enim dicit Dominum Jesum, nisi in Spiritu rem suum convertentur:emiilesspiritum luum, et crea-
sanctoi (ICor. xn, 3). Unde et exponens Evange- buntur, et innovabisfaciem terrw (Psal. cm, 27-30):
non de quocumque tempore videri dicla, sed
' Editiomittunt,non obaliud ; et habent sic, ntstesset possunt
natusex virgine, qui generationisobnoxiwprivilegio, etc. de fnturo, quo eril nova terra et novum ccslum. Tur-
Redintegraturlocusad Gallicanos Mss.In eo rursus variant babuntur ergo, ut principium sumant, alque aperiente
codices, lib. 2coutraJulianura,n. 4. te manum tuam, implebuniuruniversa bonitate'; quse
' GalUcani Mss.,nisi*solum liberum vinculorum,quem non
nalurwcommunisvinculanontenebant? facile hujus sseculi est. Nam de hoc sseculoScri-
* in editis,pro, cura, substitutum
4 in Mss.,effectus. fuerat, nalura.
* In iisdemUss.,effusio. 1 SicMss.At editi, in hac vita ideo vel esse vel fuisse,
* Edili,est. Mss.,sunt. quia sine ullo peccatovixerunt.
» GaliicaniMSS., sumant,quwaperimtete manumtuam,
' Editi,possit.Emendantura Mss.
impleantur universabonitate.
635 CONTRADUAS EPISTOLAS PELAGLVNORCM,S. AUGUSTINILIBER QUARTUS. 636
ptpra quid dicit? Non esl qui facial bonilatem, non est relur igitur, > inqutt^ < mors in nobis,. ut operelur et
usqtieadunum(Psal. xm. 1). ^'i i^ilur ,iiver.->;c gcnc- vila, bona viia post mortem, hoc est, bpna yita post
raliones sunt, cl hic inli-oitusin har.c vitam rcccptor vicloriain, bona vila absoluio certamine: ut jam kx
est deliclorum, in tantuiii ut Sjicrnatiir cliani ipscqui carnis Iegi mentis repugnare non JJQverit (Rom. VH,
geuuit, alia autem gcncratio peccala non recipil; vi- 23), ut jam nobis nulla sit, cum corgpre. iiiorlis^con-
deamus ne qtta sit posthtijus vitoecurriculitm nuslra tctilio.. s Riirsus in eod.cm.:« Erp>n \ in.QjUit, quia ui-
regeneralio, dc qua diciuiu cst, ln regeneratione,cum sli hauc reinuneratipiiem habeni, ut vi(ie.a,n.t i>ciem
sederit Fitius hominis in llirono gloriw suw (Mallh. Dei, ct Imnen' illnd quo4 UljWflii^tpmuenxhpniin.ena
xix, 28). Sicut cnjni regeneratio lavacri dicilur, pcr (Joau. i, 9); a,b biflC io,4ua,i|Ws. h.u^us,wpd,i s,tudium,
qiyimdctcrsa peccatorum colluvione renovamiir : ila Ut approptnquet anim.ai, nostra Dep^appjcpnir^quet ora-
i/generaiio dici vid.-lur, per quam ab omni corpoicoc lio *-,adhaTcat illi uostrqn,!.dcsidcFiimri,upijisepare-
concretionis ptirittcali labe, mundo anini;e sensu in mur ab co. Et hic quidpmppsiii, meditOftdfttlegeado.
vitam rcgencramiir seternam; co quod purior quae- qiiaerendpcopulemur Dpo.:cpgnosj!am.use.uwt,ut pos-
dam qualitas sit regenerationis, quam lavacri istius, sumus. Ex parte euim hic cognos^ju^us: qq'^ ^ic vvift,-
ut noii solnm in aclus ejns, sed ne in ipsas quidem perfecta, illic perfecla oninia; hiq p^rrVWU. Ufe ffl-
cogilaliones noslras aliqna cadal suspicio peccato- busti, Videmus,inquit, nwc pexspecn(iit!im,«niifm«fe
rum. > Item alio loco in eodeiii operc: < Yidemus, > lunc aulem facie ad [aciem.,Tunc re,vel,ala(acie.§lp-
inquit, < impossibile esse ulpcrfecte quis iinmapula- riainDomini speculari lictbit, quani (tuno ayintsecc^-
tusessc possjt in corporeconsliliiUis; cum ctiam Pau- poris hujus concretis visceribus invplutae, el quibus,-
lus imperfectuni se dicat. Sic enim babel: Noii quod dam carnis hujns maculis et cp|luvio.(>ib.qs o|iUi.ui»'3Ue
jam acceperim, aul jam perfectus sim- Et lamen post sincere videre non poss.qnt. Qu,\seiwfx^i.nquU,vidibit
paululiimaif: Quicumqueergo perfecli$mmis(Philipp. vultummeum, et vivet(Exod< XXXI.II, ?0J? El rectc :
III, 12, 15). Nisi forte quia est.perfcctio alia in hoc nam si solis radios pcii|j pp.slri ferre HPn uossqiit, et
miindo, alia post illud perfectum 4 dc quo dicit ad Co- si quis diqtius e rcgionc sqlis intendpril, caeqavi^P°
rinlliios, Cum venerit qttod perfectum esl (\ Cor, xm, perlitbetur; si crcatura crpatursiii sinp fraude.atqqe
10); ei alibi, Donecoccurramusomnesin unitatepifidei, offensiono sui npn potest,iiUqeri; qnqmotjopniesl sine
d agnitionemFilii Dei, in virum perfectum, in mensu- pericujo sui vibranlem cernere vtillqm Creaioris,a^ter-
ramwtatis pteiiitudinisChristi (Ephes. iv, 13). Ulcrgo ni, corporis hujus opertqs exnvijs? Qn'is cn'ui| jusiifi-
pcrfcctos scciim inullos ait Aposiplus in boc mundo catur in conspectu Dei (Pwl, CKLII,2); cqm uuilis
sitos, qui si ad. perfeclionem veram respicias, perfccli quoquediei iufans mundus a peccaia 3 es,s.ei)pq [ips.sit
essc iion potc.raiit, quia ipse dixit, Videtnusnune per (Job xiv, 5, sec. L^X), et nemo ppssii,(lp SUicpr^js
speculumin wnigmate,lunc aulem facie qd faciem; nunc inicgritate et casjinionia gjprisri» (Prpii, xx, 9)?
cognoscoex parte, lunc qulemcpgnqscamskut et cogni- CAPUT XII. — 52. Iheresis Pe(agiimq tfit/tlteSQSt
lus sttm (I Cor. xm, 12): ila el inimacnlali stinl in lioc Ambrosiumexarta. Fides cqihoMca%e\\\v,ej pigi/fltisad
nipndo, cl iiniiiaculali crunt in regiio Dei; cum uti- repellendumerrorem. Syttodi cQngregaliQqd liwreses
que si tniniitius discutias, immaculatus. esse iieiuo dmnnandasnan semper necess.qr\g,, Njmjs |p|)gllin gfij,
possit, quia nemo sine peccato. > Uem in ipso : < Vi- si omnia velirn cpmpiemorarp, quflB. sa.nct»SAmbrq-
demus, > inquit, < quia dum in hac vivinius viia, nos sius adversus hanc hacresim PeJagia|)pru))iLafltopost
muudare debemus, et quaererp Deum, et iucipere ab exorluram, npn eis qujdem respoii(Jef|S, wA pf^-
eraunilaiioneanimae nostrae, etquasifundamemacon- cans catholicam fideni, atqpp jnga h.omJnesa^i/jfjafls
stituere virtutis, ul perleclionem purgalionis * post dixit et scripsit. Sed nec illa Qmniacpnjmeinprarg BP"
hanc viiam mereainur adipisci. > Itemque in ipso : lui vel debui, qu;p glorjQsjssimus.jn
D9mi««iGjrnrift-
< Gravatus autero, • inquit, <et ingemiscensquis nbn nus posuit in Epistoljgsuis., qi)ilws ^.em.0fls|re|ij)r,
*
loquatur, Infriix egq hoiito, quis me liberabii de cor- quam sit haec, quani Jenpmus, fides yera yereqiie
porc morlis hitjus(Rom. vn, 24)? Ita codern mpgjstrp chrisliana alque calliolica, sjcut pep ScripUiras.^an-
oinnes varietates iiiterprelationis absolvimus. Nani si ctas aiiliquitus tradiia, sip a palri)l|JS noslris, gt
oranis infelix qui se corporis implicaluni molesliisrc- usque ad boc tempus, qup isti eam conveliere tenla-
cognoscit, utique omne corpus infelix: neque enini verui)t, r.ctentaatqiieseryala, et demceps prppilio
fclicem illum dixcrim, qui confusus quibusdam incn- Dcoretinendaaiqueseryaiida. Naro sic Pypriapo e( a
tis sure tencbris conditionem suam nescit. Illud quo- Cypriano tradita haecalque hujiismodi ex ejus liiteris
que non absurdum ad inlellectum accessit. Si enim tesliiTioniaprolaia teslantiir: sic autemusquft ad tcm-
homo qui se cognoscit, infelix est, infelices prpfecto ppra nbslra servala, ea qu® dc his rehus anieqnam
omnes; quia unusijuisque suapi infirmitalem aul per isti ebullire ccepissenl, Ambrosius cpnscripsit, ostea-
sapj.eiitiamrecognpscit, aut per insipie.iUiamnpscit.j dunt, et quod eorum profanas novitates calhplicaeau-
Item in libro de Bonomortis > (Capp. 3 et 11): Ope- res qua3pbique sunt, horrnerurit: sic porro deinceps

1 Editi,el ttt lumen.Abest,ut, a Mss.

1 Editi, aliit inhoctmmdo, alia post hanc vitam. itlud ' Hicveleres (ibri resliniunt,
appropitiquetOratio.
* ttem hicex Mss.additur, a peccato.
perfectum.
' sic Mss.Castigauturad GaUicanosMss.
4 Kditi,quomodo.Mss.,quam.
Editi,pmificulioms.
 «87 ADMONITIOIN LIBROS CONTRA JULIANUM. 638
esse servanda, satis salubriter istorum partim damna- exiorta subscriplioest? Numquid bcatissimis et in fide
lio, parlim correctio dcclaravit. Quodlibet enim mu- catholica cxccllentissimis viris Cypriano et Ambrosio
tire audeant adversus sanam lidem Cypriani et Am- ante islos, adversus istos extorla subscripiio est :
brosii, non eos puto in tam magnum prorupluros fu- qui' eorum impia dogmata tania manifestatione sub-
rorem , ut memoratos et memorabiles homines Dei vertuut, ui quoe contra eos manifestioraMicaraus, vix
audeanl dicere Manichneos. nos invenire possimus ? Aut vero congregatione syn-
33. Quid est ergo qnod rabiosa mentis caccilale odi opus erat, ut apertapernicies damnarelur? qiiasi
nunc jactant, toto penitut Occidente non minus stul- nulla haeresis aliquando nisi synodi congregaliono
tum qttam impium dogma tusceptum: quandoquidem damnala sit: cum potius rarissimse inveniantur, pro-
DominOmiseranle suamque Ecclesiam misericordiler pter quasdamnandas necessitas lalisexstiterit;multo-
gubernante, sic vigilavit catholiea fides, utnon niinus que sint atqtie incomparabiliter plures, quseubi exsti-
stnltum quam impium dogma, qtiemadroodum Mani- terunt, illic improbari damnarique meruenmt, atque
chaeorum, ita eliam non susciperelur islorum ? Ecce inde per coelerasterras devitandse innotescere potue-
saneti et docti viri fama tolius Ecclesise contestante runt. Verum islorum superbia, quse tanlum se exlol-
calholici, et creaturam Dei, el nuptias ab illo institu- lit adversus Deum, ut non in illo vclit, sed potius in
tas, et legem ab eol per sanctum Moysen datam, et libero arbitrio gloriari, hanc etiam gloriam captare in-
libernm arbilrium ualursehominisinsiiura, et sanctos telligitur, ut propler illos Orientis ct Occidentissyno-
Patriarchas et Prophetasdebitisac congruis praedica- dtts congregetur. Orbem qnippe catholicum, quoniam
tionibus laudant; quae omnia qninque' Manichoci, Domino eis resisicnte pervertere nequeunt, saltem
pariim negando, partim eliam dcteslando conde- commovere conantur : cum potius vigilanlia et dili-
mnant; unde apparet istos doctores catholicos longe a gentia pastorali post factura de illis compciens suffi-
Manichseorumsensibusalienos : et tamen asserunt ori- cicnsque judicium, ubicumque isii lupi apparttermt,
ginalepeccatum, asserunt gratiam Dei super liberum contere-idi sint,sive ut sanenlur alque mutenlur.sive
arbitrium, omneantecedere meritum, ut vere gratui- ut ab aliorum salute atque iritegrilate vitentur; adju-
lum divinum praebeatadjulorium; asserunt sanctos ita vanlc Pastore paslorum, qui ovem perditametin par-
juste in hac carne vixisse,ut eis esset necessarium, quo vulis quocrit, qui oves sanctas et justas gratis facit,
dimitianturquolidiana peccala, orationis auxilium, per- quieas quamvis sanclificalas et juslificatas, tamenin
fectamquejustitiam, quoenon possit habere peccatum, ista fragilitate alque infirinitate pro quotidianis pec-
iflftliavitafulurameis,quijusleliicvixerinl, prtemium. catis, sine quibus hic non vivitur, etiam cum bcuo
54. Quid est ergo quod dicunt, Simplkibus episco- vivitur, quotidianara rcmissionem, et ut petant pro-
pis ', sine congregationesynodi in locissuis sedentibus, videnter instruit, et petentes clementer exaudit.
1 Editiprseterierant,ab eo. Exstatin Mss. 1 Editi, qua. At Mss,,qui.
* SicMss.Atediti, mique. 8 Mss.,manifestatiora.
1 In editis, Desimplicibusepiscopis.Ahest, de, a Mss.

ADMONITIO
IN LIBROS CONTRA JULIANUM.

, In his libris Hieronymus presbyter laudatur tanquam vita jam functus ( Lib. 1, n. 54; lib. 2, n, 36). Por-
ro e vivis ille anno Christi 420, pridie kalendas octobris excessit. Hos ergo libros non ante annum 421 collo-
«are licet. Enimvero ipse Augustinus iu Retractationibus posl opus ad Bonifacium quod contra duas Pelagia-
Mmg Episiolas anno 420,-aut non multo serius editum est, subsequenti eos loco recensuit.
In primo libro peccati originalis dogma, jam ante a se libro priore de Nuptlis et Concupiscentiaexplicatura
confirmaturns, ostendit primum Manichseierroris criminationem, qua Catbolicos, dogmalis islius defensores,
•rBeere Jolianus nitebatur, in clarissimos quosque Patrum, tam grsecorum, quam lalinorum, recidere : altera
deinde parte fibri deraonstrat, Manichaeoslemerariis aliquot ipsius Juliani sentenliis plurimum adjuvari.
ln secundo, Pelagianorum contra originale peccatum argumentationes quinque convellit auctoritate praece-
dentiumEcelesiaedociorum.episcoporum videlicet illuslriorumdecem, Irensei, Cypriani.Relicii, Olympii, Hila-
ifi, Gregerii Nazianzeni, Ambrosii, Basilii, Joannis Constantinopolitani,et Innocentii; necnou testimonio prc-
«byteriHieronymi, viri sancli ae pererudili.
Hinc jam singulis qualuor Juliani libris Augustinus singulos totidem suos opponit, dicta illius omnia excu-
tiens, iis tantum praetermissis quae nodum quaestionisullum non habent. Ac tcrt)0 quidem suo primum adyer-
sarii librum sic refellit, ut contra eum probet, quamvis Deus bonus hominum sit conditor, bonaeque sint nu-
ptise et ab ipso institutse, malam lamen esse concupiscentiam,qua caro contra spiritum concupiscit. Ilocmalo
bene uli conjugium,meliusque non uti conlinentiam. Malum auteni istud non ex alia substantia Deo coseterna,
ut Manicbseusinsanit, nobis esse permixtum; sed per Adse inobedienliam exortum atque traduclum, et per
Ghristi obedienliam expiandum sanandumque. Ex ipsis quoque Juliani dictis malam ostendit esse libidinem.
 639 S. AUGUSTINIEPISTOLA CCVII. 640
In quarto, contra secundtimlibrum Juliani duo prsesertim docet, unum quidem, virlutes Infidelium veras
non esse : allerum vero, malam esse concupisceniiam.quod ipsiseliam Gentiliumsententiis, praebenteocca-
sionem Juliano, commonstrat. Circa niedium libri paucis obiier ostendit, quomodo gratia non secundum me-
rita deiur, nec tamen in fatum sit refereuda : ulque intelligendum quod Apostolus ait, Deum velle omnes
homines salvos fleri.
In quinto, librum adyersarii tertium confutans, dicit cur novam hseresim quae originis peccatum negat,
detesteiur mullimdo christiana, quia nimirum imaginem Dei tantos hic in parvulis cruciatus pali, et si abs-
que Baplismoinlereant, a regno Dei excludi novit. Perizomala a parentibus primis ob pudorem ex peccato
venientem assumpia probat. Peccatum po se esse praecedentispeccati puenam. Ex eadem daranalionis massa
esse alios gratis elecios, alios vasa irae factos. Concupiscentiamnon ideo laude dignam, quod per eam homi-
nis inohedienlia puniatur; sed semper esse malam, in illis etiam, qui ei non consentiunt. Quomodo inlelli-
genduui illud Aposloli, ut sciat unusquisquesuum vas postidere. Verum sine concubitu esse, quale Mariaecum
Joseph luit, cnnjugium. Frustra Julianura ex Aristoteliciscategoriis contra originale peccalum argutari. Quid
caro Christi a 'caelerorumhoniinum came peccati distet. Manichaeisminime favere Calbolicos, dum libidinis
raalum et originis vitium agnoscunt; sed Pelagianos potius, cum < de ea re quse a peccato libera est > dicunt
< peccata non nasci. t
Sexto tandein libro ad Juliani quarliim respondens, nasci hominem cum peccato confirmat cx Baplismo
parvulorum, ex Aposloli verbis, et rilu exorcismi ex exsufflaiionisbaptizandorum. Olese et oleastri exemplo
convenienter exponit quomodo ex parcntibus regeneratis ac justis nascanlur filii peccatores et regenerandi.
Peccatum originale in primis parentibus voluntarium esse ostendit, ac nobis quidera alienum proprielate
aclionis, nostrum lamen coiitagione propaginis. Ilnjus peccali raerito ficri, ut lanlis ab infantia miseriis atte-
ralur genus hitmanum , utque parvuli sine regenerationis gralia morientes excludantur a regno Dei. Qnomodo
concupiscenlia manet actu, proeterit realu. Pauli lestimonia perverse a Juliano exposita revocal ad caiholicum
intellectum. Ezechielis postremo auctoritatem, qua ille abutebatur, secundum legitimum sensum interpre-
tatur.
In libros Contra Julianum, vide lib. 2, cap. 62, Retractationum, t. 1, col. 655 , a verbis,
Interea libri quatuor, usque ad verba, Contumelias tuas et verba maledica, Juliane. M.

AUGUSTINI EPISTOLA CGVII.

Beatissimo fratn et coepiscopo CLAUDIO, AUGUSTINUS, in Domino salulem.

Quoniam mihi fraterno excitalus affeclu, Juliani quatuor libros, quos adversus unum meum (a) scripsit,
priusquam peterem , ipse misisli; nihil convenienlius pulavi esse faciendum, quam ut ea quse respondeo, tu
potissimum legens judices, utrum recte congruenterque responderim. Nam de his qualuor libris nonnulla
decerpta scripserat nescio quis ad illustrem et religiosum virum comitem Valerium, adversus eumdem librum
meum, «juemme ad illum scripsisse cognoverat: quae cum in rnanus raeas eodcm sublimi viro curante venis-
sent, illi primo non distuli secundum volumen adjungere , in quo illa omnia, sicut potui, refutavi. Sed nunc
eosdem libros cum diligentius inspicerem, comperi illum, qui nonnulla inde selegerat, non omnia ila posuisse
ut in bis libris legiintur. Unde poterit videri Juliano, vel cnilibet illorum, me potius fuisse menlilum; quia
non ntique sicul hi quatuorlibri, ita illa quac de his excerpta , et memorato comili missa sunt, innotescere
poltieriini. Quisquis ergo et illum secundnm librum meum ad comitem identidem Valerium , sicut priinum
coiiscripium legit, noverit me in quibusdam non respondisse Juliano; sed ei potius qui de libris ejus illa se-
legii, et non ila posuit utinvenit, sed aliquantum puiavit esse mutanda; fortasse ut eo modo quasi sua facerct
;:u;«'aliena esse constaret. Nunc autem veriora credens exemplaria, quse tua Sanctitas misit, ipsi auclori vidco
••spondendum, qui unum meum quatuor libris suis refellissc se jactat, et usquequaque spargere frdei venena
nen cessat. Aggressus sum igitur hoc opus in adjulorio Salvatoris pusillorum atque magnorum; et scio le, ut
id implerem orasse pro me, et pro iis quibus hujuscemodi labores nostros profuluros credimus et optaiiius.
Auende ergo jam responsionem meam, cujus principiura hanc episiolara subscquelur. Vale in Domino memor
nostri, frater bealissime.
(a) Librumprimumde Nuptiiset Concupiscentia.
 S. AURELII AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI

CONTRA
JULIANUM,

LIBRI SEX(a).

LIBER PRIMUS.
catholicamsententiam de originali peccato a se in primo libro de Nuj.tiiset Concupiscenliaexplicatam suscipit
defendendamconlra Julianum, qui eam qualuor grandioribus libris insectari ausus, in ejus defensores Manichaeo-
rum nuncupationemconferre non vereatur. HancexsecrabilemcriminaLionem in clarissimosquosquePatrumtam grae-
corumquam latinorumrecidereostendit Augustinus,allatisin eamrem ipsorum testimoniis,cum responswnead illano-
minatimBasibiet Joannischrysostomiloca,quaesutTragarisi lulianus putat. Extrema parte libri monstrat, Manichseorum
haeresimtemerariisquibusdamJulianiipsiussentenliis(ilurimumadiuvari.

CAPUT PBIMDM.— i. Conlumelias luas et verba ipsa, in quibus vix est, ut dixi, qtiarta pars voluminis
maledica, Juliane, quse ardens iracundia 1 librisqua- mei, quacvelutinflrmiora existimans, quatuor tuorum
luor anhelasli, si me contemnere dixero, mentiar. grandiorum ' voluminum strepitu, quasi quadrigarum
Quomodo enim possum isla contemnere, ubi teslimo- impelu proslernere et conculcare molitus es, couside-
niixn conscientiae mese cogitans, vel gaudere me vi- ratione multo plurium csclerorum, qua? attingere ti-
deo debere pro me, vel dolere pro te, et pro muisti, inconcussa manere monstrantur: quod osten-
eis qui decipiuntur abs te ? Quis aulem conte- dere pene superfluum est. Admonendi enim sunt po-
mnat sive exsultationis suaemateriam, sive moero- tius qui hoc nosse desiderant, ut non eos pigeat
ris?Nam unde partim laetamur, partim contristamur, utrumque legere, el quod scripsi, et quod respondere
nulla ratione contemniraus. Meorum quippe causa voluisti. lta enira se rcs ipsa declarat atque indicat,
gaudiorum est promissio Domini dicentis: Cum dicunt ut nimium lardi sint, qui hoc a nobis postulent de-
omne malum adversum vos, mentienles,propler tne ; monslrari.
gaudeleet extuttate, quoniamtnercesveslramulta esl%in 3. Nunc ergo quia video le veritate descrtum!, ad
cwlis(Matth. v, H, 12). Et rursus mei causa mceroris maledicla esse conversum, ita distribuam dispulatio-
est Aposloli affectus, ubi lego : Quis infirmalur, el eyo nem meam, ut ostendam prius quantis et qualibus
non infirmor? quis scandalizalur, et ego nonuror( II Ecclesiaecathohcau doctoribus nomine Manichseorum
Cor. xr, 29) ? Sed haec pro luo dogmate, quod verita- inlolerabilem facere non cuncteris injuriam, et cum
tem pulas 8, etiam tu potes dicere. Auferamus iiaque me appetis, in quos tela sacrilega jaculeris. Deinde
de medio, si placet, ista communia, qusc dici ex utra- nionstrabo, quod tu ipse sic adjuvas Manichseoruin
que parte possunl : quamvis veraciter dici ex utraque damnabilem elnefandac impictatis errorem, ut miilum
parte non possunt. talein patronum nec in suis dilectoribus valeant in-
2. Primum abs le quaero, cur libro meo sallem venire. Terlio loco, quantum breviler potuero, sen-
specie lenus te respondisse glorieris, cum luis libris tenliis non meis, sed eorum quifiierunt anle nos, et
quatuor unius mei parlem nec quartam reprehenden- adversus impios fidem catholicam defenderunt, ina-
do tetigeris, eosque saltus in practereundis meis dispu- nes argutias tuas et, elabnrala argumenta convincam.
tationibus feceris, qunsi omnino desperares*ulriusque Postremo, quoniam si te non correxcris, necesse libi
operis, et mei scilicet et lui quemquam esse posse erit eliam illos Ecclesiaecalholicaeoppugnare doclores,
lectorem, qui ista deprehenderet. Denique eliam pauca alque contendere nec ipsos in hac qusestione calholi-
ADMOMTIO PP. BENEDICTINORUM.
Lilirisex conlraJulianumemendalisunt opc manuseriptor-im Vaticanorumquinque, et octo GaHieanorum,unius ex
bibliothecaclarissimiviriD.EmericiBigot, aliorrrrncx abbatiaFloriacensi,ex abbaliaCasalisBenedicti, ex Pratellensi,
ex Michaeliaa, ex Beccensi,ex Lyrensi,et ex Pansiensis. vicioris; auxilioquoquelectionumvariaromex manuscriptis
Iribus Belgicis,et collataesunt antiquaeedilioncsAm.F.r.et Lov.
Comparavimus prceterea cas omnes editiones initio Retr. cfConfess., t. i, memoratas. M.
1 velus codex Floriacensis, quw in me ardens ira- 1 omnesvalicaniMss.,grcmdium.
eundia. %Er. et Lov.,a verilatedesertum.Am. ct manoscripli
* OmnesMSS., copiosaest. carent prseposttione, «. Sic Tacitus, Annaliumlibro 3,
' Am.Er. el aliquot Jiss., pro luo dognuite,qitamverila- cap. 20: «nec praeliumomisit,donec desertus suis(pro, a
tem pitlas. « suis)caderet.«
wDUi)Mss..(V pr- i .
(a) scripliannoClu-isti431, aut paulopost.
 6« CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI $M
cam tenuisse verilalem, defendam contra te, Deo ad- si ullus in eis vel Dei limor, vel hominum pudpr tan-
juvante, et ipsorum et noslram fidem : ubi etiam id lum raalum pervicacisesuperaverit. IrenseusLugdu-
poterit apparere, non solum tu verbis tuis, quod se- nensis episcopus non longe a temporibus Apostolo-
cundo loco mc demonstraturum essc promisi, sed rum fuit: iste ait, < Non aliter salvari homines ab
ipsumdogma Pelagianum, quod communc cst omni- antiqua serpentis plaga 1, nisi credant in eam qui se*
bus vobis, quantum adjuvet Manicbacos. cundum similitudinem carnis peccati lh lignojnalyrii
CAPUT II. — i. Primam ilaque partera distribu- exaltattts a terra omnia traxit ad se, et Vitilicavk,
tionis mese, quemadmodumexsequar, parumper ad- mortuos> (Lib. •£,cap. 5). Item idem ipse : <Quem-
verte. Nempe inter nos, quantum allinct ad intcntio- admodumadstrictum est,>inquit,<morligenus huma-
lem libri mei, cui le respondisse qualuor tuis jaclas, ntim pervirginem, solvaiurpervirgihem^aequalance
»sta vertitur quaestio,quod ego dico sic nupiias esse disposila, virginalis inohedientiaper virginalcm obe-
laudandas, ut nullomodoad earum culpamvituperatio- dienliam. Adhuc enim protoplasti peccato per cor-
ncmqueperlineat, quodomnes homines primorumillo- reptionem3 primogeniti emendationem accipiente,
rum hominum peccato nascunlur1obnoxii. Iloc enim serpentis prudentia devicta per simplicilatem co-
quinegat, ipsachristianse fidei subveilere firmamenta lumbse, vinculis iilis resoluti sutnus, per quaealligati
conalur. Hiiic quippe factum cst ut de nuptiis et eramus morli > (Lib. 5, cap. 19). Videsne antiquum
concupiscentialibrum scriberem : nupliarum scilicct hominem Dei, quiddeantiqua serpentis plaga sentiat?
bonum discernens ab eo roalo unde trahittiroriginaJe quid de similitudinecarnis peccati, perquam sanalur
peccatum. Tu autem dicis nuptias sine dubitaiione plaga serpenlis in carne peccati ? quid de protoplasli
damnari, nisi quod ex eis nascitur, ab omui sit libe- peccato, per quod alligati fueramus?
rum obligaiionepeccati : propler quod libris quatuor 6. Multo autem aperlius de eadem fide*beatissi-
te unum meum refutasse gloriaris. In quibus libris mus martyr et episcopusCyprianus: tSi faomines,»
volenshomines averterea fide calholica fundatissima, inquit, < impedire aliquid ad consecdtionemgraiise*
etad novitalemvestri erroris addttccre, sa:pcincutisle- posset, magis adultos el provectos et majores nalu
genliumscnsibusManichaeae peslishorrorem2:quasima- posscnt impedirc peccata graviora. Porro autem si
lum nalurale cum Manichaeissapiat, qui dicit infanics gravissimis delictoribns et in Deummultum ante pec-
secundum Adam carnaliter natos, conlagiiimmorlis caniibus, cum postea crediderint, remissa* peccalo-
anliqiiaeprima nativilate contrahere, cl ob hoc se- rum datur, el a Baptismoatqne gratia nemo probi-
cunda indigere, ut per lavacrum regenerationis prius belur; quanto magis prohiberi non debet infans, qui
pcccati originalis remissione purgenlttr, ct in Dei fi- recens natus nihil peccavit, nisi qttodsecundumAdam
lios adoptati in regnum Unigcnili iransferaiitur. lloc carnalitcr nalus, conlaginm mortis anliqaac prima
de Manichaeorumuominc et crimine facicbat ctiam nativitate contraxil? Qui ad remissam peccatorum
Jovinianus, negans Mariaesanctoe virginilatem, quse accipicndam hoc ipso facilius accedit, quod iili re-
ftieral dum couciperet, permansisse dum parerel : miltuntur, non propria, sed alienapeccala>{Ept*i.<»4,
tanquam Christum cum Manichaeisphanlasma crede- ad Fidum).
remus, si malris incorrupta virginitate diceremus 7. Reticium ah Augustoduno «piscopum magnx
esorlum. Sed in adjutorio ipsius Salvaloris, sicut fuisse auctoritalis in Ecclesia tempore episcopalus
spreverunt Catholicivelut acutissimum quod Jovinia- sui, gesla illa ecclesiastica nobis indicant, qnando in
nus exseruerat argumcntum, ct nec sanctam Mariatn urbe Roma Melchiade' Apostolicse Sedis episcopo
paricndo ftiissecorruplam, nec Dominumphaniasraa prsesidenle, cura aliis judex interfoit, Donalumque
fnisse crediderunl, sed ct illam virginem mansisse damnavit, qui prior aucior DonatisUrumschisuatis
ct Caccilianura episcopum Ecclesiae Canhagi-
post partum , et ex illa lamen verum Christi corpus fuit,
exortum : sicspernent 3 vestra calumniosavnniloquia, nensis absolvit. Is cum de Baptismoageret, ilaiocu-
ut neque cum Manichaeisaslriiant mali naturale prin- tus esl: <Hanc igitur principalem esse in Ecclesia
cipiuni, et secundum aniiquam et veram cailiolicam indulgentiam, neminem praeterit, in qua autiqui cri-
fidemnullo modo dubilent Cbrisliim in cvacuando minis omne pondus exponimus, et ignoranlisenoslrae
chirographo paterni debiti liberalorem crcdere par- faciuora prisca delemus, ubi et veterem horainem
vulorum. cum ingenilis sceleribus exuimos(d). i Audis aniiqui
CAPUT III. — 5. Sed lu qui tam crcbro nobis Ma- criminis pondus, audis prisca facinora, audis cura
nicliacorumnomen opponis, quos et qttalcs viros ct sceleribus ingenitis hominera veterem: et audes ad-
verstis hsecruinosam conslruere novitatem 1
quanlos fldei calholicie defensores tam exsccrabili
criminatione appetere audeas, si evigilasintuerc. Non 8. Olympius Hispanus episcopus, vir magnae in
quidem omiiium de hac re scntenlias, ncc omnes 1 ouidam Mss.,ab antiqviterpentk ptaga.n. iokz, de
eortiin, quos commeniorabo, me congrcgalurumessc antiquiserpentisplaga.
%DuoMss.,salvalurper vitigmem.
polliceor;,quia nimis longtimcsi, ct necesseesse non 3 PleriqueMss.,per correclionem.
arbitror : sed ponam pauca paucorum,qiiibiis lamen * in Mss.,sedeaaemfirte.
noslri contradictores cogaiiiur ertibesccre et cedere ; « Antiquissimus Floriacenascodex, a consecutione
gra-
tiw.
1 sicMss.Editi,nascantur. 6 Am.Er. etplerique MSS., remksio.
* SicMss.Editiautem,errorem. T vatic. Mss.,tietciade.Alii,uittiade.
3.ApudLov.,spernwti. , (a) Nonexstatbocopuscuhim.
645 LIBER PRIMUS. 046
Ecclesia et in Christo glorice, in quodam sermone in eodem ipso : t Omnes, > inquit, <in Adam mori-
ecclesiastico: <Si fides, i iriquit, < unquam in terris mur', quia per unum hominem peccatumintravit in
incorrupla mansisset, ac vestigia deiixa tenuisset, mundum, el per peccatummors; rt ita in omnet ho-
quae signata dcscruil, nunqtiam proloplasli raorlifeia mines perlransiit, in quo ornnes peccaverunt. illius
iransgressione viiium' sparsisset ingermine, utpec- igiturculpa, mors omniuin est»(Lib. A,n. 67, ud Luc.
catura cumhomine nasceretur (a).t Habesnc aliquid, iv, 38). Alio ilem locoineodcm Evangelio : <Cave
quod adversus nos til)i dicere videaris, quod non ergo,» inquil, <ne ante nuderis, sicut Adam uudatus
etiamin istum dicere compellaris, vcl potius in islos? est, mandati coelestiscustodia destitutus, et exutus
Una esl eirim omnlum catholica frdes, qui per unum fldei vcstimento, et sic lethale vulnus accepit, in qno
hominem peccatum intrasse in mundum, in quo ortine genus occidisset humamim , riisi Samaritanus
omnes peccaveintft(Rom. v, 12), unocorde credunt, ille descendens Vulneraejus acerba curasset» (Lib. 7,
ore nno fatenittr, et vestras novitias pra-sumptiones tt. 73, ad Luc. x, 30). Rursus in opere ipso, alio
catholica aniiqultate ^tfbvertunt. loeo : <Ftiil, > inquii, <Adam, et in illo fuimus
9. Aiidiafflittt qtred tepossit amplius «ommovere, omnes: periil Adam, et in illo omnes perierunt > (Lib.
atque lurbare, et utinam in nrelms commutarc. Ec- 7, n. 234, ad Luc. xv, 24). Rursus idem ipse in Apo-
clesiae cathollcx adversus nsereticos acerrimum de- logia prophelseDavid: < Antequam nasciniur,> iiiquit,
fensPremvenerandtmi quis ignoret Hilarium episco- < maculamur contagio, et ante usuram lucis, originis
pum Gallnm? -ftni ctrm de Christi carne agerct, ipsius excipimus injuriam , in iniquitate concijiimur.
attende quid diiferit: < Ergo ctrmmisstis est,»inquit, Non expressil, > inquit, <ulrnm paTenlum,an riostra.
<m sfmilitudhiecaTnispeccati (W. vin, 3), nonstcut Et in delictis unumquemque geuerat malcr sua. Nec
ciirnem habuil, iln *ha'buitnt peccauim. Sed quia ex hic declaravit, utrura in deliclis suis mater pariat,
peccato omnis carri est, a peccato scilrcel Adam pa- an jam sint aliqua delicia nasceniis. Scd vide ne
renle dechlcia, in lsim?Iirndinepeccati carnis est utrumque intelligendum sil. Ncc conccplus exsors
missus, exlstente fn *eo n«n peccato, sed peccati iniqniiaiis cst, quoniam el parenles non carent lap?,u:
carnis Simitiuiaine.» Ifoirsus idem ipse in Exposi- et si nec unius diei infans sine peccato, niulto magis
tione ceritesimi auodevigesimi l»salmi, cum ad id nec ilfi materni conceplus dies sine peccato sunt.
veuissel-quodsCriptuniest, Vivet'anima 'mea, et iau- Concipimur ergo in peccato parenlum, et in deliclis
ddbitie (Psdl. ctvrii, 175): t Vivere se,» tnqnit, <in eomm nascimur. Sed et ipse partns habet coniagia
nac vita non repiitat; quippe qui dixel-at, Ecce fn sua, nec unum tantummodohahel ipsa natura conia-
iniquitutibusconceplus stim, el in ddiitis peperitmc* gimns (Cap. 11). Idem ipse in Exposilione libri To-
mdtermea (Tsal. L, 7).*Scil srib"peccatiorigineet suli biac: <Quis isle, » inquit, ipcccati est fenerator, nisi
peccati lege esse se naitrm. > Senlisne quid audias? diabolus, aquoEva muiuata peccatum*,obnoxiaesuc-
!Quserisnequid dicaS?Hunc virum tanta in episcopis cessionis usuris omne genus defeneravit humanumt
caiholicis 1-ftlde prxtilarom, tanta notitia -famaqtie (Cap. *9)? Rursus in eodem : Diabolus, > inquit,
conspicuum, de peccato originali aude, si quid tibi <Evam decepil, ul supplantaret virttm, ohligarel bac-
frorttis est, criminari. rediialem» (Cap. 23). Idem ipse in Expositione Psalmi
?0. Sed adhuc audi alium exeellenlem Dei dispen- quadragesimi oclavi: < Alia est, > inquit, liniqtiilas
salorem , quem veneror ul patrem : in Chrisio enim nostra, alia calcanei nosiri, in qno Adam denle ser-
Jesuper^Evang^eliumipse megennit (I Cor. rv, 15), pcnlis cst vulneratiis, et obnoxiam h;credilatem suc-
et eoChrisiimiiiislrOlavacrumregeneratloiiisaccepi. cessionis 'liumanaesuo vulnere dereliquil, ul onines
"beatum loquolrAmbrosUfm, "cujuspro catholica fide illo vulnere claudiccniusi (Invers. 6).
graiiam, constanliam, labores, pericula, sivc opcri- CAPUT IV. —11.1 nunc, et mihi objice originale
bus sivc sermonibus, et ipse sttm expertus, cl mccum peccalum : dissimula ab istis, finge le ncscire quid
non dubitat ofbis prssdlcare Romanus. Hic vir ctim dicant; et sanclce Ecclesiaclot tantisque.doctoribus',
secundumLucam exponeret Evangelium: <Jordanis,i qui vita optime gesta debellatisque suorum temporum
inqhit, < comersus etvtetrorsum (Psal. cxnr, 3): si- erroribus, gloriosissime* de hoc saeculo antequam
gnfticavit salutaris lavacti fuiura mysieria, per qiioe vos ebullirelis exierunt, velut eis non visis , irr me
in primordia naturae sriae, qni baptizati fuerintpar- impelum faciens, et veliil nesciens quod illi sub meo
*Vuli,a maliiiaTtifOrtnattlur,» (Lib.'i in Luc., n. 36). nomine lacercntttr, tanquam securus insulla. Crede-
•Rursrisidem ipse in 6odem opere: <Non enim vhrilis rem te, falcor, quid mali facias ignorare, nec impu-
CbHus,»ifiquit, * vnlvaVvirginirlissecrela Teseravit; dentise, sed imprrtdciiliaetuse tribuerem, quod hsec
scd Immacnlatrim semen inviolabili ntero Spiriius lumina civitalis Dei audes hostilitcr inseclari, qtise
sanctusfrifudit.Solusest enimpei-omnia cx natisde sectari fidcliter debuisli: crederem te, inquam , hoc
"lemiua*sanfjtus!DdniIrius-Jesus, qui lerrens contagia tantum nefas committcre nescientem, nisi in eo libro,
corruptelae immaculati partus novilate non senscrit,
<Ucritestimajesratedepulefit» fLift.'2,n. 56). Itemque 1 ApudAmbrosium, mortui.
* omaes Mss., maculatapeceato.eoncordantipsi ediii
1 Trese vaticanisMss.,mortiferatransgressionemortife- postea, n. 52, ubi eum Mss.habent, a quoEva macu-
vwntrtwOTi. lata.
* Am.Er. et Mss.,concepilme. ' sic vss. n Editi,tar.iotq.tedoclores.
(a) NechtijusquidquameaStat, '* nuo e vatic. :,:ss.,nloriodssimi.
647 CONTRAJLLIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINl 643
cui te respondisse vel exislimas, vcl cxislimari cupis, es, neminem illoruro te in isto crimine nominassc?
aperlissimum leslimonium de saucti Ambrosiidispu- Et quid facies, cum libi dixerint, Tolcrabilius dente
taiione posuissem (De Nuptiis cl Concupiscenlia,lib. maledico nomina concideres rioslra, quam fidern no-
i, n. 40). An ibi non Icgisti, qood cum Cliristi nati- stram, ctijtis mcrito in coelonomina ipsa scripta sunt
vitatem de virginis partu supra dicius insinuarct nostra? An forte dices eis, Nec fidemveslram ullo tali
episcopus.i Ideo,» inquil,<el quasi bomo per universa crimine violavi? Sed qua conlidentia id dicere audc-
tentatus esl, et in simiiiludine hominum ctincla sus- bis, homo qui dicis Manichseumesse sensum, confi-
linuil, sed quasi de Spiritu natus abstinuit a pcccato. tcri ex Adam trahere nascentes originale peccalum;
Omnis enim homo niendax (Psul. cxv, 2), et nemo quod isti confessi alque professi sunt quod in Christi
sine peccaln nisi unus Deus. Servalum est igilur ut Ecclesia* suorum rudimentorum tempore didicerunt,
ex viro et muliere, id est, per illam corporum com- quod Christi Ecclesiam suorum honoruni tempore
mixiionem nenio videatur expers esse delicti. Qui docuerunt, qui per Spiritura sanclum tam multa
autem expers delicli, expers cst eiiam httjusmodi peccata oinnibus quos baplizare poluerunt, tam mul-
conceptionis > (Ex commenlar.in Isaiam). Si haccibi tis parvulis sola originalia remiserunt? Itcrum te ad-
verba venerandi Ambrosii non legisti, quomodo red- moneo, iternm rogo, aspice lol ac lales Ecclesiseca-
arguendiim libriini, in quo ea sunt posiia, suscepisli? tbolica' defensores alque doclores': vide quibus lam
Si autem lcgisti, quid adversum me furis, et illum gravem lamque nefariam irrogaris injuriam.
in me primilus carpis ? Quid nomen dilaniarc uileris 15. An ideo conlemnendos putas, quia occidentalis
mcum, et Ambrosium facis lacito ejus nomine Mani- Ecclesisesunt omnes, nec ullus est in eis commemo-
cbaeum? ratus a nobis Orientis episcopus ? Quidergo facicmus,
12. Cernis nempe cum quibus tua maledicta susli- ctim illi Graecisint, nos Latini ? Puto tibi eam partem
neam, cernis cum quibus mihi sit causa communis, orbis sufficere dehere, in qua primum Apostolorum
quam nulla consideratione sobria pulsare caliimniis suorum volnit Dominus gloriosissimo martyrio coro-
et expugnare conaris? Cernis quam tibi perniciosum nare. Cui Ecclcsix praesidentcmbealum Innoccntium
sit, tam horribile crimen objicere lalibus; et quam si audire voluisses, jam lunc periculosamjuventutem
mihi gloriosum, quodlibet crimen andire cum talibus? tuam Pelagianis laqueis exuisses. Quid enim potuil ille
Si cernis, ceme, et landem tace : Pelagianam linguain virsanclus Africanis respondcre conciliis, nisi quod
tot linguis calholicis deprime, tot venerandis oribus anliquilus Aposlolica Sedes ei Romana cura caetcris
proterva ora submitle. Si scholam Xenocralis sicut lenet perseveranter Ecclesia? El lamen ejus successo-
Polemo (a) ex antelucano convivio temulentus inlras- rem (Zosimum) crimine praevaricalionisaccusas, quia
ses, non tanta quanla in isto ccetu lol sanctorum de- doctrinse aposlolicaeel sui decessoris sentenliaenoluit
bercs verecundia coerceri. Hic enim certe tanlo refragari. Sed de hoc interim taceo, ne animum tuum,
major debet esse verecundia, quanto verior addiscitur quem sanare potius cupio quam irrilare, laudibus lui
sapientia. Tanto aniplius reverendi .suitt lot memora- damnatoris exulcerem. Sanclo Innocenlio vide quid
bilium episcoporum quam uuius Xcnocratis vullus, respondeas, qui nihil aliud de hac re sapit, quam
quanlo Plalone Xenocralis doclore doclor islorum ma- qnod isti in quorum te convcnlum, si lamen prodest
jor est Chrislus. Ego certe beatse memoriaeMemoris aliqtiid, introduxi: cum his etiatn ipse considet, etsi
patris tui non immemor (6), qui mecum non parvam poslerior tempore, prior Ioco. De miseris parvulis ab
inierat amicitiam colloquio lilterarum, teque ipsum originali malo, quod trahitur ex Adam, per Chrisli
mihi charissimum feceral, cuin te viderem in libris graliam liberandis, unam cum eis lenet christianam
tuis non anlelucano convivio temulenlum, sed insano veramque senlentiam : qui omne prseteritumvitium *,
convicio lurbulentum, inlroduxi te sedandum atque primi scilicet hominis, qui libero arbilrio esl in pro-
sanandum, non in alicujus philosophi auditorium, sed funda demcrsus, Christum dixit sui lavacro purgassc
in sanclorum patrum pacifrcumhonoranduraque con- Baptismatis(Epist. 181, n. 7, inter Auguslinianas); qui
ventum. Sit operse pretium , obsecro te, aspice illos denique parvulos definivit (Epist. 182, n. 5, inter
quodammodo aspicienlcs te, el mansuele ac leniter Auguslinianas), nisi manducaverinl carnem Filii
diccntes libi: Itane nns, (ili Juliane, Manichacisumus? hominis, vilam prorsus habere non posse (Joan. vi,
Rogo , quid respondebis? Quibus eos oculis intuebe- 54). Huic responde, irao ipsi Domino, cujus ille an-
ris? Quse tibi argumenta succurrent? QuaeAristolclis tistes usus esl testimonio, et dic unde imago Dci lam ,
calegorise, quibus, ut in nos velut artifex disputalor capitali supplicio punialur, ut vita privetur, si pecca- ;
insilias, videri appetis elimatus? Quactuortim argu- lum a nascenlibus nriginale non trahitur. Sed quid
mentorum vel acies vilrea, vel plumbci pqgiones in dicas, aut |uid respondeas; qui eliam si beatum an-
illorum conspeclu exseri audebunt? Qua; abs le arma dcas Innocenlium, non audebis tamen Christum dice-
non fugient nudumque destitueut? An forlc dicturtis re Manichaeum?
14. Non est ergo cur provoces atl Orientis antisli-
(a) Polemo ex luxuriosaadolescentiainsignisfaclusphi-
losophus. videvaleriuniMaximum,Ubro6, cap.9, et Laer-
tium Diogenem,libroi de \ita i liiiosophorum. 1 codicesMss.,quod in sancta Ecciesia: et infra, quod
(b) vide Augustinum,E| ist. 101;vide etiaminfra, Mer- sanclamEcctesiam.
* sicomncs Mss.Editi, rectores.
catoris commonitoriumadversus Pelagianos,in secunda
I arle Appendicis. * Am.Er. et pleriqueMss.,hic et infra,prosteritivUtom.
«40 LIBERPRIMUS. . 650
tes; qnia et ipsi utique christiani sunt, et utriusque Chrisli crux gratialargiorejustificet > (Orationein Na-
talem Christi, paulo post inilium). Idem rursus :
pariis terrarnm fides ista una est; quia et fides ista
christiana est: et le certe occidentalis terra genera- < Venerare, > inquit, < nativitalem, per quam terre-
vit, occidentalis regeneravit Ecclesia. Quid ei quaeris naenativitatis vinculisliberatus es. Honora Bethlebem
inferre, quod in ea non invenisti, quando in ejus mem- pusillam et minimam, per quam libi regressus ad pa-
bra venisti ? lmo quid ci quaerisauferre, quod in ea radisum patefactus est > (lbid., sub finem). Itemque
tu quoque accepisti? Nara peecaium originale, quod alibi de Baptismo loquens : < Pcrsuadeat, > inquit,
in aliorum perniciem parvulorum negas, quacumque < tibi de hoc quoquc sermo Christi dicentis, neminem
setate sis baptizatus, aut ipsum libi reraissum est, aut posse introire in regnum coelorum, nisi renatus fuerit
et ipsum'. Sed si verum est, quod audivimus, te infan- ex aqua el spiritu > (Joan. rrr, 5). Per hunc primaena- j
tulum baptizatum , etiam lu quamvis a tuis propriis tivitaiis maculaepurgantur, per quas in iniquitatibus'
peccatis innocens, tamcn quia ex Adam carnaliler concipimur, et in delictis genuerunt nos malresno-
natus, conlagium mortis anliquseprima nalivilate tra- strae. > Numquid et i&tumManiclmeisapere vel jacere
xisti: et in iniquitate conceptus es, profccto exorci- venena diclurus es ? Audis omnes uno corde, uno>
zatus et exsulflatus es, ut a potestate erutus tenebra- •re, una fide idipsum dicere, el banc esse calholicam,
rum transferreris in regnum Christi (Cotoss. i, 13). fidem non dissonanle contestatione firmatam.
0 fili male ex Adam nate, sed hene in Chrislo renate, 16. An tibi parva in uno Gregorio episcoporum
Sacramenta quibus le peperit, tuaematri conaris au- orientalium videtur aucloritas? Est quidem lanta per-
ferre. Numquid Manichaeafuit, quando isto modo te sona, ut neque ille boc nisi ex fide christiana omnibus
peperit, quo modo jam non vis ut pariat, et ingeris ei notissima diceret, nec ilti eum tam clarum haberent
nativilatis' opprobria, ut in ea caeteris claudas, ex atque venerandum , nisi haecab illo dicta ex regula
quibus ipse natus es, viscera pictalis ? Dividisei no- notissimscveritalis agnoscerenl. Sed si vis addimus
men viri sui, ul ad regenerandos parvulos tantummo- huic et sanctum Basilium, imo velis nolis addendus
do Cbristus sit, ad majores autem Chrislus Jesus; est, maxime quia et lu de libro ejus, quem scripsit
quia scilicetJesus Salvalor inierpretatur : quod eum adversus Manichacos, in quarto volumine hujus ope-
parvulis esse non vultis, qui nihil eos habere, unde ris tui aliquid putasti esse ponendum, quod ad cau-
illos salvos faciat, prsedicalis. sam peccali originalis per unum intranlis in mundum,
CAPUT V. — 15. Sed non libi deerit magni no- et per omnes homines transeuntis omnino non
perti-
minis et fama celeberrima illuslris episcopus etiam net. Ibi quippe agit, ne malum subslantiale credatur,
de partibus Orientis, cujus eloquia ingentis merito habens suam quamdam materiam, sicut sapiunt Ma-
gralise, eliam in linguam latinam translata usquequa- nicliaei.Dicit ergo, < non esse substanliam, sed con-
que claruerunt. Sedeat ergo cum istis patribus etiam versationem l, quae de sola voluntale contingat, »
sanclus Gregorius, et cum eis lusecriminalionis ina- non his qui contagium mortis antiquac prima nativr-
nem patiatur* invidiam : dum tamen cum eis contra tate traxerunt, sed < iis qui aegriludineraconvers*jljo-
noviliam pestem vestram, medicinalem proferat et nis de voluntaie propria collegerunt, > id cst ,,
jam
ipse sententiam. Audi ergo quid dicat: < Imago, > in- majoribus ratione ulentibus et arbilrio voluntatis.
quit, < Dei labem corporeaeinundationis expurget *, < Hanc conversalionem ex accidenti venientem facit-
et conjunclam sibi carnem verbi Deisublevet pennis. lime > dicit < posse ab segrotantium voluntate
sepa-
Et quamvis melius fuisset, ne egere quidem bujusce- rari. > Dicit etiam, < si evenisset
raalum, ita ut non
modi expurgatione, sed in illa prima dignitate per- valeret ulterius a voluntate removeri, id est,
quamvis
mansisse, ad quam et refestinamus, post prsesentem accidlsset, si ita accidisset ut separari ulterius a vo-
emendalionem", et melius fuisset non excidere a li- luntate non valeret; merito dici posset,
vitae amarissimo tamen in secundo substanli*jn*e
gno guslu peccali; quidem malum' non esse, sed ipsam subsiantiam sine
loco expedit emendari et corrigi post lapsum, quam malitia quaeaccidit, jam esse npn
> idem : < Sic- posse. Si autem ac-
in nequitiis perraanere. ltemque ipse cessit, > inquit, < et principium accessionis iion sub-
ul in Adam omnes, > inquit, < mortui sumus, ita et stantiam habuit, sed voluntalem; facile
in Christo omnes vivificemur.Cum Christo ergo na- a substanlia potpst malum
separari, ut et subjecla voiuntati sub-
scamur 6, et cum Chrislo et
crucifigamur, consepelia- slantia munda possit per omnia possideri, ita ut nul-
mur ei in mortem, ut cum ipso etiam resurgamus ad lius mali vel
signa remaneant. > Isla ita recte dixit
vitara. Necesse est enim nos perpeli utilem hanc et sanctus Basilius, ut etiam de ipso malo, quod per
necessariam vicissitudinem : ut sicut ex bonis ad tri- Adam intravit in mundum, et per omnes homines per-
stia devoluti sumus, ita ex tristibus ad meliora repa- transiit, bene possit
intelligi; quia et accessif
remur. Ubienim abundavit peccatum, superabundavit naturse humanae.Non enim sic eral * ipsum
: ut vetiti' primitus cohdi-
gratia quos guslus ligni condemnavit, ta; et principium accessionisnon substantiam habiiit,,
* Sicomnesediti. Aliquidtamenhic deesse videtur. M. sed
> Omnesprope Mss.,vanitatis. voluntatem, sive mulieris quse a serpente sedur
' QuidamMs.,partiatur.
» PhiresMss., labem corporeammundationeexpurget. 1 Pluresac probaenotaoMss.,sed eonversionem<
sediis Etiiifra,
Kommlli, labem corporew mundationis expurge wgrifudmem
qui ex conversionis:ac paula post: Hanc
* AliquoiMss., emundationem. converstonem accidentivenientem.
* AliquolMss.,renascamttr. *Omnesmanuscripti,subslantiale
' quidem,omisso,malum.
T jn MSS., vetitus. est.
Editi, Mss., erau
SANCT. AueosT. X» (Yin^t-une.J v
w CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINl 652
«ta est, slve riri ejus qui seductaead peccandum con- ut nec ipsius corporis membra exhibeat iniquitatis'
iennt unori. Sed quod ait, < facile posse malum a arma peccato (Rom. vi, 13).
TOlunlalevel a substantia scparari, > non humanse 18. Sed andi quod ad rem prsesentemspectat, quid
/acile est voluntati, sed misericordice Dei. Quod ad- de peccato primi hominis ad nos eliam perlinente di-
versus Manichaeosulique sufficit, qui putanl esse im- cat iste sanclus sine ulla ambiguilate Basilius. Quod
possibilerautari in bonum naturam mali. Ideo non ait etsi reperi interpretatum, taraen propter diligenlio-
jsanctusBasilius, ipsam voluntatemhominis, sivesub- rem veri lidem, verbum e verbo malui transferre de
slantiam vel naturam, malum a se posse facile sepa- grseco. In sermoue de Jejunio: < Jejiinium, > inquit,
rare; sed < ab ea posse facile separari: > sic verba < in paradiso lege constilulum est. Primnin enim
«ua librans, ut et Manichaeos,conlra quos agebat, mandatum accepit Adam : A ligno sciendibonum et
jrefelh>ret( *Hconlra divinam gratiam hurnanam su- malum non manducabitis(Gen. rr, 17). Non manduca-
perbiam non extollerct. Ille quippe Omnipotens, cui bitis autem *, jejunium est', et legis constitulionisin-
secunduin Evangeliumfacile est, quod hominibusim- ilium. Sijejunasset a ligoo Eva, nou isto indigeremus
possibile est (Matlh. xix , 26), malum quod nobis ac- jejunio. Non enim opus babent valenles medico, sed
cjiljl, yel ex primi hominis, vel ex nostra insuper vo- male hahentes (Matth. ix, 12). ^Egrolavimus pcr
luntate, ita snsc graiise largiiaie consumet, < nt sub- peccatum, sanemur per poenitenliam.Poenitentiavero
jecta subslanlia volunlaii, » quemadmodumcomme- sine jejunio vacua est. Malediclaterra spinas et tribu-
morasli dixjsse Basilium, < munda possit per omnia los pariet (Gen. rir, 17, 18). Contrislari ordinatus es,
possideri, sic > omnino, < ut nullius raali vcl signa numquid deliciari ? > Et paulo post in eodem sermone,
remancant. > Fiet hoc 1, el ipsa spes est indubiiata idem ipse : <Quia non jcjunavimus, > inquit, <deci-
fidelium. Sed quando perficiatur, in promptu est ca- dimus de paradiso. Jejunemus crgo, ut ad eura red-
tholicac fidei. Tunc enim dicelur novissimaeinimicae eamus » (Serm. 1). Haccatque hujusmodi alia sancli
morti, Vbiest contentiotua? ubi estaculeustuus (I Cor. Basilii si legisses, vel si lecla fldeliter considerare
xv, SS)? voluisses, nunquam profecto de lilieris ejus ad offun-
17. Ilem quod commcmoras dixissc Basilium, <Si dendasnebulas ignoranlibus, ca quaenihil ad quaeslio-
castitas virtus est, corpus vero subslantialiter malum nem quae inter nos vertitur perlinenl, in his luis
esset, impossibileerat caslura corpus inveniri; quia libris nescioqua mente posuisses. Audis quod isto non
corpus turpitudinis, vjrtutis non fieret corpus; cum indigeremus jejunio, sihomo jejunii legem non fuisset
autem sanctificatur, virlutis efflcitur, et ila commu- in paradisi fclicitate iransgressus; et negas peccato
nicat virtus corpori corpusque virluli, per quam et illorum hominum obnoxioscseterosnasci. Audis ad-
templum efflciiur Dei. Unde si omne corpus fornica- junctum, <Nonenim sani indigent medico; > et negas
tionis esset, impossibile ulique erat caslitalem in nos sanitatem , in qua creali sumus, peccato illorum
eorporibus inveniri : lumque deroura nalurae corpo- hominum perdidisse? Audis senlenliam, quaeprolata
rwn possemus malum substantiale deputare. Si vero est in primum hominem peccalorem, Spinas et tri-
usque eo corporis merita processerunt, tanloque ho- bttlosterra pariet tibi, ad nos etiarn pertinere; et negas
nore decoratum est, ac tale indumentum pudiciliac obnoxios esse peccato, quos eidem cernis obnoxios
suseeplt, ut domus sui factoris esse mererelur, ac esse sententiac? Audis ad paradisnm nos, unde deci-
fieret thalamus Filii Dei, ut venientes Paler et Filius dimus, redire debere; et negas ad nos eorutn pecca-
habitationem corporum eligere dignarentur; quomodo tum, qui soli tunc homrnes in paradiso fuerant, in
non exsecrabilis et ridendus Manichse,sermo cpnvin- quibus et nos fuimus, perlinere?
citur? > quid potuit dici verius et calholicse regulae 19. Qurd hinc plura ? Vide jam ulrum sufficiant
congruentius *? Dictumest enimadversus Manicbaeos, tibi ex Orienlis parlibus duo isli tam insigues viri, et
pulantes atque affirmanles", de gente tenebrarum, tam clara praediti sanctilale, et, sicut fertur, etiam
-quam malam naturam dicunt Deo bono coaeternam, carne germani (a). Scd dic non sufficere. Haberaus
habere nriginem corpora, et esse etiam ipsa immu- alios orientales episcopos quatuordecim, Eulogiuin,
tabilia mala: non adversus eps, qui tencntes veram Joannem, Ammonianum', Porphyrium, Eutonium,
fit vere christianam fidem, nunc quidem corruptibile Porphyrium,Fidum, Zonrnum*',Zoboennum*, Nym-
.esse«orpus, et aggravare animam confiteDtur(Sap. phidiura8, Chromatium', Jovinum , Eleulherium ,
ix, 15); sed nec lale primitus conditum alque in pa- Clematium, quos nno loco simul inventos in islum
radiso constitutum, nec tale semper fulurum, sed in- consessum introducere valeamus; illos ipsos qui Pe-
corruptione atque immprtaliUtlemutandum, et nunc lagiojudices praesederunt, eumque ut homines, nullo
jam esse incipere templum Dei, conjugali, vel vi- ' VetusFloriac.Ms.,itdquitas.
1 Editi,et malumnon munducabis.Nonmanducabisau-
duali, veletiam virginaji pudicitiadecoralum: quando tem. At Mss.,manducabiiis.
«Isi caro concupiscit adversus spiriium, sic tamen * Dnoe vatic. Mss.,jmmonium.
* EdiUoLov., zostmum.Am.etEr., Zozimua.vatlcani
spiritas concupiscil adversus carnera (Galat. v, 17), Mss., zomton. Gallicaniomnes, zotmum. vide infra,'
n. 152.
' Ahqupt Edid, zoboenum.Mss., zoboenmm; exceptis tribus
n januscripti,
f if hoc. e Vaticanis qui habent, zoboemium.
Trese Vatrcanismapuscriplis, eathoUcm
fideiconqruen- 6 Duoe vatic.
uus. caeteri Mss.,catlwlkw regutoecongrumius.'Editi, Mss.,Nytnplundium.
7 Am.et Er., Ebromatium.
amaruenttusmutautin, convenientwt. (a) Basiliigermanusfrater GregoriusNyssenus,non lUd
*lam., firmantes. Kaaanzenusquisupralaudaturai»Augustuto.
 653 LLBERPRIMUS. m
ex altera parte urgente adversarioputantes catholicuni, 20. Tu interim habes in conspectu, nonsolumiOc-
tanquam catholicumpronuntiarunt. Nisienim in eoruin cidentis, verum etiam Orientis episcopos. Nain qui
conspecluairdiluque1damnasset eos qui dicunt, <quod nobis deesse videbanlur, plures Orientis inyenimus.
peccatum Adaeipsumsolum lseserit, et non genushu- Omnes uno eodemque modo credunt, per unum bo-
manum; et quod infantes nuper nati in eo stalu sint, minem peccatum intrasse in mundum, et per pecca-
in quo Adam fuit ante peccatum; el infantes eliamsi tum mortem, et ita in omnes homines pertransisse, in
non baptizentur, habere vitam aeternam ; > nullo quo omnes peccaverunt (Rom. v, 12): qui raodus hic
modoinde nisi damnatus exisset (a). Quid enim vobis est, ut peccato illius unius hominis primi oranes nasci
prodest,*quod nescio quas ansas atque uncos, arte credanlur obnoxii. Si hoc qui dicit, Manicbaeusahs te
nescio cujus perplexitalis inseritis, ne simplicia pa- dicitur1: istos aspice, islis erubesce', istis parce, vel
: teant, et clara luceanl? Quis enim non videat, quo- tibi polius, ne rector et habitator 3 illorura tibi forte
modo isla illi judices accipere potueruut, scilicet non parcat. Si autero istps Manichaeosessenon dicis,
secundum catholicam fidem, quae ubique parvulos nec ine poteris invenire cur dicas. Neqne enim me ob
exorcizandoet exsufflandode poteslate eruit tenebra- aliuu hoc esse dicis, nisi quia de peccato primi homi-
rum; non sicut exponuntur, vel potius componuntur nis, cui omnes carnalis nativitas obligavit, nec inde
a vobis? Et lamen dicere potuislis, < Adaepcccatum quemquam nisi spiritualis naiiviias solvit, quod cre-
non propagaiione, sed imitatione laesissegenus hu- dunt credo, quod tenent teneo, quod docent doceo,
manum; et infantes nuper natosnon in co siatu esse, qnod prscdicanl prsedico. Istis cede, et non me cse-
in quo fuil Adam ante peccalum, quod ille prsecepti des*: acquiesce istis, et quiesces a me. Postremo, si
capax fuerit, isti adhuc non sint. > His nebulis illud mihi per eos fieri non vis amicus, saltem peto, ne per
judicium se pulat illusisse Pelagius, vosque ad hoc me illorum cfficiaris inimicus. Sed qtrbmodonon ef-
nefas loto capite annuitis», et tot ab illo episcopos ficieris, si in isto errore permanseris? Quanto ergo
irrisos esse ridetis. Sed numquid, < infantes etiamsi roelius, ut his accedas, ab illo recedes". Tantumne
non baptizentur, habere vitam aeternam,» ulla calli- apud te possunt Pelagius et Coelcstius,ut a solis ortu
dilale in aliud detorquere, vel ullis foliis ficulneis usque ad occasum tot ac (antos catholicsefideidocto-
operire poluisiis ? Eos enim qui hoc dicunl, non po- res et dcfensores, antiquos et nostrsecelati coritiguos,
tuit apud caiholicos judices nisi damnare Pelagius: dormientes et raanentes, non solum deserere, verum
et quod sentiebat, damnavit eoram homioibus, da- etiam Manichaeosaudeas appellare? Miror si hocali-
mnari metuensabhominibus. Namsi hoc non sentitis, quando ex tuo poterit ore procedere, quod te tamCJl
nobis ulique consentitis. Sed quia nobis non consen- clamare pravitas tui compeint erroris. Sed mirum si
in facie hominis tanlum inlervallum est inter fron-
litis, illud sine dubilatiooe sentitis. Ac per hoc tem et
orientaies vos judices damuant 3, a quibus Pelagius linguam,ut in bac causa frons non comprimat
damnari limens, eos qui sentiunt ista damnavit, cuai linguam.
eis quos damnavit profecto damnandus, quia id quod CAPUT VI. — 21. Sed quid mussites, novi. Djc
negavit ore, corde servavit. Nam quod vcrbis ejus jam, dic, audiamus. In extremo lui operis de quo
nunc agimus, id est, in quarti libri parle novissima,
analhematur, in Utteris ejus invenitur. Sed nune <
cum illo non ago : tu quid dicif, eum quo mibi nunc Sanctus Joannes, > inquis, < Constantinopolilanus
res est ? Ecce adsant tot judices orientales: legunlur negat esse in parvutts originale peccatum. In ea
gesla ecclesiasjica, quaeapnd eos snnt habita. Legi- quippe homilia, quam de baptizatis habuit: Benedi-
tur objcctura esse PeJagio,<quoddicat infanles etiam ctus, inquit, Deus qui fecit mirabilia solus, qui fecit
non baptizatos habere vitasa -eternam. > Legitur universa, et converlit universa. Ecce libertalis sere-
nilate perfruuntur qui tenebanlur paulo ante
Pelagius eos damnasse, qui boc dieunt : neque enim et captivi,
illos judices aliler pouiisset evadere. Nooc ipse quid cives Ecclesiae sunt qui fuerunt in peregrjna-
dicis? Habebunt vitam seternamparvuli, etiamsi non tionis errore, et justitise in sorte versantur qui fue-
runt in confusione peccati. Non enim tantum sunt li-
baplizati ex hac vita emigraverint, an non habebunt?
Si dixeris, Habebunl: Pelagii tui te verba damnabunt, beri, sed et sancti: non tanlum sancti, sed et justi:
el illi omnes a quibus timuit ipse damnari. Si autem non solum justi, sed et filii: non solum filii, sed et
dixeris, Non lubebuBX: quseroquracausa innocens haeredes : non sqjum hseredes,sed et fratres Christi:
nec tantum fralres Cbristi, sed et cohaeredes: non
hnago Dei vitae4 privatione punietwr, si nullum pec-
catura ex humana propagaiione contrahitur. Si vero solum cohseredes,sed el membra : non tantummem-
contrabilur, cur Maniehaeidicunlur., qui hoc sen- bra, sed et templum : non lanium teinplum, sed et
liunt, a quibus Pelagius damaalus fuisset, aisi hoc organa Spirilus. Vides quot suiit Baplismatis largita-
se senlire finxisset? tes : et nonnulli deputant coelestemgratiam in pee-

1 Am.et Er., si hocquoddicit nankhwusabs te

» Duoe vaticamsMSS., in eorumconspectuMudtius. didtur:
* PleriqueMSS., mendose.
annuistis. * Editi,istoserubesce.Mss^MIM.
' sic Mss.Editivero, damnent. Et paulopost, maUte- 8 NoimuUi e
matixatttr. * Am.Er. acBelgicis Mss.,ar/«ter.
* DnovaticaniMSS., pluresMss., et mitAcedes, QuldamMss.:
wternwvitw. jstis crede, et mihicredess*
(a) VidelibruuiaeGestisPelagii,un. 25,37, 65, > Editi, reeedas, Msa.,recede»;vel, recedis.
655 CONTRA JULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 656
catorum tantum remissione consislere : nos autem quippe unum, non nisi' dclictum vult inlelligi; quo
lonores computavimusdecem. Hacde causa etiam in- nolentes credi parvulos inquinalos, non eos peccaia
fanles baptizamus; cum non sint coinquinati peccato, non habere, quod ait Joannes, ne intelligcrcniur pro-
ut cis' addatur sanclitas, juslilia, adoptio, haereditas, pria; vel peccatis, sicut habel in aliis codicibuseadem
fraternitasChristi, ut ejus membra sint > (Homilia ad interpretatio, sed <peccato non inquiualos > dicere
Neophytos). maluislis, ut unum primi hominis peccalum veniret in
22. Itauc ista verba sancti Joannis episcopi audes mentem. Sed suspicionibus non agamus, el hic vel
tanquam e conlrario lot laliumque sententiis collega- scriptoris error, vel varietas putelur interpretis. Ego
rum ejus opponere, eumqueab illorum concordissima ipsa verba grscca quae a Joanne dicla sunt ponam,
socielatc sejungerc, et eis adversarium conslituere ? < AiaTOUTO xal T«jtaiSia p«ntl^ofU)i,xarroia/iapTi)/»aT«
Absit, absil hoc nialum de lanto yiro credere aut di- cuxi'xovT« : > quod est laline, < ldeo et infanles bapti-
cere. Absit, inquam, ul ConstantinopolitanusJoannes, zamus, quamvis peccata non habenles. > Videscerte
de Baptismate parvulorum, eorumque a paterno chi- non ab co diclum esse < parvulos non coinquinatos
rograpboliberalione" per Christum , tol ac lantis co- esse peccato,> sive <pcccalis;>sed, -non habere pec-
episcopis suis, maxiraeque Roraano Innocentio, Car- caia: > intellige propria, et nulla contentio est. At
thaginensi Cypriano, Cappadoci Basilio, Nazianzeno inquies, Cur non ipse addidit, propria? Cur, putamus,
Grcgorios,GalloHilario,Mediolanensiresislat Ambro- nisi quia dispulans in catholica Ecclesia, non se aliter
sio. Aliasunt, inquibus inter se aliquandoetiam doctis- inlelligi arbitrabattir, lali quscstione nullius pulsa-
simi atque oplimi regulse catholicaedefensores, salva batur 9, vobis nondum litiganlibus securius loqueba-
frdei compage non consonant, et alius alio de una re tur?
melius aliquid dicit et verius. Hoc autem unde nunc 23. Nam vis audire quid eliam ipse de hac re aper-
agimus, ad ipsa fldei pertinct fundamcnta. Quisquis in tissime dixeril? Ecceetiam ipsum numero illiadjungo
christiana fidevult labelactare quod scriplum esl, Per sanctorum3. Ecce inter meos tcstes, vel inter noslros
hominemmors, et per hominemresurrecliomorluorum: constituo judices, quem putasti patronum luura. Ecce
sicul enim in Adamomnesmoriunlur, ita et in Christo et ipsum dicturus es Manichseum.Ingredere, sancte
omnesvivificabuntur(I Cor. xv, 21, 22); lotum quod in Joannes, ingredere, et conside cum fratribus luis, a
Christum credimus auferre molitur. Omnino et par- quibus te nulla ratio et nulla tentatio separavit^.
vulorum salvator est Chrislus; omnino, nisi ab illo Opus est et tua, et maxime tua sententia : quoniam
redimantur, peribunt, quoniam sine carnc ejus et in tuis litteris iste jnvenis invenisse se putat, unde
sanguine vilam habere non possunt. Hoc sensit, hoc tot tantorumque coepiscoporum luorum se arbitratur
credidit, hoc didicil, hoc docuit el Joannes. Sed tu percellere et evacuare sententias. Qoodsi vere tale
ejus verba in vestrum dogma converlis. Peccatadixit aliquid invenisset, et quod ipse senlit, te seniire cla-
parvulos non habere, sed propria. Unde illos inno- ruisset; nunquam te unum, pace lua dixerim, toi et
cenles merito nunciipamus, secundum id quod ait talibus prseferre in ea causa possemus, de qua nun-
Apostolus, nondum natos nihil egisse boni sive mali quam fldes chrisliana et Ecclesia catholica variavil.
(Rom. ix, 11) : non secundtim id quod ait, Per unius Sed absit ut tu aliud saperes, et in ca lam praecipuus
inobedientiampeccaloresconslituli sunt mutti (Id. v, emineres. Dic ergo et tu aliquid, unde iste juvenis
19 ). Poterat etiara noster Cyprianus hoc dicere dc confundalur et revereatur, quia' quserit maculam
parvulis quod Joannes : quandoquidem ait, <quod in- meam; et ignoscemihi, quia cum illi de hac re quid
fans natus nihil peccaverit, el quod ei remillantur sentias demonstravero, quaesiturusest et tuam. Dicit
non prnpria, sed aliena peccata > (Epist. 64, ad enim sensum esse Manicbaeum,crcdere parvulos in-
Fidum). Coraparans ergo cos Joannes raajoribus, digcnles esse Christi liberatoris auxilio, rtt a damna-
quorum propria peccata dimilluntur in Baptismo, tione liberenlur, qua• ex pcccato primi hominis obli-
dixit illos <non habere peccala; > non sicut verba gati sunt. Ac per hoc cnm te hoc senlire cognoverit,
ejus ipse posuisti, <non coinquinatos esse peccato, > aut ipse se corriget ab errorc Pelagii, aut ettibi cri-
dum vis utiqne intelligi, non eos peccato prirai hoini- men objiciet Manichsei. Sed ut conferamus ei verum
nis inquinatos. Verum hoc nop libi Iribuerim, sed in- benelicium, falsum ejus non curerous opprobrium.
terpreli : quanquam in aliis codicibttsearadem inter- 24. Audi jam, Juliane, quid etiam Joannes cum cae-
pretationem habentibus, non < peccalo,> sed <pecca- teris catholicis docloribus dicat. Ad Olympiam scri-
lis > legatur. Unde miror si non aliquis ex numero bens : iQuando enim Adam peccavit, > inquit, <illud
vestro singularem maluit numerum scribere, ul illttd grande peccatum, et omne genus hominum in com-
acciperetur unum, unde dicit Apostolus, Nam judi- mune damnavit, de moerore pcenas luebat.» liem de
cium quidemex uno in condemnalionem,gratia autem resuscitatione Lazari: <Flebat Christus, > inquit,
ex mullisdelklis in justificalionem(Rom. v, 16 ). Ibi
1 Hicunum addebantediti. in FioriacensiMs.,nonnisi
1 Hicediti addunt,deturvel; quodabesta delktum vutt intelligt.
plerisqueMss. > sicAm. et MSS.AtEr. et Lov., nullus pulsabatur.
* Sicplures Mss.At editi, a palerni '
tione. chirographilibera- DuoMSS., sanclumvirum.vmis,sanctorumvirorum.
* Floriacensis
' NonnuUtmanuscriptiprsetereunt, mzianzenoGre- * in editis,qui.Mlns.,Mss.,
separabit.
gorio. * Editi,quia. Mss.,qtta.quia.
657 LIBER PRIMUS. 658
< cur usque ad hoc mortalitas deliquissel, ut excussa in Genesim).Nempe manifestum est, sanctum Joan-
de perennitatibus inferos adamaret. Flebat Christus, nem hac dispulationc monstrasse, illud quod per
cos immonales esse diabolus fecit unum homincra ' ingressum est, commune omnibus
quod qui poterant,
esse mcrlales > (Homiliade Lazaro resuscitato).Quid facturo esse peccatum, quandoquidemomnibus ter-
dici posset expressius? Quid ad ista respondes ? Si ror comniunis cst bestiarum : quseulique nec infan-
Adam grandi peccato suo omne genus humanum in tibus parcunt; quos profeclo, secundum istuin tra-
commune damnavit, numquid nisi damnatus parvulus clatum Joannis, nullo modo laederent, sive terrerent,
nascitur ? Et per quem, nisi per Christum, ab ista nisi essent veleris illius peccati obligationeconstricli.
damnatione liberatur? Si et in Lazaro dicitur excussa 26. Dic, Juliane, dic eliam istum (quid enim jam
de perennitatibus mortalitas inferos adamasse; quis dubitas dicere ?) Manichacuni, qui laiilain naturse ,
mortalium non ad istam culpamcasumquepertineat', cujus innocenliam defenditis, fecit injuriam, et pro-
quo cecidit primus homo de vitae perennitale, quam pagationem damnationis asseruit. Imo vero cohibe le
si non peccaretacceperat? Si diabolus omnes qui im- ipsum, si quid tibi est sanabilis menlis, et corrige; et
mortales esse polerant, fecit esse mortales; undc aliquando intellige, quomodo poluerit dicere Joan-
eliam parvnli moriuntur, si obnoxii peccato primi nes, parvulos non habcre peccata; non qtiod peccato
illius hominisnon sunt? Numquidergo, nisi per eum primorum hominum non leneantur obstricti, scd
in quo omnes vivificabuntur, etiam parvuli de rcgno quod sua nulla commiserint. Et hoc quidem in ca-
mortiseruuntur? dem ipsa homilia, si totam lcgisses, invcnire potuisii:
25. Traclat idem Joannes in sermone quodam hu- aut si legisli, nescio quemadmodum te potuit prac-
jusmodi quseslionem,cur bestiaevel lsedanthomines, terire : aut si praeterire non poluit, miror cur te non
vel interimant, cum senlentia Domini manifesla sit, corrcxerit; si lamen aliquid apud tevalet Joannis au-
qoa eas homini subdidit, ut earum habeat potesta- ctoritas. Aut si illo sermone perlecto, eoque loco ejus
tem (Gen. i, 28). Quam quaestionemsic solvit, ut di- quem commemoraturus sum, cognito alque perspe-
cat, ante peccatum omnes beslias homini fuisse sub- cto, in opinione tua manendum putasli; utquid inde
jectas; quod autem nunc bominibusnocent, poanam verba quselibet inseruisti operi luo? An forle ut nos
primi esse peccati. Prolixa traclatio est, ideo huic lolum legere* commoneres, et invenire unde tuas
operi non a me inserilur: sed aliquid tamen inde deprehenderemus et convinceremus insidias? Quid
oportet ut ponam. < Timemus, > inquit, < bestias, et enim apertius, quam id quod ibi dixit, < Venit semel
pavemus: non contradico. El a principatu decidimus: Christus, et paternis nos caulionibus invenit aslri-
el hoc dico ipse etiam. Sed non hoc osiendit legem ctos, quas conscripsit Adaro. llle inilium obligationis
Dei esse mendacem : ab inilio enim non ita res erant ostendit, peccatis nostris fenus accrevit >(Homiliaad
dispositae; sed timebant, et tremcbant, et subjicie- Neophytos) ? Audisne hominera in frde catholicaet
hantur domino. Et quoniam a flduciadecidimus, pro- eruditura et erudienlem, distinguentem debitum pa-
fecto et ab honore. Unde hoc manifeslumest? Ad- terni chirographi, quod hcereditariumnobis inhaesit,
duxit bestias ad Adam, videre quid eas vocaret, et ab eis debilis, quorum per noslra peccata fenus ac-
non resiluit Adam tanquam timens. >Et paulo post: crevit? Audis quid parvulis in Baptismo relaxetur,
< Hoc unuro, > inquit, < signum , quod nou fuerint qui nondum propria debita contraxerunt, nec taraen
homini ab initio terribiles beslise; secundum aliud a paterno chirographo immunes esse potuerunl?
islo manifestius, quse fuit ad mulierem per serpen- Verba quippe ejus non interprelata sic leguntur in
tem disputatio. Si enim essent lerribiles hominibus graeCO : < EpjjefaiaTra!"
i Xptords,eupev7)/**5vjjsepiypajio»
bestise, non utique mulier viso serpenle raansisset; naTpcoov, 6 Ttlypapev6 ASa/jt.Exetvo;T^Vtxp^yjvetffvjyaycv
non accepissel consilium, non ei cum tanla sermo- TOU ^petouj,^jwetsT3V Saveta/jtdv TaTs
yju|igff«/Jt«v/JteTaveveare-
cinaretur fiducia, sed stalim ad ipsum et cxpavisset patj a/japTiatj.>Quaeverbume verbo' interpretata sic
et resiluisset aspeclum : nunc autem et disputat, et se habent: < Venit semel Christus, invenit noslrum
non liraet. Nondum euim erat limor iste: sed quia chirographumpaternum, quod scripsil Adam. Ille in-
peccatum ingressum est, ablata sunt ea quse honoris ilium induxit debiti, nos fenus auximus poslerioribus
erant. iltemquepost paululum: < Quamdiu quidern, > peccatis.i Numqtiidconlenlus fuil dicere, ipaternum
inquit, < habebat ad Deumflduciam, terribilis bestiis chirographum; t nisi adderet, < noslrum? >Ut scire-
erat; sed quia offendit, extremos etiam conservofum mus, antequam fenus peccatis nostris postcrioribus
suorum jara pavet. Quod si hoc non est, > inquit; augeremus, jam illius chirographi paterni ad nos de-
< tu mihi ostende, anle peccalum quod terribiles bilum perlinere.
erant hominibus beslise: sed non habebis. Si autcm f.. 27. Lege etiam quemadmodumexponat idem ipse
post tanta ingressus est timor; cl hoc tutelse Domini vir sanctus eumdem ipsum Apostoli locum, ubi scri-
est*. Si enim mandato quod datum est, moto ab ho- ptum est, Per unum hominempeccatum intravit in
mine et soluto, honor qui ei dalus erat a Deo, man- mundum.Ibi enim luce clarius in hujus fidei calho-
sisset immobilrs,non facile resurrexissel >(Homilia9
1 Hic in editisadditur, peccatum; quodabest a manu-
' FloriacensisMs., iion istam
timeat. culpam casumqueper- scriptis.
' ApudLOV.,
* sic MSS. nos lecumlegere.
, juita .graecum.AtEr. ct Lov.,lulelaDomini 3 Editi, QUWverba e verbo.cpncinaiusraanuscripli;
est; omisso,ethoc. QUW verbmne wbt.
 CONTRA JULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 660
HcaeVerifate versatur. Quod tolum quia longum est Chrislo bapftzati sumus, in mortel ipsius baplizati tu-
Mc opefi intexere, pauca inde conlingam. r Mani* mus? Consepulti ergo sumus illi per Baplismnm in
festum, > iriquit, < qnoniam non ipsum peccatufti, morte. Quid est, in morle illius baplhali sumus? Utet
qtiod 6S Iegis eranSgfeSsrone, sed illud peccatnm ipsi moriamur sicut et ille. Crux enim est Baptisma.
qttod ex Ad* iriobedientia, hoc efat quod omnia cori- Quod ergo crux Christo et sepulcrum, hoc nobis
taminavit. i El pauto post : < Regnavit, > inquit, Baplisma factum est; tametsi non in eisdem ipsis.
t tltm ab Adam ttttque ad Moyien, et in eOsqui nott Ipse namqde carne el morluus cst et sepultus; nos au-
peeeavetnht.QuortlOdO ? In simititudinetrans- tem peccaio in utroque. Qudpropter non dixit, Com-
*fergiiSVil
gmstonis AdW,qui est formafuturi. Propterea et forma planiati morli; sed, simititudinimorlts (Rom.vi, 3-5).
est Chfisil Adam. Quomodo forma est, airint? Quo- Mors namque et hoc et illud, sed non eidem ipsi sub-
niam sicot ille ex semetipso nasCentibus, quamvis jacet: sed haecquidem carnis Christi, noslra autcm
ftoft manducaverint de ligno, factus est causa mortis, peccatl. Quemadmoduraergo illa vera, et haec > (Ho-
tpas per cibum indneta est: ita et Christns iis qui ex milia 10 in Epist. ad Romanos).
ipso sunt, tametsi nihil juste egerint, factus est pro- 28. Numquid dubiiare jam poterrs sanclum Joan-
visof justitise, quam pef cruceih rtobis omnibus con- nem lam longe esse a sensu vestro, quam non rece-
donavit. > Alio loco iri eodem sermone : < Ut cum dtt a sensu catholico? Numquid in ejus disputatione,
tibi dixerit Judaeus, > inquft, < quomodo unius vir- qua exponit Apostoli locum huic quaestioniquae inler
fifte Christi mundus salvatus est? possis ei dicere, nos verlitur pernecessarium, ubi scriptum est, Per
Qnemadmodum nno inobedienle Arlam niunduS unum hominempeccatumintravit in mundum, ct cse-
damnalus est. Quanquam non sint seqiialia gratia tera quse connexa sunt, alicubi redolet * quod vos
atque peccatum, neque paria sint mors afque vita, dicitis, propter imitalionem hoc esse dictum, non
jfton aequalis Deus ac diabolus. > Itero post paultt- propter carnalem nativilalem? Nonne illo uno pec-
lum: < Sed non quemadmodum deliclum, > inquit, cato contaminala dicit esse omnia, et sic illud distin-
< ita el gratia. Si enim unius delictomulli mortui sunt, guit a cseteris postea commissis introductisque pec-
inulto magisgratia Dei et doriumin gralia unius Iwmi- catis, quae vos dicitis ad iinitationem, non ad propa-
itis Jesu Christiih multosabuhdavit.Quod enim dicit, > gineirtperlinere, ut non illa tantum, sed et hoc et illa
inquit, < hujusmodi est : Si peccatum valttil, et pec- per gratiam Christi dicat interfici 3? Nonne de Ba-
catum unius hominis; gratia, et Dei gratia, et non ptismate Apostoli verba, ubi ait, Quicumquebaptizati
solum Patris, sed etiam Filii, quemadmodum non sumusin Christo, in morle illius baplizali sumus; sic
amplius praevaleblt? Multo enim hoc ralionabilius. exponit, ul dicat ila eum peccato mori, qui bapliza-
Nam alium pro alio damnari, nPn valde videtur ha- tur in Chrislo, sicut carne * est mortuus Christus;
berc rationem : alium autem pro alio salvari, et de- quia in morle Chrisli baptizari nihil est aliud quam
centins magis et rationabilius apparCt. Si igilur illud peccato mori ? Cui ergo peccato parvulus moritur, si
factum est, multo magis hoc. >Itemque alibi in con- originale non traxit? An forte non in morte Cbrisli
sequentibus: < Judkium, > inquit, < ex uno in con- parvuli baplizantur ? cum Apostolus non dixerit, Qui-
demnationem,gratia autem ex multis delktis in justifi- dam ; sed, Qukumque bapiizati sumus in Chritlo , in
catiohem >(Rom. V, 12-16). < Hoc idem est, > inquit, morte ipsius baptizati sumus. An quando baptizantur
tqupd dicitur, quoniam quidem mortem etdamnalio- Baptismale christiano, dicluri estis quod non bapti^
riem potuit peccatura inducere, gratia autem non zentur in Chrislo; ne vos episcopus Joannes sua de-
uhUfn itlud tantummodo interfecit peccalum, sed finilione suffocet, qui dicit hoc esse Baptismum eis
etlam post illud introeuntia peccata. > Et paulo post qui baplizantur in Christo, quod crux et sepulcrum
de hoc ipso: < Quoniam * ergo, > inquit, < plura in- fuit Christo, ut quemadmodum ille raorluus est car-
tfoduclasuntbona, etnon solum illud interfectum est ne, sic et istos imelligamus mortuos esse peccato?
peCCatum,sed eliam omnia reliqua, ostendit dicens : Eccccui viro, quara magno christianacfideiatque liiijus
Gfalia aulem ex mutlis detktii in juslificalionem. > Et calholici dogmatis defensori, voluisti vestrum dogma
pPst paululum ait: < Primo enirrt dixit quoniam si supponere, quasi dixerit, < parvulos primi hominis
ilnius peccalum interfecit omnes, fnulto magis et non inquinatos esse peccato; > cum dixerit, < eos
uriius gratia poterit salvare. Post haccautem osten- non. habere peccata: > quae non eum inlclligi ni&i
dit, > inqiiit, < quoniam non lllud solum inlerfectum propria voluisse, ejus tam multa testimonia tamque
est peccatum per gratiam, sed eliam omnia reliqua: manifesla declarqnt.
et non solum peccata interfecta sunt, sed etiam et CAPUT VII.—29. Quidleigituradjuvit.quodJoan-
fributa justilia est. Et non tanlum solum profuit Chri- nis Conslantinopolitani, lanquam tibi suffragaretur,
stus, quantum nocuit Adam, sed multo amplius at- testimoniumposuisli ? An ut unum verbumquasi ab eo
qtie magis *. > Post haec in eodem cum de Baplismo prceiermrssum,velutacuta calliditale captares, et lot
agefet, irilerpoSuit verba Apostoli dlcentls : < An
ignoratU, inquil , fralre» , quonktm quicumquein 1 PluresMss.,in mortemipsius. Et paulopost, perBa*
ptismum in mortem.
1 Editi,quomodo.At mahuscriptljuxta grsectun, quo- % sicMss.At editi, alicuiredolet.
' in Mss.,et illa gratia christi dieat intetfiei.
nlam. * Mss.duo Gallicaniet tolidemvaticani, carni.
8 Am.et omnesMss.,majus.
661 LIBMRMIMUS.
verbonim ejus quibus obruereris, tam ingentem tibi armis miiniti et acciricli strenna contttt ha-feticos
aggerem commoveres?in tantum improvidus etin* bella gesserunt; perfilncfi' ffdeliter sose dlsperisSticj-
cautus, ut nec in ipsa homilia, ubi vix unum de quo nis laboribtts in pacis gfethio' dormlefunt. < Uftdn*i»
male intellecto decepti deciperelis , testimonium re- dicis i egressum, » me ipsflm slgnifieaiiS, < qiil rn se
perire potuisti', adverleres sanctum Joannem Con- summam pfselii sitam optat Intelligl (a).» Ecce"ridfi
stantinopolitanum satis evidenter expressisse, omnes ego unus, sed tot ac tanti saricti efudltique doctpres,
homines exceptis debilis propriis paterni esse chiro- tibi pro me vel meeum, proque omnitiin hostrurii ei
graphi debitores. Et taraen posteaquam verba ejus in- tua ipsius, si sapis, salute respondent.
terposuisii, quibus inientionem tuam putasti aliquid Sl. Non tibi, sicut calumniaris, < sofurn pdjjiiii
adjuvari, sequeris et dicis: < Cum igitur liquido cla- murmur opponimus : > quanquam et ipsepopulusad"-
reat faanc sanam et veram esse senlentiam, quam versus vos propterea mufmurei, qttia noh esf (atis
prirao loco ralio, deindc Scripturarum munivil aucto- quaeslio9, quanpossit etiam cogriltionem fugerc popri-
rilas, et quam sanctorum virorum semper celebravlt larem. Divites et pauperes, excelsi atque (rifimi, docti:
eruditio, qui tamen veritali auctorilatem non suo trh- el indocli, inareS et femin»*-noverunt qtiid cuiqiie
buere consensu, sed testimonium et gloriam de ejus aetati in Baptismate rerniliatur. Unde etiam matres
suscepere consortio, nullura prudentum conturbet quotidie toto orbe terrarum non ad Ctirlstuftitanturri,
conspiratio perdilorum. » Hascverba tua quo profi- id est, ad unctum; sed ad Christura Jesum, id est,
ciunt, nisi ut appareat, vel quomodo de hac causa etiam Salvalorem cum parvulis currunt. Sed ecce, quo
scire neglexeris catholicorum sentcnlias sermonesque teintroduxi, conventus sanctorum islorum non est
doctorum; vel si eos nosse curasli, qua fraude coneris multitudo popularis: non solum filii, sed et patfes Ec-
circumvenire nescientes ? Nam de ratione et de san- clesiac sunt. Ex illo numero sunt, de quibus praedi-
ctarum Scripturarum auctoritate ut nunc interim ta- ctum est, Pro patribus tuis nati sunt libi fitii; constiiues
ceam; hanccinesententiam,quanegalis peccato primi eos principessuper omnemterram (Psal. XLIV,17). Ex
hominis obnoxios parvulos nasci, sanctorum virorurn qua filii generati 3 sunt, nt hsec dlscerent; ejus pa-
semper celebravit eruditio ? Non hoc istis lot lanto- Ires facti sunt, ut docerent.
rumque sanctorum et erudilorum, quse commemo- 32. Quid est quod vos gaudere jactas, quod ista ve-
ravi, testimoniis indicatur : imoe contrario pulo quod ritas, quam tu errorem putas, vel putari cupis, < de
jam videas, quantum le opinio isla fefellerit; si tamen tanta mullitudine assertorem non potest invenire? »
non dolo agis atque id ante jam noveras. Sed ut me- Quasi parva sit ejus assertio , quod in hoc fide!
lius de te credam; si minc primuin ista cognoscis, si firmissimo et antiquissimo fundamento ipsa toto orbe
de peccato prirai hominis, quod eo sint obligati, qui diffusa non a se discrepat multitudo. Si autem
carnaliter generantur infantes, nec eo nisi spirituali assertores eos flagilas, quoruni aliquid etiara lit-
regeneratione solvuntur, nunc primum perspicis hoc terarum inveniri potest, illustrisque doctriha est;
didicisse et docuisse tot sanctos, quod et nos didici- en adest assertorum ejus memorabilis et venera-
mus et dOceraus: mulajamistammentem, obliviscero bilis, consessus atque consensus. Sanclus IrenseuS
hujus erroris, el propemodum furoris, quo in tot ac dicit, antiquam serpentis plagam flde Christi et crtice
tales patres Manicliaeumjacularis opprobrium. Si ne- sanari, et quod protoplasti peccato fuimus tanquam
sciens hoc fecisti, cur non miseram respuis Imperl- vinculis alligati. Sanctus Cyprianus dicit, perire par-
tiam? si sciens, cur non sacrilegam deponis auda- vulum, nisi fuerit baptizatus, quamvis ei non propria
ciam? dimittanlur, sed aliena peccata. Sanctus Reticius di-
30. Convinceris utidique : luce clariora sunt lesli- cit, veteris hominis, quo per lavacrum regenerattonis
monia tanta sanclorum. In quorum conventum tein- exuimur, non tantum vetera, sed ingenita csse pec-
troduxerim conspice. Hic est Mediolanensis Ambro- cata. Sanctus Oiympius dicit, vitium de protoplasto
sius, quem magister tuus Pelagius tanta praedicatione in germine sparsum, ut peccatum cum homlne nasCC-
laudavit, ut diceret, < In libris ejus prsecipue fidem retur. Sanctus Hilarius dicit, ex peccato esse omnem
lucere Romanam, qui * scriptorum inter Latinos flos cafnem, praeter illius, qtii venit in simililudinecarnis
quidamspeciosusenituit, ita ut ejus fldein et pnrissi- peccati sine peccato. Dicit, sub peccati origine et sub
mum in Scripturis sensum reprehendere nec inlmicu» peccati lege natum esse, cujus vox est, Ego in intqui-
auderet.» Hic est et Constantinopolitanus Joannes, tatibui eonceptus sum (Psal. i, 7). Sanctus Ambrosius
quem tu in numero eruditorum ao sanctorum exeel- dicit, eos qui baptizati fuerint pafvulos in primofdia
lentissimum in hac ipsa tua, cui respondeo, disputa- naturae suaea malitia reformari. Dicit, solum ex natis
tione posnisli. Hic est Basilius, cujus te verbis ad id de femina sanctum Domimtm Jesum, nulla terrenae
quod nunc agitur non peninentibus, pulasti atiquid contagia corruptelae immaculati partus novilate sen-
adjnvari. Hic suntetcaeteri, quorom le movere debeal sisse. Dicit, quod in Adam omnes morimur, quia per
tanta consensio. Non est ista, sicut Slilo maledico unuru hominem peccatum intravit in mtindum, et il-
scribis, < conspiratio perditorum. > In Ecclesia ca- lius culpa mors omniura est. t>icit, quod in ejus vul-
tholica doclrinaesansesludiis claruerunt; spiritualibus 1 Am.Ef. et Mss.,perfimctit.
' Ediii, 1 ""loriacensis S
potukiis.AtMss.,potuistt;et ez his quidampc- Ms.,
' sic inomnibusMSS.quwsitio.
stea, adiserleris. Atio editis, fegewrati.
» inMss.,quia. (a) vide io&a,lib. 5, n. 4,
J6& CONTRAJULIANUMPELAGIUM,S. AUGUSTINI 664
uere omne genus occidissel humanum, nisi Samari- posteaquam vero peccalum illud intravit, ccepissea
lanus ille descendens vulnera ejus acerba curasset. nobis bestias formidari: usqne adeo peccatum illud
Dicit, fuisse Adam, et in illo fuisse omnes; perisse primi bominis intelligi voluil ad omnes homirresper-
Adam, et in illo perisse omnes. Dicit, nos conlagio tinere; ubi quis non videat esse consequens, ut nulla
maculari antequam nascimur, nec humanum con- bestiarum parvulos laederet, nisi et ipsos illius pec-
ceptum esse iniquitatis exsortem, quia concipircur, cati virtculonativitas carnalis obstringeret ? Dicit in
inquit, in peccato parentum, et in delictis eorum na- eodem sermone, ex quo tu incautis' obrepere volui-
scimur ; sed et ipse partus habet contagia sua, nec sti, quod nos Christus invenerit, et paterno cbiro-
unum tantummodo habet ipsa natura contagitim. grapho nostro quod scripsit Adam, et posterioribus
Dicit, diabolum feneratorem, a quo Eva maculata propriis debitis obligatos. Exponit Apostoli locum in
obnoxisesuccessionis usuris omne genus defeneravit quo lola ista causa consislil, ubi scriptum est, Per
humanuro. Dicit, a diabolo Evam deceptam, ut sup- unum hominempeccatumintravit tn mundum(Rom. v,
planlaret virom, obligaret hsereditatem. Dicit, Adam 12), et caeterahuic sententisecohaerentia. Nec in lam
ita morsu vitiatum esse serpenlis, ut omnes illo vuU prolixa sua dispulalionequod dicitis dicit, non propa-
nere claudicemus. Dicit, per corporum viri et fe- gatione generis hoc peccalum in omnes homines, sed
minae commixtionemnerainem expertem esse delicti; imitatione transisse: imoe contrario quam se res aliter
qui autem expers delicli est, id est DominusChristus, babeat a coepiscoporumsuorumsentenliisnon dissen-
eliam hujusraodi esse conceptionis expertem. Dicit tiendo demonstrat. Dicit enim, omnia peccato primi
tibi sanctus Innocentius, lavacro regenerationis prae- hominis esse contaminata: et ne boc non generatione
teritum vilium omne purgari, quod per illum accidil, carnali, sed imitatione morali* factum putetur; dicit,
qui libero arbitrio cadens, in profunda demersus est. Adam propterea dictum formam futuri, quia sicut
Dicit, nisi manducaverint carnem Domini, el sangui- ille ex semetipso nascemibus, quamvis non mandu-
nem biberint, vitam parvulos babere non posse. San- caverint de Iigno, faclus est causa roortis, quse per
ctus Gregorius dicit, melius fuisse non excidere a li- cibum inducta est; ita et Chrislus iis qui ex ipso sunt,
gno vilac gnstu amarissimo peccati, sed emendari nos tamelsi nihil juste egerint, factus esl provisor justi-
debere post lapsum. Dicit, nos ex bonis ad Iristia de- tiae, quam per crucem omnibus condonavit. Dicit,
volutos, et vult a trislihus ad meliora reparari; ut Judaeum negantem virlute unius Christi mundum
quos gustus ligni vetiti condemnavit, Cliristi crux posse salvari, de ipsius primi hominis peccato refu-
gratia largiore justificet. Dicit, veuerandam esse na- tandum, quo uno inobediente damnatus est murrdus.
tivitatem, per quarn terrenae nativitatis vinculis libe- Dicit, non valde videri habere rationem, ut alius pro
ramur. Dicit, regeneratione ex aqua et spiritupurgari alio damnetur, et lamen factumesse per Adam : unde
maculas primse nativiiaiis, per quas in iniquilatibus magis persuadet esse credendum, quod decenlius et
concipimur. Dicit tibi sanctus Basilius, nos segritu- rationabilius apparet, salvari alium pro alio; quod
dinem conlraxisse peccati, quoniam Eva noluit a li- impletur in Chrislo. Quis autem non videat, si pec-
gno prohibilo jejunare. Dicit postremo, nos de pa- catum primi hominis non propagatione, sed imita-
radiso decidisse, quia non jejunavimus, atque ul illo tione per omnes homines pertransiit, neminem pro
redeamus, prsecipil jejunemus. Dicunt tibi ore uno alio, sed suo damnari unumquemque peccato, quod
tot sancli episcopi, Eulogius, Joannes, Ammonianus, non alius in eum generando transmisit, sed ipse imi-
Porphyrius, Eutonius, Porphyrius alius ', Fidus, Zo- tando sua voluntate commisit? Dicit, per graliam non
ninus, Zoboennus, Nymphidius,Chromatius,Jovinus, illud unum tanlummodo primi hominis, sed etiam
Eleutherius, Clematius : Nos Pelagium non absolvi- post illud inlroeuntia interfecta esse peccala. Ubi
mus, nisi quia damnavit eos qui dicunt parvulos satis utique distinguit peccata posteriora, qnae dici
etiamsi non baptizenlur habere vitam seternam. Jam possunt imitatione commissa, ab illo uno quod pro-
tu responde, ulrum Deus justus nulli obnoxiam pec- pagatione pertransiit: et ostendit uiraque interfecla
cato iraaginem suam privare vita possit selerna. esse per gratiam, ut secundum Apostoli intentionem
33. Postremo sanctus episcopus Joannes dicit, plus appareat profuisse regeneratio, qnam nocuerat
quem tu honorabiliter commemorasti, quem tu sicut generatio. Sic enim exponit quod diclum est: Et non
sanctum eruditumque laudasti, quem tu lestimonium sicut detktum, ila est et donum: nam judicium quidem
et gloriam dc consorlio veritatis suscepisse dixisti: ex uno in condemnationem;gratia autem ex mullisde-
etiam ipse dicit, Adam sic peccasse illudgrande pec- lictisin justificationem(Id. v, 16). Qua sententia, imi-
calum, ut omne genus humanum in communedamna- tatio illa vestra, quod est novitium Pelagiani erroris
ret. Dicit, in Lazari morte ideo flevisse Christum, machinamenlum, Paulo apostolo scribente, el Joanne
quia de perennitatibus excussa mortalitas inferos ad- episcopo exponente subvertitur. Dicit etiam de ipso
amavit; et quia eos qui immorlales esse poterant, Baptismo, exponens quod ait Apostolus , Quicumque
diabolus fecit esse mortales. Dicit, ante peccatum ho- baptizati sumus in Chrislo, in morle iptius baplizati
minis oroni modo besiias homini fuisse subjectas; sumus (Id. vi, 3), nihil esse aliud in morte Christi
1 in excusis deerat, Porphyriusalius. Restltuitiirex 1 SicFloriac.Ms.Editi,incautus.
manuscriptis.Pro, zoninus,hic unus e quinquevaticanis ' Editi,mortali. Aptius,nisi tauimur, FloriaoeosisMs«.
habet, zorinus; alii quatuor,zozinus. tnorali.
665 LIBER PRIMUS. 666
baptizari, quam peccato mori, sicut ille mortuus est res; et sicut Polemo, luxuriae coronis sensim capite
carne. Unde necesse est ut parvuli aut in Christo delractis eisque abjectis , manum pallio subdidit, os
non * baplizenlur, aut si baplizantur, in morte ejus et vultum formavit ad verecundiam, ad exlremum
baptizenlur; ac sic peccato ipsi quoque moriantur, et totum se illi, ad quem deridendum venerat, discipu-
quia non habenl proprium , ab alieni illius, id est, lum tradidit; sic et tu loquentibus libi lot venerabi-
originalis, quod omnium commune factum est, con- libus viris, maximeque episcopo Ambrosio in integri-
taminatione mundenlur. tate catholicse fidei eliam tui mali doctoris et dece-
34. His tot ac tantis molibus virorum sanctoijim ploris ore laudato, et episcopis Basilio et Joanne,
doclorumque vallatus, adhuc causam nostram putabis quos lu quoque in sanclis erudilis * veridica attcsta-
nullum assertoremde tanta mullitudineinvenirepoluis- lione posuisti, tanquam coronas ebriosorum abjiceres
se? An lantam consensionem sacerdotum calholico- laudes Pelagianorum, quibus tanquam magnus eorum
rum, conspirationemdicturus es perditorum?Nec san- defensor extolleris; et stilum, ut mitius dixerim,
clum Hieronymura,quiapresbyterfuit, contcmnendum conlumeliosum, non tanquam pallio pudoris abscon-
arbitreris , qui graeco et latino, insuper el hebraeo, deres, sed lanquam manu emendatiore confringeres;
erudiius eloquio, ex occidentali ad orientalem trans- tuumque pectus veritale complendum, non Platonico
iens Ecclesiam, in locis sanctis alque in Litleris sa- Xenocrati, sed islis sacerdotibus christianis, vel po-
cris, usque ad decrepitam vixit setatem*: omnesque liusineis ipsi DominoChrislo, non velut qui nunc
vel pene omnes qui ante illum aliquid ex utraque priraum veneris , traderes, sed velut qui recesseras,
parte orbis de doctrina ecclesiastica scripserant Iegit, redderes. Quod si tibi consiliiim meum displicet, age
nec aliam de hac re lenuit prornpsitque senleniiam. ut placet. Ego enim et si correctus fueris, quse * ma-
Qui cum exponeret Jonara prophetara , aperlissime jora vota mea sunt, abundantius cumulatiusque gau-
dixit, quod etiamparvuli peccaloo/fendenlisAdamjlene- debo : el si, quod abominor, in hac pravitale per-
rentur obnoxii (In cap. 3). Itane tuum sic amabis er- manseris, ex opprobriis luis fructuosum habebo, et
rorem, in quem juvenili confidenlia et humano lapsu pro me coelestismercedis augmenlum, et de le mise-
incautius decidisti, ut ab islis catholicse uniiatis et ricordis doloris aculeum.
veritatis sacerdolibus, ex diversis orbis terrarum CAPUT VIII (a). — 36. Sed quoniam jam ostendi,
partibus tanla inter se fidei concordia congruentibus, quolelqualesetquantosvirosfidei calholicse defenso-
in tam magna causa, ubi chrislianae religionis summa res alque doctores falsos facias Manichseos; audi jam
consistit, non solum dissenlire, sed eos audeasMa- parumper, inerudila temeritate quanluui veros adju-
nichseosinsuper nuncupare ? Quod si non facis, nec ves Manichaeos.Hoc eniiii mc secundo loco dispula-
mihi hoc jusle facis, quem cernis in eadem causa lionis meaedemonstraturum esse promisi. Manichsei,
disputationibus meis, quibus adversus me ferociter quod etiam te satis nosse indicasti, dttas natttras ,
irritaris, illorum secutum fuisse vestigia. Si autem me iinaui boni, alteram mali, ex diversis atque inter se
solum tali aspergis opprobrio, non ob aliud, nisi quia adversis coaeternisque principiis, vanitale sacrilega
de peccato primi hominis quod sentiunt sentio, quod nefandi erroris inducunt. Contra ; quos catho-
tenent teneo, quod prsedicantpraedico; quis te non vi- lica fides, Dei tantummodo sine initio naturam prae-
deat in me apertum jactare convicium, de illis occul- dicat, summi scilicet atqtie incommutabilis boni, hoc
tum quidem, sed tamen simile habere judicium? Et est, illius ineffabilisTrinilatis : a qtio summo, ut di-
tamen consideratis , ut alia laceam , vel Joannis epi- ctum est, atque incommulabili bono universam con-
scopi verbis dc noslro paterno chirographo quod scri- dilam dicit esse crealuram, naturasque omncs bonas,
psit Adam, quse verba in eo sermone, unde quod vo- quamvis impares Creatori, quia ex nihilo creatas,
voluisli protulisti, invenisse le credo; vel episcopi ideoque mutabiles : ita ut omnino nulla natura sit,
Ambrosii, quod de commixtione maris et feminac quae non aut ipse sit, aut ab ipso facla sil; ut quan-
nullus polest expers esse peccati, quse in meo libro tacumque aut qualiscumque natura sit, in quantum
legisti, sed in tuis attingere limuisli; etsi coram ho- natura esl, bonum sit.
minibus sit dura frons tua, erubescit coram Deo mens 37. Quacrunlitaque a nobis, unde sit malum. Re-
tua. spondemus, Ex bono, scd non summo et incommutabili
35. Ego quidem pro dilectione quse mihi est erga bono. Ex bonis igitur inferioribus atque mutabilibus
te, quam Deo propilio quibuslibet conviciis absit ut orta sunt mala. Quae mala Iicet intelligamus non esse
de medullis mei cordis exslirpes, mallem, fili Julia- naturas, sed vilia naiurarum : tamen simul intelligi-
ne, ut juventute meliore atque fbrliore te vinceres, et mus ea, nisi ex aiiquibus et in aliquibus naturis esse
animositaiem (quid aliud quam biimanam ?), qua non posse ; nec aliquid esse raaluin, nisi a bonitate
cupis luam, qualiscumque sit, quoniam lua jam facta defectum. Sed ctijus defeclum, nisi alicujus siue du-
est, praevaleresententiam, potentiore pielate supera- bitatione nalur;e? Quia et ipsa volunlas mala, non-
- * Hicparticulamnegantemrestitruimusex Mss. nisi alicujus volunlas est profecto naturae. Et angelus
1 ibi Lovaniensesex BelgicisMss.
addiderant, cujus quippe et homo naiiirse sunt. Non enim potest esse
nobiseloquiumab oriente usauem occidentem ad instar
Umtpadisresptenduit. T umsequebatur, Hic omnesvelpene 1 FloriacensisMS.,in sanctisLitteriseruditis.
otnnes,etc.Sedabsuntverba illa non modoab antiquiorihus %Edili,in quo. Mss, quw.
editis, sed etiama Gallicanis
et vaticanlsraanuscriptis. (a) ApudAm.et Er., caput3.
 667 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI
nulliusvoluntas.quandoest voluntas. Et tantum valent sint duaenaturxs una boni, altera mali? Necesseest
eaedemvoluntates, ut earum naturarum, quarum sunt, enim ut aut nulla sint mala, aut ex bonis nataris
faciant qualitates. Namsi quaeratur, qualis sit angelus sirit, aut ex malis. Si dixerimus nulla esse mala, ?
vel homo malae voluntatis : reclissime respondelur, frustra dicimus Deo, Libtra nos a malo(Malth. vi, 13).
Malus; magis accipiens qualitatis nomen ex voluntate Si autem dixerimus, non oriri mala nisi ex malis,
mala, quam ex natura bona. Quoniam natura est ipsa Manichaeapestilentia triumphabit, totumque vastabit,
subslantia rtbonitatisetmalitise capax: bonilatiscapax et ipsius Dei tanquam mutabilem naluram malae na-
est, participatione boni a quo facta est: malitiam vero tunc commixtione violabit. Relinquitur ergo, ut
capit non participatione mali, sed privalione boni, id mala ex bonis esse faleamur : quia si hoc negaveri-
est, non cum miscetur naturse quse aliquod malum mus, ex malis erunt, et Manichaeisulique suffraga-
est', qula nulla nalura in quantum natnra est, ma- bimur.
lum est; scd cum deficil a nalura quacsummumatque 39. Tu itaque ubi dicis, c Cum seeundum senten-
incommutabile est bonum; propierea quia non de tiam Evangelii, ex frnctibussuisarbor debeat agnosci,
illa, sed de nihilo facta est. Alioquin nec malam vo- hic audiendus puletur, qui dicit bonum esse conjft-
luntatem habere posset, nisi mutabilis esset. Mutabi- gium , de quo niliil aliud quam malum prodire defi-
Iis porro natura non csset, si de Deo esset, et non ab nit: » vis utique arborem bonam conjugium depulari,
illo de nihilo facta esset. Quapropter bonorum auctor de qua velut fruclum malum nasci non vis horoinem
est Deus, dum auctor est naturarum : quarum spon- contagiopeccati originalis obstrictum; nec vides ne-
taneus defectus a bono, non indicat a quo factaesunt, cesse libi esse adulterium conslituere arborem malam,
sed unde factsesunt. Et hoc non est aliquid, quoniam si conjugium est arbor bona. Ac per hoc, si de
penitus nihil est; et ideo non potest auctorem habere conjugio qui nascitur, conjugii fructus cst, et ideo
quod niliil est. debet esse sine viiio, ne fructus malus nascalur ex
38. Quaproptcr sicut adversatur catholicac fldei arbore bona ; sequitur ut qui de adulterio nascitur,
Manichacus,hoc est, fidei veritatis veraequepietatis', non debeat nasci sine vilio, ne fructus bonus nascalur
qui bonum et malum sic inter se dicit esse conlraria, ex arbore mala : quoniam Dominus nec a bona ar-
ut non naluram cum deficit a bono, dicat fieri ma- bore fieri fructus malos, nec a mala bonos, divlna
lam ', ipsumque defeclum ejus esse malum ejus, sed auctoritate definit. Ut ergo hinc exeas, quia nec de
potius ipsum malum dicat esse naturam, et, quod est adulterio dicis hominem nasci posse cum vrtio, ne-
insanius, siue initio sempiternam ; eamque appellal * gabis adulterium esse arborem malam, ne ille qui
corpus et spirilum; corpus videlicet unde spiritus secundum te sine vitio de adulterio nascitur, contra
operetur, spiritum vero qui operetur ex corpore : ita definitionem Domini bonus fructus nasci de mala
hunc adversarium fidei dici non potest quantum ad- arbore videatur. Nega ergo etiam conjugium csse
juvet, qtii mala ex bonis oriri negat, et in eumdem arborem bonam, et errasse le ut hoc diceres confl-
sensum accipit quod ait Dominus, Arbor bona fruclus tere. Sed dicturus es, non de adulterio nasci horai-
malos non facit: cum ille magister Deus, non ulique nem, qui per adulterinum concnbitum gignitur. Unde
naturam constituat arborem, ex qua fructus de quo • igitur? < De nalura, > inqurs, < humana, quse in
loquebatur, exislat; sed voluntatem seu bonam seu adnlteris quoqtie Dei opus est, non ipsorum. > Cur
malam, fructus autcm opera, quse nec bona volunla- ergo eodem modo non intelligis, nee de conjugio nasei
tis malae, nec mala possunt esse voluntatis bonse. hominem, qui per concubilum gignitur conjugalem;
Hoc est enim quod ait, Arbor mala fruclus bonosnon sed de nalura similiterhumana, quae in conjugibus
facit, et arbor bona fructus malos non facit (Matth. vn, quoque Dei opus est, non ipsorum : atque ita boni->
18) : tanquam diceret, Nec opera bona voluntas mala, tati non tribui nuptiarum, quod malum nascentes
nec mala opera facit voluntas bona. Nam ipsarum trahunt de vitio naturae; sicut non tribuilur iniquiiati
arborura, id est, ipsarum voluntaturn si quserantur adulteriorum, quod bonum nascentes trabunt de in-
origines; quse occurrunt, nisi nalurse, quas bonas stitulione naturse? Tu autem intelligis arborem bo-
Deus condidit ? Ac per hoc ex bonis orta sunt mala, nam, non quam Christus inlelligi vOiuit, id est, homi-
non ex bonis voluntatibus opera mala, sed ex bonis nis volunlalem bonam, sed ipsum opus Dei, id est,
naturis voluntates malse. Quid ergo sic optat audirc hominumvel nuptias, vel naturam. Et quia bona sunt
Manichseus, sicut ex bonis mala esse non posse, ut hsec opera Dei, malum inde non posse dicis exislere,
quoniam negari non potest esse mala, nihil restet quia malnm fructum bona arbor non potest faeere.
nisi ut ex roalo sint, si ex honis naturis esse non Ac sic adversus te ratiocinationem suam concludit
possunt; ac sic sine initio habeant originem suam pro suo dogmate Manicbseus, quem verbis istis tuis
mala naturam mali, quaesine initio semper fuerit, et sic adjuvas, ut nihil magis optet audire, qtiaro mala
ex bonis esse non posse. Hoc enim accepto, infert et
1 Edili,noncommiscetttr naturwquwaliquidtttalumest.' dieit tibi: Si malum esse non potest ex bono, unde
pauloquepost,sed quiadeficita natura, etc.Emendantura erit, nisi ex malo ? Neque enim mala per se ipsa re-
manuscriptis.
1 QuidamMss,,hoc est,fidei, vertiati,verwquepielati.
' PluresMSS., penie auctore nulio exislere potuerunt. Tu autem
4 Floriacensisfieri malttm. dicis malum ex bono esse non posse, ne contra Evan-
Ms., apvellet.
• Editi, de qua. Castiganturad manuscriptos. gelii sentenliam arbor bona faciat fructus malos. Re-
689 LIBERPRIMUS.
manet, inqoit, nt mali natura fuerit sempiterna, quae
potuerit mala generare; quia ex bonis ea non posse
fateris existere.
40. Placetne tibl jaro mutare sentenliam, quam non
Manichseisfavendo, sed quid loquaris nesciendo, ad
adjnvandam Manichaeorum pestilenliam protulisti?
Quomodo enim diceret Cliristus, Aut facite arborem
bonamet fruetum ejus bonum, aut facite arboremma-
lam el fructumejus malum [Matth. xir, 33] (quando-
quidem hoc dicebat hominibus, quos ipse creaverat),
si ex ejus opere bono, quod est homo, malum non
posset existere, sicut lu sapis, arborem bonam con-
stituens bonum opus Dei, id est, nuplias hominum ,
vel naturam ; et ideo dicens, malum inde nasci non
posse, quia si ex bono malum nasci dixerimus, re-
Sistemns, ut putas, ei qui dixit, Arbor bona fructus
tnalot hon facit: cum scias ex angeli et hominis na-
turis bonis , quas nulli parenlcs mali gcnuerant, sed
Deus summe bonus de nullis parentibus fecerat, non
fructus malos, sed ipsas malas arbores exstilisse, ex
quibus fructus nascerenlur mali? Dominus aulem
Jesus et Hfanichseosvincit, quia unus homo, hoc est,
una natura polest utramque arborem facere ; et te
vincit, quia exnalura bona potesl mala arbor existere.
Ex quo falsnm esse monstralur, quod in Manichseo-
rum suffragiumdicis, <mala ex bonis essenon posse; »
ut nisi ex natura mali, quam nefarius illorum error
inducit, non putentur mala esse potuisse.
41. Neque enim uno tantum loco, ubi ex Evange-
lio arborem bonamcommemorandamputasti, sed aliis
etiam locis disputalionis tuae, ista pcrversilate suffra-
gaius es Manichseis: sicuti est illud, ubi rursus di-
xisii, < Tralii peccatum per naturam non polest, quia
pcropus Deiopus diaboli transire nonsinitur. >Adquod
libi ego respondeo, Quomodo in opere Dei opus dia-
boli manere sinitur, si pcr opus Dei transire non
sinitur ? Quis enim dubitet pejus esse ' ut illic ma-
neat, quam ul illinc transeat ? Quseris forlasse, quo-
modo opus diaboli maneat in opere Dei. Noli alibi
quserere, ipsum diabolum recole. Opus Dei csl, na-
tura Utique angelica : invidia vero opus est ipsius
diaboli, quod opus et processit ex illo, et manel in
illo. Vanum est igitur quod dixisti, < Opus diaboli
per opus Dci non transire, > ubi perspicis et inanere.
Manichaeusaulein qtianlas tibi gratias agat, ilarre
nondum respicis ? nondum expergisceris ? Laborat
enim Manichaeus,ul ostendat, ex bono Dei opere ma-
lum oriri non posse, ut, quod ipse vult, malum nisi
ex malo esse non posse credatur. Hic lu mirabilis
ejus adjutor, < Per opus, » inquis, < Dei malum
iransire non slnitur : > ut illc tota facililate conclu-
dat, multo minus inde oriri posse, per quod nec trans-
ire permittitur.
CAPUTIX. — 42. Audi tale aliud, imo gravius ,
ubi Manichseisidentidemsuffragaris. <Evanuit, >inqnls,
<originalepeccalum,quianonpotestmali radix in ed
1 Editi,putet pejut esse.Duoex vaticanisMss.,
non quinque
putet pejusesse.Aliitres cumaliquotGallicanis,dubitet
pejusetse.
670
quoddonum Dei vocas locari.i Quod ego vide quam
manifesta veritateconvincam. Nonne sensus hominis
donum Dei est ? Et tamen ibi iocavit inimicus ille
seminator radicem mali, quarldo peccalum homini
serpentina fraude persuasit (Gen.m, 1-6). Nisi enim
radicem mali humanus tunc reciperet sensus, nullo
modo male suadenli accommodaretur asscnsus. Quid
dicam de radice omnium malorum avaritia ? Et ubi
est hsec, nisi in hominis anima ? et quid esl hoininis
anima, nisi donum Dei ? Quomodo ergo tu dicis, nisi
non considerandoquiddicas, <radiceramali locari non
posse in dono Dei?» Sed Manichseus, cui per istas
inconsideratas senlentias luas plurimum suflragaris,
quid tibi dicat altende. Si esse rationalem creaturam,
Dei donum est, et dicis locari non posse radicem mali
in dono Dei; quanto probabilius dicitur, oriri non
posse radicem mali ex dorroDei? Ac sic tc suffragatore
iutroducit Manichseusradicera mali ex illa quam non
a Dco creatam, sed Deo coseternam fingil naturam
mali. Quoniam si dixeris, ex libero arbitrio naturse
bonsea Deo creatacorlam mali radicem (quod catho-
lica veritas dicil); illis verbis luis te facillinic supe-
rat, ubiais, <radicemmalilocarinon possein donoDei:>
quia et liberum arbitrium procul dubio estdonuinDei.
Ac per hoc cum «mali radicem in dono Dei locarj non
posse >dixisti, Manichseoquod contra te dicerct, tu dc-
disti. Quia si non potestin bono locari malum, quod
tu dicis mihi; multo minus polest oriri ex bono ma-
lum, quod ille dicil libi. Ac sic concludet, non esse
malum nisi ex malo : ubi victor videbilur sibi, et erit
profecto, nisi et illi resislalur et libi. Veritas ergo fi-
dei catholicoe in his verbis veslris ideo vincit Mani-
chseum, quia vincit et te ipsum. Nam si te non vin-
ceret dicentem, < nonpossein donoDeilocari radiccm
mali; >multo minus Manichaeumposset vincercdicen-
lem, non posse ex dono Deioriri radicem mali. Sed
ut vincat ambos, nec aliunde oriri, nec alicubi esse
posse dicil radicem mali, nisi ex natura et in natura
ralionali; cui esse naturam rationalem non est nisi
donum Dei: sedquoniam a summoatqueincomrauta-
bili bono de nihilo facta est, ut essel, quamvis muta-
bile, tamen bonum; deficere (a) a bono a quo faeta est,
hoc est' ex iila, vel in illa radix mali: quia nihil est
aliud malum, nisi privatio boni.
43. Jam porro ubidicis, <Rerumralio non sinitutde
bono malum et de justo iniquum aliquid proferatur; >
prorsus Manichaeorumverba dicis. Iloc enim asse-
runt, non posse malum profcrri nisi de malo; et ibi
tota eorum nefanda secta consislit, quia prius con-
tendunl malum proferri non posse de bono. Quod si
eis le auctore concesserimus, nihil nobis penitus re-
manebit, unde illorum nefaria dograata redarguere
valeamus. Hoc est autem, Iniquura de justo; quod est,
Malumde bono. Catholica igitur fidcs, ul et tibi et
illisresistat, hocdicit, nonprolatum esse malum nisi
de bono, et iniquum nisi de justo. Quia prius angelus
et homo, de quibus isla prolata sunt, boni erant uti <
1 Juxta Er. Lugd.ven. Lov.,hcecest. M.
(a) Forte,deficereposse.
671 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 672
que et jusli. Non igitur resistimus Manichaeisnisi et sunt mala. Eccein quantam voraginemdecidislimale
a te' obtineamus, non esse mala orta nisi ex bonis : intelligendo Dominumdicenlem , Arborbona(ruclut
nec ea mala substanlias esse, sed substanliarum vilia malos non facit: cum hoc non sil dictumde natura,
creatarum, quibus delijiunt a bono quoniam mutabi- vel de nupiiis, quas insliluit Deus, sed de volunlate
les sunt,eo quodex nihilo factse sunt. Hsec est do- horainis bona, a qua non fiunt opera mala.
ctrinae catholicsesanilas, qua Manichsesepeslilentiae 45. Sed ne forte vcl tu, vel quispiam dicat, Quo-
virusexpellitur. modo de arbore quam facit homo, id esl, voluntate
44. Unde ille doctor meus, tui etiam mali docloris bona non fiunt fruclus mali; etde natura quam facit
ore laudatus Ambrosius, in eo libro quem de Isaac Deus, ipsa quaefaciat fructus malos, nascitur arbor
et Animascripsit: <Quidergoest, >inquit,<malilia, nisi mala : quasi aliquid melius faciat homo, undc nou
boni indigentia?>Et iterum ait :<Exbonis igitur mala possit malus fructus existere; quam est illud quod
oriasunt. Nonenim suntraala, nisiquaeprivanlurbo- facit Deus, unde possit mala arbor existere ? ne quis
nis : per mala lamen factum est ut bona eminerent. ergo sic erret.audiat diligenter Ambrosiumdicenlem,
Ergoindigentiaboni, radix maliliaeesl>(Cop.7).Vides < Quid est malitia, nisi boni indigenlia ? Non cniin
quam vera catholicacfidei ratione redarguat bealus sunt mala nisi quaeprivantur bonis; quia indigentia
AmbrosiusManichacos? Vides quemadmodumeos , boni, radix malitiaeest. > Et hinc intelligat ideo essc
quamvis in eadcm disputatione non nominaverit, la- arborem malara, voluntatem malam; quia defeclusest
meh isla senlentiarum verilate ac .brevitate convice- a summobono, ubi bonum crealumbonocreantepri-
rit?Ecce cui homini Dei propler originale peccatum, valur, ut sit in eoradixmali nihil aliud quam indi-
quod calholicus catholice asseruit, objicis nomine gentia boni. Arbor autem bona ideo est voluntasbona,
Manichseoruminstinctu maledici furoris opprobrium, quia per ipsam convertitur homo ad summum atque
qui contra suffragium,quod eis tu praeslas, tam in- incommulabile bonum , et impletur bono, ut faciat
viclum ad eos debellandoscatholicisdispulatoribus fructum bonum. Ac per hoc Deus auctor est omnium
praebelauxilium. Ille quippeadversus Manichseoscla- bonorum, boc est et naturse bonse, et volunlatis
mat,< Ex bonismala orta sunt:> eladversus eum pro bonse, quarn nisi Deus in illo operetur, non facit
Manichaeistureclamas,<Necesseestmalumesse,exquo homo: quia prseparaturvoluntasa Domino(Prov, vin,
etper quod malusfruclusapparuit;> et,<Per opus Dei sec. LXX).
opus diabolitransire non sinitur; >et,<IndonoDeiradix 46. Sed jam ordinem dispositionismese video po-
malilocarinon potesl; >et,<Rerumraiionon sinitutde slulare , ul faciam Deo donantc, quod tertio loco me
bono malum, aede juslo iniquuraaliquidprofcratur. > facturum esse promisi, hoc est, ul calholicorura, qui
Haecclamas pro Manichseisconlra vocem catholicae fuerunt ante nos, episcoporum sentenliis, quascum-
veritalis per sacerdotemDei prolatam; ul si tu au- que rebus de quibus agitur congruentes potuero re-
diaris, Manichci vincanl, dicentes, ut alia laceam, perire, viireas argulias tuas, et fragilia, quibus libi
<Si reruro ratio non sinit ut de bono maliim aliquid inultum videris acutus et nitidus,argumenta confrin-
proferatur; > non ergo ex bonis, sicut dicit Ambro- gam. Qucd ab alio aggrediemurcxordio, hic istius li-
sius, sed, sicut nos diciraus, ex mali natura orta bri prolixilale conclusa.
: ExFloriacensiMs.addimus,el a te.

LIBER SECUJYDUS.
Pelagianorum contraoriginalepeccalumargumentaquinqueconvellitauctoritateacsententiiscathoUcorum doctorum
scilicetilluslriumdecem, Irenaei,cypriani,Reticii,olympii,Hilarii, Gre-
qui antein Ecclesiaclaruerunt, episcoporum et Innocentii;necnonpresbyteri Hieronymi,virisancti
goriiNazianzeni,Ambrosii,Basilii,JoannisConslantinopolitani,
ac pereruditi.
CAPUTPRIMUM.— 1. Nuncjam mihi aggredien- oporlet ut populi chrisliani veslris profanisnovilali-
dum est, quod tertio Ioco posuidispositionis mese, ut bus anteponanl, eisquc potius eligant adhaererequam
sententiis episcoporum, qui Scripturas sanclas in- vobis.
gentigloria tractaverunt, tua, Juliane, Domino adju- 2. Hxc sunt certe velut capita arguraenlorum
vante, machinamenta subverlam. Non ut eos osten- quasi formidanda vestrorum, quibus lerretis inlir-
dam secundum calholicam(idem de originali sensisse mos, et miuus quam conlra vos expedit, sacris Lit-
peccato; hoc enim jara in primis hujus operis parti- teris eruditos. Dicitis enim, <Nos asserendo originale
bus feci, ut inde monslrarem , quot ct quantis viris, peccatum, diabolum dicere hominum nascentium
Ecclesisesanctis clarisque doctoribus, Manichscorum conditorero, damnare nuptias, negare Lin Baptismo
crimen impingas; el cum me cupisapud imperitorum dimitli universa pcccata, Deum crimine iniquitatis
decolorare judicia, eos qui calholicam fidem contra arguere, desperalionemperfectionis ingerere. > Haec.
hsereticosdefenderunt, hseresis nefariaenomine accu- quippe omnia consequentia esse contcndilis, si cre-
ses. Sed nunc argumenta ipsa vestra, quibus agitis ne damus nasci parvulos peccato primi hominis obliga-
hominura prima nativitas originali peccato credalur tos, et ob hoc esse suh diabolo, nisi renascantur in
obstricta, eloquiis sunt redarguenda sanctorum. Quos Christo. < Diabolusenim creat, > dicitis < si ex hoo
673 LIBER SECUNDUS. 674
vulnere creantur, quod diabolusnaturse,quseprimum lud in libro quem de Arca Noe conscripsit beatus
condita est, inflixit humanae: el damnantur nuptice, Ambrosius, < Per unum, > inquit, < Dominum Je-
si aliquid unde damnabiles generanlur, habere cre- sum salus ventura nalionibus declaratur, qui solus
duntur : nec omnia peccala dimittuntur in Baptisrao, non potuitjuslus esse l, cum generatio omnis erra-
si aliquod in baptizalis conjugibus remanet malum, ret, nisi natus ex virgine generationis obnoxiseprivi-
ex quo generenlur mali. Quemadmodum autem non legio minime tenerelur. Ecce, inquit, in iniquila-
cst iniquus Deus, qui cum baptizalis remittat pec- libus conceptus sum, et in delklis peperil me mater
cata propria, parvulum damnat, quia cum ab illo mea (Psal. L, 7), dicit isqui justus prae caeteris puta-
crearetur, nesciens nec volens etiam ex illis paren- batur. Quem igitur jam justum dixerim, nisi horum
tibus, qnibus remissa fuerant, traxitaliena? Ncc vir- liberum vinculorum, quem naluraecommunisvincula
tus, cui viliositas inlelligitur esse contraria, pnsse non teneant? Omnes sub peccato, ab Adara in
creditur perfici; quia ingenerata vitia incredibile omnes regnabat mors. Veniat solus justus in con-
est posse consumi: quse jam nec vitia deputanda speclu Dei, de quo jam non cum exceplione dicalur,
sunt. Non enim peccat, qui non potest aliud esse Non peccavilin labiis suis (Job i, 22); sed, Peccatum
quam creatus est. > non fecit > (I Petr. n, 22). Huic dic, si audes, quod
3. Hsecsi fideli diligentiaqusorerelis, nec ea quae diabolum fecerit hominum conditorem, qui utrius-
catholicsefideiverilale atque antiquitate fundata sunt que sexus commixtione nascuntur; quandoquidem
infideli oppugnaretis audacia; in ea quse abscondita solum Christum, quia sit natus ex virgine, a vincu-
sunt sapientibuset prudentibus, et revelata sunt par- lis obnoxisegenerationis excepit, omnibus caelerisex
vulis (Matth.xi, 25), nulriti Christi gratia veniretis. Adam sub peccali obligatione nascentibus; quod uli-
Mulla enim multitudo dulcedinis Domini, quam pro- que peccatum diabolus seminavit. Hunc damnato-
fecto non invidit, et tamen abscondit timenlibus eum, rem redargue nuptiarum, qui sine peccato nalum so-
perfecit autem sperantibus, non in se ipsis, sed in eo lum dicit virginis filium. Istum negatorem percipieh-
(Ptal. xxx, 20). Nos ergo dicimus quod ea fides ha- dse %criminare virtulis, qui asserit ingenerari vilia
bet, de qua scriptum est, IVistcredideritis,non inlel- generi humano in ipso conceptionis exordio. Et dic
ligetit (Isai vu, 9, sec. LXX) : nec diabolum, sed ei, quod adversus me in primo tuo volumine.videris
Deum verum etvere bonum, esse hominumcondilo- libi satis apte acuteque 3 dixisse, < Nec peccare cos
rem, munda » cliam de immundis ineffabiliter ope- oranino, qui peccare dicuntur : siquidem a quocum-
rantem; quamvis hominum nemo mnndus nascatur, que creati sunt, secundum id quod creati suiit, ne-
et ideo donec mundetur Spiritu sanclo, sub spirilu cesse habent vivere, nec suse repugnare naturae. »
immundo essecogalur. Nec quanlamcumqueimmun- Hsec omnia dic Ambrosio, sive de Ambrosio, quse
ditiam naturarum, ullum crimen esse nuptiarum : mihi tam superbe, tam contumeliose, tam procaciter
bonum quippe discernitur proprium nuptiarum a et petulanter objectas. (Nam his verbis suis infamare
qnolibet vitionaturarum. Nec ullius realum rema- etiam Baptismalis sacramenlum, quod in eo plerra
nere peccali, qui non ea quse in Christo fit regenera- non fiat remissio peccatorum; et iniquum Deum fa-
tione solvatur; quamvis infirmitas reslet, contra cere, qui peccala in liliis damnat aliena, quse in pa-
quam in se ipso constilutam regeneratus si prolicit rentibus relaxavil; forlasse non potest dici: quoniam
pugnet. Nec iniquus esl Deus, cum peccatis sive ori- cum hsec loqueretur, non de baptizatorum propagine
ginalibus sive propriis digna retribuil : mngisque ini- loquebatur.) Porro si sanctusAmbrosiusnon ex his
quus aut infirmus ostenditur, si jugum grave super erat, qui diabolumfaciunt hominum creatorem, vel
filiot Adam, a die, sicut scriptum est, nalitilntiseo- nuplias damnant, vel incapacemvirtulis naturam opr-
rum usque in diem sepullurw in malrem%omnium nantur humanam; sed cx his potius, qui Deum sum-
(Eccli. XL,1), sub quo jugo imago ejus allerilur, aut mumac summe bonum totius hominis, id est, totius
ipse nullo vel originali vel proprio prsecedentepec- animsetotiusque corporis agnoscunt et confitenlur
cato, aut quilibet alius ipso imponit invilo. Nec per- auctorem, et honorantin sui gradus bonitale conju-
fectioest desperanda virtutis, per ejus gratiam, qui ex gia, nec hominem perfecte justificari posse despe-
origine vitialam mutare potest et sanare naturam. rant: hsecinterirn tria vestra argumenta tantiK illius
CAPUTII. 4. — Aggrediarigitur iroplerepollicita-
tionem meam. Nec ista quinque argumenta vestra, 1 Editi,qui soluspottdtjustusesse.Negantemparticulara
ex veteri codiceFloriacensiaddidimus.Alioquinea sublata
ex quibus cuncta connectitis, quse in hac qusestione legi debuisset infra post, erraret, quodnatusex virgine;
adversus calholicam iidcm multipliciler dispulatis, vel, sicutin libro quarto contra duas EpistolasPelagia-
onob idiud,msi qtda natus ex
norum,n. 29, correximus,ntestimonium
singillatim teslimoniis sanclorum refutanda susci- virgine.Porroid Ambrosii in citatolibrode
piam : sed quantumpotuerit eorum perculi et dejici, Noeet Arcanuncdesideratur.
> AliquotMss.,perficiendw.Necmalerespondetillisen-
eliam cum a me de litteris calholicorumepiscoporum tentiseJulianisupra, n. 2 :Necvirtus,cuivittositasinteltigi-
singula proferentur, tantum percutietur atque de- tur essecontraria, possecredituirperfici,qma ingenerata
sive unum sive sive sive vitiaincredibileest posseconsumi.Reliqufmus, pevipien-
jicietur, eorum, duo, plura, dw, quod ea lectioetcommunior s it, et magis ad illudquod
accommodata,
omnia, sicut valuerit quod proferetur. Veluti est il- paulopostlegiturhumanam. velincapacemvirtulisna-
1 valicaniMss.,munde. turamopinantur
' Am.Er. et propeomnesMss.,alteacuteque.
1 SieMss.ut in Bibliis.Editi,matre. * Editi,tanta.ln MSS.,tanti.
 675 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 676
«iri auctoritate subversa sunt, nec ulterius objicienda quod funditus subruit haeresim vestram. Quod usque
Bunt nobis, qui de originali peccato ea dicimus, quse adeo videtis et timelis, nt non aliter cx his aposlo-
dixit ille, qui neque hominis creationem diabolo at- licis vocibusexire conemini, nisiquanta potestis con-
tribuil, neque huptias condemnavit, neque juslilise tentione asseveretis, non illic ipsius Apostoliacci-
perfectionem in natura hominis desperavit. piendam esse personam, sed adhuc sub lege, nondum
CAPUTHI. —5. Deduobusvero residuis argumen- sub gratia posili cujuspiam Judaei, contra quem suse-
tis vestris, qux ad Baptismum perlinent, mox vide- malseconversationis consuetudo pugnaret: quasi vis
bimus quid ille vir senserit, et quomodo vos ingenli ipsa consueludinis deponatur in Baptismo, et non ad-
mole aucloritatis oblriverit'. Dicit enim in libro versus eam confligant etiam baptizali, tanto forlius
contra Novatianos : < Omnes homines sub peccato atque vehementius, quanlo magis placere student
nascimur, quorum ipse ortns in vitio est, sicut habes oculis ejus, cujus gratia adjuvantur, ne in tali cerla-
lectum, diccnle David, Ecce enim in iniquitatibus mine superentur. Quodsiattenle sine pervicaciacon-
eonceptut tum, et in detictit peperit memater mea. Ideo siderare voluisses, profeclo in ipsa etiam vi consuc-
Pauli caro corpus morlis erat, sicut ipse ait, Quis ludinis invenires, quomodo concupiscentiaremitlatur
me liberabit de corpore morlis hujus (Rom. vn, 24)? in realu, et maneat in aclu. Neque enim nihil in ho-
Chrisli autem caro damnavit peccatum, quod nascen- mine agitur, quando concupiscenliarum suarurri,
do non sensit, quod moriendo crueifixit; ut in carne etiam quibus non consentit, stimulis inquietatur. Sed
nostra esset juslificalio per gratiam, ubi efat ante lamen non proptcr vim consueludinis appellabat car-
colluvio per culpam »(Lib. i de Pwtril., cap. 3). Hic nem suam corpus mortis Apostolus; sed propter
sane omnia simul vestra argumenla subversa sunt. quod rectissime intellexit Ambrosius, quia omnessub
Si enira omnes homines sub peccato nascimur, quo- peccalo nascimur, et ipse ortus in vitio est. Hujus
rum ipse ortus in vitio est: cur mihi ex hoc objicis, vitii realum jam sibi in Baptismate fuisse dimissum
quod dicam diabolum hominum crealorem, cum hoc dubitare non poterat, sed contra ejus inquietudinem
dicere me videas, quod ille dixit, qui hominum crea- pugnans, primura ab eo vinci subjugarique raeluebat;
torem diabolum esse non dixit ? Si quoniam hominis deinde licet invtcle, non diu pugnare, sed hostem non
orlus in vilio est, ideo dicit David, Ecee enim in ini- habere malebat, quando dicebat, Miser ego homo,
quitalibusconceplussum, et in deliciit peperit me ma- quis me liberabitde corpore mortis hujus ? Gratia Dei
ter mea; nec accusat vox ista nuptiale consortium, per Jesum Chrislum Dominum nostrum ( Rom. vn,
eed originaie peccatum :cur me damnatorem dicis 24e<25): sciens ejus gratia nos sanari ab isto concu-
esse nuptiarum, quoddicere non audebisAmbrosium? piscentiali molu, qui nos ab ejus originali reatu spi-
Si quoniam omnes homines sub peccato nascimur, riluali regeneralione sanavit. Hoc bellum quod in nobis
et ipse ortus nosler in vitio est, ideo Pauli caro cor- ipsis adversum nosipsos gerendum suscepimus1, cx-
pus mortis eraf, eicut ipse ait, Quit me liberabilde periuntur in se, neque negare possunt, libidinisacer-
cerpore mortit hujutt jam tandem perspicis etiam se rimi expugnatores, non impudentissimi laudatores.
ipstim in his suls verbis voluisse intelligi Apostolum? 6. Denique dicit eliam victoriosissimus Cyprianus
Ipsius ergo interior homo cum condelectaretur legi in epistola sua de Oratione dominica : < Fieri autem
Dei, videbat aliam legem in membris suis repugnan- petimus voluntatem Dei in ccclo et in terra : quod
tem legi menlis suse, et propterea carnem suam cor- ntrumque ad consummaiionem nostrse incolumitatis
pus morlis esse dicebat. In ipsius ergo carne non ha- perlinet et salutis. Narrtcum corpus e lerra, et spiri-
bitabat bonnm, propter quod non quod volebat, fa- tum possideamus e coelo,ipsi lerra et ccelum sumus,
ciebat bonum; sed malum quod oderat, hoc agebat et in utroque, id esl in corpore et in spiritu, ui Dei
(Rom. vn, 15-24). Entota vestra causa impulsa, pro- volunlas fiat oramus. Est enim inter carnem et spi-
strata, conlrita, et sicut pulvisquem projicit ventus a ritum colluctatio, et discordanlibus adversus se invi-
facle lerrse (Ptal. i, 4), sic acordibus eorum quos de- cem quotidiana congressio, ut nou quaevolurousipsa
cipere cceperatis, si haec voluerint deposilo studio faciamus; dum spiritus coelestiael divina quxrit, caro
contenlionis cogilare, projecta est. Numquid enim lerrena et ssecularia concupiscit. Et ideo petimus in-
Paulus apostolusnon erat bapiizatus? aut aliquid ei ter duo ista ope et auxilio Dei concordiara fieri, ut
vel originalium, vel propriorum, vel ignorantise, vel dum et in spirilu et in carne voluntas Dei gerilur,
scientisercmissum nonfuerat peccatorum? Undeergo quaeper eum renata est anima servelur. Quod aperle
talia loquebatur, nisi quia id quod dixi in libro meo, alque manifesle apostolus Paulus sua voce declarat:
cui te respondisse gloriaris, omninoverum est? Lex Caro, inquil, concupiscitadversus spiiilum, et spiritus
quippe ista peccati, quae in membris est corporis adversuscarnem : hwc enim invicemadversantursibi;
moriis hujus, et remissa est regeneratione spiri- ul non quw vultis ilta faciatis > (Galat. v, 17). Vide
luali, et manet in carne mortali s remissa scilicet, qnemadmodum instruat baplizatum populum doctor
quia reatus ejus ' solutus est Sacramento, quo re- egregius : (quod ad baplizatum enim pertineat oralio
nascuntur fideles; rnanet autem, quia operatur desi- dominica, quis christianus tgnoret?) ut humanam*
deria, «ontra quse dimicant et fideles. Hoc est omnino 1 sic Mss.Editi,suscipimus.
> Am. et Er., ut humanam voltmtatem,incotumita-
> sonnulliUm.,adlriverit. tem. Lovaniensesexpunxcrunt,volunlatem;nec jhabent
1 iiicad^yHM,^tjiir,exM*. nostrimanuscripti.
«77 LIBER SECUNDUS. »578
incolumitatem galulemque naturse in hoc esse inlelli- primo de sua fuga). Agnosce, fili Juliane , consonas
gant constitutam, non ut caro et spiritus, tanquam catholicas voccs, ct ab eis desine dissonare. Com
inter se naturaliter inimica, sicut Manichseusdesipit, dicit bealus Gregorius, lnlra nosmetipsospropriis vi-
separentur; sed potius lanquam ex vitio discordise tiis ac pastionibut impugnamur,et die noeiuqueignitit
sanata concordent. Hoc est enim liherari a corpore ttimulit corporis humUitatishujus et corporis nwrlis
mortis hujus, ut vitse flat, quod modo corpus est urgemur; baptizatus loqtiitur, de baptizalis loqui-
mortis, ipsa in eo morle moriente; fine discordise, tur'. Cum dicit, lege peccati quw esl in membrit no-
non naturae.Unde dicetur etiam illud, Vbi est, mors, stris legi spiritus repugnante; baplizatus loquilur, de
contentio tua (1 Cor. xv, 55)? Quod non in hac vita baptizatis loquitur. Chrislianorumest ista pugna fide-
perfici, idem quoque testis esl Martyr in epistola de lium, non infidelium Judacorum. Crede, si non pti-
HorUlitate, ubi apostolum Paulum propterea dicit gnas; agnoscc, si pugnas, et ista pugna * rebellem
concupisceredissotviet etse cum Chrislo, ut nullisjam quoque superbiam Pelagiani crroris expugna. Jamne
fieret peccatisel vitiiscamis obnoxius.Quam vero vi- disccrnis, jamne perspicis, jarane resipiscis, et in
gilanter adversus illud dogma vestrum, quo in vestra Baplismale fieri omnium remissionem peccatorum,
virtute confiditis, hoc in Oralione dominica exponit? et ciini baptizalis quasi civile bellum inleriorum rc-
Sic enim docet, pelendumid poliut a Domino, quam manere vitiorum? Non enim talia sunt vitia, quae
de propriit viribut prwsumendum, ut inler carnem ac jam peccala dicenda sint, si ad illicita opera spiri-
tpiritum non humana virtus, sed gratia faciat divina tum concupiscentia non trahat et concipiat pariat-
concordiam : consonans omnino Aposlolo dicenli, que pcccatura. Nec tamen exlra nos sunt, quibus vin-
Quis meliberabit de corpore morlis hujus ? Gratia Dei ccndis, cum in hoc cerlaminc prolicientcr laboramus,
per Jesum ChritlumDominumnostrutn. instandum est; nostra sunt, passiones sunt, vilia
7. His et sanclus Gregorius atleslatur dicens : siuit, frenanda, cohibenda, sananda sunt: sed dum
Anitna namquecum in laboribusfuerit et in angusliis, curanlur infesta sunt. Et si nobis ad meliora profi-
cum Itostiliter urgelur a carne, tunc ad Deum refugil, cientibus, magis roagisque minuuntur; tamen dum
et cognoseitunde debeatauxilium poscere.Ac ne quis- hic vivitur, esse non desinunt. Discedentehinc anima
quam in his verbis episcopi Gregorii hostiliter ur- pia peribunt, in resurgeute corpore non redibunt.
gentem *carnem, tanquam ex contraria nalura mali, CAPUTIV. — 8. Ergo ad beatum redeamus Am-
secundum Manichaeoruminsaniam suspicetur; etiam brosium. Eliam Pauli caro, inquit, corput morlis
jpse vide quemadmodum suis fralribus et condocto- erat, sicut ipseait, t Quismeliberabitde corpore morlis
ribus concinat, docens non ob aliud adversus carnem httjus? > Ita intelicxit Ambrosius, ita Cyprianus, ita
epirilum concupiscere, nisi ut suo utrumque revoce- Gregorius, ul de aliis interim laccamsimili praedilis
tur auctori post gravissimum in hac vita rei utriusque auctorilate doctoribus. Huic morli dicetur in fine,
confliclum, in quo laborat omnium vita sanctorum. llbi esl, mors, contentiotua ? Sed regeneratorum est
In libro quippe Apologetico: <lllorum vero,»inquit, hxc gralia, non generatorum. Christienimcaro, quod
f verberum nond im facio meniionem, quibus intra adjungit Ambrosius, damnavil peccatum, quod tta-
nosmetipsos prop-iis vitiis ac passionibus impugna- scendonon sensit, quod moriendocrucifixit: nascendo
mur, et die nocluque ignilis slimulis corporis humi- non sensit in se, raoriendo crucifixit in nobis. Lex
litalis hujus et corporis mortis urgemur, nunc laten- itaque peccali repugnans legi mentis, quac in tanti
ter, nunc etiam palam provocantibus ubique et irri- quoque aposloli membris erat, remitlitur in Bapti-
tantibus rerum visibilium illecebris, luto hoc' faecis smale, non finitur. Ex hac lcge carnis repugnante legi
cui inhsesimus, cceni sui fetorem venis capacioribus ncentis nibil Christi corpus allraxit; quia non ex illa
exhalanle; sed et lege peccati, quaeest in membris Virgo concepit. Ex hac lege carnis repugnante legi
nostris, legi spiritus repugnante; dum imaginem re- menlis eamdem legem prima nativitale ncmo non
giam, quae intra nos est, capiivam ducere sludel : traxit; quia nisi ex illa roulier nulla concepit. Et
nt spoliis ejus cedat, quidquid illud est quod in nos ideo venerandus Hilarius, ex peccalo esse omnem
beneficiodivinseac primccillius condilionis influxit : carnem non cunclatus est dicere (Supra, lib. 1, n. 9):
nnde vix aliquia fortasse longa se et dislricta' regens sed numquid ideo negavit ex Deo? Quomodo dici-
philosophia, el paulatim nobilitalem animce suae re- mus, et ex carne carnem, el ex homine carnem";
colens, naturam lucis quae in se est humili huic et numquid eliam sic negamus ex Deo3 ? Ergo el ex
tenebroso luto conjuncta, revocet ac reflectat ad Deo, quia creat; et ex bomine, quia gcneral; et ex
Deum : vel si cerle propitio Deo agat, ulrumque pa- peccato, quia vitiat. Sed Deus qui genuit Filium sibi
riter revocabit; si tamen longa et assidua medila- coscternum, quod in principio Verbum erat, per quod
tione insuescat sursum semper aspicere, et deorsmn creavit onine quod non eral, eliam ipsum creavit ho-
male trahentem ac degravantem materiam sibimet minem sine viiio *, non ex seminehominis per virgi-
astrictam frenis arclioribussublevare»(ln Apologetico
' Editi,de baptizatoloquitur.MeliusMSS.,de baplizatis.
1 Editi, urgeri. castiganturad Gallicaoosduos manu- » SicMSS. Atediti, etmista pugna.
' Editi,numquid etiamsicnegamus,generamurex Deo?
scriptos. AbRst, eneramur,a Mss.
* Editt,hujus. AtMSS., hoc. * Hicgmanuscripti et Casalesstf*
nonnulli.Flonaoensis Sd»
*Beleitiim.,ditcreta. dmt,tmexhommesmevitio.
679 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI
nem natum, in quo regenerat hominem generatum, qua caro concupiscit adversum spiritum, etiam ba-
sanatque vitiatum, a reatu slatim, ab infirmitate ptizatis sanclis ingerere pugnandi necessitatem, con-
paulatim. Contra quam regeneralus, si jam ratione tra quid nisi contra malum?non substantiam, sed
utitur, illo spectante atque adjuvante velul in agone substantiae vitium, Dei gratia nos regenerante non
confligit: quia virtus in infirmitate perficitur (I Cor. impulandum, Dei gratia juvante frenandum, Dei
XII, 9), dum contra hoc nostrum quod a justitia de- gratia remunerante sanandum?
licit, illo nostro quod ad justitiam proficit dimicatur; CAPUT V. — 10. Sed ne forte dicas, conlra hoc
ut vincente profectu totum surgat in melius, non potius pugnare baptizatos, quod sibi ipsi prioris viiae
vincenle defectu totum vergat in pejus. Parvulus ve- mala consuetudine fecerunt, non contra id cum quo
ro, in quo adhuc rationis nullus est usus, volunlatc nati sunt: quanquam si hoc dicis, jam procul dubio
quidem propria nec in bono est, nec in malo; quia cernis atque concedis, esse in homine aliquid mali,
nullam in alterutrum cogitationem versat *, sed quod non ipsum, sed reatus qui ex illo contraclus
utrumque in illo consopitum vacat, et bonum nalu- fuerat, auferalur in Baptismo : tamen quia parum
rale rationis, et malum originale peccati : sed annis est ad hujus qusestionisabsolutionem, nisi nobis ex
accedentibus, evigilante ralione, venil mandatum, et peccato primi hominis ingeneratum esse monstretur,
reviviscil peccatum : quod adversus crescentem cum audi quid inde in alio loco expressius dicat sanctus
pugnare cceperit, tunc apparebit quid in infante la- Ambrosrusin exposilione Evangeliisecundum Lucam,
tucrit, et aut vincit, et damnabiiur"; aut vincitur, et cum diversis modis, ab una tamen regula fidei non
sanabitur. Non tamen ideo malum hoc nihil nocuisset, abhorrentibus, tractaret illum locum, ubi Dominus
etiamsi priusquam in illo apparere ccepisset, parvulus ait, in una domo dividi tres adversus duos, et duos
hac exisset e vita : quia realus ejusdem mali, non adversus tres ' (Luc. xn , 52). < Possunt etiam vi-
quo reum malum est, sed quo retim facit in quo est, deri, > inqnit, < caro alque anima ab odore, tactu,
sicut generatione contrahitur, ita nisi rcgeneratione gusluque luxurise separatse in una domo se adversus
non solvitur. Hoc est propler quod parvuli baptizan- incursantia vitia dividentes , subjicientes se legi Dei,
lur, ut non solum regni Christi fruanlur bono, ve- removeMesse a lege peccati: quorum licet dissensio
rum et a malo regni mortis eruantur. Neque hoc per prsevaricationemprimi hominrs in naluram ver-
fieri potest, nisi per eum, qui peccqtumsua carne da- terit', ut nequaquam sibi paribus ad virtutem sludiis
mnavit', quod nascendo non sensit, quod moriendo convenirent, tamen per crucem DominiSalvatoris *,
crucifixit; ul in carne nostra esset justificalio per grtt- tam inimicitiis quam etiam mandatorum iege vacua-
tiam, ubi erat ante colluvioper culpam. tis, in societatis concordiam congrnerunt, posteaquam
9. His iiaque beaii Ambrosii verbis, nec diaboltis Cbristus e ccelo pax noslra descendens fecit utraque
bonilate hominem creavit, sed hominem malignilate unum > (Ephes. n, 14). Rursus in eodem opere, cum
viliavit : nec concupiscentiaemalum nupliarum abs- de spirituali alque incorruptibili loqueretur cibo :
tulit bonum : nec in Baplismalis sacramenlo pec- < Etenim ratio cibus mentis est*, > inquit, < prsecla-
cali alicujus realus relinquitur insolulus : nec inju- raque ° alimonia suavitatis, quse membra non one-
stus est Deus, qui eum damnat legc jusiiiiac, qui ret, neque in naturaepudenda ', sed ornamenta con-
peccali lege fil reus, etiamsi ex illa natus est, quse vertat, cum libidinum volutabrum commutatur in
parentem ejus propterea jam reum facere non potest, Dei templum, diversoriuraque vitiorum sacrarium
quia renatus esl. Virtus porro, quae in infirmi- incipit esse virtutum. Quod utique lunc facit *, cum
tate perficilur, quare, si hacc vera sunt, despe- caro in naturam regressa vigoris sui agnoscit altri-
•randa est; cum per carnem Christi, quse damnat cem , alque ausu deposito contumacise, moderantis
8
peccalum quod nascendo non sensit, quod moriendo animae conjugatur arbilrio : qualis fuit cum inhabi-
crucifixit, fiat eliam in carne noslra justificatio pcr tanda paradisi secrela suscepit, antequam veneno
gratiam, in qua erat ante colluvio per culpam? Ac pesliferi serpentis infecla sacrilegam famem sciret,
per hoc quinque ista vestra , in quibus raaxime ter- divinorumque memoriam prseceptorum animsesensi-
relis hoinines, argumenta, nec alios poterunt pertur-
bare, nec vos, si credatis Ambrosio, Cypriano, cessitatem, contraqutd nisi contramalum? nonsubstantiam
esse, sedsubslanliwvilitmx.
Gregono, aliisque caiholicis sanctis clarisque docto- 1 Ara.Er«et Mss.,tres adversus duo, et duo adversus
ribus, imo vero etiam vobis ipsis *, legem peccali, tres. %Editi,se in naturam verterit. El panlo post, verlissese
quse inesl hominis membris repugnans legi raeniis, in naturam.Et infra, in naturamse verteril. Quilwslocis
particulam, se, removimusauctoritatemamiscri|torum.
3 Antiquissimus
1 Aliquahic in editisvarietas: apud Am,et Er., mdla Dominisatutaris. codexFloriacensisel aliiquidarnMss.,
alterutro cogitationeversatur; Lov.,nulta in atterutroco- k Am. Er. et prope omnes Mss.: Eteniinmiserkors
gitatione versatur.Emendanturex Floriacensimanuscripto. cibusmentisest.
' Editi, et dominabitur : mendose. Vide infra, lib. 4, » Lov., prwclarwque.At Am. Er. et Mss., prwclara-
n. 51.
* Er. et Lov., peccalumin sua carnedamnavit.At Am.et que. • Floriacensiscodexa secunda manu,nec se in naturw
manuscripticarent particula, in. Ambrosiisententia quae pudenda.
hic inculcatur,ista est: «christi enimcaro damnavitpec- 7 Floriacensiscodexcorrectus,fit.
calum.» 8 Am. et i.lures Mss., moderatimis aninve. Quidam
v vetus codexFloriacensishoc locoaddit, quoniam
alii, moderattonisanimw. Er., moderatorisanhnw. Postea
tebitet vobisipsis. Etinirasic habet,isgerenspugnandipa-ne- nonnuliimanuscriptir.uaxAm.,conjtmqaturarbiirio.
 isai LIBER SECUNDUS.
bus inhacrentem edacitatis stndio prseteriret. Hinc
peccatum manasse proditur, tanquam corpore aniraa-
que genitoribus, dum corporis natura lentatur, anima
male sanae' compatilur. Qusesi appetentiam corporis
refrenasset, in ipso ortu esset exstincta origo peccati;
%
quam velut virilis infusam corporis molu male fela *
anima, ctiam sui vigore corrupto, alienis gravis one-
ribus parturivit > (In Lucam, lib. 7, nn. 141, 142).
11. Hic certe apertissime atque satialissime ille lam
excellenter tui docioris ore laudatus doctor Ambro-
sius declaravit, et quid esset, et unde esset originale
peccatum, et unde contigerit illa prima confusio, quse
inobedientia carnis fuil dissentientis ab anima, quam
discordiam sanat Dei gratia per Jesum Christum Do-
minum nostrum. Vides unde caro concupiscat adver-
sus spiritum, vides unde sit lex in membris repu-
gnans legi mentis. Vides vertisse in naturam, animae
carnisquc discordiam, et per ltas inimicitias nobis
abundare miserias, non nisi Dei misericordia finien-
das. Noli jam mihi adversari: nam si adhuc facis, cui
vel quibus simul adverseris, advertis. < Me > nempe
< dixisti nihil magis laborare, quara ut non intelli-
gar. > Et in quibusdam locis sensus meos ad tuura
polius interpretaris arbitrium, abutens tardiusculis
cordibus hominum, qui te non intelligunt tacere po-
tius noluisse, quam respondere potuisse uni meo, qua-
tuor voluminibustuis. Ecce fundit eloquentiselucidum
ac perspicuum ilumen Ambrosius : non est ubi hse-
reat leclor, ubi caliget audilor. Manifcstissime dicit
Apostolum ideo dixisse, Quis me liberabitde corpore
morlis hujus ? quia omnes sub peccato nascimur, et
ipse ortus in vitio est. Manifestissimedicit, Dominum
Christum propterea fuisse sine pcccato, quod natus
ex virgine vinculis obnoxiae generationis naturseque
communis minime teneretur, et damnasse peccatum
quod nascendo non sensit. Aperlissime dicit, quod
dissensio carnis et animse per praevaricationemprimi
hominis in naturam verterit. Apertissime dicit, car-
nem libidinum volutabrum diversoriumque vitiorum
tunc * mutari in Dei templum sacrariumqne virlutum,
cum in naluram regressa vigoris sui agnoscit altricem,
atque ausu deposito contumacise, moderantis animse
conjugatur arbitrio : qualis fuit cum inhabitanda pa-
radisi secreta suscepit, antequam esset veneno pesti-
feri serpenlis infecla. Quid adbuc adversus me quos
libros moliaris ', inquiris? Illum aspice, adversus il-
lum aliquid aude, qui hseresis vestrse venenis ante-
quam nascerentur, occurrit, et unde possent expelli,
hsec anlidota prseparavit. Quae si satis non sunt, ad-
buc audi.
12. In libro de Isaac et Anima idera dicit: < Bonus
ergo rector malos equos restringit et revocat, bonos
incitat. Boni equi sunt quatuor, prndentia, temperan-
1 Editi,malesana. At oplimaenotsecodex
mak sanw, id est, naturaeipsiuscorporis. Floriacensis,
" SicMSS. Atediti, viriti.
' Omnesfere
4 Editi,ita. AIMSS.,
MSS.,
modefacta.
tunc.
5 sic Mss.Editi vero, quod adversus meos tibros mo-
liaris.
SANCT.ACGTJST.X.
682
tia, fortitudo, justitia: mali equi, iracundia, concu-
!
piscentia, timor/iniquitas > (Cap. 8). Numquid art,
Bonns rector bonos equos habet, malos non habet?
' ait, < Bonos incilat, malos restringit et revocat. >
Sed
Unde isti surrt equi? Nempe si eos substantias dici-
mus vel putamus, Manichseorumfavemus vel hsere-
nius insanise : quod ut absit a nobis, catholice istos
equos intelligimus vitia nostra ', quse legi mentis ex
lege peccati resislunt. Non a nobis haecvitia separata,
alicubi alibi erunt, sed in nobis sanata nusquam
erunt. Verumtamen quare non in Baplismate perie-
runt? An nondum fateberis, quod reatus eornm per-
ieril, infirmitas manserit: non reatus quo ipsa rea
fuerant, sed quo nos reos fecerant in malis operibus,
quo nos traxerant? Nec ita eorum mansit infifmitas,
quasi aliqua sint animalia quae infirmantur: sed no-
stra infirmitas ipsa sunt. Nec in his equis malis ini-
quilatem nominasse putandus est illam, quse deletur
in Baptismo : illa namque peccatorum quse fecimus,
fuit, quse cuncta remissa sunt, atque omnino jam non
sunt, quorum realus manebat qnando ipsa fiebant at-
que transibant. Istam vero legem peccati, cujus ma-
nentis reatus in sacro fonte remissus est, propterea
vocavit iniquitatem, quia iniquum est nt caro concu-
piscat adversus spiritum : quamvis adsit in nostra
renovalione justitia; quia justum est ut adversus car-
nem spiritus concupiscat, ut spiritu ambulemus, et
concupiscentias carnis non perficiamus. Hanc quippe
justiliam nostram inter bonos equos invenimus no-
minatam.
13. Audi adhuc quid dicat in libro quem scripsit
de Paradiso (Capp. 11 et 12). < Fortasse,» inquit,
< ideo dixit Paulus, Quw non licet homini loquit (II
Cor. xn, 4), < quia eratadhucincorpore constitutus,
hoc est, videbat islius corporis passiones, videbat le-
gem carnis suaerepugnantem legi mentis suae.»Item-
que in eodem : < Cum dicit, > inquit, < sapientiorem
serpentem, intelligis quem loquatur, id est, illum ad-
versarimri nostrum, qui lamen habet sapientiam hu-
jus mundi. Sed et voluptas atque delectatio bene sa-
piens dicitur; quia et carnis appellatur sapientia :
sicut habes, Quia sapientia hujus carnis inimica ett
Deo > (Rom. vur, 7). < Etadexquirendadelectationum
genera astuti sunt, qui appetentes sunt voluptatum.
Sive ergo, > inquit, <delectationem intelligas, quae-,
dam est divino adversa mandato, et inimica sensi- '
bus nostris.Unde sanctus Paulus *ait, Videoaliam legem
inmembris meit,repugnantemlegimentismew,el capti-
vanlem me in lege peccali > (Id. vn, 25). Qualem
voluptatem dicat hoc loco iste doctor, in promptu est,
quia ut intelligeremus, adhibuit Apostoli testimonium
dicentis, Video aliam tegem in membrismeis, repu-
gnantem legi mentis mew, et captivanlem me in lege
peccati. Haecest voluptas illa suscepta tua, quamvis
el tu reprehendas ejus excessum. Ubi qnalis sit, plane
fateris : sed tantis verborum ornamentis eam mode-
ratam defendis et laudas, quasi istum modum sibi
1 Fioriac.Ms.,vitianoslrasuntqttw.
1 In manuscriptis,unde sanctusait, omisso,Paulus.
fVingt-deux.)
683 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 684
ipsa constituerit, et non spiritus qui adversus ejus autem bonum non invenio. Non enimquod volofacio
impetum concupiscit. Adversus quem fortiler stabstt bonum; sed quod noio tnalum, hoc ago. Si autem quod
ille, qui clamabat, Videoaliam legemin membritmeit, nolo, hoc ago ; jam non ego operorillud, sed quod ha-
repugnanlemlegi mentismew.Iste repugnantis impetus bitat in me peccatum> (Rom. vn, 23, 18-20). Qu.inta-
si laxetur, in quae declinabit immunda? in quae non libet feraris animi obstinatione, Juliane, quantalibet
pertrahet et praccipitabitabrupta ? Verum nunc, quod adversus nos pervicacia pro Pelagiano errore consi-
potius instat, ecce non secundum vos quicumque Ju- stas; tanta per bealam Ambrosium circumvallaris
daeus, sed secundum beatum Ambrosium de se ipso rerum evidentia, tanta verborum ejus manifestatione
Paulus apostolus dicit, Videoaliam legemin membris rantunderis, Ut profecto, si nulla te ratio, cogitatio,
meis, repugnantemlegi mentis mew,et caplivantem me consideratio religionis, pietatis, humanitatis, alque
in lege peccqli. Rursus in eodem opere alio loco idew ln te ipso advertendse veritalis a pertinaci intentione
doctor: < Impugnalur, > inquit, < Paulus, el videtlc- revocaverit, ostendas quantum in malis humanis va-
gem parnis suae repugnantem legi menlis suse, et leat, eo queniquam fuisse progressum, ubi manere
captivantem se in lege peccati; nec de conscientia non libeat, unde redire jam pudeat. Sic enim credo
sua praesumil, sed per Christi graliam confidit se a te affici, cum ista legeris. Sed o si pax Christi in tuo
mortis corpore libcraridum : et tu quemquam opina- corde vincat, et bona pcenilentia de mala verecundia
ris scientein npn posse peccare? Panius dicit, /Von palmam ferat 1
enim quod volofaciobonum; sedquodnolo malum,hoc CAPUT VI. —15. Sed jam nunc paruroper atten-
agot (Rom.vn, 19); < ettu arbitrarishomini prodesse de, quomodo ex ista lege peccati, cujus molum mor-
scientiam, quae dclicti augeat invidiaro?» Itemque in talitas etiara continenlium cogitur Ierre, cui modum
jpso opere idem ipse episcopus ad omues nos refe- castitas nuptiarum laborat imponere, ubi concupi-
rens eloquium, causamque communem sedulo agens : scentia carnis, voluptasque, quam laudas, conlra
<Repugnat enim lex carnis,» inquit, <legi mentis, et propositum volunlatis agit suos impetus, cum excita-
laborandum nobis est ac desudandum, ut castigemus tur, etiamsi actus non peragit, cum frenatur : atten-
corpus ctserviluij redigamus, et qusesunt spirilualia de ergo paulisper, quomodo ex hac lege peccati
seminemus* (Capp. 12 et 15). omnftm generari hominera, et ideo trahere origiuale
14. In alio quoque libro suo, de Sacramento rege- peccatum, sanctus eloqualur Ambrosius in eo ipso
nerationis , vcl de Philosophia quein scripsit (a), ita de Sacramento rpgenerationis, sive de Philosophia
loquitur : tBealaigitur mors quu: nos peccato eripit, libro suo. < Est, > inquit, < domus quam sapienlia
ut refprmet Dco. Qui enim mortuus est, justificatus sedificat, el mensa coelestibusreferta sacramenlis, in
esi a peccatot (Rom. vi, 7). <Nuraquidnatursefiue, > qua jusius cibum divinaevoluptatis epulatur, suavem
inqijit, < justificalur a peccato aliquis ? Non ulique: gratiae potum bibens, si perpeluorum merilonjm
quoiiiamqui peccalor moritur, in peccato manet; ille uberr posteritate lacletur. Hos (ilios gencrans David
autem juslificatur a pcccato, cui per Baptismum pee- partus illos corporeapcommixtionis horrebat, et ideo
cata omnia remilluntur. > Habesne ad ista quod di- mundari sacri fontis irriguo desiderabat, ut carnalem
cag? Vjdesnequemadmodumexpresser.itvir venerabi- ac terrenam labem gratia spiriluajis ablueret. Ecce,
lis, in Baptismo fieri hominis morteni bealani, ubi re- inquit, in iniquilalibttsconceplus sum, el indetktispe-
mittuntur peccala omnia ? Sed allende aliud, attende perit me maler mea > (Ptal. L,T). <MaJe Eva parturi-
quod iion vis. < Advertimus, > inquit, < cujusimxfi vit, ut partus relinqueret mulieribus haereditatem,
sit mors mystica : nunc consideremus cujusmodi se- atque unusquisque concupiscenticevolupiale concre-
pultura esse debeat. Non enrinsatis est ut moriantvr lits, et genitalibus visceribus infusus, el coagulatus
vilia, nisi marcescat' corporis luxus. et omnium vin«- in sanguine, in pannis involutus, prius subiret deli-
culorum carnalium compago solvatur, omnis nodus ctorum contagium, quam vilalis spirilus munus hau-
corporei laxetur usus. Nemo sibi blandiatur, quod riret. >Si te non deseruit qualiscumque saliem sen-
aliam figuram induerit, myslica prsecepla acceperit, susbumanus, vides quid de concupiscenliaevolupta-
ad continentiaedisciplinamapplicueril animum. Noti te, hacipsa cui praebesirapudentissimumpatrocinium,
quod volumus, hoc agimus; sed quod odio habemus, pronuntiaverit, tui, quod saepe dicendum est, docto-
hoc facirous. Multa operatur in nobis peccaium. No* ris testimonio praedicatus, tam memorabilis doctor
bis reluctantibus redivivse plerumqiie voluptates re*- Ambrosius : quod ea quisque concrelus, ea genitali-
surgunt. Luctandum nobis est adversus carnem. Lu- bus visceribus infusus, ea coagulatus in sanguine ;
ctatus est.adversus eam Paulus : denique ait, Video ct in pannis, non ulique laneis, aut lineis, aut bujus-
autem aliam legemin membrismeis, rcpugnantem legi cemodi lalibus, qualibus jam nati obvolvunturinfan-
mentit mece,el captivantem tne in tege peccati.Num- tes, sed pannis viliatae originis tanquam h.Treditariis
quidtu, > inquit, < fortior Paulo ? Nec tanquam sedu- involulus, prius subeat contagium delictorum, quam
laecarni luse confidas, et te ei credas, cum Aposlo- vilalis hujus aeris auram spirando percipial: in quem
ltis clamitet : Scio enimquia hon habitat in me, id ett velut iramensum fontem communis etnon dcsisten-
in carne mea, bonum:nam velle adjacel inilii, perficere tis alimenli, post occulta spiramenta viscerum ma-
1 Am.Er. et aliquotMss.,marcescant. ternorum, qui nascilur, funditur ; in ortu ploralurus
(a) Hocopusnonexstat. reatum, quem contraxit ante ortum. Ergone ex hu-
$85 LIBER SECUNDUS. 686
jus concupiscentiaemotu illi non ernbescerent homi- 14). <Tu aulem, tinquit, <non manufactam circum-
nesprimi, quoetipsi apparebant noxii, et eorum iilii cisionemdiflers , quaein exspoliatione carnis in cor-
peccato parentuinpraenunliabantur' obnoxii? Ulinam pore perficitur, ipsura Dominum audiens dicentem,
sicut illi erubuerunt eas partes corporis, in quibus Amen, amen dko vobit, niti quit renatus fuerit ex aqua
libidinis inobedientiamsentiebant, nudas relinquere ; et tpirijM, non inlroibit inregnum cwlorum>(a) [Joan.
ita ui fideicatholicaeobedienserubescereserubescen- in, 5] ? < Cernis quemadmodumcircumcisionemcir-
da laudare 1 cumcisioni, comminationem comminationi vir ec-
16. Quid autem etiam de ipso ficulneorumtegmine clesiastica doctrina prseditus comparavit? Quod ergo
foliorum in lihro de Paradiso idem ipse scripserit do- esi octavo die non circumcidi, hoc est in Christo non
ctoradverte. < Quod igitur gravius est, > inquit, baptizari: et quod est perire de populo suo, hoc est
< hacse Adam iiiterpreiatione succinxit eoloci, ubi iioi)intrare in regnum coelorum.Et tamen vos in Ba-
iVuctumagis easlitatis se succingere debuissel. ln ptismate parvuiorum exspoliationemcarnis, hoc est,
lumbis enim quibus praecingimur, quaedara semina circumcisionemnon manufactam , celebrari negatis ;
generationis esse dicuntur : et idco male ibi succin- quia nihil eos, quo exspoliari debeant, babere con-
olusest Adam foliis inutilibus, ubi fulurse generatio- tenditis. Non enim eos fatemini mortuos in praeputio
nis non fructum futurum, sed qusedam peccata si- carnis suae, quo peccaium significalur, maxime quod
gnaret » ( Cap. 13). Iliccertefrustravit iste vir san- originaliter trahitur : per hoc cnira est corpus no-
Ctus tam elaboratam disputationem tuam nimisqtte strum corpus peccati, quod evacuari dicit Apostolus
«ollicitam, ne post peccalum Adam et Eva oculis per cruccm Christi (Rom. vi, 6).
apertislumbos praecinxisse credantur (Gen. ni, 7 ). CAPUT VII. — 19. Sed nunc sententiis episcopo-
Ut enim tanta ibi loquacitate laborares, contra sen- rum qui fuerunt ante nos, el baecdivina eloquia fide-
sus veniebas omnium , et eos multiloquii strepilu * liter el inemorahiliter Iraclaverunt, urgere te insti-
perstringere cupiebas. Quid enim tara in promptu est, tui. Proinde ad episcopum Ambrosium revertamur :
quam succincloriis, vel prsecinctorirs, quse grsece qui cum et homines, id est et animas et corpora ho-
iuf>t$&iurca. nuncupanlnr, lumbos hominumcontegi vel minum, opus Dei esse non dubitet, et nuplias hono-
praecingi,qnas vulgus etiam munituras vocat? Neque ret, et in Baptisroo Cliristi praedicetomnia peccata
boc ille horao Dei, cujus te urgemus eloquio, lan- dimitti, et Deum esse noverit justum; et capacem
quam obscurum esset exposuit: sed quod omnes virtulis atque,perlectionis per Dei gratiam humanam
intelligebant, quid significaret ostendit. < ln lumbis non neget esse naturam ; qute vesira quinque facitis
enim quibus praecingimur, > ait, < quaedamsemina argumenla, contendentes nullum islorum quinque
generationis esse dicuntnr; et ideo male ibi succin- verum esse posse, nisi falsum sit trahere nascentes
ctus est Adamfoliis inutilibus.» Quare male? Sequi- originale peccatura : tamen hoc ipsum, quod his
tur et dicit, < nbi futursegenerationis, non fructum quinque argumentis aufcrre conamini, sic ille ubi
futurura, sed quaedampeccata signaret. > Habesne ad opus est, in suis sermonibus ponit, ut cuivis satis
ista qnod dicas ? Ecce unde illa confusio, ecce unde eluceat, quid calholica veritas solcat pracdicare,quid
contextio etsuccinctio foliorum, ecce unde in poste- profana novitas conetur evertere. An forte ipsumquo-
ris originalepeccatum. que Ambrosium scisse ac docuissedubitabis, Deum.
17. Sancuis vero Joannes Constantinopolitanus esse hominum conditorern, et animae et corporis ?
episcopus, quantum verecundia permittere potuit, Audi ergo quid dicat in libro de Philosophia contra
totum illud primorum hominum erubescentium fa- Plalonem philosophum, qui hominumanimas revolvi
clum dnobus verbis evidenter expressit, dicens : in bestias asseverat, et animarum lantummodoDeum
< Foliis autem ficuserant cooperti, tegentes speciem opinatur auctorem, corpora autem diis minoribusfa-
peccati. > Cui non appareat, quse vel qualis peccati cienda decernit. Ergo sanclus Ambrosius, < Miror, >
species a confusis tegenda fuerat in regione lumbo- inquit, < tantum pliilosophum, quomodo animam,
rom, qni de sui corporis nuditate non confundeban- cui potestatem conferendse immortalitatis attribuit,
tur ante peccalum? Obsecro, intelligite ; imo vero in noctuis includat, aut ranulis, feritate quoque in-
permiuite homines, quod vobiscum inlelligunt intel- duat bestiarum : cum in Timseoeam Dei opus esse
ligere, et nolite nos cogere de pudendis pene impu- memoraverit, inter immortalia a Deo factam; corpus
deuter * diulius disputare. autem non videri opus sttmmiDei asserit, quia natura
18. Meritoidem bealus Joannes, etiam ipse, sicut carnis humanse nihil a natura corporis bestialis dif-1
et martyr Cyprianus(Epitt. 64, ad Fidum), circnm- fert. Si crgo digna est quaeDei opus esse credalur,
cisionem carnis in signo praeceptamcommendat esse quomodo indigna est quseDei opere vestiatur ? »Ecca
Baptismatis. < Et vide quomodo Judaeus, > inquit, non solum animam, quod et illi dicont, verum etiam
« circumcisionemnondilfert propter comminatiotiem, corpus, quod illi negant, contra Platonicos Dei opus
quia omnis anima quaecurnquenon fueril circumcisa esse defcndit Ambrosius.
die octavo,exterminabilurde populo suo »(Gen. xvn, 20. An tu dicturus es, quod nuptiis ingeratcri-
men , quia et indc quod nascitur concupiscentiaevo-
» SicMss.Atediti, vwmtntiabantur.
' In Mss.,muUUoquo verbahsecapudBasilium
- Floriacensis strepitu. (a) legunturin homilia13,quse
Ms.,imptidentes. exhortatioestad Baplisimim.
J -i «—. - ''•--—-'• *">•-*-,KJ. jo tlrj
687 CONTRA JULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 688
luptate concretum, dicit subire contagium delicto- nale peccatum, ut eos qui habent uxores, secundum
rum ? Audi ergo de nuptiis Ambrosii sententiam in eumdem aposlolum, ha esse velit, acsinon haben-
Apologia sancti David. < Bonum, > inquit, < conju- tes ; nec vocare dubilat eliam uxoris adulterumin-
gium, sancta copula. Sed tamen qui habent uxores , temperantem marilum, omne connubii bonum pen-
ita sint ac si non habentes : ipse est tliorus incoin- sans non cupiditale carnis , sed fide polins castitalis;
quinatus ; et nemo alterum fraudare debet eo, nisi non morbo passionis, sed fcedereconjunctionis; non
forte ad tempus, ut vacent orationi (I Cor. vn, 29, voluptate libidinis, sed voluntate propaginis? Nam
5). Tamcn secundum Apostolum, non vacal orationi mulierero viro nonnisi generandi causa perhibet in-
*
quis eo temporc, quo usum corporeaeillius conven- stitutam, unde tam diu frustra, quasi quisquam hoc
lionis exercel> (Cap. 11). Audi et alteram in libro de noslrum negarel, disputandum pulasti. H.TCenim
Philosophia : < Bona , » inquit, < continentia, quae- sunt de hac re verba ejus in libro de Paradiso : < Si
dam velut crepido pietatis. Namquein pracipitiis vilae igitur viro , > inquit, < culpae auctor est mulier,
hujus labentiuin statuit vestigia ; speculalrix sedula , quemadmodunn pro bono videtur adjecia ? Verumsi
ne quid obrepat illicitum. Mater autem vitiorum consideres, quia Deo universitaiis est cura, invenies
omnium incontinentia , quaectiam licita vertit in vi- plus placere Domino debuisse id in quo esset causa
tium. Ideoque Apostolus non solum a fornicationenos universilatis , quam condemnandum fuisse illud ' in
retrahil, verum eiiam in ipsis conjugiis modum quem- quo esset causa peccati. Ideo quia ex viro solo non
dam docet, et tempora pr*escribit orandi»(I Cor. poterat humani esse generis propagatio, pronuntiavit
vn). < Intemperans enim in conjugio, quid aliud nisi Dominus , non essebonumsolum hominemesse (Gen.
quidam adttlier uxoris cst? > Cernis qucmadmodum II, 18). Maluit enira Deus plures esse, quos salvos
velit eliam inter se ipsa vere honesta * esse conju- facere posset, quibus donaret peccalum, quam unum
gia ? Vides quemadmodum dicat , incontinentiam solum Adam , qui liber esset a culpa. Deniquequia
etiam licita vertere in vitium, ubi et licitumdemon- idem, > inquit, < ulriusque auctor cst operis, venit
strat esse connubium , et in ipso non vult inconti- in hunc mundum, ut salvos faceret peccatores. Po-
nenliam fcedare quod licitum est 3? Advertis quo- stremo nec Cain parricidii reum priusquam gcneraret
modo intelligere nobiscum debeas, in quo morbo de- filios, passus est interire. Ergo, > inquit, i propter
siderii noluerit Apostolus unumquemque vas snum generationem successronis humanac debuit roulier
possidere, sicut gentes quae ignorant Dcum (I Thess. adjici viro » (Cap. 10)
iv,4,5) ? Tibi autemlibido non nisi prseter uxorem vi- 21. Habes ecce Ambrosiumdoctorem meum, et a
delur esse culpabilis. Quid ergo de Ambrosio judica- tuo memorabililer 3 prsedicatum, et opus Dei esse
bis, qui intemperantem in conjugio adullerum quem- omnem hominem atque boroinis carnem, et bonas
dam appellat uxoris ? Tune melius nupiias honoras, esse nuptias in quantum sunt nupliae, non modo fa-
in quibus libidini licenliosissimumspatium praebuisti; tentem, verum etiam defendentem. Jarnvero quod
ne fortassis oflensa defensorem sibi alium provide- per originale peccatum sacro Baptismati nihil dero-
ret ? Neque enim, quod ego commemoravisecundum get, superius demonstravi, quando ejus posui verba,
veniam conjugibus concedere Aposlolum (ubi procul ubi dicit, < illum justificari a peccalo, cui per Ba-
dubio nolalur, etsi ignoscilur, culpa), saltem verbo ptismum peccata remitlunlur omnia > (Supra, n. 14).
lenus atlingere voluisti; aut quod ab illo opere, ut < Justum porro ille Deum uhi non praedicat, aul quis
oralioni vacent, cessare conjuges admoneniur (I Cor. de hoc potest catholicus dubitare christianus, quod
vn, 6, 5), quod ego lotum commemoravi, ausus es pene ct omnes impii confitentur?
in tua responsione refricare : credo, formidans ne CAPUT VIII. — 22. Quintum illud restat, ulrum
tua viderelur praevaricata defensio, si et tc confitente videatur Ainbrosio bumanam capacem justificationis
apparercl, quod per libidinem, cui lc palrocinari non et perfectionis esse naturam; nec ab hac sententia
pudet, eliam conjugum impedirelur oratio. Iia cum propterea revocetur, quia ssepe ac mullis modis dicit
mihi pro illa respoudere cuperes, scd Apostoloresi- omnein hominem sub peccato nasci, et esse ipsum
stere non auderes, nec in aliam senieniiain, sicul so- ortum ejus in vitio. Verum et hoc jara supra docui,
letis, ipsum apostolicum lestimonium detorquere po- ubi eura loco ipso paulo post dixisse memoravi, < a
tuisses, omnino inde tacere maluisli. Tu ergo melius Chrisli carne damnatum esse peccatum, quod na-
honoras nuplias , quarum digniialcmtanquam omnino scendo non sensit, quod moriendo crucifixit, ut in
irreprehcnsibili volutabro carnalis concupiscentisede- carne nostra esset justificalio per gratiain, ubi erat
coloras : an ille, qui cum dicat, non solum licilum, ante colluvio per culpani > (Ibid. n. 5). Ibi enim na-
sed etiam bonum conjugium sanclamque copulam, turam demonstravit humanam , etiam istam, quaesub
tamen cessante libidinis voluptate, tempora orandi ab peccato nascilur, et cujusortus in vitio est, esse ju-
Apostolo prsescripta commcmoral; atque ita non vult stificationis capacem : sed sane per graliam, quotl
illi raorbo deditos esse conjuges, unde trahitur origi- inimicum est vobis, eidem gratiaecrudelibus inimicis.
1 Er et Lov.,qui eo temporeusum.Emendanturex Mss. Verum si boc parum cst, rursus quid dicat, atlende
et Ambrosiana editione. in Expositione Isaiac prophetae. < Videamus, » in-
* SicprsecipuiMss. A t editi, veraet honesla.
' Er. etLov., non vult incontinentiafwdari quod tki- 1 FloriaceusisMs.,quam noncondendvmfuissetllud.
tumesl. %in ante excusis,mirabititer.
689 LIBER SECUNDUS. 69fl
quit, < ne qua sit post hujus vitse curriculum noslra sapientes nt respondeatis nobis, non solum ista vos
regeneratio, de qua dictum est, In regeneratione, non pati, verum eliam in hominis esse potestate, ne
cum sederit Filiushominisin throno gloriw suw»(Matth. isla paiiatur, nec esse causam cur ad hoc Dei posca-
xix, 28). Sicut enim regeneralio lavacri dicitur, per tur auxilium.
quam detersa peccalorum colluvione renovamur ; ila 24. Quanto ergo melius identidem audimus Am-
regeneratio dici videlur, per quam ab omni corporeoe brosium Dei gratiam confitentem , rrec de sua virluie
concrelionis purificati labe, mundo animsesensu in confideniem, qui cuni hacc dixisset adjecit : < Quis
vitam regeneramur aeternam. > Nempe distinxit vir autem tambeatus, qui incorde suo semper ascendal ?
sanctus et verax, justificalionem vitse hujus, quse fit Sed hoc sine auxilio divino qui fieri polest ? Nullo
per lavacrum regenerationis, et illius perfectionem, profecto modo. Denique, > inquit, < supra eadeni
cum et nostra corpora fuerint imraortalitate renovata. Scriptura dicit : Reatus vircujusest auxilium ejus abs
Non itaque fuit Ambrosio, quamvis fateretur nascen- te, Domine; ascensusin corde ejus > (Psal. LXXXIII, 6) i
tis originis vitium, justificationis despcrata pcrfectio. < Itemque idem ipse in librodeSacramcnto regenera-
Quia sicut est humana natura creatori Deo formabitis, lionis : < Quis igilur est, > inquit, < qui carne uiiiur
ita sanahilis redemptori. ad operandum, nisi anima? Ergo princeps et domina
23. Sed vos festinatis, et praesumptionem veslram carnis naluraliter anima est, quse domare carnem
festinando prcecipitatis. Hic enim vultis hominem debet et regere. Idcoque Spiritus sancti fulta praesidio,
perfici, atque ulinamDeidono, etnon libero, vel po- dicit in Psalmo, Non limeboquid faciat mihi caro »
tius servo propriae volunlalis arbilrio. A qua perfe- (Psal. LV,5). < Ipsa eademdicit in Paulo, Sed castigo-
ctione quidem longe vos esse sentitis : sed dolus est corpus meum,etservilutiredigo>(I Cor.IX,27). <Castigat
in ore vestro, sive peccatores vos esse dicalis, et ju- ergo Paulus quod ipsius est, non quoil ipse est. Aliud
stos credi velilis; sivc profiteamini perfectionem ju- enim quod ipsius, aliud quod ipseest.Casiigatquotl
stitiae, quam profeclo in vobis non esse sentitis. Justi- ipsius est, ut morlem in se lasciviaecorporalis justus
ficalio porro in hac vita nobis secunduin tria ista operetur. > Numquid sanctus Ambrosius quando ista
confertur : prius, lavacro regeneralionis, quo remit- dicebat, non cum vitiis confligebat? non vitia vince-
tunturcunctapeccata: deinde, congressione cum vitiis, bat? non exercitum quemdam variarum cupiditalum
a quorum reatu absoluti sumus: tertio, dum nostra exau- inlra semet ipsum, lanquam Christi miles egregius
dilur oratio, qua dicimus, Dimiltenobisdebitanoslra (Id. debellabat? non corpuspropriumcastigabat?Numquid
vi, 12); quoniam quamlibet forliterconlra viliadimice- non superatis et oppugnatis diaboli operibus , opus
mus, homines sumus; Dei autem gralia sic nos in hoc Dei cum opere Dei, boc est, anima cum carne pacem
corruptibili corpore adjuvat dimicantes; ut non desit justiliae requirebat, ut non in sua virtule confidens,
propter quod exaudiatveniatn postulantes. Istam super sed sicut ait, < Spiritus sancti fulta prtesidio diceret,
nos Dei misericordiam, vobis necessariam non puta- Non timebo quid facial mihi caro ? > Ecce quomodo.
lis; quoniam ex eonumero estis, de quibus inPsalmo natura humana capax juslificationis ostenditur : ecce.
dictum est, Qui confiduntin virtute sua (Psal. XLVIII , quomodo virtus in infirmitate perficitur (II Cor*
7). Sed quantomeliusaudimus Arobrosiumin libro de xn, 9).
Fuga saeculidicenlem: <Frequensnobis de effugiendo 25. Sed audiamus de hac re etiam victoriosissi-
isto saeculo est sermo : alque ulinam quara facilis mum martyrera Cyprianum in epistola de Mortalitatej
sermo, tam cautus et sollicilus affectus. Sed quod < Cum avaritia nobis, » inquit, < cum impudicitiar
pejus est, frequenter irrepit terrenarum illecebra cu- cuin ira, cum ambitione congressio esi; cum carna-
pidilatum, et vanitalum offusio menlem occupat, ut libus viliis, cura illecebris saecularibusassidua et mo-
quod sludeas vitare , hoc cogiles , animoque volvas. lesta luctatio est. Obsessa mens hominis, et undique
Quod cavere difficileest homini, exuere aulem impos- diaboli infestatione vallata , vix occurrit singulis, vix
sibile. Denique voli magis eam esse rem quam effe- resistit. Si avaritia prostrata est, exsurgit libido : si
ctus, lestatur prophela dicendo, Declina cor meumin libido compressa est, succedit ambitio : si ambiti»
*
testimoniatua, etnoninavariliam > (Psal. cxviu, 36). contempla est, ira exasperat, inflat superbia, vino-
<Non enim in potcsiatc noslra est cor nostrum , et lentia invilat, invidia concordiam rumpit, amicitiam.
nostrse cogitaliones, quat iraproviso offusae, mentem zelus abscindit. Cogeris maledicere, quod divina lex
animumque confundunt, alque alio trahunt quam tu prohibet; compelleris jurare, quod non licel. Tot
proposueris; ad saccularia revocant, raundana inse- perseculiones animus quotidie patilur, tot periculis
runt, volupiuaria ingerunt, illecebrosa intexunt, ipso- pectus urgetur, et delectat hic inler diaboli gladios
que in tempore quo elevare mentem paramus, insertis^ diu stare, cum magisconcupiscendum sitetoptandum,
inanibus cogitalionibus, ad tcrrena plerumque dejici- ad Christum subveniente velocius morte properare. >
mur > (Cap. 1). Haecsi vos non palimini; ignoscile, Absit autem ut sanctum Cyprianum aut avarum exi-
non vobis credimus, sed in his potius sancti Ambrosii stimemus fuisse, quia cum avaritia; aut impudicum,
verbis quoddamspeculuro, et hoc si proficimus, com- quia cum impudicitia; aut irae subditum, quia cum
munis.humanaeinlirmilatis agnoscimus. Vobis aulem
etiamsi credamus, et dicaraus, Orate pro nobis, ut nec 1 LOV. , instat. Attamen supra, contra duas Episiola»
nos ista patiamur; ita vos iuvetiiuius elatos et al(a pelagianoriunlibro 4, n. 27, cumaliislibris,inflat.
691 CONTRA JULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINl 6t»
ira; aut ambitipsum , quia cum ambitione; aut car- humanara perfectiorera ' speret, id est perfectioris
nalem , quia cum carnalibus vitiis; aut sseculi hujus mundationis, in ullima resurrectione naturam.
amatorem, quia cum illecebris saecularibus; aut libi- 27. In quadam vcro homilia de libro sancti Job (a)
dinosum, quia cum libidine; aut superbum, quia cum attende quid dicat, quemadmodum ipsius diaboli ad-
superbia; aut vinolentum, quia cum vinolentia; aut versus nos indesinens bellum ex hoc fieri asserat,
invidum, quia cum invidia confligebat. Imo vero ideo cum ea mala quse in nobis sunt, excilat contra nos;
nihil eorum erat, quia his malis molibus partim de quod in nostram fieri ulilitatem vult docere, conver-
origine, partim de consuetudine venientibus, forliler tentc scilicel divina roisericordia maliiiam diaboli ad
resistebat, non acquiescens esse, quod eum esse co- purgationeronostrara. <Tanla enimet lam admirabilis,>
gebant. Nec ideo tamen in tam periculoso laborioso- inquit, < in nos misericordise Dei bonitas est, ut per
que certaminenullo telo feriebatur hostili; cum dicat quem in Adae oflensa gcnerositalem primse et beatae
in epistola de Eleemosynis : < Ne quisquam sic sibi illius creationis amisimtis, per eum rursum id quod
de puro atque immaculato pectore blandiatur, ut in- amisimus, obtinere mereamur. Tunc enim diabolus
nocentia sua fretus, medicinara non putet adhiben- invidens nocuit'; nunc autem cura nocere nititur,
dam esse vulneribus , cum scriplum sil, Quis gloria- vincitur. Movet enim per infirmilatem carnis nostrse
bitur castum se habere cor? aut quis gloriabilur mun- oronia potestalis suse tela, cum ad lasciviam acccndit,
dum se esse a peccalis »(Prov. xx, 9) ? <Et iterum, in cum ad ebrietatem illicit, cum ad odia stimulat, cum
epislola sua, > inquit, < Joannes ponat et dicat, Si ad avariliam provocat, cum ad csedes instruit, cum
dixerimus quia peccatumnon habemus, nos ipsos deci- ad maledicla exacerbat. Sed cum per firmitatemaniml
pimus,el verilastn nobisnonest (I Joan. 1, 8). Siaulem horum omnium subrepentia incentiva reprimuiitur,
nemo esse sine peccato potest, et quisquis sc inculpa- emundamur a peccato per bujus victoriae gloriam.
tum esse dixerit, aut superbus, aut sttiltus est; quam Dictum enim ita esl: Autquomodose emundabitnatusex
necessaria, quam benigna est divina clementia , quse muliere > (Job xxv, 4) <? Quia non exstante hoste,
cum sciat non deesse sanatis qusedam postmodum non eritbellum ;cessantedeindebeIlo, vrctoria deerrt.
vulnera, dedit curandis denuo sanandisque vulneribus Collidentium autem adversus nos vitiornm victoria
remedia salularia! » 0 doctor prseclarissime et lestis non adepta, non crit emundatio ulla vitiorum : quia
gloriosissime, sic docuisti, sic monuisti1, sic te audien- his insidiis corporis nostri pirata victo, colluctaniium
dum imitandumque prsebuisti. Merito finitis aliis om- adversus nos passionum concertatione purgamur *.
nlum cupiditatum certaminibus sanatisque vulneribus, Memores igitur, » inqult, < et conscii, illa ipsa cor-
cum extrema et omnium niaxima vitse hujus cupi- pora nostra omnium vitiorum esse materiem, per
ditate, pro Christi veritate pugnasti, et ejus in te quam * polluti et sordidi nihil in nobis mundum, nihil
gfatise Iargitate vicisti. Secura est corona tua, victo- innocens obtinemus, gaudeamus nobis esse hostem,
riosa est doclrina tua , in qua et istos vincis qui con- in cnjrrs concerlatione quodam concertationis nostrae
fidunt in virtute sua. Ipsi enim clamant, Perfeclio bello dimicemus. >
nobis virtutis a nobis est: tu autem reclamas, < Ne- 28. In Expositione autem primi Psalmi idem doctor
nio suis viribus fortis est, sed Dei indulgentia et mi- non dubitat dicere , naturam nostram, utique istara
sericordia tutus est. > quse de morbo morbum trahit, ad peccandum ferri,
26. Audi et bpatissimum Hilarium, ubi speret bo- ac sic ne peccemus, adversus eam nos quodam modo
minis perfectionem. Cum enim loqueretur de pace fidei
religione pugnare. Plures enim sunt, inquit, qui
evangelica (ln Psal. cxvm, ad vers. 18 et 115), ubi cum per confessionemDei ab impielale discreli sinl,
Dominus, ait, Pacem meam do vobis (Joan. xiv, 27) : non tamen a peccato per id tiberi sunt, EcclesiWdisci-
< Quia lex, > inquit, umbra erat fnturorum bonorum,
* plinam non tenenles,ut avari, ebriosi, tumulluosi, pro-
idcirco per hanc prsefiguratamsignificantiam docuit caces,
superbi, simulalores", mendaces,rapaces.Et ad
nos in hoc terreni et morticini corporis habitaculo hwc
quidem nos vitia naturw, inquil, nostrw propeflil
mundos esse non posse, nisi per ablutionem coelestis instinclus : sed ulile est nos a via ad
quam ferimur
misericordiaeemundationem consequamur, post de- abscedere,
neque consistere illk adhibilo decedendiex
mutationem resurrectionis lerreni corporis nostri ea non morosorecuriu. El
idcirco, < Beatusest vir qui
effecta gloriosiore natura. > Rursus in eodem ser- ih via
peccalorum non stelil : > nalura quidem in viam
mone : < Ipsis, » inquit, < Apostolis verbo licet hanc
ferente, sed ex via hac fidci religione referente
jam fidei emundatis atque sanclificalis non deesse (In vers. i). Numquidnara isium putahimus accusa-
taraen malitiam , per conditionem communis nobis torem fuisse
naturac, quam condidit Deus? Non uti-
originis, docuit dicens, Si vos cum sitis mati, noslis : non enim dubiiabat homo caiholicus, humanam
que
bona data dare filiis vestris > (Matth. vn, 11). Vides Dei
opus esse naturam; sed profecto vitia cum qui-
quemadmodum venerabilis catholicus disputator, nec 1 sic Am.et Mss.AtEr. et Lov.,perfeclionem.
in hac vita mundationem nostram neget; et tamen » Floriacensiscodex, vwidensvicit.
' ex quinque vaticanis siss., passionumexercUa-
* Omnespropemanuscriptiloco,monuisH,habent em- tioneTres purgamur.
nuisti.UtrumqueedideruntAm. et Er. hoc modo,sic emi- 4 Sic vaiicani quaiuor manuscripiicum Floriacensi,sed
nuistivel secundamanu correcto.At editi, proqua.
%Er. etmonuisli.
Lov.,significationem.Am.ef MSS.,significan- * ApudAm.et Er., pro, simulalores,legitur, wtnulatareu
Uam. (a) Haechomihanon exstat.
 *
693 LIBER SECUNDUS. 694
bus nascimur accusavit, apostolicum illttd tenens, castitatis bonum, dimicasse contra ingenitum concu-
Fuimus enhn et not natura filii irw, sicut et cwteri piscentiaemalum, per Dei gratiarn prins confliciatione
(Ephes. n, 3). Verumtamen hsec verba, quse de ser- vincendum, postea novissima regeneralione sanan-
raone sancti Hilarii posui, si mea essent, quanta in dum? Tn intelligis Judwum essequi dkit, <Non enim
me diceres, Manichseorumquenomen etcrimen quanto quod volo bonum, hoc ago: » et hoc praeclaro intel-
buccarum strepitu ventilares? Nune ergo ne tui sto- lectu, nec conversationissordes in nalurw refundis in-
machi follis indigesta maledictorum cruditate rumpa- vidiam; nee earum obscenitatesApostolorumet sancto-
lur, in hunc evome, si audes, calumniosas tuas vani- rum omnium consolaris injuriis : et hsecmala quse tu
tales, et insanias menjaces. Ad hwc, inquit, nos vitia non faeis, faciebat Ambrosius cum collegis suis eadem
naturw nostrw propellit instinclus. Qvse ista natura sentienlibus, qui beatum Apostolum de se ipso dixisse
est?Nuraquid gens tenebrarum, quam Maniehseorum- intelligit, Non quod voto facio bonum; sed quod noto
fabula inducit? Absit. Catholicus loquitur, insigni» malum, hoe ago; el, Video aliam legem in membris
Eeelesiarum doctor loqnitur, Hilarius loquitur. Nostra meis, repugnantemtegi mentismew (Rom. vn, 19,23);
ergo natura est primi hominis praevaricationevitiala, el caetera hujusmodi? Isti ergo sancti talia docendo,
non ab alia natura ulla divisione separanda, sed ipss suffodiunt, sicut mihi objicis, murum pudoris, et vos
sananda : cui diabolum a nobis constitui calumniaris ob perfectionisprwdicationempatimini invidium? Sea\
auctorem , dum tu ei Christum invides salvatorem , le, ut scribis, plurimum consolaris, quoniam laudis
et ejus hic vilam, ita nt sine ullo sit omnino peccato, genus est, ei displicuissequi Aposlotisnon pepercit. Si
perfectam duci posse contendis. ego Apostolis dicendo talia non peperci; ergo noc
29. Sed audi quid etiam hinc te admoneat beatus Ambrosius pepercit Apostolis, nec coepiscopi ejus
Hilarius. Cum enim exponeret Psalmum qninquage- eadem sentientes. Si autem illi et ex Aposlolis ista
simum primum (Versus finem) i Spes, inqnit, inmi- didicerunt, et secundum Apostolos ista docuerunt,
serkordia DA in swculum et in taxulum swculi etl. quid me unum appetis? Ipsos aspice, ipsos etiam
Non enim ipsa illa justitiw opera sufficientad perfectm atque etiam deposito paulisper tumore cervicis in-
beatiludinismeritum, nisi miserieordiaDei etiam in hac tuere. Ilane tandem, juvenis confidentissime, conso-
juslitiw volunlatehumanarum demutationumet motuum lari te debes, quia talibus displices, an lugere?
non reputet vitia.Hinc itlud prophetwdictumest: iMe- CAPUT IX. — 31. Sed jam quid egerimus per to-
lior miserkordia tua super vitas * » (Psal. LXII,4). tum istum librum, in summam sicut possumus brevi-
Videsne hoininem Dei ex illo numero esse beatorum, ter colligamus. Proposuimus liic aucloritatis mole
de quibus prsedictum est, Bealus vir cui nonimputavit sancloritm, qui episeopi anle nos, non solum ser-
Dominus peccalum, neque est in ore ejus dolus (Psal. mone, cum hic viverent, verum etiam scriptis, quae
xxxi, 2) ? Confitetur enim etiam peccala justorum, posteritati relinquerenl, fidem catbolicam strenue
magis eos asserens in Dei misericordia spem ponere, defenderunt; vestra argumenta confringere, quibus
quam de jusiitia sua fidere : et ideo non est in ore dicitis : Si Deus homines creat, non possunt eum ali-
ejus dolus, imo in ore illorum omnium, quibus hu- quo malo nasci. Si nupliw bonumsunt, nihil ex eis ori-
jus veracis humilitatis vel humilis veritatis perhibet tur mali. Si in Baptismale peccata omnia remilluntur ,
lestimonium. Qui dolus abundat in ore veslro. Ubi non possunt nati de renalis trahere originale peccalum.
enim virtus non est, et lanta jactantia est, hypocrisis Sijustus est Deus, non potest in filiis parenlum da-
est: et ubi hypocrisis, utique dolus. Prorsus quantum tnnare peccata, eumipsisparenlibusdimitlat el propria..
sancti de misericordia Dei quae raagna est, tantum Si perfectw justitiw capax est humana natura, Iwbere
vos de vestra qnae nulla est virlute prsesumilis : et non potest vilia naluratia. Ad haee nos dicimus, et
quantura ipsi adversus ingenerata vitia bellum gerunt Deum esse hominum creatorem, hoc est, et animse
adjuti per Dei gratiam, tantum vos beltom geritis et corporis; et bonum esse nuptias; et per Bapiissna
adversus ipsara Dei gratiam. Sed utinam sicut vos Christi omnia peccata dimitti; et justum esse Deum;
vincit in suis; ila suos faciens, vos quoque ipsos et perfeclsejustitisecapacem humanam essenaluram:
vincat in vobis. et tamen cum hsec omnia vera sint, obnoxios. nasci
30. Ilane in corde vestro dicere audetis, quod cutH homines origini vitiatse, quse trabitur ex homine
vos audiunt, accenduntur homines ad virtutem, cmrr primo; et.ideo ire in damnationem, nisi renascantur
autem istos audiunt tantosac tales viros, Gyprianum, in Christo. Hoc autem probavimus catholicorum au-
Hilarium, Gregorium, Ambrosium, caeterosque sacer*- ctoritate sanctorum, qui el hoc asserunt, quod de
dotesDomini, desperatione franguntur, ac renuntiant originali peccato dicirous, et illa quinque esse vera
studiis perfeclionis? Haeccine monstra eogilationum omnia confitenlur. Ac per hoc non est consequens
ascendunt in cor vestrum, et non elidunt frontem ut hoc falsum sit, quia vera sunt illa. Tales quippe
vestram ? Ergone vos honoratis sanctos Dei, Patriar- ac tanti viri secundum catholicam fidem, quse anti-
chas, Prophetas, Apostolos lande naturae, et decolo- quitus toto orbe diffunditur, et hoc, et illa vera esse
rant eos ista luroina Ecclesiaevituperatione naturae; confirmant; ut vestra fragilis, et quasi argutula novi-
quia eos dicunt in corpore mortis hujus, ut lenerent tas sola auctoritate eonteratur illorum : praelerquam
« sicMij& quod ea dicunt, ut se per eos loqui veritas ipsa leste-
Me«ti,wtam. tur. Sed nunc' auctoritate prlmitus eorum vestra est
 695 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 696
contumacia comprimenda.ut a prsesumptionisimpetu mortuis nos habere conflictura, ut non quod volumus
repercussi, et qundam modo sauciati, dum tales ho- agamus; sed quod odio habemus, hoc faciamus:
mines Dei sic in fide catholica errare potuisse non multa in nobis peccatum nobis reluctantibus operari,
creditis, ut aliquid dicerent, unde esset consequens, redivivas plerumque resurgere voluptates : luctandum
Deum non esse hominum creatorem, nuptias esse nobis esse adversus carnem, adversus quam luctatus
daranandas, in Baplismo non omnium remissionem estPaulus quando dicebat, Video aliam legem in
fieri peccatorum, Deum esse injuslum, nullam spem membrismeis repugnanlem legi mentis mew. Praecipit
nobis remansisse virtutis perficiendae,quse omnia vel ne carni nostrsc confidamus, ne nos ei credamus,
aliquid eorum nefas est opinari : ausus praecipitesre- cum Apostolusclamet, Scio quia non habitat in me,
frenetis, et tanquara ex furore resipiscentes, inci- idesl, in carne mea, bonum: velleenimadjacet tnihi,
piatis in qua nutriti eslis, recolere et advertere et perficereaulembonumnoninvenio(Rom. vn , 23,18).
resuraere veritatem. Ecce quantam nos pugnam cum mortuis babere pec •
32. Dicil beatus Arabrosius, unura solum hominem catis, ille strenuus Christi miles, et Ecclesisefidelis
mediatorem Dei et hominum, eo quod sit natus ex doctor ostendit. Quomodo enim peccatum mortuum
virgine, nec senserit nascendo peccalum, generatio- esl, cum multa operetur in nobis reluctanlibus
nis obnoxiaevinculis non teneri. Omnes autem homi- nobis?Quae multa , nisi desideria stulta et noxia,
nes sub peccato nasci, quorum ipse orlus in vitio est: quae consenlienles mergunt in interiium ct perditio-
quia concupiscentiaevoluptale concreli, prius subirent nem (I Tim. vr, 9)?quae utique perpeti, eisque non
contagia deliclorum, quam vitalem de hoc aere spi- consenlire, cerlamen est, conflictus esl, pitgna est.
ritum ducercnt, Ipsamque concupiscentiam tanquam Quorura pugna , nisi boni el mali, non naturaeadver-
legem peccati in corpore mortis hujus, legi mcntis sus naturam, sed naturse adversus viiium, jam mor-
usque adeo rcpugnare, ut adversus eam, non solum tuum, sed adhuc sepeIiendum,idest,omninosanaii-
quicumque boni fideles, sed apostolicaeeliam virtutis dum ? Quomodoergo morluura dicimus hoc peccatum
magnitudo pugnaverit, ad hoc ut per Christi gratiam in Baptismate, sicut eliam iste vir dicit, el quomodo
caro animse subjugata, in concordiam revocetur : liabitare in membris fatemur, et mnlta operari desi-
quorum duorum, quaeprimitus sine peccalo creata deria reluclantibns nobis, quibus non conscntiendo
sunt, ex primi hominis transgrcssionc facla discordia resistimus, sicut etiam liic vir falctur; nisiquia mor-
est. Et quis haecdicit ? Homo Dei, catholicus, et ca- tuum est in eo reatu quo nos lenebat, et donec se-
tholicae veritatis adversus hsereticos usquc ad pericu- pulturae perfectione sanetur, rebellat et mortuum?
lum sanguinis defensor acerrimus, sic lui docloris Quamvisjam non eo modo appellelur peccalum, quo
teslimonio prsedicatus, ut diceretur, quod ejus fidem facit reum; sed quod sit reatu primi hominis factum,
et in Scripluris purissimum sensumne inimicusquidem el quod rebellando nos irahere nititur ad reatum,
ausus esl reprehendere. Qui creatorem Deum non so- nisi adjuvet nos gratia Dei per Jesum Chrisium Do-
lum animarum, verum eliam corporum, adversus Pia- minum nosirum, ne sic etiam mortuum peccalum
tonicorum philosophorum asseveravit errorem. Qui rebellel,ut vincendoreviviscalet regnel.
nuptiarum bonum et causa propagandi generis humani CAPUT X.—33. In hocbello laborantcs, quamdiu
divinitus institutum, et pudicilia conjngali sanclam tentalio est vita humana super lerram (Job vn, 1),
ejus copulam prsedicavit. Qui ncminem dixit jusiifi- non ideo sine peccato noo sumus, quia liocqiiod co
cari a peccato, nisi cui fuerint per Baptismum di- modo peccatum dicilur, operatur in membris repu-
missa omnia peccata. Qui coluit juste justum Dcum. gnans legi mentis, eliam non sibi ad illicila conscn-
Qui perfectionem bominis in virtuteatque justitia ab- tientibus nobis (quantum cnim nd nos altinet, sine
sit ut impediat desperando : sed eam lamen perfe- peccato semper essemus, donec sanarettir lioc ma-
ctionem cui nihil adjiciendum sit, in alia vita sperat, lum , si ei nunquam consenliremus ad roalum); sed in
quse implebitur resurrectione morluorum; in hac quibus ab illo rebellante, elsi non letlialiter, sed ve-
autem vita humanam jusliliam in quadain militia bel- nialiter, lamen vincimur, in his conlraliimus unde
loque constituit, non soluro adversus xmulas aerias quotidie dicamus, Dimitte nobis debita nostra
polestates, sed adversus ipsas noslras cupidilates, (Matth. vi, 12). Sicut conjuges quandomoduin gcnu
per quas et illi exteriores inimici nos dejicere, vel rationi necessariuro causa solius voluptatis cxcedunt -.
penetrare moliunlur. In hoc bello et ipsam carnem sicut continentes, quando in lalibus cogilationibiis
adversariam gravem dicit, cujus utique nalura sicut cum aliqua dclectatione remoranlur, non (]uidemde-
primitus condita est, nobiscum concordissima per- cernenles flagitium, sed intenlionero roentis, non
maneret, nisi primi hominis praevaricationevitiata, sicut oportet, ne illo incidat, inde avertenles, aut si
suo nobiscum languore confligeret. In hoc bello ille vir incidcrit inde rapienles. De hac lege peccati, quae
sanctus monet nos sseculum effugere, et in ea fuga alio modo etiam peccalum vocatur, quae repugnat
quanta sit difficultas, irao impossibilitas, nisi Dei legi mentis, de qua mulla beatus dixit Ambrosius,
gratia opiluletur, ostendit. Dicit mortua quidera vilia atteslantur eliara sancli, Cyprianus, Hilarius, Gre-
per remissionem in Baptisraate omnium peccatorura, gorius, aliique quam plurimi. Qui ergo generalur in
sed eorum nos curare debere quodam raodo sepuhu- Adam, regenerandus in Christo, mortuus in Adam,
ram. Et in hoc ipso opere talem describit cum viliis vivificandusin Chrislo, ideo peccato est obstrictus ori-
 «97 LIBER SECUNDUS. 698
ginis, quia de malo nascitur, quo caro concupiscit ad- Aristotelicis et Zenonicis aliisque hujuscemodi, vel
versusspiritum; non debono, quo spiritus concupiscit graccisveilaiinis, quanquam et istis aliquos eorum,
adversus carnem (Galat. v, 17).Quidergo mirumest, verum oranes sacris Lilleris eruditos, nominatimsic-
si renasci debel homoex illo malo natus, contra quod ut oportebat expressi; eorumque sententias, quan-
pugnat homo renatus, quoreuset ipse tenerelur, nisi tum sufficere videbatur, sine ulla editas ambiguilale
renascendo liberaretur ? Non est hoc malum materies digessi, ut in eis timeas, non ipsos, sed illum qui
Dei creantis, sed vulnus diaboli eamdem materiem sibi eos uiilia vasa formavit, el sancla templa con-
viliantis. Nonest hoc malumnupliarum, sed primorum siruxit; qui tunc de ista causa judicaverunt, quan-
hominum peccatum, in posleros propagatione traje- do eos nemo potest dicere perperam cuiquain vel ad-
ctum. Etiam hujusmalireaius, Baptismatis sanctifica- versari vel favere potuisse. Nondum enim exstileratis,
tione remittitur. Deus autemjuslus, si tanla parvulis contra quos suscipercmus de hac quaeslione confli-
mala, quanta nuuc dicere non sufficio, niliil peccati clum : nondura eratis, qui dicerctis quod in libris tuis
iraheniibusirrogaret.magisappareretinjustus. Justitiae ponis, Quia devobis niulliludini menlili fuerimus, et
veroperfectacapacilaslioniinisnon negatur, quia nec quod Cwleslianorumvel Pelagianorum nomine homines
viliorum omuium plenissima sanilas sub oranipotenli lerreamus, el quod lerrore ab hominibus' exlorqueamus
medico desperatur. Propter quam catliolicam verita- assensum. Certe ipsc dixisti, quod omnes judices ab
lem sancti ac beati et in divinorum eloquiorum per- odio, amkitia, inimkitia, ira vacuosessedeceat.Pauci
tractatione clarissirni saccrdotes, Irena-us, Cypria- lales potuerunt inveniri : sed Ambrosium aliosque
nus, Reticius, Olympius, Hilaritts, Ambrosius, collegas ejus, quos cum illo comraerooravi, tales
Gregorius, lnnoceutius, Joannes, Basilius, quibus fuisse credendum est. Verum el si tales non fuerunt
addo presbyteruni, velis nolis, Hieionymum, ut in his causis, quas ad se delatas et inler partes co-
omittam eos qui nondum dormierunt, adversus vos gniias, cura hic viverent, suo judicio finierunl; ad
proferunt de omnium hominum peccato originali ob- hanc tamen causara tales eranl, quando de illa sen-
noxia successione sententiam : unde nemo eruit, leniias protulerunt : nullas nobiscum vel vobiscum
nisi quem sine lege peccati repugnanle legi menlis amicitias atlenderunt, vel inimicilias exercuerunt;
virgo concepit. neque nobis neque vobisirali sunt, neque nos neque
34. Quid est quod exsullas, el raihi quasi vic- vos miserali sunt. Quod invcnerunl in Ecclesia, le-
tor insultas ', lanquam twn invenirem quid facerem, nuerunt; quod didicerunt, docuerunt; quod a patri-
quo confugerem, si judicum premerer poleslate, si in bus acceperunt, hoc filiis iradiderunl. Nonduro vo-
medio eruditorum consisleremlecum, si verw, quam biscum apud istos judices aliquid agebaraus, et apud
dicis, ralionis tuba, a te scilicet magno tubicine in- eos acla est causa nostra. Nec nos nec vos cis noti
flata, si auditorumarma circumslaniiumet libi faven- fucramus, et eorura pro nobis lalas conlra vos seit-
tium concreparent? Ila enim tibi ponis ante oculos" teniias recitamus. Nondum vobiscumcertabamus, et
noslrum in disputatione cerlaraen, ct le argumen- eis pronuniianlibus vicimus.'
tanle, me quid respondeam non habenlem, fingis ut 35. Dicis, < me, si sub potestate judicum preme-
placet. Sic lecum vana et insana tui cordis iraaginatio rer, > quales libi ipse componis, < non habilurum
fabulatur, quasi me ante Pelagianos jttdices lecuin fuisse quid facerem, quo confugerera; cum tuis argu-
consliluas, quibus plaudenlibus tibi liceat cxallare rnentationibu'.' unde occurrerem reperire non pos-
tanquara tubam voccm luam, et prxdicare contra sem. > Ego plane haberem quid facerem, haberem
catholicam lidem et conlra gratiam Christi, qua pu- quo confugerem : a Pelagianis enim lenebris ad haec
silli cum magnis liberantur a malo, communem libi tam prseclara catholica lumina provocarem ; quod et
et illis novitise hujus impietatis errorcm. Tales judi- • nunc jam facio. Tu ergo responde quid facias, dic
ces in Ecclesia Dei, nec sine adversario ex parte al- quo confugias. Ego a Pelagianis ad istos : tu ab istis
tera stante potuit eruditor vesler Pelagius invenire. ad quos ? An qtiia < non numerandas , sed ponderan-
De quo judicio, ipse quidera quanlum ad horoinum das > censes < esse sententias, > et addis (quod qui-
coospeclum altinei, velut absolutus, vestro tamen dem et ego verum esse conscnlio), < ad aliquid inve-
palam damnato dogmaie , egressus est. At ego, ubi- niendum multitudinem nihil prodesse csecoruin, >
cumque sis, ubicumque legere ista potueris, te ante eliara istos caecos dicere audebis ? El usque adeo per-
istos judices intus in corde tuo constituo; quos non miscuit imis longus summa dies (a) itsque adeo lene-
amicos meos etinimicos luos, aliqua in meam partem brae lux, et lux lenebraeesse dicunlur, ut videant
gralia propendentes, aliquo abs te merito luse offen- Pelagius , Coelestius, Julianus, et caecisint Hilarius,
sionis aversos, et ob hoc tibi adversos , in hac no- Gregorius, Ambrosius? Sed qualiscumque homo sis,
slra disceplationc constitui cognitores. Nec eos qui lamen quia homo es , videre mihi videor verecun-
nunquam fuerunt aul non sunt, aut quorum senten- diam luam (si tamen non in le spes est omnis enior-
tiaede hoc quod inter nos dispulalur incertce sunt, tua sanitatis), et quodam modo audio vocem tuam.
inani cogilationeconlinxi : sed sanctos et in sancta Respondes, Absit ut audeam csecos istos viros vel
Ecclesia illuslres antistites Dei, non Platonicis et
1 sic MSS.Editivero, omnibus.
.* Am.Er. et pleriqueMss.,et mthi, si in conspectuju- %Apudl.ov.,vincimus.
dtcumessemus,quasivictorinsultas. (a) verba Lueain, J xsal. lib. 3, vors. 138,139.
099 CONTRAJULIANUMPEUGIANUM, S. AUGUSTINl m
cogilare, vel dicere. Eorumergo appendesenienlias. riis lilteris adjuvaret, non solet Pelagtus.jactitare,
Nolo esse plures, ut eas te pigcat numerare : sed non nisi < quod ei tanquamaemuloinviderit. » Sed nolo e*
stirtt leves, ut eas dedigneris appendere; imo lam hoc tibi videatur de istoruro numero judicum retra-
sunt graves, ut le videam sub earum onere laborare. hendus. Non enim ejus sententiam posui, quam lenv
Numquidet de istis diclurus es, < me imbellem libi pore iniraicitiarum conlra vestrum tenuit el defendit
opinionem consortis opponere, et velut constematum errorem: sed quam posnit in scriptis suis , liber al»
metu , conscios' nominare?» omoi studio partiura, antequam vestra damnabiliado-
36. Dicis, <in causa judicandi, amoto strcpitu lur- gmala pullularent.
barum, de omni ordine conversationishominum,sive 57. De reliquis sane non habes omnino quod dicas.
sacerdolum , sive administrantium, sive prsefecto- Numquidlrenaeus, et Cyprianus, et Reticius, et Olym
rum % ad discussionem talium rerum non sola no- pius, et Hilarius,et Gregorius, et Basilius, et Ambro-
mina , sed eligendam esse prudentiam, et honoran- sius , et Joannes , < de plebeia faecesellulariorum, >
dam esse paucitatem , quam ratio, erudi:ii, libertas- sicnt Tulliane jocaris, < in vostram invidiam conci-
que sublimat. > Ila vero est, ut dicis : sed nec ego tali sunt ? » Numquid< milites? > numquid t schola-
te ullius mullitudinis numerositate perturbo; quam- stici auditoriales? > numquid < nautae,tabernarii, ee-
vis propitio Deo , de hac fide , cui contradicilis, ca- larii, coqui, lanii ? > numquid < adolescentesex mo-
tholica sanum sapiat etiam multitudo; in qua usque- nachis dissoluti? > Numquid postremo < de qualium-
quaque plurimi, ubi possunt, quomodo possunt, cumque clericorum turb» > isti sunt, quos urbans»
sicut divinitus adjuvantur, vana vestra argumenta exagitatos dicacitate, vel potius vanitalecontemnis,
confulant 3. Unde absit a me isla, qttam mihi objicis, < quia non possunt secuudum categorias Aristoteligv
arrogariiia, < ut me istam causam contra vos, unum de dogmatibus judicare ? > Quasi tu, qui maxime
pro omnibus agere pollicerer. > Quod cum tu inler quereris < examenvobis et episcopale judicium de-
Pelagianosfacis , non erubescens diccre et scribere, negari, > Peripatelicorum possis invenire coucilium,
< majoris libi esse apud Deum gloriae,destilutam ve- ubi de subjecto et his quaesunt in subjecto contra
ritatem tueri; >mullum abjecti et vere destituli sunt, originale peccatum dialectica senlentia proferatur.
multumque abs te pendent *, si liauc intolerabilem Isti episcopi sunt, docti, graves, sancti, veritati»
arroganliam esse non judicaut, qua te etiam ipsis acerrimi defensores adversus garrulas vanitates, i»,
Pelagio scilicel et Cceleslio, vestrum omniumdoclo-. quorum ralione, eruditione, libertate, quaetria bona v
ribus anteponis ; quasi et illi jam cesserint, et tu re- judici tribuisti, non potes invenire quod spernas. Sr
manseris, qui destitutam tuearis, quam veritatem episcopalissynodus ex toto orbe congregaretur, mi-
putatis. Verum quia le deleclat, non numerare mul- rum si tales possent illic facile tot sedere. Quia nee
tiludinem, sed appendere paucilalem ; exceptis judi- isti uno tempore fuerunt: sed fideleset multis excel-
cibus Palsestinis, qui haeresim veslram in absolulo lentiores paucos dispensatores suos Deus per diver-
Pelagio damnaverunt, qucm timore compressum Pe- sas aetates temporum, locorumque distanlias, sicut
lagiana ipsa dogmata damnare coegerunt, decem epi- ei placet atque expedire judicat, ipse dispensat. Hoa
scopos jam defunclos et unum presbytcrum libi Iiu- itaque de aliis atque aliis temporibus atque regioni-
jus causseopposuijudices, qui de illa cnm hic vive- hus ab Oriente ct Occidentecongregatosvides , noo
rent judicaverunt. Si vestra cousiderelur paucitas , in locum quo navigare cogantur homines, sed in li-
multi sunt: si multitudo caiholicorumepiscoporum, brum qui navigare possit ad homines. Quanto tibi
perpauci suiit. Ex quibus papam Innocenliumet prc- essent isti judices optabiliores, si teneres catholieam
sbylerum Hieronymumretrahere fortasse lcnlabis : fideni; tanlo tibi sunt lerribiliores, quia oppugnasca.
istum, quiaPelagiumCoelesliumquedamnavit; illum, tholicam lidem: quam in lacte suxerunt, quaro ia
quia irt Oriente contra Pelagium catholicam(idempia cibo sumpserunt, cujus lac et cibum parvis ma-
intentione delendit. Sed Icgc qux dicat in laudem * gnisque ministraverunt, quam contra inimicosetiaras
beatissimi papac Innocentii Pelagws (a) , ct vide vos tunc nondum nalos, unde nunc revelamini *,
utrum tales facile possis judices invenire. De illo au- apertissime ac fortissime defenderunt. Talibus post
tem sanclo presbytero, qui secundum graliam quse Apostolossancta Ecclesia plantatoribus, rigatoribus,
data est ei, sic in Ecclesia laboravit, ul eruditioncm acdificatoribus,pasloribus, nutriloribus crevit. Idea
catholicammultum in lalina lingua multiset necessa- profanas voces veslrse novitatis expavit; et cauta ac
sobria exadmonitioneaposlolica,nesicutserpensEvam
1 DuoMss.,consocks. seduxil aslulia sua, sic et meris ejus corrumperelur a
» vaticaniomncset pleriqueGallicaniMss.,mivatorum. caslilate
EditionesAm.et Er. cum aliis quibusdamGallicanisMss., quae est in Christo (II Cor. xi, 3), catholicae
prwvarkatorum. fidei virginitate 9 insidiasvestri dogmatis subrepen-
' Floriacensis
Ms.,conftmdunt. ob-
* Am.Er. ei BelgieiMss.cum GallicanoPratellensi ha- lis exhorruit; et tanquam caput colubri calcavit,
bent, obstupendi. trivit abjecil- His igilur eloquiis el tanta auclorilaie
» Mss.,m laude.
suaefideiad rnnocen- 1 AliquotMss.,bono.
(a) Pelagiusporro in Professione 2 iTes e quinquevaticanisMss.,refeUamini.Afiiduo»
tinm,«Emendancupimusa te,» ait, «qui Petri et fidem
et sedem tenes. » Exhibeturiafra, in secundaparte Ap- rebellamini.
' sicAm.et MSS. At Er.etLov., ,virgintiati.
pendias.
701 L1BER TERTIUS. 702
sanctorum, profecto autsanaberis Deimisericordia do- caeterosque socios ac participes eorum , insuper et
nante, quod quantum tibi optem, videt qui faciat: aut universam Christi Ecclesiam, cui divinse familiaedo-
si, quod abominor, in eadem quaetibi videtur sapientia, minica cibaria fideliter ministrantes , ingenli in Do-
et est magna sluUitia , perduraveris; non tu judices mino gloria claruerunt. Adversus hanc autem mise-
qiisesiluruses , ubi causam tuam purges; sed ubi tot rabilem, quam Deus a le avertat, insaniam, sic re-
sanctos doctores egregios atque memorabiles calho- spondendum esse video libris tuis, ut fides quoquo
licae verilatis accuses , lrenaeura , Cyprianura, Reti- adversus te defendatur istoruro; sicut contra impios et
cium , Olympiura, Hilarium, Gregorium, Basilium , Christi professos inimicos ctiam ipsum defenditur
Amhrosium, Joannem, lnnocentium, Hieronymum, Evangelium.

LIBER TERTIUS.
Mianus deincepsea rationeac diligentiaconfutandus,utadsingulosquatuoripsiusKrirosseorsimrespondeatursingolis
tolidcin libris. Hoc itaque tertio suo AugustinusprimumJulianilibrunirefellit, id agensut Uquidp,appareat, cum Deus
verus et bonus sit hoiuinumconditor,bonaequcsint nuptiaeet ab ipsoinstilutae,malamlamenesse cqncupiscenliam,
qua caro contra spiritum concupiscit.Hoc malo bene uti pudicitiamconuigalemmeliusque non uti eo continentiarii
sanctiorem.Malumauteniislud uon ex aliasubstanliaquamnonDeuscondiderit,ut ,\lanicli*ustosanit,nobisesse per-
mixtum; sed per Adaeinobedientiamexortum atque traductum,et per Christi obedienliamexpiandumatque sanan-
dum: eiijus maliobligatione imjilicatdcblta pccna nascentem, solvit lndcbila gratia rcnascentem. Ex ipsis quoque
lulianidictis malamoslendilibidinem: quippe qui et remediacontra eam agnoscat, et ratione ftenari eam velit, ac
deniquedicat gloriosain ipsama continentibusexerceri cerlamina.

CAPUT PRIMUM.— 1. Jaro nunc, quia sine du-
bip tot tantorumque sanctorum, et in sacris Litteris
eruditorum, et in Ecclesisc regimine lam clara me-
moria et laude pollenlium auctoritali si non cesseris,
nec acquieveris, sive contumeliosissirae sicut me,
sive illos verecundius et milius cum aliqua persona-
rum acceptione tractaveris, tamen etiam ipsos errasse
diclurus es : ita tibi, dilecte fili Juliane, Domino do-
nante respondere debeo, et sic tuos libros atque ar-
gnmenta refellere , ut si possis, intelligas, male tibi
fuisse persuasum, quod aliis persuadere moliris ; te-
que saluhriter pceniteat incautse ac lemerarise juve-
nilis progressionis et prolapsionis tuae, non tantum
tibi tua correetione, verum etiam pluribusprofutura,
cognoscentibus vobis atque fatentihus quam non ina-
niter quamque veraciler lot et tanti christianorum
rectores doctoresque populorum hoc in Ecclesia Dei
didicerint et docuerint, quod veri simili novitate de-
cepti cnpiebatis evertere. Si autem, quod abs te Do-
minus avertat, vel sic tenebratum cor habueris, ut
intelligere ista non po9sis; vel ex eo numero fueris,
quos in sanctis Psalmis veritas nolat dicens, Noluit
intetligere, ut bene ageret (Psat. xxxv, 4) ; vel ex
eo, de qualibus item scriptum est, Verbisnon emen-
dabitur servusdurus; si enim et intellexerit, non obau-
diet (Prov. xxix, 19) : nec sic erit iste infructuosus
labor vel meus, vel aliorum fratrum, qui per Christi
gratiam contra hunc errorem catholicam defendunt
fidem. Multo amplius enim erunt quos antiqua veri-
las vel instrnat defensa, vel corrigat, si non defue-
runt quos irrepens error insolitus l aut subverteret,
autmoveret. Ac ne longum faciam, non omnia verba
lua ponam; sed si Dominus adjuverit, tuarum velut
acutarum argumentationum nihil non solutum destru-
ctumque dimitlam.
2. De judicibus, < apud quos propterea > dicis
• non potuisse vos agere causam veslram, qtiia nemo
ii Editj,insolulus.OmnesMss.,insotitus.
de rebus dubiis bene eonsultat, nisi qui ab odio, ira
et amicilia vacuum pectus attulerit; quales non
fuisse > dieis, < qui de causa vestra judicaverunl,
quia prius eam eceperant odisse quain nosse, > jaui
quidem superiore libro respondi (Lib. 2, n. 34): Quia
si tales judices, quales defmivit, unde hoc dixisti,
Salluslius, qtiiereretis; sancto Ambrosio el coepisco-
pis ejus, qui de bac re ab odio veslri vel amicitia,
vel ira, vel quod tu non posuisti, sed Saltuslius posuit
(De GonjuralioneCatiliuw,in orafwneCcesaris), mise-
ricordia pro vobls, vel eonlra vos , vacuum pectuss
habuerunt, quando de hae re veras tranquillasque
sententias protulerunt, utiiiue cederetis '. Quos nunc
vobis parum est judiees nolle, nisi eliam reos facere
insuper audeatis. Sed, obseero te, quomodo causam
vestram qui dainnaveront ante ceeperuntodissequam
nosse?Qui eam proeul dubio quia noverant, ode-
rant *. Noveranl eniin vos dicere, nihil roali parvu-
los habere nascendo, quod purgaridebeat renasccndo.
Noverant vosdieere, gratiam Dei secundum merita
noslra dari: ut jam gratia non esset gratia (Rom. xi,
6), quia non gratis daretur , sed secundum debitum
redderetur. Noverant vo&dioere, hominem in ba«
vita posse nullum habere peccatum; ut non ei sit
necessarium, quod in oratione dominica tola dicit
Ecclesia, Dimitte nobit debita nostra (Matth. vi, 12).
Hsecin vobis noverant, et rectissbne oderant *. Deni-
que ab eis vos correetos noverint, et afiiabunt. Quo-
niam non sicut dkis, • Si quis aut Hberum in ho-
minibus arbilrium, aut Deum esse nascentium,con-
dilorem dixerit, Pelagianus et Gtelestianusvoeatur:»
sed qui libertatem in quam vocati sumus *, non gnv-
tise Dei Iribuerit; et qni parvulorum liberalorem
1 Am.et Mss.,crederetis.
» sic Mss.At editi: Qttiaeamprocuidubionoverani,ode-
rqnt.
' AliquotMss.hic addunt: HWCin vobisnoverunt,et re-
ctissimeoderunt.Moxin editis: Deniquesi ab eis. Anest,%
a manuscriptis.
1 m>., fe qm vocatisumm.
 705 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 704
Christum negaverit; et qui cuiquam in hac vita justo peratorum catholicorum premunt. Omnes quippe hu-
aliquam in dominica oralione pctitionem, non pro- jusmodi dicunt, quod ipse dixisti, < Laborare illam
pter ipsum dixerit necessariam; ipse hujus erro- partem rationis inopia, quae in disserendo cum terro-
ris accipit nomen , quia errore communicat crimen. rem subrogat, nullum a prudentibus impetrat, sed
5. Jam vero Manichseorumcrimine, quaecatholica csecnma meticulosis extorquet assensum. > Novi qui-
lumina audeas, vel te nescias, vel nescire te fingas, dem hcereticivos estis, sed istam pene omnium hae-
infaniare, non opus est hic dicere. Sane, ut dicis, reticorum veterem vocem cum caeleris agnovistis at-
velut
si < pro vobis potius ab Imperatore responsum est,» que tenuistis. Nec vos neC alios decipiatis,
cur non in medium prosililis , et.hoc ultro publicis lalem vocem habentes adversum nos, qualem nos
polestaiibus allegatis, vos esse monstrantes, quorum adversum Donalistas, quos ad Collationem nobis-
chrislianus princeps approbavit fidem ? Verum si Dei cum venire per imperiala jussa compulimus (illo-
legem non sicut sese habet, sed sicut vobis placet, rum enim furor occupaverat Africam totam, nec
intelligilis; quid mirura si et de lege Imperaloris praedicari a Calholicis veritatem contra suum patie-
hoc facitis ? Sed hsec te alias exsecuturum plenius bantur errorem, violenlis aggressionibus, latrocina-
polliceris. Quod si feceris, aut redarguetur sicut tionibus 1, itinerum obsidionibus, rapinis, ignibus,
insidiosum; aut coiilemnetur sicut inane, quod csedibus multa vaslantes, cuncta terrentes): cum qui-
feceris '. bus apud episcopos, -quos communes non habeba-
4. Quam vero lauta et lepida est gratulatio tua, mus, nihil agere poteramus; quod vero ante ferme
quod < unum > dicis < egressum, qui in se summam centum annos majores nostri cum eis egerant, jam
*
praelii sitam optat intelligi; > videlicetutPelagianis populorum memoria non teriebat. Hsec igilur neces-
lu videaris David, ego autem Golias. Videris, si tu sitas compulit, ut saltem geslis r^stra Collatione con-
hoc induxisti paclum et placitum cum Pelagianis, ut fectis, eorum conlunderemus inverecundiam, et re-
si victus fueris, nihil ulteriusilli audeant. Ego nutem primeremus audaciam. Vestra vero apud competerrs
absit ut ad monomachiam vos provocem , quos ubi- judicium communium episcoporum modo causa finila
cumque apparueritis, tibique diffusus Chrisli debellat est: nec aniplius vobiscum agendum est, quantum
exercitus; qui debellavil apud Carlhaginem Ccele- ad jus examinis pertinet, nisi ut prolalam de hac re
stium, quando illic ipse non eram; et rursus Constan- sententiam cum pace sequamini: quod si nolueritis,
tinopoli (a) lam longe a regionibus Africanis : qiti a turbulenta vcl insidiosa inquietudine cohibeamini.
debellavit in Palaestina Pelagium, ubi causam vestram Siiniles autem polius estis Maximianistis, qui cupien-
suse damnationis limore damnavit : ibi enim omnino tes exiguitatem suam nomine saltcm certaminis con-
cecidit hseresis vestra. Et quia ille, cujus figura erat solari, cl ideo videri aliquid apud eos, quibus con.
David, contra suos adversarios in suis omnibus mili- lcmptibiles erant, quia inire nobiscum sinerenlur
tibus pugnat, errorem vestrum etiam Pclagii lingua examen; interpellantes eos et libellum dantes pro-
lanquam * prostrati et jacentis gladio delruncavit. vocantesque contempsimus. Magisenim de cerlamine
Nam quod lu dedignaris, < propterea vos novos hsere- nominari desiderabant, quam formidabant in cerla-
ticos dici, quia omne malura quod peccatum definilur, mine superari : nec sperabant victorisegloriam, sed
asseritis non in nalura, sed in sola volunlate consi- famam requirebant Collalionis, quia multitudinis non
stere, > jam vobis Pelagius, imo per linguam Pelagii habcbant. Si ergo putatis ideo vos esse victores, quia
Dominus amputavit. Timens quippe ille damnari, lion vobis datum est quale desiduralis examen;
damnavit eos qui dicunt, infantes etiamsi non bapti- Maximianistsevos ad isla vaniloquia prsecesserunt:
zenlur, habere vitam seternam. Qui ergo negatis csse quamvis dederit vobis Ecclesia catholica judicium,
in parvulo malum, quod Baptismale diluatur; dicile quale debuit, ubi causa vestra finita est: illis aulem
quo merito parvulus non baplizatus seterna morte nullum dare dignata est; quia non a nobis sicut vos,
plectatur. Sed quid estis dicturi, nisi forte Pelagio sed a Donalislis fuerant segregali. Si autem in Maxi-
maledicturi ? Qui lamen si vobis maledicentibus dicat, mianislis videtis non esse consequens, ut qui con
Et quid velletisut facerem? an dicenleChiisto, Si non ferre in aliquo judicio non sinunlur, putari debeant
manducaverilismeam carnem, et biberitismeum san- de veritate confidere : nolite ulterius haec vana ja-
guinem, non habebitit vitam in vobis (Joan. vi, 54); ctare ; vobisque sufficiat, quod vos Ecclesia calholica
dicturus fueram parvulum habiturum vitam, qui sine et materna lenilale sustinuit, et judiciaria severilate,
isto Sacramenlo finisset hanc vitam ? pulo quod vos vel potius medicinali necessitate damnavit.
maledixisse homini poenitebit. Jam vos ergo tolius 6. Sed ne superfluis immoremur, omitlo lumultus
poeniteat hujus erroris. maledictorum ct conviciorum luorum, sive quae in
5. Ne argumento miserrimo ulamini, quo universi principio congessisti operis lui, sive quaeper omnes
utunlur hseretici, quos a perniciosa licentia leges im- eosdem quatuor libros pene nusquam spargere desli-
> sicMss.Editivero, quodfaleris. listi; ne gravibus liominibusneuter nostrum dispula-
%Tres Mss.,Pelagianus.
' Am.,pugnat errorem veslrum,eliamPelqgUlinguam tor gravis,sed levis uterque liligator appareat. Yidea-
tanquam.Erratumsecutus Erasmus,mulavit tantumniodo, mus jam polius qttid afferas, unde me, sicut promit-
pugnat, in, oppugnat. ostendas horaines et nuplias diabolo auclori
(a) vide infra, in secundaparte Appendicis,de synodo lis,1
ConslantinopoUtana sub Atticohabitaanno417, Am.ac Mss.Gallicaniet Vaticani.Utirocinantibus.
705 LIBER TERTIUS. 706
tribuere. opinata mysteria dogmatum novorum, hcec paradoxa
CAPUTII. — 7. Certe redarguenda libi mea verba Pelagianorum haereticorum, mirabiliora quam Stoico-
proponis; quibus proposilis velut respondens, per- rura philosophorum. Ut etiim haec dicatis, timctis au-
suadere conaris, < contra me ipsum locutum me dire, Si salvantur, quid in eis srgrotabat? si liberan-
fuisse : qui cum propter meam defensionem dixerim, tur, quid in eis servitutis vinculo tenebatur? si
ab hsereticis novis dici nos damnatores esse nupiia- abluuntur, quid in eis latebat immundum? si cruun-
rum, operisque divini, postea id abstulerim, dicendo tur, quo merito eranl sub diaboli poteslate,qui pro-
in semis unciis1 possideri horainem nascentem a Deo pria iniquitate non erant rei, nisi quia trahunt, quod
et a diabolo, vel potius totum a diabolo possideri, negatis, originale peccatum ? Et ad hoc negalis, non
prorsus excluso Deo velut ab universa sua possessio- ut eos salvos, liberos, mundos, nulli hosti subditos
ne, quod est homo. > Ubi est acumen tuuro, quo tibi asseratis ; non enim aliquid eis opitulatur veslrum
videris et categorias Aristotelicas assecutus, et aliam testimonium falsum, ante judicem verura : sed ut
dialecticseartisastutiam?llane non attendis hoc, quod illis in mala vetuslale remanentibus, vos novara
mihi de parvulis objecisli, de quibuslibet majoribus sectcmini vanitatem. Non enim vestra , sed illius est
malis hominibus ulrique nostrum objici posse ab ali- vera sententia, qui dixit, Nisi quis renatus fuerit ex
quo adversario veritatis? Interrogo enim te, quid de aqua et spirilu, non potesl intrare in regnum Dei (Joan.
nondum regenerato homine pessimo quocumque re- ni, 5).
spondeas. Saltem istum confiteris esse sub diabolo, 9. Verum vos excellentissimi amatores illius vilre,
nisi renascatur in Christo : an et hoc negas ? Si ne- quac futura est aeterna cum Chrislo, nullam pcenam
gas, qui sunt ergo quos Deuseruit de potestate terie- putaiis esse imaginis Dei, in seternum exsulare a
brarum, et Iransfert ad regnum Filii charitalis suae? regno Dei' : cum si parvam poenam esse diceretis,
Si autem confiteris, qusero utrum in tali homine in non esset haec vox beati amatoris illius regni, sed
potestale adhuc posito tenebrarum habeat Deus ali- miseri contemploris. Porro autem, si quod huic suf-
quam potestatera. Si dixeris, Non babet: responde- ficit causse, parvam saltem poenam fatemini esse,
hitur tibi, Ergo Deus de sua possessione a diabolo quse magna est, ul imago Dei non sinatur intrare in
exclusus est. Si dixcris, Habet : respondebitur libi, regnum Dei; obsecro, aperite qualescumque oculos,
Ergo Deus et diabolus in semis unciis hominem pos- et videte qtia justitia poena isla infligenda sit parvulo,
sident; et libi ab imperitis talis invidia concitabilur, quem clausis oculis originali obnoxium negatis esse
qualem lu niilii, qui vis perilus putari, de parvulis ab peccato. Omitlo commemorare quac mala in hac ipsa
ortu recenlibus concilare voluisti. Ecce priraura ar- transitoria vita pene omnes patiantur infantes, et
gumenlum tuum quanta facilitate destructum cst, quomodo explicelur quod diclum cst, Grave jugum
dum altendere negligis, sic esse homines sub diaboli super filios Adama die exiius de ventre malris eorum,
potcstate, antequam redimantur a Chrislo, ul tamen usque in diem sepullurwin matrem omnium (Eccli. XL,
Dci poleslati, non solum hi, sed ne ipse quidem dia- 1). Quae utique mala sub justo et omnipolenle Deo
bolus subtrahatur. non irrogarentur ejus imagini, quibus malis in virtute
CAPUT III. — 8. De Baplismi sane quaestione, excrceri infantilis aelas non potest dici, si ntilla ex
quam vobis apud ignaros invidiosam mendaciis no- parenlibus mala nterita traherentur. Haecautem mala
slris factam fuisse conquestus es, vix dici potesl, parvulorum, non ea quse habere negantur a vobis,
quam eleganter existi, hanc a vobis amolitus invi- sed quse perpeti cernuntur ab omnibus nobis, tu
diam, eo quod parvulos baplizandos esse faleamini, prsclermittis omnino, nec respicis: sed spaliaris tibi*
quia < graliam Baptismatis > dicitis, < non pro causis vir disertissimus, el exerces ingenium ac linguam
esse mutandam, quod ipsa dona sua pro accidentium tuam in laude naturae. Natura ista in tanlas et tam
capacilale dispensat. Ideoque Chrislus qui est sui manifestas collapsa miserias, salvatorem, liberato-
operis redemptor, augel, > inquis, < circa imaginem rem , mundatorem , redemptorem Christum habet
suam continua largilate beneficia ; et quos fecerat necessarium ; non Julianum, non Cceleslium, non
condendo bonos, facit innovando adoplandoque me- Pelagium laudatorem. Quam quidem redimi non fa-
liores. > Hoccine est totum, cur vobis de Baptismate tereris in parvulis, nisi quia hoc Ccelestiusapud Car-
parvulorum faciendam non exislimalis invidiam? thagincm gestis ecclesiasticis, ora chrisliana non
'quasi quisquam noslrum vos dixerit negare, baptiza- sustinens, fassus est. Caclerum, rogo te, quomodo po-
ri parvulos oportere. Non eos dicitis non debere ba- test inlclligi ista redemptio, nisi a malo, redimente
ptizari; sed pro magnitudine sapientiac vestrae, res illo qui redimit Israel ah omnibus iniquilatibus ejus
mirabiles dicitis : ln Sacramento Salvatoris baptizan- (Psal. cxxix, 8) ? Ubi enim redemplio sonat, intelli-
tur, sed non salvantur ; redimuntur, sed non libe- gitur el pretium : et quod est hoc, nisi pretiosus
rantur; lavantur, sed non abluunlur; exorcizanlur sanguis agni immaculaii Jesu Christi (I Petr. I, 18,
et exsufflantur, sed a poteslale diaboli non eruunlur. 19) ? De hoc autem pretio quare sit fusum, quid in-
Hsec sunt sententiarum portenla veslrarum, haec in-
1 Editi, pulalis esse, imaginemDei in ceternumexsu-
1 Editi,hic etinfra, in senisunciis.PluresMss.Gallicani lare a regnoDei.Mss.,pulatis esse imaginisDei, etc.
et tres vaticani, in senustmciis.Aliivaticaniduo, in sem- 9 Sic plerique manuscripti.At Er. et Lov.,exspatiarit
wiciis. ibi; omisso,sed.
707 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 7(»8
mala voluntate priorum hominum sumpsit exordium'.
terrogamus alium ? Redemptor ipse respondeat, dicat
Ita nisi voluntas mala, non esl cujusqtiam ulla origo
ipse mercator. Hic est, iitfuit, sanguis theus qui pro
multis effundelur in remissionempeccatorum (Matth. peccati.Haecsi sapias, simplicilcretveraciter gratiaru
Christi erga parvulos confileberis, nec cogeris res im-
xsvt, 28). Pergite adhuc, pergite, et sicut dicitis, In
Sacraracnto Salvatoris baptizantur, sed non salvan- piissimas atque absurdissimasdicerc, aut baptizandos
lur; redimunlur, sed non liberantur ; lavantur, sed non esse parvulos , quodquidem postea estis fbrtasse
non abluuntur; exorciianlur et exsufflantur, sed a dicturi, aut lam magnum Sacrameuium sic in eis esse
poteslate diaboli non eruunlur : sic etiam dicite, ludibrium, ut in Salvatore baptizentur, sed non sal-
Fumlitur pro eis sanguis in remissionem peccatorum, ventur; a liberatore redimanlur, sed non liberentur;
sed nullius peccaii remissione mundantur. Mira sunt lavacro regeneralionis lavcntur, sed non abluantuf;
et
quae dicitis, nova sunt qua- dicitis, falsa sunt quse exorcizentur exsufflentur, sed a poteslate tenebra-
dicitis: miraslupemus,novacavemus, falsa convinci- rum non eruantur; sit eorum prelium sanguis, qui in
ro6s. femissionem fusus estpeccatorum, scd nullius peccati
CAPUTIV. — 10. Nonne ipse dixisti,< Administra- remissione purgentur. Hoc totum propterea, quia ti-
lioncra corporis sic animo esse commissam, ut fructus melis dicere, Non baptizentur; ne non solum facies
veslrae spuiis oblinantur virorum, verumetiam capita
operis fierel utrique communis, el vel virtulis exerci-
tse gaudia, vel insolenliac' poenas cum ejus quam hic sandaliis muliercularum commitigentur.
non bene rexerat, carnis affliclione sentiret? » 12. Nos certe causamcursubdiabolo sitqui nasci-
Respondeigilur, quare in hac ipsa vila afllictionecar- tur, donec rcnascatur in Christo, peccati ex origine
nis anima crucielur intanlis, cujus ei meriLum, quia dicimus esse conlagium. Vos aulem qtii hoc negatis,
non bene rexerit carnera, adhuc non potest imputa- ea saltem quae aperla sunt intuemini; cur nonnulli
ri. < Nalurara > dicis < humanam in exordiis nascen- eliaro daemonempaliantur infantes: nisiforleetipsos,
tium innocentise dole locupletem. » Fatemur sane, aut esse, aut sub diabolo esse, negabitis; nec vos
quanlum ad peccala perlinet propria : cum autem Evangelium comraonebit, ubi forsilan propter vos
eliam originali negatis obnoxios, respondete, quome- interrogavit Dominus quod sciebat, ut pater pueri re-
rito tanta innoceiitia nonnunquam cseca, nonnunquam sponderct, filium suum ab infantia sua a dsemonio
surda nascatur. Quod vitium etiam ipsam impedil fi- tam gravi graviterque vexari, ut a Christi discipulis
dem, Apostolo testanle qui dicit, Igitur fidesex auditu non posset expelli (Marc. rx, 16-26). Ecce ego, ut
(Rom. x, 17), Jaro vero quis ferat, quod ad ipsuro sint parvuli in diaboli poteslate, causam nuptias esse
spectat animum, imaginem Dei < innocentiae, > sicut non dico, quod me dicere calumniaris. Nuplisequippe
asseris, dote locupletem, fatuam nasci, si nulla ex habent ordinem suum et benedictionem suam, bo-
parenlibus roala merita in parvulos transeunt ?An ita numqtie suum nec subinlranle peccato araittere po-
est quisquam vestrum faluus, utfatuitatem nullum raa- luerunt. Tu autem quare sit sub diabolo ille saltem
lum putet; cumScriptura dicat, Morluumseplemdiebus, infans, qui manifestissime vexalur a diabolo, ila ut
[aluum veroomnibusdiebutesse tugendum(Eccti. xxu, aliquando ipsa vexalione moriatur, respondesi potes.
13) ? Quis autem nescial, quos vulgo moriones vo- Non vis enim, quemquam ullam pcenam pro alienis
cant, natura ita faluos, ut quibusdam eorum pene subire peccatis, ne liinc fiat credibile, etiam coniagia
sensus pecorum conferatur ? Et non vullis fateri ge- peccalorum in nascentes exgignentibuspossetransire.
nus humanum ex inilio quo deseruit Deum, trahere CAPUT VI. — 13. Sed videlicet, ut egregius dia-
damnatcc originis noxam bis omnibus dignissimam leclicus, < non me patieris elabi, sed presse inlerro-
pcenis, nisi ubi parcil ratione dispositionis occultae gabis et breviicr, In parvulis actionem ream, an na-
inscrutabilis sapientia Conditoris. Qui necabipsa uni- luram pufem. > Et ad ulrumque respondens, <Si
vcrsa massa perdilionis abstinet suioperis boiuini: actionem, > inquis, < ostende quid fecerint :si natu-
ut ex malis vitiorum condat, licet cum malis, in ram, oslendc quis cam fecerit.» Quasi et actio mala
quanlum bona esl, rationalem morlalemqtie naturam, faciat nisi naiuram ream. Aclione quippe qui reusest
cujiis iiemo esse potest condilor, praeter ipsum; et in bominis 9, bomo est; homo autem natura est. Homi-
generatione damnata, praebeat vasis misericordise re- nes igitur, sicut peccati actione majores, ita minores
generationis auxilium. majorum contagione sunl rei: isti ex eo quod faciunt,
CAPUT V. —.11. Frustra itaque putas, < ideo in illi ex qttibus originem ducunt. Quocirca in parvulis3
bonum est, quod homines sunt; quod omnino non
parvulis non esse delictum, quia sine voluntate, quae
in eis nulla est, esse non potest. » Hoc enim recie essent, nisi eos ille qui summe bonus est creavisset.
dicitur propter proprium cujusque peccatum, non 1 Post,sumpsilexordium,in edilisadditur:skut volun-
propter primi peccali originale contagium : quod si tasmala ipsa est origopeccati,id est, a volunlatemalapec-
nullum esset, profeclo nulli malo parvuli obstricti, catum exortumest, et peccatiorigovoluntasmalaest. Hoc
glossemate carent duo e valicanis Mss. 'rres
niliil mali vel in corpore, vel in anima, sub tanta ju- vero,alii pro: skul voluntasquirique
mala, feruat: roltmtasenrni'
sti Dei potestate paterentur. Quod tamen et ipsum a mala : FloriacensisMS.,Quodvoluntasmala, etc.
%Post, qui reus est, addimus, hominis, ex Floriacensi
manuscripto,quitamea codex posteaomitLit,/»»wi«s, ante
1 rjnuse VaticanisMss.,vel verba, igitur
' Editi. sicut.
insokrtiw; quod non miuus quodrca parvuti. At FloriacensisMS.,ameirca
bene alterimembrorespondet,velvirtuttsexercitw. inparvutis.
709 LIBER TERTIUS. 710
Malumvero si nullum ex origine traherent, nunquam 16. Deinde contexis alternm syllogismum tuum;
cuin vitiis vel corporalibus nascerentur. Deus enim quoniam luus est et prior iste', non meus. Dieis ergo,
qui est animarum, ipse est eliam corporum conditor, < Causa sexuum commixtiocorporum: »et vis nt hoc
qui utique humanae in ipsa condilione nalurae vitia concedam tibi. Ecce concedo. Pergis inde, el adjun-
non infligit immeritae. Neque enim de innumerabili- gis : <Simala semper commixtio, deformisetiam con-
bus parvulis, qui et in animo et in corpore cum tanta dilio corporum in sexuum diversitate positorum. >
vitiorurri varietate nascunlur, hoc dici polest, quod Hoc si esset consequens, me non premeret, qui com-
Dominus ait de illo qui caecusnatus est; non propter mixtionem nuptialem, id est, liberorum procreando-
peccalum ipsius, vel parentum, id esse faclum, sed rum causa9, non soluui malam nondico, verum etiaro
ut manifestarentur opera Dei in illo (Joan. tx, 5). bonam dico. Huc accedit, quia et consequens non
Multi quippe nec sananlur omnino, sed cum eisdem est, ut si semper est mala sexus ulriusque comraixtio,
vitiis, sive qualibet' aetate, sive in ipsa moiiuntur propterea sit deformis etiam condhio corporum in
infantia. Nonnullis eliam parvulis jara renatis, vel sexuum diversitate positorum. Profeclo enim si in
permanent cum quibus sunt nali, vcl acciduni hujus- tantum homines essent roalo libidinis subjugati, ut
modi mala, absit ut dicamus indigne : sed binc potius remota honestate nuptiarum, omnes indifferenter ac
intelligamus eis ad alterum saeculumprodesse, quod passim canino more concumberent, non ideo defor-
renascunlur; hujus autem saeculidispositionem pro- mis esset conditio corporum, cujus Deus auctor est,
pter vitium* superbiae hominis, per quod apostatavit quoniam mala esset omniumhominura maris feminae-
a Deo (Eccli. x, 14, 15), diversis inalis bominum per- que commixtio: sicut etiam nunc de adulterina cora-
agi in jugo gravisuper filiosAdam, a die exitus de ven- mixtione utiquemala, bonum est in corporum condi-
tre matrit eorum, usque »n diem sepulturw in malrem tione opus Dei. Vides nempe, quam dialeclice nihil
omnium(Id. XL, 1). dixeris, et nulla quidera culpa dialeciicaedisciplinae,
CAPUT VII. —14. Quod autem in hoc opere luo, lu quantum a tramite ejus exorbitaveris. Vides illius
quomodo fiant a dialecticis syllogismi, unde quiestio- artis verbis ad hoc te uti 3, ut eis inflatus attonitos
nem libi nullus objecit, docere conaris; quantum tibi facias imperitos, volendo videri esse quod nonses.
places, tanlum gravibus lectoribus displices. Et, quod Quod et si esses, ad eum modum quo isla dispulanda
est pejus,fingisme dicerequod non dico, concluderesic- sunt, nihil esses. Sed plane nunc et ineptus et
ut non concludo, concedere quod non concedo, elcon- imperitus, tunc autein ineptus artifex esses. Et
cludis tibi ipse quod renuo. Quando enim ego negavi, tamen dialecticorum quasi jaculis oneratus acu-
<naluram hominumesse laudabilem, >in quantum ho- tis, in cerlamen procedis, et jactas plumbeos pu-
mines sunt? Quando dixi, < ob hoc ipsum reos esse, giones, dicens, < Si mala semper commixtio, defor-
quia sunt;»cum profectoessent, nec rei essent, sinemo mis etiam conditio corporum in sexuum diversitate
peccasset ? Quando dixi, < fecunditatem esse repro- positorum. > Nec videns quam non sit consequens,
bandam; » cum ad benediciionem pertineat nuptia- quod pro argumenlo necessario posuisli, adjungis et
rnm? Quoraodoa te peterem ut hoc ipsum concede- dicis, < Quod cuin negare nequiveris. > Quid eslquod
res, quod ipse non dixi? nequeo negare, homo inconsiderate?quid est quod
15. Jam vero quod me dicis assumere, < Omnis nequeo negare? Hoc nempe, quod tu jam, si vel sero
commixtio corporum mala; > nihil minus est, quam sapis, non potes nisi negare : quia non utique si roala
ut dicas, me etiam vini et aquae accusasse commix- est commixlio adulterorum, propterea ex illis na-
tionem, quando nobis potio temperatur: quia et ibi scenlium conditio dcformis est hominum. Illa quippe
corporum est sine dubitatione cominixlio; el si om- est hominummalc operantium de roembrisbonis : ista
nem commixlionem corporum malam dixi, neque vero Dei est bene operantis de hominibus malis, Quod
hanc ulique prsetermisi. Sed nec ipsam commixtio- si dixeris, Etiam cum fit adulterium, bona est per se
nem sexus utriusque reprehendi, si legitima atque ipsa commixtio, quia naturalis est, sed ea male ulun-
nuplialis est. Sine hac enim non ficret hominum ge- tur adulteri; cur non vis acquiescere, ita posse esse
neratio, etiam nullo cujusqnam prsecedente peccato. libidinem maiam, qua tamen bene utantur gignendi
IProinde illud aliud quod me dicere adjungis, < Filii gratia conjugali? An potest bonorura esse usus malus,
jautem de corporum coromixtione nascuntur, > dico et non potest malorum bonus? cum invemamus ipso
sane : sed conclusio, quam velut meam infcrre vo- satana quam bene usus fuerit Appstolus, tradens ei
luisti, non est mea. Non enimego dico, <Nequamigi- hominem in intcrilum carnis ut spirilus salvus esset
lur filii, qui de mala operatione procedunt; > quan- in die Domini (1 Cor. v, 5), et alios ut discerent non
doquidem ipsam conjugum operationem, quae fit blasphemare (1 Tim. i, 20).
gignendorum gralia filioruro, non dico malam, sed CAPUTVIII.— 17. Quod vero supcraddis, et dicis,
potiusbonam : quiabcne utilur libidinismalo, per quod < Rei aulcm malae Deus auctor esse non potest; >
generantur horoiiies bonum opus Dei; non sine malo,
propler quod regenerandi sunt, ul liberentur a malo. 1 ApudLov.,ttt prior iste.
» Edili,causam.AtMSS., causa.
' Er. mgd. Ven.sic legunl liuncloeum: rideris ilttut
1 Edlti,sivein qualibet;Mss.,sive qualibet. artis verbisad Iwcte uti. Lov.:viderisilliusarlis verbisad
* Am.Er. et pleriqueMss.,imtium. hocuti. M.
 7H CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTEM 712
1
quomodoid dicis? Meliusemm Ioqui novit lpse quam dicamus < horaines ad hoc a Deo fieri, nt a diabolo
tu, qui per prophetam dicit, creare se mala (Isai. legilimo jurc teneantur. » Qnamvis enim et hoc divi-
XLV,7). Deinde quomodolibet sese habeal haec su- naesit magis, qtiam diabolicaepotestatis, ut iramundo
peradditio tua, quid ad me pertinet, cum illud cui principi generatio imniunda subdatur, nisi regenera-
connectilur non concesserim ; eo quod inconsequens tione mundelur : tamen non ad hoc Deus facit homi-
esse monstraverim, ut deformis sit conditio corpo- ncs, ut familiam quodam niodo diabolus habeat; sed
rum.etiamsi omnem comniixtionem corporum vcl ea bonitate, qua naturis omnibus pracstat ut sint, qua
ulriusque sexus malam esse concederem ? Ut enim etiam ipsum facii subsistere diabolum. Quam bonita-
concedamus Deum nullius esse auctorem mali: num- tem si rebus subtraherct, conlinuo nihil essent. Sicut
quid ideo non est auclor conditionis corporum, quam non ideo creat pecora in armentis el gregibus impio-
iiullo modo malam csse concessi; quia nulla me ad rum, ut dsemonibus immolentur, quamvis hoc eos
hoc superius concessa cogebant? lnanis ergo et ri- noveril esse facluros: sic etiam ubi generationem pec-
denda tua remansit illatio , qua concludis et dicis, cato cernit obnoxiam; secundum pulcherrimum quem
< Omnia igitur corpora malo reputantur auctori. » disposuit ordinem sacculorum, suani non abstinet ab
Multo enirn verius ita concluditur, ut dicamus : Si ejus conditione bonitalem.
nec mala commixtio adulterorum facit esse malam CAPUTX. — 20. Sed post hanc argumenlationem,
condilionem corporum; aut si bona est el in adulteris qua le fallis, el confecissc te aliquid arbilraris, inge-
sexus uiriusque commixtio, sed ea mali utuntur male, ris solilum maledictum, ac deindc subnectis, < Quod
quoniam mullo magis ex hoc non potest corporum forsitan dicam, Scripturarum, non syllogismorumde-
mala esse conditio; recle igitur corpora Deo repu- bere testimonio cOmprobari, filios de corporum com-
tanlur auctori. Nulla est itaque fovea, quam metuens mixlione nascentes, repulari divino operi: >quasi qui
quasi revertar in viam, quo videris me velle revo- hoc negaverit, possil esse chrisiianus. Proinde rem ,
care. Dic taraen quaenamilla via sit, et explica ratio- quam promptissime confiteraur et libenlissime praedi-
cinationem tuam. camus, velut habeat intcr nos conlroversiam, ita per
CAPUT IX. — 18. < Deus, > inquis, < bonus, per Scripturarum testimonia conaris ostendcrc; et labo-
quem facta sunt omnia, ipse corporis nostri membra ras inaniler, non ut respondere nobis, sed ut libros
forrnavit. > Hocverissimum esse concedo. Sequeris et possis implere. Verumtamen qttod dixisti, < Ut expri-
adjungis : < Qui aulem corpora fecerat, divisit et meret fidem operum Proplieta, prope periculum pu-
sexum: divisit in specic, quod in operatiotie conjun- doris accessit, quia dixil, Erunt duo incarne una >
gerel; fecitque causam conjunclionum dissimilitudo (Gen. ir, 24); satis te debuit admonere, nihil pu-
membrorum. > Et hoc asscnlior. Deinde infers : < Ab dendura futurum fuisse in operibus Dei, nisi prseces-
ipso igitur commixtio corporum, a quo est origo cor- sisset cur natura humana deberet de sui merili defor-
porum, > Quis hoc negaveril ? < Quod cum ingratis*,» milate confundi.
inquis, < concesseris, sequitur tot rcrum bonarum, CAPUT XI. — 21. Dicis etiam in laude libidinis,
corporum, sexuum, conjunclionum, malos fructusesse < hanc fuisse reddilam Dei munere Abraha?et Sarac
non posse. > Et hoc verum dicis : horum enim bono- senio confectis emortuisqtte corporibus »(Rom. rv,
rum frucius homo est, quod in quantum lioino est, 19): et invidrosa voce proclamas, <ut asserarn si
bonum est: quod autem in illo maluro est, a quo sa- possum, ad opus diaboli perlinere, quod Deum videam
nandusest per Salvatorein, ct liberandus per Redem- interdum conferre pro munere, > Quasi vero si clau-
plorem s, et ablueudits per lavacrum, et ertiendus per dura hominem resuscilet Deus, vivenlibusque resti-
exorcismum, et absolvendus per sanguinein qui in re- tuat, qui utique mortuus jam claudicare non poterat,
missionem fususest peccatoruin; non cst fructus cor- etiam claudicalionem debel videri pro munere con-
porum, sexuum, coiijuiiclionum, sed originalis vete- tulisse. ila ergo si reslitulus est, qui fuerat in viridio-
risque peccaii. Sicut enim de prole adulterorum, si ribus, corporum vigor, sic utique restitutus est, ut se
egodicerem, Tot malorum, id est, lasciviae, lurpitu- habet condilio corporis mortis hujus. Non enim eos
dinis, criminis, bonus fructus esse non poluit; recte ad illum slatum revocari oportebat, in quo Adam fuit
mihi responderes, hominem qui de adulteris natus est, ante peccatum, ut possent sine lege in membris quae
non esse fructum lascivise, turpitudinis, criminis, repugnat legi mentis, filios procreare.
quorum malorum auctor cst diabolus; sed corporum, 22. Quamvisetadhoc intclligcudumsitemortuum'
sexuuro, conjunctionum, quorum bonorum auctor esl fuisse corpus Abrahse, ut non valeret de omni fe-
Deus: sic ego tibi rectissime dico, malum ciim quo mina filios gignere, quse parere posset. Dicitur enim
nascilur homo, non esse fructum corporum, sexuura, facere hoc aelatis accessus, ut ex fcmina generare
conjunctionum, quorum bonorum auctor est Deus; senex possit adolescentula, cum jam de grandiore non
sed primae praevaricationis,cujtts auctor est diabolus. possit, quamvis iila de juvene possit. Qui enim tam
19. Absit aulem ut, quemadmodum calumniaris, prolixo tempore tunc vivebant, procul dubio serius
flcbant ita decrepiti, ut ad concubitum moveri omni-
1 Hicediti addunt,cumsinl
Deus: tametsihocnonquwdam mala, quorumau- no non possent: si tamen cuiquam viro sano poiest id
ctorest habent manuscripti.
» Am.et Mss.,ingratus. 1 EditioLov.,Quamvisad hoc
* Lov.,et tiberandusper redemplionem. etc. intelligendum,sic emor-
tuum,
 "
713 LIBER TERTIUS. 714
accidere per aetatem. Nam cum hoc opus in manibus 1, 2): quamviset illicdici possit, fecundilatis munus
baberem, nunlialus est nobis senex octoginta et qua- in codem perseverasse, quod acceperat ut nasceretur
luor agens annos, qui religiose cum conjuge religiosa Isaac. Pro modo autem nunc temporis, quo iuiige
jam vigintiquinque annosvixerat conlinenter, ad libi- breviore spalio vivunt homines, intra cenlum imnos
dinem sibi emisse Lyrislriam; qui ulique pro modulo, amborum conjugumgenerare posse dicuntur. Si vero
quo isto lempore vivunt homines, gravioris senectutis in summam ducti araborurnanni centenarium nume-
est quam fnerat Abraham in annis centum, adhuc vi- rum e.xcesseiint, sic asseveranlur non posse filios
cturns alios septuaginla. Unde prudentius creditur, procreare, eliamsi fecunda sit mulier, et fliienlihus
fecundilalem quaedefuit, suis Deum famulis praesti- adhuc muliebribus possit ex juvene;ul jure fuerit
tisse. Duaequippe causaedicunlur, propter quas parere etiam constitulum, ne quisquam jus libcrorum habe-
Sarra non poterat, et erat vulva ejus emortua: una ret, nisi cum amborumanni compuiali et simul ducti
sterilitatis, quseab ipsa inerat juventute; altera seta- cenlum transisse' docerenlur.
tis, non quia nonaginta annos agebat, sed quia jam 23. Miraculumergo Dei faclum est, ut concipere-
destiterant ei fieri muliebria. Constat enim si roulie- lur Isaac, non parentibus ejus libidine reddita , sed
rum menslrua secreta cessaverint' per setatem, non fecundilate donata : nam illa esse poterat etiam in
eas jam posse concipere, elsi fecundaefuerunt, ante- illis annis; hsec vcro esse non poterat, tot impedien-
quam illa cessassent. Et ideo Scriptura noluit hoc libus causis. Quanquara et libido, sicut superiusdis-
tacere, nt augeretur miraculi gloria, quod erat Deus seruimus, si emortuis membris senilibus munere Dei
in eorum prole facturus. Quando autem suo viro an- quodam modo reviviscenlibus etiam ipsa revivisce-
cillam dedit, de qua voluil, quia de se non poterat, ret 1; conditionemprofeclocarniscorruptibilis seque-
suscipere filios; non seiaie fuerat, sed sua sterilitate retur, ut esset in corpore mortis hujus, qusein para-
permota. Sic enim Scriptura loquilur: Sqrra autem diso essc nou potest ante peccaium in corpore vilse
uxor Abrahamnon pariebalilti. Et verba ejus ad virum illius. Secundum conditionem autctn poenalishujus
isla sunt: Ecce conclusil me Deus, ut non pariam. corjioris, munus fecundilatis nunc Deus unicuique
Tunc autem si aelatem consideremus amborum, de- largitur, non secundum illam felicitatem, ubi nihil
creptti essent, si noslri temporis bominesessent. Erat erat in carne, quod adversus spirilum concupisceret,
emm Abraham annorum circiter octoginta quinque, et concupiscenle adversus se spiritu frenaretur: quia
Sarra aulcm annorum septuaginta quinque. Scriptum in natura horainisante peccatura pacera decebat esse,
est enim : Abrahamautem erat annorumocloginlasex, non bellura. In ea vero parle raliocinaiionistusefru-
cum peperit Agar lsmael Abrahw(Gen. xvi, 1,2,16). stra laborasli, tanquam dicere possemus, < Isaacsine
Proinde ante annum ferme rnixlus inveuilur ancillae, concupiscenliacarnis vel se.mineviri fuisse procrea-
quando conceptusesl Ismael. Qui landem conjuges in lum. > Hoc enira non dicimus: et ldeo quidquid inde
hac selalegenerant temporibus nostris, nisi divinilus disputasli, prselereundo conlemniinus.
fiat tale miraculum? Et tamen illi poterant, si Sarra CAPUT XII. —24. Quod autem tibi prseclaroacu-
sterilis non fuisset; quia et ille potuit de Agar, et illa mine visus es invenisse, ut diceres, < Eliamsi diabo-
nondum erat sic aetale progressa, ut ei cessarent ficri lus crearet homines, nulla culpa sua mali essent; et
muliebria. Ad hoc ergo erat Abrahaecorpus emor- ideo jam nec mali essenl, quia esse quisquam nisi
tuum, ut de Sarra jam generare non posset, etiamsi quod natus est; non polest, nec ab eo juslum estali-
esset illa ila fecunda, ul tamen jam propinquaret quid amplius flagilarequam potest: > solemus et nos
setati, qua cruor ille menslruis intervaltis venire de- adversus Manichseosista dicere, qui non vitiatam bo-
sisteret. Quibus enim jam omnino non fluit, eas ab nam dicunt esse naturam, sed sine initio et immuta-
aucloribus medicinaedefinitumest non posse conci- biHter malam, quam secundum suas fabulas opinan-
pere. Quod si falsum esset, nullo modo dicere Scri- lur malam. Natura vero humana secundumcatholicam
plura curaret, DefeceruntautemSarrw fieri muliebria: fidem bona inslituta, sed viliata peccato meritoque
cum superius jam dixisset, Abrahamautem et Sarra damnata est. Nec mirum autem nec injustum est,
teniores progressiin diebussuis (Id. xvm, 11). Pro quod radix 3 profert damnata damnatos, nisi cujus ma-
roodo ergo ' temporis, cujus longe prolixiore spalio nus non defuit creanlis, non desit et misericordia
tunc vivebant, generare jara illa aetatenon poterant, 1 Editi, centumnon transisse. Particulanegansabest
cum esset Abraham centenarius, Sarra nonagenaria; a Mss. ; quo intelligamusjus liberorum eosconjuges
eliamsi slerilisnon fuisset, et ante annum concum- qui liberis carerent, non ante habuisse,quain aelatem
illamexcessissent.Hocipsijure r.ccnisorboruroliberabantur,
berent, quando adhuc ei fluebant fortasse muliebria; ac poterantnonsecusatque illi quibuscranl communesli-
et ideo adhuc concipere posset, si juvenis esset mari- beri, solidumcapere ex suisinvicemteslamentis.Hinc Isi-
tus; lunc autem non posset, propter corpus Abrahae beris dorus,50rig.,«jus liberorum,»ait, « cst conjugumsineli-
invicem« pro locopignorumhaereditatisalternacon-
sic emorluum senectute, ul ex illius aelatis femina scrijitio.»ulpianus,Fragm.tit. 16, scribit, tuminter se
solidumcepisse, cum lege Papiafinitosannos
gignerenon valeret; qui tamen et ipse de adolescen- conjnges
transissent, vir nitnirum sexaginta, uxor quinquaginta.
tula valeret, sicut postea de Celhura valuit (Id. xxv, PorroAugustinus habitamrationemputat ejus setatis,ex
qua liberos procrearedeincepsnon valerent.
* FloriacensisMs., revirescenlibusetiam ipsa reviretce-
1 inMss.,siccaverint. ret.
* ApudLov., additahic particula,nunc : sedmalc. ' Am.et Er., quodadmirabilisradix.
SANUT.AOGUST.X. (Vingt-troU.J {
i.s CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 716
27. Post longam disputationem velut concludens,
liberantis : quam vos miseris invidelis l, cum malum
< Merilo igilur, > inquis, < concupiscentiacorigo defl-
parvulos, a quo Uberentur, non habere dicitis.
25. Sed certe vos qui miseram falsa defensione nilur in igne vitali, quo colleclo necesse esl ut ei fe-
premitis, et perniciosa laude oppugnatis infantiam, putelur concupiscentia carnalis, per quem constitit
quare nihil mali merentes tot in parvulis imagines vita carnalis '. > Ita hoc dicis, quasi probare possis,
» aut vero cujuscumquefrontis sis, audcas suspicari,
Dei, si non baptizenlur, non admitlitis ad regnum
Dei? Numquidipsi sibi defuerunl, ut priventur regno, in prima hominum constitutione, priusquam culpam
ut taro lpctuoso punianlur exsillo; cum id non fece- debita damnatio sequeretur, istam camalem concu-
rint, quod facere omnino non poterant?Ubi ctiam piscentiam aut exstitisse in paradiso, aut inordinalis,
manduca- sicut eam nunc videmus, motibus pugnas adversus
ppnis, quia et vita carebunt, quoniam non
verunt carnem, nec biberunt sanguinem Filii homi- spiritum foadissimas edidisse. Deinde subnectis, et
nis (Joan. vi, 54) ? Unde Pelagius, quod supra com- dicis : < Hujus itaque appetilus non in genere suo,
memoravi, eos qui dicunt, < infantes, etiamsi non non in specie, non in modo culpa est, sed in excessu: ' per-
habere vilam acternam,»in ecclesiaslico quia genus ejus et species ad conditoris operam
baplizentur,
judicio («) nisi damnasset, damnatus exisset. Qua ju- tinent, modus ejus ad arbilrium honestalis, excessus
slitia, quacso,a regno Dei, a vila Dei alienatur imago ad vitiura volunlatis. > Quam concinne *
tibi verba
Dei.in nullo transgressa legem Dei? Nonne audis inania sonuerunt; utique homini qui non cogitas
quemadmodum deteslatur Apostolus quosdam, quos quid dicasl Si modus appctitus hujus ad arbilrium
dicit alienatos a vita Dei per ignorantiam quw est in pertinel honeslatis; cujus tandem honesti arbilriura
*
illis, propter cwcitatemcordis eorum (Ephes.iv, 18)? conjugati velit hunc appetilum, nisi quando opus est,
Tenebitur hac sententia non baptizatus parvulus, an commovcri?et tamen quod vult non potest. Cujus
non tenebitur? Si dixeritis, Non lenebitur : evange- honesti • continentis arbitrium velit aliquando hunc
Trcaveritate.lingua eliam Pelagii tesle, vinceraini appelilura moveri? et tamen quod vult non potesl.
atque puniemini. Ubi est enim vita Dei, nisi in regno Undeclamat hnmo, Vetleadjacet mihi, perficereau-
Dei, quo nisi renati ex aqua et spiritu, intrare non lem bonumnon invenio (Rom. vu, 18). Cum ergo in
possunt (Joan. m, 5)? Si autem dixerilis, Tenebitur: ipso molu pro nostraevoluntatis arbitrio non babeat
fatemini poenam,culpam dicite; falemini supplicium, ullum modum, in effectuautein non sit ipse modera-
meritum dicile. Nihil in vestro dogmate reperitis, tus, sed ci modum vigili certamine spiritus honestus
quod proferre possitis. Jam igitur aliquando, si ullus imponat; quid est quod landatis, homines mali', et
estchristianus sensus in vobis, etiam in parvulis pro- ad Deum non clamalis, Libera nos a mato (Matth.
paginem roortis et damnationis agnoscite, debita ju- vi, 13)?
stitia puniendam, gratis gratia Dei liberandam. In CAPUT XIV. — 28. Quid te autem juvat quod di-
quorum redemptione laudaii Deimisericordia potest, cis, <inlercipi debilitate libidinem: > quasi non raorte
in quorum perditione accusari Dei verilas non polest; prorsus exslinguatur, quando jam homini, qui ab illa
quia iinivcrsac viac Domini misericordia et verilas fuerit superalus et subjugatns, non cerlamen iudici-
(Psal, xxiv, 10). tur, sed viclo redditur quod debetur? Hoc est ama-
CAPUT XIII. — 26. Dividis,delinis, disseris quasi rius, hoc esl ubi tion inlelligis contendentis propagt-
medicinaliter de genere, et specie, et modo, el ex- nem mortis, quod quando sani sumus, tunc est iste
cessu concupisccntiae; < hujus genus esse > asserens molus insanus. < Aut in conjugibus, > inquis, < cum
< in igne vitali, spcciem in molu genilali, modum in honeslale exercetur, aut in castis virtule frenatur. >
opere conjugali, excessum iu intemperantia forni- Itane vero, ita' tu expertus es? Ergone a conjugibus
candi: > et lamen post islam totain quasi subtilpni uon frenalur hoc malum, vel hoc tuum bonum? Pror-
alque prolixam disputalionem luam, cum le breviter sus cum libitum fucril, sternunt se conjuges, et inva-
et aperle imerrogavero, cur ignis iste vitalis bclluiu dunt, quandocumque litillaverit; nec ad horam cu-
in homine radicaverit, ut eo caro concupiscat adver- bandi appetitus iste differtur, sed lunc videtur legiti-
sus spiritum, et spiritui * necesse sit concupiscere ma corporum esse commixtio, quando istud naturale
adversus carnem (Galat. v, 17); cur vulnere ferialur tuum bonum fuerit sponte commotum.Si talem duxi-
niortali, qui voluerit igni consentire vitali; puio quod sti vitam conjugalem, desine te tuis experhnentis in
ipsum lihri tui atramentum erubescendo convertetur disputatione committcre, et de aliis potius quemad-
in miuiuni. En ignis * vilalis, qui nostrseanimse,quse modum sit ducenda, vel docenda, perquire 8. Miror
vita est vera camis, non soluro ad arbitriuro non ob- tamen si adulterina saltemdcsideria non frenasti, nec
sequitur, sed plerumque contra ejus arbilrium inor- frenanda sensisti. Si vero etiam pudicitia conjugalis,
dinatis el turpibus motibus excitatur, ct nisi adversus
enm spiritus concupiscat, bonamvitam nostram ignis 1 sic polioresMss.AtEr., per quam: el cumalii»editis,
isle vitalis occidit. cohstitutaestvitacarnatis,
%Floriacensis MS.,opera.
* Am.et omnes Mss.,tiomo.
'SicMss. Atediti,miseriimideas. 4 FloriacensisMs.,quantum.
* Floriacensis mtiltiis. *
us.,
* Vaticaniquagrgcf 6 Editi,honeste.MeliusMss.,honesli.
«gg.,spirittm.
* MtJ, & tmtt. Neitus FloriacensisMs.,tnatum.
m., m ignis. * idemMS.,ista.
(a)Diospohtano. 8 plitresMss.,requwe.
717 LIBER TERTIUS. 718
et propler immoderata in ipso quoque connubio volu- nuptiaebonuro sunt: qusessepissimediximus essc pd-
tabra libidinis, et propter damnabiles concupiscen- tuisse, etiamsi nemo peccasset. Post -peecatuinaittem
l
tias, ne prseler conjugis naturalem usum aliquid accessit eis, non de felicilate, sed de necessitate cer-
perpelrelur, frenat hanc pestem : quid est quod dicis, laraen, ut suo bono pugnent etiam ipssecontra cmicu-
< In conjugibus cum honestate exercclur; >quasi hp- piscentisemalum, ad nihil eam sincntes illieitum per-
nestus sit appetilus isle semper in conjuge, et niliil venire; quamvisipsa in haec,nunc remissioribus, nunc
ei saltem secundum veniam, sicut dicit Apostolus concitatioribus motibus, instigare non cesset, et ejtis
(I Cor. vrt, 6), concedalur? Quanlo melius diceres, malo bene utentes in propagatione filiorum. Illud vero
In conjugum moderatione ctiin honestate exercetur? quis neget malum, nisi qui non audit Apostolum mo-
An limuisli ne illic quoque intelligatur malum , cui nentem, Hoc aulem dico secundumveniam,non secunr
etiam conjuges frenum cura moderalionis imponuni? dumimperium(lCor. vn,6)?quando conjugesnon pro-
Postremo nunc saltem jam contincntcr vivens agnosce lis suscipiendae,sed carnalis voluptatis explendae victi
in quadrigis illis Ambrosianis cquum malum (Lococi- cupiditate concumbunt; hoc non laudatur, sed igno-
tato supra, n. 12); et noli corde vel ore laudare, scitur in comparatione pejoris 1, inlervenientibus et
quem * cogeris virlule frenare. < Quartum, > inquis, deprecantibus nuptiis.
<a lascivienlibus perpetratur, id esi, illius voluptalis CAPUT XVII.—31. Post haecautem ad exemplum
excessus, et quia de insolenlia, non de nalura contin- Abrahaeet Sarrac, nescio qua ratione reverteris, de
git,» inquis, < juredamnalur. >I)e cujus, quseso,insa- quo jam salis respondisse rae existimo. Sed nescio
lenlia contingil ? lasciviae, an concupiscenlicc? Ne quid le fugeral, quod addere voluisti, cum postea ve-
ofiendassusceptam,respondebis, Lascivise.Sed omnes nisset in rnenlcin. Humanum est, solet evenire : quid
homincs judicant lascivise non esse peccatum, nisi ergo iliud est audiamus. Dicis, < factum fuisse pro-
quia concupiscenliaeconsenlilur. Nullumne ergo ma- pheticum, quod nutica ostensum est in regione Afri-
lum cst, cui consentieudo peccatur? At hoc malum cae; pulchrseet sanctsemulieris, quaeEcclesiseformam
inest in carne contra spiritum concupiscente, etiamsi tenebat, tutum non esso vel conjugem, vel pudorem,
non sit in spiritu non consentiente, et contra etiam et quia ibi divinitus inlacla servata est. > Ne in omni-
concupiscenle. Exclama ergo, Libera nos a malo : et bus tuis verbis fruslra immorer, ad eum cui scribis,
noli malum falsselaudis huic addere malo. le convertis et dicis : < Orandus est bic Deus, frater
CAPUT XV. — 29. Diserte sane inter lascivienles bcatissime Turbanti, consacerdos dilectissime, ul pa-
etcontinentes lanquam in medio pudicitiam CQnstituis ribus etiam hac tempestale virlulibus Ecclesiamca-
conjugalem, < quse illos illicila commisisse indigna- tholicani, Filii sui spousam, maturam, fecundam,
tur, hos eliam licita contempsisse miralur 3; ultimi castam, decoram, a Manichseorumconstupratione, in
limitis sorlita regionem, ultra se proruentium exse- Afiica vel ex Africa latrocinantium, eruere non mo-
crata barbariero, supra se micantium venerata fulgo- relur. > Uiec nostra potius oralio esl adversus Mani-
rcm, quse verecundis manibus et confovet aestuantes, chacos, et Donalistas, et alios hserelicos, vel quoslibet
et laudat tali remedio non egenles. >Mullumdelector cbrisliani et catholici nominis inimicos in Africa con-
eloquentissima verilate : sed obsecro le, nempe sicut stilutos. Contra vos autem, quia nobis estis pestilen-
dicis, et disertissime ac verissime dicis, propterea lia transmarina, Christo salvatore vincenda, ideone
continentes iaudat pudicitia conjugalis, quod tali re- laliocinamur ex Africa, quia unum martyrem hine
medio non egeant, quo se ipsam perspicil eguisse, id opponimusCyprianum, per quem probemus antiquam
esl, ut secundum Apostolum, qui sc non conlinet, nos defendere fidem calholicam, conlra vestri erroris
nubat (I Cor. vn, 9): cur ergo quando ego islam con- vanam profanamque novitatem? 0 nefas! Defuerunt
eupiscenliam morbura esse dico, tu negas, qui tamen EcclesiseDei quse in Africa constiluta est, defuerunt
ei necessarium remedium confileris? Si agnoscis re- orationes tuae, quando isla quaeoppugnas, Cyprianus
medium, agnosce morbum: si uegas morbum, nega beatissimus praedicabal?Quando ille dicebat, < Multo
remedium. Rogo, ccde aliquando ctiam per os luum magis a Baptisroale proliiberi non debet infans, qui
libi loquenti verilati: nemo providet remedium sa- recens natus nihil peccavit, nisi quod secundum Adam
nitati. carnaliter natus, conlagiura morlis antiquaeprima na-
CAPUTXVI. — 30. Illud etiam recte dicis, <exa- livitate contraxit, ut ei remittanlur non propria, sed
minate 4 non posse placere connubium, si mali com- aliena peccata > (Epist. 64 ad Fidum ) : quando haec
paratione laudalur. > Hoc verum est. Omnino enim Cyprianus didicerat et docebat, defuit auxilium pre-
in genere suo nuptiae bonum sunt; sed ideo bonum cnra ttiarum, quo Sarra in rcgione Alricaeservaretur
quia fidemthori servant, quia prolis suscipiendaccausa inlacla, el a Manichccoruroconstupratione, qui secun-
sexum utrumque commiscent, quia impietatem sepa- dum iiitellectuin luum, antequam Manichseinonien
rationis exhorrent. Haecsunl bona nuptialia, quibus Romanis sonuisscl in lcrris, eliain ipsum deceperant
Cypriaiiuin, libcraretur Ecclesiae pulchrltudo? Vide
1 AliquotMss.,conjuqu.
* Lov.,quam. quacmonsiruosa et furiosadicas conlra antiquissimam
8 FloriacensisMs.,omisissemirqtur.Et in marginehabet,
wtedii limitit. 1 Lov.,in comparatione ab ahis
malipejoris.Abest,mffW,
* Quatuorc vaticanisMss.,lllud etiain rectoditis exa- libris.
msw a Ain.I'.r.et Mss.,tunc.
719 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 720
catholicam fldem, non habendo quid dicas. rentibus Deus : cujus poiestati ncc se ipsum diabolus
32. Sed quantumlibet tergiverseris, o haeresisPe- subtralrit; quanto minus naturam humanam,quanisibi
lagiana, quse contra muros antiquissimaeverilatis no- per peccati meritum illo damnante subjecit? Qurccum
vas construis machinas, novas moliris insidias : <Poe- ita sint, tu potius, elsi non cultor, quod essc nic dicis,
nus disputator, > quod rae contumeliosetuus defensor tamen quanlumlibet eum accusare videaris, diaboli
appellat; Pcenus, inquam, disputator, non ego, sed adjutor esse convinceris : qui omnes parvulos ab co
Cyprianus Poenus, te hoc vulnere Poanus immolat, et malo, per quod lenentur a diabolo, sanari pcr Chri-
pcenam scelerato cx dogmate sumit (a). Quid, si tot stum non debere contendis, crim doclrina non sana
episcopos ex Africa nominassem, quot ex aliis orbis sanos esse defendis. Ego autem secundum sanam fi-
partibus nominavi? aul quid, si in eis ipsis plures Afri dero, < ex eadera concupiscentiacvoluplale concre-
essenl? Unus hinc est, caeteri aliunde, quorum ab turoetiam Isaac >dico, ex qua et bomines cacleri,uno
Oriente et Occidente consensione confoderis : et la- solo excepto ab hoc malo, per quem liberamur a malo.
men lanta obstinationc caecaris, ut non videas, te po- < Peccatorum quoque genitalibus mariumdivinsepro-
tius vclic corrumpere antiquum Ecclesiaedecorem, id videntiseinleresse > non nego. Attingit cnim a fine
est, antiquam fidem, tanquam Sarraeaniculaepulcher- usque ad finem fortiter, et disponit omnia suavitcr
rimae castitatem. Si enim pcr sanctos antistites Dei, (Sap. vni, 1); et nihil inquinatum in eam incurrit (Id.
memorabilesque doclores, lrcnseum, Cyprianum, Re- vn, 25) : et ideo etiam de immundis et contaminatis,
licium, Olympium,Hilarium,Arobrosium,Gregorium, quse voluerit operalur, munda lamen ipsa ct inconta-
Basilium, Joannem, lnnocentium , et Hieronymum, minala persistens. Nec opus est ul anfraclibus Iongis,
constupraverunt Ecclesiani Manichsei;dic mihi, Ju- ea quaeconcedo, mibi probare coneris : sed ad hoc
liane, quae te peperit? Utrum te casta *, an vero me- responde, si potes, cur ipse Isaac nisi Baptismalis
retrix, in lucem quam deseruisti, per uterum gratise Chrisli signo circumcisus die oclavo fuissel, perisset
spiritualis euixa est?an ut dogmata Pelagiana defen- anima ejus de populo suo (Gen. xvn, 14). Explica, si
das, conjugis Chrisli et matris luaeviscera , instinctu poles, tanta pcenaquo merilo plecterelur, nisj ab hac
uefarii, non erroris, sed furoris infamas? Usque adco illo Sacrameiitoliberarelur.Emortuam vulvam Sarrse
enim contra vetustara pulchriludinem Sarrae non in- ad emissionem seminis, et emortuum corpus Abrahac
venit quid novitia deformitas mentiatur, ut tot epi- ad generandum sicut juvenesgenerant, Deum vivifi-
scoporum gloriosorum catbolicorum in lanta suarum casse, negari non potest, ut proles dc illa parentum
senteniiarum manifestalione consensum, in quibus nasceretur selate : sed Isaac quanlum ad propria pec-
sunl qui Manichaeinec nomen audierunt, Manichseo- cata, eliamsi ex adulteris nasccrclur, innocens nalus,
rum blasphemia criminetur. quid meruerat, ut anima ejns de populo suo periret,
33. < Sed ab hoc digressu, quo te impetus, < non ut nisi circumcisio subveniret? Noli evagari per multa
dicis, < doloris, > sed perditi pudoris < abslulerat, ad obscura, perplexa, superflua : ad hoc unum apertum,
ea quseinstitueras >delira * reverteris : et adhibito ex simplex, necessariumque responde.
Apostolo testimonio (Rom. iv, 19), illudquodde Abra- 35. Inlerponis Apostoli testimonium, non ad quod
hse et Sarrse emortuis membris dixeras, confirmare
ab illo positum est, sed ad quod ipse arbiiraris. Unde
conaris. Unde jam superius, quantum satis visum est, non inde agimus, et longum et super-
nunc, quoniam
me disseruissesuffecerit.Quis autem Christianus igno- vacaneum est : tamen interponis ubi aii, Et
disputare
ret, quod < ille, qui primum homineui fecit ex pul- Dats mundum?Si enim verilas Dei
quomodo judicabil
vere, omnes fabricetur ex semine? t Sed ex semine in meo mendacioabundavilin gloriamipsius, quid ad-
jam vitialo 3 atque damnato, quod partim per vcrita- huc et tanquam peccalorjudicor (Rom. ni, 6, 7)?
tem remaneal in misericordiam ego
supplicio, parlim per Ac deinde subjungis, < Per hsecsua verba Apostolum
liberelur a malo. Non igitur, ut putas alque concludis, amisisse Dcura auctoriiatem judicandi, si
< ullis laqueis luis peccati naturalis suffocalurasser- ostendere,
modum non lenuit iraperandi. > Si ergo sicul putas,
tio. > Depravatamquippe primi Iransgressoris volun- < ad hoc ista dixit ut sese cohiberenl, qui
Apostolus,
tate naturarir, non lua defensio verbis inanibus purgat asserebant laudi Dei
proficere peccata morialiura,
per novitiumdogmavestrum, sed gratia Dei per Jesum eumque ideo impossibilia prsecepisse, ut miserendi
Christum Dominumnostrum.
— sibi materiam prsepararet: et per hanc apostolicam
CAPUT XVIH. 34. Quamobrem nec puto, sicut » sicut existimas, < demonstratur, pro-
sentenliam,
calumniaris, quod « conjuges sine corporum calore recte judicari homines, quia prsecepla possi-
< plerea
generaverint: > nec puto quod hominem Deus non bilia non fecerunt; injuste aulem judicarentur, si ea
fecerit, autdiabolo fecerit, aut diabolus fecerit; >qnia non fecissent, quseimpossibiliajuberentur : » quid de
nec ipsi parentes possunt hominem facere, sed ex pa- Isaac dicturus es, cui quidquam nec possibile, nec im-
animse
1 ApudLov., utrnmnecasta. possibile est imperatura; et lamerr perditionis
*Am.Er. et nlures*'ss.,deliberare.im.,delirare. Atcon- suaepcena ferirelur, si octavo die non circumcidere-
ciuniusvictorinuscodexet quinqueVaticani,delira. tur ? An vero nec sic tandem respicis, illud primitus
' FloriacensisMS.,violato.
(u) imitalurVirgilium,/Eneid.lib. 12, vcrs. 916, 947: in paradisodatum possibileac facile fuissepraeceptum,
1'allaste boc vulncre, rallas violato, omnes ex uno homine,
5. e t ex
nnmolat, poenainscelerato sauguincsumit. qjuo conlempto alque
721 LIBER TERTIUS. 722
tanquam in massa originis commune illud habere pec- vam in domoAbimetech,propter Sarram uxoremAbra-
catum; et hinc esse jugum gravesuper filios Adam, a liw ( Gen. xx, 18). Hanc enim conclusionem sic vis
die exilusde ventremalris eorum, usquein diem sepul- intelligi, tanquam libido fuerit illis feminis Dco indi-
turw in malremomnium(Eccti. XL,1)? Et qttoniam ex gnanle detracta : cum magis indicetur his verbis, ali-
isla in Adamgeneralione damnata nemo liberatur, nisi qua valeludine vulva conclusa , ut aut impregnainla
regeneretur in Christo; propterea signum ejusdem re- concumbere femina, aut parere impraegnatanon pus
generationisIsaacnisi accepisset, perisset: nec imrac- set: et non atlendisli, honnoqui non vis judicio di-
rito perisset, quia ex hac vita, quo per generationem vino quemquam , non suis, sed alienis plecti posse
damnatam damnatus iutraverat, sine signo regenera- peccatis, qtiomodofieri polucrit ut Abimelech pecca-
tionis exisset. Aut si non cst isla causa, dic alteram. ret, quamvis nec ipse adulterino corde peccaverii, et
Bonus est Deus, justus est Deus : potest aliquos sine Deus quantiiliimcumqiicpeccaium ejus in mulieribus
honis meritis liberare, quia bonus est; non potest ad ciini perlinentibus vindicaret. Vides cmitagioncm
quemquamsine nialis ' merilis damnare, quia justus transire peccati de viro in feininas, quihus inisccba-
est. Nullum merilum malum octo dierum infans de lur, vel quibus doininabalur ; et in prolem de paren-
propriis peccaiis habebat; quare damnarelur, nisi libus non vis, ex quorum seniinibus propagalur. Con-
circumcideretur, si ex origine non trahebat? sidcra igitur , quam sil inscrutabilis aliiludo judicio-
CAPUT XIX. — 36. Perge ad caetera, et vanis va- rum sapicntiae et scientiae Dei (Rom. xi, 33); et
niora contexe : non Scriplurarum sanclarum eloquia garrire desine contra originalis secreta peccati.
quse coramemoras,dico, sed ex his quaeconficere ni- CAPUT XX. — 38. Deinde incipis disputare de
teris. Quandoquidemdicis, < Ex hoc intelligi debere exccssu concupiscentiae,quem reprehensibilem dicis :
perfeclam ignorantiamjustiliain nominari, quia dixit quasi in ejus moderalione, cum ea bene utitur conju-
Deusad Abinielech,qui cum Sarra fuerat concubitu- gaius, cqtius ipse qui malus est, ct non potius sit
rus , ignorans quod uxor essel aliena, Et ego sciebam cjus auriga laudandus (a). Quid ergo teadjuvant te-
qttia in corde mitndo fecistiIwc ( Gen. xx, 6). Et ideo slimonia de Scripluris, quibus oslendilur, quemad-
nascenlium statum, generantium volunlatenon laedi: modum Detts vel prohibeat libidinis vel damnel ex-
quia clsi inala esset, » inquis, < tamen ad illorum cessttm. Illnd polius inlucre, quidquid in quorumlibet
nullo genere scientiam perveniret. >Cur ergo eos non flagitiorum lurpitudinc, quae genitalibus membris
nominas justos, si perfccta ignorantia juslitiae nomine perpeiraiur, horremus , conctipisceiitiamcarnis, nisi
nuncupandaest? Nihil est namque perfcctius ignoran- lencalur, elficere ipsis molibus suis, quos in corpori-
tia parvulorum : nibil ergo vocelur et justius. Ubi est bus eliani casiornni usque ad ingemiscendumeffecium
quod superius asserendum puiasti, < Nec justos nasci perducit in somnis.
parvulos, nec injuslos, quod fttturi sunt actibus suis; 39 Sic antem dicis, < Qua raiione quaereretjustos
sed tanlumraodo infanliam innocenliaedole locuple- in Sodomis Deus (Gen. xvm, 26), si illos tales' na-
tem ? >An non verba lua sunt, ubi dicis : <Horao igi- tura faciebat? > tanquam nos dicamus, mcntis cxcel-
tur innocenlia quidem plenus, sed virtulis capax na- lenliore nalura concupiscenliain carnis non posse
scitur, aut laudem, aut reprehensionem ex proposito frenari. Sed dicimus, usque adco malum esse, ut re-
accedenlc , meriturus? > Numquid virtuiem dicturus pugnans expugnando vincaiur, donec sicut vulnus in
es n«n esse justiliam ? Quomodoigitur infans nondum corporc, ila perfccta curatione sanelur.
plenus esl virlute, sed capax , cum plenus sit igno- 40. Si auiem pulas, <Apostolum cx boc laudasse
ramia, quam dicis esse justiliam ; nisi virlulcm neges libidinem, quia usuni feinina: dixit essc naturalem,
esse justitiam? Itane nondum evigilabis hac absurdi- ubi ait, quosdam relicto naturali usu feminse,exar-
taie percussus, et te hoc dixisse pcenilebit? Nam Do- sisse in appetilum simm in inviccm » (Rom. r, 27) :
mini verba vigilant, sed tu dormis. Neque enim ait omnem profecto usum feminsclaudare compelleris;
regi, Sciebam quia cor habes justum ; aut, quia cor ac per hoc et ca quaccum feniinis committuntur stu-
habes raundum : cum scriptuin sit, Beati qui mundo pra laudabis, quia el illic usus utique naluralis est:
sunl corde, quoniamipsi Deumvidebunt(Matlh. v, 8). quamvis damnandus, quia legitimus non est; unde et
Tu autem islum Abimelech ad peccatoris %proponis filii non Icgitimi, scd naturales vocanlur, qui inde
exemplum. Sed, sciebam, inquit Deus, quia in corde nascunlur. Non ilaque concupisceniiam carnis illo
mundo fecisti hoc. Non omnia, vel qusecumquealia; verbo laudavit Apostolus : sed naturalem appellavit
sed hoc, in quo adulterii conscientiam non habe- usum , unde natura htimana potest nascendo subsi-
bat. stere.
37. Miror tamen quod isto exemploa te commcmo- 41. Dicis, < eliam Sodomitas et in panis ac vini
ralo , quod non potes, conaris efficere; et non ibi peccasse crealura : > alqtie ila vis intclligamuslibi-
vides quod non vis audire '. Conaris enim ut creda- dinem bonam, sed honiines quiea male utunlur, esse
tur, orante Abraham, libido reddita esse mulieribus, culpabiles; sicut bona est creatura panis et vini,
quia scriptnm esl, ConcluseratDeus aforis omnemvul- quamvis ea male utendo peccctur. Ila cnim non in-
1 HicapudLov.omissumest, matis. 1 Lov.,Deus, nisi taks; refragantibuseditis aliis et
• Floriacensis
MS.,peccatores. MSS.
* ln Mss.,quodnonvuitisaudire. (a) Alluditad verbaAmbrosiisupracitata,n. 12.
725 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINl 724
telligis quid loquaris, ut noii videas, creaturam panis spondi. < Quando ego istam concupiscentiam mor-
et vini non concupiscere adversus spiritum, sed bum esse dico, quare lu negas, qui lamen ei neces-
ipsam poiius inhoneste a male ulentibus concupisci, sarium remedium confiteris? Si agnoscis remediura,
et eam forinsccus in nostrum corpus intrare. Qua ideo agnosce morbum: si negas morbum, nega remedium.
parcius et restrictius est utendum, ne ipsa quoque Rogo, cede nliquando etiam per os tuum tibi lo-
concupiscentia, quod malum intus ac nostrum est, quenli verilali: nemo providel remedium sanilati >
inentcm corruptibili corpore ex abundantiore male- (Supra, n. 29).
ria mullo ampliusaggravante, adversus nos vehemcn- 43. Quae sunt autem sanctarum virginum, sicnt
lius ct invictius concitetur. Hoc igitur malo, quod in- appellas, < gloriosa certamina ; > nisi quia nGnvin-
dicat malum esse, sive qui adversus illud dimicat, cuntur a malo, scd vincunt in bono malum ? Qnas
sive quem subjugat; et parens bene utitur, cum pu- non gloriosaego, scd gloriosiora dicere malui. Habet
dice filium gignit; et Deus, cum prpvide hominem enim palmam de hujus mali subjectione, quamvis
condit. minorem, pudicilia etiara conjugalis. Belligerat enim
CAPUT XXI.—42. Nunc crgo considera, rogo te; eliam ipsa contra carnalem concupisceniiam, ne li-
nunc, inquam, ut te salubriler veritas vincat, deposita miles thori nuptialis excedat : belligerat, ne defini-
vincendi cupiditate considera, utrum nostrae, an tuae tum cx consensu conjugum orandi tempus irrumpal.
sentenliae debeas acquiescere. Bene, quod < breviler Et si tantas vires habel ista pudicitia conjugalis,
admonere te > dicis, < ut lectoris pectori hsereat, tantumque Dei donum est, ut fatciatqtiodprsescribunt
quod toto libro abs le geslum est. > Et quae sit ipsa tabulse matriraoniales , in ipso quoque thpro conju-
brevis admonitio, subinferens : <Concupiscentiaena- gali conflictu forliore belligerat, ne ulira quam gene-
turalis qui modum tenet, > inquis, < bono bene uti- randis filiis sat est, etiam ipsum conjugis corpus at-
tur; qui modum non tenet, bono male ulitur : qui trectet. Talis pudicitia nec menslruatis, nec gravidis
autem etiam ipsum modura, sanclaevirginilatis amore utitur feminis , nec ejus aetatis qua certum est eas
contempserit, bono melius non ulittir; confidentia jam concipere non valere : nec eam prorsus concum-
quippe suae salutis, > inquis, < et roboris, contempsit bendi vincit affeclus, sed lunc relaxatur, cum spe-
remedia, ut gloriosa posset exercere ccrtamina. > Ego ratur generationis effeclus.Si quid vero fit in conjuge,
vero sic ad tua ista respondco : Concupiscenliaecar- non quidero contra naluram, sed tamen quod tabula-
nalis qui modiim lenel, malo bene utitur; qui modum rum matrimonialium limitem transeat, veniale apud
non tenet, malo male ulilur : qui auicm etiam ipsum Apostolum reperilur (I Cor. vn, 6); quia nequaquam
modum, sanctrc virginilatis amore conlempscrit, malo limes conjugalis carnis exceditur : sed tamen utellam
melius non utitur; confidenlia quippe divinaoopitu- ipse non cxcedalur, contra malura concupiscentise
lationis et muncris contempsit infima ' remedia, ut dimicalur. Quod usquc a deo malum est, ut ei, ne
gloriosiora possct exercerc certamina. In bac con- noceat, pudicitisccerlamine resistatur.
troversia de benc utendo isto, utrum bono an malo , M. Et tu, nisi fallor, in isto es certaminc con-
tola inter nos causa versalur. In qua vcllem quidcm sliiulus : ct quia lc fideliter pugnare existimas, vinci
egregios judices non repudiares, quos libi meis supc- limcs. A quo, qiurso tc, vinci limes ? a bono an
rioribus libris sana doctrina erudilos, sine ullo siudio malo ? An forle sic a me vinci liracs , ut adhuc ma-
partium de hac causa senleniias protulissc monstra- lum neges, et tanquam bonura laudes a quo vinci ti-
vi. Sed quoniam, si te non correxeris, ipsorum quo- mes ? Iuter duos adversarios constitulus in magnas
que accusationem, vel, ut milius dixerim, reprehen- coarclaris angustias, et rae vis vincere per eloquen-
sionem sine dubio pracparabis; te potius utar judicc, tiam, et libidinem per continentiam : sed pugnando
pro mea senlentia conlra luam : non alicubi alibi, sed adversus eara confileris maliim, lnudando eam descris
in codem libro tuo; nec ejus alio, sed ipso loco. Di- veritatis honum. Sed ego te vinco , et expugnalorem
xisti enim, < sanctam virginitatem confidenlia suae ellaudatorem mali, conslituens te ante judicem, non
salutis et roboris coniempsisse remedia, ut gloriosa aliura , sed te ipsum. Vis enim vincere concupiscen-
posset exercere ccrtamina. >Quaeroquacrcmedia con- tiam expugnatione ejus , mc vero laude ejus : sed
tempserit. Respondebis, Nuptias. Quacro, Isla reme- cgo respondeo , Ut vincalur qui laudat, judicct qui
dia contra quem morbum sunt necessaria? Remedium pugnat'. Si enim malum est, cur laudal? si bonum
quippe a medendo, id est a medicando, noraen acce- est, cur expugnal ? Si aulem ncc bonum nec malum
pit. Simul ilaque videmusambo remedium nuptiarum: est, utquid laudal ? utquid expugnat ? Quamdiu igilur
cur tu laudas libidinis morbum, quo perveniri cemis expugnalor libidinis eris, lamdiu pro me contra
ad mortcm, si non ei resistal aul coniincntiaerclina- te ipsum judex eris. An forte adversus libidinem
culum, aut conjugale remedium ? Jam hoc et superius non ceriabis, ne in islo quod mecum habes ccrla-
egi tecum, ubi disertissime pudicitiam conjugalem mine supereris , dicens tibi ipsi, Melius non pugno ,
inter lascivieulcs et contincntes ita posuisti, < quse quam oslendo pugnando malum esse quod laudo ?
verecundis manibtts et c.onfovetxsluantes , et laudat Noli, obsecro le. Quid enim sum ego, quem pro
tali remedio non egentes. > Eadem itaque repclo : magno desideras vincere ? vincat te potius veritas, ut
iterum audi quod illic tibi breviter dilucideque re- tu libidinem vincas. Nain si adversus eara pugnaie
> plures Mss-,infirma. 1 Duoe VaticanisMss.,expugnat.
725 LIBER TERTIUS. 72$
desliteris, vinceris, vincieris et ad imraunda omnia gnare cum Christo: si tamen ista haeresis non le fa-
pertraheris. Quodcum sit horrendum maluro, nec ad ciat perire cum diabolo, sed , quod potius cupimus,
hoc quod desideras libi proderit; etiam sic enim vin- confitearismalum, contra quod bellum geris, ut eo non
ceris a me, imo ab ipsa quam prscdico veritate. Sed ila separato (a) quasi alia natura sit, sed in leomni
concupiscentiaelaudator et' concupiscenliaedebella- ex parte sanato, in perpetua pace laeteris.
tor etiam tuo judicio vinceris, cum id maltini laudas, 47. Non igitur < sura pharmacopolse similis, > ut
de cujus debellatione gloriaris. Si autem ne certamine dicis, < qui promittebat bestiam, qrrae se ipsam com-
dimicantis vincatur lingua laudantis, pugnare jam esset '. > Sed observa, ne bestialis iste motus, con-
desinis ; captivum concupiscenlise, desertorem con- tra quem videris in tua carne confligere, sicut te
tinentisevincam, non jam suo, sed judicio sapientiae. perverlit laudatus, sic le consumat postea relaxatus.
45. Causa itaque nostra finita est. Quanlumlibet Non enim , ut calumniaris , cgo dixi < nuptias et ma-
enim laudes concupiscentiam carnis, quamdiu pugnas gnum honum et magnum malum, > lanquam co modo
adversus eam ; cernis quam vcruni de illa, nec nisi ipsa se comedat isla sententia ; sed dixi in uno ho-
de illa dixerit Apostolus Joannes, quod nonest a Pa- mine naturam bonam, vitium malum : quod esse lu
tre (I Joan. n, 16). Nara si, ut dicis, < qui modtim ipse cerle in adulteris confiteris, nec propler eortim
ejus non tenet, bono male ulitur ; < eliam in male vitium improbans naluram, nec propler eorum natu-
nlenlibus bonum esl ipsa. Quae igitur est illa , qu;e ram approbans vitium. Bonum dixi nuplias, ex qui-
non est a Patre ? An etiam ipsam, quomodo libet in- bus es natus ; malum aulem non de nupliis, sed de
lelligas , laudare disponis ? Porro si malum est ipsa, viliata origine ailractum , contra qnod geris bellum
ubi eril ? quando erit ? Quandoquidem ista, eliamsi renalus.
male quisque utalur, bonum erit : nec ipsa, ut di- 48. Ridiculum est autem, quod me dicis, < Epi-
cis, sed ille erit malus, qui bono utilur male. Ac per curi vias gradientem babenas omnes, quibus cupidi-
hoc fruslra dixit Joannes, concupisceniiam carnis tates frenantur, incidere. > Quid, si ego laudarem
non esse a Patre : hanc cnim lu bonam, et ob hoc a corporis voluptalem ? Hocenim lu saliseloquenter fa-
Palre esse contendis, etiam cum ea quisque malc uti- cis, quod inerudite atque itnpolite faciebat Epicurus :
tur ; quia bono male ulitur. Nec dicere poteris, quasi propterea sis ejus adversarius, quia diserle dicere
Quando moderata est, a Patre esl; quando immode- non noverat ille, quaedicis. Rursus , ut sentio, labo-
rala est, non est a Patre : quia et lunc, ut dicis, bo- raturus es, quomodo le ostendas et laudatorem volu-
num est, quo bono male utilur malus. Sed ab his an- ptatis esse, et Epicureum non esse. Sed noli labo-
gnstiis liberaberis, si credideris, non linguaetuse, sed rare, ego tc ista cura liberabo. Non es Epicureus,
pugnae tuae. Conlinenlia est enim a Palre, qua non quia ille totum hominis bonum in corporis posuit vo»
expugnaretnr concupiscenlia , nisi non esset a Patre. lupiate, tu autem magnam partem humani boni
Hsec ipsa ergo, contra quam , si continenler vivis, ponere in virtute conaris, quam veram, id est, versa
acriler pugnas, non est a Patre. Non enim conlra eam pietalis ignoras. Dixit enim homini Deus *, Ecce pie-
puguares, nisi repugnaret: nec vero repugnarel tibi las est sapienlia (Job xxviu, 28 ). Et baec unde ho-
agenti quod donatur et amatur a Palre, si esset a mini, nisi ille det de quo scriptum est, Dominussa-
Patre. pienles facit cwcos ( Psal. CXLV, 8) ; et de quo item
46. Ex isla et cum ista nascitur homo, bonum Dei legitur, Si quis indiget sapientia, postuleta Deo (Ja-
opus, non sine malo, quod trahit origo generationis, cobi r, 5) ? Verum si lu non es Epicureus, qui ex illo
el Sanat gratia regenerationis. Ac per hoc recte a rne aliquam partem in voluptatis laude sumpsisti: quanto
dictumgst, <lla nuptiarum bonum malo originaliquod minus cgo, qui dc voluptate carnis hoc sentio, quod
inde trahitur non polest accusari, sicut adullcriorum sentit Ambrosius (Libro de Paradiso , cap. 12, et li-
et fornicalionum malum bono naturali quod inde na- bro de Philosophia, citato supra, lib. 2, nn. 13,15 ) ;
scilur non potest excusari > (De Nupliis ei Concupi- inimicani scilicct esse jusiitiae, et quod homo concu-
scenlia, lib. i, c. 1). Bonumenim naturalc dixi, quod piscentise voluplate concretus , priusquam nascitur
mecum ipse collaudas; malum aulem originale dixi, subeat conlagia delictorum. Quod autem ad mores
cujus motibus mecum repugnas, el cujus contra me pertinet noslros, quemadmodumvivafnus, in prom-
laudibus pugnas. Non est malum quod nattis es, sed plu est eis cum quibus vivimus. Nunc de catholico
cum quonatus es, et contra quod spiritualiter dimi- agitur dogmate ac fide : perfidia non sit desertoris
cas qnia renatus es. Quod naius.es , pcrtinet ad Dei in te. Nam tua me non terret, velut lingua censoris.
conditionem, ct parenlum fecunditatem : contra quod Fateor me docerc homines , quod in Apostolicis Lit-
aulem dimicas quia rcnalus cs , perlinct ad prscvari- tcris didici, quia si dixerimusquod peccatumnon ha-
cationem, quam diaboliaslntia seminavit, unde te gra- bemus, nos ipsos decipimus, et verilas in nobisnon est
tia Chrisii liberavit; ut prius hoc malo bcne ulercris ( Uoan. r, 8). Fateorme in populo et cnm populo
in conjuge, nunc illi advcrseris in ic ; non jam rcus Dei pecius tundere, et veraciter dicere, Dimilteno-
ex illo, sicut eras natus, sed ab codcm realu non bis debita nostra (Malth. vi, 12). Ncc insullelis hinc
erutus, nisi quia renatus , ut possis rcdemptus re- 1 vaticaniquinque el duoGallicaniMSS., comedisset,
1 Quinquevaticaniet GallicanitresMss.,Dixit IwmoDei,
1 Hic ex FloriacensiMs. restituimus, Ecce etc.
concttptscentiw pwtas,
laudatoret. (a) Forte,nona te separato
727 CONTRA JULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 728
nobis : inde quippe cstis hacrelici, quia haecdispliecnt velut inimicam. Uniira eoruin credimus : seJ elige
vobis. Nos in Dei vera misericordia, vos in vestra quid credamus. Si ex animo ptignas, non ex animo
falsa virtule confldiiis. Vos graliam Dei secundum laudas. Si autem simpliciter agis in praeconio,eollu-
merita nostra ' dari dicitis ; quod lamen nisi da- dis in prselio '. Ego sane quia inimicus tibi non sum,
mnassct Pelagius , a catholicis episcopis damnaretur sicut inimicum tibi est illud quod habilat in carne
(a): nos vero eam gralis dari, et propterea gratiam tua malum, quamvis potissimum cupiam, ul hoc
nuncupari, et cx illa esse oinnia saiictorum merita malum et docirinse sanitate viluperes, ct vitae san-
confitcmiir, dicente Aposlolo , Gralia Dei sum quod ctitate debelles : tamen ex his duobus, quorum pu-
sum %(1 Cot. xv, 10). Ideo nos irridetis , et prae vo- lari potes unum ex animo facerc, alterum fingerc ;
bis alta cervice contemnitis. Facli enim sumus op- malim le fallacitcr laudarc concupiscenliam , qtiam
probrium iis qui abundant, et despectio superbis fallaciler expugnare. Tolerabilius enim lingua lua,
(Psat. cxxn, 4).Consilium quippeinopis confudistis3, quam viia meniitur : tolerabilius senteiitia, quam
quoniam Dominus spes ejus est (Psal. xm, 6). contineiuia simulatur. Fingis quippe laudem, qua
49. In hac lamen re, unde nunc agimus, non sis adversarius senlentiacmeae; si non fingis casli-
video, cur dicas, < me habenas omnes, qnibus cupi- taiem, qua es adversarius conciipisceniisetuae. Ita
dilates frenantur, incidere; > qui omni virtute secun- fiet ut nec contra nie diulius proferas faliacilerver-
duin gratiara Dei, quae dalur hominibus, omnes bum, si veraciter gcris contra libidinem bellum.
eupiditales frenandas esse decerno. Sed abs te qusero, Sed sive unum horuin fingas, sive utrumque (quod
utrum boiisean malaesint istaecupiditates, quas.prse- nescio qiiemadmodum ex animo facias, id est sine
dicas esse frenandas, et velut a me relaxenlur, accu- ulla simulalione, et pugncs conlra quod laudas.et
sas. Puto cnim non eas equorum vel quorumque 4 laudes contra quod pugnas) : ego lamen id quod est
aniinalium prseter nos esse, sed nostras. In nobis mitius de le credens, velut cum debellatore libidinis
sunl ergo malae cupidiiates, quas bene vivendo ffe- ago ; et nuptias non dico malas, scd bene uti roalo,
namus. Habenas igilur, quibus non bonae, sed "
quas tu dicis bene uti bono, bonuro esse dicens con-
malsefrenanltir cupiditates, me praeciderecriminaris. cupiscenliam carnis, quam tamcn in tc debellando
Harum est una concupiscentia carnis, ex qua et cum malum esse convincis. Quomodo antem cum illa,
qua nascuntur, el propter quam renascuntur infan- etiam qui ea bene uluntur, belligerenl conjugali,
les. Eo raalo conjuges castos dico uti bene, adulteros jam superius disputavi.
male; tu conlra eo bono adulteros dicis uti male, CAPUT XXII. — 51. Qua? cum ita sint, et conju-
castos conjuges bene : cnntinentiam melius eo non gium bonum esl in qunntum conjugiuro est, et horao
uli, ambo dicimus ; sed ego eo malo, tu eo bono. sive de conjugio, sive de adulterio nascatur, in quan-
Ac per hoc, quamvis Deo nostra conscientia, con- tum homo est, bonum cst; quia in quantum homo
versatio vero etiam hominibus, inter quos vivimus, est, opus Dei est: el lamen quia curo illo et ex illo
nota sit; tamen ambo continenliam profitemur : et malo generatur, quo bene pudicilia conjugalis ulitur,
si quod prolitemur agimus, istam concupiscentiam necessarium illi esl, ul ah ejus mali nexu regenera-
profecto ambo frenamus, adversus ejus repugnantes lione solvalur. Quid ergo a me quaeris, < ubi sit
motus ambo bellamus; ambo eam, si proficimus, originale malum ; > cum in te ipso verius tibi loqua-
debellamus. Verum hoc interest, quod ego dico me tur libido, conlra quam pugnas, quara tu ipse, quan-
malum frenare, tu autem te bonum : ego dico mihi do eam laudas? Quid quaeris, < unde sit homo sub
malum repugnare : tu tibi bonum : ego bello adver- diabolo, quem Deus fecit ? >Unde enim est in morte,
sus malum, tu adversus honum : ego cupio malum quam Deusnon fecil ? < Quid ibi cognoscit,» inquis,
debellare, lu bonum. Unde pulari polest quod istam < diabolus suum, si nec quod faclum, nec unde
concupiscentiam magis incilare laudando, quam re- factum est, ipse condidit ? > Plane quod factum est,
frenare studeas continendo. homo cst; unde factum est, semen est hominis;
50. Gloriosa te per contincntiam profiteris exer- utrumque bonum est: nihil horum diabolus condidii,
cere certamina : contra quid, rogo ? Quid dicturus sed vilium serainis ipse seminavit. Non ibi cognoscit
es, nisi contra carnis concupiscetitiam? Sed utrura suum bonum, quia non est cjus, quod arnbo lauda-
amicam, an adversariam ? Numquid nisi adversariam mus; sed cognoscit suum malum, contra quod ambo
respondebis? Caro enim concupiscitadversusspirilum, pugnamus : nec recte laudatur, ab aliero noslrum,
et spiritus adversuscarnem : hwcenim invicemadver- contra quod ab utroque pugnalur. Vide sane, '•jem-'
santur, sicut Apostolus testis esl (Galat. v, 17). For- admodum quaeras a me, < inter tot bona, unde sit
tassis ergo eam laudare le fingis, si pugnare non in parvulis malum; > et laceas quod ego posui in
fingis. Nam quomodo fideliter simul agas dno ista, eodem libro cui respondes, et inter ipsa verba qui-
non video, ut et laudes velut amicam, et expugnes bus nunc respondes, quod ait Apostolus : Per unum
1 Edili,veslra.AtMSS., nostra. hominempeccatuminlravil in mundum, et per pecca-
* Er. Lugd.Ven.Lov, Gralia Dei sumid quodsum.sic
etiamvulgata. M. tum mors ; el ita in omneshominesperlransiil, in quo
8 Am.Er. et MSS.,confudisti. omnes peccaverunt(Rom. v, 12). Hoc enim non vis
4 SicAm.et MSS. EditionesE r.
* In Mss.deest, non bonw,sed.etLov., quorumcumque. 1 rlures MSS.,
conctudisin prwlio.Floriacensis,
conctude-
(a) VidelibrumdeGestisPelagii,nn. 50,13. in
ris prwlio.
 72« LIBER TERTIUS. 730
ut audiant vel legant homines isto Ioco, ubi maxime earum est etiam usus mali. Non enim copnla nuptia-
opus erat, ne agnoscant fidem snam, et contemnant lis, sicut putas, propter carnis concupiscentiam, sed
argumentationcm luam. propter bonum quod de isto malo Gl, instiluta est.
CAPUT XXIII. — 52. Definisseme dicis, <Homi- Quod quidem bonum sine isto malo fieret, si nemo
nem, si de fornicatione nascatur, reum non esse; peccasset. Nunc ergo sine isto malo esse non poiest,
si de conjugio, innocentem non esse. > Hsec vero sed non ideo malum est. Sicut e contrario, nullum
nimia est et aperla calumnia. Imo definivi homi- malum sine aliquo bono esse potest, nec idco bonutii
nem undecumque nascalur, secundum calholicam est. Opus enim Dei bonum est in naiura, sine quo
fidem quam patres contra vos, antequam nascere- tamen esse non potest voluntas mala. Ac per hoc
mini, evidentissime defenderunt, et innocentem esse sicut adulterium non potest esse sine bono naiurse,
per nullum propriuro ', et reum per originale pec- nec ideo bonum est: ita connubium non potest esse
catum : naturse autem substantiam, cujus auclor est sine malo concupiscentise,nec ideo malum est. Qua-
Deus, etiam in grandibus esse peccatoribus bonam ; propter eliamsi tibi concedatur, < omnero causam
qui ulique propter peccata eliarri sua propria mali mali esse expertem boni; > nihil hinc refertur ad
gunt, quae illi malo cum quo nati sunt addiderunt. nuptias, quse non sunt causa mali. Neque enim con-
Cur autem tiraerem, ne mihi objiceretur, ut dicis, cupiscentise malum nuptiae fecerunt; sed quo bene
< quia peccata omnium parentum omnibus (iliis im- uterentur, paratum invenerunt.
putarem; >cum etiarasi hoc verura sit (non quan- CAPUT XXIV.—54. < Non evadit, > inquis, < res
tum attinet ad utentes ' jam suaevoluntatis arbitrio, illa supplicium, cujus participatione etiam alia tra-
sed quantum attinet ad nascentes), nullo modo natu- bunt realum. > Hoc si de concupiscentia carnis sen-
rae substanlia malum esset, cujus auctor est Deus, tis, non absurde senlis. Hoc enim malo bene utuntur
sed ea quac insunt ei vitia, contra quae tu quoque, fideles conjugati, et ex hoc qui generanlur reatum
ut verbis luis utar, < exerces gloriosa certamina ? > trahunl, ideoque et ipsi regeuerandi sunt. ld autem
53. Sicut autem, queraadmodum dicis, < quando malum non evadit supplicium: hoc est enim ejus
adulteri gignunt, nasciturhomo de virtute seminum, stipplicitim, ut cum generatis, si regenerati non fue-
non de turpitudine flagitiorum : > ita quando conjnges rinl, punialur; in regeneratis autem, cum ex omni
gignunt, nascilur homo de virtute seminum, non de parle sanati fuerint, consumalur. < Si trahitur, > in-
honestale nuptiarum. Aut si hic de utroque, et ibi quis, < et de nupliis originale malum, causa mali
de uiroque : fructus aulem nupliarum est, quanlum est conventio nuptiarum. >Quid sialius dicat, Si tra-
ad ipsas prorsus attinet nuptias, non hominum gene- hitur de natura voluntas mala, causa mali est consti-
ratio, qui possunt eliam de adulleris nasci; sed ordi- tulio naturarum ? nonne falsissimuinest ? Sic ergo et
nala susceptio filiorum. Cur ergo < senlenliae meac quod ipse dixisti; quamvis originale malum non
pars falsissima est, qua dixi, Nuptiarum bonum malo de nuptiis trahatur, sed de carnali concupiscentia;
originali, quod inde trahitur, non potest accusari; > conlra quod malum et ipse confligis : quo malo
cum eo malo, conlra quod pugnas, et bene usi fuerint conjugali bene utunlur, si sola conjuges propa-
conjugati ut nascereris, et hoc inde abs te traclum gationis gratia misceanlur; et si peccalum non prae-
reum te teneret nisi renascereris ? Itaquc nec accu- cessisset quod in omnes homines perlransiit, nec
sandi sunt conjuges qui bene utunlur malo, et rege- fuisset profecto malum quo bene uterentur, et tamen
nerandi sunt filii ul liberentur a malo. Si enim ut procrearent filios miscerentur.
nuptiarum bonum non esset nisi bonus usus boni, 55. De arboribus autem bona et mala, quanlum
tunc mirandum esset, quomodo inde traheretur ma- erraveris, puto me salis demonstrasse dn primo hu-
lum : cum vero sit bonum nuptiarum bonus usus jus operis libro (Cap. 8, n. 38-41 ) : et cum eosdem
mali, quid mirum si de ipso malo, quo bene utittir nodos repetas, qui jam soluti sunt, non est super-
bonilas nuptiarum, trahitur malum quod est originale fluis immoranduro. Quseris < per quid peccatum in-
peccatum ? Hlud mirabilc est, quod cum essent Apo- veniaturin parvulis; >et enumeras mulla bona, ta-
sloli bonus odor Christi, trabebatur inde bonum, cens de malo, contra quod pugnas : sed cum taces,
trahebatur et malum. Aliis enim erant odor vitae in clatnas. < Parentes, > inquis, < qui convenlu suo
vitam, aliis odor mortis inmortem (II Cor. ir, 15, et causam fecere peccato, jure damnabiles; quorum la-
16); cum odor ille non essel usus malr, sed boni. bore actum est ut ad dominatumexercendum in homi-
Ideo quippe bonus odor erant Chrisli, quia bene ute- nes diabohrs perveniret. > Potes hoc et ipsi Deo di-
baniiir gratia Cbrisii. Falsum est igitur quod dixisti, cere, non dico quia creat homines trahentes originale
< Si malum indt trahitur, accusari pntest, excusari peccatum.quiaid lunegas; sedquianutritelvestitin-
non potest : > quia trahitur inde originale malum, numerabiles impios, etiam quos novitin ipsa impielate
cum trahatur inde etiam bonum, ordinata scilicet mansuros: quod profeclo si non fecisset, servos homi-
propagatio filiorum. Nec malum illud inde ideo tra- nes diabolus non haberet. Sed forsilan dicas, Deusin
hilur, quia bonae sunt nuptise; sed quia in bonis eis pascendis non attendit nisi bonum, cujus ipse au-
ctor est, quod bomines sunt. Sic ergo et parentes in
1 Am.et Er., el innocentemease parvulum
per pro- filiisgignendisnon altendunt nisi bonum, quodhomi-
prium. Emendatisunta Lovaniensibus auctoritateMss.
* SicaliquotMss.Editivero, virentes. nes sunt, maxime nescienlesqualesfuturisunl.Nempe,
751 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 732
quod etiam tu conflteris, peccatum nullum esset, si nuptias quaerisquales ante peccalum primorum ho-
nulla praecessisset voluntas mala : qtiia et originale minum esse potucrunt. Sine molu enim corporumet
peccatum (quod nos dicimns, vos negatis) nullum es- sine necessitate sexuum quis unquani ullas nuplias
set ulique , nisi natura ex primi hominis mala volun- cogitavit? Sed bellum quod in se casti senliunt, sive
tate vitiata. Sed nulla essct etiam volunlas mala, si conlinentes, sive etiam conjiigati, hoc dicimusin pa-
nulla prsccessisset natura, vel angelica vel humana. radiso, ante peccalum nullo modo esse potuisse. Ipsae
Nuraquidpropter hoc Deura causam dicturus es pec- ergo etiam nunc sunt nuptise, sed in generandis fi-
catorum, quia vohmtas ejus causa cst mutabiliumna- liis tunc nullo malo uterentur, nunc concupiscentise
turarum? Sicut ergo creanii Deo non impntatur quod malo bene utunlur. Quo malo sua bona non perdide-
rationales naturaea bono deflciuiit, sed quod bonum runt, in casliiatis flde, in conjunciionis foedere, in
sunt : sic parenlibus gignentibus ct malo concupi- propaginis gcrmine. Adhsereret ergo tunc etiam vir
scentise bene utenlibus non imputandum est quod uxori ut gignerent filios; non tamen haberent in carne
cum eo malo filii nascuntur, sed quod bonitm sunt. motum libidinis lurbidae,sed tranquill-e tanlummodo
Non autem idco, sicut pulas, odiabolo duciturorigo volunlatis, qua imperamus caetprismembrisl.
nascenlium , » in quantura homines sttnt, < quia di- 58. Arguis me, quod < eos parvulos qui mundum
citur a .diabolo esse origo pcccaii, sine qtto nullus impleverunt, pro quibus Christus mortuus est, dia-
nascitur hominum. > Neque enim quia origo morlis boli opus, et de morbo nalos, et ab exordio reos de-
a diabolo est, ideo ab illo est origo morlalium. finiam. > Parvuli opus diaboli substantialiter non
56. < Rimam l > quaeris< inlertot innoceiitiaeprac- sunl : sed opere diaboli originaliter rei sunt. Et ideo
sidia, qua poiuerit intrare peccatum : > cum libi Christus, quod et ipse confiteris, etiam pro parvulis
ostendat apostolus Paulus, non rimam, scd apertissi- mortuus esl; quia et ad ipsos pertinet sanguis, qui in
mam januam, dicens, Per unum hominempeccalum rcmissionem fususest peccatorum (Matlh. xxvi, 28):
intravit in mundum, et per peccaium mors; et ita in a quo illos sanguine facilis alienos, cum eum negatis
omnes hominesperlransiil. Sed haectacens verba, di- trahere originale peccatum. Nec succenseas quod
cis lua, < Quiaperopus Dei opus diabolitransire non concupiscentiam dixi roorbum, cui et tu confessuses
sinilur : > cum homines sint opus Dei, pcccatum au- provisum fuisse remedium. Exordium vero parvulo-
tem opus diaboli, quod dicit Apostolus in omnes per- rum, ex qtto nascerentur, in Adam fuit; quo per pec-
transisse. Clainas, < Si nalura per Deuincst, non po- catum vitiato atque daranato, alterum eis Christus, cx
lest in ea csse originale malum : > quasi non alius quo renascerentur, instiluit.
religiosius sibi clamare vidcatur, Si natura perDeum CAPUT XXVI. — 59. < Si anle peccatum, > in-
est, non potcsl ex ca nasci ulluro malum, aut non quis, < per Deum crealum est unde homines nasce-
potest in ea csse ullum malum. Et lamen falsum rentur, per diabolum autem unde parenles commo-
est : quia nec oriri malum potest, nisi cx r.atura; verentur; adscribitur sine dubio sanctilas nascenli-
nec ubi sit habet, si non fuerit in nalura. Confileor bus, ct culpa generantibus. > Quid dicis, < parentes
igitur opus Dei esse qui nasciiur, ctiam trahens ori- commoverentur? > Si pictate voluntatis, qua optat
ginale malum; quoniam quod in illo Dei opus est, filiosquisque suscipere; el hoc per Deum institutum :
boniim est : quia bonum est opus Dei eliam cirin si autem perturbatione libidinis, cui nec excitand-e
malo, non solum in parvulis, verum etiam in quibus- nec auferendse sufficit voluntatis arbitrium; naturre
libet aelatibus, lioc est, substantia, lbrma, vita, sen- vulnus est de praevaricalione, quam diabolus per-
sus, ralio, cseteraque ojnnia bona, etiam in quocum- suasil, inflictum. Recte itaque a me dictum esl,
que liomine malo. Quis autcm operalur ut vivat < Fieret sine isto morbo seminatio filiorum in cor-
homo, nisi in quo vivimus, niovemur, et sumus porc vitoe illius, sirie quo nunc fieri non potest in
(Act. xvn, 28)? Id aulem operatur oeculio quodani corporemorlis hujus> (De Nuptiis el Concupisceniiq,
opere beneficcntiae* suae, exceptis alimenlis perspi- lib. 1, cap. 1).
cuis quibus extrinsecns sustinemur. Qui ergo opera- 60. Quod autcm argumentaris, < ad bonum fecun-
lur ut vivat homo, qnamvis convcrsaiionc vitiosa ; dilalis parvulos pcrtinere, quae Dei benedictione anle
ipse operatur ut nascalur homo, quamvis origine vi- morbum libidinis instituta est; non ad ipsum libidi-
liata. nis morbtim, si poslea * peccantibus accidil; alque
CAPUT XXV. — 57. Quid est aulem, quod pro- idco sanctitatem adscribendam csse nascentibus, et
posiiis aliis ex libro mco verbis meis fingis quod gencrantibus culpara : > non attendis peccato illo ma-
dixerim , < Aliam fuisse nupiiarum institulionem gno universam in deterius mutatam fuisse naluram,
anle peccatum Ada:, quae sine conciipisceniia, sine unde fuerat propago ducenda. Sic enim posscsdi-
molii corpiirum, sine necessitalesc\uumesse poiuis- cere, Evam solam, non cseteras feminas dolores par-
sent? » Detrabe nuptiis concupiscenliani qna caro turitionis senlire debuisse ; quoniam benedictio qua
conciipiscit adversus spiritum, detrabc inaliMiicomra diclum est; Cresciie,et multiplicamini(Gen. i, 28),
quod pugnas gloriosa exercens coiiliiienike virtule cx qua filii procreanlur, ante facla est, quam fuisset
ceriamina; et non opus est ut csclera delrahas, si ' Am.,quamsperamusin cwteris membris.Er. et Lov.,
1 Am.et Mss.,Rhnas. quamspectamustncwterismembris.Emendanturadmanu-
» In Mss,,beneficientiw. scriptos.
8 in cailis, quipostea,In Mss.,si postea,
 735 LIBER TERTIUS. 734
muHebris sexus illa malcdictione punitns. Sed si boc non lamen perficientur operibus. Proinde cum caro
dixerimus, uiiquo respondebitur, sicut ex peccato concupiscit adversus spiritum et spiritus adversns
illo, ita ex maledicto iu pejus totam mulatam fuisse carnem, ut non ea quse volumus faciaraus; nec car-
naturam, nnde traliitur originale peccatum et jugum nis perficiuntur concupiscentiae, quamvis fiant; nec
grave super filios Adam. nostra perficiuntur bona opera, quamvis fiant. Sicut
61. Nonenim, sicuttu argumentaris, < Judaeumsub enim tunc perficitur carnis concupiscentia, cum con-
lege positum describebat Aposlolusdiccntem, Scioquia senlit ei spiritus ad opera mala, ut non concupiscat
non habital in me, hoc est in carne mea, bonum; et, adversus illam, sed cum illa : sic et bona opera no-
Non ego operor illud, sed quod habital inme, peccatum; stra tunc perficientur, quando ita spiritui caro consen-
et, Mihi malum adjacet; et, Video aliam legem in serit, ut adversus eum etiamjpsa non concupiscat.
ntembris meis, repugnantem legi menlis mew : > scd Hoc cnim volumus, cum pcrfectionemjustiliac concu-
describebat humanam in hac corruptibili carne na- piscimus; hoc intentione non intermissa velle debe-
turam, non opere Dei cum vitio primitus institutam, mus l : sed quia id perficere in ista corruptibili carno
sed ex voluntatis arbitrio vcniente priraorum homi- non possumus, ideo dixit ad Romanos, Velte adjacet
num vitio sauciatam. Cujus enim vox est, Infelix ego mihi, perficereautembonumnoninvenio(Rom. vn, 18).
homo, quis me liberabilde corpore morlit hujus ? Gra- Vel, sicut habentcodices grseci, Velle adjacet mihi,
tia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum (Rom. perficere aulem bonum non : id est, non mihi adjacet
vir, 18,20,23-25)? Numquid Judaei? Absit: sed sine perficere bonum. Non ait; Facere; sed, perficere bo-
dubitationeChrisliani. Ejusergo vocessunt eliamillce num. Quia facere bonum , est post concupiscenlias
superiores, ex quibus haecconsequenter expressa est. non ire (Eccli. xvur, 30) : perficere aulem bonum ,
Ipse enim dixit, Gratia Dei me liberabit de corpore est non concupiscere. Quod ergo cst ad Galalas,
morlis hujut per Jesum Christum Dominum nostrum; Concupisceniiascarnis ne perfeceritis : boc e contrario
qui dicebat, Videoaliam legemin membrismeis, repu- est ad Romanos, Perficere aulem bonumnoh invenio.
gnantemlegi menlismew. Quia nec illae perficiuntur in malo, quando eis nou
62. Sed ne forte islam calechumeni existimes vo- accedit nostrae voluntatis assensus : nec nostra vo-
cem lavacrum regenerationis adhuc sperantis, post lunlas perficitur in bono, quamdiu illarum cui non
quod lavacrum nullam legem peccati resistentem legi consenlrmus permanet moltis. Ipse autem confliclits,
mentis, habiturus esset in membris (quanquam tu in quo eliam baptizati velut in agone decertant, criin
ipse, sicut de te vis credamus ', adversus hujus con- caro concupiscit adversus spiritum et spiritus adver-
cupiscentiaemalurn, per continentise bonurn, gloriosa sus carnem ; ubi et spirilus facit bonum opus, non
cerlamina post lavacrum regenerationis exerceas); consentiendo concupiscentiaemalse, sed non perficit,
recole lamen quid scribat ad Galatas, cerle homines quia ipsa mala desideria non absumit; et caro facit
baplizalos. Dicoaulem, inquit, spirilu ambulale, et con- maltim desiderium , scd nec ipsa perficit, quia non
cupiscentiascarnis ne perfecerilis. Non ait, Ne feceri- sibi consenticnte spirilu, et ipsa ad opera damnanda
tis; quia eas non habere non poterant: sed, ne perfe- non pervenit : isle ergo conflictus non Judaeorum,
ceritis; id est, ne opera earum, consensu voluniatis nec quorumlibet aliorum , sed plane Christianorum
impleatis. Caro enim, inquit, concupiscitadversus spi- fidelium et bene vivendo in hoc certamine laboran-
ritum, et spirilus adversus carnem : hwc enim invicem tinm, breviler ostenditur ad Romanos, ubi ait, Igitut
adversantur; ut non ea quw vultis facialis. Vide si non ipse ego menteservio legi Dei, carne autem legi peccati
hoc est ad Romanos : Non enim quod volo facio bo- (Rom. vn, 25).
num; sed quod nolo malum, hoc ago. Deinde ad Gala- 63. Si ergo haec est conditio in corpore mortis hu-
las addit et dicit: Quod si spirilu ducimini; non jus (quseutique non fuit in paradiso, in corpore vitae
adhuc eslis sub lege (Galat. v, 16-18). Vide si non illius); procul dubio salis evidenler apparcl, nnde
hoc est ad Romanos : Jam non ego operor illud ; et, trahant parvuli obligaiionem peccati cum carnalitev
Condeleclor legi Dei secundum interiorem Iwminem; nascuntur, qurc non solvitur nisi cum spirilualiter re-
et, Non regnet peccatum in veslro mortali corpore, ad nascuntur. Non enim hanc trahunt ex opere , qua
\obediendumdesideriisejus (Rom. vn, 15, 20, 22, el vi, humanam Deus natnram fecit; sed ex vulnere,
,12). Si enim non obedialur concupiscenliis, qttas ne- quod naturse bumanse hostis inflixit. Non hoslis se-
cesse est esse in carne peccati alque in corpore mOr- cundum Manicbseos prosiliens ex natura mali,
tis hujus, non perficielur quod perfici vetat Aposlo- quam non condidit Deus; sed hoslis angelus quon-
lus dicens, Concupiscentiascarnis ne perfeceritis.Ipsa dam ex opere Dei bonus, ex opere suo factus maltis.
quippe sunt opera, de quibus totum mire 2 sequitur , Qui se primum vulnerando proslravit, ut elisus elide-
et dicit : Manifesta autem sunt opera carnis, quw sunt ret, et per malam suasionem prsevaricationis vulnus
fornkationes, immundiiiw, luxttriw, idolorum servilus
4 Lovanicnsesbanc sententiamexpunxeruut,hoc inten-
(Gaiat. v, 19, 20), el caetera. Si ergo non consentia- tionenoninlertnma
tur concupiscentiis carnis, quamvis agantur motibus, omnibuslibris. Apud velledebemus;quse lamen exstat in
Am.Er. et tres Gallicanosmanuscri-
1 SicMss.AtEr. et Lov.,si quid de le tibi credimus. ptqs assutum praeferebatglossema sic, Hocinlende(vel.
carnisnon perficiendis,et bonum
* Aliquotmanuscripliomittunt,totum mire. Alii solum mtendere)concupiscentns
perficere noninvenio: hocinlentionenon wtermissavelte
retinent, trire. debemus.
 735 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 736*
infligeret; unde genus humanum , etiam in his qui quos verbo lacerare non audes?Si amboconcupiscen-
viam Dei ambulant, claudicaret. liam debellamus, quarenonamboviluperamus?Quam
64. Et tamen succenses mihi, quia dixi, < Haec te jactas expugnarecontinentia, quare non vis damna-
enim quaeab impudenlibus impudenter laudalur, pu- re senlentia? Mentiri roedicis lantas libidinis vires,
dcnda concupiscenlia > (De Nupt. et Concup.,lib. 1, ut eam ratio regere ac frenare non possit. Ecce ego
n. 1) : et iratus impudentius multa dicis, vos exlol- non dico tantas libidinis vires, ut htimana raiio divi-
lens, < lanquam ' Scripturis sanctis et rationi certis- nitus accensa et adjuta eam regere ac freuare non
simae congruentes, eoproposito non esse in nalura possit: sed tu quare negas -malum esse, quod si non
nialum defendatis, ut ad virlulum studia homines in- frenetur occidit? Ecce ego voce qua possum, quod
ciletis; inculcantes nullum culmcn ila arduum esse me negare asseris clamo, Apostolorum legionem re-
virtutis, ut non ad illud adjuvante Deo mens queat pugnasse libidini, utique repugnami ' : tu qni nos
fldelis evadere; atque ob hoc dicatis non cssc in fecisse Apostolis calumniaris et velul indiguaris inju-
carne mali nccessitatem, ut erubescat unusquisque riam, curet illorum et tuam exornas laudibus inimi-
laudabiliter conditus, deformiter vivere, ac sic pudor cam ? Quis eam defendat, cui legio rcpugnavit Apo-
turpi occurral ignavise de commendatione nobilitatis stolorum, nisi hostis Apostolomm?
ingenitae: > et caetera hujusmodi, quse satis eloquen- 66. Itane habere tecum libido et amicitiam mere-
ter in vestra praedicationejactasti, nos conlra depri- tur et bellum, ut abs te expugnetur in te, et defenda-
niens, et dicens, < quod dubium non sit eversionem tur adversus me? Bellumvestrum latet, amicitia pa-
sanctilalis, coniaminationem pudicitise, morum la- tel: ex hoc quod patet, suspectum facis esse quod
bem nostris convenire, imo inesse dogmatibus : ne- latet. Quid enim vis credamus de bello quod geritis
que id esse roc ncgalurunt, qui ideo, > sicut dicis , in operto, quorum amicitiam cernimus in aperto?
< in naluraeinvidiam raalseconversationis sordes re- Quomodovis ut arbitremur adversus aculeum te di-
fundo, ut peccantibus melum demam ; quorum ob- micare libidinis, cum libros impleas laude libidinis ?
sccnitales , Apostolorumet sanctorum omnium con- Verumecce vinco suspicionem meam : expugnare le
solor injuriis, eo quod vas auretim apostolum Paulum credo quod laudas; sed laudare te doleo quod expu-
saepe dixisse commemorem, Non enim quod volobo- gnas. Ex islo igilur et cum isto raalo, quod a le quo-
num,hocago; sedquododimalum, illud facio > (Rom. que credimus expugnari, bomo generatur, quem ne-
vii, 15) : et csetera hujiismodi. gas regeneratione salvari. Isto enim conjugali bene
65. Verumtaraen vos laudans, nos arguens, adver- utuntur, quo continentes melius non utuntur. Porro
sus cnncupiscentiaemalum pugnas, et pugnando con- si malum est, quo caro * concupiscit adversus spiri-
frleris quod loquendo negas. Atque ita vis videri te lum, cui malo, sicut fateris, Apostolorum legio re-
culmen ascendissc virlrutis, ut in ipso culmine, quo pugnavit; hoc ulentes conjugati, procul dubio non
le exislimas evasisse, cum persequente concupiscen- bono bene utuntur, sed malo. Ex hoc igitnr et cum
tia, lanquam in arce confligas, et quanlumlibet ex hoc filii generati regenerandi sunt, ut liberentur a
loco superiore, lamen- cum hosle inlerno dimicare malo. Hoc enim originali malo etiam parentes illo-
non desinas. Ncc erubescis concupisceniiam, quae te rum rei nali sunt, etsi ab hoc reatu renascendo sunt
amplirrs perdet sine dubitatione si viceril, laudare liberati. Quid autem vellemus ul gignerent, non unde
adversus eum , qtii le perditum etiam cum vincil in- renati, sed unde nati sunt, nisi quod et ipsi nati
quirit: maxime quia in firie ejtisdem Iibri tui dicis, sunt? Reos ergo : quia et ipsi rei nati sunt, et gene-
< quod non sit alia mei sensus intentio, quam ad in- rantes inde unde nati sunt, non aliud poluerunt gene-
ferendum virlulibus bellum in viliorum sacramenta rare quam nati sunt. Unde autem renati, inde a reatu
jurare, el ad excidium civitatis Dei, omni astu, omni cum quo nati sunt liberati. Ac per hoc et illi quos
furore conniii, adipiscendae caslitatis desperalione reos liberaii generaverunt', eadem sunt regenera-
repuguantes lurpiludini lerritare, mentiri me tantas tione liberandi. Ex hoc enim malo rei nati sunt, quo
obscense libidinis vires, ut eara ratio regere ac fre- bene utunlur renati, ut nascantur regenerandi. Contra
nare non possit, cui nec Apostolorumlegio repugna- quod malum si non pugnas, pugnantibus crede : si
verit. > Hsecde me prorsus ipse mentiris. Ego enim pugnas , adversarium confitere; et noli laudando
non infero virtutibus bellum; sed vitiis, quanuim morbum, habere amicum, quem pugnando experiris
adjuvor, infero, et inferendum csse proclamo. Quod inimicum.
si et lu facis, quid est quod laudas, cum quibus pu-
gnas ? Quomodovirluie hostes debellare te credam, 1 ApudLov.,piignanti,
> VictoriuusMS.',quodcaro
1 UicLovani.enses ' Am.Er. et vaticaniduoHss.cum nonnullisGaUicanis,
addiderunt,qui. quosreatu liberaligeneraverunt.
737 LIBKR QUARTUS. 758

LIBER QUARTUS.
LibroJulianisecundorespondet Augustinus,dicta ipsius, ul in primi libri confutatinnefecit, sinsula excutiens, iis
tantumsilentio prsetermissis,quaealiquemnodumqu-cslionisadrem pertinentisnon habent. Atque hic duo prajsertim
probat: umunquidem,virluteslnfidelimnvcrasnon essu; alterum vero, malumesse concupiscentiam, quodipsis etiam
Gentiliumsenteutiis,prsebenteoccasionemadversario, c ommonstrat.Circa mudiu.ulibri paucis obiler docet quomodo
gralia nonsecundum merita detur, nec tamen in fatumsit refereuda; utque intelligendumquod Aposlolusdicit,Deum
vpllt,nmnpstinminPK salvnsfieri.

CAPUT PRIMUM.— 1. Jam nunc ab allerius vo-
luroinis exordio c.ctera vidcamus , quihus librum
meum refellere niteris; omillentes, sicut insliluiiiius,
ea quae nodos non faciunl quaestionum, quibus sol-
vendis curam nos oportet impendere, nec ' immo-
rando superfluis ipsa prolixitate operis a laborioso
negolio deterrere lectorem. Superiorc igilur libro
satis egimus , quo recle judicantibus appareret, curo
Deus verus et bonus sit hominum condilor, bonseque
sint nuptiae, quas et conditione atque copulalione
utriusque sexus instituit, et fecundilatis raunere be-
nedixit; malum lamen esse concupiscentiam carnis
qua concupiscil adversus spiritum, eoque malo bene
uti pudiciiain conjugalem, nieliusque non uti conti-
nentiam sanctiorem : quod malura non ex alia sub-
stantia quain Deus non condidit, sicut Manichsetis
insanii, nobisesse permixtum; sed per inobedienliam
unius hominis exortum atquc traductum, et per obe-
dienliam unius hominis expiandum atque sanandum ;
cujus obligatione implicat debita poena nascentem,
solvit indcbiia gratia renascentem. IIoc maluin con-
tra me laudando, adversarius meus videris : sed in
te debellando, meus testis es : si autem non debel-
las, luus ho>tis es. Proinde quia prinio tuo libro suf-
ficienter mc respoudisse exislimo, quamvis ibi tota
causa finita sit; lainen ne caeteris tribus respondere
non potuisse videamiir, in eis eiiam quam vana dixe-
ris inluere.
2. Proposiiis ex meo libro (De Nupt. el Concup.,
lib. 1, n. 3) verbis meis exullas, quod < teste
Apostolo > dixerim , < doniim Dei esse pudicitiam
conjiigalem > (I Cor. vu, 7) : qnasi propterea lauda-
verit Apostolus uialum quod tu laudas, quo caro con-
cupiscit adversus spiritum (Galat. v, 17), quo malo
utilur bene pudiciiia conjugalis, sicut jam in libro
superiore monstravi. Non ilaque parvura donura Dei
cst, ita frenari hoc malum, ut ad nihil relaxelur illi-
citum, sed generaiioni lantum regenerandorum ser-
viat filiorum. Ejus quippe impetus non sua sponte
moderatus est : a nullo namqiie illicilo sese abstinct,
si inembra dcsiderio ejus inserviant. Ac per boc ejus
motus, non in ipso, cujus inquieius est motus; sed
iii lefivnante ac bene ulenlc laudatur.
5. liaque isto malo cum benc utuntur conjugali
(ideles, a cujus realu soKuisunt muiicre Salvatoris ;
profecto quicumque inde nascuntur ejusdem liiunere
Creatoris, non sicut nobis objicis, < in rcgnum dia-
boli prajparantur; > sed ab illo potius eruendi et in
1 Lovaniensesrenitentibus
manuscriptis,pro, nos opor-
tet tmpendere,nec; correxerant, non oportet impendere,
regnura Unigeniti transferendi l. H;ec enim est,et
esse debet piorum conjugum iniemio, ut regenera-
tioni gencratio prseparetur. Si atilein hoc malum
qtiod in se ipsis parentes senliunl, cui malo, ut tuis
verbisutar, < Apostolorumlegio repiignavil >(Supra ,
lib. 3, II. 65), > non pertineret ad (ilios, sine illo
titique nascercntur : nunc vero qiiandoqtiidem cum
hoc nascuntur, quid miraris, quia propter boc rena-
scuniur, ut ab cjus obligatione solvantur, et nul cx
ista vita ab illo liberati rapiaiilur, aut in ista vita
adversus illud liberi prselienlur, vicloresque in fine
remuiierenlur?
4. Quis atitem noslrum suspicatus est, < usurn con-
jugum a diabolo fuisse reperltim? Qtris commixtio-
nem corporum per inalum pracvaricationis > credidit
« aecidisse; > cum sine his nupliae prorsus esse non
possent ? Sed maluin quo bene ulunlur, nulluin esset,
si nemo peccassei. Quod dixi, mihi objice, ut pur-
gem : nam si et quod non dixi, mihi objicis, quando
finimus?
5. < Conseqiiens > pulas < esse, ui munus Dei no-
ceat, si homo cuin malo nascitur : nemo enim nisi
Dei munere nascitur. > Audi ergo el intellige : mu-
nus Dei iiulli nocet, quo quisque est et vivit; sed
concupiscenliacinalum non polest esse, nisi in eo
quod est et vivit. Quapropter poiest esse malum in
munere Dei, sanandumalio munere Dei.Potest igitur in
homine qui muiiere Deiest et vivit, malum essegenera-
lionecontraciimi,rcgenerationesaiiandum.Namiitique
nullus infans cum d;cmone nasceretur, si non nascere-
tur; nec ideo mali hujus ipsa est causa, quia nascitur.
Nascilur crgo munere Dei, cum daeinoneaulem, judicio
Dei sane occulto, sed numquid injusto?
CAPUT 11.— 6. In eo vero quod dixi, < etiam
bonum conjugale, si non habelur, a Domino esse
poscendum > (De Nupt. et Concup., lib. 1 , n. 3);
(quibus utiquc, nisi quibus esl necessarium?) visus
sum libi dicere, < pro concumbendi viribus suppli-
candum. > Sed ego pro ipsa pttdiciiia conjugali dixi
rogandum Deum , in qua est coiicumbendi non liber
usus, sed licitus niodtts. Nam homo si concumbere
non po'tcst, potius iion quscrat iixorein : quandoqui-
dern apnstolica scnlcnlia ubi ait, Si sc non coniinet,
nttbat (I Cor. vn, 9); remedium voluit esse nuptias,
quod et ipse conlVssuses, conlra rnorbum concttpi-
scenti;e, quod confiieri non vis, qui rcmedium confi-
leris (Supra, lib. 3, nn. 29, i2). Hoc autem remedium
est, non ui sit concupiscentia, si non est; sed ut non
rapiat ad illicita, cujus motus infrenis cst. Perlinet
' Hocetiam loconulla veterum libroruinauctorilate
a
Lovaniensibus additumfuerat, renascuntur.
 739 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 746
enim ad hoc quoque petilionis genus, quod in oratione sive, sicut eam divinus sermo appellare consuevit,
dominica dicimus, Ne nos inferas in tenlalionem : carnis concupiscentiam. Sic ergo loquere et dic:
quoniam unusquisquetentaturaconcupiscenliasua, sicut Si posset carnis concupiscenlia mala esse naturaUter,
aitapostolus Jacobus (Jacobi i, 14). Convenil huic et cxslirpanda erat, non componenda. Sic enim possunt,
quod dicimus, Libera nos a malo (Matlh. vi, 15). DI- qui latine sciunt, tardiores inlelligere quid loquaris.
cunt enim hoc dc liac re conjuges, ut interim mente Sed ita hoc dicis, quasi non eam raallent exslirpare,
liberi a malo, bene utantur malo quod habent in si possent, omnes qui propterea cOnjugantur, quia
carne (sciunt enim quia in carue eorum nou habitat continenliac laborem quo huic malo resislilur, non
bonum [flont. vir, 18]); ut omni postea corruplibili- ferunt, et ideo malunt eo bene uti, quam melius om-
tate sanata, nullum in eis quo ulantur, remancat nino non uti. Sed si in corpore mortis hujus hoc ma-
malum. Quid est quod triumphas tanquam de boste lum necessarinm est conjugalis, quia sine illo fieri
victo? Inlernum potius vince qttem laudas. Nam vi- non potest bonum generationis; continenles exslir-
'
ctoria de te mea, illo malo lecum pugnante, secura pent concupiscentiam carnis. Tu ipse, lu qui loque-
est. Neque enim dicere audebis, eura vinci qui verum ris, nec quid loquaris attcndis, exstirpa libidinem de
dicit, abeo qui falsum dicil. Ego aulem concupiscen- membris luis. Non enim et tibi necessaria est; aut
tiam contra quam pugnas, roalum dico, tu bonum : bona sunt ejus desideria, quibus si consenseris vel
sed pugna tua malum fatetur, quod bonum lingua cesseris, interibis.
menlitur; augens mendacium alio mendacio, quo 9. Porro si malum est in te cul repugnas, quod
offirmas ct a me illam diclam bnnam. Neque enim oppugnas, quod cum vincis expugnas; hoc malo me-
concupiscentiamcarnis, quam Joannes apostolus di- lius non uteris, quo malo bene utuntur', in quibus
xit a Patre non esse (I Joan. n, 16), ego dicerem bo- hoc bonum esse contendis; ubi profecto mentiris, aut
num : scd bonum dixi pudiciliam esse conjugalem, falleris. Neque enim dicturus es, in conjugibusbonum
quae resistit malo concupiscentise, ne ad illicita ra- esse libidiriem, in sanctis autem vel virginibus vel
pial cum movelur. continenlibus raalum. Jam sententiam tcnemus tuam,
7. Verum sciens quam inaniter argumenlatus fue- ubi aisti: <Concupiscentiaenaturalis qui modum te-
ris, < pulsas, > ut dicis, < alterum definitionis mese net, bono bene utitur; qui modum non lenet, bono
latus, >et inquis : < Si calor genilalis conjugalis ho- male utitur : qui autem etiam ipsum modum, sanclac
neslaiis minister ab immoderatis procursibus tam virginitatis amore contempserit, bono melius non
studio fidelium, quam doni virtute retinetur, nec ex- utitur; confidentia quippe suse salulis, > inquis, <et
slinguitur per graliam, sed frenatur; probabilis est in roboris contempsit reroedia , ut gloriosa posset excr-
genere suo et in modo suo, et solis accusatur exces- cere certamina. >llis verbis ttiis sine ambiguilate de-
sibus. i Hsecdicens, non attendis conjugum conven- claras, concupiscenliamcarnis hoc * esse in utrisque,
tionem causa gencrandi, ideo bonum esse Iaudabile, id est, et conjugalis et continentibus. Quo enim con-
quia eo limes prsefigitur licitus raalo concupiscendi. jugati bene uluntur, et conlinentes melius non ulun-
Cur enim non polius inaltim vocelur, quod falcris tur, bonum tu dicis, ego malum : sed in sanciis vir«
esse frenandum? Cur, quaeso, frenandum, nisi ne ginibus et continenlihus carnis concupiscentia malura
noceat? nisi ne ad illicita quae desiderat relaxetur? se esse manifestat, contra quam fateris eos * < glorio-
Et utique desiderium mali malum est, etiamsi ei non sa exercere certamina : > procul dubio ergo non bo-
consenlialur, donec eo veniamtis ubi nec habeatur. no, sed malo melius non utuntur. Hoc igilur utentes
Non igitur quid boni de concupiscenlia carnis fiat, coujuges, nec ipsi utrque bono, sed malo bene utun-
sed ipsa quid mali faciat, cogilandum est. Nara pudi- lur. Proinde lola conlroversia non remansit(si tamen
cilia oonjugalis inhianlem concupiscentiam sive de remansit aliqua), nisi utrum in eis qui continentiam
illicito sive de licito percipere voluptatem, frenal ab Deo voverunt, bonum sit ista dc qua disputamus con-
illrcito, permittit ad licitum : hoc est bonum, non cupiscentia carnis, an malum. Quod enim horum
tamen ejus, sed bene ulenlis bonum est. Quod autem duorum repertum in his fuerit, hoc et in conjugibus
ipsa concupiscenlia facit, sive ad liciluin sivc ad illi- apparebit: quoniam hoc illi bene utuntur, quo isti
cilum indifferenter ardescere, uiique malura est. Hoc melius non utuntur. Collige ilaque totas vires acuti
ilaque malo bene utitur pudicitia conjugalis, melius tui cordis, ac liberae frontis, et aude respondere si
non ulitur continenlia virginalis. potes, hoc bonum esse, cui, sicut libro superiore
8. iSiposset, > inquis, < calorgenitalismalumesse confessus es, < Apostolorumlegio repugnavit: »mihi
nafuraliter, exsiirpandus erat, non componendus. > scilicet exprohrans, quod < tantas > esse dixerim
Vide quemadmodum noluisti dicere, quod supra di- < libidinis vires, ut ei nec Apostolorum legio repu-
xeras, < frenandus; > sed maluisti, <componendus. > gnaverit; > cum polius pro causa mea faciat, quia ei
Sensisti enim quod cum nemo frenaret, nisi qui re- malo quod tu bonum dicis, legio non qualiumcumque
pugnaret: et ob hoc mutato verbo, timore ipso fassus > vaticaniduo et GaUicanl
cs malum, quod repugnat bono. Appellas ' etiam marginem tres manuscripti,necnon ad
edilionisAm.,quomalononutuntur.
calorem genitalem, quia pudet appellare libidinem, ' Lovaniensesexpunxerunt, hoc, tanquamsuperfluum
Exstat tamen in caeterisfere onruiibusl%is, et optime
1 AliquotUss., AppeUasti. refertur ad, bonum.
* DuoMss.,eas.
 741 LIBER QUARTUS. 742
sanclorum, sed ipsorum quoque repugnavit Aposto- tio profeclo minuitur, quando etsi non ad explendam,
loruu). Cui malo tantum licere posse, quis crederet, certe ad oppugnandam carnalis concupiscenliam vo-
utsibl laudatorem etiam de suis expugnatoribus pro- lupiatis, bcllanlis animus occupalur, et ita exereet
viderel? Absit quidem, ut antiquorum aliquem vel gloriosa ceriamina, ut a delectalione intelligibilis
Aposlolortim, vel quorumquc sauctorum : mirabiliter pulcliritudinis ipsis ceriaminibus avocetur. Sed quia
tamen, quia vel quemquam hacrelicorum ' novorum, in isla humana miseria pejor hostis cst cavenda su-
qui simul utrumque se esse profitealur inexplicabili- perbia, ideo nimirum non penitus exstinguilur in
bus modis, expugnatorem scilicel defensoremque carne conlinentium sanclorum isla concupiscenlia, ut
libidinis; et conetur ostendere manens in haeresiPe- dum pugnalur adversus eam, pcriculorum suorum'
lagiana, et ex aninio se laudare quod ipsum ejus ani- animus admoneatur, ne securus inflelur; donechu-
mum nisi expugnetur occidit, et ex animo expugnare mana fragilitas ad tantam perlectionera perveniat sa-
quod ejus dogma nisi laudetur absurait. nitatis, ubi nulla putredo lascivise,nullus lumor super-
10. Rogo, si est in vobis ullus sensus humanus, bise formidetur. Sic virtus in infirmiiale perflcilur (II
num potest et malura csse peccaium, et bonum esse Cor. xn, 9) : quia et pugnare infirmitatisest. Quanto
desiderare peccalum ? Quid enim agit in carne san- enimquisque vincit facilius,tanlo pugnat minus. Inse-
ctorumcontinentiumista concupiscentia, nisi peccan- melipsoautemquispugnaret, si niliil ex semetipsoei-
di desideria; quibus non consentienles < exercent, > dem repiignaret? Et quid nobis repugnat ex nobis, nisi
ut confiteris, <gloriosa cerlamina ? > Neque enim sal- quod adtiuccuratur ut sanetur in nobis?Ergo in no-
tem connubii desiderium in illa continenliae profes- bismetipsis sola est iiifirmitas causa pugnandi; elrur-
sione potest esse non malum. Quid ergo illic agit, ubi sus infirmitas admonitioest non superbiendi. Proinde
malum est quidquid agit; ac si ei consentiatur, et virlus quahic, ubi superbiri potesl', non superbialur,
peragit?Qiud ibi agit hacc concupiscentia, ubi nihil in infirmitate perficitur.
boni concupisciturex illa?Quid ihi agit libido, ubi 12. Quamobremhoc conjuges' bene utuntur, quo
nibil bonilibebit ex jlla ? Non importune in eonjugatis continentes melius non utuntur. Malum igitur ' quo
esse dicalur : &ienim summum culmen obiinenl pu- conjugesbene ulunlur, et inest conjugibus quo bene
djciliae conjugalis, faciunt boni aliquid per illam, utanlur, inesl et continentibus quo melius non utan-
quamvis nihil faciant propter illam. In sanclis autem tur : ideo quippe inest, ut non extollantur. <Solis»
virginibus et cpnlinentibusquirlagit, obsecro te; quid ergo libidiuis < excessibusaccusatur, > sed ille a quo
agit tua ista suscepta, cum desipis*; advergari», sl non reffenalur: nam ipsa per se ipsam rectissime
sapis; qnid agil, ubi nihil boni agit ipsa, nihil boni omnino suis ipsis motibus accusatur, quibus ne exce-
agitur de ipsa? Quid agit in eis, in quibus quldquid dat obsislitur. Nonilaque, ut dicis,< nihil ad innocen-
secundum ipsara concupiscitur, malum est? Quidagit tiam promovet modestia rei per ipsum genus nocen-
in ois, quos conlra se compellitvigilare atque pugna- tis. >Promovet quippead innocenliam nonconsenlirc
re ; et si quando ab eis ullura vel in somnis furalur malo : nec ideo illud cui non consenlitur, non est
asscnsum, cum evigilaverint,gemerc et inter gemitus maluni; imo proplerea 6ine dubitalione malum esl,
dicere, Quomodoimpleta est anima mea illusionibut quia non ei consenlire bonum est. Quid enim mali
(Ptal. xixvn, 8) ? Quia cum sopitos deludunt somnia faceret, qui bonae concupiscenliseconsentiret; cum
sensus («), ncscio quomodo etiam castse anirase in mali nihil faciat, etiara qui opere conjugali, non sine
turpcg labuntur assensus; quaosi jmputaret Altissi- ipsius malo seminal hominem, qni est Dei opus bo-
mus, quis viveret castus? num ? Nec <confectricem seminura libidinem > dixe-
11. Hoc ergo malum, quod nondictttruses bonura, ris. llle quippe creat bominis semen, qui bominemex
nisi adversus omnemverilatis tubam sicobsurdueris, semine : sed unde, interest. Quia niali hujus occulta
ut clames bonum csse concupiscere malum, quod nec sunt et dira contagia -.nec ex his hominibus qui ma-
inter surdos diccre audebis: boc, inquam, malumcur lo carent, Dcus vel semen vel homines creat; etiara
non exstirpatur de continentium carne sanctorum? si quidam ab ejusdero mali noxa regcneratione soluti
Cur non < lotum opere meolis auferlur? » Hoc enira sunt, sicul solvendi sunt qui inde nascunlur.
dicis < fleri debuisse, si raalum esset, > Et quia non 13. Dixi sane, nec poenilei, de pudicitia conjugali,
iit in conjugatis, ubi ejus rnodus ' est necessarius, qusemea verba posuisli, < qtiia cum dona Dei esse
ideo polasbonum : cumvideas, nec ibi fieri ubi mo- ista monstranlur, a quo petenda sunl discitur, si non
dus ejus nullus est iiecessarius, et in quantum incst habentur; et cui agendae graiisc, si habentur. >
nocel, elsi non ad perdendum de sorte sarictorura, si Aguntur enim graliae < non de origine, > ut dicis,
non ei consentialur, tamen ad minuendam spiritua- < concupisccntise, > cujus origo est primurn malum
lem delectationem sanctarummentium; illani scilicet hominis; > sed de regimine, » quod verum dicis.
de qua dicit Apogtolus,Candelectorenim legi Dei secun- Utrumque enim dicis, <vel regimine vel origine. »
dum interioremhominem(Rom. vn, 22). Hsec delecta- Ideo autem aguntur graiiaede regimine concupiscen-
' sic Am.etMss.AtEr. et Lov.,vel
ctorum: nwrabititer quorumcumquesan- * Bicin editismaleadditum,ut.
tamen, si velquemquam hwretwontm.
* PluresMss.,si %SicMss.At AUI.et EI\, Quamobrem qUQtuam hoc CQn.*
desipis.
• Trese vatic.Mss.,hic et infta, motus. juges.
' in editishic additur,est.
(a) Allusioad Virgilium,ifineid.10, vers, 642.
 745 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINl 744
lise, quia repugnans vincitur. Quod autem repugnat coepit, perficiat usque in finem(P/it7ipp. i, 6). In quo
voluntati bonae, non est bonum; imo malum esse enim vis <hominem, • sicut loqueris, < ad aliquid lau-
quis neget, nisi qni non habet voluntalis bonum, cui dabile generosi cordis stimulis incitari, > in hoc eum
quod repugnat, fatealur malum ? non vis in Domino, sed in libero arbitrio gloriari: ac
CAPUT III.— 14. Interponis alia de Iibro meo, sic priorem dare, ut retribualur illi; eoque modo
ubi cum dixissem donum Dei pudiciliam esse conju- gratia jam non sit gratia (Rom. xi, 35, 6), quia non
galem, et hoc Apostolo teste docuissem; occurren- est gratuita. < Bonam > dicis < hominum naturam,
tem deinde qusestionemtacitus nolui prseterire, quid quse talis gralise opitulationem meretur. > Quod gra-
dtcendum sit, cum videntur etiam nonnulli impii pu- tanler audirem, si hoc propterea quia rationalis na-
dice cuni conjugibus vivere (De Nuptiis et Concupi- tura est diceres : neque enim gratia Dei per Jesum
scentia, tib. 1, n. 4). < Soletis, > enim, < negantes Christum Dominumnostrum lapidibus aut Iignis peco-
Dei dona esse virtutes quibus recte vivitur, et eas ribusve praeslalur : sed quia imago Dei est, merelur
nalurse voluntatique bumanse, non graliae Dei tri- hancgratiam ; non tamen ut ejus bona voluntas pos-
buenles, boc uti argumento, quod eas nonnunquam sit prsecedere prseter gratiam, ne vel ipsam' prior
habeanl infideles: > iia conanles evacuare quod dici- det, ut retribuatur illi, ac sic gratia jamnon sit gra-
mus, neminem recte vivere, nisi ex fide per Jesum tia, dum non dalur graluita, sed redditur debita.
Christum Dominumnostrum, unum Dei el hominum Quid est ergo, quod secundum modum vestrum, < ef-
mediatorem; ubi vos ejus adversarios apertissime fectum voluntatis humanse dona coeleslia me > cre-
profltemini. Denique longe non eamus : si forte fal- dideras<nuncupasse; > tanquam voluntashominis sine
lor, ad ista responde. Ego dixi, < pudicum non vera- Dei gratia moveretur ad bonum, ut ei debilus a Deo
citer dici, qui non propter Deum verum fidem con- retribueretur eflectus? Itane oblkus fueras, nos cum
nubii servat uxori. > Unde autem id ostenderem, Scripiura dicere contra vos, Prwparatur volunlas a
paulo post adhibui, quod mihi visum est grande do- Domino(Prov. vin.sec. LXX); velquod in nobis Dteus
cumentum (lbid., cap. 4). <Cum enim virius sit, > operetur et velte? 0 ingrati gratiae Dei! o inimici gra-
inquam, < pudicitia, cui vitium contrarium est impu- lise Clirisli, et solo vocabulo christiani! Nonne pro
dicitia, omnesque virtutes etiam quacper corpus ope- inimicissuis orat Ecclesia?Quid orat, obsecro? si ut
ranlur, in aniroo habilenl; quoroodo vera ratione eis suaevoluntatis retribuatur pretium, quid eis orat,
pudicum corpus asserilur, quando a vero Deo ipse nisi grande supplicium ? Quod jam conlra eos est,
animus fornicatur? > Deinde ne quisquam vestrum non pro eis; orat autem pro eis : non ergo quia est il-
negaret animura infidelium fornicari, adbibui testi- lis * voluntas bona, sed ut convertatur in bonam vo-
monium de Scriplura sancla, ubi legitur, Ecce enim lunlas mala : quoniam prwparatur voluntas a Domino;
qui longe se faciunt a te, peribunl; perdidisti omnem et, Deusest enim, ut ait Apostolus, qui operatur in vo-
qui fornicalur abs te (Psal. LXXII,27). Sed lu qui bis et velte (Phitipp. n, 13).
< mea, > sicut dicis, < quae milii videntur acuta per- 16. Sed acerbissimi gratiae hujus inimici exempla
sequeris, > hoc totum tanquara mihi obtusum visum nobis opponilis impiorum , quos diciiis' < alienos a
fuerit prseteristi. Vide ergo quid horum negandum fide abundare virtulibus, in quibus sine adjutorio
arbitreris. Virlutem esse pudicitiam conjugalem, gratiae, solum est naturae bonum, licel superstitioni-
promptissime confiteris : omnes virtules eliam quse bus mancipatum, qui solis libertatis ingenitseviribus,
per corpus operanlur, in animo habilare non negas. et misericordes crebro, et modesti, et casti inveniun-
Porro infidelisanimum fornicari a Deo ille potest ne- tur, et sobrii. » Haecdicens ecce jam et illud quod
gare, qui se palam sanclarum Scripturarum adversa- gratire Dei tribueras, abstulisti, ipsum scilicet volun-
rium profiletur. Ex quibus oinnibus haecsurnma con- talis effectum. Non enim aisti, velle eos esse miseri-
ficitur, ut aut in anirno fornicante pudicitia vera esse cordes, modestos, et castos, et sobrios, el ideo nou
possit; quod cemis quam sit absurdum : aut in animo esse, quod nondum per graliam fuerint consecuti
infidelis pudicitia vera esse non possit; quamvis hoc bonae hujus volunlalis efiecium : sed si et esse vo-
cum assererem, te finxeris surdum. Non igitur, ut luerunt et sunt, jam in eis voluntatem et effectum vo-
calumniaris, < sludio vilupcrandi subslanliam, dona luntatis invenimus; quid remansit quod gratise re-
collaudo. >Non enim divinorum donorum capax es- servemus in lam evidentibus, quibus dixisti eos abun-
set, nisi bona esset liuraana substantia, cui vilia quo- dare virtutibus? Quanto salius, si te impios ita laudare
que ipsa bonilatis perhibent teslimonium uaturalis. delectat, ut non audiens dicentem Scriplumn, Qui
Qnid enira aliud in vitio recte displicet, nisi quia dicit impiumjuslum esse, maledklus erit in populo, et
delrahil vel minuit quod in natura placet? odibitis in gentibus(Prov. xxiv, 24); etiam viriutibus
15. Cum ergo divinitus adjuvatur homo, non tan- veris eos praedicesabundare : quant», inquam, s;itbis
tnin < ad capessendam perfectionem adjuvatur, >quod hsec ipsa in eis dona Dei esse falereris, sub cujns
ipse posuisti, utique volens intelligi eum per se inci- occulto judicio, nec injusio, alii fatui, alii lardissimi
pere sine gratia, quod perflcit gratia : sed potius 1 NonnuiliMss.,ipsa.
ut in vobis' bonum %QualuorMss.,estmillis. ,
quod Apostolus loquitur, qui opus
' AliquotMSS.,dicis. Etpaulopost, qvi sotiuslibertaus
»Am.et omnesMss.,nobis. ingenitw.
745 LIBER QUARTUS. 746
ingenii et ad inlelligendum quodam modo plumbei, autem per verbumChristi: finis tegisChrislusadjusti-
alii obliviosi, alii acuti memoresve nascunlur, alii liamomni credenti(Rom.x, 17,4). Quomodosunt vere
utroque munere pracditi, el acule intelligenles et le- justi, quibus vilis est humilitas veri ju-ti ? Quo enim
nacissimsc* mcmoriaethesauro cognita recondentes; propinquaverunt inlelligcnlia, inde superbia recesse-
alii natura lcnes, alii levissimis causis ira facillima runt: quia 1cognoscentesDeum, non sicul Deitmglori-
ardenles, alii ad vindictse cupidilatem inler utrosque ficaverunt,aul gratias egerunt; sed evanueruntin cogi-
mediocres; alii spadones, alii in concubitu ita frigidi talionibussuis, et obscuralumest insipienscor eorum.
ut vix omnino moveanlur, alii libidinosissimiut vix Dicenlesenim se esse sapienles, slulii facli sunt (Id. t,
omnino lenearitur, alii inter utrosque et moveri faci- 21 el 22). Quoniodo cst in eis vera justitia, in quibus
les el tencri; alii timidissimi, alii audacissimi, alii non cst vera sapicnlia? Quam si ois tribuerimus,
neutrum; alii bilares, alii tristes, alii ad nihil horum nihil erit causae ctir non eos ad illud reguum' per-
proclives : nec eorum quse commemoravialiquid in- venire dicamus, de quo scriptum cst, Concupiscentia
sliluto ac proposilo, sed nalura; unde medici au- sapientiwdeducit ad regitum(Sap. vi, 21). Ac per hoc
dent ista tribuere temperalionibus corporum? Quod Christusgratismorluus est, si hominessinefideChristi
elsi probari', vel nulla existenle, vel omni finila quse- ad fidemveram*, ad virtutem veram, ad justitiam ve-
slione potuisset; numquid sibi quisquc corpus condi- ram, adsapienliam veram,quacumque realia, quacuin-
dil, el hoc ejus tribuendum est voluntati, quod mala querationc perveniunt. Prorsussicut dc lege verissime
ista naturalia magis minusve perpetitur ? Nam pror- ait Apostolus,Siper legemjttstitia,ergo Christusgratis
sus ea non perpeti cum hic vivitur, nullo modo, nulla morluusest(Galat. n,2l): ila verissime dicilur, Si per
ratione quisquam potest. Nec tamen sive maximis, naturam voluntalemquejustiiia, ergo Christus gralis
sive minimis * urgealur, fas est ut dicat ei qui se morlttusest. Si per doctrinashominum qualiscumque
finxit, quamvis omnipotenii, justo, et bono, Quare jusliiia.ergoChrisiusgratismortuusest.Perquodenim
tic me fechli (Isai. XLV,9; Rom. ix, 20) ? Et de jugo estverajuslitia 3, perhocctiamregnumDei.Deusnam-
gravi quod est supra Oliosprimi Adam (Eccli. XL,1), que ipse, quod absit, eril injuslus, si ad ejus regnum
nemo liberat nisi secundus Adam. Quanlo ergo lole- verus non admittilur juslus : cum et ipsum ejus re-
rabilius illas, quas dicis in impiis esse virtutes, di- gnum juslitia sit, quemadmodum scriplura est, Non
vino muneri polius, quam eorum tribueres lantum- est regnum Dei esca et polus, sed jusiilia, et pax, et
modo voluntati: licet ipsi hoc nesciant, donec si ex gattdium (Rom. xiv, 17). Porro si veram juslitiam
illo sunt praedeslinatorumnumero accipiant spiritum non habent impii; profeclo nec alias virtules comitcs
qui ex Deo est, ut sciant quae a Deo donata sunt eis ejus et socias, si quas habent, veras habent [ quia
(ICor. ir, 12)? cumnon adsuum referuntur auctorem dona Dci, lioc
17. Sed absit ut sit in aliquo vera virlus, nisi fue- ipso malihis utenles efficiuntur injusli* j: ac per hoc
rit juslus. Absit autem ut sit justus vere, nisi vivat nec continentia sive pudiciiia vera virlus est im-
ex fide: Juttut enim ex fide vivit (Rom. i, 17). Quis piorum.
porro eorum qui se cbrislianos haberi volunt, nisi 18. Tu vero lam male accipis quod ait Aposlolus,
soli Pelagiani, aut in ipsis eliam forlc tu solus, ju- Nam qui in agone conlendit, ab omnibus conlinens
slum dixerit infidelem, justum dixerit impium , est (I Cor. rx, 25); ut continenliam, tam magnam virtu
juslum dixerit diabolo mancipatum (a)? sit licet tern, de qua scriptum est, quod nemo esse potest
SlleFabricius, sit licel Fabius, sit licet Scipio, sit contiuens nisi Deusdet (Sap. vm, 21); etiam chorau-
licet Regulus, quorum me nominibus, tanquam in las et hujusmodi turpes infamesquc pcrsonas habere
antiqua Romana cuiia loqueremur, putasti esse ter- contcndas. Hi enim.quando in agone decerlant, ab
rendum. Verumtu in hac causa elsi ad scholam Py- oranibus continent, ut corruplibilem coronam acci-
thagoraeprovoces vel Plalonis, ubi eruditissimi atque pianl: a cujus lamen vana cupiditale non continent.
doctissimi viri multo cxcellenliore caeleris philoso- Haecenim cupiditas vana ac pcrhoc prava, vincit in
phia nobitilati veras virtutes non esse dicebant, nisi eis et frenat alias pravas cupidilates : propter quod
qusemenli quodam modo imprimuntur a forma illius dicti sunt continentcs. Sed ut gravissimam facercs
scternseimmutabilisque subslanlisc, quod est Deus; injuriam Scipionibus, continenliara quam in eis tanto
etiam illic adversus le, quanlum donat qui nos voca- eloquio prscdicasti, dedisti el histrionibus : ignorans
vit, pietalis liberlate clamabo: Nec in isiis est vera Apostolum, cum exhortaretur homines ad virltitem,
ex fide vivit. Fides ex audilu, auditus sic exemplum de vitiosa horninumaffectioues siim-
jusiitia. /11311»*-
1 ApudLov.,qua.
' NonnulliMss.,tenacissimo. 1 vatic. MSS.omittunt,ad fidemveram.
» Am.Er. et quidamMss.,Quodsiet probari. * FloriacensisMs.,per quodenimIwminiest vera justi-
' Am.et Er., sive maximus,sive minimus: mcndose. tia.
Nambicalluditad illudHoratii,libro1 sermonum,satira 3, * Id uncis inclusumvetus codex Floriacensisprae-'
vers. 68, 69: terit. Habenthic loci vaticani quinque manuscripli,
Namvitiisnemosine nascilur; oplimusille est, At in edilis locatum ftierat superius proxime tiost
Quiminimiaurgetur. verba, nec alias viriutescomitesejus et socias: et nnita
* Edili,qua juslus. Pratellensiscodex,quia justus. In sententia,post,efficiunturinjusli;sequebatur,si quasha-
aliis manuscriptisneclegitur, qua; nec, quia. bent,verasnonliabent.ubi neganteparticulacarentiidem
(a) Confer.lib.5de civitateDei,capp.19,20, et lib. 19, codices vaticaniet Floriacensis.
cap.23. 8 FloriacensisMs.,consttetudine.
SANCT.AUG. X. fVingt-quatre.J
747 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 748
psisse, quemadmodum alio loco Scriplura, cum ad naturaliler, > inquis, <non tamen ad unum finem in
amorem sapientiac homines horiaretur, quserendam omnibus properat : scd pro judicio volunlalis, cujus
dixit esse sicut pccuniam (Prov. n, 4). Numquid pro- nului serviunt, aut ad aelerna,aul ad lemporalia diri-
pterea sancla Scriplura dicenda est laudasse avari- guntur. Quod ciim fil, non in eo quod sunl, hon in
tiam ? Sed quia nolum est, amatores pecunisequantis eo quod agnnt, sed in eo solo variant quod merenlur.
patienter laboribusdoloribusque subdantur, a quantis Nec noininis sui igilur, >inquis.i possunt, nec generis
se contineant voluptaiibus, sive cupidilale augendi suslinerc dispendiiiro, sed solius quod appetiverunt
pecuniam, sive timore minuendi, quaiita lucrum sa- praemii aut amplitudine dilanlur, aut exilitate fru-
gacilate sectentur, et prudenter damna devitent, strantur. > Haecubi didiceris, ncscio : jam tamen cer-
quam limeanl plerumque aliena diripere, etaliquando nis, ut arbitror, consequens esse ut vera sit virlus,
sua sibi ablata conlemnant, ne repelendo ct litigando avaroriun prudenlia, qua excogitant gcnera lucello-
plus perdant : recte admoniti sumus sic amare sa- rum '; et avarorum jusiilia, qua gravium damnoriim
pientiam, ut eam nohis thezaurizare avidissime cupia- nietu facilius sua iionnunquaiu conlemnunl, qiiam
mus , atque ut nobis rr.ogismagisqueacquiratur, nec usurpanl aliquid alienum; et avarorum temperauiia ,
aliqua ex parte minuatur, et perfcramus moleslias, qua luxuriae, qucniam sumpttiosa est, cohibent appe-
et libidines refrenemus, ct prospiciamus in poste- litum, soloquenccessariovictu legumenioquetonicnii
rum , et innocentiara beneficenliamque servcmus. sunt; et avarorum foitiludo, qua, ut ait Horatius,
Quod cura facimus, ideo veras virlutes hahemus, quia Permarepauperienifugiunt,per saxa,per ignes.
verum est proplcr quod facimus, id est, hoc nalurac (noratius, lib. 1, epist.l, vers. 46.)
nostrscconscntaneum est ad salulem et veram felici- qua denique cognovimus quosdam irruptione barba-
talem. rica , ad ea prodenda qu;c habebant, nullis hoslium
19. Non enim absurde virtus definita cst ab eis qni tormenlis potuisse compelli. Ergo virtutes istae tali
dixerunt, <Virtusest animi habitus, nalurse modoat- fine lurpcs atque dcformes, et idco nullo modo ger-
que ralioni consentaneus > (Cicero, lib. 2 de lnven- nianac vcraequevirtutes, tibi tamen ita verse videntur
tionc). Verum dixerunt, sed qnid sit consenlaneum el pulcbrae, <ut nec nominis sui possinl, nec generis
liberaiidseac beatificandaenaturse mortalium nescie- sustinere dispendium, sed solius quod appetiverunt
ruiil. Neque enim orones homines nalurali instinctu pramiiexilitaie frtistrcntuf,> id est, lerrenorum com-
immorlales et beati esse vellemus, nisi esse possemus. modomm fruclu, non coelestium praemiorum. Nec
Scd hoc summum bonum praeslari hominibus non aliud eritqtiam vera justitia Catilinsc,comprehendere
poiesl, nisi per Christum et hunc crucifixum, cujus mullos amiciiia, tueri obsequio, cum omnibus com-
moite mors vincitur, cujus vulneribus nalura rioslra municarc quod babebat: et forlitudo vera erit cjus,
sanatur. Ideo justus ex fide Christi vivit. Ex hac cnim quod frigus, famem, silim ferrepoterat: et vera pa-
fide prudenter, fortiter, temperanter, et jusle, ac per tientia, qnod patiens erat inedise, algoris, vigiliae,su-
hoc his omnibus veris virtutibus recte sapienterque pra quam cuiquamcredibile est (Salluslius,de Calilinw
vivit, quia fideliter vivit. Si ergo ad consequendam Conjuralione,cap. 3). Qnis haec sapiat, nisi dcsipial?
veram beatitudinem, quam nobis immorlalem fides 20. Sed videlicet homo eruditus eorum vitioruin
qua*in Christo est vera promittil, nihil prosunt homi- veri similitndine falleris, quac finilima videntur et
ni virtules; nullo modo verae possunt esse virtutes. propinqua virlutibus, cum absint ab cis quam longe
An placet tibi ut veras virtutes avarorum esse dica- absunt a virtutibus vitia, Nam sicut constantia esl
mus, cum lucrorumvias prudenler excogitant, cum virlus, cui conlraria est inconslaniia : vitium esl la.
pro acquirenda pecunia saevaatque aspera multa for- men ei quasi finitimumpertinacia, quac conslanliam
lilcr tolerant, cum varias cupiditales quibus sum- videtur imilari. Quo utinam vitio careas, cum hsec
curo
piuose vivitur, lemperanter sobrieque castigant,
' quae dico, vera csse cognoveris; ne tibi in errore,
absiinent ab alieno, et de suo saepeamissa contem- velut amando constaiitiam, roanendum perlinaciter
nunt, quod videlur ad justitiam pertinere, ne jurgiis arbilrcris. Ila omnibus virtutibus non solura sunl vi-
et judicjis plura consumant? Cum enim agilur aliquid tia raanifesta discrctione conlraria, sicut prudentisc
prudenter, fortiter, temperanter, et juste, oinnibus teraeritas : verum etiam vicina quodam modo, nec
qualuor virtutibus agitur, qusesecundum tuam dispu- veritale s, sed quadam specie lallenle, similia ; sicut
talionem verae virtutes sunt, si ad cognoscendum ipsi prudentiae non lemeritas vcl imprudentia, sed
ulrum verse sint, hoc tautiiramodo intuendum quod astutia : quod tamen vitium cst, quamvis in Scripttr-
agilur, nec causa quserenda cst cur agalur : unde ne ris sanctis et in bono accipiatur quod dicium cst,
libi videar calumniari, ipsa tua verba jam ponam. Asluti ut serpenles(Malth. x, 16); et in malo, quod in
<Cunctarum,» inquis, <origo virtutum in rationabili paradiso erat serpens prudentissimusomnium bestia-
animo sita est, el affectus omnes per quos aut fru- rum (Gen. irr, 1). Necistorum vitiorum, quse finitima
cluose aut steriliter boni sumus, in subjecto sunt virtutibus diximus, possunt omnium faciie nomina
meulis nostrae,prudentia, justiiia, lemperantia, forti- reperiri : verum etsi non invenitur qtiemadmojum
ludo. Horum igitur affcctuumvis cum sit in omnibus
1 In Mss, loceUorum.
• AUI.Er. et aliquoiMss, amisso. » Lov.,twnveriiate.
740 LIBER QUARTUS. 750
nuncupenlur, cavenda sunt. sifcisuni lex, qui habentopus legisscriptum in cordibus
21. Noveris itaque, non officiis, sed finibus a vitiis suts ;quid le adjuvent omnino non video. Per hos
discernendas esse virtutes. Officium est aulem quod enim probare conatus cs , eliain alienos a fide Chri-
faciendum est: finisvero propter quod faciendumest. sti, veram posse habere jusliliam , eo quod isti, tesie
Cum ilaque facit homo aliquid ubi peccare non vide- Aposlolo, nuluraliter quw legis sunt faciunt. Ubi qui-
tnr, si non propter hoc facit propter quod facere de- dem dogma veslrum, quo estis inimici gratisc Dei,
bet, peccare convincitur. Qusetu non altendens, fines quae datur per Jesttm Christum Dominum nostrum,
ab officiisseparasti, et virtutes veras officia sine fini- qui lollit peccatum mttndi (Jonn. l, 17, 29), eviden-
bus appellandas esse dixisti. Ex quo te tanta absur- tius expressisti: introducens hominum genus , quod
ditas sequitur, ut veram cogaris appellare juslitiam, Deo placere possit sine Christi fide, lege nalurae. Hoc
etiam cujus dominam reperis ' avaritiam. Si quidem est unde vos maxime christiana delesiatur Eccbsia.
manus abstinere ab alieno, si offlcium cogites, polest Sed quid vis esse istos? Utrum veras virtutes r.abent,
videri esse justilise : sed cum quaeritur, quare fiat, et sterililer boni sunt, quia non propter Deum? an
el respondetur, Ne plus pecuniselitibus pereat; quo- etiam Deo ex his placent, alque ab illo vita reraune-
,modo jam hoc factum verse poterit esse justitise, cum ranlur aeterna? Si steriles dixeris; quid ergo eis
serviatavaritise? Quales virlules Epicurus induxit vo- prodest, quod secundum Apostolum defendent eos
luptalis ancillas, quae omnino quidquid facerent, pro- cogitationes suae,in die quajudkabil Deus occulta ho-
pler illam vel adipiscendam facerent vel tenendam. minum (Rom. n , 14-16)? Si aulem qui defendentur
Absit autem ut virtutes verae cuiquam serviant, nisi cogitationibus suis , eo quod naturaliter opera fece-
illi vel propter illum cui dicimus, Deus virtutum, con- rint legis, non sunt steriliter boni, et ob hoc inve-
verlenos (Psal. LXXIX,8), Proinde virtules quaecar- niunt aeternam mercedem apud Deum; procul dubio
nalibus deleelationibus , vel quibusque commodis et propterea justi sunt, quia ex fide vivunt.
emolumentis temporalibus serviunt, verae prorsus 24. Nam testimonium illud quod ex Aposlolo po-
esse non possunt. Quse autemnulli rei servire volunt, sui, Omnequod non est ex fide, peccaiumest: sicut tibi
nec ipsaeverae sunt. Verte quippe virtntes Deoserviunt visum est accepisti, et exposuisli, non ut sapit, sed
inhominibus, a quo donanturhominibus: Deoserviunt utsapis. De cibis enim Apostolus loquebalur. Verum
in Angelis, a quo donantur et Angelis. Quidquidau- cum dixisset, Qui autetn discernit, si manducaverit,
tem boni fit ab homine, et non propter hoc fit, propter damnalus est, quia non ex fide; hanc peccali speciem
quod fieri debere vera sapientia praecipit, elsi officio de qua agebat, generali voluit probare sentenlia,
videatur bonum, ipso non recto fine peccatum est. mox inferens, Omne enim quod non est ex fide, pecca-
22. Possunt ergo aliqua bona fieri, non bene fa- tum est (Id. xiv, 23). Sed ut hoc tibi de cibis lanturii
cientibus a quibus fiunt. Bonum est enim ut subve- intelligendum esse concedam : quid de alio dicturus
nialur bomini periclitanti, prxsertim innocenli: sed es teslimonio, quod identidem posui; nec inde ali-
ille qui hoc facit, si amando gloriam homintim magis quid disputasti, quia non invenisti quomodo in luam
quam Dei facit, non bene bonum facit; quia non bo- posses delorquere senlenliam, quod ad Hebrceosscri-
nus facit, quod non bona volunlate facit. Absit enim plum est, Sine fide enim impossibile est placere1
ut sit vel dicatur voluntas bona , quaein aliis, vel in (Hebr. xi, 6)?Nempe ut hoc diceretur, de tota vita
se ipsa, non in Dominogloriatur ». Ac per hoc nec hominis agebatur, in qua justus ex fide vivit: et ta-
ejus fruclus iste dicendus est; arbor enim niala bo- men cum sine fide impossibile sit placcre Deo, tibi
nos fruclus non facit : sed polius bonum opus est il- virtutes sine fide sic placent, ut eas veras praedices,
lius, qui eliam per malos bene facit. Quapropler dici eisque bonos esse homines; et rursus, quasi le pceni-
non potest quantum te ista fallal opinio, qua dixisti, tuerit laudis illarum, steriles pronuntiare non du-
< omnes virtutes affectus esse, per quos aut fructuose bites.
aul steriliter boni sumus. >Fieri enim non potest ut 25. Isli ergo qui nalurali lege sunt justi, aut pla-
steriliter boni simus : scd boni non sumus quidquid cent Deo, et ex fide placent; quia sine fide impossi-
steriliter suraiis. Arbor enim bona bonos fructus facit bile est placere: et ex qua fide placent, nisi ex fide
(Matth. vn, 17,18). Absit autem ul Deus bonus, a quo Christi ? quoniam sicut lcgiiur in Actibus Apostolo-
securis paratur arboribus non facienlibus fructum rum, In illo Deus definivitfidem omnibus, suscitans
bonum, excidat, et in ignem millat arbores bonas eum a mortuis (Act. xvu, 31). Idcoque dicuntur sina
(Id. ni, 10). Nullo modo igilur homines sunt sterili- lege naluraliter quce legis sunt facere, quia ex Genti-
ter boni: sed qui boni non sunt, possunt esse alii bus venerunt ad Evangelium, non ex circumcisione,
minus, alii magis mali. cui Iex data est;et propterea naluraliter, quia ul
23. Unde el illi quos commemorare voluisti, de crederent, ipsa in eis est per Dei graliam correcta
quibus ait Apostolus, Genles legem non habentes ipsi natura. Nec per eos potes probare quod vis, etiam
1 Editi,repereris. infideles veras posse habere virtutes: snnt quippe
%Hocloco in ante excusis additumfuit, ffecesse fru- isti fideles. Aut si fidera non habent Chrisli, profecto
ctumejusa quofti bonum,nisi bonqfactumfuerit volunta-
te : sedDeiopusbonum,a quoetiam per malosfit bonum. 1 Editihic, Deoplacere.AlibitamenAm.et Er. consen-
ltem infra post, fructus iste dkendus est; istud incertum tientes antiquismanuscriptissaepeomittunt, Deo, ut in-
erat, quomodo(vel, quando)arbor tnala bonosfructus fa- fra, nn. 23 et 32, neque haecvoxiu grsecotextu Apostott
cere nonpottit. Absuntomriinonaeca manuscriptis. exstabat.
751 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 752
nec justi sunt, ncc Deo placenl, cui sine fide placere fide, peccalum est; etiam illa inlelligantur infidelium,
impossibile esi. Sed ad hoc eos in die judicii cogita- quse dona sunt Dei, sive in animi, sive in corporis
tiones suse delendent, ut lolerabilius puniantur, quia bonis? Ibi cnim sunt et ista qiue inaniter garris, cor-
naiuraliler qua: legis sunt utcumque fecemnt, scri- pus, et oculi, etmembra cselera. In eo genere sunt
pium liabenles in cordibus opuslegis hactenus, ut aliis eiiam qtinain agris Paganorum frumenia nascunlur,
non facerent quod perpeli nollent: hoc tamen pec- quorum Deus crealor est, non Pagani. Annon lu ipse
cantes, quod homines sine flde, non ad eum finem inter cailera eliam ista verba mea posuisli, ubi dixi:
ista opera retulerunl, ad quem referre debuerunt. « Anima cnim et corpus et qusccumque bona animoe
Minus enim Fabricius quam Catilina punietur, non etcorporis naturaliler insita, eliam in peccatoribus
quia iste bonns, sed quia ille magis malus : cl minus dona Dei snnt; quoniam Deus, non ipsi ista fecerunl:
impius, quam Calilina, Fahricius, non veras virtutes de his autem quse faciunt dictum est, Omne quod non
habendo , sed a veris virlulibus non plurimum dc- est ex fide, peccatumest > (De Nupliis el Concupiscen-
viando. tia, lib. 1, n. 4)? Hancbrevem,sed uiique apertam sen-
26. An forte et islis qui exhibuerunt lerrenae pa- lenliam meam si menle tenuisscs, puto quod tam im-
trice Babylonicam dilectionem, et virlute civili, non probus non fuisses, ut nos posse dicere assereres, quia
< corpus Paganorum corpus non sil, et oculi Pagnno-
vera, sed veri simili dsemonibusvcl humanse gloriae
rum sensum non habeant inluendi, u frumenla quoa
servierunt, Fabriciis videlicet, ct Regulis, et Fabiis,
el Scipionibus, el Camillis, eselerisque laHbus, sicut in Paganorum nascunlur agris, frumenla non sint. >
infanlibus qui sine Baplismale moriuntur, provisuri Ut enim libi lanquam de somno cxcilato eadcm verba
eslis aliquem locum inter damnalionem regnumque mea repetam, quse tnscmeinoriocfortassis ul hxc di-
ceres exciderunt, < Hxc etiam in peccatoribus dona
coelorum; ubi non sint in miseria, sed in bealitudine
non cui sine fide Dei sunl; quoniam Deus, non ipsi isla fccerunt: de
sempilerna, qui Dco placuerunt, his autcm quae faciunt dictum est, Omnequod non esl
placcre impossibile est, quam nec in operibus, nec in ex
cordibus habuerunt? Non opinor perdiiionem vestram fide, peccatum esl. > Sed cum insana dicis el rides,
c phrenetico es similis : cum autem vera qux dico abs
usque ad islam posse impudeniiam prosilire. Erunt
te paulo anle commemorata, el liuic ipsi operi tuo
ergo,» inquis, i in damnalione sempilerna, in qui- mihi respondere videris inscrta, sic non attendis,
bus crat vera jiistitia ? > 0 vocem impudenlia majore quo
sic oblivisccris; non jam pbrencticis, sed lclhargicis
prsecipitem! Non crat, inquam *, in eis vera justitia ;
compararis.
quia non actibus, sed finibus pensanlur officia. 28. < Mirari te > dicis , < quod lam excellens, >
27. Sed facete ac lepide homo eleganlissimus et meum
videlicet, sicut irridenler loqueris, < non vidit
urbanissimus, <Sidicalur, > inquis, <quiacastilas infi- ingeniuni, qmntum vos in hoc quoque juvcrim,
delium castitas non est; eadem fronte dicetur quia dixi, Aliis quia
peccatis alia peccata vincuntur. > Conlinuo
corpus Paganorumcorpus non sit, el oculi Paganorum quippe subditis atque concludilis dicentes: < Perfacile
sensum non habeant inluendi.et frumenta quscin Pa-
igittir studio sanclitalis, quod Deus adjuvat, polest
ganorum nascunlur agris, frumentanon sint:et mul- liomo carere peccatis. Si enim vincuntur, > inquis,
ta,> inquis, <aliaqiia>tanlaoabsurditaiissunt,ulrisum « peccaia peccatis, quanto magis possunt viriuli-
possint inlelligcntibus commovere. >Non planerisum, bus peccata superari ? > Quasi nos negemus, adju-
sed flelum potius intelligenlibus vester commovet torium Dei lantum valere, si velit ut hodie nullas
risus, sicut menlibus amicorum sanorum fielum com- concupiscenlias malas habere possimus, contra quas
movel risus phreneticorum. Ilane aut contra Scriptu- vel inviclissime dimicemus : et tamen non fieri, nec
ras sanclas infidelis animum foruicari negas, aulesse tu negas. Cur aulcm non fiat, quis cognovit sensum
in animb fornicante veram castilalem dicis; et rides, Domini (Rom. xi, 34) ? Non tamen parum scio, cum
et sanus es ? Unde, quomodo, qua ratione istud fleri scio, quxcumquc illa causa sit, quod ncc
justi Dei
potcst? Prorsus nec illa csl castitas vera, nec sanilas sil iniquiias, nec omnipotenlis infirmilas. Est igilur
vera. Prorsus , inquam, nec vera est castitas animi aliquid in ejus abdilo alloque consilio, cur quamdiu
fornicantis, el vera insania est liominis dicentis hoc vivimus in hac carne moriali, est in nobis contra
dedccus el ridentis. Nosaulem absit ut dicamus quod quod mens dimicel nostra : est eliam propter quod
corpus Paganorum corpus non sit, et caHera hujus- dicamus, Dimitle nobisdebilanostra (Matth. vi, 12).
modi. Neque enim est consequens, ut si non est vera Sed ut tibi sic loquar tanquam homini homo, el lalis
virlus qua glorialur impius, non sit verum corpus homo cujus terrena inhabitatio deprimit sensum
quod operalur Deus. Sed plane possumus dicere, hse- multa cogitanlem (Sap. IX, 45), nihil est in crealuris,
reticorum frontem non esse frontem, si non mem- quod allinet ad inslitutarum divinitus merila nalura-
brum quod fecit Deus, significare intelligamur frontis rum, ralionali mente prceslanlius. Unde fit conse-
nomine, sed pudorem. Quid, si non in eo ipso libro quens ut mens bona magis sihi placeat, magisque se
meo, cui respondisse te jaclas, anle prsestruerem, ne 2 ipsa delectet, quam quaelibet alia creatura. Quam
in hac sententia, qua dicimus, Omne quod non est ex vero
periculose, imo perniciose sibi placeat, cum per
1 Ara.et Mss.,igitur. hoc tumescit lypho et morbo inflationis exlollilur,
* ApudLov.,nec. quamdiu non videl sicut videbit in fine summum il-
755 LIBER QUARTUS. 7S4
lud et immutabile bonum, in cujus comparatione se peccatum est: sed de lali opere non in Dominoglo-
spernat, sibique illius charitate vilescat, lanloque riari, solus impius negat esse peccatum. Quod ut in-
spiriiu ejus implealur, ut id sibi non ratione sola, sed telligas, quamvis jam salis inde fuerit disputatum;
jelerno quoque amore prxponat; multum est dispu- tamen quia magna rcs est, adliuc paulisper ausculta.
tando velle monslrare. Sapit hxc qui fatigatus fame Ecce eadem commemoroqure ipseposuisti.« Si gen-
vevertilur ad semetipsum, et dicil, Surgam, et iboad lilis > qui non vivit ex fide, < nudum operuerit,
pairem meum(Luc. xv, 18). Unde itaque scimus, ne periclitanlem liberaverit, xgri vulnera foverit, divi-
forte quia hoc superbix malum ttinc animum tentarc tias honestx amicitix impenderit, ad testimonium
non poierit, et conlra quod decertemus omnino nul- falsum nec lormeniis potuerit impelli; > quxroabsle,
lum erit', quando tanla satiabitur visione, etlanla ulrum hxc opera bona bene faciat, an male. Si enim
inflammabitur charilale supcrioris boni, ut ad se quamvisbona, male lamen facit; negare non potes
ipsum sibi placendo, deficere ab illius dileclione * eum peccare, qui male quodlibet facit. Sed quia eum
non possit; ideo faclumest in loco infinnilatis hujus, non vis, cum facit ista , peccare; profecto dicturus
iie superbe viveremus, ut sub quotidiana peccatorum es, El bona facit, et bene. Fructus ergo bonos facit
remissione vivamus? Propler quod snperbix malum arbor mala: quod fieri non posse Veritas dicit. Noli
nec apostolus Paulus est arbilrio suo credilus: sed praecipilaresententiam , diligenter considera quid le
quia nondum venerat ad tantam participalioncm su- respondere conveniat. An dicis hominem inlidelem
perioris illius boni, ut illic jam non posset exiolli, arborcm bonam? Placet ergo Deo: neque cnim bono
hic illi est angelus satanx colaphizalor , ne hic ubi potest non placerc quod bonum esl. Et ubi eiit quod
polerat exlollerelur, apposilus (II Cor. xn, 7). scriptum est, Sine fide impossibiteest Deo placere.
29. Sed sive ista causa sit, sive alia qux mullo (Hebr. xi, 6)? An respondebis , Non in quanlum infi-
amplius me latet: tamen quod dubitare non possum, delis est, sed in quanlum homo est, arbor bona est ?
quanlumlihetproficiamussub hoc oncre corruplibilis De quo ergo Dominusait, Non potestarbor mala bonos
corporis, si dizerimusquia peccalumnon liabemus,nos fructus facere (Matlh. vn, 18) ? quandoquidem qui-
ipsosdecipimus, et veritasin nobisnon est (I Joan. i, cumqueeiit, aut homo, aut angelus erit. Sed si homo
8). Propler quod et sancla Ecclesiaetiam in talibus in quantuni homo est, arbor bona est; profecto et
suis membris, ubi maculara criminis et rugam non angelus in quanlum angelus, arbor bona est. Hxc
habet falsitatis (Ephes. v, 27), licet contradicentc enim Deisunt opera, qui naturarum conditor est bo-
superbia vestra, non desinit Deo dicere, Dimittenobis narum. Ac per hoc nulla erit arbor mala, de qua di-
debitanostra. Tu autem quanla arrogantia et de ve- cliim cst, quod non possit facerefructus bonos. Quis
str» prxsumptione virtutis dixcris, Perfacile igitur infidelisita infidelilersapiat ? Non itaque in quantura
sludiosanctitalis, quod Deus adjuvat, potest homoca- homo est, quod est opus Dei; sed in quanlum malx
rere peccaiis; ille non agnoscit, qui dogmala vestra voluntatis est, quisque arbor mala est, et bonos fru-
non novit. Nam et studium sanctitulis sine adjulorio ctus facere non potest. Vide itaque ulrum infldelem
Dei vullis in hominisvolunlate prxcedere, quod me- volunlatem audeas bonara dicere voluntaiem.
rito Deus debeat adjuvare, non gratis : et sic credilis 31. Sed forledicturus es, Misericorsvoluntas bona
hominein in hac xrumnosa vita posse carere pecca- est. Recte istud dicerelur, si quemadmodum fides
tis, ut non in se habeat quare dicat, Dimille nobis Christi, id est, fides qux per dileciionem operalur
debilanostra. Quamvisaliquanto tifnidius id posuisse (Galat.v, 6), semper cst bona, iia misericordiasem-
videaris; quia non dixisti, Potest omnibuscarere pec- pcr essel bona. Si aulem reperituret misericordia
calis. Verumnec quibusdamdicere voluisti; sed tan- mala, qua persona pauperis accipiiur in judicio
quam libi ipse de nimia vestra prxsumptioue eru- (Exod. xxm, 5); propter quam postremo rex Saul
bueris, ita sententiam temperasti, ut et vestra ct meruit a Domino, el utique misericorde, damnari,
nostra posset voce defendi. Nam si apud Pelagianos quia contra ejus prxceplum capiivo regi per huma-
disculialur, respondebitur ideo non dictum quibus- num pepercit affeclum (l Reg.xv) : attentius cogita,
dam, quia omnibus peccaiis carere hominem posse nc forte misericordia bona non sit, nisi qux bujus
dixisli : si autem apud nos, et hic respondebitur ideo bonx fidei fuerit. Imo responde, ut hoc sinedubila-
non dicluni omnibus, quoniam quemlibet hominem lione perspicias, utrum bonam misericordiamexisii-
volueris inlelligi,pro quibusdam peccatis necesse ha- mes infidelem. Porro si viiium est male miscreri,
bere veniani postulare. Sed qui scimus quid sentia- procul dubio viiiuin est infidelitcr misereri. Qtiod si
lis, nescire non possumusquomodoisla dicalis. et ipsa per se ipsam nalurali compassione opus cst
50. < Si gentilis, > inquis, < nudum operuerit, bonum; cliam islo bono male ulilur qui infideliier
numquidquia non esl ex fide, peccatumest ? > Pror- utitur, et hoc bonum male facit, qui infidelitcr facit:
sus in quanlum non est ex ftde, peccalum est; non qui atitem male facil aliquid, profeclopeccat.
quia per se ipsum factum3, quod est nudum operire , 32. Ex quo colligitur, eliam ipsa bona opera qujs
faciunt infideles, non ipsorum esse, sed illius qui
' VaticaniquinqueMss.,omninononeril. bene utilur malis. Ipsorum autem esse peccata, qui-
* Am.Er.pluresqueGallicanietvaticaniMss.,defec<<«i0He.
bus et bona malc faciunl; quia ca non fidcli, sed in-
Duoalii vatic, refeclioue.
3t-loriacensisMs.,nonquiaperipsumfactum. fideli, hoc est, sluha ct noxia faciunlvolunlate.: qua-
755 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 7S6
lis voluntas, nullo christtano dubitante, arbor est non est a Deo : amor autem Dei quo pcrvenitnr ad (
mala , qux facere non potest nisi fructus malos , id Deum, non est nisi a DeoPatre per Jesum Christum j
est, sola peccata. Omneenim, velis nolis, quod non esl cum Spirilu sancto. Per huncamorem Creatoris.bene (
ex fide, peccatumest (Rom. xiv, 23). El ideo Deus quisque utilur eliam creaturis. Sine hoc amore Crea-
istas arbores non potest diligere, et si tales perman- toris, nullis quisquam bene utitur creaturis. Hoc ergo
serint, disponit excidere: qtiia sine fide impossibile amore opus est ut bontim beatificumsit et pudicilia
est placere. Sed ita hic immoror, quasi islas arbores conjugalis, ut sit ejus intentio quando utitur conju-
non jam tu ipse steriles pronunliaveris. Quomodo gis carnc, non in voluplale libidinis, sed in volunlate
igitur, obsecro, non aut jocaris in his dispulationi- propaginis; si autem vicerit, et propter se ipsam non
bus, aut deliras, qui sterilium fruclus arborum lau- propter fllios propagandos fieri aliquid extorserit
das? Qui utique aut nulli sunt, aut si mali sunt, lau- et voluptas ', veniale peccalum sit propler nuptias
dandi non sunt: autsi fructus boni sunt, profecto christianas.
steriles arbores non sunt, imo et bonx sunt, quarum CAPUT IV. — 34. Non autem dixi, quod interpo-
fructus boni sunt, et debent Deo placere, cui bonx sitis aliis ex libro meo verbis me dixisse dixisti, Ideo
arbores non possunt nisi placere, falsumque erit filiosessesub diaboli potestate,quia de corporumcom-
quod scriplum est, Sine fideimpossibileest placere. mixtione nascunlur. Aliud est enim dicere, qui * de
33. Sed responsurus es, quid, nisi vana? <Ego, > corporumcommixtionenascuntur: aliud , quia de cor-
inquis, <sterililer' bonosdixi homines, qui non pro- porum commixlionenascuntur. Non autem ibi causa
plerDeum faciendo bonaqux faciunt, non ab eo vi- inali est, quia de corporum commixlionenascuntur :
lam consequuntur xternam. > Justus ergo Dcus et neque enim eiiamsi natura humana primorum homi-
bonus bonos est in mortem missurus xlernam? Piget num peccaio viliata non esset, possent lilii nisi de
jam dicere quam multa le sequantur insana, lalia corporum commixtionegenerari. Sed ideosub diabolo*
sentientem , talia dicentem, lalia scribentem , in ta- sunt, qui de corporum commixtione nascuntur, an-
libus me quod simililer non desipiam velut censorie tequamper spiritum renascanlur; quia per illam na-
reprehendentem. Sed breviter accipe, ne forte cum in scunlur concupiscentiam,qua caro concupiscitadver-
rebus ipsis tantum erres quanlum errari plurimum sus spiritum, et adversum se cogit concupiscerespi-
potest, videar tecum cerlare de verbis. Aut ergo in- ritum (Galat.y, 17). Qux pugna boni et mali nulla
tellige quod ait Dominus, Si oculusluus nequamesl, esset, si nenio peccasset. Sicut autem ante hominis
totum corpus luum tenebrosumerit; si autem oculus iniquitatem nulla erat, ita post infirmilatem * nulla
tuus simplex est, totum corpus tuum lucidum erit erit.
(Mattk. vi, 23, 22) : et huncoculum agnosce inten- CAPUT V. — 35. Sed alia rursus mea verba pro-
tionem, qua facit quisque quod facif, et per hoc ponis, et copiosissime disputas : Quoniamex impari-
disce eum, qui non facit opera bona intentione fidei bus boniscompositisumus, animum corpori deberedo-
bonx, ho# est, ejus qux per dilectionem operatur, minari: quorum alterum nobis cum diis , alterum cum
totum quasi corpus, quod illis, velut membris, ope- beltuiscommemorasessecommune.Et ideoid quod est
ribus constat, lenebrosum esse, hoc est, plenumni- melins, id est, animumvirlule prxdilum dicis et mem-
gredine peccatorum. Aut certe quoniam sallem con- bris corporisbeneel cupiditatibusimperare(a). Neccon-
cedis opera infidelium, qux libi eorumvidenlur bona, sideras quod cupiditatibus non sic imperatur ut mem-
non tamen eos ad salulem sempiternam regnumque bris. Cupiditates enim malx sunt, quas ralione fre-
perducere; scito nos illud bonum hominum dicere , namus, contra quas mente pugnamus : membra vero
illam voluntatem bonam, illud opus bonum, sine Dei bona sunl, qux voluntatis movemusarbilrio, exceptis
gratia qux datur per unum Medialorem Dei et homi- genilalibus, quamvis et ipsa ex Dei opere bona sint.
num, nemini posse conferri; per qtiod solum homo Qux ideo pudenda dicunlur, quia plus in eis moven-
potest ad xternum Dei donum regnumque perduci. dis potestatis habet libido, quam raiio : qux tamen 5
Omnia proinde cxtera qux videntur inter homines non sinimus perpetrare quo provocal ipsa commotio,
habere aliquid laudis , videantur libi viriutes verx, cum membra cxtera facili leneamus imperio. Quando
videanlur opera bona, et sine ullo facla peccato. aulem male utiturhomo mcmbris bonis, nisi qtiando
Quod ad me perlinet ', hoc scio, quia non ca facit consentil eis qux in nobis habitant cupiditatibus ma-
volunlas bona : volunlas quippe infidclis atque impia lis? In quibus libido prx cxleris lurpis esl, cui nisi
non est bona. Dicantur secundum le hujusmodi vo- resistatur, horrenda immunda committit. Quo mnlo
luntates arbores bonx, sufficitquod apud Deum sleri- bene non ulilur, nisi sola pudicilia conjugalis. Hxc
les sunt, ac per hoc non bonx : sin( inter homines autem libido ideo malura non est in belluis, quomam
fructuosx , inter quos sunt et bonx, te auctore, le
laudatore , si vis eliam plantatore ; dum tamen illud 1 Am.et Er., volunlas.
velis nolis oblineam, quod amor mundi, quo quisque * Hicrestituitur,qui, ex manuscriptis.
3 SicMss.Atediti,subdiabolipotestate.
amicus est httjus mundi, non est a Deo ; amorque k AdoramcodiciscujusdamGemblacensis scriptumest:
fruendi quibuscumquecreaturis sine amore Creatoris, o s
Alias, anitatem.»
8 In margineFloriacensismanuscriptiadnotavitquispiam,
1 IdemMS.,sleriles. esse hicforleaddendum,difficile.
* Gallicaniet vaticaniMSS.,Qnirfad me pertinet. (a) Sallustiusin prologocatiluue.
 757 LIfiER QUARTUS. 758
non repugnat rationi, qua carent. Cur autem non cre- ad uliHlateiri bonorum. Sed in illis quoque conjugi-
dilis, horoinibus in paradiso constilulis ante peccatum bus, qui filioriim regcnerationem vel non cogilant,
divinilus poluisse concedi, ut tranquilla motione et vel etiam delesiantur, b6num opus asfnupliarum,
conjunciione vel commixtionemembrorum sine ulla generandi causa commixtio legitima sexuum , cujus
libidine filios procrearent; aut in eis saltem libido operis fructus est ordinata susceptio filiorum: quam-
talis esset, cujus molus nec prxcederet, nec excede- vis eobono male ulantur, et in eo peccent, quod de
ret volunlatem ? An vobis libido parum est quia pla- impia vel propaganda vel propagala prdle glorianlur.
cet, ni=i ct talis placeat, qux nolentcs etiam repu- Homines enim qualibet peccati contagione vel perpe-
gnantesquesollicitet? De qua Pelagiani quidemetiam tralione polluti, in quanlum homines sunt, bonum
litibus gloriantur, lanquam de aliquo bono : sed eam sunt : et ideo bonum est ut nascantur, quia bonum
sancti gemitibus confitentur, ut liberentur a malo. sunt.
CAPUTVI. — 30. Ridenda conlrarielate me dixisse 39. Nec tamen ul gignantur , ideo adulteria vel quce-
calumniaris, alios reos ex bono, alios sanclos ex malo que stupra facienda sunt: ad quam nos absurdilatem
opere: quoniam dixi, nuptianun bonum hominesinfi- putas posse compelli, quia nuplias de malo libidinis
deles infidclilerulendo , in malum peccatumqueconver- bonum prolis dicimus operari. Sed nullo modo ex hac
tere; eoquemodo concupisccntimmalum convertere fi- noslra vera rectaque senlenlia illud perversum fal-
delium nuptias in usum jusiilim (De Nnptiis et concu- sumque conficitur. Neque enim quia Dominus ait,
pisceniia, lib. 1, n. 5). Ac per hoe non dixi, alios rcos Fticile vobis amicosde mammonainiquitalis (Luc. xvi,
ex opere bono, sed ex operemalo, quomale utunlur 9); ideo adhuc addere iniquitatem debemus, et furta
bonis; nec alios sanctos ex opere malo, sed ex opere rapinasque commiltere, ut plures paupcres sanctos
bono, quo bene uluntur malis. Si non vis intelligere, misericordia Iargiore pascamus. Sicut ergo de mam-
aut si te tingis non intelligere; noli obslrepere volen- mona iniquilatis faciendi sunt amici, qui recipiant in
tibus ct valentibus intelligere. tabernacula xterna : ita conjtigibus de plaga peccati
CAPUT VII. — 37. Si aliquis malus condi posset, originalis gignendi sunt filii, qui in vilara regeneren->
inquis, nunquamin bonumablutionetransirel. Eo niodo tur xternam. Et quemadmodum furla, fraudes, de->
diceres, corpns quod morlale conditum est, fieri im- prxdaliones adjiciendx non sunt, ut per iniquitates>
mortale non posse : et tamen ui illud, iia et hoc fal- aucta pecunia plures amici jusli inopes comparentur :'
sum diceres. Non enim Deus malum condidit, cum sic adulteria, stupra, fornicaliones, malo cura quo
hominem condidit: sed bonum quod ipse condidit, nati sumtis , addenda non sunt', unde filii nuniero-
malum trahit ex peccalo, quod ipse non condidit; et siore stirpe nascantur. Aliud quippe est malo bene
sanat boc malum , quod ipse non condidit, in bono uti, quod jam inerat; et aliud est malurn perpetrare,
quod condidit. quod non erat : illud enim est de malo tracto ex pa-
38. Cum aulem nos non dicamus, dmmonesinsti- rcnlibus voluntarium bonum facere; hoc vero malum
tuisse connubium, nec seminalemsexus utriusquemix- a parentibus tractum aliis malis jam propriis et vo-
tionem, nec diabolicumopus essecausa generandi con- luniariis aggerare. Sane inlerest, quod mammona
cubitumconjugum;quoniam hxc omnia Deus instituit, iniquitatis cum laude indigcntibus erogatur; carnalis
et possent esse omnia sine concupiscentix malo, si autcm concupisccntia laudabilius continentix virtute
vulnus-prxvaricationis , undc sequcrelur.discordia frenalur, quam fruclibus impenditurnupliarum. Tam
carnis et spirilus , inflicturn non fuisscl a diabolo : magnum est enim malum ejus, ut eo non uli, quara
nonne te respicis, et de luagarrula loquacitale, qua bene uti sit melius.
inania ' fabulatus es, erubescis; quod scilicet depre- CAPUT VIII. — 40. Alia deinde mea verba propo-
hendanldmmonesin concubiluconjugalos, el lanquam nis , et multum adversus ea ! nihil dicis , replicans
in sua operationedeprehensos,non sinant generarefitios quxdam qux superiore disputalione consumpta sunt:
regeneralioneliberandos? Quasi diabolus , si quod vel - qux si et ego repetere velim, quis erit finis? Inler
let faceret, non ipsos majores impios adbuc in ejus- qux dicis etiam illud veslrum contra Chrisli graliam,
dem diaboli positos polestate, quando cognosceret sa?pe a vobis inaniter dictum ; quod scilicet appella-
disponere fieri christianos, continuo suffocaret. Non tione gralim, bonos fieri hominesfatali necessitatedica-
est ergo consequens ut parenlibus regenerandos ge- mus : cum vobis ora obslruant, et linguas premant,
nerantibus, et propler hoc concumbentibus, dxmones qui lo(|ui nondum valent. Cum enim loquacissime la-
minaciter et lerribiliter contradicant, sicut libi ipse borctis astruere ac persuadere, quod Pelagius in Pa-
conlingis; quia per vulnus a diabolo infliclum , in quo lxstinorum episcoporumcognitionedamnavil, gratiam
claudicat genus humanum, aliquid creante Deo gi- Dei secundnmmerita noslra dari ; nulla tamen merila
gnitur, quod ex Adam transferatur ad Christum : cum polestis asserere parvulorum , per qux discernanlur
legio dxmonum nec porcos in poteslate habere po- qui eorum in Deifilios adoptantur, ab eis qui sine Iiu-
luerit, nisi pelentibus permitterel Christus (Matth. jus gratix consecutionemoriuntur.
vni, 51,32}; el noverit etiam de ipsis, quas eum fa- 41. Calumniaris rae dicere, < Nihil studii exspe-
cere permittit, diaboli pcrsccutionibus coronas susci- clari ab humana voluntale debere, conlra illud evan-
tare martyribus, utens bene omni genere malorum 1 Mss.,addendmnonsmt.
5 Hic FloriacensisMs.addit, dicendo:Vaticaniquinque,
'
v> vaticaniMss.,quaminania. disputans.
 759 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 760
gelicumquo ait Dominus : Pelite, et accipielis; quce- fieri, el in agnitionera veritatis venire, tam mullos in
rite, el invenietis; pulsate , el aperietur vobis: omnis regnum suum, ubi est certa veritaiis agnilio, qui
enim qui petit, accipit; et quiquwrit, invenit; et pul- nullo ei resislunt volunlatis arbilrio, patitur non vc-
santi aperielur > (Matth. vn, 7-8). Ibi enim vos, ut uire?
video, ponere jam coepislis merita gratiam prxceden- 43. Nisi forle dicturus es , ideo parvulos non in
tia, quod est petere, quxrere, pnlsare; ut his meritis eorum nuinero dcputandos, quos Deus omnes vult
debita illa reddalur, ac sic gratia inaniler nuncupe- salvos fieri, quia ea salute, qux hic inlelligendaest,
lur : tanquam gralia nulla prxcesserit, et cor lelige- salvi sunt ipsi, nihil trahentes omnino peccati. Atque
rit, ut beatilicum bonum peterelur a Deo, ut quxrc- ita tc iutolerabllior sequetur absurdilas. Islo euim
retur Deus, ut pulsaretur ad Deum; fruslraque sit modo benevolenliorem facis Deum omnibus impiissi-
scriptum, Misericordiaejusprmvenielme (Psal. LVIII, mis et sceleratissimis hominibus, quam innocentissi-
11); frustra etiam nos pro inimicis noslris jubeat mis et purissirais ab omni labe peccati: quandoqui-
orare (Matth. v, 44), si non est ejus aversa et adver- dem illos, quia vult eos omnes salvos fieri, vult eliam
sa corda convertere. inlrare in regnum suum : hoc est enim illis conse-
42. Sed ponis apostolicum (estiraonium , et ab eo quens, si salvi fuerint : sed qui nolunt, ipsi sibi ob-
dicis pulsantibus apcriri, qui omneshominesvult sal- sunt. Immensum vero numerum parvulorum, qui
vos fieri, et in agnitionem veritatis venire (I Tim. n, sine Baptismate moriuniur, suo regno adjici non
4) : ut videlicet intelligamus, docentibus vobis, ideo vult, quos ncque ulla peccata, sicut putalis , impe-
non omnes salvos fieri, et in agnitionem veritatis diunl; et, quod nullus ambigit, ejus rcsistere volun-
venire, quia ipsi nolunt petere, cum Deus velil dare ; tati conlraria volunlate non possunt. Sic fil ul esse
nolunt quxrerc, cum Deus velit oslenderc ; noiiint christianos omnes velit, quorum multi nolunt; non om-
pulsare, cum Deus velit aperire. Sed hunc sensum nes velit, quorum est nemo qui nolit: quod abhorret a
vestrum infantes illi ipsa sua tacilurnilate convin- vero. NovitDominus qui sunl ejus (II Tim. n, 19) : et
cunt, qui nec petunt, nec quxrunt, nec pulsant; imo in eorum saluie atque in suum regnmn inlroductione
etiam cum bapiizantur , reclamant, respuunt, relu- certa est voluntas ejus. Sic ergo debel inlelligi quod
ctantur : et accipiunt tamen, et inveniunt, et aperi- diclum est, Omneshominesvult salvosfieri, et in agni-
tur eis, et intranl in regnum Dei, ubi sit eis xterui- tionem veritatis venire »; quemadmodum intclligitur
taiis salus 1 el agnitio veritalis ; longc pluribus in- quod dictumest, Per uniusjuslificalioneminomnesho-
fantibus in istam gratiam non adoptatis ab eo , qui minesad juslificaiionemvitm.
vult omneshominessalvosfierl el in agnitionem verita- 44. Quod apostolicum teslimonium si eo modo in-
tis venire. Quibus dicere non potest, Volui, et nolui- lelligendum pulas, ut dicas omnes positos csse pro
stis (Malth. xxm, 37) :quia si voluisset, quis eorum Mullis, qui justificantur in Christo ( mulli quippe alii
qui nondum liabent volunlatis sux arbilrium, volun- non vivificantur in Chrislo s): respondebilur tibi,
tatiejus omnipotcntissimx restiiisset? Cur crgo non sic eliam illic ubi diclum est, Omneshominesvull sal-
sic accipimus quod dictum est, Qui omnes vult homi- vos fieri, el in agnitionemveritatis venire; Omnesposi-
nes salvos fieri, el in agnilionem verilalis venire; quo- tos esse pro Mullis, quos ad istam gratiam vult ve-
modo et illud accipimus, quod idem dixit apostolus , nire. Quod multo convenientius propler hoc intelligi-
Per unius juslificationemin omnes hominesad juslifica- tur dictum, quia nemo venit, nisi quem venire ipse
tionem vitas ( Rom. v, 18) ? ( hos enim omnes Deus voluerit. Nemo poteslvenire ad me, inquit Filius, nisi
vult salvos fieri, ct in agnitionem vcrilatis venire , Pater, qui misit me, traxerit eum; et, Nemo polest ve-
in quos omnes per unius juslificalionem gralia perve- nire ad me, nisi fuerit ei datum a Palre meo (Joan. vi,
nit ad juslificationem vilx) : ne dicatur nobis, Si 44eJ66). Omncs ergo qui salvi fiunt, et inagnitionem
Deus vult omnes homines salvos fieri, et in agnilio- veniunt veritatis, eo volenle salvi ftunl, eo volcnte
nem veritatis venirc, sed ideo non veniunt, quia ipsi vcniunl. Quia et qui nondum s, sicul parvuli, ulun-
noluni; cur tot millia parvulorum, qui non percepto lur volunlatis arbitrio, eo volente regenerantur , quo
Bapiismale moriuntur, non vcniunt in regnum Dei, creanle generanlur : et qui jara uluntur voluntatis
ubi cerla esl agnilio verilalis ? Numquid aul homines arbitrio, nisi eo volente ac subveniente a quo prxpa-
non sunt, ut non pertineant ad id quod dictum est, ratur voluntas (Prov. vm, sec. LXX), velle non pos-
omnes homines? aut aliquis poterit dicere, Deus qui- sunt.
dem vult, sed ipsi nolunt; qui nondum velle seu nolle 45. Ubi si dixeris milii, Curergo non convertiiom-
isla noverunt, quando nec ii, qui parvuli baptizanlur niura nolentium l voluntates? respondebo, Cur non
alque moriuntur, et per illam gratiam ad agnilionem omnes morituros adoptat lavacro regenerationis in-
veritatis qux in regno Dei est certissiraa veniunt, fantes, quorum adhuc nullas, et ideo nec conlrarias
ideo veniunt, quia ipsi renovari Cbristi Bapiismate invenit voluntates? Si hoc profundius esse pcrspicis,
voluerunt? Cum ergo nec illi propterea non baptizen-
tur quia nolunt, nec isti propterea baptizenlur quia 1 Am.Er. et Mss.,Omneshominesvult venire; omissisin- ,
volunts; cur Deus qui vult omnes homines salvos termediis verbis. >
* llac sententia carent aliquotmanuscripti: et nonnuH
» PleriqueMss.,mternilassalutis. non virificantur,ferunt,nonjustificantur.
* sie Mss.At editi, quianoluerunt,necisti proptereaba- loco,
3 Sicmanuscripti. Editivero,Quiaetsi nondum.
pllzenturquia nolunt. 4 vaticanimanuscriptietfereomnesGaUicani, volentium.
 7«! LIBER QUARTUS. 762
quamutabstevaleat inveniri; utrumque utrique no- mea ponam, unde videant qui hceclegunt, quemad-
strum profundum sit, cur et in majoribus et in mi- modum scriplis meis insidieris, et qua conscienlia
noribus Deusvelit altcri et nolit alteri subvenire : vel tardis, vel ignaris cordibus abutaris, ut ideo te
dum tamen certum et immobile lencamus, non esse existiment respondere, quia non vis taccre. In novis-
iniquilatemapud Deum (Rom.ix, 14), qua quemquam simis enim partibus primi libri mei ad sanclum Pi-
sine malis meritis damnet; ct esse bonitatem apild nianum, cujus cst litultis, De gralia conlra Pela-
'
Deum, qua mullossine bonis mcriiis liberet: demon- gium : < Ista, > inquam, < quxslio ubi de arbitrio
slrans in eis quos damnat quid omnibus debeatur; ut voluntaiis et Dei gratia disputalur, ita est ad discer-
hinc discant quos liberat, qux sibi poena debita re- nendum difficilis,ul quando defendilur liberura arbi-
laxetur, et qux indebita gratia condonetur. trium, negari Dei gratia videatur; quando autem as-
46. Hxc ut christianis cordibus convenit cogitare seritur Dei graiia, iiberum arbitrium putelur auferri,
nesciiis, et vos potius secundum vestram sententiam et cxtera > (De Gralia Christi, n. 52). Tu autem vir
falo ista dicitis lieri. Vestra quippe, non nostra sen- honestus et vcrax, abslulisli verba qux dixi, el di-
(entia est, < falo (ieri quod merito non fit. > Et ne xisli quod ipse finxisli. Ego enim dixi, istam quxslio-
secundum islam definilionein falo fiant hominibus , nem ad discernendura csse difficilem: non aulem di-
si mcritis non fiant, quxcumque fiunt; ideo mcrita xi, non posse discerni. Mtilto minus ergo dicerem,
velbona vcl mala, quantum polesiis, asseritis , nc fa- quodmc dixisse menliris, < negari liberum arbitrium,
lum sil consequens, si merita ncgaveritis. Ac per si gratia commendetur; ct ncgari gratiam, si liberum
hoc dicitur vobis, Si ea qux nullis merilis prxslanltir commendclur arbilriuin. >Redde verba mea , et va-
hominibus, fato fieri jam necesse est, et ideo merita nescet calumniatua. Repone suis locis, ubi dixi, <vi-
aslruenda sunt, ne fatum sit consequens , si merila dealur; > ubi dixi, < puletur: > ut apparcat de re
non sunt: fato baptizantur, fato intrant in regnum lanla quibus abs tc fraudibus disputetur. Non dixi,
Dei parvuli, quorum bona mcrila nulla sunl; el rur- < negari graliam; >sed, < ut ncgari gratia videatur. >
sus, fato non bapiizantur, fato non inlrant in regnum Non dixi, < negari arbitrium liberum , vel attferri; >
Dei parvuli, quorum mala merita uulla sunt. Eccc sed dixi,'< ut puictur attferri. > Et promitlis, < cura
pusilli qui fari nequeunt, vos potius assertores fati libri ipsi ventilari cocperint, quod abs te illa senlen-
esse convincunl. Nos autem cum vitiatx oiiginis ma- liarum mcarum et nudabitur et confodietur impie-
la merita esse dicamus, gratia dicimus intrarc parvu- tas. > Quis non 9 exspeclct sapicnliam disserenlis,
lum in regnum Dei, quoniam bonus cst Deus; et quifidem cognoverit mentienlis ?
alium merito non intrare, quoniam justus est Deus; 48. Quid est autem quod loqueris, < Nihil perlinero
et in neulro csse fatum , quoniam quod vult facit ad laudem gratix, si id donet suis, quod pcccala
Deus. Sed cum sciamus abco, cui misericordiam ct inipiis largiunlur? > Propler pudicitiam scilicct con-
judicium liclelivoce canlamus (Psal. c, 1), istum se- jugalem, quam libi babere videnlur et impii. Homo
cundum judicium damnari, illum sccundum miseri- conlentiose, virlus donatur vera per gratiam , non
cordiam liberari; cur islum polius quara illum da- qux vocalur, et non est. Utquid autcm pudiciliam ct
mnel aut liberel, nos qui sumus qui respondeamus Deo? virginitalem quasi ejusdem geneiis juiigis? Pudicilia
Numquid dicit figmentum ei qui se finxit, Quare sic res est animi; virginitas, corporis. Deniquc el illa
mefecisii?Annon habei potestatem figulus luti cxea- inicgra in animo pcrinancntc , potest isia de corpore
dem massa originis vitiatx atque damnalx facere violenter aulerri; ct cum isia integra manet corpori,
aliudvasin hunorem secundum miscricordiam, et potesl illa in animo lasciva volunlale corruinpi. Pro-
aliud in contumeliam secundum judicium ( Rom. ix, pter quod cgo non dixi, Verum conjugium, sivc vi-
20, 21)? Ideo non ulrumque in honorem, ne hoc me- duilas, sive virginilas; scd, < Vera pudicilia, sive
raisse se existimet tanquam inculpata natura : ideo conjugalis, sive vidualis, sive virginalis, dicenda non
non utrumque in conlumeliam, nl judicio superex- est, nisi qux verx fidei mancipalur > (De Nuptiis et
sullet' misericordia (Jacobi n, 13). Ac per hoc nec Concupiscentia, lib. 1, n. 5). Conjuges cnim el vi-
damnatus ex debito de supplicio jusle querilur, ncc dux et virgines possunt esse , et pudicx iiou esse, si
liberalus gralis de merito supcrbc glorialur; sed po- contaminata volunlaie mcechantur, si spirilu impuro
tius humililer gratias agit, quando in illo a quo debi- slupra perpelranda decerntint: in quibus tainen vc-
tum exigiiur, quid in eadem causa sibi donetur ag- ram pudiciliam dicis essc, etiamsianimo forniceulur;
noscit. quod faccrc omnes impios eloquia divina teslanlur.
47. Asseris me in alio libro meo dixisse , < Negari 49. Quisautemnoslrumdicit, < conjugalium mem -
liberum arbiirium, si gratia commendctur ; et ilerum brorum malum esse consertum, >in quo nuplix benc
negari gratiam, si liberum commendetur arbilrium. > uluntur ad propagandos filios concupisccnlix malo 1
Calumniaris : non hoc a medictum est, sed propter Qux concupiscenlia malum non esset, si sola gcnc-
ipsius quxstionis difficullalem videri Iioc posse di- randi causa ad licilum coiicuWtum moverelur. Nunc
ctum est et puiari. Non est mullum ut ipsa verba
1 AliquotMss.,Pro qratiacontra
tia Deiconlrarelagiiim. Pelagium.Editi,ve qra-
1 Hicncgantem'i)articulamprxtereunt duo 6 vatlcanis
1 Am.el itsn.,superexaltet,
manuscrij.tis.
765 CONTRA JULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 764
vfcro cum ei resistit conjugalis pudicilia , limes est est placere (fle&r. xi, 6), profecto quod vereopus
niali; et ideo bonum est. Unde non < crimen ejus , > est bonum, sine fide non polest esse. Verumtamen
sicul calumniando loqueris, < impunitum fll per re- illa opera qux aperlissime mala sunt, non facit fides
ligionem ; > quia nullius est criminis , quando per qux per dileclionem operatur (Galat. v, 6) : quia
fidei bonum bene utitur libidinismalo. Neque hic dici dilectio proximi malum non operatur (Rom. xm, 10).
potest, ut putas, Faciamus mala ut veniant bona 52. < Bona igitur concupiscentianaluralis, > inquis
(Rom. III, 8); quia ex nnlla sui parle malum sunt (erubescis enim dicere carnalis), « qux cum inlra
miptix. Non enim earum malum est, quod in homi- modum suum tenetur, > inquis, « nulla mali asper-
nibus quos parentes gignunt, non fecerunt, sed inve- sione turpatur l. > Quomodo tenetur inlra modum
neritnl. In primis autem conjugibus, qui ex nullis pa- suum, quxso (e; quomodo tenetur, nisi cum ei re-
rentibus nali sunt, per peccalum accidil carnalis sistilur? Cur autem resistitur, nisi ne impleat desi-
concupiscentix discordiosum malum, quo nuplix deria mala ? Quomodo est igitur bona ?
bene uterentur; non per ipsas nuptias, ut inde 'merito CAPUT IX. — 53. Venis a etiam ad verba illa libri
damnareniur. Quid ergo quxris, < ulrum in conju- mei, ubi dixi, « Nonne illi conjuges primi, quorum
gibus christianis conventuutn s voluptatem, pudici- nuplias benedixit Deus, dicens, Crescite, et multipli-
liam, an impudicitiam nominem. > Ecce respondeo , camini (Gen. \ ,28), nudierant, et non confundeban-
Non ipsa nominatur pudiciiia, sed ejus mali usus bo- tur (Id. li, 25) ? Cur ergo ex illis membris confusio
nus; quo usu bono fitut illud malum nec impudicitia post peccatum, nisi quia exslitit illic indeccns motus,
dici possit. Impudicilia est eni-mejusdcin mali usus qucm, nisi homines peccassent, procul dubio nuplix
flagitiosus; sicut pudicitia virginalis, 3 nullus. Salva non haberent > (De Nuptiis et Concupiscenlia,lib. 1,
igitur pudicitia conjugali, malum de malo nascendo n. G)? Hxc verba mea cum videres secundum Scrip-
trabitur, quod renascendo purgetur *. turas ita posita, ut quicumque eumdera locum libri
50. « Sed si propterhoc, > inquis, « libidinis ma- Geneseos legit aut legerit, approbet sine dubitatione
3
lum, etiam de conjugibus chrislianis proles crimi- quod dixi; prolixa contradicens dispulalione multum
nosa proferlur, sequitur ut pudicilia virginalis sit fe- sudasti, sed non sincerasti. Perslilisti quippe in sen-
licitatis illatrix : et quia in impiis invenitur, > in- tentia tua prava ; quamvis meam rectam ipso expe-
quis, «antecelluntinfidelespudicilixvirtute sublimes, rimento probares non abs te potuisse convelli. In,
chrislianis libidinis tabe pollutis. > Non est itaut qua tua conlradictione prxtereo gestus et jaclationes
dicis; multum falleris. Nec libidinis enim tabe pol- tuas, tanquam hominis anhelanlis , et pervenire quo
luuntur, quilibidine bene uluntur; quamvisgenerent nititur non valenlis, et in nebulis tamen quas pertur-
libidinis labe pollutos, et ideo regenerandos : nec in halus offundil *, se pervenisse fingentis. Sed neces-
impiis invenitur pudicitia virginalis, quamvis inve- sarios articulos sermonis tui, quantum me adjuvat
niatur virginitas carnis; quia vera pudicilia non po- Dominus, comprehendo atque confringo; ut totum
test habitare " in animo fornicante. Ac per hoc non corpus victum jacere conspiciat, qui et illa lua et hxc
anteponitur virginale bonum impiorum bono conju- nostra perlegerit: prxserlim quia illa qux abs te
gali lidelium : 'sed conjuges bene utentes malo anle- multis modis repetuntur, etiam a nobis sxpe de-
ponuntur virginibus male utenlibus bono. Et ideo slructa sunt.
cum fldeles conjugati benc utuntur malo libidinis , 54. Dicis hic inter cxtera, «In hoc quod post pec-
non « apud eos, > ut calumniaris, « propter fidem calum primi liomincs erubescentes membra illa, in
exercctur impunilas criminis, < sed in eis propter fi- quibus esl libido , texerunt, invenisse me unde per-
dem vera 6 non falsa virtus est castitaiis. suadcrem, Deum aeria conslituisse conjugia. > Si
51. Quid autem ad nos perlinet, quia Manichxos ergo aeria essent conjugia sine libidine, aeria erunt
dicere affirmas, < Si quis homicidium conscientia te auctore corpora, quando libido non erit. An istam
formidante commiserit, reus est, quia limuit: si au- libidinem sic amalis, ut quomodo eam prius ante
tem aliquod facinus exsultante perpetrarit audacia , peccatum in paradiso posilis, ita etiam resuscitatis
velut credens se ex fide facere quod male facit, cvasit corporibus ingeratis ? Ego autem non dico, ut me
culpam ? > Quodquidem nunquam audivi dicere Ma- dicere affirmas, « nalurale nonesse* sine quo natura
nichxos. Sed quid ad nos, sive dicant, sive eliam non est: > sed dico, naturale appellari vitium, sine
ipsis calumnieris; cum hoc catholica fides non dicat, quo nunc natura humana non nascitur, qux tamen
quam tenemus, et cujus le pondere urgemus? Nos non sic instituta esl ab initio. ldeoque et hoc malum
enim ea qux videntur opera bona, dicimus non esse non ab illa prima inslitutione naturx, sed a primi
vere ' bona sine fide : quoniam opera vere bona ne- hominis mala voluntate originem ducit: nec perma-
cesse est Deo placere, cui sine fide quia impossibile nebit, sed aut damnabilur, aut sanabitur.
55. < Sententiam meam cimicem > dicis, < qui ut
1Editi,unde. Mss.,ut inde.
3 Am.Er. ac pleriqueMss.,convenlum: minusrecte. 1 Editi,turbatur. Emendanturex manuseriptis.
3 Hicin edilisadditur,ejusdemmali usus. a Am.et Er., venisti.
4 Lov.,purgatur. Cxteri libri, purgetur. 3 Editi,contradicendi:minusbene.
8 7j>editis,7ia»Jm'. 4 in Mss.,offendit.
* Am. Er. et Mss.,veram. 5 vaticani quinqueMss.,naturale esse; omissanegante
' solaedilioLov., vera. larticula,qux est in cxteris libris.
 LIBER QUARTUS. 766
IDOr
ifjstiam vivus, sic fetorem prxstat atlritus : > rum I 0 fidem qualiumcumque caslorum'!
> ut « vincendo me CAPUT XII. — 58. Sed volens ostendere, non
^uasi < verecunderis, loqueris,
' alterere; >vel « tanquam victus ad loca, >ut dicis, omnia qux teguntur, ex peccato erubescenda putari
« cosnosa confugerim, exhorreas consequi atque per- oporlere, multum inaniler mulla commemoras, qux
irnere : quia videlicet parles disputationis tux, qui- in nostro corpore naiuraliler tecla sunt; quasi post
bus atterendus vel perimendus sum , quoniam de pu- peccatum tecla sint, sicut illi bomincs, unde inter nos
dendisloqui cogeris, vclut quidam xdiluuspudor tuus quxslioest, qux anlepeccalumnecpudenda, nec le-
a verborum, >sicut perhibes , «liberlate submovit. > cla fueranl, post peccatum pudenda texcrunt. <Bal-
Quare non potius de bonis qux laudas, libere loque- bus, > inquis, < apud Tullium cum Cottavere diligen-
ris ? quare non est de opere Dei verborum liberias, terque disseruit > (De Naturadeorum, lib.%). < Unde
si ejus inlemerala permanet dignitas, nec aliquid ibi ob hoc pauca ponis, > ut dicis, « ut oneres pudorera
egit peccatum, unde potius incuterel pudorem, et meum, non ea me intellexisse sub magisterio sacrx
verborum comprimeret libertatem ? legis, ad quorum nolionein Genliles solo rationis du-
CAPUT X. — 56. « Si non sunt, > inquis, « nup- ctu pervenire potuerunt: > et ponis Balbi verba ex
tix sine libidine, et generaliler a vobis libido dam- Ciceronis libro, per qux nos doceas, quid senserint
natur, damnatis et nuptias. > Posses dicere , quia Sloici de animalium mutorum masculinisac femininis
damnabilur raors, omnes damnandos esse morlales. diversilatibus, de partibus corporis genilalibus, e't
Si autem libido de connubio esset, profecto anie miris commiscendorum corporum libidinibus. Qux
connubium vel prxler connubium nulla esset. <Non lamen verba, vel Tulliana, vel cujuslibet alterius,
poiest, > inquis, < dici morbus, sine quo non est antequam interponeres, cautissime prxlocutus es,
connubium : quia potest esse connubium prxtcr pec- « quod ideo sub bestiarum occasione sexuum tangat
catum; morbus autem, > inquis, < ab Apostolo pec- effectum, quia proptcr honestatem hoc in hominis
calum diciiur. > Sed respondetur tibi : Non omnis descriptione prxteriil. > Quid est, < propter honesta-
morbus peccalum dicitur. Iste autem morbus poena tcm? > An in sexu hominis honestas confundilur, ubi
peccaii est, sine qua non potest esse humana natura, Deus tanquam in excellentiore natura dignius opera-
nondom ex omni parte sanata. Si autcm proplerea li- tur? Sed docuerunt le Stoici disputare de occultis,
bido malum non est, quia sine illa non fit nuptiarura nec docuerunt erubescere de pudendis. Adjungis
bonum : e conlrario nec corpus bonum est, quia sine deinde, < quomodo ipsum hominem oratione depin-
illo non fu adulterii malum. Hoc aulem falsum est : gai, > ut dicis, < et quomodo disserat alvi naluram
sic ergo et illud. Quis autem nescit conjugalis Apo- stomacho esse subjectam, quod cibi et polionis sit,
slolum prxccpisse, ut sciret unusquisque eorum suum receptaculum : pulmones atitein el cor extrinscciis
vas possidere, hoc esl, uxorem suam, non in morbo spiritum adducant : multa in alvo mirabililer effecta,
desiderii, sicut gentes qux ignoranl Deum (l Thess. qux constarent ex nervis;et quodsit inultiplexettor-
IV, 4,5). Quiergo de hac re Apostolum legit, le luosa, arceatque et conlineat, sive illud aridum sil,
negligit. Et non erubescis islum morbum, vel quod sive humidum quod receperita : » et Cxlera hu-
tu esse , quamvis l pudibundus , faleris , istam libi- jusmodi usque ad illud, < quemadmodum reliquix
dinem inlroducere in paradisum , el tribuere conju- cibi depellantur, tuni aslringentibus se intestinis,
gibusante pcccatum? Ideone tu non in coenoabscon- tum relaxantibus. >Cum ergo posset etiam in besiiis
ditus laiitas, quia a libidine carnis et sanguinis quasi ista describere, cur inde ad hominem transitum fecit,
paradisi flore roseo te coronas , et lanquam libenler nisi quia ista pudenda non sunl; sicut nec in bestiis
tali colore perfusus, et erubescis et laudas? illa de sexuum geniialibus atque naluris, qux tamen
CAPUTXI. — 57. Quid, quod le lantum deleclat lo- in homine pudenda sunt ? ea causa utique, qua pri-
qui, ut quod confitemur et docemus, lanquamnege- mitus post peccatum foliis ficulneis adoperta sunl.
mus, superflua prolixitale sermonis probare coneris ? Nam cum in descriptione humani corporis usque ad
Quis enim negat fulurum fuisse concubitum, etiamsi illa extrema venisset, qua cibi reliquix depellunlur :
peccatum non prxcessissel? Sed futurus fuerat, sicut < Quemadmodum, > inquit, < fiat, haud sane difficilc
aliis membris, ita etiam genitalibus voluntate motis, dictu est: sed tamen prxlereundum, ne quid habeat
non libidineconcitatis; aut cerle etiam ipsa Iibidine injucunditatis oratio. > Non dixit, Confusionis; vel,
(ut non vos de illa nimium contristemus), non qua- Ne quid pudendum habeat oralio : sed, < ne quid in-
- lis nunc est, sed ad nutum voluntarium serviente. jucunditatis. > Alia sunl enim qux horrorem ingerunt
Verum vos pro suscepta vestra tam fideliter laboralis, sensibus, quod deformia sint; alia qux pudorem
ut vim paiiamini, nisieam qualis nunc est, etiam in mentibus, etiamsi formosa sint : quia illa offendunt
paradiso collocetis; non ibi de peccalo diceptes talem delectationem, commovent autem ista libidinem, vcl
factam, sed lalem nullo peccante fuisse mansuram, Iibidine commoventur.
cum qua in illa pace dimicaretur, aut ne dimicaretur, 59. Quid igitur te adjuvant hxc? < Quia ipse, >
quoliescumque surgeret explerelur. 0 sanctas para-
disi delicias! 0 frontem qualiumcumque episcopo- 1 Michaelinuscodex, et in aliis ad marginempluribus
1 Er. etLov., vel Mss.,castrorum.—Morel,Element.Critic, pagg. 216,217,
guod tu qtumtvis; omisso,esse. legit, christianorum. M.
*Lov.,qui. cxteri libri, quia. 8 m Mss., siveillud aridum,sivehumidumreceperit.
767 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINl
"08
inquis,«opifex noster nullum sux arlis crimen agno- lorum, sic magistratuura, sic palrum, sic popu
vit, ut vitalia nostra tam diligenter occuleret. > Absit rum imperia civibus sociisque prxsunt, ul corporiba.
plane, ut artis sux lantus arlifex ullum aguoverit cri- animus: domini autem servos ita fatigant, ut oplima
men. Sed curisla texerit, jam paulo superius ipse pars animi, id est, sapienlia, ejusdem animi viiiosas
dixisii, « ne scilicet > vel inlereanl, vel horreant pu- imbecillasqucparles , ut libidines, ut iracuudias, ut
blicata. > Illa vero qux foliis (iculneis texerunt con- perlurbationes cxteras. > Habesne adbuc quod conlra
juges primi (Gen. 111,7), nec interibant utique, ncc nos de soecularium littcrarum auctoribus garrias ?
horrebant, quando nudi eranl, et non confundeban- Sed si conlra episccpos eloquiorumdivinorum prx-
lur (Id. 11,25). Et nunc pudicitix caulio, polius ne clarissimos traclatores, pro isto (quem a tc Deus
libeat, quam ne horrcat illa species, eorumdemmera- averlat) crrore quxsilurus es quid dicas, quove mo-
brorum devilat aspectum. Frustra igilur leslimonio do illorum sanctiiati resistas; quid libi erit Tullius, ut
Sloicorum juvandam pulasti tuam esse susceptam, non eum in hac sententia desipuisse ac delirasse con-
non sane illis amicam, qui nullam particulam boni lendas?Tace ergo de illiusgenerislibris, etnoli uosinde
humani in corporis voluptate posuerunt. Deniquecle- aliquid contumeliosedocere conari, nequorum te ina-
gerunt in pecoribus potius quam in hominibus, quod niler sttblevari credis, eorum tesiimoniiscomprimaris.
tu facis, laudare libidines. Eorum quippe opinioni CAPUTXIII.— 62. Quidautera demotufeminx, cu-
cOnvenienterait quodam loco Tullius, se non putare jus et ipsam puduit, inaniler argumentandum pulasli?
idera esse arielis et Publii Africani bonum. Qiia ma- Non ulique femina motum visibilem lexit: sed cum
gis sentenlia le oportuit admoneri, quid de humana in eisdcm membris lale aliquid scntiret occullius,
libidine sentire deberes. quale vir senserat; ambo lexerunt, quod alterutrum
60. Sed si talibus litteris ut aliquid agamus, placct, vidcndo in alierulrura commoti ambo senscrunt, et
quia et in ipsisrcperiuntur nonnulla vestigiavcrilatis; vel unusquisque sibi vel alter alteri erubuerunt. Sed
interim qux ipse posuisti, nihil adverstts nos valcrc, loquens vana, < pelis ut ignoscant verecundx aures,
puto quod jam debeasconfileri. Vide nunc ulrum ista cl congemiscant polius, quam indignentur necessitati
qux dicam, non everlant assertionem luam. In libro lux. > Qtiare confundcris de Dei operibus disputare ?
terlio de Republica, idem Tullius hominem dicit, Quare petis ut ignoscalur libi? Nonne abs tc venix
< non ut a matre, sed ut a noverca natura cdiiura in postttlatio etiam ipsa est libidiuis accusatio? < Sed
vitam, corpore nudo, fragili, el infirmo; animo autem si potcrat, > inquis, < virile raembrum et antea mo-
anxio ad molestias, humili ad timores, molli ad labo- veri, nihil ergo novitalis invexit deliclum. > Polerat
res, prono ad libidines : in quo tamen inessct lan- plane eliam anlea movcri, sed non erat indecens, ut
quam obrutus quidam divinus ignisingeniicl mcniis. > puderet'; quoniam id movebat voluntalis imperium,
Quid ad hxc dicis? Non hoc auctor iste male viven- 11011 caro concupiscens adversus spirilum. In lioc
tiura raoribus dixil effectum, sed naturam potius ac- enira exsiilit noviias pudenda, quara defendit impu-
cusavit. Rem vidit, causam nescivit. Latebat cnim dentcr novitas veslra. Nunquam vero ego motum ge-
etim cur essel grave jugum super filios Adam, a die nitalium rcprcliendi generaliter, quod tudicis, < de-
exitus de venlre matris eorum, usque in diem sepultu- dicalive : > sed illum motum rcprehendi, quem facit
rcein matremomnium(Eccli. XL,1); quia sacrisLilte- concupiscenlia, qua caro concupiscit adversus spiri-
ris non erudilus, ignorabat origiuale pcccatura. Si tum : quam vclut bonum cum defendat error tuus,
aulem de libidine, quam defendis, bene seuliret, 11011 nescio quemadmodum adversus illam velut adversus
ei pronus in libidines animus displiceret. nialum concupiscatspirilus luus.
61. Sed si bxc tanquam rainora bona defendis, in 63. <Si in fruclu Iigni iltitis, > inquis, < hxc fuit
qux non debct a supernis aninms inclinari, non quia libido; a Deo facla monslralur, et per hoc bona quo-
libido vilium est, sed quia infimum bonum ; audi ma- que ipsa dcfenditur. > Sed respondetur tibi: Non in
nifcstiora qux dicat in eodem ipso libro de Republica fructu ligni fuit libido , et ideo bonum eral lignum ;
tertio, cum ageret de causa imperandi. < An non, > sed mala cst inobedientia libidinis, qux adversus
inquit, < cernimus oplimo cuique dominalum ab ipsa hominis inobedienliam quam in ligno admisit, Deo
natura cum summa utilitate infimorum datum ? Cur deserente surrexit. Absit enim ut Deus de ligno bono
igilur ' Deus homini, animus imperal corpori, ratio cuicumque xtali illorum hominum quocumque tem-
libidini iracundixque et cxteris vitiosis ejusdem ani- pore beneficium tale conferret, ut haberent in mem-
a
nii parlibus ? > Jaimic saliem docente isto has, quas bris adversariam contra quam pudicitia dimicaret.
bonas esse defendis, vitiosas parles animi confiteris? 64. Novimus aulem < Joannem apostolum, non
Adliucaudi. Paulo posl enira : 1 Sed el imperandi, et mundum istuin, id est, ccelumet lerram, et omnia
3
serviendi > inquit, < sunt dissimililudines cognoscen- qux in eo substanlialiler sunt, qui mundus factus
dx. Nam ut aiiimus corpori dicitur imperare, dicitur est a Patre per Filium, reprehendisse, cum diceret,
eliam Iibidini : sed corpori, ut rex civibus suis, aut Omnia qucein mundosunl, concupiscentiacarnisest, et
parens liberis; libidini autem , ul servis dominus, ' i.ovaniensesperperamcorrexerunt,decensutouderel.
quod cara coercet et frangit. Sic regum, sic impera- Moxautemquodpro, quoniam,posuerunt,quanao,in hoc
1 CasalensisMs.,cum igitur. seculi sunt Am.et Er.
8 SicMss.Editi,adversarinm.
' Editi,quo. sic etiam GallicaniMss.At vaticani,quod. 3 QuatuorMSS.,in eis. Uuus,in ea.
769 LIBER QUARTUS. 770
concupisccnliaoculorttm,el ambilioswculi; qucenonesta aliud esse sentiendi vivacitatcm, vel utilitatera, vel
Patre,sed ex mundoesl >(I Joan. n, 16). Novimushxc, necessitatem, aliud senliendi libidinem. Vivacilas
nolo nos doceas. Sed quam « concupiscenliam carnis senliendi est, qua magis alius, alius minus in ipsis
dixcrit a Pairc non esse,> lu volens exponere,«luxu- corporalibus rebus pro earum modo atque natura
riam inlelligcndamesse >dixisti. Scd cum abstequx- quod verum est percipit, aiquo id a falso magis mi-
ro, cui conscnlialur ul sit luxuria, vcl cui repugnctur nusve discernit. Ulililas sentiendi est, per qiiam cor-
utnon sit, tua libi susccpta occurrit in faciem; ulrum pori vitxque quam gerimus, ad aliquid approlwniluiii
adliuc laudanda, lu vidcris, cui consentire luxuria vel improbandum, sumendum vel rejiciendum, appc-
est, cuirepugnarc coniincntia cst. Ubi miror sidclibc- tendum vitandumveconsulimus 1.Nccessilassenlieiidi
ras, ntrum eam magis debeascum luxuria vituperare , est, quando sensibus nosiris eliam qux nolumus in-
qux fit per ejusassensum ; an eam laudare cumconli- geruntur. Libido autem sentieudi cst, de qtia ntinc
nenlia, quxilli ingerit bellum; in quo bello pudiciliaest agimus , qux nos ad sentiendiim, sive conscntientes
vicloria conlincnlix, Iuxuria victoria concupiscenlix. menle, sive repugnantes, appetiiu carnalis voluptaiis
Tu autem judcx incorruplus atque inlcger cum laudes impcllit. Hxc est conlraria dilectioni sapienlix s,
conlincmiam, viluperesquc luxuriam; sic tamen acci- hxc virlulibus inimica. Hoc malo, quanlum attinet ad
pis pcrsonam concupiscentix (quam lu videris cur ejus eam 3 partem qua sibi sexus uterqne miscelur,
offendcre limeas), ut eam non erubescas cum sua bene uluntur nuptix, cum conjuges procreant fllios
laudarc adversaria, ncc audcas cum suaviluperarevi- per illani, nihilque faciunt propter illam 4. Hanc si
cloria. Sed ahsil ut quilibcl homo Dei sic lc audiat vi- vohiisses vel valuisses asentiendivivacitate, utilitate,
luperalorem luxurix, ut approbetconcupiscentix lau- necessitate discernere, videres quam superfluo lam
datorcm;etcx tuo scrmonc arbitretur bonum, quodin mulla dixisses. Non enim ait Dominus, Qui vidcrit
sc ipso experilur malum. Denique qui concupiscen- mulierem, sed, qui videritad concupiscendum,jam
liam, quam pravc laudas, confligendovicerit; Iuxu- mmchalusesl eam in corde suo (Mallh. v, 28). Ecce
riam, quam rcctc viiupcras, non habebit. Quomodoau- sensum videndi a libidinesenliendi, si pervicax non
tem Joanni aposiolo oblemperamus, si concupiscen- sis, breviter aperleque discrevit. Illud Deus condidil,
liam carnisdiliginius?Rcspondebis, Non est ipsaquam instruendo corpus humanum : illud diabolus semina-
laudo. Et qux illa cst, quam Joanncs dicit a Patre vil, persuadendo peccatum.
non esse ? Luxuria , inquics. Sed luxuriosi non 66. Laudent ergo ceelum et terram et omnia qux
erimus, nisi istam quam laudas concupiscentiam dili- in eis sunt homines pii, et ex his omnibus Detnn
gamus. Ac per hoc, Nolite diligere carnis concupi- consideralione pulchritudinis, non ardore libidinis.
scenliam cum diccbal, luxuriosos non esse nolebat. Sicut auridecus aliter laudat religiosus, aliter avarus:
Ab hac igitur abs te laudala carnis concupiscentia iste, cum pietate venerandi Creatorem, ille, cum li-
diligenda prohibemur, quando a luxuria prohibe- bidinepossidendi creaturam. Movelurcerte animus ad
mur : hxcautem quam diligere prohibemur, non est pietatis affeclum, divino cantico audilo : lamcn eliam
a Patre: hxc igilur concupiscentia quam laudas, non illic si sonum, non sensum libido audiendi desideret,
est a Patre. Duo enim bona qux a Palre sunt, inter improbatur; quanto magis si cantiunculis inanibus
se pugnare non possunt: pugnant auiem inler se con- vel etiam turpibusdelectetur? Cxleri tres sensus cor-
tinentia et concupiscentia : quid horum a Patre magis pulenliores, et quodam modo grossiores sunt 3, nec
velis esse rcspondc. Video quas paliaris augiislias : se foras projiciunt, sed inlerius quod ad eos perlinet
faves quidem concupiscentix, sed erubescis conti- agunt. Odor ab olfacienle discernitur, sapor a gu-
nenlix. Vincal pudor tuus, eoque vincalttr error tuus. stante, taclus a tangente plurima. Non enim hoc est
Cum igiuir a Palre sit conlincnlia, qua debellatur car- calidum et frigidttm, quod lene 6 et asperum, aut isla
nis concupisccntia; sume a Palre continentiam , cui hoc sunt qnod molle ac durum; et ab his omnibus di-
recta fronlc crubuisii: ct vince concupiscentiam, slat quod dicitur leve seu grave. In his omnibus
quam perverso ore laudasii. quando molesta vitantur, ut pulores, amariludines,
CAPUT XIV. — 65. Quin eliam pulasli, omnium xstus, frigora, et quxque aspera, et dura , el gravia ,
scnsuum voluptatem in auxilium convocandam , tan- coramodilatis provisio, non libido est voluplatis. Ea
quam voluptas genitalium nec lanlo palrono sibi sola vero qux his contraria commode sumimus, si niliil
sufftceret, nisi sociarum cuncus subveniret. « Conse- eorum interest ad salutem , vel ad declinandam dolo-
quens enim esse > cxistimas , « ut sensum videndi, ris laborisve molestiam, cliamsi cum aliqua sumurittir
audiendi, gustandi, olfacieudi, alque tangendi, non deleclaiione cum prxslo sunt, lamen cum absunt
a Deo, sed a diabolo nobis faieamur esse collalum; si nulla sunt desideranda Iibidine. Si autem desideran-
coiiccsserimus eam concupiscenliam carnis, cui pcr 1 NonnulliMss.,vtilitas sentiendi
contineniiam repugnamus, non fuisse in paradiso ciemiiset utilibus appetendiscorisulitnlm est, gumnoxiisreji-
mus. quum geri-
anle peccatum, et ex illo accidisse peccalo, quod * Atn.Er. et Mss. Gallicaniac
' pri- valicani, delectationisa-
mum primo homini diabolus persuasit. >Sic ignoras pientim.
vel ignorare te fingis, per quemlibet corporis sensum 3ApudEr. Lugd.et ven. deest
vox, eam. Lov.prseler-
eunt, ejus. M.
4 Floriacensis
e MS.,nisifaciuntproplerillam.
1 rloiiacensisMS. *Apud Lov.,crassioressttnt.
omittit,primum. Editi,leve.AtMss.,lene.
711 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 77*
tur, non est bonum. In quibuslibet enim rebus talis spcr pulmonum inhibeamus officium, quibus velut
domandus et sanandus est appelitus. Quis enim, quan- follibus altcrnantc motu vitalcs fialus baurimus et
tuscumque sit carnalis concupiscentix castigalor, si reddimus. Quanlo essel felicius, si spatiosis quidem
locum thymiamateinlraveritodoralum, possitefficere inlcrvallis, sicut etiam nunc, vel quantumcumque spa-
ut einon suaviteroleat, nisi nares claudal, aut inten- tiosioribus, sine ulla saporis illecebrosa suavitate ci-
tione vehementi alienetur a corporis sensibus? Sed bum perciperemus et potum, quo lantam molestiam *
numquid cura inde fuerit egressus, id domi' sux, vel perniciem pelleremus s ? Nam si in prxsenli vita
vel quacumque pergit, desiderabit? aut si desidera- tempcranter alimenla sumcntes, continentes vocan-
verit, satiare debet istam libidincm, non frenare et tur et sobrii, meritoque laudi habentur 3, nec desunt
conlra concupiscentemcarnein spirilu concupiscere, hujusmodi, qui qtiantum natura petat, aut minus re-
donec ad illam redeatsanitalein, qua niliil ta!e deside- fectionis assumant, malenles, si modo necessiiati
ret? Minimura hoc quidera : sed qui miniinaspernit, congruo 4 fallunlur, minus id sumpsisse quam am-
sicut scriptum est, paulatim decidit ( Eccli. xix, 1). plius : quanto magis in illa dignilate honestum mo-
67. Alimentorum sustentaculis indigemus : si sua- dum fuisse credendum est sumcndorum alimento-
via non sint qux orc sumuntnr, nec sumi possunt, et rum, quo et animali corpori necessaria prxberenlur,
nauseando sxpe respuuuiur; el perniciosa sunt ca- et modus naluralis nullatenus excederetur; sicut in
venda fastidia : non solum crgo cibo, sed etiam cibi paradiso primos homines vixisse credendum est ?
sapore indiget infirmitascorporis nostri; non proptcr 69. Quamvisnonnulli, neque hi contemptibiles, di-
exsaturandam libidinem, sed propter tuendarn salu- vini eloquii tractatores, nullo hujuscemodi victu eos
tem. Cum ergo nalura quodam modo poscit supple- indiguisse potius opinentur , ut ea sola in paradiso
ntenta qux desunl, nonvocalurlibido, sed fames aut voluplas vel alimonia existimelur fuisse, qua dele-
sitis: cum vero supplela neccssiiateamor edendi ani- ctantur et aluntur corda sapientium. Sed ego cum eis
mum sollicitat, jam libido esl, jam malum est, cui senlio, qui sictil illud quod diclum est, Masculumet
cedendum non est, sed resistendum. IIxc duo, id cst, feminamfecit eos, et benedixitillos Deus, dicens, Cre-
faraem ct eilendi amorcm eiiam poeta discrevit, qui scite ct multiplicamini, et implete terram , secundum
postinaris jaclalionem, sociis JLnex naufragis et pe- sextim corporalem atque conspicuttm intclligiint di-
regrinis salis esse judicans tanluin sumere alimenlo- cium : iia cliam quod paulo post seqnitur, Et dixit
rum, quanlum refectionis J indigentia poslularet , Deus, Eccededi vobisomnefenumsativumseminansse-
ait, men , quod est super omnemlerram, el omne lignum
Postquamexemptafamesepulis, mensooque remotx. quod habet in se fructum seminis salivi; vobis erit in
(Hrgtl. /Eneid.l ib. 1, vers. 216.) escam, et omnibusbestiisterrm, el omnibusvolalilibus
Cum vero iEneas ipse ab Evandro rege suscepins est
cmti, et omni serpentirepenli " super terram, quod ha-
hospes, decentiusarbitratus ampliores cxliiberi epu- bel in se animam vitm; et omne fenum viride in escam
las regias, quam necessilas posceret, non saiis fuil ut
(Gen.i, 27-50); non aliter accipiunt, nisi quia ille
diceret, uterque sexus his alimentis qtiibuset animalia cxtera
postquamexemptafames;
sed addidit, corporaliter ulebatur, et habebat ex hoc viclu susten-
et amoreonipressusedendi. tacultim congruum , licet modo quodam immortali,
(,£neid. lib. 8, vers.184.) tamen animali corpori necessarium, ne indigeniia lx-
Quanto magis nos discernere ac nosse debemus, quid deretur; de ligno autem vilae, ne senectute perduce-
necessitas refectionis, quid libidoedacilatisexposcal, retur ad mortem. Sed nulla ratione crediderim, in
quorum negolium est conlra concupisccnlcm carnem illo lantx feliciiatis loco, aut carnem concupivisse
spirilu concupiscere, et condeleclari legi Dei secun- advcrsus spirilum et spiritum adversus carnem, atque
dum interiorem hominem, cjusque dclectalionis sc- in ista confliclatione sine interna pace vixisse; aut
renitalem nullis libidinosis delcctationibusnubilare? spiritum desideriis non repugnasse carnalibus, sed
Nam iste amor edendi non edendo, sed continendo quidquid undecumque libido suggesserat, turpi servi-
est comprimendus. tio peregissc. Remanel igilur, ut aut nulla ibi fuerit
68. Quis aulem mente sobrius non mallet, si fieri carnalis concupiscentia, sed ille fuerit vivendi modus,
posset, sine ulla mordaci voluplate carnali, vel arida ut omnia necessaria congruis membrorum officiis
sumere alimenta , vel liumida , sicut sumiinus hxc sine ullius motu libidinis implerentur (non enim
aeria, qux de circumfusisauris respirando et spirando quia lerra non libidine, sed volunlate motis agricola-
sorbemus ct fundimus? Quod alimentum, cum ore rum manibus seminatur, ideo suos pariendos non
ac naribus sine cessatione sumamus, nec sapit, concipit felus) : aut, ne nimium videamur offendcre
ncc olel quidquam : nec lamen sine illo vel lan- homines, qui voluptatem corporis quomodocumque
tillo spalio temporis, sicut tam prolixe sine cibo 1vaticaniquinqueMSS.,
a Floriacensis lantummolesUam.
ct potu, possumus vivere : ncc ejus indigentia senti- vetus codexprxterit uicdecemversus, ila
lur, nisi moleslia , si ora naresquc claudanlur, vel ut post,(wminesvelleremus,proximesubjungal,sicut in paradiso
vixissecredendumest.
nulu volunlaiis , quantum sinit ipsa molestia, pauli- prtmos 3 ApudLovaniensestantum,laudedigni habentur.
4 SicMSS. Atediti, si modo necessitatiscongruo.Forto
1 Am.Er. et Mss.,domui. legendum, si in modo.
* LOV.,
refeetione: mendose • Editi,reptanti.
773 LIBER QUARTUS. 774
defendunt, ita ibi credatur carnaliura sensuum fuisse tamen in ipso opere suo, quemperraitlitaIiquid,non
libidinem, ut omni modo rationali subdita voluntati, dico sapienlix, sed cujuslibel rei aliud cogitare?
non alias adesset, nisi cum per illam vel saluti esset Nonne illi tolus animus et corpus impendilur, et
corporis, vel stirpis propagini consulendum; el lanta ipsius mentis quadam submersione illud extremum
adesset, ut nulla ex partc mentem de supernarum ejus impletur ? Cum vero vincit etiam conjugatos, ut
cogitationum delectalione dcponeret, nullus super- non propagationis , sed delectationis carnalis cupidi-
vacuus sive importuiius motus esset 'ex illa, nihil nisi late misceantur, quod Apostolus scctindum veniam,
quod prodesset ficret per illam, nihil omnino fieret non secundum imperiuin se dixissc teslatur (1 Cor.
propler illam. vn, 6); ita binc emergitur, et quasi in aitras ' cogi-
70. Nunc vero quam se aliter babeat, qui dimicant tationis post illum gurgilem respiratur, ut flat conse-
adversus eara, hi maximescntiunt. Ingerit se vidcn- quens, quod verum ait quidam, et pcenitendiqux est
tibus vel audientibus aliquid, quamvis propter aliud cum voluptate vicinitas. Quis ergo amator spirilualis
videanl et audiant, ul etiamsi langendi non indc per- boni, eliam sola causa sobolis conjugatus, non mallet
cipit voluplatem, sallem voluptariam cogitalionem vel sine ista si possel, vel sine lam magna vi ejus ii-
inter necessaria qux ad eam non pertinent, niolu lios procreare ? Quod ergo mallcnl sancti conjuges
obrepente furelur. In ipsis porro cogitalionibus, eliam in hac vita, puto nos hoc debere dc illa paradisi vita,
quando niliil illecebrosum adjacct oculis, aut insonat qux mulio melior eral, credere, si nihil melius inde
auribus, qux non conatur etiam obsoleta atque so- possumus cogilare.
pila recordationibus inquielis cum turpi deleclalione 72. Obsecro te, non sit honestior philosophia Gen-
rcfricare, et caslis sanclisque intenlionibus tumultu tium, quani nostra Christiana, qux una est vcra plii-
quoilam sordidx interpellalionis obstrepere ? Jam losophia, quandoquidem studium vel amor sapientix
vero cum ad usum ventum fuerit necessarix volupta- significatur hoc nomine. Vide enim quid in Horlensii
tis, per quam reficimus corpora, quis verbis explicet, dialogo a dicat Tullius; qux magis verba te deleclare
queniadmodum nos modum necessitaiis seniire non debuerant, quam Balbi Stoicorum partes agenlis :
sinal, et ipsum limitem procuraudx salulis, in qux- qux licel vera, tameu de parte hominis inferiorc, hoc
que, si adsunl ', delectabilia rapiendo, abscondat et est, de corporc fuerunt, et te nibil adjuvare potue-
transeat; pulanlibus nobis salis non esse quod salis runt. Vide quid isle pro vivacitate mentis conlra vo-
esl, dum libenler ejus provocalionibusducimur, exi- luptatem corporis dicat. < An vero, > inquit, < volu-
slimantes nosadhuc agere ncgotiumvaletudinis, cum ptnles corporis expelendx, qux vere et graviter a
agamus potius cruditatis ? Quid enim mali fecerimus, Plalone dictx sunt illecebrx esse atque escx raalo-
crapula poenilendas lestatur; quod meiuenles, ple- rum? Qux enim confectio est, > inquil, < valeludi-
rumque minus, quam eximendx fami sufficit , nis, qttx deformalio coloris et corporis, quod lurpe
vescimur : ita ncscit cupiditas , ubi finilur neces- damnum, quod dedecus , quod non evocetur atque
sitas 3. eliciatur voluplate 3? Cujus molus ut quisque est ma-
71. Et hxc quidem vescendi atque polandi tolera- ximus, ita est inimicissimus philosophix. Congruere
bilis esl voluptas, quanta possumus intenlione vigi- enim cum cogilatione magna voluptas corporis non
fiinlibus nobis, ut facilius non impleat, quam modum potest. Quis enim cum utatur voluptate ea, qua nulla
aliquando victus sufGcienlis excedat: conlra cujus possit major esse, altendere animo, inire rationem,
concupiscentiam el jejunando et parcius aliracnla su- cogitare omnino quidquam potest? Cujus 4 aulem
mcndo pugnamus; coque malo bene tunc ulimur, tanlus cst gurges, qui dies et nocles sine ulla mininii
quando per illam nonnisi quod saluli conducibile est lemporis intermissione velit ita moveri suos sensus,
agimus. ldeo autem hanc voluptalem dixi lolerabi- ul moventur" in summis voluplatibus? Quis autem
lem, quia vis ejus tanta non est, ut nos a cogitalio- bona mente prxdilus, non mallct nullas omnino no-
nibus ad sapienliam periinenlibus, si in eas sumus l bis a natura voluptates datas? > Hxc ille dixit, qui
mentis delectatione suspcnsi, abrumpat el dejiciat. nihil de primorum hominum vita , nihil de paradisi
Nam sxpe de magnis rebus inier epnlas non soluin felicilale, nihil de corporum resurrectione crediderat.
•
cogitamus, verum eliam disputamus, atque inter ipsos Erubescamus inierim veris dispulalionibus impio-
ciborum morsus et potionum glutus, niliilo remissius rum, qui didicimus in vcra verx pietatis sanctaque
audiendo dicendoque colloquimur, ct quod nosse vel philosophia, et contra spiriluin carnem, et conlra car-
recolere volumus, intentissime omnino si nobis lega- nem concupiscere spiritum (Galal. v , 17). Sed hoc
tur accipimus. Ula vero pro qua mecum lantis con- unde aeciderit, Ciccro nesciebat: et tamen carnis
tentionibus liiigas, etiam quando ad eam bona inten- concupiscenlix non favebat, quod tu facis; imo eam
tione, hoc est, causa propagandx prolis accedilur; vehementer arguebat, quod tu non solum non facis,
1 EditiAm.et Er.,inqumsiadsunt.Lov.,tiqum adsunt; 1 Er. elLov., auram. Am., aura. Mss., auras.
ormsso, iit qumque.Castiganlurex manuscriplis. 3 FloriacensisMs.,diatogis.
s sicMss.At editi,poenitendo. 3 m Mss.,voluplali.
3 Editi,ubi finiatur necessilas.AliquotMss.,ubi finilur 4 SicAm.et Mss.AtEr. et Lov.,Quis.
necessitas. • Am. et onines Mss.Gallicaoiet vaticani,ut moieum
4 Ediii,siinets sumus.FloriacensisMS.melius, si ineat tur.
smm. * Asa.et Mss.,interdum.
 775 CONTRAJULIANUMPELAGlANUM, S. AUGUSTINI 776
sed facientibus vehcmenler irasceris: qui concupi- pterea hoc non esse in pecoribus malum, quia in eis
sccntias ct spiritus et carnis inler se belligcranles non concupiscit adversus spiritum. Non enim habent
lanquam in bello limidus ambas laudare conaris', rationem,qua libidines subjugcnt superando, faligent-
vclul inimicam meluens habere, qux potuerit alteram ve pugnando. Quis autcra tibi dicit,«semper pecorum
vincere. Quin age potius, ne formides, et lauda con- imitatione peccari? > Quam sentenliam non tibi ob-
cupiscenliam spirilus adversus concupiscentiam car- jectam lanta loquacitale refellere laborasti, ut super-
nis, tanto acrius, quanto caslius dimicantem : illara flua multa colligeres, qux in pecoribus animadversa,
vero repugnantem legi mentis, sine pavorc ullo eadem etiam medicinx disciplina scctatur. Sed ne proplerea
cui repugnat lege mentis condeinna. pularetur, non esse malum carnis concupiscenlia,
75. Aliud est consideratio piilcliriturlinis eliam cor- quia bonum est in pecore, ut eo se oblectet illa naiu-
poralis, sive visibilis, sicut est in coloribus et figuris, ra, cui non polesl inesse concupiscentia sapientix :
sive atidibilis, sicut est in cantibus atque modulis ; ideo diclum est bonum esse pecoris, cujus sine ulla
quam consideralionem, nisi ralionale animal habere repugnantia delectat spiritum; malum aulem hominis,
non poiest: et aliud est commotiolibidinis, qux ratione in quo' concupiscit adversus spiritum.
frenanda esls. Joannes enim aposiolus illam concupi- CAPUT XV. — 75. Convocasti eliam in auxilium
scentiam non esse dixit a Palrc (I Joan. n, 16), qux turbam philosophorum, quasi susceptx tux, si non
concupiscit adversus spirilum. Quam nemo potest bo- possunt pecorum solertix nalurales, saltem doctorurn
nam dicere, nisi cujus adversus eam non amat con- hominum opitulentur errores. Sed quis non videat,
cupiscere spiritus. Quod si lalis non esl in motu ct docirinx te quxsisse jactanliam in commemorandis
ardore genilalium, non adversus eam concupiscat nominibus dociorum hominum seclisque divcrsis,
spiritus, ne advcrsus donum Dei concupiscendo in- quando perspicit quicumque ista lua legil, ad qux-
veniatur ingratus : sed quidqtiid appetiverit detur, slionem qux inler nos verlitur, hxc nullaienus perti-
tanquam illi qux ex Palre est; si autera non est quod nere ? Quis enim audiat, quod abs le commemoran-
detur, boc potius petatur a Palre, non ut auferat vel lur, < Thales Milesius unus e septem sapicntibus,
comprimat, sed ut expleat concupisccnliam quara deinde Anaximander, Anaximenes, Anaxagoras, Xe-
donavit. Quod sapere si desipere cst; ulquid eam nophanes, Parmenides, Leucippus, Democrilus, Em-
comparamus vino et cibo, et aliquid nobis dicere vi- pedocles, Heraclitus, Melissus, Plato, Pytliagorxi, >
demur, quia dicimus, « Nec vinum ebrietas, nec ci- unusquisque cura proprio dogmate suo de luilurolibus
bum condemnet crapula (a) , nec concupiscentiam rebus : quis, inquam, hxc audiat, et non ipso nomi-
infamet obscenilas ; > quando nec ebrielas, nec cra- num sectarumque conglobatarum strepitu lerreatiir,
pula s, nec obscenilas ulla committilur, si carnis con- siestineruditus, qualiseslhoniinum multiiudo ; etcx-
cupiscenlia spiritu adversus eam concupiscenle vinca- islimet te aliqucm magnum, qui hxc scire poiueris ?
tur ?« Excessus, > inquis, < ejus in culpa est. > Ncc Ecce quod appetis : quandoquidem in his omnibus abs
perspicis (quod facillime potuisses. si magis ipsam, te coacervatim commemoratis, quod ad rem qux inler
quam me vincere voluisses), ut non fiat malum ex- nos agilur pertineat, nihil omnino dixisti. Nam prx-
cedendi, resislcndum csse malo concupiscendi. Duo Iocutus es ista diclurus, et aisli: < Omnes philosophi
crgo mala sunt, quortim unum habemus, alterum in scholis licet aliud disserentes, lamen idola cum
facimus, si ci non resislimus quod habemus 4. plebe venerantes, qui de naiuralibus causis aliquid
74. Jam vero et antea diximus (Supra, n. 35), pro- excogitare conati sunt, inler mulias opinionis sux
vanilales a, aliquas lamen veritatis velut lambere par-
1 FloriacensisMs.„ambaspartes laudare conaris. les, qui per caligincm vani 3, liuic lamen dngmali
a MSS.Belgici,Gallicani,et vaticani, frangendaest.
3Tres e vaticanismanuscriptisomittunl,riecebrietasnec contra quod agimus, jure anteferri possunt. > Atque
crapula. ut hoc probares, subdidisti ea qux a me quoque modo
4 Hucin aote excusisirrepserant verba illa,cumforte iri commemorala
sunt, philosophorum nomina physico-
marginequispiamea scripsisset:ideoin pecoribusmalum rum cum
non est concupiscentia,quia non adversusspiritumconcu- opinionibus suis, quas de naturalibus causis
piscit, sedeorum potiusoblectatspirilum. concupiscentia habuerunl: nec tainen commemorare omnes sive vo-
enimsapientimcarenlia, carnali concupiscentim nonresul-
tant, et a bono vitmrationalisaliena,hocbonum habenl quo luisti, sive potuisli. Qua in re homines imperitos nul-
delectantur.Expunximusauctorilate antiquissiniicodicis lo doctorum dubitante 4 fraudasii. Hoc enim demons-
Floriacensiset manuscriptorurnIriumex vaticanis.
(a) Crapulx nomine sicuti solentinterpretesF.vangelii trare susceperas, <omnes pbilosopbos, qui de natu-
l.ucaexxr, 54, et ecclesiasliciscriptores, ipseque inter ralibus causis
aliosBenedictusin Kegula,cap.39, de mensuraciborum, aliquid excogitare conali sunt, jure
scilicetpro slomachinoxa et indigerie, nona vino a quo
est ebrietas, sed a ciboimmodicocreata. Hujusrei igno- • Editi,hominis,quo concupiscit;omisso,in, qux
ralioneturpiter hallucinaturPetrus Petitusin dissertatione culaest in manuscriptis. parti-
qux kis diebusprodiitde Homerinepenlhe, cap. 1S, ubi s Belgicimanuscripltet tres vaticanicumduobusGalli-
« Augustinumnon invalidumpotorem iuisse» perperam canis,inler multas sumvanitalis.
ex eo locoConfessionum , lib. n. 45 : 3 opiniones
colligit 10, cap. 51, Am.,atiquastatnenveritatis,velutlanifermparles, qui
« Ebrielaslonge est a tne, etc. Crapulaautemnonnunquam per catiginem vani.Er. et Lov.,aliquastamenveritates,ve-
«subrepit servo luo. » Est autem crapula ex cibo lutjam ferepares percaliginem vani.castiganlurad vete-
alia gravior, qux facilea temperantibusvitatur : alia res librosGallicanoset vaticanos, nec ab his manuscriptis
levror, qualis viro cuique sobrio subrepit interdumvel distabant Belgici,nisi quod notalur. pro, lambere, legi in
invilo, cum is « in modo necessitati congruo fallilur.» i\s,jam serce: legenlium forsitanla; su. unus e valicanis
Hujuslevioris peccati causa Dei misericordiamimplorat habet, lambuere.
ibidemAugoslinus. 4 ApudLov., milla doctorumdubilatione.
777 LIBER QUINTUS. 778
posse huic dogmati, contra quod ageres, anleferri. > epist. 16 ); cujus nec lu nomen prxlelire potuisti,
Cur ergo , ut de aliis plurimis taceam, cum comme- cum de naturalibus, non de moralibus philosophorum
roorasses Anaximenemejusque discipulum Anaxago- nobis dograata infcrres sive prxferres, qui corporis
ram, (acuisli alterum ejus discipulumDiogenem, qui voluplates vere et graviter dixisse perhibetur illece-
cl a magistro et a condiscipulo suo in rerum naturse bras atque escas malorum (Supra, n. 72.)
opinione dissensit, propriumque dogma constituit? 77. Numquid autem quid dc hominis conditione
Quid, si tale aliquid ipse sensit, ut nobis non esset senserint quos nominasti philosophi, quia et hoc ad
anteponendus, quibus omnes qui de rerum natura naturalem perlinetquxstionem, quod qualilercumque
philosophalisunt, anteponendosesse dixisti; alque ut causa poscebal, commemorandumputasii? Non uli-
hoc quasi ostenderes, te in commemorandis fruslra que fecisli, et recte. Quid enira illi didicerant, vel
nominibus et dogmatibus philosophorum insipienter quid loculi fuerant de primo homine Adam et ejus
inflasti? Ecce prxteristi unum, quem vel ex magislro conjuge, de prima corum prxvaricatione, de serpen-
vel ex condiscipuloquos nominasti, juxta aliendere lis astutia , de nudilate corporis ante peccatum sine
debuisti. An forle timuisti ne DiogenesCynicus puta- confusione, et cum 4confusione conlinuo posl pecca-
retur, aut ille etiam legentibus propter idem nomen lum ? Quid denique»tale audierant, quale illud est
occurrerct, et veniret in mentem quod melior le pa- quod ait Aposlolus, Per unum hominempeccatumin-
tronus libidinis fuerit, de qua exercenda non vere- travit in mundum,et per peccatummors ; et ita in om-
cundabatur in publico? unde illa secta caninum no- nes homines perlransiit, in quo omnes peccaverunt
men accepit. Tu autem defensorem quidem libidinis (Rom. v, 12) ? Harum Litterarum illi atque hujus
profiteris, sed de tua suscepta, quod fidem liberta- veritalis experles, quid de hac re sapere potuerunt ?
temque patroni non decuerat, erubescis. Verum si de hominis conditione dogmata hominum a
76. Verum, obsecro (e, si philosophos nobis ante- sacris Litleris noslris abhorrcnlium nihil judicasii es-
ponere gestiebas, cur non potius eos commemorasii, se ponendum, et reclissime judicasli: quanto minus
qui de moribus, qux pars ab eis philosophix vocatur te qux posuisti adjuvare potuerunt, quid de princi-
elhica, quam nos moralem dicimus, solertissime dis- piis mundi hujus visibilis senscrint, unde inter nos
pularunt ? Hoc enim libi polissimum congruebat , nulla quxsiio vertilur ? Sed mens tua polius, tanquam
qui honeslate quidem menlis inferius, tamen bonum magnum aliquid de philosophorum libris didiceris ,
hominisesse censes corporis voluplatera.Sedquis non jacianlix vanitate subverlitur.
quid prospexeris cernat? Nescilicctin ipsa de volu- 78. Vidcnlur autem non frustra chrislianse fidei
piatequxstione undetecum agimus, honestioresphilo- propinquasse, qui vitam istara fallacix miserixque
sophi te obruerent, quos Cicero propler ipsam hone- plenissimam non opinati sunt nisi divino judicio con-
statem tanquamconsularesphilosophos nuncupavitjet tigisse, tribuentes utique juslitiam Conditori, a quo
ipsi Stoici maxime inimicissimivoluptatis,quorum te- factus cst el administratur hic mundus. Quanto ergo
slimonium ' ex persona Balbi apud Ciceronem dispu- to melius verilatique viciniusde hominum generatio-
tantis, verum quidem, sed quod libi prorsus nihil ne senserunt, quos Cicero in extremis parlibus Hor-
prodesset,inlerponendumjputasli(Supra, n. 58). Quod tensii dialogi velut ipsa rerum evidentia ductus com-
autem nullum hominis bonum censeant corporis vo- pulsusque commeraorat? Nara cum multa qux vide-
luptatem cupicns absconderc, nulla de quxstione mus et gemimus, de hominum vanitate atque infeli-
morali nomiua et dogmala philosophorum, quod citate dixisset:« Ex quibus humanx, > inquit, « vilse
maxime ad rem pertinebat, si aliquid de philosophis erroribus el xruranis fit, ut interdum veleres illi.sive
probandum fuit, commemorarevoluisti. Non enim te vales, sive in sacris initiisquc tradcndis divinx men^
adversus istos defenderet,non dico Epicurus, qui to- lis interpretes, qui nos ob aliqua scelera suscepta in
tum bonum hominisin voluptate corporis posuit, quia vita superiore, poenarum luendarum causa naios esse
non quod illc tu scnlis; sed Dinomachus : hujus dixerunt, aliquid vidisse videantur: verumque sit
quippe dogma tibi placuit. Nam ipse conjungendam illud quod est apud Aristotelem, simili nos affeclos
voluptalem arbitratns est honeslali, ut quemadmo- esse supplicio, atque eos qui quondam, cum in prx-
dum honeslas, ita voluptas per se ipsam appetenda donum Elruscorum manus incidissent, crudelitate
viderelur(VideCiceronem,deFinibus lib.S, el Tuscul. excogilata necabantur, quorum corpora viva cum
Qu. lib. 5). Hanc ergo partem ubi de moribus dispu- morluis, adversa adversis accommodala,quam aptissn
tatur, cum tibi infensam cerneres, altingere limuisli. me colligabanlur; sic nostros animos cum corpori-
Nams ubi maxime controversia isla versalur, quanti bus copulatos,ut vivoscummorluis esse conjunctos.»
et quales, el cujus apud Genlesglorix philosophi tibi Nonne qui ista senserunt, multo quam tu melius gra-
prxferantur, vides : maximeque ipsc Plato, quem vejugum super filios Adam et Dei potentiam justi-
Cicero appellare non dubitat pene philosophorum tiamque viderunt, eliamsi graliam, quse per Media-
deum (De Natura deorum,lib. 2, el lib. 4 ad Atticum, torem liberandis hominibus concessa est, non vide-
1 Am.etnostri omnes Mss.,quorum testimonioex per- runl? Ecce ego inveni quod libi de illis genliliura
sonaBalbi.
s Mss.non habcnt, mm : neque novam sententiam philosophorum lilleris possit jure prxponi, te insli-
inchoantnisi post, versalur, ad verba, Quunliet quu-
ks. 1 in manuscriptis
Gallicaniset Vaticanisdeest, cwt. i
SANCT.AUGCST.X. ( Vingi-cinq.} M
77» CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINl 780
gante, qui de illis nihil tale invenire poluisti, et ut stolioa transtulisti. Quod enim abs le positum est
nie admoneres quod adversus te invenirem, tacere verecundiora,in grxco legitur atrxri/wva.Qnod autem
rioluisti. sequitur, majorem honestatem habent, in grxco est
CAPUT XVI. —79. Quid, quod de Apostoli te- £UT-/»,uoffiiv>jv, quod integrc inlerpretalum est, honesta-
stimonio pro te esse existimas, quod est contra te ; lem. Unde apparet illa qux a^yo-m dicta sunt, inho-
et membra nostra, qux utique ante peccalum nuda nesla laline appellari. Postremo quod adjunclum est,
erant, nec confundebant eos quibus inerant, pudenda <7«<E autemsunt honesta nostra,grxcus babet eu-«Zrj/iova.
fuisse asseris, nesciens quid loquaris ? Ego enim de- Unde raanifestuni est illa qux «ir^ova dicta sunt,
bui adhibere testimonium, quod ipse adhibuisti, ubi inhonestaesse. Qtiamvisel nulla grxcorum conside-
ait Apostolus, Multo inagisqum videntur infirma esse ratione verborum eo ipso debuisti admoneri, inho-
corporis nostri, hmc necessaria sunl: et cxlera qux nesta esse illa qux abundantiorem honestatem ha-
pro nobis ipse posuisli. Sed operx prelium est con- bent velaminis ; quando eaqux hoc opus non habent,
siderare, quomodo eo veneris, ut hxc diceres. <Jam honesta sunt dicta. Quid est enim, Quce autem Ito-
igitur, > inquis,« tempus est ut ostendamus extra nesta sunt nostra, non opushabenl; nisi, Illa inhonesta
naturx testimonium eliam aliqua attctoritate legis, sunt, qux opus habent? Honeslas ergo adhibetur in-
sic noslra membra fuisse formala.ut alia verccundia, honestis, cum rationalis nalurx sensu ipso verecun-
alia liberiate gauderent. Ad quod confirmandum, > danle velantur. Eorum quippe honestas et honor est
inquis, « Genliumcilelur Magister,qui scribensad Co- velamentum, tanto abundantius, quanto magis inho-
rinthios ait, Corpus noslrtm non esl unummembrum, nesta sunt. Quod profecto non diceret Apostolus, si
sed multa. > Deinde, cum apostolica verba subnecte- corpus tale describeret, quale habebant homines,
res, quibus ille mirifice explicavit unitalcm consen- quando nudi erant et non confundebanlur.
sumque membrorum : < El quia pauca, > inquis, 81. Vide igitur quam impudenter « ideo > dicas
« totius corporis membra nominaverat, atque pro < homines fuisse primilus nudos, quia ad solertix
sua honestategeniialia loca directeappellare nolebat. > humanx operam ut se legerent pertinebal, qux non-
Nonne hisverbis luis te ipseredarguis? Honestas er- dum in • illis fuit. >Unde fit consequens ut ante pec-
go erat non appellare directe , quod Deus facere di- catum inertes , peccalo autem factos credas esse so-
gnatus est recte; et quod creare non puducrat ipsuni lertes. Quam porro mullis inaniter dictis quasi ele-
judicem, pudebal enuntiare prxconem, Quando istud ganler aculequc concludis dicens, < Non igitur quia
ila csset, nisi qux ille feceral honesta condendo, peccaverant, genitalia vel diabolica vel inhonesia fe-
nos fecissemusinbonesta peccando? cerunt; scd quia pavitabant, in ea quaprimum fue-
80. Inde subjungis de bac re apostolicum leslimo- rant hoiieslale permanentia membra lexerunl! > Ad
nium, quod ita seriptum esse commemoras: Multo quod respondeo, diabolica quidem membranon esse,
enim magis qumvidenlurinfirma esse corporis nostri, qtianlum ad eorura substantiam, figuram, qualita-
hmcnecessariasunl: et qnm putamus inhonorabilioral temque peninet, quara condidit Deus: sed si eadem
essemembra corporis, his honoremabundantioremcir- membra in qua prius fuerant honeslale manserunl,
cumdamus; et qum verecmda sunt noslra, majorem cur ea dixit Apostolus inhonesta ? Bene quod ipse
honestatemhabent: qum aulem sunt honesla nostra, confessus cs, illa membra fuisse prius honesta : non
nulto egent; sed Deus temperavitcorpus, ei cuideerat eniin aliud posses nisi blasphema opinione senlire.
abundantioredato honore a, ut non sit scissurain cor- Quseigitur Deus honesla fecerai, dixit Apostolus in-
pore, sedeadem ipsa pro se invicem cogitent membra honesta. Causamrequiro : si hoc non peccato factum
(I Cor. xn, 12,22-25). Quibus diclis lanquam victor est, undc factum cst ? Quishonesta Dei opera deho-
exclamas : « En verum intellectorem operis Dei, en nestavit, ut ea inbonesla sanctus Apostolus dicerel ?
fldelem saplentix ejus prxdicalorem. Verecundiora, Utrum habiludo, in qua est solertia creantis ; an li-
inquit, nostra majore honestatecontegunlur.>Ad hoc bido, in qua est pcena peccanlis ? Nam etiam nunc
certe unum verbum totain causam luam religandam quod Deus ibi facii, bonestum esl: quod origo con-
putasli, quod Apostolum dixisse legisti, verecundiora trahit, inhonestum. Et lamen ne sinl scissurx in cor-
nqstra. Si autem legisses, inhoneslanostra, nullo mo- pore, conlribulum est divitiilus scnsui naturali, ut
doulique hoc testimonium ponere auderes. Nullo pro invicem sollicita sint membra : el quod dehone-
modo enim Deus, et, hoc quod est pejus, anle pecca- slavit concupiscenlia, contegat verecundia.
lum, aliquid faceret in membris humani corporis in- 82. Sed dicis, < Cur audita voce Dei deambulanlis
honestum. Disce ergo quod nescis, quia diligenter in paradiso absconderunt se Adam ct mttlier ejus,
quxrerenoluisli. Inhonesta dixit Apostolus, sed non- cum perizomata illa sufficere potuissent > ( Gen. m,
nulli interpretes, in quibus el iste est, quantum arbi- 8,7), si de genitalium nudilate erubuissenl3? >
tror, quemlegisti, credo verecundali verecundioradi- Quid esl quod dicis, non inveniendo quod dicas; nec
xeriunt, qux ille dixit inhonesta: quod probatur ex attendis, quod animo trepidanle a facie Domini,abs-
verbls in ipso codice scriplis, unde ista verba apo- trusiora lalibula quxsierunt ? Illa vcro lumbis cir-
1FloriacensisMS.,qucenondumillis fuit, omisso,in.
>sic MSS. Editi,inhonorabiUa. * ln MSS.deest, si de genitaliumnuditate erubutS'
»sic Mss.Editi,abundantioremdandohonorcm. sent.
781 LIBER QUINTUS. 782
cumposita tegmina, raotum qui ibi senliebalur eru- seria generis humani. Homo es, huraani nihil abs te
bescendovelarunt. Si cum nudi essent, non confun- alienum puta( Terent. Heaut. acl. 1, seen. 1, vers.'
debanlur; restat ut confusione se texerint. Confusio- 25 ); etin iis quxnon pateris, compatere palienti-
nem inhoneslatis esse, non dubium. Ideoque ibidi- bus. Quamvis et ipse, quanialibet terrena felicitale
ctum est, Nudi erant, et non confundebanlur(Gen. n, prxpolleas, nullura sine bello intestino diem ducis :
25) : ut appareat confusione faclum, qttod postea si lamen quod profiteris implere conaris. Sed in iis
pudenda texerunt. Hic autem ubi se absconderunl in qux meminisse jam non potes , parvulos intuere,
medio ligni paradisi, respondit Adam : Voceinluam quot et quanta mala patianlur, in quibus vanitaiibus,
audivi deambulantisin paradiso , et limui, quia nudus cruciatibus , erroribus, terroribus crescant. Deinde
sum. Illud manifesta confusio, istud occulta conscien- jam grandes, etiam Deo servicnies lenlat error, ut
tia, qua delinquente inlrinsecus accidit mauifesla dccipiat; tentat labor aut dolor, ut frangat; tentat
confusio : illud ergo fecit pudor, hoc timor; illud libido, utaccendal; lental mceror, utsternat; tentat
erubescenda concupiscentia, hoc punienda conscien- typlius, ut cxtollat. Et quis explicet omnia festinan-
tia; demenli scilicet similis, quando eum qui, cordis ter,quibus gravalur jugum super ftlios Adam?Hu-
cernebatinterna, corporis occultatione fugiebat. Quid jus evidentia miserix gentium pbilosophos nihil de
est aulem quod ait Dominus , Quis nuntiavit tibi quia peccalo primi hominis sive scientcs, sive credcntes,
nudnses, nisi de ligno de quo prmceperamlibi ne man- compulil dicere, ob aliqua scelera suscepta in vita
ducares, manducasti(Id. m, 10,11 )? Quid est gu- superiore peenarum luendarum causa nos esse natos,
slato cibo proliibilo nudilas indicata, nisi peccato nu- et animos nostros corruptibilibus corporibus, eo sup-
datum quod gratia contegebat? Gratia quippe Dei plicio quo Elrusci prxdones captos affligereconsueve-
magna ibi erat, ubi terrenura et animale corpus be- rant, tanquam vivos cum mortuis esse coujunctos.
slialem libidinemnon habebat. Qui ergo vestitus gra- Apostolus autem ampulal opinionem, qua creduntur
lia non habebal in nudo corpore quod pudcret, spo- singulx animx pro merilis ante actx vitx diversis
lialus graiia sensitquod operire deberet. corporibus iuseri. Quid igimr restat, nisi ut causa
83. < Fugienda, > inquis, < opinio est, qux pulat istorum malorum sit aut iniquilas vel impotenlia
vel in membris hominum, vel in sensibus membro- Dei, aut poena primr veierisque peccati ? Sed quia
rum aliquid diabqlum condidisse. > Quid nobis obji- nec injustus, nec impotens est Deus; restat quod non
cis vanas exorbitationes luas ? Non aliquid diabolus vis, sed cogeris confiteri, quod grave jugum super
qttod ad naturam horainis pertinet condidit: sed filios Adam a die exilus de ventre malris eorum
quod Deus bene condiderat, peccati persuasione usque in diem sepulturx in matrem omnium ( Eccli.
violavit; ita ut illo vulnere quod faetum est per duo- XL,1) non fuisset, nisi delicti originalis merilura
rum hominum liberum arbilrium, totura genus clau- prxcessisset.
dicaret humanum. Ecce circumslat sensus tuos mi-

LIBER QUINTUS.
AggrediturlibrumJulianitertium, docetque primutu cur novanrlixresim, qux peccalumsi originisrejicit, detestetur
mullitudochristiana; quranimirumvidet imaginemDei lanlosliicin parvuliscrucialuspati, et absquesacramentorege-
neralionisintereant, novitexcludia regnoDei.Perizomataa parculibusprimisob pudoremex peccatovenientemassuni-
pta fuisseprobat.Peccatumposse esse prxcedenlispeccalipoenam : velulicum Dcusimpiostradit in reprobunisensum,
ut faciantqux nonconveniunt.Ex eademenimdamnationismassa peccatorcsalios esse gratis electoset prxdestinalos,
quosper misericordembonitatem adductl ad pceuitenliam, aliosvasa irx lactos, quos secundum justum judiciumnon
adducit.Concupiscentiam non ideolaude dignam,quodper eamhominisinobedientiapuuiatur: sed vitiumessc, alque in
eis etiam qui pravisipsius motibusnon conscntiuut, semper malum. QuomodoinlclligendumApostolidiclum, it sciat
MarixcttmJoseplrfuit, conjugium.FrustraJulra-
unusquisquesuumvas possidere,etc. Verumsine concubituesse, qualetraductum.
num ex Aristoteliciscategoriisarguere contra peccatumex parentiuus ostendit quidcarocbrisli a cxlcrorum
hominumcarne peccatidistet. Manichaeis minimefavereCatbolicos,dumlibidinismaltimet origiualepeccatumagnoscunt,
sed Pelagianospotius, cum «de ea re qux a peccato libera est» dicunt « peccatanonnasci.» passimvero monslrat,
incassumniti adversarium, ut pro se aliquidex ipsiussenlenliis quasi inler se contrariiselicial.

CAPUT PRIMUM.—l.Ordo ipse poslulat, quo-
niam primo secundoque respondimus, quid liber luus
tertius contineatdeinde videamus : et respondeamus
pestilentiosis laboribus tuis, quantum Dominus opi-
tulatur, salubribus laboribus nostris; tenenles in-
stitutum modum, ut ea qux non habent ad rem qux
inler nos agilur pertinentem conlroversiam, transea-
mus; ne qui hxc nostra nosse voluerint, plus laboris
et temporis in opere legendi, quam in discendi ulili-
tate consumant. Quid ergo opus esl, ut aliquid ad-
versusea dicam,qux in principio posuisti libri htijus
solitaetvana, < de invidia quam vos suslinerc pro ve-
ritate jactalis, et de paucitale velut prudentium qui-
bus vos placere gaudetis ? > ttxc enira et veterum et
novorum omnium vox est lixreticorum, ipsa consue-
tudinc jara sordidata atque protrita'. Et tamen ne-
cessilate compellitur talibus panrris indui tam magna
eliam veslra superbia,qux sic tenditur etinflatur, ut
eos deformius dum gestit ostentare, disrumpat. Tuas
etiam calumniosissimas contumelias non est necesse
sxpius refulare, quibus me unum nominatim videris
appetere; et in tot ac tanta catuoljca luraina, tacitis
eorum nominibus, vel insanus insilis, vel cxcus of-
<Rr. et Lov.,pertrita.
783 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 784
fendis. Unde tibi duobus prioribus libris sic me re- tem; > si hxc ipsa tua verba consideras, adversus
spondisse arbilror, ut a nullo amplius requiralur. te illos firmissimos reddis. Neque enim alia causa
2. Exaggeras quam sit < difficilispaucisque conve- est, cur novitatem vestram dctestelur etiam muliiiu- >
niens eruditis sanclarum cognitio Litterarum: > vi- do chrisliana ', a cujus velut imperito judicio ad
delicet, « ut Deus hominum, sicut universi conditor', paucos vestros, quos vidcri cupis prudentissimos et
etjustuset vcrax ac pius, idem s donorum suorum doctissimos, provocas ; nisi quia Deum et hominum
in homines cumulaior probetur; quia una est, >ut conditorem, ets justissimura cogitant, et suorura
fateris, « optima causa studiorum bonorum, ut hono- tantos crucialus conspiciunt parvulorum, ui sub
relur Deus. > Quem tamen sic honoras, ut parvulo- Deo creatore optimo alque juslissimo nullo modo
rum liberatorem neges per Christum Jesum, id cst, imago ejus in illa xtate tanta mala paterelur, si non
Salvatorem, cujus eos Baplismale sic ablui dicitis 3, esset originale peccatum. Quorum si quisquam ge-
ut non consequantur salutem, tanquam medico non stans parvulum filium, te sine clamore invidioso, et
indigeant Christo; humanx originis venam sagaciter in parte ubi nullus audiret, compellaret ac dicerct,
inspiciente, ct eos sanos pronunliante Juliano. Quan- Ego ea menle, intelligentia, ratione , in qua snm fa-
to melitis niliil omnino didicisscs, quara per istara ctus ad imaginem Dei; lantum amo regnum Dei, ut
veltit scientiam legis, in qua te turgidus jactas, non hominis magnam judicera poenam, si co nunquam
sanc dttce Dei lege, sed veslra potius vanitate, ad possit inlrare. Itane vero tu non homo de lurba im-
hanc impiam prxstimptionem inimicam fidei chrislia- peritorum, sed inler paucos prudentissimosregni il-
nx cttux animx pervenisses. lius amalor, tanto utique ardentior quanlo magis te
3. « Seulenlia, > inquis, «vestra tam deformis ct flagranlissima paucorum socielas in illud acccndit,
vana est, qnx et Deo iniquilatem, ct diabolo condi- nec facitinde torpescere frigidior multitudo, respon-
lionem hominum, et peccato substantiam, et con- surus es homini aique dicturus, Non solum magna
scientiam sine scientia parvulis conatur adscribere. > non est, sed nulla omnino posna est imnginis Dei,
Breviter respondeo : Sententia noslra nec deformis nunquam posse intrare in regnum Dei ? Puto quod
est; quia speciosum forma prx filiis hominum Salva- nec uni homini, cujus nec vim nec teslimonium for-
torem prxdicat omniura hominum (Psal. xuv, 3), midabis, hoc dicere audebis. Te itaque sive respon-
ac per hoc etiam parvulorum : nec vana est; qux * dente quodlibet, sive (quod magis a (e exigeret si
non frustra, sed prxcedente peccato dicit hominem non christiana, certe humana verecundia) relicente,
vanitali similem factum, cujus dies sicut umbraprxter- ingereret aspectibus luis parvulum suum, dicens :
eunt (Psal. CXLUI, 4): nec Deoadscribit iniquitatcm, Justus est Deus; quid mali est, quod innocentera
sedpotiusxquilalem; quia non injuste tot et tantis ma- hanc ejus imaginem prohibet inlrare in regnum ejus;
lis, qux sxpissime cernimus, eiiam parvulusplectitur: si non hoc est peccatum , quod per unum hominem
necdiabolo conditionemhominum, sed humanx origi- inlravit in mundum (Rom. v, 12)? Puto quod nulla
nis depravationem; nec peccato substantiam ", sed in tibi aderit sapienlia, qua tibi videaris illo indoclo
primis hominibus actura, in eorum vero posleritate homine doclior; sed si a te recesserit impudenlia,
contagium : nec parvulis conscienliam sine scienlia, illo infante remanebis infaniior.
in quibus nec scienlia est, nec conscienlia; sed sci- CAPUT II. — 5. Sed prooemio terminaio, quo
vit illo quid fecerit in quo omnes peccaverunt, et imperitos admonilos removisti, et paucorum libi au-
singuli malum inde traxerunt. res erudilissimas prxparasti, quid dispulationisag-
4. Tuautemqui 6 multitudinemprxstruisidiolarum, grediare vidcamus. Nescio quid enim salis aculum
quos appellas < simplices, qui, aliis occupati negotiis, tibi venit in menlcm, quod te in secundo libro tuo
nihil de eruditione ceperunt, sola tainen fide ad Ec- fugerat, cum de membris pudendis, qux post pecca-
clesiam Christi pervenire curarunt, ne facile obscu- tum rationali verecundanle nalura flculneorum ad-
ris quxstionibus terreantur, sed credentes Deum ve- operla sunt tegmine foliorum, multa dixisses; fruslra
rumconditoremessehominum, indubitanter 7 quoque refutare conatus quod ego dixeram, < Cur ergo ex
teneant quia pius est, quia verax , quiajustus; aique illis membris confusio posl peccatum, nisi quia cx-
hanc xstimationem de illa Trinitate servanles, quid- stitit illic indecens motus >(DeNuptiis et Concupiscen-
quid audierint huic convenire senlentix, amplexen- tia, lib. 1, n. 5)?~Quid igitur excogilasli, quod ila
tur atque collaudent: nec hoc eis ulla vis argumcn- tibi placuit, ut nec flnito volumine, ubi hanc qux-
talionis evellat, sed detestentar omnem auctoritatem slionem tam diuturna loquacitate versasli, jam hoc
atquc omnem societatem contraria persuadere nilen- putares omittendum? Scriptura esse-dicis, Et fece-
1SicpleriqueMss.Aliicum Am.et Er., ul Deushonti- runlsibi vestimenta(Gen. m,-7), aliamque interpre-
numsicut universorumcondilor. Lov.,ut Deussicul uni- tationem habere commemoras perizomala: ct vesti-
versitatisconditor;omisso,hominum.
a Floriacensis menla perhibes < totius corporis indumentum intelligi
Ms.correctus,ita.
3 Editi,dicis. MSS.,dicitis. posse, quod ad pudoris refertur oflicium. > Ubi mi-
4 Lov.,quia. In editisaliis et Mss.,qum. ror istum interpretem quera legisti, si Pelagianus
» Apud
HicEr. addit,deputamus.Lov.,deputat. Am.cumnon- non
nullisMss.,deputan. Abesta melioribusmanuscriptis,ut fuit, ex eo quod grxcus ait perhomata, ve-
subaudiatur, adscribit.
• Uovanienses expunxerant,qui. <AliquotMss.,chrislianorum.
.»LOY,et Belg.Mss.,imhffltate. »copulativapan**4s,et, omissahic apud IOT.
785 LIBER QUINTUS. 786
slimenta potuisse transferre. Verum et hic si pudor re. Quarnvisctiam si ncscias, non usque adeo te ar-
adsit, ad cujus officiumvestimcnta asseris perlinere, bitror, non humanum eloquium, sed humanum ha-
nequaquara persuadere conaberis horaines primos bilum velle pervertere, ul perizomata ctiam super
peccato magistro ista pudoris officiadidicisse, et in humeros levare coneris; aut cis ita latera illorum ho-
eis prius duas quasi socias et amicas convenienlcr minum fuisse conlecla, ut genilalia tolxque lumbo4
habilasse innocenliamet impudentiam. Quando enim rum cum femoribus partes nudx relinquerentur.
nudi erant, et non confundebanlur, inverecundi erant Quid ergo le adjuvat, et non mepolius, ex quanta-
secundumtuam disputationem, et a naturali pudoris vis parte corporis superiore inferiora velata sinl, ubi
sensu abhorrebant: sed videlicet ab ista pravitatc lex inmembris repugnans legi mentis (Rom. vn, 23)
peccandocorrecti sunt, et sensus reprobus prxvari- affectu sentiebatur amborum, et altcrno excitabaitir
cationis factus cst in eis doctor pudoris. Pudenles aspectu, inobcdientium pravitatem sux inobedientice
quippe fecit nequilia, quos impudentes juslilia facie- novitate confundens? Qux quanto turbulentius move-
bat. Imo vero tua ista senlentia ila est indecenter batur, tanto verecundius fieret; si caro cujus eam
impudens et deformiter nuda, ul eam , quantalibet stimulabat aspcctus, aliquanto spatiosius velarclur.
foliaverborum consuas, operire non possis. Sive igitur a lumbis, sive a Iateribus demissa sint
6. A picloribus me didicisse derides, quod Adam tegmina , pudenda sunt lccla : qux pudenda noh"es-
ct mulier ejus pudenda contexerint; et Horatianum sent, nisi legi mentis lex peccatiinvide repugnaret'.
illud decantatum audire me prxcipis, Sed ubi manifesla res cst, Scriplurx divinx sensui
Picloribusatquepoetis nostrum sensum adderc non debemus: non cnim hoc
Quidlibetaudendi semperfuit aequapotestas. flt huniana ignorantia, sed prajsumptione perversa.
(rn Artepoetica,vers.9, 10).
Ego vero non a pictore inanium figtirarum, sed a Adam ct mulier ejus , qui nudi eranl ante pcccatmn,
et non confiinclcbanlur, mox ut pcccavcrunt, quas
scriptore divinarum didici Lilterarum, quia ilii prinii
homines antequam peccarent nudi erant, el non con- partes corporis amicierint, perizomatum nomine sa-
fundebanlur. In quibus absit ul tanla innoceuiialam lis evidenler expressum est. Videmus quid lexerinl:
iinpudensesset: sed nonduminerat quodpuderet.Pec- nimix insipienlix est adliuc quaerere, niniix impu-
caverunt, altenderunt, erubueruni, operuerunt (Gen. denlix adliuc negare quid senserint. Nam lu quoquo
n, 25-in, 11): et adhucclamas, < Nihil illic indccens cum ohslinatissime contradicas, usque adco judicasti
nihil aliud humanis occurrcre sensibus, nisi concupi-
novumque senserunt. > Ilanc planc impudeniiam
tuam nimis incredibilera, absit ut dicam, nullus lc scentialcm motum erubesccnlesilloshomines ingeni-
apostolus aut propheta, sed nec piclor docuit, nec talibus tegere voluisse; ut perizomata erigerc ad la-
tera conareris, aut operiens Iatus ubi pcccatores nihil
poeta. llli quippe ipsi, quibus « quidlibct audendi, >
sicut eleganter diclum videlur, « semper fuit xqua mali sensisse conlendis, aut deformiicr nudans, quod
potestas; > confunderentur (ale aliquid ridendum magis tegendttm esse consentis.
fmgere, quale le credendum non confunderis dispu- CAPUTIII. — 8. Inseris alia de libro moo verba,
lare. Duas cnimsimul habitantes, quarura altera est ubi dixi, < carnis inobedieniiam inobcdienli homini
optima, allera est pessima, velut inter se convenien- dignissimeretributam; quia injustum erat ut obtem-
tes atque concordes, innocentiara scilicet atque im- perarelur a scrvo suo, id est a corporc suo, ei qul
pudentiam , nullus pictor pingere, nullus poela ca- non oblemperaverat domino suo i(De Nuptiiset Con-
nere auderet : nec eorum quisquam ita de sensibus cupiscentia, lib. 1, n. 7) : et conaris ostendere,
< hanc inobedienliam carnis potius esse laudabi-
desperarelhumanis, utetiam hocsibi audendi xquam
crederet potestalem, sed insanam potius vanila- lem, si pcenapcccati esi; > el tanquam persona sit
tem. aliqua, qux peccatorem scienter affligat, sic eam
7. In eo vero quod aisli, « Si illi interpretationi < velut ultricem sceleris, et in hoc Dei minislram, >
qux perizomata, id est, prxcinctoria posuit, fave- tanquara magnumaliquod bonum colhurno sermonis
tur, latera magis dicam tecta fuisse quam femora; > cxornas. Nec cogitas posse te isto inodo Jaudare an-
malos , qui ulique non sunt nisi prxvaricatores
primura doleo, sic tc abuli corum ignorantia qui gelos
tamen Deum meritas poenas
grxce nesciunt, ut eorum qui sciunt judicium re- atque impii, per quos
veritus non sis. Sed commodius accidit, ut ipsa pe- irrogare peccantibus, sancta Scriptura testatur, di-
rizoraata qux leguntur in codicibus grxcis, tan- cens : Misitin eos iram indignalionissum, indignalio-
nem et iram el tribulalionem,immissionemper angelos
quam verbum sux lingux mos latinus usurpet. Proin-
dc cum perizomate l non femora, sed latera contegi malos (Psal. LXXVII, 49). Lauda eliam istos, lauda
corum principem satanam , quia et ipse vindox pec-
poluisseasseverasli, pulo quod te eliam ipse risisti.
Quis enira doctus vel indoctus ignoret, quas perizo- cati fuit, quando ei Iradidit Apostolus hoininem in
niala contegant corporis partes? quod nomen tegmi- interilum carnis (I Cor. v, 5). Yaldeenim disertus es
nis etiam in feminarumdotibus frequentari et xsti- ' conlra graliam Chrisii, et idoneus dicere panegyri-
mari solet, neque id alligari nisi zona qux lumbos cumsatanx et angelis ejus, per quos multorum Deus
cingit. Interroga, et disce, quod te non credo nesci- 1 Quatuore vaticanisMss.,itidem repugnaret.Quintus,
ididem.unus ex Belgicis,ibidem.putantLovanienses re-
1 Editi,perizomata.Castiganturad Vaticanoset Gallica- spicereAuguslrnum ad illudJacobiIV,5 : Adinvidiamcon->
nos manuscriptos. cuviscitspiritusquihabitatin vobis. ...
787 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 78g
judex atque ultor est peccatorum, relrihuens cis pulasti, quamlibet prolixa disputatione in eo ' fueris
secundum opera sua, eos ipsos pessimos et damna- inimoratus, evanuisse certissimura est. Nam quod
biles spiritus puniendorum supplicia faciens, qui be- aisti, Si libido pmna pcccati esl, abjiciendamessepu-
ne justeque ulitur et bonis et malis. Prxdica igitur dkiliam, ne rebellisin Deum castitas illalam ab eo di-
iniquissimas potestates, quia per ipsas mala retri- catur enervaresentenliam, et cxlera hujtismodiqinc
buuntur malis : qui propterea concupiscentiam prx- hanc vanilatem consequentia atque hinc religala
dicas carnis, quia inobedicnlia relributa est inobe- contexis : tolidcm verbis de cxcitate cordis crrore
dienlix peccatoris. Lauda iniquumregem Saiilem,quia simillimo dici polest, Si cxciias cordis pcena peccati f
et ipse fuit poena peccantium, Domino dicente, Dedi est, abjicienda doctrina, ne rebellis in Deum mentis
tibi regemin ira mea (Oseexni, 11). Lauda dxmonium illtiniinatioillatam ab eo dicalur cnervarc senleniiam.
quod rex ipse paliebatur (I Reg. xvi, 14), quia el hoc Quod si absurdissimumest dicere, qtiamvis sit cxci-
peena fuerat peccatoris. Lauda cxcilatem cordis qux tas cordis pccna peccati; eo modo absurdissimumest
ex parte lsraell facla est. Nec tacetur quarea: Do- etiara quod ipse dixisti, quamvis sit libido, id est,
nec pleniludo, inquit, Gentiumintraret (Rom. xi, 25). inobedientia carnis pcena peccati. Quoniam cxcilati
Nisjforte et islain pcenam negabis esse, quam, si lu- cordis debet resistere scienlia, et libidini conlinentia :
cis internx amator esses, non solum aliquam, sed cam vero pcenara qux nec error est, nec libido,debet
valde magnam pcenam esse clamares. At ista cxcitas tolcrare patientia. Quapropter, quando Deo donanie
fuit in Judxis grande incredulitatis malum et gran- cx vera vivitur fide, ipse Deus adest et menli illumi-
discausa peccati, ut occiderent Cbristum. Istam cx- nandx, el concupiscenti* superandx, et molestix
citatera 3 si poenam fuisse negaveris, similem te per- perferendx. Hoc enim totum recle fit, quando fit
peti etiam non confitens indicabis. Si aulem pcenam propter ipsum, id est, quando gralis amalur ipsc :
quidera fuisse, sed peccali pcenam non fuisse con- qualis amor nobis esse non potcst, nisi ex ipso. Alio
tendis ; interira faleris quod unum aliquid el pecca- quin quaudo sibi bomo multum placot, et de sua vir-
tum esse possit et pcena : si aulera non est hxc poena tuic confidit, si traditur in desideria superbix sux ,
peccali, profecto iniqua pcena est, ct injuslum facis tanto amplius augetur hoc malum, quanto magis ei
Deura, quo jubenlc vel sinente; aut infirmura, quo cupidilales cxterx cesserint, easqtie vclut laudabilis
non avertente, infligitur innocenti 4. Quod si eliam hanc unam obleclando comprcsserit.
pcenam peccati esse concedis, ne hoc non conceden- 10. Quod ergo in aliis opusculis meis Iegisse <e
do * lu ipse corde cxcus appareas; vidc jara quod dicis, alque id frustra refularc conatus es, esse nen-
videre nolebas, istam quara movisti soluiam esse nutta peccalaqumpwnmsint eliam peccalorum(De Na-
quxstionein : quia sicut diabolus atque angeli ejus et tura el Gratia, n. 25); deposito vincendi sludio diligen-
mali reges, non solum ipsi peccatores sunt, sed per ter altende, et invenies esse verjssimum secundum
justitiam Dei fiunt etiam supplicia peccatorum, nec ea qux de cordis cxcitote Iractata sunl. Quid enim
ideo laude sunl digui, quia poena ex illis justa infli- egisli, quxso tc, quid egisti, coinmemorando aposto-
gitur dignis; sic lex in membris repugnans legi men- licum testimonium, quo ego illud probavi, quod in
tis, non ideo ipsajusle agit, quia ejus qtii egit injusle alia mea dispulalionc lcgisli, quia dc quibusdam
pcena ftt justa. Et sicut cxcilas cordis, quam solus scripsit diccns, Tradidit illos Deus in reprobum sen-
removet illuminator Deus, et peccatum est, quo in sttm, ul faciant qumnon conveninnt? Hoc enim voluisii
Deum non credilur; et pcena peccali, qua cor su- videri hyperbolicwsdictum : quod ftt cum ad permo-
perbum digna animadversione punitur; et catisa vcndos animos, fidem rerum qui sermocinalur, excc-
peccati,cum malialiquid cxci cordiserrore commit- dil. Ubi ergo id Apostolus fecerit, non graveris osien-
litur : ita concupiscentia carnis, adversus quam bo- dcre. Cum inveherelur, inquis, in impiorum crimina,
nus concupiscit spiritus, et peccalum est, quia in- pmnarumea nominibusaggravavit,quantumquepeclori
est illi inobedienlia contra dominalum menlis; et suo virtutum omniumdomicitioturpiludohorrereloslen-
pcenapeccati est, quia reddila est meritis inobedien- dens, non lam reos quam damnalossibi lales ail videri.
tis; et causa peccati est, defeclione consentienlis vel Imo, sicut ipse Ioquitur, non sictit eum lu loqui fin-
contagione nascentis. gis, et daninalos demonslravit et reos, nec solum de
9. Proinde omnia qux pro hac tua cxca et incon- prxlcrilis reos propler qux daninatos, sed inde eliam
sideraia opinione dixisli, qua carni- concupiscentiam reos unde daranalos. Nain reos oslendit, ubi ait, El
eo ipso quod eam pcenam diximus esse peccati, non colttcriint,ct servienmlereulurm polius quam Crealori,
solum non vituperandam, verum ctiam laudaudam qui cslbenediciusin smctila. Amen. Deindc damnatos
propler istum rcalum : scquiittr ctmn, Propterhoctra-
didil illosDeusin passioucsignominim.Atidis, propler
1Lov.,in israel. Abest,in, ab editisaliiset Mss.,necnon Itoc: et quxris inaniter, qtiomodointelligendussitira-
a graicotextu Apostoli.
2Editi,Nectacelurde cmcitaletsrael. Qvare? Aucloritate dereDeus, mulluin laborans,ul oslciid-dS eum traderede-
Mss.,rcmovinius, de cmcitaleisrael. serendo. Sed (iuoniodolibct(radat, propler boc tradi-
3Kr.et Lov.,Jam islam cmcilatem.Abest,Jam, ab Am. dit,
et 4manuscriplis. propter hoc deseruii : et vides, ejus tradilionein,
Solaedilio nocenli:nonrecte. qualcmlibet et quomodolibctinlelligas, qux consecuta
• Uemi.ov.,Lov.,
ne hoc concedendo;sublala parlicula.ne-
gante, quw illic exstatin caHerjsUbris. >QuinqueMss.,\n ea..
789 LIBER QUINTUS. 790
sint. Curavit enim Apostolus dicere quanta pcena 12. Cum ergo dicitur homo tradi desideriis suis ,
sit a Deotradi passiqnibus ignominix.sive deserendo, inde fit reus, quia desertus a Deo cedit eis atque con-
sive alio quocumque vel explicabili, vel inexplicabili sentil; vincilur, capitur, irahilur *, possidetur. A quo
modo, quo facit lixc summe bonus et ineffabiliter enim quis devklus esl, huk et servus addictus est
juslus. Nam feminceeorum, inquit, immulaveruntna- (II Pclr. n, 19) : et fit ei peccatum consequeiis,prx-
turalem usum in eum usum qui esl contra naturam. cedentis pcena peccali. Annon est peccatum et
Similiter aulem et masculi relinquenlesnaluralem usum pcena peccati, ubi legitur, Dominus enim miscuit
feminm, exarserunt in appetilum suum in invicem, illis spirilum erroris , et seduxerunt JEgtjplum in
masculiin masculosdeformitatemoperanles, et nterce- omnibusoperibussuis, sicnt seducilur ebritts(Isai. xix,
detn multiam, quam oportuit, erroris sui in semetipsis 14)? Nou est peccatum et poena peccati, ubi Deo
recipientes.Quid hoc evidentius? quid apertius? quid dicit Prophela, Quid errare fecisti nos, Domine, a via
expressius? Mercedem mutuam recepisse dicit; uti- tua; obtudisli corda nostra, ut non liineremus te (Id.
que damnalos ut lanta operarentur mala : et lamen LXIII, 17)? Non est peccatum et pcena peccati, ubi
ista damuatio etiam realus est, quo gravius implican- rursus Deo dicitur, Ecce tu iratus es, el nos peccavi-
tur. Ita et peccala sunt ista, et pcenx prxcedentiura mus; propterea erravimtts, et facli sumusskut immundi
peccalorum. Et quod est mirabilius, etiam oportuisse omnes (Id. LXIV,5 et 6) ? Non est peccatum ct pcena
dicit cos istam mutuam mercedem recipere. Ila se peccali, ubi lcgilur de gentibus quas debellavit Jesus
babent etiam superiora verba Apostoli, qux ipse Nave, quia per Dominum factum est, confortari cor
posuisli. Immulaverunt gloriam incorruplibilis Dei in eorum, ut obviam irenl ad bellum ad Israel, ut exter-
simililudinem imaginis corruplibilis hominis, et volu- minarcnlur (Josue xi, 20) ? Non est peccatum et pcena
crum, et quadrupedum, el serpenlium. Propter quod peccati quod norr audivit Roboam rex plebem bene
tradidit illos Deus in desideria cordis eorum , in monenlem, quoniam, sicut Scriptura loquitur, Erat
immunditiam(Rom. vu, 23-28) : et cxtera qux se- conversioa Domino, ul slatueret verbumsuum quod de
quuntur. Et hic utique vtdes causara propter quam illo loeulus est in manu prophetms (III Reg. xn, 15) ?
iraditi sunt, siue ulla ambiguitate monstratam. Dixit Non est peccatum et pcena peccati in eo quod scri-
quippe quid mali anle fecissent, ct adjunxit, Propter ptum est, Amasiam regem Juda noluisse audire Joam
quod tradidit illos Deus in desideria cordis eorum. regem Israel bene monentem, ne procederet ad bel-
Proinde prxcedentis est hxc pcena peccati; et tamen landum? Sic enim legitur : Et non audivit Amasias,
eliam ipsa peccalum esl, quod verbis consequcniibus quoniaina Deo erat ut traderetur in manus a, quoniam
explicat. qumsierunldeum Edom (II Paral. xxv, 20). Et multa
11. Sed tu contra disserens, eo modo tibi videris alia commemorare possumus, in quibus liquido ap-
istam solvisse quxstionem, quia desideriis suis Apo- parel, occulto judicio Dei fieri perversitatem cordis,
stolus tradilos dixit. Jam enim flagitiorum, inquis , ul non audiatur quod verum dicitur, et inde peccetur,
desideriismsluabant. Et adjungis, ac dicis : Quonwdo et sit ipsum peecatum prxcedentis etiam poena pec-
ergo per potentiam tradentis Dei putandi sunt in talia cati. Nam credere mendacio, et non credere veritati,
facta cecidisse? Quid ergo plus faclum est, obsecro utique peccatumest.Venit lanien ab ea cxcitatecordis,
te, aut ut quid diceret, Tradidit illos Deus in desideria qux occulto judicio Dei, sed lamen juslo, etiara poena
cordis eorum; si jam erant possessi quodam modo peccati monstratur. Quale est etiam illud quod ad
malis desideriis cordis sui ? Numquid aulem conse- Tbessalonicenses scribit Apostolus : Pro eo quod di-
*
quens est, ut si habet aliquis cordis desideria mala, lectionemveritatis non receperunt, ut salvi fierent, et
jam etiam consenliat eis ad committenda eadem ideo mittet iltis Deus operationemerroris, ul credant
mala ? Ac per hoc aliud est habere mala desideria mendacio(II Thess. n, 10). Ecce poenapeccati, pec-
cordis.aliud tradi eis; utique ut consentiendo eis calum est. Utrumque claret, breviter dictum est,
ab eo dictura est, cujus alia verba
possideaiur ab eis, quod fit cum divino judicio tradi- aperte dictum est,
tur eis. Alioquin frustra dictum est, Post concupiscen- in tuam sententiam frustra detorquere conatus es.
lias tuas non eas; si jam quisque reus est, quod lu- 13. Quid est autem quod dicis, Cum desideriis suis
multuantes et ad mala trahere nitentes sentit eas, nec tradili dicuntur, relicti per divinam patientiam intelti-
eas sequitur, si non eis tradilur; exercens adversus gendi sunt, non per potenliam in peccala compulsi?
•
eas gloriosa certamina, si vivit in gratia. Quid tibi quasi non simul posuit hxc duo idem• aposlolus, et
enim videtur , quil observat quod scriptum esl, Si patientiam, et polenliam, ubi ait, S» aulem volens
est Deus ostendereiram el demonstrare potentiam suam,
prmstesanimmlum concupiscenliasejus, (quod quid sunt in
aliud, quam desideria ejus mala?) faciels tegaudium attulit in mulla palientia vasa irce, quasperfecta
ininricis et invidis iuis (Eccli. xvm, 30 et 31)? num- 1 LovaniensespulantleKendum,traditur. Quiasicsupra,
aliud tradieis; ulique ui consenliendoeispossideatur ab
babendo tales animx concu-
quid jam iste reus est, eis; et, nec eas sequitur,si noneis traditur.
s ApudLOV.
piscenlias, quas ei prxstare non debet, ne in gaudium additur, Ahice.
3 Hic etiam Lovaniensesaddiderunt, hostium: tametsi
veniat diabolo el angelis ejus, qui sunt inimici atque ab omnibusMss.absitet a LXX.
invidi noslri ? 4 Editi, ut salvi fierenlideotnUtetUlis, omisso,et, quoa
in »manuscriptishabetur et in grxco tezttt ApostOU.
1SolaeditioI.ov.,quod. SolaeditioLov.,posuerit.
8Bigottanusvetuscodex,facient. 6 Editi,sic.
791 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI m
perdilionem(Rom. ix, 22). Quid horum tamen dicis quem perire (II Petr. m, 9), novit Dominus qui sunt
esse quod scriptum est, Et propheta si erraveril et lo- ejus (II Tiin. n, 19), et omnia cooperatur ' in bonum,
eutus fuerit, ego Dominttsseduxi prophelam illum, et scd his qui secundumpropositumvocali sunl. Noncniin
exlendammanum meam super cum, et exlerminaboeuin omncs qui vocali sunt, secundum proposilum sunt
demedio populimei Israel(Ezech. xiv, 9)? palienlia vocati. Multi eniin vocati, pauci vero electi (Matlh.
est, an potcntia? Quodlibet eligas, vel utrumque fa- xxu, 14). Qui crgo elccti, hi secttndum propositum
tearis; vides tamenfalsa prophetantis peccalura csse, vocali. Unde et alibi dicit : Secundum virlutem Dei
poenamquepeccati. An et hic diclurus es, quod ait, salvosnon facientis et vocantis vocationesua sancta ;
Ego Dominusseduxi prophetam illum , intelligendum non secundutnopera noslra, sed sccunduinsuumpropo-
esse, Deserui, ut pro ejus' meritis seductus erraret ? silum el graliam, qum data esl nobis in Christo Jcsu
Age ul vis, tamen eo modo punilus est pro peccalo , ante smcuta mlema (II Tim. i, 8 el 9). Denique et hic
ut falsura prophetando peccaret. Sed illud inluere cum dixisset, Omnia cooperalurin bonum his qui «e-
quod vidit Michxas propheta, Dominumsedenlcmsu- CHndwi»;;ro;;os!(t<mi'OcalisM?tt:conlinuosubdidit, Quo-
per thronum suum, et omnis exercituscoelislabal circa niam quos ante prmscivit, el prmdestinavitconformes
eum a dexlris ejus et a sinistris ejus. El dixil Dominus: imaginisFilii ejus, ut sit primogenitusin mullis fratri-
Quis seducetAckab regem Israel, et ascendel, et cadet bus : quos aulem prmdestinavit,iltos et vocavit;et quos
in Ramoth Galaad? El dixit iste sic, et iste sic. Et vocavit,ipsos et juslificavil;quosaulemjustificavil,ivsos.
exiit spirilus , el stetit in conspectuDomini, et dixit: et glorificavil(Rom. VIII,28-30). Hi sunt secundum
Ego seducametan. El dixit Dominusad eum: In quo ? propositura vocati. lpsi ergo electi,et hoc anle mundi
Et dixit: Exibo et ero spiritus mendax in ore omnium consliiutionem (Ephes. i, 4), ab eo qui vocat ea quse
prophetarum ejus. Et dixit : Seduces, el prmvalebis; nonsunt tanquam sint (Rom. iv, 17). Sed electi, per
exi et fac sic (III Reg. xxn, 19-22). Quid ad isla di- electionem gratix. Unde dicit idem doctoretde Israel:
cturus es ? nempe rex ipse peccavit, falsis credendo Reliquimper electionemgratimfactmsunts. Et ne forle
prophetis. Al hxc ipsa erat et pcena peccati, Deo ju- ante constitutionem mundi ex operibus prxcognitis
dicante, Deo mittente angclum malum; ut aperlius putarentur elecli, secutus est, et adjunxit: Si autem
intelligeremus quomodo in Psalmo dictum sit, misisse gralia,jam non ex operibus; alioquingralia jamnonest
iram indignationissuxperangelosmalos(Psa/. LXXVII, gratia (ld. xi, 5, 6). Ex isto numero electorum et prx-
49). Sed numquid errando , numquid injuste quid- destinatorum etiam qui pessimam duxerunt vitam, per
quam vel leraere judicando, sive faciendo? Absit: sed Dei benignilatem adducuntur ad poenitenliam, per
non frusira illi dictura est, Judicia tua sicut abyssus cujus palienliamnon sunt huic vitx in ipsa scelerum
multa (Psal. xxxv, 7). Non fruslra exclamat Aposto- perpelralione sublracti; ut ostendalur et ipsis et aliis
lus, 0 alliludo.divitiarum sapientim et scientimDei! cohxredibus eorum, de quam profundo malo possit
quam inscrulabilia sunt judicia ejus, et invesligabiles Dei gratia liberare. Ex his nemo perit, quacumque a>
vim ejus! Quis enim cognovit sensum Domini? aut late moriatur. Absit enim, ut prxdeslinatus ad vitam
quis consiliarius ejus fuit ? Aut quis prior dedit illi, ut sine Sacramento Mediatoris Gnire permittatur hanc
retribualur ei (Rom. xi, 33-35)? Nullum eligit dignum, vitams. Propter hos 4 Dominus ait, Hmc est autem
sed eligendo efficit dignum 8; nullum tamen punit voluntas ejus qui misit me Patris, ut omnequod dedit
indignura. mihi,nonperdam ex eo (Joan. vi, 39 ). Cxteri autera
CAPUT IV. — 14. «Ait, > inquis,«Apostolus, Bo- mortales qui ex islo numero non sunt, et ex eadem
nilas Dei ad pcenilenliamte adducit.t Yerum est, con- quidem massa ex qua et isti, sed vasairx facti sunt,
stat; sed quem prxdestinavit adducit: quamvis ipse ad ulilitatem nascuntur istorum. Nonenim quemquam
secundura duritiam suain et cor impcenilens, quan- corum Deuslemere ac forluitocreat, aut quid de illis
tum ad ipsum attinet, thesaurizct sibi iram in dic irx boni operetur ignorat: cum et hoc ipso bonum ope-
et revelationis justi judicii Dei, qui reddet unicuiquc retur, quod in eis humanam creat naturam, et ex eis
secundum opera ejus (Id. n, 4-6).QuantamIibet enim ordinem sxculi prxsentis exornat. Istorum neminem
prxbeat patientiam; nisi ipse dederii, quis agit pceni- adducit ad poenitenliamsalubrera ct spiritualem, qua
tentiam ? An oblitus es quod idem ipse doctorait, Ne homo in Chrislo reconciliatnr Deo, sive illis amplio-
forle det illis Deus pmnitentiamad cognoscendamveri- rem patienliam, sive non imparem prxbeal. Quamvis
tatem; et resipiscanta diabolilaqueis(IITim.n, 25 et 26)? ergo omnes ex eadem massa perditionis el damna-
Sed judicia ejus multa abyssus. Nos certe si eos, in lionis secundum duritiam cordis sui et cor inipoeni-
quos nobis poteslas est, ante oculos nostros perpe- tens, quantum ad ipsos pertinet, thesaurizent sibi
trare scclera permitlamus, rei cum ipsis erinrus: iram in die irx, quo redditur unicuique secundum
quam vero innumerabilia illc permittit fieri ante ocu- opera sua : Deus tamen alios inde per misericordem
los suos, quaeulique, sinoluisset, nulra ratione per- 1 Am.Er. et nonnulli Mss.,cooperantur.Videlibrumdo
mitteret ? et tamen justus et bonus est. Et quod prx- Gratiaet liberoArbitrio,n. 53
2 HicvaticanicodicesetFloriacensisaddunt, salvm\aclm
bendo patientiam dat locum poenitenlix, nolens ali- sunt.
3 Abest, salvm,a grxcotextu Apostoli. .
1 Am.et Mss.Gallic.et Floriacensis ut
Ms., prcedeslmalos ad vitam.... finire
s Editiet aliquot vatic., eis. permittat hancvilam. .
Mss.,mllum eleqitdiqnum,sed eliqen-
J 4 rres e vaticanis
manuscriptise t Gemblacensis,Propur
doeffeatdujnum. hoc.
793 LIBER QUINTUS. 794
bonitatem adducit ad poenitenliam , alios secun- Decel enim tc inimicum gratuitx Dei bonilatis, Iau-
dum jostum judicium non adducit. Habet enim po- datorem spirilus csse mcndacis. Nec laborabis inve-
teslatem adducendi et trahendi, ipso Domino di- nire quid dicas : laudes ejus paralas habes, si hxc
cente, Nemo venit ad me , nisi Paler, qui misit me, ipsa in eum verba transtuleris, qux posuisti in laude
traxerit eum (Joan. vi, 44).Numquid autem Achabre- libidinis, velut consequemia sententiara meam, qua
<
gem sacrilegum et impium adduxit ad poenitentiam; ego dixi, Injuslum enim eral ut oblcmperarelur a
aut sallem per mendacem spiritum jam seducto atque servo suo, hoc esl a corpore suo, ei qui non obtem-
suo >(De Nuptiis el Concupiscenlia,
decepto, patientiam et longanimilalem prxbuit ? Nonne peraverat Domino
in eo slatira, propterquod erat seductus, morte ra- lib \,n. 7). Quod lunegans,et falsumessederidens,
pienle completum est (111Reg. xxn) ? Quis eum dicat velut ostendere voluisti qux sequerelur absurdilas;
non peccasse, spiritui credendo mendaci 1 quis dicat tanquam uKricem peccati, si hoc ita est, libidinem lau-
lioc peccalum pcenam non fuisse peccati, venientem dans. Cerle istum mendacem spiritum quia impium
de judicio Dei, ad quem legit mendacem spiritum, regem, sicut merebatur, fallendo traxit ad mortem,
sive missum, sive permissum ? Quis horum aliquid non negas iniquilatis ultorem. Ecce ego et htc dico,
dicit, nisi qui dicit quod vult, et quod verura est au- Injustum enim erat nt qui non crediderat Deo vero ,
dire non vull ? non deciperetur a falso. Lauda ergo et istius justitiam
15. Quis vero ila desipiat, ut cum audierit quod in falsilatis, et dic qux dixisli in laudc libidinis : < Quia
psalmo canilur, Ne tradasme, Domine, a desiderio nihil ea polcst laudabilius xstimari, si iniquilalem
nteo peccalori(Psat. cxxxix, 9): hoc dicat orasse ho- ulta commissi esl 1, si vindicavit injuriam Dei, et
minem, ne Deus sil paliens erga illum; si <Deus non quia ita consorlium peccali non habuit, ut officium
tradit ut mala flant, nisi patientem bonilatem prx- vindicantis assumeret. >Omnia hxc sccundum tuos
bendo cum fiunt(a)? >Quid est autem quod quolidiedi- acutissimossensus,rccledicunturet in illiusimmundi
3
cimus, Ne nosinferas in tentatwnem (Matth. vi, 13); spiritus laude s. Ergo prxconium vocis lux in simili
nisi ul non tradamur concupiscentiis nostris ? Untis- uausa, autmendaci redde spirilui, aut conlumaci tolle
quisque enim tentalur a concupiscenlia sua abstraclus libidini.
et illeclus (Jacobi l, 14). An forte hoc a Dco peti- 17.Quidfugisad obscurissimamde anima quxslio-
mus, ut non sit erga nos patiens bonitas ejus ? Non nem ?In paradiso ab animo quidcm coepitelatio, ct ad
crgo ejus invocamus misericordiam, sed potius ira- prxceplum transgredicndum indc conscnsio, propter
cundiam provocamus. Quis isla sapiat sanus?imoquis quoddiclum esta serpcnte, Eritis sicut dii (Gen. ui,
vel furiosus hxc dicat? Tradit ergoDeus in passiones 5): sed peccatum illud bomo totus implevil. Tunc est
ignominix, ut fiant qux non convcniunt; sed ipse caro facta peccati, cujus vilia sanantur sola simililu-
convenienier tradit: et fiunt eadem peccata, et pec- dinc carnis peccaii. Ut ergo cl anima et caro pariler
catorum supplicia prxteritorum, ct suppliciorummc- ulrumquc punialur , nisi quod nascilur, rcnascendo
rita futurorum: sicullradidilAchabinpseudoprophe- emundetur 4; profecto aut utrumquc viliatum ex lio-
tarum mcndacium; sicut tradidit Roboam in falsum mine trahilur, aul alleruin in altero (anquam in vi-
consilium (III Reg. xn). Facil hxc miris ct ineffabi- liato vasc corrumpitur, ubi occulla justitia divinx
libus modis, qui novit justa judicia sua, non solum in legis includitur. Quid aulcm horum sit vcrum, liben-
corporibus hominum, sed et in ipsis cordibus operari. tius-disco quam dico, ne audeam doccre quod nescio.
Qui non facit voluntates malas; scd utilur eis ut vo- Hoc tamen scio, id horum esse vcrura, quod (ides
luerit, cum aliquid inique velle non possit. Exaudit vera, aniiqua, catholica, qua credilur ct asscritur
propiiius, non exaudit iratus : etrursus, non exaudit originale peccalum , non essc convicerit falsum. Isla
propilius, exaudit iratus. Parcit propilius, non par- fldes non negetur : el hoc quod dc anima taict, aut
citiratus : ctrursus, non parcit propilius, parcit ira- ex otio discitur; aul, sicut alia multa in hacvila, sinc
tus: atque in his omnibus bonus perseverat ct justus. salulis labe ncscilur. Magis cnim curandura cst, sivc
Sed ad hxc quis idoneus (II Cor. n, 16) ? utique ad in parvulis, sive in grandibus, quo anima sanctur
hxcejus perscrulanda et invesliganda judicia, quis auxilio , quam qtio vitiala sit merito : qux lamen si
homo idoneus, qucm corruptibile aggravat corpus, viliala negabitur, nec sanabitur.
etiamsi habeat jam sancti Spirilus pignus ? 18. Illud sane cur dixeris, excogilare non potui, in
16. Sed homo intelligens et acutus, «justarai dicis eo quod commemorasti dixisse Apostolum, Et lene-
« esse libidinem et laudis prxconio prxdicandam , si bris oppletum est insipiens cor eorum (Rom. i, 21).
eum qui Deo non obedivit, non illi obediendo puni- Addidisti enim, < notandum esse , quoniam insipien-
vil.> Si prudenierhic saperes, profecto esse iniquita- tiam causam dical omnium nialorum. > Hoc quidem
lemvideres, qtia' pars inferior hominis repugnat su- dixisse Apostolum non salis conslat. Sed non inde
periori atque meliori : et lamen juste iniquum sux contendo : lu poliuscur hoc dixeris quxro Asiforle
carnis iniquitate punitum, sicut est rex iniquus mali- quia parvuli non recte dicunlur insipientes, quia
gni spiritus iniquiiale punilus. An ct ipsum malignura 1 Editi, si iniquitateulla commissaest. Emendantura
3
spiritum laudare disponis ? Eia age, quid moraris ? Mss. vatic. et Gallic.
1vatic. quatuorMss.et Floriac, s Sex Mss.,landem.
quia.
* Editi,Eia, quid moraris? Addidimus,age, ex manu- 3 Ani.Er. et duoMss.,laudis.
4 sicFloriacensiscodex«t quinqtteVaticanipjanuscripti.
scripto Floriacensi.
(o) Jqlianihsecvidetursententia. Atedlti, mmietur.
79S CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 790
nondum sapientix possunt esse participes, ideo nul- ligas, quod constat omnibus membris? Ac per hoc
lum raalumeis inesse vis credi, quod esse consequens ego secundum Apostolura, etiam solum genitale
arbilraris, si malorum omniuin causa insipientia cst? membrum nomine corporis nuncupavi, quod non
Sed si disputatione subtilissima ct elimatissima opus volunlale, sicut manum velpedem, sedlibidincm^vcri
est, ut sciamus ulrum primos homines insipienlia agnoscil sensus bumanus, qui tc deridet in rebus mani-
superbos, an insipienles sttperbia lecerit : nunc pro- festis impudenlcs nebulas cxcitantem, ut nosdiuiiusde
pler id quod inter nos agitttr, quis ignorat omnes pudendis rebus cogat ct necessitas loqui, et honeslas
homincs, quicumque sapientes fiunt, ex insipientibus circumloqui. Sed qui vcrba mca Iegit, qux refel-
fieri? Nisiforle aliqui cx prxconibus Mediatoris ma- Icre nileris, eisque (e insidiantera perspicit, suf-
gna ejus mullumque insolita gralia ad sapientiara, (icit mihi quia loco illo quid dixcrim corpus inlelligit.
non ex insipientia, sed ex infantia iransire potue- 20. Verumluquime verbis meis repugnasse dixisti,
rint '. Quod si natura sine fide Mediatoris ficri posse quod esse falsissimumvidebit quisquis te audilo ea
contenditis, arcanum virus panditis bxrcsis veslrx. relegerit, et Apostolum genitalia nomine corporis
Nihil enim vos agere apparet tanta dcfensione et appellasse recoluerit: lu ergo qui in me quasi sen-
laudenalurx, nisi ut Cliristusgralis mortuus sit (Ga- tcntias meas inler se pugnantes notasti, et momor-
tat. n , 21); cujus nos dicimus fidem qux per dile- disti, expone quemadmodumtibi ipse constiteris, nec
ctionem operatur (Id. v, 6), ctiam natura insipien- tibi ipse reslileris , tibi primum dixisti, « Cum ven-
tibus opitulari. Sunt enim qui tanla cordis obtunsi- tum fuerit ut filii seminentur, ad volunlatis prorsus
tale s nascunlur, ut similiores pecoribus quam homi- nulttra membra in hoc opus crcala famulari; ct nisi
nibus esse videanlur : quorum tantx faluitatis qux eorum impedimcnta , aut de infirmitale, aut de im-
in illis naluralis apparet, non poleslis ullum dicere moderatione proveniant, servire animi imperio l : >
merilum, qui nullum esse diciiis originale peccaium. postca vero, < hoc genus molus in his habendum
Quis aulcm non quolidic probel testibus rebus huma- putasti, qux mtilta in nostro corpore ordine suo ac
nis, parvulum prius nihil saperc, deinde crescendo dispensalione secrela , volunlalis non imperium , sed
vana saperc, et postca si ad sapienlium 3 sorlem consensum requirunls. > Ubi quidein perspicux ve-
pertinet, recta sapere; alque ita ab iufanlia ad sa- ritati ex aliqua parlc cessisti : sed illud quod prius
pientiam per insipientiam mediam pervenire? Qua- dixeras delere debuisti. Quomodo enim secundura
propter humana natura qux jacet in parvulis , cui priorem sententiam luam , < ad voluntatis prorsus
laudibus vestris salvatorem tanquam sana sit invide- nutum ista, >de quibus agimus, < membra famulan-
tis, qucmadmodum prius proferat insipientix quam tur, atque impcrio animi serviunt; > si secundum
sapientix fructum videtis , et radicis ejus vitium vi- posteriorem sententiam tuam, < sicut fames et silis
dere non vultis; aut videlis, quod pejus est, el ne- et digestio, non voluntatis imperium, sed consensum
galis. requirunt? > Multum quidem laborasti, ut hxc inve-
CAPUT V(a). —19. Deindealiis verbts meisinter- nires, qux contra te potitts quam contra me diceres :
positis calumniaris , < quod cgo mihi ipse contrarius sed in tali causa non libi esset necessarius labor, si
fuerim, qui cum dixissem inobedienli homini pcenam adesset pudor. Qtiid enim prodest, quia < verecun-
inobedientiam sui corporis reddiiam , continuo- alia dari te > dicis, <et de rebus loqui talibus horrore
membra corporis nominatim expresserim, dicens , prohiberi, sed necessitate compelli; > quando non
quod adnulum nostrx serviant voluntali4>(DeNupliis erttbuisti scntentiam tuam relinquere scriptam, con-
<etConcupiscentia,lib. l,n.7 )? Hoc ego dixi, genitali- Ira quam lu ipsc perspicua veritatc lurbatus, mox
busuliqueexceptis,quxcorporisnominenuncupavi:ac aliam senlentiam prolulisti? Quanquam et ipsa com-
per hoc, et corpus voluntatiservit in aliorum motione memoratio verccundix tux nirais inverecunda est.
membrorum; et corpus voluntati non servit in moti- Sed ideo mihi placel, quia contra le loquitur. Homo
bus genitalium. Non sunt ergo verba mea inler sc es enim, qui non erubcscis libidinero Iaudare,
COntraria,quamvislepatianlur , vel non intelligendo , 1
vel alios intelligere non sinendo, conlrariiim. Si cnim quotPost, servireanimi imperio, editionesAm.Er. ct ali-
manuscriptibxc verba iulerponunt: cum prius dixe-
pars corporis non posset nomine corporis nuncupari, ril (vel, dixeris)membragenitaliaad nutumvolunlalisser-
non diceret Apostolus, Mulier non habet sui corporis porisvireetanimiimperiosubjacere;postmodtiminter has cor-
partcseademdeptitavit(vel, deputasti)qum tionvo-
potestatem, sed vir : similiter et vir non habetsui cor- kmtatisimperium,sed consensumrequirtmt, in quosibi
adverstismanifesttssime comprobatur(vei, com-
poris poteslatem, sed mulier (I Cor. vn, 4). Ipsa uli- (vel,libi)
probaris).Deinde prosequunlur: Podea vero hoc genus
que niembra appcllans corporis nomine, quibus dis- motus, elc. Absuntillaa melioribusmanuscriptis,et tiierito
cernitur sexus peragitnrque concubitus. Quis est pera Item I,ovaniensesexpunctasunt.
apudAm.et Er. necuonveteres quosdamcodice»,
enim qui dicat, virum sui potcslatem corporis non post, sed consensumrequirunt, bxc e marginein textura
habere, si in his verbis Aposloli toium corpus intel- irrepserant: magisesseveriusmembra(vel,magis,verins
1 QuinqueVaticaui,et nonnulli ex GallicanisMss.,Kisi enim membra)gemtaliavoluntalisnon imperitmi,sed con-
sensumrequirere, quam volunlatisiinpcrioaut animisub-
forte aliquis.... transire potuerit. IiespicitAuguslinusad jacerc. vnde apparet hmretkumet contrariumsibimet
Jeremiamaut ad JoannemBaplistam. exstitisse,prius itla el posteriusistadeftniendo,elquiaeru-
8 SicMss.Editi,obtusilate. bueiit prioribus,posterioribus veriora confessum,pervica-
3SicMss.Atediti, sapienlim. cia tamenimpudentiseu imperilia,qumpriuspravedixe-
* AliquotMss.,voluntatis. rat, nonmulasse.Htijusglossematisparlem priorcmreti-
(a) Apud Am.et Er., 4. nuil Lovaniensium editio.
797 LIBER QUINTUS. 798
et erubescere te dicis de libidinis motibus dispu- modorum et gravitate cantus illorum furentem petu-
tare. lantiam resedisse '. > Vides crgo quam congruentius
21. Quid autem magnum fuerat inlucri, quod post- ego dixerim, sui juris hanc csse quodam modo, cui
eaquam dixi, < Ut alia membra moveantur positum in servitur ab aliis sensibiis, ut in opus suum dignetur
potestate est; > continuo subjeci, quando ab impe- assurgere, vel a sua commotione requiescere. Hoc
dimentis corpus liberum habemus et sanum?Som- enim ego ideo dixi, quia, sicut ipse confessuses,«con-
nus enim quando invitos premit, et lassittido, ulique sentitur ei polius quam imperalur. > Nam et quod
impedimenta sunt, quibus membrorum agilitas im- « aliis concitatur stimulis, vcl modulamine frangi-
peditur. Deinde quod aisti, « nec in eam partcm se- tur et sedalur, > sicut ipse prosequeris, profeclo non
qui membra quam volumus, si ita vclimus ut habi- fieret, si scrviret hominis vMuntati. Fcminx autem,
tusipse non palitur : > non attendisti propterca me quas ab islo molu immunes facis, quamvis possint
prxdixisse, « ut ad opera sibi congrua moveantur ; virili concupisccniix subjacore, et quando non pa-
ac per hoc si ea volumus flectere quo eorum nalura tiuntur suam; larncn quantum ejus eliam ipsx suffe-
non patilur , ad opera sibi non congrua non sequun- ranl impetum, cui repugnat decus honestasque casta-
tur. Tamen quando ea scquenlia voluntario molu rum, intcrrogclur Joseph(G<m.xxxix ). Debuisli sane
2
agimus, libidinis adjutorio non egemus : et cum ab homo ecclcsiasticus ecclcsiastica musica potius quam
eis movendis cessare volumus, continuo cessamus, Pytbagorica comnioneri, quid Davidica3-cilharaegerit
nec contra volunlatem noslram slimulis ' libidinis in Saiile, quando malo spiritu vexabatur, et tangentc
cxcilanlur. citharam sanclo ab illa molcstia respirabat (I Reg.
22. Sane quod dicis, « eliam genitalia servire xvi): ne ideo bonum aliquid existimes concupiscen-
animiimperio;>novam quamdam libidinem dicis, aut tianvcarnis,quia nonnunquain nmsicis cohibctursonis.
forte niniis anliquam , qualis el in paradiso esse po- CAPUT VI.—24. Quod autem dicis exclamans,« 0
tuisset, si nemo pcccasset. Scd quid bin.c tccum quam digne Jeremias cum propbetarum choro et
agam, quando poslerioribus verbis ct hoc tollis, sanctorum omnium exclamaret, Quis dabit capili meo
quibus dicis , « non moveri hxc ad animi iinperinm, aquam, et oculis meis fontemlacrtjmarumt (Jerem. ix,
sed potius exspectare consensum? > Nec tamen ideo 1)? ut insipientis populi peccala dcfleret! quia Ec-
debes istam libidinem fami vel aliis molesliis nostris clesia Cliristi doctores Pclagiani erroris expellit. Si
comparare. Quod enim ncmo cum vult esuril, aut flcre salubriicr vellcs, lioc fleres, quod illo es impli-
sitit, aut digerit; indigenlix sunt istx reficieudi vel calus errore, eisquc tc lacrymis ab cadcm nova pcsie.
cxonerandi corporis, quibus subveniendura est, ne dilueres. An ignoras, vel oblitus es, vel considcraro
Ixdalur , aut occidat : numqtiid aulera lxdilur aut detreclas, Ecclesiam sanctam , uiiam , catbolicam,
occidit corpus, si libidini non adhibeaiur assensus? eliam paradisi significatam fuisse vocabulo? Quid
Discerne ergo mala qux per patienliam sustinemus, ergo miramini, si de islo paradiso foras mitiimini,
ab eis malis qux per conlinentiam refrenamus. Nam qui legem qux est in menibris noslris, repugnans
etilla mala sunt, qux in corpore mortis hujus po- legi menlis, in illum paradisum vultis inducere, de
tuimus experiri. Quantx autem et quam tranquillx quo foras a Doinino missi sumus, nec ad euni redira
polestatis essemus etiam de his molibus, quibus ali- poterimus, nisi hanc in isto paradiso vicerimus?Si
menta sumunturet digeruntur, in illa felicitate para- enim non isla concupiscentia quam defendis repu-
disi, quis possit ut certum est indagare , qttis ut di- gnal legi menlis , nullum adversus eam certamen
gnum est explicare? Ubi absil ut crcdamus , aliquid quisquam sanclus excrcet. Tu autem confessus es,
fttisse unde sensum noslrum , sive inirinsecus , sive adverstis istam quam lueris, exercere sanctos « glo-
extrinsecus aut dolor pungeret, aul labor fatigaret, riosa certamina > (Supra, lib. 5, n. 42). lpsa est
aut pndor confunderet, aut ardor ureret, aut algor igilur qux repiignat legi mentis in corporc morlis
stringeret, aut horror offenderet. hujus, de qua se gratia Dei per Jesum Chrislum Do-
23. Quid, quod istam ptilcherrimam famulam tuam, minuin noslrum liberari dicebat Apostolus(ftom. vn,
quam me pudet assidue vel viiuperando nominare, te 23-25 ). Seiitisnc jara landem, gratix hnjus inimici
autem prxdicare non pudel, « commendatiorem fleri quanlo sinl fontc lacrymaruin plangendi, ct rie alios
putas, quod ei serviunt, ut ardenlius excitelur, eliam ad inieriium sccum trahant, quanla pasloralis curx
cxlerx corporis partes, sive oculi videntes ad concu- observaiione viiandi? Vos cnini « augelis >ista novi-
piscendum, sive alia membra iu osculis et amplcxi- tale cam qux in omuibus est hxreticis , « occidui
bus? > Aures quoque hominis quomodo ei subderes temporis pravilatcm. > Vos « estis ruina morum, »
invenisli, et erexisli ejus veiuslissinium quidem, qui ipsius lidci supra quam mores xdificandi sunt,
sed plane gloriosissimum titulum, commemorans molimini fundamcnta subvertere. Vos « pudoris inter-.
quod in exposilione Consiliorum siiorum Tullius po- ilus, > qtios laudarc noii pudet, contra quod pugnat
Euit: « Quiacumvinoienliadolescentes tibiarumetiam
caiilii, ut fll, instincli, mulieris pudicx forcs fran- 1 Boeliusin prxralione opusculidc Mnsica,ubi hune
gerent; admonuisse tibicinam, ut spondeum caneret, ipsum locumlibri Ciceronisde consiliissuis citat, pro, re-
Pythagoras dicitur: quod cura itla fecisset, tarditale sedisse,legit, consedasse.
2 Editi, homo
1 Editi,stimulo,AJiqwtMss.,stimuli. ecclesiastice.Mss., homo ecclesiasticus.
' Am.et Mss.,Davitica.
7qo CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 800
el pudor. Hoc potius audire debet Ecclesia, qux « legemin membrismeis, repugnanlemlegi mentismete.
virgo dicitur, ut vos caveat; hoc malronx, hoc vir- -|j 26. < Sed Paterniani, > inquis, < iidemque Venu-
gines sacrx, hoc omnis pudicilia christiana. Non siiani hxrelici (a) similes Manichxis, dicunt a lumbis
eniin, sicut insimulas, <cumManichxisdicunt, inesse usque ad pedes diabolumfecisse corpushominis, su-
carni suaemali necessitalem: > quod malum illi sub- periorcs vero partes Deuin velut supra basem ali-
stantiale, et Deo coxternum esse mentiuntur: sed quam collocasse: adduntque nihil ab hominis sludio
dicunt sane cum Apostolo, Videoaliam legemin mem- rcquiri, quam ut anima quam in slomacho et capile
bris meis, repugnantemlegi menlis mece; esse taraen habitare dicunt, munda servetur: pubem vero si om-
eam sub animi potestate, gratia Dei per Jcsum Chri- nium flagitiorum sordibus oblinatur, aittnt ad suam
stura Dominura nostrum, in mortis corpore casli- non pertinere curam. Iia semper, > inquis, « ui ipsi
gandam, in morte corporis resolvendam, in corporis libidini turpiler serviant, tiiuluinei proprix potesia-
resurrectione et mortis morte sanandam. Tenent tis affigunt. Cujus cognalione sentenlix, > posuisse
enim sanctara professionem, non solo habitu vestis, me in libro meo asseris: < Arbitrio verecundantiura
sed et mentis et corporis, resistendo concupiscentix velabatur, quod non arbitrio volentium movcbalur;
carnis, quod hic lieri polest; non ea prorsus carendo, et quod non serviens voluntati, suo jure corpus li-
quod hic fieri non potest. Hoc ergo audiant, ut donec bido succendat. > Numquid ideo vira veritalis effu-
illa careant, vos caveant. Nara si ab omnibus sanctis gere poleris, quia nobis caluraniando importas' so-
quxras, tanquam in sanclo audilorio duobus recitare cios falsitatis? Quod enira ego in libro ineo posui,
cupientibus,utrum vituperalorem, an laudaloremma- cui cedere utinam quara resistere maluisses, longe
lint audire libidinis; quid de illis responsurum pu- dislat ab istis Palernianis seu Venustianis. Ego cnim
tas, conlinenlium laborem, conjugatorumpudorera, secundumcalholicam fidem, tolum hominem, totam
omnium caslitalem? Itane vero abjicerent ab auribus sciiicet animam lolumquecorpus ejus Deo summo et
suis libidinis vituperalionem, et libenter audirent li- vero tribuo crealori: diabolumautem dico humanam
bidinis laudem? Non usque adeo pulandura cst per- vel aliquid ejus non creasse, sed viliasse naluram;
isse fronlem de rebus (<i), ut hoc dedecus, nisi in contraque ipsam diabolicam plagam, qux Dei opitu-
lali forte auditorio fierel, ubi le recitaturo considen- latione sananda est, donec ab ea penitus liberemur,
tibus discipulis suis magister Ccelestiusaut Pelagius nobis esse pugnandum : nec animam qua corpus vi-
prxsiderct. vit, universammundara s, quantum in hac vita mun-
CAPUTVII(b).—25. Hincad alia verbamea transis, dus homo est, posse servari, si concupiscentix car-
ubi dixi: < Hunc ilaque motum ideo indecentem, nis ad flagitia perpelranda et quxque immundacon-
quia inobedientem, cum illi primi horaines in sua scnserit. Quantumergo perlinet ad istam calumniam
carne sensissent, et in sua nudilate erubuissent, fo- luain, numquid habes adversus isla qux dicas? Quod
liis ficulneis eadem membra texerunt: ut saltem ar- si parum cst, ecce damno et analhcmalizo ea qux
bitrio verecundantium velaretur, quod non arbilrio Paternianos seu Venustianos senlire dixisti; addo
volenlium movebatur; ct quoniam pudebat quod in- cliam Manichxos: utrosque cum cxteris hxreiicis
decenter libebat, operiendo fieret quod decebat > (De exsecror, damno, anathemalizo, detestor. Quid qux-
Nuptiis et Concupiscenlia,lib. 1, n. 7). His verbis ris amplius ? Extie le calumniis, viribus luclare, non
meis propositis, hoc te jam destruxissc in secundi fraudibus. Responde unde sit, cui nisi repugnctur,
tui libri dispulalione, el in hujus lerlii, cui nunc re- nulla castilas custodilur. Non est certe nalura alque
spondeo, parte superiore, inani jactatione comme- substanlia, secundura Vcnustianosct Manichxos: si
moras. Nunc aulem, quia islum < molum >libidinis ncc vilium nalurx est, quid esl? Exsurgit, opprimo;
dixi < ideo indecentera, quia inobedienlem; > dixisse rcnililur, refreno; repugnat, expugno. ln lota anima
me vis putari, < non eam corpori, non animo esse et lolo corpore conditorem habco pacis Deura: quis
subjeclam, sed fera virtule semper indomilam. > At in mc seminavit hoc bellum ? Solve, Aposlolc,qux-
ego illam virtulem nunquam dixi csse, sed vilium. stionem, atquc rcsponde : Per unumhominempecca-
Quod si non movetur concupiscendo, quid est quod titmintravil in tnundum,et per peccatummors; et ita
adversus cam castitas dimicat continendo? ubi sunt in omneshominespertransiit,in quo omnespeccaverunt
ilta qux adversus eam confessuses exerceri sancto- (Rom.v,12). Scd non vult Julianus. El ad hoc, Apo-
rum < gloriosa cerlamina? > Quanlum ergo attinet stolebeate, responde : Si quis vobisannunliaveritprm-
ad pudiciliam, quodejus libidinis expugnalione, op- ler quodaccepistis,anathemasil ( Galal. l, 9).
pressione, frenatione, et ad nihil illicilumpermissione 27. Sed « si connivero, > sicut dicis, « invictum
servelur, hoc dicis quod ego : sed quod expugnan- esse libidinis malum, profitebor nie esse turpiiudinis
dum, opprimendum, refrenandum est, ne ad illicita advocalum: si autem dixero, malumme quidem hoc
rapiat, quibus inliiare non cessat, bonum esse lu nalurale dixisse, scd quod vinci possit, id est, possit
dicis, non ego. Quis autem nostrum verum dieat, ju- caveri; > protinus tu ex alia parte senlenlix lux tri-
dicent casti, auscultanles non lingux lux, sed expe-
' PleriqueMss.,imputas.
rientix sux. Judicet Aposlolus, dicens, Videoaliam s Aliquot MSS.
Alludit
a d Pers. , qua corpus vivit universummun*
(a) sat. S, vers. 103,104. dam, ele.
(b) ApudAra.et Er., 5. (a) vidc librumde Hxresibus,hxr. 85'.
801 LIBER QUtNTUS. 802
pudias. < Possunt enim nomines, > inquis, < omne cum vero in nostro corpore discrepant, seseque in-
vilare peccatum,cum possunt vincere concupiscenlix vicem oppugnant, valetudo turbatur. Et hoc lotum ,
malum.Sienim Iibidonaturale malum est, et vincitur sicut ipsa inors, dc peccatiillius propagationedescen-
amore virlutis; multo magis > dicis < illa omnia vitia dit. Neque enim et hxc quisquam dixerit, si nemo
superari, quxdesolavotuntateconlingunt. >Jammul- peccasset, nos in illa bealitudine paradisi fuisse pas-
tis modis ad isla vestra,et sxpe responsum est. Quia suros. Sed alix sunt rerum corporalium qualilates,
dum hic vivimus, ubi caro concupiscit adversus spi- qux secum a contrariis (emperantur ut bene valea-
ritum, et spiritus adversuscarnem (Galat.v,17),quan- mus; et cum sint in diverso genere bonx, lamen cum
lumlibetin isto conflictusuperiores simus, nec mera- discordant, raalam valetudinemfaciunl; ct alix sunt
bra nostra exhibeamus arma iniquitatis peccato, obe- animx cupiditates, qux propterea carnis dicuntur ,
dientes desideriis ejus (Rom. vi, 13, 12); lamen ut quia secundumcarnem anima concupiscit, cum sic
taceam de corporis sensibus, et in rebus, quibus li- concupiscit, ut ci spirilus, id est pars ejus metior ct
cite utimur, subrepentisvoluptatis excessibus, in ip- superior, debeat repugnare. Deniqueisla vilia non me-
sis certc noslrx cogitationis motibus et aflectibus si dicos ullos corporum qtixrunt, sed gratia Chrisii me-
dixerimusquia peccatumnon habemus, nos ipsossedu- dicanle curantur: prius, ut realu non teneant; deinde,
cimus, et veritas in nobisnon est (I Joan. l, 8). Fru- ut conliiclu non vincant; poslremo, ut omni cx parte
stra igitur in alia tux sententix parte tripudias : nisi sanata nulla omnino remaneant. Proinde cum mala
forte senlentiam Joannis apostoli sacrilega prxsum- concupiscere malum sit, et bona concupiscere bonum
ptione repudias. Quod autcm nunc agitur, naturalem sit, atqtte hoc bellum quamdiu hic vivitur non quie-
csse libidinem elego dico, quia cum illa nascitur om- scat, cum caro concupiscit adversus spiritum, et spi-
nis homo; et tti multo amplius, qtti dicis quod cum ritus adversus carnem; quis me liberabit de corpore
illa sit conditus primus homo. Ilern • vincendamcssc niorlis hujtis, nisi gratia Dei per Jesum ChrislumDo-
libidincm, atque ut vincalur ei resistendum esse et minum nostrum ? Cui gratix nimis inimicum dograa
repugnandum, et ego dico, et lu, ne a me audias horrcscimus vestrura.
quod mihi ipse dixisii, < profileri te turpitudinis ad- 29. Scd vir fortissimus, noclurnorum et si non ad-
vocatum, si libidinem negaveris essc vincendam : > mihisirator, certc exhortator prxdicalorquc bello-
qux utique non vincilur, si nullum cum ea gerilur rum, < encrvem et mollem esse > dicis < opinionem,
bellum. Cum igilur libidinem et naluratcm esse, ct qua crcditur in paradiso ad nulum volunlatis genita-
vinci posse, ambo dicamus; utrum bonum vinca- lia potuisse servire. > Tanlo enim libi, tanquam viro
mus, an malum, ipsa inter nos vertitur quxstio. Sed casto, effeminaliorvidelur esse animus, quanlo plus
vide quara sis absurdus, qui et sic - hostem vis ex- habet potestatis in corpus. Sed ccce non vobiscumde
pugnare libidinem, et de malo ejus non vis finirc libidinis absenlia prxsenliave contendimus, ncc di-
quxslionem; ut si le in concupiscentix diabolusad- leclionem quam debere vos ei videmus, offcndimus;
versitale non vicerit, vincat te in perversilate sen- saltem ipsam subdile voluntatis imperio in illo felici-
tentix. tatis loco. Aufcrle inde evidcnlissimampugnam, qux
28. Adhucnon evigilas, ut inlelligas nostram na- fll ejus molioni mcnte rcnilenlc : auferte inde lur-
turam non esse, sed vitium , contra quod virlule pu- pissimam paccm, qux fil ejus dominalionimenle ser-
gnamus ? Neque enira bono bonum , sed bono tttique vicnle. Ei certe, quia non eam lalem videtis, qualem
malum vincimus.Consideracum quo vincal, cumquo ibi constiluere, si raiione non revocamini, pudore co-
vincatur. Quando enim libido vincit, vincit et diabo- gimini, in ea qualisnunc est vilium originate falemini;
lus : quando libido vincitur, et diabolus vincilur. cui si servimus pcrimus, cui repugnamus ne servia-
Quem ergo vincit libido, et a quo vincilur, hostis est mus. Ecce quod laudas, ncc timcs ne tibi potius ad-
ejus : cum quo aulem vincil el vincitur, auclor cst raoneasesse dicendum, quod ad flagitia concilesho-
ejus. Rogo te, oculos aperi, et cerne qux aperta sunl. mines, ne rcsislant concupiscenlix,quam sicut bonum
Nullapugnaest sine malo. Quandoenim pugnatur, aut naturale commendas. Quid enim le adjuvat, quod re-
bonum pugnat et malum, aut malum ct matum , aut prebendere videris ejus excessum,cujusapprobas mo-
si duo bona inter se pugnant, ipsa pugna est magnum tum? Tunc enim cxcedit licilum limitem, quandoejus
malum. Quodin corpore quando conlingit, ul ea qui- motibus ceditur. Malaest lamen ct quando non ccdi-
bus constat, id esl humidum et siccum, calidum et tur; quia malo resistitur, ne bonura castitatis inter-
frigidum, quamvis sint inter se contraria, pacem se- eat, si huic malo non resislatur. Quam tu cum bo-
cum concordiamquenon teneant, morbi xgroialio- nam naturaliler dicis, astute illi semper consenlicn-
nesque nascuntur. Et quis audeat dicere, aliquid eo- dum csse decernis; ne renisu improbo repugnelur na-
rumnonesse bonura;cum omnis crealura Deibonasit, turali bono. Ita quippepotest lacillimevera csse eliam
et benedicantin hymno trium puerorum frigus et xs- illa vcstra sententia, qua dicitis borainetn sine pec-
tus Dominum(Dan. III, 67) ? Qux inter se contraria, cato esse si velit. Non est enim quomodo faciat quod
servant tamen pro rerum incolumitalc concordiara : non Iicet, quando licet quidquidlibet, quia bonum est
quod naturaliter libet. Si ergo adsunt, voltiptatibus
1 Editi,ita. MeliusMss.,Item. : si autem non adsunt, ipsis earum cogi-
3 lta HoriacensiiMs. At editi, et skut; omisso perfruatur
qvi. talionibus, sicut Epicuro visum est, oblectetur; et
 ""
£*$ CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 80*
«it sinc peccato, nec se ullo fraudabit bono : nec cu- non longius millam,membra humana, 6icnt vituperag
juscumque doclrinx opinionibusresistat naturalibus adulteria, qux sine illis membris esse non possunt.
motibus, scd, sicut ail Hortensius, < lunc obsequatur Quod si non facis, ne libi quoque ipsi manifestusin-
nalurx, cum sine magistro senserit quid naiura desi- sanus appareas : potest igitur nuptiarum bonum non
deret >(Ckeronisdialogus,cui nomenHorlcnsius).Non habere laudem comraunemcum libidine, sine qua esse
cnim potest qux bona est desiderare quod malum est, nunc non potest; sicut quodlibetmalumpotest non ha-
aut negandumest bonx aliquod bonum. Fiat itaque to- bere communem vituperationem cum opere Dei, sine
lum quod desiderat libido bona, ne ipse sit malus qui quo csse nunquampotest. Sicut autem ista deflnitiotua
resistit bono. falsaet inanis esl, ita omnia qux ex illa tanquam con-
30. Non hoc dico, inqtties, et injuslum est ut aliud sequcntia nexuisli.
me suspiceris sentire quam loquor. Noli ergo facere 32. < Invictam > sane niinquam ego < voluptatem
quod pali non vis, et dicere < quod invitemus ad dul- carnis, > sicut « solere me > insimulas, dixi. Ambo
cia furta, quibus Aposlolumrecitamus diceniem, Scio eam et deberc ct posse dicimus vinci : sed tu lan-
quia non habitatin me , hoc est in came mea , bonum> quam bonum rcpugnante alio bono, ego lanquam
1
(Rom. vn, 18). Etsi enim non hic perficiunt bonum malum repugnante bono; et tu viribus propriis, ego
quod volunt, ut non concupiscant; faciunt lamen bo- gralia Salvatoris, ut non alia reproba cupiditate , sed
num, ut post concupiscenlias suas non eant (Eccli. Dei charitate vincatur, qux nonviribusnostris diffun-
xvni, 30). Si enim vos castitatem vobis videminido- ditur in cordibus nostris, sed per Spirilum sauciura
cere, cum dicitis, Noli vinei a bono, sed vincein bono qui datus cst nobis (Rom. v, 5).
bonum; quanto magis eam nos docemus, cum dici- 33.« De confusione > autem « illorum hominum
mus, Noli vincia tnalo, sed vinceinbono malum(Rom. pttdendisquecooperiis frustra le >commemoras«ali-
xn, 21) ? Vide quam sit injustum, ut nos quod vilu- quid Apostolo allestante monstrasse. > Tu enim «ve-
peramus expttgnare non credas, qui le credi non vis recundiora > dicis, qux ille dicit inhonesta: unde
eo fruivelle quod laudas. Quomodocasti esse non pos- jam quanlum salis visum cst, disputavimus (a). Tu
sunt inimicilibidinis,si casli esse possunt et ejus ami- itaque fruslra refugis rursus ad Balbum, atque phi-
ci? Quod ergo negantes originale peccalum, et in- losophorum litteras (b) : quasi Balbus te faciat lo*>
videntes parvulis salvatorem Jesum, legem peccali quenlcm , quando de illa confusioneprimorum homi-
repugnanlemlegi inentis inlroducere vultis ct in pa- num non potes invenire quid dicas. Si aulem in
radisum ante peccatum, hoc in vobis islo opere con- quilmsdam veris senientiis saltem philosophorum
futamus. Eorum qux non videmus in vobis nec au- litteris cederes, non surdo corde illud audires, quod
dimus ex vobis, nolumus esse judices : nibil nostra voluptates illecebras atque escas malorum, et viiio-
interest, quid in occulto agant aperli libidinis lau- sam parlera animi dixerunt esse libidinem(c). Nara
dalores. quod in noslro corpore loca digestionis Balbusremota
CAPUTVIII(a).— 31. Cumvero aliis verbis meis dixit a sensibus, ideo verum cst, quoniam sensus
propositis, ilIamdisiinclionemmeam,quam denupliis nostros ea qux digerimus non alliciunt, sed offen-
et concupiscentiapriorura hominum posui, dicens , dunt : proplerea pars qua egeruntur, naturaliler aliis
< 'Quod enim illi poslea propagatione fecerunt, hoc partibus allrinsecus promincnlibiis occultatur , sicut
est connubii bonuni; quod vero prius confusionele- eliam lunc eranl quando nudi non confundebanlur,
xerunt, hoc est concupiscentix malum > (De Nuptiis qui post peccatum conlinuo non occulla, sed plane
et Concupiscentia,lib. 1, n. 8) : sic refellendam pu- in promptu posila membra texerunt. Quibus quanlo
tasii, ut diceres, < fieri non posse ut quod bonum est magis non horrore offendebatur, sed delcctatione
non habeal communemcum eo laudem, sine quo esse aliiciebatur aspectus, el movebat susceptam tuam ;
non potest; >ita volens unam eamdemquelaudemnu- tanto magis ea tegere ad pudoris officiura perlinebat.,
ptiis et libidini essecommunem: qtiomodocorruat isla 34. Quod autem <de claudicationeet pervcntione>
tua velut defiuitiva sententia , paulisper attende. Pri- dixi ( De Nuptiis et Concupiscentia,lib. 1, n. 8), si
mum, quod universilas rerum quani condidit Deus , fraudc non agis, non intellexisli. Non enim « per-
non polest esse sine malis, nec ideotamen mala com- venlioncmaccipi volui hoininem qui nascitur de con-
munem laudem possunt habere cum bonis. Deinde, cubilu conjugali, > quod me sensisse arbitraris aut
si < fieri non potest ut quod bonum est non habeat fingis : scd pervenlionem dixi quod bonum habent in
communemcum eo laudem, sine quo essenon polest; > fine officiisui nupiix, etiamsi nullus inde nascatur.
profecto et quod malum est, fleri non polests ut non Seminare quippe ad virurn pertinet, excipere ad fe-
habeat communemcum eo vituperationem, sine quo minam. Iluc usque conjuges opere suo possunt. Ad
esse non potest. Viiuperemusigilur opera Dei, sicut hoc dixi sane sine claudicatione non posse, hoc est,
vituperamusmalaqux sineillis essenonpossunt.Nul- sine libidine , perveniri. Ut autem concipiatur fetus
lum enim malumest nisi in aliquo opere Dei,nec sine alqtte nascatur, divini est operis, non humani : qua
illo esse omnino alicubi potest. Vitupera ergo, ut te tamen intenlione ac voluntate, eliara illud bonum
* sic MSS.At editi,non hoc. (a) Supra,lib. 4, nn. 80-82.
• Editi, sic fieri nonpotest.Abest,sic, a manuscriptis. (b) Ibid.n. 58,
Am.
(a) Apud et Er., 6. (c) Ibid n. 72.
805 LIBER QUINTUS. 806
quod ad earum opus pertinet, peragunt nuplix. Sed mea inter se dicta esse conlraria; quia dixi, non
quia ipse fetus damnationi nascitur, si non renasca- quidem ut tu calumniaris, < concubitura corporum a
tur; eo usque pertendunl, non operis sui velut am- diabolo fttisse reperlum; I cum cliamsi nemo peccas-
bulaiionis, sed volunlatis fine chrisliana conjugia, set.nonnisi concumbente utroque sexu filii nasce-
ut regenerandos generent: propler quod in eis vera, renlur : sed dixi, < inobedienliam carnis qtix in
hoc est, Deo placens est pudicilia. Sine fidc enim im- carne concupiscenle adversus spirilum apparet, dia-
possibile est Deo placere (llebr. xi, 6). bolico vulncre contigisse. > Et rursus, quia dixi,
CAPUTIX(a).— 55. Venis deindc ad illud, ubi egi- < banc lcgem peccaii rcpugnantern legi menlis a Deo
mus ex Aposloli testimonio,ut sciat unusquisquesuum illatam propter ultioncm , cl idco poenam esse pec-
vas, id est suaniconjugem, possidcre,twn in morbode- cati. > Hxc inter se asseveras esse conlraria : quasi
siderii,skut Geiilcsqumignorant Deum(l Tltess.iv, 4,5): fieri non possit ut unum alque idem maltim ct dia-
quod exponensdixi, < Non-conjugalcm, hoc cst li- boli iniquilate ct Dei xquilate peccantibtis ingera-
cilum honestumquc concubitum , fuisseprohibitum, lur: cum eliam ipse diabolus et propria malignitate
sed ut operis hujus cattsa sit voluntas propaginis, sit infcstus hominibus , ct Dci jttdicio sinatur nocere
non carnis voluptas; et quod sine libidino (ieri non peccanlibus. Ncquebinc sibi ipsa divina adversanlur
potcst, sic lamcn (iat, ut non proplcr libidiucm fiat > eloquia, quia scriptum cst, Deus.mortem non fecit
(De Nuptiis et Concuptscenlia,lib. 1 , nn. 9, 16). Ibi (Sap. i,13); itcmque scriptum esl, Vita et mors a
tu exclamas : < 0 altiludodivitiarumsapienliwet scien- DominoDeo (Eccli. xi, 14). Quia dcccptor hominis
lim Dei ( Rom. xt,13)! qui exlra fnturam ope- causa morlis est diabolus, quam non ut primus au-
rum retribulioncm ex mulla pnrte liberum arbi- clor ejus, sed ut pcccati ullor intulit Deus. Verum
trium formam voluit implere jttdicii! Jusiissime istam quxslionehi saiis dilucidc ipse solvisii, qui
enim sibi bonus homo, > inquis, < malusque commit- homincmmalumdixisti sibi essccommissum, utquod
litur, ut et bonus se fruaiur, et malus se ipsepalia- sibi cst ipso supplicium, ' ct divinum sit judicium ,
tur. > Qux prorsus exclamaliotu.i ' ad rem non per- et ipsum liberum arbitrium ; ncc sinl inler se duo
tinet, qua te sentis urgeri : ncc ttio clamore pondus ista contraria, quod in poena sua et ipse auctor est,
quo premeris sublevas, impiumdogma vestrum mor- ct ultor Dcus.
dicus lenens, quovobis placeteiiam bonum hominem 37. Abnieris autem ingeniis lardioribus.Nolo enim
divino judicio sibi quemque comniitti, ne sciliccl ci dicere quia et lu non intelligis, ul non discemas hxc
sit necessaria Dei gratia, velut idoneo qui semet- duo, et nialigna calliditaic aut lenebrosa cxc;tale
ipsum agat.Sed absitut ila sil. Prorsus qui sibi com- confundas volunlatem el voluplatem : et sicuts ipsa
miltuntur, el a semelipsis aguutur, non suntboni, nomina surdastris atiribus unum atque idem sonant,
quia non sunt filii Dei. Quotquol enim spiritu Dei ita res ipsas surdaslris cordibus unum idemque esse
agunlur, hi filii sunt Dei (liom. vm , 14). Pulo quod persuadcre te posse confidas. Hinc est quod senlen-
agnoscas in hac sententia dogma aposlolicum, quo tias meas inter se conirarias putas vel putari cupis,
illud subvertitur vestrum. lanquam improbem quod antc approbaverim, aut
36. Veruintamen dicis aliquid contra te, quod ta- amplcctar quod ante respuerim. Audi crgo aperlam
citus prxterire non debeo. Meministine quamdiudis- sententiam meam , el intellige vel sine intelligere
pulaveris conlra lucidissimam qux per Apostolum alios, non offundendocaligines nebulosx dispulalio-
deprompta est veritatem, affirniaiis, < Nullo modo nis serenilati sineerissimx verilatis. Sicut bonum
esse posse aliquid quod et peccalum sit et pa;na pec- est bcne uli malis, ila lioneslum esi bene uti inhone-
cali ? <Quid csl ergo nunc, qucd oblilus tantx loqua- stis. Unde cl ipsa membra non propter divini operis
citatis lux ideo laudas allitudinem divitiarum sa- pulchritudincm, sed propter libidinis foedilatem
pientix elscienlix Dei, quia « extra fuluram opcrtim iithonesludixit Aposlolus (ICor. xn,23). Nec ad
retribulionem ex mulia parte liberum arbilrium for- slupra coguntur neccssitate qui casti sunt: quia re-
niani voluit implerejudicii? Jusiissime enini sibi, > sistunt inhoneslx libidini, ne compellat eos inho-
sicut definis, < bontis homo malusque commillilur, nesla coinmilterc, sine qua tamen non possunt ho-
ut et bonus se lruatur, > utiqtte in opere bono ; « et nesie (iliosprocreare. Iia fit ut conjugibtis castis et
nialus se ipsepatiamr, s uliqtie in operc malo. Quod voluntas sit in sobolis procrealione, et necessiias in
profecto illt et peccatura est, quia malum facit; ct libidine. De inboneslo quippe honestas agilur pro-
pcena peccali, qtiia malum se patitur : ut ex multa creandi, qttando libidinem non amat, sed lolerat ca-
parte formam judicii, quo bona bonis et mala malis slilas concumbendi.
relribuunlur, jam impleat liberum arbilrium , quo 38. Soles Iibenter commemorare, quibus te adju-
recte agendose fruitur bonus, et pcccando se patilur vari pulas, auctorum sentenlias sxcularium. Intuere
malus. Cernis nempe, cum arma lua vana quidem et honesto corde, si jpotes, quid de Catone poeta ceci-
oblusa jactanter ventilas, quomodoqua ferireris, nu- nerit :
daveris; imo te ipse percusseris. Et insuper jaclas Urbi(inquit)pater est, urbiquemaritus;
Justitixcultor,rigidiservatorbonesti,
1 vaticaniMss.etduoGallicani,exclamalioet dectamatio
lua. 1 ApudLov.bic additur,causa.
(a) ApudAm.et Er., 7. 8 FloriacensisMs.,ut sicut.
 807 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI
In communebonus; nullosquecatonisin actus perent, quovacentorationi: el curaad idipsumredeunt
Subrepsitpartemquetulit sibinata voluptas.
(lucan. Pharsal.lib. 2, vers. 388-391). propter intcmperantiam suara, novennt etiam inde
dicere Deo, Dimitlenobisdebilanostra (Mallh. vi, 12).
Qualis enim vir Calo fuerit, et utrum in eo vera vir-
tus honeslasque laudala sit, alia quxslio est : ad Quod enim secundum veniara, non secundum impe-
rium a tanto doclore dicitur, utique ignoscitur, non
quemlibet tamen fincm sua rcferret officia, non uti-
jubetur.
que sine voluptatc filios procreavit; et tamen nullos CAPUTX (<i).— 41. Sed insertis aliis verbis meis,
Catonis in actus subrepsit parlemque tulit sibi nata
ubi voluntalem vere piorum, quia Christianorum, con-
:
voluptas quoniam quod et non faciebat sine volu-
ptate, non faciebat propter voluptatem; nec in raorbo jugum commendavi, qui filiosad hoc generant in hoc
hujus desiderii suum vas possidebat, quamvis igno- Christo sxculo, ut propier alterum sxculum regenerentur in
raret Deum; si tatis fuit qualis prxdicalur. Et non (De Nuptiis et Concupiscentia,lib. 1, n. 9);
vis inlelligerequodait Aposlolus, Vtsciatunusquisque commemoras te jam in secundo libro istam meam
veslrum suum vas possidere, non in morbo desiderii, destruxisse senlentiam : ubi quid tibi responderim,
sicut Gentes, quceignorant Deum. ibi potius legant qui volunt. Sic enim non sunt facien-
da adulteria, etiam volunlale generandi regenerandos,
39. Bene discernis inler bonum minus conjugale,
et bonum amplius continentix : sed tuum dogma non quemadmodum nec furla facienda sunt, etiam volun-
tate pascendi paupcres sanctos : quod tamen facien-
deseris inimicissimum gratix. Dicis enim, < quod Do-
minus continentix gloriara libertate electionis hono- dum est, non furta perpelrando, sed bene ulendo
mammona iniquitatis, ut et ipsi recipiantl in laber-
raverit, dicens, Qui poleslcapere, capial; > tanquam nacula
hoc capialur non Dei munere, sed arbitrii libertate: xterna (Luc. xvi, 9); sicut non adulleria com-
ct taces quod supra dixerat, Non omnescapiuntverbum railiendo, sed conjugaliter bene utendo malo libidinis,
ea voluntale sunt filii, ut cum eis regnelur
hoc,sed quibusdalum est (Matth. xix, 12, ll).Vide qux in xiernura generandi
taceas, qux dicas. Pulo quod te pungat conscientia : (a).
42. Yerum eleganter laudas susceptam tuam, di-
sed vincit rectum timorem, cum ingerit perversum
cens, et vcrum dicens • < quod nihil tati possit dum
pudorem, quoquo modo jam defendenda prxcipitata concumbilur
senleniia. Tantummodo exccssum libidinis idcntidcm cogitari. > Prorsus ila est. Quid enim co-
laudare non cessas. Nec attendis, scn- gitari polest tunc, quando mens ipsa qua cogitatur,
culpas, ipsam illa carnali delectatione submergilur ? Unde optime
tis, intelligis raalum esse, cui ne limitem necessilalis * ille de
excedat, cogitur tcmperanlia repugnare. voluplate disputans, ciijus verba in libro su-
40. Quamvis tu, quod raonuit Aposlolus, ne in periore jara posui: < Cujus molus, > inquit, < utquis-
morbo desiderii suum vas quisque possideat, non de que est maximus , ita cst inimicissimus philosophix.
enim cum cogitationemagna voluplas cor-
conjugio, sed de fomicatione accipiendum putaveris; Congruere non potcst. Quis enim cum uiatur voluptate, >
atque ita leraperantix totam honeslatem de concubiiu poris
< ea qua nulla possit major esse, attendcre
conjugum abstulcris, ut nemo sibi videatur in morbo inquit,
desiderii suum vas possidere, quantacumque libidine animo, inire rationem, cogitare omnino quidquam
in uxorisgenitalibuspolueritinsanire'.Sienim ullura potes( (Supra, n. 72, ex CiceronisHortensio)? Non igi-
ibi tenendura existimares modum, poluisti et illic tur eliam lu poluisti gravius accusarc quam laudas,
nisi fatendo in ejus impclu neminem possc sancia co-
concupiscentix reprehendere excessum, eumque di-
cere ab Apostolo significatum morbum desiderii, ct gitare. Sed utique religiosus animus islo malo bene
non improbe negare, suum vas dictum fuisse cuique utcns hoc cogilat, ul libidinem concumbendo palia-
conjugem suara. Quo verbo in eadem re etiam Petrus tur, quod non polest cogitare cum patilur. Sicut salu-
ubi monet ut viri uxoribus suis tan- tcm homo cogilat, ul somnose impertiat, quod ulique
apostolus utitur,
non potest cogitare cum dormit : sed somnus cum
quam infirmiorivasi tribuanthonorem, velut cohxre- ea facil inobcdicntia voluntati;
dibus gratix; adjungcns el dicens, Et videlene impe- occupat membra, non
ab
dianlur oralione»vestrm(1 Petr. m, 7). Sicut el coapo- quia ct ipsam voluntaiem bujuscemodi alienat im-
stolus ejus tempora prxscribit orandi temperantix perio, avertendo animam ad visa somniorum, in qui-
bus eliam futura monstrata sunt. Unde si crat
conjugali: et secundum veniam concedit, quamvis in sxpe vicissiludo
cum conjuge % non utique illum prolis, sed qui flt paradiso vigilandialque dormiendi, ubi
nonerat malum concupiscendi; (am felicia erant so-
voluptatis intentione concubilum (ICor. vn, 5, 6). vila vigilanlium.
Hunc audiant christiana conjugia, non te, qui vis in mnia dormientium, quam
eis quam defendis nunquam frenari concupiscentiara, 43. Quod autem tc jaclas , et inaniler spumeum
sed quotiescumque se commoverit, saliari avidara, diffundis eloquium, « parentes comparans parricidis,
Hunc fldeles Chri- in eis asserens esse causam ut filii cum damnatione
regnare securam. audiant, inquam, 3 omnino lingux lux velul exsul-
nascanlur: >fereris
sti qui sunt connubio colligati, ut ex consensu tem-
in isto strepilu
1 Post, potuent tnsarare, editi Am.et F.r.,necnonqui- tanlibus et plaudenlibus pennis, nec
dam manuscriptiaddebant, si recte de lemperantiacon- quem tibi ipsc facis, rcspicis Deum.Cur enim non ista
jugaSisapuissethmretkus, auidsenlire debuerit, quid de 1 SicMss.At editi,recipiantur.
Apostolitestvmomo,intelligeretntegra fidepotuertt; qux «DuoMss., dkis.
verba buc e marginetranslataesse, probantantiquiores 3 sic Am.Er. et Mss.Lov.,ferris.
codices, q ui eis carent. (a) Apud Am.et Er., 8.
1 flortaoensisMs-,quamm conjugvm,nm uttqve,etc. (b) supra,lib. 4,n. 59,
809 LIBER QUINTUS. 810
vel tale aliquid, ipsi polius horainum Creatori quam quid illud esset, aliqua necessaria causa Scriptura la-
genitoribus dicitur, qui cerle omnium bonorum est tere voluerit. Nam ei sacrificia eorum legiraus (Levit.
auctor el conditor? Et lamen quos ignibus xlernis XII), quibus utique sanguis ille figurabatur, qui solus
prxscivit arsuros, creare non desinit : nec ei, quia tollit peccalum' mundi (Joan. i, 29), Apertius eliam
eos creat, nisi bonilas imputatur'. Et quosdam infan- legis jam tempore nascenlibus parvulis, offerebantur
tes etiam baptizatos quosfuturos prxscivitapostatas, sacriflcia pro peccalis. Responde, pro quibus peccalis,
non aufert ex hac vita in xternum regnum adoptatos, Respice etiara illis generantibus patribus perituram
nec eis confert magnum bencficium, quod ei de quo fuisse animam parvuli de poputo suo, si die non cir-
legilur, Raplusest, ne malitia mutaret iiUelleclumejus cumciderelur octavo (Gen. xvn, 14): et responde quo
( Sap. IV, 11 ).Nec tamen Deo tribuitur, nisi bonitas merito periret, quem negas originali obnoxium fuisse
alque jusiitia, qua de bonis et malis omnia bene ac peccato.
recle facit. Quanto facilius intelligitur, parcntibus non CAPUTXII. — 46. Jam vero t de Joseph, cujus
esse tribuendum, nisi quod filios volunt, qui procul Mariam > tesle Evangelio < conjugem > dixi (De Nu-
dubio qux illis futura sunt nesciunt? ptiis et Concupiscentia,tib. 1, n. 12), mulla diu dispu-
CAPUT XI. —44. Quod autem coramemorastiex tas conlra senlentiara roeam, et conaris ostendere,
Evangelio, Meliuseral hominiilli non nasci ( Matth. « quia concubitus defuit, nullo modo fuisse conju-
xxvi, 24); nonne ut nascerelur plus opere Dei actum gium : > ac per hoc, secundum te , cum destiterint
est, quam parentum ? Cur non ipse imagini sux prx- concumbere conjuges, jam non erunt conjuges, et di-
siitit quod melius erat, qui malum quod ei futurum vortium erit ilta cessalio. Quod ne contingat, agant
fuerat prxsciebat, quodparentes nosse non possunt? sicut possunt decrepiti quod juvenes agebant, et ab
Et tamen ab eis qui recte intelligunt, non tribuitur hoc opere quo etiam continens nimium delectaris, nec
Deo, nisi quod benignitaii tribuendura est Creatoris. eflbetisaxtate corporibus parcant. Non se cogitent
Sic et parentibus sine nodo difficilis quxslionis hoc quantum ad libidinis altinet incentiva, senuisse, ut
tribuitur, quod filios volucrunls, quorum fulura ne- possint conjuges pcrmanere. Si hoc tibi placet, tu vi-
sciverunt. Ego aulem non dico parvulos sine Cbrisli deris. Ego autem (quia liberorum procreandorum
Baptismate morientes tanta poena esse plectendos, ut causa uxores esse ducendas, honeslas consentit hu-
eis non nasci potius expediret; cum lioc Dominusnon mana, quolibet modo libidini cedat infirmilas), prx-
de quibuslibet peccaloribus, sed de scelesiissimis et ter fidem quam sibi debent conjuges, ne flant adulte-
impiissimisdixerit. Si enim quod de Sodomis ait, et ria, ct prolem cujus generandx causa sexus uterque
utique non de solis inlelligi voluit, alius alio tolerabi- miscendus est, adverti etiam tertium bonum quod
liusin diejudicii punietur (Jd. x, 15,e£xi, 24); quis esse in conjugibus debet, maxirae pertinentibus ad
dubitaverit parvulos non baptizatos, qui solum habent populum Dei, quod mihi visum est esse aliquod sa-
originale peccatum, nec ullis propriis aggravantur, in cramentum, ne divorlium fiat vel ab ea conjuge qux
damnationeomnium levissima futuros ? Qux qualis et non potest parere, vel sicut fecisse Cato prehibetur
quanta erit, quamvis definire non possim, non lamen (Plutarch. in ejus Vita, et Lucan. lib. 2), ne ab eo viro
audeo dicere quod eis ut nulli essent quam ut ibi es- qui plures non vult suscipere filios, alteri felanda tra-
sent, potius expediret. Verum vos quoque, qui eos datur ( De Nupliis et Concupiscentia,lib. 1, n. H ).
velut liberos ab omni damnatione esse contenditis, Propter hoc in illo quod secundum Evangelium con-
cogiiare non vuliisqua illos damnatione puniatis, alie- jugium nuncupavi, orania tria bona nuptiarum dixi
nando a vita Dei et a regno Dei tot imagines Dei, esse completa;« fidem, quia nulltim adulterium; pro-
poslremo separando a pareniibus piis, quos ad eos lem, ipsum DominumChrislum ; sacramentum, quia
procreandos tam disertus hortaris. Hxc auiem injuste nullum divortium. >Non ergo quiadixi omnenuptia-
patiunlur, si nullum habent omnino pcccatum : aut si rum, id est, hoc triparlitum bonum , in illis Christi
jusie, ergo habent originale peccalum. parentibus fuisse completum; proplerea hoc dixisse
45. (a) Aliis deinde proposilis mcis verbis, quibus pulari debeo, sicut insimulas, < ut quidquid aliter
commemoravi quam boncsle sancti antiqui palres fuerit, malum esse videatur. >Dicoenim et aliter bo-
conjugibususi fuerint; dicis« eos non hoc intuitu ope- num esse conjugium, ubi proles nisi per concubilum
ram dedisse propagini, ut lanquam reos gignerent non potest procreari. Si enim aliter posset, et laraen
filios Baptismale dilueudos, eo quod Baplisma quo concumberent conjuges,apertissirae libidinicederent,
nunc adoptamur nondum fucrat insliiutum i (DeNu- atque illo malo uterentur male: cum vero propter
ptiiselConcupiscentia,lib. 1, n. 9). Hoc de Baptismale quod sexus ambo sunt instituti, nisi eorum commix-
verum dicis : nec ideo tamcn credendum est, et anle tione non nascitur homo; proplerhoc mixti conjuges
dalam circumcisionemfamulosDci, quandoquidemeis illo malo utuntur bene : si aulem de libidine quxrunt
inerat Medialorislides in carne venturi, nullo sacra- eliam voluptalem, venialiter male.
mento ejus opitulalos fuisse parvulis sttis; quamvis 47. < Quasi maritus, > inquis, < Joseph in opi-
_ ' ApudAm. etMss., necei nisi, quii eoscreat, bonitas nione oranium erat. > Secundum hanc opinionem,
tmpitatur; exccptoFloriacensicodice,in quo lesrtur,nisi non secundura veritatem locutara fuisse
quaeoscreat. Scriplurana
s DuoMSS , quodfitOsvoluerunt. 1 SicMss.Editi,peccata.
(a) ApudAm. ct Er., cap. 9. ' DuoMss.,defeclis. ^
>%
SANCT.ACGUST.X.
(Tingt-six.)
 811 CONTRAJULLANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 812
vis intelligi, ut virgineni Mariam ejus conjugem di- salus est cl hominura et pecorum, et qui facit solem
ceret. Hoc putemus evangelistam facere potulsse, cum suum oriri super bonos et malos (Matlh. v, 45),
vel sua, vel cujuslibet alterius hominis verba narraret, quis abntiat, nisi qui Deum esse, aut terrenaj curare
ul secunduin opinionem hominum loquerctur : num- non credit? Quod tu quasi inde conlenderemus , per
quid ct angelus loquens unus ad ttnum, conlra con- testimonium sancti Job docere voluisti, quia dixit,
scieniiara et suam cl ipsius cui loquebatur, sccun- Ossibusel nervis compegistime, vilamct misericordiam
dum opinionem potius qtiam secundum veriialem tribttisii milti (Job x, 11,12). Ubi quidem ille potuit
fuerat locuturus, qui ei dixit, Noli timere accipere non omnem significare hominem, sed de se ipso
Mariam conjugem tuam ? Dcinde, quid opus erat ut gralias agcre , quod eum carnaliler natum non dese-
usque ad Joseph gencraliones perducerentur (Mattlt. ruerit, sed ei misericordiam ut vere * viveret, id est
i, 20, 16), si non ea veritale factum esl, qua in con- juste viveret, qui eum condidit, ipse prxstiterit. Aut
jugio sexus virilis exccllit? Quod ego in libro cui re- certe qttia parum erat vita, quam nascendo sor-
spondes.cumposuissem (DeNupliis etConcupiscentia, (itus est, ideo addidit, et miserkordiam; ne re-
lib. 1, n. 12), lu prorsusaltingerelimuisli. Dicitau- maneret naturaliter filius irx sicut et cxteri, at-
tem Lucas evangelista de Domino,quod putabatur fi- que inter vasa irae, non inter vasa misericordix
lius Joseplt (Lttc. m, 23); quia ita putabatur, ut per floret.
ejus concubitum genitus crcdcretur. Hanc falsara vo- 50. Cur autem de malo quod ei adjacet alque
luit removere opinionem, non Mariam illius viri ne- inest membris ejus reus non sit fldelis, et ex eo ma-
gare conjugem, conlra angelura leslem. lo lamen qui nascitur realum trahat, jam nescio
48. Quanquam et tu ipse eliam < ex desponsionis quoties dixirnus. Fideli enim hoc beneficium re-
flde eam nomen conjugis accepisse > falearis. Qux generalio contulit, non generatio. Inde ergo ab is-
fldes utique inviolata permansit. Neque cnim cum to reatu solvenda est proles, unde soltitus est pa-
eam vidisset jam virginem sacram divina fccundiiale rens.
donatam, ipse aliam quxsivit uxorem : cum ulique CAPUT XIV. — 51. Sed magnum aliquid tedia-
nec istam quxsisset, si necessariam conjugem non leclica docuits, « Rem qux in subjecto est, sine itla
haberet : sed vinculum (idei conjugalis non ideo ju- re cssc non posse, in qua subjecla est. Et ideo >
dicavit esse solvendum, quia spes commiscendx putas « maltim quod est in parenle, uiique in sub-
carnis ablata est. Verum de islo conjugio quod vis jecto, alii rei, id est proli, ad quam non pervenit,
exislima; nos tamen non ut calumniaris dicimus, realum non posse transraillere. > Recteboc diceres,
« sic fuisse primos conjuges inslitutos, ul sine com- si rnalum concupiscentix de parente non perveniret
mixtione utriusque sexus conjuges essent : J scd ad prolera : cum vero sicut sine illo nemo semina-
utrum in paradiso anle peccalum caro concupivcrit tur, ita sine illo nemo nascatur; quomodo dicis eo
adversus spirituni; vel utrum nunc in conjugibus lioc non pervenire, quo transil? Non enim Aristoteles,
non flat, quando ejusdera concupiscentix etiam per cujus categorias insipienter sapis, sed Apostolus di-
pudicitiam conjugalem cobibetur excessus; et utruin cit : Pcr unum hominempeccaluminlravit in mundum;
nialum non sil, cui repugnanti cousentiendura non et per omneshominespertransiit (Rom.v, 12). Nec sane
est, ne in suum pergat exccssum; et ulrum non ex tibi dialeclicailla menlilur, sed tu non intelligis. Verum
ipsa et cum ipsa ' concupiscentia nascalur, cui ma- enim est quod ibi accepisti, ea qux in subjecto sunt,
lttm inesse ullum negas; et utrum ab ingcneralo sicut sunt qualilales, sine subjecto in quo sunt, esse
malo possit hominuin quisquam nisi regeneralione non posse, sicut est in subjeclo corpore color aut for-,
liberari; hoc inler nos disserilur. In his quxstioni- ma; sed afficicndoHranseuut,non emigrando: quem- ;
bus caiholica verilate antiquitus tradita vestra iaipia admodum jEthiupes, quia nigri sunl, nigrosgignunt, >
novitas suffocatur. non tamen in filiosparentes coloremstiuravelul tunicam
CAPUT XIII. — 49. Quod autem pulasti congeren- transferunl; sed sui corporis qualilate corpus quod
da esse sacrarura teslimonia Lilleraruin, quibus de illis propagatur afficiunt. Mirabilius cst autem
probares unde inter nos nullaquxstio est, « a Deo quando rerum corporalium qualitates in res incorpo-
creari hominem, > quod de quolibet vermiculo ne- Tales transeunt, et tamen fit, quando formascorpo-
gare fas non est; quo perlinuil, nisi ut te appareret rum quas videmus, haurimus quodam modo, et in
campos quxsisse verborum , ubi venlose atque inani- memoria recondimus, et quocumque pergimus, no-
ter curreres? Sed cum eliam sancti Job lesliinonium biscum ferimus : nec illx recesserunt a corporibus
tam loquaciter adbiberes, quare non libi venit in suis, et lamen ad nos mirabili modo affectis noslris
mentem quod ait idem ipse homo Dei, cum de pec- sensibus transierunt. Quomodo autem de corpore ad
catis sermo eis esset humanis, neminem mundum a spiritum, eo modo transeunt de spiritu ad corpus.
sorde, nec infantem cujus est unius diei vita super Nam colores virgarum quas variavit Jacob, afficien-
terram (Job xiv, 5, sec. LXX) ? Nam misericordiam tlo transierunt in animas pecorum matrum, atque
et magnis et pusillis omnibus prxstari ab illo a 1 FloriacensisMs., ut viveret,omisso,vere; cujus loco
quo
1 in manuscriptisvaticaniset Gallicanis duo c Vaticanishabent, bene.
deest, et cum 2 IdemKloriacensis Ms.,docuerit.
tpsa.
s Editi, ejus. 3 casalcnsisMs., sed hmcafficiendo.Floriacensis, setl
inde affwieitdo.
«15 LIBER QUINTUS. 814
mde rursus eadem affectione transeundo apparuerunt tione aliqua comprehendi. > Hoc tibi dic, et noli de
incorporibus filiorum (Gen. xxx, 37-42). Tale vero animse origine temere aliquid definire, quod vel ra-
aliquid etiam in fetibus humanis posse conlingere, tione certissima, vel divino eloquio nlinime ambiguo
Soranus medicinx auctor nobilissimus scribit, et non polest comprehendi; sed potius quod sapientissi-
exemplo confirmat historix. Nam Dionysium tyran- ma mulier maler Macliabxorum sape. Nara et ejus
num narrat, eo quod ipse deformis esset, nec tales verba posuisli, qux filiis suis ait: Nescio qualiter in
habere iilios vellet, uxori sux in concubitu formo- utero meo apparuislis (II Machab. vn, 22 ). Quod uti-
sam proponerc solere picluram, cujus pulchritudi- que non putanda est dixisse de corporibus eorum,
nem concupiscendo quodam modo raperet, et in qux corpora se non dubitabat ex virili semine concc-
prolem quam concipiebat afficiendotransmiiieret (a). pisse : sed utrum animx filiorum de palerna anima
Neque enim Deus ita naturas creal, ut leges auferat, tractx fuerint, an aliunde in utero ejus esse ceperiut,
quas dedit molibus uniuscujusque naturx. Sic et vi- hoc nimirum illa nesciebal; nec eara pudebat, ut te-
tia cum sint in subjecto, ex parenlibus lamen in fi- merilalem caveret, ignoranliam confileri. Quid est
lios, non quasi transmigralione de suo subjeclo in ergo quod causaris, « Cur non ipso filii muiidentur
subjectum alterum, quod (ieri non posse categorix effectu, ut a pollutionibus, > inqtiis, « qux dicuntur
illx quas legisli verissime ostendunt; sed, quod parentum, majestate opificis expientur? > Nec allcn-
non intelligis, affeclione et conlagione perlrans- dis hoc dici etiam de manifestis viiiis corporom posse,
eunt. cum quibus non, pauci nascuntur infantes'; quamvis
CAPUT XV. — 52. Quid esl quod laboras magnis absit ut dubiletur, Deum verum et bonum esse
argumentationibus pervenire ad impietatis abruplum, omnium corporura formalorem : et tamen ex opificis
ut < Chrisii caro, quia de Maria nalus est, cujus vir- tami manibus tain multa, non solura vitiosa, verura
ginis caro sicut ca:teiorum omnium ex Adam fuerat ctiam monstrosa procedunt, ut naturae a nonnullis
propagata, nihil dislet a carne peccaii, et sine ulla appellentur errores; quicum operantem vim divinam,
distinctione Apostolus dixisse credalur, eum fuisse et quid cur faciat, indagare non possint, fateri eos
misstim in similitudine carnis peccati > (Rom. vm, pudet nescire quod nesciunt.
3); imo potius inslas, < ut nulla sit caro peccati, 54. Quod autem attinet ad peccati originalis in
ne hoc sit cl Chrisli ? > Quid est ergo, simililudo omnes homines transilum, quoniam per concupiscen-
carnis peccati, si nulla est caro peccati? Sed « banc tiam carnis transit, transire in eam carnero non po-
apostolicam sententiam me non intellexisse > dixi- luit, quara non per illara virgo concepit. Quod enim
sti: nec eam laraen exposuisti, ut te doctore * nos- et de alio libro meo, quera scripsi ad sancUe memo-
semus quod aliqua res possit esse similis ei rei qux rix Marcellinum, velut mihi prxscribens ponere vo-
non est. Quod si demenlis est dicere, et sine dubio luisli, de Adam dictum, < quod tabificavit in se
caro Cbristi non est caro peccali, sed similis carni oranes de sua slirpe venluros : > unde ulique ille ta-
peccali; quid resiat ut inlelligamus, nisi ea excepta bificavit, non inde Christus in matris uterum venit.
omnera reliquara huraanara carnem esse peccaii ? Et Sed verba qux ad rem maxime pertinent in eadem
hinc appareMllam concupiscentiam, per quam Chri- senlenlia mea, ego dicam, quia tu dicere noluisti; et
stus concipi noluit, fecisse in genere humano propa- slatim cur nolueris apparebit. < Occulla, >
inquam ,
ginem mali : quia Marix corpus quamvis inde vene- < tabe carnalis concupisceniix sux labificavit in se
rit, tanien eam non trajecit in corpusquod non inde oinnes dc sua stirpe venturos >(De Peccalorum Meri-
concepit. Cxierum , corpus Clirisli inde diclum esse tis, lib. 1, ti. 10). Non itaque carnem tabificavit, in
in similitudine carnis peccati, quia omnis alia homi- cujus conceptu labes ista non fuit. Caro itaque Chri-
num caro peccati est, quisquis negat, et carnem sti mortalitatem de mortalitate materni corporis tra-
Chrisii ita carni comparal nascenlium hominum cx- xit, quia mortale corpus ejus invenit: contagium vero
terorum , ut asserat ulramque esse puritatis xqualis, peccati originalisa non traxit, quia concumbentis
delestandus hxrelicus invenitur. concupiscenliam non invenit 3. Si autem nec mortali-
53. Magnura porro aliquid invenisse tibi videris, tatem, sed solam substantiam carnis de raatre sum-
et copiosissirae dispulas, < etiain si nascentes mali psisset; non solurn caro ejus caro peccati, sed nec
aliquid ex parenlibus trahere possent, quod expiare- similitudo carnis peccati esse potuisset.
turs manibus Dei, quia eos ipse format in uteris ma- 55. Sed comparas me et coxquas <Apollinaris er>
trum. > Ab ipso autem formari bomines (quasi hoc rori, qui carnis sensura fuisse negavit in Christo : >
negemus) instantissime probas , multa de Scripturis ut imperitis nebulas undecumque cominoveas, ne lu-
adbibens testimonia : in quibus cum ea verba ex libro cem veritatis attendant. Aliud est sensus
carnis, sine
Ecclesiastico posuisses, quibus Dei opera dicuntur quo nullus fuit, aut est, aut erit in
corpore vivens
occulta (Eccli. HI, 22, 23); continuo tua subjecisti homo : et aliud est concupiscentia
qua caro concupi-
alquedixisti,« Qux scnlentia eorum arguit vanitatem, scit adversus spiritum , sine qua fuit an(e peccalum
qui putant naturalem profunditatem posse investiga- 1 BelgieiMss.nonpauci,nascuntur,omisso,
infantes.
2 Sic vaticani Mss. et plures e Gallicanis.
1 QuinqueMss.,docenle. At editi,
s SicMss.At editi, expiarentur. originale.
3 Floriacensiscodexantiquamaou correclus, qma per
(a) VideRetract.lib. 2, cap. 62. concumbentis concupiscenHam non vemt.
8*5 CONTRAJUMANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINl tlfl
primus homo, qualem nobis exhibuit humanam natu- quodsolumexemplumponis in Christo, quiprxsidium
ram Christus homo; quia sicut ilie ex lerra, sic iste gralix, quo erat plenus ', oppugnas. < Spe, > inquis,
sine tali concupiscentia est creatus ex femina. Assu- < malo carendi ad Gdei prxsidia convolamus, non I
mens tamen l ex illa etiam mortalitalis inflrmitatem, aulem caremus innalis : siquidem post Baptisma;
qualis non erat ante peccatum in carne hominis pri- virilitas ipsa perdurat.> Qui virilitatis nomine concu-
mi, ut esset ista, quod tunc illa non fuit, similitudo piscentiam carnis appellas; perdurat utique,quod
camis peccaii. Ut ergo nobis patiendi prxberet exem- negare non potes •, conlra quod debet concupiscere
plum, non habuit ille mala sua, sed pertulit aliena ; spirilus, ne homo jam renatus concupiscentia sua
in doloribus pro nobis, non in cupiditatibus fuit. trahalur illectus. Et utique concupiscenlia qux repu-
56. Qnapropter, nalos ex Adam, transferri renatos gnat ut traliat, etiam si spiritu conlra eam concupi-
oportet ad Christum; ne a regno Deipereant imagines scenle et resistenle non trabat, ac proptere? uec con-
Dei, quod sine malofleri qui dicit, nec amorem habet, cipiat pariatque peccalum (Jacobii, 14, 15), nou est
nec timorem Dei. Cum hoc autem malo necesse est bo- bonum. Et ipsa cst, dc qua dicit Aposlolus, Scio quia
minem de damnata origine generari. < Regeneratos> non habitat in me, hoc esl in carne mea, bonum(Rom.
autemabsit <ut redigamus> sicut calumniaris, <subne- vn, 18). Hoc autem quod non est bonum Christus in
cessitate criminums, Deo largienle dona virlulum. > natura si haberet sua, non sanaret in nostra.
Quamvis ergo aliam legem videamus in membrisno- CAPUT XVI(a).— 59.1nterponisaliuddelibromeo,
stris, repugnantem legi menlis nostrx: non solum ta- ct quoniam dixi, < conjugalem concubitum, qui fit
mennecessitalemcriminis non babet; sed habet potius intenlione generandi, non ipsum esse peccatura, co
honorem laudis, cujus spiritus spirituali muneread- quod bona volunlas aninii sequeniem ducat, non du-
juttisadversus carnisconcupiscentiamconcupiscit. Sed cenlem sequatur corporis voluptatem> (De Nuptiis et
quacumque lc verses, quacumque te jactcs, quxcum- Concupiscentia, lib. 1, n. 13) : tu contra refers,
que tindecunique colligas, infles, ventiles, spargas, < De ea re qux a peccafo libera est, peccata non na-
contra quod concupiscit spiritus bonus, non est bo- sci; > isto raodo exislimans le posse destruere origi-
num. nale peccatum, quod non deslrnit nisi Salvator, quera
57. «Non poluit, > inquis,« exemplum dare nalura parvulis invidetis. Destruit aulem solvendo quod rei
dissimilis. > Poluit quidem : nam quid est quod sunl, non negando. Ideo quippe concubilusconjugalis,
nos ad imitationem Patris horlatur, qui facit so- qui fit intentione gcnerandi, non est pcccatuni, quia
lem suum oriri super bonos et malos, ut ejus exera- bene utitur Iege peccati, id est concupiscentia, qux
plo nostros diligamus inimicos (Matth. v, 44 , 45) ? inest in membris repugnans legi menlis. Qux si pro-
Verumlamen natura 3 hominis Christi nostrx naturx pterea reum parentem non lenet, quia rcgeneratits
dissimilis non fuit, scd vilio nostro dissimilis fuit. est; quid mirum si propterea reum lenet nascentem,
llle quippc sine viiio nalus est homo, quod hominura quia inde generatus est? Et idco ne rcus remaneat,
nemo. Quantum aulem ad vitam pcriinel, qua Chri- etiam ipse regenerandus est. Hxc vero sententia lua
slura debemus imilari, hoc quoque ad distantiam plu- qua dixisti, « De ea re qux a peccato libcra esl, pcc-
rimum valet, quod unusquisque nostrum homo est, caia non nasci, > quantum adjuvel Manichxos, si co-
ille autem etiam Deus. Neque enirn tantum polest gites , voles eam delere de libro tuo, et de cordibus
8
justus Iromo esse qui bomo esl, quantum homo oniniura qui legerunl librum luum. Si enim non de
qui et Deus est. Illud sane magnum verumque di- ea rc qux a peccato libera est, peccala nascunlur ;
xisti, cum posuisses testimonium apostoli Petri, habent aliam naturam suam 4, sccundum Manichxos,
dicenlis, Qui peccalum non fecit (I Petr. n, 22); unde nascunlur. Quos et aliis similibus sententiis tuis
notandum esse quod judicaverit apostolus sufficere quantum adjuvares ", jam in primo hnjus nostri ope-
ad oslcndendum in Chrislo nullum fuisse pecea- ris volumine demonslravi (Supra, lib. i, n. 36-44).
tum, quia dixit nullum eum fecisse peccalum: Ut Ecce hic ct quod dixisti lanlumdem valet. Videsne
<doceret,> inquis, iquia qui non fecit, habere non po- nobis operam dandam, prxter errorem proprium quo
tuit. > Oranino verissimum est. Profecto eniin pecca- Pelagiani eslis, ul quasdam luas sentenlias, qualis et
tura etiam major fecisset, si parvus 4 habuisset. Nam ista est, everlamus, si Manichxos vinccre volumus?
propterea nullus est hominum prxler ipsum qui pcc- < De ea re qux a peccato libera est > dicis < peccala
calum non fecerit grandioris xtatis accessu, quia nul- non nasci. > Sed veritas conlradicit, qux le et Mani-
lus est hominum prxter ipsum qui peccatum non chxos everlit, cum quibus tibi vox ista communis est.
habuerit infanlilis xlatis exorlu. Angelus quem creavil Deus, res a peccato libera fuit;
58. < Tolle, > inquis, < exempli causam, lolletur et homo quem primum creavil Deus, res apeccato libcra
prelii *, quod pro nobis factus est. > Non est mirura fuit. De rebus igilur a peccato liberis nata esse jec-
1 Lov.,tantum. cata qui negat, aut Manichxus est manifesVis,aut
* FloriacensisMs.,subnecessitatemcriminum. Manichxis suffragatur incautus.
3 IdemMs.,verumtamenet natura. 1 Tres e Vaiic.Mss.,qua erat
rumtamen QuidamaliiMss., ve- plenus.
ea natura.
4 SicMss.Editi,parvulus s SichabentpluresMss.Atediti,
» FloriaceusisMs.:Tolle, 3 PluresMss.,hominum. negarinonpotest.
inquis,exemplum,causa lolle- 4 FloriacensisMs.omiltit, suam.
tur et pretn. Duoe vaticanis; Tolle,inquit, exemplicau 8 ApudLov.,adjuveris.
amf mktur et pretwm, (a) ApudAm,etEr., 10.
 817 LIBER QUINTUS. 8I8
60. Deinde ponens alia verba mea, sic argumen- feclo ut fines non transgrediatur, improbo hosti re-
taris quasi ego dixerim, Cum servit conjugalisad pro- sistilur, qui eos transgredi nititur. Sed universum
pagandam prolem, tunc honorari libidinem. Dicistibi contemptum ejus, inquis, virginibus conlinentibusque
ipse quod vis : nam ego hoc nec dixi omnino, nec . inesse lestamur. Numquidideo virgines et continentes
sensi. Quomodo enim libido cum servit honoratur, contra concupiscentiam carnis non pugnant? Et quid
quando ne pergat in liberos excessus, dominatione est contra quod exercent abs te quoque prxdicata
mentis opprimitur? Nos itaque non diximus semper illa gloriosa certamina, ut virginitatem continen-
ad reatum pertinere uti libidine. Quod velut dixeri- liamque custodiant (Supra, lib. 3, n. 42, et lib. 4,
mus, ita colligis, minus peccareadulteros quatn mari- n. 9)? Si ergo pugnant, malum est quod expugnant.
tos; quia maritis, inquis, libido servit ut peccent, Et ubi est hoc malum, nisi in ipsis ? Ergo, Non habi-
adulteris imperat. Sed cum ego illud non dixerim, tat in me, hoc est in carne mea, bonum, veraciter di-
qualecumquehoc sit luum quod tanquam consequens cilur et ab ipsis.
esse voluisti, nihil ad me attinet. Ego enim dico, uti 62. Nihil aliud dicis esse nuptias, quam corporum
libidine non semper esse peccalum; quia malo bene commixtionem: et dicis postea, quod et verum est,
uti non est peccatum. Nec quxcumque res ideo bona sine appelilu muluoet sine opere nalurali propagatio-
est, quia ea bene utilur bonus. Nam et de duobus nem esse tton posse. Numquid tamen negas, sibimet
hominibus scriptum est: Filius eruditus sapienserit, etiam adulteros appetitu mutuo et opere naturali et
imprudenteaulemminislrouletur (Prov. x, sec. LXX). corporum commixtione conjungi? Non est ergo ista
Numquid ideo bonum est esse imprudentem, quia definitio nuptiarum. Aliud est enim quod nuptix
bene illo utitur sapiens ? Inde et aposlolus Joannes sunt, et alitid esl sine quo etiam nuptix filios propa-
non ait, Nolite uti mundo; sed, Nolite diligeremun- gare non possunt. Nam et sine nuptiis possunt nasci
dum: ubi posuit et concupiscentiam carnis (Uoan. homines, et sine corporum commixtione possunt esse
n, 15, 16). Qui enim non diligens utitur, quasi non conjuges : alioquin non erunt conjuges, ut nihil
utens utitur; quia non ejus rei causa uiitur, sed alte- aliud dicam, certe cum senuerint, sibique misceri
rius quam diligens iniuetur, ut eliam non diligens vel non potuerint, vel sine spe suscipiendx prolis
hac utatur. Propter quod Paulus coaposlolus ejus: Et erubuerint atque noluerint. Vides ergo quam incon-
qui uluntur, inquit, hoc tnundo, quasi non ulanlur siderale nuptias definieris, dicendo eas aliud non esse
(ICor. vn, 31). Quid est, quasi non utanlur; nisi, Non nisi corporum commixlionem.Tolerabilius forte dice-
diligant quo utunlur, quoniam lale est, ut bene aliter res, non eas inchoari nisi per corporum coramixlio-
non utantur ? Et hoc quidem etiam in his rebus ob- nem : quia filiorum procreandorum causa utique du-
scrvandum est, qux in hoc mundo sic bonx sttnt, ut cuntur uxores, et aliter non possunt filii procreari.
tamen eas diligi non oporteat. Quis cnim malum esse Sed procreandi causa commixtio corporum aliter
pecuniam recte dixerit? Et tamen nemo ea bene quam nunc est fuisset, si nemo peccasset. Ahsit
utitur qui dilexerit: quanto magis libidine? Nam pe- enira ut honeslissima illa (elicilas m paradiso com-
cuniara malus quidem spiritus concupiscit; scd ipsa motx libidini semper obtemperaret: absit ut illa pax
contra bonum spirilum non concupiscit, quod libido anirai et corporis haberet aliquid, propter quod ad-
facit: atque ideo cl qui hoc csse malum negat pec- versus se ipsam prima' hominis nalura pugnaret.
cat, et qui hoc malo bene ulitur non peccat. Recte Si ergo ibi nec serviendum libidini, nec adversus
igilur argumentarcris, diccns, Libidinem,si mala est, eam bellandum fuit; aut non ibi fuit, aut non talis
majori reatu obstringere quibus obsequilurconjuges, qualis nunc est fuit. Nunc enim libidini necesse est
quamquibus dominatur adulleros; si diceretur a no- ut repugnct, qui servire noluerit : necesse est ut
1
bis.eos 1 conjuges qui serviente concupiscenlix malo serviat, qui repugnare neglexerit. Quorum duorum
ad solum generandi ulunlur offlcium,ad aliqua mala unum est moleslum, elsi laudabile : alterum turpe et
opera eo illos uti, sicut ad facinus perpetrandum servo miscrabile. Ilaque in hoc sxculo unum horum castis
utitur homicida. Cum aulem dicamus bonum esse in estnecessarium, in paradiso autem utrumque a beatis
conjugibusofficiumprocreandi, quamvis vulnus quod fuerat alienum.
in renato sanari potest, trahat natus de primi con- 63. Sed iterum me dicis mihimelipsi esse contra-
tagione pcccali; restat ut sic uiantur conjuges boni rium, propositis videlicetaliis verbis meis, ubi pro-
malo concupiscentix, sicut sapiens ad opera ulique pagationisofficiuma carnalis deleclationis appetitione
bona minislro utilur imprudente. discernens, Aliudessedixi non concumberenisi volun-
61. Sed homines acutissimi ideo non modum, tale generandi,quod non habet culpam; aliud concum-
non genus, sed excessumvoluptatisarguitis et cxpro- bendocarnis appetere voluptatem,sed non prmter cortm
brandum censelis obscenis, quia eum nostis, ut dicis, jugem, quod venialem habel culpam (De Nuptiis et
intra concessosfines animi potestateposse retinerx.Fa- Concupiscentia,lib. 1, n. 17). Nihil habent duo ista,
c:at ammi potestas, si potesl, ut ad transgrediendos quantum mecum omnes vident qui verum vident,
fines, a quibus transgrediendis eam revocat, non se .unde me ostendasmibi csse contrarium. Audi tamcn
libido commoveat.Quod si facere non potesl; pro- identidem quod eorum sensibus inculcatius intime-
1 m decemMss, primi.
1 Floriacensis
Ms.,sic eos. * Am.Er. et Mss.,pttgnare.
 819 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINILIBER QUINTUS. 820
tur, quos fallere affectas. Calumniaris enim, nos ex- dium continentim, fateris ergo ita virtutem pudkilim a
cusationem prmbere lurpibus et ftagitiosishominibus, volentibuspossesercari, ul sit, quicumquevoluerit, cor-
ut cum infanda immunda commiserint,conlra volunta- pore sanctttset spirilu. Respondeo, me faleri, sed non
tem se dicant fecisse, et ideo nullum habere peccatum: sicut vos. Nam vos ipsius animi viribus hoc tribttitis;
quasi nos non multo exertius adhortemur contra ego, adjulx per Dei graliam voluniati. Verumtamen
libidinem esse pugnandum. Nam si vos, cum id bo- quid comprimiiur animi imperio ne peccetur, nisi
nura esse dicatis, non vultis lamen ut vestra adver- malum quo vincente peccalur? Quod malum ne di-
sus istud 1 bonum frigescere, vel certe lepescere camus cum Manichxis lanquam ex aliena mali na-
bella credamus : quanto vigilantius et ardenlius con- lura nobis esse commixtum, restat ut in noslra
tra malum nos censemus esse pugnandum? Nos natura tanquam vulnus aliquod fateamur esse sa-
dicimtis illud esse contra voluntatem, ut caro con- nandum, cujus reatum jam falemur regeneratione
cupiscat adversus spiriium; non illud, ut spiritus sanatum.
adversus carnem. Per quam concupiscenliam bonam 66. Ecce frustra enumerasti, quibus me comparas,
flt, ut nisi causa generandi non utantur conjuges tot hxreticorum fraudes, quorum utinam numerum
carnis libidine, ac sic malo utantur bene; qui usus non atigeres. « Aposlolica sententia, qua notat hx-
bonus mali facit honestum concubilum vereque nu- reticosprohibentesnubere >(I Tiin. iv, 3), <etiamme >
ptialem : voluptalis autem causa, non prolis, facit asseris < tangi: >quasi dicain,« posl adventum Christi
concubitum culpabilem, sed in conjuge venialem. Ideo lurpia esse conjugia. > Audi ergo quod dicimus, ut
autem et de honesto concubitu qui nascitur, trahit hoc ipsum multis modis ac sxpius audiendo, non dis-
quod renasccndo diluatur ; quia et in concubitu ho- siraules verilatem.simulans quodam modosurditalem»
nesto inest malum, quo bene ulitur bonitas nuptia- Non dicimus turpia esse conjugia; quandoquidem ne
rum. Sed non obesl renaiis, quod oberat nalis. Unde incontinenlia in damnabile cadat flagilium, fulcienda
iit consequens, ut qui ex eis nascitur, et illi obsit si est honeslate nuptiarum. Sed quod vos dicilis, chri-
non renascatur. sliaua doctrina non dicit, id est, ut verba lua ponam,
64. Tu sane inter argumentationes tuas, quibus te « hominem suflicere ingenilis sibi motibus dare le-
inaniler adversus mea verba contorqties, identidem ges : > hoc non dicimus; sed dicimus quod dixit
te Manichxos adjuvare non vides. Ideo quippe libi Aposlolus, cum hinc loquerelur, Unusquisque pro-
videtur nalus deconcubilu conjtigali non trahere ori- prium donumhabel a Deo (I Cor. vn, 7). Et quod dixit
ginale percnlum, quia de lioc operequod non habet Dominus, Sine me nihil poleslis facere(Joan. xv, 5).
cnlpain, nasci, sicni dicis, culpd non potest. Cur ergo Et, Non omnes capiunl verbum hoc, sed quibus datttm
deop»rc Ueiquod non habrbat culpam, nala estculpa est (Mallh. xix, 11) : cum posset dicere , Non omnes
angeli, nnta culpa bnminis? Cernis quantum cis suf- capiunt verbtun hoc, sed qui voluerit; si verum esset
sibi
frageris, qiionmi drteslalione conaris obirgcre, quod quod dicitis vos. Quxro sane, qualibus ingenitis
adversus calholicam fidem fuiidatissimam sentis. Si motibtis hominem dicatis esse idoneum dare leges?
enim st-ciindiimdefinitivam tuam', de hoc opere quod utrum bonis, an malis? Si bonis; adversus bonum
non habel cnlpam, nasci culpa non potesl; ecce nulla ergo spiritus concupiscit', el duo bona invicemsibi ad-
opera Dei habent culpam : unde igitur culpa nata esl? versantur in homine. Quod si ita essct, ipsa duorum
Hic Manichxus, te adjnvante, aliam naluram, sicut bonorum inter se adversilas bona esse non posset. Si
desipit, rnalam moliiur inducere, ut sit unda culpa autem malis; falere igitur ingenitos esse homini mo-
nala esse credatur : quia de opere Dei, sccundum tua lus malos, conlra quos castitas dimicat. Et ne dicere
verba, culpa non nascitur. Numquidpotest vinci Mani- cum Manichxis cogaris, alienx mali naturx nobis
clixus, nisi cum illo et ipse vincaris? Quia et angelus inesse commixtionem, nostrum potius originalem
el homo Dei sunt opera siuc culpa ; ex quibus tamen confitere languorem. Cujus languoris malo conjugalis
culpa nata csl, diim ab eo qui culpa caret, per libe- bene uiilur pudicilia; contra quod languoris malum
rum arbitrium recesserunt, qnod eis daluiii est sine adhibeniur ab inconiinenlibus nuptiarum remedia ,
culpa ; et facli sunlmali, non prr admixtionem mali, exercentur a continentibus gloriosa certamina. Arbi-
sed per defrclionem boni. tror pollicitationem meam, ex quo s libi ad omnia
65. Dicis, ob Itoca me christiani temporis conlinen- respondere ccepi, in quibus solvendos quxstionura
liam fuisse lavdutam. non ul ad virginitalem incende nodos aliquos attulisti, commodius impleri, si nurno-
rentur homines, sed tit bomim nuptiarum quod a Deo runi luorum voluminumnon excessero. Sit ergo hic
vtstittttumcst dainmtretnr. Sod ue pmeris iualevola de flnis hujus mei, ut novissimum tuum ati alio rcfella-
aniino rnro siispicione torqueri, velul probarc me mtis exordio.
volens, dicis niilii : Si ftdeliter invitctsIwminesad sltt- 1 HicF.r.et i.ov. addunt, adversasspiritum: mslc.
1 Mss.,iosnni. 3 Floriacensis»ls.,ex qua.
s lres MSS.,defimtionemluam.
 821 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINILIBER SEXTUS. 822

LIBER SEXTUS.
LibroJulianiquarto, ejusquein reliquampartempriorisIibri de Nuptiiset Concupiscentia cavillationibuset calumniis
respondet. Nasei h ominem cum peccalo confirmat e x ex
Baplismoparvulorum, Apostoli verbisad Romanoset ad Corin-
thios, ex ritu exorcismiet exsufflationis
qux fil cum parvulibaptizantur.o stendit oleaeet oleastri exemplumapposile
datum, ut intelligaturquomodoex parentibusregeneratisac justis nascanlur(iliipeccatores et rrgenerandi. Peccatum
originalein primisparentibusvoluntariumesse, ac nobisquidemalienumproprietateactionis,nostrumtamencontagione
propaginis.Hujuspeccatimeritofieri, ut lantisab infantiamiseriisalteraturgenus Uumanum,utque parvulisine regene-
rationisgratiamorientesexcludantura regno Dei.sanctilicationem per Baptismum nunc et animx et ipsi corporiconferri,
non tamenaulerrihacin vila corruptionemcorporis,qux ipsamquoqueaggravatanimam.Docetquomodoconcupiscentia
maneatactu, prxtereat reatu. Pauliapostolitestimonia,perverse aJuliano exposita, revocat ad catholicumintellectum.
AdextremumEzechielisauctoritatem, quailleabutebatur, secundumlegitimumsensuminterpretatur.

CAPUT PRIMUM.— 1. Responsum est jam libro slimulis alienus, ipsam sic describis invidiam, ut in
tuo tertio; respondealur et quarto : aderit Dominus, (ua descriptione hoc vitium el peccalum appareat et
ut non solum veritas, sed etiam charilas tibi exbi- poena peccati ? Annon est peccatum diabolicum invi-
beattir a nobis.Qux duo quisquis tenuerit, necfatuus, dia? annon est pcena peccati, qux < prolinus ipsum
nec invidus erit. De quibus vitiis in principio meino- de quo oritur vexat auclorem? > Hxc verba tua sunt :
rati tui libri multa dixisli. Nam et error veritate, et el lamen diuturna loquacitate visus tibi es acutissi-
livor charilate pellendus est. In hac auiem tua dispu- me disputasse, < unum idemque vitium peccatum
tatione cum de stultitia Ioquereris, dicens « eam ma- pcenamquepeccati esse non posse. > Sed forte quia
trem esse omnium viliorura, > adbibuisti (esiimonium invidus non es, vix tandem invidiam in alio libro vi-
de Scriptura, ubi legitur, Neminem diligil Deus, nisi dere potuisti de qua hxc diceres, et tibi pro me quia
eum qui cum sapientia habitat (Sap. VII, 28). Quxre mihi non invides contradiceres.
itaque diligenter, utrum habitare cum sapientia pue- CAPUT II. — 3. Finito autem prooeraio, ubi etiam
rilis vanitas possit, per quam necesse est ex infantia laborasti, sicut soles, probare quod prxdico, < Deum
parvulus transeat, qui tamen transit : et considera esse hominum conditorem; > mea dcinde verba pro-
qui primtis fructus nascatur de radice quam laudas; ponis, ubi dixi, < Mundo, non Deo nasci hominem,
et quanta in contrarium mutatione opus habeat ut dili- qui de concupiscenlia carnis nascitur; Deo aiitera
gatur a Deo, qui nisi eum qui babitat cum sapientia nasci cum exaquaetspiritu renascitur >(De Nuptiis et
neminem diligit; in prxdestinatis utique parvulis quod Concupiscentia,lib. 1, n. 21). Quibus raeis verbis sic
odit absumens, ut eliam ipsos a vanitate liberatos cum insidiaris, ut asseras hinc intelligi me debere dixisse,
sapienlia diligat habitantes : quos ccrte si ab ubere quod ad diabolum pertineat quidquid ad mundum
raptos abstulerit ullimus dies (a), miror si audes di- pertinet: quia scilicet alibi dixeram, < eos qui de cor-
cere habilaturos cum sapientia prxter regnum Dei, porum commixtione nascuntur ad jus diaboli perti-
qtio eos « bonum, > secundum le, < inviolalx incul- nere; > asserendo utique, < de poleslale erui lene-
patxque nalurx > non permiltit accedere, nisi veri brarum, cum regenerantur in Cbristo. > Respondeo
Salvatoris gratia redemplos liberet a falsi insipieniia ergo calumnix lux. Ila enim me vis pulari appellasse
laudatoris. Ut omittam natura falgos, raulio araplius mundum ad potesiatem diaboli pertinentem, tanquam
lugendos Scriptura teste quam mortuos (Eccti. xxn, cielum et lerram et omnia qux in eis sunt, vel dia-
13). Qtios quidem et ab islo lanto malo potest Dei bolus fecerit, vel diabolus leneat. Hoc non dico, sed
gratia per sanguinem Mediatoris eruere : sed unde deteslor, redarguo, et damno qui dicit. Sed hoc loco
potuerunt in lantum malum ruere, si divino judicio sic appellavi mundum, quemadmodumDominus, ubi
nttlla origini debetur pcena viliatx ? ait, Ecce venil princeps mundi (Joan. xiv, 50). Non
2. Ecce merilo reprehendisti eos et graviter, « qui enim coali et lerrx et omnium qux per Verbum, hoc
vel supersederunt scicnda cognoscere, vel non formi- est per euindem ipsum Chrisium, facla sunt, unde
dant ignorata culparc. > Numquid hoc de bis qtii cx- scriplum est, Mundus per eum factus est (ld. i, 10),
cordes nati sunt, potes dicere ? Nec tamen eis sub Deo principem volttit intelligi diabolura : sed sicut dictum
justo unde id accidere potuerit inventurus es, si nulla est, Mundusin malignopositus est (l Joan. v, 19); et
ex parenlibus trahunlur merila flliorum. < Sed invi- ilerum, Omnia qum in mundo sunt, concupiscentiacar-
dendo tibi, in quadam meridie compertx veritatis nis est, et concupisceuiiaoculorum, et ambiliosmculi;
sine obumbramento ignoralionis, > ut loqueris, < in- ^um non esl a Palre, sed.ex mundoest (ld. u, 16). Non
sanimus. > ltane vero tanta in parvulis mala , tu qui eilim coelum et terra non sunt a Patre per Filium;
non invides , non vides? Bonus est Deus, justus est aut Angeli, sidcra . arbusta, animalia, homiues non
Deus : extranea prorsus mali est nulla natura , qux sunl a Palre prr Filium . quantuni quidrm attinet ad
noslrx natune secundum Manichxos credalur ad- ipsam subsiaiitiani qiia lnuuincssiint: scd mundi prin-
mixta : unde sunt, non dico.in moribus, sed in ipsis ceps est diabolus, et mundiis in maligno positus est,
ingeniis cum quibus nascuntur tanta hominum mala, omnes uiique liomiiies qui rei sunt damnaiionis xter-
si non est humana origo vitiata, non est massa dam- nx, si noii inde liberenlur, ut' non jam pertineant
nata? Quid, quod homo fatuiialis expers et ab invidix ad principcm peccatorum, redempti eo sanguine qui
(a) Allusioad virgil. dineid.lib. 6, vers. 426-429. 1 MSS.,et, \
825 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINl 824
in remissionem fusus est peccatorum. Huiccrgo mun- minibus instilutis quamvis paterna prxvaricatione
do, cujus princeps est, de quo ait qui vicit mtindum vitiatis : el cum per Christum reconcilialur mundus,
(Joan. xvi, 33), Ecce venit princeps mundi, ct in me dc mundo liberatur; eo liberanle qui venit in mun-
nihil inveniet: huic, inquam, mundo nascilur homo, dum , non de mundo eligendus, sed electurus; non
donec renascatur in eo qui vicit mundum , el in quo merilorum eleclione, sed gratix : quia reliquix per
nihil invenit princeps raundi. electionem gratix salvx factx sunt (Rom. xi, 5).
4. Quis est enim mundus, de quo dicil Salvator CAPUT III. — 6. Deinde propositis aliis meis vcr-
mundi et victor mundi, Non poleslmundusodissevos; bis, ubi dixi, « Hujus concupisceniix reatum rege-
me aulem odit, quia ego testimoniumperhibeode illo, neratio sola dimitlil, ac pcr hoc generalio trahit; >
quia opera ejus mala sunt (Id. vn, 7) ? Numquid lerrx moxque subjunxi, « Ergo quod generalum est rege-
ac maris, coeliac siderum mala sunt opera? Sed uti- ncretur, ut similiter, quia non potest aliter, quod
tractum eslremitlalur> (De Nuptiis et Concupiscenlia,
que mundus iste homines sunt. Nec ab islo mundo
n. 21 ) : frusira idenlidem conaris obtegere
quisquam liberandus eligitur, nisi gralia Dei per Je- lib. 1,
sum Christum Dominum noslrum : qui dedit carnem quod superfluum Baplismumputalis in parvulis, di-
suam pro mundi vita; quod non fecisset, nisi mun- centes « mysteriorum Christi graliam rauliis locuple-
dum invenisset in morte. Quis est niundus de quo tem csse inuneribus. >Velitis nolilis, parvulos credere
dicebal Judxis, Vos de hoc mundo estis; ego non sum confitcminiin Christum pcr corda et ora geslantium.
de hoc mundo (Id. vm, 23)? Postremo, quis est nmn- Ergo et ad ipsos pertinet dominica illa senlentia : Qui
dus de quo elegit Jesus discipulos suos, ut jam de non crediderit, condemnabitur(Marc. xvi, 16). Qua
niundo non essent, ct cos de quo jam non eranl, ipse causa, qua justitia, si nullum trahunt originale pec-
mundus odisset? Sic cnim loquitur Salvator mundi, calum ? Quod autem dicis, « Hinc potius suos appro-
lux mundi; sic, inquam, loquitur : Hmc mandovobis, bat, qttod anle proprium voluntatis obsequium , hoc
ttt diligulis invicem.Si mundus vos odit, scitole quia quod in cis fecit beneficiorum sublimat augmentis : >
me prioremvobisodiohabuil. Si de mundoessclis,mun- si crgo hinc suos istos approbal; profeclo illos quibtis
dus quod suum eral diligeret: quia verode mundonon lioc non donat, non approbat suos. Porro cum et ipsi
eslis, sed ego elegi vos de mundo; proplerea odit vos eadem causa sint ejus, quia condidit eos; cur non et
mundus (Id. xv, 17-19). Si non addidisset, ego elegi ipsos eodem modo approbat suos ? Hinc' de fato, vel
vosde mundo; putari posset, ila dixisse, de mundonon de acceplione personarum nihil negaliss. Jam ergo
estis, quemadmodum de se ipso dixerat, Ego non sum nobiscum gratiam confitemini. Quid est enim altud,
de hoc muttdo. Neque enim el ipse fuit de mumlo, et ubi nibil illorum est ? In una igitur eademque causa,
eleclus est inde ut non esset dc mundo. Quis hoc di- alius relinquitur juslitia judicante, non falo;alius
xerit chrislianus ? Nec secundum hoc enim quod assttmitur gratia prxslante, non merito.
homo esse dignatus est, Filius Dei de mundo fuit. 7. Frustra omnino contenditis, nec ab originali pec-
Quid ita, nisi quia in illo pcccatum nunquam fuit, calo parvulos regeneratione mundari. Non hoc oslen-
propter quod omnis homo pritts mundo.non Deo na- dil, qui dixit, Qukumquebaptizati sumus in Cltristo,
scitur, el ut Deo nascatur de mundo eligitur qui re- in morte ejus baptizali sumus. Dicendo enira, Qukum-
nascilur ut jam non sit de mundo? Propler quod ab que, non ulique parvulos fecit exceplos. Quid est au-
eo princcps mundi ejicitur foras, sicut ipse testatur, tcra in morte Christi baplizari, nisi pcccato mori?
dicens : Nunc judkium esl mundi, nunc princepshujus Unde etiam de ipso idem alio loco dicit, Quodenitn
nmndi ejkktur foras (ld. xn, 31). morluus esl peccalo, morluus est semel. Quod uliquc
5. Nisi forle eo usque vestra progredielur audacia, dictum est propler simililudinem carnis peccaii: pro-
ut dicatis non de raundo eligi parvulos, quando Ba- pter quod et magnum myslerium est crucis ejus, ubi
plisrao ejus abluuntur, de quo diclum est, Deus erat et vetushomonostersimul crucifixusest, ul evacuetur3
in Chrislo, mundumreconcilianssibi. Ad istam recon- corpus peccati.Si ergo in Christo parvuli baplizantur,
cilialionem si negatis parvulos pertinere, negantes in morte ejus baptizantur. Si in morte ejus baptizan-
eos esse de mundo; qua fronte nescio vivaiis in mun- tur, mortis ejus sirailitudini complantati peccalo uli-
do. Porro si eos1fatemini, cura in corpus Christi (rans- que moriuntur. Quod enim mortuusest peccato, tnor-
eunt, de mundo eligi; necesse est ut ei nascantur, de tuus est semel: quod autem vivit, vivitDeo. El quid est
quo eliguntur ut renascantur. Nascunlur enim per complantari similitudini mortis ejus, nisi quod sequi-
carnis concupiscentiam, renascuntur per Spiritus gra- lur, Sk et vos cxistimale vos mortuos esse peccato,
tiam. JJla de mundo est. hxc venit in mundum, ut de vivere autem Deo in Chrislo Jesu (Rom. vi, 5-11)?
mundo eligamur qui prxdeslinati sunt ante mundum. Numquid dicluri sumus, peccato mortuum fuisse Je-
Cum autem dixisset Apostolus, Deuserat in Christo, sum, quod nullum habuit unquam? Absit. Et tamen
mundumreconcilianssibi; quomodo id faciat, mox ad- quod mortuus esl peccato, mortuus est semcl. Mors
junxit, alque ait, Non reputans illis delkta eorum enim ejus peccalum nostrum significavit, quo utique
(II Cor. v, 19). Totus ergo mundus ex Adam reus; ipsa mors accidit: cui morti mortuus, id est, ut mor-
Deo non negante manum formationis operi suo', se- 1 Am.Er. et pleriqueMss.,hic.
8 Tres e VaticanisMss.,garrilis.
1 Am.Er. et septem MSS., 3m Mss.,evacuaretur.
operestto.
 825 LIBER SEXTUS. 826
talis non esset ulterius, peccato dicilur morluus. Quod contra nos clamans, dixisti, < Chrislum etiam prc
crgo ipsc significavit in simililudine camis peccati, parvulis mortuum. > Nullo modo igitur negare per-
hoc per ejus gratiam nos agimus in carne peccati: ui milteris eos trahere originale peccalum. Nam morlui
quomodo ille moriendo simililudini pcccati peccatc undc, si non inde? aut propler quam mortem parvu-
mortuus prxdicatur, ita quicumque in illo fuerit ba- lorum mortuus est, qui non esl mortuus nisi pro mor-
ptizalus', eidem rei cujus illa fuerat similitudo mo- tuis ? Eumque tu mortuum pro parvulis confiteris.
rialur; et quomodo in illius vera came vera mors Redi ergo mecura ad illud quod ad Romanos' cce-
fuil, sic fiat in veris peccaiis vera remissio. peram dicere.
CAPUT IV. — 8. Tolus itaque isle Epistolx apo- 9. Commendat, inqtiit, suam charitatem Deus in
slolicx locus si le ab ista pravitate non corrigit, nimis nobis, quoniamcumadhuc peccatoresessemus,Chrislus
obduruisti. Quamvis enim sibi connexa sint omnia pro nobis mortuus est. Cum peccalores,inquil, esse-
] quibus ait, scribens ad Romanos, ut graiia Dei com- mus, hoc est, cum morlui essemus, Christus pro
mendelur per Jesura Chrislum : lamen quia Episiolam nobis mortuus esl : mullo magis juslificati nunc in
(otamhic recolere et pertractare non possuraus, valde sanguine ipsius, salvi erimus ab ira per ipsum. Si
enim longum est; ex isto capile quod agilur conside- enim cnm inimtci essemus,reconcilialisumus Deo per
remus, ubi ait, Commendataulem suam charitatem tnorlemFilii ejus; multo magis reconciliati, salvi eri-
Deusin nobis, quoniamcum adhuc peccatoresessemus, mus in vita ipsius. Hoc est illud quod alibi dicitur,
Christus pro nobismorluusesl (Rom.y, 8 el 9). IIoc tu Deuserat in Christo, mundumreconcilianssibi (II Cor.
dictum exceptis parvulis vis pulari. Ubi si abs te v, 19). Deinde hic sequilur : Non solum autem, sed
quxram, si non sunt inler peccatores habendi, quo- et gloriantes in Deo, per Dominum noslrum Jesutn
modo pro eis mortuus est, qui pro peccaloribus mor- Chrislum.Non solum, inquit, salvi,sed el glorianles.
tuus esl? Respondebis non pro solis peccaloribus Per quem nunc et reconcilialionemaccepimus. Et lan-
mortuum, quamvis sit etiam pro peccatoribus mor- quam causa quxrerciur, quare per unuin Medialo-
tuus. Quod quidem nusquam legis in divinis auctori- rem hominem s fial isla reconciliatio : Propler hoc,
talibus, morluum scilicet esse Christum etiara pro eis inquit, sicut per unum hominem peccalum in hunc
qui nulluin habuerunt omnino peccatum. Sed attende mundum inlravit, et per peccalum mors; el ila in
quam validis testimoniis urgearis. Tu dicis etiam pro omneshominespertransiit, in quo omnespeccaverunt.
peccaloribus mortuum : ego dico nonnisi pro pecca- Quid ergo egit lex? Iiane illa reconciliarc non potuit?
loribus morluum; ita ut respoudere cogaris, si nullo Non, inquil, Usqueenim ad Legem,peccatumin mun-
peccato parvuli obstricti sunt, non esse pro parvulis do fuit: Hoc est, nec lex potuit auferre peccatum.
mortuum. Dicit enira ad Corinthios : Quoniamunus Peccatum aulem non deputabatur cuin Lex non essct.
pro omnibusmorluus esl; ergo omnes mortui sunt, et Erat quidem peccalum, sed non deputabatur, quia
pro omnibusmortuusest (II Cor. v, 14, 15). Nullomo- non cognosccbatur. PerLegem enim, sicut in alio loco
do hic negare permilteris, nonnisi pro his qui moriui dicit, cognitio peccati (Rom. in , 20). Sed regnavit
sunt, morluum fuisseJesum. Quos igilur hoc loco in- mors ab Adam, usquead Moysen; quia nec per Moy-
telligis morluos? numquid eos qui de corpore exie- scn , id esl, nec per Legem regnum ejus ablatum
runl? Quis ita desipiat ut hoc sapiat? Eo modo itaque est. Regnavit aulem et in his qui non peccaverunt.
inlelligimus mortuos, pro quibus omnibus unus mor- Quare igilur, si non peccaverunt ? Audi quare : In
luus est Christus, quomodo alibi dicit: Et vos cum similitudiue', inquit, prcevaricationisAdm, qui est
essetismorlui in delktis et prmpuliocarnis vestrm, vi- forma fuluri. Dedit enira ex se formara postcris
vificavitcum illo (Coloss.n , 13). Ac per hoc, unus, suis, quamvis peccata propria non habenlibus, ut
inquit, pro omnibusmortuusest; ergo omnes mortui peccati palerni coniagionc morerenlur , qui per ejus
sunt: oslendens fieri non poluisse ut moreretur nisi carnalem concupisccniiamgignerenlur. Sed non skut
pro mortuis. Ex hoc enira probavit omnes raortuos delktum, inquit, ita et donalio. Si enim ob unius
esse, quia pro omnibus morluus est unus. Impingo, deliclummulti morlui sunt, multo magisgratia Dei et
inculco, inferciorecusanti: accipe, salubre est, nolo donumin gratia unius hominisJesu Christiin mullis 4
moriaris. Unus pro omnibusmortuus est; ergo omnes abundavit. Multo magis utique abundavit, quia in
morluisunt. Vide quia consequens essc voluit, ut in- quibus abundat, temporaliter moriuntur, in xternum
telligantur omnes mortui, si pro omnibus morluus victuri sunt. El non, inqttil, sicut per unum peccan-
est. Quia ergo non in corpore, resiat ut in peccato tem, ila est et donum. Nam judicium quidemex uno in
esse mortuos omnes, pro quibus Christus mortuus est, condemnalionem: gratia aulem ex mullis deliclis in
nemo neget, neino dubitet, qui se non ncgat aut du- justificationem. El unum quippe illud ad daranalio-
bilatesse christianum. Quapropter, si nullum traliunt
non sunt morlui. Si non sunt mor- » Floriacensiscodex auliquamanucorrectus, quodde
peccatum parvuli, ad Bomanos.
non est mortuus Epistola
tui, non esl mortuus pro eis, qui * SicMSS. Gallicaniet valicani.At editi,hommum.
nisi pro morluis. Tu aulein jam in primo tuo libro 3 sic antiquioresMss.juxta grxcum. At editt, in simtll-
ludinem.
1 In editis post, baptizatus, delendahxc verba,idem 4 NonnulliMss., in multos: juxta graecamel vulgalam
(seu, id est)peccato,cujus in christo iimilitudo, nonve- lectionemlalinam.SedAugustinum Iegisse,in mullis,pro-
ritas : certe a librariistranslata e marginoin contexlnm, be colliguntLovanienses,quod indemox dicat, qutaut
qui iis omninocaretin anliquioribusmanuscriptis. quibusabxmdal.
827 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 828
nem trahere potuit: sed gratia non hoc unum tan- baptizatisumusin ChristoJesu, in morteillius bapti-
tum, verum etiam plura, qux superaddila sunt pec- zati sumus? Hinc probans quod supra dixerat, Si
cata delcvit. Si enim ob unius delklum, inquit, mors morluisumus peccalo,quomodovivemusin eo? ut qui
regnavit per unum ; mullo magis qtti abundantiom se non ignorarent in morle Cbristi baptizatos, cum
gralim et juslitim accipiunt,in vita regnabuntper unuin baplizarentur in Chrislo, scirent eliam se mortuos
Jesum Christum. Superior repelitus est scnsus; quia esse peccato; quia nihil est aliud in morte Chrisli
multo magis in vita regnabunt, qui sine fine regna- bapiizari, nisi peccalo mori. Hoc diligenlius expo-
bunt; quam mors in eis regnavit, qux cum line nens adjungit, et dicit: Consepultiergo sumusilli per
regnavit. Itaque sicut per ttnius, inquit, delktumin Baptismumin tnorlcm, ttl quemadmodumsurrexitChri-
omnes hominesad condemnalionem,ila el per unius slus a morluisper gloriamPatris, ita el nos in novitate
justificationem,in omnes homines ad juslificaiiottem vitm ambulemus.Si enim complanlalisumus simililu-
vilm. Ideo et ibi omnes, et hic omnes, quia nemo ad dinimorlisejus; sk et (a) resurreciioniserimus: hoc sci-
mortem nisi per iltum, nemo ad viiam nisi per istnm. enles, quia velus hontonosler simul crucifixusest, ut
Skut enim per inobedienliamttnius hominispeccalores evacueturcorpus peccali, ttl ullra non serviamuspec-
conslitulisunl multi '; ita el per unius obedientiam cato. Qui enim morluus esl, juslificatus est a peccalo.
jusli constiluenlur multi. Lex aulcm subintravit, ut Si aulem morttti sumus cum Chrislo, credimusquia
abundarel delktum. Ubi auiem abundavit delklum, siniul vivemuscunt ilto : scienlesquin Chrislussurgens
superabundavilgratia : ul quemadmodttmregnavitpec- ex mortttisjam non moritur, mors illi ullra non domi-
catum in morte s, sic et gratia regnetper justitiam in nabitur. Quod enim morluus esl peccalo, mortuus est
vilammternam,perJesum ChrislumDominumnostrum. sentel: quod aulem vivit,vivilDeo. Ita et vosexistimate
10. Quid ergo dicemus, inquit? permanebimusin vos morluos quidemesse peccato, vivcreautemDeo in
peccato, ul gratia abundet? Absit. Quid enim prxstilit ChristoJesu (Rom. v, 8-vr, 11). Si ergo pcccato non
gralia, si permanendum est in peccato? Deniqne moriunlur parvuli, proctil dubio in Chrisii morle non
sequitur et dicit : Qui morlui sumuspeccato,quomodo baplizanttir. Si in Cbristi morlc non baptizantur,
vivemusin eo? Hinc nunc diligenter atiende, et quod non in Chrislo baplizantur. Qukumqueenimbaptizati
sequitur ut inteltigas intenlus ausculla. Ctim dixisset, sumusin CltristoJesu, in morle ipsiusbaptizatisumus.
Qui morlui sumus peccalo, quomodovivemusin e-o? In Christo aulem baptizantnr, peccato ergo moriun-
An ignoratis, inqtiit, quoniam qukumque bapiizati lur. Cui peccato, qnxso le, nisi quod originale traxe-
sumusin ChristoJesu, in morte ipsius baplizatisumus? runt ? Argumentationes hominum ' conlicescanl :
Hic sunt parvuli qtti baplizantur, an non sunt? Si Dominus novit cogitationes hominum, quoniam vanx
non hic sunt, falsurn est ergo quod ait, Quicumque sunt (Psal. xcni, 11). Abscondit hxc a sapientibus
baptizati sumusin ChrisloJesu, in morte ipsinsbapti- ct prudentibus, ct revelavit ea parvulis (Matth. xi,
zati sumus; quia non in morte illius baptizantur 25). Si libi christiana (ides displicel, apertitts confi-
parvuli. Sed quoniara verum dicit Apostolus, nulli tere : nam chrislianam fidem aliam non potes inve-
intelliguntur excepti. Nam si de solis majoribus nire. Uims homo est ad mortem, unus ad vilam. ifle
dictum putalis, qui jam utunliir libero arbitrio, cum lantuni homo, isle Deus et homo ". Per illum est
dicat ille, Quktimque; frustra vos terret dominica mundus inimicus faclus Deo : per istum mundus re-
illa sententia, iVisiquis renaltts fuerit ex aqua et spi- concilialur Deo electus cx mundo. Sicul enim in
rilu. Habelis enim magnum compendium: asscverate Adamomnesmoriuntur, sic et in Christo omnes vivifi-
ct hoc de solis majoribus dietum, nequaquamparvu- cabunlttr. Sicut portavimusimaginem lerreni, porte-
los ista generalitate concludi. Et quid vobis cst de mus 3 et imaginem cjtts qui de cmlo est (I Cor. xv,
quxslione Bapfrsmatislaborare, utrum sit vita xterna 22, 49). Hxc stabilitamenla fidei cbristianx qui suh-
prxter regnum Dei, an vita xlema privandi sint, vertrre nilitur, slaniibus eis ipse subvenittir.
innocentes tot imagincsDei, ac per boc xlerna morle CAPUTV (b).— 11. Prorsusquodinlibromeodixi,
plectendx ? Si aulcm hoc dicere non audetis, quo- cui rcsistis, vcrum est: « Nam quod dimissumest in
niam universaliter prolata senlenlia est, Nisi quis parcnte, ut trahatur in prole , miris quidem modis
renatus fuerit ex aqua et spirilu, non potesl inlrare in fit, sed lamen fit: et quia modus ipse non facili ra-
regnum Dei (Joan. m, 5) : eadem vos universitas tionc indagalur, nec sermone explicalur, ab infideli-
comprimit, dicenle Apostolo, Qukumque baptizati bus non creditur > (De Nupliis et Concupiscenlia,lib.
sumus in ChrisloJesu, in morteillius baplizali sumus. 1, n. 21). Quibus verbis meis insidiaris raendaciter,
Ergo et parvuli qui baptizanlur in Christo, quoniam quasidixerim, < nccralionecomprehendi.necsermone
in morte ipsius baptizantur, peccalo moriunlur. Inde explicari; > subtrahens inde quod dixi, « nonfacili •
enim connexa sunt ista sequcntia, cum superius sive < ratione > sive < sermone. >Aliud est« nulla, >
dictum esset, Qui morlui suntus peccalo, quomodo quod lu dicis; aliud est <non facili, > quodego dixi :
vivemusin eo? Nam velut qtixieretur, quid est mori ubi quid aliud qtiam calumniosus appares ? Sed etsi
peccalo? An ignoratis, inquit, quoniam quicumque 1 FloriacensisMs.,hominis.
s QuatuorMss.,iste etDeusethomo.
1 in Mss.,constiluunturmulti. 3 Editi,ila portemus.Abest,ita, a manuscriptis.
1 vaticaniMSS. et Floriacensis,in mortetn.Grxcetamen (a) Forte,sed et,ul infra,n. 15.
est,en ld llumalb. (b) ApudAm.et Er., 2.
 829 JULiEftSEXTUS. 830
nulla ratione indagetur, nullosermone explicetur:ve- Consepulliergo sumusilli per Baptismumin mortem.
rum tamen est quod antiquilus veraci lide calholica Non sine parvulis : quoniam quicumquebaptizali su-
prxdicatur et creditur per Ecclesiam tolam ; qux filios tnus in ChristoJesu , in morle illius baplizaii sumus.,
fideliumnec exorcizaret, nec exsufflaret, si non eos Ut quemadmodumsurrexit Chrislusa morluisper glo-
de poteslale terebrarum, et a principe morlis erue- riam Palris, ila et nos in novitatevilmambulemus.Si
rel; quod in libro meo, cui velut respondes, a me enim complantati fuimus simililudinimorlis ejus, sed
positura est(De Nupt. et Concup.,fift.l,n.22): sed id et resurrectioniserimus. Hic sunt et parvuli complan-
tu commemorare limuisli, tanquam ipse ab orbe toto tali similitudini mortis ejus. Hoc enim ad omnes
exsufffandusesses, si huic exsufflationi qua princcps perlinet quicumque baptizali sumus iri Chrislo Jesu.
mundi el a parvulis ejicilur foras, contradicere vo- Hoc scientes, quia velushomo noster simul crucifixus
luisses. Frustra le inlorques argumentationibus va- est. Quorum velus homo, nisi quicumqitebaptizati
nis, non adversus me, sed adversus communem rna- sumusinCliristo? Hic itaqueagnoscamus el parvulos,
trem spiiitualem; qtix non te aliter peperit, quam quia et ipsos baptizatos non negamus in Christo. Et
sicul j'am non vis ul pariat; contra cujus viscera salis utquid simul cruciftxusest velushomonoster? Ut eva-
aculis telis libi videris armalus, de justitia Dei con- cuetur , inquit, corpuspeccali, ttl ullra non serviamus
tra justiliam Dei, de gralia Dei conlra graliam Dei pcccato. Propler hoc corpus pcccati, misit Deus Fi-
colligensargumenta. Tunc enim est Deivera justitia, lium suum in simililudine camis peccati (Rom. vni,
si grave jugum super filios Adam a die exilus de 3). Qtia igitur imptidenlia negamus etiam parvulos
venlrc matris eorum (Eccli. XL, 1) non sil injustum. corpus babere peccati, cum hoc quod dicit, omnium
Quomodo autem non est injustum jugum grave, si sit quicumque bapiizati sumus in Christo? Qui enim
nullum est in parvulis malum, propter quod jusle mortutis est, justiftcalus est a peccato. Si aulem mor-
jugo premantur gravi ? Tunc est vera Dei gratia, si tui suntitscum Christo, credhnusquia sbnul eliamvive-
hoc rebus exhibeat, quod verbis sonai. Quomodo mus cum Christo; scienles quia Chrislus surgens ex
aulem hoc facit, si eum exsufflal in quo novit non morluis jam non moritur, mors ei ultia non domina-
esse quod pellat, si eura lava*in quo novit non esse biiur. Quod enimmortuus cst peccalo, tnorluusest se-
quod abluat ? mel: quod autein vivit, vivit Deo. Ita et vos , inquil,
12. Numquid vel tibi vel quibuslibet consectaneis existimatcvos mortuosesse peccato; vivereautem Deo
tuis * aliquid dicere videreris, si quantum sit (ut in Christo Jesu. Quibus hoc dicit? evigilasne, et at-
ex ea nalum necesse sit renasci, non renatum sit tendis? Eis utique quibus dicebat, Si autem mortui
necesse damnari 3) malum concupiscenlix carnis, sumuscum Christo. Et qui sunt bi, nisi quibus dixc-
sanctitatc mentis cogitare possetis : et quid conferat rat, VeiusItomonosler simulcrucifixusesl, ut evacue-
gratia , cum reattim ejus absolvit, quo faciebat ori- tur corpuspeccali? nisi quibus dixerat, Complantali
ginaliicr hominem reura, quando lil in illo plena re- sumtts similitudinimorlis ejus? nisi quibus dixerat,
missio pcccalorum 3; quamvis ipsa remancat, contra Consepullisumus ergo illi per Baplismumin mortem?
quarn regenerali spiritus concupiscat,aut bene usurus Et boc quibus, vel de quibus dixerat, lege superiora
hoc malo in minore certamine, aut omnino non usu- verba, quibus hxc cuncta connexa sunt, et invenies:
rus in maj'ore certamine ? Inesl enim sensiis hujus An ignoralis quoniam quicumquebaplizali sumus in
mali, dum reluctatur atque cohibetur. Realus aulem Chrislo Jesu , in morle iltius baptizali sumus? Et cum
ille, qui sola regeneratione dimiltiiur, quemadmodum hoc diceret', probare quid voluit? Lege adhuc paulo
cum inesset non sentiebalur; ita ejus ablatio lidc superius , et invenies : Si morlui sumuspeccato, quo-
credilur, non carne vel mcnle sentilur. Ideo in hujus modo vivemusin eo ? Aut ergo agnoscite parvulos in
rei obscuritate te jactas , et adversus veriiatem qux Baptismalemortuos esse peccato,et fateminihabuisse
oslendi hominum maxime carnalium sensibus non cui morerenlur originale peccatum : aut aperte dicite
potest, quantomagis ulpulas acriter, tanto magis in- non cos in morte Christi baplizatos, cum baplizaren-
fldeliter pugnas. tur in Chrislo; et Apostolum mendacii redarguite,
13. Sed dicenlem, Quicumquebaplizali sumus in ChristoJesu,
verte omnestete in 6cies, et contrahequidquid in morteillitis baplizali stimus.
Siveanimis,sivearte vales(a) : 14. Ego hxc arma coelestia, qux vincunt Ccele-
Qukumquebaptizati sumus in Chrislo Jesu, in morle
stium , non dimilto : his fidem nieara sermonemqiie
ipsiusbaptizati sumus. Ergo verum esl nos morluos coinmitto. Argumcnla qux profertis, huraanasunt:
esse peccato in morte Chrisli, qux fuit sine peccato:
hxc munimenta divina sunl. Delkla quis intettigit
ac per hoc ct maj'oreset parvuli. Neque enim illi et
non isti, aut isli et non illi : sed quicumquebaptizati lla (Psal. XVIII,15)? Numquid idco delicla non sunl?
et originale delictum quod in parente regenerato
sumusin ChristoJesu , in morteillius baptizati sumus.
remitlitur, et tamen transit in prolem, el manel nisi
» Quinquevaticani Mss. et duo Gallicani, consenta- et ipsa regencretur, quis intclligit? Numquid ideo
neistuis.
> llancsententiam,parenthesiincktsam,omiltuntiidem non esl delictum? Unuspro omnibusmorluusest, ergo
codices quinqueVaticaniet duoGallieani.
3 Floriacensis omnesmortui sunt. Quo corde, quo ore , qua frontc
Ms. secundamanucorreclus,in illo per
eam remksiopeccatorvm.
(a) verba virgilii,lib. 12 .^neid., vers. 889,890. 1 Gallicani
Mss.,et ut hocfieret.
831 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM, S. AUGUSTINI 832
parvnfos mortuos negatis, pro quibus Christum mor- non posseanimalianisi inferioresmoveremandibulas,
tuum non negatis? Si non cst pro eis Christus mor- invenlo crocodilo sine arabiguitalesuperatur ; ct qui
tuus, utquid baptizantur? Qukumque enimbaptizati dixerat nullum animal in igne vivere, demonstrato
sumusin ChristoJesu, in morleillius baptizatisumus. quod de salamandra perhibetur, sine ambiguitale
Si autem etiam pro eis mortuus est, qui unus pro convincilur. Cura igilur definis < naluralia per acci-
omnibus morluus est; ergo mortui sunt et isti cum dens non converti; > si vel unus quispiam fuerit in-
omnibus.Et quia in peccalo mortui sunt, moriunlur venlus, qui vitiatus aliquo casu cum eodera vilio ge-
et peccatout vivant Deo, quando renascuntur ex Deo. nuerit filium, faclumque sit proli naturale quod
Quod si explicare non possim quomodovivus gene- parenti accidensfuit; nempe lua definitioisla frustra-
ret mortuum(mortuus enira peccatoparens, et vivens bilur. Ileni cum deiinis, <parentem quod ipse non
Deo, generat lamen in peccato mortuum, nisi et ipse habet, in suam prolem non posse transmittere, >
peccato regenerationemoriatur, et vivat Deo); num- nonne definitioeliam ista destruelur, cura libifuerint
quid ideo falsum est, quia explicari verbis vel non demonslratinati homines integerrimisomnibusmem-
potest, vel diflicilliniepotest? Tu nega, si audes, bris ex his parenlibus, qui nonnulla raembra per-
nalum mortuum, pro quo Christum non negas mor- diderant? Audiebamusa majoribusnostris, qui se id
tuum. Unus enimpro omnibusmortuusest; ergoomnes nosse ac vidisse dicebant, Fundanium ' Carlhaginis
morlui sunt (II Cor. v, 14). Verba sunt apostolica; rhetorem, cum ipse accidenlivitio luscus esset, lu-
sed arma sunt noslra, quibus tamen si repugnare scum filium procreasse. Quo exemplo evertitur illa
nolis, intelligis quod sine dubilalione crcdendum tua sentcntia, qua dicis, < naluralia per accidensnon
est etiamsi non intelligas. Horaoenira qui spirituali- convcrli. > Accidens quippe fuit in patre, quod fa-
ter natus, carnaliler gignit, ulrumque habet semen, ctum est in fiiionalurale. lllam vero alteram , qua
cl immortaleunde se gaudeat vivum, et mortaleunde dicitis , < parenles in filiosea qux non habenl ipsi
generet morluum. Cui vivificandonullo modo neces- non posse transfundere, > alius Fundanii filius, quod
saria Christi mors esset, nisi morluus nalus esset. inaxime usitatura est, cum duobus oculis de lusco
Unusenim pro omnibusmortuusesl; ergoomnesmor- natus evertit, et innumcrabiles qui nascuntur ocu-
tui sunt. Nec eos de ista morle excitatis, quos mor- lali de parentibus cxcis. Transmiltendoquippe in eos
tuos non esse clamaiis : sed ne vivant polius impe- quos gignunt quodipsi non habenl, vos potius quam
ditis, quando in eorum parentibus fidem, qua una suos filios sibi similcs esse demonslrant, qui tam
possunt reviviscere, impiorumargumenlorummachi- fuistis in vestris definitionibuscxci.
nis oppugnatis. CAPUTVII — 17. Sane cum ea qux ad rem non
CAPUTVI(a).—15. Sed jam veniamusad prolixam pertinent multum loqueris, dixisti aliquid unde me
et operosam dispulalionemtuam , qua illud, quod quiddamquod ad rem perlinet admoneres, ubi aisti,
quantulxcumquc simililudinis gralia in re ad per- < Curiosilatera quod comprehendcrit, minus solere
spiciendum difficili, adhibendum putavi (De Nuptiis mirari; ct adversus eam divinilus fuisse provisum,
et Concupiscenlia,lib. 1, n. 21), deolea scilicet, quod ut mulia de lerra innumeris discrela proprietalibus
ejus semen degeneret in oleastrum, refutare molitus gignerentur. > El revera hxc est utilitas occullorum
es : prius affirmans, « quod ei rei qux per se defendi operum Dci; ne promplavilescant, ne comprehensa
non potest, nibil suffragenlurexempla. > Cur ergo raira esse desistant.Undeet Scriptura dicit: Sicutossa
Apostolus, mox ut proposuit quxslionem quomodo in ventre prmgnanlis,ita non agnoscisoperaDei qua-
resurganl morlui, quo autem corpore veniant, con- cumquefacietuniversa(Eccle. xi, 5). Recte ilaque et
tinuo rem incognitam et inexpertara exemplo pro- ipse dixisti, conlra curiositatemqux minus solet mi-
bare suscepit, adjungens, Stulte, tu quodseminasnon rari quod poluerit comprehendere, incomprehensi-
vivificatur,nisi * morialur(11Cor. xv, 36), etc? Quod bilia esse opera Dei. Cur ergo humana opinatione
quidera exemplumet huic rei qua de agitur, non omni conaris everlerc, quod minus valesin divina ratione
modo esl inconveniens.Purgatur enim a palca trili- comprehendere? Egoquidem,non (ul lu calumniaris)
cum, sicut homoa peccato, et tameninde cura palca dixi, < nulla ralione comprchendiposse; > scd dixi,
nascituralterura. < facili ratione non posse. > Verumtamen quid s si
16. Quid est autem quod de crocodilodicere vo- conlra vitiumcuriositalis humanx, cui solenl, ut ipse
luisli, < solumesse in omnibusanimalibus, cui su- commemoras,comprehensavilcscere,etiamhoc Deus,
periores mandibulas moveri Albinus affirmat; et quemadmodummulta, sic occultarcvoluit, ul id inve-
ignem, cum sit omnibusexilio, salamandrx essc lu- sligareatque comprehenderehumana conjectura non
dibrio? > Nonne isla contra vos potius prolulisli, possit? ideone contra Ecclesiam malrem vestram
quando invenitur aliquid unde monstrelur esse possi- raliunculis vestris quasi parricidalibus pugiunculis
bile quodgeneralilernegabalur ? Cum ergo vos gene- debeiis armari, ut vim Sacramenti ejus occultam,
raliter negaveritis,possc gignen(£Sin prolcmtrajicere qua purgandosconcipitparvulos,quamvisde purgatis
quod non habent ipsi; si fueritinvcntum quod pos- parenlibits natos, lanquamossain ventre pragnantis,
sit hoc facere, ila superamini, sicut ille qui dixerat4, non contrectando, sed laniando quxratis? Nisiaulem
1Hiceditiaddunt,prhts.Abestamanuscriptis et a grxco. 1 Editi, Fttndanum;dissentientibus Galll-
manuseriptis
* AliquotMss.,hicet rnfra,dixerit. canisel vaticanis.
Am.
(a) Apud et Er.,5. 2 Edili, quad.MeliusaliquolMss.,qttid.
835 LIBER SEXTU9. 854
sermonis longitudine nollem fatigare lectorem, jara hoc autem quod trahilur in origine, vilium : et illo
te mille rerum generibus, quarum incomprehensibilis quidcm abscisso, vim cjus lamen nequaquam tolli
ratio contra nsitatas naturx vias quasi per deserta poluisse de semine ; hoc vero vitium quod non est
opaca repit, obruerem; in quibus etiam degenerantia corpus, sed accidens, cum indulgentia sit remissum,
seraina, non quidem in dissimillimum genus (quia in seminenon poiuisseresidere : hoc, inquam, a quo-
nec oleaster sic est ab olea discretus ut vitis), sed in vis callidissimodici non poicst, cum auctoritate di-
quamdam, si dici potest, similem dissimilitudinem, vina superetur, qua ipsa pars corporis ob hoc j'ussa
sicuti viti est labrusca dissimilis , qux tamen de se- est amputari, ut hoc viliuni purgarelur. Quod nisi
mine vitis gignitur, multa monstrarem. Et cur non esset in semine , ad parvulos, quibus circumcisione
credamus hoc ideovoluisseCreatorem, ut crederemus illa corporis auferendum est, nullatenus perveniret:
etiam semen hominis posse vitium de gignentibus neque si minime pervenisset, indigeret ullatenus hac
trahere, quod in eis a quibus gignitur non sit: ut ad corporis circumcisione semoveri. Cum aulem par-
ej'usgratiam, qua homines eruuntur a potestate tene- vulus proprium nullum habeal omnino peccalum ,
brarum et in regnum illius transferuntur, ctiam bapti- restat ut nullura eidem aliud auferatur nisi originale
zati cum suis parvulis currerent; sicut lecum cucurrit illo remedio sine quo perit anima ejus de populosuo;
pater (a) sanclus, nesciens eidem gratix quam esses quod sub juslo Deo non fieret, nisi cssel culpa qua
futurus ingralus? fleret. Qux quoniam propria nulla est, restat ut sola
18. Sed naturx scrutator acerrimus liraites ej'us originis vitialx sit culpa *].
invenis, et regulas figis, dicens, < Per rerum naturam 20. Ecce circumcisus tradit nascenti de se, quo
fieri non posse, ut illud probentur tradere parentes, caruit in se (a). Quid est ergo quod dicis, <Per rerum
quo caruisse credunlur. Quod si tradunt, > inquis, naluram lieri non posse, ut illud homines probentur
< non amiserunt. > Istx sunl Pelagianx definitiones, tradere, quo caruisse creduntur ? > Bonum est prx-
quas lecto ad religiosx meraorix Marcellinura, quod putium , non est malum , quia Deus illud fecit, sicut
commemoras, opusculo nostro (De PeccatorumMeri- de oleaslro copiosissimedisputasti. Respondelur libi:
tis, lib. 3, capp. 3, 8e( 9), jam respuere debuisti. Bonusest oleaster in rerum natura, sed in myslerio-
Prior enim Pelagius de parentibus fidelibus dixit, rum scriptura malum significat; sicut lupi, sicut
< non eos potuisse in posteros (ransmitlere, quod vulpes, sicut sus lola in volutabris coeui, sicut canis
ipsi minime habuerunt. > Sed quam sit falsum, exem- conversus ad suum vomilum : in rerum natura bona
plis evidentissimis perdocelur, quorum aliqua supra sunt omnia, sicut oves; omnia quippe Deusfecitbona
dixi, unde est et hoc quod eiiam nunc dicam. Quid valde (Gen. i, 31): sed in sanclis Libris lupi raalos
enim prxputii retinet circumcisus, de qtio prxpulia- significant, oves aulem bonos. Nec secundumid qund
tus tamen gignitur, et quodjamnon est in homine, tra- sunt, sed secundum id quod significant, dc illis simi-
hitur in hominis semine? Necobaliud credcndum est, liludincs damus, quando de bonorum malorumque
antiquis patribus hoc divinitus fuissc prxceplum, ut differenlia disputamus. Sic el prxpulitira quoniara
octavo die circumcidcrent parvulos ad significandam1 parlicula est humani corporis, quod lotum est bona
regeneraiionem qux fi( inChrislo.quipostdiem sepli- susbstantia, ulique bonum est per nalurara; sed ma-
mum sabbati, quodiejacuit in sepulcro, tradilus propter Itim significatpcr figuram, cum die octavo circumcidi
delicla nostra, sequenli, id est, octavo in hebdoma- prxcipilur parvulus, propler Cliristmn, in quo, sicut
dibus die resurrexit propter j'ustificationemnostram Aposiolus dicit, circumcisi sumus circimicisione non
(Rom. iv, 25). Quod sacramcnlum circumcisionisin manufacla, quam sine dubio prxfiguravitcircumcisio
figura prxcessisse Baptismalis, quis vel mediocriter manu facta. Prxputium ilaque non est peccalum, sed
sacris Litteris eruditus ignoret; cum apertissimc de significat peccatum, et maxime originalc; quia pcr
Chrislo dicat Apostolus, Qui est caput omnisprinci- ipsum membrum est origo nascenlium, pcr quod
palus et poieslalis,in quo eliamcircumcisiesliscircum- peccalum dicti sumus nalura filii irx : nam etipsum
cisionenonmanu facta, in exspoliationecorporiscarnis, membrumnatura proprie dicilur. Proinde circumcisio
in circumcisioneChrisli; consepultiei in Baptismo,in carnis non solum illam quasi generalem sentenliam
quo et consurrexislisper fidem operationisDei, qui sus- veslram sine ambiguitale subvertit, qua dicitis, < Per
citavitilluma mortuis: et voscumessetis morluiin de- rerum naturam ficri non posse, ut quo ipse caruit,
liciis et prmpulio carnis vestroe, vivificavitcum illo , tradat proli parens : > verum eliara quia prxputium
donansnobisomnia delicla {Coloss.n, 10-13)? Hujus peccalum significat, et invenitur in nascente, quod
ergo circumcisionisnon manufactx , qux nunc flt in jam non erat in parente ; profectooriginale peccatum
Christo, similitudo prxmissa est illa circumcisio quodjam remissum cst parenlibus baptizatis, manere
manu facla, qux data est Abrahx. demonstrat in parvulis, nisi et ipsi bapiizentur, id
19. [Non enim dici potest, Prxputium corpus est, est, spirituali circumcisionemundentur: vosque con-
vincit esse verissimum quod negalis; quia et ipse par-
1 Vaticanitres Mss.,nisi ad significandam. Floriacensis vulus, de quo diclum est, Peribit anima ejus de populo
ad
Ms.,quam sigmficandam. verum particulanisi, vel
quam, illic addita sensum detorquet superiorumverbo- 1 Vaticanitres manuscripliet Galliciduo, in quibus
rom : Necob aliud credendumest; qux signiticantidco est anliquissimusFloriacensistolum hunc n. 19 uncinis
prxceptamcircumcisionem parvuli de circumcisogeniti, inclusumprxtereunt.
quiaipse de circumcisisemine trahit prxputium. (a) Morellegendumcenset, quo caruilipse, \ide Ele-
(a) Meraorius Julianipaterfuit. iient. Critic.,pag. 157,M.
835 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTlNl 830
suo, si octavo die non fuerit circumcisus (Gen. xvu. omnes nosse Chrislianos. Cur aulem dicis, «quod
14,12), invenire sub justo judice cur pereal non po- certaminis singularis oblitus in vulgum refugerim? >
testis, negantes originale peccatum. Quis libi promisit meura singulare certaraen? Ubi,
21. Relinquaraus silvas oleastrorum, et montes vel quando, quomodo, quibus prxsentibus, quibus arbi-
Africanos vcl Italos olivarum; nec interrogemus iris? «Oblato, > sicut loqueris , «placuit componi
agricolas, qui cum tibi aliud, mihi aliud forte re- foederebellum>(Virgil.JEneid. lib. 12, vers. 109),« ut
sponderint, neutros possumus celeri exploralione ' pugnas omniurn conlcnlio nostra dirimeret? > Absit
convincere, si ad hoc experiendum seminelur arbor, ut mibi apud Catholicos arrogem, quod te tibi apud
seris factura nepolibus umbram ( Virgil. Georg. lib. Pelagianos arrogare non pudet. Unus sum e multis,
2, vers. 58). Habemus oleam , non Africanam, nos qui profanas veslras noviiales ut possumus rrfuta-
Italam, sed Hebrxam; cui nos qui fuimus oleaster, mus, sicut unicuique nostrum Deus parlitus cst men-
insitos esse gaudemus. Illi olex dala est circumcisio, suram fidei (Rom. xn, 5). Anlequam essein natus
qux nobis solvit islam sine discepialionequxstionera. huic mundo, et antequam esseni renalus Deo', multa
Trahit prxpulium proles, quodjam non habet parcns; caiholicaluinina vestras futuras lenebrasredarguendo
caruit.ettamen tradidit; amisit, et lamen transmisit: prxvcnerunt : dc quibus jam duobus superioribus
et hoc prxputium peccatum significat. Ergo et ipsum libris meisquanla potui manifesiaiionedisserui. Habes
polest in parentibus interire , et lamen ad filios per- qtio te avoces, si le adversus caiholicamfidera adhuc
transire. Altesletur eliain ipseinfans, et tacens dicat: insanire delcclat.
Peritura est aniraa mea de populo meo, si non fuero 23. Ncc noniine «scllularioriim opificum> derideas
circumcisus octavo die : qui ergo et originale malum membra Clirisii : memento quia inlirnia mundi elegit
diffitemini, et justum Deura falemini, quid peccave- Deus, ut confundat fortia (I Cor. 1, 27). Quid est au-
rira dicite. Iluic infanti lacile clamanli quoniam lo- tem , «quod eis cum ostenderc coeperis, in me acer-
s
quacilas vestra nulla rationabili voce respondet, biorcs lienl? > Mentiri cis noli, ct non fienl. Ego
voces polius veslras apostolicis nobiscum vocibus enim non < eos, > sicut caluniniaiis, <assevero pecu-
jungile. Qux sint enim ex parcntibus, vel utrurn sint lium diaboli, >quos redempiosChrisii sanguine scio1:
etiam alia contagia peccalorum , liberum nobis est «nec diabolo conjugia, > in quanlum conjugia sunt,
quxrere; sive sit facile, sive difficile,sive impossibile « ulla transcribo ; > nec «eum genilalium commentor
repcrire : per unum tamen hominem in hunc mun- arlificem; > nec < excitatorem virorum nisi ad illi-
dum intrasse peccalum , et per peccatum mortem, et cila.i nec <fccundatorem mulicrum,> nec « condilo-
ita in omncs homines perlransisse, in quo omnes rem > assero « parvulorum. > IIxc ergo qux a me
peccaverunt ( Rom. v, 12); aliter nobis fas csse non aliena sunt, si eis de nie dixeris s, mentieris : ct si
exisiimenius accipere, nisi ut omnes mortuos essc quisquam eorum tibi credens acerbior in mc fuerit
credamus in primi hominis peccato, pro quibus mor- factus, dcceplus poterit csse, non doctus3. Ii vero qui
luus est Chrislus, ct omnes mori peccato quicumque et utrumque nostrum , et fidem caiholicam sciunt,
baptizantur in Christo. discere abs le aliquid noltint; sed cavent polius, ne
CAPUTVIII(a). — 22. Sed in aliis verb*; meis.qux auferas quod noverunt. Mulli quippe sunt in eis, qui
velut relellenda inlerponis disputationi tux,dicis,«me non solum prxtcr nie , veruni etiam priores me isla
vulgumtibi excilareconatum ; >quoniam dixi (De Nu- didicerunt, qux vester novus error oppugnal. Cum
ptiis el Concupiscentia,lib. 1, n. 22), « fidem non dn- ergo non eos ipse fecerim, sed invenerira hujus quam
bitare christianam, quam novi bxrelici oppugnare negalis socios veritatis , quomodo eis ego sum auctor
coeperunl, ct eos qui lavacro regenerationis abluun- liujus quein putatis erroris ?
tur, redimi de diaboli poleslate; et eos qui nondura CAPUTIX. —24. « Explica, > inquis , « quomodo
tali regeneratione redemptisunl, cliam parvulos lilios peccatum personx illi juste possit adscribi, qux nec
redemplorum, sub ejusdem diaboli essc poleslate voluit peccare, nec potuit. > Aliud est perpeiralio
caplivos, nisi et ipsi eadcm gratia redimanlur. > Quod propriorum , aliud alicnorum conlagio peccalorum,
ut apostolico teslimonio comprobarcm, i ad omnes quantum quidem ad sux cujusque vitx pertinet aclio-
xtates > dixi «pertinere illtid, de quo Aposlolus lo- nem. Nam si vos senlentiam rcclam in vestrttm tor-
quilur, bcncficiuin Dei: Qui eruit nos de poleslale lum sensum torquere nolletis, audiretis Apostolum
tenebrarum,el translulil in regnumFilii charitatissum> hoc hrevitcr explicantem , qui unum dixit fuisse in
(Coloss.1,13). Si hacsenlentiacontra vos vulgus mo- quo omnes peccaverunt. In illo uno morlui sunt
vetur; nonne hinc le potius oportet adverlere, ita omnes , ut niorerctur alitis untts pro omnibus. t7n«s
esse vulgaiain et apud omnes confirmatamistam ca- enim pro omnibus tnortuus esl : ergo omnes morlui
tbolicam fidem , ut nec nolitiam possit fugere popu- sunl (II Cor. v, 14), pro quibus Cbrislus morluus est.
larem? Necesse quippe fuerat, quidquid in parvulis Nega igitur Christum eliam pro parvulis mortuum ,
suis agerel3, quod atlinet ad mysleria chrisliana, omisso, in. Tres MSS.,guid cutre parvulissuis agerent.
Unus,ouicumparvulis suis agerent.
1 Mss.,possimus. 1 FloriacensisMs.,pectilium diaboli,quosredemit Chri-
s Lov.,quid peccaveritdkite hukinfanti clamanti.Et stus sanguinestto.
quoniam loquacitasvestra.Er. carct particula, el; se.d s ideinMs.,si eisdixissemedixerii.
cum i.ov. habet, peccaverit.Emendanturex manuscriptis. 3 Ara.Er. et aliquotMss.,nondoctor.Lov.,nondoctior.
3 Am.et plures Mss., quidguid parvulissuis ageret; At melioresMss.,nondoctut.
ft,7 LIBER SEXTUS. 858
ut cximas eos de numcro mortuorura , hoc est, de buin ex grxco latina consucludo sic habel, ut non
conl3gio peccatorura. < Qui fieri potest, > inquis, «ut soleal alibi nisi in Sacramento regenerationis intelligi.
res arbitrii conditioni seminuin misceattir? > Si fieri Nihil borum dicere voluisti, sed elegisti verbum quo
noa posset, non esset unde parvulos nondum de cor- fierct conlemplibile quod dicebas. Nenio enirn legen-
pore egressos mortuos diceremtis. Qtiia si Cbristus tium prxferre posset natum renato, vcl regenerato,
et pro ipsis morluus est, ergo ct ipsi mortui sttnt: vcl baptizato; sed facile putasli natum prxferri posse
quoniam si unus pro omnibus mortuusesl, ergo omnes pcifuso. Si aiilem quaniuni dislat coeliima terra ,
tnortui sunt. Audisne, Jtiliane? hxc Aposloli vcrba, tanlo melius est perfundi ut portelur hominis imago
iion mca sunt. Quid a me quttris, « quo sil factum coelesiis, quain nasci ut porietur honiinis imago tcr-
niodo, > cum videas facttim cssc quocumque modo, reni (I Cor. xv, 49); cvanuit jam lua isla invidiosa
si Apostolocredas aliquo modo, qui de Cbrisio ct de parlitio. Nequo enim mirandura est, si ccelestisho-
his pro quibus mortuus esl Cbrislus, nientiri poluit minis iinagineii), qux saera perfusione suscipitur,
nullo modo ? sibi vindicat Deus; imaginein vero terrcni hominis
25. Polest autem dici Dcus ab alio, qualcs eslis, terrena labe sordenlcm sinit csse sub diabolo : donec
perverso, sed errore divcrso; polest prorsus dici ad suscipiendam ccelcstisliominis imaginera renasca-
Deus, quod nos sentirc de pnrvutisdicis, « ad inimici tur in Chrislo.
sni lucrum semper industrius; > quia eos quos novil, 27. Porro si perfundi et nasci xquali abs le pen-
non ad tcmpus sub diaholo fuiuros, sed curn illo saulur examine, ul ideo parvuli nondum renali non
semper arsuros, non desinit creare, nuirire, vestire, credanlur esse sub diabolo, ne partes xquales inler
eisque pcrtinacissiina iniquitale peccanlibus vitara se Deus et diabolus facere videantur, si Deus sibi
salutemquc subminisirare. Sed lacit hoc Deus quo- pcrfttsos, diabolus autein vindicat natos : profecto
modo sciens bene uli et bonis ct rnalis; cujus ma- quia sccundum islum sensum tantum valet pc-r-
jestatis usibus, nou solum eos quos premit aut deci- fundi quantura valet nasci, superfluum persttadelis
pit, sed nec se ipsuin malignilalis ullius arie diabolus essc perfundi; quoniam, quod lantumdem valei, suf-
sublrahit. Ac per hoc non perliiient ad diabolurn, qui iicit nasci. El tamcn agirnus gratias, quja non hoc
eruunlur de diaboli potestate : qui vero ad eum per- putatis. Non enim ad regntim Dei natos, nisi perfun-
tinent, in Dei, sicut ipsc, sunt polcstalc. dantur , admiltitis : atque ila perftindi multo raelius
26. Quanivaniiincsi igilur, quod acutule le dixisse judicalis esse quam nasci. Jam ilaque vobis ipsi red-
arbilraris, quasi asscramus, «hoc inler se fcedus ditc ralionem, ne putelis indignum, ut qui non admit-
iniisse diabolum et Deum , ut quidquid perfundilur, tuntur in regnum Dei, sint sub illo qui cecidit de
Deus ; quidquid nascilur , diabolus sibi vindicet: ea regno Dei; et qui non habenl vitam, sint sub illo qui
tamen legc, > sicut dicis, « ul ipsani commixtionem perdidit vilam. Non autem babere parvulos viiam,
quam diabolus insiituit, Dcus obnoxia viriute fecttn- nisi habeant Chrisium (quem procul dubio habere
del ? > Prorsus nec inslituit diabolus commixlionem, non possunt, nisi induerinl cum , eo modo quo scri-
quoniam esset et si nemo peccassel; sed ita esset, ut ptum est, Quotquotin Christobaptizalieslis, Christum
tua ibi suscepla vel nulla esset, vel inquieta non induistis [Galat. m, 27]): non ergo eos habere vilam,
esset: nec obnoxia virlute, sed libera et potcntissi- nisi habcanl Christum, Joannes evangelisla tesiatur,
ma Dcus fecundal uteros feiiiinarum, eliam vasa dicens in Epistola sua, Qui habel Filium, habet vi-
diabolica parituros. Sicut enim hominibus malis , ita tam ; qui non habel Filiutn, vilam non habet (1Joan.
et seminibusex origine vitiaiis, in quibus bona cst ab v , 12). Merilo ergo intelliguntur morlui qtti non ha-
illo creaia subsianlia, incrementum, formam, vitam, bent vilam , pro quibus est Christus mortuus ut ha-
salulemque largitur graltiila bonilalc, nulla necessi- beant. Unusenim pro oinnibusmortuusest, ergo omnes
tale, insuperabili poleslale, irrcprehensibili verilate. moriui sunt. Ideo autem morluus est, sicut legitur ad
Cum ergo utrumque in potcstatc sit Dei, ct quod Hebrxos , ul per mortemevacuareleum qui polestalem
perfundilur scilicet, et quod nascilur, a cujus po- habebat mortis, idesl, diabolum (Hebr. n, 14). Quid
testate alienus nec ipse diabolus invenilur, ttt duo crgo roirum, si parvuli, quamdiu raortui sunt, ante-
isla quomodo posuisti ? Ulrum mclius csse voluisti quam incipiant eura habere qui morluus est pro mor-
nasci quarn perfundi? An inelius rssc pcrfundi, quia tuis, sub co sunl qui poleslatem habet mortis?
ibi est et uasci? Nonenim peiTundipotcrit qui natus CAPUT X. — 28. Emimeras qux fides vere ' non
non fuerit. An utrumque xqua lance perpcndis?Si dubiict christiana; in quibus ea commemoras, qux
nasci putas esse melius, regcneraiioni spiriiuali facis pene omnia prxdicamus et nos, et de quibus nullo
injuriam, cui generationera carnalcm sacrilego errore modo dubitandum esse censemus; usque adeo ut
prxponis. Non enim frustra crederis noluisse dicere, eliam illud quod dicis, « Sine opere liberi arbilrii
Quod renascitur ; sed, « quod peiTunditur: >ut quo- nullum hominis esse posse peccatum, > verum esse
niam diabolum et Deum quasi paries inter se fecisse fateamur. Non enim et hoc esset peccalum, quod ori-
per nostrum sensum demonsirare cupiebas , partem ginale traherelur , sine opere libcri arbilrii, quo pri-
Dei faceres verbi vililale viliorem. Potuisti enim di- mus homo peccavit, per quera peccalum intravit in
cere, Quod renascitur; potuisti, Quod regeneralur; mundum, et in omnes homines pertransiit (Rom,
poiuisli postremo, Quod baptizalur : hoc eniin ver- 1 Pleriquebiss.avera.
859 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 840
v, 12). Quod autem dicis, < Alienis peccatis alterum strosique nascuniur; nec ideo illam totam substan-
obnoxiumnon teneri; > interest quatenus recte possit tiam, omnesqueparles ejus, et quidquid in ea sub-
intelligi. Nequenunc ago, quod peccavit David,et pro stanlialiter exislit et vivit, potuit creare nisi bonuset
peccatoejus tot hominummilliaceciderunt(II Reg.24); verus Deusl.
ct quod de analhemate conlra interdiclum quia usur- 31. Jubes ut asseram, « quemadmodumin Christo,
pavit unus, in eos qut hoc non fecerant, nec factum id est in virlute ejus, crealos parvulos sibi audeat
fuisse novcrant, vindicta processit (Jositevu): alia diabolus vindicare. > Tu assere, si potes, quomodo
dispulalio est, neque nunc tenere nos debet, de hoc sibi, non obscure, sed aperte vindicels parvulos, quos
genere peccatorum sive poenarum. Parentum aulem immundi spiritus vexant. Si ei traditos dicis : vide-
peccata raodo qtiodamdicuntur aliena, et rursus modo mus ambo supplicium, lu dic merituin ; ambo cerni-
quodam reperiuntur el nostra: aliena quippe pro- mus pcenam, tu qui nulla mala merita dicis ex pa-
prietatc sunl actionis, nostra sunl aulem contagione rentibus trahi, cum Deum jusium ambo faleamur,
propaginis. Quod si falsum esset, profecto grave ju- demonstra ista poena dignam si potes in infantibus
gura super filiosAdara, a die exitus de venlre malris culpam. An vero non agnoscis eliam hoc ad illud
eorum (Eccli. XL, 1), nullo modo j'ustum esset. grave jugum pertinere, quod est super filios Adam, a
23. Quod autem Aposlolumdixisse commemoras, die exitus de ventre malris eorum, usque in diem
Omnesnos manifestari oporletattle tribunal Chrisli, ut sepulturx in malrem omnium? Sub quo jugo diversis
reportel unusquisquepropriacorporissui prout gessit, cladibus ila conleritur genus humanum, ut appareat
sivebonum, sive malum (II Cor. v, 10); quomodoin hoc quod ex flliis irx flunt homines tanquam pignore
parvulis accipis ? utrum et ipsi ante tribunal Christi accepto filii misericordix , in fulurum sxculum prx-
manifestabuniur, an non ? Si non manifestabunlur, parari: in hoc autem sxculo a die ortus usque in diem
quid te adjuvat ista sentenlia, quando ad eos non per- obitus, eliam ipsos sub eodem gravi jugo conteri.
tinet, quorum nunc agitur causa? Si autem mani- Quandoquidcmetiam baplizali parvuli inler alia mala
feslabuntur, quomodo reporlat eorum quisquequod vitx hujus nonnunquam et istos dxmonum patiuntur
gessit, qui nihil gessit; nisi quia pertinet ad eos, incursus; quamviseruli de poleslale tenebrarum, ne
quod per corda et ora gcslanlium, sivc credunt, sive ab eis trahantur in supplicium setnpiternum.
non credunt ? Propria corporissui enim dixit, quod 32. Iterum dicis, quod jam quidem dixisti, atquc
ad unumqueraque in sc ipso jam viventem perlinct. respondi (Supra, lib. 3, nn. 8, 9), sed etiam nunc non
Nam quomodo reporlat bonum, ut inlret in regnuin debco prxlerire , < Quod cum Deus parvulis nihil de
Dei, si hoc reportat quisque quod gessit; nisi quia proprio lam boni quam mali merentibus gloriam re-
3
pertinel ad parvulum eliam quod per alterum gcssit, generationis atlribuit, hoc ipso eos ad suam curam,
id cst, credidit? Sicut ilaque quod crcdidit, pertinel ad suum jus, ad suum dominium pertinere docet,
ad eum, ut reportet bonum, hoc est, percipiat Dei quod eorum voluntatem ineflabilis prxvenit bene-
regnum : sic ad eum pertinet etiam, si non credidit, iicii largilate. > Quid igilur eum offenderunt, quos
ut reportel condemnationis judicium; quia evange- pariter innocentes, raundos, a se ad imaginem suam
lica est et ipsa sententia ', Qui non crediderit, con- creatos, innumerabiles ab islo munere alienat, nec
demnabitur (Marc. xvi, 16). Et Apostolus dicendo , eorum voluntatera hujus ineffabilisprxvenit beneficii
Omnesnos manifestarioporlet, ut recipiatunusquisque largitate, separans tol imagines suas a regno suo? Si
prout gessit, sive bonum, sive malum; nihil voluit in- hoc eis non eritraalum, non ergo amabunt regnum
telligi medium. Vide ergo quam imporlune nolis par- Dei lot innocentes imagines Dei. Si autem amabunt,
vulum de alieno peccato reportare malum, et velis et tantum amabunt, quanlura innocentesaraare debent
eura de alieno recle facto rcportare bonum, non qua- regnum ejus, a quo ad ipsius iraaginem creantur,
lecumque, sed Deircgnum. Alienum quippe opus est nihilne mali de bac ipsa separalione patientur?
cum crcdit per allerum, sicut alienum opus fuit cum Poslremo, ubilibet sint, quomodolibetsint sub Deo
peccavitin altero. Nec nos dubitamus quiaBaptismate judice, qui nec fato premitur, nec personarum acce-
delictum omne mundclur, sed renascendo quisque plione corrumpilur; in illius regni felicilatenon erunt,
mundatur. Quod ergo non adimit nisi regeneratio, ubi erunt qui pariter nihil boni malive meruerunt.
non cessat trahere gencratio. Scd si niliil meruissent mali, nunquam privarcnlur in
30. Sane dicendo < concupisccntiam non usque- coramuni causa coramunionetanli boni. In eis ergo,
quaque animo rebellem, > procul dtibio confiteris ut sxpe diximus, irx vasis nolas facit, secundum
rebellem : et suppliciumnon fateris, quo adversus te Aposlolum, Deusdiviiias glorix sux in vasa miseri-
ipsum bellum geris ? < Dicalur, >inquis, «parvulorum cordix (Ilotn. IX, 22, 23), ne gloricnlur tanquam de
crealor Deus talium, quales Dei manibusdigni sunt; > merilis vitx sux, cum cognoscunt hoc sibi juslissime
et addis, < id est, innoceniium. > Nonnete pietale et reddi poluisse, quod vident reddi paribus consortibus
Dei laudatione vincere videlur, qui dixcrit etiam pul- morlis sux 4.
cbra et sana opera decere manus Dei? Et tamcn 1 Editi,nisi unusbonuset verus Deus.
Abest, unus,a
xiulti deformes, mulii morbidi, raulti horridi mon- manuscriptis.
s iu Mss., vindicent:
recte, si postealegeretur : Sieis
* Editi,et tpsa sentenliadkendo.Abest,dicendo,a ma- traditos.
3 vaticaniquinqueMss.,
nuscrunis. 4 post,mortissum,apudAm.graliamregenet vnis
Er. et nonnuilQS
manuscri*
Sil LIBER SEXTUS. 84-3
35. Si ergo recte vis sapere, etiam de parvulis sape vera, certe credibiliora reponerent. Quod quidem
quod ait AposloIus de Dco Patre, Qui eruit nos de quicumque sunt isti, si gravilersapiunt, non facerent,
potestalelenebrarum, el translulitin regnumFilii cha- ct parcerent tibi secundum apostolum, non reddenles
ritatis sum (Coloss.i, 15) : el iilud alterum , Fuimus maledktum pro maledkto (I Pelr. in, 9). Tu autem
enim et nos aliquandonalura filii irm, sicul el cmteri saltem illum monentem ne dedigneris audire, de cu-
(Ephes. n, 3). Oinnesenim eruunlur de polestale le- jus liltens exclamare te libuii, « 0 tempora, o mo-
nebrarum el filii irx erant, qui peccato moriunlur. res! > Sallem, inquam, ipsum audi, < ut quantum a
Omnes aulem ut Deo vivanl, peccato moriunlur, qui rerum turpitudine abes > si lamen abes,<tantum te a
iu rnorte Christi baplizaulur. Onincs porro in morle verborum libertate sejungas; et ea in alieros ne di-
cjus baptizanlur, quicumquc baptizanlur in Cbristo. cas, qux cum libi falso objectasint, erubescas. > Ta-
Ergo quia el parvuli baptizanlur in Chrislo, peccalo lia te sane in istos nescio quos dixisse qui legunt,
moriuntur, et a potestaie lenebrarum, ubi natura filii sciant', qualia in aliquibus omnino non novimus,
irx fuerant, eruunlur. Quod auiem dicis, « Ubi ait quos in proposito conlinentix recessisse a Pelagia-
Aposlolus, nalura filii irm, posse intelligi, Prorsus filii nis hxreticis novimus. Tui verovel tux quales sint
irx : > nonne hinc admoncri debuisti, anliquam con- nibil mea interest, quos lu vel quas tu sic fallis, ut
tra vos defendi calholicam lidcm; quia non fere inve- dicas me definire, < nec in carioso quidem corpore
nitur lalinus codex, si non a vobis nunc incipiat libidinem posse frenari. > lmo quia frenari posse et
emendari, vel poiius in mendum mulari, ubi non nu- frenari oportere decerno, ideo malum intelligo. Quod
tura sil scriptum (a) ? Quod ulique cavere debuit in- qui negat malum, viderit quomodo habeat bonum,
terprelum antiquitas, nisi eliam fidei hxc esset anti- cui repugnantem, velit nolit, fatelur frenandam esse
quilas, cui vestra crepit resistere novitas. libidinem. Ego itaque non solura a senibus, verura et
CAPUTXI.— 34. Sed homo egregius, in grege a juvenibus dico libidinem possefrenari: sed raultum
non vis esse vulgari. Rursus enim sentenliam vulgi miror a continentibus libidinem posse laudari.
respuis, post lanta, quibus eum rcddita ratione ad- 36. Quis aulcm nostrum dicit, < Malum hoc quod
versus me concilaveras gravius, quam in te fuerat parvuli originaliter trahunt, sine subslanlia in qua
concilalus. Sed nimirum lua disputatti considerans, est, aul esse posse, aut unquam fuisse? > Quod tan-
nibil le talibus argumenlis apud populumin catbolicx quam dicamus, iia quxris dialecticos judices, et ir-
lidci verilate et antiquitate fundatum agere poluisse rides vulgum, quasi ad ipsum te judicem adducam,
vel posse sensisti. Unde ad euin spernendum coutu- a quojudicari isla non possunl: qux tu si non didi-
macia rursus ora convertis, ejusque partes quibus cisses, Pelagiani dogmatis machina sine architecto
constat, non immerito vobis Chrislianorum infensis- necessario remansisset. Si visvivere, noli amare sa-
sima multitudo, singillatim describendo et derideudo pientiam verbi, qua evacuaiur crux Christi (I Cor.
percurris, in quibus et « auditoriales scholasticos > i, 17). Quomodode aliis subslantiis in alias substan-
langis, etdicis conlra me clamaluros, « 0 lempora, lias vel bonx vel matx transeant qualilales, non rai-
o mores > (Cicero,Oralione1 in Catil. et ucl. 6 in Ver- grando, sed afficiendo, jarn libro superiore tractavi-
rem) ! et tamen vulgi judicium rcformidas, ubi mus (Supra, lib. 5, n. 51). Si vulgi spernis judi-
lam clamosos libi suffragatores invcnire potuisli, qui cium, illos judices inluere, quos tibi duobus priori-
Tullianis mc vocibus territent; quod « aliunde quara bus meis libris luculentissima in Ecclesia Cbristi
unde lolum est, esse puiem genitalem corporis par- prxditos auctoritale proposui.
tem. > Quibus ego cum retulero, Non hoc dico, men- CAPUTXII. — 37. Quale est autem, quod beatx
lilur : libidinetn culpo, non membra; vitium denoto, memorix Zosimura Apostolicx Sedis episcopum,
non naiuram : iste aulem qui milii apud vos calum- ut in tua pravitate persistas, prxvaricationis accusas?
nialur, audet in Ecclesia Christi anle magistrum in Qui non recessiia suo prxcessores Innocentio, quem
coelosedenterarecilare libidinis laudem; quod ei re- tu nominare timuisli; sed maluisti Zosimum, quia
ciiandum, si vobiscum studeret, magislrorum nemo egit primitus lenius cum Coeleslio: quoniam se inj
proponeret, ne offenderetomnium veslrum pudorem: his sensibus vestris si quid displiceret, paratum esse
nonne alia in te Tulliana vere convenienlia verba dixerat corrigi, et lnnocentii litteris consensurum
convcricni, dicentes libi, « Ex hac parte pudor esse promiserat.
pugnal, a!is le pctulanlia; hinc continentia, illinc 38. Mementosane quemadmodumde constituendo
libitlo > (ldem, Oratione2 in Catilinam). episcopo dissensionem populi Romaniinsultabundus
55. Nescio quos ctiatn quasi dcserlores dogmatis obj'ecias(a). Quodabs te quxro, utrum homines sua
vestri ad (idem catliolicam conversos arguis vel re- fecerint voluntale. Quod si negas, quomodo liberum
versos. Quos lamen significasti ita te meluere, ut
eorum nomina exprimere non auderes; ne forte au- 1 Am.Er. et aliquotMss.,sciunt. Melioresmanuscripti
Lov.,sciant.Nonvult Augustinus, ut ea criminaquse
dienles abs le sua falsa crimina, mox libi, si non cum laisoforte objectantur,hic per ipsumnoverintqui Julia-
ptos in contextumtransiit marginalishxc adnotatio: mire num '
nonlegunt.
Er. et Lov., a suo prmdecessoreitmocentw.Am. et
complexisipostolus testimoniisnsseritparvuloset de pote-
state tenebrarumerui cumcmteris, el nutura essefilios Mss.,pSchisma
rmcessore.
scilicetquod, Zosimoad finemanm Christi
irm, skut et cmteri,quiapeccatomoriuntur,cumin tnorte 418 (a)
mortuo, subortumest, cumadversusBonifacium legi-
thrtsti baplizanlurin chruto. a lii Eulalio.
(a) VideHieronymum in ipsumlocum. time electumcontenderent pro
SANCT. AUGUST.X. (Vingt-sept.J ,^
 S43 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 844
defendisafbitrium? Si autem fatcris, quomodo eam quo filii Dei sunt, sed ex quo adhuc filii sxculi. Do- ^
vocas < ullionem Dei, > atque a vestro dogmate exor- minica quippe senlentia est: Filii hujus smculigene-
bilas, dum pulari divinitus vindicatus l affectas? An rant elgenerantur >(Luc. xx, 34). «Ex quo iiaque su-
tandcm aliquando concedis, quod obstinatissima mus adhuc fllii hujus sxculi, exterior homo noster
conlcntione negaveras, occullo Dei judicio fieri, ut corrumpitur, ex hoc et hujus sxculi (ilii gencrantur ':
in ipsis lioininum volunlalibus inveniatur aliquid, ex quo sumus filii Dei, interior renovalur de die in
quod et pecCatumsit et poeuapeccati? Hoc cnim nisi diem >(II Cor. iv, 16). < Quamvis-etipse exlerior per
in isla tua senteiitia sapuisses, nullomodo factum ho- lavacrura sanclificaius sit, et spem tuturx incorru-
miniim ullionem Dei esse dixisses. Sed quando ante ptionis acceperit, propterquodettemplumDei merito
annos plurimcs tale ibi quiddara de beato Damaso ct dicilur > (1Cor. m, 16) < : sed hoc non solum propter
Ursicino 2 coniigit, nondum Pelagianos Ecclesia Ro- prxsentemsanctificationem, sedpropler * illam spem
mana dainnaverat. dictum est, de qua dicilnr, Et nos ipsi primitiasha-
39. Dicis, <me quoque ipsum innovasse sensus benles spiritus ingemiscimus, adoplionem3 exspectan-
meos, et initio conversionis mex hoc sensisse quod. tes, redemptionemcorporisnoslri >(Rom. viu, 23).< Si
tu. >Sed fallis, aut falleris, sive calumniando his ergo redemptio corporis noslri secunditm Aposlolum
qux nunc dico, sive non inlelligendo, vel potius non exspectalur, profeclo quod exspeciatur adhuc spera-
legendo ea qux tunc dixi. Nam ego per unum homi- tur, nondum tenetur> (De Nuptiis et Concupiscentia,
neni in roundiim intrasse peccaium, etper peccalum iib. 1, nn. 19, 20). Nihil habent bxc verba mea
mortem, et ita in omnes homines pertransisse, in quod non in se baptizatus agnoscat, qni cum Apostnlo
quo peccaverunl omncs (Rom. v, 12); ab initio con- dicit: El ipsi in nobismetipsisingemiscimus.Unde et
versionis mex sic tenui semper, ut teneo. Exslant alibiait : Etenim quisumus in hac habitatione, inge-
libri quos adhticlaicus recenlissima mea conversione miscimusgravati(II Cor. v, 4). Quo perlinet eliam il-
conscripsi, etsi nondum sicut postea sacris Litteris lud, quod in libro Sapientix legimus : Corpus enim
erudilus, tamen nihil de bac re jam tunc senliens, corruptibileaggravat animam, et deprimilterrena inha-
et ubi dispuiandi ratio poposcerat dicens, nisi quod bilatio sensummuita cogitantem(Sap. ix, 15). Scd lu
antiquilus discit 3 et docet omnis Ecclesia:in has tanquara incoelojam inter Angelos inimorlaliter ha-
videlicet magnas manifestasque miserias, in quibus bitans, verba infirmilatis et mortaliiatis irrides; ct ea
homo vanitati similis faclus est, ut dies ejus sicut exponens non secundum meum sensum, sed secun-
timbra prxtereant (Psal. CXLIII,4), et sit universa dum dolum luum, dixisse me affirmas, <quod graiia
vanitas omnis homo vivens (Psa/. xxxvm, 6), meri- non perfecte hominemnovumfaciat. > Non hoc dico :
lo peccaii originalis genus humanum fuisse colla- altcndequod dico. Gratia perfecte hominem novum
psum; unde nonliberat nisi qui dixit, Veritasliberabitvos facil; quandoquidem et ad corporis imniortalitatem
(Joan. vui, 32); et, Ego sum verilas (Id. xiv, 6); et, plenamque felicitalem ipsa perducil. Nunc eiiam per-
Si i)os Filius libcraverit, lunc vere liberi erilis (Id. fecle innovat hominem, quantum altinet ad libera-
viii, 36). Non enim a vanitate nisi veriiasliberat; sed tionem ab omnibus omnino peccatis, non quaniiun
sncinidum gratiam, non secundura debilurn; per mi- ad liberationem aliinel ab omnibus malis, et ab omni
sericordiam, non per meritum. Sicut enim judicii corruptione raorialitalis, qua nunc corpus aggravai
fuit ut vanitali subjiceremur; ita misericordix est ut animam. Undeesl gemitus, quem suum quoque con-
veritate liberemur, et ipsa bona merita nostra non- fitelur Apostolusdicens, Etipsiin nobismetipsisinge-
nisi Dci dona esse fateamur. miscimus.Sed ad illam quoque perfeciioncm qux
CAPUT XIII (o).— 40. Jam nunc illam itiamdiscu- speratur, eodem Baptismate, quod hic accipitnr, per-
tiamuscalumniam, quame dixissecriminaris, < bapti- venitur. Non autem omncs filii sxculi filii sunt dia-
zatos ex parte mundari. Quod melius > dicis < meis boli, quamvis omnes fllii diaboli filiisinl sxculi. Sunt
sermonibus apparere : > eosque sermones meos, qui- enim etiam fllii Dei, qui lamen adhtic filii suut sx-
bus hoc apparere posse asseveras, considerandos in culi; propier quod et conjugiocopiilantur : scd filios
tua disputatione proponis. Ago gratias, nempe isti Doi carne non gignunt, quia et ipsi ttt essent (ilii
sunt : « Carnis, > inquam, « concupisccnlia non est Dei, non ex carne, non ex sanguine, non ex volun-
nuptiis imputanda, sed toleranda. Non enim est ex lale viri, neque ex voluniatc carnis, sed ex Deonati
naturali connubio veniens bonum, sed ex antiquo pec- sunl (Joau. i, 13). Sancliflcaiio ergo per Baptistnuin
catoaccidens malum. Propter hanc ergo fit, ul etiam etiam nunc conferlur et corpnri, non tamcu nunc
de justis et legitimis nuptiis (iliorum Dei, non filii corruptio ejus auferlur, qux ipsam quoque aggravat
Dei, sed iilii sxculi generentur : quiaet hi qui gene- animam. Et ideo quamvis casla sint corpora, cum
rant, si jam regenerati sunt, non ex hoc generant desideriis peccaii membra nonserviuni, propier tpiod
* Er. et Lov. , vindicatum,At Am. et omnes Mss., ad templum Dei pertinerc coeperunt : cst lamen quod
vindicatus. Hanc tectionem improbant Lovanienses,
non ob aliud, nisi quod illicagi putent de schismateinter
Damasumet Ursicinum,quodaccidit,inquiunt,ante audi- 1 Hica lulianoprxtermissum, necfilii nei nisi regene-
tum Juliaoinomen. renturfiunt: sed. Videlibrumprimumdo Nujtiis et coacu-
3 ApudAm.Er. et Gallicanos Mss. omnesquevaticanos, piscentia,u. 20. «
3 In libro priuiodc Kujitiiset Concupiscentia,
' Ursino.
* omnespropeMss.,dkit. me propter.
sed maxt-
(a) Apud Am. e t Er., 5. 3 Am. Er. et Mss. omittunt, adoptionem.
 845 LIBER SEXTUS. 846
gralia in tota ista xdificiuione perficiat, quamdiu caro carnis morlificant spiritu.
concupiscil adversus spiritum ut motus malos qui 42. Habent ergo jam baptizali quid agant in se
refrenandi sunl iucitet, et spiritus adversus carnem ipsis, hoc esl, in Dei templo, quod xdificatur boc
(Gnlat. v, 17) ut sanctilas perseveret. tempore, ut dcdicelur in line. ^Edificaturautem post
CAPUTXIV. — 41. Quis autem nescit' quod nobis caplivitatem1, sictit bujus rei est index tilulus psalmi,
cgregius doclor inculcas, < ideo dici carnem concupi- ejecto scilicet foras qui captivaveral iniinico. In or-
scere, quia carnaliter anima concupiscit ? >Non enim dine quippe Psalmorum , quod mirum videri potest,
5 sine anima ttlla potest esse camis concupiscentia. Nam prior est psalmus dedicaiionis domus, et poslerior
3 utique concupiscere viveniis sentientisque naturx est: xdificationis. Sed dedicationis ideo prior est, quia il-
ita ut non desit concupiscenlia, quam spadonuni quo- lam domum canlat, de qua ejus archileclus ait, Sol-
qtte castitas frenet; minus quidem laboriosa, quia vite lemplum hoc, el in tribus diebus exsuscilaboillud
ubi maieriam de qua operclur non invenit, minus (Joan. n, 19). Iste autem posterior , quando domus
adversus eam libido consurgit : est tamen, pudice- xdificabatur post captivitatem , Ecclesiam propheta-
que comprimtlur, ne concumbendi quamvis irritus vil. Denique et sic incipit: Cantate Domino canlkum
ipse conalus , in eam turpitudinem veniat, propter novum; cantateDomino,omnisterra (Psal. xcv, 1, 2).
quam Catligonum Valentiniani junioris eunuchum Neino igilur ita desipiat, ut unumquemque bapliza-
gladio novimus nltore punitum, ineretricis confes- tum ideo existimct jam esse perfecttun, quia dictum
sione conviclum. Neque enim et in libro Ecclesiasti- est, TemplumDei sanctum esl, quod eslisvos (I 6'or.
co adhibcrelur inde similitudo, atque diceretur, Vi- ni, 17) : et, Nesciiis quia corpora vcstra templum in
dens oculiset ingemiscens,quasi spado compleclensvir- vobis est Spirilus sancti, quein habetisa Deo (Id. vi,
ginemet suspirans ( Eccli. xxx, 21) ; nisi et ipsi mo- 19 ) ? et in alio loco , Nos enim lemplumDei vivi su-
verentur concupiscentix carnalis affectibus, licet de- tnus (II Cor. vi, 16) : et cxlera hujusmodi. Jam
stituti carnis effectibus. Molibus igitur suis anima cnim hoe vocatur ; el cum xdificalur, mortificantur *
quos habet secundum spirilum , adversatur aliis mo- hic membra noslra , qux sunt super terram. Quam-
libus suis quos habet secundum carnein ; ct rursus, vis enim jam peccato morlui, Deo vivamus : est ta-
molibus suis quos habet sccundum carnem, adversa- men quod in nobis mortificemus , ut non regnet pec-
tur aliis motibus suis quos habet secundum spiritum : catum in nostro mortali corpore, ad obediendura
ct ideo dicilur, caro concupiscere adversus spiritum, concupiscentiisejus (Rom. vi, 11 et 12) ; a quibus
ct spiritus adversus carnem. Sed propler hoc et de nos solvit, ne his cssemus obnoxii, plena atque per -
ipsa anima dictum est, Renovaturde diein diem(II Cor. fecta remissio peccatorum, et rcmanserunt in nobis
iv, 16). Neque enim ipsa in sanciitale non proficit, cum quibus gerantur bella castorum. Ex his est ct
cummagis magisque minuit eas , quibus non conscn- illa qua pudicus bcne uiitur conjiigaltts : sed curn
tit., carnales cupidilates. Jam baplizatis quippe dice- bene fit, de malo nascitur bonum non sine malo ; eJ
bat Apostolus, Mortificate membra veslra qum sunt ideo renascitur, ut liberetur a malo. Quod enim Deus
super terram. Ibi et fornicatio, et mala concupiscen- creat et homo generat, profecto bonuin cst in quan-
tia, etavariiia nominatur (Coloss. m, 5). Quomodo lum homo est: sed ideo non sine malo, quia sola re-
ergo morlificai jam baptizalus fornicationem, quam generalio solvit a malo, quod trahit gcneratio dc
non jam perpetrat, et secundum te < nec habet ali- primo magnoque peccato.
quid quod mortificet ? > Quomodo, inquam , obtem- 43. Sic autem incredibile vis videri, < quod in
perat Apostolo dicenti, Mortificatefornkationem ; nisi utero baplizatx , cujus corpus est lemplum Dei, for-
cum desideria ejus quibus non consentit expugnat, malur homo fulurus sub diabolo, nisi Deo rcnascatur
qux in bene proficientibus s, ct omnino non forni- ex Deo : > quasi non majoris admirationis sit, quod
cantibus, nec consensione, nec opere, etsi non de- Deus et ubi non habitai operatur. Non enim habilat
sunt, lamen quolidie minuunlur ? Hoc agilur in tem- in corpore subdito peccatis ( Sap. i, 4) : et lamen
plo Dei, quando adjuvante Deo agitur quod prxce- operatur hominein in utero mcretricis. Atlingil enim
pit Dcus. Opera spiritus eriguntur, opera carnis ubique propter suam munditiam, et nibil inquinatum
mortificantur. Si enim secundumcarnemvixeritis, in- in cum incurrii (ld. vn, 24e<25). Et quod multo est
quit, moriemini: si autem spiritu facta carnis morlifi- mirabilius, aliquando adoptat in filiuni, quem format
caveritis, vivetis.Et ut scirent se boc non facere nisi in utero immundissimx feminx ; el aliquando uon
gratia Dei, continuo subdidit: Quotquot enim spiritu vult esse suum filiura , quem format in ulero sux, fi-
Dei aguntur , hi filii sunt Dei ( Rom. vm, 13, 14). Ac lix. Ille quippe ad baptismum nescio qua provisione
per hoc quicumque aguntur Dei spiritu, ipsi facta 1Hucinquibusdammanuscriptisel in antiquioribusedftio-
1 Ante.qtds autemnescit,hxcin editis Am.Er. et Lov. nibusimmissurneralislud slossema: ne Psaltnoqtd prius
verbadelenda sunt: ldeo dicis,(vel, dici) carnemconcu- dedkutionemdomusprmdkatet-post cedificationem.sed
piscere,quia carnaliteranimaconcupiscat.si quidemsine dedkalioad caputdomuspertinel, hocest, ad christumj
ammacaronec senliat. concupiscereautem vivetttis^ sen- mdi/icatioud corpus totunidomus, idest, ad Ecclesiath.
tientisquenaturce est, sine quo sensumembratnoverinon iclcoprior dediculio,quamwdificatio est. Lovaniensesiion
vossunt, id est, per semetipsaconcupiscerenequeunt et hoc solum expunxerunl, sed etiam subsequentemver-
quis sensusconcvpiscitetiam sine membris,ut in spadoni- sum, skv.t hujus rei est indexlitulusPsalmi, qui tamen
ius. Eaquippeabsunta meboribusmanuscriptisGaliicanis ad contextum pertiuct, exstalque in omnibus manu-
et vaticanis. scriplis.
1 slcMss.Atediti,in benefactentibus. s ApudLov.hic additur.cum.
847 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI S48
pervenit; iste repentina morie non pervcnit. Aiqtie facio Dei graliam : sed tu ejus inimicus inanem qux-
ita Deus , in cujus polesiate sunt omnia , lacii esse sisse
i videris jaclantiam, ut in tuam disputationem
•in Christi censorlio , quern formavit in diaboli dorni- inlrodttceres
i Epicurum, « qui negavit esse corpus
cilio ; el non vult esse in regno suo, qucm forma- dcorum, sed lanquam corpus ; nec sanguinem , sed
vit in templo suo. Aut si vult, cur non facil quod lanquam sanguinem > ( Cicero, tib. 3 de Natura deo-
vult ? Non enim quod soletis de majoribus diccre , rum ); et liac occasione de philosophorum litteris
Deus vult, et parvultts non vult. Ccrte bic ubi fali ad rem qux inter nos agilur non perlinenlibus, tanto
nulla est immobilitas, nulla furtunx temeritas , nulla incplius quanto velut doctius dulirares. Quis aulem
personx digniias , quid reslal nisi inisericordix veri- nostrum dicit, « Qttidquid in prxsenli sxculo agi-
tatisque profunditas ? Ul sciainus et ex Iioc inconi- tur, esse cutpandum ; > cum hic ipse Cliristus tanla
prehensibili comprehendanius , juxta duos liomines , cgerit bona, sed ttt nos eruerel de prxsenii sxculo
unum per quem peccatum intravit in iniindmn , alie- niato ? ,
rum qui tollit peccaluni mundi, omnes filios concu- CAPUT XV. — 45. Quam porro diligenler et con-
piscenlix carnalis tindecumque nascantur, ad juguin gruenter exponas apostolicum testimonium , ubi ail,
grave filioruin Adam rnerito pcrtinere ; ct cx his om- Spe salvi facti sumus, et cxlera , usqtie ad redem-
nes (ilios gralix spirilualis uiidccimique nascantur, ptionem corporis noslri (Rom. vin , 24, 23), operx
ad jugum suave filiorum Dei siuo incriio pervcnire. prelium est intueri. Dicis enim quod < illa resurre-
Proinde condilionein stiani gerit, qui in allerius ciio non peccala dimitiat aliquorum , sed expurget •
corpnre, quod est lemplum Dei, ila couslriiitur, ut mcrila singulorum. Rcddit enim unicuique, > inquis,
non ideo sit et ipse lernpluin Dei, quia xdificatur in < secundum opera sua , > nec tamen dicis , secundum
tcniplo Dci. Matris quippe corpus tit csset lcmpliun qux opera sua regnum Dei parvulis reddal. Et pec-
Dei, gralix beneficiiim est, non nalurx : qux gratia cata qtiidcm nulla remitlunlur in regno : sed si nulla
non conccptionc , sed regciieratiouu confertur. Nam reniilterentur in judicio illo novissimo, puio quod
si ad nialris corpus id quod in ea concipilur pertine- Dominus non dixisset de quodani peccaio, Nonre-
ret, ila ut ejus pars depuiaretur ; non baplizareltir mittelur neque in hoc smculo, nequein fulttro (Matth.
infans , cujus maler baptizala cst aliquo nioriis ur- xii, 32); quando sibi remilti sperabat latro ille, qui
gente periculo , cutn euin gestaret in tttero. Nunc dicebat, Memento mei, cum veneris in regnum tuum
vero cum eiiam ipse baplizatur, non utiquebisba- (Luc. xxin , 42). De qua ie , quoniam profundissima
ptizatus habebilur. Non itaque ad maternuin corpus, quxsiio est, non est modo prxcipitanda sententia.
cuni esset iu ulero, peri.inebat : et laincn creabatur Cur autem in regno nulla pcccata reroiitit Deus filiis
in templo Dei non templum Dei. Ita in femina lideli suis, nisi quia non invenit quooWcroitlal? Non cnim
creaius cst infidelis, et in eum parentes infidelilalem poierunl ibi esse peccala , ubi spiritus, non dico non
trajecerunt, quam non habebant quando ex ipsis consenlit concupiscenlix carnis, sed nec concupiscit
nalus est, sed tunc habcbant quando et ipsi similiter adversus carnem, quia nec caro adversus eum ; illa
nali sunt. Trajeccrunt ergo, quod jara non erat iu ineffabili salule perfecta, qux nunc non fll in Ba-
eis, propter semen spirituale quo regenerati sunt ; plismo , ubi remittunlur qtiidem cuncta peccala, sed
sed erat in eorum carnali semine, quo etnn genera- remanent carnalium concupisceiitiarum inala, cum
verunt. quibus post Baptismum , si tamen proficiunt, exer-
44. Quamvis ilaque sacro Bapiismale sanclificetur ceant sive conjugati gloriosa, sive continenles glorio-
el corpus ; ad hoc tanien sanctificatur , ul per remis- siora certamina : quod et ipse conliteris (Supra , lib.
sionem peccatorum non solum prxteriiis peccatis 3, n. 42); sed ncscio qua miseria, quando pro vcritate
omnibus , verum eliani ipsi qux inest carnis concu- loqueris , tunc te ipse non audis.
piscentix uon sil obnoxium; cui necesse est obnoxius 46. Describens quippe illam siimmam resurrectio-
omnis homo nascalur , eliam niorittirus obnoxius, nis felicilalem , dicis, « ncminem jam ibi justorum
si non renascatur. Ubi crgo me audisii sive legisii di- lividum facere corpus sutim, et servituli subjiccre ;
ccnlem, « non innovari homines per Bapiismtim, neminem humiliare aniinam suam stratis duris el px-
sed quasi innovari ; non liberari, sed quasi liberari; dore membrorum. » Responde crgo cur hic isla fa-
non salvari, sed quasi salvari ? > Absii ut ego ina- ciat, qui omni roalo in Baptismate caniit : cur audet
nem dicerem graiiam lavacri illius, in quo rcnalus lividum facere (empluni Dei ? Nonne membra ejus
sum ex aqua etspiritu, qua liberalus sum a reatu membra stint uliijue lempli Dei? Cur ergo non suavi
omnium peccatorum, vel qux nascendo traxeram, odore, sed pxdore lempli cjus, aut invilat prxsen-
vel qux male vivendo coniraxeram : qua libcror ut tiam, aut impctral niisericordiam, aut placat iram
sciam * ne inlrem in lenlationem, a concupiscentia ejtts? Nibilne mali castigat, domat, vincit, opprimit
mea abstractus et illectus , aique ut exaudiar dicens in templo Dei, eiiani livore et pxdore ipsius lcmpli
cum consortibus meis, Dimitte nobis debita noslra Dei' Nonne attendis , nonne perspicis, quia tam ve-
(Matth. vi, 12) ;qua liberabor, ut spero, in xternum, hemenler corpus suum persequens, si nibil ibi per-
ubi jam nulla lex in membris meis repugnet legi sequitur quod displicet Deo, frustra persequendo lem-
msnlis mex ( Jlom. vn , 23). Non igitur ego inanem 1 Tres e valicanisMss.,
expungat.Aliiduocuin | luribus
» SicMsi.,Alcditi, ut scio. Callicauis,exptirgat. Aiti.,expugnal. 1'loriaccusiscodex,
exottanet.
8'.9 LIBKR REXTUS. 850-
pluin ejus facit injuriam tnagnam Deo? Quid tergiver- tis omnibus , id est omnibus concupiscentix felibus,
saris, quid cunctaris aperlius confiteri ? Ulud profe- si illic etiain ipsa consumpia esl, quomodo contra
clo, illud esl quod isle , cujtis livorem pxdoremque eam ne concipial, dimicanl sancti < livore corporis,
prxdicas, in sua carne persequitur, unde dicebat pxdore membrorum , contritionecarnis ? > qux verba
Apostolus, Scio quia non habital in me , hoc esl in tua sunt. Quomodo, inquam, livore, pxdore , con-
carne mea, bonum(Rom. vn, 18). Quaro vocem bapti- tritione templi Dei conlra eam belligeratur a sanctis,
zali esse cur negas, cum opera vocis hnjus in livore si et ipsa est ablata Baptismate? Manet igitur : nec
corporis et meinbrorum pxdore cognoscas? Neque ea regenerationis lavacro caruimus, si non ibi carui-
eniin hxc sancii, vel Dei flagcllis, vel ab initnicislo- mus sensu, quo eam manere sentimus.
lerant palieudo, scd ipsisibi ingerunt conlinendo. Et 48. Quis autem ilasit imprudcns alque impudens ,.
utquid hoc, nisi conlra carnis concupiscentiam spi- ita procax , perlinax, pervicax , ita poslremo insanus
rilu concupiscendo? Quod niinirum et ipse sensisti. et demens, qui cum pcccata mala esse fatealur, ne-
Cum enim dcscribens felicitatem futurx vitx , addi- get esse malum concupiscentiam peccatorum, eliamsi
disses alque dixisses , < Nemo conviciis felicem ini- adversus eam concupiscentespiritu , peccata conci-
pudentiam, nemo maxillas palmis, nemo subjiciet pere ac parere non sinalur ? Talc porro ac lam ma-
terga verberibus; nec conflare studebit de infirmi- gnum malum , tantum quia inest, quomodo non le-
lalc virlutem ; nec cum inopia frugalilas, nec cum nerel in morte et perlraheret in ultimam mortem, nisi
lnoeroribns magnanimiias : > quare dicerc noluisti, et ejus vinculum in illa qux fit in Baplismo remissio-
Ncc cum carnis concupiscentia castitas '; sed festi- ne peccatorum omniumsolverelur ? Propler hoc enim,
nasti sensum coucludere , atque dixisti, < nec palien- vinculum qttod conneclitur ex primo Adam, nec sol-
tia cuni dolore luctabitur; >nihil aliud commemorans vi poiest nisi in secundo Adam ; propler hoc, in-
nisi quod forinsecus irruens fortitudine loleratur, quam , vincultiramorlis, morlui reperiuntur infantes,
nou quod inlus se commovenscaslilatecomprimitur? non ista morte notissima qux a corpore anitnam se-
An forte nos arguis tarditatis, qui non intellexeri- parat, sed ca morte qua tenebantur omnes, pro qui-
mus , hoc te jam significasse superius, cum de livore bus mortuus est Chrislus. Scimusenim , ait Aposto-
corporis diceres et labore ac pxdore membrorum ? lus (quod a nobis sxpissime repelendum est), quoniam
Quando enim non ab hosle, sed a se ipso affligi- unus pro omnibusmortuusesl; ergoomnesmortuisunl:
lur fortis, in ipso intus est qui vincendus est hoslis. el pro omnibus mortuus est, ut qui vivunl, jam non
47. Mementosane non te exposuisse cur Apostolus sibi vivanl, sed ei qui pro omnibusmorluus est, el r&-
dixerit, adoplionemexspectantes (Id. vin, 23), qui surrexit (II Cor. v , 14, 15). Illi ergo vivunt, pro qui-
jam in lavacro regenerationis fuerat adoplalus. Ile- bus ut vivant, moriuus est qui vivebat. Quodaperlius
rum dicis , « quod carnem suam nullus oderit. >Quis ita dicitur : Uli sunt a mortis vinculo liberi', pro
enim hoc negat ? Sed tamen disciplinx rigore asseris quibus mortuus esl inter mortuos liber (Psal. LXXXVII,
conlerendam. Iterum ergo pro veritale loqueris, et 6). Vel sic iiiulto aperlius : Illi sunt liberali a pec-
audire te non vis. Cur enim caro conleritur a fideli- cato , pro quibus niorluus est qui nunquam fuerat in
bus , si nibil remansit in Baptismoquod adversus spi- peccato. Et cum semel sil morluus, lamen pro uno-
ritnm concupiscat? cur, inquam , conleritur a se qnoque tunc moritur, quando in ejus morie, quan-
ipso templum Dei, si nihil ibi esl quod resistat Spiri- ixlibet xiatis fuerit, baplizatur : id est, tunc ei pro-
lui Dei? Non aulem lanlum inesset, verum et gravi- derit mors ejus qui fuit sine pcccato, quando in ejus
ter obesset, nisi reatus quo s nos obstrinxerat, per morle baptizatus mortuus fuerit eliam ipse peccato,
remissionem pcccalorum solulus esset. Solvitur ergo qui morluus fucrat in peccato.
per indulgentiam, quia lenebat in noxa : contcrilur CAPUTXVI. — 49. Ingcris Aposloli testimonium,
per conlinenliam , ne vincat in pugna. Agilur itaque ubi ail, Nolile errare; neqnefornkarii, nequesimula-
ne obsit, donec ila sanetur ut non sil. Quapropler di- cris servienles,el cxlera, quibus commemoratis, con-
miilunlur in Baptismate cuncta peccala, el originali- cludit quod regnum Dei non possidebunts. Sed agunt
ter tracta, et ignoranter vel scienter adjecta. Sed talia qui concupiscentix , quam laudas, motibus ad
cum dicit AposlolusJacobus, Unusquisqttetentalur a mala et lurpia quxque consentiunt. Quodergoait,
concupiscenliasua abslractuset illeclus : deinde concu- El hmcquidemfuislis, sed abluti eslis, sed sanctificali
pitcentiacum conceperil, parit peccalum(Jacobit, 14, esiis (I Cor. vi, 9-11) : mutatos eos dixit in melius,
15); proleclo in his verbis partus a pariente discer- non ulea carerent, quod in hac vita fieri non potest;
nitur. Pariens enim esl concupiscentia, partus pecca- sed ut ei non obedirent, quod in 3 bona vita fieri po-
lum. Sed concupiscenlia non parit, nisi conceperit; lesl; alque ul ab eo, quo erant vinculo ejus obnoxii,
nec concipit, nisi illexerit, hoc est, ad maluro per- liberatos se csse cognosccrent, quod nisi regenera-
petrandum oblinuerit volenlis assensum. Quod ergo lione fieri non polesl. Tu aulem, qui putas, < quod
adversus eam dimicalur, hoc agilur, ne concipiatpa- si malum essel concupiscentia, careret ea qui bapti-
riatquepeccatura. Dimissisitaque in Baplismopecca- zalur, >muUtimerras. Omni enim peccato caret, non
1 Editi,neccum inopiafrugalitatem, rteccummmrori- 1 QualuorMss.,liberati.
busmagnanimUatem nec cumcarnis concupiscentia ca- 2 HicFloriaccnsiscodexaddit,qui talia agunt.
Duovatic. MSS.,
stilatem. frugalitas,magnanimilas,etc. 3 idem Jis. Floriacensis,quod bona vita fieri polest;
' Editi,qui. AtMSS.,
quo. omisso,in. .
8SI CONTRA JULIANUMPELAGIANUM,S, AUGUSTINI 852
omni malo. Quod planius ita dicilur : Omni reatu Iuntate animi concupiscitur, quamvis non sine libidine
omttiutn malorum caret, non omnibus malis. Num- corporis seminetur. De hac quippe agimus concupi-
quid1enim caret corruptione corporis ? Annon est ma- scenlia, qua caro concupiscit adversus spiritum ; non
lum quod aggravat animam? et erravit qui dixit, Cor- de illa bona, qtia spirilus concupiscit adversus car-
pus enim corruplibiteaggraval animam (Sap. ix, 15)? nem (Galat. v, 17), et qua concupiscilur continentia
Numquid caret ignorantix malo, per quod a nescien- per quam concupiscenlia vincatur. Hac ergo concu^
tibus innumerabilia perpetrantur mala? An parvum piscentia carnis nunquam concupiscitur hominis
matum est, per quod homo non percipit qux sunt ullum bonum, si voluptas carnis non est hominis bo-
Spiritus Dei? De baptizatis nempe dicebat Apostolus : num. Si autem, ut aliquo loco significasti, < placet
Animalis homo non percipit quce sunt Spiritus Dei; tibi secla Dinomachi, honestatem voluptatemquecon-
stttllitia est enim illi, et non potest scire, quoniamspi- jungens > ( Supra, lib. 4, n. 76); quod- philosophi
rilualiter dijudkalur (ICor. ii, 14, 15). Deinde paulo qooque hujus inundi qui honestiores videbantur,
posl : Ei ego, inquit, fratres, non potui loqui vobis Scyllxum bonum esse dixerunt, ex humana seilicet
quasi spirtluaUbusised quaii carnalibtts. Quasi parvulk natura belluinaquecompaetum rsi hocergo monstrum
in Clirislo, lac vobis potum dedi, non escam; nondum tua opinione seolaris ; satis est nobis, quod confiteris
enim poieralis : sed nec adhuc quidempoteslh; adhuc aliam esse illicitam, aliam licitam veluptatem. A«
enimestis carnales. Cumeniin sint inter vosmmulalioet per hoc mala est concupiscentia qux indifferenter
contenlio, tionne carnales estis, et secundumhoniinem utrumque appetit, nisi ab itlicila voluptaie licita vo-
ambulatis? Vtde qux dicat mala de ignorantix malo luplale frenelur '. Hoc autera malum non in Bapti-
s
venientia. Et pulo quod non de catechumenis ista smate ponitur : sed baptizalis per gratiam regene-
dicebat. Parvuli quippe in Chrislo quomodo essent, ralionis ab ejus obligatione jam liberis, ne IK\ illicila
nisi jam renati esseni? Quod si nondura credis, pertrahat, saltibriier vincitur. Utantem resurreclionis
qiiid eis post pauca dicat, attende : Nescitis quia tempore non sit omnino m vivente corpore nec d'o-
templum Dei eslis, et Spiritus Dei habitat in vobis(Id. lente, prxmium est eorum qui eontra eam fideliter *
iii, 1, 2, 16)? An adbuc dubitabis, vel negabis, non cerlaverunt, qui languore sanato immortalitate
eos potuisse esse lemplum Dei, in quo habitaret bealissima vestientur. In eis vero qui non ad vitam
Sprritus Dei, nisi baptizatos ? Sallem ergo illud re- resurgent, itO» feliciter, sed posnaliter non erit *:
spice qued eis dixit : Numquid in nontinePauli ba- non quia tunc ab ea quisquam nvtHldaMlur;se<Jqtiia
pltxati esfts (Id. i, 13) ? Non igitur caruerant tanlo tunc malis non rn delectamenta excitabitur, sed in
ignorantix malo in Iavacro regcneralionis, ubi tamen tormenta vertetur.
omnibus caruerant siue dubiiatione peccatis. Et per CAPUT XVII(«). —51. Jam videamus illud excel-
hoc ignorantix malum lemplo Dei, in quo habitabat lentissimumacumen luum, quo vidisti quemadmodum
Spiritus Dei, stultitia erant qux sunt Spiritus Dei. Sed relelleres quod a me dietum est, < dimitti concupi-
de die in diem si proficerent, et in quod pervenerant scentiam carnis in Baptismo, non ut non sit, sed ut
in eo ambularent, sana profecto accedente docirina in peccatum non imputelur; quamvis auiem reatu
minuerelur hoc maluni. Credarous etiam non tantum suo jarn soluto, manet tamen > (De Nupliis et Concu-
minui, verum etiam iu hac vita posse consumi : la- piscentia, lib. 1, n. 28). Adversus hxc mea verba sic
men post Baptismum; numquid in Baptismo ? Concu- argumentaris homo acutissimus, lanquam ipsam
piscentiam vero quis ambigat in hac viia posse minui, cohcupiscentiara dixeriin per Baptismum reatu libe-
nOn posse consumi ? rari; quoniam dixi, « realu suo j'am soluto : > velut
50. Horum ilaque malorum prxteritus omnis rea- « suo > dixerim, quo ipsa rea est, eoque solulo illa
los sacro fonte diluitur. Remitluntur ergo in rena- permaneal absolula. Quod utique si sensissem, pro-
scenlibus, minuunturinproficienlibus. Ignoranlia mi- fecto eam malam esse non dicerem, sed fuisse. Ac
nuitur veritate nragis magisquelucente: concupiscentia per boc, secundum mirabilem inielligenliam luam ,
minuitur charilate magis magisque fervente. Nihil quando audis in aliquo homicidii reatura solutiim ,
boni horum duorum • est a nobis. Non enim spiri- non hominem, sed ipsum homiciditim a reatu exisli-
lum hujus mundi accepimus, sed spiritum qui ex Deo mas absolutum. Sic intelligat quis, nisi qui noii
esi, utsciamusquw a Deo donata sunt nobis (Id. n,12). erubescit laudarc, cum qua cornpcllilurdimicare? El
Ex hocautem concupiscentiapejor est quamignorantia, quoraodo te jactas et exsullas in redarguendo istani
scnlcnliam, non meam plane, sed luain 3 ? Talia
quia ignorantia sine concupiscentia minus peccat;
1 Sicplures Mss.Editivero, tkila voluntatefrenetur.
concupiscentia vero sine ignorantia gravius peccat. 2 Editi,punitur. verius vaticaniMss.,ponitur;id est,de-
Et nescire malum, non sempcr est malum : concupi- ponitur.
scere autem malum, semper est malum. Bonum 3 Hic Am. addit, sanalaet. Er. et Lov.,sanaet. Idno-
slri nonhabent mamiscriptt.
quoque ipsum utiliter aliquando ignoratur, ut oppor- * F.diti,sed pmnalUereril. AkMss.Vaticaniomneset G»l-
tune sciatur : nullo aulern roodo fieri potest ut carnali licani,sed pmnaliternonerit: lectiomeliusquadratcumeo
non<7«intuncab ea quisqwimmundabkur;
concupiscenlia bonum hominis concupiscatur : quan- quodsequitur,
id cst, non quiareatusauferelur, sed lantumactlisconcu-
doquidem nec ipsa proles libidinc corporis, sed vo- pisceiaix, qttojucundemoveresolet ad voluptalem.
3 Er. i.ugd.
1 DuovaticaniMss.:Nihilbonorumhorumduorum, Flo- nonmeaplane, sed ven. Lov.,tn redarguenda ista setUenUa,
tua. M.
rracensis:niliilhorumdonorum. (a) ApudAm.et Er., 6.
. -ss
853 LIBER SEXTUS. 854
quippe dicis, qualia dicenda sunt in eos, qui per Ba- per unum McdiatoreinDei et hotninum liberatur ge-
ptismum sanclificalamet fidelem factatn concupiscen- niis bumanum, non a morte corporis lantum, scd a
tiam carnis affirinant in eis, in quibus regeneralis morto qua niorlui sunt, pro quibus unus morluus
manet laincn. Sed hoc libi potius qui cani bonam esi. Et quia pro omnibus mortuus est, ergo omnes
prxdicas conveiiit dicere, « ttt bono cjus naturali, > moriui sunt.
sicut de infanlibus dicilis, « boiiiii» sanclificalionis CAPUT XVIII. — 53. Quod vero te libuit tam
accedat, > cl sil carnis conctipiscenlia sancta Dei mullum de qualilatum dilTcrentiadispuiare, quia ego
(ilia. Nos autem qui eam malain dicimtts, et manere semel nominavi qualitatern, dicens, « non substanlia-
tamen in baptizalis, quamvis rt-atus cjus, non ipio liter manevc concupiscentiain ; sicut corpus aliquod
ipsa erai rea (nequc enim aliqua persona est), sed aut spirituin ; sed esse affectionem quamdam malx
quo reum liominein criginalitcr faciebal, fuerit re- qualitaiis, sictit est Ianguor > (De Nuptiis et Concu-
misstts atqiic vacualus ; absit ut dicamus sanclificari, pucenlia, lib. 1, n. 28) : ilane nihil ad rem pertinere
ciim qua nccessehabent rcgenerati, si non in vacuum non sentis ? Primo enim dicis, « rae mutasse senten-
Dci graiiam susceperiint, intcslino quodam bello lan- tiam, el immemorem lotius libri mei professurafuisse
quam cum hosie confligere, et ab ca peste desiderare stibstantiam esse libidinem. > Revera evoluto et
atque oplare sanari. enuclealo libro nieo non es reperturus me lihidinera
52. Nam si proptcrea dicis, nulla mala remanere substantiani dixisse vel semel. Dixerunt eam quidam
in baptizatis, ne ipsa mala baptizaia et sanclificaia philosophipartem animi esse vitiosam: etutique pars
crcdanlur; vide qiianla le sequalur abstirditas. Si animi subslauliu esi, quia subslaniia est ipse ani-
enini quidquid est in homine qnando baptizalur, ba- mus. Scd ego ipsuirivitium, quo animus vel ulla pars
ptizari et sanctificari pulanduin esi; dicturus es et ejus isto modo vitiosa est, libidiucm dico, ul omni
ipsa in illo baplizari et sanctilicari, qux in inteslinis vitio sanalo salva sit tola subslanlia. Quia et illi
et vesica sunt per digestiones corporis egcrenda. pbilosophi locutione tropica iuilii videntur vitiosam
Diciurus es baplizari et sanclilicari hominem in ma- partem aniini appellasse libidinein, in qua parte est
tris utero constilulum, si ad hoc Sacramenmm acci- vitinm quod voealur libido, sicul appellatur domus
piendum gravidam necessitas cogat; etideobaptizuri pro eis qui sunt iu domo.
jam non dcbere qui nascilur. Poslremo dicturus cs 54. Deinde to iiimis acuiis dialecticorumtelis in-
et ipsas baptizari et sanctilicari febtcs, quando bapti- caulius exercendo, nosque jactantius terrilando, se-
zanlur xgroli; ac per hoc baplizari et sanciilicari clam vestram letbaliter vulncrasii. Dividens quippe
eliaro opera diaboli : velut si mulicr illa baptizaretur alque definiens vel etiam describens differentias
anlequam curaretur, quam satanas in inlirmitate alli- qualitatum, inler cxtera : < Terlia species qualilatis
gaverat per deccm ct octo aunos (Lttc. xm, 11). Quid cst, > inquis, < affeciioet affeciionalis <|ualilas.Affe-
de malis ipsius animi loquar? Cogitaquanlura mali clio autem in qualitate ob lioc ponilur, > ais, < quia
sit, stultiliam putare qtix stiut Spirilus Dei; et tamen principiuro qualilalum est; cui eliam reputanlur ad
tales erant quos Apostolus alebat lacte, non cibo. inomentumacccdentes recedenlesque aut animi attt
Numquidet stultitix illius tam magnum malum, quia corporis passiones. Affectionalisvero qualilas, > in-
non fuerat Bapiismate ablaluin, baplizatum sanctifi- qnis, < oinnibus quibus evcncrit, ex niajoribus orta
catttmque diclurus es? Sic ergo ct concupiscentia, causis ita iiihxrcscit, ut aut magnis inolitionibus, aut
qux manet oppugnanda alque sananda, quaravis in niillis oiniiino separelur. > Hxc quidem salis c.vpli-
Baplismo dimissa sinl ctincta omnino peccala, non casti scienlibus : scd quia conlemnendi noii sunt, qui
solum non sanctificatur, sed potius ne sanctificatos lecturi libros noslros disciplinx hujus ignari sunt;
xternx morti obnoxios possit lenere, evacuatur : quod deesse video, faciamul a me illusireniur excm-
quia et illi qtti lacie alebantttr, non solido cibo, et plis. Quantum ad aninium atlinet, affectio est li-
adhuc erant animales, non percipientes qux sunt mere; affeclionalis qualilas , linirdimi esse : sicut
Spiritus Dei, quoniam slultilia illis adhuc erat; si in aliud est iratus, aliud iracundus; aliud ebrius, aliud
illa meniis xtale, non carnis, dc corpore exissent, in ebriosus : illx affccliones, istx affcclionalessunt qua-
xiate novi homines ' parvuli in litates. Quantum autem ad corpus, sicul aliud est
qua appcUabantiir
Cliristo, nullo rcatu sttiltitix illius lenerentur : quia pallens, alittd pallidus ; aliud rubens, aliud rubicun-
hoc eis benelicium fuerat regeneralione collalum, ut dus : et si qua hiijttsmodi, quorimi plurimis desunt
omnium malorum, quibus et poslea vel moriendo usiiaia vocabula. Cum iiaque dixeris, « affectionalem
vel proficiendofuerant exuendi, reatus continuo sol- qttalitatcm orlarn ex majoribus causis, atque ila in-
veretur remissione peccatorum omnium, nondum hxrescere, ut aul magnis molilionibus, aut nullis se-
omnium saniiate inorboruiii. Qui taraen reatus teneat paretur : > quando secundum eam dicitur animus
necesse cst etim, qui secundum camem generalur ; malus, vel potius homo malus; nonne metuis, ne vo-
quia nou nisi ei reinitlilur, qui secundum spiritum ltintas bona aut non ibi esse possit, aut valerc nihil
regcneralur. A morle quippe juslissimx damnalioniS possit? Nonne concedis, bominem miserum, quicura-
1 istud, in qua mtate novi hominesappellabantur, in aua ille sit vel ftierit, certe adversus talem clamassc
editis transpositumfuit ante superioraverba, non carnis, qualitatein, Velle adjacet mihi; perficereautem bonum
de corporeexissent. Resliluiturin suum locumad fideni non invenio? Hicsallem fatemini esse istorum verbo-
Mss.
 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 856
rum gemitum necessarium : Quis me liberabil de cor- fornicationis sanior non fiat, quem fornicari minus
pore morlis hujus ? Gralia Dei per Jesum ChrislumDo- minusque deleciat; quamvis opus illud malum una
minum noslrum (Rom. vn, 18, 24, 25). conversione sibi ampulaverit, nec unquain hoc fccerit
55. Quapropter, quanlolibet le adversus oculos ex quo lavacrum regcnerationisacccpit. Iiemque post
imperilorum dialectico legmine involvas, manifesla consucludinem vinolenlix baptizatus, et nunquain
veritate nudaberis. Ego tanquam valetndinem malam se deinceps prorsus inebrians, vellem diceres, ulrurn
ex origine vitiala ingenitum esse homini dico vilium, ab isto morbo non fiat in dies sanior quam fuerat,
quo caro concupiscit adversus spiritum ; et boc malo cum polalionis gurgitem minus minusque desiderat
bene uti pudica conjugia, cum eo utuntur gcnerandi quam solebat. Sensus esi igilur, non ipsa coucupi-
causa; sed isto mali usu bono laudari ulenlem, non sccnlia, sed ille poiius quo nos eam majorem mino-
ipsum maluin. Nequc enim malum ipsum est inno- remve habere sentiraus : sicut in corporis passionibus
cens, sed homo, qui facit ut malum suum, quo bene non sensus est dolor, sed ille sensus est quo senlilur
utitur ei nocere non possit. Sicul mors, cum sit sup- dolor; nec sensus est morbus, sed ille sensus cst
plicium peccatoris, bono mali usu accedente fll me- quo nos morbum habere scnlimus. Porro si continuo
ritum raarlyris. Percipitur aulera in Baplismale fll bonus, et ulique bona qualitalc fil bonus, qui for-
chrisliano perfecta novitas, et perfccla saniias ab eis nicalioni vinolenlixque renunlians ab hujusmodi
malis nostris quibus eramus rei; non ab eis cum operibus sese abstinet; nonne recle audit, Ecce sa-
quibus adliuc confligendumcsl ne simus rei; cum et nus factus es, jam noli peccare (Joan. v, 14); recle-
ipsa in nobis sinl, nec aliena, sed noslra sint. Nam et que appellalur castus et sobrius? Deinde, si provc-
vinolenlix consuetudini ulique malx, quain sibi ho- clu concupisccntix bonx, qua concupiscenlias malas
mines fecerunl, non nascendo traxerunt, resistunt fornicandi potandique debellat *, talis efficilur, qua-
posl Baptismum, ne eos ad mala solita pertrahat: et lis recenli conversione nondum fuit, ut illorum in eo
lamen malo resistiiur, dum concupiscentix per con- desideria peccalorum minus minusque movcanlur, ut
tinenliam denegalur, quod per consuetudincm concu- adversus ea mala non lanla quania prius excrceat,
piscitur. Undc etiam conlra istam genitalium concu- sed minora ccrtamina, non virtutum diminiiiione,
piscenliam, qux ingenila nobis est per originale pec- sed hosiium, ncc deficienle pugna, sed cresccnie vi-
catum, vehementius vidua quam virgo; vehementius ctoria, dubilabis eum pronuntiarc meliorcm ? Undc,
meretrix quando casta csse voluerii, quam qux sem- obsecro, nisi quia bona qualilas aucla, el mala nii-
per fuit casta, confligit: et lanto amplius in ea supe- nuia esl? Auclum est igilur quo bonus esse coepit,
randa voluntas laborabit, quanlo majores ei consue- niinulum cst quo malus fuit; et hoc egit post Bapii-
tudo vires dedit. Ex isto et cum isto hominis malo smura, non peregit in Bapiismo. Ila, quamvis ibi per-
uascitur homo : quod malum per se ipsum tam ma- acta fuerit plena peccatorum remissio; rcmansit
gnum est, et ad hominis damnaiionem atquc a regno tamen, qua proficeretur in roelius, adversus catervas
Dei separalionem lantum habet obligalionis, ut etiamsi desideriorum malorum in nobis ipsis utique luniiil-
de parentibus regeneralis Irabatur, nonnisi, quemad- luantiura vigilanter exserenda ct inslanter exercenda
modum in illis, sola regcneratione solvalur, atque luclatio, propler quam dicilur etiam baptizalis, Mor-
isto unico remedio prxposilus morlis a prole pella- tificate membra vestra qum sunt super lerrain (Co-
tur, quo a parenlibus esl pulsus'. Qualilas autem loss. ni, 5); et, Si spiritu facta carnis morlifica-
mali non in substanliam de substaniia tanquam de veritis, vivetis(Rom, viu, 13); et, Exuite vos velerem
loco in locum migrat, ut deserat ubi erat, el qux fuit hominem*(Coloss.m, 9). Nempe dicunlur hxc ma-
ibi, ipsa sit alibi; sed alia ejusdein generis, quodam gna consensione veritatis, nulla reprehensione Ba-
operante contagio, quod eliam de morbidis parentura plismatis.
corporibus solet evenire nascenlibus. 57. Si ergo nolis esse contentiosus, pulo quod
56. Quid autem diccre voluisti, quasi« claudenss, > jam videas quam recte ititelligalur, quod aliter co-
ulloqueris, < Aristolelis patxstraro, ut indead sacras naris exponere, quod propbeta cum dixisset, Qui
Litteras reverlaris ? > Ais enim : < Sensus est igitur propitius fil omnibusiniquilalibusluis ; quod fit ulique
concupiscentia, et mala quaiitas non esl 3 : ergo reraissione omnium peccalorum; continuo subjecit,
quando minuilur concupiscentia, sensus minuitur. > Qui sanat omnes languores tuos (Psal. cn, 3) : ea
Annon per concupiscenliam castitalis et coulinenlix malavolens intelligi, cum quibus donec sanentur, vel
quotidie carnis concupiscentia magis magisque mi- quanlum possunt in hac vita magis magisque mi-
nuitur? Vellem itaque mibi diceres, utrum a morbo nuantur, non quiescunt inlestina bella sanctorum.
1 Huc e marginetranslatafueranthxc verba: Qualitas 1 FloriacensisMs., si provectu, concupiscenliasmalas
affeclimalismalidesubslantiaadsubstantiamnonemigrando fornicatuti
1 potandiquedebellms.
transit, sed quodamoperantecontagio,id est, concupiscen- Inde removemushos versus : Nultomodo reprehen-
timaffectu, sicutde parentibusmbrbidismorbidasoboles diturBaplisma,quia asseriturcuratwqumfitpostBaptisma;
procrealur.Delendain ante editis, cum his careantanti- quiapoliustolumhocper naptismaaclumest, id est, ut et
quioresmanuscripti. a prmlerilis languoribussanaretur, et a futuris incipiat,
s Plures Mss.,plaudens. mereaturquesanari. ita mptismumtotiusfit causa
3 ApudAm.et Er. post, non est, addebatur, dum con- studeat,
sanitatis,per quodet incipitur omnissanUaset imptetur;
cupiscentiatninuitur, sensusdicaturimminui. id nonnisi quia male cohserentcum superioribuset inferioribusver-
paucioresmanuscriptibabont, et expuuxerunt Lovanien- bis, absuntquea vaticanisquatuorMss.,ab antiquissimo
ses ut inentumglosseuwex nnrgine adscitum. Floriacensiel a quibusdamaliis Gallicanis.
857 LIBER SEXTUS. 858
Neque enim nullus csl langnor, quo caro concupi- per id quod inflixil, Deo justo tribuentc hanc poto
scit adversus spiritum, etiam manente virtute casti- siatem ; cujus non sublrabit poteslati, nec quod sibi
tatis invicia. Si nullus languor est, non ergo adver- est subdiium, nec se ipsum. Ideo est enim secunda
sus eum spiritus concupiscat. Ad hoc enim concti- nalivitas instiluta, quia nativilas est prima damnata.
piscit, ut si non potesl non certandi, sallem non Cui tanicn etiam damnatx Dei bonitas exhibelur, ut
consentiendi obiineat sanitatem. Hoc quippe unde de malediclo semine ralionalis nalura forroetur: qua
nunc agimus, quod nobis resistere senlimus in nobis, ejusafflueniissima boniiate apertissime malorum ho-
aut aliena est nalura separanda, aut nostra sananda. minum tanla multitudo nutrilur, et occultoDei opcre
Si alienam dicimus separandam, Manicbxisfavemus. vegetatur. Qux bonilas operationis ejus si subtraha-
Fateamur ergo noslram esse sanandam, ul Mani- tur formandis promovendisque seminibus, et vivifi-
chxos simul Pelagianosquevitemus. candis quibusque vivenlibus, non solum gignenda
CAPUT XIX(a).—58. Hoc crgo « generi humano non aguntur, scd ad nihilum penilus etiam geuila
inflictumvulniisa diabolo, quidquidper illudnasciltir, rediguntur. Cum ergo Deum nisi stulia impietas non
cogil esse sub diabolo, tanquam de suo frutice fru- reprehendai, quod hoinines viliosa volunlale damna-
ctum jure decerpat > (De Nuptiis et Concupiscenlia, biles illo vivificanle vivunt, qui vivificat onmia : cur
lib. l,n. 26). Hxc verba de libro meo libi refel- pularaus ab ejus operibus abhorrere, quod origine
lenda posuisti : quibtts ita insidiaris, lanquam < na- viliata damnabiles illo creante nascunlur, qui creator
turx humanx auciorem dixcrim diabolum, el ipsius est omniuin ; et per Mediatoremregenerati a damna-
qua homo constat subslaiuix conditorem; > quasi tione liberantur debita, sed graluila miseratione, non
vulnus in corpore possis appellare subslanliam. Sed debita, quos elegit ante constitulionem mundi per
si proplerea me putas dixisse diabolum substaniix eleclionem graiix, non ex operibusvel prxteritis, vel
condilorem, quia in ea simililudine qux a me adhi- prxsentibus, vel futuris? Alioquingratia jam non est
bila est, fruticero dixi; frulex quippe nullo dubilanle gralia (Rom. xi, 6). Qtiod maxime apparet in par-
subslanlja est: cur usque adeo te vel ostendis vel vulis, quorum nec prxlerita dici possunt opera, quia
fingis indoctum, ut eis rebus qux substantix non non fuerunl; nec prxsenlia, quia nibil operantur ;
sunt, adhibendasde substantiis similitudinesnon cxi- nec futura, quando in illa xtate moriunlur.
stimes? Nisifortc et ipsi Dominodialectice calumnia- 60. Dixisaue : « Quomodomanent peccala rcalu,
beris, quia dixit, Arbor bona bonos fruclus facit, et qux prxterierunl aclu; sic e contrario lieri polcst,
arbor mala tnalos fructus facit (Matth. vu, 17). Quis ut concupiscentia maneat aclu, et prxiereat realu >
enim malitiam sive bonitatem, vel opera bona seu (De Nuptiiset Concupiscenlia,lib.i, nn. 29, 30).Quod
mala, quos velut fruclus illarum arborum voluit in- error quidem ttius falsum esse dicil, sed veritas ve-
telligi, dicat esse snbslantias, nisi nesciens quid lo- rum csse convincit. Nam lu id non valendo refellere,
quatur? Quis vero arbores et earum fruclus ncget primo dialecticas tenebras iroperilis conaris oflun-
csse subslantias, si novil quod loquitur? De bis ergo dere diccns, « te cogiiare.non posse, in qua dialcxi
rebus qux substantix sunl, vidcmus adbibilas simili- invenerim conlrariorum omnium reciprocalionem. >
ludincs eis rcbus qux uon suni siibslanlix. Quod si Quam sententiam luam si cxponere voluero, et ad
arbor bona vel mala, non bonilas hominis vel nia- eorum perducereinlelligentiam, qui nunquam ista di-
liiia, scd ipsi homines accipiendi sunt, in quibus diccruut, opus crit pleno fortassevolumine. Sed nunc
subjcclis islas cssc inlelligimus qualilalcs, bonitalem salis est, quod ipse dixisli, < in nulla dialexi possc
scilicelin homine bono, malitiamque in hominemalo, inveniri conlrariorum omnium reciprocalionem. »
ui ipsx substantix sinlarbores, id est, ipsi homincs; Hinc cnim osiendisti aliquorum esse posse, non om-
certe fructus eorum (qux nihil aliud quam opera nium. In his ergo aliquibus et boc reperi. Si enim
intelligunlur), nemo nisi imperitus dicit esse sub- dixisses, conlrariorum reciprocationem esse nullo-
stantias 1 : cum omiiium arborum fruclus, unde islx rtim, cl per boc ostenderes ea qux posui contraria
similitudines datx sunt, nemo nisi imperitus neget reciproca esse non posse, quia nulla esse possunt,
esse substantias. Ac per hoc ei rei qux non esl sub- ego aliqua esse posse oslendere dehui, ac deinde in
stantia, fas estadhibere similiiudinemde substanlia. his essc quod posui. Sed esse aliqua jam ipse conce-
Propter quod ego vitioquod generi humano diabolus dis, qui non dicis nulloriim conlrariorum esse reci-
tanquam vulnus inflixit, quamvis nullo modo sub- procalionem, sed non omiiium. Est igiluraliquorum.
stantia sit, recte tamen adhibui de subslantia simili- Scd ulrum in bis eliam lioc sit quod a me posilum
ludinem, ut fruticem dicerem, et fruclus ejus vilia esl, reslat ostendere : id est, ulrum, sicut verum est,
etiarn illa cum quibus homines, vobis quidem ne- reaiu manere peccata, qux prxterierunt actu ; ila sit
gantibus, sed veritale convincenle, nascuntur, ct ex verum, quod concupiscenliamaneat aclu, et prxter-
quibus in xternum Dei regno pereunt, si vcritalc li- eat rcatu. Qtiod lu fieri non possevolens oslendere,
berante non renascuntur. hoc dixisti, quod ego MOII dixi. Ego enim de concu-
59. Proinde viiialorem, non condilorem subslantix pisccnlia dixi, qux est in membris repugnans legi
diabolumdixi. Subdit autem sibi quod non condidit, nieutis (Rom. vn,23), quamvis realusejnsin omiiiuui
1Trese ValicanisMss.,certe fructus earum (gui nilttl peccalorum rcmissione transierit: sicut econlrario,
aliudquamopera inlelligtMur),t\emonhi imperitusnegel sacrificium idolis
essesubstanttas. factum, si deinceps non fiat, prx-
(a) ApudAm.et Er., 8, teriit actu, sed manet reatu, nisi per indulgentiarq
859 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 860
remittatur. Quiddara enim tale cst sacrificare idolis, 61. Tu autem in exemplum rei, de qua loqueba-
ut opus ipsum cum fit prxtereat, eodemque prxterito ris, sacrilegum sacrificium posuisti alque dixisti,
reatus ejusroaneat venia resolvendus.Quiddam vero 1 < quidquid ad hoc gcnus periinet, de islo uno posse
tale est carnis concupiscenlia, ut maneat in homine, monstrari: quoniam si semel aliquis idolis sacrifica-
secum per continentiam confligente, quamvis ejus verit, poiest, donec consequatur veniam, premi im-
reatus qui fuerat generatione contractus, jam sit rc- pietate commissi,et manet reatus actione finita. Nullo
generatione Iransactus. Aclu enim raanetnon quiuem autem pacto, > inquis, < fierr potesl ut maneat actio,
abstrabendo et illiciendo mentem, ejusqne consensu et abscedat rcatus; id est, ul dxmonibus, > inquis,
concipiendo el pariendo peccala ; sed mala, quibus < sacrificare non desinat, et tamen liber a profanitate
mens resistat, desideria commovendo. Ipse quippe videatur. > Hoc de sacrificio idolis oblato verissime
molus acius est ejus, quamvis mente non consen- dicis : actus est enim qui opere ipso peragitur, et non
tiente desit effectus. Inest enim homini malum et crit; et si iteruro fil, alterum fit. Impielas vero ipsa
prxterislumactum, id est, prxler hunc motum, unde qua bxc flunt, tamdiu roanet, donec idolis renuntie-
surgit hic motus ; quem motum dicirnusdca.Jcriuna. tur et credatur in Deum. ldolis itaqtte sacrificatum
Non enim scmper est desideriura contra quodpugne- faclum cst transiens, non vitium manens : impietas
inus : sed si tunc non est, quando non occurrit quod vero qua sacrificalumest, quia et illo peracto manet,
concupiscalur sive animo cogitantis, sive sensibus videlur esse concupiscentix similis, qua comniisstim
corporis ; fleri potest ul insit qualilas mala, sed nulla est adulterium. Sed errore sublato, quo illa impieta»
sit tenlatione commola : sicut inest timiditas homini pietas putabatur, numquid idolis aliquem sacrificare
timido, etquandonon limet. Cum vero occurrit quod deleclat, et in illo hujusmodi desiderium commove-
concupiscalur, nec desideria mala nobis etiam no- tur?NulIo raodo igitur simite est, quod pro simili
lenlibiis commoventur, sanitas plena est. Hoc ergo ponendum putasli. Nullo modo, inquam, simile est
vitiumnon possels nisi reatu tenere hominem,quam- sacrificium transiens roanenti concupiscentix, quaj
vis ejustlem mali bono usu de castis conjugibus pro- hominem jam non commillenlcm quod solel ei con-
creatum : qui reatus, quamvis eo manente malo, sol- senliendo comroiitere, jara plena fide et cognitione
vilur in remissione omnium peccatorum per Dei gra- relinentem non esse lalia facienda, siimulis tamen
liam qua liberamur ab omni malo, cum Dominusnon illicitorum desideriorum, quibus resistit castitas, in-
solum propitius fll omnibus iniquitatibus noslris, ve- qtiielare non cessat : ncque scienlia finitur, ut non
rum etiam sanat omnes languores nostros 3. Nam re- sii; sed coniinentia refrenatur, ut quo tendit perve-
cole quid responderit Liberator ipse atque Salvator nire non possit. Quapropter sicut idolis immolatio,
his qui ei dixerant, ut exiret de Jerosolymis: Ecce, qux jam nec in actione est, quia prxteriit; nec in
inquit, ejicio dmmonia, el sanitates perficio hodie et voluntate, quia error quo fiebat absumplus est; ma-
cras, et lerlia consummor(Luc. xm, 32). Lege Evan- net tamen reatus ejus, donec in lavacro regeneratio-
4 nis peccatorum omnium remissione solvalur : sic e
gelium, et vide post quanlum passus fuerit et re-
stirroxerit. Ergo mentilus est ? Absit. Sed significavit contrario quamvisreatus malx concupiscenlix eodem
aliquid, quod ista inter nos quxstione versatur. Ex- Baplismate sit solulus; manet (amen ipsa, donec ab
pulsioquippe est dxmoniorum remissio peccatorum : eo qui post ejecta dxmonia perficit sanitales, medi-
perfectio sanilatum, qux fit proficicndopost Bapti- cina perficiente sanetur.
smum : tertia consuramatio est, quam sux quoque 62. Sed quxso le, cum et ipse concedas peccati
carnis immortalitate monslravit, incorruptibilium facti atque transacti reatum manere, nisi sacro fonte
beatitudo gaudiorum. dilualur; dic mihi reatus iste quis sit, et ubi maneat
1 Hic,Quiddamvero,ex manuscriptisquinqueVaticanis jam homine correc.lo recleque vivente, nondum ta-
el nonnullisGallicanisaddimus. men peccatorum rcmissione liberato. Subjectum est
3 SicMss.Atediti, nonpotest.
3 Am. et Er. cum uonnullismanuscriptispost, sanat reatus isle, id estsubslantia, sicut spiritus, sicut cor-
•omnesianguoresnostros,proximesubjiciunt:[nominusin pus; an in subjeclo, sicut febris aut vulnus in cor-
jcvangelio,Ecce,inquit, ejiciodmmonia,et sanitatesper- pore, sive avaritia vel error in animo ? In
ficio Iwdk et cras, el tertio consummor.Post muUum subjecl»
lempusquamhocdlclum est, passus est Dominus : tnentiri esse dicturus es : neque enim reaium affirmabisesse
nonvutuU. intelligiiur ergo sic : Expulsio drnmoniorum
rcmtssiopeccatoritmesl, eo utique quod diabotttspeccato- substantiam. In quo igitur libi videtur esse subjecto?
rum pater alque oiigosit, per id quodefficUurid quodeffi- Cur quxram quid rcspondeas, et non potius verba tua
cil.] Et utiqueexpulsio dmmoniorumesl remksiopeccaw- ponam ? <Actu, > inquis, <
rttm; tanquam resoluta causa,per quamhominuaninuim prxtereunte, manet ejus
possidebat.perfectiosatdlalum,dumde diein diemproficit reatus in illius consciemia qui deliquit, donec dimit-
Ecclesia, el corruptionis,cujus realtts ablaius est, passio talur. >
qttotidianarenovatione mintnlur.Tertiaconsutnmatur,dum Ergo in subjecto est, hoc est, in animo ejus
resurrectionemin seipsoimiiandammonstravitEccksim, qui deliquisse se meminit, et scrupulo angitur • con-
qua ad incorruptionu consummalionem summamque perve- scientix, donec fiat delicti remissione securus.
niat sanUatem. Severo consummari dixit :el initiumet finis Quid ,
ipse, ipse caputet plenitudocorporis,in membrksttisipse si obliviscatur se dcliquisse, nec cjusconscientia sti- '
perficitur.priorempar-tem hujUsadditamenti,quamansulis muleiur, ubi crit realus ille,
quern transeunte pec-
eraserunt Lovanienses; posteriorem
cornprenendimus,duodecim
transtuleruntpost- versus, ad verba,incomtpli- cato manere concedis, donec remitlatur? Non est
hiliumbealUudogaudiorum.Utramqueparteinauctoritate ceric in
Vaticanorum quatuor, et Gallicanorumaliquol Mss.rejici- corpore, quia non est eorum accidenlium.
mus. 1Am.et Mss.,agUur.
»HicapudLov.additur,tempus.
861 LIBER SEXTUS. 862
qux accidunl corpori; non est in animo, quia ejus bono, cujus tamen lex esset tn membris repugnans
memoriam delevit oblivio : et tamen est. Ubi esl igi- legi mentis, per quam et cum qua de fiomine nascitur
tur , cum jam benc vivat bomo, nihil tale commit- omnis homo. Adjuvarel itaque fe fortasse hoc argu-
tens; nec dici possit, eorurn peceaiorum cjus reaium mentum, si ut homo, ila diabolns gignerel filios, eos-
manere qux meminit; eorum vero qux oblitus est ', que paterno peccaio negaremus obnoxios. Nunc vcro
non manere? Manet quippe omniiiodonec remittatur. aliud est ille, qui homicida eratab inilio, quia bomi-
Ubi ergo manet, nisi in occullis legibtis Dei, qux nem ab initio quo est homo institutns, occidit per fe-
conscriptx sunt quodam niodo in menlibus Angelo- minx seductionem, et in verilate per liberum arbi-
rum, ut nulla sit iniquitas impunita, nisi quam sau- trium non stetit (Joan. vm, 44), cadensque dejecit 1 :
guis Mediatorisexpiaverit; cujus signo crucis conse- et aliud est quod per unum hominempeccatumintravit
cralur unda Baptisraatis, ut ea diluaturreatus tanquam in mundum,et per peccalummors; et in omneshomines
in chirographo scripius, in noiitia spiritualium pote- pertransiit, in quo omnespeccaverunt(Rom. v, 12). Ubi
siatum, per quas pcena exigiiur peccatorum? Huic evidenter expressum est, exceptis cujusque hominis
chirographo nascuntur obnoxii omnes in carne de propriis, commune omnibus hominibus originale pec-
carne carnaliter nati; ejus ab hoc debito sanguine li- catum.
bcrandi, qui in carne quidem et de carne, non lamen 64. Quod autem dixi, « Qui miratur quia creatura
carnaliter, sed spiritualiter natus est. Nalus est enim Dei subditur diabolo, non miretur; subditur enim
de Spiritu sancto et virgine Maria s. De Spiritu scili- crealura Dei creaturxDei, minor m-aj'ori>(De Nupliis
cet sancto, ne esset in illo caro peccati; ex virgine et Concupiscentia, lib. 1, n. 26 ) : cur iia posuisti, ut
autem Maria, ut esset in illo simililudo carnis pec- sequentia mea verba non adderes, quibus ostendi,
cati. Ideo IIIichirographo non venit obnoxius, et ab quemadmodum dixerim , « minor majori > humana
illo solvit obnoxios. Neque enim iittlla est iniquilas, scilicetangelicx; nisi ut minus inlelligeretur sensus
cum in uno homine vel superiora inferioribus turpiler meus , ut faceres tibi locum, ubi, sicut soles, de Ari-
serviunt, vel inferiora superioribus contumaciier re- siotelicis categoriis obtenderes nebulas imperitis, in
luctantur, etiamsi vincere non sinantur. Hanc iniqui- quibus latentcm * putarenl te atiquid dicere, quid di-
tatem si homo ab tiominealtero forinsecusadversanle ceres nescientes? Ad hoc enim redacta est hxresis
paferetur, qtiia in illo non esset, sine illo ulique pu- veslra, ut gemant seclalores vestri non inveniri dia-
niretur : quia vero in illo est, aut curo illo punietur,. lecticosjudices in Ecclesia, de scholis Peripatetico-
aut illo ab ejus realu liberato, sic in certamine ad- rum sive Stoicorum, a quibus possitis absolvi. Quo
VCTSUS spirilum perseverat, ut honiinem jam non enim pertinet, quid sibi vult, utquid diclum est quod
reum ad nulla post morlem tormenla transmitlat, dixisti, < quia major et minor ad finitam 3 speciem
ironafienet a regno Dei, nulla damnalione faciat de- pertinet quantilatis? Sed quanlitas, > inquis, < non
lineri; neque ut ea penitus careamus, velul aliena solum conlrariorum capax non est, quod ei cum qua-
nalura scjiingatur a nobis, scd quia nostrx naturx litaie atque aliis prxdicamentis; verum etiam nee
lauguor est, sanetur in.nobis. contrarium habet, quod ei cum subslantix est defini-
CAPUT XX(a).—63. Proplerhocergoviiium.sicut tione commune : bonum vero et malum contraria
in eo Iibro, cui resislis, a me posilum esi, < humana stint. > Hxc profecto nunquam diceres, si lectores
nattira danmatur : et propter quod damnalur, propler vel auditores librorum luorum putares intellecluros
hoc et damnabili diabolo subjugatur; quia et ipse esse quod dicis. Itane vero ideo immundus hoino im-
diabolusspirilus imniundusest: et utique bonum quod mundo angelo subdendus non fuit, quoniam quantitns
spirilus, matum quodimmundus; quoniam spiritusest qua homine major esl angelus, non solum contrario-
nattira, immundusest vitio: quorum duorumilluda Deo rum capax non est, verum etiam nec contrarium lia-
est, hoc ab ipso. Nonitaque tenct hominessive majoris3 bct . quasi lunc diabolo fuisset homo subdendus, si et
sive infanlilis xtalis, propler quod bomines, sed pro- reperiretur esse conlrarius; et mala subdenda non
pter quod immundi sunl > (DeNuptiis et Concupiscen- sint malis, qtiia bona raalis, non mala malis videntur
lia, tib. 1, nn. 25, 26). His verbis meis ex libro meo esse cotitratia? Quid vanius cogitari, quid ineptius
abs te posilis, ita resistendum putasli, ut diceres, dici potest? Nonne domiiio subdilur servus, et bonus
<hancformam etiam in homine malo debuisse ser- bono, el malus malo, et malus bono, ct bonus malo ?
vari, qux servatur in diabolo; ne quisquara damne- Nonne uxor subditur viro, et bono bona, el malo
lur, nisi ex vitiis proprix voluntalis; atque ideo nul- mala, et bono mala, et malo bona? Quid igitur perti-
lum sit originate peccatum : alioquin opus ejus, > ut nel ad vim sive ralionem, qua qtiidque cuique sub-
dicis, «qni etiam diabolum bonum condidit, non po- dendum- est, utrum bxc res aut illa possit vel non
test approbari. > Nec attendis quod diabolura non ex possit capere vel habere contraiium? Verum tu plane
aTiodiabolo creavit Deus, nec ex aliquo angelo licet inconsiderate ista non funderes, si stultilix qux libi
isla suggerit, sapientiam conlrariam cogiiares.
1 sola editio Lov., qui meminit, ejus vero qui obli- 65. Jam porro illa qualis est argumciitatio tiia?'
ttts est.
' lla legendum,de spirilu sancloet virgine Maria, ex
Bss. [de Spiritnsanctoex virgine Maria.] 1Hicediti addunt,hominem.
3 rteriqueMss.,majores. 2 sicMss.Editi,lutenter.
(a) ApudAm.et Er., 9. 3 vaticaniMss.et Gatlicani,ad mfinitam.
MX CONTRAJULIANUM'PELAGIANUM.S. AUGUSTINI 804
<Si res, > inquis, < qux decenler ordinata csi, ad qux Cicero quoque commemorat in libris de Repu-
Deum pertinet, et res qux ad Deumpertinet, bona est; blica, unde ipsaejus vcrba jam transluli (Supra, lib. 4,
bonum cst itaque subditum esse diabolo, quoniara in- cap. 12). In quorum malorum commemoralione dicit,
slitutus a Dco per hoc ordo servatur. Sequilurque, > <non ut a matre nalura, sed ut a noverca hominem
inquis, < ut nialuin sit rebellare diabolo, quoniam in has xrumnas esse projecium. > Huc accedunt eliam
per resultationem insiitulus a Deo ordo turbatur. > illa, qux non quidem omnes parvulos, sed tamen
Posses dicere, Deo resistere agricolas, ejusque ordi- plurimos cernimus perpeti multa et varia • roala,
nenr perturbare, purgando agros a spinis et tribulis , usque ad dxmonum incursus. Alque concludunt di-
qux ille peccatoribus nasci jussit in poenaro(Gen. 111, centes, Cum sit j'uslus et omnipolens Deus, unde ista
18). Quid, quod isla tua ratione dici potest : si res mala patilur imago ejus in parvulis, nisi quia vera
qux deccnler ordinata est, ad Deum pertinet, et res esl, inquiunt, quam nos asserimus duarum nalura-
qux ad Deum pertinet bona esl; bonum estraalis 1 rum, boni scilicet malique commixtio? Hos calliolica
esse in gehenna, quoniani inslitulus a Deo per hoc redarguil veritas , confitens originale peecalum, per
ordoservaitir? Quod vero tu addis, « Sequiturqtie ut quod factum est dxmonum ludibrium genus huma-
malum sit rebellare dhbolo, quoniam pcr resultatio- num, et laboriosx miserix deslinala propago morla-
nem instilulus a Deo ordo turbatur;> cur hoc dicis? lium. Non autem ila esset, si humana natura per libe-
Quis enim rebellat diabolo, nisi ab ej'us poleslale per rum arbitrium in quo siatu primum condita est per-
Mediatoris sanguincin liberalus? Melius ergo fuerat siitisset. Vos autem negantes originale peccalum,
hostem non habere , quam vincere. Sed qttia peccati profccio aut cogcmini dicere Deum vel invalidum, vel
merilo humana naiura subditacslhosti; prius 1 homo, injuslum, sub cujus poleslale imago ejus in parvulis
ut adversus ettin pugtiare possit, ab ejus eruitur po- sine ullo vel proprii vel originalis pcccati merito tan-
testate. Deinde si viia est in hac came prolixior, cer- tis affligitur malis; non eniro per hxc excrceiur vir-
tans adjuvalur, ut snpciel. Poslremo victor bealifica- tus, quod recle de bonis hominibtis majoribus dicilur,
lur, ul regnct, dictttrus in fine, Ubi esl, mors, conlen- in quibus rationis est usus : aut, quia Deurn vel im-
lio lua (Osee xm, 14)? Vel, sicut dicit Apostolus, Ubi potenlem vel iniquum dicere non potestis, Manichxi
est, mors, vkloria lua? ubi est, mors, aculeus luus contra vos errorem suum nefarium de duarum inter se
(I Cor. xv, 55)? inimicarum substantiaruro perruixlione firmabunt.
CAPUT XXI. — 66. Quiii eliam visa sunt tibi de Non igitur «meab infectioneManicbxorum, nullas, >
Manichxi libris nonnulla esse ponenda, quibus meain sicul dicis, « mundat herba fullonis. > Quibus petu-
sentenliam comparares: cum ego coniniixtionein dtta- laniibus verbis facis lavacro regeneralionis injuriam,
rum natttrarum, boni scilicet et mali, unde illortun quod in sinu Catholicx matris accepi. Sed vobis laia
tota fabulosa manat insania, no» solum fide verboque malitiosuin venenum antiqui draconis irrepsit, ut et
delester el damnem; verum etiam libi ipsi suffraga- Calholicos horrore Manicbxi nominis infametis, et
tori coriim resistendo leqtte refcllendo convincam. Manichxos perversitate vestri dogmalis adjuvetis.
Cum enim conlra eos verilas clamet, inala nisi de CAPUTXXH(a).— 68. lllud vero de alio libromeo,
bonis orta non csse : nonne lu pro ipsis el cum ipsis quod ad Marcellinum scribens dixi, <Filios mulieris
contra veritatem reclamas, < Per opus Dei opus dia- qux serpenti credidit ut libidine corrumperetur, non
boli transire non sinilur. Non potcsl mali radix in liberari nisi per Filium Virginis, qux angelo credidit
dono Dei locari. Rcrum ratio non sinit, ut de bono ut sine libidine fetarelur > (Lib. 1 de peccalorumMeri-
malum, el de juslo iniquum aliquid proferalur. Non tis el Remissione, cap. 28): ita posuisti alque ita vo-
nascunlur pcecaia de ea re, qux libera est a peccato. luisti accipi, lanquam dixerim, « quod Evx serpens
De hoc opere quod non habet culpam, nasci culpa commixlus fueril concubitu corporali; > sicut Mani-
non potest>(Supra, lib.l, capp. 8, 9, eilib. 5, cap.16, chxi principem lenehrarum cjusdem mulieris patrem
nn. 59, 64)? Quibus omnibus vocibus luis confici- cum illa concubuisse delirant. Hoc ego de serpente
(ur, non esse mala exorla de bonis; utreslet, secun- non dixi. Sed nuinquid tu contra Apostolum negas,
dum Manichxos, non esse mala exorta nisi de malis. inenlem mulieris a serpente corruptara? An eura
Quomodo crgo quemquam Manichxorum nomine, non audis, ubi dicit, Timeo ne sicut serpens Evam
lanquam coruni adversarius crirainaris; cum sic ab fefellit in versitiia sua, ita corrumpantur mentes ve-
eorum parlc consistas, ul vinci omnino non possint, slrm a simptkitate et castilale , qum est in Chrislo
nisi cum illis et ipsc vincaris? Quod in primo hujus (II Cor. xi, 3)? Ex ista utique corruplione serpentis,
operis libro aliquanto copiosius (Cap. 8), et in qualis (it etiam quando corrumpunt mores bonos col-
quinlo brevius (Cap. 16), et hic liactenus nos egisse loquia mala (1Cor. xv, 35), pervenit 3 libido peccandi
suffecerit. in mentein mulieris ; ut et viro prxvaricatione corru-
67. Ipsa vcro qux communis est vobis hxresis; pto, deinde illa *•,de qua erubuerunt et pudenda
' Duoe vaticauisMSS.,
vestra quanluro Manichxos adjuvetjam quidem sxpe, et gravia.
3 Editi,utla. verius aliquot
monstravi, scd ne hic quidem est omittendnm. Enu- Mss.,nutla.
3 ln [ilerisqueMss.,provenit.
4 Editi, in mentem nudieris et
merant Manichxi niala qux in parvulis monstrant, ' viri; ut prmvaricationis
corruptio deindeilla. Omnes tameu valicani et Gallicani
1 Am.Er. et pleriqueMss.,tnalos. Mss.,in tnememmulkris;ut et viroprmvancationecorrupto^
1 Lov.,primus.Am Er.et Mss.,prius. deindeilla: subaudi,libido.
(a) ApudAm.etEr., 10.
 LIBER SEXTUS. -
865 866
lexerunt, sequeretur in carne, non diaboli acccdente vocibus gemitum csse sanctorum contra carnales
concnbitu corporali, sed spirituali Deigratiarccedcnte. concupiscentias dimicantium. Qui cum mente sint
69. (n)Nonigiiur «loladisputatione lua contrivisti,> spirituales, adhuc tamen isto corruptibili corpore
ficul te j'actas, <asserlionem meani, de malo carnalis qttod aggravat animam (Sap. ix, 15), recte intelligun-
:oi:cu|iiscenlix originalisque pcccali; > manente Iaude tur esse carnales; quia erunt et corpore spirituales ,
uiptiarum , qux benc utuntur malo, non qttod fece- quando seminatum corpus animale, resurget corpus
lunt, sed quod invenerunt. Verum nec ipsos Mani- spirituale (I Cor. xv, 44) : et recte adbuc iutelligun-
:hxos contrivisli, quos potius adjuvisli, tu ' maxime, tur ea parie caplivi sub lege peccali, qux desiderio-
ci in conimtineomnes Pelagianx noviiaiiserrorisque rum, quibus non consentiunt, motibus subjacet. Hinc
pariicipes, sicut jam demonstravi. De lestimoniis facturoesl ut sic isla intelligerem, quemadmodumin-
eiiam Iractatorum calholicorum sancti Basilii Cxsa- tellcxit Hilarius, Gregorius, Ambrosius, et cxleri
reensis et sancli Joannis Constantinopolilani,quorum Ecclesix sancti notique doctores, qui et ipsum Apo-
dixisti sensttmvestris sconveniresententiis, in primo slolumadversus carnales concupiscentiasquas habere
hiqtis mei operis libro, libi sufficieiitissimaet certis- nolebat, et tamen habebat, strenue conflixisse,eum-
sima verilate respondi (Capp. 5 et 6); oslendens quc- demque conflictumsuumillis suis verbis contestalum
madmodum non inlelligendoquxdam verba eorum, fuissesenserunt (Supra, lib. 2, capp. 3 et i). Contra
adversus dogma eorum, quod est dogma catholicum, quos raotus, prius utique debellandos ne dominentur,
mirabili cxcitate pugnetis. In secundo quoque libro et postea sanandos ut penitus exstinguantur, eliam
saiis egimus, ut appareat quam non sit, quemadmo- ipse gloriosa certamina sanctos exercere confessuses
dum conviciaris, < conspiratio perditorum > (Supra, (Supra, lib. 3, cap. 21). Simul itaque cognoscamus
lib. 1, cap. 7); sed sanclorum et eruditorura Eccle- verba pugnantium, si pugnamus. Hocenira modo non
six calholicx patruro pius fidelisquc conseusus, qui vivimus uos, sed vivit Cbristus in nobis, si et ad pu-
hxreiicx vestrx novilati resistunt pro antiquissima gnam conlra concupiscenlias exercendam , et ad vi-
catholicaverilate. Unde eliam « populimurmur, quod ctoriam usque ad consumptionemeorumdemhostium
solumvobisa nobis > dicis < opponi, > nec solum est, capessendam, in illo fldimus, non in nobis. Ipse
quia lantorum nitilur auctorilate doctorum; et justum quippe factus est nobis sapknliaa Deo, et juslilia, et
esl, quia non vult utevertalis sibi quoque notissimam sanctificalio,et redemplio;ul, quemadmodumscriplum
saluiem qux in Chrisio est parvulorum. est, Quigloriatur, inDomino glorielur(lCor. i, 30,31).
CAPUTXXIII.—70. Quodautem vcrba aposlolica, 71. Non estergo < contrariura, > sicut putas, < ut
ubi dicit, Scio quia non habital in me, hoc est in carne qui dicit, Vivonon egojam, vivitveroin me Chrislus >
mea, bonum; et cxtera usque ad illud, ubi ait, Miser (Galat. II , 20); < dical etiam , Scio quia nonhabilal
egohomo,quismeliberabitdecorporemorlishtijus?«me> in me, hocestin carne mea, bonum.> In quanlum quippc
affirmas « aliler intelligere,quam lolum ipsum capitu- in illo vivit Cbristus, in tantum expugnat et superat
]um3debetiuteltigi: > nesciensmihi plurimurotribuis. quod non habitat bonum in ejus carne, sed malum.
Non eniro ego solus aul primus sic islum locum intel - Neque enim recle cujusquara spiritus concupisceret
lexi, quo evertilur hxresis veslra, quemadinodum adversus carnem suara, nisi habitaret in illo spiritus
vcre intelligendus est: imo vero ego prius eum ali- Chrisli. Absit ergo ut dicamus, quod nos dicere insi-
ter intellexeram , vel polius non intellexeram; quod mulas, «Aposlolutnsic ista dixisse, quasi qui se vel-
mea quxdaro illius lemporis etiam scripia lesiantur (b). let intelligi renilenlem, in scorta aliqua manu pesli-
Non mihi eniro videbalur Apostolus cl de sc ipso di- fera; voluptalis abduci : > cura dical, Non ego operor
cere potuisse, Ego auiemcarnalis sum, cuni esset spi- illud (Rom. vn, 18, 20), ostendens concupiscenlias
riluatis : el quod caplivus duceretur sub lege peccati, carnis solum irapulsum libidinis operari, sine consen-
qux in membris erat ejus (Rom. vn, 14, 18-24). Ego sione peccati.
enini putabam dici isla non posse , nisi de iis quos 72. Quid esl, quod <in Judxorum supcrbiam > fru-
ita haberel carnis concupiscentia subjngaios, ut face- stra conaris < ista vcrba transferrc, tanquam ipsos in
rentquidquid illa compelleret; quod dc Aposlolo de- se transflguraverit Aposlolus, qui contemnebant dona
menlisest credere : cum eliam innumerabilis multi- Cbrisii, velut sibi non necessaria? > Sic enim suspi-
ludo sanctorum, ne concupiscenlias carnis perficiat, caris : atque ulinam ipsa dona Cbrisli satlem ita sa-
contra carnem spirilu concupiscat. Sed postea melio- peres, ut ad vincendam concupiscenliamvalere ali-
ribus et intelligenlioribuscessi, vel potius ipsi, quod quid crederes. Sed ideo dicis a Jtidxis fuisse con-
fatendum est, veritaii, ul viderem in illis Apostoli tetnpia, < quod veniam daret ille peccatis , qux ipsi
1 Edili,tum. castiganturex Mss. legis admonilione vitassent. > Quasi hoc conferat
.*pluresMss.,sensumveslrum. homini remissio peccatorum, ut caro non concupiscat
3 SicMss.Editivero,caput.
(a) ApudAm.et Er., cap. 11. adversus spiritum (Galal. v, 17), unde illa verba nata
(b) Ea scripta sunt : Liber primus ad Simplicianum, sunt, Scio quia non habital in me, hoc est in carne
ad
quxst. 1; ExpositioEpistolx Romanos, proiosit. 41 mea,
et 42; ExpositioEpistolxad Galatas,cap. 5. Melioremin- bonum; et cxtera hujusmodi. Verum lu a veslro do-
terpretalionemseculusestposteain librode GratiaChristi,
n. 43; libro primo contra duas EpistolasPelagianorum, 1 Quatuorex vaticanisMSS.,
n. 17-23;IibroprimoRetractationum,cap.23et 24; ibid., seminatum qui.Paulopost editi, qu nclv
libro secundo,cap.1, etsupra, contraJulianum,lib. 2, fueritcorpusanimaleet resurget cor\us s t i
ucde.Emendanlurex MSS. Gallicaniset vaticanis.
cap. 3.
«67 CONTRA JULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 868
gmate non recedis, quo putatis graliam Dei per eram; sed, sum. Ei aperlius ternpora ipsa distinguil,
Jesum Chrislum Dominumnoslrum sic in sola pecca- ubi dicit, Nunc autem jam non ego operor UUid,sed
lorum remissione versari, ut non adjuvet ad vitanda id quod in me habitat peccatum.Jara enim motus desi-
peccata et desideria vincenda carnalia , difftindendo deriorum raalorum non ipse operabalur, quibus non
charitatem in cordibus nosiris per Spiritum sanctum, consentiebat ad perpclranda peccaia. Peccati auicm
qui ab illo datus est nobis (Rom. v, 5). Neque consi- nomine quod in illo babilabat, ipsam nuncupabat
deras eum qui dicil, Videoatiam legem in membris concupisccntiam; quia peccalo facta est, et si consen-
meis, repugnanlemlegi meniis mem; et ab hoc nialo tientem traxerit aique illexerit, concipit paritque
non se liberari clamat, nisi gratia Dei per Jesuui peccatum. Et cxlera usque ad eum locum , ubi ait,
Christum Domhium nostrum; nec Judxum esse, nec lgilur egoipse mente serviolegi Dei, carne autem legi
quia peecavit, sed ne peccet potrus laborare. peccati(Rom. vn, 7-25),jverbasunl jam subgratia con-
73. < Exaggerat \ » inquts , <Apostolus vim con- stittili, sed adhuc contra concupiscenliam suamdimi-
sueludinis. > Tu crgo responde, titrum conlra istam cantis, nec ei consentientis ut peccet; sed lamen
vim non dimieet baptizatus. Qnod si negas, omnibus quibus renititur, peccati desideria paiientis.
chrisltanis sensibus contratficis -. si auiem dimicat, 74. Nemo nostrum subslantiam corporis, nemo
eur non tn verbis ApostoHvocern dimlcantis agnoscis? naluram camis accusat : frustra purgalur abs te,
« Per legem, > 'inqitrs, t bonaiii Ct per mandaium quod non culpalur a nobis. Concupiscentiasmalas ,
sanctum pravorum animi ferocierants; quoniam sine quibus si bene vivimus non consentimus, tamen esse
voluntate propria nuTla erudllio poterat inspirare non negamus in nobis; casligandx sunt, frenandx
virtuiem. > 0 acutum intellectorem ! 0 divinorum sunl, expugnandx sunt, vincendx sunt: lamen sunt,
eloquiorum egregium tractatorem! Qiiid agis de ver- nec alienx sunt. Necbona ista nostra, sed mala sunt.
bis dicenlis, Non quod voto ago ; et, Telle adjacel Nec sicut dixit Manichxa vanitas, separata extra nos
mihi; et, Qnod noio, hoc ago; et, Condeteclorlegi Dei crunt: sed, sicut dicit calholica veritas, sanata non
secunduminteriorem 'hvminem? Audis bxc, el dicis, erunt.
«juia voluntas defurt, ideo defuisse virtulem. Quid, CAPUTXXIV (a). —75. De illis quoqueaposlolicis
quod non soliun voluntas, Verumcfiam virlus adfuit, verbis, in quibus impudenlia mirabili, imo dementia,
ne conseiilirelconcupiscentixcarnis, qux legi 3 pec- resisiilis fundatissimx fidei, ubi ait, Per unum ho-
cali pravis ipsis motibus serviebat? Quibus ille non minem peccatum inlravit in mundum, et per pecca-
cedens , nec arma iniquitatis exhibens membra pec- tum mors; et ila in omneshominespertratrsiit, in quo
cato (Rom. vi, 15), et tanien quod nollet senliens in omnes peccaverunt( ld. v, 12 ); frustra sensum
carne conlra spirilum concupiscente, et adversus alium novum alque distortum et a vero abhorrenlwn
cam vicissim spiritu concupiscens, verissima castilatis moliris exsculpere, affirmans < ea locutione diclum
vocc dicebat, Igitttr ipse ego mente servio legi Dei, esse, In quo omnespeccaverunt,ac si diceretur, Propier
carne aulein legi peccali.Illa sane verha qtix posuisti, quod omnes peccaverunt: sicut dictum est, In quo
ubi ail Aposlolus, Lex sancta, et mandalum sanctum corrigitjunior l viam suam > (Psal. cxvm, 9): ul sci-
et juslum et bonttm.Quod ergo bonumesl, milii factum licet, non in uno homine omnes homiues peccasse
esl mors ? Absit : setl peccatttmul apparettt peccaluiu, intelligantur originaliler, et lanquaro in massxunione
per bonum mifii operatunt esl mortem, ul fial supra communiter; sed propierea quia primus hominum
modum peccalumpeccansper mandatum : bene intelli- ille peccavit; id ests, cum imitantur illum, non cura
gitur de vita sua dixisse pneterila , quando sub lege generantur ex il!o. Non ergo huic sensui convenit illa
fnerat, nondum sub gratia. Nain et verbis prxteriti loculio, ita diclum esse, in quo, velut dictum esset,
lemporis utitur, dicendo, Peccalnm non cognovi,nisi <propter quod. >Nam propter hoc quisquepeccat, quod
per legem: ct, Concupisceniiamnesciebam: et, Opera- sibi proponit ut peccet, vel quoquo modo quod illi est
tum est in me omnem concupiscentiam: et, Vivebam causa peccandi. Quis vero ab omni iiumano sensu
aliquando sine lege; ulique quando rrondum poterat tam sit absurdus, ut dicat, Propter hoc fecii homo
usum liabere ralionis : el, Advenienlemandalo pecca- iste bomicidium, quia in paradiso Adam de ligno
tum revixii, ego autemmortuussum : et, Peccaium oc- probibito cibum sumpsil; cum isie Iatrocinando occi-
casione accepta per mandatum, fefellit me, el per illud derit hominemnihil de Adam cogitans, sed propter
occidit: el, Per bonuinmihi operatum est mortem.His hoc ul aurum quod. ferebat auferrel ? Sic et ca-lera
omnibus tempus significare intelligitur, quo sub lege cuncta peccata , qux propria quisque commitlit, ha-
vivebat, ct nonduii) adjutus gratia concupiscentiis bent causas propter qnas fiant, etiamsi nemo cogitet
carnalibus vinccbatur *. Ubi vero jam dicii, Lex spi- quod ille primus homo commisit, neque illud sibi ad
rituatis est;egoautemcarnaiissum: jam qnodconfligens peccandum proponal exemplum. Propter hoc itaque,
patiebalur osiendil. Non enim dixit, carnalis fui, vel id est, quoniam peccavit Adam, nec ipse Cain pec-
1 Sictres Mss.Aliicum editis,Exasperat. casse dicendusest, qui eumdem patrem suum nove-
s DUOex vatioanis Mss.,Pro lege, inquis, bona, et pro
mandatosanctopravorumammiferocUabant.Tresalii \ a- vinckbatur.
1 ln V!ss.constanter,juveniar.
ticani, ferodabant. Gallici, ferocierant. Editi, feroces s casalensisMs.,quiaprimushomoiUepeccavU,peccare
erant.
3 Am.et aliqnotMss.,lege. Itocest.
* Itavaticam quinque et plures GalltcaniMss.At editi, cmteros;
(a) AjudAm.ctr.r., 12.
86o LIBER SEXTUS. 870
rai. Propter quid enim fratrem sutim occideril, notuin fecisli, et kttnc fecisli intrare in conspectutuo in jitdi-
est : quia non propler hoc quod perpetravit Adam, cium? Quis eiiimerit mundusa sordibus? Ne unus
scd quia bono ejus iuvidit. quidem l, etiamsiuniusdiei fueril vila ejus super lerrain
76. Deniquenec ipsa tibi ad hunc vcstrum sensura (Id. xiv, 1-5. sec. LXX ). De hac ira dicil liber Ec-
qux posttisti lestimonia suffragantur. Rccte enim di- clesiasticus : Omnis caro skul veslis veterascit; lesla-
citur, In quo corrigitjunior viam suam ? <propter quid mentuinenim a sceculo,morle morieris(Eccli. xtv, 18,
corrigit? > quoniain sequitur, in custodiendo verba 12). Itcraque ipse : A muliere, inquit, initiumesl pec-
tua. Propter hoc enim corrigit viam suam, quia cali, et propler illam morimur omnes(Id. xxv , 33). Et
verba Dei sicut cogitanda sunl cogital, el cogi- alio loco: Occupatiomagnacreata est omniliomini,etju-
tando custodil, custodiendo recle vivit. Ipsa ergo illi gum cjrave super filiosAdam, a die exilus de ventre-.
causa est nt viam stiam corrigat, quia Dei verba cu- malris eorum , usque in diem sepulturm in malrem
stodit. Et quod ait beaiissimus Stephanus, Fugit omitium (ld. XL, 1 ). De hac ira dicit Ecclcsiasies :
Moysesin verbo hoc (Act. vn, 29); bene intelligilur, Vunitas vanitatum, el omnia vanitas. Qumabundantia
s
propler <verbum hoc >; quia hoc audivit, lioc limuil, homini in omni labore suo, quo ipse laborat sub sole
hoc cogilavit ut fugeret; bxc illi fuit causa fugiendi. ( Eccle. i, 2, 3) ? De hac ira vox apostolica esl :
Numquid in his locutionibusaliquid dictum est, quod Omniscreatura vcmilaiisubjecla esl (Rom. vrn, 20).
periineal ad imitationem, qua sic allcrum alter imi- De hac ira plangit Psalmus 3 : Ecce veteres posuisti
tatur, ut eum omnino non cogiiet: et ideo nullo modo dies meos. el substantiatnea lanquamnihilum ante te;
dici possit propier hoc peccasse, quia ille peccavil, verumlamenuniversa vanilasomnishomo vivens{Psal.
in quo nec origiualiter fuit, nec de illo quidquain in xxxvin , 6). De hac ira plangit el alius : Qum pro
peccato proprio cogiiavil? nihilo habeniur, eorum anni erttnt. Mane skut herba
77. <Sed, >inquis, >sidepeccati iraduce loquebatur, transeat, tnane floreal el prmlereal, vesperedecidat,
nusquam congruentius diceret, Ideo pertransiilpecca- durescat el arescal. Quoniamdefecimus in ira lua, et
lum, quia omnes sunt de conjuguni voluptate generali: in indignalionelua conlurbali sumus. Posuisli iniqui-
ct adderet, In eo transiit, in quo ex labida primi homi- lales nostras in conspeclu luo, smculumnostrum in
nis carne fluxerunt.> Necvideseodero modo tibi posse illuminationevullus tui. Quoniamomnesdies noslride-
dici, Si de imitatione peccali Aposlolus loquebatur, fecerunt, et in ira tua defecimus.Anni noslrisicut ara-
nusquam congruentius diceret, Ideo pertransiil pec- nea medilabuntur(Psal. LXXXIX , 5-9).
calum, quia primi hominis prxcessit exempluro : et *
79. Nemo liberatur ab hac ira Dei, nisi per Me-
adderet, In eo transiil, in quo omnes illius unius iroi- diatorein reconcilietur Dco. Unde dicit etiam ipse
lalione peccaverunt. Aliquo enim duoruro istoriiin Mediator : Qui non credit Filio , non habebitvitam ;
modo loqueretur Aposlolus hoc loco, si ad tuum vel sed ira Deimanet super eum (I Joan. m, 36). Non di-
iiieum loquerelur arbilriuni. Quia ergo nec illud dixit xit, Veniet; sed, manelsuper eum. ldeo ergo credunt
quod tu , nec illud quod ego; numquid vis ut creda- alque confilentur et majores per cor et os proprium,
inus iu his ejus verbis, necoriginale secuuduroCatho- el parvuli per alienum , tit reconcilientur Deo per
licos, nec imitatoriuinsecunduin Pelagianosintelligen- n.orlem Filii cjus , ne ira Dei niancai super cos,
dum esse peccatum ? Puto quod nolis. Remove igitur quos etiam origo vitiata efficit reos. Do ltac ilaque
ista qux possunt ex ulraque parle momentis xqualibus re 5 loijucns Apostolus, Cttmadhuc, inquil, peccalores
dici, et si libi placet sine contenlione quid Apostolus esseintis,Chrislus pro nobis morluus est; multo niagis
dixeril intueri, adverte, ut boc diceret, quid agebal: juslificati nunc in sanguine ipsius, salvi erimus ab ira
et invenies per unum hominem iram Dci super huma- pcr ipsttm. Si cniin citm inimici essemus, reconciliali
num genus, et per unum bominem recnnciliatioiicm sttmus Deo per mortcmFilii ejus; multo magis recon-
Deo, eorum qui ex damnationetotius generis libcrantur ciliali, salvi erimtis in vitctipsius : non solum aulem,
gratis. Ille esl primusAdainfactus ex (erra, iste est se- sed el glorianlcsin Deo per Dominum noslrum Jesttm
cundusAdamfaclusexfemina. Sed ibi perVerbnmcaro Christum, per qttem et nunc reconcilialionem.accepi-
factaest, bicautem ipsum Verbiimcaro faclum est; ut mus. Proplcr Iwc sicttl per unuin liomincmpeccalumin
per ejus morlem vivamtis,quo relicto mortui fueramus. hunc imindiiminlravit, el per peccalummors, el ila in
Commendal,inquit, suamcharilctteinDeusin nobis, quo- omnesIwminespcrtransiit, itt quo oinnes peccaveruxt.
niam cttmadhuc peccatores essemus, Christus pro tw- Nempe nianilcsltini cst, ut hoc dicerei, quid ngebiit
bis mortuus est; multo magis juslificali nunc in sun- Aposlolus. Ilc adliuc, ct huic rcconciliaiioni, qux :"it
guineipsius,salvierimusubira per ipsum (Rom v, 8, 9.) per niorlem Filii Dei, qui sinepeccalo venit in tntm-
78. Debac ira dicit: Erainttset nos natura fitii irm, dum, subtrahite parvulos, ut propter eum pcr qurin
siculet cmieri(Ephes. n, 3). De liac ira dicit Jeremias pcccalum inlravit in mtinduin, ira Dci mancat super
prophela : Maledklus dies in quo natus sum (Jerem. eos. Quid hic facit imitaiio, qureso te, ubi audis, Nam
xx, 14). De hac ira dicit sanclus Job : Pereal dks i vaticani tres et aliquot ex GallicanisMss.,Ae infans
ille in quo natus sum (Job m, 3). Dc hac ira ilem quidem.
dicit idem ipse : Homoenim nalus ex mutiere, brevis » lidili, hominis.Manuscriptijuxta grxcum, homm.
3 sic Mss.Editivcro, fsidmisla.
vitm, el plenus iracundim, sicul flos feni decidit, fugit >sic Mss.Editi,liberabilur.
autemsicutumbra,et non slabil. Nonne et hujus curam » nle addiinus,re, ex mauuscriptis.
 871 CONTRAJULIANUMPELAGIANUM,S. AUGUSTINI 872
judkium quidem ex uno in condemnationem, gralia ficabunlur (I Cor. xv, 22) : id est, ex priina origine
autem ex mullis detklis in juslificalionem(Rom. v, 8- generis humani nemo ad morlem nisi per Adam , et
12, 16)? Unde gratia ex multis delictis in justifrca- nemo per Adani nisi admortem; et nemoad viiamnisi
tioncin ; nisi quia prxterunum illud originis, addita per Cbristurn , et nemo per Chrislum nisi ad viiaro.
multa qux simul delerel invenit? Alioquin sic esset 81. Vos aulem duin non omnes, sed multos , sive
cx mtiltis condemnatio, qux homines unum imitan- per Adam comdemnalos esse, sive per Christuin li-
do coinmiscrant; sicul ex eisdem multis justiftcalio, beralos vuKis intelligi, horrenda perversilate chri-
qnibus remissis in gratiam respirabant. Sed quia stianx religioniestis infesli. Si eniin salvi eruntaliqui
iintim illud sufficiebat, propter quod etiam solum fie- sine Cbristo, et justificantur aliqui sine Chrislo;
i el condeiniialio ; gratix vero non sufficiebats illud ergo Christus gralis mortuus esl. Erat enim et alius
v, unum delere, sed et mulia qux adjccta sunl, ut om- modus, sicut vullis, in nalura, in libero arbilrio, in
niuni remissione fierct justificatio : ideo ulique di- lege naturali, sive conscripta , quo possent salvi ct
cluin cst, Judkium ex uno in condemnationem,gralia jusii esse qui vellenl. Jusias auiem iinagines Dci,
aulem ex mullis delklis in jitstificationem.Nam sicut quis nisi inj'uslus prohiberet a reguo Dei? Ilic forle
non iniitantur Christum parvuli, quia nondum pos- dicis : Sed facilius per Chrisium. Numquidnon posset
: sunl, et lamcn ad cjus graliam spiritualem pertine- etiam de legc dici: Est per legem justitia, scd faci-
re possunl: ita sine iniitalione primi boniinis, con- lius per Christum? Et tamen ait Aposlolus, Si per
tagione lamen ex ipso carnalis generationis obslricti legemjustitia, ergoChristusgratis mortuusest (Galal. u,
sunt. Si auiem propterea vis eos a primi hominis 21). Non est itaque prauer unuin medialorem Dei et
alicnos csse pcccato, quia eum non stint iinilati pro- homiriuni, hominem Ghrislum Jesura (I Tim. n, 5),
pria voluniatc; ista ratione alienabis eos et a justi- aliud nomen sub ccelo, in quo oporieat salvos fieri
tia Cliristi, quia nec ipsum imilatisurit propria volun- nos (Act. iv, 12). Et ideo dictum est, ln Chrisloomnes
tale. vivificabunlur:quoniam in illo Deus definivit fidem
80. Cum veroMullos, quod dixil postea, non vis emnibus, suscilans illum a morluis (Id. xvn, 31).
inlelligi omnes,quod prius dixerat; < ideo existimans Vestrum autcm dogma id persuaderc conalur, vclut
< diclum fuisse multos, nc omnes inlclligereniur: > inculpalx prxdicatione naturx, et potentix liberi
poleris hoc dicere ct de scmine Abrahx, cui promis- arbitrii, et lcgis sive naturalis sive per Moysendalx,
sx sunl, omncs gentes ( Gen. xxn, 18 ), non omncs ut el si opus sit, hecesse tamen non sit ad Christum
gcntes ei fuisse promissas ; quia diclum est alio loco, pro xlerna salule transire : eo quod per sacramen-
Patrem multartimgenliumposui le (/d.xvu, 5). Estau- lum mortis et resurreclionis ejus (si lamen vel hoc
tcm sarius iniclleclus, ideo sic loculam Scripturam , putatis) commodior via *sit, non quod alia via esse
quia possuut esse aliqua omnia , qux non sunt mul- non possit. Unde. quantum vos dctestari debeant
ta : sicut omnia dicirmis Evangelia, et lamen brevi Chrisliani considerantes, renuntiate ' vobis eliam la-
numero , idest, quaternario continentur. Et rttrsus ceniibus nobis.
possunt aliqua esse mulia , non tamen omnia: sicut CAPUT XXV. — 82. Quod vero causx tux po-
niultos dicimus crcdere in Christum, nec lamcn om- slrenium et quasi forlissimumfirmamentiim, prophe-
nes crcdunt. iVoit enim omniumesl fides, ait Aposlo- licum lesiimonium esse voluisti, ubi per Ezecliielem
lus (II Thess. III, 2). Quod aulcm dictum est, In se- diclum legimus, Quod non erit parabola, qua dice-
mine ttto benedkenlur omnesgentes; et, Patrem mul- banl, parentes uvas acerbas edisse, et dentes obslu-
tarum genlium posui te : easdcm omncs, multas; ct puisse* filiorutn; nec inorielur filius in peccalo pa-
easdem inullas, omnesessemonslralumesl. Itaeliam tris, nec pater in peccato filii, sed anima qux pec-
cum dicluro est, Pcr unum in omnes iransisse pecca- cat 3 ipsa morietur (Ezech. xvni, 2-4): non intclligis
tuin; et posica, Per unius inobediinliam peccalores hanc esse promissionem Tesiamenii Novi, et spiri-
constilulos multos : ipsi sunt multi, qui et omnes. tualis hxrcditatis ad alterum sxculum pertinentis. Id
Similiier cum diclum est, Per unius juslificalionemin enim agit gratia Redemptoris, ut paternum chirogra-
omneshomines, ad juslificaiionemvilm; ct rursus di- pbum deleat (Coloss. u, 14), ct unusquisque pro se
clum est, Per uniits obedienliamjusli constiluenlur ralionem reddat. Cxlerum quam multa sint divina-
mulii (Rotn. v, 12, 18, 19) : non aliqtiibus exceplis , rum testimonia Litterarum, qux parentum peccatis
sed cosdem multos, oranes oporlet inlelligi : non quia obligant filios, numerare quis possit? Cur enim pec-
omnes lioininesjusiificantur inChrislo; sed quia om- cavit Cham, ct in ejus fitiumChanaan yindicta prolata
nes qui justilicantur, non alilcr possunt juslificari est (Gen. rx, 22, 24, 25)? Cur pro peccalo Salomonis
quain inChristo. Sicut possumus dicere, in aliquam filius ejus diminulioneregni punitus est (III Reg.xn)?
doinuin per tinam januam intrare omnes; non quia Cur peccatorum Achab rcgis Jsrael in ej'usposteros
omues homines intrant in eamdem domum, sed quia pcena dilata cst (Id. xxi)? Utquid legitur in sanctis
nemo intrat nisi per illam. Omnes ergo ad mortem Libris, Reddens peccata patrum in sinum filiorum eo-
per Adam, omnes ad vilam per Christum. Quia sicut rum posl eos (Jerem. xxxn, 18); et, Reddens peccata
in Adamomnes moriunlur, ila et in Chrisloomnesvivi-
1sicMss.At editi,renunliam.
1 Quatuorvaticani Mss., gralia vero nonsoUtmsuffi- * m Mss., obstipuisse;et infra, obstipuerunt.
ciebat. 3 rres Mss.,peccaverit.
#75 LIBER SEXTUS. 87»
patrum in filiosusquein tertiam et quartam progenkm qui hxreditatem patremque mulavit; ubi cohxredem
(Exod. xx, 5) ? Qui numerus etiam pro universilate invenit unicuin per naturam, adoptatus ipse per gra-
accipi potest. Numquid hxc falsa sunt? Quis hoc tiam : cique tanlum concupiscentiamcarnalem mor-
dixeril, nisi divinorum eloquioruin apcnissimus ini- tem non inferre post mortein, qui in Christi niorte
micus? Sed carnalis gcneralio eliam populi Deiperli- invenerit mortem, qua moriatur peccato, et evaseiit
nens ad Testamenttimvetus, quodinservitutem generat morlem qua natus fuerat in peccalo. Unus cniin pro
(Galal. iv, 24), parentum peccalis obligat filios; spi- omnibus nioituus cst, ergo omnesmortui sunt (II Cor.
riiualis autein geneiatio l , sicut hxrcditalem, ita v, 14) : et pro omnibus mortuus est 1; ncc aliqui
poenarumalque prxiniorum comminaliones promis- poterunt vivere pro qtiibus non est morluus, qui pro
sionesquc mutavit. Quod Propbetx in spiritu prxvi- morluis vivus est niorluus 1. Hxc negans, his repu-
deuies, ista dixerunt; sed apertius Jercmias : In die- gnans, isla convellere moliens catholicx fidci niuni-
bus illis, inquit, non dkenl, Paires manducaverunt menta, ipsosque nervos disrumpere christianx rcli-
uvam acerbam, et denles filiorum obstupuerunt: sed gionis, verxque pietalis; audes insuper dicere, quod
timtsquisquein suo peccalomorietur; et ejus qui man- contra impios bclla susccperis : cum adversum ma-
ducaverit uvam acerbam, obslupescenl' dentesipsius. trero qux le spirilualiier peperit, armis impielatis in-
Nempe manifestum cst, ita hoc propheiice pronun- duaris. Audes te agmini sanclorum Pairiarcharum,
tiari, sicut ipsum Testamentum novum, quod prius Prophelarum, Apostolorum, roarlyrum, sacerdotum-
occullum fuit, el per Chrislum postea revelatum est. que miscere : cuin tibi dicant Palriarcbx, Etiam pro
Denique, ne nos moverent ea qux comincmoravi, parvulis natis oblata sacrilicia pro peccatis (Levit.xn);
el cxlera hujusmodi plurima de rcddcndis in filios co quod non sit niundus a sordibus nec infans dici
pcccaiis parenlum, qux ulique veraciier scripla sunt, unius super lerram (Job xiv, 5, sec. LXX) : cum libl
et 9 huic prophetix contraria putarenlur; conlinuo dicant Prophetx, in iniquilatibus concepli suraus
solvit islam molestissimara quxstionem, conjungen- (Psal. L, 7) : cum libi dicant Aposloli, Qukumqueba-
do atque dicendo : Ecce dies veniunt, dkit Dominus, plizali sumusin Christo Jesu, in morte ipsius baptizati
et consummabodomui Israel el domui Juda Testa- sumus; tit exislimcmus nos mortuos quidem esse pec -
mentum ttovum,non secundumTestamentumquod dis- cato, vivere aulem Deo in Christo Jesu (Rom. vi, 3,
posui palribus eorum(Jerem. xxxi, 29-32). In hoc igi- 11) : cum tibi dicant raariyres, SccundumAdamcar-
tur Testamenlonovo per sanguinem leslaioris * dele- ualiter natos contagium mortis anliqux prima nativi-
to paterno cliirographo, incipit bonio palernis debilis tate contrahere, unde parvulis dimittantur in Bapti-
non esse obnoxius renascendo, quibus nascendo fue- smo, uon propria, sed aliena peccala (Ctjpriantts,
rat obligatus, ipso Mediatore dicenle, Ne vobispalrem Epist. 64, adFidum. Videsupra, lib. 1, cap.3): cum libi
dicatisin terra (Malth. xxiu, 9) -.sccundumhoc utique, dicant sacerdot-s, Carnali voluptate concrelos prius
qttod alios natales quibus non patri succederemus, suhire delicloruni cnntagitim, quaro vitx hujus hau-
sed cum paire semper vivereinus, invenimus. rire niunus (Ambrosius,libro de Sacramentoregenera-
CAPUT XXVI. — 85. Ad omnia me (ibi respondis- tionis. Vidcsupra, lib. 2, cap. 6). His le consociare*
se, Juliane, et omnia refetlissc, quibus putasli el 'dis- prxsumis, quorum fidemdebellare conaris. Audesdi-
putasti voluminibus qualuor credendum non esse cere, quod a Manichxorum consorlio vincaris, qui
originale peccaluin, et concupiscentiam carnis non Manichxosinviclos facis, nisi cuineiset ipsc vincaris.
posse culpari sine damnalione nuptiarura; pulo quod Falleris, fili, rniserabililer falleris, vel etiam detesta-
perspicis, si pervicax non sis. Demonstralum enim biliter falleris : quando animosilatem qua tenerls
est, eum tantum paterno antiquo dcbito non teneri, viceris, liinc verilatem poteris tencrc qua vinceris.
1 Lov.,regeneratw.
s Apud vel,
inMss.,ol»slupe/wiil; obslipebunt. 1Lovaniensesexpunxerunt. et pro omnibusmoituus
1 Edili,ne. Emeudanturex MSS. est. Ibi tamen exslat in Gallicaniset vaticanis MSS.
4 Am. Er. et scx Mss., per sanguinemmediaio- 1 sic meliorisnotx MSS. At editi, quia pro nwrtuistmtts
ris.* mortuus. vide supra, n. 48.
EditioLov.oniitiit,pulasti et. Am.vero et Er. habcnt, * Am.Er. et Mss.,consociari.
putosti; sed pi-xtereunt,et dispulasti.

1N LIBRUM SUBSEQUENTEM
Vide lib.^cap. 66, Retractationum, tom.l, col. 656, a verbis, Propter eos qui, usque acl
verba, Hominis liberum arbitrium, ubi dicit Augustinus se librum de Gratia et Libero Arbi-
trio scripsisse ad monachos Adrumetinos (a). M.

(a) AdrumelumAfHcxurbsab maritima, Byzacenxprovinciae metropolisfuit, ut scribilProcopiusin librosexto de .Edi-

ficiisJustiniani.Ibiccenobium illis monacuisincolebalur,in quorum gratiamAuguslinusduos sequentes libros, prio-
rem de Gratiael i.iberoArbitrio,posterioremde Correptioneet Gratia conscripsit,anuo Christi
426, aut 427. Non enim
circiteraunum427editismcmorantur;sed
boslibrospost id lempusdifferri posse arbitramur: quia in F.etractaiiouibus
nec ante collocari,quiapostremumibidemlocumoccupant.

SAHCT. Acfiusl 1. X. ">

(Yingt-huit.)
 875 IN LIBBUMSUBSEQUENTEM 876
' IMMI
i ii r ''" —- -— .-»—^—i . I, i i ,. v,—

AUGUSTUM AD
VALENTIINUM
ET CL'MILLOMONACnOS
ADRUMETINOS
EPISTOLJE DU.E SIMUL GUM SUBSEQUENTE LIBRO TRANSMISSJE («).

EPISTOLA PRIOR,IN7ERAUGUSTINIANAS CCXIV.

Domino dilectissimo, el in Chrisli membris honorando fratri VALENTINO, et fratribus qui tecum sunt, AUGUSTI-
NUS,in Dominosalutem.
1. Yeneruntad nos duo juvenes, Cresconius et Felix, dc vestra congregatione se esse dicentes, qui nobis
retulerunt, monaslerium veslrum nonnulla dissensione lurbatum, co quod quidam in vobis sic gratiam pradi-
cent, ut negent hominis csse liberum arbitrium ; et, quod est gravius, dicant, quod in die judicii non sit red-
diturusDeus unicutque secundum opera ejtis (Maith. xvi, 27; Rom. n, 6). Etiam hoc tamen indicaverunt,
quod plures veslrum non ita sentiant, sed liberum arbitrium adjttvari faleantur per Dei gratiam, ut recta
sapiamus atque faciamus; ut cum venerit Dominus reddcre unicuique secundum opera ejus, inveniat opera
nostrabona, quae praparavit Deus ut in illis ambulemus ( Ephes. n , 10). Hoc qui sentiunt, bene sen-
tiunt.
2. Obsecroitaqne vos, fralres, sicut Corinlhios obsecravit Aposloltts, per nomen Domininostri Jesus Christi,
ut idipsumdicatis omnes,et nonsinl in vobisschismata(I Cor. i, 10). Primo enim Dominus Jesus, sicul scriptura
est in Evangelio Joannis apostoli, non venitul judkarel mundum, sed ul salvarelur mundus per ipsum(Joan. iu,
17). Postea vero, sicut scribit apostolus Paulus, judicabii Deusmundum (Rom. m, 6), quando venturus est,
sicut lota Ecclesia in Symbolo confiletur, judicare vivos et mortuos. Si igitur non est Dei gratia, quomodo
salvat mundum? et si nonest liberum arbilrium, quomodo judical mundum? Proinde Iibrum vel epistolam
meam, quam secura ad nos supradicti altulerunt, secundttm banc fidem intelligitc, ut neque negetis Dei gra-
tiam, neque liberum arbilrium sic defendatis, ut a Dei gratia separelis, tanquam sine illa vel cogilare aliquid
vel agere secundum Deum ulla ralione possimus, quod omnino non possuihus. Propter hoc enim Dominus
cum de fructu jus.litix loquerctur, ait discipulis suis, Sine me nihil poiesiisfacere (Joan- xv, 5).
3. Unde supradictatn epislolam ad Sixtum KomanocEcclesire presbyterum (b) conlra novos IisereticosPe-
lagianos noverilis esse conscriptam, qui dicunl gratiam Dei secundum inerita noslra dari, ut qui glorialur,
non in Domino, sed in se ipso glorietur, hoc cst, in homiue, non in Domino. Quod probibel Aposlolus, di-
cens, Nemo glorielurin homine(lCor. m, 21). Et alio loco, Qui glorialur, inquit, inDomino glorielur (Id.i,
51). llli vero haerelici se ipsos a se ipsis juslos fieri putantes, quasi hoc eis non dederit Deus, scd ipsi silii,
non utique in Domino, sed in semclipsis glorianlur. Talibus enim dicit Apostolus, Quis enimle discernit? Quod
ideodicit, quia de massa illius perditionis qiue facta est ex Adam, non discernit hominem, ut eum faciat vas
in honorem, non in contumeliain, nisi Deus. Sed quoniani homo camalis et inaniter inflatus cum audisset,
Quis enim te discernil? posset respondere vel voce vel cogitatione, et dicere, Discernit roe fides mca, discemit
me oratio mea, discernil me juslitia inea ; mox Apostolus occurrit cogilationibus ejus, et dixit, Qitid enimha-
besquod non accepisti? Si aulem accepisli, quid gloriaris quasi non acceperis (Id. iv, 7)? Sic aulcni glori-
antur quasi non acceperint, qui se a se ipsis justificari putant; ac pcr hoc in semctipsis, non in Domino glo-
riantur.
4. Propter quod ego in hac epistola, quaead vos pervenit, probavi per testimonia sanctarum Scripturarum,
quae ibi potestis inspicere, et bona opera nostra, et pias orationes, et reclam fidem nullo modo in nobis esse
poluisse, nisi haecacciperemus ab illo, de quo dicit aposiolus Jacobus, Omne datum oplimum, et omnedonum
perfeclumdesursumest, descendensa Paire luminum(Jacobi i, 17); ne quisquam dicat meritis operum suorum,
vel meritis orationuro suarum, vel merilis fidei sua,-,sibi tradilam Dei gratiam, et ptttettir verum csse quod
illi hserelici dicunt, gratiam Dci secundum merila noslra dari; quod omnino falsissimum est: non quia nul-
lum est merilutn , vel bonum piorum, vel malum impiorum; (alioquin quomodo judicabit Deus mundum?) sed
misericordia et gratia Deiconvertit hominem, dc qua Psalmus dicit, Deus meus, miserkordia ejusprmvenietme
(Psal. LVIII,11); ut justificetur iropius, hoc esl, ex impio liat justus, el incipiat habere meritum bonum, quod
Dominus coronabit, quando judicabitur raundus.
5. Multaerant quaevobis mitterc cupiebam, quibus lectis, totam ipsam causam quse conciliis episcopalibu»
acta est adversus eosdem Pelagianos hsereticos, ditigentius et plenius nosse possetis; sed festinaverunt fr-a-
tres, qui ex nuraero vestro ad nos venerunt; per quos vobis non rescripsimus isla, sed scripsimus. Nullas
enim ad nos vestrac Charitatis liiteras attulerunt: tamen sttscepimus eos, quoniam simplicitaseorttm salis in-
dicabat, nihil illos nobis poluisse confingere. Ideo aulem festinaverunt, ut apud vos agerent Pascha, quo pos-
sit adjuvante Dominotam sanctus dies vestram pacem quaiu dissensioiieiiipoiius invenire.
(a) VideEpistofam poslcriorcm,n. 2.
(b) Epistola194,intcr Augustiuianas.
nm EPISTOL^! 878
6. Meliusaulera facietis (quod multum rogo), si ipsum a quo dicunt se fuisse turbatos, ad me mitlere non
gravemini. Aut enim non intelligit libruni nieum, aut forle ipse non intelligitur, quando difficillimamquse-
siionem et paucis inlelligibilemsolvereatque enodare conatur. Ipsa est enim quaistiode gratia Dei, quse fecit
ul homincs non inleltigentesputarent apostolum Paulum dicere : Faciamus tnala, ut veniatitbona (Rom. m,8).
Unde aposlolus Petrus in secunda Epistola sua, Quapropter, inquit, cliarissimi, hmc exspectantessalagite invio-
lali et immaculaliapud euiti reperiri in pace; el Domininoslri palientiam salulem exislimate: sicul et dilectis.si-
mus frater nosterPaulussecundutneam qum dala estei sapientiam,scripsitvobis,ut et in omnibusEpistolis,tonuens
in eis de his; in quibussunt qumdamdifficiliainlelleclu,qumindocti el instabileshominesperverlunlsictttelcmleras
Scripturas, ad proprium suuminlerilum (II Pelr. m, 14-16).
7. Cavete ergo quod tantus aposlolus tam terribiliter dicit; et ubi seniitis vos tion intetligerc, inlerim cre-
dite divinis eloquiis, qoia et liberura esthominis arbitrium, et gratia Dei, sine cujus adjuiorio liberum ar-
hilrium nec converti polest ad Deum, nec proficere in Deo. Etquod pie creditis, ut cliam sSpienlerinlelligatis
oraie. Et ad hoc ipsuro enim, id est, ut sapienler intelligainus, est uiiqite liberum arbitrium. Nisienim libero
arbiirio inlelligeremus atque saperemus, non nobis praeciperelur dicente Scriptttra : Intelligiie ercjoqui insi-
pientesesiisin populo,el stulti aliquando sapite (Psal. xcni, 8). Eo ipso quippe quo pr.T.ceptumet imperatum
esl, ul inlelligamusatque sapiamus, obedientia noslra rcquiritur, qunenulla potest esse sinii iibero arbitrio.
Sed si posset hoc ipsum sine adjutorio Dei gratise fieri pcr liberum arbilrinm, ut inlclligeremus atque sape-
remus; non diceretur Deo, Datnihi inlellectum,el discammandala tua (Pstil. cxviu, 125); neqtte in Evangelio
scriptum esset, Tunc aperuit illis sensum, ut intelligerentScripiuras (Luc. xxiv, 45); nec Jacobus aposlolusdi-
ceret, Si qttis aulem veslrumindigelsapientia, postulel a Deo, qui dal omnibttsaffluenter,el non improperat, et
dabtiur ei (Jacobi i, 5). Potens est aulein Dominus qui ct vobis donet el nobis, ul de vesira pace et pia con-
sensione nuntiis celerrimis gaudeamus. Saluto vos, non soltim meo nomine, sed etiam fralrum qui mecum
sunt, el rogo ut pro nobis concordilcr atque inslanter oretis. Sit vobiscum Dominus.
EPISTOLA POSTERIOR, INTERAUGUSTINIANAS ccxv.
Domino dilcctissimo, et in Chrisii merobrishonorando fralri VALENTI.NO, et fratribus qui tecuro sunt, AUGU-
STINUS, in Domino salutcm.
1. Cresconium, Felicem, et alium Felicem, Dei servos, qui ex vestra congregatione ad nos venerunt, Vrobis-
cum egisse Pascha novcril Charilas vestra. Quos ideo tenuimus atiquanto diutius, ut inslructiorcs ad vos red-
irent adversus novos haerelicos Pelagianos, in quorum errorem cadit, qui puiat secundum aliqua merila
humana dari gratiam Dei, qttre sola hominemliberat per Doniinum noslrum Jestini Christttm. Sed rursitm qtli
putat, quando adjtidicium Dominus veneritj non judicari bominem secundum opcra sua, qui jam per aalaiero
uti potuit libero volunialis arbitrio, nihiloininus in errore est. Soli enim parvuli, qui nondum habent opcra
propria, vel bona vel mala, sccundum solum originale peccalum damnabuntur, quibus per lavacrum rcgenera-
tionisnon subvenit gratia Salvaloris. Cteteii autem omnes, qui jam uienles libero arbitrio, sua propria pec-
cata originati peccalo insuper additlerunt, si dc polestaie tenebrarum per gratiam Dei non cruuiitur, nec
transferuntur ad regnum Chrisli, non solum secundum originis, verum etiam secundum propriie voluuintis
merita, judicium reportabunt. Boni vero etiam ipsi quidem sacundumsuse bonaovotuniaits ttierita pramiurti
consequenlur, sed etiam ipsam bonam voluntalem per l'ei graliam consecuti sunt:acsic iinplclur qiiod
scripturo esl: Ira el indignalio, tribulalio et angustia in omnemanimam hominis operantismalum,Jttdmi priinuin
et Grmci: ghria autem, el honor^el pax omni operanli bonum, Judmo primitmet Grceco(Rom. n, 9, 10).
2. De qua difficillimaquasstione,hoc est, de voluntale et gratia , non opus habui etiani in bac cpislola
diutius disputare; quoniam et aliam jam eisdederam, tanquaro cilius rediluris. Et scripsi ad vos etiam li-
brum(a),quem si, adjuvanteDomino, diligenler legeriiis, etvivaciterintellexeritis, nullasexistiinointcrvos de
hac re dissensiones ulterius jam futuras. Portant aulem secum et alia, quaevobis dirigenda csse credidimus ,
quibus cognoscatis quemadmodum calholica Ecclesia, in Dei misericordia, Pelagiana»ha-resis venena reptile-
rit. Quod enim scriplum est ad papam Innocentiura Romanaeurbis episcopum, de concilio provincia; Cariba-
ginensis, et de concllio Numidise, et aliquantodiligentius a quinque episcopis, et qtiaoipse ad tria isla rescri-
psit; item quodpapas Zosimode Africanoconcilio scriplum esl, ejusque rescriptum ad universos totitis orbis
episcopos missum; el quod posteriori concilio plenario tolius Africa3contra ipsum errorem breviter constilui-
mus; etsupra memoratum librum meum, quera modo ad vos scripsi: hsec omnia et in prsesenli lcgimus cum
ipsis, elper eos misimus vobis.
3. Legimus eis eliam librum bealissimi martyris Cypriani de Oratione Dominica, et ostendinius quemadmo-
dum docuerit, omnia quaead mores nostros pertinent, quibus recte viviraus, a Patre nostro qui in ccelis est
esse poscenda ; ne de libcro praasumentes arbiirio, a divina gratia decidamus. Ubi etiam demonslravimus,
quomodo admonueritidem gloriosissimus Mariyr, etiam pro inimicis nostris, qui nondum in Christum credi-
derunt, nosutcredant orare debere : quod utique inaniter fieret, nisi Ecclesia crederct, etiam malas atque
(a) Subsequentem librumde Gratiaet LiberoArbitrio.
 879 IN LIBRUMSUBSEQUENTEMEPISTOLiE. 880
infideles liominum volunlales per Dei gratiam in bonum posse converti. Sed hunc librum sancti Cypriani,
quia dixerunt etiam illic apud vos esse, non misimus. Meam quoqtie epistolam ad Sixtum RomanaeEcclesise
presbylerum datam, quam secum ad nos altulerunt, legimus cum eis; et oslendimus adversus cos esse con-
scriptara qui dicunt, gratiam Dei secundum merita nostra dari, hoc est, adversus eosdem Pelagianos.
4. Quantum ergo potuimus, egimus cum istis et vestris et nostris fratribus, ut in fide sana catbolica per-
severent: quseneque liberum arbitrium negat, sive in vitam malam sive in bonam, neque tantum ei tribuit,
ut sine gralia Dei valeat aliquid, sive ut ex malo conversaiur iu bonum, sive ut in bono perseveramer profi-
ciat, sive ut abbonum sempiternum perveniat, ubi jam non limeat ne deficiat. Vos quoque, charissimi, etiam
in hac epislola exbortor, quod nos omnes exhortatur Apostolus, non plus sapere, quamoporlet sapere; sed sa-
pere ad temperantiam,skut unicuiqueDeus parlilus estmensuram fidei (Rom. xn, 3).
5. Attendite quid per Salomonem moneat Spiritus sanctus : Rectos cursus, inquit, fac pedibus luis, el vias
tuas dirige : ne declinesin dexleram, nequein sinistram; averte aulem pedem tuum a via mala. Vias enim qum a
dextris sunt, novit Dominus : perversmvero sunl, qum a sinislris sunt. Ipse autem rectos faciet cursus tuos ,
itineraautem tua in pace producet (Prov. iv, 26, 27). In his verbis sanctseScripturse considerate, fralres, qtiia
si non esset liberum arbitrium, non diceretur, Rectoscursus fac pedibus tuis, et vias tuas dirige; ne declinesin
dexleram, nequein sinistram : et lainen sine Dei gratia si posset hoc fieri, non postea diceretur, Ipse aulem
reclos faciel cursus tuos, et ilinera tua in paceproducet.
6. Nolite crgo declinare in dexleram, neque in sinistram; quamvis laudentur vise quse a dextris sunt, et
viluperentur quse sunt a sinistris. Hoc est cnim propler quod addidit, Averteautem pedemtuumavia mala, hoc
est, a sinislra : quod manifestat in consequeniibus, dicens, Vias enimqum a dextris sunt, novil Dominus: per-
versmvero sunl, qum a sinistris sunt. Eas utique vias ambulare debemus, quas novit Dominus; de quibus in
psalmo legilur, NovilDominusviamjustorum, et via impiorum peribit (Psal. 1, 6). Hancenim non novit Domi-
minus, quia sinistraest: sicut diclurusest etiam illisad sinislram constitulis, Non novivos (Maiih. xxv, 12 >
Luc. xin, 27). Quid cst autem quod ille non novit, qui utique novit oronia, sive bona horoinuin, sive mala?
Sed qtiid est, Non vos novi; nisi, tales vos ego non feci? Quemadrooduro illud, quod dictum est de ipso Do-
raino Jesu Christo, quia non noverat peccalum(II Cor. v, 21); quid est, non noverat, nisi, quia non feceral ?
Ac per hoc qtiod dictum est, Vias qum a dexlris sunl, novit Dominus, quomodo inteliigendum est, nisi quia
ipse lecit vias dexlras, id est, vias justorum, qusesuhl ulique opera bona, qum prmparavit Deus, sicut dicit
Aposlolus, ut in illis ambulemus(Ephes. 11,10)? Vias autem sinislras perversas, id est, vias impiorum, non uti"
que novit, quia non eas ipse fecit homini, sed homo sibi: propter quod dicit, Odivi autem ego perversas vias
malorum, ipsmsunt a sinislris.
7. Sed respondetur nobis, Cur ergo dixit, Ne declinesin dexteram, neque in sinistram; cum potius dicere
debuisse videatur, Tene dcxteram, et ne declines in sinistram; si bonse sunt vise quae a dexlris suni ? Cur,
putamus, nisi quia ila vise sunt bonse quse a dextris sunt, ut in dexterara lamen declinare non sit honum ?
Declinare quippe ille est intelligendus in dexteram, qui bona ipsa opera quse ad vias dexteras perlincnt, sibi
vult assignare, non Deo. Et ideo cum dixisset, Viasenim quma dextris sunl novit Dominus,perversmaulemsunt
quma sinistris sunt; tanquam dicerelur ei, Quomodoergo non vis ut declinemus ad dexteram ? secutns adjun-
xit, lpse autem rectos faciet cursus tuos; ilinera aulem lua in pace producel. Sic ergo intellige quod tibi prace-
plum est, JRecioscursus fac pedibus tuis, el vias luas dirige, ut noveris, cum hoc facis, a Domino Deo tibi prse-
stari ut hoc facias; et non declinabis addexleram, quamvis ambules in viis dextris, non confidens in virtute
tua : et ipse erit virtus tua, qui reclos faciet cursus tuos, el itinera tua in pace producet.
8. Quapropter, dilectissimi, quicumque dicit, Volunlas mea mihi sufficitad facienda opera bona, declinal in
dexleram. Sed rursus illi, qui putant bonam viiam esse deserendam, quando audiunt sic Dei gratiam prcedi-
cari, ut credatur et intelligatur voluntates hominum ipsa ex malis bonas facere, ipsa etiam quas tecerit cu-
stodire, et propterea dicunt, Faciamus mala, ut veniantbona (Rom. 111,8); in sinistram declinant. Ideo vobis
dixit, Non declinetisin dexteram, nequein sinistram, hoc est, non sic defendalis liberum arbilrium , ut ei bona
opera sineDei gratia tribuatis ; nec sic defcndatis graliam, ut quasi de illa securi, mala opera diligatis : quod
ipsa gratia Dei avertat a vobis. Taliura quippe verba sibi proponens Apostolus , ait: Quid ergo dkemus? per-
manebimusin peccato, ut gralia abundet ? Alque his verbis hominura errantium et Dei gratiam non inlelligen-
tium respondit ut debuit, diceus : Absil. Si enim morlui sumus peccato, quomodovivemusin eo (Id. vi, 1, 2)?
Nibil potuit dici brevius et melius. Quid enim nobis gralia Dei utilius confert in hoc prsesenti sseculo raaligno;
nisi ut rooriamur peccato? Ac per hoc ipsi gralise invenitur ingralus, qui propter illam vult vivere in peccato,!
per quam morimur peccalo. Deus autem qui dives est in misericordia, det vobis et sanura sapere, et usque in
linem proficienter in bono proposito permanere. Hoc pro vobis, hoc pro nobis, hoc pro omnibus qui vos di-
ligunt, et pro eis qui vos oderunt, instanter in pace fraterna el vigilanter orate. Deo vivatis. Si quid de vobis
mereor, veniat ad me fraler Florus.
 S. AURELII AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
DE

GRATIA ET LIBERO ARBITRIO

AD VALENTINUM ET GUM ILLO MONACHOS

Docetcavendumesse, ne vel gratia negato liberOarbitrio, vel negata gratia liberumarbitriumdefendatur: namIibe-
rum voluntatisarbitriuminessebomini,constareex Scripturarumtestimoniis;de ipsa etiamgratiaDei,sine qua niliilboni
agere possumus,dala essein iisdemScripturisdivinadocumenta.1'osteacontraPelagianosprobat gratiamnonsecundum
merita nostradari. Explicatquomodovitaaeterna,qua?bonis operibusredditur, vere sit gratia. Tum vero monslrat quod
neque scientialegis, neque natura, neque solaremissiopeccatorumsit illa gratia quoeper JesumChristumDominumno-
strum datur, sed tpsa gratia faciatut lex impleatur,ut natura liberelur, ne peccatumdominetur.Expugnatvanumillud
Pelagianorumperiugium,quo dicunt, « gratiam,etsi nonsecundtimmeritabonorumoperumdetur, tamen dari secundum
« merilabonsevoluntatis,quaeprsecedit,credentiset orantis.» Inciditin quaestionem,cur Deusjubet quod ipse daturus
est; el an jubeat aliquaquaenon possumus.Charitatem,sine qua praeceptanonimplentur, nonin nobisnisi ex ipso Deo
esseconvincit.ostendit operariDeumin cordibus hominumadinclinandaseorumvoluntatesquocumquevoluerit,sive ad
bona pro sua misericordia,sivead mala.promeritiseorum, judicioutique suo aliquandoaperto, aliquandoocculto,scin-
per lameniusto. Tandem gratuitaegratiae nec meritisredditseluculeuttimexemplumsuppetere in iis parvulisqui salvan-
tur, dumaliiunamcum ipsis causamhabentes pcreunt.
CAPUT PRIMUM.— 1. Propter eos qui hominis si quid aliler sapitis, hoc quoquevobisDeus revelabil:
liberum arbilrium sic prsedicant et defendunt, ut verumtamehin quod pervenimus, in eo ambttlemus.
Dei gratiam qua vocamur ad eum et a nostris malis ( Philipp. III , 12-16 ). Ambulando quippe in quod
meritis liberamur , et per quam bona merila compa- pervenimus, et quo nondum pervenimus pervenire
ramus quibus ad viram perveniamus setemam , ne- poterimus , Deo nobis revelante si quid aliter sapi-
gare audeant et conentur auferre , mulla jam disse- mus, si ea qusejam revelavit non relinquamtts.
ruimus, litlerisqtie mandavimus, quantum nobis CAPUT II. — 2. Revelavit autem nobis per Scri-
Doininus donare dignatus est. Sed quoniam sunt qui- pturas suas sanctas, esse in homine liberum volunta-
dam , qui sic graliam Dei defendunt, ut negent homi- tis arbilrium. Quomodo autero revelaverit, comme-
>is liberum arbitrium; aut quando gratia defendilur, nioro vos , non humano eloquio, sed divino. Primum,
negari existiment liberum arbitrium; binc aliquid quia ipsa divina prsecepla homini non prodessent,
scribere ad vestrara Charitatem, Valenline frater, nisi haberet liberum voluntatis arbilrium, quo ea
et cseleri qui simul Deo servilis , compellenie mulua facicns ad promissa prscmia perveniret. Idco enim
charitate curavi- Nuntiatum est enim milii de vobis, data sunt, ut homo excusationero de ignorantia non
fratres, ab aliquibus qui in vestra congregalione haberet: sicut Dominus dicit in Evangelio de Judacis,
sunt, ct ad nos inde venerunt, per quos et ista di- Si non venissemel loculus eis fuissem, peccalum non
reximus , quod de hac re dissensiones in vobis sint. haberenl: nunc autem excusationem non habent de
Itaque, dilectissimi, ne vos perturbet hujus qux- peccato suo (Joan. xv, 22 ). De quo peccaio dicit,
stionis obscuritas, moneo vos primurn, ut de iis qusc nisi de illo magno , qnod prsesciebat eorum fcituriim
intetligitis, agatis Deo gratias : quidquid esl autem quando ista dicebat, id cst, quo euin fueranl occi-
quo pervenire nondum potest vestrse mentis intentio, snii?Neque enim nulluni habebant peccalmri, ante-
pacem inter vos et charitatem servantes , a Domino quam Christus venisset in carne ad cos. llem ilicit
ut inlelligatis orale; et donec vos ipse perducat ad Aposlolus : Revelatur ira Dei de ceeloiit oinncmimpie
ea quse nondum intelligitis , ibi ambulate qtto perve- talem el injustitiam homimtmeorum , qui veritalem in
nire potuistis. Hoc admonet apOslolus Paulus, qui iniquitate delinenl: quia quod nolum esl Dei , manife
cum dixisset nondum se esse perfccium , paulo post slumest in illis ; Deusenim illis manifeslavil.lnvisibilia
ait, Quolquotergo perfecti hoc sapiamus; id est, ita enim ejus , a crealura mundi, per ea qutv facla suiii,
nos esse perfectos, ut nondum ad perfectionem quse inlellecla conspkiunlur; sempiterna quoque virlus ejus
nobis suflicit venerimus : conlinuoque subjunxit, Et ac divinitas, ut sint inexcusabiles(Itom l, 18-20 ).
ADMOMTIO PP. BENEDICTINORUM.
Bujusoperis exemplariapro concinnandanova hac edittone plura ct perquam egregia collata sunt, scilicet
BomanabibliolhecaeVaticanaesex, et quatuordecimGallicana, ex bibliolheca r.ogia timnn, ex colbertina unuin,
exSorbonicaunum, aliudRemensisEcclesiae,aliudclarissimiviri Kicolaivianessier, Doclorisrheologi parisicnsiset
socUsorbonici,aliaduoex abbatiaCislerciensi, aliudex CorbeiensivetusLissinium ante mille, ut videtur, annos scri-
ptum, cseteraex monasteriisPrateflensi,Gemmeticensi,Beccensi,Michaelino, Casalensi,et AndegavensiS. Albini:exa-
mioataepraetereavarianteslectionescodicumsex Belgicorum,qtiaeapudLovaniensesexstant,et peiiectaefuerunt cele-
brioreseditionesAUI.Er.et l.ov.
Comparavimusprceterea eas omnes editiones initio Retr. e<Confess., t. 1, memoratas. M.
(a) SctiptusannoChristi426aut 427.
883 DE GRATIAET LIBERO ARBITRIO, S. AUGUSTINI 884
Quoroododicit inexcusabiles, nisi de illa excusation tuit in corde suo, non habens necessitatem, potesta^
qua solet dicere humana superbia , Si scissem , fc tem aulem habens suce voluntatis, el hoc statuit ii
cissem ; ideo non feci, quia nescivi? aut, Si scirem cordesuo , servarevirginemsuam , bene facil (I Cor
facercm ; ideo non facio, quia nescio? Hscceis excu vn , 30, 37 ). Item dicit, Si autem volens, hoc facio
satio tollilur , quando prseceptum dalur , vel scienli: mercedemhabeo ( Id. IX, 17 ) : et alio loco, So6ri
non peccandi inanifesialur. esroiejuste, et nolite peccare(Id. xv, 34) : et iterum
5. Sed sunt horoines qui etiam dc ipso Deo se cx Ul cjuemadmodum promptus esl animus volunlalis, itt
cusare conantur, quibus dicit aposlolus Jacobtts sit el perficiendi(H Cor. vm , 11 ). Et ad Timotheun
iVeniocum lentatur , dical, Quoniam a Deo tenlor '
dicit, Cum enim in delkiis egerinlin Christo, nuberi
Deus enimintenlator malorum esl : ipse autem nemi- volunl (I Tiin. v, 11 ) : et alibi, Sed et omnesqui pii
iiem lental. Unusquisquevero tentatur a concupiscenlit volunt viverein Christo Jesu , perseculionempalienlut
sua abslraclus et illectus : deinde concupiscentiacun (II Tim, iti, 12 ): et ipsi Timotlieo , Noli negligert
conceperit, paril peccatum; peccatum vero cum con- gratiam qum in te est (I Tim. iv, 14). Et ad Phile-
summalumfuerit, generat morlem (Jacobi i, 13-15 ) monem : Ne bonumluumvetutex necessilateesset, sea
llem de ipso Deose excusare volentibus , respondei exvoluntate ( Phitem. 14). Servos ctiatn ipsos mo-
liber Proverbiorum Salomonis : Insipienlia viri violai net, ut dominis suis ex animo serviant cum bonavo-
vias ejus , Deum aulem causatur in corde suo. ( Prov. luntate (Ephes. vi, 6 ). Ilem Jacobus , Nolite ilaqta
xix , 5 ). Et liber Ecclesiaslicus dicit: Ne dixeris , errare , fralres mei, el nolite in personarumaccepliont
Quia propter. Dominumrecessi: qum enim odit non haberefidemDomininoslri Jesu Christi (Jacobi n, 1):
facias. Ne dixeris , Quia ipse me induxit : non enim et, Nolite detrahere de alterulro ( Id. IV, 11 ). Item
opus habetviro peccatore. Omne exsccrameniumodit Joannes in Epistola sua, Nolite diligere mundum(\
Dbntinus, et nonest amabile timenlibusillum. Ipse ab Joan. n , 13 ): el cxtera hujusmodi. Nempe ubi dici-
initio fecit hominem, el reliquit eum in manu consilii tur , Noli boc , et noli illud , et ubi ad aliquid ' fa-
sui. Si volueris, conservabismandata , el fidem bonam ciendum vcl non faciendum in divinis monitis opus
placiti. Apponit tibi ignemet aquam ; ad quodcumquc voluntatis exigitur, satis libcrum demonstratur arbi-
volueris extende manum luam. ln conspectu hominis trium. Ncmo ergo Deum causetur in corde suo , sed
vila el mors, el quodcumque placuerit dabilur ei sibi impulet quisque, cum peccat. Neque cum aliquid
( Eccli. xv, 11-18). Ecce apertissime videmus ex- secunduin Deum operatur , alienet hoc a propria vo-
pressttm liberum humanse volunlaiis arbitrium. lunlate. Quando enim volens facil, lunc dicendum cst
4. Quid illud, quod tam multis locis oinnia naan- opus bonnin , lunc speranda est boni opcris mcrces
data sua custodiri et fieri jubct Deus ? quoroodoju- ab eo , de quo dicluiri est, Qui reddet unkuique se-
bet, si non est liberum arbitrium ? Quid beatus ille, cunduiHopera sua ( Mallh. xvi, 27).
de quo Psalmus dicit, quod in lege Domini fuit volttn- CAPUT III. — 5. Qui ergo noverunt divina man-
tas ejus ( Psal. i, 2)? nonne salis indical volunlalc data, auferlur eis cxcusatio, quam solent homines
sua hominem in lege Dei consislere? Deindc lam habcre de ignorantia. Sed nec ipsi sine poena erunt,
mulla mandata , quseipsam quodam modo nominaliin qui lcgcm Dei nesciunt. Qiti enim sine lege peccave-
conveniunt volunialem , sicut est, Noli vinci a malo runl, sine legc peribunl: qui autemin legepeccaverunt,
( Rom. xu , 21) : et alia similia , sicut stinl, Aro/f(e per legemjudicabuntur (Rom. n, 12 ). Quod mihi nor»
fieri sicut equus et mulus, quibus non est inlellectus vidclur Apostotus ita dixissc, lanquam pejus aliquid
( Psal. xxxi, 9 ); et, Noli repellere consilia malris significaverit esse passuros , qui legem nesciunt in
tum ( Prov. i, 8 ); et, Noli essesapkns apud le ipsum; peccatis sttis , quam illos qui sciunt. Pejus enim vi-
ct, Noli deficerea disciplina Domini; et, Noli negli- delur esse perire, quam judicari : sed cum hoc de
gere legem; ct, Noli abslinerebene facere egenli; et, Geniibus el de Judscis loqueretur, quia illi sine lege
Noli fabrkare in umicumluum mala (ld. HI , 7,11 , suni, isti autem legcmacceperunt; quisaudeatdicere
27, 20 ); et, Noli intenderefallaci tnulieri (ld. v, 2); Juda^osqui in lcge peccant, non essc perituros, cum
et, Noluit intelligereut bene ageret ( Psal. xxxv, 4 ); in Cbristuni non crediderint!; quandoquidemde illis
et, Noluerunl accipere disciplinam ( Prov. j, 29 ) : dictuin est, per legemjudkabuntur ? Sine fide cnim
et inmiinerabilia lalia in veteribus Libris divinorum Chrisii nemo liberari potest; ac per hoc ila judica-
eloquiorum quid oslenduni, nisi liberum arbiirium bunlur ut pereant. Nam si pejorest condilio nescien-
voltintatis humansc? In Libris eliam novis evangelicis tium quam scienlium legem Dei, quomodo verum
cl aposiolicis quid aliud ostendilur, nbi dicitur, erit quod Dominus in Evangelio ait, Sertius <jmine-
Nolile vobisconderethesaurosin terra(Matth. vi, 19 ); ecitvolunlatemdominisui, et facit digna plagk , vapu-
et, Nolile timere cos qui occiduntcorpus (Id. x , 28); lubit pauca : sertiMSaulem qui scit volunlatemdomini
et, Qui vultvcnire post me , abnegetsemclipsum( Id. sui, et facit dignaplagis, vaputabitmulla (Luc. xn, 48,
xvi, 24 ); et, Pax in tcrra hominibusbomevolimialis 47)? Ecce ubi osiendit gravius pcccare hominem
(Luc. ii, 14): ct quod dicit aposlolus Paulus, scicnlem quam nescientem. Ncc tamen ideo confu-
Quod vult (aciat, non peccal si nubal 2: qui aulem slu- 1Mss, itbi uUqttid;otaisso,ad. Sedexhisnonnulhpro,
1 PluresMss.,tentctlur.Graccecst, peiur.otixd. aliqniil, Iiabetil,altquod.
' Mss.liic ct inlra constanter,non peccat,uubat; omissa 3 r.iliii,ciiminchrisinmnon crediaerunt.MeUores Mss.»
parUcula,si, quseuccest in grieco. non credidciini.
 885 LIBER UNUS. 886-
giendum est ad ignorantise tencbras, ut in cis quis- Proplerea subjecit', et a Dominodiscedilcor ejus.
que rcquirat excusalionem. Aliudest enim nescisse, Tatis cst hacresrs Pelagiana , non antiqua , sed ante
aliud scire noluisse. Volunlasquippe in eo arguilur, non mullum tempus exorta : contra quam hajresim
de quo dicilur, Noluitinlelligereul beneageret (Psal. cum fuisset diutius disputatum, ctiam ad concilia
xxxv, 4). Sed cl illa ignoranlia qu;e non est eorum episcopalia novissima necessitate perventum est;
qui scire nolunt, sed eorum qui tanquam sinipliciter unde vobis, non quidcm omnia, sed tamen aliqua
nesciunt, nerainem sic excusat, ut sempiterno igne lcgenda direxi. Nos ergo ad bene operandum spem
non ardeat, si propterea non credidit, quia non au- non habeamus in homine , firmanles carnem brachii
divit omnino quid ' crederet; sed forlasse ut mitius nostri : ncc a Domino discedat cor nostrum; scd ci
ardeat. Non enim sine causa diclum cst, Effunde dicat, Adjutormeuseslo,ne derelinquas-me,neque de-
iram tuam in gentesqumte nonnoverunt(Psal. LXXVIII, spicias me, Deus salutaris meus(Psal. xxvi, 9).
6 ) : et iltud quod ait Aposlolus, Cum venerit in 7. Proinde, charissimi, sicut superioribus teslimo-
flamma ignis dare vindktam in eos qui ignoranl niis sanctarum Scripturarum probavimus, ad bene
Deum (II Thess. l, 8 ). Verumlamen ut habeamus et vivendum et recte agendum esse in homine liborum
ipsam scientiam, ne dicat unusquisque , Nescivi, non volunlalis arbilrium; sic eliam dc graiia Dei , sine
audivi, non intellexi; voluntas convenitur humana, qua niliil boni agere possumus, quae sint divina le-
ubi dicitur, Nolite esse skut equus et mulus, quibus stimonia videamus.Ac primumdeipsa vcsira profes-
non est inlelleclus( Psal. xxxi, 9 ) : quamvfepejor sione aliquid dicam. Neque cnim congregaret vos
appareat, de quo dictum est, Verbisnon emendabilur ista socictas, in qua conlinenter vivilis a, nisi volu-
. servus durus; si enim intellexeril,non obaudiet(Prov. plalem conjugalem conlemnerelis. Hinc autcm Do-
xxix,19). Quandoautem dicilhomo, Nonpossum facere mino loquenti cum dixissent discipuli, Si lalis est
quod prsecipitur, quoniam concupiscenlia mea vin- causa hominis cum uxore, non expedit nttbere; re-
cor : jam quidem de ignoranlia non habct excusatio- spondit eis , Non omnescapiunt verbttmhoc, sed qui-
nem, nec Deum causatur in corde suo, sed malura bus datum esl ( Matth. xrx ,10,11). Numquid non
suum in se cognoscit et dolet; cui tamen dicit Apo- Iiberum arbitrium Timothei cst exhorlatus Aposto-
stolns, Noli vinci a malo, sed vince in bono malum lus dicens, Coniinete ipsttm(I Tim. v, 22)? Et in hac
(Rom. xii, 21). Et utique cui dicitur, Noli vinci, ar- re poteslatem voluntatis ostendit, ubi ait, nonha-
bilrium volunlatis ejus sine dubio convenitur. Velle bens necessilalem,polestalemaulem habenssum volun-
euim et nolle proprise voluntatis est. tatis, ut servel virginemsuam. Et lamen , non omnes
CAPUT IV. — 6. Sed metuendum est ne ista capiunt verbum hoc, sed quibus datum est. Quibus
omnia divina teslimonia, et qusecumque alia sunt, enim non est datum, aut nolunt, aut non implent
voltint : quibus aulem datum est, sic volunl ut
quae sinc dubitaliOne sunt plurima, in defensione quod
liberi arbilrii, sic intelligantur, ut ad vitam piam ct impleanl quod volunt. Itaqne, ut boc verbum, quod
bonamconversationem, cui merces aeterna debetur, non ab omnibus capitur, ab aliquibus capialur, et
Dci donum est, et liberum arbitrium.
adjutorio et gralise Dei locus non relinquatur; et
audeat miser homo, quando bene vivit et bene ope- 8. De ipsa quoque pudicitia conjugalinempe Apo-
vult faciat, non peccat si nubat
ralur, vel potius bene vivere et bene operari sibi sloltis ait, Quod
: et tamen etiam hoc Dei dommi
videtur, in se ipso, non in Doraino gloriari, ct spern (lCor. vn, 37, 36)
recte vivendi in se ipso ponere, ut sequatur cum cst, diccnle Scriptura, A Domino jungilur mulier
malediclumJeremise prophetse dicenlis, Maledicius viro (Prov. xix ,14). Ideo DoctorGentium etpudici-
homo quispem habet in homine, el firmat carnembra- liam conjugalem per quam non fiunt adulleria, et
chii sui, et a Domino discedit cor ejus (Jerem. xvn, perfecliorem continentiam per quam nutlus concubi-
tus qtiaerilur, sermone suo commendans, et hoc ct
5). Inlelligite, fratres, hocpropheticumtestimoniiim.
illud donum Dei esse monstravit, scribens ad Corin-
Quia enim non dixit prophcla, Maledictushomo qui
etadmonens conjugesne se mvicemfraudent:
spem habet in se ipso; posset alicui videri ideodi- thios,cum
ctura esse, Maledktus homoqtti spemhabet in homine, quos admonuisset, adjecit, Vellemautem omnes
ut nemo habeat spem in altero homine , sed in se. homines esse sicul el me ipsum; quia utique ipse
Ut ergo ostenderet sic se admonuisse hominem , ut ab omiii concnbitu continebat : et continuo sub-
nec inse ipsohaberel spem; propterea cum dixisset, junxit, Sed unusquisquepropriumdonumhabeta Deo ;
Maledklus homo qui spem habet in homine, mox alius sic, alitis aulemsic (I Cor. vn, 7). Numquidtam
in
addidil, et firmal carnem brachii sui. Brachium pro mulla quaepraecipiunlur Icge Dei, ne fornicaliones
et adulteria commiitantur , indicant aliud quam libe-
polentia posuit operandi. ln nomine autem carnis
mtelligenda est humana fragilitas. Ac per hoc firmat rum arbitrium? Neque enim prseciperenlur, nisi
carnem brachii sui, qui poienliamfragilem atque in- homo haberet propriam voluntatcm , qna divinis
obediret. Et tamen Dei donum est, sine
validam, id esl humanam, sibi sufficeread betie ope- prseceptis
randum pulat, nec adjulorium sperat a Domino. quo senari castitatis praeceptanon possunt. Undeait
1Editi, Propler Iwcenim subjecit. Antiquissimus Cor-
beiensis codexet quidam alii Mss.,Proptereasubjecit.
1 frfiii,<n<o<(. - rnrheiensiscodex ante nongentosvelmilteannosscri-
Mss.,quitl. ccintincntesviittis.
1tus,
 687 DE GRATIA ET LIBERO ARBITRIO, S. AUGUSTINl 888
llle in libro Sapientiic : Cttin scirein quia ttemo esse themasset', ipse inde anathematus exisset (a). Sed fal-
potest continens nisi Deus det; et hoc ipsum cral sa- lacitereum anatliemassc, postcriorcscjus indicanllibri,
frientim, scire cujusesset hoc donum (Sap. vm, 21). in quibus oniniuo nihil aliud dcfcndil, quam gratiam
Ut aulem ista non scrventur caslilatis sancta man-- Dci secundum merila nostra dari. Talia crgo de Scri-
dala, unusquisquetentatur a concupiscenliasua abslra- pluris colligunt, quale csl hoc unum quod paulo antc
etus et illcctus (Jacobi i, 14). Ubi si dixerit, Volo dixi, Converliminiad me, el converlarad vos; ut sc-
servarc, sed vincor a concupiscenlia mea : respon- cundum meritum conversionis noslrae ad Deum, de-
det Scriptura libero ejus arbitrio, quod jam superius tur gratia ejus, in qua ad nos el ipse convcilitur.
dixi, Noli vinci a malo , sed vince in bono malum. Ncc attendunt qui hoc senliiint, quia nisi donum Dei
Quod tamen ut fiat, adjuvat gralia : quse nisi adjuve- esset ctiam ipsa ad Deum nostra conversio, non ci
rit, nibil lex crit nisi virtus peccali. Ai>3elurenim diceretur, Deus virtutum, converte nos (Psal. LXXIX,
concupiscenlia, et majores vires-accipit lege prohi- 8); et, Deus, lu convertens vivificabisnos; ct, Con-
benle, nisi adjuvel spiriius gralioe. Hocest quod di- verte nos, Deus sanilalum noslrarum (Psal. LXXXIV,
cil ille ipse Doctor Gentium : Aculeusautem mortis 7, 5); el hujusmodi alia, quac commemorare longum
tst peccatum; virtus vero peccati, lex. Ecce unde dicit est. Namet vcnirc ad Chrisluin, quidesl aliud nisi ad
hoino, Volo lcgis scrvarc mandatum, sed virtute eum credendo converti ? Et tamen ail: Netno potest
concupisccntia: meae vincor. El cum voluntas ejus venire ad me, nisi datum fuerit ei a Palre meo (Joan.
convenitur, et dicitur, Noli vinci a malo; quid ei vi, C6).
prodcsi, nisi gralia succurrentc fiat? Quod ipse Apo- 11. Item quod scriptum cst in libro sccundo Para-
stolus secutus adjunxil : nam cum dixissct, virtus lipomenon, Dominus vobiscum,cum vos estis cum eo,
peccali lex, conlinuo subjecit, Gratias autem Deo, qui et si qumsieritiseum, invenielis; si autetn reliqueritis
dal nobis vktoriam per Dominumnoslrum Jesum Chri- eum, derelinquetvos (II Par. xv, 2); manifesiai qui-
stum (1 Cor. xv, 56, 57). Ergo et vicloriaqua pecca- dem volunlatis arbilrium. Sed illi qui dicunt gratiam
tiim vincilur, niliil aliud est quain donum Dei, in isto Dci secundum merila nostra dari, ista teslimonia sic
cerlamine adjuvantis liberumarbitrium. accipiuni, ut dicant meritum nostrum in co esse,
9. Propier quod dicit et cceleslis Magister, Vigi- quod sumus cum Deo; ejus aulem gratiam secundum
lale, et orate, ne inlretis in lentationem(Mallh. xxvi, hoc merituin dari, ut sit et ipse nobiscum. Item me-
41). Ergo unusquisque coutra suam concupiscentiam ritum noslrum in eo esse, quod qusrrimus eum; et
dimicans oret, ne intret in lenlaiionem, id est, ne secundum hoc merilum dari ejus gratiam, ut invenia-
sit ab illa absiraclus et illeclus. Non autem intrat in nius eum. Et in tibro primo quod diclitm est, Et tu,
lenlalioncni, si voliiutale bona vincat concupiscen- Salomon fili mi, cognosceDeum, et servi ei in corde
tiam malam. Nec tamen sufficit arbitrium voluntatis perfecto et anima volenle; quia omniacorda scrulatur
hunianat!, nisi a Domino vicloria conccdalur oranti, Dominus, el omnem cogilalionem menliiimnovil : si
nc intret in lentationem. Quid vero cvidentius quam qucesieriseum, invenielur tibi; et si dimiseris eum, re-
Dei ostcndilur gratia, ubi quod oralur accipitur? Si petlet te in perpetuum (I Par. xxviu, 9); dcclarat vo-
enim dixisset Salvator noster, Vigilate, ne inlretis m luntatis arbilrium. Sed illi in eo ponunt merilum bo-
tenlationem; admonuisse lanlummodo videretur ho- niinis, quod dictum est, si quwsieriseum; ct secun-
niinis voluntalem : cum vero addidit, el orate, osten- dum boc meritum dari gratiam, in eo quod dicltiin
dit Deum adjuvare, ne intrctur in lenlationem. Di- esl*, invenielur libi: et omnino laborant, qiiantuiii
ctum est lihero arbilrio, Fili, noli deficerea disciplina possunt, ostendere gratiam Dei secundum merila no-
Domini (Prov. m, 11) : el Dominus dixil, Ego rogavi stra dari; lioc est, graliam non e:-segratiaui. Qtiibus
pro te, Peire, ne deficiat fides lua (Luc. xxn, 32). cnim secundurn merilum reddilur, nou impntattir
Ilotno ergo' gralia juvalur, ne sine causa voluntati tnercessecundumgraliam, sed secundumdebituin, sicut
cjus jubeatur. apcrlissime dicit Apostolus (Rom. iv, 4).
CAPUT V. — 10. Cum dicit Deus, Comieriiminiad 12. Merilum euim fuit quidem in aposlolo Paulo,
me, el converlar ad vos (Zach. i, 3) : unum horum sed malum, quando persequebatur Ecclcsiam : unde
videtur esse nostrse voluntatis, id est, ut converla- dicil, Non sum idoneusvocari Aposlolus, qttia persc-
rhur ad eum; allerura vero ipsius graiisc, id est, ut cutus sum Ecctesiam Dei. Cum ergo haberet hoc me-
cliam ipse converlalur ad nos. Ubi possunt pulare rilum nialum, reddilum est ci bonum pro inalo :
Pelagiani suara obtinere senlentiam, qua dicttnt, gra- ideoque seculus adjunxii, Sed gratia Dei sum id quod
tiam Dei secundum merila nostra dari. Quod quidem sttm. Atque ut ostenderct ct Iiberum arbitrium, mox
in Oriente, hoc est, in provincia Palaeslina, in qua addidit, ef gralia ejus in me vacua non fuil, scd plus
esl civiias Jerusalem, cum ipse Pclagius ab cpiscopis omnibtts illis laboravi. Hoc cnim liberiun arbilrium
audirctur, affirmarc non ausus est. Nam inter cse- horoinis cxhortatur et in aliis, quibus dicil, Rogamus
tera quae illi objecta sunt, et hoc objectum esi, quod 1 Editi,analhematizasset;et infra,
thenuitizasse. anathematizatus,ana-
At Mss.antiquiores,anathemasset,
diceret, gratiaro Dei secundum merita nostra dari: analhema-
tus, anathemasse.
quod sic alienum est a calholica doclrina el inimi- * in editisexciderantilla verba,si eum : et se-
cum gratise Christi, ut nisi hoc objectum sibt ana- cimdumhocmeritumdarigratiam, inqttmsieris eoquod diclttmeu;
1 corbeieraisMs.,emm, quae huc revocanlurex Mss.
(a) videlibrumde GestisPelagii,n. 30-57,
889 LIBER UNUS. 890
ne in vacuum graliam Dei suscipiatis (II Cor. vi, 1). duntur ei bona pro malis; sed etiam cum fuerit jam
Ulquid enim eos rogat, si gratiam sic susceperunt, juslificatus exfide, ambuletcum illo gratia, et incum-
ut propriam perderent voluntatem ? Tamen ne ipsa bat super ipsam ne cadat. Propter hoc scriptum est
voluntas sine gratia Dei putetur boni aliquid posse, in Cantico canlicorum dc ipsa Ecclesia : Qum est ista
cnnlinuo ctim dixisset, Gralia ejus in me vacua non qumascendildealbala,incumbenssuper fratruelemsuum
fuU, sed plus gmnibusillis laboravi; subjunxit atque (Cant. VIII,5) ? Dealbata est enim qusc per se ipsam
ait, Non ego autem, sed gratia Dei mecum (I Cor. xv, alba essc non posset. Et a quo dealbala esl, nisi ab
9, 10): id est, non solus, sed gralia Dei mecum : ac illo, qtti per prophelam dicit, Si fuerint peccala vestra
per hoc nec gralia Dei sola, nec ipse solus, sed gra- ul phmnkium, sicut nivem deatbabo (Isai. i, 18)?
tia Dei cum itlo. Ut autem de coelo vocaretur, et lara Quando ergo dealbata est, nihil boni merebatur :
magna efficacissiraavocatione converleretur (Act. ix), jam vero alba facta, bene ambulat; sed si super cttm
gratia Dei erat sola; quia roerita ejus erant magna, a quo dealbata est, perseveranter incumbat. Propler
sed mala. Denique et alibi dicit ad Timolheum : Col- quod et ipse Jesus, supcr quem incumbil dealbata,
tabora Evangeliosecundumvirtulem Dei salvos nos fa- dixitdiscipulis suis, Sine me nihil poteslisfacere (Joan.
cienlis, et vocanlisvocationesua sancla; non secundum xv, 5).
opera noslra, sed secundumsuutn propositum et gra- 14. Ergo redeamus ad aposlolum Paulum, quem
tiam, qumdata est nobisin Chrislo Jesu (II Tim. i, 8, certe invenimus sine ullis ineritis bonis, imo ctiui
9). ltera merita sua, sed mala commemorans dicit: multis meritis malis, Dei graliam consecuturo rcd-
Fuimusenim slulli et nos aliquando et increduli, erran- deniis bona pro malis : vidcamus qttid dicat sua jam
tes, servientesdesideriisel voluptalibusvariis, in mali- propinquanle passionc, scribens ad Timotheum. Ego
tia et invidia agentes, abominabiles, invkem odio ha- enim jam immolor, inquil, el tempusresolulionistnem
benles. Quid islis tam malis merilis nisi poena iilique inslat. Bonum cerlamen certaei, cursum consummavi,
debebatur? Sed Deo reddente bona pro malis, per fidem servavi. Isia ulique jam merila sua bona com-
gratiam quse non secundum merila noslra datur, fa- memorat; ul posl bona merita consequatur coronam,
clutn est quod deinde subjungit et dicit: < Cum au- qui posl merita mala conseculus est graliam. Deni-
tem bcnignilas et humanilas iiluxit Salvatoris nostri que altendiic quid sequalur : Superest, inqttit, mihi
Dei, non ex operibus justitise quse fecimus nos; sed corona juslitiw, quam reddet mihi Dominusin illa die
secundum suam misericordiam salvos nos fecit, per justus judex (U Tiin. IV, 6-8). Ctti redderet coronam
lavacrum regeneralionis et renovationis Spiritus san- justus judex, si non donasset graliam misericors pa-
cli, quem dilissime effudit super nos, per Jesum ter? Et quomodo essel ista corona justitiae, nisi
Chrislum Salvatorera nostrum, ut justificati ipsius prsccessissetgratia quscjusliiical impium? Quomodo
gratia, hseredes efficiamur secundum spero vitac ista debiia redderelur, nisi prius illa graluila dona-
selernse(Tit. m, 3-7). relur ?
CAPUTVI. —13. His et lalibus tesiimoniis divi- 15. Sed cum dicunl Pelagiani hanc esse solarn non
nis probatur, graliam Dei non secundum merita no- secundum ineriia nostra graliam, qua homini peccala
slra dari: quandoquidem non soluro nullis bonis, ve- dimittunlur; illam vero quse datur in fine , id est,
rum eliam multis meritis malis prsccedentibus vide- cclernamvitara, meritis nostris prsecedentibus reddi:
mus dalam, et quotidic dari videmus. Sed plane cum respondendura est eis. Si enim merila nostra sic in-
dala fuerit, incipiunt esse etiam merita nostra bona, telligerent, ut etiam ipsa dona Dei esse cognoscerent,
l
per illam tamen : nam si se illa sublraxcril, cadit non esset reprobanda ista senlenlia : quoniam vero
homo, non erectus, sed praecipitatus libero arbitrio. merila humana sic pracdicant, ut ea ex semetipso ha-
Quapropter nec quando eoeperit homo habere merita bere hominem dicanl, prorsus reclissime respondet
bona, debet sibi tribuere itla, sed Deo, cui dicitur in Aposlolus, Quis enim te discernil? Quid autem habes
Psalmo , Adjulor meus esto, ne derelinquasme (Psal. quod non accepisli? Si autem et accepisli, quid gloria-
xxvi, 9). Dicendo, ne deretinquasme, ostendit quia si ris quasi non acceperis (1 Cor. iv, 7) ? Prorsus lalia
derelicius fuerit, nihil boni valet ipse per se : unde et cogitanti verissime dicitur : Dona sua coronat Deus,
itle ait, Ego dixi in abundanlia mea, Non moveborin non merita tua ; si tibi a te ipso, non ab illo sunt me-
miernum.Putaverat enim suum fuisse bonum , quod rita tua. Hsecenim si lalia sunt, raala sunl; quse! non
ei sic abundabat, ut non moverelur : sed ut osten- coronat Deus : si aulcm bona sunt, Dei dona sunt;
deretur illi, cujus esset illud ', de quo tanquam suo quia sicut dicit aposlolus Jacobus, Oinnedalum optt-
cosperat gloriari, paululum gratia deserenle 2 admo- mum , el omne donum perfectumdesursumesl, descen-
niius dicit, Domine, in voluntalelua prmslilisli decori dens a Palre luminum (Jacobi i, 17). Unde dicit oi
meo virlutem; avertisti attiem faciem luatn a me, et Joannes prsecursor Domini, JVonpolest homoaccipere
facius sum conturbatus (Psal. xxix, 7, 8). Ideo ne- quidquam, nisi fuerit eidatum de cmlo (Joan. m, 27) :
cessariuro est homini, ut gralia Dei non solum jtisti- utiquc de coelo, unde etiam vcnit Spiritus sanclus3
ficelur impius, id est, ex impio fiat justus, cum red- quando Jesus ascendit in altum, captivavit captivila-
1Edili, cujus essel illud bonum.Abest, bonum,a ple-
risque Mss. 1 MSS.vaticani,Gallicict Belgici,reproba.
* Editi, gratia Dei deserente,Abest, jDet,etiam a ple* >EditioAm.,qucestmt. Er. et Lov,, qute mata sunt. In
ritque manuscriptis. Mss.ncc,^un(, additur; nec, mala.
•91 DE GRATIA ET LIBERO ARBITIUO, S. AUGUSTINI 892
tem, dedit dona hominibus (Psal. LXVH,19; Ephes. quis exlollatur (Ephes. n, 8, 9). Non quia negavit
IV, 8). Si ergo Dei dona sunt bona merita tua, non aut evacuavit opcra bona, cum dicatDeum unicuique
Deus coronat merita lua tanquam merita tua, sed tan- reddere secundum opcra ejus (Rom. n, 6) : sed quia
quam dona sua. opera sunt ex fide, norr ex operibus fides; ac pcr
CAPUTVII. —16. Proinde consideremus ipsa me- hoc ah illo sunt nobis opera juslitise, a quo est ipsa
rita apostoli Pauli, quibus dixit coronam justitise' fides, de qtia diclura est, Justus ex fide vivit (IIa-
redditurum judicem justum, et videamus utrum me- bac. n, 4).
rita ipsius tanquam ipsius, id est, ex ipso illi com- 18. Hominesaulcm non intclligenles, quodait ipse
parata, an dona sint Dei. Bonum, inquit, certamen Apostolus, Arbitramur jusliftcari hominemper fidem
certavi, cursum consummavi,fidem servavi.Primo ista sine operibuslegis(Rom. m, 28); putaverunt euro di-
bona opera, si non ea prsecessissent cogilationes bo- cere sufliccre honiini fidcm, eliamsi male vivat et
mc, nulla essent. Atlendite itaque quid de ipsis cogi- bona opera non habcat. Quod absit ut senliret Vas
tationibus dicat: ait enim scribens ad Corinthios, Non elcctionis : qui cum dixisset quodam loco, In Christo
quia idonei sumus cogitarealiquid a nobis s, tanquam enim Jesu nequecirctiincisioatiquid valet, nequeprm-
ex nobismetipsis; sed sufficienlia nostra ex Deo est putinm,; mox addidit, sed fides quce per dileclionem
(H Cor. iii, 5). Deinde singula inspiciamus : Bonum , operatur (Galat. v, C). Ipsa est fides quse fideles Dei
inquit, cerlamencertavi. Quceroqua virtute certaveril; separal ab iuimuiidis d&emonibus: nam et ipsi, sicut
ulrum quae illi ex semelipso fuerit, an qusedesuper dicit apostolus Jacobus, credunl et conlremiscunt(Ja-
data sit. Sed absilut tantus doctor 3 ignoraverit legem cobi n, 19); sed non bene operatur. Non ergo ha-
Dei, cujus vox est in Deuteroiiomio: Ne dkasin bent islam fidem ex qua justus vivit, id esl, quse per
corde luo, Forliludo mea el polentia manus memfecit dilectionem operatur, ut reddat ei Deus vilam seter-
mihi virtutemmagnam hanc : sed memoraberisDomi- nam secundum opera ejus. Sed quia et ipsa bona
ni Dei lui, quia ipse libi dat forliludinemfacere vir- opera nobis ex Deo sunt, a quo nobis el fides est, ct
tulem (Deut. viu, 17,18).Quidaulem prodestbonum dilectio, proplerea idem ipse Doctor Genliuro, etiarn
certamcn, nisi sequalur victoria? Et quis dat victo- ipsam vilam selcrnam gratiam nuncupavit.
riam, nisi ille de qua dicit ipse, Graiias Deo qui dat CAPUT VIII. — 19. Et' nascilur inde non parva
nobis vicloriamper Dominumnoslrum Jesum Christum quajslio, quaa Domino donanle solvenda est. Si enim
(I Cor. xv, 57)? Et alio loco cum cominemorasset vita seterna bonis operibus redditur, sicut apertissiroe
testimoniura de Psalmo, Quomamproplertemorlifica- dicit Scriplura, Quoniam Deus reddet unicuique se-
mur tota die, depttlati sumusvelutoves occisionis;sub- cundum opera ejus (Mallh. xvi, 27) : quomodo gratia
jecit atque ait, Sed in his omnibus supervincimusper est vita selerna, cum gratia non operibus reddalur ,
eumqui dilexil nos (Psal. XLIII,22; Rom. vm, 36 , sed gi-alisdelur, ipso Apostolo dicente, Eiqui opera-
37): non ergo per nos, sed per eum qui dilexit nos. tur, mercesnon imputalur secundumgraliam, sed se-
Deinde dixit, Cursumconsummavi: sed ille hoc dixit, cundumdebituma (Rom. iv, 4) ? et iterum, Reliquim,
qui alio loco dicit, Igiittr non volentisnequecurreniis, inquit, per elcctioncmgralimsalvmfactmsunl: et mox
sed iniserenlis est Dei (Rom. ix, 16). Quse sentenlia addidit, Si aulein gralia, jam nonex operibus;alioquin
nullo modo potest eliam sic converti ut dicatur, Non gratia jam non est gralia (Id. xi, 5, 6). Quomodoest
miscrentis Dei, sed volentiset currenlis est hominis: ergo gratia vita selcrria, quse ex operibus sumilur ?
quisquis enim hoc ausus fuerit dicere, apcrte se An forte vilam selernamnon dixil Apostolus graliam?
ostendit Apostolo contradicere. Imo vero sic dixit, ut negari omnino non possii; nec
-17. Poslremo dixit, Fidem servavi : sed ille hoc inlcllectorcm aculum, sed tanluromodo inlentum de-
dixit, qui alibi ait, Miserkordiam consecutussum, ut sideret auditorem. Cum eniin dixisset, Siipendium
fidelis essem(I Cor. vn, 25). Non enim dixil, Miseri- peccati, tnors ; continuo subdidil, Gratia atttem Dei,
cordiam consecutus sura, quia fidelis eraro; sed , ul vila mlerna, in ChristoJesu Dominonoslro (Id. vi, 23).
fidelis essem: hinc ostendens etiam ipsam fidem ha- 20. Ista ergo qusestio nullo modo mibi videtur
beri nisi Deo miserante non posse, el esse donum posse dissolvi, nisi intelligamus el ipsa hona opera
Dei. Quod aperlissime docet, dicens, Gratia salvi nostra quibus seterna redditur vila, ad Dei gratiam
facli estis per fidem, el hocnon ex vobis,sed Dei donum pertinere, propter illud quod ait Dominus Jesus, Sine
est. Possent enim dicere, Ideo accepimus gratiam , me nihil poleslisfacere (Joan. xv, 5). Et ipse Aposlo-
quia credidimus *; tanquam sibi fidcm tribucntes, lus cum dixissel, Gralia salvi facli eslis per fidem,et
gratiam Deo : propter hoc Apostolus cum dixisset, hoc tton ex vobis, sed Dei donum est; non ex operibus,
per fidem; et hoc, inquit, non ex vobis,sed Dei donttm ne forte quis exiollalur : vidit ulique putare posse ho-
est. Rursus, ne dicerent suis operibus se donum tale roines hoc ita diclum, quasi necessaria non sint opera
meruisse, continuo subjecit, Non exoperibus, ne forte bona credentibus , sed eis fides sola sufficiat; et
1 Editi,dixUcoramreddUuruht; omisso, rursus posse liomines de bonis operibus exlolli, velut
ex Mss.resliluimus. justUim,quod ad ea facienda sibi ipsi suffieiant; mox
2omnes Mss.,cogitarealiquid itaque addidit,
tanquamex nobis met- Ipsius enim sumus figmenlum,creali in Chrislo Jesu
ipsis; ormsso, a nobis.
3 Am.Er.etplures Mss.,uttantusdoctorGentium in operibusbonis,qum prceparavitDeus, uf in illis am-
etc. iqnora- 1I.ov.,sed. Am.Er. et Mss.,et.
verit,
* sic Ms&.Editi,credtmus. *Am.F.r.et tiures Mss.,meritum.
 893 LIBER UNUS. 894
bulemus(Ephes. n, 8-10). Quid cst hoe, quod cum Non enim, quia dixit, Deus est enim qui operatur in
Dei gratiam commendans dixisset, non ex operibus, vobisei velle et operari, pro bona voluntate, ideo libe-
ne forle quis exlollatur; cur hoc dixerit rationem red- rura arbitrium abstulisse putandus est. Quod si ita
dens, lpsius enim sumus, inquit, figmenlum,creati in esset, non superius dixisset, Cmn timore et tremore
Christo Jesu in operibus bonis ? Quomodoergo, non vestram ipsorum salutem operamini (Philipp. n, 13 ,
ex operibus, ne forte quis exlollatur? Sed audi, et in- 12). Quando enim jubetur ut operentur, liberum eo-
;1 tellige , non ex operibusdictum, tanquam tuis ex le rum convenitur arbilrium : sed ideo cnm limore et
ipso libi existentibus, sed tanquam bis in quibus le tremore; ne sibi tribuendo quod bene operantur, de
Deus linxit, id est formavitet creavit. Hoc enim ait, bonis tanquam suis extollantur operibus. Tanquam
Jpsius suinus figmentum,creali in ChrisloJesu in ope- ergo interrogaretur Apostolus, et dicerelur ei, Quare
ribus bonis; non illa creatione qua homines facti su- dixisli, Cum timoreet tremore? horum verborum ra-
mus, sed ea de qua ille dicebat, qui utique jam homo tionem reddidit dicens, Deus est enim qtti operatur in
erat, Cor mundum crea in me, Deus (Psal. t, 12); et vobis. Si enim timetis et iremiiis, non extollimini tan-
de qua dicit Apostolus, Si qua igitur in Chrislonova quam de vestris operibus bonis, quia Deus est qui
creatura, vetera transierunl; eccefacla sunl nova : omnia operalur in vobis.
aulem ex Deo (II Cor. v, 17, 18). Fingimur ergo, id CAPUT X. — 22. Iiaque, fralres, debelis qui-
est formamur et creamur in operibtts bonis, qum,non . dem per liberum arbitrium non faccre mala, ct
prseparavirnus nos, sed prceparavil Deus, ut in illis facerc bona; hoc cnim nobis lex Dei proccipit
ambulemus.Itaque, charissimi *, si vila bona noslra in Libris janctis, sive vcteribtis, sive novis : sed
nihil aliud est quam Dei gratia, sine dubio et vita legamus et adjuvanie Domino intelligamus Apo-
aelerna, quse bonae vitac redditur, Dei gralia est: et sioltim diccnlem, Quia nonjustificabitur ex lege omnis
ipsa enim gratis datur , quia graiis dala est illa cur caro coram itlo : per legemenim cognitiopeccati(Rom.
datur. Scd illa cui datur, lanliimmodo gratia est : rn, 20). Cognitiodixil; non, Consumptio. Quando au-
hsec aulcm quse illi datur, quoniam prsemium ejus tem cognoscit homo peccatum, si non adjuvat gratia
est, gralia est pro gralia, tanqtiam merces pro justilia; ul cognilum caveatur, sine dubio lex iram operalur.
ut verum sit, quontam verum est, quia reddet unictii- Quod.alio loco ipse Apostolusdicit, ipsius enim verba
que Deus secundum opera ejus. sunt: Lex iram operatur. Hoc autem dixit, quia ira
CAPUTIX.—2I.Ulrum aulemlegerimus iriLibris Dei major esl in prcevaricaiore, qui per legem co-
sanctis, gratiam pro gralia, forsilan quaeritis. Sed gnoscit peccalum, et tamen facit: talis quippe homo
habetis Evangelium secundum Joanncm tanla luce praevaricator est legis, sicut et in alio loco dicit,
clarissimum, ubi Joannes Baptisla de DoniinoCbrislo Ubi enim lex non est, nec prmvarkatio est (Id.
dicit, iVosaulem ex pleniludineejus accepimus,el gra- IV, 15). Propler hoc et alibi ait, Ut serviamus in
tiam pro gratia (Joan. l, 16). Ex ejus ilaque plenilu- novilate spirilus, et non in vetustatelitterm : legem
dine accepimuspro modtilo noslro tanquam particulas volens intelligi litterse vetustatem, novitatem vero
noslras ut bene vivamus, skut Deus parlilus est men- spiritus quid, nisi gratiam? Et ne putaretur accusasse
suram fidei (Rom. xri, 3); quia unusquisqueproprium legem vel reprehendisse; continuo sibi opposuit
donum habet a Deo, alitts sic, alius aulem sic (I Cor. quseslionem, et ait, Quid ergo dicemus? Lex peccalum
vn, 7); et ipsa esi gralia : sed insnper accipiemus ct est ? Absit.Deinde subjunxit, Sed peccatumnon cognovi,
gratiam pro gratia, quando nobis vita selerna redde- nisi per legetn : hoc est quod dixerat, Per legem co-
tur, dc qua dixit Apostolus, Gralia aulem Dei vila gnitiopeccali. Nam concupiscentiam,inquit, nesciebam,
tcterna in Chrislo Jesu Domino noslro : cum prius nisi lex diceret, Non concupisces.Oecasioneautem ac-
dixisset, Stipendium peccaii, mors. Merilo enim sti- ceptct, peccalum per mandatum operalum est in me
penditim, quia militisc diabolicse mors selerna lan- omnem concupiscentiam : sine lege enim peccalum
quam debitum reddilur. Ubi cum posset dicere, et mortuumest'. Ego autem aliquando vivebamsine lege:
recle dicere, Stipendium autem juslitise vita sclerna; advenienteauiem mandato, peccalumrevixit, ego aulem
maluit dicere, Gratia autem Dei, vila celerna: ut hinc mortttusstim, el inventumest mihi mandatum quod erat
iniclligeremus, non pro meritis noslris Detimnos ad in vilam, hoc esse in mortem; peccalumenim occasione
aHcrnara vitam, sed pro sua miseralione perducere. accepta per tnandalum fefellit me, et per illud occidit.
De quo in Psalmo dicit homo ejus animac suae : Qui ltaque lex quidemsancta, et mandalum sanctum, et ju-
coronat le in miseralioneet misericordia (Psal. cn, 4). slum, et bonutn. Quod ergo bonumest, mihi factutnest
Nuroquid non corona honis operibtts reddiiur?Sed mors? Absil. Sed peccatumut appareat peccatum, per
quia ipsa bona opera ille in bonis operatur % de quo bonum mihi operaium est mortem, ut fiat supra modum.
dictum est, Deusest emm qui operalur in vobis el velle pcccatoraut peccalum* per mandalum (Id. vu, 6-18).
el operari, pro bona volunlale; ideo dixit Psalmus , Et ad Galalas dicit : Scienlesautem quoniam tionju-
Coronalte in miseralione el misericordia : qttia ejus stificatur homo ex operibus tegis nisi per fidem Jesu
rniseralionebona operamur, quibus corona reddilur. 1 Editi, morluumerat. Mss. mortuumest. Graeceest
' Lov.,ilaqtte,fratres charissimi. Abest, necra.
fratres, a Mss. » Am.et Er., supra modumpeccalum.Lov.,
et ab edilisAni.Er. dum Mss. supra mo-
peccans
* vaticaniqualuorMss.et antiquissinmsCorbeiensis, in aut peccatum ; peccatum. vero,sttpramodumpeccator
nobisoperatur. paucis exceptis, qui particulam, aut,
prsetereunt.
895 DE GRATIA ET LIBERO ARBITIUO,S. AUGUSTINT 890
CArisfi, et nos in ChristoJesu credidimus, ut juslifice- sua non cssct lex ipsa, scd Dei : nisi, quia suam
mur ex fide Christi, et non ex operibuslegis, quoniam dixil juslitiam, quamvis ex Iege esset, quia sua vo-
ex operibus legis non justificabitur omnis caro (Ga- lunlate legem se posse putabat' implere sine adjuto-
tat.n, 16). rio gratiacquasest per fidemChristi ? Ideo cum dixis-
CAPUTXI. — 23. Quid est crgo quod vanissimi set, non habensmeamjustitiam qumex lege est; secu-
homines ct perversissimi Pelagiani legem dicunt essc tus adjunxit, sed eam qumesl per fidem Chrisli, qum
Dei gratiam, qua juvamur ad non peccandum? Quid estex Deo. Hanc ignorabant, de quibus ait, ignoranles
est miseri quod dicunt, qui sine ulla dubitationetanto Dei justitiam , id cst, quse est ex Deo (hanc enim dat
Apostolo contradicunl? llle dicit peccatum vires ad- non littcra occidcns, sed vivificansspirilus); et suam
versus hominem accepisse per legem, et eum per volentesconsiituere,quam dixit ipse ex lege justitiam,
mandalum, quamvis sanctum et juslum et bonum, cum diccret, non habensmeam justitiam qumex lege
tamen occidcre, et per bonum operari ei mortem, de est: juslitim Dei non sunt subjecli,hoc est, gratiae Dei
qua non liberaretur, nisi vivificaret spiritus eura, non stint subjecii. Sub lege enim erant, non sub gra-
quem littera occiderat sicut alio loco dicit, Littera oc- tia; et ideo eis dominabalur peccatum, a quo non fit
cidit, spirilus autem vivificat(HCor. ni, 6) : et isli in- homo liber lege, sed graiia. Propler quod alibi dicit,
dociles contra lucem Dei cseci, et conlra vocemDei Peccalum enim vobisnon dominabilur; non enim esiis
surdi, occidentem litteram vivificare dicunt, et vivi- sub lege , sed sub graiia (Rom. vi, 14) : non quia lex
ficanli spirilui contradicunt. Ergo , fratres, ut ipsius mala est; sed quia sub illa sunl quos reos facit jn-
polius Apostoli verbis vos moneam, debitoressumus bendo, non adjuvando. Gratia quippe adjuvat ut legis
non carni, ul secundumcarnem vivamus. Si enim se- quisquc sil faclor, sine qua gratia sub tege posiltts
cundumcarnemvixerilis, moriemini: si autem spiritu tanlummodo erit legis auditor. Talibus itaque dicii,
acliones carnis mortificaveritis,vivetis. Hsecdixi, ut Qui in lege juslificamini, a gralia excidislis (Ga-
apostolicis verbis liberum arbitrium vestrum a malo lat.y, 4).
delerrerem, et exhortarer ab bonum : nec tanien CAPUTXIII.—25. Quis ila sit surdus adversusapo-
ideo debetis in homine, hoc cst, in vobis ipsis, non in slolicas voces, quis ita desipiai, imo insaniat nesciens
Domino gloriari, quando non secundum carnera vi- quid loquatur, ut audeat dicere, legem esse gratiam,
vilis, sed spirilu actiones carnis mortificatis. Ut enim cum clamet qui sciebat quid loquerelur, Qui in lege
non se extollerent quibus ista dicebat, existimanles justificamini,a gralia excidisiis? Si autem lex non est
se suo spiritu tanla haec bona opera facere posse, graiia, quia ut ipsa lex fiat, non potest lex adjuvare,
non Dei; propterea cum dixisset, Si autem spiritu sed gratia; numquid natura erit gratia? Namethoc
mctionescarnis morlificaveritis,vivelis, conlinuo sub- Pelagiani ausi sunt dicerc, gratiam essc naturam, in
jecit, Quolquotenim spirilu Dei aguntur, hi filii sunl qua sic creati sumus, ut habeamus mentera rationa-
Dei (Rom. vm, 12-14). Quaudoergo spiritu actiones lem, qua intelligere vatcamus, facti ad imaginemDei,
carnis morlificalisut vivalis, illum glorificale, illum ut dominemur piscibus maris, et volucribus cceli, ct
laudaie, illi gralias agite, cujus spirilu agimini ut ista omnibus pecoribus quse repunt super terram. Sed
valeatis, ut vos filios Dei esse roonstretis. Quotquot non hseccst gralia, quam comroendat Apostotus per
enim spiritu Dei aguntur, hi filii sunt Dei. fidem Jesu Ctirisli. Hanc enim naturam etiam cum
CAPUT XII. — 24. Quotquot ergo adjuncto solo impiis et infidelibuscerlum est nobis esse commu-
adjutorio Iegis, sine adjutoriogralise, confidenles in nem : gralia vero per fidem Jesu Christi eorum lan-
virtute sua, suo spiritu aguntur, non sunt filii Dei. lummodoest, quorum est ipsa fides. JVonenimomnium
Tales sunt de quibus idem dicit apostolus, quodigno- est fides(II Thcss. m, 2). Denique sicut cis qui volen-
rantes Deijusliliam, et suamvolenlesconsliluere,jusii- les in lcge juslificari, a gratia exciderunt, verissime
tim Dei non sunt subjecti (ld. x, 3). De Judscishoc dicit, Si ex tegejuslilia, ergo Christusgratis mortuus
dixit, qui de se prscsumentesgratiam repcllebant, et esl (Galat. n, 21): sic et his qui graiiam qtiam com-
in Cbrislum propterea non credebant. Suam vero rocndatct percipil fides Christi, putanl esse naturam,
justiliam dicit eos volenles constiluere, quacjustilia verissime dicitur, Si ex natura justitia, ergo Chrislus
est ex lege; non quia lex ab ipsis est constituta, sed gratis morluus est. Jam hic enim erat lex, et non ju-
in legc quae ex Deoest, suam justitiam constituerant, slificabat; jaro liic crat et nalura, et non justificabat:
quando eamdem legem suis viribus se implere posse ideo Christus non'gralis mortuus est, ut el lex per
credebant: ignorantes Dei justitiam, non qua justilia illum implerelur, qui dixit, Non veni solvere legem,
Deus justus est, sed qusejuslitia est homini cx Deo. sed implere(Maith. v, 17) : et natura per Adam per-
Et ut sciaiis hanc illum eorum dixisse jusliiiam, quae dita, per illum repararetur, qui dixii venisse sequm-
est ex lege; hanc autem Dei, quschoroiniest ex Deo: rere et salvare quod perierut (Id. xvm, 11, et Luc.
audile quid alio loco dicat, cum de Ciirislo loquere- xix, 10); in quem venturum anliqui etiam patres cre-
lur. Propler qaemomnia, inquit, nonsolumdetrimenta diderant *, qui diligebanl Deum.
essecredidi, verumet stercora existimaviesse, ut Chri- 26. Dicunt elinm gratiam Dci, qusc data est per
slum lucrifaciam, et inveniarin illo hon habensmeam fidemJcsu Christi, qusc nequc lex est neque natura,
justitiam qum ex lege esl, sed eam qttmest per fidem
Christi, qumest ex Deo (Philipp. m, 8). Quid est au- 1 SicMss.Editi,ptttabant.
tem, nonhabensmeamjustitiam quw ex lege est; cum » sicMSS.
Editivero, crejiidenmt.
 897 LIBER UNUS. 898
ad hoc tanmm valere, ut peccata praeterita dimittan- in quem non crediderunt(Rom. x, 14)? Ergo spiritus
tur, non ut futura vilentur, vel repugnanlia superen- gratise facit ut habeamus fidem, ut per fidem impe-
tur. Sed si hoc verum esset, utique in oralione domi- tremus orando, ut possimus facere quae jubemur.
nica , cum dixissemus , Dimilte nobis dtbita noslra, Ideo ipse Apostolusassidue legi praeponitfidem: quo-
sicut et nos dimittimus debitoribusnostris; non adde- niam quod lex jubet, facere non valemus, nisi per fi-
remus, el ne nos in (erasin tenlationem(Matth. vi, 12, dem rogando impetremus, ut facere valeamus.
15). Illud enim dicimus ut peccata dimiltantur; hoc 29. Nam si fides liberi est tantummodo arbilrii,
aulem ut caveanlur, sive vincantur : quod a Palre qui nec datur a Deo, propter quid pro eis qui nolunt cre-
in coelisest, nulla ratione peteremus, si virlule vo- dere, oramus ut credant? Quod prorsus faceremus
luntatis humanse hoc possemus efficere. Commoneo inaniler, nisi rectissime crederemus, etiam perversas
autcm Charitatem vestram, et multum exhortor, ut el fideicontrarias voluntates omnipotentem Detim ad
heati Cypriani librum quem scripsil de Oralione Do- credendum posse converlere. Liberum quidem homi-
minica , diligcnter legatis; et quanlum vos Dominus nis arbitrium pulsalur, ubi dicitur: Hodie si vocem
adjuverit, intelligatis, memoriaequemandetis. lbi vi- ejus audierilis, nolile obdttrarecordaveslra (Psal. xciv,
debitis quemadmodum sic alloquatur liberum arbi- 8). Sed nisi posset Deusetiam duritiaro cordis aufer-
trium eorum, quos conscriptione sui sermonis sedifi- re, non diceret per prophctam : Auferam ab eis cor
cat, ut ostendat lamen ea quseimplendajubentur' in lapideum, et daboeis cor carneum. Quod de novo Te-
lege, in oraiione esse poscenda. Quod ulique vanis- stamenlo fttisse praediclum,satis Apostolus ostendit,
simc fieret, si ad illa agenda sine divino adjulorio ubi ail : Epistola nostra vos estis, scripta non atra-
voluntas bumana sufficeret. mento, sed spirilu Dei vivi; non in labulis lapideis, sed
CAPUTXIV. — 27. Sed cum fuerint convicti, non in tabuliscordis carnalibus (II Cor. m, 2). Quod non
defensores, sed inflatoreset prsecipilatores liberi ar- ideo diclum putemus, ut carnaliter vivant qui debent
bilrii, quia neque scientia divinseiegis, neque nalura, spirilualiter vivere : sed, quia lapis sine sensu est,
neque sola remissio peccatorum est illa gratia, quse cui comparatum est cor durum, cui nisi carni sen-
per Jesum Christum Dominum nostrum dalur, sed lienli cor inlelligens debuil comparari?Sicenim hoc
ipsa facit ut lex impleatur, ut natura liberelur, nc dicilur per Ezechielem prophetam : El dabo eis, in-
peccatum dominetur : cum ergo in his convicli fue- quit, cor aliud, el spiritum novumdabo eis ; et rrcttgft
rint, ad hoc se converlunt, ut quocumquc modo co- cor lapideumde carne eorum, et dabo eis cor caatw&illll
nentur osiendere gratiam Deisecundumroerita noslra ut in prmceplismeis ambulent, el juslificationftiMeati—
dari. Dicuntenim : < Etsi non datur secundumnierita observent,el facianl eas : et erunl mihiin popUt^i ,'ft
bonorum operum, quia per ipsam bene operamur; egoero eis in Deum, dicit Dominus(Ezech. xi, iSJS/)^...'-'
taraen secundum mcrila bonsevoluntalis datur: quia Numquid ergo possumus nisi absurdissime dS^feyiofc
bona voluntas, > inquiunt, < prsecedit oranlis, quam bonum meritura bonse voluntatis in honiine prsecis*-"'
prsecessitvolunlas credentis, ut sccundum hsecmerita sisse, ut evelleretur l ab eo cor lapideum : quando-
gratia sequalur exaudienlis Dci. > quidera ipsum cor lapideum non significat nisi duris-
28. Jam quidemdc fide, hoc est, de voluntale cre- simam voluntatem et adversus Deum omniuo infle-
dcntis superius dispuiavi (Supra, nn. 16-18), usque xibilem? Ubi enim prsccedit bona voluntas, jam non
adeo eam demonstrans ad gratiaro pertinere, ul Apo- esl ulique cor lapideum.
stolus non diceret, Misericordiam consecutus sum , 50. Nam et alio loco per eumdem prophetam Deus
quia fidelis eram; sed diceret, Miserkordiam conse- manifestissime oslendit, non propler eorum aliqua
cutus sum, ul fidelis essem(I Cor. vu , 25). Sunt ct bona merila, sed propler nomen suum isla facere,
alia lestiraonia, in quibus esl quod ail, Sapite ad lem- ubi ait: Ego facio*, domus Israel: sed propter nomen
perantiam, sicut nnkuique Deus partilus esl mensuram meumsanclum qttod profanaslisin gentibus,quo inlra-
fidei (Rom. xn, 3). El quod jam comroemoravi: Gra- siis illuc: et sanctificabonomen meum tnagnum quod
tia salvi facti eslis per fidem, et hoc non ex vobis, sed profanalum est in gentibus, quod profanastis in tnedio
Dei donumest (Ephes. n, 8). Et illud quod scripsit ad eorum; et scient genles quia ego sum Dominus, dkit
Ephesios : Pax [ralribus el charilas cum fide q Deo Adonai Dominus, cum sanctificalusfuero in vobisanle
Palre et DominoJesu Christo (Id. vi, 23). Et illud, oculoseorum.Et accipiamvos de gentibus, et congre-
ubi ait: Quia vobisdonatum esl pro Christo,non solum gabovos ex omnibusterris, et inducamvos in terram
ul credatis in eum, verum eliatn ul patiamini pro eo veslram: el aspergamvos aqua munda, el mundabimini
(Philipp. i, 29). Utrumque ergo ad Dci gratiam per- ab omnibus immunditiis veslris, et ab omnibus idolis
tinet, et fides credentium , et toleranlia palieulium, vestris, et 3 mundabovos: et dabo vobiscor novum, et
quia utrumque dixit esse donatum. Et illud maxime, spirilum novum dabo in vobis; et auferetur cor tapi-
ubi dicit : Habenles aulem eumdem spirilum fidei deum decarne veslra, et dabovobis cor carneum, et '
(II Cor. IV, 13). Non enim ait, Scientiam fidei; sed,
spirilum fidei: quod propterea dixit, ut intelligere- 1 Editi, avellerelur.AtvaticaniMSS.,
nius, quiafideset non petila conceditur, ut ci petenli namin Ezechielcpraemissum evelleretur: recte;
1 est, et evellam.
alia concedantur. Quomodoenim invocabunt, inquit, Am.Er. et aliquotMss., onproptervos egofacio.
N
3 Hicparticulam, et, adjecimusex Mss., quibus COB*
> Aia.Er. et pleriqueMSS., videntur. scntitgrsecalectioLXX.
«gfl DE GRATIA ET LIBERO ARBITRIO, S. AUGUSTINI 900
Spiritummeum daboin vobis: et facidmut in juslifica- quaejam esse ccepit, augeatur, et tam magna fiat, ut
lionibusmeis ambulelis, et judicia mea observelisel fa- possit implere divina mandata quse voluerit, cum
ciatis (Ezech. xxxvi, 22-27). Quisita sitcsecus, ut non valde perfecteque voluerit. Ad hoc enim valet quod
videat; quis ita lapideus, ut non sentiat, istam gra- scriplum est, Si volueris, servabismandata (Eccli. xv,
tiam, non secundum merila bonae volunialis dari, sec. LXX) : ut homo qui voluerit et non poluerit,
Domino dicente atque testante, Ego facio, domus nonduro se plene velle cognoscat, et oret ut habeat
Israel, sed propler nomenmeumsanclum? Quare cnim tantam voluntatem, quanta sufficit ad implenda man-
dixit, Ego facio, sed propler nomen meuin sanctum; data. Sic quippe adjuvatur, ut faciat quod jubetur.
nisi ne illi putarent propter bona rnerita sua fieri, Tunc enim utile est vellc, cura possumus; et tunc
quod non erubescunt dicere Pelagiani? non solum u.tile est posse, cum volumus : nam quid prodest, si
autem bona merita eorum nulla, vcrum eliam mala quod non possumus volumus, aut quod possumus
mcrila prsecessissedemonstrat, diccndo, sed propter nolumus?
nomen meum sanctum, quod profanastis in genlibus, CAPUT XVI. — 32. Magnumaliquid Pelagiani se
Quis non videat horrendum maluiii esse, nomon san- scirepulant, quando dicunt, < Non juberet Deus, quod
ctum Domini profanare? El lainen propler ipsuro no- sciret non posse abhomine fieri. > Quis hoc nesciat?
men meum, inquit, qttod profanastis vos, ego faciam Sed ideo jubet aliqua quse non possumus, ut noveri-
vos bonos, non propter vos : et sanctificabo, iuquit, mus quid ab illo petere debeamus. Ipsa est enim
nomenmeum magnum, quod profanatum est in genli- fides, quae orando impetrat quod lex iroperat. Deni-
oii»,quod profanaslis in medioeorum. Sanctificare se que ipse qui dixit, Si volueris, conservabismandata;
dicit nomen suum , quod superius dixerat sanctum. in eodem libro Ecclesiasticoaliquanto post dicit, Quis
Hoc esl ergo quod oramus in oralione dominica, di- dabit in ore meo custodiam,et super labia mea siynacu-
cenles, Sanctificetur nomen luum (Mallh. vi, 9): ut lum astulum, ne forte cadam ab eo, el lingua meu per-
sauctificelur in hominibus ', quod per seipsum sine dat me (Id. xxn, 33 ) ? Jara certe mandala accepe-
dubio semper est sanclum. Denique sequitur : Et rat: Cohibelinguam luam a malo, el labia lua ne lo-
seientomnesgentesquia ego sum Dominus, dicit Ado- quantur dolum ( Psal. xxxm, 14 ). Cum ergo vcrum
nai Dominus, cum sanctificalus fuero in vobis.Cum sitquod dixit, Si volueris, conservabismandata : quare
ergo ipse semper sit sanctus, sanciificalur lamcn in quserit in ore suo dari custodiam ; similis ei qui di-
eis quibus largitur graliam tuam , auferendo ab eis cit in Psalmo, Pone, Domine,cuslodiamori meo(Psal.
cor lapideum, per quod nomen Domini profanave- CXL,3 ) ? Quare non ei sufficit mandatum Dei et vo-
runt. lunlas sua; quandoquidem si voluerit, conservabit
CAPUT XV.—31.Neautempulelur,nihilibifacere mandata ? Quam multa Dei raandata sunt contra su-
ipsos homines per liberum arbitrium, ideo in psalmo perbiam: jam novit ea ; si voluerit, conservabit ea.
dicitur, Nolile obdurarecorda vestra. Et per ipsum Quare ergo paulo post dicit, Domine Pater et Deus
Ezechielem, Projkile a vobisomnesimpielatesveslras, vitmmem, elationem oculorum ne dederis mihi ? Jam
quas impieegistisin me, et (acile vobiscor novumelspi- dixerat ei Iex, Non concupisces( Exod. xx, 17 ) : ve-
rilum novum, et facite omnia mandata mea. Ulquidmo- lit ergo, et faciat qttod jubelur ; quoniam si voluerit,
riemini, domus lsrael, dicit Dominus? quia noto mor- conservabit mandata. Quare sequitur et dicit, Con-
tem morienlis, dicit Adonai Dominus, et convertiminis cupiscenliamaverte a me? Conlra luxuriam Deusquam
et vivelis(Ezech. xvni, 31, 32). Mcininerimuseum di- roulla roaudavit : faciatea ; quia si voluerit, conser-
cere, et convertiminiet vivelis;cui dicilur, Conuerfenos, vabitraandata. Quid cstquod clamat ad Deum, Ven-
Deus (Psal. LXXIX, 4, et LXXXV, 5). Meminerimus tris appelilio el concubilus ne apprehendat me ( Eccli.
eum dicere, Projkite a vobisomnes impielalesveslras; xxni, 4-6 ) ? Si haocei praesenli ' diceremus, rectissi-
cura ipsejustificet impium(Rom.iv, 5). Merainerimus me nobis responderet et diceret : Ex isia oratione
ipsum dicere, Faciie vobis cor novumel spiritum no- mea, qua haeca Deopeto, intelligite quomodo dixe-
vum; qui dicit, Dabo vobis cor novum, et spirilum rim, Si volueris, conservabis tnandata. Certum est
novumdabo in vobis. Quomodo crgo qui dicit, Facile eniro nos mandata servare, si voluraus : sed quia
vobis; hoc dicit, Dabovobis? Quare jubet, si ipse da- prseparattir voluntas a Domino, ab illo pelenduin cst
lurus est? Quare dat, si boino facturus est; nisi quia ut tanlum velimus, quantum sufficitut volendo facia-
dat quodjubet, cum adjuvat utfaciat cui jubet? Sem- mus. Cerlum est nos velle , cum volumus : sed ille
per est autem in nobis voltintas libera, sed non facit ut velimus bonum, de quo dictum est, quod
semper est bona. Aut enim a justiiia libera est, pauloanteposui, PrmparaturvoluntasaDomino (Prov.
quando servit peccalo, et tunc est mala: aut a pec- VIII,sec. LXX); de quo dictum esl, A Domino gres-
cato libera est, quando servit justiticc, et tunc est sus hominisdirigeniur, el viam ejus volel (Psal. xxxvi,
bona. Gratia vero Dei semper est bona , et per lianc 23); de quo diclum est, Deusest qui operaturin vobis
fil ut sit homo bonaevoluntatis, qui prius fuit volun- et velle(Pliilipp. n, 13). Certum est nos facere, cum
tatis malae.Per hanc eliam fit ut ipsa bona voluntas, facimus : sed ille facit ut faciamus, prsebendo vires
1 AniiquioresMss.praetercunt,in hominibtts.
a sic MSS.Vaticaniet Gallicani.At 1 Am.Er. et pleriqueMss.: Sihmc (vel, hoc)eiin pra-
editi, sed converti-
imm. scnii. AliiquidamMSS. , si hmcei in prmsentvt
901 LIBER
efficacissiinas voluntali, qui dixit, Faciam utinjusli-
ficationibus meis ambutelis, et judicia mea observelis
et faciatis. Cum dicil, faciam ut faciatis : quid aliud
dicit, nisi, auferam a vobis cor lapideum, undc non
faciebatis; et dabo vobiscor carneum, unde faciatis ?
Et hoc quridest, nisi, Aufcramcor durum, unde non
faciebatis;"et dabo cor obediens, unde faciatis ? Ille
facit ut faciamus, cui dicit homo, Pone, Domine, cu-
stodiam ori meo. IIoc cst enim dicere, Fac ut ponani
custodiamori meo : quodbenelicium Dei jam fuerat
consecutus, qui dixit, Posui ori meocustodiam(Psal.
xxxvni, 2).
CAPUT XVII. — 33. Qui ergo vult facere Deiman-
datum el non polest, jam quidem liabet voluniatem
honam, sed adluic parvam et invalidam : polcrit au-
tem, cum magnam habuerit et robustam. Quando
enim martyres magna illa mandata fecerunt, magna
ulique voluntaie, hoc esi, magna charitate fccerunt:
de qua charilate ipse Dominus ait, Majoremhac cha-
ritalem nemohabel, quam ut animam suam ponal l pro
amicis suis(Joan. xv, 13 ). Unde et Aposlolus dicit,
Qui eitim diligitproximum, legemimplevit : nam, Non
adntterctbis, Non Iwmicidium facies, Non furaberis,
Non concupisces, et si quod est alind mandaluin, in
hoc sermone recapilulalur , Diligcs proximum tuum
tanquamte ipsnm. Dilectio proximi malum non opcra-
tur : pleniludo ergo legis, dileclio( Rom. xui, 8-10 ).
lpsara chariiatem aposlolus Pelrus nondum Iiahuit,
quandotimore Dominuii) ter ncgavit (Matilt. xxvi,
69-75). Tiniorenini noneslin charilale, sicut ait Joan-
nesevangelista in Epislola sua;se<( perfecta charilas
foras miltil timorem(Uoan. iv, 18). El lamen quam-
vis parva el inipcrfecla, non deerat, qtiando diccbat
Domino, Animainmeaiitprote ponam(Joan. XIII, 37):
putabat eniin se posse, quod se velle scntiebat. Et
quis istam etsi parvam dare cceperal charilatem, nisi
ille qui praeparat voluniatem, el cooperando perficit,
quod operando incipit ? Quoniam ipsc ut velimus
operatur incipieus, qui volentibus cooperatur perfi-
ciens. Propler quod ait Apostolus : Certus sum quo-
niam qui operalur in vobis opus bonum, perficielusque
in diemChristiJesu s (Philipp.t, G). Ut ergo vclimus,
sine nobis operatur; cum attiem volumus, et sic vo-
Iumus ul faciamus, nobiscum cooperatur : lamen sine
illo vel operante ut veliraus , vel coopcrantc cum vo-
lumus, ad bona pietalis opera nihil valemus. De ope-
ranteillo ut veliinus , dictum cst: Deus est enim qui
operatur in vobis el velle. De coopcranle autem cum
jam volumus et volendo facimus : Scintus, inquit,
quoniam diligenlibusDeum omnia cooperaturin bonum
(Rom. vui, 28). Quid esl, omnia, nisi ct ipsas lcrribi-
les ssevasquepassiones? Sarcina quippe illa Clnisti,
quae infirroitali gravis est, levis efficitur charitati.
Talibus cnim Dominusdixil esse suam sarcinam le-
vem ( Matth. xi, 30 ), qualis Petrus fuit quando
passus est pro Christo, non qualis fuit quando nega-
vil Christum.
1 omissaest.
• Editi, ponatquis.Abest,quis, a manuscnptis.
CorbeiensisMs.,perfickt usquein finem. ut ergo, etc.
UNUS. 902
31.1stam charitatem, id est divino amore arden-
tissimam voluntatem commendans Aposlblus, dicit:
Quis nos separabil a charitate Chrisii? tributatio ? an
angustia? an perscculio? an fames? an nudilas ? an
perkutum ? an gladius ? Sicut scriplum est, Quoniam
propler teinortificamur lotadie, depululi sumus velut
oves occisionis.Scdin his oinnibussupervincimusper
eum qui dilexitnos. Certussum enim quia neque tnors,
ncque vita , tteque angeli, neque principatus, neque
prmsenlia, neqtte fulura, neque alliludo, nequepro-
fundum,nequecrealura alia poterit nos separare a cha-
rilale Dei, qum esl in Chrislo Jesu Domino nostro
(Rom. VIII,35-39). Et alio loco dicit: Adhuc super-
cminentioremviam vobis demonstro. Si linguis homi-
riuinloquaret angelorum,charitatemautemnonhabeam,
faclussum mratnentumsonans, aul cymbalumlinniens.
El si Itabueroproplieliant,el si scieroomnia sacramen-
la, el si habuero omnemfidem, itu ut monles transfe-
ram, cliaritalein autem non habeam, nihil sum. Et si
dislribueroomnia mea pauperibus, et si tradidero cor-
pusmeitm ut ardeam, charitalem autem non habeam,
ttiltilmilti prodest. Chtirilas magnanhna est, benigna
esl: charitasnonmmutatur, non agit perperam, non
inflatur, non dehoneslalur, non qumrit qumsua sunt,
non irritulur, non cogitat maluin , non gaudet super
iniqttitate, congaudct autetn vcritali; omnia tolerat,
omnia creclit, omnia sperat, omnia sttffert; charitas
nttiiquctmcadit.Et paulo post: Manet, inqiiil, fides,
spes, charilas , tria Itmc; major autem horum chari-
tcts: scctaminicharilatem(1 Cor. xn, '31-xiv, 1). licm
dicit ad Galatas : Vosenim in libertatem vocali cslis,
fralres ; lanlum ne tibertalem in occasionemccirnisde-
tis, sed per charitalem serviteinvicem. Omnisenim lex
in uno sermoneimpletnr, in eo quod diliges proximum
luum lanquatn le ipsum (Galat. v, 13, 14). IIoc est
quod ad Romanos ait, Qui diligit alterum, legem im-
plevil ( Rom. xm, 8). Ilem dicit ad Colossenses:
Super omnia autem hmc charitalem, qum esl vinculum
perfectionis(Coloss.ni, 14 ). EtadTiinoiheum, Finis,
inquit, prwcepli est charilas: et adjungcns qualis
charilas, decorde, inqttil, puro, el conscienlia bona, et
fide twn ficta (I Tim. i, 5 ). Ad Corinlhios aiilem
cum l dicit, Oinitiavestra cttm charitale fiant (I Cor.
xvi, 14) ; saiis ostendii, eliam ipsas correptiones,
quas aspcras et atnaras senliunt qui corripiuntnr ,
cum charitate esse faciendas. Undealibi cum dixissci,
Corripiteinquietos, consoluminipusillanintes, suscipi-
te inftrmos : palientes eslole ad omnes; moxadjunxit,
Videlene quis malum pro malo alicui reddal (1 Thess.
v, 14 , 15 ). Ergo et quando corripiunlur inquicti,
non malum pro malo, sed potius bonum reddilur.
Ilsecautem omnia quse nisi charitas operatur ?
35. Et apostolus Petrus: Anle omnia, inquit, mu-
fiiam inler vos charitatem perpeluams habenles, quia
charilascooperitmullitudinempeccatorum (I Petr. iv, 8).
Dicil ettam apostolus Jacobus : Si tamen legemperfi-
1 Particula,cum, a Lovaniensibuset a noinullis Mis.
» Editiet aliquotMss.,perpeluo.MeliorisnotieMss.,per-?
petuam.
905 DE GRATIA ET LIBERO ARBlTRlO, S. AUGUSTINI 904
rifis regalem, secundumScripiuras, Diliges proximum dileciioex Deo est; nisi quia praceplo admonitumest
tuum tanquam le ipsum, bene facilis (Jacobi n, 8 ). liberum arbilrium, ut quaereretDci donum? Quodqui-
Itcm Joannes apostolus : Qui diligit, inquit, [ralrem dem sine suo fruclu prorsus admoneretur, nisi prius
suum, in luminemanet (I Joan. n, 10). Et alio toco: acciperet aliquid dilectionis, ut addi sibi quaereretunde
Qui nonest justus, non est ex Deo, el qui non diligit quodjubebalur impleret. Cum dicitur, Diligamusinvi-
fratrem suum : quia hmcest annuntiatio quam audivi- cem, lex est: cum dicitur, quia dilectioex Deo esl, gra-
tnus ub initio, ut diligamus invicem. Itemqtie alibi: tia est. Sapienlia quippc Dei legemet miserkordiamin
Hoc est, inquit, mandalum illius, ut credamus notnini lingua portat (Prov. m, 16, sec. LXX). Unde scriplum
FiliiejusJesuChristi, et diligamus invicem( Id. m, esl in Psalmo : Eienim benedklionemdabit qui legem
10, 23 ). Et iterum : Hoc, inquit, mandatum habe- dedil (Psal. LXXXIII, 8).
musab ipso, ul qui diligil Deum, diligat el fratrcm 38. Nemo ergo vos fallat, fratres mei: quia nos non
suum (Id. IV,21). Et paulo post.: In hoc, inquit, co- diligeremus Deum.nisi nos prior ipse diligerel. Idem
gnoscimus, quiadiligimusfilios Dei, cum Deum diligi- Joannes apertissime hoc ostendit, et dicit, Nos dili-
mus, et prmcepta ejus facimus: Hmc est enim dilectio gamus ', quia ipseprior dilexitnos (I Joan. iv, 19). Gra-
Dei, ul prmceptaejtts servemus,et prmceptaejus gra- lia nos facit legis dilectores, lex vero ipsa sine gratia
via nonsunt( Id. v, 2, 5). Et in Epistola secunda nonnisi prsevaricatores facit. Et quod discipulis suis
scriptura est: JVon quasi prmceplum novum scribam dicil Dominus, Non vos me elegistis, sed ego elegi vos
tibi, sed quod habuimus ub initio, ul diiigamusinvicem (Joan. xv, 16); nihil aliud indicat nobis. Si enim nos
(II Joan. 5 ). prius dileximus, ulhocmerito nos ipse diligeret; prius
illum nos elegimus, ut ab illo eligi mereremur. Sed
36. Dicit etiam ipse Dominus Jestts, in duobus prae-
ipse veritas est, aliud dicit, et huic vanilati liomi-
ceplis dilectionis Dci et dilectionis proximi lolam Lc- num qui
apertissime contradicit : Non vos me elegislis,
gem Prophelasque pendere (Matlh. xxn, 40). De qui- Si
bus duobus pracceptisin Evangelio secundum Marcum inquit. ergo non elegistis, sine dubio nec dilexistis:
est : Et accessit unus de scribis qui audierat quomodo enim eum eligerent, quem non diligerent?
scriptum Sed ego, inquit, uos elegi. Numquid non el ipsi postea
illos perquirenles,et videns quoniamillis benerespondc-
eum, et omnibus bonis hujus saeculipraclu-
rit, inlerrogavileumquod esselprimum omniummanda- elegcrunt
tum. Jesus autem respondil ei : Primum omniumman- Ierunt? Sed quia elecii sunl, elegerunl: non quia ele-
datum est, Audi, Israel, Dominus Deus tuus Deusunus gerunl, elecli sunt. Eligciiliuin hoininum meritum
nullum nisi eos cligentis gralia Dei prjcveniret.
est; et, DiligesDominumDeum tuum ex lotocorde luo, Unde et esset,
el ex lota anima tua, et ex lota menle tua: hoc est pri- apostolus Paultis benedicens Thessalonicen-
mum mandalum. Secundum autem simile illi: Diliges sess ; Vos, inquit, Dominusmulliplicel, et abundare
in charilale in invicemel in omnes(I Thess. in,
proximum luum tanquam leipsum. Majus horum atiud faciatHanc benediciionem dedil ul nos invicem
non est mandalum (Marc. xn, 28-51). Dicit etiam in 12). dilige-
secundum Joannem : Mandatum novum do remus, qui legem dederat ut inviccm diligamus. De-
Evangelio alio loco ad cosdem, quia sine dubio in quibus-
vobis, ut diligatis invicemsicut dilexi vos, ut et vos dili- nique
dam eorum jam erat, quod eis ut esset optaverat:
galis invicem. In hoc cognoscentomnes quia discipuli
tnei esiis, si dikctionem habueritis ad invkem (Joan. Gralias, inquit, agere debemusDeo semper pro vobis,
xin, 34, 35). fratres, skut dignum est, quoniam supercrescitfides
veslra, et abundat charitas uniuscujusqueveslrumin in-
CAPUT XVIII. — 57. Hacc omnia prsecepla dile- vkem (II Thess. i, 3). Hoc dixit, ne forie de lanlo bono
clionis, id est charitalis, qusc lania et lalia sunt, ut quod ex Deo liabebani, tanquam ex se ipsis id liaben-
quidquid se putaverit homo facere bcne, si fiat sine tes extollerentur. Quodergo supercrcscil tidcs vestra,
cliarilate, nullo modo fiat bene; haec ergo prsccepta inquit, et abundat charitas uniuscujusque veslrum in
cbarilatis inaniter darentur hominibus, non habenii- invicein , gratias agere debenms Deo de vobis 3; non
bus libcrum voluntatis arbilrium : sed quia per legem ita vos laudare, tanquam hoc habeatis ex vobis.
dantur et veterem et novam (quamvis in nova venerit 39. Et ad Timotheum dieil : Non enim dedit nobis
gratia quse promitlebatur in vetcre, lex auleni sine Deus spirilum timoris, sed virtutis et charitatiset conli-
gralia liltera esl occidens, in gralia vero spirilus vivi- nenlim(II Tim. i, 7). In quo sane Apostoli testimonio
ficans), unde est in hominibus charilas Dei et proximi, cavere debemus, ne nos arbilremur non accepisse spi-
nisi ex ipso Deo? Nam si non ex Deo, sed ex homini- riluin limoris Dei, quod sine dubio magnum esl Dei
bus, vicerunt Pelagiani: si autem ex Deo, vicimusPe- donum, de quo dicit propbela Isaias : Requiescetsuper
lagianos. Sedeat ergo inler nos judex apostolus Joan- eum spiritus sapknlim et intelleclus, spirilus consiliiet
nes, et dicat nobis : Charissimi, diligamusinvicem. In fortitudinis, spiritus scientimet pietatis, spirilus timoris
his vcrbis Joannis cum se illi extollere cceperint et Domini (Isai. xi, 2, 3). Non quo timore Pelrus Chri-
dicerc, Utquid nobis hoc prsecipitur, nisi quia ex no- stum negavit, sed illius timoris spiritum acccpimus,
bis babemus ul invicem diligamus? sequilur continuo de quo dicil ipse Christus : Eum timete, qtti habel po-
idem Joannes, confundens eos et dicens, quia dilectio
1 in manuscriptisvaticaniset Gallicanis,Kosdiligimus.
ex Deo est (I Joan. iv, 7). Non ilaque ex nobis, sed ex * OmnesKSS., Colossenses.
Deo est. Gur ergo dictum est, Diligamusinvicem,quict 3 Lov.,pro voHs.Aliiediti et Mss.,de vobis.
 '
905 LIBER UNU3. 906
testatemet ammamet corpus perdere in gehennam: ita ptura vobiscum locuta sit evidentissimis testimoniis
dico vobis,hunc timele.Hoe autera dixit, ne i!lo limore verilatis : quse Scriplura divina si diligenter inspicia-
negaremus eura, qtio turbalus est Petrus. Ilunc enim tur, oslendit non solum bonas honiinuro volunlates
auferri voluit a nobis, cum prius dixit: Nolite timere quas ipsc facit ex roalis, et a se factas bonas in actus
eosquicorpusocciduut,et posteauoii kabcnt qtudfuciant bonos et in seternam dirigil vilam, verum etiam illas
(Luc. xii, 5, 4). Hujus limoris non accopimus spiri- quae conservanl (a) sseculi creaturani, ita esse in Dei
tum, sed virlulis et charitatis et continentise. De quo pntesiale, ut eas quo volucril, quando voluerit, faciat
spiritn idem ipse ad Romauos ait : Gwriamur in tri- inclinari, vel ad beneficia quibusdam prsesianda, vel
bulationibus;scienlesquoniamtribulatio palientiamope- ad paenas quibusdam ingereudas, sicut ipse judicat,
ratur, patientia yrobalionem,probalio spem,spes aulem occullissimo quidem jtnlicio, sed sine ulla duhilalione
non confundil: qttia charitus Dei diffusa esl in cordibus justissimo. Nam inveninius aliqua pcccala etiam pce-
nostrisper Spiritum sanclnm, qui datus esl nobis(Rom. nas esse aliorum peccatorum : sicut sunt vasa iroe,
v. 3-5) Non itaque per nos, sed per Spirimm sanctuni qusc pcrfecta dicit Apostolus in perdilionem (Rom. ix,
qui datus est nobis, ipsa charitale lit, qtiam Dei do- 22) : sictit est induratio Pbaraonis, cujus et causa di-
niini esse ruanifi-siat, ul tribtilatio non auferat, sed citur, ad ostendendam in iilo virtuleni Dei (Exod. vn,
polins operelur patieuliaro. Ad Epbesios eliam, pax, 3, et x, 1): sicut esi fuga Israelilarum a facie hostium
inquil, (ratribts el chctritascum fide. Majna bona : sed de civilate Gai; in animo cniin faclus est timor ut fu-
dicai uude? a Deo, inquit, Pntre et DominoJesu Chri- gerent, el.boc factum est ut vindicareiur pcccalum er
sio (Ephes. vi, 23). Ergo hsec magna bona, nnn sunt modo, quo fueral vindicandum : unde dicit Dominus
nisi Dei dona. ad Jesum Navc, Non polerunl fiiii lsrael subsislereanle
CAPUTXIX — 40. Sed non est mirum, si lux lu- faciem1 inimicorumsuorum (Josue vn , 4, 12). Quid
cet in tenebris. et leuebra; eani non compn liendiint est, Non poleruni subsistere?Quare non subsistebant
(Joan i, 5). In Jo.uiiie lux dicit, Ecce qualem dileciio- per libcrtini arbitriuiii, scd per timoreni turbata vo-
nem dedit nobis Paler, ul filii Dei vocemur et simus luntatc fugieliant; nisi qttia Deus dominatur et volun-
(I Joan. iu, 1). Et in Pelagianis tenebrae dicunl, Di- latibtis hominuni, et quos vult in formidinem conver-
leclio nobis ex nobis est. Quam si veram, id est, chri- litiralus? Numquid n<m liostes Lraelitarum adversus
stianam diledinncm haberent, scirenl el unde habe- populum Dei, queiii ducebal Jesus Nave, stia volun-
reni; sicul sciebat Apostolus, qui dicebat, JVos«ufem taie pugnarunt? El lanien dicil Scriplura, quia per Do-
non spiriium hujus mundi accepimtts, sed spirilutn qui minum fttctumesl confor{aricor eorum, ul obviamirent
ex Deo est, uf sciumus qum a Deo donaia sunl twbis ad bellum adlsrael, ul exierminarenlur(Id. xi, 20).
(1Cor. ii, 12). Joanues dicii, Deusdilesiioest (I Joan. Nuniquid non sua volunlaie homo improbus filius Ge-
iv, 16). Et Pel giani etiam ipsiim Deum uon ex Deo, mini malediccbat regi David ? Et tamen quid ait Da-
sed ex semeii, sis liabt-rese dicuut: et cttm scientiam vid, plenus vcra et alta et pia sapienlia*? quid ait illi
legis ex Deonobis esse f ileanliir, charilatem ex nnbis qui nialediceniem percutere voltiil? Quidmihi, inquil,
ipsis voluni. Nrc ludiiint Aposiolumdiceniem, Scien- ef «o6is,filii Sarvim? Dimilliteeum, el maledicat; quia
tia inflat, chariUisnutem cedificat(I Cor. vui, 1). Quid Dominus dixil ilti maledicere David. Et quis dicet ei,
esi iinpiiii , iuio vero qnid t-st amentius, ct ab ipsa Quare fecistisic? Deinde Scriptura divina plenam sen-
sancti aie chariialis alicniu--, quam confiteri ex Deo tentiam regis velut.ah alio iniiio repetendo commen-
esse si i. iiiiain, qua- sine charitate inflat, el ex nobis dans : Et dixit, inquil, David ad Abessa3 et ad omnes
essc chai italcin, qiuv.facit ul scicnlia inftare nnn pos- puerosejus: Eccefilius meusqui exiit de utero tneo; quw-
sii? Itein ciiin dicat Apostolus, superemineniemscien- rit anirnammeam, el adhuc modofilius Gemini4? Sinile
tim ciiariiatem Chrisli ( Ephes. in, 19); quid est insa- illutn, maledicat, quoniam dixil illi Dominus, ul videat
iiiu-, IIIII puiare ex Deo esse scientiaro, quse snb- Dominushumililatemtneam, etrelribuat 6 mihi bona pro
den.-a est <hariiaii, et ex hominibus chariiaieui, quse maledicloejus in die islo (II Reg. xvi, 5-12). Quomodo
su;ci'cninct scientise? Fides aulem vera et doctrina dixerit Dorainus huic homini maledicere David, quis
san-.taiulias esse dicil ex Deo, quia scriptum est, A sapiens et inlelliget ? Noneniin juhendo dixit, ubi obe-
Uicteijns scienitu el intellectus procedit (Prov. n, sec. dienlia laudaretur; sed quod ejus voluntalem proprio
I XX\ : •criptuin est, Charitas ex Deoest (1 Joan. iv, vilio suo malain in hoc peccaiuro judicio suo juslo et
7). Ei lcgiinus. Spiritum scientimet pietalis (lsai. xi, occullo inclinavit, ideo dictum est, dixit ei Dominus.
i : legiiiins, Spirifum «ii-fufisef charilalis cl conlinen- Nam si jubenti obtemperasset Deo, laudandus potius
tiu (II Tim. I, 7). Sed majus est donitin charitas quara quam puniendus esset, sicut ex hoc peccato poslea
scirnlin . nain scientia quando est in homine, charitas
esl nccessaria, ne iufletur; charitas aulem non mmu- 1 Editi, a facie. corbeiensisMss.et duo vaticani, anfe
latur, non ngii perperam, non inflalur (I Coi\ xm, 4). facicm.' CorbeiensisMs.,et alia sapientia;omisso,ef pia..
CAPUT XX. — 41. Satis me disputasse arbitror 3 ad Abiscti.Et Mss.,ad .-,bessa:ut in LXX.
* Editi,
Sic nmnuscriptiGallicanr,Vaticani et Belgici juxta
adversus ens qui graiiain Dei vehementer oppugnant, graecum Lxx, kai prosili nuno uibslou iemini,Editifere-
qna votiiutashumana non lollitur, sed ex mala muta- bant, quantomagishic filiusGemini.
8 Mss.,
tur in bonam, ct eiiro.bona fuerit adjuvatur; el sic retribuet.
(a) Morel legendum censet, exornant.vide Element.
disputasse, ut non niagis egn, quam divina ipsa Scii» GttBc.ipagg. 91, 92. M.
SANCT.AUGUST.X. (Vingt-neuf.) :
 907 DE GRATIA ET LIBERO ARBITRIO, S. AUGUSTINI 908
novimus esse punitum. Nec causa taciia est, cur ei potest, el eorum spiritum Dominus suscitavit, et ta-
Dominttsisto modo dixerit maledicere David, hoc est, nien sua voluniale venerunt. Agil enim Omnipotens
cor ejus malum in hoc peccatum miserit vel dimiserit: incordibus homitium etiam molum votuntatis eorum,
ul videal, inqtiit, Dominushumilitalemmeam, et retri- ut per eos agat quod per eos agere ipse volueril, qui
buat mihi bona pro maledkto ejus in die isio. Ecce quo- omnino injusle aliquid velle non novit. Quid est qnod
modo probalur, Dcum uti cordibus etiam malorum ad homo Dei dixil ad Amesslam1 regem, Non veuiat te-
laudem aique adjumenlum bonorum.Sic usus est Juda cumexerckusIsrael, non estenimDominuscum Israel',
tradente Christum, sic usus est Judseis crucifigentibus omiiibusfiliis Ephrem : quoniam si puluveris oblinere
Christum. Et qtiania indc bona prrcstitil populis cre- in illis, in fugam convertel le Dettsanle iiiimicos,quo-
dituris! Qui et ipso diabolo ulilur pessimo, sed optime, niain virtus esi Deo vel adjuvare vel in (ugam venere
ad exerccndam et probandam fidem ct pielaiem bo- (II Par. xxv, 7, 8)? Quoinodo viilus Dci alios adjtt-
norura, non sibi, qui omnia scit anleqttam fiant, sed vat in bello dando eis fiduciam, alios iintnisso liruorc
nobis, quibus erat necessarium, ut eo modo ageretur vertil in fugam, uisi quia ille qui in cosloei in terra
nobiscum. Numquid non sua voluntate Abessalonl elc- omnia qusecumquevoluitfecii (Psal. cxxxiv,6), eiiam
git consilium quod sibi oberal? Et lamen ideo fecit, in cordibus hominum operalur? Legimus quid dixerit
quia exaudieral Dominus cjus patrero orantem, ut hoc Joas rex Israel, mitlens ntinlium ad Amcssiamregem
licret. Propter quod Scriptura ait : Et Dominusmati- volentem pugnare cuni illo. Nam post aliqua dixit:
davit dissipare consiliumAchitophel bonum, ul inducat Nunc sede in domo lua. Quid prorocas in nialum, el
Dominm superAbessalonomnia mala (II fleg.xvn , 14). cadis lu et Juda tecum (IV Reg. xiv, 9, lO)? Deinde
Bonum consiliuni dixit, quod ad tempus proderal cau- Scriptttra subjunxit : Ei non attdivii Amessias; qtto-
sse, quia pro ipso crat contra palrem ejus, contra qucni niam a' Deo erat ul traderclur in munus', quoniam
rebellaverat, ut possel euro opprimere, nisi Dominus qumskrunt deos Edom (II Par. xxv, 20).' Ecce Deus
consilium dissipasset quod dederat Achitophel, ageiido idololalrise peccatum volensvindicare, hoc opcratus
iu corde Abessalon, ut tale consiliuin repudiaret, et est in ejtis corde, cui ulique jusle irascebalur, ut
aliud quod ei non expediebat eligerel. admonitionem salulirem non audirei, sed ea con-
CAPUT XXI. — 42. Quis non ista judicia divina lempta iret in bclliim, ubi curo suo cxercilit caderet.
conlrciniscat, quibus agit Deus in cordibus eliam nia- Per Ezecliielem proplic|am dicit Deus, Et propheia
lorum hominum quidquid vult, reddens eis tanien si erraveril et loculus fueril, ego Dominusseduxi pro-
secundum merita eorum? Roboam filius Salomonis phetatn illum, ct exlendamtnanum meam super eum,
respuit consilium salubre seiiiorum, quod ei dede- el exterminaboeum de medio populi mei Israel (Ezech.
rant, ne cum populo dure ageret, et verbis coaevo- xiv, 9). In libro Esther scriptum esl, quse mulier ex
rum suorum potius acquievit, respondendo minaciler populo Israel in terra capliviialis facla erat uxor
quibus leniter debuit. Unde hoc, nisi propria volun- alienigenseregis Assueri: ergo in ejus libro scriplum
tale? Sed hinc ab eo recesserunt decem tribus est, quod cuni baberet necessilatem inlerveniendi
Israel, et alium regein sibi coiistiluerunt Jeroboam, pro populo suo, quem rex, ubicumque in regno cjus
ut irati Dei volttnias fieret, quod etiam futurum esse esset, jusseral trucidari, oravit ad Dominum: coge-
prsedixerat. Quid cnim Scriplura dicit? Et non audi- bat cnim eam magna necessitas, ut prseler jussum
vit rex plebem, quoniam erai convcrsio a Domino,ut regis et prselcr ordinem siium ad illum auderct in-
statuerel verbumsuum quod locutusesi in manu Achim trare (Esther in ef iv). Et videte quid Scriplura di-
Seloialm de Jeroboam filio Nabalh (111 Reg. xtl, cat: El inittiius esl eam lanquam laurus impeluindi-
3-20). Nempe sic facium est illud p6r hominis vo- gnationis suw, et limuit regina, el conversus esl color
luiilatem, ut tamen conversio esset a DOmino.Legite ejus per dissolulionein,el inclinavit se super caput de-
libros Paralipomenon, el invenietis in secundo libro licatce suce, qum prmcedebaleam : et converlit Deus,
scriplum : Etsuscilavil Doininus super Joram spiritum el Iranslulil indigiialionein ejus in tenilalem (Id. v,
Philisliim et Arabumqui finitimi erant jEthiopibus, ct sec. LXX). Scripluui estct in Provcrbiis Salomunis:
ascenderunl in terram Juda, el dissipaverunteam, et Sicul impelus(squm,sic cor regis in manu Dei; quo-
ceperunl omnem substantiam, qum in domo regis in- cumquevoluerit, declinabit illud (Prov. xxi, 1). El in
venta est (II Par. xxi, 16, 17). Hic ostenditur, Deuin psahno ccnie-iiuo quarlo lcgitor dicium de ^Egyptiis,
suscitare hostes eis terris vastandis, quas tali pcena qiiid eis feccril Deiis : El coiivertilcoreorum ul odis-
judicat dignas. Nnmquid tamen Philisliim et Arabes sent populum ejus, tif dotum facerent in scrvosejus
in terram Judseam dissipandam siue sua volunlale (Psal. civ, 25). 1n Liticris eiiam aposlolicis videle
venerunt, aut sic venerunl sua volunlaie, ul menda- qiist! sctipta siiul; in Epistola Pauli npostoli ad
citer scriptum sil quod Dominus ad hoc faciendura Romanos : Propierea iradidit iitos Dcns in desideria
eorum spiritum suscilavil? Imo utrumque veruin cordis eorum, in immundiliain,Itcm paulo posl: Pro-
est, quia et stia voluntate veneruni, ct lamen spiri- pter hoc tradidit Ulos Veus in passiones ignonnnim.
tum eorum Dominus suseitavit. Quod eliam sic dici 1 sjcinanuscripli,juxta LXX.Atediii, .masiam.
8 Hicparticulam,et, delcvimus,quia abest a manuscn-
1 Editi,Absalon.Et infra, n. 42, AhiwSilonitw.At ma- ptisctLXX.
nuscripti cum LXXconslauterlertint, Abessdloh,Achim 3 r-lcriqtteMss.,in manum.Editi,in manusejus. Abest,
Selonitm. ejus, * manuscriptiset LXX.
909 LIBER UNUS. 910
Item paulo post : Skul non probaverunl Deumhabete non credidisiisDeo , nunc autem miserkordiam conse-
in notitiam,tradidit illos Deus in reprobammenlem,ut cuti eslis in illorum incredulilale; ila el hi nunc non
faciant qumnon conveniunt(Rom. i, 24, 26, 28). Et crediderunlin vestra misericordia, ut et ipsi misericor-
ad Thessatnnicensesin Epistoia secunda aitdcqui- diam consequantur: conclusttenimDeusomnesin infi-
bitsdam: Pro eo quod dilectioncmveritatis non rece- , delilate,utomniitmmisereatur(Roin.w,30-33).Etcum at-
peruni, ut salvi fierent, et ideomiltel illis Deus opera- lcndisset quiddixerit, admiranssententioesusc certam
ti&iiemerroris, ut credant mendacio,ut judkentur om- quidem verita,lem, sed magnam proftmditaicm, qtto-
nes qui non crediderunl veritati; sed consenserunt modo concluserit Deus omncsin infideliiale, ttt om-
iniquilart(II Thess. n, 10, 11). niummiserealur, quasi faciens mala ul venirent bona,
43. flisct lalibus tesiimoniis divinorttm eloquio- mox exclamavit alque ait : 0 altitudo divitiarum sa-
rum, quae omnia coinniemorarc nimis longum est, pienlimet scienlimDei! quam inscrulabilia sunt judicia
salis, quantum exisiimo, manifestatur, operari Deum ejus, et invesligabilesvimejus! Haccenim inscrula-
in cordibus hominum ad inclinandas eorurn volunla- bilia judicia et invesligabiles vias perversi lioniines
tes quocumque voluerit, sive ad bona pro sua mise- non cogilanles , et proclives ad rcprehcndendiini,
ricordia, sive ad mala pro merilis eoruin, jiidicio non idonei ad intelligendum , putabant et jaclitabant
utique suo aiiqiiando aperto, aliquando occulto, sero- Aposlolum dicere, Faciamus mala, ut venianl bona
per lamen justo. Fixum cnim debet esse el immobilc (Id. III, 8. ) Quod absit ut Apostolus dicerel : sed
in corde vestro, quia non est iniquiias apud Deura homines non intelligenles hoc pulabant dici, quando
(Rom. ix, 14). Ac per hoc quando legitis in Litteris audiebant quod dixit Aposlolus, Lex autemsubinlra-
veriiafis, a Dco seduci homines, aut obtundi vel ob- vit, ul abundaretdeliclum: ubi autem abundavit deti-
duraricorda corumAnolile dubilare prsecessisse.roala clum, supertibundavitgralia (Id. 5, 20). Sed uliqtic
inerita eorum, ut juste isia patercnlur : ne incttrratis graiiaidagil, ut jam fiant bona ab eis qui fecerunt
in illud proverbiUmSalomonis, Insipientia viri violat mala; non ut pcrseverent in malis, et reddi sibi exi-
vias ejus, Deum autemcausalur in corde suo (Prov. stiment bona. Non itaque debent dicere, Faciamus
xix, 3). Gratia vero non secundum merita liominum mala, utveniant bona: sed, Fecimusmala, et vencrunt
datur, alioquiu gratia jam non esl gralia (llom. xi, bona ; jam faciamus bona, ut in futuro sseculorcci-
6): quia ideo gratia vocatur, qtiia gralis datur. Si piamus pro bonisbona, qui in hoc sseculo recipimus
aulem potens esl, sive per Angelos, vel bonos vel pro malis bona. Propler quod scriptum estin Psalmo :
malos, sive quocutnque alio modo operari etiain iu Miserkordiamet judkittm canlabotibi, Domine(Psal.
cordibus malorum, pro meritis corum, qtiorum ma- c, 1). Prius itaque non ideovenil Filius bominis in
litiam non ipso fecil, sed aut originaliCer tracta est mundum, ut judicet raundum, scd ut salvetur mundtis
ab-Adanr, aut crevit per prOpriam vofuntalem : quid per ipsum (Joan. m, 17): hoc propter misericordiam:
miruin est, si per Spiritum sanctunvoperalur in cor- postea vero propler judicium venturus est judicare
diiras electorum suorum bona, qui operatus est ut vivos et mortuos; quamvis et in hoc tempore ipsa
ipsa cord* essent cx malis bona ? salvalio non fial sine judicio, sed occulto, ideo ait,
CAPUT XXII. — 44. Sed suspicenlur horoines In judicium veniin hunc tnundum, ul qui non viiient,
quaelibel racrila bona, quse putant prsecedere', ut 'jideant; el quivident,cwci fiant (Id. ix, 59).
juslificentur pcr Dei graiianv; non irHelligentes, cum CAPUTXXIII. — 45. Ad occulta ergo Dei judicia
hoc dicunt, nihil aliud quam se negare graliam : sed, revocale, quando videtis in una causa, quam cerle
ut dixi, quod voltint de majoiibus SuspiCenlur; de habcnt omnes parvuli, haeredilariummalum trahentes
parvulis cerle Pelagiani qnid respoiMeant rion inve- et Adam, huic subveniri ut baptizclur, illi non sub-
niiinl, quorum ncc volunlas ulla est in accipienda veniri ut in ipsa obligatione moriatur; illum bapliza-
gratia, cujus voluntntis merilum prsecessissedicant, luin in hac vita relinqui, quemprsescivitDeus impium
et insuper eos etiani cuni flelu reltictari videmus, fulurum, istum vero haplizatum rapi ex hac vita, ne
quando bapTizaiilufcl'divitia Sacramenta perciplunl; malrlia mutet inlellectum ejus (Sap. IV, 11) : ct no-
quod cis ad magnumimpielalispeccatum imputarelur, lite in istis dare injustiliamvel insipientiara Deo, apud
si janr libero uiereniur aiiiiliio : et tamen hseret quem justitioc fons est et sapieniise : sed sicut vos ex-
etiarnin refiictimtibnsgratia, aperiissinie nullo bono honatus sura ab inilio sermonis hujus, in quod per-
merito prtccedente, alioquin graiia jam non esset venistis, in eo ambulate, et' hoc quoque vobis Dcus
gratia. Et aliquando filiis infidelium procsialur hsec revelabit (Philipp. ni, 16ef 15), etsi non in hac vita,
gralia, cum occulta Dei providentia in roanus piorum ccrle in allera : nihil est enitn occullum quod non
quomodocumqtteperveniunt: aliquando aulem filiifi- revelabitur (Matth. x, 26). Quando ergo auditis di-
delium non eam consequunlur, aliquo iropcdimento centem Dominum, Ego Dominusseduxi prophelamil-
existente, ne possitrpericlilanlibos subvcniri. Fiunl lum (Ezech. xiv, 9); et quod ait Apostolus, Cujus vult
vcro istir per oceulUtroDei providenliam, cujus in- miseretur, et quem vult obdurat (Rom. IX, 18): in eo
scfutabrlisfsuntjndicia",et*ihvcstigabilesvisc: quod ut quem seduci permitiit vel obdurari 2, mala ejus me-
Aposlolusdiceret, quid prcedixeritintuemini. Agebat
eniwitetedaeis eKsSemibus, cum scriberet ad Romanos, 1 Hucin edilis immissumest, si aliquidaliler saptiis,
id est, ad Genles, el ail: Skut enim aliquando ros quod ; in manitscriptisnon erat.
lkniit MSS., vel obdurat.
 9J1 EPISTOLAVALENTINIAD AUGUSTINUM. 912
rita credile; in eo vero cujus miseretur, gratiam Dei non intelligitis, orale ut intelligalis : ilabii enim vobis
non reddenlis mala pro malis, sed bona pro malis, Dominus intellecium. MemenUV.e scriplum esse : Si
fideliler et indubitanier agnoscite. Nec idco auferatis quis veslrumindigel sapientia, poslutela Deo , qui dat
a Pharaone liberum arbitrium, quia muliis locis dicit omnibus afflueiuer et non improperal, el dabilur e»
Deus, Ego induravi Pharaonem; vcl, induravi, aut (Jacobi i,5). Ipsa esl sapicnlia desursum descendens,
indurabocor Pharaonis (Exod. IV-XIV,passim). Non sicut ipse apostoliis Jacobus dicil. Illam vero sapien-
enim propterea ipse Pharao n»n induravit cor suum. liam repellite a vobis, ct orate ut non sit in vobis,
Nam et hoc de illo legilur, qtiando ablala esl ab j£gy- qtiatn dei<siatus csl, ubi ait : Quodsi zetum amarum
ptiis cynomyia, dicente Scriplura : El ingravavit habetis, et contenlionesin vobissunl, non eslisla sapien-
Pharao cor suum el in isto lempore,el noluit dimiltere tia desursumdescendens;scd lerrena, animalis, diabo-
populum(Id. vni, 32). Ac per boc el Deusinduravit lica. Ubi enim zelusel conleniioest, ibi inconslaniiaet
per justuin judiciuro, et ipse Pharao per liberum ar- omne opus pravum. Qumaulemdesursumesl sapknlia,
bjniiim. Ccrti ergo esiole quia non erit inanis labor primnm quidempudka esl, deinde pucifica,modesla,
vester , si in bouo proposiio proficienles perseveretis suadibilis, plena misericordiael fruclibus bonis,inmstU
usquc in (incni. Deus enini qui modo illis quos libe- tnabilis, sine simulatione(Id. m, 14-17.) Quid boni
rat non reddit secundum opera eorum, tunc reddet ergo nun habebit, qui hanc sapienliam postularit et
nnicuique secundum opera ejus (Maith. xvi, 27). impetrarit a Domiuo? Ei hinc iiilelligilc gratiam ;
Reddet omnino Deuset mala pro inalis, quoniam ju- quia si ex nobis csset ista sapienlia , dcMiisuinnon
slus est; et bona pro malis, quoniam bonus esl; et esset, nec ab ipso qtii nos creavit Dco postulanda es-
bona pro bonis, quoniam bonus et juslus est; lan- set. Fratres, orate ct pro nobis, ut temperanicr ct pie
lummodo mala pro bonis non rcddet, quoniam inju- el jusle vivamus in hnc sseculo, exspeciantes illaui
stus non cst. Rcddel orgo mala pro malis, posiiampro heatam
spcm, el manifestationemDoininiel Salvalo
injusiitia; et reddct hona pro malis, gratiam pro inju- ris nostri Jesu Cliristi ( Tif. n, 12, 13), cui esl linnor
stitia; et reddel bona pro bonis, graliam pro gratia. et gloria cl regnum curo Paire ctSpiritu sanclo in
CAPUT XXIV. — 40. Repclite assidue librum sseculasscculoruin. Amen.
istum, et si intelligitis, Deo gratias agiie : ubi autem

IN LIBRUM SUBSEQUENTEM
Yide lib. 2, cap. ult., Retractationum , tom. 1, col. 656, o verbis, Rursus ad eosdein (o),
usque ad verba, Valentine frater dilectissime.
(a) valentinumscilicetcumqueillosmonachosAdrumelinum ccenobiumincclentes. vide supra, cot 873-874,not. (a).
F-rosperAuguslino scribens att, «librum de correptioDe Gratia plenum divinaeauctoritatis» opporlune tuuc
el
eiuissumesse et in Gallorumuotitramdelatum: «quia universisquaestionibus» ad divinaegratiaemysleriumperlinenti-
bus, de quibusconsulendus» ab iis «eral » sanctusDoctor,« plene illicabsolutequeresponsumest;» eosque«recen-
sitolibro, quisaiictamatqueaposlolicamdoclrinse, » inquit, « luaeaucloritatemanlea sequebanlur,intelligenlioresmulto
instructicresquesunt acti.» Universamdivinaefiratisea-conomiam oculissubjicitidcmlber.ut loquiturhisloriaePelagiaiise
scriptorclaris. No-isius,qui eum appellatcUivem,qua aduniversam.tugustimdediiina gratia elUberoartitriodoci.inam
aditusaperitur.

VALENTINI AI> AUGUSTINUM

POSTLIBRUM DEGRATIA ET LIBERO ARBITRIO
ET SUPERIORES EJUS LITTERAS RESCRIBENTIS,
EPISTOLA,INTER AUGUSTINIANAS CCXVI.
Domino vere sancto, ac nobis venerabililer super omnia praeferendo,et pia exsultatione colendo, beaiissiiii»
papse AUGCSTINO, VALENTINUS servus tuse Sanctitaiis, et onmis congregatioqusetuis orationibus inecum spe-
rat, in Domino saluleni.
1. Venerabilia scripta, ct librura luac Sanctilalis ita tremebundo cordc suscepimus, ut sicut heatusElias
cum in spelunccelimine slaret, faciem suam gloria Dominitranseunte velavit; ita nos objurgatos oculos texi-
mus, quia per rusticitalem fralrum nostrorura nostro judicio erubuimus, quorum inordinata profectione luam
meluirous (a) Bealiludinem salutarc ; quia lcnipus loqucndi, et tempus laccndi, nc dum per dubitanies et de
veritate flucluantcs scriberemus, dc dictis sapienliactuse, quaeest sicut angeli Dei, dubitare cum dubitantibus
videremur. Non enim erat nobis necessarium iiuerrogare dc Beatiludine , el de sapicntia tua, qticccsl nobis-
nola per Doinini graliam. Naro ad librum dnlcissimsc((»)Sanctitatis tua3iia sttmus alacritcr jucundali, ui sicut
Apostoli Dominum post rcsurreclioncm pvandenlem secum non audebant interrogare qcis essct; sciebani
enim quia Jcsus est (Joan. xsi, 12): ita et nos nec votuimus, nec ausi sunius inlcrrogarcde libro, utrum tuae
Sanctitatis csset: cum ipsa fidelium graita qua: in eo iibcraliter commendatur, nobis tuum cssc, doraine san-
cte papa, eloquiis vivacissiraiscontesielur.
(a) Legebaturantea.tom.2, niertrfmns:nou reete, nisi verlw praeligaturparliculanegans. Sequimurliie-antiquis-
simumcorbeienseesauprar, in quoeplstolacuttisu;>erioreAu^<isiiai tibroconjuugitur.
(b) AEIIS,duMsstmlm.
 913 BPISTOLA YALENTINIAD AUGUSTINUM. M
2. Incipiamus autem, domine beaiissime papa, ipsius ordinem perturbationis exponere. Charissimus frater
noster Florus, servus Palernilatis tuse, cum ad Uzalensem patriaro fuisset suadente charitate profeclus, eulo-
'
gias monasterio inler ipsas suac civitaiis raorasde opusculis nobis tua; altulit Sanclitalis, uno fratre Felice ,
qui ad tuam Sanctiiatem larde post comites suos venisse dignoscitur, eumdemlibrum (o) devote dictante ; vcn-
tum est ad monasteriuin cum eodem libello, fralre Floro ad Carthaginem de Uzalensi civilate prolecto. Mihi
non monstrato libro , impcriiis frairibus reciiare coeperunt: qui quoriimdam non iniclligentium corda com-
movit; quia et cum dicerei Dominus, Oui non tnanducaveritcarnem Filii hominis, nequebiberil sanguinemejus,
non habebilvitam in semetipso(Joan. vi, 54), discesserunl qui impie intellexerunt, non culpa Domini diceniis,
sed durilia impiissimi cordis.
3. Cceperuntmemorali fratres, qui omnia suhverterunt, innocentum animas commovere, mea parvitale pc-
nilus ignorante, in lantum conventus illorummurmurantis^nescii, ul nisi frater Florus de Carlhagine repe-
dans, eteorum perturbationes 3 agnoscens niihi sollicite nunliasset, furliva etlanquam scrvilis erat inter eos
de non intelligenda verilate conteniio. Proposui, ad auferendas impias quaestiones, utaddomnum * sancltim
patrem Evodium milteremus, et ipse nobis de hoc sacrosancto libro propter ignaros aliquid certius rescri-
psisset(o). Nec hoc accipere patieniius voluerunt, sed arripuerunt profeciionera nobis taliter non oplaiarii:
fratre Floro furore illorum propemodum conlurbato, in quem saeviebanl, quia ipse illis, ut putabanl, vulnera
libri hujits attulisset; in quo niedicinaro noii poteranl infirnii cognnscere. Unde et sauclum presbyterum Sa-
binum ad majorem aiictoritalem rogavimus, el ipsius Sanctilas librum cum liquidis interpretalionibus legit;
nec sic anima sauciala curala est. Quibus propter ipsam pielaiern sumptus dedimus, ne vulnera ipsorum cu-
mularemus, quse posset sanare libri ipsius graiia, in qua refulget lua sancta pracsentia. Quibus prolectis,
quies et pax peromnes fratres exsuliavit in Domino.Quinque enira vel amplius fralrum aniinosilateista estiu-
natn conlentio.
4. Sed quia interdum, domine papa, provenit gaudium ex tristitia, non adeo moesiincamur,qnia per ignaros
et curiosos snavissimis monitionibus luaeSanctitalis illuminari meruimus. Nam et dnbilatio beaii Thomacapo-
stoli foramina clavornm qtv.erenlis(Joan. xx, 25) confirmatio fuit Ecclesiaeuniversalis. Accepimus igilur, do-
mine papa, medicamentmn pie curantium tuaruin cum gratia litterarum, et conludimus pectora nosira;
utsicsaliem sanetur cnnscienlia noslra, quam per libcrumarbilrium nostriiin, quod donal misericordia, curat
et vivificatgraiia : sed in hoc tempore, quando adbuc misericordiam cum dilalione cantamus. Nam cum cce-
perimus judicium canlare Domino, reportaturi smnus mercedem pro opere noslro, quia misericors etjustus
Dominus, miserator et rectus (Pso/.cxi, i). Quia, sicut docet nos Sanclitas lua, reprsesentari nos oporlet ante
tribunol Chrisli, ut recipiat unusquisque nostrum propria corporis , prout ges>ii, sivc hoiuioi, sive malum
(II Cor. v, 10) : quia veniet Dominus, ct merces ejus cuin ipso (Isai. XL,10): quia stabii homo, et opus ejtis
anle ipsum : quia veniet Domiimssictil clibanus ardens, ut inccndal iropios lanquam slipulam (Joel n, 3, 5),
et timenlibus nomen Dominiorielur sol jtisiitise, quando impii piinienlnr judicio juslitiae ( Malach. IV, 1-5 ).
Hocjuslus, cujus lu amicus es, dominc papa, exclamat, conlreiniscil, et snppliciier dicit : Domine, ne intres
in judkium cum servoiuo (Psnl. cxm, 2). Si gratia esset reinunerantis, non limercl justus secrelarium judi-
cium majcsiaiis. Servi tui Flori hacclides est, paler, non sicut fralres isii sunt loculi. In praesenliariun audie-
runt ah illo diclum, non juxta merila nosira dari donum pieiatis, sed per graliam Rcdemptnris : nam <leillo
die, quis dubilet longe csse gratiam, curn cceperit irasci justitia ? Hoc clainnmus, paier; hoc te docente cani-
mus, non securi, sed trepidi : Domine, ne in furore ttto arguas me, nequein ira tua corripias tne (Psal. vi, 2).
Hocdicimus : Emenda nos, Domine,elde lege tua erudinos ut miiiges nos a diebus mulis (Psal. xciu, !>2,15).
Hoc credimus, docerile te, venerabilis pater, quia Dominus inlerrogat justum et inipiuni, quia a dextris et a
sinistris posilis bonis elmalisiinpulat reinuneranda opera pietalis, eiiunierat puiiiendaiu lcnacitalero impieta-
tis. Ubi eritgraiia, qnando pro sui qualilate dispungenlur opera, sive bona, sive niala?
5. Sed cur non direcium non limet proferri" mendacium?Libemm arbiiiium Dei gralia curalum non nega-
mus : sed per Chrisli quotidianam gratiam proficere credimus, et adjuvari confidimus. Quid homines dicunt,
In mea est poieslaie, ut faciam hontini?si lamen facerent homines boniim. 0 inanis glorialio miserorum!
. qimlidic peccata arguunl, ct ipsi sibi assumunl nudumlibertim jactantes arbiirium; non discutientes conscien-
tiain stiam, quse non polest curari nisi per gratiaro, ut dicerent; Miserere mei, sana animam meam, quia
1 *!., monaslerii.— * corb.Ms.,murmurantes.— ' Al.,repetilaseorumperlurbationes.— * Al., dominum.
*CorbeiensisMS., sed cor proferre.
(o) Librum seu epistolam 194, ad Sixtum.
(b) Rescripsitsane Evodins,ejusquesuperhac ipsare adValentinumepistolain codiceS. MaximiTreverensisreperta
est a JacoboSirroondo,qui inde fragmentumistud in Praedestinatiana Historia,cap. 1, transtulit: «Honorabilesfratres
«reluleruntnobisquia uescioquaeibi quaeslionesintervosnalsesuntde liberoarbitrioetde juslitia Dei.Laudamusqui-
' d-.nnsludiumvestrum,sed nolunus esse conlentiosum.Contenlioenimpertttrbationemexcitat, sed studiumpietatem
k requiril.l.iiieriarbiirii . lenissimumaffcctumhabuit liomopriinoprocreatus,Adamdico.sed ubi sauciatumestipsum
«liii-rumarhitrium,infirmalu:iiesl. Frgoest in hominenuncliberumarbitrium,sed sauciatum.lnde diclumest, infir-
i malKSestin egatate vigormeus,el limienocutorummeorttmnones:mecttm(Psal.xxx, 11, et xxxvn,11). Adhoc re-
« cui.eraudummi^susesi medicussalvatorChristus,ul salvaretquodperierat, et curaretquod vitiatumfuerat. » Et post
aUa: « LegamergosanctiDeimajoruindicta,sicutjamdixi,qui babentdivinimunerispiumatfeciujn;et quandonon in-
« telligunt,noncilorcpreheudant,sed oreut ut lntelligant.«
915 DE CORREPTIONEET G&ATIA, S. AUGUSTINl ¥18
peccavi tibi (Psal. XL,5). Quid facerent, qui de libero sibi glorianlur arbilrio (quod flen ntjgaMur,4«mJ)ei
duntaxat adjulorio), si jam absorpia fuisset mors in victoria, si jam mortale nostrunj induerit imroprtaiittr
tem, et corruplibile nostrum inducrit iiicorruptionem (I Cor. xv, 53, 54)?Ecce felent valnera, el wperbe
petiiur medicina. Nondicunt sicul justus, Nisi Dominusadjuvissetme, paulo tninus habilas&elin infem* auimu
mea (Psal. xcm, 17). Non dicunt sicut sanctus, Nisi Dominus cusiodierilcivilatetn,frustra vigilayit aui m-
slodit eam (Psal. cxxvi, 1 ).
6. Sed ora, piissime pater, ut jam non curam geramqs, nisi pro peccalo nostto lacryrois expiando, et Jtei
graiia commendanda. Ora, domine paler, ul non urgeat super nos puteus os suum (Psal, LXVIJI, 16), ut sal-
vemur a dcsccndcnlibus in lacum (Psal. xxix, i), ut non pereal cum impiis anima noslra {Psal. *xv, 9)
per superbiam nostram, sed sanelur per Doraini gratiam. Sicut ergo pra?cepisti,domjue papa, frater noster
Florus, scrvus Sanclitalis (tiac,omni alacriiale perrexit, cui non impedit, sed prolicit fatjga/jo, <utaccgdat
ei dilucidata cordis inslruciio; quem ttiaeSanclimonisesuppliciter connnendamus, pariierqne deposciiHUS.ulct
ignaros tuis orationibus Dominocotnmendcs mansuetissime componendos.Ora, domine et dulcissimc patcr, ut
fttgiat diabolus de congregatione nostra, el amola omni alienarum qtiseslionumproceila, navis propositi noslfi
epibalis(a)quietis onusta intra sialioneni tuiissiini porlus sccure consislai, duin navigal per hoc roare inagaum
et iromensum, el in illo poriu, inira qucm jam non cril meUienduinvitae navigiun), rnercium indlscrepans
accipial prciium placitarum. IIoc luse Sanctiiatis impctraturos nos confidiinus adjutorio, per gratiam quse
est in Clnisto Jesu Domino nostro. Onines filios apostolatus tui domnos nostros clerieos, ac s$nct<»in can-
gregatione propositi servicntes deprecamur ut dignerjs nosiro officiosaluiare, ut cum lua Beatiludine oranes
pro nobis orare digneutur. Indiscrepans Trinitas Domini Dei noslri aposlolatum luuro, quem elegit per gra-
tiam, conscrvet nobis in Ecclesia sua, et nosiri raemorerocoronet in Ecclcsia roagna,quod optamus, dominp.
Si qttid auiem famulus tuacSanclilaiis frater suggesserit Florus, pro regula monaslerii, digneris, ualef, pett-
jnus, libenter accipere, cl per omnia nos infirinos instruere.
(o) Epibataidicunturmiuies classiarii,qui in navibusmerentur.

S. AURELII AUGUSTINI
fflPPONENSIS EPISGOPI
HE

CORREPTIONE ET GRATIA
AD EUMDEM VALENTINUM ET CUM ILLO MONACHOS ADRUMETINOa

rrincipiodicitqusenamsit catholicafides delege, de liberoarbitrioet de gratia. GratiamDelper Jesumchristum eam

esse docet,qua solahominesliberantura malo,idetcumdilectione
sine qua nullumprorsusfaciunt-bonum,non solum niQnstranteipsa
quid faetendumsit, scd ctiampraeslante ipsaut laciant,cumlis Deusinsiirationembonaevotuntatisal-
quooperislar^iatur.Correittonemhominumnialorum, qui hancgratiamnon acceperunt,necinjustamesse, cum stiavo-
lunlate ntalisiiit; nec inutileni,tametsifatcndumest rronnisiper Dcumfieri ut prosit.perseverauliam. in bonomagpum
revcra cssoI)t;imunus: nec lamen idco ejusqui non pcrseveraverit,negligendam esse correptjoneni;et qui non ae-
cepto liocdonofucritsua volunlaterelapsusin peceatum, etimnon correptionetantum,sed si usque ad morlerniii rnalo
permanscrit, cliani selurnadaninationc digniuoesse. Cur hocdonumille acoi|iat, illa non accipiat,esseittsorutaWle.Ex
nullumpcrirc posse : ac subindeperseveranliam,quamnon omnesaccipiunlqui hic filiiDci appcllanlur,
Ipraedestiiiatis Dai.Respondetad qusesiionemquaede Adamose offert,
ijiisomnibusdari qui vcre filii sunt nraescientiaet praedeslinatione
quomodoipse non perseverando peccavit,qui perseverantiamnon accepit. OslerrdU lale priminnipsi «Mluroesse a<Jjuto-
rium sine quo non possetiu bonopermanerpsi vellet, non quo fierel ut vellet: nunc vero per ClirisUimdari, nons»Ium
sine quopermanerem bononoa possmmis,etiamsi velimus,verumetiamlanluniac lale, qilofiaiul velimus.Prsedesti-
natorum,quibusprojrium est hujusmodidonum,prohat certum essenumerurnneque augendum,noqqeijiinuenduiu;et
cum i»notumsit quis ad euin uumerum pertineat, quis non pertineat, medicinalemcorreptionemadhibeudamesse
omnibuspeccantibus,ne vel ipsipercant vel aliosperdaut.Concluditdemum,nec gratiaprohibericoiTeptibnem, neceor-
replionenegartgratiam.
CAPUT PRIMUM. — \. Lectis lilteris vestris, (ias, quod yestram in Domina pacero, et in verilale
Valentine frater dileclissime, et qui simul servitis consensionem, et in charilate ftagranliara veslro no-
Deo, quas per tralrem Florum , et eos qui cum illo bis reddito sermone cognovi. Qqcxlautcn\ ad suj(ver-
ad nos venerunt, misil Charitas vestra, egi Deo gra- siOnemquorumdara apud VQSmolilttsest inimicus,
ADMONITlO PP. BENEDICTINORUM.
Liberde Correptioneet Gratiaad eosdemcodicescumlibro de Gratiaet LiheroArbitrio,quossupramemwavunuij,eol.
881-882,coltatusetemendatusiuit.
Comparavimusprwterea eas omnes editiones in,itio Refcr. et CQftfes»., t<m. 1, Wt^arfl((J*» M«
(a) scriptusannoChristi426aut 427,aliquantoposl Pascha.
 917 LIBER
Deo mtseranie et cjtis insidias in suorum scrvorum
provectum ' mirabili boniiale vciiente, ad hoc poiius
valuit, ut nulli vesiium destruerenlur in pejtts, sed
noiinulli insiruerenlur in mclius. Non itaque opus
cst omnia ideniidem retraclare, qticc sulficienter
vobis pleno libro disputala transmisimus (Libro de
Gratia el Libero Arbilrio) : quem quomodo susceperi-
lis, rescripta indicant vestra. Verumtamen semel
lcclum nullo modo arbitremini satis vobis innoie-
scere potuisse. Si ergo eum fruciuosissimum habere
vultis, non vos pigeat relegendo haberc notissimtim,
ut diligenlissime * sciatis quibus et qualibus qusc-
stionibus solvendis alque sanandis, non ibi liuroana,
sed divina occurrat auctoritas, a qua recedere non
debemus, si volumtts pervenire quo Icndimtis.
2. Doniinusautem ipse non solum ostendit nobis,
a quo malo declinemus, et quod bonum faciamus,
quod solum potesl legis littera : verum ctiani adjuvat
nos, ut declinemus a malo, et faciamus bonum (Psal.
xxxvi, 27), quod nullus potest sine spiritu gratiaea:
quae si desit, ad hoc lex adest, ut rcos faciat et occi-
dat. Propter quod dicil Apostolus, Littera accidit,
spirilus autem vivificat(II Cor. m, 6). Qui ergo legi-
time lege uliltir, discit in ca malum et bonum, ct
non confidens in virtute sua confugit ad gratiam,
qna prsesianle declinet a malo, et faciat bonum.
Quis autero confugit ad gratiam , nisi cuin a Domino
grcssns boniinis diriguntur, et viam ejtts volel (Psal.
xxxvi, 23) ? Ac per hoc et desidcrare atixilium gra-
tiae, iniliiim graiiae est : de quo ait ille, Ef dixi :
Nunc ccepi; hwcest immutaliodextermExcetsi (Psal.
LXXYI,11). Liberum itaque arbitrium et ad malimi
et ad bonuin faciendum conlilendum est nos habero:
sed in malo faciendo liber est quisquc justitice ser-
vusque peccati ; in bono aulem liber esse nullus
polesl, nisi fuerit liberatus ab eo qui dixit, Si vos
Filius tiberaveril,tunc vere liberi eriiis (Joan. vm, 36).
Nec ita ut, cum quisqtie ftierit a peccati dominatione
liberalus, jam non indigeal sui liberatoris auxilio :
sed ila potius, ut ab illo auidiens, Sine me nihil pole-
stis facere(ld. xv, 5) ; dicat ei et ipse, Adjutor tneus
esto, ne derelinquasme (Psal. xxvi, 9). Ilanc fidem,
quse sine duhro vera et propbelica ct aposlolica et
catholica fides est, etiam in fraire noslro Floro in-
venisse me gaudeo : unde lii potius corrigendi sunt,
quos quidero propiiio Deo correclos esse jam exi-
slimo, qui eum non intelligebant.
CAPUT II. — 3. Inlelligenda est enim gratia Dci
per Jesum Chrislum Dominum noslruni, qtta sola
homines liberaniur a malo, et sine qua nullum pror-
sus sive cogrtando, sive volendo et amando, sive
agendo faciuni bonuin : non solum ut monstrante
ipsa quid faciendumsit sciant, vernm etiam tit prse-
slanle ipsa faciant cum dileclione qtiod sciunt. Hanc.
quippe inspiraiionem bonoe volunlatis alque opcris
1 AlrquotMss.,profectum.
> Lovaniensescorrigendran
putabant,dilncirHssime.At
manuscripliGallicaniet vaticanicum aniiquioribusediiio-
nibus Uabent,diligenttssime.
» Corbeiensisvetustissimus
codex,nisi spiriltts qratim.
msi
Casalensis, spirUugratice.
UNUS. - 918
poscebat Aposioluscis, quibus dicebat, Oramus au-
lem acl Deutn, ne quid (nciaHsmoli, non ut nos prd-
bali appareamus, sed ttt tos qiiocl bonuincsl fucialis
(II Cor. xui, 7). Quis hoc audiat, et non evigilet,
atque fateatur a DoininoDeOnobis esse, ut decline-
mtis a malo, et faciamus bonum ? Qtiandoquidcm
non ail Apostolus, Monemus, docemus, bortamur,
incrcpamus : sed ait, Oramus acl Deum, ne quid [ac:a-\
tis mali, scd quod bonuinest facialis. Et lamen eiiam
loquebalur eis, et facicbat illa omnia qusc coinme-
moravi; rooncbat, doccbal, horlabalur, increpahat:
scd sciebat hsec omnia non valere, quai planlando ct
rigando faciebal in aperto, nisi cuin pro illis exau-
diret orantcm, qui dal incrcmentum in occulio. Quo-
niatn sicut ideni doctor Geniiuin dicit, Neque qui
planlal esl aliquid, neque qui ricjat; sed qui incre-
mcnlumdat Detts (1 Cor. III, 7).
i. Non se itaquc fallant, qui dicunl, < Ulquid no-
bis prscdicntur alquc prtccipilur, ttt declincnius a
malo et faciainus bonum, si hoc nos non agiinus,
sed id velte et operari Deus opcratur in nobis »
(Philipp. n, 15) ? Sed potius intelligant, si liiii Dei
sunt, spiritu Dei se agi (Rom.vwi, 14), ut quod
agcndum est agant; et cum cgerinl, illi a quo agunt
graiias agant. Aguntur enim ul aganl, non ul ipsi
nihil agant ; et ad boc eis osienditur quid agcre
dcbeant, ut quando id agunl sicnt agenduni cst, id
est, cum dilcctione et dclectaiiime justithe, suavita-
lem quam dedii Dominus, ut lerra eorum l daret
fructum suum (Psal. LXXXIV, 13), accepisse se gau-
deant. Qtiarrdo aulcrn non agunt, sive omnino non
faciendo, sive non ex chariiate faciendo; orent, ut
quod nondum babcnt acripiant. Quid enim liabcbtint,
quod non accepturi sunt ? atit quid habent, quod non
acceperunt (I Cor. iv, 7) ?
CAPUT III. — 5. « Ergo, »inquiunt, » prsecipiant
lanlummodo nobis quid facere debcamus qtti nobis
prsesunt, et ul facianuis orcnt pro nobis : non auicm
nos corripianl et arguant, si non fcccrimus. » Imo
omnia fiant: quoniam doctores Ecclesiaruin Aposioli
omnia faciebant, et pra:eipicbant qurc fierent, el
corripicbant si non ficrent, et orabanl ut fierent.
Prsccipit Aposlolus dicens, Omnia veslra cnm chari-
lalc s fianl (Id. xvi, 14). Corripit dicens, Jam quidem
ontnino deliclum esl in vobis3, quia jitdicia habetis
vobiscttm.Qttare enim non macjisiniquiialeinpcttimini?
quare rton potius frandamini ? Sed vos iniqithaient
facilis, cl fraudalis, el hoc fraires \ An nescitis qttia
injtisli regnum Dei non possidebunt(ld. vt,7-9)?
Audiamus et oranlem : Vosciulem, inqtiii , Dominus
multiplicet, el abundare fttciat in charitale in invicem
et in omnes (I Thess. m, 12). Prsecipit, ut habeatur
charitas : corripit, quia non habetur charitas : orat,
ut abundel charitas. 0 homo, in prseceptionc cogno-
sce quid debeas babcre; in corrpplione cognosce
1 Ani.Er. et plcriqueBIss.,cjtts.
2 sic
Gallicanict Yalicaniutsupra col. 902.
At ctliii,nianiiscri],ti
iit ditiriiate.
3 ,MSS. oit.ittu:;!,in vobis.
* Etliti, fratribns. oumcs autemMss.,fratres : accipicni
dumin accusandicasu,juxta grseciim.
 m DE CORREPTIONEET GRATIA, S. AUGUSTINI 920
tuo te vilio non habere ; in oratione cognoscc unde destia corripiendos esse diversa sentienles, protinus
accipias quod vis habere. addidit, Ne quando deteis Deuspcenitentiamadcogno-
CAPUT IV. — G. « Quomodo, » inquit, « meo vi- scendam vetitatem, et resipkcant de diaboli laqueis(II
tio non habelur, quod non accepi ab illo, a quo nisi Tim. n, 25, 26).
detur, non est omnino alius' unde tale ac tantum 8. Ctir aulem isti qui corripinolunt, dicunt,« Tan-
niunus habeatur?» Patimini me paululum, fraires tum praecipemihi, et ora pro me, ut quod praecipisfa-
mei, non adversum vos, quorum rectum est cor cum ciam ? » Cur non potius secundum suum pravum sen-
Deo, sed adversus eos qui lerrena sapiunt, vel ad- sum el isla duo respuunt, etdicunt, Necut praecipias
versus ipsas humanas cogiiaiiones, pro coelesiiset di- mihi, nec ut ores pro me volo? Quis enim hominum
vina; gvaiiacverilate cerlare 2. Hoc enim dicunl, qui ostenditur orasse pro Pelro, ul daret ei Deus pceni-
in suis malignis operibus ab liujus gratise praedicato- lentiam, qua se negasse Domimimflevit? Quis homi-
ribus corripi nolunl : « Pra-eipe mihi quid faciam : et num Paultim divinis praeceptisad fidero chrisiianam
si fecero, age pro me gratias Deo, qni mihi ut face- pertiiieniibuserudivit? Cum ergoatidiretur pradicans
rem dcdit; si atiiem non fecero, non ego corripien- Evangeliuni, et dicens, iVo<i»itenim vobisfacio, fra-
dus suni, sed ille orandtis est, ut det quod.non dedil, tres, Evangeliumquod evangelizalumesl a me, quia non
id esl ipsain, qua praeccplaejus fiunt3, fidelem Dei et est secundumhominem; nequeenim ego ab homineac-
proximi eliarilatem. Ora crgo pro me ut lianc acci- cepi illud, neque didki, sed per revelationem Christi
piam, et per hanc ex animo ciim bona volunlale quse Jesu(Galat. i, 11,12): responderelur ei, Quid nobis
praccipit faciam. Rccte autem corripcrer, si eam roea molestus es, ut abs te accipiamus atque discamus,
culpa non haberem; boc esi, si eam possem iuilii dare quod tu non ab homine accepisti neque didicisli?
vel suincre ipse, nec lacereni, vel si daute illo ego ac- Potens est ille * qui tibi dedit, sic et nobis dare quo-
cipere noluissem. Ctiin ver.i et ipsa voluiitasa Domino modo tibi. Porro si hoc non audent dicere, sed pa-
prseparclur « (Prov. vm, sec. LXX), < currnecorripis, liunlursibi Evaugelium ab homine praedicari; quam-
quia vidcs me cjus pnccepia facere irolle; et non po- vis cliam possil non pcr hominem homini dari: con-
tius ipsum rogas, ut in roe operetur et velle? » cedant etiam corripi se debere a praepositissuis, a
CAPUT V. — 7. Ad lisecrespondemus : Quicuin- quibus cliristiana gratia prsedicalur; quamvis non
que Dei praeceplajam libi nota non facis, et corripi negelur Deus posse, qiicm velit, eliam nullo homine
non vis, eiiam propterea eoriipiendus es. quia corripi corripienle, corrigere, et ad dolorem salubrem posni-
non vis. Non vis enim libi tua -viiiademonstrari: non tcntise occultissima et polenlissima medicinae suae
Vis ut ferianlur, fiatque tibi uiilis dolor, quo niedicmn potestale perducere. El sicut non est ab oratione ces-
quseras : non vis tibi tu ipse oslendi, ut ciini defor- sandum pro eis quos corrigi voluuius, etiam si nullo
mem te vides, relbrmatorem desideres, eique suppli- honiinum oranle pro Pelro Dominus respexit eum, et
ces, ne in illa remaneas foeditate. Tuum quippe vi- fecit eumsuum peccatiim flere : ila non esinegligenda
tiuni est quod malus es, el majus viliuin conipi nollc correplio, quamvis Dcus quos voluerit, eiiam non
juia malus es : quasi laudanda vel indifforenter ba- curreplos, faciat esse correctos. Tunc aulem corre-
benda sint vitia, ut netitie laudmiliir neque viiupc- plione proficil houio, cum miseretur aique adjuvat,
renlur; atit vero niliil agal lirnor correpti hominis, «jui lacit qnos volueril etiam sine correplione profi-
vel pudor, vel dolor; aiil aliud agat, ciun salubriter cere. Scd quare isli sic, illi aliter, atque alii aliler,
Stimulat, nisi ul rogelur hnnus, <-t'' cx ronlis qui.cor- diversis et innuuicrabilibus modis vocenlur ut refor-
ripiunlur, bonos faciat qui laudenlnr. Qnod euim vult menliir, ab-it ut dicamus judicium luti esse debere,
pro se fieri qui conipi ii"n vull, ct dicit, Ora potius sed figuli.
pro me; ideo corripicndus esl, ul faciat otiam ipse CAPUT VI. — 9. « Apostolus, » inquiunt, < ait,
pro se. Dolor quippe illc, quo sibi displicet, quando Quis enim te discernil? Qttid aulem habesquod nonac-
sentil correptionis nciileum,excitat eum in roajoris (a) cepisti? Si auiem el accepisti, quid gloriaris quasi non
orationis alleciuin; ut Deo niiseranio, incremento acceperis(1 Cor. iv, 7)? Cur ergo corripimur, argui-
chariatK ad.iutus desinat agere pudenda ei dolenda, mur, reprebendimur, accusamur? Quid facimus, qui
et agat laudanda aique gratnnda. Hsec est correplio- BOIIaccepiinus? > Qui hsec dicuni, extra culpam se
inis ulilitas, quae nunc major, nunc ininor pro pecca- videri volunl, in hoc quod non obediunt Deo : quia
torum divcrsitate salubriter adbibetur; et luncestsa- utique ipsa obcdientia niuntis ejusesi; quse necesse
lubris, quando supernus medicus respicil. Non enim est ut sil in co cui charitas inest, quse siue duhio ex
aliquid proficit, nisi cum facit ul peccaii sui quemque Deo esl (I Joan. iv, 7), el dat eam Patcr filiis suis.
poenileat. Et quis bocdal, nisi qui respexit apostolum < Hanc, > inquiunt, < non accepirous; quid itaque
Petrum negantem, et feciiflentem (Luc.xs.ii, 61, 62)? corripimur, quasi nos eam nobis dare possimus, et
Unde et apostolus Paulus posteaqnam dixit, cum rno- nostro arbilrio dare nolimus? » Nec aliendunt, si
1 Am.et Mss.,aliud.
a Am.et Er. et octoex GallicanisMss., pro cxlestis et nondum regenerali sunt, primam essecausain, eur ob-
divinw gratimcharitate certine. sorbonicuset Albiuensis jurgali quod sint innbcdienles De'<, sibi debeant
Mss., pro cmlesli
8 SicMss.
et divinachurUalecertare. displicere, qnia fecil Deuslioinineui recium ab initio
Editivero, fuiut..
4 Aliquot5!SS.,W(.
1 An>.Er. el plures ':.-,*.: . otensest enimiih-.
(a) Forte, majorem.
 021 U-IEW UWS. 9J2
numanaecrealurae (Eccle.vn. 30), et non est iniqiiilas te, ne deficiatfideslua (Luc.xxn, 32). Quid enim ei
apud Deum(Rom. ix, H). Ac per hoc prima pravilas rogavit, nisi perseveraniiani usque in finem? Quse
Deonon obcditur, ab honiine est; quia ' cx recti- profecto si ab homiuc bomini esscl, a Deo poscenda
qua
tudine, in qua euro Dfiis primilus fecit, sua mala vo- non esMH.Ueiudc<umdicit Aposiolus, Oramus aulem
luntale decidens, pravus effeclus esl. An vero idco ad Deum, ne quid facialismati (II Cor. xui, 7); procul
pravilas isla corripicnda non cst in liomine, quia non dubio perseveraniiani eis orat ad Dcum. Neque cnim
ejus propria qui corripilur, sed comrnunis <-stomni- nibil inali facil, qui bonuro deserit, et a quodeclinare
lius? Imo vero corripiatur et in siugolis, quod est debet 1, incliuatiir in inaluin , non perseverans in
oronium. Non eniin propterea cujusi|iiain non est, bnuo. lllo etiam loco uhi dicit, Gralias ago Deo meo
qnod ab ea nullus immiinis est. Peccata <|uidcmisla in omni memoriaveslri,semperin omni prece mea pro
originalia ideo dicmitur alicna. qtmd ea singuli de omnibusvobiscum gaudiodeprecalionemfaciens,super
parentibus irabunl: sed non sine causa dicunlur et communione* veslra in Evangelioa prima die usque
iiostra, quia in illo uno omnes, sictil dicil Aposlolus, nunc; confidenshoc ipsum, quoniamqui ccepilin vobis
peccuvernnt(Id. v, 12). Corripiatur ergo origo damna- opus bonum,psrficielusque in diem ChristiJesu (Phi-
bilis, ut ex dolore correptionis voluntas rtgeneraiio- lipp. i, 3-6) : quid aliud eis quam perseveranliam in
nis oriatur : si lamen qni corripilur fiiinsest prorois- bono usque in finem, de Dei miseratione promittit?
sionis, ul slrcpilu correplionis forinseciis insonanle Ilemque ubi dicil, Salutal vos Epaphras, qui ex vobis
ac flagcllanie, Deus in illo inlrinsecus occulta inspi- estservus Chrisli Jesu, sempercertans pro vobisin ora-
ratione opereiur el velle. Si auiem jam regeneraius tionibus, ul slelis perfecti el pleni in omni voluntalc
et jiistificatusin malamvitain sua votuniale relabiiur, Dei (Cotoss.iv, 12) : qiiid esl, ut slelis, nisi, Ut perse-
cerle isle non poicsl diccre, Non accepi : quia acce- veretis? Unde diclum cst de diabolo, In veritatenon
ptam gratiain Dei * suo in maliiin libero amisit arbi- sletit (Joan. VIII,ii) : quia fuit ibi, sed non pcrman-
trio. Qui si correpiione cnnipuncms salubriier inge- sit. Nam utique isti in fide jaro siabant. Ncc aliud ora-
roit, et ad siroiliabona opera vel etiam melinra revcr- inus, cum orarous, ut qui stat, siei, nisi ut perseve-
titur; nempc hic aperlissime utililas correplionis ret. Item Judas aposiolus, cum dicil, Ei auiem qui
apparel. Sed per hominemcorreptio sive ex chariiaie potensesl conservarevos sine offensione,et constiluere
sit, sive non sil, tamen utcorreplo prosit, nou nisi anle conspeclumglorimsumimmaculalosin twlilia (Ju-
per Deum fit. dce24) : nonne aperlissime ostendit doiiiiinDci esse,
10. An adhuc et isie nnlcns corripi, polesl dicere, in bono persevcrare usque in finem? Quid eniro aliud
< Quid ego feci, qui non accepi? > qiiem constat ac- donat, qui conservat sine offensione, ul conslituat
cepisse, etsua culpa quod acceperat aroisisse? «Pos- ante conspectum gloriaesuae iininaculatos in Iselilia,
sum, > inquit, « possum omniuo, quando roe arguis, nisi pcrsevcranliam bonam? Quid est eliam quod in
quod ex bona viia in malam mea voluulate relapstis Apostolorum Actibus legimus, Attdientesautent Gen-
suro, dicere adhuc, Quid ego feci, qui non accepi ? tes gavismsunl, el exceperuntVerbumDomini, et cre-
Accepi enim fidem, quseper dilectionem operatur : diderunl quolquoterant ordinaiiin vilammlernam(Act.
sed in illa usque in finempersevcrantiam non accepi. XIII,48)? Quis in seternam vitam poluil ordinari, nisi
An quisquamdicereaudebit istam perseverantiam non perseveranliacdono? Qiiandoquidemqui perseveraverit
esse donum Dei, et hoc lam magnum bonurn ita esse usquein finem,hic salvuserit (Malth. x, 22). Qua sa-
noslrum, ul quisquis id habuerit, non ei possit Apo- lute, nisi scterna? Curovero in oratione dominicaDeo
Sloltisdicere, Quid enim habes quod non accepisli? Palri diciinus, Sanctificeturnomen tuum (Id. vi, 9):
quoniam hoc sic habet ut n<>nacceperit? » Ad liaec quid aliud dicimus, quam ut nomen ejus sanciificctur
nos negare quidem non possumus, etiaro perseveran- in nobis? Quod cum jam per lavacrum regenerationis
tiam in bono proficientcmusque in finem, inagnttm effeclurosil, quare quolidie a fidelibus poscitur, nisi
essc Dei munus : nec esse nisi ab illo de quo scri- ut in eo quod factum est in nobis, perseveretur a no-
ptum est, Omnedalumoplimum, et omnedonumper- bis 3? Nani et beatus Cyprianus hoc sic inlelligii: ex-
fectttmdesursumest, descendensa Paire luminum (Ja- ponens quippe eamdem orationem, < Dicimus, > in-
cobi i, 17). Sed non ideo est ejus qui non pcrscvera- quit, < Sanctificelurnomen tuum; non quod opleinus
verit, negligendacnrreptio, ne forte del illi Deus poe- Dco, ut sanctificetur oralionibus nostris; sed quod
niteuiiam, etresipiscat de diabolilaqueis. Correplionis petamus a Deo, ut nomcn ejus sanctificetur in nobis.
qnippe utililati hauc senteuiiam suhjunxit Apostolus, Cscteruroa quo Deus sanciificalur, qui ipse sanciifi-
dicens, sicut supra comroenioravi: Cwmtnodesliacor- cal? Sed quia ipse tlixil, Sancti eslote, quoniam et
ripienlem diversa sentkntes, nequando del iltis Deus ego'' sanclussum (Levii.xix, 2); id petimus cl roga-
pmnitenliam(II Tim. n, 26, 25). Nam si dixerimus mus, ut qui in Baplismn sanctificaii sunius, in eo
istam perseveranliamtam laudabiletn tamque felicem 1 Editi,nondebet; additaillic negante particula^quae
sic essehominis, ul ei non sil ex Deo; illud primilus a manuscriptisaberat. LocumemendaretentavitErasmus
evacuarous,quod ait Doroinus Pctro, Ego rogavipro transpositione copulativaeparticutae,hocmodo: bonum
deserita qtwdeclinarenon debet,etinclinaturinqui
• Am.Er. et pluresMss.,communkaiione. malum.
1 Mss.sex Gallic.et tres vatic., qui. s Albinensis
8 Mss.quatuor Belgici, tres \ aticani et Ms.,nisiut quodfaclumest in nobk, perse-
Corbeiensis, veret in nobis.
quodaccejjtiungralia J)ei. * omnes propeMss.,quomodoego.
&5 DE CORREPTIONEET GRATIA, S. AUGUSTINI 9«
quod esse ctepimus pcrseveremus. > Ecce gloriosis- taro magnum esl, ut beatus Cyprianus ad Quirinum
simus Martyr hoc senlit, quod in his vcrbis quoiidie scribcns, ipsum subjeceril illi lilulo. in quo aii, In
fideles Clnisti petunt, ui pcrsevcrent in eo quod esse nullo essc gtoriandtun, quando nostrum nihil sit (Lib.
cceperunt. Nulloaulem dubitanie, quisquis a Domino 5 Tesfimonionim,tilnlo seucap. i).
ut in bono persevcrelprecatur, donum cjus esse talem 13. Quicumque crgo ah illa originali dainnatione
perseveranliam coi.fitelur. ista divime gralise largitaie discreli sunt, non est du-
CAPUT VII. - -11. Qurc cum ita sint, corripimus bium quod ei procuraiur eis audiendum Evaugelium;
lamon eos, justeque corripimtis, qui cum bcne vive- el curo audiunt, crcdunt; et in fide quaeper dilectio-
renl, iion in eo perseverarunt. Ex bona quippe in nero operaiur (Gntat. v, 6), usque in finem perseve-
malam vilant sua voluntale mutali sunt : el ideo cor- ranl; et si quando exorbilant, correpii emendantur, et
repiione '; et si nihil eis correplio proftierit, scd in qtiidam eoruin etsi ab hominibus non corripianlnr,
vila pcrdila usque ad inortein perseveraverint, cliam in viam quam rcliqucrant redeuni; et nonnulli acce-
divina in a^ternumdamnalione sunt tligni. Nec se ex- pta gratia, in qualibet setatc, pcriculis liujus vittemor-
cusabunt dicontcs, sicnt roodo dicunt *, Quare coni- tis celeritate sublrabui.tur llscccnim omnia operatur
pimur? ita lunc, Quare damnamur, o.uandoquidem in cis, qui vasa niisericordiic operatns est eos, qui et
ul ex bono reverleremur ad malum , pcrseveranliam clcgiteos in Fitiostio, ante consiilulioncm roundi per
non accepirous'qua permanercmus in bono * nullo eleciionem gralia1. Si autem gratia, jam non ex operi-
modohac excusatione a jusia dunnalione sc libera- bus; alioquin gratia jam non cst graiia (Rom. xi, 6).
bunl. Si enim, sicul veritas loquitur, ncmo liberalur Non euim sic sunt vocaii, ut non essent electi; pro-
a damnatione qu;e facla cst pcr Adatn, nisiper fidem picr quod dicltun csi, Mutti enim vocati, pauci vcro
Jesu Cbristi; ct lamcn ab hac damnatione non se li- electi (Mailh. xx, 16) : sed quoniara secundum pro-
bcrabunt qui poierunt tliccrc, non se audisse Evange- positnm vocali snnt, profecto et elecli siint per ele-
Iium Chrisli, cum fides ex attdilu sit (Rom. x, 17): ctionem, ul diciuro est, gratise, noh prseccdenliutn
quanto minus se libertibunt qui dicltiri sunt, Perseve- mcriloriini suoruin; quia giatia tllis csl omne me-
rantiam non acccpimus? Justior enim videlur cxcu- rilum.
satio diccntium, Non accepimns audicnliaro , quam li. De lalihus dicit Apostotus : Scimus quoniam
dicenlium, Non accepimuspcrscverantiam : quoniam diiicjenlibusDeum omnia cooperalurin bonum, his qni
potesl dici, Honio, in eo quod audicras et tcnueras, secundumpropositumvocati suni : quoniamquos ante
in eo perseverarcs si velles (a); nullo niodoaulem dici prmscivit,et prmdeslinavitconformesimaginisFilii sui,
potest, Id qiiotl non audieras, credcros si velles. ui sil ipse primogenitusin multis fratribus : quos autetn
12. Ac pcr lioc et qui Evangclium non audierunl, prwdeslinavil,illos el vocavil; quosaulemvacavit,ipsosel
Ct qtti eo atidito in meliiis coniniulaii pcrseverantiam justificavit; quos uulem justificavit,ipsos et gtorificavit
non acceperunt, el qni Evangelio aiidito venire ad (Hom.vui, 28-50). Ex istis nullus perit, quia on.neselc-
Chrislum, hoc est, in euiiicrederc noliicrutil, qiionia.m cli sunt. Elecli siint autem, quia secundum proposilum
Ipse dixit, Nemo venilad me, nisi ei dalum [uerit a Pa- vocati sunt: proposituin aulem, non suum.st-d Dei; de
tre meo (Joan. vi, 66), et qui per .Tlalcm parvulam quo alibi dieit, Ul secundumeleclionemproposilmnDei
ncc credere poliicrunt, sed ab originali noxa solo pos- maneret, nonex operibus,sed ex vocantedictuntest ei,
sent lavacro regcncralionis absolvi, quo tainen iion quianiajor servietminori (Id. ix, 11-13): et alibi, Non
accepto morttii pericrunl; non siint ab illa consper- secundum opera notlra, inquit, sed secundumsuunt
sione discrcli.quam constal esse daimiaiam, euiiiibiis propositumel gratiam (II Tini. i, 9). Cum crgo audi-
omnibtts ex uno in condemnatioiicm. Disccrnunitir mus : Quosaulemprmdcsimavit,illosel vocavit;seeiin-
aulem non meriiis suis, sed per graiiatn' Medialoris, dum proposilum vocalos debemus agnoscere : quo-
hoc esl, in satiguinesecundi Adam jtistificali gratis. niam indc ccepit, dicetis, Omnia eooperaturin bonunt,
llaque cum audimtis,'Qitis cnim le discernii? Quid cui- his qui secundum proposiltm vocali suni; ac deinde
tem habes quod non accepisti? Si aulem et accepisii, subjunxit, Quoniamquos anle prmscivit,et prwdestina-
vil conformesimaginisFilii sui, ul sit ipse primogenitus
quid gloriarisquasi non acceperis(1Cor. IV,7)? abilla
pcrditionis roassa quse facta est per primuni Ailano, in mullis fralribus; alque his prseroissis subdidit,
debcmus intelligere neminem posse discerni, nisi qui Quos autem prmdeslinavit,illos et vocavit.Eos itaqtie
hoc donuin habet, quisqtiis habet, quod gralia Salva- vult intclligi, quos secundum proposilum vocavit; nc
toris accepit 3. IIoc autcm apostolicum teslimonium putentur in eis esse aliqui vocaii el non etecli, pro-
1 Ediii,corripitmtur.Atplures Mss.,correplione.nefer- pler itlam dominicam sentenliam, Multi vocati,pauci
tur ad, sunl ctigni. etecti. Quicumque eniro electi, sine dubio eliam vo-
s Lov.ex BelgicisaliquotMss-,sicufIticmododkunl.
' Am.,nisi quodhoc donumhabet, habel cati : non aulero quicumque vocati, consequenler
quidquid quod
arofiq-, etc. F.r., tusi quod hoc donum Imbetquisquisha- elccti. Uli ergo clecti, ulssepe dicttun est, qui secun-
bet quod qralut, etc. QuidamMss., uisi quod; alii, itisi duni
qui : sedTomnes ferunt, hoc boavm luibet. Dcindc proposilum vocaii, qui eliam praedestinati atque
ex his plures,quidquidliabel qiwd grulia, elc. Duotan- prsescili. Horum si quisquam peril, falliiur Deus:
tum, qutscndsIwbetquodgratia, etc.Unusex Belgicis,quod sed ncmo corurn non fallitur Deus. Hortim
quidem habet, grdtia, etc. Forte legenduni, nki qtti perit, quia
hoc bonumhabet,qtwdquihabel, qratia salvatoiisaccepit. si quisquam perit, vitio Iiuroano vincittir Deus : sed
(a) si velks, id est, sieademvolutuasmuueret,uld\eilin- nemo corum perit,
fra, n. 17; seu, nist voluniatemala, id relmqueresquod quia nullare vincitur Deus. EleCti
tenebas. aulem sunt ad regnandum cum Christo; non quomodo
«}S LIBERUNUS. m
elecius e*t iBdaS ad opus cui congruebat. Ab itlo christiane viverent, dilcctionem dedit; me ighorare
quippe electus est, qui novil bene uti ctiaro malis, ut rcspondeo. Non enim arroganier, sed agnoscetssmo-
et per ejusapus damnabile, illud proptcr quod ipse dulum metim, audio dicentem Apostolum, 0 homo,
venerat, opns venerabiie coropleretur. Cum itaque tn quis es qui respondeasDeo (Rom. ix, 20)? ei, Odt_-
audiinus, Nonne ego vqt duodecim elegi, el tinus ex liludo diviliarum sapienlim el scienlim Dei! quain iii-
votrisdiabolus est (Joan. y\, 71)? illos debemus inlel- scrulabilia snnt judicia ejus, et iiwesiigabilesviw ejUs
ina-
Jigere electos per misericordiam, illum per jndiciura; (Id. xi, 55)! Quantum ilaquc nobis judicia Sua
illos' ad oblinendum regnum suuin, illum ad funden- nifestare dignaiur, gralias agamus : quanium vero
dnro sanguinemsuuro. abscondere, non adversus ejus consilium mui-nmre-
15. ijjerito sequilur vox ad regnum electorum : Si mus, sed hoc quoque nobis saluberriiiium esse cre-
Deus pro nobis,quis contra nos? Qui Filio proprio non darous. Tu autem quisquis inimicus ejus graiiic sic
pepercit, sed pro nobis omnibus tradidil eum, quomodo interrogas, ipse quid dicis? Bene, quod te non ncgas
non el cum illo nobisomnia donavit? Quisaccusabitad- Bsse christianuro, et calholicum jactas. Si ergo confi-
versus electos Dei? Deus qui justificat? Quis conde- teris, donum Dei esse perseverare in bono usque in
mnat *? Clirislus qui morluus est, magis autem qui et finem; cur hoc donum ille accipiat, illc non acci-
murrcxit, qui est in dextera Dei, qui et interpellal pro piat, puto quod mecum pariter ncscis, et ambo liic
noitj? Qiiaiu fortis autero perseveranliae usque in (i- Inscrutabilia judicia Dei penetrare non possumus.
nero niunus acceperint, sequantur el dicant: Quis Aul si ad liberum arbilrium homiuis, quod non sc-
no$ teparabit a charitate Christi? tribulalio? an augu- cundum Dei gratiam, sed contra eam defendis, per-
$t'm?au persecutio?an fumcs? an nudilas? an perku- linere dicis ut perseveret in bono quisque, vel hon
lum? an gladius? Sicut scriptum est, Quia propter te perseveret, non Deo donante si pel-severet, sed liu-
pwrlificamurtota die, cesiimalisumus ut ovesoccisionis. mana volunlate faciente; quid moliiurus es contra
S(d in Itis,omnibus supervincimusper eum qui dilexit verba diceiitis, Rogavi pro le, Pelre, ne deficial fides
nos- Certutsum eitim quia neque tnors, neque vita, ne- lua (Ltic. xxn, 32)? An audebis dicere eiiam rogante
que augelus, neque ptincipatus, nequeprmsentia, neque Christo ne deficeret fides Pelri, defecluram fuisse si
[utura, nequeviftus, neque altitudo, n,equeprofundum, Petrus eam deficere voluisset, hoc est, si eam usque
nequecrealura ulia polerit nos separare a charitate Dei, in finem perseverare noluisset ? quasi aliud Petriis
quw esl in Chritio Jesu Domino nostro (Rtn*. vm, ullo modo vellet, quam pro illo Christus rogassel ut
5J-39). vellet. Nam quis ignorat, tunc fuisse perituram fidem
1(5.Isii significati sunt ad Timotlteum, ubi cum di- Petri, si ea qua fldelis erat 1, voluntas ipsa deficeret;
Ctum fuisset, Hyroenacumet Philctum fidera quorum- et permansuram, si cadem voluntas roaneret? Sed
dam subvenere; mox additum est, Firmum autent quia prseparalur volunlas a Domiuo (Pron. vm, sec.
(undamenlum Dei stat, Itabenssignaculum hoc, Scivit LXX); ideo pro illo Christi non posset esse inanis
Pqminus qui s_unlej«* (II Tiwi.n, 19). Horum fldes, oraiio. Quandorogavit ergo ne Cdes ejus deflceret,
quaq per dileclionera operalur, profecto aut oronino quidaliud rogavit, nisi ut haberetin flde liberrimam,
non deficit, aut si qui sunl quorum deficil, reparalur fbrilssimam, invictissimam, perseverantissimam vo-
antcquam vita ista Cniatur, et deleta quse intercurre- lunlatem? Ecce quemadmoduin secundum gratiam
rat iniquitate, nsque in fmeni perseveraniia depulatur. Dei, non contra eam, tibertas defenditur volunlatis.
Qui vero perseveraturi non sunt, ac sic a fide chri- Volunlas quippe hnmana non libertate conseqnilur
stiaua et conversaiione lapsuri sttiit, ut tales eos vitac graliain, sed gralia polius liberlatem, el ut perseve-
hnjus finis inveniat; procul dubio nec illo leuiporc, ret deleclabilem perpctuitatem, et insuperabilem for-
3
qqo bene picquc vivunl, in istoruin nuiuero coropu- liludinem.
tandi suni. Noit enim sunt a roassa illa perditionis 18. Mirandum est quidem, multumqtie mirandunt,
prsescientia Dei et prsedestinatione discreli; et ideo quod flliis suis quibusdam Deus quos regeneravit in
nec secijnd,umprupositura vocaii, ac per hoc ncc ele- Chrislo, quibus fidem, spem, dilectionem dedil, non
cii : scd iii, cis vocaii, de quibus dictum esl, Multi dat perseverantiam ; eum filiis alieuis scelera lanta
vocoti; non in eis de quibus dicttini esl, pauci vero dirottlat, atqne irapertila graiia faciat lilios suos.
electi. E( tamen quis neget eos clectos, cura credunt, Quis boc non miretur? quis hoc non vehementissime
vt iiapiijiaiilur, el secundum Deiiin vivunl? Plane di- slupeat?Sed etiam illud non iniiius mirtim est, et
ciiiuur elecli a nescjfnlibus quid 1'uturisint, non ab tamen Yernm, alque ita manifestum, ut nec ipsi ini-
i|i.i qtii eos povit non habere perseveranliam queead mici gratiae Deiquomodo id negent valeant invenire,
beatam viiatn perduoit elftctos, scitque illos ita siare, quod filios quosdam amicorum snorum, hoc est re-
ut |ir;«scierii esse casuros. generatorum bonorumque fidelium, sine Baptismo
CAPUT VI11.-y 17, Hio si a me quseratur» cur eis hinc parvulos exeuntes, qutbus utique si veltet hujus
Dcus perseveranliam non dederit, quibus eam 4 qua lavacri graliam procuraret, in cujus poiestale sunt
1 Editi, tttos ergo elegit. Manuscriptivero non habent, omnia, alienat a regno suo, quo parentcs mittit illo-
ermekgU. rum, et quosdam filios inimicorum suoruin facit in
> Phu-esMss.,quis est quicondemnet? inanus Christianorum vcnire, et per hoc Iavacrum
» iin. Er. etMss,»«<%«»«. 1 Am.et Er., si ea qumfidetiserat.
M7 DE CORREPTIONEET GRATIA,S. AUGUSTINl 9Sg
introducil*in regnuin. a qno eorum parenies alieni scni <-isecenilum propositum vocalis, qtii vere sunt
sunt; cnm et illis maluni, el i^-lisbounni roeritnin filii prmnisMoiiis.Nam isii cum pie vivunt, dicuntur
nullurosit parvtdis, eieorum propria voluii'aie. C<-r- filiiDt-i:snl qiioniam victuri siinl impie et in ca-
te hic judicia Dci, qiiouiamjusta <-ialta sunt, nc<-vi- dem iinpietaie moriluri. non ens dicil filios Dei pne
tuperari possunt, nec penelrari. ln his esl el illud de scieniia Dei. Sttnt enim fiiii Di-i, qui noudum sunt
perseveranlia, de qua nunc dispulamus. De ulrisque nobis, et sunt jam Deo; de qnibus ait evangcli-i..
ergo exclameiiius, 0 aliiludo diviiiarum sapientimet Joannes, QuiaJesus morituruseral progente, nec lan
scienlimDei! quaminscrulabiliasuiu judicia ejus ! tum pro gente, sed etiamut filios Dei dispersoscongre
19. Necmiremur nos vestigare non posse invesii- garel in unum (Joan. xi, 51, S2) : quod uiique cre-
gabiles vias ejus. Ut cnirnalia innumerabilia taceam, dendo fuluri erant per Evangelii pra-dicaiionem; et
quaealiis dantur, aliis non danlur hominibusa Domi- lamen antequam esset factum, jam filii Deierant in
no Deo, apud quem non est acceptio personaruin memorialiPalris sui inconcussasiabilitaic conscripii.
(fiom. n, 11), nec tribuuutur isla merilis volunlalum, El sunt rursus quidam, qui filii Dei propter susce-
sicut sunt celeriiales, vires, honae valeludines, et ptam vel temporalitergraliam diciintnr a nubis, nec
pulchritudines corporuro, ingenia mirabilia, cl mulla- sunt lamen Deo: de quibus ait idem Jo nnes, Ex no-
rum arlium capaces naturaemenlium: vel quaeacce- bis exierunl,sed non eranl cx nobis; quod si fuissenl
dunt*extrinsecus, til cst opulentia, nobilitas, hono- ex nobis, permansissent utiquenobiscum(I Joan. n, 19).
rcs, et csetera hujusmodi,qusequisque ulhabeat, non Non ait, ex nobis exieruul. sed quia non roanseruut
nisi in Dei est poteslate : ut non immorer etiam in nobiscum, jam non smit <-ximbis; veruni ait, Ex no-
Baptismalc parvulorum (quod nullus istorum potest bis exierunt, sed noneranl exnobis; hoc esl, Et quan-
dicerc, sicut illa, ad regnum Dei non pertinere), cur do videbaiiiur in nobis, non erant ex nnbis. Et tan-
illi parvulo deiur, illi non detur; cum sit utriiroque quam eidiceretur, Undc idosiendis? Quodsi fuissent,
in poleslate Dei, et sine illo Sacramento nemo intret inquit, ex nobis, pernwnsissentutique nobiscum.Filio-
in regnum Dei: ut ergo hsec laceam vel relinquara, rum Dei vox esl: Joannes loquiiur, in filiis Dei loco
illos ipsos intueantur 3 de quibus agitur. Dehis enim praccipuoconsiilutus. Cuni crgo filii Deidicunl de bis
disserimus, qui perseveranliam bonitalis non habent, qui persevcranliam non habuerunt, Ex nobisexkrunt,
sed ex bono in malurodeficiente bona voluniate mo- sed non erant ex nobis; et addunt, Quodsi fuissentex
riuntur. Respondeant, si possunl, cur illos Dcus, cum nobis, permansisseniutique nobiscutp: quid aliud di-
fideliler et pie viverent, non tunc de vitse liujuspe- cunt, nisi, Non eranl filii,eliani quando eranl in pro-
riculis rapuit, ne maliiia mutaret intellectum eonun, fessioneet nomine filiorum?nnn qnia justitiain siniu-
et ne ficlio deeiperet animas eorum. Uirum hoc in lavcrunt; sed quia in ea non pcrmanserunt. Neque
potestate non habuit, an eorum mala futura nescivil? cnim ait, Nam si fuissentex nobis, veram, non fictam
Nempe nihil horum nisi perversissiroeatque insanis- jusliliam tenuissent ulique nobiscnm: sed, si fuissent,
sime dicitur. Cur ergo non fccit? Kespondeant qui inquit, exnobis,permansissentutiquenobiscum.inbono
nos irrident, quando in rebus lalibus exclamamus, illos volebat procul dubio pcrmanere. Erant ilaque
Quam inscrulabilia sunt judicia ejus, el investigabiks in bono, scd quia in eo non permanserunl, id est non
viwejus! Neque enim hoc non donat Deus quibus vo- usque in finein perseveraverunt, non erant, inqnil, ex
luerit, aut vero Scriptura illa menlitur, quae de mor- nobis, et quando erant nobiscum; hoc est, non erant
le velut immalura hominis justi ait, Raptus est, ne ex numero filioriiro,el quando crant in lide filiorum:
matitia mutaret intellectumejus, aul ne ficliodeciperel quoniam qui vere filii suul, prscsciiiel pradestinati
animam ejus(Sap. IV,11). Cur igitur hoc tam ma- sunt conformes imaginis Filii ejus, et sccundum pro-
gniim beneficium aliis dat, aliis non dat Deus, apud posilum vocali sunt ul electi essent. Non enim perit
quem non est iniquitas, nec acceptio personarum, et filius promissionis, sed filius perdilionis (Joan.
in ctijus polestale est quamdiu quisque in hac viia xvn, 12).
maneat. qu:e tenlatio dicta est super lerratn (Job. 21. Fuerunt ergo isli ex multitudine vocatorum
vn, 1)? Sicut ergo cogunlur fateri, donumDei esse ex eleclorutn auteni paucilate non fiieruut. Non igi-
ul finiat horoo vilam istam, anlequain ex bono mute- tur filiis suis prscdeslinaiis l Deus perseverantiani
tur in malum; cur autem aliis donelur, aliis non do- nondedit; haberentenim eam si in co tilioruronu-
nelur, ignorant: ita domim Deiesse in bono perseve- mero essent: et quid haberenl, quod non aco-pis
ranliam secundum Scripturas, de quibus teslimonia sent, secundum apostolicam veramque senK-iiiiam
multa jam posui, fateantur nobiscum; el cur aliis de- (I Cor. iv, 7)? Ac per hoc lates frliiFilio Christodaii
tur, aliis non delur, sine rourroure adversus Deum essent, quemadmodumipse dicit ad Patrem, Ut<.mne
dignentur ignorare nobiscum. qvoddedistimihi, non pereat,sedhabeatvitamwternam
CAPUT IX.—20. Nec nos moveat, quod filiis (Joan.m, 15, efvi, 39). Hi ergo Chrislo inlelliguiittit-
snis quibusdam Dens non dat istam pcrseverantiam. dari, qui ordinati sunl in vilaroaeternam.Ipsi MIIIIilli
Absit eniro ut ita esset, si de illis prscdestinatises- prsedeslinati et secundtim proposilum vocati, qu -
rum nutlus perit. Ac per hoc nullus eorum ex bono
1 SicMss., Atediti,introduci.
* Am.F.r.et pluresMss.,accidunt. * Lov.: igUurfiliissuisnon prmdestinatis.Alteramle-
* KonnulliMss.,intueamur. ctionemferitnteditialii et manuscripti.
929 LIBER UNUS. 939
in malum mntatus finlt hane vilatn ; qumiiam sic est iircrscivit,el prmdeslinavilconformesimagiiHsFilii ejus,
ordinatus, et idcoChristodaius, ut inui pcnat, sed ul sit ipsepriniogenilusin muhis fratribns : quos autem
habeat vitam aeternam. Et rursus quos dicimus ini- prmdesiinuvit,illoset vocavit,scilicct secundum proposi-
micos ejus, vel parvulos filios inimicorum ejus, quos- tum ; quosaulemvocavit,ipsosetjustificavit; quosautem
cumque eorum sic regeneralurus est, ul iu ca fide quse juslificavit, ipsos et glorificavit(Rom. vni,28-30). Illa
per dilectionem operatur, hanc vitam finiant; jam et oinnia jam facta sunt, prmscivit, prmdesiinavit,vocavit,
antequain hoc fiat, inilla prscdestinatione sunt filii justtficavil;quoniam etorones jam prscscitiacpracdesii-
cjus, etdali sunt Chrislo Filio ejus, ut non pereant, nati sunl, et mulli jam vocali atque juslificati : quotl
sed habeant vitain :ulernam. autem posuit in finc, illos el glorificavit(siquidem
22. Deniqueipse Salvalor, Si manseritis, inquit, in illa gloria est hic inielligenda, de qua idein dicit,
verbo tneo, vere discipuli mei eslis ( Joan. vm , 31 ). Cum Chrislus apparuerit vila veslra, tunc et voscum
Numquidin liis compuiandus csi Judas, qui non nian- illoapparebitisingloria [Coloss.m, i]), nondum facluni
sit in verboejus? Numquid in his computandi sunt est. Quamvis et illa duo, id est, vocavitel juslificavit,
illi, de quibus Evangelium sic loquilur, ubi Dominus uon in omnibus facia sint, dc quibus dicta sunt;
cum commendasset roanducandam carnem suam ct adhuc enim usque in finem sa-culi multi vocandiet
bibendum sanguinem suum, ail evangelisla, Hmc di- justificandi siint: et tamen verba praeterili teroporis
xit in synagoga docens, in Capharnaum. Mulli ergo posuit de rebus etiam futuris , tanquam jara fecerit
mtdienles ex disciputis ejus dixerunt, Durus est hic Deus, quae jam ul fieient ex rcterniiate disposuit.
sermo, quis polesl eum audire ? Sciens auletn Jesus ldeodeillodicitetpropbela Isaias, Qui fecitqucefuiura
apud semelipsumquia murmurareni de hoc discipuli sunt(IsaiiL\,sec. LXX). QuicumqueergoinDeiprovi-
ejus,dixit eis: Hoc vos scandatizat? Si ergo viderilk dentissima disposilione praescili, prsedestinaii,vocali,
FiUum hominisascendenlemubi erat prius? Spiritus justificati,glorificalisunt, non dieo etiam nondum re-
est qui vivificat, caro autem non prodest quidquam. nati, sed ctiani noudum nati, jam filiiDei suni, ct om-
Verba quceegoloculussum vobis, spirilus et vita sunt. nino perire non possunl. Hi vere veniunt ad Cliristum;
Sed sunt quidam ex vobisqui non credunt. Sciebat enim quia ita veuiunl, quomodoipse dicit, Omnequod dat
ob initio Jesus , qui essent credentes,el quis tradilurus mihi Paler, ad me veniet; et eum qui venit ad me, non
esseleum; el dkebat: Propterea dixi vobis, Quia nemo ejiciamforas. Et paulo post, Hmcest, inquit, volun-
venilad me, nisi fueril ei datum a Putre meo.Ex hoc tas ejus qui misit me Patris, ut omne quod dedil tnihi
multi discipuiorumejus abkrunt retro, el jam non cum non perdam ex eo (Joan. vi, 37, 39). Ab illo ergo da-
ilto ambulabanl(ld. vi, 60-67 ). Numquid non et isli lur etiam perseverantia in bono usque in finem : ne-
discipuliappellali sunt, loquente Evangelio?Et tamen queenira datur, nisi eis qui non peribunl; quoniam
non eranl vere discipuli, quia non manserunt in qui non perscvcrant peribunt.
verbo ejus, secunduni id quod ait, Si manserilis i* 24. Talibus Deus diligeniibus eum omnia coope-
verbomeo, vcre discipuli tnei estis. Quia ergo non ha- raiur iu bonum; usque adeo prorsus orania, ut etiam
biierunt perseverantiam, sicut non vere discipuli si qui eoruin deviant el exorbitant, etiam hoc
Chrisli, ila necvcre lilii Dei fuerunt, etiam quando ipsum eis faciat proficere iu bonum, quia humiliores
esse videbanlur et ita vocabautur. Appellamus ergo redeunt atque dociiores. Discunt enim in ipsa via'
nos el electos, et Chrisii discipulos *, et Dei filios, justa cum tremore se exsultare debere, non sibi ar-
quia sic appeltandi sunt, quos regeneraios pie vivere rogando tanquam de sua„virtuie(iduciampermanendi,
cerniiiius : sed tunc vere sunt qtiod appellantur, si nec dicendo in abuudantia sua , Non movebimur in
manseriitt in eo propler quod sic appellanlur. Si seternum. Propter quod eis dicilur, Servile Domino
aulem pi-rseveranliain n n habent, id est, in eo in limorc, et exullale ei cum tremore, ne quando ira-
qttiMl«uiperunl esse nou mauent, non vere appellan- scatur Dominus, et pereatisde via justa (Psal. u, 11,
mr qtiod appcllaniur ei non sunt: apud eum enitn 12). Neque enim ait, Et non * veniatis ad viain ju-
boc nou suni, cui iiotuni est quodfuturi sunt, id est, slani; sed, neperealis, inquii, deviajusta : quid osieu-
ex Imnis mali. dens, nisi eos e.ssecommonitos, qui jam ambulant in
23 Propier hoc Apnstolus cum dixisset, Scimus via jusia, ut in linioreDeo serviant, id est, nnn alliini
iiuoniiimdiligenlibusDeumomnia cooperalurin bonum; sapiant, sed limeant (Rom. xi, 20)?quod signilical,
scie;.s n.M.miilosddigere Deum, et in <-obono usque Non superbiant, sed liuniiles sint : undeetalibi di
in fineni non perroanere, niox addidil, his qui secun- cit, Non alla sapienles, sed humilibus consenlientes
dum propositumvocalisunt. lli euiin in co quod dili- (Id. xu, 16) : exsultenl Deo, sed cuni trcinore; in
jrunlDeum.permaneui usqite in linein; et qui ad lem niillo gloriantes, quando nostrtim nihil sit; ut qui
pu» indo deviani, iwertuutir, m usqiii-in finem per- gloriaiur, in Domino glorietur (Jerem. ix , 23. 24):
ducant, qiiod in I»OJI<- e-se cosperimt. 0 tendens nr- percaul dc via jusia, in qna jain ambnlare coepe-
autem quid sit -eiuniiuiii prop<siluni vncati, mox riiiit, iltun sibihoc ipsum as-ignani, quod in ca sunt.
itddidit ea qu.e jam -Uj.l'. "Mi,, Quonia • .ui nil,- i;,-, viiliis usus est et Apostolus, ubi ait, Cuititimore
1 Lov.: ippeilamusergoeObt 'leclo-'<h i ii c'.i tp :<i ei <re ore vesiram ipsorum salitlem operaiuim. ____%
Editialii: ppeltmus c iiunosct , t ' h i : i : 1 Ain.et pluresMss.,vita.
omissa.posl,ekctos, eopulaiileparlicula, quaui in multis 8 '
tnanuscripusrepehmus. wiiii,ne. MeliusMSS.,tum.
951 DE CORREPTIONEET GRATIA, S. AUGUSTINI 9St
ostendens quarc cum timore et tremore : Deus es( quantiim altinet ad hoc dontim Dei, qnod est tii btmo
enim, inquit, qui operatur in vobis el velleet operari, perseverare usqtie in fincro, quid de ipso primo iw-
pro bonavoluntate (Philipp. 11,12,13). Non enim ha- raine senliamus, qui certe sine ullo vitio facius en
bebat hunc ttmorem et tremorem , qui dicebat in rectus. Nec dico : Si perseveraiitiam nou babuit,
abundantia sua , Non moveborin ceternum. Sed qttia quomodo sine vilio fuil, cui lam neeessaffiuinDei do-
filius erat promissionis, non perdilionis, expertus nuin defttil '•? Htiic namque inierrogationl factie
Deo paulultim deserenle quid esset ipse : Domine, respondetur.eum perseverantiam non.habuisse, qtiia
inquii, in valuntate tua prmstitisti decori meo virtuiem; in eo bono, i qtio sine viiio fliit, uon pi-rseveravil :
avertiiii faciem luam a tne, el faclus sum conlurbatus coapil eniin habere vitiuni ex quo cecidil; ,el si ccepit,
(Psal. xxix, 7, 8). Ecce dociior, et ob bocetiam hu- aniequam ccepisset, ulique sine vitio fuit. Alhnl est
milior, tenuit viam, jam videns et confitens , in vo- enitn non habere vitimn; et iilitid est inea bonii.ue,
luntale sua Deum decori ejus prsestitisse virlutein : in qua nulluin vititim es(, non inanere. Eo qiiippe
quod sibi ipse tribuens et de se proesumens in lali ipso quod iion dicitttr nunqiiam sine vilio fuisse, sed
abundantia quarn prsestiterat Deus, roindeillo qui eani dicitur siire vitio non perniansisse, procul dubio de-
prsestiierat, dicebal, JVonmoveborinmiernum.Factus moiislraiur sine vrtio fuisse, in quo bono non per-
est ergo conlurbatus, utse inveniret, elhumilitersa- mansisse culpatur. Sed illtid magis quaerendum ope
piens, non solum seiernse vilse, verum eiiam in hac rosiusque iractandura est, qUomodo respondeanius
vita pise conversaiionis et perseveranliac, in quo spes eis qui dicunt, < Si iu illa rectitudine in qua sine vitio
habenda esset, addisceret. Hsec vox et aposloli Petri faclus est, habuit perseverantiain, procul dubio per-
esse potuii : dixcrat quippeelipse in abundantia sua, severavil in ea : et si pefseveravit, otiqije non pecca
Animam meam pro le ponam (Joan. xm , 57); sibi vii, nec illain suaro rcclittidinem Deunique deseruit.
festinando iribuens, quod ei fuerat a Domino postea Eutn autem peccasse, et descriorem boni fuisse, veri-
largiendura. Avertit auiem ab illo faciem Dominus, tas clatnat. Non crgo habuit in Hlobono perseve-
ct faclus esl coniurbatus, ita ut cum mori pro illo rantiam : et si non habuil, non uiique accepit.
metuens ter negarel. Sed rursus converlit ad euin Quomodo enim et accepisset perseverantiam, et non
faciem suam Dotnintfs, el ctilpitni laerymis diluit. petsevcrassei? Porro, si proplerea non habliit, quia
Quid est enim aliud, Respexit etim (Luc. xxli, 61); non accepit; qnid ipse nonpcrseverandb peccavit,qui
nisi, Faciem , quam paululum ab illo averterat, re- perseverantiain non accepit? Neqire eiiim dfci poiest,
vocavit ad eum ? Factus ergo fuerat conturbatus : scd ideo iion accepisse, quia non eSt discretuS a massa
quia didicit non de se ipso fldere , etiam hoc ei pro- perdilionis gratice largitate. Nondum quippe erat illa
fecit in bonum, faciente illo qui diligenlibus eum in genere humano perditionis massa antequam pec-
oronia cooperalur in bonum; quia secundum propo- casset, ex quo tracta est origo vitiaia. >
siturn vocatus erat, ut nemo eum posset eripere de 27. Quapropter saluberrime conlitemur, quod re-
manu Chrisfi, cui datus erat. dissime credimus, Deum Dominumque rerum om-
25. Ncmo ergo dicat non esse corripiendum qui ex- nium, qui creavit omnia bona valde, et mala ex
orbitat dc via justa, sed ei redilum et perseveran- bonis exorilura esse praescivit, et scivit magis ad
tiam a Domiuo tantrrm cssc poscendam : nenio pru- suam omnipoientissimam bonitatem pertinere, etiam
deris ct fidelis hoc dical. Si enlm secundum propo- de roaiis bene facere !, quani inala esse non sinere,
silutn vocatus esi iste, procul dubio illi, etiam quod sic ordinasse Angelorum et hominum vitam, ut in eii
corripitur, Detis cooperalur in bonuni. Ulrum aulem prius oglenderel quid posseteorumliberuin arbitrium,
ita sit vocalus , quoiiiani qui corripit nescit, facial deinde quid possel suse gratiae beneficium justiliaeque
ipse cnm charitate quod scit esse faciendum : scit judicium. Denique angeli quidam, quorum princeps
eniin lalem corripiendum ; facttiro Deo aul miscri- est qui diciiur diabolus, per liberum arbitrium a Do-
cordiam, aut judicium ': misericordiam quidem, si a raino Deo refugse facti sunt. Refugientes tarnen ejus
massa perditionis ille qui corripilur, gratisclargitate bonilatcm, qua beali fuerunt, non potuerunt ejns
discretns est, et non est inter vasa irsc quae perfe- effugere judieium, per quod roiserrinii effecli sunt.
cta snnt in perditioncm , sed inter vasa misericordisc Caeleriaulem per ipsum Iiberum arbitrium in verilale
quae prseparavit Deus in gloriam (Rom. ix, 22, 23); stelcruut, camque de suo casu nunquatn fuluro cer-
judicium vero, Si in illis cst damiialus, in his non est tissimam scire meruerunt. Si enim nos de Scripturis
prsedestinatns. sanctis nosse potuimus sanctos Angelosjara nullos
CAPUT X. — 26. Hic * exoiiiur alia quacstio, non essecasuros; quanto magis hoc ipsi reve^/a sibi su-
sane conlemnenda, sed in adjutorio Domini, in cujus bliroius veritale noverunt? Nobis quippe beala sine
manu suntet nos el sermones nostri ( Sap. vn, 16 ), finevita promissa est, et sequalitas Angelorum: e*
solvenda. enim a nobis, qua promissione certi sumus, cum ad illam vitam
aggredienda atque Quserilur
post iudicium venerimus,non indenes esselspsuros :
J Edili,hinc. AtMss.,Iiic.
1 Am.F.r. et plures MSS.facturo Deo aut ad miseri- 1 Am.Er. ae plerique Mss.,cuiUmumneMmrimDet
cordiam, aut ad judkium. Lovanienses expunxerunt, dcmvmfuU.
ad; quaepanicula abest etiama velustissimocodicecor- » plures Mss.,bonafacere. , ,
beiensi. ;,
933 LIBER UNUS. 934
quod si de se ipsis Angeli nesciunt, non sequales, sed membris meis, repugnanlemlegi mentis mece,et capti-
beatiores erimus. Veritas autem nobis eorum promi- vanlemme in kge peccali, qumesl in membrismeis. In-
siteequalilalem ( Ma«/i. xxn, 30 ). Certum est igitur [elixego homo,quis me tiberabitde corpore mortis hu
hoc eos nosse per speciem, quod nos per fidem, nul- jus ? Gratia Dei per Jesum ChrisiumDominumnostrum
lam scilicet ruinam cujusquam sancti angeli jam fu- ( Rom. vn, 23-25 ). Quouiam in eis caro concupiscit
turam. Diabolusvero el angeli ejus, etsi beati erant adversus spiritum, et spiritus adyersus carnem (Galat,.
anlequam caderent, et se in miseriam casuros esse v, 17), aique iii tali certamine laborantes ac pericli-
nesciebant, erat lamen adhuc quod eorum adderetur lantes dari sibi pugnandi vincendique virtutem per
bealiludini, si per liberum arbitrium in verilate ste- Christi graiiam poscunt. Ille vero nulla lali rixa de
tissent, donec isiam summae bcatitudinis plenilu- se ipso.' adyersus se.ipsqm lenlalus alque lurbatus,
dinem, lanquam prsemium ipsius perinansionis acci- in illo beatitudiais ioco|sua secuni pace fruebatur.
perent, id est, ul magna per Spirilum sanetum dala 30. Proinde eisi non inlerim Iselibrenunc; verum-
abundantia charitatis Dei, cadere ulierius omnino non lamen poteiitiore gratia iudigenl isli: et quse polen-
possent, et hoc de se certissime nossent. Hanc pleni- tior quam Dei unigenitus Filius, cequalis Pa(ri et
tudinem beatiludinis non habebant : sed quia nescie- coscternus, pro eis homo faclus, e.tsine suo " ullo vel
bant suam fuluram miseriam, minore quidem, sed originali vel proprio peccaio ab hominibus peccatori-
lamen beatitudine sine ullo vitio fruebantur. Nam si bus cruciflxus? Qui quamvis die terlio resurrexit,
suum casumfuturum nossent aeternumquesuppliciura, nunquam moriturus tiltcrius; pcrtulit lamen pro mor-
beati utique esse non possent, quos hujus lanti raali lalibus ronrlcm, qui mortuis prscsiitit vilam, ut re-
roetusjam tunc miseros esse compelleret. dempti ejus sangiiine, tanto ac tali pignore acceplo
28. Sic et hominem fecit cum libero arbitrio, et dicerent: Si Deus pro nobis, quis conlra nos? Qui
quamvissui futuricasus ignarum, tamen ideobeatum, Filio suo proprio non pepercil, sed pro nobis omnibus
quia et non mori et miserum non fieri in sua poieslate tradidit eum, quomodonon et cumillo omnia nobisdo-
esse sentiebat. In quo stalu rccto ac sine vitio, si per navit ( Rom. vm, 31, 32 ) ? Deus ergo naluram no-
ipsum Iiberum arbitrium manerc voltiisset, profeclo slram, id est animam ralionalem carnemque hominis
sine ullo morlis et infelicilalis experimento, acciperet Cbristi 3 suscepit, susceplione singulariter mirabili
itlam, merito hujus * permansionis, bealitudinis plc- vel roirabililer singulari, ut nulli justilix suse prseue-
nitudinem, qua et sancli Angeli sunt beati, id cst, ut dentibus meritis Filius Dei sic esset ab initio quo esse
cadere non possel ulterius, et hoc certissime scirct. homo coepisset,utipseet yerbumquodsinoiuitioest,
Nam neque ipse possel eliam in paradiso bcalus essc, una pcrsona esscl. Neque enim quisquam lanta rei
imo ibi non esset*, ubi esse miserum non deceret, si hujus ct fidei csecusest ignoranlia, ut audeat dicere,
eum sui casus prscscientia limore 3 lanli nialimisc- quarovis de Spirilu sanclo et virgine Maria filium ho-
rum faceret. Quia vero per liberum arbitrium Deum niinis natum, per liberum lamen arbitrium bene vi-
deseruit, justum judicium Dei expertus est, ut curo vendo, et sine peccato bona opera faciendo meruisse
tota sua slirpe, qusc in illo adhuc posita lola cum illo ut esset Dei Filius, resistente Evangelioatquedicenle,
peccaverat, damnaretur. Quotquot cnim ex liac stirpe Verbumcaro (aclum est ( Joan. i, 14 ). Nam ubi hoc
gratia Dei liberantur, a damnatione utique liberanlur, factum esi, nisi in ulero virginali, unde fuit inilium
qua jam tenenlur obslricti. Unde eliarosi nullus libe- homiuis Christi ? Itemque Virgine requirente, quo-
raretur, justum Dei judicium nemo juste rcprehen-, modo fieret quodci per angelum nuntiabatur, ange-
deret. Quod ergo pauci in comparatione pereuntiiira , lus respondit, Spiritus sanctus supervenkt in te 4, et
iasuo veronumero raulli liberanlur, gralia (it, gralis virlus AUissimiobumbrabitlibi : propterea, qttodnasce-
fit, gratiae sunt agendacquia fit, ne quis vclut de suis lur ex ie Sanclum, vocabilurFilius Dei ( Lue. i, 35 ).
raeritis extollatur, sed oroneos obslrualur (Rom. m, Propterea, inquit: non propter opera, qure nondum
19), elqui gloriatur, in Domino glorietur. nati ulique nulla sunt; sed proplerea;quia Spiritus
CAPUT XI. — 29. Quid ergo ? Adam non habuit sanclus tupervenielin le, et virtus Allissimiobumbrabit ;
Dei gratiam ? Imovero habuit magnam, sed disparem. libi, quod nasceturex le Sanctum,vocabilurFiiius Dei. f
Ille in bonis erat, quae de bonilale sui Conditoris ac- Isia naljvitas profecto gratuita conjunxit in unitate"
ceperat: neque enim ea bona et ille suis meritis personse hominem Deo, carnem Verbo. Istam nativi-
comparaverat, in quibus prorsus nullum patiebalur latein bona operasecuia sunt, nbn bona opera me-
maluin. Sancli vero in hac vila, ad quos perlinet li- ruerunt. Neque enim metuendum erat, ne islo ineffa-
berationis hsec gratia, in malis sunt, ex quibus cla- bill modo in unitatem personre; aiVerbo Deo natura
mant ad Deum, Libera nos a malo ( Maiih. vi, 13 ). humana suscepla, per liberum voliintalis peccaret
Ule in illis bonis Cliristi morte non eguit : islos a arbiirium, cum ipsa susceplio talis essett ut natura
reatu el haereditario et proprio, illius Agni sanguis hominis a Deo ita suscepta, nullum in se motum
t *
absolvit. llle non opus habebat eo adjulorio, quod 1 Sicvetuscodexcorbeiensis.At editi, a&'se
a Hic,suo, ex Mss.restiluimus. ipso.
imploranl isti cum dicunt: Video aliam legcm in ' Am. Er. et Lov.,fftrisfus.
M,eliusposterioresquaedam
1 sicMss.Editj,hujusmodi. opusculi hujus editiones, eliristt; qtiibus consentrt anti-
quissimus codex Corbeiensis.
* vaticaniduoMss.,esse. * PleriqueMss.*tienie<
8 NonnulliMss.,et tbnor. super te.
" QuattiorMss.,in unilatem.
93S DE CORREPTIONE ET GRATIA, S. AUGUSTINI 93S
malse volunlatis admitteret. Per hunc Mediatorem quouiamnontalis natura factaerat.utsinedivinoadju-
Deus ostendit eos, quosejussanguineredeniii, fucere lorio posset roanere si vctiet, non uiiquesuacutpa ceei-
sc ex malis deinccps in ceiernum bonos, qucm sic tlisscnt: adjiiioriuin qnippe defuissel, sine quo manere
suscepit, ut nunquam esset malus, ncc ex malo fa- non posseut. Nun<auiem qtiibus deesl inle adjutorium,
ctus scmper esset bonus '. jampoana pecraii est: qtiibusauteui daiur, secundura
34. Istam gratiam non habuit bonio prirous, qua graiiam datur, non secuiiduindebituin; et tanlo amplius
nunquam vellet csse malus a : scd sane habutt, in dalur per Jesuiii Chrisiuin Domiiiuninosirum, quibus
•quasi permanere vellet, nunquam malus esset, et id dare Deo placnit, ut non soliiin adsil sine quo per-
isine qua etiaui cum libero arbitrio bonus esse non inancre non possumus, etiara si velirous, verum etiam
posset, sed eam tarocn per liberum arbitrium dese- taninm ac tale sit, ui velimus. Fitl quippe iii nobis
rere pbsset. Nec ipsum ergo Deus esse voluit sine per hanc Dei gratiain in bono recipiendo et perse-
sua gratia, quam reliquit in ejus libero arbitrio. Ouo- vcranier tenendo, uon soluni posse quod volumus,
niam iiberum arbitrium ad malum sufticit, ad bonum verum eliani velle qttod po*suimrs. Quod non fuil in
autem parum cst 3, nisi adjuvetur ab omnipolenti homiiic priino : iiiiuin eniin horuiti in illo fuit, allcrum
bono. Quod adjutorium si homo illc per liberum non non 1'uil. Naiiiqtie ut rccipen-l boiium, gratia non
deseruisset arbitriura, semper esset bonus: sed de- egebat, quia nondum perdiderat : ul autem in eo
seruit, et deserlus est. Tale quippe erat adjutoriura, permaneret, cgebat adjuiorio grati.-e, sinc quo id
quod desereret cum vellet, et in quo permaneret si omnino non posset : el acceperat posse si vellet, scd
vellet: non quo fieret ut vellet. Hrcc priroa est g.ralia non haliuil velle quotl pnsset; nani si liabnisset, per-
* *
quae data est primo Adam : sed hac potentior est in severasset. Posset euiin perseverare si vellet : qtiod
secundo Adam. Prima est enim qua fit ut habeat bomo ut nollel, dc libero di-scenditarbiirio ; quod lunc ila
justkiamsivelif.secunda ergoplus potest", qua etiam libeiuiii erat, ut ei benevelle possci et niale. Quid erit
fit ut velit, et tantum velit, lanloqne ardorc diligat, ut aulem liberius libero arbilrio, quando non poterit
carnis voluntatem contraria concupiscentemvoluntate servire peccato, qiia* futura erat * ei honiini, sicut
*
spiritus vincat. Nec illa quidem parva erat, qua de- facta est Angelis samtis, merccs ineriti? Nmic autem
monstrala esi etiam potentia liberi arbitrii, quoniam per peccalum perdito bono inerito, in his qui tiberan-
sic adjuvabatur, ut sine hoc adjutorio in bono non tur factum esl donum graliae, quae inerccs merili fu-
maneret, sed hoc adjutorium si vellet desereret. Hsec lura erat.
autem tanlo major est, ut parum sit homini per illam CAPUT XII. — 33. Quapiopicr, bina isla quid
reparare perditam libertatem, parum sit denique non inter se differant, diligcnter et vigilanlcr iiiluendum
posse sine illa vel apprehendere bonum, vel per- est; posse non peccare, et non posse peccare, posse
manere in bono si velit, nisi eliain efficialur ut ncn nioii, et non posse mori, bonum posse non de-
velit. serere, et bonum non posse deserere. Polnit enim
32. Tunc ergo dederat homini Deus bonam ' vo- non peccare primus hoino, potuit.non mori, poiuit
lunlalera; in illa quippe eum fecerat qui fecerat re- boniim non deserere. Numquid dicturi suiniis, Non
ctum : dederat adjutorium 8, sine quo in ea non potuil peccire, qui lale habebat liberum arbitiiniii ?
posset permanere si vellet; ut autem vellet, in ejus aut, Non poiuil m >ri, cui dicium esi, Si iieccaveris,
libero reliquit arbilrio. Posset ergo permanere si morte rooiieiis (Gen. n, 17)? aut, Non pomit bnnum
vellet : quia non deerat adjutorium per quod possei, deserere, cnm Iioc peccando ilcseriierit, et ideo mor-
ct sine quo non posset perseveranier bonuro lenere tuus sil?- Prima ergo libertas vnluntniis erat, posse
quod vellet. Sed quia noluit permanere, profectoejus non peccare; novissimacrit niulto niajor. uon posse
culpa est, cujus merilum fuisset, si permanere voltiis- peccare : priina iminortalitas crat, posse nou mori;
set: sicut fecerunt Angeli sancti.qui cadenlibus aliis novissima erit miiilo niajor, non posse m*=ri: prima
per liberum arbitriura, per idem liberum arbiirium erat perseveran>i;epoiestas, bonum posse non dese-
steterunt ipsi, et hujus permansionis debitam mercc- rere ; novissima erit feliciias perseveraniise, boniiin
dera recipere roeruerunt, lantara scilicet beatiludinis non posse deserere. Numqiiid, quia ertint Imna no-
pleniludinem, qua eis certissimum sit 9 semper se vissima poiiora alque nniiora, idco ftienmi illa priroa
in illa esse mansuros. Si autem hoc adjuioriuro vct vel iiulla vel parva ?
angelo vel homini, cum primum facti sunt, defuissei; 34. Ilenique ipsa .'idjmnriadi -litigiiendasiinl. A!in
1 ila vaticaniquatuorMss.Aliilibri habent, ne ex malo cst ailjitlni-iuiiisine ,no ali :nid »nn !!l, ct aliinl
factus, elc. In posterioribusnonnullis editionibusadjecta adjutorium quo aliquit! fii. N.nn MIU-a.inniili- im.,
particula negante legitur, nc ex malo faclusnon semper
essetbonus. 1 Sicomnes',;ss.At editi,est
' QuinqueMss.,qua mmquamessetmaltts. a Edili, cfianisi vetkt. lieriquc manuscriptioniiltunt,
3 Lov.,nihit esl.Editialil et Wss.,parmn cst. cujus_articulseIocounus c valici.nisliabet, clutn.
* Am.Er. et Lov.,sed Ittve.ConcinuittsaliquotMss.,sed etiam; a Henricus Graviuslegi volebal, qim libertas futura
hac. erat :quia scilicelpronoiueu quw. iioa con.-orditgeuere
" CisterciensisMs.,secnndapluspotens;omisso,ergo. cum, hbe o u biuw, <pmdiu jiia.a i-art-.-. s.-i-.U-utia;
pru>
8 CasalensisMs.,contivrriam cottcupiscentevoluntatespi- cessit. ^ednm ineli-ga.nera;-tuiiit-stul conc-rdarctcum
ritus. Duo alii Mss., eonlraria cotwupiscentem voUmtali nomini' josu- s-.-quc.iie,>-:lic-i, me ce„. Ku I,,culion?s
spvritus.
' QuinqueMss., libermn. modor.iceruiti li:,TOcK'u-.int. ait, » AUinialproriduui,
* ApudLov.,dederatet adjutorium. USir...:.i,,. , ->r.l aclioaequinta in
« sagax. ijUt-in\OE^I.,
* Tres e valicanisMss.,fit. Verrem, «carcer illc, quaeluluuuaevocantur.» Etemn
passimimitaturAugustinus.
 «m LIBEft UNUS.
possumus vivere, nec tamen cum adfuerint alimenla,
eis fil ut vivat qui mori voluerit. Ergo adjutorium
alimentorum est sine quo non fit, non quo fit ut vi-
vamus. At vero beaiimdo quam non habet homo,
cum daia fuerit, conlinuo fit beatus. Adjutorium est
cniro non soltim sine quo non lil, verum etiam quo
fit propier quod daiur. Quaproptcr hoc adjiitorinm
el quo flt est, et sine quo non fit : quia ct si dala
fuerit hornini bcaliludo, conlintto fil beatus; et si
data nunquam fuerit, nunquam erit. Aliroenla vcro
non consequenter faciunt ut honio vivat : sed tamen
sinc illis non potest vivcrc. Primo itaquc homini,
qui in co bono quofaclus fuerat reclus acceperal posse
non peccare, posse non mori, posse ipsum bonum
non dcserere, datum cst adjutorium perscveranliai,
non quo fieret ut perseverarct, sed sine quo per li-
berum arbitrium perseverare non posset. Nunc vcro
sanctis in regnum Dci per graliam Dei prscdeslinatis
non talc ' adjulorium pcrscveranliae dalur, sed tale
ul eis perseverantia ipsa donclur; non solum ul sinc
isto dono perseveranles esse non possint, verum eliam
ut pcr hoc donum non nisi perscvcrantcs sint. Non
solum enim dixit, Sine tne nihil polesiisfacere : verum
eliam dixit, Non vos me elegislis; sed ego elegivos, et
posuivos, ut eatis, et fructum ufferalis, el fruclusvester
maneat (Joan. xv, 5, 16). Quibus verbis eis non so-
lum justiliam, verum etiam in iila perseverantiara se
dedisse monstravit. Cliristo enim sic eos ponente ul
eanl, et fructum afferant, el fructus eonun niancal,
quis audeal diccre, Non manebit * ? quis audeat di-
cere, Forsitan non manebil? Sine pmniientiasunl enim
dona et vocatioDei (Rom. xi, 29) : sed vocatio eorum
qui secundum propositura vocali sunt. Pro his igitur
intcrpellante Christo ne deficiat fides eorum, sine
dubio non deficiet usque in fincm : ac per hoc perse-
verabit usque in ttnem, nec eam nisi manentem vitx
Iiujus inveniet 3 finis.
35. Major quippe libertas est necessaria adversus
lol et lanlas lentaliones \ quse in paradiso non fuc-
runt, dono perseverantiee munita atque firmaia, ut
cum omnibus amoribus, terroribus, errorihus suis
vincatur hic mundus : hoc sanclorum marlyria do-
cucrunt. Deniqueille (a) et terrenle nullo, et insuper
conira Dei terrenlis imperium libero usus arbitrio,
non steiit in lanta felicitate, in taula non peccandi
facilitate : isli aulero, non dico terrenle mundo, sed
ssevienle ne starenl, slelcrunl in fide; cutn videret
itle bona prscsentiaquse fuerat reliclurus, isli futura
quae accepluri fuerant non viderenl. Unde hoc, nisi
donanle illo, a quo misericordiam conseculi sunt uU
fideles essent (I Cor. vu, 23), a quo acceperunt spl-
ritum, non timoris, quo persequentibus cederent, sed
1 Editi,nonlantumtak. Abest,tantum, a Lovaniensium
Mss.Belgicis,nullo excepto,a vaticanisnova;edilionisgra-
tia*collatis,et ab omuibusquosvidimusGallicis.
Hiceditipraetereunt,</uisoude<i<
Habent id omnesprope Mss. dicere, Nonmanebit?
8 Arn.Er. et Mss.,invenit.
1 CorbeieusisMS.,necessaria,el inter tot et lantastenta-
liones.
(a) id est, Adam.
• --
SANCT AUGUST.X.
9»
virttilis ct charitatis et conlinentice(II Tim. i, 7), quo
cuncia minantia, cuncta invilanlia, cuncia cruciantia
superarent? Illi ergo sine peccato ullo dala est, cum.
qua conditus csl, voluntas libera, et eam fecit servire
peccalo : horum vero cum fuisset volunlas serva pec-'
cali, liberataest periltura qui dixil, Sivos Filius tibe- !
raverit, tunc vere liberi eritis(Joan. vui, 36). Et acci- !
pittnt tantam per istara gratiam liberlatem, ut quamvis,
quamdiu hic vivunt, pugnent contra concupiscentias
peceatorum, eisque nonnulla subrepant, propter quae
dicant quolidic, Dimille nobis debita nostra (Malth.
vi, 12); non tamen ulira serviant peccato qttod est
ad mortem, dc quo dicit Joannes aposiolus, Est pec-
catnm ad morlem; non pro ilto dico ut rogei' (I Joan.
v, 16). De quo pcccato (quoniam non expressum esl)
possuiit roulta ct diversa senliri : ego aulem dico id
essc peccalum, fulem quseper dileciioncm operalur,
deserere usque ad moitein. Huic peccalo ullra non
serviunt, non prima condilione, sictit illc, liberi; sed
per sccundum Adam Dei gratia libcrati, et ista libe-
ratione habenies liberum arbiliium qtto scrviant
Deo, non quo captivenlur a diabolo. Liberali etiini a
peccato servi facli sunt juslitise (Rom. YI, 18), in qua
stabunt usque in finero, donanle sibi illo perseveran- _
liani, qui eos pracscivit,el procdestinavit,et secundum
proposilum vocavit, et justificavit, et glorificavit;
quoniaro illa quacde * his promisit, eiiam futura jain
fecit : cui promillenti credidit Abraham, et dcpuiatum
est illi ad justiliam. Dcdilenim gloriatn Deo, plenissime
credens, sicut scriplum est, quia qum promisii, potens
esl et facere.
. 56. Ipse crgo illos bonos facit, ut bona faciant.
Neque enim propterea eos promisit Abrahsc, quia
pracscivita se ipsis bonosfuturos. Nam si ila est, non
suum, sed eorum est quod promisil. Non autem sic
credidit Abraham, sed, non est infirmatusin fide, dans
gloriam Deo, et plenissimecredens quia qum promisit,
potens est et facere (Rom. IV, 3,19-21). Non ait, Quae
prsescivit, potens et proroillere; aul, Quae praedixit,
potens est ostendere; aut, Quaepromisit, potens est
prsescire : sed, qucepromisil,polens est el facere. Ipso
igitur eos facit perscverare in bono, qui facit' honos.
Qui aulem cadunt et pereunt, in prsedestinatorum
numero non fuerunt. Quamvis ergo de omnibus re-
gcneratis el pie viventibus loquereiur Apostolus, di-
cens, Tu quis es quijudices alienumservum? suo domine
slat aut cadit; continuo tamen respexit ad prsedesti-
nalos, ct ait, Stabit autem : et ne boc sibi arrogarent,
i?ofense*<enini Deus, inquil, statuereeum (Id. xiv, i).
lpse ilaquc dat perseverauliam, qui statuere potens
est eos qui stant, ut persevcrantissime slent; vel re-
sliluere qui ceciderunt 4: Dominusenim erigit elisos
(Psal. CXLV, 8).
37. Ut ergo non acciperet hoc donum Dei, id est in
bono pcrsevcrantiam, primus homo, sed perseverare
1 Editi,ut rogel quis. Abest, quis, a Mss., et a grseco
textu .loannis.
s Hicin editis omissum,de; quod exsiatin ,vss.
» vetustissimusCorbeiensisais.,ficU.
* sic Mss.Editi,cecidjrint. . -'-•,
(Treijte.)
 939 DE CORREPTIONEET GRATIA, S. AUGUSTINI 940
vel non perseverare m ejus rehnqueretur arbilrio, ntpossenl. Subvcnlumest igitur infirmitati voluntatis
tales vires habebat ejus voluntas, quse sine ullo fue- lnimanse,ul divina gralia indeclinabililer et insepara-
rat institula peccalo, et nihil illi ex se ipso ' concupi- biliter' ageretur; et ideo, quamvis infirma, non ta-
scentialiter resislebat, ul digne lanlsc bonilati et mcn dcficerel, neque adversitate aliqua vincerelur.
lantae* bene vivendi facilitati, perseverandi commit- Ila factum est ul volunlas hominis invalida et imbe-
lerelur arbitrium : Deo quidera praescientequid esset cilla in bono adhuc parvo perscverarct per virlulem
faclurus injuste; prar-scienletaraen, non ad hoc co- Dei : cuni voluntas a priini hominis forlis ct sana in
gente : sed simul sciente quid dc illo ipse faceret bono ampliore non perseveraverit, habens virtutem
juste. Nunc vero posleaquam est illa magna peccali Iibcri arbitrii; quamvis non defuturo adjulorio Dei
merilo amissa libertas, etiam majoribus donis adju- sinc quo iion posset perseverare si vellet, non lamen
vanda reinansit iitfirmilas. Placuit cnim Deo, quo tali quo in illo Deus operarelur ut vellet. Fortissimo
maxime bumanse superbiam praesumptionis exsiin- quippc dimisit atque pennisit facere quod vellct : in-
gueret, uf non glorielur omniscaro coram ipso, id est, firmis servavil, ttt ipso donaiile invictissime quod
omnis honio. Unde autem non glorietur caro coram bonura est velleut, et 3 hoc deserere inviclissimenol-
ipso, nisi de meritis suis ? quse quidem potuit liabere, lent. Diccnte ergo Christo, Rogavi pro te ne deficiat
sed perdidit; et per quod habere potuit, per hoc per- fides lua (Luc. xxn, 32 ), inlelligamusei diclum, quik
didit, hoc est, per liberum arbitrium : propter quod cedificaiursuper petram. Atque ila homo Dei non so-
non restat liberandis nisi gratia liberantis. lta ergo lum quia misericordiam consecutus est ui fidelis es-
non gloriaturomnis caro coram ipso. Non enim glo- sei,verum etiamquia fides ipsa non delicit, qui gloria-
riantur injusti, qui * non habent unde; nec justi, quia lur, in Domino glorietur.
ex ipso habent unde, nec habcnt gloriam suam nisi CAPUT XIII.—39. Haecdc his loquor, qui prscde-
ipsum, cui dicunt, Gloria mea, etexattans caputmeum stinali sunl in regnum Dei, quorum ita certus est nti-
(Psal. III, i). Ac per hoc ad omnem hominem perli- inerus, ut nec addatur eis quisquam, ncc minuatur ex
nei quod scriplum cst, t7<non glorielur omnis caro eis : non de liis qui, ciim aroiunliassct ct locutus es-
corant ipso. Ad justos autem illud, Qui gloriatur, in set, mulliplicali sunlsuper numerum(Psa/. xxxix, 6).
Domino glorielur. Hoc enim' Aposlolus aperlissime Ipsi eniin vocaii dici possunt, non autcm electi, quia
ostendit, qui cum dixisset, Ut non glorietur omniscaro non secundum propositum vocali. Certum vero esse
coram ipso; ne pularent sancli sine gloria se reman- nuineruroelectorum, neque augendum ncque minuen-
sisse, rnox addidit, Ex ipso autem vos estis in Jesu diroi, quamvis et Joannes Baptista significet, ubi dicit,
Christo, qui factus est nobis<eupknliaa Deo,et justilia, Facite ercjofructum dignumpmnilentim:et nolitedicere
el sanciificalio, et redemptio; ut, quemadmodumscri- apud vosmelipsos,PalremhabemusAbraham; potensest
ptum est, Quigkriatur, in Dominoglorktur (1 Cor. l, eniin Deus de lapidibus islis suscilare filios Abrahm
29-31). llinc est quod in hoc loco miseriarura, ubi (Matih. ni, 8, 9); ut oslendnl sic istos esse ampulan-
tentalio est vila huroana super terram ( Job vu, 1), dos si non fccerint frucltim, ut non desit numerus qui
«irfusin infirmitale perftcitur(II Cor. xn, 9): quaevir- proinissus csl Abrahse: lainen aperlius in Apocalypsi
tus, nisi ul qui gloriatur, in Dominoglorietur? diciiur, Tene quod habes, ne alius accipiat coronam
38. Ac per hoc nec de ipsa perseverantia boni ataiti (Apoc. ni, 11). Si enim alius non est acceplurus
voluit Dcus sanclos suos in viribus suis, sed in ipso nisi isle pcrdiderit, certus est numeriis.
gloriari: qui eis non solum dat adjutoriura quale pri- •40.Quod aulero ctiam persevcraluris snnciis sic
mo horaini dedit, sine quo non possint perseverare si isia dicunlur, quasi eos perseveraturos liabeatur in-
velint; sed in eis eliatn , operaittr et velle : ut quo- ccrtum : non alitcr bscc audirc debent, quibus expe-
niam non perseverabunt, nisi et possint et velint, dit non iiiliim sapere, sed limere (Rom. xi, 20). Quis
pcrseverandi eis el possibililas et voltintas divinse enim ex mulliludine fidelium, qtiamdiu in hac morta-
gratiae largitate donetur. Tantum quippe Spiritu san- litalc viviiur, in ntimero prscdestinatorum se esse
Cto accenditur voltrolaseorum, ul ideo possinl, quia prarstimai? Quia id occultari opus est in hoc loco, ubi
sic volunt; ideo sic velint, quia Deus operatur ut ve- 1 m B.,insuperabilitcr,cum Uacadnolaiione: «Am.et
lint. Nam si in tanla infirinilale vila; hiijus (in qua Er., inseparabitiler,inendoseac dissentientibuswss.» lie-
tamen infirmilate propler elalionein reprimendam riqueigilur editiac »lss.ferutil, insttperabililer.sic eliam
edilio Lov. anni 1577,quaeha-c iii nola subjicil: « lla
perfici virtutem oportebat) ipsis relinquereiur vo- «recle manuscriptiomnes pro, inseparabililer.Nonsentit
;' luntas sua , ut iri atljutorio Dei sine quo perseverare «autem Auguslinuselectosa viarectadeclinareetsuperari
<ia tentationenon posse; sed lainpotentemeisdari gra-
non possent, manerenl si vellent, nec Deus in eis « liam,ul quantutnvis infirmiet inibecillcs,tamennecde-
operaretur ut vellent, inler tot et tantas tenlationes «ctinentnec superentur: ut non negandapeccandiimpo-
inlirmilate sua voluntas ipsa succumberet, ct ideo «verba «tenlia, sedeve.nlustantumsigniQcetur.id quodsequentia
satis indicant: e<ideoquamvisinfirma,nontamen
perseverare non posseni, quia deficientes iufirmitate « deficeretneque adversUatealiqua vinceretur.Et inlra:
nec vellent, aut non ila veltent inftrmitate voluntatis «« injirrms servavU,ut ipso donanleinvictissime qnodbonum
est neltent,et hoc deserereinvictissimenollent.» vocem
insuperairiliter nihilominusexpuuximus,utpote noviserro-
» SicMss.Atediti, ex se ipsa. ribusfaventem. M.
* Editi,et beuevivendi,facililati: omisso,tantm; quod * Edili,cumet voluiitas.Abest,e<,a MSS.
ex*Mss.restituitur. 3 PluresMss.,uf.
Lov.et posterioreseditiones,quia. 4 plures Mss.,qttm. In proximc sequente versu abest,
* Editi,eltam. hontoDei, a plerisqucMss.
m LIBER UNUS. m
sic cavenda est elatio, ut etiam per salanse angclum, lum nullis bonis, sed etiam mullis malis operibus
ne extolleretur, tanlus colapbizarelur apostolus prsecedcntibus, misericordia ejus prsevenithominem,
(II Cor. xn, 7). llinc Apostolisdiccbatur, Si manseritis ut liberelur a malis.etquse fecit, et quoefaclurus
in me (Joan. xv, 7) : dicente illo qui eos utiquc scie- ftierat nisi Dci gratia regerelur', et quac passurus
bat esse manstiros. Et per prophetam, Si volueritisel fuerat in aeierntimnisi erueretttra polestata tenehra-
audkrilis me (Isai. i, 19): cum sciret ipse in quibus ruin, et transferretur in regnuro Filii charilatis Dei
operarelur et velle (Philipp. n, 13). Et similia mulla (Coloss.i, 13). Ycrumlamen quia el ipsa vila xtcrna,
dicuntur. Nam ' propler hujus ulililalcni secreli, ne quam cerlum est bonis operibus debilam rcddi, a
forte quis extollatur, sed omnes etiam qni bene cur- tanlo Apostologratia Dei dicilur (Rom. vi,25), cura
runl liineant, diini occuttum est qui perveniant: pro- graiia non operibus rcddaiur, sed gralis delur; sine
pler tiiijus ergo ulilitalem secreti credendum est ulla dubilalione confilenduni est, ideo graliam vitaro
quosdarn de filiis perdilionis, non accepto dono per- seternam vocari, quia liis merilis reddilur, quse gra-
severandi usque in finem, in fide quaeper dilectionem tia contulit homini. Recle quippe ipsa intelligitur quae
operalur incipere vivere , et aliquandiu fideliter ac in Evangelioli'gittir,) Gralia pro gratia (Joan. i, 16),
juste vivere, et postea cadere, neque de hac vila id est, pro his inerilis quscconiulitgralia.
priusquam hoc eis contingat auferri. Qitorum si ne- 42. Ili vero qui non perlinent ad lmnc proedeslina-
mini contigissct, tamdiu liaberent homines isliroi toruin numeruin, quos Dci gralia sive iiondum ba-
saluberrimum timorcm, quo vilium elationis opprimi- hentes iilluro liberuni suac voluulalis arbitrium, sive
tur, donec ad Clnisti gratiam qua pie vivitur pcrve- cuin arbitrio volunlaiis, idco vcre libero , quia per
nirent, deincepsjam securi nunquam se ab illo esse ipsam graliaro liberalo, perducit ad ragnum : hi ergo
casuros. Quae pnesumpiio in islo tentalionum loco qui non pertincnt ad isluni certissinium et fclicissi-
iion expedit, ubi tanla est infirmitas, ut superbiam mum numerum, pro merilis juslissime judicautur.
possil generare securiias. Deniqueetiam hoc erit; sed Autenim jacentsub peccato, quod originaliter gene-
tunc, quod * jam est in angelis, eliam in hominibus ratione 8 traxerunt, et cum illo haereditario dcbilo
erit, quando ulla superbia csse non poteril. Numerus hinc exeuni, quod non est regeneratione dimissuro;
ergo sanctorum per Dei graiiam Dei regno proedesli- aut per liberuin arbilrium alia instiper addiderunt :
natus, donalasibi eliam usque in fiuem perseveranlia, arbitrium, inquam, liberum, scd non liberatum; libe-
iluc intcger perducetur, et illic integerritnusjam sine rum jusiitiae, peccali aulein servuin , qno volvuntur
fine bealissirnus scrvabilur, adhicrente sibi roiseri- per divcrsas noxias cupiditalcs, alii magis, alii niinus;
coilia Salvaloris sui, sive cum converlunlur, sive sed omnes mali, et pro ipsa diversilate diversis sup-
cum praelianlur, sive cum coronanlur. pliciis judicandi. Aut graliam Dci suscipiunt, sed lem-
41. Naraet lunc esse illis Dei misericordiam neces- porales sunt, nec perseverant; deserunt' 1 el deserun-
sariam sancla Scriplura leslalur, ubi sanctuss de tur. Dimissi enim suni libero arbitrio, non accepto
DominoDeo suo 4 dicit animsesuse, Qtticoronat te in perseverantioQdono, judicio Dei justo ct occullo.
miserationeet misericordia( Psal. cn, i ). Dicit eliara CAPUT XIV. — 43. Paiianlur ergo boraines se
Jacobus apostolus, Judicium sine mkerkordia illi qui corripi quando peccant, ncc de ipsa corrcptione con-
non fccil misericordiam(Jncobi n, 13) : ubi ostendit tra gratiam argumententur, nec de gratia conlra cor-
etiam in illo judicio, in quo jusli coronantur, injusli- reptionem : quiael peccalijusta pcena debelur, et ad
que damiianlur, alios cuin misericordia, alios sine ipsam perlinel justa correplio, qusemedicinaliteradhi-
miscricordia judicandos. Propter quod ciiam inaler belur, eliamsi salus ocgrotanlis inccrta csl: ut si is
Machabscorumfiliosuo dicit, Ut in illa miseralionecum qui corripilur, ad pra-deslinatorummimcrum pcrlinet,
fralribus le recipiam(II Machab.vn, 29). Cumeniinrex sit ei correptio salubre medicamenlum; si auiein non.
justus , sicut scriplum cst, sederit in lltrono, nonad- pcriinel, sit ei correptio poenale tormentum. Sub islo
versabiluranleeumomne malum. Qnis gloriabitur ca- ergo incerto ex cbaritate adhibenda cst, cujus cxilus
stum se haberecor? aul quisgloriubiturmundumse esse ignnratur; ct pro illo cui adbibetur, orandum cst ut
a peccato(Prov. xx, 8,9, sec.LXX) ? Ac per hoc etiatti sanctur. Cum aulem homincs per corrcptionero in
ibi Dei misericordia necessari.i est, qua fit 5 beaius, viam jusiiiise seu veniunt seu revcrluniur, quis ope-
cui non imputavit Dominus peccatum (Psal. xxxi, 2). ralur in cordibus eorum salutem, nisi ille qui quoli-
Sed tunc pro bonorum operum meritis juslo judicio bel plantanle atque riganle, et quolibet in agris vel
eliam ipsa roisericordiairibuclur. Cum enim dicitur, arbuslulis operanie dat incrementum Deus; cui vo-
Judicium sine miserkordiailli qui non fecit miserkor- lenti salvuni facere nulluro bominum" resislit arbi-
diam; manifesiattir in his in quibus inveniuntur bona trium ? Sic enim velle scu nolle in volentisaut nolen-
opcra misericordiae,judicium cum misericordia fieri; tis est poiestale, ut divinam voluntatem non inipe-
ac pcr hoc etiam ipsam misericordiam meritis bono- diat, nec superet potestatem. Etiam 6 de bis enim qui
riim operum reddi. Non sic est nunc, quando non so- faciunt quoenon vult, facit ipse quaevult.
1 Am.et Er.omittunt,Num.HabentnostriMss. 1 sicnovemMss.Editivero,regeneraretur.
1 Nonnulli Mss.,seUtunc,quandoquod. a Am.Er.et plttresMSS., quwgratiain Evangelio.
3 Editi,ubisanctusnavid. Abest,navid, a Mss. 3 Abest,de, a Mss.
* Phn-esMss.,de DominodicUanimmsum : omisso,Deo 4 Editi,degeneratione.
DuoMss.',sed deserunt.
suo. » SolaeditioI.ov.,honuris.
• Am.Er. etaliqitot':ss.,fiet. DuoMss.,fiat. 6 Edili,vehisenim, oinisso,etutin, quodcxstat mMss.
948 DE CORREPTIONEET GRATIA, S. AUCUSTINII.IBER UNUS. 9U
44. Et quod scnplum est, quod vull omneshomines bellatores, ttrtgenles actem corde pactfico veneruntin
salvoafieri (1 Jim.u, i), uec lamen omnessalvi liunt, Hebron, ut constiluerent David super oinnemIsrael (I
mullis quidem modis intelligipotest, ex quibus in aliis Par. xn, 18, 58). Sua volumate utique isti consti-
opuscuus nostris aliquos comroeiunravimus(Enchirid. tuerunt regem David. Quis non videat? quis hoc ne-
cap. 103; lib.22 de Civit.Dd, capp. 1 et 2; supra, lib. get? Non eaim hoc non ex animo , aul non ex bona
i conlra Julian., cap. 8 , efc.) : sed hic unum dicam. voluntate fecerunt , quod fecerunl * corde paci-
Ita dictum est, Omneshommesvult salvos fieri, ut in- fico : et tamen hoc in cis egit, qui in cordibus homi-
tetligantur omnes prxdcstinali; quia orone genus nuiu quod volucrit operatur. Propter quod praemisit
horainum in eis est. Sicut dicium est Pharisoeis,Deci- Scriptura, El ambulabat David proficiens, et magnifi-
malis omne olus (Luc. xi, 42): ubi non cst intelligen- cabalur, el Dominus omnipotenserat cumilto. Ac pei
dum nisi omnc quod habebant; neqtte enira omne hoc Dominus oranipolens qui erat cum ilio, adduxil
olus quod crat in toto terrarum orbe decimabant. islos ut eum regcm constituerent. Etquomodo addu-
Secundum islum Ioctttionis niodum dictnm est, Sicut xil? nurnquid corporalibus ullis vinculis alligavit? lu-
et cgo omnibusper omniaplaceo(I Cor. x, 33). Num- tus egit, corda tenuit, corda roovit, eosque volunlali-
quid cnim qui hoc dixit, placcbat eliam tam mullis bus eoruni, quas ipse in illis operalus est,'lraxit. Si
pcrsecutoribus suis? Sed placebat omni generi liomi- ergo ctim voluerit regcs in terra Dcus constitucre,
liuiii, quod Cbrisii congregabat Ecclesia, sivc jatn in- magis babel in poteslatc volunlatcs hominum quam
tus posilis, sive iniroilucendis in caro. ipsi suas; quis alius facit ut salubris sil correptio, et
45. Non cst ilaque dubitandum, voluntali Dei, qui hal in correpli corde correctio, ut coelesticonslilua-
in coelo et in terra omnia quoecumqucvoluit fcril lur in rcgno ?
( Psul. cxxxiv, 6), et qui etiam illa quse fulura sttnt CAPUT XV. — iC. Corripianlur itaqne a prsr-po-
fecit (Isai. XLV,sec. LXX), hnmanas voluiitales non siiis suis subdiii fraircs corrcpiionibus de charilalc
posse rcsistcrc , quominus faciat ipse quod vult : vcnicntibus, pro cutparum divcrsitate diversis, vel
quandoquidem etiam dc ipsis bominum voluniaiibtis, niiuoribus, vet amplioribus. Quia et ipsa quscdamna-
quod vull, cum vull, facit. Nisi forte ( ul ex muIlU tio nominalur, quam facit episcopale judicium, qua
aliqua comroemorem) quando Deus voluit Sauli re- poana in Ecclesia nulla majorest, polest, si Deus
gnum dare, sic erat in poiestale Israelilarum subdere voluerit, in correptionem saluberrimam cedere alque
sc memorato viro, sive non subdere, quod uliquc in prolicere. Neque enim scimus quid contingat sequenli
corum crat positum voluntale, ul etiam Deo valerent die; aut antc fiueinvitsehujus de atiquo despcrandum
resislerc. Qui tamen hoc non fecit, nisi per ipsorum est; aut conlradici Deo polest, ne respiciat ctdet pce-
hominum volunlates, sinc dtihio habens humanorura nitenliam , ct accepto sacrificio spiritus conlribulali
cordium qtio placerct inclinandorum omnipolenlissi- cordisque contriti a reatu quamvis juslacdamnalionis
mani poteslalem. Sic eniro scriptum est, Et dimisit absolvat, damnalurnque ipse non damnet. Pasioralis
Samttel populum, et abiil unusquisquein locum suum; taraen necessilas habet, ne pcr plures serpant dira
el Said abiit in domutnsuam in Gabaa; el abieruntpo~ contagia, separarc ab ovibus sanis morbidam: ab illo,
lenles quorum teiigil Dominuscorda cumSaiile. Et filii cui nihil est impossibile, ipsa forsilan separatione sa-
pcstilcntesdixerunt: Quis salvabilnos? hic '? El inho- nandam. Nescienles enim quis perlineal ad praedesli-
noraverunleum, el non altuleruntci munera (1 Reg. x, natorum numcrum, quis non perlineat; sic afficide-
25-27). Numquidaliquisdidurus est, non ilurum fuis- beniuscharilatisafleciu, utomnes velimussalvosfieri.
sc cum Saul, quemquam eorum, quoruro leligit cor- Hoc quippe fit, cum singulos quosque, ut occurrerint
da Doroinusut ircnt cum illo; aut isse aliquem pe- cuni quibus id agcre valearous, ad hoc conamuraddu-
stilenlium, quorum ut hoc facerent corda uon lctigil? derc, ut jusiificati ex fide pacem habeant ad Deum
Jtem de David, qtiem Dominusin regnum succcssu (Rom. v, 1) : quam prsedicabat etiam Apostolus, cura
prosperiore consiituit, ita legitur : Et ambulabatDa- dicebat, Pro Chrisloergo legalionefungimur, tanquam
vid proficiens, et magnificabalur,et Dominuseral cum Deo exhorlanleper nos: obsecramuspro Christo,recon-
ilto (I Par. xi, 9). Hoc cum pracmissumfuisset, paulo citiari Deo (II Cor. v, 20). Quid est enira ei rcconci-
post dictum est : El Spirilus induil Amasaiprincipem liari, nisi pacem ad itlum habcre? Propter quam pa-
lriginlas, et dixit: Tui sumus, o David,el lecum futuri, ccm cliam ipsc Doniinus Jesus dixit discipulis suis :
fili* Jesse. Pax, pax tibi, et pax adjuloribustuis, quia In quamcumquedomum inlraverilis, primum dicite,
auxitialusest libi Deus. Numquid istc posset adversari Pax litticdomui: el si ibi fuerit filius pacis, requkscet
voluntali Dei, ct non potius ejus facere volunialem, super illum pax vestra; sin autem, ad vosrevertetur
qui in ejus cordc operatus est per Spiritura suum ( Luc. x, 5, 6 ). Cum hanc cvangelizant pacem, de
quo indutus est, ut hoc vellet, diceret, et faceret 4? qutbus praediclumest, Quam speciosipedeseontmqut
Item paulo posl ait eadem Scriptura : Omneshi viri annunliant pttcem,qiti annuntiant bona (Isai. LII, 7 )!
nobis quidem lunc incipit esse quisque filitis pacis,
1 SicMSS.juKla i.xx. AtAm.Er., mimsalvabitnoshic ? cutn obedicril ct crcdidcrit huic Evangelio, etex fide
Lov., salvabittwshic?
• InNumqutd
Mss.,induitsunutiprincipemtriginta.Editiferebant,
principem inter triginla-Abcst,inter, a LXXet a Mss. dkeret, vellel et faceret: ferte pro, vellet dkere, velUl
• Er. Lov.,filii ': mcndose. et facere.
• ouioqueMss,,velkt dkere et facere.Sorhontcns,vetkl ' yi- * uao vaticano»:s.adctipiui,qttodfecervu.
945 A!) SUBSEQUENTES DUOSLIBROS ADMONITIO. 916
juslillcalus paccm ad Deum habere coeperit: sccun- pler quemChrisiusmorluusesl (I Cor. vm, 11). Nonar-
dum autem praedestinationem Dei, jam filius pacis gumentemur conlra ista procceptasalubremque terro-
erat. Nequeenim dictum est, Superquem requieverit rem dicentes, Et corrumpant mores bonos colloquia
pax veslra, fict iilius pacis : sed, Si ibi fuerit, inquit, mala; Et,, pcreat infirmus, quid ad nos? Firmum fun-
filius pacis, requiescetsuper illam domum' pax vestra. damenlum Dei stat, et nemo peril nisi filius perditio-
lam ergo et antequam illi annunliaretur hrec pax, fi- nis.
lius pacis ibi erat, sicut eum noverat atque praescierat CAPUT XVI. — Absit ut isla garrientes, securos
non evangelista, sed Deus. Ad nos ergo qui nescirous nos in bac negligenlia esse debere credamus. Vcrum
quisnani sil filius pacis, aut non sit, pertinet nullum est cuiin quia ncmo perit, nisi (ilius perdilionis : sed
exceptum facere, nullumque discernere; sed velle ait Deus per Ezechielem prophetam, Ille quidem in
omnes salvos fieri, quibus prscdicamushancpacem. peccato suo morielur, sanguinem vero ejus de matm
Neque eniro meluendum est ne perdamus cam, si illc speculalorisrequiram(Ezech. III,18).
cui pracdicamus,non est filius pacis, ignorantibus no- 49. Proinde , quantum ad nos perlinet, qui prse-
bis : ad nos enim revertelur, id est, nobis proderit dcstinatos a non proedesiinatis discernere non vale-
ista prxdicatio, non et illi; si aulero super eum pax nius, et ob boc omnes salvos fieri velle debemus;
pracdicatarequieverit, el nohis, et illi. omnibus, ne pereant, vel ne alios perdanl, adbibenda
47. Quia ergo nos qui salvi futnri sinl nescientcs, est a nobis roedicinaliter severa correpiio : Dei est
omnes quibus pracdicamus hanc pacem salvos fieri autem illis eam facere utilem , quos ipse prcescivitet
vclle Deus jubet, ct ipse in nobis hoc operalur , dif- proBdeslinavitconformes imaginis Filii sui. Si enint
fundendo istam charilalein in cordibus noslris pcr aliquando limorc non corripimus, ne aliquis inde per-
Spirilum sanctum qui dalus cst nobis (Rom. v, 5) : eat; cur non etiam timore corripimus, ne aliquis inde
potest eliam sic intclligi, quod omneshominesDeus plus pereat? Neque enim dileclionis viscera majora
vull salvos fieri; quoniam nos facit vetlc : sicut misit gestamus quam bcalus Apostolus, qui dicit : Corripite
Spiritum Fitii sui clamunlem, Abba, Pater (Galat. inquielos, consolaminipusillanimes, suscipiteinfirmos,
iv, 6), id est, nos clamare facientem. De ipso quippe patkntcs estote ad omnes: videle ne quis malum pro
Spiritu, alio loco dicit, AccepimusSpiritum adoptionis tnalo alktti reddat (I Thess. v, 14, 15). Ubi iiitclligen-
fitiorum,in quo clamamus,Abba, Paler (Rom. vm, 15). dum est lunc potius nialum pro malo reddi, si corri-
-Nos ergo clamamus, sed ille clamare diclus est, qui piendus non corripitur, sed prava dissimulatione ne-
efficit ut ctaraemus. Si ergo clamantera Spiritum gligilur. Dicit etiam : Peccanles coram omnibus cor-
recte dixil Scriplura, a quo cfficitur ut clamemus; ripe, ut cmleri timorem habeant (ITim. v, 20). Quod
recte etiam volentem Deum a quo efficilur ut veli- de his peccatis accipiendum est quae non lalcnt, ne
mus. Ac per hoc, quia et corripiendo nihil aliud dc- conlra Domini sententiam putetur locutus. Ille eiiini
bemus agere , nisi ut ab ista pace qttae est ad Deum dicit : Si peccaverilin te frater tuus , corripe euminter
non recedatur, aut ad cam qui recesserat revertatur, le el ipsum. Verumtamen et ipse severitalem corrc-
nos agamus sine desperalione quod agimus. Si filius plionis eo usque perducit, ut dicat, Si nec Ecclesiam
pacis est quem corripimus, requiescet super eum audierit, sil tibi tanquam ethnkus el publicanus(Malth.
pax nostra : sin aulem, ad nos reverlelur. xvin ,13, 17). Et quis magis dilexit infirmos, qttam
48. Quamvis ilaque etiam dum quorumdam fides illc qui pro omnibus est facius infirmus, et pro om-
suhverlitur, firmum Dei fundamenlum stet, quoniam nibus ex ipsa inlirmitate crucifixus? Quoe cum ila
scivit Doroinusqui sunt ejus : non tamen ideo nos sint, nec gratia probibetcorreptionetn, nec correplio
pigri et negligentcs csse debemus in ccrripiendis, qui negal graliam : et ideo sic est praecipiendajuslitia ,
corripiendi sunt. Neque enim frustra dicturo est, ul a Deo gratia , qua id quod praecipitur fiat, fideli
Corrumpunl morcs bonos colloquia mala (I Cor. xv, oralione poscatur; et hoc utrumque iia faciendura
*
33); et, Peribit infirmusin tua scientia, frater, pro- est, ut neque justa correpiio negligalur. Omnia vero
1 ItahoclocoMss.At editi habent, stiper eum; et omit- lioec cum cbaritate fiant : quoniam charilas nec fa-
tunt, domum. cit peccalum, et cooperit mullitudineni peccatorum.
' inMss., perit.

AD SUBSEQUENTES DUOS LIBROS,

DNUMDE PRtfJDESTINATIONE
SANCTORUM,ALTERUMDE DONOPERSEVERANTI.E
,

ADMONITIO
PETITA EX LOVANIENSIUM EDITIONE.

Postquamin Gallias allati fuere libri quidam Augustini contra Pelagianos scripti, non paucorum illic animos^
oflenderunt; non modo de communi doctorum vulgo, sed quorumdam etiain presbyterorum ac episcoporum
qui et pielate et eruditione celebres ct commendali habebanlur: adeo ut iriulfi quoque Augustini doctrin»
 947 ...Olv.-L.-ki lil/5l L 1 A.. .,Lu.lu->ii.tll.U. _,.,__
faventes, eorum aiicloritalem reveriii, n meliore senientia revocarentur, auteam ccrie proliteri publice nou
auderent. Verum alii quidam cordatiores firmioresque, inter ijuos pracipui Prosper et Hilarius (a), senticnles
eos Pelagiani erroris vel incautos negolium agere, quosdam vero rem non intellectam imperite calumniari;
foriiter se iis opposnere. Quibus cum per orania satisfacere non possent, re ad Augustinuin relata rcant ut
qute in ejus libris, prsesertim de Correptione et Gratia, quosdam suorum offendebant, clarins disertiusqtie
explicare dignareiur. Ea vero quse sint, ex subjectis utriusque epistolis cognoscere licebit. Hac occasione
scripsit Augustinussequentes libros duos, alterum de PracdestinationeSanctorum, alteruni de Dono Perse-
veranlire. Sed arleo ncc bis quidem salisfactum hominibus illis fuit, ut Augustini doclrinam ac libros mairis
etiam magisque aversareniur, roultain eis imperilemalitioseque caluroniantes.Undefacluin utadversus eorum
repiThcnsioncs Prosper defunclo jam Augustino varios edidcrit apologiarum libellos : cujus generis sunt proc-
ler alios, ad capituln Callorum , ad objectiones Vincentianas, ad exccrpta Genuensium, et adversus Colhlo-
rem responsiones. Quihnscuin eorum inscitiaroet calumnias clarissime coargnisset, ut erubescere jam merito
etiam deberent, inajores taroen poslea rootus concitarunt, nec Prospero jara et llilario parcentes : ut coacli
fuerint ad Aposiolicam Sedem confugere, quam eo temporeCcelestinusponiifex gubernabat. ls rem toiara ab
eis edoctus ad Galliaoepiscopos quosdam lilteras mittit, quibttsAugiistinumet doctrinam ejus luotur ac praedi-
cal, obtrcctatorcs ejus graviter coarguit, episcopis mandat ul eis silenlium imponant. Sed ne sic quidem pror-
sus quicvcrc. Quia cnim poniifex libros cosquos illi tam odiose traducebant, videlicet de Correptione el Gratia,
de Pr.rdesiinatione Sanctorum, de Perseveranlire Dono, noininatim non cxpresserat, titulis eos suis desi-
gnans; post Ccelesiini mortem aiebant non eos fuisse approbatos, nec propter illos commendatura auctorera,
sed pro aiitcrioruin scriploruin meritis Iaudationem istam in eum fuisse collatam : ut lestis est propter illos
Prospcr sub fineiii libri contra Collatorem. Quocirca, tempore Feticis Papae IV, celebrattim fuir, in
Arausicana civitate concilium (b), quod est ejus loci secundum, in quo renovata et iterato confirmala cst c.a-
Iholica ct aposiolit-a, eademque Augusiinide gratiaet libero arbitrio doclrina, canonibus ipsis cx Augustini
libris pasMindeccrplis. Qnaeomniain Appendice, parle secunda , reperire licebil. Ca-terumquod horum duo-
rum tibrorum in Reiraclationibus suis non meminerit Augustinus, inde faclum, quod cum haecscriberet, jam
duos Relraciationum libros ediderai, quemadmodiim ipsemet infra leslalur, Iibro primo et libro secundo.
His procseiiim cx lihris Augustiniagnosci voluit Hormisdas Papa, quid Romana et Catholica Ecclesia de li-
bero aibilrio et graiia Dei profiteatur. Ctijus Ponlificis auctorilate libros eosdem episcopi Africani pro fide in
Sardinia exsules maximecommeiidant iu Episiola synodica. Prm omnibus, iniiuiunt, studium gerite, quos ad
Prosperum et tlilarium scripsit, memoralisfralribus legendosingerere. Quorummentionembeatm memoria Hor-
ntisdas Sedis Aposiolkwgloriosusantisles in cpisiola, quam consulentise sanclofrairi consacerdotiquenoslro Pos-
sessOrirescripsil,cum magnoprucoiiio caiholkm taudis inseruit; cujus hmc verbasunt: De arbilrio lamcn libero
el gralia Dei, quid Romana, hocest calholica, sequatur el servelEcclesia, licet in variis libri beati Auguslini, et
maximead Prosperum et Hilarium abunde possitagnosci,tamenel in scriniis ecclesiaslkisexpressa capilula con-
tinentur.

EPISTOLA INTER AUGUSTINIANAS CCXXV (c).

Doroinobeatissirao papse, ineffabililer mirabili, incomparabiliter honorando, prastantissimo palrono
AtiGUSTlNO , PBOSPER.
1. Ignolus quidcm tibi facie, sed jam aliquaienus, si reminiscaris, animo ac sermone comperlus; nam per
sanctum fratrem meum Leonlium diaconum niisi epislolas ' et recepi; nunc quorpie Beatiiudini tua: scribere
audeo, non soltimsalulationis , ut tunc, siudio; sed etiam fidei, qua Ecclesia vivit, affeclu. Excubante cniin
pro universis membris corporis Christi vigilantissima industria tua, et adversus haereiicarum doclrinarum
insidias veritaiis virtute pugnanle, nullo modo mihi vcrendum putavi ne onerosus libi, aut importunus
essem in co quod ad multorum salutcm, ac perinde ad pietatem tuam pertinet: cum potius reuin fu-
lumm esse roc crederem, si ea, quae valde perniciosa esse intelligo, ad specialem patronum fldei non
referreni.
2. Multicrgo servorum Chrisli (d) qui in Massiliensiurbe consistunt, in Sanctitalis tuae scriptis, quae adver-
isPelagianosh;t!reticos condidisti, contrarium pulantpatrum opinioni et ecclesiastico sensui, quidquid in eis
vocaliuneelecloruro sectindum Dei proposilumdisputasli. Et cum aliquandiu tarditatem suara culpare ma-
1 QuatuorMss.,cpistolam. . . .
(a) nilariumlmuc Arelatensemappellant Lovanienses, s ed falso. vide annotationem ad Hilartiepistolam, mfra
col.933-934. . , secundumconcilium.,.
(b) Hicrursum corrigendiLovanienses,qui Araustcanum lstud jussu LeomsPapaeI celebratim
(c) ilaece. islolamittilura Prosperoad Auguslinunide reliquiis Pelagianaehaereseosincallia sobolescentibus,deque
hiijiisniodiuomuiuin ct Gratia;doctrinamsupcrioribusipsiusAugustiniopusculis,pr.c-
querelisadversusPt-aedestinationis
sertini libro de Correpiioneet Cr.iliacxjlicalain.
(d) Id cst, monachnrum, JoannesCassiauusciilatic-nunicdiior,ipsiusProspericonlraColiatorCQ
quoruinnomiiiatissiiniis
libro posleaconfulatus.
 040 EPISTOLA PROSPERI AD AUGUSTINUM. QS(J
luerint, quam non inlellecta reprehendere, quidamqueeorum lucidiorem super lioc alque apertiorera Beati-
tudinis luocexposilioncmvoluerint poslulare; evenit cx dispositionemisericordiseDci, ut cttm quosdam(a)
intra Africamsimilia raovissent, Iibrum de Correplione et Graiia plenum divinaeaucloritatis cniitieres. Quo
in nolitiam nosiram insperaia opportunitatedelato, putavimus omnes querelas resistentium sopiendas; quia
universis quacsiionibus,de quibtts cousulenda erat Sanctitas tua, tam plene illic ab^olutequeresponstitnest
quasi hoc specialiter studueris, til quoeapud nos «rant turbata, componeres. Recensito autem hoc Bealitu-
dinis luar libro, sicut qui sanctam atque apostolicatndoctrinsetuaeauctorilalemantea sequebanlur, inlelligen-
liores multo inslrtictioresque sunt facti; ila qui pcrsuasionissuae impediebantur obscuro , aversiorcs quam
fuerant, recesserunl. Quorumtain abrupta dissensioprimum propter ipsos metuenda est, ne lam claris tam-
que egrcgiis in oroniurovirtutum studioviris spiritus Pelagianaeimpietatis illudat: deindeue simplicioresqui-
que, apud quos horum magna esl dc probitalis contcmplalionereverentia, hoc tulissimumsibi xstimeni, quod
audiant eos, quorum auctoritatemsinejtidiciosequuntur, asserere.
5. Hacceniro ipsorurodefinitio ac prolessio est: Omnem quidem homineraAdam peccantepeccasse; et ne-
minem per opera sua, scd per Dei graiiam rcgeneralionesalvari : universistamen homiuibus propitiationem,
quacest in SacramenlosanguinisChristi, sine excepiioneesse propositam, ut qtiicuroquead fidemetad Ba-
piismuin accedere voluerint, salvi essc possint. Qui autem crediiuri stint, quive in ea fide, quoedeinceps per
gr.iliam sit juvanda, mansuri sunl, proescisse ante mundi constitutionero Deura, et eos proedesiinassein re-
gnuin suuin, quos gralis vocatos, dignos fuluros eleclione, et dc hac vita bnno fine excessuros esse praevide-
ril. Ideoqueomncm liomincmad credenduinet ad operandum divinis insliluiionibusadmoneri, ut de appre-
hciidcnda vila scterna ncmodesperet, cum voluntariaedevotiqniremuneratio sit parata. Hocautem proposiluro
vocaiionisDei, quo vcl ante mundi initium, vel in ipsa condilionegeneris liuroani, eligendorumet rejicieudo-
ruro dicilur lacla discrclio, ut secundum quod placuit Creatori, alii vasa honoris, alii vasa contumeliaesint
creati, et lapsis curam resurgendi adimCre, et sanctis occasionein teporis afferre; eo quod in utraque paile
supeiiluus labor sii, si ncque rejeclus ulla indiistria jiossil inlrare, neque electus ulla negligenliapossil exci-
dcre : quoquo eniin moclose cgerint, non posse aliud erga eos quam Deus delinivit, accidere; et sub incerta
spe citrsuni non posse csse conslantem, cuin, si aliud habeat prtcdesiinatuis eleclio, cassasit adnileniis inten-
lio. Removeri ilaque omncm industriam, lolliqucvirlutes, si Dei consiilulio humanas prseveniatvoluniates:
et sub hoc prscdeslinaiionisnominc, fatalem quamdam induci necessilatero; aut diversarum naturarum dici
Dominumcondilorcro,si ncmo, aliud possil esse quam faclus est. Atque ut brevius ac plenius qundopinanUir
exponaro, quidquid in libro hoc cx conlradiccniiumsensu Sanctitas lua sibi opposuit, quidquid etiam in hbris
conlra Juliantnii ab ipso sub hac quseslioueobjeclum, potentissitne debcllasli; boc totum ab istis sanctis
iiilenliosissimeconclainatur. El cum conlra eos scripla Beatiludinisluoevalidissimisct innurocris testimoniis
divinaruni Scripturaium inslrucla profcrimus, ac sccundumformam disputationumluarum, aliquid etiam ipsi
'
quo concludantur aslruinuis; obstinationem suam veiustatedefendunt : et ea de
quae Epistolaapostoli Pauli
Romanis scribentis, ad manifesiationemdivinaegralioc praevenienliselectorum merila proferuntur, a nullo
unquam ecclesiasticorumita esse inlcllecta, ut ntinc sentiuntur, affirmant. Cum<iiieut ipsi eaexponant secun-
dum quorum velint sensa, deposcimus, nitiil se profiientur invenisse quod placeat, et de his taceri exigttnt,
quorum altiludinem nullus alligcril. Eo posiremo pervicacia tola descendit, ut fidera nostram a:dificaiiont
aiidicnliuincontraiiam esse definiant; ac sic cliamsi vera sit, non promendam : quia et perniciose non reci-
pienda Iradaulur, el nullo periculo quacinlclligincqueaut, conliceantur.
i. Quidara vero horum in tantum a Ptiagianis semitis non declinant, ut cum ad confitendampam Chrisii
graliain, qnse omnia praeveniatmerila humana, cogantur, ne si meritis redditur, frustra gralia nominetur; ad
conditionenihanc vclinl uniiisciijusquehominis pertinere , in qua eum nihil prius merenlem , quia nec exi-
slentem, liberi arbitrii el ralionalem gratia Creatoris instituat, ut per discrclionemboni et mali, et ad cogni-
lionem Dei, et ad obcdienliammandalorum ejus possit suam dirigere volunlalem, atque ad hanc gratiam, qua
in Chiisio renascimur, pervenire, per naluralcm scilicet faculiatem, petendo,quaerendo,pulsando : ut ideo
accipiat, ideo inveniat, ideo introeal, quia bono nalurae bene ustts, ad istam salvantem gratiam, initialis gra
tise ope meruerit pervenire. Proposituni autem vocantis graiiacin boc oranino definiunt, quod Deus consti-
tueritnullum in regnum suum, nisi per Sacraraeiitumrcgenerationis assumere, et ad hocsalutis donum om-
nes hominesuniversaliter, sive per naturaleni, sive per scriptam legem, sive per evangelicampraedicationcn,
vocari . ul el qui voluerint, fiant iilii Dei, et inexcusabilessint qui fidelesesse noluerint; quia justiiia Dei in
eo sit, ut qui non crediderint, pereant; bonitas in co appareal, si nemiiierorepellat a vita, sed indifferentei
universos velit salvos fieri et in agnitionem vcrilatis vcnire. Jam hic prolerunt testimonia quibus di-
vinarum Scripturarum cohorlatio ad obediendiim incitat hominum voluntates, qui ex Iibero arbitrio, aut
faciant quse jubeniur, aut negliganl : et consequens putant, ut quia praevaricator ideo dicitur non
obedisse , quia noluit, fidelis quoque non dubitetur ob hoc devotus fuisse, quia voluit; et quan-
tum quisque ad malum , tantum habeat facultatis ad bonum ; parique momento animum se vcl ad
(o) Adrumelinos monachos.
951 EPJSTOLA PROSPERl AD AUGUSTINUM. 931
vitia, vel ad virtutes moverc, quera bona appetcnlem gratia Dei foveal, mala sectantem damnalio jusla
suscipiat.
5. Cumque inter haec innuinerabilium illis raullitudo objicitur parvulorum , qui utique excepto originali
peccato, sub quo omnes homines similiter in primi hominis damnatione nascuntur, nullas adhuc habentes
voluntates, nullas proprias acliones, non sine Dei judicio secernuntur; ut ante discrelioncm boni ac mali
de usu vitse islius auferendi, alii per regenerationem intcr ccelestis regni assumanlur haeredes, alii sine
Baptismo inter morlis perpetuoe transeant debitores : lales aiunt perdi, lalesque salvari, quales fuluros illos
in annis majoribus, si ad aclivam servarentur seiatem, scientia divina prscviderit. Nec considerant se graliam
Dei, quam comitem, non prseviam humanorum volunt esse meritorum , eliam illis voluntatibus subdere,
quas ab ea, secundum suam phantasiam, non negant esse praeventas. Sed in tanlum quibuscumque commen-
litiis meritis electionem Dei subjiciunt, ul quia praterila non exstant, futura, quae non sint futura, confin-
gant, novoque apud illos absurdilatis genere, el non agenda proescita sint, et prsescila non acta sint. Hanc
sane de humanis roerilis prsescientiam Dei, secundum quam gralia vocanlis operelur, multo sibi rationabilius
videntur astruere, cum ad earum nationum contemplalionem venilur, quse vel in prseteritis sa:culis dimissac
sunl ingredi vias suas (Act. xiv, 15), vel nunc quoque adhuc in veteris ignorantiaeimpietate depereunt, nec
ulla eis aut Legis aut Evangelii illuminalio coruscavil; cum tamen, in quantum prsedicatoribus ostium apcr-
tum est et via facla est, gentium populus, qui sedcbat in tenebris et in umbra mortis, lucem viderit magnam
(Isai. IX,2, e<Matlh. iv, 16); et qui quondam non populus, nunc autem populus Dei sit; et quorum aliquando
non miserlus est, nuncautem misereatur (Osee n, 23,24, et Rom. ix, 25): praevisosinquiunt a Domino credi-
turos, et ad unamquamque gentem ila dispensala lempora ac ministeria magistrorura, ut exoriura eral bona-
rum credulitas voluntatum. Nec vacitlare illud, quod Deus omnes homines velit salvos fieri, et in
agnitionem veritatis venire (I Tim. n, 4); quandoquidem inexcusabiles sint,quiet ad unius veri Dei
cultum potuerint inslrui inlelligenlia nalurali, el Evangelium ideo non audierint, quia nec fuerint recepturi.
6. Pro universo autem liumano genere morluuro esse Dominum nostrum Jesum Chrisluro , ct nemincm
prnrsus a redemplione sanguinis ejus exceplum, eliamsi oronemhanc vitam alienissima ab eo mente pertrans-
eat; quia ad omnes homines pertineat divinaemisericordiacSacramenlum : quo ideo plurimi non renovenlur,
quia quod nec renovari velle habeant, praenoscantur. Ilaquc, quantum ad Deum pertinet, omnibus paratam
vitam ajternam ; quantum autem ad arbitrii liberialem, ab his eam apprehendi, qui Deo sponte crediderint, et
auxilium gratiae merito credulitatis acceperint. In istam vero talis gratiae praedicationembi, quorum contra-
dictione offendimur, cum prius meliora sentirent, ideo se vel maxime conlulerunt, quia si profiterentur ab
ca omnia bona merita prseve"niri,et ab ipsa ut possint esse, donari, necessilale concederent Deum secundum
proposiium et consilium voluntatis sure, occullo jtidicio, el opere manifesto , aliud vas condere in honorem,
aliud in contumeliam (Rom. ix, 21); quia nemo nisi per graliam justificetur, et nemo nisi in prxvaricationo
nascatur. Sed refugiunt islud fateri, divinoque adscriberc operi sanctorum merita formidant; nec acquiescunt
prscdesiinatum electorum numerum nec augeri posse nec minui, ne locum apud infideles ac negligenles co-
hortantium incitamenta non habeant, ac superftua sit industrioe ac laboris indiciio, cujus studium cessanle
electione frustrandum sit: ita deraum enim posse unumqucmque ad correctionem aut ad profecium vocari, si
se sciat sua diligentia bonum esse posse, el libertatem stiaro ab boc Dci auxilio juvandam, si quod Dctisman-
dat, elegerit. Ae sic, cum in his, qui tempus acceperunl libcroevolunlatis, duo sint quaehumanam operenlur
salutem, Dei scilicet gratia et hominis obedieniia; prioreni volunt obedientiam cssequam gratiam, ut inilium
salutls ex eo qui salvatur, non cx eo credendum sil slare qui salvat, et volunlas hominis divinocgraliac sibi
pariat opem, non gralia sib humanam subjiciat volunlateni.
7. Quod cum perversissimum esse, revelante Dei miscricordia , et instruente nos tua Beaiiludine noveri-
mus; possumus quidem ad non credendum esse constantcs, sed ad auctorilatem talia sentientium non sumus
'
pares : quia multum nos et vitae meritis antecellunt, et aliqui eorum, adepto nuper summo sacerdoiii honore,
supereminent; nec facile quisquam, praoter paucos perfectaegratiac inlrepidos amatores, lanto superiorum
dispulalionihus ausus est contraire. Ex quo non solum his qui eos audiunt, verum eliara ipsis qui audiunlur,
cum dignitatibus crevit periculum; dum et raultos revereniia eorum aut inutili cohibet silentio, aut iiicu-
rioso ducit assensu; ct saluberrimum ipsis videtur, quod pene nullius conlradictione reprehenditur. Unde,
quia in istis Pelagianse pravitatis reliquiis non mediocris viruleniise fibra nutritur, si principium sa-
lulismale in homine collocatur; si divinae voluntati impie voluntas humana pracferlur, ul ideo quis ad-
juvetur quia votuit, non ideo quia adjuvatur, velit; si originaliter malus rcceptionem boni non a suninio
bono, sed a semetipso inchoare male creditur; si aliundc Deo placelur, nisi ex eo quod ipse donaverit: iribue
nobisin hac causa, papa beatissime, paler optime, quantum juvante Domino potes, diligentiam pietatis iua-,
ut quaeln istis quaeslionibusobscuriora et ad percipiendum difficiliora sunt, quam lucidissimis exposiiionibus
digneris aperire.
8. ac primum, quia pleriquc non putant chrislianam lidem hac disscnsionc violari, quantum penculi sit
* In Ms».,summt.
 953 EPISTOLA HILARII AD AUGUSTINUM. 954
in eorum persuasione palefacias. Deinde, quomodo per istam prseoperantem et cooperantem giatiam liberum
non impediatur arbitrium. Tum, utrum prsescientia Dei ila secundum proposilum maneat, ut ea ipsa quse
sunt proposila, sint accipienda praescila : an per genera causarum et species personarum ista varicntur ; ut
quia diversae sunl vocationes, in his qui nibil operaturi salvanlur, quasi solum Dei proposilum videatur
existere; in his aulem qui aliquid boni acturi sunt, per proescienliampossit stare proposilum : an vero uni-
formiler, Iicet dividi praescientia a proposito temporali distinclione non possit, prsescicntia tamen quodam
ordine sit subnixa proposito; et sicut nihil sit quorumcumque negotiorum, quod non scienlia divina proevc-
nerit; ila nihil sit boni, quod in nostram participalionera non Deo auclore defluxerit. Postremo, quemadmo-
dum per hanc procdicationempropositi Dei, quo fideles fiuul qui proeordinatisunt ad vitam aeternam, nerao
eorum qui cohortandi sunt impediatur, nec occasionem negligentiaebabeant, si se prsedeslinatos esse despe-
renl. Illud etiam qualiler dilualur, qusesumuspatienier insipicntiaro noslram fercndo demonstres, quod re-
traclatis priorum de hac re opinionibus, pene omnium par inveniiur et una senlentia, qua propositum ct prac-
deslinaiionem Dei secundum praescientiam receperunt; ut ob hoc Deus alios vasa honoris, alios conlumelise
fecerit, quia finem uniuscujusque procviderit, et sub ipso gralioeadjulorio in qua futurus esset volunlate et
aclione praescierit.
9. Quibus omnibus enodatis, et multis insuper, quse alliore intuilu ad causam hanc pei lineiitia magis potes
videre, discussis; credimus et speramus, non solura lenuilatem nostram dispulalionum luarum proesidioro-
borandam, sed etiam ipsos quos meritis atque honoribus claros caligo isiius opinionis obscurat, defoocalissi-
iniun lumen gralias recepluros. Nam unum eorum praecipuoeauctorilatis et spiritualium sludiorum virum ,
saricturoHilarium (a) Arclatensem episcopnm, scial Beatitudo tua admiratorem scctatoremque in aliis omni-
bus tuaeesse doctrinse; el de hoc qliod in querelam trahit, jam pridero apud Sanclitatero luam scnsum suura
per titteras velle conferre. Sed quia utrum hoc facturus, aut quo fine sit facturus incerturo cst, ct omnium
noslrnm faiigalio, providente hoc prsesenti saeculoDei gratia, in luaecharitatis ct scienlix vigore respirat;
adde eruditionem bumilibus, adde increpationem superbis. Necessarium et ulile est eliam quse scripta sunt
scribere, ne leve existiraelur quod non frequenler arguitur. Sanum enim putant esse quod non.dolct, nec
vulnus superducta cute' senliunt: sed intelligant perventurum ad sectionem, quod liabueril pcrscveranlem
tumorem. Gratia Dei et pax Domini nostri Jesu Chrisli coronet le in omni lcmpore , ct ambulantcm de vir-
tute in virtutem glorificel in seternum, domine papa beatissime, ineffabiliter mirabilis, incomparabilitcr hono-
rande, prsestantissimepatrone.
EPISTOLA INTER AUGUSTINIANASCCXXVI (b).
Domino bealissimo, ac toto affeclu desiderando, et mullum in Chrislo suscipiendo palri ACGUSTINO,
HILARIUS (c).
1. Si cessantibus conlradicentium quseslionibus gratse sunt plerumque sludiosnrum inquisitiones, ut etiam
illa, quoeabsque periculo ignorarentur, ediscant; arbiiror gratiorem fore sedulitatem nostrac relationis, quoe
dum indicat secuudum quorumdam prosccutiones quoedam advcrsanlia veriiati, non tam sibi quam illis qui
«J.urbanturet turbanl, per consilium Sanclilatis luaj satagit provideri, domine beatissime, ac toio affectu desi-
derande, et multura in Cbrislo suscipiende paier.
2. Hoecsunt itaque quaeMassilise,vel aliis etiam locis in Gallia ventilanlur. Novum et inutile esse prsedica-
lioni quod quidam secundum propositum eligendi dicanlur, ul id nec arripere valeant nec tenere, nisi cre-
dendi volunlale donala. Excludi pulanl omnem prsedicandi vigorem, si niliil quod pcr cum excitelur, in ho-
minibus remansisse dicalur. Conscntiunt omnem hominem in Adam periisse, nec indc queinquam posse
proprio arbitrio Iiberari: sed id conveniens asserunt veritali, vel congruum praedicaiioni, ut, cura pro-
stralis, et nunquam suis viribus surrecturis annuntialur oblinendaesalutis occasio, co merito quo voluerint
et crediderint, a suo morbo se posse sanari, et ipsius fidei augrocnltim, et lotius sanilatis suoeconsequanlur
effectum. Caeterum ad iiullum opus vel incipiendum, nedum perficiendum, quemquam sibi sufficerc posse
consenliunt: neque enim alicui operi curationis eorum annumcrandum putant, exterrita et supplici voluntate
unumquemque or-grotumvelle sanari. Quod enim dicitur, Crede, et salvus eris; unuin horum exigi asseruut,
aliud offerri; ut propter id quod exigitur, si redditum fuerit, id quod offertur deinceps iribualur. Unde con-
scquens putant exhibendam ab eo fidein , cujus naluraeid votuntale Conditoris concessum est; et nullaro ila
depravalam vel oxstinclam ptitant, ui non debeat vel possil se velle sanari; propter quod vel sanetur quis a
1 inMss.,quodnon dolenl,necvulnussuperductum.
(a) Pro, Htuwium,putabanteruditi quidamlegendumesse, nonoratum: sed inspecli a nobis Mss.Hilarium omnes
ferunt.Hilariusporroiste ex Lerinensimonachocreatus fuit Arelalensisepiscopusposl Honoratum,anno 428 aut 429
ineuntedenatum.QuippeHonoratussuffcctuspatroclo,qni anno426 juxta prosperiChronicuminterfectusest, cathedram
Arelatensem,teste HonoratoMassiliensiin vita HilariiArelatensis,per bienniumoccupavit.
scilicetHilariiad Augustinum,
(b) Epislola de eodemargumento.
(c) Hicprofectoab nilarioArelatensi,qui Augustinide Prsedeslinaiionesentenliam,sicutiProsperin superioreepistola
scribit,«in querelamtrabebat,» dislingiiitse ipse infra,n. 10,hisccverbis: « Noloautem Sanctilaslua sic roe arbilre-
«tur haecscribere,quaside his quaenuncedidistiegodubitem.Significat deliciis» aliquan-
praelerease ipsius «proesentite
do potitum,« uberibusquesalubribusnutrilum» liiisse. Deindese laicumcssc, n. 9 indicat;ac poslremoAiigusUnmn
appeltatpatrem, ab ipsoquo vicissimin sttbsequenlelibrodc Prat-deslinatione Sanctorum,n. 1, filiusnuncupatur: quse
sane iu Arelatensemepiscopuniminimeeonveniuni.
•955 EPISTOLA HILARII AD AUGUSTINUM. 956
sua, vel, si noluerif, CUmsua aegritudinepunialur. Nec negari gratiam, si praccederedicatur lalis voluntas,
quoetantum medicum quacrat, non aulem quidquam ipsa jam vatcat. Nam illa testimonia, ut est illud,
Sicttt unkuique partitus esl mensuram fidei (Rom. xn, 3), et similia, ad id volunt valere, ut juvetur qui cce-
peril velle, non ut eliam donelur ut velit; rejectis ab hoc dono aliis pariler reis, el qui possent similiter
Tiberari, si ea quse pariter indignis prsestatur credendi volunlas, etiam ipsis similiter praestaretur. Si aulem,
aiunt, dicaturvel talem oranibus remansisse, qtta vel conlemnere quis valeat, vel obedire, de compendio
pulanl rationem rcddi electorum vel rejectorum in eo quod unicuique meritum proprioe voluntatis adjungitur.
3. Cum aulem dicitur cis, quare aliis vel alicubi praedicettir, vel non praedicetur vel nunc praedicelur quod
aliquando pene omnibus, sicut nunc aliquibus gentibus non proedicattini sit; dictint id praescientiaeesse divi-
nae, ut eo lempore, et ibi, et illis veritas annunliaretur, vel annnnlietur, quaudo et ubi praenoscebalur essc
cr.edenda. Et hoc non solum aliorum catholicorum teslimoniis, sed eliam Sanctitatis tuoedispulalione anti-
quiore se probare tcstantur; ubi tamen eamdem gratiam non minore veritatis perspicuitale docueris : ut est
illud quod dixit Sanclilas tua in quaestione conlra Porphyrium, de lempore christianacreligionis, « tunc vo-
luisse hominibus apparere Christum, et apud eos praedicori doclrinam suam, quando sciebat et ubi sciebat
esse, qui in eum fuerant crediluri » (Episl. 102, qumst. 2, n. 14) : vel illud de libro in Epistolam ad Roma-
nos, « Dicis itaque mihi, Quid adhuc conqtteritur?natn voluntati ejus quis resislil (Rom. ix, 19. In Exposilione
quarumdamproposilionumexEpist. ad Rom., propos. G2)?Cui sanc inquisilioni, » inquis, « sic respondet, ut
inlelligamus spirilualibus viris, etiam non secundum terrenuni bominem viventibus, palerc posse prima me-
rita fidei el inipielaiis, quomodoDeus praescientiaeiigat crediluros, et damnet incredulos : necillos ex operibus
eligens, nec istos ex operibus daninans; sed el illortun fidci pror-stans,ut bene operenlur, et islorum inipicla-
tem deserendo obdurans, ut raale opercntur.» ELiterum in codem librosuperius : «^Equales oranes sunt antc
merilum, nec polest in rebus omni modo ocqualibuseleciio nominari. Sed quoniam Spirilus sanctus non da-
tur nisi credentibus; non qttidem Deus eligit opera quoeipse largitur, cum dat Spirituin sanclum, ut per
charitatem bona operemur : sed tamen eligil fideni, quia nisi quisi|ue credat, et in accipiendi volunlate per-
maneat, non accipit donum Dei, id est, Spirilum sancluui, per qnero infusa charitate bonumpossil operari.
Non ergo eligit opera cujusquam in proescienlia, qtiaaipsc doiialiirus cs! : sed lidem eligit in praescieiitia; ut
quem crediturum esse proescivit,ipsum eligerct, cui Spirituin sancium daret, ut bona operando e.tiamseternara
vitam consequeretur. Dicit eniro Apostolus : ldemDcus qui operatur omniain omnibus(lCor. XII,6).Nusquam
autero diclum est, Deuscredit omnia in omnilius : quod cnini credimus, noslrum est; quod autem opcra-
mur illiusi (Expositioquarumdampoposilionumex Epist. cul Rom., propp. 12, G0). Et cacterain eodero opere;
quae se acceptare et probare lestanlur, tanquaro c.mvenieiitia evangelicsevcritaii.
4. Cselerumproescienliam, et pradeslinaiionem, vel proposilum, adid valcre contcndunl, ut eos proescie-
rit, vel prsedestinaverit, vel proposuerit cligere qui fuerant credituri. Nec de hac fide posse dici, Quid habes
quod non accepistt (I Cor. iv, 7)? cum in eadcm naiura rcmanscril, licet vitiata, quoc prius sana ac perfecla
donata sit. Quod autem dicit Sanciitas tua, ncminein per.-evcrarc, nisi persevcrandi virtute percepta ; hacte-
nus accipiunt, ut quibus datur, inerli licet, praccedenti laincn proprio arbitrio Iribuatnr : quod ad hoc tanlum
liberum asserunt, ut velit vel nolit admittere medicinam. Corteruiiiet ipsi abominari se et damnare lestanlur,
si quis quidquam virium in atiquo remansisse, quo ad saniiatein progredi possit, exislimet. Nolunl autem ila
hanc perseverantiam prsedicari, ut non vel supplicitcr eniereii, vel amilti contumaciter possit. Nec ad incer-
tum volunlatis Dei deduci se volunt; ubi eis, qnaniuin putant ad oblinendum vel amiltendum, evideus est
qualecumque initium volunlalis. Illud eliam leslimonium quod posuisli, Raptus esl ne malilia mularel inlel-
leclum ejus (Sap. IV, 11); tanquaro non canonicum definiunt omiltendum. Unde illam praiscientiam sic acci-
piunt, ut propter fidem futuram intelligendi sint proesciti : nec cuiquam lalem dari perseverantiam, aqua non
perroittalur praevaricari; sed a qua possit sua voluntate delicere et infirmari (a).
5. Asserunt lum inulilem exhortandi constietudinem, si nihil in hotnine remansisse dicatur, quod corrcpiio
valeat excitare : quod quidem inesse naturoe sic se dicere confilcntur, ut hoc ipso quod ignoranli veritas pra:-
dicaiur, ad beneficiumpraesentisgrattae referendum sit. Nam si sic praedestinati sunt, inquiunt, ad utranique
parlero, ut de aiiis ad alios nullus possil accedere ; qtioperlinet lanla extrinsccus correptionis instaniia ? Si non
ab homine, etsi non fides integra, sallem vel dolor compuncloeinfirmilatis exorilur, aul pcriculttin denionsiraia;
jnorlishorrelur? Nam sinon potesltimere quis, unde lerretur, nisiea voluntatequsc sumitur ; nonex eoculpan-
dus quod nunc non vult: sed in eo et ctiuieo qtti sic aliquando noluit, ut eani damuationem cuni suis postcris
mereretur incurrere, ut nuiiquaro recta, semper aulem prava vellct appclere. Si aulem est qDaliscuniquudolor
qui ad exhortaiionem corripienlis oriatur : hanc ipsam dicunt causam, propter quarn vel rejiciaiur alius, vcl
alius assumatur : atque ila non opus esse partcs constitui, quibus nec adjicicndum sit aiiquid, necdelrahenduin.
6. Deinde moleste ferunt ila dividi gratiani, quaevel tunc priino boinini dala est, vel nunc omnibus datiir,
« ut ille acceperit persevcrantiam, non qua fieret ut persevcraret, sed sine qua per liberum arbiiriiim persc-
(a) id vetuscodexCorb.ad sequenlemsententiamsicrcvocat: El infirnwriassertmttamutUemexlwrtandi consuetu-
dinem.
 • 'iV.RI! U) v.UGU^TINlJM 958
$ir_
virar,- non po-sct : mi c veio» nct.s i.i r gniiii per graiiam prat-destinatisnon tale adjutorium perseveranliae
dctur, sed tale ut eis perseveranlia ipsa donetur; non solum ut sine isto dono perseveranles esse non possint
verum etiain ut per lioc donum nonnisi perseverantes sint i (Supra, de Correplioneel Gratia, n. 29-38). Ilis
verbis Sanclilatis tuoeita rooventur, ut dicant qttamdam desperalionem horoinibus exbiberi. Si enim, aiunt,
ila Adam adjutus est, ut et stare posset injuslilia, et a juslilia declinare, el nuncita sancti juvanlur, ut de-
clinare non possinl, si quidem eam acceperunt volendi perseverantiam, ut aliud velle non possint; vel sic
qttidam deserunlur, ut aut ncc accedant, aut si accesserint et recedant: ad illara volunlatera perlinuisse di-
cunt exhortaiionis vel comminationis ulilitatem, qusc et persistendi et desistendi obtinebat liberam potesta-
tem; non ad hanc, cui nolle justitiam inevitabili necessitate conjunctum est, praeter illos, qui sic concreati
sunt bis qui cum universa rnassa damnali sunt, ut exciperenlur per gratiaro liberandi. Unde in hoc solo vo-
lunt a primo homine omnium distare naluram, ut illum iutegris viribus voluntatis juvarel gratia volenlem,
sine qua perseverare non polerat: hos autem amissis et perdilis viribus credentes tantum, non solum erigat
prostraios, verum etiam suffulciat ambulantes. Caelerumquidquidlibet donatum sit proedestinalis, id posse et
aniilti et retineri propria voluntate contendunt: quod lunc falsum essel, si verum putarcnt eam quosdam
pcrseverantiam percepisse, ut nisi perseverantes esse non possint.
7. inde est quod et illud pariter non accipiunt, ut eligendorum rejiciendorumque esse definitum numerum
velint 1 : aique illius sentenlioe exposilionem, non eam quoea te cst deprompla suscipiant, id esl, ut nonnisi
omnes homines salvos (ieri velit ; et non eos tantum qui ad sanciorum numerum pertinebunf, sed omncS
omnino, ut nullus habeatur exceptus. Nec hoc limendum, quod quidam eo invilo perire dicantur : sed quo-
modo, aiunt, non vult a quoquam peccari vel deseri jusiitiam, et tarncn jugiter illa deseritur contra ejus
volunlalem, committunturque peccata ; ita eum salvari velle omnes homines, nec lamen omnes homines
salvaris. Testimonia etiam Scripturae quoede Saule vel de David posuisii, non pertinere putant ad quaeslio-
nem , quae de exhortatione versalur : alia aulem ad id referunt, ut ex his eam gratiam accipiant commen-
dari, qua unusquisque post voluntatem juvatur; vel ad ipsam vocalionem , quse praestatur indignis. Hoc
enim et illis locis tuorum opusculorum et atiorum , quoe persequi longum est, se demonstrare te-
slanlur.
8. Parvulorum autem causam ad exemplum majorum non paiiuntttr afferri : quam et tuam Sanctitatem
dicunt eatenus aliigisse, ut incertum esse volueris , ac potius de eorum pcenis malueris dubitari. Quod in
libro tertio de Libero Arbilrio ita positum merainisti, ut hanc eis occasionem potucrit exhibere. Hoc etiam
de aliorum libris, quorum est in Ecclesia auctoritas , faciunl qtiod perspicit Sapclitas tua non parum posse
juvarc contradiciores, nisi majora, aut certe velparia proferantur a nobis. Non enim ignorat prudentissima
pietas tua.quanto plures sint inEcclesia, qui auctoritale nominum in sententia teneanlur, aut a sententia
transferantur. Ad summam , fatigatis omnibus nobis , ad id proseculio eorum , vel poiius querela convertilur
conseniicnlibus etiam his , qui hanc definitionem improbare non audent, ut dicant: Quid opus fuit hujus-
ccinodi disputalionis incerto tot rainus intelligentium corda turbari ? Neque enim minus uliliter sine hac
dcfinitione, aiunt, tot annisa tot tractatoribus, tot prsecedentibus libris et luis etaliorura , cum contra alios ,
lum maxime contra Pelagianos, catbolicam fidem fuisse defensam.
9. Hsec, mi pater, et alia inlerminabiliter ptura, ut summa mea vota confitear, per me deferre maluis-
sem ; vel, quia hoc non merui, sattem prolixiore tempore omnia quibus movenlur, collecta dirigere ; ut
quidquid de hac re contradicitur quatenus refelli, vcl, si id non potest, tolerari deberet, audirem : sed quia
nettirum ex volo provenit, maltti quomodo polui hsec comprebensa dirigere, qttam pcnitus de tanta qtiorum-
dam coniradiciione relicere. Sunt ex parte tales personuc, ut his consuetudine ccclesiastica laicos summam
rcverentiam necesse sit exhibere. Quod quidem ila curavinius Deojuvanlc servare, ut, cum opus fuil, non
tacercmus quse ad quacslionishujus asserlionem exiguitas noslrarum viriuni suggcrebat. Sed nunc suramatim,
quantum fesiinatio perlatoris admisit, hoecvelut commonendo suggessi. Tuae sanctaj prudcntiae est dispicere
quid facto opus sit, ut talium et lantorum superelur vel tcmperetur inlenlio. Cui ego jam parum prodesse
exislimo le reddere ralionem , nisi et addalur auctoritas quam transgredi infaligabiliter contenliosa corda
non possint. Sed plane illud lacere non debeo, quod se dicant luam Sanctitateni, boc excepto, in faciis et
dictis omnibus admirari. Tuum erit decernere qttomodo sit in lioc eorum contradictio toleranda. Ncc mireris
quod aliter vcl aliqua in hac epistola addidi, quanlum puto, quoe in superiore non dixeram ; lalis esl enini
ntinc eorum definilio, praeter illa quac per feslinationem aut oblivionem fortasse proelerii.
10. Libros , cum edili fuerint, quos de universo opcrc luo raoliris («), qutcso habere mereamur ; maxinie
ut per eorum aucioritatem, si qua tibi in tuis displicent, a digniiate lui nominis jam non trepidi sequeslre-
mus. Librum etiam de Gralia et Libero Arbilrio non haberous ; superest ut euni, quia utilem qusestioiiicon-
fidirous, roereamur accipere. Nolo aulem Sanctitas lua sic me arbitretur haecscribere, quaside iisquse nunc
edidisii, ego dubitem. Sufficiatmihi poena mea, quod a proesentioeluae deliciis exsulatus, ubi salubribus luis
1 PluresMss.,nolint.
* AliquotMss.,vellesalvuri.
(a) Belraclalionum librosintelligit.
959 S. AUGUSTINIEPISCOPI 965
uberibus nutriebar , non solum absenlia tua crucior, vcrum eliam pervicacia quorumdam, qui non tanlum
manifesia respuuut, sed etiam non intellecta reprehendunt. Coeterumhac suspicione in tantum careo, ut
polius iufirmilatem meam, qua tales parum patienler fero, notabilem putem. Qualitcr autem ad haccconsu-
lendum judices , ut dixi , luae sapientioederelinqtto. Nam ad roe hoc perlinere credidi , pro ea quam Chri-
sio vel tibi debeo charitate, ut quse in quacstionemveniunt, non lacerem. Quidquid pro ea gralia quam
inte pusilli cum magnis miramur, volueris aut valueris , gratissime accipicmus , tanquam a nobis cliaris-
sima cl *everendissima attctoritate decretura. Sane quia , urgente perlatore , tirnui ne vel non omnia , vcl
h;cc ipsa minus digne, conscius mearum virium , possem dirigerc : cgi cum viro, tnm moribustum clo-
quio el studio claro, ul quanta posset collecla suis lilleris intimarel (<i): quas conjuiictas his deslinare
curavi. Est cnim lalis qui, etiam proetcr hanc nccessilatem , dignus luoeSanctitalis nolilia judicclur. Sanctus
Leontius diaconus, cullor tttus,cum meis parentibus mullum te salutat. Memorem mei Palernilatem tuam
Dorainus Christus Ecclcsioe suoeannis pluribus donare dignetur, dominc paler. Et infra : Scial Sanclilas tua,
fralrein rheuro , cujus maximc causa binc discessimus , cum malrona sua ex consensu perfeclam Deo conli-
nentiam devovisse. Unde rogamus Sanctilatem tuam, ut orare digneris, quo hoc ipsum in eis Dominuscon-
firmarc et custodire dignetur.
(a) Prosperumintelltgerevidetur, cujus praeceditepistola.

S. AURELII AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI

DE PR^EDESTINATIONE

SANCTORUM
LIBER AD PROSPERUM ET HILARIUM PRIMUS (a).

In quoprsedestinationiset gratiaeveritas propugnaturcontra Semipelagianos,homtnesvidelicet a Pelagianaiuercsi

omninonequaquanirecedentes, dumsalulisinilittmac iideiex nobisipsiscsse voltinl,ut Uoctanquammerilo praecedenle
cselcrabonadonoDeiconseqnantur.oslendilAuguslinus,donumDci esse, non solumliici-emcnlum, sed ipsumquoque
iniliumlidei.Hacclere se afitersensisse atiqitando,el in opusciilisanlestitiinepiscopatmiisc,i| lis errasscnoiidi lilelur,
velut in illa qnamobjeclant,Expositioneproposilioiium ex Epistolaad liomanos.At posteaconvicluinse indicatlioc prae-
cipuetcsliinonio,Quldautim habesquod non accepisli?quod testiinoniiiinde ipsa ctiam fidcaccipienduniprobat.1'idein
inlcr alia numerandamesse opera, quiliusDeigratiampraevenirincgalAposlolns,cuiii dicit, \on ex operibus Cratiadu-
riliamcordisaufferri; et ad Cbrisluinvenire oinnesqui a Patre docenlur ut vi-niant: quos autcm docet, misericoniia
docet-e;etqnos non docel, judicionondocerc.Locuniex ipsiusF.pislola102,quacsl.2, de lemporeclirislianiereligionis,
cuiia Semipelagianis allegatur,posse recte salvagralitcac praedcslinationis
doclrina explicari.Docet quid intcr gratiarn
intersil et prredeslinalioncm. PorroprtedestinalioneDcttmea pncscivisseqitocluerat ipse aclurus. rraedesliualionis ad-
versatios,quiad incertumvoluntatisDei deduci se nolle dicuiitiir,niiraiurniallu seijsos itiiirmiiatisuae,quam iirinitati
promissionisDcicommittere.Eosdcinhacauctoriiale,si crediderii,.salvitseris, aitulicoinnioustrat.Gralioeacpraedesliua-
tiouisverilaleinrclucere in parvtilistpuisalvauliu-,nullissttismerilisdiscrclia cailerisqui pereunt. Koa eniminter eos
discerniex proescienliameritorum, nuaesi dittlitisviverent fueranl haiiiluri. Ab aivcrsaiiis illtidin]urialauquam nou
canonicumlesliinoniumrespui,qttodin eamrcm atlulit, naptusesl ne malitia, elc. Piteclarissiinmn exem-luin proedesti-
nalioniset gratiaecsse ipsumsalvalorem,in quo Uomo,ul a Verbo Patri cotclcrnoiu uniialeni pcrsoua;assumptussalva-
tor et FilittsDc.iunigenitusesset, inillis prsecedeulibusvel opertimvel iidei meritis coraparavit,Pra>destinalos vocari
certa quadameleclorumpropriavocalione;atquc anle mundiconstituUoiiem eleclosesse, non quiacreditttriprasciebau-
tur et liiluri sancti,sed ut tales essc.nlper ipsainelectionemgratias,etc.
CAPUT PRIMUM.— 1. Dixisse quidem Aposlo- vel, sicut in plerisque codicibus legilur, nemo mihi
lum scirous in Epislola ad Philippenses, Eadem scri- moleslussit (Galal. vi, 17). Ego aulein quamvis me
bere vobis, mihi qttidemnon pigruin, vobisatttemlutum moleste ferre confitear, quod divinis eloquiis quibus
est (Philipp. in, 1). Idem tamen scribens ad Galatas, Dei gratia proedicatur (quoeomnino nullaest, si se-
cum se salis apud eos egisse perspiceret, quod illis cundum merita noslra dalur), lam mtillis manifcstis-
per ministerium sermonis sui necessariumesse cerne- que non ccditur : vestrum tamen studium fralernam-
bat : Decmtero, inquit, laborem mihi nemoprmstet; que dileclionem, filii charissimi Prosper et Hilari,
AU.MONITIO PP. BENEDICTINORUM.
DePraedestinalione sanctorumliber ad Prosperumet Hilariumprimus,recognitusest ad vaticanoscodicesquatuor, et
ailGallicanos sexdecim,ad tleginm,ad Noalliensem,eumscilicetqui nostraeGermanensibibliothecoe ex nobilissimidomini
ducis Noalliensisdonoaccessit,ad Colberiinum,ad Sorbonicum,ad Genovefaeanum, ad Remensemmajoris Ecclesiae,ad
codicemEmericiBigot,ad codicemNicolaiMancssier,ad MetensemabbatiaeS. Arnulphi,ad Andegavensem s. Albini,
ad codicemabbaliaeS. Ebrulplii,tandem ad Gemnietieensem,Beccensem,Michaelinum, e t
Pratellensem, Corbeiensem:
necnon ad Lovaniensiumvarias lectiones ex quatuorBelgicisMss. excerptas; et ad editionesveteres AUI.Er. et i.ov.
Comparavimus prceterea eas omnes editiones initio Retr. et Confess., 1.1, memoratas. M.
(n) ScriptuspostRetraclationumlibros, aunoChrisii428aut 429.
961 LIBER DE PRiEDESTINATIONESANCTORUM. 962
qua eos qui lales sunt, ita non vuliis errare, ut post compulsus est,« Gratiam Dei secundum merita no-
tot libros de hac re vel epistolas raeas, adhuc me de- stra dari (a); > si non pertiuei ad Dei gratiaro quod
sideretis hinc scribere, tantum amo , quantum non credere coepimus, sed illud poiius quod propter hoc
possum dicere; et lanlum me amare, quantum de- nobis additur, ut plenius perfectiusque credarous :
heo, non audco dicere. Quapropter ecce rescribo vo- ac per hoc, iniliura fideinostrae priores damus Deo ,
bis, el licet jam non vobiscum, tamen etiam per vos ut retribuatur nobis et supplemcnlum ejus; et si quid
adhuc ago, quod me satis egisse credebam. aliud fideliterposcimus.
2. Consideralis enim lilteris vestris videre mibi 4. Sed conlra hoec cur non potius audimus : Quis
videoreos fratres, pro quibus geritis piam curam, ne prior dedil ei, et relribuetur illi ? quoniam ex ipso, et
teneanl poeticam senlentiam, qua dictum est, « Spes per ipsum, et in ipso sunl omnia (Rom. xi, 55 , 36) ?
sibiquisque » (Virgil., JEneid. lib. 11, vers. 309); et El ipsum igitur iniiium fldei noslrac, cx quo, nisi ex
in illud incurrant quod non poetice, sed propbetice ipso est? Neque enim boc excepto ex ipso sunt cx-
dicium est, Maledktus omnisqui spem habet in homine tera : sed ex ipso , el per ipsum , et in ipso sunt omnia.
(Jerem.xvu, 5), eoraodo esse tractandos, quo tra- Quis autem dicat eum qui jam coepit credere , ab illo
clavit Aposlolus, quihus ait, Et si quid aliter sapilis, in quem credidit nihil mereri? Unde fit ut jam me-
hoc quoquevobisDeus revelabit.Adhuc quippe in quoc- renti caetera dicantur addi retributione divina ; acpcr
slionecaligantdeproedestinatione sanciorum : sed ha- hoc gratiam Dei secuiidum merita noslra dari : quod
bent unde , si quid aliter in ea sapiunt, hoc quoque objeclum sibi Pelagius, ne daronaretur, ipse damna-
illis revelet Deus, si in eo ambulent inquod pervene- vit. Quisquis igitur hanc damnabilem vult ex omni
runt. Propter quod Apostolus cum dixisset, Si quid parie vitare sententiam, veraciter intelligat dictum,
aliler sapilis , hoc quoquevobisDeusrevelabit: Verum- quod Apostolus ait : Vobisdonalumesl pro Christo ,
tamcn, inquit, in quod pervenimus, in eo ambulemus non solitm ut credatisin eum, verumetiamul paliamini
*
(Philipp. ni, 15,10). Pervenerunl autera isti fratres pro eo (Philipp. i, 29). Ulruinque ostendil Dei do-
nostri, pro quibus sollicita est pia charitas veslra , num, quia utrumque dixit esse donatum. Nec ait,
ut credant cum Ecclesia Cbrisli, peccato primi ho- Ul plenius et perfectius credatis in eum; sed, «<cre-
minis obnoxium nasci genus humanum , nec ab isto daiis in eum. Ncc sc ipsurn niisericordiam consecutuni
malo nisi per jusliliam secundi bominis aliquem libe- dixit, ut ftdelior, sed ut fidelis essel (1 Cor. vn, 25).
rari. Pervencrnnt cliaro , ut praeveniii voluntales ho- quia sciebat non se initium fidei suae priorern dedisse
niiiium Dci graiia faleanlur , atque ad nullum opus Deo, et retribulum sibi ab illo ejus augmenlum;
honum vel incipiendum vel peificiendum sibi quem- sed ab eo se factum fidelem, a quo et apostoltis fa-
qitam sufficere posse consentiant. Retenla ergo ista clus est. Nam scripla sunteliam fidei ejus initia (Act.
in quae pervenerunt, plurimum eos a Pelagianorum ix), suntquc ecclesiastica celebris lectione notissima
errore discernunl. Proinde, si in eis ambulent et (b). Aversus quippe a fide quam vastabat, eique ve-
orenteumqui dat inlellectum, si quid de proedesti- hemenler adversus , repenle est ad illam gratia po-
natione aliter sapiunt, ipse illis hoc quoque revela- tentiore conversus; convertcnte illo cui hoc ipsum
bit : tamen etiam nos impendamus eis dileciionis af- facturo per proplietam 3dicttim est, Tu converlensvi-
fecluro ministeriumque sermonis, sicut donat ille vificabisnos (Psal. LXXXIV , 7) : ut non solum ex no-
quem rogavimus1, ut in bis lilleris ea quacitlis essent lente fieret volens credere; verum cliaro ex persecu-
apia * et uliiia diceremus. Unde emm scimus ne forln tore persecuiioncm in ejus fidei, quam persequeba-
Deus nosler id per hanc nostram velit efficere ser- lur, defensione pateretur. Donalum quippe illi erat a
viiutem, qua eis in Christi libera charitale servi- Cbristo, non solum ut crederetin eum , verum etiam
mus? ut paterelur pro eo.
CAPUTII. — 3. Prius iiaque fidem qua chrisliani 5. Et ideo commendans islam gratiam, quae non
stimns, donum Deiesse debemus ostendere : si tamen datur secundum aliqua.mcrila, sed efficitomnia bona
diligenlius id facere possumus , quam in voluminibus merita : Non quia idonei sumus, inquil, cogitare ali-
lot lantisque jam fecimus. Sed nunc eis responden- qttidquasi ex nobismetipsis, sed suffickntia noslra ex
dum esse video, qui divina testimonia, quae de hac Deo esl (II Cor. 111,5). Allcndant hic , el verba ista
readliibuimus, ad hoc dicunt valere , ut noverimus perpendant, qui pulant cx nobis csse fidei cceplum ,
ex nobis quidero nos habere ipsam fidem, sed incre- et ex. Deo esse fidei siipplemcntum. Quis enim non
roenium ejusex Deo : lanquam lides non ab ipso do- videat, prius esse cogitare quam credere? Nttlliis
netur nobis, sed ab ipso lanlum 3 augeatur in nobis, quippe crcdit aliquid , nisi pritis cogilaverit esse cre-
eomerilo, quo coepita nobis \ Non ergorecediturab 1 Lov., utrumqtte enim. Abcst, enim, ab aliislibris
in
ca sentenlia, quam Pelagiusipse episcopalijudicio 8 NoalliensisMs.,celcbrctta.AliiMss.cuni oditis,celebrt.
3liurcs Mss.,per prophetiam.
PaUeslino, sicut eadem Gesla lestantur, daninare
(a) vide librunide GeslisPclagii,n. 50.
(b) LeclionemAcluuinApostulorum iit Ecclesiacelebrem
1 Editi,ifte qttem rogamus.NoalliensisJ:S., roguvimus. dicit,quodjam tuinusurcceptuinessel, ut solemniterquot-
» Mss.Gallicaniet vaticani,aperta. annisi-cpeterctiirteniporcPascfiali.«AclusApostolorum,»
»Am.Er. euiss., tttmen.Lovauiensesex conjecturacor- ait in Scrmone513, n. 1, «liber est de canoneScriptura-
rexerant, tantum. «ium : ipse liber incipitlegi a Dominicopaschae,sicut se
*SexMss.,quoniamcwpita nobi:. :<consueludoliabetEcclesise,»
twa ' S. AUGUSTINIEPISCOPI 964
dendum. Quamvis enim raptim, quamvis celerrime ipso sibi esse quod credit, quasi componit homo cum
credendi voluntatem quaedamcogitalioncs' antevo- Deo, ut partem fidei sibi vindicet, atque illi partem
lent, moxque illa ita sequatur, ut quasi conjunctis- relinquat: el quod est elatius, primarn loltit ipse ',
sima comitelur; necesse est tamen ut omnia quae sequenlem dat illi; et in eo quod dicit esse amborum,
credunlur, proevenientecogitatione credantur. Quan- priorem se facit, posteriorem Deum.
quam et ipsum credere, nihil utiud est, quaro cum CAPUTIII. — 7. Non sic pius atque humilis doctor
assensione cogitare. Nonenim omnis qui cogitat, cre- ille sapiebat : Cyprianum beatissiroum loquor, qui
dit; cum ideo cogitent plerique, ne crcdant : sed dixit, « In nullo gloriandum, quando noslrum nibil
cogitat omnis qui credit, et credendo cogitat, et co- sil » (Ad Quirinum, lib. 3, cap. i). Quod ul oslende-
gitando credit. Quod ergo perlinet ad religionem ret, adhibuit Aposiolum leslem dicenlem, Quid auiem
atque pietatem (de qua loqucbalur Apostolus), si non habesquod non accepisli? Si aulem et accepisli,quid
sumus idonei cogitare aliquid quasi ex nobismetipsis, gloriarisquasi non acceperis(I Cor. iv, 7) ? Quo praeci-
sed sufficientianostra ex Deo cst; profeclo non suinus pue testimonio etiam ipse conviclus sttro, cum siroili-
idonei credere aliquid quasi ex nobismeiipsis, quod ter errarem, pulans fidem qua in Deum credimus,
sine cogitalione non possumus, sed sufficientianoslra non essedonum Dei, sed a nobis esse in nobis, et per
qua credere incipiamus, ex Dco est. Qtiocirca, sicut illam nos impetrari Dei dona quibus temperanter et
nemo sibi sufficit ad incipienduin vel perficiendum jusle et pie vivamusin hoc soeculo.Neque enim fidem
quodcumqueopus bonum; quodjam isii fratres, sicut putabam Dei gratia praeventri, ut per illam nobis da-
vestra scripta indicant (In Epistola Hilarii, n. 2 , relur quod poscererous uliliter; nisi quia credere
supra, col. 953-954), veruin esse consentiunt; unde non possemus, si non praccederet proeconinmverita-
in omni opere bono et incipiendo et perficiendo suf- lis : ut autem proedicatonobis Evangelio consentire-
ficienlia nostra ex Deo est: iia nemo sibi sufficit vel mus, nostrum esse propriura, et nobis ex nobis esse
ad incipiendam velad perficiendam fidem, sed sufli- nrbilrabar. Qnem meum errorem nonnulla opuscula
cienlia noslra ex Deo est: quoniam fides si non co- mea satis indicant, ante episcopatum meum scripta.
gitetur, nulla est; et non sumus idonei cogitarealiquid In quibus csl illud quod commemorastisin lilleris ve-
quasi ex nobismetipsis, sed sufficientianostra ex Deo slris (In Episl. Hilarii, n. 3, supra, col. 955-95C),ubi est
est. exposilio quarumdam propositionum ex Epistola quas
6. Cavendum est, fratres dilecti a Deo, ne homo se estail Romanos. Deniqtte, cum mea cuncla opuscula
extollat adverstis Deum, cum se dicit facere quod reiraciarem, eamque reiractationem stilo proseque-
promisit Deus. Nonne fides gentium promissa est rer , cttjus operis jam duos absolveram libros , anle-
Abrahae, et ille dans gloriam Deo, plenissime crcdidit quam scripla vestra prolixiora sumpsissera , cura ad
quoniam quod s promisit, potens est et facere (Rom. Iiiinc libruro relractandum in primo volumine perve-
iv, 20, 21)? Ipse igitur fidera gentium facit, qui po- nisscm , sic indc locutus sum : < Itein dispulans, >
tens est facere quod promisit. Porro, si operatur Deus inquam , « quid elegerit Deus in nondttm nato , cui
fidem noslram, miro modo agens in cordibus nostris dixit serviturum esse majorem; et quid in codera
ut credamus ; numquid meluendura est ne lolum fa- majore similiier nondum nato rcprobavcrit: de qui-
cere non possit, el ideo homo sibi primas ejtis vintli- bus proplcr boc commemoratur , quamvis longe
cat partes, ut novissimas ab illo accipere mereatur? posiea prolaltiin , proplielicum tesiimonimn , Jacob
Videte si aliud agitur isto modo, nisi ut gratia Dei dilexi, Esau autem odio Itabui (Rom. ix, 13; Malach.
secundum merila nostra detur quolibet modo, ac sic i, 3); ad hoc perduxi ratiocinationem, ul diccrem :
gratia jam non sit gratia. Redditur namque hoc pacto Non ergo elegil Dettsopera cujusquam in procscicntia,
debita, non donalur gratis : debetur enim credenti, ut quoe ipse dalurus esl; sed fideni elegit in procscien-
a Domino ipsa fides ejus augeatur, et sit merces fidei tia, utquemsibicredilurum esse praescivit,ipsuin cle-
coeplaefides aucta; nec altenditur, cum hoc dicitur, geril 2, ctii Spiriuim sancluni daret, ut bona operando,
non secundum graliam, sed secundum debitum islam etiam actcrnamvitam consequeretur.Nondumdiligcn-
mercedem credenlibus impulari. Cur autem non to- lius quassiveraro, nec adliuc invenerani, qualis sit
lum iribualur homini, ul qui sibi potuit inslituere eleciio gralioe; de qua idem dicit apostolus, Reliquim
quod non habebat, ipse quod instiluit augeat, omnino per eleclionemcjratimsalvmfactm sunt (Rom. xi, 5) :
non video : nisi quia resisti non potest divinis mani- quoeulique non est gratia, si eam merita ulla proece-
feslissirois teslimoniis, quibus et fides, unde pielalis danl : ne jam quod dalur, non secundum gratiam,
exordium surailur J, donum Dei esse monstraiur; sed secundumdebiluro, reddatur potius raeritis, quara
quale est illud, quod unkuique Deus partitus esl men- donetur. Proinde quod conlinuo dixi, Dicit enim idem
suram fidei (Id. xn, 3); et illud, Pax fratribus et cha- apostolus, Idem Deus qui operatur omnia in omnibus
ritas cum fide a Deo Patre et Domino Jesu Chrislo (I Cor. xn, 6); nusquam autem diclum est, Deus crc-
(Ephes. vi, 23); et caeteralalia. Nolcns ergo liis tam dilomnia inoniiiibus : acdeinde subjunxi,Quodergo 5
elaris teslimoniis repuguare, et tamen volens a se credimus , nostruin est; quod auiem bonum opera-
mur.illius esi qui credentibus dat Spiritum sanctum;
1 Pleriqueac potioresMss.,qumdamsanclw 1 EbrulphensisMs.,-sibi.
* Am.et Er., qui. Mss.,quce. coqitalwnes. s ln i.ss., etigerel.
* Am.et Er., undepietasexordiummmU. 3 Am.Er. elMss.,enim.
965 LIBER DE PRJEDESTINATIONESANCTORUM. 96G
profecto non dicerem, si jam scirem etiam ipsam Nain si curassent, invenissent islam qtiscsiionem se-
lidem inler Dei munera reperiri, quae dantur in eo- cundum verilatem divinarum Scriptttrarum solutam
dem Spiritu. Utrumque crgo noslrum est propter ar- in priino libro duorum , quos ad beatae meraorioe
bilriura volunialis, el utruraque tamen datura cst per Siinplicianuin scripsi episcopum Mediolancnsis Ec-
Spiriium fidei et cbarilatis. Neque enim sola chari- clesiao,sancli Anibrosiisuccessorem , in ipsoexordio
tas, sed , sicut scriptuin est, Cltaritascum fide a Deo episcopatus roei. Nisi forte non eos noverunt: quod
Palre et DominoJesu Christo(Ephes. vi, 23). Et quod si ila csl, facite ut noverint. De hoc primo dtiorum
paulo post dixi, Noslrum est enim credere et velle; illoruni Iibro in sccundo Retraclalionuin primura lo-
illius atilem, dare credentibus et volcnlibus faculla- cutus sum; qui serrao meus ila se habet : « Libro-
tero bene operandi per Spirilum sancium, per quem rura , » inquam , « quos elaboravi episcopus , primi
charitas diffundilur in cordibus nostris, verum est duo stiiu ad Simplicianum EcclcsiaeMediolanensis
quidem, sed eadero regula ; et ulrumque ipsius est, anlislitem , qui beatissimo successit Ambrosio , de
quia ipse praeparat volunlalem; cl utrumque noslrum, divcrsis quaestionibus,quaruin duas ex Epistola Pauti
quia non fit nisi volentibus nobis. Ac per hoc quod aposloli ad Ronianos in primum librum conluli. Ha-
ctiam postea dixi, Quia neque velle possumus, nisi runi piior est de co quod scripium est, Quid ergo
vocemur : et cum post vocaiionem voluerimus, non dicemus?Lex peccalumesl? Absit; usque ad illud ubi
sufficiivolunlas nostra, et cursus noster, nisi Deuset ait, Quis me liberabilde corpore morlis hujus ? Gralia
vires currenlibus proebeat, et perducat quo vocat; ac Dei per Jesum ChristumDominumnoslrum (Rom. vn,
deinde subjunxi, Manifestumest ergo, non volenlis 7-25). In qua illa Apostoli vcrba, Lex spirilualis est,
neque currentis, sed miserenlis Dei esse (Rom. ix, ego aulcm carnalis sum (Ibid., 14) : et eelera , qui-
16) quod bene operamur : omnino verissimum est. bus caro contra spiritum conlligere ostendilur, eo
Scd paruni de ipsa vocatione disscrui, quocfit sccun- modo exposui, lanquam homo describalur adhuc sub
duni propositum Dei : non eniin oroniuin qui vocan- lege, nondum sub gratia constitutus. Longe enim
tur talis est, sed lantum clcctoruin. Iiaque quod paulo postea, ctiam spiritualis heminis (et hoc probabilius)
posl dixi, Sicut enim in bis quos elegit Deus . non esse possc illa verba cognovi. Posterior in hoc libero
opcra, sed fides inchoat meriluin, ul pcr munus Dei quoesiioest ab eo loco ubi ait, Non solumaulem , sed
bene 4 operenlur; sic in his qnos damnal, infidelilas el Rebeccaex unoconcubituhabensIsaac patris nostri:
et iropielas inchoat pcenoemerilum, ut per ipsam poe- usque ad illud ubi ait, Nisi DominusSabaoth reliquis-
nam eiiam male opcrentur; verissime dixi, sed fidei sel nobis semen, sicul Sodoma facli essemus, et skut
meritum eliam ipsum essc donuro Dei, ncc putavi Gomorrhasimiles fuissemus (Id. ix, 10-29). ln cujus
quoerendumesse, nec dixi. Et alio loco : Cujusenim quaistionissolutione laboralum est' quidem pro libro
miserelur, inquam, facit e.umbene operari; et quein arbitrio voluntatis huraanx; sed vicit Dei gratia : nec
obdural (lbid., 18), relinquit euro ul nialc '' operetur : nisi ad illud poiuil perveniri, ut Iiquidissima veritale
sed et illa misericordia praecedenti merito fidei tri- dixisse intelligalur Apostolus, Quis enim le discernit?
builur, el ista obduratio proecedentiiniquitati. Quod Quid autem habes quod non accepisti? Si autem acce-
quidem verum est; sed adliuc quoerendiiinerat, utrum pisti, quid gloriarisquasi non acceperis(1 Cor. IV, 7) ?
ct meriium fidei de misericordia Dei vcniat 3; idest, Qttod volens eliam martyr Cyprianus ostendere, hoc
utrum ista misericordia ideo tanluinmodo fiat in ho- totura ipso lilulo deiinivit, dicens : ln nullo glorian-
mine, quia fidelisest, an cliam facta fucrit, ut fidelis dum, quando nostruin nihil sit» (Retract. tib.2, cap.X,
esset. Legimus enim dicenle AposlQlo,Mherkordiam n, 1). Ecce quare dixi superius, hoc apostolico
conseculussum, ul fidelis essem(I Cor. vn , 25) : non proccipuetesiimonio eliam me ipsum fuisse convi-
aii, quia fidelis eram. Fidcli ergo dalur quidem, sed etum : cum de hac re aliter saperem; quam milii
data est eliam ut essel fidclis. Reclissime ilaque alio Deus in hac quoeslionesolvenda, cum ad episcopum
loco in eodem libro dixi, Quoniam si non ex operi- Simplicianum, sicut dixi, scriberem, revelavit (<i).
hus, sed misericordia Dei et vocaniur ut credamus, Hoc igilur Apostoli teslimonium, ubi ad rcprimendam
et credeniibus praestatur ut bene operemur, non est hominis inflationem dixit, Quid enim habes quod non
gcntibus ista invidenda misericordia, quamvis rainus accepisli?non sinit quemquam fideliumdicere, Habeo
ibi diligenter de illa , quae per Dei proposilum fit, fidem <|iiam non accepi. Reprimitur " omnino his
' vocatione
tractaverira»(Relract. lib. 1, cap.23, n. 3,i). aposlolicis verbis lola hujus responsionis elatio. Sed
CAPUT IV. — 8. Yidetis certe quid tunc de fide ne hoc quidem polest dici : Quamvis non habeam
atque operihus sentiebam, quamvis de commendanda perfectam fidem, habeo lamen ejus inilium , quo iu
gratia Dei laborarem : in qua sententia istos fratres Christum primilus credidi. Quia et hic respondetur :
nostros esse nunc video; quia non sicul legere libros Quid autemhabes quod non accepislil Si autem et ac-
meos, ita eliam in eis curaverunt proficere mecum. cepisli, quidgloriarisquasi non acceperis(I Cor. iv, 7) ?
1 HicAm.Er.et pleriqueMss.omittunt,bene. 1 SicMss.Editi,elaboratumest.
' Am.Er. ct pleriqueMss.,ut mala. s Eiiti,reprimiturque.hbesX,que,aMss.
* Sicvalicauiet GallicaiiiMss. hoc loco, et lib. 1 Re- (a) Revelalumid sibi a Deo dicit; quia non ingenio et
tract., cap. 23.AteditionesAm. et Er., meritumfideimi- sagacitati suae, scd diviuaegratiae adjutoriotribuendum
sericordUunDei prmvenial.LOv.,meritumfidei misericor- sentit,quod hoc ipsumde quo aliter sapiebat,considerato
dta aei prwventat. atuutius Apostolitestimoniotaudemintelleserit.
 967 S. AUGUSTINIEPISCOPI 968
CAPUTV. — 9. Illud vero quod putant, « de hac, naluras qualescurnque rcliquias, nimis, quanlum exi-
fide ideo non posse dici, Quid enim habes quod noti, stimo, absurdum est. Numquid eniin per ha-c dona
accejjAsli ? quia in eadem natura remansit, licel vi- quae omnibus commtiiiiasunt hominibiis, disceriiun-
tiata , quac prius sana ac perfecla donala sit (In Epi- tur horoines ab hominibus? Hic aulcro prius dixil,
stola Hilarii, n.i, supra, col. 955-956): nihil ad id quod Quis enim le discernit? et deintle addidit, Quid auiem
volunt valere inlclligilur, si cur hoc Aposlolus dixeriit habes quod non accepisli? Posset quippe dicere homo
inflatus adversus altcrum , Discernit me fides mea,
cogitelur. Agebat enim, ne quisquam gloriaretur iri, '
homine; quoniam disscnsiones exorlae fuerant intei juslitia mea, vel si quid aliud. Talibus occurrcns
Corinthios chrislianos, ita ut unusquisque diceret, cogitationibus bonus doclor, Quid autem habes, in-
Ego quidem sum Pauli; alius aulem, Ego Apollo; quit, quod non accepisti? A quo , nisi ab illo qui lc
alius vero, Ego Cephm: et inde venlum est, ut di- discernit ab alio , cui non donavit quod donavii tibi'?
ceret, Stutta mundi elegit Deus, ul confundat sapien- Si aulem et accepisti, ait, quid gloriaris quasi non ac-
les; el infirma tnundi elegil Deus, ut confundalfortia; ceperis? Num, quaeso, agil aliud, nisi ut qui gloria-
el igncbilia mundi et conlemplibiUaelegil Deus, el ec< , lur, in Domino glorielur? Nihil autem huic sensui
quw non sunl lanquam sh:',, ut qum sunt evacucl; tu, lam contrarium cst, quam dc suis meritis sic qiicm-
non glorklur coram Deoomniscaro. Hic ccrle contra{ quam gtoriari, lanquam ipse sihi ea fecerit, non
humanam superbiam salis clara est Apostoli inlentio, gralia Dei : sed gralia quae bonos disccrnil a malis,
ne in homine quisquam glorietur, ac per boc ncc in non quoe communis est bonis et malis. Sit ergo gra-
BCipso. Denique cura dixisset, ut non glorielurcoratn lia naluroeallribula, qua sumus animanlia ralionalia,
Deo omnis caro; ut ostenderet in quo debcat homo disccrnimurque a pecoribus; sil eliam gralia naluroc
aitribula , qua in ipsis hominibusa deformibus pul-
gloriari, mox addidit, Ex ipso aulem, voseslis in
Christo Jesu, qui faclus esl nobis sapientia a Dco et chri, vel ingeniosi discernuntur a lardis, ac si quid
est: sed non se ille, quem coercebat Apo-
jttslilia, et sanclificalio, et redemptio : ut, quemadmo- ejusmodi
dum scriplum est, Qui gloriatur, in Dominoglorktur stolus, adversus pecus inflabat, nec adversus homi-
Cor. : inde isla inlen- nem alterum de aliquo naturali munerc quod inesse
(I i, 12, 27-31) pervenit ejus
et pessimo; sed aliquod bonum quod perline-
lio, ut poslea increpans dicat, Adhucenim carnales posset
estis : cum enim sint inter vos mmulatioet conlenlio, ret ad vitam bonamrsibi non Deo tnbuens inflabatur,
nonne carnales eslis, el secundumhominemambuUtlis? quando audire meruit, Quis enim te discernil? Quid
Cumenim quis dicat, Ego quidemsum Pauli, alius au- auiem habes qnod non accepisti? Ut enim sit naiuroe,
fidem posse habere; numquid et habere? Non enim
tem, Ego Apollo; nonne homineseslis? Quid ergo est omnium
est fides (II Thess. in, 2); cum fldem posse
Apollo? quid autem Paulus ? Minislri per quos cre-
didistis : et unkuique skul Dominusdedit. Ego plan- habere sit omnium. Non autem ait Apostolus, Quid
auiem potes habere, quod non acccepisti ut posses
tavi, Apolto rigavit; sed Deus incremenlum dedit.
habere ; sed ait, Quid autemhabes quod nonaccepisti?
Itaque nequequi planlat esl aliquid, neque qui rigat;
sed qui incrementumdal Deus, Yidetisne nihil agere Proinde posse habere fidem , sicut posse habere clia-
est hominum : habere aulem fidcm
Aposlolum, nisi ut humilielur homo , et exalletur ritatem, naturse
Deus solus? Quandoquidem in eis qui plantanlur et quemadmodum habere charitatem, gratiac esl fide-
lium (ci). Illa ilaque nalura, in qua nobis dala est
rigantur, nec ipsum plantatorem et rigatorem dicit
esse aliquid , sed qui incremenluro dal, Deum ' : possibilitas habcndi fidem , non discernit ab liominc
hominem : vero fides discernit ab infidcli lide-
quamvis et hoc ipsum quod ille plantat, hic rigat, lem. Ac ipsa
non ipsis, sed Domino tribuat, dicens : Unicuique per hoc; ubi dicilur, Quis enim te discernit?
sicut Dominus dedit, Ego plantavi, Apollo rigavit. Quid aulem habes quod non accepisti? quisquis audet
Hinc ergo in eadem intentione persislens, ad hoc ve- dicere, Habeo ex me ipso fidem, non ergo acccpi;
nit ut diceret, ltaque nemo glorielur in homine (Id. profecto contradicil huic aperlissimae verilati : non
credere vel non credere non est in arbitrio
in, 2-7, 21). Jam enim dixerat, Qui glorialur, in Do- quia
mino glorielur. Post hocc et alia nonnulla quoe his voluntatis humanoe, scd in electis praeparalur voliin-
tas a Domino (Prov. vm, sec. LXX). Ideo ad ipsam
conneclunlur, ad hoc perducilur cadem ipsa cjus in-
fidem , quae in voluntate est, perlinet, Quis
lenlio, ul dicat : Hmcaulem, fralres, transfiguraviin quoqtte enim te discernit? Quid autem habes quod non ac-
me et Apollopropter vos; ul in nobisdiscalis, nesupra
cepisti ?
quam scriptum est unus pro altero inflelur adversusal-
CAPUT VI. — H. « Mulli audiunt verbum veri-
terum. Quis enimte discernit? Quid autem habesquod lalis : sed alii
non accepisli? Si aulem et accepisti, quid gloriaris credunt, alii contradicunt. Volunt ergo
isli credere, noluiii aulem illi. >Quis lioc ignoret?
quasi non acceperis(Id. iv, 6, 7)?
10. In hac Aposloli evidentissima intentione, qua quis hoc neget? Sed cum aliis praeparetur, aliis non
contra humanam superbiam loquilur, ne quisquam in praeparetur voluntas a Domino; discerncndum cst
homine, sed in Dominoglorielur, dona Dei naluralia 1 omnesMss.,Qtuilibus.
(a) Inde Bernardusin librode Gratiaet LiberoArbttrio,
suspicari, sive ipsam totam perfectaraque naturam, cap. 1: «Deusauctorest salutis,liberumarbitriumtaiVtum
qualis in prima conditione donata esl, sive vitiatac « capax.» Confer.lib. 2 de vocationeGentium,cap. 2, et
* SicMss.Editi,Deus. Fulgentium, lib. de incarnationeet Gralia Dominiuostri
Jesu Cbristi,cap. 22-24.
 969 LIBER DE PRiEDESTINATIONESANCTORUM. 970
utique quid venial ' de misericordia ejus, quid de lio dici potest, cujus acceptae sunt eleemosyiuc et
judicio. Qnodqumrebatlsrael, ail Aposlolus, hocnon exaudilaeoraliones anlequam credidisset in Chrislum
est conseculus: eleclioautem consecutaest: cmterivero (Act.x, i): nec tamen sine aliqua fide^onabat et ora-
3 excmcalisunt, sicut scriptumesl, Dedit illis Deus spi- bat. Nam quomodo invocabat, in quem non credide-
rituni compunctionis, ocutosut non videanl, el aures rat (Rom. \, 14)? Sed si posset sine lide Christi esse
utnon audiant, usque in. hodiernum diem. Et David salvus, non ad eum oedificanduramilteretur arcbi-
dkit, Fial mensaeorumin laqueumet in retribulionem lectus aposiolus Petrus : quamvis nisi Dominuswdifi-
et in scandalumillis : obscurentur oculi eorumne vi- caverildomum, in vanum laboraveruntmdificanteseam
deant, et dorsumeorumsemperincurva. Ecce miseri- (Psal. cxxvi, 1). Et dicitur nobis, « Fides est a nobis,
cordia et judicium : misericordia in electionem *quoc caelera a Domino ad opera justitiae pertinentia; »
consecuta est justiliam Dei; judicium vero in cae- quasi ad sedificium non pertineat fides; quasi ad
teros qui excaecali sunt: el tamen illi quia volue- oedificium,inquam, non pertincat fundamentura. Quod
runt 3, crediderunt; illi quia noluerunt, non credi- si in prirais et maxime pertinet, in vanum laborat
derunt. Misericordia igilur et judicium in ipsis vo- praedicandoredificansfidcm, nisi eam Dominusraise-
luntatibus facta sunt. Electio quippe ista graliae est, rando intus aedificet. Quidquid igilur et antcquam in
non utique meritorum. Superius enim dixerat, Sic Christum crederet, et cum crederet', et cuin credi-
ergo et in hoc tempore, reliquimper electionemgralim disset, bene operalus est Cornelius, toium Deodau-
salvmfactmsunt. Si autem gratia, jam non ex operi- dum est, ne forte quis extollalur.
bus; alioquingratia jamnon estgratia (Rom. xi, 5-10). CAPUT VIII. — 13. Proinde ipse unus Magisler
Gratis ergo consecuta est, quod consecula est electio : et Dominus, cum dixisset qusesupra memoravi, Ji*oe
non praecessit eorum aliquid , quod priores darent, est opus Dei, ul credatis in eum quem misit ille: in eo-
et retribueretur illis : pronihilo salvosfeciteos*. Cae- dem ipso sermone suo paulo post ait, Dixi vobis,quia
teris autem qui excaecali sunt, sicut ibi non tacitum et vidistisme, et non credidislis.Omnequod dat mihi
est, in retribuiione " factum est. UniversmviceDomini Paler, ad me veniel. Quid est, ad me veniet, nisi, Cre-
misericordiaet veritas (Psal. xxiv ,10). Invesligabites det in me ? Sed ut fiat, Pater dat. Item pauto post :
sunt autem vimejus (Rom. xi, 33). Investigabilesigi- Nolile,iuquit, murmurareinvkem:nemopoleslveniread
tur sunt, et raisericordia qua gratis liberat, et verilas me, nisi Paler qui misit me, traxerit eum : et ego eum
'
qua juste judicat. resuscitaboin novksimodie. Est seriplum in Prophetis,
CAPUT VII. — 12. Sed forsilan dicant 6, « Ab El erunt omnesdocibilesDei. Omnisqui audivita Palre
operibus fidem distinguit Apostolus : gratiam vero et didicit,venitad me (Joan. vi,29,36,37,43-45). Quid
non ex opcribus esse diclt; non autem dicit quod est, Omnisqui audivila Patre et didkit, venitad me ;
non sit ex tide. > Ita vero est: sed ipsam qttoque li- nisi, Nullus est qui audiat a Patre et discat, et non
dem opus Dei dicit esse Jesus, et hanc ut opererour veniat ad me? Si cnim omnis qui audivit a Patre et
jubet. Dixeruni enim ad eum Judaei: Quid faciemus,ut didicit, venit; profecto omnisqui non venit, non au-
operemuropusDei 7? ResponditJesus et dixit illis : Hoc divit a Patre, nec didicit: nam si audisset et didi-
est opus Dei, ut credatisin eum quem misit ille (Joan. cisset, veniret. Neque enim ullus audivit et didicit, et
vi, 28, 29). Sic ergo distinguil Aposlolus ab operibus non veuit : sed omnis, ul ait Vcriias, qui audivita
fidem, quemadmodum in duobus regnis Ilebracorum Patre et didicit, venit. Valde remota est a sensibus
distinguitur Judas ab Israel, cum et ipse Judas sit carnis hoecschola, in qua Pater auditur et docet, ut
Israel. Ex fide autem ideo dicit justificari hominem, veniatur ad Filium. lbi est et ipse Filius, quia ipse est
non ex operibus (Gafal. n, 16), quia ipsa prima da- Verbum ejus, per quod sic docet; necagit hoc cumcar-
tur, ex qua impelrentur caetera, quse proprie opera nis aure, sed cordis. Simul ibi cst et Spiritus Patris et
nuncupantur, in quibusjuste vivitur. Namdicit etiam Filii; neque enim ipse non docet, *
aut separatim docet:
ipse, Gratia salvi eslis facli per fidem, et hoc non ex inseparabiliaquippe didicimus esseopera Trinitatis. Et
vobis, sed Dei donumest: id est, et quod dixi per fi- ipse est utiqueSpiritus sanctus, de quoApostolusdicit,
dem, non ex vobis, sed Dei donum est ctiam fides. HabentesautemeumdemSpiritumfidei (II Cor, iv, 13).
Non ex operibus,inquit, ne fortequis extollatur (Ephes. Sed ideo Patri hoc potissimum est allributum, quia
n, 8, 9). Solel enim dici, Ideo credere meruit, quia de ipso est genitus Unigenitus, et de ipso procedit
vir bonus erat et antequam crederet. Quod de Corne- Spirilus sanctus : unde longum est enucleatius dispu-
1 Mss.Galliciet vaticani,eveniat. tare; el de Trinitate, quoeDeus est, laborem noslrum
* Editi,in ekctione.MeliusMSS.-, in ekcHonem;id est, in quindecim libris ad vos jam existimo pervenisse.
in electos. Sicposleain accusandicasu legitur, tn ccele- Valde, inquam, remota est a sensibus carnis hsec
ros.
«vaticani Mss.,qui voluerunt:et infra, qui noluerunt. schola, in qua Deus auditur et docel. Multos venire
Am.et Er. hoc posterioreloco habent, <ju«a;sedpriore videmus ad Filium, quia multos credere videmus in
tamen, cpd. nihUoenbn
4 Editi, Christum : sed ubi et quomodoa Patre audierint hoc
pro salvos fecit eos. At manuscripti
prxtereunt,enim: et ex his unus loco,fedt; babet, fa-
cU. 1 Lovaniensesexpunxerunt,et cum crederet, ut
' Noaliiensis
Ms., t n retributionem. non super-
6 PluresMss.,dicunt. fluum.Habetur tantum in e
antiquioribus ditisAni. et
7 Sic omnes prorsus manuscripti. At editi Er., sed etiamin valicauis et
manuscriptis pluribusex Gal-1
, opera licanis.
Dei. » Am.Er. et aliqtiotMss.,dicimus.
SANCT.AUGDSX.X. (Trente-une.J
971 S. AUGUSTINIEPISCOPI 97*
et didicerint, non videmus. Niminm gralia ista se- non facit volentes ex nolentibus Deus, utquid orat
Creta est : gratiam vero esse quis ambigal? Ha?eita- Ecclesia secunduro praeceptumDomini pro persecu-
que graiia, qnococculle humanis cordibus divina lar- toribus suis (Malth. v, 44)? Naro sic etiam voluit iii-
gitate tribuilur, a nullo duro corde respuiiur. Ideo telligi sanclus Cyprianus (De Ortitione Dominka)
qUippetribuitur, ul cordis durilia primitus auleralur. quod dicimiis, Fiat voluntaslua sicut in cmlo et in
Quando ergo Pater inlus aud'lur et docei, ut venia- terra (Matlh. vl, 10) : boc est, sicut in eis qui jam
tur ad Filium, aufert cor lapideum, et dat cor car- crediderunt, et taiiquaul coelurasunt; ita et in eis qui
neimi, slCut prophela proedicantepromisit (Ezech. tiOiicredunt, et Ob IrOCadhuc terra silnl. Quid ergo
xi, 19). Sic quippe facit fllios promissionis, et vasa oiaoius pro noleniibus ci-edere, nisi ut Deus in illis
misericordioBquoeprocparavitin gtoriam. operetur et velle (Philipp. n, 13)? De Judaeiscerle
14. Cut- ergo non onines docet, ttt veniant ad Apostolus alt : Fralres, bonavolunlasquidemcordis
Christum; nisi quia orones quos docet, roiseri- mei, ei deprecatio ad Deum pro illis fit ' in salutem
Cordia docet; quos autem non docet, judicio (Rom.x, \). Orat pro non credcnlibus, quid, nisi ut
tion docet? Quoiiiam ciytis tnift miserelur, et quem credanl? Non enim aliter consequuntur salutem. Si
vult obdurat : sed miseretur, bona tribuens; ob- ergo fides orantiuin Dei praevenilgratiaro; numquld
dural, digna retribuens. Aut si etista, ut quidam eorum fides, pro quibtis oratur u( credant, Dei praj-
distinguere inaluerunt, verba sunt ejus cui Aposlolus venit gratiam ? Quandoquidem hoc pro eis oratur, ut
ait, Dicis itaqUe mihi : ut ipse dixisse accipiatur, non credeltlibus, id est fidoinnon habemibus, fides
Ergo cujus vult misereiur,-et quent vult obdurut; et ipsa donetur. Ciiro igilur Evangelium prttdicaiiir,
quaesequunlur, id esl, Quid adhuc conqueritur? nam quidam Creduht, quidani non credunt : sed qui crc-
voluntatiejusquis resislit? numquid responsum est ab dilnt praedicatore forinsecus insonante, intus a Palre
'
Apostolo, 0 liomo , falsum est quod dixisti? Non : nudiunt atque discunt; qtti autem non credunt, foris
sed rcsponsum est, 0 homo, lu quis es qui respondeas audlunt, inliis non audiunt neque discunt : lioc est,
Deo? Numquid dicit figmentumei qtti se finxit, Quare illis daluriil credant, illis non dalur. Quhnenw, in-
tic me fecisli? Annon habel potestntemfigulus luti ex quil, t»eni< ad ttie, nisi Paler qui misitme, traxerit eum.
eddem massa, et Sequentia,qtioeoplitne noslis. Et la- QuOdapertiUs-poslea diciiur. Nam post aliquanlutn
men secundum queindam modtim, oranes Pater do- cum de carne sua manducanda et bihendo sanguine
cet veuire ad suum Filium. Non enim frustra scri- suo loquereiur, ot dicerent quidam etiam discipulo-
ptuni esl in Prophetis , Et erunl omnesdoeibilesDei. ruin ejus, Durusesl hic sermo, quispotest eum audire?
QuOdleslimonium cura proeniisissel, lunc subdidit, Sciens Jesus apttd semetipsum,quia murmurarent de
Omnisqui audivita Palre el didicil, venil ad me. Sicut hoc discipuliejus, dixit eis : Hoc vosscandalizal?Et
ergo intcgre loquimur, cum de atirjno litierarum paulo post ; Verba, inquit, qumego loculussiimvobis,
magistro, qui in civilate solus est, dicimus, Omnes spiritus et vila sunl : sed sunt quidamex vobisqui non
iste hit) lilteras docet; non qttia omnes discunt, sed credunl. Et mox Evangelista, Sciebal enim, inquit, ab
quia nemo nisi ab illo discit, quicumqtie ibi lilteras initioJesus qui essentcredenles,et quis tiadilurus essei
dlscit : ita rectedicimus, Omnes Deus docct venire ad eum, el dicebat : Proplerea dixi vobis,Quia IMIIOpo-
Christum, non quia omncs veniuht, sed quia nemo test venire ad me, nisi fueril ei dalum a Palre meo
aliter venit; Gur nutem non omnes doceat, apcruit (Joan. vi, 44-66). Ergo trahi a Palread Christum, et
Apostolus, quanlum aperieudum judicavil: quia »o- audire ac discere a Patre ul venial ad Chrislum, nihil
lens ostendereiram, et demonstrare polenliam suam, aliud est, quani donuni accipere a Patre, quocredat
allnlit in mulla patienliavasa irm quw perfeclasunl in in Christiiro. Neque enim audicnies Evangelium a
perdilioncm, et ut notas facial divitias glorim sumin non audienlibtts, sed credentes a non credeniibus dis-
vasd misericordim,qumprmpardvit in gloriam (Rom. cerneliat qui dicebat, Nemovenitad me, nisi [ueril «i
1*1 18^23). Hinc est quod verbum crucis pereuntibus datuma Palre tneo.
siullitia est; his aulem qui salvi fiunt, virtus Dei est 18, (fl)Fldes igitur, et inchoaia, elperfecia.donura
(\ Cor. i_. 18). Hos oinnes docet venire ad Clirislum Dei est: et hoc donum qulbusdani dari, qtiibusdairi
Deus; hos enim * omnes vult salvos fieri, et in agrii- non dari, omnino non dubiiet, qui non vult marii-
tionem veritatis venire (I Tim. n, 4). Nam si et illos fesiissimis sacris Litteris 1-epugrtare.Cuf autehi iioii
quibus stuttilia est vcrbuin crucis, ut adChristumve- omnibus detur, fidelemtnovere non dcbei, qui credit
nirent, docere voluisset, procul dubio venirent et ex uno omnes isse in condemnaiinnem,sine dubiirt-
ipsi. Non enim fallit aut fallitur qui ait, Omnis qui tione justissimam : ita ut null.i Dei essei justa repre-
audivit a Patre el didicit, venit ad me. Absit ergo ut hensio, ctiamsi nullus inde liberaretur. Unde con-
quisquam non venial, qui a Patre audivit et didicit. stat magnam csse gratiam, quod plurimi libcraiitut-,
«
15. « Quare, > inquiunt, non omnes docet? » Si et
quid sibi deberelur, in eis qui non liberantur
dixerimus quia nolunt discere qtios non docet; re- : ut qui gloriatur, non in suis merilis,
agnoscunt
spondebitur nobis, Et ubi est quod ei dicitur, Deus, quoe paria videt esse damnatis, sed in Domino glo-
tu converlensvivificabisnos (Psal. LXXXIV, 7)? Autsi rielnr *. Cur aiiteni istum potiusquam illum liberct,
i omnesMss.omitlunt,non. 1omnespropeJlss.omitlunt,fit.
* HI6addimus,enbn; quia manuscriptiomnes id ha- 1 Editi,ut quigloriantur,non in sitk tiiertHSqu&>pana
bent. (a) HicapudAm.et Er. incipitcaput9.
«75 LIBER DE PRiEDESTINATlONESANCTORUM. 974
inscrutabilia sunt judicia ejus et investigahiles viae et in ipso populoIsrael, quoespeciali quodara myste-
ejus (Rom.xi, 33). Metiusenim et hic audimus aut rio gens prophetica fuii; ct in aliis gcntibus ante-
dicimus, 0 homo,tu quis es qui respondeasDeo (Rom. quam venisset in carne. Cumciiim iionnulliconiine-
ix, 20)? quam dicere audemus, quasi noverimus, moranturin sanctis Hebraicis libris, jain ex tcropore
quod occulliiin esse voluit, qui tamen aliquid inju- Abrahae, nec de stirpe carnis ejus, nec ex populoi
sium velle non potuit. Israel, nec ex advenlitia societate in populo Israel,
CAPUT IX. — 17. Illud autem quod in opusculo qui tamen hujus sacramenli participes luerunl; cur
meo quodam contra Porphyrium sub titulo, de Tem- non credamus eiiam in coeterishac atque illac gcnti-
pore Chrisiianaereligionis, me dixisse recolilis ; ita bus alias alios fuisse ', quarovis eos coiniiiemoiatos
dixi, ut hanc diligentiorem et operosiorem disputa- in eisdein auctoritatibus non lcgamus? Ita salus
tionem de Gralia praeterirem, non sane omissa signi- religionis hujus, per quarn solaro veram salus vera
ficatione, quod eam loco illo explicare noluissem, veraciterque promitiiiur, nulli unqiiam defuit qui
quaeposset aliasvel ab aliis explicari'. Nam ita locti- dignus fuit; et cui deitiit, dignus non luit. Et ab
lus sum inler ca-tera, respondens proposiloe quae- exordio propagalionis huinanic usque in lincm, qui-
slioni, Cur Christus post tam longa tempora venerit: busdam ad pracmium,quibu-.dam ad judiciuni prae-
« Proinde, > inquam, < cum Chrislo nou objiciant, dicatur. Ac per boe el quilms oinnino annuiiliata
quod ejus doctrinam non omnes sequuntur ( sentiunt non est, non credituri pncsciehantur ; et quibus non
enim et ipsi nequaquam boc recte objici posse, vel credituris tainen annunliata esi, in illoruin exeropltim
sapientioephitosophorum, vel eliam numini deorum deroonstranttir : quibus auicm credituris aniiuniialur,
suorum); quid respondebunt si excepta illa altitudine lii regno coeloruinet sanctorum angelorum societati
sapieutiaeet scientioeDei, ubi forlassis aliud divinum praeparanlur » (Epi's<.102, nn. 14,15).
consiliumlonge secretius lalet, sine praejudicioetiam 18. Ccrnitisne, me sine pracjudiciotatcntis consilii
aliarum forte causarum, quaea prudentibus vestigari* Dei aliarumque causarum, hoc de praescienliaCbrisli
queunt, hoc solum eis brevilatis gratia in hujus quoe- dicere voluisse,quod convincendoePaganorum infide-
stionis dispulalionedicamus, tunc voluissehominibus litati, qui lianc objeccranl quxsiionem, suflicerevide-
apparere Christum, et apud eos praedicaridoctrinam retur? Quid enim est verius, qiiaro praescisseCliri-.
suam, quando sciebat, et ubi sciebat esse qui in eum sttira, qtti et quatido et qtiibus locis in euin fuerOHit
fuerant crediluri ? His enim lemporibus et his locis, crediluri ? Sed tilrutn pracdicato sibi Cbrislo a se
quibus Evangelium ejus non esl praedicatum, tales ipsis habiluri essenl 1'dem, an Dco donante suin-
omnes in ejus praedicationefuturos esse praesciebat, pturi, id est, titritm lanlummodo eos pra-scierit, an
qualcs, non quidem omnes, sed tamen multi in ejus etiam prasdestinaveritDeus, quaerere aiqtie disserere
corporali prsesentia fuerunt, qui in eum nec susciiatis lunc necessariutn non ptitavi. Proinde quod dixi,
ab eo moriuis, credere voluerunt; quales etiam nunc « Tunc voluisse boininibus apparere Chrisium, et
mullos videmus, cum tanta manifeslationc de illo apud eos procdicaridoctrinam suam, quando sciebat
compleanturprseconiaProphetarum, nolle adhuc cre- et ubi sciebal esse qui in etiro fuerant credituri: >
dere, el malle humana astulia resistcre, qtiam lam potest eliam sic dici, Tunc voluisse hominibus appa-
clarae alque perspicuae,tamque sublimi et sublimiler rere Cbrisluin, el apud eos proedicari doctrinam
diffamataedivinaecedere auctoritali, quarodiu parvus suam, quando sciebat et ubi sciebal esse qui elecli
et infirmus est intellectus bominis, divinaeaccedere fuerant in ipso anle miindi conslitulionem (Ephes.
verilati'. Quid ergo mirum, si tam infidelibus ple- l, 4). Sed quoniam si ita dicerelur, lectorem faceret
num orbem terrarura Chrislus prioribns sacculisno- inlenlum ad ea rcquirenda, quae iuinc ex admoni-
veral *, «t eis apparere vel praedicari merilo nollet, lione Pelagiani crroris necesse est copiosius et labo-
quos ncc verbis, nec miraculis suis credituros esse riosius disptilari; visunt inilii esl, quod lunc satis
praesciebat? Neque enim incredibile est, lales fuisse erat, breviter esse dicendum, excepta, ut dixi, alti-
lunc omnes, quales ab ejus advenlu usque ad hoc ludine sapientiae et scientiaeDei, et sine praejudicio
tempus tam mullos fuisse atque esse miramur. Et aliaruro causarum dc quibus non tunc, sed alias *
tamen ab initio generis huroani, alias ocullius, alias oppnrtunius dispulandum putavi.
evidentius, sicut congruere teroporibus divinitus CAPUT X. — 19. llem quod dixi,« Salutem reli-
visum est, nec prophetari destilit, nec qui in eum gionis hujus nulli unquam defuisse qui dignus fuit,
crederent defuerunt, et ab Adara usque ad Moysen, et dignum non fuisse cui deftiit; > si discutiatur et
quoeralur unde quisque sit dignus, non desunt qui
voluntate humana : nos autem dicimus, gra-;
viderrtessedamnalis, sed bt Dominoglorientur.Atmanu- dicant,
scripti, gloriatur, vvdcl,qiorklur,singularinumero. tia vel proedestinatione divina. Inter gratlam porro
1sex wss.,velaliisexplkari. et praedestinalionemhoc tantum interest, quod prae-
«»Editi, O mnes Mss., vestigari.
* Am.etinvesligari.
Er., divmeeaccedereverUalinon poterU.Lov., destinatio est gratiae proeparatio, gralia vero jam
divinmdebetaccedereverUati.At manuscriptiYaticaniet ipsa donatio. Quod itaque ait Apostolus, Non ex ope-
Gallicinec, debet,bahenl; nec,non poteril.Ptseferendivi-
denlur ipsi eliameditioniLovaniensium, quamin tomo2 ribus, ne forie quis extottatur : ipsius enim sumus
seculisumus. <SicMss.Atedili,afiosatquealiosfuisse.
* TresMss.,plenoorbeterrarumchristusprioribussmcu-
Itsnonvenerat. * Hicnostriomnesmanuscriptiomitlunt,alias.
97K S. AUGUSTINIEPISCOPI 976
figmentum, creali in ChristoJesu in operibus bonis ; in hominis poteslale. Quod si veritas et pietas non
gratia est : quod autem sequitur, qum prmparavit credere vetal; credamus cuni Abrabara , quoniam
Deus, ut inillis ambulemus(Ephes.n, 9,10); prajdesli- quoepromisit, polens est et facere. Promisit aulem
natio est, quoe sine procscienlia non polest esse : filios Abrabae; quod esse non possunt, si nonhabeant
potest autem esse sine praedeslinatione praescienlia. fidem : ergo ipsc donat et fidem.
Pradestinatione quippe Deusea praescivit,quaefuerat CAPUT XI. — 21. Sane cum Aposlolus dicat,
ipse facturus : unde dictum est, Fecit qum futura ldeo ex fide, ul secundumgratiam firma sit promissio;
sunl (Isai. XLV,sec. LXX ). Proescire autem potens miror bomines infirmilati suae se malle committere,
est etiam quacipse non facit; sictit quaecumqtiepec- quam firmitati promissionis Dei. « Sed incerla est
cata : quia etsi sunt quoedam, quae ita peccala sunt, inibi, > inquit, « de roe ipso voluntas Dci. > Quid
ut pcenaesint eiiam peccaiorum, unde dictum est, ergo? luane tibi voluntas de le ipso certa est, nec
Tradidit illos Deus in reprobam mentem, ut faciant tiroes, Qui videlttr stare, videal ne cadat (I Cor. x,
? Cum igitur utraque incerla sit, cur non homo
qum non conveniunt(Rom. i, 28); non ibi peccatum 12)
Dei esl, sed judicium. Quocirca proedestinalio Dei firmiori quam infirmiori fidem suam, spem, charila-
quaein bono est, gratiac est, ut dixi, praeparatio: gra- temque committit?
tia vero est ipsius proedestinationiseffectus. Quando 22. ii Sed cum dicitur, > inquiunt, « Si credideris,
salvus eris (Rom. x, 9); unum horum exigitur, alte-
ergo promisit Deus Abraboe in semine ejus fidem
rum offertur. Quod exigitur, in hominis; quod offer-
gentium , dicens, Patrem multarum gentiumposui te;
unde dicit Apostolus, Ideo ex fide, ul secundumgra- tur, in Dei est poteslate » (Supra,in EpistolaHilarii,
tiam firma sit promissioomni semini (Gen. xvn, 4, 5): n.2, col. 947-448). Cur non utruraque in Dei, et quod
non de nostraevoltinlatis potestate, sed de sua prae- jubet, et quod offert' ? Rogatur enim ut det quod
destinatione promisit. Promisit enim quod ipse faclu- jubet: rogant credentes , ut sibi augealur fides; ro-
rus fuerat, non quod homines. Quia etsi faciunt gant pro non credenlibus, ut eis donetur fides : et
homines bona quae perlinent ad colendum Deum ; in suis igitur incrementis , et in suis iniliis Dei do-
ipse facil ut illi faciant quaepraecepit, non illi faciunt num est fides a. Sic aulem dicitur, Si credideris,sal-
ut ipse faciat quod promisit: alioquin ut Dei pro- vus eris ; quemadmodumdicilur, Si Spiritu facla car-
missa compleantur, non in Dei, sed in hominum est nis moriificaveritis, vivelis.Nam et hic ex his duobus
potestate, et quod a Domino promissum est, ab ipsis unum exigitur, alterum offertur. Si Spiritu, inquit,
reddilur Abrahre. Non autem sic credidit Abraham, facta carnis tnorlificaveritis, vivelis : ut ergo spiritu
sed credidit dans gloriam Deo, quonictmqumpromisit, facta carnis mortiftcemus, cxigittir; ut atitem viva-
potens est et facere (Rom. iv, 16-21) : non ait, Proe- mus, offertur. Numigilur placet tit facla carnis mor-
dicere; non ait, Proescire; nam et aliena facla potest tilicare non donum Dei esse dicamus; neque id do-
proedicere atqtie praeseire : sed ait, polens est el fa- num Dei esse fateaniur, quoniam exigi audimus a
cere; ac per hoc facta, non aliena, sed sua. nobis proemiovitoe, si hoc fecerimus , oblalo ? Absit
20. An forle opera bona gentium Deus promisit ut hoc placeat participibus et defensoribus graliae.
Abrahac in semine ipsius, ut hoc promitleret quod Pelagianorum esl error isle damnabilis : quorum
ipse facit; non autem promisit fidem gentinm, quam mox Apostolus ora obstruxit, adjungens, Quolquot
sibi homines faciunt; sed ut promitterel quod ipse enim Spiritu Dei aguntur, hi filii sunt Dei (Rom. vm,
facit, illam praescivit homines esse facturos? Non 13, 14); ne facia morlificare nos carnis, non perDei,
quidem loquitursic Aposlolus; filios quippe promisit sed per nostruin spiritum crederemus. De quo Dei
Deus Abrahae, qui fidei ejus vestigia sectarentur : Spiritu etiam ibi loquebatur, ubi ait : Omnia autem
quod apertissime dicit. Sed si opera gentiuro promi- hmc operulur unus atque idem Spirilus, dividenspro-
sit, non fidem; profecto quoniam non suntbona opera pria unkuique prout vult (lCor. xn, 11). Inlerqttae
nisi ex fide (Juslus enim ex fide vivit [Habac. n, 4]; omnia, sicutscitis, nominavit et fidem. Sicut ergo
et, Omne quod non est ex fide, peccatum est [ Rom. quamvis donum Dei sit, facla carnis morlificare;
xiv, 23]; et, Sine fideimpossibileest placere* [Hebr. exigitur lamen a nobis proposito pracmiovilae : ita
xi, 6]), nihilominusut inipleala quod promisit Deus, donum Dei est et fides, qtiamvis et ipsa cum dicilur,
in hominum est pojestate. Nisi enim liomo faciat Si credideris,salcus eris; propositoprocmiosalulis exi-
quod Deo non donante ad hominem pertinet, non fa- galur a nobis. Ideo enim haecel nobis proecipitintur,
ciet ipse quod donet : hoc est, nisi liabeat homo et dona Dei csse monslraniur; ut intelligalur quod
fidero ex semetipso, non implet Deus quod promisit, el nos ea facimus, et Deusfacit ut illa faciamus, sicut
ut opera justitioe dentur ex Deo. Ac per hoc, ut pro- per prophelam Ezechielem apertissime dicit. Quid
missa sua Deus possit implere , non est in Dei , sed enim aperlius , quam ubi dicit, Ego faciam ut facia-
tis (Ezech. xxxvi, 27) ? Locum ipsum Scripturae 3
'Editi, pUtcereDeo. Abest, Deo,& manuscriptiset a 1lla Mss.AtLov.,in Deiest, et quodjubelur,et
quodof-
graecotextu Apostoli, et passim ornittitur ab Augusti- fertur ?
no. s Editi, ut et in suis incremenlis,et in sutsinitiisdonum
1 Am. el Er., ut impkatur. Melius
nienses observanl, impleat. Kampaulonianuscripti,ut Lova- stt fides.AtMss.,et in sukigitur increttumtis,et insuis in-
Deus quod promisU;et mox,«< promissa post, non implet iliis Deidonumest fides.
sua Denspossit 3 Hicin ediiis additur,fratres charissimi.Abest a ma
mpkre. uuscriptis.
ft-77 LIRER DE— PR.-EDESTINATIONESANCTORUM. 978
at,
secundum ea quas
attendilc, et videbitis illa Deum proroitterc factnrum nem et receptionem corporis,
se ut faciant, quaejubel ut liant. Non sane ibi lacet gesserunt per corporis tempus, sive cruciantur'
merila eorura, sed mala; quibtis sc ostendit reddere animoe, sive requiescunt. Ad quod lempus corporis
sed Christi Ec-
pro malis bona , hoc ipso quo eos facit habere dein- perlineletiam quod Pelagiani negant, : sive so-
ceps opera bona, cum ipse facit ut faciant divina clesia confitetur, originale peccatum qtto
mandala. luto per Dei gratiam, sive per Dei judicium non so-
CAPUTXII. — 23. Sed omnis haecratio, qua de- luto, cum moritintur infantes, aut merito regenera-
fendimus gratiam Dei per Jesum Christum Dominuin tionis transeunt ex malisad bona, aut merito originis
nostrtira , vere esse graliam, id est, non secundum transeunt ex inalis ad mala. Hoc catbolicafides novit:
merita nostra dari, quamvis evidenlissirae divinorum in hoc etiam nonnulli hxretici sine ulla contradi-
eloquiorum lestimoniis asseratur; tamen apud eos, ctione consenliunt. Judicari aulem quemquam non
ut
qui nisi aliquid sibi assignent, quod priores dent secundummerila quaehabuit quamdiu fuit in corpore,
retribuatttr eis , ab omni sludio pietatis reprirai se sed secundum merita quoefucrat liabiturus si diutius
l
putant, laborat aliquantum in aelate niajoruro jam vixisset in corpore, untle opinari potuerint homines,
utentium voluntatis arhitrio : sed ubi venilur ad par- quorum ingenta non esse contemptibilia vestracindi-
vulos, et ad ipsuni MedialoremDei et hominura, lio- cant lilteroe, mirans etstupensreperire non possum:
minem Chrislum Jesum (I Tim. n, 5), omnis deficit nec credere auderem, nisi vobis non credere non
me- auderem. Sed spero adlulurum Deum, ut commo-
praecedenliumgraliam Dei humanorum assertio
ritoruin : quia nec illi ullis bonis pnecedenlibus me- nili cito videant, ea quac dicuntur futura fuisse pec-
riiis discernuntur a caeleris, ut perlineant ad libera- cata, si per Dei judicium in non baptizatis possunt
torem horainum; nec ille ullis humanis proecedeuli- jure puniri, eiiam pcr Dei graiiam baptizaiis posse
bus merilis, cumet ipse sit homo, libcrator faclus est dimitli. Quicumque enim dicit, puniri tanlum posse
hominum. Deo judicame fulura peccata, dimitli autem Deo rai-
24. Quis cnim audiat, quod dicunlur parvuli pro serante non posse, cogitare debet quantam Deo faciat
suis fuluris merilis in ipsa infantili oetate baptizati gratiocque ejus injuriam; quasi futurum peccatura
exire de hac vita ; et ideo alii non baptizati in eadem praenoscipossit, nec possit ignosci. Quod si absur-
aetate mori, quia et ipsorum praescila sunt merila dum est; magts ergo futuris , si diu viverent, pec-
futura, sed roala; non eorum vitam bonam yel malam catoribus, cum in parva oetate moriuntur, lavacro
Deo remtmerante vel damnante s, sed nullam (Supra quo peccala diluuntur, debuit subvcnire.
in Epislola Prosperi, n. 5, col. 951-952) ? Apo- CAPUTXIII. — 25. Quod si forsilan dicunt, poe-
stolus quidem liinitem fixit, quem transgredi non de- nilentibus peccala dimitti; et ideo istos non baptizari
beat homiuis , ut roilius loquar , incauta suspicio. Ait in * parvula oetaiemoricntes, quia praescili stroi poa-
enim, Omnesastabimus ante tribunal Ghrisli, ut refe- nitentiam, si viverenl, non acturi; eos autem qui
rat unusquisquesecundum ea qumper corpus gessil, baptizantur, et parvuli de corporibus exeunt, Dcuni
sive bonum, sivemalum(II Cor. v, 10) : gessil, inquil; praescisseacluros pccnitentiam fuisse , si vivcrent:
non adjunxit, Vel gesturus fuit. Sed unde hoc talibus atiendant et videant, si ita est, non jam in parvulis
viris in mentem venerit nescio , ut futura quae non sine Baplismale morienlibus peccaia originalia vindi-
sunt fulura, punianlur, aut honorenlur merila par- cari, sed sua cujusque fulura si viveret : itemque
vulonim. Cur autem dictum est, sccundum ea quoe baptizaiis non originalia dilui, sed sua fulura si vive-
pcrcorpus gessit hominem judicandttm , cum gcran- rent; quoniam non possenl nisi in majorc oetate pec-
tur mulla solo animo, non pcr corpus, nec per ullum care *: sed alios acluros pcenitentiam, alios non actu-
corporis mcmbrum; et pleruraque lam magna, ul la- ros fuisse praavisos; ideo alios baptizatos, alios sine
libus cogilalionibus pcana justissima debeatur : siculi baplismo exissc dc hac vila. Hoc si audereul 3 Pela-
est, ul alia taceam , quod dixii insipiens in corde stto, giani, non jani laborarent negando originalepeccatum,
Non est Deus(Psal. xm, 1)? Quid est ergo, secun- qua:rere parvulis extra regnum Dei nescio cujus suoe
dum eaqumper corpus gessil; nisi, Secunduro ea quoe felicitalis locuin : maxime quando convincuntur non
gessit eo leropore quo in corpore fuit, ut per corptts eos habere posse vitara octernam,qttia nonmanducave-
intelligamus, Per corpons lempus?Post corpus au- runt carnem nec biberunt sanguinem Christi ( Joan.
lem nemo erit in corpore, nisi resurreclione novis- vi, 54); et quia in eis, quinullumhabenl omniuo pec-
sima; non ad ulla mcrila comparanda, sed ad reci- calum, falsns est Baptismus qui in reniissionem tra-
3
pienda pro bonis merilis pracmia, pro malis lucnda ditur peccatoruni. Dicerent eniin prorsus nullum
supplicia. Hoc autem medio tempore inter deposilio- esse originalepeccatum, sed pro suis fttturis, sivive-
1 Edili,laboraturaliquando.AtMss.,laboralaliquanttim, renl, meritisvel baptizarivel nonbaplizari eos qui de
sive, atiquanlo.Refertur,laborat,ad superioraverba : sed corporc solvunlur infantes; et pro suis futuris merilis
otunis hwc ralio.
1 Editi,veldantnante? Tum indesententiamsequcntem
inchoanthocmodo: sed nullumApostolusqtticlemlimitem 1 Manuscripti,bavtizariparvulamtale; omisso,in.
a Mss., quoniam non posset nisi in majore mtate
fixU.Emendanturex manuscriptoruni lide, quorumlectio-
nemprobantmanifesteLovaniensesin adnotationibus,ubi peccari. Et infra loco, ftiisse prmvisos;habent, fortasse
monent,nultam,illicappellarivita-niulanlum,quaefutura prmrisos.eNonomniabic satis cohaerent:
in
quia forte verba
somniatur, si supervixissent. nonnulla margineirrepserunt textum.
3Editi,velpro maUs.Abest,vel,a Mss. 3 Am.et Er., audkrint. Mss.,audirent.
 979 S. AUGUSTINIEPISCOPI qso
eos vel accipere vel non accipere corptis et sangui- auferantur; alii vero justi donec a justiiia cadant,
nem Christi, sine quo viiam prorsus habere non pos- in eisdem periculis vila produciiore teneanlur; quis
sunt: et in veram remissionem peccatorurabaptizari, cognovit sensum Doiniui (Rom. xi, 34) ? Et taraen
quamvis nullum ex Adam traherent; quoniamremit- hinc intelligi datur, eliam illis juslis qui bonos pios-
tuntur eis peccata , de qulbus illos Deus pcenitentiam que raores usque ad senectutis maturilatem el diera
praescivitactttros. Ila facillime agerenl atque obtine- vilae hujus ullimum servant, non in suis meritis, sed
rent causam suam , qua negant esse originale pccca- in Dominoesse gloriandum : quoniaro qui vitoebre-
tum , et gratiam Dei non dari nisi secundum merita vitale rapuit juslum, ne malitia mutaret intellectum
noslra contendunt. Sed quia hominum fulura, quae ejns, ipse in quantacumqtievitae longitudine custodit
non sunt futura , procul dttbionulla suni roeriia, et jtistum, ne malitia muiel iniellectum ejus. Curautem
boc videre facillimumest: ideo ncc Pelagiani hoc di- hic tenueril casurum jiisiuiii, quem priusquam ca-
cere potuerunt; el multo magis nec isli dicerc de- deret liinc possct aufcrre, juslissima omuino, sed
buerunt. Dicienim non potesi quara moleste feram, inscrutabilia sunl judieia ejus.
quod viderunt Pelagiaui esse falsissimumet absurdis- 27. Quaecum iia sim, non debuit rcpudiari sen-
simum, hoc non vidisse istos, qui nobiscuiu errorem tenlia libri Sapientiae,qui meruit in Ecclesia Cbrisli
illorum haereticorum catbolica aucloritate condem- de gradu lecioruro EcclesioeChristi lam longa anno-
nant. sitate recitari, et ab oinnibus Christianis, ab episcopis
CAPUT XIV. — 26. Scripsit librum de Mortalitate usque ad extremos Iaicos fideles, poeiiilentes,cate-
Cyprianis, multis ac pene omnibus qui ecclesiasticas chumenos, cum veneraiione divinae auctoritaiis au-
litleras amant, taudabiliter notum : in quo propterea diri. Certe enim si de divinarum Scripturarum tra-
dicit non solum non esse fidelibus inulilem mortem, ctatoribus qui fuerunt ante nos, proferrem defensio-
verum etiam utilera reperiri, quoniara peccandi pe- nem hujusce sentenlioe, quam nunc solilo diligentius
riculis hominem subtrahit, et in non peccandi secu- atque copiosius conlra novum Pelagianorumdefen-
ritate constituit. Sed quid prodest, si etiam fulura, dere urgemur errorcm ; hoc est, gratiam Dei non se-
qiue comroissa non sunt, peccata puniuntur? Agit' ciindiim merita nostra dari, et gralisdari cui datur;
tamen ille copiosissime atque opiimc, peccandi peri- quia neque volentis, nequc currentis, sed miserenlig
cula ncc deesse in ista vita, nec superesse post illam. est Dei; jusio autem judicio nou dari cui non daiur,
Ubi et illud testimonium ponit de tibro Sapienliae, quia non est iniquilas apud Deum (Id. ix, 16, 14):
Raptus est, ne maliiia mutaret intellectum ejus. Quod si hujus ergo sententiac defensionem ex divinorum
a me quoque positum, fratres istos ila respuisse eloquiorum nos proecedenlibuscatholicis traclatori-
dixistis, lanquam non de libro canonico adbibitum: bus promerem; profecto hi fraires, pro quibus nunc
quasi et excepla hnjus libri altestaiione res ipsa non agimus, acquiescerent: hoc enim significastislitteris
clara sit, quain voluimus' liinc doceri. Quis enim au- vestris. Quid igitur opus cst ut eoruro scrutemur
deat negare christianus, justum, si morle praeoccu- opuscula, qui priusquam ista haeresis orirctur, non
palus fuerit, in refrigerio fulurum (Sap. iv, 11, 7)? habuerunt necessitatem in hac difficiliad solvendum
Quilibet hoc dixerit, quis bomo sanacfidei resislen- quaestionc versari ? quod procul dubio facerent, si
dum pulabit? Item si dixerit, juslum, si a sua juslitia respondere talibus cogerentur. Unde factum est ut
recesserit, in qua diu vixit, et in ea fuerii impietate de gratia Dei quid senlirent, breviter quibusdam
defunclus, in qua, non dico unum annum, sed iiniim scriptorum suortim locis et transeunter atlingerent:
dietn vixerit, in poenasiniquis debilas hinc iturura, iramorarentur vero in eis quoe adversus inimicos1
niliil sibi sua proeterita justitia profulura ( Ezech. Ecclesiocdisputabant, el in exhorlalionibusad qttas-
xviu, 24): huic perspicuaeverilaii quis fideliumcon- que virtutes, quibtis Deo vivoet vero pro adipisccnda
tradicet ? Porro, si quaeratur a nobis utrum si tunc vita oelernaet vera felicitate servitur. Frequentatio-
esset mortuus, quando erat juslus, poenas esset iri- nibus autem orationum simplicitcr apparebat Dei
venturus, an requiem; nuroquid requiem respon- gratia quid valeret : non enim poscerentur de Deo*
dere dubitabimus? Haec est lota causa cur dictum quoe praecipit fieri, nisi ab illo donarelur ut fierent.
est, a quocumque sit dictum, Raptus esl, ne malitia 28. Sed qui sententiis iraclaiorum inslrui volunt,
mutaret inlellecluinejus. Dictuni est enim sectindtim oportet ut isturo librum Sapientian,tibi legilur, Ra-
pericula vitaehujus, non secundum prascientiam Dei, plus est, ne maliiia mularel intellcctumejus, omnibus
qui hoc praescivitquod fulurum erat, non quod futu- tractatoribus antcponant: quoniam sibi eum antepo-
rum non erat : id est, quod ei mortem immaiuram suerunt etiam temporibus proxiroi Apostoloruinegre-
fuerat largilurus, ut tentationum sublraherelur in- gii traclatores, qui eum testem adliibentes, nihil se
certo; non qttod peccaturus esset, qui mansurus in adhibere nisi divinuro testiroonium crediderunt. Et
teniaiionc non esset. De hac quippc viia legitur in cerie beatissimum Cyprianum disputasse constat, ut
libro Job, Numquidnon lenlatio est vita humana su- celerioris raortis beneficiumcommendaret, a pecca-
eos qui hanc vitam finiunt in
per terram (Job vn, 1, sec. LXX)? Sed quare aliis lorum periculis eripi
concedalur, ut ex bnjiis viUepericulis dum justi sunt qua peccari potest. In eodetn libro ait inier cactera:
1Edili,adversusaiios inimicos.Manuscripti non habent,
1SlcMss.Atediti, ctit. alios.
* EUiti, volumus.AliquotMss.,voiuinuts ssicMss.Editi,uDeo.
 9S1 LIRER DE PltiEDhSTINATIONii SANCTORUM. 989
Cur non cum Christo fulurus, et de Domini pollicita- ut a Verbo Patri coaeterno in unilatem personae as»
tione seeurus,quod ad Christum voceris, amplecteris; sumptus, Filius Dei unigenitus esset, unde hoc mer
el quoddiabolocareas,gratularis? Et alio loco : Ptten, rui: ? Qi'od ejus bonum qualecumque proecessit?
inquit, periculumliibricmmtatisevtidunl.ltemque atio : Quid egit ante, quid credidit,- quid pelivit, ut ad
Quid non, inquit, properamus el currimus, ul pulriam hanc incffabilemexcellentiaro perveniret? Nonnefa-
noslram videre,ul parentessalulare possimus? Maguus cientc ac suscipienlc Verbo, ipse bomo, ex quo esse
itlic nos charorum numerus exspeclal parenlum, fra- cospit, Filius Dei uniciis esse coepit? Nonne Filium
Irum, filiorum; (requens nos el copiosa lurba deside- Deiutiicum feniiiia illa gratia plena concepil? Nonne
rat, jam de sua ineolumUalesecura, adhuc de noslra de Spirilu sancto et virgine Maria Dei Filius uni»
salule sollicila.His atqne hujusroodi doctor ille sen- ctts natus esl, non carnis cupidine, sed singulari 1 Dei
tenliis in calholicaefideiluce clarissima, satis aperte- munere? Ntmii|uid nietuendum fuit, ne accedente
que teslalur, usque ad hujus corporis depositionem aetate bomo ille libero peccaret arbitrio? Aut ideo
peccandi pericula lenlalionesque metuendas; deinceps in illo non libera voluntas erat, ac non tanto inagis
nulla talia quemquam esse passurura. Quod etsi non erat, quanto magis peccato servire non poterat?
testaretur, quando de liac re chrislianus qualiscum- Nenipe isia omnia singulariter admiranda, et alia si
que dubitarel ? Quomodo igitur homini lapso, et in qua ejus propria verissime dici possunt, singulariter
eodeni lapsu istam vitam misere linienti, aique in in illo acccpit hutnana, hoc est, nostra natura, nullis
pcenas eiinti tatibus debitas; quotnodo, inquani, suis praecederriibus merilis. Respondeat hic homo
huic non pluriroum summeque prodessei, si ex boc Deo, si audet, et dicat, Cur non et ego? Et si au»
tentationum loco priusquam laberelur, morte rape- dierit, 0 homo, tu qui es qui respondeasDeo (Rom.
retur. ix, 20) ? nec sic cobibeat, sed augeat impudenliam,
29. Ac per hoc, si absit nimis inconsiderata con- et dicat, Quomodo audio, Tu qui es, o homo? Cum
tentio, lota quxslio ista finita esl de ilto qui raplus sim quod audio, id est homo, quod est et ille de quo
est, ne malitia mutaret inlelleclum ejus. Nec ideo liber ago, ctir non sim qtiod et ille? At enim gratia ille
Sapienliae,qui lanla numcrositate annorum legi nie- talis ac tanius est. Cur diversa esl graiia, ubi nalura
ruit in Ecclesia Christi, in quo et hoc legitur, pati communis esl ? Certc non est acceptio persouarinn
debel injuriam, quoniam resistit eis qui pro meritis apud Deum (Coloss. m, 25). Quis, non dico christia-
hoininum falluntur, ut veniant contra Dei manifesiis- nus, sed insanus hoec dicat ?
simam gratiain : quoe maxime apparet in parvulis; 31. Appareat itaque nobis in nostro capite ipse
quoruin cum atii baplizali, alii non baptizaii vitae fons gralitc, unde sccundum uniuscujusque mensu-
hujus lerminum suimiut, satis indicant misericor- rain se per cuncta ejus membra diffundit. Ea gralia
diam et judicium ; roisericordiam quidein graluitam, fit ab initio fidei suac horrio quicumt|ue christianus ,
judicium debilum. Si enim judicarenlur horaines pro qua gratia liomo ille ab inilio suo factus est Cbrislus :
merilis suoe viloe, quac non habuerunl morle prae- ite ipso Spirilu et bic renatus, de quo esl ille naius;
venti, sed liabiluri essent, si vivcrent; niliil prodes- eodem Spiritu lil in nobis reniissio pcccatorum, quo
sel ei qui rapttis est, ne malitia routaret intellccturo Spiritu faclum est ut iiiillum haberet ille peccatum.
ejus; nihil prodesset eis «tuilapsi rooriiinlur, si anle H;ec se Deus esse faclurum profecto praescivil. Ipsa
morerentur : quod iiullus dicere cbrislianus aude- est igilur proedestinalio sancloriira , quao in Sancto
bil. Quocirca non debent fraires nostri, qui nobiscum saiictorinn maxime claruit : quam negare quis poiest
pro calholica fido perniciem Pelagiani erroris impu- recle inlelligenlitim etoquia verilaiis? Nani et ipsum
gnant, buic Pelagianse in tanluni favere opinioni, Dominnm gloriic 2, in qiianliini bomo factus cst Dei
qua opinanlur graliam Dei secundum meiita nostra Filius, prtedcstinatum esse didicinius 3. Clamat Do-
dari; ut quod iili audere non possuni, senlentiarn ctor Gcntium in capilc Epistolarum suarum , Paulus
veraro plane el anliquitus cbrisiianam, Ruplus est, ne servus Jesu Christi, vocaius aposlolus, segrcgalus in
maliiia mularet intelleciumejus, desiruere molianlur; EvatigeliuinDei, qttod ante promiseratper Prophetas
el id astruere, quod, non dico crediturum, scd so- suos in Scripluris sunctisde Filio suo, qui facltts est
umiatiiruiii ncminemputaremus, secundiimea scilicet ei ex semitieDariclsecmidumcarnem, qui prmdestinatus
judieari quemque morluorum, quae geslurus fuerat, est Filius Dei in virltile, secundumSpiritum sanclifi-
si lcmpore prolixiore vixissel. Ila quippe claret in- calionis ex resurreclionemortuorum (Rom. i , 1-4).
I vio.luinesse quod dicimus, graliam Dci iion secun- Proedesiinaliisesi crgo Jestis, nt qui liiiurus erat se-
dum merila noslra dari, tit huic verilati conlradi- cundum carnem filius David , esset lamen in viilule
cenles ingeniosi homines hacc, ab oinnitim attribus Filiirs Dei secundum Spirilum sanciilicalionis; quia
elcogilalionibus abigenda, dicere cogerentiir. natus est de Spiritu sancto ct virgine Maria. Ipsa est
CAPUT XV. — 50. Est etiam pracclarissiniumlu- illa incffabililer facla horoinis a Deo Verbo susceptio
3ien praedesiinationis et gratiae, ipse Salvalor, ipse singularis, ut Filitis Dci el filiushominis siroul, filius
Medialor Dei et hominum homo Chrislus Jesus : qtii honiiuis propter susceplum liomiiicm, et Filius Dei
ul lioc essel, qtiibus landem stiis vcl operum vel 1 lieriquc ma-.wseripli,
solo.
fidei pnccedentibus meritis nalura humana qunein 2 ires Siss.,nominumgralim.
illo est comparavit? Respondealur quoeso: ille boino, 3 Ani.Er. et iutquotMss.,dicunus.
985 S. AUGUSTINIEPISCOPI 984
et esl, donecpteniludogentiuminlraret, et sk omnisIsrael
propter suscipientem unigcnilum Deuro veraciter
proprie diceretur; ne non trinitas, sed quaternitas salvus fieret; sicut scriptumest, Venietex Sion qui eri-
crederetur. Proedeslinata est isla naturoe humanae piat, et averlat impietatemab Jacob, et hoc illis a me.
tanla et tam celsa et summa subvectio, ut quo atlolle- tesiamentum,cum absluleropeccalaeorum: mox addi-
relur altius, non haberet: sicut pro nobis ipsa divini- dit quoddiligenter inlelligendum est, SecundumEvan-
las quo usque se deponeret humilius, non habuit, geliumquideminimici propter vos, secundum electio-
nemaulemdileclipropler patres (Rotn.xi,25-29). Quid
quam suscepla natura hominis cum infirmitate camis
SecundumEvangeliumquideminimki propler vos;
usque ad mortem crucis. Sicut ergo proedestinalus est,
est ille unus, ut caput noslrum esset: ita mulii proe- nisi quod eorum inimicilia qua occidernnt Christum,
destinati sumus, ut membra ejus essemus. Httmana Evangelio, sicut videmus, sine dubilatione profecit?
hic merita conticescant, quae perierunt per Adam : Et hocostenditex Deidispositione venisse , qui bene
et regnet quoeregnat Dei gralia per Jesum Christum uli novit eliam matis : non ut ei prosint vasa irae,
Dominumnostrum, unicum Dei Filium, unum Domi- sed ut ipso illis bene ulente, prosint vasis misericor-
num '. Quisquis in capiie nostro praecedentia m.eriia dioe. Quid enim aperlius dici potuit, quam id quod
singularis illius generationis invenerit, ipse in nobis dictum est, SecundumEvangeliumquidem inimicipro-
membris ejus praccedenlia merita multiplicatae rege- pier vos? Est ergo in roalorum potestate peccare :
neralionis inquirat. Ncque enim retributa est-Christo ut autem peccando hoc vel hoc illa malitia faciant,
illa generatio, sed tributa, ut alienus ab omni obliga- non est in eorum potcstate, sed Dei dividentis lene-
tione peccati, de Spiritu et Virginc nasceretur. Sic bras et ordinantis eas; ut liinc etiam quod faciunt
et nobis ut ex aqua et Spirilu renasceremur, non re- contra volunialem Dei, non implealur nisi voluntas
tributum est pro aliquo merito, sed gralis tribulum : Dci. Legimus in Actibus Aposlolorum, quod cum di-
et si uos ad lavacrum regenerationis fides duxit, non missi a Judaeis Apostoli venissent ad suos, et indicas-
ideo putare debemus, priores nos dedisse aliquid, ut sentquanta eis sacerdotes el seniores dixerunt; le-
relribuerelur nobis regeneratio satutaris; ille quippe vaverunt illi vocem unanimes omnes ad Dominum,
nos fecit credere iu Christum, qui nobis fecit in quero et dixerunt : Domine, lu es qui fecisticmlumet terram,
credimus Christum; ille facil in hominibus princi- et mare, el omnia qumin eis sunl, qui per os palris no-
pium fideiet perfectionem in Jesum, qui fecit horai- slri David, sancli pueri tui, dixisli, Quare fremuerunt
nem principem fidei et perfectorem Jesum : sic cnim genles, el populi medilatisunl inania; astilerunl reges
est appeltatus, ut scitis, in Epistola quocest ad He- terrm, et principesconveneruntin unum, adversus Do-
braeos (Hebr. xn, 2). minum el adversus Christum ejus? Conveneruntenim
CAPUT XVI. — 32. Vocat enim Deus proedesli- in verilate, in civilaleista, adversus sanctum puerum
natos mullos filios suos , ul eos faciat membra prac- luumJesum quem unxisli, Herodes et Pilalus el popu-
destinaii unici Filii sui, non ea vocalione qua vocati lus lsrael, facere quanta manus tua et consilium prm-
sunt et qui noluerunt venire ad nuptias (Luc. viv , destinavitfieri (Act. iv, 24-28). Ecce quod dictum est,
16-20); illa quippe vocatione ct Judoci vocati sunl, Secundum Evangelium quidem inimici propler vos.
quibus Christus crucifixus scandalum est; et Gentes, Tanta quippe ab inimicis Judoeismanus Dei el con-
quibtis crticifixus stultilia est : sed ea vocaiione prae- silium pracdestinavit fieri, quanta necessaria fuerunt
destinalos vocat, quam dislinxit Apostolus, dicens, Evangelio propter nos '. Sed quid est quod sequitur,
ipsis vocaiis Judocisel Groecisproedicarese Christuni Secundum electionem autem dilecti propler patres?
Dei virlutem et Dei sapieniiam. Sic enim ait, Ipsis Numquid illi inimici, qui in suis inimiciliis perierunt,
ttutemvocatis (I Cor. i, 23, 24); ul illos oslenderet et adversantes Christo de genle ipsa adhuc pereunt,
non vocatos : sciens esse quamdam certara vocatio- ipsi sunt electi atque dilecti ? Absit : quis hoc vel
nem eorum qui secundum propositum vocati sunt, stultissimus dixeril ? Sed utruroque licet inter se con-
quos ante praescivit el praedestinavilconformes ima- trariuro , id est, inimici et dilecti, quamvis non in
. ginis Filii sui (Rom. vm, 28e<29). Quam vocationem eosdem homines, laraen in eamdem gentem convenit
significans, ait : Non ex operibus, sed ex vocantedi- Judocorum, et ad idem carnale semen Israel, aliis
clum est ei, Quia major serviet minori (Id. IX,12, 13). corum ad claudicationem, aliis ad bencdiclionem
Numquid dixit, Non ex operibus, sed ex credente ? lsrael ipsius perlinenlibus. Hunc cnim sensum apcr-
Prorsus etiam hoc abslulit homini, ut toium daret lius superius explicavit, ubi ait, Qnodqumrebatlsrael,
Deo. Dixit ergo, sed ex vocante : non quacumque vo- hoc non est consecutus: electioautem consecuta est,
caiione, sed qua vocalione fit credens. cmteri vero excmcatisunt (Rom. xi, 7). In utrisque ta-
33. Hanc inluebatur etiam, cum dicerel: Sine pce- men idem ipse Israel. Ubi ergo audimus, lsrael non
nitentia sunl dona el vocatioDei. Nam et ibi quid age- est conseculus, vel, cmleri excmcatisunl; ibi intelli-
balur paulisper advertile. Cum eniin dixisset, Nolo gendi sunl inimici propter nos : ubi vero audimus,
enim vos ignorare, [ralres, sacramenlumhoc, ul non si- Eleclio autemconsecutaest; ibi intelligendi sunt dile-
tis vobissapientes : quia cmcitasex parle Israei s facla cli propler palres : quibus patribus ulique ista pro-
1 Sic omnesMss.At editi, unicumi>« Filium, Dominum
noslrum. 1 Lov., propter vos. Et paulo post eadem editio cum
s Editi,in israet. Abest,in, a manuscriptiset a graco Ani.et Er., ibi mteliigendisuntinimiciproptervos.AtMss.,
sextu Apostoli. iiocutrnqueloco, propternos.
 983 LIBER DE PR/EDESTINATIONESANCTORUM. 986
missa sunt. Abraltmquippe diclmsunt promissioneset ctiin hoc poiius prscscieril Deus, quod ipsi eum fue-
seminiejus (Galal. 111,16).Undeet in ista olea oleaster rant electuri, ut ab illo mererentur eligi. Electi sunt
inserilur Genlium. Jam porro electionem quam di- ilaqueanle mundi constilutionemea prscdeslinalione,
cat', quia secundum gratiara, non secundura debi- in qua Deus sua futura facla proescivit: elecli sunt
tum, debet utiqjic occurrerc; quoniam reliquimper autem de mundo ea vocatione, qua Deusid quodprse-
electionemgralimfactw sttnt s (Rom. xi, 17, 5). Hoec desiiuavit, implevit. Quos enim proedestinavit,ipsos
electioconsccuiacst.caelerisexcaecatis.Secundumhanc et vocavit; illa scilicet vocatione secundum proposi-
eleclionem Israeliloedilccli proptcr palres. Nonenira tum : non ergo alios, sed quos praedestinavil,ipsos
vocalione illa vocati sunt, de qua diclura est, Mutli et vocavit : nec alios, sed quos ita vocavit, ipsos et
vocati(Malth. xx , 16); sed illa qua vocanlur elecli. jttslificavit: nec alios, sed qups praedestinavit,vocavit,
Unde et hic posteaquamdixit, Secundumcleclionem justificavit, ipsos et glorificavit (Rom. vm, 50); illo
autem dilecli propler palres; continuo subjecit unde utique fine qui non habel finera. Elegit ergo Deus fi-
agimus, Sine pmnilenliaenim sunt dona et vocatio dcles , sed ut sint, non quia jam eranl. Aposlolus Ja-
Dei: id esl, sine mutatione stabiliter fixa sunt. Ad cobus dicit: Nonne Deus elegil pauperesin hoc tnun-
hanc vocationemqui pertinent, omnes sunt docibiles do, divilesin fide, el hmredesregni, quod repromhit
Dei : nec potest eorum quisquam dicere, Crcdidi ut Deus diligentibusse (Jacobi n, 5) ? Eligendo ergo facit
sic vocarer; praevenit eum quippe misericordia divites in fide, sicut baeredesregni. Recte quippe in
Dei, quia sic est vocalus ut crederet. Omnes enim cis hoc eligere dicitur, quod ut in eis facial, eos eli-
docibilesDei vcniunt ad Filium : quoniam audierunt git'. Rogo, quis audiatDominum dicentem, Non vos
et didicerunt a Patre per Filium , qui evidentissime me elegistis, sed egovos etegi; et audeat dicere, cre-
dicit, Omnis qui audivita Palre el didicit, venit ad dere homines ut eligantur, cum potius eliganlur ut
me. Islorum autem nemo perit, quia omne quod de- credanl, ne contra sententiam verilatis priores inve-
dit ei Pater, non perdet ex eo quidquam (Joan. vi, niantur elegisse Christum, quibus dicit Christus, Non
45, 59). Quisquisergo inde est, omnino non perit : vosme elegisiis,sed ego vos elegi?
nec erat inde qui perit 3. Propier quod diclum est, CAPUT XVIII. — 35. Quis audiat Apostolum di-
Ex nobisexierunt,sed non erant ex nobis; nam si fuis- cenlem, Benedktus Deus et Paler Domininoslri Jesu
sentex nobis , mansissent utique nobiscum (I Joan. Christi, qui benedixitnosin omnibenedktionespiriluali,
n, 19). in cmleslibusin Chrislo: sicut elegit nos in ipso anle
CAPUT XVII. — 34. Inlelligamusergo vocationem mundi constilulionem,ut essemussancti el immaculati
qua fiunt elecli: non qui etiguntur quia crediderunt, in conspectuejus in charilate, prmdestinansnos in ad-
sed qui eliguntur ut credant. Hanc enim et Dominus oplionemfiliorumper Jesum Christumtn ipsum, secun-
ipse satis aperit, ubi dicit: Non vosme elegislis,sed dum placitumvoluntalis sum, in qua gralificavilnos in
ego elegivos (Joan. xv, 16). Nam si propterea elecii dileclo Filio suo; in quo habemus redemptionemper
erant, quia crediderant; ipsi eum prius ulique ele- sanguinem ipsius, remissionempeccalorum secundum
gerant credendo in cum, ut eligi mererentur. Aufert diviliasgratim ejus, qumabundavilin nos s in omnisa-
autem hoc omnino, qui dicit, Non vos me elegistis, pknlia el prudenlia, ut ostenderelnobis mgsteriumvo-
sed egovos elegi. Et ipsi quidem procul dubio elege- luntulis sum, secundumbonatnvoluntalemsuam, quam
runt eum, quando crediderunt in eum. Unde non ob proposuit in illo, in dispensalione3 pleniludinistempo-
aliud dicit, Non vosme elegistis,sed egovos elegi; nisi rum instaurare omnia in Christo, qumin ccelissunt el
quia non elegerunl cum ul eligeret eos, sed ut elige- qumin terris in ipso : in quo eliamet sortem consecuti
rent eum elegit eos : quia misericordia ejus praevenit sumus, prmdeslinali secundum proposUum4, qui uni-
cos (Psal. LVIU,11) secundum gratiam, non secun- versa operalur secundum consiliumvoluntatissuce,ut
dum debitum.Elegitergo eos de mundocum hic ageret simus in laudem glorimejus (Ephes. i, 3-12): quis,
carnem *, sed jam eleclosin se ipso ante mundi con- inquam, hoecaudiat diligenter et inlelligenter, el au-
stitutionem. Haec est immobilis verilas procdestina- deal de hac, quam defendimus, tam clara verilate du-
tionis et gratiae. Nam quid est quod ait Aposlolus, bitare " ? Elegit Deus in Christo ante constitutionem
Skut elegitnosin ipso antemundiconslitulionem(Ephes. mtindi membra ejus : et quomodo eligeret eos qui
i» l)'1 Qu°d profecto si propterea dictum est, quia nondum eranl, nisi praedestinando? Elegit ergoprse-
praescivit Deus credituros, non quia facturus fuerat deslinans nos. Numquid etigeret impios et immun-
ipse credentes; conlra islam proescientiamloquitur dos?Nam si quaestio proponatur, utrum hos eligat,
Filius, dicens, Non vosme elegistis", sedegovos elegi:
1Editi,ekgU.PluresMss.,eligU.
1sicMss.At editi, ekclioquamdicit. 4 pleriqueMSS.,
* AliquotMss., 8 Am. et Er., innobis.
in dispositione.MSS., in dispositio-
salvmfacke s unt. uno corbeiensi
* Sic aliquot MSS.Alii vero, nonerant tnde nem; excepto qui habet, in dispensatio-
qui per-
ierunt. Editi, non erU inde qui perk; vel, qui per- nem. 4 Editihoc et proximoloco, proposUumeius. At manu-
eat.
*Sic nostri omnesmanuscriptiGallicaniet Vaticani.At scriptihic et infra constanler,necnonipsieditiinfra,n. 58,
edili,agerelincame. praetereunt,ejus : quod explicandiloci causa, n. 37, sic
«ltaexeditisEr.Lugd.ven.Lov.lnB.hictantum, ne vos adjicitAugustinus:secundumproposUum,nonnostrum, sed
meekgistts; cumsupra et inira legatur, *onvos me ete- ejus.
' MSS.
gislis. H. Gallicaniomneset vaticani,de hac re, quam de-
fendimustam cUxraveritate.dubUare.
987 S. AUGUSTINlEPISCOPI
an potins sanctos et immaculatos; quid horum respon- iminaculaii fiiimi erjmus, sed elegitpraedestinavitque
deal quis requirat l, ac non slalim ferat pro sanclis ut essenius. Fecil aniem boc secnndum placitum vo-
immaculalisquesenlenliam ? luniaiis su:i!, iit ncino de sna, sed de illius erg.t se
56. « Praesciebalergo », ail Pelagianus, « qui fu- volunlale gloriciiir : fccil hoc *cciindumdivitias gra-
luri essent sancti et immaculati per liberae volunlalis liic suae, sccunduiii bonaro voluniatein stiam, quain
arbitrium : et ideo eos ante niundi conslitutionem in proposuit in dilecioFilio suo, in qtiosorieni consecuti
ipsa sua proescientia,qua talcs futnrosesse proescivit, suniiis, pracdesiinaiiseciindiiiiipropositum, non no-
elegil. Elegit ergo, » inquit, « antcquam essent, prae- struni, scd ejus, qui nniversa operatur, usque adeo
deslinans filios, quos fuluros sanctos immaculatosque ut ipsc in nobis operetur et velle (Philipp. n, 13).
pracscivit: utique ipse non fecit, nec se facturum, Operatur aniein secunduin consiliumvolunlalis suae,
sed illosfuturosesseproevidit. » Inlucamur ergo verba ul sinius in latidem gloriaeejus. Hinc cst quod clama-
Apostoli, atque videamus utrum propterea nos ele- mus, ut nemo glorklitr in homine(l Cor. m, 21), ac
geril ante mundi consiii.utionein, quia sancti et im- per hoc nec in se ipso; sed qui gloriatur, in Domino
maculali fuiuri eramus, an ut essemus. Benediclus, gtorktur (Id. i, 31), ut simiis in laudem gloriaeejus.
inquit, Deus et Paier Doniini noslri Jesu Christi, qui Ip.-equippe operalur secundum proposilum suum, ut
nos benedixitin omnibenedklionespirilualiincmlestibus simus in Iaiidcmgloriocejus, ulique sancii el imma-
in Christo: sicutelegilnosin ipso ciniemiindiconstilntio- culali, propter quod nos vocavit, praedestinansanle
nem, ut essemussanctiet immaculali.Non ergn quia fu- mundi constitulioncin. Ex hoc propositoejusest illa
turi eramus, sed «<essemus.Ncrnpecertum est, nempe elecloruin propria vocalio, quibus omnia cooperatur
manifeslum est: idco qtiippe taleseramus futuri, quia in boniini: quia sccunduni propositum vocali sunt
elcgit ipse, proedeslinansut lales per graiiaui ejus es- (Rom. VIII,28), ct sine pcenitenlia sunt dona et vo-
semns. Ita ergo nos benedixitbenediclionespirituaiiin calio Dei.
cmtestibusin ChrisloJesu, sicul elegit nos in ipso ante CAPUTXIX.—38. Sed hi nostri, de quibuset pro
mundi conslitulionem, ul essemussancti et immaculali qiiibus nuiic agimus, forsilan dicunt, Pelagianos boc
in conspectuejus, in charitateprwdeslinansnos in ad- apostolico lestimonio refutari, ubi dicit ideo nos ele-
optionemfiliorumper JesumChristuminipsum.Deinde ctos in Cbrislo et praedesiinalosante mundi consli-
quid adjungat, atteudile : secundumplacilum, inquit, lutionem, ut essemus sancti et immaculati in conspe-
voluntattssum; ne in lanto beneficiogratire de placito clu ejus in charitate. Ipsi enim putant, « acceptis
gloriarcmur * volunlaiis nostroe. In qtta graiificavil praeceptis jam per nos ipsos lieri liberae voluntalls
nos, inquit, in dilectoFilio suo : in qua utique volun- arbitrio sanctos et immaculatos, in conspectu ejus in
late sua graiificavit nos. Sic dictum est gratificavit a charilaie : quod fiiturum Deus quoniam praescivit,>
gralia, sicut justificavit dicitur a justitia. Inquo ha- inqtiiunt, « ideo nos ante mundi coiislilulionemelegit
bemus, inqtiit, redemplionemper sanguinemipsius, re- et praedestinavit in Cbristo. » Cum dical Apostolus,
mistionem peccalorum sectindumdivilias gralim ejus, Non quia fuluros lales nos esse praescivit,sed ut es-
quw abundavitin nos in omni sapknlia el prudentia,ul semus lales per ipsam electionem gratiae suae, qua
oslenderet nobis mysterium voltinlatis sum, secundum gratilicavit nos in dilecto Filio suo. Cum ergo nos
bonamvolnnlalemsuam. In lioc roystcrio voluntatis procdeslinavit,opus stiuiii pr.cscivit, quo nos sanctos
suaepoSuit divitias gratiaesuae, sccundum bonainvo- et immaculalosfacit. Unde recte hoc tcsiimonio Pela-
liihtalera stiain, non secundum noslram : quae bona gianus error arguitur. « Nos autem dicimus, > inqui-
esse non posset, nisi ipse secundum bonam volunta- unt, « nostram Deura non praescissenisi fldem, qua
tem suam, iit bona fierct, sttbvenirct. Cum autem di- credere incipimus, et ideo nos elegisse ante mundi
xissel, Secundumbonam votunlaiemsttam; subjecit, consiilutionem, ac praedeslinasse, ut eliam sancti et
qtiamproposuilin itlo, itl est, in dilecto Filio suo, in immaculali gralia atque opere ejus essemus. > Sed
dispensalione plenilndiiiislemportiminstaurare omnia audiant et ipsi in hoc tesjimonio, ubi dicit, Sortem
in Chrislo,qumin ccelissuni, ei qumin terrisin ipso: in conseculisumus, prmdestinatisecundumpropositum,qui
quo etiam et sortem rcnsecuti snntus, prwdcstinati se- universa operatur. Ipse ergo ut credere incipiamus
tmndum proposilum, qui nnivcrsa operatur secundum operatur, qui universa operaiur. Vocaiionemquippe
consiliumvolunlatissuw,tttsiiniisin fattdemglorimejus. illam de qua dicium est, Sine pmnitentiaenim sunt
37. Nimis longiiinest de singulisdisputare. Ccrnitis dona et vocatioDei (Rom. xi, 29); et de qna dictum
aiitem procul dubio, cerniiis quanta inanifestalione est, Non ex operibus,sed ex vocante(Id. ix, 12); cum
apostolici eloquii defendaiur hoecgratia.conlra quam posset dicere, Sed ex credente : et electionem quam
merita extollunlur humana, lanquam homo aliquid significavitDoininus, dicens, Non vos meelegistis,sed
prior det, ut retribuatur ci. Elegil ergo nos Deus in egovosekgi (Joan xv, 16); nec fides ipsa praecedit.
Chrislo ante lnundi consiiliitioncin, pncdesiiiians nos Non enim quia credidimus, scd ut credamus elegit
in adoptionem filiorum : non quia per nos sancti et nos : ne priores eum elegisse dicamur, falsumquesit,
quod absit, Non vosme elegislis,sed ego vos elegi.Nec
1Editi,qui reamratur. NostriomnesMss.,quisrequirat? quia credidimns, sed ul credamusvocamur : atque illa
puta, quasidubiuset incertus.
* Editi, vocatione, qusesine pceniteutiaest, id prorsus agitur
gratim Dei, placUogloriaremur. Emendantur e x
maaiiscriptis. ct peragitur, ut credamus.Nec omnia replicandasuat
989 LIBER DE PRiEDESTlN.VTIONESANCTORUM. 990
de hac re tam niulta qu:e diximus. versarios exstilisse , sccundum illud Domini, Nemo
59. Deniqueei in lmjus tesliinonii conscquentibus, ad me venil, nisi citi datum fueril a Palre meo ( Joan.
Deo graiias agit Apostolus pro his qui crediderunt, vi, 6U) : et, Vobis dalum esl nosse mysleriumregni
non utique quoniam eis annuntialum est Evangelium, ccelorum; illis aulemnonest datum (Matth, XIII,11 )$
sed quoniamcrediderunt. Aitenim : In quo el vos au- Oslium ergo aperlum esl in eis quibus dalum est:
dienlesverbum verilalis Evangeliumsalulis veslrm, in adversarii autem inulti ex eis quibus non est dalum.
quo credeniessignati estis Spiriiu promissionissancto, 41. Iieroqiie ad eosdein in secunda Epistola idem
qui esl pignushwredilatisnoslrm, in redemplionemac- apostolus : C»»i venissem,inquit, in Troademin Evan-
quisitionis,in laudemgloriwipsius : propler hocel ego getiuinClirisli, el osliuinmihi aperlum esselin Domino,
audita fide vestra in Christo Jesu et in omncssanclos, non habui reijiiiemspirilui meo, eo quod non inveni Ti-
non cessogratias agere pro vobis (Ephes. i, 13 -16 ). litm fratrem ineiim: sed valeillis faciens exii in Mace-
Novaerat et recens eorum fides praedicalosibi Evan- doniam. Quibus vale fecit, nisi eis qui credideranl, in
gelio, qua fide audila , gratias Deo pro eis agit Apo- qiioruni scilicct cordibus evangelizanti apertum est
stoltis. Si homini gratias ageret pro eo quod illura o4iurn? Quid aiitem adjuiigat attendite : Deo autem,
vel puiaret non proeslilisse vet nossel, adulaiio vel inquit, gratias, qui semper Iriumphare nos facit in
irrisio verius qiiain giatiarum actio diceretur. Nolite Christo, et odoremnolitim sum per nos manifestat in
errare; Deus non irrideiur ' ( G'a/al. vi, 7) : donura omniloco : quia Chrisii bonusodor sumus Deo, in his
enim ejus est eliam incipiens fides, ne Apostoli falsa qui sttlvifiunl, et in his qui pereunl; quibusdamquidem
velfallax gratiaruraactio merito judicelur. Quid illud? odor morlisin morlem, quibusdamautem odor vitw in
nonne initium fidei apparet Thcssalonicensium , de vitam. Ecce unde graiias agit rniles acerrimus et de-
quo lamen idem apostolus Deo gratias agit, diccns , fensor irivictissimusgratiae : ecce unde gratias agit,
Propterea el nos gralias agimusDeosine inlermissione, quia Clnisti bonns odor sunt Apostoli Deo , et in his
qttoniamcum percepisselisa nobisverbumauditus Dei, qni salvi fiunt gratia cjus, et in bis qui pereunt judicio
excepislis non ut verbum hominum, sed sicut esl vere cjus. Scd ul iniuiis succenseatur hacc parum intelli-
verbumDei, quodoperalur in vobis, cui credidistis(I genlibus ', ipse adrnonet, cum adjungil et dicit, Et
TAess.n, 15)? Qttid est quod binc Deo gratias agit? ad hmc quis idoneus (11 Cor. n, 12-16)? Verum re-
Nempe vanum est atque inane , si cui gratias agit, deamus ad ostii apertioiiem, qua initium fideiaudien-
hoc ipse non fecits. Sed quia boc vanum et inane liuin significavitApostolus. Quid est enim, Orantes
non est, profeclo Deus cui de boc opere gratias agil, simulel pro nobis, ul Deus aperial nobisoslium verbi;
ipse fecit, ut citm percepissent ab Aposiolo verbum nisi aperlissima deiiionstralio , eliam ipsum initium
auditusDei, exciperent illud non utverbum lioroinum, fidei esse donuni Dei? Nnn enim orando petereltir ab
sedsicutest vere, verbtim Dei. Deus igilur operatur in eo, nisi ab ipso iribui crcderetur. Hoc donum ccele-
cordibus hominum, vocalione illa secunduin proposi- stisgratix in illam purpiiraiiam descenderat, cui, sicut
tum suum, de qua mulium iocutisninus, ut non inaniier Scriplura dicit in Actibus Aposloloruro, Deus aperue-
audiant Evangelium, sed eo audito convertantur et rat sensumejus, el inlendebalin ea qum a Paulo dke-
credant, excipienles non ut verbum hominum , sed bantttr (Act. xvi, 14). Sic enim vocabaiur, utcrederet.
sicut est vere verbum Dei. Agit quippe Dcus quod vult in cordibus horoinum ,
CAPUTXX. — 40. Illud etiam iniiium fidei ho- vel adjuvando, vel judicando, utetiam psr eos implea-
minum donum Deiesse nos admonet, cuni hoc signi- tur quod maiius ejus et consiliiim praedestinavit fieri
ficet Apostolus dicens in Epislola ad Colossenses: (Id. iv, 28).
Oralioniinstale, vigilantesin illa in graliarum aclione, 42. Frustra itaque etiam illtitl, quod Regnorum et
oranlessimulet pro nobis, ut Deus aperial nobisosiium Paralipomenon Scriplura teste probavimus, cum Deus
verbi sui ad loquenclummysterium Chrisli, propter vult fieri quod non nisi volentibus hominibus oporlet
quod etiam vinclus siiin, ttl manifestem illud ila ut fieri, inclinari corum corda ut hoc velint (I Reg. x ,
oporietme loqui( Coloss.iv, 2-4). Quomodo aperilur 26, et\ Parctl. xn, 18), eo scilicet inclinante qui in
ostium verbi, nisi cuni sensus aperitur audientis ut nobis mirabili inodo ct ineffabili operatur et velle, ad
credal, et initio fidei facto, ea qua; ad oedificandam causam de qua disscriunis , non pertinere dixerunt
salubrero dociriuam praedieantur et disputantur ad- ( Supra, in Episl. Hilarii, n. 7 ). Quid est aliud, nihil
inittat; ne per infidelitatcmcordc clauso, ea qu;c di- dicere, ei tamcn conlradicere? nisi forle cur eis hoc
cuntur improbet ac repellat? Unde et ad Corinibios visum sil, ratioiiciu vobis aliquam reddiderunt, quam
ail : Permanebo aulem Ephesi usque ad Penlecosten; vos tn litteris veslris lacere maluistis. Sed quoe illa
ostiumenim milii apertum esl magiium et evidens,et essc possit ignoro. An forle quia ostendimus hoc Deum
adversariimulti (I Cor. xvi, 8, 9). Quid Iiic aliud potest egisse in cordibus hominum, et ad hoc perduxisse
inlelligi, nisi procdicatoibi per eum priroitus Evari- quorum ei placuit volunlates, ut rex conslilueretur
gelio credidisse multos, et mullos ejusdem fidei nd- Saul sive David; ideo hoec exempla causaehuic con-
1Am.et Er., Nonerremus: Deusnonirridetur. venire non.putant, quoniam non hoc est temporaliter
Mss.,JVo/i<e plerique regnare in hoc soeculo,qttod est in aetemum
errare, inquit .ipostolus,Deusnon irridetur. regnare
CumeditioneLov.omittimus,in</wi< Aposlolus.
3 Editi:si cuigratias de hoc nonfecU.Ma- 1 Editi,succensealurctdhmc parum
agit quodipse Par-
intelligentibus.
miscriptiomittuntparticulas,de, et, quod. ticula,ad, nonexstatin maiuiscriptis.
Mi S. AUGUSTINlEPISCOPI »92
ctiiii Deo; ac per hoc existimant ad regna terrena teslimoniis egissemus, donumDeiesse etiam fidem :
faciendaDeuminclinare, ad regnumvero coelcsieob- invenlumest quod contradiceretur, adhoc valere illa
lincndiini Demn nou inclinare qnoruin voluerit vo- teslimonia, nt ostendanl Deidonum esse incrementum
lunlates? Sed pulo propter rogniim ccelorimi, non fidei; inilium vero fidei quo in Christum priroituscre-
proplcr rcgnum lerrenum esse diclum , Inclina cor ditur, ab homine ipso esse, nec esse donura Dei, sed
meiimin teslinwniatua (Psal. cxvin, 36); vel, A Do- hoc exigere Deum , ut cum id pr.t-ccsserit, caetera
mino gressus hominis dirigunlur, el viam ejits volet lanquani lioc mcrito conscquaniurquocDeidona sunt;
( Psal. xxxvi , 23); vel, Paralur volunlas a Domino nec ulluni eorum dari graiis ', cuni in eis Dei gratia,
(Prou. viu, sec. LXX); vcl, Fiul Doininus nosler qu;e non nisi graluila csl, pra-dicclur. Quod videtis
nobiscum,sicul eral cum patribus nostris: nonderelin- quam sitabsurdum ; propter quod inslilimus ', quan-
qualnos, nec avertat nosa se; inclinelcorda nostra ad ttim potuimus , ut etiam ipsum iniiium lidei donum
se, nl eamusin omnibusviis ejus(III Reg. vm, 57, 58); Dei csse ostenderenius.. Quod etsi diutius fecimus ,
vel. Daboeis cor cognoscendime, el aures audientcs quara forsifaiivellent hi propter quos fecimus;'hinc
(Baruch u, 31); vcl, Dabo eis cor aliud , cl spirilum ab eis reprebendi parati sumus : dum lamcn elsi
novumdabo eis ( Ezeclt. xi, 19). Audianl eliain illud, niulto dinlius quam vcllent, elsi cuni fastidioac loedio
Spirilum mcumdaboin vobis, el facicunul in justifica- inielligeiitium, fateanlur nos fecisse quod fecimus, id
tionibusmeisambulelis, el judicia mea observetisel fa- est, eliam initium fidoi, sicut conlinentiam, palien-
ciaits ( Id. xxxvi, 27) : audiant, A Doininodirigun- liam, jiislitiam, pietatein , ct ca-.tcra, de qttibus cum
tur ' gressus viri; mortalis aulem quonwdointettigit liis nulla contcntio est, doiiiim Deiesse docuisse. Hic
vias suas ( Prov. xx, 24)'! audianl, Oinnisvir videlur crgo sit hujus voluminis lerminus , nc offendat unius
sibimetipsijitslus; dirigit autem corda Dominus(ld. nimia longiludo.
xxi, 2) : audiant, Crcdiderunlquolquolerunl ordinali 1virocuidameruditolegendumvidctur,nec nullumeo-
in vitam mtcrnam (Act. xiu, 48). Audiant Iioec, et rumdari qratis; quasi postea sequeretur, quippecumin
alia quaccumque non dixi, quibus osteiiditui-Dcus eis, etc. Atveteres codlces,quotquotviderenobislicuit,
cumedilisconsenlientesferunt,ttecullitmeorumdarigra-
ad reguuin etiani ccelorumct ad vitam selcrnam pa- ih; ut sulisequentissenlentia;senstis sil, cum tamenin
rare et convertere liominum volunlates. Cogitate eis, etc. MoveturVireruditus,quodsemipclagiani,exceplo
iniliobona; voluntatisaut lidei, bona quajcuinqueopera
aulem qualc sit, ut credarous ad consiiluenda regna gratiaiDeiaratuitaeassignent,ut videre est apud Cassia-
terrena hominum voluntales operari Deum, et ad ca- num inincollatione 13,capp.13, 17; tesle quoque nilario
supra, epislola226, ad Augustiuum, n. 2, ubi ail, « Ad
pessendufn regnum ccelorumhomines operari volun- a uullumopusvel incipiendum,»etc. vcrum id Augusti-
tates suas. nusconlenuitopinioneipsorutn,veliat nolint,contineri,ut
ctetera Deidona inilio fidei tanquaminerito pra;cedenle
CAPUTXXI. —43. Multadiximus, et fortasse jam consequantur,nec ulluin eorumgratis detur. tjuemsecu-
dudum potuimus persuadere quaevolumus, et adhuc tus Bonifacins11papain epislolaadcaesarium,conciliiArau-
sicanisecundidecretaconflnuans,scribit: « lllos autcm,
tam bonis ingeniis sic loquimur quasi obtusis *, « qui praecedentefide,caetera,sicutinclicas,voluntgralia;
« sua professionecoiisttingiinus,ut rnultomagis
quibus ct quod nimium est non cst saiis. Sed dent « deputare,
dono gratiaeeliam lidcm cogaaluradscribere, clc. si
veniam; nova enim quaeslio ad hoc nos computit. « enimnihilboniest sine lide,fidesauteinipsavcnire nc-
Quia cum in prioribus opusculis noslris satis idoueis «« getur ex gratia; nullum,quod absit,uoiiuineril graiia;
» Epistolamitonifaciiejjij^gmus inlcgrani
1 in hoc vcrsiculomanuscriptiomnes habent, corri- indeputandum.
secundaparteAppendicis. ^^SVfrJ^V
guntur. 4 llic sequimur Er. Lugd. V^NJCOWV w^\iiiililui-
s Mss.,obtunsis. mus. M. /fc~ '_.-- • "-.*\
H- :' *.

EXPLICIT TOMI DECIMI PARS PRIOR.